4

m.
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur177mign
 PATROLOGIif:
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSAUS, INTEGRA, UNIFORMIS,
COMMODA, OECONOMICA

OMRilliM SS. PATR[)M, DOCTOROM SCRIPTORUMOUE ECaESIASTICORllM.

SIVE LATINORUM, SIVE GR^CORUM,
QUI AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III
[ANNO 1216) PRO lATIMS
ET CONCILII FLORENTINI {ANN. 1439) PRO GRMCIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHROIVOLOGICA
OMNIUM QU.E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIG^ TRADITIONIS
PER QUINDEGIM PRIMA
ECGLESIiE SiECULA,
^^"'^'NES ACCURATISSIMAS, INTKR SE CUMQUE N0NNULIJ3 CODICIBUS
MANUSCRIPTIS COLLATAS PERniTAM n,t mP«
'^^lt
TER castigata; dissertationibus, commentariis, variisque
OPERIBUS POST AMPLISSmAS EDITIONES QU^ TRIBu's NOV.SSUIIS
legtionibus continenter i.rnJfrx *^ ^*"

S^CULIS dLe^JuR rBSOLUTAS 0^"^^^^^^

'."''"''""' ANALYTICIS, SINGULOS SI VE TOMOS SIVE AUCTORES ALICU.US
BCsT.?t7. *'^''""''" '''''^^ '""'^ ''^^''"« '^'^^ DISPOS.TIS, MOMENTI SUBSEQU^^^^^^ '

«;m MARGINEM
^fj*' NECNON ET TITULIS SINGULARUM J!GmA-
RUM SUPERIOREM DIST.NGUENTIBUS SUB.ECTAMQUE MATERIAM
TA, OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO S.GNIF.CANTIBUrADORNA-
AUGTOR.TATE ,N ORDINE
AD TRADITIONEM EGCLESIAST.CAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA '

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDIC.BUS AUCTORUM S.CUT

ET OPERUM, ALPHABETICIS CHRONni n«,^,<. o^
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTIC.S, ANALOG.C.S,
IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM DOGmTt\cum ,"^""
«ICUM. CANONICUM, D.SGIPLINARE, H.STOR.GUM, ET MOR.I^
CUNCTA ALIA S.NE ULLA 'exSpTIONE 'sED PP^«' ^^^-
^

DuoBus indicibus immensis et generalibus, altero scilicet

RERUM wo cSlto nnm^?,^n
,1''.":^^^"' ^^"'''^ "^'^""-
^"'^''^
™'^
SCR.PSERIT, UNO
^"^« UNUSQUISQUE PATRUMfNE UNO QmDE«'
.NTUITU CONSPICIATUR \lTER0 SGRlPTURi
0^0
^APR^"'^^ ;
^'' *^"° '-'="'"" COMPERIRE SIT OBV.UM QUINAM PATRES KT IN
'

«,^f^' LOCIS SINGULOS

SUORUM QUIBUS OPERUM
SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR^ VERSUS
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI A PRIMO
SINt'

PERTINENT.BUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIQR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTO^lES SGRIPTORESQUE
EGCLESIJ: LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOGENTIUM III.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecse Cieri universte,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^ ECCLESIASTIC^ RAMOS
EDITORE.

PATROLOGI^ TOMUS CLXXVII.

HUGO DE S. VICTORE.

illwi

PARISIIS
FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE
IN v?^^^^^^
^^Vm SUGGESSORFq
VIA DICTA AVENUE DU
: MAINE, m, OLIM C/.^^" ^ 1^7 ^. '

1879
Clichy. — Ex TYPis Pauli Dupont, 12, viA DiGTA Bag-d'Asnieres. — 1337.10.79.

THE INSTITUTE OF KEDIAEVAL STUDiES'

ELMSLEY PLACE
10
TOROiSTO 6, CAHADA,

DEC -=71331
 SiEGULUM XII.

HUGONIS
DE S. VICTORE
CANONICI REGULARIS S. VICTORIS PARISIENSIS
TUM PIETATE, TUM DOCTRINA INSIGNIS

OPERA OMNIA
THIBUS TOMIS DIGESTA

EX MANUSCRIPTIS EJUSDEM OPERIBUS QU.E IN BIBLIOTHECA VICTORINA

SERVANTUR ACGURATE CASTIGATA ET EMENDATA, CUM VITA IPSIUS
ANTEHAG NUSQUAM EDITA
STUDIO ET IINDUSTRIA

CANONICORUM REGULARIUM
REGALIS ABBATIyE S. VICTORIS PARISIENSIS

(Rothomagi 1648, fol.)

EDITIO NOVA
SPURIS ET ALIENIS IN APPENDICEM AMANDATIS, ORDINE POTIORI DONATA, PU/E1'ATIUNIBUS
AMPLISSIMIS VARIISQUE OPUSCULIS AUCTA ET ILLUSTRATA

ACCURAINTE J-P. MIGNE

BBBMOTIIEC^: CLKRI UMIVERS^
SIVE
CURSUUM GOMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTr.E ECCLESIAST1C.'E RAMOS EDITORE

TOMUS TERTIUS.

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET MIGNE SUCGESSORES
J.-R.

IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127,

187'J
 ELEIVCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXXVII CONTINENTUR.

HUGO DE SANCTO VICTORE.

Appendix ad opera dogmatica.

De bestiis et aliis rebus libri quatuor
De anima .

jg«
Piiorum Excerptionum libri decem ,^.
De unione corporis et animge
Apologia de Verbo incarnato ;
De Verbo incarnato collaliones ires
De filia Jephte ..*.*...* '

c
Speculum de mysteriis Ecclesiae «
33«
De ca^remoniis ecclesiasticis *
o».
De canone mystici libaminis
^^^
Miscellanea
. 469
Appkndix ad opera mystica.
Sermones cenlum
899
 APPENDICIS
AD

HUGONIS OPERA DOGMATICA

CONTINUATIO

DE BESTIIS ET ALIIS REEUS

LIBRI QUATUOR.
Quorum primus et secundusHugonem de Folleto ut videtur, auctorem agnoscunt
posteriores duo ab anonrjmis compilati.

INDEX. Tiium librorum sequentium de naturali historia, sive de proprietatibus rerum, qui Dcstiari-
oriun nomine vulgo inscribuntur; quarti autem, qui de proprietatibus et epithetis rerum est, quia se-
rie litteraria scriptus est, non collegimus tal)ellam. Horum autcm trium tabella secundum litteras
collecta est sub duplici numero quorum prior est libri, posterior capitis, hoc modo
,
:

Asinus et Asellus, iii, 22. Cervi, xi. 14.

Abies, lib. iii, cap. 56. Aspis, II, 18 et 30. Cervix, iii 60.
Accipiter, l,inprologoetcap.
lib.
Aspidochelone, ii, 36, Cerastes, iii, 42.
13. Accipitrum species, i, 14. Assida, i, 31. Charadrinus, i, 48, etlib. ir, cap. 31
Curalio, i, 15. In Iseva gestatio Aves generatim sive in genere Chrysolilhus, iii 58.
1, 16. Pertica, i, 11. Pedicoe, i,
,
m, 21. Aves hercinia^, iii, 31 Chrysopassus, etc. ibidem.
18, Lora et corrigia, i, 19.
Auster, i, 12. Ciconia, i 42.
Adamas ii, 31.
Auditus, III, 59. Cilla, III, 60.
Adolescens, iii, 61. B Cimge etcimata, iii, 56.
-^tates hominis, iii, 61. Balrenae.iii, 55. Cimex, iii, 51.
Agnus, iii, 15. Barba, iii, 60. Cinnamulgus, iii. 30.
Alae et axillse, iii, 60. Basilicus, 41. m, CiiTi, III, 00.
Alcion. Vido Halcion. Batracha, iii, 50. Classis Salomonis, i, 54.
Alnus, III, 56. Berillus, iii, 58. Clunes, m, 60.
Aluus, III, 60. Boa, m, 45. Collum, m, 60.
Amcthystus, iii, 58. Bombyx, iii, 54. Columba, i, in prologo. Columbse
Amphibii pisces, iii, 55. Bonasus, iii, 5. tr es, etearumpenn» I, 1, Co-

Amphysibcna, iii, 44. Bos, m, 19. lumba? dorsum. Ihid. cap. 2. 0-

Amygdala, iii, 56, Brachia, m, 60. culiet ala3. c. 3. Columbam rcs-
Anas, III, 36. Bubo, I, 18. picientia. \'i(/e lib i, usq ad c 11
Anguilla, iii, 55. Bubulus, III, 19. Comoe, iii, 60.

Anima, iii, 59. Buxus arbor, iii 56. Compagia, iii, 60.
Animaliumnatura3. III, 12. C Conchamargaritifera, ii, 35,Con-
Animus, iii, 59. Cadaver, iii, 61.
chaj et coclea3, et earuin ge-
Anser, i, 46. Cajcum intestinum, nera, iii, 55.
iii , 00.
Antula sive antus sive antolops, Cajsaries, iii, 60.
Cor, III, 60.
II, !2. Caladriusseucaladrusi,48etii,31 Cornix, iii, 35.
Anus, III, 61. Calcedonius seu Carchedonius, Corum, m, 60.
Aper, III, n. III, 58. Corpus, III, 59, et iii, 61. Corpo-
Apes, III, 38. Cales, III, 60.
ris humani ratio,iii, 60 et 01.
Aqualicus, iii, 60. Camelus, Cortex, III, 56.
iii, 20.
Aquatiliumgenera, iii, 55. Cancer, iii 55.
Corvus, I, 35.
Aquila, i 56. Calvaria, m, 60.
Costw, III, 60.
Aquilo ventus, i, 12. Canes, Coturnix, i, 51.
ii 11, et iii, 11.
Aranea, iii, 5i. Canities, Coxee, iii, 60.
iii, 61.
Arbor Indica, iii, 39. Arborum Caper, ii, 13.
Crines iii, 60.
,

specics, m, 56. Capilli,m, 60. Crocodilus, ii. 8, et iterum, iii, 55

Arca, III, 60. Caput, m, 60. Crura, m, 00.
Ardea, i, 4T. Caro, III, 59. Cubilus, III, 60.
Arimaspi, m, 58. Carlilagines, m, 60.
Cutis, III. 00.
Aromata, ii, 23. Caslanea, m, 56, Cygnus, 1 53.
Arteria?, iii, 60. Castor, II, 11. Cypressus, iii, 56.
Artus articuli, iii, 60. Catus murilegus, iii, 24. D
Avvina, iii, CO. Cedrus, iv, 26, et iii, 56. Defunctus, iii, 61.

Patrol. CLXXVII,
310
Vo|. \11
 11 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 12

nclpliiiii, III, 55. Ipnifori lapides, ii, 19. Musculi, iii, 60.
Dciiliiti, |)isrcs, 55. iii, liox, iii, iti'}. Musio, iin, 21.
DiMiles i'l eormn spicies, iii, (>(). Ilia, III, ()(). Mustoila, 11, 18.
Dcxlora, la>va et sinistra, m, (50, Indioa arhor, m, 39. N
l)i},'ilus, III, 00. Inlans, ii, 61. Nares, m, 60.
Dissepluin, iii, 60. Iiisilio,. III 56. Nafes, m, 60.
Dorsum, iii, (iO. liilorcilium, iii,60. Natura in oommuni, iii, 59.
Draco inaxiinus, ii, til. Intestina, iii, 60. Nemus, m 56.
Dromcdarius, m, -21. J Nervi, iii, (iO.

Dypsas, iii, iO. Nidus lui-turis, i, 25.

.laoulus serponlis speoies, iii, iO.
Nux, III, 56.
E Jasj^is, III, 58.
Ealio, III, 10. Nyolioorax seu nootua, i, 43.
Joour, III, 60.
Kchineis, iii, 55. ,lojuiium iidostinum, iii, 60.
Eciiinus, III, 55. Juniperus, iii, 56.
Elcphas, II, :25, ct iteruin, 26. Occipitium, m, 00.
Juvcncus, III, 18. Oouli, ibid.
Epoi)s, I, 52.
Juvenes, v, 61. Olor, I, 53.
Ei]uus, iii, 23.
Eijui (lofcs, III, 55. L Omcntum, m, 60.
Erinaocus, ii, Og. Onagcr ii, 11.
A. Labia, iii, 60.
Eruca, ui, 5i. Onocentaurus, ii, 4 et 33,
Lao, III, (K).
Lacertus et lacerta, ii, 28. Lacer-
Organasensuumnostrorum,m,59
F (^rphaui, m, 61.
tus et ejus genera, ni, 50.
Facies, iii, 60. Odoratus, m, 59.
Lacerti, iii, 60.
Fauces, iii, 00. Os, iii, 60.
Fel, 60.
Laorymre, iii, (50.
iii, Ossa, m, 00.
Femina, iii, 00 ct Lapides igniferi, ii, 19.
61.
Laquei venantium tres,
Ova et inde nata, m, 37.
Fcmora, iii, 60. i, 30.
Ovis, III, 13.
Felus III, 60. Latus, lii, 60.
Laurus, iii, 56.
P
Fiber, n, 11. Pala', m, 60.
Fibree, iii, 60 Leo, 11, 1.
Leopardus Palatum, iii, 60.
Ficus, III, 56. et pardus, iii, 2.
Leucrocuta, iii, 7.
Palma, m, (50.
Flagella iii, 56. Palma3 arboricomparatus jnstus,
Flores, m
56.
Lil)anus, i, 26.
Liber cortex, iii, 56. 1,21. Ecclesia, et anima fidelis
Folia, III, 56. eidem, i, 21. Palma^rursus, m,
Formicaj, ii, 29. Formica et ejus Ligna, m, 56.
Lingua, iii, 60. 56 et 60.
propiiclates, ii, 29, Palpaliraj, iii, 60.
Fraxinus. iii, 56. Luous, ni, 56,
Luml)i, iii, 60.
Panthera, n, 23.
Frons, iii, 60. Pardus et leopardus, iii, 2.
Fructus, IVuges, iii, 56 Lumbricus, 54.
Lumina, iii, 60.
Parentum undc cum prolc simi-
Fulica, I, 58. litudo, 60.
III,
Funus, III, 61.
Lupi, ii20. Lupiaquatiles, m, 55.
Luscinia, iii, 33.
Passer, i, 20.
G Lynx iii, 3.
Passer in ramis ccdri nidificans, i,
26 Passer mysticc, i, 27. Ejus
Gallus gallinacous,
Genitalia, iii, 60
i, Avis, i, 36 M domus et mores, 28. Vigilia, 29.
Malaj, maxillic, mandibula?. iii, 00 Ad animam comparat, 30. Pas-
Geiiua, 60.
III,
Malus el malum Punicum, iii, 56. serumpretia, i,31.1mmolatio,i,
Gcnus. III. 59. 32.
Mamilla, iii, 60.
(Termcn,'iii, 56.
Manticora, iii, 8. Pavo seu pavus avis, i, 55.
Gciue, III 60.
Manus, iii, 60. Pcctus, III, 60.
Ginyiva;, iii, 60.
Margaritifera concha, ii, 35. Mar- Pecus,pecudes, iii, 13.
Gladii, iii, 55.
garitarum inventio, m, 57. Pedes, m, 60.
Gustus, III, 59.
Malrix, iii, 60. Pediculi, m, 54.
(iraculus, i, 45.
Matrum crudelitas in natos suos Pelicanus, i, 33, et 51. ii, 27.
Grucs, I, 39.
Pcllis, m,
in oaptione llierusalem, iii, 55. ()0.
Gula, III, 60.
Pordix, 50.
Mcatus, III, 60. i,
Gurjinlio pars gutturis, in, 60.
Medullaj, m, 60. Phagus, III, 56,
Gryi)hcs, iii, i. Pha;nix, i, 19.
Membra hominis, m, 60. Quse sint
H III, 00. Pioa ct pious, iii, 32.
Mens, m, 59. Picoa, iii, 56.
Ilajtlus, III, 16.
Menstruum, m, 60. Pinuhi, m, 60.
llala, III, 60.
Mentum, m, 60. Pinus, m, 56.
llalcion, iii, 29,
Mcrula, 13. Piscium diversorum naturje, m,
Ilcrcinia! aves, iii, 31. i,

Milvus, 40. 55. Pisces ampliibii scu amplii-

Ilcricus scu herinaceus, ii, i. I,

Monoceros, ii, 6. vii. //;/'(/. Piscium varia genera

Ilcrodius, i 37.
Morus, m. 56. cl fctus ainor. Ihid Piscium
iii
llicna, II, 10.
Mors, III, 61. oastilas et victus, et pisces
Ilirundines, i, il.
Mortis gencra. Ihidem. dentali. Ihid.
Ilircus, m, 15. . .

Moiluorum genera. iii, 61. Pistacea, m, 56,

lloino, m, 59. Ilominis inpudici-
Mugilis, III, 55. Planta-, et plantcria, m, 56 et60.
tia in mulorum curalionc, m, 55
Muhor, ,m 01. Pkitanus, m, 56.
Ilominis formandiordo, iii,60.
Mulloium generatio impudenter Polypus, m, 55.
Humeri, iii, 60.
ab homine excogitata, iii, 55. Poina, III, 56.
llyacinthus, iii, 58.
". ?\iuious, 55. III, Populus aibor, m, 56.
Ilydria ct Ilydrus, ii,
Multipes, m, 54. Porci marini, m, 55.
I Murena, iii, 55. Pori, m, 60.

57. Murex, iii, 55. Posteriora bonis, iii, 60,

Ibis avis, i,
Mus, m, 25. Prsecordia, iii, (50.
Ibixfera, ii, 15.
13 DE BESTIIS ET ALlIS REBUS LIBER PRIMUS. 14

Psittacus, m, 28. Sensus hominis, iii, 59. Topazius vel Topanlius, m, 58.
Pueret puella. Ibid. Sepultus; iii, 61. Tori, III, 60.
Pucrpei'oo Ibid. Serpentumgenera,iii, 10. Scrpen- Torpedo, iii,55.
Pugnus, III, 60. tes sireiii, iii 43. Scrpcntum
,
Torris, iii, 56.
Pulices, III, 5i. naturae, iii, 52 et 53. Truncus, m, 56 et 60,
Pulnio, III, CO. Serra, iii, 55. Turtur, i, 20, 23, 24, 25.
Pulpa, III, 60. Serra beikia, ii, 22. U
Pulsus, HI, 60. Scps serpens, m, 48. Ubera, m, 60.
Pupilla, III, 60. Sibilus serpens, iii, 41 Ulmus, iii, 56.
Pupilli ct orpliani, iii,6L Simife vel simii, i, 12. Ulna. iii, 60.
Puperes, in, 6L Sinistra, i, 60. Umbilicus, m, 60.
Q Sirenae, i, 32. Sireni serpentes, Ungues, iii, 60.
III, 47.
Qualea avis quse et coturnix et Unicornis, ii, 6.
Sinaragdus, iii, 58. Uniones, ii, 35,
ortyx dicitur, i, 51,
Sohim, III, 60. Upupa, I, 32.
Qucrcus aut (juernus, seu quer-
Sorex, m, 25. Urina, iii, 60.
na arl)(jr, ci ejus annositas,
Sortes quatuor, i, 3. Ursus, III, 16.
III, 56.
Spennatuni dinerentite, iii, 00. Urus, m, 19.
III, Quaclrupci^lia animalia,
12.
Spina el spiua sacra, m, 60. Ustula, m, 54.
Quisquilia^, iii, 56.
Spirilus, iii, 59. Uterus, III, 60.
R Splen, III, 60.
V
Radix ramus, Spondilia, m, 60.
et iii, 5G. Vacca, III, 19.
Stellio, II, 16 et 28, et iii, 52.
Ranse, iii, 55. Venae, iii, 60,
Renes, iii, 60, Stomachus, m, 60. Venter, iii, 60.
Struthio et ejus pennse atque na-
Ricynus, iii, 54. Vermes et vermes carnium, iii, 54
tura, 37.
Rumen, iii, 60. I,
Veretrum, m, 60.
S Subiinguium; m, 60. Vertex, m, 60.
Succinum, iii, 56, Vertibula, m, 60.
Safamanora, ii, 16. Suffragines, iii, 60.
Salix, III, 56.
Vervex, iii,14.
Supercilia, iii, 60.
Vespertilio, iii, 34.
Saltus, III, 56. Surculus, iii, 56.
Sauguis, III, 60. Vesica m, 60, 61.
Sycomorus, iii, 56.
Vimen, m, 56.
Sanguisuga, iii, 54.
Sapptiirus, iii, 58. T Vipera, ii, 21.

Tactus, m, 59. Vir, vira, virago, virgo, iii, 61.

Sapphirinuscolorinalis columhse
III, 7. Talpa, m, 26. Virga III, 56.
Sardonix seu sardonychus, Talus, iii, 60. Virgultuin,. Ihid.
iii, 58.
Sardus, Tarmi, iii, 54. Virus, III, 60.
iii, 58.
Sarra, m, 55. Taurus, iii, 18. Viscera, iii, 60.
Saura, iii, 85 Tempora capitis, iii, 60. Visus, iii, 59.
Teredo, iii, 54. Vita, iii, 59.
Scapula, m, 60.
Scarus, iii, 55. Terga, m, 60. Vitulus, m, 19.
ScitaHs, m, 43. Testiculi, iii, 60. Vulpes, II, 5.

Scopius, III, 54. Scorpius marinus Testudo, III, 55, Vultur, I, 38.
III, 55. Tharandus, m, 9. Vultus, m, 60.
Scrotum, m, 60. Thorax, m, 60. Vulva, m, 60.
Semen, iii, 60. Vide Sperma. Tibite, iii, 60. X
Senectutis bona et mala, iii, 61. Tigris, m, 1. Xilycon, quoe vulgo forte perpe-
Senes. Ibid. Tinea, iii, 54. ram dicitur siliqua, iii 56.

DE BESTJIS ET ALUS REBUS

PROLOGUS
AD RAYNERUM CONVERSUM.

HuGO Raynero buo salutem.

Dosideriitni pclitioiiilMis, charissimn, salisfaccrc cupiens, cohimbam, cujuspenliffi sunt dcargentatss, et posteriora
dorsi cjus in pallorc aiiri (Psal. lxvii), iiingero, cl (joi" picturam mcntes a^dilicare decrcvi, ut quod simplicium
aninms int(dli!j;iljiH oculo capcrc vix (Hilcrat, sallem carnali discernat ct quod vix concipere poterat audilus ;

percipial visns. Nec tantnm volui colnndjam formando pingere, sed ctiam diclando desoribere, ct pcr scripturam,
denionstrarc piotiu-am, nt cui nou placuei'it simplioilas pictura», placeat sallem moralitas scriptura;. Tibi crgo, cui
data^ sunt pcinue colnmba', qui elongasli fugicns, ul in soliludine maneros ot requiesceres, qui non quceris
dilationom in vocc corviiia, cras, cras ingominanle, sed contritionom in gomitu colunihino, libi, inquam, non
tanlum ad pra'sons cohunbam, scd eliam accipilrcm jiingam. Ecce in eadem perlioa scdcnt accipiler et columba.
Ego enim dc clero, tu dc nulilia ad conversioncm vcninuis, ul in rogulari vita quasi in pertica sedeamus, et qui
rapere consueveras domcsticas aves, nunc bouio opcrationis manu silvcstres ad conversioncm trahas, id est sfficu-
lares. Gcmat igitur columba, gemat et accipilcr voceinque doloris t^miltat. Vox enim coluniba', gemilus, vox
accipitris, questus. In principio hujus operis idcirco pra>posui columbam, quia spiritus sancti gratia semperprae-
paratur p;rnitonti, noc nisi per graliam poi-vcnitur ad ^oniam. l)c accipitrc vcro post columbaiu suhjungitur, per
quem nobilium pcrsonaj dtisignanlur. Cum cnim aliquis nobilium converlitur, per cxcmpluin bon;c oporationis
paupcribus prescntatur. Do quibusdam vero, tam volucribus quam anim;dibus, quaj ad exomplum inoruiu divina
bcriplura commcmorat, quanto citius potcro brcviler assignarc lentabo.
 :

15 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 1«

PROLOGUS ALTER.

Pcr qucm ianuit nuclor, quisquiscsl, se aniwaliaipsa etlapillosdepinxisse, sedquia imprimendo non pos-
sumus colores observare, ct animalium jilnriinn per se nota stinl, cortim picturis supersedehimus.
Cum scribere illitterato debeain, non mirelur diligens lector, si ad sedificationem illitlerati de subtilibus
simnlicia dicam. Nec imputet levitati, quod acoipitrem vel columbam pingani, cum bealus Jol) et propheta
David hujusmodi volucres nobis reliquerint ad doctrinam. Quod enim doctioribus innuit scriptura, hoc
simpHcibus pictura. Sic ut enim sapiens delectatur de subtilitate scripturijc, sic simpliciuin animus
dilinetur simplicitate picturae. Ego autem plus laboro ut simplicibus placeam, quam ut doctioribus loquar
ct (luasi vasculo pleno latices infundam. Qui cnim sapientem verbis instruit, quasi pleno vasculo
lalices infundit.

LIBER PRIMUS.

C.\p. I. De tribus cohmbis, quarum scriptura A Cap. II. De

meminit.
Si dormiatis inter medios cleros, pennsecohimbas
deargentatse etposteriora dorsi cjus in pallore aiiri
(Psal. Lxvii). In sacra scinptura, frater, tres colum-
columbse ad Ecclesiam coUatione.
Sidormiatisinter medios clcros, pcnnoe columbge
deargentatce, efposteriora dorsi ejus inpalloreauri
fPsa/. Lxvii). Columbadeargentataesf Ecclesia, do-
ctrina divini eloquii erudita, quae per similitudinem

baslegendoreperi, exquibus, si attente considere- fertur habere praedicafionis rostrum ratione divisum
tur, simplicium mentes ad perfeclionem poterunt quo granacongregat hordei et frumenti, sententias
columbam scilicet Noe, columbam David,
cdoceri, scilicet Veteris et NoviTestamenfi. Habet dextrum

columbam Jesu Christi. Noe requies, David manu et sinistrum oculum, moralem et mysticum sensum

fortis, Jesus sa7va/or interpretatur. Peccatoriautem seipsam respicit sinistro, Deum vero contempla-
dicitur Peccasli, (Eccli. xxij, quicscc. Si igittur vis
: tur dextro. Duas alas habet, activam et contempla-
essc Noe, quiesce a peccatis. Ut David esse possis tivam vitam; his duabus alis sedens tegitur his ;

operare fortia. Si salvari desideras, a Salvatore sa- duabus volans ad ccelestia sublevatur. Volamus, cum
lulem postula. Diverte igitur a malo, et fac bonum, mente excedimus. Sedemus, cum inter fratres sobrii
inquirc paccm (Psal. xxxiuj.DiverteadarcamNoe. sumus. In his siquidem alis pennse sunt. Pennae
Prajliare cum David prselia Domini. Inquiere pacem ^ vero sunt doctores, alis rectse actionis et divinae
cuin Jesu in Jerusalem. Diverte ad quietemmentis contemplationis inhserentes. Cleros vero [Grsece],
resiste tenfalionibus, exspecta patienler salutis be- sortes vocamus Latine. Duse sortes, duo sunt Testa-
neficium. De columba vero Noe dicitur licversa : menta. Inter quas sortes dormiunt, qui aucforifati-
cstcolumbaad vcspcruinfercnsin oreramum viren- bus Veteris et Novi Testamenti concordant et ac-
<yao/i v.T?fGe/j.viiijAdarcamNoecoIumbarevertitur quiescunt. Et posteriora dorsi ejus in pallore auri.
cum ad quietemmentis ab exferioribus animus re- Dorsum columbaj partem corporisessedicunt,
illam
vocalur. lievertitur ad vesperam, cum dcOciente cui radices alarum sesc invicem naturaliter con-
luce mundunte felicitatis, vanse gloria) fugit pom- jungunt. Ibidcm cor ponitur, quod dorsuproxinmm,
pam, timens ne incurrat obscuritatemmentis, idest auroperpetuae beatitudinis in futuro operietur. Sic-
profunditatem perpetuse damnationis. Olivam gerit, ut aurum pretiosius est argento, sic et beatifudo
quia misericordiam quterit. Olivam in ore portat, fufuri sseculipretiosior est felicitate praesente. Pos-
dum indulgere sibi quod deli(iuit precibus exorat, teriora igitur dorsi columbee in pallore auri erunt,
De columba vero David dicitur. Et posteriora dorsi quia justi in seterna beatitudine nimia claritate ful-
ejus in pallore auri. In posterioribus dorsi aurum gebunt.
habetur, quia bene operanti, in futuro venia pro- Cap. III. Dc cnhimboc ad fidelem animam
mittitur. Similifer et de Salvatore legifur quod in comparatione.
descensu columba^ super eum haec vox audiretur : Si dormiatis inter medios cIeros,pennx columbae
flic est Filitis meus dilectus, in quo mihi bene com- deargcntatse, etposteriora dorsi ejus in pallore auri
placui. (Maltli. iin.Columba esl Spirifus sancti gra- (Psal. Lxvii). Columba est quoelibet fidelis et sim-
tia, quse super Jesum in Jordane descendisse cer- plex anima ; deargentafa in pennis, declarata in
nifur, quia cuilibet humili a peccatis mundato gra- virtutibus per famam bonse opinionis, quse tot in
tia prseparatur. Poenitenti igilur fit inisericordla, cibum colligit iu seminum grana, quot ad bene
operanti promittitur venia, diligeiiti datur gratia. operanduraassumitsibijustorumexempla. Duosha-
 17 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 18

betoculos, dextrumetsinistrum, memoriamscilicet A- fiunt, quibus imagines regum imprimuntur. In m.)-

et intellectum. In hoc futura preevidet, inillotrans- neta notatur imitatio formse, in corona signum vii
acta defiet. Hos oculos clauserunt in ^^gypto patres toriee. Moneta siquidem divini eloquii docet imita-
nostri, quoniam non intellexerunt opera Dei, nec tionem vita5 Christi, corona vero victoriae. Post la-
fuerunt memores mulliludinis misericordioe ejus. bores pra^senfis sajculi fiunt pugnse. Ibi igitur quasi
Duas vero alas habet, amorem proximi et amorem in posterioribus aurum, hicin pennis prsedicationis

Dei. Una extenditur per compassionem ad proxi- argentum, quia cum ad illa dona columba pervene-
mum, altera erigitur per contemplationem ad Deum. ]'it, jam pra^dicationis eloquio non indigebit, sed in

Ex his alis procedunt pennaj, id est vii-lules anima?. eo quod pro retributione percipiet, in puritate per-
Hse penna3 argentea claritate resplendent, quando fectionis sine fine vivet.

per famam bonse opinionis audientibus argenti more C.vp. V. Do

dulcem tinnitum prajbent. Cleros vero Grsece, sortes
dicimus Latine. Quatuor autem sunt sortes, timor
et spes, amor et desiderium. Sortes sunt, quia pa-
Timoret
ternse hsereditatis locumdistriljuunt.
derium sortes sunt extremee, spes et amor medise.
Timor animum conturbat, desiderium mentem cru-
ciat, et nisi aliquid medium intervenerit, animus a
quiete recedit. Oportet igitur ut inter desiderium
columlne hahcntis pcdes ruhros ml
Ecclesiam compara tione.
De qua columba hic agitur, rubros pedes nabere
perhibetur. Haec columba est Ecclesia, quse pedes
desi- habuit, quibus totius mundi spatium perambulavit
B Pedessuntmartyres, qui totpassibus terramperam
bulantquot bonorum operum exemplis viamjustitife
sequentibus se demonstrant. Terram tangunt, cum
dignis increpationibus actus et voluntates terrenas

et timorem, spem ponamus etamorem. Spes igitur

reprehendunt. Sed, dum terra premitur, asperitate

timorem recreat, amor desiderium temperat. Inter terroe, id est terrenorum crudelitate, pedes vulne-
spem igitur et amorem, quasi inter medias sortes rantur, et sic pedes Ecclesiee rubri facti sunt, quia

quietus dormit, qui inter extremas, scilicet timo- sanguinem suum pro Christi nomine martyres
rem effuderunt. Rubor igiturpedum estcruormartyrum.
et desiderium, vigilat et obstupescit. Si igitur
es eolumba, vel columbse penna, dumtimeset de- Cap. VL De pennis deargentatis columhse ad prce-
dicatoros coUatis.
sideras, inler extremas sortes vigilas. Dum speras
Quoe columba pedes rubros habere dicitur, pennas
et diligis, inter medias quietus dormis.
deargentatas habuisse verbis propheticis demon-
Et posteriora dorsi ejus in pallore auri. In dorso
stratur. Pennse, inquitDavid, coAimyjc-e deargentala}
solent onera portari. Et per hsec eadem pos-
(Psal. Lxvii).Pennse columbse deargentatse sunt
sunt operumlabores designari. Perposteriora vero
C predicatores Ecclesise. Est autem argentum, divi-
dorsi denotatur exspectatio proemii. Post toleran-
num eloquium tinnitus argenti, dulcedo verbi
;

tiam siquidem prsesentium laborum, in futuro sub- ;

calor, candor. Candorem vero argentum retinet,

sequi credimus justis meritorum prsemia. Reddet
enim Deus sanctis mercedem laborum suorum,
deducet eos in via mirajjili. Et hoc in pallore auri
esse credimus, quiapreiiosa est in conspectu Domiiii
mors sanctorum ejus (Psal. cxv). In pennis igitur
argentum, quia inlinguis eloquium in posteriori- ;
bus vero auruni, id est post labores prsemium.
Cap. IY. De columboe ad preelatum comparatione.
Sidormiatis intor medios cleros, penme cohimhse
dcargcntatge et posteriora dorsi ejus iii
(Psal. Lxvii). Columba deargentata est
adhuc vivens proelatorum persona,
malitise qua^Iibet
quee inter medios cleros doi-mit. Gleros Grsece, La-
tine sors. Unde et cleronomiaproprie vocatur
ditas quse defertur ex testamento. Inde contingit ut
nonhaberenl sortem, id
filiiLevi, inter fdios Israel
est hasreditatis partem, sed ex decimis viverent.
Ihne autem sunt hoereditates, terrena Veteris Testa-
mcnli, et oeterna Novi. In mcdio igitur islarum dor-
mit,([ui in contemptu terrenorum, ct ipse coelestium
vitam iinit, dum nec nimis ardenter prsesentibus
inhiat, et futura palienlor exspectat.
dorsi cjusinpalloreauri.Oculi enim justorum vide-
bunl regem decore suo. Tunc enim aurum in
in
posterioribus habebis, cum apparueritinfuturoglo-
ria divinse majestatis,
Coronoe siquidem regum ex
auro purissimo fabricantur,exargentovero monjete
dum quilibet doctor munditiam verbis prsedicat, et
et
munditiam in se habet, dum quod docet diligit,
ct
quod intus amat, foris operibus estendit. Hsec sunt
eloquia Domini casta, argentum igne examinatum.
Eloquia Domini casta, quia nulla sunt simulatione
coiTupta, nullo sunt semine cupiditatis imprsegnata.
Argentum examinatum igne, solidatum in qualibet
perturbatione. Candor igitur argenteus in pennis
est in linguis docentium lene blandimentum ser-
palloreauri monis.
absque felle Cap VII. De sapphirino colore alarum columbse ad
contemplativos collato.
^ Alarum colorem non reperi scriptum, sed ox si-
hsere- militudine materialis columbse potest assignari, ut
sicolumbampictamrespicias,coloremmaterialisco-
lumbae eam habere non contradicas. Alarum enim
superficies sapphirino colore superfundilur, quia
cselispeciem animus contemplantis imitatur. Scd
color sapphirinus candidis lineis distinguilur, ut
sapphirino colore niveus misceatur. Colorenimni-
veus sapphirino mistus dcsignat numdiliam carnis
Et posteriora et amorem contemplalionis.
Cap. VIII.De colorihus coIumlMv ad moros collatis.
Posloriora dorsicolumbiv deargentativ(PsaI. lxvii)
Propheta eommemorat, et posleafinem viloe pra^-
sentis in quolibet homine moraliter demonstrat. In
auro puritatem mentis, in pallore vero auri designat
 ;;

19 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 20

morfificationom carnis. Est enim pallor animi pa- A folle, id cst irascibilitatisamaritudine. Insfaf osculis
tientis, et mortificatse oarnis innatus color. l'oste- quia dclcclalnr in mulfitudine pacis. Uregalim vojat,
riora ijjitur columbjo (lcar,^'-cnl!ila3 in pallore anri quia convonfus amat. Non vivil ex raplii, ((uia non
crunt, cUim puritas monlis ol mortificatio carnis li- detrahitproximo. Colligit grana meliora, id cst me-
nem cujuslihet morientis obtinebunt. Sed et irleo liora dicla. Non vescitur cadaveribus, id cst deside-

color aureusin posterioribus dorsi columboe colori riis carnalibus. Nidificat in foraminibus poliM', ((uia

sapphirino Jungitur, quia contemplanlis animnm fu- spom ponit in Christi passione. Supcr nucnla aqiia-
luric bcatitudinis gloria subscquetur. Color igitur rum rcsidct, ut, visa accipifi-is umbra, vcuienfom
aureus in posterioribus designat ajlernoo retribulio- citius devitet, quia in Sripfuris sfudot ul suporve-
nis munus. nientis diaboli fraudem declinet. Geminos nnli'il

C.\p. IX. Dc oculis croceis'ct rnnlionc cnhimhao ad pullos, id est amorem Dei et amorem
proximi. Qui
Ecclesioe cnalioncm comparalis. igitur has naturas habet, assumat sibi contempla-
tionis alas, quibus ad coilum volet.
Oculi tui cohunhnrum (Cant. 1). Columba super Cap. XII. Dr aquih)nc et nuslro vrnlis.
aquas sedere saepissime solot, ut cum viderit um- Surqp, aquiln,et veni, auslerfCant. iv)etc. Aquilo
bram superveniontis accipitris fugiens declinet. B frigidissimus ventus est. Ah aquilonc, inquit, Jere-
Ecclesia vero scripturis se munit, ut insidiantis
mias, pandctur omnc mahun (Jercm. i.) Ibi sedes
diaboli fraudes evifare possit. Iloec igitur columba Satanse. Inde ruinae principium. Ventus aquilo gra-
croceos oculos habet, quia Ecclosia matura conside-
vis est tentatio. Flatus aquilonissuggestio lentatio-
ratione futuros casus osfondit, ot providef. Color
nis; frigus, nogligcntioe torpor. Aquilo igiturvenit,
itaque croceus in oculis discretionem designat ma-
quando gravis tenfalio mcnlem cujuslil)et invadif.
turoe considerationis, dum enim aliquis quid agat,
Aquilo vero surgit, quando ab animo tentatio rece-
vel quid cogitet mature considerat, quasi crocoo spi-
dit. Ah aquilonc, inquit, venient el mari{Isa. xlix).
rituales oculos adornaf. Ilabef cnim crocus colorem
Aquilo tenfatio, mare mundus. Ab aquilone igitur et
maturi fructus. Croceus igitur oculus est maturitas
mariChristussuoscongrogat cuma tumullulentatio-
sensus.
numnontantumjustos,sed etpeccatoressequestrat.
Cap. X. Do colorc rcliquo cohunh-c mutnbili nd Ponani, inquit, sedem meam ad aquilonem, ct ero si-
mare turhatum, dc mari ad carncm comparato.
et
milis Altissimo (Isa. xiv').Sedem ad aquilonem po-
Color reliqui corporis imitatur colorem turl)ati
nere desiderat, quem penna superbise sursuin levat
maris. Mnre motu fluctuum sfoviens ebullit. Caro
Esse similis Altissimo concupiscit, cumilli cui su-
motu sensuum eliullienssa^vit. Mare perturbationi- ^ besse debet, por arrogantitB spiritum se aqualem
bus suis arenas movef ot sublevat. Caro delecfafioni- facit, et, ut plus dicam, non tantum se magistro suo
bus suis animi levitatem pulsat. Mare torminos suos sequiparat, sed etiam se illo meliorem esse putat.
egrediens aquis dulcibus occurrit. Caro lasciviens Cecidif diabolus, cum se exaltare voluit. Humiliatur
lacrymarum dulces rivulos obtundit. Mare diversis homo, cum se exaltare concupiscit. Auster calidis-
procellarum turbinibus navigantium cursus impo- simus ventus est. Deus, inquit ah austro vcniet
dit. Caro procellosa recte viventium mores in pi'0-
(Hnbac. m). Ibisedes Altissimi, ibidilectionis ardor
fundum mergit. Dum tantis mare tempestatibus agi- Indo sinceritas veritatis. Au.ster a serena regione
tatur, undarum collisione terra fluctibus immisce- morum
proccdit, quia Deus in serenitate requiescit
tur, et cx collisione maris
sic et terrrp, colorem ibi pascit, ibi cubat, ibi quies mentis, ibi refectio
mistum recipit mare. Similiter dum caro suggerit contemplationis. Auster Spiritus sanefi gratiam de-
et animus non consentit, quasi ex nigro et niveo signat , flatus austri benignitatem Spii'itus sancti,
quidam in corpore color efficitur, qui ex diversis calor amorem. Auster igitur venit, quoties gratia
factus color modius appollntur. Marinus igitur color Spirifus sancti mentem cujuslibet accendit. Surgit
inpectore coIumba3tribulationem designat in huma- j) quoties a mente gratia recedit. Deus, inquit, ab
na mente. austro venief. Ab aquilonediabolus, abaustroDcus.
Cap. XI. Dc diversis columhrc proprictatihus. llle ignorantise tenebras inhabitat, iste serenitatem
In diversis locis diversas columI)re propi^iefafes re- charitatisamat. Frigus aquilonisporos carnissfrin-
peri, quas inserens huic operi, tibi, frater, annotare git, calor austri clausos aperif. Quod enim frigus
curavi. Prima vero columbso proprietas esf quod pro avarifiiostringendo refinet, aporfiseleemosyna^ ma-
cantu gemitum profert; secunda, quod felle caret; ter- nibus charitas larga prsebet. Penna siquidem vetus
tia,quodosculis insfat quarta,quod grogatimvolat
:
in infernum mcrgit, nova vero animum ad coelesf ia
quinta, quod ex raptu non vivil: sexta,'quod grana me- desideria sustollif. I^eccata eiiim gravant, virfutes
liora colligit septima, quod non vescitur cadavere
;
vero sublevant.
octava, quod nidificat in petrse foraminibus nona, ; De accipilrr qunmndn jilmncscat
Cap. XIII.
quod super fluenfa aquarimi residot, uf, visa accipi- expandcns ahis suas ad auslrum
tris umbra, venicntem citius devitef decima, quod; Nunquid pcr sapientiam tuam plumescit accipitcr
geminos nutrit pullos. Columba procantu ufitur ge- cxpnndensnlnssuas ndaustrum?(Joh. xxxix). Unde
njitu, quia quod libens fecit, plangendo gemit. Caret beatus Gregoi-ius « Agresfibus accipitribus moris
:
 21 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 22

est ut flante austro alas expandanl, quatenus coruin A.

/
eium dissipare non cessat. Domesticus Yero accipi-
inembi"i ad laxandam pennam vcterem venti tepore ler est spiritualis pater, qui toties silvestres vo-
concalescant. CUim vero ventus deest, alis contra lucres rapit, quoties sseculares ad convevsionem
radiumsolis expansisatquepcrcussus tepentemsilji pra^dicando trahit. Captas occidit, dum stccularcs
aurainra('iunlsicqueapertispoi'is vel vcteres pennto mundo mori percarnis mortificationem cogil. Do-
exsiliunt, vcl novse succrescunt. Quid est ergo ac- » minus autcm ejus et omnipotens Deus ventres
cipitrem in austro plumescere, nisi quod unusquis- earum aperit, quando mollitiem carnalium pcr
que sanclorurn tac.lus flatu sancli Spiritus conca- Scrijituras incrcpando solvit. Corda vero extraiiit,
lescit, ct usiim vetustee convcrsationis adjiciens, dum cogitationes ssecularium per confessionem
novi liominis formamsumil?Quod sanctus Paulus manifestas facit. Interiora ventris cum fimo ejicit
apostolus adinonet, diccns : Exspoliantcs vos vcle- quando memoiiam peccanti fetentem rcddit. Ad
rctn hominani vuni nctibus snis, ct induentcs novum mensam itaque Domini captaj volucres vcniunt,
(Coloss. III) Et rursuiii ; Licct is i[ui Coris cst noster dum in corpus Ecclesise peccatores doctorum dcnti-
homo covruniputur, tnmcn is qui inlus est ranovatur Ijus masticati sese convertunt.
dc dic indiem(ll Cor. n). « Velustamautempcnnam o Cap. XV. De domesticorum accipitrvm curalionc.
projicere est inveterata studia dolosai actionis aniit-
Domesticis accipitribus, quo melius plumesccrc
tere. Et novam pennam sumere est mitem , et simpli-
debeant, munita ac tepenlia requiruntur loca. Loca
cemyiene vivendisensum tenere. l\'nnanamque ve-
munita sunt claustra, in quiljus dum silvester acci-
tci'is conversationis graval. El i)lnma nova; iminuta-
pitcr ijonitur, ut domesticus fiat, clausus tenetur.
etadvolalum lanto leviorem, quanto
tionis sulilevat,
I])i veteres pennas amittit, et novas assumit, quia
noviorem reddit. Et benc ait: expandens alas suas ad
quilibel claustralis, qui pristinis vitiis spoliatur, non
Auslrum. Alas quippe nostras ail auslriim expan-
hominis virtutibus adornatur, nec inde extrahitur,
dcre est pcr advcntum sancli Spiritus noslras con-
iiisi priusejectis vetei'ibuspennis nova^ solidentur.
iitendo cogitationcs apei'ire, ut jam non libeat
Sed cum firmus in volatu fuerit , ad manum venit.
defendendo nos tegere, sed accusando publicare.
Similiter si aliquis conversus de claustro exeat ne-
y Tunc ergo accipiter plumescil, cum ad auslrum
cesse est, ut ad manum bonfc operationis accedat,
alas expaiidit, quia tunc se unusquisque virtulum
et inde emissus volet, ut ad desideranda coelestia
pennis indnit, cum sanclo Spiritui cogitationes
toto adnisu mentis seipsum levet.
suas confitendo substernit. Qui enim contitendo
vetera non detegit, novie vita* opera miniinc pro-
Cap. XVI. De accipitris in hcva gestatione.
C Accipiter in sinistra manu gestari solet, ut in
ducit, Qui nescit lugere quod gravat, non valet
dextram ad aliquid capiendum emissus volet Loova :
pioferre quod suljlevat, ipsa namque compunclio
inquit, ejus suh capite mco, et dextrn ilJius amplc-
poros cordis aperit, plumas virtutum fundit,
cumque se sludiose mens de pigra vetustate re-
xnl)itur mo (Cant. ii). Lfeva sunt bona temporalia,

darguit, aliqua novitatc juvenescit. dextera vero sunt peterna. In la^va igitur sedet qui
Dicatur ergo
cum bonis temporalibusprajsidet. In dexteramvero volat
beato JobNunquid per sapientiam tuam
:

plumcscit accipiler, expandcns alas suas ad Au- ({ui toto mentis affectu ai-terna desiderat. Ibi capit

strum?Id est, numjuid ciiilibct elcclo tu intelli- accipiter columbam, id est quilibct mutatus in mc-
gentiam contulisti ut flante Spiritu sancto cogi- lius sancti Spiritus gratiam recipit.
,

lationum alas expandat, quatenus pondera vetu- Cap. XVII. De pcrtica, super quam slat aut sedct

stas conversationis adjicial, et virtutum plumas in accipitcr.

usum novi volatus sumat, ut liinc videlicet colli- Pertica accipitris designat nobis rectitudinem
gat,quod vigilantiam sensus in semetipso ex se vitse regularis quse a terra longc suspenditur quia a
non halict, qui hanc ex se conferre aliis nequa- lcrrenis desideriis hujusmodi vita scparatur. In hac
quam valct.
D jiertica ligatus sedet, qui regularis vita; slatula
XIV. De duuljus accipilruin spccichus.
Gai'. lirmiter tenct. Duobus parietibus inhfprcre dicitur,
Du9e sunt species accipitrum, domesticus sci- a quibus exutraijue parte sustentatur. Duo parietes,
licet et silvester, iidem tamen sunt. Sed diversis qui perticam sustentant sunt activa et contempla-

temporiljus potest esse silvester et domesticus. tiva vita?, quiie pie vivcntium rectitudinem portant.
Silvester rapere consucvit domesticas volucres, et Cap. XVIII. De arcipilrum pcdicis seucompedihus.
domcsticus silvestres. Silvester quas rapit con- Quasi compcdes in pcdibus accipiter habere con-
tinuo dcvorat, domesticus captas domino suo re- suevit, ne cum voluerit, exorta qualibet occasionc
liiKiucndas servat. Porro dominus ejus capta- volare possit. Pcdes accijjitris quasi comjicdibus
rumvolucrumvcntrcs apcril ct corum corda acci-
, straingitqui timore judicii etdolore suppliciimcntis
pilri iii (ibuni Iribiiciida siuuil. Inleriora ven- alVectusprcmit. Et humilinvcrunl, inquit Psalmista,
tris cuin limo ejicit, qui intus rcmancns putredinem in compedil)uspedes ejusfPsal.civ). Pedes Joscplx
carniun cuin felore gignit. Moraliter: silvesler in compedibus humiliat qui, ad mcmoriam reduccns
accipiter captas volucres el rapit et devorat, quia privscntem ct tvterniim paniam ne ad optata pro-
quilibet perversus actus et cogitationes simpli- grediantur alTcctus animi ligat.
23 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 24

Cxp. XIX. Do loro seu corrigia, ct ligaminc A capitis, sentire debet. .lam palma crcvif in alluin.
iK-inpilrix. Jam cacifincii illius pcncfravit coclum. Jam cum ca-
Corrigia, pcr qunni accipitci' ligatur in pcitica, pite suiit capilis conuc, qua) sunt clata' palmaruni,
est mortilicalio carnis; perquani quilihetconversus id est electto animarum. Adhuc stipes rugoso corticc,
tcnelur in i'eguiari vila. Corrigia siquidem, quoe fit id est Ecclesia circumdatatribulalionumaspcritalc,
de corio morlui aniinalis, designal morlincationeni in ferra figitur, et rami, id est sancli in aderna fe-
carnis. Non ruinpilui- luoc corrigia, scd solvitur, licitatc gloriantur : Juslus eniin in pnlma /lorcljit
cum ad capiendum aliquid accipiter impellilur. Si- (Psal. \cij. Justus plantatur, florcfet fert frucfum
militer si quilibet fraler ad ali([uid temporale exeat planfatus indomo Domini, in atriis domusDeinos-
non runipitur proposilum, scd cum revcrtilur, ea- fri. Domus
Dei nosfri est domus conversionis. Est
dcm corrigia, qua prius, seipsum firmius ligal. autem alrium anteinteriorem domum. Anfe domum
Cap. XX Dc turlure et passerc. siquidem conversionis est atrium renuntiationis
Post columbte gemilum et accipitris questum, ro- Qui enim mundo renuntiat, palmam victorite, qua
gas charissime, ne diulius diffcram, sed plancfuin munduin vincit, in atriis domus Domini plantat.
lurtuiis et claniorcm passeiis liiti velociusscribain. Plantatur igifur in domo convcrsionis, floret per
Nec tantum scribam, sed etiam piugam qualiter tur- famam bon;e opinionis, fcrt fructumbon;e opeiatio-
tur eremi secretum diligat, et passer solilaiius in nis. Sed quorsum figit radicem?quomodo crescit?
tecto clamare non desinat, ut sub exemplo turturis quomodo roboratur? Radicafur per fidem, crescit
tencas munditiain castitatis, et sul) exemplo passeris per spem, roboratur per charitatem. Mirum est fa-
amcs cuslodiam cautii3 circumspcctionis, ut el vivas men quod de jusf is dicitur DJanlali in domo Domi-
:

caste, et ambules caute. ni, in atriis domusDei nostriflorebunt (Ujid). Mirum

Cap. XXI. De paliua quoinodo ei coniparatur justus. est quod planlantur in domo, et florent inatrio. Sed
Sicutpalma niuJliplicahodics fJob. xxix). Palma foitasse pcr fidem plantantur intus ;
per exemplum
multiplicat dies, quia tarde proficit, priusquam in boni operis florent exterius, el sic per famam 1)0-
altumcrescat.Similiter justus tarde proficit, prius- nse opinionis foras exit odor floris. Yel aliter: Plan-
quam ad hoc perveniat ad quod tendit. Est enim tantur in domo, florent in atrio, quiajusti plantan-
justi desiderium, utpervcniat ad ecelcste regnum. tur in pra?senti Ecclesia, et flore immarcescibili
Sed hoc desideiium inundus impedit, ne ad optafa florebunt in oeferna vita. Ibi enim cum flore reci-
nisi tarde pervenire possit. Palma dies multiplicat, pient frucfum, id est cum munditia carnis ot animoe
nec tamen eam frigus hiemis vel nimius calor aestatis Q futura; retiibutionis pi^aemium.
impediunt, quin sempervii^idcscat. Similiteijustus C.vp. XXIII. De nido turturis, id est fidelis animse
vivit, nec ab aliquo impedilur, quin in proposilo in pnJma, id est arbore crucis per fidempassionis.
Lonae operationis perseveret. Frigus hiemis est tor- Et quomodo palma portetur in manu victoris.
porvelnegligentiarefrigeratoementis.Nimiuscalor Asccndam in paJmam, et appreJiendam fructus
sestatis est calorlibidinis,vcliracundi;enainma, seu ojusfCnnt. vii). Palma juxta terram est gracilis et
incendium cupiditalis. Sicut igitur palma nec mar- aspera, vcrsus coelum grossior ef pulchra. Est igif ur
cescithiemis frigore, nec nimio a?statisurifur calore ascensusdiniciIis,sedfructusdulcis.Minuilurasce-
sic justuS nonperimiturqualicumque prosperitatis ndentis labor, dum fructus in arbore scntitur odor,
vel adversitatis tentatione. Aliter palma dies mul- difficulfatem ascensus aufert dulcedo gustus. Palma
tiplicat, quia justus dios anliquos ad memoriamre- est Chrisfus, fructus ejus salus : Dic, inquit David,
ducit ef annos {elernos in mente tractat. Paucitatem aninresmods : SaJus tua ogo sum (PsaJ. xxxiv). et :

enim dierum suorum nuntiat sibi, et ex alia parte
longitudinemdierum in fuluro sperat. Qui hscc igi-
turintra se colligit, multiplicando dies sicul palma
vincendo mundum in allumcrescit.
Cap. XXII. Quomodo ei comparentur Ecclesia et
anima fidelis.
Gustate el videle quoniam suavis est Dominus (Psal.
xxxiii). Spes salutis inligno crucis. Ascende igifur
in palmam, id est atfende crucis victoriam. Per sca-
D lam siquiden crucis ascendes ad solium victoris.
Tolle et fu ciucen tuam, et sequere eum. Quiaffli-
git carncm suam, toUit crucem suam.

Stalura tua assiniilata csl pnImcvfCanl.\u).?>{a- Palmamanuin victoris ornat, et justuspalmamvic-

tura Ecclesia^vel cujuslibct ndelis anima-assimifh- toria? in manu l)ene operando poifat. Tiia dicunlur

tur palmae. In statura cujuslibet hominis notatur esse, de quibus justus victoriam debet acquirere,
parvitas vel magnitudo in membris per lineamenta scilicet mundus, caro, diabolus. Justus mundum
corporis. Habet autem staturam palma) justus, si vincit, cum eum suis oblectationiltus contemnit ;

apud se est modicus, apud Dcum magnus, in se hu- carnem supcraf, dum eam perabsfincntiam doinal
milis, coram Deo sublimis. Ha^c palma estChristus, diabolo dominatur, et eum subjicit, cum euma suis

cui assimilatur justus. Dum enim tribulationes, finibus expellit. Palmam igitur in manu gestat, qui
quas passus est Christus, palitur, sfatura? palmse de his tribus bene operando triumphat.
justus assimilafur. I'nde Apostolus : Qui cruntpar- Cap. XXIV. Dc voce lurluris ad unimnm comparata
iicipcs tril)ulationum erunt participes et gloriin ct de terra nostra ct aJiena.

f//Cor. v)Quiigiturmembrumcorporisest,qu8esunt Vox turturis audita est in terra nostra (Cant. ii).
25 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS 26

VoxUirtiiiis cst (lolorlicstcmentis. Voxturturisge- A. Cap. XXVI. Do lihano ct codro mysticis, Et de

iniluin (lcsignat cujuslihet aninin! pcjiinitentis. Terra pnsscviljus in vamis cedvi nidiiicantibus.
de (jua liic agitur, est aniinus, ([ui tenxuiie fragili- In bona significatione Libanus et cedrus quando-
tatis occupationiijus irretitur. Est auteni terra no- que ponuntur, sicut in Canticis canticorum per
stra, ot teira nliena. Terra aliena est mens diaboli Salomonem dicitur: Spccics ejus ut Libani, olectus
dominiosul)jugala. tlnde AJiciii instirvexcrunind-
:
ut ccdvi (Cant. v). Libanus est mons Phceniciaj ter-

vevsmnmc, cWuvlosquiX^siovnul iniinniunnciunPsal. minus Judtea! contra septcntrionem. Arbores illius

Liii).Terra aliena est Babylonia, torra nostra Jeru- procerirate, specie et robore ca^terarum silvarum
salein.Dabylonia oonCusio Jerusalein visioparis in-
;
ligna prascellunt. Per montem Libani sani intelligere

terprctatur. Terram nostram alieni devorant quando possumus cminentiam virtutuin. Terminus est Ju-
dtjemones suis incursionibus mciilem vastant. In dfeaj conlraseptentrionem, nediabolus mentesvere

Babylonia tenenuir captivi. In Jerusalem sumus li- coiifilentiuin intrct per tcntationem. Arbores illius

beri. Quomodo cantabinius canlioum Dominiin lcrra proceritate, specie et robore alias arbores pi-a-cel-
alicna? (Psal. cxxxvi). Terra esse nostra dicitur, lunt, duui qufclibet fideles aninife proceritate desi-

dum nihilmente nostra proprium

in reperitur p. robore perseverantise alias
dcrii, specie castitatis,

Terramnoitram osse dicimus, duinmenlemnostram antecedunt. Per cedrum intelligimus Christum. Haec
Qum magistro et fratril)us possidemus, ut animus est cedrus alta Libani, conforinata hyssopo, qui,
Deo devotus, serviat per dilectionem fralril)us, per cumessetsublimis,factusest liuinilis. Dehisdictum
compassionem proximo, permodostiam sibi, et sic est per Prophetam : Satuvaltuntuv liffna 'campi, ct

communis llal. In lerra igitur nostra vox turluris ccdviLihani quas plantavil, illic passercs nidifica-
auditur, duin ad pconitentiam auris interior humili- hnnt (T^saL cin) Passeres sunt pra?dicatores. Pulli
tcr inclinatur. sunt ii qui verbo pnedicationis sunt procreati; nidus
quiclfe mcntis locus. In hac ergo cedro nidificant,
Cap. XXV. Dc lurtuvo Ecclcsifv, et fideli animn'
({ui lian^iuiile vivendo, de feterna beatitudine non
compavata, ct da nido cjus, et do Chvisto mavito
desperant. Sunt cedri Libani quas plantavit Dominus
taJis tuvtuvis.
Ccdri libani sunt divites hujus mundi. Passeressunt
Turtur secretumdeserti diligit, quandoquetamcn cocnobiorum rectores pulli, discipuli ; nidus, ofiici-
;

ad hortulos pauperum, et agros cultorumdescendit, narum locus. In his ccdris passeres nidificant quia
ut grana seminum colligat, unde vivat. Turtur est
rectores animaruniin possessionibus divitumcoeno-
Ecclesia vel quadibet fidelis anima secretum de- ;
Q bia locant, ibi passeres clamai-e non cessant, ut sibi
serti, solitudo claustri grana seminum, sententia;
;
Dco escamqufcrant. A Deo escamqufcrunt, qui
sibi
doctorum. Horluli velagrisunt doctorum libri. Ex verbis divini eloquii quasi cibo satiari volunt. Die
his animus rcficitur. In iis vita spiritus. Sie enim ac nocte clamitant, quia pro suis benefactoribus
vivitur, et in talibus vita spiritus mei. Inlocis tutis-
toto nisu mentis Deum rogant. In nido tranquillse
simis et delectabilibus invenit turtur sibi nidum, mentis pennas contemplationis nutriunt, quibus ad
nlii ramos arboris con-
rci)onat pullos suos. Inter
prajdicfam ccdrum, quanto citius possint, advolare
dens;B nidum collocat, ova ponil, unde suo tempore
conleudanl. Circa ligna Libaui volitant, quia vitam
proereenturpulli. Perarboremintelligimus crucem; seu moresvivorum sublimiuin scire desiderant.Ex
per nidum, salulem; perova, spem; per pullos ge- Iiis lignis Libani Salomon ferculum fecisse legitur
minnm charilakMn, ainorem scilicet Dei etproximi. Cant. in,quiaEeclesiadevirissul)Iimibusetinfatiga-
QutBramus igitur nidum turturis, quajramus ovum, bilibustedificalur. Sunt cedri quasnon plantavitDo-
in nido, nidum in arbore, id cstspem salutis in ligno minus. Nonplantavit in propria voluntate, non dilata-
crucis. Notuin etiamcompluribuscssereor naturam
vitcupiditate. Oinnisaniemjilanlatio, quam nonplan-
luituris esse talem, ut si semel sociuin amiserit, tavit Patev mcus celcstis, evadicahituv (Matli. xv,
ahsque socia sempereat. Christus est sponsus Ec- D Hse cedri Libani sunt divites superbi. In his nidificant
clcsiie, vel cujuslibcl fidelis aniintr'. AscendensChri-
Ilerodii et accipitres (Psal. ciii), id est raptores.
stus in arborcm crucis, undique nidum contraxit. Nidos coinponunl, posscssionibus divitum
(|uia in
Ascendam, inquit, in jiahnam (Cant.\u) id estcru- raploros inuniliones conslruuut.Pullisunl compliccs
ccm, ct : Cnin c.\;i!l;dus Dicro oinnia trahain ;ul raplonini seu ininistri. Ilfe volucres in ccdris, ut
mcipsum lJ(i;iii. xii). Moilus est Christus, exspeclat r;ipianl, lalcnt, ({uia raplores nocendi polentiam a
eum Ecclcsia, vel ({uadibot lidelis anima, donec rc- principilius pcrvcrsishal)ent.SedDoM//i;/sco/i/'r//i-
deat, et casta? socielatis inleriin legcm servat. Be- Libani (Psal. xxviii), id est diviles mundi
(jct ccdi-iis
dit ssepiusad arborcin, IVc^iucnlat nidum, vidcl cf- quosdam pcr pocnitentiam, quosdam per vindictam.
fusionem sanguinis, judiciuinvidelicct mortis, duin Pcr p(iMiilciili;iin, (iui;i sicut vilulum Libani com-
hfec altcndit, gemil. Siinililcr (iua}Iibet anima fidc- miuucl. Cninininuct sicut vitulnin Lihani (Psal.
lis soepius ad memoriam rcducit mystcriuin crucis, xxviu), ad imitalionem vitfe Chrisli, ut fisit vitulus
attendil prcliuiu sanguinis, (pnc, dum allcnlc con- sacrificiis apfus, ut carncin morlifieet, et cumChri-
siderai, inulliplicalis gcinitibus mcnlcin ad lamcnla slo ciuccm portef. Per vindicfam confringel alios,
vocat. quia ;vlcrno igniresei'vabitconcremaudos. Privdict^
27 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 28

cedrussiicoisn imiltumprofioit, quia Christus morte A cedrus lil)nni, confoi-mnta Hyssopo, illic passeres
propria mundum redemit. \isi niiiii f/niiiiiiii frii- nidificnhunl.
jiirnlifnilcns iii Inrriiiiuiiortiiiiiii fiicril, iiismii s()'iiiii ('.Ai>. XXIX. Dc vi;/ilin jiusseris, id csl iiiointi-lii

iniiiicl. Si niiloin iiiorliiiiiii fiicril, iiiullmii frnrlmn iiiijicr coiiversi.

nfCcrl (Joan. xii).Cedrus ei-go succiditur, (hini ('hii- Vi<jilnvi, cl fnrliis siuii sirnl /msscr sulitnriiis iii-

Mors sicjuidem Chrisfi nuillis profuit

slus moritur. lcdo Psnl.I c.\.). Locuni ninncndi in doiiio fidei iias-

Doscondens enim ad infcros capfivnm nhduxit cnpli- ser invenit, ef qui prius iii^^lahilis fuernf, nenhncci-
vitnfcm; sur,^:cns n nioi'luis, ct nsccndcns nd Cddos pifre rapialur, vigilare non cessat. Sic a ([uolihet

spem resurgendi morientilius (h'ilil. niiid ciiim iuo- fiilcli ngifur, ne a diaholo rnptus teneatur. Vigilat

dessel miserevivere, trihulafionihus concuti, nd cx- sihi pcr ciislodiam, vigilat jiroxiino pcr doctrinnin.

tronmm mori, nisi soquorcfur spes resurijondi? Et In tecfo pnsser hnhifat, uf a terrenis longe fint, In

(Iiiid lirodossol resurrexissc, nisifidcs constniis cs- domo manef, in tecfo residet, qui fidei lirinitntoin

set hominem inimortalem, ahsque supplicio, sinc lenef, dc culinine virlufnin suhjeclos docet. Ecce
finemanere? Simililer cum, cedrus, quamplantavit quomodo passer, qui prius ad montoin perfidifc
Dominus, succidifur, mullniii prnficit, quin nd .nofcr- trnnsmigrare consueverat, nunc pro vcrifnfe fidei
na- hcnlitudinisiediliciumliansfcifur. Si nufemce- B ^'gil^ns, de excelso clamat. Qui ideo dicifur
drus, quam non plantavit Dominus, succisa fuerit, solitarius, quod n ferrenis desideriis procul .'it re-

non minima' utilitatis erif, ({iiin ({u;c nulluin fruclum mofus.

ferehnt in Lihnno, id csf in sa'culo, pondus a'dificii
succisasusfinetinspiritunlifeinplo. Ifn dico,
superhiam succidas, per pajnitenliam. Si vero per
vindictamsuccidas,gehennscincendiisiIIamconcre-
mandam in perpetuum servas.
Cap. XXVII. Qiiis /)cr j)n.<^scroni sit
IntcIIiijcndus.
In domiiio confido, quomodo dicitis anima; mctc,
Trnnsmif/rn iii monlcm sieut passcr? (P.saL\). Suh
pnsseris nomine dosignatur instabilifas montis in
(-Ai'. XXX. (Jnniiindn jinsscr nssiiiiilrtiir nnimnj
vilniido loqiicos.
si cedri
Aiiiiiin iioslrn siciil /insscr crcjiln csl ilc Inrjiico ve-
iiniiliiiin. Lnqiiciis conlriliis csL, cl iins lilicrnli sn-
nnisfPsnl. nxxiiij. Tenet anima siuiilitudinem pas-
seris, duin in his quse agif utitur exemplo callidifn-
inysticc
tis. Dum enim nnima snepius seipsam considerat
contingit quando^iue ut ex usu assiduae considora-
tionis animus callidior fiat, ut in via positum vilet
laqueum, Sunt aufem tres laquei venantium. Primus
Inqueus est fallax suggestio dscmonum secundus ;

quolihef hoinine. Esf eniiu passer avis inconstans

suhlilis decepfio hrereticorum; terfius,(lulcedo vitae
et instabilis, et ideo designat mobilitatem mentis^
C carnalium. Hi laquei ponuntur, in semita, in via, in
Porropermontem intelligimuselafionis altitudinem
campo. Semita est arctior vita via est ; lata vita ;
Qunsi pnsscr oniin montem trnnsmigrat,
in qui de
campus, spatiosa. Per arctam et ardunni icligiosi,
vnlle humilifntis menfem in supcrbinmlcvat. Pofest
per latam et rectain conjugafi, per spafiosam ef de-
per passerem intolligamus quemli-
et aliter dici, ut
viam volupfuosi gradiuntur. Laqueuspasserem ca-
bet infidelem mons vero supradictus sit eminentia se-
pfum retinet, dum diaholus menlem possidet, vel
nsus. Si quis inhunc monfem iinpingit nnvom frnngif
diiin diilcodo vitso prsesentisplacet, seudumhsere-
Quasipasser igitur iii Iiunc monfcm finnsmigi-af, (lui
ficus hlanditiis deceptum fovet. Sed laqueus ruinpi-
humilitntem IncarnationisCristi deserens Christum
fur, ef pnsser liheratur, si, abjecfis carnalilius desi-
deum et hominem esse negat. Hsereticis ifaque fidei
deriis, anima ad Deuin convertatur hoc autem non ;

repugnanfihus propheta rcspondens dicit senoudis-

fif per nostram potentiam, sed per gratiam. Adjiito-
cessurum a lide, quin in Domino confidif. Noneiiim
riiini enim iioslrnni iii iioiiiiiieDomini (Psal. cxxiii).
in virtute sua confidit, nec in nmltifudine divitia-
Gap. XXXI. Do /iussoriiin duormn ct qtiinqneju.xta
rum snarum gloriatur. Evniifjcliuin jiretio mystico e.xjjlicniido.
Cap. XXVIII. De domo quam passer iuvenit ct do Juxta seriemEvangeIiif/»o//.,.j6'c'i"cs asse vxiieunl\
pnssoris innnsncfncli morihns. D ct qninqiic dijinndio (MnUli. x; Iaic. xiij. Passeres
PasscrinvcnitsiIjidomum(P.saLLxx\nij.Jndomo sunt homines vngi Dipondium ex
et inconstniites.
Patrismeimansionesmultic sunl(Joan. xiv). Passer duohus assibus constat, utruinque tamen parvi pon-
qui de ramo in ramum volare noveral, nunc de silvis deris est. Asse igitur et dipondio passeres vendun-
ad domum volat. Sic miilli, qui SKCuIi diversis acti- tur, dum pro fransitoriis et teinporalibus teterno
bus inhterehanl, nunc mcntein in domnm manufac- igne cruciandi peccalorcs diabolo suhjiciunfur. Et
tam quae in coclis est, levant. Passer, qui vestieha- tamen non erit ohlivione coram Domino unus ex
tur levibus plumis, id est ssecularibus cuiis, nunc illis; quin peccatoribns semper parata est miseri-
inccdit pennatus virtutihus ef praiceptis. Ascendit, coidia rcdempforis. Vfjs autcw,inqmt, multispnsso-
et nidum ponif. Dat aiitcm Deus unde fiat nidus. riljuspliiris estis f.UatHi.x). llocdc disciiinlis dixit.
Verbum siquidem Patris induit se feno carnis. Et Sunt jusli majoris pretii. Duin enini jusfi se et, sua
sic in altum nidus erigitur, quia supra angelicam pro Domino in praesenti saeculo tril)uuiif, in futuin
creaturam humnna nntura collocatur. Nidificat in beafitudinepio fransitoriisef commufahilihus oelcr-
foraminibus petra?, quia spem ponit in Christi pas- na possideljunt. Sunt quidam, qui duos passcics
sione. Petra enim erat Christus (I Cor. x). Hsec alta conjuncte animam et coipus interpretantur. Quinque
29 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 30

vero passere^sad quinque sensus corporis referuut. -^ dicat et confundit, dicens Dixi\ conrilohov adver- :

siiiii mc injuslitiam meam Domino, et tu rcmisisii

Ilem .Nonnt' dun pcissorcsassc v;rnriint, ct iinusox
illis non cadet supcr tcrram absqiio Patro voslrn:^ impietatempeccati meifPsal.xy.iu). Quiiereostvidno
(Ilnd.) Unde Hieronymus (1) « Si parva, iuquit,
:
deflet, quia quidquid cogitatione, locutioneetopere
alia, et vilia absque Deo acfore non decidunt, vos male gesserint, lacrymis delere docet. Et sic pullos
qui seterni estis, non debetis timere ne absque pro- suos aspersos sanguine vivifieat, duui carnis etsan-
videntia vivatis. » Nolitc crr/o timere cos qiii ocri- guinis opera minuit ac delet, et actus spiritales bene
dunt corpiis, aniinnm uulcnt non pnssiint orcidore vivendo servat. Hujus eliam volucris natura talis
(Ihid.) dicitur esso, quod semper afticitur fame, et quid-
^'"^1 ^^''^'^' ^'t« 'life'«^-it, .{uia venler ejus nullum
Cap. XXXH. Dc dunhiis pnsserihus cx leqc immo-
'^'^'''^t divertieulum, in .luo retineat cibum. Non
landis pro miindationc a lepra.
igitur cibus ille corpus impingaiat, sed tantum sus-
Lex Moysi preecepit quod si qiiisa lcpra munda- ^.^^^ ^^ eonfortat. Huic siqui.lem pelicano eremit*
tus fiicril, nlTorut duns passeros vivos, ox quilms ^._^.j.^^ ^^^.
^..^^^ ^.^ ^^.^^.^,^ p.seitur, nec qna^rit re-
iinumimmoletsaccrdosinvascnctihsuperaquasvi-
pi^ii^nem ventris, qui non vivit ut comedat; sed
vas, alteriim vcrn mtinr/at in sanrjuine passcrisim- 13
(,y,„p.Kf „( ,,-,.,.

molati, ct cum lihcritm in agrum avohire pcrmittat

fLevi/. xivJ.Duopasseressuntcorpusetanima.Vas Cap. XXXIV. Dc nycticorace, id cst noctua.

fictile fragilitas carnis moribundae, aqufe vivoe flu- Factits sum sicitt nyclicornx iii domicilio (Psal
mina divina) potum
ScripturiT! qua; nobis i)ra:*stant cij. Nyclicorax est avis, qme amat tenebras noctis.
spiritalem, et alilutionem. Duos passeres offerimus In parietinis habitat, quia in ruinis maceriarum,
cum corpus et animamDeo consecramus.Quod vero qu;e sunt sine tecto, domicilium servat. Lucem re-
unus passei- immolabatur, retorto ad pennulas ca- fugit. In nocte volitans cibos qu«rit. Mysticenycti-
pite, ita ut sanguis effunderetur, nec tamen caput a corax Christum significal, qui noctis tenebras amat
collo abrumperetur, designat quod ita caro nostra quia non vult mortempeccatoris, scd ut convcrtatur
affligenda estperabslinentiam, ut non pcenitus ex- ot vivatiEzech. enim Deus dilexit mun-
xviii). Ita
stinguatur a vita. Quod vcro alter passer bber in dum, ut pro redemptione mundi inorti traderet Fi-
granum avolarepermittitur,moraliterdesignatquod lium suum {Joan_. iii). Quod autempeccatoi"estene-
anima nostra concupiscentiis carnalibus edomitis, brpevocentur, .\postoIus testatur, dicejis: Fuistisali-
pennis conlemplationis ad coclestia sit sublevanda. p, qiinndotenehrfr, niincautem lux in Dnmino{Ephes.
Cap. XXXIII. De pelicani nnliira. V). Habitat nycticorax in ruinis parietum, quia

Similis fnctits sum pclirnnn soIitudinis(PsaI. cij.

Christus nasci voluit de populo Judseorum. Non
sum, inquit, missas nisi ad oves qmr perieriintdo-
Pelicanus est yEgyptia avis, habitans in solitudine
nnis Isracl {Mntth. xv). Sed Christus opprimitur a
Nili fluminis. Hsioc avis rostropullossuosfertur oc-
ruinis, quia occidilur a Judseis.Lucemrefugit, quia
cidere, et per tres dies gemere super eos, post tres
dies seipsam rostro percutit, etsuosangiiine pullos
vanam gloriaui detestatur et odit. Cum enim lepro-

aspergit, et sic quos prius occiderat, asperso san-

sum curaret, ut nobis exemplum humilitafis daret,

guinevivificandolaTat. Mystice pelicanus significat dixit leproso : Vide, nemini, dixeris {Matlh. viii).

(Mirislum yEgyptus muiidum. Pelicanus habifatin

;
De hac luce dicitur : AuCerctur ah impiis lux sua
solitudine, quia Christus solusde Virgine nasci di- {Jnh. xxxviii), id est, prajsentis vitse gaudia. Ipse

gnatus est sine virili copulatione. Est enim solitudo autem est lux inaccessibilis, qu;c illuminat nmnem
pclicani quod immunis est a peccato vita Christi. homincm vonicntcm in hunc munduin{Joan.\). Lux
,

Haccavisrostro pulios suos occidit, quia verboprK- igitur refugit lucem, id est veritas refugit mendanfe
dicationis incredulos convertit. Super pullos suos gIori?e vanitatem. In nocte volitans escas quserit,

gemere non desinit, quia (^Jiristus, cum resuscitaret D quiapeccatores incorpus Ecclesise pra^dicando con
Lazarum, misericorditer flevit. Et sic post tres dies vcrtif. Moraliter autem nycticorax non quemlibet

sanguine suos pullos lavando vivificat, quia Chris- justuminnuit nobis, sed eum qiii, interhoininesde-
tus proprio sanguine suo redimcndo lavaf. Mors gens, ab inluitu hominum se, in quanfum potest,
enim pelicani passio csf CJirisfi, moraliliM' aulcm al)scondit. Lucem refugif, quiahumante IaudisgIo~
,

perpelicanum intclligei'e possumus non quemlibet riam non atfendif de qua luce dicitur Nonne lux
;
:

justum, scd a carnali volupfate longe remofum. Per inipii oxlingiicliir, noc splcndehit Uamma ignis ejns

^Egypfum vifam nosfram ignoranfia^ tenebris iiivo- {Joh. xviu.) Lucem dicit prsesentis vita^ prosperi-

lutam. ^Egyptus cnim ^e/ieAiVRinterpretatur. In .Eg- lafcm. Scd lux imiiii exstinguitur, quia futura? vitae
ypto igitur solitudinem facimus, ilum a curiscf vo- prospcrifas cuin ipsa ferminafur. Nec splendebit
luptatibus sa^culi louge suinus. Sic ct juslus iii ci- flanuna ignisejus. Ignemdicit temporalium deside-
vitate soliludincm facif,;dum se immuuem, in (luan- riorum fervorem. Flamma est decor, vel potestas
fuiii iiuiuaiia iiafura pafifur, a peccafo cusfodif. cxlerior, ([u;e de interno cjus ardore procedit. Sed

Roslro pelicanuspullossuos occidil, qiiia jusfus co- non sp!cndei)it, quia in dic exitus omnis exferior
gitationes et opera quae male gessif, ore proprio ju- decor, et poteslasperibil. In nocte vigilal, dumpec-
[i) S. Ilicron Comment. in Matth.,, cap. x, lib. i tom. XXVI Patrologise
 31 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 32

catorum tenel)ras nttendens, eorum errores vitat.
Ilal)itat in ruinis parietuin, duin mundi dofectum
considerat, et exspeclat occasum. Kscam iii nooto
quferit, (]uia pecraiitium vitam rocogilaiis, de exem-
plisjustorum mentem, et vitam pascit,
A scepulo nequaquam se abjecisse considerat. Et quo
se a tcmporali gloria minus evacuant co maf,'is a
spirilualircfoctionojcjuiiant.Si vero in confossione
vilio i)r;clerila>, lamenli sui gemilus velul nif^'roscen-
tes pIumasproferant,ilIico in contempl.alionedoctor

C.xr. XXXV. Dc corvo. ad eseam de suhlimihus dcfercndani (|uasi pulloium

riorvus in divina pagina diversis modis aecipilui-, rcfectionem coyitans, ut coivus volat eisquo hianti-
ut pci- oorvum aliquando prti-dicator (corvus eniin hus in orecihum revocat, dum ex ea intelligenlia,
crocitans est doctorpra;dicans) aliquando peccator quam ipss cepit, esurientihus discipulis alimenta
aliquando diaholus intelligatur. Isidorus iii lihro vil;o ioquendo subministi"at. Quos tanto ardentius
Etymologiaruin quod corvusprimum in cada-
dicit de supcrioiihus reficit qu;uil() verius amundi nitore
veribus oculum petit. (^orvus autem est dial)olus, nigrescerepccnifontiffilainenf^dioae cognoscit. Pulli
qui in cadaveril)usprimo ocuium petit, quia in ho- autem, dum nigro se pennarum coloreVestiunt, de
minihus carnaiihus intellerfum discretionis exstin- se eliain volatum promittunt, f[uia quo magis dis-
guit, ct sic per oculum cerehrumextrahit, quia ex cipuli ahjecta de se sentiunt, et sese despicientes
B
"^
stincto discretionis intcllectu sensum mentis ever- affligunt, eo amplius spem proventus sui in alliora
tit.Item per corvum quilihet peccator intelligitur, pollicenfur. Undc et curat doctor festinantius alere
qui quasi peccatorum pluinis nigrescenlibus vesti- quos jam per quaedam indicia providetposseet aliis
tur. Sunt aufem quidam peccatores, qui de miseri- prodesse. Quoe doctrin;e discietiodumcaute aprse-
cordia Dei desperant. Sunt et alii, qui ad hoc ut dicatore custoditur, tunc ei divinilus largior copia
religiosorum precihus adjuventur, orant, de quibus pr?edicafionis datur.Undeenim per charitatemcom-
dicitur Corvi pnvenint Eliam (Ifl Ref/. x\ii).
: pati afflictis discipulis novit, dumper discretionem
Per corvos igiturpeccatores intelligi volunt,qui de congruum doctrinae tempus inf elligit, ipse non solum
sua suhstantia reiigiosos pascunt. lllos enim Elias si- pro se, sed etiam pro eis, quihus lahorissui studia
gnificat, quos locus et habifus religionis occultat impendit, majora intelligentise muaera percipit. Un-
Sunt autem alii, qui desperant, terrenis inhiant, de apte dicitur Quis prseparat corvo escam suam,
:

cum intus deherentesse, foras spectant, de quihus quando pulli cjus ad Deum clamant, vagientes eo
Scriptura dicit: Corviisad arcam non rcdiit{Gcnes. quod non haheant cibum?Gum enimpulli ut satien-
vni), quia forsitan aquis diluvii interceptus ,
tur clamant, corvo esca pi^separatur, quia, dum
periit velcadaveribus inventis forsitan supersedit. '
vei-hum Dei boni auditores esuriunt, pro i'eficien-
Similiter peccafor, qui carnalibus desideriis pasci- dis eis majora doctoribus intelligentiae dona trihu-
tur, quasi corvus qui ad arcam non rediit, curis untur. y>

exteriorihus detinetur. Sed in bona significalione Gujus pulli, id est praedicatores ex eo editi, non
corvus accipitur, ut per corvum quilihet doctus in se prsesumunt, sed in viribus Redemptoris sui.
prsedicator intelligatur. l^nde perbeatum Job, dici- Unde bene dicitur ; Quando pulli ejus ad Deum cla-
tur: Qiiis pr;pparal corvo escam siiam, qiiamlo piilli mant, nihil enim sua virtute posse se sciunt. Et
eJiisadDgam cJamant vagicnlcs co quodnon habcanl quamvis animarum lucra piis vocibus esuriant ab
cihos {Job. xxxviii). «Gorvus,sicutait B.Gregorius illo tamen qui cuncta intrinsecus operatur, hsec
(2) est doctus quisque praedicator qui magna voce fieri exoptant. Vera enim fide comprehendunt, quod
clamat, dum peccatorum suorum memoiiam, quasi neque qui plantat est aliquid neque qui rigat ,

quamdam coloris nigredinem portat. Gui quidam sed qui incrementum dat Deus. Quod vero dictum
nascunturin fide discipuli, sedfortasseadhucconsi- est vagienteseo quodnon habeantcibos, inhac va-
:

derare infirmitatempropriamnesciunt, et fortassea gitione nihil aliud quam piarum mentium adcibum
peccatis prseteritis memoriam avertunt, et per hoc salutarem per praedicationem, auf sacrainentorum
eam, quam assumi oportet contra hujus muadi suscoptionemvota signantur. lanatum esteaim uni-
gloriam, humilitalisnigredinem non osfendunf.Hi cuique salutis sua;, et sciendi, ac cognoscendidesi-
velut ad capiendas escas os aperiunt, cum doceri de derium quocircadum id boni pragdicatores animad-
;

secretis suhlimihus quBerunt. Sed eis doctor alimenta vertunt, omncs pullos suos, id est populos sibi
praedicationum suhlimium tanto minus trihuit, quan- subditos in Ecclesiae sinum recipere amhiunt, ma-
to illos peccata pr;eterita minus digne deflere cognos- gaoque ardore succeasi, nunc ad hos, nunc ad illos
cit Exspectat quippe atque admonet, ul a nitorevitse colligendos desiderium emittunt. Quasi enim, quse-
prfEsentis prius per pffinitentite lamenta nigrescant dam vagilioest ipsa cogitationis sestuatio. Suntqui
ct tunc demum congrua prajdicafionis suhtilissimao lcgant vaganlcs, et ad corvos, id est pra^dicatores
nutrimenta percipiant. Gorvus in pullis ora hiaatia referant, qui ad loca varia mutatis nutihus trans-
respicit,sed ante in eis pennarum nigredine indui eunt, dum
pro abundandis animabus in modos
corpus quserit. Sic discretus doctor interna mysteria innumeros, ac in partes diversas esurienti mente
eorum sensibus non ministrat, quos adhuc ab hoc discurrunt.

(2j S. Gregor. Moral. lib. xxx, in cap. xxxviii, Job, vers. 41, cap. 10, 33-35, tom. LXXVI Patro-
jQgiae.
33 DE BESTIIS ALIIS ET REBUS LIBER PRIMUS. 34

Potest haec auctoritas eliam aliterexponi, ut per A. gentia considerare debemus quod, videlicet profun-
corvuin intelligantur quideni Ecclesiae pra^lali pec- dioribus horis nocfis valentiores ac producfiores
catorum fuligine nigri, qui non tantum escam suam edere canfus solet. Gum
vero mafutinum jam tem-
sibi parant, sed etiam praeparant, ut prae caeteris pus appropinquat, le viores ac minutiores omni modo
deiicaiius vivant. Quorum puili sunt eorum discipuli voces format. In ({uibus galii hujus infelligentia,
qui ad Deum claniant, et inde murmuranl, quod eo- quid nobis innuaf considerafa pricdicaforum discre-
rum magistri in cibum delicaliora sumant, vagantes tio demonstrat, qui cum iniquis adhuc mentibus
a claustris exeunt, abundantiam victalium sibi
et sic prsedicant, altis et magnis vocibus aeterni judicii
quserunt.Sunt etalii corvi, potestate majoies dig-ni- ferrores infimant ({uia videlicet quasi in profundoe
talo sublimiores, qui quanducunquepopuios in Ec- noctis fenebris clamant. Gum
vero jam auditorum
clesiis congregant, jujunia pnedicant ipsi tamen in ,
suorum cordibus veritatis lucem adesse cognoscunt
diebus jejuniorum carnes edunt, et sic simplices clamoris sui magnitudinem, in lenitatemdulcedinis
scandalizantet ofTendunt. Inde populi vagantes men- verfunt, et non fam illa qua3 sunt de puiuis terribi-
te dubitant utrum pra^lati, qui jujunia doccnt,eapo- lia, quam ea qua^ sunt de proemiis blanda proferunt.
pulisprodessecredant, autvagientes boniingemunt 3 Qui eliam minutis tunc vocibus cantant, quia ap-
cibum boni exempli esurient mali illorum exemplis
, propinquante mane divinae lucis, subtilissima quse-
corrupti, consimiles indulgeniiam desirantes. Et que de mysteriis coelestibus prajdicant, ut sequaces
hsec ad prsesens de corvo sufficiant, donec aliquis suieo subtilioraetargutiora de ccelestibus audiant,
de eo potiora dicat. quo luci veritatis jam certius appropinquant. Et quos
Gap. XXXW.De galli ffallinacei naliira moraJilcr. dormientes longus galli clamor excitaverat, vigi-
Quisdedit gallo intelligentiam ?de galljquajritur lanfes succisior et modulafior secutus delectet,
a quo ei intelligentia tribuatur. Sed htec questio cito quafenus correctocuilibef cognoscerederegno sub-
solvitur, si beatus Gregorius loquens in Moralil)us tilia et dulcia libeat, qui prius de judicio ad-
audiatur. « Intelligentiam enim ( sicut ait beatus versa formidabat. Quod bene per Moysen expri-
Gregorius) (3) gallus accipit, ut prius nocturni mitur, cum
ad producendum exercitum tubae clan-
temporis horas discernat, et tunc demum vocem gore concisius jubentur. Scripfum namque est:
excitationis emittat quia vidiliet sanctus quis-
: Fac tilji cluas tiibas argenteas ductiles {Num. xj. Et
queprsedicatorprius inauditoribus suis qualitatem paulo post : Cum concisus clangor increpuerit, mo~
vitse considerat et tunc demum ad erudiendum con- vobmitur castra (Ibid.). Per duas enim tubas exer-
gruam vocem prredicationis format. Quasi enim ho- citus quia
ducitur, per duo prsecepta charitatis
ras noctis discernere est peccatorum merita dijudi- ad procinctum fidei populus vocatur. Quse idcirco
care, quasi horas noctis discernere est actionum argentse fieri prsecipiunfur, ut prsedicatorum verba
tenebras apta increpationis voce corripere. Gallo lucis nitoi'e pateant et auditorum mentes nulla sui
itaque intelligentiadesuper trihuifur, quia doclori obscuritateconfundant. Idcircoaufemductiles, quia
veritalisdiscretionis virtus ut noverit, quibus, quid, necesse est, ut ii, qui venturam vitam praedicant,
quando vel quomodo inferat, divinitus ministratur.
, preesantium tribulafionum contusionibus crescc.nt.
Non enim uua eademque cuncfis exhorlatio con- Bene autem dicitur Gum concisus clangor incre-
:

venit, quianeccuncfosparmoium(iualitasasfringif. puerif, movebuntur castra, quia nimirum priudica-

Srope enim aliis ofliciunt quai aliis prosunt. Nam et fionis sermo quo subtilius, ac niinutius agifur, eo
plerumque herbce qua3 hsec senimalia reficiunt, alia auditorum corda contra tentationum certamina ar-
occidunt et lenis sibilus equos mitigat, catulos
; dentius excitantur. »

insligat et medicamentum, quod hunc morbum

; Est adhuc aliud in gallo solerter intucndum, quia
imminuif, alteri vires jungit; et panis, qui vitam cum jam edere cantum parat, prius alas oxculif,
forfium roborat, parvulorum necat. Pro qualifafe D et semefipsum feriens, vigilanfiorem reddit. Quod.
igitur audientium formari debet sermo doctorum ;
patenter cernimus, si sancforum praedicatorum vi-
ut et sua singulis tribual, et tamen a communis tam vigilanler videmus. Ipsi quippe cum per vorba
sedificationis arte nunquam recedat. Quid cnim sunt priodicationis moncnf, prius se in sanctis acfionilius
intenta3 menfes auditorum, nisi quasi quajcfam in exercent, ne in semefipsis torpentes opere, alios
citharatensiones chordarum?([ua8tang-endoartifex, excitent voce, sed ante se per sublimia facta excu-
ut non dissimilem conccnfum faciant, dissimiliter fiunt, ef func ad bene agendum alios sollicitos red-
pulsat. Idcirco enim chordic consonam modula- dunf. Gallusenim alis se perculiens esf doctor bontB
tionem reddunt, quia uno quidem plectro, sed non vifiv! exemplum pncbens. Prius cogilationum alis

uno impulsu feriunfur. Unde et doctor prudentis- semetipsos feriunt, quia, dum quod in se inufiliter
sinuis quisque, ut in una cunctos virlute charitatis forpef, sollicita investigatione deprehendunf, dis-
ajdiiicet, ex una docfrina, non una cademque exhor- tiucta animadversione corrigunt. Prius sua punire
tatione tangere corda audicnlium dobef. flctibus curanf, et tunc quaj aliorum sunt punienda
« Habemus et aliud, quod de galii hujus intelli- deuuntiant. Prius erg;o alis insonant, quam cantus

(3) S. Gregor, ibid vers. 3G, cap. 3, ll-l-i,ibid.

35 APPENDIX AD IIUGOMS OPERA DOCMATICA. 3G

emitlanl, (luia anteiiuain veil)a exhoilationis profe-
rant oinne (juod locuturi sunt, operibus clamant.
Kt piofccto (luia in scincfip.sis vij^ilant, tunc dor-
luiunlcs alios ad viyilias vocaiil.
tanla doctori intclliycntia, ul el sihi i)crfecte vigi-
dormicnles ad vigilias sub quibusdam claiuoris
let, et
A actioneui, (luia alas per (igi>rani sanetilatis exlen-
dunt, sed curarumsiecularium pondcre pricgravali,
nullatenus a tena sublcvanlur. Specicm nainque
Scd unde liuic Pliarisa'oiumrepi'obansDoiiiinus,qua8i slrulhioiiis
pennam redarguit, qua^ in opere aliud exterius, et
in colore aliud ostendit dicens V';^' vohis, Scribw
:

piovcntibus vocct, ul et peccaloruiu teiici)ias piius cL Pljitrisici JiypucrilcC {MuU/j. xxiii^. Ac si diceret:
caule disculial, el discrele postmoduiu lucciu pi;cdi- Sublcvare vos videturspecies iiennte, scdin iniimis
eationis ostendal, ut singulis juxta modum et teni- vos depiiiiiil poiidus vita.> de hoc pondere per
;

pora congruat, el simul omnibus, (jui illos se^juantur Prophelam dicitur Filii Ijomiuuiii, usqucquo yruvi
:

oslcndat? Inde ad lanta el laiii sublilia eliicax tiadi- cordoy (l'sul. IV). IIujus slrulhionis hypocrisim se
tur, nisi intiinsecus ab eo a (juo cst conditus do- conversurum ad sui gloiilicalioiiem Dominus polli-
ceatur ? (juia igitur laus lanlie intelligentisc non cetur, per Prophetam dicens Glorilicahit mo bestia
:

prajdicaloris virtus est, sed auctoris, recte per agri, dracones, ct strutioues [Isa. xliii.j Quid enim
eumdem auctorem dicitur : Quis dedil gallo intelli- diaconuin nomine, nisi in aperto malitiosa» inentes
genliam ? ac si diceret ; rsullus alius nisi ego, ({ui t> expriiiiuiilur, ({Uic per tcrraiii scmiicr in inlimis co-
doctorum mentes, quas ex nihilo condidi, ad intelli- gilationibus repunl ? Quid vero per slruthionis vo-
geuda quae occulla sunt mirabilius instruxi. cabulum, nisi ii qui se bonos simulant designatur "?

Polest eliam de gallo dici, quod sunt quidaiii I^lc- qui sanclilatis vitain quasi volalus pennaiii per
clesiue prxdati, ([uibusaDeo iulelligciitia uatur; nec speciem retinent sed per opera non exercenl. Unde
tanien juxta intelligentiam a Deo sibi datain aliquid struthio in deserto est simulalio in converso. Glo-
operantur. Non nec alios
seipsos alis excitant, rificari itaque se Dominus a dracone vel slruthione
uionent, ut ad bene operanduin suiganl. Seipsos asserit, quia el aperte malos, el licte bonos plcrum-
amant, et sic otio el voluptali vacant. lloras iioctis que ad sua obse(j[uia ex intima cogitatione convei-
sicut gallus iion annuntiant, quia culpas delinquen- tit.

tium non accusant. Confessionis et p(]enitentia3 di- Habeinus adhuc quid in consideratione struthio-
strictionem non attendunt, sed in acquircndis rcbus nis hujus, de accipilre et herodio attenlius perpen-
tiansitoriis intelligentiam a Deo sibi datam ponunt. dainus. Accipilris quippe et Herodii parva sunl cor-
Animarum lucra quaerere nolunt, ea tamen, qute ad pora, sed pennis densioribus fulta, et idcirco cum
delectationem carnis pertineant, tota mente ({uie- celeritate transvolant, quia cis paium inest quod
runt. Sunt et alii nimis simplices, et illitteiati ,
aggravet, mulluin quod levet, At conlra slruthio
qui quasi gallus sedent in pertica regiminis, id est raris pennis induitur, et immani corpore gravatur,
in cathedra pruclationis locuin occupanl, et tainen ut etsi volare appetat, ipsa peiinarum paucitas mo-
oflicium divinse legis ignorant. Sedenl, el tacent, lem tanti corporis in aere non suspendat. Bene ergo
et seipsos pascunt, nec gregem sibi comuiissum ad in herodio et accipitre eleclorum persona signilica-
pascua u.'tcrnte viridilatis ducunt. Et hic igitur, cui tur, qui quandiu in hac vila sunl, sine quanlulocun-
intellig;enlia dalur, iiec populo veiljum Dei pruidicat, que culpie conlagio esse non possunt, sed cuiii eis

et hic qui tacet, quia nescit ([uid dicat, uterque parum quid inest quod deprimit, multa virtus bonae
caveal, ne quasi gallus de pertica cadat. Filios suos actionis suppetit, quae illos in superna sustoUit.
Heli corripuit Sccpe, sed ([uia manuin correctionis pauca quaj le-
Econlrario hjpocrila, et si qua facit

non adliibuit, fractis ceivicibus, de sella cecidil, vcnt, pcipeliat luulla quie gravenl. j\e({ue enim
antequam moreretur, mortein liliorum vidit et nulla bona agit hypocrita, sed quibus ea ipsa depri-
,

arcam Doniini ab allophylis captain cognovit mat niulta perversa committit. Paucaj igitur pennoe
{I. lic<j. \\). slruthionis coipus non sublevant, quia parvum bo-
Cap. \yi.Wll.Deslrut]jionc,ctcJuspcnnis,quihusY.nuin hypociiUe mulliludo pravte aclionis gravat
nolantur hypocritic, cl aecipitris ac Hcrodii, qui Heec quoque ipsa struthionis penna ad pennas hero-
hus signi/icantur elccti. dii et accipitris similitudinem coloris habet, virtutis
Pcnna slrut/jiojiis similis cst pciinm hcrodii ct similitudinem noii habet. Illoium namque conclusifi,
accipitris {Jah xxxix;. Quis herodium et accipilrem el ideo lirmiores sunl, et volalu aerem piemere vir-
nesciat aves reliquas quanta volatus sui velocitate tute sute colligalionispossunt. At econtrario stru-
transceudant ? Struthio vero penna; eorum siniilitu- Ihionis pennaj dissolutae, ideo volatum sumere ne-
dinem habel, volalus celerilalein non habel. A lerra queunt, quod ab ipso, qucm preniere non potuerunt,
siquidem elevari non valel, el alas (juasi ad volalum aere transcendunlur. Quid igitur in his aspicimus,
nunquam se a terra
specie tenus erigil, sed laincn nisi quod electorum virtules solida3 evolant, ut
volaudo suspeudit. Ita sunt uiinirum omnes hypo- ventos humani favoris premant? Hypocritarum vero
crila;, qui dum bonorum vitam simulant, imila- actio quaiiilibet recta videalur, volare tainen non suf-
tionein sanclaj conversationis [visionisj habent, ve- ficit, quia videlicel Iluxie pennam huinana)
vii lulis

ritatem saucliJe acliouis non habent. Habent quippe laudis aura pertiansit. Sed ecce cum uuum eum-
Yolaudi pennas per speciem, sed in terra repunt per demque bonorum malorumque habitum cernimus;
sy DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 38

tum ipsam in electisjac reprobis professionis speciem A versa, sese ad ca;lestia contemplando, id est vo-
videmus, et unde nostra^ inlelligentioe detur, ut ele- lando, suspendant.
ctos a reproliis, ut a falsis veros comprehendendo Notandum vero est quod non solum
in his verbis
discernat, perspicimus. Quodtamen citius agnosci- hypocritarum aclio perversa reprobatur, sed Ijono-
mus, si intemerala in memoriamproeceptoris nostri rum etiammagislrorum, si qua fortasse subrepserit
verba siguamus, qui d\i: Ex Criictibus corumcogno- elatio premitur. Num cum de se Dominus dicit quod
sceliseos. Nequeenimpensandasuntquee ostendunt derelicta ova in pulvere, ipsecalefacit, ipseprofecto
in imagine, sed quas servant in actione. Unde hic aperte indicat, quod ipse operatur intrinsecus per
postquam speciem struthionis hujus inlulit, mox verba doctoris, qui et sine verbis ullius hominis
factasuljjungit, dicens : Qucoderelinquiliiitcrraovu calefacit quod voluerit in frigore pulveris. Ac si
sua {xfoh. xxxixj. Quid enim per ovanisi tenera ad- aperte doctorijjus dieat : Ut sciatis quia ego sum,
huc proles exprimitur? quse diu fovenda est, ut ad qui per vos loqucntes operor, ecce cum voluero,
vivum volatile perducalur. Ovaquippe insensibilia cordibus hominum etiam sine vobis loquor. Humilia-
insemetipsis sunt, sed lamen calefacla in viva vola- ta igitur cogitatione doctorum,ad exprimendumhy-
tilia converluntur. Ila nimirum certum estquod par- pocritam sermo convertitur, etqua fatuitate torpeat,
vuIiauditoi"es,ac filiifiigidiinsensibilesquei^emane- B adhuc sub struthionis facto plenius indicatur. Nam
ant, nisi doctoris sui soUicita exhortatione calefiant. sequitur Obliviscitur quod pes eoncuJcot ea, aut
:

Ne igitur derelicli in sua insensibilate torpescant, bestia agri conterat {ibid), Quid in pede, nisi trans-
assidua doctorum voce fovendi sunt, quousqueva- itus operationisaccipitur?Quid in agro, nisi inundus
leant et per intelligentiam vivere, et per contem- istesignatur, de quoin Evangelio Dominus dicit /
plationem volare. Quia vcro hypocritie, quamvis Agerautem cst inundus?{MattJi. xiii). Quid in bestia
perversa semper operentur, loqui tamen recta non nisiquodantiqus hostis exprimitur, quihujus mundi
desinunt, bene autem loquendo, in lide vel conver- rapinis insidians, humana quotidie morte satiatur. De
satione filios painunt, sed. eos bene vivendo nutrire qua per prophetam pollicente Domino dicitur Et :

non possunt, recte de struthione hic dicitur :Quee mala bestia non transibit per eani {Isa. xxxv.) Stru-
derelinquit in terra ova sua. Curamnamque hliorum thio itaque ova sua deserens obliviscitur quod pes
hypocrita negiigit, quia ex amore intimo rebus se conculcet ea quia videlicet hypocritse eos, quos in
exteinoribus subdit, in quibus quanto magis extol- conversione generant filios derelinquunt, et omnino
litur, tanto minus de prolis suse defectu cruciatur. non curant, ne aut exhortationis sollicitudine, aut
Ova ei'g"0 in terra dereliquisse est natos per conver- disciplinse custodia destitutos, pravorum operum
sionem hlios nequaquam a terrenis actibus interpo- exemplapervertant. Si enim ova quse gignunt dilio-e-
sito exhortationis nido suspendere. Ova in terra rent, nimium metuerent ne quis ea^er opera perversa
dereliquisse est nullum ccelestis vitse filiis exemplum demonstrando calcaret. Obliviscitur etiam quod
prajbere. Quia enim hypocritaj per charitatis viscera bestiaagri conterat, quia nimirum si diubolus inhoc
non calent, de torpore prolis editae^ id est de ovo- mundo saiviens editos in bona conversione filios
rum suorum frigore non dolent, et quanto se liben- rapiat hypocrita omnino non curat. Habent ergo
tius terrenis actibus inserunt, tanto negligentius veraces magistri super discipulos suos timoris visce-
eos quos generant, agere terrena permittunt. Sed ra ex virtute charitatis hypocritte aulem tanto mi-
;

quia derelictoshypocritarumiilios superna curanon nus commissis sibi metuunt, quanto nec sibimetipsis
deserit, (nonnullos namqueetiam ex lalibus intima quod timere debeunt, deprehendunt. Et quia obdu-
electione preescitos largitui gratiee respectu calefacit) ratis cordibus vivunt ipsos etiam quos generant
recte subjungitur: Tuforsitan inpulvere calolncies filios nulla pietate debiti amoris cognoscunt. Unde
ea {ibid). Ac Ut ego, qui illa in pulvere
si dicat : adhuc sub struthionis specie subditur Indurantur :

calefacio, quia parvulorum animas preedicatorum
suorum sollicitudinedestitutas, et inmedio peccan-
tium positas Uominus amoris sui igne succendit.
Ilinc est enim quod plcrosquc cernimus et in nicdio
populorum vivere, et tamen vitam torpentis populi
non tenerc. llinc est etiam quodplerosque cernimus
et malorum turbas non fugere, et tamen superno
ardore flagrare. ilinc quoque est quod plerosque
cernimus (ut ita dixerim) in frigore calere. Unde
euim nonnulli inter terrenorum hominum torpores
posili supernaj spei desideriis inardescunt?
etiam iutcr frigida corda succensi sunt, nisi quia
omnipotens Ueus derelicta ova scil etiam pulvere
calefacere, et frigoris pristini insensibilitatediscus-
sa,per sensum spiritus vitalis animare, ut nequa-
quam juccutia iu limis torpeaut, sed iu viva volaliha
iii
ad filios quasi non sint sui.,Quem enim charitas gratia
non iufundit, proximum suum, etiam si ipse hunc
jj
Deo genuit, ut extraneum respicit ut profecto sunt
omnes hypocrita^ quorum videlicet mcntes dum sem-
per exterioraappetunt, intus insensibibiles fiunt, et
in cunctis, quaj agunt,dum suu semper expetunt,
ergu afYectum proximi nulla charitatis compassione
mollescunt. Et quia charitutis viscera nesciunt
eorum mens ([uuntum per inundi ooncupiscentiam
in cxteriora resolvilur, lantuin per inafrectionem
Unde suam interius obduralur, et torpore insensibili fri-
gescit intrinsecus, quia umore dumnabili mollescit
foris, seque ipsamconsiderure non vulet, quia cogi-
tare se miniine studet. Gogitare vero se mens non
potest, quse tota apud semetipsam non est. Tota
vero esse apud seraetipsam non sufficit, quia per
39 APPENDIXAD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 40

quot concupiscentias rapitur, per tof a semelipsa A altitudine divinilatis suae, quasi quodam volatu su-
species dissipatur, et sparsa in innmis jacet, quaj blimi cadaver morlalilalis nostra; conspexit in infi-

summaconsurgcret. llnde ju-

collcrla si vellel,afl mis, et sese de coeleslibus ad ima demisil. Fieri
storum mcns, quia per custodiam disciplinai acun- quippe proplcrnos homodignalus estef duiu mortu-
ctorum visii)ilium lluxu appetilus constringilur, umanimal pefiii, mortein apud nos,'qui apudse erat
coUecla apiul semetipsam intrinsecus integralur, iiiimortalis, invenit. Sed hujus vultuiis oculus fuit
qualisque Deo vcl proximo esse debeat, plene cons- ipsa infeiitio nosfrte resurrectionis, quiaipsc ad tri-
picit, quaj niliil suum exterius derelinquil. El quan- duuin moiluus, ab lefeina nos morle libeiavit. Ille
tum ad exleiioribus astiicta compescitur, lantum enim perlidus Juda3a)populus, quia mortaleinvidit,
aucta in intimis inflammalur. Et quo magis ardel, sed quomodo morte sua morfem nostram destrue-
eo ad deprehendenda vitia anqilius lucet, Hinc est ref, minime aftcndif, conspexit quidcin vulturem,

enim quod sancti viri dum seintia seinctipsos colli- sed oculuin vulfuris non aspexif Qui lium humililatis
.

gunt, mira ac penelrabili acie occulta etiam aliena ejus vias, quibus nos ad alta sublevaref considcrai^e,,

delicta deprehendunt. noluif semifam avis ignoravif Neque enim pensare

, .

Sequilur: Cuni tcDipiisfiiorit, in aUiim nJiis orirjit D studuif,quod cjus non humilitaslevaret ad coelestia,
{Joh. xxxix). Quid enim per alas hujus slrulliionis et morfis ejus infenfio reformaret ad vifam. Semi-

accipimus, nisi pressas hoc tenqiore quasi coinpli-
catas hypocritse cogitationes? Quas cuni teinpus
fuerit, in allumelevat, quia opporlunitate comperta
eas superbiendo manifestat. Alas in altum erigere
superbiam cogitationes aperire.
est per efTrenalain
Nunc autem quia sanctum se simulat, et quasi in
semetipsostringil qute cogitat, quasialas in corpore
per humilitatein ergo hypocrila, et uunc
plicat. Eal
tam nec infuifus est oculis
igifur ignoravit avis,
vulturis, quia, et si vidit eum quem morte tenuit,
videre noluif quanta vifaj nostrte gloria de morte
ejus sequeretur. Unde ad crudelifatem quoque per-
secutionis exarsit, verba vitte recipeie renuit, prae-
dicatoi-es regni coilorum prohibendo, saeviendo fe-
riendo rcpulit. Qui prajdicatores, scilicet apostoli
rej^ulsi, Judteam ad quam missi fuerant deserentes,

sui laudes, appetat, poslmodum vilam proximorum ingenfilitatis collectionem dispersi sunt; sed et na-
premat, et quandoque se in irrisione sui Gonditoris tuia vulfuris talis esse dicifur, uf per vulturem

exerceat, ut quo elatiora semper excogitat, eo se quisquepeccator infelligivideafur. Vultur siquidem

suppliciisatrocioribusimmergat. Unde et subditur: exercitum sequifur, ut mortuorum cadaveribus sa-
Obliviscitur qiiod pcs conculcet ca, ct Jjcstin nf/ri tietur, quia peccafor pravos homines, qui suut in
conteral (Ihid). Tunc ova pes calcat, et bestia agri Q exercitu diaboli, sequitur, ut pravos eorum mores
conterit, cum in terra deseruntur, quia videlicet iniitetur. Mortuorumcadaveribusvescitur, quiacar-
humana corda, dum semper terrena cogitant, sem- naliijus desideriis, qua) mortem gcneranf delectatur.
per quse iina sunt agere appetunt, ad conterendum Vulfur efiam pedibus libenter giadifur. Unde et a
se bestise agri, id est diabolo sternunt, ut cum diu quibusdam gradipesappellatur, quiaterrena pecca-
infima cogitatione adjecta sunt, quandoque etiam tor amat et terrenis inhiat. Quandoqueetiamvultur
majorum criminum perpetratione frangantur. Sequi- in altum volat, quia peccafor ad coelesfia menfem
tur: Jnd{iranlur ud tilios, quasi non sint sui (Ihid). quaudoque levat, sed qua intentione hoc faciat,
Quasi non suos respicit, quos aliter vivere quam alter ignoraf Quis enim intuetur oculos vulfuris, id
.

docuit ipsa deprehendit, et durescente saevilta erro- est intenfionem cogitafionis? HocenimOmnipofens
res admovet, seque in eorum crucialibus exercef, sibireli(juif, qui cogifationes hominum solusnovit.
atque invidiaj facibus inflammata, in quibus nonla- Nofa cfiam quod vultur, ut ait lsidoi'us, a volatu
boravit uf possent vivere, laborat ut debeant infer- fardo nominetur. Tarde enim cum volare coeperit,
ire. Hypocrifse ergo, qui per strufhionem infelli- a terra recedit quia peccator auf vix aut nunquam
gunfur, consuetudinis talis esse perhibentur, ut de terrena desideria derelinquit.
nullo alio curam habeant, sed de liis qiue agunf, in D Cap. XXXIX. iJo (jruihus ordinc littcralo iinam
se glorientur, et sibi solis bonum quod agunt, pne prxvolantem sequendhus, etc.
Cieteris ascribunt. Grues dum pergunt, unam sequuntur ordine litte-
Cap. XXXVIII. />e viiilurc, et ejus nalura rato.Excelsa aufem pefunf, quo facilius videant,
Christo applicata. quaspetant terras.Casfigal autemreliquasacri voce
Semitam ignoravil avis, nec intuilus est oculos ea quse cogit agmen. At ubi raucescit,succeditalia.
[Vulg. oculus\ vultaris {Joh. xxviii). Quis hoc loco Nocfe autem excubias dividunt, et ordinem vigilia-
avis nomine signatur, nisi illequi corpus carneum, ruin per vices faciunl, tenentes lapillos suspensis
quod assumpsit, ascendendo ad a;thera libiavit?Qui a terra pedis allerius digilis, quibus somnos arceant
aptequoquevulfurisappe!latione expiimitur. Vultur Quid cavendum erit clamor indical. yEtateni in illis

quippe duni volaf, si jacens cadaver conspicit, ad color prodit. Nain iu senectute nigrescunt. Grues
escam cadaveris devolat, et plerumque sic in morte cum de loco ad locum transvolant, ordinem proce-
capifur, dum ad mortuum animalde summis labitur. dendi volando servanf. Illos autem significanf, qui
Recte ergo mediafor Dei et hominum, Hedemptor ad hoc student, ut oi^dinate vivant. Grues enim
jioster, vulturisappellationesignatur, quimanensin ordine litterato volantes designant ordinate viventes.
41 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 42
Cum autem ordinate volamlo procedunt, ex sc lit- A non audet, domesticis autem insidiari solet insi-
in ,,,.K.(.,
(/1..0C in
tcfas f. t
volatu fingunt. Tll... ^..1 1 _•
Illos auteni designant, qni
. • ,. . .... . .
'

(liatur puUis ut eos rapiat, et quos incautos reperit

in sc priecepla Sci-iplurec ,l)ene vivcndo foi-niaul.
velocius necaf. Sic molles et volupluosi teneros
Una caruni reli(iuas antecedit, qua; claniarc non l)uIIos liipiunt, ([uia
sinq)Iiciores ct providos suis
dcsinil, (|uia pi^adatu.s, (jni pi-jiniini locum i^eginiinis moriims aplanl, ct ad perversos usus protrahunt.
obtincl, suo.s sci[uaces nioribus el vila prtcirc debct, Super eos lente A-olando incautos decipiunt, dum
itatamenutseinpcrclamct, ctviambonoeoperationis eos hlandis sermonibus adulando scducunt. Ecce
se({uacii)ussuispraHlicandodcmonstrel.Uua^auteni quoinodo volucres, qme ratione carent, peritos
alias anteeedit, si rauca facta fucrit, tuncalia succc- homines, et ralione utentes, per exemplaperversa."
(lil, (juia piftlalus si verbum Dei subjectis non operationis sibi cavere docent.
prtedicet, vel procdicare ncsciat, cuni raucus fuit,
Cap. XLI. Do liinindinis natura, moralitcr animco
necesse est utalius succedat. Si autem nox accesse-
jiojiiilcnti addicln.
ril, illa, (jiuc praM>edil, cum aliis ad lerram dcs-
Tiirliir ct liiriindn ct cieonia cognovcrunt Irinpus
cendcns, locuni ([uielis pelit; tune simul onines ail
advcntiis siii; Isracl iiiilcin noii cor/novit Jiidicium
custodiam sui vigilias
o ordinant, ut
-....X..UX., 1UU4UCW .>ucuri(is
ui i-eliqua) securius
^
Doniini
noutini {Jcrciii.
{Jcrciu. vni). De turturesuperius diximus.
sommquictemsumant. Possumusaulcmpcrvigiles ^
iipsi.,^ ,,^^j,,j, ,,( nunc de hirundine, et posfea de
intclligerc^iuoslihel discrclos IVatrcs, qui commu
ciconia disscranius. Unde Isidorus
« Mirundo :
nilei'fralrihus (emporalia provident, et de singulis
uKiuil, dicfa est^piod cibosnon suniatresidens, sed
specialitcr curam hahenl. Ad ohsequia fratnim pro
in aere hterendo
capiat escas, et edat; garrula est
posse suo vigilant, ut ah eis incursus diemonum,
avis, et per toituosos orbes et flexuosos
et accessus sa;cularium rcpellant prudentei-. Grues circuitus
pervolans, et in nidis construendis, educandisque
vero, quae ad hoc eliguntur, nt pro aliis vigilent, in
fetibus solertissima,
hahens etiam quiddam pra?s-
pede a terra suspenso lapillum tencnt, timentes ne
cium, quod delapsura sint deserat, nec appetat
si qua earum dormiat, lapsusa pede lapillus cadat. cul-
mina; ab aliis quoquc avibus non impetitur,
Si autcm cadat, cvigilans clamat. Lapis, est Chris- nec
unquam pra^da est, maria transvolat, ibique
hieme
tus pcs, mentis affeclus. Sicut enim aliquis pedibus
;
commoraf ur. «Custodit autem tempora adventus
incedit, sic mens suis affcctihus quasi pedibus ad sui
novit etiam quando veniat, et quando
revertatur!
optata tendit. Si quis igitur ad cuslodiam sui

in mentc
••,„,, autem summopere
portet. Illud
•,
si in peccato dormierit,
dornuerit. land„ •

us e
lapillus
vel
fratrum vigilat, lapillum in pcdc, id est Christuin

caveat ne
P ^^^^^^^'"*^
n nftrlfi
,
^
C
veris inilium. Per hirundincni,
Z
t^tur, v
alu|uandosuperbiaments,
,
—
Novit pia avis annuneiare adventus sui testimonio
au.(.-ui, sicui
sicut auctoritas
aliquando
'^'^'^'iiuo cnntr;
contu-
fes-

pede decidal,
flppwini id
;,i .: ,..
tio contribulali cordis
, , .

est Christus a mente reccdaf. Si autem

iutelligitur.Quodperhirundi-
ceciderif nem supcrbia dcsignetur per Tobiam dicifur
per confessionem clamet, ut dormicnfes excitct
id
: Cum
jactassci sc, inquit, Tubiasjuxta parictcni,
est fratres tam pro se quain pro eoi um et obdur-
excessibus missot, conti(jit ut ox nido birundinum
ad vigilantiam circumspectionis invitet. /Etatem dormionti
in illi calida stcrcura incidorcnf
siijicr oculos cius,
illis Nam in senectute nigrescunt.
color prodit.
ncrclqiic Ciocus Tub. n). Unde Beda
'

color in senectute seni compelit,

llic ciiini
{
super
Tobiam
cum « Hirundopropterlevemvolatum
superhiam cordis
pro peccatis plangcndo gcmif. Cumcnim quie
nialc levilatemque figurat. Cujus immundilia
confesfim
^'""i"'' quaus lueiaf
mutaf. IMulatenunamoremnr
IMulatenimainoremprisfhuio
sfl..=Ywi„io,.tn(:,..,,v.
delectalionis .-„ ^> , . .. ..
i
in Quodaufcm pcr hirundinem contritiocordisinfellio-i
dolorcm contritionis. Ecce qualiler pcr naturam
debeat propheta demonstrat dicens
volucrum doccii iiofcst via i'cligiosorum. Sicut puDus :

birundinis sic cbimabo (Isa. xxxvin).

C.\p. XL. Dc natiira niilvi Intelligimus
ad vitiosus applicata. igiturper hirundincm quemlibet
Milvus, mollis est viribus et volafu, quasi discretum docfo-
mollis rcm, per hirundinis pullum clamanfem
avis, unde etiam nuncupafur; rapacissinius discipulum
lanicn per clamorcm menfis confrifionem.
est, ct semper domesticis avibus
insidiatur. Sicuf
^
-
Clamaf pullus
hirundinis. dum
lurundinis, (Inin qua.rif n ,,,r, ,,,„*.,„
(mnr>i.if a
magisfro verhum ;,:;;;;;: ,

cnim in liliro
Elymologiaruiu Isidori legilui', inilvus cationis. ClamatpuIIus hirundinis,
a molli volalu nominalur. Esf igifur milvus dumper confes-
iiiollis sioncm magistro manifesf at alTectum
virihus, ilIos(iuesignillcat (pios inillitics contriti cordis
volupfatis Si nosfi clamoremhirundinis, „isi fallor,
tcnfat. Cadaverilms niilvus vcscitur, quesfum
(|uia carnali- designat aniuKo pffinifcnfis. Clamor enim
bus dcsideriis voluptuosi delecfantur. Milvus hirundinis
cnim est dolor poenitentis. Hirundo
cibos residens nou
carnes rapiensest, dcsidiosus, voluptuosaqua^rens
sumit, scd in aere hserens escas
edit, quia qui ter-
Circa coquinas ct macclla milvus assiduc
si
voUfaf, ut
quid cruda) carnis ah cis projicialur foras,
.siquulcruda)(>arnisahcis,)roiicialn.- r,...n« w>i<.„;
veloci-
rcna imn diligit, remot
n..„....i
Carrula avis:..,.•,
I "^'"^"'^ ^«'e.sfia quajrit
dicifur, quia querulosis
•

orationihus
^^^^Z^t
Per hoc autem milvus eos nohis innuit,
ter rapiat.
sttpius deleclalur. Ideo flexuosos
quos cura ventris sollicitos ,'cddil. Qui igilur circuifus pervo-
hu-! lat, ut ad diversa obedienfine
jusmodi sunf, voluptuosa ([ua-runf, macclla frcquen- praecepta mentem sub-
jecfus flecfat. In nidis consfi-uendis,
lant et coquinis inhiant. educandisque
Mihus timidus est in ma- fetibus solertissima, nidum in alto construit, quia
gnis, audax minimis silvestres volucres rapere
in ;
in fide passionis Christi spem fixam ponit,
solerg
Patrol. CLXXYII.
 43 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 44

cst in educandis felihus, id esl in dooendis subjectis A. nite eos nutrire debent, quandiu erudiri indi-
(iui;i,

fratribus. Ilabot cliani quiddam pra»scium, quodde- gent discipuli, tandiu verl)0 doctrina; debent eos
noo api^olat cuiiiuiia. Quiddam cliaiii
soi'al laj^suia, alorc prudali. Simililcr subjecti pradatos suis labo-
prtescium lialjoiit (jiios vere paiiiitet, quia casuin rihus fovcre dcljciit, ul cis minislrent necessaria
prscsentis sasculi fugiunl, et peimansui-a sine fine quil)us indigcnt.Tuilur igitur, et ciconia, et bi-
quajrunt. Ilirundo ab aliis avibus non iinpetitur, nec rundo illos reprebendunt qui (-hristum in cai-nem
uni|uain i)i;eda csl ; rapaccs enim aves nuiiqiiam lii- advenisse non ciedunt, et judicium Domini futu-
rundinoin rapiunf, (iiiia contrili cordc nuiiquam rum non pertimescunt.
da>monil)Us pranla fiunt. Ilirundo maria transvolaf, VjXv. XLIH. I)e uwriiko iiulura inovuliicr.
quia, ([ucui vere poonilet, amariludinos cl luinullus Isidorus dc inciula : Merula, inquit, anliquilus
luijus mundi exire desidcral. Il)ique bieinc commo- modula vocabalur, coquod modulctur. " Alii mcru-
lalur. C.um enim biems ingruit et frigus accedit, lain vocatam aiunl, ([uia sola volat quasi meia vo-
func justus ad^calorem charifatis tiansit, iliique !ans. Hsec cum inaliis locis nigra sit, in Acbaia ta-
palienterexspectat, donecfrigus tentationisa menfe men candida est. MituIu cst nvis ])arvu ct nit/i-u.
recedaf. Novit pia avis animiiliaro advcnlus sui Illos aulcm innuit, ([uos [jcccati nigredo tiugil. Me-
testimonio veris inifium. lk'verfilur hiiuudo post tj rula (lul(;edine[)ropriiC vocis mcntcm movctiu airec-
frigus hiemis, ut annunfiet initiuin veris. Similifer lum aulem ligurale demonslraf,
delectafionis. Illos
justus post frigus niiniae fentationis revertitur ad quos volupfas carnis iJer suggestionem tentat. De
tempcranliain modoiaUe meiitis, uf qui fiigus tenla- ea siquidcm beafus Gregoiius, in libro Dialogoium
tionis cvasciat, adajslalem, id est (iilcclionis calo- scriljil : " Qualiter bealo Denediclo volitans occure-
rem moderate per ascensus boni operis accedat. rit, qualiter vir tantus post discessum volucris ten-
Ha!C est igitur natura hirundinis, id est animaj tatus fuerit ardore libidinis. » Ail eniin. « Quadam
semper quterit veris inifium quia
po?nitenfis, qutc vero dic dum solus essel beatus Benedictus, tentalio
inomnibus tenet discretionis et temperantiu3 mo- adfuit. Nam nigra paivaque avis, quse vulgo merula
dum. Ecce qualiter simplex avis eos instruit, quos vocatur, circa ejus faciein volifare coepil, ejusque
ab inifio diviha providentia discretos facit. vultui importune insistere, ita utcapi manupossef,

XLII. De ciconico natiira.

C.\p. si banc vir sanctus tcnere voluisset; sed signo cru-
Ciconise vocata3 sunt a sono quo crepitant cico- cis edito recessitavis, tantaautemcainistenfatioavi
nise, quem sonum oris potius esse constat quam eadein recedente secuta est, quantam vir sanctus
vocis, quia euin quafienfe rostro faciunt Hae veris anfeanunquamfuei-atexpertus. «Quamdamnamque
nuntioj, societafis comites, serpenfium bostes, ma- ali([uando feminam videraf, quam malignus spiritus
ria transvolant, in Asiam collccfo aginine [jcrgunf. antc ejus mentis oculos adduxit, tantoque igne servi
Cornices duces eas priecedunf, et ipsa; quasi cxcr- Dei aniinum in specie illius accendit, ut se in ejus
citus prosequuntur. Eximia illis circa filios pietas. pectore amoris flamma vix caperef, uf eliain pene
Nam usque adeo nidos impense fovent, ut assiduo descrere eremum voluptate victus dcliberaret cum ;

inculjitu plumas exuanl. Quantum autcm tcmpus
iinpenderint in felibus educandis, tanluin et ipsic
invicem a [juliis suis aiunlur. Ciconiaj
pro voce quatiente rostrofaciunt. lllos autem prse-
tendunt qui cum llcfu ct stridorc denliuin quod
male gesserunl ore promunt. Ihe sunt uunliLe veris,
subito superna gralia respectus, ad semctipsum
rcvcisus est, atque urlicarum et veprium juxfa
sonum oiis dcnsa succrcscere fruticeta conspiciens, exutus
indumento quo vestitus erat, nuduin se in illos spi-
naium aculeos illaquc uiticaium incendia projccit,
il)i([ue diu volutatus, loloex eis cor^KJre vulneratus

quia caeteris demonstrant temperantiam conversiB exiit, cl [)oi- oulis vuluera edu^it a cor[)ore vulnus

mentis. Societatis sunt comites, quia libenter lia- mentis, quia Yoluptatem traxit indolorein. » Merula
bitant intcr fraties. Dicitur etiam de ciconia quod igiliu- volitans cst suggcstio voluplalc tentans. Qui

sitserpentibus iniinica. Serpentes sunt perversse n igilur abjiccrc cu[)iunt vobiplaleiumoiuke, oporlet
cogitationes, sive perversi fratres, quos ciconia ut ad beati Boncdioli lianscant correctionem disei-
rostro percutit, dum justus pravas cogifationes [)lina;, et sic delcctationem mentis extrahant per

restringit, vel [jcrversos fratres pungenfi invec- al'ilictioncin carnis. In regionibus AcbaitB sunt,
tione repiehendif. Maria transvolantes, in Asiam sicut Isidoius teslalur, candida^merukc. (Jandida
collecto agmine pergunt. Asia interpretatur clevata. merula munda.
est voluntas Achaia vero sorur la-
Maria igitur transvolanf, et in Asiam pergunt qui horuns inferpretalur. Dute sunt sororcs Hachel et
spretis mundi tumulfibus ad alfiora tendunt. Exi- Lia, activa scilicet et comtcmplativa vila. Lia Jaho-
mia illis circa iilios pielas, ut assiduo incubitu su- riosa interpretatur. Acfiva vila docet eleemosynas
per eos plumas exuunt. Assiduo incubitu super impendere, rudes et simplices docere, nmndifiam
pullosciconiaeplumasexuunt, quiadumprselatisub- castitatis babere, piopiiis manibus laborare : hic
jectos nutriunt, supernuitatis et levifalis a se plumas est labor activaj vita;, haic est soror laboians, haec
evellunt. Quantum autem tempus impenderint in 6st Achaia, scilicet activa vita. In Achaia igitur
fetibus educandis, tantum ct ipsa;invicem a pullis quasi candidse meruloe sunt, qui in activa vila pure
aluntur. Quandiu pulli carum indigent, tandiu cico- vivunt.
45 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 46

Gxv. XLIV.
hubonis iinlura niorulilcv.
1)0 A Jus, qui elausus tcnebatur, evadat, ct qui prius
Isidorus de Bul)one « Bubo a sono vocis coni-
:
garrulus fucrat, post egressioncm magis clamet.
positum nomen habet. Avis feralis, onusta quidem Eodem modo garrulus homo cum vitam religionis
plumis, sed gravi sempcr delcnta pigritia, in se- accipit, vix linguam suam deserit, sed si forte re-
puicris dic noclu^iue versatur, et semper commo- licto habilu foras exicrit, bonum religionis in par-

rans in cavernis. » Undc Ral)anus : « Bubo, inquit tem n)alam detrahcndo quasi gari'iendo vei-tit. Mo-
lenehris peccnLoruni doililos ct huucii jusiiticu fu- neat igitur natura volucris, quis recipi debeat ad

» Ideoqueinteriminunda animalia
r/je/iies SiV//32/ieyf. consortium i-eligionis. Providus igitur doctor cum
in Leviticodcputatur Undeperbubonem
(Levi7. XI.) aliquem reciperc debet, saltem eum prius per ali-
inleliigerc possumus quemlibct peccalorem. Bubo quanlulam cohabitationem probet. A quodam viro
a sono vocis cx abondantia cordis os
dicitur, (luia prudente et religioso didici quod sunt quBsdam di-
loquilur. Nam quod cogilat inente profert voce ,
versitateshominum, quse vix ordinate in religione
[Mnlth. XI.) Avis focda cssc dicitur, quia stercore possunt detineri. Si autem qu;eras quisint, ut evi-
ejus locus in quo habitat coininaculatur, quia pcc. tari possiiit, hi sunt pictores, medici, joculatores,
cator illos, cum quibus habitat, exemplo perversi et quidam alii, ([ui per diversas regiones discurrere
operis dehonestat. Avis est onusta plumis, id est, sunt assueti. Hujusmodi liomines vix possunt esse
superfluitate cainis, et levilatc mentis. Sed gravi stabilcs. Ars pictoris valde est delectabilis. Cum

quadam detcnta pigritia. Delinetur inerlia, et pigri. enim pictor Ecclcsiam, capitulum, refectorium, vel
tia gravi, quia peccatores ad bene operandum sunt aliquas oflicinas pinxerit, adaliud monaslcrium si
inertes et pigri. Diu noctuque moratur in sepulcris, ei concessum fuerit, rogalus ab aliquo, causa pin-

nam dclectalur in peccato, quod est fetor huinanpe gendi transit. Opera Chrisli pingit in pai'iete, sed
carnis. llabilat eliam in cavernis, nec per confes- utinam ea tencret mente, ut ea sciiet pingere
in

sionem exit foras, sed lucem veritatis odit. Ab coloribus, id est exemplo, et moribus. Ars vero
aliis avibus visus, magnis earum clamoribus prodi- medicinaj multis indiget, et vix unquam propria re-
tur, inagnis etiam incursionibus vexatur. Si enim rum possessione Qui enim eam exercet, nc-
caret.

peccator ad lucem cognitionis, ubi peccata sua cesse est ut aromalibus et pharniacoruin speciebus
cognoscantur, veniat, magnam bene agentibus de_ abundet. C^um aliquis Ecclesise vicinus intirmitate
risionem prsestat, et cum in pcccato deprehensus premitur, medicus, ut ad inlirmum veiiiat, rogatur.
ab
fuerit, aliis verba rcprehensionis audit, plun)as Si autem abbas eum ire non pcrmiseril, iram et
eniin ejus evellunt, cL rostro lacerant, quia et car- indignationcm taiu a^gri quam medici incurrit. Me-
nales aclus peccaloris beng agentes reprehendunt, q dicus quandoque videt quod decenter eum videre
et superlluitatem levitatis ejus damnant. Infelix non licet. Tangit quod religioso tangere non conve-
ergo bubo dicitur, quia infelix est qui ea quue prse- nit. Ue incertis per experiinenla lo({uitur, sed expe-

diximus operatur. rimentum est fallax, ideo siepe fallitur. Sed hoc re-
Cai>. XLV. Ue (jraculi nalura uwralitcr. ligioso non expedit, ut alia quam vera loquatur,
Rabanus de Graculo « Graculus a garrulitate
: Promittit Ecclesioe suie lucruin si eat ad infirmuni,

nuncupalus, non ut quidam volunt, graculi dicti sed tacet scandaluin, et animas suaj dainnum. Nosti
quod gregatim volent, cuin sit manifestum ex voce forsitan, frater, de monacho niedico, Justo nomine
eos nuncupari Est enim loquacissimuin genus, et
. sed ulinain justo opcratione, qui in medicamine Ires
vocibus iinportunum, quod vel philosophoruin lo- aureos absconderal, quid de eo beatus Gregorius
quacitalem, vel lia3rcticoi'um verbositatem noxiam dicat, qui licet ei in inlirmitate sua servierit, in
signilicare polest. « Polest adhuc et aliud dici de correctionne tamen ei non pepercit « Fratres anle :

naluia graculi. Graculus eniin garrulos designat, et morteiu cuin eo loqui prohibuit, post morlem vero
gulosos. Qui eniin gulositali student, post cibuiu euiu in slerquilinio sepeluri jussit. Sic autem cst
inanes ruinores libenter referunt, et vel dctrahunt, ^) absolutus post mortem Pecunia lua tecum sit in
:

vel aures dctractioni prucbent. Graculus in silvis
degil, de una arbore iii aliam garriendo transvolat,
quia lioino garrulus de iis cumquibushabitat, etiam
turpia qua) de eis noverit, aliis narrare non cessat.
Graculus cum aliquem transire conspicil, garrit, et
cuiu occultos reperit, siinilitor agil, quia garrulus
hoiiiouou lanl 111)1 dctiahit snccularibus, sed etiam
eisquos religionis occullat locus. Graculus aliquan-
docaptus cavca includitur, ut articulata verbalo qui
docealur. Siunliler cuiu aliquis s;ecularis ad con-
versionem venerit, verba religionis addiscit ut
pordilionom. (Act. viii). » Sed et jaculatores, anle
conversionem leves, cum ad conversionem veniunt,
sa,>pius usi levitate, levitcr reccdunt. Illi vero qui
per diversas regiones discurrere sunt consueli, si
ttedio claustri fucrint aggravali, cilius a claustris
exeunt, quia lerrarum divcrsitates norunt.
Cap. XLVI. I)o anscris natura moralitev..
Anservigiliasnoclisassiduilate clangoristeslatur
Nullum aulem aniinal ita odoi cm hominis seutit, ut
anser. Unde etclangore ejus Gallorum ascensus ia
Capitolium deprehensus est. Uiide Rabanus « Hajo :

lingua volucris verba loquatur hoiuinis ul qui , avis providos homines, etergasui custodiam bene
inordinato loqui consueverat, ordinate loqui dein- vigilantessigificarepotest. » Anserum dua?sunt spe-
ceps [^ssuoscat. QuaudoHuc tainen eveuit, ut gracu- cies, domestici scilicet et campestres. Campestres ia
 47 APPENDIX AD IICGONIS OPERA DOGMAtlCA. 48

nlluin (1 ortlin.ilf volanl , illosrjue designant qui A C.w. XLVIII. l)r ailntlrio Hve.
remoli u leirenis, ordineni bene vivendi seivant. Physiologus de caladrio di(;it quod totusalhus sit,
Doniostici vero in vicis sinud hal)ilant, IVeciuenloi- cujus fcnioiis pars inierior caliginein aufcif ah
exclaniant, seipsos roslrij lacciant, illosiiue siyiiili- oculis. Naliii a ii^ilur caladcii talis esse dicitui-, ul si
eaiit ([111 conventus ainenl, loquacitati tainen et
elsi ad innrinuiii hoininem aliquoties adducatur, utrum
detractioni vacant. Cainpestres anseres onines sunl inlirinus moii, an vivere dcheat, astanlcs cei-tos
eoloiis cinciicii, nec ali([uein eoruni vaiiuin scii reddat. Si eniin faciein hoiiiinis res[)icit, ncc ocu-
nivcuin vidi. In donieslicis vero non sohuii hahc- los avertit, sed inlirmi lacicm dilij,^cnlcr conside-
lur coloi- cinericius, sed etiani varius vcl alhus. icl, signuiii estquod vivet. Si aulem oculos a facie
In canipestrihus hahetur color cinericius, id est m inlirmi hominis averlal signum est mortis. Per
,

iis qui a sieculo sunt remoti, i)a;nilenti;e vilis liahi- caladrium intclligimus C.hrislum, qui vcnit in miin-
tus. li vero ([ui in vicis vel in uihihus hahilaiit dum, ut salvum fa(;cicl geiius huiiiaiiiuii. Qiii dici-

pulchioris coloris vestein portant. Anserprte ca-lc- tur esse nivei coloiis,(juia ah omni iJeccato fuit

ris animalihus supervenientis hominis odoreni sen- immunis. Cujus inlerior pars femoris ahstergil ab
tit, quia discrclus honio per l)onain, vel [)er inalain oculis ohscuritalcm caliginis. l*er feiniir pro[)agalio
famain alios, licet longe remolos, cognoscil. (Jiim ^ gencris intelligilur. Inlcrior igiliir [lars fcmoiis est
igitur anser supervenientis hominis odorem senlil, incainatio Salvaloris. Interior si(juidcin ef occulta
nocte clamare non desinit, quia cum negligentias fuilincarnatioSaIvatoris,qUte etiam diaholum latuit.

ignorantiaj circumspectus fialei' in aliis videl, cla- Vcnif Chiistus in niundum, ut salvum faceret genus
mare dehet. In (.'.apilolio ([uondam ilomanis profuit humanuiii. Faciem suam a Judaiis aveitit. (jentiles
clainoranseris, et in capitulo (luotidieprodest, cuiu respexif, iiii(juitates nostias sustinuif, et qui pec-
negligentias viderit clamor prudentis fratris.
, (Jla- catuin non fecerat, in ligno crucis peccata nostra
mor anseris, a Capitolio rcpulit liostein Gallum. A portavif. Sed et (juotidie [)ra;fatus caladrius iniir-
capitulo vero clamor piovidi fratris hoslcm repellit mifates nostras visifat , mcnfem per confessionem
nntiquum. Clamor anseris urhem Homam ab impe- consideraf, et eos sanat, quihus gratiam pcenitendi
tu hostium servavit immunem clamor prudentis
; prsestat, vero faciem avertit, quorum cor
ab illis

fratiis,ne turhetur a perversis, custodit vilain com- impoenitens novit. Istos respuit, sed illos, in quos
muuiter vivenlium. Divina autem providentia na- faciem inlendit, sanos reddit.
turas volucrum nobis ut opinor, non proponeret,
, Cap. XLIX. De phcenicc.
nisi eas in aliquo nobis prodesse vellet. riujL-nix Arabise avis dicta, quod colorem phoeni-
XI. VII. Dc iniliira uvdcuc.
ceum luiheat, vel quod sit in toto orhe singularis
C.\p.
et unica. Xam Arabes rem singularem vocant phoe-
Ardea vocata quasi aidua propter allos volalus. nicem. Ha^c quingentis et ultra annis vivens, dum
Formidat enim imhres et supra nubes evolat, ut se videiit senuisse, collecfis aromatum virgulis
procellas imhrium sentire non possit. Cum aufem rogum sihi insfiuit et conversa ad radiuin solis
,

evolaverit, signilicat fenqicsfalem. lianc inulfi tan- alaruiii [^lausu volontarium sihi incendium nutiit,
talum yocanl : unde Habanus : « Ilajc avis pofest sicque iterum de cineribus suis resurgit. Unde Ha-
significare aniinas elecforum ,
quiB formidantes hanus : <( Phocnix, inquit, potest signilicare resur-
pertuihalioncm hujus sajculi, ne forte procellis recf ioneiii aromalihus viitutum colle-
jusloium, (jui
persecutionum insliganfc diaholo involvantur, in- cfis, rcsfauiationein [Jiioris vigoris post moiten sihi
lentionem suam super omnia temporalia eirerenles, reparant. Hhocnix esl Arahiie avis. « Arabia vero
ad serenitatem assidue conspi-
patrise ccelestis ubi inferpretalur cinupcslris. Clampus esl liic mundus,
eitur Dei vultus, mentes suas elevant. « Liccf aufcm Arabia sa^cuiaris vifa , Aiahes stcculaies. .\iahcs
ardea cihos in a([uis quicrat, in sylvis famcu et iii lihffiiiicem appellant singulaiem. Lingularis est (jui-
allisarboribus nidum locat, quia justus, (jui lebus ^ lii,el justus, a cuiis sajcularihus onuiino icmotus.
labentibus et transiloriis seipsum pascit, in rehus Phoenix perquingentosannos viveie ci(Mlifiir, sicut
tamen divinis et ita sublimibus spcm ponit, ct liccf Scripfuia tcstatur. Ccntciiaiius vcio nuiiierus in
ejus caro sustentcfur liansitoriis anima lamen ,
annis moraliter designat terminum perfecfionis.
delectatur a;ternis. Ardea pullos in nido rostro de- Quingenforum aufem annorum numerus assignari
fendere nititur, ne ab aliis avibus rapiantur. Kodem potest (luinque corporis sensibus. Cuin enim visus
modo justus forti invecfione percutit, quos perver- deficit, primus ccatum annoruin numerus Iransif,
sos ad dccipiendum suhjecfos novit. (jua;dam vero Cum vero deficit auditus, tiansit secundus.
Cuin
carum hahent colorem album, qusedam cinericium, tres reliqui sensus, id est factus, gustus, odoralus
uterque tamen color in bonam partem accipitur, si deficiunt, tiinc quingenti anni moialiter transacfi
per albuin munditia,
per cineiicium p^jcnitentia sunt. Cuni vcio moifi phamix appropinquat, tunc
designetur. Ejusdem gencris sunf el qui pcenifen- diversas species aromatum parat. Aiomata sunt
tiam agunt et qui munde vivunt. Et color igitur
,
bona opera, diverste species diversa; animse virtu-
ardese, et modus vitaj exemplum salutis religiosis tes. Congeriem aromatum construit, et se in mediis
tlemonstrant vihs. aromatum speciebus componit. Hoc toties justus
 40 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 50

mcmoriam suam bonorum operum

<ngit, ((tiotie.s arl A tempora. Nam sestate depulsa maria transvolant.
suuruin nuilliludinem reducit. Ad radium solis alis Orlygomelra dicitur avis, qufe g-regem ducit;
ignem volnnlarium cxcilal, quia menlem alis con- eam tcrroe propinquantem accipiter videns rapit,
lemplationis excitatam jnslus ardore Sancti Spiri- ac propterea cura est universis ducem sollicitare
tus inflammat. Sic igilur pluenix incenditur, sed cxterni generis, per quam prima caveantdiscrimina.
cx ejus cinere i^humix ilerum procjcatur. (lum ergo Sola luec avis, sicut homo, caducumpatiturmor-
et

phoonix moritur, et ex ejus cinere phccnix iterum l)um. Coturnices adveniendi habent tempora. Nam
nascilur, hec excmplo agitur, ut futnrte resurrectio- maria transvolant sestate depulsa. Coturnix maria
nis verilas a singulis fieri eredatur, et resurrectio Iransvolans est anima omnia labentia calcans.
phamicis est spes, et species, seu specinum fulurte (kilor testatis est ai-dor charitatis. Frigns hiemis est
resurrectionis. Non est ergomajusmiracuhim fides tentatiorefrigeratsementis. Ab amoreigiturproximi
futurte resuri'ectionis, qnam cx cinerc facla resur- per inare mundi hujus transmeat justus ad amorem
rc(dio phauiicis. Ecce volucrnm natura simplicihus Dci,utin calida regionesemper maneat, qui semj^er
resurrectionis argumenlum [)r;cslat et quod Sci'ip- caloredileclionisin semetipso flagrat, ut vitetfrigus
tura prasdicat, opus natur;« confirmat. hiemis,procelIas seilicet et ventos improvissetenta-
Cai'. L. T)c jtrnlicis iiulnvii.
B tionis. Ortygometradicitur, quse gregem ducit. Eam
CLainal perdix, et congrcgans fovet ova quienon terraj propinqnantem accipiter videns rapit. Terra
])eperit, faciens sibi non cum judicio divitias: « In sunt terrena desideria, maria mundi pericula, acei-
mcdii) cnim dierum suorum derelin^juet cas, et in piter insidians diabolus persuggestionem tentans.
novissimis suis crit insipiens (Jcr. xvn). o. Unde Propinquantem igitur terra3 accipiter videns rapit,
Isidorus: « Perdix de voce nomen habet, avis est quio eos qui terrena quKrunt, diabolus seciim tra-
dolosa, adeo autem frau(hihMila, ul allerius ova hit. Proclatus igitur, qui gregemantecedit, diligen-
dirii)icns foveat. » Sed fraus rructum non liahcl. ter provideat qua infentione terrena petat, utrum in
Nam cum i)ulii vocem pi'opiia' geuilricis audierint. suos usus earedigat, an ad necessitatemfratrum ea
naturali (juo^him instinctu hanc, ([um eos fovit re- quau-at, ne accipiter, id est diabolus eum rapiat.
Hn^iuunl, et ad eain, qiue genuit, revertuntur. qui postpositis spiritalibus, terrenis inhiare non
l'nde Ilalianus: » Diaholus per principes hoeretico- cessat. Propter quod cura estuniversis, ducemsol-
rum congregavit populos, ([uos iioii peperit, et de- lieitare generis externi, per quem prima caveant
eciitorum sihi multiliidincm
consociavit quos ,
discrimina. Duo sunt hominum genera bonorum
postea dimisit, omniuin judicio stullissimus esse
el scilicet et malorum. Generis externi sunt homines
comprohatur. » Possumus ergo intelligere diabo- C P^'"^'6^^i- Jii-^^^i^oitiii^P^^^^^^^J^-^ossibiproeponunt, dum
lum per perdicem, per ovum spcm. Perdix vero casus et eventus norum diligenter attendunt. Dum
illa cujus ova diabolus furatur, Ecclesia procul igitur hajc attente considerant, prima peccandi
dubio intelligitur. In i^erdice igitur Scriptura discriminaconsiderandovifant. Htecavis sicuthomo
diaboluin uobis innuit, ({ui ova aUerius perdicis,id caducum morbum patitur, quia spiritualis homo
esl halicnlcs siiem salutis furatur, fovil et nutrit. sicuf carnalis aliquoties peccare perhil)etur, nec
Fiirafur, dum spcm salulis eis subfrahit, fovet quoties peccat, moritur, quia ei poenitendi gratia
ofio, ct dclectatione nutrit, fovel fcrrenis desideriis nonncgatur. Unde scripfumesf: Sopliesindio cadit,
nulritcarnalibus illecehris. Cuin autem pullivocem (Prov. xxiv), ncc tamen desinit esse justus.
Jiisliis
]>i()prifc genifricisaudiunf, quodam naturali instin- Quoties enim justus peccat, toties ad jicit ut resurgat.
ctu eam recognoscunt. Similiter cumaliquisdiabolo C.\p. IJ. Dc iipiijvc iintiuui.
subjcctusfuerit, et vocemecclesiasficiTp pravlicalio- Upupam Grajcis ctoiJ; [ c])ops ] appellatur , ab
nis audif, ad Ecclcsiam quasi ad genilricem pro- lT:ci|/aou.ai epopsaomai quod csl obsoniiini facioeo
[ ],

l)riam relicto diaholo fransvolal, ul sub alisdivin» quod stercora humana consideret ac congreget, et
piotectionis ulterius in jiace vivaf. Ecce qualifer
q fctentipascatur fimo. Avisest spurcissima, cristis
l^erdix ova, qune fnrafnr ef congrcgaf, in pullis exstantibus galeata, semperin sepulcris, et humano
pcrdif quianon est inirum si quos niale congrega- stercore commorans. l'ndc Rabanus : « Ha?c avis
vcrat diaholiis, judicio vcrifatis perdat. In novissi-
sceleratospeccatoressignificathomines, scilicetqui
mis ergo suis diabolus insipiens crif, (luia in die sordihiis peccatorum assidue delectantur. » Upupa
judicii aeterna beuedictione carcbit, ct func audict eliam luctum amare dicilur, quia soeculi trislitia
])cr(Iixcum pcrdilis, id est diaholus cumsubjecfis : mortem spiritus opcratur Proptcr boc oportet eum,
IHsccdilc n mc, malcdiclj, in igncni ndcrmim qiii ipiidiligit Dpiim, scmpcr ijaudeve sine intcrmissione
liiiratiiscsl diuboln, ct aiif/clis cjns [Mallli. xxv). Ad orarc, in omnibiis gratias agere {I Tbess. v). quia
hoc enimtendiint qni in hacvita diabolo scrviendo fjandinm frnctns est spiritus {Galat. v). De upupa
sucumhunl. efiam physiologus dicitquod cum senuerif et volare
C.\r. LI. I)c r;:!iirnicc, sca qiialca avc. non possif, lilii ejus ad eam veniunl, et pennas ve-
Cofurnices a sono vocis diclas conslat, quas tustissimasecorpore ipsiusevellunt, eamquefovere
Gra'ci orlygas vocaut, co quud visie fucrint pri- non cessanl, et donec ilerum penna^ nova; crescant,
mum in Orlygia insula. Hx adveniendi habcnf cibis sustenfant, ut Scriptura dicit, donec sicut anto
51 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA.
assuniplis viribus evolarc possil. Excmplo igitur
suo upuiKC pervcrsos Iioniines arguunl, qui palres
suos, cum senucrint.a domibus propriis expellunt,
qui eos, cum (lclioianl, suslentare lenuunt, qui ta-
nien ipsos, cum adhuc parvuli csscnl, educavcrunt.
Videat iyitur Iiomo i-ationalis crcalura quid i)atri
vel malri debeat, cum irrationalis creatura quod
pr;cdixiinus, in necessitate cum senuerint, paren-
tilius rcddat.
C.\p. LIII. Dc olorc vcl cyyiio.
Olor avis est, quam favcci xuxvov cygnum appel-
lant. Olor autem dictus est quia 6X0; [olos] dicitur
totus,quod sit totus albus in plumis. Nullus cnim
mcminit cygnum vidisse nigrum. Oygnus autem a
canendo est appcllatus, eo quod carminis dulcedi-
nem modulatis vocibus fundit. Ideo autemsuaviter
cum canere perhibent, qula longum collum et in-
flexum habet, et necesse est elucfantem vocem per
longum et flexuosum iter varias reddere modula-
tiones. Ferunt in Hyperboreis partibusprjecinenti-
bus citharccdis olores plurimos advolarc, apteque
admodum Cygnus plumam habet ni-
concinere.
veam, scd carnemnigram. Moraliter olor niveus in
plumis designat elTectum simulationis, qua caro ni-
gra tegitur, quia pccoalum carnis simulatione ve-
lalur. Cygnus, dum m numine natat, cervicem ca-
pitis erectam gestat, quia superbus qui cum rebus
transitoriis ad interitum trahitur, etiam de laben-
tiumrcrumpossessionead tempusgloriatur. Ferunt
in hyperboreis parfibus pra^cincntibus citharocdis
olores plurimos advolare, apfequc admodum con-
cinere, quia qui vohipfatibus totis desideriis inhiant
quasi advolantes voluptuosis concordant. Sed et in
exfremis cum cygnus moritur valde dulciter canere
perhibetur. cum de hac vita superbus
Similiter
egreditu, adhuc dulcedine praesentis sseculi delec-
tatur,' et quiH male gessit, ad memoriam moriens
rcducil. Cumvero nivea pluma cygnus exuitur, in
veru positus ad ignem forrefur. Similifer cum dives
supcrbus moriens exuitur mundana gloria, descen-
dens ad flammas inferni cruciabitur per tormenfa,
et qui cibum sumere consueverat nimis, in abyssum
descendens fit cibus ignis.
Cxp. L\\. De classe Salomonis et Josapliat.
Classis Snlomonisper marc scmel j)er tres anuos
ihat in Tharsis dcfcrens inde aurum, et arr/cntum,
dcnteselephantorum, etsimiascljiavos seu pavones
(/ Rcff. x). Tharsis interpretatur exploratio rjaudii.
Est aulem gaudium pnesenlis sicculi, est et fuluri,
Gaudium pra;sentis vita^ fine claudifur, gaudium
vero futura3 nequaquam fine fcrminafur. Gaudium
praesentis vitae dolor et tristitia sequitur, gaudium
vero futura; nec dolor nec tristitia subsequitur.
Gaudiumpraesentissa-culicsthonoribussublimari,
rebus transiforiis ad tempus pcrfrui, abundare pa-
rcntum copia, et eorum delectari pra?sentia. Cum
autem aliquis privatur honoribus, spoliatur rebus
cumaliquis amicorum moritur, tunc dolorsequifur.
Hoc gaudium igitur semper doloribus immiscefur.
52
A Pcr trcs annos semcl classisSalomonis i^or innro
mitlitur in Tharsis. Classis Salomonis c.->l virliis
confessionis. Ilac classe per hujus niundi inarcvc-
Iiinuir, ne submcrganuir. In Tharsis crgo classis
inittilur, quic inde aurum, et argcntum, dcnfcs clc-
piianforum, simias, et pavos dcfcrre pcrhil)cfur.
Aurum et argentum in Tharsis esse dicitnr, id cst
viri sapientia clari, eloquentia praiditi, qui duui,
prajsentis stcculi gaudium cxploranl ct cxquirunl,
seipsos cognoscunf. Ef dumpcr classemSaiomonis
de Tharsis ad Jerusalem veniunf, et auruin |)urniu
advehunt, inpaceFZcclesiajper confessionempurio-
vcs fiunt. I)e hoc oro purissimo fecit rex Salomon
scuta aurca. Scufa aurea sunt qui pure vivunf, et
aliosabincursudiabolidefendunt. Exproedictoetiam
B argcnto fiunt tuba? argentea?, id estdoctoresEccIe-
sia'. Attulif ctiam scmias ct pavos, id est desirores
et dclicatos, ut qui in Tharsis derisores et delicati
fuerant, in pace conversionis humiles existant.
Attulit etiam classisSalomonis dentes elephantorum
id est dcfractioncs supcrboium. Dum enim verbis
dctractoriis bonis operibus simj^licium detraluuif.
quasi dentibus eorum ossa rodunt. Nota puod dentes
elephantis materia fiuntcboris, etdemateriaeboris
fitfhronus Salomonis. Qui enim ex rapina vivere
consueverant, subjecti vero Salomoni seipsos postea
ut sint thronus ejus, per virtutem justitiae et cha-
rifatis parant. Per tresannos semel classis Salomo-
nis ire consueverat inTliarsis. Primusannus mora-
C literesf cogitatio, secundus locutio,teitius opcratio.
C.um igitur de his tribus simul confessio agitur,
quasi a servis Salomonis per tres annos semel in
Tharson itur.
Sed clJosaphat rcx Jiida, sicuthistoriadicitc/a.s.ses
iu]narifccit,rjuajuavifjarciitiiiOpljirpropterai2rum
et ire uonpotuerunt, qmaeonfractacsuntiuAsionrja-
her {III Tiefj. xxn). Josaphaty»f/yea».s, Asiongaber
lingua riri, id esl coufcssio intcrpretatur. Josaphat
rex Juda esse intelligitur vel esse dicitur, quando
judicium confessioni dominatur. Cum enim peccator
in confessione seipsum judicat, tunc rex Josaphat
in Juda-a regnat. Ophir vero lierbosum interpretatur
hcrbosa ferra dicitur (puc ab aliquonon elaboratur
iu qua nascitur abundantia graminis, ut moveat
alfecfum delccfationis. In hoc Ophir, id est hcrboso
voluptuosi scdent, desidiosi jacent. Sedcntassidui-
tate, jacent dissolutione. Hoc herbosum esl hic mun-
dus sterilis et infecundus. In Ophir igitur classis
Josaphat ire propter aurum nititur, ut dum mundi
casus affenditur, mentis puritas acquiralur. Sed
cum hoc agitur, in Asiongaber classis Josaphat frac-
ta fuisse perhibetur. Gabcr, sicut dicit Hieronymus,
Juvenis sive /bri/s interprctatur. Non est igitur mi-
rum si classem confessionis frangat impclus juvcn-
tufis
Cap. LV. De pavonis natura.
Quoniam de fiuibusdam pra;missis jam diximus
^estat ut de pavone, de quo agere intendimus, ah-
53 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER PRIMUS. 54

qiiid (licanuis. « Pavo, sicul dicit Isidorus, a sono vo- A- {Jcr. IV.). Persecutoresenimnostri aquilisccclivelo-
cis nonicn accei^it. enim ex iinproviso cla-
» C-uin ciores sunt, cum tanta contia nos maligni homines
inare cffii)ei'it, pavorein subitum audientibus incutit. fiiciunt, ut ipsas etiam aeras pofestates inventioni-
Pavo ii^^-itur a pavore dicitur, cum pcr voceni cjus pa- bus inalitiiB prisie videantur. Aifuilie voeabulo po-
vor andicntihus infciatur. Pavo duin in Tharsis ha- tcstas terrcna figuiiitur. Unde per Ezechielem pro-
bitat, delicatos designat. Ouin vero pcr classem in phetam dicitur : Aqnila grnndis ninrfnaruni alarum,
Jerusalem delatus fuerit, doctorum prsedicanfium loncfo membrornm dnctu, f)Iona plumis ct varietate,
figurain gerit. Uuras habet carnes, et imtredini resis- vonil ad Liljannni, ol tnlit mednllam cedri, et snmmi-
tentes, quie vixa coquo coquuntur ii^ni, vel a calore tatem frondinni ojns ovnlsit (Ezoch. xvii). Qua vide-
liepatis coqui possunt in stomacho. Tales sunt for- licet aquila quis alius quam Nabuchodonosor rex
tiuin doclorum incntcs, quas nec namma cupiditatis Babylonis designatur, qui pro immensitate exerci-
exurit, nec calor liliidinis accendit. Hal)et pavo vo- tus magnarum alarum, pro diuturnitate temporum
cem terribilem, incessum simplicem, caput serpen- longo membrorum ductu, pro mulfis vero divitiis
tinuin, pectus sapphirinum, hal)et etiain in alis plenus plumis, pro innumera autem tei*reniB glo-
plumas aliquantuluin ruffas, habet caudam longam, rise compositione plenus varietate describitur ? QuL

et ut, ita dicam, quasi oculis plenam. Ilabet, inquam,

B venit ad Libanum, et tulit medullam cedri, et
pavo voceinterribilem, quando pr;edicator peccato-
ribus coinminatur incxtinguil)ileingehenni(' ignem.
Simpliciler incedil, ((uoties in operibus suis humili-
tatem non excedit. Ilabet caj^ut serpenlinum, dum
caput mcnlis lenetur sub custodia callida^ circum-
spectionis. Color voro sapphirinus in pectore, coc-
leste desiderium designal in humana ineiite. Color
rutTus subrubens in pennis amorem significat con-
femplalionis. Longitudo cauda; longitudinem innuit
aulem quasi ociilos in cauda hh-
futurio vitre. (^)uod
summitatem frondium ejus evulsit, quia JudeiB cel-
situdinem petens, nobilitatem regni ejus quasi me-
dullam cedri abstulit, et dum tenerrimam regum
piolem a regni sui culmine captivando sustulit,
quasi summitatem frondium ejus evulsit. « Aquilse
vocabulo subtilis sanctorum intelligentia exprimi-
tur. Unde idein propheta, dum sub animalium spe-
cie evangelistas quatuor se vidisse describeret
{Ezoch. II, in eis quartum animal, id est Joanem per
aquilam significavit qui volando terram deseruit,
,

bet, ad hoc pertinet ([uod uuusquis^iue doctor pr;L'- quia per subfilem intelligentiam interna mysteria
videt, quod periculum in flne singulis imminet. Est Yerbi videndo penetravit. » Similiter, qui haec ter-
in cauda color viridis, utinilio conveniat finis. Ya- rena mente deserunt, velut aquila cum Joanne per
rielasigiturcolorumdesignatdivcrsifafemvirtutum. p, contemplationem coelestia quajrunt. Item beatus
Nota etiam quod pavo, dum laudatur, caudani eri- Gregorius de aquila Sicut aquila volans ad
: <(

git,quando prtelatus quilibet adulantium laudibus escain. Moris quippe est aquilse ut irreverberata
per vanam gloriam mentem levat. Pennas in ordine acie radios solis aspiciat, sed, cumrefectionis indi-
ponit, quia quidquid doctor agit, se ordinate fc- genlia urgetur, eamdem aciem oculorum, quam ra-
cisse Cum autem cauda crigitur, posteriora
C]-edit. diis solis infixerat, ad respectum cadaveris inclinat,
nudantur, et sie quod laudatur in operc, deridetur et quamvis ad alta evolet, pro sumendis tamen car-
in elatione. Oportet igitur ut pavo caudam submis- nibiisterrampetit. Sic et antiquipatres fuerunt, qui,
sam gcrat, ut id laudabile, (juod doctor agit, cum inquaiitum humanilatis infirmitas admiflebat, Crea-
humilifate fiat. ris lucem erecta mente contemplati sunt. Sed hunc
LVI. De nalnrci ;iqnil(v.
(i.\i>. incarnanduminfinemundipriBscienles, quasia solis
Aquila ab acuminc oculorum vocata. Tanli enim riuliis deflexerunt. Et quasi de summis ad ima ve-
visiis auf contuitus csse dicitiir, iit ciim super maria niunt, dum Ueum super omnia, et hominem infra
immobili penna feratur, ita ut humanis pateat obtu- omnia agnoscunf. Quem pro humano genere dum
tibus, de tanta subliinitafe pisciculos natare videat, jiassurum, morilurumque suspiciunt (qua scillicet
ac turbinis instar descendens rapfam priedam pen- £) morte semetipsos refici, atque reformari ad vitam
nis ad liftus pcrfraliaf. Nam et contra radium solis noverunt), quasi more aquila^ post contemplatos
fcrtur obtutum non fiectere, unde et puUos suos un- solis radios, in cadavere escam quiBrunt. » Aliter :

gue suspensos, radiis solis objicit, et quos viderit « Sicut aquila volans ad escam. .\quila etenim alto

iinmobilem tenere aciem, ut dignos g-enere eonser- valde volatu suspenditur, et adnisu prsepeti ad
vat, si quos vero iicrspcxcrit rcflcctcro obfutum, iidhera liberafur, sed per appetifum venfris terras
quasi degenercs abjicit. Unde beatus Gregorius : expetit,sesequc a sublimibus repente deorsum fuu-
« Aquilic vocabulo in Scriptura sacra aliquando ma- dit. humanum genus in primo parente ad ima
Sic
ligni spiritus raptoresanimarum, aliquando priosen- de sublimibus corruit, quod nimirum conditionis
tis siociili pofesfates, aliquando vero vel subfilissi- sua^ dignitas in rationis celsitudine quasi in aeris
ina!sanctorum infelligcnliic, vel incarnatus Domi- libertate suspendcrat, sed quia contia priBceptum
nus, ima celeriter transvolans, et niox summa repe- cibum contigit, per ventris concupiscentiam ad
tens desiguatur. » A^iuiiiunini nouiine insidiatorcs fciras vcnif, ct (juasi post volatum carnibus parci-
spirifus exprimuutur; Jercmia attestanfe qui ait. tur, qui illa libera contemplationis inspiracula per-
Vciorioros faovniiL porsecnlores iwstri aqnilis coeli didil, et deorsum corporis voluptatibus leetatur. »
 55 APPEXDIX AD IIUGOXIS OPERA DOGMATICA. 56

Item di» .aquiln : limovnbitur iit n([iiil r Jn ycniiis ninn A C(rloru!n, vcliil (|uiclissiiiiuin iiiulinn. .Xcscicntes
{Psal. cu ). Sdlet (lici dc ;irmila (liiiii scncflnlo nutemspiriliialilcr nalai-c cvcliiilcnlui- a regno cado-
prcmitiii', quoil i-oslrmn illius ailnncelui' el incnr- ruin, et mortui cum inorliiis iiciilninl, sicnl dicilur
vetur, ita ut sunuM-e cil)um ne(iueat, el niacie ian- in Evangclio: Diniittc mortiios si-prlirr iiinrinos
gucseat, sed veniens ad petram rostrum acuit, el [Maltb. viii. Convenienturergo lioc de ibi jjliysio-
eiinun capiens, ilerum Juvenescit. I'elra est Cliri- logusdicil cl quod serpentes violenfer fugal. El lu,
slus, a([nila quililiet justus, qni ad petram rostrum cumoras, extendemanus tuas ad coelos, (|iiia viiliis
ncuil, dnm seipsnm Ghristo per l)onam operationem crucis semper defendif oranfes et dlccutcs: Sii/iia-
eonformem reddit. tum cst supcr nos Iiinicn viillus lui, iJominc {Psal.
C.vi*. LVII. I)c ihn scii ibidc avc. IV. Nain et sol ipse, nisi expandermt alas suas,
)

Est volatile qnod dicitur volare non possunt. Naves nisi levaverint vela sua,
hoe secnndum le-
ibis,
gem immundum vento flanle non nu)vel)untnr. Denique diiiii .]Ioyses
omnibus
volatilibns, quo-
est prfe
niam mortuis ct moiiicinis cadaveribusvescitnr, et Jcvuhiil inanus suas, sujicrabat Israel cuni rcinitte-

super littora inaris vel fluminum, vel stagnorum die relmanussuas, convalescchat Amalech (E.xod. xvii).

nocteque moratur, qujerens mortuos pisciculos, vel

g C.vi-. lAIII. Dr fnlirn.
aliquod eadaver, quod ab aqua jain putridum vcl Est volatile, quoddicitur fulica, satis intelligibile
madidum ejectum fuerit foras. Nam in aquam in- et prudentissimum super oinnia volatilia. Cadave-
gredi timet, quia natare neseit, nec dat opciam ut ribus non vescifur, non aliunde alio pervolans at-
discat, quia mortuis eadaveribus deleelatur, ideo que obcrrans, sed in uno loco commoratur et per-
non pofest in altitudinem aquse ingredi, ubi mundi manet usque ad finem, ct ibi escam suam habet, et
piseiculi demorantur, ut inde sibi capiat ciliuin, requiescit. Sic ergo omnis hoino fidelis secundum
sed semper foris obcrrans circuit refngieus purio- Dei volonfatein conservatur el vivit. Non huc afque
res et altissimas aquas, unde p.ossit mundus vivere illuc per diversa loca oberrans circumvolat, sicut
Tu igitur, Christiane homo, qui ex aqua et Spirilu faciunt haeretici. Nec ssecularibus desideriis ac vo-
sancto renatus es, ingredere ad intelligibiles et luptafibus delecfatur corpoi-alibus, sed sicut illa
spirituales aquas, id est in altitudinem piwceptorum volucris, qua? carnibus non vescitur, seinper in uno
Christi, qua3 sunt chavitas,
gaudium, pax, patientia, eodemque se confinet et requiescit loco, id est in
henignitas longanimitas , honitas mansuetudo
, ,
, Ecclesia catholicaet apostolica, et ibi permanet
fides, modestia, continentia, castitas (Galat. v.) usque in finem, sicut dicitur in Evangelio (Jui :

Quia, si nolueris in altiores ingredi, et de ipsis spiri- C autcmpcrscveravcrit usque in fmcm, hic salviis erit
tualtbus escas sumere, sed eii'cumiens
tibi capere et ^Malth. X). Ibi ergo se continet, et ibi Dominus in-
forisetoberrans mortuis, et fcedissimis cadaveribus habitaie facit unanimes in domo, et ibi habet quoti-
saginarivoluoris, de quibus dicit Apostolus: Mani- dianum panem immortalitatis potum vero pretio- ,

fcsta autcm sunt opcra carnis, qwe sunt ininnindilia,

sum sanguinem Christi rcficiens se sancfis ej^ulis,
;

adultcria. fornicatio impudicitia, luxuria, chrietas,

commessatio, avaritia, cupiditas (ihid.), ad immuu-
dorum societem pervenies. Hse sunt carnales et mor-
tiferaj esca;, quibus infelies
adpcenam. Di§ce igitur natare super/yoe niare ma-
gnum, et spaliosum manibus, sunt illic reptilia quo-
rum non est uumerus \PsaI. ciu.) Nec eos aliter su-
perabis, nisi per signum crucis. Sancti igitur tan-
quam naves pertranseuntes perveniunt ad regna
et super mel et favum suavissimis eloquiis Doinini.
Xon eniin in solopano vivit homo, sed exomni vcrho
Dci {Matth. ivi. Fulica avis est stagnensis, habens
animse nuitruntur nidum in medio a([u:», vel in pelris qiias aqua cir-
cunidaf, marifimoque semper delecfalur profundo,
dum tempestatem prajsenserit , fugiens in nido
ludit.

LIBER SKCUNDUS
QUI EST PR.ECIPUE DE XATURIS AXIMALIUM.

PROLOGUS. D berse eorum voluntates, et huc atque illuc vagantur,

Besfiarum vocabulum proprie convenit pardis. ct quo animus duxcrif, co ferunfur.
vulpidus, tigribus, lupis, simiis, ursis, et c«teris, V.w. I. Dc Jroiir.

quajvelore, vel unguibus sa?viunf, excepfisserpen- Eeo ex Grseco vocabulo inflexum est in Lalinuin,
tibus. Bestise autem dicuntur a vastando, et vi qua enim dicitur Grajce. Est rex ferarum, el oin-
Xc'wv

sajviunt. Ferai nppcllanfur eo quod naluiali ulantur nium ([uadiu[)edum princeps, cujus genus frifarium
liberlafe, et desiderio suo ferantur. Sunt enim li-- dicitur. E ([uibus breves ac juba crispa imbelles su nt.
57 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER SECUNDUS. 58

long'i ct ooma siinplioi acriores. Animos eorum ^ quearborumsedendosecat ,innullo rcsfans.Quando

fi-ons et cauda inclicat. Virtus eorum in pectorc, vero sitit vadit ad flumen magnum Euphratem, et
firmitas in capite. Septi autem a venatoribus ter- hihit. Sunt autem Ihidem virgoe vimincic virides et
i-ain contuenliir, ([iio ininus conspectis vcnalnilis molles. Incipit autem illud animal ludere in virgulis
tcrreanlur. nolaruin slrepilus timent, sed niai>:is illis, et ludendo obligat semetipsum cornibus ohli-

igneni. Et cuin ad nullum paveant occursum, ferun- gatisque cornibus vociferatur ingenti rugitu, quia
tur alhum galluin valde timere. Physici denique di" evadere non potest gracilihus virgulis circumseptus
cunl (iiiinque nalurales res sive naturas lia])cre et tunc ([uilihet venator absconse venans, audiens

leonem. Prima est, quod per cacumina montium vocem ejus currit, et inveniens ligatum occidit.
amat iic. Si vero contigerit quod a venatorihus Caveergo, homo dei, ehrietatem, ncc ol)ligeris luxu-
qua?ratur, odorem eorum sentit atque sua vestigia ria? voluptate, ut non inferficiaris a diaholo. Viniim
cauda sua tegit, ut per ejus vestigia venatores eum cnimet mulieres apostatare facinnthomines sapicii-
investigare nequeant. Sic et Salvator noster, spiri- tos (Eccli. xix). Verum vir sapiens et prudens a
tualis Loo dc trihu Jiuln (Aporal. v), radix Jesse, vino et a muliere se avertet. Sunt autem duo lapides
lilius David, missus a superno Palre, coopcruit B igniferi, masculus et femina. Tu igifur professor
vestigia deitatis sufe, carnem assumens ex Maria prudentise, intellige multos periisse proptervinum
virgine, ut etiam diabolus humani generis inimicus fanquam virum, et propter feminas, id est volupta-
mysterii incarnationis ejus ignarus, quasi punim tes, et cautus csto ut salvus evadas. Ergo hoc ani-
hominoin eum conalus sit tenlare. C.um enim Do- malsupra scriptum significat viros habenfes cornua
minus noster Jesus Christus diu jc.junans in deserto bonorum operum, sivescientiam duorum Testamen-
]no noslris peccatis esuriret exparte carnis, acces- torum, qui quandiu in his studuerint, non solum
sit ad cum lontator dicens oi Si filias Dci Of!, rUo ut
: modica, sed etiaiii grandia vitia resecant. Si vero
lnpiilos isli pfiiios fnuit (Miillli. iv). Quando anlem inde reversi, ad illecebras hujusvita?et voluiitafes
])ro nohis pati voluit, traditus adiscipulo in manus attenderint, gulse ac lenocinio servierint, non solum
Judseorum, ratus est dial)oIus cum morle vincere, virtutem bonorum operum sed etiam priemia per-
qucm vivuin non valuit superare. Sed cum ])ropria dunt habonda,
virlute a mortuis vesuiTCxisset, non solum ah in- Dc onoccntauro.
C.\p. 111.
feris rediit, sed etiam captivam duxit captivitatem
Onocentaurum <luahus naturis constare physiolo-
suam domonsfrans deitatem. Secundanatura leonis
r* gus asserit, dieons Superior pars cenfauro homini
:

est quod oiim dormit, oculos apertos hahere vide-

similis est, inferior vero ono, id estasino. Iluic as-
tur. Quod hene dicitur deChristo in Canticis canti-
similatur vecordes atque bilingues homines. Unde
corum. Ego clonnio, ot cor meum vicfilat (Cnnt. v).
Paulus dicit : Hahcntos promissionos pictatis, factis
Dorniivii onini caro in cruce moriendo, divinitas
autcm ahncf/anlcsdl Cor. vii), et Psalmisfa Homo ;

vero vigilabat cuncta profogendo, unde psalmus :

ciiin iii honore esset, non intellexit, comparatns cst

Ec.co noii (lormitahit, ncque dormict, qui custodit
Jnmentis insipientihus, ct similis fnctus cst illis
Israel (Psnl. cxx). Tertia ejus natura, quod cum
(Psal. xiAiir).
lefiena ])arit, suos catulos
mortuos parit, ct ita
ciistodit trihus diehus, donec veniens ])afereorum Cap. IV. Do hcrinacoo, scii Iii'ricio.

in facicm eorum exhalet, ut vivificenfur. Sic omni-

Physiologus de herinaceo, quod figuram ha-
dicit
])otens Pater Dominum nostrum Jesum Christum
hot porcelli lacfontis, et est totus spinosus, ({ui
Filium suiini loilia die suscitavit a morluis, dicento tempore vindemiarum ingreditur vineani, etubi in-
Jacoho : Dormitahit tnmquam Ico, ot sicut catulus venit vitem oneratam, ascendit supra etexcutit race-
lcoiiis suscitnhilnr (Goncs. xijx). Quarta natura mos ad terram, deinde descendit ef involvit se super
leonis est, quod nisi Iresus fuerit, non facile iras- T\ congregatos racemos, ut infigantur in spinis suis
citur. Patet enim ejus misericordia, quod prostratis et sic fert catulis suis. Est autem aptusme-
escam
parcit. Unde versus :
dioina^ coetus et comestus proficit. Tu vero, homo
Pnrccro prostrntis scit nobilis ira Iconis. Dei, custodi vineam tuam et omnes frucfus ojus spi-
Tn quoquc fac similc qtiisquis domiiiaris in orlic. occupot islius sicculi sollicifudo, et
rifualos, ne to
Captivos homines sihi ohvios repedare permiltit. fomiioraliumbonorumvolupfas etspinosusdiabolus
et non nisi pra* magna fame interimit. Ah cujus omnesfructusejusspirituales, et
infigaf suis spinis
exemplum rafionahilos homines respioor(> dohont, faciaf cscam bestiis, et fiat anima tua nuda, vacua
qui non Ia'si irascunliir et innocontos o]»i)riuiunt, et inanis, sicuf pampinus, sivo vitis ahlatis uvis.
cum cds Chrisliana lox dimittere jubeat lihoros. Post hoc eniin frusfra clamabis: Vinoam nioam non
C.\p. 11. Uc niilulii scu aiilo nut niitclopc aiiiiiiali.
cusloilivi )Cniit. ii). Hujus herinacei etiam nafura
Est animal aiitiiia noinino aoorriinuiii, ila uf nul- esf, ut si quando senserif homincm, oonfra oinnes
lus vcnalor ci jiossil aj^i^ropinquaro hahol oniin
;
insidias ejus protegit se suis sjiinis sepiens, ef se in
connia liinL;a iii siinililiulinoin scrra', ([uihus secarc oolligons, plausfruin sfridet. Tu
glohiiiii et vcfut
potestniaxiiiias([uoi'cus, condensa ef superflua quo-- aufem salutis tutK inimicum pra?sentiscens, datis
 :

69 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA

tibi virtutil)ns et Kcdesia) sno.rainentis coiitiii euin A iiil;iiiluiii ;iccriimus ost, iit sulililissimus diabolus
te iniini, cl ul Deo vivits, iiiunili, caniis cl (lial)oli inlcliigcre ot investig;irc liiciiMialionis (\jus iiiyste-
oporihus inoituuin tc liiii,'-c. riuiii non v;iluoiit, sod sola voluntiito Palris descen-
C.A!'. \'. l)o \ ii/p<! i'l <'Jiis iiuliini. dit iii ulcrum \'irginis, ot Vcr/iiiin caro /'nctiiin est
Vnl|)es <lictaestqii;isi volupos. P>steniin voliiliilis cl /infiitnvit in no/jis (Jonii. i). Ihcdo autem simillis
pe(lil)ns, cl iiuii((iiain rccli) iliiierc, scd toiliiosis cst unicornis, (luia S;ilv;i|()r, scciiinhini Apostolum
anfractihus cunil. Kst iuiteni iiniin;il fraiKlulcnliiin fiiclus ost in siniilitudinc:u ciirnis pecciiti, ul de
elin-^cniusuin.Cuineniincsui-it, et non invcnil (|uo(l pcccato d;r.i.na!ot poccatum (Jiom. viii).
nianduccl, involvit se in rul)i'a tecra, iil ii|ii)aicat Cap. VII. Dc Jtydro et Jiydra.
quasi ci-ucnt;ila, cl piojicil soin tcniini, rctiiicl(|uc Est aniin;il iu Xilo flumino, quod dicilur liydros
natuin siuiin, il;i ul non spiict, aves vcro vidcntcs aquaticiis sorpons, id est in aqua vivens. Grieci
eani non niintcin, ct (luasi ciucntatain, et linj,'uain eiiiin hydor[ uJiof. [a^piam vocant. Inde hydrusaqua-
ore ejus ejectain, putiinl eaiu esse inortuani, ot des- ticus scrpens, cujus ictii obturgescunt, quem mor-
cenduntsessuin saper c;ini. lii;iaulciu sio rapitcas liuin l)oam[fiboaiii| dicunt, eoquodfimo bovis cu-
etdevoriil. Islins anlcin lii^ui;iiii diabolus iiossidet. r> rctur. Secundum poctas hydra est draco inullorum
Omnilius eiiini vivcnlihus secnnduin carnein tingit capiluiu, qualis fuit in Lcrna palu(leprovinci;e.\rca-
se esse mortuum, quousciue intra guttur suuin cos (li;o, (|uom cuin Ilercules occiderc vellet, unocapife
habeat et puniat. Spiritualibus tainen viiis in lide caeso, fria ciipitii exsurgeljant. Scd hoc fabulosum

vivcntilius ({Uio diloctioncni operatur, veremortuus est. Nani constat quod liydra dicta multorum capi-
est et ad nihilum redactns. Qiii autcm volunt exer- tum, est locus evomens ;iqnas vasfantes vicinam
cereopera ejus, moriunlur, dicente Apostolo Scicn- : civitatem, in ([uo uno meatu clauso multi erumpe-
tes hoc qnla si sociiiid inii c:inicin vixcrifis^inoricmint bant, quud llerculcs videns loca ipsa igne exussif,
SinufpinspiritiifnclH cnrnisniorti/icuveritisvivctis et meatus clausit. At hic hydruspra^fatus inimicus
{Roni. vn). eiDavid : Intrni/iiinfi n in/'crinra tcrr;r>, est crocodilo, ot hanc haliotnaturam ct consuetudi-
tradcnlur in /uanus f//adii, pcirlcs vii/piiiin criint nem, utcum venerit ct viderit crocodiluiu in littore
{PsaJ.L.xu) etDominus deHerode : Itc, ctdicitc vn/pi dormientem, vadit et involuif se luto, quo possit faci-
i/li( Luc. canticis canticorum Cnpitc no/iis
xiii); et in : liusillabi in faucescrocodili. Grocodilusigitur siihi-
Yulpes pnrviihs cxtcrniinnnlcs vineas (Canl. \\). to eum vivum fransglulit, ille vero dilanians omnia
G.\p. VI. I)c Monnccrnto sivc unicorni nniina/i. viscera ejus, non solu mvivus, sedi etiam ilkesus exit
Est aninnil qiiod dicitur luonoccros. Monoccros Sic igiturmors etinfernus tiguram habent crocodili
C
[
(xov<5/.Ep(o;
]
autein Graece, unicornisdicitur Latine, quorum inimicus est Doiniaus noster Jesus Ghristus
eo quod unum cornu hahol in medio capito. Pliysio- Nam assumens huinanam carnem, descendit ad in-
logus dicit hanc unicorncm habcrc naturam (piod fernuni, et disnunpens omnia viscera ejus, eduxit
sit pusillum iinimal, et ha^do simile, ;icerrimum({ue eos qui injuste ab eo detinebantur in inorte. Morti-
habet in capite cornu unum, ipsumque nullus vena- ficavif enim ipsam mortem resurgens a mortuis, et
tor vi aut prnpvenire aut caiicre potost, scd hoc illi insultat per proplietam dicens: Oniors, cro mors
dunta.xat commcnto ac dolo capiunt illiul. Puellam tiia, inorsiis liiiis crn, infcrnc (Osc. xv); quia et cor-
virginemque speciosam ducunt in locum illuin ubi pnrn muJtnruin sancloruni cuin Cliristo co tcmporo
moratur, et dimiltunt eam solam, cum autein ipsa rcsurre.xcre (.Matt/i. xvu, 27).
viderit illud, sinum suum, quo viso, omni
aperit Gap. VIII. De crocodili nntiira.
ferocitate dei)osit;i, caput suum in grcmiumejus de Grocodilus a colore croceo dicifur, et nascitur in
ponit, et sic dormiens deprehenditurab insidi;itori- Niloflumine, (juiidiupes animal, terra etaqua vivens
bus et exhibefur in palatium regis. Sic et Dominus iongitudine plerumque viginti cubitorum, dentiuin
Jesus ('.hristiis sjiiriluiilis unicornis descendens in ot nnguium immanitatc annafu-i. cii jus cufis tanfse
uteruin virj^^-inis per carnemex ea sucephun captus D durili;e dicitur, ufquamvis pfM-culialur in fcrgo la-
a Jud;eis inorle orucis damnatus est, de quo David piduin ictibus, nihil hedafur. Nocte in aquis, die in
Et dilcctus quemadmodum fiJius unicorniiini ifsni. hiimo quiescit; qiii si alifpi;in'lo inveniat hominem
xxviii): etalibi : Et c.xa/tn/jitiirsicid iinicorniscornu comcdit eum, sivinccrcpolest, el posfeaeum semper
nicum (Psa/. cornusa-
cxij; et ZnchaviixH-.Suscitavit plorat. Soliis autem pne omnibus animalibus supe-
Jutis nosfnp, in domo David pucri sui (Liic.i). Quia riora oris movet, inferiora vero iinmota fenet. Ster-
vcro habethoc animal unuin cornu in capite, signifi- cus ejus fit unguenfum, unde vetulae et rugoste mu-
cat hoc quod Salv;itor ait: /v/o ct Pnlcriinuinsuniiis Iieresfaciessuasperungunt,riuntque pulchriedonec
{Joan. XI. Capiit cnim Crisli Dciis cst (II Cor. y.\). sudor denuens faciem lavet. Gujusfiguram portant
Quia acerrimuin dicitur neque , significat quod hypocritse siveluxuriosi afque avari, quia, quamvis
principatus, neqiie potestntes, neque throni, neque vento superbiaj inflenfxir, tabe luxurise maculentur,
dominationes intolligere Dcuin valent sicutest. Quia avaritite morbo ofTuscentur tamen rigidi ac velut
pusillum, propler incarnaliunem ejus
^iutein dicitur sanctissimi in sanctilicalionibus legis coram onini-
pt humilitatem dicitur, dicente ipso Discite a me : bus ineedere hominibus sese ostendunt. Nocte in
quia mitis sum et ImmiJis corde (Matt/i. xi). Qui aquis, die humi quiescit, quia quamvis hypocritie lu-
61 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER SECUNDUS. 62

xuriose vivnnt, tamon sancte ot justc vivero dir>i dc- A q,,; fo,.f,g egressi subito ab ea devorantur. Huic
lectantur Conscii sua) inalitia) corde plangunt, licet ])elluie assimilantur tilii Israel, qui ab initio Deo
ususemperretrahanturetconsuetudineadperpetra- vivo servierunt, postea divitiis et luxuriio dediti,
ta. Superiora oris cjus movet, quia hi sanctorum idola coluerunt : propter hoc propheta Synagogam
Patrum vita^ exempla, vcrborumque doctrinam aliis immundo animali comparavitdicens: Fnctaesl iiiilii
in vei'l)0 ostendunt, tamen nc minimum quidem eo- hoerodilns mcn qnnsi spnlnnca hy.vnm\\a]i^.. qiiasi
rum quije dicunt in se ostendunt. Destercore ejus fit Jco in sylvn\ iJcv. xii). Quicumque igitur iiiter nos
unguentum quiaplerumque mali de perpetrato malo luxuriie et avaritiiB inserviunt, huic bestise com-
ab iinperitis laudantur, ac ab hujus mundi favoribus parantur, cum nec viri nec feminse sint, id est nec
extolluntur. Scd cum districtus Judex perpctratis plene lideles nec peiTidi, sed sunt sine dubio, de
malis iram suam ad foriendum promovet, tunc om- quibus ait Jacobus apostolus Vir diiplcx animo, :

nis ille decor laudis velut fumus evanescit. inconstans est in omnihus viis sais {Jac. i), de qui-
C.\p. IX. Dc Castoris nnlnrn. bus et Dominus Nonpotestis Deosorvirc et mani-
:

Est animal quod dicitur castor vel fiber, niinis inniim (Mnlth. vi). Uvec bellua lapidem habet in
acri ingenio, et nimis mansuctum animal, cujus g oculis nomine hyipnium, quem, si quis sub lingua
testiculi in medicina proficiunt ad diversas vale- sua tenuerit, futura pricdicere posse creditur. Ve-
tudincs, morbosque varios curandos. Physiologus runtamen Julius Solinus refcrt de hoc lapide quod
naturam ejus exprimens refert quodcum investiga- in ventriculis pullorum hyieni;e invenitur, etsi cujus
tus fuerit, et insecutus, ac accerrime timens cajti a lingua eo tacta fuerit, divinare dicitur.
venatoribus rcspicit, ad eos morsuque suos testicu- C.\p. XI. De onngro.
los al)scindit, et ante eos projicit fugiens, venator- pjst animal quod dicilur onager, id est asinus
que venicns colligit illos, et ultra non sequitur eum silvester seu indomitus, et in deserto vagans : ovc?

sed revertitur. Si autem evenerit ut alter venator enim, id est onos, dicitur asinus et asina, et atypio;

eum inveniat, cum viderit se non posse evadere, (agrios), agrestis, immitis, ferox, Singuli autemfe-
demonstrans venatori sua virilia evulsa.
erigit se, minarum gregibus prtesunt. Nascentibus masculis
Vcnator vero hoc videns discedit ab eo. Sic et ille masculi zelant, et eorum testiculos morsibus de-
qui secundum mandatum Dei vult vivere caste truncant, quod cavenfes matres eos in secretis oc-
obscindit a se omnia, vitia, ct omnes impudicos cultant. Pliysiologusdicit de onagro quod undecimo
actus abjicit infaciem diaboli.Tunc diabolusvidens die mensis Famochi, duodeciesin nocte
id est Martii
eum sine testiculis vitiorum eonfusus discedit ab C rugit. Similiter et in die, et ex hoc cognoscitur quod
eo. Sic sine dubio omnes, qui volunt casfe vivere, sequinoctium est, etnumerumhorarum diei vel noc-
oportet ut resecent omnia vitia cordis et corporis a tis a rugitibus onagri semel ru^entisper singulas

se, et projiciant in faciem diaboli, et vivant in
Christo. Nihil ergo commune habeat homo Dei
dialiolo, ut futus dicere cuin Dominovaleat Vcnit :
princeps luundi hnjus, ct in nw non habotquidqunm
(jloan. xiv). Unde dicit Apostolus. Uoddite omnibus
dehitn,cui\trihutuni, lrihutum;cui vccli(fnh vectigal
cui lionorcm, Iioiinrom {Roni. xiii). In primis reddii-
musdiaboloqua^suntejus, renuntiantesilli ctomni-
cognoscunt horas. Figuram hujus diabolus habet
cum qui cum scierit nocfem et diem cofequari, id est
cum viderit populum, qui ambulabat in tenebris,
converti ad Dominum, et cotequari fidei justorum,
sicut coiequafur nox cum die, illico rugit nocte ac
die per singulas horas, quierens escam suam. Ne-
qne enim rugit onager, nisi quando quierit escam
sibi sicut, dicit Job iXunquid rm/iet onager cum
:

bus operibus ejus, et tunc demum ex toto corde hahuerit hcrham? (Job.vi) Similiter et Apostolus :

conversi ad Deum, reddamus illi fan({uam Patri Adversarius vestcr diaholus tanqnam leo rugiens
noslro honorem, el cum ejus adjutorio discutiiimus circuif qu.oreiis quem devoret (I Petr. \). kfrica
a nobis vectigal ettributum diaboli, ut adipiscainur habet hos inagnos.
fructus spirituiilos, ot charitatom in oporibus bonis, D (l\p. XII. De Simiis...
in oleemosynis, in visitationibus infnmorum, in Simiic vocantur eo quod in eis similitudo
Liiliiie
consolalione paui)erum, in laudibus Dci, et ora- rafionis hiimana? senfitur. Hieelemeiiforum sagaces
tionibiis assiduis. Casforos a casfrando dicfi, sunt in novii luna oxsullant, in media Irislanfur. Ha-
otiam fibri, rjui et j^ontici canes vocantur. rum genora sunt quintjuo, ox quibus cercopifheci
C-AP. X. De Iiy;cnn, dc qiin vulgnli siint versiciili. caudas h;ibent. Cercopithecus enim simia caudata
Hnnc vocnt ex cniisn iioclcm per nonien hy.-cnn : osf quam (juidam durain vocant. Sphingos sunt
Accitnmquo rapil, el sn^vo vulnere carpit. villosai ot dociles ad feritafis oblivionem. Cinoce-
Hyicna est animal quod dicilur in sepulcris moi- j)hiili et ipsi sunt similes simiis, longamque caudam

tuorumhabitans, ooniii)(|uc corporadcvorans, cujus habentes, of facicm admodum canis, unde et sio
natura est, uf aliquiindo iiiiisculus sit, aliquando iiuncuj)iu)lur. Satyri facieadmodum grata, et gesti-
femina, et ideo est immundum animal. Rofcrt ofiam culatis molibus inquieti. Ctallitriches toto pene
Julius Solinus (juod circuif domos per nocfem, ot aspoclu ilislanl i'i ca^leris; sunt ciiim facie acufa,
qu9edamvcrl)acxprimil,ul suspicctur esse homoab longa barba, et lala cauda. Nalura simiic talis
iis (jui iu domo sunt, eo quod lorxuifur ut homo. esl ut cum poperit geminos catulos, unum dijix
63 APPENDIX AD AUGdMS OPERA DOGMATICA. 64

pat, ct altoiMiin odiat. (,>iio(l si ali(|iian(lo eveiUMit A {'mis r.x vdhis iin- trnditiiriif^ t-st )Miittli. \xvit. Kt
iit a veiialorihiis f|iinei"itiir, aiile .so amplectitor iiianifestliis : ./(/(/;/ nsciiln Innlis lil.iini iKnuiuis ?
(\\\c\\\ (lilij^nt, et alteniin (jiiem (idil eollo jiortat, iLiic xxin.
Sedeum lapsa fiieiil liipes euiulo, |)rojieil noiens ('..\i'. Xi\'. /A' rcrvijniiu initiini.
<|nein (lilij,'it, seival([ne nolens (|iiein odio haliel. r-ervi dieli siiiit a-o twv xspaTtov , jd esl a eorni-
C.ujns tif,'iirain diaholus hahet (jiii cajiiit iialict, hns, dieunlur^inenongentosannos viveie, ali[ii(MMiiu
caudam vero non liahel, et lieel lotus tiiiiiis sit inliriiiilate vei senectule deticere se siMiliuiit, spirilu
tamen posleriora ejiis impense liirpia et iiorriiiiiia narium soincutesde eavernis extraliunl, el siiperata
sunl. Dialioliis (Miim iniliiim iialmil cuin anf,'elis iii eorum perniiMe veneni eorum pahulo reparanlur.
coelis, sed (iiiia iiypo(Mita fuit el dolosiis iiilrinsecns Sagittas infixas pastu (lictami exeuliunt. Mirantur
lierdidil caudain, (juia totiis in line perihit, siiMit autemsihiiumfislulariim. Erectis anrihus aiMite au-
dicit .Vpostolus : (Jiiriu Diiiiiiinis Jcsiis iiitcrlirirt diiiut, siiJuiiissis niiiilisi ([uando immeiisa nuinina

sitivitii oris sni {II Tlioss. x.xv). Siinia vel simius vel maria trasnalant, cliiiiil)iis piieeedealiiiiii ca|)ita
secunduin alios (ireeum nomenest. \am i!;/Oi id suiierponunl, sil)i iiivicem suceedenles, nuiiuin pon-
esf fimns dicilur, eo (juod juessis narihussit heslia r> deris lahorem sentiunl. LaciyiniB eorniii eoiieehe,
turiiis et fcrda ru.u-is, iieet etiam capellarum sit et ossa in eorum corde invenfa, ajila suiif polui,
B
hahere i^ressum n;isuin, de (jua P^nnins antiiiuiis cordis |>ulsiiial)orantihus. C.ervus (iii()(|iie si^^uilicaf
poeta : Doininiim iiDstiuiii Jesiiiii ('.lirisliiiu, iiiii diaholum
Siiiiin fjiinui siiuilis tiirpis.^^iuia hcstia iinhis. huinani ji-eneris inimieum, (juasi spelunca latitanlem
(Iap. Xlll. Dooapri uatiira. in omni natione, spirilii divimc sapienliie ahstrahens
Est aniinal quod dieilur capcr, eo (piod caplct virtulis i^ede cjiput ejiis contrivit, piihiiloiiue veneni
aspera. Nonniilli a crepitii (Miirum vocaiit, voiunl- inortis qu;uii spnnte siihiil, nosliam ii;iliii;im peeca-
que eas eapreas vocifatas, (juse sunt agresles ca- ininiim senecfufe pra^gravalamrenoviivif. .\d ijisuin
proe. ll;is (ira?ci eo fjii id aiMife vident, dorc;ides ap- enim Psalmographus dicil : Lovavi nriilos uioos iii
peliaveiunl. De quihus IMiysiologus dieil ((iiod nioiilos, iiuilo vriiiot aii.\iliiiiu mihi {Psal. cxx).
ainant monles altos, ef pascuntur, in eonvallihus Montes,aposfolosef prophefasdieitcervosverofide-
monfium. Est enim valde jjiovidiim animal, pnevi- les homines, oeulos inmonfes,idestprecesa(lapos-
dens omnia a longe iiimis hene, ifa uf si in aliijii;! folos, ex quilms veniet iiohis auxiliiim, lev;infes.
regione iiomines viderit ainlmlanfes, inox interno- Ifem duo sunt treneiii cervorum. liiuiii, qiiod ut
seitutrum sint venatores necne. Sic ef Dominus C •"'^'enerif serpenfem in caverna iilii i;itit;il, flalum
noster Jesus Christus am;if excelsos montes, hoc inmiitif ut exeat, el egredienfis coUuin percutiens
est prophefas, et pafri;irchas, ef ajiosfolos o///nos- Jiinc et inde, occidit sei'pentem, ct devorat postea :

que sanctos, et, ut in c;inti(M's canlicorum dicifur :

autemproplerfumoreuKMirrensadaqu^isjmrissimas,
Ecce fratriiolis luoiis vonil slnil caproa saliens iu venenum evomit, sed propter hunc tiiiiKiiiMii jiilos

monlihus (Cant. iii. Ilic est Dominiis noster Jesus niufat, ef corniia ahjicit. Cervus figuram jKuniten-
Chrisfus, (jui j);iscitiir in Ecclesia jier oper;i piefafis fiiiin h;il)et, (jiii j^oenifentes consfrinpunfiir infrin-
(ju;e faciuntlideles, uf in Evangelio suo dicit Esii- :
secus conscienlia iieccaforum^ef v;i(lunt ;id fonfes,

rivi. cf dcdistis viihi niuudnoaro (.Uattli. xxv), et a<l doctrinam Scripturaruin.forascjue projiciuntur,
relifjua qiuc ihidein enumeranfur laudaliiiia. Con- 'IniH segregant se per pccnitentiam a corpore et

vallia vero monfiuin Ecclesiam per diversa loca s;iiiguine Christi usiiiie dum recipianfur per recon-

figuranf, ut in canficis canficorum Couvortoro :

ciliationem sacerdotis. Aliud esf genus ccrvoruin
fralnwlis rnciis, et similis eslo caprcce, hinnnloqiic quod si invenerit serpentem occidit eum, et post ,

cervonimsnpramonlcsconvallinmiCant. ii). Caprea victoriam pefit inontem, uhi pahulum inveniaf. Sic
igitur acufissimam hahens aciem oculorum, aspi- e» unusquisqu(> s;iiictiis uhi sentil di;il)()liim in se

ciensijue a lon-e vemiloruminsidias, signiticatDo- D vei in alios venena nial;e pe, -uusionis infundentem

minumnostruniJesuinChrislum,quoniaiiiiitScrip- cnni virtute Doinini euin iuferficere etaseprojicere

turadicitDons sciontiarum Dominns est I Dof/. u
: ( i;
sfudeaf, et veniat ad montein Christum, uhi aniniae
et alihi : E.yrclsns Doiuinns, cl Iininilia rospioit, ot j);ihulum qutcrat, et iiiveni;il.
alta a louf/o rof/nosrit (1'sal. cxxxvii). Ef sicutpru- C.\.v. XV. Do ihicc.

denfissimus cre;ituram, qu;iin creavit ad honorem Est animal quod dicitur ihex, duo cornua hahens,
sui nominis, prospicit, videt et regit, antequam quorum tanta vis esf ut, si ahalfomontis demissum
incidamus in laqueum di;iholi nos interius prsevi- fiierit ad ima, fofum (orjmssusfenfefurillfesumhis
dendo conlegif, sed nefeliscogilalionum jiremamur cornihus. Significat aufem eruiiitos homines, qui
innuif et suadef nohis alfamontiumjieteie ef sensus duorum Tesfamentorum consonantia quidquid ad-
divinorum eloquiorum discutereutuhi quasi in sjie- versi eis acciderit, quasi quodam tempera-
saliihri

culo consideremus quid placeat, quid disj^liceat in mento temperare soienf, et vclut duohus cornihus

nohis ipsisConditorinostro.Xamsicufcajireavena- fuHi ho"« 'V^'^ j^erjiefranf veferis ac cvangelicai

,

torem praevidef, ita Dominus noster JesusClhrisfus lectionis attestutione sustentaixt.

longeanteprospicens Judam proditorem,sicaiehaf :
65 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER SECUNDtJS. ^
Cap. XVI. Dt' slolJioiic ct sahiiitiindru. A. vulnus, sanat, quiape(;catoruin inconfcssioneemun-

Est reptile quoddiun, qiiod alj aliis putatur sala- daiitur vulnera sacerdoti factaconfessione. Inteslina

mandra, al) aliis slcdiio. lloc simile est lacerluhe ([U()i[iic liominis cural calulus ap[)Iicatus, quia se-

pusillit; colore vario, de quo Saloinon dicit SlvIJw creta cordis sie[)e mundanlur in opere vel sermone
:

mniiihusiiililiir, ol wuraliir in doiniJjiis roi/iim(Pruv. docloris. Modico admodum viclu canis ess(; dicitur,

XXX). Pliysioii»i^us dicit de eo quod si casu unde- ({ui;i ([ui praicst aliis, sa[)ientije([uc studiis invigilat,
ciinque incideril in caminuin vel fornacem ignis, aut crapulam omnimodo vilare dehet. Nam ex saturitate
in(luodcunque incendium staiim exstingaiitur ignis- panis Sodoina [)eriil. Nullo deni([ue aditu tam cito
Itnsunt justi admiral)iles omnihus hominihus, sicut inimicus possidet Christianum, quain voraci gula.
fueruni iu camiuo ignis ardenlis Ananias, Azarias, Quod canis ad vomitum redit, signilicat post per-
Misael, et non lciigit eos omnino ignis. Juslos au- actam confessionem quosdam incaute ad eadem per-
tem intactos et incontaminatos exire posse de ca- petranda facinora redire.Quod carneminflumineper
inino ignis evidentius declarat et Paulus apostolus concu[)ilam uinhram relinquit, signilicat homines
dicens : TriliuJnliuncni iuilimtir, sotl nun unijuslin- [)roplcr amhilionem iguotie rei id ([uo^iue quod
,

mur. Dt\jicimiir, scil nun llem

jicriiniis (II C.ur. iv). : proprii est juris, relin^iuere. Unde tit ut dum non
Ohstruxerunl ora looniim {Hchr. xi). lla et omnis
B valcnt adipisci id quod cupiiinl, pcrdere frustra
quicunque ex tola (ide sua creiliderit in Deuin, et in nolunt ([uod reliquerunt.
operihus honis perseveraverit transit gehennam , Cap. XVIII. Do mustcJa ct aspitlc.

ignis, et non tangit eum flamina, de qua scriplum est De mustela prtecipit lex non manducare eam, eo
in Isaia propheta Si transicris per itjnam Ilainmu
: quod immundum animal est (Lcvit. xi) Mustela di-
non to comhuret (Isa. xliij). Ilein de eodcm. Sala- citur quasi mus .ongus. Nam telos [icXoc] Grajce lon-
mandra diela est eo quod conlra incendia valeat, gas dicitur. Iliec ingenio suhdola, in doino uhi ha-

cujus inter omnia venenata vis maxima est. Gsetera bitat, cum catulos genuerit, de loco ad locum trans-
enim singulos feriunt, hsec plurimos pariter interi- fert, mutataque sede Serpentes etiam, ac
locat.

mit. Nam si omnia poma ejus

arhori irrepserit,
veneno inlicit, et eos qui ex eadem poma comede-
rint occidit. Quse etiam si in puteum ceciderit vis
veneni ex eo potantes interficit. Ista contra incen-
dia repugnans, sola animalium ignes extinguit. Yi-
niures persequitur. Duo aulem sunt genera muste-
larum. Alterum enim silvcstre est, distans magni-
, tudine. Has Grseci ictidas vocant. Alterum in do-
mibus oberrans. Quidam dicunt eas aure concipere,
et ore parere. E contrario dicunt quidam ore soinen

vit enim in mediis flammis sine dolore et consuin- rj concipere, et per aurem parere. Dicuntur autem
ptione, et non soluin non urilur, sed etiam exstin- peritse esse medicinoe, ita ut si forte occisi fuerint
guit incendium. earum fetus, eos invenire potuerint, redivivos
si

Cap. XVII. Do canihus ct eoruin naluris. faciant. Sic nonnuli lidelium lihenter quidem acci-
Canum sunt plura genera. Alii enim ad capien- piunt divini verhi semen, sed inobedientes elTecti

dum feras silvarum investigant, alii volucres, alii prietermittunt, et dissimulant quce audierunt. Isti

al) infestationihus luporum greges ovium cum paslo- lales non solum comparantur, sed etiam
mustelifi
rihus cuslodiunt, alii cuslodes domum suhslan- aspidi surdio et ohluranti aures suas, ut non au-
tiam dominorum suorum vigilando cuslodiunt, ne dialvocem incantautis. Physiologusdicit quod aspis
furto rapianlur in nocte. Vivere quoque non posse hanc habet naluram, ut si quando venerit aliquis
dicuntur sine hoinine, ({uapro|)ler inlanlum fcrun- homo ad spelunciim, ubi hahitat aspis, et incanta-
tur diligere dominos suos, ul regein quemdam ca- ri eain omnibus carminibus ul exeat de cave.-nis

ptum ah inimicis, ac in custodia delenlum, ejus vocem incantantis, ponit caput

suis, illa ne audiat
canes agmine faclo per medias acies iniinicorum ah suuin ad terram, et unam aurem premit in terram,
exsilio reduxerinl, occisoque hominc, duin c^jus idleram vero cauda sua oblurat. Tales sunt istius
amici iii qiicin im[)ingerelur hoc facinus igiiorarenl, D mundi homines divitcs, qui unam aurem (le[)riinunt
in modiopoi)uli inlerfeclorem ejusdem, ci auctorem in terrenis suis desideriis, alii vero posteriorihus
morlis canis palefecit. Lingua canis dum lingit vul- peccatis suis peccala nova semper addentes, ohdu-
nus curat. Viclus admodum dicilur esse modici
, rant corda, et ita tit ut nonaudiant vocem incantantis,
Catulus deni([ue ligalus vulneraloruui solet esse id est, priedicantis verhuin Dei. Isidorus « Falso :

salus iulcslinorum. Nalura ejus est, ut ad vomitum opinanlur qui dicunt muslclam ore concipeie, aure
suum revertalur, ilerumque comedat, cunuiue llu- etVundere parlum. »

viuin transvaderit earnem in ore vel ali([uid tale Gap. XIX. Dc Japiilibus iguifcris.
tenens, cum viderit umbram, os aperit, atque, dum Sunt lapides igniferi in quodam monte Orientis,
sperat aliain veram carnem hahere, i[)sam quam quos Grieci vocaut chirobolos, id est manipulos.
tenet perdit. Cujus liguram in rehus t[uihusdam Dicunlurque masculus et femina. In istis quando
praedicatores habent, qui semper admonendo atque ab invicem separaniur ignis non accenditur. Cum
exsequendo quje recta sunt, insidias diaholi propel- autem adinviceiu casu aliquo appropinquaverint
lunt, ne thesaurum Dei, id est Christianorum ani- statim in eis tantus ignis accenditur, ila ut om-
mas rapiendo ipsc aufcrat. Linjj^ua canis duin lingit nia ardeaat quw circa illos sunt, Unde et vos,
G7 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 68

honiines Dci ,
qui vitani geritis monasticam, se- A gressu potentem, sed, si restiteris a te fugifurum.
parate vos longe a mulieril)us, quoniam si illis sp- Oculi ejus nocte lucent, quia quaedam diaholi opera
])ropinquavoritis, stalim noxitis ij,'nis acccndotur iu (a>cis, cl faluis viris vidcului" cssc pulchra atquc
vohis, et consumclur omno Ijonum quod (Ihristus saluhria. Cum catulos nulril, non
longinquo nisi in
Dominus vohis contulit. Sunt enim angeli Satanai, pranlam capit, quia eos diaholus honis temporalihus
(jui semper impugnant viros sanctos, sed et femi- fovet, de quihus certus est quod in gehennalihus
nas castas. Momorcs cnim essc dehetis l)clIorum chiuslris i);i'iiassint pcriicssuriadorniis. lllos aulcni
quoeperegciunt sancti viri, sicut Samsonet Josoph, oinnino insc^iuilur, qui honis opcrihus ah oo olon-
Amho siquidcm tenlati sunl per mulieres, sed alter gantur, sicut de hono Joh logitur, cui omnom suh-
vicit, alter victus est. Eva quoque ct Susanna ten- stantiam ejus ahstulit, nec noii
lilios et filias per-

tal;e sunt, alfera victa est, altera vicit. Ideo nolite
securi esse, nec confidci-e in solita castitato, scd
nuinite corda proeceptis divinis, ut vos non deter-
rcaf fallax amor mulierum, quarum peccatum ah
inilio, id est, ah Adam usque nunc in lilios inohe-
dientii\} dehacchatur, nec vos incendant opera die-
" hahct potestatem vocifcrationis, perdit auxilium
moniorum.
C.\p. XX. De hipoinun inilura.
Lupus Graece Xuxo? Ijcos dicifur, etXuzr) lux matu-
tina, qufe est apla rapacihus, et sic a rapaeilale di-
corejus (Jo]). i). Quod
cussil, ut a Doinino reccdcret
niuKiuamcapitc letrorsumsinetoto corporevertitur,
dialiolum demonstrat ad pocnitudinis correctionem
nun^juam flecti. Quid vero agendum est homini,
cui liii)us vircs ahstulit clamandi ? Qui enim non
longc stanlis. Sed quid agendum ? Deponat homo
vestimentum suum, pedihus suis terram concul-
cando, suiuons manihus duos hii^illos, cosque con-
culiaf. Quid poslea? Lupus audaciam suaj virtutis

citur. Unde et meretriccs lupas vocitamus, quia perdens fugiet homo vero tutus suo ingenio liher ;

erit, sicut in principio. Spirilualiter auteiii lioc in-

amatorum hona devastant. Alii autem lupos voca-
tos aiunt quasi sint leopedes, q^uod ut leoni ila sit tolligendum est atque superiorcm sensum alle- ,

illis virtus in pedihus. Unde et quidquid pede pres-

serint non vivit. Rapax cst hestia, et cruoris appe-
tens. De quo rustici aiunt vocem hominem perdere,
si eum lupus prior viderit. Unde et suhito tacenti dici-
tur: Lupus est in fahula. Certe si scpnovisumsonse-
rit, deponit forocitafis audaciam. Lupi toto anno non
amplius quam duodecim dies coeunt. Lupus in armis p mantini et vivi lapides dicti sunt. Ipse etiam Domi-
seu humeris vires hahet, vol in ore, in renihus autem
minimo. Physiologus luoc animalia mortifera de-
gorice est ducendum. Quid eniin per lupum nisi
diaholum, quid per hominem nisi genus humanum,
quid per vestimentum nisi peccatuin, quid per la-
pidos nisi aposlolos seuca^teros sanctos vel ipsum
Dominum nostrum Jesum Christum significare po-
terimus ? Omnos eniin sancti alii a prophefis ada-
nus nosfer in lege vocafur olfcnsionis lapis et petra
scandali (I Pclr. ii;, de quo dicit propheta Viriim :

scrihit Collum nuncjuam valet retro inflectore.

