o lng bnh tt:

T s, t l, t sut, v.v
Nguyn Vn Tun Mt bn c vit th hi nh sau: Em l mt Bs hin ang cng tc ti Trung tm Y t d phng, trong thi gian qua em theo di rt k cc bi vit no ca thy trn ykhoanet. Em hc c thy rt nhiu vn , c bit l phng php dch t hc Tha thy, hin nay, B Y t son xong mt b ti liu, ang a vo s dng, c 3 quyn, []. Qua c quyn 1, phn ni dung t s, t l v t sut, em thy cc tc gi vit v t l, t xut rt khc so vi hi em hc vi Gio s Dng nh Thin ( b mn VSMT - dch t, trng HY H Ni trc kia, nay v hu). Em nh thy trnh by gip em r v t l, t xut trong dch t hc. Em xin cm n v knh chc sc khe thy. (Em gi cho thy tm tt ti liu quyn 1 m cc tc gi son theo file gi km ) Thnh tht cm n bn (ti gi th v khng bit bn c l anh hay ch) v li khch l, v cm n mt s nh ngha v cch tnh ca BYT m bn gi. Ti ngh d sao i na th y vn l mt iu tt. Phng chng dch cn phi c thng tin v phng php. Ti ngh tp ti liu s gip cho nhng ngi trc tip vi cng vic ny. Ti s khng bnh lun chi tit nhng ch dn v cch tnh cc ch s dch t hc trong ti liu. Cm tng chung ca ti l kh hiu, mt phn v thiu minh ha, mt phn do cng thc kh ri rm vi hng s 10n, v mt phn do trnh ting Vit ca ti c hn. Ngoi ra, hnh nh tc gi nhm ln gia t sut mt v t sut mi mc, v tht ra hai ch s ny l mt (khng c g khc nhau c)! Do , ti ch m t nhng g ti hiu v cc ch s ny bn so snh v rt ra kt lun. Trong cc nghin cu trn qun th (population), khng ch ring y khoa, chng ta c kh nhiu ch s nh gi qui m v tm quan trng ca mt s kin trong mt qun th hay cho mt c nhn. S ph bin ca cc ch s ny cn ty thuc vo mc chuyn su v tinh vi ca nghin cu, nhng mc n gin nht, c 3 ch s quan trng nh sau: T s T l T sut

c im chung ca cc ch s ny l chng u l phn s. iu ny c ngha l mi ch s u c t s v mu s. Nhng khc bit v ngha gia cc ch s ny chnh l phn mu s. T s, t l, v t sut l nhng danh t chung. Khi du nhp vo dch t hc, chng ta c nhng thut ng c hiu hn l t sut / t l pht sinh (incidence), t l hin hnh (prevalence), v ri ro (hazards). Trong phn sau y, ti s gii thch c th tng ch s.

1. Cc ch s chung
1.1 T s (ratio)
T s l mt phn s m t s c th khng c lin h g vi mu s. T s c gi tr t 0 n v hn (0 ). V d 1: Chng hn nh trong mt qun th gm c 193 ngi (95 nam v 98 n), chng ta hay vit m t tnh trng ny bng t s gii tnh (sex ratio) nam:n nh 95/ 98 = 0.97. T s nam:n bng 0.97 c ngha l c 100 n th c 97 nam. Ch s ny cho chng ta bit rng nam t hn n (v nu hai gii bng nhau th t s phi bng 1). Cc ch s khc nh t trng khi c th (body mass index hay BMI) hay mt xng (bone mineral density) cng l mt dng ca t s. Cc o lng quan trng trong dch t hc nh risk ratio, odds ratio, hazards ratio, v.v cng l nhng t s.

1.2. T l (proportion)
T l l mt dng t s, nhng cu trc ca t l khc vi t s phn t s. Trong t s, t s c th khc n v o lng vi mu s (nh trng hp BMI), nhng vi t l th t s v mu s phi cng n v o lng. T s ca mt t l l mt phn ca mu s. Ni cch khc, t s ca mt t l lc no cng thp hn hay bng mu s. T l c th nhn cho 100 thnh s phn trm (percent). Chnh v th m gi tr ca t l ch dao ng t 0 n 1 (hay nu din t bng phn trm th dao ng t 0 n 100%). V d 2: Trong t dch t bc pht hi thng 3 va qua, tnh n ngy 13/4/2008 c 2490 ngi mc bnh tiu chy cp tnh, trong s ny c 377 ngi nhim vi khun t V. cholerae. Do , t l nhim khun t trong qun th nhng ngi tiu chy cp tnh l 377 / 2490 = 0.151 hay 15.1%. Qua cch tnh trn, chng ta d dng thy rng t l thc cht l mt xc sut. Trong v d trn, chng ta cng c th din gii rng xc sut ngi b tiu chy cp tnh nhim khun t l 0.15 (tc trong s 100 ngi tiu chy cp tnh, chng ta k vng c khong 15 ngi b nhim vi khun t).

