BARİNGO’DA ETNİK

KÖKEN VE
SEMBOLİZM
Ian Hodder – Symbols in Action
Çalışmanın Amacı?
• Arkeologlar olarak kültürel dağılımlardan davranışları nasıl
çıkarabiliriz?

• Etnik statüye bağlılığın önemine farklı vurgular yapan bir dizi

toplumda saha araştırması.
Nerede?
• Bölge Kenya’nın en fazla erozyona uğrayan bölgelerinden biridir.
Çalışma Alanı

• Tugen ve Pokot
(Kalenjin Kümesi)

• Njemps (Masai kökenli)

 POKOT

T
U NJEMPS
G
E
N
TUGEN
• Son yapılan araştırmalar bu kabilelerin çok sayıda halkın birleşiminden
oluştuğunu ve bünyelerine çok fazla yabancı kattıklarını
göstermektedir.

• Merkezi otorite eksikliği ile karakterize edilen «ŞEFLİK» organizasyonu

ve Yaşlılar Konseyi.
• Şefler geleneksel değil
• Bütün kabilenin aynı anda toplandığı toplantılar yok
• Evlilik eril karakterli ve çok eşlidir
• Akrabalık bağları 15-25 km gibi geniş bir alana yayılmıştır
• Geniş alanlardaki aynı yaştaki insanlar birbirlerine sosyal eşitler
gibi davranabilirler
• Yerleşim düzeni dağınık – Kulübe ve Tahıl ambarlarından
oluşuyor.
Neden Bu Bölge ve Bu Kabileler?
• Daha az Avrupalı malın bulunması

• En yakın asfalt yol 95 km

• Kulübelerde Avrupa’ya özgü çok az eşya ya da hiç.

• Kıyafetler halen Avrupa etkisinden uzak

• Ana Demiryolu güzergahı üzerinde olmaması: sömürgecilikten az etkilenme

Ancak
• Son dönemde merkezi hükümet etkisi hissediliyor

• Yerel okullar yaygınlaşıyor

• Polis merkezleri kuruluyor

• Bölgeye göreceli barış ve istikrarın gelmesi (sığır baskınları)

Yöntem
• Tugen , Pokot ve Njemps yerleşimlerinde 500’den fazla yetişkin

• Yaş, Doğum Yeri, Yaşadıkları Yer, Evlilik Tarihi ve Konuşulan Diller

• Süslenmenin detayları kaydedildi

• Yerleşim yerinin ve kulübelerin kroki planları yapıldı

• Çömlek, Sepet işi, Ahşap kap, Tabure, Mızrak, Kalkan gibi eşyaların ölçüleri ve
detayları kaydedildi
• Kullanışlılık, Kişisel Kıyafet ve Dekorasyon, Silahlar gibi ana kategoriler
Maddi Kültür Modellemesi

Sınırlar
POKOT

T
U NJEMPS
G
E
N
TUGEN
 Tugen

Pokot

Njemps
Pokot Njemps
 Tugen
Njemps
• Bireyler kabile sınırlarının
ötesine geçerek evlerini POKOT
değiştirebilirler

• Uyum sağlamak için T

kıyafetlerini değiştirirler U
G NJEMPS
E
• Kabilelerin sınır bölgelerinde N TUGEN
maddi kültür öğeleri, giyim
türleri ve kulak
dekorasyonları çeşitli
kırılmalar göstermektedir
Sepet Bardak Dağılımı
Ahşap Yemek Kapları

∙ Kulplu Dikdörtgen Kaseler

+Kısa Saplı Dairesel Kaseler
° Kulpsuz Uzun Kaseler
Kulpsuz Çok Sığ Kaseler
Kalkan Türleri
Kültürel Farklılıklar Temas Eksikliği Sonucu
mu?
Bilgi verenlerin diğer
kabilelerdeki akraba sayısı
• Kabile sınırlarında yaşayanlar öncelikle kabile içi evlilik yapsalar da
sınır ötesi evlilik çok yaygın.

• Çoğu insanın başka kabilelerden «sığır arkadaşlıkları/ortakları» vardır

• Hayvanlarını kırsalda yaşayan ortaklara bırakarak yerel salgınlara karşı

korur.

