Pangungusap

Ito ay lipon ng mga salitang mayroong buong

diwa.

DALAWANG BAHAGI NG PANGUNGUSAP

1. SIMUNO- ito ay ang pinag-uusapan sa pangungusap.

2. PANAGURI- ito ay ang sinasabi tungkol sa simuno.

SI DANIEL AY MASUNURIN.
SIMUNO PANAGURI
 URI NG PANGUNGUSAP
Mayroong apat na uri ng pangungusap, ito ay ang
Pasalaysay, Pautos, Patanong at Padamdam.
1. PASALAYSAY NA PANGUNGUSAP – ito ay ang mga pangungusap na
nagsasabi lamang ng nakita, nasaksihan at naiisip. Ito ay palaging nagtatapos
sa tuldok. Layunin nitong makapagbigay ng kaalaman o makapagkuwento.

Halimbawa:
a. Si Cyrus James ay nagpapakabait na.
b. Ang 7 Pilot ay masisipag mag-aral.
2. PAUTOS NA PANGUNGUSAP – ito ay ang mga pangungusap na
nagnanais na may ipagawa sa kinakausap. Layunin nitong matugunan
ang kanyang pangangailangan. Nagtatapos ito sa tuldok

Halimbawa:
a. Pakikuha mo nga Keyleen ang bag ko sa Filipino Park.
b. Gumising ka nang maaga bukas Wency.
3. PATANONG NA PANGUNGUSAP – ito ay ang mga pangungusap
na nagnanais na makakuha o makakalap ng sagot. Layunin nitong
mabatid ang kasagutan sa kanyang tanong. Nagtatapos ito sa tandang
pananong. ?
Halimbawa:
a. Ano ang ulam ninyo kanina Rhovic?
b. Sino ang crush mo?
4. PADAMDAM NA PANGUNGUSAP – ito ay ang mga pangungusap
nagpapakita ng masidhing damdamin. Layunin nitong makapaglabas
ng matinding saloobin o nadarama. Nagtatapos ito sa tandang
padamdam. !
Halimbawa:
a. Ouch! Ang sakit ng sugat ko.
b. Aray ko! Nadulas ako!
P O N E M A N G

SUPRASEGMENTAL
Filipino: Ikatlong Markahan – Modyul 1: Wika
 PONEMA

PONEMANG SEGMENTAL PONEMANG SUPRASEGMENTAL

Alpabeto
TONO DIIN ANTALA
Patinig Katinig
1. Alpabeto /Al•pa•be•to/ 4
2. Karumaldumal /Ka•ru•mal•du•mal/ 5
3. Kalikasan /•Ka•li•ka•san/4
4. Respeto /Res•pe•to/ 3
5. Tradisyon /Tra•dis•yon/ 3
6. Iniwan /I•ni•wan/ 3
7. Watawat /Wa•ta•wat/3
8. Nakaririmarim /Na•ka•ri•ri•ma•rim/ 6
9. Pinagtangkaan /Pi•nag•tang•ka•an/ 5
10. Nakasusulasok /Na•ka•su•su•la•sok/ 6
11. Ako /A•ko/ 2
12. Gahaman /Ga•ha•man/ 3
13. Itlog /It•log/2
14. ulap /U•lap/2
15. Pinandidirihan /Pi•nan•di•di•ri•han/6
Pinakamahalagang Kasanayan sa Pampagkatuto:

• Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng ponemang

suprasegmental (tono, diin at antala).
• Naitatala mula sa tulang nabasa ang mga salitang nagbabago ang
kahulugan batay sa paraan ng pagbigkas nito (diin at haba).

• Nasusuri ng tiyak na kahulugan ng salita batay sa pagkakasulat

nito sa anyong transkripsiyong ponemiko.
 2. Morpema
B A L I K A N Tumutukoy sa pinagsama-samang
tunog upang makabuo ng salita. Ito
ang pinakamaliit na yunit ng salita.
• Ponema
Tumutukoy sa pinakamaliit na yunit ng
tunog na may kabuluhan. Sinisimbolo ito
ng mga titik natin sa ating alpabeto na
3. Pagpapantig
mauuri sa dalawa, ang patinig at katinig
Ay ang paghahati ng bigkas ng isang
salita. Halimbawa, ang salitang
KAIBIGAN ay may apat (4) na pantig
sapagkat apat na bahagi ang
pagbigkas nito.
 A L A M I N

Mga Ponemang Suprasegmental

Ang mga ponemang suprasegmental ay tumutukoy sa mga makahulugang
yunit ng tunog na karaniwang hindi tinutumbasan ng mga letra sa pagsulat.
Sa halip, sinisimbulo ito ng mga notasyong ponemiko o transkripsyong
ponemiko upang matukoy ang paraan ng pagbigkas. Ang mga uri ng
ponemang suprasegmental ay ang tono, diin at antala.
 O O
T N
 1 Tono/Intonasyon
Tumutukoy ang intonasyon sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa

1
pagsasalita, na maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.

Hindi dapat ipagkamali ang intonasyon sa punto at tono ng pagsasalita.

