Rezistenca aktive,

induktive dhe
kapacitive
Në qarkun me rrymë alternative mund te kemi rezistencë aktive (omike), induktive dhe kapacitive.

Rezistenca aktive:
𝒖=𝑼 𝒎 𝒔𝒊𝒏 𝝎 𝒕

𝒖 𝑼𝒎
𝒊= = 𝒔𝒊𝒏 𝝎 𝒕 =𝑰 𝒎 𝒔𝒊𝒏 𝝎 𝒕
𝑹 𝑹

Ndryshimi fazor:
𝒖 ( 𝒕 ) ,𝒊 ( 𝒕 ) − 𝒗𝒍𝒆𝒓𝒂𝒎𝒐𝒎𝒆𝒏𝒕𝒂𝒍𝒆

Rezistenca quhet aktive(omike) nëse tërë energjia që

merr qarku nga burimi shndërrohet në energji termike.

Është e vetmja rezistencë e cila paraqitet njëlloj sikur te rryma

njëkahore ashtu edhe te rryma alternative
Rryma dhe tensioni janë në fazë!
 Rezistenca induktive
Energjia elektrike shndërohet në energji të fushës magnetike të bobinës.

𝑹 𝑳 =𝝎 𝑳 [ 𝑹 𝑳 ] = [ 𝟏 𝜴 ]

Rezistenca induktive numerikisht është e barabartë me prodhimin e frekuencës rrethore të rrymës

alternative dhe induktivitetit të bobinës.

Kur bobina lidhet në qarkun me rrymë alternative, shkakton ndryshim në fazë mes tensionit she intensitetit të
rrymës për gjegjësisht tensioni i paraprin në fazë intensitetit për .

Ndryshimi fazor:
 Lidhja R-L

𝑼 = √𝑼 𝟐
𝑳 +𝑼 𝟐
𝑹
𝑼
𝒁 =
Rezistenca e përgjithshme – impedansa:
𝑰
Diagrami fazor:
𝑳 = 𝑰 ∙ 𝑹𝑳 𝑼 𝑹 = 𝑰 ∙ 𝑹

𝑼= √ 𝑰 𝑹 +𝑰 𝑹 =𝑰 √ 𝑹 +𝑹
𝟐 𝟐
𝑳
𝟐 𝟐 𝟐
𝑳
𝟐

𝒁 =√ 𝑹 + 𝑹 𝟐
𝑳
𝟐

𝒁 =√ (𝝎 𝑳) + 𝑹 𝟐 𝟐

𝑹
𝒄𝒐𝒔 𝝋= → 𝝋 −𝒏𝒅𝒓𝒚𝒔𝒉𝒊𝒎𝒊 𝒇𝒂𝒛𝒐𝒓 𝒏𝒅 ë 𝒓𝒎𝒋𝒆𝒕 𝒕𝒆𝒏𝒔𝒊𝒐𝒏𝒊𝒕 𝒅𝒉𝒆 𝒓𝒓𝒚𝒎 ë 𝒔
𝒁
 Rezistenca kapacitive
Në qarkun elektrik që përmban kondenator nuk mund të rrjedhë
rrymë e vazhduar (njëkahore). Kondensatori në qarkun e rrymës së
vazhduar paraqet ndërprerës.
Kur kondensatori lidhet me burim të rrymës alternative, në qarkun
elektrik paraqiten lëkundje elektrike dhe gjatë saj kondenatori në mënyrë
alternative mbushet dhe zbrazet. Rryma alternative nuk ndërpritet.

Rezistenca që ia bën kondensatori rrymës alternative quhet

rezistencë kapacitive

Rezitenca kapacitive njehsohet me formulën:

Kondensatori në qark të rrymës alternative shkakton ndryshim

në fazë mes intensitetit të rrymës dhe tensionit për
Tensioni ngec në fazë ndaj intensitetit të rrymës për
 Kur kondensatori fillon të ngarkohet, intensiteti i rrymës është maksimal, ndërsa tensioni është zero d.t.th.
Intensiteti i paraprin në fazë tensionit për .