1.3. T sut (rate)

T sut cng l mt dng ca t s hay t l. Trong kinh t hc, ngi ta hay ni n t sut li (interest rate), v n c yu t thi gian trong . Do , thut ng rate (t sut) c mt khc bit quan trng vi t l: l mu s ca t sut c th bao gm yu t thi gian v s i tng, nhng mu s ca t l th khng c thi gian. Do , gi tr ca t sut c th i t 0 n v hn.

2. ng dng vo dch t hc

Nh cp trong phn u, t s, t l v t sut l nhng danh t chung, nhng khi nim ca nghin cu qun th. Dch t hc ng dng nhng khi nim ny xy dng thnh mt s ch s lin quan n qui m v yu t nguy c bnh tt. Hai ch s ph bin nht l: T l lu hnh T sut / t l pht sinh

Cn phi phn bit hai khi nim ny: lu hnh (prevalence) v pht sinh (incidence). Lu hnh cp n hin ti, cn pht sinh cp n nhng ca bnh mi xy ra trong mt khong thi gian nht nh. Khi ni n t l lu hnh 10% chng ta ch bit hin nay c 100 ngi th c 10 ngi mc bnh, nhng khng bit bnh pht sinh t lc no. Khi ni t l pht sinh 10% trong 1 nm, chng ta bit rng nu nu theo di 100 ngi trong vng 1 nm th s c 10 ngi mc bnh.

2.1 T l lu hnh (prevalence hay prevalence proportion)

Trong dch t hc, t l lu hnh (prevalence), nh tn gi, chnh l mt dng ca t l. T l lu hnh phn nh s ca bnh hin lu hnh trong mt qun th. Cch tnh t l ny rt n gin: ly s ca ngi mc bnh trong mt qun th chia cho tng dn s trong qun th . T l lu hnh phn nh qui m ca mt vn y t, nhng khng cho chng ta bit v bnh cn hc (etiology). V d 3: Nm 2001, trong mt iu tra dch t hc ti Thnh ph H Ch Minh trn 2932 i tng, cc nh nghin cu pht hin 111 ngi mc bnh tiu ng. Do , t l lu hnh bnh tiu ng l 111 / 2932 = 0.038 hay 3.8%. Cn phi phn bit hai loi t l lu hnh: t l lu hnh ti mt thi im (point prevalence) v t l lu hnh trong mt thi gian (period prevalence). hiu hai ch s ny, chng ta c th xem qua v d sau y. V d 4: Mt qun th gm c 5 i tng. i tng 1, 3, v 5 mc bnh; i tng 2 v 4 khng mc bnh. Biu thanh (mu xanh) m t thi gian mc bnh ca tng i tng (xem biu di y).

Nu chng ta tin hnh iu tra vo thi im T1, c 2 bnh nhn trong s 5 i tng, v do , t l lu hnh l 2/5 = 0.4 hay 40%. Nu chng ta tin hnh iu tra vo thi im T2, c 3 bnh nhn trong s 5 i tng, v t l lu hnh l 3/5 = 0.6 hay 60%. y l t l lu hnh ti mt thi im. Nhng nu chng ta tnh t thi im T1 n T3 th trong s 5 i tng trong qun th ny, c tt c 3 ngi mc bnh, v do t l lu hnh trong mt thi gian ny l 60%.

2.2 T sut pht sinh (incidence rate)

T sut pht sinh c khi cn gi l incidence density (mt pht sinh). V l mt nn chng ta c th suy on c mu s l mt s c yu t thi gian hay khng gian. Tht vy, theo nh ngha thng thng, t sut pht sinh c ngha l s ca mi mc bnh chia cho s i tng c theo di trong mt thi gian. nh ngha ny c th hiu qua v d sau y. V d 5: Chng ta theo di 10 bnh nhn t nm 1989 n ngy 31/12/2001. Trong thi gian ny chng ta ghi nhn 3 ngi mc bnh t, kt qu tng bnh nhn nh sau: Bnh nhn 1 c theo di t ngy 12/1/1989 n 31/12/2001, tc 12.95 nm, v khng b bnh t. Bnh nhn th 2 c thi gian theo di l 7.61 nm, tnh t 14/8/1990 n 21/3/1998 khi b bnh. Vn vn. Bnh nhn Ngy tham gia nghin cu Ngy b bnh t Thi gian theo di, tnh n ngy kha s 31/12/2001 (nm) 12.95

