ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΝΟΗΤΟΥΣ ΑΞΟΝΕΣ

Απλή και πρακτική μέθοδος είναι αυτή των 4 νοητών αξόνων.

Έτσι καλύπτεται για εντόπιση το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου. Για το υπόλοιπο, η εντοπιστική διαγνωστική
βασίζεται στις γνώσεις μας για περιοχές με εξειδικευμένες λειτουργίες έξω από την εμβέλεια των 4 αξόνων.
Η μέθοδος βασίζεται στην αρχή ότι βλάβες σε διάφορα επίπεδα κατά μήκος ενός νοητού άξονα (που ακολουθεί
τη διαδρομή μακρών νευρικών οδών ή άλλων δομών με συναφή λειτουργία μεταξύ τους) προκαλούν ομοειδή
σημειολογία.

►Σε βλάβη του κάθετου άξονα της αισθητικοκινητικής οδού (1-5): ημιπληγία ή και ημιαναισθησία
►Σε βλάβη του οριζόντιου άξονα της οπτικής οδού (α-ε): ανοψία ή ημιανοψία
►Σε βλάβη στον άξονα των κρανιακών νεύρων (1-4): διαταραχές από τα κρανιακά νεύρα
►Σε βλάβη του άξονα του κοιλιακού συστήματος (α-γ): αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης.

ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ (σε

ημιπληγία-ημιαναισθησία)
Γενικά
Ο άξονας ακολουθεί τις μακρές κινητικές (πυραμιδικές) και αισθητικές οδούς.
Αρχίζει από τον αισθητικό και κινητικό φλοιό και φέρεται μέσω της έσω κάψας και του εγκεφαλικού στελέχους προς το
ΝΜ.
Κοινή εκδήλωση σε βλάβη στον άξονα αυτό είναι η σπαστική ημιπληγία (ή ημιπάρεση) και η ημιαναισθησία (ή
ημιυπαισθησία) στο αντίθετο πλάγιο του σώματος, επειδή οι πυραμιδικές ίνες χιάζονται στον προμήκη, οι
νωτιοθαλαμικές ίνες χιάζονται στο ΝΜ και οι ίνες των οπίσθιων δεσμών στον προμήκη.
Στο πλάγιο της ημιπληγίας, σε βλάβη του πυραμιδικού δεματίου πάνω από τους πυρήνες του προσωπικού και
υπογλωσσίου, συμμετέχει και το κάτω μισό του προσώπου καθώς και το μισό της γλώσσας (επειδή οι πυρήνες αυτών
των νεύρων δέχονται ετερόπλευρη υπερπυρηνική πυραμιδική νεύρωση-ενώ των άλλων δέχονται αμφοτερόπλευρη)
Στο πλάγιο της ημιαναισθησίας συμμετέχει κατά κανόνα και το σύστοιχο ήμισυ του προσώπου.

Εντόπιση της βλάβης στον κινητικό φλοιό

Χαρακτηριστικό εστιακής βλάβης στον κινητικό φλοιό είναι η περιορισμένης κατανομής ημιπληγία ή ημιπάρεση, επειδή
η έκταση του κινητικού φλοιού είναι μεγάλη.
Βλάβη στο κάτω μέρος του κινητικού φλοιού: πάρεση κυρίως στο πρόσωπο και τη γλώσσα
Όσο η βλάβη είναι προς τα πάνω: η πάρεση αφορά διαδοχικά περισσότερο στο άνω και έπειτα στο κάτω άκρο

Εντόπιση της βλάβης στον αισθητικό φλοιό

Χαρακτηριστικό εστιακής βλάβης στον αισθητικό φλοιό (οπίσθια κεντρική έλικα) είναι η περιορισμένης κατανομής
ημιυπαισθησία αντίθετα από το πλάγιο της βλάβης.
Βλάβη στο κάτω μέρος του αισθητικού φλοιού: η ημιυπαισθησία αφορά κυρίως στο πρόσωπο
Όσο η βλάβη εντοπίζεται ψηλότερα: η αισθητική απώλεια αφορά διαδοχικά περισσότερο στο άνω και έπειτα στο
κάτω άκρο.
Ο κανόνας είναι ελαφριά μόνο ελάττωση σε πόνο, θερμό-ψυχρό, αδρή αφή – σε αντίθεση με την εν τω βάθει
αισθητικότητα και τη λεπτ ηαφή που βλάπτονται βαρύτερα.

