Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

Studia stacjonarne jednolite magisterskie

Rok 3, grupa 2, rok 2023/2024
Wiktoria Karwacka 145252
Anna Jaros 145119
Katarzyna Klimek 143646
Anna Latańska 145262
 Badania OMNIBUS
Badania te są realizowane przez Wydawnictwo MAC Edukacja.
Do testu przystępują uczniowie klas trzecich. Uczestnictwo jest
dobrowolne. Głównym celem badań jest określenie stopnia
opanowania przez uczniów podstawowych umiejętności
określonych w podstawie programowej, które są niezbędne do
dalszej edukacji i do życia codziennego.
Zadania matematyczne kształtują się w trzech obszarach:
sprawności rachunkowe, geometria, zadania tekstowe oraz
rozumowanie matematyczne. W trakcie rozwiązywania zadań
uczniowie mogą korzystać z materiałów oraz zbiorów
zastępczych przygotowanych przez nauczyciela np. patyczków,
kasztanów czy żetonów.
 Wymiar instrumentalny kompetencji
arytmetycznych
• Obejmuje znajomość liczb, znaków działań, zapisów formuł
matematycznych z ich użyciem, opanowanie gotowych reguł,
algorytmów i różnych technik rachunkowych.
• Może być utożsamiany ze sprawnością rachunkową, zastosowana
technika wykonywania działania może być samodzielnie dobrana przez
ucznia, bądź narzucona przez nauczyciela.
• Można tutaj porównać postępowanie ucznia do działania komputera,
wykonującego kolejne kroki programu, stosowanego jego własną
techniką - do programu komputerowego, a tempo wykonywania
rachunków do wydajności komputera.
Pierwszym typem zadań w tym wymiarze są zadania
jednodziałaniowe, wymagające dodawania i
odejmowania liczb dwucyfrowych z
przekroczeniem i bez przekroczenia progu
dziesiątkowego lub mnożenia i dzielenia w zakresie
100. W tego typach zadań polecenia były zapisane
w języku symbolicznym. Uczeń miał wykonać
działania dwuargumentowe.
 Z badań wynika, że co czwarty
trzecioklasista nie wykonał poprawnie
tego obliczenia. Na wyższy odsetek
poprawnych odpowiedzi wpływają:
obecność cyfry 5 w rzędzie jedności
odejmnika oraz zakres liczbowy (im
mniejsze liczby, tym więcej
poprawnych odpowiedzi. )
Drugim typem zadań w tym wymiarze są
zadania z jednym okienkiem. W tych
zadaniach należało wpisać brakującą
liczbę w działaniu. Uczeń musiał się
wykazać nie tylko umiejętnością
wykonywania czterech działań, ale
również znajomością i rozumieniem
działań wzajemnie odwrotnych.
W pierwszym przykładzie
należało wpisać jeden ze
składników sumy, w W przypadku brakującej
drugim odjemną. odjemnej nie miało znaczenia,
czy wynik był liczbą jedno czy
dwucyfrową.

- 37 = 55 Odsetek poprawnych
odpowiedzi różnił się
minimalnie.

- 47 = 4
 Zadanie 2 (2017 r.)

Dwa przykłady dotyczyły mnożenia i dzielenia. Należało uzupełnić

drugi czynnik, pierwszy czynnik, dzielnik lub dzielną.

4• = 28 36 : =9
• 5 = 40 :8=7
Podobne zadania pojawiły się w 2018 i 2019 roku, jednak miały one inną formę
niż zadania z 2017 roku. Forma zadania w 2018 roku była zamknięta. Uczeń
miał za zadanie w każdym z przykładów spośród podanych licz wybrać tę, którą
należy wpisać w okienko. W zadaniu w 2019 roku podano sześć działań z
okienkami, zadaniem ucznia było podanie liczb, jakie należy wpisać w okienka
w dwóch wskazanych działaniach oraz spośród wszystkich działań wybrać to, w
okienko którego należy wpisać podaną liczbę. W 80 % uczniowie odpowiedzieli
poprawnie.
Wyniki badań pokazują, że znacznie duża ilość dzieci nie
dostrzega zależności między mnożeniem i dzieleniem.
Około 15 % trzecioklasistów nie potrafi wyznaczyć
czynnika, gdy dany jest drugi czynniki iloczyn, co piąty -
dzielnika, gdy dana jest dzielna i iloraz, a co czwarty –
dzielnej, gdy dany jest dzielnik i iloraz. Mała liczba
uczniów wykazała się rozumieniem zależności między
dodawaniem i odejmowaniem oraz rozumieniem sensu
dodawania i odejmowania. Brak tych umiejętności
skutkował porzuceniem zadania, albo błędnym
wynikiem.
 Kompetencje arytmetyczne trzecioklasistów w
wymiarze twórczym

