Kabanata 11: Ang

mga Kapangyarihan
Mga Talasalitaan
 Nagigipit: nahihirapan
Nagigipit yung pamilya niya sa pera, kaya
siya’y napilitang tumigil muna sa pagaaral.
 Nagkukusa: nagpapasiya ng sarili
Nagkukusa siyang kumuha ng kursong
Arkitekto pagdating niya sa kolehiyo.
 Mabatikan: madungisan
Ayaw niyang mabatikan ang pangalan ng
pamilya niya, kaya hindi siya gumagawa ng
kalokohan.
 Naghahambalusan: naghahatawan
Nung nagaway ang dalawang lalaki, sila’y
naghahambalusan gamit ang kahoy.
 Patay na langaw: walang kabuhay-buhay
Nakakainis kasama ang taong parang patay
na langaw.
 Casique: isang makapangyarihan na tao
Ang Casique ang nag-utos na
makulong ang mga taong
may kasalanan.
Mga Tauhan
 Padre Bernardo Salvi -
pumalit kay Padre Damaso; siya
ay payat at mukhang may sakit
dahil mahilig siya mag-ayuno.
 Alperes– pumapangalawa sa
Kura sa pinakamakapangyarihan
sa San Diego
 Kapitan Tiyago / Sakristan Tiyago:
bagamat pinuno ng bayan, hindi siya
ang makapangyarihan; masalapi siya
pero hindi siya ibinibilang na pangit
 Gobernadorsillo– nakuha niya
ang posisyon niya dahil binili
niya ito ng P5000.00, at kung
tutuusin, ito’y mura lamang para
sa kanya dahil malaki ang
kinikita niya araw-araw.
 Don Rafael Ibarra: ama ni
Crisostomo; kahit siya ang
pinakamayaman sa buong lalawigan,
hindi siya ang kinikilala na
makapangyarihan.
Ang Buod
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Sinasabi ng kabanata na hindi daw si Don
Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at maraming
tao ay may utang sakanya, pero siya’y walang
kakampi. Hindi rin si Kapitan Tiyago, kahit
sinasalubong siya ng banda ng musiko at
binibigyan siya ng masasarap na pagkain, pag
siya’y nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay pinapagtawanan
siya. Hindi rin ang gobernadorsilyo, dahil utus-
utusan lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
Isa sa may kapangyarihan sa San Diego ay si
Padre Salvi, isang batang Pransiskano, at kura
ng San Diego. Pinalitan niya si Padre Damaso,
ang dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre Damaso,
mas kalmado si Salvi, at bihira niyang saktan
ang mga tao. Hindi niya ginagamit ang dahas
bilang kaparusasahan, kundi pinapabayad na
lamang niya.
Isa sa may kapangyarihan sa San Diego ay si
Padre Salvi, isang batang Pransiskano, at kura
ng San Diego. Pinalitan niya si Padre Damaso,
ang dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre Damaso,
mas kalmado si Salvi, at bihira niyang saktan
ang mga tao. Hindi niya ginagamit ang dahas
bilang kaparusasahan, kundi pinapabayad na
lamang niya.
Isa sa may kapangyarihan sa San Diego ay si
Padre Salvi, isang batang Pransiskano, at kura
ng San Diego. Pinalitan niya si Padre Damaso,
ang dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre Damaso,
mas kalmado si Salvi, at bihira niyang saktan
ang mga tao. Hindi niya ginagamit ang dahas
bilang kaparusasahan, kundi pinapabayad na
lamang niya.
Isa sa may kapangyarihan sa San Diego ay si
Padre Salvi, isang batang Pransiskano, at kura
ng San Diego. Pinalitan niya si Padre Damaso,
ang dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre Damaso,
mas kalmado si Salvi, at bihira niyang saktan
ang mga tao. Hindi niya ginagamit ang dahas
bilang kaparusasahan, kundi pinapabayad na
lamang niya.
Ang kaagaw ni Padre Salvi sa kapangyarihan sa
San Diego ay ang alperes. Ang alperes ay ang
puno ng guwardiya sibil, at sinasabi rin na may
hawak daw siya sa pamahalaan ng San Diego.
Ang kaagaw ni Padre Salvi sa kapangyarihan sa
San Diego ay ang alperes. Ang alperes ay ang
puno ng guwardiya sibil, at sinasabi rin na may
hawak daw siya sa pamahalaan ng San Diego.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga Click icon to add picture
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakristan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Naglaban ang dalawa sa posisyon ng makapangyarihan
sa San Diego. Nang tsismis ng Alperes sa mga
mambibisita ang pagkita ni Salvi sa mga bisita na
parang Tsokolate Ah (malabnaw) at Tsokolate Eh
(malapot). Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM. May
punto nga na nakahuli sila ng isang lumabas na
sakristan, at siya’y ginawang alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre Salvi ay
kung ang alperes ay nasa loob ng simbahan, uutusan
niya ang mga sakriistan na isarado ang mga pinto, at
siya’y magsesermon ng napakahaba hanggang antukin
ang mga tao. Paglabas ng simbahan, ang alperes ay
magmumura sa mga sakristan.

Sa katapusan, ang nag-aaway na ang Alperes at si

Padre Salvi ay parehas na tunay na makapangyarihan
sa San Diego, at sila’y tinawag na Casique.
Mga Implikasyon
 Inilarawan ng Kabanata na ito na ang Pilipinas sa
panahon ni Jose Rizal ay panahon kung saan higit na
makapangyarihan ang mga pari o alagad ng
simbahan at ang pamahalaan na kumakatawan sa
Alperes. Gayunpaman, iisa sila pagdating sa
kapakanan ng bansang Espanya.
Mga Halagang
Pangkatauhan
 1. Hindi mo kailangan gumamit ng dahas
para sumunod ang mga tao sayo.
 2. Maging mapagpakumbaba ka sa mga
biyaya na nasa iyo.
Suliraning
Panglipunan
 Ang unang suliraning panglipunan na
maaring maidulot dito sa Kabanata na ito ay
ang katunayan na maraming mga lider na
bumibili lamang ng posisyon nila, siguro
dahil baka maging mas sikat sila, o etc. Sila’y
nagiging lider, kahit wala silang karanasan o
alam sa trabaho. Pag paulit-ulit lang na
ganito ang mundo, mahihirapan tayo
umangat. Maraming mga tao ang may
kailangan ng tamang pamumuno, at pag hindi
maayos ang lider, hindi maayos ang mga
tagasunod.
 Ang susunod na suliraning panlipunan na
pwedeng makuha dito ay ang problema na
maraming pari ay hindi sumusunod sa mga
pinapagsabi nila. May mga pari na ginagamit
lang ang Simbahan para itago ang totoong
sila: mga rapist, pedopile, etc. Kagaya ng
sinabi ko kanina, kailangan ng mga tao ng
maayos na lider. Lalo na sa relihiyon. Pag
may maling ginagawa ang lider nila sa
relihiyon nila, possible na isipin ng mga tao
na iyon ay tama, na okay lang na gawin nila
iyon.
Mga katanungan

1. Sino sino Ang mga katauhan na makapangyarihan?

2.bakit hindi ma ituturing makapangyarihan si Don Rafael Ibarra?
3.Sino Ang tawo na pumalit Kay Padre Damaso?