ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ I

[ΑΠΟ POWERPOINT, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟΥ, ΒΙΒΛΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ ΚΙ ΑΛΛΕΣ

ΠΗΓΕΣ]

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

XR
τεχνικά στοιχεία: kVp->ενέργεια φωτονίων, mA->αριθμός φωτονίων, χρόνος->συνολική έκθεση
όσο πιο παχύς ο ασθενής τόσο πιο μεγάλη τιμή kVp επιλέγουμε (μεγαλύτερη ενέργεια, μεγαλύτερη
διεισδυτικότητα)
XR
μικρή απορρόφηση από τους ιστούς->μεγάλη ένταση στο φιλμ->μαύρη εικόνα (μαλακά μόρια)
μεγάλη απορρόφηση από τους ιστούς->μικρή ένταση στο φιλμ->άσπρη εικόνα (οστά)

CT
για μικρές διαφορές στενό παράθυρο
για έντονες διαφορές ευρύ παράθυρο
4 διαβαθμίσεις χρώματος:
1. αέρας (μαύρο)
2. λίπος
3. μαλακά μόρια
4. οστά (άσπρο)

US
Dx 1-15 MHz
μεγαλύτερη εξασθένιση στις μεγάλες συχνότητες
πλεονεκτήματα US: 1. επαναλήψιμη 2. ασφαλής (;) 3. μη αιματηρή 4. όχι ενοχλητική 5. μέθοδος
ταχείας διαλογής (screening)
μειονέκτημα: εξαρτάται από γιατρό

Εφαρμογές Doppler
1. Μέτρηση ροής αίματος σε αγγείο
2. Ανίχνευση καρδιακού παλμού του
3. Μελέτες καρδιάς
4. Μελέτες κυκλοφορικού συστήματος
5. Χαρακτηρισμός όγκων στήθους

MRI
T1 διαμήκης- απόδοση ενέργειας- μικρότερος στα υγρά
Τ2 εγκάρσιος- αποσυγχρονισμός- μικρότερος στα στερεά

Τ1 νερό=σκοτεινό, λίπος=φωτεινό
Τ2 νερό=φωτεινό, λίπος=σκοτεινό

Μέθοδος- μετρούμενη φυσική παράμετρος

XR, CT- γραμμικός συντελεστής εξασθενήσεως της ΗΜ ακτινοβολίας
US-σύνθετη ακουστική αντίσταση, μεταβολή συχνότητας λόγω κίνησης
MRI- κατανομή H1, T1,T2, χημική μετατόπιση
ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ

Μέθοδοι εξέτασης ουροποιητικού

*απλή ΝΟΚ
*ενδοφλέβια ουρογραφία
*US (εξέταση εκλογής!)
*πυρηνική ιατρική
ανιούσα κυστεο-ουρητηρο-πυελογραφία
CT angio
CT (για οπισθοπεριτ. χώρο, σταδιοποίηση, τραύμα ουροπ.)
MRI
MR angio

Απλή ΝΟΚ
Θ11-ηβική σύμφυση, ύπτια
δε φαίνονται:ουροδ.κύστη και ουρητήρες
νεφροί μπορεί να φαίνονται
τι ψάχνουμε; επασβαστώσεις

[μήκος νεφρού 10-16 cm στην IV ουρογραφία, 3-4 σπόνδυλοι]

[νεφρός με διπλό συλλεκτικό σύστημα 1-2 cm μεγαλύτερος]

Εντομές
παραμένουσες εμβρυϊκέςλοβώσεις
ή ουλές από: χρ.πυελονεφρίτιδα, φυματίωση, έμφρακτα

Κάλυκες
φυσιολ.σχήμα κυππελοειδές
αίτια διάτασης καλύκων
1. απόφραξη
2. καταστροφή θηλής (χρ. πυελονεφρίτιδα, TB, ατροφία θηλής από απόφραξη/νέκρωση)

Πύελος
πυελοουρητηρική συμβολή: λίθοι
ελλείμματα πλήρωσης: ενδοπυελ. όγκοι, ουρόλιθοι, θρόμβοι
σχεδόν όλοι οι ουρητηρικοί λίθοι είναι επασβεστωμένοι

Ddx θρόμβου-όγκου: μετά από λίγες μέρες, όγκος σταθερός ενώ θρόμβος μικρότερος ή απών
Απέκκριση σκιαστικού από νεφρούς στα πρώτα 3-4 min.

Ουρητήρες
>7 παθολογικός
διάταση σε εγκυμοσύνη, σπασμολυτικά, ΚΟΠ, χειρ.μετάθεση ουρητήρα, απόφραξη

Ουροδόχος κύστη
εντυπώματα από μήτρα, διογκωμένο προστάτη, σιγμοειδές, μυς πυελικού εδάφους

Ενδείξεις ανιούσας πυελογραφίας και έγχυσης σκιαστικού από νεφροστομία

1. όταν δεν μπορούμε να πάρουμε infos από μη επεμβατικές μεθόδους π.χ. πλήρης απόφραξη
ουτηρήρα από όγκο
2. κατάδειξη διαφυγής σκιαστικού από ουρητήρες και καλυκοπυελικό
3. ανάδειξη εκκολπωμάτων ουρητήρων και καλυκοπυελικού
Κυστεογραφία
μέθοδος εκλογής για διερεύνηση ΚΟΠ σε παιδιά
συχνή αιτία ΚΟΠ: βαλβίδες οπισθ.ουρήθρας
US ηχοανακλαστικό σκιαγραφικό
βιντεοσκοπημένη ουροδυναμική εξέταση: λειτουργικές διαταραχές κένωσης, νευρογενής κύστη

US
Ενδείξεις
1. αποκλεισμός υδρονέφρωσης
2. απεικόνιση νεφρών όταν υπάρχει σιγή στην IV ουρογραφία
3. απεικόνισης ογκόμορφων εξεργασιών νεφτών
4. διαχωρισμός συμπαγών όγκων από κύστεις
5. φλεγμονές νεφτών
6. παρακαλούθηση μεταμοσχευθέντων
7. μέτρηση μεγέθους νεφρών σε νεφρ. ανεπ.
8. μέτρηση μεγέθους νεφρών και ουλών σε παιδιά με UTI
9. καθοδήγηση διαδερμικών επεβατικών τεχνικών (βιοψία, νεφροστομία, παροχέτευση)
10. εκτίμηση αιμάτωσης (Doppler)
11. εκτίνηση προστάτη
12. εκτίμηση ουροδ.κύστης

[μήκος νεφρού ενήλικα σε US 9-12 cm]

CT
1. οπισθοπεριτοναϊκές μάζες
2. επασβεστώσεις,λίθοι
3. έμφρακτο
4. τραύμα
5. CT angio
6. 3D οπισθοπεριτοναϊκός χώρος

MRI μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (διαγνωστικά προβλήματα με CT και US, αλλεργικοί σε ιωδιούχα
σκευάσματα ασθενείς, διερέυνηση αγγειακής υποδομής εξεργασιών των νεφρών)

Πυρηνική ιατρική
Σε ασθενείς με:
1. ΚΟΠ
2. οξ./χρ. πυελονεφρίτιδα
3. μεταμόσχευση νεφρού
4. νεφραγγειακή υπέρταση
5. οξ./χρ. Νεφρ. ανεπάρκεια
Μέθοδος εκλογής για Dx και παρακολούθησης οξ. /χρ. πυελονεφρίτιδας
Tc99m-DMSA

Ακρίβεια >90% για:

1. Dx αποφρ.προβλημάτων
και για διερεύνηση:
2. βρεφών/παιδιών με UTI
3. ρενινο-εξαρτώμενης υπέρτασης
4. αγγειακών βλαβών
5. συγγενών ανωμαλιών
Συγγενείς ανωμαλίες νεφρού
διχοτόμος
έκτοπος
πεταλοειδής
διασταυρούμενη εκτοπία
αγενεσία-υποπλασία-ρικνός νεφρός
πολυκυστική νόσος νεφρών
σπογγώδης νεφρός

Ddx έκτωπου-πτωτικού νεφρού

πτωτικός: μεγάλος και με οφιοειδή πορεία ουρήτηρας
έκτοπος: μικρός ουρητήρας

Πτώση νεφρού
πτώση νεφρού συχνότερη σε γυναίκες
μέθοδος εκλογής: όρθια AXR, μετά από πυελογραφία

έκτοπος νεφρός: έλλασων πύελος, διασταυρούμενος, οπισθοπεριτοναϊκά, ενδοθωρακικά

Έκτοπος νεφρός:
1. χρ. πυελονεφρίτιδα
2. υδρονέφρωση
3. ουρόλιθοι

Πεταλοειδής νεφρός
ινώδης ταινία ή νεφρικό παρέγχυμα μπροστά από ΣΣ
επιμήκεις άξονες συγκλίνουν προς τα έσω στο ύψος των κάτω πόλων
στροφή προς τα έξω πυέλων, ουρητήρων, αγγείων
απόφραξη
ουρόλιθοι
τραύμα

