1.

LINJAT
1.1. LINJA NË HIPERFREKUENCA

Sistemi i cili shërben për transmetimin e energjisë elektromagnetike prej burimit (gjeneratorit) deri
te marrësi (shpenzuesi) nëpër rrugën e dëshiruar quhet linjë. Përveç bartjes së energjisë
elektromagnetike linjat gjejnë zbatim të gjerë edhe në realizimin e elementëve mikrovalorë. Në
frekuencat mbi 150 MHz shfaqen probleme serioze në realizimin e elementeve dhe qarqeve me
parametra të koncentruar (qarqe rezonante, filtra, bobina etj.). Ky problem zgjidhet me përdorimin
e pjesëve të linjave transmetuese, si qarqe me parametra të shpërndarë, deri në brezin e
hiperfrekuencave të rendit 3000 MHz, meçërast rolin e linjave e marrin valëpërcjellësit.
Llojet më të shpeshta të linjave në hiperfrekuenca janë:
a) Linja dytelëshe me përçues paralel cilindrik - Linja telefonike, EMI të lartë, Humbje në RF
b) Linja koaksiale – Në pajisje audio-vizuale, Televizion, VCR
c) Linja në formë shiriti -  antennas, couplers, filters, power dividers, monolithic microwave
integrated circuits. etj.
d) Valëpërcjellësit - antennas, couplers, filters, power dividers, etj.

https://www.youtube.com/watch?v=ozeYaikI11g
Gjatë shqyrtimit të proceseve valore në linjë, valët ndahen në valë jodisperzive (TEM) dhe valë
disperzive (TE, TM). Te tipi i parë i valëve, shpejtësia e fazës është e pavarur nga frekuenca dhe
është e barabartë ose më e vogël se shpejtësia e dritës.
Te valët dispersive, shpejtësia e fazës varet prej frekuencës dhe është më e madhe se shpejtësia e
dritës. Tipi themelor i valëve në linjat klasike janë valët TEM, megjithëse në princip është e

1
mundur që të përhapen edhe valët TE dhe TM, varësisht nga frekuenca e gjeneratorit. Te valët
TEM, vektorët E dhe H janë normal në drejtimin e përhapjes. Duhet theksuar se valët TEM
shfaqen në rast se largësia ndërmjet të përçuesve të linjave është shumë më e vogël se gjatësia
valore, përderisa kusht për përhapjen e valëve TE dhe TM është që largësia ndërmjet të përçuesve
të jetë e rendit të gjatësisë valore.
Pra, sistemi prej dy përçuesve, nëpërmjet të cilit bartet (transmetohet) energjia elektromagnetike
nëpërmjet valëve transversale elektromagnetike (TEM), paraqet linjën pa dispersion.
Në vazhdim do të shqyrtohen linjat pa dispersion dhe atë:
- linja dytelëshe
- linja koaksiale
- linja me përçues në formë të shiritit.
Valëpërcjellësi, për shkak të specifikave do të shqyrtohet në veçanti.

1.2. KARAKTERISTIKAT E PËRGJITHSHME TË LINJAVE ME VALË TEM

Linjat me valë TEM, mund të analizohen duke e zbatuar teorinë e qarqeve me parametra të
koncentruar. Sipas kësaj teorie, linja mund të ekuivalentohet me impedancat serike dhe admitancat
paralele, me ç’rast secili element i gjatësisë posedon këto dy elemente. Në rastin e linjës
homogjene impedanca serike dhe admitanca paralele kanë vlera të njëjta në çdo seksion të prerjes
tërthore, gjë që nuk vlen për linja johomogjene.

1.2.1 EKUACIONI VALOR I LINJËS HOMOGJENE

Le të vërehet linja e pakufizuar, e cila furnizohet nga gjeneratori i forcës elektrolëvizore periodike
të thjeshtë.
Le të supozohet se në largësinë z, tensioni ndërmjet të përçuesve të linjës është:
U =U e jωt
ndërsa rryma në përçues:
I =I e jωt
Në largësinë z+Δz, madhësia e tensionit dhe rrymës e shprehur në domenin kompleks është:
U +ΔU, dhe I+ΔI .
Nëse me Z=R+jωL dhe Y=G+jωC shënohet impedanca serike dhe admitanca paralele në njësi të
gjatësisë, atëherë shumëzimi i tyre me gjatësinë Δz jep vlerën e impedancës dhe admitancës
ekuivalente të linjës, fig.1.1. Andaj, shprehjet për ndryshimin e tensionit dhe të rrymës ΔU dhe ΔI
do të jenë:
∆ U =−I ∙ Z ∙ ∆ z
∆ I =−U ∙ Y ∙ ∆ z
Në dy shprehjet e fundit parashenja minus tregon rënien e madhësisë së tensionit dhe rrymës me
rritjen e largësisë.

2
 Fig.1.1

Nëse Δz→dz, fitohet, nga shprehjet e mësipërme fitohet:

dU
=−I ∙ Z (1.1)
dz
dI
=−U ∙Y (1.2)
dz
Pas diferencimit, dhe zëvendësimeve të nevojshme në shprehjet e sipërme, fitohet:
d2U
=Z ∙ Y ∙U (1.3)
d z2
d2 I
=Z ∙ Y ∙ I ( 1.4)
d z2
Ekuacionet e fundit paraqesin ekuacionet valore të tensionit dhe rrymës për linjën me valë
TEM.

1.2.2 KONSTANTA E PËRHAPJES

Madhësiaγ =α + j∙ βparaqet konstantën e përhapjes së linjës pa disperzion. Pjesa reale paraqet

konstantën e dobësimit, ndërsa ajo imagjinare konstantën fazore. Konstanta e përhapjes
llogaritet me shprehjen:
γ=√Z ∙ Y
Nëse impedanca dhe admitanca zëvendësohen nëpërmjet parametrave gjatësorë (R, L, G dhe C), në
trajtën
Z=R+ jωL dhe Y =G+ jωC
atëherë shprehja për konstantën e përhapjes merr trajtën,
1
2
γ =[ ( R∙ G−ω2 ∙ L ∙C ) + jω ( R ∙C + L∙ G ) ] (1.5)
Me qëllim të zvogëlimit të humbjeve në linjë, tentohet që rezistenca dhe përçueshmëria të jenë sa
më të vogla. Nga ana tjetër, me rritjen e frekuencës rriten edhe pjesët reaktive (imagjinare) të
impedancës dhe admitancës ndaj atyre aktive. Prandaj në hiperfrekuenca, dominojnë pjesët
reaktive ndaj atyre aktive, pra ωL ≫ R ,ωC ≫G, dhe rrjedhimisht ω 2 LC ≫ RG.
Shprehja (1.5) mund të thjeshtohet duke pasur parasysh kufizimet paraprake:
3
meqenëse ω 2 LC ≫ RG,

Bazuar në serinë e Teylor-it: , konstanta e përhapjes tani merr trajtën,

R C G L
γ=
√ √
2 L 2 C
+ + jω √ L∙ C(1.6)

Meqenëse zvogëlimit të humbjeve në linja i kushtohet kujdes i veçantë (duke zgjedhur dielektrik të
përsosur), atëherë përçueshmëria G do të jetë shumë më e vogël se rezistenca gjatësore R, ose
matematikisht do të thuhej se tangjenti i këndit të humbjeve në dielektrik është shumë i vogël
(tg δ ≈ 0).
Për shkak të efektit sipërfaqësor, i cili shfaqet në frekuenca të larta, rezistenca gjatësore ka vlerë të
konsiderueshme, andaj konstanta e përhapjes nga shprehja (1.6) merr trajtën,
R C
γ≈
√
2 L
+ jω √ L∙ C=α + j∙ β (1.7)

ku konstanta e dobësimit dhe ajo fazore janë:

R C
α=
√
2 L
, β=ω √ L ∙C

1.2.3 IMPEDANSA KARAKTERISTIKE. EKUACIONET E RRYMËS DHE TENSIONIT

Duke e pasur parasysh relacionin ndërmjet konstantës së përhapjes, impedancës dhe admitancës,
γ 2=Z ∙ Y
dhe duke e zëvendësuar atë në ekuacionet valore, fitohet:
d2U z 2 d2 I z 2
=γ U , =γ I
d z2 d z2
Pas zgjidhjes së ekuacionit valor për nga tensioni, fitohet:
U z=U 1 e−γz +U 2 e γz (1.8)

4
Nga shprehja (1.8) shihet se ajo përmban dy komponentë. Komponenti i parë U 1 e−γ z paraqet valën
direkte (incidente) e cila përhapet prej gjeneratorit kah shpenzuesi, ndërsa komponenti i dytë
U 2 e+ γ z paraqet valën e reflektuar e cila përhapet prej shpenzuesit kah gjeneratori.
Nëse shprehja (1.8) diferencohet për nga largësia z, fitohet:
dUz −γ z γz
=−U 1 γ e +U 2 γ e (1.9)
dz
Meqë
dUz
=−Z ∙ I z
dz
atëherë pas zëvendësimit të saj në shprehjen (1.9), dhe zgjedhjes për nga rryma, fitohet:
γ γ
I z =U 1 e−γ z – U 2 e γ z
Z Z
ose
γ
Iz= ( U 1 e−γ z – U 2 e γ z )
Z
përkatësisht
U 1 −γ z U 2 γ z
Iz= e – e
Zc Zc
Madhësia
Z Z
γ
=
Y √
=Z C (1.10)

paraqet impedancën karakteristike të linjës.