Εντόπιση της βλάβης στον ακτινωτό στέφανο

Όσο πιο κοντά στο φλοιό είναι η βλάβη:τόσο η ημιπληγία ή η ημιυπαισθησία είναι πιο περιορισμένης κατανομής στο
πλάγιο του σώματος
Όσο η βλάβη είναι πιο κοντά στην έσω κάψα: τόσο η έκπτωση καταλαμβάνει πιο ομοιόμορφα το αντίστοιχο πλάγιο.

Εντόπιση της βλάβης στην έσω κάψα

Καψική βλάβη προκαλεί κατά κανόνα σπαστική ημιπληγία (ή ημιπάρεση) με ισότιμη κατανομή σε όλο το αντίθετο
πλάγιο του σώματος ( + πρόσωπο), λόγω της συμπύκνωσης των κινητικών ινών
Συχνά υπάρχει και ημιυπαισθησία σε όλο το πλάγιο, γιατί στην κάψα οι αισθητικές ίνες βρίσκονται ακριβώς πίσω από
τις κινητικές.
Μπορεί να υπάρχει και ομώνυμη ημιανοψία, λόγω της διασταύρωσης στην κάψα του οπτικού με τον αισθητικοκινητικό
άξονα.

Εντόπιση της βλάβης στο θαλαμικό επίπεδο

Χαρακτηριστικό της εστιακής βλάβης είναι η ημιυπαισθησία με ισότιμη περίπου κατανομή στο αντίθετο πλάγιο
(+πρόσωπο).
Η απώλεια της εν τω βάθει αισθητικότητας και λεπτής αφής φτάνει μέχρι και το σημείο τέλειας απώλειας και συχνά
είναι μόνιμη, ενώ οι ίνες της επιπολής αισθητικότητας μεταχωρούν εν μέρει και στο θάλαμο του αντίθετου πλαγίου.

Εντόπιση της βλάβης στο εγκεφαλικό στέλεχος

Χαρακτηριστικό της εντόπισης στο στέλεχος είναι η επαλλάσσουσα ημιπληγία (ή ημιπάρεση) ή επαλλάσσουσα
ημιαναισθησία (ή ημιυπαισθησία) με παραλύσεις εγκεφαλικών συζυγιών σύστοιχα με τη βλάβη και ημιπληγία ή
ημιαναισθησία στο αντίθετο πλάγιο.
Στο μεσεγκέφαλο προσβάλλονται οι III, IV, στη γέφυρα οι V, VI, VII, VIII, στον προμήκη oι IX, X, XI, XII.
Επειδή στο στέλεχος τα πυραμιδικά δεμάτια είναι κοντά μεταξύ τους, μία βλάβη μπορεί να προκαλέσει σπαστική
τετραπληγία.
ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ (σε ανοψία-ημιανοψία)

Χαρακτηριστική διαταραχή στον οπτικό άξονα είναι η απώλεια όρασης.

Προχιασματική βλάβη: ανοψία στο σύστοιχο μάτι
Οπισθοχιασματική βλάβη: ομώνυμη ημιανοψία στο αντίθετο πλάγιο
Χιασματική βλάβη: ετερώνυμη ημιανοψία

Εντόπιση της βλάβης στον αμφιβληστροειδή

Προκαλεί απώλεια όρασης στο ένα μάτι (αμαύρωση η ανοψία)
Η απώλεια όρασης είναι μεγαλύτερη σε βλάβη στην ωχρή κηλίδα (περιοχή οξύτερης όρασης)

Εντόπιση της βλάβης στην οπτική θηλή

Βλάβη στη θηλή ή στο οπτικό νεύρο προκαλεί απώλεια όρασης από το ένα μάτι.
Το αντανακλαστικό του φωτός δεν παράγεται σε σοβαρή βλάβη, αλλά ερεθισμός του υγιούς οφθαλμού δίνει έμμεση
αντίδραση κανονικά.

Εντόπιση της βλάβης στο οπτικό χίασμα και στην υπερεφίππεια περιοχή
Χαρακτηριστικό της βλάβης είναι η ετερώνυμη ημιανοψία.
Αν η βλάβη προσβάλλει το κέντρο του χιάσματος (απ'όπου περνούν οι χιαζόμενες ίνες από τα ρινικά ημίσεα των
αμφιβλ/δών) έχουμε αμφικροταφική ημιανοψία
-Αν πιέζεται το χίασμα από κάτω, έχουμε άνω τεταρτοκυκλική αμφικροταφική ημιανοψία
-Αν πιέζεται από πάνω, έχουμε κάτω τεταρτοκυκλική αμφικροταφική ημιανοψία
Αν η βλάβη βρίσκεται στα δύο πλάγια του χιάσματος, προκαλεί αμφιρινική ημιανοψία.
Το φωτοκινητικό αντανακλαστικό διαταράσσεται μόνο όταν το φως πέσει στις τυφλές περιοχές.

