GÜNEY SUDAN

NUBA DAĞLARI
KABİLELERİ
MORO-MESAKİN TİWAL- MESAKİN QİSAR

ÖLÜ GÖMME GELENEKLERİ

MORO-MESAKIN
NÜFUS

MORO : 30.000 KİŞİ

MESAKİN : 8.000 KİŞİ
(RODEN 1972)
 MOROLAR & MESAKİNLER

• Morolar ve Mesakinler Tarımsal alanların üzerinde

hakimiyet kuran Baggarin Arapları tarafından Nuba Dağı
yükseklerine çıkmıştır.
• Geçimleri çapa tarımcılığı ve hayvancılık üzerinedir.
• Morolar 400-600m yüksekte,
• Mesakinler 200m yüksekte yaşarlar.
 MOROLAR & MESAKİNLER

• Moro ve Mesakinlere isimlerini Baggarin Arapları

vermiştir.
• Moro arapça bir isimdir. Morolar kendilerine «Lebu»
veya «Nua» derler.
• Mesakin Tiwal (Yüksek Uzun Mesakin)
• Mesakin Qisar (Kısa Mesakin) olarak Baggarin arapları
tarafından ayrılmıştır.
• Tiwal ile Qisar arasında aksan farkı vardır.
 MOROLAR & MESAKİNLER

• Morolar baba soylu

• Masakinler ana soyludur.
• Hodder’ın araştırma yaptığı 70’li yıllarda
 6 Moro erkeği Mesakin kadını ile evlenmiş bunların 5’i
ayrılık ile sonlanmış.
Hiçbir Mesakin erkeği Moro kadını ile evlenmemiş.
• Ana soy, baba soy farkından kaynaklanan bir kültür
çatışması.
 MOROLAR & MESAKİNLER

• MOROLAR İLE MASAKİNLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ

Kadınları kirli görmeleri
Erkekeleri temiz görmeleri
Domuzları pis olarak görmeleri
Sığırları temiz görmeleri
Kadın - Erkek ayrımı yapmaları
 MOROLAR & MESAKİNLER

• MOROLAR İLE MASAKİNLERİN FARKLI ÖZELLİKLERİ

Kadınları Morolar kesin net çizgiler ile fiziki olarak dışlar.
Mesakinler kadınları daha çok manevi anlamda ayrıştırır.
Kadın – Erkek , Domuz – Sığır, Kirli – Temiz ayrımı
Mesakinler’de manevi anlamda çok önemliyken, Morolar’da hem
manevi, hem de fiziki olarak önemlidir.
Ana soy - baba soy ayrımı da aralarındaki en belirgin
faklardandır.
 ÖLÜ GÖMME ADETLERİ