Pas zëvendësimit të Z dhe Y, në shprehjen për impedancën karakteristike, fitohet:
L R G L
ZC =
√[ C
1− j (+
2 ωL 2 ωC
≈
C )]
(1.11)
√
Duke qenë se detyra themelore e linjave është transmetimi i energjisë prej gjeneratorit kah
shpenzuesi, është e domosdoshme që në shprehjet e tensionit dhe të rrymës të inkorporohet edhe
impedanca e shpenzuesit Z L =U L / I L. Në këtë rast preferohet që fillimi i sistemit koordinativ të
vendoset në fund të linjës.
Ekuacionet për tensionin dhe rrymën në fundin e linjës kanë trajtën:

U L =U 1 e− γ z+ U 2 eγ z =U 1 +U 2 (1.12)
U 1 −γ z U 2 γ z U 1 U 2
I L= e − e = − (1.13)
ZC ZC ZC ZC
Nga shprehja (1.13), për rrymën në fund të linjës, mund të shkruhet:
U1 U2
I L = − → ZC ∙ I L=U 1−U 2 (1.14)
ZC ZC
Pas zëvendësimit të (1.14) në shprehjen (1.12), fitohet:
U L + Z C ∙ I L =2∙ U 1

5
prej nga
U L+ Z C ∙ I L
U 1= (1.15)
2
Ngjashëm fitohet edhe shprehja për komponentin e dytë:
U L −Z C ∙ I L
U 2= (1.16)
2
Shprehjet e tensionit dhe të rrymës në fillim të linjës fitohen kur merret z=-l, andaj,
U l =U 1 e γ l+ U 2 e−γ l ( 1.17 )

U 1 γ l U 2 −γ l
I l= e – e ( 1.18 )
Zc Zc
Pas zëvendësimit të U1 dhe U2 nga shprehjet (1.15) dhe (1.16) në relacionet (1.17) dhe (1.18),
fitohet:
U L + Z C ∙ I L γ l U L −Z C ∙ I L −γ l
Ul= e + e
2 2
U L +Z C ∙ I L γ l U L −Z C ∙ I L −γ l
I l= e + e
2 ZC 2 ZC
ose
UL UL
U L+ Z C ∙ U L −ZC ∙
ZL γl ZL −γ l
Ul= e + e
2 2
UL UL
U L +Z C ∙ U L−Z C ∙
ZL ZL
I l= eγ l + e−γ l
2 ZC 2 ZC
përkatësisht,
UL ZC γl U L Z C −γ l
Ul=
2 ( ) ( )
1+
ZL
e +
2
1−
ZL
e (1.19)

IL ZL γl I L Z L −γ l
I l=
2 ( ) ( )
1+
ZC
e +
2
1−
ZC
e (1.20)

UL
Ku, I L =
ZL
dhe përfundimisht, duke i shfrytëzuar vetitë e funksioneve hiperbolike, shprehjet (1.19) dhe (1.20),
fitohet:
Z
[
U l =U L ch γ l+ C ∙ sh γ l (1.21)
ZL ]
ZL
[
I l=I L ch γ l+
ZC ]
∙ sh γ l (1.22)

6
Në rast se linja është e mbyllur me impedancën karakteristike Zc, pra, Zl=Zc, atëherë thuhet se linja
është e përshtatur për nga fuqia.
Le të theksohet se për shkak të ndryshimit të orientimit të sistemit koordinativ,
UL Z C −γ l
U R=
2 (1−
ZL) e (1.23)

paraqet valën e reflektuar, ndërsa

UL ZC γl
U D=
2 ( )
1+
ZL
e (1.24)

paraqet valën direkte.

1.2.4 KOEFICIENTI I REFLEKTIMIT DHE KOEFICIENTI I VALËVE STACIONARE.
GJATËSIA VALORE E VALËVE NË LINJË

Për vlerësimin e shkallës së përshtatjes së linjës definohet koeficienti i reflektimit, i cili paraqet
raportin në mes të valës së reflektuar UR dhe asaj direkte UD. Koeficienti i reflektimit në largësinë l
nga shpenzuesi është:
UR
ρl =
UD
Përkatësisht, pas zëvendësimit të shprehjeve (1.23) dhe (1.24), për koeficientin e reflektimit do të
fitohet:
Z C −γ l

ρl =
( )
1−
ZL
e
=ρL e−2 γ ∙l (1.25)
ZC γ l
( )
1+
ZL
e

ku
Z L −Z C
ρ L= =| ρL| e jψ (1.26)
Z L+ Z C
paraqet koeficientin e reflektimit në shpenzues (l=0)
Gjatësia valore në linjë gjendet nga diferenca e dy minimumeve sukcesive ose maksimumeve
përkatëse të tensionit ose rrymës, që mund të përcaktohen nga ekuacionet e tensionit dhe rrymës
në varësi të koeficientit të reflektimit,
UR
U l =U D + U R =U D 1+ ( UD ) γl
=U D ( 1+ ρl ) =U DL e ( 1+ ρl ) (1.27)

Ndërsa, për rrymën në fillim të linjës gjendet:

U DL γ l
I l= e ( 1+ ρl ) (1.28)
ZC
ku
UL ZC
U DL=
2
1+ ( )
ZL

paraqet tensionin e valës direkte në shpenzues.

7
Minimumi i tensionit arrihet kur (1+ ρl ) ka vlerë minimale, pra
1+ ρl=1+ ρL e−2 γ ∙l=1+| ρL|e jψ e−2 γ ∙ l=1+|ρ L|e jψ e−2 (α + jβ )l =1+|ρ L|e−2 αl e j (ψ −2 βl )=1+|ρl| e− j( 2 βl−ψ )

e− j( 2 βl−ψ )=−1(1.29)
Përkatësisht për:
2 βl−ψ=( 2 m+1 ) π ; m=0 , 1 ,2 , …
Në këtë mënyrë, përcaktohet largësia ndërmjet shpenzuesit dhe minimumit të tensionit:
( 2 m+1 ) π +ψ
l m= ( 1.30 )
2β
Largësia ndërmjet të dy minimumeve sukcesive të tensionit, lm1 dhe lm2 është:
π
l m −l m =
2
β
1

Pasi konstanta fazore shprehet si

2π
β=
λg
atëherë largësia ndërmjet dy minimumeve do të jetë:
π λ
l m −l m = = g (1.32)
2 1
2π 2
λg
Nga shprehja (132) shihet se gjatësia valore është sa dyfishi i largësisë së dy minimumeve
sukcesive të tensionit.
Nëse në linjë nuk ka dobësim, në vend të koeficientit të reflektimit, si masë për vlerësim të
përshtatjes së linjës merret koeficienti i valëve stacionare σ, i përkufizuar si raport i maksimumit
dhe minimumit të tensionit.
|U M| |U D|+|U R| 1+|ρ|
σ= = = (1.33)
|U m| |U D|−|U R| 1−| ρ|
pra, koeficienti i valëve stacionare është madhësi reale.
1.2.5. IMPEDANCA E HYRJES

Impedanca e hyrjes së linjës përkufizohet si raport i tensionit dhe rrymës për të njëjtin seksion të
prerjes tërthore. Meqenëse tensioni dhe rryma ndryshojnë me ndërrimin e gjatësisë së linjës, edhe
impedanca e hyrjes ndryshon në pika të ndryshme të prerjes tërthore të linjës.
Nga raporti i tensionit, (1.21) dhe rrymës në fillim të linjës (1.22),
Ul
=Z l
Il
fitohet shprehja për impedancën hyrëse të linjës
Z L + Z C th γ l
Zl =Z C ∙
ZC + Z L th γ l
ose
8
 1+ ρl
Zl =Z C (1.34)
1−ρl
Në fillim të linjës, ku l=0, impedanca hyrëse është e barabartë me impedancën e shpenzuesit:
Zl =Z L.
Nëse linja është e lidhur shkurtë, pra kur Z L =0, atëherë impedanca e hyrjes është:
Zl =Z C th γ l ( 1.35 )
0

Ndërsa kur linja është e hapur, Z L → ∞, impedanca e hyrje është:

Zl =ZC cth γ l(1.36)
∞

Nëse linja është me gjatësi të pakufizuar l→∞, impedanca e hyrjes në atë rast është e barabartë me
impedancën karakteristike:
Zl =ZC
∞

Impedanca e hyrjes, në pikat e maksimumit të tensionit është madhësi reale dhe jepet me
shprehjen:
1+|ρ M|
ZM= Z C (1.37)
1−| ρM|
dhe për minimumin e tensionit,
1+|ρm|
Z m= Z C (1.38)
1−|ρm|

ku |ρ M|;|ρm| paraqesin modulet e koeficientëve të reflektimit në pikat e max. dhe të min. të

tensionit.
Për linjën pa humbje, ku konstanta dobësimit është përafërsisht e barabartë me zero, (α ≈ 0),
impedanca e hyrjes do të jetë:
Z M =σZC
përkatësisht,
ZC
Z m=
σ
ku σ paraqet koeficientin e valëve stacionare.
Në rastin e përgjithshëm, impedanca karakteristike e linjës llogaritet me shprehjen:
ε εμ
ZC = Z TEM = √ (1.39)
C C
ku
μ

është impedanca valore për valët pa dispersion.

