TEMA: ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST NAMIRNICA-POJAM I

ZAKONSKA REGULATIVA
 SADRŽAJ

1.UVOD
1.1 uloga hrane
2.UTJECAJ HEMIKALIJA NA KVALITET HRANE
3.ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST HRANE
4.ZAKONSKA REGULATIVA
5.ZAKLJUČAK
6.LITERATURA

2
 1.UVOD

Zdravlje nije samo odsustvo bolesti već i puno psihičko i ekonomsko

blagostanje u zdravoj okolini
(Svetska zdravstvena organizacija)

Uloga hrane u životu čoveka je višestruka. Hrana ima gradivnu ulogu, jer svojim
gradivnim sastojcima omogućava razvoj, rast i regeneraciju organizma. Smatra
se da čovek do svoje 50. godine potroši prosečno 25 000 1 vode i oko 10 000 kg
suve materije hrane.

3
 1.1.ULOGA HRANE
 GRADIVNA ULOGA
Hrana ima i značajnu
-OMOGUĆAVA RAST, RAZVOJ, socijalnu ulogu, jer je
REGENERACIJU TKIVA
kvalitetna i uravnotežena
ishrana jedan od osnovnih
preduslova socijalno
 ENERGETSKA ULOGA
prihvatljivog ponašanja,
-OBEZBEĐIVANJE ENERGIJE ZA RAST,RAZVOJ, visoke radne sposobnosti i
REGENERACIJU I OBAVLJANJE FIZIČKOG RADA
produktivnosti.
 BIOKEMIJSKA ULOGA
-SASTOJCI HRANE VRŠE IZGRADNJOM I OBEZBEĐIVANJEM
OPTIMALNE FUNKCIONALNOSTI BROJNIH BIOLOŠKI
AKTIVNIH KOMPONENTI U ORGANIZMU

4
 2.UTICAJ HEMIKALIJA NA KVALITET HRANE
Zbog veoma raširene upotrebe brojnih kemikalija u
procesima proizvodnje i prerade namirnica, kao i sve
veće zagađenosti životne sredine, dolazi do ulaska
velikog broja nenutritivnih komponenti u lanac ishrane
čoveka. Smatra se da postoji oko 60 000 kontaminanata
hrane i vode sa još uvek malo poznatim posledicama po
ljudsko zdravlje. Iako se ove supstance u namirnicama
najčešće nalaze u malim, tzv. rezidualnim količinama,
posledice njihovog delovanja nikako nisu zanemarljive.
U najteže posledice unošenja stranih supstanci spadaju
teratogeni, mutageni, kancerogeni efekti, alergije,
oštećenja brojnih vitalnih sistema, organa i tkiva.

5
Mnogi sastojci namirnica su hemijski stabilna
jedinjenja, dok su drugi veoma nestabilni. U složenom
sistemu kakav je namirnica mnogi se sastojci u
međusobnim rekcijama menjaju, prelazeći u nova,
fiziološki neaktivna jedinjenja, ili pak u jedinjenja
koja mogu biti i štetna za zdravlje ljudi. U postupcima
proizvodnje namirnica, njihove prerade, prometa i
čuvanja, prehrambeni proizvodi mogu da se neželjeno
,,obogate“ stranim supstancama kao što su toksični
elementi, lekovi, hormoni, mikotoksini, rezidui
pesticida i mnoga druga hemijska jedinjenja.

6
 3.ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST HRANE

Zdravstveno ispravnom  Kriteriji zdravstvene ispravnost

hranom smatra se hrana hrane ovise o vrsti hrane i
prihvatljiva za sastojaka, rizicima koje nosi
konzumaciju, bez štetnih okoliš, uporabi agrotehničkih
tvari u količinama koje mjera, skladištenju, tehnologiji
bi akutno ili kronično proizvodnje, čuvanju prije i
mogle ugroziti ljudsko nakon isporuke kupcu i
zdravlje. postupanju u domaćinstvu.

7
 Da bi se ispravno procijenila sigurnost prehrambenog proizvoda, nužno je
obaviti sve analize određenih parametara bitnih za pojedinu kategoriju hrane. Ti
parametri nisu isti za svu hranu, nego se mijenjaju ovisno o kriterijima zdravstvene
ispravnosti.
Izvor zaraze je inficirani
Crijevne zarazne bolesti su čovjek – bolesnik ili
najčešće zarazne bolesti u kliconoša, a crijevne
svijetu. Zajednička im je zarazne bolesti šire se
karakteristika da se prenose kontaktom, u prvom redu
oralnim putem. prljavim rukama, zatim
zagađenom hranom i
vodom.