,
vid i .'ilanleiiisujira inuiiloniiidainmilinuiu. Aniequam

Aliquando prreda fertur vivore, aliquando terra, denique redempti essemus, suh polestate inimici
nonnunquam venfo. Lupa denique in nullo mense orainus, vocem quoque clamandi perdideramus,
nisi in Maio quando fif tonitru, cafulos suos gignit, quoniam ])eccalis nostris exigentihus, a Deo non

cujus ashitia tanla osf, ut in vicino loco suis catulis audiohamur, neque aliquem sanctorum in auxilium
prtedam non rapiat, sod in longinquo. Quod si opus nohis inlerpellahamus. Postquam vero clemens
fuerit ut noctu priodam ([uaMat, tauquam canis Deus gratificavit nos in Filio suo, deposuimus in
mansuetus passim ad ovilo oviuni pergif et ne ,
haptismo veterem hominem cuin actihus suis, ac
fctorem sui flatus fortuitu canes sentiant, et oxcitont induimus novum, (/iii,j\ix[a Apostolum, sacuiiduni
pastores, contra ventum pergit, et si ali({uando JJcuni croulus cst iii Juslitia [Ep/ies. i\). Dcinde

ramus suh ejus pede frangendo so-

vel tale aliquid sumpsimus hipidcs alterutrum ferienles, quia sanc-
nuorit, ipsum pedem morsu aspero castigaf. Oculi fos Dci, qui jam in c(joIis rcgnant, ipso nostri oris fe-

cjus in nocte lucent velut lucerna". Cujus natura aurcs pulsenl judicis, ac
j) riiiius alio(iuio, ut el ipsi

talis est, ut perdat homo vires clamandi, si prius vcuiiim criniinum impetrent nol)is, ne nos quem
hominem viderit, quam videalur ah oo ut aulem ;
necescimus ahsorheat cerberus, gaudens nostro
Julius Solinus roferf qui plura de naturis hcsliarum inlerilu.
,

dicit, amatorium villum ac pilum in caudai summi- Cai>. XXI. I)c yipcnc natura.
tafe portat, quem ipse donlihus cvellit , si forte Physiologus dicit de vipera quod quando coitum
capi timuerit. Ejus liguram diaholus portat, qui masculus infert os suum in os feminse, et illa
facit,
scmper humano generi jugiter invidct, ac circuit dcgluliens semon, ahcindit caimt masculi, et ma-
J^cclcsiasfideliumutmacfetetpordat animas eorum. sculus moritur statim. Inlelligeergo quid faciat con-
Quod vero generatur tonitruo primo mensis Maii, cuhitus meretricius. Cuin autem cieverint catuli in
signiftcat diaholum in primo superhite motu ruisse ventre, viperam perforant mordentes et sic exeunt
de Quod autem in ;uiteriorihus memhris vires
cqjIo. mortua inatre. Hoc exemplum directum est ad Pha-
hahet, et non in posteriorihus, eumdem diaholum risa>oshujusmodiremperpetrantes:/^yo^e/i/csv;/j(?-
significat prius in ccelo angelum lucis fuisse, nunc raruin, quis ostendet vohis fugere a venlura ira?
vero deorsum apostatam factum esse, et primo in- {MattJi. m.j Viperaj enim comparati sunt Phariscei
m DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER SECUNDUS. 70

obscenis operibus et desidoriis scrvienfes. Occide- A velpropc sunf, congregantes se, nimiam suavitatem
runt enim patreni suum Chrislum, et niiitrem Ecclc- ejus sequunfur. Solus aufem draco cumaudieritvo-
siam persecuti sunt. Physiologus etiam dicit Tria : cemejus, timorei^erlerritusabscondit se subterre-
sual fjenera vipeiarum nocentium, tresquc ejus na- nis spcluncis. Ibi autem non ferensvim odoris ejus,
tur»!. Primiuu, cum scnuerit, impcdimentum hal)ct in scmetipso contractus obstupescit ettorpescit, et
oculoruiii, utnon vidcat ; sed vidc (luid faciat. Jeju- niaiict immobilis cxanimusque veluf mortuus; cae-
natquinquagintadiebus atque nocti!)Us, donec laxe- tcra aufem aiiiinalia se({uuntuream quocumqueva-
tur pcllis ejus, tuncque vadens ({uerit excisam et dit. SicetDominusnoster Jesus Christus veruspan-
ospcram pctram, ct transit pcr ipsam, sicque pelle ther omnegcnushumanumquodadiabolocaptumfu-
illa spoliatur et juvenescit. AikjusUi est porln, ct erat, etmorfi eratolinoxium,perincarnafionemsuam
arcta via qwv ducit nd vitam {Matlli. vii). Secunda; ad se trahens eripuit,et captivam ducens captivitatem
viperae natura est ([uod, quando pergitad bibendum deditdonahominibusi/v/j/ye.s. vi).Pantlieraenimom-
aut ad coeundumcum aii^aiiHa, cvomit prius vcne- nisfcra, quasi omne animal (jdore capiensinterpve-
num suum in spclunca fovea. Imitemur et
suji vcl tafur. Sic ctDeus, ut dixiinus, vidcns omne genus
nos hujus solertiam, quando veniemus aquam
ut, humanum da?monibus captum idolis^iue mancipa-
bibere id est divinos scrmoncs in Ecclesia Dei
B tum, omneque siinul pra^dam diaboli factum, de-
audire,non atreranuis nol)iscum pulvcreas et ma- scendit de coelo cum nimio incarnationissuse odore
culosas stecularium rerum concupiscentias, sed et eripuit nos, sequimurque Dominum et Agnum
mundatis conseientiis nostris, pcr humilitatem et quoquo ierit, impleturque, prophetia ; Factus sum
veram confessionem ingrcdianuu- in tcmplum Do- inquit, huic panllicra {tinea\Ephraim, et sicut leo
mini, orantes et psalientes in cordibus Domino. [pulredo\ domui Juda (Osexu). Ac per hoc signifi-
Tertia3 vero viperue natura est lalis ut cum vidcrit cabatur jam tunc, quia Ephraim idolis serviebat,
hominem nudum, timens fugiat eum. Si autem quod vocatio gentium, et plebis Judajorum debuerat
vestitum perspexerit, insilit in eum. Sic et nos per adventum Christi impleri. Et quia panthera va-
spiritualitcrintelligamus, (juia ({uandiu pater noster riumest animal, significat Christum, qui est incom-
inparadiso erat nudus, non prtuvalebat adversus prehensibilis sapientia, totus simplex, bonus, cle-
eum diabolus, serpens antiquus. Sed postquam mens, firmus, et stabilis,et diversa sapientia fulgens.
tunica est indutus, id est mortalitate corporis, Et etiam quia speciosum est animal panthera, sic
lunc exsilivit in cum sci'pcns. enim est Christus, veluti David dicit in spiritu :

Cap. XXII. Df sarra JjcUua niuriiia.

p Spociosus Ibrmapnc filiis homiiium (Psal. xliv) Item
Bellua est in mari quaj dicitur serra, habens quia mansuetum est animal sicut, dicit Isaias de
pennas immanes, qua;, cum viderit navem velifican- Christo Gaude et Jiotarc fiJia Sion, quia rex tuus
:

tein elevat alas suas, et currere contendit contra na- vcnit tibi mansuctns saJvans {Malth. xxi ; Zach. ix;
vem triginta vcl quadraginta stadiis. Cum vero de- Isa. Lxii). Etiam quia sicut panthera cum satiata
ficit, ponit alas suas,eteastandem ad se retrahens fuerit, statim quiescit et dormit, ita et Dominus
lassa subsisti t ipsain vero fluclus in profundum mains nosterJesusChristusposfquamsatiatusest Judaicis
ad locum suum tunc temporis rei)orfare consuevit. illusionibus, et nagellis, alapis, injuriis contumeliis
Mare autem luijus sicculi (iguram habet. Naves ergo spinis, spufaminihus, adulfiiiuim in Cruce suspen-
justorum habent cxcaqjhun, ([ui sine ullo periculo sus, clavis aflixusjfcllc el accfo pofatus, lancea per-
velnaufragiolideitianscunl [)Ci'inediashujusmundi forafus, his, inquam, violentiis Judseorum satiatus
procellas et tempcsfates, et mortifcras vincunt un- Christus dormivit et quicvit in
sepulchro, descen-
das, id est hujus sieculi contiarias pofestates. Serra dens(iue in infernum, rcligavit illic draconeni ma-
autem, qu;e vult velificare contra navcs, figuram gnum, gcncris humani inaximum inimicum, anti-
geriteoium qui initium hal^enl iu honis opcribus (luiim videlicct scrpentem. Quod autem tertia die
postea non permaneutes in uis sunt cupiditale victi
j)
istud animal post safiefatem et somnum surgit, et
ebricfate, ct luxuriaac divcisis vitiorum gcncribus rugitum magnuin cmiffit, et fi agrat odor suavilatis
(juie fan([uam nurluantcs uikUc maris mcrgunt eos ex ore ejus signilicaf quod Domiiius noster Jesus
usque ad inferos. Christus tertia die surgens a morluis implevitpro-
G.\p. WIU, De pantlior;c natura. phetiam de eo Daviddicentis Excitatus est tanquam
:

Est animal, quod dicitur [)anfhcra, vario ([uidem dormicnsDuminustanquampoteiis crapulatus a vino
colore, sed speciosum nimis, ct luansucfum valde. )Psal. Lxxvii). Sfafiin cxclamavif, ifa ut in omnein
Physiologus dicit quod inimicum csl solis draconi- terram exaudiretur voxejus, et infines orbis ferrae
bus. Cum ergo comederil et satiaverit sc de uni- verba ejus dicendo Gaudetc jam, et conlidite, et
:

versis venationibus, revcrfitur in spcluncaiu suam nolite timcrc Ego vici mundum(Joan, xvi"). Et ite-
:

ponensque se dormifpcr friduum. Surgcns aufem a rum: Pater, quosdedisti miIiicustodivi[^Joan.\yu),

somno, statim emiltit rugitum per altum, simulque Vado ad patrem meum, et Patrem vestrum, Deum
odorem nimiie suavitatis cum rugitu, ita ut odor meum, et Deum vestrum. Iterum veniamad vos, et
hujus prsecellat omnia aromala et pigmenta. Cum non dimittam vos orphanos [Joan. xivi. Item in flne
er(^o uudieriul voccm ejus omacs bestiiy,qutu lonjjo Evangelii sicdiccbut. iiccecfjro vobiscum sum omni-
71 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. n
hus diebusn^quoad coiJSiuniiinlidiicin siVCun{Xf<illJi A hui c ad mortciii faciendain non cst venenum neces-
XXVIII). Et(iuidsuaviu.siuil (iuh-ius es.se potestodoie sarium, (luia, si (juem ligaverit, occidit. A quo cl
Doiniiii nostii Josu Chrisli? Ila eniin .suavis est, ch'phas soiula sui corporis magniludine interi-
ut oinnes ((ui prope per liilein et per opera sunt. milur. Nam circa semilas dclilesccns per quas ele-
et qui adhuc fiagilitate gravati longc siSnt, audianl phantessolitogradiunluritincrc, crura eorum caudai
vocein cjus. Hepleti eniin et recreati suavissiino nodis illigat, ac suirocando pcrimit. Sunt aulcm in
odore mandatoruin ejus rc(iuirinuis euin, seinper /Elliiopia et in India, ubi ex ipso solis incendio cst
se^iucntes cuin, clanuuido cuin Piophcta, Qiuuii dul- ju^is ;cstus ([uasi ;estas. Iluic draconi assiinilatur
ciiifuucibus nicis cloquin liui, JJuiiiiiic! snper nicl (li;ihoius, (jui cst iinm;iiussiinus serpens. Sa;pe in
ori iiwo [1'saJ. cxviii). El cuni sapiente in Canticis aerein a spclunca sua concilalur, et lucet per eum
canticorum //; odorc uiiyuciitoruiii tuoruin curri-
:
acr, (jui;i di;ibolus ab initio se erigens transligurat
nius (Ciiiit. i). hA paulo post. Jiitrodu.xit mc rcx iii se in angclum lucis, cl decipil slultos spe fals;«
cubiculuni suuni, cxultabiinus ct luuluhiinnr cniii co gloriie, hetiliieque humana}. Crislatus esse dicilur,
[ibid). Oportet itaque nos quanlo citius delur, sicut ([uia ipse est rex superbitfi. Venenum non in denti-
adolesccntulas in C.hristo renatas animas, et per bus, scd in lingua h;ibcl, ([uia suis viribus |juribus]
baplismuin ad novitatem vit;e venicntcs, post uii- ^ perdilis, incndacio decipil (luos ad se Irahit. Circa
guenta mandatorum Christi currere, et de terrenis semitas, per quas elephanles gradiuntur, delilescit,
ad coelestia transmigrare, ut nos introducat rex iu ([uia diabolus semper magnilicos viros insequitur.
palatium suum, Ilierusalem civit;dein Uomini virtu- Ciui'ii coiuin caudee nodis illigat, ct si jjotest illa-

tuin, cl inontem sanctoruin onuiium. Ildque exsul- ([ueat, quia itcr corum iid caduia nodis peccatorum
tantes dicainus : Gloriosa dicta sniit dc tc civilas illaqueat , ac suffocando perimii, ([uia quisquis
Dei {Psal. lxxxvi). Sicut audiviinus, sic et vidiinns vinculo criminuin irretilus inorilur, sine dubio in
iii civitatc Doinini virtulnin [Psal. xlvu). infernum diunnalur.
i'anthera esl bestia ininutis orbiculis superpicta Cap. XXV. IJc clcjdnuilis ludnra.
ita ut oculatisexfulvo circulis nigravelalba distin- Est animal elephas nomine. Physiologus dicit de
guatur varietate. Ha;c semel omnino parturit, cujus eo quod magnuin inlellecluin habet in se, concupi-
causa; ralio manifesta est. Nam cuin in utero matris scenli;im carnis minime in se haberc dicitur. Tem-
concreti catuli maturis viribus ad nascendum per- pore quo volueiit pullos procrciire, vadit in Orien-
venerint, oneratain matrem tanquam partui obstan- lem cum feinina sua usque in locuin proximumpara-
lem, unguibus lacerant, eteffundit illapartum, seu p, diso. Estautemibideinherba mandragoranomine,de
potius dimittil, dolorecogente. itacorruptis miilris cujus fructu fcmina prior dcguslat, ct lunc masculum
linibus ct loculis, gcnitalcposteascmen infusumnon illum dcducit ut persuasus manducet. Poslquam
hajiet acceptum, sed irritum resilit foras. Unde vero manducaverint ambo, coeunt sibi invicem, sta-
Plinius dicit aniinalia acutis unguibus frequcnler tiinque femina concipit. Cum luilcni vcncrit tempus.
parere non posse. Viliantur cniin intrinsecus se pariendi, [lergit ad lacum niiignuin, et ingiedilur
moventibus catulis. Isidorus auleiu sic « Panther : us([ue ad ubera, et ibidein parturit super aquam,et
dictus est sive quod omiiium aniinalium sit amicus hoc propler draconem facit, quia insidiatur puUis
excepto dracone, quem valde odil sive eo quod ea ; ejus, et iili ipsi. Masculus autein non rcccdit a femi-
sui generis societate gaudet, quodiid eamdein siini- na, sed cuslodit eam super stagnuin aquarum pa-
litudinem f[uid([uid accipit rcddit. " /'t'(/y JTtavJ Gra^ce rientem, ad arcendum draconem,ut dixi, iniinicum.
oniiic dicitur Lalinc, ct llicr [Orpaj 1'cra. Ilem Isido- Isti autem duo elcphantcs masculus et femina figu-

rus de aromatibus : « Aromata, inquit, sunt ([uie- ram habent Adam et Evse, qui ci;uil in paradiso Dei
cumque fragrantis odoris ,
quye India vel Arabia ante pnevaricalionein gloria circumdiili, nescientes
miltil, sive alia » Noincn autein aro-
qutevis regio. uUum miUum, non concui)iscenlia3 (lcsi(lcrium,non
m;il;i traxisse videntur, sive quod ;u-is imposita di- j) comiaislionis coituin. Cuiu vcro de inlerdicta arborc
vinis invocationibus apta videanlur, sivequodsese guslavit mulier, dedit viio suo ([ui manducans se-
aeri inserere ac miscere probentur. Nain quid est duclus est. Tunc prujcipitati sunt de paradiso in
odor nisi aernaribus ;ittractus post([uain ab re odo- hunc inundum f[uasi in stagnum aquarum multarum-
rifera fucrit iinbutus ? (Juod eiiim iili^iuando ;uiua, pru^sens sa;culum si-
Cap. XXIV. Dc dracouc auiuuintinni nuixiiiio. gniticet propter diversas perturbationes et volupta-
Draco maximus est oinniuinser[)entiuin sive om- tes, David insinuat cum Deus,
dicit: Salvnin nic fac,

niuin animantiurn super lerram. llunc Graeci dra- qnouiniii iiitravcrnnt aquiv usquo ad aniinain nieam
conta [ ofay.o>v J
vocant ,
Latini \evo draconcin, i[iu {J'sal. Lxviii). Kxspcctans exsjicctavi Do~
El alibi :

saepe a speluncisabstractus fertur in aera, concita- ininuin, el respexit inc, ct cdnxil luc dc lacn niise'
tusque per eum lueet aer. Est autem cristatus, ore rias, ct de luto liecis^I-^sal. xxxix;. Cuin ergo profecti

parvo, et apertis listulis, per quas trahit spiritum, sunt in hunc miseria; lacum, cognovit Adani uxorem
linguamqne exserit, Vim autein non in dentibus, suam Evam, et genuit Cain in luto fsecis. Ideoque
sed in cauda habet et verbere potius quam morsu pius et misericors Dominus noster Jesus Christus
riQtuvenocet. Innoxiuscstemmavenenis, sedideo descendens de sinu Patris, assumpsil carnem no-
73 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBEU SECUNDUS. 74

stram,eteduxitnosdelaoumiseri£B, eideliUo ftccis, A malum, non concupi-

scientes et non experti ullurrf
statuensque supra petram pedes nostros, immisit in scentiiB desiderium, nec commistionis amplexum.
os nostruin canlicuni novuin (//;/(/.), dicens lia ora- : Cura autcm de intcrdicta arhore guslavit mulier.
hitis : 1'alor nosltT, qiii os in cuulisiMaUh. vij, etc. viiuiinfjuc seduxit, cl manfhicavit, dc paradiso exsu-

Hunc hymnum docuit nos ipsc, qui supia petram huuc nmndum, tanquam in
los et miseri cxierunt in
slatuit pedcs nostros. PoLva autcai ovat Chvistns stagnum aquarum multarum, in vallem lacrymarum
(/ Cor. x). Donuntis autem pacis sanclihcoL vos ad et in locum miscriic. Ossa et pelhs de elephante

pcrfoclnm, ni intcgor spiritus vcstor ct anima ot in quocunque loco inccnsa fueril, odor eorum inde

corpus sine qucrola in advenlum Domi ni nosLri Josu fugat serpentes, vcl si qua noxia fuerint venena,
Christi sorvoLuv(I TJiess.\).Qmdsiu{emossa.eipeA\iii venenosa reptilia eo non accedunt. Sic mandata Dei
elephantisfaeiant, dicam. Inquocunqueenimloco vcl cum purincant et cor ejus, qui ea intra se custodit
domo incensa fu<3rinl, odor eorum expclht inde sta- el ohservat, et nulia suggestio inimici eo prajvalet
tim omnem serpentcm, vel quodque animal veneno- inveaire aditum. Isidorus : « Mandragora dicitur

sum. Sic denique mandala Dei, ct pia opei a faciunt. eo ([uod hal)cat mahi, id est, poma suave olentia ad
Si enim accendunlur in corde hominis, effugant mauniludinem mah nucum avellenarum. » Unda et

onme opus veneniferumdiaholi in quacun({ue parle. " eam Latini mahmi leirce vocant. Hanc poetae an-
Gap. XXVI. De elcphantis natura itorum. tropomorphon appelant, eo quod habeat radicem
Item est animal, quod Greece dicitur eleplias Di-.a; formam hominis imitantem, cujus cortex vino im-
a niagniludine corporis. Apud Indos autem a voce mistus, ad Itiljcndum dalur iis quorum corpus pro-
barrus vocatur, unde et vox ejus harrilus dicitur. ptcr curationem secandum est, ut soporati dolorem
Dcntes ejus ehur, rostrum autcm promuscis dicitur, nun sentiant. Hujus species sunt dua3,femina foliis
quoniam illo pahulum culligit, et ori admovet, ct lactuctesimiUhus mala generans ad similitudinem
est ungui simile, vallo munitur churneo. lios hovcs prunorum. Masculus vero foliis hetee similibus.
lucas dictos putant ah antiquis Romanis. Boves, Gap. XXVII. De pclicani naLura.
quia nuilum animal majus vidcljant. Lucas, quia in Pelicanus avis estyEgyptiaca, habitans in flumine
Lucania illos Fyrrhus in prtcho iirimus o!)jecit Nili.Traduntautem duogenerapelicanorum unum :

Romanis. Nam hoc genus animantis rehus hellicis in aquis hahitans, et esca ejus animalia venenata
aptum est. In illis enim rcrstU ct luiU ligneis lurri- sunt, hoc est lacerttc, serpenles, crocodili, et ono-
bus coliocatis, tanquam de muro jaculis dimicanl. crotali, id est aves longo coilo et i'ostro, dum bibunt
Intellectu autem et memoria nmltum vigent, greg-a- p asininumruditumetcrepitumimitantes.PhysioIogus
tim incedunt nutu quo valent, salutant homines, refert de pelicano quod amator est nimius filiorum.
mui^em fugiunt, aversi coeunt. Quando autem par- Gum enim genuerit pullos, et incipiunt crescere,
turiunt, in aquis vel in sylvis non dimitlunt fetus parentes suus in faciem percutiunl, qua de re pa-
propter dracones, quia eis valde sunt ininuci, et ab rentes irati repercutiunl eos et occidunt. Matervero
eis impliciti necantur. Cum autem tempus pariendi tertia die mortis eorum, pi"a3 coinpassione rostro in
venerit ingreditur femina stagnum vel aliain aquam cosla seu lalere aut pectore se vulnerans, sanguinem
usque ad ubera, et ihi pai'it propter draconem, ([ui super i)uUo.s suos eli'un(Ut, et sic a mortuis eos re-
insidiatur illi. Quod si exti'a aquain vel ctiain sil- suscital ad vilam. Avis isla 6'igniticat Dominum per
vam pepererit, statiin draco fetum ejus rapit et Isaiam prophetam diccnlem Filios enutrivi et exal-
:

devorat. Masculus autein ejus custuiUt illam parieii- tavi, ipsi auLom spvovevunt malsa. i). Omnipoiens
tem. liiennio porlant fclus, necaiiqilius ([uam scmcl ilaque Deus Pater crealura) nos cum non
totius
gignunt, nec plurcs, sed unum lanlum. Vivunt au- essemus, fecit ut ipsi serviremus. Nos vero percus-
tem trecentos annos. Apud solam Africam et Indiain simus eum in faciem, quia el cum et mandatavitse
elephantes prius nasccljanlur, nunc sola India eos rclinquentcs sprevimus, qui lamcn propter nos
gignit. Dormientes nunquam rcculiani, scd quando j) Filium suum tradidii, el periorato lalere ejus lancea
sopori dediti, vel lahoic defatigantur, recreant se mililis in cruce, continuo exivit sanguis et aqua iu
magnisarboribusapplicali,etipsissuirultidoiiniunt. salulcm et rcdemplionem nostram. Aqua enim ba-
Quod eorum venatorcs vel insidialores diligenicr plismi est gialia,sanguis vero ejus calix est noviet
considerantes, locuin el arbores nolaut, et eas penc leterni Testameuli, quam in sanctis manibus tenens
succidunt, ({uibus cuin inniti juxta consueiudincm benedixit gratias Deo Palri agens, et dedit illum
putant, ruunl arbores, et elephantcs cum cis ad ler- nohis hibere in remissionempeccatorumnostrorum.
ram prostcrnunlur, sicquo caiiiuntur. Cum aulem Gai'. XXVill. Do laccvto, stcJIionc ct lacevta.
tempus vencrit eorum procroalionis, ui ad fcium Lacertus genus animantis, vocaluni
est reptile
faciendum convenire deheanl, fcminaadinvenit man- ila eo quod quasi lacertos et hrachia habeat. Ge-
dragoram sihi, ei priur manducal de illa, ct poslea ncra autcm lacei torum sunt plura, ut botrax, sala-
de fructu mandragoru) dat masculo suo, el sic sedu- mandra, saura, stellio. Stellio a colore inditum nomeu
cit masculuin ut manducei, et sic coeunt, ct shiiim hahet. Est enim tergore pictus lucentibus guttis in
femina concipit. Isti duo elephantes, mas et femina modum stcUarum. Est vulalile animal quod lacerta
figurant Adam et Evam, qui erant in puradiso, nc dicitur, utrisquc oeuiis cUua ul sol. Physiologus

Patroi. GLXXVII.
 /o APPENDIXAD AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 76

dicil (le ea, quod quando senuit, lumcn ejus ila ini- A ritualemque inlelleclum contemnentes, facli sunt
pedilur, ul niH" solis lunicn vidoal, sod sua^ naluia; prophelaruin conlciniilorcs, ac sui Doiniiii iiilcrfcc-
hnjusniodi piajstal niedicainentnin. hKjuiiil paiie- tores el idco imnc nsijuc faine pereunl quia inanil)ns
teni tendcntein contra orienlein, et per forainen paleis vacanlos, triticum perdiderunt.Tu ergo hoino
aretum exit aperlis oculis, et sic renovatur. Et tu Dei rade virgas, et tolle corticem eai iiiii, ul oves tua;
hoino, (iiii veteri luiiica indutus es, (luando oculi nuindos ac spiiilnalos, non carnalcs, ac vitiosos fa-
tui cordis caliganl, quuMC locuin tendeuleni orien- ciant fclus. Ilaic anlcinomnia spirilualibus quidem
tem versus, id est ad solom juslitiic Chrislum I)o- credenlibus sunt inloiligibilia, non credentibus vero
minuiu nostrum te converte, cujus noinen Oriens non intelligiljilia. Temporo messis intcr segetes
dicilur(Z.7t7;. ini,quafonus oriaturin corde tuo })er ex odore iiifclligil forinica^an hordciim sil in
Spiritum sanctum, et lucem misericordim sua; os- spica iila, an trilicum, ot si fueril hordeum, fransit

tendet tibi, qiii illuminul omnein liominum venicu- ad aliam spicam, et odorat, et cum senserif, quse
tcni in Jninc miindum iJoan. \).' spica tritici est, ascendit sursum in spicam, et tol-
lens inde granum deponif, ef porlat illud in ciibi-
C\H. XXIX. Do formiciv niitura.
culum suum. IIoi"doum aulem bruloruin animalium
De formica Salomon ita dicit Vade ad formicuni, : '-'
cibus esl, unde et ha;reticos significat, qui pravo
piffcr, etmcditnre eam, quie cnm sit viribus inlir- cii)0 animas hominum pascentes occidunt. Fuge
mior, nniltum pericstatem frumentum roponitfPro v. igilur, o Cliristiane, fuge Sabelliuin, et Donalum, et
vi). 1'hysiologus dicit tres habere virtutcs formicam. Phofinum, a quibus fan^iuam ex utero draconis ser-
Prima ejus virtus est quod cum formicte exierint ,
pentini fefus prodierunt. Ilorum hominum dogmata
de spelunca sua, ambulant ordinatim, et quajrunt falsa sunt, itaque inimica veritati.
grana cujuslibet seminis. Cum autem invenerint, Etymologia. Formica esl dicta quasi fercns mi-
ore apprehendunt singula grana, portanles ea in cas farris. Cujus solertia multa esf. Providet enim
speluncam suam. Alise vero formicue non habentes in futurum, et praeparat sibi in «state, quod in hieme
grana in ore suo, sed vacuse obviam venientes eis, coinedat. In messe eligit hordeum vero
triticum,
qua; vehunt cibaria in ore suo, non dicunt eis Uate :
non tangif.Dum pluit super frumenfum ejus,fotum
uobis do annona vestra, sed vadunt queerentes per ejicit. Dicuntur et in ^l^^thiopia esse formicte ad
sumunt sicut et illse, et afTerunl in
vestigia illarum, et magnitudinem canis qu«5 arenas aiireas pedibus
,

speluncam suam.Ethyec quidem dicta sunt de irra- eruunt, quas custodiunt ne quis auferat, auferen-
tionalibus animantibns atque inlirmis rcptiUbus, lesqiie ad necem persoquuntur. Sed ii, qui volunt ab
p,
quod tain prudcnleragunl (luod nulla illaruin slulta eisaurumabrii)ere,accipiunt equas cum pullis suis,
remanet, sed omnes argutse et sapientes inveniuntur ef fame affligunt eas tribus diebus, deinde religant
aut efficiuntur. Quanto magis illa3 quinque virgines pullos earum ad aquae quae currif inter eos
iiflus
ralionalos, qu;e per negligentiain siiaiu factte sunt et foiinicas, et equas agunt trans aquam illain im-
stulta), debueruiil iinilari illas ({uinque sapienles, posifis clitoUis super dorsum iilaruin, qua; ubi vi-
et sumere etiam oleum in vasis suis unde iilse sum- dcnt trans flumcn herl)as virontcs, pascunfur per
pserunt, et non per desidiam, ac per stultam spem campos ultra flumen. Formicoe autem videntes scri-
suam potere ab iliis sapientibus, dicentes : iJalo no- uia et clitellas super dorsum earum comportant
his de oloo vostro {Mattli. xxvj. U quain fatua slul- aureas arenas in eas, volentes eas ibi recondere.
titia ! nam ex se non potuerunt, intolligere, nt
si Vesperasconlc autcm die, postquam satialie sunt
inde peterent unde et illse pelierunt vei formicaruin equa;, el auro onusta;, audiunt pullos suos iiinnien-
solertiain iniilaii dobuissent. Sed diiin de aiienis tes propter fainem, et ifa regredinntur ad eos cum
vasis oloum sporant, superveniente sponso foris re- auro inullo. Est et aliud animal, quod formicaleon
manseruntstulttficumiampadibusexsfinclis. Hecon- dicitur, quod est vel formicaruin leo, vel ceite for-
dit autem grana in spelunca sua, ne ex humore mica parifer ef leo. Esl enim animal parvum, formi-
j)
madefacta geriniiiont ot ne liioinis toinpore fame
,
cis ita infestum, ut se in pulvore abscondat, et for-
pereat. Et tu homo IJoi, Scriptuiain Voteris Testa- micas frumenta portanfes inforficiat. Proindo Ico et
menti divide in duas parles, hoc est secundum hi- formica vocatur, (juia sicut aliis animaliljus leo, ita
storiam, et secundum spiritualem intellectum. Di- formicis aliis hsec fortior est.
vide verilatem a figura. Sepaia corporalia a si)iri- Cap. XXX. I)e aspidis natura.
tualibus ot spirituaiia a corporalil)US. Transcende a Aspis secundum Isidorum vocata est, quod nior-
littera occidente ad spiritum vivilicanlem, ne littera su venena immittat ct spargat. As eniin ut vulf, vel
germinante in die hiemis, id est in die judicii, fame potius (6; Graecis venenum dicitur. Hujus diversa
pereas. Dicit enim Apostolus : Lex spiritualis est, sunt genera et species, et dispares ad nocendum
ego carnaJis (Honi. vii». Littera occidit, spiritus elTectus. Aliis sic dictain placet a defendendo;
autem vivifical [II Cor. iii». Et alibi Ha-c autem in nam aspiso [i7-t;wj dicitur defendo, eo quod aspis
ligura contingebant iJIis. Scripta autem sunt adcor- [(JijTif;] etiam scutum dicifur. Fertur enim aspis
rectionem nostram, in quos fines sieculorum devene- cum cceperit pati incantatorem, qui eam quibus-
runtilCov. X), Judsei enim littcram sequentes, spi- dam carminibus evocat, ut eam de caverna sua
77 DE BESTIIS ET ALIiS REBUS LIBER SECUNDUS. 78

producat, cum illa exirc noluerit unam aurem in A nostra, exaltatus est in crucem, ascendens autem
terram preinit, alteram caudat ohtural et operit, at- in altum captivam duxit captivitatem, dedit dona
que ita voces illas magicas non audiens non exit ad hominibus. In propria ac sua venit, ctsui eum non
incantatorem. Dipsas genus est aspidis, qute Latine reccperunl quotquot aulcm rcceperunteum, dedit cis
scythale dicitur, quiais, quem momordcrit, siti pe- j)Otcslatcm iiJios IJci fierifJoan. i.) Jam si estaliquis
rit. Hypnale etiam genus est aspidis dicta eo quod dubitans, cur iminunda animalia ad significationem
somno necat hanc sibi Cleopatra apposuit, et ita
; rei bonoe ut mundandae conscientiae et erudiendse
morte quasi somno sohita est. Hcmorrhois etiam referantur, ut serpens, draco, leo, et aquila, et his
aspis nuncupatur, eo quodsanguinem sudet qui ab similia sciat quod quandoque fortitudinem et re-
ea morsus fuerit, ita ut dissolutis venis quidquid gnum Christi signilicant, quandoque vero rapaci-
vitse est per sanguinem effundat. Grsece enim san- tatem diaboli, atque ita variis posse applicari.
guis hema | atfxa )
dicitur. Praester est aspis semper Cap. XXXII. De sirenarum seu sirenum natura.
ore patenti et vaporante currens, cujus poeta sic Dicente Isaiade Babylonia : Syrenx habitahunt in
meminit. deJubris voluptatis cjus (Isa.
xiii). Syrenae animalia
Oraque dislendens avidus fumantia pvijester. rj sunt ipsis acquiescenlibus mortifera quse ut physio-
(LucAN. Phars, lib. ix, vers 113). logus describit, superne usque ab umbilicum figu-
Is quem percusserit, distcnditur, enormique cor- ram muliebrem habent, inferna vero pars usque ad
pulentia necatur. Extuljeratum enim putredo sequi- pedes piscis habet figuram. Mirificumquoddam ac
tur. Seps, tabficus serpens etiam de genere aspidum dulcisonum melodia? carmen canunt, ita ut per sua-
est, qui si momorderit hominem, eum statim consu- vitatem vocis, auditus longe navigantium invitent,
mit, ita ut liquefiat totus in ore serpentis. In aspi- et ad se trahant, ac nimia suavitate modulationis
dum naturam quod imitemur, et est quod vite-
est perleclentaures, eteos ac sensuseorum delinientes
mus quod imitemur, ut contra Syrenum, id est vo-
; in somnuin vertant. Tunc demuin cum viderint eos
luptatum illecebras, et fraudulentas blfinditias inte- gravissimo somno sopitos, invadunt eos, et dila-
riores occludamus aures, ut simus, juxta verbum niant carnes eoruin, ac sic per suavis soni voces,
Domini, prudentes, ut serpentes. Quod vitemus, ne ignaros et insipientes homines decipiunt, et necant.
serpens antiquus nos ut dipsas avaritise siti feriat, Sic et illi, qui deliciis hujus sfficuli, etpompis, et
aut pigritioe somno ohruat ut hypnaie, aut irie san- theatralibus voluptatibus delectantur tragoediis et
guinolencia maculet ut hemorrhois, aut ambitionis comoediis dissoluti, velut gravit soinno sopiti adver-
hiatu alteriusvepeccati venenoturgentes utpriester sarium prseda efficiuntur. Syrenas tres fingunt fuisse
distendat.. ^ exparle virgines, etexpartepisces, habentessqua-
Cah. XXXI. De charadrio seucharadro ave mariti- inas et caudain piscinam quarum una voce, altera
ma. Ideo dislincto ponitur, quod Thcodorus gaza tibiis, tertia lyra canebat, quse incautos per ea loca
cam charadrium vocal. Suidiischaradrum, quidi- navigantes canluum illecebris naufragio periclitai'i
citesse avem maritimam macjnam ingluviosam ct faciebant. Secunduin autem veritatem meretrices
quam aspicientes icteri liberantur, quod PJinius fuerunt, qua3 transeuntes ad egestatem adegerunt,
de ictcro ave asseruit fortasse eadem cl ah aiYec- ideoque illis dictae sunt inferre naufragia. Habuisse
tu sic dicta. Sed audiamus auclorem autem squamas, et in fluctibus habitasse dicuntur
Est volatile quod dlcitur charadrius. Hic scribi- quia fluctus Venerem creaverunt.
tur inDeuteronomino nonmanducandus (Deut. xiv)
Cap. XXXIII. De onocentauro rursus.
Physiologusdicit deeoquod esttolus albus, nullam
partem nigri in se habens, cujus interior finms Mamdvcii: onoconlaurus et pilosusciamabit alter
oculorum caUginem curet. Quisquis autem aigritu- ad aJtcrum ilsa. xxxiv). Onoceritaurum, ut etiam
dine detinetur, per hanc volucrem agnosci solet supra diximus, duobus naturis constare physiolo-
utrum vivere an mori delieat. Si enim infirmitas gus asserit superior enim pars centauro, id est
;

ad estadmortem, moxfaciemsuamcharadriusaver- 'i*^'""^^ equestri similis est inferioris vero partis

n ;

tit ab illo homine, et non dubitant (juin

inembrasunt onagri, id estasini agrestis. Huic assi-
moriatur
homo ille. Si autem convalescere et sanari debet, milantur vecordes atque bilingues specie homines
intendit in euin diligenfer charadrius, et accedens, moribus autem infornies dicente Apostolo Habentes :

os suum ponit super hominis os, afflatuque suo al)s- spccicm piolalis, virtutem uutem ojus abnegantes
trahitomnem infirmitatem honiinis {IITim. iii). Unde in Psalmo Homo cum in honore :
intra se, volans
que in aere contra solem, comburit ejus infirmi- csset, non inlellexit, comparatus esl Jumentis in~

tatem et dispergit, et sanatur infirmus, et fit incolu- sipicntibus et similis factus esl illis [Psal. xlvui).
mis. Sic etChristus de seipso proteslatus est : Ve- Cap. XXXIV. De adamentis virtute.
nit cnim princeps mundi Inijus, ct in nw non habei Physiologus dicit quod est lapis qui dicituradamas
quidquam (Joan. xiw). Qnin peccatum non fecit, nec et in ([uodam monte Orientis invenitur, ita tamen
jnventus est doJus in ore ejus (I Petr. n). Veniens ut nocte quseratur, non in die, quia nocle lucet, et
autem ipse ad infirmitatem populi Juda3orum aver- indicatur ubi fuerit. Per diem autem non lucet, quia
tit se ab eo, et convertit faciem suam ad gentes, sol obtundit luinen ejus. Conlra luijus lapidis duri-
toUensquo nostras iniquitales, et portans peccata tiem non ferrum, nec ignis, nec alius lapis potest
 :

79 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 80

prcevalerc. De hoclapide adaman-

dicitprophcta, at A lescil. Unde et nomen interpretatione GrsecaMndo-
tcw, rt ut silicnin dcdifacicm tiiani (Ezocli ui) Et qiiia mila vis ejus accopil. Scd cum sit invictus ferro,
Creatori creatura priuvalere non potest, ideo ada- ignisquecoutemplor, hircinotamensanguinerecenti
mas Chrislus cst. Ex illo vero adamante omnes et calido inaccralur, sic({ue multis ictil)us ferri
sancti adamantini lapides a propheta dicti sunt, si- frangitur, cujus fragmentis insculptores pro gem-
cut a uomine Christi Christiani vocantur, et nomi- niisiiisigniendis])erforandisque utuntur. Ilicaulem
nantur. Erj,'0 mons, qucm dicit physiologus Orien- dissidct cum magnelc lapidc, in tantum ut juxtapo-
talis, in quo hipis acUinias invenitur, estChrislus, situs ferrum non patiatur abstrahi in magnetem
qui sicut in Patre agnoscitur, ita Pater in F^ilio. |inagneli|. Sedsi fueritainotus adamas, tummagnes
Ipse cnim dicit: Eiju in Patre, ct Pater inmc cst •
ferruin rapit, et comprehendit et aufert. Ferlur
(Juan. i\). et iterum Qiii vidct me, vidct ct Patrcni
: quo(pie clectri inore veuenadepellere, metus vanos
(Ibid). Quod diem non invenitur, signilicat
hipis per expellere, malelicis resistere artil)us. Genera ejus
Christum occultasse descensionem suam coelestibus sunt sex, quil)us quiaad institutum nostrum parum
virlutilnis, et dominationibuset potestatihusquitan- faciunt, supcrscdeo.
quam huninaria Dei assistunt, sed nunquam scive- Cap. XXXV. Dc conrlin sou cunclia marrfarilifcra.
runt mysierium descensionis, et incarnationis cjus B Est inter conchas margaritiferas, conchas id est

quod lacturus erat in terris. Denique jam tians- et margaritas quie Latine uniones, et vulgo perlaj
aclis omnibus mirabililius ejus, quue fecil pro huniani vocantur ferentes species quaedam » quaj ab aliis
,

gcncris rcdemptione, cum ascendisset in ctclos, in- marmajtholion, ab Latinis concha Sabsea dicitur,
teyruai atque perfectum hominem illuc se inducens quia concava est et rotunda. Est autem in duas par-
videntes etiam supernsB civitatis exercitus dixerunt. tes divisa, ita ut, cum voluerit, aperiat se, et, cum
Qiiis cst isle rcxcjluria'? (Psal. xxiii). Qiiis cst iste qiii voluerit, claudat. Hiec ergo deundo maris ascendit, f

vcnitdcEdum, yestilmsdc liosra? (Isa. lxiii;.

tinctis et malutino rore alit intra se carnem. Ergo cum

quasi dicit Quis est iste quiascendit ex sanguine

: ascenderit de loco suo super mare, aperit os suum,
et rubor vestiinenti ejus ex carne ? Et in nocte inve- et suscipit intra se de rore coeli, et circumfulget
nitur ille lapis, quoniam in islius coeli tenebras de- eam radiis solis, et sic intra eam margarita pre-
sccndil, ct illuminavit omne hoc genus, quod sede- tiosa et splendida valde, quippe qure rore coeli con-
bat in teiiebris, et in regione uinbiie mortis, sicut cepta est, et de radio solis clarilicata. Lapisaulein
David propheta in persona totius humani generis. iste, qui dicilur conchus, figuramgueritsanctoeMa-
Quoniam tu illiiniinas liiccrnam mcam, Domine, Dcus p ria), dequapropheta Isaias dicit: Et ogredietur virga
mcus, illumina tcnchras mcas {Psal. xvii). Venit dc radicc Jcssc (Isa. u). Et iterum : J'Jccc virgu conci-
ergo Dominus, et lucernam quam exslinxerat dia- piet, at parict iiJiuin < Isa. \u). Quie virga virgo sanc-
bolus, id estanimamet corpusin sesuscipiens illu- ta Maria est dicla. Flos vero, qui de sancta Maria
minavit splendore suse gratiie vivihcans et rcparans est natus, Dominus noster Jesus Christusest. Sicut
manifeslius, dicente Apostolo de tam admirabilis eniin dc mari ascendit concha, inqua nascitur con-
mysterii sacramento: Etenim mauifeste, in^juit ;;ya- chus lapis, sic sancta ?ilaria ascendit de domo patris
fjnum cst mysterium pielatis, quod manifestum cst sui ad templum Dei, et ijji accepit rorem coelestem.
in carnc, Justiricatum cst in spiritu, apparuit ancjelis Iloec sunt verba, qua; dicla sunt ad eam ab angelo
pnudicatum csl in (jcnlibus, crcditum cst in mundu Gi\hviG]e Spiril us Duniinisupcrvcnictinlcet virtus
:

assumptuni cst ingJuriail Tim. iii). Quod auleiu de AJtissimi uhiinibrahil tibi, ideoquc quod nascctur
eo lapide dicit physiologus, quod ncquo fcrruui ilJi
ex te sanctiuii, vocabilur EiJius Dei (Luc.i). Ecce
prsevaJet, id est mors illi non doininabitur, delevit hi sermones sunt, Sicutmulto ante
hi ros coelestis.

eniin et conculcavit inortem, sicut Apostolus testatur
dicens.Dcvicta est mors in victoria. Ubi est mors
contentio[victoria\ liia? Uhi est mors
palriarchalsaac benedicens lilium suum,et signifi-
cans quod Christus ex seinine ejus nasceretur, ait ad
ocuJeus[sli-
D eum dicens Dct tibi Dcus dc rorc de cceJi, el dc pin-
:

muius tuus? (J Cor. xv). Sed neque ignis illi potest
nocere id est diabolus, qui ignilis jaculis suis suc-
cendit onmcm terram, et civitates, idestluxuriosos,
ebriosos, et iracundos, de quilms isaias dicit Terra
guedine lerriv (Gen. xxviij, castam atqueintactam
Mariam virginem significans, matutinus autem ros
quein concipit tempus orationis matutinum descri»
:
bit. Quod autcin apcrit os suum concha, significat

vestra dcserta, civilatesvestne ifjnisuccenssesunt ubi Maria dixit ad angelum Ecco ancilJa, IJomini ;

(Isa. i). DominusenimJesus Christusinlcrncietoum fiat milii secundum vcrhuni liium (Liic. i), et statim
spiritu oris sui (II Thcss. u). Sed neque alter lapis accepit Spiritum sanctuin in se, et virtus Altissimi
illi nocuit, id est nullus homo penitus,
neque ulla tanquam sol justitite clarificavit eam, atque quod
creatura prtevaluit adversus eum. Omnia enim. pcr natum est exea, vitaest, el lux. Vcnit Iuxvera,quae
ipsum Jacla sunt, quia sinc ipso iactiim est niJiii iJJuminat oninem Jiumincin vcnicntem in Jiuncmun-
(Juan. i). Adamas parvus est, et indecorus, ferru- dttm(Juan. yDequo etPaulus; Quicum sit spJendor
gineum habens colorein, et splendorem crystaUi- gJoriuj et figura suh stanliie cjus (Hcbr.i) etc. Et alibi
nuin, et in modum nuclei avellani invenitur, ac nuUi In quo cumplacuit omnem pJenitutudinem divinitatis
cedit materi8e,necferro, nec igni, nec unquain
inca- inhahitare{Colos.i. De ista igitur margarita legitar in
 ^t DE BESTIIS ET ALIIS REBLfS LIBER SECUNDUS. 82

Evangelio, quodsymiVf? CRt rerjnum occlorum homini A. tutc et potestate torquentui' et cruciantur, et invi-
negoliatori qu/vrcuti J)onas iniir/yaritas. Invcnta au- sibilibus ilagellis verberantur, quousque ejiciantur
lem una prctiosa marfjarita, vcndidit omncm sul)s- et elTugenlur ab hominibus, sicut ipsi dsemones au-
tantiamsuam, et possedit hanc margaritam (Maltli. dientibus nobis exclamant vociferantes, et rogantes
xiii). Iste autem negatiator est utique cliorus aposto- eos ut cessent torquere eos, tam varii et multifor-
lorum. Omnes enim apostolos unum negotiatorem mes. Alii enim clamantes, alii rugientes, sicut ser-
dicit, propter unitatem (idei. Etenim non csi Jud;cus, pentes sibilantes fugantur ab obsessis hominum
neque Groccus, nequc scrvus, ncquc Jihcr, ncque corporibus per apostolorum hominumque sancto-
ScytJia, neque JjarJjarus, ncquc mascuJus, ncque fe- rum virtutes, quse illis secundum merita sua a Do-
mina, omnes enim sumus ununi in (lliristo Jesu(Co- mino datse sunt. Honorem vero illum transcenden-
loss iii). Idem crgo bonus et sapicns negotiator, id tem superimentem omnibus terrenis honoribus,
et
est sanctus chorus apostolorum,quierit bonas mar- sortiti sunt ab ipso pretioso lapide, pro quo omnia
garitas, hoc est lex et propheta, sive oinnis anima sua bona dimiserunt, ut illum coelestem thesaurum
credens quperil Deum. Qufci^it otiam vir justus bonas possiderent, qui dicunt ad Salvatorem Ecce nos :

margaritas, hoc est apostolos et prophetas et pa- quidcm dimisimus uxores ct fiJios ct omncs posses-
triarchas, per quos possit ad illam veram et pretio-
B siones propter te, quid facies nobis in regno tuo?
sam pei"venire margaritam. Isti sunt lapides sancti, (MattJi. XIX,) Et ille dicit illis Amen, amen dico
:

qui volvuntur superterram. C.iim ergo commemora- voJ)is, cum sedcrit Filius Jiominis in sede majes-
lus ille bonus negotiator invenit illain pretiosam et tatis swc ad judicandum orbcm terroc, sedcbitis et
bonani margaritam, id est Dominum nosfrum Jesum vos super sedes duodecim, Judicantes duodecim
C-hristum Filium Dei vivi, emit eam venditis onini- tribus IsraeI(Ibid.). Unde satis confidenter Paulus
bus facultalibus suis, id esl conlomnens et spernens apostolus dicit : Nescitis quoniam angclosjudicahi-
non solum istius vitcC subsfantiam, scd etiam uxo- niiis? ct a nobis Judicabitur Iiic mundus f
I Cor. vi).
rem omnem cognationem carnalem, insu-
et filios, et Tanta enim gloria, tanto honore remuneratus est
per corpus suum et animam, sicut Veritas dicit
et : apostolorum chorus, ut in hoc sseculo adhuc posi-
Quirunquc pcrdidorit aniinam suam proptcr mc in- tus legitimus ille atheleta Christi Paulus praeviderit
vcnict cam (Matt/i. x). Ihec omiiia videns aposto- in coclis justitioo suee coronam, sicut exsultans ait
lorum chorus non aurum accipit, neque argentum, Donum certamen certavi, cursum consummavi,
sicut beatus Petrus ad illum claudum stipem peten- fidem servavi; do ca?tero rcposita est miJii covona
tem Argcnlum, inquit, ei auriim non est mihi, quod
: njuslitire, quam reddet miJti Dominus in illa die Jus-
autcm hahco, libido. In nominc Domini nostri Jesu tus Judex, non solum mihi, sed et omnibus qui dili-
Cliristi Nazareni siirge et ambuJa(Act. iii). Et Pau- gunt pnoscntiam regni ejus (II Tim. iv). Talem
lus. Oinnia, inquit, qu;vcuii([ui' crniit milii Jucra, coronam meretur a Christo honorum apostolorum
h;ec proptcrChristum arbitrutus sum dctrimenta, chorus, talenque retributionem apostoli recipient
proplcr cmiucntem scieutiain Christi (Philip. iii). pro corruptibilibus.
Qui ergoconfitentercontempserit omnes facuUales Cap. XXXVI. De aspidochclone, bellua aquatica,
suas, uxoremque et filios et omnem cognationem habentc partem figuric aspidis, partem tcstudi-
Ruam, insui)ercorpus nis; clieloni chelonc enim cst tcstudo bcllua ma-
et animam propfer unius mar-
rina; cujus etiam in scquenti opere mentio Jiet.
garitic acquisitionem; si certissime coufisus fuerit,
Est bellua in mari, qute dicitur Graece Aspido-
et crediderit posse unain margaritam acquirere,
chelone [ianiooxeXwvr, ], Latine autem aspidotestudo,
longe majores et meliores divltiarum faoultates praj-
Cetus autem est magnus, babens super corium suum
cellentioremquc honorem, insuper et glorise coro-
tanquam sa])uli seu arense aggerem, juxla maris
nam omnia ille negoliator possidet,
habe])it, quaj
liflus frequenter victitans. Ilajc medio maris in
qui est apostolorum chorus, per unum illuui lapi
elevat dorsum suum super undas maris sursum, ita
dem pretiosum Dominum nostrum Jesum Christum,
D ut navigantibus nautis non aliud crcdatur esse quam
qui cst vera margarita, via, veritas et vita nostra
insula, pra^cipue cum viderint tofuin illuin locum
{Joan. xiv). Denique audi ipsumin Evangelio dicen-
sicut in omnibus liftoribus maris sabulo esse ob-
tein Eccc dcdi vuhis puteslntcm spiriluum iminun-
:
tectuin.Putantcs autem insulam esse,applicant na-
dorum, cl calcandi supcr oiuiics scrpcntcs ct scor- vem suam juxta eam, et descendentes, figunt illic
jiioiics ct supra omnem potestatem diabolicam, et sa- palos, et aligant navem, deinde coquant sibi
ut
nandi omncs laiiguorcs cl infirmilalcmfLuc. x). El cibos post laborem, faciunt ibi focos et ignes super
ilerum .•
Emilcs pnediratc quoiiiam appropinquavit arenam, quasi super terram. Illa vero, uf senserit
i'cgnumcceIoruui,inlirinosvuratc,Ieprososnmndate, ardorem ignis, subito mcrgif se in aquain, et navem
ccccos illumiiiatc, uiorlunssuscitate, dcemoniaejicitc
secum trahif in profundum maris. Sic patientur
(Matth. x). Vidcte nunc quam inoostimabilis sit ista
omncs qui increduli sunt, et quicunque ignoi^ant
margarita sanctis marlyribus, qui uon solum cum
asfufias diaboli, qui spom suam poncntes in eum,
in hac vita essent, sed etiam post hujus vitse exces-
et opcril)us cjus se obligantcs, simul mergunfur
sum inira egerunf, sicut nunc videmus quomodo in
cuni illo in gehennam ignis ardentis. Ista est astutia
obsessis corporibus spiritus immundi illorum vir-
ejus. Secunda hujus bellua natura est haec. Quando
83 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 84

csurit, aperit os suum, et quasi quemdam odorcm A sistunt ; illevero fugit ab eis. Dubii aufem et mo-
suave olentem exhalat de ore suo, quem mox ut dicae fidei homines, dum vadunt post volupfates et
scnserint minores pisces, congregant se intra os bixnrias diaboli, decipiunfur, dicente Sciipfura :

ipsius.Cum autem repletum fuerit os ejus divcrsis t'n(j(iciAo et variis odoribus Prov.delectanliir {

piscibus pusillis, subito claudit os suum, et
gluttit eos. Sic patientur omnes qui sunt modic*
lidei.Voluptatibus cnim ac lcnociniis quasi quibus-
damodoribusdiabulicis inescali,subitoabsorbentur
ab 60 sicut pisciculi minuti. Majores enim se conti-
neni ab illo, neque appropriant ei. Sic etiam qui
Christum semper in sua menfe hal)ent, magni sunf
Irans- xxvii). Et sic confringitur a ruinis anima. Cetus
dicitur ab immanitate corporis. Habent enim in-
gentia corpora hajc genera belluarum, ;equaba mon-
tibus, in tantum ul etiam ibi naves quasi ad insulam
applicentur, sicut ille qui excepit Jonam, cujus alvus
tantoe magnitudinis fuit, ut pufaretur infernus, di-
cenfe ipso Jona propheta De ventre inferni cla~
:

apudeum,et si suntperfecti,agnoscunt mulfiformes uiavi, et c.xaudisti voeem mcani (Jon. ii).

astutias diaboli, et custodiunt se ab eo, et magis re"

LIBER TERTIUS,
In quo quia plurinia eadein cum iis quce in superioribus dicta sunt, recitantur, noLui eadeni
repetere, sed ubi dicta sintj indicare.

Bestia unde dicta sit , et qaoo sint hestiw, vide B Da panlhcra vido lih. ii, cnp. 23.
lihro secundo, in prolorjo. De antalope seu antula, lih. ii, caj). 2.

De leone, et ejus naturis, lih. ii, eap. l. De miiccrni vide lib. ii, cap. 6.
Cap. primum. De tigrido. Cap. III. Dc lynce.
Lynxdicitur, quia in luporum genere numeratur,
Tigris vocata est propfer volucrem fugam ita ;

bestia maculis tcrgo distincta ut pardus, sedsimilis

enim nominant Persfc et Medi sagitfam. Est autem
lupo. Hujus urinam converti in duritiam pretiosi
bestiavariis distincfis maculis, virtule et velocitate
lapidis dicunt, qui lygurius seu lycurius ut a Plinio
mirabili, ex cujus nomine flumen Tigris vocatur,
etSoliiio appellatur; quod ef ipsaslynces hoc modo
quod is rapidissimus sit omnium fluviorum. Has
probafursentire,namegesfumliquoremarenisquan-
magis Hircania gignit. Tigris vero ubi vacuum
fum possunt contegunt, invidia quadain naturai, ne
raptae sobolis reperit cubile, illico vestigiis raptoris
talis egestiotranseatinusumhumanum.Lynces dicit
insistit,atque ille, qnamvis equo vectus fugaci, vi-
Plinius extra fetum unum non admittere secundum.
dens lamen velocitate ferse se posse praeverti, nec
ullum evadendi suppetere sil)i posse subsidium, Cap. IV. De gryphe.
tigrim hujusmodi fiaude amolitur ubi se contiguum
*-»
: Gryphs, seu, ut Isidorus scribit, gryphes est ani-
viderit, spha^ram de vitro, id est speculum rofun- mal pennatum et quadrupes, quod in hyperboreis
dum projicit; at illa imagine sui luditur, et sobolem nascitur montibus, omni parte corporis, leoni, alis
putat, revocatque impetum, colligere fefum deside- et facie aquilis simile, equis veheinenter infestum.
rans. Rursus inani specie detecta, fotis se ad com- Nam et homines vivos discerpit, et integros in

prehendendum equitem viribus fundif, et iracundi?e niduin asportat.

.stimulo velociter fugienfi imminet. Iterumque ille Dc clophante viilc Jih. ii, cap. 26.
appropinquanfem sphfcr.ne objectu retardat, nec De castoro vide lih. ii, cap. 0.
tamen sedulitatem matris, memoria fraudis exclu- De ihirc vido lib. ii, cap. 15.
dit. Cassam versat imaginem, et quasi lactatura De Jiiena vide lih. ii, cap. lU.
fetum residet. Sicque pietatis sui studio decepta, et
Cap. V. De bonaso.
vindictam amittit et prolem.
In Asia animal nascitur, quod bonasum vocant,
Cap. II. De pardo, et leopardo. cui caput taurinum , ac deinceps corpus omne
Pardus ferarum gcnus varium, ac velocissi-
est rectuin,,juba equina, cornua autem ita habet multi-

mnm, et praeceps ad sanguinem. Salfu enim ad inor- D plici flexu m se recurrentia, uf si quis in ea olTen-
daf,non vulneretur, s.ed quidquid prtcsidii monstro
tem ruit. Leopardus ex adulferio \Gvensi ef pardi
illi frons negat, alvus sufficit. Xam cuin in fugam
nascitur, ettertiam originem efficit,sicut et Plinius
vertitur, proluvic cifi veiifris fimum egerit per lon-
in naturali historia dicit lconem cuin parda, aut
pardum cum lesena concumbere,et ex ufroque coitu gitudinem trium jugerum, cujus ardor quidquid
configeiit, adurit. Ila egerie noxia submovet inse-
degeneres partus cieaii, quales sunt ex diversis
speciebus progeniti mulus et burdo. quentes.
 85 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTUS. 86

Do siniiis vidc lih. n, rnp. 12. A cie liominis, glaucis oculis,sanguineo colore corpo-
De cervis vidc lih. n, cap. l i. re leonino, cauda velut scorpionis aculeo spiculato.
Do capro vidc lih. ii, cap. /-V. voce tam sibila ut imitetur fistularum modulos. IIu-
J)r nioiiorcrotc sivo iiuicnriii vidc lih. n, cap. (>. manas carnes avidissime afTectat, pedibus sic viget,
saltibus sic potest, ut morari eam nec extentissima
Gap. VI. Dc iirso.
spatia possint, nec obstacula latissima.
Ursus fertui' dictus, quod ore suo formet fclus,
quasi orsus. Nam aiunt eos informes generare par-
(jAP. IX. Dc Uiaraiulo.

tus, et quamdam carnem nasci quam mater lam- yfi^tbiopiamittitbestiamtharandum nomine, boum

bendo in mcmbra componit, sed htec immaturitas magnitudine, bisulco vestigio, colore ursi, ramosis

facit deformes partus. Uenique Iricesimo die gene- cornil)us, capite cervino, villo profundo. Hunc tha-

rat, unde evenit ut prtccipitata fecundilas informis

randum affirmant habitum metu vertere, et , cum
procrcelur. Ursorum caput invalidum vis maxiina delitescit,fieri ad similitudinemcujusconque rei cui
,

illa sit alba ut saxum, sive

se approximaverit, sive
in brachiis et lumbis, unde etiam interdum erecti
insistunt. Etmedcndi industriam non prtetermittunt.
vircnsutfrutetum,sivequemaliummodumpra?ferat.
l)c Yiilpi; vidc lib. ii, aap. 5.
Siquidem gravi affecti ctede et sauciati vulneribus,
q Cai'. X. Dc eale animali.
mederi sibi solent, herl)a^ cui nomen floinus, ulcera
Est bestia qute dicitur eale, magna ut equus,
sul)ticentes sua ut solo curcnfur atlactu. Ursus
,

seger formicas devorat, Numidici ursi caeteris prai-

cauda elephantis, nigro colore maxillis aprinis,,

stant labie dunlaxat, ct villis profundioribus. Nam cornuaprteferensultra modum longa, ad obsequium
ejus, velut motus accommodata, nec enim rigent,
gciiiluia par est ([uoquo loco cdilis. Gocunt non
sed moventurutusus exigitprieliandi, quorum alte-
eodcm modo quo quadrupedes, scd apti inutuis
alice

amplexibus veluthumanis conjunctionibuscopulan- rum replicat, et cum altero pugnat, ut si ictu aliquo
alterius acumen oflendatur, acies succedat alterius,
tur Desiderium veneris hiems suscifat. Secreti
honore reverenlur mares gravidas, et in iisdem De Jiipo vide lib. ii, cap. 20.
licet foveis, partitis tamen per scrobes secubationi- Cap. XI. De cane, et ejus natnva.
hus dividuntur. Lucina; illis tcmpus properantius Ganis nomen Latinum Grsecam habere videtur
est, (juippe utcruin li'iccsinius dies liberat, unde etymologiam. Gynos /.uuv[ enim Gra?ce canis
]

evenit ul pr;ecipitala fecundilas inforines procreet dicitur Latine, licet quidam a canore latratus appel-
partus, Garnes pauxillas edunl, (juibus color can- lalum existiment, eo quod canore insonat, unde et
didus, oculi nulli. IIos lambendo sensini fii^urant, canere dicitur. Nihil autem sagacius canibus. Plus
et interdum ad pcctora fovcnt, utassicluo incubalu ^ enim sensus cieteris animalibus habent nam soli ;

calefacta" animalcm ti'ahant spiritum. Interca cibus sua nomina recognoscunt, dominos suos diligunt
nullus. Sane diebus primis quatuordecim matres Ganuin sunt plurima genera. Alii ad capiendum in-
ila in soinnum concidunt, ut nec vulneribus excitaii vestigant silvarum feras. Alii custodes domorum,
quant, ila de cavernosis in quibus laleiit montibus subslanf iam dominorum suorum cusfodiunt, ne forte
mox egrcssic in diein liberuin, tantam iiafiunlur rapiantur in nocle a latronibus. Pro dominis suis
insolcntiam lucis, ut putes obsifas Ciccilate. Insi- efiam morti se objiciunut voluntarite, ad prsedam
diantur alvearibus apuin, maxime favos appetunt, cum domino suo currunt, corpus etiam domini sui
nec avidius aliud quam mella capfant. Gum gusta- morfuum cusfodiunt, et non derelinquunt, quorum
vcrint niandragora,' inala, moriuutur ; sed eunt ob- postremo nafura est extra homines esse non posse.
viam, ne malum in perniciein convalescat, et formi- Leguntur canes intantum suos dilexisse dominos ut
cas devoranf ad recuperandam sanitatem, Si quando Garamuntum regem ab inimicis captum, et custodiae
cumfaiiris pugnant, sciunt (juibus potissimumparfi- inancipatum, ducenti cancs agmine faeto per medias
bus minorentur, nec aliud quam cornua ef nares acies inimicorum ab exsilio reduxcrint, pra-Iianfes
appefuuf cornua, ut ariiiafura deficiant nares, ut ^ adversos resisfentes. Jasone Lyciolnterfecto, canis
dolor sit in loco tenerrimo. ejus aspernatus cibum, inedia obiit. Lysimachi regis
canis flammis se injecit accenso rogo domini sui,
Gap. YII Dc h'iicrociiln.
et piuifer igni absumpfus cst. .\ppio Junio, et Publio
In India nascitur bestia, quic velocifafc praecidit
Silio consulibus damnafum dominum, canis cum
univcrsas feras, et dicifur leucrocufa noniine, ipsa
asini inagiiiludinc, cervi clunibus, pectorc
abigi non posset, comitatus est in carcerem, et mox
iic cruri-
percussum ululatu prosecutus est, cumque ex mise-
bus leonis, capite equi, bisulca ungula, ore usque
ratione populi Iloinani ci cibus darefur, ad os de-
ad nares dehisceute, denlium locis osse perpetuo.
functi escam fulif, ultimo abjectum in Tiberim lu-
Ilirc qiiidem quoad forinam,.niun voce loquentium
mulo cadaver adnafans sustentare conabatur. Ganis
homiinim sonos aMuiiliitur.
vero ubi vesfigium leporis cervive reperit, et ad di-
Dc crocodi/n viilc lih. u , rnp. S.
verticulum semific venerit et quoddam viarum
,

Gap. Vlll. /;(. .]fniiticorn. compitum, quod partes in plurimas scindifur, am-
In India nascitur aniinal,quud manticora (licilur, biens singularum seiuitaruin exordium, tacitus se-
triplici dentium ordine coeunte vicibusalternis, fa- cum ipse pertractat, velut syllogisticam vocem saga-
87 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 88

citate colligendi odoris tlimittons. Aut ('erln, iiniuil, A adipisci qnod cupiunf , friisfra nolinfpordcro id quod
inhanc parlein (.loflcxit, iiul in illiun. .\ut corte in roli(pierunl. Lycisci dicuntur canes qui ex lupis et
Imnc se anfraclum contulil, scd nec in i^itain, nec c;iniims n;iscunlur, cnm inter se forte miscentur.
in iiiam ingrcssus est, snpercst i{^'itur ut in istam Solent Indi fominas canes alligare in silvis, nl ad-
IKirtem se contulcrit, et sic falsitate repudiata in miscoiinlur ;i(l ligics bosfias, a quibus insiliri, ct
vcritatem prolal)iiur. S;cpc ctiam vocis illat;c cvi- nasci ox codom fctu canes acerrimi dicuntur, adeo
dcntia canes ad redargnendos i-eos indicia prodidc- fortcs ul comploxu leones prosfernant.
runt, ut muto eorum tcstimonio pleruinqne sit cre- V.w. XII. I.)oaniinalium in gonore nominihus, ct
ditum. Antiochi;c forunl in remotiore partc urbis spociohns nc propriotalihns.
necatum virum quodam crepuscnlo, qui canem sihi
Oiimibus animantibus .\dam primus vocabula in-
adjunctum hahebat, milcs quidam pr;odandi sludio
imponens unicuique nomen ex pnesenti insti-
didit,
minister exstifcrat Cicdis, toctus idein adiiuc lone-
tulionejuxtacondilionemnaturaecuiserviret.Gentes
brosodiei cxordio, in alias partcs scccsserat. Jaobat
autom uniouique animalium ex propria lingua dede-
inburaatum corpus, fiequenserat specfanfiuin vul-
Vunt vocabula, non autcin secundum linguam Lati-
gus, astabat questu lacrymabili canis, domini(iue
flebat lerumnam. Forfc is qui ncccm inlulorat, |ut
B nam, at(pie Gr;ecam, aut quarumlibet gentium bar-
b;iriiruin nomiiiii ilhi imposuit Adam, sed illa lingua,
se habet versutia humitni ingonii) vilandi incoin-
qua! anle (liluvium una fuit omnium quse Hebrsea
modi aviditate, et ut cjus pra-senlia fidem facerct
nuncupatur. Lidiiio autein animalia sunt animantia
innocentise ad illain circumstantis populi accessit
diofa, quic aniiuiintur vifii, et movonlur spiritu. Qua-
coronam, el velul misorans appopinquab;it ;id fu-
dnipodia vooata,(piod (juiduor pedibus gradiantur,
nus. Tunc canis scquastrato paulispor doloris que-
quie etsi similia sint pecoribus, tamen non sunt sub
stu, ultionis arma assumpsit, atque apprehensum
oinvi humana, ut Sed ncque
cervi, damso, onagri, etc.
tenuit et velut epilogans (juoibjam miserabile car-
bosliic sunt, nt leones, no^iue jumenta, ut usus ho-
mcn murmurans, universos oonvertit in lacrymas,
mimim juvare possint. Pecus dicimus esse, quod
fidemque et quem solum
prol^afionem dotulit, quia
humana lingua et effigie caret. Proprie autem peco-
tenuit ei pluribusnon dimisit. Denique perturbatus
rum nomcn iis animalil)us accomm.odari solet, quaj
fuitille, ettammanifestum roi indicium, ncquc odii,
sunt ad vescendum apta, ut oves et sues ; aut in usus
neque inimicitiarum, neque injuriic idicujus vel in-
hominum commodata, ut equi et boves. Differt au-
viditc obice, i^roplor objectioncin natura?, vel cri-
tem inter pecora et pecudes. Nam veteres in signifi-
men repellere poluil. IhKpie quod eriit ratione con- q catione oinnium animalium pecora dixerunt, pecu-
sonum, ultionem porpessus ost, quiii dofensionem
des autein lanlum animalia illa quae cdentur, quasi
sibi prajstaro non potuil. Lingua canis dum lingit
pecudes. Generalifcr autem omne animal pecus a
vulnus, sanat illud. Lictus ejus admodum medicus
pascendo vocatur. Jumenta inde nomen traxerunt,
esse fertur. C.iduli doni(pic lingiia, vulneratorum
quod nostrum lahorem vel onus suo adjulorio sub-
solet esse intestinorum salus. Nafura ojus uf ad vo-
vootando vcl arando juvant. Nambos carpenta tra-
mitum suum i-eveilalur, iteruinque comedat. Cum-
hil, ot durissim;is glehas vomere vertit. Equus et
que flum*en ti-anaverit carnein aut aliquid tiile in
asiims onerii poitant, et hominum gradiendo la-
in
ove suo tenens, cum viderit umbram, os suum ape-
borem temperant. Unde et jumenta appcllantur ab
rit, atque dum properat aliam carnem sumere,
eo quod homines juvent ; sunt enim maguarum vi-
ipsam quani tenetperdit. Cujiis fignram in ([iiibus-
riumanimaliii. Item dicuntur armenta, velquod sint
dam rebus i)rncdioatores habonl, qui sempor admo-
armis apta,id est bello,vel quod his in armis utimur,
nendo et exerccndo qute recta sunt, insidias diaboli armenta boves
vel quod magnos armos habent. Alii
pellunt, ne thesaurum Dei animas Chrisfianorum
lanfum inlolligunt, ab arando, quasi aramcnta, vel
ipse auferat. Lingua canis dum lingif vuliius, siuiiit
quod sinl cornibns armata. Discretio autem est inter
illud, quia peccatorum vulncra dum in confessione D armenta et greges. Nam tantum majorum ut equo-
nudantur, sacerdotum corrcctione mundantur. In-
luin ot boum sunt armenla, greges vero etiam ca-
testina quoque hominis curat lingua canis, quia
praium, ct ovinm, et caelerorum minorum gregatim
secreta cordis ipsius mundanlur opcre et sermone
viventiuin.
doctoris. Medicus admodum canis dicitur esse, quia
Cap. Xlll. 1)0 ovc.
qui praeest aliis, sapienliir! sfndiis invigilarc, omni-
(pie modo crapnlam vilarc dobot. Nam in saluritate Ovis moUe pecus lanato corpore, inerme animal,

panis Sodoma periit. Nullo domuui ainhitu liim cito iiniiuo placiduiu, idjobliitiono dictum, eo quod apud
possidethominem inimicus, quam voraci gula. Quod vetcres in inilio non liuiri, sed ovos in sacrificio

canis ad vomifum rcdil, quosdam post peractam macfarcntur. Ex his quasdam bidenlos vocant eas
confessionem inoaute ad ])eri)etrata facinor;i redire oeto dentes duos altiores hahent, quas
([u«! iiiter

demonstrat. Quod carnem in fluminc per cupitam maxiine gentiles in sacrificio otTerebant, vel quse es-
vunhram relinqnit, signilic;it homines stnltos qui sentbicnnes. Ovis sub advenfu hiemis, quia inexple-
propter ambiliononi rci iL;nolfc, id sippe ([uod sui ad cscam, insaliahiliter herbam carpit, eo quod
])ilis

juris est, dereiinquunt. Unde fit nt, dum non valent prsesentiat asperitafem hiemis adfuturam, ut prius
 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 90

herbae pabulo se faciat quam gelu adurente omnis A. Cap. XIX. Do hove, et uro, et similihiis.
herba deficiat. Bos Griecis poii;, hic et htcchoys, hujus boos di-
Cap. XIV. Dc vcrvecc. citur, liunc Latini (rioneni nominant, eo quod ter-
Vervex vel a viril)us dicilur, eo quod cseteris ram terat, quasi terionem. Boum in socios eximia
ovibus sit fortior, vel quodsitvir, id est mascuhis dilectio est; nani altcr alterum inquirit, cum quo
emasculaius tainen, nam masculus aries dioitur, ducere collo aratrum consuevit, et frequenti mu-
vervexcastratus, vel quod vermes in capite habeant gitu amicum testatur affectum, si forte defuerit.
quorum ipsi ut arietes excitati pruritu, se invicem Boves impendenti pluvia ad prsesepiase tenere no-
concutiunt. Unde aries anb tc.u ajco?, id est a niatre, verunt, atque, ubi naturali sensu collegeruntmuta-
vocatus quo nomine apud nos in ovibus mascuU
,
tionem coeli, in serenitatcm foras spectant, et ultra
vocantur, sive quod hoc pecus a gentilibus primo prtesepia cervices extendunt suas una in omnes
est aris immolatum, ut aries diceretur eo quod im- partes, ut prodire se velle testentur. Uri agrestes
poneretur aris. Unde illud « Aries mactatur ad: boves sunt, habentes coi'nua immensa, in tantum ut
aram, » sed id minus placet, et primoe syllabce quan- inter regias mensas ob insignem capacitatem ge-
titas non approbat. rulfe potuum fiant.
Gap. XV. De arjno B Sunt etiam in India bovesunicornes, solidos un-
Agnus dicitur, quasi agnes ayvr];, id est castus. no-
gulis, nec bisuleis, sed atrocissimi. Bubali inde
Latini autem sic dictum putant, eo quod prpo caete- men trahunt, quod sint similes boum, adeo indo-
ris animaUbus matrem agnoscat, adeo ut etiam si miti, ut prse feritate jugum non recipiant.
in magno grege erret, fdatim balalu recognoscat
Vacca dicta quasiboacca; est enim ex genei^e
vocem parentis, festinetque ad matrem, lactis quo-
nominuma masculinis forraatorum, sicutleoletena,
que materni notos Mater vero
sibi fontes requirat.
draco dracena, etc. vitulus et vitula a viriditate
inter multa millia agnellorum solum fdium noscit,
vocati sunt, id est setate viridi, sicut et virgo, vitu-
et licet unus sit phirimorum balatus, et eadem spe-
lam enim parvamesse dicimus, etnondumenixam
cies, illa tamen fetum suum recognoscit, etdiscer-
;

nam enixa juvenca est, id est vacca juvenis.

nit a caeteris, et sohim filium tacitai pietatis studio

recognoscit. Gap. XX. Dc camcli natiira.

Gap. XVI. De hirco et hfvdo. Gamelis cama, id est labor nomen dedit,
xay.a
Hircus lascivum animal est, petulans et fervens quod jumentum sit laboriosum. vela chamaefyaaat]
semperad coitum,cujusoculi oblibidinemin trans- quod Grsecorum esf adverbium significans bumi \

versum unde nomen fraxit; nam hirquii

aspiciunt, nam quando oneranfur ut breviores et humiliores
sunt oculorumanguli, secundum Suetonium. Cujus fiant, accubant, et sic chamelus scriberefur, sive
natura adeo calida est, ut adamantem lapidem, quia ourvus est dorso a chamiro, id est incurvo.
quem nec ignis nec ferrum domarevalet, solus hu- Hos licet et alia? regiones mittant, Arabes tamen
jus cruor dissolvat. Hoedi secundum quosdam ab plurimos, et Baotri forfissimos oamelos mitfunf.
edendo, vocati sunt parvi enim pinguissimi suntet
; Verum in hoo differunf quod Arabioi bina fubera
saporis jucundi, unde et hoedus ot hccdulus nomina- in dorso habent; Baotriaui singula. Hi nunquam
tur, sed quia hoedus scribifur sio, aliis dicividetur pedes alterunt; sunf onim illis reciprooa quibusdam
quod si h in ymufefur, fiat foedus. pelliculis vestigia carnulenta ; unde et confraria
Gap. XVII. Dc apro. sunt Illis ambulantibus, nullo favenfe prresidio ad
Aper, id est porcus, vel sus silvester a ferifate nisum insisfendi. Habentur autem ad duplex mini-
vocatur, ablafa soilicet litfera quasi asper, ul vult sterium. Sunt enim alii oneri deferendo accommo-
Varro. Unde apud Gnecos , agrios, aypto;, id est dati, alii pernicioi'es et ad iter faciendum promp-
agrestis, ferus dicitur et ferox, omne enim quod tiores. Sed illi ulfra modum pondera reoipiunt,
ferum est et immite abusive agreste vooamus. Aliis amplius quam solifa spaf ia egredi nolunf Geni-
j) isti .

videtur dici a nomine Gr?eco acppbs, quodestspuma turpe cupidifafe efferunfur adeo ut ssevianf cum ve-
eo quod spumam ore emittat. nerem requirunt. Oderunt equinum genus. Sitim
Gap. XVIII. Dc Jnvcnco, ct tanro. etiam per friduum foleranf verum oum dafur oc- ;

Juveneus dictus eo quodjuvare inoipiatusus ho-
minum in ferra coleuda, vel quia apud gentiles se;n-
per ubique immolabalur, et nunquam taurus: nam
in victimis otiam a^tas oonsiderabafur.
Taurus iTsupo;] nonien Grircum
casio bibendi, fantum implenfur, quamtumet desi-
deria pra-terita satiet, etinfuturum diu prosit. Lu-
tulenfas aquas captanf, puras refugiunf. Denique
ubi caMiosior aqua defuerif, ipsi assidua proeulca-
est, sicutetbos. tione limum exoifanf, uf furbetur durant in annos ;

Indicis tauiis color fulvus esf, volucris pernicifas, cenfum. Si forfe translafi fuerint in loca peregrina
pilus in confrarium versus, hiatus magnus. Hi quo- propfer insolitam mutationem aeris, morbos fra-
que circumferimt cornua, omni({ue oapuf nexibili- hunf. Ad bella feminne pra>parantur, invenfumque
fafe qua volunf fergi durifia omue tclum respuunf; esf ut desiderium eis coitus quadam oasfratione
tam immani sunt feritate, uf capfi animas ne do- extrahafur; putant enim fieri validiores si a coiti-
mentur projiciant. bqs arceantur
91 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOCMATICA. 92

r.Ar. XXI. I>o (IroDicdnrin. A jusmodi animalis gciicre adiisloiigior maribus.

Iii liii

DrOMirdaiiiis p-ciuis ost (•aiiK-loriun, iiiiiiDris ijui- Legiiiius sane cquum ad iinnos vixisse septuaginta

dfin slnluiM', sed vtWocioris, unde et nomen hal)ct Notatum etiam iHlviMliiniis , Opuiileiu [Opinicem]
Nain droinos I
^;-oy.o; ]
('iricco, cuivsiis et velocitas voncrom durasse ad
no:uiiio, o([uuiii ad grogiiiiiiin

api)olIalui', cciiluin ciiiin inilliaria et ainplius una E^iuarum libido exstinguitur ju-
iuiiios (luiidraginla.

die pcraf,'Ci'c soh^l. Quod aniinal, sicut ovis, lios, ct bis tonsis. In (iuarum partu amorisnascitur venefi-

cainelus, rmiiiiint. niiininato aiilcin dicta cslaru. ciiim, ([iiod iu IVoiilil)iis ))i;rrcrunt odili liiii ; fiilvo

niine eininciilc i;ulluris parto, per quam viaininis- colorc, caricis iiiolo, (luod hippoiuiiiios nominatur,
sus ciliiis ;i iiiullis revocatiir aninialihus. quodsi praMaptum stalim fucril, pullo maternequa-
i[uam ubera prisbet. Quoeqiius sanior fuerit, etspei
C.Ai". XXII. I)p ;isiui) !/ usrlh).
majoris, co piorundiiis naros mcrsifiit in bibendo.
Asinus ol asollus ah assidendo dictus, quasi as- Inforfcclis vol morientibus dominis lacrymas infu-
sessus ab hoinine, sed hoc nomen, quod inag^is derunt. Dicunt enim equuin solumpropter hominem
equis conveniehat, ideo hoc aniinal, siiinpsit, ([uia lacrymari, et doloris effwtum senlire. Unde et in
priusquam equos homines equitarent, huic insidorc j^ senticndo equoriim ot hoininumnaturapermistaesf.
coeperunt..Vnimalquipi)etardamestet luilla ratione Solent eliam ex eiiuorum maislitia vel alacrifafe
maadat;s renitens statim ut voluit sibi liomo sub-
;
eventum futurum dimicaturi colligcre. In gonerosis
stravit. Asini autem arcadici eo quod ab dicti sunt, quatuor exsi^cctanliir, for-
e^iuis, ut aiunl veteres,
Arcadia priiiium vccli sunt, magni et alli. Minor uiii, puhdiriludo, morifum alque color foriiia, ut :

autem asinus ascUiis dictus esl, et plus necessariiis sit validum corpus et solidum, robori convenicns

esf, quia et laborem tolorat, et nc,ylii,'entiain mollis longumot substrictum, clunes maxi-
altiludo, latus
educationis propomodum non rccusat. nii et posnodosus elsiccus, co:nu concavo
rotundi,
Dv onugro vidc Jih. ii, niji. 1.1. consolidatus pulchriludo, iit sit exiguum caput et
:

siccum, pollepiope ossibusadha3rente,auresbreves

C.\p. XXIII. Dn t't/iin,
Dicti equi delrada prima liltcra, id est a
in (equus, njrinnni, ab eequalitate, eo qnod
;r(jii/i,
quando bigis aut quadrigis.jungebantur, paros sla-
lura, viribus et cursu copulabantur. Caliallus autem
a cavando dictus, eo (juod gradiens ungula impressa
terram cavot, (juod leli^jua animalia non ha])ont.
Inde diclus est sonipes, quod sonat pedibus. Viva-
citas equorum et industria
in campis, odorantur bellum, excitantursono tuboe
ad prtelium. Voce accensi ad cursum provocantur,
Dolent cum victi fuerint, exsultant cum vicerint.
Quidam 3qui ho.sfos in bollo senliunt, adeo ut ad-
versarios morsupetaiit. Alii etiam propriosdominos
recognoscunt, si domini mu-
obliti mansuetudinis,
tentur, Aliqui praiterdominum, nullum dorso reci-
piunt. Unde exemplum dabimus .Mexandri Mgni,
cujuscquusBucephalusdi(dus, siveabaspectus tor-
vitate, siveab insigni mobilitate, eo quod taurinum
caput habebat, seu quod a fronte ejus qusedam cx-
stantiiim corniculorum min;e protuherabant. Cum
ab equario suo alio tempore molliter insideretur,
neminem unquam prteter do-
accepto regio stratu,
minum vehere dignatusest. Documenta e,jus in prae-
liis plura sunt, (juilius .\lexandrum sospitem e cru-
delissimis ccitaminibus ope suaextulit.
Caesaris nulluin piaeter Cajsarem dorso recepit. De-
gem Scytarum singulari certamine
cum ejiis victor spoliare vellet, ab ejus equo calci-
busmorsuquelaceratus est. Nicomederege inlerfec-
to equus ejus inedia vitam expulit.Cum pitclio An-
tiochus Galatas subegisset, Centeretrii nomine du-
cis,qui inacie cecidcrat, cquiim insiliit ovalurus is
autem adco Sjirevit lupata, ut de industria acerbalus
etturbatus ruina pariter, et se et cquitemaffligeret.
i't fjiis nntnrn
et argutte,oculimagni, nares patuho, eterecla cer-
qu r ost vix,coma densa etcauda, unguliirum solidiliis, fixa
rotunditas; meritum, ut sit aniino iiudax, pedibus
iilacer,trementibus membris (quod est forfiludinis
indicium), quique cx suinma quiete facilc concite-
C tur, et excilatii festinittione non diflicile fenoatur.
?)Iofus aufein cqui in auribus intelligifur virfiis in
membris trementibus color ; est hic precipue exspe-
multa. Exsultant enim clandus, badius, aurous, roseus, myiteus, cervinus,
gilvus, glaucus, scutulatus, canus, candidus, albus,
sequenli autem ordine varius ex
guttalus, niger,
nigro bagioque distinclus, reliquus aufem varius
color, ut cinereus deterrimus esf. Dadium aufem
sive, ut vulgo dicunt, bajum et bajaduni anfiqui
quasi vadium dicebant, eo quodejus coloris equi in-
ter caeterea animalia fortius vadant. Ipse est et spa-
dix, (luein phffiuicatuin vocant, et est dictusspadix
a colore palmaj, quam Syrii spadicem vocant.
Glaucus vero est vcluti pictos habens oculos, et
quodain splendore perfusos. Gilvus autem medius
^ color est subalbidus, guftatu-; cst iilbus nigris inter
venienlibus punctis. Cand dus aulem et albus invi-
ccm Nam albus cum quodam palioie
sibi difTerunf.
est ; vero est niveus, et majoi^e albore
candidus
perfusus. Canus dictus est, qui ex candido colore et
Equus Caii nigro est. Scutulatus est dictuspropter orbes quos
habet candidos inler purpureos, varius quod vias
interemptum habet imparium colorum. Qui autem tanfum pedes
albos habenf, pedici appellatur, qui fronfem albam
candidi. Cervinus est quem vulgo griseum dicunt.
Onosinusautemdictus, quodsitcolorejuscommunis
cum asino idem est et cinereus.Suntautem equide
: agresti genere oifi,quos equos feros dicimus, et
proinde ad urbanam dignitatcm transire non pos-
sunt. Maurus niger est. Mauron enim Grseci nigrum
93 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. &4

vocant. Mannus voro equiis brovior cst. Verhedos A animal cui cati insidiantur, mures majus quod non
vero antiqui dicebant eo quod rhedas vehercnt, id recte glis putatur.
est ducerent, vel pervias publicas irent, per quas et I)o iniiste/u viile lib. ii, c:ip. 18.
rhedas ire solitum erat. Equoruni tria sunt genera. Cai'. XXVI. De lalpn.
Ununi genorosuni, praeliis et oneribus aptum. Alte- Talpa bestiohi cst nigra damnafa ciocitato perpe-
rum vulgaro atquo gregarium, ad vehcndum, non tua; est enim in tenebris absque oculis, ef semper
ad equitandum apfum. Tertium ex permistione di- terram fodit, et humum erigif, et subfer frugibus ra-
versi generis ortum, quod etiam bigenum dicitur, dices comedit, quse Graece i^ziziX*?, aspalax vocatur.
quia exdiversis nascitur, ut mulus. Muhis a Graeco Do forniica virJo lih. n, cnp. 20.
fictum vocabulum liabet, eo sciHcet quod jugo pisto- Dc Itericio sen Jicrinacco, lih. ii, c/ip. 4.

rum subaetus, tardas in gyrum molendo ducat mo- Cap. XXVII. Do avibiis in f/enore.
his. Judnei asserunt quod Ana abnepos Esau equarum Avium unum quidem est nomen, sed diversa sunt
greges ab asinis in deserto ipse prius fecerit ascen- genera. Nam sicut specie differunt, ita et naturiB
di, jumentorum contra naturam nova animaHa
ut divoi-sitate siquidcm aliaj sunt siinpliccs, ut colum-
nnscerentur. Onagros quoque ad hoc admissos esse pv bae, alitB astutte, ut perdix, alite ad manum se subji-
ad asinas dicunt, et ipsum istiusmodi reperisse con- ciunt, ut accipitres, aliae reformidant, ut garamen-
cubitum, ut ex his velocissimi asini nascerentur. tes, alia^ hominum conversatione delectantur, ut
Industriaquippehumana diversum animal in coitus hirundo, alia' in desertis socretam vitam diligunt, ut
coegit, sicque adulterina commistione genus aHud vultur, aliie cantus eduiit dulcissimos, ut cygnus
repcrit sicut et Jacob contra naturam ovium co-
: et merula, alia? ver})a et voces hominum imilantur,
lorum dissimiHtudines procuravit. Nam tales fetus ut psittacus et pica;sed et alia) sicut genere,ita et
oves ilHus procreabant, quales virgas arietes de- moribus innumcrabiles.Nam volucrum quot genera
super ascendentes in aquarum speculo contempia- sint, invenire quisquam non potest. Neque enim
bantur. Denique ethoc ipsum equarum gregibus fieri omnis Indi;e, ^Ethiopioe, aut Scythi* deserta quis-
fertur, ut generosos objiciant equos visibus con- quam penetrare potuisset, qui earum genus vel diffe-
cipientium, quo eorum similes concipere et creare rentias nosset. Aves dicttc eo quod recfas vias non
possint. Nam etiam columbarum dilectores depictas habent, sed per avia qmequo discurrunt, alites,
et pulcherrimas columbas ponunt iisdem locis, quia alis ad alta teudunt, et ad sublimia alarum re-
quibus illae versantur, quo rapiente visu limites migio conscendunt. Volucres a volando. Nam unde
generent. Inde est quod quidam gravidas muliores Q voIaro,inde ot ambulare dicimus. Vola enim dicitur
jubent nullos intuori turpissimos animaHum vultus, media pars pedis sive manus, et in avibus vola me-
ut cynocephalos et simias, ne visil)us occurentes dia pars alarum quarum motu penn;e agifantur
similes fetus pariant. Hanc enim feminarum natu- inde et volucres. PuUi dicuntur omnium avium nati.
ram esse dicunt ut qualem prospexerint, sivo mente Sed et animalium quadrupedum nati pulli dicunfur,
conceperint in extremo voluptatis festu dum conci- et homo parvus pullus aut pusio. Hecentes igitur
piunt, talem sobolem procreent. Etenim anima in nati pulli dicuntur, eo quod i^ollufi sint. Unde et
usu venereo formas extrinsecas transmittit, oorum- vestis nigra pula dicta esf. .\li;e sunt, in quibus
(lue satiafa typis, rapit species earum in propriam penn;e per ordinem fixa^ volandi exhibcnt usum;
qualitatem. In animantibus bigena dicunfur, qu;e ex vocattc autom sunt aho, quod his avcs complexos
diversis nascuntur, ut mulus ex equa et asino, alant, et foveant pullos. Penna a pendendo dicta,
burdo ex equo et asina. Ibridfe ex apris et porcis, indo ot pendere. Volucres enim penn;irum auxilio
tityrus ex ove et hyrco musino ex capra et ariete,
: moventur, quando aeri se mandant. Pluma quasi
qui est dux gregis. piluma. Nam sicuf pili in quadrupedum corpore, ifa
Cap. X,YIV. Do calo, seii DiiisioiiP. pluin;e in iivibus. Avium multii nomina a sono vocis
Musio seu muscio a plerisque muriceps seu mu- D consfat esse composita, ut sunt grus, corvus, cy-
rilcgus appollatur, quod muribus infestus sit;hunc gnus, bubo, milvus, ulul;i, cucuUis, graculus, et
vulgus catum a captura vocat. Alii dicunt quod Ciotera : viiricfas onim voi-is carum docuif qualitor
ocuHs res captat, id est videt. Nam tam acuto cer- easdcin homines noininarenf.
nit,ut fulgore luminis tenebras noctis supcrot. De aqiiihi vide lih. i, cap. 56.
Catus enim acutus et callidus dicitur. Dc viiHiiro, lih. i, cap. S8.
n.vp. XXV. I)r nnirc ot soricn, ofc. Do ffriiibiis, lih. i, rap. "i9.

Mus pusillum animal osf,Graecum illi ;/ij; nomcn Cai'. XXVIII. Do psiltaco.
est;quidquidvero ox illo trahitur Latinum est. Alii Solii Iiidia mitlif psitfacum, colore viridi, torque
dicunt niures, quod c\ liumore terrae nascantur. punicoa, grandi lingua, et cceferis avibus lafiorc,
Nam humus tcrra, cl iiKh^mus; his in ploniiunio undo ct ;irtiriil;it;i vcrba cxprimif,ita ut si oam non
jecur croscit, sicut ct qu;cdam maritinui augimlur, vi(U\'is, hoininciu loqui pufes. Ex n;itura autem
qutw imminente plenilunio augentur, et rursus deli- s;ilutaf, dicens ave, vel yarps. Cpetera nomina ex in-
ciente luna denciunf. fiunt <|ui inter soriccm cl sliluliimc discif, undc illud M;irfialis :

murom discrimen ponant, ut sorox sit niinus illnd IIoi- pcr inr ilitlici, dicere : C.rsar, avr.
 .

95 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 96

Cujus rosfrum tanta durifia est, ut runi e suhlimi A penduloe, impoifuua yaiiulitafe sonantes, otsi ne-
praicipitatur iii saxuiu, nisu oris sui se excipiat, et qiicuiil lin,:j:iias in sermone exprimere, sonum ta-
quodain ([uasi fuiulaiiiento utatur ordinarise tirini- mcn luimaiiio vocis iinilautur, de qua congruo
talis. Stiidct ut loiiualur (piod lioinines, ef ('uiu quidaiu (Maitial.j ait :

adluic pullus esf, ef adhuc iufra alterumsu;ie ietalis l'ica lofjiiax covla doininuin te voca saluto.
annuni, (juie inonstrata sunt, el citius discit el fena- Si inc non vidcas, cssc ner/abis nvcni.
cius retin(>l. Picus a Pico Safuini filio nomen sumpsit,eo quod
Dc caludiio yidclih. i, c.iip. iH. ipse in ausjnciis ea ave uterefur. Nain ferunt hanc
Do ciconiis lib. i, cap. 12. avcm quiddam hal)ere divinuni, indicio illo quod
Dg Iiolorc niil cyr/no HIj. i, cap. 58. in quacunque arbore nidilicaverit, davum vel quid-
Do iliide scu ihi. lili. i, cnjt. .'i/. quid aliud ei infixum diu hfcrere non posset quin
Do assida scii slrnthionc lib. i, CfVr. 87 stiitim excidaf, ubi illa insederit.
De fulica lib. i, cap. .nV. Do uccipitrc vido lih. i, cap. 13,
r.w. XXIX. I)c hidrvne. C.M». XXXIII. Dc luscinin.
Ilalcyon mariliina avis est, qupc in littoribus fe- Luscinia nomen sumptum, quia
est avis inde
tus suos edeie solet, ifa ut in arenis ova sua de-
B ciuitn suo signilicare solet surgentis exortum diei,
ponat inedio fere hieinis; nam id teinpus fovendis quasi lucinia, csf cnimpervigil cusfos.Cumova quo-
habet deputatum fetibus, quando maxime insurgit dain siiiu corporis et gremio fovet, insomnem longse
mare litforibus,quando efiam veheincntior fluc^tus noctis liiborem canlilenae suavilate remiffit. Et, ut
illidifur, tunc repenfina placiditate, in gratiam aut mihi vidclur, ha»c sumina est ejus intcntio, ut possit,
naturain hujus avis anra mitescit, et positis ovis non minus (lulcioribus modulis quam fomenfo cor-
mare seipsum demittit onines cadunt piocellce, , poris, fetum aniniare atque fovcre. Hanc vitam vi-
mitescunt flatus ventoruiu, ac placidum venfis stat detur ducere mulier viduato, sed pauper et pudica,
niare, donec ova fovciit halcyou sua. Septein autem qufe colum digitis trahens ut parvulis suis victum
dies sunf quibus educit jxillos, fctus^iue altsolvit acquirat, nocluino cantu majstitiam paupertafis
iliico, alios quoijue septeiu adjungit dies, (jnibus demulcet, et quamvis suavifatem luseiniae imitari
enufriat pullos suos, donec incipiant adolescere. non possit, imitatur famen eam sedulo maternsB
Nec miiciis t;im cxiguum nutiimenti fempus cum pietatis officio.
absokilio fcluiim tuin paucoruiu dieium sit.Tanlam Cai>. XXXIV. Do Vesportilione.
autem gratiam dicunt huic avi ministratam esse et q Vesperfilio animal ignobile vespere nomen
a
indultum divinitus, ut hos quafuordeciin dies iiautiB sumpsit, est autem volalile, idemque et quadrupes.
pra;suiuptie serenilalis ol)Scivcnt, quos ct hiil- et dcnlihns utitur, quod in avibus repcriri non
aliis
cyoneos vocanf, quibus nullus tempestatis niotus solef; [larit sicut quodiupedia,non ova, sed pullos
horrescaf. viventes,voIitaf autem non aliquo volatu pennarum,
De phccnice vidc lih. i, cap. 49. sed membranae suae fulta remigio, quo suspensa
C\v. XXX. I)c cinnaniuhjo. veluti pennarum volafu circumfeitiir atque vegeta-
tur. llabef aliud hoc vile animal, ([uod silii invicem
CinnauYulgus et ipsa .\iabife, avis est, proinde
adhicrenf, ct quasi specie botrionis ex alto loco
ita vocafa, ([uod in excelsis nemoribus fexit nidos
pendent, al si se ultimtc quajque laxaverint, omnes
ex frucfibus cinnami et (juia non possunt illuc ho-

mines ascendere propter ramorum altitudinem et

resolvunfur, quod fit quodam munere charitatis,
quiij difficile in hominibus ef tamen aliquatenus in
fragilitatem, eosdcm nidos pluml)atis appctunt, et
volucribus hujusmodi rcperitur.
sic cinnama illa dejiciunt, et prctiis amplioribus
vendunt, eo ([uod hpec cinnama magis quam alia
Cap. XXXV. Do cornicc, ct corvo iteruin.
C')rnix annosa avis apud Latinos Gra;co noinine
mercafores j^roliant.
D /.cpcdvr, corone appcllafur, ([uiiai iiiunt augures ho-
C.vi*. XXXI. I)(; hcrciniis avihus.
minuiu curas significalionilius agere insidias via-
HerciniiB aves dicta? ab Hercinio saltu Geimania^, rum monstrare, futura piiodicere. Magnum nefas
ulii nascunliir, ([uarum pcnniie adeo in obscuris mi- lioc credere est quod Dcus cornicibus sua mandet
canl,ut quanivis noxobtenta densis tenebris, sil, ad consilia. His infcr mulfa aiispicia tribuunt, et plu-
praesidium ifineris dirigendi projecfBe interluceant, vias [)ortendere vocibus, unde est illud :

cursusque viin patcat indicio plumarum fulgentium. Tunc cornix pluviain vocat iinproba voco.
Do cj)Opc dictuni cst in iijtupu, lib. cnp. 52. i,
(ViR(jiL. (icorrj. lib. i, vers 388).
Do pclicaiio, lih. n, caji. 27. Discant homines amare filios suos exusu et pie-
De noctua sou nyclicorace, lih. cap. 3i. i,
tafe corvorum, qui etiam volantes filios comitatu
De syrcnis. lib. ii, cap. 32. sedulo prosequuntur, ac sollicite timentes, ne forte
De pcrdice, lih. i, cap. 50. deficiant, cibum suggerunt, ac plurimo temporis
Cap. XXXII. Dc pica et pico. spatio nutriendi officianon relinquunf. At vero fe-
Picse quasi poelicse, eo quod verba cum discrimine mina; nostri temporis cito ablactant efiam illos quos
yocis exprimant ut homo, per ramos enim arborum diligunt, et si ditiores sunt lactare fastidiunt, pau-
97 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 98

periores parvulos abjiciunt, et exponunt,

si fuerint, A plerique experti sunt de boum cadaveribus nasci
et deprehensos abnegant. Ipstc quoquc divites ma- nani pro his creandis, vitulorum occisorum carnes
tres, ne per pku-es patrinioniiun dividatur, i)roprios verl>ei-anlur , ut ex pufrefacto cruore , vermes
necant inutero felus,etparrici(lalibus succis iniiiso creentur , (jui poslea efiiciuntur apes. Proprie
genitali alvo pignora sui ventris exlinguunt. Prius tainen apcs orlfe dicuntur de bobus, sicut crabro-
enim aufertur vita quam tradatur. Quis docuit nisi nes de equis, fuci de inulis, vespce de asinis. Cas-
homo filios abdicare ? Quis inter naturae fraterna tro (('-astoras| (Ira^ci appellant, qui in exfromis
consortia fralres iinpares fecit ? Unius divilis lilii favorum paitibus majores creantur, quos aliqui
diversse sorti ceduiil. Alius totius patcrna! sortis as- reges pulant diei, eo quod castra ducunl. Solse
criptionibus jucundalur, alius opulentoehoereditalis apes in oinni genere animantium coinmune in om-
paternaj deplorat augustain aU[ue inopem porfio- nibus sobolem habent, unam ornnes incolunt man-
nem. Nunquid natura dividit merila liliorum ? ex sionem, unius patrite clauduntur lumine domus,
pari tnbuit oranibus unde et nascendi et vivcndi communis estomnibus,labor, cibus, operatio,usus,
possint habere substantiam. Ipsa vos, o parentos, fructus et volatus. Quid plura ? cum communis sit
docetnondiscernerepalrimonio,quoslitulogermani omnibus generatio, integritas ({uoquc corporis vir-
tatis ajquavit. Kteuim qiiii)us dodistis communiler '-'
giiialis omnibus est coinmunis, et partus quoniam :

esse quod nati sunt, eis non dobetis invidere, quin nec inter so uUo concubitu miscentur, nec libidine
communiter sortem eaindem inter se sortiantur, solvuntur, noc partus quatiuntur doloribus sed su-
et habeant. liito maximum tiliorum examen emiftunt, et foliis

De cohiiiiha vide lih. cap. 1 2, iL i, , atque herbis ore suo legentes prolem sibi procreant.
De turturc, lih i, cap. 20, 2S, 2i ct 2b. Ipste sibi regem faciunt el ordinant. Ipste populos
Dc birundinc, lih. ii, cap. il creant. Et licet positte sub rege sint, sunt tamen
De coturnice scu quaJca, lih. i, cap. 51. liberte. Nam et prferogativam judicis tenent, et fide
Dc pavone, lib. i, cap. 55. devotionis atrectum, quia regem tanquam a se sub-
Dc upupa, lih. i, cap. 52. stitulum diligunt, et toto honorant examine. Rex
De yallo, lih. cap. SO.
i, autem non sorte ducitur, quia in sorte eventus est,
Gap XXXVI. De anale. non judicium, et stepe irrationabili casu sortis ne-
Anas ab assiduilate natandi aptum nomen acce- lioribus deterior prasfertur. Apibus autem rex, na-
pit. Ex quo genere qutedam dicunlur Gormanite, eo turse claris formatur insignil)us, ut magnitudine
quod plus Anates ponticee veneno
cuiteris nutriant. p corporis et specie, quod([ue in rege prsecipuum
victitant, ideoque cibo humaiio ajitie non sunt. Pu est, moruin mansuetudine. Nani etsi habet acu-
tatur etiam anas anseri dedisse noinen, quod et ipsa leuin, non tamen utilur eo ad vindicandum sunt;

cum in terris vivatassiduo natet, sed de ansere alibi enim legisnatura; non script?e lilteris, sed iinpressae
diximus. moribus, ut leniores sint ad puniendum qui potestate
Gah. XXXVII. Dc ovis cL ex cis nalis. potiuntur majori. Sod et apes quse non obtempera-
Omniuin genera volucrum bis nascuntur. Priinum verunt legibus regis, pamilenfiie condemnaliono se
enim ova gignuntur et pariuntur, iiiile calore corpo- mullant, ita ut immorianlur acculei sui vulnere.
ris materni formautur et aniiiuintur, Ova autem Qood Persarum populi in se dicuntur observare. ut
dicta ab eo quod sint uvida. Unde et uva, ab eo pro commissi pretio seu magnitudine ipsi in se pro-
quod intrinsecus sit plena humoie. Nain humidum [)riie exsequantur sentonliain. Itaquo nulli
inortis
est quod extrinsecus humorein habot, uvidum ([uod regom.nec Persa' ([ui gravissiinas habent in subdi-

interius. Quidam autein putant ova. (jrajcam habere tos Icges, nec Indi, nec Juda'i, noc Sauromat.o laula,
originem nominis, illienim dicuiit to, etin singulari quanla apes reverentia devotionis observant, ut
(ibv, Ova autem quiedam inani
oon, V littera ablata. nulhe e domibus exire audeanf, nec in aliquos pro-
vento concipiuntur, sed non sunt generativa nisi D cedere pastus, nisi rex prius egressus fuerit, et vola-
qua) fueiint concubitu masculino coiico[)ta el somi- tus sibi vindicaverit princii)f<fum. Prooessus autcin
nali spiritu penetrata. Quorum vim lanlain dicunt ul est per rura redolentia ubi inhalantes floribus horti,
lignum perfusum eis non ardeat, ac ne vestis qui- ubi fugiens rivus per gramina redolenlia, ubi amoe-
dem contracla aduratur, admisla quoi[iio calce glu- na riparum. lllic ludus alacris juventulis, illic cam-

linare fertur vitri fragiiioiila. peslre exoroifiuiii, illiccurarum remissio, opus ip-
Cap. XXXVIII. Dc apihns. sum suave de floribus etdulcibus herbis, fundamen-
Apes dictae vel quod pedibus se alligant, vel pro fa castroruin prima ponuntur. Quid eniin aliud est
eo quod sine pedibus nasountur. Xam posloa et po- favus nisi caslrorum qua^dain species ? Denique ab
des et pennas accipiunt. llic solertes in generandi his pra^sepibus apum fucus aroetur. Quie caslra qua-
mellis ofiicio assignatas iucolunt sedes, domicilia drala tantum possunt habere artis et gratiie, quan-
inenarrabili arte componunt,
ex variis floribuset tuin habent crales favorum quibus minutaa
? in
favuiu condunt, textisque ceris innumera prole atque rotundte celluUe conjunctione suiinvicem ful-
castra replent, exercituin et reges habent, prfelia ciuntur. Quis architectus eas docuit hexagona illa
moveat, fumumfugiunt,luinullucxasperuntur. llas cellulariuu iu discreta laterum «ijualitate compo^
 .

99 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATlCA. 100

nere, ac toneras intcrdomorum septa ccras suspen- A draco. Arhorem hanc Deum Patrem intellige, um-
dere, slipare mella, el inlexla lloriluus horrea nc- bi-am Filium ejus, sicut (iabriel dicit ad Mariam :

ctai-e quoilam distendere Cerneres omnes certare

? Spiritussanctiissnjtorvonict inlo, ot virtus Altissi-
de nuinere, alias invigilare quterendo victum, alias mi uljiuiibrnhit tibi {Luc. i). Fructum coelestem sa-
sollicilam casti-is exibere custodiam, alias futuros pientiam Doinini, scilicet Spirilum sanclum. Vide
ex.pIorare iml)res, el speculari concursus imhrium, ergo, homo, ne postquam acccperis Spiritum sanc-
alias de llorii)Us linj,'ere ceras, alias de llorihus in- tum, id esl spiritualem coliimbam, et intelligibilem
ternum rorcm collig-ere, nullani tamen alienis insi- et manentem super te, foiis lias ab aeternitate, alie-
dinri lahorihus, aut raptu vitam (juanere, atcjue uli- nus a Patre el Filio et Spiiitu sancto, ne draco te in-
nam raplorum insidias non timcrenl. llahcnl tamen Nam si to hahes Spiritum
teriniaf, id esl diabolus.
venena sua, et inter mclla fundunt venenum, si sanclum, non polest tibi appropinquare draco. At-
fuerint lacessitie, animas quoque in vulnere ponunt tende ergo o homo, et permane in fide catholica. Ga-
ardore vindictte. Ergo niediis castiorum vallihus vc quanlum potes ne extra domuin inveniaris etcom-
humor ille recens infunditur, paulatimquc et pro- predcndat te ille draco serpens antiquus foris, et
cessu tcmporis in mella cogitur, cum fuerit liquidus devoret te sicut Judam, qui mox ut exiit a domo
VA
ah exordio, et coalitu cerwflorumque odore flagrare B foras, el a fratrihus apostolis statim adsemone est
mellis suavitatem incipit. Merito quasi honam ope- devoratus, et periit.

rariam Scriptura sic apem ut formicam prsedicat, Cap. XL. De scrpontum r/cncribus.
dicens Vndc ad fonnicuiii, opiijev, ot considora vias
: Anguis omnium serpenlum est gcnus, quod com-
fijiis, et disce sapientiam {Prov. vi). Quasi dicat : plicari et contorqueri potest, et inde anguis, quod
Vide quam diligenter et provide operata est, et ejus angulosus sit et nunquam reclus. Coluber ab eo di-
imitare opeiationem. Operationem nanique venera- ctus, quod colat umhras,vel quod in luhricos tractus
Lilem meditatur apes, cujus laborem et reges et me- flexibus sinuosis trahalur vel lahatur. Nain luhricum
diocres ad salutem sumunt. Appetihilis enim est dicitur quidquid labitur dum tenetur, ut anguilla,
sanctificatio omnihus et chara. Audis quid dicat serpens. Serpensautemnomenaccepit,quiaoccultis
proj)heta. Mittit itaque te ut apicuhie illius sequaris accessihus serj)it non apertis passibus, sed squama-
exemplum, imiteris operationem. Nide quam laho- ruin minulissiinis nisihus repit. Illa autem quse qua-

riosasit,etquamgrata. Brevis involaliliJjus apis, et tuor aut plurihus pedihus nituntur, sicut lacertse et
inilium dulcoris hahct fructus iIlius{Eccl. xi). Fru- slelliones, non serpentes, sed reptilia sunt, quia
ctus itaque cjus ah omnil)US desideralur et qu;eritur, venfre el pectore leptant, quorum tot venena quot
nec pro personaruin diversitate discernitur, scd in- genera, tot bernicies (juot species, tot dolores, quot
discrela sui gratia regihus pariter ac mediocrihus colores hahentur.
Nec solum voluptati, sed
aquali suavitate dulcescit. De dracone dictum csl lih. ii, cap. 21
etiam Fauces
saluti est. enim ohdulcat, et curat vul- Cap. XLI. Dc basilisco ot sihilo.

nera. Interius quoque medieamentum infundit ulce- Basilliscus Pao(Xtoy.o5 Grajce, Latine interpretatur
rihus. Itaque cum sit inlirma rohore apis, valida ta- regulus, eo quod sit rex serpentum, ita ut eum vi-
men est vigore sepientia;, et amore virtutis. Denique dentes fugiant, quia olfactu suo eos necat. Nam et
apes regfem suum summa j)ioteclione defendunt et hominem si aspiciat, intcrimit. Siquidem ah ejus
perire pro eo jmlchrum putant. Uege incolumi aspectu nulla avis volans illaesa transit. Sed quam-
mens omnihus una, amisso rupere lidem. Incolumi vis sit procul, ore ejus comhusta devoratur. A mu-
cnim lege nesciunt mutare judicium, mentem alio slelis tamen vincitur, quas inferunt homines caver-
infleclere. Amisso rege lidem servandi muneris de- nis, in (juihus delitescunt. Ifaque ea visa fugit, quem
relinqunt, atque ipsse sua mella diripiunt, quod is, illa persequitur enim ille parens re-
et occidit. Nihil

qui hujus muneris hahuit principalum , inleremptus rum sine remedio constifuit. Est aulem longiludine
est. Itaque cuin volucres semel tantuin quo-
alia? ^ semipedalis, alhis inaculis lineatus. Ueguli autem si-
tannis edant fetus, apes his aut tcr nova j)roducunt cut scorpiones arentia qu.eque sectantur, et post-
aginina, et ideo miranda animantihus caiteris fecun- quam ad aquas venerint ibique aliquem momorde-
dilate pra>ponderanl. rint,hydrophobas et lymphaticos faciunt. Sibilus
Cap. XXXIX. Dcurboro qnadam in Indiu. idem est et regulus. Sibilo enim occidit antequam
rendens esl arhor in India. Est autem hujus ar- mordeat vel exurat.
boris fructus dulcis tutus, et valde suavis. Columbse Dc vipcra vide lib. ii, cap. 21.
autem deleclantur iii fruclihus hujus arboris, hahi- De aspide, lih. ii, cap. 80.
tantque in ea pascentes fructus ejus. Draco autem Cap. XLII. Dc oeraste.
est inimicus columbis, timetque arborem et umbram Cerastes quiain capite cornua praeten-
ita dicitur,

ejus uhi columhic morantur, et nonpotest appropin- dit arietum similia y.i^^ij-x enim, id est cerata
;

quare aihori, neque umbrse cjus. Si enim uinbra Grsece cornua vocantur. Sunt aulem illi quadrige-
arboris ad occidentem venerit fugit ipse ad orientem, mina cornicula, quorum ostentatione veluti esca
et e converso. Si autem evenerit ut columha inve- sollicilata animalia perimit totum enim corpus tegit
;

niatur extra arborem vel umbram ejus, occidit eam areiiis, nec ullum indicium sui praebet, nisi ex ©a
101 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 102

Parle qiia invilalas aves vel aiiimalia capit ; est A ranse feeiem habeat ; nam Graeci ranam batrachon
autcm flexuosus pluscjuam alii sei-pealcs ,
ita ut fWToaxov appcllanf.
spinam habere non vidcatur. Dc snlninniiilrn vido liv.. u, caji. IG.

Cah. XLIII. Dc sritnln c.\ PJiiiiu ct Sulino.

(^AP. Ll. De snnra.
Saura lacerti species, (^use quando senescit, cie-
Hcitalis serpens ita vocatur, quoil tanla pra'fulget
canlur oculi ejus, et intrat foramen parietis, aspi-
tergi varietate, ut notarum gratia se aspicienles
ciens contra oricatem, et orbj sole intendit, etillu-
retardet, et quia reptando pigrior est ; ({uos asseijui
minatur:
non valet, mii-aculo sui stupcntcs capil. Esl aulem
Cap. LII. I)c slclliiinc itcruin, ct nliis serpentiJjus.
tanli fervoris, ut tcmpore cxuvias
cliam hicmis
Slellio de colorc iiifido nomen accepit, esl enim
corporis fervenlcs dci^onal, ^W quo Lucanus :

tergo pictiis luccnlibus guttis in modum stellarum

Et scitnlis sjinrsis ctinni iiuiic suhi ]ii'iiiiiis,
de quo Ovidius :

E.\uviiis jiusiturn siuis.

Aptumquc culori.
VjW. XLIV. Dc nnjii/iysilj;riin.
Nomcn Jiahet variis steJJatns corjjore guttis.
Amphisibyena dicta eo quod duo capila habeat, r> Hic aulem scorpionibus adeo conlrarius est quod,
unum in loco suo, alterum in cauda, currens ex ut traditur, eo viso pavorem eis incutiat, et torpo-
utroque capite, traclu corporis circulato. Hajc sola rem afferal. Suat genera serpentum, ut ad-
et alia
serpentium frigori se commitlil, prima omniuin mordicic,elephanli8e, chamedracorites,etmulta alia
prtecedens, de qua idem Lucanus : omnia aulem homini exitiosa, ut quantus nominum
El (jrnvis iii cjeminmn vergens cnjint auipliisibivnn. taatus aiorlium sitaumerus. Omnes autem serpen-
Cujus oculi lucent veluti lucernte. tesnalura sua frigidi sunt, necpercufiunt nisiquando
De hydro ct hydra vide lih. n, cnp. 7 calescunt. Nain quando sunt frigidi, nullumtangunt
Cap. XLV. De boa serpcnle iternni. Unde et venenaeorum plus die quam nocte nocent
torpent enim noclis algore, et inerito, quia frigidi
Boas anguis Italife immeasa mole, persequitur
greges armentorum, et bul)alos, et plurimo lacte sunt nocturno rore. In se enim adducunt vaporem

irriguis uberibus se innectit, et sugens iterimit,

torporis gelidiie pestis et natura frigidse. Unde et

atque inde a boum depopulatione nomen boas ac-

hieme in nodos torquentur, testate solvunfur. Inde
est quod quicumque veneno serpentis percutitur,
cepit.
Cah. XLVI. Dc Jaculu.
primum obstupescit, etposteaubiin illo calefactum

Jaculus serpens volans, de quo Lucanus :

p ipsum virus exarserit, stafim homiaem exstiaguit.
Veaenum autem dictuai quia pervenasvadit. Infusa
Jacnli(/ue volantes.
enim pestis ejus per venas, vegetatione corporis
Exsiliunt eaim arboriljus ubi insidias ponunt, et
destructa, diseurrit et animam exstinguit. Unde
dum aliquod aniinal obvium fuerit, jactant se super
non potest venenum nocere nisi hominis tetigerit
ipsum, et perimuat; uade et jaculi dicti sunt.
sanguinem. Unde Lucanus :

Cap. XLVII. J)c sirciiis acrpcntiljiis. A'oa/<'( scrpcntnin cst admisto saiujuinc pcstis.
In Arabia auteui suat serpentes ([ue Siremc vo- Oinne autein venenum est frigidum, et ideo anima
cantur cum alis, quie plus currunt equis, sed etiam qua? ignea est, fugit venenum frigidum.
volare dicualur, (]uorum virus lantuin est, ut mor- Cap. LIII. Dc serpcntum varia natnrn
sum ante mors iascquatur (juain dolor. In naturalibus bonis, qute nobis et irrational)iIi-
Cap. XLVHI. Dc scjic scrpcntc. bus auimantibusvidemusesse communia, vivacitate
Seps exiguus sci'pens, qui noa solum corpus, quadam sensus serpens exccllit. Unde et legilur in
sed ctiam ossa veaciio consumit, cujus poela sic Gen. Serpcns aulemerat caJJidior cunctisanimanti-
meminit Jjus tcrnv {Gcncs. iii). Scrpens autein tres habet
"^^*"'''^s- Prima est ha^c cum seaueril, caligant i^jus
Ossnquc dissolvcns cuiii corporc Inhclicus scjis. D
oculi, ct si voluerit novus licri, abstinet a cibo, et
Cap. XLIX. Dc Dypsndc scrjiciilc.
jejunat mullis diebus, donec pellis ejus laxetur, et
Dipsas serpens tantai exiguitatis fcrtur, ul cuni
tunc quicrit angustam rimam in petra, et intrat in
calcatur, non videatur cujus vcacauni aulc cxslia-
;
cam, elcoafrical, ac coastriagit se, et deponit vete-
guil ([uain sentiatur, ita ut facies prajventa morte,
rem pellem. Sic et nos per multam aagustiam cor-
nec tristitiam laorituro inducat, de quo poeta :

poris et al)stinentiam pro Christo, deponamus vete-

Signifernm juvcncm tyrrJieni snnjninis nnluin
rem homincm, ct indumenlum ejus, ct qua;rainus
\nlinum\
spiritualcm pelram Christum, anguslam lissuram
el
Torta caput retro dypsas calcata momordit.
id est portain. Secunda natura ejus est quod cum
Vix dolor aut sensus dentis fuit, etc.
venit ad flumen bibei'e aquam, non portat secum ve-
Cvp. L. De Jacerto iterum, et batraclia, nenum, sed dimittit illud in fovea. Debemusitaque
Lacertus reptile genus est, vocatus ita quod bra- et aos dum incoUectam venimus aquam vivam atque
chia habeat. Genera lacertorum plura, ut batracha, sempiternam haurientes, id est divinum sermonem
salamandra, saura, stellio. Balracha sic dicitur, quod in Ecclesia, abgicere a nobis venenum, id est terre-
103 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 104

nas et malas concupisccntias. Tortia natura ejus A nascantur, sicut scorpius. Sunt autem vermcs aut
est, quod si vidcrit lionunein nuduni, tiniet euni, et terra;, aut aquic, aut aeris, aut carnium, aut fron-

si viderit emn nos

vestituni, insilit in cuni. Sic ct dium, aut lignorum, aut vestimentorum.
spiritualiter intclli},'anius, quod prinius Adain in Aranea vermis est aeris, ab aeris nutrimento co-
paradiso quandiu fuit nudus, non pra^valuit serpens gnominata, quie exiguo corpore longa fila deducit,
in euin. Scd postquain tunica cst indutus, id est et telaj semper intenla nunquam desinit laborare,

mortalitate corporis, vel consensu per quem secuta
est mors nostra et ipsius, tunc exsiliit
pens. Si crgo, o homo, habes in te mortalem veslem
id est vetercm hominem, et inveteratus es dierum
malorum, exsiliet in te serpens. Si autem exspolies
te indumento principum et principatuum hujus sge-
culi et tenebrarum, tunc non poterit exsilire in te
serpens, id est diabolus. Serpens quoque pastu fcni-
perpetuum sustinens in suo labore dispendium.
ineumser- Multipes vermis est terrenus a peduin mullitu-
dine dictus, qui contra iclum contractus in globum
coinplicatur.
Sanguisuga vcrmis est aquatilis, dicta sic quia
sanguinem sugit; potanlil)us enim insidiatur. Cum-
quc illabitur faucibus, vel ubi uspiam adhaiserit,
sanguineiu haurit, et cum niinio cruore maducrit,

culi csecitatem acceplam expellit. Itaqueubi obduci evomit quod hauserat, ut recentionem denuo sugat.
oculos senserit, nota remedia quserit, nec fraudatur B Scorpius vermis est terrenus, qui potius vermi-
effectu. Jejuni hoininis sputum si scrpens gustave- bus ascribitur quam serpcntibus animal armatum ;

rit, moritur. Dicit autem Plinius :« Creditur quod aculeo, et ex eo Gi aece nepes vocatum, quod cau-
si caput serpentis evaserit cum duobus digitis, nihi- dam figal,et armato vulnere venena diffundat. Pro-
lominus vivit. Unde et totum corpus objicit pro ca- prium est autem scorpii, quod manus palmam non
pite ferientibus. » feriat.

Anguibus universis hebes visus est, et raro
adversum contuentur. Habent enim oculos non
fronte, sed in temporibus, ita ut citius audiant quam
aspiciant. NuUum autem animal in tanla celeritate
linguam movet, adeo ut triplieem linguam videatur
habere, cum non sit nisiuna. Tesludo etiam visce-
in Bombyx frondium vermis,ex cujus textura bom-
in bycinum fit. Appellatur autem hoc nomine ab eo
quod evacuetur, dum iila generat, et aer solus in
eo remaneat.
Eruca frondium vermis, oleribus vel pampino
involuta, ab erodendo dicta, de qua meminit Plautus

ribus pasta serpentis, cum venenuin adveitit sibi Eiuca nequam bestiam et maleficam involutam in
serpere, origano medicina sua3 salutis se exercet. pampino imitatus, implicat se eadem, nec advolat,
Serpentum autem omnium humida sunt corpora, p ut locusta, ut liuc illucque discurrens, semipasta
dimiltat, sed permauet perituris frugibus et tardo
adeo ut quacunque eant viam huinore designent.
Vestigia serpentum sunt talia ut cumpedibus carere lapsu pigrisque morsilms universa consumit.

videantur, coslis tamen et squammarum nisibus re- Teredones lignorum appellant, quiJam eo vermes
punt, quas a summo gulture usquc ad imam alvum quod terrendo edant, vel quod terebant, TEpstpov
parilimododispositas habent. Squammis enim quasi teretron Greece, Latine terebrum dicitur. Gi'8ecis

unguibus, costis quasi cruribus innituntur. Unde si aulem dex dicitur, et orj^i; dexis morsus hos
o-f^c, ,

in qualibet corporis parte ab alvo usque ad caput

Latine terinites dicimus, ita enim apud nos ligni
aliquo ictu collidatur, debilis reddila cursum habere vernies vocantur, quos tempore importuno de se

non potest, quia ubicunque ictus ille ceciderit, sol- arbores gignunt.
vit spinam per quam costarum pedes et molus cor- Tinea vermis vestimentorum dicitur, eo quod
poris agebantur. Serpentes auteiii diu dicuntur vi- pertineat ct eousque insideat donec erodat. Unde
vere, adeo ut deposita vetere tunica, senectutem et perlinax dicitur, quod in eamdem rem identidem
deponere, atque in juventutem redire perhibeantur. urgeat.
Tunicfe serpentum exuvia^ nuncupanlur, eo quod Vermes carnium sunt hipscratos, lumbricus,
illis quando senescunt, sese exuunt. Dicuntur au- jy pediculi ,
pulices ,
lendes , tarmus , ricynus, usia,
tem exuvise et induvite quia exuuntur cl induuntur. cimex.
Pythagoras dicit de medulla hominis mortui quse
Hipscratos vernis capitis vocatur.
serpentem creari; quod etiam Ovidius
in spina est,
Lumbricus vermis est inlestinorum, dictus quasi
in Motamorphoseon Ubvis commemorat, dicens :

lubricus, quia labitur, vel quod in lumbis sit.

Siint qui cum clauso piilrcfacta cst spina sepalcro :

Pediculi vermes cutis, a pedibus dicti, unde et

Mulari credcnt Jiunianas angue rnedullas.
pediculosi dicuntur, quibus pediculi in corpore
Quod si credilur, merito evenit ut sicut per ser-
elTervescunt.
pentem mors hominis, ita ex hominis morte vita
Pulices vero vocati sunt, quod ex pulvere nu-
serpentis sequatur.
triantur.
Cap. LIV. De vcrmibus.
Tarmus vermis est lardi,

Vermis est animal, qdod plerumque de carne, vel Ricynus vermis est canis, ita vocatus quod in
dc ligno, vel de quacumque re terrena sine ullo auribus canum adhaereat. Cynos [x.ijwv] enim Grsece
concubitu gignitur, licet nonnunquam et de ovis canis est.
105 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBERT ERTIUS. 106

Ustula vermis esl porci, appellata quod urit, A dentium et unguum immanitate armatum, tantaque
nam ubi momordcrit, adco urif ul slalim vesicaj ihi culis duritia ut si fortium ictu lapidum tergo percu-
fiant. tialur, illi non noceat. Nocte in aquis, die in humo
Cimex vermis fclidus in parictibus etlecticis na- masculus et femina in-
quiescit, ova in terra fovet,
scens, ob similituilinem cimae herbai, cujus fetorem cubandi vices servant. Ilunc serra venlrem dese-
habet, vocatur. Proprie auleiu vermis in carne pu- cans interimit.
trida nascitur, tinea in vestimentis, eruca in olere, Lupum piscem ingcniosum in
aviditas appellavit
teredo in bgno, tarinus in lardo. Yermis non ut ser- captura. Denique circumdatus reti fertur areiias
pens apcrtis passii)us, vel squammarumnisibus re- arare cauda, atque ita absconditus transire rete.
pit, quia non est illi spinse rigor ut colubri, scd in Mullus vocatus eo quod sit mollis atque tener,
directum corpusculi sui parles gradatim porrigendo cujus cibo tradunt libidinem inhiberi, oculorum
contractas et contrahendo porrectas, motus expH- aciem hebetari. Homines vero, qui his stepe pasti
cat, sicque agitatus peidabilur. sunt, piscem olent. Mullus in vino necatus, iis qui
Gap. LV. Do piscium divcrsormn naturis. inde biberint, aut ipsum comederint, ttedium vini
Pisces dicti, unde etpecus, a pascendo scillicet. generat.
Reptilia, ideo dicuntur heec quse natant, eo quod
B Mugilis nomen habet, quod sit multum agilis ;

reptandi hai)ent speciem et naluram, quamvis se in nam , ut dispositas senserit piscatorum insidias ,

profundum mergant, tamen in natando repunt. Unde confestim retrorsum rediens ita transilit rete, ut
et David ait Hoc marc maijuum et spatiosum niani-
: volare piscem credas.
hus, illic rcptilia quorum noncst numcrus{PsaI cin). Innumera igitur genera piscium et innumeri ,

Amphibia sunt qusidam genera piscium dicta, usus eorum. Alii ova generant, ut varii majores,
quod in terra et in aquis viventia, ambulandi in quos vocant tructas, et aquis fovenda committunt
terra usum, et natandi in aquis onicium habeant. aqua vero generat et creat, et adhuc mandati illius
Amphi iii.<fi\ enim Grjece, utrumque dicitur Latine,
I
legis perpetuse munus exsequitur, tanquam blanda
id est quaj in terris et aquis vivunl, ut phocaj, cro- mater animantium.
codili, hippopotami, id est equi fluctuales. Alii vivos fetus edunt de suo corpore, ut cete in-
De aspido chelone dictum est JiJjro ii, cap. 36. gentia, delphines et phocse, aliaque ctetera hujus-
Ballena3 autem sunt immcnsu.' magnitudinis bestice modi, quai cum edunt partus, si quid insidiarum
ab emittendo et fundendo aquas dicla?. daiteris enim forte, terrorisque pryesenserint circa catulos suos
bestiismaris magis vomit undas. PdtXXsiv enim Grse unquam quo tueantur eos, vel tenerse setatis
moliri,
ce emittere el jaculari dicitur. Masculus ballense est materno ailectu pavorem comprimant, aperire ora
musculus, ejus enim coilu concipere hsec bellua exteriora, et partus suos dentibus suspendere, in-
dicUur. Est ctiam bellua in mari, quaj dicitur serra, ternoque recipere corpore, et genitali feiunlur alvo
dc qua lib. ii, cap. 22. abscondere. Quis humanus allectus hanc pietatem
Delphines certum habent nomen vel vocabulum, piscium poscit imitari ? Oscula eorum nobis satietati
(juod sonos hominum sequantur, vel quod ad sym- sunt, illis non salis estaperire viscera, natosque re-
phoniam gregatim conveniant. Nihil est in mari ve- cipere, el revocare integros, atque iteruui felus suo
locius istis. Nam plerumque naves salientes transvo- calore animare, et spiritu adolere suo, duosque in
lant. Quando autem pra^ludunt in fluctibus, et unda- corpus unum immittere, donec aut ad securitatem
rum sc molibus pnecipiti sallu ferunl, tempestates deferant, aut corporis sui objectu natos suos defen-
signiticarevidenlur.Ilipropriosimoncsnominantur. dant a periculis, Quis hsec videns non taata3 pietati
Est et delphinuin genus in Nilo flumine dorso ser- pisciuin cedat ? quis non miretur et stupeat ut ser-
rato, qui crocodilos tenera ventrium desecantes in- vet natura in piscibus quod non servat in homini-
lerimunt. bus ? Plera>que suspicione novercalis odii appetilse
Porci marini, qui vulgo vocantur suilli, quia, dum j) suos occidcrunt fllios aliiB in fame, ut legimus, ;

escam quterunt, more suis terram sub aquis fodiunt.
Circa guttur enim hal)ent oris ofticium, et nisi ro-
strum arenis immergant, paslum non colligunt.
Gladius diciiur ob hoc, quqd rostro mucronato
sit, propter quod naves pcrfossas inergit.
Serra nuncupata, quod serralam habeat cristam,
partus proprios comederunt, ethumanis pignoribus
mater sepulcrum facta est. Piscium autem proli ute-
rus parentis sicut murus, vallo quodam malernorum
visceruinpignorainollensaconservat.Diversaigitur
piscium genera diversos usus habent. Alii ovagene-
rant alii vivos et forinatos generant fetus et qui
; ,

et subtcrnatans naves secat. ova generanl, non nidos lexunt ut aves, non per
Scorpius dictus, quia la^dit cum manu tollitur. diulurnuni fetus laborein induunt, non cummolestia
Tradunt enim quidam decem cancris cum ozymi sui nutriunl. Decidil ovum, quod aqua quodani gre-
manipulo adalligatis, omnes qui ibi sunt scorpios mio sute naturse quasi nutrix blanda suscipit, et
ad eum locum congregari. animal coeleri fotu reddit. Gontinuo enim tactu pa-
Grocodilus, a croceo colore diclus, gignitur in rentis animalum ovum quod decidil, et piscis exit.
Nilo flumine, animal quadrupes, in terra et in aquis Deinde quam pura et inviolata successio, ut nul-
vivens, longitudine plerunquo viginti cnbiloruni, lus alleri, sed generi suo misccrelur ; nesciunt enim

Patol. CLXXVII.
4
107 APPENDIX AD HUGOXIS OPERA DOGMATICA. 108

alionorum piseiuin adiilterina contagia, sicut ea ani- A rcni, ct deducal io, in iili(>nas insidias, qui (uas vi-
nialia, qua> cocunt, ul cquoruni ct asinorum, ([Uio tat, priusquam Inam exs])cctat airumnam, ([ui tc

inter sc divcrsa gcncra niagna liominuni cura per- persc([ucntc i})sain rcformidabat.
petrant, vel rursus cum cqui ct asina? insimul mis- Scarus quidiuii piscis diclus, eo quod solus escam
cenlur, <iua3 sunt vere adulteria naturte. Nam utique ruminare perhibelur, si ([nidcm alii pisces non ru-
majus est llagitium ([uod in naturto colluvionc com- minant. Trarbini aulem liunc ingcniosum esse ;

mittitur, quam qnod in parsoniX» injuria. Kt tu, o namquc inclusum nassis, non illinc piima fronte
homo, ista procuias, inlerpresadulterii jumentalis? erumpcre, necinfcstis viminibus caput insererc,sed
Et illud animal cseteris pretiosus putas, quod est crehris, nunc dcnlium, nunc caudic liixnrc fores
adulterinum, quam quod nidunr> lege invcntum csl. ictibus at([ue ita letrorsum redire, ([ucm lucta-
Ipse genera aliena confundis, divcrsacjuc misccs tum ipsius si forte alius scarus vidciit, api^re-
animalia, et ad vietitos coitus plerumque cogis in- hensa mordicus cauda adjuvat nisus erumpen-
vita, et hoc industriam vocas, quia hoc de homini- tis.

bus facere non polcs, ut diversa generis comniislio Echineis parvus el semii>cdalis pisciculus nomcn
fetum possil excludere. Tollis tamcn hunjini (juod hid)ctquod navem adhtRrendo tencal, cl remoretur,
natus est, et virum de viro exuis, abscissa([ue cor- B ^ verbo s-/o> cc/io, quod est Iinhoo, aut ex.'^"-*' '^'''^'^'

poris partesexum necas, spadonem efticis, ul quod war, quod est iiwrco, et nomine vau; nays, quod esl
natura negavit, hominum impleat audacia. Quam uavis. Nam licet ruant venti, sievinnlque proccllfe,
bona autem niater sit aqua, hinc considera. Tu navis famen quasi radicata in maii stare videtur,
homo, docuisti abdicationes patrum in filios, sepa- nec retinendo hoc facit, sed quasi terrpc adhccrendo.
iraiones, odia et ollensas ; disce qufe sit parentis Hunc Latini remoram appellant, quod cogat stare
vicissitudo. Vivere pisces sine aqua nequeunt, nec navigia.
a suae parentis consortio separati, nec a suse alte- Anguillpe similitudo anguis nomen dedit. Origo
i-ius [altricisj munere discerni, et fit hoc natura ejus ex limo et rore ccelesti. Unde et quando capi-
quadam moriantur illico.
ut separati quanto fortius premitur manu
tur, ita lubrica est ut
Quid autem de densitate dentium dicam? Non nuda tanto citius elabatur. Ferunt autem Orientis
,

enim ut oves et boves ex una duntaxat parte denles fluvium Gangem anguillas trigenum pedum gignere
habent, sed utraque pars armata est dentibus quia ; Anguillce vino necatfe, qui vinum ])iberint, tsedium
enim in aqua sunt, el si diutius cibum versarent, et vini habent.
non cito transmillerent, aquarum coliuvione eorum n Murffnam Grpeci myrfpnam vocant, eo
[jLupaivav

esca dc denlibus posset auferri, et dilui, ideo densos ([uod complicet se in circulos. Hanc feminim sexus
et acutos habent dentes , ut cito incidant atque tnntum esse Iradunt, concipeie a serpente ob
et ;

consumant cibum, et sine mora et dilatione transmit- id a piscatoril)us tanquam sibilo serpentis evocatur,
tant. Denique non ruminant solus tamen scarus ru-
; ct capitur ; iclu autem fustis (lifficulter interimitur ;

minare perhibetur ab iis, ([uibus aut eventus, aut ferula prolinus. Habere animam in cauda ccrtum
usus fuit, aut studium talia coniprehendere. est nam cnpite percusso vix eam inlerimi dicunt,
;

Sane nec ipsi pisces potentiorum evascere violen- cauda statim exanimari.
tiam, liam avaritia} potentiorum sul)jecti ubi^iue in- Polypus, id est multipcs, phirimos enim pedes
feriores sunt quo cnim (juisf^ue inlirmior, co citius
; habet iste ingeniosus hamum appetit et brachiis
; :

raptorum pritdaj patet. Et plerique quidem herbis complexum, non morsu, non prius dimittit quam
pascuntur, ac minutis vermibus. Sunl autem qui escam circumroseril.
invicem se devorant, ut a sua carne pascanlur. Mi- Torpedo vocata, eo quod corpus torpescere fa-
nor apud illos cibus majoris est, et rursus ipse ma- ciat; si eam ([uisquam vivcnlem tangat, etiam pro-
jor a vaiidiore invaditur, et prsedator alieni lit esca cul, et a Iongin([uo, vel si hasta, vel virga tangatur.
alterius. Itaque usu venitut, cum ipse alium devo- J) quamvis pervalidos lacerlos habeat, torpescere fa-

raveril, ab allero devorelur, et in luium venlrem ciat quemlihct, et pcdes robustissimi viri ad cur-
uterque conveniat cum devoratore proprio devoi-a- sum ligabit. Tanta cst cnimvis cjus ul etiam aura
tus, sicque simul in uno viscere prajda) vindictajque corporis sui afliciat membra.
consortium. Et ipsius sponte forte assentiens invi- Cancer, animal gradiens in transversum, has cibi
dia est, sicut et nobis. Non enim ex natura ca?pit, gratia prajstigias struit ; nam et ipse ostreo delecta-
sed ex avaritia, aut quia ad usus hominum dati tur, et carnis ejus epulum quoerit, sed appetens ci-
sunt in signum, ut in his nostrorum morum vitia bum prospicit ct pcriculiim. Ha^c enim vcnatio dif-
videremus, et eorum caveremus exemplis ne quis ficilis est et periculosa. Uifficilis est, quia testis va-
peccator iuferiorem invaderet daturus in se peten-
, lidioribus esca interior includitur nam velut muris :

exemplum injuriai. Itaque qui alium Ifedit, sibi

tiori quibusdam mollitiem carnis prsecepti regalis inter-
laqueum par;it in quem ipse incidat. Et tu piscises. pres natura munivit, quam medio testarum quodam
qui viscera invadis aliena, qui demergis infirmum, sinu concavo nutrit ac fovet, et quasi in quamdam
qui cadentem pcrsequeris usque in profundum. Cave vallem diffundit, cassa sunt omnia cancri
et ideo
ne, dum illum persequeris, incidas ipse in validio- tentamenta, quia aperire clausum ostreum nuUa vi
109 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 110

potest. Et pciiculosa cst, si chclam cjus ineludit. A vii-tutcmequo dedit, ct solvit de cervice ejus formi-
Undc ad aryumenla confuyit, et insidias nova fraudc dinem ut ex campis occurrens reyibus arrideat,
molitur. ilaque quia omnia animanlium gcnera ali- odoretur bellum eminus, excitctur sono tubse, si
qua deleclalione, licet sint diversa, muicenlur, ex- haic irrational)iIia, et alia insensibilia, ut fenum et
plorat si quando ostrcum in locis remotis ab omni lilia replcvit sua3 dispositione sapicntia>, quid dubi-
vento sciliccl conlra radios solis receptaculum iliud tamus quin etiam in echinum conlulerit gratiam
aperiat, ct suarum rcscrct clausti-a testarum, ut li- prsescientiae"? Nihil inexploratum, nihil dissimula-
bero aere visceris sui voluptalem quandam capiat, tum rcliquit. Omnia videt, qui pascit omnia, omnia
ct tunc cancer clanculo caleuium, id est lapillum rcplet sapientia, qui omnia fecit in sapientia, ut
immittens impedit conclusionem ostrci, et sic chc- scriptum est {PsuL ciuj, et ideo si echinum dono
las aperlum immittens interna ostrei viscera dcpa- visitationis suai non praetermisit, si eum considerat,
scitur. Sic etiam liomines vitiosi, cancri more in etfuturorum informat indiciis, te non considerat ?
ahcnai rei usum fraude circumscriptionis irrcpunt, Imo vero considerat, sicut testatur ejus divina sa-
et intirmitatem propriic virtulis astu quodam sullul- pientia diccns : Si respicit volatilia, si pascit ilJa,

ciunt, fratri dolum nectunt, ct alterius pascuntur
airumnis.Tuautempropriis esto contentus, et aliena
te damna non pascant. Bonus cibus est simplicitas
innocentiae sua bona habens, insidiari nescit alic-
nis, nec avaritise fetibus inardescit, cui lucrum
omne iniquum ad virtutem dispendium est, ad cu-
piditalcm incendium, et idco beata cst si bona sua
novcrit, cum virtus paupertatis omnibus
renda thesauris. Nonne melius est exiguum quid
nunne vos pliiris estis illis? Si feniini quod hodio
B est, el cras in clibanum mittitur, Deus sic vestil,
([uanto magis vos niininiic fidei? (MattJi. vi).
Conchie et cochlca} ex hac causa sunt vocatse,
quod deficiente luna cavantur, omnium enim clau-
sorum animalium maris atque concharum, incre-
mento luntemembra turgescunt, defcctu lunoe eva-
si prsefe- cuantur. Luna enim cum in augmento fuerit, auget
humorem, cum vero in defectu fuerit minuuntur ;

cum Dei timore et amore, quam thesaurus magnus humores. Hoc enim physici dicunt. Consha autem
sine ejusdem timore ct amore? Melior est enim ho- primne impositionis nomen est, inde per deriva-
spitalitas in oleribus cum gralia, quam vitulorum tionem cochlea quasi conchula. Concharum genera
pinguium cum discordia prseparatio. Utamur ergo multa sunt, inter quas et margantiferaj sunt, quaj
ingenio ad quserendam graliam, et salutem tuen- cocrelose dicuntur, in quorum carne pretiosus lapil-
dam, non ad alienam circumscribendam innocen- lus cui uniani nomen, solidatur; de quibus tradunt
tiam.Licet tamen nobis uti exemplis sumptisama- ii qui de animanlium naturis scripserunt, quod no-

ritimis ad profectum nostrae salutis, non ad aliena^ cturno tempore littore petant, et cx ccelesli rore
peinculum. margaritas concipiant,unde et cocailoae quasi con-
Echinus animal exiguum,vile, ac despicabilema- cipientes e coelo nominantur.
ritumum; plerumque index futurse tempestatis,aut Murex cochlea est maris dicta ab acumine et as-
tranquillitatis nuntius solet esse naviganlibus. Ueni. peritate, qua3 alio nomine conchylium nominatur,
quc cum procellam ventorum senserit, calculum propterea quod circumcisa ferro, lacrymas purpu-
validum arripit, cumque velut saburram vehit, et rei coloris cmittit, ex quibus purpura lingitur. Et
tanquam anchoram trahit, ne excutiatur fluctibus, inde ostrum appellatur, quod hajc tinetura ex testte
itaque non suis se librat viribus, sed alieno stabilit humore elicitur.
et regit pondere. Quo indicio nautae velut signum Cancros vocari volunt, quia conchae sunt crm^a
fuluraj perturbationis capessunt, et sibi praetiment, habentes, inimica ostreis animalia nam carnibus ;

ne eos impci'itos turbo improvisus inveniat. Quis eorum vivunt. Animal est, ut jam
raro inge- dixi,
mathcmaticus, quis astrologus, quisve (Jhaldseus po- nio ; nam validam ostreaj
testam aperire non potens,
test siderum cursus, coeli motus, et signa sic com- explorat quando ostrea testarum claustra aperiat,
prehendere? Quo ingcnio isla colligit? Quo doctore y. tuncque latcnter lapillum injicit, atque impedita
pcrcipit? Quis ei fuit tanti inlerpres augurii? Saepe conelusione ostrete carnes erodit. Duo autem sunt
homines confusionem aeris vidcnt, ct siepe fallun- genera eancrorum, fluviales et marilimi. Ostrea
tur, quod plcrumque ea sine tempestate disculia- dicta est a testa, qua mollities ejus munitur. Grseci
tur. Echinus non fallitur. Echinum sua nequaquam enim testam, oaTpaxov ostracon dicunt.
signa pri.etereunt. Unde exiguo animali tanta pra^- Musculi sunt coehlea?, a quorum laete eoncipiunt
scientia ut futura prajnuntict? Quocirca majus in ostreie, et dieli musculi, quasi maseuli. Testudo
eo nihil est quani tantam habere prudentiam. Grede piscis dictus eo quod tegmine testae sit adopertus in
quod pcr indulgentiam Dei omnium rerum Domini, modum camerte. Tesludinum quatuor sunt genera,
hujus prtiecientia5 accepit munus. Etenim si fenuni terrestrcs, marifima>, lutaria}, id est camo ef palude
Deus sic vesfit, sic pascit volatilia, si parat eorvis viventcs, quarfum genus tluviales, qua3 in dulci
escam (pulli enim eorum clamant ad Dominum), et aqua vivunf. Tradunt aliqui (quod inei-edibile est)
si mulieribus dedit texturaj sapientiam, si araneam ire tardius navigia pedem testudinis dexfrum vehen-
qua3 tam subtiliter ac docte laxos casses suspendit tia. Ran^ a garrulitate, eo quod circa genitales
in foribus,sapientia! non reliquil immuncm; si ipsc slrcpunt puludes, et sonos vocis importuuis clamo»
111 APPENDIX AD liUGONiS OPERA DOGMATICA. 112

ribus reddunt. Ex (juihiis quii'clam aquatica) dicun- A virga Virga autem a vi vel a virtute dici-
tollitur.

tur, qujedani palusfies, quuvlaui ruheta*, oIj id (juod tur, quia vim habet in se multam, vel a viriditate,
in rubis el vei>ril)us vivunt, c.-elei-is grandiores. vel (juia pacis indicium est, (juod vim urgeiit unde :

AViiv. ealanula; voeantur, (|uoniain intcr arundines virga qutc dicilur caduceum, utiintur iiuigi ad j)la-

frulicesque vivunt; niiniMite oninium, el viridis- candos serj)eules iiiter se,et idcireo in ea hos sus-
sima*, mutu', et sine voce sunt. Agreduhv sunt ran.K tinent iilligittos; hac etiain jihilosojihi, reges, nun-
parvuUc in sieeo vel in a^ris nu)iantes, nnde el sic lii, magislri, ac legali uluntur. Kliigella dicunlur
vocantur. Nei,'ant ([ui^hun eanes lalrare, quil)us in sumnue iuhorum jiiirlcs, ah eo (juod crehros venlo-
olTa rana viva luerit dala. rum natus sustiiiciil.laniiis et eimatavocant herba-
Animaliiun onuiium in a(juis vivenlium nomina rum summitiites quasi coinas. Foliii cpuXXa Graice di-
ccntum (juadraj^inta quatuor Plinius ail, (ju;e sunt cunlur. Unde est ad nos per derivationem transla-
in generihus helhiarum, sei'pentuin (,'omiminiuiii tuin. Flores nominati quod eito delhiaiit de arbori-
terree et aqute, cancrorum, concharuin, pelori(Uiin, bus, quasi fluores, quod cito solvantur. In his duplex
solearum, lacertorum, loliginum, el his similiuiu. gratia, coloris et odoris. Austro enim flores solvuii-
C.AP. LVI. I)() arhoribu^. tur, zephyro fiunt.Germcn dicimus surculum pne-
Arboruin iiomen a rohore quidam deiivatiini \\n- ^ guantem, a generaiido unde et germinalio. Fruclus
tant, sicul herhiuum ah hiorendo creditur, eo (juod nomen aceepit a frumine, id esl eminente gultuiis
terris suis radicihus adhiereant. Utracjue auteni idco parle, quo vescimur; unde et fruges. Fructus pro-
sibi pene siinilia sunl, (juia ex uno aiterum gig:ni- prie (licuutur agroruin et arboruin, quihus utimur;
tur. Nam durn seiuentem in teiram jeceris, jirius in animalibus vero abusive et transialive fructum
hei'ba oritur, deinde confota surgit in arborem, et voeant. Poma diclii iii) oj)iino, id esl a copia3 uber-
intra parvum teinpus (juod herham videras, arhu- tate. Miitura manducan-
dicuulur, quodapta sint ad
stum suspieis. Arhustuin arborest novella et tenera duiu sic et immiilura, quia priusquam malura
;

in (jua insertio fieri polest,aut-arhor eui vitis mari- tiant, dura suiit ad mandueandum. Suntautem poma

taturet inhGeret; unde (Ucitur iu-bustuin quasi arbo- quiecunque principalem fructum nucleo non inclu-
ris hasta. AUi arhustum locum in quo arhores sunt dunt. Ligna secundum Varronem dicta sunt quod
volunt accipere,sieut et sahceta, et vireta, uhi sali- leguntur ad ignem construendum,secundum quos-
ces, et virgultiie novelhe, et virentes sunt. Frutex dam autem quia accensa convertunlur in lumen.
minor arbore juste appellatur, quod fionde terram Unde et lychnus lucerna dicitur, et elychnium quod
tegat. Neinus vox Gra;ca est a neino vla';c, id est in ea ardens luinen prtubet. Torris lignum adus-
paseo quod id eo greges pasciintur, estquevohiptatis tum, (juem vulgus titionem vocat, foee semiustuin
causa comj)aratum. Alii quasi I^atinum sit a nemine, et exslinctum. Quisquiliije sunt stipuhe iministiB
aut numinibus nuncupalum volunt, quia jjagani ilji surculis ac foliis aridis ; sunt autem purgamenta
idolis suis sacriHcabant. Lucus est densitas aihorum terriuuin.
solo lucem detrahens, per antijihrasin, eo quod non Palma dieta, (juia manus victricis ordinatus est,
luceat, sive a lucc quod id eo lucehant funalia, vel vel quod ojipansis est raniis iii modum palnue ho-
cerei propter nemoruiii tenebriis. Saltus est densi- minis. Est enim arhor insigne victoria3, proceroque
tas arborum alla vocata hoc nomine eo quod exsi- ac deeoro virgullo, diulurnisque vestita frondihus,
Uat in altum, sublime consui-gat, vel quod ihi
ct in et folia sua sine ullii su(u'essione servans ; hanc
ferse et pe(;ora interdum saliant. Insilio dicilur cum Grixici phii;nicem dicunl, (juod diu duret, ex siinili-

fisso trunco surculus fecundio iuhoris slerili inseri- ludiue avis illius Aiahiic, qme multis iinnis vivere
tur. Planta.' sunt rapta.' de arlioribus. Plantiu-ia au- perhibelur, fructus autem ejus diictyli a digitorum
tein qua; ex seminihus nata sunt cum riicidibus, et a simililudine nuncujjati snnt.
terra jiroj)ria transforuntur. Hadix iiiqjelliilur quod Laurus, a verho luitdo, liuidus dicta. Ilae eniin
quasi radiis quibusdam fixa terris, in profunda de- cuiu laudihus victorum capita eoronabantur. Apud
mergitur. Nain physici dicunt parein esse altitudi-
D antiquos autem laudus nominabalur, poslea <i lit-
nem radieum et quarumdam arliorum. Truncus est tera suhlata, et ;• suhi^ogata, dicta est laurus, ut in
stipes, et slatus arhoris insislens radici. Corlicem auriculis, (juic initio audicuhe dictiie suut, et medi-
veteres corucem vocabant. Dicitur autem cortex, dies, qute nunc meridies dicilur. Hanc arborem
quod corio lignuin tegat. Liber est pars corticis in- GriBci daphnem vocant eo quod nunquiun dejionat
terior, dictus a liberato cortice, id est ablato; est viriditatem, jjropter quod illa victores prius coro-
enim medium quiddam lignum et corticem.
inler nabanlur. Sola quo(jue h.ec arbor vulgo fulminari
Rami sunt qui de truiico manant, sicut a ramis aut minime creditur. Malus a (jlriecis dicla, eo quod
radice surculi. Surculi sunl a priecisione serra3 nun- fructus ejus oinnium pomorum rotundissiinus,
sit
cupati. Virgultum esl quod de radice puUuIat, ra- Unde et hi£C sunt vera mala, quoe vehementer ro-
mus, qui de ipso arboris robore, virga qua; de ra- tunda sunt. Alii mala quod Griecis mela dicuntur,
mis. Proprie autem virgultum appellatur quod ad alii a dulcedine appellari aiunt, quod ejus frucUis
radicem arboris nascitur, et quasi inutile ab agri- saporem habeat, vel quod in melle serventur.
mellis
colis amputatur, cl hinc diclum virgultum, quodcx Malum punicum dicitur, quod ex Punica regione sit
 113 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 114

genus ejiis transladim. Mem est malum granatum, A pjs dicifnr lignum, et yXu/.u? glykisdulcis, hujusrar-
00 quod ialj-ii lolmidiliilom oorticis granoruin oon- lioris pomo suoous expressus aoatia a Grfecis dicitur,
linoiit nuiililuilincni. Kious Liilino ii reoundilalo Pislatiii arbor dicta, quod cortex pomi ejus nardi
voctiliir. I<\'iiiciui- ost onim aihorilnis opclcris. Nam odorem
pistioi roferat. Pinus arbor pioea ab acu-
ter i[iiiiloi-(|iio |)oi- sinyiilos annos generat fructum mine foliorum diotii, pinniim enim anliqui nomina-
alque iiltoro miiliirosoonlo, iiller ol)orilur, liino ot liantaontum. Pinum autem aliam pitin, aliam peu-
carioaj a coiiiii nominatic. Fious .-Lgypliii feoundior oem vooant, quam nos pioeam dicimus eo quod
fertur, oujus lignum in aquam missnm, oontinuo, desudet pioem, In Germaniiie aulem insulis hujus
mergitur, ol ouin in iimo alii^iiandiiijiiciioiil, deinde arhoris Iacrymaelecti'um gignit. Gutta enim defluens
in suiiorliciom suslidlilnr, versa vioo naturio, quo- rigore vel tepore in soliditatem durcscit, et gemma
niam madoriulum humoris pondere residere.
ilelmit fil, de qualifafo sua nomen aooiiiiens, id est succi-
A senil)us in cibo saopiussumptie fious rugas eorum num, eo quod succus sit arhoiis. Pinus creditur
feruntur distendere. Tauios (jiio([ii(; foiooissimos ad prodesse ounctis, qune sub ea servantur, sicut nux
fioi arliorom alligiitos inansuosoore diouni. Morusa noooro omniVms. Abies diota quod pra? ceeteris
Gnccis vociita, quam Laliui appollant ruhum, eo
^ ^,.,-,^,.;,,,,^ ,^^„.g ^j^j^ ot in oxoolsum pra?emineat,
quod fructus ejus vol virgulfum inibet. Est enim oujus nalura experscsfterrenis liumoris,acproinde
noirus silvosliis rriicluni iiirorens, (|iiod in doscrto
habilis afque levis habetur. Hanc quidam gallicam
paslorum lamcs ao penuriii oonfovotur hujus folia
vocant, propter candorem. Rst auteni sine nodo.
suiierjaotiita serpenfi , feruntur intciiinore euni.
Gedrus est qupo efiam Grfeoe x.iopoi cedros vocatur.
Syoomorus, siout et morus, Gra>Oii nomina .sunf. Di-
cujus folia cyprcssi similitudinem habent lignum
cla iiiitom syoomoriis, iicus fiilii.i, (|iiia au/.iiv Grcttce
vero juoundi odoris est, et diu durans, nec a tinea
dioilur lioiis cl [xio^h', fiiliius, (liciliir oliam marisca
unquam exferminatur, nnde et in tcmplis pi^opter
ii Lidinis et colsa ah alfiludino, (luiii non est brevis
diuturnitafem ex hoo ligno lacunaria fiunt. Hujus
uf oivforio. Nux appelliita, quod umhra vel sfillioi-
ligni resina cedria dicifur, qusein oonservandis
(liuiii fojioiuin ojiis proxiinis iirhorihus nooeat.
adeo est utilis, ex ea nec
ut perliniti tineas patian-
iliino alionomine Latini juglandoin vooanf, (juasi lur, neo tempore consenescant. Cypressus Grfece
.iovis glimdem. Fuif enim hieo arhor oonseorala x'j;:p!aaao? a pueri nomine dioitur, quod caput ejus
Jovi. Gujus pomum liintum vim hahef uf missum
a rofunditale in oaoumen erigitur; unde et eonos
inter suspecfos Ivai-barum vol fuugoium cilios quid-
vooatur alta rofunditas. Hinc et fruotus ejus conus,
qnid in eis virulentuin est, exsugiit, rapiaf, atque
^ ^^^^.^ ,.ofnnditas ejus talis est ut conum imitetur
exslingual. Nuoes autem genoralitordiounfuromnia
unde et oonifera; oyparissi diountur. Hujusmodi
poma oorio duriori feotii, uf pincie, nuoes avollana>
lignum oodro pene proximam hahof virfufem, tem-
gliindos, oastaneae amygdiiht. llino niKdoi dioti.
,
plorum quoqiie frahibns aptum, imponofrabili so-
((uod sint duro corio teofi. At oonfrii omnia poma
lidifate nunquam oneri cedit, sed ea qua in prinoi-
mollia, mala diola sunt, sod oum adjoofione torra- perseverat. Anfiqui cypressi
pio fiiorit firmitate
rum iu (piiljus iiiiloii nala sunf, ul porsioa, punica
odorem
ramos [iropo rogum oonsfituero solobanf, ut
miifiana, ofo. Amygdala d!u.'Y8aXcv Grieoum noinen
oiidaverum dum urerentur, oi>primerenf juounditafe
esf, (juod Liitino long.i nux vooatur. Gunotis aufem
odoris illius.
iirboribiis prius so Iloro vosfif, et ad forondit poniii
Juiii[)orus Gra?ce a.oY.vjf)o; diofa pufatur, quibus-
iirhiislii soquonlia pifovonit. Giisliinoam Lalini a
dam Latino, quasi junipyrus, id ost juvans.Pyr sive
(irioco iippoiliinl vooabulo) hiinc onim (Jra!ci xdoTavov
quod iih ainplo in angusfum finiaf, uf ignis, sive
oastanon vociinf. (.)uidam a oaslriuido dicliim piitanf
([iiod concoplum diu tenoat ignom, adeo utsi prunfe
eo quod IViicliis ojus g(Miiiiii in modum toslioiilorum
ox ojiis, cinore oooperfie sint, usque ad annum per-
intiii 1'olliciiiuin snnf rooonditi, ([ui dum ejioiunfur,
veniiinl. Pyr |:Tjpl enim apud Grsecos ignis est.
i[U!>si oiistranlur ; lia^c arbor semel, ut excia fuoril D
tanquiun silva oxpullulare consuovif. Ilox iirhor
Platanus a lidifudine'foliorum diota, vel quod
grandifeiii iih oleolo vooala. IIujus onim arhoris ipsa ar])or pafula sif of ami)la, nain platos [jTXifTocl

fruotum hoininos primum ad viofum sihi clegerunt. fh«oi lafum vooanf. Expressit hujus arboris Scri-

Undo et poefa :
ptura nomen et formam dioens
Quasi platamis di-
:

Morliiles rtiucli riirtnhuiit t/iitliiru ijliiiKlain.

Prius oniin ([iiiim frumenli iisus essot, anli([ui
honiinos glimde vixerunt. Phiigus et esculus arbo-
ideo vocata? oreduntur quod eornm
r(>s gliuuliferse
fiuctibus olim hoiuinos vixorunt, oihuiiKiuo suin-
pserunf. Niim ii^soulns ab esoa dicta. IMiiigus vcro a
(Iruioo vooahulum fr.ixit cpaYciv onim GrcCoe como-
dere dicitur Latine. Xylioon quam Latini oorrupfe
siliquiun vocanl, idoo lale noinon a Gra'ois aooopif
latatn siiiii in platois [cxaltata smn jnxta aquam].
Est autem tenerrimis foliis ac molibus.
Querous sive querna dicfa quod ea soliti erant
dii gentium qua^rentibus responsa dare, arbor mul-
fum annosa sicut legitur de quei-cu Mambre, sub
qua hiibitiivit Abraham, qute ferfur usquc ad Gons-
;
tantini regis imperium per niulta si«oula pordurasse
fructus foliorum ejus galla vocatur, et ramorum
gliuis aul glandula.

quod ejus fructus sitdulcis.SuX&v xylon quippeGrse- Fraxinus vocari fertur, quod magis inter aspera
115 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 116

loca montaiia ct fragrosa nascatur : de qua Ovi- A nunquiini aiescuulalj ea sed seui])er virent iu ea
dius : nec fallacias diaboli timenf r//// lniK/iumi Ico /ii(/iciis
,

. . . ct fra.xinns utiJis Jiastis. circnil f/iitrrpiis (/iiriii (lavorcl, ciii i^csislilc forlcs
Alnus vocalur, quod amne alatur, i^roxima enim iii fidc (I Pclr. \.)
aquee nascilur, ncc facilc extra uiuhis vivit; hioe Secundus sapphirus pouilui', cjui est aerii i-oloris
est tenera cl luollis, quia iu humecto loco nutritur. imo talcm habet eolorcni, quaiemhabet coelum eum
Ulinus nomeii accepit, quod in uliginosis locis et est serenum, et signilieat illos, ijui iu lcrrn adhnc
humidis melius jjrofKul ; nam in inonlaniK et asperis posili, inteudnnt e(ijlcslil)us, et cuncta terreua de-
locis luiiuis heta cst. spieiunl, (juasi non sint in lerra, et hi possunt di-
Populus dicta quod cx ea multiludo IVoiulium et cere cum Apostolo : Nostrn cniivorsatio in aoolis
surculorum noscalur. DifTert tainen a poly et a po- cst (I'Jiiliji/i. III.)

pulo pro geiile in prima» syllabaj quantitate. Ejus Tei-liusesl eaIeedonius[catchedonius]hic quandiu
gcnus duplex esl, nam altera est alba, altera est in domo cst, nou lucet, foris ad apertum lucct,
nigra. Alba est populus dicta, quod folia cjus una volentibus eum insculpere contra stat. Calefactus
parte sint alba, altcra viridia ; haec ergo bicolor radiosolis vel fricatu digitorum Irahit ad se paleas.
habet quasi diei et noctis notas, qua3 tempora ortu
B Hoe lapide demonstrantur ii qui bona sua eelant et
solis, occasuque constant. Generant etiam resinam sua opera faciunt in abscondito, jcjunium scilieet
et electrum circa Eridanum tluvium, vcl, ut alii eteleemosynas, et prcces suas, el noluut videri ab
memorant, in finibus Syrise. Salix dicta, quod ce- hominibus, sicut Deus praecepit. Tii aiitcin niiiri Jo-
leriter saliat, hoc est velociter crescat, arl)or lenta jiinns (Mnttli. vi) etc. Et iterum Ciun facis oJccmo- :

vitibus habilis vinciendis. Cujus seminis hanc esse synain, ncsciat sinistra tua quid facial dcxtcra tiia
naturam dicunt, ut si quis illud in poculo hauserit, fiJiid). Et iterum Cuin oravoris infra cuJ)icuIum
:

liberis careat, sed et feminas infecundas efficit. tinim ( iljid). Sed eum magister eorum, id est epis-
Populus autem,et salix, et tilia mollis mateiufe sunt copus aut abas Jubcl eos foras exire, tunc apparet
ct ad insculjjturam aptse. Vimen vocatur ex eo l)onitas, et lucent, velint, nolint. Et si quis vult eis
quod vim multam vigoris seu viroris habeat. Na- adulaii, et quasi eos insculpere vel pingere, non
tura enimejus talis est, ut etiam si arefacta ablua- recipiunt eorum laudem et vanam gloriam, sed du-
tur, virescat, deinde excisa, atque in humo fixa, riter contrastant, nec concedunt cis, ut Salomon
radicibus sese in humum ipsa demergat. Buxus admonet dicens : Fili, si te Jactaverint, id est lau-

Grsecum nomen est, ex parte a Latinis corruptum. daverint pcccatorcs, nc acquicscas eis (Prov. i). Et
q
Byxos enim appellatur a Graecis arbor, virens, et isti tales affiati radiis veri solis, id est Ghristi, vel
levitate materiaj elementorum apicibus apla, unde digitis, id est Spiritus sancti donis quasi contracti
et Scriptura : ScriJje in Jjuxo (Isa. xxx). et calefacti verbo sua"' prsedicationis, et exemplo
C\p. L\U. Dc marr/aritariim invcntione, ct pro- suse bonitatis paleas, id cst peccatores attrahunt
creatione, de qua etiam JiJj. ii, ca/) 35. ad se, et sibi consociant.
Artifices, qui margarilas qua^runt, per agathan Quartus est smaragdus. Hujus natura talis est
seu acbaten lapidem inveniunt. Aligant enim aga- Magna- viriditatis est, ita ut totas herbas, et tota
Ihan lapidem ad funiculum urinatoris, et subinitlunt folia arborum, et eunctas gemmas vincat sua viri-
in mare et veniens agathos lapis ad margaritam, ditate.Nascitur in Scythia, terra scilicet inhabita-
statim urinalores assequentes ad funieulum, inve- bili praefrigore, nec ibi habitant nisi gryphes, quse
niunt margaritam. Quomodo autem nascatur mar- sunt partim ferif^ terrestres partim volucres, etsunt
garita, proniiutiabo. Est lapis vel jiiscis qui vocatur quatuor jiedes habentes, etsuut similesleonibus cor-
conchus, et venit ad littus maris j^er matutinum pore et capite et pedibus, et alis aquilis, et terra illa
antelucanum et aperit os suum, et deglutit rorem nimium est oppleta talibus gemmis, et isti gryphes
cajlestem, et radium solis, et qua^ sursum sunt, si- *^ servant eas, ita ut nulla gens possit eas capere, nisi
derum, sicque nascilur margarita de superioiibus Arimaspi, gens quie non habet nisi unum oculum in
ergoagathesest Joannes Baptista. Joan-
astris. Sic fronte, et isti pugnant cum gryphibus pro his gem-
nes enim iste ostendit nobis intelligibilem marga- mis nam gryphes, quiservant eas, volunt eis auferre
;

ritam Dominum nostrum Jesum Christum diccns
Ecce Ar/nus Dci, ecccqui toJJit pcccata nnindi (Joan.
1.) Mare autem prsesens saeculum designat urina-
tores illorum, qui sursum sunt, comitatem sani to-
rum signant, quivero deorsum peccatores.
De JapidiJjus ingnifcris vidc JiJj. ii,
Cap. LVIII. De duodecim Japidihus pretiosis.
Jaspis primus ponitur in fundamento
mini, qui lalem habet naturam, virentis coloris est
Qui supcr se eum habuerit, nulla phantasmata
met, significatque eos qui fidem Dei tenent,
: cum illi accipiuut, et perillos Arimaspos habemus
nos illas. Hiec gemma significat iilos f(ui fide niten-
; tes, etplus aliis virides, .superant per ipsam infide-
les, qui sunt semper ut gryphes frigidi a eharitate
et boniliife, quoniam eain non haVient, et qui eam
cap. 19. habenl malefaciunt eis. Gryphes, qui servunt eas
significant diabolos, qui pretiosam margaritam fldei
domus Do- invidcut hominibus, qui volunt eam habere, ct vo-
lunt eis auferre, non ideo quod sibi prosit, sed no-
ti- lunt ut ipsi quibus prosit habeant. Qui recte vocan-
et tur gryphes quasi terrestres ferse et volucres, quia
 117 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 118

suiit iit fora3 lerrcstros, dejecti in infcrnum pro mc- A e^im proprio ore laudavit, ad Martham inquiens
rilis suis, et volantes per supcrlHaiu, sunt quasi Maria optimam pavtom clofjit ([uiv uon aufcraltir ah
alites. (lonlra luis diinicant monoculi, id esl illi qui ca (Luc. x). Istos tales qui volunt ornare dignitate
non ambulant duabus nec habent duplex cor,
viis, steculi, quasi ornando viliores faciunt et minoris
nec duplicem voiunfatem, ncc. duobus serviunt do- mcrili. Legitur de beato Marfinoquod virtutes plu-
minis, scd lialicjd, senq^er unani !)onam iidenlioncui res fecit antequamepiscopus fuisset, sed episcopa-
ad Uominum, ct lidem Dei lirniiter contra omnes tu ornatus ne extollei-etur pauciora signa faciens,
lcncnl, ct defendunt gratiam lidci, quam gryphes, non merita sed ornatum emisit. Aliter dici potest
id est dial)o]i volunt cis aufcrrc, sod supcrajit illos topalius lapis, qui omnium lapidum colores in se
Dei auxilio. ol)tinet, unum vero suum Tiav enim Graece, Latine
;

Quinlus est sardonyx. Iluic sunt trcs colorcs, dicitur omne, qui significat sanctos omnium virtu-
fuscus ot sulmiii-cr in inio, in uicdio candidns dc- tibus refertos, et suam quosque pi'opriam virtutem
sui)er rubcns. Iluic lapidi conii)arantur homines, habentes.
qui in corpoie suo sustinenl pamas pas-
llai^clla ct Decimus chrysopassus purpurei coloris, et in-
est
sionis pro amoreChristi, inlus in animo candidi, ot g ferguttalus guttulis aureis. Ilic significat eos qui
sine ficlione i)uri,sed tanien sibi ipsis dcspccli sunl, semper in tribulatione et laboribus passionum vitam
ct sibi videnfur {juasi peccatorcs, ct dicunt cum suam ducunt, et eam tandem per martyrium flniunt,
Lrophcla: Egosum vormif<, of iioii homuf I'sul. xxi). sicut fcccrunt martyres. Dictus est sic, quia chrysos
Sexlus cst sardus, qui unicolor csl, (|uasi sanguis. ypu(jT6; aurum, et -TracjTto verbum spargo significat.
Lt siguiticat luarlyi^es, qui pro Chrisli aiuore suum Est alter lapis, chrysoprasus aureo et viridi caloi^e
fudcruiilsanguinem. David I'roliiis,-i in oaiispociu :
niistus, ([uia jipaoov prason significat porrum quod
Domiiii mors sanctorum cjus iPsnl. cxvi. cst viridc.
Sepfimus est chrysolithus, ((ui fulget (piasi aurum Hyacinthus est undecimus, hic mutat colorem
ct cinittit ex se scintillas ardentes. Per (lueni signi- suum cum facie cceli. Si clarum est coelum, lucet,
ficanlur illi (pii intelligunt divinam Scripturam, et si obscurum, fit obscurus. Per hunc lapidem mon-
lioc (|uod inlelligunl, aliis demonstranl opere et strantur ii qui se ita modificant, ut cum
sapientibus
sormonc, ct ([uasi scinlillas boni operis el verbi sapientes sint, et perfecti ettunc descen-
et fortes,
jactant de se, quibus alii iiluminantiir et acccndum- dunt ad insipientes, et imperfecfos, et infirmos,
lur,nec abscondunt Deuin in lcira, iioc sul) inodio secundum modumaudientium
coa^quando se illis, ut
hiccrnam ponuul, scd in nporlo, ut hiccat omnibus ^ et sapientibus sapienter loquantur, et minus sapien
(pii indomo Dei suiit {Matli. \), facicntes, juxta tibus et infirmis humiliter sicut fecit Paulus, qui
([uod pra-cepit Dominus Luccat Ju.\ vcstra coram
:
mutabatsesecundumqualitateseorum quibusloque-
/iiniiiiiihus ihid.j.
l
batur, cum sapientibus et perfectis sapientiam di-
Octavus bci-yllus qui lucot (juasi a([ua solc per- cens SapientiamIoquimurinterperfectos{ICor. n).
:

cussa, ct dicilur calofacere manus tcncnlis, qiii Ad minus perfectos dicebat Non potui vohis loqui :

signilicat hoinincs illuminatos grafia ctielcsti, et quasi spiritualibuSj scd puasi carnalihus lac vobis
astiifosin scientia soeculari, qui calcfaciunt eos qui polum dcdi, non escam iii). Infirmis dicens
(I Cor. :

secum conversantur, amoris, ctexemplo

igiic divini Quis iiifirinalur, ot e(jo non infirmor? (11 Cor.-Ki.)
bona^ convorsalionis, ([uasi bcryllus manum toncn- Ita se contemperabat omnibus, ut omnibus omnia
lis habel cfiainduos colores,viridem, etpallentem,
; essct, sicut dicit : Omnihus factus sum oninia, ut
perquos illorum vita signatur, qui ccclcstium con- omncs faccrcm salvos(I Cor. ix). Aliter hyacinfhus,
templatione sunt virides, et tcrreiuc adiuinistratio- similisaqua3radiosolispercuss8e,sapientiarepIetos
nis actione pallentes. et veri solis rndio perfusos designat.
Nonus esttopa/.ius. Is lapis raro invonitus, eoque Amothysfus est duodecimus lapis hic est rubens ;
J)
carior et pretiosor quo rarior. Et habcl duos colo- tanquam rosa, flanimulas ([uasdam de se fundens, et
ros [)riiicipales, unum purissimum quasi aurum, tormenta passionis quse pro
significat eos, qui inter
alterum quasi codum cum ost scrcnum, et superat Deo sustinent, tanquam flammas charitatis habent,
claritatcm omniuni gonuuarum, noc ula rcs pul- orantes pro eis qui se occidunt, et plus dolent de
clirior osf ad vidcnduiu, ct si i[ui volint euin poliro peccatis eorum qui occidunt quam de poena quam
obscurafur, si [)or sc rclinquifiir, clariorost. Hunc patiuntur. Et beneextremus ponitur, quia significat
diligunt rcgcs supcr omnes gemmas supor omnes
et oos qui pro inimicis orant, nam virtus virtutum est
divifias. llic significat cos qiii cxaminafi ot [)urgati orare pro sc porsequoutibus, cf paucos invenimus
cu[)idilatc cl sordibiis liu jus sa^culi sunl,utaurum qui hoc faciant. Aliter amethystus fribus coloribus
purum, (M inlcnduiif cliiiifati cadestrs vifa\ Et qui rcspcrgitur, purpureo, violaceo, et roseo. Per pur-
lianc virtutem habcnl
piadafam ainant vilam,
, cl purain nofanfur sancfi, qui cselestem habitum ge-
sunl clarioros cl puriorcs ol Dco amabiliorcs aliis runt in terris per violam, humilitas eorum cum
;

lioininibus. Eliam ipsi regcs sa^culi vcncranfur of odorc bona^ operationis pcr rosam, charitas, quse
;

niagnificant hanc vitam contomplativam. Dominus fantum in illis viget, ut ad passionein perveniant.
 : : ,

119 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 120

Inloipretatur autcni quasi ininimp ol)iius, ({uia a " niinit. l ndc ct inuuemores amentes dicunlui'. Qua-
l^rivativa csl particula, et (leOuoOEf? methystis ebrius propter non anima, sed quod excellit in anima,
cl p.^O'j cl)iietas, ([ui auteni in cluiritate Dei el pio- niens vecatur, tan^iuam caput ejus vel ocuhis. Unde
ximi vitani agnnt, minime sunt ebi'ii vino volupla- et ipse hoiiio secundum mentem imago Dei dicilur.
tum hujus sa-culi. Ita enini ha-c omnia adjuncta suiit aniniiT», ut una
C.\p. LIX. Dc naturn in comimwi, cl dc iiatiira Iio- res sit. Pro efficientiis enim causarum diversa no-

niinis rorum naturahum principis ultimo loco mina sortita est anima. Nam et memnria mens est,
creati, vt ultimoloco Iiic narrati. unde et iminemores amentes. Dum ergo cor])us vi-
vilicat anima est, dum vult aniinus, dum scit mens,
Nafura dicfa eo quorlaliquid nasci faciat. fiignen-
di enim et faciedi polens esl. Hanc ({uidam Deuni
dum recolit memoria, dum rectum judicat ratio est,
csse dicebant, a quo omnia creata sunt et existunt.
dum spirat spiritus est duin aliquid sentit sensus

Genus gignendo dictum cui quidam derivant no-

a ;
est. Nam inde animus sensus dicitur pro his quse
sentit, unde et sententia nomen accepit.
men a terra, ex qua omnia gignuntur, yr^ enim, id
Corpus dictuin eo quod corruplum perit. Solubile
cst ge Grsece, terra dicitur. Vita dicta propter vi-
enim afque mortale est, et aliquando solvendum.
gorem, vel quod vim teneat nascendi atque cres-
Oaro aufem a carendo aut cadendo appellata, eo (luod
cendi, unde et arbores vitam habere dicuatur, quia
vita careat, est enim proprie mortuorum, aut quod
gignunt ct crescunt.
in mortein cadat, unde et cadavcr. Crementum enim
Homo dictus quia ex humo est factus, sicut in
Genesidicitur. Creavit Dcus homincmda limoterra}
semen est masculi, unde et animalium et hominum
corpora concipiuntur, liinc et parentes creatores
(Gen. Abusive autem pronuntiatur ab utraque
ii).
dicunfur. Caro autein pro corpore ex quatuor ele-
substantia totus homo, id est ex societate corporis
et anima? nam proprie homo ab humo dicitur.
;
mcntis compacta est. Nam tersa in carne proprie

Graeci autem hominem anthropon quasi controver-

dicta est, aer in anhelitu, humor in sanguine, ignis
sum, ut habentem ramos deorsum, et radicem, id Habentenimin nobis elementa suam
in calore vitali.

est os sursum appellaverunt, eo quod sursum spe- qupeque partem, qute cuilibet i-edditur compage re-
ctet, sublevatus ab humo ad contemplationem sui
solutn.

artificis. Quod Ovidius poeta designat cum dicit

Sensus corporis quinque sunt, gustus, odoratus,
auditus, visio, tactus. Ex quibus duo, id est duo
Pronaque cum spectent animalia coetera terram.
eorum organa, aperiuntur et clauduntur, visus et
Os homini suhlime dedit, coelumque tueri.
C gustus duo semper patentes sunt, auditus et odo-
:

Jussit, et erectos ad sidera tollere rultus.

ratus et quintus id est tactus utrumque facit et
; ,

(OviD. Met. 1. II.)

neutrum. Sensus dicti, quia per eos anima subtilis-
Qui Deo erectus coelum aspicit, ut Deum qurerat, sime totuin corpus agitat vigore sentiendi. Unde
non ad terram intendat velut pecora quae natura et prjBsentia nuncupantur, quod sint praesenti-

prona et ventri obedientia finxit (S.\lust. in prol. bus, sicut prse oculis qu* pr8e.sto sunt oculis. Vi-
Catil). sus est qui a philosophis humor vitreus appellatur.
Animrf autem a ventis nomen accepit, eo quod Visum autem quidam fieri asserunt aut externa
ventus sit.Unde et Grsece ventus anemos |av£ao;] setherea luce, aut inferno spiritu lucido, per te-
dicitur, quod ore trahentes aerem, vivere videamur, nues venas a cerebro venientes atque penetratis ,

sed apertissime falsum est, quia multo prius gigni- tunicis in aeremexeuntes, ettunccommistionesimi-
tur anima quam concipi ore possit aer, quia jam lismaterifevisum dantes.Visus dictus quod vivacior
in genetricis utero vivit. Non est igitur aer anima, sit ca-teris sensibus ac praestanf ior sive velocior, am-

quod putaverunt quidam qui non pofuerunf incor- pliusque vigeat, quomodo et memoria inter csetera
poream ejus cogitare naturam. Spiritum idem quod mentis offieia. Vicinior enim est cerebro unde om- ,

animam evangelistam pronuntiat, dicens: Potesta- D nia manant, unde flt ut ea qu?e ad alios perfinent sen-
tem haheo ponendi animam meam, etiterum sumendi susvidcrcdicamus,veluticum dicimus: Videquomo-
eam (Joan. x). De hac enim Domini anima passionis do sonat, vide quomodo sapit, etc. Auditus appella-
tempore memoratus evangelista ita protulit, dicens tus quod voces audiat vel hauriat, hoc est aere ver-
IncIinatocapitetradiditspiritum(Joan.-x.jx),eta]iuH: berato suspiciat sonos. Odoratus quasi aeris odore
Emisit spiritum Matth. xvii). Et quid est spiritum attactus, facto enim naribus aere sentitus. Sic et
tradere aut emittere, nisi animam ponere ? Sed ani- olfactus, quod odoribus liat. Gustus a gutture vel
ma dicta est propter hoc quod vivit ; dicitur autem gustando dictus. Tactus eo quod pertractet et tan-
spiritus vel spiritualis natura pro eo quod spiret in gat, ct per oinnia membra vigorem sensus aspergat.
corpore. Item animus idem est quod anima, sed Nam per facfum probainus quidquid caeteris sensi-
anima animus consilii. Unde et dicunt phi-
vitse est, bus judicare non possumus. Duo enim sunt genera
losophi etiam sine animo vitani maneie, et sine tactus : nam aut extrinsecus venit quod feriat
mente animam durare. Unde et amentes vocant, aut intus in ipso corpore oritur. Unicuiqueenim
nam mentem vocant ut sciat, animam ut velit ; mens sensui propria oi-gana dantur. quod videndum Nam
enim vocata quod emineat in anima vel quod me- est,oculiscapitur, quodaudiendum,auribus moUia :
 121 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 122

et flura tactii existimantuf el judioantur, sapor ^ non visis certa est vitse desperatio. Circulus vero,
gustu, odor naril)us. qiio albno partes oculi a piipilla separantur discreta
Cap. LX. 1)(; Iioiiiinis nioniJjris uc paiiiijus. nigredine, corona dicitur, eo qiiod rotunditate siii

datumque est illi

Priina pars corporis oaput est, ornet ambitum pupilhe. Vertices ipsos oculorum
hoc nomen, eo quod sensus omnes cl nervi inde qiiidam valvas ai^pelanf, a similitudine valvarum.
initium capiant, unde ipsius aninifc qua; consulit Palpebrffi siint sinusocuIorum,a palpitafione dictse,
corpori, quodaminodo personam gerit. quia sempcr moventur, et concurrunt invicem, ut
Vertex est suprenui j^ars capitis, (pia capilii re- assiduo motii reficiant infuifum. IMunita; sunt autem
vertuntur, id est dcorsum dependenl, ut lujs a ver- vallo capillorum, ut et ajiertis oculis si quid inci-
tice montis descendinius. derit, repellatur, et somno connivenfibiis fanqiiam
Calvaria ab ossibus calvis dicta por defeclionem, involuti quiescant latentes. In siimmifate autcm pal-
et neutraliter pronuntiatur. pcbrarum, locis quibus sc utricque clausic confin-
Occipitium capitis pars posterior, quasi contra gunt, existant adnati ordine servato jiili, tutelam
capitium, vel quod sit capitis retrorsum. oculis ministrantes, ne irruentes facile in jurias ac-
Capilli quasi capitis pilli, facti ut decorem pra»- r, cipiant, et ex co noceantur, iit pulveris vel cujus-
stent, et cerel)rum adversus frigus muniant atque cunquc crassioris materiai arceant contactum, ut
a solc defendant. Pili autem dieti a pelle, de (jua ipsum quoque aerem turbatum se claudendo exclu-
proccdunt, sicul ct pilum a pila dicitui-, ul)i pig- dant, et sic tenuem atque serenum faciant visum.
mentuin contunditui-. Lacrymas alaceratione mcntis quidampufant dictas,
Ciesariesa cedendo vocala, ideoque laulum viro- alii lacrymas dici exisfimant, ideo quod Grfeci
rum est. Virum enim lonsum esse decet. ^(ixp-ja vocant. Cilia sunt tegmina, quibus coope-
Coniie sunt proprie incisi capilli, et est (Irecus riiintiir oculi, et dicta cilia quod celent oculos, quos
sermo, nam comas Gra^ci, K6ii.xi a secando vocanf, fcgunt tiita ciistodia. Siipcrcilia dicta quod supcr-
unde et y.£ipeiv tondere. Inde et cirri vocanlur, (|uod posita sint ciliis, qiife ideo vesfita sunt pilis, ut
etiam idoni Grtwci mallonem vocant. oculis miinimentum fortius quam palpebrse prseten-
Crinesproprie mulierum sunt.Dictiautem crines, dant, et ut sudorem a capite fluentem repellant.
00 quod discernantur vittis unde ct discrimina ; Inlorcilium vero est medium illud, quod sine pilis
diciuitui' a (juibus divisi religantur. est inter supercilia et palpebras.
Tempora sunt ,
qiue ealvarire dextra hcvaque Gen« sunt inferiores partes oculorum unde barba
subjacent, qu?e ideo sic nuncupantur, (juia moven-
C inidioat, nam Grtece genos barba, inde el genae,
tur ipsaque mobilitale quasi tempora mutantur. quod inde incipianl barbpe gigni.
Facies dicla ab afligie, ibi enim est tota figura Mala3 sunt eminentes sub ocuUs partes ad pro-
hominis et uiiiuscujusque personse cognitio. Vultus tectionem eoruni suppositfe. Vocatae aufem malne
vero dictus eo quod per eum voluntas animi osten- sive, qiiod infrii oculos in rotunditatem promineant
difur, secundum enim voluntatem in varios motus modum maIorum,quie Gracci mela appelanf, sive
in
mulatur uude ^ct diflcrunt inler se, nain facies
;
quod sinf supra maxillas.
simpliciter accipitur de uniuscujusque naturali Maxilla^ per diminutionem dicuntur a malis, sicut
as})ectu, vullus ;uilcni iinimorum qualitates signi-
paxillus a palo, taxillus a talo.
licat.
Mandibuhc sunt maxillarum partes quibus et
Frons ab oculorum foraminibus, vcl a prte se nonicii faclum.
fcrendo nominata est. Hisc enim imago quajdam Hiirbam veteres vocaverunt, quod virorum sit,
animi quoque motum specie sua exprimit, dum vel non mulicrum. Auribus nomen inditum est a voci-
Ii«ta vel fristis est.
bus hauriendis : Unde et Virgilius ;

Oculi vocati sive quod eos ciliorum tegmiua occul-

Vocomqiin Iiis auriljiis Iiansi :
fant ne qua incidentis injuriiB offensione Itedantur,
D (VmciL. yEiieid. iv, vers. 359.)
vel quia occultum lumen habent, id est secretum lilt.

vol intus posilum hi infcr oinnes seiisus viciiiiores

; aut quia Gra3ci vocein ipsam avo/jv auden vocant
animaj existunt. in oculis omne meiitis indiciiim ab auditu. Per immutafionem enim littcra! aures
est, unde et animi jicrlurbatio vel hilaritas in oculis quasi audes nuncupatie Vox enim repercussa
siint.
apparef. Oculi cl iuiiiiiia idem sunl. Kl didi luini- Iicr luifractus aurium sonum facit (juo sensum ,

iia, quod cx cis iuiiuMi mauiil, vcl (juod ab iiiilio siii cxcipi;inf aiidicndi.
clausam tcneant hiccin, aut extrinsecus acccpla siimma pars auris, ab acumine dicfa.
Pinniili»
visui proponenda rcfuudant. Pupilla est cenfriim Pinnon enim anfiqui acutum dicebant. Unde et
oculi, iii (jiio vis cst videnti, ubi quiii iinagiues bijieiinis et jiiiina.
parva> vidcntiir, jiroj^leicii pupilia; dicuulur, niun Narcs idcirco nominantur, quia per eas vcl oder
parvuli luij^iili dicunfur. lliinc plcriquc j)ui)ill;iiu vo- vcl spiritus manarc non desinif, sive (juia odorc nos
cant, eo quod sit pura et imjiolluta ut suut puellee. admonent,iit gnari simus ac sciamus undeecontra- ;

Physici diciinf ciisdcm j)uj)illas, (jiiiis vidcmiis in rio ncscicnfcs ct rudes ignari dicuntur. Olfecisse
ociilis, morituros iinlc fridiuim non habcr(\ ([uibus cnim vcleres scisse dicebanf. Tcrenfius : « .Vc non
123 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 124

totis scx monsil)us prius olfecisse quam illc quid- ^ Suhlinguiuin opcicuhim gurgulionis, (jiiasi parva
quain (•(ppcrit. > Nariuni rocta pars, eo i|uim1 jrqua- lingua, (luic foramcn lingine redudit operif^iue.
lilcr sil in loni^^iludincni ct inlunililatcni p(jrrccla, C.olluin dicluin (luod sif rigidiim cl tercs uf co-
cohunna vocalur, cxtrcuiitas cjus pyiiila a funnula luinna, bajulaus ciiput cf suslcnliins, (piasi capi-
poini pyri, qune vcio dextra hrvaquie siint, i)iniiui:c toliuiu, cujus anlerior pars giila vucalur, poslcrior
alaruin siinilitudinc, incdiuin aulcin iulcrtiniuin. ciivix.
(^s (liclinn, ([uia pcr ipsuiu «luasi per ostiuni ct autem vocata,qnod i)cr eain cerebruin
(lcrvix
cibos infroiniltiinus, ct spuluin foras projiciinus, iidmedullam spiuio (iirigiliii-, (piiisi cerebri via.
vcl qnia eo ingrcdiunlur cilji, et indc oj,'rc(liunlur Vcfcros aulc.ii pluriili fiinfuiii numcro cervices dice-
sormones. hiiiil, jiiimus lloitcnsius c(!rviccm singulariterdixit.
Lahia n lahciulo sunf vocata, (|uod aulein supc- (^ervix autem niuic in singuliiri niimcro memhrum
i'ius ost. Lahiuni dictuin quidain volunf quod infc- ipsum significiif, iiam |)liirali niimero cervices con-
rius, eo quod irrossius sit, lahruin. Alii viroruin tumiiciiun siepc demunsliiint. Ciceio in Verrinis :

labra, niuhcruui dicuiit la])ia, scd confunduntur. « Prajtorem tu accusas frangere cervices. »

Linguic a lingendo ciljo putat Yarro nomen impo- r> Humeri dicli (piasi armi, iid distinctionein lio-
sifuin, alii ([uod articulatos sonos ligaf in vcrha. minis a pecudihus imilis, ut iii iiumcros, ilhe iirmos
Sicut cniin plcctrum chordis ita lingiia illiditur , liaheic dicanlur; iiiim pruprie armi quadrupcdis
dentibus, ot vocalem sonum emilti cnicit. sunt.
Dentes Grseci oduntes [o5(ivT£;] dicunt, ct indc Hala sommi humeri pius posterior et occiil-
lafinnm videntur trahcre noinen horuin piiini, piic- : tior.

cisorcs dicuntur sive pra!cisivi , (juia omne (juod Brachia a forlitudine nominala sunf, l^ary IfjXfjJ
accipitur, ipsi prius incidunt. Sequentes canini vo- enim Grtece grave et forte significat. In lirachiis
cantur, quorum duo in dextera maxilhi sunf, et duo cnim fliori lacertoruin sunt, et insigne musculorum
in sinisfra, cf dicti canini , ([uia ad siinilitudincni loliur existit. In his sunt fori, id esl musculi, et
caninorum existunt, sicut ct homines ([uod ct pos- dicti tori, quia illic viscera torta videantur.
sunt priores pra^ciderc illis fiadunt ut confringiint. Cubitus dictus, quod ad cihos sumendos ipsi
Hos vulgus pro latiludine, longitudine et rolundi- incumbiinus.
tate columollas vocant ; ulfimi sunf molares, qui Clna secundum quosdam ufriusque manus ex-
concisa ii priorihus iitque confracta suhigunt ct tensio est secundum alios cubitus quod magis
;

molunt atque mandunt, undc ct molarcs vo^^afi sunt, Q veruin est, quia GraH!e olenos cubitus dicitur.
Dentium autom numcrum discernit qualitas sexns, quod ex eis
Alic sul) brachiis sunf appcllata?, eo
nam in viris plures, in fominis pauciores existunt. in modumahirum motus brachiorum inchoet; quas
Gingivoe a gignendis dentihns nominatio sunf, quidam ascillas seu axillas vocant, quod ex eis
factiB sunt autem efiam ad decorcm dentium, ne brachia cillenfur, id est maveanfur. Unde et oscilia
nudi horrori pofius quam
oiniimcnfo existerent. dicta ab oo quod cillentur, id csf moveautur ora ;

Palafum nostrum, sicut ccelum sursum est posi- nam cillere est movere has quidam hircos dicunt,;

tum, efinde palatum a polo per dcrivationem. Sed eo quod in pleris([ue hoininihus hircinum fetorem
et Gr;«ci similifer palafum cjpavf^jy.ov uraniscon reddant.
appellant, eo quod pro sui concavitate coeli simili- Manus dicta ([uod sit totius corporis munus ;

tudinein haVjcaf. Fauces a fundondis vocibus nomi- ipsa enim cibum ori minisfrat, ipsa operafur oinnia
nafse (juasi foces, vel fauces quod per eas fainur. afque dispensaf, per eam accipimus et donanius.
quod pereas a pulmone
Arteriie vocatiTR sunt sivc .\busive etiam niiinus ars vel artifex, unde et inanus
aer, id ost spiritus fcifur, seu quod arctis of an- pretium dicimus, ct armatorum copias.
gustis meatibus spirifum vifalem contineant, unde Dextra dicitur a diindo, ipsa enim in pignus pacis
sonos vocis emiftanf, qui soni uno modo sonarenf, D diitur, ipsa testia lidei al([ue sii! :tls peihihofiir, et
nisi lingufc mofus disfantias vocis efficeref. Tolcs hoc est illud apud Tulliun Fidem publicam
: «

Gallica lingua dicuntur, quas vulgo per diminutio- jussu senatus dedi, id est doxtiam. « Unde et Apo-
nem tonsillas vocanf qua^ in faucibus turgescere stolus dicit Dextras iinlii
: (lciJciiiiil r;l Dnrnnhto
solent. socielntis iGhL u).

Mentum dictuin ([uod inde mandihula; oriantur, La:va dicitur quod sif hcvis, id est sine asperi-
vel quod ibi migrantur, vel quod dum mentionem tate et callo, qui dextrte ex labore inducilur.
alicujus loquendo facimus ipsum movemus. Sinistra autem vocata, (juasi sine dextera, sive
Gurgulio noinen fiahit a gutfure, cujus mealus quod rem fieri sinat, et non faciat. A sinendo enim
ad os et nares protcnditur, hahens viam qua vox sinisfra dicitur.
adlinguam fransmittitur, ut possit verha collidcre; Palma est menus expansis digitis, sicut contractis
unde et garrire dicimus. pugnus. Pugnus aufem a pungendo dictus, vel a
Rumen proximum gurgulioni,quo cibus ef pofus pugna, aut confra sicut palma a pandendo.
devorantur; hinc et bestife, quic cihuin j-evocanl Digiti nuncupiili vel quod decem sunt, vel quia
et remandunf, ruminare dicunfur. decenler juncti sunt nam habent in se et numerum
:
125 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 126

perfeclum ordinem (leccntem. Unde primus pol-

et A. tine propric spiramenta dicuntur, eo quod per eos
lcx vocalur, quod inter alios virtule polleat et po- viviticus spiritus exterius ministretur.
testate. Secundus index et salutatorius sive demon- Arvina est pinguedo cuti adhaerens.
stratorius, (juia ferc co salulaiuus, vel ostendimus, Pulpa est caro sine pinguedinc, dicta quod pal-
plerumquc
vcl indicamus. Tcrtius inii^udieus (piod pitct resilit cnim s:«pe. Ilanc plerique et viscum
;

pcr eiun opprobrii inscctatio ostendilur et podcx vocant, eo (juod glutinosa sil.

mundaiur, et iste est medius. Quarlus annularis, Membra sunt corporis partes.
eo (juod iu ipso annulus geritur. Idemetmedicinalis Artus quibus colligantur mcml)ra, ab arctando
({uia eo collyi'ia a medicis collinunlur, vel quod eo dicti. Vel artus dicti quod colligali inviccm ncrvis
puisus infirmorum sentitur. Quintus auricularis, arctentur, id est stringantur, ({uorum diminuliva
quod aurem eo sealpimus et purgamus. sunt articuli ; nam artus dicimus memljra majora, ut
Ungueset Gi-a^co vocamus
enim hos onyches ;
iiji brachia ; articulos minora, ut digitos.
[ovu)(e;| unguendo, quod
dicunt. Alii dictum voluntab NerviGrasca dcrivatione quos illi nevra
appellati,

sitpolilus ctliu'idusquasi unctus. Estquc animalium [vsupa vocant. Alii Latine vocatos nervos putaut co
]

habcntiumdigitosdistinclos, ut lioniinum, simiarum r> quod artuum conjunctiones invicemhis inhsereant

avium, leonum, canum., etc. Ungula non habcn- Maximam autem virium substantiam nervos facere
tium digitos, ut equorum, mulorum, asinorum, certissimum est; nam quanto fuerint densiores ,

l)Oum, cervorum, et similium, quorum quajdam tanto propcnsius augent firmitatcm.

fissas habenl ungulas. Compagia sunl ossium capita, dicta coquodsibi
Truncus est media pars cori^oris a collo us([ue ad
compacta nervis, velut glutino quodam adhae-

inguina, dc (juoNigidius Caput collo vchitur, trun-

:
reant.

cus sustinctur coxis, et genibus cruribusque. Ossa sunt corporis solidamcnta in his enim ;

Thorax a Gnecis dicitur anterior pars truncia positio omnis et robur subsistit. Ossa autem ab

collousque ad stomachum quam nos dicimus ar- usto dicta, propterea quod cremarentur ab antiquis
cam, eo quod ibi sit arcanum, id est, secretum, a sivc, ut alii pulant, ab orc, eo quod il)i pateant

quo cseteri arcentur. Unde et arca et ara dicta, naiu alibi uliiiiuc cute, visceribusqne obtecfa ce-
quasi res secreta, cujus emincntes partes mamilla^ lantur.

dicuntur, inter quas pars illa ossea pectus dicitur Medullfeappellatee quod sint ossiumpartesmedise
;

dextra autem la^vaque costaj. vel ([uod eis madefiant ossa; impinguant enim ea

Pcctus vocatum, eo quod sit pexuui inter emi- C ct confortant.

Verlibula sunt summa? ossium partes, crassiori-
nentes mamillarum partes unde et pectus dicitur, ;

co quod pexos capillos

bus nodis conglobata, dictaeo quod ad inflexionem
facit.

Mamilhu vocatto quod rotundoe sint, quasi maloe

membrorum illa verfantur.
Cartilagines ossa mollia et sine medulla, quod
pcr diminutionem. Sed papilkc capita mamillarum
genus narium discrimcn, et costarum
auricula?, et
sunt, quas infantes sugentes comprehendunt, ct
extrcmitatcs habcnt, sive opercula ossium qua? mo-
dictfie papilliie quod eas infantcs quasi pal]iant dum
vciitur. Et diclre cartilagines, quod levi aftritu ca-
lac sugunt; pcrinde mamma cst tola emincntia uljc-
ris, papilla vero breve illud unde lac ti'ahitur.
rent dolore dum flecfunfur.
Costas, ai)])cllari quidam putant, quod ab cis cu-
Ul)era dicla, vel quia lactc ubci'a, id estfecunda,
stodiantur intcriora, et tota mollitics venfris vallata
vel quia uvida, humore scilicet laclis in modum
salvetur.
uvarum plena. Lac vim nominis a colorc trahit,
Latus, qui ajacenfibus nobis lafet; esteniml?eva
quod sit albus liquor, leucos fXjuy.^i;] enim Gra^cc
pars corporis ct dextra, ufrinqnc intcr anteriora et
albus dicitur, cujus natura ex sanguine commutatur.
posteriora profensa. Dexlro autcm lateri habilior
Nam quid sanguinis nondum fuerit
post partum si
^ motus ferendo accomoda-
est, la3vo forfior, et oneri
uteri nutrimento consumptiun, naturali meatu fluit
tior; i])sa enim gcrit clypeum, ensem, pharetram,
in manuuas et earum virtute albcscit, lactis acci-
et reliqua onera, ut expedifa sit dcxfera ad agen-
piens qualifatem.
dum.
Cutis est, qu!fi in corpore prima est appellata Dorsum csf a cervice usque ad renes deorsum.
quod ipsa corpori superposita, incisionem primam Dicliiin aulciu dorsum, (]ui)d sit superficies durior
patiatur. Cutis enim Gmsce incisio Latine dicitur, corporis iu modum duri ursi, forfis et ad portan-
F]adcm et ])(dlis, ([uod cxtcrnas injurias corjioris dum ct ad ])crpcticndum.
tegendo |)cll;d, pi-imos(]iu' ct venti et solis ardores Tcrga dicfa, quia in eis supini jacemus in terra
perferat. quod soliis lioiuo potcst nam muta animalia fan-
:

aulcm jam dclracta ac sul)acta corium di-

Pellis tiim iuil iu vcnlrem, aut in latus Jacent, unde abu-
citur, et est ci-assior cutis. Corium autem appellatur sive iu auimalibus ferga dicunfur. Scapula a scan-
per derivationem, quod eo caro tcneatur vel tcga- dcndo dicitur. Inferscapulium esf spatium quod est
tur, sed hoc iii brutis aniinalibus luoiuiuin csl. inter scapuhis, unde est nominafum.

Pori corporis Grseco nomine appellantur qui l^a- Paliosuntdorsidextralevaqueeminenfiamembra,

427 APPEXDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 128

(licla (juoil in hiofanilo eas ])reiniiniis ot vil)ranins, A mus undo: el oiiiii prajliiitoi-es siih fciuiiiihus oquos
quod (,Ji'a'ci palin (licMuif. amisisse dicebantur.
Spina est junclnra (lorsi, (licla (|nO(l liahi^at radio- ('oxii? quasi conjuncfi iixos, in ipsis oiiiin feinora
los ut spinas acutos, cujus junctur* spondylia ap- moventur, quorum concava verlebrie vociintur.
pellanlnr iir(i])lcr paifem cei^ehri (pup fertiiri)er hos Suffraginos sunt plicaturtO crurum poslerioruiu
lonyo liacln ad caMcras coiiioris partes. Sacra spina ox (lua(liiii)odibiis, qu;c retrorsuin jilicanlur ut ge-
est ima perpeluse spiniP, ({uam (IraMu upov vCjtcv nua iii iintoriorihus cruriltiis, antrorsum : diclK?que
hieron noton vocant, qnoniam primnm infiinte con- sunt, ()uod sunVingunfur, id esf, snbtus tlectunfur,
(•ej)lo nascitnr, ideoqne et in hostiii id primiiin ii non suprii sicuf genua.
Genlilihus diis snis dahatnr, iiiidc et sacni si)in;i Gonua sunt commissiones femorumct cruruin, et
dicifur. dicuntur genua eo quod in utero genis oculorum sunt
opposifii. Gohiorent eniin sibi ibi, et cogn'.!ta sunf
Henes ail Varro dictos, quod rivi iih iis ohsceni
humoris fluant ir.o tou puiv a verho rhein, quod genua oculis lacrymarum indicil)ns et miscricordiie

sijjnilicat fluere nan venaj et medulIiTe tenuem li- nam a genis genuadicunfur. Donique compliciitum

quorem desudant in reues, qui li^inor rursus a roni- p. in genua gigni, foimari^iue hominem dicunt, ita nl
l)us calore vcnerls resolutus decurrit.
genua sursum sint, (luibus oculi formantur utcavi
liant et rotundi ef etiain reconiliti, ipsos enim in
Lumhi a lihidinis lascivia dicti, quia inviris causa
corporete volniitatis in ipsis esl, sicut in umbilico utero matris genua compriiuunt. Ennius « Atque :

feminis. fnde etah Joh inexordio sermonis dictum genua comprimit acfa gena.n Inde est (piod homi-
est : Accingc siciit vir Jiiwbos fiios (Joh. xxxvini, nes dum adgenua seprosternant,stafim lacrymam-
ut in his esset resistendi prseparatio in qnilius est tur. Voluit enim natura eos uferum maternum me-

lihidinis usitata dominandi occasio. moria recolere ef reminisci, ubi qiiasi in tonebris
Umhiiicus medius locns oorporis, dictus quod
est
considebant antequam ad lucem venirenl.
sit umbo iliorum nnde et umbo appellatur locus in
;
Grura dicfa, quod his currimns ef gressum faci-
niedio clypei a (|uo dependct.
mus, et sunt a genihus usque ad ciilccs.
Tibise vocatie quasi fubif sunt enim longitudine
llia Griieco sermoneaiii^ellanfur, quod ihinos ol)-
;

volvamus, Grcece enim d'/M<} ileo vertere et obvol- et specie eis similes. Ef sunt ossa aut piirfes anfe-
riores in crure, etsuraj sunt posteriores.
vere dicitur.
Talus dictus a tolo : nam tolus est eminons ro-
Clunes vocafi, quod sinf juxfa colum quod est
Q tunditas, et inde fasligium leinpli rotundi tolusvo-
longum, suntque tumores nafium.
catur. Talus autem suh crure est, etsub talo calca-
Nates quod in ipsis innitimur dum sedemus. rnde
neum.
et conglobiita esf in eis caro, ne prementis corpo- Pedes ex Grteca etymologia nomen soi tifi sunf
ris mole ossa dolerent.
Ilos enim GiM'ci podas [n65acj dicunt. Sunt qui a
Genitalia corporis partes, ut nomen ipsum docet petendo ferram dictos putenl, quia alternis motihus
gignendfe soholis acceperunt vocahulum ([uod his solo fixi incediint.
procreatjur et gignitur. Hitc et pudenda pro vere- non rotundae,
PlanttP a planitie nuncupata^, quia
cundia, sive a puhe. Unde et indumento operiuntur, ut inquadrupedihus, nesfarenonpossitbipeshomo,
Dicuntur aulein isfa ef inhonesta, quia non iiabent sed plan;e atque longiores formatie sunt, utstabile,
eamdem speciem decoris sicut membra^iuio in prom- corpus efficerent. Sunt autem planta?, anteriores
pfu ct prospectu locafa sunt. Dictum ef verrelrum parles, quio eliam de mullis ossibus conslant.
membrum virile sive quod viri est tantum, sive Galx vel cales vel calcis prima pars plantte, a
quod ex eo virus emittitur: nam virus proprie di- calco illinoincn impositum, quod terram calcamus
Gifur huinoi- fluens a natura viri, sive a verrendo, hinc et calcaneus.
sive demum a vere. T) Solum est inforior pars p '
'is, dicla quodeo vesti-
Testiculi per diminutionem a testihus dicfi quo- gia, terrse imprimimus. Pcd et soluni dicitur omne
rum numerus incipit a duobus ; hi seinen calamo illud quod aliquid sustinet, quasi solidum, unde et
ministrant, quod a spinae medulla et renibus et lum- leiTa solum dicitur, quod cuncta sustineat: aer so-
bis suscipiunf gratia procreandi lum avium, ef solum pedis, quod totam corporis
Serotum qua festiculi sunf.
est pellis in inolem portet.
Posteriora vocata, quod refro sunt et vulfu ii Viscera non solum intesfina dicimus, sed quid-
aversa, ne dum alvum purgamus, in^iuinaremus quid sub corio est inter cutem et carnem et ossa,
aspectum. Ifem viscera vitalia, id est circumfusa loea cordis,
Meatus inde appellatus quod per eum meaut, id uf si viscus quasi vis cordis, eo quod ibi vita, id
est egeruntur stercora. est animacontinetur. Item viscera capita nervorum
Femora dicta, quod ea parte a femina sexus viri ex sanguine et nervis copulata.
discrepet. Sunf ah inguinihus usque ad genua. Item lacerti a similifudine lacerforum reptilium
Femina autem per derivafionem femorum partes quia in singulis meinbiis loca sunt per qutu eis no-
sunt, quibus in equitando tergis equorum inhsere- mina dantur, ut cor quod sif in medio corporis :
129 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 130

appellaturque a noininc .similium animalium supcr A Flbrse sunl jecoris extremitates, sicut extremse
terrani viventium. Nam inde musculi a muriuin si- l^arles foliorum in vitibus, sive quasi lingua^ venaj
militudino. Sicut a lacerta lacerti. Inde eliam tori, (Miiinenles. Diclas aulem volunt libras, ([uod apud
quod illic viscera lorta videantur. gcnliles in sacriliciis ad Phoebi aras ab ariolis fe-
(!or a Grteca derivatum appellatione ([uod illi car- rebanlur, qiiibus oblatis atque succensis responsa
dian y.apr^^av dicuiit, sicut a cor et uro dicitur nobis acciperenl.
cura,incordc enini ouinis sollicitudo vitte et scien- Splen ilictus a sup[)Icincndo, ex contraria parte
lia^ cura cst. Quod ideo pulnioni vicinuni est, ut cum jecoris, ne vacua exisleret, ([uem quidam risus
iraaccenditur, pulmonis humore teaij)eretur. Hujus causa faclum existimant nam splene ridemus, felle
;

dua; arteriai sunt, quibus sinistra plus sanguinis irascimur, corde sapimus, jecore amamus, quibus
habct, dextra i)lus si)irilus. 1'nde et in dextro bra- quatuor clemcatis constanlibus, integrum est ani-
cliio pulsuin despicimus. mal.
Proecordia sunt loca codi vicina, ([uibus sensus Fel est a[)pellatum, quod sit folliculus gestans
percipitur, ct dicta sunt praecordia, eo ([uod ibi sit humorem, qui vocatur bilis.
principium cordis quod cor pra;-
et cogilationis, aut Stomachus |<jTO[j.a-/o;] Grsece os vocatur, eo quod
cingiunt, sunl enim pellicukc circum cor, in qui-
B quasi oslium ventris ipse cibum accipiat, atque ad
l)us aflectionuin sedes. intestina transmittat.
Pulsus vocatus est, quod palpitet, cujus indicio Intestina dicuntur, eo quod corporis inferiori
aut inlirmilatein intelligiinus aut sanitatein. Hujus parte cohibentur, quse idcirco longis nexibus coor-
du[)Iex est motus, aut simplex, aut com[)')situs. dinata sunt in circulorum modum, ut susceptas
Simpiex est, qui ex uno saltu constat. ('.oini)ositus escas paulatin digerant, et superadditis cibis non
est, qui ex pluribus motibus inordinatis et inaequa- impediantur.
libus exislit. Qui motus certa habent spatia, dacty- Omentum est membrana qufe continet intestino-
licum pulsum vocant ([uandiu sine vitio fuit. rum majorem partem quod epitolin Grseci vocant.
;

Venaj dictae eo quod vite sunt natantis sanguinis, Disseptum inlestinum quod dicernit ventrem et
atque rivi per omne corpus divisi, quibus universa csetera intestina a pulmone, vel a corde.
membra irigantur. Csecum intestinum, quod sit sine foramine et exi-
Sanguis ex Grajca ctymoiogia nomen duxit, quod tu, quod Groeci tisonenteron vocant.

vegetetur, et sustentetur et vivat aao? saos enim Jejunium tenue intestinum, unde et jejunum di-
sospes dicitur. Sanguis autem est dum in corpore p citur.
est etTusus vero cruor, nam cruor vocatur, eo
; Yenter autem et alvus et uterus inter se difTerunt.
quod elVusus currat, vel ab eo quod currendo cor- Venter est qui acceptos cibos digerit, et apparet
cruorem iiiter[)retantur saiiiem et sangui-
ruat. Alii exlrinsecus, tenditqiie a pectore usque ad inguem,
nem corruplum ([ui emittilur. Alii autcm sangui- et dicifur venter, quod per totum corpus alimenta
nem vocanl, ([uod sit suavis. Sanguis autem non est ministrat vitae.
integiM- nisi in juvenibus. Nam dicuiit physici niinui AIvus est qiia; cibum recipit, ct per excremcnla
sanguineui [icr tclatcs, uiidc in scnihus Iremor est. purgari solet. Kx ipsa eniin sordes stercorum de-
Proprie autem sanguis anima' [^osscssio et sedes fluunt. Sallustius : « Siinulans sibi alvum purgare. »

est, ideo genas mulieres lacerare solent in luctu ut Et vocatur alvus quod abluatur.
manibus gratificenf : indc ct purpur;e vestes et flo- lltcrum sohc mulieres haljcnl, in quo concipiunt
res purpurei mortuis prad)cnlur. ad simililudiiiem cauliculi ; taincn aucfores pro
Pulmo cx Grtcco Irahif vocabuluiii ,
pulmoucin ulriusque sexus ventre plerumque poniinf , iiec
eniiii pleuinon [::asu[x(jjv] vocant, eo ([uod cordis ila- poefse tantummodo, sed Vocalur autem
et cseteii.
belluni sit, in quo pneuma, id est s[)iiilus est, per ufcrus, ([uod diiplcx sit, et ab utraqiie in duas se
quod et agilatur et movefur, undc ef [mliuoiics vo- tj divifat parfes, ([u;c in diversum diffusic ac rellexPB
cati sunt. Nam Grasce pueiuiia [7:vE'jfxa| s|)i!ilus di- (ircuaiplicanfur in modum cornu arietini, vel quod
citur, ([ui llando et agitando acrem emiltit ct leci- impleatur foetu interius. Hiiic et uter, quod aliquid
pit, a ([110 movcatiir [)ulmoiics cf [)al[)ilaaf, cl apc- iiitriiisccus hebct, uf membra et viscera.

riunt se ut flafum capiaiit, cf sfringuat uf cjicianf, Aiiualiculus proprie porci esl, hinc ad ventrem
est organum corporis.
enim ut translatio.
Jecur nomen habet ex eo ([uod vicinum cordi ha- Matrix dicilur quod fefus ct embrio in ea gene-
lieaf locum inde enim atfrahit sanguinem qui in
; rcalur. Scincn cuim rcccpfiim confovef, confotuin
cercbrum subvolal et inde ad oculos CLcfcrosque
, corporat, corporafum in niembra distinguit.
census et membra dilfunditur, ct calore suo succum Vulva vocata quasi valva, id ost janua ventris,
ad se ex cibo tractum verfit in sanguinem, quem vcl ([uod scmen recipiat , vel quod ex ea fetus
nd usum pascendi nufriendi([ue singulis membris procedat.
praebet. In jecore autein coiisistit voluptas et concu- Vesica dicfa, quod si vas aqua\ Ipsa cnim de re-
piscentia, ira3 et amores, secuudum eos qui de phy- nibus urina coliecta csmpletur, et humore distendi-
sicis rebus disputant. tur, cujus usus in volucribus non hahetur.
131 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 13^

Urina aulein dicla a Groeco, oup^o), id est meio A proxila, et pectus amphiin. In mulieribus leves ge-
st'u niingo, et Gra)CO cujus indicio et salus et
oupo;, nae, et angustum pectus ; ad concipiendos autem
a'{,n-itud() nionstralur. Oui luuudr Lidino loliuni di- fctus et poitandos renes ct latcra dilatata. Quoniam
citur, <j[uod eo lola vcslinienla nnuida eriiciaulur. (luie pertinent ad hominein ct partes aninne et
Senicn esl quod jacluin sumilur aul iii lcira aut corporis, ex paite dictum, cst nunc ajtates ejus ;

utero ad gignendum vel fructus velfetus. Est enim subjungamus.

li(|uor ex ciiji et corporis dccoctionc faclus, ac V.xv. LXI. I)o ivtiilihus lioininis, ct yar.nljiiHH onriun,

dilVusus pcr vcnas at([ue incdulias, (jui indc dcsu- cliain usquo nd morteni, ot mortuos.

dalus, in luoduin sentinuc crescil in rcnil)us, eje- Gradus a^tatis sex sunl, iiifantia, pueritia, adole-
clusquo per coitum, et in ulerum mulieris susceptus, scentia, juventus, virilis gravilas, alque senectus.
calorc (luodain visccrum, ct mcnslrualis sanguiiiis I'rima a^las infantia est pueri nasccnlis ad lucem,
irrigatione fornialur in corpus. ([u;c porrigilur in seplein annos. Secunda ajfas
.Mcnstruum estsupervacuus mulicrum sanguis, pueritia est, id estpura, et nondum ad gigncnduin
dicta autem sunt menstrua a circuitu lunaris luminis, apta, tendens usque ad quartum decimum annum
quo solet hoc cvcnirc profluvium. Luna enim Graico tcitia adolescenlia ad gignendum apla, quiB porri-
mene (Jir,vr) dicilur, ha.'c el muliebria nuncupanlur. B gitur usque iii viginli oclo annos ;
quarta, juven-
Nain inulier solum animal menslruale est. Cujus tus, firmissiina omnium ajtatum, finiens in (juin-
cruoris contactu fruges non gcrminant, acescunt quagesimo anno. Quinta aetas est senioris, id est
musta, inoriunlur herbse, ainittunl arbores felus, virilis gravitas, qua; csl dcclinatio a juveniute ad
ferruin rubigo corruinpit, nigrescuiit icranicnl si ; seneclutem, nondum senectus, sed jamnon juven-
qui canes inde ederint, in rabiem efferantur glu- ;
tus, quia senioris ajtas est, quain Grujci presbyten
tinum asphalU quod nec ferro, nec ignc dissolvi- vocant, nam senex apud Gryecos non presbyter
tur, ipso cruore pollulum sponte disjungilur post ;
vocanl, senex apud Griccos non presbyter, sed
iiaiu

plurimos aulem dies menstiuos-ideo semen non est yafov geron, hujus gerontos dicitur. Quse setas a

germinabile, quia jam non est menstrualis sanguis
a quo perfusum iirigetur.
Tenue semen in muliebribus locis
labitur eniin, nec habet vim adhierendi. Siiniliter et
crassum non habet vim gignendi, quia muliebri
quinquagesimo anno est senectus, quaj nullo anno-
ruin tempore finitur, sed post illas quinque setates
non adhseret quantuncunque vitie est, senectuti deputalur. Se-
nium aulem pars est ultima senectulis, dicta quod
sit terminus septima; ifctatis. In his ergo sex spatiis

sanguini se misccre non potest propter nimiam sui philosophi descripserunl vitam humanam, in quibus
spissitudinem hinc et sleriles marcs et feminas
;
liinilalur et currit, et ad vita^ terminum pervenit.
dicunt fieri vel propter nimiam crassitudinem san- Pcrgamus ergo breviter per pricdictos gradus aeta-
guinis vel seminis, vel propler nimiam raritatem. tuin, etymologias earum in homine demonstran-
Primum autem aiunt cor hominis iingi, ({uia in eo tes.

sit et vita hominis, et sapicntia. Deinde quadrage- Jnfans dicitur homo primai ajtatis, dictus autem
simo die tolum corpus explcri, (^uod ex aborlio- infans, quod adhuc fari, id est loqui non potcst non-
nibus, ut fcrunl, collcclum cst. Alii fetus a capite dum eniin bene ordinatis dentibus, minus integra
exordium sumere dicunt, unde et in aviuin fclibus cst sermonis expressio,
primuin oculos iingi in ovis videinus. Fetus autem Puer a puritate vocatus, quia purus est, et non-
diclus, quod adhuc in ulero foveatur. Item nasci duiu lanugincm, floremque genarum habet. Eain ii,

paliil)us similes aiunl, si patcrnum seinen validius ([ui habent sunl ephebi ab rlorj hcbe qiue est puber-
sit matribus si maternuin liac etiam rationc si-
; ;
tas dicti, pueii autem nccduin pro nativate sunt
miles exprimi vultus. Qui autem utriusque parentis viri, sed adolescentuli leves. Puer autem tribus

figurain rcddunl, a!({ualitcr misto palerno, inater- modis dicitur, pro nativate, ut Isaias. Pucr natus
no(iue sanguine vcl seinine concipiunlur. Dicunl cst nuhis {Isui. ixj; similitcr pro tetate, ut octen-
j)
etiain avorum et proavorum consimiles fieri, quia nis, decennis, unde est ilhid :

sicut in terra mulla semina^occultantur, sic et in Jam puerilc Jugum tcnera ccrvice gercbat.
hoininibus semina celantur i)arentuin figuias reddi- Sccundo pro obsequio et fidei purilate, unde in
luia. Ex palerno aulcin seinine puellas nasci, ex cantico, Xiv^hus Susccpit IsracJ pucrum suuin {Luc.
materno pueros, quia onmis partus constat ex du- \). Tertio pro ruditate et ignorantia. Unde : Puer
plici semine, et cujus pars major est, involvit et ccnLum anuorum morietur {Isa. \). Puella parvula,
occupat similitudinem sexus. quasi pulla, unde et pupillos non pro conditione,
In corpore n(jslroqUcedaintantuinad utilitatis cau- sed pro ictale puerili vocamus.
sam facta sunt, ut viscera quiedam et utililalis et
;
Pupilli autein dicti, quasi sine pupilla et oculis id
decoris, ut sensus in facie, et in corpore inanus ac est a parentibus orbi, hi autein vere pupilli dicun-
pedes, quoruin mcinbrorum cl utilitas niagna est, quorum parenles ante decesserunt quam ab
tur, his
et species decenlissima. Quajdam lantuin decoris. nomen accipereut. Cajteri orbi vocantur.
ut mamillse in viris, et in ulroque sexu umbilicus. Orphani iidem qui etpupilli. lllud enim Gi^secum
Qusedam discretionis , ut viris genitalia, barba nomcn cst, hoc Latinum. Nam in Psalmo ubi ssepo
133 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER TERTIUS. 134

legitur : Pnjiillo lu cvis iidjutor (l'f^iil. ix); Grajcus A l)aliir. Senior e.st adhuc viridior. Ovid. in lilj. vi
habet oi'phniio. Sciiiov iiitov Jii veiwniquo souoinquo.
riil)eres a puhe, id est a laiuigine veslienle pu- 'l'ercnlius :

denda corporis nuncupati, hicc loca tunc priniam sunms adolcscontiovos.

(Juo Juro
lanugiiiem ducunt. ()iiidani aulem ex annis puher- Ihi adolescentior non utique niagis adolescens, sed
lateiii existimanl, id est eum puhercm csse, qui iiiiiius, ul seiiior minus csl quam senex, uhi compa-

(lualuordcciiu annos cxpleverit, qiiamvis lardissiine raliviis giadiis mimis signilical jiositivo i). Ergo (

j)nhescat. Certissimum aulcm est cum iiuhcrem scnior, non salis senex, sicut junior infra juvenem,
esse, qui ex hahilu corjioris puhcrlalcm oslciidil, sicul jiaupcriorinfrapaupcrem. Senes autemquidam

et genewre ,jam polest. puhmt diclos a scnsus dimiiiulione, co quod jam pra3
Puerperce suntqua» amiis j)ueiilihus jiariiinl. unde veluslatc desipianl. Nam physici dicunt homines
et Horatius :
slultos frigidioris esse sanguinis, prudentes cali-
Lnuihiluv Jiiin pvnlo piiovpcvn iiritu. dioris, unde et scnes, in quihus jam friget, et pueri
Vcl siiiit dictte j)ucrj)era', (juod j)uclhe jiariuiil, iii quihus iionduin calet, ininus sapiunl. Inde est
vel quod pueros pariunt. quod convcnit iii hoc infantium tetas et senum.
Adolescens dictiis, vo (juod sil ad gignendum B
" Senes eniin per nimiam «tatcm delirant, pueri per
adultus, sive quod adhuc adolescit, id est, crescit lasciviam et infantiam ignorant quid agant. Senex
et augetur. autem lanluin masculini est generis, sicut anus fe-
Juvenes dicunturquod posse juvare incipianl, ut miiiini. Nain anus dicitur sola mulier. Anus autem

in hohus juvenci, cuin a vitiilis discesserunt. Est appellata a multis annis, quasi annosa. Nam si

enim juvcnis in ipso a_^tatis incicmcnto positus, et commune nomen esset, cur non diceret Terentius
paratus ad auxilium. Nam juvare hominis est opus senem mulierem? hinc etiam vetula, quasi vetusta.
aliquod conferentis. Sicut autem in hominihus tri- Sicut autem a sene senectus, ita ah anu anilitas
cesimus perfectse setatis est annus, ita in pecudihus nominata est.

et jumentis tertius rol)ustissimus est. Canities autem vocala a candore quasi candities;
Vir nuncupatus, quod in eo majorest vis quam unde estillud floridajuventus, lactea canities, quasi
in feminis unde et virtutis nomen accepit. sive
;
diceret, candida. Senectus autem multo nohis de-

(juod vi agat in feminam. fert et bona et mala; houa, quia nos al) impoten-

Mulier vero a mollitie, tanquam moUier 1 liltera tissimis dominis hherat, voluptalihus imponit nio-
detiacta vel mutata ajjpellata est mulier; utrique pi duin, lihidinis frangit impetus, auget sapientiam,
eniin fortitudine et imhccillitale corporum separan- dat niaturiora mala autem, quia senium
consilia;
lur. Sed ideo viro maxima virlus, mulieri minor, ut miserrimum est dehilitale et odio suheunt enim ;

patiens et oliediens viro esset, scilicet ne feininis moihi trislisque senectus. Nam duo sunt, quihus
repugnanlihus lihido cogeret viros aliud appetere, minuuntur vires corporis, senectus et morhus.
aut in alium scxum j)roruere. Dicitur igitur mulicr Mors dicta, quod sit amara, vel a marle,qui ctTe-
secundum feinineum sexuiii, non scciindum corrup- ctor est mortium, sivc a inorsu i^rimi homiius, (jui
tionem inlcgritatis, et hoc ex lingua sacraj Scrip- vctitiu arhoris pomum mordens morlein incurrit.
tura^Nam Eva facta dc latere viri sui, nondum con- Tria aiileni sunl gcnera morlis, acerha, immalura,
tacta a viro, mulier apj)idlala est, dicente Scripliira :
naluralis; acerha infanlium immalura juvcnum ,

Et foniiiivit cnin iii iniiHcvciii{(icii. u). VA ad ma- malura, id cst naturalis senum. Mdiluus aiitein cx
trem Dominus Mulicv, occc : liliiis tuus{Joaii. xix). <lii'iparte orationis declinelur, incerlum est. Nam,
Virgo a viridi cctatc dicta est, sicut et virga, et sicutait (^'-aisar: " Non polest morluus aliijua faccro
vilula, Alioijuin ah incorrujilionc ,
quasi virago, post mortem suam, ita homo non j)olcst scire cjus
ignoret femineam jiassioncm. originem, » id cst vocahuli moiliius. Ai) eo enini
Virago dicta, quod iit viragil, id esl opera virilia D ^H^iod est luoviov, participium prictcriti temporis in
facit, et inasculi vigoris csl. Antiqui cnim forlcs l"-"^ exire dchuit, per unum //, non pcr duo uu, nain
feminas ila vocahanl. Nirgo autcm non rccta virago uhi est gcminala htlera //;/, nomcn esl, non parlici-
dicitur, si non viri ofiicio fiingilur. .Mulicr vcro si jiium, ul faluiis, arduus. (lonvcnicnter ilaque factuin
virilia opera facit,recte virago diciliir, iiL .Vmazones. est ut quemadmodum id quod signilicat, iion potest
Quse vero nunc femina, anticjuiliis vira vocahalur, agcndo, ita noinen non potest lo^juendo
et ij)suin

sicut a scrvo scrva, ct a famiilo famula, ita a viro dcclinari. Omnis aulcm morluus aul funus est, aut
vira; hinc ct viraginis noinen deduchim quidam cadavcr. Fuiius est si sepeliatur, et dictuin funus a
putant, femina vero a partihus fcmorum dicla, ulii funihus accensis, quos ante feretruin papyris cera
sexus a viro discei nitui'. Alii Jra'ca clymologia fcmi-
( circumdatis ferchant. (ladavcr aulcm est si insepul-
nam ah ignea vi diclam putanl, quod vehemenlcr lum jacct,nam cadaver nominatur a cadendo, quia
virumconcupiscit;lihidinosioreseniinvirisfeminas jam stare non potest. Quod dum portatur ad sepul-
esse tain in mulieribus quam in animalihus dicunt. crum, exsequias illi lieri dicimus ubi creinatuin ;

Unde nimius amor apud antiquos feinineus voca- cst, exstare ejus reliquias, ubi condituni est, jaiu
[A) Id Valla nogat.
135 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 136

sopulUim csse.norpusautomdioilura consueludine, A crgo dofunotus, quod ab offioio vitne sit dopositus,
(|uia dum vivchat oorpus erat, ut illud : sive quod sit die funolus. Sepultus autcm dictus
'riim corporn Incp carcnltiiii. eo quod sit sine pulsu \ol sine i)a]pitalionc, id cst
(ViRGiL. Gcortj., lil). IV, vcrs 355.) sine molu. Sepclire autem
oorpora oondere, id
est
Defunotus vooatur, (luia ooinplevit vitio offioiurn ;
csl absoonderc. Xam huinare ohiucrc (lioimus,hoc

nam dioimus dofunolos ofiioio, (juia oflioia del)ita cst huinuin injiccre ct huino lcgere.
oomplevcrunt, rnde est et lionoribus funotus; hinc

LIBER QUARTUS
De proprietatibus ct epithetis rerum, serie litteraria in ordinem redactis.

("ap. I. Dc his qiiibus priiiui liltera csl A. B matri similliinus est el immolationi aptus immo- ;

Ahlactatus a mamilla per amaruin separatur, landus non olamat. Mater ejus lac pra;bet ad fomen-
patri redditur, ct validiori ciho utitur. tuin, etlanam ad vestimentum carnem ad esum. ,

Ahies est arhor alta, procera, coma pulohorrima. Tondendus silet, ungiilam findit et riiininat.
Acoipiter agrcstis vel sylvester aves domcsticas Ala gemina est, dorso inligitur, volucrem suh-
rapit, oaptas oontinuo dcvorat;ut plumesoit, re- levat.

quirit loca opportuna unde non extrahitur, abjectis Alha vestis sacerdotalis corpus operit, est in
plumis sylvestres aves capit, oolumham persequi- inanicis stricta, inferius lata, linea est.
tur, pra:;dam Domino servat. Domesticus insinistra Alveus aquam continet, profundus est, alluvione
geritur, ut volet ad dexteram, coinpedibus cons- dilatatur.

tringitur, corrigia ligatur; quse cum non rupta, sed Amygdala dulcis est cibus segrotantium, dura et
soluta est, volare permittitur: visa carne redit ad aspera testa legitiir.

Dominum. Anoilla, humilis, obediens, verccunda, timida,

Aoinus in nigredinem vertitur, odorem vini reti- fidelis, sollioifa, inculta, non habet potcstatem.
net, fetorem emittit. Anchora fortis est, adunca, ferrea, in portu jaci-
Activa vita prfcdioat, sollicita est, finem habitura
^ tur,funem habet, navem retinet contra procellas,
fruotuosum operihus instat
,
martyriiim sul)it,
, vix evellitur.
periculosa est. Angelus purus natura, fidelis custodiendo, re-
Acus gracilis est, rigida, teres, uno capite acuta, conciliator gratiosus, obediens exsequendo, con-
et altero perforata, consuendi officio apta. templativus favendo, activus nuntiando.
Adamas inseoahilis et indomabilis ost, ferrum Annulus principio caret ct fine, rotundus est, la-

attrahil,, auro vcl alio mctallo non rctinctur, scd pide decoratiir, digiliim circuit et stringit, digitum
chalyhc, el tantum sanguine hiroi ooinininuilnr. ornat, strictior non congruil, largior decidit, despon-
Adeps omnis Domini est jurc iicrpetuo, crassi- sandis et consecrandis virginihus aplatur, sigillis

tudo inlcrior cst cordis vcl veutris, jeooris vol regiis apponitur.
hepatis, renuin vel renunculorum. Annus quatuor temporum vicissitudine variatur,
Aer rarus est, mohilis, avibus plenus, facile duodecim mencibus distinguitur, in se revolvitur,
corrumpitur, spiraculum cst viventium, nuhihus in se nascentia consumit.
ohsouratiir, sole illuminatur, hicmc oondensatur, Anscres silvestrcs in altuin et inordinatc volant,

veuto agitalur, fcstale sercnatur, nubilosus signi- omnes sunt cinerei coloris, assiduilate clangoris
licat pluviam futuram. D noctis testantur vigilias, simul habitant, siBpius
yEs et sethiops, et sestas hahentiir in littera/i. conclamant. Domestici seipsos roslris lacerant, cum
Ager a noouis purgatur, sterooratur, multipli- sentiunt hominem clamant, varii et nivei coloris
citer aratui', rastro tcquatur, scininatur, semcn sunt, seminibus jactis nooivi.
operitur, fossis circumdatur, sepitur, vacare per- Apis sinecoitu nascitur, de putri hove oritur, sol-
miltitur, signa ad fiigandum aves in eo ponuntur. lioila est, floribus pascitur, gregalim volat ; alii,

.\grioola manc consurgit, vililius indiiitur, hoves non sibi laborat, occisas et mortuas ahjicit, cito
jugo boves sollicitat,
sooiat, stiiniilo tempora arandi heditur, frigori inimioa, exlerius aspera, interius
et seminandi observat, tempcstatihus aeris non ahi- dulcedinem, inunditiam diligit. Gum pungit,
hal)et
gitur, rectum sulcum facit,instante vesperadomuin aculeum amittit quo amisso nunquam fructum
;

revertitur, jaolum semen patienter exspectal. facil.

Agnus innocens est et pius et simplex, inter mul- Aqua communis est, sordes lavat, in ims fluit,

tas matrem cognoscit, solo balatu illam cognoscit, alveum non deserit, in mare revertitur, omne dilu-
137 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTTUS. 138

vium sequitur, fi-igida naluraliter, vino niista valet A Athelta comam rotondum tondet, oleo caput
in

aegris, cum hordeo cocta sanior cst, terrse mista ungit, se vestibus non onerat, omni parte se custo-
lulum facit, est pauperum potus, clara est pro spe- dit, rubris induitur, arma firmiler tenet, molestiis

culo, sitiin sedat, vestigium navis, non retinet, non cedit, spe victoria) adversarium quiescere non
ignem exstinguit. desinit, in pugna perseverat, terminos non egredi-

Aquila ab acumine oculorum dicta, quia solis ra- tur, ad victoriam semper oculum habet.

dium iireverberato oculo ac visu intuetur, pullos
non solem contucntes, quamvis suos, abjicit. In
sic
aere alto volans pisciculos in mari conspicit, quos
celeri descensu raptos devorat, cseteris altius volat,
rostrum in senectulc nimis crescens adpetram ex-
Auceps diversa habet retia, laqueos et viscum,
loca avibus frequentiora quserit laqueos occultat,
etseipsum abscondit, voces avium simulat, quan-
doque per unam decipit alteram, captas praeter
unam sibi incorporat.

cutit, etrejuvenescit, in arduis nidilicat, Irans maria Aurora fugat lenebras, rutilat, diem ministrat,
sentit odoratu cadavera, de rapto vivit, et amethy- surgento sole obscurior est, inter noctem et diem
sthum ponit in nido, qui fugat venenum. dum rubet, signat pluviam futuram.
media ;

Aquilo aquas congelat; unde aquilo quasi aquas Aurum inter omnia metalla pretiosissimum, soli-
B dum est, visum fovet, quanto rubicundius, tanto
ligans, frigidus est, flores laedit et herbas, a sep-
tentrione flat. melius, per fornacem purgatur, splendidum est, et
Aranea septempedes habet, veneno tabet, seipsam regibus aptum.
eviscerat, de visceribus suis telas texit, irretit mu- Auster ventus calidus est, solvit gelu, florem
scas sugit muscas, et sic aret et moritur; turgida est nutrit, a meridie flat.

in aerem se sua tela sine alis aut alio adminiculo erigit Autumnus quse in anno nata sunt, colligit, arbores
Aratrum de ligno et ferro fit, terram findit, ab nudat et agros, fi^uctibus abundans est, flores tar-

agricola tenetur, terram meliorat, in campo dimit- dos et inutiles producit.

titur. Cap. II De his quibus B est prima littera.
Arbor, quanto altius radicem figit, tanto firmius
umbram facit, in aestate viret, floret, fructi-
Baculus longus, teres, rigidus, inflcxibilis, sus-
hseret,
tentationi congruus, defensioni aptus.
ficat, in hieme marcescit, superfiuis abscissismagis
Balneum coi"pus lavat et desiccat, calorem natu-
et uberius fructificat.
ralem accendit, carnem emollit, nutrit, membra
Arca fuitdelignis setim, intuset foris auro vestita
dissoluta consolidal.
in latitudinem habuit cubitumet semissem, in late-
^ Balsamum odoriferum est, putrediiiem arcet sti-
ribus singulis duo annuliaurei, inannulis vectes de
pes ejus vitisimilis est, juventutem conservat, ejus
lignis setim deaurati. In ea erant tabulse et virga
gutta mista oleo cyprino vel melle adulteratur, sed
Aaron, Ueuteronomium, urnaque cum manna.
probatur essesine melle; siquis cum lacte coagula-
Arcus medium habet immobile et inflexibile, duo
extrema mobilia sinistramanu tenetur, si diu ten-
;
verit, chrisma conticit apposito oleo ;
purum sole
ardente sustineri non polest, ut vitis suslentatur et
ditur lentescit, cito loeditur, in ipso durumper molle
chorda tenditur, sagittam emittit. coUiturj cujus arboris perpetua coma est insignis
temperatur ;

Areolse concavo fiunt lapide, aquam ad hortum

duobus cubitis eminet, acutis lapidibus et osseis

vehunt.
culleliis inciditur, quia ferri tactus ei noxius est.

Aries duo cornua habet in fronte dum viget Baltheus miiitaris aux^eusest, renes et pectuscin-
;

lascivus est,gregem praecedit, gregem tueturcor- gebat vel stringebat, totum corpus ambit et cingit.'

nibus, regit gregem et fecundat.

Barba fortitudinem designat, sexum denota, ca-
Argentum candidum est, mundum, dulcemhabet piti adhseret.

tinnitum, attractiva) naturae est. Basilicus i'ex est serpentum, solo visu hominem
Arrha pars est pretii, confirmatio contractus, cer- interficit, flatu necat aves volantes, adeo veueno
D plenusest, quod totus perlucet, prior visus ab ho-
titudo habendi rem.
Asinus silvester, id est onager, fei"us est dente, mine non nocet honiini, et vacua regnat basiliscus
loca horrida inhabitat, canes insequentes lacerat. arena.

Domesticus a fero perfoditur, nullum dente petit, Beata Virgo pauper fuit, humilis, obediens,quieta
stolidus est, inposterioribus fortior, inanterioribus modesta, simplex, sapiens, ab angelo nunciata, iu
debilior, crucem in dorso gerit, in juventa astale utero sanctilicata, prima votum virginitatis Deo
pulcher, in senectute turpis, horrendum clamat, sponso suo oblulit, ab angelo salulata, pleua gratiae
luxuriosus est, segnis est, carduis delcctatur, mitis estpraedicata, mater est Doniini, domina angeloi'um,
est, aculeo pungitur, lyra delectatur, ei primum stella maris, terra quae germinavit
Salvatorem,
insidit homo. terra de qua formatusverus Adam, terra de qua
est

Aspis veneno nocet, in cavernis habitat, cauda orta est veritas, terra de qua eductus est verus pa-

obturat unamaurem, terra alteram, contra incanta- nis, terra quae dedit fructum suum, terra cujus

tores ; si quem percutiat statim obdormit, et ita fructus sublimis, terra quam Dominus benedixit,

cum perimit. terra dc qua dicitur ; »; Cccidit semcn in terrani

Patrol CLXXVII
 139 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 140

}3onam, terra fluens lacte et inelle (Luc.\ui), » arca A ductile, hastileejus ferreum, vestitum quinquecala-
testamenti, imo et foederis, stella ex Jacob orta urna mis aureis ; in capitibus calamorum scyphi in mo-
habens manna, tlironus Salomonis, domus salutis, dum nucis, lilia de fundo scyphorum procedebant
porta clausa, vellus complutum, thalamus sponsi, sphserulas desuperscyphos sexbrachiacumhastili,
templum Salomonis, virga Aaron, tunica summi ferrea, vestita cahimis aureis septuaginta. Partes
sacerdotis, mulier aniicta sole, domus septem co- habuit insummo, stipitem inferius, quo nitebatur,
lumnis exeisa, horlus conclusus, fons signatus, tri- septem lucernas, septcm infusiora, septem emunc-
clinium Trinitatis, arca Noe, pulchra ut luna electa toria. .

ut sol, et aurora consurgens. Canis latroni est infestus, csecus nascitur, nullum
Beryllus lucet ut aqua sole percussa, calefacit cognoscit nisi eos inter quos habitat, linguam habet
manuni tenentis. medicinaiem, sagacitatem mirabilem , fidelitatem
Bos duo cornua habet, ruminat ungulam
et findit commendabilem, lupos et fures arcet,
odoratu viget
terram arat, jugo premitur, palcas comedit, immo- dentes habet acutissimos, sanguinemlingit, rapidae
latur, stimulo cogitur, fortis est. famis cst, ad vomitum redit, ossa rodit.

Bubo sonat voce sicut avis, feralis, onerata plu- Cantuspigros excitat, devotos incitat, concordiam
B
mis, gravi pigritia detinetur, in sepulchris die noc- retinet.

tuque versatur, noctemamat, cseteris avibusexosa, Capilliteretes sunt, graciles, caput ornant, firmi-
semper in cavernis moratur. ter radicantur.
Buccina in imo stricta, in summo lata, audaces Gapra ruminat, pedem findit, fetida est , in
animat, timidos ten-et, dispersos congregat, horren- pascendo duos pedos sursum erigit, de ejus pilis

dum sonat. fit cilicium, hirsuta est, immolatur, in summis

Butyrum dulce, candidum, pingue, cito liquescit, pascitur.
ex lacte coagulato fit, raucedinem toUit. Caprea munda est, visu acuta, pedem findit, et
Buxus dura, arbor est humilis, rupibus inhseret, ruminat, gressu velocissima, in summis pascitur.
sterilis est, in hieme viret, comam non deponit. Caput eminentissimum membrum est, et caeteris
principalius, quinque sensus continet, capillis or-
Cap. III. De his quibus C est prima littera
natur, collo superponitur.
Cadaver, putridum, fetidum, cibus est vermium. Carbo de mortuo de nigro in ruborem
reviviscit,
Csepe lacrymas provocat, diversis operculis tegi- vertitur, favillas generat, etdumresolvitur, cineres.
tur, cito putrescit. Q Carbunculus lapillus lucidissimus est, tenebras
Caladrius seu charadrius avis, quse posita ante noctis fugat, in terra Evilath invenitur.
jegrotum, si eum, totum ebibit morbum, et
respicit Carcer tenebrosus est, fetidus, honnbilis, pro-
convalescit segrotus si non velit respicere, signum
; fundus, psenalis, solitarius.
est mortis. Caro fragilis est, suadet et conoupiscit adversus
Calamus est concavus, fragilis, levis, scribendi spiritum, pravos motus gignit, infirma est.
officio aptus. Casia herba quae et fistula in aquis nascitur, con-
Calceamenta pedes tegunt et muniunt, laxiora non cava est, in immensum crescit.
congruunt, strictiora Itedunt, pedi circumligantur. Castrum in tuto locatur, fossis munitur, muris
Calcedonius seu carchedonius colorem pallentis circumdatur, piopugnaculis ambitur, in eo sunt
lucernse habet, sub die fulget, in domo obscurus defensores, arma, victualia, speculatores.
est, scalpentium artibus resistit, radio solis, vel Catena ponderosa est, ferrea, dura, constringit
fricatione digitorum excandens, paleas ad se trahit moveri non sinit, in ea annulus complectitur an-
Calculus lapis durus est, volubilis, planus, ro- nulum.
lundus, in fluminibus invenitur, in aqua non mol- Cathedra doctorum est sedes, quatuor quibus
lescit.
D sustentatur, pedes habet.
Calordissolvit, aperit, cogit, fovet, nigrorem in- Cedrus in Libano nascitur, alta est, stcrilis, odo-
ducit, et nimius urit, et exsiccat. rifera, ejus resina litum non putrescit, neque ve-
Camelus ingens corpore, onifer est, gibbosus, et tustate corrumpitur, quantum in auras se extollit,
deformis, sead onerandum inclinat. lantum radicatur in terra, firmiter haeret, imputri-
Campana somnolentos excitat, horas designat, in bilis est, ejus odor serpentes fugat, vel occidit.
imo lata, in summo stricta, si argentum admiscea- Cera sicca est, in favo latet, pura est, fragilis,
tur dulcius sonat. ad ignem mollefit, tenax et mollis formam sigilli
Campus est locus capax, incultus, spatiosus recipit, tumorem reprimit, odorifera est et pallida.
floribus et pascuis uberimus. Cerebrum in capite est, citra mortemimmolabile
Candela ceram habet et stupam, lumen prsebet, [/. inviolabile], sedes est memorise, intellectus vis,
seipsam consumit, directa est, plana, longa, su- et rationis.
perius arcta, inferius lata, subtus perfox^ata et con. Cervical quadratum, breve, bysso insuitur, ple-
cava. num levissimis plumis, capiti supponitur.
Candclabrum in templo fuit ex auro purissimo ;
Cervi a patria ipso tempore amoris discedentes,
141 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 142

ordinate incedentes, alter allerum portat cornibus A Cisterna profunda , frigida ,

pluvia3 excepliva

dorso impositis, per dumela illassi evadunt, serpen- aquse conservativa.

tes de cavernis extrahunt, serpentem extraclum Cithara de corio fit animalis mortui super lignum
comedunt, et hauslo fonto visumrecuperant, super- extenso, ordinatee chorda^ ab interiori reddunt so-
tlua cornua deponunt, et juvenescunt, ludunt, rumi- num ; si nimis fenduntur, rumpuntur ; si minus rau-
nant, et findunt unguhis. cescunt, plectro temperantur.
Chrisma ex balsamo et oleo consecratur, eo sa- Clavis intromissoria est, magnam seram evolvit,
cerdotes et reges inunguntur. ostium aperit, strepitum facit.
Christus vili pretio appretiatus, oravit cum sudore Claustrum carcer est spontaneus clericorum, lo-
sanguineo, a discipulo traditus, vilissime detentus, cus quietis, securum efficit de externis, Isetum de
ligatus, alapis caesus, flagellatus ; falsis testibus ac- internis, certum de a?ternis, si corpus compescit,

cusatus, reus mortis dictus, barba ejus vellitur, ut tamen mentem exhilarat.

dicit glossa super Isaiam : « Coram Pilato a multis Clinabus sotundus, solidus, candidus, demissus,
accusatus, ab Herode spernitur, alba veste induitur, patulus, obscurus.
latro pro eo iligitur, injuste damnatur, chlamyde Coccum colorem habens ignis.
bis tinctum erat ,

coccinea induitur, spinis coronatur, arundine caput

B Coelum quse in eo sunt celat, sedes Dei est, locus
ejus percutitur, propriis vestibus exuitur, crucem angelorum et beatorum animarum quietum, paci- ,

sibi bajulat, crucifigitur, blasphematur, aceto pota- ficum, altum, leve, molle, suave, planum.
tur, clamans et flens emisit spiritum, lancea latus Collum capiti adhseret, longum est, caput corpori
ejus perforatur, imponitur sepulcro. » jungit, cibum ad corpus trahit, per ipsum formatur
vox, planum est, candidum, teres.
Christus etiam est templum Salomonis, botrus de
terra promissionis in desertum translalus, columna Columba simplex est, osculis instat, felle caret,
pedes rubros habet, visum pr* cseteris avibus habet
ignis et nubis, David est quem Saul id est Judaicus
acutum, nullum ore vel unguibus Isedit, pauper est,
populus voluit transfigere, sed plantata est lancea
pullos rostro pascit his quibus pasta est, morticinio
ad parietem, et illajsus evasit, hircus emissarius, et
immaculatus, geminus passer quorumunus immola-
non vescitur, puro grana vescitur, alienos pullos ut
tur, et alter avolabat, propitiatorum, agnus imma- suos fovet, super fluenta residet, ut accipitrem vi-
deat venientem, in petris nidificat, alis se defendit,
culatus , summus
sacerdos qui semel introivit in
Sancta sanctorum vitula rufa serpens in palo
, ,
gregatim volat, fecunda est, gemitum pro cantu dat,
erectus, Samson fortis, verus Salomon, David manu geminos puUos nutrit.
q Columna capitellum habet, stilum, basim, sedifi-
fortis, vel aspectu desiderabilis, Isaac ferens ligna
verus Josue Joseph pulchra facie et decorus
,
cium sustinet fortis est, directa, gracilis, longa,
;

rigida, detorta, plana.

aspectu, Eliseus magnus coaptans se puero.
Consecratio Ecclesiae sic fit : Reliquise asportan-
Chrysolithus lapillus aureum fulgorem habet,
tur, et viginti una cruces mox fiunt in parietibus,
ardenles scintillas videtur emiltere.
corpora extrahuntur, episcopus ad ostium pulsat,
Chrysoprasus vel chrysopassus lapillus viridis,
ecclesiam ambit, ter aspergendo eain aqua bene-
aui'ea3que naturse, qui in India nascitur, quidam
dicta, intus etiam aspergitur aqua vino, sale, ,

etiam est purpureus cum aureis guttis.

duodecim in parietibus juxta cruces,
cinere, cserei
Cicatrix vestigium vulneris est, de facili renovat
velimaginemapostolorumponunturetilluminantur,
vulnus, cauterizat carnem, dolorem retinet. alphabetum in modum crucis in pavimento scribitur,
Ciconia vei'is est nuntia, serpenlibus inimica,
thus super altare crematur, altare chrismate inun-
societatis amica, maria transvolat, in Asiam col-
hitur, operitur, ornatur, missa celebratur, vexillum
lecto agmine pergit, coturnices eas duces prsece-
ecclesiae superponitur.
dunt, eximia illis circa filios pietas est, adeo Cophinus vilis est exterius, de juncis et foliis
puUos in nidis fovent, ut assiduo incubatu plumas ^
palmarum intexitui', vas stercoratum est.
deponant, et per quantum tempus filios nutriunt
mortem
Cor a sinistris est, et citra inviolabile,
per tanlum a filiis nutiiuntur. medio corporis est sedes ani-
sedes est caloris in ;

Cilicium de pilis caprarum fit, vermes nutrit feli- irns, et solius Trinitatis habitaculum.
dum est et pungitivum. Cornu de carne carnem exce-
est, firmiter haerct,
Cinnamomuni corticem habet ad modum cannse, dit,durum est, sed mollius osse, durius carnc, ri-
in medio yEthiopioe gignitur, frutice brevi, duorum gidum et lucidum.
cubitorum, colore cinereo vel subnigro, crassum Corona principio caret et fine, totum caput ambit,
despicitur, gracilius carius est, viram habet rotun- fioribus intexitur, caput ornat, crines castigat, latior
dam et gracilem : cum frangitur, visibile evolat decidit, strictior non aptatur, transposita non con-
spiramentum in modum nebula? vel pulveris. gruit.
Cinis de lignis fit per ignem, minutus est et pon- Corrigia longa est, tenus, de mortuo animali fit,
derosus, pannos lavat, fit oplimus de sarmentis, id totum corpus ambit, membra constringit, clavos
est de vitium putamine. habet, vestes constringit et castigat, ingressum
 143 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATlCA. 144

habot quasi poitam, pcrtusa acu fibulse stringitur A Dcscrtum infccunrlum est, arduum, incultum,
vel relaxatur. solitarium, invium honiinibus, et feris habitaculum,
Cortina)dequinquc coloribuserant, decem erant, ac serpentibus picnurn.
opcriebant una aliam, ansulas habebant, ornabant Dies colorem restituit rebus, operari sinit, sincera
(Exod. XXVII, xxxvi). est, et clara sole illuminante, furibus et latronibus
Corvus nigcr est, cadaveribus pascitur, primum et male agentiljus adversatur, duodecim horas con-
in cadaveribus oculum pclit, et sic per oculum ce- tinet, calida est, noctem et tenebras fugal, dividilur
rebrum extrahit, de rapto vivit, roca voce clamat, in mane, meridieni et vesperam.
clamosus cst, fctus nisi nigrescant non nutrit, nidum Digitus articulariler distinctus, longus, rectus,
ex multis in unum congerit. teres, unguem habet, gracilis cst et nexibilis.
Coturnix a sono vocis dicta est qualea, amoenila- Discipulus (iebetesse huniilis, sanctus, obediens,
tis tempora avet aestate repulsa, mariatransvoiat.
; intentus, patiens, promptus, diligens, prseceptorem
Hajc sola avium sicut et homo caducum morbum suum parentis animi non corporis loco habens el
patitur. colens.
Crater est tornatilis, rotundus, profundus. cum dolore amittuntur, cum labore acqui-
Divitise
Cremium siccum est, contrahitur, per ignem cre- B runtur, cum timore possidentur, cito transeunt,
matur, ut ignis sanguinem extrahat. superbiam generant, mentem sollicitudine pungunt,
Cribrum purum ab impuro separat, grossa retinet, viam ad Dominum impedinnt, a dsemone denun-
minuta expellit. tiantur. Spinse sunt semen bonum supprimentes,
Crux, serpentis senei palus, ligna Isaac, scala Ja- radicare non sinentes, iis tamen bonae qui illis
cob, virga Moysi, lignum Marath, signum Tau in utuntur bene. In metallis, et gemmis, et victualibus,
superliminari domus, ligna Sareptanse, sycomorus ac utensilibus thesauris et possessionibus consi-
Zachsei, coccineum filum Raab, elavis David, vectis stunt.
in quo botrus deportabatur.-Quatuor habuit partes, Doctrina debet esse de fide et moiubus, catholica,
ex quatuor lignis fuit composita, oliva, cedro, palma, id est generalis, publica, sana, discreta, vera,
cypresso. Pellit phantasmata, delet venialia, in matura.
modum crucis currunt per maria naves, volant Dolium rotundum est, circulatum, intextum, pro-
aves in aere, natant homines, fiunt ecclesise et cu- fundum, patulum.
cullse. Dominus Deus ad indulgentiam est facilis, tardus
Cullellus manubrio tcnetur, feiTO incidit, vagina ad vindictam, pronus ad remunerandum placabilis
custoditur. ^ benignus,portabiIis,sinesuspicione,necincreduIus
Currus quanto plus oncratur, tanto plus stridet; Domus sic aedificatur, primo terra effoditur, inde
quatuor rotis volvitur, vestigia relinquit, difficile fundamentum jacitur, prius parietes eriguntur, post
vertitur, tcmonem habet, unctusfacile currit, scalas diveisa laquearia inlerponuntur, tectum superponi-
habet hinc et inde, in rotis radios habet. tur, quadratus est paries, distinguuntur diversoria,
Cygnus natans collum erigit, fortis est in alis, multas continet portas et fenestras, habet diversos
carnem nigram habet. A canendo est appellatus, introitus et exitas. Requiem prsebet inhabitantibus,
longum collum habet, plumas candidas, instante a pluvia et ventis defendit, familiam unam consti-
morte pennam in cerebro suo figit, et dulcissime tuit, vagos doniat, scientiam et prudentiain in ea
cadit. Fertur hyperboreis partibus olores plurimos quiescentibus et meditantibus procurat.
advolare, ct praecincntibus citharsedis admodum Duo Testamenta, duse tabulse legis, duse parietes
apte canere. in tabernaculo, duo chori duo portitores
in eeclesia,
Cypressus odorifera est, medendis corpoiibus botri, duo pisces in Evangelio, duo homines ascen-
apta, et venustatem comse nullo impulsu deponit. dentes in tcmplum, duse columnse in porticu templi,
Cap. IV De JiJs quibus priiiia littera est D. duo cherubim superpropitiatorium, duo candelabra
Damula in monlibus habitat, niundum animal est
D et duse olivoe, duo luminaria in firmamonto coeli,
visu perspicua, cursu viget, ruuiinat et findit un- duse uxores Jacob, duaj sonores Lazari, duo allaria
gulam. tabernaculi, duo in homine oculi, duse nares, duse
Decem mandafa Decalogi decem virgines in
, aures, duo pedes, duo crura, duo genua, duse tibise,
Evangclio, decem leprosi mundati, decem tribus duo latera, duo brachia et csetera fere bina.
Israel, proeter tribum Juda, et tribum Benjamin, Duodecim palriarchse, duodecim apostoli; duo-
decem cornua Ijestise, decem civitates, decem cor- decim post ascensionem annis praedicaverunt in
tinse super tabernaculum, decem digiti in manibus, Judsea duodecim lapides in rationali
,
duodecim ,

et totidem in pedibus. fontes in Elim, duodecim sedes judicantium, duo-

Denarius argenteus est, rotundus, quatuor qua-
draturas coniinet, integer, non imminutus, sequi
ponderis, imaginem et superscriptionem continet.
Dentes albi sunt, duri, bene radicati, ordinati,
cibos conterunt, fortes sunt.
decim tribus Israel, duodecim panes propositionis,
duodecim patenae, duodecimpugilli, duodecim par-
tes maris Rubri, duodecim exploratores, duodecim
lapides de Jordane translati, duodecim excubise cir-
ca tabernacula, duodecim portee civitatis, duodecim
 145 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 146

lcunculi super gradus Salomonis, duodecim fructus A quiddam est, de vino procreatur, odorem retinet.
spiritus cnumeranlur in Epistola ad Galatas, duo Falx acuta est,recurva, propius tondet.
decim fructus ligni vitas in Apocalypsi, duodecim Fames vitales meatus aretat, opus attenuat,
ibidem lapides, duodecim ibidem slellte in corona squalorem generat, vilia pretiosa reputat, cutem
mulieris visse. tumescere facit et pilosam, desidiam et appetitum
excitat.
Cap. V. Dc hif! qnibus priinn lillcra cst E.
vomitum
Farina minuta est, munda est, cum labore habe-
Ebrietas ex frequenti patione provenit,
tur, per aquam conglutinatur, fermentatur, acedi-
provooat, hominem audaciorem reddit, grcssus ti-

tubare facit, linguam impedit, et quasi balbutien-

nem sumit.
Fasciculus ex multis collectis fit, nisi bene colli-
tem reddit, gressus permulat, insensibilem facit,
gatur, eftluit.
secreta denudat, flotum provocat, offieium mem-
P^avilla levis est, in nihilum redigitur, post ignem
brorum oblivionem ingerit, sui
tollit, immemorem
remanet.
facit, discretionem aufert.
Favus cellulatus est levis, dulcis, ceram continet
Ebur candidum est, frigidum, prius obscurum
vel elicit.
limis lucidum, planum, quanto vetustius, tanto
fit B
rubicundius et pulchrius.
Fax concava est, sicca, fragilis, seipsam consu-
T^llephanles ingenles sunt corpore, apti pugnse,
mit, lucem maximam diffundit, eum stridore com-
buritur.
gregalim incedunt, fraude capiuntur.
Febris calorem ingerit, tremere facit, palatum
Ensis acutus, splendidus, utraque parte planus,
in vagina recondilur, lilteratus est.
corrumpit, sudore terminatur, symptomata relin-
quit.
p]quus indomitus vix domalur, vix tenetur, fortis
est, velox, superbus, sonitu armorum non terretur,
Fenestra in cardinibus vertitur,patula est, lumen
excipit, et radios solis.
frenatur, sessorem ssepe discernit, armatus auda-
eior est, sternitur sella, cingulis constringitur,
Fera silvas inhabitat, indomita est et crudelis.

hixuriosus est, calcarihus urgotur, duram habet Fermentum modicum de pasta farinse congluti-
natae immittitur.
ungulam in qua ferratur.
Eremita est solitarius, incultus, pallidus, maci- Feri-um ponderosum exstinguitur ex aqua, ma-
lentns, pannosus, hirsutus, liorridulus, barbatus.
gnetem sequitur, rauce sonat, ex ipso fiunt arma,
in igne mollescit, crebis tunsionibus extenditur, in
Ericius seu hericius spinosus est, cito irascitur,
dum tangitur in acervum se colHgit, in qua se ex- C ore equi ponitur, equum regit, ipsum de facili cir-

formam porci cumducit, duabus corrigiis protenditur quibusdam

tendit, gerit, pomis et uvis se invol-
vit, ut se oneret, et postea nutriat.
appendiciis.

/Es solidum est, vocale, impulribile.

