TΡΑΥΜΑ

ΓΕΝΙΚΑ
 Κατανομή θανάτων από τραύμα:
 1η φάση: εντός λίγων δευτερολέπτων λόγω βλάβης εγκεφαλικού
στελέχους, νωτιαίου μυελού, καρδιάς, μεγάλων αγγείων,
τραχείας/βρόγχων
 2η φάση: εντός λεπτά ως ωρών λόγω αιμορραγίας εγκεφάλου,
θώρακα, κοιλιάς, άλλων κακώσεων – η πρόληψη αυτών αφορά
κυρίως την επείγουσα αντιμετώπιση
 3η φάση: εντός ημερών ως εβδομάδων λόγω σήψης και
πολυοργανικής ανεπάρκειας

 Εξέταση με προτεραιότητα:
 Αρχικά, αεροφόρες οδοί, αναπνοή, εξωτερική αιμορραγία, shock,
αυχενική μοίρα Σ.Σ.
 Ακολούθως, νευρολογική εκτίμηση, θώρακας, κοιλιά, καρδιολογική
εξέταση, κακώσεις μυοσκελετικού-μαλακών μορίων
 Συνεχής παρακολούθηση ζωτικών σημείων, 5 σωλήνες
(ενδοτραχειακός, 2 φλεβοκαθετήρες, ουροκαθετήρας, ρινογαστρικός
σωλήνας)
 ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ
 Απόφραξη: πτώση γλώσσας, ξένα δόντια, εμέσματα
 Ενδοτραχειακή διασωλήνωση (απαραίτητη στο 10%) – αν 3
προσπάθειες δεν αποδώσουν, συνιστάται τραχειοτομή
 Ιδιαίτερη προσοχή επί υποψίας τραυματισμού της αυχενικής
μοίρας Σ.Σ.: η τοποθέτηση κολάρου ακινητοποίησης πρέπει
να προηγείται της προσπάθειας διασωλήνωσης για την
πρόληψη βλάβης

 Πνευμοθώρακας-χαλαρός θώρακας-αιμοθώρακας: ασύμμετρη

ή παράδοξη κίνηση θωρακικών τοιχωμάτων,
ακρόαση/επίκρουση θώρακα, ακτινολογικός έλεγχος
 Πνευμοθώρακας υπό τάση: άμεση αποσυμπίεση με
τοποθέτηση billau
 Καρδιακός επιπωματισμός, ρήξη αορτής: ταχύτατη εκτίμηση
και αντιμετώπιση
 ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ
 Έλεγχος εστιών και αιματωμάτων σε πρόσθια/οπίσθια
επιφάνεια σώματος
 Σημεία υποάρδευσης: αδύνατος σφυγμός, ταχυκαρδία, ψυχρά
άκρα, κολλώδες δέρμα, καθυστερημένη επιστροφή
τριχοειδικού αίματος μετά από πίεση
 Σε νέα, υγιή άτομα, η αγγειοσύσπαση και η ταχυκαρδία ίσως
καλύψουν τα σημεία υποάρδευσης των οργάνων