Σημείωση: διπλός ουρητήρας: άνω ημίνεφρος, κάτω ουρητήρας [νόμος Weigert-Meyer], έκτοπα,
ουρητηροκήλη, συχνά απόφραξη και υδρονέφρωση
ενώ κάτω ημίνεφρος, πάνω ουρητήρας, κυστεοουρητητική παλινδρόμηση

ουρητηροκηλη-κεφάλη κόμπρας

φλεγμονές ουροποιητικού: οξ./χρ. πυελονεφρίτιδα, περινεφρικό απόστημα, φυματίωση

Ddx ρικνού-συγγενούς υποπλαστικού νεφρού

υποπλαστικός: φυσιολ. σχήμα και περίγραμμα, όχι επασβεστώσεις

Ddx αγενεσίας-διακοπής λειτουργίας

Κυστικές νόσοι νεφρών

απλές κύστεις
πολυκυστικοί νεφροί
σπογγώδης νεφρός

Πολυκυστική νόσος νεφρών

οικογενής, υπολειπόμενος, συχνότερη στις γυναίκες
α. βρεφικός τύπος (θάνατος)
β. παιδικός τύπος (3ο έτος, ίνωση ήπατος, κιρσοί οισοφάγου->αιματέμεση, πολλαπλές κύστεις
νεφρών)
γ. τύπος ενήλικα (35-55, υπέρταση, νεφρ.ανεπ., αιματουρία, διόγκωση νεφρών αμφω, ανευρύσματα
εγκέφαλος κ αορτή)
Dx: IV ουρογραφία, US, CT, MRI
Ελέγχουμε πάγκρεας και ήπαρ για κύστεις.

Σπογγώδης νεφρός
συγγενής, άνδρες, αιτία: κυστική διάταση και νέκρωση νεφρ.σωληναρίων και πυραμίδων,
επασβεστώσεις στις νεφρικές θηλές αμφω

Αγενεσία
μοναδικός, φυσιολ. σχήμα, μεγαλύτερο μέγεθος
Υποπλασία
μικρογραφία φυσιολογικού, ικανοποιητική λειτουργία, φυσιολογικός: αντιρροπιστική υπερτροφία
Ρικνός
μικρότερος, ανώμαλο σχήμα, υπέρταση, φυσιολογικός: αντιρροπιστική υπερτροφία

Επασβεστώσεις
λιθίαση, νεφρασβέστωση

μέθοδος εκλογής για απεικόνιση ουρολίθων: απλή ΝΟΚ

μέθοδος εκλογής για διάταση καλυκοπυελικου: US, IV πυελογραφία

Ddx ουρόλιθων-φλεβολίθων
φλεβόλιθοι: περιφερική σκληρία, υπόπυκνο ακτινοαδιαφανές κέντρο

Παράγοντες που συμβάλλουν σε δημιουργία ουρολίθων

UTI
στάση
διαταραχή ασβεστίου, φωσφόρου στο αίμα
ηλεκτρολυτικές διαταραχές

κύριο κλινικό σύμπτωμα ουρολιθίασης: επώδυνη αιματουρία

Νεφρασβέστωση
διάσπαρτες πολυάριθμες ακανόνιστες επασβεστώσεις στο νεφρ. παρέγχυμα
Αίτια:
φλοιός: 1. χρ. σπειραματονεφρίτιδα 2. νέκρωση φλοιού
μυελός: 1. υπερασβεστιαιμία (υπερπαραθυρεοειδισμός), 2. διάχτυη νέκρωση θηλών, 3. σπογγώδης
νεφρός

Νεφρική ανεπάρκεια
1. λόγω απόφραξης
2. ενδογενούς αιτιολογίας (χρ. Σπειραματονεφρίτιδα, χρ.πυελονεφρίτιδα, ΣΔ)
3. οξεία σωληναριακή νέκρωση (24 ώρες μετά από έγχυση σκιαστικού το νεφρόγραμμα παραμένει,
χωρίς να είναι ορατό το καλυκοπυελικό)
Φλεγμονές
οξ. πυελονεφρίτιδα
προδιαθετικοί παράγοντες:
ουρόλιθοι
διπλό αποχετευτικό σύστημα
απόφραξη
ΣΔ
Dx:Στις περισσότερες περιπτώσεις, IV ουρογραφία φυσιολογική - CT: σπανιότερα, απόστημα
νεφρικό ή περινεφρικό- US: οίδημα->υποηχοϊκότητα

Ενδονεφρικό και περινεφρικό απόστημα

US και CT

μέθοδος εκλογής για πυόνεφρο: US

μέθοδος εκλογής για εμφυσηματώδη πυελονεφρίτιδα: CT

εμφυσηματώδης πυελονεφρίτιδα
Gram(-), ΣΔ, απλή ΝΟΚ και CT

απεικονιστικά ευρήματα TB
1. απουσία/ελάττωση απέκκρισης
2. υδροκάλυκας
3. αποστήματα (μικρά ενδοπαρεγχυματικά)
4.παρεγχυματικές επασβεστώσεις
5. νέκρωση θηλών
6.εξάλειψη κυπελλοειδούς χαρακτήρα θηλών
7.υδρονέφρωση
8.εκτεταμένη επασβέστωση σε προχωρημένα στάδια
9.στένωση του σύστοιχου ουρητήρα

Χρ.πυελονεφρίτιδα
αίτια
1.ΚΟΠ
2.απόφραξη
3.δρεπανοκυτ.αναιμία
4.πολλές προσβολές οξ.πυελονεφρίτιδας
κύριο απεικονιστικό εύρημα: ελάττωση πάχους φλοιού εστιακά πάνω από πάσχοντα διατεταμένο
κάλυκα, κάλυκας χάνει κυπελλοειδές σχήμα, ουλές, κατά τόπους ανώμαλο περίγραμμα, ελάττωση
μεγέθους

Οξ. Σπειραματονεφρίτιδα
αμφω διόγκωση νεφρών
Ddx: απόφραξη αμφω, λευχαιμία, λέμφωμα, πολυκυστική νόσος

Ξανθιοκοκκιωματώδης πυελονεφρίτιδα
παύση λειτουργίας ενός νεφρού μετά από πολλές φλεγμονές-επασβεστώσεις-χειρ.αφαίρεση

Τραύμα
AXR ασαφοποίηση ψοΐτου
IV πυελογραφία
US
CT
μικροί τραυματισμοί: οίδημα->πίεση καλύκων->μείωση αιμάτωσης
μεγάλα αιματώματα
ρήξη νεφρού
οπισθοπεριτοναϊκή αιμορραγία->μετατόπιση νεφρού
θρόμβωση/διατομή νεφρικής αρτ.: όχι νεφρόγραμμα

Όγκοι νεφρών
καλοήθεις
αδένωμα
λίπωμα
αιμαγγείωμα
αγγειομυολίπωμα
εχινόκοκκος κύστη
ινολίπωμα
λειομύωμα
ίνωμα
αμάρτωμα
κακοήθεις
αδενοCa- όγκος εκ νεφρικών κυττάρων-grawitz-υπερνέφρωμα
wilms-εμβρύωμα-νεφροβλάστωμα
όγκος εκ μεταβατικού επιθηλίου
λέμφωμα

Αγγειομυολίπωμα
οζώδης σκλήυνση (tuberous sclerosis, νόσος Bourneville)
αμάρτωμα
χαρακτηριστικό CT: λίπος

μάζα σε IV πυελογραφία-> US ή CT
ΠΡΟΣΟΧΗ: συμπαγής μάζα νεφρού σε παιδί ή κάθε μάζα σε νεφρό με επασβεστώσεις: πιθανότητα
για κακοήθεια
US: κύστη->good συμπαγής ή συμπαγής+κυστικά->bad
CT: χρήσιμη για Ddx κύστης-όγκου, Dx αγγειομυολιπώματος, σταδιοποίηση Ca
απλή κύστη στην CT: ομοιογενές περιεχόμενο, πυκνότητα παρόμοια με νερού, σαφές περίγραμμα,
δεν εμπλουτίζεται
MRI: κύστη Τ1 χαμηλό Τ2 υψηλό σήμα, κύστη με αίμα υψηλό σήμα και σε Τ1 και σε Τ2, συμπαγής
όγκος μικτό Τ1 και υψηλό Τ2 (όχι όμως τόσο όσο των απλών κύστεων), ανομοιογενής
εμπλουτισμός όγκων μετά από IV γαδολίνιο

υπερνέφρωμα
90% όγκων νεφρού
CT:ανομοιογενής εμπλουτισμός

όγκοι ουροθηλίου
καλυκοπυελικού: ήβωση ή έλλειμμα πλήρωσης
όχι US λόγω λίπους [US μπορεί να φαίνεται σημείο απόφραξης]
ανιούσα/κατιούσα πυελογραφία, CT

μέθοδος εκλογής για σταδιοποίηση Ca νεφρού: CT

ο Ca νεφρού φαίνεται πάντα στον US (?)
Απόφραξη

μέθοδος εκλογής για κατάδειξη ύψους απόφραξης: IV πυελογραφία (διάταση καλυκοπυελικού και
ουρητήρα) και US (διάταση καλυκοπυελικού, ατροφία φλοιού)