Ficus lata habet succus eorum pruritum
folia,
gignit, post grossos affert, qui de facili cadunt, nec
/1-Cstas calida est et serena, longiores habet dies

noctibus, floribus et fructibus abundat, humidat sunt esibiles, fructus ejus dulcis.
desiccat, tonitruis et fulgurationibus coruscat, fru- Figulus sedet ad opus suum, convertit pedibus
ctuosas arbores ab infructiosis discernit. suis rotam, in sollicitudine positus semper propter

/Kthiops crispus esl, dentes habet albos, carnem opus suum, et innumera est omnis operatio ejus,
habet nigram, similem sibi generat. in brachio suo formabit lutum et ante pedes suos
,

Evangelia qualuor sunt, quatuor animalia in Eze- formabit virtutem suam. Cor suum dabit ut con-
chiele, quatuor pedes in mensa, jugum leve et suave, summet linitionem et vigilia sua mundabit for-
luter a^neus in ingressu tabernaculi, columna ignis nacem.
Filius hsereditatem exspectat, obediens est patri
et nubis, stella Magorum, quatuor quadrigse in
Zaeharia, currus similis, ingratus ab hajreditate expellitur.
Elia", quatuor flumina doparadiso,
manna in arca, liber septem sigillis signatus.
D Filum gracile est, tortum, longum, vestem con-
suit, setam sequitur.
Gai>. VI. De his quibus prima littcra est F.
Fimus dispersus terram fecundat, fetorem emittit,
Faber noctem tanquam diem transigit, sedet juxta
de animali oritur.
incudem, considerat opus ferri, vapor ignis urit
Fistula concava est et perforata, tenuiter sonat,
vestes ejus, et carnes ejus in calore fornacis conte-
ore sufflatur, decipit avem.
rit, vox mallei intonat aurem ejus, et conlrahit si-
Flamma ex multis scintillis altum tendit,
fit, in
mililudinem vasis oculus ejus cor suum dabit in
;
rutilat vel splendet, rubicunda est.
consummationem operum, et vigilia sua ornabit
FIos visu delectat, odore afficit, spes est fructus,
imperfectionemfEec/i. xxxvni), officinam habet vel
cito marcescit, exponitur aeri, vere nascitur, cam-
fornacem, incudem, forcipes, malleum, molam ad
pum ornat, suavis est, frigore laeditur, calore nimio
exacuendum, ignem, folles, aspersorium. uritur, vel grandine intemporanca dejicitur.
Facies facturam, et sicut vultus voluntatem ho-
Fluvius rapidus est, esTabundantia crescit aqua-
minis declarat, cognitionem facit et discretionem.
rum et pluviarum, profundus est, solitum alveum
Fwx in fundo residet , amara est lutulentum
,
non deserit.
147 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 148

Fominalia linca crant slricta, spontc assunieban- A (Jalius profundiuriljus lioris nociis valcnliorcs ct
tur, luulenda tegunt. productiores cantus edere solct, in matutino brc-
Fenum testate vlref, molie est, pcrcussum facile viores format voces. Ante(juam canatalis se verljc-
sentit injnriam, succisum statim arcl, in clibanum ral, diem nuntial, pigros excitat, omni venlo se in-

mittitur, cibus est jumenlorum. clinat.

Folium lenue est, latum, leve, umhram facit, Gemma pretiosa est et clara, virtutepollel, plana,
arborem ornat, fructum arboris tegit, in autumno tota speciosa.
paliescit, vcnto dejicitur, virido cst,vento agitalur, Gena decora, candida, plana, ob verecundiaiu
^
et stridel. rubore subfunditur.
FoUis cx ligno et corio fU, os habet intcriori Gibbus superfluitas est naturae , minorem facit,

parte, spiramentum attraliit, et emitlit acrem ut deformitatem ingerit.

ignem excitet. Gigas ingens est corpore, insignis membris, forti-
Fons (le lerra scaturit, frigidus est, in rivos tudine prujstans, sed pietate et ingenio l)ono deficit.
dividitur, purus est, dulce murmurat, sitim relevat, Glacies ad frigus ex aqua induratur, ad solem
in hieme calet, clarus est, leviter turbatur, scalu- liquescit, fragiiis est , lul)rica, clai-a , splendida.
rigines sursum tollit.
B Glansquercu oritur, cibus percoi^um
a est.
Forcipes (luo brachiu haljent, scindunt, dum Globus rotundus est volubilis, multis filis cir-

scindunt, stringuntur, davo junguntur, connec- cumvolutus.

tuntur in medio. Grando in aere induratur, friget, in cadendo
Fornax modica est, calida est, aurum purgat, contunditur et resolvitur, flores et herbas teneras
ligna incinerat, scoriam adnihilat. Isedit.

Frigus poros constringit, membra contrahit, fru- Granum seritur, moritur, postpullulat in herbam,
clificare non sinit. post in spicam, et deinde in frumentum, colligitur,
Frons tenera est, cito rubet, locus est verecun- trituratur, a palea per ventum separatur, siccatur,
dise, maculam non celat. et mola conteritur.
Fructus odore mulcet, gustu reficit, naturam Grues viam sequuntur litterario ordine, excelsa
arboris ostendit, calore soHs coloratur, maturus petunt, quo facilius videant terras quas petunt. Una
decidit, directe jaculalur. preecedit, quse agmen castigat voce, qua rauces-
Frusus genus ruboi'um sponte nascitur, den- in cente, alia sucsedil. Noctis vigilias dividunt, et in
sum pullulat, spinosus est, immeabiiis, tenebrosus, p ordine vigiliarum pedi semper innituntur uni, in
densus, impletus, implexus et sibi cohserens,
, quo caleulum tenent.
hispidus, incullus, sterilis. Gurges profundus est orbscurus, horribilis, ab-
Fucus non laborat, pungit, aliorum labores de- sorbens, alioquin immotus.
vorat. Gutta gravis est, cito arescit, modica est, prses-
Fulgur in ora cadit, incutit, subito oritur, cla- tat refrigerim.
rum est et splendidum, ex calore provenit. Guttur vehiculum vocis est, et ciborum canalis.
Fiimus ex igne nascitur, in 'directum ascendit,
lacrymas provocat.
Cap. VIII. De liis r/uihus prima littera est H.

Funda motu vibratur, de corio fit, circum caput Hsereditas a Domino excolitur, Dominum pascit,
rotatur, lapidem continet, duabus corrigiis appen- firmiter possidetur.
dilur, dure ferit. Hamus aduncus, esca tectus, gracilis, linea ap-
Fundamentum profunde locatur, firmum est, ex pensus.
impolitis fit lapidibus, in imamterramjacitur, terra Harena [arenaj innumerabilis est, minuta, amara,
operitur, latum est, sedificium sustinet. sterilis, ponderosa, humida, bibula.
Fur de nocte venit, spoliat, subito invadit, et rv Harundo [arundoj vacua est, fragilis, omni venfo
perimit incautos, aucupatur, domum sufTodit, ob cedit, stridula est, in palude crescit, manum con-
servatus immisericors est, secretos introitus
latet, trectantis sauciat, exterius viret, interius marcet.
quaerit, ad omnera strepitum pavet. Hastalonga, teres, directa, piana, laevis, gracilis.
Fusciuncula recurva est, duos uncos habet, et rigida, penetrativa, ferro munita.
fere ferrea est. Hedera serpit, semper viret, similis i-osae crescit,
Fusus filo involvitur, in utroque fine acutus, in sterilis est, comam non deponit, attractivae naturse
medio latus, dextera manu volvitur. est, fetores arcet, victores coronat.
Heremita, videatur Eromita.
Cap. VII. De bis quibus prima littera est G.
Herodius avis rapacissima, volantium maxima,
Galbani odor serpentes fugat, estque succus fe- aquilam vincit, in maximis petrarum, nidificat.
rulae cujusdam arboris quae nascitur in Syria. Hiems aquas congelat, frigida est, nocteslongio-
Gallina i^ullos sub alis fovet, contra milvum tue- res habet diebus, humida est.
tur, de dolore pullorum suorum a^grotat, et rauce- Hinnulus in excelsis moratur, vclox est, visu
scit, et plumas deponit, ex calore pasoitur. perspicuus, in rupibus summis pascitur.
 ;

149 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 150

Ilircus feliflns, luxuriosus, hispidus, immundus A tus, gracilis,viridis exterius.planus, longus, direc-
iniiuolandus, ruminal, ct findit ungulam, cornibus marcidus, nodo carens.
tus, mollis, interius
insignis. Juniperus est frutex dimissus, in cujus cinere
Hirundo garrrula est, in domil)us habitat, sinuosis servatur ignis per annum, ut dicitur umbra et ;

circumflexibus volat, in nidis a^dificandis et felibus suffitu saluberrimus.

educandis, solei-tissima, hipsura deserit nec ap- Juventus lubrica est, inconstans, inconsiderata,
petit culmina, alias aves non impetit, nec impe- calida intemperata.
tilur ab eis, maria transvolat, ibique hieme mo-
C.^.p. X. De his qaibus pvima littera est L.
ralur, ct per advenlum suum veris nunliat initium.
llonio fragilis est, ad peccatum pronus, ad resur- Lac album est, parvulos nutrit, coagulatum ares-
gendum ineplus,_adconstentiain tenendam inlirmus. cit, dulce est, pingue, suave, buliendo elevatur,
Honus, videatur onus. Lacryma brevis, clara, cito arescit, valida amara
Hortus, videatur orlus. et salsa.
Hospes in alieno moratur, verecundus est, cito Laguncula ex pluribus asseribus est texta, cir-
transit,non bene conlidit in aliena domo. culis ferreis constricta, spiraculum habet, vinum
Hostia eucharistiae in colore candida, in quan- B conservat.
titatemodica, rotunda, triticea, immista, azyma, Laminatenuisest, crebris tunsionibus extenditur
inscripta. aurea fuit in fronte sacerdotis, et nomen Dei te-
Hostium, videalur, ostium, quia ab ore deducitur. tragrammaton habuit, speciem lunee corniculatse
Humerus onera sustinet, geminus est, inflixibilis tenens.
fortis, lalus. Lampas fi'agilis , subobscura, inferius stricta, su-
Ilumor junctus calori nutrit, a teiara in truncum perius lata, oleum continet, lucem preestat.
a tiiiuco asccndil in ramos. Lana crispa est, alba, moUis, suavis, levis, primo
Hyacinthus cum aere mutalur, in sereno perspi- tondetur, post lavatur, tingitur, netur.
cuus, in nubilo obscurus. Lapis durus, volubilis, pedem ofTendit, aqua non
Hypocrita sua mala cclat, pallidus est, bono sua mollescit, assidua gutta cavatur.
preedicat, incultus ingredilur, omnia operatur ut Ijater de luto formatur, igne solidatur, quadratus
videatur, superbus, impatiens. est, ruber, fragilis, crudus, si recens factus plusla-
Ilyssopus humilis est herba, pectus purgat, petree vear, plus sordet, domum tegit.
ha^ret, radix ejus tumorem pulmonis sedat. p Lectus secretus, mollis, ornatus, tumidus, fur-
tivus,
Cai'. IX. De his quibus prima littera est I ct J.
Leo rex bestiarum, ore fretet, ut mortuus nasci-
Jejunium corpus castigat, vilia comprimit, libi- ad rugitum patris excitatur, vestigia
tur, tertia die

dines arcct, menlem erigit, animam impinguat. delet cauda dum

ab insequente premitur, ad rugi-
Ignis rutilal, ad calorem ejus trahunlur qute in tum ejus timentomnes bestias cum circulum cauda ;

eo ponuntur, splendorcm et fumum emiltit, fumum facit, nuUa ferarum audet transire superbus est, ;

generat calorem ministrat, ligna consumit, attrac- fortissimus, prsedee semper inhaeret.
tivye naturaj est, desiccat, cibos decoquit, materiam Lepus velox, in petra cubile suum collocat, de-
suam sequitur. bilis, crura retro longiora habet, auriculatus, non
Imago lineamenta habet, umbram facit, assimila-
ruminat, apertis oculis dormis.
tur rei cujus est imago, inutilis est. Lex et basis super columnam, basis sub lutere
Incus truncus est ferreus durissimus, solidus et ajneo, quinque panes hordeacei, mors in olla, ba-

firimis, super quem formantur opera, ad nihil aliud culusElicC, sacerdos etlevita sauciumpei-transiens
utilis. aqua Marath, tibicines circa puellam morluam, he-
Insula fluctibus tunditur, fluctus frangit, sed pau-
D morhoissa, sexhydriae, lapideae, servus summipon*
latiin minuitur. tificis auricula altera mutilatus.
Invidus, pallidus, macie confectus, cito prorumpit Libanus ardor est in Arabia cortice et folio lato,
in iram, vultum commutat livore, oculis truculen- thuri similis, succum emittens modoamygdali; bis
tus, animo inquietus. in anno, autumno scilicet et vere, colligilur inciso
Iris duos habet colores, rutilal, igneus exterius cortice in testatis fervore thus candidum exit
interius aciuatilis est, pluviam designat. suma contracta et densata in vere inciso cortice
Isopus, videatur Hyssopus. rubrum exit, non comparandum priori, sed. tamen
Jugumduos conjungit, grave est, adterrampre- odoratius.
mit, collo insidet, capiti coUigatur, curvumest, in- Liber de pelle mortui animalis fit, encausto scribi-
domitum castigat, nudum caruis terit. tur per pcunam, plura folia habet, punctatur, tor-
Jumentum in fimo suo versatur et qulescit, culari constringitur, ligatur, antiqua gestaet secre-
vilibus pascitur, uniferum est, sessores non dis- ta conservat, nisi sepe aperiatur mucessit; insi-
,

cernit. gnibus ornatur, sigillis claudifur, de facili, coiu-

Juncus in aqua crescit, flexibilis, in summo acu- quinatur, igne coutrahitur, aqua diluilur.
 ,

151 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 152

Lihra (Uia.s lanccs tequales hal)el, linguam supe- A bilis angelis, ejus ignis descendit iii iiifeinum,
rius, uhi appenditur, sequitas magis ponderosuin fumus ejus vindiclam petens ascendit in (toolum.

sequitur, liles dirimit, et pondere tandit in aller

Cai». XI. De his qiiihns priwu litlnni csl M.
ulrampartcm cui inclinat.
Ligna .setim humilia, imputribilia, incremabilia Magi.sterdebet esseeruditus, milis, diligcns, sol-
alhse aspina) similia, quanto plus in igne sunt, tanlo licitus.
plus solidantur. Malleus durus, fortis, ponderosus, ad feriendum
Lilium de facili pullulat, dc inculla terranascitur elevatur.
in convallii)US oritur, odoriferum est, candidum, Malumgranatum exteriusrubicundum in cortice,
clausum continet odorem, operlum effundit, sex interius pellidum, diversa conlinet grana rubicunda
folia habel, interspinas crescit, virgulaset stipilem qute sitim sedant, durum habet corticem.
hahet in medio ; a spinis pungitur, et tamen can- Mamilla in peclore sila, gemina, moUis, caiidida,
dorem relinet, directum est in stipile, adustis mede- rotunda,lac tenens, suavis, in virgine dura, laxatur
tur mcmhris, eradieatum non slatim marcescit, ut in muliere, inea sanguis in lac convertilur.
alii flores.
r» Manipulus exmultis fitmanucollectis, cumlahore
Lima dentata cst, acuit ferrum, ct dum acuit colligitur, sed in gaudio possidetur.
irahilur, ct retrahitur, seipsam consumit rubigine. Manna erat semen miiiutuin quasi pilo tusum,
Limen introitus domus, et ejusdem principium album quasi semen coriandri, quidquid volebant
et finis. comedentes ipsum sapiebat, ad solem liquefiebat
Lingua modica est, labilis, velox, in humido sedet ad ignemdurescebal, inmortariolo terebaturhabons
verba forinat, magna exaltat, frigidum est mem- saporem panis oleacei, ullra mensuram collectum
brum, voluntatem, denuntiat. scaturiebat vermibus.
Linum prius seritur, cito laeditur, gracile est Manus digitis distincta, flexihilis, operationi apta,
et rarum,operiturproptervolucres, molle colligitur candida.
in fasciculos, in aquam mittitur, ad solem siccatur Mare plenum est monstris, salsum et amarum,
multis tunsionibus albescit, et varium colorem de- ventos generat, periculosum est, profundum, latum,
ponit, teritur, et a stupa separatur, netur, nodatur, omnis homo vivit in illo. ll)i major piscis minorem
evolvitur, iterum lavatur et in telam orditur. devorat, omnia fiumina recipit, qu;B currunt, viva
Locusta sordes lavat, se ipsam sordidat, aquse corpora rctinet, morlua projicit, fluit el renuit,
colorem addit, cum nascitur vocatur bruchus, cum q nunquam quiescit.
formatur, achelahus, cum perficitur, locusta,altera Mater in pariendo anxia, in educando sollicita, in
alteram dcvorat, in hieme latet, in eestate salit, custodiendo diligens, in amore fervens.
crura hahet retro longiora. Mel dulce, suave, tenax.
Lorica diversis circulis innectitur, corpus tegit Mensa de lignis setim fuit deaurata, quatuor pe-
et munit, ferrea est et ponderosa, jacendo fit rubi- des habens, duascoronas, desuperlahium, seneum,
ginosa. per circuitum rotunda erat, duodecim panes super-
Luoerna modicam lucem prfestat, de testa figuli ponendi sunt, candidi in Sabbato, duodecim patenae
fit, qua? magna fracta apparet. super panes, duodecim pugilli thuris super patenas
Lucifer stella matulina mane oritur, rutilantem annulos in pedibus habens, et in annulis vectes.
diem nuntiat, tenebras fugat. Merula parvaavisetnigra,sola volans, nongrega-
Lunalumen habet asole, denoctelucet recedenti- tim, ut sturnus ; in regionibus Achaioe sunt candidae.
bus aliis, inferior est, et propior terrae aliis, rece- Eiles duris gaudet, et dura sustinet, fortis est
dente sole, sola dat lucem nocti, maculam habet, sic armatur ferreas caligas habet, super femoralia
:

quse quanto videtur clarior, tanto macula est major, loricam, ornatum super loricam milram ferream, et
rotunda est, quandoque corniculata, per tempora D galeam, super galeam quoddam insigne ut conum,
crescit et decrescit, cito explet cursum suum, per- gladium acutum, lanceam, equo insidet, non cedit
magna est, et tamen parvavidetur. ictihus.
Lupus fetidus, rapidus, crudelis, abstentiam ca- Milvus mollis est viribus et volatu, i\apacissimus
num etpastorum considerat, caulis ovium insidia- est, cadaveribus pascitur, circa coquinas etmacella
tur, horrendum ululat, prius visus quam videat assidue volat, timidus est in magnis, audax in mi-
non nocet, prius videns vocem aufert. nimis, domesticis insidiatur avibus, silvestres non
Luter erat foneus ad oslium tabernaculi, labium audet invadere, pullis insidiatur, et quos incautos
habebat per circuitum desuper, aquam continens reperit citissime necat.
ad lavandos sacerdotes, basim subtus habens in Mola cito volvitur, aspera est, gemina, rotunda,
directa linea longa et plana. ferro nititur, ponderosa, granum conterit, usu con-
Luxuria gratuila tollit, animam inficit, corpori sumittur, farinam reddit.
morbum paralysis ingerit, et csecitatem oculis, cor- Mons firmus, altus, sterilis, prius valle radios
pus inquinat famam defiorat pecuniam tollit
,
, solis excipit, inferius latus, in summo strictior,
inimica est proximo, fetet Ueo, placet diabolo, odi- majoribus impulsionibus excitatur.
153 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 154

Mors nullius niisni-odir; nulli ooni]iatitur, omni- A Novacnla suaviter radit, acuta est, superflua in-
l)us poqualur, iuesperala vcnii, nuliipai'cit, corpus cidit, iirmiter in capsa reconditur.
ct aniinam separat , linis est laborum, ct ultima Novem angelorum ordines, novem leprosi curati
linea rerum. ct non reversi.
Mundus transitorius, vanus, sollicitus, falsus, Xox obscura, quieta, frigida, in nocte lignum
deceptorius. putridum, et vcrmiculus quidam fulget, solitaria est,

Murilegus callidus cst, muribus insidiatur, laqueo pigra ad operandum, importuna, periculis et phan-
capitur, dc nocte videt, oculos hobet rutilantes, non tasmatibus plena, colorem rebus aufert, stellis illu-

cito sulimergitur, unguibus vigit ; de alto salit ncc minatur.

kcditur. Nubes leves sunt, j)luviam nulriunt, obscuru) sunt
Murusfit de Iapidi])us scctis, oppida munit, hostes el veloces.
arcet, clausos cohibet. Nutrix infantem lactat, custodit, dulciter tractat,

Mus in caveis moratur, murilcgum timct, modica diligenter portat, esculatur, cibos prannandit, in-
csca capitur. finnitates ejus sustinet, a fletu promissis et minis
Mustum vinuin dulce est, ventrem intlat, disso- T5 rctrahit, ire et laqui docet, et praeambulat quocun-
lutionem facit, caiidum est, sine spiraculo lagun- que eat, illi osculum dirigit, aliquando permittit
culas novas disrumpit, stridet dum clarescit, ; eum cadere ut Isesus iterum cadere caveat, iratum
omnia purganda ejicit, ebrietatem generat. mulcet, cum lacrymatur oculos tergit, offensum
Myrrha arbor est inArabia, (juinque cubitis alta, revocat, in sinum levat.
albee spiuic similis, ejus gutta viridis ct amara, gutla Nux corticem amaiiim habct, tcstam duram, pa-
spontemanans, pretiosiorestelicilacorticisvulnere, bulum prsestat, nucleum habet dulcem, suave lumen
vulnerum vermes et putredincm arcet, odorifcra ministrat, vel accommodat.
est, desiccativic natune est intlaturas cl lumores
; Cap. XIII. iJc Iiis qiiiljiis jirinia Jiltera cst 0.
sedat. Octo sunt beatitudines, aetates hominis et mun-
di, octo cubitorum vestibulum portte Ezechielis
C.\p. XII. Dc Jiis qiiihns priiiia liitera cst N.
{Ezcch. XL).
Nardus herba folio presso et parvo. Ejus cacu- Oculus clarus, planus, cxtensus, tenerrimus, cor-
mina in aristas se spargunt, ejus spicas et folia ad pori lucem dat, cito lajditur, pupillam habet, pupilla
conficiendum nardum deponunt pigmentarii calida ; palpebra tegitur, macula vel nimio splendore obscu-
herba est et odorifera. Q geminus est.
ratur,
Naris directa, concava, spirat, odorem sentit. Odor delectat, aerem inficit, post ablatum odori-
Nasus directus, planus, candidus. In eo maxima ferum fructum aliquantum remanet.
parte consistit species faciei ; spiritum emittit per Oleum pingue, suave, pascit, invisibilis natura?
nares. est, supernatat, iniicit, fcssos refovet.
Natans corpiis in aqua habet caput supra aquam, Oliva arbor index est pacis, olcum dat, speciosa
et pedes movet, fluctus retro jacit. cst.
Navis in principio ct in finc est angusta, in medio Olla lutea, igne solidatur, fragilis est, fracta in-
lata et onusta, supcr a([uas sub-
fcrtur, perforata utilis est.
mergilur, malum habot, velo concitalur, guberna- Onus ad terram
fertur, facilc fertur si colligitur,
culo regitur anchora retinetur, (jua non munita
, grave est cum ligatur super humeros.
inclinat,
vento movetur; scopulis confringitur, hauritoriis Onycha piscis maritimus, cujus ossa comminuta
purgafur, fluctus premit et frangit, fluetibus undi- suavissimum reddunt odorem.
quc tunditur. Ordeum [hordeum] asperum est, cibus est ju-
Nauta in line navis rcsidet, puppim attcnte respi- mcntorum, humilc, ai'istis plenum, dulce, aqua mis-
cit, clavum rcgit, viam considerat et metuit, tem- D fum confert segris, tenacem habet paleam.
pestatcm foruiidat, navem omni tcmpore lustrat, Organum fisfulas habet, in modum turris ordi-
ne alicunde hx>sa sit, plus justo eam non onerat, nata; stant fistula', concorditer sonant, cito lasditur,
vilibns induitur, in portu merccdem expctit. follibus cxcitatur.
Nebula ab humore orilur, latc spargitur, frigida Orfus |liortusl circumfoditur et circumsepitur,
est,ascendens pluviam nuntial, calore solis dissol- arborum distinctione ornafus, floribus jucundus,
vitur; descendens screnilatem signat, immota ma- gcrmine viridantc suavis, aura fiante lenis et pla-
nens obscuritatem. cidus, umbrarum amoenitafe proestans, murmure
Nicticorax in domibus habitat et muris, de nocte fontis delectabilis, fructibus variis refertus, a rore
volat, diem fugit. illa^sus, volucrum cantu laudabilis.
Nidus tit avibus sccrctus, intus calidus, exlra Os forfe esf, occultum, candidum, carnem susti-
asper, ex multis congestus. net, durum, solidum, concavum.
Nix ex a(|ua induralur, candida et frigida est, cito Osculum duo corpora conjungit, delectat, certi-
dissolvitur, minula dcscendit,dcsursum venit.calorc ficat, signum pacis est, pignus amoris,arrha spon-
in aquam rcsolvitur, lcrramoporit, ct segetem fovet. saliorum.
 ;

155 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOCMATICA. 156

Ostiuin intcr (Mnlines viMtitur, introituin uii- A Paralyticus ofliciuin meinbrorum amitlil, tiemu-
nistrat, sera pessulo munilui-, liuo limi-
lirmalui-, lus est, frigescit et torpescil.
naria hahel, sujjerius el inferius, vedilius appen- Pardus crudelis cst ct maculosus.
(lifur. Passer modicus, luxuriosus, inconstans, insta-
Ovis lae et earnes jn'a'l)el ad esuni, lanani ad in- bilis, in tecto manet, in foramine petras nidifical.

dumenluni, iuunolalur; simplex animal est, vellerc Pastor oves agnoscil, infirmas eonsolidat, ad pa-
suo vestitiu', et alios veslil, feeunda est, et iinnis scua ducil ct rediicil, lupos aicct voce et baculo,
ejus utilis, ariilis veseit(U' et paseiliu', et i^aueis morbidas et a^grotas sanal, eonfractas alligat, er-
saturetur, r(uninal, et iindit unyulani, limida est, raiites redueit, del)iles portot, fortes et pingues
(luieta, pellem hal)et multis usibus aceommodam londet, pereunles requirit, fctas porlat, agnos in
communicabilis uatura'. est. sinu levaf, ab eis cognoscitur.
Ovum perpicuum csl, frayilc, eaneidum, spes Pater generat, revocat, nutrit, diligit, ditat, hcere-
prolis, natum cst cx animali, et ex co animal na- dilatem dal, erigil, eorripil, suslinet.
scitur. Pavimentuin deeorum est, diversimode picturatur,
subjectum pedibus conculcalur.
Cai'. X1\'. Dv liis qiiibus priwa lillcru csl P. B Pavo exsonovocis subito pavoremincutit audien-
Palma juxta terram perquam graeilis est, supe- tibus: unde a pavorc dictus. Duras habet carnes et
rius lala, cortice rugoso, exlerius dulccdinem ha- puti-cdini resistentes, qufe vixcoquuntur et sunt in-
bet, in radiee aspera, alta, diuturnis foliis, suavi- digestibiles; incessum habet simplicem, caput ser-
bus pomis, ad modum palmae manus exlenditur, pentinum, pectus sapphirinum, in alis plumas ali-
centenaria fert fructum, victorum est corona, quia quantulum rufas, caudam habet oculatam et longam;
ponderi non cedit, scd renititur. dum laudatur, erigit caudam pennas per ordinem
;

Pahnes in vite fructilicat, (J-xtra vitem areseil, eiigil in modum rotie, visis pedibus caudam demit-
luxui*ians putatur, putamen igni traditur. til,quia cum caudam erigit, posteriora nudantur,
Palpebra oculum tegit et munit, abscissis palpe- in cauda magna est ei gloriatio, caput infirmum
bris homo non dormit, deformisque redditur. habet ct cristatum et inajquale reliquo corpori
Palea sicca est, levis, sterilis, tenax, ejicitur per fetus suos persajpe devorat, nisi ova mater occul-
ventilabrum, a grano dividitur, igne crematur, ar- faveiit.
dentissimum ignem facit et fortem. Pecten dentatus est spissis et rarioribus denti-
Palus longus est, acutus, rigidus, ei prsefoditur Q bus, crines componit et ordinat, caput purgat, os-
fovea ut facilius intret, sepi aptus est, acuitur, in- seus est, planus, lucidus, latus.
duratur ignc, in ordinem ponitur. Pelicanus avis est yEgyptia,rostro pullos ocoidit,
Pannus lineus aperilur, humeclatur, in calido et eos per tres dies luget, post tres dies seipsam
lixivio ponitur, calefit, extergitur, flagellatur, tor- rostro lacerat, et suo sanguine eos sanat ; nimite
quetur, desiccatur. maciei avis est.
Palus tei"ra esl aquosa, lutosa, invia, lubrica, Fellis ab animali vim pellit, diversis usibus ad-
plena lacunis , mollis ,
profunda , ranis habita- aptalur.
bilis. Pera duabus corrigiis a collo dependet, i-ecepta
Pampinus latus umbram facit, uvam contra in- conservat, peregrinorum est, de corio fit, ad latus

temperiem caloris munit, si luxuriatur succiditur, gestatur.

ut uva recipiat caloris fomentum. Perdix de voce nomen habet; nam avis est do-
Panis sic conficitur : primo farina molitur, pin- losa. Aliena ova rapit, et fovet ut sua. llli pulli sic
situr, cribratur, conspargitur, fermentatur, revol- foti cum vocem proprige genitricis audiunt, naturali
vitur, formatur panis, coquitur.
j^
instinctu eam reagnoscunt, et sequuntur. Prope
Pannus ex multis filis contexitur, lana ejus car- terram volat, gregatim incc>lil, ejus carnes sunt
pitur, netur, tondetur, orditur, comprimitur, pun- sanaj, in rete ad sonum cainpanulse inducitur, fo-
gitur, a fullone calcatur, lavatur, tingitur, arte menta [frumenta] requiril.
extenditur , in vestem conscinditur et con- Peregrinus quo tendat, considerat, longitudinem
suitur. vise ante metitur, necessaria victui secum portat,
Panthera interpretatur omnis fera, pellem habet quam minimum potest se onerat, fortia calceamenta
maculosam, speciosa est valda, mansueta, solis sibicomparat, peram habet, baculum gerit, pretiosis
draconibus inimica, saturata draconibus in spelun- vestibus non induitur, bonse societati se conjungit,
cam se recipit, et tribus diebus dormit, tertia die a perfectione justi itineris aliqua molestia ponderis
resurgit, et suavitatis miraj odorem effundit, et ru- non impeditur, non retrahitur a transitoriis, per
gitum emittit, ad cujus rugitum animalia ubique pericula se fidelibus commendat, timore et suspi-
locorum gressum figunt, et eam praecedentem or- cione non caret, amoru patrise laborem tolerat, sua
dinate sequuntur, solus draco vocem ejus audiens non multis ostendit, divitem se non prsedicat, de fine
in speluncam se abscondit, et stupens quasi victus itineris semper loquitur, cogitat, ad illum suspii'at,
obmutescit. Pergamenum de mortuo animali extrahitur, ex
157 DE BESTIIS ET ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 158

tenditur, radilur, tenuatur, multis adaquationibus A niobili.s, levis, aridus, vento volvitur, oculis noxius.
dealbafur, excuratur, tenue est, candidum, planum, I^upilla inodica, nigra, aciem hal)ens, per hanc
aqua molle til, cl sci'ibendi officio congruit, suave dirigitur, cilo heditur, albugine obumbratur.
est, igne contrahifur et paratur, pumice planum fit, Purpura sangiiinei coloris est, ornatus regius.
creta candidius, lineis distinguitur, ut sic landem in CAp. XV. ])(• liis qiiihiis priina littcra esi (J.
ipso scribafur.
Quadratum sex habet latera, quocunque jacitur,
Pes terram pefit, infinia pars cor[)oris est, et cal-
super b^lus recidit et residet.
ceo munitur, hominemque portat.
Quatuor sunt Evangelia el cvangelistaj, quadriga;
Pessulum osfiuni obfirmaf, volubile est, trahitur
Aminadab, quafuor millia in erenio refecta, quatuor
et retrahilur.
annuli in nrca, ({uatuor pedes in mensa, quatuor
Pilasphan'ica, volubilis, levis, infus floccis,spur-
animaliaEzechiel, qualuor virtutes cardinales, qua-
citiis, vel feno plena.
tuor operimenta tabcrnaculi, qualuor llumina para-
Piper est granum modicum, fortissimum gustu,
disi, quatuor partes crucis, quatuor latera civitatis
nigrum, rugosuni, calidum.
iu Apocalypsi, quatuor vigiliai noclis, quatuor par-
Piscafor naveni ha])et cum ornamentis suis, vili-
B tes vestimentoi^um Domini in Joane, quatuor partes
bus induitur, cum silentio navigat, retia in aquam
mensura) in Mattha^o quatuor liciis \Viilff. initiis]
;
mittit, jactis retibus pisces exterret, diversi generis
appsensum erat linteum Pelro ostensum (/lc/. 20).
retia ponit, relia sua lavat et reficif , in aqua turbida
Quercus arbor quserens alta, forlis, porcis cibum
non ponit, retia sollicite qua jecerit, cusfodif ;
quoe
ministrat, mullumque durabilis est.
escse cuilibet pisci conveniant, novit.
Quinque libri Moisi, quinque stola? datae Penja-
Piscis pinnulas et squamas habet, cauda cf pin-
niiu a Joseph, ({uinque panes in Evangelio, quin([ue
nulis regitur, in aqua nutrifur, extraaquam mori-
millia hominum, quinque partes Joseph dalae prse
tur, sine coitu generatur, ventum prtevidet, et eo
aliis fratribus, quinque viri Samaritani, quinque
veniente in fundnm se demitfif, ad calorem salfat,
columna; ante Sancta sanclorum, ([uinque virgines
semper ascendit, hamo in esca tecto capitur.
fatuse et quuique prudentes, quinque lapides quos
Plaga carneni cifo pufrefacit, fetef, vix sanafur.
sumpsit David de torrente, quinque effusiones san-
Platanus arbor est alfa et pafula, juxta aquas
guinis Domini, quinque vulnera in corpore Christi,
crescit, foliis mollis, viti similis in foliis, succum
quinque sensus in corpore humano.
habet teterrimum,
Pluma levis est, corpus tegit, mollis, in carne Cap. XVI. De Jjis quiqiis prima litlera est H.
radicatur, suavis seu levis exfrahifur. Racemus sphwricus est, intus plenus, grana con-
Plumbum metallum ponderosum, in aqua au-
esf tinet, prius amarus et durus, et cum maturescit
gmentatur, pro auro comburitur, tenerrimum ad dulcescit.
scindendum. Radius solis est clarus, subtilis, calidus, directus.
Pluvia desursum venit, minuta esf terram emollit, , Radix prppfigitur terra3, aspera est, occulta est,
frigus i'esolvit, terram irrigat, lufum generat, tem- arborem sustinet, late se spargit, ad ramos mittit
pestatem tempcrat, aquas augmenlat, ventum sedat. humorem.
Pomvun spha^ricum, visu pulchrum, acre gusfu, Ramus de arbore, in arbore coalescit, abscissus
suave, odoriferum, maluram pallescit, taclu terri,c aret.
putrescit. Rana loquax cst, fontem turbat, saltitat, in palude
Pons aquse superponitur, trans flumen euntes por- moralur, a gramine supcr quod saltat, in lacum se
tat, alluvione interduin dissolvitur, pilis sustentatur. demittit.
Porcus nisi currat tardus ingrcdifur, cursilis esf, Rationalc seu logion, in pectore sacerdotis vete-
fetosus, setosus,horrendum grunnit, rostro lutum ris, in quo dependcnt duodecini lapides, in quibus
sulTodit,non ruminat, in lufo delectafur, immundiS' »-. erant duodecim nomina filiorum Israel, in quo erat
vescitur, glandibus pascitur, uno percusso caeteiu scriptum, veritas et judicium, superhumerali erat
congregantur, et aggrunniunt. injuncfum quibusdam cafenis aurcis.
Pra3dicator debetesse sanctus, doctus, discretus, Renms lafus cst, aquam fundif, navem concitat,
maturus, facundus, honestae conversationis, con- et eam dirigit.
stans, integrse famoe, humilis, alfabilis, missus. Rete diversis maculis intexitur, lavatur, piscem
Pruina de humorc nascitur, obscura est, late di- vel avcm involvit, plicatur, in aqua lucida videtur,
spergitur. perfurbafa aqua occulfafur.
Puer innocens esf, purus, mundus, simplex, ve- Rhamnus prius mollis est, deinde spinosa humilis
rax, munificus, placabilis, temperatus, Uesus non est, semper virens, de ejus cortice fit gluten.
ssevit, offensus ad malrem rccurrit. Videns mulic- Rivus a fonte nascitur, a fonte separatur, sapo-
rem non concupiscit. rem a fonte trahif et colorem.
Pulmo mollis est, spii-itum attrahit, Ipesionem non Ros invisibiliter descendit, refrigerat, fecundat,
patitur, calorem cordis temperat. suavis est, clarus, modico calore siccatur.
Pulvis tcrrae quasi atomus minimus, vilis, sterilis. Rosa rubiounda, odorifera, speciosa, cx spinis nn-
150 APPEXDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 160

scitur, cito marcescit, marcirla albescit et coiilrii- A- culla mulfiplicatur, primo surgit horba , sofundo
hiliir, fri}»i(la in foliis, calida in seniinc. spica, tertio frumentum ; inde fit farina.
Uola radios hiibot circa cenlrnm, id est axem, Scnoctus fastidicns osf, fiigida, quorulosa, pigra,
vohil)ilis csl, origendo cailit, arida stridet, et nova iniirma, curva, stei'ilis.

simililer, plus jusfo onerala stridet et frangitu. Sepes ex palis et virgis contexitur, juxla viimi
fit, fiuctus cuslodil, desicata confringitur, a trans-
C.M'. XVII. I)r liis (jiiiljiis prinia liilcra cst S.
ounli])us ii\pifur, coUocto fructu rapitur, tollitur,
Sacerdos debet esse vita honestus ,
poUens sa- foras et bcsfias ;u'cef, spinis munitur.
piontia. Septem dona Spiritus sancti, septem petitiones
Saccus asper, durus, gravis, frumentum colat, iu Oratione Dominica, septem virtutes, sepfem bea-
quadrangulus est. liludines, sopfom vitia capifidia, sepfom bovcs cras-
Saga de pilis caj^rarum craut supcr cornu alta- ste, ct septem niacilonta;, seplem spicai pulcluifi, et
ris, terram tangebant, aspera erant. tof idem corrosie, septem columna? Ecclesiae, septem
Sagcna multas habct maculas, lata est, bonos et modioli contra candelabri brachia, septem in terra
malos, magnos ct p.trvos pisces capit, por medium promissionis lucorna^ soptom enumctoi'ia, scptem
P
aquse ti'ahitur. iiifusoria, soptom j)salmi pocnifentiulos, septem
Sagilta lignumhabet, velocitercurrit, pennata est, P>clesii» sacramenta, soplom Ecclesise in Asia,
in pharetra custoditur, incastraturam habet, directe soptompanes in Evangelio, et septein sportiB, septem
procedit, acuto ferro munita, dirocta, rigida, plana, opera misericordiie, septom reges in terra promis-
gracilis, ab arcu omittitur, stridet, subito percutit. sionis, septom circuitiones in habitaculo.
Sal minutum est, cibos condit, carnem siccat, Sopulcrum exterius speciosum, interius fetidum
putredinem arcet, vermes occidit, in igne stridet, est.
tumorem sedat, ex aqua plurimum fit per ignem aut
Sera ostio affigitur, diversa habens diverticula,
solem decocta, tei^ram slerilemreddit.
involvitur ligno, et ferro composita, de facili tur-
Salices juxta aquas crescunt, de facili pullulajit,
batur.
infructuosff! sunt, florescunt, et non fructificant, alte
Sermo prius debet venirc ad limam quam ad lin-
crescunt.
guam, debetessepraimeditiitus,discrefus, maturus,
Sancta sanctorum propitiatorum habuit,arcam disfinctus, rarus, ratus, vivus, assiduus, aufhenti-
foederis,velum ininfroitu, thuribulumaureum, qua- cus, humilis, patiens, sollicitus.
tuor erat columnarum, semel in anno soli pontifici
C Serpens super pectus graditur, terram comedit,
patebat.
occulte nocet, cauda est venenosus, totum corpus
Sanctuarium hal)ebat altare, thymiama, majus
pro capite custodiendoexponit, in desertis habitat,
velum in introilu, quinque columnas, mensam, can-
leviter rejjit, hominem nudum fugit, vix exstingui-
delabrum, omnibus sacerdotibus patebat.
tur, sputo jejuni hominis moritur.
Sanguis calidus, purpui'eus, ostrinus, spissus,
Servus debet esse obediens, fidelis, sapiens,
leniter fluit, sedes est anima;.
hilaris, promptus.
'
Sanguisuga in palude habitat, longa est, sangui-
Sefa acuta, rigida, filum introducit, graciliest,
nem sugit sed prius cutem vulnerat, postquam
;

firmiter hifiret.
plena est, eadem quae suxerat revomit.
Sex sunt cherubim in Isaia, hydrise in Evangelio,
Saphirus sereno coelo similis, radio percussus
civitates refugii, opera sex dierum, sex munera Jo-
emittit fulgorem.
seph fratribus oblata.
Sardus non unicolor, niger in imo, Cimdidus in
Sigilum imuginom habet et superscriptionem,
medio, rubens in summo, rubrae terrse habens spe-
chartam confirmat impressam cerse, secreta cus-
ciem, sanguinei coloris est.
todit.
Sarmenta vilia de vite projiciuntur, nullis usibus
^ Silva arboribus conista, u ;brosa, opaca, con-
nisi igni apta.
densa, feris inhabitata, iiM-ulta, solitaria, lutosa,
Scopa domum mundat, ex multis fit virgis, seip-
infructuosa humida.
,

sam inquinat.
Scutum est latum, triangulum, leve, volubile, pro-
Smaragdus nimiae viriditatis super omnes herbas
tegit, munit, in sinistra geritur, perque ligamentum et frondes, acervum circumfusum reddit viride, pre-

tenetur. tiosor in Cilicia quam alibi invenitur.

Somnia cito transeunt vana sunt vanitatem

Securis manubrium habet quo tenetur, ferrum , ,

quo incidit, petra hebetatur quanto magis elevatur, fingunt.

;

tanto magis ferit. Somnus officium membrorum tollit ,

paulatim

Semen bonse terrfe traditur, dispergitur, occulta- serpit, phantasmata ingerit, corpus aggravat, post

ad alterum annum jacitur, geiu multiplicatur,

tur, ipsum fovet ad laborem.
effusione nimia suffocalur, cum multo fenore surgit, Speculum clarum, fragile, planum et extersum,
in via conculcatur, et ab avibus rapitur, in petrosis imaginem reprsesantat, in ligno locatur, fractum
locis arescit, in spinis suffocatur, in bona terra bene quot partes habet , tot imagines repraesentat,
161 DE BESTIIS E:T ALIIS REBUS LIBER QUARTUS. 1G2

Spica aristis munitur, cultno sustentatur, granis

A Tela orditur, succiditur, texitur, crebis tunsio-

replelur, ordinata sunt grana in illa.

Spina (irmiter h;erct, hmnilis est, aspera pungi-
tiva, condensa, spontc puUulat, acutum ignemfaeit
in ignc slridet, dura est.
Spongia est levis, vacua, porosa
nibus et Iotionil)us dealbatur, tenuis est, candida
et mollis.
Templum mundunrr, cameris obvolutum, pallis,
appenditur et ornalur, floribus sternitur, cerei ac-
mollis hu- cenduntur, et campana; pulsanlur in ipso.
, ,

Tenel)rie obscuni; sunl, lueem fugant ; ul ipsae

moris recepliva.
descendit, salsum est et non sint, a luce fugantur.
Sputum de cerebro
Terebinthusin Macedoniabrevis arbor, sed fruc-
album.
Stella in alto fixa est, magna est, et parva videtur, tuosa et magna est in Damasco, habens lignum

rotunda noctem illuminat, nautas dirigit, eursuin nigrum cum splendore et solulum in buxi speciem
flos habet, racemos sicut oUva3, sed rubent, folia
non obliquat, cum fumamento rapitur, ignea esl,
habet densa et folliculos emittentes animalia quasi
locum mutare videlur, radios ex se profert, firma-
culices, resina ejus castissima, quse terebinthina
mentum ornat.
sordium recepta- dicitur, vulgo tereminthina. Macuhie hujus arboris
SterquiUnium est fetidum et
culum. ^ fructuostie, fructum ejus duo suiit genera, alterius

Stillicidium concavum est, pluviam excipit, ex- fructus ruber lentis magnitudine, alterius pallet,
ceptam demittit, in ora tecti ponitur. nec faba est grandior, odore jucundo.
Stipula terrse hseret, levis, steriUs, post coUectas Testa fragilis est, de luto tit, per ignem soli-
fruges remanet, arida, incendio apla, dura, aspeia^ datur.
fragilis, stridula, concava. Thalamus debet esse secretus, ornatus, clausus,
Storax vel styrax ai^bor est Arabite, lacrimam quietus.
aromaticam lacryma quee dcfluit, munda
distillat, Thesaurus ex preliosis congeritur, reconditur,
est et alba, ejus resinaodorisestjucundi, bumecti, eustoditur,augmentatur, in lempus necessitatis
et quasi nuUo usui liquorem emitttens. reservatur.
Struthio avis ingens est corpore, rara plumis Thronus de ebore erat, grandis, vestitus auro
velimplumis, alashabetsimilesaccipitri etherodio, fulvo nimis, ac mundissimo inlus et foris, ejus
volare nequit, tamen aliquando alas erigit, ova re- ascensus eratper sex gradus, ascensus marmoreus,
linquit, et obliviscitur quod pes conculcet ea, et sex leunculi super sex gradus hinc inde, reclinatio
bestia agri conterat, duratur ad filios suos tanquam throni poslerior rotunda erat, super vitulum re-
non sint sui. spicientem sedebat, dufe manus hinc atque inde
Studium aquit ingenium, fugat otiuni, scientiae, tenebant illum, duo leones stabant juxta manus
parit amorem, scientiam conservat, avertitaninunn singulas non fuit tale opus in universis regnis.
;

a vanis et inutiiibus, peccati odium gignit, quietem Thus vii'gulam fumi emittit, in vere et autumno
et pacem qua^rit. coUigitur, acccensummagisredolet. Regiolhurifeia
Stupa purgamentumest lini, mollis est, levis est, Saba dicitur, quod interpretalur uiystcriuui, est-
cito succenditur. que undique rupibus invia arboribus ut lacryma
;

Stylus longus, planus, gi^aciUs, acutus, directus, efiUiit, motus carnis reprimit.

in altera parte latus. Thuribulumduas partes habet apte convenienfes,

Sulphur candidum, felidum, tenax. parsinferior solidaest, superior perforata, superius
habet annulum, prolundunt ipsum quinque cateno?,
Cap. XVIII. De Insquihns priuin liLlora est T.
quarum quatuor immobiles sunt, elevatur et dimit-
Tabernaculum Uomini qualuor haliebat latera, titur in parte inferiori, ignem continet, superiori
in quolibet duorum laterum erant viginti tabuloe, thus excutitur et movetur, ut majorem funmm ex-
occidenlali latere decem, quielibet tabula nilebatur pv halel, i'otundum est et sculptura lerebratur.
duabus basibus argenteis in singulis tabulis habe-
; Thymiama componebatur ex aceto vel myrrha,
bat annulos aureos ;
in annulis vectes deauratos, ex onycha sive albeola, exgalbano boni odoris, ex
civisum fuit in sancta etsancta sanctorum. In sanc- thure purissimo, lucidissimo, et ha;c omnia in
tis coopertum fuit cornu
crat altare Ihymianialis, unum redigebantur.
ejus pellibus rubricatis. In atrio sub dio erat Tinea vestes comedit, modica est, et ex eisdem
altare holocaustorum. quas comedit postea oritur.
Talpa nigerrima terram comedit, terram fodit, et Tonitruum horribile, cx calore provenit, fulgur
fodiendo lerram super se accunmlal, quanto magis prajmittit, fulmen immiltit.
fodit tanto magis auget cumulum terraj super se Torcular volvendo ascendit et descendit, vinum
levis est pelle, sub terra moralur, super terram ab acino separat, uvas premit, gradatim ascendit.
non viveret. Torrens estrapidus, cito transit, omnia obstacula
Taurus duo cornua habet, fortis est, cornu tene- rumpit, subitus est, exsuperabundantia pluviarum
tur, armentum pr^it, ferus, juguni trahit, armen- provenit.
tum fecundat, luxuriosus est. Tres fructus terrse bonse in EvangeUo,
 ,

m APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 164

Tres mortuos suscitavitDominus, Ircs dies susli- A Vinculum ligat, constringil, grave seu molestum
nuit terraDominum, tria loca Dominicce parabola>, est.
cruce titulus, trcs
Iriltus ]in,^-uis scriplus Oliristi in Vinca pullulat, paslinalur, propagatur, putatur,
tentationes Doinini. Tria loca hinos merito dispares foditur, paxilliilur, i)axillis colligiilur, sepitur, gem-
continehunt, scilicet ager, mola, leclus. Trcs per- miis fcrt, frondcs, llorcs ; surculi evellunlui-, ne
soHic in Trinilate, tres virtutes theologicte et priu- liunior ad eos transeat
stipilis tolluntur pam- :

cipales, tria satajfarinai, Ires fllii Noe. Tres lurmie pini proptcr nimiam undjram, ut horli calorem
Chaldseorum contra Joh. Tria vitia principalia, tres solis habeant sit in ca umbraculum, ut custodiatur
:

Magi, et eoi-um tria munera. Tres dies sepulturne In hienie nullum lignum vilius, in sestate nullum
Domini. Tres homines Noe, Daniel, Job. Tres ordi- utilius.
nes salvandorum in agro, in lecto, in mola; tria Vinum clarum est, candidum, dulce aliquantum,
canislra pisloris iu Genesi, Iria grana make lerraj inebriat, sanguinem operatur, cor laetificat, in-
in Evangelio.
gcnium acuit, aliquando acescit, parvulos merum
Tuba multis fit tunsionibus, in imo est stricta, in enccat.
summo lata, per tlatum oris sonat, eoncava est,
Viola purpurea, humilis, odorifera, frigida, mol-
maximum sonum reddit, excitat, congregat, terrel. ^
lis.
Tunica Aaron erat liyacinthina; talaris, inferius
Virga rccta, gracilis, longa, plana, flexibilis, flo-
dependebant tintinnabula malogranata, tolum
,

rcni habet insummo, nagellat et erudit.

corpus tegebat.
Vitrum clarum, planum, solidum, fragile.
Turris, circumfossa, alta, niunita, fortis, lirma.
Vitta ambit, ornat, constringit.
Turtur avis in locis delectabilihus et uemorosis,
Vitula sacra rufa erat, immaculata, quse jugum
nidum facit in ramis arboris condensa) si semel ;
non traxerat.
comparem amisit, semper caret solivaga est, ,
Vitulus hostia sacerdotalis, cornua habet, lasci-
morticinio non vescitur, pullos nocte pascit.
vus est, et simplex.
Tympanum miuiu percutilur| de corio mortui
animalis fit, cujus pellis in ligno concavo exten-
Umbra calorem temperat, grata est fessis in ca-
lore, corporis lineamenta retinet, per ipsam ad cor-
ditur.
pus venitui', fit enim objectu corporis ad rem luci-
C.U'. XIX. Dc his qnihiis prima liltcra cst II ct V. dam, inanis est.
Undecim discipuli in Galilaea. Undecim saga in
Vacca lasciva est, jugum trahit, trilurat, lac Q tabernaculo.
ministrat, fecunda est, cornua habet, immolabatur Unguentum bonuin conficitur ex myrrha prima,
ruminat, et fendit ungulum. et cinnamomo, calamo, ex casise fistula, ex oleo
et
Vallis demissa, quieta, secreta, humida, umbrosa. olivarum. Hsec redacta in pulverem, cum oleo oli-
Vehim sacrum opere pluviaro erat factum, qua- varum sub mensura lini conficisebantur.
tuor coloribus inlertextum, columnis et vectilnis Unguis est pars digitorum, cornea, dura, lucida,
appensum. Velum navis colligit ventum, latum est, tenuis, plana.
concita malum, mido appensum cumligno extrans- Volucres leves, instabiles, nidificant, et cantant
verso, in'screno rcslringitur, in tempestate expli- in aere, duabus alis volant, unu percussa, alise fu-
catur,quodam ligno in decursum vertitur. giunt, timidte sunt.
Vena sanguinem continet, percussa vel incisa Voluplas virtutes dissipat, corpus emollit, natu-
eumdem emitlit, occulla est. ralia bona otium qua^rit.
dissolvit,
Venenum inficit, corrumpit, et pei-imit. Vox modesti hominis sit simplex, verecunda
Ventes escas recipit, moUis est, tumidus est. quieta, humilis, modesta, clausa, meticulosa.
Ventus rapidus, invisibilis, lenis, stridulus, vali-
Ursus fastidium generat, studium nescit, societa-
dus, modica pluvia magnus ventus temperatur. ^ tem non habet, ingens est corpore, durissima pelle
Ver temperatum esl, flores producit, plantas ger-
tegitur, crudelis, brachiis fortissimus, mel oppido
minare facit, volucrum canlus provocat.
diligit, super arbores serpit, informis caruncula
Vermis sine coitu de terra nascitur, leniterince-
nascitur, lingua matris lambendo formatur.
dit, ore se trahit, fragilis est, molUs, erecto capite
Uter de corio, animalis mortui fit. Vinum con-
prospicit, ut mollius incedat.
tinet et servat, cum fuerit inveteratus inutilis
Vesica rotunda, levis, vacua, tumida flatudisten-
est.
ditur.
Vulpes callida est, mordax, fetida, in foveis ma-
Vestimenta sacerdotis sunt htec, feminalia de
net, dolosa, inesibilis.
bysso relorta, strictissima camisia linea, cidaris in
capite, tunica hyacinthina, baltheusaureus. Hi ha-
Vultur trans maria dicitur sentire cadavera, si

bebant, et aureum ephod, et supei'humerale in mo- cadaver conspicit jacens, ad esum illius se deponit,

dum scapularis factum, rationale in pectore quadra- exercitumsequilur, utcadaveribus satietur, pedibus
tum, cidarim, ut dixi, in capite cum lamina aurea. libenter graditur.
165 DE ANIMA LIBER TERTIUS 160

DE ANIMA
ET

EJUS AD SUI ET AD DEI COGNITIONEM ET AD VERAM PIETATEM LXSTITUTIONE

LIBR[ QUATUOR
Quorum prinuis et tertius ob summum in eis rutilantem pio3 devotionis afTectum sub Modilationnm et
Do inloriori donio titulis devoto doctori beato I^ernardo Clartovallensi ascripti sunt. Secundum vcro
tum propter disserendi subtilitafem, lum propter dicendi gravitatem, l)eati Auguslini opera sibi per-
pcram vindicarunt, nam in eo citatur Boetius praeter Augustini rationem et contra tempora.

LIBER PRL>1US
(Exstat inter- Opera S. Bcrnardi, Patrologice tomo CLXXXIV, col. 485.)

LIBER SECUNDUS
(Vide Patrologioe toni. XL, Opp. S. Augustini VI, eol. 779.)

LIBER TERTIUS
(Exstat inter Opera S. Bernardi Patrologice tomo CLXXXIV, coL 501, usque ad verba capi-
tuli 49 : « Quam terrestrium occupatione.)

Cap. L. Contemplntio snpov illnd : « Vevbiim cavo A InvisibilisenimSacerdosvisibiles creaturaspaniset

factum est, » qiuc non lial>ctuv in aliis, ot videtuv vini in substantiam corporis et sanguinis sui verbo
novum opusculum. suo secreta potestale converlit, ita dicens IIoc ost
:

Vevbum caro factum est, ot hubitavit in nohis covpns mouni, et sanetificalione repetita Hic ost :

(Joan. i). Vere Verbum caro factum est, et nos vere sanguis meus. Cum ergo ad reverendum allare cibis
Verbum carnem Dominico cibo suminus, ct ideo satiandus ascendis, sacrum Domini Dei tui corpus

manere in nobis naturaliter existimandus est, qui et sanguinem lidc respice, mcnle contingc, honore
per naturam nostroe carnis jam sibi inseparabilem mirare, devotione venerare, cordis manu accipe, et
homo nalus assumpsit, et naturam carnis suse sub animae haustu interioriassume. Nam credere in euni,
sacramento communicandte carnisnobis admiscuit. hoc est accipcrc panem vivum. Nos credimus et di-
Ita enim omnes unum sumus, ([uia in Chrislo Pater cimus quoniam corpus Christi fale unicuique sit,
et Christus in nobis unum in iis nos esse faciunt. qualis accesserit ut offerat, et qualis accesserit ut
Nos ergo qui corpus accipimus, corpus Christi facti accipiat. Nam unum idemque corpus propter nomen
sumus, et miserieordia ipsius quod accipimus nos Domini, quod ivocatur, scmper sancfum est, et
sumus. Corpus Christi sumus, ct ipse Christus su- tale uniquiquc fit quali corde ad accipiendum acces-

mus, quoniam nos omnia ejus membra (cum sint B serit. Si offerat Deo malus et accipiat bonus, tale

multa) unum corpus sumus (Ilom. xii Coloss. ii),

; utrique erit, qualis uterque fuerit. Credimus et fafe-
Nos ergo, qui membra Christi sumus, et Christus
sumus, non solum capiti per dilectionem, sed etiam
cum membris invicem uniri debemus. Nam qui acci-
pit mysterium unitatis, etnon tenet vinculum pacis,
non mysterium accipit pro se, sed testimonium con-
tra se. Mysterium nostrum in mensa Domini positum
est. Estote ergo quod videtis, etaccipite quod estis.
Hoc accipitui' in pane quod pependit in cruce, et hoc
sumitur in calice quod effusum est de Christi latere.
mur quoniam corpus ilUul, quod de Virgine Deus
assunipsit, et in quo resurrexif, semper est in ccelo,
et ubicunque vult, et in qua specie vult. Qui sursum
sedet ad dexteram Patris, tempore saerificii homi-
num manibus continetur. Corpus Christi tale acci-
pimus in sacramenfo, quale postresurrectionem est
in semetipso. Cum accipitur non consumitur, sed
expleto officio, pro quo sacrificatur et manducatur,
inillud quod in ccelo est, transfertur. SemeJ oblatus
I6t APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
cst CJiristus iu scipso, cl (luoliilio iiiiinoialui- iu sa-
crainento tllchr. ix).
C.uni ergo sacerdos Spiriluni sancluni aiivdcave-
ril, et ill;nn liosliani revcranihun innnolaveril, (Mnn-
nuinenniue Deuui suliintie conlij^erit, ul)i illud (^dic
niilii) noslra cxistiniatione i)onemus? Perpende qua-
les oporleat esse manus taularuni rcruni niinislras,
et ([ualem linguam talia verha fundenlem, aul (juo
genere ctetcris non inumlioreni et sanctiorcm ani-
inam talis spiritus receptricem Tunc enim adsunl
! cum
angeli sacerdoti et tribunal atque altaris locus cse-
lestihus virtutihus adimplctur in honorem iliius (jui
immolatur. In ipsa immolationis hora ad sacerdolis
voeem caili aperiuntur, in illo Jesu Christi inysle-
rio angelorum ehori adsunt, summis imasociantur,
terra crtdestihus jungitur, unum ex visihilihus atquc
invisihilihus fit. Sed necesse est ut, dum ha;c agi-
mus, nosmetipsos in cordis contrilione mactemus,
et qui passionis Dominicae mystena eelehramus,
debemus imitari quod agimus. Nam tunc vere pro-
nohis Deo hostia erit, cuin nosipsos hostiam fecerit.
In Christo semel ohlata est hostia ad salutem sempi-
terna potentia, nos vero per singulos dies olTerimus,
quoniam pcr singulos dies peeamus; oITerimus, sed
ad recordationem mortis ejus, et una est hoslia,
quia semel ohlatus est Christus. Hoc vero sacrili-
cium exemplum idipsum semper, idip-
est illius,
sum secundum suhstantiam, quanquam diversum
secundum formam. Duin frangitur hostia dum , vel aliquem hominem odio hahent, corpus Christi
sanguis de calice in ora fideliuin funditur, Domi-
nici corporis immolationem in cruce ejusque saii-
guinis de latere elTusionem significat. Verumtamen
cumChrisfnsin sacramentoquotidic immoletur, non
dicitur (|uod iteruin occidatur, sed quod vera ejus
immolatio representata idem nunc in sacramento,
quod tunc in cruce, operetur. Eadem est hic et ihi
corporis et sanguinis Christi suhstanlia, quainvis
cadenique salulis noslrte gratia.
in specie. aitera,
Yera etenim caro Chrisli est, quam forma panis
opcrtam in sacramento sumimus, et veius sanguis
Cliristi, quein suh vini specie ac sapoie potamus.
Mortalitatis cihus exterius videtur, quia quod de
nobis exterius apparet, mortale est. Nihil exterius
immutatur, quia nihil de nobis exterius innovatur.
Intcrius vero hoc idem in nohis accipimus quod
de illo credinnis, quoniam vitam de vila sumimus,
per quam reformamur ad vitam. Sicut enim de Yir-
gine per Spiritum vera caro sine coitu creatur, sic
per eumdem Spiritum de substantia panis et vini
mystice idem corpus Christi consecratur. Et sicut
quod ubique offertur, unum corpus est, et non multa
corpora, ita unum sacrificium diversis locis a diver-
sis hominibus sacrificalur, et ubique est idem. Per
partes dividitur, et a multis accipitur, et semper
integrum. Sicut enimindividuum est cum dividitur,
sicincorruptum cum fuerit sumptum. Chistus in sa-
cramento per partes manducatur et manet integer,
totus in coelo,totus in cordetuo,totus in fractOjtotus in
integro.Tantuni est in exiguo, quantum constat esse
168
A in loto. Niiiil niinus hahcnt singuli quam univcrsi.
Tolum unus, tolnm duo, toluin i^lures sine diminu-
tione pcrcipiunl, ijiiia non in specie vei quantitale
saciaincnli esl gratia sed in virlute Christi. Quo-
,
modocunque signa varientur in sacramento, Chri-
stus seinper idein est inseipso. Quod evidentius ina-
nifestavitcum incccnaprsesens corpus etsanguinem
suuin discipulis suis distrihuit. Tradidit eis seipsum
in sacramento quasi tamen euindem. Et
aliuin, et
a singulis suinplus comederelur et hiheretur in
sacramento, unus amen et infeger mansit in seipso.
f
Diviiia gralia ifa esl libera, ut nuUis hominum me-
rifis vel oflicis sil astricfa sed quando vulf quo-
,
,
modo vult, uhicun(jue vulf semetipsam iufundaf.
,
Propterea intra Catholicam Ecclesiam in sacra-
t> menfo coiporis Chrisfi nihil a bono majus, nihil a
malo ininus perficifur sacerdofe, quia non in merito
consecrantis, sed in ver])0 efficilur Creaforis et vir-
tute Spiritus sancti. Omnia vero sacramenta cum
obsinl indigne tractanlibus, prosunt tamen per eos
digne sumentihus. Cominunionamque malorum non
maculaf aliquem parlicipafione sacrainentorum, sed
consensione factorum. Sicut enim Judas, cui Domi-
nus bucellam tradidit non malum accipiendo, sed
bonum male accipiendo, locum in se prffibuit dia-
holo, sic indigne quisque accipiens locum in se prse-
bet diabolo. Qui ergo de criminalibus nondum di-
gue pccnituerunt, aul adhuc peccandi sunt,
in affectu
Q non accipianf, ne morianlur. Incesti vero et luxu-
riosi periculosius sumunl, (juoniam nihil sic adver-
satur mundilise amafori ut fedifas. Porro qui peccare
(juievit,quamvispcccatoa(lhuc mordeafur, peccandi
tamen de cteteio non haheat voluntatem, coinmuni-
care non desinal. Quomodo quotidie tentamur et
lahimur, quotidie Christus in sacramento pro nobis
immolatur. Cum ergo corpus Chrisfi ore suminus,
ainicilias el hcnefieia ejus corde cogitemus, quo-
modo passus et mortuus est pro nobis, et morte sua
a morte seterna nos liberavit. Participatione autem
corporis sui nos sibi concorporavil, ut transeat ipse
in nobis ad Pafrein, transeamus et nos inillo unum
facti cum illo, ut ipsum per ipsum .habeamus gus-
tum in via, satietatem in patria, hic viaticum, et
D ihiproemium.
Queeritur cur corpus et sanguis Christi in pane et
vino magis consecratur quam in caeteris corporum
speciebus. Ad quod respondetur quoniam sicut pa-
nis ex multis granis, et vinum ex multis uvis, sic
Ecclesia de diversis personis coUigifur. Dignum
etiam fuit ut eisdem speciebus, quibus caro alitur
et creatur in quolibet homine naturaliter, eisdem
consecretur in Dominico homine pofentialiter. Si
est panis in carnem, et vinum in sanguinem cujuslibet
transformatur naturaliter, multo magis, si Deus
voluerit, in carnem sanguinem suum transferetur
et
potentialiter. Cum ergo panis in carnem, et vinum
in sanguinem verbo Domini mutetur, jam non de-
speret in Corpus Chiisti trajici i^ationalis creatura,
 169 DE ANIMA LIBER TERTIUS. i/^O

in quod trajicitur et l)ruta, si desistat esse quod ex A sislunt, aqua pane et vino Aqua Hce
scilicet, oleo,
se male fuerat, ut fiat in Ghristo bene quod non erat.
omnibussitnecessaria,suatamenvenaIilateetabun-
Sicut enim cibus et potussunt vita nostra (enipora- dantia non est pretiosa. Oleum vero, panis et vinum
lis, quandiu Deo piacuerit, sic et muUo
amplius ita paucilate sua fugiunt pretii quantitatem, utnul-
ipse panis ccelestis crit vitaoeterna quibus ipse vo- lam nisi in spii-ituali gratia sibi vindicare
videantur
luerit. Magis enim credendus est vitam a^ternam utiiilatem. Aqua exstinguit, mundat, et candidut
conferre qui vitam habet ct vita est, quam qui non prse cteteris liquoribus. Idcircoinbaptismate carnis
habet. incentiva exstinguit, peccatorum tam originalium
Non est mirum
si Creator creaturae vitam possit quam actualium labem abluit. Innocentiaj candorem
conferre sempiternam, cum creatura creaturas po- reducit, et dum sic coolestis Patris imaginem refor-
tuerit retinere et conservareseternabter eam. Sicut mat, filios adoptionis regenerat. Unde vero
tanta
enim bgnum vilieinparadisopositumest, quo aiter- virtas ut corpus tangat et cor abluat, nisi faciente
naliter homo in corpore viveret, nisi peccaret, sic verbo? Non quia dicitur, sed quia creditur quoniam
Christus in Ecclesia lignum vitae seipsum posuit, ut fide omnia sacramenta complentur. Baplismus
talis
in se credentibus vita esset ajterna. Idcirco
.
V... v.,^ tantopere
v«x..,^,..^, .. est
v.ot qualis csi
.^uano est lue m
ille in cujus veroo
verbo aaiur,
non qualis
datur, quahs
fidesmsacramenloexigitur, quiafalsafidemundus B est iUe percujus ministerium minislratur. Porro
periit, quando Adam
plus diabolo falsa suggerenti, oleum illuminat, ungit et pascit. Illuminat animam
quam Deo vera promittendi, credere prajsumpsit. fide, ungit devotione, pascit dilectione. Panis vero
Dum vero in sacramento plus Deo quam hosli, ut et vinum homini incorporatum vita est temporalis.
dignum est, creditur, sanatur hac fide vera illa per- Quapropter in hoc sacramento Ghristus tanquam
fida lides. Quoniam autem cibo et potu ita vivimus, caput membris uniri voluit, per quem Deo Patri re-
ut alterutro carerenequeamus, propterea utrumque generamur. Per corporis et sanguinis Ghristi parti-
Ghristus in suo sacramenlo esse voluit, ne si alterum cipationem Filio Dei ad vitam concorporamur. Per
deesset, imperfectum esset. Nec corpus ergo sine olei unctionem Spiritus sancti virtute confirmamur.
sanguine, nec sanguis sine corpore jure communi-
Nunquam fidelis Deus a regni sui consortio eosre-
catur. Panis et vinum proprie proprius cibus
est pellet quibus tam familiariteruniridignaturinhujus
nonbestiarum, sed hominum. Ideoque Ghristus utri- mundi exsilio. Imomagni honoris vicissiludinem eis
usque usus est ministerio, ut singularis et propria rependet in manifesta suoe majestafis visione, a qui-
hominum crederefur refectio, cui efiam postmodum Inis tam digne susceptus et ordinatus
estinoccultis
per apostolos aquam admisceri voluit, ut ad digni-
et peregrinis sacramenlorumfiguris. Non poterit ibi
tatem tantiniysterii non solum justorum, sed etpec-
fieri diversum quod hic factum est unum. Quidquid
catorum consortium pertinere signiflcaret, poeni-
si deformitatis vei mutationis in Ghristi sacramento
tere vellent. Quoniam per aquam sumus regenerati specietenuBcontigerit, nondebet anobis extorquere
et per sanguinem rcdempti, sanguis et aqua de lafere fidem veritatis ejus, quoniam qui in corpore suo,
Ghrisfi exivit. Gum ergo pro Christo vinum etaqua cum Deus esset verus, multa indigna pertulit, nihil
sacrilicetur pro populo, et ufrumque unus
sanguis indignum in corpore suo usque in finem sajculi per-
fiat, capitis ct membrorum
unitatemsignificat. Sicut ferret, quamvis vere ibi sit. Gum enim
omnia ei
ergo unuui videtis esse quod factum est, sic unum
peceatum munda sint, non videtur esse im-
prietcr
estote vos diligendo inter vos. Nam qui accipitmy-
mundius in ventre muris vel canis, quam in ventre
sterium unitatis, el non fenet vinculum pacis,
non impocnitentis peccatoris.Si ignibuscomburi dicafur
mysterium accipit pro se, sed testimonium contra hoc impossibile est cum sit omnium elementorum
se. Qui aulem unum hominem odio
habet, quidquid Deus. soricum eorrosione vel vetustatis mutatione
Si
Deo in bonis operibus obtulerit, totum pordet.
corrumpi videatur, nihil attinet ad sacramenfi sub-
Fide omnia sacramenta complenfur. Qui
ergo ad stantiam,Ghristumvidelicetquicorrumpinonpotest
illa fidc el devotione accedit, quamvis incuria vel
quoniamincorruptibilis est. Talia vero etsimilia non
ignorantiaali(jua erroris verba inserat,
uonidco mi- D veniunt nisi pro aliquorum negligentia corrigenda
nussacriiiciumfieri credifur, quoniamprecis
vitium vel punienda, seu pro fide probanda ct exercendaut
superatprecanlisatrectus.Nonestattendendumquid fideles exerceanturreprobi indurentur. Nccesse
et
faciat homo, sed quo animo et
voluntate faciat. In est ergo ut ea devotione qua accipitur
quatuor speciebus sacramenta Ecclasice custodiatur.
maxime con-

P.^TROL CI.XXVII
 171 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 172

LIBER QUARTUS,
Qui esf de erectione animce mentis in Deum, ac devoto ad Deum preealu et alloquio
et quibusdam ad salutem institutionibus et monitis.

Cap. I. Quod sitnobis necessarium invocare Deum A Qui corda firlelium doces sine strepitu verborum.
et quid sit invocare euin. Qui locis non (listonderis, nec temporil)us variaris,
Quoniam in medio laqueorum positi sumus, facile nequehabesaccessusetrecessus. Quihabilas bicem
a coelesti desiderio frigescimus. Quapropter assiduo inaccessil)ilem, quam vidit nulliis hominum, nec
indigemus monimento, utexpergefacti ad Deum no- videre potest. In te manens quietus ubique circuis
strum verum et summum bonum cum defluimus totum. Non enim scindi vel dividi poteris, quia vere
recurramus. Idcirco non preesumptionis temeritate, unus es. Nec in partcs elTunderis, sed totus totum
sed magna Dei meidilectionehuic opuscuload lau- tenes, totum illuslras et i^ossidcs. Si tolum mun-
dem ejus operam dedi, ut ex elegantibus dictis san- dum libri repleant, tua scientia inenarrabilis non
ctorum Patrum breve at manuale verbum de Deo potest enarrari. Quoniam vero indicibilis es, nuUo
meo mecum semper haberem, ex cujus lectionis modo neque concludi. Tu es fons lu-
scribi poteris,

igne quoties tepesco, in ejus accendar amorem. cis divinoe et sol claritatis seternfe. Magnus enim es

Nunc adestomihi, Deus meus,'quem quaero, quem sine quantitate, etideo immensus. Bonus sine qua-
diligo, quem corde, et ore, et qua valeo, virtute litate, ideo vere et summe bonus, et nemo bonus,

laudo, atque adoro. Mens mea tibi devota, qui nisi tu solus. Cujus voluntas opus est, cui velle

amore succensa, tibi suspirans, tibi inhians, te so-
lum videre desiderans, nihil habens dulce, nisi de
te loqui, de te audire, de te scribere, de te con-
ferre, tuam gloriam frequenter sub corde revolvere
ut suavis tui memoria sit inter hos turbiues aliqua
repausalio mea. Te ergo invoco, desiderantissime
B posse est, qui omnia, quae ex nihilo creasti, sola
voluntate fecisti. Qui omnem creaturam tuam abs-
que indigentia aliqua possides, et sine labore gu-
bernas, et absque ta^dio regis. Et nihil est quod
conturbet ordinem imperii tui vel in summis vel in
ini^s. Qui in omnibus locis sine loco haberis, et om-

ad te clamo, clamore magno in toto corde meo. Et nia contines sine habitu, et ubique praesens es sine

cum te invoco utique in meipsum voco, quoniam situ et motu. Qui nec mali actor es, quod facere

omnino non essem nisi esses in me, et nisi ego non potes. Nec unquam tc quidquam fecissepoeni-
essem in te. In me es, quoniam in memoria mea tuit, cujus bonitate facti sumus, et justitia poenas

manes ex quo cognovi te, et in ea invenio te, cum luimus, et clementia liberamur. Cujus omnipoten-
reminigcor tui, et delector in te, de te, ex quo om- tia omnia gubernat, regit, et implet quod creavit.

nia, per quem omnia, in quo omnia. Nec ideo te implere omnia dicimus, ut te conti-
neant, sed ut ipsa potius a te contineantur. Nec
C.\p. II. Quomodo Dcus imniotus in se manens det Q
cuncta nioveri, cunctaqne autagat, aut coagat.
particulatim imples omnia. Nec ullatenus
putan- ita

dum est, et unaqu?eque res pro magnitudine suse

Tu coelum terram imples omnia portans sine
ct
portionis capiat te, id est maxima majus, minima
onere,omniaimpIenssineincIusione.Semperagens,
minus. Dum sis potius ipse in omnibus, sive om-
semper quietus, colligens non egens, quasrens cum
nia in te. Cujus omnipolentia omnia concludit, nec
nihil tibi desit. Amas nec icstuas, zelas et securus
evadendi potentiam tuam quis adituin invenire po-
es. Poenitet te, et non doles. Irasceris et tranquil-
terit. Qui enim te non habet placatum, nequaquam
lus es. Opera mutas, sednonmutas consilium. Re-
evadet iratum.
cipis quodinvenis, ct nunquam amisisti. Nunquam
Cap. III. Dc pia rursum Doi invocationo, et mentis
inops, et gaudens lucris. Nunquam avarus et usu- per 'cam tranquillilate et gaudio, et do animas
ras exigens. Semper erogatur tibi, ut debeas, et Deum non quicrcnlis iiiiscria.
quis habet quidquam non tuum? Reddis debita Teigitur, clementissime, invocoinanimammeam,
nulli debens, donas debita nihil perdens. Qui ubi- quam prajparas ad capiendum te, ex desiderio quod

que es, et ubique tolus, qui sentiri potes, et videri inspiras ei. Inti^a, rogo, in eam, et coaptata eam
non potes. Qui nusquam dees, et tamen ab iniquo tibi ut possideas illam quam fecisti et refecisti, et
rum cogitationibus longe es. Qui nec ubi dees inde D ut habeam te velut signaculum super cor meum.
longe es, quia ubi non es per gratiam, ades per vin- QuKSO, piissime, invocantem te ne deseras, qui
dictam. Qui ubique pra^sens es, et vix inveniri potes. priusquam te invocarem me vocasti et quoesisti, ut
Quem stantem sequimur, et apprehendere non va- ego servus tuus te quasrerem, quferendo invenirem
lemus. Qui tenes omnia, imples omnia, circumple- et inventumamarem. Quaesivi et inveni te, Domine,
cteris omnia super excedis omnia, sustines omnia. et amare desidero, Auge desiderium et da quod
1^3 DE ANIMA LIBER QUARTtlS. 174

peto, quoniam si cuncta quae

mihi dederis fecisti A quod de transitoriis audio. Adjuva me, Domine Deus
non sufficitservo tuo, nisi teipsumdederis. Da ergo meus, et da loetitiam in corde meo.
te mihi, Deus meus, meus, redde mihi te; en amo, G\v. IV. Onil quo Dcuni pro modulo rnontis su,v ca-
et, si parum est, amen amore
validius. Tui ergo pcrn possil, uLdiluietur donms Hnimtc sux ejectis
teneor, tui desiderio llagro, tui dulci dnsidcriis pra vis, et receplis honis, meminitquo
memoria de-
quiinta sit felicitas aninvo in couJum reccptoj.
lector. Ecce dum tibi mens mea suspirat, et tuam
ineffabilem pietatcm mcdilatur, ipsa carnis sarcina
Veni ad me ut videam le, sed angusla est mihi do-
mus animii) rnea^; quo veniasad eam, dilatetur abs
minus gravat, cogitationum tumultus cessat, pondus
te; ruinosa est, reficc eam habet
; quoe ofTendant
moi^talitatis et miseriarum more
solito non hebetat.
oculos tuos,fateor et scio, sed quis mundabit eam?
Silent contraria cuncta, tranquillaque sunt omnia.
Aut cui alleri praeter te clamabo Ah occultis mcis
Cor ardet, animus g-audet, memoria viget intellectus :

lucet, et totus spiritus

munda me, Dominc, ct alj aJicnis parce servo tuo?
exdesiderio visionis tuae ac-
census in invisibilium amorem rapi se videt. Assu-
(Psal. xviii.)Fac me dulcis Christe,bone Jesu, fac me,
rogo, amore et desiderio tui dcponere onus carna-
mat spiritus meus pennas ut aquilaj, volet et non
lium desideriorum et terrenarum concupiscentia-
deficiat volet et perveniat usque ad decorem domus
;

g rum. Dominetur,rogo, carni mea? aniina,anim£e i^a-

tuoe et thronuni glorite luae, ut ibi
super mensam
refectionisciviumsupernorumpascatur de occullis
tio, ralioni gratia tua, et tuae me interius et exterius
subde voluntati. Tribue mihi, ut laudet te cor meum,
tuis in loco pascuae juxta tlucnla plenissima. Tu
et lingua mea, et omnia ossa mea. Dilala mentem
esto nostra exsultatio, qui es nostra spes, salus
atque redemptio. Tu esto nostrum gaudium, qui es
meam, et atlolle intuitum cordis mei, ut vel rapida

futurus prajmium.Te semper qua^rat anima mea, et

cogitatione spiritus meus attingat te seternam sa-
tu prsesla ut quoerendo
pieiitiam super omnia manentem. Dissolve me,
non deficiat. Vte miserte ani-
oro, a vinculis, quibus constiictus teneor, ut reli-
mie, quse Chrislum non quuerit nec amat, arida si-
quens omnia ista tibi feslinem, tibi soli inhajream,
quidem manet et misera. i^erdit enim quod vivit qui
soli intendam. Felix anima, quae terrero resolula
Deum non Qui curat vivere nisi propler te,
diligit.
carcere, libera ccelum petit, quse te dulcissimum
Domine, nihil est et pro nihilo est. Qui tibi vivere
recusat, mortuus est. Qui tibi non sapit, desipit.
Dominum facie ad faciem cernit, qua; nullo metu
mortis afficitur, sed de incorruptione perpetuas
Misericordissime tibi me commilto, i-eddo, et con-
gloriiB helatur. Tranquilla est et secura, non timet
cedo, per quem sum, vivo, et sapio. In te confido,
hoslem neque mortem. Ilabet jam te pium Dominum
spero, et tolam spem meam pono, per quem resur-
gam, vivam, C quem diu quajsivil, sempenjue amavit, hymnidieis
et requiescam. Te cupio,dillgo et
sociata choris melliflua perpetme festivitatis carmina
adoro ; cum quo manebo , regnabo , l)eatus ero.
ad laudem gloria} tua?,rexGhriste,in ceternum con-
Anima, quaj le nonquterit nec diligit, mundum dili-
cinit. Inebriatur enim ab ubertate domus tua?, et
git, peccatis servit, vitiis subjecta est. Nunquam torrente voluptatis tuaj potas eam. Felix societas
quieta, nunquam secura est. Famuletur tibi semper
mens mea, piissime,suspiret tibi peregrinatio mea, supernorum civium,et gloriosa solemnitas omnium
ad te redeuntium ab hujus nostraa peregrinationis
ardeat in tui amore cor meum. llequiescat in te
tristi labore. Amcenitalem omnis pulchritudinis, for-
Deus meus, anima mea. Contcmpletur te in mentis
mositalcm totius splendoris, atque dignitatem totius
excessu. Gantet laudes tuas in jubilatione, et luec
elegantiie jugiler tui cives cernunt. Nihil
sit in hoc exsilio consolatio mea. Confugiat
mens omnino
quod conturbet mentem in te auribus datur. Quse
mea sub uuibram alarum tuarum ab a;stibus cogita-
cantica, qua} organa, quae cantilenaj, quse
tionum hujus seeculi. Hepauset in te cor ineum, cor melodite
ibi sine fine decantantur? Sonant
mare magnum tumens fluctibus. Dives omnium bo- enim semper mel-
norum, dapum supernai satietatis, opulenlissime
Iillua hyinnorum organa, suavissima angelorum
melodia, cantica canticorum mira, qua^ ad laudem
largitor Dcus, da lasso cibum, collige dispersuin, £j
et gloriam tiiam a supernis civibus
libera captivum, redintegra scissum. En slat ad in perpetuum
os-
deeantanlur. Amariludo et omnis fellis asperilas
tium et pulsatf/lyjoc. iii). Obsecro per viscera ini- in
rogione lua locum non habet. Non enim est ibidem
sericordifo lua), quibus vi.sitasti nos oriens ex alto,
malignus, neque malitia. Non est adversarius et iin-
jube pulsanli misero aperiri, ut liboris gressibus
pugnans.nec est ulla peccati illecebra. Nulla est ibi
ingrediatur ad te, et requiescat in te, et reliciatur de
te pane coclesti. Tu es enim panis et indigenlia,(!edecusnuIlum,nullarixa,nuIIumimpro-
fons vitiB. Tu
peiium, causalio nulla, nuUus limor, nulla
lumcu claritatis a^terna^. Tu oinnia, ex quibus vi- imiuie-
tudo, nulla pama, nuUa dubielas, nulla violentia,
vunt recti, qui diligunt
Deus lumen cordium te
te.
nulla discordia sed pax summa, charitas plena, ju-
videntium,et vita animaium te ainanlium, et virlus :

bilatio et laus Dei a;terna,

secura sine fine requies,
cogitationum te quwrendum, ut sancto tuo ainori
et gaudiuai semper in Spirilu sancto. Fortunalus
inluereant veni, rogo, in cor meum, et ab ubertate
;

ego si audiero jucundissimas civium tuorum

voluplatis tuuj inebria illud, ut obliviscalur isla canli-
lem- Icnas, carinina mellifiua laudes summaj
poralia. Pudet atque piget me talia pati Trinilati
qualia mun-
debito honore promenlia, sed nimiuni felix
dus iste agit. Trisle est mihi quod video. Grave si ego
est ipse meruero cantare canlicum Domino de dulcibus
175 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. i76

canticis SionfPsa/. cxxxvi). sem-

vitavitalis, vita A mira visitatione gratitc tuic? Ecce me miserum multis
piterna,et senipiterhe l)eata,ul)i gandium sine moe- moeroribus plenum, duin vitoe meae timeo, dum pec-

rore, rcquies sine lai^orc, dignitas sinc trcniorc, cata mca considcro, dum judicium tuum formido,
opessineaniissione,sanitas sine liinguore,al)undan- duin inortis horiun cogito, dum supplicia liirtiU"i

tia sine defectione, vita sine morte,perpetuitas sine horrco, duin opciii inca (jua districtione a tepensen-
corruptione, beatitudo sine calaniilate. Uhi omnia turignoro, dum quo fine iila clausurus sim penitus
bona in charitate j^orfecta, uhi species ct visio facie nescio, qumquc h.Tcc ct iilia multa mecum suh cordo
ad faciem, nhi plena scienlia in oinnihus et per retraclo, coiisoliituius adcs sojita pictate, et intcr
omnia. Ubi summa Dei bonitas cernitur, et Inmcn has querelas, nimiosque ploi-iUus, ac [)rofunda cor-
illuminans a sanctisgloriiicatur. Ubi piaesens maje- dis suspiria assumis mccstam et anxiam mentem,
stas Dei conspicitur, et hoc vitaj ciho sine dcfeclu super alta Juga montium,ad areolas usqiie aroma-
mens intuenlium saliatur. Vident et videre deside- tum, ct collocas me in loco pascuec secus rivulos
rant, sine anxietate et sine fastidio satiantur. Uhi dulcium aquarum, ubi pra>paras in conspectu meo
verus justitiaj sol mira sui pulchritudinis visioac mensarn miiltiplicis appaiatus, quoe fatigatum spi-
onmes reficit, et ila univcrsos coelestis patiiic civcs riluin recrect, et cor liistitia confcclum hctificet.
lumen videlicet illunii-
illuminat, ut luceanl ipsi, ^ Quihus tandem rcfocillatus dcliciis, multarum ini-
natum per Deum lumen illuminans ultra omnem scriarum ohlilus, multarnm deliciarum affluentia
solis nostri splendorem, alque cunctarum steliii- super altitudinem terr;» in te vcra pace quiesco.
rum claritalcm inimorlali adhiBrcntcs deitali, ac Cap. VI. Aiiiorcm suuin iu Dcuin prolitctur, ut eum
per hoc immortales et inconuptihiles facti juxta crcscere faciat, ct causas ainoris addit.
promissionem Domini Salvatoris : Pater quos clc- Amo te, Deus meus, amo, et magis magisque
disti jiiiJji volo, uL ubi cgo suuj et iJli sint mecuiu, amare vulo, da mihi, speciose pra3 iiliis hoininum,
ut videaut cJaiitalvm ineam, ut omncs unum sint, ut desiderem te, ut amem te quantum volo, quan-
sicut, tu I^aler, in me
ego in Le, at ipsi in noJjis
et tum deheo.Immensus es,sinemensuradehes ainari,
unum sint (Joan. xvu). O
regnuni ccclorum regnum praisertim a nobis, quos sic amasti, sic salvasti,
felicissimum, regnnm carens morte et vacans fine. pro quihus tanta et talia fecisti. Amor, qui semper
Cui nulla tempora succedunt per icvum, uhi con- ardes,etnunquamexstingueris,dulcisChriste,bone
tinuus sine nocte dies nescit hahere tempus. Uhi Jesu, charitiis summa, Deus mcus, accende me to-
victor miles donis inelTahilihus cumulatur. tum igne tuo, amore tui, dileclione lui, desiderio tui,
Nobile perpetua capul ampJectente corona. clnrilatc tua, jueunditate etexsultatione tua,pietate
^
Cap. V. CwJcsliJ)us hoiiis pcrfrui, ct terrcnis maJis cl sLiavitate tua,voluntate et concupiscentia tua quae ;

crui desidcranter orat, caquc coniineinorat. sanla csl et hona, (juaj casta est et miinda, ut totus
Utinam remissa peccalorum moie me ullimum diilcedine ainoris tui plenus, totus namina chari-
Bervorum Christi juberes divina pietas, hanc carnis tiitis luae vaporatus : Diligam te Dominum meum
sarcinam deponere, ut in tuse civitatis gaudia ajterna diilcissimum et pulcherrinniin cx loto coide inea,
repausandus transirem, supernorum sanctissimis et cx tola anima mea, et ex totis viiihus meis, et

choiis Interessem, cum heatissimis spirilihus glo- onini inlcntione mea (Luc. x), cum multa cordis
riiBConditoris assisterem, prsesentem Dei vultum contritione, et lacrymarum fonte, cum multa reve-
cernerem, nullo metu mortis tangerer, de perpetuoe rentia et tremore, hahens te in corde, et in ore, et
immortalitatis incorruptione securus gauderem, et prte oculismeis seinperet iihique, ita ut nulius in me
scienti omnia conjunctus omnemignorantiajcjBcita- adulterinisamorihus pntciit locus. Pulcheriime ani-
tem amitterem, lerrena cuncta parvipenderem, con- mse mea? sponse, rogo per iliain sacratissiniam effu-
vallem istam lacrymarum intueri vel reminisci , sionem prctiosi sanguinis tui, quo sumus redempti,
ultcrius non dignarer. Uhi vita lahoriosa, vita cor- da mihi cordis conliitioncm, et lacrimiuum fon-
ruptibilis, vita omni amariludine plena, vita domina pw tcm, pia'cipue duin precos et oraliones tihi oflcro,

niiilorum, ancilla infernorum, (luam humores lumi- dum tu;c laudis psalmodiam decanto, dum myste-
ficant, dolores extenuant, ardores exsiccant, aer riumnostraeredemptionis inauifcstum misericordiae
morbificat, escae inilant, jcjunia macerant, joci sol- tuae indieium recolo vcl piofcro, dum sacris allari-
vunt, tristitite consumunt, sollicitudo coarctat, se- l)us,licet indignus, assisto cupiens oflerre illml mi-
curitas hahetat, divitia) jactiint, pauj^ertas dejicit, iiil)ile et coelcste sacrificium omni reverentia, et
juventus extollit, senectus incurvat, inlirmitas fran- devotione dignum,(iuod lu, Domine meus, saccrdos
git, moeror deprimit, diaholus insidialur, mundus iinmaculate,inslituisti, et oircrrc prajcepisti in com-

adulatur, caro dclectatur, anima excsccatur, totus memorationem tua3 charilatis,morlis scilicet et pas-

homo contuihatur, et his tantis malis mors furi- sionis pro salute nostra, pro quotidiana nostrae
bunda succedit, vanisque gaudiis
ita finem imponit, fragilitatis reparatione. Confirmetur mens mea in-

ut cum nec
esse desierint, fuisse putentur. Sed ter tanta mysteria dulcedine prsesentise tuae. Sen-
quas laudes, quasve gratiarum actiones tibi refen^e sihi adesse, et laetetur coram te, ignis qui
tiat te

valeamus Deus noster, qui nos etiam inter has tantas semperluces,amorqui semperardes,dulcisChriste,
mortalitatis nostrse serumnas non desinis consolari Jesu bone, lumen eeternum et indeficiens. Panis
177 DE ANIMA LIBER QUARTUS. 178

vitoe, qui nos reficis, et in te non deficis, quotidie A sisto membris, considerare. Tufc enim charitatis
comederis, et semper inleger manes. Uesplende jaculo vulneratus sum, tui vehementer desiderio

mihi, acccnde me, illumina et sanctifica me, vas flagro, ad te pervenire cupio, te videre desidero.
luina do malitia evacua, imple de gratia, et plenupi Idcirco super custodiam meam stabo, et vigilantibus
conserva, ut ad salutem animaj moie manducem ci- oculis psalmara spiritu, psalmam, et mente, et totis

bum manducandote vivam de

carnis tusc, quatenus viribus te factorem meum collaudabo (/ Cor. xiv).
te, vadam pcr te, perveniam ad te, repausem in te. Polumpenetrabo, mente et desiderio tecum ero, ut
dulcedo amoris, et amor dulcedinis, comedat te in pra3senti quidem miseria solo corpore tenear,

venter meus, et nectare tui amoris repleantur vis- tecum autem cogitatione, aviditate atque omni ,

cera mea , ut eructet mens mca verbum ])onum. desiderio sim semper, quatenus ibi sit cor meum,
Cliaritas viva,Deus meus, mel dulce, lac niveum, ubi tu es thesaurus meus desiderabilis, incompara-
cibus cst grandium. Fac me crescere inte,utsano bilis, summeque amabilis. Sed ecce Deus meus piis-

palato possis manducari a me. Tu es vita mea qua sime, ac misericordissime Domine, dum tuse immen-
vivo,spescuiinh0ereo,gloriaquamadipiscidesidero sa3 bonitatis et pietatis gloriam considerare volo,

Tu mihi cor lene, mentem rege, intellectum dirige, cor meum non sufficit. Excedit enim omnem sensum
amorem erige, animum suspende, et in superna flu- B humanoe mentis luum decus, tua pulchritudo, tua
enta, os silientis te spiritus Irahe. Taceat, queeso, virtus, tua gloria, tua magnificentia, tua majestas,
tumullus carnis, conticescant phantasife terrarum et tua charitas. Sicut ina-stimabilis est tua3 gloria^

et aquarum, aeris etpoli. Taceant somnia et imagi- splendor, ita ineffabilis est tua; charitatis benigni-
nariuj levelationes, omnis lingua, omne signum, et tas, qua quos de nihilo creasti, adoptas in fl-
illos,

qui(l(juid Iranseundo fit. Sileat sibi et ipsa anima, lios et tibi conjungis. O anima mea, si quotidie

et transeat se non cogilando, sed te, Ueus meus, oporteret nos tormenta perfere, si ipsam gehen-
quouiam tu es revera tota spes et fiducia mea. Est nam longo tempore tolerare, ut Christum in glo-
enim in te Deo, et Domino nostro Jesu Christo dul- ria sua videre possemus, et sanctis ejus sociari,
cissinio, et benignissimo al({ue clcmentissimo
, nonne erat dignum pati omne quod triste est, ut
miiuscujusquenostrumetportio, etsanguis, et caro. tanti boni tantteque glorise participes haberemur ?
Cap.VU. Spei ct fidiichv sme, qiio conslantiores Indesinenter igitur dicmones parentsuas tentatio-
fiant, nieniorat cansas et argnnienla. nes, fragant corpus jejunia, premant vestimenta, la-
bores gravent, vigilise exsiccent, curae excitent, cla-
Ubi ergo portio mea regnat, regnare me credo,
^ met me iste, inquietet
ille, vel ille, frigus incurvet,
ubi sanguis meus dominalur, dominari me confido,
conscientia murmuret, calor urat, caput doleat, pec-
ubi caro mea glorificatur, gloriosum me esse cogno-
tus ardeat, infletur stomachus, pallescat vultus, in-
fico. Quamvis peccator sim, de hac tamcn commu-
firmer totus, deficiat in dolore vita mea, et anni mei
nione grati;e non diffido, et si peccata me prohibent,
in (jemitHjns (Psal. xxxj ; ingrediatur putredo in
substantia me requirit ; et si delicta propria, me
ossiJnis meis, et suhterme scateat, utrequiescamin
exclndunt, naturie communio nonrepellit.Non enim
dio tribulalionis, et ascendam ad populum accinctam
tam immitis est Dominus, ut non diligat carnem
nostrum (Habac. iii).
suam, membra sua, etviscera sua. Desperareutique
potuissem propter nimia peccata et vitia mea, cul- Cap. VIII. De coelestis gloriie excellentia, et ejus

pas, et infinitas negligentias, qme egi et quotidie contemplatione, et modo obtinendi eam.
indesinenter ago, corde, opere, et omnibus
ore , Quaj tunc erit uniuscujusque nostrum gloria,
modis quibus humana fragilitas peccare potest, nisi quam grandis sanctorum lastitia, cum unaqua^que
Verbuin tuum Deus caro fieret, et habitarel in nobis. facies fulgebit ut sol, cum ordinibus distinctis popu-
Sed desperare jam non audeo, quoniam subditus lum suum Dominus in regno Patris sui coeperit re-
ille tibi usque ad mortem, mortem autem crucis, censere, et meritis atque operibus singulorum prse-
tulit chirographum peccatorum nostrorum, et affi- D mia proraissa restituet pro terrenis coolestia pro
, ,

gens illud cruci peccatum crucifixit et mortem teniporalibus sempiterna ,

pro modicis magna ?
{Coloss. n). In ipso autemsecurus respiro, qui sedet Revera cumulus felicitatis erit, cum Dominus addu-
ad dexteram tuam et interpellat pro nobis. In ipso cet sanctos in visionem paternoegloriae, et faciet in
confisus ad te pervenire desidero, in quo jam resur- coelestibus considere, ut sit Deus omnia in omnibus.
reximus, et reviximus, et jam in coelum conscen- felix jucunditas, et jucunda felicitas, sanctos vi-
dimus, et iu coelestibus consedimus. Tibilaus, tibi dere, cum sanctis esse, et esse sanctum. Deum
gloria, til)i honor, et gratiarum actio, piissime Do- videre, et Deum
habere in a?ternum et ultra. Hoc
minc, qui nos sic amasti, et salvasti, sic justificasti, sedula mente cogitemus. Hoc desiderio toto deside-
et sublimasti. Piissime Domine, quam dulcis est remus, cito ut ad eos pervenire valeamus. Si qujeras
memoria tui ? quanto magis in te meditor, tanfo es quomodo istud potest fieri vel quibus meritis, qui-
mihi dulcior et ama])iIior. Idrirco delectat me busve auxiliis, audi. Res ista posita est in pofestate
valde bona tua puro mentis intuitu, et dulcissimo facientisf quoniam rcgnum ccelorum vim patifur
pii amoris affectu in loco peregrinntionis me?e juxta (Mattli. xi). Regnura coelorum, o homo, aliud non
modulum meum interim quandiu his fragilibus sub- queerit pretium nisi teipsum. Tanti valet, quantum
 ,

179 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 180

es. Te da, et habebis illud. Quid fui-l)iuis de prctio ? A spemmisericordite, sed unde etiam audoat aspirai-e
Christus senietipsum tradidit, ut acquireret te reg- ad nuptias Verbi, et cum lOeo inire ftedus socielatis,
num Deo Patii. Ita tu temefipsum da, ut sis regnum atque cum rege angelorum ducere suave jugum
ejus, ac non rctjnctpoccatinu iii tiio mortnli corporo, auioris. Ihvc oinnia facifamorsi anima exliibcat se
sed spirilusinncqaisitioncm vitic^nom.wJ.Oaninin similem Deo por voluntatem, cui similis est per na-
mea revertamur ad civitatem coelestem, in qua turam, diligens sicut dilecta est. Solus est amor ex
scripti sumus ct civcs decreti. Sicut ergo cives soii- omnibus anima; motibus, sensibus, atque afTecfibus,
ctorum, cl domcstici Dci, ct siciit liiorcdes Dci, co- in quo potcst creatura el si non ex aiquo rcspondere
Ihvrcdesautem Cliristi (fiom. viii\ consideremus in acfori, vel de similimuluumrcpendere vicein. Amor
clytam nostrse urbis felicitafem, inquanfum consi- ubi venerit cffiteros omnes in se traducit et capti-
derare possibile est. Dicamus ergo cum Propliefa : vat afreclus. Amor per se per se placel et
sufticit,
quam gloriosn dictii suiit de te, civilas Dei ! Sicut propter se. Ipse est meritum, ipse prfemium, ipse
hvtantium omnium Iiiibitatio est in te. Fundaris enim causa, ipse fructus, ipse usus. Per amorem conjun-
exsultatione uidvcrsic torric (Psal. lxxxvi). Non est gimur Deo. Amor facit idem vellc et idem noUe,
in te senectus, nec senectutis miseria. Non est na- amor facit prius mores componere, et postmodum
nus, nec claudus, nec gil)bosus, neque deformis, omnia qiue adsunt tanquam non adsint considerare,
dum omnes occui-unt in virum pcrfcctum, in men- terfio vero loco munda cordis acie superna et in-
suram octatisplcnitudinis Cliristi (Eplws. iv). Quid terna conspicere. Per amorem primum in soeculo
hac vita beatius, ubi noncst paupertatis metus, non bene geruntur honesta, postmodum etiam honesfa
segritudinis imbecillitas ? Nemo Ifeditur, irascitur speculi despiciuntur, ad extremum etiarn Dei intima
nemo, nemo invidet, cupiditas nnlla exardescit, nul- conspiciuntur. Dcus Pater charitas est. Deus Filius
lum cibi desiderium, nulla honoiis pulsat aut po- charitas est, Spiritus sanctus ainor Patris et Filii
testatis ambifio, nulius ibi diaboli metus, insidise est haec charitas, et hsec charitas aliquid simile re-
daemonum nulla?, terror gehennoe procul, mors nul- quirit in nobis, scillicet charifatem, qua velut qua-
laneque corporis, neque anima% sed immortalitatis dam affinifate consanguinitatis ei sociemur, et con-
munere jucunda vita. Nulla erit func usquam dis- jungamur. Amor dignitafis nescius reverentiam
cordia, sed cuncta consona, cuncta convenientia nescit. Qui amat per seipsum fiducialiter acceditad
quia omnium sanctorum una concordia. Pax
erit Deum, familiarifer loquitur ei, nihil timens, nihil
cunta et Isetitia confinet, tranquilla sunt omnia et heesitans. Perdit quod vivit, qui Deum non diligif.
quieta. Jugis splendor, non iste qui nunc est, sed Q Qui autem diligit, occulos suos semper habet ad
tanto clarior quanto felicior. Quia Civ;7as, utlegitur, Deum, quem diligit, quem desiderat, in quo medi-
illa noD egebit lumine solis, sed Dominus omnipotens tatur, in quo delectatur, in quo pascitur, et impin-
j]Iuminabitenm,ctIucornaejuscstAgnus(Apoc.x-Ki) guatur. Iste talis sic devotus ifa cantat, ita legit, et
Ubi sancti fulgehunt ut stclhc in perpetuaScCternita- in omni])Us operibus suis sic est providus et circum-
tes,et sieut splcndor firmamenti qui erudiunt multos spectus, quasi Deus adsit prajsens ante oculos ejus,
{Dan. xii). Quapropter nox ibi nuUa, nullae tenebrae, sicut revera adest. Ita orat quasi sit assumptus et
concursus nubium nullus, nec frigoris ardorisve praesentatus anfe faciem Majestatis inexcelso thro-
asperitas ulla , sed talis erit rerum temperies no, ubi milia millium ministrant ei et decies cen-
quam nec oculus vidit, ncc auris audivit, nec in cor tena millia assistunt ei (Dan. vii). Animam, quam
hominis ascendit (I Cor. ii), nisi illorum qui ea per- visitat ainor, expergefacit dormientem, movet et
frui digni inveniuntur, quorum nomina scripla sunt emollit eam, et vulnerat cor ejus, tenebrosa illumi-
in libro vitaj. Verum super luec omnia consociari nat, closa reserat, frigida inflammat, mentem as-
choris angelorum et archangelorum, atque om- peram impaticntem mitigat, vitia
et irascibilem, et
nium coelestium virfutum, intueri patriarchas et fugat, carnales affectus comprimit, mores emendat;
prophetas, videre apostolos atque omnes sanctos, D reformat el innovat spirifum, lubricae fiefatis motus,
videre etiam parentes nostros gloriosa sunt haec,;
actusque leves coercet. Ha3C omnia facit amor cum
sed multo gloriosius est praesentem Dei vulfum prajscns est; cum veroabscesserit, ifaincipitanima
cernere,incirconscriptum lumen videre.Superexcel- jacere languida, ac si cacabo bullienti subtraxeris
lens gloria erit cum Deum videbimus in seipso,vi- ignem. Magna res est ainor, quo anima per semet-
debimus et habebimus in nobis, quem cernere finis ipsam fiducialiter accedit ad Deum, Deo constanter
est sine fine. inhscret, Deum familiariter perconlatur, consultat-
Cap. IX. Anima cur sit similitudine Dei prsedita, et que de omni re. Anima quae amat, nihil aliud potest
ad quantam ex ea re spem et fiduciam assargere cogitare, nihil loqui, caetera contemnit, omnia fasti-

amoris aniime in Deiim meritis.

valeat, et de dit, quidquid meditatur, quidquid loquitur amorem
Anima Dei imagine illustris similitu-
insigni sapif, amorem redolet, ifa eam amor Dei sibi vin-
dinem habet in sese ex Deo, quo admoneafur dicavit. Qui vult habere notitiam Dci, amet. Frustra
semper aut stare cum eo aut redire-si mota
, accedit ad legendum, ad meditandum, ad orandum,
suis affectibus imo defectibus fuerit. Et non solum qui non amat. Amor Dei amorem animee parit, et
habet unde rcspirare in spem venioe queat per eani intendere sibi facit amat Deus ut ametur. Gum
;
181 DE ANIMA LIBER QUARTUS. 182

amat nihil aliud vull quam amari sciens amore ipso A quod morte Christi nobis non solvatur. Tota spes
beatos qui se amaverint. Anima amans cunctis re- mea est in morte Domini mei. Mors ejus meritum
nuntiat suis alTectionibus, et tota soli incumbit amo- meum, refugium meum, salus, vita, et resurrectio
ri, ut possit responclere amoriin redhibendo amore mea. Meritum meum, miseratio Domini. Non sum
et cum tola infuilerit se in amorem, quantum est ad meriti inops ,
quandiu
miserationum oblitus
ille

fontis perennis profluvium? Non pari uberlate cur- non fuerit. Kt si misericordiai Domini multae, mu-
runt amor amans, Deus et anima, Creator et
et tus ego sum in meritis. Quanto ille potentior ad
creatura, tamen si ex toto se Deum diligit nihil salvandum, tanto ego securior, Peccavi pcccatum
deest ul)i totum est. Non timeat anima quue amat, grande et multorum sum mihi conscius delictorum
paveat quio non amat. Anima amans fertur votis, Nec sic despero, quoniam ubi abundaverunt delicta
trahitur desideriis, dissimulatmerita, majestatiocu- superabundavit et gratia f/?om. v). Qui desperatde
Ponens in salutari et fi-
los aperil, claudit voluptati. venia peccatorum suorum, negat Deum esse miseri-
ducialiter agens in eo. Amore anima secedit, et cordem. Magnam injuriam Deo facit, qui de ejus
excedit a corporeis sensibus, ut sese non sentiat, misericordia diffidit. Quantum in se est negat eum
quip Deum sentit hoc fit cum mens ineffabili Dei
; habere charitatem, veritatem, potestatem, in qui-
illecta dulcedine quodammodo se sibi furatur, imo " bus tota spes mea consistit, scilicet in charitate ado-
rapilur atque elabitur a seipsa, ut Deo fruatur ad ptionis, in veritate promissionis, in potestate red-
jucunditalem. Nihil tam jucundum nisi esset tam ditionis. Murmuret jam quantum voluerit insipiens
modicum. Amor dat familiaritatem Dei, familiari- cogitatio mea, dicens : Quis enimestu, aut quanta
tas ausum, ausus gustum, gustus famem. Anima est gloria, quibusve meritis illam obtinere speras?
quam tangit amor Dei, nihil aliud potest cogitare, Et ego fiducialiter respondeo : Scio cui credidi, quia
nihil desiderare, frequenler suspirat dicens : Sicut in charitate nimia adoptavit me in tilium, quia ve-
ccrviis desiderat ad fontes aqunrum, ita desiderat rax est in promissione, potensin exhibitione, et li-
anima nicn ad to, Deus {Psal. xli). Deus amore venit cet ei facerequod Non possum terreri multitu-
vult.
ad homines, venit in homines, factus est homo. dine peccatorum mors Domini in mentem venerit,
si

Amore Deus invisibihs servis suis factus est similis quoniam peccata mea illum vincere non possunt.
Amore vulneratus est propter dehcta nostra. Clavi et lancea clamant mihi quod vere reconcilia-
C.vp. X. Dc requie tuta et firma in vulueribus, visce- tus sim Chri.sto, si eum amavero. Longius aperuit
ribus, et niorte Christi, quse ab omnibus prote- mihi latus Christi lancea, et ego intravi, et ibi re-
gunt malis et insidiis. quiesco securus. Qui timet amet, quoniam /)er/ec<a

Tufa et firma requies est infirmis et peccatoribus

^ cJiaritas foras mitlit tiniorem (I Joan. iv). Nullum

in vu]neril)us Salvatoris. Securus illic habito, pa-

tam potens est et tam efficax contra ardorem libidi-
nis medicamentum, quam mors Redemptoris mei.
tentmihi viscera per vulnera. Quidquid ex me mihi
deest,usurpo mihi ex visceribus Domini mei, quo- Extendit brachia sua in cruce, et expandit manus
niam misericordia affluunt, nec desunt foramina, suas in cruce paratus in amplexus peccatorum. In-
ter brachia Salvatoris mei et vivere volo, et mori
per ([Uii! effluant. Pcr foramina corporis patet mihi
arcanum cordis, patet magnum pietatis sacramen- cupio. Ibi securus decantabo Exaltnbo te, Domine,
:

tum, patent viscera misericordise Dei nostri, in quoniamsuscepisti me, necdelectasti inimicosmeos
quilius visitavit nnsoriens ex nlto (Luc. i). Vulnera super me (Psal. xxxix). Salvator noster caput incli-
Christi Jesu plena sunt miserieordia, plena pietate, navit in morte ut oscula daret dilectis suis. Toties

plena dulcedine et charitate. Foderunt manus ejus Dominum osculamur, quoties in ejus amore cora-
et pedes, et iatus lancea foraverunt (Psnl. xxi pungimur.
xxxiii).Per has rimas licet mihi gustare, quoniam Cap. XI. Excitatur anima ad amandum Christuni
suavis est Dominus meus, quoniam revera suavis, ac ct se illi conformandam per amorem.
mitis, et multoe misericordii» omnibus invocantibus D anima mea, insignita Dei imagine, redempta
eum in veritate, omnibus inquirentibus et maxime Christisanguine, desponsata fide,dotata Spiritu, or-
diiigciitibus. Copiosa redemptio data est noI)is in nafa viitutibus, deputafa cum angelis, dilige illum a
vulnorihus Salvatoris nosfri (Psnl. cxxix). Magna quo tantopere dilecta es. Intende illi, qui intendit
inultitudo dulcedinis, gratite plenitudo, et perfectio tibi.Quicre quserentem te. Ama amorein tuum, a
virtutum. Cum me pulsat aliqua turpis cogitatio, quo amaris, cujus amore prseventa es, qui est causa
recurro ad vulneia Cliristi. Cum inc promit caro amoris tui. Ipse est meritum, ipse est prsemium»
niea rccordatione vulnerum Domini mei resurgo. ipse fructus, ipse usus, ipse linis. Esto sollicita cum
Cum dialiolus parat insidias mihi, fugio ad viscera sollicito, cum vacante vacans, cum mundo munda,
Domini mei, ct recedif a me. Si ardor libidinis mo- et cuin sancto sancta. Qualein te paraveris Deo, ta-
vcat meml)ra mea, rcoordalionc vuinerum Filii Dei lis opportet appareat Deus. Suavis et mitis et
tibi
cxsfinguitur. In omnihus adversitatibus non inveni jnult.p miscricor<li;c(Psal. lxxxv) suaves et dulces
taiu efllcax remedium quam vulnei-a Ciiristi. In illis et humiles et misericordes requirit. .\ma illum, qui
dormio sccurus, ct requiesco intrepidus. Christus oduxii le (/(' lacu miseri/e, et de Into fecis (Psah
mortuus est pro nobis. Nihil tam est ad mortem, xxxix). Elige illuiuamieum tuum prce omuibus ami-
183 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 184

ris tuis, qui, rum oninia sul)traofa fuerint, solus A vihp nostra) novilatem, contra vetus peccatum at-
tii)i (idom servabil. In dio scpulturfc lua) cum omnos tulitnovuin mandahun, scilicet charitafom.
amici tui roccdcnl a le, ilic te non dereliiKpiot, scd Exstinf,nio cupidilaleni si vis amplccli cluuilatem.
tuebilur a rugiontibus prtcparatis ad escain, et con- iSicul enim nidi.x uniniinn nialorum cst ciijiiditns (l
ducet per ignotam regionem, atque perducet ad pia- Tini. vi), ifa radix lionorum eliaritas. Plcnitiulo
toas superna^ Sion, ot il)i collocabil cum ani^^olis Jpr/is churitiisdloin. xni), {inispr/rjrrpli r.s/ cliuritus
anle faciein Majeslalis, ubi audios molos angolicum. magnitudincm divinorum eloquio-
(I Tini. i).Totain

Ibi enim est canticum ketitia;, vox exsultationis et rum secura possidet charitas, qua Deum et proxi-
salufis, grafiarum acfio, vox laudis alque alleluia mum dilligimus. In Jiis diioJjus prxccptis tota Jo.x

jiorpcluum. Ibi cst cumulus felicitalis supercminens pciidcletpropJiot!i;(Mntlli. xxii). Sinon vacat omnos
gloria, superabundans hclitia, el omnia bona. paginas sanctas perscrutari, oinnia involucra ser-
anima mea, suspiraardenter, desidera vehementer, monum evolvere, omnia Scripturarum secreta po-
ut possis pervenirein illam civitatem supernam, de nefrare, tene charitatem, ubi pendent omnia. Ita
qua tam gJoriosa dicta sunl, in qua sicut Ifctnntiuin fonobis (juod il)i didicisli, lenebis etiam quod non-
oiniiiuin IiaJjitntiocst (PsaJ. hxxwi). A.more\^o{osii\°,- -Di^yim didicisti. Ille namque tenet quod pafet, et
.• -!i, -1 ._! ]:<»j- -i^ „!i-i- r^,,^,\ i^<«< ;„ ,i:..:_:„ ^.,! .i -,
1
ccndere, amanfi nihil esldiflicilo, nihil impossibilo
!i
quod lalet in divinis sermonibus
-1 , :i
qui charitatem
,

Anima quse amat ascendit frequenter, et currit fa- servat in moribus. Charitas non est si patiens et
miliariter plateascoclestis Jerusalem, visitando illos benigna non esl. Charitas non est si semulatur, si agit
jiatriarchas et prophetas, salutando apostolos, ad- perperam, si inflatur, si quoeritquoe sua sunt.Chari-
mirando exercilus martyrum et confessorum, cho- tas non est si irritatur, si cogilat mala, si gaudet
ros virginum speculando. Coelum et terra, et om- super iniquitate, non gaudet de verilate. Charitas
si

nia qufe in eis sunt, non cessant mihi dicere, ut omnia tolerat, omnia credit, omnia sperat, omnia
anien Dcum meum. Quid autem amo cum Deum suflert. Charitas nunquam excidit (/ (',or. xiii). Sic
meum amo ? Non speciem corporis, non decus lem- probare potest si charitatem habes. Sine charifate
poris, nec candorem lucisistis oculisamicum, non dives pauper csl,et in ea pauper dives. Charitas
dulces melodias suavium cantilenarum, non florum, in duris passionibus est fortis, in bonis operibus
et unguentorum, et aromatum suaveolenfia, non hilaris, in tenlationibus tutissima, in hospitalitate
manna, ct mella, non membra accei^tabilia carnis latissima. Inler vcros fratres laetissima, inter falsos
amplexibus.Non hsec amo cum amo Deum meum. patientissima. Summa apostolicse doctrinse hsec est
eltamen amo quamdam lucem et quamdam vocem, C ut nemiiii quidquam debeamus, nisiut invicemdiJi-
quomdam odorcm, el quemdam cibum, et quemdam ganius(Rom.xu\). Charitas sic complectatur omnes
amplexuminleriorishominis. Ubi fulgel animsemeiB amicos, ut dilatstur usque ad inimicos. Amicis se
quod non capit locus, et ubi sonat quod non rapit volentibus reddat, inimicis se nolentibus ingerat.
tempus, et ubi olet quod non spargit flatus, et ubi Istos teneat, illos acquirat. Illos oblectet ut ex
. sapitquodnon minuiledacitas,etubi hseretquodnon amicis non efficianlur inimici, illos invitet ut fiant

divellit satietas, hoc est quod amo cum Deum ineum ex inimicis amici. Dominus etiam usque ad inimicos
amo. Amo quamdam lucem, vocem,'odorem, cibum, charilatem jubetextendi dicens Diiigite inimicos :

amplexum. Et quid hoc est? Interrogavi terram, et vpstros, Jyonefacite iis qui oderunt vos, el orate pvo
dixi Non sum. Et qupecumque in ea sunt idem con-
: perscquentihusetcaJuinniantihusvos(Matth.\). Dic
fessa sunt. Interrogavi mare, et abyssos, et replilia Domine, quam mercedem dabis nobis si diligamus
animarum vivarum, et responderunt Non sumus : inimicos nostros, ut sitis, inquit, fiJii Patris vestri
Deus tuus, qufere supra nos. Interrogavi coelum, qiii in ccelis cst (Ibid). Si amarum videlur quod
solem, lunam, et slellas, neque nos sumus Deus, audienti jubetur, sit dulce quod obedientipromitti-
quem quaeris, inquiunt. Et dixi omnibus his quse tur. Qui diligunt inimicos suos, et benefaciunt eis
circumstant fores carnis mca; Dicite mihi de Dco :
D
^ qui se oderunt, filii Dei erunt. Si filii et Ineredes
meo, quod vos non estis, dicite mihi de eo aliquid JjveredesquidcmDei, colucredesautem Chrisli(Rom
et exclamaverunt voce magna, Ipse fccil nos ''PsaJ. viii). Audite igitur, Christiani, audite, filii Dei et

xGix). Et direxi me ad me, et inveni te in memoria cohaeredes (^hristi, utpaternam possideatis hajredi-
mea, Deus meus, quoniam dignatus es habilare in tafem non solum amicis, sed etiaminimicis impen-
ca ex quo te didici, et in ea te invenio cum remi- dite charitatem. Nulli Charitas negelur, quae ab
niscor tui, et delector in tc. omnibus bonis communiter possidetur. Omnes eam
simul habetc, et ut eam magis habeatis, et bonis eam
C.\p. XII. De vitse nostr;n reparatione per mortem et malis impendite. Charitas Dei Dcus est, quoniam
Christi, etde laudc charitatisac de Jatitudine ejits.
cbaritas Dei diffusaest incordihus nostrisperSpi-
Res vetus erat ut homo moreretur, res nova facta ritumsanctum, qui datus estnobis(Rom. v). Charitas
est ut Deus moreretur, quafenus inortis suae novi- quanto magis multiplicalur, lanlo largius a Deo
tale dissolveret inortis nostri.c veluslatem, et per erogatur. Dum i^edditur charitas, ditescit redditor

crucis irrisionem carnis nostree perimeret corru- charitatis. Charilas inimicos vocat ad concordiam.
ptionem, Contra mortis nostrse vetustatem attulit Charitas delectatur illatam injuriam condomare.
185 DE ANIMA LIBER QUARTUS. 186

Et quis potcst rharitatis praeconium rongruis ser-

A PnunENTiA. Qualis est infernus ? vel quid vidisti

monibus explioarc? quaj nec in coclis est sola, in eo ?

nec in lena reuianct destituta. In lcrra habet con- Memoria. Infernus latus est sine mensura, pro-
tubernium amicorum, in coclo consortium possidet fundus sine fundo, plenus ardore incomparabiii,
angelorum. Laborat in mundo, requiescit in Deo. plenus felorc intolerabili, plenus dolore innumcra-
bili. Ilji miseria, il)i tencbru.', ibi ordo nullus, ibi
Cai'. XIll. Do interioris hominis custodia hnhenda
horror a^ternus, ibi nulla spes boni, nulla despe-
per virtulcs cardinalcs, ct dc tiniorc nuntio inor- omnes
ratio mali. Omnis qui est in eo odit se et
tis, et responsis ejus, dc diaholi insultu, ct dc in- quorum
alios. Ibi vidi omnia gencra tormentorum,
ferni crucialu : Item consilium virtutum ad cva- minimum est majus omnibus his lorinenlis ({Uic-
denta inferni mala.
cunque in hoc saeculo fleri possunt. Ihi esl Iletus
Ad insinuandam interioris hominis custodiam ct stridordentium (Matlh. xxiij, ibi transitur a fri-
Dominus Jesus talem similitudinem ponit : Hoc au- gore nivium ad calorem ignium [iiiinium], et utrum-
tem scilotc ([uoniam palcr familias qun hora
si scircl que intolerabile. Ibi omnes comburuntur ct vernii-
fur vcniret, vigilaret utique, ct non sincrcl pcrfodi bus corroduntur, nec consumuntur. Vermis quorum
domum suam (Luc. xii). Pater iste familias animus B ^qj^ nwritnr, et ignis non cxstinguitur (Isai. lxvi).
pofest intelligi , oujus familia sint cogifationes et Nulla ibi vox, nisi vaj, va) liabent, vte sonanl, lorto-
motus earum, sensus quoquc et actiones, tain cxte- res dial)olici torquent pariter et torquentur, et
riores quam interiores. Quae familia lasciviens ni- eorum nunquam (inis erit aut remedium. Talis est
mis ct petulans erit, nisi ejusdem patris vigore infernus et millies pejor, et hse vidi in inferno et
coercita et disposita fuerit. Nam si vel parum a millies pejora.
sua solliciludine torpuerit, quis potest dicere quo- PnuuENTiA. Deus, quid faciemus ? Nunc, fralres,
modo pcr cogilationes, oculi, lingua, aures, et cse- audite consilium meuni, et date vestrum. Estotc li-
tera organa insolescant? Domus est conscientia, in deles, prudentes, ct vigilate in orationihus provi-
qua pater iste habilans thesauros virtntum congre- dentes bona non tantum coram Uco, sed ctiani
gatj proptcr quos nc domus effodiatur, summopere coram hondnihus (II Cor. viii).
vigilatur. Fur autem non unus est, sed multiplex, Temperantia. Prceoccupcmus faciem ejus [Psal.
quia singulis virtutibus singula vitia insidiantur. xciv), etc. Sohrii estote ct vigilate {I Petr.\), etc.
Principalis lamen fur diabolus intelligitur. Contra Foutitudo. Cui rcsistite fortes in lide (ihid.).
quem et ejus satellites pater idem si tamen non ,
, Conforfainini in Domino, induife vos armaturam
negligens fuerit , domum suam forti cuslodia mu- '
Dei, loricam justitijc, scufum fidci, galeam salutis.
niens, prudentiam in primo aditu constituat, quse Assumite et gladiuni spiritus, quod est verbum
dicernat quid sit admitlendum, quid vitandum, Dei (Ephcs. vi).

quid excludendum. Sccus hanc fortitudo locetur, Justitia. Sohrie, ctjustc, et pic vivamusiTit. u).
nt hostes, quos prudentia venire nuntiaverit, re- Sobrie in nobis, juste ad proximum, pie ad Deuin.
pellat. Justitia sedeat in medio ut sua cuique tri- , Et quod nobis iieri nolumus, aliis non faciamus,
buat. Et quia qua hora fur sit venlurus nescitur, hoc enim justum est.
omni Iiora timeatur, el ne somniis pcccafi subrepat, Cap. XIV. I)c sccundo nuntio, qui csl amor et de-
assidue vigilandum est. His ita dispositis introdu- siderium atlcrnai vitcc, ct dc gaudiis ct incolis
cere debet prudentia aliquos nuntios ,
qui aliqua coeli pcr cum enuntiatis.
narrent qu;B ad exercitationem valeant. Itaque PRUDENTIA LOQUITUll.
nuntius mortis ingressum postulans admiftilur. Alius nuntius venit pulcher et hilaris, qui vide-
Qui rogatus ut dicat qui unde veniat, quid sit, tur aflere bona.
viderit, se respondit quidquam dicturum,non aliter JusTiTiA. Admittatur, forsitan nos la^tiflcabit.

nisi summum flat silentium. Quo impetrato sic in- y^ nain iste prior terruit nos
cipit Ego sum timor mortis, et mortem vobis ve-
: Prudentia. Admittam. Ingredere et quis sis, unde
nire nuntio. Prudenlia loquitur pro omnibus, et in- venias, quid videris edicito.
terrogat sic dicens IJhi cst mors? : Nuntius. Ego sum ainor vif;e ajfernse et desi-
Memohia moutis. Scio quia non tardat venire, deriuin coclestis patriaj. Si me vultis audire, silen-
et prope est. Scd dicm et horam adventus ejus tium ct quiefem habefe non enim inter clamores
;

ego nescio. et tumultus audiri possum.

PnuDENTiA. Fil qui vcniunt cum illa ? JrsTiTiA. Si nos, dum timor ef mcmoria morfis
Memouia. Millc da'inones fercntes sceum libros loquerctur, tacuimus, justum cst ut te loquenle
grandes, et uncos ferreos et igneas catenas. multo magis taceamus.
Pruuentia. Quid pra^fcndunt his omnibus ? Desiderium wx.¥. .etern.e. Tacete ergo. Vidi ta
Memoiua. In libris scripla sunt omnia peccala ho- lia, qu;c nuUus hominum pofesf digne loqui. Dicam

minum, quorum ibidempeccatascriptasuut, illos

el tamen aliquid luout potero. Vidi Deum, sed per
,

sui esse dicunf juris. Uncos ferunt, ut quos sui esse speculum enigmate. Contcniplafus illam incffa-
et in
juris convicerint corum animas violenfer cxtra-
. bilcm individu;v> Trinilatis ma jcslafcm initio fineque
bant et ligatas catenis in iufernum perfrahant. carcnfem. Sed quia lucem habilat iiuiccessibileiu
187 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 188

ab ipsa lucc reverl)erati sunl oouli moi, ct inluitus A PiiuDENTiA. Licct aliquatenus hoc inlclligam, ta-
obtusus. Exsuperat enim oninem sensum, omnem- men proplor audientes de singulis pauca dissere.
que inluitum illa claritas, illa pulchritudo. Aliquan- Dksidehium. Fiat. Vivunt vita sine fine, sine mo-
tispcr tamon intuitus suni Dominum Jesum (!hi-i- loslia, sine diminulione, sine onmi advorsitalc. Vita
stum in dextera Patris sedentem, in tvterna vita eorum visio et cognitio beatic Trinitatis, sicut Do-
regnantem, quamvis super omnem creaturam adeo minus Haic est vita wlcrna, ut corjnoscanl te
ait :

speciosum, ut in euni desidcrent angeli prospicere Dcum verum, ct qucm misisti xJesum CIirislum{Joan.
(I Pctr. I), ad ha>c tamen vulnera passionis, quil)us xvii). Sapiunt consilia atijue judieia Dei, qute sunt
nos redemit, in corpore suo habentcm Palri pro , abyssus uiuita (Psal. xxxvj. Sapiunt causas, et na-
nobis assi tentem. Vidi juxla ipsuin gloriosam Ma- tuias, et origines omniumrerum. Amant Deum in-
trem ejus cum o;uni honore et reverentia in throno comparabiliter, quia sciunt unde et ad quid eos Deus
mirabili sedonteni, super omnos ordinos bealorum provexit Ainant singuli singulos sicut seipsos.
angclorum et hominum exaltatcm, suum Filium pro Gaudent de Deo ineffabilitcr. Gaudont de tanta sua
nobis interpellanteni , et ejus cui vult miserentem. beatitudine. Et quia unusquisque unumquemque
Sed hanc admirabiloai claritatem matris et ¥\\\\ diligit sicut seipsum, tantum gaudium quisque ha-
diu ferre non sustinens convorti aspectum meum B bet de bono singulorum quantum de suo, quoniam
ad illos bealorum spiiituum ordines,qui ante Deum bonum, quod non haljet in seipso, possidel in altero.
assistunt, quorum sempilerna beatitudo de visione Constat igilur quod singuli tot gaudia habent quot
Uei et amore, nec minuitur, ijec finitur, sed sem- socios, et singula gaudia tanta sunt singulis, quan-
per crescit, et permanet. Sed nec istorum quidem tum proprium singulorum. Cum autem quisque plus
gradus et dignitates laudes quoque quas Cieatori amet Deum quam seipsum, et omnes alios secum,
referunt, ullus hominum cogitare nedum enarrare plus gaudet de Dei felicitaie ([uainde sua et omnium
sufficiat.Deinde prophetas intuitus sum, et pa- aliorumsecum. Siergo cor uniuscujusque vix capit
triarchas miro exsultantes gaudio, qui eam, quam suum gaudium, quomodo capit tot et tanta gaudia ?
olim a longe salutavcrant palriam, obtinent, qui ea Ideo dicitur Intra in gaudium Domini tui (Matth.
:

quse in spirilu pra>viderant oonq)leta oonspiciunt. xxv) non intret gaudium, Domini tui in te, quia capi
;

Vidi apostolos in thronis sedentes, tribus et lin- non posset. Inde laudant Deum, sine fine, sine fa-
guas omnes judicare paratos, et de pauperibus, et stidio, sicut scriptum est. Deali, qui liabitant in do-
de infirmis tam gloriosos tamque sublimes faclos mo tua, Domine, in soacula sooculorum laudahunt te

a Domino Jesu, satisque supcr hoc miratus sum. p (Psal. Lxxxiii). Veloces sunt, quiaubicunque esse
Vidi, sed pervidere non potui innumerabilem bea- vult spiritus, ibi est etiam corpus. Omnes securi
torum martyrum exercitum gloria et honore coro- sunt. Securi sunt de tali vita, de tanta sapientia, de
natum, qui passiones hujus temporis, quas pei-lu- tanto amore, de lanto gaudio, de tali laude, de tali

lerant rainimas reputabant ad illam gloriam, qu;e velocitate, quod nullum finem, nuilam diminutio-
revalata erat in eis. Horum felicitate et gloiia diu nem, nuUum detrimentum, habebunt. Ecce pauca
delectatus respexi gloriosam multitudinem confes- dixi vobis, quse vidi in coclo. Neque enim ut vidi
sorum, inter quos viri apostolici, et doctores, qui dioere, neque ut sunt videre potui.
sanctam Ecclesiam doctriuis suis munierunt, ful- PnuDENTiA. Vere in coelo te fuisse, vera vidisse,
gent quasi stelloo in perpetuas ffiternilates. Sunt ibi vera narrasse te intelligimus.
monachi, qui pro olaustris et cellis angustis im- FoRTiTUDO. Quis \g\\ur nos separahit a charitate
mensa et sole olariora palatia possidentes, pro aspe- Christi ; Tribulatio, an angustia, etc.Certa suni quia
ris tunicis nive candidioi-cs ; omnique suavitate ncquc mors, ncqnc vila, neque cfetefa alia poterunt
molliores vestes induti, ab oculis quorum abstersit nos scparare a charitate Christi {Dom. viii).
Deus omnem lacrymam. Regem in decore suo vi- JusTiTiA. Ejiciatur foras ille prior nuntius, non est
dent. Postremo ad chorum virginum respexit, qua- D onim justum in eadeni domo m:i';oi-o cum isto. Per-
rum gloria ornatus et melodia dulcis. Nam can- fcctacnim charitas foras milHt timorcm {IJoan. iv).
tabant canticum, quod nemo alius poterat dicere FoRTiTUDO. Egredere, timor. Jam non eris in
(Apoc. xiv), nulla hominum eloquentia digne enar- finibus nostris.
rare potest. Sed odor in regione earum tam suavis TiMOR. Quid mali feci ? Age, age, ego pro bono
erat, ut omnia aromatum genera exsuperet. dixi quod dixi.
Gap. XV. Do ciyiiim coilcslium communi actiono, Temperantia. Fratres, dico iion plus sapere quam
exsuHntionc prima.
et oportet sapere, sed saperc ad sobrietatem{nom.xu).
LOQUITLR ITKRUM PRUPENTIA. Tu vero egredere, timor, et ?equo animo paters
Plaoet quod dicis. De singulis beatorum ordinibus judicium, quod justitia judicavit. Forsitantu admit-
mira disseris,qua;sumus ut qutc sit eorum in com- teris si desiderium vitae ajternai aliquando loqui
muni actio edicas. Desiderium vitae seternse. Dicam cessaverit.
utcunque potero. Omnium simul in communi aotio Augtor. Sic debet quisque torporcm suum cxcu-
sepliformis est. Vivunt, sapiunt, amant, gaudent, atimore ad ccelestis patria3 desiderium trans-
tere, et

jaudant, veloces sunt, socuri sunt. ferre.

 189 DE ANIMA LIBER QUARTUS. 190

Cap. XVI. I)o bcalitndinibus animee, ct fcvcuHs

A laudi dandum multum bibere et non ine-
videtur
vitiv cclcrnu), doscriptioqae viriiitiim pcr quas briari, audiant adversum se prophetam dicen-
hi
ad cas pcrvcnitur. tem Va? qni potentes estis ad bihendmn vinum,
:

ct viri fortcs ad misccndam ebrietatcm! {Isa. v).

In ea siquidem coolesti palria cst vila sine morte,
juventus sine senectute, sanitas sine infirmitate,
De otiositate autem Gregorius « Otiosae, inquit, :

requies sine labore,gaudium sine tristitia,pax sine

menti spiritus maligni pravas cogitationes inge-
• discordia deiectalio sine fastidio,lux sine tenebris,
runt, ut si requiescit ab opere, non requiescat a

pulchritudo sine turpitudine,ag'ilitas sine pondero-

sitate , forlitudo sinc imbecillilate
servitute, voluptas sine anxielale, longtevilas sine
vitse termino, sapientia sine insipientia, amicitia
sine inimicilia, concordia sine discordia,
dedecore, securitas sine timore.
Charitas est motus animi rationalis ad diligendum
seipsum pi^opter Deum, amicum in I)eo, inimicum
propter Deum. Humilitas est contemptus sfeculi,et
al)jectio sui. Obedientia est vicaria servitus. Disci-
plina est necessarium sanctitatis officium, vita ar-
guentis, et peccala corrigentis. Ilem disciplina est
maloiaun operum delectatione. « Fac ergo aliquid
operis, ut diabolus te semper inveniat occupatum.
, libertas sine
Nam antiquus hostis, mox ut otiosam mentem in-
venerit; ad eam sub quibusdam occasionibus lo-
cuturus venit, et qutedam ei de gestis prteleritis
honor sine
ad memoriam reducit. Audita queedam verba inde-
center resonat, et si qua dudum turpiter acta sunt,
rj eorum speciem oculis opponit cordis, et quem de
proosentibus non valet inquinare, de malis trans-
actis violat, et deceptam mentem sajpe in delecta-
tionem reparat. Unde diu per impugnationem af-
flixit, ut vere cum Psalmista dicat Putruerunt et
:

ordinata morum correctio, majorumque antecesso- corruptx sunt cicatriccs nierc a facie insipicntiiv
rum ex hac nascitur clemen-
regulalis observatio mcuo {Psal. xxxvii). Ergo cicalrix ad putredinem
;

redit, quando peccati vulnus, quod jam per poeni-

tia. Clementia est benignitas superioris erga infe-

riores. Ex qua rursus generatur justificatio. Justifi- tentiam sanatum est, in delectationem sui animam
catio est rei perfectse consummatio. Castitas est concutit. Sa^pe quod nunquam fecimus, per hostis

munditia corporis cum integritate mentis. Perseve- callidi insidias cordis oculis videmus. Cumque in

rantia est e.xitus rei per consommationem fidei.

hoc sensibiliter delectatio subrepserit, [quamvis
Charitas est virtutum radix ; humilitas, bonorum jam plangat quse fecerit,ta)dettamen infelicem ani-

servatrix ; obedientia; prseceptorum incitatrix ; di-

mam quaidam non fecisse quai plangit. Hoe sunt
sciplina, vitiorum emendatrix; castitas, monacho- cordis nostri tenebraj, quas in hac vita scientes

rum adornatrix; perseverantia,
coronatrix.
C.\i'.XVII. Descriptio quorumdam vitiorum reli-
gioiiem sulTocantium, ut sunt crapula, cbrictas,
otiositas, et qme in otiosis subrcpunt cogitatio-
nes pravrV, et quod nulhim peccatum rnaneat
bonorum omnium C volentesque sustinemus. Quid contra haec mala
quserendum est, nisi adjutor in opportunitatibus, in
tribulatione. Diabolus non cogendo, sed suadendo
nocet. Non est unde plus gaudeat diabolus, nisi
quando homo dicit, quod ipse fecerit ut peccaret.
Gregorius « Dum in cogitatione voluptas non re-
:

impunitum. primitur, etiam in actione dominatur. » .\ugustinus :

Contra has virtutes continuo praslio diversa pu- « Nullus potest facere aliquid, nisi pra;cesserit jus-
gnant vitia, crapula, ebrietas, et otia, ex quibus sio cogitationis, quia facta de cogitatione proce-
mala cogitatio. Escse enim variue crapulum, potus dunt. II Non potest autem fieri, ut habeat mala facta,
frequentes ebrietatem gcnerant. Ebrietas autem qua; habet cogilafiones bonas. Firmiter credere
perturbationem gignit mentis, furorem cordis debemus, quod nullum peccafum sine vindicta re-
flammam libidinis. Ebrietas ita mentem alienat, ut Aut enim hic per poenitentiam unusquis-
linquifur.
malo consentit, quod
ipsa ubi sit nesciat, saepeque que peccatum suum delet, aut Dominus pie per
per ebrietalam immittitur. Unde est illud quod suum flagellum purgat, aut post mortem igne pur-
juxla prophelam dicitur Fornicatio et vinum ct
:
pj
gatorio purgabitur. modis peccatum
Quod si his
ehrietas aufcrunt cor {Ose. iv). Fornicatio, sicut hominis non fuerit deletum post hanc vitam in ignem
Salomonem , infatuat sapientem. Ebrietas, sicut descendet seternum. Peccalor enim qui in hoc ,

ipsius Lot, sensus ratione captivat. Unde in Pro- mundo nagcllari non meretur, in inferno torque-
verbiis : Noli regihus dare vinum quia nulhiin sc- l)itur. Sane nullus fantum potcst peccare, quantum

cretum est ubi rcgnat cbrietas, ne forte bihant, Dei pofestas valet dimiffere, quam orabimus ut no-
ci obliviscantur judiciorum[PsaL xxxi). Plerisque bis debita dimittat universa. Amen.

s^ ^ ia
i
o^
191 APPKNDIX AD IIUGONIS OPKRA DOGMATICA. 192

EXCERPTIONUM ALLEGORICARUM
LIBR! XXIV
Gum scholiis clomini Thomce Garzonii a Bagnacaballo ctcnobii S. V.'Ctoris Parisiensis
theologi.

PROLOGUS
Aoripe, oharissime fralei', Exeerplionum nmnus quod poslnlasli. Invenies in eo nuilla ex mnllis lil)ris
PoUeela, in unain seriem ordinale disposila, silu i)roul ralio sensuuin ])oslulat eohiereulia coulinualii,

et eonnexa, dilec-tionis tua' studio satis ulilia. Saei-oruin nainfpic lihrorum fertiles aij-ros pervolantes, et
ex eis oplima ([UiJefjue eolligentes, pauea vel nulla siniplieilali Uuu saerue Seripluriu lectioneai inj.;-ie-
dienti necessariii prijetermitlimus. l'er luec autcm, qiue serihimus, ncc grammaticos do'ere, ncc s;ii)ientes
Yolumns crudirc, sed tiue petilioni, tuo desiderio volumus satisfaeere, Innin^iue studinin in melius adjn-
vare. Sed et hoc tihi notum esse volumus, quod de his, qnas tihi scrihiinus, nohis f^sloriaiu non damus,
sed Deo, et sanctis doctoribus, ex quorum lihris ea sumpsimus, licet inulta ponamns, (pue proprio
sensu cogilavimus, propriis verliis diclavimus. Modum scrihcndi talcm servamus. Totam schedulic liujus
scriem in duas pjules dividimus. In prima parle matcriam hahemus orii^incm artiuin, siluin terraium,
cursum hisloriarum ah inilio us(iuc ad nos decurrcntiuin. In seennda pjiile niiileriam hahemus sensus
allegoriarum, et tropotoi;iarum secundum suhjacenfis lineiim hisloriic dispositarum. 1'riinain partein
per deeem libros dislinguimus. In primo libro de origine artium, et divisione earum breviter dispula-
mus. In secundo maleriam niundanie et diviiue Seripturre, et quomodo mundana divinfc suhserviat de-
monslramus cum quorumdam adjeclione. In lertio situm lei'iarum descrihiinus. In quarlo summain
hisloriie divin;e ah initio usque ad n;ilivilalem Christi ponimus. In qiiiiilo orlnm, enrsum et occasnm
regnorum mundi a tempore, quo ab initio esse cccperunt, usiiue ad luilivilalein Christi. In sexto traela-
mus de imperatoribus Homanis ab Octaviano fOetavioj usque ad Trajanum. In septimo a Trajano usque
ad Constantinum Magnum. In oclavo a Oonslantino Magno usque ad Ze^ionein. In nono a Zenone usque
ad Carolum Magnum. In deeimo tracliimus de origine, et regibns Francorum usi|uc ad Carobim, et post,
a Carolo usque ad nos. Seeundam vcro parlem operis hujusper qualuordecim lihros dividimus. l'rimus
liber tractat de mysteriis rerum gestarum ah initio usque ad Abraham. Secundus Je mysteriis reruin
gestarum ab Abraham usque ad Moysen. Tertius de mysteriis rerum gestarum a Moyse u&que ad Josue.
Quarlus de mysteriis rerum geslarnm a Josue usque ad Elcanam patrein Samuelis. Quintus de myste-
riis reruin geslarum ah Elcana usquc ad David, uhi scriplum cst :Sc.iilil Doiiiiiins rnf/miiii Isrtirl a to
Jioclir, et tradidit illtid proxiiiio tuo iiieliori te(l liec/.xx). Sextus de mysleriis reriim gestarum a David
usque ad Salomonem. Septimiis de mysteriis rerum gestarum a Solomone usque ad transmigrationem
Babylonis. Octavus de mysteriis reruin gasfarum qute continentur in Esdra. Nonus de mysteriis reruin
gestarum, quic continentur in libris Esther, Tohiic et Judith. Decimus sermones diversos singulos de
materia sua editos. Caetera, qute dcineeps poniinus, de Novo Tcstamento sumimus quatnorque libris
determinamus. Sieque tolnin opus viginti quatuor libris consumamus. Quod vero in singulis capituiis
brevitati studenius. ideo facimus ne imperfectionem inchoationis tuee verl)is prolixioribus oneremus.
Primae aulem partis libros et capitula taliter in seiiuenfibus ordinamus.
ISi^ EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER PRIMUS. 194

PARS PRIMA
CONTINENS
ORIGINEM ET DISCRETIONEM ARTIUM, SITUM TERRARUM ET SUMMAM HISTORIARUM

LIBER PRIMUS
Tractat de origine et divisione artiuiu et continet capitula 25.

Gap. \. Do condiliono croatunu raiionalis. A iiaaginem Dei, ipsa spirilualis creatura elucet ad
Deussummebonus,etinnmutabililerbonus,sciens cognitionem et secundum illud bonum, quo facla
;

estad simililudinem Dei, caletad dilectionem. Jussit

suam beatitudinem communicari posse, et minui
aulein coaditor ij)sius paitem ejiis in sua simplici
omnino non posse, fecit creaturam rationalem, ut
eam laceret suse l)ealiludiiiis essepaiticipem. Feeit
puritatc subsistere,scilicet naturamangelicam, par-
auleiu eain ad imaginem el similitudinein suam se- tem vero illius luleis corporibus inesse, naturam
cundum dilectionem ad iinaginem suam, secundum
;
videlicel humanam (5).

cognitionem veritatis ad similitudinem suam, se-

;
Gap. II. De tribus bonis primordinlibus et duobus
cundum amoiein veritalis, ad imaginem suam, sc- cxtcrnis homini datis.

cundum inlellectum; ad similitudinein suam, secun- Tria bona primordialia dedit

Deus homini in crea-
dum Deus creaturam ra-
allectum. Sic opifex fecit tioae. Primum bonum quod eum Deus fecit ad
fuit

tionalem ad imaginem et similitudinem suam, ut per iinaginem suam; secundum, quod eum focit ad si-
hoc quod facta esset ad imaginem Dei, Deum cogno- militudinem suam ;
tertium l)onum
fuit immortali-

sceret, etperhocquod facta esset ad similitudinem tas corporis, si perstilisset hoiao in

obscquio Gondi-
Dei, Deum diligeret, et cognoscendo et diligendo toris. Isla tria bona fuerunt homini in conditione
B
Deum possideret, ct possidendo beata esset. Sicut divinilus data, et naturaliler et originaliter insita.
enim in uno elemento, scilicet igne duo sunt inter Fuerunt et duo bona hominis quasi extra
alia

sediversa, eta seprorsus reinota, scilicet splendor euin, unum subtus eum, allerum supra eum. Subtus
et calor,uec splendor e^ calor, nec calor splendor eum mundus, supra eum Deus. Mundus visibile
quia splendor lucet, et videtur, et calor ardet, et bonum et transitorium, Deus invisibile bonum et
sentitur, nec splendor ardet aut aliter quam visu ffiternum. In isto fuit hoiao creatus, in illo beatifi-
sentitur, nec calor lucet aut videtur. Ita in spiri- candus. Sub Deo fuit homo conditione, supra mun-
tuali creatura imago Dei et similitudo Dei inter se dum dignitate, de inferiori bono recessurus, ad su-
diversa sunl, et a se quodammodo reinola. Nam perius bonum
perventurus. Sunt itaque tria pri-
secundum illud oiiginale lionuin, quo facta est ad movdialia bona hominis, homini scilicet in condi-

(5) Quomodo ralionalis crcatura, id est homo, ad qua3 ipsum regem repra3sentat. Amplius sciendum
imagincm, Dei similitudinein roruiala dicatur, no-
et quod imaginis Dci nomen in sanctislitteris duobus
lal)ililer habetur ex auctoribus divcisis. Et primo, capilur modis, hoc est se(;undum substantiam et
ex compendio verilatis Aureoli, triplex iinaginis as- secuadum simililudiaem. Porro secuadum substan-
siguatio elicitur. Drima, (juod imago qufcedam est p tiam imago Dei, ut inquit Eucherius libro primo
fequalitalis perfeclissimoe et sic solus Filius Dei
:
^ Gommentariorum in Genesim, nihil aliud est quani
esl iinago Patiis. Quaedam csl iniago imilalionis, et mens naturaliter omai humanaj aniiiue a Deo col-
sic liomo factus cst ad iniiujinom l)oi, scilicet ut lata, cujus piivilegio cajtera carent aaimalia imago ;

ipsum agnoscat, et in virlulibus imitando, ainaie vero Dei, secundum siinilitudinem, est jusloe sanctee-
studeat. Qui.edani aulem est imago repra^sentatio- que aniiaie_cum Deo conformitas ex divina gratia, et
nis. Et sic inundus dicitur speculum, etimago boni- sanctarum actionum studio comparata de qua D.
tatis Dei. Secunda dinorciilia ibidcia j^ro elucida- Ambrosius in commeat.
Epist. ad Golossenses, su-
tione cst, quod qiuedam esl iiaago nouad iiuagiiieiu pcr ilkul Apostoli Inducntcs novuni hominom, qui
:

sicut Filius Doi. Qutodam autem est imagoad ima- renovutursecundum imarjincm cjus qui crcavil cum
ginem, ut est homo, vel angelus. Quiedam est non (Coloss. iii), sic lo(iuitur « Iinago hifc in conversa-
:

iiaago sed ad imaginem, ut luundus, qui non est
iniago, ({uia non csl rapax Dei per aiuorem el co-
giiitionem, sed taalumiaodo est vestigiuaiGieatoris.
Tertia diflcicntia ad hoc declarativa, quod quiedam
est imago naturaliler genila, sicut lilii rcgis ad re-
gem, sic est Ghristus respectu Dei Patris. Quivdam
autem est iiaago cieata, ut aaima huiaaaa, et aa-
gelus. Qua3daiu vero est iaiago faclaquasi arlilicia- £)
lis ut est in nummo vel denario re^is vel statuta
tione bonte vitoe inlelligenda est.» .Vmplius ex Ni-
colao Lyrano super illud Gen. Faciamus homincm
ad inuujinom ct simililudincm nostram, notanduin
quod iiaago Dei coasislit in anima, quantuin ad
propiielates naturales, scilicet memoriam, inlelli-
genliam, et voluntalem.Simililudo aulem ingratui-
tis et ideo simililudo est quiedam perfeclio imaginis
quia gratia perlicit naturam.
 195 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATlCA. 196

tionc data, et substanfialitor insita, iinago Dci, si- A. niendam virtulein, inventa cst piactica; propler in-
niilitudo Dei, inimorlalitas corpoiis, si perseverare veniendam necessitatem, invcnta est meciianica.
voluisset in obsequio Creatoris (6). Theorica ignorantiam expellens sapientiam illumi-
Cap. III. De tribiis iinilis prinripnlibiis. nat. Practica vitium exciudcns virtutom roborat.
Runt autein tria mala principalia, quaj coiTuin- Mechanica penuriam cavcns viloo prassentis defe-
panttrial)onapr;ecedeiitia: Ij^noraiitia,concupiscen- ctum temperal. Theorica in omni quod est et non
tia, infirmitas. Ignorantia boni, concupiscentia mali, est, verum scrutari eligit. Practica modum
vivendi
infirmitas corpoii.s liumani. Per primum malum recta;eldiscipliniuformainsecunduin virlutuminsli-
corruptuin est primum bonum; per secundum, se- tutionem disponit. Mechanica, res defluentes admi-
cundum ;
per Fer ignoiantiam
tertium, tertium. nislrans, humanocorpoii necessaria provideresata-
namque corrupta est in nobis divina imago. Per git. Omnium enim humanarum actionum seu stu-
concupiscentiam divina similitudo. Per iniirmita- diorum, qua3 ratio modcratur, finis et intentio ad
tem immortalitas corporis. Facta cst ita([ue via hoc spectare debet, ut vel natura; nostra; reparctur
hominis tcucbns ct lubricmn, cl angchis Doininipcr- iiitegritas, vel defectuum, quibus prtesens subjacet

seqaens eum {Psal. xxxiv). Tenebrse per ignoran- vita, tempereturnecessitas. Heparatur autem natu-
tiam, lubricum per concupiscentiam, et angelus B i-ye nostra; integritas sapientia, ad quam pertinet
Domini, id est, intirmitas corporis corpori ad vin- theorica, et virtute, ad quam pertinet practica, et
dictam iinmissa, persequens euin per inorlalilatem, temperatur necessitas adininistratione temporalium
donec in terram revertatur de qua sumptus est. So- ad quain pertinet mechanica. Novissima autem
let autem, secundum quosdam,hocquodhicconcu- omnium inventa est logica causa eloquentisB, ut sa-
piscentiam nominamus, specialiter vitium dici, ut pientes, qui pra;dictas principales disciplinas in-
dicantur tria mala sic ignorantia, vitium, innrmi-
: vestigarent et unirent, rectius, veracius, honestius
tas per quae tria praecedentia bona sunt cor-
,
illas tractare, et disserere de illis scirent : rectius
rupta (7). per grammaticam, veracius perdialecticam, hones-
Cap. IV.De tribusremediis contra cJicta tria mala. tius per rhetoricam. Logica namque facundise recti-
Triasunt remedia principalia contra triaprtedicta tudine veritatem, venustalein adiuinistrat. Theorica
mala, ut per tria remedia tria mala repellantur, interpretatur contempJativa; pratica, activa, me-
^* tria bona i^eformentur. Suntautem haec sapientia, chanica, adultcrina; logica, scrmocinalis (9).
:

O^ ^-^irtus contra vilium, necessilas contia infirmitateni)

f
Cap. \T. De pbilosophia et partibus cjus.
'
(^
^irtus, necessitas. Sapientia contra ignoiantiam p»
Sapientia est comprehensio rerum prout sunt. Quatuor igitur sunt scientiao, in quas omnis philo-
,

Yirtus est habitus animi in modum natura rationi sophia dividitur theorica, practica mechanica, : ,
J5_

consentaneus. Est aulein habitus qualitas veniens logica.Philosophia estamorsapientia}, qua;, nullius
per appplicationem sul)jecti difficile inobilis, sicut indigens, vivax niens, et sola primaeva re^-um ratio

dispositio est qualitas veniens per applicationem est. Philosophia est amor sapientiaj, hoc magis ad
Subjectumdicimus animum,
subjectifacile mobilis. etymologiam nominis pertinet. Quod autem additur
qui ad ipsam suscipiendam qualitatem applicatur. nullius indigens, vivax mens, hoc significat quod
Necessilas est sine qua vivere non possuuius, sed divina sapientia nihil minus continet, sed semel et

felicius viveremus. Sunt itaque ista tria remedia, Himul omnia intueturprseterita, pra^sentia el futura
sapientla, virtus, necessitas, contra tria supradicta ^ ivax mens, quia quod semel in divina fuerit ratio-

mala, ignorantiam, vitium, infirmitatem (8).

ne nuUa unquam oblivione aboletur. Priinajva re-
Cap. V. Do trihus scientiis. rum ratio est quia ad liujus similitudinem cuncta
Propter autem ista tria remedia inventa est omnis forinatasunt.ltemphilosophiaestdisciplinaomnium
nrs, et omnis disciplina. Propter inveniendam nam rerum humanarum atque divinarum rationes pro-
babiliter investigans (10).
que sapientiam, inventa esttheorica; propterinvc- D
De immortalitate corpoi-is longe aliter sentit tulit,quse suse miserationi et nostroe infirmitati ap-
(6;
Scotus cum suis asseclis, utpole qui opinanturho- posita essent.
ininein morti fuisse obnoxium, licet inoriginuli per- (9; Ut inveniretur sapientia intellectumconsulens
mansisset innocentia, ob mortalis naturaj conditio- et ignorantiam excludens, et veiitatem rerum pro-

nem. Hanctamen non pcenalem moiiein, sed spiri- pinans, theoricamdisciplinam edocuit nos Deus;ut
tus dissolutionem suavissimam, veluli flatus ab ore inveuiretur virtus concupiscentiam expellens vel re-
exeuntis, nuncupant. IVenans, practicam moiislravit ut inveniretur ne-
;

(") Intellectui pulchre objicitur malum ignorantioe cessilas inliriiiitatcmcohortans, etadjuvans, osten-
vitte sanctitati et puritali concupiscentia, intiimitas dit mechanicam, penuriain caventein et miserias

corporis immortaiitati, ut totus liomo ex Adie pec-
cato vulneratum se agnoscat, qui enim prius totus
incolumis existere poterat, nisi peccasset, totus
infirmus peceando evasit.
(8y Infliclis vulneribus sapientia medetur, inlel-
lectum consulendo, virtus concupiscentiam l^renan-
do. Necessitas inlirmitatem cohortando. Piissimus
enim Dominus illa remedia languoribus nostris ob-
sive hujus vitue defeclus temperantem. In quibus
omnibus altissimi Dei charitas in nos eluceret.
(lOj Philosophia nallum bonum, nec pra^.stantius,
nec optabilius hominibusadiis, necdatum, necdari
j)0ssc, inquit Ainmonius in Porphyriuiii. Et The-
mistius in primo Physic.c.4:« Plulosophia estani-
mse perfectio, ut medicina corporis. » i-^hilosophia
alitermortis commentatio definitur a Platone. Phi-
197 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER PRIMUS. 198

Cap. VII. De thcorica et partihus ejus. A trise

punctum. Elementum astronomiae est in-
esl
Theorica dividitur in theologiam, physicam et numerorum scientia. Musica
stans. Aritmetica est
malheinalicam. Aliter theorica dividitur in intel- cst pkuiurn sonorum dissimihum in unum redacto-
lectibiiem, physiologiam, intelliyibilem. Alitcr theo- rum concordia. Gcometria est disciplina magnitu-
rica dividilur in divinalem, naturnlem, doctrinalem. dinisimmol)iUs, formarumquedescriptio contempla-
Eadem namque est theologia, intellecliljilis et divi- tiva, ])C'r (juaui uniuscujusque lei termini declarari

nahs. Eadem est physica, physiologia^naturalis.A solent. Astroiiomia est disciplina mag-nitudinis mo-
Eadem est mathematica, intelUgibiUs, doctrinaUs. biUs, et investigans spatia, motus, et rcditus coe-
Theologia tractatdeinvisibilibusinvisibiUumesscn- lestium corporuin ceitis tempoiibus (12).
tiis. Physica tractat de invisibiUbus visibiUum cau- Cap. IX. Do ariihmetica.
sis Mathematica tractat dc visibiUbus visibiUum Ai-itlmielicam scriptores seecularium Utterarum
formis. Theologia est, quando aut ineflaljilem Dci inter disciplinas matliematicai ides primain esse
naturain, aut spirituales creaturas ex aUqua pai te voluerunt, quia ipsa ut sit nulla aUa indiget disci-
profundissima quaUtate disserimus. Physica cst, plina. Musica autem, et geometria, et astronomia
quse causas rerum ex suis eflectibus, et effectus ox quce sequunlur, ut sint atque subsistant, islius in-
causis deprehendit.
B digent auxilio. Prima ergo est arilhmetica, quiain
Undo Ircnior tcrris, qua vi nuiria alla lumescunt. propoitione, spatio ct motunumerus invenitur, sed
Herharuni ac lapidum vircs, irasquo fcrarum. non numero
e diverso. In semper proportio, aut spa-
Oninc fjcnus nantum, vohicrum quoquo reptiliuni-
tium, aut motus inesse cernitur. Unde arithmetica
quo.
etuna de quatuor, et aliarum trium instrumentum
Mathcmatica est, quvo abstractam considerat
esse probatur (IJJ).
quantitatem. Abstracla aulem quantitas nihil cst
Cap. X. De inusica et pavtibus ejus.
aUud quam forma visibilissecundum Uneamenlarein
Musicarum alia mundana, alia humana, aHa in-
dimensionem animo imprcssa. Omnis autem forma
strumentalis. Mundanaruin, alia in elementis, alia
visibilium in quantitate consistit. Quantitatis autem
aUa est discreta, qu;io multitudo appclialur, ut grex,
in planetis, alia in tempoiibus.
quse in ele- Earum
mentis, alia in pondere, alia in nuniero, alia in men-
populus aut contigua, quie magniludo dicitur, u.t
;

sura consistit. Quse in planetis, alia in situ, aUa in

arbor, lapis. Rursum mulliludinis, aUa est discreta
motu, alia in natura. Quoe in temporibus,' alia in an-
per se, ut duo, tria, qualuor; alia distracta ad ali-
nis, ut in mutatione veris, aestatis, autumni, et hie-
quid,ut sesquiaUeruin, sesquitertium. Magnitudinis
1-
alia est
.
•
1 -i-
iminobihs, 1 1
ut spha;ra terriB
(
;
1- 111
alia mobilis, ut
o.
C
mis
.
;
alia in mensibus, ut inincrementis,
. ... decremen-
="» "^'-'^"'^"
.

tisque lunaribus alia in diebus, ut in vicissitudine

sphffira firmamenti. MulUtudo discrela per se materia ;

lucis et noctis. Musica humana alia in corpore, alia

est arithmeticse. Multitudo discreta ad aliquid ma-
in anima, alia in connexu utriusque. In corpore alia
teria est musica;. Magnituilo immo])ilis maleria est
in vegetationibus, alia in humoribus, alia in opera-
gcometrite. Magnitudo mobilis materia astrono-
tionibus. Prima coiivenit omnibus nascenUbus, se-
mi;e (11).
cunda sensibilibus, tertia rationabilibus, Musica in
Gap. VIII. Do mathomalica ct pnrlihus ejus.
anima, alia in potentiis, ut sunt ira et ralio alia in
Quatuor sunt itaque species mathematicae arith- :
;

virtutibus, ut sunt justilia et fortitude. Musica in

metica, musica, geometria,astronomia. Arilhmctica
tractat de numcro, musica de sonoruin proportione,
connexu utriusque est iUa naluialis amicitia, qua
aniina corpori noncorpoieis vinculis alUgala tene-
geometria dc locorum spaiio, astronomia de astro-
tur. Musica instiumcntalis aliainpulsu, ut in tyin-
rum molu. Elemenlum arithmeticte est unitas. Ele-
panis et chordis in alia flatu, ut in tibiis et orgauis
mentum musicaj est unisonum. Elemcntum geome- ; :

alia in voce, ut in carminibus et catilenis (14).

loRophia, sccundum Albeitum I)e Animal. lib. pri-
mo : Nil aliud est, quam vicloria, et abstinentia
i(
concupiscibilium. » Ipsius philosophioe, natura est
quicrere maxiinas pcrscrutationes, ut ait Averr.,2
Mctapliysic. tcxt., commcnt. 15.
(11) Thcologia nihil habct altius niysleriuin quaiu
Patris ac Eilii diviiiitas, et nolio, idcuuiue Spirilus
sancti, ut habetur ex iStcucho Dc Perenni l'hilos.
(13) Omia quae sunt, inquit Boetius, numeris con-
D stant, siquidem Ueus umnia fecit in numoro, pondcre,
ct mcnsura (Sap. x), ut non miruin sit, alitjuando
Pythagoricos dixisse, ex nuiueris oiunia facta, ut
ait Ansto. Mctaphys. i, cap. 5, et Macrobius dixit
aniinaiu corporibus certa nuinerorum ratione so-
ciari, lib. in Somu. Scip. Veruin Proclus in Ti-
i

lib. I. IJude pulchrc de iuvisil)ili!)us invisibilium majum Platonis, Pythagoricos quatuor numerorum
cssentiis traclare dicitur. coustituissc raliones tiaiUt, aliaiu musifalciu, ut in
(IS^Cumiialuralia coipora superllcies habeanl, ct musica, et carininibus aliaiu naturalein, ut in re-
,

solida longituilineselpuucta in corpore cum jthysico ruiu composilione, aliain rationalem, aliaindivinain.
mathemalica cousentit; diiVert tamen consideratione Musicamveteresinterdisciplinascollocarunt,
{iA)
et aliis, ([u;c tradit Arist. 2 quippe
Phys., c. 2. Eligit et quod natura quterit, non solum in negolio recte,
ex corpore univcrso certam pai tem pertractandam, vcrum etiam in olio laudabiliter posse vivere.
alque versatur circa lineas, angulos, numeros, aut Arist., lib. vii, Pol. c. 8. Plerisque autein musica
aliquid caiterorum. Quatuor sunt ejus species ab visa est morum esse formatrix, et inventrix, ut
Hugone coinmemorata}, et sunt spcculativaj disci- Arist., lib. vui, Pol. c. 5, et Plat. Dial. G De legib.
plinte teste Arist vi, Metaph. cap. 1, et necessarite Atque nmsicty sonis etiam barbarorum aniinos ad
ad rerum naturalium, et aliarum cognitionem, ut ait virtutem tlecti posse, vel in mollitiem voluptatis re-
Plato in Epinomide. •olvi placuit Macrob. lib. n, in Somn. Scip., cap. 3,
^99 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMAtlCA. 200

Cap. XI. Do fjoometria ot pnrtihiis cjns. A crigit, exornat augetque virtutihus, nihil in vita ad-
(leometria tres liabot specios, iilaniinotriam, alti- mitlens, quo non gaudeat, nihil facicns p:eniten-
niotriani, cosniinielriam, rianimotria iongiun et la- duin. (Kconomica esl, quic familiaris oflicii curam
tiim motitui', et extencUtur antorsuin et reti'orsum, mediocri componens dispositione distril)uit. Publica
(lexlrorsum et sinistrosum. Altimelria nietitur al- est, quiu rcipublica! curain suscipiens, cunctorum
tnm et profnndum, et extenditur sursum ot door- saiuti suiP prudoiitipo solertia, ct jnstitia3 libra, et

sum. Cosmimctria splnerica metitur, id est rolun- foititudinis stiiiiilitate, ct temperantiiC patientiame-
da fl5). detur (n).
Cap. XII. De astronomia ct astrologia. Cap. XIV. Dc mcchanica et partibus ejus.
Astronomia in mathcmatica non solum est ordine
Mechanica septem habet species lanificium, ar- :

jiostrema sed el loco suhlimior, et excelsior digni-

,
maturam, navigf<tionem, agriculluram, venationem,
tate, quia cum cteterse Ires quodammodo inferius
medicinam, thealricam. Ad hanc omnium rerum
versentur, hoec sola coelestium et supernorum dis-
fabrica concurrere videtur. Ah hanc enim pertinent
positioncm investigandam, ac traclandam susce-
universa, quse humanis necessitatibus inveniuntur
pit. Astronomia dividitur in duas species, in sphiie-
ggrata, commoda, neccssaria et qusecunque sub ,

ricam et gnomonicam. Sphserica est, quse spatia, et prijedictis septem speciebus ejus comprehendi com-
situm considerat coelestium corporum. Gnomonica, probantur(18).
qua^ motum horologii attendit. Inler astronomiam
Cap. XV. Dc Janificio.
et aslrologiam lioc interesse videlur quod astrono-
Lanificium est prima species mechanicae. Ad
mia de legc astrorum, et conversione coeli disserit
hanc pertinet omnis opera nendi, retorquendi, con-
)-egiones, circulos, ortus, occasus siderum, et cur
suendi, cjuidquid iit inslruinento, colo, fuso, acu,
unum({uodque ita vocetur investigando. Asfrologia
pectine, calamistro, girgillo, allibro, subula ; in
autem astra considerat sccundum nativitatis et mor-
materia lini, lanaj, canabis, et suberis; oonnis usus
tis, vel aliorum quorumlibet eventuum observatio-
floccorum, filtrorum, sagorum, sagmatum, matu-
nem, quie partim naturalis partim superstitiosa.
est,
larum, et sportarum(19).
Naturalis est in complexionibus, e quibus sunt a^gri-
tudo, sanitas sterilitas, fertilitas, tempeslas sere-
,
Cap. XVI.
armatura. De
nitas, qua3 secundum superiorcm contemperantiam Armatura duas habet species architectonicam et
faljrilem. Architectonica dividitur in caimentariam,
variatur. Superstitiosa est in contingentibus, hsec in
constellationiljus constat, et hanc partem mathema- quit ad latoinos et csementarios, et in carpentariam,

tici, qui interpietantur vani, tractant (16).

^ qupe ad carpentarios et tignarios pertinet. Fabrilis
dividilur in malleatoriam et exclusoriam. Adarma-
Cap. XIII. De pratica, ct partibas cjiis.
turam pertinet omnis industria carpenlariorum,
Practica divitur in solitariam, privatam, etpubli-
tignariorum, ca^mentariorum, latomoruin, et fabro-
cam. Aliter praotica dividitur in eliiicam, occono-
rum, quidquid fit instrumenlo, securi, ascia, dola-
micam, etpoliticam. Aliter, praclicadividitur in mo-
bra, tiulla,perpendicuIo, malleo, scalpello, arctavo,
ralem, dispensaiivam, et civilem. Eadem est solita-
incude. In materia ligno, lapide, sabulo, gipso et
ria, ethica, moralis; eadem est privata, oeconomica,
iere (20).
dispensativa ; eadem est publica, politica, civilis.
Cap. XVII. De navigationo.
Prima mores instituit, secunda familiam disponit,
urbos rcgit.
terlia Prima portinct ad singulos, se- Navigatio tertia species est mechanicae. Ah hanc
cunda ad patrcs familias, tortia ad rectores ur])iuni. pertinet omnis industria vendendi, et emendi. Hsec

P^thica cst qme sui cuiam genens cunctis sese invisa littora adit, pacem et familiaritatem cum exte-

sclioho Plalonis nus, synt. lib. xxi, xxn.

(15) Sci"ii)lum erat in foribus :

n Nullus ignatus geomctrise ingrediatur. » idcm, 7

(18) Mechanicus esl opifex eorum quse simul
,

De repub. scriijitgeometriam ad veritatem altoUerc D ingenio et manu pcrliciunlur. Unde non quaelibet
artilicia protrita et vulgaria mechanica dicenda
animum,et ad philosopliandumprajpararecogitatio-
nem, ot interesse ad discii)linas comparandas maxi- sunt proprie, sed ea tantum, quic ingenio succur-
geometriainalii[uis, an non. ruiil (linicultaliims contingentibus pra^ter naturam,
nie, attigoritne
ex astrorum observatione, et subveniuuL ulilitati, ul ini[uil Arist. in prin. Quaist.
(16) Cognilio et ra-
tiocinatione nata, astrologia dicitur, alque ideo sub- Mech.
Platolibro Civiliin duas parlcs lanificii divi-
(PJ).
jectum ejus scientia? corpora sunt coclestia. Hujus
dit artem in discretoriam ct concretoriam discre-
dme sunt partes, theorica et practica. Theorica, : :

qupe et speculativa, versaturin conteiiiplatione, qu;»
observat naturas, motus, orbes, circulos et roliqua
astroriim, accidentia, quam tractat abunde Ptolo-
nif¥us in Almagesto. Practica ea est quae considerat
eadem, sed non absolute, sed qualenus res inferio-
resrespiciunt,hoc est quatenus explicant vires suas
vel influunt in res inferiores, quse traditur a Ptolo-
mii'o iu opere Quadrip.
(11) Pulchras practicse divisiones affertidem con-
cernentes, de quibus summatim Gregorius Tolosa-
toria est in longum latuinque protraclio, seu dedu-
ctio, ut fuso retorto vel rota; concretoria texturee
opus habet implicatione slaininis et subtegminis.
(20) Fabrilis artis species variue sunt, cuin hoc
nomen sit generale ad omnes qui operantur in
maleria aliqua dura, vel lapidea, vel lignaria, fer-
raria, aurea, argentea, a quibus fabri cum addi-
tione materitC, in qua operantur, dicuutur. De his
omnibus, si placet, videas Gregorium Tolosanum
in sua Syntaxi.

I
201 EXCEllPTIONUM PIlIORUM LIBER PRIMUS. 202

ris nalionilius compronil,et privala })ona communia A disserendi. Grammalica (lividiliir in litleram, sylla

facit(:21j. bam dictioncm,et orationein. Hatio disserendi

,

C-Ai'. XVIU. Dc agriculluru. dividitur in proliabilem, necessariam et sophisli-

AgTicultura quatuor liabcl species a^roiurn, cam. 1'robabilis dividitur in dialecticam et rheto-
arvum, id est, agruni, ([ui aratur, et sationibus de- ricam. Necessaria pertinet ad philosophos, sophis-
pulatur ; consitum, (|uinemorihos, ut
ilcputatui' tica ad sophistas. (irammatica est scientia recte
sunt pomoria, vineta, olivcta: pascuum, qui pascuis loquendi. Dialcctiea disputatio acuta, verum a falso
-deputatur, ut sunt prata, tempc, tes(jua; et flori- distinguens. lihetorica est disciplina ad persua-
dum, qui floi-ibus addicitur, ul sunt horti, rosaria, dendum quaoque idonea (23*).
apiaria(2i'j.
Cap. XXIII. Qmnnodo lcgcndio sinl artes.
C.vp. XIX. l)c vcnaliorc.
Venatio tres habet species, ferinam, aucupium, In legendis artibus talis est ordoservandus. Prima
piscaturum. Ferina lit multis modis, retibus, pedi- omnium comparanda est eloquentia, et ideo expe-
cis, laqueis ,
pryccipitis, arcu, jaculis, cuspide, tenda logica, deinde per ethicam purificandus ocu-
indagino pennarum, odore, canibus, accipitribus. lus mentis, et sic ab rhetoricam transeundum. ^Kgy-
Aucupium flt la(iueis,pedicis, retibus, arcu, visco, B ptus mater est artium, de -i4<^gypto venerunt iu
hamo. l'iscalura lit sagenis, retibus, gurgustiis, Grieciam, de Craicia in Ilaliam. Sola phycier trac-
hamis, nassis, jaculis. Ad venationem perlinet tat de rebus, caeterte oinnes de intellectitus rerum,

omnis industria pistorum, laniorum, coquorum, el sed logica Iractat de rebus secundum pra?dica-
cauponum {^'1). mentalem constitutionem. Mathematica secundum
Cap. XX. Do medicina. lineamentalem dimensionem, et ideo logica ali-
Mcdicina continet occasiones et operationes. quando pura intelligenlia utitur. Mathematica nun-
Occasiones sunt sex acr curcumdans nos, cibus
: quam .sine imagiiiatione est. Sciendum est autcm
et potus, Hoinnus et vigilia^, motus et (juies, inanilio quod alifiuando physica large accipitur aequipollens
et repletio et accidentia animoe. Operationes fi(/nl theoricte. Ethica quoque t«quipollcns practictC, et
intus et foris. Intus ut ea, quaj intromittuntur per tunc philosophia in tres tantum scientias dividitur,
os, pcr anum, ad excitandas sternutaliones, vomi- physicam, ethicam, logicam. Sciendum quoque est
tiones, purgationes. Foris, ut amplastra, incisio, quud mechanica secundum rationem sui sub philo-
ustio (22*). sophia continetur, non secundamadministrationem.
Cap. XXI. Dc tlieairica. Verbi gratia, ratio agriculturae pertinet ad philoso-
Thcalrica continet luidos. Ludorum autem alii C phum, administratio ad rusticum (2i).
liebant in theatris, alii in gabulis, alii in gymnasiis,
Cap. XXIV. De iuvcntoribus artium,
alii in arenis, alii in amphicircis, alii in conviviis,
alii in fanis. In theatais gesta recitabantur. In ga- Theologus primus apud Graecos Linus fuit apud
bulis choreas ducebant. In gyinnasiis luctabantur. Latinos Varro, et n^stris temporibus Joannes Sco- cr
Iii arenis pugiles exercebantur. In amphiciicis tus De decem in deum eategoriis. Physicam natu-
cerlabant cursu pedum, equorum, curruum. In ralem Thales Milesius, unus de septem sapientibus,
conviviis musicis instrumentis ludebant. In fanis invenit. Arithmeticam Pythagoras invenit. Doetius

laudes deorum cantabant(23). transtuUit. Musica;reporloi'em divina historia coin-

Cap. XXII. Do logicti ci partihus ejus. memorat Jobal ; Grajci, et alii Geometriam
alios.

Logica dividitur in grammaticam, et rationcm Graici invenerunt ; astrologiam, Abraham, Neha-

(21) Ad navigationem pertinet cognilio marium.,
locorumquc, (luie navigare quis decrevit, diversila-
tem, et eoruiu itinera, ac situs ex quadralo nau-
tico. Itein temposlates praecognoscere, ventorum
discriinina, solis ct luiife varios cursus, et aspcc-
tus, cl (luaruiiulam stellaru inortus et
(21'). Plato in Epinomidc artcm non putat hu-,
manaiu agriculturam sed eam sine arte, ab initio
benelicio Dei fiiisse aggressos homines. Xcnophon
aulciuin iKconnm, ar/em arlium vocat, omniunque
nutricem. Kjusdem principia sunt eadem, qiue
mundi, secumlum Kniiium, Aqua scilicet terra, aer,
sol, ut etiani Varro. lib. i, cap. 1.
(22) Julius Pollux (iOmmodo imperatori scribens,
(22*) Medicina a medio dicta est; medium auteiu
est inter excessum et defectum. Unde apud Hippo-
cratem dicilur deiicientis adjectio, et ablatio supcr-
antis. Atque in summa ea est ad temperamentuiii
I)
deducens extrema excedentia, vcl medium illud
occasus. conservans. Sic duo scopi medicina^, curare, et
sanitalein tucri, teste Galeno de sectis, et Aristot.
libro Dojuvcntulc ct scncctutc.
(^28) Ludorum diversa genera habentur tum ex
Textoris tum ex Julii Darbaranie oflicina. Mullu
etiam ex libro Plalea' nostrie lingua vernacula
haurire poteris.
[tS) Logica nil aliud est, nisi ars disserendi.
Hujus materia qua>stio generalis, non autem par-
:

liJ). V Onomasti. In principii), ul sludiosus sil vcna- ticularis. Finis ejus probare, et disserere, hoc est
tionis admonet,(iuodhoc studium sit hcroicum, con- aluiuid percurrere disputando. Instrumenta, et
ferens ad corpons animieque bonam conslitutioncm, media ejus, delinitio, divisio, argumentatio.
sitque militaris audaci* specimen. Idcirco v(>nalio (,21) Pulchre eloquenliam el etnicam conjungit,
apud Persas valde celel)ris esl, ut scribit Xenoplion, quui oculum menlis puriiicarc habel naiu cur, ;

lib. I Cyripcd. ct Atlueiicus, lib. i Dipnosojiliost. iiiquil Marsilius Ficinus inPlutonis (Jeorgiam, elo-
inquit..\pud Homerum utuntur juvcnes venationibus quentia sine sapientia cst cnsis acutus in nianu
ud bellica pericula devitanda,et omnibus indigatio. furiosi.
Libus, quibus robustiores sanioresque efticianlur,

Patrol. CLXXYII.
7
 A

203 APPENDIX AD IIUGONIS.OPERA DOGMATICA. 204

lol anliMH aslroiiomiam, oujus eliam nomine in- continel, manlicem, mathematii-am, malcficia, sor-
scribitur. Ethicam Socrales docuit. Lsum laniiicii lilegia, Manlicc intcrprelalur (livinnlio.
pradigia.
fertur Minerva Alheniensibus tradidisse. Ninus Haec quinque sjtecies habet, necromantiam, geoman-
primus omnium l)elia movit. Usum navigii Pelas^^i liam, hydromantiam, icromantiam, pyromantiam.
invenerunt. Ceres frumentum dicitur invenisse. Prima fit in morluis, secunda in terra, lertia in
Usum quoque deliciarum coquina? Aptius. .Medi- aqua, quarta in aere, quinta in igne. Mathematica
cin;o inventor putatur Apollo. Ludos Lydi invene- in multis est vanitas. Hiec tres habet species, Ilaru-
runt, qui de Lydia quondam egressiin Etniria con- spicinam (aruspicinami , augurium, horoscopicam.
scderunl.et ibi inler cuHera superslitionum suarum Haruspicina dicilur iib inspeclione haraium (ara-
gencra ludos instituerunt. Lnde llomani accersitis rum), hi«c tit quando in llbris animalium, quoe ani-
magistris ludos Roma) fecei-unt. Abraham invenit maliain haris, id esl cubilibus ponuntur, facla quse-
litteras Syrorum, Phcjenix Graecorum, Isis .'l''^yy- runlur. Augurium diclum est ab avidu.s, hos ali-
ptiorum, Moyses Hebrfoorum, C-armenlis Lalino- quando perlinet ad aures, et dicitur augurium ab
rum. Alcmon quidam fabulas dicilur invenissc. Par- avium garrilu, aliijuando ad oculos, et dicitur auspi-
menides dicitur dialecticam in rupe quadam exco- ciuin ab avium inspeclatione. Iloroscopica in con-
gitasse, Demosthenes rhetoricam invenisse(24'). stellationibus conslat, maleficia fiunt per incanta-
Cap. XXV. De imifficn, ot partibiis ojtis. tiones: sortilegia, per sortcs; prsestigia, per phan-
Magica sub philosophia non conlinelur, sed esl B laslicasallusiones.MagicamZoroaslres rex ncclriii-
foris, falsa professione de vero menlicns, et veraci- norum invenit, et post longa tempoi-a Dcmocrilus
ter hedens, homines seducil a i-cligione divina, cul- ampliavit. Hydramantiam Pcrsa^ feruntur invenisse.
turam dtrmonum suadol, ct ad omnc nefas suos se- Auguria Phriges; Priesligia Mcrcurius. .\ruspici-
quaces impellit. Ila^c quinque genera maleficiorum nam quidam puer Ilclruscus, nomine Tages (25).
(2i*) De invenloril)US artium videndus est partim rcconditum, atque abslructum est. Si enim vel
Polydorus Virgilius, partim Alexander Sardus Fer- prisci, vel reccnles iiulores de hac maleria quid-
rariensis. Verum plura in nostra Platea, si libet, quam laudabile protulerunt, hocomne in isto volu-
degustare putes. mine patefict. llyec lector in memoria habeat, et
("25 ) De magica nec quid copiosius, nec quid abso- cum tibi sucurrit, experiaris.
utius legi potest, quam quidquid in palatio nostro

LIBER SEGUNDUS
Qui tractat de materia mundanoe scripturoe atque divinse; et quod mundana divinae
cum adjectione quoramdam continens decem capitula.
subserviat,

C.\p. I. De materin mundanw scriplume et diviniv. C reguntur omnia. Potentia creat, sapientia gubcrnat,
Sajie scriptura saecularis materiam habet opus benignitas conservat. Quae tamen tria sicut in Deo
conditionis. Divina Scriptura materiam^iabel opus ineflabilifer uuum sunt, ifa in operatione separari

restaurationis. Duo quippe sunt Dei opera opus : non possunf. Potentia per benignitatem sapienter
conditionis, el opus restauralionis. Opus condilio- creat. Sapienfiii pcr potentiam benigne gubernat.
nis, estquo factum est ut essent quae non erant ;
Renignitas per sapienfiam pofenfer conservat. Po-
opus restaurationis est quo factum est ut melius tentiam manifestat creaturarum immensitas,sapien-
essent quae perierant. Opus conditionis est crealio fiam decor, bonifatem Immensilas creatu-
utilitas.

mundi cum omnibus elementis suis. Opus restau- rarum consfat in multiludine et magnifudine. Mul-
rationis incarnatio Verbi est cum omnibus sacra- titudo in similibus, ia diversis, in permistis. Ma-
mentia suis. Opus conditionis in sex diebus factum gnifudo est in mole et spalio. Moles est in massa
est.Opus restaurationis non nisi sex ajtatibus per- et pondere. Spatium est in longo profundo et lato,

fici potest. Sex tamen sunt contra sex, ut idem ef alfo, Decor creafui arum motu, in
est in situ et in

cognoscatur esse Redeinplor, qui et Creator. specie et qualitate. Situs est in compositione et or-
('.\p. II. Quare trin visiljilia mundi, trin invisihilia dine. Ordo esf in loco, et tempore, et proprietate.
Dei demonstrant. D Motus est quadripertitus, localis, naturalis, anima-
Nec prsetermitlendum quod per opus conditionis lis, rationalis. Localis est antorsum et i-etrorsum,

tria invisibilia Dei demonslrantur. Invisihilin cnim
ipsius a creatura mundi pcr ca, quso facta
tellecta conspiciunlur (Rom. i). Tria sunt invisibilia
Dei, pofentia, sapienlia, benignitas. Ab his tribus
omnia, in his tribus consistunt omnia, pcr hocc
dextrorsum et sinistrorsum, sursum el deorsum, ct
sunt in- circum. Natuialis est in incremenfo et decremento.
Animalis est in sensibus et appetitibus: Rationalis
est in factis, et consiliis. Species est forma visibilis,
tria quro oculo discernitur, sicut colores et flgura} cor-
205 iilXCERPTIONUM PRIORUM LIBElt SECUNDUS. m
poruin. (Jualitas esl liropiiclas inlcjrior, qua'. (-tnlc- A exstinctionem designat libidinis. Forina, quiii can-
ris sensibus percipitur, ul uiel<js in sono audilu didii csl, mundiliiuu designat Itoni npcris. Pei-sonji

auriuui, (Uilcor in sapore y-ustu fauciuin, fragTantia siguificat, ul Ihiiac signihcat Deum patrem, Jacob
in odore olfactu nariuui, lovilas in corpore tactu gentilium popiilum. Numeri significant novcm mo-
nianuum. Utililas (ircaturarum conslat in grato, et dis in diviiio eIo(piio. Secundum oi^dinem posilionis
aplo, et comniodo, ct necessario. Gratuni csl (juod ul iinitas, (pii prima cst in numcris, rerum omnium
placct, aptum (juod convenit, commoduni ([uod principium significat. Hinarius, quia secundus est
prodesl, nccessarium sine (juo (juid csse Jion po- ct primus ab unitatc recedit, peccatum significat,

tcst. ([uo a primo bono deviatum cst. Secundum qualita-

(l.vi» III I)o Scrijjluriu diviji/r Iriplici iiiocli) teiii dispositionis, ut idem binarius, qui sectionem

Lrnclniidi. recipit, et in duo dividi potest, corruptibilia et

Ti'actat de materia sua tiiplici modn divina Scrip- traiisitoria signiiicat. Ternarius vero, quia unitiife
tura, sccundum iiistoi'iam, secuudum allcgoriam^ iiiedia intervcnicnte sectioncm non rccipit, ut in
et secundum tropologiam. Ilisloria cst rcium gesta- duoiToquadividatur, incorruptibiliasignificat.Secun-
riim narratio, qute in prima signilicatione litteru', dum moduin porrectionis, ut septenai^ius ultra se-
conliuelur. Allegoria cst, cum pcr id quod factum B nai^ium,requiem posl opcrationcm; secundum for-
dicitur, aliud factum sive in pi'tL'lerito, sivc in prie- main dispositionis, ut denarius, quia inlongum ten-
senli, sive in futuro significatur.Tropologia est, cum ditur, rectitudinem fidei significat ; centenarius
perid quodfactuin legimus quid nobissit faciendum quia in latum expanditur, ainplitudinem charitatis;
agnoscimus, el in hoc valdc excellentior cst divina millenarius, quia in alluin levatur, altifudinem spei.
Scripturascientias£eculi,quodin eanonsolum voces Secundum compufalionem,utdenarius perfectionera
sed et res significativie sunt. Sicutigitur in eo sensu ([uia in eo porrectio computalionis finem facit ; se-
qui est inter voces et res, nccessaria est cognilio cundum multiplicationein, ut duodenarius universi-
vocum, sic in eo sensu qui inlei' rcs et facta vcl fa- talcm significat, quia ex ternario et quaternario in-
cienda mysticc versatur nccessaria esl cognitio viccm muIUplicalis perficitur, qnoniam qualernarius
rerum. Cognitio vocum induobus consislit, in pro- corporalium, teriaiius spiritualium forma esl. Se-
nuntialione et signilicalionc. Ad solam pronuntia- cunduiii paitium aggrcgationem, ut senavius forma
tionem perlinet grammatica, ad solam signilica- est perfectionis, proptereaquod ejus ternariu.s, bi-
tioncm pertinet dialeclica. Ad pronuntiationem narius, et unitas, aggregata^ siinul totuin complent
simul et cognitionem pertinet rhetorica. Cognitio et ncc ultra exuberant, ncc infra subsislunt, se-
reriim est in forma et natura. Forma est in exte- cundum multitudinem, ut binarius propter duas uni-
riori dispositione ; natura, inintorioriqualitale. Om- tatescharitatein Dei, etproximi significat, ternarius
nis autem dispositio vel in numero est, ad quam propfcr tres Trinitatem secundum exaggregatio-
:

pertinet arilhmetica ; vel in proportione, ad (juam nem, qualeest illuJinLevitico: Addauicorreptioncs

pertinet musica ; vel in situ, ad quam pertinet geo- vcstras scptuplum proptcr peccata vestra (Levit.
metria ; vel in motu, ad quem pertinet astronomia, xxvi). Ubi niliil aliud, ([uam multiplicitas signatur
Ad interiorem (luaUtatem physica spectat. poenfeexpressaper seplenarium. Locasignificant ut
(\kv. IV. Qiioil scrijittini luiiniliinn siiljscrYiutdiviiuv. Jericus significatdcfecUonemmundanam; stabulum
Omnes itaque artes subserviunt divincesapienliie ecclesiam; Jerusalem, vifam icternam.Tempus signi'
ct inferior scientia recte oi-dinata ad superiorcm ficat, ut ({uod leguntur facta enca^nia Jerosolymis,
conducit. Sub co igitnr sensu qui intcr voces ct et hicins eraf. Iliems in hoc loco frigidam infide-
res versalur, conlinetur historia, el ei su])serviunt litatem designat Judieorum. Gcstum significat, ut
tres scientiii', dialectica, rhctorica, griimmalica. Et veuit Jesus in Bellianiam, et suscifavit Lazarum.
sub co sensu qui inter res et facla mystica versatur Befhaiiia dicitur domus obedicntias, et ad obedien-
continctur allcgoria. Et sul) illo ({ui est intcr res et D fem vcnit Christus, ut resuscilet Lazarum, id est
facieuda mystica, continetur tropologia. Et his animam mortuain in peccatis.
duabus subserviunt arithmetica musica geo- ,
, C.ve. VI. Quiirc Si-riptiira primum ponat opcra coji'
metria, astronomia et physica, dilionis
Cap.V. Dc siijnHiciitionc vocuin cl rcriini. Sicut supradiclum est, scriptura siT-cularis mafe-
Voces non plus quam duas aut tres luibeut signi- riam habct opus conditionis. Sacra vero Scriptura
lieationes. Res autem tot possunt habere signilica- inateriamIial)etopus restaurafionis. Primuinfactum
lioncs, quot habent proprietates. IIa3 aulcm res cst ul slanti lioiuini subesset. Secundum factum est
priuuTC, res secundas significanlcs sex eircumstau- ut lapsum crigercf. Et sacra quideni Scripfura, ut
tiis discreta) consideranlur, quio suuthio, rcs, pcr- ad matcriam suam tractandum compctentius acee-
sona, numerus, locus, tempus, gestum. Ues autem dat, primum opus condilionis commemorat. Sicut
hic intelligilur inmaterir quacumque, vel substantia nanuiue spiritus liumanus projitcr Deum, et sicut
inanimata celwstium, sive terrestrium constitutii, corpus proptcr spiiitum, ita factus csl mundusprop-
ut sunt lapidcs, ligna. Hes duobus modis signilicat, tercorpus, ut mundus scrviret curpori, corpusspiri-
natura et forma. Natura, ut uix, quia frigidu est, ^ui, spiritus Creatori. Nec p«isset elocjuium sa-
 207 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 208

crum reparationem hominis sine lapsu, nec ejus A humano commoflum gratum
corpori necessarium,
lapsuni, sine cjus creafione, nec ejus creatio- Deus hoininem possessorem onmiuui,
parato, fecil
ncm, sine lolius nuinili condifionc dcclarare, ct dominum univeisoruui, ijui, qiiaiuvis tcmpore poste-
idco voluit prius opus conditionis commemorare. rior, causa taincn piior, dignitatc superior iiivcni-
Cap.VII. Decroalioncmuinli oloporihnssexdicrnm. tur. Fecit autem Deus corpus humanum de limo
De creatione mundi sic refert Scriptura, dicens: rubrse terrse, et inspiravit in faciemejusspiraculum
In principio croa vil Dons coclnm ot tcrram Goncs,). ( vitce, et factus est homo in animam vivenfem./-'/,i/;-
("oilum vocal Iria elemcnta, ignem, aerem, aquam, tavorataulcm Domiuus Dcus paradisum voluptntis a
qufe erant in una confusione pcrmista, sivc in una principio [Gen. ii). Para^iisus locus est in Oricntis
permistione confusa circa quartum, quod est terra, partibus, pro nunquam, propter magnam aeris tein-
fluctuantia; qua; terra in medio, et in uno triuin periem, frigus vel sesfus sed perpetuus Ma-
attingit,
suo ponderc librata subsidebat. Deinde vocat Scrip- ius, vernalisque jucunditas, afque serenitas i)cr-
pfura sacra tria elementa, <iuae simul erant per- severat. In quo eral lignum vitiB, de quo quandiu
mista, aquas, tenebras, deinde aquas, ul)i dicit : homo comederet, nunquam infirmaretur, nunquam
Spiritus Domini ferchatur supcr aquas (Djid); tene- senescei'et, sed, peracta ol)edientia, sicut modo pcr
hvaiSuhiii\lTenchr;vcranl supcrfacicmahyssi(Ihidj B
" rnortcm, ifa tunc sino morte ad consortium ange-
Ccelum propter suspensionem, aquas propter mobi- loium transfeiretur. In (juo eratetiain lignumscien-
litatemet fluctuationem, tenebras propter confusio- tise boiii et uiali, pcr quod hoino debuit experiri
nem. Abyssus est concavitas terne qure receptacu- bonum si de eo noncomederet, malumsicomederet
lum inferiorum fulura erat aquarum. In principio In hocitaque locoposuit Deus lioiuinem quem fece-
ifaque creata sunt, coclum et terra, id est quatuor rat lignum tantuinmodo in-
scientise boni et inali illi

simpla clementa onlnium faciendorum materia: terdicens; deinde cunctis animantibus ad Adam ad-
deinde subinfert Sciipfura Dixit autem Deus Fiat
: : ductis, et omnibus ab eo nominibus impositis, fecit
]ux ct facta cst htx (Ihid). Lux illa primaria eo in Deus I'A'am, quam dedit viro, dequofacta erat, so-
loco creditur facta quo sol- modo quotidic oritur, ciam Viditquo Dcus cuncta qu;e fcccrat, ct cranl
:

et per eamdem viam per quam sol creditur gyrasse valde bona {Gen. i). Et requievit dic scptimo ftb
ac sic vespere et mane peregisse, et hoc fuisse opus oiuni npore quod patrarat (Gcn. u).
primse diei. Sccunda die firmamentum factum cst Cap. VIII. Dc quatuor nporihus Dei.
in medio, id est in medio, confusionis illius triuiu Sed quid est quod hic dicilur Deus ab omni opere
elementorum, quse in principio coeIum,deinde aqua _ requievisse, cum Christus in Evangelio dicat: Pa-
, , t T _-4 „< _ V-» _ ;, „ „i / T
tcr meus usque modo opcratur, ct egoopcror {Joan-
. , , 1 • • , l
deinde tenebrae vocata dignoscitur; et hie in opere
. .

secundae diei aquarum vocabulo nominatur. Fa- v). Sciendum est itaque quod operatio Dei quadrifa-

clum est aufem iirmamentiun in medio aciuarum, riain discernitur. Primum opus Dei est opus condi-
ita ut partem earum concluderet intra, et haberet tionis, secundum opus dispositionis, tertium opus

sub se, partem vero excluderet a se, et haberet propagationis,quartumopusgubernationis.Primum

supra se. In massa enim universitatis id, quod est fecit Deus ante omneindiem serundumin sex diebus

intimum, est intimum quod est extremum est

: et ab hoc in septiiuo die requievit; tertium a prin-
,

Rupremum. Verbi gratia terra in:rebus corporali- cipio usque ad finem saeculi facit, quartum in oeter-
bus omnium est intimum, et ipsa est omnium infi- num facere non cessabil. Taliter accedit sacra Scri-
mum. Aquae, quae supra firmamentum sunt, sunt ptura per opus condilionis ad materiam suam id
extrema, et ipste omnium suiit suprema. In rebus est ad opus restaurationis, de qua maferia tiiplici-
vero mediis qutecumque sunt inferiora, ipsa sunt ter tractat, sicut supradictum esf, secundum histo-
inferiora, et qusecumque sunt exteriora ipsa sunt riam secundumallegoriam, secundum tropologiam.
superiora. Firmamentum vero ex stellis sibiinfixis Sedpriusquam narralioncm historicam ingrediamur
esse volubile comprobatur, sed de qua materia fa- p oportct ut de situ terrarum nonnulla di(!amus. Pri-
cfum sit ignoratur. Terra die jussu divino moles mum namque summan hisforia? non solum divinee
aquarum, quae spatium illud quod inter coelum et sed et mundana; perstringere proponimus, ac dein-
terram est occupatum teuebat, deorsum versa in ceps mysteria allegoria! el tropologise pro posse
abyssum descendit, et sic aer in medio purus et nostro declarabimus.
screnus permansit. Deinde jussit Deus ut terra Cap. IX. De duohus Tcstamenlis.
herbas et arbores secundum species suas germina- Omnis divina Scriptura in duobus Testamentis
ret, et germinavit. Quarta die fecit luminaria, quse confinelur, Veferi videlicet et Novo. Utrumque
in firmainento probantur esse fixa, exceptis seplem Teslamenfum trihus oidinibus distinguitur, Vetus
jilanetis, ({uorum isfa sunt nomina Luua, Mercurius : Testamentum contiuet legciu, et prophetas et agio-
Yenus, Sol, Mars, Jupiter, Saturnus,. Quinta die graphos. Novum autem Evangelia, Apostolos, Pa- :

fecit de aqua pisces et aves, sed pisces in aqua tres, Primus ordo Veteris Testamenti, id est, lex
dimisit, avibus vero in aere mansionein habere con- quam Iielu';ci Torafh nominanf, Penfafeuchum, id-
stituit. Sexta die fecit bestias in terra. Mundo igi- est quinque libros Moysi continet hoc ordine Yri" :

tur creato, disposito, ornato et eo, quodesset ,

mus est Bresith, id est Genesis secundus Hesses ;
 209 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER TERTIUS. 210

uiot, i(l est Exotlus ;

tertius Vagethra, qui est Lcvi- A Textus ergo divinarum Scripturarum quasi fotum
ticus ;
quartus Vagedaher, qui esl Nunieri ;
quintus corpus, principaliter triginta lihris continetur. Ho-
A(lal)ariin, qui estDeuteronomion. Secundus orilo ruin viginti duo, sicut supra diximus in Vetcri

est Prophetaruni. continet octo volumina Pri- Ilic : Testamento, et octo continentur in Novo.
nium, Josue Ilennum, id est filiuin, Num, qui et
C.w. X. Unde dicatiir Testamentiim.
Josue, etJesusNave, ct Jesus nuncupatur secun- ;

(luin, Soplim, qui esl liher Judicum tertium, Sa- ; Testamcntum dicitur sacra Scriptura humana ,

nuiel, qui est primus et secundus Regum; quartum, consuetudine dante occasionem. Antiquitus enim
Malachim, qui est tertius et quartus Regum quin- ;
qui carehant liheris, adoptabant liheros, et cuni
lum, Isaiam sexlum, Jeremiam seplimum, Lze-
; ; coustitueljant illos hseredes, testes vocabant, et
chielem oclavum, Thareastra, qui est liher duo-
; scribebant chirographum, non tamen ita ratum, quin
decim prophetarum.Tertius ordo est agiog-iaphorum posset inutari vivente testatore. Similiter Deus,unum
Ilic conlinet novem lihros. Primus est Joh secun- ; Filium hahens ex natura, multos voluit adoptare
dusPsaltcrium tertiusMaslot, quiGrteceParaholue,
; exgratia, et primitus unum elegit Ahraham cui
Latine Proverhia sonat quartus Geleth, qui est ; B prsecepit exire de cognatione sua, et promisit, ei
Ecclesiastes quintus Sira sirim, id est Cantica
;
terram Pal-fstinam {Genes xii). Posthsec eductis
canticorum; sextus Daniel septiuuis Dahreniamin, ; filiis Israel de yEgypto eamdem repromisit, et ne

(|ui paralipomenon octavus Esdras nonus Es-

est
Ihcr. Omnes vero numero viginti quatuor. Suntpne-
teieael alii lihri, ul Sapientia Salomonis, liher
Jesu filii Sirach, et liljcr Judith, et Tohias, lihev
Ma(.'hah;i,'orum, qui legunlur quidem, sed non scri-
])unlur in Canone. Ilis liljris viginti duohus Veteris
Testamcnti octo adduutur Novi. In priiuo ordine
Novi TcstaauMiti suiil (juatuor Evangelia, qua} scri-
Iiserunt Malthgeus,
secundo similiter qualuor, Actus apostolorum, Epi-
stui;ePaulinumero(iualiiordecini suh uuovolumine,
(anonictc Epistola^, x\pocalypsis. In tertio ordine
piimum locum ohtinent decrcta, quai canones appel-
huniis deindc sanctorum Patrum scripta, id est
; Qaron scilieef, et Mariam sororem ejus, et Ur, ita
llieronymi, Augustini, Gregorii, et aliorum, qute in-
finila tamen scripla Patrum in textu di-
sunl. Hajc
vin!U'Uin Scriplurarum non compulantur, quemad-
modum in Veteri Testamento, ul diximus, quidam
lii)ri sunt, qui non scrilmnlur in Canone, et tamen
leguutur, ut Sapientia Salomonis, et cceteri dicti.
; ; dubifarent, fecit testamentum in certitudinem pro-
Moysen
missoe ha;reditafis, scilicet legem, quse per
data est. Sed quia Deus non poterat mori, et tosta-
menfum morte testatoris confirmandum erat, infer-
fectus est pro eo agnus mysticus, cujus sanguine
respersus est liber, et totus populus in confirmatio-
nem promissse hgereditatis. Eodem modo Dominus
Jesus Christus,vocans ad sefernam hsereditatem non
IMarcus, Lucas, Joannes. In unum hominem, sed omnes gentes, fccit testamen-
fum, scilicet Evangelium. In cujus confirmationem
non agnus ille antiquus occiditur, sed ipse (quia
Q homo erat, et mori poterat) mortem subiit. Et sicut
Deus ad Vetus tesfamentum dandum vocavit festes,
Christus, quia majora promisit plures vocavit testes,
videlicet apostolos et marty)'es. Vetus dicitur Testa-
mentum primum, quia prius datum est, vel quia de
rebus veterascentibus instifutum est. Novum dici-
tur quia de immutabilibus ef semper novis loqui-
tur.

LIBER TERTIUS
De situ terrarum. Cum Adnotationibus domini Thomec Garzonii, theologi. Octo continet
capitula.

Cap. I. De Irihiis pnrlibus wundi. D omni generelignietpomiferarumarborumconsitus.

Ties sunt partes mundi, Asia, F]uropa, Africa. Habet lignum vita? non ibi frigus est, non ajstus,
;

Uiiarum Asia illam mcdief;»tem fcri-iTt^, qui« cst ad sed i^eipeluii aeris temperies. Habet fonfem, qui in
(H'iculem, tenet. Alice dua; illam, qua^ cst ad occi- quatuor flumina dividifur. Paradisus Greece, He-
denlem : el ruiiri magno ab iiiviccm dividun- braice dicitur Eden, quod utrumque junctum in
tur {•i\S).
uostra lingua dicilur hortus deliciarum. India Asise
C\p. II. lio Asia cl pnrlihus cjus;. regio est iiilcr Oceanum ct Indum fluvium, et ab
llabel Asia provincias multas et regiones quaruiu Indo fluvionomen trahit. Habet gcntes multas, et
noniina et silus hrevifer expediam, sumpto initio a oppida, insulam Taprobanam gemmis et elephanti-
piuadiso. Paradisus cst locus in Orientis partil)us bus refcrtiim, Chrysam et Argyram auro et argento
(-20) Ilis tril)us mundi partibus adduut nioderni lontrionalissimamrecenter detecfam,sed adhuc non
Ircs piulcs, Amcricam scilicel Indiarum occi-
iiliiis
bcuc cognitam, et sexlam partem Australissimam
denfalium, antiquis incognitam, Grutlandiam sep- deteclam, sed incognitam, ac innominutam.
 ,;

211 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 212

fccundas, Dis metit in anno, gignit tincli coloris ho- A- siint Amazonia, Alliania, Iliioania, Badiia, llil icna,
mines ct clepliaiilos ingentes, et rhinoocronta hes- .\rmenia, Cai^padocia, Cliolcos, Asia minor, C.ilicia.
liam, psiltacum avcm, chenum lij,Mium, cinnamo- .\mazonia dicta est co quod in ca feinina' icgnanl,

mum ,
pijter, et calamum aromaticum. Mitlit chur, nc imi^ediantur a sagiliando, puellis suis dex-
(liuc,

herillos, chrysoprasos, adamanles, li^^netes, carl)un- Iram mamillam adimunl. .Mbania ab albediue po-
culos, margaritas, unioncs, f^uilms uoliiliuiii fcmi- piili. I!iijiislcrra'caiicsiiigenles tanl;T? ferilalis siiiil,

narum aidct amliilio. Hal)ct ot moiitcs aurcos, quos ut tauros prcmaiil , lconcs jierimant. Hircaiiia n!i

adiri jtroptcr draconcs, tigres, ct gryphcs , et iin- Hircania silva cojiiosa fcris, et grcgihus, panthcris,
mensoruin homiiium p;cnera sanc ([uam dilTicile est. ct pardis. Haclriio Hactrius ainnis nomen dedit.
Inter Indum et Tigrim nuvium sunt Aracusia, Par- H;x>c habet camclos, i)edcs nunquam alterentes.
thia, .Vssyria, Media, Persis. Aracusia ah oppido .\rmcnia ab .\rmeno quodam nomen trahit. In cjus
suo nomen accepit. Parthiam Parlhi e Scylhia monlibus post diluviuin arca quievit. Cappadociain
ej;;rcssi occupaverunl, eamque de suo nominc Par- urlis proprie nominavit, teria ante alias nutrix
thiam vocaverunt. Assyria ab Assur filio Sem cst equoriiiii. .\sia niinor habet provinciasBithyniam
vocata qui illam post diluvium primus incoluit. In Phrygiam, Galatiain, Lydiam, Cariain Pamphi- ,

hac inventus est usus purpurpc. Inde odores cri-

B liam, Isauriam et I.yciam. Cilicia a Cilice f[uodam
nium, et corporuin unguenta vcncrunt. Mcdia cl noincn habcns, habet metroiiolim Tarsum. In la-
Persis a Medo et Perseo regihus sunt nominala'. In tcre australi Asise porrigitur mare Rubrum ab ,

Media arbor invenitur, quam alia regio non hahet. oceano Orientali occidentem versus usque ad con-
Persa; ignem colunt, pyromanliam dicunlur inve-
et finia Arabia; et Palestinfp. Inter mare Rubrum et
nisse. Inler Tigriin el Euphratcm lluvios sunt Me- oceanuin Auslralem ad orienlcm supra est /Ethio-
sopotamia, Chaldea, Arabia. Mesopolamia Gra?ca pia superior, qute ab occidente montibus ^Ethiopicis
elymologia dicitur quod duobus fluviis ambiatur, per Iransversum clauditur. Sub ^Ethiopia sunt
Tigri el Euphrate. Arnhia appellatur, id est sacra, /Egyptus superior, dcserta ^Kgypli, .^-'^gyptus infe-
eo quod in ea sit regio thuiifera. Ilajc dicla cf-t rior, Lybia. Egyptus est regio iinbribus insueta,
Saba a Saba filio Chus. Invenitur in ea arhor thus, habet crocodilum bestiam et ibim, ac pelicanum
myrrha cinnamomum Phoenix avis, sardonyx
, , aves (27).
geinma. Inler Euphralem et mare Meditcrrancum C.\p. III. Dc Afvica cl partihiis cjiis.
sunt Syria, Phtcnicia , el Paleestina, qiife continet AfricGC regiones ab Orienle ad Occidentem por-
Judteam, el Samariam, et Galikoam. Syriain Syrus I
riguntur sic /Ethiopes, Nadaberes, Garamantes,
:

quidam nomine a suo fertur vocabulo nuncupasse. '

Lybia Cyrenensis, Tripolitana, Futhensis, Zeugis,
luvenilur in ea lapis Syrius qui inleger flucluare Getulia, Xumidia, Tingitania, Mauritania. Syrtes
dicitur, comminutus mergi. PhncnicifB Phcenix aulein a inari Mediterraneoexeuntcs usquc ad ocea-
qui in ea regnavit nomen Tyrus. dedit. In ea est num Atlaiiticum in ohliquum ductuin porrectae divi-
Pakestina a Philisthim sua metropoli nominatur dunt Zeugin, Numidiam, et Mauritaniam a desertis
Judaea a Juda. H;ec est Chanaan dicla a Chanaan Africpe,ultraqu8esunt /Ethiopes. NadaberesaNada-
filio Cham. In medio Judpeae est Jerusalem, qu?e ber loco vocantur. Garamantes quoque a Garamo
est uinbilicus tolius terra;, variarum opum dives, oppido nominantur. Lybia Cyrenensis a Cyreiie civi-
frugi"bus fertilis, aquis illustris , opiina balsamis. tate dicta est. Tripolitana a tribus civitatibus suis.

Samaria ab oppido, quod Samaria dictuin est no- Futhensis autem a Fiitla putatur cognominata. Porro
menhaliet. Galilsea dictaesl.quod candidoshomines in Zcugi esl Carlhago, Getulia, ut fertur, piscalores

gignat, terra frugibus satis fecunda. Inlalerc Asite non habel. Xuinidia ab incolisperpascuavagantibus
ad aquilonem ab oceano Orientali occidentem ver- nomen trahit. Nam lingua eorum Numidae incerta;

sus porrigitur Scythia, haec undique montibus clau sedes vocantur. Tingitania a Tingi metropoli nomen
ditur, in ejus extremitate ad orienfem sunt Sercs. p hahet. Mauritania a mauro, quod est nigruin, nomi-
Invenitur in ea smaragdus optimus, et cryslallus natur (28).

purissimus. Sub Scythia a mari Caspio usque ad C.\i>. IV. De Kuropn, cl jniiiihiis ejiis.

Euxinum, vel Hellespontum, et fluvium Tanaim Hse sunt regiones Europae, et gentes, a fluvio Ta-

(27) Distinguitur duas partes principales,

Asia in cum. Secunda est a sinu Persico usque ad fluinen
una ex quibus respiciens septentrionem versus, Indum. Tertia est a flumine Indo, usquc ad extre-
respondet Europa^, altera i-espiciens auslrum ,
muin finem Asia;, qui est trans lineam montis
respondet Africfe. Prima rursus in tres alias dividi- Tauri, versus austrum. Quot aiilem [^rovincia? in
tur partes. Una est a flumine Tanai et a palude ,
omnihus bis contineanlur, explicat pra;dictus auc-
Meotide usque ad flumen Rha, et usque ad mare tor, in suo De mundo traclatu.
Hircanum secunda a Ponto Euxino usque ad exti-e- i'2H) Africa partilur a monte .\llanlis, fjui pariter
;

mam partcm Hircani fieti. Tertia a flumine Rha et discurrit ab occasu in oitu conliima qiiaiiam seiie
ab extremitatibus maris Hircani, quod est versus usque ad /Egy[)lum, in diias partcs [)otissimas. Pri-
orientem,usquead ullimos fines .\siee, (\xin} esta sta- ma, qua! res|iicit sejitenlrionem versus, e regione
tuta linea septentrionem versus, Altera pars princi- Europpe posita, usque ad mare Mediterraneum ex-
palis Asia; subdividitur in trcs alias iiartes. Prima, extendilur iisque ad Oceanuiii .\us-
tcndiliir. .\lleia
e.st a Lycia, et a maie Rubro usque ad sinum Persi- lialissinuun, sed reslringit se tum ab occasu, tum
 213 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER TERTIUS. 214

nai secus Oceani ad Occidentem porrectse, A. Taurus, in Borea Ripheeimontes, in Phoenicia Liba-
litliis

Scyllia3inferioi'es, Daci,Gotiii, Alani,Gepidi]e, Hugi, nus, in Aral)ia Nyseus, in deserto Arabise mons
Hulgari, Unni, vel Uungari, Nores Slavi, Germa- Phasga, mons Scorpion, mons Sina, mons Hor,
nia, Alemania, Gallia, Aquitania, Hispania. Geriiia- mons Alariin. lu IdumfEamonsSeurin Judaea mons
nia dicla est propler fecundidatem gii^endorum Ilermon, Garmelus, Gelboe. In Thessalia Olympus
liopulorum. (Jignit eliam aves hercinias, quarum Pindus, Ossa. InPhocide Parnassus. In Macedonia
peniiai nocle luceiit,l)isontes feras, cryslallum lajii- Athos. In Sicilia yEthna. In Italia Apenninus, et
dein. Alemania gleJja uberi ad usum animalium est Alpes. Inter Galliam et Itiiliam, Licabantus. Inter
apta. Gallia a candore populi nuncupata est. llanc Aquitaniam et Ilispaniam, Pyrenicus. In Hispania
alioiieate ,juga Alpium tuentur, ab occidente Ocea- Solurius, Galpe. In .\frica Atlas ('30).

iius includit. A
meridie prterupta montis habet Py- G.\i'. VI. De Uuininihiis in toto orbe insir/nihus.
remei; a seplentrione Rheni fluenta, atque Gerina- Ganges iluvius insignis est in India. Indus ab occi-
iiiain. Aquitaiiia ab obli({uis aquis Ligeris nomen dente ejus. In Parthia Tigris. Bactrus, in Bactria.
liabet. Ilispania, ab Hiliero flumine prius Hiberia, Tigris itcm inter Assyriam et Mesopotamiam. Eu-
deindc ab Hispalo rege Hispania dicta esl, terra, phratcs inter Mesopotamiam et Syriam. Nilus in
omniuin frugum generibus ditissima, gemmaruin, ^gypto, Jordanis in Judsea. Cygnus in Gilicia.
melallorumque copiis plena. Iiiter Danubium et ina- Araxes in Armenia. Timaus in inferiori Scythia,
re Mcditerrancum sub Euxino et Hellesponto sunt Pactolus, et Hermus, et Meander in minori Asia.
Mesia, Ilistria. Macodonia, et sub Macedonia ad Hebrus in Thracia, et Eurotas in Thessalia.Inacus
aquilonc nd auslrum, Arcadia, Hellada, Thessalia, in Achaia. Padus et Tiberis in Italia. Danubius et
Acliaia. Mesia dicitur a messium porvonlu. Ilistria Rhenus in Gcrmania Rhodanus, Arar, Mosa, Se-
ali llistio, id esl, Danubio. Thraciic, Thyras lilius quana, Ligeris in Gallia. Hiberus in Hispania. Mi-
.laphet nomen dedisse
perhibctur. Macedouia aMa- neus in Gallicia. Tagus et Bagrada in Cartha-
cedone dicla est, patria Alexandri Magni. Arcadia gine (31).
olim Syciona vocabalur; habet albestum lapidem, C.YP. VII. De insulis mundi.
qui semel accensus nuuquam exslinguilur, hal)etet In oceano Orientali ab austro ad aquilonem sunt
candidas mcrulas. Hellada al) Hellcno rege, dictaest Taprobane, Tyle, Argyria, Chrysa. In oceano Septen-
fuerunt yVthenie civitas, iiliilosopliorum nu-
In i[)sa trionali al) oriente in occidentem insula Phanesiorum
trix.Thessalia a Thessalo rege dicla est. lu hac Albatia, Hyperborea, Apolitana, Gangania, Glossa-
invenlus est usus domandorura e([Uorum Achaia ab Q ria, Northamannia, Orcades, Tyle, Scotia, Britannia
Achajo dicta est rege. IIujus metropolis Corinthus Ilybernia. In oceano OccidentaliP^ortunafae Hesperi-
Tost transmisso sinu Dalmatico iuter Alpes etmare dum Gorgades. In oceano Australi Gauleum, Ich-
Mediterraneum, sunt Campania,
yVpulia, Tuscia, thyophagorum, Adamus, Coneus, Malicus. In eo
Galabria, Liguria, Latium, Umbria.
Italia ([u;o et mari, quoddividitEuropam etAfricamab occidente
Porroltalia ab Italo rege vocata est, terra omiiibus in orientem, sunlGades, Baleares, Storchades, Sar-
iii lobus pulchcrrima, soli feililitale seu ubertate dinia, (.lorsica, Sicilia, Cephalonia. In mari Magno
giatissima, gignit gemmas, sortitem, ligurium, co- sunt Cyclades, Rhodos, Tenedos, Carpathos, Cy-
rallium, boam serpentem, lyncem ferain, diomedias thera, deinde Cyprus, Sidon, Creta. Inmari Syrico
aves. Inler.Vlpes coccias et inontem Apenninum est est Pafhmos (32).
Lengobardia, Valeria. Inter Thyrrenum sinum et Gai'.\lll.Do civitatiJjus et urbiJjus insignibus.
montes Pyrenseos est provin^ua (-29). Babylon est in Chaldea, Ninive in Assyria, Nysa
Gap. V. Dc niDiitihns in lolo (n'lie insiijnihus. inlndia, MediainMedia, PersepolisetSusainPersi-
Indicum in partc australi est Ga-
Suiira occanuiu deGfesiphoninParfhia, inMeso[)ofamiaCarraEdes-
lidargamera, aquilonem Samara. In Scythia
ad seCalamiie. HijecestSeleucia, Philadelphia. In Scy-
Inuuis, Gaucasus Parapamsades, Taurus, Oscaba- D thia Horfogoria, Samarcam, Aripti, Alexandria,
res, Pitrcan, Mcmarmoli, Ariobarzanes, Acrocerau- Scylhopolis, vicus Saphiri. In Syria Antiochia,
mis, Gaucasus. In Armcnia Parcoalras, in Gilicia Dauiascus, Seleucia. In Phcenicia Tyrus, et Sidon,

ali (iitu,ila ut ([uasi anguluiu coiiquiiiat in cxtrcma lum se prolitetur Sfrabonem, Pfolomei Tabulas, et
sui [laite austrum vcrsus, ubi [iromontoiium, quod Jacobi Gasl;ddi Pedemonfani, Mappamundum.
vulg(j dicitur caput Douic Spei, situm csl. Provin- (30) Moiitcs -Vrmcniiv, ubi arca Noe requievit, cx
cias in utraquo paite contentas ex eodein auctore sacra Genesi alfissimi esse deducunfur.
cerncre licct. (31) Flumina tolius ferrarum orbiscopiosius(licef
(-0) Luroiiacommode dividi potcstper .\driaticum summiuic) cnumerafa habes apud Joan. Thomani
niiuo, [icr.Miics, [icr monteiu .\dulam,
ct per flumen P^rigium, libro Ilydrogrnphix ipsius.
lUiciii, in (luiis [)otissiiii;is partes, IUa, ([Uie ab his {':V1) Insula Diomedea, nunc canonicorum regula-
riiiilius iul insulas Fortunatas tendit, occidentalis riumLateranensium, celebratur a Plinio lib. x, cap.
dicctur [liirs. Allera, qu ab b.is lcrminis rcspicit 11, [)roi)lcr avcs Diomedis apud poefas cclebres.
nuiuou Tauiii, [);iludem Mcotidcm, Poutum Kuxinum Sed, qiii iiisulaium omnium cognitiouem absolufam
ct m;ire .Kgcum, oriculalis pms dicilur. Quomodo requirit, volumen vulgo insularium dicfum legere
fmlcm hai partcs rursus dividanlur, ex
iii aller;is uon tiiMleat. Insuper et Petri .\ppiani insularum
prrtjdictohabesauctore, qui interraj divisionesecu- mundi Gatalogum.
215 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 216

In Cilioia Tarsus. InAsia niinoriXicomc(lia,Nicfea, A Iiui-pus Hatisliona [Ratispona], llerbipolis, Argen-

(
'.halcedonia, Sardis,lllium, Ephesus, Pergamus Ti- lina, Hiisil(>ii Senones, Piiiisius, Lugdu-
Trovori ,

,j;i(iro. In Saiiiaria lUMliauiii;, Samaria, C.iosaria. In iiuiu, Hotliomaf,'us, Hcmi, Arelas, Vienna, Paren-
• iiihhoa Niizaiolh, (Ihoro/.aiui, Hoihsiuiiii, Tiherias, tiisiii,El)rodunum, Hiluri,Turoni,Hiirdegiila,ToIosa,
C.iiua, (^.iiiihiirnaum, Naiiu, lu .luiht-a Jerusiilem ,
Narbona. In Ilisp;iiiiii siiiit Hiuniiiionia, (3scii, Har-
Holhllehem, Jeriohus et Ilebron.lu Thraoia, Cons- ziiioiiii, Tarraconii, Torlosa, Cailhago, llippus, Me-
liMitinopoIis. Piuiisus, Nioopolis. InMaoedonia Phi- gala, (luesarea, Leptis, Bysanliuin, Cliphea. Duode-
lippi. In .F.j^^ypto Thebe, Taphnos, Monphis, Ilelio- oim .Mexandria! Alexandria bucophahi, Aloxaudria
:

l)oiis,Pelusium, AIexandi'ia. In Libya (^yrenensi, niontuosa, Alexandriii iiimd Horum, Alexandria in

Cyrene. Parthemium, Beronice, .\ppoIIonia, Ptolc- Soythia Alexandrin iiiiud Babylonem, Alexandria
,

niais, Adrimetum. In Italia Honia, Alba, Capua, in./I\gypto, AIexandri;iiii)udMaKsagetas,Alexandria

Honevcntum, Sipontus Neapolis, Tibur, Oslia,
, iipud Orgiilas, Alexandria apud (iranioum, Alexan-
Luna,Janua, Anoona. In Longobardiii Mediolanum dria apud Troadam, Alexandria juxla Tigrim,
Ticinum, seu Papia, Hrixia,Verona, Vicentia, Pata- Alexandria apud Xanlhum, Ilis igitur de silu ter-
vium, Bononia, Havenna, Mantua, Cremona. In Va- p. raium breviter expeditis ,
ad sequenlia trans-
leria Aquileia. In Calabria Tarontum. Istie sunt eamus (iiS).
civitates transalpinse. Colonia, Magunciacus. Salze-

dem stylo
uo urhium

LIBER QUARTUS,
Tractat de historia ad Adam usque ad Christum; continet tredecim capitula.

Cap. I. Pcr qufe sequens eurrat narratio. ^ Abimelech,Thola, Jair, Jepthe, Abessam, Ahialon,
Qane sciendum est quod tota ista series et por- Abdon, [Labdon,] Samson, Heli, Samuel.
rectio temporis dividenda est in duos status, vete- Cap. IV. Reijes qui.
i-em et novum, et tria tempora, naturalis legis, et Saul, David, Salomon, Hoboam, vVbia, Asa, Josa-
scriptae, et gratioe ; et sex setates, quarum prima est phat, Joram, Azarias, Athalia, Joas, Amazia, Ozias,
ab Adam usque ad Noe secunda a Noe usque ad
; Joathas, Achas,Ezechias,Manasses, Amon, Josias,
Abraham Tertia, ab Abraham usque ad David ;^
; Joatham, Joachim, Sedecias.
quarta, a David usque ad fransmigrationem Baby- Cap. V. Ponliiiccs.
lonis quinta, a transmigratione Babylonis usque ad
;
Jesus, Joachim, Eliasib, Judas, Joannes, Simon
adventum Ghristi; sexta, ad adventu Christi usque justus, p]leazarus, Manasses, Onias, Simon, Onias,
ad finem mundi. Item qiiinque prpecedentes aitates Jesus qui et Jason, Onias qui et Menolaus, Alohi-
ad Adamusque ad Christum per quatuor suocessio- mus, Judas, Jonathas, Simon, Joannes, Aristobo-
ncsdividuntur. Prima successio patriarcharuin fiiit lus, Alexander, Alexandra, Hircanus.
ab Adam usque ad Moysen secunda Judicum, a ; (l\p. VI. riisloria ah Adaiii usque ad Moyseii.
Moyse usque ad David; tertia Regum, ab David usque Pareiiles itaqiie priini prceceptum obedientias,
adtransmigrationemBabylonis; quarta Saoerdotum
D transgressi de paiadiso sunt ejecti, et in miseriam

a transmigratione Babylonis usque ad Christum. hujus miindi projecti, Cognovilque Bdam uxorem
Igitur per istarum quatuor successionum viros suam, et genuit Gain, cujus posteri homines sunt
eximios ab Adam usque ad (^.hristum sermonem ex- vocati. Genuit AboI,cujiis posteri filii Dei sunt vo-
tendo, deinde ab adventu Christi usque ad lempora cati. Porro Seth gonuit Enos, et EnosgcnuitCainam

nostra,primumperimperatoresRomanorum,deinde et Gainam genuitMiilaleol, et Mahileel genuit Jared,

per reges Francorum narrationem deduco. et Jared genuit Ilenooh, (lui Iranslatusest, et He-
Cap. II. Patriarchiv sunt hi. iiooh genuit Mathusalcm, el Mathusalcm genuit L;i-
.\dam,Seth,Enos,(;ainam,Malaleel,Jared,Enoch, mooh, et Lameob genuit Noe. llis diebus gigantes
Mathusalem, Lamech, Noe, Sem, Arphaxad, Sale, ciant in terra, et oinnis caro corruperat viam suam
Meber, Phaleg, Reu, Sarug, Nachor, Thai"e, Abra- nam (llii Dci, id est illi, qui eiaut dc slirpe Setli, vi-
ham, Isaac, Jacob, Levi, Caath, Amram. dentes filias hominum, quue erant de genera Cain
Cap. III. Judices qui fuerunt. quod essent pulchrae, miscentes sanctum cum pro-
Moyses, Josue, Othoniel, .\olh, Debora, Gedeon, fano duxerunt eas uxores. IJnde iratus Deus dixit
 217 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER QUARTUS. 218

quod deleret hominem etomnem animam viventein, A. Prima ruhcns unda, tahes ranxque sccunda.
Indc culcx Iristis, post inuscn nocivior istis.
quam fecerat propler hominem, aquis diiuvii. Et
Quinta pccus stravit, vesicas sexla creavit.
invenit gratiam Noe eoram Domino, et jussu Dei fe- 1'onc suliif ffrnndo, post hrueus dcnte nefando.
cit sibi arcain, in qua salvaretur ipse, et uxor ejus, Nonn legit solcni, priniani nccnt ultinia prolcm.
et tres filii ejus, ot uxoros filiorum, et de animanti- Sed quia Ssripfura a Moyse et deinceps rerum
bus mundis introduxit septena, de immundis verbo summani non socunduin patriareharuin generatio-
bina. Igitur aquis diluvii delcta est omnis anima nem,sedsecundumprincipumnarratsuccessionem,
vivens, exceptis iis quoo erant in arca. Peracto di- genorationem ipsius Moysi a Jacob ponemus, et sic
luvio agressus esl Noe de arca cum omnibus fdis
deindc sub ipso et sul) sequenlibus eum duobus, ge-
suis Sem, Cham et Japhet. disseminatum estAb his sta suniinatiin comprehendemus. Ja^ob itaque ge-
omne genus humaniim post dikivium super tcrrain. nuit Levi, et Levi genuit Caath, et Caath genuit
Sed anlequam posteri eorum ab invicem dividercu- Amram, et Amram genuit Moysen. Sub istius du-
tur, inchoata est ab eis turris Dal^ylonis, ubi confu- catu fecit mulfa magnalia in mari Rubio, ef deserto,
sum est lal)ium eorum. Postquam divisi sunt, filii yEgyptum namque decem supradictis plagis flagella-
Sem meridianam partem Asiae ab ortu solis usque B vit, maie Rubrum coram filiis Israel divisit. In de-
ad Phoenicespossederunt.PosteriChammeridianani serto aquas amaras dulcoravit, et manna de coelo
terram a Sidone usque ad Gaditanum fretum. Filii pluit, quo filios annos quadraginta pavit.
Israel
Japhet septentrionalem partem Asise, a monte Tauro, Aquam de petra produxit, populum Amalec supera-
etomnem EuropamusqueadOceanumBritannicum, vit, Legem in monte Horeb dedit, et tabernaculum
nominasualociset gentibus relinquentes, dequibus focderis et arcam lestimonii fieri, ef Aaron et filium
adhuc quicdam permanent ut ab Elam Elamita^, ab ojus in sacerdotium et clerum sibi consecrari jussit.
Assus Assyrii qusedamvero mutata sunt, ut ab Indo
; His ita transactis cum filii Israel, Moyse duce, co-
fluvio Indi, ab /^^gypto rege ^gyptii. Sem autein lumna precedente do monte, i*ecessissent, denuo
genuit Arj)haxad, ei Arphaxad genuit Sale, et Sale Deus eos cothurnicum carnibus satiavit; Dathan et
genuit Ileljer, a quo Hebroei sunt vocati , in cujus Abiron contra Moysen contendentes, terra eos deglu-
familia primordialis illa, et cunctis cummunis lin- tientes damnavit; et virgam Aaron contra naturam
gua,qufeHebr8ea dicitur, postconfusionemremansit frondero, floi'ere, fructificare fecit filios Israel mur-
;

linguarum. Heber genuit Phaleg, in cujus tempore murantes ignis coelestis conflagratione punivit, et
turris quaj dicitur Rabel sedificatur, Phaleg genuit ignitos serpentes eis immisit, et eos a Inesione eo-
Reu seu Ragau, sub quo dii primum adorantur. Ra- C ruin rcspectu aMiei serpentis sanavit. Eos quoque
gau genuit Sarug, et Sarug genuit Nachor, et Na- ad reditum duoderim exploratorum murmurantes,
chor genuit Thare, et Thare genuit Abram, cujus annis quadraginta in deserto detinuit. In quibus an-
tempore Zoroastres magicam reperit, Hiuic Abrnm, nis omnes illi mnrmuratores et inoreduli mortui
cum jam cuUus idolorum ferverent ubique, Deus de sunt, etfilii eorum interim creverunt, qui postea

Chaldea ednxit, el in trrrniii Cliaiiann induxit Gen. (

terram promissionis possederunt. Ogregem Basam,
xn\ et eo quod eam seniini ejus daret promisi. Orta et Seon regem Amorrhpoorum , militantibus filiis
fame peregrinatus est Abram in ^-^'^igytum, ct inde Israel, Dominus dolevit, et Ralach, ot popnlum ejus
locupletafus, est reversus denique divinitus proece-
:
stravit. Moituus est autem .\aron in desorlo, et sepul-
ptum accepit, ut se cum sua sobole circumcideret. tus est in monte Hor, completis quoque annis qua-
Abraham autem genuit Isaac, qui dixit uxorem draginta mortuus est et Moyses in monle .\barim
Robeccam, de qua genuit Jacob etF^sau. Postquam jubente Doniino, et succossit ei Josue filius Num.
autem Jacob edulio lentis primogenita frafris sui C.\.i'. Vlll. Historia ah Josue usque ad Saulcin rcf/eni.

obtinuit, et oum de benedictione patris supplantavit, Josue populum Dei in terram promissionis intro-
ad Laban avunculum suum perrexit, et pro servitio duxit, ot gentes Chananfeorum, reges triginfa et
siio filias ojus uxores accepit, et cx eis et ancilis ea- D unum in terra illa interfecit, ot forram victori po-
riini, dundocim j)atriarchas procreavit. Multumque pulo divisit. Josue succossit Othoniol hic liberavit:

locuplolafus in patriam reversus patrem suum cum Israel do inanu Cusamzachaim regis Mesopotamiae,
Esau Deinde Joseph a fratribus in
fratres sepelivit. of quicvif lorra quadraginta annis. Post hiino fuif
^'F.gypfum est vouditus, ot ibi miro Dei nutu subli- Aoth do stirpo Ceinini, qui utraque manu utebafur
inatus, cumque palor suus cum omni domo sua est ])rodexfra. Hic liberavit Israol de manu Eglon regis
secutus. Moab. Cuin enim forret munera populi Israel regi
C.\p. VII. Ui-itoria ;i Moyse usquc ad Josuf\ Eglon, cui tuiic populis ille serviebat, sociis cum
Mortuo autoin Jacol), ot Joseph morfuo, in ^Egy- revortoretur dimissis, reversus ad Eglon, secreto
pto mulfi[)iicali sunt iilii Israel nimis, et surroxit eum congregato populo suo Moab ox-
inforfecif, et
alins rex qui ignoravit Joseph, et coepit affligore fi- pugnavit, Post cujus niortom Do-
et Israel liboravif.
lios Israol in redificaliono urbium, Pliilon et Raines- bora lDelbora| cuni Rarach perrexif ad pugnam
sos. Vidit autom Dous laborem eorum, ot clamorom contra Sisaram principem Jabim .\sor, et perterruit
exaudivit, of luisif Moysom et .\aron , of eduxif dc Dominus SisaraincoramRarach, ef dosilivif de curru
terra /l<":gypti, decom plagis /Egypto flagellata. suo, et fugiens perveuit ad tentorium Jahel uxoris
219 APPENDIX AD TIUGONIS OPERA DOGMATICA. 220

Ilabor C.yn.iM : qu:t' rmn oppruissot oum pnlHo, lulil A aiilom Siiulc ascondit in Hcbron, cl rognavit super
olavum, ol dolixil in ojus loiupora, ct moiluus osl. Irihuin Juda. Dcindc post mortcui .VJjuer rcgnavit
Post Dfhorjuu surroxit Getleon, i{ui lilioiavil Isracl supor omnem Asath prophe-
Israel. (iad Xatlian et
(lo nuinu Madiam, cl i)orcussit Oreh, ol Zel), et /o- l;ivci iinl. Porro toinpus,quorcgnavit David,quadra-
hoo, ol Salinauo. Porro dcindo, inoiluo Gedeone, ginla anni sunt. Posl D.ivid regnavil Salomon liliiis
Aliiincloch lilius Joi(jl)aal, ([uein i^eporit ei conou- ejus. Hio ic(lificav!l icmplum Doinini : qiii honuin
l)ina ejus do Sichoiu, iiiloi fooit oinnos fratres suos quidein initium, scd liiion) halmit non bonum, qui.i
sei)luaginta viros, oxccplo uiiniiuo Jonalha, (jui eva- dcos coliiil alicnos. Cndc iiatiis Dominus scidit
sit. ("-onslilucrunliiuo viri Sicluun prinoipom Al)i- regnuin dc niaiiii filii ejus Hohoani, et tradidit illiid
nielecli. Post iuec inisit Deus spiiitum pessimum servo ojus Jerohoain. (^iim cniin poslularel populus
inter Abimeleoh et viros Siohem, et ipse multos ii- ut allevarct jugum palris sui, respondit ci durc.
landciu fragininc niola', (|uod jecit
lis interfecit, cl Constitueruntquedecenilrihusrcgomslhi Jcroboam
mulier supor capul (>jus, excerehralus inloriit. Post filiiim Xab.ath. Porro Jcrohoam popiilum idolorum
hunc surrexil Tlu)la, ct post Tholain Jair, et post oultu oonlaminavit. Cucurrit autem rcgnum Israel
Jair Jephle. Denir|ue Joplilo liheravil Israelde inunu per annos trecenlos el (luadraginla et per reges ,

filiorum .\iniu(ui. Cunuiuo irel ad hoUum, vovit Deo dccomnovem, quoriim istasunt nomina: Jcroboam,
quod ei inuuolaret (juod sil)i primuin revertenti oc- Nadah, Paasa, Ela, Jainri, Amri, .\cha, Ochozias,
ourreret, si victoriam obtineret. Heverlcntique oo- Joram, Hicu, Jolialh, Joas, Jcroboam, Zacliarias,
currit ei unioalilia .sua, quam iaimolavit, et vo- Sclliim, .Manahen Faceia, Faceo, Ozce. In dichus
,

tuinquod fecorat iinplevit. Post Jephte judex fuit (3zee regis Israel, et in diebus Ezcchiio regis Juda
Abessen; et post huno Ahialon [AohialonJ, et post translulit Salinanasar rex Assyriorum deccm tribus,
Abdon [Labdonj et posl huno Samson. Ilic leoncm
: ot posuit in urhibus Medorum, et introduxit Cuseos
intcrfeoit, uxorem de Tliaiunala accepit, segetes in Samariam. Isti sunt Samaritani (luibus non ,

Philisthinorum caudis vulpium junctis facibus ac- ooulehantur JiKhei. Igitiir post Salomonem regnavit
censis, succendit, mille viros mandibula asini stra- in Judsea Hoboam : et post Hoboain .\bia. Hic am-
vit.Portas Gaza; super inonlcm porlavit Tandem hulavit in peccalis patris sui. Post .\biam regnavit
autem Dalihe mulieri quod in oapillis lantam forli- .\sa ; cor autem .\sa erat reotum ouin Dco, et bellum
tudinem haberct, aperuit, etipsa rasis capillis ejus, habuit ouin LJaasa rege Israel, quo mortuo regnavit
Philisthseis euin ti-adidit, qui eruenles oculos ejus Josaphat.IIicfeoitquodrectumfuitcoramDomino,et
molere eum fecerunt. (^uuKiue crevissent oapilli p pcricxit ad bellum oum Achaz oonlra regemSyriio.
ejus, et corain PhiiistLcis oonvivia celebrantihus llisdicbus prophelavit Eliiis. Post Josaphatregnavit
luderet, concussis columnis doinus, eos qui in ca Joram, amhulavitque in viis reguin Israel. In die-
erant occidit, ct ipse occuhuit. Samson successit bus illis rocessit Edom, ne essot sub Jinhi, luiic
Ileli, sub quo Saniucl i)ioplieta claruil, arca foMleris recessit et Lobna, ct doi-mivit Joram ciim patrihus
capitur, et )phni ol Phinees saoerdotis filii occidun-
( suis, et regnavit .\zarias lilius Alhaliie pio eo.
tur. Denique Heli, audito quod oapta esset arca Do- Desoendit aulem Azarias invisere Joram legeni
mini, cecidit i-etrorsum de sella, ot fractis cervioi- Isriiol, quem vulneraverunt Syri, et occidit ainbos
bus mortuus est. Et peroussit Dominus PhilisllKoos Ilieu. PoiTO .Mhalia fuit filia Amri regis Israel, (lui,
in secretiori parte natium, ot nasoebantur in agris videns esse morluuin filiuin suum, inlerfecit oinne
mures, qua plaga ooacli remicerunt arcam Dei Heli ; semen regium. Tulil autem soror Azariic Joas filium
autem successit Samuel. AzaritE, et servavit eum sex annis, quibus regnavit
C.\p. IX. Ilislorin n Sniiln nsquc nd ud Ezcchinin. Athalia super terrain. Anno vcro soptimo oonvoca-
Cum autcm sonuissot Saamcl pelicrunt filii Israol vit Joiada sacerdos centuriones, et ostendit eis ti-

regeni. C}uod Doinino displiouit : dedit eis tamen re- liumregis, constitiieruntque regom, et Athaliam
gem Saulem lilium C.is, (jui honuin habens initium J) interfecerunl. In diebus illis vliit rex Syi-iae pu-
defendit Israol, sed finem maluin habuit, quia Do- gnaro oontni Jorusalem, dcd'l([ue ci Joas ea quac
mino in bello (piod fooit contra Amaleo inobcdiens obtuloiant patres ejus in thcsiiuros Domini, et re-
fuit. Ileprohatus itaque, a spiritu malo voxabatur. cessit deniriue servi Joas interfecerunt euin, et
:

Unctus aulem David pro eo in regcm. Post lutjc

est reguiivit .\masis lilius ejiis pro eo. Iste provocavit
ductus est David in domum Saulis, et quandocuiKiuc regem Joas ad bellum, Amasias, et asccndit
el fugil

arripiebat spiiilus Domini malus Saulem, psallebat Joras rex Isracl in Jerusalem, et tulit inde aurum
David oilhaia ct levius hahobat. Post^iuam autem et vasa aurea quse inventa fuerunt in domo Domini.