 Άμεση πίεση στο σημείο της αιμορραγίας, συρραφή μόνο

όταν η πίεση δεν αρκεί
 Καλυμμένες περιοχές αιμορραγίας: θωρακική-περιτοναϊκή
κοιλότητα, γλουτιαία αιματώματα, κατάγματα μηρού/πυέλού
 Λήψη αίματος για εργαστηριακό έλεγχο, χορήγηση υγρών: αν
δε σταθεροποιηθεί η Α.Π. μετά από τη λήψη 50ml
κρυσταλλοειδών ανά kgr βάρους, απαιτείται μετάγγιση
 ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
 Αλλαγή επιπέδου συνείδησης - οφείλεται :
- σε πρωτοπαθή κάκωση (εγκεφαλική αιμορραγία, οίδημα
λόγω τραυματισμού),
- σε δευτεροπαθή διαταραχή (μείωση οξυγόνωσης-
αιμάτωσης, π.χ. υποογκαιμία από μη έκδηλη αιμορραγία
σε άλλο σημείο),
- στη λήψη φαρμάκων
 Κλίμακα Γλασκόβης – τακτική επανεκτίμηση για έλεγχο
επιδείνωσης
 Εξέταση κόρης οφθαλμών (ανισοκορία, αντίδραση στο
φως), σημεία ετερόπλευρης αδυναμίας
 Εστιακά νευρολογικά σημεία, περιτραυματική αμνησία
 Υπάρχουν εμφανή τραύματα κεφαλής;
- κατάγματα προσωπικού κρανίου, βάσης κρανίου
(περικογχικές εκχυμώσεις, ρινόρροια/ωτόρροια με διαφυγή
ΕΝΥ), διατιτραίνον κάταγμα
 ΑΥΧΕΝΙΚΗ ΜΟΙΡΑ Σ.Σ.
 Πιθανή συνυπάρχουσα βλάβη επί κάκωσης κεφαλής με
απώλεια συνείδησης – η απουσία νευρολογικών
ευρημάτων δεν την αποκλείει
 Αν υπάρχει οστική κάκωση Α.Μ.Σ.Σ. με ακέραιο Ν.Μ.: οι
λανθασμένοι χειρισμοί ίσως προκαλέσουν τετραπληγία
 Το προστατευτικό κράνος παραμένει μέχρι τον
ακτινολογικό έλεγχο
 Αναζήτηση:
- πόνου (ακτινοβολία προς χέρια, θώρακα, κοιλιά),
ευαισθησίας, παραμόρφωσης στην ψηλάφηση
σπονδύλων,
- εμφανών παραμορφώσεων, μυϊκών σπασμών, σιελόρροιας,
- ακούσιων αντιδράσεων σε επώδυνα ερεθίσματα,
- δυσλειτουργίας αυτόνομου: ακράτεια, ανιδρωσία,
- τραυμάτων άνω του Α4: ανάγκη υποστήριξης αναπνοής
- νωτιαίου shock: βραδυκαρδία, υπόταση, παράλυση,
απουσία αντανακλαστικών
 ΘΩΡΑΚΑΣ
 Κακώσεις άμεσα απειλητικές για τη ζωή: απόφραξη
αεραγωγού, υπό τάση πνευμοθώρακας, αιμοθώρακας,
παράδοξη κινητικότητα, καρδιακός επιπωματισμός
 Δευτερεύουσες κακώσεις:
- Θλάση πνεύμονα ή καρδιάς
- Ρήξη αορτής
- Κάκωση τραχείας/βρόγχων
- Ρήξη οισοφάγου ή τραυματική διαφραγματοκήλη
 Αναζήτηση:
- καταγμάτων πλευρών,
- συρρίτουσας/εργώδους αναπνοής,
- βράγχους φωνής, υποδόριου εμφυσήματος (κριγμός στην
ψηλάφηση),
- αιμόπτυση, παρεκτόπιση μεσοθωρακίου στην ακτινογραφία
 Πιθανή ανάγκη παρακέντησης θώρακα με βελόνα και
τοποθέτησης billau
 ΚΟΙΛΙΑ
 Κλειστά ή διατιτραίνοντα τραύματα: σοβαρή αιμορραγία
(υποογκαιμικό shock), ρήξη ή διάτρηση σπλάχνου (αέρας
υποδιαφραγματικά), ανάγκη άμεσης διακομιδής στο
χειρουργείο
 Καρφωμένα αντικείμενα στην κοιλιά: αφαίρεση μόνο στο
χειρουργείο μετά από ακτινολογικό έλεγχο
 Πιθανή η ταχεία επιδείνωση της κλινικής εικόνας ασθενή
 Αναζήτηση:
- Ευαισθησία στην επίκρουση, απουσία εντερικών ήχων,
διάταση κοιλιάς,
- Αίμα από το ορθό ή στο στόμιο της ουρήθρας, αδυναμία
ούρησης
- Αλλαγή χροιάς ή οίδημα γεννητικών οργάνων
 Αξονική τομογραφία (με σκιαγραφικό), IV πυελογραφία,
ερευνητική λαπαροτομία με περιτοναϊκή πλύση (εστίες
αιμορραγίας)
 ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ
ΚΑΚΩΣΕΙΣ (1)
 Λεπτομερής αναφορά συνθηκών τραυματισμού από
συνοδούς, άλλους μάρτυρες: καθορισμός σοβαρότητας,
έκτασης κάκωσης
 Απώλεια συνείδησης, μεταβολές συμπεριφοράς,
διαταραχές κινητικότητας, εμφανή σημεία τραύματος
 Κατάγματα κρανίου: γραμμοειδή (όψιμη επιδείνωση,
προοδευτική έκπτωση συνείδησης), αστεροειδή,
συντριπτικά, εμπιεσματικά (κίνδυνος τρώσης σκληράς
μήνιγγας)
 Τραύματα αδράνειας: όταν ο εγκέφαλος υφίσταται
επιτάχυνση (τροχαία), οδηγούν σε:
- διάσειση (κίνδυνος μόνιμης δυσλειτουργίας)
- διάχυτη νευραξονική βλάβη (κώμα με κακή πρόγνωση)
 Εγκεφαλικό οίδημα: αύξηση όγκου παρεγχύματος λόγω
μετακίνησης ύδατος (αύξηση ωσμωτικής πίεσης διάμεσου
υγρού, βλάβη μηχανισμών ανταλλαγής ιόντων κυττάρων)
 ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ
ΚΑΚΩΣΕΙΣ (2)
 Οξύ επισκληρίδιο αιμάτωμα: μεταξύ κρανίου και σκληράς,
προοδευτική έκπτωση συνείδησης, μεγάλη σημασία η
ταχεία χειρουργική αντιμετώπιση (εντός 6 ωρών)
 Οξύ υποσκληρίδιο αιμάτωμα: συνήθως άνω των
ημισφαιρίων, η κλινική εικόνα εξαρτάται από τη θέση και
την ταχύτητα ανάπτυξής του (ανισοκορία, ημιπάρεση,
ημιπληγία), υψηλή θνησιμότητα