12/1/1989

2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tng cng

14/08/1990 27/03/1989 01/02/1989 07/09/1989 21/11/1989 02/12/1990 07/04/1989 08/01/1990 30/07/1989

21/03/1998 17/03/1999

7.61 12.77 10.13 12.32 12.12

01/05/1992

1.41 12.74 11.99 12.43 106.49

Nh cp trn, chng ta pht hin 3 ca bnh t, v l t s ca t sut pht sinh. V mu s, chng ta thy tng cng thi gian theo di ca 10 bnh nhn l 106.49 nm. Nhng nn nh l chng ta theo di 10 ngi, cho nn n v phi l nm-ngi hay ni theo thut ng ting Anh l person-years. Tng thi gian theo di l 106.49 nm-ngi hay person-years. T sut mc bnh t, do , c tnh bng cch ly s ca bnh chia cho s nm-ngi. C th hn: 3 / 106.49 = 0.0282. Ni cch khc, t sut mc bnh l 2.82% nm-ngi. Con s ny cn c th din gii mt cch khc na, nhng ti s dnh cho bn c suy ngh!

2.3 T l pht sinh (incidence hay incidence proportion)

Mt li im nhng cng l khim khuyt ca t sut pht sinh l mu s do hn hp ca hai n v s i tng v thi gian nn i khi cng kh hiu. Chng hn nh khi ni t sut pht sinh 2.8 trn 100 ngi-nm, chng ta khng bit l s ln mc bnh ca mt c nhn c theo di 100 nm, hay 2 ngi c theo di mi ngi 50 nm. Do , dch t hc ra mt ch s khc tm dch l t l pht sinh. Mu s ca t l pht sinh khng phi l ngi-nm m ch l s i tng theo di. V l t l, cho nn mu s ca t l pht sinh l mt phn ca mu s. Do , t l pht sinh c nh ngha l s ca mc bnh trong mt khong thi gian chia cho s i tng c theo di trong khong thi gian . Ch rng t l pht sinh cn i khi c cp n nh l t l tn cng (attack rate). Trong y vn, hai thut ng ny (t sut pht sinh v t l pht sinh) thnh thong vn c s dng qua li m khng phn bit mu s. T sut pht sinh hay t l pht sinh c th c tnh cho hai nhm v so snh cho ra t s nguy c (relative risk). Do , t sut c gi tr khoa hc l cung cp cho chng ta mt vi thng tin v bnh cn hc.

Trong v d trn, chng ta c 10 bnh nhn, v qua theo di trung bnh 10.65 nm (ly 106.49 chia cho 10), c 3 ca mc bnh t. Do , t l pht sinh trong vng 10.65 nm l: 3 / 10 = 0.30 hay 30%.

2.4. Mi lin h gia t sut pht sinh v t l lu hnh

thy mi lin h gia t sut pht sinh v t l lu hnh, chng ta cn n vi k hiu. Gi N l s i tng trong mt qun th c theo di trong thi gian t nm t0 n nm t1, v trong thi gian chng ta pht hin c X ngi pht sinh bnh. Gi d rng tng s ngi-nm ton b qun th l T. Gi P l t l lu hnh, v theo nh ngha trong thi gian t0 n nm t1, P c th c tnh qua cng thc: P=X/N Gi I l t sut pht sinh, chng ta c th c tnh I nh sau: I=X/T V tng s ngi-nm l T, v chng ta c N i tng, cho nn thi gian theo di trung bnh (k hiu D) ca qun th l: D=T/N Qua vi thao tc i s c th thy ngay rng: P = I T/N = I D iu ny c ngha l t l lu hnh l tch s ca t sut pht sinh v thi gian theo di trung bnh. V d 5 (tip tc): Trong v d trn, chng ta theo di 10 i tng vi tng s nm ngi theo di l 106.49, do , thi gian theo di trung bnh cho mi i tng l D = 106.49 / 10 = 10.65 nm. Chng ta cng bit rng t sut pht sinh l I = 3 / 106.49 = 0.0282. Do , t l lu hnh trong thi gian l: P = 0.0282 10.65 = 0.30 hay l 30%. Tht vy, trong s 10 ngi theo di trong thi gian cp, c 3 ngi mc bnh, v do t l lu hnh l 30%. Cn ni thm rng t l lu hnh mt thi gian ny cn c gi l t l pht sinh tch ly (cumulative incidence). Bng sau y s tng hp cc khc bit, c tnh v ng dng ca t s, t l, v t sut: c tnh T s (ratio) T l (proportion) T sut (rate)