ZTEM =
√ ε

Shprehja (1.39) mundëson llogaritjen e impedancës karakteristike të linjës nëpërmjet kapacitetit

gjatësor, duke u shërbyer me shprehjet nga elektrostatika, sepse fusha e tillë përhapet njësoj si
fusha e hiperfrekuencave. Fuqia të cilën e bartë linja hiperfrekuente llogaritet me shprehjen:

9
 2
|U DL| 2
Pt = ∙ ( 1−| ρL| )(1.40)
2 ZC
ku |ρ L| paraqet modulin e koeficientit të reflektimit në shpenzues.
Nëse linja është e përshtatur për nga fuqia, në atë rast në linjë nuk ekziston vala e reflektuar, pra:
ρ L=0, kështu që:
2
|U L|
Pt = (1.41)
2 ZC
1.3. LINJA ME DY PËRÇUES CILINDRIK SIMETRIK (LINJA DYTELËSHE)

Sistemi i dy përçuesve cilindrik paralel me seksion konstant të prerjes tërthore paraqet linjën
dytelëshe e cila gjen zbatim kryesisht në brezin e ulët të hiperfrekuencave (deri në 500 MHz),
kryesisht si elemente të qarkut. Në mënyrë që linja të jetë pa dispersion duhet që largësia ndërmjet
të përçuesve të jetë shumë më e vogël se gjatësia valore e gjeneratorit.
Në vazhdim do të theksohen disa nga karakteristikat themelore të linjës.
- IMPEDANCA KARAKTERISTIKE – e linjës dytelëshe llogaritet nëpërmjet kapacitetit
gjatësor të linjës duke i shfrytëzuar shprehjet nga elektrostatika:
πε
C' ≈
D
ln
r
ku janë:
D–largësia ndërmjet të përçuesve
r–rrezja e përçuesve
εμ
ZC = √ '
C
meqë për dielektrik është: μ=μ 0, atëherë,
120 D 276 D
ZC = ∙ ln ≈ log (1.42)
√ εr r √εr r

- KONSTANTA E DOBËSIMIT:
Konstanta e dobësimit në përçues jepet me:
2
Rs r 1 1
α p= − [
2 π Z C r D−r
(1.43) ]
Ndërsa për D ≫r, konstanta e dobësimit merr trajtën,
Rs
α p≈ (1.44)
2 π ZC r
ku Rs paraqet rezistencën sipërfaqësore të materialit të përçuesve ose rezistenca sipërfaqësore e
përçuesve.
- INDUKTIVITETI GJATËSOR:
Induktiviteti gjatësor gjendet nga kapaciteti gjatësor dhe impedanca karakteristike,

10
 μ D
L' =Z2C C ' = ln (1.45)
π r
Rezistenca gjatësore dhe përçueshmëria gjatësore mund të përcaktohen nga konstanta e dobësimit
α,
'
R' G Z C
α= + (1.46)
2 ZC 2
Meqenëse përçueshmëria G’ varet prej llojit të dielektrikut, kufiza e dytë e shprehjes së mësipërme
paraqet dobësimin në dielektrik αd, ndërsa kufiza e parë paraqet dobësimin në përçues αp, sepse
rezistenca R’ varet nga materiali i përçuesit. Andaj, për linjën me dy përçues vlen:
' Rs
R =2 α p Z C = (1.47)
πr
' 2 αd ' '
G= ; G =ω C tan δ (1.48)
ZC
ku:
σ
tan δ=
ωε
me ç’rast δ paraqet këndin e humbjeve në dielektrik, ndërsa σ paraqet përçueshmërinë e
dielektrikut. Kësisoj, për përçueshmërinë fitohet:
πσ
G' =
D
ln
r
Le të theksohet se për materiale dielektrike është: μ=μ 0
Për nevoja të llogaritjeve praktike mund të jepet edhe shprehja vijuese për konstantën e dobësimit
αD :

Z C G Z C ω C ' tan δ √ εμ ωσ μ σ 60 πσ 27,3 dB

α D=
2
=
2
=
2 ωε
=
√
∙ =
ε 2 √ εr
=
λ
√ ε r ∙ tan δ
m ( )
ku λ është gjatësia valore në hapësirën e lirë.
1.4. LINJA JOSIMETRIKE ME PËRÇUES CILINDRIK (LINJA KOAKSIALE)

Linja koaksiale ka zbatim shumë të gjerë në hiperfrekuenca. Nëpër të mund të përhapen valët pa
dispresion (të tipit TEM) si dhe ato me dispersion të tipit TE dhe TM. Përhapja e valëve TEM
është e mundur kur largësia e përçuesve të linjës është shumë më e vogël se gjatësia valore.
Nga shprehja e njohur për impedancën karakteristike,
εμ
ZC = √ '
C
dhe duke e pasur parasysh, nga elektrostatika, shprehjen për kapacitetin gjatësor C', gjendet:
1 μ R
ZC =
√
2π ε r
ln

11
 μ0
Nëse zëvendësohet: μ=μ 0 μr ; ε=ε 0 ε r ;
√ ε0
=120 π, atëherë për impedancën karakteristike fitohet:

μr R μ R
ZC =60
√ εr r √
ln ≈ 138 r lg (1.49)
εr r
Duke e njohur impedancën karakteristike mund të gjenden:
- induktiviteti gjatësor: , dhe

L' =ZC √ εμ

- kapaciteti gjatësor: C =
' √εμ
ZC
Konstanta e dobësimit në përçues është:
Fig.1.2
Rs Rs
α p=
1
μ R r
∙ +
R [
(1.50) 1 2

]
2
√
ln
ε r
Nëse përçuesit ndërtohen nga materiali i njëjtë, atëherë konstanta e dobësimit merr trajtën,
Rs 1 1 Rs 1 1
α p=
μ R
∙ [ ] + = ∙ + (1.51)
r R 2 π ZC D d [ ]
2
√ ln
ε r

1.5. LINJAT MIKROSHIRITORE

Kohëve të fundit në hiperfrekuenca (deri në 10 GHz) zbatim të madh gjejnë linjat e realizuara në
teknikën gjysmëpërçuese në formë të shiritit të hollë metalik. Me këto linja realizohen elemente të
ndryshme të qarqeve si: rezonator, filtra etj., kryesisht të gjithë elementët të cilët realizohen me
linja koaksiale dhe valëpërcjellës.
Përmasat dhe pesha e vogël, qëndrueshmëria mekanike, teknologjia e përshtatshme për realizim
etj., kanë bërë që në brezin e përmendur frekuencor t’i zëvendësojnë plotësisht linjat tjera.
Këto linja realizohen si:
- linja simetrike
- linja josimetrike
Linja simetrike realizohet me një shirit të hollë metalik të vendosur ndërmjet dy pllakave metalike,
fig.1.3a.
Linja josimetrike realizohet me një shirit të hollë metalik, të vendosur mbi një pllakë metalike.
Trashësia e folies (shiritit të hollë metalik ) është e rendit 0,0255 – 0,1 ( mm ), fig.1.3c.

12
 Fig.1.3.
a) Linja simetrike-1-pllaka metalike, b) Linja josimetrike -2–shiriti metalik (folia), 3–izolatori
Për shkak të konfiguracionit gjeometrik të linjës shiritore, shpërndarja e fushës është shumë e
komplikuar, por, nëse merret parasysh që gjerësia e shiritit (b) dhe largësia e saj nga pllaka
metalike h është shumë më e vogël se gjatësia valore, atëherë tipi dominant i valës do të jetë kuazi
TEM. Kështu, shpërndarja e fushës në linjën do të jetë e ngjashme me fushën elektrostatike.
Shpërndarja e fushës në linjën simetrike dhe josimetrike është treguar në fig.1.4.

Fig.1.4.

1.5.1. IMPEDANCA KARAKTERISTIKE

Impedanca karakteristike e linjës përcaktohet nga shprehja:

εμ
ZC = √ '
C
ku C' është kapaciteti gjatësor i linjës. Siç mund të vërehet edhe nga fig.1.5 për linjat reale,
kapaciteti gjatësor përbëhet prej kapacitetit gjatësor të folies dhe pllakës metalike, si dhe skajeve të
folies dhe pllakës metalike, pra:
C ' =C't + C'sk .
Nga elektrostatika është e njohur se kapaciteti gjatësor i pllakës është:
b
C 't=ε
h
Procedura e llogaritjes së kapacitetit gjatësor C’sk., është shumë e komplikuar, prandaj për këtë
qëllim përdoret shprehja e gatshme për kapacitetin C’sk. (në vazhdim i shënuar si C 'k dhe C 'k' ) për
linjë simetrike, është:

13
 ε ' 2 1 1 1
C 'k ≈ C
π t
{ [ ] [ ] [ ]}
1−
t
s
ln
1−
t
s
+1 −
1−
t
s
−1 ∙ ln
1−
t
s
−1 (1.52)

ndërsa për linjë josimetrike:

ε πb
C 'k' ≈
π[ ( )]
1+ ln 1+
2h
, per b> h ,t ≪ h( 1.53)

Fig.1.5

C 'LS =2 ( C 't +2 C'k )- kapaciteti i linjës simetrike,

C 'LJS =C 't +2 C'k' - kapaciteti i linjës josimetrike
Impedanca karakteristike e linjës simetrike llogaritet me shprehjen:

ZCLS = √ εμ (1.54)
b
(
2 ε +2 C 'K
h )
Ndërsa për linjën josimetrike,

ZCLJS = √ εμ (1.55)
b ''
ε +2 C k
h
Nëse nuk përfillen efektet e skajeve, atëherë shprehjet (1.54) dhe (1.55) marrin trajtën,
Z TEM ∙ h
ZCLS = (1.56)
2b
Z TEM ∙h
ZCLJS = (1.57)
b
ku
μ

paraqet impedancën valore.