Εντόπιση της βλάβης στην οπτική ταινία

Χαρακτηριστική είναι η ομώνυμη ημιανοψία στο αντίθετο πλάγιο της βλάβης

Εντόπιση της βλάβης στο έξω γονατώδες σώμα και στην έσω κάψα
Χαρακτηριστική και εδώ η ομώνυμη ημιανοψία στο αντίθετο πλάγιο. Το αντανακλαστικό του φωτός παράγεται
φυσιολογικά.
Σε βλάβη στην έσω κάψα, μαζί με την ημιανοψία, υπάρχει συνήθως και ημιυπαισθησία και ημιπάρεση.

Εντόπιση της βλάβης στις οπτικές ακτινοβολίες

Χαρακτηριστική η μερική ομώνυμη ημιανοψία στο αντίθετο πλάγιο (λόγω μεγάλης διασποράς των ινών στην
ακτινοβολία)
Οι τυφλές ημιανοπτικές περιοχές είναι συμμετρικές και όμοιου σχήματος, και όσο η βλάβη πλησιάζει στην πληκτραία
περιοχή, τόσο η ομοιότητα και η συμμετρικότητα αυξάνουν.
-Σε βλάβη των ακτινοβολιών στον κροταφικό λοβό: άνω τεταρτοκυκλική ομώνυμη ημιανοψία
Σε βλάβη στο επικρατητικό ημισφαίριο συχνά συνυπάρχουν αφασικές διαταραχές.
Σε βλάβη στην πρόσθια μοίρα του κροταφικού ή βρεγματικού λοβού συχνά υπάρχει ημιπάρεση ή ημιυπαισθησία.
Εντόπιση της βλάβης στο οπτικό φλοιό
Χαρακτηριστική η ομώνυμη ημιανοψία με διατήρηση της κεντρικής όρασης στο αντίθετο πλάγιο.
-Βλάβη στο άνω χείλος της πληκτραίας σχισμής ετερόπλευρα: κάτω τεταρτοκυκλική ομώνυμη ημιανοψία
-Βλάβη στο κάτω χείλος της πληκτραίας σχισμής ετερόπλευρα: άνω τεταρτοκυκλική ημιανοψία

-Αμφοτερόπλευρη βλάβη και στα δύο άνω χείλη: κάτω οριζόντια ημιανοψία
-Αμφοτερόπλευρη βλάβη και στα δύο κάτω χείλη: άνω οριζόντια ημιανοψία
ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΩΝ ΚΡΑΝΙΑΚΩΝ ΝΕΥΡΩΝ (σε παράλυση
κρανιακών νεύρων)
Χαρακτηριστική εκδήλωση είναι οι διαταραχές από κρανιακά νεύρα χωρίς απαραίτητη συμμετοχή από μακρές ίνες.
Το 1ο τριτημόριο του άξονα αντιστοιχεί στη βάση του μετωπιαίου λοβού (πρόσθιος κρανιακός βόθρος)
Το 2ο τριτημόριο στη μεσοσκελιαία-υποθαλαμική περιοχή (μέσος κρανιακός βόθρος)
Το 3ο τριτημόριο στη γεφυροπαρεγκεφαλιδική περιοχή και στον προμήκη (οπίσθιος κρανιακός βόθρος)
Εντόπιση στον πρόσθιο κρανιακό βόθρο
Χαρακτηριστική είναι η σύστοιχη με τη βλάβη ανοσμία και απώλεια όρασης
Η ανοσμία οφείλεται σε βλάβη στον οσφρητικό βολβό και στην οσφρητική ταινία.
Βλάβη στο τετρημένο πέταλο του ηθμοειδούς δίνει αμφοτερόπλευρη ανοσμία.
Βλάβη στη βασική μετωπιαία περιοχή-εκτός από τις οσφρητικές και οπτικές διαταραχές-δίνει και ψυχοδιανοητικές διατ.
Σε χωροκατακτητικές εξεργασίες στην ελάσσωνα πτέρυγα του σφηνοειδούς υπάρχουν και παραλύσεις
οφθαλμοκινητικών νεύρων, οπτική ατροφία και πρόπτωση του οφθαλμικού βολβού.