Ton hc T s v mu s T s (trong vn cnh dch t hc) Mu s (trong vn cnh dch t hc)

Phn s Khng hn phi c cng n v C th bt c s no C th bt c s no

Phn s Phi c cng n v S ca bnh Tng s i tng trong qun th

Phn s Khng hn phi c cng n v S ca bnh Tng s ngi-thi gian (thi gian c th l nm, thng, v.v) T 0 n v hn T l pht sinh (incidence), t l tn cng (attack rate), t sut pht sinh (incidence rate), v.v Mi lin h gia yu t nguy c v bnh (bnh cn hc)

Gii hn ca gi tr Ch s dch t hc

T 0 n v hn T s gii tnh, BMI, mt xng, mt dn s, v.v

T 0 n 1 (hay 100) T l lu hnh (prevalence), k c t l lu hnh tch ly hay mt thi im Qui m ca bnh

ngha

n thun m t

Ngoi cc ch s trn, cn mt s ch s khc cng phn nh qui m bnh tt nh lifetime risk (nguy c mc bnh trn i), hazards rate (t sut nguy c), v.v cng c khi s dng trong cc nghin cu dch t hc thuc dng phn tch. Ngoi ra, cc ch s mang tnh o lng khc [ti cha bit dch sang ting Vit l g] nh attributable risk fraction, etiologic fraction, potential years of life lost, v.v cng c khi s dng cho cc cng trnh dch t hc mang tnh phn tch. Tuy nhin, cch tnh cc ch s ny cng phc tp, v i khi i hi phi c phn mm my tnh mi thc hin c. C nhin, trn y ch l cc ch s cc k n gin trong dch t hc. Cc ch s ny ch l s trung bnh, cha phn nh dao ng mu (sampling variation). Cch tnh dao ng mu c phn tng i phc tp hn nhng l mt ti cho cu hi sau. :-) C th ni rng b mn dch t hc c hnh thnh t ba ngnh hc chnh: y hc, dn s hc, v thng k hc. Y hc cung cp cho chng ta nhng khi nim bnh l, bnh cng, c tnh lm sng t c nhn t suy lun cho mt qun th. Dn s hc cung cp cho chng ta nhng khi nim qun th nh t l, t sut, v t s. Thng k hc cung cp cho chng ta nhng khi nim xc sut, m hnh ton hc, v m hnh suy lun khoa hc (nh kim nh gi thuyt v kim nh ngha thng k). Do , dch t hc thc cht l mt lin ngnh, v i hi ngi thc hnh phi nm vng c ba lnh vc hc thut trn. Dch t hc khng th l khoa hc nu khng c o lng. kt thc bi tr li ny, ti mn li ca ng William Thomson (cn gi l Lord Kelvin hay B tc Kelvin), ngi pht trin nhit k Kelvin ( K) nh sau: Ti thng ni rng khi bn