Kształtowanie kompetencji arytmetycznych w wymiarze twórczym

związane jest z badaniem takich sytuacji które wymagają
samodzielności myślenia.
Zadania w wymiarze twórczym są zawsze zadaniami problemowymi.
W Omnibusie były to zadania:
• aby dobrać liczby tak by spełniony był układ warunków opisanych
słownie
• aby dostrzec pewną regularność w zapisanym ciągu liczb, a
następnie wpisać w okienka odpowiednie liczby
• aby wypełnić diagram liczbowy, ustalając najpierw strategię
kolejnych uzupełnień
 Zadanie 7 (2016 r.)
W pierwszym przykładzie podana jest jedynie suma (37 lub
54). Zadaniem ucznia jest ustalenie jak się ona zmieni jeśli
każdy ze składników zostanie zwiększony o 10 lub
zmniejszony o 10.

Większość uczniów nie miała

37 problemu z rozwiązaniem.
Nieco mniej niż 40% , że suma
zmieni się o tyle,
o ile zmieni się jeden ze
składników

54
W drugiej części tego zadania zmiana odbywała się w dwóch
kierunkach. Uczeń miał za zadanie ustalić, ile będzie równa
suma, jeśli jeden ze składników zostanie zwiększony o 6 a
drugi zmniejszony o 4, lub jeden ze składników zostanie
zwiększony o 7, a drugi zmniejszony o 3.
Drugą
Drugą część
część zadania
zadania rozwiązało
rozwiązało poprawnie
poprawnie więcej
więcej uczniów
uczniów aż
aż ww 60%
60% niż
niż
pierwszą. Pewne utrudnienie zadania mogło spowodować,
pierwszą. Pewne utrudnienie zadania mogło spowodować, że że
trzecioklasiści
trzecioklasiści ww pierwszym
pierwszym przykładzie
przykładzie doświadczyli
doświadczyli myślenia
myślenia szybkiego
szybkiego --
"na
"na skróty".
skróty". WW pierwszym
pierwszym przykładzie,
przykładzie, zaraz
zaraz popo spojrzeniu
spojrzeniu na
na zadanie,
zadanie,
mogło
mogło przyjść automatycznie na myśl, że jeśli każdy składnik zwiększył się
przyjść automatycznie na myśl, że jeśli każdy składnik zwiększył się
o 10, to i suma zwiększyła się o 10. Natomiast w drugim przykładzie
o 10, to i suma zwiększyła się o 10. Natomiast w drugim przykładzie żaden żaden
wynik
wynik nie
nie przychodził
przychodził od
od razu
razu na
na myśl
myśl ii aby
aby odpowiedzieć
odpowiedzieć na na to
to pytanie,
pytanie,
uczeń musiał podjąć pewne czynności obliczeniowe, aby móc
uczeń musiał podjąć pewne czynności obliczeniowe, aby móc udzielić udzielić
odpowiedzi.
odpowiedzi.
 Zadanie 11 (2018 r.)

Poszukiwanie liczb naturalnych

jednocyfrowych, które spełniają określone
warunki. W pierwszym przykładzie trzeba
dobrać dwie liczby naturalne, takie aby ich
iloczyn wynosił 21.
Na to zadanie 64% uczniów
odpowiedziało poprawnie.
Tylko 7% uczniów miało z
nim problem.

21
 Zadanie 11 (2018 r.)

W przykładzie drugim należało wskazać 2

liczby mniejsze od 10, o których wiadomo
że obie są nieparzyste a jedna jest o 8
większa od drugiej.
51% uczniów
odpowiedziało poprawnie ,
a 8% miało problem z
Należy uwzględnić wszystkie warunki : rozwiązaniem zadania
obie liczby są nieparzyste mniejsze od 10,
czyli rozwiązania należy poszukiwać
wśród liczb: 1,3,5,7,9 i sprawdzać, kiedy
różnica 2 spośród nich jest równa 8.
 Zadanie 11 (2018 r.)
W przykładzie trzecim uczeń musiał uwzględnić
trzy warunki: liczby są jednocyfrowe, ich suma
jest równa 10 , a różnica jest równa 2 lub 6.

