Talap hám usınıs nızamına

kóre baha belgilew usılları

 JOBA:
• 1. Talap túsinigi.
• 2. Talap nızamı
• 3. Talap - qarıydar málim waqıtta bahalardıń hár bir dárejesinde.
 Talap mútajlikten parq etip, ǵárezsiz ekonomikalıq
kategoriya (ilimiy túsinik) retinde ámel etedi.Mútajliktiń
tek pul menen támiyinlengen bólegi talapǵa aylanadı.
Sonday eken, talap - bul pul menen támiyinlengen
mútajlik bolıp tabıladı. Mútajlik zárúr muǵdardaǵı pul
menen támiyinlanmasa, ol «xohish», «istak» bwlib
qolaveradi. Talaptıń bir qatar alternativ variantları
ámeldegi bwladi, sebebi baha òzgeriwi menen tavardıń
satıp alınatuǵın muǵdarı da wzgaradi. Sol
baylanıslılıqtan kelip shıǵıp, talapǵa tómendegishe
anıqlama beriw múmkin: málim waqıt aralıǵinda,
bahalardıń ámeldegi dárejesinde qarıydarlardıń tavar
hám xızmetler málim túrlerin satıp alıwǵa ılayıq bwlgan
mútajligi talap dep ataladı. Basqasha etip aytqanda talap
- pul menen támiyinlengen mútajlik bolıp tabıladı.
 Talaplar túrlishe bolıp, ádetde birdey tavar yamasa
xızmetlerge bolǵan talaptıń eki túri parq etiledi: jalǵız talap
hám bazar talabı. Hár bir qarıydardıń, yaǵnıy bólek shaxs,
shańaraq, kárxana, firmanıń tavardıń sol túrine bwlgan
talabı jalǵız talap dep ataladı. Bir qansha (kópshilik)
qarıydarlardıń sol túrdegi tavar yamasa xızmetke bolǵan
talapları jıyındısı bazar talabı dep ataladı.
Házirde ekonomikalıq ádebiyatlarda talaptıń túrli
kórinisleri ajıratıwǵa bólek itibar qaratılıp atır. Atap
aytqanda, islep shıǵarıw faktorlarına talap (islep shıǵarıw
talabı ) hám tutınıw buyımlarına talap (xalıq talabı ) parıq
etedi.
 Qandirilmagan talap túrli sırtqı kórinislerde kórinetuǵın bolıwı múmkin: jasırın,
ámeldegi, jıldam, tóplanǵan talap.
Tavarǵa bolǵan talap kóplegen faktorlar, mısalı, reklamadan paydalanıw, tawıq
hám bódeneden basqa quslardıń mákiyeni hám talǵamlar, ábzal kóriw, átirap -
ortalıq, tovarlardı qolǵa kirgiziw múmkinshiligi, dáramat muǵdarı, naflilik, óz-ara
orınbasar tovarlar bahası, xalıq sanı, kelesindegi bahalardıń ózgeriwi hám
basqalardıń tásirinde ózgeriwi múmkin. Soǵan kóre, ekzogen hám endogen talap
parıq etedi. Ekzogen talap - bul mámleket yamasa erkin bazar sistemasınan sırtdaǵı
qanday da kúshdıń aralasıwı nátiyjesinde ózgergen talap. Endogen yamasa ishki
talap - bul jámiyette ámeldegi bolǵan faktorlar tásirinde jámiyet ishinde quram
tapqan talap
Málim waqıt aralıǵindaǵı bahalardıń arnawlı bir dárejesinde óndiriwshi yamasa satıwshılar tárepinen málim
túrdegi tavar hám xızmetlerdiń bazarǵa shıǵarılǵan muǵdarı usınıs dep ataladı. Baha ózgeriwi menen satıwǵa
shiǵarılatuǵın ónim muǵdarı da ózgeriwi sebepli talap sıyaqlı usınıstıń da bir qatar alternativ variantları
ámeldegi boladı.
 Usınıs bahalardıń túrli dárejesinde
qansha muǵdardaǵı ónimdiń satıwǵa
shıǵarılishini kórsetedi.
Bahanıń asıwı menen soǵan uyqas
túrde satıwǵa shiǵarılatuǵın tovarlar
usınısı muǵdarı da artadı, bahanıń
túsiwi menen usınıs kólemi qisqaradı.
Bahanıń ózgeriwi menen usınılıp
atırǵan tavar muǵdarınıń tuwrı
baylanıslılıqtaǵı ózgeriwi usınıs nızamı
dep ataladı.
 Tovarlar ma`nisi hám olardıń paydalılıǵı ózleriniń kórinetuǵın bolıwın bahada tabadı. Ámeliy
turmısda baha tavar óndiriwshilerdi, naflilik bolsa qarıydarlardı xoshametlantiruvchi, olardı
háreketke keltiretuǵın kúsh retinde ámel etedi.
Bahalar mazmunın anıqlawda tavar daǵı mine sol eki qıylı ózgesheliktiń, yaǵnıy social baha jáne
social naflilik birligin, bunda tutınıw baha (naflilik) bahanı ózinde alıp juretuǵın materiallıq tiykar
ekenligin tuwrı esapqa almaslik nátiyjesinde baha mazmunı túrli ilimpazlar hám aǵıslar tárepinen
túrlishe anıqlanıp atır hám oǵan túrlishe tariyp berilip atır.
Bunıń ústine bahanıń dárejesine (joqarı yamasa tómen bolıwına ), onıń ózgeriwine hár qıylı faktorlar
tásir etediki, bul da máseleni tuwrı túsiniwdi bir az quramalılastıradı.
 Paydalanılǵan ádebiyatlar
• O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi – T.: O’zbekiston, 2017. – 76 b.
• “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
• Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – T.:
“O‘zbekiston”, 2017. – 488 b.
• Mirziyoyev Sh.M. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi. –T: “O’zbekiston” NMIU, 2018.-88 b.
• Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar
faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. –T.: “O‘zbekiston”, 2017. – 104 b.
• Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. –T.:
“O‘zbekiston”, 2017
Itıbarıńız ushın raxmet!