Posttraumatski rast

(PTR)

Ana Avramović
Jana Ković
Miljana Momčilović
Nikola Stanić
Tina Tošić
Šta je posttraumatski rast?

● ,,Iznenađujuće pozitivna, suprotna strana PTSP“ (New York Times, 2012)

● ,,PTR je direktna suprotnost PTSP-a sa kojim pojedinci ne nalaze nikakvu korist u
svojoj traumi, već samo bol i patnju.“ (Haidit, 2006)
● ,, ...pozitivna psihološka promena nastala kao rezultat borbe sa zahtevnim životnim
okolnostima.“ (Tedeschi & Calhoun, 1996)
● koje su to okolnosti?
● promene u razmišljanju, menjanje jezgrovnih uverenja

● kvalitativna promena u funkcionisanju

Šta nije posttraumatski rast?

≠ rezilijentnost
≠ optimizam

≠ osećaj koherencije

≠ kraj bolu i distresu koji su prouzrokovani traumom

≠ iskustvo svih ljudi nakon traume

Dve vrste posttraumatskog rasta?

● da li upitnici zaista obuhvataju pravi PTR?

● konstruktivni (stvarni) i iluzorni (prividni) PTR (Boerner, Joseph, & Murphy, 2017)
○ oslanjanje na dve teorije (Rogers, 1959; Vaillant, 1995)
○ adaptivni mehanizmi odbrane
(sublimacija, altruizam, humor)

○ neadaptivni mehanizmi odbrane

(reakciona formacija, pasivna agresija, disocijacija, projekcija)
Kako izgleda posttraumatski rast?

● 5 domena PTR (Tedeschi & Calhoun, 2004):

○ povećana zahvalnost i cenjenje života; menjanje prioriteta
➢ ,,cene se male stvari“

○ dublje i značajnije veze sa drugima

➢ ,,shvatiš ko su ti pravi prijatelji“

○ povećana sopstvena snaga

➢ ,,ako sam ovo preživeo/la, mogu sve da preživim“

○ otvorenost za nove mogućnosti

○ duhovni rast
➢ ,,okrenuo/la sam se veri“
Kako dolazi do posttraumatskog rasta?

● Traumatski događaj
○ tip događaja (Tedeschi & Calhoun, 2004)
○ intenzitet događaja (Linley & Joseph, 2004)
● Lično iskustvo
○ kognitivna i afektivna komponenta
● Upravljanje emocijama
○ automatsko; trajanje
● Socijalna podrška
○ različite perspektive preživelih
○ empatija
Kako dolazi do posttraumatskog rasta?

● Kognitivno procesiranje
○ odbacivanje ciljeva i osnovnih pretpostavki
○ definisanje novih ciljeva
● Ruminiranje?
○ pokušaji da se pronađe smisao
○ pokušaji pozitivne reinterpretacije
● Psihološki distres
● Mudrost i životni narativ
,,Nakon mog prvog raka, čak i najmanja radost u životu je za mene
imala poseban značaj - gledanje lepog zalaska sunca, zagrljaj mog
deteta, smeh s Doroti. Taj osećaj se nije smanjio s protokom
vremena. Posle mog drugog i trećeg raka, jednostavne radosti u
životu sam video svuda, bile su neograničene.... Čuvajući porodicu
i prijatelje razmišljam o ostatku svog života, život koji svakako ne
uzimam zdravo za gotovo.“ (Hamilton Jordan, 2000)
Vikarijski posttraumatski rast - VPTR

● Vikarijsko izlaganje traumi – indirektno izlaganje traumi

○ Kontakt sa osobama koje su doživele traumi
○ Izloženost detaljima traume koji nisu prijatni
○ Terapeuti, zdravstveni radnici, prevodioci...
● Direktna mera VPTR ne postoji
○ Mere koje su namenjene merenju direktnog posttraumatskog rasta
○ Kvalitativne tehnike – otvorena pitanja
● Razlike:
○ Duhovno „širenje“ nasuprot promeni ličnih uverenja
○ Profesionalni identitet
Faktori koji utiču na VPTR

● Kognitivne i psihološke varijable

○ Empatija
○ Nekonzistentni nalazi
○ Optimizam i pozitivna verovanja
○ Osećaj zadovoljstva, kompeticije i vrednovanje sopstvenog rada
○ Nekoliko izuzetaka
○ Teorijska orjentacija
○ Negativni afekat
○ Pozitivna korelacija
Faktori koji utiču na VPTR