Uczeń powinien szukać rozwiązania wśród par W zadaniu gdzie suma

liczb: jeden i 1 i 9, 2 i 8, 3 i 7, 4 i 6, 5 i 5. A wynosiła 10, a różnica 2 -
następnie sprawdzić, różnica której pary liczb 43% uczniów
odpowiedziało poprawnie.
jest równa odpowiednio 2 lub 6. Suma 10 i różnica 6 – 47%
uczniów odpowiedziało
poprawnie.
Drugim przykładem rozwiązania najpierw
wyznaczyć pary liczb jedno cyfrowych, których
różnica jest równa odpowiednio 2 lub 6. A
następnie sprawdzić, w którym przypadku
suma jest równa 10.
 Zadania związane z badaniem
regularności ciągu

W każdym tego typu zadaniu dane były pewne ciągi arytmetyczne i uczeń miał za zadanie ustalić
różnicę i brakujące elementy.

Zadanie 1 (2016 r.)

W przykładzie pierwszym dane były liczby: 90, 80, 70, ,50, 40. W drugim przykładzie zapisane
były liczby: 97, 98, 99, , , 102, 103. Ponad 90% uczniów poprawnie rozwiązało każdy z
przykładów.
 Zadanie 1 (2017 r.)

W pierwszym przykładzie był podany ciąg

liczb: 26, 34, 42, 50, 58, , , , a w drugim 357, 347, 427, 317, , , .
Czterech na pięciu uczniów zauważyło, że w pierwszym przykładzie należy
dodawać po 8. Zdecydowanie trudniej okazało się uzupełnienie brakujących
liczb w drugim przypadku, w którym należało liczyć na wspak. Tu odsetek
poprawnych rozwiązań był na poziomie 70%.
W 2018 r. pojawił się podobne zadanie, jednak tym razem wyrazy brakujące nie
były ostatnie. Uczeń miał ustalić trzy środkowe wyrazy ciągu malejącego: 93, 88,
83, 78, 73, , 63, , , 48. Poprawnych odpowiedzi udzieliło 81% uczniów.
W przykładzie drugim ciąg był rosnący z różnicą 4: , 32, 36, 40, 44, , 52, 56,
, 66. Poprawnych odpowiedzi udzielono w 71%
przypadków.
Najtrudniejszy okazał się przykład, w którym różnica kolejnych trzycyfrowych
liczb była równa 10: , , 611, 621, 631, 641, , 661, 671, 681. Dodatkową
trudnością był fakt, że należało wyznaczyć pierwsze dwie liczby. W tym
przykładzie udzielono 63% poprawnych odpowiedzi.
 Jak wspomagać ?

1. Unikanie układania zadań w serie –podobnych pod względem struktury i

sposobu
2. unikać stosowania na lekcji tylko zadań typowych i schematycznych
3. przykłady zróżnicowane zarówno pod względem danych liczbowych,
stopnia skomplikowania, liczby działań itp.
4. Zwiększyć udział zadań wymagających kompetencji matematycznych w
wymiarze twórczym
5. Włączyć zabawy liczbami, łamigłówki itp. Również takie tworzone przez
dzieci
6. Stwarzać sytuacje w których rachunki nie są celem ale środkiem do
osiągnięcia sukcesu
7. Różnorodne techniki obliczeniowe bez uprzywilejowania jakiejkolwiek z
nich
8. Akceptować i doceniać oryginalne sposoby postępowania stworzone przez
dzieci
9. Projektować działania dydaktyczne inspirujące do odkrywania przez dzieci
oryginalnych strategii rachunkowych
10. Uznawać strategię preferowane przez uczniów a nie przez nauczyciela
czy podręcznik
11. Rozmawiać z dziećmi o zastosowanych przez nie strategiach, stwarzać
sytuacje, w których dzieci będą dzielić się swoimi pomysłami
12. Stwarzać sytuacje, w których dzieci doświadczały by pozytywnych
emocji związanych z badaniem własności liczb naturalnych i działań
 Wyniki badań

Badania pokazały, że kompetencje wielu uczniów w wymiarze instrumentalnym i

twórczym są na niskim lub średnim poziomie. Stopień opanowania sprawności
rachunkowej nie jest jednakowy. Najwyższy jest dla dodawania, potem mnożenie,
odejmowanie i na końcu dzielenie.
Największy problem sprawia rozumienie zależności pomiędzy działaniami
wzajemnie odwrotnymi oraz rozwiązywanie zadań np. okienkowych. Pojawiają
się błędy w prostych obliczeniach w trakcie wykonywania jednodziałaniowych
obliczeń np. po 2, po 5 , po 10 wstecz i w przód.
 Wyniki badań
Co drugi uczeń potrafi rozwiązać zagadki dotyczące liczb,
dostrzec zależności między liczbami, określić jak zmieni się
wynik dwuargumentowego działania np. jeśli zostanie
zmieniona jedna lub obie liczby.

Ok. 50% uczniów nie rozumie języka symbolicznego

arytmetyki, struktury systemu dziesiętnego, sensu
podstawowych operacji arytmetycznych.
Bibliografia