REGUŁA SENSU CZYNNOŚCI

CZYNNOŚĆ KONWENCJONALNA
KONWENCJONALNEJ
To wypowiedź dyrektywalna, która określonej
WYPOWIEDŹ DYTEKTYWALNA
czynności psychofizycznej (i odpowiednio: czynności
Wypowiedź dyrektywalna jest to wypowiedź
konwencjonalnej niższego stopnia) „nakazuje”
pozaopisowa, której podstawową funkcją jest funkcja
przypisywać określony sens kulturowy, a mianowicie
sugestywna. Wśród wypowiedzi dyrektywalnych
sens dokonania czynności konwencjonalnej (i
wyróżnia się dyrektywy celowościowe, normy
odpowiednio: czynności konwencjonalnej wyższego
postępowania oraz reguły sensu czynności
stopnia).
konwencjonalnych.
Reguły sensu konstruują czynności konwencjonalne.
Mogą one być ustalone zwyczajowo bądź też
wyraźnie ustanowione.
NORMA POSTĘPOWANIA
Czynność konwencjonalna jest to czynność
Norma postępowania jest to wypowiedź
psychofizyczna (i odpowiednio: czynność
dyrektywalna, która rodzajowo albo indywidualnie
konwencjonalna niższego stopnia), której dokonaniu
określonym podmiotom (jako jej adresatom)
określona reguła sensu „nakazuje” przypisywać
nakazuje albo zakazuje, aby w określonych
określony sens kulturowy, a mianowicie sens
okolicznościach postąpili albo postępowali w
dokonania czynności konwencjonalnej (i
określony sposób. Norma postępowania, wyznacza
odpowiednio: czynności konwencjonalnej wyższego
adresata i okoliczności (zakres zastosowania) oraz
stopnia). Do dokonywania pewnych czynności
zachowanie będące przedmiotem obowiązku (zakres
konwencjonalnych służą wypowiedzi
normowania).
performatywne.

NORMA PRAWNA
Norma prawna to generalna i co do zasady
abstrakcyjna norma postępowania, ustanowiona
albo uznana przez kompetentny (= upoważniony)
organ państwa. Jest wypowiedzią praktycznie
jednoznaczną, zdolną do samodzielnego wpływania
w sposób stanowczy na postępowanie ludzi.
NORMA KOMPETENCYJNA
Norma prawna, która swoim adresatom wyznacza
obowiązek określonego postępowania, wówczas gdy
wskazany w niej podmiot dokonana określonej w
NORMA MERYTORYCZNA
niej czynności konwencjonalnej.
Norma merytoryczna jest to norma prawna NORMA SANKCJONOWANA
Norma kompetencyjna upoważnia wskazany w niej
niebędąca normą kompetencyjną. To norma prawna, Norma prawna, z którą sprężona jest norma
podmiot do dokonania określonej w niej czynności
która nakazuje (zakazuje) jakieś zachowania sankcjonująca.
konwencjonalnej, z takim skutkiem, że przez jej
psychofizyczne lub konwencjonalne.
dokonanie powstaną bądź zaktualizują się
obowiązki wyznaczone w tej normie jej adresatom
(podmiotom podległym kompetencji podmiotu
upoważnionego do wspomnianej czynności).

NORMA SANKCONUJĄCA
Norma prawna, która swym adresatom wyznacza
obowiązek wymierzenia sankcji adresatom
sprzężonej z nią normy sankcjonowanej, w
przypadku gdy ta ostatnia znalazła zastosowanie i
została przez jej adresatów przekroczona.
STANOWIENIE PRAWA
Stanowienie jest to czynność konwencjonalna
upoważnionego organu państwa, poprzez którą
„żąda” on, aby normy prawne o ustalonej przez
niego treści były realizowane. To czynność
konwencjonalna upoważnionego organu państwa,
poprzez którą formalnie kreuje on akt normatywny.
Bezpośredni wytwór stanowienia to akt normatywny.
Ostatecznym wytworem tego faktu prawotwórczego
są zaś normy prawne wysłowione w przepisach
prawnych aktu normatywnego.