Uzročnici se iz ljudske stolice mogu na razne

načine prenijeti na hranu ili vodu, a najvažniju
ulogu u prijenosu imaju zagađene ruke čovjeka ili
zagađeni radni pribor, zbog čega se crijevne
zarazne bolesti zovu i „bolesti prljavih ruku“.
8
 4.ZAKONSKA REGULATIVA
 Na osnovu Zakona o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i
predmeta opšte upotrebe kontiuirano se obavlja kontrola i prati stanje
zdravstvene ispravnosti namirnica. Kontrolu vrši Zavod za zaštitu zdravlja,
kao jednu od svojih osnovnih delatnosti, u saradnji sa sanitarnom
inspekcijom, a u okviru zdravstvenog nadzora nad proizvodnjom i
prometom namirnica.
 Zavod vrši mikrobiološku i hemijsku kontrolu namirnica i predmeta opšte
upotrebe domaćeg porekla iz industrije, zanatske proizvodnje i prometa.
Kontrola i način uzimanja uzoraka za vršenje analiza životnih namirnica i
predmeta opšte upotrebe radi ispitivanja zdravstvene ispravnosti vrši se na
način i pod uslovima koji su ordređeni Uputstvom poropisanim od strane
Saveznog ministarstva za rad i socijalnu politiku.

9
 Pod kontrolom zdravstvene ispravnosti namirnica i predmeta opšte
upotrebe u smislu ovog Uputstva podrazumeva se učestalost i način
uzimanja uzoraka namirnica radi laboratorijskog ispitivanja higijenske
ispravnosti.
 U Zavodu kontrola ispravnosti životnih namirnica radi se kao sistematska
i nesistematska. Pod sistematskom kontrolom zdravstvene ispravnosti
namirnica u smislu ovog Uputstva podrazumeva se uzimanje 15 uzoraka
namirnica i predmeta opše upotrebe na 1000 stanovnika godišnje (što je
preporuka). Pod nesistematskom kontrolom zdravstvene ispravnosti
namirnica podrazumeva se uzorkovanje povremeno kod sumnje da je došlo
do trovanja i prema epidemiološkim indikacijama.

10
Prikupljeni podaci iz ove oblasti omogućavaju ostvarivanje sledećih
ciljeva:

Praćenje i proučavanje
Ocenu sprovođenja
mikrobiološke i fizičko-
propisanog sistema
hemijske ispravnosti namirnica
kontrole kontrole
u interesu obezbeđenja i
namirnica na nivou
unapređenja njihovog kvaliteta i
države.
u interesu zaštite potrošača od
bolesti koje se prenose tim
putem.

Unapređenje normativa kojima će se garantovati

zdravlje ljudi.

11
 5.ZAKLJUČAK
Zbog stalnog uvećanja broja stanovnika na našoj
planeti potrebe za hranom neprekidno rastu.
Smatra se da danas u svetu gladuje 10%
stanovnika, a da se svaki peti stanovnik
nedovoljno hrani. Mnoge studije su pokazale da se
zdravstveno stanje stanovništva ne poboljšava i
pored značajnih uspeha savremene medicine i
napretka u mnogim naučnim oblastima. U svim
zemljama i u svim socijalnim slojevima
stanovništva često i veoma rano se pojavljuju
mnoge bolesti sa ozbiljnim vitalnim i socijalnim
posledicama. Jedan od značajnih uzroka ove
pojave je neadekvatna količina hrane i njen
nepovoljan sastav, kao i sve češća zagađenost
namirnica.

12
 6.LITERATURA
 Hrvatski zavod za javno zdravstvo
https://www.hzjz.hr/sluzba-zdravstvena-ekologija/zdravstvena-ispravnost-hrane/
 Zdravstvena ispravnost namirnica, knjiga, autori: Milan Mirić, Slađana Šobajić,
Zavod za udzbenike, Beograd 2002.god.
 Zavod za javno zdravlje Kruševac
https://www.zavodks.co.rs/izvestaji/zdravstvena-ispravnost-zivotnih-namirnica
 Institut za javno zdravlje, dr.Milan Jovanović Batut-centar za higijenu i humanu
ekologiju-Beograd 2013.
https://www.batut.org.rs/download/izvestaji/higijena/Zdravstvena%20ispravnost
%20namirnica%202012.pdf

13