Beginselen van het recht en het

bouwrecht

Jelle Laverge
 Agenda
Datum Thema
29/09 Contracten
06/10 Eigendom
13/10 Aansprakelijkheid
20/10 Risicospreiding en internationale aspecten
29/10 Samenwerken
03/11 Brugdag
10/11 Strafrecht en rechtssystemen
17/11 Lesgever afwezig - Geen les => opdracht
24/11 Openbare orde: 1792 en At-wet
01/12 Woningbouwwet en erkenning
08/12 Overheidsopdrachten
15/12 Sociale zekerheid
 Strafrecht

“I fought the law and the law won”

1958 - Sonny Curtis
 aansprakelijkheid
• wanneer het verkeerd gaat
• als je vermogen geschaad wordt => zie
definitie schade
• beroep op de overheid: het ‘contrat social’
 Vroeger was alles beter…
• 228. If a builder build a house for some one and complete
it, he shall give him a fee of two shekels in money for each
sar of surface.
• 229. If a builder build a house for some one, and does not
construct it properly, and the house which he built fall in
and kill its owner, then that builder shall be put to death.
• 230. If it kill the son of the owner the son of that builder
shall be put to death.
• 231. If it kill a slave of the owner, then he shall pay slave
for slave to the owner of the house.
• 232. If it ruin goods, he shall make compensation for all
that has been ruined, and inasmuch as he did not
construct properly this house which he built and it fell, he
shall re-erect the house from his own means.
• 233. If a builder build a house for some one, even though
he has not yet completed it; if then the walls seem
Codex Hammurabi 1780 V.C.
toppling, the builder must make the walls solid from his
own means.
 aansprakelijkheid
• wanneer het verkeerd gaat
• als je vermogen geschaad wordt => zie
definitie vorige les
• beroep op de overheid: het ‘contrat social’
• mechanisme: vergoeding van de tegenwaarde
schade door degene die er voor
verantwoordelijk is
 soorten aansprakelijkheid
• strafrechtelijke aansprakelijkheid
• buitencontractuele aansprakelijkheid
• contractuele aansprakelijkheid
 soorten aansprakelijkheid
• strafrechtelijke aansprakelijkheid
• buitencontractuele aansprakelijkheid
• contractuele aansprakelijkheid
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• Bij overschrijden van een maatschappelijke
norm
• Relatie tussen burger en staat
Þ Tegenpartij is ‘openbaar ministerie’
• “Opvoedend”
Napoleontische omwenteling: codificatie
• Code Civil (1804) – Burgerlijk Wetboek
• Code de Procedure Civile (1806) – Gerechtelijk
Wetboek
• Code de Commerce (1807) – Wetboek van Koophandel
• Code de Procedure Pénale (1808) – Wetboek
Strafvordering
• Code Pénal (1810) – Strafwetboek
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• straf (repressief)  schadevergoeding
(remediering)

– Nullum crimen sine lege

 De Belgen en hun rechten
Art. 12. De vrijheid van de persoon is gewaarborgd.
Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die
de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft.
Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand
worden aangehouden dan krachtens een met redenen
omkleed bevel van de rechter, dat moet worden
betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen
vierentwintig uren.
 De Belgen en hun rechten
Art. 13. Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de wet hem toekent.

Art. 14. Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet.

Art. 14bis.<Ingevoegd bij W 2005-02-02/31, art. 1, Inwerkingtreding : 17-02-2005> De doodstraf

is afgeschaft.

Art. 15. De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan plaats hebben dan in de gevallen die
de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft.

Art. 16. Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte, in de gevallen
en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en voorafgaande schadeloosstelling.

Art. 17. De straf van verbeurdverklaring der goederen kan niet worden ingevoerd.