Rezistenca kapacitive numerikisht është e barabartë me vlerën reciproke të prodhimit të frekuencës rrethore të
rrymës alternative dhe kapacitetit të kondensatorit.
Lidhja R-C

𝒁 =√ 𝑹 + 𝑹 𝟐 𝟐
𝑪

𝒁=
√ 𝑹 + 𝟐 𝟏
(𝝎 𝑪 )𝟐 Diagrami fazor:
Qarku RLC

𝒁 =√ 𝑹 +(𝑹 𝑳 − 𝑹 𝑪 )
𝟐 𝟐

√ ( )
𝟐
𝟐 𝟏
𝒁 = 𝑹 + 𝝎 𝑳−
𝝎𝑪
Diagrami fazor:
- Në rezistor tensioni dhe rryma janë në fazë
- Në bobinë tensioni i paraprin rrymës për
- Në kondenzator tensioni ngec pas rrymës për
 Ligji i Omit për qarkun me rrymë alternative
𝑼
𝑰 =
𝒁
𝑅 𝐶 > 𝑅𝐿 → 𝜑 < 0
Ndryshimi fazor ndërmjet tensionit dhe rrymës: 𝑅 𝐶 < 𝑅𝐿 → 𝜑 > 0
𝑹𝑳 − 𝑹𝑪 𝑹 𝑅 𝐶 = 𝑅 𝐿 → 𝜑= 0
𝒕𝒈 𝝋= 𝒐𝒔𝒆 𝒄𝒐𝒔 𝝋 =
𝑹 𝒁 𝑅 𝐶 = 𝑅 𝐿 =0 → 𝜑= 0

Nëse atëherë lëkundjet e tensionit dhe intensitetit të rrymës alternative janë në fazë. Kur plotësohet ky kusht:
𝟏
𝝎 𝑳= thuhet se është arritur rezonanca elektrike.
𝝎 𝑪
Frekuenca vetjake e qarkut:

Kur është arritur rezonanaca, rezistenca e përgjithhme në qarkun elektrik ka vlerë më të vogël dhe është e
barabartë me rzistencën aktive Intensiteti i rrymës atëherë në qarkun elektrik ka vlerë më të madhe.
Rryma alternative paraqet lëkundje të detyruara. Intensiteti i rrymës gjatë lëkundjeve të detyruara do të arrijë
vlerë maksimale, kur frekuenca e FEL alternative që është lidhur qark elektrik, është e barabartë me frekuencës
vetjake të qarkut lëkundës, d.m.th:
𝟏
𝜴 =𝝎 =
√ 𝑳𝑪
 Rezistenca reaktive

- Ndryshimi quhet rezistencë reaktive ose reaktansë

- Rezitenca reaktive mund të jetë edhe pozitive edhe negative, varësisht nga ajo se qarku a është
kryesisht induktiv apo kapacitiv
- Parashenja e rezistencës reaktive nuk ndikon në parashenjën e impedansës Z, por ndikon në
parashenjën e ndryshimit fazor
- dhe nuk varet vetëm nga parametrat L dhe C, por edhe nga frekuenca e tensionit të kyçur
- Me ritjen e ritet, ndërsa zvogëlohet
- Te rryma njëkahore prandaj ndërsa
 Puna dhe fuqia e rrymës alternative
Dihet se kur në qarkun elektrik kemi të lidhur burim të rrymës së vazhduar, punën që e kryen kjo rrymë e
përcaktojmë me formulën:
𝟐
𝑨=𝑼 ∙ 𝑰 ∙ 𝒕= 𝑰 ∙ 𝑹 ∙𝒕
Ndërsa fuqinë:
𝟐
𝑷 =𝑼 ∙ 𝑰 = 𝑰 ∙𝑹
Në rastin e rrymës alternative, puna dhe fuqia, më thjeshtë llogaritet nëse në qark kemi vetëm rezistencë aktive
(omike).
𝟐 𝟐
𝑨= 𝑰 𝒎 ∙ 𝑹 ∙ 𝒕 ∙ 𝒔𝒊𝒏 𝝎 𝒕
𝟐 𝟏
me q ë : 𝒔𝒊𝒏 𝝎 𝒕= (𝟏 − 𝒄𝒐𝒔 𝟐 𝝎 𝒕 )
𝟐
𝟐 𝟐 𝟐
𝑰𝒎∙ 𝑹∙ 𝒕 𝑰 𝒎 ∙ 𝑹∙ 𝒕 𝑰 𝒎 ∙ 𝑹 ∙ 𝒕
𝑨= ( 𝟏− 𝒄𝒐𝒔 𝟐 𝝎 𝒕 )= − 𝒄𝒐𝒔 𝟐 𝝎 𝒕
𝟐 𝟐 𝟐
Pasi që vlera mesatare e funksionit për një periode është zero, atëherë punën që e kryen rryma alternative brenda
kësaj periode do të jetë: 𝟐
𝑰 ∙𝑹∙𝒕
𝑰 𝒎= √ 𝟐 ∙ 𝑰 𝒆𝒇 𝑨= 𝑰 𝒆𝒇 ∙ 𝑹 ∙𝒕
𝒎 𝟐
𝑨=
𝟐
 Punën që e kryen rryma në njësi të kohës quhet fuqi e rrymës alternative dhe shprehet me formulën:
𝟐
𝑨 𝑰 𝒆𝒇 ∙ 𝑹 ∙ 𝒕 𝟐
𝑷= = = 𝑰 𝒆𝒇 ∙ 𝑹
𝒕 𝒕
𝑷 =𝑼
gjegjësisht:
𝒆𝒇 ∙ 𝑰 𝒆𝒇
Fuqia që zhvillohet në rezistencën aktive quhet fuqi aktive