CT σε περίπτωση που το αίτιο της απόφραξης είναι εκτός ουροποιητικού

Αίτια απόφραξης
1.συγγενής στένωση πυελοουτηρηικής συμβολής
2. έκτοπη πορεία νεφρικών αγγείων
3. οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση (Ο4/Ο5)
4. οπισθοπεριτοναϊκοί όγκοι (Ca τραχήλου μήτρας/ορθοσιγμοειδούς, διόγκωση λεμφαδένων,
κύηση)
5. ουρόλιθοι (!)
6. όγκοι
7. ουλές
8. post-op

Αίτια νεκρωτικής θηλίτιδας

1. κατάχρηση αναλγητικών
2. ΣΔ
3. δρεπανοκυτ. αναιμία
4. βαριές μολύνσεις

Αίτια σιγής ενός νεφρού στην IV πυελογραφία

1. νεφρεκτομή
2. απόφραξη/διήθηση ουρητήρα (όχι από 1οπαθή όγκο νεφρού αλλά από όγκο πυέλου,
ουροδοχ.κύστης ή ουρητήρα)
3. αγενεσία
4. απόφραξη νεφρικής αρτηρίας (εμφανίζεται σε XR και CT αλλά όχι σε IV πυελογραφία)
5. θρόμβωση νεφρικής φλέβας (US, CT)
Συχνότερες αγγειακές βλάβες νεφρών
1. στένωση νεφρικών αρτηριών (συχνότερη αιτία: αθηρωματική πλάκα)
2. ινομυωματώδης υπερπλασία νεφρικής αρτηρίας

εξέταση εκλογής για στένωση νεφρικής: εκλεκτική angio (βοηθούν και US και Doppler) αλλά και
μαγνητική angio, spiral CT

Αίτια νεφρικής υπέρτασης

1. χρ. σπειραματονεφρίτιδα
2. χρ. πυελονεφρίτιδα
3. στένωση νεφρικής αρτηρίας
4. πολυκυστική νόσος
5. οζώδης πολυαρτηρίτιδα
6. όγκοι νεφρού

ουρητήρας >8 mm = διατεταμένος

Αίτια απόφραξης ουρητήρα

1. ΚΟΠ
2. φλεγμονές
3. όγκοι
4. συγγενείς ανωμαλίες
5. θρόμβος αίματος
6. όγκοι εκ μεταβατικού επιθηλίου
7. ουρόλιθος

Ουροδόχος κύστη
μέθοδος εκλογής: US
συχνότερος όγκος ουροποιητικού: ουροδόχου κύστης
θήλωμα: έλλειμμα πλήρωσης (US, CT, MRI) [προσοχή, μπορεί κι από πίεση ορθοσιγμοειδούς ή
μήτρας]
μειονέκτημα US: δεν βλέπουμε εξωκυστική επέκταση

Εκκόλπωμα
συγγενές ή λόγω χρ. απόφραξης
φλεγμονές, λίθοι, όγκοι
US, CT, MRI

Επασβεστώσεις στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης

σπάνιες, σχιστοσωμίαση, όγκος

Τραύμα ουδοχ.κύστης και ουρήθρας

κυστεογραφία
CT
ανιούσα ουρηθρογραφία
όχι US

Προστάτης
δακτυλική, PSA, βιοψία με βελόνα
IV πυελογραφία (έλλειμμα πλήρωσης), διορθικός US (υποηχοϊκό στην περιφερική ζώνη=bad)
CT για σταδιοποίηση Ca
MRI ενδοορθρικά πηνία περιπροστατική έκταση Ca, διήθηση σπερματοδοχ.κύστεων, σταδιοποίηση

Επασβεστώσεις προστάτη
λίθοι, φυσιολογικοί σε ηλικιωμένους

[βλάβες στην κεντρική ζώνη του προστάτη συνήθως καλοήθεις]

Αίτια παρεμπόδισης κένωσης

1. διόγκωση προστάτη
2. όγκοι ουροδ.κύστης
3. στενώσεις ουρήθρας
4. βαλβίδες οπίσθιας ουρήθρας
5. νευρογενής κύστη (δυσχέρεια)

Στενώσεις ουρήθρας
τραύμα ή φλεγμονή (γονόκοκκο)
ουρηθρογραφία

Βαλβίδες οπίσθιας ουρήθρας

συγγενείς, αγόρια παιδικής ηλικίας
IV πυελογραφία υδρονέφρωση, υδροουρητήτας, υπόλειμμα ούρων
κυστεογραφία κατά την ούρηση: διάταση οπισθ. ουρήθρας
όχι ορατές με US

Όσχεο-όρχεις
US, MRI
επιδυδιμίτιδα, συστροφή, υδροκήλη, όγκοι
doppler: αύξηση σε επιδιδυμίτιδα, ορχίτιδα-μείωση σε συστροφή
MRI: όγκοι
US: έκτοπος όρχις στο βουβωνικό κανάλι, MRI: στην κοιλιά
CT σταδιοποίηση Ca
ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΗΛΕΟΣ

Μητρα: US, MRI

συχνότερος καλοήθης όγκος μήτρας=λειομύωμα
Ωοθήκες: US, MRI

US διακοιλιακός/διακολπικός
μυομήτριο χαμηλές ηχοανακλάσεις, ενδομήτριο έντονες επιμήκεις ηχοανακλάσεις
απεικόνιση εξαρτάται από: 1.ηλικία 2.μέρα καταμήνιου κύκλου 3.θέση μήτρας στο χώρο
Οι σάλπιγγες ΔΕΝ απεικονίζονται στο US.
Ωοθήκες 2,5-5 cm, μετά υποστρέφουν
1η φάση κύκλου: πολλά κυστικά μορφώματα-8η μέρα προέχων ωοθυλάκιο (2-2,5 cm)-ρήξη-ωχρό
σωμάτιο

CT: ταμπόν, κόλπος, τράχηλος, μήτρα, παραμήτρια, έλικες λεπτού εντέρου (σάλπιγγες, ωοθήκες,
πλατύς σύνδεσμος συνήθως ΔΕΝ απεικονίζονται)

MRI: έλασσων πύελος, Τ2: ενδομήτριο (υψηλό σήμα), ωοθήκες, πλατύς σύνδεσμος

Μήτρα

εξέταση εκλογής για διάγνωση/σταδιοποίηση Ca τραχήλου μήτρας: MRI

όγκος: Τ2 υψηλό-Τ1+παραμαγνητική καλύτερη απεικόνιση, εκτίμηση διήθησης

Ca ενδομητρίου
αδενοCa
55-65
αιμορραγία
τοπική επέκταση, mets λεμφογενώς και αιματογενώς, εμφυτεύσεις στο περιτόναιο
εξετάσεις: ενδοκολπικός US, MRI: T2 ίσο/ασθενέστερο σήμα με ενδομήτριο ενδομήτριο >3 mm,
εξάλειψη/διακοπή ενδιάμεσης ζώνης
εξέταση εκλογής για Dx και σταδιοποίηση Ca μήτρας: MRI

Λειομύωμα
>30 ετών
συνήθως SSx, αιμορραγία, ψηλάφηση
πολύ μεγάλα: και στην XR (επασβεστώσεις)
US (υποηχοϊκό/υπερηχοϊκό), CT (ίδια πυκνότητα με το μυομήτριο), MRI (διαφορετικό σήμα,
ταξινόμηση σε υποβλεννογόνια, ενδοτοιχωματικά, υπορρογόνια, εξωφυτικά)
μικρή πιθανότητα εξαλλαγής σε λειομυοσάρκωμα

Ωοθήκες
λειτουργικές(μη νεοπλασματικές κύστεις)
καλοήθεις, 1-10 cm, σαφώς αφοριζόμενες, λεπτό τοίχωμα
1. κύστεις ωοθηλακίου
2. κύστεις ωχρου σωματίου
3. ωχρινοποιημένες ωοθυλακικές κύστεις
4. απλές κύστεις
συνήθως ασυμπτωματικές και απορροφώνται, αλλά μπορεί και να ραγούν
PCOS: αύξηση αριθμού ωοθυλακίων, απουσία κυρίαρχου ωοθυλακίου, διόγκωση ωοθηκών
US (ανηχοϊκοί), MRI (Τ2 υψηλό σήμα Τ1 χαμηλό)
συστροφή ωοθήκης doppler US

Επιθηλιακοί όγκοι ωοθηκών

κυσταδένωμα (ορώδες/βλεννώδες), κυσταδενοκαρκίωναμ (ορώδες/βλεννώδες)
κυστικοί/συμπαγείς/μικτοί
US, CT, MRI

Κριτήρια καλοήθειας-κακοήθειας ωοθηκικής κύστης FIGO

Καλοήθης Κακοήθης
Κύστη μονόχωρη πολύχωρη
Τοίχωμα λεπτοτοιχωματική παχυτοιχωματική
Διαγραγμάτια όχι ναι
Συμπαγή τμήματα όχι ναι
Εμπλουτισμός όχι ναι
Μέγεθος <5cm >5 cm
Καρκινικοί δείκτες - + (CA-19)