Art. 18. De burgerlijke dood is afgeschaft; hij kan niet opnieuw worden ingevoerd.
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• straf (repressief)  schadevergoeding
(remediering)

– Nullum crimen sine lege

– Sw en een hoop bijzondere wetgeving
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• vb. Art. 14 WBW. Hij die rechtstreeks of
onrechtstreeks de bepalingen van artikel 10
overtreedt door betalingen te eisen of te
aanvaarden, wordt gestraft met gevangenisstraf
van acht dagen tot een maand en met geldboete
van 26 frank tot 200 frank of met één van die
straffen alleen.
• De bepalingen van boek I van het Strafwetboek,
hoofdstuk VII en artikel 85 niet uitgezonderd, zijn
toepasselijk op de misdrijven bedoeld in dit artikel.
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• straf (repressief)  schadevergoeding
(remediering)
– Nullum crimen sine lege
– Sw en een hoop bijzondere wetgeving
• subjectief, concreet objectief, abstract
 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
• Vb. Art. 62 SW. (Zie NOTA 1 onder TITEL) Bij
samenloop van verscheidene misdaden wordt
alleen de zwaarste straf uitgesproken…
• Vb. Art. 79 SW. Indien verzachtende
omstandigheden aanwezig zijn, worden de
criminele straffen verminderd of gewijzigd
overeenkomstig de volgende bepalingen.
 Strafrechterlijke aansprakelijkheid
• daaraan gekoppeld: burgerlijke partijstelling
=> burgerlijke gevolgen van strafrechtelijke
aansprakelijkheid, meestal buiten-contractuele
aansprakelijkheid
 Rechtssystemen

Waarom wordt je geacht de wet te

kennen?
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 Wat is een rechtssysteem?

Een fundament van/voor een samenleving

Een set aan afspraken die het mogelijk maakt om
functioneel samen te leven en te werken
Een instrument van sociale controle dat
beantwoordt aan de belangrijkste
maatschappelijke behoeften
Gebaseerd op een ‘contract social’
 Moderne Rechtstaat: Alternatieven

Gewoonten – “socialisering” & sociale controle

Geweld/Macht

Morele of religieuze autoriteit

 Geweld/macht als basis
“(…) the time wherein men live without other security,
than what their own strength, and their own invention
shall furnish them. In such condition, there is no place for
Industry; because the fruit thereof is uncertain; and
consequently no Culture of the Earth; no Navigation, nor
use of the commodities that may be imported by Sea; no
commodious Building; no Instruments of moving, and
removing such things as require much force; no Knowledge
of the face of the Earth; no account of Time; no Arts; no
Letters; no Society; and which is worst of all, continual
fear, and danger of violent death; And the life of man,
solitary, poor, nasty, brutish, and short.“
(Hobbes, Leviathan)
De meeste mensen deugen
Lees eens…
Rawls: a theory of justice
 Belgisch rechtssysteem
• Historische evolutie:

Soemerisch recht
Griekse stadstaten
Romeinse burgerschap & republiek
Feodale Europa – handelssteden (invloed arabisch recht)
Absolute koningen vs. Kerk & edellieden
Opkomst burgerij => Code Napoleon
Opkomst proletariaat – Industriële revolutie
Napoleontische omwenteling: codificatie
• Code Civil (1804) – Burgerlijk Wetboek
• Code de Procedure Civile (1806) – Gerechtelijk
Wetboek
• Code de Commerce (1807) – Wetboek van Koophandel
• Code de Procedure Pénale (1808) – Wetboek
Strafvordering
• Code Pénal (1810) – Strafwetboek
 Continentaal/Civiel
• 6e eeuw: Corpus Iuris Civilis (Justinianus)
• Lokaal en gewoonterecht domineert – geen
“nationaal” recht
• 12e eeuw: herontdekking CIC & verspreiding
via rechtsfaculteiten van universiteiten
• ontstaan Ius commune: concepten, principes,
logica
 Geen “gouvernement des juges”
“Les juges de la nation ne sont que la bouche qui
prononce les paroles de la loi, des êtres
inanimés qui n’ent peuvent modérer ni la force,
ni la rigueur.”

