ESKİ UYARLIKLARIN SAYI SİSTEMİ VE

MATEMATİKÇİLERİ
• Efe Kaan Demirci FL-10A
 BABİLLİLER

• Babil matematik sistemi seksagesimal (60 tabanında) bir sayı sistemiydi. Buradan dakikada 60
saniye, saatte 60 dakika ve bir daire içinde 360 derecelik modern günlük kullanımı elde
ediyoruz. Babilliler matematikte iki nedenden dolayı büyük ilerlemeler kaydetmeyi başardılar.
 SÜMERLER

• Sümer sayı sistemi altmışlık’tır. yani “60’ı baz alır”. Sayma 1’den 60’a kadardır. tıpkı bizim
bugün 1’den 100’e kadar saymamız gibi. Ama bizim “iki yüz” dediğimiz yerdeSümerliler “2
geş” derdi ya da yazardı; bu 120’ye denk gelen 2 x 60 anlamına geliyordu. Hesaplamalarında
metin “yarısını al” ya da “üçte birini al” dediğinizde bunun anlamı 60’ın yarısı = 30 60’ın üçte
biri = 20’dir.
 ANTİK MISIR MEDENİYETİ

• Sayılar. Mısırlılar eskiden sağdan sola yazarlardı ve sayının en önemsiz rakamları önce yazılırdı,
böylece sonuçta sayıların sırası bizimkine karşılık gelirdi. Eski Mısır metinleri hiyeroglif veya
hiyeratik olarak yazılabilir. Her iki gösterimde de sayı sistemi her zaman 10 tabanına göre
verilmiştir.
 ANTİK ROMA İMPARATORLUĞU

• Roma rakamları birbiriyle kombine 7 sembol ile yazılır. Semboller, orijinal olarak, I, V, X, L, C,
D, M harfleriyle karıştırılan grafik işaretlerdir. Her sembol sırasıyla 1, 5, 10, 50, 100, 500, 1000
sayısal değerleri temsil eder. Diğer sayılar, toplama ya da çıkarma kurallarına uyarak çeşitli
sembollerin bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Romen sayımında sayılar soldan sağa doğru
yazılır. Genel bir kural olarak, semboller azalan değerle düzenlenir. : I = 1, V = 5, X = 10, L =
50, C = 100, D = 500 ve M = 1000
 ESKİ YUNAN İMPARATORLUĞU

• Antik Yunanda kullanılan ilk sayı sitemi, onluk sitemde olup, daha önce Mısırlıların
kullandıklarından yöntem olarak pek farklı değildi. Belirli sayıların sembolleri vardı ve tüm
sayılar bu sembollerle ifade ediliyordu. Fakat bu sistemde, Mısır’da kullanılandan farklı olarak,
büyük sayılar, küçüklerin yan yana yazılmasıyla değil, küçüklerin birlikte kullanılmasıyla
oluşturulan yeni sembollerle ifade ediliyordu. Ve bu yeni semboller tek türlü değil, yöresel olarak
değişiyordu.
 THALES
• Matematik alanında çığırlar açmış birisidir. Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos'un aktardığı bir
düşünceye göre denizcilere kuzey takımyıldızlarından Büyükayı yerine Küçükayı'ya bakarak yön
bulmalarını öğütlemiştir. Aynı zamanda Mısırlılardan geometriyi öğrenip Yunanlara tanıtmıştır. Bulduğu
bazı geometri teoremleri şunlardır:

• Çap çemberi iki eşit parçaya böler.

• Bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
• Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
• Köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
• Tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.
 PİSAOR

• Bir dik açılı üçgende dik kenarların her birinin uzunluklarının karelerinin toplamları, dik açının
karşısındaki kenar olan hipotenüsün uzunluğunun karesine eşittir. Bu teoremin matematiksel
formülle gösterimi şöyledir: c2 = a2+ b2
• On sayısının içinde ilk olarak eşit sayıda tekler ve çiftler bir araya gelmiştir (1, 3, 5, 7, 9 ve 2, 4,
6, 8, 10).
 ÖKLİD

• Yunan matematikçisi. Gelmiş geçmiş matematikçiler içinde adı geometriyle en çok

özdeşleştirilen kişidir. Öklid, geometri dünyasında kapladığı bu seçkin yerini kendisinin büyük
matematikçi olmasından çok, başlangıcından kendi zamanına kadar bilineni “Öğeler” adını
verdiği kitaplarda toplamasına borçludur. Öğeler, dilden dile çevrilmiş, yüzlerce kez kopya
edilmiştir, matbaanın icadından sonra da binlerce kez gözden geçirilmiş ve yeniden basılmıştır.
Öklid derlemesinin tutarlı bir bütün olmasını sağlamak için, kanıt gerektirmeyen apaçık
gerçekler olarak beş aksiyom ortaya koyar.
 HAREZMİ

• Tam adı Muhammed Bin Musa el-Harezmi olan bu büyük bilim adamı, Horasan’da doğmuştur.
Bugünkü cebir ve trigonometrinin kurucusu sayılır. Avrupa’lıların en çok yararlandığı bir
matematikçidir.

• Cebir üzerine çok sayıda eser verdi. Descartes’e kadar batı bilim dünyasında egemen olan
Harezmi ve Harezmi cebiriydi. Bu nedenle Harezmi dünya çapında bir matematikçidir. En
önemli eseri, ”Cebir ve Mukayese Hesabı” dır. Deneyler, enlem ve boylam kitapları vardır. Bir
de gökyüzü atlası vardır. Hindistan matematiğini dünyaya tanıtan yine Harezmi’dir.
 ÖMER HAYYAM

• Asıl adı Gıyaseddin Ebu’l Feth Bin İbrahim El Hayyam’dır. 18 Mayıs 1048’de İran’ın Nişabur kentinde
doğdu.

• İlgilendiği ilimler; matematik, fizik, astronomi, şiir, tıp, müzik’tir. Daha yaşadığı dönemde İbn-i Sina’dan
sonra Doğu’nun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul ediliyordu. O herkesten farklı olarak yaptığı
çalışmalarının çoğunu kaleme almadı, oysa o ismini çokça duyduğumuz teoremlerin isimsiz kahramanıdır.

• Eserleri arasında; Cebir ve Geometri Üzerine, Fizikler Bilimler Alanında Bir Özeti, Oluş ve Görüşler,
Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer alır. En büyük eseri Cebir Risalesi’dir.
 KAYNAKÇA

• https://www.slideshare.net/FirtinaSerim/eski-uygarliklarin-kullandiklari-sayi-sistemleri
• https://slideplayer.biz.tr/amp/13979109/
• https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/antik-uygarliklarda-matematik-sembolleri
• https://prezi.com/fsxpoxwa2gky/eski-uygarlklarn-kullandklar-say-sistemleri/
• https://www.lordiz.com/eski-uygarliklarin-sayi-sistemleri.html?amp
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER