Komponimet komplekse

Punuan:Jasin Brava dhe Melehat Ajdari SHMQSH MARIJA KIRI SKLLODOVSKA

Cfarë janë komponimet komplekse?
TE SHOHIM SLIDEN E RRADHES
KOMPONIMET KOMPLEKSE

Komponimet komplekse ose komponimet e koordinimit janë molekula që

posedojnë një qendër metalike që është e lidhur me ligandët (atomet, jonet ose
molekulat që dhurojnë elektrone në metal). Këto komplekse mund të jenë
neutrale ose të ngarkuara. Kur kompleksi ngarkohet, ai stabilizohet nga kundër-
jonet fqinjë. Komponimet komplekse formojnë disa komponime karakteristike të
cilat dallohen prej komponimeve tjera.Këto komponime kanë strukturë dhe veti
karakteristike gjithashtu është edhe ngjyra.Me reaksion të disa substancave më
të thjeshta përfitohen komponime më të ndërlikuara të ashtuquajtura
komponime komplekse,të cilat në vete sikur ti bashkangjisin më të thjeshtat;në
njësitë e formulave të komplekseve,grimcat më të thjeshta(molekulat ose
jonet)quhen ligande.
Fillimet e kimise koordinative-komplekse

• Kimia e koordinimit doli nga puna e Alfred Werner, një kimist zviceran i cili
ekzaminoi komponime të ndryshme të përbëra nga kloruri i kobaltit (III) dhe
amoniaku. Pas shtimit të acidit klorhidrik, Werner vuri re se amoniaku nuk
mund të hiqej plotësisht. Më pas ai propozoi që amoniaku duhet të lidhet më
fort me jonin qendror të kobaltit. Megjithatë, kur u shtua nitrati ujor i argjendit,
një nga produktet e formuara ishte klorur argjendi i ngurtë. Sasia e klorurit të
argjendit të formuar lidhej me numrin e molekulave të amoniakut të lidhura
me klorurin e kobaltit (III). Për shembull, kur nitrati i argjendit iu shtua
CoCl3·6NH3, të tre kloruret u shndërruan në klorur argjendi. Megjithatë, kur
nitrati i argjendit iu shtua CoCl3·5NH3, vetëm 2 nga 3 kloruret formuan klorur
argjendi. Kur CoCl3·4NH3 u trajtua me nitrat argjendi, një nga tre kloruret
precipitoi si klorur argjendi.
• Vëzhgimet që rezultuan sugjeruan formimin e komponimeve komplekse ose
koordinuese. Në sferën e koordinimit të brendshëm, e cila në disa tekste
përmendet edhe si sfera e parë, ligandët lidhen drejtpërdrejt me metalin
qendror. Në sferën e koordinimit të jashtëm, që nganjëherë referohet si sfera
e dytë, jonet e tjera i bashkangjiten jonit kompleks. Werner u nderua me
çmimin Nobel në vitin 1913 për teorinë e tij të koordinimit. Tabela e
mëposhtme është një përmbledhje e vëzhgimeve të Werner:
Tabela e cila tregon reaksionet e komponimeve
komplekse

Komponimi fillestar Komponimi I cili fitohet me shtimin e AgNO3

COCl3*6NH3 Co(NH3)63+(Cl-)3
COCl3*5NH3 Co(NH3)5Cl2+(Cl-)2
COCl3*4NH3 Co(NH3)4Cl2+(Cl-)
COCl3*3NH3 Co(NH3)3Cl3
Reaksioni I klorur argjendit dhe amoniakut

• Reaksioni I tretjes se klorur argjendit

kur ne sistem do te shtohet amoniak
me c’rast fitohet komponim kompleks
I tretshem …..Ag(NH3)2Cl

• Barazimi I ketij reaksioni eshte;

• AgCl+2NH3=Ag(NH3)2+Cl

• Klorur argjendi+amoniak= klorur

diamminëargjendi(I)
Nomenklatura

• Në emrat e komplekseve,ligandet kanë emra te posacëm.Kështu,kur grimca e

amoniakut është ligand,emri i tij është amminë.Kur ligandi është grimca e
ujit,emri I ligandit është aqua(akua),kur ligandi është monooksidi i azotit,ai quhet
nitrozil,nëse ligandi është monooksidi i karbonit,ai quhet karbonil.Kuptohet gjitha
ligandet e numëruara,jo vetëm NH3 janë molekula neutrale.