Charles Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu

(1689-1755)
 Ondertussen in Engeland
• 1066: The Battle of Hastings
• “… a cataclysm of the first magnitude. (…) They were
much more than the mere accession of a new
dynasty (…) they created a split society (…) where a
dominant majority introduced values, rules and a
language different from those of the native masses.”
 Engeland
• Consolidatie van de verovering via mobiele
Koninklijke rechtbanken “en circuit” voor
zaken die koninklijke macht aanbelangen
• Geleidelijke uitbreiding: toegang o.a. via
Koninklijke “writs” – “fountain of justice”
• Vanaf Henry II (13e E) : “common law” –
rechtersrecht & organische ontwikkeling
 “Common Law” & De jury
• Jury als “Trier of Fact”: aantrekkelijkheid van
de koninklijke rechtbanken
• Een populair element
• Common Law wordt instrument voor “rule of
law” en beperking koninklijk gezag
(boomerang!)
 Magna Charta Libertatum 1215
“No Freemen shall be taken or imprisoned, or be
disseized of his Freehold, or Liberties, or Free
Customs, or be outlawed, or exiled or otherwise
destroyed, nor will we pass upon him nor
condemn him but by lawful Judgment of his
peers or by Law of the Land”
 Civiel recht vs Common Law
• Wetgever vs Rechter
• Dictaat vs Evolutie
• Principe vs Casus
• Deductie vs Inductie
• Professionele rechter vs Jury
 Civiel recht vs Common Law
• Via kolonies: een universele tweespalt
 Civiel recht vs Common Law

• Via kolonies: een universele tweespalt

• Onderscheid vervaagt: twee bewegen naar elkaar,

– door internationale harmonisering (meer wetten)
– door de doorwerking van ‘mensenrechten’

• Rawls: iteratieve procedure van inductie en

deductie
kenmerken Belgisch rechtssysteem
• Civil law = gebaseerd op gecodificeerd recht
• Scheiding der machten in grondwet:
wetgevende/uitvoerende/rechterlijke macht
• Onafhankelijke beroepsrechters
(wel betaald door de FOD justitie)
• Het parket, OM of de ‘staande magistratuur’
• Administratief recht apart
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 In de grondwet
Titel III: De Machten

Hoofdstuk VI: De rechterlijke macht

(+ Hoofdstuk VII: De raad van state en de

administratieve rechtscolleges
+ Hoofdstuk V, Afdeling II: Het grondwettelijk
hof)
 De rechtbanken en hoven
• Piramidale organisatie – eenheid van
rechtspraak
• Opdeling in bevoegdheden: ratione loci
(rechtsgebied), ratione materiae/personae
• Eerste en tweede aanleg + Cassatie +
parallelle “prejudiciële” procesvoering
 typische problematiek
• Bevoegde rechter
– territoriaal
– materieel
• Toepasselijk recht (bij internationale zaken)
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 wetten
• Veelheid van overheden die, nationaal en
internationaal, normen kunnen
uitvaardigen
– Overlappende bevoegdheden: conflicten
– Exclusieve bevoegdheden: respect
Principe van hiërarchie in de rechtsstaat

• Lex superior derogat legi inferiori

• De rechtsregel van de hierarchisch hogere
instelling heeft voorrang op die van de
hierarchisch lagere
• Hierarchie?
 Hiërarchie naar Belgisch recht
• Grondwet bovenaan
• Delen ondergeschikt aan het geheel
– Gemeente < Provincie <
Gewest/Gemeenschap
– Deelstaten zijn niet ondergeschikt aan de
federale staat !
• Hoe democratischer, hoe hoger het
gezag
• Burgemeester < College burgemeester &
schepenen < Gemeenteraad
 GROND-
WET

BIJZONDERE
WETTEN
WET-DECREET-
ORDONNANTIE IN
FORMELE ZIN
KONINKLIJKE BESLUITEN &
REGERINGSBESLUITEN

MINISTERIËLE BESLUITEN

PROVINCIALE VERORDENINGEN

GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN
62
 Waar vind je ze?
• STAATSBLAD!
• http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/
welcome.pl
 Grondwettelijk Hof
• Staatshervorming =
grondwettigheidscontrole onvermijdelijk
• Sinds 1984: Arbitragehof
• Sinds 2007: Grondwettelijk Hof
• Buiten de rechterlijke macht, met bijzondere
samenstelling, maar analoge
proceduregaranties
 Waaraan toetsen?
• Alle grondwettelijke grondrechten: Titel II GW
• Legaliteits- en gelijkheidsbeginsel bij
belastingen (art. 170 en 172 GW)
• Non-discriminatie vreemdelingen (art. 191
GW)
 De Belgen en hun rechten
Art. 10. Er is in de Staat geen onderscheid van standen.
De Belgen zijn gelijk voor de wet; zij alleen zijn tot de burgerlijke en
militaire bedieningen benoembaar, behoudens de uitzonderingen
die voor bijzondere gevallen door een wet kunnen worden gesteld.
(De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd.) <W 2002-
02-21/33, art. 1, 015; Inwerkingtreding : 26-02-2002>