Δερμοειδής κύστη ή τεράτωμα

κυρίως εξωδερμικά στοιχεία
λίπος, δόντια
US, CT, MRI, XR

Φλεγμονώδεις παθήσεις ελάσσονος πυέλου

αίτια
αφροδισιακά νοσήματα
εγχειρήσεις
τοκετός
έκτρωση
ενδομήτρια αντισυλληπτική συσκευή
σκωληκοειδίτιδα
εκκολπωματίτιδα παχεός εντέρου

US, CT, MRI

Ενδομητρίωση
έκτοπος ενδομητρικός ιστό, κυρίως σε ωοθήκη και παραμήτρια
αιμορραγεί και προκαλεί δυσμηνόρροια κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως
στείρωση
σοκολατοειδείς κύστεις ή ενδομητριώματα
στην περιοχή των ωοθηκών:
κυστικά μορφώματα με αιμορραγικό περιεχόμενο, μέχρι 10 cm
US: κυστική ή υποηχοϊκή μάζα στα εξαρτήματα/στον δουγλάσσειο
CT: κυστικό μόρφωμα, υψηλές πυκνότητες
MRI: Τ1 και Τ2 υψηλό

Aδενομύωση
ενδομήτριο εντός μυομητρίου
επανειλημμένες αιμορραγίες
US, MRI

Υστεροσαλπιγγογραφία
διερεύνηση στειρότητας
συγγενείς ανωμαλίες μήτρας (MRI)
ενδομητρικές συμφύσεις

Σημειώσεις από παρουσίαση

Μη νεοπλασματικές βλάβες ωοθηκών:
Λειτουργικές: Θυλακιώδης κύστη, κύστη ωχρού σωματίου, παραωοθηκικές κύστεις, μετεμμηνοπ.
κύστη, ενδομητριώμα (σοκολατοειδής)
Πολυκυστικές
Επιπλοκές κύστεων: συστροφή, αιμορραγία, φλεγμονή

Ιστολογικοί τύποι ωοθηκικών νεοπλασμάτων

1. επιθηλιακοί όγκοι (65-75%) ορώδες/βλεννώδες κυσταδένωμα/κυσταδενοCa
2. όγκοι εκ γεννητικών κυτ. (δυσγονιώματα/δυσγερμινώματα) (15%) (τεράτωμα, δερμοειδής κύστη)
3. mets από μήτρα, ΓΕΣ, μαστό (10%)
4. στρωματικοί όγκοι γεννητικής ταινίας (5-10%)

MΑΣΤΟΣ

εξετάσεις
μαστογραφία
US
MRI

καλοήθεις μάζες:
1.ιναδένωμα (σε όλες τις ηλικίες, συχνότερο σε <35)
2.φυλλοειδής όγκος
3.γιγαντιαίο ιναδένωμα
4.τοπική ίνωση
5.ιναδενωλίπωμα
6.λίπωμα
7.σμηγμ.κύστεις
8.γαλακτοκήλη
9.θήλωμα
10.απόστημα

Κύστεις
καλοήθεις
συχνές περιεμμηνοπαυσιακά (35-50)
μετεμμηνοπαυσιακά σε γυναίκες υπό ορμονική θεραπεία υποκατάστασης
US χαρακτηριστικά κύστης
ανηχοϊκότητα, στρογγυλή/ωοειδής, ομαλά,οξέα χείλη, ακουστική ενίσχυση όπισθεν, ηχογένεια
εντός σε αιμορραγία/φλεγμονή

Ca μαστού
τύποι:
1.Πορογενές καρκίνωμα 80%
2.Διηθητικό λοβιακό 8-10%
3.Βλεννώδες (κολλοειδές) 1-2%
4.Σωληνοειδές
5.Θηλώδες

Ύποπτες επασβεστώσεις
0,2-0,3 mm μέγεθος, λεπτές,γραμμοειδείς, διακλαδιζόμενες

Στο 90% των Ca in situ οι επασβεστώσεις είναι η κύρια ανωμαλία.

Ενδείξεις US
1.χαρακτηρισμός μαστογραφικά αποκαλυπτόμενων μαζών σαν κυστικών ή συμπαγών
2.εκτίμηση ψηλαφητών μαζών σε νεαρές γυναίκες (<30), εγκύους, θηλάζουσες
3.απεικόνιση ατελούς απεικονιζόμενης στην μαστογραφία βλάβης, μάζας πολύ κοντά στο θωρακικό
τοιχ.
4.καθοδήγηση παρεμβατικών μεθόδων (π.χ. FNA)
5.εκτίμηση μη ψηλαφητών ανωμαλίων στις οποίες η μαστογραφική Dx είναι αβέβαιη
6.αποκλεισμός μάζας σε περιοχή ασύμμετρης πυκνότητας

Για DDx καλοήθειας-κακοήθειας: έγχρωμο Doppler

MRI μαστού σε:

1.μαστός με δυσκολία διάγνωσης (π.χ. ινώδης κυστική μαστοπάθεια)
2.εμφυτεύματα
3.πυκνοί μαστοί
4.ουλές από χειρ.επέμβαση

Αλγόριθμος
ψηλαφητή μάζα
US+μαστογραφία
US:ύποπτη->MRI->εκτομή/βιοψία/αναρρόφηση
μαστογραφία: μη ύποπτη->επανάληψη US σε 3-6 μήνες και μαστογραφίας σε 1 χρόνο

μαστογραφικά αποκαλυπτόμενη μάζα

ύποπτη->εκτομή/βιοψία/αναρρόφηση
US->ύποπτη->εκτομή/βιοψία/αναρρόφηση
US->μη ύποπτη->επανάληψη US σε 3-6 μήνες και μαστογραφίας σε 1 χρόνο
ΘΩΡΑΚΑΣ

CXR
οπισθοπρόσθιο, πλάγιο, όρθια θέση, βαθιά εισπνοή
πρέπει απεικόνιση ημιδιαφραγμάτων στην 9η-10η πλευρά
περιπτώσεις που δε μπορεί να ληφθεί σε βαθιά εισπνοή: 1. παχυσαρκία 2. καρδιακή κάμψη, 3.
πόνος 4. post-op
μαστοί: προκαλούν σχετική σκίαση στα κατώτερα πνευμ.πεδία, θηλές-μικρές νομισματοειδείς
σκιάσεις, μαστεκτομή->υπερδιαφάνεια
επί κλίνης: μεγέθυνση, μεγάλος χρόνος έκθεσης->αυξημένη πνευμ.αγγείωση

Σειρά:
1. τραχεία, βρόγχοι, μεσοθωράκιο
2. καρδιά, μεγάλα αγγεία, πύλες
3. πνεύμονες, πνευμ.αγγείωση
4. υπεζωκότας
5. ημιδιαφράγματα, πλευροδιαφραγματικές γωνίες
6. οστικές δομές, μαλακά μόρια
7. άλλες προβολές
8. καθετήρες, σύρματα

μέθοδος εκλογής για πνευμονία: CXR

μέθοδος εκλογής για μεσοθωράκιο: CT

σημείο ιστίου: προβολή θύμου στο μεσοθωράκιο σαν πανί βάρκας σε παιδιά

Τραχεία, κύριοι βρόγχοι, μεσοθωράκιο

διχασμός τραχείας Θ4
μεσοθωράκιο:όλα τα σπλάχνα του θώρακα εκτός από πνεύμονες
στα παιδιά: αύξηση πλάτους μεσοθωρακίου λόγω μεγάλου θύμου

Καρδιά, μεγάλα αγγεία, πύλες

καρδιοθωρακικός δείκτης: εγκάρσια διάμετρος καρδιάς=1/2 εγκάρσιας διαμέτρου θώρακα
αύξηση διαστάσεων καρδιάς λόγω α) αύξησης καρδιακών κοιλοτήτων ή β) περικαρδιακής
συλλογής
πύλες: 1) κεντρικοί κλάδοι πνευμ.αρτ και φλ. 2) αρχή μεγάλων βρόγχων 3) λεμφαδένες
ΔΕ πύλη ελαφρώς χαμηλότερα από ΑΡ

Πνεύμονας, πνευμ.αγγείωση, μεσολόβιες σχισμές

ΔΕ πνεύμονας: άνω λοβός: πρόσθιο, κορυφαίο, οπίσθιο - μέσος λοβός:έσω, έξω - κάτω
λοβός:κορυφαίο, πρόσθιο, έξω, οπίσθιο
ΑΡ πνεύμονας: άνω λοβός: οπισθοκορυφαίο, πρόσθιο, γλωσσίδα - κάτω λοβός: κορυφαίο, πρόσθιο,
έξω, οπίσθιο

Αν δεν μπορούμε να διακρίνουμε ικανοποιητικά τα πνευμ.αγγεία στο ύψος των πυλών, τότε
υπάρχει πυλαία διήθηση ή υγρό.
Δεν μπορούμε να δούμε τους βρόγχους (εκτός από τους μεγάλους στις πύλες) λόγω του λεπτού
τους τοιχώματος.