• Ligandet mund të jenë edhe grimca të elektrizuara,më shpesh anione.Emrat e

këtyre ligandeve formohen nga emri i rëndomtë i anionit,me shtimin e
prapashtesës o.Kështu,kur joni acetat është ligand,ai e mban emrin acetato.
C2H3O2− .Nganjëherë emrat janë edhe ndryshe por përsëri mbarojnë me
o.Kështu,kloruri si ligand quhet kloro,hidrokso në vend të hidroksido(për OH − si
ligand),ciano për CN − dhe ngjashëm.Disa anione si ligande kanë emrat e tyre
p.sh.(nitrozo për NO −,nitro për NO2 − etj
Vazhdim I nomenklaturës

• Gjatë emërimit të kationeve komplekse,së pari thuhet emri I kationit(sipas nevojës shtohet edhe
valenca e tij,edhe atë me numër romak në kllapa ose me numra arab të shoqëruara me shenjën
+,po ashtu në kllapa).

• Nëse kompleksi është anion,së pari jepet numri I ligandeve me anë të prefiksit,numri i
ligandeve,pastaj emri i elementit kah i cili janë shoqëruar ligandet ose jonet.Mirëpo,ky nxirret nga
emri latin I elementit,me shtimin e prapashtesës at(p.sh. Ferat(FeO₄²⁻),kobaltat (MCo2O4)
dhe,nëse është e nevojshme,me shtimin e numrave romak në kllapa me të cilët shënohet
valenca[p.sh. Ferat(II)].Përjashtim bëjnë emrat e komplekseve të zhivës.Ato quhen merkurate.

• Mirëpo,gjatë emërtimit të komponimit që përmban anion të këtillë,së pari jepet,emri I

kationit,pastaj(ndaras) emri I anionit.Kështu,komponimi në njësinë e formulës së cilit ka një
kation të kaliumit,ndërsa në kompleksin anionik joni I arit është I lidhur me 4 jone
cianure,emri do të jetë tetracijanoaurat(III)kaliumi.Se është trevalent, është lehtë të
përfundohet.Pasi që në njësinë e formulës ka vetëm një kation të kaliumit(ai është
njëvalent pozitiv)dhe 4 jone cianure njëvalente negative,valenca e arit duhet të jetë
tre(kuptohet është pozitive.Formula do të jetë;K[Au(CN)4]
Cfarë do që të jetë
kompleksi(neutral,
pozitiv,negativ),ai
shkruhet në kllapa të
vogla.
• Shembuj të komponimeve komplekse:
• [Cu(NH3)4] SO4*H2O-monohidrat sulfat
tetraamminë bakër(II)
• [Ag(NH3)2]*Cl-klorur diamminëargjendi(I)

• Na3[AgS2O3]2-ditiosulfatoargjendat(I) trinatrium

• [Co(NH3)6]Cl3- triklorur heksaamminë kobalt (II)

• [Cr(H2O)4Cl2]Cl-klorur dikloro tetraakua kromi (III)

Include Observation based on the

data from your experiments
3 Seri es
2 Seri es
1 Seri es

3 Seri es
2 Seri es
1 Seri es

3 Seri es
2 Seri es
1 Seri es
 Co(NH3)6]Cl3

[Cu(NH3)4] SO4*H2O
Me rëndësi

• Komponimet komplekse ose komponimet e koordinimit janë molekula që

posedojnë një qendër metalike që është e lidhur me ligandët (atomet, jonet
ose molekulat që dhurojnë elektrone në metal).

• Kimia e koordinimit doli nga puna e Alfred Werner, një kimist zviceran i cili
ekzaminoi komponime të ndryshme të përbëra nga kloruri i kobaltit (III) dhe
amoniaku.

• .Me reaksion të disa substancave më të thjeshta përfitohen komponime më

të ndërlikuara të ashtuquajtura komponime komplekse,të cilat në vete sikur ti
bashkangjisin më të thjeshtat;në njësitë e formulave të komplekseve,grimcat
më të thjeshta(molekulat ose jonet)quhen ligande.

Dhe gjithashtu nomenklatura e komponimeve komplekse.

https://youtu.be/Hs5JBjX51dc
Faleminderit për vëmendjen!