• Morolar ve Mesakinler ölüleri için çok fazla kaynak ve

emek harcamaktadır.
• Mezarlar ters huni seklinde toprağa kazılmaktadır.
• Mezar odalarına 30-55cm genişliğinde içerisine girdikçe
genişleyen tünelden girilmektedir.
• Genelde tek kişilik olarak yapılsa da Moro bölgesinde
çoklu aile mezarları da gözlenmiştir.
• Ölü genellikle doğuya bakar
• Ölü mezara yerleştirildikten
sonra odanın girişi taşla
kapatılır.
• Daha sonra yaklaşık 80cm bir
tümsekle örtülür.
• Genellikle kırılmış ve
parçalanmış kişisel eşyalar
tümseğin tepesinde sergilenir.
• Sergilenen eşyanın sayısı ve türü
yaş, cinsiyet, zenginlik ve
mevkiye göre değişiyor.
• Genç erkeklerde daha fazla
dövüş sopası ve karşıtlık işareti
bulunur.
• Mezardaki eşyanın
sayısı, kısmen
azalanlara karşı
yükümlülükleri olan
kişilerin sayısıyla
ilgilidir.
• Mezarlar mezarlıklarda
bulunmaktadır.
• Moroların mezarlıkları
yerleşimden 11km
uzakta olabilmektedir.
• Her üç kabilede de cenazeler çok
sayıda sığırın öldürüldüğü ritüeller
vardır.
• Akrabalar ve arkadaşlar, ölen kişiyle
olan ilişkilerin yakınlığına bağlı olarak
her biri yirmi başa kadar sığır kurban
edilir.
• Cenazelere çoğunlukla akrabalar
katılır, eşler hariç herkes sığır eti yer.
• Önemli kişi cenazelerinde ziyafetler
yıllık aralıklarla üç kez devam eder.
 LEBU
• Erkekler ve Kadınlar sağ
tarafa uzatılmış olarak
gömülür.
• Başları doğuya bakar. Ceset
ayrılırsa o yöne, tanrının
evine doğru gider.
• Mezara cesetten önce sorgum
ve susam konur.
• Çömlekler de sıklıkla mezara
konur.
• Giysiler, ayakkabılar, kaplar,
aletler mezarın üzerine
yerleştirir.
 KERBEJ
• Topluluk çevresinde altı mezarlık
bulunmaktadır.
• Mezarlar yerleşime 1,5km uzakta
bulunuyor.
• Genel hatlarıyla aile yakınlarının
gömüleceği alanlar belirli oluyor.
• Yaşayanlar da öldüklerinde tam olarak
nereye gömüleceğini biliyor.
• Erkekler ve Kadınlar sol yanları üzerine,
çömelmiş yada uzanmış olarak gömülür.
• Mezara ölen kişi ile birlikte hiçbir şey
konulmaz.
• Giysiler, ayakkabılar, kaplar, su
kabakları mezar üstüne bırakılır.
 ANDERRİ
• Erkekler sol taraflarına uzatılmış
olarak gömülürler.
• Mezarlar gömü sonrası çökmemesi
durumunda kardeşler ve oğullar
aynı mezara görülebilir.
• Mezarlar genellikle 10cm
yüksekliğinde taşlardan oluşan bir
höyük ile daire şeklinde çevrilir.
*Moro mezarlarının üzerini örten tümsekler Mesakin mezarlarından
daha az sağlamdır.
* Sadece mesakinler mezar tümseğinin üzerine dikenli çalı çırpı
koyar
*Morolar, mezarların üzerine Mesakinlerden daha az eşya bırakır.