Art. 11. Het genot van de rechten en vrijheden aan de Belgen

toegekend moet zonder discriminatie verzekerd worden. Te dien
einde waarborgen de wet en het decreet inzonderheid de rechten
en vrijheden van de ideologische en filosofische minderheden.
 De Belgen en hun rechten
Art. 12. De vrijheid van de persoon is gewaarborgd.
Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die
de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft.
Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand
worden aangehouden dan krachtens een met redenen
omkleed bevel van de rechter, dat moet worden
betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen
vierentwintig uren.
 De Belgen en hun rechten
Art. 13. Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de wet hem toekent.

Art. 14. Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet.

Art. 14bis.<Ingevoegd bij W 2005-02-02/31, art. 1, Inwerkingtreding : 17-02-2005> De doodstraf

is afgeschaft.

Art. 15. De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan plaats hebben dan in de gevallen die
de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft.

Art. 16. Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte, in de gevallen
en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en voorafgaande schadeloosstelling.

Art. 17. De straf van verbeurdverklaring der goederen kan niet worden ingevoerd.

Art. 18. De burgerlijke dood is afgeschaft; hij kan niet opnieuw worden ingevoerd.
 De Belgen en hun rechten
Art. 19. De vrijheid van eredienst, de vrije
openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid
om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn
gewaarborgd, behoudens bestraffing van de
misdrijven die ter gelegenheid van het
gebruikmaken van die vrijheden worden
gepleegd.
 De Belgen en hun rechten
Art. 20. Niemand kan worden gedwongen op
enigerlei wijze deel te nemen aan handelingen
en aan plechtigheden van een eredienst of de
rustdagen ervan te onderhouden.

Art. 21. De Staat heeft niet het recht zich te

bemoeien met de benoeming of de installatie
der bedienaren van enige eredienst of hun te
verbieden briefwisseling te houden met hun
overheid.
 De Belgen en hun rechten
Art. 22. Ieder heeft recht op eerbiediging van
zijn privé-leven en zijn gezinsleven, behoudens
in de gevallen en onder de voorwaarden door de
wet bepaald.
De wet, het decreet of de in artikel 134
bedoelde regel waarborgen de bescherming van
dat recht.
 De Belgen en hun rechten
Art. 22bis.<Ingevoegd bij W 2000-03-23/38, art. 1; Inwerkingtreding : 25-05-
2000> Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke,
geestelijke en seksuele integriteit.
(Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het
aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met
zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen.
Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling
bevorderen.
Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het
kind aangaat.
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen deze
rechten van het kind.)
 De Belgen en hun rechten
Art. 23.Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.
Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening
houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en culturele
rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen.
Die rechten omvatten inzonderheid :
1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een
algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van
een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke
arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg
en collectief onderhandelen;
2° het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale,
geneeskundige en juridische bijstand;
3° het recht op een behoorlijke huisvesting;
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu;
5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing;
[1 6° het recht op gezinsbijslagen.]1
 De Belgen en hun rechten
Art. 24. § 1. Het onderwijs is vrij; elke preventieve maatregel is
verboden; de bestraffing van de misdrijven wordt alleen door de
wet of het decreet geregeld.
De gemeenschap waarborgt de keuzevrijheid van de ouders.
De gemeenschap richt neutraal onderwijs in. De neutraliteit
houdt onder meer in, de eerbied voor de filosofische,
ideologische of godsdienstige opvattingen van de ouders en de
leerlingen.
De scholen ingericht door openbare besturen bieden, tot het
einde van de leerplicht, de keuze aan tussen onderricht in een
der erkende godsdiensten en de niet-confessionele zedenleer.
 De Belgen en hun rechten
Art. 25. De drukpers is vrij; de censuur kan nooit worden
ingevoerd; geen borgstelling kan worden geëist van de schrijvers,
uitgevers of drukkers.
Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België
heeft, kan de uitgever, de drukker of de verspreider niet worden
vervolgd.
Art. 26. De Belgen hebben het recht vreedzaam en
ongewapend te vergaderen, mits zij zich gedragen naar de
wetten, die het uitoefenen van dit recht kunnen regelen zonder
het echter aan een voorafgaand verlof te onderwerpen.
Deze bepaling is niet van toepassing op bijeenkomsten in de
open lucht, die ten volle aan de politiewetten onderworpen
blijven.
 De Belgen en hun rechten
Art. 27. De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht
kan niet aan enige preventieve maatregel worden onderworpen.
Art. 28. Ieder heeft het recht verzoekschriften, door een of
meer personen ondertekend, bij de openbare overheden in te
dienen.
Alleen de gestelde overheden hebben het recht
verzoekschriften in gemeenschappelijke naam in te dienen.

