Wojna 30 letnia

Krystian Tuszyński
Opis wojny
europejski konflikt trwający od 23 maja 1618 do 24
października 1648 pomiędzy protestanckimi
państwami Świętego Cesarstwa Rzymskiego (I
Rzeszy) wspieranymi przez inne państwa
europejskie (takie jak Szwecja, Dania,
Republika Zjednoczonych Prowincji, Francja), a
katolicką dynastią Habsburgów. Mimo że wojnę
zainicjowały przyczyny natury religijnej, na jej
długotrwałość wpłynęło m.in. dążenie mocarstw
europejskich (nie tylko protestanckich) do osłabienia
potęgi Habsburgów
Podział wojny
na okresy
• 1618–1623 – okres wojny
czesko-palatynackiej,
• 1623–1630 – duński okres wojny,
• 1630–1636 – szwedzki okres
wojny,
• 1636–1648 – francusko-szwedzki
okres wojny
Okres czesko-
palatynackiej,

• Okres czesko-palatynacki 1618–

1624. Po zerwaniu z Cesarstwem
(Czeskie powstanie stanowe), w
Czechach utworzono dyrektoriat –
powstańczy rząd czeski, składający
się z 30 dyrektorów. Na jego czele
stanął Vaclav Vilem z Roupova, a
dowódcą sił zbrojnych został hr.
Heinrich Thurn.
Okres duński
• W latach 1625–1629
uczestniczyła w wojnie
protestancka Dania. Król duński
Chrystian IV, z wyznania
luteranin, obawiał się bowiem, że
Liga Katolicka, wzmocniwszy się
na północy Niemiec, zagrozi
interesom jego państwa na
Bałtyku (od 1621 Dania
kontrolowała Hamburg).
Okres
szwedzki
• Silna pozycja Habsburgów martwiła Francję, która
unikała bezpośredniego zaangażowania w wojnę, ale
wspierała Szwecję w walce przeciwko cesarstwu. W
1630 r. Gustaw II Adolf wylądował w Rzeszy,
zdobywając wsparcie pomorskiego księcia i
ostatecznie uzyskując wsparcie francuskie. Bitwa
pod Breitenfeld w 1631 r. przyniosła Szwedom
kluczowe zwycięstwo, otwierając drogę do
Norymbergi, Bawarii i Alzacji. Jednak śmierć
Gustawa II Adolfa pod Lützen w 1632 r. osłabiła
stronę szwedzką. Mimo sukcesów Szwecji,
rokowania, spisek i decydująca bitwa pod
Nördlingen w 1634 r. przyniosły zwycięstwo siłom
cesarsko-bawarskim, prowadząc do pokoju w Pradze
w 1635 r., który ustabilizował sytuację na korzyść
Habsburgów.
Okres francusko-szwedzki
•
W 1635 Francja wypowiedziała otwartą wojnę Habsburgom,
wspierając Szwecję. Kolejne lata to sukcesy protestancko-
francuskie – zdobycie Alzacji, Śląska i Czech. Klęska
Hiszpanii pod Rocroi w 1643 przyspieszyła negocjacje
pokojowe. W międzyczasie, Francja wyparła Hiszpanów z
południowej Francji i wkroczyła do Bawarii w 1647. Rozejm
z elektorami Bawarii, Kolonii i Münsteru osłabił
Habsburgów. Wspólna kontrofensywa pod Zusmarshausen w
1648 zadecydowała o ostatecznym osłabieniu wpływów
Habsburgów w Europie Środkowej. Francusko-szwedzka
koalicja zakończyła swoje działania wojenne.
Europa po wojnie
• Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) przyniosła ogromne
zniszczenia Niemcom, szacowane na 33-50% populacji,
zginęło nawet 8 milionów ludzi. Pokój westfalski w 1648
zmienił układ sił w Europie. Francja stała się potęgą,
zdobywając Alzację, Szwecja Pomorze Zachodnie, a
Saksonia i Brandenburgia zyskały nowe terytoria. Artykuły
pokoju religijnego obejmują kalwinistów. To pierwsza
paneuropejska wojna drugiej połowy II tysiąclecia,
wynikająca z rywalizacji o hegemonię. Rozwój kultury
czeskiej zahamowano, a Księstwo Pomorskie upadło.
Pokonana Austria umocniła się na Węgrzech i w Czechach.
Wojna francusko-hiszpańska zakończyła się pokojem
pirenejskim w 1659 po bitwie pod Bidassoa w Hiszpanii.
Koniec