Eskişehir Bölgesinde Halkbilim (Folklor) Ürünleri – M.

Tekin Koçkar –
Eskişehir-1999
Eğitim sağlık ve bilim çalışmaları vakfı
1-11 arası esk. bilgileri mevcut…
15
1. DOĞUM GELENEKLERI

Son zamanlara kadar uzun süre çocuğu olmayan kadınlar çevredeki yatırlara. arbelere giderek adak adar,
kocakarı ilaçları yaptırarak, muska yazdırarak çocuk edin mek için tedavi olmaya çalışırlardi. Cocuk olmamasının
suçunu genellikle kadınlar üstlenmiş olsa da erkeklerde de bazen tedavi amaciyla ilaç yaptıranlar ya da yatırlara
gidenler olduğu görülmekteydi. Ancak son yıllarda bu konuda modern tibbin olanaklarından yararlanma bilinci
nin yerleşmeye başladıgı görülmektedir.Yine de yörede gebelik, doğum ve doğum sonrası (albasması, kırklama
basması) geleneklerinin sürdürüldüğü görülmektedir.

Aşerme sırasında da bazı inançlar yerleşiktir. Televizyonda kukla ya da çizgi film seyredildiğinde çocuğun sakat
doğacağına; balik yenirse balık ağızlı olacağına, tavşan eti yenirse tavşan dişli olacağına, ayı görülürse tüylü
olacağına inanılır.

21
HIDRELLEZ

Gecenin geç saatlerine doğru ateşin başında kalan gençler, ateşin sönmemesini sayarak etrafında türküler
söyler, diğer mahallelere gezmeye gider, gittikleri sokaklardaki gençlerle ateşin üzerinden atlar, sabaha kadar
eğlenirler. Sabahın erken saatle nde kadınlar, erkekler, çocuklar, yaşlılar kalkar, kalkmayanın kapısına teneke
bağlar far. Bütün halk Porsuk ve Sarısu'yun kıyılarında toplanır. Kol kola girilerek dolaşılır. Bu arada herkes
birbirlerinin başına ince söğüt dallarıyla dokunarak "...nasibin bol olsun" deriyi dilekte bulunurlar. Söğüt dalının
kullanılmasının nedenini halk şöyle yorumluyor: Söğüt, bilindiği gibi çok esnek bir ağaçtır. Eğilir ancak zor kirilir.
Irmak, dere kenarlarında gelen geçene selam verircesine dallarını suya eğer. Alçak gönüllü bir görü uma vardir,
İnsanlar söğüt dallarını kullanarak, söğüt dalları gibi alçak gönüllü olduklarını belirtmek isterler.

Neden gül dalına asılır?

23
BATIL INANÇLAR

Salı günü işe başlanmaz, sallanır kalır. Bir evin çatısında alakarga öterse o eve iyi haber gelir. Baykuş öterse o
eve kötülük girer.

Bebek uyurken öpülürse ömrü kısalır. Çocuğu olmayan kadınlar muska yazdırır ya da yatırlara türbelere gider
dilekte bulunur adak adar. Seyitgazi ilçesindeki Seyyit Battal Gazi Türbesi bu adak yerlerinin başında gelir. Adak
genellikle kurban olur. Kur ban kesildikten sonra.

Geceleri evden dışarıya yumurta, tuz, ekmek mayası, sirke, kömür verilmez. Bun lar evden çıkarsa yerine ölüm
gelir. Bir cenaze giderken tabut sağa sola sallanır ve herhangi bir kapıya yönelirse o kapidan da bir ölü çıkacak
demektir. Bu nedenle tabut düz taşınır.

Cumartesi günleri çamaşır yıkanmaz, uğursuzluk getirir. Bir günde aynı evden iki gelin çıkarsa biri ölür. Katır
yavrularsa kıyamet kopar, Kırkı çıkmamış bebekle annesi yalnız bırakılmaz. al basar.

24
Eskişehir yöresinde rastlanan tedavi yöntemlerinden bazıları şöyle: Başı ağriyanın başına kina yakılır, yanıklara
yoğurt sürülür, baş ağrısına, göz agn sina patates bağlanır. agrisina tuz konur, Karin, mide ağrisina kekik suyu
içirilir, so guk algınlığında sirta şişe çekilir....
41
Goyun Türküsü

Gara goyun goyunların beyidir

Akgoyun da yüreemin yaadır

Yaylasını sorarsan Türkmen daadır

Aalama gopun meleme de vaz geç guzundan

Cok anneler ayrı düşer grondan

Goyun varacaan yüce daa olsun

Ineceen mor zümbüllü baa olsun

Gutun gittiyse başın saa olsun

Meleme de goyun vaz geç guzundan

Çok anneler ayrı düşer gızindan

Goyun seni glittüp güttüp getirdim

Getirdim de baş ucuma yatırdım

Akiz saadi ben bakiri götüdüm

Aalama goyun meleme de vaz geç guzundan

Çok anneler aynı düşer gizindan

Goyun seni götüreyin daalara.

Indireyin mor zümbüllü baalara

Göstereyin aalara beylere

Aalama da goyun vaz geç guzundan

Çok anneler ayrı düşer gızından

Goyun sana zilli çanlar dakayın

Ak mermer üstüne tozlaa ekeyin

Sen salin gez ben boyuna bakayın

Aalama goyun meleme de vaz geç guzundan

Çok anneler ayrı düşer gızından

Goyunun çobanı bi uzun oolan

Sayil goyun sayıl deftere baalan.

Guzun gittiyse guzusuz eelen

Aalama goyun meleme de vaz geç guzundan

Çok anneler ayrı düşer gızından.

45
Alcacık depe Şıngıldam güpe (Nohut)

Altı taata üstü taata

Içindedir gara solta (Tospaa)

Yer altında

yaalı gayış (Yılan)

Mini mini

Güçcük sini (Mercimek)

46
Ille ille ilesi

Ille hanım düümesi

Ille hoşdur yimesi

Ille güçdür bilmesi (Kiraz)

Gat gat emme

Gatmer deyil

Gırmızı emme

Elma deyil (Soğan)

Garşıdan gördüm bi daş

Yanına geldim dört ayak bi baş (Tospaa)

Bir acayip nesne gördüm ,

Yarısı altın yarısı gümüş

Yarımı dahi zarlanır

Bazı kere canlanır

(Yumurta)

Hele bidir hele bi

Içindedir dolabi

Çıkrıkcılar yapamaz

Kuyumcular dökemez (Yumurta)