Βασική ανατομική και λειτουργική μονάδα πνεύμονα=κυψελίδα

2-3 κυψελίδες=πνευμονικό λόβιο (1cm)
Τα διαμεσολόβια διαφράγματα απεικονίζονται μόνο σε παθολογικές καταστάσεις (οίδημα,
πάχυνση) σαν επιμήκεις γραμμώσεις.

Μεσολόβιες σχισμές
μείζονες: Θ4-6η πλευρά, πλάγιο
ελάσσων: μεσότητα ΔΕ πνεύμονα, οπισθοπρόσθιο

Λοβός της αζύγου

ΔΕ άνω πνευμονικό πεδίο - άζυγος που καταδύεται και συμπαρασύρει τα δύο πέταλα του
υπεζωκότα
λεπτή κυρτή γραμμή - κορυφή ΔΕ πνεύμονα-> μεσοθωράκιο, σύστοιχος πύλη - καταλήγει σαν
σταγόνα νερού

Υπεζωκότας
τραύμα, νεοπλασία, φλεγμονή-> πάχυνση/υπεζωκοτική αντίδραση
άμβλυνση πλευροδιαφραγματικών γωνιών λόγω πλήρωσης από πλευριτικό υγρό, αίμα, αέρα

Ημιδιαφράγματα
ΔΕ υψηλότερα κατά 2,5 cm από ΑΡ
πλευροδιαφραγματικές γωνίες=οξείες – άμβλυνση=πλευριτικό υγρό

Οστικές δομές
1. αυχενική ψευδοπλευρά
2. συνοστέωση πλευρών
3. παλιά κατάγματα
4. έλλειψη πλευρών
5. δυσπλασίες σπονδύλων

πολλές φορές το χόνδρινο τμήμα των πλευρών επασβεστώνεται

άνω χείλος πιο ευδιάκριτο από κάτω

στέρνο καλύτερα σε πλάγιο XR

προσοχή σε σπίλους, κοτσίδες-> σκιάσεις στον πνεύμονα

Άλλες προβολές
-πλάγια κατακεκλιμένη για υπεζωκοτική αντίδραση σε κατακεκλιμένους
-σε πλήρη εκπνοή για: α) πνευμοθώρακα β) έμμεση παρουσία ακτινοδιαφανούς ξένου σώματος
ενδοβρογχικά γ) έλεγχο κινητικότητας διαφράγματος
-ακτινοσκόπηση για δύο τελευταίες περιπτώσεις
-ακτινογραφία κορυφών

Καθετήρες και σύρματα

1. ενδοτραχειακός καθετήρας (πρέπει τουλάχιστον 1 cm πάνω από διχασμό)
3. ρινογαστρικός καθετήρας
3. σφαγιτιδικός και υποκλείδιος φλεβικός καθετήρας
4. καθετήρας Swan-Ganz (της πνευμ.αρτ.)
5. παροχετευτικοί καθετήρες υπεζωκότα
6. καρδιακοί βηματοδότες
CT
πλεονεκτήματα σε σχέση με XR
1. εξεργασίες μεσοθωρακίου
2. λεμφαδένες μεσοθωρακίου, σταδιοποίηση Ca
3. όγκοι μεσοθωρακίου
4. αγγειακές δομές
5. λίπος

με/χωρίς σκιαγραφικό
HRCT μικρό πάχος τομής (1mm), ειδικοί αλγόριθμοι, λεπτομέρειες σε παρέγχυμα και βρόγχους
ανεύρυσμα ανιούσης/κατιούσης θωρακικής αορτής: bolus έγχυση σκιαγραφικού, spiral CT

πλεονεκτήματα spiral CT: 1) γρήγορη απεικόνιση ολόκληρου θώρακα 2) 3D reconstruction

3.)εικονική ενδοσκόπηση

παράθυρα
1. μαλακών μορίων
2. πνευμονικού παρεγχύματος
3. οστικό

MRI
1. όγκοι μεσοθωρακίου
2. αγγειακές δομές μεσοθωρακίου (διήθηση από Ca πνεύμονα)
3. καρδιά, αγγεία
4. ΘΜΣΣ
5. υπεζωκότας, θωρακικό τοίχωμα

Πυρηνική ιατρική
σπινθηρογράφημα αιμάτωσης πνεύμονα, σπινθηρογράφημα αερισμού

σπινθηρογράφημα αερισμού-αιμάτωσης: PE
ελλείμματα αιμάτωσης (πολλαπλά ή σφηνοειδή)
για PE επίσης: spiral CT με IV σκιαγραφικό

angio
δε χρησιμοποιείται πλέον
παλιά: PE, αγγ.δυσπλασίες πνευμόνων

US
καρδιά, μπορεί και διαοισοφάγιος

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Συγγενείς
1. πνευμονική υποπλασία (βρόγχος και αρτηρία μικρό μέγεθος-Ddx από επίκτητη)
2. πνευμονική αγενεσία
3. λοβός αζύγου
4. απόλυμμα
Παθήσεις αεροφόρων οδών

Απόφραξη
ενδοβρογχικά – εξωβρογχικά - λειτουργικά αίτια

Όγκος
ατελής απόφραξη->αποφρακτική πνευμονία
βρογχοσκόπηση, CT

Παχύρρευστη βλέννη
απορρόφηση αέρα-> ατελεκτασία
κύριος βρόγχος-> πύκνωση, έλξη τραχείας και μεσοπνευμονίου προς πάσχουσα πλευρά
Συχνότερη αιτία απόφραξης ενός βρόγχου στα παιδιά=βλέννη

Ξένο σώμα
ΔΕ κύριος βρόγχος ή βρόγχος οπισθίου τμήματος ΔΕ κάτω λοβού
CXR σε εισπνοή και εκπνοή - δυσκολία αποβολής αέρα από πάσχων πνεύμονα λόγω βαλβιδικού
μηχανισμού
παιδιά: ΔΕ και ΑΡ decubitus (πάσχων πνεύμονας:όχι έκπτυξη σε πλάγια θέση)

Βλάβες βρόγχων και κυψελίδων

ΧΑΠ
1. χρόνια βρογχίτιδα
παραγωγικός βήχας - υπερτροφία βλεννοπαραγωγών αδένων - CXR όχι ευρήματα
2. πνευμονικό εμφύσημα
ηλικιωμένοι, υπεραερισμός, διάταση κ καταστροφή τοιχώματος κυψελίδων
συνήθως συνυπάρχει με χρ. βρογχίτιδα
CXR
αρχικά: φυσιολογικό, Dx με λειτουργικές δοκιμασίες
προχωρημένα: υπεραερισμός, αύξηση όγκου πνεύμονα, ελάττωση αγγείωσης, επιπέδωση
ημιδιαφραγμάτων, άμβλυνση πλευροδιαφραγματικών γωνιών
πλάγιο: μεγάλη απόσταση μεταξύ στέρνου και ανιούσας αορτής, επιπέδωση ή και αναστροφή
κύρτωσης και μείωση κινητικότητας ημιδιαφραγμάτων
πολλαπλές φυσαλίδες (<1cm) αέρα ή εμφυσηματικές κοιλότητες (>1cm) με πολύ λεπτό αλλά
σαφώς διακριτό τοίχωμα (αν παχύ-φλεγμονή)
καπνιστές: προσοχή ΧΑΠ, όγκος
CT
για φυσαλίδες και εμφ.κοιλότητες με λεπτό τοίχωμα, δεν μπορούμε να τις δούμε σε CXR
μεγάλη εμφ.φυσαλίδα περιοχή χωρίς απεικονιζόμενα αγγεία, παρόμοιο με πνευμοθώρακα, αλλά η
εμφ.φυσαλίδα είναι ενδοπνευμονική

Άσθμα
βρογχόσπασμός, δυσκολία εκπνοής
CXR
75% φυσιολογικό, σε άλλες περιπτώσεις: μικρός υποαερισμός, ελαφρά επιπέδωση
ημιδιαφραγμάτων, σε προχωρημένες: εκσήμανση διάμεσου δικτύου πνευμόνων, πάχυνση τοιχ.
βρόγχων
σε ασθμ.προσβολή: CXR για αποκλεισμό ατελεκτασίας, πνευμονίας ή άλλης αποφρακτικής
εξεργασίας

Βρογχεκτασίες
μόνιμη, διάχυτη/εστιακή, μη ανατασσόμενη διάταση βρόγχων - κατακράτηση βλέννης
αιτία: καταστροφή ελαστικότητας λμι και χόνδρου τοιχ. βρόγχων λόγω φλεγμονών ή συνοδό
εύρημα σε κυστική ίνωση
Ssx: βήχας, πυώδη φλέματα, αιμόπτυση
κυλινδρικές-κυστικές-μικές
συνήθως σε έσω τμήμα ΔΕ κάτω λοβού και βασικά τμήματα ΑΡ κάτω λοβού
CXR
αρχικά μπορεί φυσιολογικό
πάχυνση τοιχ.βρόγχων=κύριο εύρημα (μικρές κυκλικές διαυγάσεις στις βάσεις)
υγραερικό επίπεδο
απεικόνιση δίκην γραμμών τραμ (δύο παράλληλες άσπρες γραμμές, παχύ τοιχ.)
κοιλότητες, εικόνα μελισσοκηρύθρας