ZTEM =
√ ε

1.5.2 KONSTANTA E DOBËSIMIT

Llogaritja e konstantës së dobësimit të linjës shiritore, për kushte të linjës reale, është problem
mjaft i komplikuar. Mirëpo, duke marrë parasysh që largësia ndërmjet shiritit dhe pllakave (h)
14
është shumë më e madhe se trashësia e shiritit metalik (t) si dhe faktit se gjerësia e shiritit është më
e madhe se largësia (h), atëherë efekti i skajeve mund të mos përfillet dhe me këtë rast kalohet në
regjimin e linjave ideale.
Për linjën ideale nëpër të cilën përhapet vala e tipit TEM vlen:
E
ZTEM =
H
ε
H=E
√
μ
ku E, dhe H janë intensitetet e vektorëve përkatës të fushës elektrike dhe magnetike përkatësisht.
Nëse me U, shënohet tensioni ndërmjet të shiritit metalik dhe pllakës së përtokëzuar, atëherë,
intensiteti i fushës magnetike do të jetë:
U ε
H=
h μ √
Për linjën simetrike, fuqia e humbjeve në njësi të gjatësisë, në përçuesin e brendshëm është:
RS b 2 RS ∙ U 2 ∙ b ε
Ph =2 ∙∫ |H| dl= 1
∙ 1

1
2 0 h
2
μ
Për përçuesin e jashtëm:
RS ∙ U 2 ∙ b ε
Ph = 2
∙
2
h2 μ
Nëse rezistencat sipërfaqësore të përçuesve të jenë të njëjta, R S =RS =RS , fuqia e humbjeve në 1 2

tërë linjën është:

R S ∙U 2 ∙ b
Ph =Ph + Ph =2 (1.58)
si 1 2
h2 Z 2TEM
Për shkak të ndikimit të efekteve të skajeve, fuqia e humbjeve është diç më e madhe. P. sh.
DAHLMAN ka konstatuar shprehjen vijuese për fuqinë e humbjeve në linjën reale.
R S ∙ U 2 ∙b ε 2h 4h
Ph ≈
sr
h 2
∙ 1+ ∙ ln
μ πb πt
(1.59)[ ]
Fuqia të cilën e bartë linja simetrike ideale është:
U2 U2b
Pt = = (1.60)
si
2 Z cs h ∙ Z TEM i

Ndërsa fuqia në linjë reale:

U2
Pt = (1.61)
sr
2 Z cs r

Konstanta e dobësimit në përçues të linjës simetrike ideale është:

RS ∙U 2 ∙ b
2 2 2
Ph h Z TEM RS
αp = si
= 2
= (1.62)
si
2 Pt U b h∙ ZTEM
si
2
h∙ ZTEM
Ndërsa për linjën reale,

15
 Ph 2 R S Z cs ∙ b 2h 4h
αp =
sr
2 Pt
sr

sr
= 2
h ∙Z
2
r

TEM
[ 1+
πb
∙ ln
πt](1.63)

Për të shprehur dobësimin në dB/m, madhësia s duhet të shprehet në metër (m), kurse f në (GHz).
Për linjën ideale josimetrike fuqia e humbjeve në njësi ët gjatësisë, do të jetë:
RS ∙ U 2 ∙ b
Phjsi =2 2 2
(1.64)
h Z TEM
Ndërsa fuqia e bartur,
U2b
Ptjsi = (1.65)
2 ∙h ∙ Z TEM
Konstanta e dobësimit është e njëjtë sikurse për linjën simetrike ideale, pra
RS
αp = (1.66)
js i
h ∙ Z TEM

Llogaritja e konstantës së dobësimit të linjës reale, α p është mjaft e komplikuar, ajo nuk është
js r

shënuar fare.
1.5.3 DISKONTINUITETI I LINJAVE MIKROSHIRITORE

Në tabelën e mëposhtme është paraqitur ekuivalentimi përkatës i diskontinuitetit të linjave me

elemente ose qarqe elektrike të caktuara, varësisht nga lloji i diskontinuitetit. Zvogëlimi i gjerësisë
së folies metalike ekuivalentohet me induktivitet serik dhe kapacitet gjatësor në skajet e ndryshimit
të gjerësisë.
Induktiviteti paralel realizohet me degë të hapur të gjatësisë
λ/4<l<λ/2
ndërsa kapaciteti paralel realizohet me degë të hapur të gjatësisë l < λ/4, etj.
Me kombinimin e diskontinuiteteve të paraqitur në tabelën vijuese mundësohet realizimi i
komponentëve mikrovalorë në teknikën e linjave shiritore (filtrat mikrovalorë, transformatorët e
impedancës etj. )

Tabela 1.
Forma e diskontinuitetit Skema ekuivalente Llogaritja e elementeve të
qarkut ekuivalent

Ngushtimi i linjës

16
Dega e hapur

Dega e lidhur shkurt

Folia metalike e ndërprerë

C-sikur ne diskontinuitetin
e sipërm

Folia e ndërprerë me kapacitet

serik

Admintancat B1,2 ,
caktohen nga grafiku i B1,2
në funksion të d/b.
Hapja në folien metalike

L -caktohet
eksperimentalisht

Lidhja e shkurtë me shkop

metalik

17
 Kryqëzimi i dy linjave

USHTRIME NUMERIKE:
Detyra 1. Është dhënë linja simetrike me dimensione: b=3.1 mm; h=2 mm; t=0.06 mm dhe
dielektriku me permitivitet relativ εr=2,5. Të caktohet impedanca karakteristike Zcs.

Zgjidhje:

μ0 376,7
ZTEM =
√ =
ε 0 ε r √ 2,5
=238 ( Ω )

Z TEM h 238 2
ZCS ideale = ∙ = ∙ =77 ( Ω )
2 b 2 31
b 3,1 F
C 't=ε 0 ε r ∙ =8,85∙ 10−12 ∙2,5 ∙ =34,2 ∙10−12
h 2 m
pF C's t
'
C =10
s
m
( caktohet nga grafiku =f
εr s ()
fig.1.) ose nga shprehja përkatëse

pF
C 'LS =2 ( C 't +2 C's) =108,4
m

ZCS =
√ μ 0 ε0 ∙ √ εr ≈ 48 ( Ω )
b
(
2 ε 0 ε r ∙ +2 C's
h )
Për linjën josimetrike me të njëjtat shënime kemi:

' pF ' pF
ZTEM =238 ( Ω ) , Z CLJSideale =154 ( Ω ) , Ct =34,2 , C k =15,7 .
m m
pF
C 'LJS =65,6 ; Z CLJS ≈71 ( Ω ) ( C 'k – gjendet nga shprehja përkatëse )
m

18
 Fig.1. Fig.2.

- Zgjidhja me programin AppCad:

a.) Linja simetrike

b.) Linja Josimetrike

19
-Projektimi i linjës për impedancën e kërkuar me Ansoft Designer-linja josimetrike

20
Detyra 2. Për shembullin paraprak të caktohet dobësimi në f=3 GHz, nëse përçuesit janë të
ndërtuar nga bakri (σ =5,8 ∙107 S/m ), dhe tangjenti i këndit të humbjeve është tgδ=0,001.

Zgjidhje: Rezistenca sipërfaqësore caktohet nga shprehja,

ωμ
R S=
2σ√=0.0142 ( Ω )
Ndërsa dobësimi në dielektrik:

G∙ Z C 27,3 dB
α D=
2
=
λ
∙ √ ε r tgδ=0,43
m ( )
Dobësimi në përçues të linjës simetrike ideale dhe reale, është:
0,0142 N dB
αp =
sid
2 ∙10 ∙ 238 m
−3 ( )
=0,03 ∙ 8,69
m ( )
2∙ b ∙ Z cs 2h 4h dB
α p =α p ∙
sr sid [
h ∙ Z TEM
1+ ∙ ln
πb ]
πt ( )
=0,26 ∙ 1,6=0,42
m
dhe për linjën josimetrike:
RS dB
α PJSid =
h ∙ Z TEM
=0,26
m ( )
dB α PJSr h
α PJSr =0,36 ( )
m
(lexohet nga fig.2.)
α PJSi ()
=f
b

21
1.5.4 FILTRAT MIKROVALORË NË TEKNIKËN E LINJAVE SHIRITORE

Në mbështetje të teorisë së filtrave klasik si dhe në tabelën e diskontinuiteteve të paraqitur më

sipër, linjat shiritore mund të përdoren për projektimin e filtrave mikrovalorë.
Le të vërehet filtri i frekuencave të ulëta, i realizuar prej tri celulave të trajtës π. Nëse frekuenca e
epërme e brezit lëshues është f2, elementet e filtrit janë:
R 1
L= ; C=
πf2 π f2R
ku R është e barabartë me imedancën karakteristike të linjës shiritore, në të cilën është kyçur filtri.
Induktiviteti i degës serike realizohet me ngushtimin e folies metalike (përçuesit të tokëzuar) në
gjatësi l 1 < λ/8 . Impedansa karakteristike Z c është më e madhe se impedansa e linjës Z c. Është
1

konstatuar që raporti optimal i këtyre impedancave është:

Zc1
=2÷ 4
Zc
Pasi që nga marrëdhënia e sipërme të përvetësohet vlera për Z c , caktohet gjatësia l1 nga relacioni
1

vijues:
Zc l 1
L= 1

v
Gjerësia b 1 (tabela 1) gjendet në bazë të shprehjes për impedancën Z c . 1

Meqenëse shprehjet e nxjerra paraprakisht për impedancën karakteristike të linjave simetrike dhe
josimetrike janë të papërshtatshme për kërkesat e këtij problemi, atëherë shfrytëzohen shprehjet e
dhëna në vazhdim:
138 4s
ZCS = ∙ lg - për linjë simetrik e
√ ε r πd
138 2s
ZCJS = ∙ lg - për linjë josimetrik e
√ εr d
Prej shprehjeve të sipërme fitohet vlera e diametrit ekuivalent d. Nga grafiku i ekuivalencës së
prerjes tërthore rrethore dhe asaj drejtkëndëshe gjendet gjerësia b1. Për llogaritjen e gjerësisë b1,
mund të shfrytëzohet edhe shprehja e SPRINGFIELD-it:
t
d=0,67 b 0,8+ ( b )
ku janë:
d – diametri i përçuesit ekuivalent me seksion rrethor
b – gjerësia e folies metalike (formë drejtkëndëshe)
t – trashësia e folies metalike
Kapaciteti paralel realizohet me ndërtimin e degës së hapur në linjë (shih tabelën e
diskontinuiteteve). Nëse gjatësia e degës së linjës është shumë më e vogël se λ/4, kapaciteti i saj
varet vetëm prej gjatësisë dhe impedancës karakteristike, por jo edhe nga frekuenca f,
l2
C'' ≈
v Zc 2

ku v është shpejtësia e përhapjes së valës

22
 1
v=
√ε μ
Vlera optimale për Z c është:
2

ZC
Zc =
2
3
Përveç kapacitetit C", paraqitet edhe kapaciteti paralel C'/2 që e shkakton folja e ngushtuar me
gjatësi l1. Nga tabela gjendet:
L
C '= 2
Zc 1

Andaj, kapaciteti i tërë është:

'
C '' C
=C +
2 2
1 1 L
2 2(
C ' ' = ( C−C ' )= C− 2
Zc 1
)
Nga shprehja e impedancës karakteristike Z c , gjendet gjerësia b2 e degës kapacitive. Për këtë
2

llogaritje shfrytëzohen shprehjet e përafërta:

për linjën simetrike:
200
ZCS =
b
(1+ 2 )∙ √ ε r
h
dhe për linjën josimetrike
300
ZCJS =
b
(1+ 2 )∙ √ ε r
h
Në fig.1.6. është paraqitur skema e filtrit të frekuencave të ulëta me parametra të koncentruar L
dhe C (a) si dhe forma e linjës shiritore me të cilën realizohet filtri i paraqitur më sipër (b). Në
fig.1.6. c) është paraqitur dobësimi i filtrit në varësi të frekuencës.
Në fig.1.7. është paraqitur ekuivalenca ndërmjet prerjes rrethore dhe drejtkëndëshe të përçuesit të

patokëzuar.

