Biološki važni

ugljikohidrati
Lea Krznarić, 4.gim.
 Uvod
-ugljikohidrati su spojevi od C, H i O
-monosaharide, oligosaharide (ponajprije disaharide) i
polisaharide
- najčešće molekule u prirodi
-glavno metaboličko gorivo u živih bića (biljke ih mogu
sintetizirati, a životinje ih moraju unijeti hranom)
 Glukoza Saharoza
01 Monosaharid
04 Disaharid

Fruktoza Laktoza
02 Monosaharid
05 Disaharid

Galaktoza Celuloza
03 Monosaharid
06 Polisaharid

Glikogen
07 Polisaharid
 5-10% 20-30% 60-70%

Monosaharidi Disaharidi Polisaharidi

najjednostavniji oblik
dva monosaharidna velike molekule sastavljene
ugljikohidrata i ne mogu se
jedinica povezana od više monosaharidnih
dalje razgraditi na
glikozidnom vezom jedinica
jednostavnije šećere
01
Glukoza
C6H12O6

- izvor energije za svaki organizam na svijetu

- neophodan je za poticanje aerobnog i anaerobnog
staničnog disanja
- glukoza često ulazi u tijelo u izometrijskim
oblicima kao što su (galaktoza i fruktoza, laktoza ili
škrob)
- nije iznenađujuće da postoji mnoštvo izvora
02 Fruktoza
- med, voće, povrće (luk, krumpir) i kukuruzni
sirup s velikom količinom fruktoze
■ kada se konzumira, apsorbira se u crijevima, a
zatim prenosi do jetre putem krvotoka, u jetri se
fruktoza metabolizira i može se koristiti za
energiju ili pretvoriti u glukozu
(glukoneogeneza)

C6H12O6
 Količina fruktoze u hrani

Kruška 11.1g

Jabuka 6.4g

Coca Cola 5.1g

Bijeli kruh 2.43g

Ananas 2.3g

Krumpir 1g
03 Galaktoza
 posebno u mliječnim koristi za izgradnju galaktoza se može
proizvodima, biljkama određenih struktura u metabolizirati u glukozu
tijelu, poput u jetri.
glikoproteina i
glikolipida, koji su U području genetskog
važni za stanične inženjeringa, galaktoza
Nalazijavlja
se kaose u membrane i signalne može igrati važnu ulogu
monosaharid u grašku
obliku disaharida puteve živčanog sustava u manipulaciji gena
laktoze (poput bakterija ili
kvasaca) kako bi
proizvodili određene tvari
C6H12O6 korisne u industriji,
medicini ili poljoprivredi.
 04
Saharoza
bijela kristalna ili praškasta Fruktoza + glukoza =
krutina bez mirisa saharoza (stolni šećer)

C12H22O11

u šećernoj trsci, šećernoj repi, tijelo razgrađuje saharozu u

soku od šećernog javora, monosaharide tijekom
datuljama i medu. probave prije apsorpcije u krv
glikozidna veza
05 Laktoza
 C12H22O11
Čini oko 2 do 8 posto
To je jedini šećer životinjskog podrijetla.
mlijeka svih sisavaca

glukoza + galaktoza

Oko 45% lijekova sadrži kombinaciju laktoze i

mikrokristalne celuloze

bijela, topljiva u vodi, krutina blago slatkog Pomaže pri fermentaciji,

okusa zgrušavanju, okusu
jogurta, sira i sl.
 06
Celuloza
- složeni polisaharid
- pruža potporu i čvrstoću biljnim stanicama
- neprobavljiva za većinu životinja
- proizvodnja papira, tekstila i drugih industrijskih
proizvoda

Celuloza se često dobiva iz biljnih izvora, kao što su

drvo, pamuk i drugi biljni materijali
glikozidna veza
07 Glikogen
 polisaharid sličan škrobu koji se sastoji od razgranatih lanaca glukoze.

C24H42O21
Glavna funkcija glikogena u životinjama je pohrana energije.
Glikogen se nalazi u jetri i mišićima te se može brzo razgraditi u glukozu kad je
potrebna dodatna energija.

Glikogen čini 6-10% jetre.

 Problemi s ugljikohidratima

Galaktozemija Pretjerana konzumacija fruktoze

1/18.000 - genetski defekt
nemogućnosti korištenja galaktoze
(nedostatak jednog ili više enzima
potrebnih za metabolizaciju galaktoze),
nakupit će se u krvi i urinu.
mentalna retardacija, neuspjeh u rastu,
smrti zbog oštećenja jetre.
i glukoze
Pretilost, inzulinska rezistencija
i dijabetes, bolesti srca,
problemi s jetrom, neurološki
poremećaji
 Problemi s ugljikohidratima

Intolerancija na laktozu Bolesti glikogenolize

nedostatka enzima poznatog kao laktaza Glikogenoza tipa I
nadutost, plinove, bolove u trbuhu i (Nedostatak enzima glukoza-6-fosfataze)
proljev Glikogenoza tipa II
(Nedostatak enzima alfa-glukozidaze)
Glikogenoza tipa IV
(Nedostatak enzima glikogenin-1, koji
sudjeluje u sintezi glikogena)
 Literatura
■ Biochemistry, Fructose Metabolism - StatPearls - NCBI Bookshelf (nih.gov)
■ Search - Chemistry LibreTexts
■ Sucrose | C12H22O11 | CID 5988 - PubChem (nih.gov)
■ Encyclopedia Britannica | Britannica
■ Glycogen - Definition, Structure, Function and Examples | Biology (biologydictionary.net)
■ Carbohydrates (article) | Chemistry of life | Khan Academy
■ Hrvatska enciklopedija