 Αντίδραση Cushing: βραδυκαρδία, υπέρταση, αύξηση

εύρους σφυγμού, εγκολεασμός λόγω αύξησης ενδοκράνιας
πίεσης
 Εγκεφαλική ισχαιμία: δευτεροπαθής βλάβη σε Κ.Ε.Κ.,
αρχική αντιστάθμιση με αύξηση πρόσληψης Ο 2,
δυσλειτουργία νευρώνων, προοδευτικά μόνιμες βλάβες
 REVISED TRAUMA SCORE
GCS ΣΑΠ ΑΑ Βαθμός
13-15 >89 10-29 4
9-12 76-89 >29 3
6-8 50-75 6-9 2
4-5 <50 <6 1
3 0
Δείκτης βαρύτητας τραύματος, διαμορφώθηκε μέσω συνεχών
αναθεωρήσεων
 Ακριβής προγνωστική αξία, ιδίως σε πολλαπλές κακώσεις,
Κ.Ε.Κ., ανεξάρτητο μηχανισμού κάκωσης
 RTS <11: ο ασθενής διακομίζεται άμεσα σε κέντρο τραύματος
 >6 επιβίωση 85-99%
Άλλα scores: λαμβάνουν υπόψη την ανατομική περιοχή
τραύματος, αριθμό-μηχανισμό κακώσεων, ηλικία θύματος
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩ-
ΠΙΣΗΣ Κ.Ε.Κ.
Πριν το χειρουργείο:
- μείωση ενδοκράνιας
πίεσης με χορήγηση
μαννιτόλης, στεροειδών,
υποκαπνίας,
- διατήρηση
ικανοποιητικής πίεσης
άρδευσης (Μ.Α.Π.
>90mmHg)
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ
ΔΙΑΛΟΓΗΣ
(American College
of Surgeons)