Art. 29. Het briefgeheim is onschendbaar.

De wet bepaalt welke agenten verantwoordelijk zijn voor de
schending van het geheim der aan de post toevertrouwde
brieven.
 De Belgen en hun rechten
Art. 30. Het gebruik van de in België gesproken talen is vrij; het
kan niet worden geregeld dan door de wet en alleen voor
handelingen van het openbaar gezag en voor gerechtszaken.

Art. 31. Geen voorafgaand verlof is nodig om vervolgingen in te

stellen tegen openbare ambtenaren wegens daden van hun
bestuur, behoudens wat ten opzichte van de ministers en de
leden van de Gemeenschaps- en Gewestregeringen is bepaald.

Art. 32. Ieder heeft het recht elk bestuursdocument te

raadplegen en er een afschrift van te krijgen, behoudens in de
gevallen en onder de voorwaarden bepaald door de wet, het
 Waaraan toetsen?
• Vooral: gelijkheid en non-discriminatie (art,
10-11 GW): 90% van de arresten
• Via 10-11 GW: alle internationaal
gegarandeerde grondrechten/-vrijheden, zelfs
zonder rechtstreekse werking
 Gelijkheid & Non-discriminatie
• Ongelijke behandeling van vergelijkbare
gevallen, of gelijke behandeling van
wezenlijk verschillende gevallen
• Vergelijkbaarheidstoets:
– Voldoende vergelijkbaar of onvergelijkbaar
– In concreto en dus relatief
– Binnen hetzelfde bevoegdheidsniveau
 GROND-
WET

BIJZONDERE
WETTEN
WET-DECREET-
ORDONNANTIE IN
FORMELE ZIN
KONINKLIJKE BESLUITEN &
REGERINGSBESLUITEN

MINISTERIËLE BESLUITEN

PROVINCIALE VERORDENINGEN

GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN
80
 Verdeling tussen overheden
• Bevoegdheidsverdelende
bepalingen:
Art. 35De federale overheid is slechts bevoegd voor de aangelegenheden die
de Grondwet en de wetten, krachtens de Grondwet zelf uitgevaardigd, haar
uitdrukkelijk toekennen.De gemeenschappen of de gewesten zijn, ieder wat
hem betreft, bevoegd voor de overige aangelegenheden onder de
voorwaarden en op de wijze bepaald door de wet. Deze wet moet worden
aangenomen met de meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid.
OvergangsbepalingDe wet bedoeld in het tweede lid bepaalt de dag waarop
dit artikel in werking treedt. Deze dag kan niet voorafgaan aan de dag waarop
het nieuw in titel III van de Grondwet in te voegen artikel in werking treedt
dat de exclusieve bevoegdheden van de federale overheid bepaalt.
 Verdeling tussen overheden
• Gewesten
Ruimtelijke ordening (ruimtelijke plannen, bouwvergunningen, stadsvernieuwing, monumenten en landschappen)
Wonen en huisvesting (sociale woningbouw, financiële ondersteuning van wonen, ...)
Leefmilieu (bescherming van het leefmilieu, afvalstoffenbeleid, ...)
Landinrichting en natuurbehoud (ruilverkaveling, parken, bossen, jacht, visvangst, ...)
Waterbeleid (drinkwater, zuivering afvalwater, riolering, ...)
Landbouw en zeevisserij (steun aan land- en tuinbouwbedrijven, promotie van voeding, ...)
Economie (steun aan bedrijven en buitenlandse handel)
Energiebeleid (distributie elektriciteit en aardgas, bevordering rationeel energiegebruik)
Gemeenten, provincies en intercommunales (financiële middelen, administratief toezicht)
Tewerkstelling (arbeidsbemiddeling, werkgelegenheidsprogramma's)
Openbare werken en vervoer (wegen, waterwegen, zeehavens, regionale luchthavens, streekvervoer)
Wetenschappelijk onderzoek over de eigen bevoegdheden
Internationale aangelegenheden betreffende de eigen bevoegdheden en ontwikkelingssamenwerking en
buitenlandse handel.
• Gemeenschappen
Cultuur (taalgebruik, kunsten, cultureel erfgoed, musea, bibliotheken, media, sport en toerisme)
Onderwijs (bijna alle aspecten van het onderwijsbeleid, met uitzondering van de federale residuele
onderwijsbevoegdheden, zoals de leerplicht)
Gezondheidszorg (kwaliteitsbewaking van de ziekenhuizen, preventieve gezondheidszorg, thuiszorg,
rustoorden en geestelijke gezondheidszorg)
Bijstand aan personen (jeugdbescherming, jeugdbeleid, gezinsbeleid en kinderopvang, bejaarden- en
gehandicaptenbeleid, het gelijkekansenbeleid en de integratie van migranten).
 Verdeling tussen overheden
• Federaal: algemene kaders
– Vb. Overheidsopdrachten
• Gewesten: ‘grondgebonden’
– Vb. Energieprestatieregelgeving
– Vb. Ruimtelijke ordening
– Vb. Infrastructuurwerken
• Gemeenschappen: ‘persoonsgebonden’
– Vb. onderwijs
Controle: ook Grondwettelijk hof
• Bevoegdheidsverdelende bepalingen:
• zie daarstraks:
– GW
– BWHI
 Internationaal Recht