Εντόπιση στο μέσο κρανιακό βόθρο

Χαρακτηριστικές οι διαταραχές οφθαλμοκινητικές, οπτικές και από το τρίδυμο.
Βλάβη στο υπερκόγχιο σχίσμα:διαταραχές απ'όλα τα οφθαλμοκινητικά και από τον 1ο κλάδο του τριδύμου (σύνδρομο
υπερκόγχιου σχίσματος)
Καθολική έκπτωση των λειτουργιών του τριδύμου: από βλάβες στην έξοδό του από τη γέφυρα ή από προσβολή του
γασσέρειου γαγγλίου ή των τριών περιφερικών κλάδων του.
Χωροκατακτηρικές εξεργασίες συχνά προκαλούν το παρατριδυμικό σύνδρομο (νευραλγικοί πόνοι στην περιοχή του
κόγχου και μετώπου), σύνδρομο Horner και προσβολή οφθαλμοκινητικών νεύρων.
Εντόπιση της βλάβης στην γεφυροπαρεγκεφαλιδική γωνία

Κύριες διαταραχές είναι απ΄οτο ακουστικό και προσωπικό νεύρο και από την παρεγκεφαλίδα.
Ακουστικό: εμβοές, βαρηκο:ια, αιθουσαία συμπτώματα (συχνότερα σε νευρινώματα του νεύρου)
Προσωπικό: εκτός από την κινητική παράλυση, συχνά και αναστολή έκκρισης δακρύων, υπογευσία, μείωση έκκρισης
σάλιου (προσβολή διάμεσου νεύρου)
Παρεγκεφαλίδα: αταξία σύστοιχα με το πλάγιο της βλάβης

Εντόπιση στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο και την προμηκική περιοχή

Κύριο χαρακτηριστικό οι διαταραχές από προσβολή των τελευταίων 4 εγκεφαλικών συζυγιών
(Γλωσσοφαρυγγικό ΙΧ, Πνευμονογαστρικό Χ, Παραπληρωματικό ΧΙ, Υπογλώσσιο ΧΙΙ)

Αμφοτερόπλευρες βλάβες: προμηκική παράλυση με βαριά πρόγνωση λόγω βλάβης των Ιχ, Χ, ΧΙ, ΧΙΙ
Ετερόπλευρες βλάβες: λιγότερο θορυβώδη συμπτώματα
Εξεργασίες στο σφαγιτιδικό τρήμα: προσβάλλουν τα ΙΧ, Χ, ΧΙ
Εξεργασίες μπροστά στον ινιακό κόνδυλο: προσβάλλουν το υπογλώσσιο που περνά από τον υπογλώσσιο πόρο.

ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (σε αυξημένη

ενδοκρανιακή πίεση)
Ο άξονας αυτός φέρεται από το τρήμα του Monro (επικοινωνία κάθε πλάγιας με 3η κοιλία) μέχρι το πίσω μέρος της
4ης κοιλίας.
Ο άξονας αυτός είναι σημαντικός για χωροκατακτητικές βλάβες.
Χαρακτηριστική κοινή συμπτωματολογία είναι η αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης (οίδημα οπτικών θηλών,
κεφαλαλγία, τάση για έμετο, υπνηλία, βαθμιαία έκπτωση επιπέδου συνείδησης), από παρεμπόδιση της κυκλοφορίας
του ΕΝΥ

Εξεργασίες στις πλάγιες κοιλίες που αποφράσσουν τα τρήματα του Monro ή μάζες στην 3η κοιλία δίνουν γρήγορη
αύξηση της πίεσης με παροξυντική εμφάνιση κεφαλαλγιών και συχνά ήπια πυραμιδική συμπτωματολογία ή ελαφριά
αστάθεια στο βάδισμα.

Μάζες που αποφράσσουν τον υδραγωγό : επιπλέον μπορεί να δώσουν και διαταραχές από το III και IV ή και αδυναμία
στροφής του βλέμματος προς τα πάνω

Όγκοι μέσα στην 4η κοιλία (επενδυμώματα): δίνουν αρχικά μόνο εκδηλώσεις αυξημένης πίεσης με πολύ ήπια
παρεγκεφαλιδική ή προμηκική συμπτωματολογία.