David percussil Philistlueum, amovit eum Saul a se, Factaestautemconjuratio contra Amasiam, et inter-

et fecit eum tribunum super mille viros. Jonathas fectus est in Lachis, etregnavit Ozias filius ejus pro
vero filius Saulis, dilexil David (luasi animam suain. eo.Porro,inslanleinsignisolemnitale,induitseOzias
Ounque Saul ipsum David suspcclum haberot de veste sacerdotaii, et inlravit iii templum oblaturiis

regno, tetendit ei multas insidias ut interlioeret incensum, statimqueleprapercussus est; unde post-
eum, sed non tradidit eum Dominus in manus ejus, modum extra urbem vitam exegit privalam, Joatlia
Denique Dj^vid fugil ad Achis regem Cieth. Mortuo filio ejus regni negotia procurante.Olympias aOrae-
221 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER ^»ftiMTTS. 22-2

eis instituitur. Mortuo (leindeOzia regnavit Joathas A Sancta asportavit, et posuit in templo Dei sui. Vi-
filius ejus pro 60 tedificavit autem Joathasporlam
;
xitque Nabuchodonosorpost eversionem templi vi-
(lomns Doniini, qu:n spooiosa vocal^alur. Homuhis ginti quinquc annis. Et hoc recedente, regnavit

nascitur. IJcfnncto Joallia rcgnavit Achas lilius ejus Evilmerodach : et post hunc Labosordac, et post hunc
pro eo. In fUel)us illis ascendit Rasim rex Syrise, et Egesar, et post hun(! Rallhasar, quo regnante coin-

Facee filius Romelite adprfeliandum contra Jerusa- pleti sunt anni septuaginla quibus proiihetaverat
lem, et conduxit AchasTeglafalasar rci,'em Assyrio- Jeiemias Juda^oruiu captivitalem esse solvendam.
rum, qui intcrfecit Hasim, et liberavit Achas, Igitur his diebus Cyrus Rabyloniam expugnavil, e*

Roma conditur. Mortuus estautem Achas, et regna- Juda'orum captivitatem relaxavit, sicutscriptum est
vit Ezechias filius ejus pro eo. in lihro Esdrse Prophctnj In annoprimo Cyri regis
Persarum, ut impleretur verbum Jeremite, susci-
C.\p. X. Ilistorio n]) E/.orliias nsqiic ad rrditiiin do
Ihihyloiiin. tavit Dominus spiritumCyri regis Persarum, ettra-
duxit vocem in universo regno suo per scripturam
In diebus Ezechise conatus est Sennacherib trans-
dicens. Oinni!irc(jiia mundi dedit mihi Densccoli, ct
ferreJudam, sed non permisit euniDominus; per-
i])sc prn'ccpil inihi, nl icdHicnrcmci doinum in Jc-
cussitautem in castris Assyriorum centum octoginta r>
rnsnlcm, qnisqnis iit voltis cst dc univcrso popiilo
millia virorum. Post hiec interfecerunt ipsuin Sen-
cjns, sit Dominns Dens cum co, ct ascendat.
naidierib filii sui in templo Dei sui. Post Ezochiam
regnavit Manasscs filius ejus, fecitque malum juxta C.\p. XI. Ilistnrin n Cyro nsqnc ad Jndain Macha-
ritum Gentium, et adoravit omnem militiam cccli ; et Ijffuni.

traduxit filium suum per ignem, ct fecit malum Cyrus igilur rclaxata IIel)ra"orum caplivilalc,
super onmes reges, ({ui fuerunt anle eum in Jeru- fcrme quinijuaginla hominum niillia regredi in Ju-
salem.Locutusque est Dominus per manus servorum dieam permisit. Joscdcch quoque de genere Aaron
suorum Prophelarum dicens : Quia fecit Manasses sacerdotem, ([ui fnit ciim patribusabductus, redire
abominationes istas, dele})0 tradam Jerusalem, ct mandavit, ut ritus veteris solemnitas per assueti
eam in manus inimicorum ejus. ^lortuo Manassc, sacerdotis scicntiam reforinaretur. Cujus fidelis

regnavit Amonlilius ejus pro eo. Hic ambulavit in Jesus post eum populum rexit. Ilaque per summos
via patris sui, et interfecerunt eum servi sui. Rc- sacerdotes post reversionem de Babylone rerum
gnavitque Josias pro eo. Ambulavitque Josias invia summa agel)atur. Illi autem ({ui venerunt de Raby-
David palris sui, et non declinavit ab ca ad dexlc- lone statim fundaverunt templum, ct fundato tem-
ram neque ad sinislram, el fecit mundari tcmplum q plo obtulerunt sacrificium, sleteruntque sacerdotes
et celebrari Phasi quale non fuit a diebus Judicum in ornatu suo et Ijevitte, et laudabant Deumlsrael,
usque ad tempus illud. Destruxit quoque allare et facta est la^titia magna in populo. Mortuo deinde
quod fecerat Jeroltoam in Bclhcl, et cond)ussil in eo Cyro i-egePersarum 'lclulerunt Samarilre accusalio-
ossa sacerdotum qui obtulcrant super illud incen- nem adversus Jud;"Os adiilium ejus, qui Cambyses,
sum.Verumtamcn non estaversus Dominusafurore et Assuerus, et Artaxerces est nominatus.Intermis-
suo, quem locutus est contra Judam. Josias denique sum estigitur opus, donec consummaretur sub Dario
congressus cum Nechar rcgc .Egypti occisus est in anno secundo regni ejus. Et hujus Darii anno se-
cauipo Magendo, et regnavit Joatham tribus mensi- cundo obtinentc /orobabel duce, completa est ;edi-
bus, quibus expletis memoratus Nechar coepit eum ficatio templi, quadragesimo sexto anno post^iuam
et duxit in .4'^gyptum, et constiluit regem pro eo ca^pit ppdilicaii. Pnde Judau Domino Evangelico
Eliachim lilium Josiie, quem vocavit Joachim. Con- sermone dixisse vc^evnn{\iv:Qnudra[iinlact se.x an-
demnavit efiam Judam centum lalentis argenfi, et nisccdilicntnm csl tcmi)Inin isl iid, elc.DiXvio successit
talento auri. Annoque Joachim undecimo venit Na- Xerces fiIiusejus.(^ujusregnianno septimo Esdras
buchodonosor in Jerusalem, et exegit ab eo tribu- scriba legisDei, ascenditde Dabylone qui.^gypti ;

tum, quod rEgypliorum regi solvere soIel)at, (juod
ille non crubuil, tertio anno
tribus annis reddcre
audiens ^Egyplios conlra Rabyloniam dimicaturos
solvere distulit, undc sicut rebellem eum Nabucho-
donosor inlcrfecil, (>t ad Iria millia viros dc Juda
captivos duxil, et cousfituit pro eo
qui Jechoniasnominalur.(,)uem Jechonianinonmul-
tisinterjeclisdi(d)us Nabuchodonosor. ct vc-
(iliscilil
nicnleiu sibi obviain cuin malre et quibusdam de
populo cepil, et duxil \i\ l!abyloncm, et consliluit
pro eo Sedcchiam p itruuni (\jus. Sed et hic Scdc-
ehias nou inniln posl conlra Nabuchndonosor rc-
bellare cwpil, et tunc secundo reversus Nabucho-
donosor duxit cum in Rabyloniam captivum, el
nuu-um civitatisevertit, et lemplumexussit, et vasa
D referens ad templum Domini pecunias sacras, or-
genti talenla sexcenta quin^iuaginta, et vasa argen-
lca lalentorum cenlum, et vasa aurea talentorum
viginti,qui el cclebravit solemnitatem scenophe-
giorum. Remeavit etiain Nehemias ipsiusregis pin-
regcm Joachini ciMua dc Susis casfro, anno cjusdcm vigesimo qui
nuiros civilalis ica^dificavit. Pra-fafus efiam Esdras
Ril)Iiotliciain VelcrisTestamenti, post incensam le-
gem Chaldaus divino afflatus spiritu, reparavit
a
cuncta Icgis, ac prophetarum volumina, qu;v fue-
runt a gculibus coriupl;i, correxil, tolumque Ve-
fus Testanicufuni iu viginli duos libros constituif,
ut fot libri essenl inlege, quof habentur et littera'.
Nehemias quoque misif nepofcs sacerdofum illo-
rum qui, in transiuigratione sacrum ignein iu pufeo
223 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 224

sicoo servaverant. .\t illi non inveneiunt ignem sed •^ Dei, et j)roi)iiiiin germanum Jussu re-cajjlivavcral,
.uninni iTassainiinani ju.ssit NeluMuiasaspergi super gis .\iitiochi oxpulsus in estregionem
.\ni;initi(lciii

ligna et holoeausta, et aceensus esi ignis ex aqua et .Mcneliius quid;im de trihu Henjiimin sacerdotium
illa, et niirali siiiit oinnes Tabernaoulum vero ohlinuit. fnde hiijiis Menehii laolione Onias jiius
fdMleris, et arca, et altare ineensi, rjua> Jereinias ponlifox inloiemjjlus est jier qiicmdam rcgis sulVc-
propheta in inoiile .\l)arini ahseoiidit, in eodem otiim .\ndronioiiiii, et non iinilio post Mcnelaus
nionte sunt usqiie in prirsentein diem. Porro Jesu, nioiliiuscst, saccrdotio suooedente fratre cjus Lysi-
sueoessit Joacliini et Joaohim IleJiasih, et Ilcliasih m;tcho. Sod oiini iioo sic iii;ilis dosislerol, tiindcm
Judas, ef Joannes,
et Joanni Jadtlus,
Jul;«' de- dejecliis do tiirri (juinquaginta ouhitorum infclioein
nique Jaddi tcmporihus Alexander Magnus regem cxhahivit ;iniinam. Lysimaolius (juoque jam multo
aggressus est Persarum expugnare, mandavitque templi auro exjiortafo pleheio c()nciiisu secus aera-
Jaddo ut fidelilatem, quam Dario regi Persarum riunihijiiihilusintoriil. Post h;eo .\nfioohusrexSyria'
l)romiserat, et eo usqne scrvaverat, ipsi deinoeps asccndcns Jorosolvmam intravitinsiinofiiariumeum
ohservaref. Pespondit JaddusseDariofidemjurasse superhia, et tulit altare aureuni et candelahrum,
ef quod lioc ipse p; ieiet doneo ille viveret, nequa- nicns;im jiropositionis, et veluin, et o;rtera tem.pli
qiiam faoere posse.Undeirafus Alexanderoommina-
B oin;imenla ahiit.Demum vcro pra-oepit oinnihus
ef

tus esl quod urhem Jerusalem suhverteref. Exfimuif rogni sui gentihiis, uf essct unus jiopulus, etpiohi-
itaque Jaddus,et eonvooafo olero et populointimavit hiiit in teniplo Domini fieri liolocausta, et Judivos

eis rem. nhlatum est saorifioium, et preces fusse ad escis ooinquinari immundis.
Dominum. Ouihus peractis ponfifex omnes dimisit C.w. XII. Hisloria ali Juda Muchahn-o nsque ad
et ipse solus remansit, sfafimquc sopore depressus (Ihristnm.

vidit visionem, diofuni<iueesf ipsi:.Vf/2Mr'ti.9.1/r.Vc'?/;-

In diehus Judas Machahsous secessarat in de-
illis

dnim, scil iiidneris vpsIo snrrn, el snccrdotos indn- sertum, ei ihi infcr foras vitam ciim suisagehaf, ne
entnrslolissuis,etcmn veneritexibitis, otsnscipic- parfioeps osset ooinqiiinafionis. Sed quamvis jiauci

tis cum cumhonore niliil cniin vobis miili factnrns

;
essent, qui oum tamen duocs regis
eo erant, ita

est Aloxandor. Inlerea Magnus .\Iexander magnis Anfiochi hellis contriverunt, ut ef templum quod
virihus Jerosolyman proherahat. Cumque appropin- erat Jerosolyinis recuperaienl, et leges, qu8e abo-

quaret civifati, exivit pontifex cum omni populo et lendif eranf, eorum felioi jierfinaoia restituerentur

olero. Pufahanf .Vloxandrini, quod eos statim inler- Morliio denique Antiooho regnavit Demetrius, ad

fieeret, ef urlicm dclcret. Sed oum vidissct sumnuini Q qucm aooessit sceleratissimus Alchimus, et coepit

pontifioem salufavit, miratique sunt omnes .\lexan- re"-em inflammare adversus Judam : dioehal enini

dri milifes vehementer. r.umque regem de hac re regi : Jndns ot qui cnm eo snnt hclla iiulriunt, ncc

interrogare duliitarenf, unus, qui illi eraf ca-teris rcgnnm osso quiotum. Undc cgo Craudatus
piitiunlur

familior interrogavit eum, dioens: (Juare rex istuni parontum fflorinidicoantcm summosarcrdolio) veni
pr;c omnilins salutnsli? Respondit rex Cum esseni :
ad to priniuni ipndoin ulilitnlilinsrorjishdem scrvans
adliuc in lorra inoa vidi istuiu in somnis dicentom secundo otiam civibus consulturus. Tuno niisit rex
mibi qnod rognum possom obtincrc Pcrsarum, idco Jerosolymam Nioiinorem, ut et Judam oomprehen-
cnm onin pr,T omnihns sahilavi. Summus itaqu pon- deref et Alohimum siinimum sacerdotem constitue-
,

tifex cum pompa oleri, et frequentia poimli regem ret. animum gerens, cum
.\Iohimus autem, helluse

ad templum deduxit, olilatumque est pro eo sacri- venisset Jerosolymam, jussit desfrui muros domus

fioiiim. Denique reoedens .\lexander promisit qiiod

sanotte inferioris. Sed horum criminum poenasmi-
looum illum deinoeps diligeret, honoraret et exalta- ser diuvitare non potuit. Suhifo enim ohtusum est
ret. Porro Jaddo successit Onias, et Onife Simon, os cjus, et loqui non potuit. Sed dissolutus paralysi
justus et Simoni justo Eleazarus.Iste misit septua- miserabiliter expiravit. Sicque dcfioienfibus sacer-
Pfolempoo Philadelpho, qui secun-
giiifa interprelcs D dofihus de gencre Aaron Juda Maohaboco pro
ef

dus post .\lexandrum regnavit in yEgypfo. Eleazaio pairi;e legibusdecertante so 1.; hcllioa jamdefuncto

successit Manasses, et Manassse Onias, et Oni;« Si- Jonathas frater ejusadcplas estprincipafum Judaeo-
mon, et Simoni Onias (oui frater Jesus)qui et Jason rum, simulque saoerdotium. Porro gesta Juda? et
eripere saoerdofiiim oupicns, ooepit Judaioje legis fralrum ejus qiiia multa sunt valdc,, ct in lihris Ma-
jura non in ocoulto violare, sed palam omnihus de- (diah?eoi-uin soiipta oontincnfur, nolui pricsenti bre-

struere, quasi sacerdotium quod
quam soelere consequi non valeret. .\usus est enim
sub ipsa fempli arce gymnasium oonstruere, et opti-
mos quosque Ejihehoium in lujianarihus ponere,
eosque quierant Jeiosolymis, .Vntioohenosscrihere.
Sed hoc impii, et non sacerdofis Jasonis nefarium
afTectahaf aliter
vitati inserere. Jonathae vero Simon frater ejus
successit.PostSimonemautempervenitsaoerdotiuin
ad Joannem filiiim ejus, qui adversiim Iliroanosdi-
mioans Hiroani nomen acoepit. Joanni Hiroano suo-
cessit Aristobolus. Aristobolus autem factus est rex
ef sacerdos, et Arisloholo successit rex pariter et

et inaudifum soelus ultio divina oonseouta esf. In sacerdos.\lcxander..\lexandervero moriensrcliquit

leges quippe divinas impieagere non oedit impune: superstites lilios duos, .Vrisfobolum et Hiroanum.
unde posttriennium ipse Jason, qui jura violaverat Deddonecadolescerentpueri .\lexandram conjugem
S25 EXCERPTlONUiM PRIORUM LIBER QUINTUS. 226

suam temperamento regali praeesse voluit, siinul A- offioium exercuil , ut lam Jiidiois (juam Homanis
arbitram statuens cuinam potissimum illoniui suni- complaceret. Genuit autem (iliiiin Herodern nomine,
mum saconlolium oommiltercl. llla Ilii-canuiii jialri (Iiii post morlein patris, tiiin morifo proprife vir-
in sacei-dolio substiluil proptcr sonioris aelalis pric- fulis, tum efiiun grafia p;iLornie devofionis, a Ho-
rogativam, Arislobolo fratri niliil pul»licorum com- miuiis coronam accepit. Qui cum irrepsisset contra
mitfens officiorum. Posl Alexandra' mortem Aris- jiis, ot fiis Judaicse genlis in hunoiom indebitum,

lobolus invasit regnum, deiuum Ilircanus sa-

et ccopit in sacerdotium indij^nissimos et ignobiles
cerdolium ci dimisit. Postea vero idem Hircanus ({iiosiiue subslitiiere quos ei voiuntas aut casus
,

excitalus al) Antipatro, patre Ilerodis, primum ad dedisset. Vesfem quoque summi ponfificis occlusarn
Arabiae regem se contulit facti prrnilens, ac deinum siihsuo (onobat siguiiculo, nec unquain ejus usum
Pompoio Homanorum duci, qui in Syriam Tigrancm potesfatemve permisit ponfilicihus sui tcmporis, et
regem debellaturus advenerat, ({uei imoniain dctulil. ut suam sobolem regio Jiid;eorum geiieri commis-
Qua occasione idem Pompeins consiii Homanorum ooret abjocta uxore Uoside, (luain privatus accepe-
uiiiem Jerosolymam expugnavit, ct lcmidum pol- riif, copulavit sihi Mariannan regis Aristoboli
iuit,et Aristol)olum ponlificem vinctum oum liberis B iiliam, et Hircani sumiiii ponfilicis Judseorum
Uomam misit. Ilircano voro ponlifieatuin reliquil, neptein. Sed liujus mulioris expolita soeietas,sicut
et memoratum Antipatrum prociiratorem tolius post decliirabifur, ejus potentiam potius inclinabit
regni constituit. Sicque deinceps gens Jud;eoriiin (Iiiain exfulif, o( domesticis aflecit doloribus. Nam
tributaria Hoinano faela est imperio, et ita, sicut dum se({uiturnubilitatem, incidit in perturbafionem,
diclum est, Hiroanus et Arisloholus fratres intor ({uasi domus propria non conveniiet. Verum unc-
se dimicanles priini occasionem prad)uere Homanis tionc logitima Judaic;e gentis cessante, imminebat
ut Judfeam invaderont. secundum sermonem propheticuin expectatio gen-
CIap. XIII. Dfi Hevodegencra ejus. et fiuin Dominunoster Jesus C-liristus, qui verus rex
Pra'dicti tempore quidam la-
Ilircani pontificis ef sacerdos de reguin atqiie pontilicum genere
trunculi ab Jerosolymis egressi circa .\scalonem cariicm assumcns, vcnit iniindu salutarem alTerens
praedas egerunt, ubi inter e;e(eros captivos Antipaf er lidom, in qua populum gentilem atque Judaicum
quidam juvenis cujusdam Herodis genere Iduma^i, sanclificando sihi connecferet Natus est
et uniret.
qui in Ascalone templi .\pollinis sacerdos exslilit, sua oiviinafissima dislrihutione anno memorati
filius, Jerosolymam captivus ductus est. llic ifaque C regis Ilerodis fricesimo priino, qui est secundum
Antipater in domo Hircani aliquot annis serviens, Ilebrieos ab origne mundi annus quater millesimus
industria ac i^robitate spectabilis cidem Hircano nongentesimus quinquagesimus primus. Porro
et
domino suo gratiosus exstifit, in fanfum uf ei uni- sicut beafus Maximus in sermone de Pasclia testa-
versam domuin regendain commifteret. Anfipafer tur, et quemadinodum Grajci calculatores compu-
autem anfiquse grafiie nonimmemorergaHircanum fanl, est quini^uies millesiinus quadringentesimus
benignus exstilit tanfaque modestia injunctum
, septimus.

LIBER QUINTUS
Tractat de regnis mundi a tempore quo post diluvium exorta sunt, usquequo in potestatem
Roinanorum devonerunt, coniinens capita 21 adnotatiunculis domini Thomre Garzonii,
theologi.

(-.\p. 1. I)o rcf/nis uiuudi. D Scyfharum longe remofum fuit , ct regnuin Sioyo-
Modo narrabo qiiomodo ah niorum cito decidif.
inilio regna niiindi
cucurrcrunl uque ad adveiidim C.lirisli. Post dilu- C.\p. II. l)c rcgno ScyUinruni.
viuiii ({uatuor primum
luimano genere excel-
iii Scytharum igitur gens antiquissima sub septen-
lenlia regna exorta sunf. Scytharum ab aquilone, trione posita,non minus illustria principia quam
ubi Tanus Assyriorum ab oriente, ubi Belus.
, imperia habuit, nec virorum magis quam femina-
.i-Egyptiorum a nicridic, uhi Miucus. Sicyoniorum lum viitulilius claruif. Scytlui! por inculfas solitu-
ab occidenfe, ul)i .-Egialeus, primi regnaverunt. diiics errare soliti nonagrum exercenf, sed uxores
Sed de regno Seytharum, et de regno Sicyonibrum et libcros secum in plaustris vehunt coriis im- ,

rara in Scripturis memoria fit, eo f[uod rcgnuin brem el hiemis asperitatem evitantes, armenta et
 227 APPENDIX AD IIUGOr^IS OPERA DOGMATICA. 228

pccora siH'Uiii pcrlialiual. Liiclc cl iucllc vcscuu- A Uuu, ab aimo scpliuiu rcgis Ozia' ustjuc ad aiinu in
tur; gens lahoriljus el liellis aspeia, vires corpo- decimuin nouum migralionis Bahyloniscucurril per
ruin iiuniensie. Scytharum rcgiiuni suh Iiagau pu- anuos ducculos el quinquaginta octo, et reges oclo
taliir cxorluuK.ii). suntuomina Arhaces, Sosarinus, Me-
(luoruiuista :

("-.\i'. 111. l)e r('(juo Assyriurinn. dus, Cardiccas, Dioclcs Bliaarles |BiiraortcsJ, Arsa-
Assy riorum regnuiu suh I3elo priuio rege exorhuu, ces, Aslyages. Denique('yrus nepos Aslyagis, cum
ab anno vieesimo quinto Sarug proavi Ahi ;uc usque adolevisset Astyagi hellum iudixit cl facla congres-
ad aniuuu scpliuuuu Oziio regis Judtc cucurril. Aiii sione exercituin cjus fudil, ct ipsum Aslyagcncepit
a Niuo lilio lieli regnuin Assyrioruiu inchoant, pro- scd nihil ci pra'tcr regnum alistulit. Itaquc Cyrus
pter hoc quod suh co priinuiu in cxteras gentes islc diguilatem Mcdorum ad Persas transtulit.
(lilalatum est. Post niorteiu Nini, Semiramis uxor
(l\i'. V. I)c rcjjiio Parsiiriiiii.
ejus tiiuens comuiitterc regnum Niuo iilio suo, quia
infra regnandi annos erat, nec ipsa ausa regnum Reguum Persarum suh Cyro primo rege exortum
Iractare, filium in thalamo sedere fe<'it, et quia decem et octo, et per
cucurrit per annos ducentos
similis eratiilio, induta veste viriii, sexum mcntita, reges quatuordccim, quorum ista suut nomina :

linxit pro feiuina puerum, pro uxore Nini filium, ct

B Cyrus, Camhyses, Fratres magi, Danius, Xerxes,
sic regnum tenuit, et mullum dilalavit, ct quam- Arlaljanus, Artaxerxes quiet Longimanus, Xei'xes
plurima viriliter egit. Ailulto iilio regnuin ei Iradi- sccundus,Sogdiauus,Daiiusuotlius, Artaxerxcsqui
dit, et landein accensa in concupiscentiam ejus, et Mnemon, Artaxerces (pii et Ochus, Arses Ochi
eum ad turpem coitum compulil ; unde tempore lilius, Darius Aisynii. Cyrus itaque Persarum rex

postmodum, dolorc correptus, eamiulcrfecit. Cucur- primus apud Persas educatus i)o.slquain monarchiam
rit auteiu regnuiu Assyriorum per annos mille tre- oliliuuit, Syriam, Scylliiamquc tolain sihi suljjuga-
centos et duos, el per reges tringinta septem usque vit. QuiJjus patralis, Bahyloniam obsedit, urbem
ad Sardanapalum, postquara ad Medos trauslatum tunc c*t8eriscunclisurbibusforliorem. Hujusenim
est. P»eges Assyriorum hi fueruut Belus, Ninus, : amljitus ciicumveniebatur [circumiljatur] stadiis
Semiramis, Zameis qui et Ninias, Arius, Aialius, quadiinganlis cl oclogiuta scx. Erat^iu campi plani-
Xerxes qui et Baleiis, Aimamitres, Delochus, Ba- tie sita, cl castroruiu facie maMiibus paribus per
leus, Altadas, Mamintus, Maclialeus, Sparreus, Ma- quadrum disposita. Murorum cuim latitudo erat
millus, Sparrelus, Ascatades, Amintes, Belochus, cubitorum quinquaginta, habens altitudiuem quater
Bellopares, Lamprides, Sosares, Lampares, Famas, ,
tantum. A fronte murorum eraut ccntcm portac
Sosarinus, Mitraeus, Tautories, Theulheus,Tineus, '
aerese. Per medium autem hujus Euphrates fluvius
Pergilius, Eupales, Laostlienes, Piorithiades, Offra- transcurrebat, extrinsecus per circuilum fossa
et

teus, OlTratenes, Acrazepes, Thonos, (jonolores, ({ui latc pateus vice amuis circumfluebat. Arx autem,
Grtece dicitur Sardanapalus. L^orro isti sunt reges qua; iulus cminehat, fuit lurris illa, qua3 post dilu-
qui post Sardanapalum in Assyria reguasse credun- vium a Nemrod gigante ccepit a;dilicari. Advenerat
tur, sicut refert divina liistoria : Ful, Teglat, Fala- illuc Croesus rex Lydorum, ut auxiliaretur Babylo-
sar, Salmanasai', Sennacherih. Cpetcrum prai-falus niis, et cum septimum decimum BaUhasar comples-
Sardanapalus fuit vir muliere corruplior. Sempcr set regni sui annuin, irritam pulans prophetiam
enim feminarum conturhernia versahatur, ad
iuter Jeremia; qua prajdixeratad annum septuagesimum
quem a(1mitti cum die quadam pra?fectus Medis Ar- captivilatem Judajorum esse solveudam, exhiberi
I
liastus, qui et Arliaces vocaljalur, ohlinuisset, iu- fecit in mensa sua vasa sacras tcmpli Domini, et
venit eum scortorum greges purpuram colo
inter coulra jus etfas sed hujus criminis poe-
Ijibit in eis,

nenlem, et inter virgincs pensa dividenlem. (Juo nas confestim luit;nam antequain illuceret exstin-
viso reversus ad socios, qute viderit refert, negat ctus est, el (^rocsus rcx cum aliis regibus multis.
se illi prorsus parere posse, qui se malit esse femi- •!-) qui illuc convenerant fugit, sicque Cyrus urbem
nam quam virum, moxquc tit conjuralio Medorum intravit. Post hajc Cyrus regem I^ydorum Croesum
coutra Assyrios, et iudicitur bellum Sardauapalo. expugnavit, et regnum ejus obtiuuit. DeiudeScythis
At Sardanapalus cum resistere tot rebellantibus non bellum intulit, u])i eum Tomyris [Tamarisj regina
valeret, in regiam se recepit, ubi accensa pyra se, insidiis compositis intcrfecit; regina enim ubi Gy-
suasque divilias igne concremavit. Sicque rcgnum rum adesse compererat, filium suum cum exercitu
Assyriorum ad Mcdos translatum est (35). ad persequendum eum desliuavit. Sed Cyus Scy-
Cac. IV. De rer/no Mcdorum. thiam ingressus, viuum et epulas praeparavit, astu-
Rcgnum Medorum sul) Arbace primo rege exor- que quasi territus statim epulas dereliquit. At iili

ioi) Ut Scytharum reguum quibus constiterit na- (35) Hegnum Chaldeorum, sive Assyriorum, quod
tionibus, peicijiialur, hi eviter Scythiaj populi suut dicilur Baliylonicum, inilium sumpsit ab teditica-
aduotandi, (juos Joanues Huuter iu suis Cosinotjra- tione turris Babel, ut dicit Berosus Chalda^us anno
phice nidiinciitis, fuisse declarat Moschos, Arima-
: ab universaliaquarum iuundatione centesimo trige-
spos, Ag.iihyrscs, Basilidcs, Piolxolanos, Hamaxo- simo primo. Omnes regesejus, et regni mutationes
bites, Basteruas, Tauricos, Getas, Nomades, (jeor- pulchre desciibunlur a Joanna Lucido in suis Clivo-
gias, Axiacas, Thyssagetas et Gelouos. nicis, libro iv in principio, quem videre las est.
•22d EXCEKPTIONUN PRIORUM LIBEK QUINTUS. 230

venicntcs, cl (asli-a (iyri grandi appacalii i-cfci'la A in annum nonuin Oniio pontiticis, qui ct Monclaus
invcnientes ])ro('UiTihnn(, ({uasi ad e})ulas invilali. diidus csl, cuourrit per annos sexentos (d triginta
Slaliniqufi i-evertonlc C-yro pariler oMruncanlur. scx, et per regos triginta novcm. Ante Alexandrum
Toniyris auteni r(\q-ina sinnilavit dinidentiaiii de- isti fuerunt reges Graneus, (jienus, Tyriminas, Per-
:

speratione oladis iliatne, et hosleni vietoria super- dicias, Argus, Pliilip[)us, P^uropns, Alcotas, Amyn-
l)nin ad se evorat, sie({uo in valle insidiis eoniposilis l;is, Alcxandor Magnus. Igitur M;ignus Aloxander,
(hioenla Porsaruin niiilia suldla irrnpliono doiovit. oum vioosimum iidatis agcrct annum, regnum ad-

Qiiil)us patralis, jussit (lyri oa[)ut aiii[iulai'i, ot in orsiis csl cx[)iigiiaro Persiiriim, li;ihens in cxercitu
utrem liiiniano sanguino pienutn inrerii, ita in- [icditum tiigintii niillia, ct equitum quatuor millia
([uions : Snlin Insiiiiijiiini', qiioin silisli. Uog'navili[uc ([uingentos. VA horuin agniinum ordinos nemo nisi
('ainl)yses,(juicst Ai-laxoroosot Assuerusdictusost, scxagon;irius duxit, ulsi i)iiiicii)i;i oasiroruin ocrnc-
lilius ejus pro eo. Porro ('-anil)yses yEgyptuni siih- les, senatum tc cernero non duccs existi-
mililiai
jiigavil,opus templi inhihuit, i[)se seoundus Nahu- mares. Nemo denique illorum in pr;elio fugam, se(i
(diodonosor a JndaMS appollatiir, et suh oo quod in viotoriam oogitavit, noo in pedihus ouiquam spes,
Judit hisloria oonlinolur faidum cssc putatur, (juo sed in l;ioo! tis fuit. Porro rexDarius liduoia virium,
dccedente rcgnavcruut duo nia;^i. Kl iis intereniptis nan hosloin a (inihus Persaruni arcere, sed intni
Darius, Anlipalri tilius, rox est oonstitutus, qui (-yri regni siiuun rccipere gloriosius ralus, ilumen Eu-
regis (iliain in malriinoniuin susoepil, ol rcj,'alii)us [ijiralom, ol nionlom Giliidio inuriim illum sine ini-
nu[)liis roL;num sihi firinavil, ila ut non tam in ox- podimonto lr;insiro iiermisit, deinum in campis
;io

Iranouin re{j;num translalum, ([uain in faMlliam('yri Adi;isli dirigil aciem advcrsus eum. Hahuit ita^jue
videretur rcvorsum. (liii siiocossit Xorxcs, ([ui in I);irius oa oongrossiono sexccnta inillia militum.
iii

exeroitu suo soplingcnta millia armatoruin, ol dc Sod nuniorosus excoroitus mox torga vertit,
iani
auxiliis trecenta millia (Iriicciam expugnaturus log-i- superatus non miiius Alexandri arle, quam Mace-
tur hahuisse. Naves etiam rostratas mille duoenlas donum virtute. Magna osedes Persarum in eo pra'-
et onerarias ad ti'ia millia ; sod tanto agmini diix lio fuil; de exercitu vero Alcxandri novem tantum
defuit, nam seinpcr in prselio poslremus, et in fuga oecidere podites, et centuin viginti cquitcs. Post
piimns Xerxes apparuil. Unde ante experimenlnm hano victoriam major pars Asise statim ad Alexan-
helU opihus magnis frolus, montes in planum ex- Deniqueplurimagessit hellaoum prte-
druiii defeoit.
ajquahat, et maria pontihus onerahal, et immensas feidis Darii,quos jam non lam armis quam nominis
a({uarum voragines permeahiles facichat, scd nhi ad sui lerrorre superavit. Jam enim milites Alexandri
q
angustias, Thermopylaruni pervonit, ([ua introilus Persioum aurum, et totius Orientis opes quasi suam
Grfeoiani palet, turpiler est dcviolns, ctcumdeindo priodam duoehant, ncc bolli periculorunique, sed
fuisset teiTCstri navalique pradio suporatus, otiam devitiarummeminerant. Poslhiecautein Darius cum
suis oontcmptui esse coepit. Deficienle itaque quoti- quadringentis millibus pcditum, et centummillihus
die regiain co majostale, Artahanus pra'feotus ojus ciiuilum in aoioiii prooedit. Oocurrit ei .\lcxander,
eum intorfeoit. Artahano Arlaxorxcs, f[ui ot Longi- et oommillilur priclium ingentihus aniinis. ln eo
manuSjSuccessit. IpseestAssuoius, suh quofaclum priBlio uterquc rex vulneralur, et tandiu tainen
est quod in Lslher historia continetur. Porro Ai ta- ancciis fuit quoad fugeret Darius. Hxinde magiia
xcrxi Longimano suooossit Xerxcs, sooniidiis, ot oaxlos Persarum seouta est, oicsa onini siint soxa-
Xcrxi sooundo Sogdiaiius, cl Sogdiano Darius no- giiihi millia ot unum {lodilum, ol oquilu.n docem
thus. DiMiiqno [)ost liaic /Kgyplus a Persis recessit, millia, oiqita (iu;idragiiil;i miliiii. E Maocdenibus
et proprios reges hahere o(TO[)it. Dario nollio sii(>oes- cecidere pediles cenlum ot triginla, ct equites
sit Ariaxoi-xosqiii ot MnouDii, (d [losl hiino Arlaxcr- conlum quadriigiiifa. Persarum inultum
In oiisiris
xes qui Post Inoo Oohus Xc(diao /l^gypli
ot (Jolius. auri et oietcrarum opum inventum csi, et inter ca-
vcge in /Lthiopiam pulso, yKgypium roouperavit, D strorum captivos capta est Darii mater, et uxor,
etoxinde usquc ad .\lexandrum Maginim Persoe in ejusdein({ue soror, el diu.e Darii filinc, quaruin re-
yLgypto rognavoriint, sio Oohus, Atses O 'hi lilius, demptionem, ohlaia cliiim dimidia regni parte, Da-
Darius Arsis Aloxandor Magnus. Scd antc-
lilius, rius non ohlinuil. lUas tamcn Aloxander haberi
([uam ad Persicuni hcllum, et gcsta Aloxandri nar- apud se ut rcginas prueocpit, filiahus non sordidius
randaaooedaiii, piiusoiium rcgni Maoodiiniio in qua niiitriiiionium dignitatc iiatris sperare jussit. Post
primum ipso .\lcxander rogiiavil, paucis expedire litco autom Darius in gratiam victoris Alcxandri
curaho (3Gj. aureis vinoitur caicnis a cognatis suis. Ei vinclus
pariter cum Pcrsarum ragno vitani iinivit. Gujus
Cap. VL J)o rcr/iio Mnrcilninini.
corpus Alexander more regio scpelivit. Sicque Per-
nognum Maoedonum suh (^ranao priino rege ex- saruni lognuni cessit in poiosialam Macedonum,
ortuni ad annotertio deeimoOziix! regis TludajusquiO posiiiuam stotorai por annos ducenios triginta unum

(36) Post Sardanapalum c<Depil Medorum et Per- Quomodoautcm coeperit, et subsecutafueriidivisio,

sarum monarohia hipartita intcr Medos et Bahylo- hahes dislincie, ct dilTuse ex Joanno Lucido lib. iv
nios. Deiiidc renilu fuit sub primo Cyro, ct DaVio. Chroiiiconuii, cap. '2,
 231 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 532

Interea voro Tyruin norontissiiiiain urlxMn Ale- A fributis, et a regio veofigali, et ab illis oneribus
xandor expuj^^navit, et Alexanilriain super ainneni inulfis. Post hunc i-egnavif Seleucus Philopator ii-
Tanaiin iodilicavit, el Indiain (^xpetiit, ul ultimo lius ojus; iste estSeleucus, qui ileliodoruni ,lero-
Ooeaiii liiul)0 imporii sui lines lorniiuaret. l'bi cum soiyinam misil ad spoliaiulum loraiium, quod erat
Poro ipsius ^ontis roge forlissimo eiiuo veclussin- in foinpio Domini. Sed lloliodorus, divino corrcptus

gularioertaminediinicavit, sed oeciso dejectus equo judioio, infocto negotio ad regein est reversus. De-
concursu satellilum suoruin morloni ovasit. Suh- niciue Selcucus successorem reliquit Anliochuin
aolis deinde omiiihiis Oriontis ^oiilibus usiiue ad frafrem suuni, qui Epiphanes, id est illustris, no-
llumen Indum et ad Occeaiuun, staluit remeare re- bilis sive pneclarus cst appcUatus. I&fe esl Antio-
trorsum. Veruin, cum Darium regem annisduntaxat chus, qui radix peccati in principio primi libri Macha-
iiuinquo supervixisset, et Babyloniain revcrsus bajorum nominatur, qui fot abominafiones fecit in
fuissel, suorum insidiis in eadein urbo, in ipso tela- Jerusalem. Quo morfuo reguavit Antiochus Eupa-
tis et vicloriarmn flore, vilain vencno linivit, vitje tor tilius ejus annis duobus. El post hunc Deme-
videlicet suaj anno tricesimo secundo, regni vero trius Seleuci filius egressus ab urbe Uoma venit in
sui duodecimo. Quo defuncto successores ejus or- Syriam, in regnum videlicet patris sui. Cujus ad-
])em universum, qui Macedonum viribus subaclus " ventuin ooiuperto exercitus, quicum Antiocho Epi-
fuerat, inter se partiti sunt, sed postea varia l)ello- phane fuerat, ejusdem Anfiochi lilium, hoc est
rum sorle conlligonles ad paucos potestas collecta Antiochum Eupalorein, iiui jain regnare cceperaf,
est.Prima partitio ialis fuit : Ptolomeeus accepit interfecit; sicque Demetrius Seleuci lilius qui et ,

yEgyptum, Africam, Arabiam ; Laius Mililenus Sy- Sofher dictus esf, regnum oblinuit. Alexander vero
riam, Philofas Ciliciam, Philo Illiricos, Acropatus tilius Antioohi Eupaloriscum venissef, exercitum
Mediam majorem, Sother Mediam minorem. Schy- coUegit oppressoque Deinetrio regnum recepif.
,

nus Suzanianam gentein, Antigonus Philippi Phry-
giam majorem, Nearchus Lyciam et Pamphiliam,
Cassander Cariam, Menander Lydiam, Leonatus
Phrvgiam minorem, Lvsimachus Thraeiam el Pon-
tum, Eumenus Cappadociam Petaphlagoniam, Se-
leueus summam castrorum, C-assander Antipatri
stipatores el safollites regis, Traxiles Seres infer
Hydaspem et Indum, Pliifon Agenoris colonias in
Post, Demetrius liiius Deinetrii, fugato Alexandro,
pofestafein ad se revocavit. Deinde Triphon quidem
parvum Alexandri ejusdem lilium Anliochuin ado-
lescenfein, quem nufriendum accej^erat, occidit,
sed illo tandem ojipresso regnum in progenie Se-
leuci permansit. Porro Demelrio Antiochus Cyprius
successit, et liuic Anliooho Antiochus Cyzicenus,
ol .Viitiooho Cyziceno Philippus. Terlio decimoanno

Indis conditas, Oxiarches Parapamenos in fine
Caucasi, Subitores Aracusios et Chedros, Slatanor
Drancheos et Areos, Amyntas Athrinnos, Sicheu-
sila Sogdianos, Canor Parlhos, Philippus Ilircanos,
Frataphanes Arinenios, Tlepolemus Persas, Peu-
cestes Babylonios, Arthous Pelassos, Archesilaus,
Mesopolamiain. Post h;pc, ut supra, diotum esl, ad
paucos potestas collecta est. Et Philippus quidem,
qui et Prideus dictus est, tandem obtinuit Macedo-
niam,Seleucus yriam, Antigonus A siam minorem,
Ptolemeeus Lagi filius yEgyplum. Isti sunt igitur
reges qui post Alexandrum Magnum in Mecedonia
regnaverunt, Philippus qui et Prideus, Cassander,
Antigonus et Alexander Cassandri filii, Demetrius,
post inortein Alexandri Magni Seleucus in Syria
regnare coepit, in Asiain autem quadragesiino. Cu-
curriique regnuin usque ad pnofatum Philippum
per regos deceni septem, et annos duoentosviginti.
Post ha3c Syria in dilionem Ilomanorum venit. An-
tiochus eniin in Parthos fugiens Pompeio se tradi-
dit, posfquam Philippus capfus est a Gabino.
Cap. Ylll. De reguo Asiic.
In Asia minore post Alexandrum Magnum regna-
vit Antigonus annis deceinnovem. i*ost hunc autem
regnavit DemelriusPoliorcetesdecemseptemannis.
Post hunc Demetrius Seleuco regi Syriae se tradi-
dit, et regnavit Seleucus in Asia et Syria. His igi-

Pyrrhus, Lysimachus, Plolomfous ('eraunos, Me- fur brevifcr cxsecutis, ad sequentia transeamus.Sed
D priusquam de Ptolom?eo Lagi lilio, qui post Alexan-
leagrus, Antipater,Sosthenes,.\ntigonus, Philippus,
Perses. Post ha-c finifum est regnuin Macedoniie. druniMagnuminyEgyptoregnavit, dicam, exordium
Romanieniin, interfecto Persa, Macedones, Illyrios regni .rEgypti, cujus supra inemini,cursumqueejus
et Galatas liberos esse jusserunt (3"). usque ad hsec tempora paucis expedire curabo (38).
Cap. Yll. De regnis Syrise. Oap. IX. De rcrjno yEgypti.

Porro isti sunt reges Syrifc, qui post Alexandrum Quidain in yEgypto primum ileos sive heroas
Magnum inregnaverunt Seleucus, Xicanor,
ea : quosdam regnasse Eesfus priinusannis
ferunfsic :

.Vntiochus Sother, Antiochus Theos, Seleucus Gal- sexcenfis octoginta. Sol secundus septuaginta se-
linicus, Seleucus Cerannos. Antiochus iste relaxavit ptem. Sosinosiros tertius trecentis viginti. Oronto-
sacerdotes et scribas, et cantores fempli Domini a liarchus quartus decem octo. Tiphon quintus qua

De monarchia Alexandri Macedonis propria,

(37) tertio.
et de regibus post eum sequentibus in Asia et (38j QuK hic Hugo nosler pertiaclat, apud Joan-
Syria, nonnuUa notatu digna excerpere poles ex nem Luciduin, libro et capitulo pritidictis, annotare
Joanne Lucido. libro Chronicorum quarto, capitulo poteris.

233 EXCERPTIONUM PRIOUUM LIBER QUINTUS.
(liagiiila (juiiKiiie. i^osl hicc, .Mii-llicoiuni
Fiocaanubesanni.soctogintatril)US.Apion!>:exagin(a
sei)leni. Vara auteni narratio iialiel
tate Al)ra8e sexla decinia dynastia
suniniampotestatemvocan(,Tiicl>ieorunKij)U(l/Egy-
ptios iniliiun accepit , currens per annos centuni
nonaginta. (Juindeciinenim dynas(iieinregno --Egy-
ptiorum jam (ransactii! fuerant, el sexladecima ut
dixiinus qua Theliiid regnabant exorta est. Dy-
,
nastia iyitur deeinia sexta, regnaverunt Thebi.ci
annis centum nonaginta. Dynaslia decima sei^tiniii,
pastores oclo. Dynastin decima octiiva Diai^olitano-
runi Amasis piimus. llic fui( (empore famis, sexto
anno ejus rcgnare incipiens, Ghebron secundus, Me-
nophis, Meplieres Miffar, Mutosis,
, Teutemosis,
Ainenophis, Ortus, Achencheres, Achoris, Eben-
ci-es, liic submersus esl. Acherres, Cherres, Ar-
meus qui et Danaus, liamesscs qui et ^gyptus,
Mcnophis. Dynastia decima nona, Zetus, Ilampses,
Amenoiihis, Ammeneplius,Thuores, qui et Polybus,
Ad hunc Menelaus cum llcleiia post oxcidiumTroja-
norum divertit. Dynastia viyesima, DiapolKanorum.
Dynastia vigesiina priina, Sinendis, Psusennes,
Nefercheres, Amenophis, Osoclior, Psinaces, Psu-
sennes.
Dynastia vigesima secunda Sesonchosis Osor-
ton, Tacelosis. Dynaslia vigesiina (ertia Petubas
Orsochon, Psannios. Dynaslia vigesima quailii, Po-
choris.Dynastia vigesima^iuintaSabachon, /Elhios,
Sobicus Taracus /Kthiops. Dynastia vigesima
, ,
sexta, Merres, /Ethiops, Stephinatis, Neheompos,
Nechao Psiimmelicus, Nechao secundus, qui et Ne-
cepsos, Psammites, (lui et Psammeticus, Vafres,
Ainasis. Dynastia vigesima seplima Persarum annis
centum et undecini. (^ambyses, fndies niagi, Da-
riu-!, Xerses Darii lilius, Aiiabanus, Arlaxerses,
Xerses secundus, Sogdianus, Darius nolhus. Post
ha>c Egyptus a Persis recessit, et proprios reges
habere coepit, sicut subjectum est. Dynastia vige-
simaoctava, Amaiudieus, Sailes. Dynastia vigesima
nona, Nephrites, Achoris, Psammiles, Nephriles,
Neelanebus. Post ha;c Artaxerses qui et Ochus,
Neclabo rege /Egypli in -Ethiopiam pulso, .cEgy-
plum obtinuit, et ex indc usque ad Alexandrum
Magnum Persa; dynastiam /Egypti tenuerunt ab
anno decimo septimo 0(dii usque ad septinium
Alexandri et nunc ^Egyptus in poteslatein Grseco-
:
rum vcnit. Ilac praiterea lempestale, qua prtiefa-
tus Ochus in Perside regnavit el in .-Egypto, Dren-
niis, quiapud urbeni Senonenseiu regnabal, cum
Gallorum iii Ilaliam venit, et eam
trecentis millibus
usque ad SenogalUam supra maio Adriaticum sitam
(39)^Egyptioriim reguum eo tempore coepit quo
et rognum Chiihheorum, Iioc est anno ceiilesimo,
trigesimo primo a Noalico diluvio, ul e\ I!(>i()so ac-
cepimus. /Egyptus aulem ab /Egyp(orege ultimum
nomenaccepit, ul ait Manelhon saeerdos Ogyptius
in supplemento Temporum. Prius enim oceana et
Nilea, leste Diodoro Siculo in prinio libro posloii
vero Aeria dicebatur, ut ait Eusebius in libro De tem-
Patrol. CLXXVII.
,
234
legna si(;. A occupavil, ol invicem separati sunt, quoruin
ilii al)
ad centum Delphos adeuntes Grajcorum gla-
niilii,';
quod a nativi- diis perierunt. Aliaverocenlum inilia in Italiareman-
,
quam yKgyptii seruiit, Ticinumque, Mediolanum, liergamuin, et
Drixiam conslituenles, Cisalpinie Gallite nomen de-
(lcrunt. Pnde Gallia Transalpina, qua; ultra Aipes
respectu Kalite hiibetur, et Gaiiia Gisalpina, (jiue
eis Alpes est, vo(;ilatur. Et hajc de Hrenno, Gallis,
et Gallis pauca dixisse sufliciat. Porro Ocho suc-
cessit Arxes filius ejus, et Arxi Darius Arxis filius,
et Dario, ut supradictum est, Alexander Magnus,
cujus imperii aniio septimo /t^gyptus in potestatem
Graicoruin venit. Post Alexandrum denique Ma-
gnuin regnavit Ptolemaeus Lagi lilius in Alexandria
/Egypti.
"
C.xp. X. Do verjno ,'Egyptiorum post Alexandnim
Muf/inini.
Sciendum autem quod onines reges /Egypti com-
muni vocaliulo primum Pharaones sunt dicti, ab
Alexandro vero inagno usque ad Cleopatram Pto-
lemtei sive Lagidte a Ptolemaeo Lagida Lagi iilio. ;
Cucurrit itaque regnum Alexandriae usque ad Octa-
vianum [Octavium] Augustum per reges duodecim,
quorum sunt noniina Ptoiema-us Lagida. Iste
ista :
, Jerusalem dolo cepit, et Juda^os captivavit. Ptole-
mseus Philadelphus. Iste Vetus Testamentum de He-
brteo in Gr*cum tiansferri fecit , et Juda'orum
eaptivitatein relaxavit. Ptolemajus Evergetes, Pto-
Q iema3us Philopalor, Ptolemseus Epiphanes, Ptole-
meeus Philometor. Ptolemaeus Evergetes Ptole-
meusPhiscon.quiet Sother. Ptolemajus Alexander,
Ptolemeus qui a matre dejectus est Plolenueus Dio- ,
nysius, Cleopatra. Post ha3C .4*^gyptus in polestatem
Ilomanorum cujus regnum semper mollitiem
venit,
est secutum, et landem
in femina prostratum, cujus
linein inferius explicabo (30).
C.ve. XI. Dc vorjno Sicyoniornm.
Regnum Sicyoniorum, sub ^gialeo primo rege
exortum, ab anno vigesimo quarto Nachor avi Abraj
usqueinaiinum decinium septinmm Heli sacerdolis
Israel,cucurritperanuosnoningentossex-
et judicis
agintaetunum, etper regestriginta unum, quorum
D noinina .-Egialeus, Europs, P^elchim, Apis,
ista suiil :
Telon /Egiorus, Thurimaclius, Leucippus, Me-
,
saspus, Eratus, PIemeus,OrthopoIis, Marathias,.Ma-
ratus, Echireus, Chorax, Epopeus, Laomedon, Si-
chon, Polibus, Inachus, Phestus, Adraslus, Poly-
pliides Peliisgus, Zeuxipus. Post hajc sacerdotes
Carnii prajfuerunt annis viginti octo, quoruin ista
sunt nomina : Archelaus, Anlomidus, Mecludutus
poribus. Quin efiamab Osyris nomine, et cognomine
Osyriana ab /Egypliis, etMyzreia ab Hebneis au-
ctore Moyse dicta fuit. Ullinio autem vocata est
/Egyptus, ut diclum est, ab /4i:gypto fratre Danai,
quidicebatur Ramesses. Iliccex Joanne Lucido, li-
bro Chronicorum v. eap. priino, apud quem non-
;
nulla iiliii ad propositum nolalu digna comperire
yoles.
8
 235 APPENDIX AD nUGONlS OPERA DOGMATICA. 23G

llounons, Thconans, Anipliicius, (".aridus. Post \\ivc A Eurystheus, Agis, Eohcstratus, Labores, Doristous
linilnni o.<;t rognnin Sicyoniornni ('lOi. Agcsiliuis, .\roliilaiis, Thcleotus, Alcamenos \\:\).
C\v. II. Dc rvijiio Ari/iyoniiii. Cai". X\'. Dc rcijiio Coriiitliioriim.
llcfrnum Argivoruin siil) Iiiiiciio i^riino rcge exor- Uegnuin Corinlhiorum sub Alcthc priino regc
tuni, usque ad novissiinnin Aorisiuin oucurril per exortum iib iiiiiio oclavo Samuelis judiois Israel
,

annos {[uingont(js quadiaginta quatuor al) anno usijne in iuinuin priinuin Joatham lilii Ozia?, cucui-
priino Jacob patriarcluc nsquc ad annuin duodcci- rit i)cr annos treocntos vigiiiti. I{cges fuerunl :

mum Deborse et Baracli judicuni Isiael. Heges igi- Alelhes, Trion, Agilaus, Primiras, Hacis, Agclas,
tur Argivorum sunt Inaclius, Piioronens, Apis, Ar- Eudemus, Aristomedes, Agenion, Alexander The-
gns, (Iriasus, Ptioil)as, Triopas, (]lrotopus, Stiiolc- lesles, Pritanis (44).
nus,Daiiaus,Lynchcs, Al)as, Prcetus, Acrisius. Post
('.\i'. X\T.
Lyilorum.
I)r rrijiio
hcec inMycenas imperium est Iranslaluin. Pcrsens,
Hcgnum Lydoruin sub Ardiso priino i'ege cxor-
Acrisio non sponte inteiTccto, migravit al) Argis.
tum, ab anno quadragesimo octavo Ozire i'egis Ju-
Heges .Myocnarum sunt Pcrseus, Sthelenus, Kari-
da, usque iii aiiuum (lUiidiiigesiinum tertium trans-
steus Stlielcni lilius, Alrcus et Tlivcstes, Aii-a-
13 niigriilionis cucuirii i)er annos Ircoenlos triginla, et
meinnon, Egystus, (Jresles, Thisamcnus, Penlilus,
pcr rcges novcin, ([uoruin ista sunt noinina : Ar-
Gometes (41).
disus, Aliattcs, Mclcs, (>andanles, Gigcs, Ardis,
C.vp. XIII. Dc rcijiw Athcnicnsium
Sagdiates, Alialtos, Crccsus. Post lucc snbversum
Hcgnuni Athcnicnsiuin a (lcoropc icgc i>riino
cst regnuin Lydoruin ;i I^crsis. Croesus nainque Ly-
exortuin, al) anno viccsiino secuiido Moysi, lioo csl
doruin rex cuni Medi el Persse Habylonem obside-
quaclragesimo quinto anle egressionein Israel de
rent, conlra eos Chiildteis auxilium tulit, propter
j-Egyplo usque in aniinin vigcsimum nonum Ma-
quod postea subversa Habylone a Cyro rege Persa-
nassic regis Juda, cuourrtl pcr annos noningentos
rnin bello oppotitur et superatur. Sioque regnnm
quinquagintatres. Heges igitur sunt, (leorops, Cra-
Lydorum in Persarum ditionem transiit (45),
naus, .\mphiction, Ericthonius, Pandion, oujus
iiliu' Piogne Philomena, Eiiotlieur, (.'.eorops
et
(J.\H. XVn. Dc regno Parthorum.
Piirtlii postquam a Seleuco rege defeccrunt, pro-
P^ricthci, PandionCcoropis, .-Kgeus Handionis, The-
seus.Egei,Menesteus, DemophoonThesei,Oxinles,
prios reges habere ca^pcrnnt, quorum ista sunt
noinina : I^rsiioes, Arsiioes, Ariapaoius, Phrahates,
Aphioilas, Thiinotcs, Mclanlhus, (;-odius Mclanthi.
iluousque regcs poslhteo autem piincipes sunt
Mithiidates, Alirahatcs, Artabanus , Milridiiles,
:

conslituli, quoruin singuli pi iiicipaluin nsque ad

C Orodes. His temporibus, Crassus, Homanuin asse-
culiis consulalum, pcr Mesopotamiam tendens in
iinem vilae tenuerunl, Mcdrus Codrl, Accastus, Ai-
1'aithiam, Euphratein nuviuin, oontra fcedus Lu-
chippus,Theusippus, Phorbas, Mezades, Diognelus,
culli et Pompeii, oonsulum Homanorum, Iransivit,
Pheredus,Ariphron,Thcspieus, Againcstor, yl-Lcshi-
ct Carras nsque pcrvenit, ubi a Parthis circumven-
ius, Aliiieon, (^arops, /Esiniedes, Eiidicus, Hippo-
lus exerciluin amisit , ct ipse est extinctus. Porro
mencs, Locratcs, Absander, Eurixias. Post hfec
Orodi successit Paoorus, et Paooro Mithridales
annui piincipes Athenis constituti sunt novem ex-
nobilibus civitatis
magnus, et Milhridali magno Pharnaoes lilius cjus.
(42).
Hio osl Pharnaoes, qui in bello Pharsalico Pompeio
i\\v. XIV. Dc rcijiio Laccilicinoniorum.
aiixiliuin tulil quem post mortem Poinpeii Julius
Regnuin I^accdicmoniornin sul) Eurystlico piiino ,

Cosiir in Ponlo devicit.

vege cxorluin, ab anno septimo Samuelis judiois
Israel usque in annum quadragesimum nonuin Oziae C.\p. XVIII. Dc rcgno Nuinidiai.
rcgis Juda, cucurrit per annos treoenlos viginti llcgcs Numidiio, sunttJala : Masinissa, Mycipsa,
quinquo, et reges novcin, quornin isla sunt nomina : Adherbal, Iliempsul, Jugurtha.

(40) licgnum Sicyonioruin in (jriecia, juxla Eu- ^ {\:i) Hcgnuin Laoedicmoniorum incocpit, secun-
sebiuin De lcmporibus, iniliuin habuit anlc nalivi- dum Eusebium, iiniio (luarlo Dcroisi trigesimi priini
tatiMii Abiiilia,' annis scpluagiiila tnl)us, vidclioct legis Assyrioium. AJi(|iii tamen dicuiit id ooc-
unno >i-l iieli, el duravil annis nongentis sexaginla, pisse prius annis duobus, quod inagis ooiiiputationi
et uno rcliquos egus progressus ex Joane Lucido, nostriB, ait Lucidus, convenit. Tunc enim erat
lib. VI. liiionicorum, cap. 4, educerc poteris. i.xxviii annus vigesiiiue dynastia) ^•^.gyptiorum, et
(^41) Mox orlis l^sau et Jaoob, aiino socundo Ha- sextus annus /Encic Sylvii, legis Liitiuorum, neo
lei Xersis octavi rogis Assyrioiuin, iniliuin habuil non el iluodccimiis anniis Saulis regis Ilebrieornm.
regnuin .\igivorum, nl compulat Euscbius. Coin- Heges Lacedicmonioruin apud cumdein habes ex
putalio regum et temporum ipsorum cernilur bre- Eusebio.
viter ai>U(l Joannein iJuciduni, libio Chionioorum (44) Eodcm tempore inoocpit regnnm Gorinthio-
VI, ca]). V. rum, quo et regnuni Lacedijemonioruin, juxta Eu-
(4:J) Alheniensium regnum, ut ait Heiosns in v. li- sebium. Et reges eoruin fuerunt numero duodecim.
bro, ctcpit anno quarto bpureti X\TI regis Assyrio- Joan. Lucidus, lib. vi, cap. 10.
rum qui luit annus primus Jasii regis Eutrurite, et (4) Hegnum Lydorum juxta Eusebium mox ,
,

XXX L»ri regis vEgypti. Quorum rcges quot annis inofepit, post finem regni Corinthiorum, hoo cst
regnaverunt, ex Eusebio elicit. Joannes Lucidus, annis duobus ante primam Olympiadem. Joanne.'^
l'l)ro Yi, cap. (). Luoidus^ lib. vi. Chron., c. 13.
237 EXCERPTIONUN PRIORUM LIBER QUINTUS. m
Cai'. XIX. Do i-('(jibiis liahyloiii.v. Cap. XXI. Do Jiilio Ciesiirc priino impornlorc
lUnnuno, cl 1'ompeio .\Iu(jno.
Reges Babyloniaf) sunl Merodacli, Bula<Iam, Na- Julius itaque Caesar Gallorumgentem ferocissi-
buehodonosor Na})ucho(lonosor, Evihnerodach, mam multis proeliis expugnavit. Navibus denique in
Egcsar, Labosordach, Ballliasar. Isli sunt reges Rrilaniam Iransvectus, Bomanum imperium uUra
Lhahlfcorum, qui, quamvis ge.slis fuerinl insignes,
terroe limilcm diialavit, mare videlicet Occanurn,
in numero tamen rcgum illustrium non compu- quod totum intra decennium consummavit. Quo
tanlur.
transacto, decerni sibi a senatu Romano postulavit
Cap. XX. Dc recjno Laliaormn. alterum consulatum; conlradictum est a Marcello
Pompcio. Deinde dccrctum
ter consule, adnitenle
Regnum Latinorum sub Jano, ut dicunl, primo
est a senatu, ne in Urbem nisi dimisso veniret
rege exortum ab anno septuagesimo sexto Aoth
exercilu. Quod Ciesar graviter tuiit, et contractis
Judicis Israel nsque in annum oclavum Dariiregis,
Baby- undiquc viribus, Romam hoslililer contendit, ct
qui est octogesimus post transmigralionem
Rubicone lluvio transmisso, Ariminium cepit, et
h)nis, decimus post reversionem, quartus post in-
Ravennain se contulit. At Pompeius, et omnis Ro-
staurationem templi, cucurrit per annos oclingeu- g manorum senatus, crescentibus Ctesaris viribus
tos viginti et novem, et reges Latinos sex, Albanos
trepidi, tanquam Ilalia pulsiGrteciam adierunt, Dyr-
quatuordecim, Romanos septem usque ad Tarqui-
j'achiumgerendibellisedemeligenles.Ctesaraulem,
nium snperbum. Regcs Latini fuerunt Janus, Sa-
cuui jam adversus Pompeii duces multaperegissct
turnus, Pious, Faunus, Latinus, yEncas. Albanl,
certamina , tandem Romam intravit , et ex ajrario
Ascanius, Silvius Poslliunuis yEnei.e lilius, Silvius,
publico fractis januis pecuniam tulit, quam suis
yEneas, Silvius Latinus, SilviusEpithus,SilviusCa-
mililibus erogavit. Interea vero apud Dyrracliium
pis, Silvius Capetus, Silvius Tyberinus, Silvius
nudli reges Urientis ad Pompeium cum auxiliis
Agrippa,SilviusArenuilus,SilviusAvenlinus,Silvius
devenere quod audiens Cx'sar, agmine comparato,
Procas, Silvius AmuUus, Romani, Ronmlus, Numa
:

per Epirum in Thessaliam venit. Pompeius octo-

Pompilius, Tullus Hostilius. Ancus Maitius, Tar-
ginta el octo cohortes ordine triplici collocavil,
quinius Priscus, Servius Tarquinius, superbus.Post
fuerunlque in exercitu ejus pedilum quadraginta
hsec, expulsisaburbc rcgibuspcr Brutum, consules
millia, et equites in sinislro cornu sexcenti et in
rempublicam tractabantusque ad lulium (Ucsarem,
,

^l^xtro quingenti. Inter quos erant reges multi, se-

hoc est usque ad annum visesimum Hircani regis
idtfiorum ncr
et sacerdotis Jud-^^^vMm quadringentos ^
annos ffuadrino-entos
per .innos « natoresque et equites Romani pluriuu. Conti^a
Contra Cai
Cai-
«^i'' «imihter octoginta cohortus tripUci ordinavit
sexaginta duos Brutus post expulsos reges
sic.
disposilione. In exercitu Cajsaris fuere minus quam
primus consul sub anno primo, dcinde decem viri
Iriginta millia peditum, et equites iniUe; sed dum
constituU sunt anno 40. Camilius consul anno I3G.
utrinque cerlarelur, tandemuniversus Pompeii fugit
Quintius dictator anno 148. Papirius consul anno
exercitus. Ciesa suut in eo prajlio Pompcianoruiu
188. Manlius, et Regulus anno :24;i. Publicius Cor.
Fabius Maximus dictator duodecim millia, et centuriones triginta qualuor.
nelius Scipio anno "29^2.
Pompeius fugiens onerariain naviin nactus iu
anno 298. Lucius /Emilius Paulus. TerenUus Varro
,

Asiain propeiavit, et inde per Tyrum in.rEgyptuin

anno 299. Levinus et Marcellus anno30i. Claudius
transiit. Ibique stalini ut lillus altigit, jussu Ptole-
Nero Marcus Livius Sulinator anno 80.'). Scipio
et
nnei adolescenlis, in gratiamCesaris victoris, occi-
Africanus major anno 311. Scipio Africanus minor
sus Poinpeio interfecto, Coesar, Syriain perva-
est.
anno 3C)i. Scipio Nasica anno 391. Posthumus et
gatus. Alcxaiidriam venit, ubi .\Iexaudrinis petenti-
Metelluss anno 393. Marius etCenyeusMallius anno
buspricfalumPtolemujumadolescenteinAlexandriie
401. Sylla anno 422. Marcus Tullius Cicero anno
legno donavit qui tainen iliico contra Ca?sarem
469. Pompcius, Crassus anno 457. Cajsar solus im ;

i-ebellavit, et bellum mstruxil. In ([uo bello refe

perat anno 462. Istos de teinporibus consulum ex- d
cerpsimus, ex eo quo reges expulsi suntus(iue ad
runtur Ciesa hominum viginti millia, et duodecim
Julium Coesarem singulos annos suos el tempora
inillia sepluaginta navibus dedita. Lnde territus
Ptulenueus scapham ascendit ut fugeret, sed mullis
quibus post rcges rempublicam Iraclabant adnolau-
tes, eteos inagis signavimus, quoiuiu lemporibus,
post eamcaindem scapham insilientibus mersus,
in
necatusque est. Cujusdum corpus adlittusdevolu-
vel ab ipsis vel ab aliis aliqua magna gesta refe-
runtur, verbi gratia temporibus Papirii consulis ca
tum fuissel, indicio loricai aurea^ cognitum fuit,
quic dc AlexandroMagno scripta sunt. Tcmporil)US quemcuin lUesar Ale.xandriainpnoinisisset, Alexan
Scipionum,bella puiiica. Temporibus Marii Jugur- drinos desperalione ad deditionem coegit. Quibus
thinum.TemporibusCiceronis,CatiIinariuin.Priinus patialis lursus regnum .^gypli Cleopatrse dedit.

itaque Romanorum monarcha Julius Ceesar exstitit,

Demum vero Syriam pervagalus, Charnacem iu

cujus gesla paucis expediam (46). Ponlo devicit. Indeque Romaiu secundo regressus

et Puulus Manul us, in tabulis quibusduiu copiosi^

Haec oinnia diffusius habes apud Joannem
(46)
dederant,
Lucidumlib. mChronicorum, c. 3; sed Robortelus,
239 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMAtlCA. 240

dicfalor et consut est appollatus deinde in AlVicani
transiens, omnes magni Ponipeii duces atque ne-
poles dol)eliavil. ronnixil apud inundani civilaleni
adversum Pompoii dnces, Lahieniun alciu.; Acoium
Varrum, et superavit. Sed et iiliam Pompei Pom-
peiam, Faustum, et Syllam, AITranium et Petreium
inferfecit. Cato veio apud Ulicam sesc inleiemil.
Indeiiue reversus liomam, rerum summain ac po-
testatem solus sil)i praesuinpsit, quain Cira-ci mo-
narchiam vocant; sed dum ihi reipuhlicie slatiim
contra inorom malorum olomenter insfauraf, auolo-
A neiihus confossus inteiiit, i)osl annos lies t-l niensos
sex (juani iniporaie incaipeiat. Inhac conjuratione
ducentos sexaginta conscios fuisse ferunt. Honia-
nus vero pepulus doloro slimulatus capitolium ouiii
auctoril)us ciodis iiicendcro vohiit. Apud quosetiani
posl moduiu momoiahilis fadus omncs posl
osl, ut
illmn iinperafores, Ciesares nuucupentiir. Iheviler
ihuiuo orfus, cursuset occasiis ro-noruin inundi,
tompoio, quo post diluvium disseininalum
.jiuo a
est genus humanum super terram, exstiterunt,
nsque ad fempus Hircani ponfiflcis, declaravi iT), (

rihus Ihuto et (^assio, in curia viginti ({uafiKU' viil-

Quae de Caesare ac Pompeio, fuiu in laudem,

(Al) gessit. Quamplurima in Suctonio de Caesare, et de
tumin opprohriam dici possunt, Plufarciius acciira- amholiis .\ppiano, ot cicteris
in Uomana; Ilisforiie
tissimus scripfor in vitis eoruin, studiosissiine di- B scriptorihus, annotari possunf.

LIBER SEXi US.

Tractat de imperatoribus Romanis, a nativitate Christi, id est Octavio, usque ad
Trajanum; continet capiia tredecim.

C.\p. 1. Dc concnrdia ar/itnr piwccdcntimn
scqnenttnm.
Deinceps conahor regnorum ac rogum seriem»
et nomina simili ordine, quomodo ah incarnatione
Verhi usque ad tempora nostra cucurrerunt expli-
care. Lineam namque computatioiiis qua pr;esentis
sjecui cursum metimur, in gemiuas partiti suinus
partes; superiorem ejus partem ah exordio sa^culi
usqueadincarnationem Verhi porrigentes;suhferio-
rem afque posteriorem ah incarnatione Verhi de-
orsum ad nos usque extendimus. l^ost tempora
ct pentihus morte sopifaesf. Tunc Augustus, potituo
Aloxandria urhe opulentissima, Pomamtriumphans
ingressusesf.Quil)Uspatrafis,Parfhi inclytinoniinis
gloria territi, Romana signaquae Crasso inferfecto
dirupueranf, et nlfro reddiderunt, et ohsidihus datis
fffidusah eo suscipere meruerunt. Ad hunc quoque
Indi, Garamanfes, ^Efhiopes legatos cum donis
miserunt. Venit ad eum et Herodes rex Judeie de-
posito diademafe, et insigni])us regni sequesfrafis,
eo qiiod fuisset de amicis Anlonii. Venit, in^iiiam,
humili hahitu, sed regia menfe. ("umque corain iin-

consulummonarchaein Romanarepuhlicaimperium peialore lidem, quam .\ntonio servaveraf, elegan-

obtinueiunt, primo Julio Ca?sare corripiente impo- tissime perorasset, Csesar fidem et honitatem ad-
rium, repetilusqueest Homa3 mos uni parendi,anno iniraUis in homine : Snlve, inqult, et nnnc niarjis

ab Urhecondita sei)tingentesiino vigesimosecundo, nlcrc rcgnotuo, qnnniani non invidcnuis virlulilxis,

abexactisvero regibus quingentesimo ocfogesimo; scd dclectnmur. VA ha3c dicens, imposuit coronam
pro rege, imperatoie, vel sacratiore nomino post capiti ejus, ampliavitque regnum ejus dans ei Gad-

Augusto appellato. daram et Ilyponam, Sainariaai et Hoppen, Turrim

C.Kv. II. Ih' Oelnvinno sccnndo monnrclia cl d,- quoqiieStrafonis.Lxquihus IlerodesTurrim^iuoque
nativitatc CJiristi. j-v Strafonis aulicis aMlificiis venustavit, et Caesareani

Secundus Romanorummonarcha, interfecto Julio ju-'^!» appellari. Pacatis igitur omnihus per univer-
CiPsare.^JctavianusfOcfaviusJoxstifif. IlicIIIyricuiu ^i"» orbem rcgionihus : Exiit cdictnm a Cvsare

Pannoniam occupavif, Sicambros, et Arfures

et Aucjnslo, ut dcscribcrotur univcrsns orlus.hhec dc-
et
scriptio prima facta esl a pneside Syrise Cyrino.
Hispania.' populos superavit, et morihus informavit.
Norici, Dalmatie, Mocsi, Dosphorani,Thraces, Daci, Asccndit anlcm Joseph a Nazareth Galiloeio in Be-
Sarmatte, ducum ejus sunt superati virfute. Sed thlchcni Juda, co qnod esset dc familia David, ut

antequam regni monarchiam ohtinuisset ipse, Au- prolitcrctur etipsccum.Maria dcspousata sibiuxore

gustus Hispaniam, Anfonius

Italiam, et Galliam, et
vero AsiamPonfumquepossidebaf. Porro Antonius,
cum esset socer ejus, repudiala Augusti sorore,
Cleopafram /Egvpti reginam sihi copulavit, et Au-
gusto bellum indixit.Sedubi venfumestadprwlium,
Antoniusimperatorem sustinerenonvaIens,propria
manu se interfecif, Cleopatra vero admolis sibi ser-
pnvrjnante (Luc. ii). Anno igitur imperii Ocfaviani
Augusti quadragesimo secundo, regni Herodis tri-
gesiino primo. Olympiadis cenfesimi» nonagesims
terfite, cum per orhem terrarum firmissima pax
vigeret,JesusChristusFiliusDeiinBethlehem Judae
nascifur secundum fideles promissiones. In cujus
ortuangeliexsultantescecinerunt ;G7o;'ia/ne.vce7si5
241 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER SEXTUS. 242

Deo of in fern pcix Jioitiinihiif; boiiw voInnfiifis(Liic.u). A que argueret eum Joannes Hapfista. vinxit eum,
Magi quoque venorunt ab Oriente adorare eum, li usil({ue in carcerem, ac dcinuin fci-it eum decoliari

ofTerentes ei munera, auruin, Ihus et myrrhani iq)ud casfellum quod Macheronta dicitur. Porro,
(Miitfli. ii). Ilerodes aulein niala suspicione perter- eodem anno ({iio ciiijife ciiesus est sanctus Joannes
vitus, occidil omnes pueros, sporans infor ooa-fa- passus cst Dominus nostor Jcsus C.hristus, et resur-
neos r.hristum interlicere. Piieterea agol)atur fu- loxil tcitia die. .Mos autein erat Homanis antiqui-
iiestus Herodes suspicionc mala per multa tlagitia, tus uf provinciarum jndices, siquid novi in illisquas
et ne ignol)ilis videretur, copulavit sibi Mariannem regobant proviiiciis contigisset, senalui scripfo nun-
Ai-istoboli iiliam.Deinde copiilavit sibi novom mu- tiarcnt. Piliilus crgo scripsit cpistoliim adTiberium
lieres, scd inler omncs pollebat Mariannc excellen- dc his quic in Dominuin noslrum Jesuin C.hristum
tissimi gratia decoris, undc diligebat eam Herodes, perpeti'afa fucronf, significans ei quod ipse esset
nec ofTensain, volebat. Yerum in Mariannem scena veio Salviilor iniindi. Tunc Tilicrius cum siifTragio
adulterii coutexilur, quod Anfonio imaginem suam iiiiigni favorisrolulit cpisfoiamiid scnalumpostulans
destinassef, ut pulchrifudiiic sua perslricfam exci- ulC.hristus Deushabcrctur. PorrosenatusChristum
taret in se viri nonsobriam mentem: quod audiens indignans quod non sibi secundum mo-
Q rociisavit,
Herodes jussit cam intorlici. Sed non mullo post rem prius opistola delata fiiissot. Ab illa itaque die
secuta esl facti i^ocnilcnlia. Itaquc Marianne illi ctt^pit immufari laudatissimapriusCa.-saris inodestia
audiri et vidcri videbalur, cl iiitcidum consistere in pixinam contradictoris senalus. Interea apostoli-
cum illa cl confabulari. Addebantur illi stimuli ab Jerosolymis Matthiiim ordinavcrunt (Act. i), ac
aliis, qui ci a liliorum insidiis cavendumdenuntia- demum septem diaconos, quoruni ista sunt nomina :

bant, asscrenfes quod ultrices maforni exitii manus Stephanus, Philippus, Procorus, Nicanor, Timon
in euin armarent. Tandemigifur ad urbein Sebasten Parmona, et Nicolaus Antiochcnus {Act.\\\ Ab hoc
Ale.xander, et Aristobolus (sic enim vocati sunti oita ost hserosis Nicolaitarum. Per idem tempus
perducti, patris imperio slrangulafi sunt. P'ocit oc- Philippus descondens in Samariam prtedicavit ibi
cidictiam Anfipatrum filium suum Ilorodes. Dcni- verbuin Dei, ct crediderunt nuilti. Sed et Simon
que morbo infercutaneo depressus lecto decubuit Magus, qui caindem urbem magicis artibus demen-
et tandein niorfe pessima vitamfinivit. Successit taverat. biii^tizatus est. Cunque jicrvcnisscnt illuc
igiturHerodi Archclaus filius ejus, majestate qui- Pefius ct Joannes, et Simon videret per manus
dem ininor, sed vitiis non inferior. Florebant pcr coruin iinpositionem Spiritum sanctum dari cre-
idem tempus Rom;e Virgilius, Sallustius, Terenfius Q dentibus, obfuliteis pocuniam, postiilans ut sibi ista
Horatius,Livius,Horteiisias. Porro AugustusCassar potcslas concederetur, sed verbis Petri graviter
eral ad recipiendas amicitias parcus, sed ad reti- confiitatus abscessit. Circa hos denique dies Paulus
nendas constanfissimus. Fuit milis, gratus, civilis Apostolus eligitur, et Stephanus Jcrosolymis lapi-
aiiiini et lepidi, corpore tolo pulcher, sed oculis dalur, Jacobus .\Iphiei piilriar(dia constituilur.
et
niagis, Auxit Uomam cditiciis mulfis, illo glorians .\postoIi quoque, cum jam Judica verbum Dci repu-
dicto : Urbem iiiveni liitcritiuni; relinquo miirmo- lissef, singulas provincias adierunt. Petrus Cappa-
roitni. NoIi« niorbo obiit, et Tiberium suum privi- dociam et .\ntiochiain, Joannes Asiam , Paulus
guum sibi successorem reliquit. Grirciam, Andricas .\chaiain, Matthaeus.^Ethiopiam
C.Ai». IIi. l)o (Jlaiidio Tihcrio Ctesare. Philippus Scythiain, Simon et Judas Pcrsidem,
Hiiilholom;cus Indiam minorem, Thomas Indiam
C-Iaudius Tiberius ad imporium sul)limatus, im-
miijorem. Porro iiii, i[ui ad iidom convertebantur,
pcravit circifer viginli diios annos. Iste fantte mo-
discipuli, non Christiani vocabantur. Sed florentis-
primum, uf diccrct boni pastoris esse
destiaj fuit
sima apud .\iitiocliiain Ecclcsia congregatii, prima
pecus fondere, non degluborc. Apud hunc denique
c(E[)it credentes in Nhristum Christiiuios aiipellare.
rex Archelaus de insolcnfia accusatus Viennam
Galliivurbcm cxsiliorolcgiitusest, et ad minuendam
D Piicfcrea C.icsar. cuin jam suos et extianeos pariter
[uiniref, resolutis urbo Uoma militiie artibus,
in
regni Jiidaici potestatemfratres Archelai tetrarchiv;
sunt constilufi, Lysanias, Philippus, Herodes. Anno
.\rmcnia a Parthis, Mcesia aDacis, Pannonia a Sar-
niiitis, Gnllia a linitimis gentibus direptiw sunt.
aufem duodecimo Tiberii ('a'saris Pilatus, JudiCie
Dcmuiii voro iiisidiis Caii Caligulae exstinctus
[>riesescf>\i\efi'\gnui\\fi.Anno(jiip(/iiiiito(leciino Tibe-
ost.
riiCH-sarisprociirante Pontio Pihi to Jmloeam et prse-
C.M'. IV. Do Caio CaJir/iila.
Herodis regiones sibicommissasprocu-
dictisfiliis

rantibus, fncfnmcst vcrhiini Doinini supcr Joannom Tiadidit igilur C.aius Caligula impenitor croatus
Ziicliariic filiuin in (losorfn. F.f vcnit iii oinncin roijio- rcgiium Juda'ic.\giippie Hcrodi, filio .\ristob()li filii
ni'ui pncdicnns bnjilisiniini iii rcmissionem
Jordiinis, Hcrodis magiii ot Mariannes. Tradidit igiliir ill'
poccatoruiii (Liic. m).Eodem anno Dominus nostor C.aius Phi!ip|)i, Lysaniiv;, ef Hcrodis tctrarcharuiu
Jesus t'hrist«s cvangelicam docfrinam inchoavit, et tctrarchias, ct Herodem iuecslum una ctim Hcro-
duodccim iiposlolosclcgit. Dcindcclcgil scpluagiiila diiidc in His[>.inias adcrno damnavit exsilio. Filiain
duos discipulos. Herodes autem tetrarcha abstulit ([iioqueHerodiadis, quae indecoUationc sancti Joan-
fralri suo Philippo uxorem suam Herodiadem. Cum nis saltaverat, vivam terra deglutivit. Preeses etiam
243 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA.
Pihiliis non nMnansil iinpnnilus, soilnpiul Vicnn.-ini
fxsuliins propria inanii se inlerfecit. Ilac piielerea
tempeslate Matthieus EYan|,'eIium scripsit. Inleiea
C.ipsar profeetu.s quierere ho.sfem virihus otiosis,
(lermaniiim riallianiipie percurrens, IJellinum Hri-
liinnorum i-eyis fiiiuni in deditionem susoepit. Et
sic est Uoiuiun reversus. Uis quoque diehus Juchei
apud Alexandriam commota seditione, Cicde pro-
fligali, exponendarum querelarum ciuisa Philoneni
quemdam eloquentissimum ad('.;esarctn niittuiit.Sed
r,a?sar sprcvit cjus legationem. Denuuu veio jussit
templum quod erat Jerosolymis profanari, et se
ut Deum adorari. Ohscenitate denique morum suo-
rum omnihus odihilis factus, a prajtoriauis militi-
bus est oceisus.
Cap. V. De Chuiclio CHUcjuhc pntruo.
Claudiusitaque Tiherius, Caligulae patruus, impe-
ratorcreatus est. Hic in Dritanniam transvectus piu-
tem illius insulse indcditionem suscepit, ct Orcades
insulas Romano impcrioadjecit sicque
; Romam re-
versusfilio suoBritannicinomen imposuit. Hisdie-
hus misitprtefutus Hcrodcs rex manus ut aftlir/cret
quosdam deEcclcsiu; nccidit autcm Jacohum fralrcm
Joaunis ffladio, ctapprchendit Pctrum, et misit cum
in carccrem, ut produceret cum post Pasclia po-
pulo (Act. xii); sed non permisit hoc divina pro-
videntia.Herodcs denique cumspectacula in hono-
rem Csesaris celebraret, et a populo pro splendore
deauratarum vestium acclamaretur Deus et non
homo, in superbiam elatus ab angelo percussus est
et concepta inrirmitate mortuus est. Et successit ei
Agrippa filius ejus. Igitur primus alienigenarum
apud Judseos regnavit Herodes magnus. Post hunc
Archelaus filius ejus, et post hunc Ilerodes tetrarcha
frater Archehii.Post huncquoque Agrippa Ilerodes
filius Aristoboli,etnovissime Agrippa filius Agrippte
Herodis. Hic usque ad extrema templi excidia per-
duravit Romanis semper amicus, et ah illa Judfeo-
rum seditione tutissimus. Hoc quoque tempore Pe-
trus Romam adiit, et Marcus evangelium seripsit.
Verum Claudius Cyesar Britannicum filium suum
exsortem imperii fecit, et Neronem filiae suae Octo-
vianae maritum sibi successorcm reliquit.
Cap. VI. Do Ncrone.
Nero igitur Romanum consecutus imperium quin-
quennio valde molestus exstitit, et imperii sui anno
secundo Festum Judieae pr,Tefecit apudqiiem Paulus,
causa dicta, vinctus Romam dirigitur ct ihidem pcr
biennium in liberacustodiarclinetur.Inde postrcla-
xatus Hispanias adiit, sed inde Romam reversus
iterum tenetur et ligatur. Per idem quoque tempus
Festo Judajae procuratori successit Albinus, et AI-
bino, Florus. Florus autem isle, praesente Bernice
fBeronice] regis AgrippsB sorore, honorabiles viros
Judajos Jerosolymis in die solemni flagellis verbe-
ravit, et patihulis fixit. Quod non feicntes Judsei
contra Romanos rebellare cocperunt, ad quos do-
mandos mittilur a Cicsare Vcspasianus magister
militide cum Tito filio, Circa hos dies denique Si-
244
A mon Miigus populum Romanum itadcmcntarcctnpit
ut ante missis imaginihus suis iulorarctiir ut Deiis.
Scd cu:n Pctrus adolcscentcni propinquum Cicsaris
([uem Simon inagicis artihus suscilarc ikiii \iilcl);it
in nomine Jesu Christi suscilasset, confusus Siniuii
offcnsumsc dixit a Ciilihcis, rclictuiumquescurlicm
miiiiilur, ct dicm quo supcrnis sedihus invchcicliir
pollicetur. (Jum volaret, orante Petro, corruil, ct
confraclus morttius cst. Sed Nero Cicsar super luoc
indigniitus Jussit comprehcndi Petrum, cumqiic fle-
lihus fidclium viclus, urbem sc cgrcssurum iuomi-
sisset Petrus, vidit occurentem sibi Christum Do-
minum,etcumadorans ait Domine, rpio vadis ?Ova
:
Dominus, Vcnin, imjiiit, Unmam itcrum crucifigi.
r» Intcllexit igitur Pclrus hoc dictum de piissione sua,
et revcrsus et tcntus crucifixus est. Paulusquoque
apostolus capite Cijecus csl. C;cterum tempore Nero-
ne Evangclium a Luca scrihilur, ct Jacobus jiatri-
archa Jerosolymis pcrtica fullonis excerehratur.
Porro Ca^sar Nero hostis juslili;p, primus persecu-
tionem in Chrislianos excitavit. Matrem quoque
suam, sorrorem, uxorem et oinnes propinquos suos
l)ene interimit. Occidit poetam Luciinum, et Sene-
cam pra'ccptorem suum. Sed cum h;cc et mulla
;iliamala faceret, Galha in Hispania imperator est
creatus, Nero autem df>sertus ab omnibus ab Urbe
fugit, et seipsum interfecit. Per idem tempus flo-
ruerunt Romae poeta; Lucanus, Ovidius, Satirici
Juvenalis et Persius, et Seneca tragieus, et alter
C philosophus, Musonius, atque Plutarchus.
Cap. VII. fJe Galha Cor>sare.
Calba post mortem Neronis Romam veniens im-
peravit mensihus scx, et diebus totidem et adopta-
vit sibi Pisonem adolescentem, sed hos ambos
Otho in medio foro interfecit et imperium invasit.
Cap. VIII. De nthone.
Otho itaque imperavit mensibus tribus, contra
quem Vitellius Lucio Vitellio tortio consule natus,
dimicavit. SedOtho, se suosque vinci inprtclio vi-
dens, seipsum interfecit.
Cap. IX. Dc Vitcllio.
Vitellius igiturimperiumadeptus imperavit men-
sibus octo. Interea Vespasianus jirovinciam Judiiic.e
gentis debelliibat. Convalescente it;iquc in excrcitii
D rumore civilium hellorum de nece Galh;p et Othonis
et imperio Vitelii, quipostalios quasi f<TCx recederat
duces Vespasianum quasina-
viri veteris militi;e et
turum ad consulendum et ad prailiandum validum,
invitumimperatoremcreant.Tunc Vcsj)iisianus cum
Tito filio suo Judaea egressus Alexandriam ingredi
festinavit. Sciel)at namque illic esse maximasvires
rcipublicae, uhi compositis rebus crgn se prospere
.\nliochiam est reversus. Indeque Muliano ducead
Itnliam praimisso, ipse pcr Cappadociain et Phry-
giain iler direxit. Vitellius itaque sinistro excitiilus
nuntioCecinnae duci cxcrcitus sui summampericuli
committit. Porro Cecinna Roma progressus, ut va-
lioam manuin adventare cognovit,convocatis centu-
rionibus suadet desisterebelloeo quod gloriaimpe-
245 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER SEXTUS. 246

riitoris ])i-;«'poii(1nraret. Sed dum Ccciima moras A- mirahilis fames. Itaqiie ,jam in occultis mandebant in-
iiivertit, dux paitis advers;e Antonius noniine ci cocta cihari;i, miscrahilis esca, lacryrnabilis cibus,
oecurrit, et conserto praelio eum superavit. Quod ubi parentes iiliis, filiique parentibus de ipsis faucibus
Vitellius compcrit, piiiimin molitus e.st imperium cibum eruerant. Sed quid opus etiam pondus hujus
fleponerc, scd postea aniniatus a quihusdam Sal)i- fauiis cxplicare ? Cum ilji gestum sit facimus, quale

iiiun Vcsiiasiani fralrcm niliil inaii suspicantcm in- nec a[)ud (jifecos, nec apud Barbaros ullus accepit
lcif(!cit. i^ostdiem alterum adest Anlonius, occur- auditus. Manebat in civitate mulier qusedam infelix,
litur cx advcrso, trinoijue circa urliem congressu qu?e infantem suum necavit, assavit et comedit. Sed
lial)ito, lusi et c;csi sunt Vitelliani. Deiicicnti})us (lum assarefur nidor incensi ad principes seditionis
ita([iic \'itellianis , Vitellius in cellulain quamdam [lervcnit, qucm fame cogente sccuti, liospitium mu-
s(> inlrtisit, indcquc turiiilcr protractus ad forum lieris ingressi sunt. Compertum est itaque quod fac-

(liicilur, ct occiditur ct dcmiiiu in 'rilicrim lr;ictus, luiii fucr;it. Ile[)lcvit contiuuo totam urbem tanti

cominuni c;iiuit seimltiira. scelcris nef;is, et uimsquisque aiile oculos positiim

C.Ai'. X. Df \'csnnsi;iiio cl Liaslnicliuuc tlcroaolv- [);iri'icidalis convivii cibuin perhorrescehat. Sed et
inoruin. [)lcri([ue horrore perterriti, ad hosfem confugerunt,
\'csp;isianus iijitur ;ul iiupcriuin sii))liinatus ;inno '-'
Quo comperto, (^lsesar exsecratus infelicis terrre con-
liicai nationis I)ominic;c septu;iycsiino primo, iuipe- tagiuin, manusque elevans ad ctelum, talia protesta-
r;ivit annis novem, mensihus undeium, diebus vi- batur: Ad helluin qnidein, ocomiiiilitones, vcnimus,
\'Mii\. Inlerea cum apud Judtvos corrupta essent jura scd adversiis /lominos belhiis crudcliores dccorta-
lcgis, el violata relig-io, dcseruit eos divina Provi- iniis. Fcno dHirjniii fctiis siios, quos etiam in fame

dcnli;i, ct non solum urgehant l^omani, sed et ipsi niitriuiit. Hac est ultra oniiiem acerbitatem, iit mem-
iutcr sc domesticis seditionilms lalioi^nhant. Omnis lirn qiicc (fcnuit mater devoret. Ab hoc conlaifio me
scilitionis erant duo principes, quorum unus erat tihi miinilus alisolvo, qiioecunqiw in coelo polestas es.
(|uid;im Jo;innes, vir levis, populi lucs, doli calli- Scis ciiim quod paccm fvequenter ohtuli. infelix
ilus, fallendi artifex, qui fallaciam virtulem pularet, qua
civitas, in ministerium est!
talis officiua taleque
i'lci^;inlia3 ducerct charissimos circumvenire. Alter Operiant cam ruince suoe,et ahscondant hiijns mundi
ciat Simon, non dispar crudclihite, quamvis infe- contagium, ne sol videat, et ne slcllarum spcctct glo-
lior opiiiii ([iiantilale. Porro Titus exsccutor trium- hiis, aii,maculentur aurarum spiracula. Thyestoeas
plii paterni cum valida manu ah .Mexandria ad oh- dapes fahulam putahamus, flagitium videmus. cer-
sidioncin Jerosolymorum est rcversus. Ohsedit eam ^ niiitus veritatem tragcediis atrociorem. Malurisigi-
i^'ilur die solemni Paschie, quo fre([ucns eo turha tur hellum conficiamus, et exeamus tcrram cxsecra-
Judteorum convenerat justo Dei judicio, ut qui in hilem et porniciosam. Et his dictis admovere muro
die PaschjB Salvatorem nostrum interemerant, in arietes jubet. Evolufo igitur biennio postquam ob-
i|)so vclut in uno carcere conclusi, feralis poenpe sessa est civifas,vicfor Titus machinis ef aliis belli-
cxitium, c[uod mcrehantur, exciperent. Denique co- cis instrumentis muros ejus irrupit, non tamen sine
hortati sunt factionum vivi conspirantibus studiis suorumsanguine. Ruptomuro, solifo terribilior in-
[);itii;im defcndere. Joannes in castro cui nomen crepuit sonitustuboe. Titus audito fragore muri, et
Antoni;i [iricliahaiur. Sinioii ad Joannis sc|)ulcrum clangorctuhaiexercituinsuumjuhct adarmaconcur-
viccm tuciuhe urhis suscepit. Judieis itaque aud;i- rcre Etjainhostesirruerant, jam cuncfaturliaverant,
riam des[)Cratio daliat Pemanis glorioe cupiditas
; fiunt vulnera super vulnera,gladius obtunditurferri
virlulciu ;iildcl);il. Titus nionch;it millitem consilio rigore.Cerneres sanguine tanquam fluvio inundari
puLriiare, ct eam solam dicchat viiiutcm cui comcs lcrram: uliique strages, ubique luctus, ubique peri-
cssct providcntia. Caisi sunt it;ique multi morlalcs. culum, uhique clamor, ubique desperatio. Verum
Arietihus autom «{u;\lienlil)us, paulatim cadehat mu- nocte superveniente uter([ue requievit exercitus.
lus, cl solula [Kirlc [)iiin;i murorum Jud;«n ad mu- D M;me facto prrecepit Cix;sar januas templi argento
riiin sccundum concesserunt. Fugicntihusorgo Ju- operlas succendi.VoIehat autem Tifus templum rc-
dans, Ilomani introicrunt ct inurum cxleriorem scrvare, scd cum principes dicerenf radiccs rebel-
dirucrunl. Erat civitas [ilcna horroris. Llhique lu- lionis funditus evertendas, quidani de Romanis ad-
clus, ul)i([ue p;ivor, cl;unor mulicrum, cjulatus se- inovit ignem portre templi, quae vocabatur Speciosa,
iium, moiienlium gcmitus, viventium dcs[)ei'atio. ct Iiquef;ictus auri rigorhgnum nudavit, ac deinde
l)cni([ue ('.a's;ir admovcre arietem ad murum secun- furor ignis ingrediens in peiietrabilia templi sese
d 11111 Jul)Cl.T;indcmqucviinsistentisC'<;esarissolulus [)roii[)uif. Flamma janidcpasccl)al templi conclavia,
esl iiiurussccundus. Pnus nmrussupereraf, hic est el accurrit Tilus cupiens cvijusmodi nedes essent
terlius, cum jam Titus tem^ierarc militcm juhet inspicerc,cujusgratiamofuspi;vcellenfioreni fuisse
suadet Judicisneseinccndiisurhisinvolvcrent qu;o ;
o[)Ciihus templorum suorum falcbatur, cl quia lam
jam armis lcnerclur, se veniam pnrstiturum, si honcsluin non iiisi summi Dei domicilium ciederc-
modo vcl sihi vcl patrite consulerent. Igitur triduo fur. Mirabalursaxorummagnitudinem, mefallinifo-
ex[)Iclo, ([uia nihil a Jiuhcis pacilicum alTcrchatur, rcm, venusiatem opcris, gratiam pulchriludinis. In-
Titus moenia aggreditur. Intcrca clausis infuderat sc fcrca unus ex saccrdofibus scsc dcdit, et qua^lani
247 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 248

vasalucernasfliias,mpnsas,ci'ateriis,phialasaureas A Gap. Xll. Df Doiiiiliniin.

et peripetasinata tenipli. Piiinesfinoque custos jjazo- l)omitianus,Tilifralerjiinior, imperavil annis([uin
phylaeii coniprehensus, oslenriil saeenloluni puri)u- dcciin, elincnsil)Ussex.lst(H'allos(d Germanosdevi-
rani niultani, eoccuin, et cinnainomuni, etthymia- cil, et lloina' miilla icdilicia coiislriixif. Ipse icdidcii-
mala, et aromata, et vas;i , el vesteni sacralam vit templirii l*aiilli(^i)n, (luod iiuiic iu lioiiMrcin diu-

summi iiontilicis. l)eni({ueJoannes Tito se Iradidil, niuin suncforumestconsecriitum. Domilianusaulciii

et Simon a Hufo Terenlio comprehensus, Tito est iilrox factus inullos illustres viros occidil, nuillos iii

priesentatus. (.oncremata est ij^ilur civitas,etmurns exsiliiiin iiiisil. Inlerquos

Joanncin aiioslolirn in
cl
ad solum usque dejectus. Denique Vespasiamus et Rathmos insuliim relegavit exsilio. Poiro Doiiiiliiini
Tilus magnificum de Judfeis reportantestriuinplium teinporilius Gleinens p;ipa in Galliam viros ad pric-
l{oman ingressi sunt, et conlinuo in toto Hoinano- diciindum destinavit L uydunensilnis Pholinum,
:

rum regno pacem pronuntiavei'unt. Itaiiue Vcspa- Xiiilionic l'iiuluin, Turonis (iialianuni, Genoniiinis
sianum respublica Romana fato quodam ne penitus Jiilianum.^eruin Domitianus ouin crudeliter j^opu-
rueret assecuta est. Veium anno vitjc suie scptua- liiin in uilie Flaviaruin, exercitum foris hostes
gesimo seriis joca, quil)us deleclabatur, admiscens D caederenl, a sen;ifu inteifectiis esl, corpusque ejus
intei-iit. Namcum ventris eluvie fessus suirexisset caruil sepultuia.
Slantem, ait, imperatorem excedere terris decet. Gap. XUI. Dc .Xcrvii.
Sicque exanimatus est, cui successit Titus lilius Nerva ad imperium subliiniilus ])rimo edicto suo
ejus. cunctos exules revocavil, (iiios Doinitianus exsilio
Gah. XI. I)e Tito Xcsjjuaiuni iilio. dainnaverat. Unde el Jieatus Joannes PJphesuin
Titus ad imperium sumptus inperavit annis duo- rediil. Porro per Asiam pullulaverunt hsBreses nml-
bus. llic fuit omni ij^enere virtulum mirabilis, el Ivn Gerinthi, et Ebionis, et aliorum qui negant Chris-
morum imperialium floribus adornalus. Qui in lan- tum in carne venisse. Quos apostolus Antichristos
tum facundissinuis fuif, ut causas Latino poemale vocat. Igitur contraeorumpravitulempraifatusapos-
peroraret, tragoedias Grsece componeret. Verum as- tolus rogalumuitorum scripsit Evangelium. Deni-
sumptse dominationis decurso biennio cuin ingenli Nerva Gtesar reipublicse multumconsuluit, diim
(^ue
suorum luctu apud Sabinos exanimatus est febie. Trajanum virum slrenuum sibi in tiliuin adoptavit.

LIBER SEPTIMUS
Tractat de imperatoribus a Trajano usque ad Constantinum Magnuin ; continet capitula
viginti tria.

Dc Trajano Cvsare.
Gap. 1. ctor, fictorqueex8ere,atquefacetus,idestacerrimus
C ad provocandum, respondendum ma-
Trajanus genere Hispanus, apud Agrippi
igitur, et serio, joco,

nam urbem insignia imperii suscepit. Moxque Ger- ledictis. Hic edoctus per (Juadratum et Aristidem
maniam, et trans Danubium genlesmultas supeiavil, sciipsit epistoliunlul Minulium proconsulem Asia3

etnationes trans Tigrim et Euphratem in provincias nemini licere (Jlhristianum sine criminis objectione
redegit, et usque ad Jndiae fmes post Alexandiuin etprobalionedamnare. Judaeos denique,provinciam
Magnum accessit. Erat ei doini sanctitas, et iii Paleslinani (iiiondainsuam depopulantes, ultimaciu-
armis fortitudo. Hujus temporibus Joannes apo- deperdoinuit, elJerosolyinaniretediiicavit,et ^liam
stolus requievit. Ejusque temporibus ebulliente per- de suo nomine appellavit. G-ujus opera factum est ut
secutione, Clemens papa in mare prsecipitatus est, loca sancta Dominicse passionis, et lesurrectionis
Simon Cleopha> crucifixus, Ignatius bestiis
filius quodain extra urbein jacentia, niiiic urbis muro sep-
Iraditus et papa Alexander martyrio coronatus. Ve- tentrionali ciicumdentur. Dcnique prtecepit ne quis
rum Plinius secundus orator et historiographus,
,
Judfeus eam intraret, Ghristianis lantum urbe per-
confessionem Christi et
scripsit imperatori, prseter missa. Floruil per idem tcinpus A^iuila orator, et

honesta conventicula, Ghristianos nihil contrarium Aquila intei-])res.

j^
Romanis legibus facere moxque Dei nutu Gfesar
,
(^AP. 111. Df Auhiiiio I'i(i.

temperavit edictum. Hic Csesar Trajanus denique Antonius Pius proinde, ub Adriano iidoptatus in

apud Seleuciam, Isauriae urbem, profluvio venti-is filium, imperium est adeptus. llunc Justinus philo-

exstinctus est. sophus benignum erga Ghrisfianos reddidit. Porro

Cap. II. De yEIio Aclriano. Antonius ita li^anquillus exslitit, ut merito Pius sit
JEMus Adrianus, imperium adeptus, imperavit appellatus. Erat aulem carens gloriatione et osten-

annis viginti uno. Hic erat musicus, geometra pi- tatione. Ad hunc Indi, Hactriani et Hircani legatos
249 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER SEPTIMUS. 250

miserunt ,
juslilia comporla.
lanli inipei-atoris A apud Kboracum obiit, et roliquit nassianum lilios

Decossit auleni annoimperii sui vijj;-esimo secundo. el (ielam. Floruit his temporihus Syinmachus in-
FJDrucrunl pcr idein tempus Galcnus insignis nie- terpres.
(licus, et Justinus inartyr, etJuslinus plulosophns. Cai'. IX. De Anrelio Antonino Bassiaiio.
C.vi*. IX />/• Mnrco Anrolio ct Aurclio Coininodo. Aurelius Antoninus Bassianus, Severi filius, im-
Marcus Aurelius Antonius impcrium consecutus, periuni adcplus, imiieravit annis se[)lcm hic fuit :

impcravit annis noNCindecim, mensihiis unih'cim. lihidiiic iiilcinpcranlior [lalrc , ([iii ('diam novereani
Ascivitaulem ad imperii parlem Aurelium (^om- suam diixil iixorcni. His temporibus Syininachus
inodum propin([uuin suum. lli amlio de I^arthis ha'rcticus pricdicahal Christum ex Josepli scmine
Iriuuipliavcrunl. Ilac praderca tcmpeslate (juarla esse nfitum et Icgem Judaico ritu custodiendam.
p(M'scculio iii ( ".IirisliaUDs dislillavil. \'crum pcrse- Ca3sar denique Aureliiis Antoninus Passianus contra
culioneni lucs maj^na esl secuta, quee inultas pro- Piirlhos egressiisapud Edissam occisusest , cui suc-
vincias vastavit, inaxime Ilaliam. Ab armis denique ccssil nullii voliinltitc scnalus Miicer Macrinus, [lii-

nulla us([uain pcr omneni Orienlem

([uics, sed latii pr;cfeclus.
Illyricum, Italiam, (lalliam, hella fervelianl. Sed Cap. X. iJi' Miirro Mnrrino.
Aurelius •~',oinniodus diiin cum fiiitre veheretur in
B Maccr igilur Macriims [lost Antoniiiiii invasil iin-
vchiculo, inorho, ([uein flrieci apoplexian vocanl , periiim, sed emenso anno inlerfectus esl.
sullbcatus est. Marcus aulein Anlonius novis condi- C,\\\ XI. L)e Marco Aurclio Anlonino.
tionihus severiores leges temperavit. Ilis denique Mtircus igitur .\uroIius AntoninusCiabalus im])erio
(li(d)us Mai comani , (Jiiali , Vandali , Sarmahc , et potiliis iiuliam siii ,
iiisi obscocniliitis mcmoriam
oiniics [lene (lermania^ populi Quadoru:n linihus dercli([uit. Ilic tumullu militari Honuo exorfo cum
exercituin Homanumcircuinvallaveriint. C/oarctalus miitre inferfectus esf.
igitur Romanus exercilus siti et hostis periculo in Cai'. XII. Dc .{lcxnndro .MiiinniCii.
[ireces effusus, ad invocalionciu iiominis r.hrisli .Mexandcr .Miimnieas, senatuset miiifiiin volunfiite
lanliim inde pluvia^ obtinuil, ut larg-issime reiice- imperium adeptus, in Persas expeditione commofa,
rctiir. Harliari vero fuhninum ictibus [icrtcrriti, in Xorxem corum regem vicfoi- op[ircssit.Cujiis mafer
fut^'am veisi sunt. Floruerunt per idem tem^nis Mainmea Chrisliana Originem iuidirc ciiiiivil. His
Ilegesippus iiistoriographus, et Theodotion intcr- quoque temporibus Tiburtius et Valcriiinus cuiii
[ires. Praderea imperator in Pannonia constitutus Caecilia virgine Roniie martyrizati sunt. Porro Ale-
obiit, cuisuccessitLucius AureliusCommodustilius xander apud Magunfiacum aMaxinio tilio interfec-
p
ejus. tus est.
C.M*. \ , Di' L. Aiirclio Coinnioilo. Cap. XIII. T)c Ma.xinio Julio.
Au)'elius Coinmodus imperavit annie tredecim. Miiximus Jiilius,qiii otMaximinus, imperiuniasse
Ilic Iuxuri;e deditus occidit plurinios scnatorum. cufus, propter Mammeam
Christianam .\Iexandri-
et
Inqieratoris flagitia urliis pixna sul)secuta est. familiam, persecutionem in sacerdotes ct clericos
Nam Capitoliuin fulmine ictum est, quod Pomanam excitavit. Anno autem imperii sni tertio a Pupeieno
bibliothecain concremavit. His diebus facla cst tyranno .\((nileia) intei*fectus est. Pupeienus quoque
([lucslio de Vaschate, nt de cclebralo concilio a[nid ciiin imperiiim cum Ralhino fratro suo usurparet,
statutum
<'.a'saream Pahcstina^ fuit ut in die I)o- ambo in |)iiliifio cicsi sunt.
minico celehretur. Porro Commodus cunctis in- XIV. Dc Gordiano.
C.Ai'.

coiiiiiioihis, in doiiio Vestali slrangulatus interiit. Cordiiinus , Homanuin sublimafus in rcgnum,

Cac. VI I)c /Elio Pertiinicc. |)ost([uam adversus Parthos fcliciter dimicassct
/Fdius Peilinax a senalu imperalor crcatus, im- suorum fraude supcr Eiq^hriiteui interfectus est.
lieravit mensibus sex ,
quibus vix expletis, Juliani Floruit hac tempcstate .Vfricanus vir infcr eccle-
jurisperiti scclcre in [lalatio interfectus est. D siasticos scriptores nominalissimiis , Porphyrius
C.\i>. VII. !)c xJnliaiio. auoque [ihisosophus.
Jiilianus imperavil mcnsibus scplcm. Is apud ("-AP. XV. Dc Pliilijipo ijiii cl M. Jiilins cl cjiis lilin.

[lonlcm Milviuin civili bello exstinctus cst. Ilis Phili[)|;us qui ef Marcus Julins dicilur ii[)[)cllafus,
leinporilnis .'vfiicaiiiis historiographiis floriiil. iiii[)(M!ilor constitutus, iiniio iib IiuMrnatione f)o-
Cai». VI 11. I)c Sevcro Cwsarc. mini(luccnlesiinofrigcsiinos'pfimo imperavif annis
Severus igilur iiuperator creatus, natura sa'vus, se[)fein. Hic Phili[)|)Uin niiumsuum sui consortom
iiuiltis pra liis lacc.-silus, forlissime quideni, scd la- fecil imiicrii, ot priinus impcraforum Romauoiuiu
lioriosissimc rein|)iiidicaiii rcxit. llic Phesccninuni, exslilil Christianus. Verumambo imperatores fraii-
qui in yKgy[)io ct .Vsia .id tyrannidem as[)iriiverat, dc Dccii ciicumvenfi sunt et occisi.
intcrfecil. Juda>os cl Saniaritas coercuit. Parllios Cap. XVI. De Dccio.
et Arabes superavil, cl Claudium Alliinum, ([iii se Dccius, Hoinanuinpostquam invasil imperiuin, ad
in Callia (^.a'sarem feceiaf, occidit : el insulam Ori- prosequondos Christianos, uniis post Neronem fe
laniiiam magnis [)radiis rccepit. Vcrum hic ([uin- Donique non possumus evol-
ralia disporsif odicfa.
hun perscculioncm in Christianos excitavit. Porro vcic ([uanfa^ mulfifudincs liac [icrsoculiono furcult)
251 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 252

c.onsnmpfte sunt. Hao pnulerea tempestate Novjitus A hicrolicus iiKligiiii dc Clnislo sciilicns lu-ifMJiciibiit
haerosim condidil, qui dicel)iit liipsoi-um in i^eise- ouiu hoiniiiem comiiiuiiis iiiiluri«M"iiissc, et de terra
cutione fViitnnn pfpiiilciitiiim non suspifiendiiiii. inilium sumiisisse. Vcriiui Ghuidio inipcraloro de-
Pon-o Decius, non lotisduol^us annisexplctis, ciiiii funcfo, Quiulilius fViilcr cjus ab exercitu est olec-
suo in medio baitiaioium interfV'clus cst.
fiiio
tus, cl in solio subliniiilus, seil sejitimo die i:nperii
C.\v. Wll. Dc Cl,t!!o Ifostiliiinn, ci \'o!usi;niu filio sui inlerfeolus occiibiiil.
i\/iis, cl .I\iiiili;nio I yniuno.
C.\i'. XX. De Aui-clio, scu Aurcliiniu, cl Tix-ilo, ct
Gallus riostiliamis ciim Volusiiino fiiio sikj inii>e- Fioriano iniiicnilurihns.
riuin adepliis, cum floicrcf in inilio, sanelos viros,
Aurelius, vir industriie cxjierienlissimus
milit;r.-is
qui pro piice rcgiii ejus supplical)iint, porsciiui v(f-
imi)orium adeptus, (Jolhoriim genfom diris jirieliis
pit. Sed exorta pcrscoiiliono, cxorla cslcliiim ullio
pronigiivil,dilii)neinque Homanam anliquistorminis
violati nomiiiis (".lirisliaiii.Xiuii iiiilia lciic provinciii slabiiivil, ot Syriiim lotain et r(M'Ci)taiu sibi vindioa-
Homana, nulia civitiis, iiuliii doniiis fuil, (jmc pes- vit. His diobiis iiiiinl .Viiliorhiiiiii fclcbrc csf conci-
tilenfiii eviicuata non sit. Hiic igifur soiii pcrnicic lium aggregatuin, in (jiio pra;fatus Pauius convictus
insigncsdallus ef Volusiiinus dum conlra .Eniilia- damnatus
cf est. Verum cum exire de doino Ecole-
nuin novis rcliiis sludentom civile bellum moliuii- t> siio nollet, inforp(>II;ilus osl
.\ui-cli;uius, (lui cum vi
tur, oceisi sunt. yKiniiianus quoque teitio mense imblica i)r,i'cci)il ox])clli. .\oiiilum ciiiiii cral Aure-
invasa? tyrannidis exsfinctus est. Porro circii lios lianuspravisdeiiravatus consiliis, quibus processu
dies Oriyines dcfunctus est. tcmporis bonum proposifum niutavif. Sed cum pio-
C.\p. XVHI. De \alerinno, cl (ialicno. rum sanguiuem iiupiissimus fiiiidcrel Aurelianus
Valerianus al) exeroitu in Hlietia imperaf or creatus inler Constanlinopolim et Ileraoliam divinitus est
est. AssumpsitautemGiilienum quemilam nomino ia exslinotus. Quo defunclo Taeitus
imjieravit mensi-
eonsortem imj^crii. Porro Valerianus ila prinuim bus sex. Et hoo Ponto interfcofo, P'loiianus Ho-
in
sanotos Dei venerabatur, utdomusojus Uei esse Ec- manum adeptus est impcriuin. Qui et ipse iniperii
clesia crederetur. Sed depravatus postmodum per sui tertio mense apud Tarsum est occisus.
quemdam magum, fidcm Chi^istinianorumdeteslari C.\p. XXI. DcI>ro!jo.
coepif.Octiivus deniqiie a Nerone, adij^M pcr tormenta Piobus, deniqiic, sorlilus imporium.Giiliiiis jam-
GhristianosadidoioIafriamjussit.Verum persecutio- dudum a barbaris ocoujiatas, per multa bella tan-
nishujusnon est impunitategavisus.Nampostquam dem deletis hostibus liberavit. Egitduo civilia bella
Ghristianos interfioi jussit, subifo solutie barbarse unum in oriente, quo Saturnum lyrannum oppressit
gentes laxatis habenis fines Homanorumingrediun- e ct alfcrum quo Proculum et Honosum ajuid Agrip-
tur. GriBcia etMaoedonia, Pontus et Asia Gotho- pinain coloniam interfeoit. llao prseferea tempestale
rum invasione perduntur.Gerniani Ravennam usque quidam Manes, genere Perses, acer ingenio, vit;i
perveniunt. AlemanniGallias ingrediunfur.Quadi et et moribus barbarus, Paraclitum se nominabiif. .\b
Sarmatae Pannoniam depopulanfur. Parthi Mesopo- hoc ditTusa est hieresis Maniohioorum. Hic assere-
tamiam auferunt. Posthumius in Gallia tyriuinidcm bat duo esse prinoipia, unum boni, et alfeiummali
invasit, quam deoem annos tenuit. Sedpostea suo- Porro Probus imperator apud Sarminm militari tu-
rum seditione militum peremptus est. Ad extremum inultu necatus est.
vero Valerianus a rege Porsarum Siipore Oiiptus, C.\p. XXII. De Ciiro Ncirljonensi, ct Xuiueriano.
donec vixit, hancinfamis afficii pajnam tulif, ut ae- Carus Narbonensis potitus imperio, oum filios
clivis hunii, non manu, sed dorso regem aseensu- suos duos oonsortes regni fecissel, ad bellum Par-
rum in equum altollerct. .Vt Galienus, fam (d;iro Dei thicum profectus, in castris fulmine ictus interiit.
judicio territus. solus rerum summam asseculus Numerianus vero, qui cum patre profectus fuerat,
lenius ageie ocepif, et paoem Eeclesiis condonavit. inde rediens Apri sooeri sui frnude necatus esf.
StatiuHiue iia Dei in misericordiam versa est: et XXIH. Dc
]j Cap. Dioclcliinio M.-ixiniicnio inipcra-
.'
(

/Emilianus tyrannus, cum apud Maguntiacum res torihm.

novas molirelur, oocisus ost et Marius, qui in ; Diocleliiinus igilur iib excr("itu imperiitor clcctus
Galliis Posthumi post morlem imperium inviiseraf, Numeriano percmplo,anno lucarnationis Dominica;
interfectus est: et Victorinus, Ciesar a Gallis crea- ducentesimo sopfuagesimo sexto, imperavit annis
tus, oppressus est. In Oriente ({uoque per Odena- ferme viginti. Hic imperafor facfus Aprum Nume-
tum vioti Persie. et defensii Syria, et recepta etiam riani interfccforcm miiini sua interfeoit, elCiiriimm
Mesopotiwwia. Deniqiie Galienus im])eiator Claudio Numeriani fiiitrem apud Dalmatiam occidit. Ilis die-
succedcnte defunotus cst. bus Amandus et Eliandus in Gallia, collecta rusti-
C.\p. XIX.
Claudio et Quinlilio.
I)o corum manu, perniciosos tumultus excitaverunf.
Cliiudius, vir slrenuus et moribus probus. impe- Fnde Dioolcfianus ^laximianum Ilerculeum Csesa-
rator crcatus, Gotlios, jam ])cr!innos quindecimlliy- rem elegit, et in Galliam dcstiniivit, qui facile rusti-
ricum Macedoniam(jue vastanles, magna strage co- cam manum virtule milifari compescuit sed in ipso ;

ercuit. Unde illi in ouria clypeusaureuss, elstatua itinore Thebsea legio Ileduno loco Galliio a Ganno
fiimuleqnestrisereotaest.IIis diobusPauIus quidam sub prfpfato Maximiano pro Christo libenfer occu-
253 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER OCTAVUS. 254

hnit. Anno antem (lecimo nono iinperii Diocleliani, A. exegit Maxiiniano, ut simul imperium dcponerent,
dum prospeiis incrementi.s Kcclesia Dei per univer- acjunioribussul)sttiutis, ipsi in privatohai)ituconse-
sum orbem dilatarclur et eresceret, subito persecu- nescerent. Itaque sul) unadie Diocletianus apud N'i-

lionis tuilx) increptiit. Et hocc persecutio eousque comediam, Maximianus apud Mediolanum purpu-
flagravit, ut eliam Oceani linil)um tiansiret, et semel ram deposuerunl. Tunc Galerins Maxiinianus, et
ca'pla rabies usijue ad septimum Conslanlini Maj^'ni Gonstautius Augusli, in duas procuraliones, Orien-
annum fervere non cessavit. Hac praeterea tempe- tis scilicet et Occidentis, Homanum imperium primi
slate octodccim niiliia mailyrum passi sunt intra diviserunt, etGaleriusMaximianus Illiricum, Asiam
Hoinan. Sed dum ista gerunlur, graves per omncs et Oricntein. Gonstantius vero Galliam Hispaniam-
lines Uoinani imperii rebellionum fragores concre- ({ue possidebat.Maximianus aulem gravissimam
puerunt : (iarausio rebellanle in Britannia, et Achil- persecutioneminChristianos excitavit. At Canstan-
leo in yKgypto, cuin et Quinquagentiani Africain tius mitius se agebat, et cultores Christi venerationi
infestarent, et iNarseus rex ['ersarum Orientem habebat. I'nde Dei gratia maluia pra'dicl(ji'um sub-
bcllo premeret.Quo periculo motus Diocletianus secuta cst perditio lyrannoruin. Nain Herculeus Ma-
Maximianum Herculeum ex Ca^sai^e fecit Augus- g ximianns impcrium, quod abjecerat, iterum arripere
tiim Ounstantium vero, et Maximianum Galerium
; volens, a Conslantino nondum imperatore Massiiiai
Oiesares elegit. Porro C-arrausius fraude Alecti exlinclus est. Galerius autem Auguslus Severum
socii sui est occisus. Alectus per Asclepiadotum Ga'sarem ad Italiain cum exercitu misit. Ubi cuin
pra^fectum est oppressus. Alemanni quoqne, qui et Urbeinpossideret, militum suorum scelere desertus
ipsi rebellaverunt, per Gonstantium Goesarem sunt ct proditus, Ravennye exstinctus est. Diocletianus
devicti. Et O^iinqni^gentiani per Maximianum Au- quoque, sicul jam dictuni est, regia dignitate depo-
gusfum sunt edomiti. Diocletianus apud Alexan- sita, Salona} defunctus est. Constantius denique stre-

driam inlerfecit Achilleum. Maximianus Galeiius nuissimus imi^erator Eboraci deficiens, anno impe-
bino cum Narseo congressu habito, tertius victus rii sui decimo quinto, ordinavit Licinium Csesarem

aufugit sed iterum in hostem revcrsus magnis eum Hispaniarum,etGonstantinumfiliumsuumC8esarem

viribus superavit. Deniquc Diocletianus ab invito Galliarum.

OIBER OGTAVUS
Tractat de iniperatoribus a Constatino Magno iisque ad Zeuonem ; continet capitula XIV

Gai'. I. I)o Constantiiin inqniini Mnijnn. '-'

cendit, et continuosubsedere naves, et ipse lapsu
GonstantinusigiturMagnus,Gonstantiiinoderatis- equi,inprofundoalveidemersus interiit.Tunc Cons
simi, el egregii iirincipisfilius, inHritannia Dei nulu tantinus Romam triumphans ingreditur ct ita totius
imperator conslilutus,impcravil aniiis tiigiuta duo- Occidentis imperium, cum ad Gonslantinum, tum
bus. In Oricntis autem partibus regnabat Maximia- ad Licinium pcrvcnit. Tamen adhuc regnabat in
nus Galerius adhuc Augustus ; Romee autein a pra'- Orientibus partibus Maximianus, vir impius, et
torianis militibns Maxentius, Maximiani Hercnlei mente fcrox, qiicm Licinius Roina digressus expu-
filius, imperator erat constilutus ; ({ui postea in lanta gnare paravil. Et cum jam ferro Licinii cecidisset
fece vitiorum versabatur, ut nihil diri facinoris ab exercitus Maximiani, pars quic supererat Licinio se
ejus vita vel actibus essetalienum. Igiturcum septi- subdidit, et Maximianus Verum dum
furpiter fugit.
nimn aiiiium in impcrio suo pcrageret Gonstantinus, rcparasset cxercifum, et secundo vellet cum hoste
adversus Maxcnliuin conspiranle secum collega suo confligerc, dolore internorum viscerum correplus
Licinio bellum paravit. Et cum multa de imminentis est, ac deinnm luminibus morl)o amissis vivendi ii-

belli necessilate pcrliacta; ct, vidit per soporcm in ncni fciit. Interea Constanlinus valida squaloris
C(i'lo signuni sancla' ciucis Totau, id est Thnu, et an- y^ lepra piMfiinditus, cl cuin a mcdicis curari non pos-
gelos sibi assistenlcs, cl diccntes ; Iii ]ior siffiin vin- sct, saccrdotes (aipitolii illi dcbere fieri
dixerunt
'i's. Et evij.-^ilans sigmun, ([iiod viderat, in vexillo de- piseinam in Gapitolio, et implerisanguine innocen-
piiixit mililari, cl cuin ikhi |>rocul a ponte Milvio cas- tum, et calente eo lotum posse sanari. Sed aggrega-
tia posuisscl, Maxcnlius fui ia instigatusab Urbc pcr fis innoccnfibus, diim pius princeps matrum lacry-

ponlein navigiis compositum egressus, hostililcr ci inas vidit, et ejulatum audivit, illico facinus exhor-
occinrit. Gaunque utrinque acriter pugnarctur, et ruit, cl propitiatus earum pueros jussit rcstifui ma-
exercitns Maxentii virtute sanct;i> crucis prosterne- fribus suis. Transacfa aufem die, apparuerunt ei in
rclur,ad l'il)cni fugicndorcmearc volensMaxentius, somnis aposfoli ^"'ctrus ct Pauliis diccntesci ufadvo-
pontcm (luem diximus navigiis compositum, as- caret de monfe Soracfe Sylvcstmm papam. i|uia
255 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 256

ipse ei ostenderet pisciiiiun, iii (|ua lavarotui" et si\- A staiifinus anno sexagesimo (luinfo dc-
ailatis suic
nai'elur. Advocatiis ilaciiie papa li(le;ii Clirisli illi funcfus est. Qm
donec vixil htihiluiu siium gemmis,
exponit, et eredeiiteiu haplizavit, et egrediens de el caput suuin perpetuo exoriiavit diadeinate. Nii-
fonte Coustauliiius iepra eorpore et auiuue pai-iter trivit Dricferca seinpcr houiis artes , sed pri^ceipuo
est euralus. ('.ouslaiilinus ii,'itur Mai^nus (',lii'islia- lilleraruin sfudia, lcgidiiit el ipse, scribebat, el nic-
iuiseireelus, pertoluiu Itouiaimin iiuperiuni, pul)iico ditiihafur. (Jui successerunt tres lilii sui, Conslanti-
ju-jeeei^it ediclo ut leiupla idoloruui claiidereiitur et nus Roiine, (joiislanliiis Con -ilantinopoli, ('onstans
Ecelesiic iediliciireiitiir. neui(|ue incredihile est ino- Auliucliiic. Isti sunt autein (lui p;)sl (Jlanstantinuin
moriilu (luani brevi ejus studio siinclii ialc i)cr loluiii Magnuiii diviso imperio Romie et Constantinopoli
orhein ereverit Eeclesia. Porro Lieinius invidia sti- regiiaverunt. Roma) Constimtiuus, Julianus Aposta-
muliilus dissidiuin moliehatur, iioc in quereliun rc- tii . Roma' et Consfiintinopoli Joviniiinus. Roiuiie et
non ilii pro se sicut pro ('oiistiuilino
vociins, (|U0(1 Consfiiiilinopoli Viileiilinianus, Griiliiuius, Tlicodo-
Christiani solemnihus oiiilioiiiljiis exciihiirent. Scd siiis. RonueetConstaiilinopoli llonorius,Valcnliniii-
postiiuani inlelligit nioliinina sua paiuun jirodesse, nus,Maxiinianus, Avitus, Majoranus, .\themius,01y-
manifeste imperatori helluiu indixit. Factaiiue eon- hrius,(llyeerius,Nepos, Augustiilus,()doiicer,Tlieo-
gressioue, in l^illiynia cirea C.lirysopoliin viclus est B dericiis, Alhaliiricus, Theodoiidus, et Vitigis, Tolilii.

Licinius et comprehensus, atque apud Thessaloni- Consliiiiiinopoli Constantiuus, Julianus Appostata.

cam eapite truncatus. Sicque Constantinus Dei nutu (^onstantinopoli et Roiiue Valeiis, Valeiitinianus,
solidilatein lioiniuii iinperii solus ohtiiiuit. Posl ha-e Theodosius. (^unslanliiiopoli et Roiui^e Arcadius,
sedilieavit- Clonslanlinus nyzaiiliain miiritiinum ur- Theudosius, Mai-lianus, Lcoprinius, Leosecundus,
bem, vocavit({ue Constanfinopolim de nomine suo ;
Zenon, Anaslasins, Juslinus, Justinianus.
Urbem vero Romam euin palatio suo, quod Latera- C.vi'. II. Do Coiislniitio , Conslunliiio cl Constunle
nense dicitur, concessit apostolis Petro et Paulo, et fnitriljiis.

sancto papae Sylveslro, et Constanlinopoliin impe- (^onstanfius igilur, post pafris ohituin Romanum
rialem sedem constituit; dign-ilate tamen Ilomani adeptus imperiuin, iinperavit annis viginli quafuor.
imperatoresappeUatisuntsuecessoresusqueadtem- Ilie, ut facfus est imperator, depravatus est per ne-

pus illud, (pio nomanum imperium ad reges Franeo- cessarios suos a cafhoiiea fide; cujus pra-sidio fulti
rum translatum est. Postea eniin ;i, qui apud Cons- Arianoruui episcopi prosperifatem EcclesiiC domes-
tantinopolim imperahant, Grfecorum potius impera- tica turhatione viistaverunt, et plerosque eaflioli-
tores sunt vocati. Exinde nainque series lemporuin p cos viros sihi viriliter pro tidei justitia resistentes

per reges Francorum supputatur, Porro Constanti- exsiliodamnaverunt.Denique ConsfantinusConstan-

nus sancivit ut omnia (iua3 ad ecclesiastieum ordi- Augustus in suhurbio Nicomedia; de-
finopolitiinus
nempertineant, Pomani episeopi judicio disposilio- funcfus est. Coustiins quoque frater ejus, dum se
nem accipiant. Helena quoque mater ejus magnifi- intolerandis vitiis tradidisset, Magnetii tyranni dolo
centia singularis, divinis admonita visionihus, Jero- necatus Mortuo veroConstiuite, advocavit Con-
est.

solymam petiit, lignum Dominiere crucis exquisivit, sfantius Augustus Julianum quemdam nepoteniMii-
et mirifice per mortui cujusdam ad vitam revoeatio- gni Constantini, et conslituit eum (^aesarem Callia-
nem invenit. Sed etConstanfinus prohibuit lata lege rum. Julianus itaque factus Csesar devicit Gallos
crucis supplicium, quod apud Romanos erat in usu, mirafelicitate, et cum militibusessetgriitus, appella-
et figuratione solidorum illud jussit inscrihi. Erat tus est ah eisAugustus.Qao nomine spretoConstantio
per idem tempusapudAntioehiamhieretieusquidain Augusfo, Italiam etlllyricumpervasit.Quod audiens
presbyter, nomine Arius, qui praidicahat Filium in Constantius exiieditione belli Parthici derelicta, ve-
divinis ereaturam esse, et Spiritum sanctum ab eo nit contra illum. Sed in itinere defunctus cst anno

creatum. Addehat eliain fiuod eral tempus quando vifiX) sua; quadragcsimo quinto. (^Hio defuncfo, Jiiliii-

Filius ipsc noncrat.Quod iiudiensConstanlinus eoii-

D nus Consfanlinopoliiii venien- rictus est imperator.
dunari fecit synodum apud Nicoeam Rythiniie urbem Hac praeterea tempcstate nida esf hsei-esis Anthro-
anno Incarnationis Dominicrc trecentesimo decimo pomorphitaruin. Cujus auclor Andes quidam exs-
sexto, convenenuifque eo frecenfi deeern novemepi- titif, qui dixit formiun liaheie divinilatem, el corpo-

scopi. In qua synodo delinitum est Filium Patri esse ris partihus Deuin esse distinctum, quod cathoIicBB

consubstantiaIem,et Arius damnatus est, et ab Eccle- contrariuin est doctrinse.

sia segregatus. p-loruit per idem tempus inter cse- Cap. III. Do Jiiliano Apostata.
teros anachorifas seu ereniieolas Panufius in /Egy- Jiiliaiiiis igitur Apostatii, factus impcrator, rese-
})to homo Dei. Sanctus quoque Evurtius Romaiue ravit fempla genlilium, et fiietus est ('diristianorum
Ecclesite subdiaconus, qui in (ialliam perquirendo- cajteris persecutoribus callidior persecutor. Porro
rum germanorum suorum causa tunc forte venerat, militiae cingulum, et procurationem provinciarum,

in Ecclesia Aurelianorum corain clero et onini po- officiuin juris dicendi, (^hristiiinis non deherecom-
pulo tertio per columbam demissam cfBlitus, (pii in mitlidicehat, utpolequihus lexpropria gladio uti ve-
episeopum eligeretur, designatus, eidem Ecelesiae tuisset. Undemilitibus publico postinodumprajcepit
pontifex conseeratur, Porro stepe nominatus Con^ edicto, ut aut idolis sacrificarent, aut militiaj cede-
55t E:kCERPTlONUM PRlORUM LlBER OCTAVUS. 2o8

rent. Veruni ([uidain riilliolieioniciuin niilitiu; quain A cund(j ba[)lisatus ost ;ib Eudoxio c[)isoopo Ariano
fi(leiri zelo Doi deserere nialiicrunt. Peridem teni[)U.s ([ni Conslantinopolitana; urbis labernacula tenere
Valentinianns, (jui postoa laclus est impernloi', ze- videbatiir.niii ijjso l^aplismato jiircjiiranilo obliga-
luin, ((uein pro|)rielat(! liabuit, non oelavit. Quadain vit miscruin \aleiitem, ut in impiotate permanerct
nanique die dum tein[)luin ingrederetnr Augn.stus, et contiaiia sa[)iontcs ex|)olleref. Sed maligiiam in-
et minisler aqua ingiedienles aspergeret, Valenli- seclatioiioin diu texit, iiec vivente fi-atre voluntati
iiianus, vidons gullam uiiam in ohlainyde sna, i)U- polestatemaiimiscuit, illiiis am^torilate compressus.
gno ministruin peronssit, dicens se illa aspersione His dieJius Auxontius .\riani dogmalis assertor qui
polius maculatum quam mundatum. Quod cernens I^Iediolanensium diu tenucrat prajsulatum, sero de-
Julianus, jussit ouslodiam recipi, ac demu n
eum in functus est. Vau Ambrosius adhuc cathecumenus
ad eremum destinaii. Sed oum annus et pauci pcr- vir oonsularis per vooem infantis in concione desi-
transissent dies, ille pro mercede confessionis im- gnatiis subrogatur. Interea Valentinianus, Chrisli
perium Denique Julianus, imimdenterbapti-
rccipit. oultor Saxonum gentem virtule terribilem oppres-
sma diluens sanguinc sacrificioruin,cunota facicl^at sit, et Alanos adeo contrivit, ut eain Meotidas pa-
(luil)Usd;omones placari solont. Ipsequo^iuc in Atlia- luccs expetere compelleret. Sed rursus eos illuo
nasium persccutioncm fecit, sed eu n Dei nulu B inseculus, duin situ et diflioultate locoium impedi-
coinprehenderc neiiuivit. Ilis pr;elereu diebus passi rctur,Trojanos, qui Sicambriam inhabitabant, sibi
!^unt Honia; Joannes et Paulus martyres Ghristi, sed in auxilium evocavit. Quibus deoennio tributa si
ct apM(l Sebasten Pahestina! urbem sancti Joannis auxiliarentur, indulsit. Qua promissione aniinati,
Daptisliesepulcrumpopuluspaganoiuinfuncstisma- oum essenl locorum gnari, eos facile a palude per-
nibus cirregit, et cjusdem martyris rcliquias con- turbaverunt. Quorum virtutem admiratus Augus-
cremavit, et pulveri iinmislas per agros sparsit. tus,Francos a ferocitale eos appellavit. Quorum
Adfueretamen quidamperegrini de Jerosolymis, qui originemvel successionem inferiuslatiusexplicabo
pauoa ossa incendio furtim subtraxere, et secum Floruit per idem tempus sanctus Martinus Turo-
redenntes devexere. Denique Julianus ad bcllum nensium episoopus. Denique Valentinianus Auo-us-
Parthicum profecturus, amplius cffrcnata rabie in tus anno regni sui undeoimo apud Hrigitionem op-
Christi cultores desaevire coepit. Sed cum a Ctesi- pidum defunotus est. Quo vita privato, mi ites Ita-
phontecastramovisset,et jampugnaturusexercitum liie Valentinianum filium ejus quam
assuinentes
ordinaret, inocrtum a quo ventre sauciatus, punitur tencrrimum imperium provexerunt
,
ad fratre ,

et dum inoreretur, ccepit Ghristum Deum blaspiie-

p ejus Gratiano superstite et Valente eorum avun-
mare, dicens : Vicisli, Galilcee, vicisti. Atque in his oulo.
verbis scelestus exspiiavit. C.vp. VI. De Valenlc.
<'ap. IV. Dc Joviiino. Valensergo, Deo odibilis imperalor, post deces-
Jovianusimperium oonseculusimperavitmensibus sum fratiis cuni ncpolibus suis Gratiano et Valen-
octo,qui oum violenter post Juliani ncoem a iniliti- tiniano ininore imperavit annis quatuordecim.Porro
bus ad imperium Iralicrctur, dixit non se vclle pa- Juslina, hujus Valentiniani mator, Ariana, mali-
ganis hominiljus imperarc, cum i[).so essetCiiristia- gnam scctam, ([uam Valentiniano marito suo vi-
nus.Cumque vox omnium proclamasset, diocnlium vente celaverat, eo defuncto dctexit, et orlhodoxos
se quoque esse Ghristianos, suseepit imperium. hedere coipit. Tentavit denique sanclum Ambro-
Pepigitque fdjdns ouin Saporc rcgc Cersarum, et sium Sed dum ille in iicto re-
in exsiliuin iiiiltere.
Nisibim ()ppidum,i)ai tcmquo superioris Mcsopota- ginie exire de Ecclesia nollet, cajpil Justina popu-
miseeiconcessit.MoxqucPersarumrexforumvenali- lum adversus eum inllammare. Sed et popiilo l;inta
umrerumilliindesertoprtepararifecil.Etita Joviiiia- erga Ambrosium fuit observanlia et in charitate
nus de mcdio hoslium liDinaiiuiii excrciluai cduxit [icrscvorantia, ut aniim^s quam episcopum
mallent
ilUesum. Veruin cum ad lllyricuin per Calaliam rc- j)
amiltcre. Uude injuriam faotam existimafa
illa sibi

niearet, in quoddam cubiculuin novuin sose rece- apud lilium ccepit oonqueri. Tuno adolcsoenlulus,
pit, ubi calore prunarum, et nidore parietuin nuper qiierimonia inatris imnammiitus, exeroilum misit
calce illitoruin pnegravatus et suirooalus, oolavo qui ecclesiain obsidorcl, iit o;im nemo oatholicus

mensc imperii sui vitam linivit. Et tam [lia atque ingrcderetur. Sed omni[)otcns Deus corda milituni
tam la^ta prinoipia mors immatura oorriipit. ad ccclesiie munimenlum oonvertit cgredi quidcm ;

V.w. V. Dc Vulciitininiio Magno. non sinebant, ingredi vero non proiubebant. .Vin-
Valentinianus Magnus, oujus supra meminimus, brosius vero cum orthodoxis, qui intr;i Ecclesiam
voluntate militum apud Nicicnam urbem imperator) tenebantur inclusi, jejuniis et continuis vigillis
creatus, iinperavit annis undecim. Iste Valenteiu Dco vacabat. Qua oooasionc vigilia?. hymni et anti-
fratrem suum sibi in cousoiiium regni assumpsit, pliona>- inEcolesia Mediohuiensi priimun cojperunt
et sibi quidem occiduas retinuit, fratri vero suo celebrari, cujus celebritalis consuetudo inde
per
orientales partes regendas coucessit. Verum Vu- oinnes provincias emanavit.
lens conjugis suse scductus est alloquio in hfcresim Sed duin ha>c inltalia gcrunlur, \aIons.Doo odi-
Arianorum, cum esset ante lule Catholious el se bilis imperator inQrientis paiiibus crudeli pri\:cepit
S50 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 2G0

edicto, ut monaclu mililarent, cl aolentes jiissit in- A dam dedit. Quo<I audiens Gratianus Augustus, et
toiTici. Qiia ])Ci'se('ulionc' fiiiontc, nuilta sanclorum oonsiderans afniotum ol dcsoialum i'ci])ublioa> sta-
agniina munachoruin i)ro ("-lirislo Ciusa reforunlur. liun, aooersivit ali Hisjiania Thoodosium virum nu)-
Et eumpene onines Orientis Kcclesias pastore nn- ribus malurum, ct mililia strenuum. Isto
ct ictalo
dasset, in tl;esaream Cappadocioe venit, ul)i Hasi- si({uidemnupor, a ValentinianoMagnoad Ilispaniam
lium Magnum ejusdem urljis episcopum ct per se doslinalus, (!ll'usas Maurorum genlospcr Afrioam ot
cl per praifoctum suum promissis et lorroril)US ad Mauiilaniam nuillis [^radiis edonuiorat. Ilunoigitur
Arianam perfidiam tentavit inclinare. Sed cuni eum viruiii i)ioi)iia nominalissimum Gralianus
virluLo
a rectitudine fidei flectere non valeret, in exsilium conlra Firmum oi-dinavit imperatorem. Theodosius
eummiltere deerevit. (kimquelegem, quam deejus auleni, mox ut faolus est imperalor, subaclis bar-
exsilio sci'ibi prujceperat, manu propria roborare barorum genlibus in (Jrionlo Thraciam, ab onuii
,

manibus ejus calamus est con-

voluisset, tertio in bollorum strepitu liberavit. Sed et Gralianus Hun- \
fractus. Tunc ejus animo terrore completo, amba- nos et Gothos magnis praeliis superavit et urbem ,

l)us manibus chartam rupit. Vcrum anno imperii
Valentis decimo torlio, quatuor ScythicO gontes, id
est Gothi, llypogothi, (iippedes, et Vandali una
lingua utentes, et nihil aliud nisi tanlum
mutantes, biparlilo aginine Danubium transierunt.
Siquidem g'ons liunnorum eos ab anliquis eorum
sedibus expulerat. Prajerant his geutibus duo du-
ces, Frigidernus et Athalicus. Qui cum inter se
dissiderent ac bello desievirent, Athalicusad Valen-
tem confugium Valensautem memoralo A.liia-
fecit.
lico adversus Frigidernum auxilium tulit. Itaque
Valentis Augusti fretus auxilio Frigidernum Atha-
licus superavit. Cujus beneficii gratia Gothi simpli-
ces poposcerunt, ut eis episcopi, a quibus regulam
lidei discerent, mitterontur. Tunc Valens usus ma-
ligna pravitate doctores Ariani dogmatis niisit eis,
a quibus prima rudimenta fidei susoeperunt. Sed et
Vulfida quidam eorum episcopus, cujus episcopi
verba quasi leges immobiles conservai)ant, (iolhi-
cas litteras adinvenit, utrumque Testamentum in
et
linguam propriam transtulit et secundum Ariano-
rum seotam depravavit. Ipsi deniquoGothi postmo-
dicum intervallum avaritia Maximi duois fame com-
pulsi, a Valente defecerunt, et per Thraciam scse
diffuderunt. Contra quos Valens egressus deAntio-
chia bollum instructissimum paravit. Ubi statim
primo congressionis impetu, conturbata) equitum
turmsB nuda peditum deseruere prsesidia. Moxque
legiones corundem peditum equitatu hostiumundi-
que cincta?, sagittarum nubibus obrut;e peiierunt.
Ipse vero imperator sauciatus cum in
villulae casa lateret absconditus, ab insequcntibus
hostibus deprehensus, subjecto igne caste con-
sumptus est deoimo quinto iniperii sui
C,\p. VII. Dc Gniliano at VoleiUiniano.
Constantinopolim viotor inti-avit. Interca vero in
Brilanniic partibus Maximus quidam, vir strenuus
B et imperio dignus, si non contrarempublicam aspi-
nomen rasset, tyrannidem arripuit. Cujus prisfectus An-
dragatus Gratianum dolo el insidiis inteifooit. At
Valentinianus, frati-is nooe comperta, fugit in Illy-
ricum, dicens quod hoc malum malris causa, quae
Ariana erat,sustineret.Theodosius veroArchandium
suum lilium apud Constautinopolim imporatorem
relinqucns, ad vindiotam Gratiani propoi^avit. Et
dum ad Italiam venit, occurrit ei Valentinianus
Quem Theodosius paterna pietate suscepit, ac de-
mum Alpes transnieavit, et Maximum coepit et oc-
cidil. Andragatus vero, Maximi nece comperta
pra3cipilem sese iuundasdedit. IgiturValentinianus
junior in rogno constilutus, exstincto Maximo
p ejusdem lilio viclo, queni imperatorem Gallis Maxi-
mus reliquerat, ipse iu Gallias se i-eoepit, ubi cum
tranquillam rempublicam in pace ageret , apud
\ ionuiun dolo Arbogastis comitis sui, ut ferunt,
strangulatus Mortuo igilur Valentiniano Au-
est.
gusto, Arbogastes Eugeuium tyrannum mox impe-
ratoi'em oreare ausus est. Legit itaque hoininem,
cui cinguluui imperatoris imponeret ipse aucturus
imperium. Moxque vir ille animo barbarus cum
lilio nianu, audacia, potentiaiiue nimius, oontraxit
iunumeras copias vel llomauoruiu prajsidiis vel
auxiltis barbarorum alibi sibi potestate, alibi vero
cognatione subnixas.
Cai". VIII. l)e Theodosio Magno. j
cujusdani Theodosius igitur Magnus, Gratiano imperatore 1
j) defuncto, imperavit annis quindecim. Porro, sicut
dictum est,interfectojunioreVaIentiniano,Eugenius
anno. et Arbogastes instructas aoies campis expedierant
et Alpium alta latera, imperviosque transilus praj-

Gralianus, Valenliniani filius, Valente defuncto missis callide insidiis occupaverant, etsi numero
imperavit cum suo junioie Valentiniano annis
fratre vel viribus impares, sola tamen belli positione

sex. Isle fuit vir et catholious, etmodestus, etadmo- victores. At vero Theodosius in summis Alpibus
dum litteratus, parcus quoque oibi, ot libidinis constitutus, expers somni ac cibi, sciens quod de-
victor. Sed cum exercitum suum negligeret, et stitutusa suis, nesciensquod claususalienis, Domi-
Romanis militibuspaucos ex .\Ianis, quos aurosibi num Christum solus solum qui possit omnia, cor-
devinxerat, anteferret , in Africte partibus Firmus pore humi fusus, mente coelo lixus orabat. Deinde
quidam excitatis erga se Maurorum genlibus pur- autem postquam insomnem noctem precum conti-
puram sumpsit, et Africam et Maurilaniam deva- nuatione trensegit, et lestes, quas in precum praesi-
stave cccpit. Caesaraugustam etiam Ilispanite civi- diic(]elestisappenderat, lacrymarumlacunasreliquit

tatem nobilissimam dolo captam barbaris in pree- liducialiter anua cori-ipuil, Solusque sciens se esse
261 EXCERPTIONUM PRIORtfM LlBKR OCTAVUS. 26^

non soliun, .si<^'nniii cniris prielio dedit ,

ac, sc in A (.ossil Atlianulphns ojus i)ropin({uus, (jui ct ipse
hclliim, etiam si iicino scquerctur, viclor immisil lloniani iirupil. In (|ua innptione Placidiam Theo-
fiilnius. Priiiia salulis via exslilil Arhilio hostiliuiii (losii liliani ; Arcadii et Honorii gei-manum, eapli-
partiuin conics. iynarum impcralorciii
Qui cuin vanv aliduxit, el cam si))i niatrimonio coi)uIavit.
circumpositis cxcepisset insidiis, conversus ad rc- Quod i)ostniodum reipuhlicte valde pi-ofuit. Nam
verentiam pricsontis Au!,'usti, eum non solum pori- idem Athanulphus salis demum lideliler Auguslo
culo liberavit, veium cliaiu insliuxit auxilio. At ul)i Ilonorio niililavit. Arcadius vero imperator post-
ad contigua miscendiB piigna? spatia pcrvcnluin cst, quain ciun palre Thcodosio tredccim annis, et cum
ma<5nus turbo ventorum in ora hostium irruil. fc- fratre Honorio (lualuordccim iinperasset, relicto
rchanturque per acrem spicula nostrorum, atqiie Theodosio octo annoruin filio defunctus est. Sub
iillra mensuram humani iclus pcr inanc deporlala qtio orla cst hseresis Priscillianislarum, qua qui

nus(iuam cadere, prius^iuam impingercnt, sinchan- involviintur, astruere conantur fatalihus stcllis ho-
tnr; ct qua3 ipsi vciicmcnlcr intorscrant oxccpla niincs colligatos. PeIagiana<iuo(iuc luercsis, qua qui
venti iaii)(du supinala rctrorsum, ipsos infoliciler poUuuntur, deslruere conantur oraliones quas facit
confiyeliant. Prospcxit ihuiuc sihi huniana' con- Kc(desia pro tidelibus.
scienlia> pavor. Nani conlinuo sese, parva suorum Cai'. X. I)c Ilonurio ct TJicoilosio jiiniorc imjiera-
maiiu fusa, victori Tiico(h)sio hostilis prostravit torihus.
cxcrciliis, Kugcniusquccaptusafqucintcrfcctus cst. Ilonorius igitur imporalor Arcadio defuncto im-
Ail) )f^'astcs vero sua scsc inanu porcussit. Siciiue peravit annis sexdecim cuin Theodosio nepote suo ;

hoiuin duorum sanguine belluni civile rcstinclum sed Ilonorius, sicul jam dictum est, partes regebat
cst. Doiiique fidclissimus impcrator contra errorom Hcsperia.', Thoodosio vero .\rcadii filio subjacebant
gentilium insurgons, eum funditus overtere cuia- orientales provincite. Porro Afhanulphus rex Go-
vit. Lege igifur lala praecepil idolorum templa solo thorum, cujussupra meminimus,apud Barcinonam,
tenus everti. Nam usque ad ejus tuMnpora ad aras Hispaniai urbem, dolo suorum occisus est, cuiSe'
idolorum ignis accendobatur, ct libamina atque gericus succcssit,quipacein optimamcum Honorio
sacrilicia oHerehantur. Scd heec omna Theodosius, iinperafore constituit, et Placidiam ejus sororem
catholicus impcralor, exsfirpare radicitus iinpora- secum honeslc habitam Honorius autem
oi resfifuit.

vit, evellit, corripuit et condemnavit. Porro Theo- illam Gonstantino comiti desponsavit, et eum apud
dosius iinporator benc jain franquilla ropublica Havennam imperaforem ordinavit. His vero diebus
apud .Mcdiolanum a^gritiidinein iucnrrif. Qua in- p Luciano voncrabili presbytero rovclatum est corpus
gravescente quietem naturalis mortis invonit anno prolomarfyris Stephani. Floruif quoque per idem
regni sui decimo sexto, vita) vero sure quadrago- teinpus Augustinus Hipponensis Ecclesise episco-
simo. Floruit per idem toinpus Hioronymus prosjiy- pus, docfoKiueegreglus. Verumllonoriustransactis
fer, post scptuaginfa diviniic Icgis interpres. decem annis, quilnis cuin Arcadio frafre suo impe-
r.AP. IX. Do ArcaiUo rl Ilonorio jjrincijiihiis. raverat, et aliis quindecim, quihus imperaverat cum
Theodosio nopolo suo rolius humanis excessit. Quo
Arcadius impciafor Thcodosio pil:'C dofunclo,
dofunclo.Joannosqiiidainlyrannus Ilcsperiteinvasit
potilus imporio cum Honoiio fialic suo iinporavif
impcrium. Sed huncArdaburcus patricius, a Theo-
annis trcdccim. Vcrum Arcadius iinparabat in par-
dosio missus, intra navennain inferfecit..\ssumpsit-
tibus Orientis, ct Ilonorius iu parfibus Occidonlis.
(luo Theodosius Valentinianum puerum supradictffl
llfriusquc tamen cura p;ilafii duolnis pofenfissiinis
Placidite, et (^onsfaiifini filium, et coronavit cum,
viris crodifa mancbaf, Uuiiiio et Sfiliconi. Porro
et cuin matre sua Placidia ad Italiam dcstlnavit,
milites, (jui confra Eugcnium tyrannum vivenfc
illumquo imperaforem, et Placidiam designavit .\u-
Thcodosio impcratore profecfi fueranf, ciiin prtcfafo
gustain.
Uufinoprincipe Constanliiiopoliin rovcrsi sunl.Qiii-
busdumsecundumconsuctudincinad porlas occur- D ('.\i>. XI. IJo Tlicodosio jiiniorc cl Viilciiliniiino
j)rincij)i/jiis
rissct imperator, slatim inilites pricfatum Ilulinuin
infcreincrunf ; crat enim suspccfus imporalori Theodosius igiturjunior imperavif cuin Valenti-
,

quasi qui fyiannidoin posscf assuinorc. PiaToctns niano annisviginti uno.Per idem tempusgensSaxo-
aulcin Sliiico coiiios ("lOllios, Alanos, \'aiidalos, niini ad Hritanniam tiibus longis navilmsapplicuit,
ahiue Burgundiones in ariiiasoUicilansGallias bcUo ot fotaiii pono insulam ab oriontali usque ad i^aite

pulsare caq)il,sperans sub hac nocossifafe Eleulhc- occidentalcin occupavit. Tunc efiani quoniam Pela-
rio liiio suo posse Homanuiu iinporium liadoro. giana lueresis .\ngIoiuni maculaverat fideni, Gal-
Quoif ubi imperafori Ilonorio pafcfacfum est, jus- licani episoopi Gcrinanuin Anfissiodoretum, et Lu-

sit eum inlerlici. Occisus est quoque in illis diebus pum Trecassionoriim insignos episcopos ad eam-
Eleuthcrius lilius cjus. Ilis ifaquo Iransactis rex dcin luorosim oxsfirpandam direxerunt. Eo quoque
Gofhorum Homam obsedif, et civpit, dato prius feinporeEudoxia,Theodosii tilia, Valontiniani uxor,
proecepto, ut si qui in loca sancta confugissent, li- imperatrix attulit catenas, quibus quondam ab He-
beri et iuviolati pei'sisterent. Et non multo post rode sanclus Pefrus ligatus fuit. His etiam diebua

Alaricus, qui et Athalaricus defuncius est. Cui suc- in urbe Constantinopolitana quidam episcopus, Nc"
263 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 264

sloi'ius iioiriino, cloiincnlia sicciilari praMliliis, coii- A Ilispanias abiit, ct iude coiitra suos iid Ciirtlii.gincni
tra calholicaiu doyuiatizavil lidcni, sauclani Ma- Iransire jiropusuit, sed ponilus spe siiii fruslriitus,
rium uon esse Dei geuilriconi, ei lioniineni ])iuinu ad Itiiliain est regressus, ulii terlio princiimlus sui
de ea nalnin, scd pijsica lioniiui Dcuni fnissc jicr- anno vix expieto decessit. 'runc Lco inip(n;itor A r-
niisluui. riide coilccla cst Epiicsi lcitia sancla syu- tiiciuiuiu Cicsaroni in Itiiliam doslinavit. Qui ul)i
odus, papa Ccjolesliuo jubeule. Conveueruul jialres Romiim iiltigil, Riceiucrem gcnerum suuiii contrii
ducenli, elilji Nestorius esl dainnatus, el auatlie- Pliinos direxit, el per eum multiludincm Pliiuoriini
ul lieala Maria Theotocos,
lualizatus, et liruiatuni fugavil, ct r(>gcin corniii Hcorgicuni priino ccrliuui-
B^oTox.oc, id Maler Dei appellelur. Floruit per
est Sod non multo post
nis iiujictu snj)eratuni inlcreiuit.
idem tempus sanctus Manierlus Vienneusiuiu epi- ideiu Arllieniius, ipsius Ricemeris fraude interem-
scopus, qui tres dies Rogationum instituit. Vcrum rognum roiiijuit Olybrio. Olybrius vero noii
jilus,
Theodosius AugustusConstanlinopoliest defunctus mensc octavo transaclo sui jirincipalus finem \iiin
anno imperii sui (juadiagesimo secuiido. dedit. Quodefuncto, Glyceriusejus sibi prtjesumpsit

Xll. J)c MniilniKi ct

imperium. Verum anno vix oxplcto. Nejios quidani
{'.w. y;ilciiliiiiiiiiii iniprniln-
riliiis. uomine eum e regno ejicioiis episcopum ordinari -

fecil, ot silii regnuui riqmil. Tantas varietates mu-

Martianus igitur, ad iinperium assumptus, iuipe
ravit cum Valcntiniauo annis sex. Iste cum Parthis
et Vandalis Romanuminfestantibus reguum,paceni
conslituit. Ilorum (juoque imperalorum, Marciani
sciiicet et Vaicntiuiani, tcmporilius celebrata est
ChalcedonitV quarta sancta synodus univcrsalis
sexcentoruni Iriginta rcvereudorum episcoporum,
sancti paptB I.eonis iuduslria congregata. Iln Eutlii-
ces heereticus cum Dioscoro Aiexandrinoepiscopo
alidicatus esl, et damnatus, Interea Valentinianus
imperator factione Heraclii spadonis Agerium pa-
Iricium interfecit. Sed non mullo post, idem Va-
lentinianus a satelliti])us Agerii dolo Maximini co-
milis paiatii est occisus, et mox idem Maximinus
ejus invasit imperium, ejusque uxorem in suum p
conjugium ti^ansire coegit. Verum hac incontinen-
tia uon est din gavisus. Nam postaiterum mcnsem
a famulis rcgis inemi)ratim diianiatus, ct in Tibe-
rim esl projeclus. Post cujus morlem Romani
Avitum Ceesarem crcaverunt. Porro Martianus
sexto imperii sui anno, et sexto paritcr mense de-
functus est.
Cap. Xlli. Do Lcunc niiujiio.
Leo Mfiguus jiost mortem Martiaui asseculus im-
perium, impcravit annis sexdeciin.
anno Hesperiarum imperator Avilus,
ab exercilu suo sprelus et dereiictus, ad Italiani re-
meavil, cl post paucos dios, honore dignitatisdepo-
silo, Placentinoium ordinatur episcopus.Eodenujue
anno Majoranus a Romanis
niilitilius ajuid
nam Ca?sar Itaiite est ordinatus. Qui quidem ad
B
tationes(jue Romanorum principum cernens Theo-
doricus, Visigothorum rex, Avernorum accupavit
civitaloiu, conti^a (juom Ncpos Ca>sar ab itaiia Ore-
magistrum prodiromandavit. Ore-
stein luiiitiue suaj
autem ubi cuin exercitu Ravennani venit, Au-
stes
guslulum imperatorein fiiium suuin creavit. Quod
audions Nej)os, j)ra.'sidio nudus ad Daimiilas fugil,
ubi et privatus defecit. Augustulo vero in liavenna
degente, Odoacer Totiiingorum rex, habens secum
Peruios diversarumquo auxiliarios gonlium, Ita-
liam occupavit. Qui et Orostom inlorfecit, et lilium
ejus Augustulum de rogno pulsum in Lucuilano
Campanite castelio exsiiii pocna damnavit. Sicque
Ilesporiuni Romame gentis i-ognum, quod sejitin-
gentesimo nono urbis ccndila) anuo primus Augu-
storum Octavius [OctavianusJ Augustus obtinuit»
in hoc Augustuio dignilatis sute priviiegium perdi-
dit, et in manus regnin extorarum gentium tan-
dom colliipsum corruit. Memoratus donique Visi-
gothoiaim rex Theodoricus, Illyricum et partem
magnam Ilali?e occupavit. Porro Leo Orientis iin-
perator Zononoin generum suum magistrum totius
Orionlis fecit, et Basiiicumfratrem Reriniie Augustte
magistrum instituit Thraciu;, Leonem vero filium
suuin coronavit Auguslum.
(Jujus jirimo
intra Galiias
Cap. XIV. Dc Lcoiie scciiinlo, Jhisilico ct Zenone,
IjOO secundus, postpatris obituin, imperavit anno
uno ;
quo defanclo Rasilicus fralor IJerina) ab iiu-
Ravcn-
D Jicis miiitibus acciamatur Augustus, sed Zeno de-
mum factus est imperator.

LIBER NONUS
Tractat de imperatoribus a Zenone usque ad Carolum Magnum ;
continens capitula viginti tria.

Cap. I. De Zenone Zeno composuit contra fidem eccle-

iste Enotliion
Zcuoli igilur sumpto diademate imperavit an- siasticam. Theodoricuin quoque Visigothorum re-
nisduobus cum Basilico, et quindecim solus. Porro gem ad se veuire fecit, eique curam palatii su
265 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER NONUS. 266

commendavit, et non posl multos dies patriciatus A eleganlis.simecomposuerat,i(lemtyrannusexsiliipoe-

honore ilerum eum insignilum ad partes Italino desti- nadamnavit,etin terrilorioMediolancnsijugulari fe-
navit. Quo dum pervenisset, Odoacrum Herulorum cit. Hac tamen immanis stoviti;o impunitaleThfode-

regem variis succcssibus debellavit, et regno tan- ricus nequaquam est gavisus.Nam non mullo post
dem exturbatum interfecit. Dcmum autem regnum horribili et inopinata morte pollutam peccatis ani-
Italioe sibi prsesumpsit et usurpavit. Quod ut sil)i mam Quametiam quidam solitarius apud
cxhalavit.
perenniter confirmaret, filias suas vicinis regibus Liparem manens insulam corporeis oculis vidit in
copulavit, dans unam Gothorum regi Alarico, alte- oUam Vulcani demergi, ubi mare sicut cacabus'fer-
ram regi Burgundoi^um Sigismundo, neptem vero vescit ab igne. Theoderico vero regi Athalaricus
suam dedit regi Thuringorum Hermenfrido, et soro- nepos ejus successit, et Athalarico Theodoaldus.
rem suam Vandalorum regi Transemundo, Clodo- Porro Longobardis adhuc in Pannonia consistenti-
vei quoque regis Francorum filiam suo conjunxit bus praicrat Alljoinus filius Aldoini, qui non multo
matrimonio.Sessionem denique suam Ravennoe cou- post ipsam Longobardoi'um gentem inltaliaminlro-
stituit; homo Arianse sectse, et bestialem contra Ca- duxit. Interea vero Justinus, christianissimus Au-
tholicos gerens in animo crudelilatem. Per idem gustus,contra Parliios feliciter dimicavit, et landem
tempus facta est invcntio crypke sancli Michaelis B cum rege eoram ftcdus lirmissimum stabilivit. Qui
orchangeli in monte Gargano. Mortuo autemZenone etiam dum deliceret, Justinianum suum ex sororc
Augusto, quidam Anastasius assumptus ab Augusta- nepotem sibi designavit successorem.
imperator simul, et Augustfe maritus cunctis inno- Cap. IV. De Justiniuno Magno.
tuit. Justinianus igitur magnus asseculus imperium,
Cap. II. De Anastasio. imperavit annis triginta octo, et diebus undecim.
Anastasius igitur purpuram sumens imperavit Istede multis gentibus triumphavit. Nam septimo
annis viginti. Iste ab Acatio depravatus Conslanli- imperii anno facta sunt Vandalica bella, et recepit
nopolitano episcopo, favebat hsereticis, et Catholi- Belisarius Africam, et favente Deo eo perrexit magna
cos persequebatur. Misit autem ad eum Hormisda cumcclerilate, infideles Vandalos superavit,etlolani
papa venerabilis corripiens eum ab errore suo. Sed tandem AlVicam jirius avulsam, ad antiquie rei-
perfidus per legatum ipsius mandavit Anasfasius : publiciiB corpus revocavit. Rcx quijjpc Vandalorum
Nos Juhere volumus, non Juhori. Scd cum in sua Getimer cum imperiuin Bclisarii ferre nequiret ad
perdurai^et perfidia, ictu fulminis interiit. Floruit Maurusios fugit. Sed euin ibi Belisarius celeriterin-
per idem tempus sanctus Remigius Remorum Ar- r* secutus comprehendit, et argentea vinctum catena
chiepiscopus secum adduxit, et de eo (.^onstantinopoli triumplia-
Cap. III. Dg Justino Seniore. vit.Et non nuillo post Justinianus Augustuseumdem

Justinus igitur christianissimus imperator Ana-
stasio pcrfido succcdens in regno, anno incarna-
tionis Dominicae quingentesimo et undecimo, impe-
ravit annis viginti tribus. Ad hunc
Belisarium ad llaliam deslinavit. Quo lielisarius ve-
niens primo accessu Siciliam pervasit, et Neapolim
obsedit, et expugnavit, et cxspoliavit. Quod ubi lex
misit Hormisda Theodoaldus audivit, Vitigem sui exercitus
Ilalite

venerabilis papa ab urbe regia sanotum Germanum duccm conlraeum deslinavit. Sed postquam Viligis
Capuanum episcopum et Joaunem et Claudinum
,
Campaniam est ingiessus et rex ab exercilu est
,

presbyteros, Felicem quoque et Dioscorum diaco- creatus, expedilionem solvit et retro remeavit.Hunc
nos, necnon et Petrum notarium suum, \it episco- sprelo Thcodoaldo,etprima conjuge repudiata, Ma-
pos, quos Anastasius pro catholica exsulare fece- thesuentom[MathesuntemJTheodcrici regis ncptem
rat lide, ad proprias revocaret Ecclesias. Quos om- sibi malrimonio juuxit. Sed dum novis nuptiis dcle-

nes cum grandi lajtitia suscepit clementissimus im- ctatur, Bclisarius Romam ingreditur, et cum gaudio
pei^ator, et rcmisit honorabiliter. Post Hormisdam suscipitur. Confestimque vicina occupavit loca Ro-
autem Joannes cathedramaseenditapostolicam.Qui D mam, oppidorumquepriesidia: quibus sine dilatione
et ipse ad eumdem principcm vcnit, Denique dum patralis Vitigisrcx Roauun aggregilur, camque per
Constantinopolim pervenisset, et ibidem vir Dei ho- annum integrum obsidione circunulat. Verum lan-
norifice ab imperaloro, et ab omni fere ejusdem dem Belisaiius machinas ejus igne consumpsit, et
urbis populo susceptus fuissct, mox in eorum con- inde eum exlurbalum us(iue ad Ari.uinum cirugavit,
spcctu ad portam, qmc Aurea vocitatur, roganti ca,>- et uon nmiiis dicbus inierjectis, apud Ravennam

00 lumeu indulsit. Demum vero impetratis pro ({ui- inclusum in deditiouomsuscepit, eumque cum uxoi'e
bus ierat, Ravennam vemeavit. Ubi soepe nominatus sua, et opibus palatii Constantinopolim deportavit.
tyrannus Theodcricus zelo et invidia, quod audie- Sicque Justiaianusorthodoxus Augusius brevi lem-
rat eum ab Augusto lionoriiice susceptum alque poris intervailo de duabus validis gcntibus per ma-
traclalum , cum
comitibus ejus tenuit, et carccris num Belisarii ducis inclyli nobiliter triumpiiavit.
afllictione peremit Symmacum quoque palricium
, 1'orro post Belisarii ducis discessum, Gothi qui
interfecit.Sedet Boetiumconsularemvirumsumnue trans Paduin el in Liguria consislebant, contra iio-
prudentioe, qui dialoeticam, arithmeticam, atque manos rebellantes Totilam, qui et Bajola dicitur,
musicam suo sermone nobilitaverat, et alios libellos sibi regeni creaverunt. Qui cunUa Romaaos st^pe

Patrol. CLXXVII.
 267 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. m
dimicans, eorum vircs mullis vicibus fregit ac su- A viveret numquam detexeret, et Neapolim secedens
idem tempus in Italia, vir
pcravil. (".oruscabal per Longobardis mandavit, ut paupcrtina Pannoniaj ru-
Domini gralia Bcncdictus, et nominc. Ad quem ra, quae incolebant, desererent, et ad Italiaj fertile
cum pncfatus Toliia causa pcrscrutandi an spiritum solum possidcndum confluerent. Quod audiens AI-
proplicliu' lialicret, venissct, prajnunliavit ei ideni boinus rex LongoT)ardorum, in Italiam commcavit
Domini vir quoe ei ventura erant, dicens : Mulla cum multiludine magna Longobardorum anno ab ,

ninla fucia, mulln([iu! facisli ; Jain nliquando ab ini-
quilqtcconqnioscc,cl quidemllomnm ingrcssurus cs,
ninrc transiturus cs, noveni annis rccjnabis, dccimo
morieris. Igiturnon multo post dum maretransiens,
Siciliam dcpopulatus fuisset, et inde reversus Uo-
niam cinxisset, atque cepissct, ferme nocte
tota
suos tubis clangcre prjecepil, ut Uomani a Gutliis
sesequibuscumque modis occuIerent.Capta estigitur
Roma a pracfato Totila rege anno xxi Justiniani Au-
gusti. Quod audiens Justinianus, Narsetem viium
sapienlem ordinavitpatricium Uomanorum, et misit
eum ad Italiam. Quo dum pervenisset, regem Toti-
lam superavit, et secundum Patris Benedicti pro-
phetiam Tolila mortuus est. Per idem tempus facta
est morlaiilu!» apud Uyzaulium magna. Qua de causa
eodem anno celebrari solemnitas coepit sanctae Dei
genitricis Mariae purificationis ipsius secunda die
Februarii mensis, et ccssavit morlalitas illa. Et ha3C
solemnitas hypante Domini Gi'sece solet no-
ujiavurj
minari, eo quod hac ipsa die allato in templum Do-
mino Simeon et Anna ei obviam venerunt, hypan-
tao uTiKVTaw enim Graice idcm est quod obviam co
(/i'a//a.PosthaecautemJustinianusAugustus
y^oiio;'/^'
trigesimo imperii sui anno ab Anthimo seductus
Incarnatione Domini quingentesimo septuagesimo
octavo. Dcindc Mcdiolanum ingressus cst; et intra
breve spatium temporis sibi penc totam, praeter Uo-
mametUavennam,subjecitIlaliam.ProindeJustinus
imperator octavo imperii sui anno pedibus ctepit
infirmari,qua de re assumenscomitem excubiforem
Tibcrium, adoptavit eum in filium, et successorem
suum illum declaravit.
Cap. \T. Dc Tiberio imperatore i.
B Tiberius igitur Uomanorum quinquagesimus im-
perator,imperium sumens anno incarnationis divinae
quingcnlesimo octogesimo secundo,imperavitannis
tribus, et decem mensibus, et novem diebus. Hic
fuitvircathoIicusetreligiosus.Unde multas in (bn-
slantinopolitanaurbe renovavit ecclesias. Ilic etiam
terram Persarum intravit, et eos potentissime de-
bellavit, indeque regrediens tantam molem praedae
cum elephantismultis adduxit, uthumanse cupiditati
crederetur posse sufficere. Caeterum idemTiberius
Augustus, ubi sibi finem vitae imminere praevidit,
elegit ad imperium quemdam virum genere Cappa-
docem, strenuum ac sapientissimum, qui Mauritius
nuncupatus est. Cui filiam suam Constantiam orna-
tam reddidit regalibus ornamentis, dicens Sit tibi :

episcopo coepit declinare a catholica fide. Et dum a C imperium meum emn hac pueJla concessum. Utere
divinis mandatis aurem cordis avertit, justo Dei ju erijo fcliGiter eo, et habe inmcnte incessanter vequi-
dicio amentiam incurrit. Unde accersito viro Chri tulcm etjustitiam pnccipua optimi imperatoris esso
stianissimo Justino, curopalatem eum constituit, et insigaia. Quod posfquam dixit, spintum exhalavit.
curamimperiidelegavit.Quodcum fecisset,
ei totius
Tiberio vero defuncto, Mauritius purpura indutus
decessit imperii sui annotrigesimooctavo, etmense et diademate coronatus ad circum processit, et ac-
septimo. Eloruit his temporibus in urbe regia Pri- clamatis sibi laudibus, et largitis secundum morem
scianusgrammaticus,et Uoma^quidamsubdiaconus muneribus, primus ex Grajcorum gente Romano
Aratorjiomine,quiapostolorumActaversibushexa- potitus est imperio.
metris decantavit [peroravit].
Cap. VII. De Mauritio imperatoreex Grcccisprlmo
Cap. V. Do Justino Juniore. apud Homanos.
Justlnus itaque Junior gcnere Thrax, ex curopa- Mauritius igitur genere Cappadox, Romanum as-
late facfus imperator, anno incarnationis Dominicae secufus imperium, Hunnos magna superavit indu-
quingentesimo septuagesimo secundo, imperavit stria.Hac praeferea tempestate sanctus Gregorius
annis duodecim, mensibus decem, etdiebus viginti. j) septiformem litaniam propter pestilentiam, quam
Cujus temporibusNarsesUomanorumpatritius, cu- inguinariam vocabant, instifuit, ef celeriter est po-
jus supra mcminimus, cum ab incursu diversorum pulus liberatus. Septiformis lifania ideo dicta est,
hostium totam quietam reddidissct Italiam,pro ma- quod omnis populus sepfiformiter fuit divisus. In
gnis benticiis magnampertulitinvidiamaUomanis, piimo choro fuit omnis clerus; in secundo, omnes
Ha ut in urbem regiam Jusfino mandarent dicentes abbafes cum monachis suis; in tertio, omnes abba-
quod melius erat Uomanis Gofhis servire quam Grae- tissae cum congregationibus suis ; in quarto, omnes
cis, ubi Narses eunuchus imperat et dominafurpro infantes; in quinfo, omnes laici; in sexto , omnes
sua libidinc. Quibus sermonibus commotus impera- viduae ; in sepfimo, omnes conjugatae. Is etiam san-
tor, Longinum praefectum suum Narsetis loco sub- ctus Gregorius Augusfinum, Melitum et Joannem
Scd et Augusfa Sophia hanc Narseti manda-
stituit. cum aliispluribus misit in Britanniam, ut Anglorum
vit contumeliam ut Consfanfinopolim remearet,
, gentem ad fidem converterent Christi.Quaingentem
cum puellis suis in gynaeceo feminarum lanarum praefatorum labore virorum Deo lucrifecit. Porro
pensa divideret. Ad quae verba Narses dicitur re- Mauritius Augustus dum esset vir Deum timens,
spandisse eam se ei telam orditurum, quam, dum malebat in hoc saeculo facinorum suorum corporali
269 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER NONUS. 270

supplicio vindictam pei^solvere, quam tormentis A droes cepit Damascum, et vastavit Jerosolymam,
gehennalibus cruciari :quodcum jugiter insuis ora- et venerabilia loca, quae erant in ea, confiagravit,

tionibus Dominumprecaretur meruit exaudiri. Qua- et populorum copias captivavit una cuin patriarcha
dam itaque nocte cum in stratu suo quiesceret, vi- ejusdem urbis Zacharia, et pretiosum Christi cru-
dit per somnum ante seneam se astare Salvatoris cis lignum secum in Persidem asportavit. Igitur

effigiem, quse erat ante palaliiportam,exquaemissa Ilcraclius pra;tores Posdroas Sarabbagam et Saba-
estvox ad eum dicens Dute Maurilium, et tenentes
: sam, Sain et Uazatem superavit, et mullas cepit mu-
quidam judiciarii ministri exhibuerunt ei. Tunc ait nitiones. Denique Posdroes ab eo captus est, et in
ad eum Salvatoris imago Ubi vis reddam libi mala
: carcerem missus, ubi et mortuus est. His itaque
qucS iveruisti ? liic an in futuro Sivculo ? Et ille : transaclis Ileraclius Dyzantium est reversus, ha-
hominum, Domine, bic potius quam in
aniator bens secum sanctum Dominicae crucis lignum.
iJlo. Tunc jussit divina vox tradi illum, etConstan- Deinde larga militibus praemia donavit etpaululum
tiam ejus uxorem, et omnem eorum cognationem recreatus revexit Jerosolymam lignum sanctse cru-
Phocae Expergefactus vero misit ad accer-
militi. cis; plurimas Deo pro tantis triumphisreferensgra-
sendum Philippicum generum suum. Cui sibiassi- tias. Verum per idem tempus Cyrus Alexandrinus

stenti dixit Mauritius Scis inter agmina noslra ali-

:
B episcopus,etSei'gius Constanlinopoleos patriarcha
quemmilitem, nomine Phocam? Cui ille Scio unum. : Monothelitarum hseresim prsedicabant. A quibus de-
Et imperator Cujus est qualiiatis ? Qui ait Juve-
: : pravatus Heraclius Augustus aberravit a catholica
nis, tumens, ettemerarius. Tunc referensPhilippico fide. Unde divino judicio Agareni, quiet Sarraceni

Augustus somnium suum glorificabat magnifice
Deum pro hujusmodi revelatione. Post hsec autem
Mauritius Augustus , in hostili terra positus,
milites suos ferro et rapinis abstinere conipelleret
nectamen eis consuetastipendialargiretur,
rogarecoeperunt, ut imperii regnumsuper eos acci-
peret. Quibus saepe nominatus Phocas obediens,
regalem purpuram sumpsit. Quod audiens Mauri-
tius animo dissolutus, rebus adversum se fluctuan-
tibus cessit, et in quamdam silvam mari contiguam
fugit in qua cum uxore et quinque filiis jussu p
; sibus quatuor. Quibus vixexpletis veneno sublatus
Phocse Csesaris inieremptus est
Cap. VIII. De Phoca.
Phocas ergo propria temeritate Romanum inva-
dens imperium imperavit annis octo. Hic ut factus
est imperator Leuntiam uxorem suam coronavit
Augustam. Imperii denique hujus anno secundo ve-
nerabilis papa Gregorius ex hac luce migravit. Cu-
jus in locum ad apostolatus officium Sabinus est
ordinalus, etSabino subrogatus est Bonifacius ter-
tius, el Donifacio tertio Bonifacius quarlus. Quoro-
gante memoratus Augustus sedem Ho-
statuit (41*)
manaj et apostolica3 Ecclesiae caput esse omnium
Ecclesiarum.Namantea Ecclesia Constantinopolita-
na primam se omnium scribebat Ecclesiarum. Im-
petravit quoque ipse papa Bonifacius a prsefalo
principedari Ecclesise Christitemplum Homae, quod
ab antiquis Pantheon vocabatur. Porro Phocas cum
crudeliter in suos desa;viret domesticos, Heraclii
Africse patricii jussuperemptus est, qui post hujus
necem sibi rempublicam vindicavit.
Cap. IX. De Heraclio..
Heraclius igitur Romanum
assecutus imperium
anno Incarnalionis Doininicaj 615, imperavit aunis
Iriginta.Hicinvenit valde dissolutam rempublicam,
et attritam.Siquidem Europam vohementer avares
vastaverant. Hujus etiam diebus rex Persarum Cos-
dicuntur, Hummaro duce imperiumejus coeperunt
lacerai'e. Hac praelerea tempestate Sarraceni, qui
cum et Turci dicuntur, Mahumete pseudopropheta duca-
tum eis pnebente, a suis sedibus e.xierunt, Hera-
Phocam cliique imperium devastare coeperunt. Porro Mahu-
met iste Sarracenorum et Arabum princeps, et speu-
dopropheta fuit de genere Ismael filii Abrahaj.
Heraclius denique Augustus imperii sui anno trice-
simo primo defunctus est. Imperavitque post ejus
decessum Heraclius Constantinus filius ejus men-
est propinato a noverca sua Martina. Sicque eo de-
functo imperavit Heraclonas frater ejus pro eo cum
matre sua Martina.
AP. X. De Heraclona.
Heraclonas igilur Heraclii filius imperavit cum
matre sua Martina measibus sex. Imperii hujus
tempore Machinas Arabum admiraldus missus ab
Hummaro cepit Csesarem Palajstinse, et occidit in ea
septem millia hominum. Et eodem anno repulit se-
natus Heraclonam cum matre sua Martina, et lin-
gua Martinse rescisa, et Heraclona; naso resciso
provexit ad imperium Constantem filium Heraclii
Constantini, nepotem Heraclii.
Cap. XI. De Constanle Constantini Heraclii filio.
D Constans igitur HeracliiConstantini filius nepos
Heraclii Augusti, apud Byzantium Romano potitus
imperio anno Incarnationis divinse 6ii, imperavit
annis viginti sex. Ilic etiam in Monothelitarum hai-
resim incidit, sicut et avus ejus Heraelius Augustus
suggerenteei venenum periidice Paulo (.lonstanlino-
politanoe urbis episcopo,qui Pyrrho successit in epis-
copatu.MuItosetiamorlhodoxorumverheribusetex-
siliis condemnavit eo quod ha;resi sufe nullatenus ac-
quiescere vellent.Propterquod cumapudByzantium
pene omnibus esset exosus, ad Italiam navigavit,
volensillameta potestateLongobardorumeruere et

(47*) Statuit, id est declaravit, contra petulantiam pontifices aPetrousque ad Bonifaciumprimariapcr-

antistitum Constinopolitanorum ; non enim hoc stante functi sunt. Vide de hac in rc inter cwteros
ad seecularem partem pertinebat, et omnes Romam Melchiorem (i^lanum.
 271 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 272

ibiali^iiiantulunimancre.F^.grcssusigiturdei-egiaur- A appcssimuni,quii)Iuies,i'oii)uLlicie pi-incipesgravi-

be veiiitAtheiias,ibi(iue mare liansicnsnenevenlano- lcr afligebal. Uui^iue matiem ipsius Augusti Anas-
rum lines invasit. Sed ejus exercitum Grimoaldus tasiam absente eoprsesumpsit more pueri flagellare
ejusdem dux provincioe fortiter attrivit. Igitur cer- Qnse res maxime fecit exosum cunctis principibus
ncns Augustus, quod nihil coiitra I>ongol)aidos pro- etdomeslicis suis. Insuirexit ergo adversum euni
licerct, llomani pcriexit, cui sexto ab urbe milliario Leontius patiitiu^, conspirante secum Gallinieo
Julianus papa reverenter occurrit, et eum adbeali palriarcha,etcarceribus reseralis,solulisquemultis
Petri limina cum magna populi perduxit frequentia. relrusis, qui sex vel octo annis in vinculis detcnti
Quo oum pcrvcnisset obtulit sancto Petro pallium fuerant, quorum plures milites erant cum eis,
optimum auro textum.Et cum inurbejam i^er dno- exivit in forum, moxque Ju.slinianum naribus am-
decim dies recedisset, magnatactus cupiditatevaria pulalis ad Chersonam exsilio relegavit; deinde prae-
ornanientorum gencra ex aere et marmore, quibus fatorum ariiiis munitus virorum, augustalem arri-
urbs decoiabatur, in Tiberim vexit, utcaCouslan- puit dignitatem.
tinopolim feriel, inter qute basilicam saneliu Dei
C.vp. XIV. De Leoiitio imperalore.
genitricis ManiB, el omnium martyruin, qme Pan Leontius igitur, anno Incarnationis Doiniui 700
Iheon antiquitus vocabatur, lereis tegulis discoope- ^ uxxx.Qrinm sumens, imperavit annis Iribus. Imperii
ruit. Quibus pafratis, statuit rcmeare relrorsum.
hiijusanno lertio Arabes Africam debellabant. Con-
Igitur a Homa digressus ad Siciliamnavigavit. Ubi tra quos dii-exit Joannem patritium cum stolo co-
cum quodam die secretius in baliieo lavaretur, a pioso. Qui cum (Jarlhaginem pervenisset, Arabes
suis interlicitur. Post cujus decessummilites assu- iii fugam convertit, et ibidem hiemavil. Demum
ad
menles Mezeniiuin (luemdam Armenium sibi crea- impcraiorem regressus est, volens ab eo deposcere
veruiit imperatorem sed non post multos dies
,
slolum majorem. Sed exercitus, qui in Africa re-
Constantinus Coiaslanlis Augusli defuncti lilius cum manscral, absente Joanne patricio, elegit quemdam
muHo illucveniensnavigio, etimperialempurpuram Absimarum, quem et nominavit Tiberium, et crea-
sumpsil, et Mezentium cum inleifectoribus patris vit imperatorem. Absimarus autem, sumpto stolo
sui morte pessima condemnavit. qui secum erat, navigavit ad urbem, et sine mora
Cai'. XII Dc Conslantino ConstaiUis iiJio, introivit in earn per murum Olaehernarum, et ap-
Conslantinus igitur Constantis lilius post palris prehendens Leontium exsilio relegavit.
interitum, ejus obtinens imperium anno Incarnatio- C.\p. XV. De ALsiinaro seu Tiberio.
nis Christi 680, imperavit annis sexdecim. Ilic fuit Absimarus igitur qui et Tiberius noininatur, im-
Sapientiquoque usus
vir iide calliolicus, inoileslus. pi-ravit annis circiter septem.Iste Philippicum filium
consilio, cum Arabibus quiDamascumiuhabilaJjaut, Nicephori in exsilium relegavit qui asserebat in
et cum Bulgaribus pacem lirmissimam lixit; lestau- somnis se vidisse quod caput suum obumbrai^etur
ravit etiaiii ecdesias, quae fueranl dirulte a tempo- ab aquila, eo quod somnium hujusmodi ipsum regem
ribus Heraclii proavi sui.Insurrexitpiaiteiea contia futurum designare videbalur. Porro imperante Ab-
I\Ionolhelitas, salagens eorumopiuiones subvcitere simaro Justinianus degens in Chersona cccpit mani-
qui uiiam lantum in Domino nostro Jesu Christo feste populo, quod esset iterum suum accepturus
naturam esse opinabantur ac pra^dicabant. Mortuo impeiium, praidicare. Quadere loci incolae Augusti
deniquc* apud urbem regiam ConsLantino orlho- zelo perinoti, propter hujusmodi opinionem para-
doxo Augusto, lilius ejus JusLinianus imperii inode- bant eum quasi regis insidialorem interiicere , vel
ramina guliernanda haireditario jure suscepit. compreheusum ad eum dirigere. SeJ cum lioc idem
C.\p. XIII. De Jiistiuinno. Juslinianus sensisset, fugit Turcorum chagano
; et
Jusinianust itaque patri suo succedens in regno se priesentavit. Chaganus autem illum cum honore
anno Iiicarnationis divinte OUG, imperavit aunis suscepit, et tradidit ei uxorein gernianam suam.
decem. Hic cum esset (piasi annorum sexdecim D Indeque navigavit ad Tcrebcllum Pulgariaj re-
puerili usus temeritate, pacem quam pater ejus cum gcm, qui et ipse ei auxilium lulit, et suo imperio
Abimelech Arabum principe fixerat, solvit, pacem restituit.

cuin Dulgaribus perluibans et ea quaj a patre suo Cap. XVI Ilcm cle Justininno restiluto, ct ejus
ordinabiliterfuerant lacta. licnovavit etiainiVlarcia- Siavilia.
nitarum exercitum, quo imperium suum ab iinpetu Justinianus aulem imperavit secundo annis sex
Arabum tuebatur. Quibus repressis, pace et quiele Qui ut imperium recepit, omnes qui euin ante
potitus est Ai abuni principatususque in pia;seutem expulerant inlerfecit ; et Absimarum, in circum
diern.Kt ex tunc liberius barbari ilomaniam depo- deductum et multis injuriis fatigatum, jugulari
pulaverunt. Porro posthajc Justinianus contraScla- praecepit. Sed etGalllinicumpatriarcham erutisocu-
vos perrexit, el multos ex eis prostravit. Sed dum lis Romam destinavit, et Pyrrhumabbaleminlocum
inde reverterelur pra^peditus a Bulgai ibus in arcto ejus prorexit. Innumeiabilem denique civiummul-
clausui'secum proprii populi cajde et vulneratione tiludinem interfecit. Statuilque Personam ubi exsu-
vix prsevaluit remeare. Sustinuit pr^terea Stepha- lans degerat subvertere, et colligens omnes naves
num Persam, sacellarium suum, virum crudelem, quas habere potuit, dromones, scilicet trieres, sc-
273 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER yfiR TItrs:^ 274

phas, chimseras, et linthres usque ad Chelandriam A. imperiali vertice deposuit, sed indemnatum abire
eas deslinavit, proecipiens omncs ibidem habitantes pcrmisit. Ipse vero, postmodum clericus factus,
interfici a miniino usque ad maximum. Quo cum residuum vita? transegit in pace.
pervcnissent Mauritlus patricius, et p]lias spatai'ius Cap. XX. Dg Leone.
secundum imperatoris jussionem omnes interfece- Leo igilur anno incarnationis Domini nosfri
i-unt, cxccptis infantibus. Taduinum civitatis prin- Jesu Christi 727, Romano potitus imperio imperavit
cipem cum aliis quadraginta principibus ad impe- annisxxiv, Ilujusindiel)us gens SarracenorumCon-
seplem ejusdem civitatis
rafoi-em miserunl, et alios stantinopolim hostiliter circumdedit fere per trien-
primores igni in ligneis vcrubus applicanles assa- nium. Sed civibus multa precum instantia Deum
verunt. Deinde Juslinianus misit alium slolum dcprecantibus,tandemfugamgensinefricaxarripuit,
mensc Oclobri, priccipiens uf omnes pueri ,
qui et postmodum dum per altum marc navigarof, subi-

reservati fuerant, morti traderentur. Sed il!e stolus tanea tcmpeslate submersa periit. Porro Leo Au-
pene lotus in pelago est demersus, et perieriunt ibi gustus anno imperii sui octavoomnes sanctas ima-
hominum millia septuaginta tria. Quibus agnitis gines deslrui prsecepit. Maximo enim odio illas

Justinianus furens adhuc magna crudelitate misit abominabatur, et omnes virfutiferas sancforum
iferum alium stolum, jubens arari, et ad pavi- B reliquias. Post h;ec rex Italiae Luitprandus audiens
mcntum illidi totam civitatem. Quod audientes quod Sarraceni, depopulata Sardinia, loca illa foedas-
hominos alius provinciae assumpserunt Philippi- sent ubi ossa beati Augustini Hipponensium epi-
,

cum, qui illie exsulabat, et iniperalorem crcaverunt. scopi requiescebant, qua' propter vastationem bar-
Doinde 1'hilippicus Conslanlinopolim vcniens Jus- barorum olim eo translata , et honorifice tumulafa
finianuui Augustum, et Tiberium (ilium ejus pariter erant, misit illuc, et dato pretio accepit, et Iranslu-
interfecit. litea Ticinum ibique in monasterio, quod Cella
(^AP.XVII. Dc Philippiro Jhtvdnvio. Aurea vocatur, recondidit. Postea Gonstantinopoli
Philippicus igitur qui et Dardavius nominatur, factus est terra;motus magnus,et corruerunt eccle-
creatus apud Personam imperator anno divinae siiB mullaj, et exstinctus estpopulus multus. Eodem
Incarnalionis 722 imperavit anrio uno et dimidiato. anno mortuusestLeoimperator, animajsimul et cor-
Iste cum esset luereticus Gyruni Consfantinopoli- poris morte ; et fil imperii ejus, et impietatis parifer
tamnn episcopnm exsilio relegavil, ct posuit in eam- succcssor Gonstanlinusfilius ejus, cum esset annus
dcm sedem quemdam sui sensus pseudoepiscopum, a conditionemundi secundum Romanos sexies niil-
nomine Joannemmonachum. Ipse etiam Philippicus p lesimus ducentesimus quadragesimus sed secun- ,

Homam Constantino papa3 pravi dogmatis litteras dum computationem ^-Egyptiorum et Alexandrino-
destinavit, quas vir sanctus consilio Uomani populi rum sexies millesimus ducentesimus et tricesimus
respuil, et praicepit ne ejus nonien in chartis pone- secundus.
rctur, aut percussura solidorum ejus reciperetur, Cap. XXI. De Constantino impio.
aut ad missarum solcmnia recitaretur. Et cum Constantinus igitur, persecutor legum a patribus
imperasset Pilippicus uno anno, et dimidio anni, traditarum,imperium sumens, imperavitannisxxxiv
insurrexit contra eum Anastasius, qui et illum mcnsibusquc u el diebus xxvi. Ilic omni vitie suoe
oculis privavit, et ab imperiali dignitale deposito lempore magicis maleflciis et cruentis sacrificiis, et
sibi ejus vindicavit imperium. Apud Italiam vero luxuriis semper operam dedit, et multi clerici, ac
Ariperto mortuo regnavit Luitprandus filius ejus. monaclii, et religiosi laici sub eo propfer rectam
Caf. XVIll. Do Aiiastasio Aii/iruiio. periclitati sunt fidcm, habebat etiam sibi consen-
Anastasius igitur qui et Arthemius dictus est, lientem in omuibus propter amorem terreni j^rinci-
inq)eravit annis tribus et sex mensibus. Iste cum patus Anastasium Gonstantinopoleos falsi nominis
essot vir catholicus lilteras Constantino papa? per palriarcham, unde divinitus indignalio vcnit in ci-
Rcholasficum patricium cxarchum Italire dcstinavit, D ves eJusdemurbis,admonensimpium imperatorem,
quibus se fautorem catholicse fidci, et .sancti sexfi ul se cohiberet ab insania, qua flagrabat. Sed ille
conciliiprsedicatorem esse declaravit. Post hsec ut Pharao quondam inemendatus permansit. Venit
autcm classem in Alexandriam confra Sarracenos quippe pesfilens mors incipiens a Sicilia et Calabria
dircxif. Ciunis exercitus
ad aliud versus consilium in rcgiamurbem, et ita eam devastavit, utct in ij^sa
ab itinere medio ad Constantinopolitanam urbem plures domus inlegrai daudereutur, eo quod non
regressusTheodosiumorthodoxumviruminquirens essef qui eas inhabitaret, ferebantur etiam in plau-
imperatoreiu elegit, et coacfum impcriali solio subli- strisad sepeliendum cadaveramortuorum. Peridem
nuivit. Theodosius vero Anastasium apud urbcin teinpus et stellai de ccelo cadentes apparuerunt, ita
Nicfeam gravi prnolio superavit, eumquepostmodum ut omnes videntes finem saeculi instare pufarent.
id
presbyterum fieri jussit. Interea Gonstantinus nefandissimus imperator con-
Cap. XIX. Do Thcodosio. traBulgares pergcns horribilem infirmitafcm incur-
Thcodosius igifur Anastasio defuncto imperavit qua el defuncfus est, non minus quam Diocletia-
rif,
anno uno. Quo finito, adversus eum insurrexit Lco nus sanguine martyruin plenus. Gui successit Leo
quidam vir potentissimus, qui eum quidem ab quartus filius ejus.
275 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 276

Cap. XXII. Dc lonno. A quoque, patricium .\rmeniorum, luminibus orbavit.

Lco anno Nativilafis Christi"80 potitus im-
igitnr Sed et uxorem suam, nomine Mariam, monacham
perio, imperavit annos quinque. Cui successit fieri coegif, et Thcodoram oubiculariam suam ooro-
Constanlinus vir ehristianissimus filius ejus. navif Augustam. Interea vere Irene muneribus et
C.vi'. XXIII. I)c Conslnntino impcratore et Ircno possessionil)us cocpit sibi consiliare duces, et prin-
niatrc cjus. cipes regni, ifa uf a suis domesfiois Augustus se-
(jonstanlinus igitur oum matre sua Irene Homa- oundo comprehenderefur. C^onsiliarii nainque matris
num sortilus imperium anno incarnationis divinfe ejus eum oculis privaverunl fam nequiter ut slatim
780 imperavit annis decem. Hic facta pace cum cruciafum mors sequeretur. Sicque secundo impe-
Arabibus per Stauratium patrilium de Sclavis Irium- ravit Ircnc, uno fero quinquennio. Sub hoc fcmpore
phavit. Ilac pra-lerea tempe.slato direxit Irene imperium Uomanum ad reges Franeorum transla-
sacellarium suum ad Caroium regem Francorum, tum est, Carolo Magno filio Pippini primo impera-
ut filiam suam nuplam traderet imperatori Con- fore facto. In Consfantinopoli vero regnum Grae-
slanlino filio suo, sod hoc postmodum irritum fecit. corum pei-mansif, et post Ironem Niccphorus im-
Nam anno imperii Constanlini et Ireues decimo n perium Consfanfinum Magnum sedes
arripuil. Posf
excitavit diabolus livorem discordi?e inter ipsam Ire- quidem imperii apud Constantinopolim erat, pro
nem imperatorem, et sepsit eum cu-
et filium ejus eo quod ipse piissimus et chrisfianissimus impe-
stodia, imporavilqueanniGquinque. Quihusexpletis, rator piivLlegiumRomanaj sedis beato Petro prin-
Armeniorum frelus auxilio filius ejusrursus recepit cipi apostolorum, cjusque vioem fenentibus in per-
imperium. Quod ubi resumpsit, mox Stauralium pa- petuum relinquens apud eamdem sibiurbem sedem
tricium, et Ileticium protospatarium matris suae imperialem statuerat dignifate tamen Romani im-
;

amicos, omnosque simul spadones ojus domesticos perafores appcllati sunt usque ad illud tempus quo
in exsilium misif. Ipsam famen locavit oum af- Romanum imperium ad reges Francorum transla-
fluenfia copiosa inpalafio Eleutherii, quod ipsa «difi- fum est. Postea enim ii qui apud Constantinopolim

caverat, et in cjuo pecunias multas absconderat. imperabant, solo imperii nomine retento Grseco-
Posfmodum vero movit exercitum suum adversus rum pofius imperafores appellati sunt. Exinde
Bulgares sed vicfus ab eis rediit ad urbem multis
; aulem series temporum per reges Francorum
amissis.- Qua de re quidam principum confra eum supputatur, Verum priusquam imperium Caroli
indignati, Nicephorum filium proavi sui Constantini Magni doscribamus, pauca de origine et regno
parabant imperatorem faoere. Qud ut comperit C Francorum persfringere libef, ne fanf;e gentis pri-
Constantinus, eumdem statim Niccphorum, ef fra- mordia vel gesta penitus silenfio videamur tran-
trem ejus (^hristophorum linguis privavit. .\loxium sire.

LIBER DECfMUS
Tractat de gente et regibus Francorum ab origine Francorum usque ad Carolum magnum ;
et

post a Carolo Magno usque ad Caroli Simplicis successores ; continet capitula decem.

Cap. I, De origine Francorum. cunt namque quod post excidium Trojae multitudo
Franci ab origine Trojani, post eversionem Trojpe, magna inde fugiens, ac deinde in duos populos se
Priamo quodam duce inde regressi juxfa Thraciam dividens, altera pars Francionem quemdamsupra se
super Danubii ripas consederunt, aedificantesque ibi £) regem constituerit alfera Turcum [Teuorum] no-
,

civitatem vocaverunt eam Sicambriam, manserunt- mine secufa fuerit, afque ex eo duospopulos sum-
que ibidem usque ad tempora Valentiniani impera- pto nomine Francos et Turcos [Teucros] usque ho-
toris, aquo sunt inde expulsi, eo quod tributa Ro- die vocari.

manis juxta morem cseterarum gentium solvere re-

Cap. II. De fjente Francorum, etde regihus eorum.
cusarent. Egressi inde Marcomiro, Sunnone, et Gen-
nebaldo ducibus venerunt et habitaverunt circa Francorum itaque gens Marcomiro mortuo Pha-
ripam Rheni in confinio Germaniio et Alemaniae, ramundum sibiregem constifuit. Pharamundo dein-
Quos cum Valentinianus multis postmodum prajliis de C^lodio successit, qui Cameracum cepit, et inde

altentasset, nec vincere potuisset, proprio eos no- Romanos ejiciens, usque ad Sononam fluvium dila-

mine Francos quasi furnicos, id est feroces appella- tavit limifem suae dominationis. Post Glodionem
vit. Ab illo tempore in tantum virtus Francorum regnavit Meroveus a quo Merovingi vocabantur,
,

excrevit, ut totam fandem Germaniam et Galliam qui nunc Franci dicunfur. Post Meroveum regnavit

usque ad juga Pyrenaei et ultra subjugarent. Alii Childericus, et post Childericum Clodoveus, Porro
Francos aquodam Francione appellafos volunf. Di- Clodoveus Clofildem, christianissimam puellam
 277 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER DECIMUS. 278

et valde speciosam Childerici quondamBurgundiao A. doveus, Deojavente^patratis etlonge, lateque Fran-

ducis filiam, duxit uxorem. corum regno dilatato, obiitanno regni sui tricesimo
De Clocloveo rege.
(^Ai'. III. aetatis vcro suse quadragesimo quinto, iclinquens

Intcrim vero coepit regnum dilatari Francorum quatuor fliios regni sui hfieredes. Qui patri succe-
et pra;fatus rex Clodoveus (-hilderici lilius a beato dentes regnum Francorum inter se diviserunt. Et
Remigio Hemorumarchiepiscopo talioccasione vo- Theodericus quidem sedem regni sui sortitus est
luit baptizari. Dum quadam die contra Alemannos Metis, Glodomirus Aurelianis, Clotarius Suossione

confligeret, et ejus graviter csederetur exercitus Childebertus vero Parisiis.

elevatis oculis in coelum dixit : Domine Jesu Cap. IV. De filiis Clodovei.
Christe, quein Clotildis uxor mea colit et adorat Tres itaque Clodovei filii, (Hodomirus, Childeher-
tuam opem devotus efflagitoet si mihi victoriam do- tusatque Clotarius, sibi invicem foederati, et regni
dcris in lioc certamine. spondco tihi quod deinccps sui fines dilatare cupientes, Burgundia; rcgnumin-

crcdam in to, et taptizahor in nomine /»o.Quod cum grediuntur, etSigismundumfratremqueejusGotma-

dixisset Alemanni in fugam acti sunt, et rex Clodo- rum Statimque in ipso primo
prselio agressi sunt.

veus cum triumpho remeavit ad propria. Tunc ac- ^ helli impetu Sigismundus a Clodomiro capitur, et

cersito sancto Remigio episcopo, qu?e Deo voverat Aurelianos perducitur, ibique perimilur, et in pu-
fideliter adimplevit, et baptizatus est cum gente teum projicitur. Non multo tamen post inde eleva-
sua, regni sui anno decimo quinto. Porro Clodo- tur, et in monasterium, quod in loco Aguino sancto

veus, regnum suum, invasit

amplificare cupiens construxeratMauritio, sociisque ejus honorificese-
Aquitnnia> regnum, quod rex Alaricus obtinebat. Et pelitur. Demumquoquenonmultis diebus transactis
cum transissot Ligeris alveum, Turonos ad Sancti supra nominati fratres Burgundiam repetentesGot-
Martini basilicam divertit. Quam cum intraret, inso- marum Sigismundi fratrem iterum adoriuntur. Sed
nuit in choro vox spallentium dicens Prsecinxisti :
in illa expeditioneClodomirus interficitur. Succes-

me, Dominc, virtute (Psal. xvii), etc. Qua voce au- serunt que ei tres filii ejus Guntrannus, Gerbaldus

dita Iretior effectus, et Deo gratias agens inceptum et Clodoaldus. Reliqui vero Childebertus atqueClo-
lenuit iler. Et cuin fluvium, cui Vigenna noinen est tarius Gotmarum apud Augustodunum obsidcntes
transire vellet, et vadum non inveniret, eo quod interfecerunt, et totam Burgundiam in suam po-
auctus fluvius exundasset, cervasubito per eundem testatem redegerunt. Theoderious autem memorati
fluvium fransiens vadum ei ostendit. Deinde Alarico Clodovei filius major cum frati-e suo Clotario, et

occurrit decimo milliario ab urbe Pictavensi, ubi ^ filioTheoberto Thuringorum fines ingreditur, et fu-
ambo congressi invicem pugnaverunt. Sed tandem gato Hermenfrido, regnum ejus insuam redegit po-
Alaricus ibidemconfossus occiditur, etejus exerci- testatcm. Clotarius vero inde rediens Radegundem
lus huc illurque dispergitur. Qua patrata victoria Bertarii regis filiam, Hermenfridi, neptem, secum
in illo anno Clodoveus Burdegalis hiemavit, sed obduxit, eteamsibi legitimo matrimonio copulavit.
recedentchiemali rigore et succedente vernalitem- Sed illa modicum relicto maritali toro
post tempus
pore Oolosam caput regni Gothorum petiit, et intraPictavensem urbem vestem suscepit religiosam
expugnavit; et inde thesauros Alarici auferens ad in qua perseverans, cursum xHx laudabiliter con-
Engolismum properavit. In cujus adventu murus summavit. Porro memorati Theoderici filius, no-
urbis divino nutu sponte corruit, et advenienti regi mine Theodebertus, cumbellator strenuissimus es-
patens iter praebuit. Inde Turonicam pervenit ad set, adhuc patre superstite Italiam penetravit, et

urbem, ubidum fessumrecrearet exercitum, susce- eam ab Alpibus usque ad maritimorum confinia lo-
Anastasii imperatoris, quibus illum de-
pit litteras corum sibi tri])utariam fecit. F^t dum inde rediret,
signabat Romanae reipublicse consulem, et Augus- ducem exercitus sui nomine Bucellenum, ad perva-
tum. Quod gratanter suscipiens, statim consulari D flendam Siciliam et rcliqua ItaliiB loca, qure non
trabea indutus, ab illadie consul simul et Augustus adicrat, dereliquit. Sed iterum memorati fratrcs
et

meruit appellari. Et inde Parisios revertens, pro Childebertus ac Clotarius, a Gallia prodeuntes
tantishonoribus et beneficiis a Deo sibi collatis Hispaniam intraverunt quam graviter devastantes
;

regalemibidem ecclesiam 8edificavit,quam sanctis
apostoIisPetroetPauIo consecrari prfecepit.Postea
vero industria filii sui Theoderici Lemovicenses,
Rutenos, (^adurcos, Avernos, necnon et Teliquas
Aquilaniie gentes seu provincias a Rhodano
us(iue ad Ligenis alveum, et item a Pyrena^is
tibususque ad Oceanum totum, videlicet Alarici
regnum, suo copulavit regno. Almaricus quoque
Alarici filius ei cessit invitus, et ab Aquitania in
Hispaniam migravit.Igitur Gothis Arianis ab Aqui-
tania pulsis, Franci catholici ipsamelioris regulam
religionis et fidei continuo repIeverunt.His rex Clo-
magnam auri copiam cum stola sancti martyris
Vincentiiindesecum detulerunt. Verum Theoderico
successeruntTheodebertus et Theobaldus.Tandem
que monarchia ad Clotarium revertitur. Qui post-
fluvio quam sexaginta annis Suessionis regnaverat, de-
mon- functus est relinquens quatuor filios sibi successores
Chilpericum Suessionis, Carebertum Parisiorum,
Guntrannuin Aurelianis, Slgisbertum Mefis.
GkP.Y.Deliliis Clotarii, et quibusdam aliisregibus
Sigisberfus autem uxorem accepit Brunchildem
[Brunechildem] Lemingildi Hispaniaj regis filiam.
Chilpericus vero frater ejus, cum esset lascivus ct
 ;

279 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 280

vanus, multas habuituxores. luterquashabuitFre- A corum a solito vigore dcficere, et regni negofia
delgunclem satis quidem speciosam, sed pessimis per majores aula; rcgiaj adminisfrare, id est per
ai'fibus opuionlam, quoo mcmoiatum C.hilpericum dapiferum, comestabulum, et camerarium.Post hfcc
suis voluplatibus lcnebat aslriclum. H;lm> cum Lan- moituus est Pippinus, ct sucessit ei Carolus Tudi-
drico comilc palalii solobat misceri. Quod (Ihilpori- tes lilius ejus. Qui Tulites a majoribus fabroruin
cus tandem persensit. At ilia ubi si!)i periculum malleis, quibus tundi et exfeuuari massa solct, ap-
imminore sensit, usa calliditato fcminea crimen pellabatur. Qui major auho regi;e factus sub Da-
majori crimine parat obtegere, et redeunti n venalu goberfo minore satisstrcnue cum
Sarraccnis pugna-
suo marito struif insidias. Nam equo descendens vit. Nam propcedenti tempore Sarraconi ex Africa
(Ihilpericus, (biiu a propriis safellitibus excipitur transfretanfes in Hispaniam, eam subjugaverunt
duobus cultris transfossus occiditur. Successit ta- indeque Dagoberti temporibus cum uxoribus et
mcn ei filius cjus ('lotarius. Ante incc prtefafus rex pueris erumpentes, Aquitaniam Gallioe provinciam
Sigisberfus (Uofarii regis Franooium filius esf oc- invaserunt, el usque ad Septimani;e et Viennensis
cisus. Cujus regnum Childebertus filius ejus cum provinoieefines, quoeque depopulantes pervenerunf.
matre Brunechilde regendum suscepit.Et non multo r. Sed hos Carolus Tudites duobus magnis proeliis, uno
post Gunfrannus Chilporici germanusdefunctus est in Aquitania, et alfero juxta Narbonem ita devicit,
Qui regnum suuni rtdiquit nepoti suo modo dicto ut in Hispaniam eos redire compelleret. In quo
Childeberto. Childebertus quoque cum viginti tres bello trecenfa Sarracenorem millia inferfecit. Iste
annis regnasset in Austrasia, et quatuor in Burgun- est (^.arolus Tudites, qui propter assiduitatam bel-
dia,decessit duos sibi relinquens hera?des filios.Quo- lorum res ecclesiaslicas laicis tradidit, pugnavit
rum unus, cui regnum
nomen Theodobertus erat, etiam contra Saxones et Bavaros [BavariosJ, quos
Austrasiorumregebat, etTheodericus regnumGun- cum magna difficultate superavit. Pugnavit et cum
tranni gubernabat.Verum Theoberto et Theoderico Heudone Aquifanorumduce,et Ranfredumcomitem
varia sorte defunctis,CIofarius regnum Francorum regalis palatii e palatio expulit. Sed unam eitantum
obtinuit. Cdotarius veroBrunechildem reginamequo civitatem, hoc est Andegavensem concessit. Porro
indomito alligatam judicantibus Francis pro diver- Dagoberto regi Francoruni successit Theodoricus
sis pravitatibus suisdisrumpi proecepit. Porro CIo- filius ejus. C-aroIus quoque Tutides defunctus est.
tario Dagobeitus successit. Qui cum se ad mortem Et obtinuerunt principalum ejus filii ejus, Carolus
urgeri conspiceret, concessitregnum Ausfrasiasfilio MagnusatquePippinus. Proefato deniqucDagoberto
p,
suo Sigisbcrto, regnuinveroNeustritpCIodoveo. In- decedenle regnavit pro eo Theodoricus filius ejus
terRhenum et Mosam est Austrasia ; infer Mosam et Theodorico successit Childericus, quem et Hil-
et Ligerem Neustria, quasi nova Auslria, quoe dericum vocant. De quo cum esset vir inutilis ac
nunc Franconia et Francia appellatur. Post ba^c remissus, Pippinus major auloe regioe studuitper
Clodovcus deficiens duos filios suos sibi reliquit legatos Zachariam Romanumantistitem interrogare
successores, Clofarium inNeustria, Childeiicum in dicens, an ille deberet esse jex F^rancioe qui, otio,
Austrasia. Quorum Clotarius post annos tres as- deditus, solo nomineregiocontentus erat. Cui pon-
sumpfi principatus regnum cum vita perdidit. Quo tifex remandavit illum debere appellari regem qui
vifa privato successit ei fiater ejus Theodericus. bene regeret rempublicam. Qua responsione Franci
Verum hunc modicum tempus Franci de regno
post animati Hilderico in monasterium detruso, et mo-
depelluut, et Ebroinus i-egi;e aula? propositum Lu- nachali tunica palliato, Pippinum sibi regem consti-
pouioMonasferio iulnidunf, cum ejus nequifiasullia fiienint. Morluo proinde Pippino anno regni sui de-
tolerarc nequirenl, deinde assumcnles Theuderici cimo quinlo, Carolus et Carolomannus, filii ejus
fratrem Childericum sibi statuerunt regem sed non ;
regnuin oblinuerunt.QuorumCaroIusinNoviomensi
multo post Childericus Theodericus
interficitur, et urbe suscepit regiam coranam, et frater ejus Garolo-
in regnum revocatnr. Quod audiens Ebroinus mo- D mannus Suessione. Sed Carolomannus, transacto
nachali qua induebatur vesfe deposifa, emonasterio biennio quo sublimafus est in regnum, vita deces-
egreditur, et undique circa se viribus aggregatis, sit. Et uxor cjus, et filii ejus ad Desiderium Lon-

iterum major regice doinus efficitur, etcontra viros
qui aulseprsefuerunt regiie Childerici regis tempo-
ribus, et maxinie contra Leodogarium Heduensem
episcopum sseviens illum comprehendit,etpostmul-
tatormentorum genera decollariprcecepit. Defuncto
viero Ebroino Pippinus filius Anchesigili dominari
sub regibus cocpit in Ausfrasia. Qui ex uxore Ple-
trudeduosfilios habuit Diogum et Grimoaldum. Sed
gobardorum regem nulla vi compulsi fugerunt.
Sicque totiusregni Francorum monarchiam Carolus
solus obtinuit.
Cap. VI. De rerfuo Caroli Marjni.
Carolus primo rcgni sui anno Aquifaniam in-
gressus ducein Hunoldum, qui post Waifarii mor-
tem cam provinciam sibi rctinere parabaf, aggres-
sus est quem etiam Vasconiam petere compulit.
;

ex concubina genuitCaroIum Tuditem. Porro The- Sed Corolus Vascorum duci Lupo mandavit ut
oderico successit Clodoveus filius ejus, et Clodo- perfugam reddat, et nisi hoc mature faciat bello se
veo (^dii]<lebertus, ef Childebcrfo Dagobertus filius eum cxpctifurum. Lupus vero, saniori usus consi-
ejus. Hac denique tempestate coeperunt reges Fi an- lio, non solum Hunoldum reddidit, veruw etiam
281 EXCERPTIONUM PRIORUM LIBER DECIMUS. 282

seipsum cum provincia, cui prseerat, ejus po- A num feliciter consummatum est. Tofam praiterea

testati promisit. Porro dum ad C.aroluin sicut Frisiam atque Rritanniam suo dominatui subju-
dictum est Francorum ex integro pervenisset gavit.

regnum, legntus Romanse EcclesiiB nomine Petrus,

Cap. VII. Quomodo Carohis Maguus factus cst
ab Adriano pontifice missus ad eumdem glorio-
imperator.
sum regem C-arolum venit, postulans ab eo auxi-
lium contra Longobardorum regem Desiderium, Romoe denique Adriano papae subrogatus est
qui more palris sui Astulphi Romanam inquietavit Leo. Prsefati vero Adriani papae cognati Romae com-
Ecclesiam. Cui Carolus obediens bellum confra moventes populum contra Leonem papam tenue-
Desiderium magna virium copia praeparavit, et runt, et excaicaverunt eum non tamen lumen ejus
;

per montem Cenisium Ilaliam intravit, et forti penitus exlinguere potuerunt. .\t ille confugit ad
robore Ticinum nunc Papiam Italise civitalem cir- Carolum regem Francorum, qui ultus est eum, et
cumdedit, ubi Desiderium regem cepit, et in exsi- restituit in sedem suam. Leo vero coronavit eum

lium misit. Prseterea filium Desiderii Adalgisum a in templo Sancti Petri imperatorem, circumdans

regno patrio elTugavit, et subacta^ Italiee filium eum imperatoria veste. Tuneque ipsi acclamatum
suum Pipinum regem constituit. Quo in Italia
B est ab omni populo Romanorum Carolo Augusto :

composito negotio Saxonicum bellum arripuit. a Dco coronato, magno, pacifico imperatori vita et
Saxones autem ita sunt virtute ejus peixlomiti et victoria.
emolliti, ut decem millia hominum exeis cum uxo-
Cap VIII. De impcrio Caroli Magni.
ribus et parvulis sublata transtulerit , et per Gal-
Ijam et Gei'maniam multimoda divisione distri- Carolus igitur magnus ex rege Francorum factus
buerit. Talique tandem conditione bellum constat imperafor Romanorum, anno Incarnationis Domi-
esse finitum , ut, abjecto dsemonum cullu, Chris- nicoe septingentesimo octogosimo quarto, impera-
tiance sacramenta susciperenl
fidei et Francis , vit annis oirciter quadraginta septem. Ilie suscepta
uniti unus cum eis populus efficerentur. Interim sicut superius diotum est et ordinata republica in-
tamen dum hoc bellum gereretur, dispositis per choavit opera plurima ad imperii dignitatein, inter
loca congrua praesidiis, Hispaniam est ingressns. quae videntur esse prnecipua, basilica Sanctae Marife
Saltuque Pyrenaei montis superato, et omnibus, Aquisgrani , et pons apud Magunfiacum in Rheno
quse adierat , oppidis atque castellis in deditio- quingentorum passuum longitudinis. Praecipue
nem susceptis, reversus est. Sed dum inde rediret C fedes sacras in foto regno suo ubicunque collapsas
in ipso Pyrentei jugo Yasconum perOdiam est ex- reperitpontificibus, adquorumcurampertinebantut
pertus. Nam cum agmine longo ut loci et augu- restaurarentur, adhibens curam per legatos impe-
stiarumsitis exigebatporrectus iret exercitus, Vas- ravit , Praecipue vero
ut imperata perfioerentur.
cones in sinu montis insidiis coUocatis, extremam Romanam Ecclesiam defendebat, et suis opibus
partem agminis invaserunt, et in subjectam val- exornabat. Religionem christianam summa pietate
lem dejecerunt. semper excoluit, et ecclesiam mane et vespere, et
Consertoque cum eis praelio, omnes quos invene- nocturnis horis, et sacrificii tempore impiger fre-
runt interfecerunt. In quo pi-clio Eggibardus, re- quentavit. Ciroa paupei'es quoque maxima libern-
gia?mensae pra^positus, Anselinus romes palatii, et litate pranlilus crat, ut qui non solum in regno suo,
Rolandus pracfectus limitis Bi-itannici cum aliis verum eliam in transmarinis regionibus illis sub-
compluribus interfecti sunt. Ex quibus Rolandus veniebat, et in Syriam , y?">gyptum, et Africam, et
Rlavis castello deportatus et sepultus. His quoque Jerosolymam, et Alexandriain, atque Carthaginem
diebus magnus rex Francoruin Carolns ab Hispa- pecunias muUas mittere satagebat. Legebanfur ei
nia reversus reperit conjugem Hildcgardam ge- historiaj, et rcs gestse. Delectabatur et in libris
minam edisse prolem. Post haec Carolus subjugatis D sancti Augustini, prgecipue in iis, qui De civitate
Narbonensibus Franciam regressus est, et non
in Dei titulum habent. Habuit praeterea tres filios,
post multum temporis ad Capuam Campanite ur- (^-arolum, Pippinum, et Ludovicum. Verum fandem
bem per Italiam perrexif, et inde rediens Reneven- magnifious imperalor Carolus cum finem sibi vitae
tanis bellum indixit. Verum dux Provinci», Aragi- cerneret imminere, Ludovico filio suo ooronam im-
sus nomine, ferocitatem regis ferre non prpevalens, pcrialem dereliquit. Decessit autem anno vitae suae
filios suos, Romoaldum et Grimoaldum, obsidos ci soptuagosimo secundo, rcgni voro sui quadrage-
pro consorvanda iidclitate transmisit. El iteruiu simo soptimo, et Incarnationis Christi octingente-
post haic Carolus Magnus ad Galliam reversus. Ri- simo dccimo quarto indiotione quarta
, quinto ,

joaricum denique hellum cst exortum, et celeriter
consummatum. Sed et Sufevis bellum est illalum,
Dani vero Sutcvis erant confsederati. Sed hos om-
nes una tantum expeditionc edomuit Carolus. Hun-
nos quoque et Avaros bello aggressus est. Quod
bellum intra octavum, ex quo cceplum fuerat, an-
Kalendas Februarii. Sepultus est autem in ecclesia
Reata^ Mariae Aquisgrani. Eodem quoque tompore
claruif -Egidius sanclus confessor proecipuus, na-
tione Gr;ocus, qui Doi nutu veniens ad Gallias, in
l)iovinci;i cui Sepfimania noinen est, eremiticarn
duxif vitam.
283 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 284

Cap. IX. De Ludovico pio, et quihusdam aliis A tihi sit, Ih\x Christc Bedemptor. Quihus verbis
rcgihus. imperator emollitus, mox eum a vinculis absolvi
prrecepit, et priori gratia condonavif. F^^loruif quo-
Ludovicusdeniquepiiis Magni r.aroli imperaloris
que pei- ideinlcmpus P>al)anus. Porro Lotharius
filius, post ])afris obitum Romanum oLtinens impe-
post patris obilum non multis diebus evolutis ad-
anno Incarnationis Dominicic octingontesimo
riiim,
versa valetudine correptus, monachus factus est,
decimo quarlo, imperavit annis ferme viginfi sep-
relinquens Ludovico filio suo Italici dignitatem
lem. Hic fuit vir clemenfissimae naturoe. Unde cum,
imperii. (^.arolus vero ?'ranciam, Burgundiam, et
juxfa suorum lenitatem morum, rempal)licam dis-
Aquitaniani obinuit solus. Ludovico autem in Ita-
poneret, fulif finem mulfis adversilalibus plcnum,
lia successit Lofharius, et Lothario Hugo. Isli sunt
tam a liboris quam regni proceribus crudelifer
quoque, qui post Ludovicum imperaverunt in Ale-
impugnafus. Fuif etiam prteceptorum Domini for-
mania, Ludovicus. Carolus, Ainulfus, Ludovicus,
ventissimus executor, el legis sanctse strenuissi-
Conradus, Henricus, Olho, Otho Oliio, Henricus,
,

nius propugnator. Ipsius denique tempore cocpe-

Conradus, Henricus, Henricus, Luiterus. Verum
runt deponi ab episi>opis et clericis baltei gemmis
•'.arolo Calvo successit Ludovicus, Gallus, et huic
onerafi, ef saecularia ornamenfa. Genuit etiam ipse B Carolomannus, et Carolomanno Ludovicus et Lu-
serenissimus imperator filios tres ex Hermengarda
dovico ("-arolus Siniplex.
prima uxore sua, Lofharium Pippinum alque , ,

Ludovicum et ex secunda nomine Judith C.aro-

:
Cap. X. De gentc iXorthmnnornm , et successori-
lum regem Francorum. Porro Lotharius mipera- has CaroJi Simplicis.
toris primogenitus, dum esset a patre benignis- proefeioa fempesfate regnanfe Carolo Sim-
Ilac
simo rex super Italiam constitutus, Romam venit, plice,Norlhmani, origine Dani, duce quodam, Rol-
et sancfo Paschne die in Ecclesia Sancti Pefri a lone nomino, a Scythia inferiori egressi, afque per
Paschali papa coronam cum nomine suseepit Au- Oceanum vecti, cum sa-penumero anfe, fam Germa-
gusfi. Yerum Lofharius isfe postea pafrem suum niam quam Galliam more pirafico pt»r eadem Oceani
Ludovicum comprehendit, apud Sancti Medardi
et lifforaexcurrenles infestassent; fandem egressi,
monasferium cusfodiri man-davit. Uxorem quoque Galliam, qua paile Brifanniam respicif pervaserunt, ,

ipsius Judilh exsiiio relegavif, ef Carolum, quem
ex ea Ludovicus genuerat, castro Privina^ com-
mendavit. Sed non mulo posf Francise principes
imperatorem Ludovicum a cusfodia liberaverunf
ef patri Lofharium filium reconciliaverunt. Post
haec vero clementissimus imperator inter quatuor
suos filios suum divisif imperium, et Lothario
civifafemque in oa Rothomagum occupantes, usque
in hanc diem Northmanniam de suo nomine vocave-
runt. Northmanni enim lingua barbara, quasi viri
,
^ soptenfrionales dicfi sunt, eo quod primuin ab illa
mundi parte venerant. Carolus autem rex Franco-
rum, inito cum eis fccdere, filiam suam Bolloni
uxorem dodif oamque terram, quae nunc Norlh-
,

quidem Italiam, Ludovico autem Germaniam afque mannia vocatur concessit. Qui scilicet Rollo ba-
Saxoniam, Pippino Aquifaniam, Carolo vero Fran- ptizafus, Roberti nomen accepit. Atque exinde gens
ciam delegavif afque Burgundiam. Sed Lotharius Northmannorum Christo credens fidei subjectaest
hanc imperii divisionem non fequanimiter tulit, et Postquam aulem Northmanni in ea, quam perva-
totum imperium sibi subjicere fenfavif. Quod ut serant, parte Francise confirmati sunf, etiam ulfra
pafer comperit, illico adversus eum iter arripuit. manus exfendere conafi sunt. Guillelmus siquidem
Sed in ipso ifinere adversa comprehensus valetu- Nofhus, dux Northraannise, Angliam sibi subju-
dine, diem claudit extremam. Post cujus obitum gavit. Alii autem progressi, Apuliam, Calabriam,
quatuor ejus filii apud Fontanidum campum atroci- Siciliamque occupavere. Carolo denique Simplici
ter infer se dimicaverunf. In quo bcllo Franciae, successit Robei tus qui fuit alienus a regno
, ,

Italia;, Aquitanise, Alemaniae, Saxoniae, Burgun-
^^
diaeque omnes pene milites matuisvulnoribus sese
occidere. Victoriam famen Carolus Calvus obtinuit.
Floruit efiam his temporibus Theodulfus, Floria-
regnavitque annis duobus, ef Roberto successit
Radulfus alienus, regnavilque tredecim annis. Post
hoc reductum est regnuni, regnavifque Ludovicus
fiiius ("aroli, cui successit, Lotharius, et Lothario

censium abbas et Aurelianensium episcopus. Qui Ludovicus, et Ludovico Carolus frater ejus, qui
cum insimulatus multis criminibus apud imperato- regnavit anno dimidiato. Post hoc translatum est
rem Ludovicum fuisset, Andegavos est exsilio re- regnum ad Ilugonem. Porro Hugoni successit
legatus. Ubi dum custodia tenerefur, contigit ut Robertus. Iste Robertus fuit vir bonus, et fide
eodem die Palmarum veniret jam dictus impera- catholicus.qui sanctam Ecclesiam,et ecclesiasticos
tor. Et dum secus domum, qua cusfodiebatur idem viros semper studuit honorare et exaltare. Hic
Theodulfus, processio pertransiret, facto silentio etiam condidit Ecclesiam, prfecipuoC hristi confes-
praesente imperatore illos pulcherrimos versus, sori quem multum diligebat, et summo venerabatur
qui nunc usque per Galliam in eadem solemnitate honore Aviano in civifafis Aurelianensis suburbio.
psalluntur, a se editos per fenestram decanlavit, Post hunc fuerunt isti Henricus, Philippus, Ludo-
cfuorum hoc est exordium. Gloria, laus, et honor vicus Grossus, Ludovicus Junior, et Philippus.
 285 DE UNIONE CORPORIS ET SPIRITUS. 286

(Exeerptionum pars iiexstat supra in Appendiee ad opera exegetiea : pars n\, sermonibus
eentum constans, in Appendice ad opera mystica.)

DE UNIONE CORPORIS ET SPIRITUS.