PUNTO: rehiyunal na tunog o accent. Iba ang punto ng Ilokano sa Maranao o ng Cebuano
sa Ilonggo. Sa rehiyong Tagalog, iba ang punto ng mga Batanggenyo at mga taga-Cavite. Sa
probinsiya ng Quezon, karaniwang iba’t iba ang punto sa iba’t ibang bayan.
TONO NG PAGSASALITA: nagpapahayag ng tindi ng damdamin.
Maaaring magkaiba-iba ang punto at tono bagamat iisa ang intonasyon
 Tono

3
pon
3-mataas
2
3
2-katamtaman
1
ha ha 2
1- mababa
2
Ka Ka pon
Patanong Pahayag
A Pagsasalaysay/ C Paghahayag ng matinding
paglalarawan damdamin
Dumating sila kanina. Naku, may sunog!
Maganda talaga si Rona. Hoy! Alis dyan!

B Masasagot ng OO o HINDI D Pagbati

Totoo? Kumusta ka? Magandang
Sila iyon, di ba? umaga po. Salamat sa iyo

E Pagsagot sa tanong
Oo, aalis na ako.
Hindi. Hindi ito ang gusto ko.
D I I N /
H A B A
 2 Diin/Haba
Ang haba ay tumutukoy sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita
sa patinig ng pantig ng salita.
Ang diin naman ay tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig ng salita.

Ginagamit ang simbolong tuldok /./ upang matukoy ang pantig ng

salita na may diin.
Sa Filipino, karaniwang binibigkas nang may diin ang salitang higit sa
isang pantig. Malimit ding kasama ng diin ang pagpapahaba ng patinig.
 /ba.hay/ - tirahan /kaibi.gan/ - friend

/pagpapaha.ba?/ -lengthening /sim.boloh/ - sagisag

Mahalaga ang diin sapagkat sa pag-iiba ng patinig na binibigyang-diin, karaniwang

nababago ang kahulugan ng salita. Tulad nito:

/ba.lah/ - bullet /mang.gaga.mot/ - doctor

/mangga.gamot/ - to treat
/bala?/ - threat
/kasa.mah/ - companion /kaibi.gan/ - friend
/kasamah/ - tenant / ka.ibigan/ - lover

/tu.boh/ - pipe /paso?/ - flower

/tu.bo?/ - sprout /pa.so?/ - burn
/tuboh/ - sugar cane /pasoh/ - expired
A N T A L A
 3 Antala
Saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw ang
1
mensaheng ipinahahayag.
Maaaring huminto nang panandalian habang sinasabi ang isang pangungusap,
at maaari rin sa katapusan na ng pangungusap ang paghinto.

Sinisimbulo ng kuwit (,) ang panandaliang paghinto at ng tuldok (.) ang

katapusan ng pangungusap. Sa mga pangungusap sa ibaba, nilalagyan ng isang
bar (/) ang isang saglit na paghinto at ng dobleng bar (//) ang katapusan ng
pahayag. Mapapansing naiiba ang kahulugan ng pangungusap sa pag-iiba ng
hinto sa pangungusap.
HALIMBAWA:
PANGUNGUSAP KAHULUGAN

Duke Eduardo Miguel ang pangalan niya// Sinasabi ang buong pangalan ng ipinakikilala

Kinakausap si Duke at ipinakikilala sa kanya si

Duke/ Eduardo Miguel ang pangalan niya//
Eduardo Migue

Duke Eduardo/ Miguel ang pangalan niya// Ipinakikilala si Miguel kay Duke Eduardo

Duke /Eduardo/ Miguel ang pangalan niya// Ipinakikilala si Miguel kila Duke at Eduardo
Gawain A – TONO

Halimbawa:
Kahapon –Nagtatanong - KA HA PON -
1 2 3

1. Kanina – pag-aalinlangan 6. Magaling – pag-aalinlangan

2. Kanina – pagsasalaysay 7. Kumusta – pagtatanong na masaya
3. Mayaman – Patanong 8. Kumusta – pag-aalala
4. Mayaman – pagsasalaysay 9. Ayaw mo - panghahamon
5. Magaling – pagpupuri 10. Ayaw mo - pagtatanong
 SAGOT
1. 233
2. 212
3. 123
4. 212
5. 223
6. 232
7. 212
8. 222
9. 223
10.123
Gawain B – DIIN

/ PA:so/- to burn o nasaktan dahil sa apoy

/Paso?/ - pot o lagayan ng halamn
/Pa:soh/ - expired na

1. /BA:ba/ - ______________ 6. /ba:BA/ - ______________

2. /BA:ta?/ - ______________ 7. /BA:ka/= - ___________
3. /BA:gah/ - ______________ 8./ba:GA?/ - ______________
4. /LA:bi// - ______________ 9. /la:BI/ - ______________
5. /BA:sah/ - ______________ 10./ ba:SA?/ - _____________
SAGOT
1. /BA:ba/ - CHIN 6. /ba:BA/ - TO GO DOWN
2. /BA:ta?/ - CHILD 7. /BA:ka/= - cow
3. /BA:gah/ - LUNGS 8./ba:GA?/ - COIL
4. /LA:bi// - LIPS 9. /la:BI/ - CADAVER OR CORPSE
5. /BA:sah/ - READ 10./ ba:SA?/ - WET
Gawain C – ANTALA

/ - saglit na paghinto
// pagtatapos ng salita

Hindi si Jennica ang kumuha

1. Sinasabing si Jennica ang kumuha
2. Sinasabing hindi si Jennica ang kumuha
SAGOT
1. Hindi/ si Jennica ang kumuha//
2. Hindi si Jennica ang kumuha//
1. PASO

A. Nainitan - Hinawakan ng bata ang

kumukulong kaldero kaya sya ay naPASO.
B. Lalagyan ng Halaman /Vase – Bumili si
Nanay ng bagong PASO at pinagtamnan ito
ng rosas.