c th o lng mt s kin v din gii s kin bng con s, bn bit i iu v s kin. Nu bn khng th din t mt s kin bng con s th kin thc ca bn s ngho nn i. Khng o lng c, bn kh c th lm cho khoa hc tin trin. Trong khoa hc cn o ong m (nh ng b ta hay ni) rt quan trng. C th ni khng ngoa rng bt c ngnh no m khng c cn o ong m th cha hn l ngnh khoa hc! Ch thch:
Bn c c th tm hiu thm qua T in Dch t hc trc tuyn y: http://www.swintons.net/jonathan/Academic/glossary.html. Cun ny tht ra khng hn tt. Cun sch tham kho chnh l A Dictionary of Epidemiology ca John M. Last. Cun ny rt mng, nhng kh t tin! Sau y l nh ngha v ch dn ca B Y t (D n h tr h thng y t d phng) m bn c cho bit (ch trch dn phn lin quan) cc bn tham kho. II. Phn tch s liu gim st Phn tch s liu kp thi l vic lm quan trng c th bin thng tin thnh hnh ng. 1. Cc ch s: 1.1. Khi nim: Ch s l s o gip cho vic lng ha v so snh nhng s thay i. S thay i c th c th hin theo chiu hng (tng hay gim), mc (t hay nhiu) v phm vi (rng hay hp). 1.2. Cc dng thc ca ch s: 1.2.1. Tn s: Biu th s ln xut hin ca mt quan st no . V d: s ngi mang vi rt cm gy bnh H5N1 khi kim tra bnh phm. 1.2.2. Tn s cng dn: thng c s dng khi trnh by trong bng. Tn s cng dn ca mt no bng tn s ca chnh cng vi tn s ca cc trc. 1.2.3. Tn s tuyt i: chnh l tn s thc ca mt quan st v khng ph thuc vo c mu ln hay nh. Tn s tuyt i c biu th bng gi tr tuyt i ca s kin. 1.2.4. Tn s tng i hay cn gi l tn sut: biu th ca tn s trong mt mi tng quan vi c mu. Tn s tng i c biu th bng gi tr tng i ca s kin, bao gm t s, t l v t sut. 1.3. T s, t l v t sut: T s, t l v t sut l nhng cng c quan trng dng o tn s ca bnh. Cc thc o tn s ny c dng cho cc bin phn loi (v d nh sng hoc cht, nam hoc n). Ba thc o c cng cng thc: X/Y x 10n trong x v y l nhng s lng c so snh v 10n l hng s. 1.3.1. T s: l biu th mi tng quan ca hai i lng. Hai i lng ny c th lin quan vi nhau hoc hon ton c lp vi nhau. T l v t sut l nhng trng hp ring ca t s. V d: S dn trung bnh ca mt khu vc trong khong thi gian xc nh (ngi) Din tch ca khu vc (km2) Mt dn s =

1.3.2.

T l: l mt phn s trong t s l mt phn ca mu s v c cng n v o

nh nhau, [x/y, trong x l mt phn ca y] V d: S nam ca mt khu vc trong khong thi gian xc nh T l nam = Tng dn s (nam+n) ca khu vc trong cng thi gian - T l phn trm: C cng cng thc nh t l, nhng c nhn vi 100 (x/y X 100). 1.3.3. T sut: l phn s dng o lng xc sut xy ra ca mt s kin c bit, trong t s l cc s kin (sinh, cht, tai bin, bnh tt,...) v mu s l s lng c th c trong cc s kin (dn s chung, s tr em di 5 tui, s ph n trong tui sinh ,...) trong mt khong thi gian nht nh. T sut thng xc nh mc bin ng ca cc hin tng trong mt khong thi gian xc nh. T sut trong dch t hc thng cha 3 phn: tn sut mc bnh, mu ca qun th v thi gian xy ra s kin. Khng ging nh nhng con s, cc t sut c th gip hnh dung ra nguy c mc bnh ca con ngi trong qun th. T sut thng c dng so snh s xut hin bnh gia cc vng, nhm tui, gii tnh hoc nhm dn tc khc nhau. S s kin xy ra trong khong thi gian xc nh thuc mt khu vc xk T sut = (k=10n) S lng trung bnh c th c kh nng sinh s kin trong khu vc/thi gian V d: T sut t vong ca bnh (Case Fatality Rate - CFR) cn gi l t l cht trn mc l t l thng dng. Cch tnh t sut t vong ca bnh nh sau: - Tnh tng s trng hp t vong. - Chia tng s trng hp t vong cho tng s trng hp bnh ghi nhn c (c t vong v khng t vong). - Nhn kt qu vi 100. Bng T sut t vong ca bnh ca bnh si theo nhm tui nm 2006 Nhm tui 0-4 tui 5-14 tui T 15 tui tr ln Khng r tui Tng cng S mc 40 9 1 28 78 S cht 4 1 0 0 5 T sut t vong ca bnh 10% 11% 0% 0% 6%

- T sut t vong ca bnh gip: o Ch ra mc trm trng ca bnh trng. o Xc nh nhng mm bnh mi c c tnh cao hn hoc khng thuc. o Ch ra cht lng chm sc y t km hoc tnh trng cha c chm sc o Ch ra nhng vn trong qun l ca bnh. So snh cht lng qun l ca bnh gia nhng vng khc nhau. Cc chng trnh y t d phng c th tc ng n t sut t vong ca bnh bng cch m bo rng ca bnh c pht hin ngay v c qun l vi cht lng tt. Mt s khuyn ngh v cng tc phng chng nhng bnh c th coi vic lm gim t sut t vong ca bnh l tiu ch nh gi tnh hiu qu ca vic x l dch (v d nh CFR thp