MORO MESAKIN
 MESAKİN TİWAL
TUWİA
• Ölüler sağ veya sol tarafa uzatılmış olarak
gömülürler.
• Bazı yerlerde aynı aileden iki yada üç kişi aynı
mezara gömüle bilir.
• Mezar odasının girişi tahıl odasının girişine benzer.
• Erkek, bir kap pişmiş et, bir kap sorgum, su ve alkol
ile birlikte gömülür.
• Kadın, genç erkeklere benzer gömülür.
• Kadın boncuk süslemeleri ile birlikte gömülür.
• Genç Erkek, hayattayken kullandığı vücut
süslemeleri ile birlikte gömülür.
• Erkeğin, mızrakları ve eşyaları mezar üzerine
bırakılır.
• Kadının, kullandığı tüm kaplar kırılır ve
yükseklerdeki mağaralara bırakılır.
 MESAKİN QİSAR
REİKHA
• Erkekler ve Kadınlar güneşin doğduğu yön
olan doğuya bakacak şekilde sağ yanlarına
uzatılmış şekilde gömülür.
• Yer fıstığı, fasulye ve susam gibi yiyecekler
mezara çömlekler içerisinde konur.
• Mezar içerisine kullandığı eşyalar, giysiler ve
tarım aletleri konur.
• Erkek mezarlarına kırık mızraklar savaş
ganimetleri konulur.
• Yetişkin gömüleri üzerine 50-80cm höyük çalı
çırpı ve taş bir kaldırım ile çevrelenir.
• Bir mezar yerleşime en az 50 metre yakın
olabilir.
• Birinci yıl dönümünde genç erkekler kılıç
dövüş eğlencesi yapıyor.
 TOSARİ
• Erkeler sol taraflarına, kadınlar sağ taraflarına
yüzleri doğuya bakacak şekilde uzatılmış
şekilde gömülür.
• Ceset bir eli başının altında kalacak şekilde yan
yatırılır.
• Yüzün delikleri balmumu ile kapatılır.
• Ceset kefen içerisinde vücut süsleri ile birlikte
mezar odasına yerleştirilir.
• Mezara sorgum unu ve tohumu, susam tohumu,
alkol, su ve et konulabilir.
• Kaplar, mızraklar su kabakları kalkanlar, baş
halkaları kırık şekilde mezarın üzerine
yerleştirilir.
• Tosari gömülerinin ayırt edici bir
özelliği, çok büyük depolama
çömleklerinin mezar yükseltisi
üzerinde ters çevrilmiş olması ve
mızrakların, diğer eşyaların mezar
üzerine saplanmış olmasıdır.
• En büyük mezarlar Tesera ve
Torokora bölgelerinde yer
almaktadır.
• Ölen kişinin eşi ve çocuklarının
yokluğunda, sığırları kardeşleri ve
arkadaşları tarafından bir araya getirilir.
• Bir araya gelen ineklerin bağzılarını
öldürmek isteyen erkekler, inekleri külle
kaplı üçgen uçlu bir çırpıcı ile işaretler.
• Ölen kişinin ve kardeşlerinin oğulları
inekleri mızrak ile öldürürler.
• Önemli bir kişinin ölümünde 30-40
kadar hayvan öldürülebilir.
• Et ölen kişinin karısı veya kız kardeşleri
tarafından hazırlanır fakat ölen kişinin
bu eti yemesine izin verilmez.
• Ölen kişinin yakınları bu et ziyafetine
birinci veya ikinci yıl dönümünde
katılabilir.
• Topluluk ve topluluk bölümündeki mezarlıkların
kümelenmeleri toprakla zaman içerisinde kurulan
bağları vurgular..
• Topluluk herhangi bir zamanda atalarının
harcadığı ortak emeğe, teraslama, kuyu kazma,
tarlaları taşlardan temizleme, gübreleme hamam
yeri inşa etme gibi benzeri işlere harcanılan emeğe
bağlıdır.
• Burada ele alınacak ikinci gömü özelliğinin ölüm,
tahıl ve bereket arasındaki açık ilişki vardır.
• Genellikle mezarlara sorgum ve susam tohumları
ile un veya yulaf ezmesi konur.
• Mezarlar ile tahıl ambarları arasında açık bir
benzerlik işlişkisi vardır.
• Diling Nuba’ları ölülerin hasat zamanı hazır
bulunduğunu düşünüyor.
• Ölümün bereket ile ilişkilendirilmesi yas
tutanların üzerini külle örtmesinde ve
defin sırasında kül sıkça kullanılır.
• Genç erkeler evlenmeden önce ve güreş
müsabakalarında ve hasat sırasında
üzerlerine kül sürerler.
• Kül bereket, doğurganlık ve güç ile
yakından ilişkilidir.
• Defin sırasında ölünün yanına
yerleştirilmesi de güç ile sürekliliğin bir
sembolüdür.
• Ölümdeki talihsizliğin ekinlerin, ailenin,
toplumun bereketini ve devamlılığını
olumsuz etkileyebileceği korkusunu
işaret eder.
GÜREŞEN NUBALILAR
• Ölüye ait olan eşyaların mezarlarda sık sık kırılması ölünün
kirliliğini ve kötü etkisini ortadan kaldırır.
• Moro ve Mesakin’de ölenin mızrakları ve diğer kişisel eşyaları
yeniden kullanılmadan önce arındırılır.
• Kişisel eşyalar kullanılmadan bir yıl kenarda bırakılır.

MORO
• Baba soyundan gelen Morolar en çok mülkü
oğula bırakır.
• Uzak çiflikler en büyük oğula bırakılır fakat
onunda bu mülkü küçük kardeşleri ile paylaşması
beklenir.
• Ev çiflikleri ve yerleşke küçük kardeşe kalır.
• Kadınların çeyizlerinin bir parçasını oluşturan
domuzlar kız kardeşe kalır.
MESAKİN
• Mesakinler ana soylu olmasına rağmen hem
oğullara hemde kız kardeşin oğullarına
geçebilir.
• Uzak çiflikler, ev çiflikleri ve yerleşkenin
kendisi, ölenin yerleşkesinde hangisinin
(oğul ?- Kız kardeşin oğlu ?) yetiştirildiğine
bağlı olarak miras kalır.
• Hayvanlar, para, silahlar, mızraklar, kürekler,
bıçaklar ve süs eşyaları kız kardeşin oğluna
gider.