ZAŁOŻENIE O NORMATYWNOŚCI TEKSTU
PRAWNEGO
Założenie, którego treścią jest to, że w przepisach
prawnych (i postanowieniach umów
prawotwórczych) wysłowione są normy prawne.
Konsekwencją tego założenia to, że muszą istnieć TEKST PRAWNY
LEX IMPERFECTA reguły: Teksty prawne są to teksty aktów normatywnych oraz
Norma prawna, z którą nie jest sprzężona norma • redagowania tekstów prawnych - reguły umów prawotwórczych. Teksty prawne są tzw.
sankcjonująca. zapisywania (wyrażanie, wysłowianie, kodowanie) pisanymi źródłami prawa. Sporządza się je w
norm prawnych w przepisach prawnych (i w procesach zwanych „faktami prawotwórczymi”.
postanowieniach umów prawotwórczych)
• wykładni tekstów prawnych - reguły
odczytywania (odtwarzanie, odkodowywanie)
norm prawnych z przepisów prawnych (i z
postanowień umów prawotwórczych).
OGŁOSZENIE AKTU NORMATYWNEGO
Ogłoszenie (urzędowa publikacja, oficjalna
publikacja) aktu normatywnego jest to czynność
PRAWODAWCA FAKTYCZNY
konwencjonalna upoważnionego organu państwa,
Prawodawca faktyczny to osoby uczestniczące w PRAWODAWCA FORMALNY
poprzez którą podaje on treść aktu normatywnego
procesie przygotowania i stanowienia aktów Prawodawca formalny jest to podmiot wyposażony w
do wiadomości publicznej.
normatywnych oraz wywierające rzeczywisty wpływ kompetencje prawodawcze, dokonujący
Ponieważ ogłoszenie jest czynnością prawną,
na ukształtowanie treści tych aktów i nadanie im konwencjonalnego aktu stanowienia.
dokonać jej może tylko podmiot (tu: organ państwa)
określonego kształtu redakcyjnego.
wskazany w odpowiedniej (ustalonej przez
prawodawcę) regule sensu, w przewidzianej przez tę
regułę procedurze i formie.

AKT NORMATYWNY
Akt normatywny jest to uporządkowany zbiór
przepisów prawnych, ustanowiony przez
kompetentny organ państwa, opatrzony tytułem i
podpisem, wyrażający zasadniczo przynajmniej
jedną generalno-abstrakcyjną normę postępowania.
PREAMBUŁA
Preambuła (arenga) to zamieszczony w akcie
normatywnym uroczysty wstęp, wyjaśniający motywy
wydania aktu i wskazujący wartości, które mają być
chronione lub urzeczywistniane dzięki normom
prawnym zawartym w jego przepisach.
PRZEPIS PRAWNY
Przepis prawny to podstawowa jednostka redakcyjna
aktu normatywnego, a zarazem zdanie w sensie
gramatycznym, zazwyczaj oznaczone nazwą
indywidualną.
AKT NORMATYWNY POWSZECHNIE
OBOWIĄZUJĄCY
Akty normatywne zawierające normy, które mogą
być adresowane do (i mogą kształtować sytuację
prawną) każdego podmiotu np. konstytucja, ustawy,
rozporządzenia, akty prawa miejscowego
TEKST JEDNOLITY
To sporządzony i ogłoszony przez upoważniony
organ państwa tekst aktu normatywnego zawierający
TEKST UJEDNOLICONY
wszystkie zmiany, które prawodawca wprowadził w
Tekstem ujednoliconym nazywamy tekst aktu
tym akcie do chwili sporządzenia tekstu jednolitego
normatywnego zawierający zmiany, które
albo do innego momentu wskazanego przez organ
prawodawca wprowadził w tym akcie do chwili
ogłaszający tekst jednolity. Pierwszy tekst jednolity
sporządzenia tekstu ujednoliconego albo do innego
opiera się na pierwotnym tekście danego aktu
momentu, sporządzony przez inny podmiot niż
normatywnego oraz na tekstach wszystkich aktów,
prawnie upoważniony do sporządzenia i ogłoszenia
które dotąd go nowelizowały. Kolejny tekst jednolity
tekstu jednolitego.
opiera się natomiast na ostatnim (poprzednim)
tekście jednolitym tego aktu normatywnego oraz na
tekstach kolejnych nowelizujących go aktów.
KONSTYTUCJA
AKT NORMATYWNY O CHARAKTERZE
Konstytucja jest to akt normatywny powszechnie
WEWNĘTRZNYM
obowiązujący o najwyższej mocy prawnej i
Akty normatywne zawierające normy,
szczególnym, a przy tym nieograniczonym treściowo,
które mogą być adresowane wyłącznie
zakresie regulacji, stanowiony i zmieniany w
do „jednostek organizacyjnie podległych organowi
specjalnej procedurze, noszący zazwyczaj specjalny
wydającemu dany akt” np. uchwały i zarządzenia
tytuł.
 USTAWA
Ustawa jest to akt normatywny powszechnie
obowiązujący uchwalany przez parlament w
USTAWA KONSTYTUCYJNA AKT WYKONAWCZY
USTAWA ORGANICZNA procedurze określonej przynajmniej w podstawowym
Ustawa konstytucyjna jest to akt normatywny Akt normatywny wydany przez organ władzy
Ustawa organiczna jest to akt normatywny zakresie w konstytucji, co do zasady
powszechnie obowiązujący, mający moc prawną wykonawczej na podstawie wyraźnego upoważnienia
powszechnie obowiązujący o mocy prawnej wyższej zajmujący wśród aktów prawa krajowego miejsce
równą konstytucji, normujący niektóre dziedziny zawartego w ustawie (akcie o mocy ustawy), w celu jej
od innych ustaw, ale niższej od konstytucji, bezpośrednio po konstytucji, mający w zasadzie
spraw tradycyjnie należących do materii (jego) wykonania. Akt wykonawczy łączy z ustawą
wydawany w specjalnej procedurze, regulujący nieograniczony przedmiotowo zakres normowania.
konstytucyjnej, stanowiony i zmieniany w więź kompetencyjna, funkcjonalna, derogacyjna,
doniosłe dziedziny spraw. Ustawa w sensie materialnym
procedurze wymaganej dla zmiany konstytucji. treściowa.
wyraża normy prawne, a w sensie formalnym nie
wyraża normy prawnych, ale ustala coś, tworzy,
zmienia lub znosi.

MATERIA USTAWOWA
ROZPORZĄDZENIE
Materia ustawowa to zakres spraw, które można
Rozporządzenie jest to akt normatywny powszechnie
uregulować tylko ustawą, a więc nie można tego
obowiązujący, wydawany przez organ wskazany w
uczynić w akcie podustawowym.
Konstytucji, na podstawie szczegółowego
Do materii ustawowej należą m.in. wolności, prawa i
upoważnienia zawartego w ustawie (akcie o mocy
obowiązki obywateli, podatki, budżet, prawo karne,
ustawy) i w celu jej (jego) wykonania.
zadania organów państwa i związane z nimi
Rozporządzenie jest więc aktem wykonawczym.
(podstawowe) kompetencje.
USATWODAWSTWO DELEGOWANE
OBOWIĄZYWAĆ (W ZNACZENIU
Ustawodawstwo delegowane polega na stanowieniu
PODSTAWOWYM I POTOCZNYM)
przez organy władzy wykonawczej aktów
W podstawowym prawniczym sensie „obowiązywać”
normatywnych o mocy ustawy, regulujących sprawy
znaczy tyle, co „być elementem systemu prawa”. W
normowane zazwyczaj ustawą. W państwach
zależności od ujęcia systemu prawa mówi się więc o
demokratycznych akty takie wydaje się w
obowiązywaniu normy prawnej albo aktu
ograniczonym zakresie spraw i wyjątkowo. Potrzeba
normatywnego (i przepisów, z których się on składa).
do tego szczególnego upoważnienia konstytucyjnego,
W potocznym prawniczym sensie „obowiązywać”
którego aktualizacja wymaga najczęściej zgody
znaczy tyle, co „móc znaleźć zastosowanie”.
parlamentu.