Një pjesë e energjisë së qarkut kthehet e pashfrytëzuar në burim, në rast se në qark, përveç rezistencës aktive,
është lidhur edhe rezistenca reaktive. Prandaj fuqia aktive e shfrytëzuar e rrymës alternative do të jetë më e vogël
nga ajo që llogaritet sipas formulës . Që ta njehsojmë fuqinë aktive si dhe fuqit të tjera të rrymës alternative, vlerat
efektive të tensioneve i shumëzojmë me vlerën e intensitetit efektiv.
Fuqia që harxhohet në rezistencën induktive dhe kapacitive është fuqi e pashfrytëzuar dhe quhet fuqi reaktive

𝑷 𝒂 =𝑼 𝒆𝒇 𝑰 𝒆𝒇 𝒄𝒐𝒔 𝝋
𝑷 𝒓 =𝑼 𝒆𝒇 𝑰 𝒆𝒇 𝒔𝒊𝒏 𝑷 𝒅= 𝟐 𝟐
𝝋𝑷 𝒂 +𝑷 𝒓 √
 Fuqia aktive dhe reaktive japin fuqinë e plotë të rrymës alternative. Fuqia e plotë quhet fuqi e dukshme .

Fuqia aktive e rrymës karakterizon vlerën e energjisë elektrike, e cila, gjatë një sekonde, shndërrohet në
mënyrë të pakkthyeshme në forma tjera të energjisë (termike, mekanike etj.)

Fuqia aktive, varet jo vetë nga intensiteti dhe tensioni, por edhe nga ndryshimi në fazë mes tyre. Fuqia aktive e
rrymës alternative është aq më e madhe sa më i vogël të jetë ndryshimi në fazë.

𝑷 𝒂 = 𝑷 𝒅 𝒄𝒐𝒔 𝝋
𝑷𝒂
𝒄𝒐𝒔 𝝋 =
𝑷𝒅
𝒄𝒐𝒔 𝝋 −ë 𝒔𝒉𝒕 ë 𝒏𝒖𝒎ë 𝒓 𝒒ë 𝒕𝒓𝒆𝒈𝒐𝒏 𝒔𝒆 𝒄𝒊𝒍𝒂𝒑𝒋𝒆𝒔 ë 𝒆 𝒇𝒖𝒒𝒊𝒔ë 𝒔ë 𝒅𝒖𝒌𝒔𝒉𝒎𝒆 ë 𝒔𝒉𝒕 ë 𝒇𝒖𝒒𝒊𝒂𝒂𝒌𝒕𝒊𝒗𝒆
Kjo është karakteristikë e rëndësishme e qarkut të rrymës alternative dhe quhet faktor i fuqisë.

Njësitë për matjen e fuqive të rrymës alternative:

- 1VA (voltamper) për fuqinë e dukshme
- 1W (vat) për fuqinë aktive
- 1War (var) për fuqinë reaktive