• Takas Arkadaşlığı. Birisi hayvan takas ettiğinde belirsiz bir zamanda

karşılık bekler. (5 ila 50)
Sığır Arkadaşlıkları
• Bir adamın diğer kabilelerden çok sayıda arkadaşı ve akrabası olması
bu onun diğer kabile gibi giyindiği anlamına gelmez.

• Bireyin temas ve ilişki örüntüsü maddi kültür farklılıklarını açıklamakta

kullanılamaz.

• Bir aile başka bir kabilenin sınırlarına taşındığında kıyafetlerini ve

maddi kültürlerini tamamen değiştirirler. Yerel topluluktan neredeyse
ayırt edilemezler.
Biz ve Biz Olmayan kategorileri neden bu
kadar net bir şekilde gösteriliyor?

• Farklı ekonomiler?

• Yaşam tarzları?
Bir açıklama: Kaynak Rekabeti
• Baringo kabileleri arasında geçmişten gelen bir rekabet var.

• Sığır – Keçi Yağmacılığı

• Otlak alanları üzerindeki anlaşmazlık

• MORANLAR : Sünnetli-bakir genç savaşçı erkekler

Yazarın Yorumu
• Kaynaklar üzerinde rekabet ve gruplar arası çatışma arttıkça, grupların
farklılıklarını açıkça vurgulamalarının daha büyük avantajlar sağlıyor
olması.

• Bir kişinin güvenliği, kendi topluluğunun desteğine bağımlıysa, kendini

bu topluluğun üyesi olarak tanımlamak (kıyafet/maddi kültür) açık bir
şekilde ifade edilebilir.

• Kişi güvenliğinin ve geçim kaynağının daha geniş bir grubun varlığı ile
garanti altına alınması
Maddi Kültür ve Grup Üyeliği
• Kadınlara neden diğer kabilelerin süslerini takmadıkları
sorulduğunda…

• Kulak süsü gibi ögeler bir gruba ait olmayı ve o grubun kurallarına
uyulduğunu gösterir.

• Bir Njemps erkeği ile evlenen Pokot kadını, Njemps kadınları gibi
giyinmeye başlar, bu o topluluğa uyumunu gösterir. Maddi Kültür bir
İletişim aracı olarak kullanılabilir.
• Maddi Kültür yalnızca grup kimliğini ifade etmez. Bundan çok daha
fazlasını yapar.

• Maddi Kültür grup farklılıklarını oluşturur ve olumsuz karşılıklılık ( biz /

onlar ) ilişkilerinde aktif rol oynar.
SINIRLAR
• Pokot – Njemps Sınırı

• Pokot – Tugen Sınırı

• Tugen Njemps Sınırı

 POKOT

T
U NJEMPS
G
E
N
TUGEN
Pokot – Tugen Sınırı
• Sınır bulanıklığı var

• İlk Yorum: Her ikisinin de Kalenjin olması

Pokot – Njemps Sınırı
• Yine sınır bulanıklığı var.

• Fakat Pokot Kalenjin, Njemps Masai

• Pokotlar göçebe,
• Njempsler mısır yetiştiriyor Pokot yetiştirmiyor
• Njempslerin daha az deve, koyun ve keçi sahibi olması
• Ekonomik rekabet yok
Tugen – Njemps Sınırı
• Sınır keskin

• Njempsler Tugenler tarafından

sıkıştırılmış durumda

• Her ikisi de bal toplayıcılığı, mısır

yetiştiriciliği ve sığır otlatması

• Ekonomik stres ve rekabet yüksek

Tugen ve Njemps Maddi Kültüre Etkisi
• Daha önce de gösterildiği gibi bu iki kabilenin sınırları oldukça keskin

• Maddi Kültür, kıyafet, kulak süsü ayrımı net

• Ekonomik rekabetin yüksek olduğu gruplar arasında kimlik farklılıkları

daha açık bir şekilde vurgulanıyor.
Sonuç
• Farklı maddi kültür ayrıntıları engel değil aksine etkileşim odaklıdır.

• Kaynaklar üzerinde belirgin rekabet koşulları ile maddi kültür sınırları

arasında basit öngörülebilir bağlantılar vardır.
Bana Göre
• Biz ve Onlar
Teşekkürler