Qiio natum est ex carnc caro est, ct qiiod natiim A- conscendas. Sunt igitur in hoc mundi corpore
est ex spiritu spiritus cst {Joan. iii). Si nihil inter quatuor elementa propriis qualitatibus distincta, id
spiritum et corpus medium esset , neqiie spiritus est terra, aqua, ignis, aer. Sed ex his primum, id
cum corpore, neque coi'pus conve- cum spiritu est terra sola per se immobilis est, quia moveri non
nire potuisset. Multum autem distat inter corpus potest, nisi extrinsecus impellatur. Heliqua tria
etspiritum; longe sunt a se duo hoec. Est ergo mobilia sunt, quia per se moventur sine impulsu
quiddam quo ascendit corpus, ut appropinquct cxtrinseco.Hoc tamen inferest quod aqua teneri
spiritui, et rursum quiddam quo deseendil spirilus, non moveafur, aer et ignis non possunt.
potest, ut
ut appropinquet corpori. Id quo ascendit corpus, Hursum aer ad sfatum tcneri non polest, ad prsesen-
altius corpore est : et iterumidquo desceuditspiritus tiam pofest. Ignis vero nec ad statum tenefur, ut
inferius est spiritu. Sed et ipsa corpora non oin- non moveatur, nec ad prsesentiam, uf non elabafur,
nia ejiisdem qualitalis sunt, sed facta snnt alia Quascumque ergo extrinsecus sive ad prsesenfiam,
supcriora, alia inferiora, alia suprema , et cor- sive ad statum feneri possunt, exfrinsecus etiam
poream naturam pene transcendentia. Similiter et moveri possunt, vel ut moveantur, si immobilia
spirituum sunt alii superiores, alii inferiores, alii
g sunt, vel ut amplius moveantur, si minus sunt. Solus
iiiflmi, et pcno infra spiritualem naluram prolapsi, ignis sicut teneri non potest, sic etiam exfrinsecus
ut in hunc modum infima cum summis copulentur. moveri non pofest, in se oinnem motum habens et
Ascendit Moyses in montem et Deus descendit in , ex se.
montem. Nisi ergo Moyses ascendissel et Deus de- In his ergo quatuor qufecumque magis sensui su-
scendisset, non convenissent in unum. Magna sunt b jacent, magis corpora dicuntur quse vero a sensu
:

in his omnibus sacramenta. Ascendit corpus, et plus longo sunf magis a nafura corporum recedunt,
,

descendit spiritus. Ascendit spiritus et descendit ,

et ad naturam spirifuum accedunt. Hinc est quod
Deus. Quo ascendit corpus superius cst corpore.
, ipse aer, quia prse sui subtilifate viderinon potest,
Quo descendit spiritus, inferius est spiritu. Rursum spiritus appellatur, cum corpus sit quoniam in ea
quo ascendit spiritus, superius spiritu et quo : qua parfe sensum corporis excedit, fantum spirituali
descenditDeus, inferiusDeo.Corpussensuascendit, naturse appropinquat, ut in appellatione etiam nomen
spiritus sensualitate descendit. Item spiritus ascen- illius usurpet. Sed ignis qui ipso aere longe subti-
dit contemplatione, Deus descendit revelatione. lior est et mobilior, ef non sicut aer, extrinsecu.s
Theophania est in revelatione, intelligentia in con- terrena corpora afflando movef, sed interius vege-
templatione, imaginatio in sensualitate, in scnsu C tando vivificat, magis proprie vocatur spiritus.
instrumentum sensualitatis, et origo imaginationis. Sed hic spiritus, id est ignis alius esf in iis corpo-
Vide scalam Jacol>, in terra stabat, et summitas ejus ribus, quse tantum vegefat, non sensificat; alius in
ccclos tangebat. Terra corpus, coelum Deus. Ascen- iis quse et vegefat et sensificat. Vegefat enini
dunt animi contemplatione ab infimis ad summa. A qua^dam, non sensificat sicut arbores et plantas, e'
corpore ad spiritum, mediante sensu etsensualitale. universa in terra germinantia qusedam autem
;

A spiritu ad Deum, mediante contemplatione et vegetat et sensificat, sicut bruta animantia omnia,
revelatione. Dominus autem scalfe innititur, ut ad in quibus quiipdam sunt qua" sensum tantum ha-
infinia suprema inclincntur. Ascendamus igitur et bcnt, imaginationem non habent qusedam qua)
;

nos consideratione, quantum possumus, quia etsi sensum imaginationem habent. Cum itaque sen-
et
totum non possumus, forte aliquid possumus. Si sificari majus sit quam vegetari tantum, constat
non sumus angeli volnntes, tamen sumus homincs profecfo hanc vim subtiliorem esse ubi sensum
ambulantcs. Angcli scala non indigcnt qui volant pra^stat, quam illic ubi solam vegefationem confert.
divina contemplatione; sed homines qui rcpunf, Ubi aiitem magis subfilis est, quodammodo magis
vel, si amplius, ambulant humana ratione. Ego non spiritus est, quia in eo quo magis incorporeae
puto angelos scalam qua^sivisse propter se, sed ut ^ natura} approximat, nomen pariter et proprietafem
homincs doccrcnt quid facere debeantipsi. Ascensus illius usurpat ; non famen propriae, quia in eo
est ab infimis ad suprema. Pone ergo primum qua» ipso quod spiritus dicitur, corporese naturae pro-
infima sunt, ut ab illis insipiens ordine ad superiora prietafem nequaqum excedere comprobatur. In^
 :

287 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 288

finnuin vtM'o i'i iiiaxi:ue oorpns ost illud quod A giiiafiouciu facii. Quoo quidcm imaginatio iu brufis
per se omuino uuivcri non polest. Post hoc proxi- animalibus phanfaslicam ccllani non Irausccn-
muin el ininus corpus ost ilkul qu'j(l per so qui- dil; in i-alionalilms usque ad rationalem
aufcin
deui luoveri potest, et lainen cxlra re ad statuui progredifur, iibi ipsam iiu'ori)Oream aninuc suljstan-
coliiberi potesl. Deinde scquitur ill.ul quod in tia'u contingif,
etcxcilat discrcfionem. Krgo iuiagi-
natura corporis jain spiiilus noiucu sortitur; quod nafionihil ajiud est quain simiiifudo corporis, per
pci' se moveii potest et exti a se quainvis ad pne- scnsus ({uidein corporeos ''x corporum contactu
sentiam, ad slatum lanien tcncri non polest, quod conce])fa exlrinsecus, atquc per eosdem seiisus in-
iioii_ yidctur ct semper nioveku'. Sunuuuin i
ost trorsum ad parlem puriorcm corporci S[)iritus re-
corpus et spuituali narunje proximuin, (juod por duda eique impressa. IIu3C autcm in rafionalibus
,

sc seniper movcri habet, extra nunquaiu cohiberi puriorfil, ubi ad ralionalem ct incorpoream animai
v-V ha])ct; quod quidem, in quanfuiu .scnsuiu pra^stat' sulistanfiam confingcndain defecatur; laincn illic
5>:
imitatur ralioualcin vitain, iu quanlum iinagina- quoquc extra subsfantiaiu illius manens, quia simi-
tioncm, forinal vilal^m sap'cntiam. Nihil aulem litudo corporis cst et fundatur in eorpore. Hationa-
in corpore altius, vcl spiriluaH naturoe vieinius esse _. lis aufem substanfia corporea lux esf ; imaginafio
potcst quain id ul>i post sensuui cl supra scnsum vcro, inquantum corporis imago cst, uinbra est.
vis imaginandi concipilur. Quod quidcm, in lan- El idcirco posUjuaui imaginatio usijuc ad rationom
tum sublime est, nt quidquid supra ilkul cst, aliud asccndit, quasi umbra in lacemveniens, et luei su-
non sit quam ralio. Ipsa utique vis ignca, quoe perveniens, inquantum ad cam vcuit, manifestafur,
extrinsecus foririafa scusus dicitur, eadem forina et circuir.scril)ifu"; inquanfum iili supervenit, ol)-
usque ad infimum traducta imaginatio vocatur. nubilat cain, cl i;!)uml)rat, et involvif, et confcgit.
Forma namque rei sensibilis per i'adios visionis Et siquidem lalio ipsa sola conlemplafione eam su-
foris concepfa, operantc uatura, ad oculos usque sceperif quasi vesfimcntum, ei est ipsa iinaginatio
relrahitur, atque ab eisdem suscepla visio nomi- extra eam, et ciica cam quo facilc cxui ct spcliari
natur. Deinde pcr sepfcm oculorum tunicas et possit. Si vero efiam dclectalione illi adha^scrit,
tres humores transiens, novissime purifuata ct quasi pellis ei [if ipsa imaginatio, ila ut non sine
collata introrsum ad ccrebruiu usque liaducilur, doloie exui possif, cui cum amore inha?sit. Ilinc cst
et imaginafio efficitur. Posfea eadein iuuiyinatio quod animsie corporibus exufne, cori)oralibus adhuc
ab anferiore parfe capitis ad mediam transiens^ passionibus tcneri possuut, quia vidcliccta corru-
ipsam aniuue rafionalis substantiam confing-it, et Q ptione corporalium affecfionum nondum mundafa;
excitat discretionem, in faufum jam purifirnla et sunt.Habctnauu[uo ef ipse spirifus quamdamin sua
subtilis efrccta, ut ipsi spirilui immediale conjun- nafurainntabiIifatem,secunduinquamcorpori vivifi-
gatur; verariter tamen naluram corporis retincns candoappropinquaf,inquailla spirifualis cf incorpo-
et proprictatem, ut constet quod scripfum est rea subslanlinnounihil sua' purilalisdeponit,ef quasi
Quod nntum est e.v cnnie cnro est (Jonii. iii). quamdam grossioi proprictate corpori assumendo
i

Sicut enim de spirifu corpus non nascitur, sic occurrit. Qu<c quidam coaptaf io, si secundum solam
etiam de corpore spiritus non procrcnlur. (Juamvis naluram fit, mufationem habet, corrupfionom non
enim corpus usque ad spiritum sublimetur, et habcf. Sin aufeiu vifiosa esl, in hoc ipso puriorem
spiritus usque ad corpus humilietur, nec spiri- naturam conunipif, qnod eam ad consortium igno-
tus tamcn in corpus ncc corpus in spiritum,
bilioris teriuinos naturaj fransire coinpcllit. Et hoc
transmufatur. Sed quod natuin cst e.x ciirjie cnro esf, vifium qnanlo allius anim;c in corpore manculi in-
etquod naluui esl. exspirilu spiritus est.(Ujid.)Tamen. hajserit, tanlo diflicilius a corpore discedenlcin de-
quodsummumcstincorpore,propinquumesf spirifui, serit : etnon tollilur passio, etiam cum tollitur causa
et in ipso vis imag-inandi fundatur, sujjra quam esf passionis. Ij^sa quippc anima, in((uantuni dolccta-
rafio. Quod cnim imaginatio cxtra subsfantiam D fionc corporis affifitur ({uasi q:uihimcorpulcntiam ;

sit, argumentum cst quod brufa

animae ratioualis fralicns, in eadcm imaginationum cor-
phanla;-i.s
animalia vim imaginandi habcre probantur, qurc poraliumdeformatur, eisdemquealtc impressi etiam
rationem omniuo nou babent. soluta cor])();e non exuitur. Qute vcro in hac vita se
Est itaque imaginafio similitudosensus, insummo ab cjusmodi fa^culentia mundarc studucrint, hinc
corporalis spiritus, et in imo rationalis corpora- exeuntes quia nihil corporenm secuin trahunt, a
lem informans rationalcm confingons. Scnsus
et corporali jiassionc immunes pcrsistunt Sic itaque
namque sive per visum, sivc per audifum, sive ab infimis et exfremis corporibus sursum usque
per olfacfuni , sive per gustum , sive per tac- spiritum incorpo: cuin, qu;edam progressio est per
tum extrinsecus corpus contingcns formatur,
, sensuin et imaginationem qua; duo in spiritu cor-
;

ipsamquc formam ex corjioris canfacfu conce- poreo sunl. I'ostca in spiritu incorporeo proxima
ptam intrinsecus reducens per mcatus singulis vf post corpus est affectio imaginaria, (jua aninia ex
sensibus emittendis ct revocandis introrsum di- X corporis conjuuclione afficitur, supra quam est ra-
sposilos ad cellam phantasficam colligit, eamque tio inimaginafionem agens. Deinde ratio pura supra
Uli parti puriori corporei spiritus imprimens ima- imaginationeiu, inqua ratione supremum est anima^
 289 DR UNIUNE CORPORIS ET SPIRITUS. 290

, a corpore sursum. Quiiiuloautcinal.aiuinasur.suin A ,jyj.j j,^jj defieit ;

peuetiahilis, quia non fallitur
itur ad Deuin, prima cst inlclligentia, quu3 est ratio Non mulatiir in promisso, non deiicit in facto, non
ab interiori forinata, quia ralioni concurrens con- judicio.Promissio ejus oblivione non mo-
fallitur in
jungilnr procsenlia divina, qurc sursuni infornians ritur, nec intentione mutatur. Opcratio ejus diffi-
rationein facit sapicnliiim,sive intclii^/cnliam, sicut ciillate non vincitur. Judicium ejus anibiguitate non
imayinatio deorsum informans ralioncm, scienliam fallitui'. Vcraciter promittit, fortiter facit, su])tiliter
facit. discernit. \'ivus est sermo Dei ut credas, efficax, ut
Quoinodo scrmo Dci iiiuis ost, scilicct ycrhum iii- speres, peneti-aljilior ut timeas. Vivus est in pras-
cariiatum ; vivus, cllicux, panctruJjiJis, clc,
iteiii ceptis et prohibilionibus, efficax, in promissis et
ct quomodo omnia nada ct aperta sint Dco ; el de
comminationiJius, penctrabilior, in judiciis et dam-
saccrdotio Cliristi.
nationibus. Sed quia veritas prumissorum, et omni-
Semcl locutus est Dcus (Psal. lxi), quia unum
potenlia operum ejus credenda potius quam discu-
Verbum genuit, per quod omnia fecit. IIoc verljum
tienda sunt, qiue sitsubtilitas judiciorum ejus con-
est sermo ejus. Unus est ergo sernio Dei, quia unum
9,\Cier&m\\^ .1 ' c nc trahi lior , inquite.s^ scrmoDei omni
est verlmm Dei. Et ideo vere unus, qnia uniusunus
'^^'"^''" "":'''''' Ancepsest gladius, qui ex ambabus
qui sentcnlk,s multipliccs 'nmi complc.^l^ur ;"scd R partibus incidit, qui cuin infigitur penetrans ex
uno ct siniplici verbo consuminatur. Quare crgo
utraquc parte secundo viam sibi aperit, hic tamen
dicitur in psahno Utjustificerisin scrmonibus luis
:

non ni.si carnem incidit sed Dci gladius utrinque

Vivificu mc ul castodiam scr-
;
{I's!il. L). Et alibi :

secat, quia potest animuin ct corpas pcrdcre in ge-

ijiones luos (1'sul. cxviii). Si eniin vcre scrino Dei
Jicnnr.ni ignis (Matth. x). Sive in judiciis utrinque
unus crcdilur, quoniodo inuUi sermones cju.sdicun-
secat, quia uli unique dijudicat, incidit, et discernit.
tur'?Sed sciendum est quod aliler pcr iioininum ora
Sequitur I'crtingcnsus(juo ud divisioncm aninuvao
loquitur Deus, aliler per seinetipsuiu. Nam quod
:

Deus in hoininibus per homincs loquitur, hoc fcre

spiritus illebr. iv). In unoquoque homine tria sunt
mens. Ad carnem pertinet delecta-
caro, spiritus, et
omnis et Veteris et Novi Testamenti seriptura
fio,ad spirilum cogitatio, admentem discretio. De-
testatur. Loquilur ergo Deus per homincs, lo-
lectatio est serpens, cogitrdio Eva, discrelio Adam.
quitur per se, mullos sermones per homincs,
In delectatione est superfluitatis concupiscentia. In
unum per semelipsum. Scd quoscumquo perhoini-
cognitione cst necessitatis providentia. In discre-
num 01 a protulit, iste unus in omnibus ilHs fuit, et
tione est veritatissententia. Dclectaliopi^ovidentiam
oinnes in isto uno unuin sunl, ({ui sinc isto quolibet
p obtentu necessitatis ad superfluilatem praecipitat.
loco vel tempore prolali cssenonpossunl. Videa-
Providentia rationem per compassionem inferioris
mus erg'0 magnuin sacramcntum, veiljum Dei hu-
inclinata sententia veritatis. Prima divisioestinter
mana carnc vestitum, semel visibilc apparuit, et
scrpentem et Evam, hoc es! inter carnalitatem sive
nunc quotidie idem ipsum huuiauo voce condituai
ad nos venit. Et quamvis aliter per carnem, alque
animam, vcl animalitatem et spirituin, infer delccta-
aliter pcr vocem humanam hominibus innotescat,
fionem et cogilationem, inter superfluitatem et
necessitalem. Secun la divisio est iiiter Evarn et
quodam modo tamen hic inlelligenda cstvox Verbi
quod ibi caio Dei. liumanitatcui Christi mali quo-
Adam, inter cogitationem cl infeiitionem, vel discre-
tio inter piudcntiam carnis et sententiam veritatis.
que non solum videre, sedetiam occi-
et increduli
dere potucrunt et adhuc quotldie sermonein Dci
Sermo eliaiu Dei quasi infer animain et spiritum
;

foris au liunt et conteinnunt. Et queinadmodum ilii

dividil, quando sacrum eloquiuin nobis, quns inler
carnalia et spiritualia desideria repugnantia habea-
hominem occidere non pricsumerent, si Deum co-
gnoscere potuissent, ita quoque isti nequaquam
tur ostendit.Sequilur : Compagum qujqv.e ct n.idul-

verba divina audita respuercnt, si viilutcm eorum Jarum {Ihid.J, id usquc ad divisionem
est etiam

interno sapore gustarc valoicnt. Sc;'mo igitur Dei

compagum et inedullarum pertingit ipsc sermo Dei.
'^''''^ ^'«'"a Pei' eompages et medullas accipere de
vivus est,'quia vita in co cst. In ca quodloris au- D
bcainus, cxplanatur cuin subdilur: Cigitatinnnm ct
dituin excitat, id quod intus est cor viviiicat. lu eo
quod auribus iii ^6'i//io;iHv;j(//;ic/.;.CompagessuntcogIlationes,me-
illabilur, id quod cordi inspii^atur.
Quod foris est transil, quod intas est inutabilitatciu
dulho inlenfiones. Primum
opera quasiforis sunt
cutis, deinde delectatio quasi caro, deinde cogita-
non lecipit.Quod foris decursus verborum explicaf,
tioncs quasi ossa, dcindc intenlio quasi medulla.
intus veritas incommutabilis diclat. Propterea, in-
quit,ccolum ct tcrra transiijunt, vcrba aalcm mca
Sicui cutis carnem tegit, sic opera delcidationem, et
sicut ossa carne:n fulciunt, sic cogilationes desideria
nontraiisibunt{Luc. xxi). Ubi utiquenon fransibunt
pascunt et sicut medull* ossibus interiores sunt
ubi transiloria non sunt, quiasicuf in mullis unum ;

sicin cogitationibus intentiones laleal. Cogilaliones

verbum uon dividiLur, ita mulla in uno verbo non
varianlur.
cliam co.upagcs vocantur, quia quodammodo ita
Ilis ilaipic dc sermone Dei brevifcr explicatis, desideria adinvicem copulant sicut compages inem-
nunc Apostoli vei'ba inspiciamus: Vivus t^6'/inquit, brorum arfus ligant. Compago eniin vinculum est
serwo Dei et eflicax et peiietrahilior oinui gladio quod medium est, et extrema conjungit. Et siraili-
ancipiti (Hebr.w). \i\\\s, quia non mutatur; efficax, ter cogitationes, quia et ex desideriis nascuntur, et
291 APPENDIX AD HUGONlS OPERA DOGMAtlCA. 292

desifleria generant quoclainmodo, el htec nutriendo A veritasdiscerni potest, benepost divisionem anima)
et ilia gignendo utraque ad invicern ligant. Quasi ac spiritus, idest carnalium et spiritualium volun-
enini prieco(lcntil)U.s sequcnlia connechinl, quia <le tatum, divisio compaguin, id cst cogilationum bo-
de ipsis prodeunt. Quod vero
illis et ipsie, et illuj narum malarum, quasi perplcxioi- etdiflicilior est
et

desideria cogilationes gigncre diximus, nemini qui posita. Postremo, quia discretio intentionum iis
seipsum cognoscit, ignotum esse potest, quiaillius omnibus secrelior esse cognoscitur, merito in ex-
profectosa}piusincogitationevolviMuir,cujusainorc tremo meduUarum quoque divisio subditur. Ha)C
plus alVccti sunius. L'nde etiam Dominus in Evan- aulem omnia sermo Dei dijudicando penclrat, quia
gelio dicit Ubicstthesaurus tuus, ibi cst cor tuuni
: ille qui per sapientiam suam intus secrela nostra
{Matth.wi). Ac si diceret Ubi estdesiderium tuum
: subtiliter intelligendo discernit foris perdoctrinam
ibi est et cor tuum, id est ubi est affectio tua, ibi suam uliliter nos illuminando eadem intcliigere fa-
est et cogitatio tua. liursus quod cogitaliones desi- cit.Quia igilur vivus cst scrnio iJci, credamus eum
deria generent Psalmista ostendit dicens Iu ino- : vera promittere ;
quia ef/icax est, speremus eum
ditatione mca exardescet ignis (PsaI.xwviii).Quia promissa perficere; quia penetrabiJis est, et falli
cujus i"ei cogitatio animo frequenter insederit illius non potest, oflendisse euin poeniteamus, et de reli-
amor acrior in corde exardescit. (^onvenienter igi-
B quo timeanms offendere. Ipse enim et voluntates
tur per meduUas, quse in corpore magis secreta) nostras intelligit, et cogitationes videt, et intentio-
suntet reconditae, intentiones accipimus, quae quasi nes comprehendit. Sequitur :

cogitationum nostrarum meduUai sunt, quia in co- l\on cst ulhi crculuru iu visihilis coram ipso {IJchr,
gilatione coidis latet intenlio cogitationis. Qua dum iv).Oculus Dei etlonginqua capit, quia ubique prae-
subtiliter discutimus, quasi ad interiora ossium sens est, et intima, quia in omnibus est, et sublilia.
penetramus, qui porspicax est, et maxima comprehendit, quia

Liquetergoquodrecte compages, cogitationes, et oinnia in ipso sunt. Hacprosequitur dicens: Oninia

medulloj dicantur intentiones. Superest inquirere sunt in conspeclu ojus nuda (ihidj, quia in ipso sunt
quomodo sermo Dei usque ad divisionem eorum omnia el aperla (Ihidj, quia ipse est in omnibus,
pertingat. Prima divisio est inter animam et spiri- vel nuda creatura dicilur, nuda actio vel cogitatio,

tum, hoc est inter voluptates carnales et spiritua- vel intentio huinana. Quidam est oculus, qui foris

les. Secunda divisio est inter compages,, id est est et non intus,sicut oculus carnis; quidamintus est

cogitationes carnales et spirituales. Primum enim ad aliquid, et ad aliquid foris, ut oculus cordis ; et

discernuntur voluptates, et utrum bono an malo de- p quidam oculus, qui non foris, ut
inlus est tantum et

siderio affeclus sitanimus.Quae discretioideo prima oculus Dei. Oculus carnis videt tantum extima cor

est, quia facilius quisque sua desideria dijudicare porum, et oculus mentis extima cordium. Oculus
potest ; deinde sequitur discretio cogilationum qute Dei inlima videt. Oculus cordis ad oculum carnis
magis est occulta, et diflicilius comprehenditur. intus est,ad oculura Dei foris.Et sicut oculus carnis

Quia enim ex pravis desideriis bonaj nonunquam non capit quaecapit oculus cordis, sic oculus cordis

cogitationes oriuntur, et i-ursus ex bonis desideriis non capit qua; capit oculus Dei; sed oculus Deica-

pravte cogitationes prodeunt non facile est cogita-

:
pit quLe capit oculus cordis. Igitur oculus carnis

tionum qualitatem discernere vel discutere, cum non lantum capit extima corporum. Oculus cordis et ex-
solumexprsecedentibusdesideriis, dequibus oriun- tima et intima corporum sed tantuin extima cor-
tur, sed eti^am ex subsequentibus quas ipsse gignunt diuiu. Oculus vero Dei extima simul et intima non

eas opporteat judicare. Sed ut apertius videatur
qualiter ex pravis desideriis bona3, et ex bonis do-
sideriis prava? cogitationes nascantur, exemplo
monstretur.Nemoest qui desiderium rapinoenesciat
malum esse, sedaliquando ex desiderio rapiendi na-
scitur desiderium occidendi,et sajpe ex desiderio oc-
cidendinasciturhorror homicidii.Dumergoexmalo
solum corporum, sed etiam cordium capit. Ergo non
est uUa creatura invisibilis coram eo. Omnia autem
sunt nuda et aperta coram eo. Ab oculis nostris te-
guntur sa;pe etiam quaj visibilia sunt: qua; invisibi-
j) lia sunt clauduntur. Actio visibilis est intentio in-
visibilis est. Sed actiones hominum licet insuana-
tura visibiles sint, multis tamen modis teguntur ab

desiderio cogitatiobonorumgignens aifectumprodit oculis notris, ne videantur. Intentio autem videri

quasiin radice malasurculusbonus dulcem fructum non potest, etiainsiipsa actio videatur. Igituroculis

facit.Similitcr aliquando ex bono dessiderio mala co- Dei omnia sunt nuda, qui ipse omnes actiones ho-
gitatio nascitur, ut nonnumquam pollutionemcarnis minum videl ubicumque fiant,quia non sunt tenebrae
abominando, turpitudinem carnalis concupiscentise et non umbra morti, ubi abscandantur qui ope-
est

cogitare incipimus, et ex ipsa nostra cogitatione ad rantur malum;nec operimentum tegit, nec velamen
deleclationem illicitam inllammamur, et quasi de protegit, nec paries intercludit, nec caligo abscondit

puro fonte aqua manare incoeperat, sed paulatim nos ab oculis ejus. Ergo omnia sunt nuda, quia
defluens in sentinam turpitudinis ibat. Aliquando ipse videt omne quod agitur; omnia aperta quia
autem cogitationes etex bonis desideriis prodeunt ipse videt qua intentione agatur. Sequitur ;

etbonadesideriagignunt, vel exmalis ortsesimiliter Ad quern nobis sermo (Ibid.J, id est ad Deum vel
qua ambiguitate quia ad sermonem ejus, subauditur vel est, vel erit, vel
inala proferunt. In difficilius
293 DE UNIONE CORPOmS ET SPlRITUS. 294

esse debet sermo. Priin\im fit sermo Dei ad nos, A supor Christum, tunc quasi ad pontificatum electus
postca sermo nosler ad Deum. Duobus autcm modis esl. Quando in monte dictum est, tunc quasi pon-
fit scniio Dci ad nos, intcrius et exlcrius. Interius tifex est ordinatus et veste indulus glorite. Postea

per inspirntioneni exterius per pricdicationem. Item in tertia voce qutc ad eum venit de coelo, dicens :

per inspirationem duobus modis, per naturam ct Et clari/icavi, et iterumclarificabo ft/oa/; xvii), ap-

per gratiam. Pcr naturam, quando condilis inspirat probalus et confirmatus est in dignitate sua, sicut
cognitionem boni per gratiam, quando reparatis
;
Aaron post ordiiialioncm, quia quosdam X'inulos et
sug{^erit amorem boni. Duobus ctiam modis fit no- suo saccrdolio deroganles habuit, a Deo probatus
stcr sermo ad ipsum, vel consulendo rationcm, vel est et confirinatus. In monte vcstem glorite in ordi-
reddcndo rationem, Si modo rationem cx voluntalc nationemaccepit inresurrectionead olTerendas pro
;

consulere ad faciendum nolumus, lunc ex neccssi- nobisprcccs Dcumindut.Omn/s nam [ueponlifex ex

tate de factis rationcm reddemus sicut iu Apoca- : hominihus assumplus pro hominihus constituilur in
lypsi dicuntur libri aperli, et deinde liber alius Iiis quoe snnt acl Deum, ut offerat ohlntioncs ct sacri-

apertus qui cst vitaj, postea judieatos mortuos ex ficia pro peccalis (Hehr. v.) Duplcx esse debet as-
iis quae scripta erant in libris {Apoc. xx). Libri sunt sumptio eorum qui prajficiuntur, scilicet ut primum
corda hominum. Liber vitte est sapicntia. Dci libri intus per gratiam assumantur ad excellentiam vir-
aperiuntur, quando manifesta sunt secrcta cordium. tutis, postinodum foris per obcdientiam vocentur ad

Liber vita) aperietur, quando unicuique luce inte- excellentiam dignitatis. Alii assumunlur intus, et
riori manifeste patcscet omnc quod faciendum est. non foris sicutboni subjecti. Alii assumuntur foris
Et mortui ex his quai in libris sunt, non qunc in li- et non intus sicut iiiali prielati, alii foris et intus
bro, judicantur, quia peccatores ex suis operibus sicut boni proelati, alii nec foris nec intus sicut
judicabuntur. Liijri nostri ad libruin Dei scripti mali subjecti. Sequitur :

sunt, quia corda noslra ad similitudinem sapientiie Pro hoininibus constituitur in his quee sunt ad
Dci condita sunt sicut dicilur : Sicjnatiim osl supcr Deum (ihid). Dicitur in Evangclio : Heddite quiB
noslumcn vullus tui, Dumine{PsaI. Adhuc scribi ivj. sunl Ciesaris Cicsari, ctqwc suntDei Deo (Luc.xx).
debent libri nostri secundum exemplar libri vita>, Sicut Caesar habet prsefectos suos ad populum qui
sicutdicit Apostolus Eslole imitatoves Christi sieut
: exigant ea quae Csesaris sunt, sic et Deus habetprse-
filii charissimi (Eplies. v). Etsi scripti non sunt, feetos suos ad populum suum, quieaquaeDei sunt
saltem corrigendi sunt. Conferamus itaque libros requiiant. Et sicul praifecti Ctesaris legatione po-
nostros cum hoc libro, ut si quid aiiter habuerint, ^ puli funguntur ad intercedendum, et legatione Cae-
corrigantur, ne in iila uitima collatione, si quidpiam saris ad populum ad imperandum, sic et p»'sefecti
aliler inventi fuerint habentes, abjiciantur. Sic in- Dei, id est prtelali in Ecclesia legatione populi fun-
telligi potest, ad quem, id est sermoncm est nobis guntur adDeum ut obsecrenl, sive legatione Deiad
sermo. Vel aliter, ad quem est nobis sermo. Lo- populum utjubeant. Aliud est enim officiumprselati
quamur ad Christum de nobis, ut ipse ad Patrem inquantum est legatus popuii ad Deuin, et aliud est
loquatur pro nobis, quia pontifex est, ut conferat in ([uantum legatus D.ei ad populum. In illo officio
Deo vota populi , et magnus. Magnus secundum quo est[legatus populi crga Deuin, devotionem exhi-
divinitatem, quia Filius Dei ; maynus sccundum bere debet, ut eum oblationibus et sacrilicio spiri-
humanilatem, quia penetrat coelos. Accedamus ergo tuali precibusqueplacatum reddat. In eo officio quo
cum fiducia ad thronum gratia) ejus, id est ad ipsum est legatus Dei ad populum, ad ipsum perfinct iguo-
inquo regnat gratia. Gratia autem in eo duobus peecantes corrigcre. De illo oflleio in
raiites docere,
modis regnat, quia nec in eo malitia cst, qua^ affe- quo cst legatus populi ad Deum dictum est, ut olTe-
ctum graliae impediat quin velit, nec in nobis mi- rat sacrificia et oblationes pro peccatis. De illo offl-
seria quin possit. Accedamus ergo cum
fiducia,quo- £) cio in quo est legatus Dei ad populum, dictum est
niam et officium ejus cst ut pro nobis oret, quia ui sciat compati lis qui ignoranlei errjnl Quoniam
pontifcx constitutus et nieritum ipsius ut iiupctrct,
; ct ijisc circunidaius cst inlirinitatc (Hchr.\). Quidain
quia justus. Denique libenter compatietur, quia et sunt qui se in infirmifate essecognoscunt, sed cir-
ipse propter nos infirmitalibus circumdatus cst. cumdalos infirmitatc non putant, hi videlicet qui in
Constilutus cst, quia a Deo.Non enim ipse se con- quibusdam aclionibus suis forles sc csse conside-
scd Deus illum glorilieavit, qui dixit Filius
stiluii, : rant. Qui vero in oiniiibus suis se infirmari cons-
meus es tu : ego liodie gcnui le (Psal. ii Matlli. ii, ; piciunf, inquantumadexistimafionemsuamundique
xvn: Marc. ix). Quando in baptismo hoc diclum est infirmitate circumdati sunt.
295 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. •29G

APOLOGIA DE VERBO INCAUNATO

AUCTORE, UT VIDETUR,

JOAKr\E CORNDBIENSI,
CONTINENS

Objectiones contra eos qui dicunt Christum non esse aliquid secundum quod est homo.

Fides est eertitmlo revum invisibiliiim iid rcligio- A factumest, poniturprototo,sciIicetcaroprohomine.

nem porlinenLium, suprii opinionem cl infra scicn-
tinm constituln. Ex hac fidei assignatione palct quod
non Hcet dultitare, vel opinari circa iidei articulos.
Ubi enim est opino, non est certitudo, ubi vero non
est certitudo, non est tides. In naturaliljus opinio-
nibus vel poeticis existiinationibus, vel in allcgori-
ciSjVel tropologicis sententiis, Hcetdiversas senten-
Necessario ergo homo est aliquod totum, cujus pars
sitcaro, etillud totum sit Christus. Unde idem dicit:
Bcus in oeternam personam divinitalis temporalem
J acccpit substantiam carnis. Quid est in peisonam
quod
acccpit, nisi persoiialitcr sibi univit, id est ut
assumpluni una esset cum assumente persona ?
est,
Unde in libro De agone christiano Incommutabilis :

tias proinere. (arca lidein non licet non soluin aliud veritas per spiritum animam, ct pcr animam corpus
constituere, sed nec de ipsa veritate ad modicum hominem assumptum libcravit. In
suscipieiis totum
dubitare; sed oportet firmiteripsamprofiteri.Unde eodem Non eos audiamus qui sic dicunt ab oetcrna
:

in Symbolo Athanisii Hsec est fides catholica,

: sapientia susceptum hominem, qui deVirgine natus
(juam nisi quisque fideliter firmilcrquo crediderit, esl, quomodo et alii Iiomincs ab ea sapientes fiunt.
salvus esso non poterit. Si aiitem de nullo fidei arti- Aliud est enim sapientem tantum fieri per sapientiam
culo licet diversa opinari, maxime de iilo qui ca3te- Dei ; et aliud estipsam personam suscipere sapien-
ris est principalior, cui caeteri tanquani fundamenlo *^ tise Dei. Audis quod homo ille personam suscepit
innituntur, qui in his verbis exprimitur. Verbum sapienlise Dei. Unde et per gratiam homo transivit in
caro facluin cst (Joan. i), id est honio constans ex Deum, non naturas versibilitate, sed Dei dignatione
carne et anima. Unde Augustiuus Firinissimo tcno, : miiabiliter asaumptus Qua-
in unitatem personaj.
et nullatciius dubiln ipsiiin
quixlcrnalilcr natus cst propter et aliter sapiens homo ille, qui pcrsonam sa-
de F^atre, esse ilJum qui cssentialiter conceptus est pientiie gerit, aliter alii. Unde Augustinus super
et natus de Virgine, unius naturos cum malre. Ecce Epistolam ad Galatas : Pcr iidcm iiuluendo Chris-
Augustinus prohibct dubitare, et jubet hrinissime tum, omncs fiunt Ulii, non natura, sicut unicus Fi-
tenere in(jhristoduas esse naturas, divinamscilicet, lius, qui Neque prce potentia et
sapientia IJei est.
secundum quam dicit Ego ct Patcr ununi sumus
: singularitate susceptionisad babendam nataraliter,
humanam, secundum quain dicit Pa-
(Joan. x); et : ct agendam persouam sapientiiv, sicut ipse medialor
tcr major me cst (Jonn. \i\). unum cum ipsa suscipicntc Sapientia.
Qu.«ST. II. Quaero item quomodo Augustinus
QUiESTioQuiero igitur ab his qui dicunt Ghi'i-
I. dicat susceptum hominem ad habendam naturaliter
stum non esse aliquid ia eo quod est homo, quid per _, personam Sapientise Patris, cum alibi dicat quod in
me significetur cum dicitur Pator major me
: cst, an unitate persona^ assumptus hoino ille gratiaj est,
quod est (>hristus an quod non est Uhristus ? Si
: non natura)? Solutio. Nalurale duobus inodis dicitur;
dicatur aliquid quod non est Uiristus per me signi-
( et quod est de substantia rei, et quod est origi-
ficari in lali loco, consequens est ut 'Ihristus dicat nale, id est ab origine creationis suae datum. Unde
se esse aliquid quod ipse non est; quod non conve- quia homo assumptus ex quo fuit, peisona divina
nit veritali. Item si aliquid per me ibi significatur fuit, non tamen per naturam, sed per gratiam ;

quod est (jhristus, illud est vel substantia increata quodammodonaturale estei essepersonam Dei, sed
vel creata. Sed nulla subslantia increata major est hoc naturale non excludit gratiam. Unde Augustinus
Pater. Sin autem substantia creata est, vel est ra- in Enchiridio In nalurcc bumanai susccptione facta
:

tionalis, vel irrationalis. Sed substantia irrationalis cst quodam modo ipsa gratia ilii homini naturalis,
esse non potest. Ergo est substantia rationalis. Et Nam ex quo homo esse ceepit, non aliud esse ccepit
sic vel angclica, vel huinana ; sed angelica non est, quam hlius, et hic unicus, ut quemadmodum una est
e:-go humana. Opoifel itaque ibi significari substan- persona, anima rationalis et caro ila una persona ;

tiam creatain et rationalem, et humanain, id est ho- Deus et homo. Filius tribus modis dicitur, adoptione,
minem constantem ex anima et carne. Unde Augu- ut nos per fidem ; susceptione ut mediator, scilicet
stinus dicit quod pars, cum dicitur : Verbum caro homo assumptus ; natura ut Verbum, quod eadem
207 t)E, VEjRBO INCARNATO. 298

substantia est cum Patre, non persona : et eadem A nnam. Sed anima Qiristi, et alia aiiima
alia est
persona cum Mediatore non substantia. Unde Au- Virginis. idem est nalura humana quoil
Unde si

gustinus in libro Do Trinitatc : Cum /iliiis sil Dciis anima est corpus, si non sunt ejusdem aniin;c el
ct Iionio, ali;\ lunicii siibslnntiu IJoiis, nlin sabstiiiitin carnis, nec ejusdem sunt nafurtc, vel si ejusdem
I101 110. sunt naturse; nec tamen sunt ejusdem carnis et
animte, aliud intclligitur per naturam, aliud i^er
Qlmcst. III. Quperitur an sul)stantia humana in
animam carnem. Notandum autem quod nafura
et
Christosit adoranda. Sohxtio. Dignitutis potestas noii
liumana tripliciter accipitur, scilicetpro forma su!)-
amittitur, duni bumilitas adoratuv, ut dicit Hilarius.
stantiali, quiB humanitas dicitur, et pro re existenti
Et Augustinus.Yeovi aduratur u Verbo Dciassum-
in tali proprietate, scilicetpro illo composito ex cor-
pta, quia ncmo carncm ejus manducat , nisi prius
pore et anima, quod quahdoque hoc nomine huma-
eam adoretnon tawen propter ipsam, sed proptor
nitas significalur. Dicitur etiam quand()<(ue luunaiia
eum cui unitur.Tiicit auctoritas quod Creator est crea-
natura corpus et anima. Verum
Christum est crgo
tus, prfedeslinans praidestinatus, infectus factus ;
assumpsisse corpus et animam
composi- , et illud
quod secundum naturam humanam intelligendum
tum, et illam formam scilicet humanitatem.
, Quin
est. Ascendo ad Patrem meum ctPati^i^m vestrum, d , .,,.
„ n / r o- /-lu • autem ha;c torma sit assumpfa, non potcst ncLfan,
o
ad Doummcumet Dcumvestrum
, , /
(Joan. xxj.HiLihri-
\
^ * ' »

cum non solum corpus et anima sintassumpta, scd

stus non est aliqua substantiacreata, non habet Deum,
etiam omnes proprietates assumptte sint.
quia tantum creatuias Deus est; sed ipse dicit se
habere Deumnecessario,ergoestaIiquid quodhabet Qu/EST. IV. Ideo quaero ab iis qui dicunl quod in

Deum vel Creaforem. Dicitur alibi quod tanta cst Christo non cst ali((uid quodsithomo, quid sit sulj-

unio bominis ct Dei, quod totuin est Dcus, toluin est jectum Immanitati Imic forma^. Noa enim deifas
ct Iioino. Quid per hominem significatur cum dici-
potest ei esse subjecta, nec caro nec anima. Quid

tur, totuin cst liomo? Quid est quod sequitur quod ergo? Si nihil est constitutum ex corpore et anima
Christi, quod sit Chrisfus, in quo quasi in su])jecfo
non in suhstantiis hominis? Si enim sic intelligitur,
Deus est homo, id est habet hominem. Sic potest possit esse humanifas, necessano igUur Chnstus

dici, anima est caro, id est habet carnem. Augusti-

est quoddam totum constans ex anima et corpore

nusdicitsuper Joannem,quoda/i«rf est Verbum Dei, vel aon habet hanc formam humanitatem. Confi-

et aliud bomo. Quid hic per hominem significatur?

temur itaque iu Christo duarum substantiarum
Si enim ut quidam opinantur, hic per hominem unionem, non mutationem, vei vorsibilitateni, vel
anima et caro intelligitur, et non aliquid cofnposi- permistionem, vel confusionem.
(

tum ex duobus dicere deberet, aliud est verbum Ql^est. V. Dicit Hilarius in uono libro De Trini-

Dei, alia sunt homo cum per hominem plura, et

,
tate quod homini acquirchatur ut Deus cssct. Quasro :

non unum significetur. Augustinus dicit alibi super igitur quis sit iste homo, cui acquiritur ut Deus sif ?

EpistolamadCoIossenses://owoeA'ce//6';3fyi/s-a.ss»;yj- Nunquid animse vel carni? Non ufique, sed homini

ptus personam gerit sapientise. Si igitur id quod est constanti ex utroque. Idem in octavo libro Dc Tri-
assumptum non est persona, ut volunt quidam, nec nifate Ncscit plaiic vitam suam, nescit, qui ipsuin :

pcrsonam gerit sapientiae, quomodo ergo audent Jcsuin, ut vcrum Dcuni, ila verum boniincm igiioral.

negare hominem assumptum personam esse? cum Si enim non est id quod est homo, non est homo;

adeoaperte hic dicat auctoritas Quidesccndit, id est :

et si non est homo non est verus homo. Quanfa ,

Deus, et qui ascendit{Epbes. iv), id est homo. Dicit ergo est temeritas, negare Christum aliquem ho-
enimexpositor quod deitasethumanitas sunteadem minem esse; et tamen ipsum verum hominem
persona. Unde Leo papa Mirabilior nobisHt inDco
:
priedicarel Augustinus dicit super Doniino rcfu-
Iiuniilitas, quampotontia; et difbcilius eapitur a no- gium [Psal. lxxxix) Quod Cbristus incccpit essc :

hismajestatisdivinoeexinanitioquamservilisformso^ (I"ocl "on crat, servata substantiarum proprietale.

s»wma/)/-oveeiyo.Etpost: Licel ahud sitCreator,ot'l> Qnod erat creabile mansit creabilc; ot quod increa-
aliud creatura, inunain tamen pcrsonam concurrit bile, increabile ct quod mortale, mortale et quod : :

ulriusquc natur.v proprietas. Omnia quoe Deisunt et immortale, immorlale. Utrumque una immorfalis
hominis simul humanitas explevitettleitas. Legitur tamen persona, et vere immortalis. Unde Isidorus
quod Christus sicuti est homousios[bij.oouaioc] Patri, in libro De summo l)omo ait : Iluinanitas a Cliristo
sic est homousios [bi».oouavo;| mafri. Scd si (jhristus susccpta alia persona est Cui consonat
iii 1'rinitalc.

non est id (juod ost homo sed fantum id quod est

,
illud quod Augustiuus dicit in secundo libro De
Pater, nihil quod est consubstantiale matri, est Trinitate. Forina suscepti bominispersona Filii cst

sub«tantiale filio, et ergo non est ei con-

e diverso, Quid apertius? Quomodo ergo audes dicere quod
substantialis, cum nullum habeat substantiale cum nihil quod est, assumpfum est persona Filii? lledi
illa commune. Sed dicent forsitan : Christus ideo ad cor tuum, et auimadverte veritatem. Quis sij
homousios [bixooudto;] matri dicitur, quia ejusdem qui ioquitur attende. Uecole quod periculum ani-
naturae est cum matre. Et egoqua?ro quid per nafu- ma; tua; incurris, si negaveris tam manifestam
ram humauam intelligant, cumdicitur, Christus est veritatem. Memorare etiam quod homo, quinegavit
egusdem natui-te cum matre. Dicant corpus et ani- Christum esse aliquid, sit homo, et ideo potuil,

PATROL. CLXXVII 10
 299 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 300

decepi. El utinain solus deceptus, alios
pisset! Si nondum crcdis pracdictis auctoritatihus,
audi (juid Aujjustinus dicat iu eodcni lihro Ihiinii-
nain illiini fonnain c.\ Mnriu vinjine Trinitasopcrala
csl, scd Filii soliiis pcrsonaIdem in tertio de-
csl.
cinu) dc Trinitatc. Iliimnnn nutiira Dco Vcrho cojni-
hit;i csl, itii iil cuin ipso ficrct iiiiu pcrsonn. Nota quod
in hujusmodi locis humanitas vel forma servi, vel
nalura humana, non significat corpus et animam.
vol ilhun i)roprietatem, qua; propric et secudum
usum hxiuendi dicitur humanitas, sed rem existen-
tem in tali proprietate notat. Firmiter ergo tenen-
dum qnod nomine liumanitatis quandoque id quod est
non dece- A completum est, dum contra rationem, et supi'a na-
tui'am pepcrit virgo.
: Objicilur. Si Deus poluit assumere mulierem,
ergo mulier potuit esse Deus. Solutio. Non sequitnr.
Sicut nonsequitur. Deus potestdehomine facere la-
pidem ergo hoinopotcstfieri hapis. Dcus enimpotest
iinpossibiha, ncc tamcn impossibiha sunt possibilia.
Item objicitur. Si illa substantia quse Verbo unita est,
coepit esse Dcus, et econtrario Deus caspit esseilia,
quajdam sul)stantia est Deus quae non semper fuit
Deus, et quscdam substantia est Deus quaj non est
divina substantia, et Deus est aliquid quod non sem-
pcr fuit. Adduntque Si homo assumptus est per-
:

houio significatur. NoH ei'go nurari (juod hunianitas sona, ergo vel tcrtia in Trinitate, vel alia sednon ;

dicta est persona, cum nomine humanitatis homo

' '
r»
alia,'ergo -- -' et sic Deus. Soiutio.
o- tertia in Trinitate,
_

assumplus significcturin taliloco. Ililarius inoctavo liocipso seprobant nonesseCatholicos cumid quod
libro de Trinitate sic ait : Dco cst propriuni fuisso totauctoritatibusprobatur,habentproinconvenienti.
aliiid (piniii inaiicbat ; iicc taincii non csse qiioil innii- Nonne Isidorus dicit quod hunianitas c Chrislo
serat. Ililarius dicit qiioij Deus esl aliud qiiani fuit, susccpta cst tertia personn in Trinitate? El Hilaiius
mancns qiiod fuit. Et quia nulli creaturse hocpotest asserit quod /jro/jy/u/ii cst Deo fuissc aliud quam ma-
covenirc, ut maneat simul quod est, et aliud fiat, nehat, nectamcn non csse quod manserat.El A.ug\i-
dicit lior proprium Deo esse, aliud esse quam fuit, stinus: Creator tcmporum inventus est in tempore :

et manere quod fuit. Dic ergo quomodo prajsumis etiam ipse factus. Et alibi : Homo reccns. sed non
dicere ({uod Christus non est aliquid quod non Deus recens. Hoc est inconveniens quod nos ado-
fuerit ab seterno. Ecce plures auctoritates habemus, ramus. Haec est abusio, perquam redempti sumus,
quod Chrislus factus est aliquid quod non fuit. Scio ubi tenentur oculi tui qui habes pro inconve-
Quseso ut saltem unam auctoritatem ostendas quae nienti, quod Deus sit aliquid quod non semper fuit,
dicat quod Deus non estaliquid in eoquodesthomo, quia non capis modum illum, quo aliquid dicitur
vcl iiuod non factus sit aliquid quando factus est esse aliud, propter ineffabilem unionem. In hoc
homo. p enim quod Deus homini secundum plenitudinem se
infudit, et omnia sua illi attulit, et omnia quaj ho-
Nunc ponendsesunt objectiones quorumdam con- iiiinis erant in se suscepit, vere dicitur et est Deus
tra nos Si Deus essentialiter est homo, vel homo
hoino, et homo Deus. Homo est Deus non per natu-
:

est Deus, lunc sic Deus assumpsisset hominem in

ram, sed per gratiam, non adoptionis, sed per gra-
sexu muliebri, et mulier esset Deus, et Deus esset tiain unionis sive susceptionis. Deus est homo per
mulier. Sed potuit Deus in tali sexu assumpsisse
diguationein. Cum ergo Deum hominem, vel homi-
hominem, ergo potuit Deus esse mulier. Solutio. nem Deum praedicamus, non naturse in naturam
Augustinus dicit Qiii csscntialitcr natus est dc
:

versibilitatem significamus, sed naturae utriusque

Patrc, cst csscntialitcr ille qui conceptus ct nalus cst
mutuain omnimodam participationem. Notandum
dc Ideoque fateor quod Deus semper po-
\'iri/iiic.
esse quosdam quibus uon videtur esse argumentum.
tuit, potest et poterit utroque sexu assumpsisse
Illa substantia Deo unita est Deus crgo quaedam sub-
homineui. Utinam te videres ubi te video, qui hoec
stantia qua) non semper fuit. Ut in hoc siinili ap-
obiicis. Cuin igitur uteniue sexus erat redimendus,
paret. Candela lucet, ergo qua^dam substantia quae
decens luit ut sexus honorabihor assumeretur, et
non est ignis lucet cuin ignis ex se, candela ex
,

de femina, ut sic uterque sexus ad redemptionem D igne luceat. Est alia similitudo Hic homo factus :

perlinerc ostenderetur. Unde Augustinus de Sym-

est ad imaginem Dei, ergo qua;dam substantia quse
bolo lidci Illa ilispcnsatio utrumque sexuin liono-
:

non est animal vel angelus, non sequitur. Sic Ver-

rari, ct ad curam pertinere monstravit. Nonsoluni
bum per se Deus est, sicut ignis lucet, homo vero
quem suscepit, sod per quam susccpit virum yc- Deus ex Verbo, sicut candela lucet ex igne, et ho-
rendo, dc fcmina nasccndo.
mo est imago ex anima. Nullo tamen modo negan-
QuACST. VI. Qusero ab iis qui dicunt nihil esse dum substantiam unitam Verbo Dei, esse Filium
compositum ex anima et carne Christi, quomodo Dei, sed, ut jam dictuin est, homo per gratiaiu Deus
sexus assumptus. Non enim in carne vel anima
sit est, Verbuin est per naturam Deus.
estaliquis sexus sed in solo toto ex duabus partibus Qu>t:ST. VII. Si nondum adhuc verba
credis, audi

constituto. Decuit quaternarium divinum compleri. Veritatis super Lucam, ubi scriptum est Hic erit :

Fecil enim Deus primum hoininem sine complexione niagnus [Luc. i). Legitur quod potentiam, quamDei
sexuum. F^eminam vero produxitdeviro.Ex maritali Filius naturaliter habet, homo accepturus erat ex

vero adraistione formavit utrumque. Restabat quar- tempore, ut una sit persona Deus est horao. Qusero
tuin ut quasi vicem femina redderet viro quod :
quid per hominem significatur; et cum dicitur homo
3di DE VERBO INCARNATO. 302.

accepturus, etc, an substantiadivina, an humana ;

A dor divinitatis sc infudit lucerntje liumanitatis, lui-
sed natura; divinaj nil datum est ex tempore, ergo nus lumen cedit majori, id est liuino assuinptus
humanaj.Et sio substantia liumana habet potentiam trahit suam personanliam ex Veibo, et dicitur, et
quam Filius Uei hal)et per naturam ergo homo ha-
;
est persona una cuin illo ex eadein personantia

bet omnipentiam, etsic est omnipotens, et sic Deus quam habuit Verbum ab seterno. Unaquaicjue crea-
quod ipsepro(iletur,dicens Data est mihiomnis po-
: tuia lationalis ex hoc dicitur persona quod liabet
testas in avlo et in terra (Malt/i.-s.wiu). Cui data est cxcellenlius, quia ergo splendor divinitatis incoin-
omnis potestas. Audi expositorem super eumdem lo- paiabiliter excellenlior cst lucerna humanilalis,
cum. Hoc non de cooeterna Patri divinitate, sed de merito ex eo homo est persona. Unde scriptum est
assumpta humanitate. Quidquid dicas de Christo, Natura naturam iioii consumil, sed persona perso-
ego melius credoChristodese quam tibi.Nonne con- iiam, quiu nomen esl.UaH- diligenter intuere,
jiiris

tradicis Christo dumnegasquod ille affirmat? Vide
ergoquodtuaexpositiocontrariaestChristoetortho-
doxis Patribus. Tu dicis quod homo assumptus non
habet omnipotentiam. Et ipse dicit Data est mihi
omnis potestas. Unde Apostolus In quo inJiahitat
:
lector, et intelligos quare honio dicatur in perso-
nam, non in naluram assumptus, et quare Verbum
dicatur assumpsisse naturani, non personaiu Ideo
: enim homo assumplus est in i)ersonain divinain,
B quia factus est particeps divini luiiiinis, ut per ip-

omnis plenitndo divinitatis corporaliter (Coloss. ii). sum ab omnibus discerneretur sicut Verbuni. Nuu
Su ipse dijudica. Quid est illud In qno inhahitat
;
in naturam, licel persona divina sil divina naluia,
oinnis plenitudo divinitatis? Nunquid Verbum Dei quia hoc esset inutari et converti in eam. Verbuin
Gur ergo addit corporaliter ? Hiiarius in octavo vero ideo naluram hominis non personam assuin-
dicit \era fides est neque Deum igiiorare quod
: psif, licet id quod est assumptuin sitpoisona, (juia

liomo sit, neque carnem ignorare quod Verbum sit.
Recole quid nomine carnis significetur. Audi Au-
gustinum. Verhum carofactnni est, id est, homopars
pro toto ponitur. Cui consonat illud in Joanne Po-
testatem dedit ei Judicium facere, quia hJius honii-
nis esl (xJoan. v). In hujusmodi quae Deo convenire
non possunt,solent sic exponere. Hoc accepit per-
non trahit personalitatem, vcl personantiam ex eo
quod est assumptum, habens multo dignioreiii per-
sonantiain ex natuia divinitatis. Sicut lainpas in
: nocfe dicitur luinein Eeclesite, in die vero solis ma-
jore splendore superveniente, jam lampas non dici-
tur lumen Ecclesiae, sed pofius luiiien solis. Sic
homo persona quidem essct ex sua laliuiialiiafe, si

sona secundum naturam humanani. Intelligis quaj non esset assuinpfus. Nunc ut jam dicfum est ex eo
dicis?Si persona non est aliquid secundum huina- /-« quod in ea dignius est, id est in luinine divino est
nitatem ut tu asseris, quomodo persona accepit ali persona. Qui non videt hoc quteraf u Dominu infei-
quid secundum eam ? Item dicitur tibi. Si nafura lectum. Hujus rei in creafurisexpressam non iuve-
humana hoc non accepit, ergo nec persona secun- nio siinilitudinem. Nihil enim manens quod estpo-
dum eam, sicut corpus tuum non est album, ergo test aliud fieri; quod soliDeo esf proprium, uf di-
nectu es albus secundum corpus. Vel, si anima non cit Hilarius. Qualiter fainen splendor Veibi se iii-

est rationalis, nec tu es rationalis secundum eain. fundat homini, ut euin illuminet, licef a Verbo non
Conccdendum ([uidem est quod persona accepitpo- recedat, potest qualieumque similitudine oslendi.
tentiam, quam habet naturalifer secundum huma- Splendor siquidem ignis, vel calor, candeke vel car-
nitafem, et ipse homo accepit eam, etsic inipso ipsa boni accedit, nec ab igne recedit sed simul in igne
persona. Et quod sic sit intelligendum, declarant et in candela est. Sed in igneper naluram, in can-

aliseauctoritates. Unde Hilarius dicit : A^oii estigno- dela ex accidenti.Major famen esf unio infer Deum
randem carnem esse Vcrbum, et humanilati data et hominem.Unde Veiljum confeit hoiiiiniut sitcum
est omnis potestas in cwlo ct in terra. Assignent, illonon una subsfantia, sed uiia persona. Indc est
si possunt, quid sit illud qui data est oinnis potestas quod aliud est Deus, aliud hoino, sed non alius
judicandi quod vocatur Filius Altissimi; quod tein- D Deus, alius hoino, sed uniis el idem Deus ef lioiiio
poralirelationereferturad matrem. Nonenimaeterna sicut multte aucforifafes nianifesfe oslendunf. Ve-
illiatione filius dicitur matris. Quomodo iilius nia- luli corpus ef aniinu unus liomu ef una persuna
tris, si nihil habet esse ex matre ? Nunquid dicen- sunt, licet aliud sit corpus, ef aliud aniiiia.Chiistus
dus est aliquis ducere originem ex ove, quia ejus itaque gemina est substanfia, scilicel divina ef hu-
vestis inde est? Si ergoChristus non estaliquid ex mana, famen non nisi una persona quia ufiaque
Virgine, sed ejus vestis indeest, quomodoest filius subsfantia una persona.
Virginis? Sicut ergo verbum lucis est per se homo Cuin igitur Christo sit substantia humana, nun-
assumptuf» ex Verbo, sic Verbum per se persona quid est concedendum (juod sit crealura, cum oin-
est : homo vero personaufiain ut sic loquar habet nis homo sif creatura? Solufio. Non est siinplicifer
ex Verbo. concedendum quod Christus sit creatura, nisi ad-
Sed dicet aliquis Nonne homo assumptus per-
:
datur secunduin hominein. Nonne concedimus sim-
sona, et esset, si non esset unitus Verbo? Solutio. pliciter quod Christus est homo? Quarc ergo uon

Essetquidempersona,ethaberetsuampersonttntiam similiter coneeditur quod sit creatura? Soiutio.

ex sua rationalitate, Nunc vero ex quo totus splen- Ideo sinedeferminafione usussancta) Ecdesiie uo"
 303 Ar>PENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATlCA. 304

•onsucvilconcetliM-e siiiiplifitorClnisliiincssp crea- A gendumest quoddicit Amhrosius non csse

Cliistiiin

tuiiim, nc sccundum idranxjue naturam hoc intclli- vnniLuli siibjcctuni, cl idco creolnris non csse non
nc viiU-utur conscntirc pcrlidite Ariana?, qua?
j;aliir, nicnxnduni (juin crcalurn omnis i'anittiti suhjecta est.
dicfhal '.hrislmii laiiliini cssc crcaluram, cum fhles
( Nunquid ([uia (IhiMstus est liomo, cl omnis liomo
calhoHca dicat cum esse ct (Jrcatorcm secundum incnthix, crgu CUirislus mendax ?MulUi dicuntur <^c-

divinam naturam, cl crcaturam secundam huina- iicralitcr dc liominc, non tainen de homine Christo
nam suhstanliam. Tene ergo lirmitcr Vcrlmm assu- ijuia non cst puriis hoino, sed Deiis ct lioino. Au-
mcns naluiaUlcr csse Ueum, assumplam vcro suh- gustinus dicit : Xon csL crculuru jtcr quciu fucla est
stantiam naturaliter essc crcaturam, el propler (jinnis crcaluni. Kcce ncgat (Uiristum essc crcatu-
incflahilcm unionem, et mirilicie susceptionis sacra- ram quod conlraiium vidctur prtcdictis. Solutio.
:

mcntum, ut Verhum sil hoino, et homo Dcus incon- Non quem, etc, id est id in Christo
est creatura per
Uisa cl iiiconversa ulratiue perseverante substantia. per quod facta est omnis creatura, non est creatura
Unde llihuius in quinlo lihro de Trinitate : Ex vir- sed creatrix essentia. Agitenim de persona secun-
tiilc polcntis mitunv est, cam in eo quod esset nia- dum (Uvinam naturam. Item dicit Hiiarius : Non cst
iicrot, tumen quod non erat esso posset. Moneo ut aliud tHius Jioniinis, claliud Filius Dci ; et nos dici-
his quic iu Scriptuiis sanctis lcguntur, iidei assen-
>n. O
^ luus et credimus quod aliud lilius est hominis, ct
sum adhihcas. Nec tihi miruin vidcatur, si nondum aliud FiJius Dei. Quid crgo ?Contrarii sumus Ilila-

omnia ad plcnum intclligas. Hccole quod fides non rio?SoIutio. Frequentihus quidcm his terminationi-
hahct mcrilum, cui latio hiunana prjchet experi- bus significatio est substantiaj. Interdum tamen in
mentum. Solet ignorantia naluraUum amplius an- neutrali licet raro significatur persona. Sensus est
gere quosdam, quani ignoranlia crcdendorum. Ut Ergo non est alius filius hominis, et aliusFiliusDei
imago iu spcculo quid sit, aut (£uomodo haheat esse id est non est alius iilius iiominis, ct aUus Filius
(Juumodo idcm fons sit modo litec aqua, modoilla. Dei, sed unus et idem. Unde Augustinus de tribus
Quomodo nomen. Amice,
diversse voces sint idem personis loquens ait Et htec tria ununi. Et alibi di-
:

si hsec levia et quasipuerilia non capis qua fronte
incllahilc incarnationis sacramcnlum attentare praj-
sumis ? Noli ergo sic arguii>enlari circa Christum.
Si Chrislus estqutedam subslantia simpiex vel in
: citquod Mediator ipse unum sit cuinipsa suscipiente
Sapienlia. Quibus verbis substantiarum ditferentia
non confunditur, scd unio personaiis praedicatur.
Hilarius tamen non ait Non est aliud Verbum, aliud
:

creata, ergo qutedam composita velcreata,

iion cst liorao sed hoc neutrum est aliud quam Christus.Et
;

cum sit utium({ue, licct non secundum idem. (lur Augustinus dicit tlonio illc non est factus aliud
:

non sic ai-gumentaris? In diehus carnis suai fuit (juaiii Dci iilius, id est non est factus aliquid quod

mortaUs, crgo tunc non fuit iminortalis. Vel sic. non sit Dei Filius. Quidquid enim est pei'sona di vinse
Tunc fuit passibilis, ergo tunc non fuil impassibi- essentiie, non est aliud quam ipsa persona licet

lis. aliud sit quam natura divina. Unde Hieronymus :

IJicel aii(iuis luilii : Arianuin te video, quia dicis Verhum Dcus, est iioii caro assumpla. Quibus verbis
(lUristum cssc creaturam. Diligentius ergo intuea- non naturse ad personam, sed naturai ad naturam
miir aii vcium sil. Arius dicebat Cliristum esse ostenditur diiierentia. Si autem per carnem pars
puram ciealuram, non a Patre consuhstantiaUter non totum inteliigitur constat quod Vcrlium non est
gcnituin, sed tantum creaturam, ideoquc Patre mi- caro. Sed per carncm totus homo signilicatur ta-

noiviii et iiustcriorcin: aftirmans ([uidem Ciiristum men ut ait Ambrosius ay/Ht/es^ ^ho(/ cst assumptum
esse Deum, non quidem per naturam, sed tantum ct aliudestquodassumpsit. AlioquinChristus sinon

per adoplionem. Nunc qucero an Ilieronymus idem est aliquid secundum quod cst homo ipse non

scusei it (luud Arius cum dicat Auduclcr procJaniti-

: est aUquid secundum quod est matri homousios

niusClinsliiin cssocrculurani. Etllilarius qui dicit: [6ixoouctoi;J vel secundum idcm est homousios
,

Quid esl (piod iioii fiiil '/ Aut Apostolus qui ait (Jui jy :
[ 6[j.oouoto? J, Patri et matri. Hilarius alil>i seipsum

lidelisesl ci quirccit UIumiHehr.m). Etalibi dicit: exponil dicens iWaturam Dci in virtutc rosurrec-
:

cx scmineDavid sccundum carnem{lioin

(Jui 1'aclus tionis intcllige, dispensationem hominis in morte

i). VA Augustinus qui asseril divintim

suhstantiam coijnosco. Et cuni sint utraque suis gesta naturis,

imnmtahilcin, ct crculiirani muttihilcm, sccundam
quamChrislus omnia pertulil qute Scriptura de eo
;'c'cci7y7. Taaictsi ergo haereticus ettJatholicus
vcrba habcnt iu orc, non est consequens ul idem
sensus sil in corde ulriusquc. Veluti nonsequitur Si
aliqua pailicipant eodem nomiue, quod ideo etiam
rc nominis, ul Deus et idolum, nomine Dei, non ta-
mcn cadcmdeitate participant. Quod ergo scriptum
uiiuin tamen Christum Jesum eum memento esse
qui utrumquc est. Non dixisset utrumque de una
eadem natura, neque unus de duahus pcrsonis. Utrumque
nonadmilitnaturarum singularitatem, unus excludit
: personarum pluralitatem.
Dicunt quidam quod sicut non est alius Filius
Dei,etalius filius hominis, sic nonest aliud Filius
Dei, et aliud filius huminis. Sed si hoc est, ergo

esl: Qui di.\eritChrisLumessGcrealuram, anathema sicut est indifferens persona, sic indifferens est

sit, intelligendum est puram, ut Arius intelligebat natura.

vcl dicebat. Secundum eamdem rationem intelli- Dicunt quidam quod quando Verbum caro factum
305 DE VERBO INCARNATO. 306

est,factum est quorklam totum composilum ex Grea- A tum, non est Christus, nec est mediator. Qiiid ergo?
torc et crcatura, scilicet diviaitate et carneet anima. Dic qua3 sint illa tria quoruin duo sunt cxlrcina et
lliud composilum est crcatura, quia non sempci' fuit, * tcitium mcdiator. Deus
ct homincs recoaci-
eaiin
et illus com.positi pars divinitas, ergo Greator est duo sunt extrema. Medialor autem ({uid erit?
liali,

pars cujusdam creaturse. Sed quid absurdius, imo Audi saltem quid super hoc dicat Apostolus: Ifoiuo
quid falsius? Item omne (ofum majus est qualihet Christus Jesus, quem aobis conjungit aaiurarum
sua parte; ergo si divinitas estpars alicujus, opor- communio, Deo aulem eum sociat uaius et ejus-
tet quod aliquid sit majus ipsa divinitate. Vel si dem personse unio, non integralis, Deo indigna
ipsa est major omni i'e, ergo major est eo cujus compositio. Quod autem Deus noa sit pars hujus
est pars, et sic ipsa legem, et jus totalitatis suo toti pcrsoa;R, Augustinus dicit his verbis Cliristus cst :

adimit, vel totum suum illa circumscriljit. Item si persona gcminw subslantin, non lamen pars Iinjus
divinitas est pars intogralis, ubicunque ipsa est et Deus est. HtBC dictio totum qnandoque vim collec-
suum totum ; sed ipsa est ubique ergo et suum tivam partium integ-ralium habet, ut cum dicilur
totum ubiqiie est. Ifem nulia pars inlegralis pra^di- totus homo crcatus est a Deo, vidclicct quadii)ef pais
catur de suo toto. Klrgo si Ghristus esset quoddam hominis, anima et caro, formacampago i>;irtiuiii,
et
tolum, cujus pars essel Deus vel deilas, nullo modo B creatione Dei existit. Quaadoque per eamdeai vo-
esset Ghristus Deus, cum nullum totum sit sua cem omnis compositionis exclusio. Vi (Miin dici-
fit

pars. Multo ergo melius sacra Scriptui-a dixit per- tur, totus Deus est uliique esseati;iliter quiJjus ,

sonulem unionem esse inter Deum et hominem ;vel verl)is partes habere negatur. Si eniin diversitate
inter assumptum et assumens Verbum,quam inte- partium occuparet diversifatem lacorum, noa csset
gralem constitutionem vel compositionem. ubique totus. Sensus hic est Deus ubi({ue est lofus,
:

Sciendum est plura ,genera esse compositionis. id est nusquam de ejus esseatia (juid(|uam abest.
Aliterenim domus componitur ex suis partibus,ali- Quando({ue totum significat, non fotaliter uaitorum
ter panis ex aqua et farina, aliter statua ex materia consortium. L't cum unionem aniaife et corporis
et forma, aliter species ex genere et difTerentia, totum dicimus, vel carbonem ignitum. I>;ipUsaius
aliter homo ex carne et anima. Dicuntur ctiam etiam ex duobus eonstare dicitur, elementis scilicet
quandoque unita composita, quod ut cum lcgitur et verbo vit;ie ; et sacramcntum Eucharisfiaj ex
hypostasis est composita ex duabus naturis, quod specie visibili,
et corpore et saaguiae Ghiisti. Sic
sic est intelligendum. Dute naturiij sunt unitae in una Ghristum dicimus quasi totum, quantum ad diviai-
persona sine versibilitate et confusione. Sicut ergo C tatem et humanitatem, quia lue duse naturse in un;i
ignis carboni infundifur, non taraen partialiter ei persona sunt sociatse, sicut elemeatum et vcrbum
socialur, ut ex igne et ex cai'bone aliquod totum in baptismo, et species visibilis et caro Ghrisfi in
perficiatur, quod non sic ignis vel carbo, sic Ver- aMaris sacramento sibi sociantur. Multum tamen
bum homini unitur, non famen aliquod totum inde difTerenter, quia incomprehensibilis est coacicfio,
efficitur, quod non sit homo vel verbum. quauaiunturDeus et homo.Ia aullis pra^dicfis uaitis
Qu/KST. VIII. Quan^o a te qui negas aliquid quod altcruai dicitur de altero. Quia nec ignis carbo, ncc
est assumptum esse Filium Dei, quid dicas esse carbo ignis. Visibilis species non est caro Christi,
semen Abrahse? illudne, ad cujus adventum praedi- nec caro anima, et e converso. Sed in Christi per-
«at Apostolus legis staf um, dicens quod lex disposita sona iaeir;il)ilis inveaitur converlcnlia. Nam et Deus
est in manu Mediatoris donec veniret semen cui
, homo, et homo Deus et totum Deus, et tolum
;

promissum esfff^GaJat. iii.)Nunquid semenAbraha? homo. Quid est totum? Ghristus. Sicut enim aaiaise
diees quod non est ex Abraham? Deus Pater non et corporis consortium vocatur hoiiio, sic liumaaie
nisi id quod ipse est genuit, id est Deus Deum. etdivinee natura; personalis concretio dicitur Ghris-
Quid ergo genuit Abraham homo, nisi id quod est tus, etiain sic quasi quoddam totum quantum ad
homo, suaj natura! prolem? Quod semen vcnturum L' duas uaitas ia Ghristo aaturas. Ncc tamen est
er»t, quando promissio facta est Abrahte. Hoc ergo eadem prajdicandi in homine reciprocalio, (juia dua^
semen quid est, si id quod est assumptum, homo rafionales et persoaae capaces non sunt unita' in eo
non est. Nynquid homo non homincm genuil? subslantioc. In Ghristo ergo vel ejus sacramentis
Qu.-EST. IX. Qu;r>ra
an Ghristus sit aliquid (luod non es4. partialis intcgrifafis vulgaris compositio.
mediante Virgine sit de Abraham, id est homp de Dicunt quidam quod cx anima et carac C-hiisli
hominc, cre;dura de creatura? MediatorDei ct Iio- nihil est comjiositum, sicut nec ex duabus naturis.
iniiium est Cliristns Josiis (I Tim. u). Medium non Unde consequenter adjungunt quod nihil quod cst
est aliquod nisi inter extrema. Qua>ro igilur quid homo, est Deus, vel tertia persona in Trinitale.
sit hoc inedium et quse sint extrema. Habes unum Nos credimus et coafilemur ufiuinquc, (juod cx
de cxtremis, ubi legitur, yl/r^c/ia/or /A;/; alterum carne at aniina Ghristi sif quoddam compositum, et
ubi aif, rl honiinum. Qua>ro quid sit medium. .\udi quod illud sif et ferfia in Trinitafe persoaa
Dcus,
Apostolum Homo CJirislns Jcsus (ibicl.). Non ail
: per gratiain, non per naturam quod prius demon- ;

Verbum, quia non est mediator in eo quod est Deus, strandum est authenticis testimoniis, et deinde
sed unum de extremis. Si ergo id quod est assump- ratioaibus. Hoc autem in primis scienduni est quod
 307 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 308

noo ranonica Scriptuia, sod noo sanclorum Pafriim A unitur. Hinc dicimus quod homo assumptus est in
lioc (licit quod cx diiol)iis pnrdiclis non sit alicjua personam Verbi, sed Verbum non assumpsit perso-
oomposita sul)sliinlia. (.^unmodo orgo audes pri^di- nam hominis, quia non superius ab inferiori, sed
caro (]uod nuli aurtoritatc polost ])rol)ari ? Dic tu inforius a supoiiori persona dicitur. Hecole qu;ie
i]tso, si polcs, (juis saclorum sit usus his vcrbis : dicta sunt dc pcrsona in priccedonfibus.
(".hristus nihil cst in eo quod est homo, vel nihil Qi'/KST. XI. Si Christus non cst aliquid consfnns
cdiistal cx anima ot oarne Chrisfi, vol nihil quod ex corpore cl anima,qu8ero quid fuerit in eo capax
ost homo osl l)cus,vol torlia porsona in Trinitatc? eorum qua^ in Evangclio de eo dicuntur. Legitur
Kalolur lamon nobiscum Deum csse hominem, ot enim quod jojunavit, comodit, sedit, stetit, dormi-
hominem esse Deum. vit, vigilavit, quievit, itinere fessus fuit, flevit, in-
Qf.EST. X. ergoquid sitres hujus nominis
(^Jiucro fiemuit, ingemuit, supei- mare ambulavit. Talium
homo?Nonne ros conslans ex anima et oarne?Quo- ergo capax fuit substantia an non substantia, creata
modo nominis rem nogani, et ij^sum nomon sine rc an incrcata, animata an inanimata? Nemo dicat has
sua Deo tribuunt ? Xon onim cori^us purum ot anima appellationes nudas fuisse in (^risto. Ut enim Hila-
nuda est homo, sed corpus animatum vcl anima rius dicit in sexto, proprictates nomina sequuntur.
habons carnom. C.um igitur anima (^diristi per omnia B Nonne ergo insania? est professioni nominum dc-
vogclol corpus suum, el vivcre faciaf, sicut anima trahere verifatem proprietatum? Quid igitur mortis
mea corpns moum, imo multo cxooUonfius, quo- capax assumens an assumptum? Mortuus est
fuit,
modo ox conjunctione corporis moi ct anima^ mcse homo ille. Nunquid more solito sic expones Homo :

habet csse verus homo, et ex anima et corpore illo ille, id est habens hominem mortuus est? Hic non

sanotissimo non habet esse verus homo? Si ergo licet procedere. Absit enim ut mortuum sit Verbum
iiiliil habet esse ex illis duol)us, ut quidam diount, quod hominem assumpsif quia fons vitae non aruit
,

non fuit inChrisfo anima3 et corporis similis caete- Cum enim legitur Dominus gloriio crucifixus est,
:

ris hominibus concretio. Contra quos dicit Hilarius
in nono libro Cinri iintiif; sit Clirisliis lcge linminiiw,
: ptum est, morti subjectum esse debet intelligi.Sed
iioii tuiiicn conccjiliis, linhcns in sc cliom conslitulio-
nciii liiiinanxcoiiditionisinorigine. Intueamurigitur
qua3 sit consfitutio hominis in nobis, et
hanc creda-
mus cum Ililaria ossc in Christo. Idcm in eodem
(^lirisluiii noii ainhiginniscsscDcnm Vcrbuni, Nequc
riirsusiiliumliominisexnniniaetcorporeconstitisse
if/normnus. Fiducialitcr ergo credamus quod sic
arfirmat Hilaiius, oui oonsonaf quod Auguslinus
dixil, exponens illud Et Vcrbuin caro factum cst.
: bile.Si ergo inChristo non fuit aliquod compositum
^ Asserit enim quod pars pro toto ponitur. Quse pars
pro toto?Caro pro homine. Oportet ergo hominem
essc quoddam tofum, cujus pars sit caro. De hoc
eodem jam supcrius dictum est. Scd etalia qua^ jam
dicta sunt,non cst superfluum repetere in testimo-
nium' veritatis. His consentit Hieronymus Ipsum
J)ci Filium dicimus in rinc sfcculorum perfcctum ho-
miiicin noslnn nntune susccpisse.^i igitur nihil est
ex anima et carne Christi,quod perfectum dicit sus-
ceptum hominem? Nonne Athanasius in Symbolo
(](;ChviH\o: Pcrfcctus Deus, pprfectiis bomocx aniina
ratioiinli ct biimana cariic suhsistcns?Si adhuc post
tanla testimonia veritatis dubifas,audi Hieronymum
dicentem : Anatbematizamus Apollinarem
consimiles, qui dicunt liomincm assumptiim bis
proplcr quos assumpttis est fiiisse dissimilcm. Dic,
qua?so, quid anima tua agat in corpore tuo, quantum
et vita in ligno inoritur, solum id quod assum-
anima mori non potest, ergo vel corpus,vcl aliquid
constitutum ex anima et corpore mortuum est, sed
corpus quod non est rationis capax nunquamvixit
: vifa humana, quomodo crgo mortuum eo genere
mortis quo homines moriuntur?
G Qu/f:sT. XII. Quaero quid in Christo subjectum
fuit sensibilitati? Non enim anima fuit sensibilis,
nec caro,quia quod non est animal, non est sensi-
ex anima et carne, nec vere Chri.stus fuit sensibilis,
nec morfalis, et sic nec vere mortuus. Item : Nonne
perceptibilis erat disciplinse, vel visibilis? Si ista
ei quomodo non erat id quod est homo?
conveniunt,
Vel si haec species homo non prsedicatur de eo,
: quomodo ejus proprium potest ei convenire ? Nun-
quid dicet aliquis quod potuit C.hristus flere, sed
non ridere? Si ergo ea dicuntur de Christo, quae
soli substantiae ex anima et carne constitutae habent
convenire, quis audet negare ipsum csse substan-
tiam ex coipore et anima consfitufam? Non est
pj
audifum a sieculo esse aliquam animam quse cum
corpore personam sive hominem non constituerit.
et ejus In hoc enim differt anima ab angelo. Cum igitur
anima (Ilhristi sit spiritus, nec angelus, naturalis
conditio exigit ut cum corpore aliquam substantiam
constituat. Dominus dicit loqucns Judueis Solvite :

ad naturalia, quod aninia (jhristi non faciat in cor- tcnipluin boc, et in triduo exeitaho illiid (Joan. ii).

pore suo? Dicitaliquis: Exanima et corpore hujus Qusero igitur cujus rei fuerit illa solutio? De carne
hominis consistit qutedam persona quae non est ,
enim scriptum est: Non dabis sanctum tiium videre
Filius Dei. Noune igitur ex anima et carne Christi corrnpliouem (Psal. xv). Ergo necessario separatio
estqusedam persona quse non sit Filius Dei? Solutio. illa fuit animse et carnis. Divinitas enim a neutro

Concedendum est quod id quod est compositum ex separata est. Sed quomodo mors secuta est divor-
pcrsona non tamen a nafura suscepfa contrahit
, tium, cum non erant unita ad aliquid vivens consti-
suam personalem dinerenliam, sed a Verbo Dei cui tuendum. Dicit Joannes Hoc autein dicebat de tem
:
 309 DE VERBO INCARNATO. 310

plo corporis sni iJoaii. u) . Quod non est intelligen- A homo, habere carnem et animam, non
prseclicatur
dum quasi in se fuerit caro dissoluta, quia, ut jam substantia constans ex carne et anima. Secundum
diitum est, non vidit corruptionem. In quo ergo opinionem eorum ergo in hoc non sunt similes, sed
fuit illa dissolutio? Yel quod suhjectum fuit disso- valde dissimiles. Si qua ergo est ibi similifudo,
lutioni ? Non invenies quid nisi dicas aliquod ,
secundum solam nominis tequivoci appellalionem
compositum ex corpore et anima. Conjuncta ergoj' intelligitur. Sed ha?c modica vel nuUa est simili-
erant vivendo qua3 dissoluta sunt moriendo, etani- tudo, cum sit idem quod homo, nec
Christus non
mal vivum et spirans templum quod mori potuit, et etiam vestitus aliquid quod sit homo, nec eo modo
a moite excit;iri, animal vivum et spirans templum, participat carne et anima quo cseteii. Dicit Apostolus
de quo dixerat ego in triduo excitabo illud. Conce- in Epistola ad Hebreos quod Christus similiter nobis
dunt nobiscum quod Christus est homo non enim ;
carne et sanguine, id est anima participavit, ubi
cum mutatione intellecfus audent mutai^e et verba. dixit: Qiiinpiirri cninirniiiicnvcnint carnirlsaii^iiini
Nos quidem sic intelligimus, imo omnes catholici ct ipse participavit siinilitereisdciniHcbr. iii, id est
intellexerunt. Christus est homo, id est substantia erat homo constans ex anima et carne, ut dicit ex-
creata constans ex corpore et anima. Ipsi sic ex- positor. Et alibi super Epistola i ad Timotheum ulii

ponunt : Christus est homo, id est habens homi-

B legitur negi sicculorum (I Tiin. i), dicit expositor
:

nem. quod homo assumptus non semper fuit Rex sa-culo-

Enoch
Qu.EST. XIII. (juajro ergo an Christus et rum, sed in tempore ccepit esse Rex sseculorum.
sint homines? Si Christus non est homo eadem Videat haic quilibet fidelis, et judicet an Scripturae
significatione qua aliquis ex nobis, quomodo frater manifeste dicant quod Christus homo,
sit id quod est
nosler est? Petrus homo erat, non homiiiem habe- ut sicnobiscum habeat veram frateinitatcm, ct non
bat. Christus homo erat, id est hominem habebat, fictam humanitatem. Item dieit idem Apostolus :

ut isti exponunt. Nunquid igitur licet pluraliter in- Angelos nusquam apprehendit, sed semen Abrnlica
ferre: Ergo (jhistus et Petrus homines erant? Item : apprendit (Hebr. ii), id est in unitatem personse uni-
Nonnepassibilisetmortaliseratsicutunusexnobis? vit. Unde debuit fratribns per omnin similariiibid.),

Siergo passibile potest nobis et illi in eadem signi- sed nobis similis est, si non est
in nullo substantiali
ficatione convenire,quare non homo? Quare potius id quod homo, quomodo ergo per omnia fratri
esl
concedimus accidentia nobis et illi esse communia, assimilatus? Agnosce saltem quod ipse Apostolus
et non esse homincm? Nunquid convenit nobiscum aliter sentit quam tu de Christo. Vel responde, si
in accidentalibus, et non in substantialibus? Au- q potes. Si Christus per omnia assimilatur fratribus,
gustinus quod babitus est hominis susceptio
dicit ergo in substantialibus genere et specie, et aliis
quasi vustis qiuc iion mutiit quod vestitur. In quo substantialibus et omnibus naturalibus. Videatur an
verbo multi gloiiantur. Non ait tamen Augustinus sententia apostolica, velis, nolis, te convincat qui
quod homo susceptus est vestis verbi assumentis, dicis Haec species homononconvenit(jhristo. Item
:

sed quasi. Et in quo consistat similitudo osfendit di- quid magis naturale est homini quam constare ex
cens quod non mutat quod vestitur. Quibus verbis carne et anima, cum sit esse animalis secundum
nihil aliud vult ostendere, nisi hoc quod in suscep- prudentiamhujussseculi; necnaturajhumanse capax
tione hominis non est mutatum vel conversum in est, cui talis compositio non competit. Si ergo non
aliud Verbum Dei. Deus enim facfus est homo, ut convenit C-hristo hoc sine quo nullus potest esse
dicit Scriptura, non conversione divinitatis in carne, homo, quomodo per omnia fratribus assimilatur? Si
sed assumptione. Non ergo qui inventus est utalius hominis tibi simili contingeret dissidium, nunquid
homo caruit veiitate humaniB natura^. Nunquid amplius tibi similis diceretur? Si ergo (^<hristus non
vestis aliqua sic unitur homini, ut vestis appellatio constat ex corpore et anima quomodo per omnia ,

transeat in vestitum, ut homo dicatur vestis, vel fratribus assimilatur? Ergo aut confitere Christum
ejusdem naturne cujus vostis? Sicut Deus est homo D plenuin hominem nostrse nafurse per omnia parfi-
et ejusdem naturge cum homine ? cipem, et ex anima et carne constantem, aut nega
Qu.KST. XIV. Cusero quid sit ille habitus qui prae- ipsum per omnia nobis prseter peccatum assimilari.
dicatur de Verbo, cum dicitur Deus est homo se- : In quo nihil depressum, sed aliquid est erectum, qui
cundum istos. Habere enim animam et carnem soluspotuitcreaturoesuaeillabi sineulladiminutione
praMlicatur, ut dicunt. Est accidens, an substantia, sune substantipe. Omnia enim qure Dei sunt pcr
analiquid quod non est hoc vel illud, respondeant. naturam sunt, et hominis per gratiain, et omnia qune
Non enim potest dici quod nihil, cum eo Christus hominis sunt per naturam, etiam Dei sunt per di-
sit similis aliis hominibus. Petrus est id quod est gnationem. Inde est quod Deus homo et homo Deus
homo, non habet hominem Christus non est id , verissime pra?dicatur, et Deus propter humanitatem
quod est homo. In quo ergo siiniIes?Quomodo ergo suam, et homo Deus propter divinitafem suam et :

fratres ? Dicent forsitan In hoc siiniles sunt, quod

: persona eademestutriusque, sicut Augustinusdicit:
utcrque habet carnem et animam. Sed Petrus, cum Christum csse id qnod esl Deus, et esse id quod cst
dicilur esse homo, praHlicatur substantia constans homo. Quodetnoscredimus et confitemur, quia Iia^c
ex carne et anima. (^umvero Christus dicitur esse est fides conimunis omuium sanctorum. Per id, in-
311 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 312

qnil , (luoil \(Mlinni osf, ieqnalis est Pafri : per id A in II libr. De Trinitatc quod CJiristus voJiiil se esso
([und ost honio, niajoresl Pafer. Si Chrisfus non est corjiorcuin.
iil (|uo(l est lionio, ([uomoclo Apostolus euni annu- Qu.EST. XVII. Quocro quid illud corporcum fuerit
nuMal honiinilius dicens : Facliis cst j)riniiis homo vel sit quod Ililarius confitelur Udiistum fuisso,
si
Aflniti iii nniiiiiiiu vi\riiloiii spomidiis Iioiiio [norissi- non ost homo consfans ex anima et carue ? Nunquid
niiisAihiiii] insjiiriliiiii \i\ iHi'iinlrin?{I. Cor. xv.jEt: mavis Chrisfum mcmhra corporis humani habere
Priniiis Jioiiio ilr Irrrn Irrrciiiis; rt srrniidas lioino (luam verum esse hominein. Pro Isaac oblatus est
ilr rirjo ra'Jrstis (iJjiil.). Undc si Christus non esset aries, viva hostia pro Christo vero secundum deita-
;

id quod est lioino, non dicei'etur scciindns Jionio vel tom passibili quid est oblatum ? Nunquid sola caro,
nnvissinnis rospectu priini. Yeluti nemo dicit de non ot non potius consortium animse et carnis, id est
vestc : Ilficc vesfis esf prima, hic vestitus est vestis homo? Non est auditum ut quod non est homo, vc-
novisslma. Si erg'o priinus homo verus homo fuit, rus homo dicorotur agnus paschalis qui Christum
secundus homo quomodo non est id quod est homo, figurabat orat aliciuid, et Christus secundum huma-
;

sed habens hominem? Aufer omnem ordinem inter nitatcm nihil erat? Figura aliquid erat ipsa vero ,

illos, et ille non dicelur primus, nec iste novissi- verifas nihil erat? Non enim
g deitatis, sed humanita-
mus. Si enim fanlnm haberet maloriam primi homi- tis aries vel agnus illefigura, sed humanitas nihil
nis, et non essof aliqua substanfia consfans ex carne est, sed aliqua secundum
dogma novitatis. Si igitur
et anima, quomodo e^set de eadem materia de qua homo assumptus non unum, sed aliqua fuit, nec
primus homo? Nunquid est purpuratus, et hiec pur- Christus aliquid obtulit, sed duo : Ecclesia confite-
jmra possunt dici de eadem maferiaV Quodi Chisto tur duas naturas in Christo unitas.
fuit animale, nunquid aniraa caruit? an animale Qu/KST. XVIII. Qu;vro quid perduas naturas de-
fuit ct non sensibile? Nonne si sentire non potuit, beamus intelligere. Oportetpcr duas naturas intelli-
animale non fuit Non enim animale fuit quod cu-
! gere aut duas subtantias , aut proprietates essen-
juslibet sensus expors fuit. Vide ergo, si Christus tiarum, aut unam substantiam et unam proprietatem.
sentire pofuit, quia aliquod animale et sensibile Quin autem alfera natura sit divina usia, nemo est
fuit, et sic substantia constans ex anima et carne qui ambigat, quse non est ex compositis, ut in ea
fuit. aliud sit quod habet, et aliud quod habetur? Nihil
Qu.icsT. XV. Quporo ergo an animale quod fuit est enim in Deo quod non sit Deus quae enim possit ;

Chiisfus, fuerit rationale, an non rationale? Sed ir- partium vel form?e ad substantiam adesse concretio,
rationale esse non potuit, quod brufa anima non C a quo creafa consistit omnis forma omnisque com-
vixit; fuit ergo rationale et morfale quod in Christo pago? Quid igitur per alteram naturam intelligitur
prius fuit animale, nunc vero spirituale. Quod pro- subsfantiaanproprielas?Forsitanmoresolitodices.
bat talis connumeratio : Pi'iiniis Jioino de terra tcr- Non unum aliquid, sed plura per alteram naturam
rciiiis ; seciindiio dr cwJo cadcstis (/ Cor. xv). Si ergo intelligi, scilicet animam et corpus.
secundus homo non esset id quod est homo, nullo QuvEST. XIX. Quaero, si Deus crearet nunc ani-
modo connumeraretur cum primo homine. Quis mam et carnemnonunitasadaliquid constituendum,
onim sic connumerat pi-imus homo Adam, secun-
: utrum una natura nominarentur, an una substantia?
dus homo Gabriel? Solent his et hujusmodi respon- Quidplura? RectiusChristussictripIicis substantioe
dere dicentes. Ideo dictus est Christus esse humanse quam geminse diceretur, nec aliquod corporeum
naturse', quia indus est carne et anima. Nunquid erit contra Hilarium. Neque substantia humanitatis
natura vesfis dicetur esse vestiti : QiiaJis coeJcstis, ex anima et carne contincretur contra Hieronymum.
InJes coeJesles (ibid.), ut dicit Apostolus. Uniformis Neque audiendi sunt Auguslinus et Hilarius qui
naturse idenlitatem postulat relatio, quam facitApos- dicunf : AJiud VerJjiiin, aJiiid Jiomo, sed non alius
tolus per talis et qualis. Et alibi dicit : Sicut porta- Aliud est enim esse, aliud habere. Hoc est Verbum
vinins imagiiiciu tcrreni, porlciniisiwaginem coeJcs- D vita?, de quo Joannes dicit : Qiiid audivimus et vidi-
tisuJ)id.). Quis est iste coelestis? Nonne homo Verbo mus, et manus nostrse contrectaverunt (I. Joan. i).

I)ei unitus, qui dictus est coelestis, quia supra legem Non solum audiebatur, quia et paterna vox audita
humanam de sancto Spijutu conceptus est? Dicit est {MattJi. iii), sed etiam visus pt manibus con-
Augustinus in homilia De symbolo Hsec fiiit : natiira '
trectatus. Negabis visibileetpalpabilequod Joannes
Jiominis qui fartus exVirgine , quoe natura fuit \ir- confitetur se contrectasse ? Aliud est enim rem in-
giiiis c.\ quem-
qua CJiristus formatus et natus est, dumenti tangere, aliud est ipsum indumentum. Sed
admodum ejusdem naturoe eslcum Patre secundum Joannes dicit se in ipsum Verbum horum effectus
diviiiitiitem. I
explevisse sensuum. Si potes, detrahe hsec Christo,
Qu.KST. XVI. Qufcro quid ejusdem naturse sit cum et confer ea indumento Quid me dicis bonum ?
:

matre, si aliquis homo non consistet ex anima et iicino Jionus nisi umis Deus (Marc. x). Eo tendit ne-
carne Christi. Item si caro et anima in Christo gantis intentio, ut quem verum hominem videbat et
uniantur dissimilifer cceterorum hominum quo- ,
bonum magistrum nominabat, Deum quoque crede-
modo similis est matri ? Dum qua idem est humani- ret. Qui singulariter et incomparabiliter congruit
tate sicut cum Patre idem est deitate. Dicit Ililarius appellatio bonitatis. Ego principium qui et loquor
313 DE VERBO IFCARNATO.
vohis (Jonn. viii). In principio verum Deura esse
intellige ; in eo (juod dlcit qiii ol loqiinr voljis, verum
hominemagnosce.Dicitpropheta Post lnvc.in lcvnt : rationalem, vel anima rationalis habens corpus.
Yisns" cst ct iiifcr lioniincs convcrsutns cst Jtomo
[Vulg. omit./io;;voJ(' Z^arucyy. III j:quiscognoscotillum?
Qnomodo ergo audes negare ipsum esse verum ho-
minem vel id (juod est homo? cuni Spiritus sanctus
perprophetamasseratverum hominemsuperterram
visum et inter alios homines convorsatum Hnmi-
linbam in jnjnnio aniimun nicam, ct oriilio
sinn mco aonvcrtotiir {PsuJ. xxxiv). Cujus est hajc
vox? Hominis assumpti, qui orat non alium, sed
sibi personaliter unitum, ut dicit expositor.
Constat igitur quod pcrsona non. est unita perso-
naj, nec habens hominem estsibi unitum. (Juis ergo
orat? quis est oranti personaliter unitus?
assumptus loquebatur ad Vcibum sibi unitum. Hic
cst homo qiii vivetct non vidchit mortcm, et eriict
aiiimam siiam de manu infcri {Psal. lxxxviii). Cen-
turio ille magnus dicit Vcro Filins Dci crat liomo
: creatura in qua appareref Spirifus sanctus sicut as-
iste (.Marc. xv). Quid, ({uteso, demonstrabat? Quid
Filium Dei prcedicabat? Nonne illum hominem
sumplum? Nam ut dicit Hilarius creafnram
Filium Dei profitebatur. Augustinus dicit quod as-
snmptus cst homo illc in unitatem personoo,
suscepit ct qiiod susccpit una esset pcrsona. Quid
apertius? Aiunt tamen sic exponendum : Utrumque
est Ciiristus etuna persona quia in ulracjue una ,
persona unus Christus subsistit. Ita etiani susce-
et
ptum Una est persona cum suscipiente quia susce-
:
ptum susoipientfest unitum in unitatem personte, id
estitaquod unitas person;epermansit. Hoc dieentes
negant acquisitumessehomini assumpto ut sit Deus,
quod Hilarius Sed hoc est utaiunthominem as-
dicit
sumptum esse, in personam assumentem personam
non esse divisam sedpermanssisse unam inincar-
: siimptum non sit filius Virginis cum de ufroque
natione quemadmodum et ante. Fatentur Christum
esse in utro^iue unde oportet esse duo in utroque
qiiorum assignent Christum personaliter esse, vel
damnent Augustinum qui ut diversa qiiod assnmpsit
et quod assumplum est commemorat. Si Christus
suscepto lantum hoc contulit ut in eo una persona
sit, non tamen illud sit persona, quid aliud accepit
iliud unitum quam qiuelibet et creatura? qupe est
creatura in (jua non sit essentialiter illa persona ?
Nonne animam et corpus assumpsitet humani cor-
poris partes, ut inanus et pedes? Nunquid diceret
singulumhorumi)ersonalilcr(>hristumassumpsisse,
eo quodluecassumendouna pei-sonaessenondesiit?
Nonne Spiritus sanctus in columba, vel in linguis
igneis apparens ])C!mansit una et eadem persona
(piae fuit prius? Nefas est tamen dicere Spiritum
sanctumea personalitcr assumpsisse.Item Quid est : eam corpori sociaverit vifalis unio? Ipse
hominem in eamdem personam uniri, nisi unam ct
eamdem personam lieri?A nidem pulas in personam
assuini, et in personam uniri ? Membra huiuani
corporis Christus susccpit, an siiigula in unilatem
persona; assuinpsit?Nonestmanus measpirituimeo
pcrsonalitcr unila, nec animam habere
314
A quamvis sit in ea, quia sicut cjBterfBpartes animata
est. Nota quod homo est corpus habens animam
Si hominem illum Virgo peperisset non unitum
Verbo nonne pcrsona esset? Solutio. Persona esset
quidem, sed liumana, a sua rationalitate Irahens
l)eisonalitatein, quiuunc sacramento unionis factus
divina est persona. Si porsona assumens non esset
: id quodassumpsit,sedassu!nptumassumentis indu-
mea in mentum tantum ot vestis essot, cur pro solo indu-
monto Moysi
Filius diceretur patre iiiinor? 'Item.
cfeterisque sanctis in multis formis appaiuit, non
lamen propter illas formas minoratus est angelis,
Oportet ergo essedifferentiam interhanc incarnatio-
r» nem et illas apparitiones. Ha-c enim non fuit indu-
Homo menlalis, sed potius personalis. IIUb vcro tantum
indumentales, non personales. Unde nusquamPater
major Spiritus sancfo vel Spirifus sanctus Patre mi-
nor, ut dicafur, legitur, quia non sit assumpta est
sumptus est Filius hominis in qua formse persona
as- Verbi pra-sentaretur, ut non haberet Verbum Dei
illani sicut caeferi sapientes, sed ut Verbum ipsum esset.
Alind est Vcrbnm in Iiomine, aliud Verbnm liomo.
iit qui Ilis verbis Augustinus manifeste exprimithoc quod
crediinus de \'erbi incarnatione. Dicit enim filium
hominis esse assumptum. Velis, nolis, oportet ut
concedas quod hoc quod Verbum assumpsit est
filius hominis. Dic, quteso, quid est hoc quod est
Q assumptum, et quod est filius hominis? Vide saltem
nunc tot documentis edoctus quod aliquid quod est
homo constat ex anima et carne Christi. Igifur si id
quodestassumptum est filius hominis, necessarium
est ut sit et Filius Dei, vel Filius Dei non sit lilius
Virginis. Al)sit aufem ut Verbum et id quod est as-
:
dicatauctoritas quod filiusest Virginis.ltemattende
quod dicit Augustinus quod assumptus est filius ho-
minis, non ut haberet tanluin, sed ut esset ipsum
Verbum. Ait enim Aliiid est Vcrbiim in hominn,
:
aliud Verbum homo. DicitChristus^^lscfndo ad Pa-
trcm mciim etad Patrem vestrum, ad Denm meum
et ad Dciim vcstrnm (Joan. xxV Si igitur (^.hristus
non est nisi id quod fuitab a^terno, dic quomodo ha-
D bet Deum. Nil enim Deum habet nisi id quod est ali-
quid creatum. Dicit alibi idein Christus : Xemo tollit
animani meam sed c(jo pono cam a maJoan.
a nie,
X). Veibum animam non separavit. Ex quo
a se
enim Deus factus homo animam non deposuit, nec
etiam desiit secundum (juosclam esse homo; anima
quoquc sibi absenlari non potuif ergo a carne se-
:
parata est neccssario. Sed (luie fuit in carne sepa-
r;dio, nisi
ergo homo assumptus animam deposuit, dum carni
sensualis vegefatio abscessit. Solutum est ergocon-
sorfium quo fiebat homo ex anima et carne, unione
Verbi ad ufrumque perseveranfe. Caro igifur spo-
liata est anima, vel anima carnc; quse duo in hora
dicitur > resurrectionissibisociatasunf. UndeScriptura dicit
S15 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 316

Christum faotum hominnm (loniio. In (luo nil aliud A. cnioif^nscursit ralionalis.Qiiancloqucsignifioat nnde
intc^liigitur i|uam oarnis et animic itorala oonjunctio. idiquid conlingil, est quasi matcriale, ul cum dioit
Sicul etiam iiluii heali Joh Exfipoclnbo usqiu^quo
: Homo seoundum animam, vel visihilis
cst rationalis
itcrium fini>i\il()iii'r vcuin iu uiiinu iur;i\(Joh. \\\). secundum oorpus. Nentrum autcm dioeretur si
Dioit Auj,Mistinus : .S; quisdixrrit nlqu'' croilidcrit anima non esscl ralionalis vd corpus visibilc.
homiuciu Jcsuiii ('.lirisluui ;i Filio Dci uon fuisse Quandoqnc sccundiii» innnit tcnorcm vel qualilalem
Busceptuiu, ;in;ilhi'i>i;i sil. C.ui oonsonat iiiuil IJedfe: rci cx persona, ut onm dioitur: Secundum Lucam
Poreat de tcrru nwmnrin eoruin qiii Christuin Dcuin vcl Miucum est hoc Fvangclium. Cuialiquanfulum
et houiiiiciu cssc vnrum dciici/;ii>l. Kadom if,'itursuh- acocdit quod scoundum consoicntiam quis dioilur
stanlia et facta est et priedestinata : ah ieferno piiB- judioarc vcl loqui. Quandoquc signilicalnr pcr .s-^-
destinata, et faota in tempore. Et gcril crj,'o homo ciiiidiiiii vclut iii qiin, ut cum dicitur : Ilicc dictio est
univcrsa qui« Dei sunt, hal)olque Dous cl gerit hujus propriclatis secundum hanc vooem, vcl illius
omnij\ qutc liominis sunt prieter pecoatum. sconndiim iiliam.
Ilincest (juod tidei prolilelur reiigio vera esse de Qti.i-.ST. XX. Quicro crgo quid per sccundiiin si- I
Christo utriusquc gcsla suhstantiic et utriusque ve- gnificetur, cum dicitur, (^hrislus secundum humani-
ritatem suhslantiie. Inde est ut infeotus dicatur se-
B latcm estpri3cdestinatus.Respondcntquodsecu/iriHW
cundum divinitatcm, factus seoundunihumanitatem, unitatis personir cxpressivum cst. Ideo quaeroquo-
ut dicit Apostohis de Christo loiiucns : Qiii pra-dcsti- modounitaspcrsonicexprimiturhacvooe.sec«;iri/;7Ji,
natusest Filins Dei iii virlutc (Hnju. i).Q)uidestenim cuin dicitur, Christus est pricdestinatus secundum id
priBdestinatio? In tempore graliiE conferenda? pi-icpa- quod est assumptum, si id quod est assumptum non
ratio,"sen salvandorum praiclcolio. Quid igilur l)catc est nna persona ouin illo? Augustinns loqucns de
vivere potens pricdestinatum fuit in Cliristo ? Quod assumpto et assumentc dicit: Ulruinqiic non diio,
enimsemperfuitprsedestinationisuhessenonpotest. sed uiius est Christus qui socundnm id quod bonio
:

Dicent forsilan hominis animam esse prfedestinatam. quideincstprcCdestinatus,utsilFiliusnonadoptivus,

Sed cur eam aaimam hominis dicenl qu;e nunquam scd sit Filius iiafuralis, nnn pcr naluram scd per
aliqnem hominem cum oarne constituit ? Ileni non fjratiam, nnii adoplionis scd iiiiinnis. Apparet itaque
ait Apostolus de Filio Dei cujus anima est praedesti- in oapite nostro fons gratiiP, Ilam enim quilihet lidelis
nata, sed qiii jirn-dcstinntas cst. Heiatio oogit eum- fitpereamdemgialiamChristianus, sicuthomo ille
dem Dei Fiiium et prirdcstinatum infelligi. Hio ah eis pcr gratiamChristus. Idcm alihi Qui fccit liomi- :

respondetur csse pnvdestinatum Filium Dei, non
tamen secundum id qnod assumpsit, sed secundum
id quod assumptum est. Hiec verl)a sana sunt et
utinam horum verhorumintelieclum sanum hahe-
p nem illum talcni ut iiumquam halnicrit voknilatem
nialam nec habitnrus sit, ipso fecit in mcmbris ejus
;
^x mahi volutatem bonani. In lihro De Trinitate
idem dicit IIIc fccit noscrcdcrc in Christum, qui
:

rent! Responde, quieso, si Christus nihil est quod nobis fecit in quem credimur «'hristum. IIIc facit
sitassumptum, quomodo ipse sit priedestinatus se- i,i Jioniinibus priiicipiuni fidci qui iecit hnmiuem
cundum id quod est assumptum ? vel si id quod est pricipem pcrfectorcm Jesum. Cui igitur dili-
fidei et
assumptum non est priedestinatum, quomodo Chri- genterinspioienti quie priemissa sunt dubitare li-
stus secundum id quod est assumptum est priedesti- cebit exanima Christi et carne hominem quemdam
natus? Si autem dixeris quod quod est assum- id subsislere, qui prfcdestinationis et aliorum quse
ptum est priEdestinatum, opportet te nohiscum con- prfedicta sunt valeat esse capax?Moneo, lector, ut
cedere quod id quod est assumptum est Filius Dei. priedictasuh unorationisintuitucongreges, et vi-
Dictio haec sccundum, quandoque indicat causam, dehis hominiesse coliatumut sit personna divinse
ut cum dicitur quis rationalis sccundum rationaii- quod manens Deus quod
subslantioe, et erat sit

tatem, eo quod qualitas ilia sit causa formaliter homo factusquod non erat.

DK VKRBO hNCARNATO
COLLATIO.NES SEC DISPUTATIONES TUES

COLLATIO I. D desperatio curafionis. Tertium silentium est adeptio

De triplici nilcntio, in quorum sccundo agitur de sanitatis, silentium fuit ante legem. Se-
Primnm
incarnatione Verhi. cundum inter icgem et gratiam. Tertium erit post
Deummedium[qaietum]oiIentiTrmtenerentomnia hancvitam. Primum silentium fuit, quando homo
(Sap. xviii). Tria sunt silentia. Primum silentium non agnovit morbum suum; et idcirco siluit, nec
est ignorantia languoris. Secundum silentium est quserebat rcmedium. Sedpostquam lex subintravit
 317 DE VERBO INCARNATO 318

et ostenditlanguidis vulnera sua, statim ruptum est A sicut vita immoitalis sursum. Iter sursum est in
silentium, et cocperunt mox {jegri salutem qusererc; coelis, iterdeorsum est in inferis. Iter medium est

sed quia per opera legis, ubi salus non est, sanari
volehant, quod quferebant non potuerunt invenire
'J'andem igitur considerans homo per legem nomincm
justificari posse, quasi post diuturnos clamores
fatigatus et jam desperans rursum loqui cessavitet,
stadium vitae prsesentis, quod nascendo intramus
vivendo percurimus, moriendo eximus.Quando ergo
nox in suo cursu inedium iter habuit nisi quando
mors universos, quosin stadio vitse praesentis repe-
rit, secum ad inferos traxit, et nemo adhuc morta-

subseculum est secundum siientium. Tunc ergo lium ad vitam immortalem ascendere potuit? Vel
omnipotens Verl)um Dei Patris in carnem veniens per noctem accipere possumus peccatiim quae vi- :

rupit silentium, locutum est pacem, dedit gratiam, delicet nox ab originali peccato coepit, et per actua-
proposuit misericordiam, promisitveniam et ccepe- ; lia cucurrit. Quando ergo post originalem prtevari-

runt segii currere ad medicum, et quasi magnis cationem priraumpraevaricatione naturalislegis, ac

clamoribus sic pura fide cordis et vera confessione deinde, scriptae legis prajvaricatione succedente,
oris flagitare reihedium. Hoc itaque in prfcsenti vila peccatum ad summum incrementum venerat, quasi
hac agitur, ut homo per gratiam Dei sanitatem re- _, nox in suo cursu mediuni iter habebat; sed ista
O •» •» J t> j
nox,veraiuce apparente, mox deorsum
•

cipiat. Sed cum plenam sanitatem receperit, et ad

• » 1 1 i • ,
,
vergere cce-
iliain felicitatem venturee iminortalitatis perductus pit et nunc quasi quadam alleina mutuatione pau-
;

fuerit, non erit amplius quod petat ; et tunc seque- latim decrescens elongat quousque lux crescendo
tur tertium illud beatum silentium quod nunquam ad plenam diem perveniat.Videergoordinatisimum
tinem habebit. Intcr primum et medium silentium divinse dispensationis consilium. Quando omnis re-
muita verba sonuerunt, inter mediuin et ultiiuum cuperanda; saiutis spes perieiat, et inors omnia
silentium sonat unumverbum. Multa verba fueiunt secum deorsum rapiebat, peccatum ad summum
multiplicia legis mandata, quye per Moysen dataest. venerat, tunc omnipotens sermo liberandis mittitur
Unum verbum est una Dei gratia, quae per Jesum ut amplius divinae munus comniendetur.
gratiae
Christum facta Jcsus Christus.
est, vel potius ipse Venit, inquit. Quis? Unde? Qno'! Sonno AHisshni,
Moysesfamulus Dei multaverbaetmultos sermones Verbuin Dei, unicus Patris, rex, filius regis, de
protulit. Deus Pater unum verbuin, unumque ser- consensu l*atris,adtoIerantiam passionis. Deaequa-
monem misit. Sed sermones Moysi omnipotentes litate majestatis ad patibulum crucis, de sede re-
non fuerunt, quia quod dicebant facere non potue- gali ad officinam peccati, de lumine coeli usque ad
runt et ideo tandem quandoque in promissione
:
Q tenebras inferni. Sed nunquidideoregnumperdidit?
deficiendo siluerunt. Et tunc omnipotens Sermo Imo eos qui servi erant peccati liberans usque ad
venit, qui non solum dixit, sed quaecumque dixit, conregnandum sibi sublimavit. Et ideo fortassis a
imo qutecumque voluit fecit. Istesermo, istudVer- regaJibus sedibus vcnit, quia in domo Patris ejus
buin adhuc loquitur, quandiu in fidelibus suis pro- mansiones multoe sunt(Joan. xiv), etregnabunt cum
misiones suas operatur. Sed cum promissa imple- illo in feternumcum acceperint regnum quod para-

verit tunc quasi loquicessabit. Cum autempromissa tum est ab initio sseculi. Unicus enim regis eraf,
impleta fuerint, quia amplius quod petatur nihil solus regnum habuit sed quia ad conregnandum
,

deerit, felix in sempiternum silentium erit. sibi fratres adoptare venit,non jam a sede regali sed
Diini ergo nieditim silentium tenevent omnia. Bene asec/7A(;srr^cT/i7;»sveniredebuitquiaregnumadquo
omnia, hoc est non solum illi qui in petitione despe- vocanturelecti Dei praeparatum est ab initio saeculi.
rabant, sed et illa quae in promissione defecerant. et COLLATIO II.
nox in suo cursunwdium interhabcrct. Noxin sacra
Qaod Vcrhum, dumcaro factum est, naturam assum-
Scripturaaliquandopro diabolo,aliquando oromein- psit;non personam, et quod unapersona estassu-
bris ejus, id est pro peccatoribus inquis, aliquando mens et assumptum.
pro peccato, aliquando pro praesanti vita accipitur. D Verbum caro factum est (Joann. i). Quod verbum
Per noctem ergo in hoc loco, morlalis hujus vitae Dei quod et Deus est? verbum enim hominis non
fluxus signatur, sicut per diem alibi claritas vitse est homo, sed verbum Dei Deus est. Sicut verbum
perpetupe, Praesens ergo vita nox est, vita vero cordis cor est, et de corde veibum exit, et non est
futura dies. Nox isfa habet vesperam, dics illa ha- aliud verbum cordis quam ipsum cor, sic verbuin
bct auroram. Vespcra praesentis noctis fuitinclinatio Dei aliud esse non potestquam Deus. Sapientia est
uiiius diei, aurora illius diei inclinatio praesenlis verbum cordis; quse de corde nascitur, et a corde
saeculi. Vespera hujus noclis fuitexquo Adam pec- non separatur. Ipsum cor sapientia est, et de corde
cavit, Donec accepta sententia mortis a paradiso ipso sapicntia est, et una sapientia cor et sapientia
pulsns in tcnebras hujus mundi cxiit. Aurora se- sua. Sic Deus sapientia est, et de ipso Deo sapientia
quentis diei est a resurreclione Christi usque in est, ei est una sapientia Deus et sapientia sua.
iinem soeculi. Ergo vita ista nox est. Sed quis est Sapientia Dei verbumDei est.Ipsum Verbum caro,
cursus vitii; luijus? Videamus quo currat. Per mor- factum est. Quid est caroj? Home. Factum est caro
talitatem ciiriit in niortcin. Pcr mortem currit in factum est hoino. Quomodo factum esf homo ?
damnationem. Igitur vita mortalis deorsum currit Assuinendo hominem. Verbum quippe hominem
819 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 320

asRumpsit naturam, non personan). Non enim as-^ ifapersonam esse non hahuit. Sed dices Quarc :

suinpsit honiinoin porsonam, sed assurnpsil homi- orgo assumptus ossc dioitur, si porsona assumpta
neiu in porsonam. Inlollijjrc ([uod dico. Kirma csl non dicilui-, cum illud rationalis ualur;c quod as-
fides catholioa; Verhum porsona assumpsit iioiui- sumptum osf, anlc ii^sain uiiionem noi^ hoino nec
nem non personam, scd natiuam. Quare non dici- persona fuil ,
quia extra unionem pcr se nliiiquam
mus porsonam assuiui)lam, sicul dicimus porsonam fiiil, quoiiiam assuinpliim esl ox quo fuit? Sed
assumonlciu ? Xo duas personas piicdiocmiiH iii considcra (luia id iiilioii.ilis naliira; quod assum-
Christo, et no qualornifafem inducore videamiir, ptum ox 00 quod fuit homo, id est humana
osf
el confundafur Tnnifafis confessio. Piopterea dici- natura, esse hal)uif. Quia ergo assumpfum est in
mus homincm naturam, non iioi-soikiiu, assiiinpfiiiii 00 (luod fiiil, cx ((110 hoino fuil, if'oohoiuo assimi-
a Verlto. Quid est hoino? Auiina ot corpus. l'ro- enim assumptum ost quod hoiuo fuil in
])lus est. Id
pferea homo assumptus esf, quia anima et corpus eoef ex eoquod assumptum est, quiaautem id quod
ossumplum ost. Propterea porsona assumpfa uon assumplum est rationalis nalurae cx co quod fuit
est, quia iinimaet CTrpus anfequam Voiiio unirou- persoiia non fuif, quia jior so non fiiit sed cx eo ;

tur in porsonam, non orant intcr sc unita ad per- quod assumptumest uniluin esf, ef ex eo qnod uni-
sonain. Idcirco quia assumpla non sunf, unifa non " tumesf, una cum Yerhouniontepersona est.Idcirco
sunf, assumpta persona, quia voro in eo quod as- persona assumpfa non diciliir, sed nafura, quia
sumpta sunt unifa sunf in pcrson;im assumpla
, ([uod assiimplum osf cx co quod fuif, el iialura ct
sunt. Sed dices Si anima ct corpus antequam uni-
: homo, id est nafura Iiumana esse habuit persona ;

renturVerho, ideo persona non erant, quia interse
unita non eiant, nonne tamen anima etiam sola per
se persona erat, inquanlum spirilus ralionalis erat?
Si autem anima etiam sola peisona erat infiuantum
spiritus rationalis eral, ([uomodo persona non as-
sumpta est quando anima rationalis assumpta esf?
Sed sicut anima i-ationalis et caro ideo non sunt
autem non ex eo ([uod fuit, quia illud per se nun-
quain fuif, sed ex eo ([uod Verbum personae unifum
est, esse cinepit. Propterea homo assumptus est, id
est humana natura, non persona.
COI.LATIO. IH.
IJe inoarnationc Vorbi ol mysterio cjus rcspeclu
niintii ct Virfjinis.

assumpta porsona, qui ante assumplionom non Omnia per sapientiam Dei facta sunt; ad ipsam
hahuerunt unionem sed iissumpUi iu peisonam,
;
autem sapienfiam facta non sunt, nisi illa solum
quia ex co unifa sunt quod assumpfa sunt, sio et quse sapientia frui possunt. Haep autem suntratione
anima rationalis ideo assuinpla non est persona, utentia et infelligentiam sensumque percipiendi
,

^
quia anle unionem Vei-Iii sicut por se esse non ha-
buit, ita personaosse non hahuit. Kx quocniinccc-
pit, uniri cEcpit et ex quo fuit, unita fuit. Ex quo
;
autem unita fuit, una cu-m eocui uniebafur persona
fuit. Vide ex quo fuit unita fuit:
qiiid sequifur. Si
et ex quo unita fuif pcrsona fuil, ergo ex quo fuit
persona fuit? Si autem ex quo fuit persona fuit
quomodo pcrsona assumpta non est quse peirsona
boni malique fugiendi habentia. Quoruin pars sur-
sum erat condita in angelis, pars deorsum in homi-
nibus ordinat^. Igitur homo non solum per sapien-
tiam Dei factus eral ut essel, sedefiam ad sapien-
tiam Dei faetus erat ut beate essct, ut ilbi videlieet
fiueretur eo sensuquo sapientiapercipi potest.Sed
quia pecoando sensum amisit quo sapienfia frui de-
buissct, oblitus est ipse comedere panem suum, et

fuit, quando fissumpfa est? Sed considera. Non te rcfecfionoin illam qua vivunt anima; in corporalem
perfurbet sermonis involuorum : fides quajritur commutavit deloctafionem. Terrenis igitur et cor-
Sermo multa perturbat. Intende fibi. Ex ({uo fuit poralibus sensu et affectu immersus, non potuit se
persona fuit, quia ex quo fuit unita fuif. Quare ad spiritualium cogitationem sive amorem erigere
ergo non dicimus persouam assumptam ? Intende. sed sola ea qua; carnis sunt sapiens, spiritualium,
Quando assumebatur, uniebatur. Ex quo ooepit jucundilalcm non agnovit. Ipsa autem Dci sapientia
uniri coepit et ex quo uniri coepit pcrsona esse j)
noluit amittere hominem qui propfer ipsam factus
coepit, non tamen inquanfum ei-at, sed inquan- fucrat. Et cum ipsa sur.sum csset, ille, deor-

tum unita erat. Si por se aliquando esse ha- sum, venit ubi ille erat, ut eum revocaiet ad se
buisset, ex se persona habuisset. Quia autem sem- unde ceciderat. Fiictum est Veibum caro ut homo
pcr unita fiiit, semper una cum illo cui uniebatur inlerhomines essef, qui Deus erat supra homines.
persona fuit. Ideo non dicimus hominem personam Et versus est panis ille in lac, ut a parvulis sumi
assumptam esse, sed asSumpfum esse hominem in possit. Sapientia suisum panis erat, ef eadem ipsa
personam, qiiia humana natura iu Christo ex eo sapientia deorsum lac orat. In divinitatc panis, in
quod fuif persona non fuif, quia per se non fuit. humanitafe lac. Sic enim parvuli sensu per lac hu-
Sed ex eo quod unita fuit, una cum illo cui unieba- manitatis nutriti sunt, et roborati sunt ad panem
divinitatis, ut idcm ipse utrobique reficeret, et re-
tur, persona fuit. Persona enim notat discretionem
Propferea quod per se persona fuif, ex se persona ficiendo languidos ad incorruptionem repararet.

non fuit. Idcirco non est assumpfa persona, sed Dedit ergo reparandisad incorruptionemalimentum

natura, quia quod assumptumest rationalis naturae incorruptionis.Parvulus quidem immaculafam car-

sicut extra assumptionem per se esse non habuif, nem quam sumpsit de Virgine matre, perfectis au-
321 DE VERBO INCARNATO 322

tem inconuijtibilem divinitatom quam liabuit de A omnes tilios hominum. Piimum

super eam, gi-atia

seterno Patre. Istis ut interim nun delicerent in postea giatia in ea deinde gratia ex ea. Super eam,
:

via, illis ut postea peiUcorenlur iu patria. Istis ad ad uiiiljiatioricm in ea, ad fcounditatem ex ca,
; ;

consolationem, illis ad glorilioalionem. Propler hoc ad salvalionem. Venit enim gratia ut humanam
ergo Dei Fiiius pro ie<h>mi)lione hominum homo natuiam visitaret, et inlravit ad eam unde exierat,
faclus esl, ul caro pcr caincni liiici arctur, et generi Per feminam enim exierat, et per feminam intravit.

iiuuiano de suo sumcrelur pretium i^edemptionis, Et venit yralia primum in ipsam, deinde descendit
quatenus inde remedium heret, umle vilium con- in iUud ipiod erat ex ipsa, et sumpsit de carne
tractum fuerat, et in eodem monstrqretur et«peritia Virginis naturam, hostiam pro natura, quam libe-
medici redempti,,quando de .suo et sa-
et justitia ram pro liberandis ofTerret, ut prius in ii^sam totum
nando invcnitur rcinedium, et pietium redimciulo. efl'underet,f|uod j^er ipsam post modum redemptis
Quia vero a corruptione liberandum erat, idcirco omnibus exhibeiet.
pi'etium redemptionis incorruptum esse debuerat. Ideo gratia plena , de qua ortus est fons gratite.
Proptei'ea mater Virgo elccla est ut de munda ini- Et ideo, o Virgo gratiosa, totum nolns quodammodo
inaculatus nasceretur, ul sicut in ccelo Ueus habuit est a te, quod per per illum nobis est qui natus
B est ex te. Gratia plena, intantum plena, ut ex tuo
Patrem immoiialem aeternus, sic in lerra haberet
matrem Virginem incorruptus. Igitur in ccelo qualis rcdundante, totus hauriat mundus. Si enim priiden-
Pater talis Filius,et in terra qualis matertalis filius les virgines oloam accepei'nnl in vasis snis ciint

In coclocum Patre ajternus et immensus, in lerra
cum matre immaculatus et inansuctus. In coelo cum
Patre incorruptus el suljlimis, in terra cuai matre
virgo et humilis. In coolo imago Patris, in terra imi-
talor matris. Mater virgo erat, et
exsullabat. Fiiius Virginis virgo humilitatem
mendabat. Talis ergo Agnus, qualis mater Agni ex
munda mundus, ex Virgine incorruptus, Per Virgi-
lanipadibiis {Mntth. xxv); tu, prudentissima Virgo,
et Virgo virgiiur.n, non unum tanlum vas habuisti
oleo gratiu' repletum, quo lampadem tuam inexstin-
guibihter ardentem nutrires, sed aUud gestasti va
in humilitate redundans et indeficiens, ex quo elTuso eleo mise-
com- ricordiaj omnii,m lampades illuniinares, et vasa
; omnium usque ad summum et perfectum impleres,
et in ilio nihil minueres. Prudens ergo fuisti ut tibi

nem veniens ad nos : per virginitatem prsecedens provideres,nec timida utaliis subvenires. Nec dixi-
nos. Per incorruptionem veniens ut peccatum toUe- sti iVe forte non snfRciat m\h\ ct vohis(ibid.), sed
:

ret, per virginitatein prsecedens ut virtutem demon- sciens quod sufliceret et tibi et nobis, sufficienter
straret.Veniens ut conferret remedium, prsecedens q retinuisti etsufhcienter tribuisti. Lumen inlampade
ut daret exemplum. Non eniin polnit avbov hona fuit in carne virginitas ;oleum in vase in corde hu-
mahun fvtictiim faceve, sicut uvhov niahi fvuctiun militas. Et erat aliud vas luimanita^ Verbi in utero
honiim faceve non potesl (Matlh. yn Liic. vi). Quo- ;
tuo gratiae plena, ex cujus plenitudine tu quoque
niam omnis arbor ex fructu suo cognoscitur, radix accepisti et lumen virginitatis in carne et oleum
integra, et ramus incorruptus. humilitatis in corde. Po.stea autem partu intemerato
IIujus ergo adventus Galiriel nuntius missus est, ex
noliis propinanis iiisum inileficiens trlliuisti, ut
ut novam in carne Filii Dei nativitatem pra?dicaret, illius pleniludine eirundcretur, quo et lampades no-

in qua forma servi, domino sociata, hostem po- straj exstincta} illuminarentur et vasa vaoua reple-
tenter devicit. Fortis in illo, non tamen violenta rentur. Si grati;B plena fuisti, cum de terra carnis
ad infcrendam injuriam, sed efficax ad justitiam tua3 fons grafia^ erupit : ut manaret super omnem
obtinendam. Propteica Gabriel missus est, quod teriam, et irrigaiet aiidam, ct sterilem fecundaret.
fovtilndo Dei interpretatur, quia ipsam etiam inhr- Ex hac plenitudine graliie et illa accepeiat qua3 sfo-
mitalis fortitudo fuit, ([uoniam in ca superatus est rilisconceperat, qute et Virginem fecundam ad se
inimicus, el capta prajda a violcnto i educta est. Tres venientem agnovit et dixit: Undc mihi lioc, iit ve-
eiiiin perierant, et subseculus est quartus, scilicet D niat malev Doniini inei ad me?(Liic. \.) Bene mater
Hedemptor eorum. Piiinus sine masculo et sine Domini, quia in forma servi Dominus majestatis ad-
feinina secundus de masculo, sine femina; tcrlius
; venit. Qui ciiim natus est lioino, idem crat et Deus.
de masculo et femina (juarfus sine masculo de
; Ex eo quod assunipfus est, iilius Virginis; ex eo
femina. Adam quippe nec de masculo nec de feniina autem ([uod assuiniisit, Filius majcstafis. Idem fa-
crat; Eva autcm de masculo siue fenuna qui autcin : incnef lilius Virginis,etFiliusniajeslatis. Ef propfer-
ile illis erant, dc masculo simul et de femina cranl. ea ([ui assumpfus est homo, nafuraiis est Filius
Et ceciderunt primi masculus et femina, et per eos Dei, propter eum ([ui assumpsit; verus est filius
qui post eos erant omncs de masculo et fcmina. hominis, propter eum quem assumpsif. Nemo igifur
Et quia piimus auctor culpie dejectus cst a femina, dicatCliristum Filium adoptivum. cum natuialis sit
auctorem gratiie sine masculo concepit et peperit Filius, quoniam quem assumpsit homo, et qui as-
femina, ut idein sexus initium gratiaj esset, qui sumpsit Deus, non duo filii sunt, sed unus est Filius,
peccati origo exstiterat. Propterea ait Avc, gvatia,
: Deus et homo, Jesus Christus. Ideo mater Domini
plena, Dominus tecum {Luc, i). Vere enim Mai"ia est qua; genuit formam scrvi ,
quia in forma servi
gratia plena fuit, per quam gratia descendit super erat raajestas Domini, et unus cum foi^ma servi el
323 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATiCA. 324

mnjestate Domini. Rene ergo matrem Domini sui A njci ad me El

: hcnta qure credidisti, quoninm per-
vocat quio Deum creiliilil e.sse ipsum qui homo con- ficiantur in tc omnia (/(/* dicta sunt tibi a Doniino.
ceptus fuerat.ot portahalur in utero Vii-ginis se- Tunc ait Mnrin M.Kjnilicat anima mca Doniinum
:

cundum carnem, qui deitate sua omnia portahat. (ibid.). De quo ante allegorias in Evangelium Lucas
Ideo ait : Unde lioc milti, ut veniat mater IJomini explicalio posita est.

DE FILIA JEPHTIIE.

De filia quod eam pater in holocautoma

Jephtlie, pturte testimoniis (ut alia hujuscemodi omittamus)
ohtuUt Deo quoniam in bello voverat, si vicisset,
,
quam Dominum a quo hofc Scriptura humano ge-
eum se in holocautoma oblaturum qui sihi de domo B neri attributa est, non solum non diligere, verum
exiensprimus occurrisset,quod cum vovisset,vicit, etiam odisse talia sacrificia in quibus homines im-

et occurrente sihi fiha, quod voverat reddidit, solet molantur ? llla plane diligit et coronat, cum quisque
esse magna et ad judicandum difficillima qusestio, justus iniquilatem patiens usque ad mortem pro
quihusdam quid sibi hoc velit nosse cupientihus veritate decertat, vel ab inimicis, quos pro justitia
et pie quserentihus, quihusdam vere qui Scripturis olTendit, occiditur, retribuens eis bona pro malis,
hic sanctis imperita impietate adversanlur hoc id est pro odio dilectionem. Talem dicit Dominus
maximc in crimen vocantihus quod legis et prophe- sanguinem justum a sanguine Abel, usquc ad san-
tarum Deus etiam humanis sacrificiis fuerit delec- guinem Zachariio (Matth. xxiii). Proccipue autem
tatus. Quorum cahimniis sic primitus respondemus quod sanguinem fudit ipse pro nobis, et sacrificium
utDeum legis et prophetarum, atque, ut expressius seipsum oblulit Deo, sic utique obtulit, ut ab ini-
dicam, Deum Abiaham et- Deum Isaac, et Deum
, micis pro juslitia occideretur. Hunc imitata multa
Jacob nec illa sacrillcia delectaverint, uhi pecorum niartyrum milia usque ad mortem pro veritate cer-
holocausta offerehantur, sed quod significativa fue- tarunt, et ab inimicis stpvientihus immolata sunt.
rint et qua^dam umhrse futurorum , eum rcs ipsas De quibus dicit Scriptura : Tanquam aurum in for-

nobis quse his sacrificiis significahanlur commen- ^ naccproba vit eos,et sicut holocaasti hostiam accepit
dare voluisse. Fuisse autem etiam istam utilem illos (Sap. iii). Lnde et Apostolus dicit Ego enim :

causam cur illa mutarentur, nec modo non juberen- Jam immolor (Philipp. ii). Sed non sic Jephthe de
tur olTerri, imo prohiberenlur, ne vere secundum filia fecit holocautoma Domino, sed sicut praece-

carnalem alTectum talibus Deum delectari putare- pfum fuerat pecora offerri et piohibilum fuerat ,

mus. Sedutrum etiam humanis sacrificiis significari homines immolari. Magis hoc illi simile videtur
futura opportuerit merito quseritur. Neque mortes quod fecit Ahraham, quod Dominus specialiter fieri
hominum quanquam mortuorum, in hac causa ex- prjecepit non generali lege. Ut talia sibi sacrificia
horrescere et formidare deheremus, si illi qui ha3C fierent aliquando mandavit, iino etiam fieri prohi-

de ce tieri gratanter acciperent in aeternam remu- huit. Distat itaque hoc quod fecit Jephthe a facto

nerationem commendarentur Deo. Sed, si hoc ve-
rum esset, hoc genus sacrificiorum Deo non displi-
ceret. Displicere autem Deo satis evidenter eadem
Scriptura testatur. Nam, cum onmia primogenila
sihi dicari etsua esse voluerit atque preeceperit,
redimi tantum a se voluit primogenita hominum,
ne immolandos Deo crederent iilios suos quos natos
Abrahae, quoniam ipse jussus obtulit filium, iste
autem fecit quod et lege velahatur et nullo speciali
jubehatur imperio. Deinde non solum in sua lege
postea, veruin etiam tunc Dominus in ipso Abrahae
j^ filio, talihus sacrificiis quam nondelectaretur osten-
dit, cuin patrem cujus fidem juhendo probaverat, a
tamen interfectione prohihuit, et arietem, quo
filii

primilus suscepissent. Deinde hoc apertias ita lo- sacriliciumlicite secundum veterum congruentiam

quitur, quod humana holocausta sic Deus impro- temporibus consuetam compleretur, apposuit. Si
bet ut prohibeat detestans ea in aliis genlibus, et autem hoc quempiam movet quomodo pie credi- .

populo suo prajcipiens ne audeat imitari. Atlendc, derit Abiaham Deum talibus sacrificiis delectari, si
inquit, tibi ipsi Ne sequaris gentes, postquam ex-
: hajc illicile offerunlur Deo et ideo recte putant
;

tcrminatw fuerint a facie tua, ne exquiras deoseorum credidisse etiam Jephthe quod tale sacrificium Deo
dicens ; Quemadmodum faciunt gentes diis suis. fa- posset esse acceptum, primo consideret aliud esse
ciam et ego. Xon facies ita Domino Deo tuo. Abomi- ultro vovere, aliud jubenti obtemperare ; non enim,
namenta enim quos Dominus odil fecerunt diis suis si aliquid praeter morem in domo a Dmino institu-

quoniam et lilios suos et lilioscomhurunt igni. (Deut. tum servo jubetur, atque id laudabili obedientia
Xii). facit. Ideo non est plectendus, si hoc sponte prae-

Quid evidentius ostendi potest his sanctae Scri- sumpserit. Deinde habebat quod crederet Abrahaia
325 t)E FiLlA JEPMTHEl 826

ut propfer divinum imperium ikjii parceret filio, A Etideo hujuscemodi patri poenam fuisse retributam,
non credens Deum tales victimas libenler accipere, ne impunitum talis voti relinqueietur exemplum,
sed hoc dum propterea jusgisse ut resuscitaret oc- neve mjiynuiii aliquid se vovere Deo putarent ho-
cisum, huic aliquid tanquam Deus sapiens de-
et mines cum victiinas humanas voverent, et (Quod
monstraret, Num lioc de illo etiam in Epistolalegi- non veia sed potius
esf hoiiibiliusj fllioium, aut

tur qutE insciihitur ad Hsehrieos, etlides ejus, quia simulata eadein vota essenl, cum velut exemplo
hoc de Deo crediderit, quod posset filium ejus su- Al)ialiiB speraieiit qui vovissent, Deum prohibitu-
scitaret, laudatui- (//e/;/-. xi), Iste vero, et Deo non rum falia vota compleri.
jubente neque poscenfe, et coiitra iegitimum ejus Posscmus, inquam, hoc dicere nisi ab ista sen-
prseceptum ultro saciificium vovit humanum. Sicut tentia diio iios prsecipue divinaruin Scripturarum
enimscriptum est ; Et vovitJop/itJjo votuiti Doiniiio testimoniaievocarent, ul hanc rem gestamin libris,
et dixit : Si traditiono trudidcris inilii niios Aminoii, tanta; auctorifafis memoriie commendatam diligen-
quicunque exiorit de jaiiiiis doniusnueo, inoJjvirunn tius(quantum Dominus adjuvatj et cautius per-
milii, in revertcndo nio a UJiis Ainnion in pace, oITe- scrutemur, neinullam partem judiciuin temerarium
ram eum holocaustonia IJoniino iJudic. xi). profeiamus. IJnum, quod in Episfola ad Hebraeos
Non utique his verbis peeus aliquod vovit quod B isfe Jeiihliie infer tales commemoratur, ut cum cul-
secundum legem holocaufoma possft ofieret. Ne- pare vereanmr : Ubi scriptum est, Et quid adJjuc
que enim est aut fuit consuetudinis ut redeuntibus dicaui : doticiot onini me tampus enarrandi ; de Ge.

cum vicloria de bello ducibus pecora occurrereiit, deon, BaracJi, Sainson, JcpJjtJje et David et Samuel
Quantum autein attinet ad mula aiiimalia, canes ct propJjotis, qui porlidom devicorunt regna, opc-
solent dominis blando famulatu alludenlcs cuircre ranlcsjustitiam, consecuti suntpromissiones (Hebr,
obviam ; de quibus ille in suo voto cogitare non \i). Alteium, quod ubi de illo ista narrantur, quod
posset, ne in injuiia Dei aliquid non solum illici- tale voverit et impleverit votum, prsemisit Scrip-
tum veium etiam contemptibile et secuduin legem fuiadicens : Et factus
supor Jcplillje Spiritus
ost
immundum vovisse viderctur. Nec ait. Quodcunque iJoinini ot circuions GaJaad et Manasse transiit ,

exieritde januis domus metfi obviam mihi, offeram specuJani GaJaad; et de specuJa GaJaad Irans Iilios
illud holocautoma. sed ait Quicunque exierit oh- : Ainmon, et vovil JepJjtJie votum Domino [Judic.
viam niiJii, oIYcrani euni. Ubi procul dubio mihil ii), et csetera ad ipsum vatuin pertinenlia,ut omnia
aliud quam hominem cogitavif non famen fortasse ; quaj deinceps facfa sunt tanquam opera spiritus
unicam filiam, quanquam illam in tanta paterna p Domini qui super eum faclus est infelligenda vi-
gloria quis posset anteire, nisi forte uxor ? Nam deantur. Ista tesfimonia nos compellunt quajrere
quod non dixit, qua^cunque, sed quicunque exierit pofius cur facfum sit, quam facile iinprobare cur

do januis donius niav (ibid.), solet Seriptura pro factum sif. Sed priino illudad quod ex Episfolaquse
quolibct sexu masculinum genus ponere, sicut de ad Hebra^os esf cuiu memoiavi, inter illos laudabi-
Abraham dictum est, surgens a mortuo {Gon. xxui), les ibideiu commemorantur non soluin
viros, qui
cuin ejus uxor moitua fuisset. Quia ergo de hoc voto est Jephllie, verum efiam Gedeon, de quo similiter
atque facto nihil videtur Scripfuia judicasse, sicut Scripfuradicif SpiritusDoujiiii conlbrtuvit Godeon
:

de Abrahain, quando filium jussus obtulif, apertis- {Judic.i\), et lamen ejus factum quod de illo ope-
sime judicavit, sedtantuinmodoscripfum reliquisse ratus est ephod, et fornicatus est post illud omnis
legentibus judicandum, quemadmodui>i de facto Israel factum est domui Gedeon in scandalum
: et

Juda3 iilii Jacob ([uando ad nuruiu ({uidem nescius non solum laudarenonpossumus, vfrum etiamquia
intravit, verum quantum inipso fuit fornicatus fuit Scripfuia hiuc apertissime indicavit reprobare mi-
quia meretricem pufavit, neque approbavit, hoc nime dubifamus. Nec tamen ex hoc ulla fit injuria
Scriptura neque reprobavit, sed justitia et Dei lege Spiiitui Domini, qui eum confortavit ut hostes po-
consultaexistimandum pensanduuKiue dimisit, Quia p puli ejus tanla facililate superaiet.
ergo de isto Jeplifhe lacto in neutram paitcin sen- Cur ergo infer eos coiiiinemoi;dur qui per tidem
tentiam Scriptura Dei profulit, ut noster sensus in vicerunt reijna, opcrati sunt Justitiani (Hcbr. xi).
judieando exercetur, possemus jam dicere Deo nisi quia sancta Scriptura quorum fidem atque
displicuisse tale vofum et ad illam pcrductum fuisse justitiam veraciter laudat non hinc impedifur co-
vindiclam ut potissimuiii liliaunica occuneref.Quod luiu ctiam peccata (siquanovit, et opoitere judi-
si sperasset alquc voluisset, noii conlinuo, ut eain cat) notare veraciter. Nam et in eo quod idem Ge-
vidit, scidisset veslimenta suta alque dixisse : Hou deon signum petens tenfavit in vellere, nescio
mo, tiJia ! impedisti mo : in olTondiculum facta es in ufium non fuerit transgressus prsecepfum quo sri-
oculis mcis {Judic. xi), Dcinde ([uod sexaginla die- plum est Xou tcntabis iJoiuinuin Dcum tuum
;

ruin taiu loiiga dilatioue dala liliie suie, Dominus eum iMatth. IV) Verumefiamin ejus tentatioue Dominus
ab uiiicpe charissiinai(jue nece non prohibuerit, si- quod prajnuntiare volebat ostendit, in compluto
cutprohibuit Abraham, douejperficiendo quodvo- scilicet vellere et area tota circumquaque sicca.
veratscipsum percuteret orbitate gravissima. Deum tigurare primum populum Israel ubi erant sancti
autem nequaquam homiuis immolatione placaret, selecti tanquam pluvia spirituali, et postea com-'
327 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA m
pkita arca sicco vellore lij,'urare Keelcsiain toto A inirahilein providcnliiun pertinere. bi quis autc
orl)e dilTusani, hal)onleni non in vellere tanfjuain dicit scientein omnia fccisse ct dixisse Gedeon; ex
in velaminc, sed in aperto, ciclesteingratiain, illo reveiationc prophetica, ul pereum talia signa mon-
priore pni)ulo vclut ah cjusilcin graliu' lorc siccalo straiciilur, necdefccisse a fide, et (|uod ci proinisc-
atque alicnato. Nec tainen fiuslra inter lidelcs ral Dominus credidisse, scd auctionc proi)heticaiii
et operanles justiliam, propter honain rulelemque vellere voluissc tentarc. atque ita illius tentationem
vitam in (jua eum crcdcndum esl esse defuncluin. fuisse inculpahileiii, sicul dolum Jacoh, et illud
tule in Epislola ad Ilahra-os meruit tcslinionium. quod Doiiiinus ait : Non irascalur indignatio tua in
Utrum autcin quia i^ostea quain dictuin est; /'uctus mo, non idco dixissc quod iram ejus tjmcret, sed
est siipcr Joplithc Sj)ii-ilus Domini, ca secuta sunt ({uod eum conlidcret non irasci, cum ea faceret
ut votum iilud voveret, et quod voverat redderet, quae Spiritu ejus dictante facienda esse tanquam
Spirilut Domini omnia deputanda sint, ut perin- prophetascirct, audiendiis videatur, dummodo illud
dc hahcatur hoc sacrilicium, tanquam id Doin- (juo de faclo ephod Scriptura ipsa culpavit, quod-
mus sicut Ahraha) fieri jusserit, non facilc dixe- lihet significet, non audealexcusareapcccato. Nam
rim, cum utique de Gqdeon possit liajc oircrri ct illud quod ad signuin crucis ipso
trecenti viri
diflerentia, quia post peccatum quod fecit, quando
B numero pertinentes, hydrias fictiles acceperunt.
fecit ephod, nulla est ejus commeinorata prosperi- eisque ardcntes faculas incluscrumt, quihus hydriis
tas, postea vero quam Jephthe votumvovit, illaest fractis repcnte lumina numerose micanlia tantain
insignis ejus victoria consecuta, propler quam adi- hostium mutitudinem terruerunt, tanquam ex suo
pisccndam voverat, et qua adepta, quod voverat arbilrio videtur fecisseGedeon. NonenimScriptura
solvit.liursusenim considerandum est quod Gedeon dicit Dominum admonuisse ut hoc faceret, ettamen
etsi non postea quam fecit ephod, tamen postea tamgrande signuin tjuis ejusaniino at(|[uc consilio
quam tentavit Dominum (quod utique eslpeccatum) faciendum,nisi Doininus inspiravitqui praefiguravit
magnas strages hostihus csesis atque superalis fe- sanclos suos thesaurum evangelici luminis vasis
cit, ac populo salutcmacquisivit, Sic enimscriptum ficlilil)us habituros? Undc dicit Apostolus Habe- :

est : Non irascatur indifjnalio tua in ine; el lcntabo nius Ihcsaurum islumin vasis liclilibus (IlCor.iv).
adhuc semcl vcUere (Judic.w). Iramquippe Dei
in Quihus in passionibus martyrii tanquam vasculis
metuehat, quia novarat se tentando peccare, quod tractis, major eorum glorise fulgor emicuil, quae
Deus in lege sua manifestissime prohihet. Hoc ta- impiosevangelica; prtcdicationis inimicosinopinata
nien ejus peccatum et mirahiiis signi evidenlia illis Christi ciaritale supcravit,
et magna victorise prosperitas liherationisque po- Seu crgo per scientes seupernescientes, praedi-
puli consecuta est. Jam enim Deus statuerat afflicto cationem prtcfigurationemque futurorum spiritus
populo suhvcnire, alque luijus ducis qucin ad hoc Doinini propheticis temporibus opeiatus est, non
opus assumpserat utehatur aniino non solum lideli ideo peccata eorumdicendninest nonfuisse peccata,
et pio, verumetiamsuh deficiente et delinquente, et quia et Deus, qui et malis nostri bene uti novit,
ad prsenuntianda quse volehat, et ad complenda qua3 etiam ipsis eorum peccatis usus estad significanda
dixerat. ({ua; voluil. Proinde, si propterea peccatum non

Non enim pcr istos tnntum qui etiamsi pecca- fuit, sive cujuslibetnecishuinan8e,sive etiamparri-
verunt inter justos tamen nairantur; sed etiam per cidale sacrificium vel vovere vel reddere : quia
ipsum Saulcm, omnimodoreprobatum, multa Deus magnum aliquid et spirituale significavit, frustra
popuVo suo prajstitit : in quem insilivit etiam Spiri- Deus tempoialiaprohibuit, et se odisse testatusest,
tus Domini et prophelavit (/ .Reg. x) ; non cum quoniam et illa quye fieri jussit, utique ad aliquam
juste ageret, sed cumin virum sanctuin David in- signiiicationem rerum spiiitualium magnarumque
nocentemque saeviret. Agit eniin Spiritus Domini referuntur. (kiiergo illa prohiberet, quandoquidem
et per bonos et per malos, el per scientes et ne- j) poterant propter eaindem carumdem rerum signi-
scientcs, quod agendum novit et slatuit qui etaim ;
ficationcn), propter quam etisla licite fiebant, n:-
per (^aiphain aceriiinuin Domini persecutoreminc- hilominus licite licri; nisi nco tale aliquid signi-
scientem quid dixerit insignem protulerit prophe-
) ficantia, qualo expedit credere, humana Deo sacri-
tiam, quod oporteret Christum mori pro gente licia placuerunt, quando nonpro justitia quisque
iJoan. xi). Quis cnim egit, nisi Sririlus Doinini, ab inimicis, quia recte vivere voluil, vel peccare
curans pronunliare vcntura, ul judici Gedeon. vo- noluit mtcrimitur, scc homo ab hoinine tanquam
lenti tentare Dominum et noncredenti quod fuerat electa hoslia more pecoris immolatur ? Quid si (ait
ei per manum ejus de salute populi locutus, hoc aliquisj quoniampecorum victimae jam co ipso quo
potissimum de vclere compluto postmodum sicco, fueiant usitataj, quamvis et ipsa ea recteintelligen-
et de arca primum sicca postea rigafa, veniret in tibus ail significationem spiritualium referuntur,
mentem, ut subdeficienti a fide infirinilati ejus de- minus tamen faciebant intentos ad magnum sacra-
lictoque deputetur. Quod vero etiam taliejusanimo mentum Christi et Ecclesise requirendum pro- ;

ac hoc quod generi huniano significari oportebat, pterea Deus re insigni et inopinala volens quasi
usus est Deus ad ejus intcllJgulur miseiicordiainet doiinienles hominumanimosexcitare, eomagisquo
329 DE FILIA JEPHTHfi 330

talia yil)i sacrificia olTeiTi vetuerat, curavit .si))i . cl quodammodo iste sacrarum Scripturarum
urget
ejusmotU aljquid onerendum ul ipsa adrniralio ma- Jocus, cogiiai-e quemdam potentem virtute talis ;

gnam gigneret quoe.stionem, et magna quicslio ad enim dicilur Jephthe, quod nomen inlerprelatur
pcrscrulaiidum magnum mysterium studium pia; upcvioiis. Dominus auteni Christus, sicut indicat
menlis erigeret i)ic vero perscrulans mcns ho-
: Evangclium, discipulis suis aperuit scnsum ut in-
niinis altitudinem prophetiae, vekit hamo piscem tclligerent Scripturas (Luc. xxiv). Ilunc Jephthe
Dominum C-hristum de profundo Scriptui-arum le- fi-alres ejus reprobaverunf, et dc paterna domo
varcl .
expulerunt, objicienles quod essel filius fornica-
ei

Iluic nosrationi cl considerationinonobsistimus, ria3, tanquam ipsi essent de uxore lcgitima nati.
sedalia est qua^stio de animo vovenlis, aliadopro- IIoc eliam egerunt adversus Dominum principes
vidcntia Dei qualicunque animo ejus ])ene utentis. sacerdotum et Scribie et Pharisa:>i, qui de lcgis
Quamoitrcm si S})lritus Domini (jui factus estsuper observatione gloriari vidcbantui-, tanquam ille
Jephthc, ut hoc voveret omnino pra^cepitiquodqui- solveret legem, et ideo veluti non essct lcgitinuis
dem Scrii)lura non aperuit) tamen sihoc ille pra'ci- filius. Et quoniamde.sancta quidem Virgine corpus

j)il cujus nonlieet Jussa contemnere, non solum in- assumpserat, quod fidelibus notum est, tamen ejus
sipientia culpan^hi non cst, verum etiamoljcdientia r, matei', quantum ad gentem pei-tinet, etiam illa
laudanda csl. Hoc enim si se homo interimat ({uod ( Judaica Synagoga dici potest. Hevolvat qui voluerit
ntique humana vohintate at^jue consilio facere nefas propheficos libros, et videat quoties et quanta verbi
est) ijrofccto intclligendum est obedienter tieri severitatealque indignatione Doniini illa gens velul
potius quam scelcste, si divinitus jussum est, De inpudica niulier de suis fornicafionibus arguatur.
qua qua'stione in libro i De civitate De satis dispu-
i Undc inhoc libro receritissimum, vel
est etiam illud
tatum est. Si autcm Jephlhc humanum secutuserro- cum post Ephod quod fecit Gedeon, omnis Israel
rem, humanum sacrilicium vovendum pulavit, ejus legitur fornicatus, vel quod abierunt post deos
quidem peccatum de unica filia jure punitum est ,
genfium quibus erant circumdali, Unde in illos
quod etiam ipse verbis suis satis videlur oslendere divina ira commota est, ut per annos octodecim
ul)i ait Hcii inc, filin ! iinpoflisli me. iii olTendicu-
: contererentur a filiis Ammon. Sed nunquid non ex
hnn fiicta os lii iii occiilis inois (Jiiilic. x\) \ discissis eadem genfe Israel efiam illi nati erant sacerdotes
etiam veslimentis suis.Vcrumtamen etiam hicejus et Scribfe et Pharissei, quos ineisdiximus pra'figu-
cnor habet aliquam laudem fidei, qua Deum ti- ratos, qui Jephthe tanquam isti Dominum Chrislum
muit, ut quod voveral redderet. Nec divini in se velutinon legifimum filium perseculi expulerunt ?
judiciisententiam declinavit ; sive sperans Deum q Sed in eo similitudo adumbrata est, quod isti, ut
prohibiturum, sicut fecit Abrahaj, sive ejus volun- dixi, velufi legis observatores eum qui contra praj-
tatem eliain non prohibentis inteliectam facere cepta legis facere videbatur tanquam legifimi non
potius quam conlemncre staluens. Quanquam et legilimuin vere sibi visi sunt ejecisse. Secundum
hic merito quseri potest utrum verius intelligitur hoc enim plebs illa dicta est fornicari, quod legis
hoc Dcum nolle fieri, et in eo potius Deo si non prtecepta non servans tanquam viro non exhibeat
ficret obedirctur, quoniam hocse nolieet inAbrahse fidem, Sic aufem scriptum est de Jephthe Et :

fdio, et in legitima prohibitione monstraveivat. Ve- cre verunt filii uxoris et ojecerunt Jophllie Judic. xi (

rumtamen si propterea Jephthe non faceret, sibi Verbum quod positum est creverunt, significat in
polius in unica pepercisse, quam Dei voluntatem figura prajvaluerunl. Quod in Juda^is impletum est,
seculus esse vidcretur, Magis ergo intelle.\.it in eo qui pra^valuerunt iiifirmitati Chrisli, quia ita vo-
quod sibi lilia occurrit, ultorem Deum, justa-que luit utabeis qua; oportebat in passione perferref.
pocna) se timens steviorem tan-
lideliter subdidit, Sicuf hocidem signilicans Jacob pra^valuit angelo
quam de lergiversalione vindictam. Credebat enim cum quo, ut ipsum portenderet, luctabatur. Dixe-
hontc ct virginis animam liliaj bene recipi, quod non runt ergo ad Jephthe : i\oii lncreditubis iii donio pri-
seipsam voverat imniolandam, sed voto et volun- D tris iiostri qiioiiiuin filius niulioris fornicnrice os tu
tatinon restiterat patris, et Dei fuerat secuta judi- iibid.).Tanquamdicerent quodEvangoIiumloquitur:
cium. Mors enim sicutnccsibi a quoquam nec cui lYoii ost istehonio u Deo qiii sic solvit Sabbutiiin
quam sponle inferenda Dco jubente, recu-
est, ila {Jonu.ix). Se aufem jaclanles vclut legitimos filios
sanda non est, cujus constitutione quocunque tem- Domino dixerunt Xos : e.\ fornicutioiio non suinus
porc sul)eunda est, Nec quisquis eam perpeti de- nati\unuin 1'atrein habeiniis Deum [Joaii. viii). J'Jt

fractal, ut omnino evitctur, sed lantummodo ut fugit Jcphthe a facio fratnini suoi'uin et hahilavit iii

differalur laborat. torra T/iob{Judic.xi).VugiUi\.ioniam se quantusessct

Nunc jamquid Spiritus Domini, sive per nescien- al)scondit. Si euini cor/novissont, nuuqiianiDoniiniim
tem Jephlhc, sive pcr scicntem, sive per ejus im- rjloriic crucilixissent ylCor. \\.). Fugil quoniam mo-
prudenliam, sive per pru(h'uliam, sive perol)cdi(!n- rientis inlirmitatem viderunt, virtiitem autem resur-
tiam, sive pei oQensionen, sive_ per iidcm in hac gentis non viderunt. Habitavit autem interrabona.
quantum Deus adjuvat, re-
re gesta prcefiguraverit, vel utexpressius dicamus, opima.Quod enim Graece
quiramus hreviter etpandamus. Atlmonetenim nos ogathon [aYaOiv] dicitur, hoc Latine opimnm diei-
Patroi,. GLXXVII. 11
331 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMAtICA. 332

liir. 1(1 iiultMi iiilorpretalur Thob, ubi niilii intelli- A sunt. Kleganter sane ad exprimendcm multo cvidcn-
{.••fuila videtui' ejus a nioi'tuis resurreotio. Namquse tius propheliam Jephthe respondit senioribusCala-
terra niayis opinia (luani terrenuni eoi'pus excellen- ad : Nonnc vos odio liahuistis inc, ct ejccistis nicdc
tia imuioilalilatis et incorruptionis indutum ? Quod doniopalrismci, ct cmisistis me a vobis? ot quid csl
autem dicitur de Jephlhc, quod posteaquam fugiens qiiod venistisqu!iiid()lribulatiostis?(Jiidic.\\.)\\u\v
u facie fralruiu suoruin lialiilavil iu lcrra 'l'hol), col- aliijuid liguralum cst in Josepliqucm fralres vciidcn-
ligehanlurad cum viri lalroncs, et aud)ulal)ant cum tes iibjccerunl, ct, cum fiimc tiibiilarcntur, iid (>jus

ipso (i/(/(//c. \ii. Quanquam cl aute passionem obje- opem misericordiannjue conversi sunt. Hic vero
clum fuiTil Doiuino, (juod cum puhlicani.s ct pecca- multo amplius elucet significatio futorurum, quod
torihus mani!ucai'el, quando respondit nonessc ne- non ipsi luorsus fratics qui ejeccrunt Jephlhc ad
cessarium sanis medicum sed tugrotis ; et inlcr eum vcnerunt; scd Gahiad scnioresprouniversoillo
iniquos dcpulatus cst, quando inter iatrones crucill- poj)ulosuppliciintes,sicuteadem gens dicitur Israd,
xus est, cl unuiii cx cis dc crucc in paradisum ti'an.s- sive in eis qui tunc fuerunt, Ghristumque reproba-
tulit, tamen i)oslca([Uiim rcsurrcxil ot esse cfjcpit verunt, sive in eisqui ad cjiis opein postea rcvcrsi
secundum id quodsupra exposuimus in tcrrii Thoh, siint. Dopulo cnim dicitur inimico, sive in majori-
collecti sunt ad illum scelertiti homines propter re- B l)us sive in posteris suis longa odia trahenli atijue
missionem pecciiloiiiiu, qui ('iiiu illo aml)ulahant, servanti, tandemque converso in cis (jui tunc con-
quia sccundum (>juspi7cccpluin vivehant Ncf[ue hoc vcrtendi sunt : Nonc vos odio luibuislis mc ct cjcci- i
iieri desinit usque iiunc ct deinceps, quousque ad .s'//.s' mc dc visum cst
danio jintris nici ^ IIoc enim eis
eum confugient mali ut justilieel impios, (juoniam qui persecuti sunl, quod ejecerunt Ghrislum de
ad cum convertantur, el discant iniqui vias cjus. domo David, in qua rcijni iion crit liiiisiLuc. i).
,lam illud (juod hi qui abjeccranl Jcphlhe (erat PJt dixcrunt seniorcs (ialaud ud Jcplilic A'Oii sic :

enim Galaadilesj conversi suntad eum, et quassive- modo vcnimus ad lc{Jud. xii, tanquam dicerent Ju- i

runl eum pcr quem liherarentur ah iniiuicis suis daji conversi ad Chrislum Tunc venimus ut perse- :
'

(ibid.), quam praecliu^a prudiguriiliouc significat, queremur. Profitentur etiam adversus inimicos euin
quod quiadjecerunlChrislum, ad euin rursus con- futurum sibi caput. llespondet etiam ille qui eoruni
versi in ilio rei^criuul siilul-em, sivo ilii inleiligantur vicciit inimicos, quod erit eis in principem, quod
quos Pctrus apostoius cum ile ipso scelerc arguissel, Gedeon noluil, cum id Israclitai voluissent. liespon-
sicut iu Actilms aposloloruiu lcgilur, vA horlatus dil quippeillis Priiiccps vcsorDominus erit (ibid.)
:

esset ul ad cum quem fueranl perseculi converte- Hex eniin nominc principis signilicatur quem non-
rentur, compuncti sunt corde, et ab illo quam a se ^ dum hahchat gens illa tempore judicum. C(Bperunt
aiienaveranl desideriirunl salutein. Quid est autein autem liabere Saulem, et deinde alios successores
liberari ab iniinicis, nisi a peccatis ? Sic autem illis ejus qui in libris Hegum leguntur. Nam in Deutero-
ait : Arjito puonitanliiiin, et IjHpiztoiir iinii squisque nomio cum eis praecipitur qualem deheant habere
Ycstrum iii noniiiw Doniini nostri Jcsu (Jliristi, et regem, si hoc eis placuerit, non ihi rex, scd princeps
rcmittentur vohis peccuta vostrn (Ac. ii). Siveilla appellatur sed quia isle Jephtiic illum ligurahat qui
potius signiiicetur quye in fine spcralur novatio genlis verus est Hex, quod etiam in tilulo scriptum fuit,

Israel. Magis quippc id videtur apparere in eo quod qui cruci ejus affixus est, quein Pilatus delere vel
dicitur : J'Jt fnctuin cst post dics, quod utique post emendare ausus non est, idco credendum est esse
teinpussigniiicat, etperhocsignilicatnonillud intel- dictum : Ero vobis in principcm (ibid.). Illi autem
ligenduin quod rocenti passione Domini factum est, dixerunt Eris iinhis in caput
: (ibid.), quoniam caput
sedpostca futurum cst.Quovidetur etiain id pertinere viri Christus, et ipse est caput corporis Ecclesise.
quod senioi'cs (iiilaad vencruntad Jcphlhc, utper a?- Deni(juc postca quam cos liberavit Jephthe ab om-
tatem senilein posterioraetnovissimatemporaacci- nihus inimicis, non eis factus estrex, utintelligere-
piendasint. InterpretaturauteinGalaad alijiciens si- D mus illud quod dictum est ad propheliam potius per-
ve revelatio. Quorum ulrumquc salis huic rei con- tinuisse de Ghristo, quamad ipsum proprie Jephthe,
gruit,quia primum Dominum JcsumChristum abje- de quo Scriptura narralioncm ila concludit : Ktjudi-
cerunl, eisquc postea revelabilur. Quod vero contra ca vit Jcphthe Jsracl scx annis, ct juortuus cst Jcpli-
filiosAmmonduxqutjerebatur Jephthe, quibus victis tlie Galaadites, el sepultus in civitate sua Galaad
liberarentur qui eo duce adversus illos debellare cu- (Judic. xn). Judicavit ergo Israel sicut caeteri judi-
piebant, ({uoniam interpretatur Ammon//7/;/s populi ces ; non ibi regnavit ut princeps, sicut ii qui in re-
mci sive populus niuuroris, profeclo aut illi signili- gnoruinvoluminecontinentur. Jamveroquodposlpa
cantur inimici qui ex ipsa genle perseverantes in quain eis idem Jephthe constitulus est, misit nunlios
infidelitalepryedicti sunt, aut omnino gehennse praj- ad hostes primumpacis verbaportantes,iIlud osten-
destinati, uhi erit fletus et stridor dentium, tanquam ditur quod ait Apostolus, in quo Christus loqueba-
populo moeroris. Quanquam populus mteroris non tur Si fieripotcst, quod cx vobis est cum omnibus
:

inconvenienter et diabolus et angeli ejus intelligan- bomiiiibus pacem habcntcs (liom. xii). Verba porro
tur, sive quia seternam miseriam eis quos decipiunt ipsa quse mandavit Jephthe omnia pertractar», ni-
acquirunt, sive quia et ipsi seternaemiserise deputati mis longum est festinantibus ad alia nobis. Videp-
333 DK FILIA JEPIITIIE 334

lur tamon niihi sio intelligenda quanlum ad

attinet A Nam oujus altcrius typum gevebat etiam illa innlicr

significationem futurorum, ut in eis advertatur do- cui post tactam fimbriam suam sanatse, ait Dominus
otrina Christi. Admonetnos quemad modum sit am- Filiii fidcs tiia snlvani lcfccit, vuila inpacc (Liic.
l)ulan(lum, hoc cst vivendum intcr eos ([iii non sc- VIII). Et certe unde nullus ambigit, discipulos suos
ciiiithuji jjroposiliiin vociili siiiil (Uoin. viii). Novit il)se sponsi filios appeilavit, se apertissime judicuns
enim Dominus qui sunt ejus (// Tiin. u). Jam vcro sponsum. Non possuiit, inquit, Jcjiinnrc iilii sponsi
quod cum esset dcbellaturus inimicos, lactus est (/iiundiii ciiin illis est sponsus {Matth. ix). Holocau-

supcr eiim Spiritus Doinini , signilicafur Spiritus stoma ergo erit P^cclesia, quam virginem castam i».
sanclus impertitus membris CJirisfi. Quod aulom Apostoius appelhil, (luando in resiirreclione mor-
pertransiit Calaad et Manasse, ettransiit speluncam tuorum fief in universa quod scriptum est Absor- :

Galaad ad trans filios Ammon, proficientia signifi- pta cst niors in victoria (/ Cor. xv).Tunc tradet re-
cantur mcinbra Christi ad victoriain de inimicis gnum Deo et Patri. Quod rogniiin ipsa Eoolesia esl,
reportandam. Galaadquippc interprelalur abjicicns, cujus figuram vovens ille gesfaijaf. Sed quoniam
cl Manasse necessitas. Transcendendi sunt ergo a tunc fiet cum coinpleta fuerit sexta aetas soecuii,
prolicientibusabjicientes,idestconlemnentes,trans- ideo sexaginta dierum ad deplorandam virginitatem
eunda et necessilas, ne fortc cuin traiisieritqui pro-
B dilafio posfulatu est. Ex omnibiis (juippe a^talibus

iicit ccdat terrentibus. Transeunda etiam specula pA'oiesia oongregatur. Quarum prima est ab Adam
Galaad ;
quoe Galaad etiam revclatio interpretatur. usquc addiluvium,secundaadiluvio usquead Abra-
Est autem specula aititudo ad aspiciendum vei de- ham, tertia ab Abraiiam usque ad David, quarta
spiciendum, id est desuper aspiciendum. Specula a David us({ue ad transinigiationem in Dabyioniam,
itaque Galaad congruenlcr inihividetur significare ({uinfa ab liac transmigrulione us({ue ad Virginis
superbiam reveiationis. Undedicitapostolus I'Jt in : partuiii, sexta inde usque in hujus SBcculi finem.
ningniludine rovelationiiin nc cxtollar (II Cor. xii). I'er quas sex setates tan({uam per sexaginta dies
Ergo et ipsa Iranseunda est, id est non est in ea flevit sancta virgo virginalia sua, ({uia licet virgina-

manendum proptcr cedendi periculum. iiis per-

,
lia, tamen fuerant peccuta dcflcnda, {jropter qute
supeiantur iniinici; quod signilicat
transitis, faciie universa ipsa virgo loto orbe dilfusa quotidie dicit:
dicendo Et ab specula Galaad transiit ad filios Am-
: Diiniltc nobisdebita nostra (Mallli. vi). r^osdem au-
moniJudic. xii), dequibus iniiniois jain supradictum tem scxaginta duos inenses maluit appellare,
dies,
est : Et vovit Jcplitlic votuin, ct dixit : Si tradi- ({uantuin exislimo propler duos hoinines, ununi per
tione tradidcris inini lilios Aininon in niaiiu mea : ct
p quem resurreotio inortuoruin : propter ({uos etiain
crit quicunque exierit dc januisdonms inciv obviain duo Testamenta dicuntur. Quod veio faoluin est in
niilii, in revcrtendonic a filiis Aininon inpace ct eril, pnjcceplo in Israel P]x diebus in dies conveniebant
:

olTerain cum nolocaustoma Doiniiio (Jiidic. xi ).Quem- lanienlari tiliam Jephtc Galaadifidem quafernos dies
iibet in hoc loco cogitaverit Jephthe secundum oo- in aniio (Judic. xiij; non {)uto signilioure uli({uid
gitationem humanam, non videtur unicam filiam post implelum holocaustoma , ({uod orit iu vita
cogitasse. Alioquin non diceret eum iiiam oerneret aiterna, sed praeterita tempora Ecciesiue, in quibus
ocouirisse : Hcu lilia nii, inipcdisti nic,inon'cndicu- erant beati iugentes. Quatriduo autem ligurata est
luni facta in ociilis nieis (ibid.) Iinpcdisli enim ita ejus universilas proptcr ({uuluor {)aites orbis, {)er

dictum cst, tanquam se ad hoc impeditum judicavc- quas ionge iateque dilfusa est Ad historise vero :

rit ne illud quod cogitarat impieret. Sed quem po- proprietatem nonarbitror hoc decrevisse Israeiitas,
tuit oogilare primitus ocourenlem, qui liberos alios nisi ({uiu intelligebat in ea re judioium Dei inagis ad
non habebat ? An conjugem oogilavit ct ut hoc : perouticiKlum patrem fuissc depromplum, nc lale
lieret Deus noluit, et ut non relinqueret impunitum, sacrifioium deinceps uUus vovercaudcret. Namqua-
ne quis deinceps id auderet, et ut magna providcn- re iuctus et lamentatio decerneretur, si vofuin ilkul
tia ex hoc quoque ipso quod acoidit sucramentiim j) Uetilii.c fuit? Sic autem et populus
illud ({uod
Ecciesiie liguraret ? l^plircm {)Ostea ab eodcin Jcphlhc dcbcUatus esl, ad
Ex utroque igitur prophetia coaplata est, ex eo judioium Dci ({uodcrit in line referciulum est, sicut
quodvovenscogitavit, etexeoquod nolenticontigit. ipse Dominus dicit : Eos qiii noliicriint inc rcgnare
Si enim conjugem cogitavit, conjux Christi Eccie- sibi,adducilc hiic ct inlcrlicitc corain nic{Jiidic. xii.
siaest: Proptcrca relinqiict lioino patrcnict matrcin Nec ibi quadraginta duo millia vuoanti numoro com-
el adluercbit uxori smv, ct crunt duo in carnc una mcmorali sunt. Siciil cniiii illi duo nienses proplcr
(Gen.u). Sacramentum hoc maijnum
est, inquit Apo- sexaginla dics seiiaiium luinicruuisexajtatum signi
aulemdico in Cliristoetin EccIesia(Ephes
i(i\\\.^,ogo iicant, ita et ibi sexies septenarius ductus iioc idem
v). Sed quia hujus Jephthe conjux virgo esse non figurat, quanfuin ad scx tcfates swculi pertinet. Se-
potuit in eo quod filia potius occurrif, et inulta nou xies efenimsepfein, quudraginta duo sunl. Nec fru-
remansit, prohibitum sacrificium, voventis audacia, slra et ipse Jephlhe sex annis populum judicavit
et virginilas Ecciesiae figuruta est. Nec abhorret a (ibid.).

veroquod filite nomine eadem significatur Ecciesia,

 ,

335 APPENDIX AD IIUGONIS UIMCRA DOGMATICA. 33G

SPECULU3I DE MYSTEiUlS ECLESi/E.

PHOLOdrS. (luam aliis pi a'dicenl, vii lulihus se a somno peccali

Dc sncriuncnfi.s ccclesiaslicis , ut (railareni, co-
A excilnnlcs, corpus sunin castigant. fndc .\postolns:
rumquc niysticain ilulccdinein vi)ljis cxponcicm C.nsHiio C!,i-piis jiiciiiii cl in sci-yitnlcm rcdirjo (I Cor.
veslra rog-avit (lilcclio. <'uni aulcni llhonlius, i[uia ixi. lli ( liaiii veiinnl se conlra veidiiin, (|iiando in-
faciliuscl audcntius, loiiicas quani liuMiloj^ica.'^, jure crcpando argucndo contra rebelles fortitcr dimi-
cl

cousuctudinis, rcvolvani senlenlias ilulntaicCu^ipi, cant vel rcsistunt, ne lupo venicntcquandoque fii-
an contradicere, an potius scriljere niallcni. Mox gisse ai'guantur. Virga ferrea in qua gallns sedct
vero iilud lecolcns (luoilonnu.' Ijonuni connunnica- reclum rcprixisentat sermonem pra'dicantis, ut non
lum puiclirius elnccscit, cum
conimunicalur, cou- lofiualur ex si)ii-ilu liominis, scd Dci sceunduin
scqucnter slyluni ad sci-ibcnduni c<tnverti, cjus in- Scrii)luras, juxla illud : Si i/iiis loqiiilnr qnasi scj--
vocato auxilio, qiii r.pciil ei iifiin) chiudll, rhiiuHt iiinncs Dci i J l'clr. iv). (Jiiod virga esl supra pcr
etiwmo iipcrit (Apoc ni). Desideralnu! ilaiiiic lilicl- erncein jiosila iiiuuil scrmoncm Scriplnrarum pcr
lum inlcrno nucntcni ncctarc , vclul favuni nieilis, crucein eonsuinniatum esse ct conllrinaluin. T'nde
vcslra; propinavi intcUigcnlia;, (|ueni quia in co ait Dominus in passione : Consunnjjulnin cst (Joan,
spcculari licct quid mysticc reprcscntent singula XIX ). Et tilulus cjus supcr enm indclchiliter scriplus
L>
inEcclcsia, Sj)ccuUnii Ecclcsice inscri!)i phiciiit. esl. 'riioliis, siiper ([iiein ci ux poniliir, perfcclionein
C.\p. iMUMLM. Do JCcclcsia. per rolundilatem significat, quoniani pcrfccte ct
Ei^.clcsia igitur, in quain populus convenil ad lau- inviolale tides catholiea prnedicanda cst et tenenda.
danduinDcum, significat Ecclesinm sanctam Ca- Qiirnii nisi quisquc intcijrani jiiviol-itamquc scrvn-
tholicam, ({use construitur in cadis vivis cx lapii!il)us vcril, absque tlnbio iii aHcj-iinin j:cril)i[.\'c\\ho]i\'^
Haicesldomus Domini lirmiler eediiicala. ,\ngularis muridum significat pretio crucis rcdemplum : pro-
fundamenlnm lapis Chrislus inissus cst. Supcr hoc pter quod crux ponitur super ipsuni. Gallus supra
autein, non prtctcr hoe, fundamcntani cst aposlolo- eruccm posilus significat ([uod hoc dchct pra*dica-
rumetprophelarum, sicuiscriptuinest: Fiiiclnjncnl;! lor aslriiere (luod C.hrislns i)er crueein suain rcde-
cjiis in inGnHhus snnclii;. [PsiiJ. lxxxvi). Supcrcdiii- inii mundiim. Pinnaeuliim turris , nicnlcm vel
cali parictes, Jndtei sunt ct gcnlilcs de qualuor vd;im prtidali qii:e tcndit ad alla, rcprcscnlal.
inundi pai liijus vcnienles ad Ciirislum. Omnes lapi- Campana; ([narnin sonorilale popnlus ad ecclc-
des cxpolili sunl el (inadrati, id cst saiudi, imindi siam convocalnr, pricdicalores mystieanl, ([ui qiiiii
alque lirmi. Qui pcr nianns suinnii aitificis dispo- ad inulla sunt ncccssaiii, nmllis designanlur vo-
nuntur permansuri. Qnorum quidam feruntnr et cahiilis. I'lcctrum quod cx ulra([uc paiic sonuiii

non ferunt, ut siiiii^liciorcsiii Ecclesia. .Mlii feruulur ^ elicil, lingua prredicaloris est, qua; uti-nmque Testa-
etferunl, ui lucdii. Alii lantuin fei^unt ei non fcriin- niciiium rcsonarc facii, Lignuni, unde pcndct cain-
tur, nisi a solo Christo, ({ui est singulare funda- pana, erucem significat ;
ligalura, charitalem, [icr
nientiiin. In hoc cniiii ajdilicio ([uanto quis diffcrcn- qiiam charilalem pi';c(l:ca!or cruci aslrielus gioria-

tius cxc/.'llil, tanlo humilior plus tcdilicii sul)lcval. tui-, juxla ilhid : .]Jilii iinlcni ahsil gloriari nisj in

Omncs una charitas more ca^mcnli conjungit, dum criivc Doiiiiiii noslri Jcsi: Clirisli ! ((ia!. vi.) Chorda
vivi lapides pacis compage ligantur. Tuircs aiilcni vila est elhumiliias pr;i'(lic;iloiis. 1^'nde .\posioliis:
pnedic;itorcs sunt ct pnchdi p]i'clesia', (pii suiit niu- quiproptcralios condcsccndit : Sivc cxccdiinuspro-
niraenta ct dcfensio cjus. l'nde sponsus ad spons;ini jdcrJjcuni, sivc condcsccndijnus proplcr nos(lI
in Canlicis canlicorum sic loquilur ColJuui tnniu : Cor. \.) Aniiuli iii fune, pcrseveranti;i vcl corona
sicut lurj'is David, a'dificala cniii propurjnacuHs prteinii.

(Cant. i\). Gallus qui superpositiis csl prLcdicalores Fenestne ecclcsiic vilrciu Sc:iplurie suiit divinnc,
repricscnt;it. Galhis cniin, noctis profundaj pervigil, qua? ventum et pluviam icpelhint, id cst nociva pro-
horas ejus dividit cantu, dormientes excitat, dicm Iiihcnt; et duin claritiitem veri solis in Ecclesiam
appropinquantcm pr.eeinit; sed priiis seipsum vcr- pc!' (liein lr;msniiltiinl, inliahihintes illiiniinant. Ilce

bere aharuin ad cantandum exeit;it. Notale singul;i

D intus latiores sunt, ([ui;i myslicus scnsus ainplior
mystice non eniin est hiequidquam oliosuin. Dor-
; cst et pr;cecllit lillcrali. Ihis ficquentant pricdicato-
mientes sunt filii luijus sajculi in peccatis jacentes; res, qni ut nuhes volanl et qiiasi colnmbic ad feno-
gallus, chorus prtclatorum qui districfe prredicant, stras suns (Isai. lxi. Ilem per fenestras quinque
dormientes e.xcifant, ul ahjiciant opera lenebrarum, sensus corporis signific;ilur, qui extra stricti essc

clamantcs Vse dormientihus Exsurgc, qui dormis.

: ! dehent, ne vanitantcs liaurifint, et intus patere ad
Lucem venturam preenunliant dum diein judicii et bona spiritualia. Ostiuni Ch^^istus est, undc in Evan.
futuram gioriam preDdicant, Prudenter autem antg gelio : Erjo suin ostium, dicit Dominus [Joan. x). Co-
 S37 SPECULUM ECCLESI^. 338

luinna}, doctoi-cs si»nt, quileaipluin Dei pcr (loclri- ^ ret, Filiuni unicum tradidit ; hoc signo armat se
nain, sicut throuu;n Dci el cv;»ngciistic, spiiitualiler Ecclesia in pectore et fronte, significans crucis my-
sulilcvanl. lli pro sonorilateeloquii liivini, argentete sterium corde credendumet manifeste ore confiten-
dlcuniur colu!nn;e, juxfa illud in canlicis canlico- dum. (kijus in^Egypto figura pnecessit. Dumautem
tinri: Gohv.nnas fccil avgcnioasiCant. iii) Ucclina- signamus nos a fronte dcorsum, dcinde a sinisfra ad
toria conlcmpialivos dcsignant, in quiljus Deus sinc dcxteram, illud exprimimus inysttirium, quod Deus
oHcnsn i^cquicscil. Qni (juia SrUiniuam diviiiilalcin iiudinavit ccclos et descendif, ul doceret praeferre
el ic!ern:c vitcC claritalciU contemplanliu-, auro ajterna temporalibus. Per hoc autem signum con-
comi^aranlur. rude in prrodictis (lanlicisdictuin est; funditur civitas diaboli. TriumphatEcclesia lerrihi-
Ili:;tiiiPi'uriiim fccit aurciiui (ibicl). Tigna sunt qn;c caslrorum acicsordinnta Canl. \\\. Tcrrihihs
lisut r

siiiritiialiler sn])levanl. Ivciiucaria quic ornant vel cst iuquil Joinis islc
; non ost hic alind nisi domus
rolioranf, dc ((iiihus, ([Uia pcrvilia nun pnlicscujit Domini itJcii. xxviiy. Dcquadicitur VcxiJJavogis :

in eisdcm glorialur (.-anticis spon.^-u diceus l'it/nn : prodcunt, fulgcl crucis niystcrium. Quam frequeii-
don^uriiin nnslraram codrina, laqucaria cupressina tant ag.mina cfjclica. De qua scriptum est Vidi :

(Caul. i.) Dcus enim sii)i Ecclesiam consfiaixil civilatcm snnclain Jcrusaleni novam desecndcnlem
vivis ex lapidibus etlig-nis imi>iilrihili!)us, juxla il- ihciJjJo(Apoc. XII.) p]cclesia cnim liic militat, in pa-
lud Fci-ciilmn fccit sil)i rcx Snluinon dc liijnis Li-
: fria regnat : pars peregTinafur, et pars gloriatur.
Jj,ani{Cunl. iii), id est Christus de sanctis castitalc Qure percgrinatur, ascendens de exsilio per deser-
candi ialis.Qancellus humilior reli(iuo corpore ecclc- tum suspirat ad patriam, desuper flumina Babylo-
si;t' myslieat quanla humililas dehcatcsse in clcro nis ad supcrnam .lerusalem, qune assidue videns pa-
juxla illiid : Qnanli) innjor cs, tnnlnm linmiJin tciu ccin, fcstum agit continuum. UrhsbeataJerusalcm,
umnHjiis (A'c('/i. iii). Allare ('.hrisfum signilicat, iliclapacis visio. Quam gloriosum regnum ; GJoviosa
sinc (fuo niilliim munus Palri oirerlur acccptabilc. dicta sunt de te, civitas Doi (Psal. lxviii), Cujus
fndc Ecclcsia ad Palrem oratioucs solct dirigere cusfodcs cives suntcoelorum, exercitus angelorura
per Chrisfum. Vestimenla, (juil)us allare ornatur cum claro senalu apostolorum, prophetoe cum pa-
suut sancfi, de qnilius prophela ad Dcum loquitur triarchis, purpurata martyrum agmina,noi'es virgi-
dicens : [Jis oinnilius siciil vcstimculo vcsticris. vcrnens chorus confcssorum, etuuiversalis cir-
nci,
ilsn. \A\). (iradus, qnihus ascendilur ad allarc, cumdata varictate sanctorum sociefas, casta gene-
si)irilualiler demonstranl apostolos et martyres tatio cum claritate. Ilanc tanquam admirandam
C.Iirisli, qui jiro amore cjus s.'ini;'uinem suum fudc- ~ cadi curiam mirifice adornat gemina illa singularis
i-unt. Spousa in asccnsnm
Canficis canticorum vocat ct incomparahilis, qua) matcrct \ivgo.Xcc pviniani
jnirynrcniu (Cnnl. iii). Quindcciin quoque virtutes similem visa est, ncc haheve secjuenteni. De visione
exprimuiitm-, qu;e per quindecim gradus quibus autem ipsius regis quanta sit omnium adiniratio,
asccndehafur in fcmi^lum Sahr.nonis, signiticanfur : et voces in laudes ejus consonte, solis illis notum
ct a proplicta in quindecim psalinis continue de- est qui inter eos interesse meruerunt, ct mysterium
monsfrantur, quas vir beatus ascensiones in corde Trinitatis, et gloriam Christi videre, cui astant an-
suo disposuit. Hanc vidit ,iacoh scalaiu summilas : gelorum chori, in qucm angcli dcsiderant semper
cujus eculos tangehaf. Luminaria ecclesiti; sunt illi conspicere. \d hunc regein immoiialem videndum
([uoruni doetrina fulget Ecclesia ut sol et luna. Qui- facie ad faciem pra^parat se pra?sens Ecclesia ; et
bus voce Domini Vos csti Jux mundi (Maltlj.
dicitur. dum hic agit festa temporalia,pafrim sua? festivaet
V) : cf honorum oiierum exempla. Cndc ipsc ad- iijfcrna rccolit gaudia, ubi sponsus angelicis lauda-
monens ait : Lwcnt lux vcstra coram Ijominihus tur oi'gauis. (Omnesque sanctidicm magnaj festivi-
(ihid.). fafis quam Dominus continue celebrantes, in
fecit
Ecclesia intus ornafur festive, non cxtra
(Jiiod epifhalamiis laudare non ccssant Sponsum immor-
moralifec inniiitiiuod oinuis gloriacjus ah inluscst talem, spcciosum forma pra; filiis hominum, qui
J)
Licet eniin sit exferius despicabilis, inanima tamcn Ecclesiam sibi gratuilaelegit clementia.De, ([ua ut
(lua; sedcs Dei est radiat, uudc dicif Nigra sum : ab aMcrno pra;viderat,ait Iho ad nionlcm myvvhfc
:

scd fnrmosa (Cant. i). Ilinc dicit Etcnim luvrcdi- ; ctail coIIcsLihani, cl loquavsponsce mece {Cant. iv).
tas mca pra-<darn cst milii Psnl. ii). IIo'' prophcta Pro qua cxsulta vit utgigas adcuvvendam viam(Psal.
considerans ait Doniinc, diJcxidccorcni dounistuai
: xvii): dum factus estegressus ejusapatre, regres-
ct lornm /laijitalionisijloricc tmv. (Psal. xxvJ. Quam sus ejus ad Patrem excursus usque ad inferos,
:

spirilualilcr exornant iides, spes, charilas. Crux recursus ad scdemDei,ut omnes electosa principio
liiumphalis in mcdio Ecclesiye pouifur, co quod in usque ad fiucm mundi unum regnum in visione
medio cordis Ecclesia Uedemptorem suum dilig-it, suinmai Trinilatis faciat, in qua gloriatur unus per
(pii mcdia (diaritafe constnivit proptcr lilias Jerusa- cuncta sa^cula Deus.
lciu. Quam uf signum vicfori;e vidente.s , dicant (l\p. II. De dcdicaliono Ecclesioi.
omnes cf dicaut singiili : Avc, sahis lotius sn'culi, Quanfo autcm studio et amore Christus sibi spon-
arhor salutifcra. Quare ne tradatur unquam oldi- sam ornat et preparat ad coelestem dedicationem,
vioni ciiTJi nos Dei dilectio, qui ul scrvum redimc- per temporalem Ecclesia) dedicatioiiem ex parte

4^<v^«^iC#JtvX>L»
 Q ,

339 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 340

significaluf. roiilifex riiirii tci- lircnil ecclesiain A stusDeus ethomo, vinumdivinitas, aqna hn;iianifas,
declicandam, aspergens ea:n aqna l)enedicta, deio Sic populns sanctificaturdoctrina fidci ct mcmoria
o\ popnlo scqnonlc. lnlci-ini cxtiinsecns, ct inlrinse- passionis jnnctns suo capiti Deo et hoinini. l'ndc
cus duodecim, anlent lumiiuu-ia. Qnotiesad poi-tain aitare et Ecclesia infcrius aspcrgifnr, ut inliis,
venitur,propter mystcrium causam episcopus percu- sicut exfra, spiritualis Ecclesia sanctilicanda oslcn-
tit superliminai-e virgapastoralidicens: Tollilrpor- datur. Aspersoriuin de hyssopo humililas esl, qiia
tas, principns, vrslras, rl clcvaiiiiiii, pvrt;o tvtoriui- aspcrsamundaturEcclcsiacafholica. Ciicuit asper-
lcs, ct iiitroihil licxgloriniPsal. xxiii Diaconus res- ) gendo quasi lusfrans ct curam omnibus impcn-
pondel:Qu/s ost istc licx f/Joriio{ Ibid.jC.m pontifcx : dens. Interim canfafur Kxsunjat Doiis ot ilissi-
:

Doinimis virtiitiiwipscost ne\fflori{o?(Ibid.)Tev[ia pentur. (Psal. Lxviij, etc. Hesponsorium ejus cum
vicerescrato ostio intrat cum clero el popnlodicens. antiphona quam sequifur alia Qui babitat iii ad-
:

Pax hiiir dannii. Deinde ca-tcra pcrayit (luse ad jntorio Allissiini {Psal. xo. Et ponfifcx cantat :

deilicationem pertinenf. Qua- autcin liic iinnl visi- Donnisuioa doiniisnralionis vocabitnr (MiitUi. x\i).
biliter, omnia anima per invisihilem viilntcm
iii Et [\em: Xarahoiionion tuiiin fratribus ineis(PsaI.
Deus operatnr, qnn' verum templum Dci est, ubi x\\). Et quia sine Dco nullum opus proficit, in
fidesfundamentum facit, spes erij^il, charitas con- g consummatione orat ut exandiantur beneficia ibi
summal. Ijjsa eliam Ecclisia catholica, nna ex ingredicntes petifnri. liisfactis venit ad altare can-
multislapidihusadnnata,templnmDeiest,quiamulla tans Inlroibo ad altare Dei (Psal. xui), cum psal-
:

templa unum templum, quorum unus Dominus et mo tofo, etc, et quod remansil de aqua ad basiin
una fides. Domus ergo dedicanda esl animasancfi- alJaris cfTundit, commilfens Deo quod excedit vircs
ficanda; aqua, pwnitentia; sal, sapientia; trinaasper- humanas in tanto saciamento. Dehinc altare linteo
sio,trinaimmersio baptizandi;luminaria duodecim, extergitur. Altare Christus est, linteum caro ejus
totidemapostolicrucismysterium prsedicantes^pon- tunsionibus passionis ad candorem et gloriam im-
tifex, Christus virga ejus. potestas trina percussio,
: : mortalifafis perdncta. Hinc pontifex olTert super
coeleslium, terrestrium et infernorum dominatio ; alfare thus in moduin crucis accensum in medio
ut trina rerum machina flectat genu jam subdita ) altaris, et per quatuor angulos ejus crucein facit

interrogatio inclusi, ignorantia, populi ; apertio de oleo sanctificato. Deinceps cruces tres per sin-
ostii, evacuatio peccati. Pontifcx intrans pacem gulos parietesEcclesia? deeodemoleochrismantur,
domui precatur ; et Cristns ingrediens mundnm et sic peracta consecratione alfare albo velamine
pacem inter Deum et homines facit. Deinde pro- operituivlncensum, orafiones, oleum,gratiam spi-
stratus pro sanctificatione Dominum orat : et Chri- ritus sancti demonstrat. (^ujusplenifudo sicut uii- :

stus humiliatus ad passionem pro discipulis et r/uontiini in capito quod doscondit in barbain, harhain
credituris homini})Us orabat dicens : Pator. snn- AaroniPsaL cxxxii),descenditin aposfolos eoruin-
Surgens non salu-
ctificn cosin\vcrilato. (Joan. xvii ,1. que discipulos qui crucis mysterium per quatuor
:

tat, sed orat tantum, quia nonestapplandendumiis climata mnndi Domino cooperente prpedicaverunt,
quinondumsanctificati sunt,sed proipsis orandum. Albnm velamen immortalitatis mysticat iBctifiam :

Descriptio alphabeti in pavimento cst simplcx do- de qua Eilius exsulfat Patri dicens : Concidisti sac-
ctrina lidei in corde humano. Versns a sinistro an- cnin iiionin ot circunidcdisti ino lcetitia Psal. ( wviv.j
gulo orientis ductus in dextram occidentis, etalter Cap. III. Do officiis Iloriim canoiiicariini.

a dextro oiientis in sinistrum occidentis, crucem Flsdras prophcfa populum Israeliticum reversum
exprlmunt ct collectionem utriusqnc popnli figurant, a captivilatc Dabylonis docuit laudare Deum quater
juxta illud quod Jacob canceilatis manibus filios in nocfe et quater in die, quia propheta David
Joseph benedixit (Gcn. xlviii). Licet enim ab sepfies in die laudem se dixisse Domino, et me-
oriente transiens Christus, tamen in sinistra reli- dia nocte ad confilendum Domino surrexisse in-
quit Judajos, quia infideles, et venit ad gentes :
^ dicat. Octo igifur horas sancti Palres prae cfteris
quibus licet fuissentinoccidente dat essein dexfe- ad laudandum Deum elegeiunt. Mediam scilicet

ra, et tandem a gentibus indextera positisorientis noctem, diliculum, primam, lertiam, sextam, nonain,
transiens visitabit Judaeos in sinistro angulo occi- vesperas, completorium. Quia dignum est ut homo
dentis, quos constaf esse deteriores quam prius qui corpns gerit cx qnafuor clemenfis, quafer le-
gentiles invenerit. Cambucaqua scribitur mysticat spectu nocfis, etquaterrespectudiei per diem na- ;

ministerium doctorum, quo facta est conversio turalem Deum placare sibi satagat, et cum omni
genfium et perficienda Judseorum. Quod deinde temporelaudandussit Deus,potissimuminpr8edictis
stansante altareDenminadjutorinminvocaf, signifi- horis laudatur ab ?"cclesia, in qnii)us opeia pr«
cat eosqniperceptafideadpugnam sepraeparant. P]t caiteris insignia dignafus est faccre. Nocte enim

quia adhuc sunt in certamine, quasi infer suspiria, media natus est de Virgine, diluculo surrexit, hora
nondum alleluia adjungitur. Post hoc aqua benedi- prima mulieribus ab angelis annunfiata est resur-
cituv cum sale et cinere, efiam addito vino aqna? rectio, hora tertia Spiritus sanctus inflammavit

misfo. Aqua est populus, sai doctrina, einis ine- apostolos, hora sexfa crucifixus esf Dominus
moria passionis Christi. Vinum aquaj mistum(^hri- scilicet mundi Hedempfor hora nona emisit
,
341 SPECULUM ECCLESI.E 342

spiiitiim pvo saliilcm inundi, In vesperis eonnne- " tione in amore divino quandoque iiigritcniur, et ut
inoianuis advenlum Uoinini in inundi vespere. In vertamus nos adorientem el toto corpore ad Deum.
ooinpletorio completuin erit gaudium sanctorum Sequitur Dominica Oratio ad mundata corda et
in die generalis media
relrihulionis. Merito ergo corpora noslra, et cum communi assensu terminata
iiocleHieiit pci-prophelammonemur, surgendumesl, proplcr sanctorumcommunionem. Lecturusdicens
(|iiia r////;i ijifdiiiiii si/fnliiiiii lciioroiit oiiiiiici (Sup. vicario C-hristi :jnbc, Doinivo, l)Cvedicro,\n-'n\cl\}ai-
xvm), o.yniimcsl liiiiioii iii loiiohris{Psal. cxi), id tum Ecclesiae innuit, et quam larga potestas bene-
est, Christus, ut illuminaret sedentes in tencl)ris dicendi illi tradita sit, cui jubere datum est, Quod
{Liir. \). Tempoie noctis nalus est de Virgine. In autcm sacerdos, orat ul Doniinus bcnedicat, sapicn-
piincipio ofliciihnjus lior;e qiiia soiiino piiusdoini- tcr per Christum bcncdicit, qiii lotius fons est be-

nante conlicuimus. diciliir : Duiniin' hihin iiirn njic- nedictionis. Accepta benedictione, singulas lectio-
rios {I's!i\. v), quia, iionosl Iniis spooiosu inoreiicc- nes singula sequntur responsoria. Lectionibus ita-
cnloris (fjccl. xv),iiisi ipsc laudem sui lahia ape- que prfcdicamus, Hcsponsoria sunt bona o[)era.
rire digiietur, Dcinde divinuin invocamus auxilium : I hide sic pulchre dicuntur, quia per ea responde-
postea glorificamus Deum in Trinitatepersonaiiim, p. mus, Pulchreenim respondet prsedicationi quiquod
sicut a.'ternaliterei est gloria. Sequilur invitatoriuni audivit impiet opere. Numerus istorum idem gerit
nlla vocc, per quod inater Ecclesia invitat oinnes mysteriiim qiiod iiumcrus psalmornm. Tres turbse
juxta illud : Vonilo filii, luidilc mo iProv, viii). Leclionuin ct i^esponsoriorum notant sanctos trium
Qnodautcmhoc inEpiphaniaprtetermittitur,ideo est lemporum participare gloria Dominica' resurre-
quod inagi primitise gentium a nuUo invilati, juxla ctionis ;
qute nocle Dominicali velfestivaadmemo-
illud Noino nos condiixil (Mnllli. xx, venerunt
: riam rcducitur. Tcrnarius numerus in singulis
rci;cm cocli adorarc. Et nola quod humilisvox pre- Nocturnis, fidcm Trinilatis dcsignal in liil)us tem-
milUtur, sed convenienlcr ad invitalorium exal- poribus; quaternarius apud monachos slabiiitatem
tatur qiiia Ecclesia secrelo quasi clauso ostio quailratain et evangelicam in sanctis exprimit, vel
laudat Deum propter se ; sed manifestc prontcr quadruplicem sensuin Scriplurarum propter qua-
alios, ulasccndat ardorproximos. Scquiturhymniis, drigas Aminadab. id est historialem, allegoricum,
qui est laus Dei cum cantico, vel vox humana in tropologicum et anagogicum. lU .Icrusalem inlel-
laudem Dei mctrice coniiiosita, (]iiia post invitatio- ligitur civitas terrena, etEccIesia, etquttdibet fidelis
ncm multi consequenler laudant Deuin cum loctitia. anima, et superna patria,
juxta illud: Audivit ct hvtina ost SioniPsal. xcvi). Q Sequitur alta voce Te : Dcvm lavdainvs ;
per
Postea psalnii, qui opera signilicanl, sequnlur, quod monstratur quani manifeste et inirilice laudat
duodecim, vel, novem, qualenus per duodecim, Ecclesia Deum in lemporc giatia\ Deinde sacerdos
horas noctis a negotio perambulante in tenebris per versum exhortatur utinlaude Dei permaneant.
diviiia dcfcndamur virtule et novem ordinibus an- Sequitur matilunale officium, de quo propheta :

geloium mercamur conjuiigi illis([uc socialos nos ad lo dc Jiicc vijjilo, Dciis (PsaJ. i.xii). Per hoc
esse quorum fcsta agimus, monstremus. Per hoc officiumrecolimus populum Isracliticiim in figui-a
autemquodinDominicisnoctibus duodecimpsalinos noslri mare Hiibium tiansisse ct, hostibus submer-
in primo noctiirno canimus, numeruin patriarcha- sis, Domino laudcs cecinisse ([iiod iii vigilia ma-
:

rnin ct proplielarum atque apostoloruni meniorii^c tutina Exodiis monstrat faclum fuisse {Exod. xiv)
comniendamus. Et quod quatuor psalmos una glo- In hocetiam Dominicam recolimus resurrectionem,
rilicatione Trinitatis copulamus, eos significal in et nostrainpronuntiamusfutuiiim, in initio (daritatis
iina fide Trinilalis qiialiior virtulcs cardinales ha- seciinda' siohc. rndc lioc ol'liciuiii pra'diclis de
hnisse claliis cxcinpla monstrasse, S('ilicct pru- caiisisplenum est laudibus. In principio hujus di-
denliam, justiliam, fortitudincm, teinperantiam. vinuin invocamus auxilium, deinde glorilicamus
Quod psalini alternatim canlantur, inniiit allernam D Deum, suniinaj Trinitatis iideiii confilenles,qufeest
sanclorum ad bcne operandum cohorlalioncm. An- fuiidanieniiim tolius boni operis.In hac Iloia quasi
tiplioiiic charilalcm cxprimcnl, (|u;c numerum quinquc psalmos ad iiiunicnduin i[uin([uc sensus
psalmorum habcnt proplcr causas supradictas dc corporis canimus. Mysticc eliain pcr priinum psal-
psalmis. In non fcsti dichus diiodecim psalmos mum primitiva p]celesia dc JudaMs dcsignalur ;

canimus pro singulis lioris noctis in ([uibus Deo per secundum, secundaria de gcnlibus per ;

servienduin esl, et sex anliphonis binos psalmos lerlium, qui alius psalmus sub uno conjungi-
copulando, quia charitas nccessaria per sex setates tur Gloria Patri, mysterialiter innuilur quod uter-
opus Dei et proximicoinjungit. Quod ab uno singu- quc populus in fine mundi sub unafide confitebitur ;

lariter incipitur anliidiona et a ca^teris communilcr pcr ([uarluin queiu pueri in camino ignis cantave-
canlatur signilicat ([uod Dcus priordilcxit nos, ct liguratur Antichristi tribulatio, ([uam uter-
ruiil,

nosdilcclioni (^jiiscoinmunitcrrcspondcredcbemus. quc populus pro iide (^hristipaticlur, Pcr Ircs psal-
Pncuina in line gaudium. Post
lequitur ineffabile mos Laudis qui quasi unus sub una GJoria deinum
psalmos ct antiiihonas exclamalur Versus acuta con)ungunlur tresordinesEccIesise, quosJob, Noe,
vocR ad oxcilandos animos, nec in opcrevelcogita- Daniel exprimunt, cum sponso F^.cclesine in laude
343 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 344

ejlillinilamica gloriose regnalnri signiru-anlur. Vol . quiamuliciihus vciiienlihus, oilojnm solo, ad iiio-.
octo psalmi oxprimnnt oolo ordinos (lui jtor l);ip- luimenlum, nngoli annunliavcruiil C.iiiisluni suno-
lismuin in Kcclosia sicul oclo aniin:o por dilu- xisso. El quia lucc Iiora inilium est dioi, in ca iau-
vinm in arca salvantur. 1'rimus nolatur per primuin diiuuis Deum, quia dedit nobis noctem cum siihilc
l)salnuim, prima Ecclesia aedilicala per aposloios transire. Invocalo ergo divino auxilio, clgloriiiciihi
conversans inJucUea secundus per secunduin, ilo
; Tiiniliilc i)orsoiiiirum, ul digiuim osl, llyiniiiin Dco
Judaismo liansions ad gentes, apostoJis pra'dican- jani lucis orto siiloro, roddiinus. Doindo iu Iiiic

tibus ul)ii[ue lcrtius. crcdens gentiiilas

; (|nartus ; Priniii Hora quolidic (iuiii([uo itsalmos caniniiis, ut
resipiscens in Judfea, Sed tertius et qnarliis suh (iuin([ue sensus nostii divinitus por diom munian-
uiia gloria jungunfur ([uia genliles el Judioi in
; tur. Ilis adjingimusexpositionem catholicai lidoiex
unilalom lidoi coiijungiiiilur ante quain voniat pcr- eo (luod Ijivc cst vicloria qun; vincil inundiiui, iidos
secnlio Anlichrisli. Suh quo quinlus ordo hciio- nostra (I Juan. \), et clypous inexpugnabilis con-
dicit Deum sicul pueri in foinace. Sexlus et sopli- lia nnliquum hostein, unde Pctrus Ciii. in^iuit ra-
milS Ct octavus coUecti ex Africaet Asia etEuioi^a, rosislilc lorlos in
/iilo tlPolr. v). Inhac Ilora dicilur

post Anlichrislum pace fruentur. Tnde tres uilimi Dominica Oratio, in qua septem petitiones sunt ad
psalmi lUuint Laudihus,qui suh una dicuntuiY/7o/7;} B habonda soplcm dona Spirilus sancli, por qiiii:' me-
et conjiiiiguiilur, quia illi tres ordines simul erunt rcamur seplcm virtules quil)us a se|)lem vitiis libe-
ot parlter glorilicahunlur, Post psalmos lit exhor- rali ad seplem porveniamus heatiludines. Deinde

lalio, per Capituluin, ne deliciamus
chorus assentiens Mymnumresonal. Hursusfjuoque
excitatiperprophetiam ZachariffiDeumhenedicinms,
recoleriles quod fecit redemptionem
est per os sanctorum, et juravit ad
Irom noslrum.
Inlerim sacerdos cuin thuribulo incensat allaro.
Tliurihulum est cor hominis. ignis charitas, incen-
sum oratio, qufe suaviter Deo redolet cum
ignem divini flagrescit amoris. IJnde prophela
DivifjaturoraHo moa siciif incensum in conspoclii luo
(Psal c\i,). Quaelihet antiphona charitatem
mil, sinequa opera quae per psalmos signilicantur,
non prosunt. Quod autem antiphona ante psalmum
incocpta, post psalmum decantatur
licat quod charilas hic initiala posthanc vitam con-
summabilur iBternaliter, et hoc erit in Ifetitia ine-
narrabili. UndePneumasuhjungitur: quodinelTahile
gaudium {rternaj vitie indicat. Quod lanlum est
quod.dum hic pracguslatur, nec penitus exprimi
nec penitus taceri potest.Unde Ecclesia verbis de-
missis jubilando cum Pneumate in admirationem
prosilit. ac si dicat Quse vox, qufp poloril lingua
: opoilot.Per anliphonns, qun^charilalem exprimunt
r6texere ? Hic enim verba non sufficiunl, necintel-
lectus, nectamenamor sinit lacere. Sic itaque Ec-
clesiapneumatizando expressius quadammodo (mi-
riim loquoiMsine verbisquamperverba innuit quan-
tum sit g^audium coeli, uhi verba cessahunl, cum
omnes omnia scient. Post Pneuma sequilur Oratio,
ut aciio nostra queeper Ueum incipit, per ipsum
linialilr. Quod autem in fine voce puerili dicitur
Jicnoilicamus Doniine, significat quod omnis laus
nostra pueiilis est ad comparationem Dei quem lauda-
mns, tet quod quidquid hic dici potest minus est
a laude Dei. Ac si dicat Ecclesia Laudamus, sed;
laudando non sufficimus, quia supereminentia Dei
efoquium nost lum superat et intellectum, quia ac-
c^det homo ad corhltiiifi, etexaltabitiirDeus (Psal.
i.kmV Unde ah omnibus consequenter Dco gratias
dicitur, quia placel, utpium
inlaudeDeisuperari
est,
Horae autem Primse officium merito celebramus,
in via. cui per Symbolum fidei contra omnia adversa arman-
tur, quiper Dominicam Orationem mundalur. In hnc
etiam hora fit communis confessio, ut mundemura
sicut locutus peccatis venialibus, sine quibus communisvila non
Ahraham pa- facile ducilur : El preces multiplicantur, ut per
diein a malis imminentihus defondimiur.
Ilorio autcm Teitite oflicium celobriilur quia in
lali hora Spiritus sanctus apostolos inllammavit.
per In Sexta celebratur officium in commemoratio-
: nemilhus rei quod in ea crucifixus est Redemptor
mundi.
expri- In Nona, quialuncemisitspiritum. Ineademenim
^ hora mori voluit pro homine in qua homo expulsus
est de paradiso, et in eadem die hominem per li-
integre, signi- gnum relimoreplacueratqua' eumperlignumhostis
deceperat: Arsutartonil'aUcrot,El nioflclani Ccrrot
indo, Llostisuiido Ii/jsoral, In his Iribus horis et in
cioteris p.imum invocamus divinum auxilium (utin
omnl bono opcre faciendiim est), sanclainqiie glori-
ficamus TrinilalemethyiimumDeo reddiiiuis, Psal-
mos qui opera significant, cum trina glorificalione
Trinilatis canimus, quia in fide Trinitatis operari
psalmos conjungimus, quia per charilatem opera
nostra cenlirmare dcbemus, elinea manere, sicut
Aposlolus iiil: Incliarilalc radicali ol fuudati Eplics
D III). Et .Omnia opcra vcslra in cliaritalc
iloiiim
iianl (/ (Un-, xvn.Per Capilula significatur exhor-
tatio bon operis, per Responsoria honum opus, per
Versus fruclus boni operis. UndeetPneuma hahet.
: In Oralione concluditur servitium, ut divina giiitia
qui:c acliones nostras pra?cedit ipsa suhsequalur.
Succedunt Vesperfe, in quibus commemoramus
adventum Domini, Vcrffcntc niiindi vcspcre. In hac
Hora, quia finis est dieiclpropin(|uanocli, quinqiie
psnlinos canimus, ut(iui(hiuid in dic per quinque
sensus vcninliler offendimus, hacpsaimodia dimil-
tatur poenitentibus, el inde sensus noslii per no-
ctcm in beneplacito Dei cnslodientur. Alternatio
psallendi, est sanclorum admonitio. Antiphonio, ut
dictumest, charitalem signilicant. Per capitulum
345 SPECULUM ECCLESI.E 346

innuitur exhorfatio spiritualis, nt in hono pprsfivore- A et quod Christo omne i^enu flectitur : nec unum
mus. Ilnde Apostoius : Iloriainiiv voi^ iin in vucciimn tantum, sed utrumqiiefleclimus, ne Jud;Teis assiini-
Dni rfcipintis
(/raUniii (II Cor. mi. Hesponsoriuin lcmur. In die Dominica et in paschali temporc pro
opus honum si;4iii!ii':il ,
pci' (pioil prol)a!UUS nos reverentia Dominicae ressurectionis non licet -^enu-

olicdire exhorlalioni , ol (luod de opere hono hui- licctere, sed stanles orare deliemus, inclinafo capite^
dandus est Deus. Scquilur Ilymnus , ut deinus iif devofae mulieies ad monuinenfum, ulii pro re-
exeiuphiin jtroxiinis, dcinde dido Versu adexcitan- vcrenliacorporisDomini seinclinaveruiit. Tria qua3
dos aniiiios llyinniis licakn Dci (icnili-icis cuin Aii- liunl in [icrcussionepectorisjid cstpectus,sonus,ma-

tiphona canitiir, in quo cxeinplo humilitatis ejus vr- niis,sig"nilicant quodpaniitcndum estdeiis({u;emen-
formainur, et Fiiii Dei incarn'itio, pcrqiiainr/r7)o.s7/;7 le, voce,opere peccavinus.Ciumpsalinisdiurnioflicii

polciilrs (lc scilc, ct c.MiJlnvil lniinHcs (Liic i), ad duodecics dicitur (iloria Pnlri ct Filio ct Sjiiritiii
mcinoi-iain rcduciliir, iii lidoi iioslra^ cxcihd.ur d(n'0- .sv///c/o,pcr duodccini lioras dici,cl duodecics [mlsan-

tio. Inleriin aiilcin, jiixla ([uod Dominus Moysi i)r;o- turcampana?. Inprima hora semel, etin ulfima hora
ccpit, inccnsalur a!laic,pcr ({uod fragrantia oralio- scinel,((uiaah unoDeus oninia,efidemunuserit orn-
nis CJirislo placere nionslralur. Poslea dccaiitala „ nia in oinnihus.Scd in feifia sonalur ter, [iro secunda
Anlipli()nacninPneuniate,sequilurOiatio : el i)ucrili cl fcrlia cl ([uarla lior;i,cf siniilifcrinsextaprotrihus,
voce//(";i(v//Cr7//;//.s/^ji/;;7;o,proplercausasprajtaclas id estseptima,octava,etnona;ad Vesperas vero mul-
Novissiine succedilC.ompletorium ; ])0r qiiod signi- liplicilor, quia in tempore gratise mulfiplicata est
ficatui'gaudiu:n, quod (coinpleto cleclorum numcro) apostolorum. IfCiU ad malutinas sixiiie,
[iriedicalio
complehit Deus sanetis suis in die goneralis rcsur- quia sa^pe exclamandum est Exsurge qui dormis. :

rectionis. In hac ullima lloia dicitiir: (lonvcrli' nus, Diviniim officium in his celehratur horis, iii ([iiihus

Dciis snliiluris iioslcr, ad hoc insinuaiidiim (|iii)i!, cxisse coinniemoratur patcrfamilias conducerc ope-
post oinnom jicrfeclioncm qua? hic haheri polcsl iihi rarios in vineani suam. Uemnocturnalo tempus est
spcpe erramus, oranduin est ut amplius convcrlat ah Adam usque ad Noe; matutinale, inter Noe et
nos Deus ah errore. (hiod Proi^licla c(Piisidcrans iii Ahraham. Prima iiilm' Ahraham et Moyscn ; tcrti;!,

linc psalmi moralitcr ait : /'Jrnu i siciil ovis (/iiii' jic- inlcrMoyscn etDavid;scxta, inlerDavid ct advcnluni
cxviii). In hac Ilora, secundiim (luatuor
;'/7/ (/'.sv;/. Doniini ; nona, a priiiio Jidventu usqnead advcntuin
elementa corporis nostri in quo ssBpe oflendimus, quanfo venturus est re(h!ens vicein pro ahditis. Per
quatuor psalmos ad placandum Deum dicimus. In Vosiicras ;iulein Sahhalum, id cst rcquies intelligi-
hac etiam Ilora noii praM-edit (lapitulum llyinnum, fur animarum post exilum e eorporihus usque ad
per quod typice monslratur (fuod illi in qiiihus coin- diem judicii. Per t-ompletorium vcroad memoriam
plela sunt signilicala prajcodentiuin laude pricve- reducimus eompletum numerum, etconsummatuiu
niunl c.xhorlalioncin. Nec lamen ("aiiilulum [ira^tcr- g-;iudiumsanctorum ([U0(! complebifur in die magnae
millilur, quia hic seniper est utilis exhortalio. Dein- festivifafis, quando henedicfi regnum percipienl.
dc dicilur Versus aciila voce cum Pncuinate; unde Ties onim dics anle Paschafropologiam Scriptnra-
excilali et memores facti ineflahilis gaiidii, ([uod erit ruin demonslrant. ()uorum inimus esf dics pirni-
merccs lahoris nostri, canlicum jusli Siincoiiis caiii- tciilia', sccundusdics justili;o, tcrfiusdies rclrihu-

miis, iit excnqilo ejus invenienlcs [lacein, inereamur lionis, in quo fit consummatio. Unde Dominus in
Iiimcii viderc, ([uod estChristus. l*oslca Dominica I'A-ang'eIio: [I'jiIio ct cras cjicio (hvmonia ctsanitnlcs ,

Oralione el Syinholo muninius nos pro])tcr nocjur- licrficio ; ot tertia dic consiuir.nor (Liic. xm). Dies
noslimorcs ; cl allerna confcssionemundaiiuir,jii\la [iGonitentiae signiliciitur pcr diciU in ([iio Dominus
illud : Confilcniini iillcriilriiniiicccaln vcslraiJiic. v) piissus est ; dics justila,', per dicin inquo in sepul-
Etexcilaiiiur,iicd('miis rainiciu lciniiorilmp, nostris, cro jacuit ; dies rctrihutioniiis, ([cr dicin inquo rc-
(loiicc iiivcniiiniiis lociini Doiniiio f
i'siiJ. nxxxi). Nec surrcxif Dominus. Pa^nilcntia Doinini cruciat, justi-
noii hiijiis I lora" oniciiim complcmus |)rccil)iis cl ora- tq liii tranquilliit, reinuneratio hetilicat. Itein hi tres
lioiic, jnxla aposloliim : Onilc pro inviccin iil salvc- ilics [icr vigilias et fcslivitates et octavas sanetorum
niiiii(Juc.\). I\Iyslicei)rcces humililalcmsigiiilicanl. iiifclligunfur, et ilcrum per qiiin([u;igcsinum ps;il-
qua; in fine esse dchct ; (jiiia sicul jn [irinciiiio ipsa num cl ccnlcsimum, et ccntcsimuvn quin(]uag'csi-
necessaria csl , ad iiiiod sigiiilicaiiduin hiimillima niiim. (Juinquagesimus enim p^vnilenfiam Io(iuifur,
voce servilium iiiclioalur. sic iii consiimmalioiic cenfesiinus justitiam, centesimus quinquagesimus
eadciii humililas moiislranda csl conlra supciliiam, huidcin Dci in siincfis ojus, quando, coin[)lcfo eoruin
in i|iiain ceciderunl o'.!iiics qiii o[)eranlur iniiinila- nunicro, inagiuo fcstivifafis co:iipIefoiium cclchra-
lcm. Pnde hac Iiic nonniiiK^uam rosa verlilur iii hitur iii ictcrnum. Ad ha?c cantus in Ecclesia ca>li
saliuncain. hefitiam significaf, de qua cxsulfant sancti iii l)o-
Versus orienlein o\"iniiis, licet Dciis sit uhiiiuc, iniiio. \"occs aufein graves ef;icuta' ct su|)er;icufi«'

cu,jusmagiiiludinisnonc;:llinis, incmorcs^iuod iifsc, innuunf Irihus modis pra^dicanduin esse trihus or-
qui estspleiidor lucis ;ctcrna', illiiminavit sedenlcs dinihus Ecclesi;e, proi>fer tricesiiuum et sexagesi-
in tenehris, ([iiaiido visilavil nos oriensex allo. (lc- mum et centesimum frucfum, vcl juxta tria volu-
nua tliNdcrc in Ecclcsia coi'(tis confritionem insinuat mina Salomonis. Processio csl via ad coilestein pa^
34: APPENDIX AD TIUGONIS OPERA DOGMATICA. 348

Irinin. l'i'Oco(U'iisai|ii.i lii-iicilicta csl nmiiililia vihc. A Kalcndis Aiigusti iisiiiie ad Kiilondiis Scpfembris
Luminaiia opcia iniscricordia!, jiixla illiid : Sinl logiliir cl ciiiitiiliir dc Sapiciitia qiiiii Augustus sex-
Jiiiiilii Vfslri prwrincli, ct Itii-rriKr nnlciilrsin iiin- tiis ost iiionsis, cf in scxta icliilo, (iuiii Dominiis ve-
iiiljiis vi'slris {Liir. xm. So(|iiiUii' crux, sij^niim nit, (Udiomiis proptor ejus pricsciitiam sapioiilorvi-
triumphaie, (juia mup.di cl factoios legia crucilij^iinl vore, (luoniam inl(!r nos Sapiontia ipsa audita est
carnom cl liium|(liaiit. Dciiido ad lo,:,'Oii(Uiiii Evaii- ([mv ex ore Alfissimi prodiit. Huisuin mensis iste
geiium fortur piilvinar, ot toxtus evangoliciis, Piii- calidus est el inedius anni ot in media icfale, ubi
vinar ost siiavitas ct dulcodo iii mandatis Domini. (Iiiisquc nli irstu vitiorum plus accendilur, plus
Inde prdplicla : 1'iirnsli iii diilrodiiio liin jniujirri siicourrero Sapiontia deUot. In SeptemUri legitur
(PsaJ. i.xvin. Et itein : Quain diilrin fnnrilnis inris ef oantalur de JoU, Tobia, Esdra, Judifh ef Esther,
ohiquiii liin ! ( Psnl. cxviii ). Kvangolium vero quia hi advorsa palienler siistinuorunl ef Ecclesia
esl privcedentium oontirmalio. Leeto KvaiigoUo, omnia pro Doinino tdloraliit.
in fino miiiidi adversii
loxtus reportatatur suiier pulvinar, quia Ecclosia, ut A usquo ad Xovomiirom .Maidiii-
Kalcnilis OcfoUiis
audivit Evangelium, suaviter in corde suscepit, et Uicorum liUri lcguntur: et ciiiitiiiiliir indo respon-
ladata ost juxla illud : Audivil rt hntnl» cst Sioii soria quia iste octavus mcnsis liotitiamresurroctio-
{Psiil. xcvn. Et aUlii : Aiiiiun iiirfi liqurDirtn rst, p i)ismystiriil,quiasicut Judioifinitisprioliis ot rcstau-
lU diJoclus lorutiis ost (Cnnt. v). liito leiiipli), in liymnis cf confcssioniUus Uonedico-
C.\i'. IV. I)r srrvitio totius aiiiii. Uaiit Dominum, sic in gloria resurrcctionis ef ma-
hi i^rincipio Seiituagesimie incipit Ecolosia servi- gnije fosfivifafis, destructis diaUoli piiidiis, saucti
tium totius anni,ot legitur Pcntatouolius. Seiituage- et justi in Doniino fostivi giuidcUunf, jiixta illud :

sinia onim teinpus captivilatis mistrfo dosignat de Prnti (niilnibitnnt in doino tuii, Doniine Psnl. lxxxiii
(

qua ad Jerusalein mystice redire debemus, ut per A Kalendis autom NovemUris usque ad adventum
Hehraios oUm de BaUylone exeuntes figuratum est. Domini legiintiir ot oantantur Ezechiel , Daniel, ct
T'lergo momores sinl cnplivitntis sua? qui sursiim diiodccim propUota^ cum Hosponsorio : Vidi Doini-
tondunt, legitur priiiiuin de A(lam,qui in prinoipio niiin. Esechiel enim vidif quatiior animaliii in figuia
mundi factus de ejecUone ejus de paradiso,
est, et quatuorEvangeIistarum,quinativitatem,passionem
deindo de diluvio, et quomodo AUialiam oxiit de resurrectionem Domini, et ascensionem docuerunt,
terra sua, et de hiijusmodi lalioiilms, ad oxomplum (HKirurn quis^iuo ox principali inlontiono propriam
pationlise. Et siciit oUm formain moruit. Danicl quoque Cduistum venlurum
IloUrii-i captivi ducti in
Dabylonem usque ad tinem
in tristitia fuerunt fere prophetavitdicens Aspiciohiiin in visii noclis, nt :

septuaginta dierum, lacentur voces la^titire, gemi- C cccr Filius lioniiiiis vanit (Diin. vii).
tum cum ulroque haUentes irrigiio, ul in die re- Similitor ot alii prophetio prtedixerunt Ohrisfum
surrectionis multipliculis civiUus festivius gaudeat venfurum et imo isli aiile odvonfum ejus legunfur,
Ecclesia. In saUUato paschali pro Dominica resur- quiacIariusadventumejuspradixerunt.AU Advenlu
rectione unuin canimus Alleluia,et quia hic non est Domini usque ad Nataleinejus, legitur Isaias quia,
gaudium nisi in laliore, seiiuilur Tractus. In octava qiianfo de Chrisfo urUanius ef aportius piophefavit,
autein, hoc est in SaUl)ato in AlUis duplex canitur tiinto niifivifati ejiis Icgitur vioiniiis. Quarc aufem

Alleluia quia in die judicii plenum erit gaudium, el in nafivilate de eadem nativiliife legatur el cantetur,

pro Dominica et noslia rosurreotione, ol (juia du- res manifesla esl. Tautuin enimgaudium eolempore
plici stola justi fulgoliunt. nuindecim autem dieUus spiiituiilitcr priedicandum ot cielitus dcmonstran-
ante Pascha legiliir Joremias, quia passionem diim iignoscitur. Priina vero inissa in nocte Natalis
Doniini aperle piiosignavit. A)» ocfavis PasoUiP, vi- DominicelaUrafa,tompusantelegemMoysi typicede-
ginti diebus Apocalypsislegitur et cfinlalur propter signat. Secunda, qufe urora apparente celebratur,
mysteria passionis et resurrecfionis, quiB Joanni tempus sciiptie logis cl propliotarum ad memoriain
revelata sunt, et apostoli priodicaverunf. Deindo revooat (piia per legem et pi uphetas Iiix de Chi isto
usquc ad Ascensionem Domini, EpistoUe canonicic D volut diei nuntia mundo upparuil. Tertia vero, quije
legunlur et Aclus apostolorum, et canfatur depsal- in luedia dioi (darilato festivius celeUratur, ad tem-

mis quia et David prophefavit de passione et resur- pus refertiir giiitiie, in quo descenditlux magna de
rcotione et ascensione, et aposfoli pra^dicaverunt Citdo qiiii' illuininnt ninnrin Jioininrni vriiiriitrni iii

(jiue aDoinino didicorant usciue ad ascensionem liunr iinindiiiii (Jonn. i). Deinde in singiilis feslis
ejus corporali fruentos priBsentia. Inter Ascensio- eadein de caiisa legituret canilur. Ab octavis aufem
nem et Ponlecoston cantatur de festo quia discipuli P^piphaniie usquc ad Septuagesimam oanitur de
sursumsuUlevati,Patris promissaexspecfaUantmu- psalmis, leguntur EpistoUe Pauli, quia post legem
ot

nera. Post Pentecosten usque ad Kalendas Augusti
legunturlibri Hegum,ot canfafur Z>eus
sicut Saul, Samuel, David, et alii pro lege Dei pu-
gnaverunf, sic nos posfquam acoepimus donum
Spiritus sanoli in baplismafe ot virtute piignare de-
bemus contra d8emones,formati,nati,nutrili, armali.
prophefia, et post Evangelium Scriptura aposfolica
oiniiiuinquia ad id quod audivimus intonando commovet. Ilem a
Septuagesima,usquead Pascha repriBsentaf fempus
ab Adam us(iuc ad Moyseg, in quo mors regnavit.
rndequia tunc culpa contraria justitiae commemo-
ratur, GJoria in c.\celsis Deo (I.iic. ii) siletur, quod
349 SPECULUM ECCLESI^ 350

intestimonium pacis auditum est quando vcrilns do A exorcista,acolylhus, subdiaconus, diaconus, sacer-
lerrn ortn ostjiistitia dc cooloprospexit Psal. i.xxxiv) ( dos. Primus ergo gradus est ostiarioiuin, quorum
El quia i)oona in quam homo cecidit per culpain, est discernere quos ab ecclesia juste repellant, et
ad meinoriam per Scripturas reducitur, Alleluia (juos ad eam digne recipianl. Ad istos etiam perti-

cantus lcetiliie tacetur. Ai) advcntu usque ad Nata- net res ecclesi;c fideliter custodire ;
unde ctaves
lein Domini, a Moyse usque ad Christum teinpus est ecclesia; eis traduntur, cum ordinantur. Postea pro-
in quopeccatum regnavit, non propter ignorantiam moventiir ad officium lectorum ; ad quos pertinet
ut mors prius, sed propler infirmitatem carnis. In legere in ecclesia j^rophetias et apostolicas Scriplu-
hoc Allehiia canitur, quia patres sub lege fuerunt, ras. Istis, cum ordinantur, tiaditur codex divinarum
sed Gloria i 11 exoolsis Doo nWetur, quod est signum leclionum, et dicitur eis : Aocipitectostote vcrbiDoi
pacis et justitifP, quam lexdare non potuit. Tempus rolatores, hahitiiri,si hono iinplo voriti.sofficiumpar-
a primo adventu usque ad secunduni, est inter Pen- lomciiiniis<iniridoIitcrininistravoriintDoniino.\jn(\Q
tecosten et Adventum Domini. In hoc cantat Ecclesia qui ad hunc gradum provchitur, litterarumscienlia
Aileluia in spe resurrcctionis, et Gloriii iii oxoolsis debetresplendere. Terlio loco promoventurad ordi-
Dco, pro justitia reddita, Quotidie canit Alloliiia, nem exorcistarum, uthabeant imperium super dte-
quia spes ejus firmatur. Gloria in excelsisDeo, non
B mones ejiciendos. Hos decet mundum spiritum ha»
quotidiesed tantum infestis, quia quotidie offendit. bere qui debent immundis imperare. lli, cum ordi-
Sed in fide tamen, id estin die quain focit Dominus, nantur accipiunl librum exorcismorum, et dicitur
semper tenet justitiain, quia semper in fide, et non eis:Aocipiteethahelopotcstatemimpoiiendinianiun
semper in operibus laudat. Quartumtempusestintor siiperonergumcnos. C.uin autem ordinantur acolythi
Pascha et Pentecosten et statuin ajternaj felicitalis accipiuntcandeIabrumcumcereo,ut sciant se nian-
signiMcat, in quo Gloria iii cxccJsis quotidie canitur cipatos ad succendendum etdeferendum luminaria.
et duplex Alleluia januas Ecclesise etiam publice
;
Accipunt etiam urceolum ad infundendum aquam
poenitentibus aperimus, genua non fiectimus sed ad in calicem, in quoccnsecrandum est corpusChristi.

quid hoc cernimus si mysterium non intelligimus? Quinto loco ordinantur subdiaconi, qui ministerio
Gloria in cxcolsistiincc^nitur, quia in resurrectione altaris approximant; quoruinest portare vasa cor-
Justitia, id est charitas perficietur, et pax plene poris et sanguinis Ghristi. Unde lex conlinentia)
dabitur. Duplex dicitur Alleluia, proptcr duplicein imponitur illis, juxta illud : .Mundamini qui fortis
stolam in Albis, quia gloria incorruptionis erimus vasa Domini (Isa. lii). Cum enim spirilnalis radius
vestiti.Poenitentibus Ecclesi;e janua aperitur, quia luminis castitas sit in clericis, est taincn castitas
q
nullius peccati improperium tunc erit, quia totum quasipropria virlus eorum, qui accedunt adhostres
nbsorptum erit a gloria. Stantes oramus, quia tunc summos ordines, qui per antonomasiam, id est per
non erit pro quo flectantur genua, sed domus Dei excellentiam, jam sacri ordines appellantur. Subdia-
replcbitur gloria. Sed quid est quod non canimus coni autem minislrant officiis levitarum. Ad horum
oxcelsis Doo, nec duo
in privatis fcriis, Gloria in officium pertinct corporalia et substratoria levare vel
Alleluianisiquodnondumhabemusperfectamjusti- lavare.IIIi,cumordinantur, accipiunt patenametca-
tiam nec gloriam quam exspectamus? Tamen sim- licem de manu episcopi de manu veroarchidiaconi
;

plex Allcluia canilur, qua Ecclesia jain primam re- urceoluui et a^iiiam in eodem, et manulcrgium ac-
surreclionem habet. Unde semper .Mleluia canitur cipiunt, f[uibiis sacerdos ct levita mundiue nianus
excepta Septuagesima. Quia igitur hoc tempus fi- debent tractaturi Dominica sacramenta.
gura est tanti gaudii, in Dominicis et festis hoc Sexto loco succedunt diaconi non sine mysterio
cantat Ecclesia. Sed quia nondum sumus in illo in senarii, qui numerus perfectionem significat. Hic
privatis fcriis laret. Ergo per Qualuor Tempora ordo in Veleri Testamento a tribu Levi sumpsil
variatur slatus Ecclesia). Priinum culpain intulit, exordium, et in Novo Testamento ab apostolis con-
secunduin detexit,tertium eam delevit per justitiam D firmatus, quando aposloli septen viros Spiritu sancto
sed reservavitpa"nani,ffuarlum pcrficiet jusliliamet plenos ad hoc officium elegerunt (Act. \i). Unde san-
absorbeljit poonam. Primuin fuit culpa3 et prente, cti decreverunt, ut in omni niatre Ecclesia seplein

secundum pocn:p ct propheli.ie, tertium pocnic et gra- (liaconi in celebralione circa altare missae assiste-
liae, quartum graliiP el gloriiP. Posferus oido anni, icnt, septcm dona Spiritiis sancli. Ili in
iiropler
in signilicatione myslicat in resurrectione primos Apocalypsi dicuntur septcm angeli tiiba cancntes,
novissiiuos ; similiter in quibusdam qua> in f(>slo ((uia illorum est alfa niystcria Dei inspirationc in-
liunt circiimcisiduis. Inter hioc aulcm iiiiiilii, ([lue tciitii foiis rcsonare. Hi dicunlurseplem candelabra
licet niinima vidciinlui-, inagno tainen fiiiiit inystc- ;iurcii, (juia corum est luceni Evangelii aliis osten-
rio, pra-lermiltiinus, ([iiia ad alia quse proposuimus dere. Hi sunt septem tonifrua, quia terribiliter lo-
fcstinamus. narc dcbent Gmnis arhor qiuo non focit frurtum
:

('.\i>. V. I)i' (irdiniljiis rloriroriiin. lioniinioxridctiir, ct inignom inittolur(.Mallh. xxxi).

Sequiliir iil vidcamus dc scplcm oiwbnibus cleri- Isli in inodum prsieconis manifeste admonent ad

cornin, (|ui suiit soplcm giiidiis Ecdesite per quos orandum ef ad genu flectendum. Isti evangelizanf,
:

qui clericiis esl iisccndcns cfticitiir ostiarius, lector, cl sacramenta corporis el sanguinis Domini disdea-
 ,

351 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 352

sant'. Non iioof pnot'i(lolll)iis oaliccni Poiniiii 'olloic A (pnilidio spiritalitor agit. Ciido in Evangolio, IC(jo
uisi fradahir ois a (iiacono. C.nm auteni onlinanlur Dominiis
siiin nstiiiin, (Jicif Lecforcm vero
(Jo.-ni. \.)
lovitip (({uorl lirilo (loii polo.^st a viy^nti amiis ct se oslendit cum in mcdio soniornm liJDrdm I.*;nifi^
suiii-iiacoipiunt oi-aiiuinsn[ier sinistiuin huaioruin: apericns di.^-liml >
logit ad inteiligondum. 1'xorci-
nt inloliifrrdit se aooopisso Doi jugum ({uo prcmant stam sc indioavil, ojicions di"monia : aoolylhiim,
oinnia (|u,r ail inui!ilii:i pciliiionl, qna.' sig-nifionn- dicon-; : Kjd siiiii iii.\ nniiidi iJj.iii. viiii. Suixliiioo-
tiir por sinis'niin iiuinonnn. Aocipiunl oliani tex- nuiii, (|iianilo lavil pedCS di.Tu';puIoru n diacouum, ;

lum I''vani,'-i'liorn!n, ul inlolliyant se csse priooonos (luaiido c.j: p;i:-ot .sanguincm suiiin piopriis maiiiliii.^;
Kvanj^elii. di'-ponsavit disoipulis ol itorum (luainlo oos
, iid
Seiiuiliii- orilo pi-('s])y!('!'o, 11111, f|ni a (iliis Aaron oraiidiiai csl dicoiis
liorliiliis , : Mf/ilnlc rl urulc.
sunipsil oxo^diuin. Duni isli atriyinta annis ot su- [Mnllli. XXVI I. Vorum sacordotom so uioiislriivit
pra o.-dinantur (opisoopo oos honodiconlc, ct nm- (lUiindo pancm ol vininn iii oorpiis el sangiiiiiom
mis supor oapila corum tononto) o:nnos piesbylori siium commulavif, el ut in meinoriam suic passionis
(lui oumoosunl pra,'so..ios, mnnumciiin opiscnpolo- idcm f.icoroiif discipulis injunxit. Et iterum niani-
vanlos snper eos Spiritum sanoliiiii invocinil. |'o ;| rcslius lioc implovil ofiiciiim (iiiiindo ipso idoni sa-
jiuvooatonomaooipiiintstolamsuporut ii'iii|uoiiumo- B cordos cf hostia soijisiim in aiii orucis olilulit Patri.
" rum, ut intoliig-an! se (lobero o.<^so niunilos pcr arma Et iidhuc gloriosius implol, dum scdens ad dcxtera:n
justititc a (loxlris el a sinisliis, ul noo eos advcrsa l'a!ris, interpcllat pro nobis. El sic qua? in cudis et
fran-anl, noo iirospera extollanl. Acoipiiiiil ol cali- iii lcrris siinl pacificans, soli p'diquo palria!!! unain
oem oum vino de manu opisoopi, ct piilcnam cnm fa!'it reiiipuiilicirn.
lioslia: ul inlolligaul se liabere pofostalom ofTcrendi
iioslinsplaoabiles, oorpussoilioet C.w. \\. Do vcstiiiiaiilis sacris.
1)0() ef sanguinem
tlbrisli. Magna dignitas, mira iiolostas, oxcolsiim et 1'ost hioo dc vosti:nontis sac(!ido!iilil)iis brcvifor
expavondnmofrioiumlllooordinenoncsialiusoxoel- dicamus of iirimnm ooinmo;noranda sunt Veferis
sior in Eccloi-ia. Episoopis lamen supcir,,:d;ta est or- Tesiamcnfi (lua' fuerunt dmv, lunicfc, bissina et :

diuiiiio oleriooruin, basiHioaium dedioatio, ohrisma- hyaoinfhina, zouii, fominalia, superhumeralc, mitra
lis consecralio,poiiiiiinusi]iipi)sitiononi coiiiir;iintio ((Iiii)' alio iiomino cidaris vcl fiara dioifii!-|, of lami-
supor popnlum bonediofio ne si eadom
of 1,'euoralis na aurea, qute supra miframanle faoicm poneliatur.
poteslas aiKdorifalis in omnibus el ab omnilms liiibo- /ouii autcm
superhumeralo, variafa eriuit qua-
et
retur, obedienliam dissolvorel ot scandiilum ,?enei'a-
C tuor colorilms, bysso, purpura, hyaoinfho, oroco,
ret. {)n\ autem septcin oidinibus oxallantiir spirila- poi' (iiios (iiiiiliiur olem.enta significanfu!'. la supei'-
litcr, ipsa officia implore dcbcnt. Qui igitur iniidclem humerali antcm orant insculpfa nomiiia dnoilecim
oonvertit, vel fidem dooct catliolioam, ef siospirita- palriarcharnn, in dnoJius prcdosis lapiilibus, sex in
lifer in eoolesiam infrodueil,veI juslo perexooinmu- uno, ot sox iii iillojo. In rationali .'lufom oiiinf duo-
niciilioncmcxpollil, osliariorinii iiiiplcf oriiciiini.( hii dccim lapidos, iluodccim piifriarcliarum siiailifor
aulem male vivenfes in Eoclesia dooendo oorrii"if, et noiiiina in se sculpla liiiiiontes. Inliimina aurea in-
minoros inslruit jiixta Scriptuvas autlionlioiis, lootor sculiiluin oraf nomcu Dei, (piod vocant ilobi-ioi,
osl spiritalifor. Qiii voro orafioniliiis suis ali^iuom a inolialiilo. Saconbites aulem Novi 'rcsfamenli non
vifiis liberal diiil^olicis, ofrioinm oxorcistic c(dobiat. niuiiliir his omiiilms ornamcniis, qnia non utuntur
Qui Incem boni operis aliis iiiini.'-liiit spiiilalilor , nisi iina tiiiii^a priclcr ponliiioes : amictum cfiam
acolytlinstst. nui lant;o miiudiliic osf (luod exomplo liabenf in loco supoi-huinoralis ot raliouiiJis ,
quia
cjusct consilio, Oiofori sordibus oriminum lavantur, et nunc superliumeiido appellari solet. Niilli au-
oftioinm subdiaconi implet et possidct. Qui corpuset tein liimina aurea utnnfur modo, quia (luod oliin
sanguinemCihrisli discrotodispcnsaf dignoao(npicn- iii illii, niinc in signo criicis mousfralur. ttouini
libns, vol ;i(l oiiindum et vigilandum cxomplo sui D (licit ilieronymus, siinguis I'v;Uigoiii prcfiosior cst

alios hoitafur, (li.iconi gcrit ofticium. Qui autein iiiiro lcgis.Zona autein nunc omnes ufuntur sacer-
corpus et sanguinem Domini digne oonseorat, ofli- dotes, et .stola, qiia vetus saoordotium non utebiitnr,
oium saoerdotis spirifalifor pcrlicit. Sacerdolos iit illti'1 iinpioant Evangolicum 'J'(i'lilc jii(/iiiii mc- :

suoccssores siinl sopluaginta duorumdiscipuloi-nm, iiin siijirr vas .]fit!lh. xi). Quoil autcm zona, el su-
i

episcopi autcm apostolorum. Episoopus intcrpi'ota- porhumeralo nuno tot coloribus non variantui", nec
lur snporiiilriKlnns, saoerdos (hiiis srtrj-n, diaconus illilapides solont poni in superhumerali nil rofert,
wiiiislcr, subdiiiconus siiliiiiinislcr, acolyllins ccyo- oum C.hrisliiina roligio voritati serviens idem mys-
1'rrnrins, exoroista foiijiirotnr. Quod antcm loctor a tice robus compeiidiosis facit, quod vetus observa-
Jrr/riiflo, vel osfiarius ab o.s-//o dioatur, non ignorat tio sumptuosis.
lingna Latina. Xunc autem vidcndum cst quod oin- Nunc vero (iiiid significent vcsfimenta NoviTesta-
nes habentes hos gradus prcetactos spiritaliter vi- inonti, brevitor diciimus. Allia, id esl , tunica illa

oai-ii sunt episcopi, qui in so ha'0 officia oomplevif. (ina' tjrteco fiodcris |-(,'5(^;i;l , hoc ost talaris 'li-

Dstiarium enim se monfravit csse, quando ejecit oifur, signifioat munditiam in iiniina. Zona castita-
pinentcs et yendentcs de templo. Quod in Ecclesia tcm in corpore, quod ad temperantiam perfinef.
 853 SPECULUM ECCLESI/E 354

Siipciliuiiieralo 1(110(1 hchiaico clicilur cphod, jusli- (hini csl coloris, qiiia siciit lapis ille inulat colorem
tiani, iiationah^ (;uo(l Grreci Xcjvvto nppclhinf, sa-- cuin aore, (in sereno enim aere spi-enus est, et in
liiciiliam (lcsiynal, ulriusijiie lypuui aniiclus conli- ohscui-o ]i;iliiilust sic sjiirifuaiilcr et propi-ie decet
nel : undc cl iiunicros [irolegil et pectus. Stola qua! ci^iscopuin i,'au(leic cuin fi^audenlilnis el flci-o cum
alio noiiiine oi-ariuni dicitur, ia prosperis elaiiver- llentiijus. Milrnpontlticis cornicuiiita, duopro^tendit
sis forlitudinein si^^nificat, sine qua crr^lcroc virtutes Testainenla, qui!)us ipse expujjnarc dehet hostes
expui^nantui', ct niiniit.e coiMUiiiiiui'. Ijongiludo EcoJesiae. Sand;di:i (|uilius uluniiii- episcopi et car-
slohe nola perseveranliani, ideni fiuod luuicii inhoc dinalos, intcj^-ia sunt inferius, quia non dehent in-
quod ipsa talaris est, hoc est in p;ilienlia liindem hiai'C terrenis, et desupcr sunt foi-ata, quia oculos
aniinas possideri, ffuod ad fo.liludincm peilinel, mcnlis dehcnt npcri.^c iul ea qu;e sursnm suut. Quod
(juod sloi;i ;iuleiii cuiii /ona roUi^^iliir, innuil (piod ;iiileiii in ijuiiiusdain locis aperl;> et in quihusdam
virlulesvirtulihusaduiiiinliii-. ilissupradiclis casula sunt integra, moustralur aperte quod cai^lestia sa-
ap|)on:tur; qu.T) alio noinine plancl;i vel infula dici- ci amenla ([uihusdam sunt revelanda, et qui!)usdam

lur. lliec (diariialem exjiiiniil, (|u;c loco pi-U(lenli;e teg-enda. thidc iJoininus in Evangelio: Vohis (hilnin
jionilur, (luia ])lciiilii(h) legis cs! dilcidio. i\!iinii)ula ('stiKissf itiystfj-iiim J)ci,c;rtci'is;iiilaiii iii jjnni/jolis
qme iii sinislia jioiiilir.' anle teiguiu ocidos, signi- ]-> iLiic vini, llorum calceamentoruiumy.steria consi-
licat vigilaniiiim [ler ([uaiii aciiliii (([.!;(_• Si('[)e incn- dciiivii,(iui ait : (Juiun jvctiosijicdcs niiniiiitjiiiiliiit.i

lilius acci lif, el post supradiclas virtules f-uhriqjil puciuii ( Isni. mi). Cidigie [lonlilicis signilicant pra;-

sa!peie;n()vcnd;i es! ol ;i!)slerg'enda ;i;i nilis ; ;il;oius [larJirc ilcr cl festinare ;id [)r;edican(lum. Annulus
sivc aniinic. D^iln.atica clia.u fiu:i ui.inlur levi;;c, aulem ei)iscopi cst lidei signaculuin, qnia .«;icut an-
idem signincal (iuod cas ^a, id ost
hililudiiie siii liquilus in sigillo annuli nomeu regis et imago
ciiarilalomr.Per duas lineas coccineas, f[uihusipsa expriuiel^alur, it;i in lide caiholic;inomenregis coe-
ante et retro suinmo usque deorsum deooratur_
;i lestisetimagodeclaratur, verhigratia, nomen ejus-
utriusque Toslaiiicnli [);a'dica!io Dci el [iroxim. dcai dcmonstratui^cum dicitur: /^,'j;;;ji;».s /'a/t';', Z^o-

dilcclio {iguratui'„Duo;!ccimli!nl)ria; lincarum ulrin- niii!iisFiJiiis,DouiiiiiisSj>ii'itiissr,nctiis,(iuinIJoiuinus

qiie duodecim oxprimunl, quos

cTiTirilatis va;iios yjojjif» Imago autom ojus osfcnditur, hocest
(?i./ ////,

Apostolus enumerat, diccns (Ur.u-itas pntions est, : qualis ipsesit, umdicilur Oinaipoti^ns ei yEtevniis
liciiiijiui cst, (Hniritris 111)11 :/'iiiiil;>i'i;r, nun icjil jicrjic- ei liis siiniiia, licet socundunipi^oprielatem loquendi
]-nni, II )ii inJlnlnr 11011 cst iiuihitiosn, noii qii.crit qu;r iiulla qualit;is vel diver.'-:ilas in co repcriatur. Gerit
siin sniit, noii irritatur, noii cojitnt luaiiiin, iiuii (jiiu- ita([ue o^ii.^^copus aunulum pro Ecclcsi;i, quam fide
(lctsuper iiiiqnilnteconfjnndel nuteinycritati.Omiiin C orn;u'e dehel, et Ciele.sti sponso castam exhiliere
snlTcrl, oninin crcHl, t.nuun sj ernt oninin snslinc. {'.lirislo )IJ(Uir. xi). El ut spons;i canhirc possit :

Clinritns unnjunni c\ciiiit(J Cor. xiii). Teitialine;i AnnuJosuosuhnrviiuYitineDoiiiinusnieusJasusChri.

qufe inter duas est el triiius limhriis ante et retro stus. Quod annuluLii episco[)iis g-eritinmanu, docet
insignilur, charitaleiii, fide Tiinifaliscondccoratam, quod iulem in opere monsliarc delioiil, i'cr chiro-
(lcni!inslr;il. !'ci' liii.luvas in sinisli-o !;ilci(', sollici- llioc;is in iiianiliiis, exoiiqila Siincioiuin, ([uaMu ope-
luiio viiio activi.c circa [durimaintelii!,'-';!!' ;
[)er dex- ri!)Us Inihenda snnl, iidolligunlur, ei quod opora
liuiulatus, quod cai el limliriis, contompliitio cnole- ah onini iiiquinamc*ilo inunienda suni nalurce, ne
sliuin siiie mulliludinc pei lurlialionuni. (juod aulem Jiioilicum icrincntiini lotniii ninssnnicorruinpntiJtlor
pDntiliccs utuiilui' dii;i!ius tuiiicis i)it.M(M' poilcrem, vi. !!iicu!iis piistoiiilis rccliiudino sui rccluin re"-i-
(iu;i cicieri comnuuiilci- uiunlur .i-onslriit quod pro- mensigniiicat. Quoii aule.ii una [lais cui-va esl al-
[nium duoruin Tesla-
est ipsoi'u;n ;;ciontia;ii ludicro teraacula, monslrai [)ivccsse sul)jeclis et deljollarc
inentorum,ut scianl de Ihosauro stio prorerrenova rciicilos. rmie dicluni csf :

et vclcra. Pi-oiiler lioc e!iiiin unaiiUiviiue

, . . , ., .
,, \ .'
ex
.
Iriiuis
. ,
/.,,•,,
''i'\n trnliit iiiitcs,
.

pnrs puiiiiit ncuta rcheJJes.

, ,.

lunicis lypum gerit piopriuiu. Foderis eiiim in lioc

qiiod hyssina osl vcl linoa, ni.undiliaiu indicai. (Juia ^ VA ilorum :

sicut hvsso vol linf) ciindor, fiui non iier n;iluram ,, , ,.

, ", ., ,• ,, ,• ., ,. ("rvn Irniiit qiios vij-ijnrejil,jinrsiiJlin]jpunnit.

.i
cst, conliiigii pcr exerciuuiu aotucndi, ila muudi- ./
^ i j
tl;iiu i[u:uu n;ilui;i non ai!;!iini -li al, ;;iiic!i [icr iu- '''' ilcruiii :

('.usiriaui, juvante Siiiritus siuu'ti v5'ralia, acfiuirunt, .1^11 '//••j//,. •)-.••

niii' pci /.7;.'i-;i.i
uui, ,^^n,t;r>,.r,rrr> „....,,« ^ •
1
mcuiovcge,i)un(jc por
•,,,,,
>i i ( 111 \
'
1 ! j iinuiii
Cum per exorciliumlionorum operum corpus maco- ,,.
, ,.p ,
E! do;u.- /'(/•bucuJum vcctum docens, cuisconc,
^i^t
rant et nuimiiucant. i ^

Seciin da aufo.n luuica sorica, ([uui originom halicf

''^'^'''-' ^''''^'^''^^
P"'' fcvvi iJcxus [>vopcvcs miscvevi.

ot t;'ailucit ex vermihus ([ui sino coifu [)rocroanfur, Palhum quodsuperapponilur archiepiscopis, tor-
el [)aivi sunt, castifa!e;n doiuonsfrat et li;i:ui!ilateiu. qucm el Iiraviuin signilical ([uodlegifime certantes
Tunica vero ferfia sicuf ohiu eral hyacinlhina est acce[)luri sunt, et diseiplinam exprimit qua se de-
;

ct colo.-ej-.is, similis lapidi Iiyaciiiilio, ([ui icflieris super induere et constringore ad exempluin sub-
serenifaleiu imifafur, sanclos signilicat cogilantcs diloruiu divljent. C.occinea vero planeta, qua in-
et imituntes cxdestia. Et merito hocc tunica hyaciu- duiluv aposlolicus quocuuque proliciscituv praedi-
355 APPENDIX AD IIUGONIS OPEilA DOGMATIGA. 356

caiido, inailyriiun declaral. (.'-riicem piueoedere luinc A hahet verum et regale sacerdotium intra templum
vel ilhiiii signilicat ei inaj^isconveiiiie ilhul : .1///;/ Dei ([uod ij)so cst.
Hiitvin uhsil ijluiiuri uisi iii cnicf Duiiiini nosiri Jcssu Maniresiuin est cigo (juod signilicatasine signiti-
(^hristi (Gal. vi). Tonsiua capilloruin in clericis, cantihus, id estvirtutessineextcriorihus sacramen-
(locct oniiiia snperthia esse resecanda, ut iiliere tis (juandoque justilicant ; hajc autemsine illisniliil

possint audire el Dei.dorona inonstrat

videre lej,'eiu jienitus j^i^osunt, iiiio arguunt. Siinul vero juncla
clericos specialiter esse regnuin l)ei. Quod nianus majus honuin conferre videntur, quia duin ali(juid
sacerdotuniungantur oleo, signilicat eos hahereiier ali(!ui additur, toluin majus ellicitur. Sed nuinjuid

Spirituin sanctuni virtutem consecrandi, el (juod ideo inagis honun, cum non utrunque divisum ho-
manus del)ent esse porrigihiles ad largienduiu, et nuin sit ? Ad quod dicimus (juod honuin sit, licet
nonaridieet curvte ad retinenduin. Ha;c igitur su- non divisuin, tainen cuiu siinul sunt, utrumque
pradicta signa non sunl ipsai virtutes, sed virtutum l)onuin est, et ideo totum majus esse honuin j)atet
insignia, qnihus lanquam sripturis docentur utentcs ut in exemplo hrevi clarct, sed excelso. Virginein
qiiales esse deheant, IIa;c sacrainenta inlelligant Mariain coiporaliter ('diristum j)ortare magiiuin fuit

pra^Iati P^cclesiae (jui capsarii sunt el disj)ensatores adjunclo aiuorc, quod non essct divisum ; eliam
secretoruin I)ei. Alio({uin cajci siint ct duccs cijuco-
B inajus fuit (juod j)cr dilectioncm spirituatiter ipsuni
riiin \M;iUh. \), inore Judeorum portantes mysteria portahat. Sed quia utrumque meruit hahere simul,
(jiue non vident nec intelligunt, tantuin inde hahi- incomjiarahiliter felix ineruit existere, quia sa;pe
turi quantum capiunt juinenla qua; porlanf panes j>ro donis externis coUatis charitas intus magis
ad usuin aliorum. Nisi in hoc sitdillerentia, ut vere Ilammescit et ineritum crescit. Hic si quis dica
est quod ipsiquihus tantacommissasuntmerito pio quod sola charitas est solum remunerahile, vei um
negligentiis ratioiicm reddituri sunt in dic ira; et quidem est si ila intelligat quod scloc non excludat
vindictte, quando tremehunt cedri jiaradisi, ecquid alia, sed alioruin compara:ionem toUat, vel nullam

faciet virgula deserti ? Nec tamcn Deussacrameuta sine ea et nisi propter eam renmnorandam sese,
sua hic deserit, sed complet ea per ministros licet quae tanta est (juod nunquam cxcidit (/ Cor. xiii),

indignos, ad salutemcorum qui socunihiin propo- hoc, est nec hic nec in futura vita deest, scd sola
situm Yocali sunt snnclidioui. viii). Etattende quod virtutum manet in perpetuum. Ergo secundum su-
cuin sacrainentum dicatur sacrserei signum vel sa- pradiota prohahiliter dici potestquod multahona in
crumsecretum, hic accipimussacramentapro signis sanctis Deus reinunerat prteter charitatem, non
Qui ergo portant sacramenta, dehentfulgere virtuti- r% quasi sine charifate, sed multa qua; uon sunt illa

l)us quie per sacramenta signilieantur, ut ex luce charilas. Nunquid enim nos dicemus quod fides non
ipsoruin cfjoteri similiter illuiuinentur. Eisdemenim haheat meritum ? ahsit et tamen ipsa non est
!

supradietis virtutihus suo modo clarere dehent siu- charitas sine ea enim esse potest, sedsineeanon
,

guli, licetliguraliternon sintomnes insigniti. Potest remuneratur simul autem cumea auget merituin
;

enimquilihetinsespiritualiterhahereelTectumsacra- Sic ergo sua oiielera dona remunerat Deus iis qui
mentorum Verhi gratia quicunque est de sorteDomini ea cuin charitate conservant, ex quihus ipse omnia
ut vere possit dicere Dominus pars hosredilatis
: cooperatur in bonum (/tovvi. viiij : et pro singulis
meso (PsaJ. xv) ; et illud ; EJerji abjectus essc in suis donis sive virtutihus sivesacramentis qua3 per
domo Dci (Hsal, i.xxxiii) ; spiritualiter clerieus esi, charitatem custodiuntur, coronas reddit singulas,
licet exleriore schemate,scilicet signo, clericatus sola tamen gratia. Ileddit, dixi intuens liherum
non sit signatus, Ilocenim nomen clericus sonatin arhitrium lamen gratia suhjunxi,considerans
et sola

Grseco, quod sit de sorte Domini, hoc est, quod (juod oninc honum ot desursum, dcscendens a Palre
Dominus sorlitus est eum et ipse Deum. Ostiaiius luininuin [Jac. i). Sed his haclenus in puhlico
est enim spiritualiter. quicunque alios sj)iritualiter ostcnsis quasiinplanis convallium, hinctranseamus
in Ecclesiam introducit, id est, qui lidem prajdi- J) ad montem myrrhie et ad coUes Lihani.
cando docet. Leclor est (juilihet inores docendo, C.\.p. VII. Do celebralione missao.
exorcista orando, acolythus ilhiminando, suhdia- Sancti Patres et prophette, ante adventum Do-
conus humilitatem monslrando, diaconus alios mini suspirantes et prasconizantes, proemiserunt
exhortando, sacerdos seipsum hostiam sanctam desideria, opera, laudes et preces. Ha;c autem in
Deo oflerendo. Induat ergo quisque humeros et Inlroitu missaj commemoi^antur. Chorus enim cle-
pectus amictu spirituali, hoc est muniatse virtute ricorumcanentiumchorum signiiicat prophetarum,
opeiuin justitije, sanctitale sensatorum cogitatuum et multitudinein sanctorum qui exspectaverunt
indutus. Sitque indutus munditia, qute per alham advcntum Domini. Introitus (qui dicitur officium,
signilicatur. Sit indutus, quantum lieri potest, (jui per ipsum inchoamus missa; oflicium) exprimit

utraque tunica, id est intelligeutia utriusque Te- desideria exspectantium cum praeconiis. Yersus
stamenti et littcra), id est spirituslitteralis et spiri- jjsalmisticus opera et vaticinia ; GloriaPatri laudes
talis inlelligentiai. llaheat zonam castitatis, stolam Iteralio oflidii innuit eos sa;pe iterasse suspiria de
fortitudinis, et plenitudinein scientise, id est chari- Christo atque prseconia. Kyrie eleison ter ti'iplica-

tatem quam figurat infula. Qui enim sie ornatur, tum,signiiicat preces illorum, qui ad hoc multipli-
357 SPECULUM KCCLKSIyl': 358

canl, ul ijrtUia sumnia! TrinilaUs pcM- advenluin A. (lcxteram partem petil ullaris, innuit quod Emma-
Cliristi novies distiiietis angeloiurn agniiniijus eos niicl in iege promissus prius venit ad Judseos quam
oonforinaret, Interiin autem dum luuc dicuntur vel ud gentes. Juda^i eniin propter legem in dextera

aguntiii' sacerdos saora vesle indutus desacraaide |)arte tunc fiicruiit veeo quasi in siiiistra,
: geiiles
procedit, signiiicans quod Cliristus exspectutio (luia colcbiiiit iiiolii. Post hoc; vero tinilis supra-
gentiuinsicdesideratus,rarnesacrosanotaassumpla diclis, ct choro tacente, saeerdos in medio altaris

de Virginis carne incorrupta, de secrelo iiabitaculo Hymnum incipit angelicum, scilicet gloria in ex-
Cielorum egrcssus est in mundum, vcl de secrcla celsis Deo, signilicans quod cum Deus umbram
aedeegressus est, id est de virginali ulero, laij^jnnni legis ampliiis iioii postularet, et c////yi {quictum mc-
spoiisiis proccdcns ilc Ihtihimo siio {fsal. xviii). (linm silriitiiiin Irnrrrnt omnia (Sap. viii), natusest
Quod ad nalivitatem pertinetquam hal)et a matie^ in medio, id est, pro omnibus. Messias quein pro-
de alia autem dictum est : I'ji/n;ssiis rjiis a Palrr, phetie priedixeruiil ; in cujus nativiliife angelus ad
etc. Duas eniin hal)et generatioiies, unain tcter- pastores ait : Aninuitio vohis r/audinmmaijnnm
nam, alterain temporalem, Sed utramque secretam (Lnc. u). Quod autein chorus communiter vocife-
et inenarrabilem, ({iiia iilaiii liabct sine [lalre, et rans deinde completHymiiuin, (luem solussacerdos
haud sine matre,unde inophuta (lciicratioiwm cjiis prius incoopil, significat ({iiod statim facta est ciim
:
g
C////.V cnarrahtt {Isai.i.iu). Sacerdotem autem egce-
; iingelo mulliliido C(elestis exercitus laudantium el
dientem priccedunt duo cerofe.-arii et portatortliu- dicentium ; (Horia in rxcolsis I)co {ihid)). F^inito
ribuh, deinde sulidiaconus port;iiis 1'Aangeliiiin, et llymuo sacerdos salutat populumdicens : Dominus
diaconiis lectiiius evaiigeliii.n. Per cerofcrarios vohis-rnni. ()r;it iit Deiis sit ciim illis. et in illis

et llLurifcrariiiin intelligimus sanclos qui Novum maiieat. IliJBc autein salutatio in Veteri Testamento
proecessciunt Testamenlum per subdiaconuin por- audita est, Per hoc vero qiiod ab episcopo dicitur
tantemtextumevangehcum, etper diaconum Evan- Pax vohis, datur intelligi ([uod ipse magis proprie
geUi prteconem, sanctos NoviTestamenti. Per duo sit vicarius Christi, fiui post resurrectioem pacem

autem candelal)ra curn cereis, ardeiitibus, Icgem annuntians sic suUilavit apostolos.
commemoramuset prophetas; per textuin evangeli- Deinde sacerdos oraturiis hortatur alios utorent,
cum NovumTestamentum, Undepulciireprajcedunt quia Dominus monuit discipulos orare, ei ipse ora-
candelabra, quia lex et prophette preecesserunt vit. Epistola qute Orationem sequitur, prsedicatio-

legem gratiiie, Iterum per thuribulum cor hominis nem Joannis PaptistiB repricsentat, (luia sicut ille
inlellige; per ignem,charitatcm. Kt in tliure, exem- pr,Tecursor fuit Cliristi, ita pri.ecedit Epistola Evan-
p
plum bonorum operuin, vel orationes suavissimas gelium. Epistola etiam exprimit doctrinam septua-
considera. Sicut enim thus in igne thuribuli sua- ginla duorum discipuloruin, qiiosDominus misitin
viter redolet et sursum ascondit, ita opus bonum oinnem civitatein elin locum quo ipse ventu-
eral
vel oratio ex chiiritate fragre.scit uUraomiiiabidsa- rus. et quibus ait : .l//'s.s/s mnlta qnidcm, operani
ma,piginenta et thymiamatii. Thuriferarius autem, autcin pauci (Matth. ix). Uesponsorium, quod Epi-
ceroferariuset sequentes priBcedens, monsUatquod stolain sequitur. assensuinsignificatquemauditores
thuris significatio co.ninunis esl sanctis utriusque monitis prtebiieiunt priedicantiiim. Unde pulchre
Teslauienti. Subdiaconus et diiiconus pr.ocedunt Ilesponsorium nominatur. Quod eniin per pruedica-
sacerdotem, quia discipiili inissi suiit anle Doini- tioncm crediderunt juxta velle predicantium re-
nuin, et adliuc mittaulur prijedicutores, id est sponderunt. duin Deilegemsancte vivendocomple-
priclali Ecclesiie, pricpiiiiu-e viain Doniini spirituali- verunt, vel ({uiii respondenle choro cantatur. Ue-
ter ante iacein ejus. Uum vero veiitum est antc sponsorium dicitur, et activum vitam significat, in
altare, ponitur Evangelium superillud. Altare enim (lua sancti se ud invicem exhortantur, ut ad teter-
significat Jerusalem, ulii luimuMi priedicatio factii nain viliim pcrveniant. A quibusdam autein Gra-
est primitivie Ecclesioc, et inde exivit in piiblicum, L) duale vociitur, vel quia in gradibus canitur, vel
sicut scripluum esl: JJc Siuii cxihit Irx, ct vcrhum propter mysticam signilicationem, fiuia activietiam
Domiiii ilc Jcriisalcni {Isai. u). Et nola quod, facta viri in gradibus virtutumcantant, dumin virtutibus
generali confessione ut i)ui'a pectora sint servien- excelsa faciunt opera. Sequitur Alleluia, quod est
tiuin, saeerdos osculum, signillcans Christum
diit Hebraicum, Tres eiiim linguo) sunt (iu;e inter alias
qui nobis pacem altulit piimus. Post hoc veiiiens exceiluiil, Hebrnea propler legem, Gra?ca propter
ad allarc, similiter oscuhitur ipsuui el Evangelium, sapientiam, Eatina propter regnum. Ilis tribuslin-
Aitare in hoc loco Judaicum popuhim signilicat ;
guis titulus(]ifiristi triumphalis emicuil, et his tri-
EvangeUiun geuiilein, qiii per Evaugelium credidit. bus linguis laus Dei in Ecclesia decaiitalur. Itaque
l.'trique enim Cliristus dedit pacem, quando, lapis Alleluia Ilebreic liiiguseest,et Latine interpretatum
anguluris fuctus, fecit ulraque unum. VA nota (luod k\le\u.iii landatc Dominuin. Sed viain prosequamur.
diaconus vel subdiaconus oilert sacerdoti Evange- Alleluia quod jubilum habef, exprimit guudium et
liumad osculandum ,
quia priedicatores reconcillia- amorem credenfium, et quanta I.t»tiUa et laus se-
verunt et obtulerunt gentes Chrislo, quibuset ipse cula sit fidem, audita prajdicatione, Neque enim
per so non prsedicavit, Quod autem sacerdos prius tantum assensuin prsebuerunt prajdicationi, sed e^
359 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 360

audila lajlnli sunt. Aiidivit et Iivintn rst Sioii, rl A quandoque est respectu noslriE miseria) : Tractus
oxsiillnvrniiil lili;i'Jiiil;c( I'snl.\r.\i\. {'nO.e dirunt iii (Hiiindo({ue tiingit liclitiam j^ro supcriori iriiguo,ut
Canlicis caiitifoi-uni J'J.\siiit!il)iiiiii.-< rl li-lnhiiinir in iii •/iiJiiinlc ol I.miilnlr el (|iiiUidoquc Irisliliam pro
tr )Cni]t. i). Et sponsa : Aiiiiiin inon, iiniiiil, liqiir- irriguo inferiori, ul iii Jlr in-ol'iiiidis ot aliis hiijus-

fnctn rst, iit (liJrctiis lociiliis ost. (Cniit. \). signilical modi. Kt (]uiii gaudium siUKdoium non ost plenum
cl Alloluia vilam ronloniplafivam, undc mystifc iii ol conlinuum, scd sii>poi nleriuinpiliir, Ecclcsiic
altioi-i giiulu canitur (iiiain rosponsorium. Item quandoiiuc inloi])onil Tiiiclum, ut iii Sopluagesi-
dumpost Versuni
.\lloluia roi)elilui-. siynilical iclor- iiiiili loinpore. El cum roiiclit AUelulia iii Siibbiito
nuin gaudiuin quod post liiinc vilain siincli roci- piiscliali. Tiiiclus Alleluia seijuilur, iiuia gaudium
piunl. IJndo Alloluia inodiciim ost in sonnono, ol hicnoii ex))oilit siiionolii. In Siihhiili) ia Alhis, id

inultum in Wneuinato, (luia gaudium illiid uiiijus cst in octavis Pasclue (lui)lieatur Alloluia, ([uia in
e.st, quam sermone possit cxplicari, ad ciijus ma- sctcrna vila perfecte tunc erit gaudium, glorilicata
guitudinem rovoiiindam oninis lingua inodiciiosl el ciinio cuui iiiiiiiia, ct coiiqilela resiirrcctionesancto-
iinporfoela. Quis cniin piane eniiniirol. inrnl iii cor ruin cum rcsurrcctioiio Uhristi. Unde canlal Eccle-
Iioniiiiis nuii nsrrmiil ? [I ('<ov. ii.) 13 sia. Ihoc dicsqiinin focit Doniiinis (1'snl. cxvii),elc
Hoc ergo giuidimn quia nec penitus vcrbis oxpri- Meito ilaqne Ecclesia signincansieternum gaudiuin
uii, nocponiius hicc.i polcst, Ecclesia quasi d(Mnis- iit suiira dixiiiius, ([uaniloiiui* gauiliiim jier Alleluia
sis vcibis juliiliuido (juasiin admiralioncm prosiiil, iunuil, qiianiloqiic in inaMOre vivciis [lerTractum
ae si dicat K^um vox, quic polcrit linguarctexcro,
: ingmniscit ol [ilorat. (jOiisiderans cnim in[)aradiso
etc. Hic eniin verha non sufliciunt nec inlcllcctus, divinarum Scripturarum, qiiod per pariidisum vir-
nec tanicn iimor sinit tacere. Sic ergo Ecclesia tiituin adpiiradisum coclestium dixitiiiium porven-

pneumatizando, diclu mirahile, expressius ({uodam tura sil, exsullal; rcs[)iciens aulem ([uod adhuc in
niodo el mclius sine vcrl)is qnam pcr veil)a innuit valle lacrymarum retinetur, ctqucdde terrestri pa-
quantum sit gaudium Dei ubi verba cessabunt. Pcr radiso cecidit, plorat. Sed de hocgaudio et de hoc
pncuma enim, licet non cnairetur (|UiuiUimsitifiter- [iloialu plonius cxplicabo divisim in duobus volumi-
numgaudium, sii|lem monstiiitur ipsuin csse ine- nibus, quorum uni erit nomen Pnrndisiis, et alteri
narrabile. Uuiindo autemSequenti.i scquitur poste- Cur iJct qui f/iiudrt.
rius Allclulia non habet Pneuma, scdchorus in loco Ilinc aulein adaliud liiinseuules iulueamurtrans-
ejus sequentiam concinit, quie idem significal, id ilum apostolorum de Jiidans ad gentes, quein per
est seternse vittu gaudtum atque delicias, IJnde illii C hoc commemorat Ecclcsia, ([uod p]vangolium a
nova solet liahcic verba et inusitula, ([uia coiVi dexte:'a [laite ad sinistramtransferturet ihi legitur,
gaudium secretum est et incognitum murtalibus, Judica eiiim rcspuonle vcihumDei, aposloli trans-
Vel sequentia teternte vitiB mysticat laudes. Unde iciuiit ad gentes, dum siccato Geleonis vellere, ros
dictum est : Benli qui Iinliitniil in Do- douin liin, irrigiivit aieam. Qui enim [)rius dixeral; Iii vinin
inino, in sicculn s;vculi)i'uni hiuiiaiiiint lc {Psul (jcnliiiui iir nJiirritis (Mnllli. x), posl htec priccepit
i.xxxiiii. Huic significationi pulchre convenit quod dicons / 'j-tvdicnlcE vuiKjrliiiin oinni cnoatuno (Mnrc
Sequentia vcrba hiihot limdiilua ct caalum dulci- XVI). (Juia crgo prsedicatio [icrvenit eliam ad illos

soiium quia ihi omnia erunt plena laudc, ot niolo- qui in sinistra pai tc fuerant, inerito in sinistra [larte
dia coelestis organi abundaliit dulcifliia hctilia. legilur Evangeliuin ; nec tanturn in sinistra, sed
Quia sicnt^ lajtnntiuni oiniiiuin hnbilulio Ciit ihi cliiim advesus aquiloncm,([uimalos signilicatjuxta
{Psal. L-Kxxin), Et quialaudesseternsevitfehumanis illuc •.jioiinin scdcin inonni nd aquiloinen {Isai xiv) ;

verbis non resonahuiil, ijuiedam Ecclcsiie mystice quia ctiain adtales pcrvenit prtcdicatio qui longe
pncumatizant Serpicntiam sinc verbis. \ulla cnim recesseranl. Vcl propter hoc
a ciiloie vcri solis
verhorum signilicatio necossaria, uhi cordasingulo- T\ potius aquilonem legilur, ([uia aquilo
coiilra

lum palebuntsingulislibrumvittBintuentibus.Trac- ventus fiigidus diaholum significat, qui flatu

tus autem, quia et cantum lacrymabilem
gemitum tenlalionum corda hominum congelat et infrigidat
exprimit, lacrymas sanctorum sivc inaetiva sive in a])amoreDei. \'ni\e:nJjnquil;)iio,'im[m\,jiniidctiiroin-
contcmplativa vila roprtesentat. Unde Traclus di- nr nialuniiJcroin. ii.ElH])onsa. inGanticis canticorum
cilur,quia sancti suspirantesabimo pectoris gemi- Surgo inquit, nquilo, ot veni, austerfCant. iy).lioG

tum trahunt, qui licet spe gaudeant, ut inonet AUeluia
tamen invalle lacrymarumhiccommoranles habent
irriguum superius,ctiiviguuminferius,quod traclus
invsticat.Gcmuntcnim flehiliterprosuperniedilatio-
nebeatitudini3,superfluminaBabyIonis sedentespa-
tria3 sufo memores.Iterumlacrymasfunduutpro suis
otaliorumexccpsibus dum exvicinitate Babylonici
est, recede, maligne spiritus, qui hoiium meum in-
frigidas, et veni, ausfer, id est Spiritus sanctc,
(|ui pcrflans aromataflucre facis. Merito ergo contra
aquilomcn legitur Evangelium, quia fides qute in
Evangelio continetur, armatura noslra est contra
dialiolum. Cui, inquit resislite feries in fide [I Petr
V). Nunc considera quod plehsbaculos hic deponit,

fiuviiseipsos videntsippcaspcrsos,elaliosponilusim reclinatoria relinquit caput detegit, crucem front

mersos ipsius fluvii rapiditate ferri deorsum,Sed quia imprimit, stans audit quod Evangelium in altiori
)

hif^ploratusquandoqueestrespectu superni gaudii» gradu legitur quam Epistola, nota singula. Deponere
;iOi SPECULUM ECCLESr^ 362

haouios iniuiitChrislian8ee.ssepeifeclionis,nonvin- A lur et divisae sunt species suh quihus sumitur, sed
sod Doinino reservare vindictam, quia in-
ilicai-c, utraque simul, licet divisim loquamur secundum
({uit : ;l////; vindictain clo(jovctvil)iiaiu(Hch.x), Wa- species diversas : Hoe cst, inquit, eorpus moum, ot
clinatoria rciinquore, signilicat quod non clehcinus deinde: hie sainjuis nieus.
confulere inprincipil^us vel sustantaculis terrenis, Sed dicit aliquis proprium corpus ip-
: Eratne
quia vnnitns vanilotnm ct oninia vanitas, Ec-
(lioit sius quoddedit, an figurate loontus est, ut quando
clesiastos(A>c'//. i), suhaudifur oomparationeDoi, in se vocavit osliuin? l'iopiium quidem erat corpus
qucm noslram cui^am jaotare dol)emus. C.aput de- ejus et vorum oor{)us quod tunc dedit disoipuliset
tegitur, ut ostcndalur ([uam attenteaudire et intelli- nunc in allari sumitur et manducatur, ideni, inquam
gereverhum Dei dehemus. Signum ciucis fronti im- quod do Virgine iiatum est etjamimmortalead dex-
primilur, ne hostis antiquus superveniens per ziza- tcramDoi csl ingloria.Mira reslCaroquye comeditur
uiam lueersis corrumpat semcn roclajtidei. Ver hoc in iinis, integia manet in excelsis. Ad quid opponis
quod stantos audimus, gravenipugnamrestare con- dialecticc? quid hic meditaris, sophista ? cur argu-
siderilur Qiiia noljis non cst eolhietutio advcrsus
: menta hic hoc est pulverem in astra spar-
(luueris?
earncni ct ?;an[/iiincni, scd advevsuspvincipcs tanc- gore. Dialectica tua tantuinnon ascendit. Uespice
hraruni haruni{Ephcs.\\).\i\ altiori giadu legitur " enim et vide ubi es, et intellige quod sensus priinam
Evangelium quam Epistola, quia doctrina Christi fenet regionem ascendendi, imaginatio secundam,
longetexcellitdoctrinamapostolorum. 1'ostEvange- ratio tertiam, in qua dialectica tua didicit ludere.
lium chorusoantatoompcndium nostr;e fidei,osten- Supra hano tides est excelsior dialeclica, quae non
dens se pruehere assensuiu vorho Evangolii, et in- est audita in Chanaan nec visa est in Theman, cui
quem Reotus ordo ) quo rex vooat,
vel quid credit. huinana ratio non prtehet experimentum, maxime
respondent milites Sequimur. : ouin de fide Trinitatis, vel decorporeDomini ut hic
Deindesacerdossalutatpopulumdicens: Doniinus sermo contexitui Intolleolum vero tides transcendit,
.

vohiscum. Htec salutatio ah antiquo sumpta ost
Booz enim messores suos sic salutavit, etpropheta
in Paralipomene Asa regem eteos qui cum eo
erant. Salutat ergo sacerdos populum, et monet
orare, ut in fide recitata permaneat stahilis. Quod
ei proinittens chorus. Oirertoriuni succinit,
si dicat ; Credo, et fidem quam confessus sum
opere implebo. Cnde sacerdos statim olTert dona
eonsecranda ; et dehinc munorasuapopulus,signi-
ticans oflere seipsum Deo(-onsideraordinem;Evan-
gelium praecedit, fides sequitur, dehinc olleruntur
munera. Necesse est eniin primum audire verbum
Dei. Quis enim crederet nisi prius audiret ? Quo-
pnvdiecntar ? [llom. x.)
niodo, in([uit, ercdcnt nisi
Deinde qui non recte credens; munus Deo accepta-
hile ollerre poterit ? quia sinc fidc, impossihilc cst
phiccre IJco [Ilchr. xj. Possumus etiam per ohlata
nuinera conunemorare copiosam victimam, quse
oblata est a populo cum rex Salomon templum et
altare Domino sacraret. Exemplo illius plebs fidelis
ollert se etsua dona Domino. Nunc autem diligen-
tius ad hocreforamus oculos, quodsacerdos, utsu-
pra cominemoraviinus, ollert dona sacrilioanda, pa-
nem scilicet et vinum. Ltraque typice ohtulitMel-
chisedeoh, utraqueChristus dedit disoipulisoocnan-
tihus. Sedulraque in copus et sanguinomoonversa
sunt. lltrumaulem utraqiie couvortantur inutruin-
que, suprame est deliniro. Tutiustamen quod panis
lanluin in corpus, etvinum in sanguinein, ({uain
ulrumque in ulrumque converteretur dioerem, nisi
videreturoocurere quod sub utraque specie utrum-
que sumi credimus. Scd nec hoe repuguat si
rem subtilius inlueamur. Sub specie eniiu panis
ulrumque osse polcst et sumi, non quia panis in
utrumque forsitaa transierit, sedquia ubiunum est
corpusest, et separatuni nou est, necdivisim suuii-
Patrol. CLXXYII.
: per quam sancti vident cceli secreta ut Paulus in
tertio o(eIo, et Joannes in Apocalypsi. Sed intellec-
tus in visione seternae vitaeperficietur, quandovide-
himusDeum facie ad faciem quem hic contemplamur
in ^nigmate (/ Cor. xiii), Nemo hic proterve dis-
ac putet, sed quod auget fidei meritum humiliter quae.
Q ratur, et quod sine periculo non discutitur, firmiter
credatur,
Potest ergo quaeri our Dominus carnem suain su-
mi voluit, nec tantum carnem, sed carnem et san-
guinem, et quarenon in specie carnisetsanguinis,
cum sil caro et sanguis, et quare suhsacramento,
et utrum sumaturtantum caroet sanguisChristi,an
totus Christus, etsitotus Christus, (juare usualius
dicamus corpus Dominisumerequam Christum vel
Doininum. VoluitergoChristus carnem suam sumia
fidelihus ut per cihuin carnisinvitarotad guslumdi-
vinitatis et quod hic temporaliter gerimus seternis
gaudiisconsequamur, uthicsit inmedioina, ettibiin
deliciis.Utrumque sumi voluit, ut corpus nostrum e*
anima simul nostra cum eo gloriiicetur.ln specie car-
nisct sanguinisnonsuinitur,ne huinanus animus ab-
J)
horreret,et sensus sibi insolitaoxpaveoeret,ut(iuan-
do, orantebeato Gregorio, digitus auriculariscruen-
tatus sanguine in oalioe inventus ac ostensus esf.
Sub saorainonto uon sub propria forina sumitur,
et
ut lides comprobetur, ([ute est do iis qua? non viden-
tur, vel quia non posset mortalis hoino intueri
clarilatem quie esset in corpore Christi, quam ex-
perti sunt disoipuli Sub tali
in transfiguratione.
autem saoramento sumilur, id est suh specie panis
et vini, propler hanc similitudinem quia panis con-'
lirmat, et vinunihcti/ieat cor hominis (Psal. ciii) et
Christus virlus esf et livfitia hominum et angelo-
rum. Ef lioot in qualibet i.>tarum idciu ef tofum su-
matur tamen inufraque sumitur, ad signilioaudum
ii
/
363 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 364

quod (Uiploxcst ('(Tocliis Imjiissacranienli. Es((Miirn A Vclnimio amoris alTectu corj)usnomiiiamus vel cuin
rcdLMnpUo (urporiselaninuo (juod nonsignilicaiolur inChristodiversiesint natura», illud nominamuscum
si in una tanluni s])ooio suniorolur, (juod licol in sic lo^juimur, (juod proprie corporis oculis videri
utraque spocie iiliuiniiue sunialur, non tanion in })olosl. lioc osl c()i])us. Sod licct coij)us Christi
utraque ulruinquo significolur. Sod spocies iiaiiis usualilor dicalur siiini, lamcn Chrisliis inlegor sii-
oorpus etspecies vini sanj,'iiinein f.hrisli res})cclu niitur, ncc jiars sui) spccie panis, ot j)ars sul) spe-
resvuMCclionis signilical; ct suinptioinulraquc s}te- cio vini ; sod totus hic, non j^ars in et totus ibi,

cie simul redeinptionemcorporisetaniin;esuinenlis parto, sed totum in parlo. Videlur, parsunaetquasi

signilical. Alil)i autein alio respectu panis et vinuin
corpus Christi,. quod ost Ecclesia, significanl quia
sicut unus panis exmultisgranis, etvinuin exmullis
racemis,ita una P^cclesia qua; lypice corpusCliristi
ex mullis })eisonis adunatur. Ilicaulein, hoc ost in
sacramento altaris, in specie panis ct vini veruin
pars esse videtur, et totum ibi est. Et pars altera
; videtur, et quasi altera pars cst, et idein totum est.
Totuin hic ot totuin ibi, nec minus in parte quam
in toto, nec majus in toto quam in parte. Et quot-
cunque partes feceris, totum in singulis est. Nec
mireris opus Uei est. Si in diversis locis potest
;

corpus et verussanguis ejussubulraquespecieve- esseunus, quaienoninsinguIispartil)us polestesse

raciter post consecrationem sumitur. Licet ergo
utrumque sit sub utia(}ue sjjecierum illarum, suh
utraque lamensumiturad signiHcandiim ut dixinius
duplicem etrectum. Nec est iteratio sacramenti nisi
B totus? Utrumque mirum est, sed utrumque verum
est. Nec tainen mirum est respectu fascienlis. Quid
enim mirum si omnipotenset mirabilismiranda ope-
ratur VSed dicis Quomodo corpus unuin eodem
:

secundum eamdem speeiem denuo sumatur. Quod tempoie indiversis locis esse potest ? Super altare
autem non doheal dari intinctum, ex decrotis ha- est ot in coelo est ; hic est et ibi est, et totiiiu e.st

beinus. Et nota (}uod non de (}uolibet pane hoc ul)icun(}ue ost, tantumque hic quantum ibi, et in

consecratur sacramentum, sed tantuin de pane fru- multis locis similiter totusest. Noli mirari,qui fecit
menti quia ipse de sedicit i\isi (jrannm Iruinnnti
: corpus et locum, utrumque facit in altero esse ut
cadensin levnuii iiiorliiuni fueril, ipsuni soluiu nninet vult, el sem})er sicut ipse vull, qui sic et aliter fa-
{Joan. xii). Pulchreaulemse vocatgi-anumfrumenti cerenovit et potest, cujus sapienlise non est nume-
quia granum IVumcnti candidum est interuis ct ru- rus, cujus potentia naturis rerum iinperal. Sed tu
brum exterius. El C-iiristuscandidus dicitur res- miraris quando vides vel audis quae videris vel au-
pectu divinitatis, et rubicundus in carne proptcr dire nonconsuevisti. Idcircoquandomirari coeperis
passionem. Unde sponsa in Canticis canticorum : et dixerit tibi cogitalio tua, quomodo hoc esse po-
Dilectus nieus eandidus el ruhivundus {Lant \), Ue
C test ? cogita facientemet resjiice oninipotentem, et
hocruborevoxilla estadmirantium (Juisest istequi
: desinet esse mirum quidquid illud fuerit. Et si forte
venit de Edoni tinctus veslinientis de Bosra '^lsai mirabile esse non desierit, incredibile tamen non
i.xiii). Devino aulem sanguis Chiisti consecratur, ut erit, quia si factor omnipotens cogilatur, non erit
intelligamus ({uod ipse osl vilis vera, suos vorc impossibile apud eum quidijuid erit.
lajtificans, unde sponsa cantat liotrus Cypri dilec.
: Sed dicit forsitan cortuum : Ubiest corpus Do-
tus ineus niiJii in vineis Enjaddi (Gant i). Elmerito mini, postquain sumpsi illud et mandicavi ? Audi
hoc saciameiituin consecratur de pane frumenti et ergo Corporalem pneseutiain Christi quaeris ? in
:

vino, in quibus est principalis refectio, ut intelli- Tecum per corpoialem piicsentiam ad
cojlo qutere.
gamus principalem refectionem in corpore et san- tempus eShC voluit, quandoet quandiu necesse fuit
guine Christi exdivinitale, quia ca/"o Christi est vere Exhibuit ad tempus priesentiain, ut per illam ad
cibus, et santjuis ejus vere est jiotus {Joan. vi), spiritualem inveniendam excitaret et juvaret. Ideo
dum inperceptione gralisedonum internaeetBeternse ad te corporalitervenil, ut per corporaleinpricsen-
refectionis merelur({ui communicat corpori Chrisli. tiam spiritualis inveniaturqutenon auferatur. Venit
Ad hoc restat quaerendum utrum sumatur lantuni D ad te corporaliter, non ul hic tecum permaneat
caro et sangnis, an tolusChristus. Adquod respon- corporaliler, sed spirilualiter. Sic per assumplam
deo quod ego lilius a matre Ecclcsia didiciquodto- carnem occultusvenit inmundum,etsecundum cor-
tus Christus sumilur non divisus. Scd qmeritur poialem jiroesentiam cum hominibus conversatus
quareusualiterdicitur sunii corpusejus, quasi divi- est, ut ad spiritualem elevaretpreesentiam, et com-
simcum inpersona Christitressint substantiie: Ver. pleta dispensatione secundum coiporalem prajsen-
bum, caro et anima, Non
autem intelligendum
est tiam recessit, sed secundum spiritualem lemansit
divisim, quasi tanlumillud quod estcorpus sumatur. Unde ait Ecce cjo vohiscuin suni usque ad consuin-
:

Sed dicitur corpus Domini sumi, ut intelligatur niatione seecuJi {MattJi. xxviii). Sic ad te venit
ipsum Dominum vere sumi, quod genere loquendi corporaliter, uttecum maneat spiritualiter. Quan-
dicimus corpus regis ibi fuit, id est vere rex ibi
: do in manibustenesejus sacramentum, corporaliter
fuit. Vel corpus Uoinini dicimur sumere,quia cor- tecum est. Quando ore suscipisetquando ore man-
porea substantia, scilicet panis et vini, non transit ducas, corporaliter tecum est. Denique in visu, in
insubstantiam incorpoream, sed in substantiam tactu, in sapore corporaliter tecum est. Et quandiu
corpoieam, videlicetin corpuselsanguinemChristi sensus tuus corporaliler afticitur^ejus prscscntitt non
365 SPECULUM ECCLESI^. 366

auferlurcorporalis. Postquani autem sensus corpo- A baptismo membrum Christi eflicitur. Nec tanlo sa-
ralis in percipiendo deficit deinceps corporalis , cramento privatur ille in quo hoc invenitur quod
Cliristi pnesentia non est quoerenda, sed spiritualis sacrainentum illud significat, hoc est ipsa efficacia,
retinenda. Dispensatio conipleta est ijerfecta est, ,
(pia; viitiis sacramonti ct caro spiritalis appeliatur.

pcrfectuui sacramentum virtus manel. (];iiristus de

: ut suiira diximus.

ore ad cor lrans't, non cibus corporis, sed animse, Ilic perpcndere potes quod sicut dupliciter caro
Venit ad te per corporalem praesentiam, ut comeda- Christi intelligitur, utjam diximus, ita sumptio du-
tur, non consumatur, ut gustetur, non ut incor-
ut plex est, sacramentaiis et spiritalis, quia boni «t

poretur. Sed quando caro (".liristi, manducatur, non mali sacramenlum sumunt, rem sacramenti tantura
qui manducatur, sed qui manducat, ei quem man- boni. Sacramenlum in hoc loco corpus Domini ap-
ducat incorporatur. Audivit Augustinus de ccelo pellamus rem sacramenti ipsam efiicaciam et gra-
;

(^hristum dicentem (libiisyraiidium

: suiii. Credc et tiam spiritualem, quam, ut supra diximus, Hierony-
iiiaiiducabis iiie, iioii ul iiic iiiulcs iii lc sicul eibuiii mus vocat spiritualem carnem Christi, quam non
carnis liue, sed ul le muteris iii me. manducant nisi boni. Sacramentalisautem cominu-
(lompieta ergo sacramentali dispensationc sicor- nio est communis bonis et malis, quae sine spirituali
poralem prassentiam (^iu-isli quyeris, in coelo quaere.
g non prodest. Unde Dominus Caro non prodcst quid
:

Ibi quajre ubi prius fuit quam per sacramentum qiiam, spiritus autcm vivHicat [Joaii. \i). Ac si dice-
corporaliter tecum esse inciperet, et unde non dis- ret :(Jarnem nieam sumere non prodest nisi suma-
cessitquando ad te veait. Itaque prudenter discerne tur in gratia spirituali. Imo qui sumit indigne reus
quid in sacramento altaris sensui exhii)itum sit, cst corporis et sanguinis Domiiii {l Cor. xi).Spiritalis
quid spirituiaccommodatum.Inhocenim sacramen- autem sumptio, quse vera lide percipitur, sine sacra-
totriaconsiderantur Lnum quod est tantum sacra-
: mentali, ubi non est contemptus religionis,sufficit.
mentum; alterum quod est sacramentum etres sa- Qui ergo inanducat digne habet sacramentum et
,

cramenti; tertium, quod est res tanlum et non sa- rem sacramenti. Qui credit et diligit, etsi manduca-
cramentum. Sacramentum tanlum est visibilis spe- re sub sacramento non possit, rem tamen sacra-
cies panis et vini. bacramentum et res est corpus menli habet, et spiritualiter manducat, et veraciter
Chrisli et sanguis, res quantum ad speciessub qui- Christo incorporatur. Sic itaque quidam manducan-
l)us sumitur. Sacramentum est alterius rei, quia tes non manducant ,et quidam non inanducantes

signum est lilius gratia; et virtutis quae ibipercipitur,
scilicet unionis et capitis et membrorum. Et hsec
unio res et non sacramentum, sed virtus sacra-
menti, Ecce tria consideravimus.
cundi signum; secundum, causa
virtus secundi et veritas primi. Aliud ergo est spe-
manducant. Quidam enim indigne manducantes
corpus Domini non percipiunt gratiam spiritalem.
C Indigne manducat qui in crimine manet vel irreve-
Primum est se- renter sumit non dijudicans corpus Domini.Quidain
tertii; tertium, autein licet corporaliter sumere non possint tamen
spiritualiter manducant spiritalem carnein Christi,

cies quije visibilis cernitur: aliud veritas corporis et hoc esteflicientiamsacramenti, sine qua nonestvita
sanguinis quae invisibiliter creditur; aiiud spiritalis spiritualis. Unde Dominus dicii: Nisi manducaveri-

graliu, quic cum corpore et sanguine invisibiliter et tis carncni Filiihoiiiiiiis ct bibcritis cjus sanguinem,

spiiitabter peicipitur. Visibilis species sacramen- nonJiabebitis vitam in vobis{Joan. vi).Corpus igitur
tuiuest corporisetsanguinis Domini corpusautem ; Domini aliis ad judicium et aliis ad salutem.
est
et sanguis sacramentum uivisibilis gratiaj, sine qua Virtus autem hujus sacranienti nullis ad mortem,
sacramentum non podest. Cum autem sacramen- sed omnibus sumentibus est ad salutem quJB etiam ;

lum dupliciter dicatur vel sacrie rei signum, vel

, per communionem sacramenti augmentatur quoties
sacrum secretum, species panis et vini sacramen- hoc sacramentum, idest corpus Domini percipitur.
luui dicitur, hoc est sacrae reisignum, scilicet cor- Hic est paiiis vivus qui de ccelo descendit; si quis
poris et sanguinis Domini. Corpus autem et sanguis nianducaverit cx boc pane, vivet in scternum{Joan.
Domini sacramentumdicitur, quia sacrum secretum pv VI). Igitur cum tide vera et mundo corde acceden-

est quod per visibilemspeciem signilicatur, quia sa- dum est ad hoc tantum sacrainentum, ad hoc sacra-
craj rei signum est, quia signiiicat gratiam spirita- mentum et iminortale prsesidium, mysteriuin et li-
lem, quai dicitur spiritalis caro Christi. Ut enim di- bamen agendum, quod est sacramentum sacramen-
citilieronymus, inteliigitur dupliciter caro Christi, toium omniasanctiticans sacramenta. l'ndeper ex-
vel caro quie nata est de Viigine vel caro spirita- : cellentiam dicitur eucharistia, id est bona gratia,
lis, de qua dicit Dominus Curo mea vere ost cibus,
:
quia non tantum in hoc sacramento gratia sumitur,
et saiiyuis meus verc est potus; qui manducat meam sed etiam ipse a quo est omnis gratia. Hsec eucha-
cariiem ct bibil incuiii siuujiiitiviii, iii nic iiiaiicl cl cijo ristia diciturdivina,quia digne suinentos divinos et
iu coiJuan. vi). llanc carnem mandui'at quicunque parlicipes divinitalis facit. Hic eslpanis quotidianus
per tidem et dilectioneiu Christo unitur et consecra- quem necesse habet quotiilie Ecclesia sub sacramen-
lur et conformatur. Particeps enim lit corporis et to sumere. Sicut enim necessaria fuit illa nobis
sanguinis Domini spiritualiter, licet non sacramen- Clirislipiicsenlia in carne oliiu qua inori posset, Ita

tuliter, et hoc Augustino attoslanlo, quicunque in uooessaria est usquo ad linem nuuidi ejus privsenlia
 3G7 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 368

eo mo<\o i[noi)aiiis\i\ii>;i/iii(Io m;lo(loscciuliliihiiL) A PalripcrCIirislum, agondasHssenlesseperipsuiii

ef

niamlucari i)Ossit. Ij^nlurqui fnn<' ox sola dileftione sub qiio liomil omiiis potcstas. Tandom sacraldona
c\hil)uil so talcm, nl lanooa pcrroiari possol, ot sacranda. Nola singula. Ilfoc oninia tilirislus ogit.
nunc usquc ad finem sieouli se talcm oxliibet, qui Posl preocs vonit ad discipulos dicens Viyilnli' :

in sacramento manduoari possit. ol orato (ihiil.) Deinde dicit Dorniito Jain ol ro- :

lloo sacraiiionliini lirniamoiifuinostoontraliosfos, qiiiosrit iihitl.) Post hfcc oblalus ost. Diim jussit

dc (juo Koclosia iii l*ioplicla: Purasti iii cuiisiioctii vigilarc, salulavil ,

(|uia sahis adost vigilantibiis.
mco jncnsnni {Psal. xxin). IIoc sacrainonlum viati- Duiii dixit: Ornto, monuitsursumcorda habero, quia
oum est asocndentium de exsilio ad pafriam. Hoc non sunt oianda nisi qupe sursum sunl. Dum vooat
enim sii,'nineal)afur pcr nianna : illud oniiii j^ost ad roquiom dicons Dorinito, monot grati;is agere.
:

fransitum maris Hubri liliis Isracldaluin fiiil viali- Qui oniin roquiescit a malo, gratus Deo cflicitur;
cum perdesorlum ad lorrain proniissionis. Hoc spi- quod osl gratias ei agere. Et ut digne Dco giatiae
ritalcmanna Dominioi corporis post baptismum da- reddantur, id ost, iit vita nostra consonet su-
tur Chritianis, qui habont potost;item (llios Doi pernis civibus, orat sacerdos preces nostras ad-
fieri, ul hoo pano angolioo por desorlum liujus sa>- jungi vooibus angoloriim, qiii jior <<hiisfum majo-
culi ad torram vivenlium porvcnianl. Euindcn pa-
B statem Palris laudant, adoiaiil at([ue concelebranl,
nemmanducat homo otangelus. Sed homo adhuc in et tremunt, quos tanlo mysferio missse cer-
et

mcdioina, angelus jam in doliciis. Soletautcm qua^ri tuin est adesso, ul)i ima adjunguntur supcrnis et
de sacramcnto ulrum Dominus corpus suum nior- homo Deo sociatur. Dohinc slatim chorus gratus
tale dederit discipulis suis ante passionem, an im- de perceplis et de percipienlis donis hymnuin
mortale, quod magis credimus, et quomodo lunc cantat angelicum, quem coelistis militia olamare
potuit dare corpus iminorlale cum esset ipse adhuc non oessat. In quo, ut in libro Isaie reperitur
mortalis? Iliquaeii potostquomodode Virgine nasci (ls;i. VI), chorus triplicat Saiictiis propter per-
potuit, et quomodo nunc corpus ejus tolum in di- sonarum Trinitatem, et semel dicit Doininus sa-
versis locis simul esse possil, et quomodo panis hnnlli, propter divinte usise, id est, substantiie
et vinum corpus et sanguinein transoat non per
in unilatom. Gratias agit Creatori de beneficiis, cum
unionein, sed per transmulalionem, et inulta hu- dicil : Ploni siiiit oceli ot tcrra gloria tiia. De bene-
jusniodi quic in hoc sacramonlo mira videnlur. Esl ficiis specialiter redemptionis, dum canfat, Bcnc-
enim secretum hoc sacramentum et miraculis ple- dictus qui venjl in iioinino Doinini. Hic vexillum
num et mysterium inscrutabile. Unde quia, dum de pi crucis imprimiturquia Christus per crucem trium-
eo tractamus, supra nos rimamnr, ad id quodresi- phavit, et nos triumphaie Chorus iterat facit.

duum est Quod si nec ipsa

vicina doinus advocetur. Hosanna in excolsis, ut salveinur corpore et anima
suffecerit, ignequod remanet comburatur, hoc est inter angelos. Post haecsacerdos Secrefum incipit.
Spiritui sancto tradatur, qui omnia subtiliter et Hoc a quibusdam missa vocatur quia in priinitiva
plene inluclur, qui ubi vult et quanlum vult spirat Ecclesia cafechumeni solebaiit inloresse colebra-
et erudit. Nunc aulein ad hoc redeainus quod sa- tioni missjc usque ad consecralionem, et tunc cla-
cerdos, ut supra diximus, offert dona ad sacrifican- mabat diaconus dicens Catcchuincni exeantforas.FA
dum, panem scilicet et vinum; sed et vinosuperad- quia tunc mitfebantur foras, hoc mysterium missa
dilur aqua. Hoc forsitan iniraris, sed ot hoc ina- vocabatur. Secreliim aufem idoo appellabatur quia
gnum est saciamentuin. Unde homo
labilis el mor- secrela voce peragitur. In priniiliva aulem Eccle-
mislo vino significat
talis, 'hsec (^hrislo hominem sia alta vooe proferebatur, donec pastoies memo-
unilum cuin sanguine Chrisfi. Qui separat aquam riler ex quotidiano usu verba refinentos, in oam-
negat unioiiem Christi cl Eoclesise. Hursus ha!C ideo pis oadem oantahaiil. Sod ipsi divina vindicla
conjungi debenl, quia nihil prodosf foiis baj)fismi ibidoin porcussi sunl. Undc Ecclosia consuovit
sine sanguine (Jlhristi, nec sanguis sine baptismo; D proplor revorenliam fantum mysterium seoretoage-
utrumque de latere Christi manavit.Qui unum demit re. Secretum etiam dicilur, ([uia luimana ratio ne-
non imitalur mysleriumpassionis. Saoerdostanlum quaquam iilenaiie tanlum myslerium capere potest
incocpturus sacramcntum orat ut oralio omnium Ad quod significanduin merito secrela voce cele-
sibi auxilietur. Unde et Ecclcsia pro co orat dicens .-
bratur. De hoc tanto et tam secrefo officio
Spiritus sanctus supcrvenict in tc,ct virliis Altis- summam breviter tangamus.
simi ohuinhrahit tihi {Luc. i). Vel illud . Mittal lihi Sacerdos igitur Sccictum missre oelebrans re-
Dominus auxiliuin dc sancto, ct dc Sion tucalur to prsesentat ea quic oliin ponlifex egil, qu;c illa;

(Psal. XIX I. Vol : Sit nionior omnis sacrilicii liii ot prfeiiguravil. Nunc eigo considerandum est quod
holocaustuin tuiini pinfjiic liat (ihid.) ; vel aliquid templum Dei olim divisum erat in duas partes,
hujusmodi. Post hoc sacerdos secreto orans signi- velo interpositopriorem autem partcm
;
illi vo-
licat secretasprecesChristi dicentis Pator, si fieri : cabant sancta, inferiora vero sancta sanctorum.
potest, transval a mc calix istc {Matth. xxvi). Quidquid ergo in officio missae agitur ante Secre-

Post preces sacerdos salutat populum sublimi tum ,

quasi in sede priore est. Quod autem in

voce, et monet sursum habei'e corda et gratias ageie Sccreto agitur, intra sancta sanctorum. Erat

m SPECULUM
sanrtorum, lU eanones tcstantur, A- aniore et extra coruscans moiibus
io-Uiir inti-a saiicta
ara incensi et arca fcslamcnti, ct tabula supra ar-
cam, et supra tahulam duo cheruhim glorioe mu-
tuo vullu sese respicientia. Hunc intraliat solus
pontifex scinel in anno, hahens nomina Patrum
in rationali superhumcrali seripta ferens san-
et
guincm carhones quos cum thymiamate in
et
;
(liuriljulo orans ponel)at, donec fumus ohumhrarct
eum. Deinde aspergel)at tahulam ctarcam sangui-
ne, post exil)at ad i)opuiuin et lavahat vesles,
vocahalui- mundus vcsperam. MiJcc
ante
fuerunl, ctrcccesserunt postquam venerunt signili-
cata. Prior a;des prajsenlem Ec(desiam mysticat
sanctasanctorum, cadum ;pontifex. (Miristum ;san-
guis^passiouem; carhones,charilatem Christi; thuri,
bulum,carnemipsiusGhristi; thus cremalum,preces
odoriferas;ara,cohortesc(Tcli; arca,Christum;secun-
dum humanitatem tabula super arcam, Deum Pa-
;
Irem ; duo eherubin, duo testamenta : quie adinvi-
cem respiciunt sese, quia concordant. Vestis quee
lavatur, hominem significat vespera
;
fmem
,
honiinis. Confer ergo qua? olim tiebant et qUcB
Christus egit,etrespicequomodominister Ecclesipe
illa reprsesentat et hsec peragit.
Tc igitiiv usque in pvimis. l*ontifex olim in-
trabat sancta sanctorum cum sanguine semel in
anno; et Chvistus,povpvopviumsanrjuinem,intvoivit
srmcl in sancta, ictevnn vedcmptwne inventa
illchv.ix). Sic minister Ecclesire intrat cum san-
guine in sancta sanctorum, quoties in mente C
iiiemoiiam sanfminis Christi 2rerenf hic incipit
niysterium qui non solum mente, sed crucis si-
:
gnaculo passionem Christi retracfat, dum primo
vcrsu crucis signum apponit. Etnota quod triplici
iininine appellat dona, munera, sacrificia. Ideo
:
dona, (juia Deus ea donavit, ut homo inde susten-
telur; inunera, quia inde homo munerat aucto-
rem sacrificia, quia ea sacrificantur. His etiam
;
tiibus nominihus pulchre innuifur completum esse
in hoc sacrificio quod olim triplex spondebat hos-
tia legis.
InpvimisnsqueCommunicantes.Yiegalispontifex.
ingrediens sancta sanctorum, orabat, et Christus
ante passionem suam oravit se glorificari, discipu-
losque conservari. Nunc etiam sedens ad dexte-
rain Patris, interpellat pro nobis. Sic nosfer mi-
nister, sequens Aaron ef Christum, pro tota sup-
l>li('at Ecclesia, deinde pro prtelatis et subditis.
Couimunicantcs usque Hanc igituv. Ponfifex, ut
lcx jubebat, thuribulum aureum plenum vivis car-
bonibus intra sancta sanctorum secum portahat,
et Christus carnis suae Ihuribulum omni virtute
l)lenum tulit ad astra. Ilem sacerdos legalis porfa-
hat nomina Patrum sciipfa in rationali et super-
humerali, et Ghristus novif mente et actu nomina
sanctorum. Nec sufficit saeerdoti fantum verbis
commcmorare, nisi ipse sanctos repra^sentet intus
in amore et foris in morihus, uf intus calens sif
;
ECCLESIiE. 370
quod si{ :
licantlogion et superhumerale.
Ilanc irjiluv usque SuppIices.PonVdex legalis orans
fumo thymiamatis obumbrabatur et tegebatur, ne
pateret alicui dum cremaret incensum et Chri- ;
stus, dum Patrem angelorum
interpellat pro nobis,
transit intuitum, quia intelligi non potest quan-
tum prtesentia sumptsecarnis impetret apud Deum
Patrempro nobis. Itemsacerdos, dum vicemChristi
nec gerit, quodanmiodo tegitur et latet, quia nec co-
signa gitari nec enarrari potest quantavirtus et potentia
sit in verbis in hoc mysterio, quia latet homines
et angelos quoraodo verha et mystica signa crucis
provehant dona oblata. Dum enim rogat Dominum
ut placatus oblationem accipiat et quibusdam
B aliisinterpositis rogat, ut dignetur facere obla-
tionem henedictam, hoc est ut promoveat in
melius ascviptam, hoc est sibi propriam, vatani,
hoc est ut sufficiens sit ad salutem, vationabilem
ct hoc est ut ipse recte dividat
acceptabilein,
et Dominum placare possit, rogat. Et hoc totum
confertur in illis verhis Domini in ccena prolatis,
qute sacerdos subjungit. Sed ea dicturus sic prius
incipit Qui pviclie quam patevetnv. In his verbis
:
sumit ab aitari panem adhuc communem, et
elevatum benedicit et signum crucis imprimit, et
Piiusquam depona trepra^sentat verba Domini dum
<^'^<i^^ Benedixit et fverjit, et qua3 sequuntur.
Postea tollit cahcem et signat, et repraesentat
''^''^^ Domini d.cens Et dedit discipnhs suis
:
dicens Accipite et bibite ex Iioc omnes. Hic fit
:
illud insigne miraculum. In his verbis cibus car-
nis fit cibus animee. Per haec verba et per cru-
cis signaculum novatur nafura, et panis fit caro
et vinum sanguis. Unde merito cum venitur ad
haec verha in quibus tanta gratia datur, sacerdos
tollit alte utrumque, significans hunc cibum et
hunc potum excellentiorem coeteris. \
Snpplices te vogamus usque Ovcmus. Pvscccptis.
Pontifex, ut lex juhehat, aspergebat et aram et
exterius sacrum sanguine pacifico et Ghristus, ;
toties aspergit Patrem sanguine, quoties eum
placat per carnemassumptam. Aram aspergit quan-
diu numerum restaurat angelorum. Exterius sa-
j^ ..j.^^, aspergit, dum homines signat et Patri ,
reconciliat qua? in terris sunt. Sacerdos eosdem
aspergif, quia per hoc sacrificium placat Deum
et impetrat veniam, et sic aspergit super nos.
Nam, cum nos emundaf, numerum angmentat su-
pernorum civium. Dum autem nominat sublime
altare, commemorat sancta sanctorum. Dumque
uominihus suis recenset sanctos, gerit nomina
Patrum. Sed ut habeat utrumque, scilicet lo-
gion et superhumerale, bis recenset nomina. Hoc
juxta principium (.'anonis et in hae parfe tropo-
logicc fert logion pectus ef superhumerale quod
humeros tegehat, dum mores rationabiles imi-
tafur efopera. Deinde dicit quod Dcus pev
Chvistum hicc omnia cveat, sanctiricatj vivificati
 371 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 372

bcncdicit. Pcr Verbutn cnim Pater naturam rerum A quae superbiam sanat, ut regiium coeloruiii quoilsu-
crcavit, et per eumdem Christum mirificat, ul perbus perdidit, humilis acquirat. rndciii Fa angc-
cibus et potus commuuis liat rit)us ct potus lio : licati pniipcrcs spiritii, qiioniniu iiisiinmi cst
singularis. Por Verbum utrumque signilicat, dum regnnm ciolnruni (Matlli. \}.
tanlam rebus confcr gratiam, ut homo qui percipit Secunda petitio est contra invidiaiii. .l^/vv/y;,/^

sanctificetur, viviflcat, ut qui digne sumit vivifi- regunui tninu. Regnum eisalus ost liominum. Qui
cetur, hcuedicit, ut qui participat seternam accipiat ergo sic petit,communomsalutem oinniuiii i)0slulat,
benedictionem. at sic invidiam reprol)at. Iluicdaturspirilus i)ielati.s.

Orcmas. Prceccptis salutarihiis luoniti. Pontifex accendens corad beniguitatem quatenusad eaindem
legalis, regressus ad populum, lavabat vestes, et possessionem terrae viventium perveniat ad quam
immundus tamen erat usque ad vesperam. Sic alios parvenire desidei-at, juxta illud : Bcati mites,
Christus qui intravit sancta sanclorum, redit ad qnoniam ipsi possidchiiiit tcrram (Matth. v). Tertia
Ecclesiam compatiendo et auxilicndo, et lavat est conlra iram, cuin dicifur : /•V,i/ \'o/H///as tiiosieul
vestes suas, id est .sanctos mundificat, et tamen in cuulo fl iu tcrra. Non enim vult contendere qui
usque ad finem saeculi membris ejus aliquae p '''^ petit, sed placere sibi indicat quiquid divini^
adhcerent macuI.T. Sacerdos etiam redit ad popu- placet voluntati. Iluic datur spiritus scientia?, ut
lum qui dum rursus alta voce preces multi-
;
ipse ad cor veniens erudiatillud el salubriter com-
plicat, foras exire videtur, qui precibus velut pungat, ut sciathomomalumquod patitur,ex culpa;
aquis vestimenta sua, id est populum, lavat et si quid aufem boni habuerit, cx misericordia Dei
mundat, et tamen immundus judicatur, quia procedere. Per compunctionem, igitur, iraet indig-
usque ad mortem quod lavetur erit in omni ho- hanc virtutem, id est
natio aninii mitigatur, et per
mine, et in luna est macula. Oraturus ergo monet compunctionem venitur ad veram laetitiam, juxta
orare, docens quod fiducialiter orare possumus illud quod dicitur Beati qni lugent, quoniam ipsi
:

ut filii patrem, quod ipse Dominus ad orandum consolahuntnr [Matth. v).Quarta petitio contra tri-
sic informavit, dicens Patcr nostcr (Matth. vi).
:
stitiam est,qua dicitur: Panem noslrum qnotidiannm
Septem ergo petitiones in Dominica Oratione po- da nohis hodie. Tristitia est taedium animi cuin
nuntur, ut septem donap mereamur Spiritus sancti, niQjrore ; cum mens amaricata interna bona non
quibus recipiamus septem virtutes, per quas a appetit. Proplerea languenli anim?e necessaria est
septem viliis liberati ad septem perveniamus interna refectio. Dat ergo Deus ei spiritum fortitu-
beatitudines. Septem enim sunt vitia principalia. C fbnis qui animam erigat, quatenus ad desiderium
quae sunt origo omnium malorum, scilicet super- aeternae refectionis convalescat. Hoc igitur donuin
bia, invidia, ira, tristitia, avaritia, gula, luxu- fortitudinisaccendit corhominisad famem justitite,
ria ;
quorum hominem, quartum.
tria expoliant quae ducit ad plenam beatitudinis saturitatemet sa-
exspoliatum flagellat, quintum flagellatum ejicit, tietatem. Unde dicHnv: Beati qui esuriunt et sitiunt
sextum ejectum seducit, sentimum seductum con- justitiam, quionam ipsi saturahnntur{ibid.) Quinta
culcat: Superbia enim aufert homini Deum, petitio est contra avaritiam : Dimitte nobis debita
invidia proximum, ira seipsum. Exspoliatus vero nostra. Huic petitionidatur spiritus consilii qui do-
his, qui nec de suo bono, nec de alieno pie ceat libenter misereri, ut misericordiam consequa-
laetari velit, cum nihil supersit unde gaudeat, mur, juxta illud Beati misericordes, qnouiam ipsi
:

per tristitiam flagellatur. Cui avaritia succedit, misericordiamconsequenturiibid.) Sexta petitio est
quae flagellatum ejicit, quia interno amisso gau- contra gulam de qua dicitur Et nc nos indncas :

dio, foris consolationem quaerere com])eIIitur.Postea in tcntationem. Huicdatur spiritus inteJIigentiae, ut

accedit gula, quae animum exterioribus inhian- interna refectio verdi Deiexterioremappetitum co-
tem ad excessum illicit. Sequitur luxuria, quae hibeat nec corporalis egestas frangere, nec carnis
;

illectum et seductum servituti violenter subjicit, D illecebra hominem superare possit. Propterea ipse
Per superbiam ergo cor inflatur, per invidiam Dominus tentatori dum
fraudulentam
sibi esurienti
arescit, per iram crepat, per tristitiam conteri- suggestionem deexterioripane proponeret respon-
tur, et quasi in pulverem redigitur. Per avari- dit, dicens Non in solo pane vivit homo (Matth.
:

tiam dispergitur, per gulam inficitur et quasi iv). Ut aperte demonstraret quod cum mens in-

humectatur, per luxuriam conculcatur et in teriori pane reficitur, parum curat si foris gulam
lutum redigitur, ut dieere possit infelix homo :
ad tempus famem carnis patitur. Datur ergo contra
Infixus sum in limo profundi (Psal. lxviii), qui spiritus intelligentiae ut illead cor veniens horridas
ut lutumplatearum delebitur. Ponitur itaque prima nostrae mentis purgettenebras, etnoslri oculum in-
petitio contra superbiam, quando dicitur : Sancti- terioris hominisadeoluminosumefficiatet serenum,
ficetur nomen tiium, ut det nobis timere et vene- ut ad ipsius divinitatis claritatem contemplandum
rari nomen suum, quatenus per humilitatem ad perpicax et mundus inveniatur. Exspiritu enim in-
Deum redeamus, qui per superbiam recessimus. telligentiae munditia cordis nascitur. Munditia vero
Huic donum quod dicitur
petitioni datur spiritus cordis visionem promeretur sicut scriptum esl.Beati
* timoris Domini, per quem ad humilitatem venitur, mundo corde, quoniam ipsi Deum videhunt (Malth,
373 SPECULUM ECLLESI^. 374

V).Septima petitio est contra Iiixuriam, cum dici- A Cap. ^WX.Beocciilis scriptuvaram Vcloris ot Novi
mus Libcrn tiosanialo. Convenienterservussana-
: Tcslainciili.
tus libertatem petit cui daturspiritussapienttfi, qui Nunc ergo ad occulta veniamus Scripturarum,
captivoamissam restituat libertatem.Sapieutianam- etiam quia mystico sensusigillantur. Occulttesunt,
que a sapore dicitui-. MiKC datur cum mens, guslu et fons sunt signatus alia;, qui de occullis tractant,
inlei'nte dulcedinis tacta, totam se per desiderium etde iis ({ute humanumexceduntintellectum, utest
colligit intus, nec jam foris per carnis voluptatem mysterium summse Trinitatis et Verbi incarnati,
dissolvilur, quia totum intus possidet in quo delec- aut corporiset sanguinisDomini. Alise verooccultee
(atur. Igitur contra exleriorem voluptatem interior quibusdam ti^actanl, qufe licet ex se
sunt, quia de
dulcedo opponitur, ut quanto plus iilasapere et pla- tamen pro brevitate vel difficultate di-
facilia sint,
cere coeperit, lanto liberius et libentius ista con- cendi, minus patentintellectui. Unde homo qui veri
temnatur et tandem in semetipsa pacifica mens, dum cognoscendi desiderio carrere non potest, crebris
nihil forisappetit, tota peramorem intus requiescat. movelur qua^stionibus. Sicut enim oculus lumen
Sic spiritus sapienta;, cor langens dulcedine sua, appetit, ita anima verumvidere ut bonum proprium
foris concupiscentim ardorem temperat, etintus pa- n desiderat quod cognoscere et amare eam facit feli-
cem constituit, ut dum menstotaad internum gau- cem. Sed falliturdum quoerit cognoscereverum ali-
diumcolligitur, plene acperfectehomo adimaginem quod cujus cognitio non facit beatum, nec adesse
Dei reformerctur,juxta illud: Bculi pacilici,quoniain beatuin conducit. Sunt enim diversa gcnera veri, ut
tilii Dci vocaljunlur {ibid.) De hinc rogat ministera est verum curiositatis, cupiditatis, et iniquitatis;
malo Iil)erari int^rventu sanctorum, et pacem in quorum nullum bonum est. Et autem quoddam
diebus nostris. Nocet enim iiifirmis perturbatio. genus veri, ut incogiiitioneomnium artium libera-
Sequitur mystica fraclio panis. In lege enim ju- lium, quod quidem honumest, nec tamen summum
bebatiu' similago frustatim oireri, ct liedemptorbe- bonumest, quiaejusnotitia nequaquamfacitbeatum.
nedixi.l panem et fregit, fractumque discipulis distri- IIiijus autem veri vere boni cognitionem habendam
buit. Sacerdos quoque sequens legem et Christum, sacra ministrat Scriptura qua; docet hominem
;

l^anem sacrosanctum partitur in tres partes, qua- seipsum cognoscere et Creatoremsuum. Se cogno-
nim unaiasanguineponitur pro illaparte Ecclesiee, scere pra3cedit et via est Creatorem autem perfecte
;

ip.ue adhucperegrinatur, passionibus exposita. Alite cognocere, patria est ; unum meintum, alterum prse-
iliuc illis odaptanturpaitil)us Ecclesia;, quarumuna mium. Omnis igitur sacra Scriptura induobus con-
extia vilamin igneemundatur, etaltera cumChristo q statTestamentis. Utrumque tribus ordinibus distin-
jain gloriatur, ut una parsEccIesiiO justificetur, et guitur. Vetus continet legem et prophetas et agio-
allera citius liberetur, et pro tertia gratise solvan- graphos. In primo ordine quinque sunt volumina :

tur. Sumpturus autem minister Agnum quem lex Pentateuchi, Genesis. Exodus, Leviticus, Numeri,
pramuntiavit, petit sibi et populo tria. Primum in- Deuteronomium. In ordine prophetarum octo sunt
tcreosnumerariquos pudet secundum carnem vive- volumina liber Josue, liber Judicum,Iiber Samue-
:

re,deinile in regno Dei glorificari,postrenio quia caro lis, qui est primus et secundus Regum quartos Ma- ;

resistitspiritui, postulatpacem sinequanullus justi- lachim, qui interpretatur /?e(/»in, qui dicitur tertius
ficatur homo. Unde bene chorus consequenter alla et ([uartus secunduiii computationem Latinorum ;

voi-e A(jnus Dci concinit tertio, ail laudem sanctije quinlus Isaias, scxtus Jeremias, scptimus Ezechiel,
Trinitatis, quae Agnum Dominatorum terraj misit. octovus liber duodecim prophetarum, qui dicitur
Communio quae post cantatur, innuit omnes fideles Thareasra. Hi prophetici dicuntur eo quod eorum
corporiChrisfi communicare, quod pro omnibus mi- sint qui ex officio propheta? dicebantur, licet non
assumit sacrameutaliter, ut sibi et omnibus
iiister omnes propheta^ sint. In oriline hagiographorum
sumatur spiritualitor. His completis sacerdos redit novem sunt volumina, liber Job, liber Psalmorum,
ad dexteram partem altaris, significansquod id fine D Proverbia Solomonis, Ecclesiastes Cantica canti-
inundi Christus lediturus est ad Judscos, quosjam corum, Daniel, Paralipomenon, F^sdras, Esther.
reprobavit, donec plenitudo gentium intraret. Tunc Suntprfeterea in Veteri Testamentsalii libri qui le-
enim reliiiuise Israel secumdum Scripturas salva; guntur, sedin canone autoritatis non scribunturut
fient. Sequitur tandem oratio in iine totius offlcii liber Tobise, et Judith, etMachabseorum, ef qui ins-
ut gratia qua; prajvenit subsequatur per Christum, cribuntur Sapientia Salomonis, et Ecclesiasticus.
per quem omnia facta sunt, qui, Dominus omnium Novum autem confinet evangelisfas, apostolos,
per creationem, factus est spiritualiter noster Do- Patres. Evangelium qualor continet volumina ;

minus, assumpta humanitatis nostrae natura. Deinde, Scriptura apostolorum quatuor, id est Epistolas
salutato populo, admonet ire. Non est enim seden- Pauli,EpistoIascanonicas, ApocaIypsim,Actusapo-
dum vel jacendum in hoc exsilio, sed hinc transe- stolorum. Scriptura vero Patruin non habet nume-
undum est ad palriam: qui mi^sa digna csl hoslia, rum deiinitum.
pcr quam fracta sunt tartara. Est autem considerandum quod Scripturo sacra
c8eterisprofundiortripIicemhabctsensum,historia-
lem, allegoiicum, moralem ; aon cnim taiUum inea
375 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 376

voces, sedeliam res signincare habent. Vev vociun A Mathematicadeinvisibilibusformisrerunn isiliilitiin

significationem.historialeni.perrerumautemsigni- agit,physica de invisibilibus naturisrcium visilii-
ruMtionem intelligimus allegoriam et tropologiam. lium, thcologia dc invisibilibus cssenliiscl caiu-ii-
llistoriacst sigiiilicatio vocumad acs. Allcgnriaest dcm naluris. Sic ergo pcr artes juvamur iii diviua
fjuandu jterfaclum inlclligitur aliud factum. Sivisi- pagiua ubi vocum signilicationem atteiidiiuus prop-
iile,simplex allegoria est, si invisibile et ctcleste ter lilteralem sensum, et reruin sigiiilicaliDiKMu
anagoge dicitur. Tropologia est quando perfeotum considciamus ut capiamus mysticum iiilcliecluin
ostenditnr allud facicndum. Hisloriadicitur a Grioco per formain visiliilem ubi juvat malhematica, aul
?oTop£w, id csl video, inquiro,r{uiahistoi-iograpliorum secundum naturam invisiijilem ul)i pliysica et tlie-
estresgestassecundum primam significationem vo- ologia serviunt.
cum exponere. AUegoria quasialieniloquium dici- (l\p. IX. Dc materia diviiun Scriptanc.
tur, qnando non pcr voces, sed per rem faclamalia Estautem matcra divina; Scripturse specialitcr
res intelligitur, utpcr transitummaris Uubrilraasi- opusrcstaurationis,idcst incarnatio Verbi cum om-
tus intelligitur per l)aptismum ad paradisum. Tro- nibus sacramentis suis, sicutopus creationis mate-
pologia diciturconversiva locutio,dum quod dicitur riaestphysicorumgentilium; sed dilTerunt, quia hoc
ad mores fedificandos convertitur, ut sunt moralia. g insex (licbus, ct illud insexpcrlicitur adatibus.Divi-
Anagoge vero dicitur sursum ductio- Unde anagogi- diturautem ha3C materia in rem interiorem et spe-
cus sensas dicitur qui a visibilibus ducitad invisi- ciem exteriorem. Res interior in veritatem et vir-
bilia.Ut lux prima die facta, rem invisibilem,id cst tutem exterior species in signum veritatis, et in
;

angelicam significat naturam in principio faclam. signum viitatis. Cum enimauris inlerior obsurduc-
Non tamen ubique tam multiplex sensus invenitur ral, forislocutusesthomini Deusper signa. Signum

quia quandoquesolushistorialis, quandoque etiam autem veritatis aliud in operatione, ut cum res tio-
allegoricus, vel tropologicus, vel uterque habetur, pologice significat ; aliud in voce, utDiligcs Donii-
nonnunquam, licet raro, anagogicus admiscetur, ut ntim Deiini tinim (Deiit. vi). Persignum veritatis fi-

Jerusalem intelligilur historialiter civilas terrena, des, per signum virtutis moralitas docetur, Ues ergo
allegoriceEcclesia,tropologiceanimafidelis,anago- interior veritas vel virtus dicitur, res exlcrior si-
gice coelestis patria. Igitur sacra Scriptuia cieteris gnum. Ut in sacramento Verbi incarnati duo inve-
in hicsensibussupurabundat. InlibrisautemEthni- nimuntur, humanitas et divinitas et in sacramento :

corum voces tanlum mediantibus intellectibus res corporis Domini, specie exterior signum est, rcs
significant. In divina pagina non solum intellectus interior vcritas ct virtus, id est corpus Domini et

ei res significant, sed ipsje res alias res significant.

C gratia quam soli boni percipiunt. Itidem autem res
Unde claret scientiam artium ad cognitionem divi- etsignumhic invenitur. Omnisergo materia divinoe
narum Scripturarum valdeesse utilem. In hoc enim pagina? aut res autsignum est. Ues hic dicuntur({Uic
quod pagina tam rerum quam vocum ne-
in divina non habent significai^e signa qux habent. (Juoruiu
cessaria est significatio arles ei subserviunt dum tri- qusedam justificant, quaedam non. Item rerum aliro
vium vocum, quadrivium phisicarum rerum admi- sunt quibus fruendum est, ut summum bonum aliie ;

nistrat notitiam. Significatio tamen rerum dignior quibus ulendum, quibus adjuvamur alife quibus ;

est,quia allegoricus sensus acutior, tropologicus
suavior est. Item voces ex humana, res ex divina
institutione significant. Sicutenim homoper voces
alteri, sic Deus percreaturasvoluntatem suam indi-
cat. Est enim rerum significatio profundior quam
vocum,quiavocesautunivoce unum, aut aequivoce
plurs^ significant. Sed aequivoce pauca, proutab ho-
fruuntur et utuntur ut homines et angcli. Frui au-
tem est amare aliquid propter ipsum, ut in co linem
ponas. Uti est quod in usumvenerit refeiread ha-
bendum id quod fruendum est, licetfrui et uti fre-
quenter aliter et improprie accipiantur. Virtulibus
igilurnon fiuimuiscd utimur, licet enim ipsa? sint
amanda3 el tamen non propter se tantum,
petendie,

mine facta institutio, significant. Res vero multo sed propler solum Deumfinaliler quo hic fruunlur
p ;

aliter quia tot liguras quot naturas, et quot habent sancli in s{)e, et aliquando in re, quia jam quo-
proprietates,totsignificationumhabentdiversitates. dammodo habeut quo plcne et pcrfecte fruenlur in
Res autemomnisaut secundumexteriorem formam futuro. Utendum estvirtutiJ)us ergoetpereas fruen-

signifi.cat, ut nix per albedinem; aut secundumin- dum summa Trinitale, id est summo et incommu-
teriorem naturam juxtaillud : Capilli tiii sicaf r/rex tabili bono. Idem de bona volunlale,diciinus. Unde
cnpraruni (Ca iit IV ,\i) :proptersublilitatemvidendi.
.
Augustinus : Voluiitas cst por qiinm 1'ruimur. Per
Patet igitur quam sit necessaria artium scientia. virtutes ergo fruimur, non eis : nisi forte aliqua

Mathematica enim de exterioribus formis, physica virlus Utiturantem Deus no-

sit Deus, ut chaiitas.

de interioribus docet naturis, theorica. Ut autem bis, non ut nos aliis rebus. Miserelur enim nobis,

breviter utilitatem artium tangamus, dicimus quod non ad unam utilitalem nos vero miseremur aliis
;

philosophia dividitur in tres partes vel species, logi- ad nostram utilitatem-

cam, ethicam, theoricam. Logicadevocibus, ethica Cum vero, ut dictum est, omnis materia sacije
de moribus, theorica de rebus traclal. Itemtheorica Sciiplera? aut res sit aut signum, quia de ocullis
subdividiturinmathematicam,physicam,theoIogiam intendimus, de re iiiteriori prius dicamus. Et pii-
377 SPECULUM ECCLESI^ 37$

mum (lc illa qnse Yerifasdicitur, nec a qualihet A In anima enim sic snnt, ([uod tempore mens pra»-
sed a summa verilatc ipsa juvonle ineipiamus, ;i ccdit, cx ([ua est intcUectus sequitur gaudium :

monle uml)i-oso ct condenso, qui vocihus signilica- In Deo simul, ([uiaah ix;tcrno. Sicrafioper se inve-
tur cumdicilur: Ueus est unusvel trinus, Nec sola; nit Deuin esse ctunum csse et trinum esse. Sediiuia
voces hanc signilicanl Trinitatem, s(!d res quoque^ dchilis csl nisi juvcliir, idcirco consuluit creatuiam
ut quan(hj Ahraliaiii in iifj;'iira sunimic Trinilatis ufrum iiIi([uod vestigium Trinitatisin ea rc[)erirct
trjs anj^-elos vidit cl unum adoravit. In ])aptismo ct ideo pcr eam cognovit ([uod in se sentiehat. Per
quo(iueChristiel transfiL;'uralioneostensaestTi'inita transitum eiiiin reruin cognovit Dcum esse, ([uia
cujus imay'ineiii aninia ({Ui)dam inodo repnesentat ([iii liiuisit iih alio hahet initium. Per statum i"erum
cui Deus se nianifestavit per naturam et graliam. inlcUexit ununi esse.quia ordinatiB res sihi prove-
Per naturam, id est per rationemetci-eafuram ;
per niunf, ut sunima infimis et prima postrcmisconcor-
graliam id est pcr insiiirationem et doctrinam. Fer dcnt. Itaf[ue [icr unicam concordiam nou duhifiit
inspirationem intus juvat rationem, jier doetrinam ununi esseartificem. Trinum quoque cognovit,([uiii
foris crcalurain. Hosijiiatuor modos Aposloluslire- per immensitatem rerum divinam investigavit po-
vitcr coni)reiiendit dicens: Oiiod iiotiiiii rst I)fi, fcnliam [ler [lulchritudincn, sapicntiam per uU-
Nuncautemvidemus
R ; ;

iiiniiifesiiiiiiosl iii illisilloin. \) Scd licet contcsteutur idcm

'itiitem, l)cnig'nilatciii.
([uantum ratio per se valuit. Hatio invenit Deum ratio et creatura, hoc tameninterest quod tria ([ure
esse, et unum esse et trinum. Considerans enim in mente reperiuntui', tantum signa sunt ct imago
non semper se fuisse, intelligit se essc al) aiio; Trinitatis, quasin Dco cst. Tria vero ([ua! foris in
quO(i ne iii inlinitum procedat, prohal id nuiKiuam creaturis conspiciunfur, tantum signa sunf, sednou
cuipisse, (d sit cognocit Deum esse. Itcni considc- imago. Licet enini pcrimmcnsitatemcreaturjeinvc-
rans quod si plures essent, vel singularilas iuiper- stigaretur potentia Dci, non tiimcn iiniucnsitas cst
fccta,vcl pluralilas supcrfluaessct, prol^al iinuin cssc pofcntia, vcl pulchriludo sapientiii, vel ulililiis
noii unuiii colleclione vel compositionc aut simili- lienignitas.
ludine, sedessentia, quia caret parlihu^', et idcnti- Qua^ vcro in anima snnt cliam iniiigo sunt, quia
tatc quia non variatur, et ideo vcre (d sumiiie sicut in iiicnle est [lolcntiii, ita inDeo potentia est,
unus esl esscnlialifer, Sjiiritus autcm crcatus ver(> sednimis incoinpai'ahilitcr, cujus in mente est po-
scd non sumnie, unus est esscnfialiler, non inva- tentia imago. Itcm sapicnfia vcl gauffium in menfe,
riahiliter ut Deus. imago est sapientii(> vcl gaudii ([Uic in Dcosunf scd
Nunc aiitcm (jualiter anima rationalis (hqirehcn- Deo in veritafc
p luecveriusin Dco. (,)iia> eniiii in
(ht Dciimesse frinum videamus.Augusliiuis,iiilihro sunt, hic imaginc ciuiqiarent. Nec tantum [)cr
Dc Triiiilalc, Irinifafcm quandain iii omni rc dc- testimonium crcatuiii' juvatur judicium rationis.
monstrat, ut facilius per triuitates creatiirarum ad Cum
sed etiam pcr (ioclrinam et inspirationem.
trinitatem Crcaloris ascemhit. Scd ([uia hocloiiguui
autem ratioinvenisset, ut dictum est, Deum esse,
est, rc(Uirramus ad cximium simulacrum, id cst ad
ct unum esse ct Iriuuin, iii unitate etiiiin invcnit
monlem ([um esl imago Dei, el sicul [icr illam Deiun mfcrnitatcm cl iinmcnsilatcm, in adcrnitate immii-
essc el unum esse cognovimus, ita per camdem fri-
fiihilitalcm, immensitide simplicitatcm, lioc est
iu
iium css(> iiilelligamus, y\niiiia igifiir iu sc rc|)crit
adcrnitafcm sine tcmpore, immensitatcm, sinequan-
(|uan(hiiii frinilatem, scilicet miMnoriani, inlelligen-
titate. yKli': iiiliilcin dico sinc tempore, ([iiiii iniliuiu
dclccfationcm vcl gaudiuiu, aut si dicamusna-
liaiii,
non hahuil. Illud cnim a quo oninia esse liahcnt,
turalcm viin infelligcndi ijuai mens ap[)ellatui',cx(|ua
a nullo cssc haliet, nec hal^ifurum est finem, quia
nascilur notitia, cf cx his procedit amor. Hh,'c tria
idciii est ei esse et idcmquod csf, nec ullam rcci[)it
idem sunt inesscnlia, scilicef secundum proprietates
mutahilitatcm. NuUo enim gcnere mutahilitafis
difVcrunf. Tria f|U0([ue ad se invicem rcrcruntiir, ncc [)otcstmutari.Nec enim loco velformavel fcmporc
lamcn sunf accidciilia sciliccl suhslaiilialilcr in £)
,
mufiiri pofcst; quihus modis corpora mufanfur;
anima, cl umiiii iii essciilia,([uia uiia vila, uiia luens
Mulalur euim cor[)us sccundum locum, ([uando lo-
iinacsscnlia cf ([uid([uidad seiiisa singula dicuulur
luni dc locoad locuin Iransfcrlur secundum for- ;

etiam simul nonpluralitcr, scd singularil(U' dicunliir

iiiani, id cst dispositioncm [liirtium, trihus modis
cl insepaiahilia cl ir(|uiilia sihi sunt, ([uia a siiigiilis cum ali([ua pars addifur vcl iuifcrtur ut aliter sit.
capientur oiiiiiiit cl lolii. Kx lioc enimsensu luv c Iria
(Juando cfiaiu ali([uis ruhet vcl pallct, fiansfertur
unumdicuiilur,([uiii,sccuiuliiiuAug'Uslimumsuhsliiii. sanguis, est mutatio secundum formam. Secun-
lialiler exislunl in iiiiiiuii, non fiiiiquiun iu suhjcclo,
dum vcro fcmpus, quando rcs est prius uno modo,
ut color coi[)orc, ([uia cfsi rctiilivc dicunfur sin-
iii
l)osfcii idio. Cum
crgo corpora friliusmodismiitcn-
gulit, famcii sul)sl;iulialilcr suiit iii sua suhslanlia. tur, scciiiulum foriuam,sccunduni locum.sccundum.
Mcnssecognocens,iioliliaiu liui([Uiim luolcm gignit. Icm|)iis , iirimus infert secundum et tertiam
Tcrtius csl iunor, ([ui ah i|)sis [uoccdciis utrius- secundus tertium tantum tertius inferturah utro({uo
([ue complexio csl. Aniuiii aufcm cx lioc ([uod ct infcrtncufrum. IncorporaIiii([uoque trihusmodis
rc|)erit in sc, iiivcsli_^iil suprii sc cl iiivciiil in Dco movcntur, cogiiilionc, alTcctu cf fcmporc. Cogni-
polentiam, sapiciili;im, gitudium, scd din'erciilcr. lionc trihus modis, per aug:menlum, perdiminutio-
379 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 380

ncm, rt por svwce.ssionem. AITec.fuiuiitaliiispii-iliis, biiliim iiuod ciiin singulis singulariter dicatur in
' sit L- 1......
cum modo '
liistis
' •<
modo 1 ladiis.
1 •
Scd sivc muletur
1 :
sumina, noii l.imcii Kiiigiilariler, sed plucalitcr pro-
ooynitione sive necesse est ut miitalio
alTcctu, nuntiatur. IMuraiitas eniin vol distinctio persona-
sccundum lomims commutctuf.Scmporciiimalii|uid riim non ponit aliiiiiid scd rcmovof, non unitalom
sihi prius cl aliiiuid i^oslorius esl. Singulic aulcm sui)slaiilia! scd solutidinom, ncgal eiiim solitiidi-

harum mutationum rcmoventura Deo quianec loco nemetsingularitatom. Undo Ui\;\vius\ Profcsf^io ron-
movetur, quia uhiqueest nec forma quia simplex ; sorlii siistulil iiiloJIirjeiilinin sincjnlnritalis. Itaque
essontia partil)us caret noc cog-nitio, quia ejus
; cum dici'iius phires personas, lollimus solitudi-
scicntia ncc crcscit, nec minuitur, ncc unum prius ncm et signiticamus (juod Pater nonest solus. tlum-
vel aliud postcriuscomprehendit. Siiniliter noc atTe- que tres profitcmur personas, pricdicamus quod
ctu mutatur, quia summe honus nihil contrarium non lantum iina cst, ncc tantum duse, sed tres si-
sufe honitafi rocipit. ('um ij^itiir Dousnullo f^cnerc mul, Kt tros ])rotitomiir, (luia (luidciuidde Deo vere
istorum iiuatuor mutctur, ncc tempore niutat)itur. dicitur, ad potenliam cjus, vel sa|)iontiam, vel ho-
Quia ergo carot principio, ct tine, et mutahilitatc, nitatom refcrtur.
ut dictum est, Deus feternus ost. Sed quaeri potest, cuni lucc. in Doo por-
tria
Hepcrit (luo^iue ratio in Trinitate oommunionem g sonte dicantur, qufero anima qua3 sunt
illa tria in

unitafis, cooevitatema^-tcrnitatis^ajqualilatominimen- imago Iiujus Trinifatis, personoe non dicantur.

sitatis. Et communionem quidem unitatis sine Ad quod dicimus quod, licet sint suhsfantialitcr
divisionc coajvitatcm aeternitafis sinc successione. in anima, non famen omni idem cum
inodo sunt
tc(iuilitateiii immensitatis sinc diminutione. In ea, sed variantur circa eam. Qua^ autem in Djo
unitatc fotum, in immensitate plenum, in setcrni- sunt, non variantur, scd verc idem sunt cum
tatc perfectum. Cum autem anima in Deo trinita- Deo in quo siint, et unumquodquo idem (luod
tem perhoc quod in se senticbat per creaturas, Deus, et Deus ost et unus Deus ct trcs personse,
per doctrinam, per inspirationem invenisset, ut quia una divinitas in trihus est. Sed ecce,
aliquihus certis et discrcfis vocahulis de Trinitate dum invesfigatur vera et summa Trinitas in
ageretur, fides tria quasi propria imposuit nomina, ipsa ejus imagine et similitudine qutc tani puhdira
cum qui a nullo est appcllando Patrem ; (lui ab illo tamque subtilis resplendct inanimaapparent mirae
solo est, Filiuin ;
qui ab iitro(iue est, Spiritum dissimilitudines. Anima enim vel homo (luiproptor
sanctum. (jiiio vocabiila uf (luod a:'fernuni est si- imago Dei dicitur,
hi»^c tria non tamencst haectria.
gnificarctur ab humano usu accopta suiif. Scd iie Deus autom est Ircs personte, cf hfe tros personae
oinnimoda inter divina huinana vidcretur simili-
et Q unus Deus. Item homo hahens haec tria una cstper-
tudo, abjecit ut Patrein omnipotentcm Filium sa- sona,Summa veio Trinitas non est una persona,
pienficm appellaret, ne putarctur osso iit in aliis. nec tanlum unius personae, sed tres persona^, Patcr
Et quia nullo est, Pator dicilur, quia ibi erat et FiliusctSpirilus sanctus.Itemque in anima mens
qui ab illo erat : et ille Filiiis, cum in suhstan- prajcedit lempore, sequitur intellecfus et gaudium.
tiii et natura idem sit quoil ill(>, non qui ille. Qui In Deo nil prius ni posterius. Trinitas ergo mentis
ab utroque est Spirilus siinctiis, iiui ab utroquc qualiscunquc iniago respectu summ* Trinitatis ^
spiratur, ut autem ait Augustinus, lioc vocabulum exigua est, et ex maxima paite illi dissimilis, sed ^
persona, fides repcrit ('atholica ad discretionem tamen imago.Ncc propterhoc fantuiiidicilAugusti-
Trinitatis, non ut per id diceretur quid esset, sed nus quia sui meminit mens, et intelligit et diligit se A
ne omnino tacercturquid esset. Per hocenimvoca- sed quia potest meminisse et intclligcre et ainare
bulum, ut idemdicit, non diversitatem significare Deum, a quo facta est. Qui autem reminiscitur per
voluit, sed singularifatem noluit. Cum cnim fides memoriam, intuetur per intelligcntiam, amplectitur
plunili numero personas confitctur, non per hoc per dilectionem, hic reperit imaginem, etillum cu-
in essenfia tria scd eamdcm per-
esse intelligit, jusestimago. Vorius enim invenit amans quam
sonam non essc declaraf, Et hoc est solum voca- D disputans.

I ,.r^&g^<Jt-»-
 381 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. — LIB. I. 383

DE CiEREMONIIS, SACRAMENTIS,
OFFICIIS
ET OBSERVATCONIBUS FCCLESIASTIOIS,
AUCTORK, UT VIDETUB

ROBERTO PAULULO
PR^FATIO.

Memini duduin, de eeelesiasticis officiis dum parva qucedam. ad memorice conservat ionem
mihi ipsi scribcrem, te , fraier amantissimc quaterniunculum mcum extra armorioli clausulam
,

incaute derelictum invenissCj et aliqua quce tibi ptaeere videbantur icf/isse. Cum autem postea
ejusdem tibijieri copiarn srepius postuiares, negabara, nunc opusculum inexpletum esse asse-
rens, nunc ineorrectum et utrumque vcre. Ipsa enimecclesiastiea officia, quibus agcndis divina
;

gratia parvitatem nostram deservire voluit, de eceiesiasticis ojficiis agere non sinebant. Sed
ne forte propter diiationcni nimiam a/iquid aliud suspiceris, partem noetis sopori furatus,
fcci quod potui. Earpie quct; milu ipsi dietaveram et cptcedam alia in Patruin tractatibus invenia
moderata brevitate perstrinxi, ut ct memoria conctudi possint, et toedium lecta non affcrant.
In quibus si quid laudobile inveneris, ineum nullatenus arbiireris. Niliii enim hic meum dixe-
rim, nisi quod in diversis reperta libris, prout potui kreviando transcripsi, et quasi paleas
amovens grana congregavi. Pauca etiam, sed quce nihii scrupuli habent, non ingenio meo in-
venta sed ab ore suscepta magistrorum, quia perutiiia ridebantur opponere curavi. Verbis
communibus ei rebus ipsis de quibus agttur cognatis opus explicare congruentius duxi, quam
schismatum varietotibus involvere, et res'per se fulgidas decotorando verba eolorare. Sicut
enim muiicr puieherrima inde pulchritudinis suoe amittit pretium, unde turpis sibi umbratiiem
quamdam puichritudinem in ocuiis hominum aequirit, s'c eoioruin rhetoricorum cerussa et
purpurisso ccetera exornantur, quce autem propriuin fulgorem habeat, eorumdem super induc-
tione fuscantur. Si quid in hoc opuscuio vel insufficientcr, vei non recte dictum inspcxeris, tu,
fraier charissime, corrigere non pigrileris, sive cum notula aliqua mihi corrigendum remittere
Tituios capitulorum annotare piacuit et numeros, ut quod qucesieris faeilius queas invenire.

LIBER PRIMUS
DE CONSECr^ATION ECCLESI^ ET DE SACRAMENTIS ECCLESIASTICIS,

INC.IPIUNT CAPITl:LA. Cap. VI. — Ue crucibus actis, et de aqua sancti

A fieata in altari et in eornihiis cjus.
Gai". I. — Dc Iriua circuitione episcopi ouiu aiiiia Lai*. VII. — Ue septenaria ciicuitione episcopi
benedicta, et de lumiiiaribus interim in ecclesia circaaltare.
acccnsis. Cac. VIII. — De residuo inoltre ad basim altaris.
V<\i'. II. — Uo Irino accessu episcopi ad osliuui Cai*. IX. — De extersione altaris lineo panno facta.
basilica", ct pcrcussione supcrliminaris, et aper- Cai'. X. — Uc unctione allaris.
tione oslii in tertia pcrcussione. Cap. XI. — Quid significent altaris velamina.
Cap. III. — Ue sciiptura duplicis alpbabcli in Cap. XII. — De sacramentis ecclesiasticis quse
pavimento. et quibus conveniant.
Cap. IV. — Quid ingressus basilicam episco-
in (.".ap.XIII. — De baptismo et forma ejus et effi-
pus priuio faciat vcl dical. cacia.
Cap. V. —
De aqua intra basilicain sanctificala (^.ap. XIV. — Quare in aqua tantum baplizetur.
el de admislione salis et cineris et vini, (l\p. XV. De responsione patrinorum proparvulo.
383 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
384

r.AP. —
XVI. (limittallur in hai)tlsmo.
(Jiiid
Cap. — 1)0 Dio sciiilinii.
WII. h'nditur. Sic ouiin hoino cuiu haplizatur, proplor
Cai'. XVill. — Deanle^eilenliliusaiKlohaplismum. Ires personas, (luaruin mnneris est peccaloium
Cap. XI\. — Di' liina iuunersione uucliunc ct remissio, lcr iu a(|uam mergitur. Por i^amitenliam
chiisinalis.
autem Dcus (luidquid humana pcrversitas
Cat. X\. — Dc vcslc alha et coiuuuinicalione
dimiltil

parvuloium. cogitatione, locutione, vel actione coinmitlit. (Juod

C.Ai'.\\I. — Quod iiarvuli in felate eongi-ua pa- hene in aqiia et sale liguratur, (luia et a sordihus
trinorum promissione lenentur. emundat, et a vitiorum putrcdine menlem eonser-
XXlI. — De eonlirinalione.
<'.Ai".

Cap. X\lil. — Dc pttniitentia.

vat. Interi:n in eeelesia locis duodecim luminaria
Cai'. X\1V. Quare pienilentia soleinnis non snnt accensa : quibus signifi(*atur ardens et luccns
itei'elui-. apostolica doctrina, (iiue et in ecclesia maleriali
Cai*. X\\. — Qualitcr sacei'dos pceCa (liinillat. templo non manufacto perSpii'i-
prPt^dicatur, ct in
('Ai'. XWI. — De injuste e.\oominiinicato ulrum
sanclum accenditur. Sic quoque cuin taherna-
tiiin
ligalus sil.
Cap. XXVII.— De uncliono infirmoruin. culum a Moysc Domino jubenfe consfructum fuissot
— De coujugio.
Cai'. XX\"III. dedicalum, duodocim duces eadcm miinera ohtule-
Cai». X\I\. — De honis conjugii. runt, seddiebusdiversis(.VH//j. vii),hoc significante
Cap. X\\. — Quid fac.t conjugium.
Cap. XWI. — Quid iinpodianl conjugium. B Spirilu sancto(iuod apostolica doefrina, quocumque
Cap. XXXII. — De ordinil)us. temporo predicata, in Eeclesia concors esset et in-
Cap. XWIII. — De ostiaris. divisa.
Cap. X WIV. — De lectorihus. Et notanduiu (piod ecclesia, antequam pontifex
Cap. XXXV. — De exorciliis.
Cap. \\\VI. — Deaculythis.
eain ingrediatur, populi, ignorantis Ueuin et perli-

Cap. WXVII.— De suhdiaconihus. diic tenchris iuclusi, lypumgeril. Qiiam ter circuit

Cap. WWIII. — De diaeonihus. pontifex Itenedicla admisto sale aspergendo,

Cap. XXXMX. ^ De preshyteris.
(3ap. XL. — De episeopis.
C-AP. XLI. — De archiepiscoi)is.
ai[iu\
sieut dictum est, subsequente clero ct populo,
sicut leo nigirus dinholus circiiit,qmvreiis qiifin
qiiia

C.vp. XLII. De patiiarchis et sedihus eorum. (Ivvorel (I Petr. sic prelalus Ecclesiae circuire v),

C'AP. XLIIl. — De suinino ])ontilice. dehel qu;jcrens quem a faucibus leonis eripiat, illius
Cap. XLIV. — (juare episcopidie Dominica con- ad poenitentiam adducens et baptizan.s. Unde et
secrentur.
Petrus
(jAP. XLV — De veste sacerdolali.
Pcvnitpiituun et hnjiti/etur urius-
ait : lUfite,

C.\p. XLVI. — De alha. quisqiio vestriim (Act. ii).

IjW. XLVII.— Decinsulo. (l\p. I)e trinonccossii episcopind

11. ostiiiiii Ijasilicnj
Cap. XLVIII. — De sl^ola. C V\ autem ostend;it pontifex sihi concessiim po-
Cap. XLIX. — De suhcid^ulo.
(-ap. L. — De casula.
testatcm ufiliter captivandi captivitafeni
lil)ci;indi el

C,AP. LI. — Defavone. diaholi, sacriimenta Ecclesiw ministrando, dc qua

Cap. LII. — De veste episcopali.
C.\p. LIIL— De dalmatica.
Cap. LIV. — De sandaliis.
Cap. LV. — De milia.
dic[[in\e?,[:Et porl.einferi nonpriivulcbuiitiidvcrsiis
enin (Mtith. xvi), ad singulos circuitus aceedit ad
osfium basilicye, et superliminare percutit virga

(Jap. LVI. — De chirulhecis. pastorali, quie typum gerit sacerdotalis potestatis,

Cap. LVII. — Dopallio archiepiscopi. sicut ct quam Dominus discipulos ad priodican-
illa

PKOLOIiC.S. dum mitlens in via ferre permisit. Pcrcutiendoque

Inter (unnes qiuerenliuui faciem Dei Jacob occu- dicst Antiphonam: ToIIito portas, principes, vestras.
pationes, nil a>(|ue memoria pariter et usu dignum etc. Principes populi, per basilicam non consecra-
arl)ilior, nl ecclesiaslica sacramenta siinul et ofli- fam significafi, dajiuones sunt quas in- : portie, per
cia. Illa cniiii dc lide cl morihus recle considerata froeunt ad cordii hominuin, vitia sunt et prava
docent el iiistruunt, hioc; rerum auclori pro donis opera. Hiec impeiat tauferri u1 eleventur portce per
quotidianis vecligaJia repeudunt, ut ainpliora pro- quas introitur ad a?(ernitatem, scilicet virtutes, ul
niereanlur diviuio largilalis henelicia. Pi-opter utra-
D introeat Pex gloriio iid corda hominuin ad lidem
que, (jui^ de Scripturaruiii silvis elicere congiua venienlium. Figuram autein populi priof.di geril
potuiinus, in unuin colligere studuit parvilas nostra archidiacodus, ([ui intus ad admonitionem pontilicis

etprimo de consecratione ecclesiaematerialis, quae quasi admirans interrogat: Quis est iste Rex gloriw
sacramentorum nostrorum prefcrt figuram, succin- Post Irinam peicussionem oslium aperitur, quia
ctis agere verhis. trinitatis potestate pars adversa superatur. Ingre-
(jAp. L Dc dedicatione. diens episcopus cum clero et populo dicit ter : Pax
Dedicatio sive consecratio ecelesiarum episcopali Iiuic doniiiiquia Christus per assumptionem car-
:

virginum
dignitali reservata est^jsicut et consecratio nis munduin ingrediens parietem inimicitiarum ,

et ordinatio clericorum. Inprimisepiscopusad con- destruxit, et pacem inter coelestia ef ferresfria

secrandam accedens ecclesiam aquam benedicit, reformavit. Pontifex ergo basilicam intrans, Pax
cui et salem benedietum admiscet. Inde ecclesiam huic domui dicit, quia sancti doctores hic intendunt
ter gyrando exterius aspergit. In quo et bapfismi, iit populus qui a Deo discordaverat per peccata ei
et poenitentiae comitantis haptisnmm, ligura pne- reconcilietur per bonorum operum exercitia. In-
 ,

385 DE OFFICIIS KCCLESIASTICIS. — LIB. I. 386

^--i^essus episcopus ccclpsiaiii, priino prostralus orat A (\.w. \. Ih; uqiin cl salc cl ciinjro cDiintiiali.'
I. _!._ ___!_ _1* 1 I*_!l A-,
1 <_ l%-_il 1 _l'_ri _ __• !._• ._.i
cum clero et populo, a(liini)lens quod dicit Aposlo
.

Host luec bonedicilur aqua, cui admiscentu:- sal

lus : Obsocro priimini oinniiim fieri ornlioncs, ohsc- et cinis, et ad ultirnum vinum. Aqua expiationem
cnUitincs, ixistulnl ioncs jirn omnilius { I Tini. ii), etc. significal, quia pcr aquam coinqiiinala emunda! ct i

Surf^cns al) oriilionc iionduni salutat popuhun di- ahliii solcnt. Kxpialio autein pcccaloiiim reclc lit,

cendo JJomiinis vohiscum, sed a<l oialionem invilat si ailhihealur sal sapienlia', qiii coiruplihilia a ror-
quia novellus poi^ulus nondum salulalionc pontilicis ruptione servat. Unde in lege praecipilur : In omiii
dig^nus videtur. Majjis aulem pro eo (juod ab eo oran- sucrific o ilTcrcssnl; ncc iiiilcrcssiil Ih-dcris Doiniiii
dumesl, ut postea salutalione diyniis lialiealur. Dcitui dc sncrilicio cjus{Lcvit. iii. Ouod esl: ?Niliil
Inde est quod Dominus pra?dicatoril)us suis pi-ece- Deo temerc olleias. illa enim opera placentilli qiise
l)it neminem in via salularent, quod est ut ho-
ut sale sapientiae sunt condila. Cinis vero significat rc-
niinem adhuc hominem cordc, non spiritu, id cst liquias, id est memoiiam Dominica- passionis ;

adhiic transitoria et noii spiritualia appetentem (juam ctiam signillcai)at cinis vitulas aspersus ad
non deinulceant spe vana. expiafionem populi, sicut in Deuteronomio legiliir.
('ai>. I II . jy^' scriptura duplicis ulphnhcti n i p;i viincnlo Non est autem expiatio a peccatis sine tide Douii-
Ilis ilaque completis, incipit ponlitVx dc sinislro nic;c passionis. Vcl cinis, (lui dc( ar])onibus eflicilur
anyuio orientali indextruin occidcnlalem pavimenti exlinclis, moitihcalionem viliorum significat et
alphal)etum serihere, et de dextro orienlaii in oc- exstinctionem. Vinum spiritualem dulccdinem si-
cidenlalemsinistrum. Alpha!)etiunrudimentadoclri- gnincat, quia ah ul)ertate doinus Dei mentes sobriae
nue ecclesiaslicte signilicat. liide gia;ce scrihitur iiichrianliir, ad quam per prtedicta venilur, sicut
et laline, (piia ha^ du;i3 lingiue in doctrina Chri- pi-oiniltitiir in iigura, cuin vinum posl Civtera omni;i
stiana concordant, et uterque populus ad rudimenla infunditur. Potest etiani dici quod aqua et vinuiii

fidei vocalus esl. Quod auteni ah angulo in anguhim duas in C.lirisfo significanl naluias, (|uarum fides
caucellatis lineis scrihilur, duplici ngurte alludil. emundal a peccalis.
Quaium forma crux figura-
prior esl ut (quia tali Cap. VI. Dc crucilius nqufc iii allnri.
tur) doctime evangelicse qua simplices imhuendi In hac aqua tingit pontifex pollicem suum, et fa-
sunt, mors Christi principaliter inseratur, Unde citcrucein in altari quse attengit fofam ejus longitu-
Paulus Corinthiis adhuc rudibus dicit: A^onjudi- dinem et latitudinem; deinde facit crucem per qua-
cii vi nic iiliquid iiisi Jcsum Christum
scirc inlcr vos, tuor cornua allaris. Allaic enim Christi figuiani
el hunc crucilixum Secunda est, ut quia p pricfert quod per qualuor cornua distenditur, (juia
(I Cor. ii). ;

angulo transit ad
istro angul
scriptura alphabeti a sinistro Christus in membris suis per quatuor mundi cardi-
dextrum et ediverso, intelligamus per doctrinain nes dilafatur. Dilatnhcris, inquit, usqueadorientcm,
cvangelicametcrucem factamquodpopuhis dignior ct occidcntcm ct scplciilrionem ctmcridicm (Gcncs.
1'actus est indignior, et econtrario, Quod et in be- xxviii). Denc aulcni ciux de aqua lit, el in tofo ct
nedictione Jacob figuratum est, quando cancellatis in partibus, ut osfcndafur et universam Ecclesiam
inanibus dextram posuit super caput junioris lilii Christi cf singuh-s Ecclesias per lavacrum aqure
Joseph, sciliccf Kphiaim, ct sinisfiam super caput et iidempassionis a peccatorum sordihus essemun-

majoris, scilicet iManasse. dalas.

Cai'. IV. Quid ingrcssus hnsilicnm cpiscopus primo Cap. VII. Dc septennrin circuitione episcopi circa
dicnl vcl Dicinl. nllare.
Per ea qu;p haclcuus noi-tra explicavil ocafio ,
Inde circuif alfare scpfcin vicibiis etaspergit. Quo
ecclesia dedicanda ad hoc pfieparata esl, ut dedicari numeio signilicatur plenitudo Spiritus sancti,id cst
possit et debeat, id est consecrari. Ponlifex ergo ad spirilussnjiicnlia' ct intcllcctiis, spiritus cousilii ct
allare acccdcns, et qiiasi incipiens dicil : Dciis, iii Ihilitiidinis, siiiriliis scicnliee et pictatis et spiritus
ndjiitarium mciim inlciidc (I'snl. i.xix), elc., ahsque D limorisDoriiiiii Isni.xi). Huicenimspiritui sepfirDi-
..n„i..:.. „„:.„ ,,„.„..,„
T.T,,! :ii„ i„i :.i,...;.i ,.„,,i..., i\„.,,„ ..„ „..;.^:<
cedit quidqiiid conlia Deum se erigif. Sicuf cl in
t: .,.: ,.,,.i:i l_':„..< ;.,
alleliiiii. Est eniin versus ille lahoraiitiuiu in
: ., i
ha( mi . i

vita, el conlra liostes visibiles ct invisibilcs collu- circuitu sepliiuo niuri Jericho corruisse legunliir.
ctanlium, ct idco in siium ailjuloiiuin Dciiin invo- Aspergiliir iuilcm a(|ua liyssopo, quteest hcrhii hii-
cantiuin. y\lleluiii autem liius angelormn cst, ad ho- milis, purgans peclus cl duriliamsaxorum racidiims
inincs per Joannem in .^pocalypsi delata, ubi se pcnelrans. Signilicivt anlcin humilitiileni Chiisli,
perhibel vocem angeloriim iuidissc dicentium .jyyc- qui supeibia' nostiw tumores humiliando se u. que
y(;/<( (.l/>oc. xix). Esl autein vox hvliliic spiritualis. ad inortcm curavil cl duriliam cordium nostrorum
Unde in tempoic luclus, scilicct a Scpluagesima sua; humililalis inluilu cmollivit. Dchinc circuifu
usque ad Pascha, in Ec(desia non cantalur. l*ontifcx tofain ecclesiaiu intus fer, ef a([ua parictcs aspergit.
ergo, qui cum subdiforuiu imperitia adhuc certal, Qua> aspersio templi non inanufacli emundalionem
et adhuc in figura non fideiem Ecclesiain ad fidem signiiicat interiorem qua> quotidie fil per veram pco-
vocat, vel lapsos ad pocnilentiam, adjutorium qui- nitentiam. Sicut enim aspersioaqua' exterior signi-
dem Dei postulat, sed alleluia pro eis non decantat ficat baptismi ablutioncm, id est illam qua; in ha-
de quoruiu salute nondum plenc speraf. ptismo tit peecutoruiu emundationem, sic interior
^r APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 388

oain quii" iit j)er vei-am pa^nilentiam. Meo aulem A et sic unctione chrismalis insignitur per manus
1(M', quia per poMiitentiam (limittilui- qiiidcpiid piava ponlillcis. In (jua unctione datur Spiiitus sanctus ad
lociitione, (•ogilalione , vol opore oomillilur, sicut dijigendiim l)(Mimel proximum, sicMil in ea unctione
supra ilictiim est. ( laiiitiirautein psalmus : /'J.xsiirifnl qua' lit iii l)aptismo datiir idoiii Sj)irilus ad romis-
J)cns{Ps!il. i.wii), cmu Antipliona, ut virihus desti- sionem pccoatoiuiii. Ingiliir ergo ailaro et can-
luanlur liosles liuic emundiilioni resistentes. f.ani- latur Anlij^hoiia: In.xittc Dominus olco luililin' pnic
tur Antiphona (Jiii luibilut iii udjiitorio Allissinii
et : consortihus luis Ut in liac unotione
{1'sal. xi.iv).
{Ps;il.-x.c), innuens nuUum a IJeo protegi nisi eiim , iiitelligamus giatiBe plenitudinem quae pra^cessit in
qui, de suis viribus non prfesumens, Dei adjutorium capite, et misso Spiritu sancto die Pentecostes re-
imploraverit. liis peractis, pontifexad orationem se fulsit in apostoiis. De qua etiamp/(M3;7«(/i/i^, teste
confert, petens ut omnes qui camdein domum in- Joanno, omiics acccpimus (Joan. i). l'ndeconsecralo
traverint exauditos se esse gaudeant. altari cruces umlique ohiismantur in parietibus.
C\J'. Vlil. 1)0 rcsiduo inoltic scii iiiohv nd hasiiii (".\p. Xi. Quid sit quod allare velaminihus alhis co-

{illnris coiulcndo. opcritur?

Pompleta oralione, converlit se pontifex ad iiltare Peracta donique oonsocratione, ailare velaminibus
incipiens .\ntiplionain cum psaimo Iidruihu nd ul- : ^ albis coopoiitiir, (juibus ot saoramoutum novitalis
tiire Dei (Psal. xml. Kt quod reinanet de molla inteliigitur iii baptizatis, et pet«nuntiatur gioria fu-
qua conditae sunt sanctorum reiiquiiv, fundit ad ba- tuifie incorruptionis, quiE erit in dedicalione illa

sim altaris, qiiia quod ipse nequit, liumiiiler I)eo gloriosa quu' jam compieta in capite , in membris
committil et purgationem scilicet subditorum per
, oxspectatiir adimjileuda.
aquam inteliigunt, et honorilicationem sanctorum. Cap. XII. Ce sacramenlis ccclcsiasticis.
Hinc est quod in sacriticiis Veteris Testamenti de Quoniam de ecclesiaj consecratione, prout brevi-
sanguine hostiarum digito sacerdotis aspergebatur tafis i-atio posoebat, egimus, sub eadem compendii
contra Deum vel in cornibus altaris ponebatur
; regula de eis quse in Ecclesia geruntur, aliquid di-
juxta sacriticiorum diversitatem, et quod reliquum camus. Septem sunt principalia sacramenta quae in
erat, ad basim altaris fuudebatur, quia sacerdotum ecclesia ministranlur,quorum quinque generalia
est quidquid possunt ad utilit.atem gregis sibi com- sunt, (juia ab ois iieuter sexus, nulla setas, oonditio
niissi facere quod autem viros suas excedit, Do-
;
nulla excluditur, videlioet baptismus, oonfirmalio,
mino devotissime commendare. Quam formam sum- Eucharistia, pnenitentia, unctio infirmoruin. Duo par-
mus Pasto caiteris reliquit, curn passioni appro- Q ticuiaria sunt, eo (juod non tribuantur omnibus,
pinfjuans Patridixit; 1'ater, scrva cos qiios dedisti sed quibusdam hominum, ordines sciiicet et conju-
liiilii iJoan. xvii). Quam Magistri formam secutus gium. De his omnibus scribere necessarium duxi,
Paulus insupremo articulo vita? prsesentis, dicebat ut memoriter teneam quid in his acceperim, sive
discipulis suis : Et niiiic commcndo vos Doniino, et ministrem, si quando aliquod eorum manibus meis
Vcrho graliic cJusiAct. xx). Hoc autem innuit Anli- ministrari contingat. Alio(juin ad usus aliorum pa-
pliona. Dicit enim se introiturum ad ailare Dei, nes porto, nec gusto, divina tamen gratia sua non
videiicet ad iilud quod signilicatur per istud visi- deserente sacramenta. Notandum igitur cjuod pree-
bile, ad quod non penetrat ocuius carnis sed pura , dicta (juinque sacramenta generalia remedia sunt
et devota intentio mentis. Et hoc est quod sequi- contra peccata, et originalia, etactuaiia. Et est ba-
lur Ad Dcum qui Lclilicatjuvcntutcni mcani [I'saJ.
: ptismus inlrantiuin Ecclesiam confirmatio stan- :

xui). tiuin (juasi in j)ugna, jjuonitentia lapsorum sed re-

G.\p. IX. Dc cum linco pniino.
c.Ktcrsionc altaris surgentium, eucharistia manentium in Ecciesia,
Postea altare iinteo extergitur. Linum enim de unctio exeunlium ab hac vita. Qua? quidem remedia
te ira ortum cum magno iabore perducitur ad
, ante iegein fieljanl per sacrilicia sub lege, et per :

candorem. Ergo quasi iinteo altare non manufa- J) circumcissionem et j)er sacrificia. Sacramentuin
ctum extergimus, quando Christum per angustias duobus modis dicitur. Aliquando en;m sacramen-
passionis intrasse praedicamus in gloriam, et eos tum dioilur sacrse rei signum, velut in baptismo
qui de corpore ipsius sunt (juod esl Ecclesia, ad , exterior alilulio, (juteinteriorein significat emunda-
ejus imitationem invilamus. Deinde ollertur incen- tionem. Aliquando dicilur saci-ainentum quasi sa-
sum, quod signilicat orationes sanctorum, quia pro crum secrelum, velut sacramentum incarnationis
eis debenl orare prseiati, quos ad tolerantiam pas- et hujusmodi. Sacramenlum autem in tribus con-
sionum invitant. sistit, videiicet in factis, in dictis, in rebus. In re-
Cap. X.(Jtiid signilicolnr in unctionc altaris. bus, ut est aqua et oleum, in dictis, ut est invoca-
His expletis, pontifex crucem facit de chrismate tio Trinitatis ; in factis, ut est submersio in aquam
in medio altaris; deinde per quatuor ipsius cornua, et insufflatio.

sicut prius fecerat de aqua consecrata. Et est ordo Cap. XIII. Dc hjplismo.
congruus, ut posl emundationem per aquam et post Primum sacramentum est bajitismus. Est enim
alia qua? dicta sunt oleum adliibeatur, quia et san- quasi jainia oinnibus atria Ecclesia? introeuntibus.
Cla Ecclesia prius in aqua mundatur baptismatis, Est autem baptismus immersio hominis in aquam,
389 DE OFFICIIS blCCLESIASTICIS. - LIB. I. m
facla in nominc Tiinitalis. Oaptismu.s inteiprcta- A. mysteriuin liaptismi noii contemptus leligionis
tiir ahhilio. Ciica sacramcntum l)aptismi, li;ec in- sed aitioulus neoossilalis cxcludit. Qiiibus verbi.s
(luisifionc dij^Mia vidonlur : Qufc sit cjus forma, a solvit Augusliiiiis qiiod ab adversa pai lc objectuiii
({uo sit iiiinistrandum, ([uk ojus eflioacia, ol undo, csf : Nisiqtiis ronalns. Quod
sio intclligendum do-

ct (juando inccnpit. In haptismo ha'c forma scr- cenf ij^sa Aiigiisfini vcrba Qui ronasci oontempsc-
:

vanda os(, ul in nomiiic Patris et Filii ot Spiritus rit cx a({iia cl Spirifii, iion inliiildt in rognuin co-

sancli baptizetur. Sic eniin Magistcr summus do- loruni. Quod auteiii martyrium locuni baptisnii
cuitdiscipulosdicens: Ito, tlo^ielooiiiiiostfontoa, bnp- siippleat, nulli esl dubium. Qui baptizati fueiunt
tizanlcs eos in noiniiie Pntris, et FiHi, et Spiritns baptismo Joanis, rebapfizati leguntur. Non eniiu
snncti iMoll. xxvm). Lcf^i-itur tamen in Aotibus erant renati ox aqua et Spiritu sanoto. Haptizati
apostolorum apostolos baptizasse in nomine Christi. aufcm ctiam ab haM-eticis in forma a Christo tra-
{Acl. X). In quo, ut Ambrosius aif, Palcr intcllif^n- dila, scilicet cum invocationc Trinitatis, non rc-
tur a quo unolus cs<, et Filius qiii unctus est, et baptizantur. Si piicter formain illam, rebaptizan-
Spiritus sanctus quo unctus est. Administratio au- tur, imo vere baptizantur : quia prius baptizafi noii
teni baptismi sacerdotum est ex institutione. Ne- fuerant.
ccssifalc famcn instante, bapf izaic possiinlalii alla-
B C.M'. XIV. I)o vorljis rnsti<'o prolalis, ot qnare in
ris ministri ordine servato dignitalis, ut prjcsenfc aqna tantnin liat ijajitisnnis.

diacono subdiaconus baptizare non pra>sumat; sic Si sacerdos sive alius in baplizando corrupfe
iii coeteris. Absentibus altaris ministris, ot olori(Ms profcrat vcrba, iit in noinino patria et filia el spi-
omnibus, ct urgentc neoessilatc, laious bapfizaro riln sancla, non famen errorem aut hferosim in-
potest. Si ncc laicus pra^sto fuerit, mulier bapti- fcndens, scd ex ignoranfia, non cst rebapfizandus.
zet. Si ni^IIa alia reperiri potuerif, matcr ipsa Idoo non in vino vel oleo sed in aqua fantuin in-
baptizet. Nec ))ropter hicc a viro suo separabifur, slitufum esf baptismum celebrari, ut sacramentum
quia per necessitafemexcusalur. Virlutem autem et cum re saoianicnti oonvenienfiam haberet, ct per
eftioaciam dat baptismo, baptismus Christi, et et visibile sacramentum res invisibilis possit intel-
sanguis Chrisli. Ipse enim ad baptisinum Joan- ligi. Ablutio enim exterior emundationem signifi-

nis accedens, vim regenerativam contulit aquis, cat interiorem. Ababluendum autem nil accommo-
ut efficatiam remissionis haberenf, non tanien datius aqua potest inveniri.
ex seipsis, sed ex gratia opcrante per sangui- Cap. XV, Do rcsponsioiie patrinoruin propuero,
nem fusum pro peccatis. In cujus figura qiio- C persona pucii
In respondent patrini Gredo;
niam sacrificiorum sanguis fundebatur sub lege sacramentumfideiacoipio, quiahic, sicutdicil
id est

etiam ex ipso reinissionis efticaoiam habuisse cre- Augustinus, sacramenfuin fidei fides appellatur.
ditur Teinpus baptismi inoociiit quando dictum
: Quod persona pueri dicunt Abrennntio
aiitein in :

est : Ite, rloccteoninesgentes, haplizantos eosin no- Satana', etc, spondent puerum, siad annos discre-
niine Patris, et Filii et Spiritus sancli. Qiii tamen tionis venerit, sic el sic factorum. Per quaj verba
priusquam privdicationem apostolorum audire pos- puer obligatur in posfeium, ut nisi sic fccerit, pro-
sent sinebaptismo deoesscrunt, non idco jiericrunt, missionis violata) rcus habeatur. NuIIus baptizaii
post(|uam aiitem //; oiniioni lorraiii soinis piicdioa- potest ia iifcro luatris, non enim renasci potest
tionis edrnin exivit (Psal. xviii), non salvatur non nondum natus. Qiiod aiilem Jeremias et Joaiincs
solum qui baptizalus non Augustinus,
fuerit, ut ait in utero sanctifioati sunt, in miraculis est haben-
sed qiii nec esse potuciit. I)e illis tamen qui ad duin divina» potestalis. Dequa tamen sanctificalio-
baplismum propcrant ct inleiim dcoedunt qua*rilur ne diversi divcrsa Nain quia sanctilicatio
scntiiint.
utrum salventur. Quod inde vidclur quia in con- cum pcocato originali non est, dicunt quidam eos
tritione cordis et proposito confessionis dimitun- sai^ictilioatos in utero, idest apeccatooriginali mun-
tur peccatii, juxfa illud : Dixi: Coii/itobor adversns D dafos. Milii sine potioris sentenlia! prejudicio, vi-
me injnslitiuin inoain Doinino (Psal. xxxi), etc. delur quod proplcr futurte sanctitatis signa, in ulcro
Verbi gratia : Aliquis oontritus est corde, et con- sanctilicati diciinlur, quia nec tunc charitatem ha-
fcssus iniquilatem siiam coram sacerdole, habet liuisse orcilendi sunl, penesquamtotiusest suinma
etiain dileotionem Dci ct proximi, ut Corncliiis: our sanolifioationi.'^, nec charitatis sive allerius grallBe
igitur non intraret ad niiptias ouin vocalus sit ct sacrainenliim.
habeat vestem nuptialem? Ali([uibus tamen visiiin C.\i'. XVI. (Jnid m baptismo diniittatur.

est talem non posse salvaii, ([uoninin scriptumest: Fer baptismum rcatus dimillitur, PjMia aulem
A7.s/ qnis rciialiis Cncril ox aqna ol Spiritn sniicto, pro peccato infliota non tollilur illa scilicet poena :

noii iulrabit in roijnuin Doi [Joaii. iii). llanc au- temporalis quain quotidie in frigore et ««stu et fa-
tem liteindirimit Augustinus, dicens Quanluinva- : me et siti hujusmodi sentimus, quaj in nobis nia-
leat sine visibili etiam sacramento baptismi, quod nel, ut vita Kternaardenlius quierafura iiobis. llla
ait Apostolus: Corde creditnr ad injustitiam, oreau- quw prtecedunt baptismum, ut exorcismus, id ost
tcm confessioTit ad salutem (Honi. \), in illo latrone adjuralio, el catechismus, id est instructio mi-
^ccluratumest.Sed luiic iinpletur invisibiliter cum nuunt diaboli poteslatein, non conferunt peccato*
391 APPEXDIX AD IIUGONIS DPKIlA DOGMATICA. 392

nim reinissionem. (}ua'il;im (Miiiiu ihi smil iui lio- ''\i'. \l\ Dr Irina iniiiioi'sione cl nnclionc cliris-
norem siicrumonli. malis.
(\\\\ Wll. Dc (lic scnilinii. His pera(;lis, henedicunlur fonles, et traditur
Notandum etiam quoil Ijaplizandi in sabbalo novte vitiB iter aggredientihus tiilei Symbolum
pascliali, ciuiirta feria (juaitie l)eb(lomO(li(! ('.lui- quod a duodccim aposlolis ordimduin est et fofi-
sliauiu mililiiu, id esl quadrage.simie, deferunlur ad dem senlentiis comprehensuin. Posfea inlerrogatur
ecclesiam ut exorcizenlur et catechizenfur. Ideo si abrenuntiet SiUaniJL', etc. Et post trinam respon-
autem ([uarta feria quarta; hebdomadip hic officio sionein immersione trina bapfizatur, ((uia il)i Trini-
(lepulata esf, ut qui baplizandi sunt, ipso numero mundiitur a peccatis. Dehinc
tafis virtute et gratia

intelligant se non ad olium, sed ad (Mirisliiinam sacro chrismate ungitur in vcrticc, uf infelligat sc
vocai-i militiam ; ac si (juarta ictate, scilicet ju- juomoveri in regem et sacerdotem, non minislerio
vcntute quie pugniB estapta, ad militiam eliganlur. ([uidem sed dignilale sanctitatis, secundum illud :

Et quia priedicta quarta feria de iide inquiruulur Vos elis genus electum, regale sacerdotimn, gens
et instruuntur, idco dies illa dies serutinii, et, ofli- sancta, popuhis acf/uisitionis.(/ I'et. ii). Et ut a

cium illud scrutinium, appellatui'. Vociinlur autem Christi consortio vocetur Christianus, et aiterni
pruedicla die perleclionem (jutu praecedii epistolam,
B regis sit cohaeres, huic sacramento post aquam
quae et ipsa de aquis baptismi est, sicut et ordi- bapfisini Spirifus sanctus infunditur, ut sit lenafus
nandi propter similem causam quiuta feria Qu;i- ex aijuaef Spirifu sancto, imo infusus ostenditur.

tuor Temporum Kpislolam vocanlur per le-

ante Si quidcm Spiritus sanclus in ipsa frina immer-
ctionem quse peitinet ad Spiritum sanclum, per sione remissionem conferl peccatorum. Sed non si-
quam scilicet consecranti sunt. Unde et ea die ve- mul cum immersione pofeial exhiberi ejus sacra-
niunt de iis quie ad oflicium sunm perfinent lequi- mentuin.
rendi et examinandi. (i\p. X\. De vesle alhu ct coinnnuiicatione parvu-
Cap. XVIII. De antecedenlibus anU- ijuptismum. luruin.
Sunt ut alia qufedam circa baptizaudos conside- Exinde datur bastizato vestis candida, quaj inno-
randa. Signanfur enim primum in fronte, in pecto- cenliam significaf ;ef stolamjucunditafis perpeluie,
re, inter humeros, in auribus, in ore, crucis si- si iimocentiam servaveiit, ei pionunfiat. Ad ulti-

gnaculo, cujus virtute et omnia sacramenta com- mum diitur cereus accensus in manu ejus, quatenus
plentur , ef omnia diaboli figmenta frustanfur. illud Evangeliiimplere i\oceal\ir Luceatluxvesira :

Sic cum occiderenlur primogeniti /Egypti, popu- corani Iiominihus, ul videanl opera vestra hona et
lus Hebra^orum, signafis postibus domorum san- glorilicent, non vos, sed Patrem vestrum rjui in

guine agni paschalis in lypo Dominicte passionis, ccclisest (Matth.x j.OmmWms his novus homo inute-
salvatus est. Sic etiam apud Ezechielem ab im- 10 matris EcclesifB inchoatur, piovehitur, consum-
minenti clade Jerusalem liberandi prfenuntiantur matur, et universitati Ecclesiic aggregatur, hoc est
(jui litteram Thau (^quse iiguram crucis exprimiti coi-jjoris Christi membrum eflicifur: Unde si ejus
in frontibus liaberent insigiiitam. Posfea datur sal valeludinis est, sacramenfa unifalis, id est corpus
benedictus in os baptizandi, ut sale sapientise sit et sanguinemChristi,acciperedebet. Pueris recens
conditus. Exsuftlatur non quidem creatura Dei in natis idemsacramentuminspecie sanguinis est mi-
ipso, sed diabolus incujus regnopropterpeccatum nistranduin digifo sacerdotis, quia tales naturalifer
natus est, exsufilalur ab ipso, id est, per Spirifum sugere possunt. Augustinus ad Bonifacium contra
sanctum cujus signum est flatus exterior, amove- hferesim Pelagianorum: In Ecclesia Salvatoris per
tur, dum
per ea quas ibi dolet agi, potesfas ejus alios parvuli credunt sicut ex aliisquiB in baptismo

minoratur, nonduin omnino toUifui'. Xondum enim dimittunfur peccata traxerunt. Nec illud cogitetis
per baptismuin renalus est, sed tanfum per crucis eos vifaiu liabere posse qui suuf expeites corporis
signum ef caetera quse circa eum acta sunt in utc- T\ et sanguinis Christi, dicenfe ipso Domino : A'isi

ro matris Ecclesiae cencepfus et nutritus, ut tan- manducaveritiscarnem Filii hominis, et biberitis

demperaquam salufis Ghrisfo renascatur. Deinde cjussanguincmftJoan. vi),elc., ergo sisine periculo
tangunf ur aures et nares cum saliva ;
quix;, quoniain fieri polest, juxtitprimariamEccIesise institutionem

a capite descendit, supernam signa sapienliam. sacramentum eucharistise in specie sanguinis est

Cujus tactu ef aures cordis aperiuntur ad inlelli- fiiidendum pueris. Unde ignorantia presbyterorum,

gendum verbum Dei, ef nares cordis uf sentianf Ira- ailhuc formam retinens, sed nou rem, dat eis loco

grantiam unguentorumChi-isfi^ef dicatcoi, eam sen- sanguinis vinum, quod penitus supervacuum arbi-
tiens :odove unguentorum tuorum cun-imus[Cant.
//; traier si sinescandalo simpliciumdimittiposset. Si

i). Hanc formam Christus Ecclesiae tradidit,

quan- autem in reservando sanguinem Christi,vel in mi-
do, muti et surdi os et aures tangens, dixil :
nisfrando, pueri immineatpericulum, potius super-

Ephpheta : quod est adapcrire (Marc. \\\). sedendum videtur. Nec terreant vos prsemissa Au-
gustini verba. Ipse enim alibi, quasi ea deferminans,
dicit : Nulli estaliquatenus ambigendum,tunc unum-
quemque fidelium corporis sanguinisque Domini
393 L)K OFFICHS I^CCLESIASTICIS. - LIB. I. 394

parlicipeni liori, quando in baptisuio niCMibruni A. C.KV. Wl\ . Qinirc /xjujitciilia solciunis jwii
corporisGhrisliefficilur, necalienariab illius panis itorctnr.
consortio, eliamsi antequam illuni pancm comedat Solcmnis pamitentia, qutB scilicet in publico ex-
ot caiicom l)il)iit, do hocsfcculo iu uuilatc corporis Ira occlosiam agilur, non ileratur, licct itoronlur

Chrisli couslilulus abscodal. crimina propter quu) suscipitui', imo iteranti cri-
C.vp. XXI. Qiiod parvuli iii ,-n(a(a couijrna pa(j'i- mina, aliud consilium datur. Quod ideo in Ecclesia
nornm promissiono loncndir. videtur constitutum, ut iteratio peccatorum post
'"^um vero ad inlolli,^ibilos annos pcrvenerit, mo- pocnitentiam ainplius timeatur ;
quod adeo detesfa-
nendus ost a prosbyteris et ab iis por quorum vo- bilis est, quod auctorem suum etiam pocnitentia
com Satanicabrenuntiavit et iidei Symbolum accepit, convenienfe reddit indignum. Inconsulto episcopo
quatenus quodpcr alioium ora promisit jam studeat non debet presbyter excommunicatos vel publice
cordo credere, ct ore proprio confitori, et opero pocnitentes reconciliare, nisi ultima cogat necessi-
iuiitari. l'nde Augustinus in sermono liabito Domi- tas.

ni(ui prima post Pascha : Vos anle omnia tani viros Gap. XXV. Qaliter saccrdos pecaata dimiltit.
quam fominas moneo qui filiolos in baptismo sus- Solus Deus peccata dimittit. Habent tamenaucto-

cepistis, ut cognoscatis vos fidcjussores extitisse

B ritates quod saccrdotcs peccata dimittunf, et quod
apud Deum pro illis. Ideo semper illos moncte ul Deus per eos ea Sedsacerdotcs peccatadi-
dimittit.

castilatem custodiant, juslitiam diligant, charitatem
toneant, hoc omnibus faciantquodsibi fierivolunt.
Ante omnia Symbolum et Dominicam orationem et
vos ipsi lenote, etillis quos excepistis ostendilo, ot
paterno aflectu eos in Domino
Gap. XXII. Do aonfirmatioiie
(jum in baplismo plona sit facta peccalorum ro-
missio, quid conferl couiirmatio? In baptismo da-
tur Spiritus ad remissioneni, hic vero ad robur.
mitterc dicuntur, quia sacramenta ministrant, in
quibus et per quae peccata auctoritate divina dimit-
tLintur. Vel idco sacerdolos peccata dimittere di-
cuntur, quia eum qui pro peccatis suis excommu-
diligtte. nicationis vinculo ligatus fuerat absolvunt. In quo
suo modo peccata dimiltunt, quaeumpropter prse-
cedentia pcccata non amplius debore vilari oslen-
dunf. lietineut auteni peccata iterum et ifcrum ut
magis evitentur, excommunicando Domino utrum- :

Ver hanc enim contra hostes invisibiles armamur. que approbante sicut dictum est apostolis Quorum :

Sine hoc sacramento potest homo salvari, si non dimisoritispecata,dimittentur eis, et quorujn reti'
ex comtemptu dimiserit. Est autem adeo necessa- nueritis, rctojjtasuntiJoajj. xxj. Nonergo de omni-
rium et efficax ut episcopali dignitati ministratio
" bus peccatis intelligendum videfur seeumdum hunc
ejus reservafa sif, et ut ab alio Iraditum, habeatur
P modumremissionisvel retentionis,quod sacerdotes
irritum. ea dimittant vel relineant, sed de eis tantum prop-
De cucharistia sequenfibus dicemus ubi de
in ter quai lata est sententia excommunicationis. Se-
missa tractafus habebifur. cundum priorem modum de omnibus potest intel-
G.\p. XXIII. Dc pocnitontia ligi.

Pcenitentia est commissa tlere, et flenda noUe Gap. XXVI. De injuste excommunicato utriim
coinniiftere. Et : Est, ut dicit Hieronymus, .S6'e///jt/;j ligatus sil,

tahula post iiaiifragiuni, ({uia si quis de nmndiliain De excommunicato quasritur ufrum, apud
injusfe
baptismo recepta periclitatur, per poenifoiitiam re- Deuin ligafus sit. Si enim non est, quid est quod
surgcre potest et evaderc. Ut autem poenitentia sit intypo Ecclesia3 dictumest Petro Quodcunque licja-:

utilis, tria sunt necessaria cordis compunctio,oris

: vcris siiper terranj,crit liijatnmetincoiUs?{Mattlj.
confessio et satisfactio. Incontrifione famen cordis xvij. Sed solufionem mendicansdices Quod-
forte :

ante oris confossionem peccata dimiffi credendum cunqiie Jigaveris juslesuper lcrrum, eritJigatuniet
est, propterillud : Di.xi : Confitohor advcrsuni mo Atquomododicelurinjusfededissesenten-
in cuolis.
iiijustidanj moam Domino, c( tii romisisti inipiota-
j) tiam, qui rei veritatem scire non prtovalens secun-
tein pcccati inci {I'saL xxxi). Quid igitur prodest dum audifa recte judicavit? Ifcm beatus Gregorius
sequens oris confessio ? Multum. In cordis enim ait : Senfenfia pastoris sive jusfa sive injusta fi-
contritione diiniltitur reatus et oeternajdammafionis menda est. Ad quid ergo timendaest si non tenet?
debitum pro criminalibus, sed non debituin pocnaj Econtrario videtur (juod sententia injusle lata in
teinporalis. Dcuscnimmisericors et justus sic pec- irritum cedaf. Dicit eniin decrelum, causa II : Si
cata dimitfit, ut ea tamen non relinquat inpuiiila lata fueiit in te seutentia,depono crrorcm et eva-
'poenam antem lemporalem recipit pro seterna. lila cuafa est sententia. Errorem dicit culpam proptcr
autem ad sacerdotis arbitriumhabenda docetur, ubi quam datur sententia. Si ergodeposito peccato pro-
mundata a lepra dictum est Vade, et oslondc to :
pfer quod dafa est senfentia, ipsa evacuafur, multo
isaccrdotibns {Matth. viii,) etc. Quod si post con- magis vacua est ab inifio, qutc non propler pecca-
itritionem contemnalur, aut peccata jam diinissa tum ejus qui in causain ductus fuerat, sed ex odio
[redeunt (secundumquosdam)aut poccato ingratitu-
sacerdotis estpronuntiata, vel sine ordine canonico
linis paris dimissis omnibus, reus tenefurqui
gra- vel ex causa iujusfa.Hoectiia namque in sententia
(tiee Dei ingrafus invenitur.
excommunicationis pensandasunt animus judicis, :

Patrol. CLXXVII
13
395 APPENDIX AD IIUGONIS OPEUA DOGMATICA. m
orclo et causa. {Juoi-uin si unum perveifatur, dicilur A Deus quod potestate sua discrete utcndo fecit mini-
injusta, modn ox aiiiino, modo ox ordino, modo ox stcicjus. El sicut in terra ligatus est, idest,ab Ec-
causa. Caun autoin priodicfa fiia ad sentcnfiiu ju- clesia inililiinte separatus, ifa etiaina curia cudesti,
stifiam cxigantur, videlicof nl iiniino correctionis ut sicut nullus hominum cum eo habet colloquium,
detur non ordinc canonico, et pro causa ta-
odii, et ita nullus angelorum ci credatur praestare auxilium.
lein promercnte sentcnfiam, causa pra> omnilKis jn- De eo qui ordiiu! judiciario ligatus cst pro causa
dicium obtinerc videturuf si causanon pra^cesserif, famcn injusta, dicimus qiiod non est ligatusapud
excommunicatio vci-i non sit, nec apud Deum, fe- Deum, nisi contumax inveniatur, salva tamen Evan-
neatur ligatus, qui sine culpa sua fuerit excomnui- gelii veritatedicenlis Quodcunquc liguvcris suj)cr
:

nicatus. Quomodo cnim sinc ciiipa potestquis liga-
tus esse apud Doum, quimerifacausarum sincral-
lacia solus examinaf?Nam et apud homines inju-
stum habetur, ut quis sinemerito puniafur. Uenique
excommunicafionis ct al)Solutionis idem ost (quJin-
tuin ad hocj judicium. l)e iihsolulione autein sic lo-
quitur beatus Gregorius : Tunc vera
prsesidentis, cuiniiitei^ni arhitriumsequitur judicis.
lcrrani, crit Jigatum ct inctelis. (>oelorum enim no-
inine priesens Ecclesia designatur. In qua excom-
inunicatus habetur et evitatur ut excommunicatus,
et si apud homincs tcneat senlentia, apud Deum
non teriet, et idco irrilari merefur. Hi post appella-
rj tioncm ad inajorem audientiain fuerit excommuni-
est absolutio catum, non tenet sententia, sed ipso jure hahefvu-
irrita.

Quod bene quafriduani Lazari illa resurrectio de- Cap. XXVII. I)c unctione infinnorum
signat, qua mortuuin Dominus vocavit ct vivifica- Unctio infirinorum ab apostolis est institufa.
vit, dicens : Lmnro, vciii /'oi'as (Joan. xi), et post- Unde Jacohus Inlirmatur quis in vol)is inducat
; .^

modum is qui vivens fuerat egi'essus, a discipulis prcsljytcros EccJcsiic el ungant cum oJeosacro, et
est solutus. Exqua considerationc nohis intuendum aJJcvialjitDominusinlirnium; ct siinpeccatis fucrit,
estquodillosnosdebeinus per pastoraleinaucfoiifii- dimittcntur ci {Jac. v). Hic sacramentum est unctio,
temsolvere,quosauctoremnostrumintelligimusper res sacramentipeccatorumremissio.Hocsacramen-
suscitantem gratiam vivilicare.Ex hisverbis vide- tum contemnere, damnabile est. Sine contemptu
turnecexcommunicationein nec absolutionem ve- absque oo decedere, damnabile non est. Hocsacra-
ramcsse, qute non scquitur suinmipasluiissenten- inentum saepius iterari potest, sicut et quod majus
tiam, quie merita causarum exanimat nec aliquem im- est eucharistise sacramentuin. Augutinus tamen
merifum damnat. Augustinus in psalmuin xxviii :
dicit sacramentum non esse iterandum. Sed hoc de
ProDvalehit in fe falsum teslimonium, sed ai)ud ho- Q sacramentis baptismi et confirmationis, de quibus
mines. Nunquid apuil Ucuiii valet, ubi causa tua func sermo erat, intelligendum est vel forte non
;

dicenda est ? Quando Deus erit judex, alius testis dicitur iteratio sacramenti, pro parte iteretur.
etsi

quam conscienlia tiia non eiit. liiter jusfum judi- Licet enim iteratio fiat quantum ad personam quse
cem et conscientiam tuam, noli tirnerenisi causam iterum suscipit sacramentum, tamennonest itera-
tuam. Ut hanc quasi contrariaruni litein rationuin tio quantum ud hostiam vel oleuin.

dissolvere possis, vide quando dictum est Petro in Gap. XXVIII. JJe conjugio.
Ecclesise :Quodcunqiio litjuvcris supcr loj-riun, Expeditis his quee de quinque sacramentis gene-
crit ligalum et in ca^Jis (Mntth.xyi). Inveiiics hoc ralibus nullatenus oportet ignorare, ad duo parli-
dictum esse in datione clavium regni cselorum. Ac cularia accedamus. In quibus licet sacramentuin
si diceret Dominus Ilis clavihus utere, et quidquid
: ordinationis dignius sit, de conjugio tamen prius
secundumeas ligaveris velsolveris, ligatum eritvel nos volumus expedire. In conjugioquoddam Trini-
solutum ciit apud mc. Quod est Ratum crit apud : tafis vestigiuin invenitur. Est eniin vir principium,
me quidquid secuudumhas quas tibi doclaves fece- unde inulier. De quibus proccdit tcrtium, id est
ris. Hse claves, potesfas et discretio intelliguntur. proles. Institutio conjugii inpaiadiso facta est ante
Discretio aulem dafur ut clavis, quando usus ejus peccatum propter humani generis propagationem,
Y)
concedilur, sicut pennas avi darc dicitur qui solvit dicente Doinino: CrcscitcctmuJtipJicamini (Gcn.\).
ligatas. Discrelio aulein quaidam estin re, qutedam Eademconjugii causa manetet inNovoTeslamento.
in operatione. Discretio est in re, qua sine fallacia Sed est et altera, scilicet fornicationis evitatio, di-
verum a falso discernitur. Discretio in operatione, cente Paulo Propter fumicationem unusquisque Jia-
:

qua ordine judiciarioi)roceditur in causa, cl secun- heat iixorcmil Cor. \n). Ubi subintelligendum est,
dum audita rccte judicalur. Quod et sine fallaciaet qui legitime uxorem hahere potest. Non enim sub
cum fallacia fiericontingit. Uiscretio autcin quoe hic hac universitate includendi suntqui sacros ordines
clavis dicitur,utrumque complectitur. Siquis ergo susceperunt, vel continentise aliter votum fecerunl.
potesfatem oxcommunicandi habens, ea discrete Et sciendum quod cuin in Veteri Testamento unus-
ufalur, ut ordinc judiciario procedat, et diligentiam quisque pri^eciperetur dc tribu sua ducere uxorem,
quam potesl adhibeaf, verum etiainafalso sinefal- ut unicuique tribui sua portio terrte promissionis
laciae nubilo discernat, ipseex potestate sihi tradita absque confusione servaretur, in Novo tamen Te-
ligaf, etqui sic ab eo ligatus est apud homines, stamento institutum est ut quilibet de aliena tribu
etiam apud Deuin ligatus est, id est rafuin habet ducat uxorein, propter amplificationem charitatis.
307 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS 398

u(, iiinoi' (jui non per eoj,'nalionein nasceielui-

ei-at A priorcin redirc cogctur, sicutqui frigiditatemnatu-
pei' aniiiilatein. Undequiex eisdeni majoriljuspro- ralem causa divorlii allegavit. Ille enim si facto
in
cesserunt postseptimurngiadum, possunt conjugio divortio ad alia vota transierit, reddetur t;opulse
copulari, quia ex tunc delicit ainor cof^^nalionis, et priori. Quare? quia per opus sequens judicatur
notitia personorum oessente et propinquitalis fama. eum in causa divortii mentitum fuisse, dicendo se
Isidorus tamen sex tantum gradus ponit, quia gra- natuialiter frigidum esse ; et Ecclesiam, quantum
dum primum, scilicet duos fratres, non gradum ad veiilatis cognitionem, fuisse deceptam. Non
appellat, sec truncum. enim in eo eiat impossibililas reddenti debitum
Cap. XXIX. l)e Jjoiiis conjugii. ex frigiditate proveniens. l't enim aiunt physici,
Tria sunt bona conjugii : Fides, sacramentum, calor naturalis semel amissus nunquam redit. In
proles. In fide hic intelligitur fides tori ; in prole, eo autem divortio quod propter maleficium impe-
grata prolis susceptio, ct religiosa educatio ; in sa- tratum esf, per opus sequens conjugii falsitas de-
cramento, ut qui maritali copuia juncti sunt, ad prehendi non potest. Potest enim fieri per malefi-
spiritualem (jhristicopulam aspirent, et qui per cium ut alicui auferatur possibilitas cognoscendi
carnalem copulam suntuna caro, adhserendo Ghri- istam manentein eo possibilitatecognoscendi aliam.
sto per charitatem sint unusspiritus. Est enini ma- g Ideoque Ecclesia quod de priori conjugio rationa-
ritalis copula, conjunctionis Ghristi et Ecclesiae sa- factum est, non rescendit. Dicunt tamen qui-
biliter
cramentum, sive cujuslihet tidelis et devotae animoe dam in divortio naturalis frigiditatis et in divortio

cum Christo. . maleficii eamdem regulam esse tenendam, videlicet

Cap. XXX.
Quid faciut inalrimoniuin. ut qui postea vivente compari ad alia vota transie-
(jonjugium autem facit consensus legitimarum rit, ad priorem cognatur redire copulam, decretum-

personarum de maritah copula per verba prsesentis que prifidicti Remorum archiepiscopi Hincmaii non
temporis expressus. Undepost hujusmodi consen- recipiunt. In utraque tamen causa, tam frigiditatis
sum neutri diverlere lieet,sive ad alterius conju- quam maleficii, non passiin admittendum est divor-
gium transcundo, sive claustrumintrando, sive vo- tium, sed ordine eanonico faciendum ut in causa
tumcontinentise faciendo, nisi ex consensu alterius frigiditatis naturalis tam vir quam nmlier septima
simililer continentiae voto sese astringentis. Ad alias propinquorum manu juret quod senon cognoverunt
vero transire nuptias omnino iliicitum est. Quod carnaliter nec cognoscere potuerunt. Si autem ma-
aliqui sancli, cum jam ad earnalem copulam acce- leficium in causa divortii fuerit allegatum, prius
dendum sponsas suas et torum nuptialem fu-
esset, p admonendi sunt ut orationibus el eleemosynis insi-
gisset leguntur, hoc post desponsationem, in qua est, ,stant, et benefaciendo gracia Deiprffieunte maleficii
pactio de futuro, factum esse intelligendum est, vires evacuent. Quod si sic liberari non potuerint,
non post praedictum consensum, qui forte tunc de septima manu propinquorum fidem facere debent,
consuetudine non fiebat, aut non prsecesserat. Le- quod malelicio impediente nec se cognoverunt esr-
gitimai autem personae sunt ad contrahendum, nali copula nec cognoscere potuerunt, et sic pote-
quarum neutrum anpedit ordo, aut votum aut runtseparari .In hujusmodi autem divortiis non est
conditio, aut impossil)ilitas reddendi debitum, aut faciendum juramentum quod fit in divortio consan-
cognatio, aul aflinitas, aut spirilualis proximitas. guinitatis, quod scilicetcarnalicopula non sintsese
Ordo impedit conjugium faciendum et diriinit con- deinceps cognituri. Potest enim aliquis ab aliqua
Irectum, quia votum continentise sacris ordinibus causa maleticii separari, et reddita sibi coeundi
est ad nexum, ul licetverbis non liat, nihilominus cuin ea possibilitate, cessante inaleficio eidem
tamen in ipsa susceptione factum intelligatur. Sub- reddi. Usque ad quem propagationis gradum co-
diaconatus etiam inter sacros ordines computatur, gnatio conjugium impedial ne possit lieri, vel fa-
quod non fiebat anticjuitus. Votum quoque verbis cluin diiimat. Et quare ? Superius dictum est.
expressum iiiipedit conjugium vel diriinii, non ta- D Cac. XXXI. Qu;c iniiicdiiuit conjuf/iuni.
inen quantum ad judicium Ecclesite, nisi fueritpu- Afiinitas ctiain matrimoniuincontrahenduminipe-
blicum, quia Ecclesia de occultis non judicat. Con- dit, et dirimit contraclum.Sunt autem affinitatis
ditio quidem impedit quia si liber duxeritancillam, tria genera. Primum genus per primas contrahitur
et se hoc igaorasse probaverit, separabitur. Si vero nuptias, id est per nuplias quas nulke intereosdem
non separabitur. Impossibilitas
scienter hoc fecerit, affinitatcm procreantes praecedunt. Quod autem de
reddendi debitum, modo ex frigiditate naturali, nuptiis, honestioris graliaexempli dico, de qualibet
modo ex maleficio contingit. In frigidilate naturali carnali copula est inlelligendum. Et hsec primi ge-
potest ordine canonico dissolvi malrimonium. Sed neris aflinitasparibuspassibus cum cognatione pro-
frigidos ad alias nuptias non transibit. Si frigidita- cedit, et adeumdem modum usque ad septimum
tem allegaverit in divortio, et ad alterius toruin protenditur graduni. In hoc autem (liffeiunt quod
transierit, reddetur copulte priori. Si autem male- cognatio totum percurrit affinitas autempersonam
;

ficium allegaverit ct facto divortio ad alia vota per quam non excedit. Verbi gracia Tu
ipsa est :

transierit, juxta decretum Hincmari Remorum ar- vinculo cousanguinitatis impediente non potes
chiepiscopi remanebit in secunda copula, nec ad ducere in congugem sororem tuam, nec filius tuus
399 APPEXDIX AD HUGONIS OPEKA DOGMATICA. 400

liliamejus, iicc nepos luus neptamejus,et sicus(jue . ante priecidimus, et ab eis sensum inslrumenla
ad seplinnini graduin. In aflinilalo non sic. Tu enim libcramus, ul hoc signo cuiarum iMecobras frc-
omnil)Us uxoris lu;e consan^Miinois cs aflinis, scd quenter ledeunles et cognilationes suporvacuas a
lilius luus, sive nepos, sivoeliam fraler, nulli oorum cordibus noslris resecare discamus. Suiiimilalcin
proplcr lioc erit aflinis. Sicul autem loia cognatio capitis in modum corona» radimus, ul mentem (jua»

uxoris huu lil)i esl affinis, sic lola cognalio lua noslrum suporius osl, ad siiperna contomi^landa ol
uxori lute affinis eril, sed non ejus cognalione, desideranda liberamhabere docoamur. Quid sicaf-
quia, ul dicluin esl, alTinitas personam non exce- fecti sunl el moribus esse student quales se debere

dil. Secundum genus affinilalis osl ({uod per secun- esse exlerius ostendunt, ad clericalis mililia^ ofli-

das conlrahilur nui)lias, ejus scilicet qui ,jam ])riini cia promovendi sunt. Quae septem sunt sicut dic-
generis aflinilale lonebatur aflinis. Kl hivc aflinilas tiim est. Quorum priinum est ostiariorum. Scion-
usque ad quarluin prolendilur graduni. Tortium dum autem quod luec omnia de legali ritu sumi»ta
genus aflinitatis contrahitur per carnalem copulam sunf, et ad Ecclesiam cum quadam imitatione
ejus qui jam in secundo genere erat affinis. Et lioc translata.
usquc ail secundum solummodo gradum procedil. Cap. XXXIII. IJe ostiariis.
Ilajc Iria Iribus Vxoris tuaj
declaremus exemplis : D Qui enim in synagoga janitores vel oeditui dice-
filius de alio marito tibi est affinis affinitate primi banlur, in Ecclesia osliarii nuncupantur. Illorum
generis uxor illius affinitate secundi generis se-
; ;
ofiicium erat in lege quod templuin aperiebant et
cundus marilus uxoris filii tuse uxoris libi lenetur claudebanl, mundos recipiebanl, et immuudos ex-
affinitale lertii generis. Hac aulem si quis plenius cludebant. In P^cclesia autem ostiarii hoc habent
nosse desiderat, in libro Decretorum Gratiani, causa ofiicium, ut catechumenos baptizandos in eccle-
35, q. 3 et 4 requiral. Proximitas spirilualis qute siam inlroducanl, et poenitentes per episcopum re-
compalernilas dicilur, simililer matrimonium et conciliatos in ecclesiam recipiant.
impeditel dirimit. Estaulemcompaternilas qutedam Cap. XXXIV. IJe lectoriJjus.
directa, sive principalis, qusedam emergens sive Qui in lemplo dicebantur cantores, in Ecclesia
accessoria. Direcla, inler eos quorum aller alterius lectores dicuntur. Eorum officium erat hymnos et

filium aut filiamde sacro fontesuscepit. Aecessoi'ia, -cantica ante arcam Domini resonare. In ecciesia
per carnalem contrahitur copulam cum allera talium auloin id offlcii habenl, ut divinas Scripturas reci-
personarum. \'orbi gratia : Uxor tua siiscepit sine tonl, et ad laudem Dei Gradualia, Alieluia, et hu-
te de sacrofonlcfilium alterius niulieris. Ecceuxor jusmodi cantent.
tua directa commaler est illius cujus filium levavil. Q Cap. XXXV. De exorcistis.
Tu vero quia una caro es cum uxore tua, mediante Exorcistse dicunturquasi adjuratores. Hipercar-
ea factus es ejusdemmulieris compater, et ideo in- mina quaedam, quse Salomon composuisse dicilur,
directa sive emergenti sive accessoriacompaterni- dsemonesadjurabant, et de obsessis corporibus eji-
tate compater ejus nec mortua uxore tua pote-
es, cieijant. Exorcistse autem nostri catechizandos
ris eam uxorem habere. Sicut autem spirilualis exorcizant officio, et da*mones ejiciut, vel eis
pi'oximitas contraliitur, filium cujuslibet de bapli- infantium corpora interdicunt.
smale suscipiendo,sic eliam efficitur,ante episco- Cap. XXXVI. De acoIytJiis
pum ad conlirmandum tcnendo, et post consigna- Acolythi (juasi cerofei^arii dicuntur. Eorum offi-

tionem chrismalis Jigando. cium est in ecclesia, sicut et in templo, luminaria

Cap. XXXII. IJe ordinihus. accendere et exstinguere, Ihuribulum cum igne
Post cselera Ecclesite sacramenla de ordinibus praeparare, in exornatione altaris deservire, urceo
restat agendum. Seplem igitur sunt ordines mi- vel ampulla aquam rainistrorum manibus mi-
nistrantium in Ecclesia, videlicet ostiarii, lectores, nistrare.
exorcisfse, acolythi, subdiacones, diacones, presby- Cap. XXXVII. JJe suJjcUaconiJius
teri. Nos ergo, frater charissime, qui universos or- D Quia apud Hebrseosnathinnei, id estin humilitate
dines susccpimus, omniuin eoruiu minisleriuin et servientes dicebantur, a Grcecis hypodiacones, a
significanliam scire, et eis vitam et mores nostros nobis subdiaconos, idest ministri dicuntur. Eorum
coaptare debemus, ut vita concordet cum nomine, erat oblata a populo sacrificia recipere, et aquam
et professio appareat in opere. Primum enim clerici velquajlibetnecessariaad ministeria templideferre.
dicimur a Gneco cleros, quod haeredilas sive sors In ecclesiahochabent officiumut Epistolam leganl,
interpretatur, quia de sorte esse Domini et solum calicem et patenam cum corpoiali diacono ad al-
Deum in hajieditatem accipere elegimus. Unde nos tare offerant.
tales ei exibei^e debemus, ut de nobis dicere possi. C.\p. XXXVIII. De cJiaconibus.
^
mus Funcs
: cvciiJcnint niilii in pivecJaris {psaJ. xvy. A Levi filio Jacob, Levitse, id est assumpti de-
Yideamus igilur ne sanctilatis signa inaliter geste- nominantur: per quos cunctasacrificia administra-
mus, scilicet tonsuram, coronam, ornamenta etiam bantur sub sacerdotibus. Hos Ecclesia diacones,
nostris officiis deputata ; sed eis qute exterius appa- id est, ministros nuncupat, Horum officium est in
rent, intej'ioradignerespondeant. Capillos siqujidem ecclesia Evangilium legere, sacrificium in altari
401 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. LIB. I. 402

componerc, corpus et sanguinem Domini distii- •A. prseestqusemetropolis vocatur, id estmater civita-
l)uere, licet non iibiiine hoc observetui-, licentiam lum. Horum officium est episcopos consecrare, con-
abeundi populo darc, el, si necesse est, prscdicare gregare concilium, et jura dilapsa reparare. HipriB-
et baptizarc. ter cajtera episcopalia indumenta palio in modum
Cai'. XXXIX. D(! pi-nsliytnris. torquis decoraiitur, quia si recto suum expleverint
I'rcsbyter dicitui- senior ; (juod non ad wtatem ofliciuni, eis seternse remunerationis torques tan-
sed ad sensuin referendumest, quia seneclus venc- quam victoribus promittitur.
rabilis esl, non diuturna, noc numcro dierum com- Cai'. XLII. Dc piitriarchis ot coriim locis.
I)u(ata. Cani sunt autem sensus hoininis. Per hos Patriarcha dicilur (luasi patrum vel patriaj prin-
populilegalia olTerebant sacrificia. Eorumin Eccle- ceps. Patriarcjhte tantum tres fuisse leguntur, quo-
.-ia est ofHcium inissas celebrare, corpus Domini rum liguram Abraham, Isaac"et Jacob prsetulerunt.
dispcnsaie, priudicare, l)aplizare, ])ocnitentes absol- Horum unus in Asia Antiochioe pruescdit; alter in
vere, moiiuos sepelire, et omnia Ecelesiae sacra- Africa primatum Alexandriai tenuit; tertiiis in F^u-
inenta episcopisnon reservala adniinistrare. Qufo- ropaUomaniapicis jurapossedit.Hastressedesideo
dam enim episcopali dignitati leservata non onini- principales Ecclesia constituit,cjuia eas princeps
bus sunt presbyteris concessa.
B apostolorum sua possessione consccravit. Dual)us
Cah. XL. I)o vpiticopis. quippe ipse beatus Petrus prtesedit, scilicet An-
P^jiscoporum ordoin tria dividitur: in episcopos, tiochenas et Komante: tertiam, scillicet Alexandri-
archicpiscopos,patriarchas.Episcopusdiciturquasi nam, Marcus evangelista nomini ejus dedicavit.
supcrintondens, quia tanquam viucte in Doinini in Postquam vero Nicjcna synodus Uomano pontifici
specula custos residens insliuclioni et correetioni hoc contulit privilcgium, ut sicut Augustus prte re-
subdilorum intendit. Hic quoque, quia dignilate gibus ita ipse prae omnibus episcopis haberetur, et
pitesidet aliis, prresul voc;U.ur. Hic etiam antistes, papa et Pater Patrum vocaretur, jus Romani pa-
quasi anle staiis, vel quasi contra stans dicitur. triarchatusad Constantinopolim transivit.Quodaliae
Aiilienim dicitur coiitrii, (juia hajreticis tan^iuam dute sedes sunt mutatte, causa cst (luod loca illa,
hipispro defensione gregisi'esisterc debet. Ideindi- meritis exigentibus, in manus paganorum tradicta
citurpontifex quasi pons factus, vel pontein faciens, sunl. Unde Antiochenus patriarchatus est ad Jero-
doclrinet scilicct ponleni (juoituradalria vita^. Quod so]yinamtranslatus;AIexandrinusveroadAquileiam
ponlifcx in consecratioue oleo ungitur, ex lege quia huic civilali primum Marcus evangelista prte-
suinptum qua rex et sacerdos vel propheta
est, in Q sedit, qui postea Alexandrise prtefuit. Horum offi-
oleo ungebantur.Quod autem benedictio per inanus ciumestarchiepiscoposconsecrare,conciIiaepisco-
impositionem datur, inde exoituni creditur quod poruin congregare, dccreta canonum inslaurare.
Isaac nianus iiiiposuit Jacob, dum cuin benedixit et, Cap. XLIIL Dg suinmo ponti/icc ct oflicio cjus.
Jacob inoriens duobus liliis Josepli, et Moyses Josue Papa Pater Patrum. Hicuniversalis
dicitur, quia
nianMs imposuil, dum eum ducein populo fecit, et dicitur, quiauniversse pra^est Ecclesise. Hic quoque
apostoli manus iliis iinponebant. (luibus Spiritum apostolicus appcllatur, quiti pi-incipis tiposlolorum
sanctum dal)ant. lluic dum regiincn Ecclcsite com- vice fungitur. Hic etiam summus pontifex nuncu-
mittilur, baculus quasi pastori traditur. In qua tria palur, quia caput est omnium episcoporum. Hujus
notanlur qua^ significatione non carunt. Htec sunt uomen in ordinatione mutatur, quia Petri nomen
recurvilas, virga, cuspis. Quorum signilicationem in prtelatione Ecclesiio a Cdiristo inulalum esl. Huic
breviter aperit egregius ilie vcrsilicalor episcopus etiam claves liadunlur, sicul Pelro a Domino clavcs
Genomancnsis versibus his : regni cielorum Iraditte sunt, ut se janitorem regni
Colligc, saslciitn, stiiiiiilii, vniju, inorliidH, cciitu. coelorum esse cognoscat. Ejus officium est missas
Hoa cst jinsloris : hoc yir(/n lii/iirat hoiioris. ct divina officia ordinare, canoncs etiam pro tem-
Et iteruin quidam dicit D pore ad utilitateiu Ecclesia^ promulgare vcl immu-
Attriilio jjecciiiitcs, Jiislos rcgo, piiiujo viijantcs. tare, Auguslum consecrare, pallia archiepiscopis,
Oflicio triplici servio poiitici/i. privilegia totam Ecclesiam vice
Ecclesiis dare ,

Annuhis ei taiuiuam sponsne Christi in typo Ec- Christi gubernare. Ilaquc papa vicem et locum
clesiie, cujus ipse est caput, tradilur, ct mitra tan- (^hristi tenet, episcopi apostolorum, presbyleri se-
quain sponso et magistro justa illud: Lictit spoiiso ptuaginta duorum discipulorum, reliqui ministri
alliguvit iiiihi mitrnin. IIujus ofiicium est ministros diaconorum ab aposlolis constitutorum.
Ecclcsiae ordinare, virgines velare baptizatos con- Cap. XLIV. Quare c/iiscojii die Dominicn conse-
firmare, chrisina et olcum consecrare ecclesias de- crentur.
dicarc, vasa et vestes ccclcsiio bencdictione sancti- Papa et omnes episcopi ideo Die Dominica conse-
ficare, rebelles excommunicare, poenitentes re- crantur, quia apostoli, quorum successores suntet
conciliare. vicarii,Dominica die Spiritum Sanctum, qui oleo
Cap. Xlil. Ijc ;rrcliicpisco])is. unclionis dcsignatur, acceperunl. Oloum quippe
Archiepiscopusquasi princeps episcoporuin dici- lumen ministrat et vulnera sanal, ita et Spiritus
tur. Idein metropolilanus nuncupatur, quia civilati sanetus lumen scentiee dat, et vulnerat peccatorum
403 APPENDIX AD nUGONIS OPERA DOGMATICA. 404

curat. Ideo etiam die Dominica consccrantur, ut se A lasciviat restringitur, ne bonorum imi^cdiat grcssus
fnm Chrisli) icsuri-cxisse et innovitate vitiR ambu- opcruin.
lare debere adinoncantur. l*resl)y(eri auteinet ciw- Cap. XLVIII. Dc slola.

teri ministri Ecdesiaj ideo in Sal)l)afo ordinantur, Stola qua3 et orarium dicitur, collum iMicumdal,
ut se ab omni opere servili deberc quiesceretet Dei perquamEvimgeliiobedientiasignatur.Evangcliuin
servifio vacare intelligant. Sabbatuin enim rcquics qui])i)e est suave juguin Domini; obciiontia vci-e

interpretatui . Viigines ideo in natalitiis aposto- loniin. Saccrdos igitur quasi ad juguiu Doiiiini loro

lorum velantur, quia apostoli morem virginitatis ligatur, dum collum ejus stola circumdatur. Ha3c

primum Ecclesise servandum tradiderunt, et vir- primitus sinistro humero in ordine diaconatus sci-
gines aposfolis quasi paranymphis (ihristo sponso licet suscipitur. In oidine veio presbyfarus non
immortali consecrantur. remofa a sinisfio efiain dextro humero applicatur,
quia obedientia Evangelii priinum in eis quse ad
Gap. XLV. De veste sacerdotnli, et priinn dc Ini-

mernli scu umictu. activam pertinent vitamsuscipitur, qu» significatur

Hsec stricfim de ministris Ecclesioe sunt relata,
nunc de sacris vestibus pauca subjicienda sunt. In
habituenim sacerdotalinihil esse^iuod vacetratione
per humerumsinistrum, ac deinde per dilectionem
in dextrum confemplafive porrigifur. Et notandum
Q quod apud antiquos non orarium dicebatur sfola
;

sed alba, quam vitae munditiam signare diximus,

apud veteres quoque constat, sicutbealusllierony-
stola vocabatur. IJnde: Qai Invcvunt sloln siias iii
mus ad Fabiolam testis est: Apud nos ergo quanto
sanguinc agni (Ajioc xxii). Et illud Hahenius slo- :

sacerdotium Christi veteri sacerdotio dignius esf,

lam primain inlavncro: et annulumfidci signacnlum
tanto in habitu sacerdotali causas probamus haberi
Utrobique enim nomine stolae vitae munditia signi-
digniores. Illi enini sacras vestes secundum colorem
ficabatur, quai in baptismo per elTusionem sanguinis
materiam, positionemque cujusque ad quatuor ele-
Christi confertur.
menta mundi, ad duo hemisphaM-ia coeli parfesque
Cap. XLIX. Dc siihcingulo.
zodiaci referentes, hoc significare volebant quod
Per subcingulum quod perizoraa vel cinctorium
omnia ejus subsunf arbitrio, cujus personam geril
dicitur, cleemosynarium sfudium significafur. Hoc
eis indutus sacerdos. Licet nostri et beatus Hiero-
duplicatum suspendifur, quia primum animae sufe
nymus quoque spiritualis intelligentiae vela
in illis
misereri peccataevitando, deindeproximo necessa-
pandere velint, quoniam ergo nec vetera caruerunt
ria impendento cuilibet praecipitur.
ratione, nos exemplaria supergressi coelestium, ipsa
C Cap. L. Dc casula.
potius in vero sacerdotio coelestia contemplemur.
Casula, qufe et planefa dicitur, omnibusindumen-
Vestessacras aveteri lege sumpsit Ecclesia. Hume-
tis superponitur, per quam charita.s intelligitur,
rale quod in lege ephod a nobis amictus dicitur,
qucc omnibus virtufibus eminentior creditur. Hsec
caput et colum atque humeros (unde et humerale
super dextrum brachium levatur, ut amici in Deo
vocatur (cooperit,et vittis duabus pectus stringit.
amenfur replicaturque super sinistrum,
; ut mi-
In humerali igitur spes ajternorum intelligitur; de
mici propter Deum diligantur.
qua Apostolus Et rjaleam salutis, inquit, assumite
:

Cap. LI. De favone.

(Ephes. VI). Caput umictu cooperimus, ut omnibus
Ad extremum sacerdos favonem in sinistro bra-
sensibus quoruin plenifudo in capite est, pro spe
chio ponit, quem et manipulum ef sudirium veteres
seternorum Deo seiviamus. CoUum per quod vox
appeIlaverunt,perquemoIimsudoretnaiium sordes
transit eo circumdamus, ut spe aelernorum ori
exfergebantur. Per hoc poenitenta intelligitur qua
nostro ponamus custodiam, et nil nisi quod lau-
quofidiani excessus extergendi sunt. In sinistro
dem Dei sonetproferamus. Humeros quibus onera
brarhio portafur, quia in prsesenfi vifa quiP per
portantur eo velamus, ut jugum Doinini patienfer
necessaria
sinisfruin signilicatur, poonifentia est.
ferre doceamur. Vittis humeralispectusstringimus. jy
His omnibus ornamentis sacerdos decoratur.
ut in pectore nostro cogitationes iniquas et inutiles
Cap. LII. De vestc episcopali.
reprimamus.
Episcopus autem et his et aliis quibusdam oxor-
Cap. XLVI. Dcalha.
natur, scilicef tunica, dalmafica, sandaliis, mifia,
Alba qute in lege tunica linea vel talaris, et a chirolecis, annolo, baculo. Etquoniam superius de
Grsecis poderis dicitur, munditiam vitae designat. duobus ulfimis, annulo et baculo dictum
scilicet ,

Haecdescendit usque ad falos, utqui easeinduunt, est in ordine episcoporum, de cseteris dicamus.
usque in finem vitse sua^munditiam carnis servare Tunica quw strictas habet manicas, et non usque
admoneantur. Alba et amictus non nisi de lino ad talos sicutalba, sed usque admcdium crus por-
fiunt, quod multiplici labore in candorem vertitur,
rigifur; milifem Christi vult esse liberum et ad
quia quai per ha^c duo signantur, magno labore ac-
quiruntur et acquisita custodiuntur.
bona opera expeditum. ^
™
Cap. LIII. Dc dalmatica.
Cap. XLVII. De cingulo. Dalmatica a dalmatia provincia dicitur, in qua
Per cingulum, quod in lege balfheus, a Grsecis prinium est inventa. Hac pro colobio apostoloium,
zona dicitur, continenfia intelligitur, qua cor ne quod eral veslis ciicullala sine manicis, ufitur Ec-
405 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. — LIB. II. 406

clesia ex beati Silvcslri institutionc. Ilirjc vestis in A LVI. Do cJurolhecis.

Ca!..

inoduni crucis formata, indicat portantem eam cum Chirothecarum usus ab apostolis traditus est. Per
viliisetconcupiscentiisdebereessecrucifixum.Duu) manusoperationes, per chirotecas earum occultatio-
linca; coccinea^, sangiiinis Christi cfiusionem signi- nes signantiir. Sicut enim alirjunndo manus (ihiro-
licant pro duoi)US popuiis faclam. Kiml)ri:c qua) thecis vclanlur, aliquandoexlractisillis denudantur.
quasi ({ufcdam linguto de dalmalica ante et i-etro Sic hona opera interdum propter arrogantiam decli-
procedunt, sunt verba et exempla pnedicatoris^quaB nandam celantur; interdum propter sedificationem
nobis imilanda pi'oponil. Sinistrum lalus daiiiiaticae proximis manifcslantur. (ihirothcca> induuntur, cum
iiiiihrias hahcl, (juia activa vita impcdita cst et tur- hocimplctur: Cuvcli; iir Justitiaui voslraui faciatis
batur erga |)lurima. Dextrum latus non liabet fun- corani hominihiis, ut vidoamini nh cis (Matth. vi).
hiias, quia contemplativa vila quieta manet, et re- Hursus extrahuntur, cuiii hoc impletur Liiroal Jiix
:

gina a dcxtiis stans nihil in sc sinistri hahet. Mani- vostra coram hominihiis, ul vidcantojiora vosira hona
caium largitas est datoris hilarilas et largitas. otffloriliaentPatrcr:} vcslriimqui incwIiscst{Matth.

('ap. LIV. Dc stniilnliis.

Sandaliis utuntur episcfjpi, (juoi suhlus intcgra
aperturas habent superius, ut per hoc designetur
quod praelatorum affectus qui
,
Scripluris designantur, a terrenis reniovendi sunt
et ad coilestia dirigendi.
Cap. LV. Dc inilni.
Mitra pontificalis estassumpta ex usu legis. Ha3c
Graice tiara et mitra, Latine vcio infula et pileum
appcUatur. Mitra (jua; caput tegit ct velat, in quo
est scnsuum plenitudo, custodia esl scnsuum ah ille-
cebris mundanorum. Duo ejus cornua duorum Te-
stamenloium munimenta signilicant, (juibus epis-
cojii et se et alios conlra mundi illecebras munire
dehent et hostes Christi ventilare.
v). Cap. LVII. De pallio archicpicospi.
B llis omnibus insignibus fulgct archiepiscopus ;
insuj^er et palio, quo a cajleris disccrnitur episco-
pis. Hoc duas lineas habet, a sumino usque deorsum
pcdum nominc in
ante et retro dependentes, et purpureum sancta)
crucis signaculum prseferentes. Hoc est duorumTe-
stamcntorum doctrina passioni Chrisli lcstimonium
perhihens. Circulus circa collum ponlilicis torques
est aurea, qua; legitime cerlantibus j)romittitur. Mos
apud veteres fuit, ut legitime certantes coronam in
cai)itc, torquem in collo acciperent. Undc theologia
dives rerum, sed vocabulorumpauper, hiccnomina,
corona, torques, ad intelligendum a^ternie retribu-
tionis piicmium siepe transsumit. Spinulse quibus
I^allium afllgitur, stimulicharitatissunt,quibuscirca
curarn subditorum slimulatur arciepiscopus.

LIBER SEGUNDUS
DE ECCLESIASTICIS officiis.

Cai". I. De Hora Primii. C Cap. XX. De missione diaconi ad legendum Evan-

CiAP. II. Qualiler etad quid preces fiant. geliuin.
Cap. III. I)e Tertia et Sexla et Nona.
, Cap. XXI. Dc Symliolo apostolorum, cjuando et
Cap. IV. ()uando preces dicantur ad Horas, ct quare canlandum sit.
quando taceantur. Cap. XXII.DeOnerendaef significatione Versuuin
Cap. V. De oflicio vcspeitino. Cap. XXlll. Dc oratione Secrcta, et (juare in fino
Cap. VI. I'ndc cccpil Antiplionarum usus. e,jus vox elevclur, et dc piitena, (jualitcr et a qui-
Cap. VII. Dc (^.ompletorio. bus fcriitur.
Cap. Vlll. De officio nocturnali. Cap. XXIV. Dc Piadalione.
Cap. IX. Quare hoc officium tres habet distin- (^AP. XXV. Suinma sentcntia) tolius Canonis.
ctiones. Cap. XXVI. De signilicalionc altaris exterioris.
Cap. X. Dc laudibus malutinis. Gap. XXVll. Dc signilicationc allaris inlerioris.
Cap. XI. I)e missa undc sumpsit exordium et Cap. XXVlll. Dc projtitiatoiio mystico.
undc augmcntum. C-AP. XXIX. De actione i)rima in inissa.
(Up. XII. Quod missa tnbus linguis celebratur Cap. XXX. De mystico rationali.
et quare. Cap. XXXI. Quid pelat Orafio prima^ actionis.
Cap. XIII. Qute ratio modulizandi in celebrationc Cap. XXXIl. Dc aclionc secun(hi.
missie. Cap. XXXlll. Quid pclal Oratio secunde actionis.
Cap. XIV. De Inlroitu misspc et processione mi- Cap. XXXIV. Dc aclionc tertia.
nistrorum. D Cap. XXXV. De Oratione pro defunctis.
Cap. XV. De canlico (iloriii iii excelsis Deo. Cap. XXXVI. De mysfico superhumerali.
Cap. XVI. De Oralione (juarc Collcca dica-
;
Cap. XXX\ II. (^uod signii crucis uKiiim a pree-
tur. missis omnihus dinciiiiil in causii.
Cap. XVII. Dc Ljnslolii ct ciuisa nominis hujus. Cap. XXXVlll.Quidsignificcf elcvatiosacramenli
XVIII. De Griuluali sive Hesponsorio et
(JlAP. , Cap. XXXIX. De Oratione Dominica, qufe est
causa ulriusquc nomiuis. Oratio terlipe actionis.
Cap. XIX. De Alcliiia et Pneumatum significa- Cap. XL. Quare pax datur ante Communionem.
jtionc. (^AP. XLI. De Communione.
407 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 408

C.w. I. I)e Iloni I^riinn. A naliler. Quod dicitur s;rcula sfocuJorum , circuinlo-
cutio aelernalis est.
Exseculis •,iiin(ip;ilil)us Ecclesifo sacramentis, de Sicut cnim smculum annorum dicitiir ([iiod {(iii-
ecclesiastiois ofliriisadderepropositiratio deposcit, ex centum annis,
stat ita saeculum sajculoruin coii-
et primo de Iloris Canonicis. Hora^ (lanonicaj dicun-
venienter diceretur stecnliim coustans ex ceiiliiin
tur officia coiislitutis lioris regulariter in Ecclesia Sieculis.Sed quoniam totuiii prtcsens sa^cuhun iion
celebranda. tanto lempore creditur duralurum, iu eo quod dici-
Haj siquidem C-eatori nostro debilaj laudes et \nv per omnia svocula seeculorum, nihil aliud quam
pro certis et magnis ejus beneficiis quasi vectigales a^ternitatis durabilitas inlerminabilis intelligilur.
sunt gratiaruni acliones. InterC^anonicas autem Ho- Sicut crnt in jirinripio. Unde : CliirHica nic, Piitcr,
ras ea quae dicilur Prima, primum teneat locum. Ab claritulc quam hahui priusqnam mnndus fierei apud
namque hora incipiendum videtur, qua paterfa-
illa te {Joan. xviii.

milias operarios invineam suam conduxit. Siqui- Deinde sequitur psalmus quem canlavit David,
dem vinea Domini est li^cclesia, ministri sunt ope- quado Ziphini voluerunl eiiin capere et tradere in
rarii. Ili vincain fodiunt, quando naturie nostra; manus Saui. Ziph;ei inlerpretiintur /iorcnlcs per
g ;

humilitatem ad memoriam sibi et aliis reducunt, et quos diabolus et sui intelliguntur. Diabolus eniin
humiliari faciunt etseetaliossub polenli nianu Dei. florem mundo promittit. Qui autem ejus sunt flo-
Ipsienim opeiarii de vinea sunt. Slerrornnt autem rem suum et delectationem suam in mundanis con-
vineam, quando propter ampliorem fructilicalionem stituunt.ContrahujusmodiZipha;ospr8ecamurnobis
peccata ad memoriam reducunt. Hi ad imitationem adesse tuitionem divinam per omnes horas diei, ut
Davidquidicit: Septiesindielnudem di.xi tihi(PsaI. neque diabolus suggerendo, neque membra ejus
cxvni). Septies in die ad confilendum Domino con- aperte persequendo, siveocculte, nobis preevaleanl.
veniunt, Hora scilicet Prima, Tertia, Sexta, Nona, Postea sequuntur duo octonarii psalmi Beati im- :

ad Vesperas, ad C.ompletorium, et nocte ad Matuti- maculati (Psal. cxiii), cum uno Gloria tanquam
nas,pro eo quod sciiptum est Media noclesiirgeham
: psalinus unus , et duo alii cum uno Gloria tanquam
ad confitendiini libi iPsal. cxviii). His adjuguntur unus. Psalmus enimproedictus scilicet J3ea/; immn-
I.audes Matutinae, quae lamen inter Horas diurnas culati (ihid.) plenus est morum instructionibus.
computantur. Septies itaque in die conveniunt ad Oportetautem quos Deus liberaverit de vinculis
ut
confitendum Domino, semel in nocte. Conveniunt et carcere inimicorum, moribus bonis etpiiseias-

autem prsedictis hoiis ad laudandnm Deum in psal- C sistant. Isti quasi ties psalini obsequium nostium
mis et hymnis et vit aures divinis lectionibus ac-
: Domino pifesenlant pertres Horas, Primam scilicet,
commodent. In omnibus enim etiam divinis Horis Secundam et Tertiam, ut in his tribus a Doiiiino
Lectiones recitantur, quas nos in Horis divinis Ca- custodiamur. Singulis repetitionibus subjungitur
pitella vocamus. Capitella ideo dicuntur, quia distin- Gloria Patri, ne piopter psalmos qui de Veteri ,

ctionis officiorum post psalmodiam capita sunt, id Testamento sunt, officium nostrum ad Novum Te-
est principia. Verbi gratia In oinni die Hora Ter-
: stamentum non putetur pertinere. Et hoc semel di-
tia eadem manet psalmodia et hymnus idem. Post ctum, ubique intelligatur. His addidit fidelium de-
psalmodiamveroaliudsequiturinDominicis diebus, votio Quicunque vult salvus esse, ut articulorum
:

aliud in ferialibus, aliud in festis martyrum, aliud fidei qui sunt necessarii ad salutem, nulla dici hora
in festis confessorum. Cujus varietatis capitellum obliviscamur.
principium tenet. Postea juxta Ecclesise nostrae consuetudinem se-
Sed notandum quod in Prima et Completorio niilla quitur Lectio ex Isaia sumpta Domine, miserere ;

post psalmodiam est pro diversilate dierum sive fe- noslri, tc rnini (Isai. xxxiii), etc, servata videlicet

storum varietas, ut per hoc insiniietur quod princi- illa aiitiqiii popuii consuetudine. (juae in libro Esdrte
pium et finem operum nostrorum firmiter et incon- I' scriptaest. .\it ennn: Convcnrniut filii Israel inje-
cusse soli Deo attribuere debemus. Junio ct saccis, et humussupereos, elscparalum est
Sed ad in unde cocpimus revertamur. Mane con- semen filiorum Isracl ah onnn filio alienijena et ;

gregatis adpascuavitajChristi ovibus, opilionoster, stclerunt el confitebantur prrralii sna et iniquitatcs

timenslupumqui rapit et disperfjitOYCS,\ii\iahem\i?> putrum suorum, ct consurrc.xrrunt ad siandum ; et

in Evangelio (Joan. x) non minus leonem r/ui

, et Icqerunt in volumine lcgis Domini Dei siii (Nehem.
cireuit querens quem devoretdPetr. v), sic incipit: ix). Unde Beda super memoiatum librum Quorum :

IJeus, in adjutorium meum intende Dominc, ad ad- :

exempio reor in Ecclesia moiem iuolevisse pulchei-
Juvandum me festina(Psal. xxxvn).Etquoniam sine rimum, ut per singulas divinse psaImodi;T3 Horas,
recta fide aliquid Deo placere impossihile est (Hehr. Lectio una de Veteri sive de Novo Teslamcnto cun-
xi), subjungit ipse pastor cum grege suo : Gloria ctis audicntibus dicatur : ct sic apostolicis sive pro-

Patri, ct Filio, et Spiritui santo. Quod est : Una et pheticis confirmati verbis ad instantiam orationis
eademcredaturessegloriaPatris, etFiliis etSpiritus genu fiectant. Usus tamen multarum est Ecclesia-
sancti, et nunc el semper, id est omni tempore, in rum ut ad Primam non legatur Lectio, sed usque ad
ssecula Sieculorum, id esf post omnia tempora aeter- Capidiliiin jK^ist Piiiiiam reservetui'. Lectionem se-

1
 409 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. - LIB. II. 410

qnilui' Hespon.soiiuiii, .siciil iii omiiiluis rcic lloris, A pr.-cscnlia poccala diluere, el in posterum vitare
Clirislo, lili l)('i vrri, clc. po.ssimu.s, ideo (lieiinus: iJriis iii udjiildriniii iiiriiin
Deinde Versus/';.\.s7//7/r, DoiiiiiiciPsnl. xxxiii), elo (Psnl. i.xxiii). El finita Oralione Doininica additur :

lamenKcoicsiis sine Lectionecl Ucsponsorio

In aliis licsjiica, Duuinin, in sorvos tiios ct in opern tiia (Psnl.
psalmodiam sequilur Versus. Versus a reversionc lxxxix). Quod ideo fit quia nos suinus et servi Dei,
nomen accepit. Lcg-ilur oniin in liliro Numororum et opei-a ipsius. /•;/ ilirirjc lilios coriiiu iihi(J.i,hUos
quod,duinarca I)oinini,([ua.'sii^nilicabalEcclesiam, dicil cogilationes quee nascunlur ox inente.
ponerelur in lahernacuiis, dicebalur Ilcvnrtcrc, :

Cai'. III. Dr Tcrlin, Scxln ct Xoun.

Domine ad multitndincin liliorum Isrncl (Nnm. x).
Ilora Terlia in qua tuitionom divinam rogavimus,
Heversio Domini ad Israoi non csl aliiid qiiain iil
congregati hora iirima, hora, iiupiam, tcrtia, iteruin
rcverli faciat Israel corde ad se. Deus cniin
tolo
non habct a quo revcrtalur, cui totum pripsens esl. in ecclcsia congregamurad conlitcndum Do!nino,et
Juxla morem iuinc stalutum est a sancdis i*a(iibiis pcrtres lepcliiionespsaliui suiiradicliiKis fainulalui
\'crsus diccietur in Dei per tres se({uenlesIIoras piwsentamus et ofie-
iil unoquoque officio, ul, si nien-
os noslrte cog-ilando pro niinio opere psal- „
illicila
rimus,
i'nms, per quartam et quintam et sexlam. In sexta
pbi qu.ui.

norum deviaverunt, Versu excilat«3ad Deum rover- 'leium congregamur ad psallendum Doinino, el per
tantur. tres repetitiones psalmi sui>iadicli nos divinte tui-

V..S.V. II. Oiuililcr cl nd quid prcccs liniil.

His rite peractis, inclioamus implorarc Doi miso-
i-icordiam, diccndo Kyric clcisoii. Tor invocamus
I\-itrem, terFiJium, ter Spiritum sanclum ul noslri
tioni per trcs sequentes horas commendamus, sci-
licct per septimam horam, octavamel nonam.Iterum
hora nona oouvoniiuus, el Iribus ropetitioiii])usejus-
dem psalmi, nos in Dei fainulalu pcr tres sequentes
,

misercaliir exfrudiendo preces horas statuimus, sive munimus nos alj insidiis ini-
qua3 soquuului-.
Unamquamque triuin personarum l(>r iiivocamiis,
docimam lioiain, ot undecimam et
mioi, scilicot por

quia iiniuscujusquclriummisoricordia duodccimam. rnumquod^iue horum oflicium suam

Iriiuii niisori-
cordia osl, sicul Irilius osl honor unus habot Lectionem qua>, sicut supra diximus, C.api-
el una ma.jos- ;

las. 1'recesox jiersona eoruin dicuntur quiquotidie Quauitur cur in diurnis Lectioni-
telliim appellatur.

oadunl, et nitunlur resurgereper poenitentiam. l'nde bus benodiclio non poslulolur, sicut in Xocturnis.
post Dominicam Orationom soqiiitur Vivcl niiiiim :
Quod ideo fit quia niajor oas recitat, cujus esl dare
menct hmdnliil tc (Psnl. cxviii). Quasi lienediclionem in Nocturnisautempctitur, quoniam
;
sit : Morlua
fuitanima pro erratibus meis; at deinceps vivet per ''' """°^"^'^"S leguntur. Sed ikjii minor qutestio oc-
c ^^"';'^' '^"'' scilicet diurn* Loctiones legantur a ma-
conversionem. Eljndicin Inn ndjuxnbnnt mc ihid. i ).

Quia dixisti Nolo mortcm pcccntoris, scd mnijis iil joiibus, cuiii Nocturnije legi soleant a minoribus.
:

convcrtnturct vivnt(Ezcch. xvm); elmelius judicas Quod ideo fit, quia in diurnis officiis non pro diver-

pareere pconitenti quam conterere peccantem. Hoo sitate temporuiu sive festorum variantur ea qure
officium, sieut quodliliel aliud, prseter Lectionem praiccdunt, sed semper eadem manent.
Nocluruum
Oralione concluditur In Lectione autcm incipit pro varietale teinporuin
: Doininc Dcus Pnter, qni nos
nd principinm et solcmnilafum ofticium variari. Quam oflicicruin
, etc. Et ha>c omnia in Dominicis et
ca-teris festivis viiriationem. uiiijores, quia cortius noverunt (luam
diebus stando dicunlur, pnipter me-
inoriain Dominicai resuiTectionis, cum quo omnes minoros, Leclionem legere consueverunt. In Noc-
sancfi spe rcsurrcxorunl. In aliis autcm diobus ge-
furiKi iiulcm oflicio, et Invifatorium, et Ilymnus et

nua psaiiui ipsihanc faciunt distinclionem. Iterumquio-

in lcrram fixa lonomus, dum diounlur preces
(lua; dicuntur proplerlovia poccata , et dum dicilur
rifiir cum
Lecfionibus diurnis et quandoque in
in

p(i'nilonliaIis psalniiis Miscrcrc Nocturnis non luonuntiatur auctor sicut in his qiia?
inci Dciis f Psnl. iw,
iid inissam logunliir. Quod ideo lit, quia bubulci ct
i|ui|)i(>plorgravia poccala frc(|uentatur. Ideo autom
hoc oriicium ol omno aliud ]ii)clor nocturnum Ora- D siiliulci ef omnos fere oporiirii ad missam conve-
niuul iid cioteras iiufem Iioras clerici et donieslici
lione concludilur, (luia dum sumiis in pra'senli
:

Sioculo, maxiine (luando ad oxtrinsoca uogolia oxi- ecclesiie, qui auctorum, propter frequen-
ex ver])is

mus, necesse est uobis ul orationibus sancfoiuin fom consiietudinem audiendi siitis aucfores cogno-
muniamur, sive qiii;i inos esf ut quando fiimiliiiro scuuf. aulem propfor rarifalem audiendi, (lui
llli

colloiiuium h;ibomuscuiusorvisl)oi,iimoroinroligio- sunliiiK loiesLeclionuinnesciuntnisinominaeorum

nis iintequiun soparcimir ;ib proponanlur. Quairitur etiam quare officia diurna
illis, in iilfimo lione-
dicfioiicm pcliimus. In Nocliirno autem non il;i lil,
accipiunl nomon a Drima, et Tertia, et Sexta, of

quiaibinonesl separ;ilio, scd iMalulinum conjunclim Nona, ol noii iil) aliis. Quod ideo lit quia his horis ,

cuin eo canilur. l'os( lincm hujusoflicii iuldilur in conveninius ad Dei servitiuin, per quas Evangelium
narraf opoiiirios inlroductos in vineam, qute signi-
venerationeoinniumsanclMnim: Prctiosncst iu c m-
lical Ecclcsiain.
sjicclu Domini (Psnl. c.xvi, olc. Finilaque Oralione
scquilur faiuiliiire olisoquium pro noldsmolipsis et
(
'.Ai>. IX. Quando preces dicantur nd horns, et quan-
ino familiaribus noslris. rndo quia nos plus cicloris <lo lac.cantor, ct ipiorc.
poccasso rcpulamiis ul luixilio Doi pra^tcrita cl lii omnibus officiis, excepto noclurnd.nisi in festi-
411 APPENDIX AD IIUGONIS ()PP:rA DOGMATICA. 412

vitaliliiis, (liciinlur l'rt'ces ot Miscic nici, Dciis. A occupenl inontem justi otiam per diem? Oculi enim
Precos prtiplcr Icvia ot (juotidiana pccciita ; Misfrrrc adducunt ad oaiii illicos forinas. Por auros iiitrant
jiwi, Dfiis i/'s,//. I,), proi)tor f^iavia. Kt notanduiu vorba dclraclidnis aut luxus. Nares qiuxiue non
quod i^roccs rctinont niodos orandi (juos onuniorat sunl alieniu ab hoc peslifoio intcrnuntio. Per os
Paulusdicons : (JJisccrojiriiiniiii /icrioJisccralioiics, quoquo inons polluitur, (luando criminosa sou oliam
oriitioiics,posliii!iHoiics,i/riilinrn!ii!ictioiics,])rooiii- oliosa lo(|uitiir vorba. Maiuis procul ilubio ot podes
iiiiiiis Jioniiiiiltiis, cl ]>ni iis /jiii iii siihiimitnlc siiiil id taiii.-Miil uiide anima iit dotcrior per cogitatio-
:

coiislitiiti,ul fjiiictitiiiet trniujiiiJJiiiii vilaiii nijuiuiis iii nem. Atque in istis quinque sensibus quotidiano
onii jiictatc ct custitatc {Tiin. n: J's;iJ. XL).()])f^c- tundimur assullu. l^nde in noctis initio quando ad
cralioesloums(j|u(ioncnnnalorunii)otinius,ul illud : dormilionein acc(!(liinus, qua; (luasi (luiedain iinago
AV/o (li.\i; Jloiuiiic, nuscrcrc iiici {J'sal. xi,i, olc. mortis osl, cl cui mulla assistunt pericula, pro de-
Oralio est ouni postulanuis hona nobis a Deodari ut lictis quinque sensum veniam dopiocando quinque

illud : Ostnnilc noJiis, JJoniinc, iniscriconliani liiniii psalmo cantamus.

1 PsaJ. i,\x\iv). Poslulatio ost cuni ijrocaniui- ut oni-
Cai'. VI. fnfln cutpil AnlijiJionariini iisiis.
nia qufo sunt contraria bonis nostris, ut est subre-
ptio doemonuin, sive molestia^ passionis, minuantur
B llosquinque psalmos Antiphonarumsolemus can-
et suporonlur. Unde illud Converlcrc Doniinc,
: , taro. tsus yVnliphonoium in Ecclesiis ab Ignalio
iisfjncrjiiocl ilcjirccaJicrisiPsal. lxxxix). Gratiaruin opiscopo Antiochiu! ut Tripartita narrat historia
vero aotio est ut illud ConCiteantiir tiJji, Doinine,
: coepit actilari. Ita eniiii iiarrat. Dicendum esttamen
oninia opera tiia (Psal. cxliv). Pro Iiis qui in sul)Ii- unde ctepit iniliuni ut iii Ecclesia Antiphonai de-
initate suntprooainur, ut illud Doininc, saJvinn Jac : canlonlur. Ignatius, Antiocliiai Syriaj tortius post
rcgcin(I'saJ. \ix); et: Orcinus pro ponlilicc nostro. apostolum Poliuin episcopns, qui etiam cum ipsis
Duin l'reoes dicuntur, sacerdos, quia peccator est, degebat apostolis, vidit angelorum visionem quo-
cum precatoribus prosti-atus est. Sed quia vicem modo per Antiphonas sanctre Trinitati dicebant
(enet Christi, stando dicit Orationein, nt resurro- Hyninos. Isque inodum visionis Antiochenie tradi-
ctionemrecolatejus cujusviceintenet. In Dominicis disse prolialur Ecclesite et ex hocad cunctastran-;

et festivis diobus non (iunt hujusinodi Precos per sivit Ecclesias. Antiphona autem dicilur eo quod
Horas, ul ad inemoriam reducanius, (juia in futuia juxta ejus modulationeinraltera pars chori oontra al-
i'e.5urrectione, ubi erit vera li})ertas et vora sanclo- toram sonet, duin duaiohori partesspalmum alterna-
rum cum angelis societas, nulla deprecalio pro nii- /^ tim decantanl. Post hrec sequitur Lectio a pastoie
seriis erit necessaria. Salutalio pia^cedit et subse- prolata, deinde spalmus.Et quoniam in eo suavis et
quitur Oi-ationem ,
piopter duplicem Domini ad beneplacita estmodulatio, necor sui oblitum persu-
disoipulos salutationem dicentis : Pax voJyis (Joan. perbiam qu^exdulcimodulationenascisoletevanu-
xx). Post Orationem autem sequitur Peneilicamus eris sequitur versus per quem mens ad se revocatur
Doinino, ct Deo gralias, quia sicut Dominus, post- et excitatur, ut inelius atlendat sequentia hymnum
quam salutavit discipulos, iterum benedixit eis, et scilicet beatiB Mariae, quiad expellendas diurnas ille-
illi gratias referendo adoraverunt eum, ita presbyter ccbras in initio noctis decantatur. Quem enim super-
qui vicarius ejus est, post iteruin factain salutatio- bia in die rapii cxtra se, audiens Dispcrsil supcrbos
nem confratrilius dicit: IlcnciJicainus Doinino, scili- (Luc. i), revertaiuradse. Si quemtempoialiumrerum
cetsubaudiendo cujus inembra suinus in quo bene- appetitus delectat divilesdimisit inanes{iJjid)eum ad
dicimur ornnes. Kt confratres gratias referunt di- se retrahat. Si quem specialisafflictio conturbat, re-
centes : Ifcn ffralias. cogitet quia Doniiiiiis exaltat IiumiJcs (iJ)id). Si cui
obrepit petentia hujus Srt^culi, suppriinateam/ye/)0-
i'.\v. \. De ofJicio vespcrlino.
siii jjotentes (ibid). De oratioio, ot quando preces fa-
In noctis initio, sole videlicet occidente, vosper(i- D ciondiT» sint, vol non, ol ([uare superius dictum est.

num Deoofferimus sacriticium, quandoad conflten-

C.Ai'. \'II./)t' Coinpletorio.
dum Doinino conveiiimus. Dicit Isidorus in libro
Etymologiarum Vespertinum ofticiumestin noctis
.• Completorium ideo dicitur, quia in eo complentur
initio vocatum a stella vespera, quse surgit oriente qu* usque ad dormitionis quietem facienda sunt.
nocte. Et Augustinus in psalmo xxix Vespera fil : Unde etapud monachosteneturex Hegula lieatiBe-
quando sol occidit.Hinc possumus oonjicere,quando nedicti ut ad ejus officio claustra oris muniant, et ea
festos et a servili opere feriatos dies observamus, alienafaoiant a communi colloquio usque dum ite-

quod eos observare debemus a vespera usque ad rum ad opera redeant. In eo officio quatuor psalmi
vesperam, id est ex quo sol occidit usque ad alium recoluntur usque ad Versum. Tn quatuor psalmis,
solis occasum. Quotidianus usus noster tenet ut quatuorelcmentanostricorporisDeocommondamus
quinque psalmos cantenius in oflicio vespertino.Quis Quod ostendunt ipsa psalinorum verba. In primo
enim nescit, quanquam per quatuor horas diei nos dicitur In pace in idipsum dormium ot requies-
:

Deo cominondavimuSjSicut supradictumcst, quanta cani iPsal. iv). Quod licet propheta de dormitione
impedimenla el quot tristitia? seu Ipetitia' inanes mortis intellexerit, lameninslitutor officii ad somui
413 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. - LIB. II. 414

doimilionein lia>c retulit ;

quia sonnnu.s quaedam A. ponitur psalmodise, in Vesperis autem et completo-
imaf^o morlis est, sicut pi'a;diximus. In secundo di- rio et Laudibus Matutinis sequitur psalmodiam. Ad
citur : In njniins taas cnininondn spiritum inciini quod dicendum videtur quod in Matutinis sicut
(Liic. XXIII). Qiicm versum Christus ante moitom dictum est, Hymnus statim in pricipio ponitur utex-
protulit ultimum. Unde et nos de eodem psalmo citet sua modulatione corda forpenlia. In Prima au-
nil amplius dicimus. In lertio psalmo dicitur : Qiii tem et ceteris Horis diurnis, ut ad divini amoris
liiibital in adjiilnrin Altissiini (Psal. xc), etc; qua^ dulcedincm retrahat corda curis quotidianis occu-
fere oinnia oratione sunt plena, licet affirmative pata. In Vespcris autem idco post psalmos ponitur
profcrantur. Quarto, ut hoec omnia nobis a Deo Hymnus, ut corda excitet ad canlicum Simeonis
concedantur, moncmur Deum benedicere ct lau- quod de Evangelio sumptum, statim sequitur post
dare. Simibter el Hymnus corpora nostra Deo Hymnum, prajposito tamen eidem versiculo. Eadem
commendat, quod jiatetex ipsis Hymnorum verbis. causa potest non inconvenienter assignari et in
In Hymno ({uotidiano sic habes : Vesperis et in Laudibus Matutinis. In Vesperis au-
Prncul rccedaiit snmiiia tem modulatione Hymni excitamur ad intelligendum
Et noxia phanlasiiiata, ("anticum Maria3 virginis : Marfnificat aninia niea
Ilostcniquc nostrum compriinc
g Dnmiiium (Luc. i). In Matutinis Laudibus ad (lanti-
Ne poUunntur corpora. cum Zacharia) prtEparamur : Benedictiis Doininus
In alio Hymno sic Deus Israel (ibid.).

Fessa lahore corpora
Noctis quiete recrea.
Et in alio sic.
Precamur, sanctc Domiiie,
Dcfoiide nos iii Iiac nncte,
Sit nnhis iii te rcquics
Quietani nocteni trihue, ctc.
Hoc etiam Versus aperte
C-.vp. IX. Qiiare boc oflicium tres baheat
dislinctnnes.
Psalmi et Lectiones et Hesponsoria diebus festis
sub tribus distinctionibus cantantur. Quartam fa-
ciuntlaudes Matutin;e Tres priorcs Nocturni, sive
;
vigilia!, more Homano nuncupantur. Siquidcm nox
in quafuor vigilias antiquo more dividitur. Quarum
prima conticinium dicitur, secunda intempestum,
dilucidat, diccns :

lertia gallicinium, ([uarta aafelucanum. Inaquaeque

Custodi nos, Dnmine, ut pupillani oculi siih uni-
;
autem frilms hoiis contenta csl. Unde et triuin no-
hra ahiniiii luaniiii prnterje nns (Psal. xvi). IIoc
cturnoruin singulum tres habetpsalmos quibus nos
autem propter pericula fieri consuevitcjujc plus dor-
p, totidem horis noctis Dei servitio prtesentamus.
miendo quam vigilando iiomines invadunt. Sicut
Juxta numerum jisalmoruin Lectiones recitantur,
enim periculosum cst homini, dum (lansit ex hoc
quia in singulis Ilorisprpesertimnoctis confra spi-
sseculo, nisi se commendaverit Deo, ita periculosum
rifuales ncquifias muniendi sumus. In
mino- festis
cst hominibus dormientibus nisi commendati Dco
ribus retento numero spalmorum propter idem, ini-
fuerint aut per hos quatuor psalmos, aut per ci*ucis
nuitur numerus lectionum ad tollendum fastidium,
signaculum per quod Dominus corpora nostra cu-
quod in cis rebus pnecipue vitandum est iii quibus
stodiat, sicut InHymno rogamus. In canticoSimeo-
soium accepfatur desiderium. In dicl>us profcstis,
iiis cum ipso oramus ut in pace a tumultu s;eculi
quando vulelicet nulla sanctorumoccurrit festivitas,
([uiescamus. Unde j)atet quod ii qui dormiunt, eis
psalmi combinantur, et ([uasi sex psalmi per Gloria
qui mortui sunt in C.hristo conformanlur. Simeon
Palri distingunfur, ut et psalterii lectio in singulis
enim morte corporis oraliat in pacc dimilli, nos
perliciatur hebdomadibus et numeri mysterium
somni dormitione.
conservetur. Sex enim psalmi, imo sex psalmorum
(".\r. Vlli. I)c nfficio iincliirnali. combinationes, ad sex setates mundi, sive ad sex
In nocturnali oriicio dicimus primo : Doininc, hi- vitse nostr;ie dies rcfcrunfur, (juibus anima ef cor-
hiii iiica apcrics Quod ideo iit quia
{1'sa/. i.), clc. D jiore propter Sabbatum vii ictate ct vii die designa-
in Complclorio nos Deo commendamus, et conclu- tum, in Dei servitio laborandum est. Quidain aliud
simus ora, singuli quodammodo in singulis sepul- assignanl mysterium ubi sub Irilms dislinclionibus
cris quievimus. Dco soli astantes cui non sunt verba nocluriium celebiiilur oniciiuii. Xox cnim iid (juam
necessaria, quia cogilalioncs omnes novil. At iiuuc jierliucf hujusmodi oflicium, huic sa;culo fcnebris
quia iterum convenimus ad confilendum Domino, ignorantite pleno comparatur. Secundumaufem hoc
})recamur cum ui sua directione labia nostra ajie- est spacium, quod cum modo incoepif, cf usque ad
riat. Dciiidc p(M- luvKalorium omnes circumqua(jue communcm rcsurrecfioncm durabit, tria complccti-
ad confilcndum Domiiio, vocantur. Juxtaquod ipsius fur tcmpora, vidclicet tempus legem, lempus
aiite
Invitatorii Versus secundus sonat Prcooccujicmus : sub lege, tempus gratia?. Ilaic tria tempora friplici
facieni (;/»s /;; coiifc^^sinne el in psalmis Juhih'inus Nocfurno exprimuntur. Qui enim ante legem, etqui
ei (Psal, xciv). Invilaloiium sc([uitur Hyiiinus, quo sub lcgc fucrunl, nondum vera redemplione inventa,
corda adhnc lor|)Culia ad laudes Dci cxcilantur. Sed divcrsa Deo sacrificia pro expialione j>eccatorum
(jUcBritur cur in hoc ofticio et in quil)usdam aliis, offerebant sieut Levitici liber ostcndit. Ha?c divei'sa
scilicet riima, 'i'cilia. Scxla, Nona, Hymnus jiiic- sacrificia Dco oblata exprimimus. dummodo psal-
415 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 416

mos, inodo Lochones, niodo Rosponsoria r.inlamus. A nobisbeneficiaperC.hristum cognoscamus. Nec mi-
C)uoi'iun psaluuis (juilil)el u pluribus raulalui-, lectio nus idein psalmus ad laudcm in vitat ibi. Coiifitcn-
ab uno lanluui, Ilesponsorium niodoab uno, nioilo iiiiir tihi ijo/iuli, Pciis, et re])etif, Coiifitcaiilur tihi
a pluribus. Quia et sacrificia qusetlam populi uiulli- po/iiili omncs(ihi(l.\. Conlinuanliirautem hic psalmi
ludo olTereljal, (juiedam vero solus saeerdos, fjua'- duo el postea tres, videlicot Laudate Dominuin dc
dani saeerdos euiu populo. Terliuni Nocluriium duo .scqucntes, non inter-
cculis (Psal. cxi.viii), et
exprimit tempus primitivoe Ecelesiaj, in quo et Ju- ponendo, Patri, ut juxta sciisuum nosU-oruin
'';.' ;/•.••;

AsBi et genliles iu Chrislum credeulos, ([uia vcrain nniiiorum quasi quinque psalmi computentur in hoc
hostiam ncsriel)ant, divcrsa adhuc sacrilicia oHe- eos Domino decalaverunt, seipsos in
oflicio, ul (pii
rebant, vcl oirerenda mente judicabant. In quorum omnibus sensibus suis Deo onerrc signilicentur.
persona sicut et priorum dicit Psabnisla Qiitiiuliii : Quod hymiius Zachai-iii", liciicdictiis iJoiuiiitis Dcus
ponaiii roiiclliii iii iiiiiiiin iiicny (Psnl. xn.)Siquidem Isracl (l.iic. 1), clc., iid Iioc officiiun in (iiio de re-
diversa concilia ([uiiJrc^nnl, quia unicumnon iuve- (loini)tione nostra exsultafur spiritualiter pertineat,
nerant. 1'ostca vero Ecclesia per vicos el i)lalcas i])sius hynini contineiitia declarul. In diebus profe-
civitatis quierens quem diligit anima ejus, invenit sti loco psaliiu in hoc oflicio ])rimi ciinfiifur p(eni-
xinicum concilium, unicam viUe viam, C.hristum B fenlialis iisalmus Miscrcrc nici, Dous (Psal. u),
(Caiit. lui. Quod nos post tertium Xocturnuni ex])ri- quia dies illi diespoenitentiiesunf, festivivatcs saii-
mimus excliunando Ta Dciiiii lnwliiiniis, etc. IIoc cforum, dies hctitia;. Loco canlici trium piierorum
officium secuncUim usum monachorum, Oratione ponitur iiliud cimfi>-um juxta varietatcm dierum.
qno primariam servare
sicut cictera terminatur. In llliid laetitiic omnia elementa et uni-
oiiim insliiictu
videnlur institutionem. Nostra aulem consuetudo versas crealuras vocaf ad laudem hoc beneficia Uei ;

humanic inlirmilali parcens et laboii, oriicio ])rie- miserenfis reducif ad memoriam ut poenitentes non
diclo laudes Malutiuiis couliuual, et Oiiilionc una dosperenl.
duo claudil officia. C.AP. XI. Dc niissa tiiidc iiiititiiu siimjisit ct
iiiidc atKjnicnltuii.
C.Ai'. X. />/" huiiJiliiis Miiliiliiils.
Sed ejam decursis officiis qute sanctorum Patruin
Laudes Matulina^ noctis partem sibi viudiciiut inslitutio docuit ad illud voniamus, (juod i])se Do-
ultimam, ({uarlam vidclicct vigiliam, qute usquo ad minus Jesus sacerdos secuudum ordincm Molchise-
solis ortum protenditur. In hoc oflicio (juasi repcrla doch instiluit et suis prajcepit hajc in sui ccle-
salutis via unica, Domino laudes mullii^liciter de- (j brare meinoriam. Priino igitur diocnduin videfur
cantamus. Nec jani Ires lantuin psahnos, sicut in unde inissa initium sumpserit, et undc aiiginen-
tribus prasdiclis nocturnis, et in diurnis ofliciis, nos tuin. Domiiius el Salvafor iioster Jesus inissiim ce-
tribusquserestabant hoiisDeiservitioprajsentainus panem et vinum in corpus
lebrari instituil, (luando
et ofTerimus, sedcoram ipso cordanoslra eflunden- etsanguinem suuin coinmutans suis prajcepil hicc in
tes, Uedemptori nostro undiquc hiudcs colliginuis. sui facere cominemorationem. Apostoli missam
Primo ei decantamus psalmum Doiniiius rc(jiitivil aiixerunf, dum supor panem ct vinum verba qua3
(Psal. xcii). In quo Christus miranda brevitate multi- Dominusdixcraf, etOrationem Dominicam dixerunt.
pliciter laudiitur. Primo loco a pulchritudine, se- Deinde successores eorum Epistolas et Evangelia
cundo a fortilu(Uiie, terlio iib oi)oribus, quarlo ap- legi stafuerunt. Alii canlum addiderunt, etalii alia.
tante \f., poteslalej ;
quinto a laudibus universilatis, Porro Coelesfinus papa psalmos ad Introitum
sexto a veritate dictorum, septimo a sanctitate pro- niissa' cnnfari insfituit de quibus Gregorius papa
:

prisedomus. Quae omnia diligcns lector in eodcni posteii Antiphonas ad Introitum modulandas com-
psalmo nolare poferil, et in exposilionilius sancto- posuit. Unde adliuc aliqiiis versus illius psalmi ad
rum iiiveiiiie. Sequilur psiilmus Jiibilntc Doiniiio, Introitiim Ciinfatur, qui olitn I lUis iid Introitum
oinnis tcrvn iPs-il xcix). Qui non jam angulum le.iiB D cantabatur.fr7o/^/.'?/';//r/Nica'..iisynoduscoinposuit.
invitat ad laudem, sed sicut ubique seminata est sed Damasus papa ad nii.^-sam cantari instituit.

benedictio, ita undique oxigit jul)iIationem. Cnde et Kyric clcisoii Sylvcsler papa de Ciricco sumpsit
titulus ejus habet : Psaliiius in coiifcssionc. Tertius quod Gregorius papa ad inissam cantari.
sfaluit
psalmus est Dciis, Dcus ineiis (PsaL, lxii) ad laudem Gloria in excelsis Dco. angelorum chorus primuin
resurrcctionis perlinens. Ubi dicitur, de luce arl tc cecinit, sed Hilarius Pictaviensis, ab illo loco Lau-
xigilo, ipso scilicet diluculo quando Chrislus sur- damus te, usque in fincm composuif Telephorus au- .

rexit.Tunc enim enixius orandum est, quandoChri- tem papa ad misscin cantari instituit Syinmachus ;

stus resurgens spem resurgendi mortalibus dedit. In vero papa in festis fantum diebus cantari censuit.
fine dicitur : Ohslructuin est os loquentium iniqua Dominus vohiscum de Veteri Tesfamento, scilicet de
iihid.). Quod maximc in resurrectionc fiictum est, libro Puth esf siimpfum: Pa.\ vohis, Deevangelio; ct
quia tunc omnis ambiguitas calcaia est. Sed quia cuin spirilu ttio, dc E])istoIis Pauli; Amen, de Apoca-
resurrectio Christi credere eam nolenfibus inutilis lypsi. Haec Anacletus papa dici stafuit. Epistolam et
est, consequentur adjungifurpsalmus />e?z.s/Hi.serea- Evangclium Alexanderpapaadmissamlegidecrevit.
/'//• iioslri iPsal. i.xvi) in quo oramus ut collafa
; Hieronymus presbyter Lectionarium ut hodiehahof
4!7 DK OFFICIIS ECCLKSIASTICIS - LlB 11. 418

Kc.clcsia colleyil, sed iJaina.sus [lajia iit luiuc uioris A C'.^i'. XII. Qnixl missa trihus hujiii^ cohdjratur ct
est legi inslituit.Qui eliaui in feslivis dioltus Pneuina qiiare.
(juod Juijiliun (licilur, canlare slaluit. Scd ahl»a.s Notandum quod trihus linguis, llehraica, Grseca
Nollierus de Saiiclo (iallo Se((uenlias i>ro Pncuiiiis el Lntina missa celehratur, quiahis titulus passio-
eoinposuisselegilur; qiiasXicolaus [^apaad niissam nis Doinini noslri Jesu Chrisli, cujiis re[)riesentatio
canlari concessil. Anastasius papa decrevit ul dum niissa est, scripliis fuissel legiiiir. Hehraicuni
Evauyelium legilur nullus sedeat. Crrdo iu iniiiiu quippe e^iAlIchiia, IIosainiaclAnun. Grsecumvero
Dciini Constantinopolitana synodus invenitur coin- Kyrio oloison Latinum reliquum officium.
;

posuisse; sed Dainasus papa ad missain canlari in- (

X III. C(/,x' ralio cantandiin ceh-hratione missse
'.Ai".

stituit. OITertorium Gregorius composuit, et ad

Jam nunc ad thesaurum summi sacramenti, scili-
niissam cantari instituit. Apostoli et eorum primi
cet ad inissue sacriirinin, accedeudum cst. (juod si
successores in quotidianis vestihiis etligneis calici-
niihi pcrviumse fecerit thesaurussalutis : si aperue
l)us missas celehraverunt, sed C.leincns tradcnte
rit clavis David, i[ui aporil ol nomnrlaudit, claiidit
Pelro apostolo usuin .sacrarum vestium ex lege
ot ncuio aporit (Apoc. ni, "), gratulari et cantare
suinpsit, et Stephanus papa in sacris vcstihus mis-
D licehit aniuue meie quod eam in cellam vinariam
sam celehrari inslituit. Zeplierinus papa vitreis ;
introduxit. Nain ({uod in Veleri Testamento pi"o-
Urhanus autem papa aureis velargenteis calicihus
missum, pra'liguratum et a longe salutatum, in
et patenis efferri statuit. Sylvesler papa corporale
Novo aulem dalum, rcvelatuin et palam factum est
lineuin addidil, eo quod Joseph coipus Dominicu:ii
lii(! prieseulialiler exiiihelur, non in uinhra, sed in
invoivit in sindone munda Onda pro ino Leo papa
verilate ; non in figura, sed in re. Ilic illud agitur
statuit dici qui etiain pr;efationes eomposuit. I)io-
;
in ([uo nosler David insanire videhatur regi Achis
nysius tainen Areopagitaprimus l*ri«falio:uMi coin-
([uanlo lympanizahat, corpore super lignum cru-
posuisse putatur sed (ielasius papa ad missain
;

cis exlenso, et impingehal ad oslia civilalis (Ilieg,

cantari instituit. Siirsiiui cordit de Jeremia ;
Cirttlitis
XII), id esl ad conclusa corda et sihi non creden-
agouius Dowino Doo noslro, de apostolo est suinp-
lia, quando ferehatur manihus suis tenens
in
tuin. Sanclns, sanctns, sanctus, Sixlus papa dimi-
panem et vinum, et Hoc osl coi-pus rneum :
dicens :

diiim de Evangelio, dimidium de Isaia composiiil,

Hic est saugiiis meus Aovi Tostamonli (Matth.
et ad missam canlaristatuil.C.anomemGelasiuspapa xxvi) quando defluehant harham, id est
saliva? in
;

composuit; sed Gregoriiis papa capiluluin interpo- videhalur loqui infantilia dicens iVisi manducave' :

suit, quod sic incipit Diesque nostros. Leo papa

C i'ilis caruom meam ct bihcritis sanguinem meum^
sanctnm sacriiicium ot iuunacuhdam hostiam appo- uon hahohitis viram in vubis (Joan. vi). Qui tamen
suit. Pater noster Dominus quidem docuit, sed
accepto regno super universum Judam universuin-
Matthaeus composuil Gregorius vero papa ad mis-
;
que Israel, nunc, juxta mysticum sensum per apo-
sam cantari censuit. Ipse et prtecedens (.lapitulum lipomenon, indulus stola hyssina, veslitus ephod
Qreuius Pncceptis, et sequens LiJjorn nos, qmv-
:
choros ducit sacrificanset
linco, prfecenlor inclytus
sumus, Doniino, a.dd'n\il. Benediclorem episcopalem suhsilit coram arca foedcris Domini. regem, o
Martialis episco[)us apostoloruin discipulus ex ma- sacrorum prineipem. Quod sihi tantum lam clari
gisterio aposloloruni tradidil ;
quam prohahile stu- capitis tripudiuin : dum tendit arcaj Dei lahenuicu-
dium Deo servientiuin aiixil isqnc ir.os ex eo us-
;
lum, et indutus ephod olVeit holocausluin, et in no-
quequaque invaluit. Amhrosius dicere coepit, Piix mine Doinini henedicitpo[)iiluiii. Ad quemcumesset
Domini sit somjior voliisonm. Innocentius papa dici de trihu juda, non pertinehat sacerdotium. Sed re-
et pacem dari constituit. Acjnus Doi Sergius [lapa
pulit Deus tahernaculum Silo et elcgit trihum Juda
composuit, et ad inissam canlari insliluit. Julius elegit David scrvum suum. Ecce prajgestit rex de
papa intinctionem corporis Doniini in sanguincm Irilm Jada eonlidenter agere in iis quse sciehat filio
proliiltuil, ct Gelasius \n\\vd illuin excoiiimunicavit
D suo dehcri a Domino suo iii quciii dieehat Juravit :

qui cor[)us Doinini accepeiil, et sauguinem non Douiiniis David Tu cs saceV'

et noii piviiilchi! oiinr.
sumpserit, id est suincrc contempsci it. Sic eniin
dos iu a-torniiiu socuudiiin ordinoiu .]IcIchisedoch
verha decreti inlclligenda sun( : alio([uin analhema (PsaL ci\). Ecce iinperat sacerdotihus, inandat
essenl ([ui in die 1'araceves comiiuinicant, ([uia
Levitis ut sanctilicenlur, cantores instiluit, eligit
tunc corpus sumitur sine sanguinc Chrisli
(.jhristi
qui arcana cantenl, ([uicananl per octava, qui clan-
iii specie vini. Consecralur quidem vinuni [)er tac- gaiil tuhis, qui personent huccinis, (lui concrepent
Inin corporis (.'.liristi, scd in sanguincm non luula- lyris, cyiuhalis, nahlis, organis. In hisomnihusad
tur, verha ad hoc instituta non dicantur.
ciun Kiliuin respicit. Iltec enim omnia per Christum in
Comnuinionem Gregorius papa composuit, et ad Ecclesia cor;iin spiriluali arca Domini quotidie acti-
missam canlari statuit.Henedicamus Domino de lanlur.Arca na;n([ue Doinini convenienter designat
Psallerio suinpliun esl Doo ijrutin.-; dc Apostolo
; :
corpus Domiui nostri Jesu Christi, anle cujus con-
sed li;ec dici Loo pa[);i co;islituil. Lx liis omnihus
secrationemin Ecclesia magnis vocihus exsultatur
Gregorius papa missam ordinasse dicilur ut hodie Hahet hipc arca in se manna abscondilum, quod
in Ecelesia cautalur.
neiuo novit nisi qui accipit, dulcedinem videlicet
419 APPKNDIX AD HUGONIS UPERA DOGMATICA. 4-->U

spiritualisgandiijquam su.soopto sacrainoulo corpo- A x); et : .{ntfifinun Ahrnlnun licrct ci/o sinn {Joiin.
ris ol saupuinis ("hrisli uuiuda (>orda soutiuut, ol in viii); ot : Dilif/ilc iiiiiniros vcstros {Liir. vi). Volut
oraliouo uoiuuuiuaui porcipiiuit. Habol oliaiu tal)u- iiiiiabil(!s olatioiics maris, tluxa et talsa corda ti-
las testamenti legc Dei inscriplas, (juia iu C.luisUj inuorunl. Subdia(!onus i)ra)fcrl Evangelii textum
quem quo suscipiun-
in allari suscipiunt eleoti, el a clausum, (|uia lex testimonia Christi conlinet, sed
tur, quoniam eum susooptum non mutanl in sc, sed sub umbra ligurarum, quia antcquam Agnus ape-
luutaulur iu ii)sum ut siul cuui capilo suo unus ruisset sigilla scploin, clausum oial in iiiiro legis
Christus in C.hristo, inquam, sunt thesauri et
; passionis ejus sacramentum. Thuribulum hnecom-
scientia3 Dei absconditi. Et in ipso quo^pie estvirga nia prajcedit, sed adhuc vacuum et significat corda
Aaron, virga saccrdotalis vidolicol vol rogijc po- ad audiondum vorbum Doinini [larata, ot carbouos
testatis. .\rcam orgo Doi nostor David, luortis iui- vorbi Doiuini ad inconiloiiduin thymiana orationuin
perio quasi Saule destructo, id ost diaboli rogno el laudum desiderantia. In quiliusdam tamen Ec-
ducit in prtesentis Ecclesia; suje Jerusalem, et coi- clesiis sacerdos ad aitare accedens, statim thurifi-
locat in tal)Ornaculo cordium fidelium, ([uod ipse cat. Nam predictus angelus, sicut in Apocalypsi
telendil. l'nde Ecclesiie chorus tan^iuam univcrsa legiinus, stcliljiixtunram tcin/jji,tcncns lliuribiihun
mullitudo Jacob canit legitime, et David cum can- " anrciun {Apoc. viii; in manu
conspectu
sua, dum in
toribus citharam percutit, (juaj resonat a superiori, EcclesiiB se ostendit Filius Dei habens corpus ab
dumsupernis desideriis canonlium corda succendit omni lal)e purissiinum quod implovit de igne, quia
;

et laudos Deo canit. Quidquid eniin Isracl Dei, id corporalitor in ipso sepliloiinis Spiritus sancti gia-
est populus Christianus ad laudem Dei canit, hoc tia requievit. Interim chorus cantat Kyric cleison;
prsecentore, hoc magistro canit. Ab hoc concitatus quod significavit universalis Ecclesiae preces, qiia)
jubilus cordis in voccs corporeas chorique concen- sunt incensa vera, de quibus ibidem dicitur : Dnln
tum nunc graviter, nunc acute ct exiliter ef-uinpit, sunt ei inccnsa innlta, nt darcl dc onilionihus saii-
et magni corporis Ecclesi* per omnes gentes dif- ctonun oinniumsnper altarc aurciun, i/nod est ante
fusae, quia uiia fide resonat, cantus pariter et in- llironuni iihid.). v^colythi usque ad Kyrie eleison
simul ubiquo ot undiquo niulliplcx et unus ab ipso luminaria tenent : quia doctores, illiiininatores
suaviter auditur. Igilur ordiiioiii allaris, ordiiiom Ecclesiae, verbo et exemplo lumen iidelibus prae-
magnae et interminatse rationis jam libot attingere, bere debent, quoadusque ipsi Deum moiibus imi-
et eorum quse prascesserunt in capito, Christo sci- tari incipiant, ot Christum veram lucem oinnem
licet sacroruui principe, in sacerdotibus qui sunt animam illuminare cognoscant.
ejus corporis meinbra, imitationem ipso aperiente c
Cap. XV. De hymno AngcUco.
vel ex parte cognoscere. Sequitur Gloria in cxclcis Dco {Lnc. ii), sacer-
Cap. XIV. De introilu cl processiono iniiiislfonim. dote incipiente, et choro prosequente. Hic enim
Sacerdote ad altare ingressuro debol tota prie- hymnus angelorum est et hominum. Primo ange-
et

sens Ecclesia diiatare animam suaiii, et amplioris lorumcongratulantium quod nato Domino accensa
fidei sinu memoriam incarnationis tonere, el san- jam essct lucerna clarissima, per quam perditam
ctorum qui euin ab initio mundi exspectaverunt, et drachmam inventura esset Dei sapientia. Inde est
ejus adventum suspiriis, laudibus atque precibus quod jam praeoccupantesangelidicunt Kt in terra :

expetierunt mcinor esse, et eorum conteinplalione pax hoiniiiihiis hoiuc vohuitatis (ihid), eo quod pa-
in voces erumpeie preecinendo Antiphonam quaj cem, quam nemo hoininuiu, qui sunt in cojIo, vel
dicitur Jc/ inlroiliun. Namsicul Introilus sacerdo- ({uisuper terram, vel qui subtus terram, facere po-
tis, ingressum Filii Dei in munduin hunc, sic y\nli- terat intcr Deum et homines, hic factor omnium
phona qua; dicitur Ad inlroituin, voces et exspecla- Deusproplerhoiniuoshoinofaclusjam facturusesset
tionein pruererl paliiaichaiuin el prophetarum- In soluto pariete iuimicitiaruiii. Doiiide sacerdos sa-
Processiouequse signilicala! rei aptissimc congiuit T\ lulationeprajmissadicit Orcmus, ubioraturus, alios
prseceduntllainmantes ccreiin signumetmemoriain horlatur ul secum orcut. Tunc ejus pro nobis
quod per adventum Christi scrlenlihns in rcgionc inaxiiue suscipitur oratio, si iiostra oi jungalur dc-
iiiiihr,ij niortis hix ortn cst cisilsni. ii), Prteveniuut votio. Alioqui apud terrenumeliam judicem siquis
sacoidotoin minislri duo, nou pariter ne({ue a la- pio suo reatu inlercederet tu vero in prsesentia
;

tere incessum coaequanles, sed anle sul^diaconus. ejusdem judicis nugis et risui intenderes nonne ;

signilicanl hi duo Yetus et Novum Testainontum, iram ejus incenderes amplius, ct intercessoris tui
sive ulrius([uo prtedicatorcs, ({uoiiuu lex prior est preces ne tibi prodecent efliceres? Oportet ergo ut
temporo, dignitate vero posterior. Evangeliuiu au- et in missa et in cseteris officiis, cor nostrum jun-

tem tempore posterius, prius est dignitate. Isti sunt gamus cum voce sacerdotis. Quod autem oraturus
duo pedes angeli qui descendit de coelo amictus alios ad idem admonet a Christo habet ([ui et ipse ;

nube, et posui* pcdom suuiii dextrumsuper mare si- oravit, et discipulos orare monuit Viijilalo, inquit:

nistruinautemsuper terram(.l;;oc.x). Legalisautem ct ornte (Mallh. xiii). Uespondet chorus. Et

moralitas tranquillius audita est. Evangelicam vero cum spirilu Ino, ut ei etiam spiritu orare donetur
dignitatem, utest Egoet Patcr miamsnmusiJoan.
: Si quidem ore tantum orat qui verba tantum pro-
421 DE OFFKniS KCCLESIASTICIS. -- LIB. II. 4-22

niintiat. Ore et spiritu onil <|ui intclliyit oi-andu ({Uic A tur ofncium, (jiii jn icvicatoiv.s legis coiripicns el
(licit. Ore et spii-itu et incnle orat (jui, per verlia morcseorum cvangelicie fideisuscipienda) piiepa-
qute ore dicit et spiritu (iiscernit, cliain ali^piid rans implebatquod de illo pra;dixerat angelus: ipse
inoi-ale vel allegoricuin seu anagogicuin intclligit. j)r;riljit Duininiiin iii sjiiritu ct virtutc KIi(jc(Lu(-.\)

Unde Apostolus : 1'snJhiin spiridi, /,sall;iiij ct moiilc Ktin .Mala(diia: /vvjc initto aui/cJuni mcuin ;intc facicm
(1 Cor. XIV). tiiain, qui jtnrparaJjil viani tiiain aiitc to( Malach. iii)

Cap. XVI. l)e CullccLii ot caiisn lunuinis lnijiis. Cai». XVI II. DcCraduali sivc Desponsorio, elcausa
Sc({uitur Oratio, ([uani ('-ollecfain vocant, eo quod utriusijuo noininis.
sacerdos (jui icgationc funf^ilur ad Dcuin, colligal Scqiicns Hcsponsorium, (jiiod ct Cradualedicitur,
atque olTerat pctitiones omniuni. In Hoinana Kccle- monstralauditorcs jirtedicationipruiiiiissajpraebuis-
sia una tantum dicitur C-olIecta, nisi alicujus san- seassensum;quo(lquoniamalternatimcantatur,unde
(^toruin interveniat soleinnitas cujus nieinoria iial. et nominaturHcsponsoiium, gravemquect asperum

Alii pro diversis usibus Ecclesiaruin in celebrationi- habet cantum, adeo ut illud excellentibiis efferre
bus puldicis missaruin multiplicanl Oiationes,et pro vocidiis nec usus nec decus sit vitain significal ;

voluntate propria in privatis. In his omnibus sacer- activam, in qua Ecclesia se mutuo cohortatur ad
dos veri et summi sacerdotis personam gerit, qui, B laudcin Dei ct liona opera. Unde diebus Pentecostes
sicut ait Apostolus, /;; dicJius cnrnis su/o proccs sup- de oflicio tollitur, quia videlicet dics
futurum illi

plicalionosquc ud cuiii qui siiJvuni illuni fc.core poto- in regno Dei felicem Ecclesia; significant statum.
riit ,1 niortOf ciiin cJuinorc viiJido ct hicryiiiis uJllorcns Craduale autem dicitur quia in gradibusante altare
oxmiditus csl pro suii revorcntia (Hch. v). In fine cantari solebat, vel quia per ipsum prsedicationi
Orationis subjungitur, 1'or Doniinuin noslruni, quin praMiiissic in Epistola dando consensum et alterna-
j)rtcclara l)ei benclicia per ipsuin ad nos dcciiri^uiil. tim cohoitando nos (juasi de virtute in virtutem
l'er ipsum petimus et impetramus, siciil pcr mc- gradalim ad alteriora velle 'eonscendere significa-
diantem subjectam
crystalli lapideni cadesteni in mus. Versiis autem inde dicitur, quia in eo multo-
escam a longinquo sole mutuamusigncm. llucusquc ruin modnlatio quodammodo ad uniim revcrtiliir.
tractatum est missic principium quod (iiciliir In- Cap. XIX. Do AlloJuiaot Pnounjalunisii/niticatione
troitus, commemorans nobis introilum Salvatoris AUeluia sequenseeternam gloriamvel vitam con-
in hunc mundum, scilicet a nativilate ejus usque ad templativam significat, quam activa promeretur,
prsedicationem Joannis, quando baptizalus e&t ipse sed in hac vita non assequitur. Illa enim gloria
et orans quadraginladieruiii jejunium consecravit. quid cst nisi aiternumangelorumbeatorumquespi-
p
Cap. XVII. De Epistola et causa Jiujus noininis. rituum convivium, quod est semper laudare Deum.
Epistola, personam Ilsgis gerens et prophetarum, Ad hoc vitae preesentis inopia nullatenus valetcon-
prajcursoris debitum ait officium ante Evangcliuin. tingcrc. Scire autem ulii sitetpricgustare illudgau-
Quai quamvis persajpe de apostolicis sumatur lilte- dio spei, sitirc et esurire (juod gustavcris; luec est
ris, tainen in eo gradu est ac si semper de lege sit illa (juiB dicitur sanctorum
in hac vita perfectio.
et prophetis. Semper eiiim moralitatem vitamque Quapropter ininterpretatum hoc Ilebraicum verbum
aclivain magis quam contemi^lalivam, (jiue in Evair remansit, ut pciegriiium ab hac vila gaudium, pe-
gclio radiat, apostolica ({uo^fue lectio inslruit et regrinum signaret magis quain exprimcret vocabu-
dispensat. Epistola Craece, suprawissijwel sujioro- lum. Quoniam ergo futuree beatitudinis quasi pro-
roj/atio dicitur Latine. Supramissio eo quod supra prium est vocabulum utpote de coeli stillicidiis in
narralionis cjus sericm et scribentis et ejus cui scri- ora ajioslolorum dclajisiim, jure co temporc magis
bitur nomen prajinittitur, Supcrcrogationis autcm frequentatur quo resurgcnsDominus cjusdem bca-
iiomen bene congruit litteris apostolicis, quia vide- titudinis spem nobis propinavit, et promissum aj^o-
licetEvangelio Christi supererogata? sunt. Quod et stolis Spiritum sanctum misit. Notandum autem
supiainissioncm non incovcuicntcr inlclligi potcst. [^
(juod I'ncumiila (iiiic in Allcluia etcivlcris canlibus
Qui cniin suiiererogal, suj)crdcbituin millit ali^iuid. iii paucitalc vcrboium liunt jubilumsignilicant, qui
Ordo si^juidcm apostolicus, stabulariiis iilc cst, cui lit,cum mens aliijuando sic iii Deuin afligitur et
noster Samaritanus, id csl i iislos Doininus Jcsus dulcedine quadam ineflabili li(juescit, ut (juod sen-
Chrislus, hominem illuin queni a lalroniljus dcsjio- tit i)leue cflari non possit. .Vllcctus cnim hoe habet
liatum invcneratcommisit, confeicnsduos (lcnarios, j)roprium, ut (juiinto intus ferventior fuorit, tanto
id est legem ct Evangelium, diccns(juc ei : Curani miiius cxtraexplicari possit. lioatus jiopulus quiscit
lliiuslinliO, etqnodcuuqiicsujiororogavcris, ciju, ciiiii Juhihdiuncni [1'sal. i.xxxviu), id est (jui sajpe expe-
rcdioro, roddaiii tibi(lAic.\). Igiliir Kpistola tantum ritur ct pi-icguslathanc dulccdinem, et sic interius
diflert a Evangelio, quantum servus a domino, movetur, ut quodpra'sentitnecdicere sufficiat,nec
pra3co ajudice, legatus ab eo qui misit illum. Qua- possit tacere. Tractus a trahendo dicitur, quia Irac-
proptor cum legiturKpisloIa, nou iiijuiia scdemus. tim canlatur. Exprimit enim laborem epulantium,
Cum aulem Kvangclium audiinus, dimissis i^evcrcn- et incolantiuni diutuinilatcm quasi dcploral. Se-
ter aspectibus sicut Domiiio nostro assistimus. In eo quenlia dicitur quia per caiitus aiTKXsnitatem ad se-
quod praecedit Evangelium Epistola, Joannis imita- (juentia prajparat.
 42H APPEXDIX AD IIUGONIS OPKllA DOCiMATICA. 424

Cai*. XX. />< ijiissiom' iliiironi ;ul Ici/cikIiiiii •A- perta habent capita ulscaudirc paratos i|)so hahitu
/Jvniiiirliiiiii. corporis Insinucnl.
Iliu-UMius scorsuMi sc (lcbat saccrdos cl scdculi ('.\i'. XXI. I)c Syiiilidln nposloloriiiii ipinndocl qiinrc
iaiuulal)aiilur altaris uiinislri, ohlationeni panis ct niiilniiiliiiii sit.

vini prtyparando, sal)clluui pcdicbus si opuscral Sicut post ))i;i'ilicali()iicui Doiniui miijoiii (|iiiiui

.suppoucndo ; ct in aliisouuiilius(]u;c ucccssaiiavi- antc chiirisiiiiitum doiia, giatia iiirgicntc elfusa sunt
dehantur ininislrando in nicnioiiam Doniini Jesu, sic post Evangelii lcclionom majora sacranienta or-
cui victo tcutaloi-e in de.serto minislrahant angeli, (linata. Tunc si sit dics Dominica vol piischalis sivc
sicut scriplum cst : nrliqiiil riiiii Iruliiliir, rl urrrs- Pentecoslcs solcmnitiis, canl;ilur fidei Symholum,
seniiil niKjcli ci iiiiiiistvnljnnl ci [Miillli.w). Surt,'it (|uod est Credo iii uniiiii Deiim, etc. Maxime enim
tandem ad altare acccdcns, ut nohis in inontcm vc- Hesurrectionis vcl Pontocostes sacramontum rosjii-
niat quod Dominus Jesus pneparala per Joanncm cit lioc; iiilei Iripiidiiuii, (iiiando uovii prolcs Ecclc-
via ad hominesde deserto rediensvenit, etdiscipu- siai vitalis fonlis ingressura lavacnuu, vel de novo
los ad prtcdicaiidum misit. Millit maiuquc sacerdos ingressa, reddil ejusquam catechizata didicit, (<hri-
diaconum ad lcj^endum Evangelium, pctitamdando stian;e ildei Symholum. (".antatur ct in festis Apo-
P
benedictionem quod subdiaconoprius iecturo nou
; stoloriini, qiiia ai) ipsis est composituin nccnon; et
fecerat. Legem eniin et prophetas invisibilis invi- in fcstivitate {jualihet heatte Marise virginis, quia et
sihiliter misit. Apostolos aulemetcvaugclislas quo- ipsii ibi commemoratur ubidicitur, Nutus ex Miiria
ruin diaconus personam gerit, visihilis factus, cl viri/iiir, cl ;ipnstoli caiu in opore habuerunt adjiitii-
osculo oris sui dileclam suam osculans, sciliccl ccm ; iiiulta cniiu jier eani didiccrunt : ipsa Cniui
Ecclesiam, visibililer docuit et Diaconus in niisit. attentiuSjUtmater, conscrvnvrrnl oiniiin vcrhn, con-
sinistra fcrt Evangelii tcxtum sustenianle dcxlera, ferens ca in corde suo (Luc. ii). Intorim subdiaconus
quia in liac vita (^uaj pcr sinistrum datur iulclligi, circumfert Evangclium oninibus i-eligioso osculo
oportctEvangelium prajdicari. Cujus tamen prtedi- salutauiluiu, quia Evangelium Juda'is cl gcntibus
catio cadeiet et deficeret, nisispes ajlernae vilie, propter diveisilatem ohservanlianim dissidentihus
quam dextera significat, eamsuslenlaret. Ascendit pacein attulit lemporalem et nuntiavit aeternam,
diaconus lectricium, ut sublimitatem doctrinte utiiiis({uc scilicct populi cum Deo et angelis cjus.
evangelicaj signilicet, secuiKkim illud Isaiaj : Super Deinde liber ad allare referlur ct in loco suo repo-
inontem lii qiii cvangelizas Sion
e.xcelsiiin iisrendc, nitur, ul ad imitationem apostolorum ministri quid-
(Isa, xh). Incensum, quod est bonie opinionis si- Q ({uid actuin est iion sihi, sed Domino ascribendum
gnum, locum aspergitin quo legendumest Evange- esse insinuent.
liuin, quia qui hic bonuiu nuntiuin portant, conli- Cap. XXII. Da UiVcrendn et siijnilicntione Versuum
denter dicunt Chrisli hoiiiis odor siiniis in omni
:
cjus.
loco {llCor. u). Subdiaconus pulvinum quein ante Sequitur Offerenda, nomen habens ah offerendo,
pectus suum dcferehat Evangelii libio supponit ; eo quod canitur quando (aeatori nostrolaudis ofTe-
quod signa verha corde liumili et suavi
Iilvangelii rimus sacriiiciuin. Hic magis etmagis aperiendum
suscipienda.Lecturus Evangelium diacanus se vert it iidei ostium et animaj triclinia pandenda sunt, ut
ad aquilonem,per queni populus gentium designa- quidijuid angelus ille clamavit magno clamore Evan-
tur. Unde, Dous iih uiislro ycnicKlIiihuc. in). Qui- gclii, credat mulier illa, magna scilicet Ecclesia,
hus idem Evangclium piimo prsedicatum esl et in quaj in Apocalypsi (ylpof. xiij visa est ainicta sole,
line saiculiprsedicabitur. Quodetiaminoflicio missae scilicet ([uein induit in haptismate lunaiu hahens
commenioralur, dum sacerdos priino ad austrum sub pedibus, videlicet oniniii mulabilia calcans.
slat, dcinde ad a(iuilonem,teitioiterumad austruin. lAina cniin mulabilis esl, ei ideo mutabilem inun-
Diaconus igiturastantes ad audicnduiu erigii diccns. dum signiliciit. Et iii capite suo geslans coronam
Dominus vohiscum. In quo attentioncm captat el D duodecim siellarum, id est cliorum duodecim apo-
benevolentiam. Unde illi lanquam altcnti ethenevoli stolorum, ei in iiteio hiibciis, et clamahat partu-
respondent, El cuin spirilu liio. Docilcs reddil di- riens, ci ciuciabaiur ui pareret. Ilujus in utero ha-
ccndo: Scqucntia suncti Eviiinjclii, vcl iiitiunisnncli benlis clamantis ct parturicnlis saluhrcm cruciatuin
EYiuifjolii. Quod eniin agit rhetorum doctiina in (Jflercnd;e gravis et grandisonus imitaiur cantus,
captationihus, perlicit sumnuu natura scicntite in qua Pneumaiibus dislcnlii frequentibus, et suis fe-
theologicis sermonibus. Hespondcnt, GJoriii tihi, cunda Versihus, quaniumvis longa jubilatione non
Donii iic, gloiilicixnlci-iDemn ({uod nobis nussumest valet satis exprimerc quod siguificat. Quidni ob-
salulisverbum, jaxiai\lm\:L'tijJorijicnveruni Deiiin nixius corde clametad Dominum, quiperevangelica
diccnles ergo er. geniihus dcus poenitentiam ad vilani verba exciiatus est, et suee salutis mysterium parari
dcdit (Act. \\). Signantetiam se in fronteuhi sedes videt? (lum concentu nanique memorato prajparata
est verecundia?, ut se de verliis crucilixi nou eru- sacra panis et vini ohlaiio sic ad sanctum altaie
bescere signiiicent, vel ne occulladiaboli suggeslio pervenii, ut subdiaconus ad diaconum, diaconus ad
corda eorum ah auditu Evangel u vertat. Signum manum 'perferat sacerdotis, Lex enim, quam per
enim crucis diabolo valdeformidolosumest.Discoo- subdiaconumsignificaridiximuS/SacrificiumnostrsB
425 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. — LIB. II. 426

salutis lantum proefiguravitMelchisedech sed

in ;
A divina gratia, antiqua Capitula sensuum novitate
pei' cvangelicani traditionem ad altare, id est ad sonpe p(M'fun(lif, ut quos majorcs in eis sentire ne-
solemnem ritum EcclesijB pervenit. quiverunt, inspirante Dei sapientia sentiant mino-
Cai'.XXIII. Dc oralioiwSecrota, cl palniia foreiula. rcR. Sensus itaque novi cum subito cfrulserint su-
Sacerdos in silcntio slans superoljlata dicitOra- pra omncm humanum modum, miramur uhi nunc
tionem, in cujus iine lcvat vocem, dicens Pcr : usque unde tam inopinate et absque stu-
lafucrinf,
oiunia s;rc,ula s<x'ciiloriini, ut a choro respondeatur dio emerserint. Exipsavero admiratione etinopina
Aiiion. Quod est confirmatio pruecedentium. Dignum exsultatione dilatatur, cor, sicut scriptum est HH- :

est enim ut in tanto myslerio omnes astantes orent, rahitur cl dilalahitur cor tuum (Isa i,). Et ob ipsam
sicut sacerdos primo ad eos convcrsus exhortatur. dilafationem adimpletur devotione, difectione, de-
Orantautem quadammodoquando orationcm sacer- lectatione, juxfa illud : Diluta os tuuni, ct impleho
dotis hac confirmatione prosequuntur. Interim dia- illud (Psal. Lxxx^. Nonnun([uam vcro lucc clarius
conus patcnam suhdiacono porrigit suhdiaconus visu, et supcr mel et favum dulcius gustatu, dum
eamdem involutam porrigit acolytho. IIoc autem de per eadcm fransimus, ahscondunlur, juxta illud :

lege veteri sumptum videtur uhi prsecipitur ut filii

: Quam marjna multiludo dulcedinis tuse, Domine,
Caath vasa sanctuarii a filiis Aaron prius involuta B quain ahscondisti timentihus te{ Psal. xxx.) Ipsa
accipiant, et non tangant ea nuda ne moriantur, quia enim ahsconsio timorem gignit horrihilem, horror
mysteria non omnihus quidem sunt revelanda ; ah dolorem, doIorgemitus,suspiria, et internos animi
eis tamen quibus revelanda non sunt quodammodo questus inenarrabiles, ita ut nil minus lugeamus
sunt portanda, id est cum reverentia etveneratione nos amisisse vetera, quam gaudeamus invenisse
60 amplius quia latent sunt ohservanda. nova. Sicque utra^jue vicissitudine, gaudii scilicet
Cxv. XXIV. JJc pricfalioiio. de revelatione occultorum et moeroris de occulta-
tione, ac si inter duas molas confracti, comminuti
Sacei dos rem attentione dignam dicturus praemit-
et permoliti, in similaginem sacrificii Dei transi-
tit salutationem, optans nos tales esse, ut tanti sa-
mus. Quihus ista desunt, saltem inter molas timoris
cramenti perceptione digni simus. Unde et dicit ;

et spei exagitantur. Memores enim, quia in muJtis

Siirsiini corda, haheatis scilicet. Non enim coelesti
dcliquimus omncs (Jaciu), et scientes quoms.n\ qui
ciho digna sunt corda terrenis dedita. Chorus au-
indignc suscipit, ad quod se prpeparat sacramentum,
tem, ne possit et dici : CaiUaviimis vohis et iion sal-
Judicium sihi manducat ct hihit (Cor. xi); accedere
taslis (Luc. \n), resytondet HHheinus ad Doniinuni
:

metuunt. De misericordia vero Dei confitentes, qui

corda scUicet. Deinde saccrdosgratias Deo agendas
dicit de redemptione scilicet humani generis per
Christum, cujus reprsesentatio preestoest,
Unde de Christo loquens suhjungit
inajcslatein tuainlaudanlangeli, etc.Siquidemangeli
de reparatione nostra laudant Deum
ipsius dispositione facta est per Filium.
causama(/ora/2^eum(/om/na<iO«es(quiestaIiusordo
angelorumj, quia de redemptis per Christum adim-
pletur numerus eorum.Considerantesautem quoque
tam aiti consilii profundilatcm Iremunl poleslates.
Deinde cum laudibus angelorum rogat laudes ad-
mitti servulorum. Supplici confessione, id est sup-
laudalione dicontcs: Sanclus, Sanctus, Sanctus,
plici
propter personarum Trinitatem. Dominus Dcus
guhuiter etsemel, propter naturte unitatem. Ho-
sanna, id est salva obsecro in excelsis, quasi dicat
Q de indignis facit dignos, et de peccatorihus justos,
et in memoria illud tenentes Qui manducat me,
:
in altari.
vivil propterine, ipse manet in mc, elcgoin eo(Joan
: Por quein
VI), spe trahenfe timore retrahenfe, cum corde con
trito et humiliato ad sacrum mysteriumaccedunt, et
Patrem, qua3
hac quasi duarum molarum collisione sese simitam
Ob eamdem
sacrificio Dei aptam efficiunt. Ipsamqueutroque ge-
nerc Jacrymarum, id est compunctionis et devotionis
commiscentes, et in clibano cordis igne doloris vel
charitatis et desiderii fervore succensi coquentes,
seipsos panes propositionis Deo olTerunt. Seipsos
etiam cum Christo intus coram domino Deo cruci-
figunt, sicut etextrainmanuum extensioneformam
crucis in se ostendunt. Felices qui sic scepius affli-
sin-
Verum quoniain
ciuntur, qui sicdesupervisitantur.
nos nobisipsis minime constamus sed Spirilus uhi
;

D vult spirat, et nesciinus uiidc veniat aut quo vadat

nonea salute h\csA\vixvi]}elo qua. homines etjumciita
(Joan. iii), et non potest homo a seipso accipere
salvahis, Doinine [Psal. xxxv), sed in excelsis sa-
quidquam ncc pro voto ab alio, sed sicut dalum
lute aeterna. Hunc hymnium sacerdos cum choro
fuerit dcsupcr, invenit artificium cceleste quomodo
dicere debet, qui et suas et aliorum preces admitfi
et nos et nostra simul Domino ofTeramus etut co- :
deprecatus est in Praefatione prwcedenti.
lumna basi innixa fortius staret et aptius, voluit
Cap. XXV. Summa scntentise totius Canonis.
ccelestis artifex ut de veteri jsacrificiorum ritu et
Sed jam de ipso Canone tractantes brevitatem materia sacriticii sumeretur et forma. Duo quippe
propter memoriam prout in fanta re fieri poterit ob- sacrifices prtecipui sub legem fuisse feruntur, Mel-
servare curabimus.Totamsequenlem seriem usque chisedech et Aaron. A Melchisedecb sacerdofio, do-
ad ultimam Orationem Uoniano more Canonem ap- cente Domino, dedicit Ecclesia quid oflerret. Ille enini
pellamus propter regularem sacramentorum con- de quo dictum est : Tu es sacerdos in asternum se-
fectioneni. Hunc multipliciter exposuisse invenitur cundum ordinem Mclchisedcch (Psal. cix\panem et
diligentia Patrum. Consulens vero infirmitati nostree vinum quae ante Melchisedech in figura obtulorat, in
Patrol. CLXXVII.
14
427 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 428

corpus et sanguinem siiuni conseoravit in ccena, et A noii inantt in doino in teteinnni (Juaii. viii) porli-

in FA'clesia ideni fieri piiccopil. A sacerdotio autein neie nasciinfur, c|uaiiiohrein el se;-vifutis ohlafio
Aaron, foi'inain saceiilotii suiin»sit Ecclesia. Taher- dicuntur, sicut dicilur : Unnc. ubhiliunent sorvlliitis
naculuni enim Dei cum hominilius sic eoinpositum nustne. Ohlationem servitutisrecfe noininamus pa-
est in (leserto, ut iii atrio exlerius altare liaberet nem et viiium ; naiii ciiiii lioiiio de terra suinplus
jeneum, animalium carnes cremahantui'. Intiis
ulii per naluram, super teiraiii domiiius essel conslitus
auteinin taliernacuio aliud eiat aureum, quoddice- jier gratiam, ahauctore nafuiie et datore grattie le-
batur aUare tliymiamatis, ubi Ihura cremahantur; cedens per culpain, iiifra terram daiiinatus est per
et alia quai odoriferum facerent fumum. Fost{(uod jusfitiam. l'nde cui terra famularetur gratis fertilis
intiino etsupremo loco posilumeral propitiiitoriuiii ad suavifatem, iiunc mullis etiniris obsequiis deli-
qui sancla Sanctorum dicehatur. Inter pioi^itiato- nita et plurimis exculta lahorihus, vix largifurad
rium et altare aureum oppandehatur velum,quod in necessilatem, sicuf scriptum est In sudure viilliis :

passione Domini scissuin est, ut pateret propitato- tiii vcseeris piine tiiu {(.ien. mj.
rium. Inter altare aureum et ieneuin velumquidem Quoniam ergo in victualihus sine quihus vifa
in eremo, sed inurus dividehat in templo de quo ; animalis non transigitur principalia sunt panis et ,

peccato per poenitentiam tendens ad justitiam iny-

B vinuin, hajc servus oflerens quod animaliler vivit

stice sic loquitur: El in Dca nieu trnnsgrediar init- oecidit; vitani enim occidit qui victuin sihi suhtra-
rnm (Psal. xvii). In his trihus locis Aaron saci-ilicia liit. Iliiic est (juod a sapieiite dicitur Ad uiensani
singulis dehita oirerehat. Super altare ieneum in niuf/nnin sedisli : diliijenter nltcnde qine tihi appo-
atriosacriiiciaanimaliumcomhurebantur; postquod nunliir (Eccli. xxxi). Figc cuUruni in gutturc luo,
sacrificium sacerdos de igne altaris ejusdem su- sciens quod talia te opportet prneparare [Frov.
mens carbones ferehat in sancfa, et super altare au- xxiiij. Mensa magna altare Domini esl. Ille nohis
reum thymiaina incendehat. Deinde de carhonihus apponitur ad- refectionem, qui corpus et animain
ejusdem altaris ponens in thurihulo, fumum thuiis suam posuilpro nohis adredemptiomein. Altenden-
abundantissimum deferebat ultra velum in sancta duin est quod talia opportet etiam illi prseparare, id
sanctorum, adeo ut obstante fumo clare videre non est pro illo nostrum simul et similiter corpus et
posset propitiatorium aut duo cherubim quse super animam ponere.Sic enim per spiritum consilii ipsi
illud stabant, et alis expansis illud ohumbrahant. respondet Propheta : Quid relrihuani Doniino pro-
Ad illud propitiatorium summus pontifex solus se- oninihiis qiue retrihul inihi? Calicem salutaris acri-
mel inanno cum sanguine intrabat. Sic dispositum p piani [Psul. cxv).
et ad hoc erat in deserto tabernaculum, juxta quam Formam vero aftende quam subtiliter et elegan-
dispositionem factum est templum. ter expiessit, dicens : Fige cultrum iii giitturc tuo.
Cultrum quippe abstinentise et inedite quasi in
Cap. XXVI. De significatione allaris exterioris.
gutture figimus, dum qui victum nostrum Deo oh-

Sod quoniam, secundum a|)ostoluin, hfec omnia tuliinus, de eo postmodum parce et timide quaside

umbram prfetendebant fuluiorum, priinum etiene- altaii dei ad necessitatem sumimus.Aa/yy qiii aUari

um alfare cor contrifum et humiliafuin signifieare deserviuiit ordinavit Deus de alturi vivare (/

intelligimus. In quo duin quod jumentum vixiinus Cor. IX).

rrationabiles actus per poenitentiam inactamus, Alioquin si post oblationem talem iteium deli

quod diversorum generum animaliaDeo sacii-

nisi cosse et luxuriose quasi de nostro assuminius, to-
ficamas? Talia efeniin animalia Deo inconversione tiim quod offeiimus auferimus, et de rapina jam
peccatoris qui per peccatum quidem foris est, et pejus vivimus. Habemus igiturquod et qualiter su-

nisi per condignam ptcnitentiam non intrat adjus- per primum altaie oHeramus.
fitiam, mactat cordi compunctio, excoriat oris con- Cap. XXVII. De signiticuiioiie ulluris iiitcrioris.

tessio, in frustra dividit dijudicatio, comhurit con- Secundum altare quod et intus erat et aureum,

dignaafllictio. yEneumquidemest, obscurumvide- D altare fidei signilicat in corde pcr prenitentiara

licet et sonorum, quia collocatur pcenitens in semet-
purgato, testimonio honte conscientiie rutilante et

ipso et obscuris, duin anxiatus in eo spiritus ejus, claro. Hoc etiam allare justitiie dicitur, quia ex

et in eo tuibafum est cor ejus, et dc profundis sicutscriptum est Credidil Ahraham

lide justitia, :

fortiter clamet opus vox ejus audiatur in

est ut Deo, cl repulatum est ei adjustitiam[GaI. iii). Etin
excelsis. Hanc horum animalium super hoc altare Habacuc: Justusmcusc.x/idc vivit(Hahac. ii). Super
oblationem Deo invisibililerfaciendamsignificamus hoc altare sacrificiuin justitiiv, ohlationes et Jiolo-

et quodammodo visibiliter facimus, cuin, priemissis causla, vitulos labiorumnostrorum^Pi-a/. l), olferi-

quibusdam orationibusseuquihusdam postulationi-.
bus cumincenso arietum, id est sulTragiis apostolo-
rum ac martyrum, super visibile altare visibiles
aostias panis et vini olVerimus. Et lisec omnia quasi
ndhuc foris aguntur, dum quaj fiunt et quomodo
fiiut foris conspiciuntur. Unde et ad servum qui
mus, duin non jam, sicut prius, nostra deploramus
commissa, sed in divinis exsultamus; non jam de
commissione criminuin geminus, sed de collatione
virtutum gratias agimus, dum vitam et opera ora-
tionesque nostras Deo fieri acceptabiles postulamup,
dumdevotio lacrymas fundit, et patiisedeliciasdesi-
429 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. - LIB. II. 430

(lerans, de incolatus diuliunilate geniil. Super idem
altare sacerdos per ol)iationem victualium suorum
jam mundo mortilicatus, sed vivens Deo, non jam
vetus Melchisedecli, natus de carne caro, sed no-
vus homo, natusde spiritu Spiritus, ofTert invisil)i-
lcm hostiam carnis et sanguinis. Quid enim super
allare fidei congruentius dicitur offeri quam sacri-
ticium illud sanctissinumquod sola fide percipitur,
A qualiter proedicta tria ibi adaptantur explicare cu-
remus.
Cah. XXIX. Canonis expositio.
r.acrum (3anonem, qucm allii multiplici ratione
multiplicitcr diviserunt in tres parfimur actiones.
Prim.e initiumest, Tc i(/iturufi(me Quipridie qtiam
pnleretur. In hac principalia victus nostri panem,
scilicet qui cor hominis confirmat et vinum, quod

in sola finc prodcst, et merito fideiaccoptatur ? Hoc hetificat cor hominis (Psal. ciii ; Ei-cli. xi.) offeri-
sacriiicium supcr altarelidei oirertur inodorcm sua- mus Domino in sacrificium.

vitatis, sed et oratio super illud oblataquasi suavi- Hiec triplicivocabulo nuncupamus.Donadicimus
tatis odor suscipitur a Domino sicut dictum est quia nobis a Deo sunt donata muaera, quia a no- :

oratioinon siciit iiwcnsum incnnspectntuo

Diriff,'itiir bis illi oblata. Donum enim est quod a superiore
{Psnl. cxi..) Super altare aureum carbones de alio datur ; munus, quod ab inferiore. Quod autem
altari sumpti ponuntur ad cremandum thymiamafa additur h;cc sacW/ycia, determinatioestqualiterDeus
orationem, quoniam primo Spiritus sancti igne
B inde muneretur. Super illa fitcrucis signum inme-
succenditur cor ad deflendum peccata, et eodem moriam Dominicie passionis, cujus nos partieipes
ignepostca succenditurad emittcndam sursum dul- facimus, dum vitse nostrae sustentamenta nobis
cium orationum fragrantiam, dum homo jam per subtrahendo Deo olTerimus.
poenitentiam purgatus,desiderat venire et apparere Ter autem signamus ea, quia virtute Trinitatis
anfe faciem Dei.Ibi ignisSpiritu sancti elicit quasi omnis consecratio perficitur. In hac prima actione
de lignoviiidi lacrimas compunctionnis ;hic, lacry- oratio fit pro omnibus quorumidemestsacrificium,
mas devotionis. quique illi vera similitudine conveniunt, ineo vide-
licet quod, cum sint multi, sic, per unam fidem et
C.\p. XXVIII. De propitialorio niyslice.
unum spiritum, inunum corpus Ecclesiae sunt con-
Tertius locus, qui dicebatur Sancta sanctorum, juncli quomodo panis ille de multis confectus est
velo quodam erat a sanctis divisus. Ultra velum granis, et vinum ex multis confluxit acinis.
erat arca testamenti, et super eam propitiatorium, Deinde ad cultores Ecclesioe specialis decurrit
mensa scilicet aurea ejusdem mensurte cujus et Oratio. Gultores autem Ecelesise dicuntur qui sarculo
arca; sic dicfa, quia ibi Dominus apparens Moysi p correctioniset sanctis documentiseam excolunt. In
propifiabatur populosuo. Arcahumanitatem Christi sequenti Orationis fono dicitur Qui tibi offerunt :

significat, quse estultra velum, quia Christus ultra
ccelum ascendit, et sedet ad dexteram Patris, idest
in potioribusejusbonis. Propitiatoriumsupcrarcam
propitiafio l)ei superestChristum.Unde Apostolus:
Qucni prnposnit Dens propitiatorempcr Bdcw in san-
guine cjus {liom. ni). Vel propitiatorium est Dei
imsericordiaper quam populo suopropifiatur. Qua?
beiie dicifur esse siii)er hominem Chrislum, quia
pro so suisque omnibus. Ubi licet proepositi pro
eodem modo quo in cteteris clausulis possit accipi,
hoc tamen sensu non inconvenienler accipitur, ut
hooc scilicetpanem et vinum quae in victu vitaeani-
malis principalia sunt, offerendo seipsoset suaom-
nia, totum victum suum offere dicantur.
id est
Prrecipua quippe illius portio sunt, et totum figu-
rant. Se(juitur Coinmunicnnteset niemoriani vene-
:

misericordia Dei ipsa est divinitas. Ad hancarcam rantes. Ubi licet scriptores quasi Gapituli initium
ad hoc propiliatorium, novus sacerdos postsacrifi- faciant, co quod in quibusdam solemnitatibus haec
cium animalium in altari primo, post oblationom divorsitas quoedam invenitur, jungitur tamen pr«-
carnis ot sanguinis <',hristi in seeundo, accedere missis hoc modo OITeruntprosesuisque, ipsidico
:

satagit cuin thuribulo ignealtaris pleno, id estcum communicantes, inEccIesiae communione per fidem
corde alto, sicut scriptum ^ccef/e^^OMoaf/ cor r\
est: manentes.
allunt (I'snl. Lxiii), et igne Spirifas sancli accenso Cap. XXX. De mystico ralionali.
cuin thymiamate orationum abundantissimo, adeo Deindc sanctorum nomina recensentur, ut cum
ut quse ultra velum sunt clare videri non possint, suftragiis eorum, quasi cum incenso arietum, oblata
quiaquanto devofiori affectu ad Deum tendimus, acceptenfur nostra sacrificia. Inhujusrei significa-
tantomagisoumnonpossecomprehendiintelligimus tionem Aaron in rationali, quod erat ei in pectore,
Unde Oculi tui avolnre me fecerunt {Cant.\i)\ et
: duodecim patriarcharum nomina ascripta ferebat.
AccedctIiomoadcoraItum,etexaItabiUir Deus{PsaI Et hfec autem commemoratio sanctorum, et illa
LXm). Sacerdos igitur illuc mente tendens, sed in- nominum inscriptio, hoc intendit, ut quicunque ad
sufficientiamsuamrecognoscens,videnscordisocu- mensam Domini accedis, sanctorum Patrum puri-
lis angelos, super propitiatorium stantes, utpote ad tafem mente imiteris.
auxiliandum paratos, rogat sacrificium suum co Gap. XXXI. Quod petat Actionis primoe oratio,
provehi ut ipse Deojungatur, et uniatur, etspiritui Hanc igitur oblationem. Hsec omnia tanquam ad
adhserens unus spiritus cum eo efficiatur. Supplices servum pertinentia adhuc quasi foris aguntur unde
te rorfamus, Sod jam verbis Ganonis insistamus, et et munera praemissaoblatioservitutishic dicuntur,
431 APPENDIX AD IIUGOiNIS OPERA DOGMATICA. 432

et Oratio cii'i";i oa vorsalui' iii fiuihus aflicitur scr- A dc tuisdanis quie videlicetnol)isdedisti ad coii^oris
vus, videlicet ut pax ei tcnipornlis confcratur, cl suslentationcm, iic dalis qu;e scilicet tibi sacrili-

a^tcrna ))Ossit cva(lercsup])iiciii. Non adhnc ad lia'- ciindo dcdiiniis. Hicc cniin viitulc tuii in coipiis ct
rcdilalcni suspiiat tan^piain lilius, scd vurbeia nie- sanguincniFilii tui coiisccriiinus, Iloslimn purain et

tuit ut servus. Seiiuilur :0»c(//; ohlntifiuciii, Piicpa- puriiiciuitem, saiictam, et sanctilicantem,;/;v///.(r7//,')-

ratio estad secundainjVctioncin. yuasidicat servus: tain et immaculatos eflicientem, idest panein san-
Altioris opus cst consilii, fotum qiiod potui fcci, cfa' vifae, non tcmporalis, non animalis, scd spiri-
sed in loto UDH salisfciu. Nonpossuin aiuplius ali- tualisct ietcrn;c,<'/ calircni (jui inpcrpcluum siilvarc
(juid, occidere mepossuin, vivificare non possiini. ct satiare potest, et ideo saliilis •rlcrinc. Notanduin

Itaque orafione me erijjam ad eum qui oinnia (juod consignatio facta super panem et calicein
potcsf. Dicain ilafjuc ei, dicain : Doinine, fcci ({uod ante consccralioncm quasi oratio csl ut consecratio
potui, oblalioiicin nostrain ticri jul)eas liciicdictniu coinpleatur ;
postconseciiitioncm vcroiteralaconsi-
in melius promovendo, ut ({Uie cibus est corporis, gnatio, consecralionis jam adimpletae quaedam est
fiatanimse cibus salutaris^Asc/v/^/aHi, id est inlilii quoque praetermittendun non esl
testificatio. Illud
persona divinitali appiopiialam liutain, ut quod ; quod in hoc C^apitiilo sancta Ecclesia inisericordiie
nostro gcritur ininisterio ratuin liabeas, ac si sinc
B Dumini Iria pioponit insignia, scilicot bcalain pas-
nobis manibus luis idem agerelur. sionem, ab inferisresuriectionem ;et inccelos glo-
Hsec tria verba dicendo, super duo oblata siinul riosain ascensionem. Primum vulnerat Ecclesiain
ter signum crucis faciinus ;
quod in omuibus con- charitate, alferum confortat lide, terlium laetificat

secrationibus fainiliareestct domesticum. Per vir- spc. Pi iino conforinari nos oportct in Actione
tututem enimcrucisDomini multacredinus operari. priina ; secundo in Aclione secunda, mysterium
Ideo ter, quia per virlulem crucis pariter Trinilas fidei cum devotione precum offerendo ; tertio in

operatur. iiei[\.\'diiv : nalionabiJeni, id est rolionabi- terfiii, Clirisfum Dominum in dexfora Pafris glc,-

liter oblatam, ut qui ircte olTerimus, recte etiam lia et honore coronatum contemplando. Dicil
dividamus. Deinde quid sub illis tribus verbis iin- enim : Hoc 1'acite inineainconiizienioralioneni [Lur.
ploraverit sacerdos, manifestius ostendit. Cum di- xxii).

cit Ut noLis corpiis, clc., subaudiiis hfec obiatio.

: C.\p. XXXIH. Qiiidpctal oralio Actionis sccundiv.
Sensus, de hac oblationc panis ct vini tiat nobis, Sequilur : Sujira ({ii;c propitio. Post oblationem
id est ad profectuin nostrum caro et sanguis Chrisli veri etsummi sacrificii superidem allare fideiotTert
Ha3cdicendo semellit crucis signumsuper panem p sacrificium orationis, etalfiusadhucaliquidexpetil,
et scmcl supcr caliccni, ut porvirtutem crucis una cui doiicc per corpus Chiisfi in coelis Deo uniafur
infclligatur, in utroquo operafio Trinilalis cujus et per hnmamfatcm divinitati conjungafur, nil

memoria facta fucrat in tribus signis prtemissis. sufficif.Quippe qui scalam sibi erexit, ascendere
Nonnulli tamen quinque signa refeiunt ad quinque satagit. Unde et post tantam oblationem accingit
Christi vulnera. Hac igitur oratione pra;missa, sa- se adhuc adorafioncm,dicens: Supraqiuc propitio,
cerdos in fide nil heesitans accedit ad Actionem ctc Et quasi per gradus ipsius scalte ascendens
secundam. coinmemorat munus Abei pueri, sacrificiuin Al)rahaj
Cap. XXXII. De Aclione secunda. patriarchae, oblationem Melchisedech sacerdolis,
Qui pridic quain palerctnr, etc. Ad haec verba qui in pane et vino speciemverisacrificiieleganter
potcntia et efticacia, sicut scriptum es\.:Eccc dabit exprcssif, sicut Abrahamveiifatem in filio, et Abel
voci suce vocciii virtutisi.Psal. clxviij. Ad htec, in- innoccntiie inunus in agno. Quod dicit Sicul ac- :

quam, verba, IIoc cst corpus nieum, super om-

fit ccpta liabcre difjnalus es niunera, etc, non optat
nem humanam rationem divina virtule, human;i siinililer acceptari oblationes (htec eniin multo
soUicifudinc, de cil)0 corporis, esca spiritualis ; ct est acceptabiUor), sed olTerentes. Hac itaque ora-
dcscendentc supcr pancmet vinum immcnsi,e majc- tione fietus cum fiducia accedit ad Actioneiu ter-
D
statis virtute, tain verain divinitatein et humanita- tiam.
tem Christi in ccelo regnantis accipimus, quam ve- Cap. XXXIV. De Actione tertia.
ram substantiam ignis a sole supposita crystalli Sed quoniam ad illud summum et subliine altare

sphaira exigua inuluare possumus. Solaj iiianus propiliatorium invisibile, videlicet inconspectu di-

Chvisli tornutiIes,aurcie,pIencehyacyntIiis{Cant.\) vinte majestatis,ubi suinmuse* perpetuus Sacerdos

ejus qui dicit: Sinc nic niliilpolcstis facere (Joan. assistit vultui Dei Patris, nondum ut vulf valel
XVI. Haec opeiantur per manus sacerdotis, quse ina- ascendere, sicut ipseantealfare visibile se inclinans
nibus suis conformatce sunt maximos, quia ut hajc signilicat, rogat per maniis angeli, sui videlicet
operari cum ipso et peripsum et cum ipsopossint, custodis,suum eo sacrificium perferri, uf virtuti
oleo sacro consignatse sunt. Tamsacram igiturho- sacramenti ipsius coinmunicet, utpercorpus Christi
stiam super invisibilelidei altareoHerenssacerdos, quod in ccelo est, et dealtari visibili in terra susci-

non jam ut prius timide loquitur, neque hostiam pitur, ad summam propitiationem Dei perveniaf, et
nominat servitutis, sed cum exsuitatione et Isetitia ei uniri mereatur. Haecest enim illaperfecla bene-
spirituali dicit : Proeclaroe uiajestali tuee olTerimus dictio, de qua dicit: Omni benedictione coelestiet
 433 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS LIB. II. 434

t/rnliii rcpleaiiJiir. Sacrificiumpermanusangeliper- A panem et vinum cieat per naturam. Eademin altaiM

ferri nil aliud intelligimus quam ipsuiii cooperari oblata sanctificat per gratiam, per verba Actionis
nostrcc devolioni. Cooperatur autem nobiscum pro primye. Jam tunc enim ante sanctificationem sancti-
nohis nrando modoque mirahili et invisil)ili bona
,
ficata sunt et a comminibus usibus separata. Deinde
nicnfihus nostris suggorendo. Vei foite sinyulare per sacra verha secundte Actionis sanctificata pro-
posuit ])ro pluiali, ani^eii j^ro angelorum. Dicit movcndo vivificat, dum ea in corpus et sanguinem
cniin heatus Gregorius, iihro Dialogorum iv, quod ( hristi transubslantiat, el benedicit, dum eis sum-
in ipsa iinmolalionis liora ad voceiii sacerdotis niir bencdictionis clfcctum tribuil, quvc est in uni-
apcriuntur cocli, adsunt angclorum chori , suinmis tate capitis clmembrorum, de qua tertia Actic rne-
iina socianlur, tcrrena c(Elcslihus junguntur, et lit minit. Signa tria crucis (juse hic fiunt operatione
niiuin ex visibilihus ct invisihiiihus. Trinitatis per virtufem crucis, ostcndunt facta esse
qu;e prfemissa sunt. Signa cnim facta hucusquepost
C\p. XXXV. iJc Oralionc jiru (lc/iiiwtis.
consecralionem non consecrationem opcrantur, sed
Sc({uilur Mciuciito cliaiii, IJoiiiiiic, etc. Sicut in ejus faciunt commemorationemsivetestificationem,
prima Actionc uhi vit.c animalis sustentamenta
, sicut supra diximus.
oneiel)at, rogabat pro vivis ita in hac tertia, uhi :
: B
))0sterium ohlitus et in anteriora se extendens
Cap. XXXVII. De sigiiis iiltiinis qiiid a reliquis
dilTeriit iii causa.
nniri Deo qu<Terit, rogat pro defunctis qui eodem
iiidigenl ciho, ut merito cliarit;itis diun aliis orat Per ipsiiin cl cniii ipso. Signa crucis quse hsec ul-
qiiod sihi, iinpetret et sihi et aliis. Sciens autem timo fiunt, aliacausa fincri dignoscunturquam om-
quosdam salvandorum (pio solis eniin salvandis nia superius posita. Siquidem ista nec propter con-
orat) postdecessumsuuin pcpnis purgaloriis detine- sccrationem fiunt, nec propter jam
facta^ consecra-
i'i, locum refrigerii rogat concedi, deindc
priino eis lionis festificationem sive inemoriam. Quare ergo
luceni, ut Deuin sicut est videant ad ultiinum pa- : fianf ct quare (]uinquies, et quare ter in calice et
,

em de (|ua dictuin est Paccin iiicain do vobis, pa-

: bis exfra calicem iiant, brevifer aperiendum est.
cciii rclinqno vohis (Joaii. xiv), pacein scilicet su- Ipsa capituli verba plane indicant, ad quid ha^c signe
per pacem, quam etiani paulo post in lcitia repeti- crucis fianf. Quoniamenim Judocis crux quidem est
tione Agnus Dei, Ecclesia sibi donari postulat di- scandaluni, gentibus auteni stullitia (I Cor. i), ne
cens : Doiin nohis paccin. Hiec pax in unitate capi- toties iterata consignatio et in memoriam Trinitatis
tis et membrorum consistit. Q ignominiainpotius parere videretur quam
tri])licafa

laudein, ideo signum crucis ter repetens in calice

C.\H. XXXVI. I)c niystico snpcrliinnerali.
propter Christum, cujus sanguis ihi est, etbis extra
Sequcns Papitulum nobis quoque commemorat calicem propter Patrcm et spiiitum sanctum, asse-
lomina sanctorum, quorum inlervenlu sacerdos vult ritcrucem ad totius Trinifatis periinere gloriam et
inpetrare quod videtur ho(; quoque de
postulat. P^t honorem. Per ipsum , inquit, Christum scilicet per
egali sacerdotio sumptiuin. Sicut enim in rafionali (juem gloria Patrisinnotuit, et cum ipso. Neque
lacerdos legalis fercbat in pectore xii lapides prc- cniin ipse(jhrislusalienusessepotestagloria Patris
iosos duodecim nominihus filiorum Israel inscul- cum quo ipse est unus Deus, et iii ijiso. In ipso
i)tos, sicut supra dictum est, superhumerali ita in namque est plenitudo divinitatis. Unde gloria
lerebat super humeros duos lapides onichynos auro cst Dco Patri qui taiem genuif P"iliuin, et Spiritui
nclusos ct eisdemnominibus insignitos. Sexqufppe sancto cujus opcratione in ufcro Virginis est con-
lomina in uno crant, et sex in altero. Nosfer vere ccptus.
acerdos, sicut supradiximus, nomina sanctorum, Sed cum unum tantum signum fiat nominando
uos incnioral verbis, func portat in rationali pecto- Pnlicm, et unuin tanluiu nominando Spiritum san-
is, cum cos imilatur sancfifafc cf puritafe mentis ;
D ctum, quid sibi volunf fria signa pro nominando
inc autein in superhumerali super utrumque hume- (jhristum in calicc facta ? Propter frinam prolatio-
um, cum indextera prosperitafis et in sinistra ad- nem prominis (Jhristum designantis triplicatur
ersitatis imifatur
eos prout potest in perfectione etiain signum crucis. Cum
enim pronomcn, uf ait
perum. Scquitur: Pcr qucin hvcc oinnia, Dominc, gramaficus, ad oinnc pcrtincat supposifum, si iu
^mpcr bona crcas. Scriptum est Qui vivitinit-tcr- j)rima prolatione pronominis iierel signum, ei in
um creuYJl omnia simul {Eccli. xviii). Quoniodo aliis non fieret, ad aliam sive alias videretur refe-
ptur semper creat? Sed omnia corpora creavit si- rendum esse personas. Notandum etiam quod cum
tul, quantum ad niateriam quotidie autein crcat, ;
alia signa sola manu sacerdotis fiaiit, isfa fiunt de
speciem propriam,
est facif, singulis trihucndo cori)orc Christi. Iliccnim ipsa Chrisfi crucifixiore-
icundum Pafcr mcus usqucmodoopcratur et
illud : pra^senfatur, quasi Christus queiuprajsentem credi-
jo operor (Joan. v). In co autein quod dixit, Ihvc mus, sic pro nobis in ligno crucis est extensus. In
nnia id cst hujusmodi omnia (neque eniin de duo- finc Capituli hujus elevaf vocem sacerdos, ut ejus
is secundum speciem, neque de uno secundum rei continentia ah omnibus confirmefur dum res-
Jritatem diceret omnia). Vide ordinem prime Deus : pondent. Amen.
 ,
;

435 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 436

Cah. XXXVllI. I)n olovationo siwramonfi
aifjniHcvt.
Et ut ostondat sacerdos qualilei' per l^ljiislum
gloria Trinitali mentibus fidelium
sit acrjuisita in
quantumpotesl exprimit passionis mystei-ium. Post
signa orucis ulraque manu elevat
corporis ot sanguinis Christi,
paulo post deponit
et
quoi signilicat elevationem corporis Jesu Clhristi in
cruce, et ejusdem in sepulcrum dcpositionem. Unde
etcalicem corporali palla tegit, quod signilical sin-
doni» involutionem. Cum igilur calix hucusciuc pro
cautela coopertus fuerit hoc pro mysterio cooperilur
Interdum sacerdos ad Dominicam Urationem accc-
dens, ut praesente magistro petiliones quas ipse fa-
ceredocuit, meliorem sorliatur efleclum pra^mitlit,
Divina institutione fonnati quia Matthaeo ct Luca
testantibus, sic orare (>hristus instituit.
Compefcn-
ter autem subjungii Audowus diccro. Nisi cnim
Christus instituisset qualiter homo, terram et lulum
se esse cognoscens, Deum Patrem suum nominaie
auderet? Notandum quod in Oratione Dominica vii
sunt petitiones omnia quae petenda sunt continenf es.
In cujus expositione multa a sancfis Patribus dicfa
leguntur; sed quia mens orantis tot ea hora capere
non potest, nosdesingulispefitionibuspaucadieere
volumus, ut qui orat intelligere possit (luid petat, et
intelligens devofior fiat. Ad hoc enim orando verba
proferimus, ut nobis afTecfum devotionis excitemus
non ut Deum qui omnia noyit quod nostra postulet
mens doceamus.
Cap. XXXIX. De oratione Dominica:, quas est
quid A ncmo indigobit pasci, nulli dobita dimitfenfur,
;
nemo
fcntabifur, luilla ihi niala a quihus aliqui.s lil)erctiii-.
Qiiarfa pcfilioesf: l';iiieni iiostrum quotidiununi d;i
nohis hodie. Panis quo quotidie egemus ne in hac
via peregrinalionis nostrae deficiamus, spirilii;ilis
sacramenlum csl aniiiKc cihus, airccfus vidcliccf ex dulccdinc i)ei,
ct sapor qiiidam suavissimiis, (juo anima in oratione
interdum relicitur. De hoc pane dicitur: Custate
et vidolo quoniam suavis ost Dunjiims {I's;il. xxxiii)
IIoc iiianna vcrus Israel per descrfum luijus!saMMili
iiifcriur i)ascifur, donec leiram promissionis in-
gressus de ipsa suavitatis Dei facio satietur. Ibi igi-
lur panis non quolidianus, sicut hic pelitur
iste
scd unus erit, id est non sicut hic, modo aberil
modo aderit, sed uno et eodommodo sufficionter et
" indesinenter in ajtcrnum satiabit. Nofandumjaufem
quod dum panem petis, omnia comprehendis quae-
cunque necessaria etad susfentafionem corporis et
animaj tanquam viaticum tua) peregrinationis a
Creatore exigis. Etnota quoddicit hodio, quasi hoc
die praesentis scilicet vitae, id est quandiu in hac
vita sumus. Quintapetitio eHl,Et dinntte nohisde-
bita nosira, id est pccnas pio peccatis debitas Sicut
et nos dimittimus debilorihus noslris. Si enim non di-
miserimus peccantibus nos nec Deus dimiftet
in
nobispeccafanostra. SextapefitioE'/ ne nosinducas,
id est ne permittas nos induci et cadere in fentatio-
nem. Non est malum tentari, sed est bonis victorife
occasio. Hic igitur solum orandum est ne induca-
mur in tenfationem, id est ne vincamur. Septima
'-'
quod sequitur Scd libera nos a malo.
pefifio est id :

oratio Actionis tertice. Quasidicat Non solum non sinas induci, sed etiam
:

Pater noster quisesincoelis {Math. vi) Iloctotum
quasi prologus est et captatio postulantis. In quo
etiam magna impetrandi datur fiducia. Quid enim
negabit filiis, quibus jam dedit ut Pater
ab his tentationibus libera nos in quas jam sumus
inducti. Hoc septimum chorus succinit in quo se
orasse cum saccrdofe osteudit. Ad hoc enim fuerat
sit ? Sed invitatus cum sacerdos ante Orationem Dominicam
:

qui Deum Patrem vocamus, cavendum nobis a sor- Deindesubjungit sacerdos, Ameii,
diceret, OyewjHS.
dibus, ne tanto Patreindigni simus. In caelis, idest ad petitionem omnium prsemissarum confirmafio-
in sanctis. Cum Deus in omnibus creaturis sit per nem. Dum dicit sacerdos, Da propitius pacrin in
essentiam in solis bonis est per in habitantem gra- diebus nostris, Patenam, quam diaconususquead
tiam. Prima petitio est quse sequitur. Sanctilicotur Panem nos^ruw tenuerat, do manu diaconisuscipif,
nomen tuum in nobis ut debona et spirituali conver- etinaltari ut fracfionem supeream faciat deponit.
satione filiorum glorificefur Pater noster. Vel no- Nos tameii hanc fracfionem ad caufelam facimus
men Patris in ipso sanctum ab seterno, tuiic in nobis super caliceiu. Tertia pars, quse in calice ponitur,
sanctum et venerabile habetur, cum bonum Patrem j-. propitiatio estprovivis,opusquesanguinis etcarnis
vanquam boni filii non timore sed amore ofTendere expiat illacaro sanguini admista. Heliquarum altera
cavemus. Qualiter in nobis impletur secunda petitio est propitiatio pro fidelibus defunctis qui nostrum
quae dicit, Adveniat regnum tuum ? Istud siquidem orationibus indigent qui adhuc in poenis detinon-
non solum de futuro regno cum ei plene subjicie- tur: Altera est pro jam triumphantibus gratiarum
mur, sed et de praesenti potest accipi quia tunc re- actio.Sergiustamen Papa alitersuperhis loquitur.
gnum Dei efficietur in nobis cum ei soli et devote Vulf enim signiiicari per corporis ef sanguiniscom-
sorviemus, jam scilicet liberati a regno peccati et inistionem, corporis etanimaj Christiinrcsurrectio-
dominio diaboli. Sequitur Fiat volontas tua, non
:
nefactamconjunctionem. Ait enim ita: Parsoblafae
nostra; Sicut in cselo, id est, sicut angelis, ita et in calicem missa, corpus Christi quod jam resur-
in terra, id est in nobis hominibus. Ha3c non asse- rexit monstrat; pars comesta, ambulantem super
quimur hic nisi ex parte, in futuio autem plene. terras pars in altari usque ad finem misso reposifa
;

Ilaec enim tria quae in praemissis postulamus in membra Christi, id est, sanctorum corpora usquc
sanctis hic inchoantur et quofidie augentur, in fu- ad finem saeculi in sepulcris quiescentia.
turo autem plene consummabunfur. Quatuov vero
qu9e sequuntur prsesentis tantum vifae sunf. Ibi enim
437 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. - LIB. III. 438

Cap. XL. Qiiiire ptix dnliir niitr iiiiiiniuiiioiwni. A pniiporos snturahuntnr nt /auda/junt Dominum
el
C-oiigrue autein piix datur ante communionem, {/'sal. xxi). Oratio in line missaediciturut recessuri

quia quicumque prius IVati noii i'ec.onciliatu.s com- ad propria oiationibus muniantur Ecclesia; nc ille-
immicaio i)ra!sumpserit, jniUrniin sihi niii::iliicnt ct cebris sfeculi capiantur. Uiaconus dicens Doncrlica-
cl liibit (I Cor. xi). Aijiiiis Doi ter cantalur, ut verus mus /Joinino, ad gratiarum actionem populum in-
Agnus cujus carncm el sanguinem suminus nobis vitat. In festis tamen diebus in quibus praeclara

propitietur. Primo rogamus ut nobis misereatur, Christi misericordia? insignia recoluntur, et G/orin
l)eccala relaxando; sccun(h) ut nobis misereatur, iii o.xcclsis Dco canitur, dicit diaconus //r, niissn est,
flevolos sibi facicndo ; lcrlio, ul nol)is pacem donare solcnini vocis pronunliatione rei expriniens digni-
digiiclur : iiua; liic iiiilium iiabet in sanclis et in lateiii. Senstis : Ile, quasi revertimini ad propria ;

bcala vila perlicielur. \lxv fria ties priemisste po- sed ne sicut a laboribus terrenis, ab honestis co-
ita

sliilant Aclioncs. In luijus pacis signum sacerdos gitalionibus vacetis, missa est quam audisti. So'
prius osculum porrigit diacono, et diaconus sub- (lislis ;iil inrnsuiii ilivilis, memriitote oi sinii/ia prse-

(liacono : cl ille cajteris. Quia Christus pacem parare (Ecc/i. xxxi). Ab hac missione, id est di-
iiuiiiilo allulit, qiiam piiiuo majoribus, scilicet missione missam dicunt appellari vel a missione,
aposlolis, dciiide per eos minoriljus nuntiavit. id ost legalione, quia in ea leg^atio ('hristi reprje-
Unde Siisfijiiuiit nioiilrs pncPiii pnpn/n {l'siil. i.xxi). B sentatur, vcl quia sacerdos in ea pro nobis ad Deum
XLI. /)i' roiiiiniiiiioiir.
C.\P. legatione fungitur. Vel ideo a missione quia in ea
Caiiliis C-ommunionis qiu-iii jiosl cibiim salularem calechumcni et qui sacramenlis interes.se non de-
caiiiiiius, graliariim aclio esl, jiixla illud : /Ciloiit bent foras mittuntur.

im:n tkrtius.
DE SPECIAl,IBUS MISSARUM OBSERVATIONIBUS JUXTA TEMPORUM
VARIETATEM ET CAUSARUM

IX(-II'1UNT CAPITULA. C Cap. XXI. — Quid significet cereus in santo

C-ap. — Dc oflicio missa;
I. iii jejuniis Quatuor Sabbato erectus.
—
Temporum. Cap. XXII. De oflicio missae in nocte paschali.
Cap n. — Qiiarc Lcctioncs diuu legantur feria
—
Gap.XXUI. Quidsignilicetnovusignisincereo.
quaila ; una, feria sexla, ct quatuor in Sabbato Cap. XXIV. —Quare in principiis lectionum hac
Qualuov Temporum. die taceantur.
tituli

—
De Oiaiione supcr populuin quadra- Cap. XXV. — Quare hac die tripliciter fiant litaniae.
Cap. XXVI. — Quod parvuli in fide Ecclesise
C.vi". 111.
gcsimali tempore.
IV. — Quarc in Advcntu Domini cantica Ue- salventur.
Cap. XXVII. — Quare paschali hebdomade in
C..\i'.

lilia; taccantur.
C.\i'. V. —
Quaie in Nalali Domini ternse missae arbis celebretur.
celebrantur. Cap. XXVIII. — Quare Introitus non cantatur
Cai'. — Quare festo H. .loannis Dap. du;e
VL in ad inissam Sabbato sancto.
inissie. Cap. XXIX. — Quare post Alleluia cantetur Trac-
Cap. VII. — De vei"borum versi- tus.
Cap. XXX. — Quare ante Evangelium cerei non
i^^epetitione in
bus Olferenda}, Vir erat. « »

Oah. VIII. — Quare cantica in festo Inno- laetitife

ferantur.
cenluun taceantur. Cap. XXXI. Quare in eadem missa Aijnus Dei
IX. — Qiiare Advenlu Dominict Quadra- D uon cantetur.
C.Ai'.
gesiina minislri altaris casula utantur et
in
non pro- Cap. XXXII. —
De officio sancti Paschae.
priis indumentis. Gap. XXXllI. —
Quare a Pascha usque ad Pen-
Cap. X. —
De Septuagesima. tecosten non cantetur Hesponsorium.
—
Cap. XI. De Sexagcsiina. Cap. XXXIV. Quare in diebus gejunii A//e/uia
(-AP. XII. do Quinciuagesima. non cantetur ail missam.
Oap. XIII. De Quadragesima. ('ap. XXXV. —
Quare in dic Pentecostes bap-
Cap. XIV. — De (^apite jcjuni quadiagesimalis. tismus celebrelur.
—
Oap. XV, — Quare scrutinium quarla hebdomada Gap. XXXVI.
hebdomadam
De officio missarium intra
Pentecostes.
celebretur tt fcria (luarta.
Cap. XVI. — De olficio Sabbali quod intitulatur Cah. XXX
VII. —
De officio missfe pro defunctis.
Sahhalo vociil. Cap. I. /)e offjcio m Jcjnniis Quatuor Temporum.
Cap. XVII. — De oflicio misss»' in quarla feria
posl Dominicaiu palmarum. De prout potuiiuis, brevi-
officio misste servata,

Cap. XVIII. — Dc ollicio fcria> quinlaj ante Pa- late locuti, ad speciales observatioues quje pro
rascevem. temporum varietate fiunt in missa, stylum vertimus.
Cap. XIX. — Quare allaria ipsa dic denudentur.
Scienilum est igitur quod per Quatuor anni Tcm-
Oap. XX. — De oflicio feritc sextio, ct unde di-
catur Parascevc et tiuare ea tlie allaria vino et pora, scilicet ver, testatem, aufumnum, et hicmera,
aqua lavcntur. in quibus in multis deliquinuis omnes, constituit
439 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 440

primitiva Eoclosiaquaiuor relol)inri jejuiiijr. quihus A Oomimim; hiec est domus Israel generaliler. Hene-
pro (|uantilalc criniinuia alii phis alii minus ahsli- dicite, prt«positi ; htco cst, domus Aaron, Hcncdioilc
nentes, peccala sua donerent. Fit autem unum quod- ministri; liicc cst doinus Levi. Qui de ctcloris na-
que horum jejunorium spatio xi, dierum. Hatio iio- tionibus liinetis Dominum, bcnedicite Doiiiiiio.
rum (jualuor jojunoriumol xi. diorum in sin^'ulis tum Oiiines crgouna voce dicainus" quod sc(]uitur lic- :

ox Kvan^^clio tum cx lof^^cooihgitur. lOx Kvangeiio, ncdiclns Dominns ox Sion qni Jiahilal iii Jornsaloin
(piia Dominusxi, dics jojunavil;exlc{3'e,(iuiaMoyses (Ibid.). In islis crgo quatuor Lectionihus invitaiilur
bis ab omni oiho xi. diebus abstinuit. Similiter Klias ordiiiaiidi ad imitanda vestigia antiquoruin 1'ahiiiii,

XL dicbus jcjunus permansit. Ecoe qualuorjejunia (pii pra;diotis(iuatuorordinihus(listinguuntursi([ua-

et unumquodque xi, dioruin. rndeet Eoclcsia in siii- luor dehent dioi ;
quorum priinus omncs inclusit, et
gulis (Jualuor Tcmporum spatio xl dicrum oelel)iat roIi(iui in partes dividiint. Postillas quatuor, dc ca-
jejunia, quae specialitcr jejunia Qualuor Temporum mino ignis legitur proximo loco ante ordinationem,
dicunlur. Pro ordinantis celebrare consuevit Eccle- quia nec potest rite accedere ad consecrationem
sia. L'nde in ipsis diehus Pentecostes quando sopti- ([ui prius non transierit per fornacem. Vasa lit/nli

formisSpiritusclncopliytorumoelel)ialui'festivil:'s, probal fiirmax, cl bomincs Jnslos lantntio tribnla-

jcjunia fiunt. De quibus Heda
Homilia sua diiil in :
B lioiiis (Eccl. xxvii). Gravitatem et humilitatemquas
Quod veroinlerhajcjejuniorumcastigatia repetitur, ordinatus debet servare, Tractus ostcndit. Tractus
de ipsorum apostoloruin oxemplo sumptum ciedcre enim, quia liumilitatis temporc solet celebrari, scm-
dehemus; qui,aoccplo Spiritu, (pio perlectius nova per in causa humilitatis ponitur. Sequilur Epistola
coelestiumbonorum suavitate fruebantur, eo altius qua3 est quasi sexta Lectio. Hse sex Lectiones apud
mentem a memoria delioiarum ahstulere terrestrium. antiquos Homanos quia nec omnes Latinam nec
Jam enim advenerat tempus iliud de quo Dominus omnes Grasoam noverant linguam, ct Grtccc et La-
priedixit quajrcntihus cur discipuli cjus nan jojuna- tinc legehantur. Undc secundum numcrum lecto-
rent : Tenient, inquit, dies cum aufcratnr sponsus rum duodecim Lectiones agere dicebantur.
ab eis, et tuncjejunabunl(MaltIi, iv). Singuia autem
Temporum trcs hahent dies, propter
jejunia Quatuor C.\p. III. Do Orationc super popuhun in quadragc-
singuiorum Qualuor Temporum anni tres menses simali temporo.

Pro singuis igitur mensihus singuli dies jejunia de-

Intemporc quadragesimali preeter illa qute aliis
putantur, scilicet feria iv, .vi et vii. Quarta, quia
temporibus in offioio rnissa^ inseruntur, superaddi-
60 die fecerunt consiiiiim Juda>i ut occiderent Cliri-
'-' tur ultima benedictio, quEBOratiosuperpopulum in-
stum sexta cum eum oociderunt; septima Romano
;

titulatur, omni tempore necesse est paratum

quia si
more jejunio concluditur propter tristitiam aposto-
esse contra adversarium, quanto magis in procinctu?
lorum de morte Domini, ut Innocentius narrat in De-
Quadragcsimalitemporcsciladvcrsariusnostercon-
cretalibus Sahhatum, inquit, jejunandum esse ra-
:

tra se ab Ecclesia parari conflictum, ac idco instat

tio evidentissima dcmonstrat; nam si diem Domini-
cum oh venerahilem resurrectionem Domini nostri
Jesu Chi'isti non solum in Pascha celebramus verum
etiam per singulos circulos hebdomadarum ipsius
diei imaginem frequentamus, tametipsi sexta feria
propter passionem Domini jejunamus
prsetermittere non dcbemus, quod
atque Isetitiam temporis illius videtur inclusum.
Cap. II. Quare duso Leetiones legantnr ad missnm
feria quarla; una foria scxta, ct quatnor in Sab-
hato Quatiior Tomporum.
Quarta feria leguntur duse Lectiones ad missam,
quia quarta setate mundi, scilicet a David usquc ad
fortius ad rapiendum, si forte aliquem negligentem
invcncrit. Sacerdos autem, ut sapiens agonista,
quanto in inajore periculo videt Ghristi milites fore,
tanto eos ampliori protegit benedictione. Et quia
quanto major est devotio, tanto magis prodest hene-
Sahbatum
diclio, diaconus clamat ut humiiiemus capita nostra
inter tristitiam
Deo, et tunc saccrdos benedictionem apponit. In
quadragesimali temparc non cantatar /l//ey(?ia; quod
semper luetitiam sonat, sicut Versus sequentes Pneu-
ma evideiiter ostendunt, sed loco Allolnia Tractus
D oanlatur. Tractus et in ipsa littcra cl in cantu tribula-
fionein exprimit et laborem, ut De profundis ut,
: ;

transmigrationem Bahylonis, et lex et prophetia vi- Commovisli: ut Qui babilat; ut Ad te levavi, etc.
: :

guerunt; et eos qui ordinandi sunt admoneri opor-
tet ut habeant soientiam legis et prophetarum.
Sexta feria una legitur, quia lex et prophetia in uno
Evangeiio recapitulantur quod legitur in sexta
:
aitate mundi. In Sahbato vero, quando ordines fiunt,
Tamen quia in resurrectione cum sanctis gaudebi-
mus, si nunc per confessionem et poenitentiam nos
prajparaverimus, post duos Tractus moeroris sequi-
tur tertius Tractus laetitiam sonans. Vel hoc idco
fit, quia duobus temporihus, scilicet antc legem et

Lectiones quatuor leguntur, quia quatuor ordines sub lege, genus humanum in moerore fuit, tertio
sunt benedicentiumDeum, quos Psalmistanumerat, suh gratia in la^titia in (Hirislum rcspiravit, Dopro-
dicens : Domus Isracl, bcnedicite Domino; Domus fundis et Commovisti, tribulationem Jubilate vero .•

Aaron, benedicite Domino; Damus Levi, benedicite sonat laetitiam item Qui babital, et Ad to Icvari
:

Domino\ qui timetis Dominnm, bcnsdicite Domino tristitiam; Qni conlidunt, prajfeit lajtitia^ canorcm.
iPsaL cxxxiv). Has benedictionesitaexplanat Augu- Similiter Sivpe expugnaverunl me, et Deus, Deus
slinus in libro super Psalterium. Benedicite, populi meus, tristitiam Lnndale vero hymnizat Ipetitiam.
:
441 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. - LIB. III. 442

VjM'. IV. Quarn iii Adverdii Doniini canticn Uuliliir A- tempora qute (Jhisti figuras et signa pra.*tulerant,
taceanliir. ad memoriam reducenda sunt.
Cum celebratiu* Adventus Domini et in lempore Gap. VI. Quare in festo beati Joannis Daptistre mis-
quadragesimali, (Horia iii cxcc/sis Dco et Tc IJcum sir fluic iii qiiiljiisdam Ecclesiis cclcbrcntur.

non canlamuK in ecclesia, dalmalica et vestis sul)- Deatus Joannes Haplista legiturin KvangelioLucaj
omnia praeten-
diaconalis non poi-tantur. Ha^c enim repletus esse Spiritu sancto ex utero malris suaj
dunt Isetitiam. Tempus autem Adventus ad memo- (Luc i). Quapropter in exordio lucis diei quasi in
riam reducit_ tempus illud quo Messias exspecta- exordio Nativitatis sacrificiiim Deo offertur in ho-
batur, et de tanta advenlus ejus dilatione vivi con- norein ejus ad laudem (.'-reatoris qui"iilum honorai*e
querebantur et mortui qui in inferno tenebantur. dignatus cst ex utero matris. Heatus Joannes Bapti-
Tempus vero Quadragesimee ab ipsa Septuagesima sta Iribus insignibus triumphis cxcellenter refulsit.
nostram commemorat captivitatem, qua genus liu- Ad hoc enim venit ut viain Domino pricpararet exem-
manum a paradiso expulsum sub dial)olo principe plo sute conversationis, qui tiiumphus celebratur
exsulal)at, donec per Jesum sacerdotem magnum in in vigilia. Per baptismi ministerium claruit insignis.
hujus redemptionis nostrae figura redactusestin Je- Hujus ministeriitriumphus recolitur inprimamissa,
rusalem. Quia ergo utrumquelempus moeroris est,
B Nazareus vero permansit ex utero inatris. IIoc do-
in utroque al) cis qute laditiam pricferunt abstine- num recoiitur in missa secunda in die.
mus; non tamen ajqualiter, quia in Quadragesima Cap. \U.Dc repelilione vcrborumin VersibusOITe-
prorsus Alleluia tacetur, quod non fittempore Ad- r"mhc, « Vir erat. »
ventus. Deniifue lucc cuncta prtodictis temporibus In OlTertorio Vir cral iii tcrra fJob i). non est re-
idco intermittuntur, ut in Navitale Domini et die pctitio verborum. lii Versibus vero est. Verba hislo-
Resurrectionis feslivius amplectantur, et ut Novi rici continentur in (JHertorio, verbiv Job icgroli et
Teslamenti gi^atia priBstantior Veteri cognoscatur. dolentis continentur in Versibus. Unde ofiiciiauctor

Quoties non dicitur ad missam Gloria in cxcclsis, utaffectuose nobis ad memoriamreduceretur iiegro-
toties tacetur Itc inissa esl, quia tempore luctus et tans Job, in Versibus more legrotantium verba re-

poenitentia3 magis oportet in Ecclesia miserias petivit.

commemorare peccata deflere et Dcum gratise Cap. VIII. Quarc in fcsto lunoccntiuin cantus IxtitiiB
,

taccalur.
auctorem bcnedicere. Tnde et in fine missa? di-
citur Bcncdicamus Doiniiio, quasi per quem a prte-
In solemnitate Innocentium ad missam non canta-
senti miseria speramus li!)erari.
mus Gloria iii cxcelsis Deo, nec Allcluia nisi in die
Dominica evenerit, ut nosquodammodomatribus de
Cap. V. Quarc iii Naiali Domini tcrnu; missuj ccle-
morte filiorum Iugenlil)us conformemus. Vel ideo
braiitur
in die hac a vocibus hetitiic abstinemus, quia Inno-
Ante legem et sub lege Cdiristus in figura jam centium animie ad inferos descenderunt sicut et
immolabatui', sieut de eo scriplum est in Apocaly- omnium qui ante passionem Christi obierunt. Quia
psi : Ai/inis tjui occisus e$t ab oriijine mundi (.[poc. tamen infra Nalivilatis Domini dies,dies illa conti-
xui). Tempore auteni gratiae vere pro salule inundi nctur, dahnalicam et vestem subdiaconalem non
estoblatus. IJnde ut per commemorationem ligura- intermittimus.
rumvcritas probabilior existat, quia sicut scriptum Cap. IX. Quarcin Adventu ct Quadrar/csima minis-
est : Iii Iioc vcrbnm voruin
quoniam alius cst qiii
est, Iri allaris iitaiitnr casulis.
scmiiiat, alius qui metit (Joan. ivi. Semcl in anno, Indiebusautein AdventusDominietQuadragesimse
scilicet in nativitate Domini constituit ?]cclesia ministiinon utunlur hujusmodi vestibus sed casulis.
spatium ter missam celebraii
intra Natalis diei : Tainen quando propriumofficium assumunt,casulis
Primo secundo sub auroram, tertio in die.
in nocte, se exuunt, quia in proprio oflicio, id est legcndo
Tempus ante legem, quasi nox fuit, nec lege nec Epistolamvel Evangelium, eosqui ad pra^dicandum
propholiis, ncc alia pranlicalionis lucc illustrala. D a Domino missi sunt reprsesentant. Casula autem
Tempus sul) lege qiuisi aurora fuit, nec penitus ca- talia significat opera quaj in itinerc observari non
rens luce, ncc plenam eam habens. Tempus gratiae possunt. Significat enim per laliludincm suam cha-
dieipleno comparalur. 1'rima missa teinpus anle ritalis ampliludinem. Ihfc autem exigitur et in lo-
legem, secunda temi^us sub lege commemorat, quia quciida, propler quod collo circumdatur, ct in ope-
in ulroque C.hristi immolatio in ligura prtecessit. in rando, quia super utrumque brachium repliciitur,
leilia missa vcra lu\ advcnisse monstratur, cum et in cogilando quoniam pectus inde tegilur, el in
dicitur, Pucr iialus rsl iinhis {Isa ix), elc. In aliis portando alioruni onera, eo quod humeri inde am-
temporibus lantuin scincl missa celebrari
in dic l)iuntur.HiRcautem in ilinereobservari nonpossunt.
praM-ipitur, quia cessanlilms figuris veritas manel. Undc Dedii in Tractatu super Lucain At vero :

Kigura) autcni iino figurarum temporapropteripsas.
Ideo in Navilale Domini non in alio lemporc inissa-
rum solemnilates commemoranlur, quia temporis
gratiae nativitatis Dominica) teinpus fuit exordium.
I'nde in ipso lemporis gratiae principio priecedentia
sitim, faineii, vigilias, nudilatem, lectioncm, psal-
modiam, orationem, laborem operandi, doctiinam,
silentium,etc.hujusmodi si quis seinper exsequenda
putaverit, non modo se eorum fructu privabit, sed
et nolam indiscret!t> obstinationis imo stultitiiv per-
 :

443 APPKXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 444

vioacis ini'iin-('l : {'iisulis Kaquo exuti sua poragunt-^ ul porderent, erant dolores invidcntije, qui mortem
suhdiacouus cl diacoiius oni<'ia. l'i i:no sulxliacoiius opcranlur, pei diicuiil([ue ad infciiium. l*roplerhos
iu inoinoriain iiioruin.scpluai^inta diioi-uin(juos/y;/.s// dolores nos possiiinus liet;iri et s;e(,'uri esse, sed
Jcsus IUOlillirhiri\ i/;ih'lti rl loriliii iiiKirnil ijisr vrii- lii-,c|);\iiirc iios dchcmusad bollum. 1'ndc Apostolus:
liiriis {l.iir. X»; i)oslca diaconus in lucnioiiaiu apo- Oiiinis, iii(|ii:l, i/iii in ni/rri' riniti-Uflil, iil) oiiiuiltiis
stoloruin ((ui nd inicdicanduin Kvangcliuui niissi sr iihstiurt 1 1 Cor. \\). In piiina aiilem orationo
sunt. l'ndc ad luajorein pcrfectionis nolain cuin missic sir hahcliir :
/
'/ qni Jnslc jiro jiccciUis iios-
subdiacouus sine casiila siiiini pcraj.5at oi'ticiiiiii, Iris iiflliijiunir, efc.
diaconus casulain suiier sinisli-um liuineruin poilat
Cai'. XI. I)c ScMKjcsintn.
Itlicalanr. ut in liac vila qiui' pcr sinislrain signilica-
Sexagesima pcrciirrit inliii Sepluagesiinam ad
tur, se ad IValruni oneia porlanda signilicet csse
quailam fcriiim paschiilis hchdciiiadtc. lliec qiiarta
}iaieluiii, iiec ah ()pciil)iis (nia- pcr (asiilain siyiiifi-
1'ciia (iuart;im ajlafem rediicil ;id iiicmori;im, in qua
cantur, eliam in iruerc pcnilus vaciuim. Sed quo-
David ct Salomon rognavciiiiit. lii ill;i tctato gens
niam de specialihus missaruin ohservationihus
iliii regno David ct Salomonis gloriosa
lidc iiic!\ lii,
agero proiiosiiiinus, de temporuin (iiio(iue ol)serva-
templi etiain iillitiidine ef decore formosa, regnuin
tionihus qiiil)us ecclesiastica congruunt, ali^iuid 3 Chrisfi pr;esignavif fufurum, in qiio vivi hipides in
diixiinus inserendum.
hac (luasi valle hitomorum expolifi in iino Domini
X. J)r Scjilnngcsiinii
(".vp.
templo (•ollociiliiiuliir. l'ii(lecl l'cri;i (iiiiii fii p;isch;ilis
Sepliia^y-csiuia coinpulatur novein hchdoinailihiis
hclidomada' in hu,jus i oi signiliciitioneni hahet Ofli-
anle Pasclia Dumiiii, ct liniliir [)ost Pasdia dic
ciuin: Vcnilr, Itrncdicli 1'nlris luciiMntth. xxvletc.
Sabhati. Dies Dominica habet initium et in Sabbato
.\d illud regnum per sexagesiinam tendendum est,
finem. Popiili eniin Dei caplivilatem significat qui
id estper opcrum perfectionem qua? per sonarium
peccando recessil a Deo, et per misericordiam cjus
dosignatur. Senarius enim niimerus, qui pcrfectus
revertilnr ad re(jiiiein. Populiis Dei (lelcntus esf in
est numerus, 00 qiiod ex omnibus parlibus suis
Dabylonia captivus suh numero aniioiiim septua-
aggregatis consisfif, signilicatperfecfioiiem. Et (juia
genario ? Qiio explcto reversus csl in Jerusalem.
Dominus hoc diciiim numcroopera siia perlecit, d;it
l nde Jeremias Scrviriit oiuiics ganlcs istx rcf/i
:

operationcm. Itaquo senarius sive

eliain infelligcre
lUihylouisscjiliintjiiihi niinis.Cumqiiciniplcli (iicrinl
Sexagesiina signiliciat porfectam operationem per
aniii scjjtiniifinlii, visitiiho siijwr rcgcin Ba/jyJonis
quam ad p;ifii;iiii feiidcre ex deljcmus. Sed (juia
(Jer. xxvin, etc. Hrecaulam populi Israelitici capti-
nobis inipolentes sumus, utpoto a principio Septua-
vitashumani generis cominunemdesignatcaptivila- C
gesinifB nostrte venundati sub peccato, Inlroitu
tem, quae in paradiso fanqnam die Dominica incepit
misste rogaiiius Dominiim ut por eum a pnesenti
el in requie teternaqmc nomine Safihafi intenigitur,
oxsilio liheremur K.xsnnjc, qiiarc ohdorinis, Do-
:

liahehit linem. Quia ci\qo in Septuagesima et Israe-

iiiiue, (Psal. xi.iii),etc. Cui con,gruitsequens oratio :

litici populi et noslia captivitas, quie toto mundi

Dcns, qni cousjiicis qnia e.xiinlla iiostra virtute suh-
tempore per septenariam dieruni revolutionem du-
sislimus, etc. Apostolus in Episfola sua nos confor-
rafura est, signifieafur, nos cum Israelitico populo
tatne m;ilisce(lamus, Lihciitcr snlVcrlis iusijticiites,
voccin gaudii et l^fifiie intermiltimus quasi cum cis
etc. (// Cor. XI), Traclus Coinmovisli ostenditter-
suspendentes organanostra, etadeliciis
insalicilnis
ram comiiiofam seinen inducilur in Evangelio :

abstinentes ostendiinus quiiliter Cdirisfiano viven-

Exiit qni srmiiiat, etc. n^iic viii.) Septuagosima
in
dum sit per totuin tempus sirculi. F^er i.xx namque
increpati sumus quia otiosi stetimus in Sexage-
:

sicut et perseptem, totum tempus steculi intelligi-

sima semen jacimus.
lur, (luoTd sepfenarias dieriim volvitiir. Omnis enim
numerus idein significat ei a quo dcnominfilur, iit C.vi". XII. Dc (J:i! iqiinijcsima.

quinquaginta idem est (luod quinque, seijluaginla Sequitur Quinquagesi.iia, qua; ipso die Pascha;
idem est quod sepfem. Xotanduin autem quod in r\ finitur quia per quinque sensuam opera tondendum
i,xx annis Judaicae captivilatis tcmpus reversionis ost ad resurroctionis gioriam. Quoniam ergo diver-
circarinemSeptuagesimie, scilicet
inlclligitur. l'nde sis mundi illecebris et delectationihus sen.sus nostri
in festo Resurrectionis, per (iinim revertimur ad facile capi possunt, et ipsa sensuum instrumenta
ccelestem patriam, Allcliiu cantamus nec Graduale quasi fenestrae sunt, quibusmors intrat ad animam,
intermittiiiuis, qiiiaadhuc in via sumus, nec in pa- nisi custodia apponatur, ideo in Quinquagesima
triiimetadhuc gr;idiiiiur. InSabhato autemsequente tanquam in cxpeditione solliciti diciinus in Introitu

duplex Alleluiii cantamus, quasi jam in patria exi- miss;e, Estn inilii iii Dcum jirotcctorcm ct iii locum
stentes et de duplici corporis et animte stola gau- rcfnijii, etc (Psal. xxx). Ipsuni precamur ducem
dentes. Ofliciorum iiislilulor in liis dic!ms nosvult milifiae nosfr;e dicendo: El jirojitcr uonicn Inniudn.x
esse sollicitos tribul;itione, noii kefitia dissolutos : luilii cris ct ciintrics iiic (ihid.). Aposfolus iii Epi.s-

Dicit enim in Introitu: Circumdcdernut mc (jomitus tola nosdocet (lUiiliternosamari debeamus, et dicit

mortis, doloros inferni invenerunt me (Psal. civ). Nunc aiitem inanonl fides, sjies, cliaritas, etc.(/ Cor.
.\ngustinus in Psalmo Inhisqui mecircumdederunt
: XIII). Trinmphator militise nostrse Deus est, cui dici-
445 DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS. — LIB. II. 446

musinHesponsorio: Tn os Dens, qtii fiicisiuinihilin ^ ad hane (liem missa celebi-afiu' hora tertia in iiac ;

(Psol. Lxxvi).Kt iterum: Libcnisliin hrnr-hio liinpo- et dienceps usque ad Pascha, exccpfis Dominicis

jinliiin tniiiii ( ;A/V/. ) Tractiis praH-ipit ut Dco sci^via- dielnis, iii»i-a nona. Opinio es'. aliquoniiii projderea
mus,non ei cuinosipsosvendidimus.In Sexai^esima hac die inchoari quadragesimale jejunium, ([uia
seminavimus,in Quinquagcsima fructum coliig-imus sublractis dicl)us Dominicis, xi, tantum dies sunt a

in Evangelio. Nos enimsuinus caicus iile (jui ({uod memoi-ala feria usque ad Sabbalum. Est autem ala
devotc posluiavil a Doiiiiiio accepit. Tres ita({ue rafio ef fortassc validior. Sc(|uidem jejunando lalio-

gradus notendi sunt inhistril)us Dominicis. Pi'ima lamus, ut nosipsos templum Domino ad inhabitan-
Dominicaplancfumconlinetcaptivorumsuh dominio durn pra>paremus. I'nde eo dieruin niimero a con-
vitiorum esse nolcnliuin. Secunda volunlalcm fug;o sucfis cihorum d(dc(dalionil)Usabstincmus, quoan-
demonstral, dum Dominuin dorinifare pufant non- noruin nuiiu^ro tcinpluin in .icnisaicni icdilicalum
duin de ejusauxiliosecuri etdicunt: Exsurfjv,qnarc est, scillicet xi.vi. Ctepta estenim i«dificatio templi
obdoniiis, Doiiiiiic ? 1'snl. x\Aii)Q\ms\: Nisi exsur-
{ primo C.yrircgis, cf sexfo Daiii anno consummata
gens aHueiisuoljis, fugiemus. Tertia Dominica con- Qui sunt ;umi juxha iidcm (Uii'onicorum xi.v; siqui-
silium agit ({uoinodo se muniant in qua Dominum ; dem C.yius regniivif annos xxx. Post quem Camby-
non jam tanquamdormientemalloquuntur diccnles, B ses lilius ejus annos viii. Posl ([uem Magi qui eum
Eslo niihi iii Dcniii jirolcclorciii (Psnl. xxx.j interfecerunl, anno uno. Posf (juos Darius usque
Cai». XIII. Dc (Jmulnigesinin. ad consuinmalionem templi annos sex qui suni, ul
Quadragesima, qutc sequentc Doininic;i incipit, diximus xi.v anni.In evangelioiiulem invenifur Jii-
linilur feria quai laante Pascha, qui» vocatur cocnii daais dicentibus :Qnri(lni'jiiiln rl sfxnnnis wdiHcn-
Domini. Ilis xl diebus siduos sequentesaddideris, liini ct tcmphuii lioc (Junn. lu, curn non amplius
erunt usqiie ad solemne l^aptisma dies xlii. Tot quam xlv reperiantur. Sed si historiam Joseplii
enim mansionijjus filii Israel pervenerunt ad terram sequamur, in qua post consummationem templi tres
promissionis.Totetiamgenerationum coinputafionc adhuc annos addit, in ([ui])usperiboIus, id csl cir-
in Evangelio Mattha)i pervenilur ad Christum, Je- cum posita lemploinunifionuinconsfructio, cl i[iue-

chonia bis compulalo. In Quadragesima viriiifer pu- dam alia qiuc remanserai.t perfect;i sunl, videbimus
gnantibusse Dci adjutorio prjesumendum csf.Cndc quod recte in tedificalione teinpli xlvi annoruin
dicit nobis quem in Quinquagesima protectorem poterit suinma compufari in qiiibus eminentiora ih-
invocavimus : Invocavit nic cl cr/o cxaudiam cirni. dificiafuerunt coinpleta. NuIIain officio missaj est
etc.Epistola pi'ima: Tcinporc acccpto exaudivi lc, ct p, varietas a die pra-fafa usque ;id quartic septimana'
in tlie sahilis adjtivi /(.^(7/ 6'o;'.vi) In Resiionsorio : feriam quartain.
Angoli Doniiiii,custodiantnos.lnTractu:Scuto vcri- Cap. XV. Quare scrctininm i/nnrla hcbdomadn cc-
tatis circuindnl snnins. InFjVimgcWo adtriumi^lmm
i bdirctnr cl bcrin /jiiai-fa.

tendimus ut dicamus inimico Vnde retro, Snlniin. : In ([uarta feri;iquart;chcl)(Ioma(Ii(- ([uadragesimfe

Signiticat autem quadragenarius numerus toluin solcmne scrulinium celebralur ([uod est iler ad
tempus vifiT) nostra?, propter quafuoranni tempora bapfismum. Inhacba[3tizandicafliechizantur. Cate-
quibusvivimiis, vcl [iropter quafuor c!cmciit;i,quo- chismus autem duplicem conlinet instructionem,
rum in nolds concordia viviinus. Qu;crilur autcm scilicct de ride el demoribus. Inde in missa prima
cur Dominus cilo post baiitismum Jcjunium suum Lecfione, quiv secundum Ezechielem lcgitur, mon-
inchoaverit cur nos quadragesiiniilejcjunium quod
, stratur quomodocafechumenos congreget.Deusad
in illius commemorationcm celebramus, us([ue ad compagem cor[)oris Christi, ciiiiiiMis a [iriorc vil;i,

teinpus Passioni CJnisti configuum differiimus? Hoc et faciens credcrc in Christum. Sic enim legifur
autem idco fit ut pcrQmidragesima^ observ;itionem \\n:ToUani vos dc gcntibus el congrcgahovosde uni-
magisefficiamur idonei ad pas(dialis Agnicomesfio- vcrsis terris,cladducain vos in tcrram vestrani;ct
uein; qucm (/ni indigiicsiisfiiiil^»ev\\ndum Aposfo- supervosat/nani niniidain. cl ninndnliiinini
J) cJTniiilain
\nn\, judiciitm damnationis sihi niandical cl liiliil aboinnibiis inqniuamclis vcsirisel obunivcrsisido-
[I Cor. \i). lis vcsiris mundnbo \os:ct daho vnbiscor noviim ctc
Cap. XIN^ Dc (Ini)ilc jcjnnii i/nndrngcsinialis. (Ezcch.x\x\\).Q\\o^ Hicronyinussicsupereumdein
Quarf;i fcii;i intcr Quinquagesimam et^Quadi;i- Ezcchiclcm ex[)onif Crcafor cniiii omnium sum,
:

gcsimam, jcjunium, ([uod protenditur usquc in peperci eis et sanctificavi illos, ct gloviiv pristiniu
Pascha Doniini, inciiojimiis. Usque ad istuin dicni rcstilui, ita uf su[)er crcdcntes ct ab crrorc conver-
in exspectalioiiefuimus. Hacdic pugnam commilli- sos clTundcrcm aquammumdam baptismi salutaris
mus. Hoc ostendit |)riin;i CoikMda missa! diceiis : et mundarem eosabomnibusabominalionibus suis,
Conccdc nohis, Uoniiiic,pr.csidia christiaiuc niilitin- el ab universis eiToribus suisquibus fuerant occu-
sanctis iucboarcjt^jnniis. Quilius armis[)Ugnarc dc- [lafi, et daremeis cor novumut credcrcut in Eilium

beamus.Johclostendif://?,/V;/>/;;/or/ ncln,ct phiiirln, Dei. Sic igitur prima Lectio dc fidc iigil. Cui eon-
otG.{JocI, vi).Et Evangcliuin: 7';/ nttlciii <-tiiii Jijnuas cordat Uesponsonuin: Vcnite,filii,audilc nic{Psal.
uugccapntlnnui, cl faciciii ttiani lava, {Matth. \\). xxxiii). At secunda Lectio de moribus dispufat, in
In hac dic non cst idia variefas, nisi quia usquc qua (licifur:0;//V'.sc//r' agcrc pcrvcrsc, iliscitc hcuc-
447 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 448

fncevo/iiuorilc jiiiUfniin.snhvruilf oppresst){Is;i. n. A hiiic inulicri ()pus ciiim honiim o/icrata cst in nic.
'.'

Kt in roiicliisiono ila : h't vcniln c' iir<jiiilc nir, dic.it Nam scm/i"r /i;iiipcrcshahctis viihiscnm, mc antctii
Doniinii.s dhiil.). Quod esl, si ita fereritis el non non scm/icr hahchilis (.\Iallh. xxvij. Kf nos ergo
reddiilero voliis inereedein, nicrilo ine arguelis. S(;- pedes Uomiiii ungiimus, id esl pauperibus Cdirisli
(luens Hesponsoriiiui (lcinnnslial cilcchnmeiios iid pcr (oiiipiissioiicni soiiilia denius. Siquidem paupe-
nonien ( '.lirisliiimiin del)erc liiinsirc. Hc:it;i i/cns, rcs Uoiniiii jirdcsdicu.l i!-,qiiia mcmlirii ipsius suiit
ciijiis csl Diiniinus Dciis cjiis, pojniliis (/iicni cjci/it loco iiifcrioi pcr
;iil:i!ic ii, iii!,L;iiculiim aiilem sohitia
iii h,oro'lit:itoui siltifPsn/. xxxiu. Veisiisl)onos ino- (iu;e aniinos dcmulcenl non absiirde infelligi pos-
res elceloriiui deiiioiislriil. \'rrl)} Diiniini cirli Dn-li siuit. Sic Uomini pedes
el capillis tergere est de
siint,ct s/tiritu oris cjiis oninis virtiis eorinn dhid.). eis (jua; noliis supciiliuinl p;iii|)(u-i])iis subvenire.
Kvangeliuni non dissonat ab lioc oflicio, dicenle C.apilli cnim siipernuii coipoiis vidculur.
AugustinosuperJoiiniiein: I.avitergo c;ecus oimiIos {'.w. X\'1I. I)c ulTirio missio iii f/u;irl;i l'cria />ost
iii e;t pisciiia (iii;i' inieiprctiiliir nii.-sns: Ijiipti/.iitus Doiiiiiiic;in I';iliii;irihii.
In (luarlii feria post Uomiuicam Pidmiirum va-
cst in ('diristo. Si ergo quando eum in seipso (jiio- rictas est in inissie officio ex adje^dione Lectionis
dainniodo liapfi/avit tunc iiiuininavil.iiuando iniinxit
unius et Hesponsorii unius cuin quin^iue Versibus
oculos forlassec;ile(duunenuuifecil. Ilocauteinofli-
(iui;i eadem die feeeruiit consilinm Judiei ul Jesum
ciumquiiila fcriii (piarl;i' iicddoinad?^ ideo eelel)r;i- occidercnl. l'nde sicut iii sextii IVMi;i iudus coruin,
tur, nt (lUiirla san-uli wlas ad inemoriam revocelur. sic cl iu (|ii;irl;i fcri;i coiisiliiim eoiiiui iul memoriam
Quarta steeuli iel;is, sieul Heda in (Uironica su;i le-
rcdueitur. Lcgunlur ilaque in hac feria, sicul etiu
slatur David us^iue ad ti iinKinigintionem.Ilia
fuil a
sextii, duic Lectioncs, (piia C-hristus simpla morle
oetas regno Uavid el Siilomonis iii(dyl;i nosliiim iii
su;i nostriiiii dupiiim dcslruxit, scilicet corporis el
Christo gloriam pneliguiavil. lu illii eliam iioslr;e
iinimii-.Iiilroilus (>st : /// nomiiic Domini omiie ijcnn
glorite promissio faclaesl, dicenle Uomino ail Ua-
tleclaLurcu.'lesliuiii,tcrrcstiinm,ctinfernoruni(I'Iii-
vid: Defrnctn vculi^is lui /loiumi snpor scdcni tuain
Jijiji. iil.Quod est:Omnis cieiitura rationalis Christo
iDsnL cxxxn.Iii iliii consliuclio lcmplide marmorc
se suljesse cognoscat:0///,/ ficliis cstohc- Dominus
et de laiiidihus preliosis constilutionein prtesigna-
dicns, elc. ( Chrislus per obodien-
//;/'/. ),id est (luia
vit Ecclcsi;e de universis gcntibus per (_^duistuin coii-
liam et iuimililalem ineruit eamdein ciuii Palre ha-
gregata'. .Merilo eliam (luinla feria quaif;e liebdo-
bere gjoriiim : non eain tanquam sine merifis silii
madje celebratur scrutinium, et de lide et de mori-
indel)il;iin aecipiens, sed opus tanla remuneralione
businstruunturbaplizandiinsanctoSabbatoPaschic
quia et qiiarla adas houiiiiis lajjoribus npla est.Eos
q dignum perliciens.Quod autem (MciV.In iioniineDo-
mini, iii vciicriitione nominis intelligendum est, id
aulein (lui ad serviliiim Uci accedcre volunf labori-
est rci designaUe per nomen. Similiter biilietur in
bus insistere oporlet. Unde Salomon Fili, acco- :
Psalmo : (AiulilcJjor iiiswrnlum i/iiiafccisti, ct c.x-
dens scrvitutcm Dci, slam liniorc, ct pncp;iru
iid
s/)cct!i')o nomcn tunm, qnoniani honum est. {Psal.
aniinnm luain ud lciil;)lion.'in{Kccli. ii,'. A die prse-
\.\). Quod aufem pcr nomen res nominis detur in-
nominata usque ad Sabbafum anfe ramos Palma-
felligi,festafur.\in]jrosiusin Epistola ad Philippen-
rum, nulla est ostendenda varietas.
ses. Ait enim: Noinen evidens est quod non voca-
("..vr. XVI. Dc offirio S:ihh;dicuililnlns. " Suhhalo buluin, sed rcm quandamdicit acquisitam ei, sicut
vacat. "
illud ({uod scriptum est./s'/ cognoscanl,quia nomeii
Ue S;ibbafo aulem ante r;imos Palmaruin, cui lihi Domiiius {Psal. lxxxii), hoc estquod lu es Uo-
tilulus in anti(iuis anliphonariisinvenifur: Sahbalo minus. In orafione passio Uomini inemoratur,quo-
vacal, dominus papa et eleemosynam dat ; nostr;e niam ea die Judajide ejus morte consiliiim feeerunt
setatis auleinIibricausabrevitatissichabenl:.SV/ /j/j,7/o Lectio sei|iiens apeite passioncm Doiiiiui priediciit
vflofl/.Kcclesiasticiiiislifiilorofficii iiullum huictUei dicens :(JhIatus cst qiiiaij,^ vjliiit,ctnona/)criiitos
proprium aplavit oflicium utse Iiac die eleemosynis D siium{Isa.iAi\). El paulo ji j-;f: 5/ /losncrii/iro /leccato
vacasse ostenderet et ad idem invilasse posteros. !i iiimain suain videhit seincn lonrpe vuni{ihid.) De hoc
Ilac autemdie potissinium vir ;ipostolicus et se et semine dicit Isaias^V/s/ Dominns c.xorcituum reli-
nos largifioni eIeemosyn;uLiin vacare voluit in me- quissct nohis scinen. sictit Sodoma cssoinus {Isa. \)
moriam devotissinue inulieris, ut quod ipsa in hac Semen enim sunt apostoli et apostoliciviri, quibus
die fecit capiti, nos membris exhibere studeamus. ({uasijaclo seinineseges EccIesiaemuItipIicalur.Hoc
Ait Evangelista Joannes : Aiito se.x dies I'asch;n semen longaevumessedicitur per successiones,vel
venit DoininiisJcsus iiilicthaniainiihi fueralLazarus in seipso,(iuia justi in perpetuum vivent. Hespon-
morfuus, qiiem susi-itavil .Fecerunt auloin eicoenain sorium est : .Vc avcrtaa faciein tuain a /uicro tuo
ihi. (Joan. xii.j Et post pauca Maria errjo accepit : (Psal. Lxviii). Verba (Jlhristi ad Patrem. Pueruni
lihram umjuenti nardipisticiprctiosi, ct un.xit pedcs dicit Psalmista Christum propter simplicitatem et
Jesu,et e.xlersil capilhssuis pedes oJus\ et doniiis innocentiam. Versus ita sonat Salvuui ine fac, :

implota est ex odorc uujucnti (ihid.) Kt cum in- Dcus, quoniam intraveruiitaqu<.c usqne ad aniniain
dignaretur Judas proditor, juxta Matlhaeumita Uo- nieain, inJi.xus sum in limo profundi, et nonestsuh-
minus approbavit opus mulieris:QH7V/ molesticstis sfantia{ihid.)Po\m\i multitudinem, nomine aquarum
449 DK OFFICnS ECCLESIASTICIS - LIB. III. 450

si'.;iiilii'al, .'-^iciit ot .Xporalypsi:.!'/"'' V"'''; vVy^^s,

iii
A Jiabolnm a catei-luimeno refedere : uiiclio vero
jfipiili .^iiiil rl iji'iili'<:i Aiior.wiDUiO aqu.v iiilrave- chrismatis cuin sanctilical et ei gralias daf, vel
runl ii.si(uc ad aniniain C-lici.sli lollcndani voliinlalc haliitas au;^ineiital. Idco antcin qiiinta feria olci

ipsin.s C.lirislj, (liini oninocciilernnt. Eosileni vocat consccraliocolehiatur, (iniaqnidquid ({uinquesensi-

liinnin profiimli, in iiiio ilicit ('hrisliis se infixuin liuscommiftilur, scilicct visu, auditn, guslu, odora-
csse, seivala liini inelai)liora,iil esl c()i[)ore ileten- tii, ot lactu, perg-raliain Dei in olei iinctione deletur.

tnin esso. Socnnda Lectiosicnt etprinia de passione C.vi'. XIX. Qiinre cmleindie nlhirin (leiiinlcntiir.
Doinini aLfit.liesponsorinm sei^ivnis iionTraelusdici Dio eadciii altaria denudanlur ef sic rehnquuntur
dehcl, siciit nonniilli scd Uesiion-uirinm,
pulant, usque ad vesperum, quod, nisi fallor, fiij^am apos-
ipiia post singnlos versus a eliororespoudetur.lla- tolorum siynilicat. .\itare namque C.liristum signi-
het autem Versns ntinnnatur qnod peccala vetcris ilcat. .Vpostoli vero sive alii discipuli vesfes sunt
Ada; per qninqne scnsns porpetrata passione novi (>hristi, do qiiihus scriptum esl : lCt reliclo co orn-
Adie snnt dolata. Vox cniin vcteris .\du3 esL qnae iu nes 1'iujoriuit {Mntth. xxvi).
Versihns illis soiiat. C.\p. XX. Dc oflicin ibriio se.xt.n, rl ainu-e tlicntur
Pnrnsceve, el '/iinrc nllnrin Imc ilir mjiin ct vino
C.\i'. XVIH. I)r uflici:j frruv i[ninl:i' iuilc I'iinis- B hiventrir.
CCVi'111.
Parascevc, ut I!eda ail, prcjtni-nlia inlorpretatur

(juinta feria ante Paiaseeveiii vniiela- plitrinia (Juonomine Judsei qui inter Grsecos conversabantur
est,non ex ofiicio mi.ssse sed in ofricio.Iu ca namque sextam Sal^hatiappellaliant, quod eodie quee neces-
ca rescrvatur eor- saiia eiant Sahhafo, pra»paiarent. Haic sexta feria
olcnm triplicitor consecratar. In

jins Doinini usque in crastiiium.
mis consecralur in ipso oflicio oonsecralionis coi-
poris clsanguinisDomini. Infirinitates namque iiro
peccatis innignntur. Unde in Evangelio Dominus
rogsntif^nwtaiemsidaii-.Diniiltenliir tihi peecalfi
{.]Iiirc.u i.Dimissis eniin peccatis et
Oloum pro inlir- sexta3 diei creationis coaplatur. Aptum quippeerat
ut qua die Deus hominem creavit, ea perdifum re-
crearet,atque redimeret.Hac die legunturLectiones
ad ininiolationom Agni perfiiienles. Hac die namque
tiia
passionem Chrisfi recolimus, et noslram quam ei
quod pro peceaf is dehcmus imitationem exhibemus dum pro liomini-

inflictumeratexpellilur.Sacramentum Dominicicor- bus hominuni generihus oramus, sicut ille pro suis
poris peccala, oleum voro conseciatuaiinrirmitales
crucilixorihus. Et notandum qiiod sicut corpus

divina gratia per olei unctionem Doniini .lesu, quod de Virgine assumpsit, per agnuin
expellit, id est,
sine macula signiiicatuin est, ita et corpus ejus,
Hinc enim Jacohus ait InlinnnUir quis in volns,
: Q
iiidiirnt prcshyteros Ecclcsi.e et orent super eiiui
quod nos sumus, per hjedum. Utrumque Lectio
unjentes eum oleoin noniinc Doinini; et ovatiosal- commemorat. .Vgnusincruce immolafus est hsedus
quolidie in mortilieatione viiiorum immolatur.
vahit infirwum, et alh)vinhit cumDinninus, et si in
Tractus, Cui hnhitnt in niljulurio Altissimi [Psal.
peccatis sit, diiniltentur ci (Jnc. v) El in ipsa con-
xG),longusest,quia quod nohis prfemittif prtecedens
secralione sic hahes:.l(/ cvncuaiidosomnes dohjros
Lectio Osete fenere deheinus inspe, sed longe est
omnesque inlirmitates et omnenuvgritudincm corpo-
r/s. Merifo igifur eorum consccrafio siinilisfit quo-
ul haheamus in re. Verha Lectionis ha^c sunt ;

ruininmullis conjungilurelTeidns. Utrumquelamen, Visilnliil nos jtost diiosdies; in die tertiasiiscitahit

id est et sacramentum Dominici corpor;.'? ct olcuin

nos cl viveiijiis inconspectii rjiisiOne. vi). Ipsa re-
eonseeratum, utrumque habenf cHecfum quamvis surrectio in line Tracfus memorafur : Lonrjitudino
proptcr sacramonfornm species diversas verha dievuni adiniplcJjo cuni ct oslcndnin illi sahitave
dividanius. Carnis eniin et sanguinis erat in vcferi ineiini (i'sal. xc).

lege pro peccalis ofleri, oleri autem est fessis et Quieritur quare hac die missa non canfcfur, secl
segris mederi arfibus. Sed ef Aiiosfolus do (^.hristo eorpus Chrisfi reservatum dic priecedonti sumatur
loqnens ail: .Uorlinis est proplrr pcccaln nostrn, et D Ad quod dicitur, ex decreto Innocenliipapie, missa
rcsurrc.xil ]iroplcrJiislHicationeinnostram{ICoi\\\) hoc hiduo non celehrari, ut in pastorihus Eeclesia)
Sic enimdivisit singulissacramenfisreddendoquod slafus fcmporis illius apud apostolos ostendatur,
liguranl enm ufrumque propter ulruinque feeorit qui sicut propheta prtedixerat, percusso pastoi'e
Christus. Eit ifaque olei infiriiiorum consecratio in dispersi erant (Zach. xiii). Inde est etiain quod nec
ipso officio consecralionisDominici corporis anle Dominus voliiscum, nec Deus in adjiilorium his

Canonis verba Per qiiem Jnvo omnia, Dnmine,

:
diehus dicitur nec aliquid eorum qute pertinent ad
scinpev bona cvens, ef luec ipsa verba sunt illius preshyterorum ofliciuin. QuiTerifur iferuin quare
consecralionis conelusio, Undo inlelligimus emho- hac die non sumafur sanguis Chrisfis sicut et caro
lem esse supradicfi officii post Aijnus Dci, quando (^hristi. Ad quod dico quod utrumque suh utraque

pacis signuin dari solet; quod hac die propfer Judie specic sumilur. Sed qui species vini labilis non
proditoris osculum non fit. Consecrafur chrisinale polest tulo reservari,sine ea corpus (jhristi reser-
oleum, ef postea conscquentur oleuin cafachnmeno- vari consfifufum esf, vel quia Dominus in cocna di-

ruin quiaper luecduo homoadpacem el concordiam xif : .\un hiham amodu de hoc gcnimiuevilisusque
angeloruin revocatur Exorcismus nainque olei facit indiem ilhiin cum illud hibaiu iiovum vobiscum iii
451 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 452

ror/iKi niro. i.\/;ill/i. xwi). Kcclosia a (lic i-d-ua; A ofliciuin lioc colchral)anl.S(!il modornorum (l(d)ililas

us(|iio ail (lieiii l'ascliLO (^(jua' iii vcspcn; incipil ;

ad (;j)ulas fcslinans, lciiij)iis j)r;evciiil conslituluin.
uiule iii coroi Ijonediclione ilicilur : //(/c iiu.x csl Nobis ergoab ^Egypto spiritualiexeuntibus, priinii
(ju;i' pciicatoniiii, clc i ilc hoc j>ciiiiiiinc vilis hibere secunda qua dcscendit iii iii-
dies passio Christi,
ii()Mconsiicvitl'()ri'oilc sa ii t^ii i nc suij(|iiciii iliscijiulis fernuin, terti;i rosurroclionis est dios.
porri^^chal hjijucljalur ('.iiiisliis, (jiiciii (jiiaiiluin ail Cac. XXII. J)a ulJicio niiss;c iii iiucla pusaJiali.

speoiein gcniinen ajjijolialial, iioc jxjsl rcssurrcclio- Noclc jiiiidal;! Ucctioncs ijmiliior logunlur ;id

nem suam in regno suo, id csl in rci,'ia ciaiilalc inissam. Catechumeninamque ad mensam Uomini
l)ihil ii^soVuin discipulissuis noviiin, (juia lu rcsur- vocanlur, id ost, ad s;inclam Scrijilurain, (juio j)or
reclione lolus (liuistus (juaiituin ad (;ori)oraiciic inci)s;iiii (ju;iluor jiedum in lahernaculo Uoinini
suhstantiaiii iiiiiovalus est. Hoc auleiu dixil cuin positam signilicala est. Siquidem quatuor mensie
(liscijaiiis st' l)il)iluiiiiii, iioii(iui;i j)ost rcsurrcclio- jicdcs sunt (jualuor expositiones sacrte Scripturie,
iiciu corjioralilcr illud hihil, sod (juia discijuiloruin sciliccl liistoric;i, allegorica, moralis, anagogica.
ohlatioiie delcctalus est,(juando eorjjus ejus etsau- liujinituor hujusnoctis Lectionihus hiec (juatuor^si
guinein in commeinoralionein, sicut praece-
ijisius suhtiliter inspexeris, polerisinvcnirc.Primasecun-
perat, pailicijiaverunt. l*otest taiiicn el dc vino R dum historiain nostrifi recolit creationis dignitatem
siiiipliciterdictuin intelHj^i (juod ait : Non hihuin A pcccando cccidimus, iion sequilur
(jua (juoniain

(la Jioa (jeniiuiiK; vilis, (Marc. xiv), ut demon

etc. canlicuin. Socunda lecliosecuudum allegoriamagit
strativum pronomennon hoc demonstret quod tene- de liberatione noslra ad exsilio in quod per pecca-
bat Christus, sed speciem. Quasi Non hiljam de : tuin devenimus. Agit namque de liheratione populi
tali geniinine vilis, tali secunduin specicm. Unde Israel ah ^-^gypto, in qua noslra liheratio a spiri-
alius evaiiyolista sine pronomine demonstrativo luali ylOgypto priesignalacst. Tertia Lectio moralis

ilixii-.XunJjihainde generatione vir.is dunec vcgnum est:AppveJicndciit saptem inuJieves vivum unum in
Dai vaniul, etc. [J^ua. xxii).resuiTectionem Post dia Seplem enim mulieres, sep-
iJJu, e[c.{Jsui. iv).

eniin et manducasse euin legimuscumdiscipuliset teiu graliie sunt quio spiritualiter dicunlur dona
bihisse. Unde Petrus: Qui nianducavinius el hiJii- Spiritus sancti. Unde et sepliformis Spiritus appe-
nius cum co poslquam vesuvrexit a nwvtuis (Act. Ualur. Ue ablutione etiam sordium agit eadeni
X). Notandum (juod hac die in orationihus quas ad Lectio, quod totum ad inores pertinet. Et est rec-
imitationem Christi facit Ecclesia per singulas tus ordo ut postquain instructi fuerint de purga-
genua flcctimus, ad ostendendam, imoad augmen- Q tione haplismi, inslruantur de moribus. Quarta
taiidam mculis huiniiilatem nisi quando pro perh- Lectio dicit : Aiiditc audiantcs mc,et cuincdite hu-
dis Judajisoramusqui lioc ante IJominumilludendo nnm, ct daJaataJjiluv iii avassitudino uiiima vestva
fecerunt quihus per omnia quie hac die erjja
: (Isa. IV.; Quod ita llieronymussuper Isaiam expo-
Christuin fecerunt dissimiles esse vohimus cum nit. Sermo diviuus non carnis bona, sed aniina)
eorum montionem faciinus. aqua Hac die viiio et poUicetur. Utuc igetur Leclio anagogen sapit, quia
hivatur altarc, (juia de latere suo Christus hac die sub uomiiuhus carnalium bona coelestia.
j)ruiuiltil

a(jiiain emisii et sanguincm. Uude Ueda : Anagoge est sensusad superiora du-
C.vp. XXI. Quid siyniliact aevaus noala pusaJiuJi ceiis, id esl locutio quic de prtemiis futuris et ea
antc Jjuptismum evcclus.
quic in coelis eslvita fulura sive mysticis sive ajjer-
In princiiiio oliici adnoclcm Pasclia> j)crlinoiilis
tis scruioniljus disjiutal. Audiamus (juid dicaiil
in qua Cliristus resurroxissc crcditur, hcncdicilur
catechumoui posl admonitionoiu docloris Siaul
cereus. C-erous nanKjue ad memoriamnoljis reducit
savvus dasidavul, ctc. {J'sai. xi.i). L'n(le Augusli-
cohininam popiilo Israelitico datamaUco indeserto
nus El (juidein non male inteiligitur vocem eoruin
:

qu;o eral ois nuljos ah iostu protogcns in die, el

columna ignishicem jiradjcns iu nocle (JJxod.xui)
esse qui cum siiil calliechuineni ad gratiain sancti

('olumna autem illa et cereus iste (^liristi ligura!

D lavacri foslinant.
(i.\p. XXIIl. (Jui siijni/iaal novus iijnis in ccveo
sunt, qui et ab sestu vitiorum protegit et lucem sa- Cereus vero novo luinine accenditur, utdesigiiel
pientite infundit. Hoc autem Christi heneficium doctrinam Christi novam quae est in Novo Testa-
et Ijaptizandis promittitur, et haptisalisdum sunlin monlo, sivc novam graliam qua illustrata est nox
via non suhtrahitur. Unde columna ilia populodala singulariter Uominica, videlicet Christi resurrec-
est Fiubrum marain figura baptismi transituro ct ;
tioneiu.
cereus noster erigitur in Ecclesia et accenditur Cxv.yiW\.UuavctiluJiIx'alioiniiiiJioadie taaeantuv,
priusquam calecliumeni haptizentur. Nec hoeprio- Inprmcipus Lectionem tiluh tacentur ne cate-
tereundum est quod sicut columna prajdictapopulo chumenis de gentilitate venientibus, auctorum vel
data est in tertia mansione ah exilu yEgypti, sic librorum HebriBorumnominibusauditis, Lectiones
cereus nohis accenditur die tertia liberalionis no- vilescant ; seiuper enim inler Judseos et gentiles
morte Christi. Quoniam, sicut
straj quse facta estin quasi nalurale odium fuit.

diximus, vespera illa ad diem sequentem pertinet C.\p. XXV. Quave tviplicitev iitanise fiant.

et vere antiqui gain fere transaclo die Sabbati, Li tanite quse fiunt circa baptisterii consecrationera
458 DE ()l'FIcns ECCLESIASTICIS. LIB. III. 454

simt iiileiTessidiies siiuctoniiii pro leiiaseiililms A liiim, ([iiiii iiiulicres occullo siiic iiuniuc ilianl ad
aiile cl i»()st agiuiliir, (}uia sicjut ioyiliir iu Apocaly- tiiiuiiluiii iit ciiui uiigeronf, siciit lofcif Kvangelium
psi: Irisci nl iii circiiitii S(':lis Dci (Ajmc. iv.) (Jiiod sive [iroplor ciecifalem cordis caruin i,mior;iiitiiiiii

sit Seda e.\.ponit: Heilos Dei in efciesia est; Iris rc.surrectionem.

autein, qniepost (liiiiviiuii factacsl ul esset indiciuiii C.\p. WW.tJiiarc iii cadciii missa • Aijiiiis iJci >'

propilialioiiis, iulcrccssioneiii siuicloruui designal iiuii caiilcliir.

Aguntui'iiulciiiaiitii)lionie septen;e iinle h;ii)lismuiu In cadoin nocte noii (^inlatiir Ajiius />o/proi)ter
ut Spiiitus s;iiicliis, cujus os( j^ratiii sc[iliroiinis incrodiililatom illiirum muilioruiu coiuiih' iiorandiim
veniat in aquain ]j;iptisiu;itis, (Jiiiuic iii^iinlur diim quia quem non credidiant essc Dcuiu, uoc credebanf
liiiptiziuitureateohumeni, ut IJeus digiichii(|iiin(iuc [losso lollcrc |iocciil;i iiiuiidi. 1'roshylci tiiiiion suum
scnsus coruin custodiio ne illccol)ns Siociilarilms inlcrini pcragit officiiim, ([iiia mulicrihus ct ipsis

eapiantiir Tcrn;e post biiplisniiuii, ut lidein sanetu! (liscipulis dc losurrocliouc dubilantihus (^lirisliis

Trinitalis, qiiam proressi siint, toto eorde, tot;i et resurrexit et manifcstum se fecit.

menle totis virilms cuslodiiiiil. Cap. XXXll. I)r oriifii saiii-li I'a<rliai.

(Up. XXVI. Uiiixl iinrviili iii liih; Kcdcsi.c snlviiulur Die sancli raschte in Inlroitu per ora pro[)heta-
Si ejus a^talis fiieiiiit ([ui liiiplizentur ul rationis
R
^ rum pr;iescn!at se Chrisliis ex resurrectione Datri
usum luihcant et lo([ui soiaiil, ipse iidein siiam suo in Kcclosia suii dicens : Hcsurrexi ct adliuc ti'-
protiteri debent, et in iido [uo^uia siilviinlur ; si ciiin siiiii il'sal. cxwviii). In dic liac ot ([iiinque
aulem parvuli fuoriul, in lido el coufussioae offo- sequentilius giaduali canimus ad luissam, ([uia ad
rentium eos ad haptisinuin siveiniide generali Kc- gloriam, quam adhuc
promiltit Doniini resurrexio,
clesioe salaii crcduntur, sicut et SyrophenissR} gradimur ot gradiendo Deum laudamus. Depeiven-
mulieris liliii- in fidc et liumili confossione m;itiis tionc tamcn qiiiiin hahemus in spe gaudemus, uude
lcL(itur a dtemonio liherata dicente Domino: r.iii- ot .l//67Hia cantamus. In Sabbato autein duplex.4/-
licr, uiiKjiiu esl fnlcs luii, fiat lihisicut vis (Mor. viij. Icliiia c;inimus, quiaSeptuagesimiB linis estsignifi-

Ft saiicla cst, ut ait Mallhaeus lilia ejus ux illa Iiora cat requiem ([u;o peregrinationiserit linis, ([uando
(Maltli. XV). duplici slola oorporis ot aninue decorati Dcum pro
(Ivp. XXVII. Quarc pasclinlis Iichdomaila iii alhis utraque laudaliinius. Similiter in diebus Dominicis
cclclircliir. usque ad octavam Ponlecoslcs duo Allcliiia
et festis

A Sabbato isto usque ad soqucns Sahhalum per canlamus proplor memoriam Dominicujresurrectio-
octo scilicet dics portantiir alhai vestes, ut oslen- nis, et nostra?, oujus perventionis figura praicessit
p
datur qualia eorpora receptuii sumiis iii oclava in Sahbafo prsedicto. In aliis diehus pio rcdemptio-
resurrcctionis, ot qualcs essc deheamiis in Xovo nis nostroe kolitia unum Allchiia cantainus.
Testamenlo. Sicut eniin septom dies [icrtiucnt ad Cap. XXXllI. (Juarc a Pasclia usquo ad Pcntccos-
Vetus Testamentum, propter Siihhalum, ifa oclo tcn iion canlaliir Ilespoiisoi'iiiin,
ad Novum propfcr oclaviim dioin rcsurrectionis _
Ab oclavis Pentecostes usque adSeptuagesimain
\]n(iGSi\\omon\ Dn inirlcs scjilciii nccnoii ct ncto iu cl fesfis diebus P.esponsorium olAIIc'
Dominicis
{Ecclc. xiij. Jain eniiii docchat populum suum ut aclioncm coruin ef Uolitiiun sive laudein sive
Iiiia

nonsemper inhsereret Veteri Testamenlo, sed tran- gratiarum acliones significanl ([ui perseverant in
sirct aliquando ad Novuiii. sanctitato, quam in baiilismo recopcniut. Ita oniiu
('ap XX\'III. fjiiurc iiilroiliis iioii can!:i' iir iul iiils- in spc jiuii liahont regnuni fiitunim ul inlor laho-
siiiii Salihal-i saiiclo. riosa opera Dco gratias aganf. Sive iif alii diounf,
Inlroiliis nou (•auliitiir ad missiim dic hao, quia per Hcsponsorium aclivam inlclligimuspcr J//r>/»/;}
Lectiones et c;efcra ([luo prciiiiss;i sunt locum fo- conlcmplalivani. Instruondi suiit iKimincs do honis
nent lutroilus, iino plus sun! ([uain Inlroitus. (Jloria ;icliva3, ([uaj suiil eleemosyna, lcclio, visil;ilio in-
incxcclcis IJco {Liic. ii) cantatur proptcr gainfium ry linnorum, ct hujusmodi. Instruendi sunl oliam ile
resurreclionis Uoniinicio. Notiiudum ([iiod omnia bonis contemplativis, qu;e suiit considoralio ajfer-
usque ad Lvangelium ad noopliyios pertinent. In noiuiii, laus Doi. In illis aiilcm dichus, i|ui s-unt
Oratione dicit sacerdos: (Atiiscrva iiinova laiiiiliic a Sahbato pasohali us([ue ad octavas Pontcoostes,
Iwc proijcnic Spirituin ijuciii f/cr/y.s//. Kpistola Sic : non canilur Uosponsorium iiuia tom[)us illiid no-
consurrcxis cuinCliristo., qihc siirsuiii suiil ijiucritc strain [iiioligurat ressurreclionem, quando oinnes
uhi (llirislus cst iii ilcxtcra l)ci scilciis {Colosui). crunt docibilos Dei et omnia activie vitae opera
Cap. WIX. (Juara post Allcliii;i caiilctiir Tractus. cessabuiit sed lantum Allcluia cantabitiir, id est
;

Incadem missa prius cantatur Allcliiia progaudio laililiii animarum dc pcrcepta iinmorlalitale et re-
Doniinica} resurroctionis in qiia nohis rosurgcndi ooptione corporum agetur. Eanulem holiliain nume-
spes dala est. Scd qiiia nostr;i resurrectio. quain rus quinquagenariussignifical, qui apud Ilaebraeos
habemus in s[)e, loiige est adhuc in re, et ad eam Juhileus appellatur.
per dinicultatcs tendendum est, se([uilur traclus. Cap. XXXIV. (Juare in dichiis Jcjunii « Allcluia n

Cap XXX. (Juare antc KvaiKjcIiuni cevei non fe- non cantctur ad niissain.
rantiir. Dies poenitentiales et vigilije apostolorum et C£e
In ipsa nocte non defertur lumen ante Evange- teraj in quibus confiteri peccata et humiliari et je-
 :

455 APPKNDIX AD liUGONIS OPERA DOGMATICA. 45G

junare debemus ut ad gaudium quod in scqucnti A Cap. XXXVI. JJc oflicio mis.^iaruin infrn liclido-
solomnitalc oclclnalui' pcivonii^e mercamur, sino inndnni I'cntccostcs.
Allrlnin transliyunliu' ([uia iioii csl sjicciosn Jinisin
Quid in lola sopliinana (lua' die Pciiiecostesiuoipit
orc jieccatoris {ICccli \v).
agere dchoainus Deda iu Iloinilia sua manifestrd
C.Ai'. XXXN'. (Jiiurc iii vii/iliu Pcntecostes hnjilis-
dicens: Vcrumhoc quoquequod nosstatimperaola
itiiis cclchrctur.
dio (|uinquagesiina uon gcnua ad oi'andum curva-
in vii^niia roiitocostos oclchratur l)ai)lisinus co
mus, s(!(l ot illa; adhuc soptiinaiia slanles Domino
quod Doinmus asccnsurus in ccjoluinpromisit ilisoi-
sui)plicainus, et quamvis interinissa repetanuis je-
pulis suisdicens: BnptixiXiiiiiii Spirilti snnc.to noii
junia, lamen alleluia (juotidie personainus nemo ;

posl innltos Jios ilics (Act. i). soilioct j^ost dcocm ;

absque discretioneaptaet congrua ratione mysterii
(juod ot faotum ost. Hac dc causa celehrat Eo-
pufct aotilari. Quia enim Spiritussanctiscptiformis
clcsia l)aptisn)uui (looinia dio post ascensionem, ul
ost grafia, jurc soleninilas adventus ejus per vii
catcchumcni nostri l)aptizcnlur Sjjiritu sancto, siout
dies laude hymnorum debita simul el missaruin
ot ipsi apostoii. Inoijiiunt autcm dics Poutcoosfos ah
celehrationc recolitur.
i|)Sodic 1'ascluv, ct tcrmiuanlur dic quinquagesiino,
(juivulgo dies Pentecostes appellatur. Unde ipso
B C.vi>. XXXVII J)c ofJicio inissii' pro niorluis.

dic oanitur Antiphona ad Vesperas Hodie cowplcti :

\n missa pro mortuis non oantatur Gloriu in cx-

snnl ilics Pcntccoslcs, .{IJc!ui;i,cU\]n\\ui\ifii\[e[ \i'j;[-

cclcis J)co iLue. u), neo c';//e/H/;i suavitatem et la^ti-

liapropter oatechumcnosLectionesquatuorleguntur tiam significantia, (juia oantioa lailitia de proximi

Prima ad histoi-iam pertinet, proponens ad exem- transilu dolentibus non conveniunl. Ministri enim
plum ohedientiain Ahrahae. Secunda Leclio est :
altaris sicut ijnndcrc cum (jiiudcnlihus, ita Ilerc

Srripsil .Moyscs cuuliruni. De quoautem cantico hic aident cuiiillciilihudioin. Osculum non datur
xii).

dicat, cantor illico demonstrat, scilicet Allcndc cuc- hic, quia uhi solemus dicere, Donn nohis pnccni, in
Jnin. Tam Lectio quam eanticum allegoricc deChri- hoc ofticio quasi magis defunctorum quam nostri me-
sto et Ecclesia exponendum est. Tertia Lectio mo- nores,dicimus: Donn cisreqnicm sempiternnm. Qnm-
ralis, in qua seplem dona Spiritus sanli faoiunt de moperc enini hic illis succurrere nitimur quos in hac
ohedientihus vcrum unum de quo dicebat Paulus :
vita nilamplius posse mereri cognoscimus. Anni-
Donec occurrnmns oninesin viruiiiperfectuni [EpJics versarius dies ideo repetitur pro defunctis, quia
IV). QuartaLectio anagogen-sapit, quae ad coelestia nescimus ([ualiter se habeant in alia vita, Unde i

tantum invitat. Ecce quatuor pedes mensse Domini p sicut anniversarius sanctorum dies ad eorum hono-

ad quam catechumeni vocantur. De la^taniis circa rein repelitur, sic anniversarius delunctorum dies
baptismum dictum est supra. AlJeJuia oantatur pro ad memoriam reducitur ad ipsorum, si forte indi-

gaudio emundationis quam neophyfi reoipiunt in
haplismo. Sed quia plena emundatio, a pocna vide-
licet et culpa ad ({uam por hano tenditur, longe est
et non nisi per diflicultatcs nimias ad eam perve-
nietur, sequitur Tractus.
genl, utilitatem. Triginta diehus oontinuis solet
missa piodefunctis celebrari, ut quidquid in Deca-
logo legis deliquerunt, sanctte Trinitatis misera-
lionedeleatur. Denarius enimternario multiplicatus
tricenarium faci.

LIBELLUS
DE CANONE MYSTICI LIBAMINIS,
EJUSUUE ORDIMBUS
AUCTORE, UT VIDETUR ,

JOANMS COmNUBEEMSI
Cap. I. De crncis Dominicic virtute. ratione, ut scillicetpriusexuamur vetustate,deinde
In virtute sancfai oiucis et in saoramento altaris induamur novitate. Non enim potest fieri ul rema-
magna est convenientia et magna efficacia, cum nentesin vetustate induomur Christinovitate, nec
per utrumque excludantur contraria, et renovetur poterat fieri quod Paulus dicebat ex persona infirmi
et sanctificetur Ecclesia, Duplici autem renovamur NoJumus cxspoJiari, sed supervesteri {II Coi', v.)
457 LIB. DE CANONE MYSTICI LIBAMINIS, 458

Unde filiis Zebedaji pelentibus ut unus sederet ad dex- A speratur; in rege Judaeorum, charitas, quse est
teram otaliusad sinistraindictum cst PolcslisJnhcrc excellenlior via, quaj reges et sacerdotes facit.

ciiliccm qiioin o(jo JjiJjiliinis siini? {Mulfli. xx.jQuasi F^ides autem illuminat rationem quam superbia ex-
diceret Prius compatiendo et commoriendo opor-
: csecabat, et excluditsuperbiam. Spes sublevat seter-
tet vos exui vetustatc, ut postea possitis ad dex- norum concupiscentiam quam avaritia inclinabat,
tciam mcam vcl ad sinistram sedere, quod est et oxcludil avaritiam. Gharitas temperat et ordinat
indui novilate. Hoc enim noii cst meiiin daro voljis, iram, quain invidia corrumpebat, et excludit invi-
id est veteribus, sed qaihus paraliim est a Patre diam. Sic igitur virtute sanctae crucis et efficacia
ineo (ihid.), id est innovatis. Propterea et ipse Uomi- exuimur nostra vetustate , et induimur Ghristi
nus Jesus prius quidem voluit pati in ligno inferiori, novitate. Ideo Dominus Jesus libenter crucem
deinde glorificari in ligno superiori. Ut silicet suam bajulabat, per quamde principe hujus mundi
prius exueretnosvetustste, deinde indueret nossua triumphabat, per quam regnum mortis et peccati
novitate. Prius enim legitur crucifixus, deinde destruebat et ad Ecclesiam gratiam et benedictionem
tiluliis siiperpositus. Sic enim scriptum est : Bajii- transferebat. l Inde Jacob filios Joseph benedicturus,
Jiiiis sihi criiccin cxivit in ciiin (jiii dicitur Ciilvarix cummajoraddextrametjunioradsinistramessetpo-
hciiin, iihi criicifixcriinl einn. Scripsit autoin el situs, factacruce super minorem posuit dexteram, et
g
liliijiiin Pilaliis ct posiiil siipcr criiccin (Joan. xix). super majorein sinistram, significans in Spirilu sant
I^^st enim septiformis vetustas nostra ; est ct septi- to Spiritus sancti gratiam pervirtutem sanctge cru-
formis virtus sanctse crucis et efficacia. Sunt enim cis ad Ecclesiam tra,nsituram. Similiter et sacra-
quatuor corporis abominationes, et tres mentis mento altaris renovatur Ecclesia et sanctificatur.
corruptiones. Unde propheta : Corriipti sunt ct aho- Sunt autem septem quse in sacramento altaris utili-
ininahih's facti sunt (Psal. xi.). Gorrupti sunt mente, ter attenduntur, scilicet quae sit causa missse, quae
et abominabiles facti corpore. Abutuntur enim differentia, quis finis, quae virtus, quis ordo, qu«
quatuor elementis in corpore : Igne in oculis per ratio, quai Gausa missse tripartita est,
utilitas.

curiositatem, aere in lingua per verbositatem, terra scilicet honor sanctorum, salus vivorum, et requies
in manibus per iniquitatem, quando pugno impie defunctorum. Prsemittitur autem quasi prologus
percutimus fratrem, aqua in flexu seminis per oiatio et invocatio Trinitatis. in quo praelibatur et
libidinem. Ilsec sunt quai de claustro ejiciunt fra- ostenditur quae causa missae sequentis Suscipe
sit :

trem. Unde itvopheia i nr/rediehatur ut vidcret(Psal. sancta Trinitas. Ibi enim contineturut sa/JC<iS/)ro-
xl), ecce curiositas Vana Joqiiohatur (ihid.), ecce ficiat ad Jionorem, nohis ad salutcm, etc. Tripartita
;
p
verbositas , cor cjus congrcgavit iniquilalem sihi Secundum enim differentiam trium
est differentia.
(ihid.) ecce Egrodichalur /oras (ihid.),
iniquitas. partium Ecclesiai, sunt tres missarum differentise,
per libidinem. Gorrumpimur etiam
in mente triplici ut alia dicatur de sanctis, alia de tempore, id est
corruptione. In ratione naturali, per superbiam; in pro vivis, alia pro fidelibus defunctis. Sunt quidem
concupiscentia, per avaritiam ; in ira, per invi- tres partes Ecclesiae. Pars qusedam est in exsulta-
diam. Sunt autem in cruce quatuor dimensiones, tione, pars in peregrinatione, pars in expectatione,
latitudo, longitudo, sublimitas et profundum, et In exsultatione sunt sancti, qui Ghristi vestigia sunt
tres in titulo distinctiones: Josus Nazaroniis, Rcx secuti. In peregrinatione sunt vivi, qui subjacent
Judivoruin (Jeaii. xix). Latitudo misericordiae fuit tempori, id est vanitati. Unde Apostolus . Vanitati
inGliristipassione. Longitudo vita3 inresurrectione. suJijccta crcatiira non voJcns, etc, (liom. \iv). In ex-
Sublimitasglorifeinascensione. Profundumsapien- spectatione sunt fideles defuncti, qui exspectant
tia; in occulta potestate, qua hsec omnia fecit, qua requiem. Secundum hai'um trium partium diffe-
ot in novissimo judicabit. Profundumcrucis occul- rentiam sunt tres differentia^ missarum et finium et
tum crat, et csetera manifesta patebant. Sic potes- officiorum. Finem enim alium habet missa pro san-
tas adhuc occulta est qua Uominus Jesus omnia rv ctis, id est Ite, missa (>s<;alium
missa de tempore,
proedicta fecit ; sed cum infine judicabit, manifesta id est Bonodicamus Domino. Alium missa pro fide-
erit.sicutscriptumest: Cognoscctur Dominusjudicia libus defunctis, id est Rcquicscanl in paco. In fine
facicns (Psal. ix). Unde et in quarto ordine Ganonis missse pro sanctis, invitatur ad illam gloriam in qua
memoria de tribus manifestis pricmittitur. Ue quarto jam sancti requiescunt. Ite, missa esl, quasi dicat;
autein, id estprofundo quia occultum est tacetur. Hostia a Patre ad nos missa est, vel a nobis ad
Quartus ordo est Unde ot menwrcs, Domine, etc.
: Patrem remissa est; ideo Ite id est festinate, sicut
Item in passione conlemptus mundi in resurre- ; i\[cHAi>oslo\ns:FcslinciiiusingrcdiiniJJamrequicm
ctione, contcmptus fuit sui in ascensione, amor ;
[Hchr. IV). Finis vero missai de tempore hortatur
Dei: in occulta potestate, timor. (^lontemptus autem nos, qui sumus intempore, benodicamus Domino
ut
sui excludit verbositatem; contemptus mundi, curio- in adversitate et prosperitate, id est in omni tem-
sitatem ; amor Dei, iniquitatem ; timor, libidinem. pore. l'ndc David : Doiicdicam dominiirn in omni
Do Iribusdislinctionibus tituli in Jesu fides intelli- : {cniporo(PsaJ. wui) ; et alibi : Ad anniinliandum
gitur, sine qua nemo salvatur in Nazareno spes; ; mane miscricordiam tuam, et vcritatcm pcr noctem
Naaareth enim tlos interpretatur, de quo fructus (Psal. ix). In mane prosperitas, quoe non ex meri-

Patrol. GLXXVII. 15
 ,

459 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. m

tis noslris, scd cx inisciicordia sola ihitiir. \n ikicIi' A lion ioco Kcelesiiu paraliir allarc, iit ascensuris his
adversitas, (iii;c in verilale pro imrilis rcdditur. Iii gradibus etascensionibus viiluliimstudeantseipsos
fine inissa» pro dcfunctis eis oplainus reiiuiein, cl in praqnirare et proharc. Indc Aposlolus Pvohct aii- :

principio peliiiius : licijiiiciii nitcnuiiii ilnnn cis, lcin scijisiiin hinno, clc. (I Cov. xi) In cocnacuio alli-
J)(iiiiiiic, clc. Virlus inissa', cnix (Uirisli csl, quio tudo, in graiidi laliliido, in strato aptiludo, (juia
sacratncnluin alliuis ct oiiinia Kcclcsite sacranicnta aplatum el muii(laliim cral. Iii stralo crgo, muiidilia
consecrat et sanctilical. Scptom ordincs crucis sunt castilalis ; in graiidi , laliludo ct opera pietatis ; iii

in serie("anonis, (juos Spirilus sanclus niira sapicn- cirnaculo, rccliludo intenlionis. Tndc in (luarto or-

tia orilinavit. 1'iimus oido cst a 'J'c i(/iliir uscjue ad (liiic aiilci(iiaiii dicamiis, jinncui siiucliiiu vitir trlcv-
Qiiam obliiliuiiciii ; sccundus, a (Jiiiiui iiiiliiliiniciu iiic, cl caliccin suliilis jicvjtcliuv , nccessario prius
usque ad Qiii [ividio ; iertius, a Qiii jii-iiJio usque ad oHerimus hosliain /nirain, liosliani saiiclain, liostiaui
/ 'ikIc ot iiioinorcs ; quartus ali IJiidc ot iiiciuorcs iniinaciihitain. Sed de his in consequenlil)US diccii-
usque ad I'or (/iiciii oiiiiiin ; (luintus, a I'cr (jiicin dumcsl. Terliacausa, quare scilicctpraidiclatria ap-
oninin usque ad /'(•/ ijisuin sextus, a I'cr i/isiiin
: ponamus, paiiciii, vinuin ct aquam, est (luia in liguia
usque ad /'<;.v JJoiiiini ; septimus, a /'</.v JJoiiiini hujus sacramenti oiniiis patriarciiarum l)enediclio
'*
usque ad linem. In singulis onlinibus sunt causa; in liis constabiit. Inde Abraham cum in ligura hu-
profundaj ct rationes quu,' ralionahilcs movcnt qua;- jus inyslcrii Mclchisedech et pauem ct vinum oblu-
stiones quas Spiritus sanctus, cui vult, proul
;
lissel, a majorebenedictionemaccepit, et benedictus
vult, claudit, cui vult aperit, sicut scriptuin est : Deo excelso dictus est. (jua benedictione postca
fJiiic osliarius n/)cri( (Jonn. x). Isaac filium ditavit. Isaac etiam iilio suo Jacob Incc
Cap. II. JJo j)rinw ordino Canonis. eailcm bona prophetali eloiiuio imploravit dicens :

In primo ordine canonis tria apponimus ;

pro Dot tihi Deus dc vove cccli ot do jjinguodine tevveo
tribus rogamus, et tria petimus, et ideo tres cruces ahundanliam fviimonti, vini et olei. eie.{Gen. xxvii.)
facimus. Tria apponimus, panem, vinum et aquain. Hursus cum F^sau conquerens dc Jacob fleret J<'vu- :

(juare autem ista tria polius quam alia apponantur, mcnlo, inquit, cl viuo slahilivi eiim ; etlihi postlnec,
oritur quoestio. Tripartila causa est. Priina causa fili mi, ultrn quid faciain ? [Jbid.) Quasi diceret
est, quia inler omnia humance vita; sustentaudte Firmavi eum frumento corporis, et vino sanguinis
necessaria, hyec tria sunt mundiora ct iTtiliora et Christi. Idein per oleum quod per aquam intelligi-
magis necessaria; propterea potius debucrunt appo- tur.
ni quamalia, ctinid quodmlmdius est et utilius om- C\i>. 111. I)c trihus jiro qiiihus oraniiis, ct qwn
C
nibus et super omniaad vitam ajternam capessendam petimus.
magis necessarium, transferri et Iransformaii, id est l'ro tribus rogamus priino scilicet generaliter :

in corpus Christi ct sanguinem. Secunda causa cst pro omnibus secundo, pro familiaribus nostris ;

quia in his res ipsa et virtus sacramenti intelligitur, absentibus; tertio, procircumstantibus. (3eneraliter
sine qua ad hoc sacramentuin indigne acceditur, et pro omnibus, ubi dicimus Jn pvimis qave tihi offe- :

adjudicium non ad sakitem sumilur. In aqiia enim )'iinus pvo J'JccIosia tiia saucla Catliolicn, elc. Pro fa-
intelligitur lidcs qua; latct et nutrilur in aiiuis baplis- miliaril)us nostris absentibus, ubi dicimus .)/«- :

mi. In vino quod ascendit el hctilicat, intelligitur iiiculo, Doiuiuc fainulovuin faniulavuuique tuavuni.
spes. In pane qai conlirmat, intelligilur charitas. Pro circumstantibus, ubi dicimus : AV oniniuni civ-
Vel in pane qui corrol)orat Pater inlclligitur, qui cumslantiuin.
est omnis omnium quod lajtilical,
foititudo. In vino Tria petiinus : Primo sciliccl, ut dies nostii dis-
Filius qui esl gaudiuin noslrum, quod nemo tollct a ponentur in pane ; secundo, ut eruamur ab ajtcrna
nobis. In aqua, qua; mundat et lavat Spirilus san- , damnatione tertio, ut mereamur nuineraii iii Do-
;

ctus, sicut scriptuin est: J'Jirundain sii/icr vos aijuani minico grege. Quaj oinnia habcmus ibi ubi dicimus :

mundam, ah oninihiisiiKjuinamcntis
ot niiindahiinini t^ Diosqiic uostvos in luii jiacc disjionas, alijiio ah ictcv-
YOstris{EzccIi. xxxvij. Et iterum: J<'Iumiiui do voiilro na damnalione nosovijii, "/ iii cloctovuin tuovuin ju-
ejiis Iluenl aqiuo vivic JJoc uulcin dic(d)al do Spiritii bcas fjvcgc uumcvavi. Quia ergo Iria exponimus et
(jupin acccjiluri crunt crcdciilcs in ciini [Joaii. vii). pro tribusroganius et tria pctimus, propterca tres
Vel in aqua iutelligilur munditia caslilatis ; in pane, crucesfacimus, scilicet ut per virlulem crucis priino
fortitudo et opcra pielatis ;
in vino, (luod asccndit et qua; apposita sunt benedicantur; secundo, ii pro qui-
accendit, rectiludo intentionis, qua; ad terrena non bus apponuntur tertio, ut quod petimus impetre-
;

inclinatur, sed ad coclestia erigilur. llajctria acce- mus. Soluta est eigo secunda quaistio qute posset
dentibus ad altaiia ita necessaria sunt , ut sine eis lieri, scilicet quare tres cruces in hoc ordine liant,
cum salute nemo possit accedere. Unde Doininus in quando dicimus: JJojc doiia, Iuvc muiieva, lucc sanc-
E\'angeho:JntroountiJ}us voJiisin civitalem occurret Hivc dona scilicet naturse; Iivec
ta saeriJicia illihata.
vobis homoanijjliovani aquce bajuJans; sequimi ni ouni muneva, scilicet devolionis nostrse, hiec sancta sa-
et dicitedomino donius; uhi facio jiascha ciini disci- cviiicia ilHhata m<ajeslati divina), ut Iiicc dona rcie-
puJis mois? Et ijiso ostondcl vobis cojnaculuni (jrando ranlur adnaturam, lncc muiiova, ad gratiam, lucc sa'
slralum, et ibijiavate^Luc. \\ii).l(leo ergo'inem'ii\en- cviiicia, ad incorruptionis gloriam.
461 LIB. DE CANONE MVSTICl LIBAMINIS. 462

Quarc hoc sacramentutn itcretur, vel

auteni A scilicet omnium graliarum plenitudine, scriptum
quomodo bene sumatur, vel quod bene sumptum est : omnes aecepimus (Joan. );
Di! plcnitudinc ejus i

opei'etur,vel quare sub hac specie sacramenti veritas et non cnim ad mcnsuram dedit Deus Spiritum
:

lateat et veletur, rationabiles quiesliones oriuntur. sanctum F^ilio (Joan.ui). De secunda prajrogativa,
Quare hoc saci-amentum iteretur tripartita causa id est summa dignitate et honore, scriptum est :

est. Prima causa est ut qui quotidie labimur, per IJahcns in vcstimcnto ct in fcmorc suo seriptum :

hoc quotidie expiemur. Secundacausa est, ut sicut Rcx rcguni ct Dominus dominantium {Apoc. xix). De
in medio paradisi erat lignum vita}, ita sit corpus terlia pr;erogativa,id est summa et ajterna potestate,
Christi assidue in medio ccclesia;, a quo crimina- scriptum est : Potestas cjiis potestas setcrna, quoe
liter peccantes arceantur, donec per poenitentiam noii nul'crclar{Dan. vii). Sed quia triplex htec praj-
satislacientes, ad hoc et per hoc reconciliati rever- rogativa parum nobisprodessetnisi cliaritatem ge-
tantur. Tertia causa estutper hoc unum elTiciamur minam exhiljeret, propterca dicimus, iit nohis cor-
cumdhristo, et mediante Christo, unnm eriiciamur piiii ct snnguislial dilcctissinii Filii lui Doniini nostri
cum Deo, unde Dominus in Evangelio Caro inen : Jcsu Christi. Charitas gemina fuit quam ad Patrem
vere cst cihus, ct sanguis meusvcve est poius.Qui habuit et ad gregem, Patri obediendo etpro grege
manducnl nicum corpus, ct hihit mcmn sunguincm, " moriendo. Vel charitas gemina fuit qua corpus et
in mc niiinct cl cijo in co [Joan. i\). Bene autem animam qua sanguinem et aquam de
posuit, vel
sumitur, si quis per hsec tria ad hoc praeparatur, lateresuo fudit.Vel ideo quinque cruces facimus,ut
scilicet fide integra, confessione pura, poenitentia ex praidictis quinque, quinque nobisnecessaria impe
condigna. Bene sumplum tria operatur: primopec- tremus:exparticipationescilicetsanguinisremissio-
cata purgat secundo, virtutes roborat
; tertio in ; nempeccatorum;exparticipatione corporisunitatem
vitam seternam suscilat. Unde ait in Evangelio : insocietate sanctoiHim;ex sumina etseternapotesta-
Amen ainen dico vohis, nisi manducaveritis carncm te,timorem et sollicitudinem inandatorum;ex summa
sanguincm non hahchi-
Filii hominis cthihcrilis cjus dignitate et honore, honestatem vitae et maturita-
tis vitamin vohis. Qui manducat meani carnem ethi- temmorum; ex plenitudinegratiarum,plenitudinem
bit sanguinei» mcum,hahet vitamseternam et egorc- prsemiorum.Hac igitur de causa in secundo ordine
suscitaho eum in novissimo dic (ihid.). Quare sul) quinque cruces facimus.
hac specie sacramenti veritas lateatet veletur, tri- Cap. V. De tertio ordine Canonis.
partita causa est. Prima causa est interrogatio In tertio ordine, sicut petimus in secundo, quaj
iidei.Secunda causa est augmentum meriti. Tertia p benedicta sunt in piimo in verum et summuin sa-
causa est defectus infirmi. Primo enim lidem in- criiicium transformantur,id est in verum, corpuset
terrogat ut interrogando probet et discernat.Secundo sanguinemChristi. Et quiaiste ordo brevis quidem
probatum per fidem majori virtute et gratia donat. est,sed profundus etmagnasapientia pIenus,ideoin
semetipsum in
Tertio, ut nostrse infirmitati parcat, hoc dua3 rationabiles qua^stiones moventur. Prima
non manifestat, sed quasi
suse majestatis claritate qusestio, quare non nisi duse cruces fiant;secunda,
sub quodam velamine occuitat. Unde miraculum quare inhocordine potius quam incaeteris substaii-
istud contigit in Vivariensi ecclesia Prsemonstra- tia panis et vini in verum corpusChristi etsangui-

tensis ordinis. Cum celebraretur missa in prsefata nem transeat. Solutio prima3 qua3stionis. Xulla alia
ecclesia, quidam fi^ater respiciens de choro ad al- nisi sola hominis natura erat redimenda.
duplex
tare vidit super illud circulum claritatis immensa) scilicct corpuset anima.In hocautem ordinenostra

et columbam miri candoris super calicem in eadem redemptio etreparatio celebratur, per quamhumana
claritate. Cuipit igitur admirari, et admirando in- natura liberatur.Undequare in lioc non nisi duplex
tueri : et subito stupefactus et territus amisso visu fuerit crux facienda, manifesta apparet ratio, vide-
cecidit inchoro prostratus. Quem fratres ad manus licet propter redemptionemduplicisnatura3.SoIutio
extra chorumdeducentes, eteventus veritatem per- D secundoe qua3stionis.Tresordinessunt:oi(lonaturie,
quirentes, tandiu precibus institerunt donec ei ordo justitia3, et ordo gralia3. Urdiue naturte llos
Deus visum restitueret. Et haec quidem de primo pra3cedit fructum,et sonus cantum, et materiama-
ordine dicta sufficiant. teriatum.Ordine justitia3 poena sequitur peccatum,
Cap. IV. Dc sceundo ordinc Canonis. et virtutem pra^mium, unde scriptum est Ueuhim :

primo ordine petimus ut quse apposita sunt

In pro oculo, dcntcni pro dcntc {Exod. xxi, etc. et ; :

benedicantur in secundo vero petimus utquve jam

; Rcposita est milii coronajustiliic, quam rcddct mihi
in primo benedicta sunt, in verum et summum sa- Dominiis in iIIiidic{II Tim. iv). Ordine gratiio su-
crificium transferantur. Quinque ergo cruces faci- perabundat gratia ubi abundavit delictum, et prte-
mus, quia quse benedicta sunt in id transferri pe- cedit humilis peccator justum superbum, velutpu-
timus quod in quinque pra3cellit omnibus, scilicet blicanusPharisieum, el misericordiaimpenditur ubi
triplici pra3rogativa et charitate gemina. Ideo dici- nullum praecedit meritum. Undehi Evangelio Pu- :

mus I?e;ie(/it'iam,omnium scilicetgratiarum plenitu- hJicani et merclriccs pncccdcnt vos in regno Dci
dine, ascr//>/aH2, summa dignitate et honore, ratam {Matth. wi). Sed nec natura potuit nec justitiade-
summaet seterna potestate. Deprimapi-serogativa, buit, utpanis et viuumlierct caro el sanguis. Sola
 :

463 APPENDIXAD nUGONIS OPERA DOGMATICA. 464

vero divina yialia lioc potuil el vdluit hoo et feeit ;

A tem et opera pietatis, et per reclitudinem iutentio-
et facit. Sicut ergo siiul liia tempora, tempus aute nis. /s7 sic dc paucillo cdul ct dccalicc l)il)al,id rst
legcm, tempus sul) legc, ct leuipus gratiiu el iu ; sic probatuscl sic j)r;ei)aratusad sacramcnlumalla-
solo tcmporc gi-atia' Domiuus Jesus vcnit, et hoc ris accedat. Ideo Dominusin Evangclio:.S';;;< /;;/;;///-

sacramcnluiu ccichravit cl iustiluil, sic in lio(! ter- ycstri priccincti, ct luccrn.r ardcnlcsiii luauilins yc-
tio ordine Canonis convenientius quam iu cicteris slris, clc.i Liic. Kii).Sinl liiiiihi ycslri pncciucli, ecce
quotidic vcnit, et de pane et vino carnem et san- muiiditia castilatis, ;/ Jiiccruiu urdentes iii maiiibns
guinem suum consecrat et conficit. Et ha3C de ter- i7'.s7/-/.s-,ecceoj)era pietatis,;7 yossimilcs Jiominiljus
tio ordinc dicla sufliciant. exspcclaiilihnsdoiuiniiui suiiiuiihid.). ccce rcctitudo
intentionis.Hiecenimsola vereexspcclatetlajtificat;
Gap. VI. Do qiiarto ordiiic Canonis.
expcctando ketificat, et lajtificando exspectat.Unde
In quarto ordine, prfesentesummo et vero sacer- .\postolus : (J,onycrsalio noslra iiicujlis est {PJiil. iii)

dotc, jam apud Patrem innolescuul pclitioncs nostia> (juasi dical:lulenlio nostra recta est et erectaad gio-
prsesente summa etvera hostia, jam major inolcu- riaiuDei ctad gnmVmcaiUL^udccf^nvatorem exspcc-
dilur mora. Tunc magualium quse fecit celebratur tamnselc.iihid) utciim vcncritetpiilsaycrit, coufci-
memoria, ul lam iier cum quam per ca qua» fecit, B tim apjcriamiisciiJjic. xii) ecce sacramcntumaltaris
Patris flcclalur cl impclrctur clcmentia. Quincjuc In hoc enimvere Salvalor venit cliain pcr j^rsesen-
ergo cruces facimus, non quod euiu ({ui pi-sesens tiam corporis. Pulsat cum fidciu iuleirogat. Inter-
est Sanctum sanclorum sanctificemus, sed ut per rogatut discernal. Interrogat ut jirobet el reprobel
ejus praiseutiam ct crucis eflicaciam (juinqueparti- probet lidem, reprobet inlidelcm. Doniinus eniin
tam oblincamus graliam,per(iuaiu digne ofreramus iiitcrroijat Jiistum ct impiuiu (P.sa/.xl.Nonne inter-
et sumanus salutarem hosliameteidemconformali, rogabat fidelem quando de corporeelsanguine suo
in sanctorum consortium mereamuradmilti. Domi- dice\yalNisi manducaverilis carnem Filii Iiominiset
nus Jesus in passione sua fuiiy;o.s</a/j;/ra,inresur- hiheritiscjussauf/uiiiciu, uou hahchilis yitainiu vo-
rectione liostia saucta ,m ascensione Jiostia inuuacn- his ?{Joan. \\.)l>ionnc interrogandodiscernebat, dis-
lata. Panis vitiB {eterniv esurienlihus,,caIixsaJatis cernendo probabatet reprobabat, quando, duode-
ergo assimilariet
/)ei'/)e<;/cejustiliam sitientibus.Ei cim, remanentibus multi abierunt retro, dicentes :

conformari debemus,quiadipsum oirerendumacce- Dnriis cst Iiic scriuo (ihid.). Et vere tum euin ve-
dimus, sedquiahoc non polestfieri nisipassionein, nientem fide integra et devola suscipimus.Vel ideo
resurrectionem et ascensionem studeainus imitari, p quinque cruces facimus,quia quinqueofrerimus,pro
propterea istorum liiiuu in primis memoriain fa- quinque rogamus, et quinque petimus.Proquinque
cimus, ubi dicimus Lndc cl luciuorcs, Doiuiiic,
: rogamus :primo generaliter pro fidelibus vivisom-
nos tui\_scryi,s('d ct plcljstna saucta cjnsdeui Clirisli nibus secuii(lo,pio allaiis comparticijiibus ;terlio,
;

Filiitui DoiiiiuiDci uostri tam hcatatpassionis ucc pro defunctis familiaribus quarlo, genoialiterpro ;

nou ctah infcris rcsiirrcctioiiis,scd cl inccelos fjlo- omnibus ;quinto,pro nobis jieccatoribus. Generali-
riosfvascensioiiis, utsciiiccl ex imilalionepassionis ter pro vivis omnibus ubi diciinus:.S';;/;/7;r/;/,vy;;'o-
permunditiamcaslitatis, simusct oirerainus^os//a;yi pitio, etc. Sed qui est supra qu;c, cum potius supra
puram, ex imitatione resurrectionis obtincamus vir- quem, id est supra Christum videatur esse dicen-
tutem et opera pielatis, cl simus et offcramus Jios- (lum? Est itaque sicintelligendum siipra qii;v,idest
tiaiii sauctani,c\ imilalioneascensionis oblineamus supra cujiis mcmbra,velsupra cujus dona.Pro alta-
rectitudincm inlcnlionis, ct sinius et oirerainus /lo- ris coinparticipib;is,ubi d.cinms: L'l quotqtiul cx liac
stiaiu imniaculataiii, ex participatione panis sancli allarisparlicipationc,etc.Pi-o defunctis familia ribus
vitse £Bternae, obtineamus unitalem et fortitudinem iibi dicimus : Memciilo Dom iic Jaiuuloriiui /'auiula-
charitatis,cx pailicipalionecalicissalutisperpetuie, rumqiic tiiarum qiii iios procccsscrunt elc.Genei aliler
multitudinem et magnitudinein exsultationis, sicut D pro omnibus fidelibus defunctis, ubi dicimus://AS/.s
scriptumest: Et calixniens incljriaus qnauipra'cla- et omuihus inChrislo quiesccntihus, elc. Pro nobis
rus est /(P.sa/. xxii.)De hisquidemin primoordine peccatoriI)US, ubi dicimus Nohis qiioquepeccatori-:

ex parte diximus, et quare in hoc quarlo ordine husfaunilistuisdciuullitudiueniiserafioiiuuituaruin

tria duo prajcedant, mcminimus. Tria igitur neces- spcrantihus partcm aliqnam, etc. Quinque petimus,
sario primum offerimus utad paucui sauclnm yitie duo scilicet nobis vivis, et tria fidolibus defunctis.
seterna}, ct caJiccm saliitisperpetwe, id est sacramen- Duo omni benedictionecce-
nobis, primo scilicet ut
tum altaris, digne accedamus. In his enim duobus lesti et gratia repleamursecundo ut intra sancto-
;

comprehenditur, etha2c quodammodosacramentum lum consortium admitti mereamur. Tria fidelibus

altaris compleclitur.In primo ergo prudentia,inse- defunctis, scilicet refrigerii sedem,quietis beatitu-
cundo fortitudo, in tertio justitia, in quarlo, id est dinem, et luminis claritatem, quod est ibi : Locum
altarissacramento, temperantia. Propterea dicebat refrif/erii Iiicis ct jiacis ui iuduljcas deprecamur
Apostolus Proljct antciii scipsuiu homodCor.w)
: Quinquiesergo crucem facimus,per cujusvirtutem
id est in his et per hsec se prseparel, et probando et amorem et oblinemus quse offerimus, exaudimur

aptet, scilicet per munditiam castitatis, per vii-tu- pro quibus rogamus, et quae petimus impetramus.
465 LIB. DE CANONE MYSTICI LIBAMINIS. 466

C.\p. VII. 1)0 quinto orclino Cnnnnis. Et nofandum quod in hoc ordine Oratio Dominica
]n quinto oicline ut petitionuin no.stiarum conse- continctur, unde et tres quasstiones rationabiles in
fiuanmreflioaciain, captaniusljencvoientiain, utrani- hoc ordine oriuntur. Priina videlicet quare in cru-
que commendanius personam, Patris scilicet et cibus faciendis tanta diversitas ostenditur secunda, ;

Spiritus sancfi. l'atris coinmendamus personam per quarc corpus Domini infegrum in eisdem crucibus
inclTahiiem cliaiitatem, uhi dicimus Pcr qiiom invc : faciendis manu teneatur; tertia, quare in hoc or-
(niniiii, Dominc, scinpcr tldiiii crcas, etc. Spiritus dine potius quam in aliis Oratio Dominica continea-
saiicli peisonaiii pcr miral)ilein scientiae profundila- tur. Notandum est etiam quod alia per ea quae fiunt

tciii, (lua ita oidinavit C.anonein ut ad verbum crea- infclliguntur, alia per ea qui3e dicuntur. Sed quse
lionis non fai-iainus signum crucis,ad tria sequentia diversitas in crucibus ostenditur? Prima quidem
faciaiijus, snncliiiciis, viviticiis, licin^dicis. VA quare? crux ex utraqueparte ulfra calicem protenditur. Se-
Iisec cst causa, qiiia liiiiiiaiia iialura ex slatuprimse cunda calici cosequatur. Tertia infra calicem coar-
condilionis uec lialiuit iirofeclum virtutis, ncc sta- cfatur. Quarta eadem est cum prima. Quinta anfe
bililalcMi hcaliludinis. Kx iiriiiia quidem crealione caliccm depingitur. In prima ergo cruce ajternitas
poUcbiit naturaii ralione, yaudeljat arbitri libertate ;
Filii intelligitur cuin Patre in secunda sequalitas,
,

per se autem nec poterat stare nec proficere, sine in tertia unitas internae et ejusdem substantiae, in
g
gratia adjuti-ice et sine crucis viitute. Ex se ergo quarta idem modus existendi utriusque, et ante
laliiiis ctcaduca; ex virlule aiilcm sancl«3 crucis et mundi constitutionem, et post mundi consummatio-
f;iiilii('adjulricisslabilis efficilur et beala. Propterea iiem. IJnde dc seraphim legitur quod duabus alis
ad priiiium verbum crealionis non facimus signum velabant caput, et duabus pedes, ef duabus volabant

criicis, ;id liia scfiucnlia facimus. Siinclilicns lide ct [E/cccli. i). In capite principium, in pedibus finis.

spc el roiiiissioneiieccatoruin, i / v;7/'r;/.ssacrainentis Qiiid eniin fuit ante mundi consfitufionem, vel quid
fidci el viilute bonorum opcruin, ijcncdicis pleiiitu- fulurum sit post niundi consummationem, occultum
(line gratiarum et consummalioiie bonorum. Ideo est et velatum. Duabus alis volabanf, id est ad no-
crgo lcr cruccin fiicimus, quia iicr ejus virlulem et titiamhominum deferebanf ,
quaj in medio ad salu-
ainorem boec tria obtincmus, qiiibus super onmia tem hominum peitinebant. In (juinta cruce intelli-
indigemus. Personam Kilii per mulli[)licem, id est giturunitas Spiritus sancti cumPafreet Filio. In co
(piadriparlilam, poteslalem cominendamus, osten- vero quod dicituv por ipstim intelligifur creatio. Ineo
dcnlcs cum primo Deum naturse, secundo largito- quod ijiso, operatio. In eo quod dicitur
dicitur ciiin
rein veniiB, tertio Dominum virlutis et grati^c et in ipso consummatio. Per Filium (?nim Pater creavit
fonlcm vilie, quarfo Hegein gloriiic, undc scriptum Q universa, cum Filio operatur, et Filius cum eo, re-
esl : Doniiniis vij-liiUini ijisc csl I'c.\ rjloriiv [Psnl. gendo et disponendo creata. Unde in Evangelio :

xxiii). Prima potestas est, qua potest omnia de ni- Pater moiis nsqncmodo operatar: et cgooperor{Joan.
liilo cie;iie: secunda, qua potest peccata dimittere; v), Denique in ipso consummabuntur omnia. Post

lcifiii, qua potest gratiam ef virlutem augere: quarta mundi vero consummationem, ciim tradiderit re-
quii potest emundatos et gloria et beatitudine coro- (jnnni Dco Pntri ct siihjoctiis orit oi qiii silii siibjecit

n;ire. Par qiwm Invc oniniii, Dominc, scmpcr Jjonn omiiiii (I Cor. xv), et cum perfecte cognoscetur ab
crcns, ecce Deusnafurue; Siinclilicns, ecce largitor omnibus Spiritus sancti persona et natura, tunc per
vcniic. Vivili(-;is, ecce fons vita>et Dominus virtutis ^''ilium erit Deo Patri Omnis Iionorot gloria. In crea-

gratiie; Dcnc(licis,ecce rex et corona luternte gloriic. fione autcm rerum et in operafione est quidem Deo
C.\i'. VIII. Do sc.xto ordino Canonis. Pafri per Filium honor et gloria, sed non omnis,
In sexto oidine per eum qui venit in sexta aetafe, donec post consummationemsicutaPatreadFilium,
et per virtutem crucis ejus jam plenius oinnem sic a Filio hfereditas reverfatur ad Patrem. Pro-
veritatomcognoscimus et , per cumdem Patrem pterea quinfa crux quando in virfufe Spiritussancti
honoramus cf glorilicainus. Unde inajori sumpta dicifur, antc calicem depingitur, id est in oculis
lidiiciii ct audaciii, ut ad siimiiKim pacis pertinga- U omnium manifeslatur. Post mundi enim consum-
inus, oinnium petitionum summaiii in brcvi colli- mationem,nontantum(iuomodo Filius sif ununi cum
ginius, dicentes Pulcr noslcr, elv. (.Mnllli. vi.)
:
Pafre verum efiam quomodo Spiritus sanctus sit
Quinque cruces facimus, ut per virfutem et amorem unum cum utroque et procedat ab utroque plene ab
sanctic crvicis quinque giadus in cognitione veri- omnibus justis cognoscetur, sicut scriptum est
tatis ascendamus sine quibus salvi csse non possu- Cn(fnoscont mo nmnos a minimo usqiie ad ma.ximum
iims. Nou quod gradus sint aliqui in Triiiifate [tlcr. xxxi). Propterea omnis Jionor ot jloria difTer-
dcilatis vel deitale Triniliitis , sed in ejus lide et tur usque ultimum. Ideo ergo quinque cruces
in

dilectione; undc ;\.postoIus E.\ lidc in lidcin :

facimus, ut per virtutem sanctaj crucis ad istam
[liom. I.) Primus gradus lidei est ioternilas Filii (luiuqucpartifamcognitionemverifatisperlingamus.
cum Patre sccundus gradus, a>qualitas tertius
; ; riima (iua?stio, quare scilicet lanta diversitas in

gradus uniliis cjusdem substantia-; ([luirtus, idcm crucibus faciendis ostenditur, in prtedictis soluta
inodus utriusquc exisfendi ;
quintus , unitas Spi- terminatur. Cfeteraedufequoestionos restant solven-
ritus sancli cum utroque, id est cum Filio et Patre. dse. Solutio secundae quaestionis.In sexta jetate Domi-
 :,

467 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 468

nus Jcsiis infogcr et perfcotus homo appaniit, ct A i'entia dioendo, dona nohis pacem. Solutio prima3
soipsum inlcgruin atquo pcrfcotum cxhihuit et pro (luajstionis: Trcs vitse suntliumana! natnitc: Piima,
noliis ol)Uiiit. Mco in scxlo ordinc eum intcgra anima) simul cumcorpore; sccunda, aninue rcliolo
manu tenemus, id cst tide integra et operepcrfecto corporc ; tertia, animae, resumpto corporc : ((uie oiit

imituri dehemus; ct sic cruocs faoimus, id cstcjus in resurrcctiono. In prima vita pax est neoessaria,
passionil)us oommunioamus. Solutio tcrtiac qurcstlo- quoe longc faoiat a oriminc. In sccunda, pax est nc-
nis. In scxta ;etate Dominus Josus veniens Oralio- ccssaria, quoe longc faciat a terrore, undc in exse-
nem Dominicam ordinavit et docuit, et ideo in sc- quiis mortuorum dicitur Non pscnalis timor cx-
:

xto ordinc oonvenicntius quam ct aliisponenda fnit. cruciet; non reorumproxima catena constringat, ctc.
C.\i' IX. Do scptinio ordino Cnnonis. In tcitia vita pax cst ncocssaria quse longe faciat ab
Septimus ordo a paoc inoipit ct ad pacem tcndit. utroque, idest acriminecttcrrore, consummataglo-
Tria de dilectione Creatorisrequiruntur mens, ma- : ria etbeatitudine. Ideo ergo Ires cruces facimus, ut
nus et lingua hoec eadem in hoc operantui-. Lingua
; pcr vii^tutem crucis ad istam triplicem pacem per-
format voccm, manus pingit oruocm, mcns movct tingamus. Ideo ctiam scmj)cr dic.imuf^, id cstinhac
utrumquc, id cst linguam ad formandum vooem, ct triplioi vita paocm aiiis imploramus. Solutiosecun-
manum ad pingcndum cruocm. Hsec igitur tria sunt g dce questionis Nulla natura redimenda erat vel ad
:

necessaria id est vox orationis, ct virtus sancttie

, pacem reducenda nisi solius hominis corpus et
,

orucis, ct fides mcntis, ut pertingamus ad sum- anima propterca sccundum hanc rationem fidci
,

mam paois. Pa.\ Doniini sit scinper vobisriini. Non duplex crux soluminodo vidctur esse facienda.
omnis pax est Domini pax. Est enim pax inordinata, Solutio tertise qusestionis In septima setate quse :

estpax simulata, est pax inquinata, etpaxscelerata. excipietur ab ootava pace consummata, non erit
Pax inordinata, pax superborum, qui oontempto unde extcrius sit dolcndum scd unde potius sit in-
superiore obcdiunt inferiori, siout Adam uxori, et terius gaudendum. Propterea cruces non extra, sed
idco seipsum supcriorem et inferiorem perdidit. intus in calice fiunt. Solutio quartse quaestionis
Secundus vero Adam maluit obedire Deo Patri quam Terlia pars Dominici corporis quam manu tcnemus
Synagogpc mati-i, et ideo seipsum recepit oum a cum cruces facimus, pars illa cst"EccIesia3 quae in
mortuis resurrexit, et Patrem servavit, et matrem exsultatione est et gaudet cum Christo in feterna
in fine recipiet. Cui Synago-ga3 matri compatiendo beatitudine, hanc ergo, id est sanctos manu tencre,
Patri dicebat : Patcr, si fieri potest, trnnseat a mc id est fide et opere imitari debemus, ut sic cruces
calix istc (Matth. xxvi). Non tamen passionem time- faoiamus, idestpassionibusChristi oommunicemus.
batvel subterfugere volebat, sed quia Synagogain C Solutio quintae qurestionis : Calix Domini qui labo-
ex sua passione perituram scicbat, affectu pietatis rem significat ct imitationcm Dominicfe passionis
condolebat. Pax simulata est proditorum, qui ore et habet suum exterius et suum interius : exterius pres-
non corde loquuntur; pax inquinata, fornioatorum suram et tribulationem; interius, gaudium et con-
et adulterorum pax scelerata, rebellium et schi-
;
solationem. Unde Dominus in Evangclio Hicc locu- :

smaticorum, qui univcrsaliter Ecclesiaj auctoritati tus sum me pacem habeatis. In mundo
vohis, ut in
resistunt et contradicunt. l^nde Samuel : Peccatmn prcssuram hahebitis(Joan. xvi), unde IsaiasiSecre-
ariolandi est repugnare, et qnasi scelus Idololatriiv tum meum mihi (Isai xxiv), et David Quam magna :

nolle acquiescere (I Beg. xv).

Augustinus tres aucto- multitudodulccdinistuR', Domine, quam ahscondisti
ritates ponit primam, sanctarum Soripturarum se-
:
;
timcntihus te!(Psal. xxx), et iterum Sccundum nnil- :

cundam, generalium conciliorum tertiam, univer- ;

titudincm dnlorum meorum in corde meo consolatio-
sabs Ecclesise consuetudinem, dicens Omnia qufe : ncs tu;i' hctificaverunf animam (Psal. xciii). Illud se-
nullaistarum auctoritateroborata sunt, ab Ecclesia orctum gauilii et consolationis et illud abscondilum
penitus reseoanda existimo. Pax autem Domini or- duloedinis, interius cst calicis. Propterea ergo illa

dinata est, quac ordinem diligit. Vera est, quoe nemi- tertia particulaDominici corporis descendit in cali-
nem fallit. Munda est, quse omnia inquinamenta i-e- ^ cem, quia post laborem cum Christo in oeternum et
fugit. Pudioa et fetcrna cstquse litem et finem nescit. a?ternain recipietrequiem. T^nde in Evangelio: Jam
In ordine multse qusestiones oriuntur quoe, Spiritu pucri mei mecum sunt in cuhili non possum surgere ;

sancto revelante, solvuntur. Prima qusestio, quare et darc tibi (Luc ii). Solutio sexfae qusestionis Duse :

tres cruces secundum consuetudinem Ecclcsife fiant; partes Dominici corporis, quse extra calicem rema-
secunda, quarc duse seoundum quamdam rationem nent, duse sunt partcsEccIcsife, pars in peregrina-
fidci sufficiant ; tcrtia, quare cruces istaj non supra tione, et pars in expectatione. Quia ergo istse duoe
vel extra calicera, sed tantum intus in calice fiant. partes laboribus poenitentialibus subjaccnt, etadhuc
Quarta cst quare tertia particulaDominici corporis exspectant et desiderant, nec desidciatam habent
manu teneatur in orucibus faciendis. Quinta, quare rcquiem; propterea illoeduoe partes Dominici corpo-
eademparticula, factis crucibus, in calicem descen- ris extra calicem remanent. Solutio septiiufe qutestio-
dat. Sexta, quare duse partes extra calicem rema- nis : Tria sunt tempora duo sunt misericordioe, ter-
;

neant. Septima,quando dicituryi^yjHS Dei, cum duo- tium erit pacis et justitife. Quia ergo in tempore pe-
bus primis sit convenientia, quare in tcrtio sit diffc- regrinationis el in loni])ore exspoolationis speratur
 469
•
MISCELLANEA. — LIB I. 470

et exspectatuf misericoi'/lia, in tompoic vero resur- A anguinemtranseat, pluribusetmajorihusauxiliisin-

rectionis paxconsuiiimal^ituralqucjustilia. Propter- (liyemus, ctquinquiessensuumperfectionemultipli-
ea quando diiutur, Afjiiiis Dci, in duoljus primis est candi etconsummandisumus. Post consecrationem
convenientia, in tertio est diHerentia. pauciores, id est quindecim et minoris auctoritatis
Cw. X. l)i' trilins onliiiihiis saiictoriiiii iii Canoiio ideo ordinantur sancti, ut eorummeritis etpreeibus
posiloriiiu. ({uindecim gradibus charitatis ascendamus, etuniti
Denicjue dibgenlci' allcndpndum est et vigilanti insanctorum.consortiumtranseamus. Multoquidem
inquisilione periiuirendum quarein Canone tres po- mirabilius et majus est substantiam panis et vini
n.uilur ordines sanctorum. Ties videlicet sancti de verum corpus et sanguincm Christi fieri,quam nos
(iiiniihu-; l*!ilrii)us, qui fuerunt aiile legem Al)cl, : in sanctorum consorlium admitti. Idcirco per Abel
Aliraliaiii el Mclcliiscderli : Novi vero Testamenti vera innocentia, per Abraham vera et perfectaobe-
pluros,idestvingintiquinque et majoris auctoritatis dicnlia, per Melchisedech fides designaturdevotaet
aiilc coiisecrationem : pauciorcs vero, id cst quin- integra. Istae tres virtutes veraciter in illis redolent
(lc<-im et minoris auctorilalis post consccrationem qui omnipotenti Deo corporis et sanguinis Christi
Tics piajdicli liiiihiin dc omnibus 1'atribus quifue- sacrificium fideliter immolant. Sancti patres magna
ruiit ante legem, idcirco priccipue ponunfur in Ca- B subtilique considcratione iustituerunt, ut in canone
nonc,quin iri isforuiii personisct sacriflciis, pcrsona missa^ nullus confessorum vel virginum, nisi qui
ct sacriliciuni Christi maximcprixjliguiabalur. Ahel martyrio sanguinis purgatus est, nominetur, quo-
cniiu agnuiu de grege ohtulit etper invidiam a fra- niam de martyribus nuUa dubietas est quinstatim
trc occisuis fuil. Ahraliain pcr ohcdicntiam de terra de corporibus egredientes eorum animse regnum
el cognalionc sua cxiit cl luiicum liliujn ohtulil. Mel- ctclorum conscenderint. De Ciieleris autem c{ui in
chiscdcch qui rex i)acili(;iis et juslitiie dicitur, sine pace Kcclesii.e transierunt, inccrtum est utrum ad-
palre, sine m.itre, assimilatus Mlio Dei, manet sa- huc inalia vita aliqui expiandum habeant. Sicutde
cerdos in perpetuum, et in figura Chrisli ohlulit Piischasio diiicono rcfert beatus Gregorius,quodet
\hrah:c piinciu ct vinuin Novi Testameiiti phircs, j)ost niorfc:ii miraculafecerit, etlamen asanctoGer-
id estquinquies quinijiieet luiijoris auctoritiilis idco luiino pceiiitentiamagens reperfus sit pro levissima
ponuntur sancti anfe consecriitionem, quia ut digne culpa, quam necculpamesse credidit,etideo fletibus
ofliino etministeriouostro res miiiiliilitcrfiaf, id est non extiiixit. Salutari hostia post mortem liberari
substantia panis et vini in verum corpus Christi et merebimur, siantemortem Deoipsihostiafuerimus.

MISCELLANEA
LIBER PRIMUS
ELUCIDATIONES VAl^IJ5 IN SCRIPTURAM MORALITER.
Qure miscellanea dieuntur, quod mistim et confuse procedunt ; alii enim ista ab ipso Hugone
cnll.ecta censent, ut ea, ubi com,modixm viderit, ad institu.lum suum applicet ; alii non ab
Htffjone, srd ex operibus Huf/onis, ut sententiarum JloscuLos exeerpta existimant, eo quod
plurima ejus scriptis inserta deprehenderunt : quce si im.pressa invenero, titulum duntaxat
el locum sir/nacero.
TiTLLus I. Dc 00 qiiofl spiriliudis flijnflicnl oiiiiiin, C Videfe, ipsumvidere petiit, et ille omne bonum se
ol de jiulicio vori ot honi. ostensuruin promisit. Quasi aliud olTerre videtur
SpirilaJis diJiHlicat omnia ( I C jr. u) Spiritus spi- quam fuerat rogatus; sed nonaliud est, sed ipsum
ritalem facil. Ipse spiritus ipsaest unctio (juse, cum idein. Omne bonum ipse est, et ipsum videre, omne
mcntcm fctigcrit, de oninihus docct. Ipsa unaest, et honum viderc est. Q)ualis ci-gopufasestspeciesista
docct deomnihus. Nec mirum si omuia docet, quiTB inqua omuis pulchrifudo videtui? Mulluin tibi con-
omiiia contincf. Una est sajiicntia et in ipsa omniii fcrt lumen hoc corporale, quando per ijisum vides ;

sunt; et omnia iu ij^sa iion aliiid sunt quaiu ipsa. non ftunen totum confert, quiacf aliud vides et to-
Ibiunum oiunia.cl oiuniii unuin sunl, Neque idcirco fum in ipso non vides, quoniam aliud vides quod
non unum sunt (juia omnia sunt, neque ideo non lumen non esf ipsum, quamvis et hoc videas per lu-
omnia sunf, ((uiaunum sunt. Paritcr magniludo et men. Quoniam autem per hoc lumen vides totum
siinplicitas: unifas ct universitas. Unum bonum est jier ipsum vides, et totum in ipso vides; et totum
et in illo boiio onino honum esf. Si videre cupis, (juod in ipso vidcs, ipsum est quod vides. Talelu-
luinen est et spccics. Lumcn cst quoniam per ipsum menestspirituaIe,quodcumse illuminandisprsestat
vides. Species (juoniam ipsum vides. VA (juid est D qui ipsum vident totum vident.Exhoc ipsumbonum
videre ipsum? Quajsivit ille ut videre mererelur, di- quod spiritualibus oculis lumen et est species, spi-
cens:Siinvoiiit(/rati!iiiiniitolo,osloiifIoinihi leiiisiiin ritualihus auribus canticum est, Quterunt oculi gau-
/v/ ait: Efjo oslondam lihi onino honnnnKxoiI, xxxm, dium suum; venit bonum hoc, et dicit Lumen sum :
 ; i;

471 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 472

Quaerunt aures gaudium suum ; venil bonnm hoc el A iiluminat, etadamorem bonitatisiuflammat. Ltrum-
dicit : Canticum sum. Auditum fuil eanlicum quod- quc ministrat spiritus unus, cognitionem sciiicet et
dam novum, ut et suavilas et novifas jucunditatem dileclionciu.tjOgnitiopriestat judicium verilatis, (li-
augercnt Suavitas ad delectationem, novilas ad
: lcclio pricslal judicium bonitalis. In utroquc erraut
admirationem.Kl infusum est auribus gaudium suum homines. Quidam errant in judicio vei itatis excfccal
el dicit bonum hoc Quoerite me, hoc sum ego. Cla-
: per ignorantiam, quidam errant in judicio l)onitalis
mant fauces, et dicit sapor: Sum; nares, et dicit exciecali pcr inaliliani. Quid cst malitia ? voluntas
odor: Sum, tactus, et respondet suavitas: Sum. mala, In voluntatc inala dilcctio mala. Sicut eniin
Ego totum sum; totum quod sum bonum sum
et bona menlem illuminat, sic dilectio mala
dileclio
ct qui me habet totum habet. Non poterat corporea mentein excaecat. Omni homini bonum videturquod
natura spiritualen^ perfectionem fBmulai-i ul in uno diligit' Scriplura dicnt : V.v iis qiii dieiwt boiiiiin ma-
omnia contineret. Propteroa mullacorpora licri no- hini, ct innlinn boniini (Isn. v). Maliiin bonuni dicunt
cesse erat ut, quod non poterant per se singula qui malum rursum bonuin malum di-
diligunt, et
simul facerent universa. Si album solum factum cunt quod bonum odiunt. Quid estdiligere! Appro-
esset, nigrum non esset. Non poterat autem corpus bare. Qui approbal laudat, et bonuin j^utat quod
unum album simul et nigrum esse. Et quaecunque B probat. Quid est odire? Improbareet malum putare,
contraria erant, in uno solo esse non poterant. Ita- hoc estjudiciuin falsum, in quo et malum bonum
que si unum quodcunque solum factum esset, omne et bonum mahim dicitur. Alius dicit Honum est :

quod est prseter unum non esset. Hatio autem con- aliusdicit: Malum est; et contendunt homines er-
trariorum contraria non est; et, idcirco spiritus, in roribus suis excaecati, quia spiiiturn non habent
eo quod rationem omnium continet, omnia per ra- per quem de omni vero et de omni bono judicare de-
tionem continet; etcumsit unus et simplex natura, buerunt. Cuncta fccit bona in tempore suo, ct niun-
multiplex est tamen sapientia, sicut stabilis veritate duin tradidit dispulntioni ooruin (Ecclc. iii). Ideo
ct mobilis subtilitate. Hic ergo spiritus quando se per litiganthomines contendenles judicio,et non possunt
gratiamcordiinfundit, sicut in ipso omnium veritas recte judicare de bono, quianequc bonum in veri-
continetur, ita per ipsum, quomodo vult el quan- tate, neque verum in bonitate cognoverunt. Et quia
tum vult, omniumcognitio ministratur; etincipiunt vere non cognoscunt quid sit bonum, non possunt
quodammodo omnia esse in illo qui accipit, sicut recte judicare de bono. Omnis enim qui aliquid ju-
omnia sunt in illo qui dedit. Qui enim videt oculo dicat, secunduin aliquid judicat. Alioquinnihil judi-
contemplationis, videt Deum et ea quae in Deo sunt. p, catur, nisi aliud sit certum et notum, cujus compa-
Qui videt oculo rationis, videt animum et ea quae in ratione sive ipsum quod dubium est
collatione
animo sunt. Qui videt oculo carnis, videt mundum discernatur. Et ipsum quidem, secunduinquodaliud
et ea quae in mundo sunt. Qui autem videt ea qu;« judicatur, quasi regula est cui iilud quod ex ejus
videntur oculo contemplationis, videt et eaqusevi- comparatione judicandum est, quodammodo confer-
dentur oculo rationis et ea quse videntur oculo car- tur et coaplatur. Omne autem quod secundum re-
nis, quia in superioribus inferiora cognoscuntur. ctum judicatur, recto judicio judicatur, quoniam
Qui autem videt oculo rationis, ea quidem quse vi- cuin illo aut convenire invenitur ct reclum esse, aut
dentur oculo carnis videt; sed non similiter ea quae discrepare ab illo et esse distortum. Quod autem
videnturoculo cantemplationis videt.Qui vero oculo judicatur secundum in quod distortum est, stalim
cai"nis videt, ex eo nec ea videt quae videntur oculo ipsum non recto judiciu judicari necesse est, quia
contemplationis, necea quse videntur oculo rationis sicut quod discordat a torto, semper rectum in-
Propterea igitur spiri7a/is (/ j/ j;c/7ca< o/n/j;3,quia sicut venitur; quod conconlat, toitumessenondubitatur.
per occulum contemplationis ea videt qute in Deo Ifaque in soia rectitudine certuin judiciuin est,
sunt, ita peroculum rationiscontemplatione illumi- quia quod convenit cuin iila, seinper rcctuin esse
natum ea videt quae in onimo sunt, et per ea et in
D iiecesse est et quod discordat ab iila, nunquam
;

eis ea quoque quse iu mundo sunt, Qui ergo omnia
videt, de omnibus judicare potest, quia nihil abejus
judicio subtrahitur a cujus cognitione nihil occul-
tatur.
Siciiaqne spiritalisdijudieal omnia. Quidest
nia? Omnem veritatem, sapientia.
rectum esse potest. Si ergo rectitudo regula est
omnis judicii, secundum illam utique rectudinem
rectissime omnia judicantur a qua el per quain quse
recta sunt omnia et formantur ut recla sint,et pro-
o/ii- bantur si sunt. Quae est autem sumina rectitudo
Omnem bonila- nisi summaveritas etsummabonitas? Suminaveri-

tem, experientia. Per sapientiam judicat omnem tas regula omnis veritalis. Summa bonitas regula
veritatem. Per experientiam judicat omnem bonita- oinnis bonitatis. Omne igilur bonuin judicatur se-
tem. Duo sunt verum duobus
et bonum, et in his cundum summuin bonum. Quale bonuin ipsum est
constat omne bonum. corporeum
Sicut lumen istud et quantum bonumest. Est autem quoddain sum-

duo in 86 habet, splendorem et ardorem et per muin bonuin veie summum et vere bonum, et oinnia
splendorem quidem illuminare, per ardoremautem quae ad ipsum l^ona sunt vera bona sunf. Esl itein
accenderevel calefacere habet, sicsummumbonum quoddam suminum bonum nec vere summum nec
mentem quam replet et ad cognitionem veritatis vere l>onum el ideo omnia qua:^ ad ipsum bona
;
473 MISCELLANEA. — LIB. I. 474

sunt, non vcra bona sunt. Omnia tamenn)ona, tan- . locatum est. Sed in spiritualibus bonis summum
tum quantum ad summum bonum bona
l)ona sunt, bonum Ueus est, in corporalibus bonis summum
sunt. Quod vei'e summum bonumest, universaliter bonum homo est. Itaquc corporalia bona ad homi-
summum est. Quod autem non vere summum bo- nein referuntur quasi ad summum suum ; spiritualia
num est, non universaUter, sed in suo genere tan- bona qute in cognitione veritatis et amore bonitatis
tum summum bonum est. Sunl itaque duo qu;edam cons.stunt, ad Ucum refcruntur, velut ad sumiiium
summa summum et vere bonum;
l)ona; aliud vore suum. Corporalia bona ad hominein bona sunt, quia
aliud in suo genere summum et in suo tantum ge- hominis bona sunt. Spiritualia bona ad Ueum bona
nere bonum. Sed quid dicemus Nonne summum '? sunt non quia Uci liona sunt, sed quia ex Ueo bona
;

bonum Ucus est? Si ergo duo summa bona sunt, sunt. Ista ab homine bona non sunt, sed hoinini
duo utique dii sunt. Et fortassc quodait Apostolus : bona sunt; illa a Ueo bona sunl. Quidquid enim
iS7 qiiidein dii luiilti siiiil ct doiuiiii iiniUi (7 (lor. extra ipsum bonum est ab ipso quidem bonumest,
vni), hoe ipsum significare voluit, quia illic quique sed ipsi bonuin non est, qui solus ipse bonum su-
secundum aliqucm modum non inconvenientcr Ueus um est. Omne tamen bonum ideo bonum est, quia
dicitur, ubi iu sui gcncris bono summus invenitur. ad suinmum suuiii bonum bonum est, et in tantum
Nobis niiloiii ait, iinus Dciis cst (iljid.) Quid est 110- g bonum cst, in quantum ad ipsuin bonum bonum
Ijis? Tendentibus ad summumbonum. Ad summum est. Per summum igitur bonum reliqua oinnia diju-
enim bonum tcndcntibus unus est. Ad verum bonum dica et ipsum quasi regulam justitia? in judicio uni-
tendcntibus verus est. Infei-ioribus positis ([uibus versorum constitue. Quid est l)onum? Quod bonuin
adverum bonuinpervenire non datur, allia quijcdam est ad summum bonuin. Quod est vere bonum? quod
summa bona sunt quue vere summa non sunl, et bonuin esl ad verum bonum. Quid est bonum esse
ideo vei'a non sunt, summa lamen in suo gradu ct ad illud? prodesse ad illud. Quod convertil ct ducit
oidine constituta. Et quod cuique summum cst hoc ad illud; et si non ducit conducit tamen. Siprodest
illi Ueus est.\Eccc inquit, Dciiin Pliaraonis coiistiliii ad illud, ducit. Si prodest illi, conducit. Spiritualia
tc (E.\ud \n). Ecce duo dii imo tres; Moyses in bona ad summum suuin ducunt, quia prosunt ad
/Ijgypto, homo
mundo, Creator in cado. Et habct
in illud. Corporaliabona ad summum suum conducunt,

unusquiqne rharaonem suum. Quid cst l*harao- quia prosunt illi. Quid cst malum ? quod inalum est
nem? Negatorem et eontradictoiem. Pharao inter- ad summum bonum. Quid est verum malum ? quod
pretatur ncgans cifin, id est Ueum. Doininiiin, inquit, malum est ad verum bonum. Quid est malum esse
non cor/novi, ct Isracl non diinittain {Exod. v). In ad bonum? nocere illi vel nocere ad illud. Quid est
hoc negans cum dicitur. Quid est negare Ueum ? C nocere ad illud ? faccre ut illud amitfatur, vel fa-
Summum bonum negare. Ueus cnim summum bo- cere ut non obtineatur. Ergo corporalia bona om-
num est. Qiii nct/af inquit Apostolus, Cliristiini iii nia et mala ideo bona sunt vel mala, quia bono quod
Ciirnc vciiissc, liic csl Antichrislus {I Joan u),hoc summum prosunt vel noccnt. Spiritualia
est ad illa

est contrarius i'.hristo. Si ergo ([uincgat C.hrislum, autcm bona omnia et mala, ideo bona vel mala
Antichristus est, igitur qui advcrsatur et conlrarius sunt, quia ad bonum quod summuin est ad illa,
estsummo bono. hic negat summum l)onum, ctest prosunt vel nocent; et tantum nfraque bona sunt
Pharao, id est negans eum. Quid est contrarium vero vel mala, quaiitnm prosunt vel nocent siVe illi sive
bono nisi verum malum? Et non vcro bono, nisi ad illud. Qua^cunque autcm corporaliter bona di-
non verum malum ? Ecce ergo constituamus tres cunlur, secunduin quod bona sunt homini, bona
Pharaones contra Ires deos Moysi adversatur ty- dicuntur. Qurecunque autein corporaliter bona sunt
rannus /Kgyptius, homiiii mundus, Ueo diabolus. homini, secundum quinque sensuum perceptionem.
Frimus crudelitate, secundus adversitate, tertius bona sunt, per quos videlicet sensus et animtu
iniquitale. Prinius saiviliam, secundus poenam, ter- commercium est ad mundum, et niundo ad animam.
tiusmalitiam oi^ponit. Interiorcm vitam in anima Omnes formas rerum et figura^ et colores et species
exstinguere conatur iniquitas; extenorem vitamin D secundum visum bona dicuntur, quia visum fovent,
corporc exstinguere conatur inortalitas. Moysi ct secundum visum placent hoinini; et qure magis
vitam conatur cxstinguerc 1'haraonis crudelitas. visum delectant magis Ijona dicuntur, sicut illa

omnil)us contradictioncs sunt. Sunt igitur

In his ([upo cruciant, mala.
duo suinma bona, utiuin(|uc in suo ordine. In spi- Similiter in sonis et canticis quae auditum dele-
ritualibus bonis Ueussunnnuin bonumest, quoniam ctant, bona dicuntur : et qufe cruciant mala; et
et ipse spiritualc bonum corporalibus bonis
est. In qujc inagis delectanf vel cruciant, magis bona vel
hoino summum bonum in([uanlum ipsc corpus
esf, inala. Ad hunc moduin
in odoribus quoque quai
est et supra coiporalia oninia conditus est, et om- amplius olfactum delectant magis bona dicuntur ;

nia corporalia qu;« facta sunt propter ipsum facta
sunt. Siciit ergo si^iritualia bona oinnia ad illud
honum referuntur ([uod iu suo gcncic summum est
quoque corporalia bona omnia ad illud referuntnr
ita
bonum quod inler corporalia omnia supremum col-
quse dolorc afficiunt et cruciant, mala nominantur.
Similiter in gustu et tactu invenitur. Sic ergo quae-
cunque corporaliter bona dicuntur propter corpus
hominis, bona dicuntur propter quod facta sunt ut
iili bona essent omnia. Si ergocorporalia bona om-
475 APPENDIX AD HUGONIS OPEHA DOGMATICA. 476

nia ;ul coi pus liomiiiis icfciMiitur, quanla pulanila cniiii poMia inaluin cst in auiaiitiKliiio potionis, sa-
est cxccllcnlia aniiiue rationalis, qua.' inipsliinabili = ,: A nitas l)onuiu esl in adeplione euialionis. Kx vero
(lignitalc ipso corpoip superiorinvenilui? Quatuor ilcm lioun iiiiu vccum ])onum : cl iidu vcruiii inalurn
itaquc f,'cncia l)oni ilistiiij^uuulur, vcra l)ona cl vcra oritur, sicul (|uaiirlo cx conlincntia luciilis cl cor-
inala, non vcra ])ona et non vera iiiala. Vcia inala pus al) edcndi supcrfluitale coliiliitum in sua saui-
lioino faeit; non vei-a inala homo patilur. Veia mala lateconscrvatur, elcaroper abslincnliain macerata,
sunt in cuipa, non vera mala sunt iii poMia. Sciip- ipsa c!iam l)oni operis exseculione afliigitur. Ex
tum est : .S';' rst innliun iii civilntf f/iinfl l)oiniiiii.< vero simililcrmalo non veruin ])onum ct uou veruin
iwn Anins in). Qnod ad culpam liomini est,
fri-rrit < malum oritur, ([uando id, (juod conlincntia Jfacerc
homo quod ad poenam est liomini, Dcus fa-
facil; dicimur, id(MU ipsum sive in sanilale corporis, sive
cil. Ergo hoino culpam fa -it, Dcus puMiam. C.ulpa in niaceralione o;iniis av;uitia opci;itur. Ex non
veruin malum cst, \mvx\i\ non vcruin nialum. Vidc vero bono el vcrum bonuin ct verum maluiii nas"i-
(lispares faclorcs. Dcus facit veruin honum, liouio tur, sicul ([uando aniinus ex fomcnto carnis sive ad
non verum bonum. nursus homo veruin maliim virtulem, sive ad vilium inllainni;itnr. Ex non vero
facif, Dcus non vcriim inaium. SicMit nullum lu iin ilcm nialo ct v(m-uiii houum cl vcrum nialum oritur,
est inlus ad cul^iam quod hoino non facit, ita nul- o ([naudo ex picna (Mji-poris iinimus vcl cxerccturad
luin maluin esl foris ad pocnain quod Deus non justitiain, vd ad iniquiliilem inclinalu!-. C.um sic
facit; sed homo cum maluin nicil sibi faeil, el ideo igilur ct ex bono et inalo bonum pariter et in;ilum
inalefacil. Deus cum malum facit nonsibi facit, sed provcni;it, quod cx bono bonuin, et cx malo nialiim
hoinini malefacicnti; et ideo non inalefacit. Iloino oritiir, ipsa ([iiidem boni et inali natura opcrattir.
intus stultc loquilur pcccando; Dcus foris stullo Quod ;iulcin (>x bono malum vcl ex malo lionum
rcspondct se<Mii)dum slu]lili;im cjiis pcccatum pii- provcnil, allciius vcl malitia vcl bonilas f;icil, illic

niendo. Sunt crgo quatuor, vcrum bonum ct vcrum bene utenlis malo ad bonum,
aliiilontis l)oiio, hif

malum et non veruin bonum et non verum nialum.

: inaxime si vernm esl lionum vel inalum quod lil,
Et omnia hiec c Mr.paratione summi boni juilicaii'ur sive veruin sive non vcrum sit ex (juo lit. Qui;i
ulruin bona sint au inala et si sunt, quanta sint.; erg:o ut cx vcro ir.alo vcrum Iionum provoni;it iiou
Tiaa vero sunt geuera boni : Estquoddam bonuin, potesbitis liumannc, scd diviiuc bonilatis opns esl,
quod in se c-st bonum cl non ;iil ;ili((uiil. Est ilem nunquam liomini verum inaliiin facienduin vcl pa-
qiioddam, quod non in se cst bonum, sed ad ali({uid. liendum concoditui', nf inde lionum orialur. Pro])-
Et est rursum ;iliu(l, (|uod et in se cst bonuin et ad terea cum dixissct Aposlolus -.Uhi iihiiiidtivit iiii-

aliquid. Primuin est inliinum bonum, secundum C f/nitns, siiprr;ihiiii'lHvit ct f/rntin (Rnni. v), et qui-
medium, lertium summuin. Sicul cnin optimum est dain ex lioc occasionem sumere conarentur quasi
qiiod et in se ad aliud bonum est, sic et infimiim idcirco homini inalum faciendiim essel, qiiatenus
est quod in se fantum bonum est, quia illo mejius ex eo [loslmodum bonum proveniret, sulijunxit de
est hoc quod, licet in se lionum non sit, ad ;iliii(l talibns : Qnnnim dninnntin Jiisfn ost (noin iii). Si
tamen bonum est. Quia enim cx eo majiis bonum enim liomo male facit, et ex ejus malo postea
est, ipsum esse nielius esf, quia melius est quod Deus iicnefacif, homc quidem pro eo quod male-
ex ipso esf. Aliquando autem ex verbo l)ono vcrum facit .jnslc damnatur: Deus aiifem pro eo quod de
bonumnascilur, siciit quando ex una virtufc alia malo bonuin facit juste clarilicatur. Quod maluni
virtus procreatur. Aliquando ex vero bono verum est, hominis est; quod ex malo bonumest, Dei est.
malum orilur, sicul ([uando aniinus ex virtule per Propteiea tu inalum cave, quia si malum feceris.
supeibiam iuflafur. Rursum ex vero malo verum ox eo bonum faccre non potes.
malum nascitur, quando ex uno vilio aliud pro- Similifor quamvis ex v^i-o bono aliquando verum
crealur. Ifem ex vero malo verum bonum oritur, malum oriatur, non idc) Mji bonuin vitandum est,
sicut quando ex ouI[)a humilifas oritur. ne maluin inde invenial, quia etiam cumbonum fa-
Duo fucrunt Pharisreus et publicanus, unus ,ju-
:
D etum fuciil, in lua adhuc pofestate est ut malum
sfus, alfer peccator. Exjustilia Pharissei orfa esf non fiat. Propfcr hoc ne malum facias proptor bo-
elatio;ex injustitia publicani, humiliatio. lllic ex num, qiiia in lua pofestafe non est, nt ex malo bo-
vero bono verum malum; hic ex vero malo veriim num liaf nec bonum dimittas propfer malum, qnia
:

bonum. Item ex non vero bono non verum bonuin etiam, f;icto bono, in tua adhuc potestate est ne
nascitur, siiMit ([uando ex fomento corporis sanifas maluni fiat. Et hoc quidem dc vero bono et vero
corporalis comparatnr. Hursuin ex non vero bono malo iulolligendum est. Sane de non vero bono et
non verum malum nascitur, sicut quando ex dulce- non vcro malo h;inc hominem cautelam habere
dine cibi faucibns irritatis per immodeiafam edaci. oportcl, ut quia ha^c in ejuspofestatc siint, el eissive
fatem stomachus oiKMatur. Ex non vero malo non ad verum m;ilum abuti, sive ad verum bonum uti

verum inalum nascilur, sicut ([uando ex poena cor- potest, ilaipsaprotemporeetcausasivead agenduiu
poris infirmitas coiporalis generalur. Item ex non siveadj)aliendunisuscipiat, quatenussemper ea vel
vero malo non verum bonum oritur, sicut quando ad frucfum vel ad usum adipiscendi boni eonvcrtat.
ex pcena coiporis sanitas corporali.? generatur. .Si Ad frucfum veri boni cooperante gralia, ad usum
 477 MISCELLANEA. — LIB. I. 478

veri boni cooperantc natura. Mors carnis, quia A nec pro ignorantiarequirens,necpro defectu appe-
pocna est, semper malum
sed semper malanon
est, tens, sed prffisentemsemperplenissima cognitione
cst. Similiter vila carnis, quia natura est, soinper aspiciens,cf possessaperfectissimacharitatc ulens.
l)onuin cst, sed scmper bona non est. Honavitaest Non ergo ad rcfcctionem, scd ad delecfationem co-
in quaestbonummerituni; l)ona mors estpostquam medit qui, i)lenitudin('m possidens, idem ipse per-
est bonum prsemium.
I\Iala vita est in qua est scn- fectio fuit. r3utyrumcomedit, quando implevit quod
sus sine mala mors est in qua pama est
vii-tufc ; dc eo prsedictum fuerat per Psalmisfam El cri\ :

sine retributione. Quia ergo nec vila carnis, nec lniiqiiain Jif/iiiiin f/iiofl phiiiliiluiii cst sffciin dcciirsiis
mors, neque ea qute invita vel in morte sunt, vera !if[U!iriiin : qufxl frucliiiiisuiini flnhil iii tcinporc siio
bona vel mala sunt, ila liis omaibus homo uti dc- Kt foliuni cjus iion flcfliict ; ct oiiinin fjincciinqiif fn-
bet, ut sive bona sint sivemalaquaj susUnet, om- cict, pi'os/icr!iljuiilur (PsaJ. i) Mel comedit, quando
nia ad usum bonitalis inclinet. Ad usum veri boni, implevit quod soriptum est: InJcf/c cjus iiicflitahitiir
non verum l)onum, vel non verum malum inflecti- flic nc iinctc (ihifl.). Ut sciat reprobaie malum :

tur, quando honio vcl invita virtutem exercet, vel (Jiii iifiii nl/iifin consilio iinjiioriini, ct in mH pcccntfi-
inmortcpncmimn virtulis meretur. Ad usum non riiin iinii stelit ; et incnthcdrapcstiJenlifc noii scclit
veriboninon vcrum bonum vcl non verum malum g {iJiifl.) Et eligere bonum:.Se^/ inlcfjc Domini voJun-
inflectitur, (luando ea qute in vita vel suavia vel tas cjus (ihifl). Ergo hutyrum cl mcJ conicdct, iit

amara sunt, ad sanitatem corporis servandam vel sfint rcjirnhare mahim ct elif/ere Jinnum. Fortasse
reparandam disponuntur. Sed htec omnia (juando butyrum comedetutsciat reprobare malum, et inel
ad verum bonum hominiproficiunt? Proficiunt coo- comcdcf ut sciat eligere bonum: Ergo comedcndo
perante gratia, (luando ad non verum bonum coo- didicit (.'.hiistus reprobare malum, et eligere bonum
perante natura. Si enim non comedisset, non gustasset. Si nongu-
TiT. II. I)c ciho EmmaimcJis, dc quo scriptum est: stasset, pcr experientiam nonnovisset. Ergo come-
" IhUyrum ct mcJ comcflct, » efc. dif, et gusfavit gusfando scnsit ct agnovif. Quid
;

De cibo Emmanuelis magna quoestio est, quai^e comedit? nulyrum et mel. In bufyro aliquid amari-
Jiiityruiii ct incl comctlct, utsciatrcprohnromnluni ct fudinis mistum erat. In gusfu mellis nihil amai-ifu-
cJigerc boiium {Isa. vii).Rutyrum est, ut omnes no- dinis inveniri poteraf. Et propterea illic invenfum
slis, pinguedo ex carne voniens. Mel dulce de rore est quod merito reprobari hic autem nihil, nisi;

caili descendens. Quid igiturpcr butyrum accipie-
mus, nisi refectionem boni operis quod per corpus
exprimilur? Etquid per mol, nisi eam qure dono
gratifc dosupor infunditurdulcedinemcontemplafio-
nis?Ipse ergo bufyrum etmelcomedit quiin homine
assumpto et desuper plenitudinem spirifus accepit,
et sicut homo subter per carnem opera virlutum
exhi})uif. nutyrum enim et mel comederc esf cor in
alTectu pi(>tatis, et foris per bona opera,et intusper
confemplafionemexercere.Sedalius ad refectionem
comedit, aliusad delectationem. Qui in plonitudine
virfutis vel nondum habita vel amissa defecfum
patitui-, is cibo indigot,uf refectione roborafus soli-
dctur. Quiautom in plcnitudine sua defectum sive
diininutionem non rocipif, is cibum ad refectionem
non rcquirit.Nos igitur ([ui puri homines, sumus,et
per acccssumtcmporisadaugmentuinvirtufisprofi-
quod jure eligi debuisset.
q Videamus nunc amarifudinem butyri. Filius Dei
per humanifatem in mundum veniens, inulta opera
piefatis humano generi exhibuit, verbo docuit,
exemplo provocavit. Et ut postremo Salvatorem
mundi se indubitanter astrueret, menfibus humanis
assiduis virtutibus et miraculis occulfam in carne
suiB divinitafis majesfafem aperuit. Totum hoc bu-
tyrum erat, et ubi esf amaritiido. Omnia ergo hajc
faciendo ])utyi-um comedit. Sed quia cum nafura
etiam infirniitatem assumpserat isfa agendo cum
affoctu pietatis in fame et siti, frigore et tesfu, la-
bore et fatigationo, c;xderisque nosfra^ morfalifatis
poonis et defecfibus sustinuit amariludinempassio-
nis./esusenim qiiodam temporc fntigatns ex itinere
sedcJiatsiipcrfoiitcni,ct vonicntc Siimnritnna^potum
D pf.iHt, dicons Dn mihi hihcrc (Joaii.iy).F.occama-
:

cimus, proneccssitate nosfridefecfus, butyrum et ritudo. Postea venientes discipuli, escasque quas
mel non solum ad dclectationem, sed etiamad refe emerant deferentes, mirahantnr qnod cnm mnlicre
cfionein manducamus, Dutyrum, ut in nobis poi- loqnehatur (ihid). Sed et ille ostendere volens quid
opcia piolatis foris oxorcoatur amor proximi. Mol, in biityro cligercf,et quid reprobaref,posfulanfibus
ul per coinlomplatioiicin veiilatis intus nufiiafur ad manducandum accedere aif Ego cihum linhco :

aiiior !)ci. Sod illo lioiiio ad refecfionem butyro ol qncm vos ncscitis ('/7;;f/).Et diencepsstafim Mcns, :

inellenon oguitincjuo a|)iiucipio conceptionissua-, inquit, cihns est nl faciem volnntatem Pnlris mci
cx quo homo esbC co>j)il, omnium semper ploniludo (ibitl). llic demonslravit butyrum. ("ibus,inquit,
viitutum fiiil. Comodit lamen homo ex tomporo, qncm vos ;7(>.sc'i7/sbutyrumest.(^ibus quem vossci-
quiipse cilius fuit Deusex adernitate. Comedit noii tis, amaritudo. Sed quia iste sine illo non sumifur,
ut se jejuiiuin reficorot,sed ne plenus jejunos fasti- ego veni in illo isfum comedere,et in isto illumre-
(lirct. Comcdil liutyrum, non uf virtufoiii (diarifatis jirobare. Vidcamus adhuc alibi bufyrum majorom
iii se per opoia augerct, sed ut in nos ejus atVccfum amaritudinem habens. .\lio quodam tempore cum
eirundcrol. «'oinedit mcl supernorum dulcedinem. doceret turbas .luda^orum, ait :nmcii dico voais: Si
 479 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 480

quissrruinnrin iiiciiin scrviivrril ii);,iii'iii noni/iisln- A coincdit ut scii-et eligero bonuin.Sed quid (lii'imus.
liit in;rlrniiiiii{,!ii;in. viiij.Eccehonuiu liutyrum.Sod Qualis est laus ista (silamen laiisdicenda estiquod
adest amaritudo. Et illi: Xiinc cogiiovimiis, imiuiunl, Dcus lio:iio pcr cxiicricnliain bonuin didicit, ([iii
finin il.riiioiiiiiin hnhcs. Abruhnin iiiorliins cslcl jiro- scmper idcin ijisia bonitas fuit '.'sed htec pictalislaus
jihcl.r cl hi (licis: Si qiiis scriiioiirn incniii scrvu vc- esl, ct pncconiu!n:iiisciic
;
):(liLc ejus,qui pro nobis
ril, inorlrjii non //ushihil iii irlcriiiiin (iJiid). Sed ita inclinari dignatus cst, ut accipere posset in eo
Jesus alu-asa amaritudine ad csuni hutyri se oonvcr- quod assumpsit id quod semper habet in eo quod
tens, nW.Aini^n niiicn iliro vohis, niilcijinini Ahriih;iin fuit.IIocenimDousho no per experientiam gustavit
/icrel cf/osiiiii [ihid.j Judiei vcro lursum amaritu- ex tcmpore,quod ipsc homoDeus per natiirainerat
dineni aspergentes, liilonnil lajiides iit jacnronl in ex ajtcrnilalc. Ergo mel comedit divinitalis liuma-
cum (ihid). I^t sequitur reprobatio mali. ,/r.s7/.s- ;iii- nilas, ciim sc infudit atqne univit inliniiilati ma-
tcin uhscondit .sc ot oxivit dr tciniilo {ihid.) Adliuc jestas. Ibi hiimana iialura plcno satielalisgustu su-
vidcanius alibi : AinhuJuvilin jiorlianSnluinoiiis. I'Jl pernam dulccdincni haurirc caqiit, ubi totum quod
circiinidobcrunt oum, dicenlcs : Qiiousrjuo nniinani est DcusinclTabili gratiasibi unitiiiii ac(;epit,Ta;nen
vostmm Si tu os Christus, dic nobis jiaLri
tollis ? comederc hoiiiinis ciat, cssc cibum divinitatis. Ve-
(JoHn. X), et ille Loquov vobis, ot non crodilis. B rus ergo homo Einmaniielqui mcl comedit
:
utsciret
(Jpcni qiuo eijo fndo iii noniino Pnlris inci, ijisa eligere bonum. VcrusDeus Emmanucl, qui melfuit
fcstimoniuin jierliibcnt deme, ecce bufyium,.sx'(/ vos non pcr expericnliam discens, scd per natuiaiii
iioii ci-oditis iiliid). cccc aniaritudo. Sequilur le- sciensseipsuin lionum. rnus tamen et idem per sc
probalio Quia iion ostis v.\ ovihiisinois (ihid). P^t
:
ct pci- naturam scicns et per expericntiam discens
rursum : /vV/o otjialcr uniun sunius(ibid). ecce bu- Quia idein ipsc liornoaccepit pcrcxpoiientiam i|uod
tyruui. Sequitur: Tnlcninl /'ijiidos Jiid.oi nljacoront fiiit Dous ipse per natuiam.O Emmaniicl bonc,no-

iii oiiiii iibid.), eccc itciuin amaiitudo, Sed illc biscum Deus, propterea lii Imtyrumet inel come-
amaritudinis i,'ustuial) appetitu dulcedinisavertinon dere potuisli, quia Einmanuel factus es nobiscum
polerat. Xani auhi^Uuv: licsjiundit cisjcsus, dicens: Deus.Deus enimapudtc, necaccipcre potuisti (juod
.Multa ojicra hoiin ostondi vohis c.\ Palrc inco {ibid), eras, nec quo.l non eras sustinerc. T'roplcrea Em-
hic est bulyrum. Sequitur: amaritudu; ProjHorquorl manuel factus es no])iscum Deus, ut in nostro hu-
opus uio lapidatis (ibid.j Et alibi adhuc aliam su- miliatus, in ipso et desuper quod tuumerat accipe-
per aliam: Qiuercbanl onin ajiprohondore (Joan.xii/ res, et quod noslru.n erat subtus, tibi sociares.
Sed ipse malum rcprobansf.Yi^i/ r/r^ inanihns cornni p ErgoEiiimaniiel factiis es nobiscum Deus,utposses
Et quid singula nanamus?Uarounquaminvenimus liutyriun ct incl comedere, et inler comcdcndum
Jesum manducasse butyruin. Po-
sine amariludine disceres,bonuin eligeus, inalumreproliarc.Sed quid
stremo novissimamillam inagnamqueamaritudinem dico? quis est .sapicns ut intelligatha^c? Qiialiscrgo
butyriqiie dulcedinein malifi-ue reprobalionem (juis tu Deus eras antiquus a principio qui in principio
considerans non miietur?Pependit Dominus Jesus lucem divisisti ac tcnebras, si lionum eligere et
in cruce ut pro pietatis dulcedine poculum amar.-e malum rcprobare nesciebas?An forte et hoc nescire
mortis degustaret, et cii cuindantibus eum inimicis viitutis Ci-at, et discere dignalionis, (juia electioad
atque posl diia vulnera voces blasphemas in eum divinam natuiain nonpertinuit, cujus adutrumlibet
jaculantibus, ipse, suavitatis cibi sui nonimmcmor, se habere non fuit ? Ergo Emmanuel eligere etre-
ait Pater, ignoscccis, quin iicscinnl ijnid faciunl
: probare didicil, quia qui in sui natura conditioni
(LHc.xxini.Ecce butynim optimum, inagnis quidem non subjaccbat, in noslraliberum aibitrium assum-
amaritudinibus foiis aspeisuin:et tamen dulcorem psil. Cui in se conlirmalo dedit posse non posse in
suum interius conservans ilhesum.lt ergo demon- malum dcficere, elboni electiciem voluntate libera
straretquodsine corruptione susedulcedinis sponle sine coactione. Nciiiic idc^i^o minus liberum eo
amariludinem suscepisset, exposliilans, ait : Sitio. £) quod nec aliud palijiossil volunlaiium,nec adAliud
At illi obtulcrunt ei acctiim cuin lcllc mistum ; et compelli inviliiin. Sed ideirco vere et sumine libc-
cuni (/uslasset, iioluit hihere (Joan. \ix). Gustavit ruin, quia non possit vel aliud pati quam velle,vel
et reprobavit, quia sustinuil et abjecit. Passus est aliud velle quam posse, sive aliud posse quambene
et superavil. Xunquidnon jam palam est quomodo velle. Sic ?>mmanucl butyrum et mel comedil, ul
Emmanuel noster butyruin comedal ul scial ro- sciat reprobare maliini el elijore I)ouuin,i[\i'\ii in hu'
prodare nialum ? Quia in homine Deus opus pie- inana nntura, quam assumpsit, rafionabili judicio
tatisexhibens,etimpioiumpersecutionemsustinens voluntalis sanctse nialumdeseruit et bonum elegit,
quam sit reprobanda coium pravitasper expericn- sicut scriptum est : Dilexistijusliliamelodistiini-
tiam sensit, quam per providentiam piius idem quitatoni ; jirojiterea unxil te Deus, Deus tiius oleo

ipse reprobavit. Irtitiw pr;o consortihus tuis (Psal. xuv). Siinili ge-
Nunc libet intueri quomodo mel comedat Emma- ncre locutionis de ipso dicit \i>osio]us : El quidem
nuel iste, ut sciat eliijerc honuin. In gustu quidem ciim essct Filius Dei, didicit ex his qiuejiassus est
mellis nihil amaritudinis invcnitur, et propterea to- olicdientiain. et consummatus factus est omnihus
lum quod ibi est ab experiente eligitur. F^rgo mel ohtcmjicrantihus sihi causa saIutisfeternsi(Hch. \)
481 MlSCELLANEA. - LlH. L 482

Cln-isliis eniiii ox iis (juiC passus es( oliL-ilieiiliain A eorporali lanilahilia sunl, in ipsis exei-llentiora inve-
(lidicit, (juia (jui Filius erat a;(iiialis per nalurain nies, nt alihi qineras honum tuum neiiuein illo oon.
ut siihosse posset id (luoil inferius p.)Ssil)ilo erat siihis uhi bostiis oomparatis, ot tamen nonsequaris.
per yialiain assuini^sit. (hKisieiiiin (lisceie fuit ([uod TiT. \T. J)c triplici paco.

])er nalurarn in suo non lialiuil in usuin ox alieno Una est pax (luam liabere debct liomo ad Deum,
assuniere. Soluni nuno reslal, si foilc invenirc pos- alia (juani ad somctipsuin, alia (luam ad proximuin
siinus pjninanueloin nostruin Itulyruin et incl non suum. Spiritus enim hominis hac lege inter Deum
ail rereclionein, sed aii (lcicclalioneiii inanilucan- et oarnem constilufus eial, ut, si Dco superiori

tcm, ne (luod feoit neoessilas sit, sed voluntas. ohcdieiitiam dchitam exhibercl, nunquam ejus im-

01)liili-riiiil ci purlaiii piscis nssi cl Divnin nwJlis perio suhjccla caio conlraiict. nuandiu ergo homo
pacem ad Deuin tcnuit, millain in carne sua mole-
{Liic xxiv). Iinmortalis el iinpa.ssiliilis Jain fuit fa-
stiam contradictionis invenit. Sed postquam Crea-
otus. et ciho oorporali non indiguit; tainen nt de-
tori suo per supei-hiam rehcllis essc oirqiit, stalim
nionstraret (|nod fuit, ooinedit volunlale, non neocs-
caro ab ojus oonsonsu so dividcns, siihdila esse
sitate. Omnia ita^jue bene oedercnl, si ohlulisscnt
reousavil. Ilino hoino, variis ooiioui)iscentiarum
ei hutyrum et favum mcllis, nisi foi le idcin pisois 3 suarum dcsideriis distraoliis el aliena ot quae in-
nohis signilicet, quia lnilyruin sinc frixura non su-
conoessa fuerant appetens, terminos justitifo ad-
mitur. Nam et nos quotidic adhuo in hutyro ainari-
versus proximumsuumtransivil atque illic quoque ;

tudinem admistam invenimus, in mclle puram dul-

lur hata pace ex omni parle inquietus et turhulentus
oodinem percipimus, quia in opcrc piclatis laljore
esse ooepit. Nunc ergo reparando proponitur con.
ariicimur, in gaudio contcinplalionis dulcedinc re-
ditio, ut si pacem habere volucrit cuin Dco, habere
fovemur. Et hoo totum lit ut soiamus roprol)arc
studeat pacein oum proximo suo. Cuiu autem spiri-
malum et eligere bonum, scilicet ut in ipso cxpe-
tus Deo plene suhjectus fuerit, tunc et illam quam
rimenlo disoamus quanlum pi-escns vita, in qua
incarne sua portat contradictionem, gratia ad pa-
nec honum sine dolore lieri polest, fugienda sit;
cem reformabit paoatus sil totus, ut homo, et extra
et futura, in qua dolor non est, appetenda. Per
se cum proximo per charitatem fraternam, etin se
Dominum nosti-um.
per conscienliam bonam, et supra se per gratiam
TiT. III. Apologiis jirnliiins omnc cor pronmu cssc divinam. Propter hoc dum oiTertur hostia salutaris
nd couiinciiilnl ioucui sni cl siioruu}. qua Deo nos rcoonciliari oportet, prius osculo si-
Fahula dicit omnes beslias fetus suos Jovi pro-
p gnum pacis offerimus, ut, hac prtemissa quae inter
handos prsesentasse, inter (juas siinia deformem nos conslat paoe, illam queo ad Deum est obstincre
natum trahens, risu omniuin oastigari non potuit mereamur. Quando autem pro lidelibus defunctis
qiiin snum caetcris antcfcrrct. Ingenitum si quidem
hoc sacrificium salutare immolatur, osculum pacis
est omni animanli amarc quod g-eiuiit. Dc oorde
ad invicem viventcs non accipiunt quoniam hi, pro
sensus nasoitui-, ct ainant corda fctus suos adeo ut quihus viviiica immolatio tit ah hac vita suhtracti,
s.iepe animus perversus in oonspectu summte ve-
humamc conversalionis pacem vel concordiam te-
ritatis torluosum cti^ravuin, et risn omniumdignum
nere amplius aut exhibere non possunt. IUic ergo
sensum suum commendare non eruhcscat. sola illa quaj ad Deum est rcconciliatio queritur, ubi
TiT. I\. Do sliillo qiii iil « Jnuii uinUiliir, » cl dc deinccps pri.csentis vilie, semel liinc educti, condi-
Jiislo r/iii « vir iiiiiis » cs'. tioni non subduntur. Viventes autem per pacem
Stiilliis siciil liiiin innlnlnr (Ecrli xxvii.) Stultus proximi merentur j^acem Dei, et per pacem Dei
pcrsonalilcr uiuis cst, sed inslabil.lale ct mnlabili- merentur pacem sui, non iUam quio animaj est ad
tate mulli. Sicut una est luna, et dicilur prima, et munduin, sed illain (jua3 est inter animam et spiri-
secunda, et tcrtia, et quarta, et quinla, etc, et tum, per iliam qute est inter spiriluin el Deuin.
fiunt mult;e varietales in uno corpore, sic stultus Nain est quaidam pax inter animam et mundum
moilo plorans, modo ridens, modo trislis, modo D suaviter viventium et male et est quaidam pax inter
hilaris, quasi crescens et deliciens et de aho ad animam et spiritum suaviter viventiuin et bene, et
aliiul transiens, multas ostendil formas in uno ho- est quuidam pax inter Deum et spiritum feliciter
mine. Quo oontra in laudem jusli dictum est : J'\iit viventium bellum inler ani-
et beale. Simililer est
vir iiiins (/ Jicij I). Ciuis (luippc cst justus, non mani et mundum non suaviter viventium et male,
lantum persona, sed vita, quoniam duin pcr diver- et est bellum inter animam et spiritumnon suaviter
sos errores vivendi non scindilur, quasi in una vivenlium ct bene, et est hellum inter spiritum et
veritatis facie persistens invcuitur. Deum infeliciter viventium et male. Nam quod sua-
non est.
TiT. V. Qiiod in sensii bonnin Iwniinis viter viventes et male veram pacem, qua sapientia
Homo peccando feoit ut bestiis comparetur, ta- invenitur in tempore otii boni non noverunt, beatus
men faocre non potuil ut in quo hestiis compara- Joh testatur de sapientia, dioens \on invenitiii' :

tiis est, eisdem coa^quelur. Qui onim ratione supe- iii tcrni suaviler viventium {Joh xxviii).

rior esse desiit, sensu se inferiorem invenit. Si TiT. VU. l)c di(jnHato ct libertale rationalis
visum consulis, superant lynoes. Si odoratum in- creatnne.
terrogas, pri«valent canes. Et qutecunque iusensu Sola rationalis creatura ita condita est, ut ipso
483 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 484

honnm snnm non essct, sed illi a quo facta est. A et di sciplina). In superbia et avaritia inobedientia fuil
Ma<,'na er^^o dif^^nitas, ul nullnni oi l)onum prater fnit natur.-ilis prieccpti. In gula inoliodiontia prio-
snmniuin snriicercl, vi itoni niayiia liljerlas, ul ad copli, (lisci|>!inio ot siiporaddili. Et omnia luocquia
bonum snnin co},'! non possit. unoactii coiiiplota sniil, unum peccafuni dicuntur.
Tri'. \ili. /)(• IrijiJici vxcrcilntiono , ol qiiihtis Trr. XII. (Jiiod Christus ol siijiionlin n divorsis
iirtivii cl (Diiloiiiiihiliva yil;i' /iijiiniiiliir iioniinihiis. variis ipi;criiiitiir niodis.

ViUe nmlahilis conditio talis est, ut in eodein Quidain Cdirislum ([Uiosiernnt, el non invenerunt.
diu slare non possit cui adhuc ad lahorem et do-
:
Ouidiim (jn;i;siernnl, ot invenerunt, sed non relinu-
lorcm convertitur quod qusesituin et ad consola- ornnl, quianon quiesivorunt ut haherent, sed ut
lioncm. Fluclnal eryo in cxercilalionihus, el Iransit vonderent. (Juidam Christum quiosivernnl, ct inve-
de alio in aliud, ul nnnquam quieta sit, doncc ad noriint, et rolinuerunl, ([uia non ({Uiosivcrunt ut

veram slahilitatcm perveiiiat. Kxercilationum autem venderent; seil nt possiderent. Primis dixit : Quo
tria siint ^onera, alia* ad profectum virtntis, aliae 0(/ovudo vos non potcslis vcnire. Qiuvretis me, ct
ad consolalionom inlirmitatis, aliie ad inllammatio- non invoniotis, sod in jioroalis vcstris moricinini
nem ini^iuitalis. l'riina> a^dilicantes, secnndie sus- (Joan VIII). Socundis dixit K(/o suin, si me qtuori-
:

t> tis, sinilo oos ahiro. Kt injcoorunt manus et te-

tenlantes, tertiio suhvertenles. Propter hoc Deus
jjedificantes induxit, sustentantes concessit, suh- niioriinl oiini (Joaii xviiij. Tertiis dixit : Avcte. Et
vertentes prohihuit. Et divisit tempoi^a, otloca dis- acccsscriiiil ol lcnucriinl /icdcs ojus (MattJi. xxviii)*

tinxit, a>dilicantihus et sustentantihus excrcitatio- Primi qnyesiverunt, et non invenerunt. Secundivi-

nihus, quando et uhi fiant, qua3 congrue simul fieri vuin invenerunt, et inventum occiderunt. Tertii
possunt, quia sustentantihus occupati, tedificantes mortuum quiBsiverunt, et vivum invenerunt. Sic
tenere non sufficimus, et aidilicanles conversi sus- mnlti sapientiam quferunl, et non inveniunt, quia

lentantibus implicari non deheinus. Sex dies sus- inulilcs judicantur et ahjiciuntur. Alii sapientiam

tenlantes hahent ; sejitimum iodiiicantes. Sic susten. quaerunt, et inveniunt, sed non diligunt, quia ad
tantil)us omnia loca conceduntur, pauca aedificanti- lucrum laudem huinanam adipiscendam eam ex-
et

bus conversantur, exceptis his qui se JBdiiicantihus ponunt, et prostituunt. Isti Christum vivum inve-
consecrarunt, tempore illis inser-
ct oinni loce et
niunl, sed occidunt, quia ex hoc in eis sapientia

viunt. Duo enim sunt g:enera honiinum secundum moritur quod ejus dulcedine nullo amoris sensu
has duas exercitationes licitas, tpdificanleaad con- perfruuntur. Hi assumuntur ut gravius judicentur et

templativos,sustentantes ad activos. Haj sunt duse prcecipitentur. Alii mortuam quajrunt, etvivaminve-

duo populi et duo testamcnla Lia ct I^achel,

vitte, et :
niunt, quia dum oam ad hujus vit* usum non appe-

Jacoh et Israel, Sion et Jerusalcm, Petrus et Joan- tunt, verius intus ad illiusdulcedinemetsuavitatem
nes, Martha et Maria, sinistra et dextra, lana et li- pertingunt. Hi assumuntur ut eleventur et glorifi-

num, hordeum et frumentum, aqua et vinum, etc. centur.

TiT. IX. Quod clcniontiini (liiohiis inodis dicitur. TiT. XIII. Quod Detis iii Scripliira Jiomini foris
loquilur pcr pnjccoplioncs., proJiiJjiliones, pro-
P^lementum est prima maleria corporalis comple- missiones ct minationes.
xionis. Elementum malerialis reprGesentatio invisi- Qnandiu homo intus Deum audire loquentem potuit,
hilis suhsistenliai etprincipium cognitionis a corpo- doctrina cxtoriori opus non hahuit; sed postquam
ralihus ad incorporalia transeuntibus. Illic elemen- lihrum vifa' oculo interiori inspicere jam non valet,
tum est principium suhsislentiae ad invisihilem Scriptura foris appointur, ut ejus salteminspectione
actum prodeuiitihus; hic elementum est principium ad cognilionem veritatis renovclur. In hac autem
inlelligentiaead invisihilem veritalem ingredienti- Scriptura et prohihitiones sunt malorum, ut ea fu-
bus., honorum, ut ea expetat. Et
giat, et prteceptiones
TiT. X. Dc Irinitalo iiniversitalis. prohibitionihusquidem apponunturcomminationes,
Verum univeisitas trinitate una suhsislit. Est D quoniam solius mali odio homocohiheri nonposset;
unum quod nec ah alio est, nec secundum aliud, et piiKCcptionihus adjunguntur, promissiones, quo-
ut creatrix natura. Est unum quod ah uno est, et niam solius honi amore non posset ad ipsum pro-
secundum unum, ut rationalis crealura a Deo, simi- vocari. Et sunt quatuor ista generaliter discretain
lis Deo. Est unum quod ah uno est, et secundum omni Scriptura, pra;ceptiones et prohihitiones,
duo, hoc est ah uno per unum, ut corporea natura promissiones et comminationes. Quorum duo priina
a Deo creala, secundum sapientiam increatam et ad vita? informationem perlinent, duo suhsequentia
creatam disposita. Primum exemplar est tantum, ad fidei instructionein. In illis meritum, in istis
non exemplum. Secundnm exemplar est exemplum. praMuiuin constat. Elperfeclum facit fides recta, et
Tertium exemplum tantum, non exemplar. operatio hona. Primum autem carnalihus commina-
TiT. XI. Quod in originaJi peccato vitia tria, ino- iones carnales, etpromissiones etpcense temporales
Jjcdientiic duas et peccatum unuin fuerunt. etpraemia^deindespiritualibusspiritualesetajlernae.
In originali peccato tria vitia fuerunt, inobedien- Postremo exercitatis exhortationem odium
sufficitad
tise duae et peccatum unum. Tria vitia fuerunt : mali et amor boni. Sic gradibus suis crescit salus,
Buperhia, avaritia et gula ; duie inobedenlias, naturse et virtus proficit. In omni autem Scriptura aut co-
485 MISCELLANEA. LIB. I. 4»;

"nilio veritalls niirei^enda esl, aul foi-iim viitulis. A sufflciens esse agnoscimus. Sii' solvitur quod ex
l'iiino sliiilio liisloiia et alli!,^:oria proiiiniliir, se- Kvangelio proponere solent, cur Dcus in carne ve-
sunilo li-ei)olo!4ia el in ipsa t!'0|ti)lij;j;ia dnplfx simi- niens illis verhum piiedicavit qiios ipsum verlium
liici- lei'lio csi : 1'riina, muh' plana iiaMMliDnc morcs non recepturos esse priescivit, cl ((uihiisdum aliis
iustiiul", soeuiiila, ipur exlio: lalioue airocliiosa in l)rie(licalion's verhum non impendil, ipios creditu-
aniiuo auilitoniiu ilesiili-ria viiliilis accciulit. ros si docentem audissciil, agnovit. (Juoiumdam
TiT. XI \' (Judil Dcns ciuii hiiiitinc sil iiiuil niir iiiuilis. ciiini duritiam increpans, quihus verilas juiedicata
(Jiiatuor nioilis noliisciiin est JJeus, pcr pruiseu- fiiciat. sic ail: Vn-tihi ('.uruzaini, \,c lihi li<thsaida,

liaiu luajeslulis, per parlieipalii)Ue;n huinunilatis, Vic lihi (laphurnanin .'

/jiiia si in Tyro cl Siiloiw hive

per vin<-uluin eharitatis, per palrociniuin veritutis. facta fnissont, Jani o/ini in citivro olcilicio piunilcn-
jn priinocognoscit inala uoslru. In secumlo experlus llocergo miiTimvidelur, quare
tiain cijissciil{ihid.).

est, iu teilio coinitatitur, in (puulo aiilcit et est Jesus,quifuturoi-uini);uiiiiiiu s(;ientiamhahuitinCa-

Eminanuel, id est nohiscum Deus. Itein eum ([ui- pliarnauinprjedic ivit,c.i uillo.'u n tantam (lu.-ilia;n

husdam est Deus jjer favorem g-ratiu!, qui eum Deo esse priesciret, ut veritatein etiam ohlatam non reci-
non sunt per meritum vilijo. (>um ([uilmsdam est perent. VA quare item iuTyro et Sidouc illu operatus
Deus per favorem gratite, el ipsi cum Deo suut per B non est, qu;e operatus est in (^aphainaum et Deth-
meritum vitte. Cum quihusdam Deus non est per saida, cum non ignoraret, qui facile
istos lales esse
favorem manifestum gralia!, et ipsi cum Deo sunt veritatem reciperent, si et agnoscere
audire illum
per meriium vitte. (Uiin (juihusdam Deus uon est potuissent. Sicut enim impium videlur ohedientes
per favorem graliae, et ipsi non sunt cuiii Deo per deserere, sic stultum videtur omnino relielles do-
meiilum vihe. cere. Sed illud judicii fuit, hoc exempli. Ne enim
TiT. XV. I)c progrcssionihus corjnitionis. homo soluin airectum honi sine agnitione suflicere
Quint^ue suut progressiones coguilionis p: i.na : jtutet, ac perhoc un'ecluin se haheresenliens honita-
cst in sensu, secunda in imaginatione lerlia in ra- ,
tis, veilium verilalis non requirul, illos compunxit,
tione, quarta in intelleclu, quinla in inleiiigentia. Per non docuit, nec salvavit. Et ne rursum solam verita-
scnsumestinistis,estsecundu;iiinista. ['eriiuagina- tisagnitioneinsuflicientemputetadsulutein,etlegem
tionem non est in istis, sed secundum ista. Per i-a- audisse non fecisse consummalam justitiain, istos
tionem iieque in istis est neque secundum islu ; sed (locuit, non compunxit et damnavit, ut dum alteruin
est in illis et de illis ({Uce sunt secundum ista. Per sine allero vicissim Iiahcrc cognoscuntur reprobi,
intellectum non est in illis, sed de illis. Perintelli- ulrumque necessarium sihi fore intelligant electi
gentiam, nec iu illis, nec de illi-. et qui alterum hahere se cognoscit, non de viribus
TiT. XVI. Qaod nninnis qnutiiur nioilis ivjenda suis prfesumat, sed ab illo humiliter postulet quod
tractnt. non habet, a quo quibusdam alteruin accepisse
Quatuormodisinnostro animo ayeuda traclamus: non profuit, ([uoniam alterum districte judicandis
cogilando, volendo, deliherundo, vovendo. (^ogitatio non impendit. Non enim accipere meretur quod
ad coguitioneiu pcrliuet, voluulus ud desiderium, non habet, qui a se habere se putat quod hahet
deliherutio ad proposilum, et ad pioniissionem et propterea vicissim e duobus altorum a Deo tri-

votum. Si (|Uod proponimus non facimus, fallaces huitur, et alteruin suhtrahitur, ut uhi utrumque
suinus. Si non facimus ({uod promittimus, failaces simul est ah ipso esse ulium([ue demonstretur.
et fallentes. llii mendacium solum accisalur, hic TiT. WUl. Dc/idc,ijiiiilsit, ct qiuv ad oainspcctent.
et mendacium accusalur, el [iroiiiissum exigilur. Priys-quam ea qiue ad iidem pertinent discutere
Volum autem aliud occulluin ad Deuiu et coram incipiamus, quid sit fides ipsa inspicere debeinus.
Dco; aliud manireslum ad Deum et coiam lioinine. Aiiostolus sic delinit fidem Fidos ost siibslantia
:

()ct;ultuiu votum fractum peccalum est; mauifestum rcriiin spcrandaruin, arijaincntuiu non apparontium

volum pcccatum et scundulum.