R 1
L= ; C=
πf2 π f2R

23
 Fig.1.6.

Fig.1.7.
USHTRIME NUMERIKE
Për të ilustruar procedurën e përshkruar më lartë, do të zgjidhet një shembull praktik.
Detyra 1. Është dhënë linja simetrike me këto karakteristika:
- gjerësia e folies metalike b= 3.1 mm
- largësia e folies nga pllaka metalike e tokëzuar h=2 mm
- largësi ndërmjet të pllakave të tokëzuara s=4.06 mm
- trashësia e folies metalike t= 0.06 mm
- impedanca karakteristike e linjës Zc =50 Ω
- permitiviteti dielektrik relativ ε r = 2,5.
Me këtë linjë shiritore duhet të realizohet filtri i frekuencave të ulëta me frekuencë kufitare f2=2
GHz. Të llogariten dimensionet e linjës.
Për f2=2 GHz dhe Zc=R=50 Ω, gjendet:

1 R
C= , L=
π f2R πf2
50 1
L= 9
=7,95 ∙10−9 H ; C= 9
=3,18 ∙10−12 F
3,14 ∙ 2∙ 10 3,14 ∙2 ∙10 ∙ 50
Përvetësohet:
Z c =2,5 Z c =2,5 ∙50=125( Ω)
1

Gjatësia e pjesës së ngushtuar të linjës l1 do të jetë:

L∙ v 7,95 ∙1,9 ∙10−9 ∙ 108
l 1= = =0,0121 m
Zc1
125
ku
c m
v= =1,9 ∙10 8
√ εr s
është shpejtësia e përhapjes së valës.
Meqë linja është simetrike, shfrytëzohet shprehja vijuese:

24
 138 4 s
Z cs= lg
√ ε r πd
ose me vlera numerike,
138 4 ∙ 4,06 ∙10−3
125= lg
√ 2,5 3,14 d
Prej nga:
d=0,1977 ∙10−3 m
Llogaritja e gjerësisë b1, bëhet në bazë të formulës empirike të SPRINGFIELD-it, për
transformimin e përçuesit me seksion kënddrejtë në përçues ekuivalent me seksion rrethor.
t
d=0,67 b1 0,8+ (
b1 )
0,06
0,1977=0,67 b1 0,8+ ( b1 )
→b 1=0,29 mm

Kapaciteti i degës kapacitive është:

C C' 1 7,95 ∙10−12

2 2 2 (
C ' ' = − = 3,18 ∙10−12−
125 2 )
=1,34 ∙ 10−12 F

Zc
Z c = =16,7 ( Ω )
2
3
l 2=v ∙ Z c ∙ C ' ' =0,00425=4,25 mm
2

v c c
f 2= = → λ= =95 mm
λ √ εr ∙ λ √ εr ∙ f 2
Vërtetohet se l<<λ/4, andaj është e arsyeshme që është përdorë shprehja
l 2=v ∙ Z c ∙ C ''
2

Në fund gjejmë edhe gjerësinë e degës kapacitive:

200 200
Zc =
2
b2
√ ε r (1+ h )
→ b2 =
(
Zc √ ε r2
)
−1 ∙ h=13,2 mm

Në fig.1.8. dhe fig.1.9. janë paraqitur filtri i frekuencave të larta dhe ai brezlëshues me parametra
të koncentruar L dhe C si dhe në teknikën e linjave shiritore. Llogaritja e dimensioneve të linjës
bëhet njësoj si në shembullin e sipërm.

25
 R
L=
4π f1
bl 2 1
2 C=ε ; ε=ε 0 ε r C=
d 4πf1R
b l3
C=ε
d
Fig.1.8.

R
L1 =
π (f 1 + f 2)

R( f 2−f 1)
L2 =
4 π f 21

1
C=
π ( f 2−f 1 ) R
Fig.1.9.

26
1.5.5 NDËRLIDHËSIT E ORIENTUAR

Ndërlidhja e orientuar ndërmjet dy linjave shiritore thuhet se është realizuar nëse fuqia që sillet në
njërën prej tyre përhapet pjesërisht edhe në njërën anë të linjës tjetër.
Le të vërehen dy linja sikurse në fig.1.10. Ndërlidhja realizohet duke i vendosur foliet metalike të
dy linjave në largësi të vogël s, përgjatë gjatësisë l. Kuptohet, ndërlidhja është më e madhe nëse l
është më e madhe, kurse s më e vogël.
Nëse ndërmjet dy linjave është vendosur ndërlidhja e orientuar, atëherë vlenë:
a) Fuqia që sillet në skajin 1 të linjës përcillet në skajin 2 të po kësaj linje si dhe në atë 4 të
linjës fqinje
b) Skaji 3 i linjës fqinje nuk pranon asnjë pjesë të kësaj fuqie,
b) Fuqia e dhënë në skajin 2 përcillet në atë 1 dhe 3, por jo edhe në atë 4,
c) Prej skajit 3, fuqia bartet në skajet 4 dhe 2, kurse prej 4 bartet në skajin 1 dhe 3. Gjatësia
minimale e ndërlidhjes duhet të jetë l=λ/2.

Fig.1.10
Ndarja e orientuar e fuqisë në linja paraqitet për shkak të kapaciteteve ndërlidhëse C , kapacitete
këto që paraqiten në çdo element të gjatësisë. Në fig.1.10b është e paraqitur rrjedhja e valëve në të
gjitha drejtimet e mundshme. Për analizë le të merren dy elemente të gjatësisë, të cilët
ekuivalentohen me kapacitetet C Na dhe C Nb dhe valët përkatëse a3,4 dhe b3,4. Në pozitën A–A, valët
a4, b4, janë në fazë, kurse në atë B–B, a3, b3 janë në kundërfazë. Nëse nuk përfillen humbjet në
linjë, amplitudat e valëve a3,4 dhe b3,4 janë të njëjta. Prandaj, në skajin 3 vala rezultuese është zero,
ndërsa në atë 4 është sa shuma e valëve a4 dhe b4. Efektin e njëjtë e shfaqin edhe elementët tjerë të
gjatësisë l të larguar për λ/4. Prandaj, edhe gjatësia minimale e nevojshme l është λ/2.
Në figurën 1.10c) është paraqitur dobësimi i fuqisë gjatë kalimit nga skaji 1 në skajet 2,3,4, në
varësi të frekuencës.
Në dy shembujt vijues do të ilustrohet zbatimi i ndërlidhjes së orientuar në praktikë.
a) Nëse në skajin 1 kyçet gjeneratori, kurse në atë 2 shpenzuesi, i cili nuk është i përshtatur në
impedancën e linjës,atëherë në linjën 1–2 do të paraqitet vala direkte dhe ajo e reflektuar. Vala
27
direkte dhe ajo e reflektuar kanë kahe të kundërta të rrjedhjes, andaj në skajin 3 paraqitet vala e
reflektuar, kurse në atë 4 vala direkte.
Nëse shpenzuesi i kyçur në skajin e 2 është i përshtatur për impedancën e linjës 1–2, atëherë në
skajin 3 nuk do të ketë valë të reflektuar. Në të kundërtën, duke matur intensitetin e fushës së valës
direkte dhe të reflektuar caktohet shkalla e mospërshtatjes së linjës 1–2.
b) Në figurën 1.11. janë paraqitur tri lloje të ndërlidhësve të orientuar, të cilët fuqinë e sjellë në
skajin 1 e bartin në atë 3, për frekuencën rezonante fr, ndërsa të njëjtin e bartin në skajin 2, për
frekuencat e ndryshme nga ajo fr.
Nëse qarku i mbyllur i filtrit (a), ka gjatësinë mesatare λ, ky bëhet qark rezonant dhe tërë energjinë
e skajit 1 e përcjellë në skajin 3.
e filtrat (b) dhe (c), linjat 1–2 dhe 3–4 kanë ndërlidhje kapacitive nëpërmjet të linjave rezonante 5
dhe 6. Për dimensionet e filtrave sikur në figurën 1.11 (b) dhe (c), lehtë vërehet se valët të cilat
arrijnë në skajin 3 janë në fazë, ndërsa ato në skajin 4 janë në kundërfazë:
2π λ 2π λ λ
skaji 3:φ+ ∙ =φ+ π dhe φ+
λ 2 λ 4( )
+ λ+ =φ+ 3 π
4
2π λ λ π 2π λ π
skaji 4 φ+ ∙ ( + )=φ+ π + dhe φ+ ( + λ )=φ+ +2 π
λ 2 4 2 λ 4 2
Në figurën 1.11(d) është paraqitur dobësimi në varësi të frekuencës gjatë transmetimit prej skajit 1
në atë 2 (lakorja 1→3) dhe prej skajit 1 në atë 2 (lakorja 1→2).