 NOWLEIZACJA
Nowelizacja jest to czynność konwencjonalna
upoważnionego organu państwa, poprzez którą UCHYLENIE (DEROGACJA)
WEJŚCIE W ŻYCIE AKTU NORMATYWNEGO
VACATIO LEGIS zmienia on akt normatywny. Zmiana ta może Uchylenie (derogacja) jest to czynność
Wejście w życie aktu normatywnego polega na tym,
Vacatio legis to okres upływający między polegać w szczególności na konwencjonalna upoważnionego organu państwa,
że odtąd normy prawne zawarte w przepisach tego
ogłoszeniem a wejściem w życie aktu normatywnego. • dodaniu przepisu poprzez którą eliminuje on z systemu
aktu mogą znaleźć zastosowanie.
• zmianie brzmienia przepisu prawnego akt normatywny w całości albo w części.
• usunięciu przepisu (uchyleniu)

JĘZYK PRAWNY
Język, w którym prawo jest formułowane
• język tekstów prawnych - język, w którym KLAUZULA GENERALNA
formułuje się akty normatywne i umowy DEFINICJA LEGALNA
JĘZYK PRAWNICZY Klauzula generalna jest to zamieszczony w przepisie
prawotwórcze Definicja legalna jest to definicja zamieszczona w
Język, w którym formułuje się wypowiedzi o prawie prawnym zwrot odsyłający do jakiegoś systemu ocen
• Język norm prawnych - język jednoznacznych tekście prawnym i odnosząca się do występującego w
(w szczególności o przepisach i normach prawnych). lub do jakiegoś systemu norm pozaprawnych,
wypowiedzi, odtworzonych tym tekście zwrotu.
zazwyczaj mającego uzasadnienie aksjologiczne.
z przepisów prawnych i postanowień umów
prawotwórczych, wyznaczających obowiązki
określonego postępowania
 ODESŁANIE PRAWNE
Odesłanie prawne jest to zawarty w przepisie
prawnym zwrot wskazujący na inny przepis tego
samego bądź innego aktu normatywnego, albo na
normy postępowania lub zasady o charakterze
pozaprawnym.
PRZEPIS BEZWZGLĘDNIE WIĄŻĄCY
Przepisy bezwzględnie wiążące (iuris cogentis,
przepisy imperatywne) to przepisy, których
zastosowanie nie może zostać wyłączone ani
ograniczone zgodną wolą zainteresowanych stron.
Wiążą one strony w sposób bezwzględny.
ROCZŁONKOWANIE NORMY ZWROT NIEOSTY
KONDENSACJA NORM
Rozczłonkowanie normy prawnej w przepisach Zwrot nieostry jest to zwrot o niewyraźnej treści, co
Kondensacja norm prawnych w przepisie prawnym
prawnych polega na tym, że elementy konieczne sprawia, że mimo zapoznania się z cechami danych
polega na tym, że dany przepis wysłowia
struktury normy prawnej lub elementy obiektów nie o każdym da się bez wątpienia orzec,
więcej niż jedną normę prawną lub elementy
współwyznaczające treść normy prawnej wysłowione czy jest desygnatem tego zwrotu, a więc czy należy do
więcej niż jednej normy prawnej.
są w dwóch lub więcej przepisach prawnych. jego zakresu.
PRZEPIS SEMIIMPERATYWNY
PRZEPIS WZGLĘDNIE WIĄŻĄCY
Przepisy semiimperatywne (przepisy
Przepisy względnie wiążące (iuris dispositivi,
semidyspozytywne) to przepisy, których zadaniem
przepisy dyspozytywne) to przepisy, które znajdują
jest wyznaczenie minimalnego zakresu ochrony
zastosowanie wówczas, gdy zainteresowane strony PRZEPIS BLANKIETOWY
interesów jednej ze stron. Ich zastosowanie może być
nie uregulowały danej sprawy odmiennie. Strony Przepisy blankietowe ograniczają się do wskazania,
wyłączone tylko, jeśli nie narusza to uprawnień
mają swobodę uregulowania konsekwencji prawnych w jaki sposób mogą albo muszą zostać uregulowane
strony chronionej w tych przepisach. Odstąpienie
jakichś zachowań czy zdarzeń zgodnie ze swoimi określone sprawy.
przez strony od rozwiązania wyrażonego w tym
interesami, a jeżeli tego nie uczynią znajdzie
przepisie jest dopuszczalne tylko gdy przyjmą one
zastosowanie przepis, w którym owe konsekwencje
rozwiązania korzystniejsze od tych przewidzianych w
określono.
przepisie.