μικρές βρογχεκτασίες: HRCT

Tx εκλογής σε μεγάλες, φλεγμαίνουσες βρογχεκτασίες=χειρουργική

Κυστική ίνωση παγκρέατος

κληρονομική, παιδική ηλικία
παχύρρευστο έκκριμα εξωκρινών αδένων (πάγκρεας, βρόγχοι)
αυξημένη [χλωριούχων] ιδρώτα
CXR απόφραξη μικρών βρόγχων - ασαφώς διαγραφόμενες πυκνώσεις (άνω λοβοί) - πάχυνση
τοιχ.βρόγχων (άνω λοβοί) - πνευμονική καρδία

RDS
νόσος υαλοειδούς μεμβράνης, πνευμονία από εισρόφηση μηκωνίου
νόσος υαλοειδούς μεμβράνης
premies, έλλειψη επιφανειοδραστικού παράγοντα-> σύμπτωση τοιχ.κυψελίδων
CXR: πύκνωση
πνευμονία από εισρόφηση μηκωνίου
δύσκολος τοκετός
CXR: μικρές διάσπαρτες πυκνώσεις, υπεραερισμός βασικών τμημάτων, χαμηλότερη θέση
ημιδιαφραγμάτων

ARDS
ορός και στοιχεία αίματος σε κυψελίδες
μη καρδιογενές πνευμ.οίδημα
Παρατηρείται σε:
1. ΜΕΘ, διασωληνωμένοι
2. post-op
3. τραυματίες
4. υποτασικοί
5. λιπώδης εμβολή
6. πολλαπλές μεταγγίσεις
7. απότομη μεταβολή πίεσης καμπίνας σε αεροπορικά ατυχήματα
CXR πυκνώσεις, αεροβρογχόγραμμα στα μέσα πνευμ.πεδία

Ατελεκτασία
ελάττωση όγκου λόγω απορρόφησης αέρα από κυψελίδες
μαζική/τμηματική
δυναμικά εξελισσόμενη
3 μορφές: 1.αποφρακτική 2.γραμμοειδής 3. ολική
Αποφρακτική
συχνότερος τύπος
αίτια απόφραξης ολόκληρου λοβού:
1. εξεργασίες από τοιχ.βρόγχου (Ca πνεύμονα, καρκινοειδές, χρ. φλεγμονές)
2. ενδοαυλικές εξεργασίες (βλέννη post-op/κώμα, ξένο σώμα)
3. εξωτερική διήθηση ή συμπίεση βρόγχου (Ca/λεμφαδένες)
Αίτια ατελεκτασίας: α) μεγάλη ποσότητα υπεζωκοτικού υγρού β) πνευμοθώρακα

Διαστολή παρακείμενων τμημάτων - Περιφερικά της απόφραξης μπορεί να υπάρχει πνευμονία

CT
ουλώδεις εξεργασίες post-op ή μετά από επούλωση-> περιφερικές ατελεκτασίες
RDS

Ακτινογραφικά σημεία λοβώδους/τμηματικής ατελεκτασίας

Άμεσα
1. μετάθεση/μετακίνηση μεσολοβίων σχισμών
2. αύξηση πυκνότητας ατελεκτατικού τμήματος
3. σημείο σιλουέτας
4. κάμψη σε ενδοπνευμ. πορεία αγγείων
Έμμεσα
1. μετακίνηση αγγείων σύστοιχης πύλης προς το πάσχον τμήμα
2. μετάθεση μεσοπνευμονίου προς το πάσχον μέρος
3. ανύψωση ημιδιαφράγματος
4. αντιρροπιστικό εμφύσημα
5. κήλη φυσιολογικού πνεύμονα πέραν της μέσης γραμμής

Γραμμοειδής ατελεκτασία
μέσα και κατώτερα πνευμ.πεδία
~οριζόντια γραμμή αυξημένης πυκνότητας
post-op/κάταγμα πλευρών

Ατελεκτασία ολόκληρου του πνεύμονα

αίτια: βλέννη, όγκος, κακή τοποθέτηση ενδοτραχ.καθετήρα, πνευμοθώρακα

ΔΕ πύλη στο ύψος της ΑΡ: υποψία για ατελεκτασία ΔΕ άνω λοβού

ΔΕ άνω λοβού
τριγωνική πύκνωση με κορυφή τη ΔΕ πύλη και βάση στον υπεζωκότα
ανύψωση ΔΕ πύλης, τραχεία προς ΔΕ

ΔΕ μέσου λοβού/γλωσσίδας
σημείο σιλουέτας
πλάγια: τριγωνική σκίαση επί σκιάς της καρδιάς
πύκνωση μέσου λοβού

ΔΕ κάτω λόβου
πύκνωση, εξαφάνιση παρυφής ΔΕ ημιδιαφράγματος, έλξη ΔΕ πύλης προς τα κάτω
πλάγια: μετατόπιση μείζονος μεσολοβίου προς πίσω και κάτω, αύξηση πυκνότητας πνεύμονα που
προβάλλει στην ΣΣ
ΑΡ κάτω λοβού
οπισθοκαρδιακή σκίαση
post-op
ΑΡ πύλη κατέρχεται, δυσκολία αναγνώρισης ΑΡ ημιδιαφράγματος
πλάγια: μετατόπιση μείζονος μεσολοβίου προς πίσω και κάτω, αύξηση πυκνότητας πνεύμονα που
προβάλλει στην ΣΣ

Προσοχή! Οι ατελεκτασίες των βασικών τμημάτων των πνευμόνων μπορεί να μιμηθούν υπεζωκοτική
αντίδραση και το αντίστροφο.

ΑΡ άνω λοβού
γενικευμένη πύκνωση
πλάγια: αυξημένη σκίαση μπροστά από μειζ. Μεσολόβιο

μετά πνευμονεκτομή: υγρό για πολλές εβδομάδες, μετά το σύστοιχο ημιδιάφραγμα ανέρχεται και το
μεσοθωράκιο μετακινείται προς την πάσχουσα πλευρά

Παθήσεις πνευμονικού παρεγχύματος

Παθήσεις κυψελίδων, πύκνωση παρεγχύματος

Πνευμονία
πνευμονική διήθηση: εστιακή/διάχυτη, κυψελιδική/διαμέση/οζώδης (μικτή)
σφαιρικές ή περιγεγραμμένες πνευμονίες: παιδιά, strep
βακτηρίδια, μύκητες: κυψελίδες, επέκταση σε διάμεσο ιστό
ιοί, μυκόπλασμα: διάμεσος ιστός
λοβώδης πνευμονία: πνευμονιόκοκκος, σταφυλόκοκκος, αιμόφιλος ινφλουέντσας, μύκητες
λοβώδης πνευμονία: βλάβη κυψελίδων, αεροβρογχόγραμμα

Αποστηματικές κοιλότητες
1. μύκητες
2. TB
3. αναερόβια

Σημείο σιλουέτας
Ορισμός: ασαφοποίηση παρυφής δύο ανατομικών δομών που έχουν διαφορετική σύσταση και
πυκνότητα και βρίσκονται κοντά και στο ίδιο επίπεδο λόγω πύκνωσης ή βλάβης μίας εκ των δύο
[ενδοθωρακική βλάβη σε επαφή με χείλος καρδιάς, αορτής, διαφράγματος->εξάλειψη χείλους]

Περιπτώσεις
-πύκνωση έσω τμήματος μέσου λοβού ασαφοποιεί παρυφή ΔΕ χείλους καρδιάς
-φλεγμονώδης εξεργασία ή διηθητικός όγκος στο οπισθοπεριτόναιο ασαφοποιεί παρυφή σύστοιχου
ψοΐτη (ασαφοποίηση παρυφής ψοΐτου μυός σε XR, IV ουρογραφια και CT->οπισθοπεριτοναϊκή
βλάβη)
-διηθήσεις ΔΕ και ΑΡ κάτω λοβού μπορεί να ασαφοποιούν ημιδιάφραγμα

Silhouette/Structure Contact with Lung

Upper right heart border/ascending aorta Anterior segment of RUL
 Right heart border
Upper left heart border
Left heart border
Aortic knob
Anterior hemidiaphragms
RML (medial)
Anterior segment of LUL
Lingula (anterior)
Apical portion of LUL (posterior)
Lower lobes (anterior)

Αεροβρογχόγραμμα: πλήρωση κυψελίδων από φλεγμ.στοιχεία ή υγρά->πύκνωση του

πνευμ.παρεγχύματος-> ορατοί βρόγχοι
απεικόνιση σωληνοειδούς μηχανισμού που παριστά αεροφόρο οδό που περιβάλλεται από πύκνωση
κυψελίδων
Αεροβρογχόγραμμα σε:
1. πύκνωση
2. έμφρακτο
3. θλάση
4. κυψελιδικό Ca
5. λέμφωμα
6. οίδημα

Σε πύκνωση: σημείο σιλουέτας, αεροβρογχόγραμμα

Βακτηριακή πνευμονία
πνευμονιόκοκκος, σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος, κλεμπσιέλλα

Πνευμονία από εισρόφηση

κώμα, αλκοολικοί, επιληπτικοί
Εντόπιση: οπίσθ.τμήμα ΔΕ κάτω λοβού, σε κατακεκλιμένους: οπισθ.τμήμα ΔΕ άνω λοβού
είσοδος τοξικών ουσίων (χλωρίνη, ηρωίνη, κάποια αέρια, ασπιρίνη) στους βρόγχους-> αντίδραση
επιθηλίου κυψελίδων
ακτινοβολία Α/Θ ή χημειοθεραπευτικά φάρμακα-> πνευμ.διηθήσεις

Τραύμα
πύκνωση, λίγες ώρες μετά τη θλάση, αιμόπτυση
ασθενώς αφοριζόμενες πνευμ.παρεγχυματικές βλάβες λόγω αιμορραγίας ή οιδήματος
απορρόφηση σε 4-5 μέρες
ενδοπνευμονικό αιμάτωμα
οζώδης σκίαση ή μάζα – πολλές εβδομάδες μέχρι να διαλυθεί
λιπώδης εμβολή
διάσπαρτες ασαφείς διηθήσεις αμφω
μετά από χειρισμούς αποκατάστασεις καταγμάτων μακρών οστών (μηριαίο)

συχνότερος οργανισμός που προκαλεί λοβώδη πνευμονία=strep

Βρογχοπνευμονία
μικρές διάχυτες πυκνώσεις σε πολλούς λοβούς με ασαφή όρια
S.aureus, gram(-), αναερόβια, μυκόπλασμα, αιμόφιλος ινφλουέντζας
βρεφική, γεροντική ηλικία, ανοσοκατεσταλμένοι, εισρόφηση, κολλαγωνώσεις

Πνευμονία από ιούς και μυκόπλασμα

επιδημική μορφή
ακτινολογικά ευρήματα 2-3 μέρες πριν από έναρξη συμπτωμάτων
αρχίζουν από διάμεσο ιστό
διήθηση από πύλες, επέκταση ακτινικά σε τμήματα λοβών
πυκνώσεις ασθενούς έντασης, εξάλειψη σαφήνειας παρυφής αγγείων
η εικόνα επιμένει
επιπλοκές με βακτηρίδια
κεγχροειδής μορφή βαριά
herpes zoster, CMV, ανεμευλογιά
(και η ψιττάκωση προσβάλλει το διάμεσο δίκτυο)

Απόστημα
που; κορυφαία τμήματα κάτω λοβών, οπισθ.τμήματα άνω λοβών
αιτίες: α)εισρόφηση τροφών/εκκριμάτων β) φλεγμονή πέρα από έναν αποφραχθέντα βρόγχο
σφαιρική σκιά με κεντρική διαυγαστική περιοχή (αέρας), παχύ κ ανώμαλο τοίχωμα
συχνά υγραερικό επίπεδο
σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος, β. Friedlander

Φυματίωση
1οπαθής: περιφερική διήθηση+πυλαία λεμφαδενοπάθεια=πρωτοπαθές σύμπλεγμα του Ghon
2οπαθής: μικρές πυκνωτικές εστίες, συνήθως όχι λεμφαδενοπάθεια στα αρχικά της στάδια (αν
υπάρχει, Ddx από Ca)
αποθεραπεία-> ίνωση κ επασβεστώσεις
συχνά πλευριτική συλλογή-> πάχυνση υπεζωκότα και επασβέστωση
Επιπλοκές 2οπαθούς φυματίωσης
1. κεγχροειδής φυματίωση
2. κοιλότητες
3. εμπύημα

Φυμάτωμα
σφαιρικό, συνήθως επασβεστωμένο κοκκίωμα, <3cm
CT, Ddx από πρωτοπαθές/μεταστατικό Ca

Κεγχροειδής φυματίωση
αιματογενής διασπορά
διάχυτη, αμφω εξεργασία με πολύ μικρά οζίδια, διάσπαρτα, αμφω κυρίως στα άνω πνευμ.πεδία σαν
σουσάμι
Ddx από α) ιστοπλάσμωση β) mets από Ca θυρεοειδούς γ) επαγγελματική νόσο (πυριτίαση)

Μυκητιασικές παθήσεις
ηλικιωμένοι, Β.ημισφαίριο, ανοσοκατεσταλμένοι, Ddx από φυματίωση
συχνότερες:
1.ιστοπλάσμωση
2.κοκκιοδιοειδομύκωση
3.βλαστομύκωση
4.νοκαρδίωση

Ιστοπλάσμωση
Μορφές: α) κεγχροειδής [επασβεστωμένα σε οζίδια πνεύμονα, λεμφαδένες μεσοθωρακίου και
σπλήνα] β) χρ.πνευμονική (συχνότερη) [δύσκολη Ddx από TB] γ) λεμφαδενική
Ακτινομύκωση
θανατηφόρα εξάπλωση, πύκνωση από πύλες προς περιφέρεια, επινέμεση υπεζωκότα κ θωρακικού
τοιχώματος, συρίγγια
Νοκαρδίωση
κάτω πνευμ.πεδία, διαβρώσεις αγγείων, αιματογενής εξάπλωση σε ΚΝΣ-> εγκεφ.αποστήματα
Ασπεργίλλωση
εγκατάσταση σε προϋπάρχουσες κοιλότητες (π.χ. TB), μυκήτωμα, αέρας
air crescent sign=σημείο μηνίσκου
ιδιαίτερα σε αιματολογικούς ασθενείς (λευχαιμία, λέμφωμα κλπ)
αγγειοδιηθητικό

Παρασιτικές παθήσεις πνεύμονα

Eχινόκοκκος κύστη
μία ή περισσότερες κύστεις - συχνότητα: 1. ήπαρ 2. πνεύμονας
CXR σφαρική σαφώς αφοριζόμενη ενδοπνευμονική σκίαση CT ακριβής θέση και όρια, ίδια
πυκνότητα με νερό
κάψα αποκόλληση κύστης από κάψα-> αέρας στη διαχωριστική επιφ. κύστης-πνευμ.παρεγχύματος
[μηνοειδές σημείο]
μπορεί να ραγούν προς βρόγχους
σε μερικώς άδεια κοιλότητα: σημείο επιπλέοντος άνω τοιχώματος της ραγείσης κύστης
ΔΕΝ επασβαστώνονται (σε αντίθεση με του ήπατος)
P. carinii
Ευκαιριακή (AIDS)
ground glass CXR
HRCT

λεμφαδενοπάθεια στις πύλες σε ασθενείς με AIDS-> λέμφωμα

Σαρκοείδωση
πνεύμονες, σπλήνας, λεμφαδένες, δέρμα
το κοκκίωμα δεν νεκρώνεται ποτέ, σε αντίθεση με της TB
CXR, CT πυλαία (άμφω) και παρατραχειακή λεμφαδενίτιδα, 10% βλάβες πνευμ.παρεγχύματος,
διάχυτη διάμεση ίνωση
Ddx από λέμφωμα: η σαρκοείδωση δεν εμφανίζει ποτέ λεμφαδένες στο πρόσθιο μεσοθωράκιο

Παθήσεις διάμεσου ιστού

3 διαμερίσματα
1. περιβρογχοαγγειακό
2. περιμεσολοβιακό
3. υποϋπεζωκοτικό

εξέταση εκλογής για διάμεσο δίκτυο: HRCT

φυσιολογικά δεν απεικονίζεται
οι ασθενείς πεθαίνουν από πνευμ.καρδία

Διάχυτη πνευμονική ίνωση

αίτια:
1. παθήσεις κολλαγόνου (ΡΑ)
2. φάρμακα
3. πνευμονοκονιώσεις
4. διάχυτη διάμεση πνευμονική ίνωση (Hamman-Rich's syndrome)
5. σαρκοείδωση

CXR, CT επιμήκεις γραμμές προς διάφορες κατευθύνσεις ή όζοι ή δικτυοοζώδεις σκιάσεις, εικόνα
μελισσοκηρύθρας
προσοχή: καρδιακή κάμψη, λεμφαγγειακή διασπορά όγκου-> επίταση διάμεσου ιστού

Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση

πάχυνση τοιχ.κυψελίδων, καταστροφή, κοιλότητα με αέρα, μελισσοκηρύθρα, ασαφοποίηση
παρυφής αγγείων, ασαφείς σκιάσεις στα βασικά τμήματα των πνευμόνων-> εικόνα θολής υάλου,
κεντρική διεύρυνση πνευμ.αρτηριών
HRCT

Διάμεση πνευμονική ίνωση:

+παλιοί και νέοι λεμφαδένες στις πύλες και το μεσοπνευμόνιο-> σαρκοείδωση
+σχετικά μεγάλες μάζες στα άνω κ κάτω πνευμ.πεδία-> πυριτίαση ή πνευμονοκονίωση
+πάχυνση κ επασβεστώσεις υπεζωκότα-> ασβέστωση
+παλιά κ πρόσφατη υπεζωκοτική αντίδραση-> ΡΑ