Fig.1.11

28
Struktura reale dhe simulimet kompjuterike:

29
NDARË UNAZOR I FUQISË (NDARËSI HIBRID)

Linja, skajet e të cilës janë të lidhur ndërmjet veti dhe e cila ka katër degë nëpërmjet të cilave
kyçet energjia në linjë ose përcjellet në drejtim të caktuar, quhet ndarës i fuqisë nëse fuqia e sjellë
në njërën degë, ndahet proporcionalisht në dy të tjera, përderisa dega e fundit nuk merr asnjë pjesë
të kësaj fuqie. Për t’u realizuar funksionimi i tillë i linjës, largësitë ndërmjet të degëve duhet të
qëndrojnë në raport të caktuar.
Ndarësi unazor i paraqitur në figurën 1.12. ka perimetër mesatar 6λ/4, ndërsa largësi ndërmjet të
degëve λ/4 përkatësisht 3λ/4. Vetitë e tij janë paraqitur në tabelën 2.

TABELA 2

Dega në të cilën sillet fuqia 1 2 3 4

Degët të cilat pranojnë fuqinë 2,4 1,3 2,4 1,3
Dega e cila nuk pranon fuqi 3 4 1 1

Fuqia e cila sillet në njërën prej degëve të ndarësit krijon dy valë të cilat përhapen në kahe të
kundërta, me fazë fillestare të njëjtë. Superponimi i tyre krijon valët stacionare, që karakterizohen
me maksimumet dhe minimumet, në pikat ku valët kanë fazë të njëjtë përkatësisht të kundërt.
Nëse në skajin 2 kyçet furnizimi, atëherë maksimumet e valës paraqiten në pikat ku është kyçur
dega 1 dhe ajo 2, kurse minimumi në hyrjen e degës 4.
Dega, në hyrje të cilës paraqiten valët me fazë të njëjtë pranon fuqinë maksimale, ndërsa dega te e
cila valët janë në kundërfazë nuk pranon fuqi. Kuptohet, degët duhet të jenë të përshtatura ashtu që
bartja prej një dege në tjetrën të bëhet pa reflektim. Një gjë e tillë është e mundur nëse:
Z c =Z c √ 2
1

ku Z c është impedanca karakteristike e unazës, ndërsa Z c është impedanca karakteristike e degëve.

1

Vërtetim: Nëse furnizimi është kyçur në skajin 2, atëherë impedanca e hyrjes në drejtim të skajit të
degës 1 dhe 2 është:
Z c + Z c thγl
Z h=Z c 1

Z c + Z c thγl
1

2π λ
γ = jβ= j∙ ,l=
λ 4

Z 2c 2π λ π π π
Z h= → βl= ∙ = ; cos =0; sin =1
Zc
1
λ 4 2 2 2

Impedanca me të cilën unaza e ngarkon degën është sa lidhja paralele e impedancave hyrëse nga
dega 1 dhe 2, pra:

30
 Z 2c
Z L=
2 Zc 1

Meqë impedanca karakteristike e degës 2 është Z c , atëherë për kushtet e përshtatjes:

1

Z 2c
Z L =Z c → Z c = → Z c =Z c √ 2
1
2 Zc
1
1
1

Fig.1.12.

Fig.1.13

Linja josimetrike Linja simetrike

l m=6 λ/4 l m=14 λ/4
λ=10 cm λ=10 cm
h=1 mm h=1 mm
ε r=1 t=0,1 mm
Z c =50 Ω ( 1,2,3,4 )
1
Z c =50 Ω
1

31
Për valët centimetrike perimetri i ndarësit unazor është 14λ/4, me largësi të degëve 3λ/4 dhe 5λ/4.
Shpesh përdoret ndarësi unazor me largësi të njëjtë ndërmjet degëve λ/4 dhe kondensatori C, i cili
shërben për të ndryshuar fazën e valës për π, (fig a, b, c). Në dy shembuj do të jepet aplikimi
praktik i ndarësit unazor të fuqisë.

(a) NDARËSI I PAJISJES MARRËSE–DHËNËSE

Ndarësi i këtillë mundëson punën e stacioneve marrëse–dhënëse, të fuqisë së vogël, me një antenë
të vetme dhe në të njëjtën frekuencë. Në degën 4 kyçet dhënësi, në atë 1 antena, kurse dega 2 ka
marrësin. Dega 3 mbyllet me shpenzues të përshtatur. Fuqia e dhënësit ndahet në degën 1 dhe 3.
Fuqia e degës 1 rrezatohet nëpërmjet të antenës, kurse ajo e degës 3 harxhohet në shpenzues. Dega
2 është e izoluar prej dhënësit dhe pranon vetëm fuqinë që vjen nga antena (dega 1), ( fig.1.14).

(b) QARKU HYRËS I MARRËSIT

Në të shumtën e rasteve qarku i hyrjes së marrësve në frekuenca të larta (hiperfrekuenca)
realizohet nëpërmjet të ndarësit unazor në këtë mënyrë:
Në degën 2 merret sinjali nga antena me frekuencë fs. Në degën 4 kyçet oscilatori lokal me
frekuencë f0, kurse në degën 1 dhe 3 kyçen elementet jolineare (diodat kristalore), të cilat bëjnë
përzierjen e frekuencave fs dhe f0. Sinjali nga antena bartet në elemente jolineare (dega 1 dhe 3),
por jo edhe në degën 4, ndërsa, sinjali nga oscilatori lokal arrin në elemente jolineare të degës 1
dhe 3, por jo në degën 2.

Fig. 1.14.

32
Struktura reale dhe simulimet kompjuterike

33
34
1.6 DIAGRAMI I SMITH-IT
Gjatë zgjidhjes praktike të problemeve të linjave shumë shpesh kërkohet të caktohet impedanca
hyrëse, koeficienti i reflektimit, koeficienti i valëve stacionare etj. Llogaritja matematikore e tyre
është shumë e mundimshme.
Paraqitja grafike e impedancës përkatësisht admitancës mundëson ndërtimin e lakoreve të cilat
lehtësojnë dukshëm procedurën e përcaktimit të parametrave të përmendur.
Paraqitja grafike e impedancës (admitancës) bëhet ashtu që pjesa reale e impedancës (admitancës)
paraqitet në boshtin real, kurse pjesa imagjinare në ordinatën e boshtit koordinativ drejtkëndësh.
Pra, secila impedancë e hyrjes është e prezantuar me një pikë në sistemin koordinativ. Me
ndryshimin e gjatësisë së linjës pa humbje, impedanca e hyrjes lëviz nëpër rrethin me rreze fikse.
Me konstruktimin e rrathëve të tillë fitohet diagrami përkatës.
Në rast të caktimit të impedancës së hyrjes së linjës së lidhur shkurt ose të hapur, rrathët përkatës
kanë rreze të pakufishme. Në rast të linjës të përshtatur rrethi ka rreze të barabartë me zero.
Diagrami rrethor i Smithit i eliminon të metat e diagramit të sipërpërmendur, duke mundësuar
paraqitjen e impedancës së hyrjes të linjës në rrethin me rreze të caktuar, për çfarëdo ngarkese të
linjës.
Për ndërtimin e diagramit të Smithit fillohet prej impedancës së normalizuar të hyrjes së linjës:
Z l−Zc 1+ ρl Z l 1+ ρL ∙ e−2 γ l
ρl = → z l= → z l= = (1.67)
Z l +Z c 1−ρl Z c 1−ρL ∙ e−2 γ l

ku ρl paraqet koeficientin e reflektimit në largësinë l nga shpenzues, ndërsa ρ L paraqet koeficientin

e reflektimit në shpenzues. Nëse bëhet zëvendësimi
ρ L=|ρ L|e j ψ =e−2 (a + jb ) (1.68)

e−2 γ l=e−2 (α + jβ) l

Shprehja për koeficientin e reflektimit mund të shkruhet në trajtën,
ρl =ρL ∙ e−2 (α + jβ ) l=e−2( a+ jb ) e−2 ( α + jβ )l =e−2 [ (a +α ∙l) + j (b +β ∙l )] =e−2 (m + jn) (1.69)
Nëse:
ρl =u+ jv
atëherë, impedanca hyrëse mund të shprehet nëpërmjet ndryshoreve u dhe v,
1+ ( u+ jv )
z l= =r + jx (1.70)
1−( u+ jv )
Diagramin e Smith-it e përbëjnë katër familje të lakoreve në sistemin u–v, të cilat fitohen për (m,
n, r, x)=const.
a) Për r=const, duke e racionalizuar shprehjen (1.70), dhe duke i barazuar pjesët reale dhe
imagjinare, fitohet:
r 2+ x2 −1
u= (1.71)
(r +1)2 + x 2
2x
v= (1.72)
(r +1)2+ x 2
35
Duke e eliminuar ndryshoren x nga ekuacionet e fundit, fitohet:
r 2 2 1
( u−
r+ 1 )
+v =
( r +1 )2
(1.73)

që paraqet ekuacion e rrathëve në sistemin e koordinatave u–v. Qendrat e këtyre rrathëve janë në
pikat
r
[r +1 ]
, 0 (1.74)

ndërsa rrezet e tyre gjenden në

1
(1.75)
r +1
Rrethi për r=0, ka rreze e barabartë me një dhe qendër në origjinën e sistemit të koordinatave. Për
r=∞, rrethi ka rrezen e barabartë me zero, dhe qendër në pikën [1, 0].
b) Për x=const, duke e eliminuar r nga (1.71) dhe (1.72) (fitohet:
¿
që gjithashtu paraqesin ekuacionin e rrathëve në sistemin e koordinatave u–v. Qendrat e këtyre
rrathëve ndodhen në pikën
1
[ ]
1, (1.77)
x
ndërsa rrezet e tyre
1
[ ]
|x|
(1.78)