● Bihejvioralne varijable
○ Briga o sebi - zdrava ishrana, fizička aktivnost, hobi, duhovne i religijske
aktivnosti
○ Lična terapija
● Interpersonalne varijable
○ Socijalna podrška – pre svega supervizija i uzajamna podrška
○ Svedočenje posttraumatskom rastu osoba koje su bile direktno izložene traumi
● Eksterne varijable
○ Vreme po sebi
○ Lična trauma
Istraživanja posttraumatskog rasta

● Obrt u istraživanju traume

● Istraživanje posttraumatskog rasta kod mlađe dece:
● Uzorak: deca uzrasta od 8-12 godina
● Štetni događaj (rat, nasilje, smrt bliske osobe, ozbiljni zdravstveni problemi...)
● Opis događaja, trajanje događaja, upitnik, skale procene
● Prediktori posttraumatskog rasta:
1. Opšti (stresne reakcije, pol)
2. Specifični (vršnjačka podrška, proteklo vreme, uzrast, religioznost)
● Istraživanje posttraumatskog rasta kod žena lečenih od raka dojke:
● Uzorak: 97 žena lečenih od raka dojke
● Problem konceptualizacije raka kao traume
● Upitnici: papir-olovka, online, pošta i razne vrste skala (npr. Skala posttraumatskog
rasta)
● Prediktori:
1. Sociodemografski faktori
2. Psihološki faktori
3. Medicinski faktori
● Rezultati:
● 87.6 % žena je doživelo četiri ili više promena, koje su povezane sa posttraumatskim
rastom

● Tri najrasprostranjenije promene:

1. Promena životnih prioriteta
2. Povišen stepen vrednovanja vlastitog života
3. Povišen nivo uverenosti u to da uspešno mogu savladati teškoće

● Najmanja promena zabeležena je na nivou religijskih uverenja

● Istraživanje posttraumatskog rasta kod žrtava prirodnih katastrofa:
● Uzorak: 332 volontera, koji su žtve zemljotresa u Čileu
● Intenzitet traume i skale: Skala društvenog blagostanja i Skala individualnog i
kolektivnog posttraumatskog rasta
● Rezultati:
● Četvorodimenzionalna struktura posttraumatskog rasta:
1. Individualni rast
2. Komunalni rast
3. Duhovni rast
4. Socijalni rast
● Korelacije ovih dimenzija sa intenzitetom traume i društvenim blagostanjem
Hvala na pažnji!
Reference
Boerner, M., Joseph, S., & Murphy, D. (2017). A Theory on Reports of
Constructive (Real) and Illusory Posttraumatic Growth, 1–16.
https://doi.org/10.1177/0022167817719597
Haidt, J. (2006). The happiness hypothesis: Putting ancient wisdom and
philosophy to the test of modern science. Arrow Books: London.
Laceulle, M., Kleber, R., Alisic, E. (2015). Childrens Experience of
Posttraumatic Growth: Distinguishing General from Domain-
specific Correlates. PLoS ONE, 10 (12), 1-12. doi:
10.1371/journal.pone.0145736
Linley, P. A. and Joseph, S. (2004). Positive change following trauma and
adversity: A review. Journal of Traumatic Stress, 17(1), 11-21.
doi: 10.1023/B:JOTS.0000014671.27856.7e
Manning-Jones, S., de Terte, I., & Stephens, C. (2015). Vicarious
posttraumatic growth: A systematic literature review.
International Journal of Wellbeing, 5(2), 125-139.
doi:10.5502/ijw.v5i2.8
Tedeschi, R. G. and Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth
Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of
Traumatic Stress, 9(3), 455- 471. doi: 10.1007/BF02103658
Tedeschi, R. G. and Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual
foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1-
18.
Wlodarczyk, A., Basabe, N., Páez, D., Villagrán, R. and Reyes, C. (2017).
Individual and Collective Posttraumatic Growth in Victims of Natural
Disasters: A Multidimensional Perspective, Journal of Loss and Trauma,
22:5, 371-384. doi: 10.1080/15325024.2017.1297657
Šimunović, M. (2014). Posttraumatski stres i posttraumatski rast kod žena
liječenih od raka dojke. Diplomski rad. Zagreb: Filozofski fakultet. doi:
http://darhiv.ffzg.unizg.hr/id/eprint/6866/1/msimunovic2014.pdf