Νόσοι κολλαγόνου
1. Ρευματοειδής αρθρίτιδα
ground glass, πνευμονικά οζίδια υποϋπεζωκοτικά διάμεση, πνευμ.ίνωση με/χωρίς εικόνα
μελισσοκηρύθρας, βρογχικές ανωμαλίες χωρίς πνευμ.ίνωση, υπεζωκοτική αντίδραση,
λεμφαδενοπάθεια, πύκνωση
Ddx από καρδιακή ανεπάρκεια
περιφερικά κοκκιώματα, <3cm, μπορεί κοιλότητες αλλά μπορεί και πλήρης υποχώρηση

2. Οζώδης πολυαρτηρίτιδα
μέσου και μικρού μεγέθους
μεγαλοκαρδία, περικαρδίτιδα
πλευρική συλλογή, διάχυτες πυκνώσεις, βιοψία

3. ΣΕΛ
γραμμο-δικτυωτή απεικόνιση με πάχυνση μεσολοβίων διαφραγμάτων, περιγεγραμμένες παχύνσεις
υπεζωκότα, υποϋπεζωκοτικές επιμήκεις ή γραμμοειδείς , ground glass, οζίδια, εικόνα
μελισσοκηρύθρας
σκιάσεις CXR: αρχικά φυσιολογική - προχωρημένα: υπεζωκοτική αντίδραση, αύξηση διαστάσεων
καρδιάς (περικαρδίτιδα), διάχυτες πυκνώσεις με ασαφή όρια

4. Σκληρόδερμα
ground glass, υποϋπεζωκοτικές γραμμές, πάχυνση μεσολόβιων διαφραγμάτων, παρουσία
παρεγχυματικών ταινιών, μελισσοκηρύθρα με υποϋπεζωκοτικές κύστεις,οζίδια, διάχυτη
υπεζωκοτική πάχυνση, διάταση οισοφάγου, μεσαυλική λεμφαδενοπάθεια

5. Κοκκιωμάτωση Wegener
φλεγμονές παραρρινίων κόλπων
πύκνωσεις ή διηθητικές μάζες μέσα πνευμ.πεδία – σπάνια κοιλότητα

6. Δερματομυοσίτιδα, πολυμυοσίτιδα
μόνο 5% ασθενών έχουν πνευμονικές εκδηλώσεις
ευρήματα σαν χρ.διάμεσης πνευμονίας

7. Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
1-30% ασθενών προσβάλλεται πνευμ.παρέγχυμα
ίνωση ανώτερων πνευμ.πεδίων
υπεζωκότας->κορυφαία τμήματα πνευμόνων->κύστεις
Πνευμονοκονιώσεις
καλοήθεις: σιδήρωση, ανθράκωση, βαρίτωση, στάννωση όχι ίνωση
κακοήθεις: αμιάντωση (σιλίκωση), πυριτίαση (ασβέστωση), τάλκωση ίνωση-> πνευμ.ανεπ.

Αμιάντωση
επασβέστωση σε υπερζωκότα και λεμφαδένες
πάχυνση διάμεσου δικτύου
συνένωση φλεγμονωδών/ινωδών στοιχείων-> φλεγμ.μάζα-> τάση εξαλλαγής σε Ca (SCC)
ανάπτυξη κακοήθους μεσοθηλιώματος, υπεζωκοτικής αντίδρασης και σπανιότερa βρογχικού Ca

Πυριτίαση
αμφω αρχικά μέσα και ανώτερα πνευμ.πεδία, μετά ολόκληρος
αρκετές φορές: επασβέστωση λεμφαδένων πύλης περιφερικά (κέλυφος αυγού)
οζίδια
επιπλοκή: ΤΒ

Πνευμονικό οίδημα
κυψελιδικό σαν φτερά πεταλούδων εκατέρωθεν των πυλών, σεβασμός περιφερικού παρεγχύματος,
ίσως πλευριτικό υγρό
διάμεσο
αίτια: καρδιογενή, τοξικά, ναρκωτικά, κοκαΐνη, πνιγμός, νεφρική ανεπάρκεια

Πνευμονική εμβολή
θρόμβος από φλέβες πυέλου και κάτω άκρων
σε κατακεκλιμένους, καρδιοπαθείς, μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, αεροπορικά ταξίδια σε
οικονομική θέση
συνήθως τα έμφρακτα εντοπίζονται στα βασικά τμήματα των πνευμόνων, με/χωρίς υπεζωκοτική
αντίδραση
>50% υποστρέφονται σε 3 εβδομάδες
σπινθηρογράφημα αερισμού-αιμάτωσης, angio, spiral CT

Νεοπλάσματα
Πρωτοπαθή
Κακοήθη
1. βρογχογενής καρκίνος
2. βρογχοκυψελιδικό νεόπλασμα
3. βρογχικό αδένωμα
4. σάρκωμα
5. καρκινοσάρκωμα
Καλοήθη
1. αμάρτωμα
2. λίπωμα
3. λειομύωμα
4. αιμαγγείωμα

Βρογχογενές Ca
μη μικροκυτταρικό (χειρουργική θεραπεία)
αδενοCa: από μεγάλα κύτταρα/ βρογχοκυψελιδικό
SCC
αδιαφοροποίητο
μικροκυτταρικό (ΧΘ)

όγκος με ψευδοπόδια-> αδενοCa

περιφερικός όγκος, >3cm-> κακοήθεια

Ακτινολογικά ευρήματα πρωτοπαθών νεοπλασμάτων πνευμόνων

1. ατελεκτασία
2. μη υποχωρούσα πνευμονίτς
3. διόγκωση πύλης/μεσαυλίου (κυρίως το μικροκυτταρικό)
4. Pancoast
5. μονήρες πνευμονικό οζίδιο (SPN)

πνευμονία σε άτομα >μέσης ηλικίας, καπνιστές->παρακολούθηση μέχρι πλήρους υποχώρησης. Αν

όχι πλήρης-> CT, βρογχοσκόπηση
Pancoast νεόπλασμα κορυφής πνεύμονα, δύσκολη Dx λόγω κλείδας, αυχεναλγίες, διηθεί βραχιόνιο
πλέγμα και αστεροειδές γάγγλιο

Workup για σταδιοποίηση Ca πνεύμονα

1. CT θώρακος, άνω/κάτω κοιλίας, οπισθοπεριτοναίου
2. MRI εγκεφάλου
3. σπινθηρογράφημα οστών
4. PET CT
αν δεν υπάρχουν mets-> εγχείρηση, αν υπάρχουν-> ΧΘ
Ca μαστού και πνεύμονα δίνουν τις περισσότερες mets

SPN
επασβεστώσεις
κεντρική: κοκκίωμα
έκκεντρη: Ca
popcorn: αμάρτωμα

χαρακτηριστικά: 1) μέγεθος (>3cm) 2) ανώμαλα όρια 3) σκιαγραφική ενίσχυση >20 HU 4) κεντρική

επασβέστωση-> καλοήθεια, έκκεντρη-> κακοήθεια 5) λίπος-> καλοήθεια

αν μοιάζει με καλόηθες: παρακολούθηση ανά 3μηνο

διαδερμική βιοψία δια βελόνης υπό CT ή χειρουργική επέμβαση

Δευτεροπαθή νεοπλάσματα
αιματογενής-λεμφαγγειακή-μικτή

Όργανα που δέχονται συχνά mets (γενικά)

1. ήπαρ
2. εγκέφαλος
3. οστά
4. πνεύμονες

αιματογενής
όζοι (coin lesions)
τα αγγεία καταλήγουν στους όζους
λεμφαγγειακή
πάχυνση διάμεσου δικτύου
Ddx από ίνωση: ανωμαλία παρυφής στην ίνωση (μελισσοκηρύθρα), διατήρηση αρχιτεκτονικής
λοβίων σε Ca

Καλοήθεις
συχνότερος καλοήθης όγκος πνεύμονα=αμάρτωμα
Αμάρτωμα
κεντρική επασβέστωση pop corn, λίπος, ομαλά/σαφή όρια
λίπος+ασβέστιο=αμάρτωμα
περιέχει χόνδρο, μυ, λίπος, ινώδη συνδετικό ιστό, επιθηλιακά στοιχεία
μικρός, σαφώς περιγεγραμμένος μονήρης όζος, βραδεία ανάπτυξη
σπανίως πολλαπλά
Ddx κοκκίωμα, βρογχικό αδένωμα

Λίπωμα
συνήθως ενδοβρογχικά
απόφραξη, ατελεκτασία, λοίμωξη
παρεγχυματικό ασυμπτωματικό οζίδιο υποϋπεζωκοτικά
CT: χαμηλές πυκνότητες, τελική Dx

Ίνωμα
σπάνιος, ενδοβρογχικά (ενδοπαρεγχυματική-περιφερικά)

Λειομύωμα
σπάνιος, γυναίκες >40 ετών
διάφορου μεγέθους, ενίοτε πολλαπλά
στρογγυλό/ωοειδές οζίδιο περιφερικά σε ασυμπτωματικό ασθενή
εντόπιση κεντρική-ενδοβρογχική
απόφραξη-ατελεκτασία-επιμόλυνση