Për x=0, rrezja e rrethit përkatës është pakufi e madhe, ndërsa për x=∞, rrezja e rrethit është e
barabartë me zero.
Lakoret (rrathët) r=const. dhe x=const. janë ortogonal ndërmjet veti.
c) Për m=const, mund të shkruhet:
ρl =u+ jv=e−2 (m + jn)= ( cos 2 n− jsin 2n ) e−2 m
prej nga
u=cos 2 n ∙e−2 m (1.79)
v=−sin 2 n ∙e−2 m (1.80)
Ndërsa nga dy ekuacionet e fundit, fitohet:
u2 + v 2=e−4 m (1.81)
Shprehja (1.81) paraqet një familje rrathësh në sistemin e kordinatave u–v, me ç’rast rrezja e rrethit
i përgjigjet modulit të koeficientit të reflektimit ‌|ρl|. Koeficienti i reflektimit në largësinë l nga
shpenzuesi është:
ρl =ρL e−2 γl =|ρl|e jψ e−2 (α + jβ ) l=e−2( a+ jb ) e−2 ( α + jβ )l =e−2 m e− j 2 n
ku
|ρl|=e−2 m=ρ L e−2 αl ( 1.82 )
paraqet modulin e koeficientit të reflektimit.
d) Për n=const, nga shprehjet (1.79) dhe (1.80) fitohet:
36
v=−sin 2 n ∙e−2 m → v=−u ∙ tg2 n(1.83)
që paraqet ekuacionin e drejtëzës në sistemin koordinativ kënddrejtë u – v me pjerrtësi −tg 2n.
Pjerrësia e drejtëzave n=const, mund të shprehet nëpërmjet konstanteve të linjës. Nga shprehjet
(1.68) dhe (1.69), fitohet:
2 n=2 b+ 2 βl(1.84)
2π
ku β= paraqet konstantën fazore të linjës, ndërsa −2 b=ψ → është këndi fazor i koeficientit të
λg
reflektimit në shpenzues, dhe l është largësia nga shpenzuesi deri në pozitën e linjës ku caktohet
koeficienti i reflektimit.
Në pikat e minimumit vlen:
2 βl−ψ=2 kπ + π , k =0,1 , …
dhe për k =0, fitohet:
2 β l m−ψ =π
prej nga
2π π
−ψ=π −2 β l m=π−2 ∙ l m=π −4 ∙ l m
λg λg
ku l m është largësia e minimumit të tensionit nga shpenzuesi, ndërsa λ g është gjatësia valore në
linjë. Shprehja e fundit mund të rishkruhet në trajtën,
4 π l0
−ψ= −π (1.85)
λg
ku
λg
l 0= −l m (1.86)
2
Andaj shprehja (1.84) merr trajtën,
4π
2 n=2 b+ 2 βl= ( l +l )−π (1.87)
λg 0
Përfundimisht, ekuacioni e drejtëzave n=const., merr trajtën
4π
v=−u ∙tg
[ ]
( l +l ) (1.88)
λg 0

Të gjitha lakoret e fituara paraqiten në sistemin koordinativ kënddrejtë u – v, të vizatuara për r në

kufijtë 0−∞ , x ∈(−∞ , ∞), m∈(o , ∞), n ∈(0 , π ) paraqesin diagramin e Smithit.
Me qëllim të thjeshtimit të diagramit të Smithit, lakoret m=const, n=const. nuk paraqiten në
diagramin e Smithit. Në rrethin r=0, vendoset gjatësia e linjës e shprehur përmes gjatësisë valore,
në dy drejtime:”kah gjeneratori”, që i përgjigjet kahes së akrepave të orës dhe anasjelltas ”kah
shpenzuesi”. Tërë perimetrit të rrethit i përgjigjet gjysma e gjatësisë valore.
Në prerjet e linjës 1–1, 1’–1’, 1”-1” (minimumet) impedanca e normalizuar e hyrjes është reale,
1−|ρm|
Z m=
1+|ρm|

ku ρm është koeficienti i reflektimit në pozitën e caktuar.

Në pozitën 2–2 (maksimumi) impedanca e normalizuar e hyrjes është reale me vlerë,

37
 1−| ρM|
ZM=
1+|ρ M|
1
Për linjën pa humbje Z M =σ dhe ndodhet në boshtin +u, ndërsa Z m= ndodhet në boshtin (−u ) .
σ
1
Z m =Z'm =Z 'm' =
0
σ
ku σ është koeficienti i valëve stacionare.

Fig.1.15
1.6.1 PËRDORIMI I DIAGRAMIT TË SMITIT
Për zgjidhjen grafike të detyrave lidhur me linjat, për përdorimin e diagramit të Smith-it, duhet të
kihen parasysh formulimet vijuese:
1. Impedancat e normalizuara të hyrjes (te linja pa humbje) ndodhen në rrethin me rreze e−2 m, pra,
sa moduli i koeficientit të reflektimit,
2. Impedanca e normalizuar e hyrjes në pikën e minimumit të valës stacionare është:
Z m=1/σ .
3. Impedanca e normalizuar në pikën e maksimumit është: Z M =σ , dhe ndodhet në pjesën pozitive
të boshtit u.
4. Nëse vendi në të cilën vështrohet impedanca e hyrjes zhvendoset për ∆ l në drejtim të
gjeneratorit ose shpenzuesit, atëherë pika e cila në diagram paraqet impedancën e hyrjes
rrotullohet rreth qendrës së diagramit për:
4 π ∆l
φ= ( radian ) (1.89)
λg
ose
∆l
φ=720 ( shkallë ) (1.90)
λg
5. Nëse linja e ka koeficientin e humbjeve α, pika e cila në diagram të Smith-it paraqet
impedancën e normalizuar të hyrjes lëviz në trajtë të spirales me hap të njëjtë me modulin e
koeficientit të reflektimit, i cili në këtë rast është:

38
|ρl|=e−2 m=| ρL|=e−2 αl (1.91)
me ç’rast |ρ L| është moduli i koeficientit të reflektimit në shpenzues.
6. Diagrami i Smith-it vlen njësoj edhe për admitancë sikur për impedancë, sepse shprehjet e
normalizuara për impedancën dhe admitancën e linjës janë të formës së njëjtë. Gjithashtu vlen:

( λ4 )=Y (1.92)
Z l+ g
l

λ
Y ( l+ )=Z (1.93)
g
l
4

Fig.1.16 Konstruktimi i diagramit të Smithit

a. Rrathët për r =const ; x=const, b. Rrathët për m=const ; drejtz . n=const
39
Aplikimi i diagramit të Smith-it, më së miri mund të shihet nga shembujt praktik, të cilët do të
shtjellohen në vazhdim.

40
USHTRIME NUMERIKE
Detyra 1. Linja me impedancë karakteristike Z c =70 Ω ( ε r =1 ), gjatësi l=24 m dhe konstantë të
dobësimit α =0 , 02 N /m, furnizohet prej gjeneratorit me frekuencë f =580 MHz. Linja është e
mbyllur me shpenzuesin Zl =30+ j 70( Ω). Duhet të gjendet koeficienti i reflektimit në shpenzues
dhe impedanca e hyrjes.
Zgjidhje:
Impedanca e normalizuar e shpenzuesit është:
30+ j70
Z L= =0,43+ j(Ω)
70
Impedanca e normalizuar Zl në diagramin e Smith-it caktohet si pikëprerje e rrathëve përkatës për
r =0 , 43 dhe x=1 (pika A).
Në pikën A konstruktohet rrethi për m1=const dhe drejtëzan1 =const . Rrezja e rrethit për m=const
, paraqet modulin e koeficietit të reflektimit:
1A
|ρ L|= R
ku Rështë rrezja e rrethit për r =0. Me matje gjendet |ρ L|=0,66 . Koeficienti i reflektimit mund të
caktohet në bazë të shprehjes:
σ−1
|ρ L|= σ +1 ;
ku σ është koeficienti i valëve stacionare, i cili caktohet nga pikëprerja e rrethit m 1=const . dhe
boshtit (+u). Nga diagrami i Smith-it lexohet: σ =4,9 prandaj:
4,9−1
|ρ L|= 4,9+1 =0,66
Impedanca e hyrjes në largësinë l nga shpenzuesi, ndodhet në pikën B’, e cila fitohet si pikëprerje e
rrethit m2=const dhe drejtëzës n2 =const . Moduli i koeficientit të reflektimit në largësinë l nga
shpenzuesi është sa rrezja e rrethit m 2=const .
Meqë,
|ρl|=|ρ L|∙ e−2 α ∙ l=0,66 ∙ e−2 ∙0,02 ∙24=0,253
atëherë: 1 B ' =0,253 ∙ R , paraqet rrezen e rrethit m 2=const .
Pozita e drejtëzës n2 =const , caktohet duke e rrotulluar drejtëzën n1 =const , në drejtim të
gjeneratorit, për këndin:
∆l
φ=4 π ∙
λg
ku Δl=l(për rastin konkret). Meqë gjatësia valore është,
λ
λ g= =0,517 m
√ εr
l
φ=4 π ∙ =2 π ∙ ( 92+0,8433 ) =2 π ∙ 92+ 1,6866 π
λg
ose φ=360∙ 92+303,588
Pasi që të përshkruhet këndi i sipërm, drejtëza n2 =const , mbyll këndin 43,2 °, me boshtin (−u) .
Kjo drejtëz caktohet edhe nga ekuacioni
41
v 4π
u
=−tg
λg 0
( l +l )=−tg43,2 °=−0,939
ku l 0është treguar në fig.1.17.
Drejtëza n2 =const e ndërpret rrethin m 2=const , në pikën B', në të cilën lexohet vlera e
normalizuar e impedancës së hyrjes, në hyrje të linjës:
z l=0,65+ j 0,24 ( Ω )
Zl =Z c ∙ Z l=70 ( 0,65+ j 0,24 )=45,5+ j16,8 ( Ω )
Sikur konstantja e dobësimit të mos merrej në shqyrtim, atëherë impedanca e hyrjes do të caktohej
në pikëprerjen e rrethit m2=const dhe drejtëzësn2 =const . (Pika B, r l =0,23 ; x l=0 ,38 ).
Procedura e zgjidhjes së detyrës duhet të përcillet me ndërtimin e rrathëve dhe drejtëzave
përkatëse në diagramin e Smith-it, prej të cilit lexohen rezultatet e dëshiruara.
Në fig.1.17 është ilustruar grafikisht procedura e zgjidhjes së problemit të paraqitur.