 WYKŁADNIA PRAWA (TEKSTU PRAWNEGO)
Wykładnia tekstów prawnych = wykładnia
przepisów/postanowień
Zespół czynności intelektualnych, które zmierzają do
odtworzenia norm prawnych z przepisów prawnych.
Rezultat wykładni dokonanej zgodnie z określonymi
Dokonuje się tych czynności, posługując się
regułami. Może go osiągnąć każdy, kto zna język, w
przyjętymi w danej kulturze prawnej regułami
którym są napisane teksty prawne, zna reguły
(dyrektywami) interpretacyjnymi.
Wykładnia w sensie pragmatycznym – proces
zmierzający do zrozumienia przepisów prawnych
Wykładnia w sensie apragmatycznym – jako
oznaczenie rezultatu procesu interpretowania tekstu.
WYKŁADNIA DYNAMICZNA
Ten sam tekst prawny może zmieniać swoje
znaczenie zależnie od zmian następujących w języku
oraz w pozajęzykowym kontekście wydanych
przepisów np. zmian w systemie wartości przyjętych
w danym społeczeństwie.
WYKŁADNIA LEGALNA (FORMALNA)
Wykładnia dokonywana i uzyskiwana przez
WYKŁADNIA AUTENTYCZNA
określone, upoważnione do tego podmioty. Rezultaty
WYKŁADNIA MERYTORYCZNA Wykładania przepisów prawnych dokonywana przez
wykładni dokonywanej przez te podmioty mają
ten podmiot, który dane przepisy wydał. Jest ona
charakter wiążący prawnie tzn. jest ona „silniejsza”
konsekwencją zasady głoszącej, że podmiot
od rezultatów wykładni doktrynalnej (dokonywanej
upoważniony do stanowienia danych przepisów jest
przez podmioty niemające takiego upoważnienia).
wykładni i potrafi je zastosować. też upoważniony do ich uchylania i zmiany oraz do
Nie można odstąpić od rezultatu wykładni
ich wiążącego interpretowania.
formalnej, nie narażając się na zarzut naruszenia
prawa.
WYKŁADNIA SUBIEKTYWNA WYKŁADNIA OBIEKTYWNA
Zadaniem wykładni jest odtworzenie intencji Tekst prawny „odrywa się” od swojego twórcy i ma
WYKŁADNIA STATYCZNA
znaczeniowej prawodawcy, a więc ustalenie jakie znaczenie „obiektywne”, wyznaczone przez reguły
Tekst prawny ma tylko jedno znaczenie
znaczenie nadawał interpretowanemu tekstowi języka, w którym jest sformułowany, niezależnie od
prawnemu jego twórca. zamysłu jaki chciał wyrazić prawodawca.

WYKŁADNIA DELEGOWANA
Wykładnia dokonywana przez jaki podmiot,
któremu udzielono kompetencji do interpretowania
przepisów prawnych, a których nie ma twórca tych
przepisów. Może ona mieć charakter
• ogólny – rezultat wykładni wiąże każdego
• wiążący ograniczenie - akty wykładni mogą być
wiążące jedynie dla organów państwa
określonego pionu
LUKA KONSTRUKCYJNA
Luka konstrukcyjna jest to luka prawna rzeczywista, która
występuje wówczas, gdy normy prawne danego systemu
prawa przewidują dokonywanie określonej czynności
konwencjonalnej, lecz brakuje reguły sensu tej czynności albo
jej reguła sensu nie jest dostatecznie precyzyjna.
WNIOSKOWANIE PRAWNICZE
Wnioskowanie prawnicze polega na tym, że na
podstawie uznania za obowiązującą określonej
normy prawnej (N1), którą prawodawca wysłowił w
tekście prawnym, uznaje się za obowiązującą również
inną normę (N2), niewysłowioną wprawdzie w tekście
prawnym, ale dającą się wyprowadzić z N1 na
podstawie reguł inferencyjnych przyjętych w danym
systemie prawnym.