hn 1% trong v dch t). Cc ti liu trong y hc s dng cc thut ng t s, t l v t sut khng nht qun nh l trong nh ngha ca ton hc. iu quan trng l phi hiu cch o lng, tnh ton v ngha ca cc thut ng ny. 1.5. o lng mc bnh: 1.5.1. T sut hin mc: o lng tn s hin mc bnh ca mt qun th mt im nht nh ca thi gian (t l hin mc ti mt thi im) hay mt khong thi gian nht nh (t l hin mc trong mt khong thi gian). T sut hin mc thng k hiu l P (prevalence) P= Tng s bnh nhn hin mc ca mt bnh ti mt thi im nht nh hay trong mt khong thi gian nht nh Tng s ngi qun th c nguy c xk (k=1 0n)

- ngha ca t sut hin mc: o T sut hin mc c xc nh trong cc cuc iu tra ngang gim st tnh hnh sc khe ca cng ng, nh gi mt hin tng mc hng lot. Nu c th i chiu nh cao nht ca nguy c (xy ra trong qu kh) vi nh cao ca t l mi mc th c th c lng khong thi k bnh hoc thi k tim tng ca bnh, thi gian tip xc, v cng vi cc thng tin khc v dch t, c th cho ta nh gi mt cch logic qu trnh mc bnh hng lot v p dng nhng phng php hp l v hu hiu trong gim st bnh hng lot. o T sut hin mc c s dng nh gi tnh trng sc khe ca mt qun th, l c s lp k hoch p ng nhu cu chm sc sc khe ca qun th (nh s cn b y t, s ging bnh, c s thuc iu tr). 1.5.2. T sut mi mc: o lng tn s mi mc bnh ca mt qun th trong mt khong thi gian no . T sut mi mc thng c k hiu l I (incidence) T sut mi mc tch ly (CI): CI= Tng s trng hp mi mc bnh ca mt qun th trong mt khong thi gian xc nh Tng s ngi c nguy c mc bnh ca qun th trong thi gian

T sut mt mi mc (ID): l t s ca s trng hp mi mc ca mt bnh trong mt thi gian nht nh, c chia cho thi gian-ngi c nguy c. Tng s trng hp mi mc bnh ca mt qun th trong mt khong thi gian xc nh ID= Tng thi gian c nguy c theo di c ca tt c cc c th thuc qun th - T sut mt mi mc thng l mt php o chnh xc hn t sut mi mc tch ly, bi v n quan tm n thi gian nguy c ca tng c th. o T l tn cng: L mt dng c bit ca t sut mi mc thy c phm vi v mc dn s b nh hng, thng c s dng trong iu tra, nghin cu cc v dch. T l tn cng thng c k hiu l AR (attack rate). Cng thc: S mc mi ca qun th trong mt khong thi gian x 100 Dn s nguy c vo lc u khong thi gian AR= (100 0) V d: Bng minh ho t l tn cng ca bnh st xut huyt theo vng: Qun/huyn Dn s S mc T l tn cng/1.000

Thu Nguyn 271.728 1.370 5 Ng Quyn 196.188 1.400 7 An Hi 193.997 870 4 Vnh Bo 191.719 450 2 An Lo 182.481 400 2 Khc 133.000 0 0 1.169.113 4.490 4 Tng cng - ngha ca t sut mi mc: o T sut mi mc c xc nh trong cc nghin cu thun tp tng lai, trong mt nhm c th c nguy c nhng cha mc bnh c theo di trong mt thi gian xc nh nguy c pht trin bnh o T sut mi mc c ch cho vic nh gi nguy c pht trin bnh theo thi gian do tip xc vi yu t nguy c . o T sut mi mc cho php nh gi hiu qu ca cc bin php can thip c p dng. 1.5.3. Lin quan gia t sut hin mc P v t sut mi mc I: - T sut hin mc P ph thuc ch yu vo t sut mi mc I v thi gian mc bnh trung bnh: P=IxD (Trong D l thi gian mc bnh trung bnh, cn gi l bnh k, o bng ngy, tun, thng hoc nm). - S lin quan ny gip chng ta thy mt iu quan trng: nu mun gim t l hin mc th c th thc hin bin php: o Gim s mi mc (chng dch hu hiu, nh bo v khi cm nhim, ct t ng truyn nhim, khng xut hin trng hp mc bnh mi, c bin php phng bnh c hiu) v hoc o Gim thi gian mc bnh trung bnh (c bin php iu tr tt, rt ngn thi gian iu tr, tng cng sc khe nhn dn).