ενσωματώνει φυσική
εξέταση, μηχανισμό
κάκωσης, ατομικό
ιστορικό, GCS, RTS
 ΚΑΚΩΣΕΙΣ OΦΘΑΛΜΟΥ
 Ύφαιμα, αιμορραγία οπίσθιου χώρου, αποκόλληση
αμφιβληστροειδή, ρήξη βολβού, κάταγμα με εξόρυξη,
ξένο σώμα, χημικά εγκαύματα
 Κλινική εικόνα: αιμάτωμα στο υαλώδες σώμα ή τον
επιπεφυκότα, μείωση οπτικής οξύτητας, φωτεινά
ερεθίσματα ή σκοτώματα, διπλωπία, οίδημα προσώπου,
εκχυμώσεις, έντονος πόνος

 Αντιμετώπιση: έκπλυση με N/S, κάλυψη με γάζα ή

μεταλλικό κάλυμμα, χορήγηση αναλγησίας, άμεση
παραπομπή σε οφθαλμίατρο, συνήθως απαιτείται
χειρουργείο
 Δεν ασκούμε πίεση στο βολβό, αποτρέπουμε τον ασθενή
να αγγίζει με τα χέρια του, δε χορηγούμε τίποτα per os
 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ (1)
 Παθογένεια: φωτιά, θερμό υγρό ή αέρας, ηλεκτρικό
ρεύμα, χημικές ουσίες
 Βάθος:
- επιφανειακά: της επιδερμίδας, ερύθημα με καύσο/πόνο,
- μερικού πάχους: ως το δικτυωτό στρώμα χορίου, έντονος
πόνος, φυσαλίδες,
- ολικού πάχους: ως υποδόριο λίπος/μυοσκελετικό, χροιά
λευκή, μαύρη ή γκρι, απουσία πόνου
 Έκταση: κανόνας των «9», πρόσθιος/οπίσθιος κορμός,
κάτω άκρα από 18%, κεφαλή, άνω άκρα από 9%

 Κατάταξη εγκαυμάτων ως βαριά: μερικού πάχους >25%,

ολικού πάχους >10%, ηλεκτρικά, εντόπιση στο
πρόσωπο, περίνεο, άκρα χέρια ή πόδια, λαιμό,
παρουσία χρόνιων νοσημάτων ή εισπνευστικού
εγκαύματος
ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ (2)
 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ (3)
 Αντιμετώπιση:
 Έλεγχος Ζ.Σ., εξασφάλιση αεραγωγού, υποστήριξη
αναπνευστικού/καρδιαγγειακού αν απαιτείται
 Εκτίμηση βαρύτητας εγκαύματος
 Έλεγχος για συνυπάρχουσες παθήσεις, κακώσεις,
δηλητηριάσεις (CO)
 Τοποθέτηση IV, αρτηριακών γραμμών, ταχεία χορήγηση
υγρών (κολλοειδή - αυξημένες απώλειες), καθετηριασμός
ουροδόχου κύστης
 Χορήγηση αντιτετανικού ορού, αντιβιοτικών, καθαρισμός
εγκαυματικών επιφανειών με N/S και αντισηπτικό
 Χορήγηση ισχυρής αναλγησίας (οπιοειδή), κρύα επιθέματα
 Τοπική φροντίδα: ανοικτή-κλειστή μέθοδος, δικτυωτές
γάζες, αφρώδη πολυμερή, υδρογέλες, επιθέματα με
επίστρωση σιλικόνης