LUKA AKSJOLOGICZNA
Luka aksjologiczna jest to luka prawna pozorna, która polega
na tym, że ktoś – na gruncie swojego systemu wartości –
uważa, że określone zachowanie powinno być przedmiotem
prawnego obowiązku, jednakże normy prawne danego
systemu prawa takiego obowiązku nie kreują.
SYSTEM PRAWNY
Ogół norm prawnych obowiązujących w danym
państwie w określonym czasie, które tworzą
zorganizowaną i uporządkowaną całość zgodnie z
określonymi zasadami.
Przez system prawny możemy rozumieć
uporządkowany zbiór norm prawnych (np. system
prawa cywilnego)
Przez system prawny można rozumieć pewien
typ/rodzaj prawa (porządku prawnego) czy nawet
kultury prawnej (np. civil law, system prawa
stanowionego, system prawa anglosaskiego).
LUKA PRAKSEOLOGICZNA
Luka prakseologiczna jest to luka prawna, która występuje
wówczas, gdy prawodawca kreuje pewną instytucję prawną,
lecz w systemie prawa brak jest norm prawnych, które
zapewniałyby jej dostateczną efektywność.
Szczególnie rażące luki prakseologiczne są lukami prawnymi
rzeczywistymi. Pozostałe luki prakseologiczne są jedynie
lukami prawnymi pozornymi.
ZASADA PRAWA
Zasada prawa jest to szczególnego rodzaju norma
prawna, która zajmuje w systemie prawa pozycję
merytorycznie nadrzędną wobec innych norm ze
względu na jej wyjątkowo silne uzasadnienie
aksjologiczne. Zasada prawa może obowiązywać,
gdyż:
• jest wyrażona wprost w przepisie prawa
• daje się odtworzyć z wielu przepisów mających
wspólne uzasadnienie aksjologiczne
• należy bezspornie do danego systemu prawa
Zasady prawa wpływają na kierunki tworzenia,
wykładni i stosowania prawa.
KODEKS
To ustawa, która w sposób wyczerpujący, oparty na
spójnym zespole zasad, normuje jakąś rozległą,
wyodrębnioną dziedzinę stosunków społecznych.
Kodeksy są zazwyczaj stabilniejsze od innych ustaw,
a zadnie skodyfikowania jakiejś dziedziny powierza
się zazwyczaj specjalnym komisjom (komisjom
kodyfikacyjnym), składającym się z wybitnych
znawców prawa.

KODYFIKACJA
To działanie ustawodawcy zmierzające do tego, by w
formie jednej ustawy ująć wszystkie normy
składające się na daną gałąź prawa.
SANKCJA UNIEWAŻNIENIA (CZYNNOŚCI
PRAWNEJ)
Sankcja unieważnienia jest to sankcja prawna
dotykająca czynności prawnej, polegająca na
zniesieniu w całości bądź w części skutków prawnych
czynności prawnej dokonanej wprawdzie zgodnie z
jej regułą sensu, ale z naruszeniem innych reguł jej
dokonywania.
SANKCJA NIEWAŻNOŚCI (CZYNNOŚCI
INSTYTUCJA PRAWNA PRAWNEJ)
SANKCJA PRAWNA
Zespół norm powiązanych ze sobą funkcjonalnie, a Sankcja nieważności jest to sankcja prawna
Sankcja prawna jest to sankcja skupiona
regulujących powstanie, trwanie i ustanie jakiegoś dotykająca czynności prawnej dokonywanej z
wyznaczona przez normę prawną.
typowego stosunku prawnego. naruszeniem reguły sensu tej czynności, polegająca
na tym, że czynność ta nie zostaje dokonana.
SANKCJA EGZEKUCJI
Sytuacja gdy adresat normy indywidualnej nie
SANKCJA KARNA STOSOWANIE PRAWA
spełnia dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku i
Zło wyrządzane przez państwo temu, kto dopuszcza Stosowanie prawa jest to czynność konwencjonalna
upoważnione organy państwa doprowadzają do
się przestępstwa. Polega na pozbawieniu osoby upoważnionego organu państwa albo podmiotu,
wykonania tego obowiązku w ten sposób, że czynią
odpowiedzialnej za popełnienie przestępstwa dóbr który pełni podobną rolę, poprzez którą organ ten
to w imieniu zobowiązanego i na jego koszt.
osobistych lub dóbr majątkowych albo na rozstrzyga jakąś indywidualną i konkretną sprawę
Egzekucji mogą podlegać należności o charakterze
umniejszeniu tych dóbr. na podstawie normy prawnej.
pieniężnym i obowiązki o charakterze
niepieniężnym.