Fig.1.17

42
Detyra 2. Impedanca e normalizuar e hyrjes së linjës është Zl =2 – j 1.5. Nëse gjatësia e kabllos
është l=5m, konstanta e dobësimit α =0,05 N /m, gjatësia valore λ g=15 cm , të caktohet admitanca e
shpenzuesit Y L.

Zgjidhje:
Në diagramin e Smithit, së pari vendoset impedanca Zl (pika B). Nëpër pikën B, konstruktohet
rrethi m 2=const dhe drejtëza n2 =const . Rrethi m 2=const . e ndërpret boshtin real (+u) në
r =σ=3,3.
σ −1
Nga: |ρl|=e−2 m= σ + 1 =0,535 →m2=0,317
m 2=a+ α ∙ l→ a=m2 −α ∙l=0,067
|ρ L|=e−2 a=e−2 ∙ 0,067=0,872
‌ku |ρ L| paraqet rrezen e rrethit (m1=const ).
Drejtëza n1 =const . caktohet duke e rrotulluar drejtëzën n2 kah shpenzuesi për këndin:
∆l l 520
φ=720 =720 =720∙ =720 (33+ 0,333 )
λg λg 15
φ=360 ° ∙ 66+239,76 °
Në bazë të vlerës së sipërme, drejtëza n1 =const , e ndërprenë diagramin e Smithit në ndarjen 0,042
(ndarja në kahje të shpenzuesit).

43
Pikëprerja e rrethit me rreze |ρ L|‌ dhe drejtëzës n1 =const (pika A’) e përcakton impedancën e
shpenzuesit Z L. Admitanca përkatëse e normalizuar Y L, gjendet në pikëprerjen e dytë të drejtëzës
n1 =const dhe rrethit m 1=const (pika C’),

Z L =0,07− j 0,27 ( A ' )

Y L=1+ j3,5 ( C ' )
Për linjën pa humbje:
Z L =0,32− j0,24 ( A )
Y L=2+ j1,5 ( C )

Fig.1.18

Detyra 3. Në linjën pa humbje, me impedancë karakteristike Z c =50 Ω, e ngarkuar me impedancën

e shpenzuesit Z L =13 – j 30(Ω), në largësinë l 1=1. 8 cm nga shpenzuesi është kyçur kondensatori
me kapacitet C=0,6 pF. Gjatësia e tërë e linjës është l=13.86 cmkurse gjatësia valore λg=10 cm.
Duhet të caktohet impedanca e hyrjes së linjës (kondensatori është në lidhje paralele).
Zgjidhje:
S`pari impedanca e normalizuar paraqitet në diagram (pika A), fig.1.19b,
Zl =0,26− j 0,60
Ndërsa admitanca përkatëse është:
Y l=0,61+ j1,40 ( Pika B )
Admitanca në hyrje të linjës, para kondensatorit C, caktohet në pikëprerje të drejtëzës n2 dhe
rrethit m1 (sepse linja është pa humbje). Drejtëza n2 =const . caktohet duke e rrotulluar drejtëzën n1
, për këndin,
l1
φ=720 , kah gjeneratori
λg
y 1=0,60− j 1,38 ( Pika C )
Admitanca ekuivalente në hyrje të kondensatorit është:
y 2= y 1 + jωC Z c
y 2=0,60− j 0,84 ; r 2 =0,60 ; x2 =−0,84
Admitancës y 2, në diagramin e Smithit, i përgjigjet pika D.
Admitanca e hyrjes së linjës caktohet si
pikëprerje e drejtëzës n 4 dhe rrethit m 2=const .
Drejtëza n3 dhe rrethi m2, përcaktohen në bazë të
pikës D, në diagram. Drejtëza n 4=const , fitohet
duke e rrotulluar drejtëzën n3 për
Fig.1.19a
l−l 1
këndin :φ=720
λg

44
Admitanca e hyrjes së linjës është përcaktuar me pikën E, y l=0,39+ j 0,47
ndërsa impedanca përkatëse përcaktohet nga pikëprerja e dytë e drejtëzës n dhe rrethit m2 (pika F).
z l=1,07− j 1,22 ose Zl =53,5− j61 ( Ω )

Fig.1.19b

Detyra 4. Linja me impedancë karakteristike duhet të përshtatet në shpenzuesin me admitancë Y L.

Për përshtatjen e realizuar me dy degë paralele si në fig 1.20a, duhet të caktohen admitancat e
degëve përkatëse, të cilat vendosen në largësinë ≠ λ g /2 ndërmjet veti.

45
 Fig.1.20a

Në pozitën A – A ’, admitanca e hyrjes është:

Y A =Y L + j B 1
Në pozitën B–B’, admitanca e hyrjes është, nga të dy anët e pozitës B-B’, është
' Y A + j Y c tgβl
Y B =Y C
Y c + jY A tgβl

Y 'B' =Y 'B + j B2

Shpenzuesi (Y L) është përshtatur në linjë nëqoftëse Y 'B' =Y c , d.m.th. nëse admitanca e normalizuar
Y 'B' =1. Në diagramin e Smithit Y 'B' =1 ndodhet në qendër të tij. Meqë Y 'B' =Y 'B + j B2 , ndërsa j B2 ,
nuk ndikon në pjesën reale të admitancës Y 'B , atëherë Y 'B ndodhet në rrethin g=1. Admitanca në
pozitën A – A (Y A ) , ndodhet në rrethin (2), i cili fitohet duke e rrotulluar rrethin g=1(1) kah
shpenzuesi për gjatësinë l.
Nga figura 1.20b, shihet se përshtatja është e mundur nëse pjesa reale e admitancës së shpenzuesit
është më e vogël se g’. Pra admitanca e shpenzuesit duhet të jetë jashtë zonës së hijezuar (rrethit
g’). Nëse l=λ g / 4, zona e mospërshtatjes përputhet me zonën e rrethit g=1. Zona minimale e
mospërshtatjes është l=λ g / 8 , dhe ndodhet në rrethin g=2.
Pra, përshtatja me dy degë paralele nuk është e mundur për çfarëdo admitance të shpenzuesit,
ndërsa me tri degë paralele në distancë reciproke λg/4 mund të arrihet përshtatja, pa marrë
parasysh vlerat e impedancës së shpenzuesit.
Nëse Y L=0,45 – j 1,5 dhe l=0,176 ∙ λ g, admitansat e degëve paralele j B1 dhe j B2, caktohen duke e
respektuar procedurën e sipërpërshkruar.
Së pari konstruktohet rrethi g=1 (1), mandej rrethi (2), i cili fitohet prej rrethit (1) duke e
rrotulluar atë në kahe të shpenzuesit, për gjatësinë l=0,176 ∙ λ g. Rrethi (3) konstruktohet si rreth
tangjent me atë (2).
Admitanca e normalizuarY L paraqitet në diagram përmes pikëprerjes së rrathëve g L=0,45 dhe
b L =−1,5. Meqenëse Y A , ndodhet në rrethin ( ) atë e caktojmë si pikëprerje të rrethit (2) dhe
g L=0,45. Në këtë rast fitohen dy zgjidhje për Y A :
Y A =0,45− j 0,1
1

Y A =0,45+ j 1,1
2

Nga:
Y A =Y L + j B 1 → B 1=1,4 dhe B'1=2,6

Y 'B –gjendet në rrethin g=1, prandaj fitohet me zhvendosjen e Y A dhe Y A , nëpër rrathët përkatës
1 2

me koeficient të reflektimit konstant ( rrathë me qendër, në qendër të diagramit ) deri në rrethin

g=1. Kështu, fitohen Y 'B dhe Y 'B
1 2

'
Y =1+ j 0,8
B1

Y 'B =1− j1,8

2

46
Admitanca e degës së dytë duhet të anulojë pjesën imagjinare të Y 'B . Pra:
j B2=− j0,8

j B'2=+ j1,8

Fig.1.20b

Detyra 5. Impedanca komplekse e shpenzuesit Z L =RL + j X L duhet përshtatur në linjën me

impedancë karakteristike Zc, duke vendosur ndërmjet tyre dy linja: njëra me gjatësi l 1 dhe
impedancë karakteristike ZC dhe tjetra me gjatësi l 2=λ /4 dhe impedancë karakteristike ZC . Duhet
1 2

të caktohen gjatësitë e nevojshme të linjave.

Zgjidhje:

Fig.1.21
Përshtatja sipas skemës së paraqitur në fig.1.21 është e mundur nëse plotësohen dy kushte:

47
1. Impedanca e hyrjes në skajin A–A duhet të jetë reale, dhe kjo arrihet duke zgjedhur gjatësinë e
caktuar l 1. Nga diagrami i Smithit caktohet pozita r ≠ 0 , x=0. Nga diagrami shihet që ekzistojnë dy
zgjidhje për l 1.
2. Impedanca e hyrjes në pikat B–B duhet të jetë reale dhe e barabartë me impedancën
karakteristike ZC . Kjo arrihet nëse:
ZC = √ Z l ∙ Z C
2 1

Ky kusht vërtetohet në këtë mënyrë:

λ
Z l + j Z c tgβ
1 2
4
Zl =Z c ∙
2 2
λ
Z c + j Z l tgβ
2 1
4
Zl + j Zc ∙ ∞
Zl =Z c ∙ 1 2

2 2
Zc + j Zl ∙ ∞
2 1

j Zc
Zl =Z c ∙ 2

2 2
j Zl 1

2
Zc Zc 2
Zl = 2
Zl = 2

2
Zl 1
Rl 2
1

Nga kushti i përshtatjes: Zl =Z c ; 2

Zc 2
Z c= → Z c = √ Z l ∙ Z c = √ Rl ∙ Z c
2

Rl 1
2 1 1

Nëse impedanca e shpenzuesit është reale, përshtatja realizohet pa linjën I (pral 1=0 ).

48