L L L …

VERDRAG IR
 Internationaal Recht
L L L …

VERDRAG

Supr. Inst IR
 IR & SR

GROND-
WET
BIJZONDERE
WETTEN
WET-DECREET-
ORDONNANTIE IN
FORMELE ZIN
KONINKLIJKE BESLUITEN &
REGERINGSBESLUITEN

MINISTERIËLE BESLUITEN

PROVINCIALE VERORDENINGEN

GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN 88
 Belangrijkste rechtsbron bouwrecht
• basis regels voor de rechtsomgang tussen de
burgers van onze samenleving
=> Burgerlijk Wetboek: code civil (1804)
• Onder minister Geens: hervormingstraject
 rechtsbronnen
• Wetten/verordeningen/decreten
• Rechtspraak: vonnissen van rechters
• Rechtsleer: de analyses van rechtsgeleerden
 rechtspraak
• Toepassing van de rechtsregels in concrete
situaties
• Daardoor dikwijls een zekere interpretatie
nodig
• Zeker bij enkele zeer summier geformuleerde
rechtsregels
 rechtspraak
• Voorbeeld sumiere regel:

• Art. 1382. Elke daad van de mens, waardoor aan een

ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door
wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.

• Art. 1383. Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de

schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die
welke hij door zijn nalatigheid of door zijn
onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.
 Code-recht v Common Law: rechtspraak

Formele constructie “Novelle”

Uitkomst via logische Bewuste keuze via argumentatie

redenering

Geen referenties naar Veel verwijzingen

precedenten of rechtsleer

Geen obiter dicta, dissents or Wel obiter dicta, dissenting and

concurring opinions concurring opinions

Geen niet-juridische Niet-juridisch is relevant en soms

argumenten belissend
 Rechtsleer
=> Zie bib rechten 
 Tot nut toe…
• Recht bekeken vanuit juridisch technisch
oogpunt
• Ander perspectief: vanuit de inhoud!
 Rechtssystemen
• Situeren Belgische rechtssysteem
• Organisatie justitie
• Staatsstructuur en rechtsbronnen
• Rechtstakken
 Rechtstakken
• familierecht: huwelijken, adopties…
• energierecht: organisatie van distributie…
• procesrecht: wie mag wat wanneer in een
proces…
• zakenrecht: bezit…
• overeenkomstenrecht: contracten…
• …
• Bouwrecht?
 Een ‘typisch’ geval…
• Casus 1
– Lees p. 17-23, 31-43
– Wat is er gebeurd?
– Wat is de schade?