PROSTA SYTUACJA PRAWNA
SYTUACJA PRAWNA
Obowiązki danego podmiotu, wynikające z
Sytuacja prawna jest to sytuacja powstająca dla
funkcjonalnego powiązania norm prawnych, których
kogoś ze względu na obowiązującą normę prawną.
jest on adresatem.
UPRAWNIENIE
ZŁOŻONA SYTUACJA PRAWNA
Uprawnienie podmiotu B wobec podmiotu A jest to
Złożoną sytuacją prawną nazywa się sytuację prawną
pochodna sytuacja prawna polegająca na tym, że ze
powstałą z połączenia sytuacji pochodnej i
względu na normę prawną podmiot A zobowiązany
podstawowej albo szeregu sytuacji pochodnych i
jest do określonego działania lub zaniechania na
podstawowych.
rzecz podmiotu B.
PODSTAWOWA SYTUACJA PRAWNA
Sytuacja polegająca na tym, że jakieś zachowanie
POCHODNA SYTUACJA PRAWNA
danego podmiotu jest mu nakazane, zakazane czy
Sytuacje, które powstają dla jakiegoś podmiotu ze
też jest dla niego dozwolone, fakultatywne czy
względu na obowiązki adresata normy zachowania
indyferentne.
się skierowanego właśnie ku sprawom tego
Podmiot jest adresatem danej normy i ze względu
podmiotu.
na nią określony czyn jest mu nakazany albo
Podmiot nie jest adresatem danej normy,
zakazany;
ale określona sytuacja prawna - uprawnienie,
Podmiot nie jest adresatem danej normy, ale ze
wolność prawnie chroniona, kompetencja - powstaje
względu na nią określony czyn jest dla niego
dla niego ze względu na skierowane ku niemu
fakultatywny (nienakazany), dozwolony
obowiązki adresata tej normy
(niezakazany) albo indyferentny (ani nakazany, ani
zakazany).
KOMPETENCJA
PRAWO PODMIOTOWE
Kompetencja podmiotu B jest to pochodna sytuacja
Prawo podmiotowe jest to złożona sytuacja prawna,
prawna polegająca na tym, że jeżeli podmiot B
w przypadku której składające się na nią liczne
dokona czynności konwencjonalnej, do której
sytuacje pochodne i podstawowe splecione są
upoważnia go określona norma prawna, to podmiot
ze sobą funkcjonalnie ze względu na interesy
A, czyli adresat tej normy, będzie miał obowiązek
podmiotu znajdującego się w tej sytuacji.
zareagowania na tę czynność, ponieważ tworzy albo
Charakter praw podmiotowych mają także prawa
aktualizuje ona dla niego obowiązek określonego
człowieka.
zachowania.
 PODMIOT STSOUNKU PRAWNEGO
STOSUNEK PRAWNY
Strony stosunku prawnego są to podmioty prawa, tj.
Stosunek prawny jest to stosunek tetyczny (stosunek
osoby (fizyczne i prawne) oraz odpowiednio
społeczny wyznaczony przez normy postępowania)
zorganizowane grupy osób uwikłane w dany
wyznaczony przez normy prawne.
stosunek prawny.
PRZEDMIOT STOSUNKU PRANEGO
TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO
Przedmiot stosunku prawnego to zachowania stron
Treść stosunku prawnego to uprawnienia i obowiązki
stosunku prawnego, które są one zobowiązane
stron stosunku prawnego, które powstają dla nich w
zrealizować względem siebie w ramach tego
ramach tego stosunku.
stosunku.

FAKT PRAWNY
Tylko takie zdarzenie czy takie zachowanie jakiegoś
podmiotu, z którym normy prawne wiążą określone
konsekwencje. Te zdarzenia czy fakty są doniosłe dla
prawa. O tym, czy zachowanie jest faktem prawnym
decyduje treść obowiązujących norm prawnych.