IVacluiu, £)
{Ilchr. XI). ('um eniiu res quselibet
apud nos subsi-
XVII. Do dissiniili upcnUionc Dci.
TiT. peractum quando videlicet pnvsentes sen-
stant, vel
Si in Tyro cl Sidonc liicc factn fiiisscnl, etc. su comprehcnduntur, vel per intellectum, quando
(Mntlh. XI Iaic. .\.) Demonstrare voleus Dominus
;
ahsentes vel etiam uon exisleutes in similitudine
quod ah ipso sit et donum ejus, el quaudo verita- suu el imaginatione capiunlur, vel pei expe-
in

tein cognoscimus, et quando agnitam deiiila devo- rientiam, quando ea quse in nobis suut sentiuntur
tione venerumur, (|uihusdam verilalempnedicavit, a nohis, ut est gaudium et tristitia, timor et amor,
quorum corda ad dilectionem veritatis non emolli- quie suljsislunt in nobis, et sentiuntur a nobis,
vit; quorumdam vero corda afiectu honilalis emol- NuUo horuiu modorum invisibilia Dei capiuntur in
livit,sed agnitione veritatis non illuminuvit. In illis nohis, quse solum eredentur a nobis. Neque enim
aravit et nouseminavit, duritiem frangens, sed ver- per actum praisentia sunt, neque in similitudine
bum non spargeus. lu islis vero scminavit, sed non aliqua comprehendi possunt, neque quemadmodum
aravit, verhum spargens, etduritiam non frangeiis, illa quai in nobis sunt, ct sentiuntur a nohis. Ergo

ut etutrumqueab eoessesciamus,etutrumqueaheo fide sola subsistunt in nobis, et subsislentia

pelere discamus, cum neutrum sine altero ad salutem eorum est fides eorum qua creduntur, quia sunt
 ;

487 APPENDI?^ AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 488

scmI iiuii iiiuilia siiiil iHtinprL-liundiuitur. Sic. ila(jue A. (aoator ad nuinrain rcrorlui-, Salvator ad cnlpa m.
per solain fidtMn snbsistunt in nohis, et sola ilde Sul) lcge autcm scripta crevit cognifio, (juando jam
prol)aiilur a nol)is; nec aliiid arjj^uincnlum habcre de persona Hcdcinpforis manifcste agi caspit, et
possnmus, nisi {[uia crcdimns illa lide qua' ralionc Salvalor per Icgcm promitli, ct jiosf i^romissionein
non compreluMidiimis. Ihec descriptio fidci oslendil exsj)ectaii. Sub autcm adliuc amj^lius ex-
gratia
(juid laciat lidcs, sed in eo non diffinitur quid sit ii- crevit cognitio, cum non ut prius
ipse jain Salvator
des. Eslautein dininitio ridei haec Fidcs csl voliiii- : a nuillis putabatur solum homo, sed et Deus verus
lnrin (imcduin ccrl iltKlouhsoiiliiiin siijirn opiiiioncin, niaiiifcsfafus cst. Ef ipse redeinptionis niodus non
ol iiilru scionliiuncoiisliliitu. Etscienduinquodaliud iii lerrenie culmine potestatis, sed in morte proba-

est eognitio fidei, aliud fides. Cum eniin ideni fil tus cst constare Salvatoris.
seimo auiibus plurium, omnes fcqualiter quod di-
in TiT. XIX. I)o Chiirilalc, Fiilc ot Spc.
citurinlclligunt,scdnon omncs oeijualitcr credunf cl Sicuf viiliitcs reliijuio bonuin nalurae sunt , ita

cognilioncm (lictoiuni oinnes lial)eiit, sed fidcm non charitas bonum cst virtutum omniiim (juam (jiii :

oinncs habenl. I*otest autem eognitio fidei cssesinc habef, secundum aliqiiid omncin viitulem liabct.
omni flde fides aufem sine omni cognitionc esse
; Ilabct eniin secunduin eflcctiini illas quas cliam
non potcst. Mulli tamen credunt cl non liabcnt '-'
sccundum non liabct. Virtules enim anectu
cncctiiin
cOj^nitioncm omniuin corum qu;e crcdunt, (juia liabcre jier gratiam, studium ct meritum humanuin
credenlibus ct cognosccntibus credunt, cl non no- est eflectu autein eas habcre, niunus divinum.
;

runt ij^si omiie quod credunt, sed norunt illi quibus Voluntas eniin hoininis est potestas vero Dei. Ita
;

eicdunt. Ejusmodi cst fidcs simplicium in Ecclcsia voluntas hoininis bona est ex Deo, mala ex homine.
quiperfectioribuscredendoetadhierendo salvifiunf, Potestas Dei est in malo, homini ad nialum bona ;

sicut scriptum est Bovcs arabant, ot 'usiiue pasce'

: in bono, homini ad bonuin bona. Propler hoc qui-
bantur juxta eos {Joh i). Hi enim in fide perfecto- charitatcm habet, totum habet ; et qui non habet
rum amplius credunt, qui in se credendo minus co- nihil habet, vel utiliter non liabet. Ideo dixit Apo-
gnoscunt. Duobus modis crescit fides devotione , stolus de charitate : Charitas oinnia crcdit, omnia
sive constantia, ct cognitione. Incrementa fidei per sporat, oinnia sustinct (I Cor. xiiij.Fidesbona osten-
devolionem per Ires gradus procedunt. Primus gra- dit, spes arripit, sustinentia defendit. Per fidem inci-
dus est aequiescere, secundus SBstimare seu putare, piunt nobis esse, per spem nostra esse, per susti-
tertius gradus est certum esse. Secundum lios tres nentiam nobiscum esse. Fides dirigit, spes trahit,
gradus tria sunl gcnera hoininum qutc sequuntur. p, sustinentiaperducit. Etsunt in charitate omnia hsec,
Est enim quoddam genus hominum in sancta Ec- quia in eo quod dilectum et placitum, amor suadet

clesia quibus credere est soluin non contradicere libenter credere, multum prsesumere non facile
fidei ;
qui ita vivunt ut nati sunt, non amando vel dcsislere.
approbando in quo nati sunt, qui si in alio nati TiT. XX. Dc quatuor dcbitorihus.
essent, fideles non essent. Consuetudine enim vi- Quatuor sunt debitores, Deus, spiritus, caro,
vendi fidem tenent, non ainore. Est aliud hominum mundus. Deus debet spiritui, ut eum et cognitione
genus attentius considerantium statuin vita3 hu- veritatis amore virtufis inllammet.
illuininet, et

mana?, et dubium, et ex eo quodainmodo tluctuare Spiritus dcbet Deo, in omnibus quai agenda sunt, ab
incipienlium in fide, quoniam multos conspiciunt ipso erudiri, et secunduin ipsum operari. Spiritus
aversos et alienos a fide tamen ducti pietate fidei
;
debet carni, ut eam et a malis cohibeat, et in bonis
e duobus dubiis hoc eligunt quod, doctrina catho- exerceat. Caro debet spiritui, in bono agendo mi-
lica doccnte, didicerunt. Istis pax necessaria est, nisterium, etin commodo appctcndo modum. Caro
Iribulatio periculosa. ne forte de aislimantibus seu debet mundo ex ejus abundantia quod necessitatis
opinantibus negantes efficiantur. Est aliud genus est sumere, quod virtutis est exercere. Mundus
homimuin qui ccrti sunt et confirmati in fide sua, j-v debet carni in necessitate subsidium, in exercitati-
quos Deus vel per exterioia miracula conlirmavit, oneincilamentum. Sed spiritusCrcatoridebitumnon
vel per interiorem aspirationcm edocuit. Isti tribu- persolvit, (juia vel per supcrbiam elatus, contemnit
latione non subvertuntur, sed excrcentur. Scien- ab eo scientiam veritalis quserere, vel per pigritiam
dum estetiam quod sicut tres sunt gradus, per quos ligatus, acceptam intelligcntiam fastidit opere
suntgradus, per quos crescit
fides crescit,ita trcs exercere. Propterea et ipse Creator spiritui debitum
cognitio Primus gradus est cognilionis fidei
fidei. juste negal, ut eum nec ad cognoscenduin verum
quo nihil minus unquam fides habere potuit, cre- illuminet, nec ad bonum amandum inflammet. Nam
dere videlicet Deuin esse et eum salvatorem et re- superbum intus a cognitione veritatis abjicit
muneratorem exspectare. Hsec cognitio fidei siin- pigrum autem in opere foris aflligit. Rursus quia
plicibus aiite incarnationem Verbi ad salutemsuffi- idein spiritus carni debitum non persolvit, ut cam
cere potuit, videlicet ut et Deum crederent et Sal- videlicet vel a malo cohibeat, vel inbono exerceat,
vatorem exspectaient, quamvis ejusdem salvatio- fit ut ipsa caro justa Dei dispositione non exhibeat

nis suae inodum et tempus non cognoscerent. Duo spiritui quod debet, hoc est, vel in bono agendo

enim in homine fanlum sunt, natura et culpa et ; ministerium, vel in appetendo commodo modum.
489 MISCKLLANEA. — LIB. I. 490

Item quia caro pcr negligentiam spiritus laxata, A tariemovetur, et per se movetur, et ei est quod mo-
mundo debitum non exhibet, sed ejus affluentiam vetur vel ad meritum, si bene; velsi male, ad cul-
ad iuxum voluplatis intorquet, et ad excitationem pam. Quod autem corpus movetur, necessitate mo-
virtutisejus administrationem non obtinet, ipse vetur, quia ab alio movetur, hoc est a mente ; nec
quoque mundus jusla recompensatione ad miseriam ipsius est quod movetur, sed illius a quo movetur,
spiritus mulliplicandam, eam et adversis frangit, et sive ad meritum, si bene, sive ad culpam, si male.
prosperis dissolvit. Hujus autem discordia?, quia Ita motus mentis dominatur motui corporis legi
solus spiritus auctor est, necesse est ut ipse priorad quando abutitur illo, vitium est
naturije subjecto, et

pacem redeat, et csetera post se subsequenter ad imperantis, debitum obedientis. Nec culpatur qui
pacem componat. Si enim ipse et Creatori debilam ducitur, quia necessitate ducitur, sed culpatur qui
subjecfionem, et carni justum regimen exhibere ducit, quia in subjectum libertate abutitur. Porro
studuerit,perfectaetconsummatajustitia subsequi- voluntas, si justitiam tenuisset, liaberet non solum
tur, etreformata justitia, concordia quoque et pax motum corporis obedientem, sed et motum sensua-
perfecta reparatur. Sicut enim ex ejus injustitia pax litatis consentientem. Nunc vero quoniam rectuti-
et concoi-dia cunctorum solvitur, ita per ejus justi- dinem suam ipsa non tenuit, habet quidem adhuc
"
tiam universa reconciliantur.Hanc autem justitiam ex indulgentia Greatoris motum corporis obedien-
spiritus habitam perdere potuit; amissam vero per tem, ex vindicta autemmotum sensualitatis contra-
se recuperare non potest, quianedebitum Creatori dicentem. Gujus violentiam aliquando infirmata
persolvat, ignorantia fallitur, ne veiodebitum carni sequitur, aliquando autein corroborata cocrcet et
persolvat, concupiscentia prsepeditur; et si forte moderatur. Si autein motus sensualitatis dominatur
ex paite illuminatus, verum agnoscei^e coeperit, et motui mentis, dominatur etiam motui corporis, qui
ex parte conlirmatus bonum adimplere, non potest subjectus est illi, et tunc peccatum regnare incipit
tamen hic quod perfectum est adipisci, sed sicut in nostro mortali corpore. Si autem non domina-
scriptum est, ut degustatam pro parte justitiam mens servitio corporis sui, et exhibet
tur, utitur
esurire et sitire incipiat, sed non ut adepta plenitu- membra sua arma justitiae. Et sunt simul motus
dine, ad satietatem pertingat. inentis et motus corporis, seorsum autem motus
TiT. XXI. Ue iinpedimenlo cognitionis. sensualitatis; et periicitur justitia, et iniquitas co-
Sicut humor subtilis per exhalationes a lerra sur- hibetur.
sum rapitur, sic intellectus cordis humani per me- TiT. XXIII. De instrumentis cognitionis^
ditationes et scrutatioues subtiiis effectus ad alta In vocibusduo sunt, melodia, et significatio. Et
Q
levatur. Etquemadmodum humor ascendens frigore in rebus duo, forma et essentia. In mentibus simi-
prsestringitur, et i-elabitur unde venerat, sic multi duo, aflectus et cognitio. In corpore autem
liter
ab intelligentia summorum per ignorantiam cadunt, humano duo sunt instrumenta, aures et oculi. Per
propterea quod in bonis quse intelligere poterant aures ingrediuntur voces, utpermelodiam generent
agendis per desidiam torpescunt. Sed lapsus nivis aifectuni; et per signilicationem cognitionem. Res
nec sti*epitum facit, nec Isedit lapsus grandinis et
;
vero per oculos ingrediuntur, ut per formam simi-
strepitum facit, et pondere Isedit quia multi
:
mente generent aflectum, et per essentiam
liter in
torpent a bono, et nocent in malo; alii torpentes cognitionem.
sunt, non nocentes.
TiT. XXIV. Desensu hominis, carnali et spirituali»
TiT. XXII. Dc tvibiis motibus in homine.
Tres suntmotus in homine. Motus mentis, motus
Duo sensus in homine sunt, unus carnalis et al-
ter spiritualis et uterque bonum suura habet, in
corporis, motus sensualitatis. Motus mentis in vo-
;

iuntate est, motus corporis in opere, motus sensua-

quo exsullat et gaudet. Gaudet carnalis sensus atque
tripudiat in aeris serenitate et solari claritate, in
lilatis medius in delectalione. In motu mentis solo
ciborum et potuum dulcedine, in locorum amoeni-
liberum arbitrium est. In motu corporis et sensua- rv
tate, et fluviorum jucunditate. Et hic sensus be-
litatis, qua) sequuntur liberum arbitrium. Sic eniin
stialis est namque bestiis et volucribus convenit.
prima fuit dispositio naturae; nam motus mentis ;

vero exsultat lumine divinosupeiinfuso,

Spiritalis
voluntarius est appetitus. In voluntario liberum , in
appetitu arbitrium, Mens igitur per se movetur, et quod contemplativis convenit, gaudet etiam in vir-
est primus voluntatis motus. Motum voluntatis se- tutum exercitatione, ia colenda gustitia, et cum ex-
terior sensus, id est carnalis, suo bono
tunc utitur,
quitur motus corporis. Mens itaque sicut dixi per se
mentis interior sensus quasi obdormit. Unde con-
moveri habet, sed secundum voluntatem Greatoris
tingit eum qui bonorum hujusmodi jucunditate ca-
sui, qute forma illi est et exemplar et proposita
pitur, ne interioris quidem sensus bona sua agno-
regula quam sequatur. Et propler hoc, si secundum
scere. Nam spernit exteriora, qui dulcedine bono-
Deum movetur, hoc est justitia; si praeter Deum
movetur vei contra Deum, hoc est injustitia. Ergo rum interioris sensus rapitur. Inde est quod viri rc-
ligiosissimi, stulti mundo esse videntur.
motus mentis justitia semper est, vel injustitia;
motus autem corporis semper est obedientia.Quod TiT. XXV. De divinis luminibus.
enim mens movetur, libertate mavetur, quia volun- Bona Dei lumina sunt, et ipse auctor donoi'um

Patrol. GLXXVII. 16
491 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 492

1'alercst lumiuuui, Ainul (/ncm noii i.st lyniisiiiiilu- A Mortalis (juippe vita plannin itcr habercnon polesl,
tio ncc vicjssittidiiiis ohiinihnitio (Jnr. i), quia sed exaltat ct humiliat, et nunc aiquilalem ostendit,
ncc iihnniuiuis Iniusiuulalui', uo({uenon iliuiiiijiaus niinc vcro alini|iliiiii i)i-a>fcrl, et casiim luinatur :

olisiMiralur. (ioni-iaus iMiiiii uou ilo^'-L'noial ot uon propter lioc lalis lcrra, quales lerreni. Sursuin
{jcnciaus nou caiij^-at, <{uia ncc infciioi- cst oxicns, vcro non est ul)i oHcndas vcl pra;cipiteris aul iii-

nec obscurior laleus. J^uinina ojus {juiindo ad no.s tc(iualiterambules, sed planuin et ajqualc ctconscn-
vcniuul al) ipso uon reccduul; ct quando a noliis tiens cl modcralum lotuin. Idco (iiiale coelum tales ct
1'Cilcunl apud ipsuiu clarescunl. tjuando ad nos dc- cadestcs.
sccudunt, in nobis non dciiciunl; ct quando a no- TiT. XXXII. JJc scj'ic lcni/inriiin cL iimaniloriiin
bis reccdunt, niinoralioneinpro nobis uonaccipiunt. ralionc.
Jlaque non transinutanlur in nos quando parlici- 1'rijcterita, prsesentia et futura quasis unum corpus
panda vcuieul ad nos nec obuuiluantur in se
: aiternitalis porliciunl. Pradcrila amare insipientis
(juando ab illuiuinatis cl obuinljiandis ledcunt ct csl, pruiscnlia stulli, futura prudcntis. Fraiterilorum
rcmanent in sc. pietas est,pra!sentiuincupidilas, fiiluorum charitas.
Trr. XXVI. Du coiicfplii cL jntrlii Snjiiciiliir. TiT. XXXIII. Dc Iruclii cl dosiderio Jiistitifc.
Nondiun orunl iihyssi, cl cijo p-irtiu-ichur (Pvov. B licnli qtii csuriiiiiL cl sitiiinljuslitiam i.\Ialt/i. v).
viii). Conceperat Dcus sapicntiaui in pracscicntia Ergo non satiati, sedesurientes beati sunt. Nec ideo
fuluri, parturicl)at in voluulalc creandi peperit in tamen bcati, quia esuriunt; scd ideo, quia satura-
procreatione cllecti. buntur. Si cniin desiderium semper esset eteffectus
TiT. XXVII. Uo IrijiJiei goncrc aspiralionuiu. niHKjuam essel, pccna potius et miseria non beati-
Triplex est origo aspirationuin, a Deo, a diabolo, ludo liic essct. Sed misericordia Dei nostris sanctis
a natura. Quaj a uatura sunt, pia-ccdentcm habent desideriis indubitatum spopondit etrectum,etprop-
causam necessitatis. Uuie a Deo sunl aut diajjoio, terea beati suntquidesiderant, quoniamhocprimum
subito eveniunt et iniprovisa; a Deo bona, a dia- bonum est, et quod solum vita mortalis et poenis
Jjolo mala. Aliquando venient qua; bona videnlur addicta consequi possit, velle bonum, quoniam ha-
etnon sunt, ei hsec simililer a diabolo sunt, quoruin bere et fiui vila ventura sibi vindicavit. Ideo non
origo cxitur probatur. Hoc est : Prohate sjiiriliis dicil juslos beatos, sed esurientesetsitientes jusli-
si ox Ueo sunl (/ Joiiu. iv). tiain. Si enim solos justos beatos diceret, quis sibi
TiT. XXVIII. iJa quini/uc Jujis. hoc arrogaret? Propter hoc respexit imperfectionem
Quinque sunt juga : Juguin iniquitaLis, jugum C nostrain ut consolarelur inlirmitatem iiostrain, quia
mortalitatis, juguiu leg:is, juguinpropiiLCVoluntalis, si hoc essc non possumus, velletainen hocesse ipso
jugum charitalis. adjuvante et desiderare valemus. Ethoc iterumquia

TiT. XXIX. Quoil JJconihilinordinaliiin
Jn lialjyJonc non rcquirii uniis alLcrum; scd rcs-
})0ndcnt uJuJfV sihi in dcJuhris cjus {Jsa xui). Pa-
ruin cst ut in cajlo ordinata sint onuiia, sed lioc
osscpotcsl, non desiderantes gloriam, sed justitiam beati vocan-
tur, quia inulti patriam sc amare dicunt, sed viam
tenere nolunt. Gloria autem et beatitudo patria est,
autem via ct non possunt ad palriam ve-
justitia ;

niirum cst quod ctiain confusioncin mundana:n iuoi- non tenenl. Qui cst qui commodum
niie qiii viaiu
dinalam noi; relinijuit Sai^ienlia divina. llespondent non appetat? sed non omnes justi esse volunt.
enim ibi ctiam opera tcnebraruiu, et non est quod XXXIV. De sacrainento corporis (jhristi.
TiT.
iH!quirat alterum, quia justa ordinalio nihil relinquit Doaiinus JesusChristus, utostenderetdivinitatem
iuordinalum, ct unicuiiiuc quod suuin esl tribuil, suani rcfcctioncui cssc aniniaruin nostrarum, car-
et ({uod sibi confusuin csl, illi sine ordine et dispo- nem suam cibum nobis proposuil, ctrursum, nc
in
non polest. Sed ct illaconfusio interna
sitione esse illam horreret sumptionem humana iniirinitas, con-
cordium malorum non clfugit dispositionem illius, sueti cdulii specie illain velavil.
ubi lucifugai cognhitioncs et desideria tenebrosa in D TiT. XXXV. Dc gJoria ct p;viui corpuris humaiii.
occulto tluitantia rcspondent sibi, quia justum ju- Quanta est dignitas animiB, si corjioris gloria
dicium sicut jier sapicnliam cuncta intellig-it, ita lanta eslQuanto eniin spiritus hominis rebus omni-
.'

per ajquitatcm nihil sinc retriliutione relinquit. bus qua; videntur excellentior esse probatur, cum
TiT. XXX. Dcus noii Lra::sintilalur.
Qiiod cuncla corporea in obscquium condita sint corporis
Xon transmutatur Deus ex eo quod ipse cst, non humaniV Unde inerito pamalitatc ct miseria cunctis
patitur vicissitiidincm (jiiod in ipso osl. Nam ({uod vilius factuin est, quod conditione celsius, ct subli-
ipse est, immutabile est; ([uod in ipso eslr, leternuin niius fucrat constitulum. Cuin aiitcin reparatuin
esl. Non transniulatur ul alius sit, non palitur fuenl, sui)lata e medio coriuptione, (juod cunclis
vicissitudinem ut alitcr sit. melius est corporibus suseipiet, ct tunc quoquc sine
TiT. XXXI. De mystorio in forina eosli ct lcrnc. miseria subjectum spiritui sociabitur ad gloriam,
QtiaJis tevra iaJos et terroni, cL quaJc cichun tales cui nunc in miseria est sociatuin ad poenam.
c;.oJestes(ICor. x\). Sursuin cuncta tcqualia sunt. TiT. XXXVI. Quod Moyscs typus fuit CJiristi,

Deorsum sunt montes et valles, et alta profunda, intor Deuni ct Jiominos futuri .Modiatoris.
humiiia et excelsa, et dissimiliter habentiacuncla. Scriptum est quod non poluit populus loqui cum
493 MISCELLEANEA. — LIB. I. 494

Doo, mediatorem Moysen. PZl laudavit hoo

et peliit
Uoiainus el dixit quod Prophetani suscilaret qui
Mediator foret, et per ipsuui mandata daret ad po-
pulum (Exod. xx). Quue enim invisibilia Dei sunt,
A accendit. Et .stepc noii discernilui" opcratio ejus in
iitroquc, et di(!untur pigri, slabilos ; potentes animo
et comprehensioiie eflicaccs, leves; compuncti, tris-
tes lascivi, spiritu hilares. Et fit sine spiritu judi-
;

carnalia corda percipere uon potuerunl et contem- ; cium spiritus homines in judicio dum
; et errant

peravit se nobis Deus per humanitatcm Filii sui, ut
ipsa medianle divina percipiamus. Iniirmas autem
mentes terror majcslatis opprimeret, et splendidum
lumen lippientes oculos offuscaret, nisi nubcs carnis
intercedens et contemplationem excipiens, corda ti-
mida l)kmdimento visionis demulceret.
Trr. XXXVII. Quud crcnlnvn non polcst hcnc cssc
quis({ue soluin hocbonum putat quod ainat. Simi-
lcm vcro demonstrationem habent meditatio et com-
punctio, et siinilem pariter speculatio et exultatio,
({uoniam ab animi qualitate motus corporis forma-
tur ; et constat in alio (luidem gravilas sinc pon-
dere, in alio lcvitas sine instabilitate. Meditatio et
compunctio ad Joanncm peitinent, speculatio et

sinc crcutorc. exsultatioadChristum. Alter dicit: Planximus vohis,

Yoi solil quia cum cccidcrit non hubct sublcvun- et nonploraslis{Lnc. viij. Alterdicit : Sallarimus vo-
tem {Ecclc. iv). Duo sunt, qui lecil, et quod factum his, ct non rcstitislis. Vcnit Joiinncs noiimanducuns
est. Non autem potest bene quod factum est
esse illi
B ct non hihcns, ct dcxistis: Dajmonium huJjct. Vcnit

sine eo qui fecitipsum. Quodfactumestper se cade- Filius Iiumiuis munducuns ct hihcns, ct dcxistis:

re habet surgere non habet. Qui autem fecit quod Ecce Jiomo vorax etpotutor vini, etpeccutorumami-
factuni est cadere non potest, sed quod cadit suble- cus (Luc. VII ; Matth. xij. Sic perversis perversa
vare potest. Propterea ergo melius est duos simul sunt omnia.
esse quam unum solum. TiT XLI. Quod prius pusilJanimcs fovendi sunt per
TiT. XXX VIII. Dedivisionepcr iniquilatemet unio- consolationem ut surganl ; postea terrorc confir-
nc pcr churitnlcm. mandi pcr increpationcm ne rccidant.
Primum divisit iniquitas inter Deum et hominem, Scriha doctus in rcgno codorum qui prulcrt de ,

deinde divisit ipsum liominem. Postt-a venit charitas thesauro suo nova ct vetcra {Maltli. xui). Nova sunt
et composuit atque confoideravit primo Deum et ho- consolationes, veteraincrepationes. Vetus enim lex
minem , deinde ipsum hominem. Iniquitas bene poenam proposuit qua terreret nova misericordiam ;

unita maie divisit. Charitas male divisa benc univit. qua fovcret. Quare ergo prius nova, post vetera?
Similitcriniquitas bene divisa male univit, et cha- Quia pictas loquitur: ideo prius palpat, postea per-
rilas male unita bene divisit. Iniquitas ergo dividit cutit. Pusillanimes enim prius consolatione fovendi

et unit, et charitas dividit et unit. Novissime se- sunt, ut surgant. Postea terrore conlirmandi ne re-
quitur mors dividens, et ipsa propter iniquitatem ;
cidant. C^ontumaces et duri prius increpandi sunt,
unit autem per conditionem ad charitatem. Mors ut timeant; postea foveiidi consolaliuno, no dospo-
dividit corpus et animam. Iniquitas dividit Deum et rent. Cum ergo piotas loquitur, nova ot votera ;

animam. Charitas dividit spiritum et concupiscen- cum severitas loquitur, vetera et nova. Vel ideo
tiam. Mors dividit unitatem conditionis. Iniquitas sequuntur vetera, non prtecedunt, (juia oxadjeelo et
dividit unitatem reconcilialionis. (Jharitas dividit superabundanti esse debet quod durum est et poe- ;

unitatem abalienationis. nam habet charitas major.

TiT. XXXIX. Dc triplici operatione philosophise. TiT. XLII. Quod pro teniporalium ahundantia non
Naturalis operatio philosophiaj per sensus agit in dehct fruternitalis frangi concordia.
res subjectas, etdescendit ad singularia sine expe- Prohibet Joseph fratribus suis oneratis asinis ne
rimento sensum inlirma : quibus quasi baculo sus- contendant iu via {Gcn. xlv), quia Christus in hujus
tentationis innititur, per se incedere non valens. quando nobis abundantiam Iribuil,
vitse itinere si

Rationalis operatio philosophise extra sensus est pacom tamen concordiam ad invicem pro eadeni
et

agens in universa sola ratione vigens. Artilicialis frangere et violare non concedit.
'
operatio rationalem
:

instrumenlum liabet, et natura-

D TiT. XLIII. Quod virtuscl vcritassiinulcssc volunt.
lem probat. Est in sapientia spiritus inteJJigcntia}, ccrlus, sua-
TiT. XL. Dc triplici cruditionc et duplici opcru- vis, amans houam, aculus, qui niiiilvctuthcncfuccre

tionc spiriUis. {Sap. viij, elc. Virtus et veritas cuiu de codcm sunt,
Quidam ab intus erudiuntur, quidam a foris scn- non se impediunt. IJnde cum dictum esset de spi-
sum hauriuut. In illis stabilis est spiritus sapientiaj, ritu sapientifc quoniam aculus est {Sap. vii), sub-

in istis mobilis. Ad illos pertinet medilatio ; ad islos junctum est statiin qiiuiiiuiu nihiJ vclut hcncfaccre
speculatio. acuminc scnsus occulta penetrant,
llli {lUid.) In philosophis gcutilium acumen spiritus
isti agililatc transvoiant ad longin([ua. Et qui non erat, sed idipsum benefacere velabat quia illorum
discernunt spii^itus, putant moram meditationis pi- intenlio quo magis per acuinen movebatur extranea
gritiam, et speculationis motum levilalem, cum cognoscore, eo magis per occupationom impedieba-
corpus ad animo qualitatem sumit. Sicut spiritus tur propria considerare. Vera aulom sapienlia sem-
illuminat, sic accendit, et quos illuminat, cognitione per virtutem habet comitem, quia hoc magis appetit
veritatis illuminat; ct quos acceiulit, amore virtutis scire quod magis expedit esse. Unde adhuc de ipso
495 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 496

dicitur: Cvrlas, suavis aiumjs hoinnn Sup. vii l ). Cvr- A TiT. XLVHI. Do duobuscivitatihusctduobus pofiali^
tus scilioct cxperientia; suuvis, gustu Hiuuushonum ; ot roijibus.
quia non pote.st odire iu opere quod vere diligit iu
Duaj sunt civitates, Jerusalem et Dabylon, et duo
cojfuitione.
populi, ainatores Dei cives Jerusalem, et ainatores
TiT. XLIV. Do dupliri niiioro ot suporwdi/icatiouo.
inundi cives Babylonis. Et duo reges, Christus rex
Si quis autoui suiiorusdiiicut siipor 1'uuditiuontuiu
Jerusalem, rex Habyionis. Inter Jias
et diaI)olus
hoc aurum (/ Cor. iii), etc. 'Jiia sunt genera homi- oivitates et duos populos et duos regcs I)elluin est
num. Sunt qui amant solum Deum hi asdiiicunt ,
jugiter et disoordia et pugna et signat uterque ;

super fundamontum aurum, argenlum et lapides

milites suos, Christus suos, et diabolus suos, ut
pretiosos. In amore virtutis aurum ; in cognitione
agnoscant quique rogem suum et agnoscantur ad
veritatis, argentum
consommatione boni opeiis,
; in
eo, et sequantur eum. Jorusalem enim civitas est
lapides pretiosos. Suntalii qui amant aliud prnjter
sursum in cado, Dabylon deorsum in terra. Sirailiter
Deum, tamen nihil contra Deura, nequo aliquid Christus jam sursuin est, diabolusdeorsum. Milites
plusquam Deuiu. In his fundiimeiitum quidem ma- (Jlhristi sequuntur regein suuin et milites diaboli se-
net, quia amor Dei non destruitur sed tamen ex ;
_ quunlur regem suum. (^hiistus tribus exemplis
aHcctu eorum quai pariter amantur, quia qusedam
viam nobis ostendit, qua eum sequi debeamus si- ;

corruptio conlrahitur, ligna et fenuin et stipuhi su-

iniler et diabolus tria proposuit quibus post euin
peraedificantur. Inhgiio peccatum illiciti operis in ;
praecipitentur qui eum sequuntur. Iter enim ad
feno, sine opere peccatum pravae delectationis in ;
Christum, quia sursum est, arduum est, et aiotum
stipula, iHicitse culpa cogitationis. Sunt alii qui
est et in longum sublirae. Iter ad diabolum deorsum
amant qusedam contra Deum, et in his fund.amen- est, latura est, et breve in profundum, et ad prjecipi-
tum omnino destruitur, quia aiuor Dei esse non po- tandum facile. Ideo Christus exeinplum pauper-
test, ubi non est vel solus vel summus. Igitur ad
tatis reliquit, ut exonerati sarcina terrenarum re-
primos pertinet laudari et salvari, ad secundos cor- rum leves ascendamus per arduura. Exemplura hu-
ripi et liberari, et damnari.
ad tertios argui
militatis ut modici sine difficultate transeamus per
TiT. XLV. De carne jumento et spiritu sessore.
arctum exemplum patientise, ne deiiciaraus in lon-
;

Caro gumentum est, sessor spiritus qui illius cal- gum exemplum
,
; paupertatis dedit cum dixit : Vul-
caria adhibet, quando pigram excitat frenura quan-
pes foveas habeiit et volucres coeli nidos. Filius au-
do impetuosam modeiatur et cohibet. loin hominis non habet ubi caput reclinei [Matt. viii);
TiT. XLVI. De occultis et manifestis hominis et ho-
p exemplura humilitatisdedit cum dixit: Discite ame,
mini.
quia iiiitis sam et humilis corde (Mattli. xi); exem-
Quaedam sunt manifesta hominis et manifesta
plum patientiie dedit, quando cum percuteretur non
homini. Quajdam sunt occulta hominis et manifesta
repercussit, cura occideretur sustinuit : exemplum
homini. Qusedam sunt occulta hoininis et occulta
iterum paupertatis, quia in hoc mundo divitias ha-
homini. Debet igitur homo primum erudiri in iis
bere noluit exemplum humilitatis quia gloriam
;
quse manifesta sunt, et exerceri ut ad cognitionem ,

sprevit exerapluin patientiae, quia raala sustinuit.

;

occultorum perveniat. Vere enim mala cognoscere,

Cuin laudaretur non Itetabatur, cuin malediceretur
hoc est improbare et scire quod mala sunt, nec di-
non tiistabatur cum premeretur non frangebatur.
cere malum bonum aut bonum malum existimare,
;

Ait quidam illi Magister hone. Et rospondit: Quid

:
et discernere inter tenebras et lucem, etnoctem et
noctem,
me dicis honum? (Marc. x.) Ecce humilitas. Et alii
diem, et noctem et et inter diem et diem,
dixerunt Daemoniuin hahes: et dixit : Ego dvomo-
et judicareomnem diem. :

niumnonliaheo, sed hoiiorifico Patrem meum [Joan.

TiT. XLVU. De vita et morte ,
gaudio et dolore du-
VIII). Ecce patientia. Et cum rcquireret popuJus eum
pJicihus.
Duo sunt, vita et mors et post haec sequuntur ut regoin facerent iJoau. \i), ille, humilitatis exem-
;

duo, gaudium et dolor. De vita,gaudium de morte, ; {) pluin relinquens, fugit, et gloriam sprevit
et multa :

dolor. Et est bona vita et mala vita et gaudium ,

aliaad huec pertinentia exempla. Prima est ergo
bonum gaudium inalum et est bona mors et
et ;
paupertas, ut abjiciainus quod giavat, in quo est
mala mors et bonus dolor et malus dolor. Corpus ex peccandi occasio. Et quia paupertas despicitur, se-
anima vivit, anima ex Deo. Primum utruraque bene- quitur humilitas qua ipsa etiara piopter Deum
:

dixit postea aniina mortua est iniquitate deinde ,

vilitas amatur. Et quia rursura qui vilis est sine re-
;

corpus percussum mortalitate, dissolutum in morte. veientia laeditur, necessaria est post humilitatem
Postea anima viviiicata justilicatione, deinde corpus patientia,qua omnia adversa propter Deum fortiter
resurrectioue. Nunc eigo vetus homo, id est caro tolerentur. Paupertas lcvem facit et expeditum,
in cruce est; novus autem, id est anima in resur- humilitas modicum, patientia fortem et robustum.
rectione. In resurrectione ergo nostra gaudium no- Econtrario diabolus suos priinum divitiarum pon-
strura, in cruce nostra obedientia nostra ; hic pa- dere in amore et sollicitudine onerat , ut deorsum
tientia, ibi la^titia. Qui carne crucifixus non est, ruan*. Secundo per superbiam inflat, ut per latum
anima non resurrexit ; et ibi sentit ubi vivit, et ubi incedant. Tertio per irapatientiara frangit, ut cito
scntit ibi sapit. deficiant, Hi duo populi duas civitates ab initio suo
m MISCELLANEA. - LIB. I. 498

aedificaverunt, Babylonem qnne a ("ain initium cepit A peccata et induigendi arbitrium homin i concessit, ut
el Jeiusaicm, quie ab Abel. Priinus enim homo homo ad hominem quasi ad consimilem suum fa-
duosgenuil filios, divisionis principium et divisionis miliarius et fiducialius conveniret : quem et videre
signum, quia illa massa naturse humanfe qu?e in ipso posset veniam postulaturus , et accepturus audire.
priinum per conditionem tota condita erat ad glo- Ueus enim hominem orantem videre potest, sed
riairi, poslea per pi'«varicationem tota addicta erat homo Ueum indulgenfem videre non potest. Idcirco
ad pcenam, ut ostenderetur quod misericordia et voluit Ueus ut homo homini loqueretur, et de sua
veritas jam tunc dividi incoeperint in vasa miseri- saluto cum illo tractaret et veniam peteret; et in-
cordia?, et in vasa irfe. F^t abjectusestprimogenitus dulgentiam acciperet. Sed ne forte ab homine salus
tcria>, sicut piimogenitus cmh' corruerat, tamen
si dubia esset, Deus homo factus est, qui nec fallere-
priinogenilus erat, qui genitus non erat. De ipso tur judicando , nec falleret miserando. Sic omne
eniin dictum est : Ipse est principiam viaruin Dei jmUcium datum est Filio (Joan. v), divina potestate
(Job XL ). Et i-eprobata sunt prima, ut ostendatur in partieipationem hominis tranfusa, uf homo pec-
quod finis principio melior est, quia qnse in piincipio cata dimitteret ;
juxta divinum tamen judicium, cum
facta sunt a Ueo, I^ona quidemfacta sunt, sed bona B idem ipse homo Deus esset. Ipse autem homo Chri-
incipientia; qufeautem in fine facienda erant, bona stus, sicut particeps factus fuerat nafurse nostrae,
facienda erant, et bona consummata. Propter hoc ifaparticipes vos esse voluithonoris sui; et idcirco
etiam in ipsa rerum conditione, primum materiam dedit vobis prius de Spiritu sancto, utprius essetis
fecit; postea formam superaddidit , ut ostenderet participes veritatis, deinde consortes dignitatis.
quod similiter in rationali creatura primum esse Videte ergo ministerium vestrum, fratres, judicate
factum erat postea autem puh^hrum esse et for-
: judicium Uomini, quia judices saeculi positi estis.
niosuin esse : et melius addendum cral, ut non ni- Audite quod dictum est Dominus Jucahit fines
:

niis gloriaretur in eo quod primum bonuin accepe- terree (I Reg. ii). Propter hoc enim Uominus judi-
rat, sed ad illud potius festinaret quod postea me- cium suum in finem distulit, ut vos prius judicetis
lius acceptura erat. Sed primogenitus primum dile- ad correctionem, ne ipse post cum judicare coeperit,
xit ut pcrderet novissimum, ideoreprobntus est;
et judicet ad damnafionem. Vos enim non quasi judi-
et Sed ille de coelo de-
iHe in coelo, et iste in terra. ces criminum ad perculiendum positi estis, sed
jectus in terra hominem per invidiam supplantavit, quasi judices morborum ad sanandum. Videfe ergo
iste in terra reprobus eflectus fratrem suum zehindo C languidum in manibus vestris, quem vobis miseri-
occidit. Quia enim vita illius gravis ei fuit, ideo ad cors ille Samaritanus commisit, pro quo pretium
inoi lein illius festinavit. Cruciabalur enim nequam Jam ab eodem accepistis, ne de vestro constet cura-
conscientia quotidie contra se testiinonium cernens tio illius. Habetis duo nummos in Testamento du-
vitam justi et quasi gi-avis ei ad videndum fuit, ex plici, veteris monetae unum et unum novee, ut
,

cujus praesentia sua condemnal)atui' malitia. Idcirco emantur Veteri ea medicamina quae mordent, Novo
auferre festinavit e medio ipsum ne eum videret ad autemmedicaminaquee fovent Prima ad purganda :

confusionem sui, quein videre noluit ad emendatio- qua? pufrida sunt; secunda autem ad viva confir-
nein et correctionem sui. Forlassis existimans postea manda. Ista sunt duo debita, praecepfi scilicet et
non fore Ueum vindicem iniquitatis, si non super- voti. Uebifum pryecepfi, quo docfrina impenditur;
osset homo ju.stus testis veritalis. Sicergo Cain debitum vofi quo exemplum formatur. Hi sunt
,

interfector fiatris Bal)ylonis fundainenda posuit. eliam duo gladii, quos in Christi passionead defen-
Abel autom interfectus sanguine suo primordia sionem Petrus paraverat (Luc. xxi) Unus scilicet :

Jerusalem in terra consecravit. Sic Ismael priino- corpojalis qui secundum legem veterem poenam
,

genitus rcprobus fuit Isaac vero electus. Esau quo-

; D peccantibus iriogat; alfer vero qui secundum no-
que ab hiereditutis sorle et dono benedicfionis re- vam legem spiritaliter culpas feriens homines ,

probatur, Jacob diligitur et eligitur: et reprobato sanat. Hic est gladius vester, quo vos ferire debetis
Eliab primogenito, Uavid juniorad regnifastigium vitia hominum, ipsoshominesamantes; quem vobis
subliinatur (/ Bcfj xvii). Semperautem milites dia- Petrus reliquit, si tamen fervoris illius hsredes
lK)lifurore pugnaverunt, et inililes Christipatientia facti estis, et imifatores esse vultis. Nondum adhuc
vicerunt, regeni suum paupertatis amore et humi- Christus crucifigebatui', et famen Petrus fervorejn
litatis sfudio sequentes, i^atientia autem ad ipsum suum cohibere non potuit; sed exerto gladio percus-
pervenienfes (48). servum pontificis (Joan. xvin), necmultifudinem
sit
TiT. XLIX. De officio et potestiUe pncJatonnn.
timens nec polpslafem. Et nisi Chrisfus eum cohi-
Considerate, fratres, misericordom dispensatio-
nem Dei. Solus ipse peecata tollere, et peccatoi<es
huissef, forsitan inajora adhuc Petrus fecisset. Nec
juslilicarepotest;tamen ut humanam conscientiam tamen tunc Petrus dicere potuit : Plures sunt qui
de sua pietafe certam faceret, potestatem relaxandi nobiscum sunt quam qui cum illis (IV Reg. vi.) Con-

(48) Idem videre est apud S. Ignafium, in hoc Exercitiorum tam ssepelaudato loco : De duobus ve.xilJis.
— En. Patroi..
499 APPENDIX Al) IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 500

siderale crf,'o ol vidck' (|iii(l f:)ci(is. Cliristus in ^ TiT. Ll. Dc (liiplici olco, scilicet Dci ct iinuKli.
oinilis vestris (;rucili},''ilm', ct vos {wlhue gladium iu Diilc nohis (lc olco vcstro, qiioniam lnmpndcs nn-
vagiiiii hiil)(>lis, cuni liiiucii inultiludo inajor vo- slriec.\slinf/iniiiliir(Mntlh. xxv). Habel olcu!u Dciis,
biscuiu sit (|UiiinQuid vos in passione
cuin illis. habet olcum ct miindus. Ad oleuin Dci vii>n deli-
Christi fecissetis qui uiodo ad peieulicnduin i)i,i;ri ciunt,olcum mundi in vasis dclicif. Olciiiii i)ci dul-
estis? Kcco C-hrislus in oculis vcslris oociiiilur. cedo ajternorum, oloum mundi delectatio [un^scn-
Ouid cnini csl (jhrislianus, nisi corpus (Miristi? tium. Illa sufficif, ista delicit. Proplerea viisii slul-
Ipse quippedixil : Qiiod iiiii cxjiiiiiiinismcisfocislis, larumvirginum vacua fuerunl, vasa viduic sapicntis
iiiilii locistisiMiillli. xxv). Ergoin (Ihristiano (ihri- plciia (7 //(v/- >v); vasa corda sunt, oleum gaudium.
stus occiditur, cl in (ihrisliano Ciwistus tril)ulatur. TiT. Lll. De falsitate consolationis mundanae.
Quid crgo facitis? Quid pijifri, ([uid timidi eslis ? V;r vohis, divites, qiii habctis nuncconsolationes
Forle uon sUitis
(juia sicul riiinecs, idcirco iram vestras! {Luc. vi.) Aninia rafionalis si vere saperet,
placare non polcstis, iil cessot ffiiassatio {Psnl. (;v|. nihil saiierel prieler verum bonum. Non enim est
F^ortc ([uia discu})uistis ad oUas Pharaonis et sagi- bonum ejus aliud quam verum bonum. Hoc igitur
nam diligitis, pigrum vohis est surgere ad bellum.
g solum est, in quo gaudere deberet in abundanlia
Forte ([uia lanam diligilis et lac, non ovcs, idcirco sua, et in ([uo consolari deberet in egeslate su;i.
[)iicilis vosinclipsos, non oves, ct fugitis vcnienle El uliquc sivc abundans sive egcns bcne illo gau-
lupo, quia de ovibus non curatis. Saltcin si lac deret et bene consolaretur, si illius neque in abun-
ovium comedilis, carnes comedcre nolite. Si fruclum dantia, neque in egestate egestatem pateretur. Nunc
pro custodia ovium quperilis, ipsas vivas scrvatc. iiuleinpriinuni innluinejus fnctumesf, ut illo sublato
Honus paslor eliam carnem suam ovibus suis eden- ogesfatem illiuspatiatur, utilhul non habeaf; deinde
dam dedit, ut eas reficeret, sed vos non solum secundum malum accessit, ut in alio bono conso-
mercenarii paslores pretium pro custodia quajrilis, lelur, ut illud non requirat. Perdito ergo eo quod
scd ipsas etiam ovcs lupi racli iid vestram refectio- inlus erat bono, egressa est anima ad ea qu;c foris
ncm necatis. V;c pastoribus malis qui pascunt semct- erant bona aliena, et pacfum fecit cum delecfatio-
ipsos, non oves! et utinam solum non pascerent, si nibus sseculi et reg/essa induxit eas ad se uf for-
;

non ctiam depascerentur! Nunc autem et merce- nicaretur cum eis infus in abscondito cordis sui, et
narii fugiunt, et lupi occidunt. Mercenarii fugiunt requiesceret super eas, consolaretur in eis, et
et

(Jonn. x), non mulando locum, sed subti-ahendo non rospiceref absentiam boni sui eo quod abun- ,

auxilium. Lupi oecidunt, quia.et visibilcs corpora C danfiam suam cerneret ef consolationcm in bonis
laniant et invisibiles animas necant. Si ergo pasto- Nunc igitur anima desolata a bono suo, de-
alienis.
res estis, vigilnte snper ffreqem vestrum {Luc ii); solafionem suam non agnoscit, quoniam secum
nec oves Christi laninri permitfatis in mnnibus ves- habet sociefafem alienam delecfationum hnjus
tris. Ascendite ex adverso, et dale vos murum pro mundi ingredientium ad ipsam per sensus carnis
domoDomini, et quasi boni canes latrate circa cau- ipsius, velcum ipsa egreditur ad illas. Cum autem
las Ecclesiae vocibus confidentipe, ut timeant, etvos claudi coeperinf porfse isfoe sensuum carnalium,
pro bona custodia pra^mium accipere mereamini. non patebit deinceps via transeundi adinvicem;
TiT. L. Dc tvihiis crucibiis. et func separabitur societas vanifatis, et crif mun-
Mihi niitem nbsit glorinri, nisi in criice Domini dus foris exclusus ne ingrediatur, et anima intus
,

nostri JdsuChristi! (Gnl. vi.)IncruceChristigloria- inclusa, ne egrediafur. Et veniet anima ad portas

tio est; in cruce dextri latronis, consolatio incruce : oculorum ct clausas inveniet, ut non egrediatur per
sinislri latronis, confusio: in cruce Christi, poena visum, et dcclinabit ad portas aurium obstrusas ,

sine culpa , et post poonam glorificatio ; in cruce invenict, necgrediafur perauditum, deindediffundet
dextri latronis, poena pro culpa, et posf pncnam se per aditus sensuum reliquorum, ef non erit trans-
remissio; in cruce sinistrilatronis, pa^na proculpa, " ifus ullus, quoniam rcpagula mortis perpefure, in-
el post pocnam damnafio. Dicunt homincs, quando flexibili rigore ef immobilibus scris valvas sensuum

[K^cnain sustincnt: Si meruissemus non erubcsce- aditus commercii antiqui sine fineconcludens. Tunc
remus; nunc autcm injuste pati et sine culpa igno- anima misera in hoc tristi dissidio solam se inveniet,
miniosum nobis est. Oculi qui non vident imo si , et convertens se requirerc incipiet socium illum

pio culpa paferis erubescere : si sinc culpa pateris, qui infus esf, et excludi non pofesf, ef non poferit
gloriare. Latro magis vis esse quam Christus: et hahcre societatem illius in desolatione sui quia ,

forte sinister blasphemator, non confessor. Tu non rcquisivit illum in consolatione sui. Tunc illa
enim pro culpa pateris, et culpam non agnoscis, infelix despeiatione cadet ad se
et damnafione ,

nec judicem veneraris. Si saltem dexter fuisses sub se, et aperiet se profundum
obviam ruenti; in

lalro, culpam humililer agnosccres, pamampatien- et cum illam exceperit, continuo claudetur sursum,

ter sustineres, veniam devote implorares, nec pro et aperietur deorsum, ut sine fine cadat et ad finem

poena prsesumeres, nec pro culpa desperares, sicut non resurgat. Ettunc primum agnoscet verum esse
quidam qui de sua sustinenfia glorinnfur, de poena quod dictum fuerat V/r soli! qiioninm cum cccide-
:

muniuuuut, de culpa desperant. rit, noii hnhrt suhlcvunlcm (EccJcs. i\). Propterea
501 MISCELLANEA. LIB. I. 502

(lixit : Orntc iio fiir/n veslrn hioma linl, vcl Snblmto A dcuntibus ad vitam demonstrantur, pro una
viac

{MuLlh. xxivj. Uuid eniin est hienis nisi t()r|)oi' miilbc, pru brevi longfe, pro lcvi laborioste. Sic
mortis ? Et qiiid cst Sal)batuiii, nisi post niortein (.Miim dignum fuit ut homo, duin adhuc unus erat,
tcnipus perpetuje vacalionis V Ilienissiquidem tollit haberet viam singularern, propinquus brevem,jus-
anihulandi potcntiani, Saballun» negat liccnliam. tiis lcvem. Nunc autcin divisusmultipliccm,remotus

Sic et immincnlis mortis lorpore astiictus, homo a hjngam, peccator gravem. (^oncupiscenlia divisit
correclione prijopeditui-, i)osl mortein vero p(X!ni- hominem, iniquitas abalienavit, mortalitas debilila-
lcnlia non rcciiiilur: llic gravatur, ne priina opera vit. Nunc ergo prima via est, ul ad semetipsum
cxcrceat , il)i ligatur nc imminentcm damnalioncm rcdeal, et de multis uniis lial, dcinde pcrgat ad
emundalio impos-
(svadal. Ilic curi^ectio yravis, ibi superipsum. Primauna estde mullis
ipsum qui est
sibilis. l*ropleiea bonun) est fugcrc iram venienlem ad unum multiplex. Secunda una est de uno ad
|)rius(iuam scntirc incii)ias imminenlem, ne vel vo- unitalcm simplex. Prima iina cst de vitiis ad virlu-
liinlas luinus efiicax sit sineopcre, vel dolor inulilis tein secunda una est de vcritate ad bealitudincm.
;

sinc corrcclionc. (logilet ergo anima in socictale In prima via esl fragilis homo relin(juere amala in ;

alicnorum nunc posila, quod non polerit sernper " secunda via debilis apprehendere insolita. Primum
pcrmancrc cuiii illis,el cligat interim sociumilluin homini uni iinum preceptum datum est, leve factu,
(ini, cum oinnia sublraclafucrint, solus lldcinservat breve elTeclu. Primum dictum est illi ut ab uno
(lilccturibus sui, nec recedit in lcmpore anyusliic. (juod foris erat abstineret, poslea ut ea (iu;c intus
El si duriiin videatur pro ejus amorc nunc omnia erant vinceret. Quod nec leve crat ad faciendum,
iiuindi hlandiinenla respuere, audiat ipsum cunso- ncc bieve ad perliciendum. Ibi unum faciendum
lanlcm ct dicenlem JXoiino aiju inoiior lihi siiiii
.-
erat, hic facienti mulla obsistunl. ()l)viatsuperbia in
([iiniii (lofoiii liJii ! (I I{a(/. i.) Quid eniin V Dulcis est via humilitatis, vexat invidia in via pietatis, turbat
inundus el dulcis iion ct Ucus
: Absit Sjiirittis iracundia in via mansucludinis, libido in via casti-
.'
1

oiiiin iiKHis su/icr iiiol diilcis, et luaradilasmen sii- tatis, avaritia in via misericordiie, gula in via con-

por mol ellnviim [EccJi. xxiv). Ilancergo, fralrcs,
dulccdinem si gustare cccperilis, nec falsam dulce-
dinein diligetis, ncc vcram amariludinem senliclis.
TiT. LIII. IJo iiiuidnipJici rccordutiuiic prixitcri-
toriiiii ninJuriim.
linentia?, contumacia in via obedientioe. Qua3 omnia
vincere tam diflicile est, quam haberenaturale est.
TiT. LVI. I)c dunhiis viis in EvnngcJio.
Duaj sunt vise, una lala ad perditionem, altera
arcta ad vitam. Illa quae lata est, multos habet in-
^'^

Quadruplex est recordalio prtylerilorum malo- cedenles per se. Illa quae arcta est, paucos capit. In
ruin riiina, quie animum ad consensum pravilatis
: omni enim genere quje pretiosa sunt, rara sunt;
inflectit; secunda, quse delectatione illicita memo- quse vilia sunt, numero abundant. Lata autem via
riaiii aflicit lcrtia, qusc ad compunctionem et con-
; cst ire quu libet, et facere quod placet. Arcla via
Iritionein pconitenliie cor emoilit (luarta, qme ex est proeceptis legi, et desideria fluxa stringere ad
;

liducia veiiiio ad gratiaruin actionem mentem accen-
dit 1'rima est malorum, secunda insipienlium, tertia
proIicientium,quartaperfectorum. Primam Deus pro
culpa impulat, secundam condonat, terliam reinu-
nerat, quarlam glcrilicat. Prima est iniquilatis, se-
regulam sequitatis. Duse ergo vite sunt, una mortis
allcra vitse; et duo populi, malorum et bonorum
ct duo reges, diabolus et Christus. Et prsecedit
uferque exercitum suum, unusad moitem, alter ad
vitam. Cdrrislus humililale, diabolus elatione Chri- ;

cunda inlimilatis, lerlia virtutis, quarla fclicilalis. stus purilale, diaboliis impuritate Christus obe- :

TiT. LIV. IJiide vitiiim orif/iiicm trnlint? dientia, dial)olus contumacia. Et qiicm quisque
Omne vitium ex natura originem trahit quia non ducem sequilur in via, habebit regem in patria (48*).
;

est aliud vilium, quam aflectiis naturalis praiter TiT. LVII. />o virtute et Jiistitin..
ordincuiclsupramcnsuram: ordinemtransgrediens D lloc interest inler virtutem et justitiam, quod
quando movetur ad ea qute non debet mensuram ; virtus magis esse videtur affectus rationalis volun-
excedens, quando movelur plusquam debet. Illa tatis bene formatus, vel recte ordinatus justitia ;

appetcns, propterindigenliam, luuc eirervens, prop- ;uitem forma vcl ordinalio cjus. Tunc bcne ordi
tcr vchemcnliam. lllic perversus, hic niniius. In iKitur mentis aflectus, quando secundum Dei voluu-
David propter indigentiam appetitus movebatur : tatem movcliir.
ad ea qua3 non debuil, quando esuriens panes sanc- TiT. ]j\\U. De activn 'H pnssiva jiistitia.
titicatos concupivil (/ Jio(j. xxi). In Amnon lilio Justilia, alia est secundum debitum facientis, alia
ejus propler vehcmentiam muvebatur plus quam sccuudum nicrilum palicntis. Justitia aulem secun-
debuit, quando Thainar sororis suje dilectioncm dum (lcl)ilum facientis, est poteslatis. Justicia se-
usque ad carnis libidinem velaxavit {II lieg. xiii). cundum meritum patientis, est jequitalis. Justilia
Trr. LV. J^a vnriis viis liominis. poteslatis cst, qua sine injnstitia licet facicnti, si
Via vit;e mandatum justilia-. Priino hoinini apcrta velit, quod cjus potestali debetur. Justilia pcquilatis
fuit via ad vitani brevis et levis, Nunc autem re- est, qua retribuitur palienli, etiamsi nolit, quod

(4X') Dc misericordia el veritate quomodo inter se disceptarint, vide circa principium, inter Exegetica
in Scripturam sacram.
 ;

503 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 504

ojus morilodobetur. Cum ergo Dous punit pecca- A diabolus seperequitans, quasiplumbum in piofun-
lorem, justc facit, ([uia ejus polestati debetur ut dum mergitur, quia eos quos hic ad vitia impellit,
boc possit, si velil ; et jusle ))atitui- qui j)atitur, landem ad tormenta descendentes comitalur. Kcr-
quia .sccundum nierituin suum, cique retribuitur culum autem Salomonis terram non tanj^^-it, sed
quod cjus merilo debetur. Etest illic potestas justa supereminet, et motum quidem habet, slrcpiluin
qua Deus juste facit et ipse justus est. Hic retri-
; vero aut stridorem non habet, quia cor ad supcina
butio a^qua, quia peccator jusle palilur. Qua tamen desideriaelcvatum, tcrrenis dclectationibusspretis,
non ipse est juslus, sed poena ejus jusla est. Cum quamvis adhuc per condilioncm mutabilitati subja-
vero Deus justiiicet peccatorem, juste ajjit, et jus- ceat, nec in adversitate tamen stridct pcr iinpa-
tus est justilia potestalis, qua ei hoc licct qui ; tientiam, nec in adversitate pcr jactantiam strepit.
vero justificatur, justus est justitia quam accipit ; Est adhuc aliquid quod supradictae distinctioni an-
sed non in oo quod contra meritum suum accipit, necti polest. Ponamus igitur tria, id est lectulum
sed tamen injustus non est, quia non facit ipse Salomonis, et ferculum Salomonis, et currum Pha-
quod accipit , et est justus qui facit, et justitia quae raonis, et intelligamus per lectulum Salomonis, cor
facit ; ct cst justus qui accipit, justitia quam acci dulcedine contemplationis, requiescens ;
per fer-
pit,non tamen (luia accipit, quia sine justitia sua ^ cujum Salomonis, cor in exercitationem bonorum
per solam gratiam justitiam accipit. operum se circumferens per currum Pharaonis,
;

TiT. LIX. De lectulo et ferculo Salomonis. cor in cupididate carnalium requiescens.

Salomon est Christus, lectulus Salomonis cor TiT. LXII. De ferculo et leclulo Salomonis.
contemplantis, forculum Salomonis corper bonam (49) Ferculum Salomonis est cor exercitatum in
operationem se circumferentis et exercentis. sludio virtutis. Ferculum sapientiae est verbum,
Quando de lectulo Salomonis locuta est Scriptura quod poitatur ab ore ad aurem. Lectulus, mentis
{Cant. iii), non dixit unde factos sit, quia ineffa- centemplatio. Ferculum hoc primum de lignis Li-
biles sunt aspirationes contemplationis, quse cor bani esse debet per puritatem et icorruptionem ve-
illuminant. De ferculo autem Salomonis dicit unde ritatis, de argento in prseceplis et promissis. In
materiam ejus describit (ibid.), quia enarrari
sit, et
candore argenti munda conversation, in sonoritate
possunt et dici exercitia virtutum, quse vitam ope- dulcis promissio. Habet aurum per sapientiam coe-
rantis sedificant. lestem, quod non seruginartin teternitate sed rubet ;

TiT. LX, Deeisdem. in charitate. Habet purpuram, quando prsedicat

Fei'culum Salomonis, cor exercitatum in studio passionem habet ascensum ad glorificationem. In
C ,

virtutis ; ferculum, sapientise verbum. Inde portatur
aboreadaurem leotulus, mens contemplativa. Fer-
culum hoc primum de lignis Libanl esse debetper
puritatem et incorruptionem veritatis, de argento
in prseceptis et promissis. In candore argenti,munda
conversatio ; in sonoritate, dulcis promissio.
aurum per sapientiam coelestem, quodnon
Habet purpu-
in feternitate, sed rubet in charitate.
ram, quando prsedicat passionem; ascensum ad
glorificationem. In medio charitas sternilur propter
filias Jerusalem, quae teneris et infirmis proposita
est ad obtinendam salutein. Quis tam tener, ut
medio charitas sternitur propter filias Jerusalem,
quse teneris et infirmis proposita est ad obtinendam
salutem. Quis enim tam tener, ut amare non possit?
Nam non potes, amare tamen poles, ut
si caetera
ad ferculum Salomonis pertineas.
Habet TiT. LXIII. De quatuor modis quihus notitia Dei
eeruginat manifestatur homini, seude naturagratia ot Deo.
Quatuor modis notitia Dei cordi humano mani-
festatur: Duobus intus, duobus foris. Duobus per
naturam, duobus per gratiam. Intus, per rationem
et aspirationcm. Forisper creaturam et per doctri-
nam. Ad nafuram pertinet ratio et creatura ad ;

amare non possit ? Nam si caetera non potes, amare gratiam, aspiratio et doctrina. Fuerunt ergo duo
tamen potes, ut ad ferculum Salomonis pertineas. simul natura et gratia, non solanatura, neque sola
TiT. LXI. De ferculo, id est lectica seu vehiculo D gratia ne, sinatura totum posset, gratia nonquae-
:

Salomonis, a ferendo dicto, et de curru Pharao-
nis.
Ferculum feeit sihi rexSalomonex lignis Libani
(Cant. ni), etc Duo vehiculorum genera Scriptura
commemorat,hocestfercuIum Salomonis, etcurrum
Pharaonis. Cor bonum ferculum et Salomonis, cor
pravum, currus Pharaonis. Quia enim currus per
terram trahitur, congrue per currum cor terrenis
desidoriis inhaerens significatur.
onustus stridorem emittit, levatus strepitum facit
ita pravorum corda in adversitate per impatientiam
quasi stridorem emittunt, in prosperitate per jactan-
tiam strepitum faciunt. Istos quidem Pharao, id est
(19) Eadem, paucis mutatis, leguntur in titulo60.
leretur; aut si nihilposset, culpa excusaretur. Ju-
daeinaturam totum posse dixerunt, et gratiam non
quaesiverunt. Gentiles quidam naturam nihil posse
existimaverunt, et culpam excusaverunt;el utrique
erraverunt. Inter quatuor prima est ratio, secunda
creatura, tertia doctrina, quaita aspiratio. Ratio
investigat, creatura approbal, doctrina cxplicat, as-
piratio confirmat lidem. Ties sunt testes approba-
Nam sicut currus tionis quodDeus est^affectus, defectus, et elTectus.
Affectus prsecedit, sequitur defectus, occurrit effe-
ctus. AfTectus quserit, defectus exigit, effcclus tri-
buitquod non essetsi Providentia non esset. Sunt
adhuc alii testes tres in creatura dividitatem Crea-
 605 MISCELLANEA. - LIB. I. 506

toris profitenles, magnitudo potentise, pulohritiulo A tur qnse aulemipsa personaforctj hoocst, anhomo,
:

sapientife, benignilatis utilitas. Deinde Scriptura an angclusj an Ddus, nondum manifestabalur. Soll
explicat quse creatura probat. Primum Deum esse, hoc cognoverunt qui per spiritum singulariter ad
deinde unuin esse, deinde et trinum. Et contestatur hoc ilhnninati fuei'unt. Sub gratia autem manifeste
ipse Deus fidei, ne testimonium hominis minus fir- ah omnibus janiet priedicatur et creditur, etmodus
mum foret. Ante legem dixit se esse, subloge unuin, redemptionis, quaUtas personse Uedemptoris.
et

sub gratia trinum, ut paulatim cresceret cognitio Semper tamen ab initio fides fuit
in ecciesia Dei
veritatis.Antc legem dixit Ego sum (Exod iii). :
incarnationis et passionis (Ihristi, qui ab initio
Et iterum : PJgo sum qui sum (ihid.). Et rursum : nunquam detuerunt ([ui hoc cognoverunt. Alii sai-
Hwc diccs filiis Isracl : Qui cst misit me ad vos vabantur, quia horuin perfectioni fide simplici jun-
(i7)7(/.).SubIege|dixit: Audi, Israel, Dcus liius Dcus gebantur, et eos bene operando sequebantur. Item
unus est, ipsum adorahis, et ei soli servies (Dcut vi). sciendum quod aliud est affectio animi qua creditur,
Sub gratia dixit : Ilc, doccte omnes genles, hapti- aliud cognitio qua percipitur quod creditur. Inaffe-

zantes cos in nominc Patris, et Filii, et Spiritus ctione fides est; in cognilione ea, quoe pertinentad
sancti (Matfh. xxviii). Gonfirmationem aspirationis fidem, Ahud est ergo fldes, aliud cognitio fidei. Et
novit ille qui accipit.
B potestquidem ejusmodi cognitiosine omnifideesse ;

fides autem sine cognitione esse omnino non potest

TiT. LXIV. Do supcrhia et humilitatc.
et tamen ahquando supra cognitionem esse potest,
Deushominemformans et condensjudicio, posuit
in eo qusedain humilia, quindam gloriosa. Venit
quoniam fides est etiam de fide.
autem superbia, et invenit excellentia queedain et TiT. LXVII. Quod charitas imnquam excidit.
decora, pulchra ad concupiscentiam; humiliaautem Dilecto filio R. Hugo peccator, etc. Vide supra
et infirma, turpia ad confusionem et ignominiam; inter epistolas Hugonis.
ct preniitur ubi tuinct; et confunditur ubi gloriafur.
TiT. LXVIII. Quare conscientiic hominum velatce
Venit autem humilitas, et considerat pulchra sine
sint.
concupiscentia, infirma sine ignominia ; et placet
Propterea Deus conscientias hominuminpra?senfi
in ufroque Conditor. In altero quidem, quia suam
vita ad invicem manifestas esse noluit, nevidentes
potentiam probat; in altero vero, quia nostram prte-
ad malum provocarentur, et habentes confunderen-
sumptionem temperat, ut in uno videamus quantum
tur. Tanta etenim mala, qua; in corde hominis ver-
de ipso praesumere possumus; in altero autem,
santur, si paterent, et videntibus mutuo
esscnt
quam humilia de nobis sentire debeamus.
C incitaiuentum ad culpain, ethal)entibus testimonium
TiT. LXV. De triplici contcmplatione ctcruditiniic.
ad ignominiam. Proptcr hoc velata sunt occulta
Prima contemplatio est de visibilibus. Secunda
cordium, utin futuro judicio locus esset. Est autem
de visibilibus ad invisibilia. Tertia de invisibilibus.
velamen conlis habitus corporis sive manifestus,
Sic prima eruditio est in littera, secunda de littera
sive dubius et boni niali.
ad sensum, tertia in sensu.
TiT. LXVI. Dc trihus gradibus lidei. TiT. LXIX. Dc scrvituto ct timore Dei.
Tres sunt gradus fidei Primus est ea quae di- : Fili, accedcns ;id scrvitutcm Dei, sla intimore:
cunlur per pietatem solam eligere; secundus, ea et pricparn aniinnm tuam adtentationem{Eccli. u).
qua^ electa sunt per rationem approl)are; lertius, Primum lioc intendite quam longe homo est a Deo,
qu»? approbata sunt per puritatem apprehendere. qui aceedere jubetur ut servus fiat. Quam longe est
Quaitum genushomiiium quibussolnm credereest, ab eo ubi filiusestquinecdum esse coepit,ubiservus
Quitamen consuetudine
est fidei, noncontradicere. est? Nec mirum. Servus enim, quamvis servus, ta-
vivendi magis quam veritafe credendi fideles nomi- men in domo est, et domesticus et notus. Quamvis
nantur. Fideles autem primum per pietatem electio- non permansurus, tamen intus est, et cognoscens
nem ex ratione existimalioncm con-
faciunt. Postea D et cognitus. Qui extra est, non novit ea quae inlus
cipiunt. Novissimeper puritatem assertionem com- aguntur. Foris canes et venefici, intus filii et servi.
prehendunt. Tribus item gradibns cognitio fidei Servi exituri, filii permansuri. Fi7/, accedcns, adhuc
crescit. Alii cnim audita sinc discussione credemla foris est, et filius dicitur, nondum servus est, et jam
suscipiunt. Alii credenda raliune disculiunt ct cre- lllius. Sic Isracl in ^Egyplo posilus, filius primo-

dunt. Aliidiscussaetcredita effectucomprehendunt. genitus vocatur. Gratia enim meritum anticipat.

Primihabentlidei cognilionem,secundicognitionis,
tertii rationis asserlioncm. Sic per tempora crevit
fides. Ante legciu Dcus ci-calor credebatur, etab eo
salus et redein})lio exspcclabafur per quem vero et
quodammodo eadcm salus iinplenda acperficienda
foret, exceptis paucis quibus hoc scirc singularifcr
in inuuere dafuin crat, a Ciclcris etiiun lidelibus noii
cognoscebatur. Sub lege autem persona Redempto-
ris miftenda pripdicebatur, et ventura exspectaba-
Ergo accedcns ad servitutem Dei sta in timore. Sta,
non ut non proficias, sed ne dcficias. Sta permanens
in eo quod coepisti, non redicns ad id quod fuisfi,
;
Sta in timore. Timor configat lubrica carnis, ut non
effluatad culpani, dumprospicitpcenam. Etprxpara
animam tuaiu ad tentationem. Firma proposito,
excrce virtute, cautela niuni; lirina ut cedere nolit,
cxerce ut resistere possit, muni ut, ubi non potest
vincere, sciat declinare.
507 APPENDIX AD IIUGONIS OPEKA DOGMATICA. 508

Tix. lAX. 'Jiioil iKiinisniiimiissil /lorliis voliijitnlis. A velit : in hoc vero prohaf cor huinanum niliil
fjiiiisi Jiorliis voliiplntis Irrnic >r;iiii i>o\fl post i>iiiii nia^'is proprium sihi osso (luam veruin; sod pei-
snlilinlo th-srrli \Joi>l, iii. Hcx ii([uilonis ilijiljoliis, vcrsi ihi vciiini (luieiunt ul)i salus non est. Veruiii
liortus volui^talis, ratioiialisol bonusaniinus. IIujus (luiii lioiiiiiics siint, ulii siilus non ost, ([uiii perversi

horti fult(U' et cuslos est Deus, vastalor el rlcscrlor sunl. \('ririi ct non honii ii. I*i()i)lci-c;i iion iiivc-
(liaholus. Supcr haiu' (luippo rationaloin ((M-rain ca- iiiunl vcriini honinii Mms ([uierit iid iiii([iiilatcin,
(lcns sciiicn vcihi Dci, \wv intcllif,'cntiani a(;cipi- aliiis i[ii:crit ad ciiiiidifatem, iiliiis (iiuerit ad cu-
lur: (lchiiic tc.q^itur ad foincntuin, el ad consiliuin riosiliilcm. Quioril alius quomodo hedcre possit
contra pcriculuin. .\(I foinenluin, iit prius ladicel illum ([iiciii i)(iit; cl forlc iiivciiil (|iiod (iiniu-it, et
prius deorsuin pergat ad oonflr-
(|ii;mi j,'erniiiict, vciiiiii csl (jiiod sic hedi polost. Sed verum hoc ad
niationem (luain suisuin ad ostentalionoin, prius iiiiijiiiliilciii ducit, non ad hoiiilatem. Alius ([uujrit
radieel per ooculluni proposilum, posl {^--erniinot (luomodo multipliciire possit pecuniain, iiugcre di-
per inauifostuni exemplum. Germinet sursum, pcr- vitias, lucra cuiuularo: el contingit iiliiitiando iil

gons ad frucluin; radicet doorsuin, por<,'ons ad inveniatur ([uod (iiuerit. Et veruin est oinnino ([uiu
stahiliinentum. Siirsum charitafe, dcorsum liumi- „ sic lieri polest, ct si(! agi sed vorum lioc, honuiii ;

litato. Ad consilium togilur, ut non prius piufcra- sihi Juiictum non liiihcf. Veruin quidcm hoiiuin esl,
Uir ad actionem (luaiii dirij^aturper circumspectio- sed ciiin vcro honum iioii cst, (iuiii ciiiiiditiis honi-
ncm. I*rius c(tncipis (juod facicndum est, poslca tas non ost. Alium ciiriositiis tiahit ad (luyorcndiim
foves mcdilans qualitcr faciondum est. (^onlia pe- verum. Insecfiiliir rumoros, nova ciqitat, sccrefii
riculum tegitur, iit tuiic otiaui non paleal ad oslen- sciufiitur, uf vitio suo pahiilum ministref, et est
falionem, cum oxiorit ad operationom. Sic ita^iue hic similitcr vorum sine socio liono, ut iii omnihus
verhum Dei, suiior honam lerraiu cadens, radicat, his veruin honiiiii non inveniatur. Alii verumquie-
et germinat, fruclum fa'-it, ot fif lioi fus voluptatis
ct runf, et iiiiuuit illud liahere, (luia veruin est. Ef lii

profercns oiiine lignum pulchrum visu, ot ad ves- recfe (luidem diriguntur quia verum quteriint
cendum suave, et spirans aromatn redolenfia. Ad propler honuin; sed non perilucuntui-, (juia uoii
hunc veniens diaholus lex aquilonis plenuiii aiiKjo- quiorunt propter siimmum honum. Tales sunt qui
nilate invenit, ingredions autcm ot exferminans, et scrutanfur secrefa iiatur;(>, et dosideno magno f'c-
vastans, et deindo discedens horrendum solitudine runfiir, iit solum quod verum est in rehiis
sciant
relinquit. conditis. Et osl quidoiu etiam illic quod jurc delec-

TiT. LXXI. Dp couforiniliitc Christi iiHluoiKln. tare deheaf ila liimcn si cor hominis por id quod
;

Iiidiiiuiiui Douiinuin Jcsiini Clirisliiin (lloiu, xiii), C infra diligiliir, iul amoreni illius, qui siiiiime boiiiis

formam scilicet Chrisli, simililudinom C.hristi : lianc osf, accendafii!'. 1'roplerea melius osl illud quo

induo, hanc assuine. Conforniaie, coinmetiro. Sur- docetur liono piiinum semetipsum cognoscere, et
siim cl doorsum pergit sapientia, a fine usque ad quod est ul corrigat, ol quod esse dchcl, ul esse
finern. Sursum majestate, deorsum hiimililale. Si studcat; iiostea C.roalorem suum ut agnilum qute-
allitudinem rospicis, ncnio Chrislo suhlimior. Si rat, ot inveniens in illo requiescat.

dcjoctionem intcndis, nemo Christo humilior. Vide

quantumdescendit humilitate. Filius erat, et factus TiT. LXXIII. Ciir Filiiis Dri rogat Palrcin.
est servus, et accopit non solum conditionem servi,
ut suhossot, sed et iiiali scrvi, ul vapularet; ol ain- Eifo rojiilio Patrcin dc vobis (Jonn. xvi), etc.
plius ut solverel per poinam quod non rapueral per Filius Patrem rogat pro Spiritu san''to mittendo
culpain. Sic itaque humiliatus est. Quomodo? /E- discipulis. Qui rogat est Dcus, quem rogat Deus,
qualis al) suhjectionem, justus ad passionem; nec pro quo roget Dciis. Dcus rogat Deuin pro Deo.
ad quamlihol, sedmoitis; nec cu.juslihet, sed con- Mira res Unum honuin «st, et insinuat se nobis,
!

fusionis. Quis sic gloriari potest? (luis sic humi- ut quiprere discanin.; '!lud. Vult enim desiderari,
liari? Usque ad infunurn huiniliatus, usque ad D et aptat semetipsum ad nos, ut provocet ad aino-
summum exaltatus. Descendens non reliquit ultra rein (|iM:rciidi. Hogat docens, rogatur appretians,
quo humiliarefur; ascendens non reliquit ultra quo promiltit coiisolans. Nisi rogaret, iion osfenderetur
exaltarctur. Deseende post Christum humilitate indigeiilis necessitas; nisi rogaretur non intelligc-
infirina pafiendo; ascende post Chrisfum cliaritate retur muneris (iignitas; nisi piomilleret, non
summa appetcndo. I'erge cum ipso, ut crescas in confirmaretur exspectantis tarditas. Deus pro ho-
ipso. Imitari pofes, non aequari. mine se precein.Magna charitate, magna
inclinat ad

TiT. LXXII. Decoijuilioiie veri, quam sit iialuriiJis. necessilale, magna utililate. Magna charifiife, qua

Desiderium cognoscendje voritatis intantum na- tantuin diligitur impius. Magna necessifate, qua
alitur, non salvetur perditus. Magna utilitate, qua
tuiale animte esf, ut, quantumlibet sit pei versa,
sic revocafur aversus. Effo ror/aJjo Patrcin. Quare
illo omnino cai-ere non possit. Quotidianne quaesfio-
rogat qui diuc habet ? ostendit qiiid dc ipso sentias,
nes indicant quod scire verum omnes cupimus.
Tota vif a hominis in quscsl ione cst. Quandiu vivitur, hoc est, ut inlclligas bonum tuum, et ibi sentias

quajiitur. Nemo falli vult, etiam si quisque fallere

unde riuseras.
509 MISCELLANEA. LIB. I. 510

TiT. IjXXIV. I)c mnffiin ponenf-oris rospirntioiin, ol " esset. Quod autem subjunxisfi malle te alio genere
(Itil)inruni cirnn coiisninntinin donisinno. fafigari , ubi labor esset sed periculum tantiim
,

non csscl : ad hoc similitcr respondeo quod si ,

Insipionloin doctus inlcrrogas. Qu«?ris ((uid tihi

niilia delectatio esset in cogifatione, nulliis om-
faciendum sil pro eo quod in habitu religionis
nino labor esset in contradicfione ,
quia animus
posilus, opcra dif^na professiono lua non liaVjCS.
omne quod non dolectaret, facile refutaret. Hic
lieete oquidem,, charissimo, noveris impcrfectum
vero labor est cum eo pugnare quod placet, hoc
tuum considerans. Justus est dolor, si tamen
cst amare paritcr ct improbare. Quse tamen delec-
nimius non est. Injuriam misericordiae facimus
si firmnm ost animi propositiim in bono,
,
fafio ,

si inqualicunque miscria noslra ex ipsa miseri-

non solum non nocet sed efiam prodest, quia in,

cordia desperamus. Quando peccas tollis til)i ,

00 quod resistentem fatigaf, vincentem coronat.
bonifatem tuam quando voro times, ne forte lil)i
;
Quod aufem novissime addidisti de motibus per-
non ignoscat Deus tollis illi bonitatem suam.
,

turbalinnis, qui nonnunquam, occasionibus in-

Hffic est major iniquitas. Plus impius effeceris ,
currenfibus, quietem mentis concutiunt, verbis
si pro tua iniquitafo aliquid minus senseris de
g Isalmistie respondoo Jrnscimiiii, ct iiollitopocnnro.
:

ipsius bonitafo. Demns orgo confusionem nobis

Qufcdinilis incordihus vnstris, in niilnlilms vnstris
poccafa nostra confitendo, demus gloriam illi de
noinpniujimini (Psnl. iv). Si ira venit ad animum,
ipsius misericordia nullalenus diffidendo. Si opera
non procodat actio ad peccatum ; et ex eo quod
nosfra nobis sufficeront gratia quid faccret?
,
intus mens per iram furbatur, conscientia per poe-
Proptcrca onim gratia nocossaria ost quia ex
,
nitentiam compungafur. Hoc est enim remedium,
opero suo non justificatur homo coram illo. Non ut si vcncrit furbafio, ct cohibeatur ne excrescat,
igilui- dolcamus de irnperfectione nostra, ut
sic
ct compungatur utMesinat, et fiat quoddicitur,
minus rospiremus vel speremus in bonitafc di-
,
Tnrhntus sum ct non sum Innutus fPsal. i.xxvi).
vina. Deinde oliam hoc animam tuam movere
Non est miriim si turbafur homo, quia homo est
dixisfi quod prrcteritoriim commissorum fuorum
,
sed si turbationem suam non moderatur, hoc est
momoriam succedens oblivio in multis confudit, mirum, quia rationalis est. Propferoa si turbatur.
ut non possis sicut digniim fuerat, eorum in
non loquatur, fronet linguam, claudat conscien-
quibus ofTendisse Deum te doles, reminisci. Et
tiam, ut quod intus ortum cst per infirnifatem,
h;cc quidem tanfo magis fibi fiunt suspecta
foris per discretionem cohibeatur, donec intus
quanto magis occulta existunt. Vera sunt ha^c ;
C exstinguatur.
ncc est quod contradici possit. In omnibiis his
pcriculum patitur homo, et subjacet judicio, si TiT. LXXV. Ouod sacrn Scripturn sit nnthedrn.
misericordia justitiam non mitigot ; sod Deus Cathedra docfor's sacra Rcriptura est, in ((ua
nosfer misoricors est , ot parcif supplicibus, et jugiter populo prajsidore debot, ot per auctorifatem
hnmilcm nunquam derelinquit. Magna quidem cul- prseceptionis , et per exemplum conversationis.
pa erat poccatum non cavcre successit alia cul- Posterior pars cathedrae conteVnplatio est quse ,

pa, pcrpetrafa malitia, periculum non timero, et latet in abscondifo

anterior pars prfcdicafio, qua?
;

avcrtcre oculos ne malum siium videat homo proponifur in manifesto. Duo pistillia qufo in posfe-
ct ut non intelligat quid patiatur. Et tamen post riori parfe consistunt, fimor est et amor, quia,
hn^c omnia adhuc vivif misericordia fBtcrna, cui diim per confemplationem mentis ad inofTabilem
ille clamavit Ab occnltis mcis munda mn, ct nh
: Dci majesfatem respicimus, timor nascitur ; dum
nlicnis pnrco sorvn Ino (Psnl. xviii). Et iterum. voro inenarrabilem bonitatom ejus consideramus,
Onuli moi Dominum, quoniam ipse evel-
soinj)nr n/l amor generatur : et subsistit contemplatio in iis

pndns nioos (Psal. xxiv). Propterea

Int iln In/fiioo quiB quasi retro sunt et videri non possunt, timori
ad illum rospicio, qui vidot quod ego videre non innixa et amori. Postea ex his duobus qute in
possum , ut miindet me etiam ab his sordibus, ubi 0 occulto contemplationis sunt, duo alia ad manifes-
sum maculafiis per culpam, nec illuminatus per fum priiedicationis procedunt, terror scilicet et
scientiam. Ipsi enim confitcor culpam meam blandimentum, quasi duo pistillia anteriorem par-
non soluin qiiia maliim feci, sed quia etiam ma- tem cathedroe typicae porfantia, ut scilicet ex timore
liim incum cogitare ct cognoscere noglexi. Prop- torror prodeat, et ex amore blandimentum proce-
terea ad illiiMi intendo misericordiam implorans, ut diit. Et in sinistra quidem parte timor posterius,

manu piefafis sua' fcrgat inaculas ignoranti.i! meiy ;

et terror ante constituitur, ut in dextra amor
qui, ct si ignoro <[uid foci, non tamen ignoro quod retro, ct blandimontum enteproponatur. Unde et
male feoi. (,hiod postea dixisti, spcpe te cogita- ea qupc refrorsum consistunt ,
pisfillia in altum
tionibus quibusdam piirferitorum malorum per il- porriguntur anteriora, quasi genibus coaptantur,
licitam quamdam delecfiifionem in animo roniiscen- quia fimor et amor per contemplationem amplius
tibus pertu'.'bari, afque ox hoc admodum conlris- in ufraque parte concipiunt terror vero et blan- ;

tari, propforca quod nonnunquiun oliam in tcmiiore dimcnfuin in luaedicatione, non quantum est som-
orafionis his pulsiiri soiciis c( vexari. nrovitor re- por, sed quanlum oxpedit profcrondo parvulis ; el
spondeo quod, si pugna non esset, victoria nulla qui adhuc quasi genibus Ecclesia^ matris portanfur,
 ,

511 APPENDIX AD HUGONrS OPERA DOGMATICA 512

PondeRoPilthiiit. Oii"'l sodenli deorsilin est, tdrt-ena •A quia, diiin mons tofa supcrnorum gaudiorum dul-
Rif^nilifiit. Snl) i|)so necossilas, in doxfra ])iospei-i- oedini itlliiat siiper M olevala, non soluin infinuc
tas, in sinislra advoisilas. Priinuni porlat et pro- doIectalii)iiis noii iiu!iniinit,sod ipsa quoijuc sibi quo-
niifur. SccuiKliiin asfaf ot ooiitoinnifur. Tertiuin daMunodo fidicilor in ohliviDnein venil. Igitiir gftu-'
instal ot snpor.-fur (Jnod sodenti juxfa esf, pr;»»- diuin vanifafis aniinum chspergit, dolor confiisionis
sentis vitae est aMlilicalio ,
quod superius, futurye colligit, i,^nidiuin cnnsolationis componif, dolor
exspoclalio. Quod juxta osf in dexfra, honi oiioris exorcitationis ligat, gaudiuin felicitatis sanat. Fit
oautolain signilicaf. yiiod in sinistra coiitra inaluin tainon noniuuKjuam ut gaudiuin vanitafis vertafur
muninion circunspectionis designat. Quod sursum quibusdam iu gaudiuni consolationis, et econtrario
est rctro ost, quia qiuv futura sunt non viden- gaudio consolationis quidam abutantiir pro gaudio
tur (.")()).
vanitafis. ninsum aliis dolor confusionis in dolorem
TiT. LXXVI. Qunmado snpiontin viril innJitinni. exercitationis vertilur, et itein a!iis dolor exercita-
Sapienla vincif nialifiam. Attinrjit cn/o a /ine tionis in dolorein confusionis.
iisqiie ad tincm fortitcr^ et disponit oinnin suavitcr TiT. LXXVIII. Dc scx modis o/icrandi.
{Snp. VIII). Sapienfia Doi sicnt tostafur Aposfoliis Sox siint opora. Priininn opus est de nihilo aliquid
(IDor.i), <;-liristus est. Hoec ergo sapicntia nialifiam B facere. Secundum opus esf de ali^iuo faceie aliqiia
vicit, quando perpassionem carnis diabolum trium- secundum essenliain in majus. Tertiuin opus est de
jthans al) ejus potestate genus humanum eripuit. Sa- aliquil)us facere aliquid secundum essentiam in mi-
pientia malitiain vicif quia plns ad
nosfiam salutein nus. Quarfuin opus est de aliquo facere aliqua non
pofuit Hedompforis grafia, quam ad perditionem in majus. Quintum opus est de aliquibus facere
valuisset mahtia seduetoris. Attin[/ons a tinc usque aliquid non in ininus. Soxtuin opus esl de aliquo fa-
ad llnem fortiter, quoniam ef prius superbum de cere nihil. Priinum opus est creationis. Secundum
supernis expulit, et post apud inferos potenter ava- opus est propagafionis. Toitium opus est unionis.
rum spoliavif. Disponcns oinnia sunvitcr, quia et Quartum opus est separationis. Quintum opus est
patientiam cuin consilio, et judicium cum rafione i'onjunctionis. Sextuin opiis est destructionis. Pri-
exibet. mumopus et secunduin,ettertiumtantum bonasunt.
TiT. LXXVII. Dc //iiinquc statibus liumanis. Quartum et quinfunt) aliquando I)ona, aliquando
Quinquo stalus hahet vifa humana, per quos (quia inala. Sexfum tantummodo malum est. Priinum et
nunquam in eodem slafu diu pei^manere pofest) sine secunduin, et torfiuni soli Deo possibiliasunf. Quar-
intermissione mutatur, sive in melius proticiens, Q fum et quinluin communia sunt Deo cum creatura.
sive deficiens atque decrescens in pejus. Qui sunt Soxtuin soli ci ealura; [CreatoriJ competit. De nihilo
gaudium vanitatis , dolor confusionis, gaudiuin enim aliiiuid facere solus Deuspotest. Item de aliquo
consolationis, dolor exercifalionis, gaudium felici- plus secundum essentiam, id est ut una essentia in
fafis. Gaudium vanitatis est pro lucris temporali- plures excrescat, solus Deus facere potest. Item de
bus laitari. Delor confusionis est pro damnis tem- aliquihus aliquid in ininus secundum essentiam, id
poralihus contrisfari. Gaudium consolafionis est est ut pliires essenlia; in unam redeant, solus Deus
ab impugnafione vitioruin quiescere. Dolorexerci- facerepo!est.Sunt({uinegantaIiquidcrescereposse,
tationis est molestias tentationum sustinere. Gau- nisi ei aliquid vel aliunde exfrinsecus addatur, vel
diura felicifatis, intcrme duleedinis jucundifatem novuin concreetur, sed non affendunt hi hoc vere
degustare. Per gnudium vanitafis plus elongat ani- incrementum non esse, in quo neque id (luod addi-
ma a Deo, quia tanfo longius ah eo qui infus est, tur, neque id cui additur, cresceie probalur. Neque
recedit, quanto avidius se ad delectationes exte- enim aliud conjuncta sunt, quam disjuncta fuerunt,
riores efTundit. Dolor confusionis malam quidem sed forte impossihile videafur, ut de una simplici
delectalionem quasi foris pra;cidit, etanimam intro essentia plures essentiije por increinentum prodeant,
redire eompellit ; quie tamen ex ipso quod non Q-quia quod simplex est, nec minus esse quam est,
sponte, sed quodammodo coacta ad semetipsam re- nec plus esse putant. Quid ergo dicimus plus esse
truditur, nec perfecfe vitium deserit, neque ad vir- infer nihil et aliquid, quam inter aliquid et ainplius?
Gaiidium vero
tutis integrifatem veraciterreparatur. Quem ergo confifemur creando de nihilo aliquid fe-
consolationisjaniquodaminodomentemextrinsecus cisse, cur negemus ipsum aliquid ad amplius exfen-
fovet atque coinponit, suadetque ut secum perina- dere propagando ? Sic est in opere unionis, cuin
nere eligat, neque extra dignetur quoerere quod in- plures ossentiae una fiunt.Quod licet a sencibus remo-
tus potest veracius afque securius possidero. Porro tum sit, famen in occulto natui'aj sinu in elementis
dolor exercitationis it;i oinnem exferioris deleclio- aliquando fieri, quam temerarium tam est asseroie
nis memoriam ab aniino sedudif, ut dum suo in- sfultum negare. De factum est
nihilo aliquid
trinsecus dolori intendere cogitur, ([uod foris sit quando inprincipio creavit Deus aclum el lerram
delectabile minime recordetur. Postremo gaudium (Gcn. i). De aliquo plus, quando de costa viii facta
felicitatis hominem etiain seipsuin ohlivisci facit, est mulier, et quando de quinque panibus satiata

(50) De mutabililate rerum temporalium. Vide inter Homilias , hom. 13 in Ecclesiasten.

518 MISCELLANJi. - LIB. I 514

siuil (luiiique millia hoiiiinum. Nouik! in sncrament/O A quando MTitationem caveiius, ne oleum
illorvTm

corpon.s ct sanj,'uinis('-hiisli quotidie plures essen- projiciamus inignem, etexardesoat quodcalel;pro-

tiae uniunturcuin snbstanlia paiiis et vini, quse ante sp»!ia et advcrsa fugiiiius, quando nec caqua' dele-
benedictionis verba al) ess(;ntia forpoiis Christi ve- ctaiitrequirimus, i^ercupiditalem limenlcs dissolvi,
racMler aliud sunl, per ii^saiii l^encdictioneni, Spiritu nec ineaqu;« cruciantjactamur prii'sum|»tione fran-
sanolomirahilileropernnle, inipsnmcorporisChristi gi metuentcs.ICcoe (liximusqiiid fugere debeamus
.vubstantiam eonveilunlur, ila ut post san^^tifica- et ({uomodo. Nuncconsidei emusquando fugiendum
tionem solum corpiis C.iirisli sil quod ante veraciter sit. Dicit \'eritas : Viilclc iic tiul fiii/ii vcstraJiieriie
panis et vini siiltslaiitia fuit ? Xe^iiie liaec corpori vcl S,"(/;//e"//o {Miittli. xxiv;. Iii liicrne vias aut gelu
Christi extrinsecus in augmenlum accedunt, aut exasperat, iuil i)liiviii iubricas facil. Qiiid est eigo
incorporantur, ut essenlialiler diversn pcrinaneaul, hi(!ms nisi torpor mortis imminentis, quando dolor
sed in ipsum commutantur, ut essentialiler prorsus mcmbra cainis constringil fjassione, et roburdissol-
unuin liant. Hoc tainen opus divina* polentiee, utruiii vit compnssionc? Kt (juod cst Siibbiiluin , nisi illud

alias in natura alicubi modo occulto ct incognilo qiiod post mortem temi^us sequitur, qiiiindoiib hac
agatur, sicut asserendum non est, ita necpertinaci- vila eductis opOrandi licentiii tollilur, etiib co quod
ter, cum res valde dubia sit, contradicenduin. Ilaic fixtiin est, declinaiidi possibilitas oninino negatur ?

tamen veraciter fieri nullalenus dubitaudum. Haic Si ergo fugere vis ventur;iin iriiiii, fuge duin sanus
itaque opera tria ad solain Dei potentiaui pertinent. es, qiiiii in morte fugaestgravis post mortemvero ;

Quartum quintum, id eslde aliquoaliquid facere,

et noiicst oinniuo possibilis. Mala enim quue in vita
nec in majus, nec in minus, ut veri)i gratia, si ali- fu;^ere noluisti, post morteni, etiam si voluerls, de-
qua unum componantur, componenlia composito cliuare non poteris. Sequentur eniiii illuc relribu-
aequaha sunt, et si unum in multa dividatur, divi- tioae ({ua; hicdelectatione committuntur. Propterea
dentia diviso paria existunt. Htec enim du qua^ j hic fuge, (lun potes ; ne autem deficias in via, audi
solum creatura potest, id est vel separata conjun- coiisolatioiie.n. Panes tibi otTerentur. Reficiei-is, ne
gere, vel conjuncta separaie cum Ueo nobis com- deiicias. Nec exspeclabis in line viaj scd occurent
munia sunt. Et ideo quando haec a Deo fiunt, sine tibi ne dificias in via. Ilabitantes terram austri
nobis bona ejus sunt. Quando a nobis sine Deo occurent tilii cuni panibus, si fugientem vide-
mala nostia. Quando a Deo nobiscuin, vel a nobis liiit. Occurent compassione , reticient coasola-
cuin Deo bona ejus et nostra. Sextum opus est id tione. Honos consoIatoreshabe})is, habitantes ter-
quod facere nihil esse hoc Deus in se non potest,
; rani auslri. In austrosplendorelcalor est : splendor
in creatuia non vult. Angelus et homo in creatuia cognitionis, calordilectionis. Terram austri inhabi-
p
non potest. In se aliquando potest et vult, ali- tant qui in cognitione et dileetione veritatis pausant.
quando potest et von vult, nuiiquam vult, et nun- Isti abundant {)anibus verbi Dei, et reficiendis labo-
quam potest. Hoc tamen totuin non quantum ad rantibus accurunt. Iste enim panis est, qui cor
essentiam, sed quantum ad justitiam. Sic in Genesi hominis confirmat, quia iioii in solopane vivit homo,
Deus sex diebus operatus dicitur; et in Evangelio sed in omni verbo quodprocedilde ore Dei{Mallh.
simiiiter sex opera niisericordiui numerantur, quia ivj. Iste panis cum sit unus, diversa tamen specie

in senario perfectionis suinma nec plus justo ha- proponitur. Aliquando enim subcinericuis dicitur
l)ens, nec minus, et signata est et contenta. Ergo aliquando hordeacus vel triticeus nominatur. Elias
non continebit in ira sua misericordias suas, ({uia fugiens in deserto, subcinericiopane reficitur. Filii
l)onitas usque ad quinque opera extenditur; mali- Jerusalem quipacem inhabitant, adipe frumenti sa-
tia vcro tantum per tria diiatatur. tiantur. Qui vero super fenum recumbunt, panem
hordeaceum comedunt. Panis sub cinere, refectio
TiT. LXXIX. rfofiigan vitiisnt ooniiii oocnsioiiibiis.
estsubvilitate.Suntqusedamloca inScriptura sacra,
(Jiii luibitatis tcrruin uiislri, ciiinpiiiiiljiis occiirrito quie vilitatem prajtendunt in specie lilter*, sed dul-
iiHjicnti [Isu. xxij. Quare, fratres, Scriptura sacra ]} cedinem servant in profunditate spiritualis intelli-
tantopere nobis fugani persuadet, nisi quia et no- sub cinere, refectio sub vilittate
gentite, hic est panis
strain inlirmitatem et periculi magnitudinein consi- Vis utostendam tibi subcinericiuinpanem?Legisin
derat? Sed qua^ est fuga ista? Quid fugere debe- Scriptura sacra quomodo Hachel et Lia sorores duae
mus? aut quomodo au quando ? Trcs sunt qui proviro Jacob uno contendunt, utra illarum potius
movent bella contra nos. Diabolus, caro, et mun- concubitu ejus potiatur. Magnahicspecies vilitatis,
dus. Diabolus ducit contra nos agmina vitiorum, magnus cuinulus cineris, magnusacervus terreni-
caro malorum desideriorum, mundus prospera tatis. HcYolve cinerem, scrutareinlerius, panis ibi
el adversa. Felicius autem essct conlia hsec om- latet, refectio abscondita est. Videeccepanemdis-
nia bene pugnare et vincere, sed qui inlirmus coopertum, duaj sorores duas vitas significant. Lia
est, expedit illimagis fugere et salvari, quain inale qute interpretatur laboriosa, significat vitain acti-
pugnare et superari. Vitia igitur fugimus, quando vam, quae est fecundain fructu boni operis, seb pa«
peccati occasionem declinamus, ut in luxuria carnis rum videt in lucot contemplationis. Hachsel quae in-
speciem, in ira conlenlionem. Desideria fugimus, terpretatur visum principium, designat vitam con-
 515 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 54G

iLMnpliivituiu, tiuuj est steiilis foris in opere, A nem, servos ad corroborationem, lilios ad exsulta-
sed perspicux ;n conteniplutione. in liis dua- tionem.
Ijus vilis quasi (luiodani conlentio est aniniaj 'iiT.liXXX. Qitud tiuii solutji cordc tottendu, scd cl
sunclu; ultcrnulini nitenlis ad aplexum Sposi sui, urc cuitJilcitdu sit iidcs CJtristiunu, ud urcJticpis-
(upitnt JJtspuJctiscnt, qtii cuitt orc ncyuvcrul.
id est (^iiristi, sapienliuj videlicetUei, quuj uniniani
sanctani ad prolem fecudat virtulum. l-onlenduut JoAN.Ni llispalensiuui episcopo lluooseivus Chri-
eryo conleuplatio et uctio pro ample.xu sapienliu3 sti, etc. Vide siipru iiilcr epistoJus IJiKjoitis.

(jui iu conteniplatione est suspirat pro sterilitule TiT. LXXXI. J)c co (jiiod scripliitii csl « Cittn cssct :

operis qui in opere est, supirat pro juljilo con- Jcsits unitorittn duodccint » quotnodo \crJjutit curo
;

Diclutit ttuJjis riintcdiutu prbustut ct cxctiipJutn. JJc

lemplalionis. IJtcrque quasi abjeclum sc ^'cmit in
JcrusuJctn quuj desccndit do cocJo; dc conlcssiunc
conqtaralione alteriu.s,et lit conlcutio dcsideriorum ct vcrilulc, qiuv dc tcrru critur, ct quuniodu
spe et tiniore utrumque concitante. Ecce invenisti prostl.
panem sul) cinere, relicere etdeleclare. Non atten- Cujti ossct Jesas annuiiitn iliiodcciut, etc. {Luc. ii.)

das quud ibris appuruit in cinere, sed quod intus Sicut mundus istc duitlicitcr scrvit hoinini, ad su-
Latuit iu relcclione. Vis adliuc viderepanemsulj ci- stentalionein scilicet carnis et ad eruditionemmeii-
nere, dum latuit, vilem; dumpatuit, dulcem? Cliri- B tis, sic Verbum caro lactum remedium prtestat et
stus sub morlaiitate punis est sub cinere. Vides fo- exeniplum. Hemedium in eo ({uod oblatum est ad
ris inlirmdatcm nascenlis, vagientis, ploranlis un- '
redcmplioncm; exemplum, in eo quod operalum
gustias cunurum, vincula lusciurum. Totum lioc est ad luiitationem rcmedium in eo quod factuin
:

cinis est, terrenum et intirmum. Sub hoc cinere est, exemplum in eo quod fecit. Imitatio ejus simi-
tamen latuit Verbum, lefectio anjjelorum et homi- litudo ejus,
num, Lassessentem vides, esurientemet sitienlem, Vidi civitulcin sanclunt JcrusaJetii novam, aesccii-
llentcm, computienlem et palientem, moricntem et dcnlein dc cccJo {Apoc. xxi). Ue ccclo descendit, et
carne delicientem. Et haec omnia quid fuerunt nisi fabricata est in terra. Ue coelo forina, deterraina-
quis, iudicia corruplionis, signamortalitatis? etla- teria. Sic forma hominis homo, et forma Chrisli
tuit sub his virtus Deilatis, quam qui evolvere po- (Jhrislus. Und illud : Jitduiniini Uotniuuin Jcsuin
tuerunt saturari meruerunt. Ecce quomodo tibi CJtrtstuiii {Jiotii. XIII); forinam igilur, id cst imagi-
Scripluras pancm subcinericium proponit. Vides ncm tihristi. Ipsa iinago et ipsa est imilatio. Idcirco
aUbieloquiumsacrum,secundumlitter8esuperliciem factus est tibi exempluin, ut tu illum imilando in-
durum, quasi paleam tenacem habons, ubi vix ad dueres. Fecit corporaliter, tu spiritualiter imitare.
medulum spiritualis inlelligiiulia; penctrari possit, ^ J'Jlsi, inquil, CJiristiinisccuiiduincuritciiicognoviiniis
hic est hordeum. Paleatjuidem cum labore excuti- nun cuynosciiniis [JJ Cur. v). In cxcmplo secun-
juitt

tur, sed cum ad iuteriora pei veneris, dulcedo con- dum carnem cognovimus, imitatione secundum car-
fortans invenitur. invenis aiibi sacram Scripturam, nem jam iion cognovimus. Secundum cariiemChri-
et lcvitate verborum,etsuavitaleintellectuum blan- stus natus est iu mundo; sccundum spiritum veri-
dientem. Hinc et tnticum, in quomenlibus suaviler tas nascilur iii curde tuo. (Jhristus in Judaea nasci-
nulriendis dulcis refeclio prajparatur. Ista tria ge- lur de Virgine, et veritas in confessione nascitur
nera ponis in meiisa Dei proponuntur pi>opler tria de puritate. Veritus dc tcrru urtu cst, ctjustitia do
genei^a reticiendorum. Panis subcinei'icus datur ccoJu prospexit {J^saJ. lxxxiv). Quando conlitcris
puuperibus, panis hordeaceus servis,panistriticeus peccata tua, veritas de terra oritur; quando vero
Fauperes in mensa IJei sunt, qui semetipsos
liliis. conlitenti ignoscit Ueus, respicit justitia de coelo.
despicientes exemplo humilitatis et abjectionis pa- Vis ut Ueus tecuia sit, conhtere quod es. Cum ve-
scunt. Servi in mensa Uei sunt, quiin studio spiri- rax esse cceperis, veiitas tecum esse incipit. Uic :

tualis.exercitationis constituti, fortia quieque et Malus sum. Breve verbuin est, sed verum. Veri-
obscuriora Scripturarum loca, quasi excussa palea T~> tas lc veracem faciet. Si veritas tecuin est Ueus ,

detegentes, cum labore ad meduUam spiritualis in- tecum est, quia Veritas est Ueus. Ecce quomodo in
telligentise gustandam perveniunt. Eilii in mensa JudueanasciturChristus, inconfessione veritas. Ma-
Uei sunt ({ui in suavilate dulcedinis aeterna3 re- ter Virgo puritas cst cordis, cum corde credis quod
quiescunt. Ue pauperibus dictum est : Edeitt paii- ore conliteris. In confcssionc criminis puritas est
peres cl saLiirahuntar (Psal. xxi). Si ergo pauperes sine ruga ; in confessione laudis puritas est sine ma-
edunt, qui solo merito pietatis parcuntur, multo cula. Si bonuin non simulas, noii habes rugain. Si
magis servi, et lilii qui pro meritoboniopens prie- malum odis, non habes maculam. Sic verilas in te
mio recompensatione ddectionis relicienlur. Pau- desideiio concipilur, opcre, nascitur, studio nutri-
peribus proponitur panis subcinericius, ut eos reJi- tur, utprohciat setale inprocessu te.niporis, sapien-
ciatperexemplumconversationis.Servisproponitur tia in augmento cognitionis, gratia in incremenlo
panis hordeaceus, ut eos reliciat per formam lidei. virtutis. Apud homines in fama, apud Deum in con-
proponitur panis triliceus, ut eos reticiat per
Kilii scientia. Apud homines ut cognoscalur, apud Ueum
incitamentum dilectionis, pauperes ad consoiatio- ut glorilicetur. Uuodecim annorum in Jerusalem
ascendit, quia post perfectionem operis et duplica-
 517 M1SCK[.LANEA. - LIB. I. 518

taiii virtiilcin cliaiiliilis, ail paoiMii coiilciuijlationi rcligioiii parens. Sexlo, Ruh ^ratia voifi Ironilate

prolicit. {'arentes Jesu ah Icriisalcin itincic iinius illusli almii. Ista; .sex hydi-iu! .sivc in (lecur.su sicculi

(liei rcihnml, (luia sensus carnis, ([ui i)or

cxereitiuiii l)n(>scalis, sive iii vila hoiuinis, omues aijuis i.n-

honi opcris inlcinain verilaloin iiutiivil, per e\te- plenlui', quia jndicio pienus est niun ius. Jiidii-in

riorum (leloctalionciii rclracli (iiii iii iuliirna pace tiin ,i!>yssiis iniilln il's:il. xxxv). .Multa operalus
pei'sistore non possunl. riiiis dies, uua chuitas, est Dcus al) iuilio Siecuii, ot opciari uou de.sinet

luiuiiiyaiidiuiu, una l)enodictio, quani Ksau accipit, usqiie ad iinoui ojus, et cii'ca homineni a principio
quia (liipliceaislolain noii poluit p) onieix-ri. liic est usquo ad lineiu (;jus, et oinuia hioc judicMuiii sunt,

ille unus dies, iu quo puer uuius diei

sine peccato et niliil sine causa fit. Sed ({uandiu dicero non po-
esse non potuit supcr loiram, quia sousiis carnis. test lioino judicia tua jiicuiida, uondiiiii aijuain vi-

qui quantum ad se sempei- puerilia appotil, liujus num conversa cst. Delicieule vetere vino liydiiue
tantum vita^ olaritalem ainans, in ea nunquam siiie a([ua impleutui', ((uia cum in vita lioiniuis carnales

peccati niacula oonsistit. Non eniin venit ad alium doloclaliones dellciunt, divina' cousolationes sucee-

diem ile quo ilictum cst : Ainnuilintr ilinii dr dir <hiul. (Jire quiihmi luiuistrauliims ininus saporis
(I's:il. xcv). Et iteruin : Dirs siiprr dirs rnjis iid- conferunt, prollcientihus amplius duloescunt quia
jicirs (Ps;il. i>xj. Propterca uuius diei iterost clon- tiinc ;i({ua; in viuumconvertuntur, quaiido in mente
wantil^us al) Jerusalein, quia doloctatio pra-sontiuin ^ homimsopus Doi,(iuodlahoranliprimuianonsapuit,
elongare facitanimos a contemplatione coloniorum. per siiiiilaiom iulelligenliam illuminato dulcescit.
Post triduum Jesus in templo invenitur, quia post TiT. LXXXIII. Do tJirojilinnin iniiUiplici, el ia
correclionem coyilationis, locutionis et opcris, ve- /jiiHiiis rst iirircijiiifi diviiui apjiaritio.
ritas incorde mundopercipitur. luveniluiiuileinin-
Thi opliaiiia est apparifio divina. Ipsa est simili-
ter doolores et sapientes, quiain lege, et prophoKs,
tudo (livina, in ({ua apparet et manifestalur Deus.
et evangelistis, et apostolis et sacri verhi doctori-
Si quis OTr.nem orcaluram theophaniain dixoril, non
bus veritas cognoscitur.
errahil. Theophania poleutiaj est creaturarum ii:a-
TiT. LXXXII. De iinptis factisiii Ciiiia Gnlilai, ct
gnitudo : theophania sapientiaj, crealuraruiu pal-
do hydviiirum typo.
chritudo", thenphania!)Oinfatifi, creaturnrumulilif;is.
liiiplrlr liydriiis aqiia (Joiui. ii ). Galilnea interpre-
Omnis creafurii aliiiuiim simililudinoin haliot euin
tatur, tnuisiiiiijratio. Vila ergo pra;sens Galilaia
ad futma. InGa-
Deo. i'rimn Rimilitudo cieafur.TC ad Dcum ost ({uod
est transinigrans de pricsentihns
est. Secunda quod una est, quia omne quod est in hoc
lila^a nuptue
^ ,
iiunt,
i^
ficafur copula permansuric dilecfionis Lcclesiae ad
,,,
quiaintrausitu femporis sancti-
1 1 p,
*--
,. \
x r.
est quod unuin est. Sedexusqiuesuntetunumsnnt
,./
^
,..
^
,

_
••

alia ex uno sunf, ut uafuraliter simplicia, alia ex

Christum, animto ad Dcum. Scx hydrite sex sunt
pluribus, ut composita. Illa autem, qua; et sunt et
aefafes iu mundo Priina, ah Adainusque ad Noe-,
:

unum sunt et ex uno sunf, magis Deo similia sunt,

secunda, a Noe usque ad Ahraham; fertia, ah Abra-
prtecipue unifatem suain, (iiiam ex pluribus non
si
ham usque ad David; quaifa, a David usque ad
colligunl, ad plura non eliunduut. Talessuut naturse
transmigratioucm Bahylonis quinla a fiiuismiy^ra- ;
spirifuales, quic magis ad simihfudinem Dei acce-
tione Bahylonis usque ad Ghrisfum soxta, a(;iiristo ;

dunt; quae nec ex pluribus sunt, quia sunt natura

usque ad linem sieculi. In vita hominis prima ost
simplicia, nec plura ex ipsis, quia non possunt
infantia,secundapuentia, tertiaadolesoon':ii,(iuarta
esse materia. In his duo posuit Deus ad matericiin,
juventus, quinfa virilis tetas, sexta senectus. Priina,
duo ad formam vitam et sensum ad matoriam,
:

id est inlaulia, quasi ([uodam diluvio luhricic ohli-

cognitionem et dilectionem ad formam. Ad vitam
vionis ohruitur, uf non videatur iii postorum, nec
cognitionem, ad sensum dilectionem. Htec duo su-
vesligia sui uUarelinquat. Secunda, id est pueritia,
prema et Deo proxima sunt, ot oxpressa iinago :

priinuni dc diluvio oblivionis ad sensuin exiens,

cognitio verifatis, et ainor virfutis.
per suporhiam erigilur, et per conoupisconfiain di-
viditur ot disporgitur. Tciiia, id esl adolescenfia, j-j
TiT. LXXXIV. Dc trihiis volmitatihus iii Cliristo.

priinum per cohihiiionem disciplina; circumeidilur, In Cihristo carnis inlirmitas passionoiu horruit.
dcindo praicepfis inforinatur ot consiho regitur. Sed erat spiritus inedius inter Deuin et carnein,
Quarla, id cst juvcntus, serviro jam coi>ilur, el qui vohinfatein carnis Patiis voluntafi sulijecif.
suhjicifur regimini, ut pcr timorcni hominis divi- Guin cryo Ghribtus dixit : 1'alcr , si jiossihilc cst,

\ \ num discat. Quinta, id est virilis tetas, post limorem triuisferaino culiceiiiisliiiii {Matlh. xxvi), professus

I
1 hominis, ad divinum venit. Sexfa, id est senectus, est, quod sensit in carne. Cum vero dixit : .Vo/i /iiea

S quasi hinc mox ahifura eoncupiscenfia futurorum vuliiiitas, scd tiia liat iihid.), professus est quod
\

jl
I trahitur. Sic huinanum ijeiius primo diluvio obru- deliberavit in spiritu. Erat voluiitas Patris, uf Chri-
li
tum est. Secundo, in a^diiicatione elatuin et in di- slus nioreretur; erat voluntas carnis, ut a morte
J

1 visione linguaruin dispersum. Tertio,

j
Abraham m liberaretur; erat spiritus medius dominans carni,

\\ circumcisum, in Moysepricceptis informiitum, sub obediens Patri. Voluntas 1'atris dispensafio eraf,
judicihusconsilio gubernatum. (Juarfo, subreyihus voluntas carnis natura erat, volunfas spiritus vir-
dominationi subjectum. Quinto, sub pontiricibus tus erat. Ideo volunlas Patris houorabatur, volun-
519 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 520

tas carni dingebatiir, voluntas spiritus coronaba- A ut sive ingrederetur, sive egrederetur in ipso pa-
tur. scua inveniret nalura condita ab ipso.
Trr. lAXXV. Qtiod Clirisliis so liominibiis iii Im- TiT. LXXXVIII. Mystcrinm do jjuriliciitiono
niiiiiiluto oxliibiiil, (jiii ab vis in ilivinituto non Mariiu.
jiotcnit comjirohondi. Senectus Simeonis defectus est veteris hominis;
Dei sapientia, per quani hoino factus fueral, ut hajulatio Ghristi pueri, assumptio novi; gaudium
in illa bcalus ossct, lapsuni hominem perdere no- Simoonis, oblatio Salvaloris ;
i^urificatio Virginis,
luit, et (Mun illa, sursnm csset majestate, ille de- devotio mentis, exhibitio operis, consummatio vir-
orsum jaoeret infirmitate, descendit ad cumquo ce- tulis.

ciHerat, ut levarct eum ad id unde ceciderat. Sapientia Tn. LXXXIX. Do Dci, mulieris et diaboli, do
igitur sursum panis erat, et versa est deorsum in mortis incurronda assertione.
lao. In divinilate panis, in humanitate lac; el nutri-
Dominus dixit : In ijuaoumque dio comederis ex
tus ost parvulus sensus laote humanitatis, ut cres-
00 morlc morioris {Gon. m). Mulier dixit : A^^e lorte
cens convalescens capere posset cibum divinita-
et
moriamur Diabolus dixit Ncquaquam mo-
{ibid.). :

tis. Cihristus ergo in coelo panis, et in terra lac.

B riomini (ibid.). Domiuus affirmavit, mulier dubita-
GhristusinccBloex Patre sine matre Ueus Christus :
vit diabolus negavit. Qui ergo dubitavit, ab affir-
in terra ex matre sine patre homo. In coelo qualis
inante lecessit, et ncganti appropinquavit. Si mu-
Pater, talis Filius, in terra qualis mater, talis lilius.
liernon dubitasset, forte dial)olus non negasset.
In ccTnlo cum Patre ieternus et immensus; in |terra
Sed dedit audaciam, quse incohavit malitiam.
cnm matre incorruptus mansuetus. In coelo cum
et
TiT. XG. Do paenilentia Dei et amore ejus in
Patre incorruptus el sublimis in terra cum matre
;

creaturas vario.
virgo et humilis. In coelo imago Patris; in terra
imitator matris. Mater virgo erat, et humilitate ex- Vidcns Dous quod multa malitia hominum essct
sultabat, et filius Virginis virgo humilitatem com- iti lcrru, ct ouncta cogitalio cordis intcnta essct

mendabat. llla virgo humilitatem suam a Deo r*e- ad mahim omni lcmpore, poenituit euin quod homi-
spectam asserebat; ille virgo se humilem et man- nem focisset in terra. Et tactus dolore cordis iii-

suetum ostendebat. Talis ergo Agnus, qualis mater trinsocus, et jn'secavens in futurum f5t) : Dolebo,
Agni; ex munda mundus, ex Virgine incorruptus, inqail homincm, qucmcroavi, afaci temc. {Gcn.xi).
perVirginem veniens adnos, per virginitatem pra^- Primum considera quod non facile pielas provocatur
cedens nos. Per incorruptionem ergo venit, ut Q ad iram aut vindictam, nisi multa fuerit malitia
peccatum tolleret per incorruptionem praicessit, nostia. i^um autem nos a bono, in quo ab illo facti
;

ut virtutemdemonstraret. Venit incorruptus, ut con-

ferret remedium; prsecessit incoiruptus, ut daret
exemplum. Si ergo venire non possumus qua venit,
sequamur quae prsecessit, ut adipisci mereamur quod
promisit, ut cibum lactis in humanitate Ghristisu-
mamus mundi corpore; cibum vero panis in divi-
nitate Ghristi sumamus mundi corde mundi cor-
sumus, mutari cceperiinus, tunc ipsumpoenitet su-
per nos, ne ad bonum, ad quod facti stimus, per-
veniamus. Pa-nitentia autem ejus non est mutatio
intentionis a primo proposito, sed mutalio operis
a primo instituto. Et nola quod, pereunte homine,
Deus dolore cordis intrinsecus tangi dicitur. Ibi
:
enim dolor fuit, ubi amor amat enim Deus uni-
;

pore per virginitatem, mundi corde per humilita- versa, qusefecit. Quia vero caetera omnia ab ipso

tem, ut qui in utroque incorruptam habuit origi- amantur, sed ad ipsum possidendum non amanlur,
nem, in utroquc inveniat mundam habitationem. rationalis autem creatura, et quod facla est, ab
ipso diligitur, et ad quod facta esl. In ipso pe-
TiT. LXXXVI. Quomodo Christus dixit : « Pater
reuntis hominis doIor(h'eatoremintrinsecus tetigit
nieus.
in corde, ubi stantis et bene incedentis amor fuit.
Unus homo Patcr mcus [Joan v). Qui hoc
dixit :

D Sunl enim tria quaedam genera rerum, unum a

non dixisset, si plusquam homo non fuisset. In eo conditione lapsorum, alterum in conditione stan- !'

enim quod homo; fratres habuit, et dicere habuit, tium, aliud supra conditionem provectorum. PrimA
Patcr nostor in eo imtem quod supra hominem
!

;
amantur qua^ facta sunt, sed quasi corde non
unicus fuit, et dicere potuit Pater mcus, el Patcr
:

amantur, quia postea mala ellecta sunt. Sicut

nostor, qui os in ccolis (Matth. vi),
scriptum est Dispcrsit superbos mente cordis sui
:

LXXXVII. Quarc idem Dcus, et homo.

TiT. (Luc i). Secunda amantur, quod facta sunt et ;

Deus homo factus est, ut idem esset Redemptor corde amantur, quod bona sunt. Sed tamen illorum
qui C.reator, et ut de suo liberaretur homo, et ut amor quasi in corde foris est, quia amantur, quod
familiarius ab homine diligeretur, Deus in simili- sunt ab ipso bona; sed non amantur, ut sint in
tudine hominis apparens, et uterque sensus inipso ipso beata. Amor ergo hominis intus in corde
beatificaretur, et reficeretur oculus cordis in ejus Creatoris fuit, quoniam in tantum homo ab ipso
divinitate, et oculus corporis in ejus humanitate dilectus est, ut et ab ipso esset bonus, et in ipso
beatus. Amor ergo hominis intus fuit, et ibi dolor
(61) Vulgat. non habet et preecavens in futurum.
521 MISCELLANEA. — LIB. I. 522

fuit ubi Sed quid quod dicitur pnvcavons

amor fuit. A rectione. Cognovistis ergo et jam non cognoscilis
in 1'ulurumy ^im([\\\(\ Deus aliquando incautus fuit, quia instat, ut transeat dolor passionis, qaem su-
ut faceret quee facienda non eraiit, ut postea consi- scepistis in carne compatientes, et instat ut con-
derans quae non bene fecerat, de factis pceniterct, et summetur gaudiumresurreclionis,quodpercepistis
facienda caveret?Sed sciendumest quod sicutpocni- animo consurgenles. Instat ut transeat dolor pas-
tentia Dei non est mutata voluntas in approbatione sionis, sed non instat ut transeat dilectio patien-
faciendi, sed ordo mutalus in institutione facti, sic tis. Transit a carne passio, sed non transit a corde

cautela ejus non est prajsidentis circumpectu, sed dilectio. Ideo fasciculus myrrhso inter uhera com-

subjectorum correctio. Nam in malo faciendo tam morahitur (Cant. i). Ibi enim est cor et ubi cor ;

cavet qui terret ne fiat, quam qui timel ne faciat. ibi dilectio est et ubi dilectio est, ibi dilecti man-
:

sio est. Vos ergo fratres, qui sponsa Ghristo estis

Trr, XCI. " Exidc lorra tuu ol do coijnationo tua. »
dilecta, fasciculum myrrhae habetis Christum pa-
Sormo ad 1'ratrcs. tientem, et botrum cyperi Chrislum resurgentem.
Exi do lcrra tua, ct do cognationc lua, ct do domo Propterea opus non habetis doceri de ipso, docti
palris lui, et voni in torram quam monstravero tihi -rtS^i \^so, quia unctio ojus docet vos de omnihus

(Gon. xii). Quia, fratres, scientibus enim legem (I Joan. ii), et verbum ipsius, quod sonat in auri-

Dei loquimur, sermo noster ad vos doctrina non bus vestris, et sapit in cordibus vestris.
est sed exhortatio. Vos enim Scripturas nostis,
, Non igitur verba nostra ad doctrinam nostram
et virtutem earum. Virtus enim verbi experientia sufliciunt, sed verbum ipsius per nos transeat ad
est rei, et efficacia sermonis exhibitio operis. Vos vos, ut ipsius gratia a vobis redundet usque ad nos.
igitur non erratis nescientes Scripturas, neque vir- Hoc enim est verbum ejus ad vos, quod dictum
tutem earum. Scripluras enim nostis per studium est propter vos : Exi dc terra tua, etc. Jam olim
lectionis virtutem earum per disciplinam operis.
;
dictum vobis dici quod dictum
erat, et voluit ipse
Scripturas nostis, audiendo (^hristum loquentem ;
erat, ut sciatis etiam, hoc ad vos pertinere quod
virtutem earum, imitando facientem. In dictis ejus dictum est. Erat quidemunus tunc, cui dictum est ;

invenistis intelligentian Scripturarum in factis ; sed ille ad unam hanc pertinel)at, in qua vos unum
ejus virtutem earum. Nostis ergo Christum non so- estis de qua scriptum est Una ost amica mea, colum- :

lum audiendo, sed etiam experiendo. Nostis non ha mea, perfeeta mea (Cant.w). Et ille tunc alienus
solum secundum carnem, sed etiam secundum erat, qui in alieno erat, et vocatus est, ut inde exiret,
majestatem. Et si coijnovimus, inquit Apostolus, q et proximus fieret et dilectus et amicus. Ille qui-
Christum socundum carnem, jam non novimus dem jam tum dilectus erat, quia diligebatur, a quo
(II Cor. v). In utroque experti estis Christum et , vocabatur ; sed amicus non erat, quia non dilige-
nostis (^hristum secundum carnem et secundum bat, quem non cognoseebat.
Et ideo non diligeba-
majcstatem. Olim cognovistis Christum secundum tur,quod erat alienus sed quod futurus erat pro-
,

carnem nunc cognoscitis Christum secundum

,
ximus et amicus. Erat enim tunc in Ur Chaldseo-
majestatem. Christus secundum carnem est Chri- rum in igne videlicet et incendio daemonum quod
;
;

stus. in passione. Christus secundum majesta- est concupiscentia et delectatio terrenorum. Et ip-
tem est Christus in resurrectione. Christum in sum incendium fuscaverat illum, et nigrum fecerat,
cruce experti estis compatientes. C-hristum in ma- ut non esset amabilis. Et ideo vocabatur, ut de
jestate experti eritis consurgentes. Vos enim estis incendio exiret, et veniret in refrigerium, ut deal-
sponsa iila et dilecta illa quse dilectum noverat, et bari posset et candidus ne semper esset odi-
fieri,

experta dicebat : Fascicuhis myrrh,v dileclus meus bilis. Propterea di-vit : Exi de terra tua, et de
mihi {Cant. i). Hoc est Christus secundum car- cognatione tua, et de domo patris tui, et veni in
nem. Et rursum Dotrus cyperi [Cypri] dilectus
: tcrram quam monstravero tibi. De terra exire est,
mcus mihi (ihid.), hoc est Christus secundum ma- D ea qufe foris possidentur, terrena bona relinquere.
jestatem. Fasciculus myrrhai (^hristus in passio- De cognatione exire, est iis, qte in nobis et nobis-
ne. Dotrus cyperi Christus in resurrectione. Fasci- cum De domo patris
orto sunt, vitiis abrenuntiare.
culus myrrhse amaritudo passionis. Botrus cyperi exire est, spretis omnibus propter Deum, postre-
dulcedoresurreclionis, Fasciculus myrrhte multitu-' mo semetipsum abnegare. Domus enim patris
do passionum. Dotrus cyperi abundantia gaudio- nostri ipsumest cornostrum, quoniam pater noster
runi. lllic amaricans, hic inel)rians. Tamen vos habitat in nobis. Pater noster primus diabolus fuit,
fasciculum myrrhae inter ubera posuistis, quia seeundum nativitatem qua nati sumus. Pater ,

passionem Christi cum gaudio et dilectione susce- noster secundus Deus est, secundum nativitatem
pistis. Vos Christum patientem non solum in cor- qua renati sumus. Et vult uterque pater habitare
pore, sed etiam in corde porlatis ,
quia passionis in fiiiis suis. Diabolus in filiis irse Deus in ,

ejus animo dilectionis suscepistis.

imitationem filiis gratise. Quando ergo in Ur (jhaldaeorum
Quod ergo Christum secundum carnem cognovistis fuimus, cor nostrum domus diaboli fuit quo- :

jam non cognoscitis quia transitorium est quod ,

niam ipse tunc in nobis habitavif et fuimus ,

in passione, sed permansurum quod est in i^esur- universi filii Beor, quod dicitur habitantis in pelle.

Patrol. GLXXVII. n
 , ,

523 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 524

Non eniin lial)i(are ))olos( nisi in pelle pater iste A. gis prodest honum. Unde dioit : Arguoin le, et sta-

(juia corda oanialium aniat, ol in eis sohuu roquios- tuam conlrc 1'acicin tiinin (Psal. xi.ix).

cil, (juia siipimil rn (jii.c siiiil cnniis, cl iiiiihiiJiiiil

TiT. X(^I1I. J)c conscicntia ct fania.
secuiidiun cnniomilhiiii. viui Ihec est pellis doinus
Duo sunt Consoientia : el fama. Conscientia olcuin
patris nostri i^riiui, ilc qua jul)ciuur oxiic, ipsuin
in fama lumcn iu lampade. Propler conscicn-
vasc :

vidclioet cor uostruin, et (icsidcria ojus luala rcliu-

(iam ingredimur, propter faniain egredimur. Iiitus
(lucre. Hoc esl eniin de oorde exire, elougari a desi-
relicimursalutc i)ioi)ria, foris refioiinur ledilicatione
(leriis ejus, et peregrinari ab ipsis, ut non sinius
aliena. lulus cupiudissoJvi, otesscciiiiiCliristo{I'Jii-
consensu, ubi iiia suut ; scd proiiosilo s;inctitatis
lip. ii). Foris inancrc in carnc noccssariuiu proplcr
tendainus ad tcrraiu, ({uain iiionslial)i( nohis Dous
vos iiJiid.). (jonscientia irrigiiuui siipcrius, fama
ut priuium propter Deuin abjiciaiuus nostra, dciude
irrigiiuni iiiJcriiis {Jiidic. i). Ad conscientiam inedi-
relinquainus et nos.Siceniindoiuuindeinonstrahitur
tatio ; ad fainam prtedicatio. Ad conscientiam silen-
nohis terra visionis a Doiuino, in qua ipse videhitur
tium, ad famam Per silentium, seminas
veibuin.
Doininus, quam in repromissionem posuit liliis,
agrum tuuin ,
per verhuin, seminas agrum proximi
lacte e( inclle mauantem laote in oonlemplationc
:

D tui. Cum in tui aidilioatione proficis, metis agruin

humanitatis, melle in conteinplatione divinitatis.
tuuin ; cum de profeotu alieno meditaris , inetis
Propterea enim Deus honorilicatus est ut tolum ,
agrum proximi tui. In tempore otii priiniun lectio
hominem in se hcatilicaret, ut tota conversio ho-
cognoscendoe veritatis et exercendae virtutis mate-
minis esset ad ipsum, hominis es-
et tola dilectio
riam tribuit deinde meditatio formam apponit. In
;

set in ipso. Si euiin hominis Deus esset,

C.reator
tempore laboris primum opus exemplum tribuit
et Deus homo non csset, esset in ipso, quod sensu
postea verbum doctrinam proponit, sicut scripluiu
mentis videretur, sed quod sensu corpus perci-
est: QuiB cwpit Jesus facere et docerc {Act.). Ideo
peretur, non esset et sustmeret sensu carnis per-
;
prius tempus otii, potea tempus laboris.
petuum opprohrium ahsentite Creatoris, et esset
in ahjectionem semper oherrans in creaturis, et
TiT. X(>IV. Dc duplici vetustate.

non attingens ad Creatorem suum. Ne igitur sensus Duo homines veteres in nobis erant, interior per
carnis in homine opprohium istud in perpetuum iniquilalem , exterior per mortalitatem. Christus
portaret semperque inerito illi diceretur, UJji cst autem oarnem cum mortalitate assumpsit, aniinam
Deus luus (MicJi. nuncjuam ad Creatoris is
vii), si sine iniquitate. Vetustatem autem carnis suae per

sui contemplationem admitteretur, assumpsit Crea- orucem hoc ordine disposuit primum ligatus est, ;

tor carnem (juie a sensu carnis in ipso videretur per

;
*-"
postea crucilixus. Sic et nos vetustatem interioris
carnem, ut carnis cihus esset lac in contemplatione hominis hoc est iniquitatein hoc ordine destruere de-
carnis, mentis cihus mel in contemplatione divinita- hemus: primumeam foris per disciplinam ligando,
tis. Et cgvcdcrclur ct ingrcdcrctur, ct pascua iii- ut oporaii non possit deinde interius omnino cru- ;

vcnirct (Jonn. x). Pascua foris in carnc Salvaloris, cifigcndo et interliciendo, ut jam prorsus non sit.
pascua intus in divinitate Creatoris. Et Salvator et Sic prius studio nostro, cooperante gratia Dei, in

Creator unus unum gaudium esset et in lacte carnis, nobis destruenda est iniquitas, ut per eamdem gra-
ct in melle divinitatis. Quod, etc. Amen. tiam postea in nobis sine nostra cooperatione et ipsa
destruatur mortalitas.
TiT. XGII. De duplici vita aniimc.
XCV. Dc
TiT. triliiis locis filioruin Israel, ^Egypto,
Duplex est vita animoe : alia, qua vivit in Deo deserto, et terra promissionis.
;

alia, qua vivit in carne. Uhi vivit, ibi sentit ; ibi dolet Iii cxitu Israelde yEgypto, domus Jacob depopiilo
cum Iteditur, gaudet cum fovetur, quia unus est barbaro {I'saJ. cxiii). Tria sunt looa, ^gyptus, de-
locus gaudii ct doloris. Nec dolor est, nisi ubi gau- sertuin, et terra promissionis. In /Egypto suinus
dium fuit et amor, quoniam dolor non est, nisi, cum servi et miseri. In deserto sumus miseri. In terra
D
lajsus fueris, uhi gaudes, sublato gaudio. Qui vero in promissionisliherietbeati. In yEgypto saturamuret
carne vivunt, in caine sentiunt; etillis dolor carnis Ciedimur. In deserto esurimus; non tainen flagella-
gravis esl, quia suave erat gaudiumillius. Dolorcs mur. In terra promissionis non flagellamur et satu-
vero animae non sentiunl, quia morlui sunt inlus, ramur. Sed nobilis interim animus eligit magis ino-
ubi vivere dehucrant in Deo. Idcirco, cuin liedilur piam cum libertafe, quam in servitute ahundantiam.
oaro, grave exisdmatur ab illis, et fugiunt, quantum Iii/Egyplo peccamus, in deserto laboramus, interra
possunt, doloros illius. Vulnera aulein animee igno- promissionis requiescimus. In /Egyplo est prajva-
rant prorsus, non qmerunt medicinam in illis,
et ricatio, in deserto exercitatio, in terra promissionis
quia ibi doloris non hahent. Cum autem
sensum sahbafizatio. In principio mundi primum creavit
mortuus fuerit sensus animae, quo vivit in carne, Deus confusionem. Postea operatus est dispositio-
tunc vivificari incipiet ille sensus, quo sentiet scmet- nem. Deinde suscepit requietionem. Populus anti-
ipsam et tunc sciet vulnera sua et sentire inoipiet
;
quus in /Egypo operatus est iniquitatem. In deserto
dolores suos tanto gravius quanto propius quia , ,
accepitexercitationem.Interrapromissionis invenit
quod magis intimum est, magis nocet malum, ma- requiem. In vita saeculari confusio est, in conversa-
 525 MISCELLANEA. — LIB. I. 526

lionc spiritaliexercitatio est, in vita coelesti requie- A dictum est, prophetiam de venturo
in Scripturis

tioIn carne peccatum in spiritu exercitium, in

, accepit, quem tamen venlsse usque ad circa fmem
Deo Sabbatum. /f^gyptus est vita saecularis, deser- sajculi credere, renuit. Petrus autem prius intrat,
tum vifa spirilualis, terra promissionisvita ccelestis. postea linteamina conspicit, quia Ecclesia gcntium
yEgyptuscaro, desertumanimus, terrapromissionis non per prophetas ad fidem Christi, sed per fidem
Deus. yl^^gyptus Jericho, desertum slabulum, terra Christi ad inlelligentiam prophetarum pervenit.
promissionis Jerusalem. ^gyptus mundus, desei'- Hsec frater, breviter explanata ad prsesens tibi
tum Ecclesia, terra promissionis vita ajterna. In sufficere crcderem, nisi aliud aliquid adhuc quod
^^lgypto servimus l'haraoni, id est diabolo qui , ad reformationem morum pertineat quairere te in
P/irtraoinlerpretatur, negans eum scilicet et Domi- hujus facti figuranon dubitarem, maxime quia opus
num, qui dixit Dominum non cognovit el Israel
: til)i non fuerat hanc expositionem a me quaerere

non diniithnn (Exod. v). Huic servimus in yl^^gypto, quam poteras sine mea doctrina in explanationibus
in luto et palea. Lutum est concupiscentia carnis. Patrum alibi sufficienterinvenire. Dicam ergoquid
Palea est pompa sajcuhiris. Illa per immunditiam mihi in hoc facto moraliter figurari videtur. Duo
inquinat. IIa3c per mutabilitatem et instabilitatem istielectidiscipuli,qui, auditaresurrectione Domini,
transvolat. Propterea exeuntes ab ^i-i^gypto , et per
B simul ad monumentum currunt, sed non simul per-
mare Rubrum, id est baptisma sanguine Christi vcniuntduas anima^ anectiones mihi figurare viden-
rubricatum, ad libertatem transituri, abdicamus tur, desiderium videlicet et consilium, Nam quid
servilium Pharaonis, abrenuntiantes diabolo, et est aliud quod discipuli audita resurrectione ad
omnibus operibus ejus omnibus pompis ejus.
, et monumentum currunt, nisi quod animus cum glo-
pompis. Exeuntes ab
In luto operibus, et in palea riam resurrectionis audit,imitaripassionemappelit?
/i^]gypto in desertum relinquimus mala, ut non Et quid est, quod ille alter discipulus prsecucurrit
consentiamus. Exeuntes a deserto in terram pro- citius Petro, nisi quod amore Salvatoris succensi
missionis evadimus, mala ut non sentiamus. In plus per desiderium cupimus, quam per consilium
yEgypto est pugna sine victoria, vel servitus sine prsesumamus? Prsecurrit ergo desideriumrationem
pugna. In deserto est pugna sine victoria, vel vic- consilii, quia qui omnia per charilatem vellet pro
toria cum pugna. In terra pi^omissionis est sine amore Redemptoris perpeti per considerationem
pugna victoria. In yEgypto sunt delectaliones malce inlirmitatis suse quodammodo tardatur, ut non au-
etmultse, nontamen solaj. In deserto sunt delectatio- deat temere de suis viribus gloriari. Priusergopcr
nesbonieetpauCrB, nontamennullre.Interrapromis- Q desiderium ad monumentum venimus sed visis ,

sionissuntdelectationes, etbonse, elmultse, etsolse. linteaminibus ante consilium intare non prsesumi-
TiT. X(jVI. De diioinis diseipulis currentihus ad mus, quia licet mens nostra se per charitatem spon-
monunwntum Domini rcsponsio epistolaris. taneam ad passiones ofTerat, considerala tamen
Quceris quid signilicet illud quod scriptum est de difficultate earumdem passionum, quantum impar
duobus discipulis currentibus ad monumentum sit nostra infirmitas ad illarum tolerantiam videinus,
Joanne et Petro, videlicet quod qui prius venit, pos- Hoc est enim quodammodo visis linteaminibus
terius intravif Scriptum est enim
, Currcbant duo : subsistere visis difficultatibus passionum, imparem
simul\ et ille alius discipulus prsccucurrit citius se ad eas sustinendas judicare. Sed postquam con-
Petro et venit prior ad monumentum ; et cum se silium posterius veniens prius intraverit, tunc et
inclinasset, vidit linteamina posita, non tamen in- desiderium sequitur, quia postquammens deliberat,
troivit (Joan. xx). Venit ergo Simon Petrus sequens in illo confidendum esse qui prior vicit, lunc amor
,

eum, et introivit in monumentum, et vidit linteamina in omnibus per spem divini adjuforii ad tolerantiam
posita, et sudarium. quod fuerat super caput ejus, animatur; jamque intrepidus monumentum ingre-
non cum linteaminibus positum, sed separatim in- difur, quia vitam prsesentem libenter pro eo des-
volutum in unum locum. Tunc ergo introivit et ille piciens, tanto se ad mortem oilert paratius, quanto
discipulus, qui venerat prior ad monumentum. Po- certius didicit per resurrecfionem sui capitis in-
test ergo convenienterper Joannem, quipriorvenit, gressum vita3 esse mortem carnis.
Synagoga per Petrum autem, qui
posterior intravit, ; j. Quod autem monumentum, sudarium
posterius venit sed prius inti'avit, Ecclesia gen-
,
quod erat super caput Jesu, a caiteris linteamiuibus
tium designari, quia et illa prius in lege mysterium
separatum inveniunt, quidaliudsigniiicat, nisi quod
incarnationis ac passionis Dominicte accepit, sed sumus,
1

nos, qui peccatores si eliam mortem pro

in mortuum credere noluit : et ista posterius secuta ejus amore valemus perpeti, cognoscimus tamen
Mediatorem Dei et hominum, et cognovit carne quod nostra mors morfi ejus non valet digne coce-
mortuum et viventem credidit Deum. Bene autem quari, qui sine peccato passus est? Hoc paschale
postquam Petrus inti^averat, tunc etiam Joannes ferculum , frater charissime , niissum
benigne tibi
intrasse dicitur, q\ii& cum pleuitudo gentium intra- suscipe, et ora pro me misericordiam Domini qua-
verit {Hom. xii), tunc et Judsea in reliquiis suis ad
tenus ejus gratia largiente in his paschalibus festis
fidem colligetur. Prius ergo Joannes linteamina
vetus in me homo moriatur, et novus resurgat.
vidit postea intravit, quia Synagoga prius, sicut Amen.
5-27 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 528

TiT. Xl<Vll. I)l' (liii)liiis iliscipdlis ciirrciilihiis nil A cuui liligo, ct ([uasi qui hoslcin iion haljeam, viros
nwiniiiiciiliiin, nlLorn cpislohi. in venluiii clTuiido.

Si tu, fraler, npgligentem scriplorcm haheronon TiT. XCAlll. I)c J'clri cl Joiiiniis dHcctioiic.

vis, ajquuin lil)i viilclur ut oyo (lili{,^ani linuduin Scio quidein quicstionem, ut nonnuUiexistimant,
loctoreni ? Feslivilaleni niodo oelchiaiuus; lihct oporosam ossc, eo quod injusta recoinj^cnsalio vi-

ijai-uinper, susponsis intcriin seriis, tihi jucumlari, dcaliir, ul Pctius, (jui ainj)liiis Clirislum (lilc.\it,

sermone colludere, cl siniul le ut evigiles expulsare. minus sil, ct Joanues j^lus dilec-
a Christo dileclus

Causaris ergo (juod ego, ouiii dc iluobus disi'i])ulis tus sit, minus dilexit. Eyo autein ouin Evan-
(jui

ad monuinontuin ourrcntihus, Joannc vidclicct et geliuni unde fons hujus (juuslionis mnnare
,

Vcivo [Janii. xx) seiinonein faocrcm, ct quid in vidclur, inspiccrcin non iiiveni quiilein
, vel ,

illorum faoto nohis facienduin oslenderehir, (u;u quod Petrus amplius dilcxerit, vel quod Joan-
pctitioni satisfacere volens explanarein, pcr illuiii nes amplius dilcclus sit. Nain quod IJominus
quidem, qui ad monumenlum iirius venil, et poslc- post resiirrectionem suain Pelrum an se amaret
i-ius intravit, hoo ost Joannem, desideriuin et ])er ;
inlorrogaiis, ait : Siinoii Janiinis, iliJiijis inc jiJiis

illum, qui posterius venit, sed prius monuiuenluin Jiis (Jouii. xxi)? noii aflirinando, scd interrogando

intravit, hoc cst Pelrum, oonslliuin montis signi- '^ 'loc dixit. Sed nequc ipse Petrus dicere ausus fuit,
ficari asscrui et tainen causam, ciirvel ille j)olius
;
ouiu intcrrogarclur Domine, tu sois (jui amo te
:

quam iste dcsiderium, vel isle potius (juain ille jilus his Scd ait: J)oiiiiiic, tii scis i/iiia nwo io
:

consilium signihoarel, utasseris; non oslendi. IIoc (iJjid). Joannes quoque de semctipso loqucns sic

igitur est quod, ouin significationem exponerein ait: Hic csl discipiiJiis ilJc (jiicm diJi(jcbat Jesus
,

causam signilicalionis tacere non dehuissem. Li- (iJjid). Et non dixit, quem plus aliis diligebat Jesus,

bens accipio quod ha;c lua causatio, dum unum sed qucm diJigcJjiU Jcsus. Neque ig^ilur Petrus se
admonet, ulrosque docet in primis me, nedicenda
:
amasse amplius, neque Joannes amplius amatuin
prajteream, ut esse sludcam in scribendo sollicitus esse pisesumpsit, sedalter senonpi»} caeteris, scd
;

deinde etiam te, ne minus dicla inlelligas, ut sis in cum occteris aniasse, el allernon pra3 caeteris, sed
audiendo atlenlus. Ne tamcn querela lua prorsus cuin ceetei-is amatum csse asscruit.Scd csto, ut Petrus
sibi justa videatur, oslendam tihi quoinodo ipsam, plus dilexerit, et tamen niinus dilectus sit, nun-
quam qusci-is, oausam ihidem uhi signifioalio ejus quid idcirco ullam injuriam passus est, si tamen
explicata est, poteras invenisse. Nam cum, dictum tantuin dileclus est, quantum mcruit? Nonne ista

sit ihi per Joanncm, qui praecuri cns piior ad mo- q est quercla illorum qui in Evangelio contra patrein
numentum vonit, signiiicari desidciiuin aninii per ;
familias nmrmurabant, dicentes Hi iiovissimi uiia :

Petrum, qui posterius venit, consiliuin, nonne ex Jiora fcccrunl, ct parcs cos iioJjis feoisli, (pii purLu-

ipsa eorum aotione manifesta causa colligitur, cur vimus poudus dici cL ajsLus Y (MaLLJi. xx.) Sed (juid
in illo desidcrium, in islo oonsilium signilioetur ? patcr familias uni illorum, et in uno omnihus rc-
Si enim quairas our Joannos dcsidcrium signilieet, sponderit, audivimus Amicc, non fucio Libi inju-
:

causa manifesta est, quia prajcessit. El si inter- rium. l\aiino ex dciiurio coiivctiisti mccuni? ToJJc
roges cur Pelrus consilium, et hoc patet, quia pos- (juod Liiuin cst, cL vadc, VoJo cL Jiuic fuccro sicuL cL

terius venit. Ex diversitate igilur aotionis maiiifeslc LiJji. j\oii Jicet miJii fuccro quod voJo? An octiJiis luus
ostcnditur quae signilioationis diveisitas in perso- nc(/uuin csL. quia C(jo bonus suin ? (Jbid). Ponamus
narumdiscretione teneatur. Quod si fortassis exis- igitur nunc ut Petrus querelam
mediuin deferat, in

timas vim signiiicationis non soluin ex qualitate et de injuina uilcolionis suaj in Christum causetur,

actionum, scd ctiam cx disorctione pcrsonaruni etdicat: Domine Josus, injuriammihi faceie videris,
colligendam esse, nec hoc quidcin ego refutandum eumego tc plus diligam, tu vero minus me diligis.
judico, quia satis convcnienler alacritas et fervor Nunquid «non reote Dominus ista dii^enti respon-
amoris pcr Joanncin juniorem exprimitur; gravita.s
D dero posset et dicere? Amice, non fucio Libi injti-
autem et mora oonsilii per Petruin senoin el tardum riniii (iJjid.), tantum diligeris quantum diligis; ,

figuratur. Istud quod dicis Pctruin amplius ainasse, tantuin diligeris, quantum mereris. 1'oJJc quodLuuin
et ideo justuin tihi videri ut jier illum potius desi- csL, oL vude. VoJo Jiuic faccrc plus quam Libi. Nuin-

deriumsive amor signifioari debuisset, ad prajsen- qiiid iion liccl miJn fucerc, qtiod voJo? AiiocuJus Luus
tem causain nihil altinct, quia in prajsenli tracta- iicqiuini csl quia cr/o Jioiiiis siiin? (Jbid.) Neque eniin

tione non agiLur qualis Petrus in nienle fuerit, sed injuiiam pateris, si ininus illo a(;cipis ; sed iiijuriam
quam nohis exteriori specie vel actione significalio- pateris, si minus accipis quam mereris. Quod sl.

nem pi^ajsentavit maxiine cum hoc ubiquc ohservan- totum habes, quid conquereris? Ita, frater, ratioci-

dum sit ut indealiquid persignificationemtrahimus, nanlem su.scipe , ut scias mentem tuain in nullam
istud quidein non inocculto, sed in manifeslo qua}- affirmalionem praicipitem inchiiare. Sunt tamen
rere debeamus. Signum enim ocoultum esse non qui clemrentius hanc qua;stionem solvere nituntur.
debet, sed manifestum, quia quod per se occulluin Dicunt namque, quod Petrus et amplius dilexerit,

est, occulta pandere non potest.Otiosum me, ut cernis et amplius dilectus fuorit. Joannes vcro proptcr
invenerunt tabula? tuu;, qui nemine lacessenle me- castilatein, quapoUebat solummodo Christo Domino
 529 MISCELLANEA. LIB. I. 530

in ronversationom faniiiior cnRloris omnil)US fiierit. A quofl inlei-pretatui- expalrc: iV/o/v/ra scilicet quibus
l'clrus vero quanluin ad eneclum iicrtinot charita- Doiniiius in Evangelio dicil : Vo.s cx jjulra diaJjoIo
tis, ainplius a Chi-islo cliligebatur. Joannes vero e.s^/s Hic contra nos malignum cogilat,
(,/o,-}/;. viiij.
(|iian(iiin
a<l usiim familiarilalis amicahilius in sicut dc ipso aposlolus Paulus ad quosdam disci-
cunvoisalionc susoipiohatur. rctriis oliarior, Joan- pulos suos luijiiitur, diceiis Ut iioii cironmveniu- :

ncs fainiliarior, ijuia el in 1'etio reinunerahatur ^//'//' ,'/

.S'<7/«//c/ (/ (Jor. ii). Non enim ignoramus co-
oharitas, et in Joanne caslilas laudahatur. Joannes gitationes ejus. Huic aulem co-ntanli contra nos et
lcneriiis, e( i'clius conslan(iiis diligohat. consiliumsubversionisquaerenti respondet Balaam,
Ti. Xi',!X. I)i' [irnHl mliiif /joiia/i<-ioruiii Dei_ et do qiii inleriiretatur jiopu/us vunus, videlicet iniquo-
juilicii) <lf si> rl jiroximo fuciondo. rum oinnium, respondet sciliccl ejus voluntati ob-
Popuie jijciis, mciiiriiln, i/u:rso, quid cngitaverit temperans, et in nostra suhversione alque ruina
/'iilii: rcx MdiiIi, rl i/iiiil rrsiioiiilrril ri lin/nuiii unanimiler sajvienti conoordans. Qui Dalaam, hoc
filiiis /Iriir, ilr Srliiii iisijiir ( lu/iin/iim, uL coijiios- est popuhis vnnus, est filius Beor, quod sonat in
cercs JusLiliiim Dnmiiii (Mic/i. vi). lialac rex Moah pelle ut suhaudiatur hahitantis, id est ejusdemdia-
morccdc conduxit Halaam hariolum, ut inaledicerct nos cum eo opprimendo,
boli per imitationem filius,
iiliis Isiaol. Sed illc non est i^crmissus a Domino
B et odio iniquo persequendo. Qui diabolus in pelle

maledioere j)opulo suo, cui lienediotio in lueredi- hahital, hoc est in corde cariiali, quia in eis tan-
lalem fiierat rcpromissa. \^i quamvis hominis ma- tummodo requiem invenit quod concupiscentite
lodiolio nocere non posset illi oiii hcncdixerat oarnalis afTeotus a constantia atque rii,'ore virtutum
Dcus, ouin (aincii prophetie m;dodiotio in benedic- resolvens, pcr turi^ia desideria emollit. Ubi autem
tionem voiiiliir, qiiid nuno spirilualiler Dei gratia Balaam filius Beor in qua Balac de nostra perdi-
in eloctis suis agat, manifeste nionstratur. Dicit oum subin-
tione coi^ntanti respondeat ostenditur,
namquc Aposlolus : Scimus (juoiiiuiii ditiijeiitiljus fertur. Dc Selim
ad Gu/ijuium, suhauditur
usrjue
/Iriim umiiia cno[icruiilur iii Jjnniim /lis gui secuii- gyrans et circumveniens, et locum maledictionis
diiiii iirnpnsiluiii vncuti siiiil sancti (/lom. viii). exquirens. Sctim inlerpretatur sjiina. Galgalam
l^rophola crgo initiuus maledioerc volens [^opulo voluLahrum dicilur.
Dei ad hoiiedicondum licct invitus, compellitur quia Heec est ei'go via populi vani et circuitus er- ,

mala qua^ reprohi bonis inferunl, illorum saluti roris, spina videlicet et volutabrum, id est cura et
Domiiio disponente cooperantur. Loqiiilur ergo de voluptas. Cura per quam ad hujus mundi transito-
populo suo nunc per prophetam Doininus, ct priora Q i'ia adipiscenda desudat, voluptas vero per .quam
henellcia ad memoriam revocat, dicens Popule : acquisilis immoderate atque illicitc utendo se ma-
maus, mciiiento, (jiucso, (juid coijituvcrit DaJac rex culat. De Setim ergo usqne Galgalam, vanus popu-
Mouli, cl ipiiil rcsponderit ci JhiJuum /i/ius Deor lus maligno regi respondendo fideles persequitur,
ila Sctini usijua GuIguJam, uL cognoscercs Jusliliam quia omnes iniqui et per avaritiam bona tempora-
Domini. Eruhesce, miser homo. Tu nunquam oh- lia acquirendo, et per incontinentiam acquisitis
livisci dehueras quod tantum dilectus es a Deo, ut utendo, diaholo servientes, in persecutionem bo-
lihi maledictionem inimicorum tuorum non lantum- norum excitantur. Ideo autem permittunlur mali
inodo nocere nou permilteret, sed eain quoque tibi contra honos stevire, ut ostendantur non posse
in hcnediolionem commutaret : vei-uin nunc cum proficere. ot ipsa eorum malignilas ({uanto inanior
ipse honorum largitor te horum reiiiinisci rogat, ostcnditiir, tanto Dei gratia ct misericordia erga
qiiid aliud (|uam lc post tanta hcnoficia accepta in- nos ovidentior efficialur. lloo ost enini quod sequi-
gratuin adhuc al(iue immemorem permansisse de- tur, /// coguoscarcs Juslilium sivc misericordiam
inonstral? Quod si Juda3us ingratus heneficiorum Domiiii. Ac si dioeret Ideo exparte relaxati sunt,
:

Dei reminisci noluit, cave sallem, tu Christiane, ut agnosceres periculum; ideo prohibili sunt, ut
ne unquam eoruin quie tihi impensa sunt bonorum D intelligeres unde essol tihi prsesidium. Tantis ergo
ohliviscaris. Cave, inquam, et tanto inagis cave, beneficiis acceptis quid tibi jam restat, nisi ut
({uanto deterius est si tu ingratus ])erstiteris, qui gratias agas et Salvatori tuo atque protectori re-
inajora illo Deo accepisse ooinproharis.
hcnoficia a comiicnsatione digna respondcas? Nam si populus
Ilahes ciiim ct tu Balac hostem tuuin, qui te inde- vanus suo r(>gi pordilionem honorum machinanti
sinenter persequilur et oontra te omni tempore
: respondet, ([uid populus fidelis at({ue clectus?
consilia maligna mcditatiir. Qiii etiaia mctuens ne Nonne multo magis suo bonos liheranli atque rcgi
forle suis virihus ad suhvorsionem tiii non suffi- salvanti ohodiendo et serviendo rospondere debet?
oiat, iniijuum prophetam et avarum ad te maledi- Sed dices forlassis Quid dignumofferain Domino?
:

inaledicenduin proposila mercede invitat. Balac Curvabo genu Deo excelso? Nunquid offerain ei
namque (pii interpretatur clidciis, ipsd est Satanas holocautomata ct vitulos anniculos? Xumjuid pla-
adversarius nostcr, ct hostis pessimus, a quo pro- curi jmlcst Dcus in inillibus aricluin, uut in multis
stratos atquc olisos ille sanat et erigit; de quo in niilli/ius /liri^orum pinguium?
enim {.Micli. vi.) Ilsec
psalujo oanitur : Doininus crigit rlisos,Dominus omnia a me aliena sunt, et idco pro mea salute di-
ililii/il Jusios (/'.^,(/. cxLv^. Istc Dalao rcx et Moab ;
gna recompcnsatio esse non possuut. Sed fortasse
531 APPENDIX AD TIUGONIS OPERA DOGMATICA.
salisfiieiain, si dodoro iirimogenitum meum
soclere ineo, fructiiin ventiis niei pro peccalo ani-
ma; meie. Iliec lainen extra me sunt, iiuamvis ex
me i^rocesserunt, el (jui meipsum abstuli etiam si
toluin ine (ledero, nonduin plenc debitum
])rii'tcr
restitui.Quid ergo faciam?quiddaho?(iuid reddam?
quiil rctribiium Doiniiio pro oninibiis qwL' rnlribuit
niihi? {Psal. cxv.) Indicabo tibi, homo, quid sitho-
num, et quid Dens quioratatc. Utiqno facorojudi-
cinin, (lilifforcniisoriconliain (Mich.xi), et sollicitum
ambulare cum Ueo tuo. Tria hajc suntqute otrerre
debes, quia et Deus, qui Trinitas est, non nisi trino
sacrificio digne placari potest, OfTer ergo judicium
Filio judici. OfCer misericordiain Spiritui sancto
charilati. Oirersollicitudinempaternitati. Ad sapien-
tiam pertinet discretio, ad charitatem pietas, ad
palernitatemsoUicitudo. Sic tamen offer, utnequein
discretione munerum unitatem trinitatis dividas,
neque participationedonorum, trinitatem unitatis
in
confundas, sed smgulis sua, et simul uni singula
exhibeas. Si juste judicas, justum judicem honoras.
Si misericordiam diligis, eum qui pius estacceptabili
sacrificioveneraris. Si sollicitus in timore Dei
semper ambulas, placas tibi coelestem Patrem,
qucm pro peccatis tuis offensum habcbas.
Nunc ergo asculta quale sit judicium quod facere
juberis. Primum est tibi judicium faciendum de
teipso, deinde inter te et proximum tuum, postremo
de proximo tuo. In eo judicio quo judicas teme-
tipsum, esse debes districtus. In eo judicio quo
judicas inter proximu^ntuum, debes essc jus- C
tc et
tus. In eo judicio quo judicas proximum tuum, de-
bes esse pius. Teipsum judicarc debcs hoc modo.
Considcra diligenter quid facis et quid non facis;
quid facere debes, quid facere non dcbcs; postea
haec ad invicem conferendo perpende, an idem est
quod facis et quod dcbes, et an idem quod non
facis et quod non debes. Quod si ita inveneris,
gaude. Si autem idem csse perplexeris quod facis
ct quod non dcbes, aut quod non facis et quod dc-
bes, time. Inter te et proximum tuum hoc modo
judicare debes. Vide quid facias proximo tuo, ct
quid tibi faciat proximus tuus. Si ille tibi bonum
facit, et tu illi bonum reddis, malus non es. Si ille
tibi rhalum facit, et tu illimalum rcddis, bonusnon
es. Siilletibibonumfacit, ettuillemalumreddis,ma-
lus es.Siilletibimalum facit, ettuilli bonum reddis,
bonus es. De proximo tuo hoc modo judicare de-
bes. Vide quidquid an certum bonum, an
facit,
dubium bonum, an certum malum, an dubiumma-
lum. Si certum bonum est, parvum magnum, ma-
gnum majus existimes. Si dubium bonum est, ve-
rum puta. Si'certum malum est, magnumparvum,
parvum minus judica. Si dubiummalum est, bonum
puta. Hoc est judicium verum, judicium bonum,
judicium^Dco placitum. Quod si tu illi non solum
discerncndo, sed |etiam faciendo in sacrificium
obtuleris, placabis, iram et gratiam consequeris.
Deinde sequitur dilirjere misericordiam.
532
pro solum fncere, sed eliam diligere, (juia inagis facit
(lui aHcctu pictalis conipatitur, quaiii ((ui ex dehito
pneceptionis miseretur. Oportet ergo te primum
facere judicium ut quod rectc discernis, opere
coinpleas; deinde diligerc misericordiaiii, ut lioiiuin
quod agis non ex tiinore, sed ex amore 1'acias.
Postremo sollicitum inccdere, ne vel honuin quod
necdum hahes, non mercaris accipere, vel l)onum
quod hal)es amiltas. Porro in his tribus trinitati in
te operanti cooperaris. Sapientia cnim te ad agni-
tionem veritatis illuminat, charitas tc ad deside-
riuin bonitatis inflammat, paternilas in te custodit
quod ne pereat. Per illuminantem ergo
creavit,
sapientiam collucentem, rectum discernis; per
tibi
innaminantem charitatem tihi coardentem, misere-
u ris; per providentempaternitatem, libi contuentem.
temetipsum custodis. Per trinitatem itaque coope-
rando trinitati, trinitatis imago efliceris; verumque
tunc sacrificium teipsum Deo offers, cum ad ejus
similitudinem reformaris. Quod, etc. Amen.
TiT. C. De apparitione Christi duohus discipulis
cunlihus in castolhiin quod dicitur Eininnus.
Jesus in via ambulantibus faciem suam abscondit
{Luc xxiv), ostensurus eam in patria. Propterea in
fine viaj cum discumbere ccepissent, fregit Jesus
panem, ut infcriora ejus patescerent, et ibi eum
agnoverunt, quia post vitae hujus cursum in rcgno
coelorum cum Abraham et Isaac et Jacob discum-
bentes, et supermensam ejus edentes et bibentcs
in isterno convivio Jesu claritatem videbunt. Nunc
autem interim in via peregrinus apparet, ut exsi-
lium nostrum agnoscamus, et quod alia est patria
nostra. Et colloquendo corda ad amoreminflammat,
scd oculos ad contemplationem adhuc nonrevelat.
Qui ergo in via ex sermonibus Jesu ignem amoris
corde eoncipiunt, in fine vise claritatem ejus vide-
bunt. Sunt itaquc linguse ignc» qutB veniunt ad
nos, et vcrba flammantia quotidie Christum nobis
loquentem audimus, quia spiritum Chiisti non ha-
bet qui vei^ba Christi audiendo non ardet. Spiritus
enim sanctus super discipulos (^hristi in linguis
igneis apparuit, et ipse Christus ambulantium in
via loquendo corda inflammavit, quibus non quasi
sed quasi a latere se sociavit, quia eum
a capitc,
nobis non natura, sed gratia in hujus vitse via
D comitem dedit.
Ti. CI. De Christo, ove ct paslore hono.
Christus prius ovis fuit, postea pastor factus est.
Ovis animal est mansuetum et mundum. In man-
suetudine humilitas, in munditia castitas significa-
tur. Humilitas duplex est prima, qua prseessc non
:
appetas; secunda, qua sabesse diligas. Multi enim
sunt qui prpeessc nolunt, fugientes laborem non ho-
norem; qui tamen subessc dedignanturQuiquando
inprseccpto obedientiaemurmuiant, quasiadpassio-
nem ducti recalcitrant, Hi profecto oves non sunt
nec imitatores illius, qui sicut ovis ad occisioiiem
ductus non aperuit os suum (Isa. liii). Si-
est, et
Non militer castitas duplex est. Aliaforispermunditiam
533 MISCELANEA. - LIB. I. 534

corpons,alia intus per inunditiamcordis. Munditia A prajpararentur ut,dumvinum novum funderetiir in

corporis est abstinere amaloopei^e munditia cor- ;
utres novos, primum miindarenlur, ne infusum
dis, sinrcrum esse a niaia deicclatione. Qui^ ergo polluerctur : postea ligarcntiir, nc effusum amitte-
mundiliam et mansueiudincin luibct, ovis est. Kt Mundarentur a gaudio iniquitatis, ligarentur
rctiir.

qui ovis l)ona est, sic tandcm pastor ticrit potest, conlra gaudium vanitatis. Non cnim bonum gau-
qui prius in sua subjectione didicit, quomodo aliis diuin venirc potuit, nisi prius recederet malum
pra?essc possit. Qiiidam cnim sunt pastoi^es, quidam Malum gaudium cst gaudium iniquitatis, et malum
mercenarii, quidam lupi. Pastores sunl (jtii oves gaudium est gaudiuin vanitatis. Caudium iniquitatis
diligunt ; mercenarii, qui lanain ct lac accipiunt ;
polluit; gaudium vanitatis eflundit. Gaudium ini-
lupi, qui carnes comedunt. Pastores custodiunt in quitatis reddit vas sordidum ;
gaudium vanitatis
prospcritatc, et dcfendiint in advcrsilatc. Mercena- reddit vas rimosum. Ciaudiiim iniqiiitatis, quando
rii custodiunt in prosperitate, sed non defendunt in peccatumdiligitur; gaudium vanitatis,quando trans-
adversitate. Lupi non custodiunt in prosperitate, et itoria amantur. Ejice ergo quod malum est, ut
occidunt in adversitate. Pastores salutem'qu8erunt, quod bonum est percipere possis. EfTunde amaritu-
mercenarii liicruin appetunt. Lupi, peccali inate- dinem, ut dulcedinc implcaris. Spiritus sanctus
riain vel licentiam ovi])US dantes, occidunt. Primi 3 gaudium est, et Spiritus sanctus amor est. Ejice
sunt diligentes, secundi neyligentes, tertii pesti- spiritum mundi et spiritum diaboli, ut accipias
lcntes. Spiritum Dei. Spiritus diaboli operaturgaudium
Trr. Cll. Dc 00 qiioflscriptaiuestNisicffO ahicro
:« iniquitatis, et spritus mundi operatur gaudium
Paruclctus non venict « vanitatis.Et sunt mala gaudia ista quoniam :

Nisiof/o abicroParaclotiis nfin veniet(Joan. xvi). alterum culpam habet, alterum occasionem cul-
Cliristus discipulis corporalcm prnesentiam subtra- pa3. Yenitautem Spiritus Dei, cum ejecti fuerint
xit, ut eum amaro diseerent. Erat
spiritualiter spiritus mali. et intrat habitaculum cordis, et ope-
quippe ct ipseprius secundum eamdem corporalem ratur gaudium suum, ainorem suum non sicut
et ;

pru3sentiam paracletus, id est consolator, et hsec spiritus diaboli, neque sicut spiritus mundi, sed
consolatio quasi lac erat di-carne manans parvulis. gaudium bonum et ainorcm Ijonum. Primum gau-
Proplerea subtractum est lac, ut ad perfectioncm dium veritatis, in quojustitia diligitur, postea gau-
amoris convalescerent. Ascendit in ca^lum
spiritalis dium felicitatis in quo de pr;emio justitise percepto
ut corda post se traherct, ct dilectio pergeret post exsultatur gaudium veritatis contra gaudium ini-
;

dilcctum. Usque hodie Chrislus amicos suos in quilatis gaudium felicitatis contra gaudium vani-
;

Scriptura sacra et sacramentis Ecclesise atqu.e aliis C tatis. Et expellunt bona gaudia gaudia mala. Et
visibilibus virtulum exerciliis quasi quadamcorpo- cum ipsa cor implere cfcperint, tunc primum agno-
lali pricsentia consolatur : qiiorum usumdum ali- scit homo quod prima vera non fuerunt, quoniam
quando dispensatione subtrahit, quasi quamdam nec plena esse potuerunt in gaud^io iniquitatis, nec
humanitalem suam al) oculis intuentium subducit, permanentia in gaudio vanitatis.
ut spiritualisamoris dulcedinem tanto puriusperci- Nunc autem vera guadia advenerunt plcna et
I)ianl, ([uominus foris habent etiain de opere virtu- aitcrna, sicutSalvatorpromisit, utfjaudium vestrum
tis ac quod mentem suam per intentionem effun- sit plonum, gaudium vestrum nemo tollat a vobis
et
dant. (Joan. XVI). Ipsuin ergogaudium amor est, et ope-
TiT. Clll. l)e Spirifii Doi ot spintii nmnili pcr fptciu ratur spiritus idem et gaudium et amorem Amorcm
consiiinntata sunt oninia quando requirimus, gaudium quando possidemus.
Spiritus Doniini rcplcvitorbemterraruni {Sap.l ). Tamenipsumdesideriumsinegaudioessenonpotest
Quid mirumsiSpiritus Domini implere potuit corda nec ipsa adeptio sineamore. Itaquegaudiumipsum
hoininum qui implet orbcm terrarum ? Nunc crgo ainor est, et ipse ainor gaudium est, ({uoniamin co
implctuin est ([uod Dominus Jesus Christus in pas- quod aniemus gaudemus, et id de quo gaudcmus
sione sua pr;pdixerat : Consuniniatum ost {Joaii. xix). D diligimus, et est gaudium bonum et amorbonuset
Antequam Spirilus sanctus venitad cordahominum gaudium malum et amor malus simililer. Est enim
non potuit dici, consuinmatuin ost. Propter hoc amor Dei, et estamor mundi, ct amor peccati. Qui-
enim omnia facta sunt a quo facta sunt, vel in dam enim solum Deumamant Quidam aliudprfetcr
nativitate vel inpassione, vel in resurrectionc vel Deum cum Dco amant, nihil tamen contra Deum.
in ascensione Jesu (Jhristi, siveincaeterisomnibus Alii contra Deum qupedain amanf, ct hi Deum non
qua; Vcrbum incarnatum visiliiliter operatum est amant. Qui solum Dcum amant, icdificant super
ad reparationem hominum, ut hoc bonum suum re- fundanicntum aurtim, arffentiim cl lapiflcs pretiosos
ciperet homo, ad quod conditus fuerat, sine quo (I Cor. iii). In auro intellectum, in argento elo-
niliil cum quo nihil defuit, Et propterea
profuit, qiiium, inlapidibus pretiosis opus incorruptum.Qui
in hoc consummata sunt oinnia. qu-e proptcr hoc praiter Deum aliud amant, et tamen Deum plus
facla sunt omnia. Hotrus enim carnis portatus fue- amant, iediCicantsupcr fuudamontiimlignum, feniim
rat ad torcular crucis. et exi^ressione facla lluere slipulant {ibid). In lignis allcctum cognationis, in
csepit mustum divinitatis, et voluit ut vasa cordium feno alTectumpossessionis, in stipula affectumfami-
535 APPENDIX AD nUGONIS OPERA DOGMATICA. i36

liaiitalis. Inquibus oiuuibus elsi poccalumnon e.st A Fiuntus, quem facis in ea raeritum esl. Fiuclus
occasio lamcn peccati constat. Qui contia Deum qiiein capies cx ea, praemium est. Si facis in ea
aliquid ainant, ii supei- fundamentum non a;diticant fructus dignos in merito, capies ex ea fructus iutc;-
sed destruunt fundamentum, <[uia ainor Dei in cor- nos in praMnio. Quid est poenitentia ? Dolor jjpcciiti

de esse non potosl uhi non est vel solus, sicut in iis Quid est dij^i-nus fructus pocnitenliaj".' Satisfaclii) d','-

qui solum Deum amant, velsummus, sicut iniisqui licti. Af/ili; diffiios fructus pa-niteuliie (Mutth. iii;.

cum Deo aliud amant, nec tamenconlra Deuin. Ineo Tria istaconsidera: pcenitentiam, fructum,dignuin.
aulem amore quo cuin Deo aliud ainalur, gaudium Si de errato doles, hoc est, poenitentia per fructum
est vanitatis. In eo amore quo contra Deuiii ali^iuid ostende dolorem. Si mutasti voluntatem pcrsequcrc
aniatur, gaudium iniquitatis. lUic amor mundi inli- iniquilatem. Post poenitentiam dolorem cordis, fru-
cit;hicainor peccatipoiluit. £^/fra/is/fyHHfl(/use^co/j- ctus sequatur maceratio carnis.
cupiscentiu cjiis {1 Joan. ii) ; vcrbum auleiii Doniiui TiT. CVI.De trihus quoe sunt in poeuitentin.
manct in seler num (P sal.Gx\i\\).YAi\\n creditinverbo Tria sunt in poenitentia : dolor pijeteriti, cu
ejusetUabet spiritum ejus, hic manel in teternum. stodia futuri, satisfaclio delicti. Ne poenitens in
sicut ipse in aeternum manet. Qui enim instabiUs est futuro damnetur, facit custodia futuri. Ne pu-
pergaudiumini(iuitatis, velquiinstabiliadhterelper B jjiatur, facit satisfactio delicti, Si ergo securus vis
gaudium vanitatis, hic non potest inanere in aiter- essc, cave fulura, corrige prseterita. Doior culpam
num, nec gaudium verum habeie quod falsum est placat ;
satisfactio vitium sanal : custodia sanita-
per iniquitatem, et transitorium per vanitatem. Qui tem servat. In his custodia futuri priinuui locuin
autem spiritum Dei manentem habet, gaudium tenet, dolor pra;teriti secundm novissimum satis-
habet verum et plenum et jeternum, quia pernia- factio delicti. Quae prima tantum proficit quan-
nens diligit, et stabiliadhaerel, et possidelconsum- tuin csetera duo efficiunt. Salvator solam haiic,
matumbonuni. Hoc ennim totumbonum esl hominis id est custodiam futuri, quasi praecipuam et in qua
cognoscere et amare Greatorem suum. Propterea omnispoenitentisefructusconsistatsibiconfitentibus
linguae ignese apostolis dataj sunt, ut in linguis sit injunxit : amplius nolipeccure iJoan. viin.
Vade ct
cognitio veritatis, in igne amor virtutis. In lingua et :Vade in pace (Marc. v). Et iterum Vide ncfpiid :

enim verbum est, inigne flamma. Etverbumquidem quid tihi deterius contingat [Joan. v). Haec tria sic
ad cognitionem pertinef, ignis vero ad dilectionem pensanda sunt, ut si dolor plenus, custodia per-
Et ideo verbum cum igne venit, sapientia cum dile- fecta satifactiocondigna.
ctione, ut alterum illuminaret, ; alterum inflain- TiT. G\\\. Do supientia in facicndohono, et dc
f:
maret : alterum coutraignorantiam, alterum contra patientia in tolcrando malo.
concupiscentiam. Htec vero dona non nisiin unum In duobus servitur Deo, faciendo bonum et pa-
congregatis, et ad superiora sublevatis venire potue- tiendo malum. In confessoribus rciuuneratur boua
runt. Congretis per consensum, sublevatis per actio, in martyribus passio. Ad agcnduin bonum ne-
desiderium. Gongretatis per dilectionemproxiini su- cessaria est patienlia , ad toleramlum malum neces.
blevatisper dilectionem Dei.Et nos ergo,sitalia dona raria est patientia. Sapientia ut bonum bene Hat ;
pa-
percipere volumus, tales simus. Quod etc. Amen. tientia,ne malumpatiensmalusfiat. Qui enimboiium
HiT.CW .De sacramcnto ct re siicrainenti poenitentiua facit in bona materia operatur, sed si bonum bene
Sacramentum poenitentiee est exterior exibitio non per inalamformain bonamateriadeforina-
facit,
operis, res sacramenti, vera contritio cordis. Si tur. Bona nec plus nec minus justo est
est forma, ubi
sacramentum suscipis, opera poenitentice facias, Siplus justosit,peccatuinest, siminus justo sil,de.
haberem sacramenti in vera contritione, ne frustra lictum.Igitiiiquibonumbenefacit,quasibona?mate-
speciem sine verilate ostendas. Tantaest poeniteu- ritobonainforiiiam impriiuil. Ad tolcranliam autem
tia tua, quanta estcontritio tua, quanta est devotio mali patientia nocessaria est, quia qui malo per
tua. Contritio, pro malo quod fecisti devotio, pro ; j-j impatientiain bono rccedit. Sicut enim
cedit, a
bono recuperando quod amisisti. Noli igifur dice- inalum qiiod cst ciilpa faciendum nonest, sicmalum
re Tantum jejunavi, tantum vigilavi, tanta opera
: quodestpoena paliendum est. Pona autem dolor
misericordise feci. Tantum in his omnibus fecisfi, est, dolor vero aliud non est nisi cum amilitur
quantum in his omnibus profecisti. Noli numera- quodamatur; vel inabrenuntiationecuIp8e,cumpec-
re folia, sed fructum. Noli pensare paleain, sed catuin quod prius delectabat relinquifur velinabre-
grana. Opus sine contiutione flos et sine fructu. nunfiatione possessionis propriic, cuin feri^uia sub-
Gontritio sine opei'e, fructus est sine maturitate. stantia qute foris possidebafur, deserif ur, vel in abre-
TiT. (jV.De virlule poenitentise. nuntatione deleclationis mundanse cuin Ciu-nalium
Vis scire, homo quanta est virfus poenitentiee. sensuum lascivia inortificafur.In omihus his hibor est

Attende, dicam qiiod possum. Tolum auferf quod nec sine dolore quidquam lioiuin flei pofest.Hsec i

minatur damnatio totuin confert quod promitit

;
igiturestpatientiasanctorum.Qui sustinenfiii dese-
salus.Quantumputas est hoc? Bene considera.Mala runt, apostatanl.Post ultimamabrenuntialionem pri-
seteima aufert,l)ona seterna confert. Talis ac tanlus mopervanifafem,quiamundaiiamjucunditafemadvo
estfructuspoenitentise. Hunc fructum confert poeni- luptatem repetunt. Postsecundam, secundo per cu-
tentiee : Sifructum fecerisin ea fruclumcapies ex ea pidifatein, quia poslpositas divitias mundi ad super-
537 MISCELLANEA. — LIB. I. 538

fluitatem aml)iunt. Post primam, terlio pcr iniqui- A TiT. CIX. Dc 1'iiga EJitc u facie Jozahel.
tatem, qua anteacta peccata etdimissa iterare pric-
sumunt. Ilacjue palientia ad tolerautiain neces.saria Klias impiam Jezabel fugiens in spelunca ab-
est, ne liaboal iionio [)er vanitalem in consilio ini- sconditur (/// Dcg. xix), quia nonnunquam animus
piorum, nec stet per cupidifatem in via peccatorum. pro vitanda carnis turpitudine declinat nondum ;

nec sedeat per iniquitateni in cathedra pestilentise. tamen ad deserendam ejiisdem carnis mansionem
Job ad munili Jucunditatem minime respexerat qui animatur. Jesabel ({uippe quod interprelalLir stei-
(licebal : Si vidi soJnij cinii /'ii/ffcrct, cl Iniiniu iiu-c- qiii/iiiiiim tornu, carnis concupiscentiam signiticat:
denlom claro ordine suo (Job. xxxi). Post divitias cujus persecutionem servus Dei fugiens, in spelunca
mundi aposlatare David nosprohibet dicens Noli : latital, quia licet ad calcandam spurciliam animatus
ivmiiluri iii co qiii prospcniliu- iii viu siin {Psal. sit, nondum tamen ad tolerantiam passionuin robo-
XXXVI). Post peccata dimissa apostatare ipse Domi- ratus. Lnde et illi divina voce per increpationem
nus prohibet, dicens : Vudc cl tunplins iioli pcccarc dicitur : Qnid /lic 1'ticis, Elia? (Ibid.). Non enim ad
{Joaii. lu). p]tprophela: Ohscrvnljo iuc ab hoc factus es, ul sub latebia carnis morain tibi fa-
iiiiqiiilalc
iiiea {i'sa/. xviij. lyiliir homo accedens ad
cias exeundi ad conlcmplanilam faciem (Ireatoris.
servitu-
tera Dei stet in loco suo per patientiam ul non n Sarijoergo et sta in ostio spchuicoc tu(c{ibid.).S\irge,
,

cedal nec recedal. Operetur bonum pio adimplendo ad superiora erigere. Surge, ne totus terrae inhse-
primo debito, palialur malum pro expiando [)rimo reas. Surge, appetcns quse sursum sunt. Sta in ostio
delicto. Nain ut faciat bonuin faclus est hoino ul speluncLe tu;e, sta perseverantia, sta patienlia. Per-
,

patialur malum, fecit homo. I^ro eo igitur (juod
faclus est facit bonuin, pro eo quod fecit palilur
malum. Prinius enim liomo sic factus est ut pio-
iiceret de bono innocenlitt', per bonum obedienlite,
adbonum gloriyn. Sed mutans locum et innocenliam
deserens, delicere caqiil, el iie de malo iniquilatis
per malum morlalitatis ad inalum damnationis.
Venil auteni Salvalor, et monstravit aliam viam
severantia, ut non abeas retrorsum. Patientia ut
ante tempus ad exitum non festines. Sta, exspecta
donec voceris. Sta pai-alus per desiderium exeundi.
Sla tixus per obedientiam suslinendi. Sla in ostio
speluncse, ut nec ingrediaris per concupiscentiam,
nec egrediaris per impatientiam. Sta in ostio spe-
luncaj tuPB, et ecce pertransibit Dominus. Quomodo
homo per concupiscentiam carni inhajrens Deum
,

qua ad patriam revertatur homo, per bonum justi- videre poteril, cum illc eliam qui loto desiderio ad
tise et malum poense, ad bonum gloriae. exitum carnis inhiat, in hac corruptione adhuc posi-
TiT. CVIII. Qtioniodo se dobeat qtiisqiie Dco iii tus non nisi transeuntem videre queat? In hac ei'go
ciijiim pncpararc. C mortalitatis caligine adveulus Deiadanimamintran-
Ad niciisani iiitir/iitini scdislis. Considcrtitc qiitc situ iit, quia quod hicdeipsiusdulcedine nmtabiliter
Yobisapponiiiiliir, cl scitotc qiiia oportcl vossiuii/ia viventibus ostenditur, ab ipso animo, quamvis illu-

pnvpararc Ecce Dominus prandium

(/JccJi. xxxi). minato, ad suse corruptionis tenebras rursum rela-
paravit vobis, fratres, per excmpla sanctorum suo- beule nequaquam diu retinetur. Eccc pertransibit
ruin, modo leliciens vos ad inerituiu, donec poslea Dominiis. Spiritiis (jraiidis cl fortis siib vcrtcns mon-
ccenami^aret in yaudio sanctorum, satians vos per non in spirilu Domimis. Post
tes et conterenspetras;
prieinium. Tauros suos et allilia sua occidil, ul ad spiritum commolio ; non in commotione Doniinus,
actionem et (•onleinpjalioncin pascamini per eos Post commotioiicm ijiiis non iii igne Dominiis. ;

quorum in leria caro jng-um porlavil in labore boni Post igiiem sibihisaiirtclenis(ibid.). Eccepreambu-
operis; et ad coelum luens sublevala fueratpervo- los Dei, spiritum cominotionem et ignem. Non ve-
latum conleniplationis. llas carnes in mensa Dei nit Dominus ad te nisi prius isti veniant. Spiritus
editis, ut per carnalia lefecli ad spiritualia proficia-
est terror judicii pelerni, qui si in cor peccatoris im-
Veruintamen scire debetis quod elixas carnes,
tis.
pegerit, et montes superbifee dejicit, et petras duri
id estaqua coctas mensa Dei nonrecipit. /Vudislis tite dissolvit. Sed hic nequaquam Deus esse dicitur,
enim qualiter agnus paschalis nou iu[un coqui, sed D (juia anima quam adhuc timor perditionis afficit,
assari pi'a3cipilLir [E.xod. xu), et post resurrectio- nondum perfectaj charitatis dulcedinem sentit. Post
nem a Chrislo piscis assus cum favo uiellis mandu- spiritum commotio sequitur, quia terrore judicii
catur (Liic. xxivj. Aqua cuiiu carnes in se coactas concussa mens mox a sua stabilitale movetur. Post
emollit, et idcu foi le qiii;; Dc is molles carnes nou coinmolioncm vero ignis sequitur, quia post anxie-
amat et dissolulas, assala
commendatur. Mollis tatem futuri sajculi adversum se sajviens animus ar-
eniin caro est ([u<c dicil, lcriT iion
possum, lolerarc dore compunctionis inllammatur. Postremo igni si-
non valeo, dissolvor, dolicio. Uanc carnein uon bilus aurai lcnis succedit, (juia post longa compun-
amat Deus, sed igne passioms torridain el tril)ula- ctionis inceudia purgata mens, con- afflata spiritu,
tionis tolerantia soiidalaiii. Si ergo carne rolicimi- solationis refrigerium sentit. Ubi notandum quod
ni, relicite in carne. Si fcsta vobis Deus facit, facite cum in pra>ccdentibus non esse Dominus dicitur, si-
vos cl illi fesla. Si vos ille gauderc de so et de suis bilo aur.i! lenis nequaquam esse negalur; quia ni-
tribuit, facilc iii! gaudium de vobis : hoc est enim mirum illa solum mens ejus dulcedinem percipit,
similia pneparare. quac posl laborem pomitentiam et anxi«tateni, conso-
539 APPENDIX AU IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 540

lalionis refrigoiio peroepto in spe propitialionis di- A. litudo, sicul iii viliis, ila cl iii virlutihus invenitur.
viniK requiescif. Dicilni- iii lil)ro >l()l) : rrociil adoraliir bcllinn, cx-
TiT. C.X. I)o duobiis ininliis ad iios iiiissis. borlnlioncin cl cxercitns (Job. xxxix).
iilnlatiim
Fiiit lioiiio iiiissiis !i I)oo cni noincii crnl Jonnncs Ilahcl cnim vilioruin mullitudo regem seu reginam,
(Joiiii. i). Duos nuntios niisil Dous in liunc inundum, hai)cl ct (luccs, liahct cl populos et excrcitus. Hc-
servuni et Fiiiuin. Prius servuin ut coinininaretur, gina est superbia, diices vitia capilalia, exereitus
poslcn Filium ut consolaictur. Scrviis allulit timo- est universa mala subsequenlia. Priinum ergo du-
rem, Filius ainorem. Servus nuiitiavil (jiioil liincrc- ces vilioniin quasi in pugna exliortationem faciunt
mus ;
Fiiius rcvclavit quod amaremus. Duo enim, quia homin(Mn in ralione faciendi dccipiunt exer- ;

fratrcs cliarissimi, abscondita eiaul ai) oculis iiomi- cilus aulciii postea quasi ciiin uhilalu iriuit, quia
nis, seterna mala et aiterna l)ona , et non pricvidit posl primain suggestionem susceplam, turba vitio-
homo vel inala illa ut cavcrct, vel l)ona ut requircrct. ruin seqncns in deceplam menlem cum violcntia et
Ad sola priesculia oculos aj^crtos hal^chal, cl idco tuiiiultu impcluin facil. Sic et viitutihus regina est
quia non videbat homo uhi iiiagis oDOrtuil, indi- humilitas ; duces, principales viitutes ; exercitus,
canda erant illi quae nesciebat. Venit Joannes cla- bonorum universitas. Ft postquam primae virtutes
mans: Goiiiinina vipcranini, qnisvohis inoiislrabit ab hominc cum quadam ratione suscipiuiitiir, mox
fnijcro a vonlnra ira? A(/ito frnclns (litjnos pooiii- univcrsilas boiioiuin sponle subsequitur. Ideo hic
tcntiio (Matlb. iii). Nuntiat periculuni, suadet cau- primum duces posuit myrrham et thus ;
post exer-
telam, oslendit consilium.
nuntius, pic sa^viens, perscqucndo misericors
Bonus servus, bonus
per-
citum, universum pigmentarii pulverem.
^
, TiT. CXII. I)c Iribiis fcslis, virginiiin, confcssorum
cutit scrvus, ut saiiet Doiniuus. Vidclcduosimnlios: ct maiiyrum, ct do bono confcssionis.
Venit Joaunos, non inandticans iiec hiheiis (Mattb. Festum gaudium. Magnum gaudium, magnum
est
xi) ; exemplum poenitentiae ; Venit filius hominis festum. Oonum gaudium, bonum festum. Tria sunl
inandncans ot bibeiis (ibid.), excmplum misericor- virginum, festum confessorum, festum
festa: Festa
dise. Alterum proptcr mala hominis alterum prop- :
martyrum. Feslumviiginum facit({ui ohservantiaca-
ter bona Dei. stitatis conscientiain exhilaral. Fcstum confcssorum
TiT. CXI. De deserlo (piod csl cor boininis do ; vir- facit qui, elsi gloriari non potest de inlegritate vir-
yula fumi ct de pigmcntario ct aronialihus. ginitatis, consolatur tamen in purilate confessionis.
Qmo cst ista qwc asccndit pcr dcsortnm sicnt vir- Qui, etsi honum nonunde gaudeat, accusavit
fecit
giila fuini cx aromalibns myrrbii' llinris ot iinivcrsi Q tamen et improhavit malum quod fecit, ut consola-
jiiilvcris pigmentarii"! (Cant. iii). Dormitetascendit tionem inveniat. P^eslum martyrum facit (jui suh
quia foris requiescit et intus surgit. Desertum est pressuia tiihulationis gaudet in spe relributionis.
inundus propter abundantiam inopiam boni. inali et Considerale, fratres, conscientias vestras. Magnum
Desertum est cor malum, quia cultum non est, et feslum facit qui gaudet dc purilate. Nec ille exclu-
germinat noxia, et in eo beslire habilant. Quia enim ditur qui consolatur in humilitate. Puritas ad vir-
in eo agricola Ghristus non est, et Pater ejus non ginitatem pertinet; humilitas ad confessionem. Pro-
seminat ibi verbum suum, surgunt germina vilio- ptcica qui non tenuistis virginitatem, amplectiinini
rum, uiHicse concupisccntiae, et spinaj sollicitudinis, humilitatem. Magna virtus est humilitatis. Audacter
et alia talia ; et requiescunt ibi dtemonia, quia non dico quod nec ipsa virginitas sine humilitate placet.
est qui exterreat. Desertum est item cor bonuin, Humiliare ergo et recognosce quod es. Habet qui-
quia longe est a strepitu et tumultu, et non concul- dem confessio criminis pojnam prsecedentem in
caturfrequentialerrenarumcogilationum,sedvirens erubescentia ; sed sequitur festum gaudii et conso-
permanet germina virlutum producit,
et floridum, et lationis in bona conscicnlia. Bona recompensatio
et cariit ibi turtur Spiritus sanctus, et non auditur posita est tibi. Dicis hoiuini peccatum tuum, ut Deus
vox hominisneque ad hominempertinentis. Virgula D taceat. Judicas tu ut non judicet ille. Coram uno
recta est et gracilis in longumporrecta.Quiatanlum homine conliteris ut justificeris, ne coram coelo et
sursum tendit recta esse del)et, et quia arcta est via, terra, coram omnibus angeli Dei arguaris et dam-
gracilis, et quia longa, porrecta. Item non est vir- neris. Propterea laetetur qui confitetur ne damne-
gula ligni insensibilis
et duri sed fumi qui spe- , tur.
ciem habet, substantiam non babet. Cum enim cer- TiT. CXIII. De feslis saiiclorum rccolendis.
nitur, aliquid esse videtur , cum manus apponitur, Ex magna, fiatres charissimi , Salvatoris nostri
nihil invenitur. Sic bonus quisque hic esse videtur pietate agitur, quod nobis merita sanctorum festiva
per carnis speciem sed hic non est per dilectionem.
; jucunditate recolenda indicuntur, quia in eo nos
Item fumus de igne ascendit, quia desiderium ex Deus noster et exhortalur ad imitationem virtu-
amore venit. Et qualis fumus? Ex aromatibiis myr- tum , et admittit ad participationem gaudioruin.
rhse et tharis etuniversi pnlverispigmentarii. Pig- Propter hoc ad imitationem virtutum, utcorrigatur
mentarius est Christus, pigmenta aromata et virtu- malitia nostra. Propter hoc ad participationem gau-
tes, myrrha carnis mortiticatio, thus mentis devotio. diorum, ut consoletur miseria nostra. Duo hrec mala
Fniversus pulvis pigmentarii vitutum omnium mul- nostra sunt: alterum quod fecimus ,
alterum quod
 541 MISCELLANEA. — LIB I. 542

patimur. Alterum malum in anima ad corruptionem A non pervenis. Facis opus? si non finis, non perfi-
per culpam: alterum malum in corpore ad corre- cis. Ergo finis consummatio est, finisperfectio est,
ptionem per pa^nam. Contra utrumquc malum Sal- tinis perventio est; et nihil plenum sinc fine. Nihil

vator nostcr remcdium pra3stat, memoriam sancfo- ergo tibi sufficiat ante finem ; nihil sufliciat pricter
rum suoium. Dum enim cogitamus quod fecerunt, Chi-istum, quoniam (Ihristus est finis. Donec (Miris-
excitamur ad imitationem l^ouorum operum. Dum (um habeas non requiescas non deficias donec ad ;

vero consideramus quod perceperunt, consolamur
per participationem gaudiorum. Prima cruditio est
cum per patientiam illorum ad toleranliam rol)ora-
mur; secunda, cum pcr lentationem eorumadcau-
telaminstruimur; tertia, cum incorrectione illoi-um
post culpam ad spem erigimur. Quia euim eos post
lapsum criminis per poenitentiam resurrcxisso, ct
nunc cum Domino Deo in gloriam tantam assum-
ptos videmus, nobis quoque licetinpeccata gravia
lapsis, necjuaquam dc Dei misericoi'dia desperan-
B et ad veritatem cognoscendam. Non est autein vera
Christum pervenias. Ghristus verita est, ettlhristus
sapientia est. Si habitum vii-tutis et simditudinem
foris assumpsisti, C(x;pisti. Si veritatemintus habes,
perfecisti, et habes linem Christum, quia Chi-istus
veritas est. Si vere sapis, et quod sapiendum est
sapis, Chi-istum habes et sapicntiam habes, quo-
niam Christus sapientia est, et ad finem pervenisti,
quoniam Christum invenisti. Ghristus enim luinen
tuum est, quo illuminaris ad virtutem diligendam

dum esse agnoscimus. Et quia rursum anliquum sapienlia aliena investigare, sua ignorare. Et
hostem, etiam contra electos Dei aliquid praesum- propterea nec sapientia inundi, nec prudentia sae-

psisse legimus, quanta eautela adversus ejus in- culi veram sapientiam contingit, quoniam illa aliena
sidias vigilandumsit non dul)itamus. Poslrcmo dum iiKjuirit, ista non profutura colligit; quodnonpro-

eos qui hona operati sunt, tanta proptcr Deum bat veritas Chiisti, nec docet sapientia (^hristi.

mala pertulisse recolimus, aperte nobis ostenditur Propterea, fratres, illam sapientiam quaerite quaj
quantumnosquimalatecimus, in adversis patientes vera est, ut eam sciatis qu;« ad salutem vestram
esse debeamus. Est et alius fructus qnem memoria pertinet, quoniam in iila Christus est, et illa in
sanctorum devotis mentihus profert. Nam dum ip- Christo est, et qui habet illam, (jhristum habet.
sorum gaudia per congratulationem aspicimus, ipsi Studete ergo veiitalem habere, et sapientiam veram
quoque in nostra miseria ex hac quam charitas in habere et habebitis Christum iinem vestrumin quo
;

nohis parlaril lictitia consolamur. Primum siquidem vos consummari oportet. Totum bonum veslrum
gaudemus pro illis,ut poslmodumetiam gaudeamus Christus est, ipse virtus vestra, ipse sapientia ves-
cum illis. Primum pro illisgaudemusper charilatem tra, ipse exemplum ipse adjutorium, ipse victoria,
proximi, in qua positum est meritum nostrum ; C ipse corona. Ipsu.n ipsum desiderate,
diligite,
deinde cum gaudebimus in charitate Dei, ubi
illis ipsum amplectimini animo dilectionis, etrecompen-
servatur pricmium nostrum. Dignum enim est, ut sate vicem retributionis. Quantumcunque feceritis
pra^fati sumus, ut qui nunc gaudemus pro illis, minus erit quam ([uod ipse pro vobis sustinuit.
postmodum etiam gaudeamus cumillis, ut primum Nondum enim restitistis usque ad sanguinem. Ue-
gaudium consolatio sit in via, secundum gaudium cordamini passionis ejus, recordamini patientise
plcna cxsuKatio sit in patria. IIoc igitur gaudium e,jus,recordamini mansuetudinisethumilitatisejus
fcstum nostruin est in quo posl laborem et dolorem (Uiin innlc:licerclui\ iioii malcdicebat ; ciini iuilorct

nostrorum operum respiramus nunc ex parfe post tur, non criminabatur (/ Petr. ii); cum laudabatur,
intervalla qupodam temporis, donec ilhul pereipia- non gloriabatur cumcontemnebatur, non indigna-
:

mus in Hic quorumdam

plenitudine peternitatis. batur. Hiec crgo considerate, fratres, et si non potes-
sanctorum mcmoriam certis temporibus recolimus, tisiTequare, studeteimitari.Firinateanimum vestrum
ibi visionem omnium sanctorum sine intervallo ad patientiam. Magnum est pati cum Ghristo, et
temporis semper habebimus. Hic quasi parvulis gloriosum Audite quid promittat
pati pro Ghristo.
nutriendis per partes instillatur consolatio, quando D pafientibus pro se Vos estis; inquit, qui pcrinan-
:

fesfasingulorumsanctorumpertemporuminfervalla sistis mocnin in tentationibns meis. Et cgo dispono

distinguimus; ibi perfecfis lofa simulinlluetpleni- vobis, sicnt disj)Osuitmihi Palcr mens rcgnnm, ut
tudo, quando prassentibus cuiictis erit Deus omnia edatis ct bibatis supermens-nm moam inregno meo
in omnibus. Providenter itaque, fratres, ut, sicut (Lnc. xxii). Has igitur, frafres, promissiones ante
Deus vosreficerc dignatus per exempla sanctorum, oculos habete, quoties grave aliquid vel molestum
ita et vos ipsum rcficialis per imitationem sancfo- j)atimini,quotiesaliquavostentatiosollicitat, quofies
rum. Quod ipse j^ra^staro dignetur, etc. aliqua molestia gravat; ut non deficiatis animo in
TiT. CXIV. Quod linis Icifis Christus cstf ol dc tribulatione, quia si nunc permanetis cum Christo
Jiono Cinis. in tentatione eritis, cum Ghristo postea in glorifi-
Fratrcs, linis Christus ct adjnstitinm omni
lctjis tione. Quod, etc. Amen.
crodenti (Rom. Qui autem ad finem noii perve-
xl. TiT. GXV. De duplici quiete et inquieludinc.
nit nondum consummafus cst Quidquid cniin est
: Est (juies quieta, et est quies inquieta; et est in-
quandiu finis non cst, nondum totum est. Curris quietudo quieta, et est inquictudo inquieta. Quies
viam? quantumvis pergas si ante finem subsistis. esf vacatio ab exferioribus, inqiiiefudo occupafio in
543 APPENDIX AD IIUGONIS OPRRA DOGMATICA. 544

exlerioriluis. Quies qniela osl, ([uainlo (>t oxlcriiis A nus([uaiii sit (juis dicat? Hcriiiii aliiid : \iilt Deus
vacaimis al) opore, ot iiilorius (juiostiuuis .1 slici)itu omiio hoiiiiai : ducci-(i uutoiii iixoi-ciu hiiiiuu (^sl, lo-
ooi,'itati()iiuiii. Oiiios iiKiuida est, (|uaii(lo lioiiioox-
calis iiifoil : l']ig ) viill Dous uxoicm duccM». Talos
torius (luiosoil ah oi)oro, ol intoiius perslropil 00-
suiit iiio])li;t! slullorum qui ad.-.ouos voouiii pondoiil.
gitaliono. Inquiotudo (juieta esl, (luaiido exlorius
ocoupatiir oporo,
Iferiu!! al.ii.l : .\ioaf Dcii^; o mom orealuiaiii suam
iu et taineii inliis apud so iii
(dicil hoc Sciiplii! a .\iiiil odisli coriiin qiia; 1'ccisti,
:

tianiiuillitati sinii ([uioscil. IiKiuioludo iiKiuiota ost,

J)oiniiic\.^.,p. \\\. Ergo aiuat haiic creaturam suam
quaiido ot oxlorius occiipalur opero, el intus per- Deus..Sed vidolo ox hoo ([uanta infon-i jiossint non
strepit cogitationc.
decontia..Sio vidoturhisqui sonos vocuiii sinc sensu
TiT. ('XVI. Df 00 qiiod siTiplimi csl : « Fiivns dis- dijudicanl. Ehriosi, imiuiuiil, aniaul forlia vina, et
lilhiiishihin niDn. »
caetera hujusmodi. Mulia siiiil lalia^iuic dicipossent
Fnviis flislilhins hihiii iiirn [Cant. ivi. Favus Ver-
ad Iiunc modum.(Juid orgo? An lotum nogamus, an
bum oaro facluin osf in Virgine, distillans icdiin-
fotuinconlitemiir.' Alloiuiuooiifia vciitale!ii;alferuin
dantiain si;^iiat. I)ehoo so!o quia plenus gratia fiiit,
confra puritalom essi! vidotur. Si lotum ucgalur,
dici non potuit : Phii siipnr civiliitcin iiiinni, cl sn-
y,
aIi([Uid Doo sulilialiilur iiiiod siuuii osl. l';i loluiu
pcr altcrnm ann phti. Pars iina conipliila, csl ct ,

asserilur, ali([uid Doo imponilui([uod suuiu non est.

pars qwv coniphiLa nuii cst, iiriiil tAiiios. iv). Ipse
Sed videlo dist-retionem. (.ioneralis poss(!ssio ad
eniin toliis rodundans, el g^raliain fundens, quia
Dcum pertinet; proptorea generalis prtcdicafio ipsuin
quod fecit et dixif dootiina fuit; quod fnit inedicina.
decot : Iloiuiuihiis aiitem ([iiihiis parlcs dalicsuiil,
AlteruinexouipluTn, alloruni reinodiuni, cl do ph^iii-
liarticulaics loculionos conveniunf. Proiitoi' Iioc de
tndinc ejus oinncs acccpiiinis [Joan. \). Idco disld-
oinnium reole dico Amat loluni. De te au-
(_^reatore :

lans, quia unicniqno socunduni inonsiuam graliie

temcujus dileclio ad [lartein tr;ihilur, cujus posscs-
infundens.
sio parli dehelur, recte dico : iloc aul illiid anuis,
TiT. CXVII. I)c diipliri ijlni-ia vcri .Sahjiiionis
Clirisli, a palrc cL nialrc.
scilicel aurum ainas, argeutum amas, pecuniam
Eijrcdiinini, hU,:' Sion, ct videtc, rcijcin Sahinio- ainas.QuarehocdedeosimiIilernondico?Proplerte.
ncm in diadcnialc qiio coroiiaviL ciiin nviter sua
Ego quidem hoc recle dicere possem Si tu lioc sanc :

inlelligeie possos. Tu hoc dicfum de le intclligcre

(Canl. III). Egredimini, tilia! Sion. Egrediniini et in-
gTedimini, consuevisti. Proplerea de Deo hoc non dico propler
et videteregein Salomoncm. Egredimini,
to, ne tu lioc audiens i(tipsum de illo dici pufes, quod
eoquodmalordedit. Ingrediminiet videte
et videte in
in eo quod Pater dedil. Quod-onim inater dedit foris Q dictum est de to. I'roplorca tibi parco et disccrno lo-
est; quod Pater dedit intus est. Mator dcdit inlir-
culioneni, no lOiu coiumunoiu oxislimes. .\liud est

mitatem, Paterdedit inajestatem. Mater dedit suh- ainor tuus, aliu i aiuor illius. Mcirco cum dixoro .•

slantiam carnis, Paler dedit (ionsortium majostatis. Tuhocam;is,caveodicore: Ille aiuathoc,ucsic pulos
Mater dedit in quo vicil, Paler dedit in quoitjgnavil. ilisum amaro, sicut aiuas tu. p]go aulem diccre pos-

Mater dedit in quo viclor coronafur, Palor dedil in sem rectc, si tu iuiolligore nou posses prave. Sic
quo regnans adoratur. in eo quod a Palie lial)elde dico : Ubi([ue est; ctfamcn dieere piirco dc quibus-

.supernis prostravit superhum;

eo quod amalie in
dam locis : Illic est, ne sic eum illic cssc putes, que-

habet in inferis spoliavif avarum. Ibi victor ad an- madmoduinost([uod socundumto esl, et noiidocentc
Deuiuiuodo osl. Sic dico. Omno honuiu vult; et ta-
gelis collaudatur: triumphans nh
hic vincens et
inen de (luodani de quo dico Bonum eslhoc, dicere
hominibus glorificatur Egrediinini ergo, liliio :
:

Sion, et videle Saloinonem. Egrediinini et videle parco : Hoc vult, proplcr te, nc existiiues eum sic

quod foris est, et laudate. Ingredimini etvidete qiiod

vello sicut tu vis, cl iid lioc volle ad quod tu vis.
'['iT.iWlX. Quoiiiodu dcliilorcs iioii suiniis carni, etc.
intus est, et adorate. Egrediminiper compassionem,
ingreJimini per conlemplationem. Egredimini visi-
Fratrcs, dehiiores siinins ii , ; c :riii, ut sccuiidum
tantes patientein; ingredimini admirantes glorian- D cariiem vivanius (PtOin. vu: . Spiritus hominis medio

tem. Egredimini, el fovete in membris suis adhuc quodam loco conslitulus, supra se (.Ireatoicin suum
hahet, cui siihjectu.sessedebet;snl)secarnemsuain,
infirinum ingredimini et videtc in seipso cxoelsum.
;

cui dchof osse pnolatus. Aliud crgo debet Creatori

Sipiossenserit humilis, piuinseexliihebit sublimis.
TiT. (IXVIII. (Jiiod f/eneralis prasdicatio Deiun dc- proptor siihjeclionciu, aliud oarni propter pryelatio-
ceat, particiiluris hoinincin; atque ita quoniodo nein. Creatori pruptor subjectionem dehet, ul nun-
Dcus uhiquo esl, ct ilc arr/ntiis diulecticis. quam prailer voluiitatem ejusse moveal. Carni pro-
Logicalis [localisj dicil Sequere cursum sermo- :
ptor pryelationemdebet, uteam secundumarbitrium
nis : Qnod Deus est ubique. Si
uhi^iue ost hic est. rationis divinitus illuminarc disponal. Justitia cnim
ubique est, quid dicam? Inforam quod non decet ? voluntatis liumana! est volunlali divinijc [lor omnia
Eccelocus sordidam quiddain habens, et dixitmihi conformari, stando habct, inotii ct ap-
et quod illa

cogitatio mea Si Deus ubique est, illic est. Item si

: petitu boni desiderii adipisci, ut neo extra illain
ubique non est Deus, et alicubi est; est ubi esl, et efiluat pricsumons eaquijenondehct; nec infraillam
est ubi uon est. Si autem locus est ubi est Deus, subsistaf, torpensab iis quae debet. Hoc est ergo
et locus ubi non est, localis est Dcus. Quod enim debilum spiritus ad Creatorem, ut per omnia secun-
545 MISCbiLLA-NEA. — LIB. I. 546

(lllMI I pKiiis; voliinlaloin inovcalur. Drliilu.ni aulcin ail A grrilulainn;- ci-yo ])onilrili dc lanta majoslalc propter
canicm, ut iliiu.s a[)peliluin, ncc cxha .suiun judi- ipsuin, no pro noliis afiiciatur ; conj^ralulaiiiur im-

ciuin effluerc, ncc infra siilisislcre patialur. Quia mcnsilali dc tanla honitate proplcr nos, ul nohis
enim spiiilus sessoi- csl, cl carojiimontuni, frenuin compalialiir. F^t in lii.s omnihus admii-alio magna
ei (lclicl, iil iii':i'cipiieiii a uialo coIhIh al, ct calcaria, est et slupor i!;cnli, (pnindo non dcdi.t^natu;- Deus
iit Iiiyiani ad honuin cxcilando e.\c. ceal, cl iiahuiuin Iiiimilia cl inlinna noslia. Kt quia illi j^ietas facit

ul (!jus inlii-mitalem sustentet ne (ieliciat. In stahulo sc non indii^num, (iiiod nohis miseria necessarium
pahiilum, iii via calcaria el fi-enum, lioc ost in quiote reddit.Quomadmoduiii malcina iiiefas sordentem
niilcimenlum, in exci-cilalionc culiihit onem et inci- piierum non iiiilioiret, scd (juodaminodo dclectatur
tanientum. Frcna esl timoi-, cah-aiia ainor. (^um (iontrcclans ct deosculans, nec ignoniiniosum putat
enim ad delectationem pra-cipilcm impcllil desidc- indiyna sustinerc, qiiia dileclio i)ulchru;n facit quid-
rium culpaj, cohihet a deleclatione timcntein provi- quid dilecti neccssitas exposcit, sic erg-o pia mens
dontia pcena-. In hoc cnim qiiod ccniit quod ])0st Dcum suum conlcmphiliii-, cl ipsa sua contempla-
ciilpam pama seqiiitur, sive in coi rectione ,
sive tione suaviler relicllur est semper ad ct dulce illi

damnatione : refrenalur a culpa sive in opere, sive coasiderandum qiiod ad amandum et laudandum
in deleclatione. Timor eigo frcnum, ipsc limor cohi- " semper ost suave. Tripliciter auteni aniinus Deum
hct et stringit efflucnlom aiiimum, cl sislit eiim ad C(uitemplatur, in seipso, in operihus suis, et in judi-
toIei'antiam,ostendens iacilius inalam conoupiscen- ciis siiis. Iii operihus suis, ma-
scipso, honum, in

tiam vincero quam malam conscientiam tolerare; et giium in judiciis suis, jusluin: in seipso,amahiIem;
:

eligit duruai ut .lurius evadal. Deinde venit anior, in operihus suis, miral):Icm in judieiis suis, me- ;

et stimulat oxcitando pigram ad exorcilium honi tuon(him.

operis, demonstrans alacriter toleiandum laiiorcm Tir. ('.XXI. Quoil.iniuia lioniiiicm cxcruciuL cl cxer-
oporis, pro reoompcnsationc tanUe letrihLlionis. cct iu hac vit:'..

Nam quod facimus trar.sitorium est ct fincm hahet ilomo in miseria ef ad miseiiam n;ilus esl. Quod
quod aulem cxpectamus, osternum est et finem non ntai cssol, si homo noii peccasscl. l'.in:um enim
habet. Mcrcos est vita sine morte, gauuium sine in mngria jucundil.-ife fuit, et ah illa in siiiiimam
mairore, jucunditas sine dolore. Si ergo htec vita fciicifatem pcrvoniro clehuil ; sed quia obedicntiam
quaj morle tinilur, tanlum diligilur, ut pro ejus non neo iflinere potuit quod hiihuit, nec
tonuil ,

a(iip'sci ([uod hahifurus fiiil. Igitur ad miseriam de-

amore quidquid pro ipsa desiderari pofest libenter
despiciatur, nc sola ipsa amillalur, quo desidcrio jeclus ct ad miseriiim rescrviitus, ca;pit in eodem

illuc festinare dclieinus, ulii ncc vila morle lcrmi-

C cruciari ct excrceri. Cruciari, ut culpam agnosceret;
natur, nec gaudium ullo nicerore corrumpitur, nec exerceri, ut ad misericordiam rcparari possot. Ut in

jucundilas dolore afficilur? Huec ilaquo considoratio dolore sentiretbonumquodpordidit, inexercitatione

animuin per desidcrium amoris alaciiter currere profioeret ad bonum quod hahilurus fuit. Totum
facit ad tolerantiiim piissionis, ut gravia non sint ergo ad cruciatum versum cst quod creatum fuerat
quieounque liniri possunl in lemporc, cum post ipsa ad jueunditalem, ut in omnibus dolorem et laboreni
secutura sunt quie plona consisfent, ol porfecta hona inveniat, ut in sui afflictione etproesentem miseriam,

in i-eternifafc. Hoc cst crgo quod dioitur Fi\ili-cs, :

et amissam felioitatem agnoscat.
(lchitovcs suiiius unu curiii. Dchifores enim sumus TiT. GXXII. Quod \crbuiii Dci sohiin bonain est
uniiiuc.
carni, n! eain cohibcamus ab iniiiniiulo, el excrcca-
Ex duabus subslantiis consfat homo, anima et
mus in virtute, ct suslcnlemus in infirmifate, sed
dehitorcs non suiiuis ci, ul seiundiun ilhiin vivainus.
carne ; cf iili aiiuc bonum suiim hahet. Donum earnis
est uiundus cum abundanti;i jucunditatis suae. Bo-
Hoo est enim seoundum ilhuii viverc, videlicet se-
cunduin conoupisccntias et dcsideria illius, ut quod
nuni animaj esl Dous cum aflluentia dulcedinis suse.
.,, .
c , II- ( r\
illa horret tugiamuSjCf ([uoddiligitappetamus.Quod
1 11 1

p.
U
Si or;>o
° bona carnis
bona nnimse quanfa
^ lanta sunt, '

„ o „
si faceremus, nec ii inaio dechnarcmus, neo bonum
111- 1
esse puf;inda
. '
Quanlo
^ eiiim aniiiiii carne me-
sunt".''
.

lior est, fanto honum animie bonocaniis mcliusesse

faccremus.
nccesso est. Omnia autom (luaj visihililar bona
TiT. CXX. Dc duplici et ilcin Iriplici contcnipln
sunt, hona tantum, ut diofum est cariiis sunt et , ,

lionc Dci
ah honum aniiiuo peifingere nulliiloiuis possunt.
]\Iens pia jugi oontemplalione Creatoris sui refioi- Quidquid duloe est ad gustum, quidcpaid rcdolens ad
tur, et quanto magis ejus honitatem cogitiit, tanto olacfum, quuhiuid plausibile ad audilum, quidquid
anipliiis cjus amore inrianimalur. MiiiUur pietatem lene ad lacluin, quidquid pulchrum ad visum, oarni
qmu tanlam majestalem ad nostiam compassionem blandilur juoundu;n cst ad carncin, el non est
ol

inflectit miiiitur majestatem, quic fantam pietatem

; animaj bonum in his omnibus. Primum considera
nostri compassione et providcntia afliei el pcrtur- ipsum visibile lumen, quod visibilibus omnibus ju-
bari non sinit. Si cnim f;iiil;i bonifas esset, et tanta cunduni est, sine quo nihil est visibile. Ipsum ergo
majesfas non esset, mala nosfra ad Deum redunda- magnum bonum est, et inter ctetera bona visibilia
rent. Si autem taiita majestas esset et tanfa bonifas magis bonum ct jucundius bonuni est et tamen :

non esset; bona ejus ad nos non descenderent. Gon- bonum animte esse non potest. IUuminat enim
547 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 548

luinen istud, sed ooulos carnis tanlum, quia si A TiT. CXX\ De . tviJms gvadibus abtinentise.
oiMilos aniiiui» illuminaiel , in hoc lumine posilus Prinuis gradus ahstincnlia; est contentum esse iis

omnis vcrum iiynosccixi. .\unc aulrni siiie isto lu- quaj dantur; secundus, se in his temperaie tertius, ;

mine veritas videtur. Ac per hoc istud lumen non ex his aliquid excipere.
illuminat oculos pcr quos videtur. Sicut ergo visi- TiT. CXX\'l. (Jiioil niiilti sola cuviositalc vcvitalcm
Ijiielumon oculos mcnlis illuminaro non potcst, sic (jiufvinit.

cihus caruis mcntis famcm salurare non potcst. Sed Pilatus inlerrogavit Jesum : Quid csl vcvilas?
sunt extra omnia haec et foris adhaerentia, quasi {Joiin. xviii.) et statim egressus est in pra^torium.
pahe cibus jumentorum illa autem quue extrinse-
; Fecit ergo quaestionem et non expectavit respon-
,

cus sunt hona, quasi ex adipe riumciili panis, cihus sionem. Sic multi traiisitorio fcrvore ad Deum con-
hominum. Propterca iilii Jerusalem jjaleas iion versi veia hona desiderarc incipiunt sed eadcm ;

manducant sed adipe frumenti saliantur, quia omnes

, mentis mutaljilitate iterum ad transitoria effusi, in
qui internam dulcedinem gustare coeperunt, quid- mentis proposito non persistunt. Quaerunt ergo
<iuid extrinsecus transitorie dcloctat et secundum conversi jjcr desiderium verilatis, scd non exspe-
carnem dulce videlui-, dcspiciunt. Hahel ergo carno ctant responsionem avcrsi per appctitum vanitatis.
cihum suum, quo reficitur, hahet et anima cihum B TiT. (^IXXVII. Dc duplici supevbia.
suum, quo saginatur. Jpse autem cihus animse ver- Duo sunt genera elationis. Alterum intus per
l)um. I)ei est, et ipsuin verhum idem lumen est (juo superhiam, alterum foris per tyjjum elalionis. Su-
illuminatur, et cihus quo reiicitur lumen, quo cla- : perhia cnim intus est, jactantia foris. Superhia alia

rescit ad cognitionem veritatis cihus, quo pingue- ;

est,qua in sui consideratione animus intumescit ;

scit et hilarescit ad amorem honitatis. Ipsum ergo alia, qua in sui comparatione caiteros despicit.

ver])um Dei primo se cfTundit deinde se infundit. , Similiter jactanlia foris, alia est qua in sui ostenta-
EtTundit ut videatur ;
infundit ut percipiatui'. Si tione homo hlandum se simulat, alia qua se crude-
enim se non efTunderet, non cognosceretur si se ; lem et metuendum demonstrat. In prima placere
non infunderet, non gustaretur. Primo ergo se nititur, iii sccunda placere dedignatur. Ex primo

effudit et perceptihile fecit per creaturam ; secundo, igitur genere supeihiai in quo homo sihi placet,
per carnem assumptam tertio adhuc quotidie se
; priinum nascilur gcnus jactantiai in quo cseteris
elVundit per vocein humanam. Post piimain cffusio- placere desiderat et ex secundo genere superhise,
;

nem infusum est et conceptum per visum. Post in quo alios despicit, secundum nasciiur genus ja-
secundam infusionem infusum est et conceptum per ctanliGe, quo sealiis non amahilem,sed metuendum

fidem. Post tertiam effusionem infunditur et conci- monstrare lahorat.

pitur per cognitionem et pascit uhique et reiicit.
; TiT. CXXVIII. De duplici bumilitate.
Primo ad manifestationem, secundo ad salutem Duo sunt genera humilitatis. Primum ad se, se-
tertio ad instructionem. Primo ne mali excusentur, cundum ad alios. Ilumilitas ad se est qua quisque
secundo ut prsedestinati salventur, tertio ut eruditi de semetipso pai^va existiinat. Humilitas ad alios est
informentur. qua hona alioiuin homo sine invidia et livore com-
TiT. (jXXIII. Quod scientia ct cura dupliciter Dco mendat. Per primam humilitatein prseesse non cupit
attribuituv. persecundamsubessenoncontemnit.Iiumilitasfacit
Cognitio vel scientia alia dicitur secundum con- ut mala sua homo non excuset. Pietas facit ut mala
templationem, secundum insinuationem. Simi-
alia aliena non aggravet. Item humilitas facit ut quse in
liter cura Dei, alia secundum providentiam alia , se latent secundum veritatem judicet ;
pietas facit
secundum praeceptionem. Secundum contemplatio- ut qua) in alliis non patent ad meliorem partem in-
nem scit numerum omnium rerum secundum in- ; clinet. Hinc est quod sancti viri semetipsos tam
sinuationem nescire dicitur, quia scientiam non tri- districte dijudicant, et cunctos sibi merito antepo-
huit. Similiter secundum providentiam cura est ei r\ nendos putant. Vident enim sua, et quae manifesta
de omnihus secundum Scripturam et praeceptio-
;
sunt, et quae occulta; aliorum autem manifesta tan-
nem non est cura illi de hohus. tum. Cum itaquc de alienis occultis judicare non
TiT. CXXIV. De duabus pavtibus concupisccntiiv proesumant, nisiquantam pietatemovente,bonaesse
mundansc. existimant, plura sunt qua3 in se mala vident, uhi
Concupiscentia mundi duas partes hahet, hone- et manifesta et occulta vident, quam quce in aliis,
statem et utilitatem. Qua3 duo cum pariter insunt uhi manifcsta tantum vident. Nam, etsi quando
magis modeiata sunt, quia vicissim se temperant; quajdain occullaaliena ex manifestis deprehendunt,
et qui ah altero se restringunt ad alterum iinmode- sua tainen dislricte per veritatem judicant; illa au-
ratius se effundunt. Alii honesta appetunt, quia lau- tem per pietatem excusando, judicare non prsesu-
dabiles aperere volunt. Alii honesta appetunt, quia munt. Hinc ergo fit ut inferiores se cunctis existi-
despicabiles videri eruhescant. Alii honestafugiunt ment, et hoc illis sentire dulce sit quod sua mala
propter humilitatem. Alii honesta fugiunt propter aggravere et aliorum allevare possit.
simulationem. Utilitas ita appetenda est, ut natura TiT. CXXIX. Quid vere sit homo.
foveatur, et culpa extinguatur. Unum est in homine cui soli judicium est cum
549 MISCELLANEA. - LlB. 1. 550

Deo. Hoc autem consensus rationis et hoc vere

e.st ;
A rum per se, alterum per prophotam suum. Tstfie sunt
ipse est liomo, caetera hominis et in homine. IIoc duae portae mortis : cupiditas et timor; qua? si cui

solum si l>onum est, non estad malum (juithiuid in clauduntur, non erit quo mundus ingrediatur.
homine est, sive sit bonum sive sit malum et hoc :
TiT. CXXXIV. (Juoinodn niabis bniu) vivat, ct qund
sohmi, si malum est, non est ad honum quidquid in essc boiuini cl in co jicrscvarc noii sit ab bomine.
homiiie est, sive sit malum, sive sit Ijonum. Scien-
Omnis rei exemplum sub ccelo. Sunt inali qui
dum eliam quod sicut in honis post propositum nunquam boni fiunt. Sunt boni fjui semper in bono
bonum qusedam aflectiones malonun sunt non ad consislunt. Illi nunquam surgunt, isti nunquam
culpam, tamen aliquando occasio culpic, sic et
et
caduiit. Alii qui cum ceciderint non resurgunt; alii
in mahs cum pi-oposilo malo sunt affectiones quig- cadunt et resurgunt. Qui nunquam surgunt vel
dain i)onorum non ad meiitum qua3 tamen siepe ,
nunquam resurgunt, mali sunl. Qui nunquam ca-
fiunt occasio pocnitentise. dunt vel cum cecideiint resuigunt, boni sunt. Sic
Trr. CXXX. De tribiis spirilibiis.
duo suut genera maloruin, ct duo bonoi'um: et
Tressuntspiritus Spiritus Uei, spiritus hominis,
:

ubique malus bono vivit. Qui nunquam boni fiunt

spiritus diaboli. Spiritus Dei et spiritus diai)oliim-
" exem})lum sunt bonis ut intelligant non essc ex se
mobiles sunt, alter in bono, alter in malo. Spiritus quod honi sunt, quia, si bonum esse ex homine
hominis nunc huc, nunc illuc flectitur; et cui se esset, omnis homo bonus esset. Iterum qui a bono
sociataliquandoest servus, aliquando socius. Scri-
cadunt et non resurgunt, exemplum sunt honis, ut
ptum est enim Non ciiiin vos cslis qui loqiiimini,
:
sciant gialiam csse non solum quod bonum accc-
sed Spiritiis Patris vostri qni loquiLur in vobis perunl, sed etiam quod in bono porseveraverunt.
{Mitttli. XIV Alarc. xiii). Et de altero : Scitis quia
;
Si enim perseverare hominis esset, nullus caderet.
cuni (jcntcs cssctis ad siniulacra muta proul ducc-
spiritus hominis ali-
TiT. CXXXV. Dc duplici fme ct mcdio.
baniini cuntcs (/ Cor. xii). Si

quado ducitur, aliquando trahitur Uhi crat impe- :

Vita mortalis medio loco constituta est, et habet

tus spiritus, illuc gradiebnntur {Ezech. i). ad dexteram suam vitam feteinam, ad sinisti\-im
TiT. CXXXI. De dilectorc et dilecto duplici. autem suam mortem perpetuam. Et ex vita quidcm
Indica mihiqucm diligit anima mea {Cant. i). Alter seterna habet quod vita est. Ex moite autein aeterna

est dilectus animse etdilector animse; alter dilectus

habet quod moitalis est. Via autem qua ad dexteram
carnis et dilector carnis. Christus dilectus aniinse itur est juslitia; via vero qua itur ad sinistram,

est et dilector. Mundus dilectus carnis est et dilector. culpa. Kl llectitur ista vila mortalis sivc mors vitalis
^ aliquando per culpam ad mortem, aliquando per
Dilectorquidiligit; dilectusqui diiigitur. Inhocpro-
batur quod 'hristus dilector animiB est, quia in ocu-
<
justitiam ad vitam. Et quaj ad vitam pervenit, am-
lis ejus nihil interest qualis species carnis, ubi anima
plius non cadit, sicut quse ad mortem pervenit am-
pulchra est. Dilectus autem animse ideo ipse est, plius non resurgit. Finis enim uterque immobilis est;

quia in perfruendo ipso anima deleclatur. Tale et- medium mobile et fluctuat donec slabiliatur. In
enim bonum est sapientia, quo perfrui nisi rationalis quamcunque enim partem ceciderit lignum, ibi ma-
natura non potest. Sicut caro mundo pcrfruitur et ncbit, sivc ad austrumsive ad aquilonom (Y,ccle. xi).

delectatur, et oculus carnis hoc diligit quod capit; TiT. CXXXVI. Dc duplici judicio superborum.
et qui amat speciem, amat et illa quge speciem De montibus surgunt nubes, quia corda tumida
commendant. a lumine veritatis caligant. Rursum fulmina montes
TiT. CXXXII. " Vcnitc ad mc, omnesqui laboraris feriunt, quia potentes majus judicium sument,
et onerati estis. »

Venite adme, omnes quilaboratis ct oncrati cstis,

TiT. CXXXVIII. Socictatcm vitic prresentis insta-
hilcm csse ot scparationcm Irislem.
ego rcficiam vos {Matth. xi). Labore fatigati, onere
gravali , inedia macerati, venite ad me. Qualis ad j) Hoc cst unum de magnis malis vitae prajsentis,
qualem; Clausi, ad ostium; oegroti, ad medicum ; quod dividuntur ab invicem et simul esse non pos-
naufragi, ad portum. Ad ostiumluininis, ad portum sunt qui et unum habent ortum et animum. In hoc
quielis, ad medicum salutis. Ad ostium, ut egressi ergo magis laudabilis invcnitur in conjune-
tiinto
verilamen videatis; ad medicum, ut curati ad sani- tione socielas, quanto magis laeditur in separatione
tatem convalescatis; ad portum, ut collecti post la. charitas.
borcm quiescatis. Vacui, ut luminc veritatis im- Tir. CXXXVIII. De laude compassionis.
pleamini; onerati, ut pondere peccalorum alle-
ODeata nnima quiie compassionem habere potestl
vemiui; laborantes ut quiete adepta console-
,
Omncs paliunlui-,piUiL'icompatiuntur. Quanloautcm
mini.
laudabilius est compati quam pati? Pati siquidem
TiT.CXXXIII. De mortis duabus portis.
possunt impii; compati autem non nisi pii.
Qui cupiditate peccant sumant David exemplum,
ut resurgant.Qui timore peccant sumant Petruin TiT. CXXXIX. Quare bestise crucicntur quse
culpam non babent.
exemplum, utresurgant. Uterque cecidit, etuterque
resurrexit, quia Christus utrumque respexit, alte- Si poena culpae debetur, qui non peccaverunt,
551 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 552

qunre patiuntur. Poena hoininis justa est, quia pec- A etrecessus animoe ad Deum sivc a Deo. Accessus ad
cavit. ('ajtera quare puniuntur, qua? non peccave- Deuin, recessus a Deo. Al)eunti iter est per noctem;
runt"?Sed qua? propter hominem facta sunt, propter redeunli iter est per diem. Qnot noctilius recedit,
hoininein puniuiitiir. Aiiiplius adhuc : quia si non tot dic!)us rcdil. Abcunti priinie noclis itcr cst j)er
peccassel hoinu, hiboiareiit projjlcr hoinineiii (lua; sui)eri)iam, qua Deuin dcserit. Sccuiidie noctis iter
propter hoininein Cacla sunt, ut sciat homo quanti est per concupiscentiam, qua aiia praiter Deum ap-
est apud Deum salus sua, pro quo omnia hiborant petit. Teitia' iioctis iter est per obstinantiam |obsti-

nc soius ipsc laborct, et ul discat pccnam timerc, natioiiciii|, (jua in alienis cxfra Dcum rciiuicscit. In
pcenam videiis ialjoranliiim in pcena. superbia esl vanitas; in concupiscentia delectatio;
TiT. CXL. Quomodo Jiuiuo a Dco or. u sc rccessit el in obstinantia consensus. Pervanitatem igiturabit,
qiiomodo redit. per deiectationem per consensum sedet. Per
stat,
Ilomo priinum per siipcrbiam recessit a Deo po- ;
superl)iam a Deo recedens vadit ad se, ut requicscat
stea per concupiscentiam reccssit a scmctipso. Pcr in se. Per concupiscentiam desccndit sui) se, ut re-
superbiam factusestdiabolus. Per concupiscentiam quiescat in carne. Per obstinantiam Irahitur extra
factus est sicut equus et mulus, quihus non est iu- se, ut requiescat in carne visibilium specie, et per-
tcHectus {Psul. xxxi). Nunc pcr iiumilitatem re- B inancat in deleclationc. j^imiim, vadit de virtute
vcrlitur ad Deum, per munditiam revertitur ad se- sua gloriari, secundo, vadit in vitiis suis dclectari;
mctipsum. Per humilitatem meretur gloriam. Per tertio, vadit in transitoriis consolari. Primo, Male-
munditiam meretur incorruptionem gloriam deita- diclus Jiomo qiii i'Oiiliilil iii iioihiiiciJcrcm. xvii).Se-
tis, incorruptionem iinmortalitatis. cundo, Quipoiiit cnnicin lirucJiiuinsuuni (iJiid.jTev-
TiT. CXLI. Quod liomo se cl sua maJc diJitjit. tio, Qui spcravit in mulliludiiic diviliarum suarum,

Est quidam amor hominis ad se et ad sua, ad vi- et prsevaJuit in vaiiitate sua (PsaJ. i.i). Rcvertente
tam suam et ad concupiscentiam suam. Ad vitam autem primse quando intentionem suam
diei iter est

suam quia vult hic esse; ad concupiscentiam suam convertit ab eo quod extra ipsumestad id quod ipsa
qua vult hic esse cum istis. Ad vitam suam, qua est. Seciindaj diei iter est quando ab eo quod est,

diligit mundum; ad concupiscentiam suam, qua animo ducitur ad id quod esse debet. Teitise diei
diligit ea quae in mundo sunt. Advitamsuam, qua iter est quando a perceptioneilluminationis rapitur
negligit Deum ad concupiscentiam suam, qua
; ad fontem luminis. Piima reversio est al) alienis ad
obliviscitur Deum. Ad vitam suam, qua refugitad- propria. Secunda est a malis ad bona. Tertia est a
versa ad concupisccntiam suam qua appetit pros-
; studio virlutis ad perceptionem internaj et eeternae
pera. Hefugit timorc, appetit cupiditate; et vivunt C dulcedinis.
membra liominis quoe non sunt mortificata super TiT. OXLIII. Quomodo Deus ct ciJnis dicitur pcr
terram. Vivunt et sentiunt. Vivunt discretione, sen- cogiiitioiicm cL polus pcr diJcctioiicm.

tiunt delectatione. Discretione in l)ono et inalo; Deus noster et cibus et potus est cibus, quando :

delectatione in solo bono. Discretione in
odiunt et diligunt; delectatione in his qufe diligunt.
Et blandiuntur oculi ad species illecebrosas, ut
aperiantur ad videndum. Blandiuntur aures ad can-
sonora, ad verba otiosa, ut aperiantur ad au-
tica
diendum. Blandiuntur nares ad odorem suavem, ut
iis quse sumitur per cognitionem; potus, quando per dile-
ctionem. Duplici hoc sensubeata anima Deo fruitur,
scilicet cognitione et dilectione, quia cognoscende
vivit et diligendo. In cognitione aliquidlaboris esse
videlur, in qua quasi cibus, nisi prius mansus, non
sumitur. Sic enim scrutationis laborc perveniturad

aperiantur ad olfaciendum. Blandiuntur fauces ad gustum cognilionis. Dilcctionis potus difficultatem

sapores dulccs, ut apeiiantur ad gustandum. Blan- non habet, et facilius intrat in animam boni dile-
diuntur manus ad tactus molles, ut porrigantur ad ctio, quam occulti cognitio.
tangendum et luxuriat tota massa naturse fermento
;
TiT.CXLIV. De trina rcfcctione animse.
malitiae et nequitise. Malitiae, in manifesto; nequi- Trina refectione Deus animam fidelem pascit : per

tia3, in abscondito. Malitia?, in opere, nequitise, in ^ verbum, per sacramentum, per spirilum. Quando
cogitatione. MalitiiB, carens sinceritate; nequitioe, nos per verba sua et sacramenta reticit, favum no-
carens veritate. Et amat homo perverse se et sua, bis edendum proponit. Quando vero intusper Spiri-

et nutrit germina, et exhibet mala membra sua ar-

tum suum nos reficit, mel nobis gustandum effundit.
ma iniquitatis, abjiciens disciplinam et bonitatem TiT. CXLV. Qucc Dci suiit incomparnljiJia csso.

odiens, ne contristet membra sua: laxat frena ocu- Divinse naturse excellentia ita omnifariam incom-
lis et auribus, ut intrent et exeant ad delectationes prehensibilis probatur, quod nec ejus a;ternitatera

suas et cum delectationibus suis, et ad omnes sen- sequare potest tempus, nec immensitatem locus, nec

sus, ut gaudeant et confruantur gaudiissuis, fulu- pofeslaiem opus, nec sapienliam sensus.
ros dolores non prospiciens, primum per negli- TiT. CXLVI. Quod ct sua et alicna ordinat Deus.

gentiam, postea per contemptum. Dispositio divina in omnibus operalionis sua? vir.
TiT. CXLII. Dc itiiicrc Irium dierum ct trium noc- tutem ostendit. In bonis quidem dupliciter, in qui-
tium et de accessu ad Deum et rcccssu aJ) eo.
; bus utrumque facit, et ut sint et ut ordinata sint. In
, JJjimus viam triam dierum in desertum, utsacri- malis autem simpliciter in quibus non facit quidein
fieimus Deo nostro{Exod. iii). Est quidam accessus ut sint, sed tantum ut ordinata sint.
553 MISCELLANEA. — LIB. I 554

Tvr. CXIjWI. Qiiod scplvin nioiJis susaepit Z^eH.s A munda creata est, nec pei- navilatem, quia ex tra-
Jiniiiiiuis. duce non est, nec per operationem, qui necdum
Septom modis suscepit Deus homines Primo ad :
l)0iiuiu aut malum facere jiotens est, cuipam hahet,
sponsionem, secundo ad pi-otectionem, teitio ad su- quare rea judicalur, et pro reatu condemnatur? Sic
stenlalionem, qiu-rto ad rcconciliationem,quintoa(l igitur inst s ut prohes poenam esse sine culpa, ac
approbationem. sexto ad consolationem, soptimoad per hoc ips:;r.i pienam justam non esse qute sine
remunerationem. 1'rimum pugnaturus contra (iial)o- culpa infertur, lloc ergo dicis, quasi nuUa pa-na
lum suscepit in causa ut quasi spondeat i^ro eis, jiistaesse possil, iiisi pro culpa iilata fuerit. Dic
quando conlidit in eis; quemadmodum causamlieali ergo Bruta animalia quare puniuntur quse non pec-
:

Joh, quasicujusdam agonistti! sui, contra dialtolum caverunt? Cum solus homo peccaverit, quare cse-
deCendendam suscepit Quosdam autem, quasitimi- tera crucienlur ? Omnia lahorant nesolusipse laho-
dos et inertes, a pugnafugienfes,suscepit adprote- ret(^ui potius solus laliorare dehuit, quiasolus ipse
ctionem, ne lal)antur alios in pugna ruentes susce-
;
peccavit. Si non potest Cieator, secundum hene-
pit ad sustenlationem, ne conteiantui- alios post ;
placitum omnipotenlis voluntatis sute servitio crea-
ruinam surgentes suscepit ad reconciliationem, ut turae suic uti, eliam cum lahoie
et paena illius ad
restituantur ;alios jam hene agentes suscepit per B implendam dispensationem suam, dic quomodo in
approl)ationem, ut remunerentur alios postbonam ;
justum non estut istapuniatquaj non peccaverunt.
opei-ationcmsuscepit per remunerationem, ut glo- Sed debet Creatori suo factura laborem suum etiam
rificentur , alios inler operandum fessos suscipit
sine culpa, siilli placuerit, cum ratio expostulet ad
per internam aspirationem, ut refocillentur et con- implendain dispeiisationem ipsius.Nec injustum est.
solentur.
cum illi placet cui nihil injustum placet. Sicutenim
TiT. C-XLVIII. De oxercitntioiiilms et profeetihiis
totum illi dehet quod est,sic etiain totum illidehet
Jioininnin.
quod potesl, ut, quantum ipse vult, ex eo illi ser-
Aliisunt laborantes non proficientes, aliilabo-
et
viat, et quomodo vult. Secundum hoc quoque justi-
rantes etproficientes, alii non laborantes et profi-
tioe moderamen, utitur Ueus lahore creaturse suse
cientes. Lahorantes et non proficientes sunt mise-
ad servitium hominis, ut ex eo ipsointelligat homo
randi. Lahorantes et non proficientes sunt laudandi
quantum sihi collatum sit, et quanlum ipse Ueo
Proficientes et non laborantes sunt heatificandi.Qui
deheat pro quo lahorant omnia, ne solusipselaho-
pro mundi gloria lahorant, laborem hahent, profe-
ret.Sed alius est, inquis, de ptena hrutorum ani-
ctum non liabent. Qui pro vita ajterna lahorant, ,
,,;,.,, L-
lahorem quidem hahent, sedin lahoresuoetiamtru- C
e ^
.,._ _,_ _.x. __r
.^ ,_x..„
,

...
,
malium ai^ere, aliud de pcEna rationalmm, quihus
.,„_•,. _.-x...
solis sicut datuin est henefarere, ut glorilicentur,
ctum hahent. Qui gratis dona virtutum suscipiunt.
ita justuin nullatenus est ut puniantur, nisi male
ii profectum hahentuhi lahorem nonhabent.
fecerint. Quid ergo ? Nunquam homo punitus est
TiT. GXLIX. De triplici fructii Jeclionis.
sine culpa ? Uic igitur Csecus : ille a nativitatequid
Primus fructus lectionis est ut ad veritatein co-
fecit, ut ctecus nasceretur ? De quo scriptum est
gnoscendam erudiaris; secundus, ut, ad virtutem
Neque Jiic poccavit ncquo pnronlos cjus, sed ut nia-
amandam exciteris ; tertius, ut intentione legendi
nifostarcntur opora Dei in iJIo(Joun. ix). Joh qua
occupatus, corde non vageris.
culpa flagellum meruit, qui dicit : Non peccavi, et
TiT.GL.Z^tf diiplicifractujejiiniiflaboris ot orationis
in amaritudiniJjus moratur ocuJus meus 'f (JoJj.xxn).
Primus fructus jejunii est inortificatio carnalis
Quia ergo et justus aliquando pcenam sustinet quam
delectationis ; secundus, ut per afflictionein carnis
peccando non meruit, qui nou nieruit ut sustineat,
corde coinpungaris.
sed sustinet potius ut mereatur quare in his qui ;
Primus fructus lahoris est occupatio ; secundus,
praeter originale nihil commiserunt, tanto studio
exercitatio.
Ueuin injustitia) arguere volumus, quia psenam cer-
Primus fructu sorationis est pelitionis impetratio ;

j) nimus, etculpam actualem nou invenimus?Maxime

secundus, devotionis exercitatio.
quia dictum est mitissimam esse paenam illorum
TiT. GLI.Quuro diunneiitur qui iion peccaveriint»
qui, praeter originale, uiliil commiserunt. Si ergo
Quare, inquis, damnanlurqui non peccaverunt ?
Ueus,ad demonstrandain gloriam suam, invasa mi-
Ostende justitiam quare paenam sustinet qui culpam
sericordicC vult quosdain quidem quiactualiler pec-
jaonperpetravit. Quis ille? Puer,ais,quirecensnatus
caverunt, cruciari in pyena, alios autem qui origi-
moritur, et ideo damnari dicitur, quia renasci non po-
nalitcr tantum rei tenentur, excludi a gloria, ut
tuit.lste inquis,culpam non pronam feeit,et sustinet
electis suis in illis quidein, ostendat quantammise-
Non ergo potuisti dicere Culpamnonhabet. Habet
:

riam evaserunt, in istis autem quantam gloriam

.enim culpam, quamvis non feceritculpam culpam ;

consecuti sunt, quis eidicere potest : Curitafacis?

lenim nascendo contraxit quam faciendo nonperpe-
Qui, cum vult, sine culpa juste paenam ferrepotest
flravit.Itaquepro culpa punilur quam habet qu9e ;

sicut culpanti, ne pujnam inferat, juste ignoscere

letipsiusest, quia eam hahet et aliena est, quia ;

potest. Sed non illa sola putetur esse pa^na

forte
laliunde hahet. Tamenomninoproculpa suapunitur
non Sed
eorum qui pro originali fantum culpa damnati sunt,
quam nasci contulit, renasci abstulit.
nec per conditionem, quia
quod a gloria beafifudinis excluduntur, nisi etiam.
aninw, inquis, ipsa, quse
Patrol. GLXXVII. 18
555 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 550

tormpntorum (•riioinlil)us afficiantur. Sed si alia ^ dunt ;

qunedam vero sunt (jusft bonos mores tri-

est, quiO, vcl ({ualissil, nescio ununi scio, quodluec

; buuut. lllai mentcin ad cognitionem virtutis ciu-
magna pojna cl niagna miseria est non hal)ere 1)0- diunt doccndo istio ad cllectum virlutis (lompun-
;

num illud sme (juo nullibene esse potest,(iui sic ai) guntexhortiindo.
illo accepit esse, ul in illo haberet beatum esse.
TiT. t"LVl. Dc diijiHci pcrfectionc cbaritatis.
TiT. (^LII. (Jtiomodo Scipictilia vincil iiiuliliitm.
Uuobus modis charitas perfecta dicitur cons-
Cum torlis urmaluscuslodil atriiim
suum, iiipnco
:

taiilia ct devotione.Gonstantiaperfecta est charitas,

sunt ea quvu possidel.Si autem fortior co superve-
(lUiuulo foitis est ad oinnia ;idvoisa toleranda de-
iiiens, viccrit cum, uni vcrsn armtt cjiis iii (jtiihiis coii-
;

votiono i^erfecta est, quando plene succensa esl iid

/idebat, etc. {Liic. xi). Atriumestcor; fortisaiinalus,
ea (juie recta sunt appetenda. Gonstanlia perfecla
malitia fortior supervenienssapientia ;arma, mcm-
;

esl, quando sic viget ut non possit superari : devo-

bra. Sapientiaprimummalitiam capit, per cognilio-
tionc perfecta est, quando sic ardet ut aini^lius non
nem eam deprehendens postea ligat, abopereco-
;

debeat innammari. Prima perfectio aliquando huic

hibens deinde flagellat, quia pravusaHectusquasi
:

vitije conceditur secunda vero ad futuram reser-

duris quibusdam liagellis cieditur, quando pcrstu-
;

r. vatur. Gonstantia in Petio, iirdor in Joanne. Gon-

diumdisciplinueabeoquod appetitrefronatur; novis-
stanti dicitur: Con/irnui fratrcs tuos {/jUC. xxti)
sime quasi mcmbris in crucemextensis etdivisisa ;

seclavis,conligitur, quan(lo,divisis a se vitiis tiino-

tenero autcin : Sis eum voio manere,donec vcniam
{Joan. XXI).
reDeianimus peneliutur, (luando simul omniavitia
fortia sunt, quia inutuo se muniunt, ut gula luxuriam, TiT. GLVII. De terrore cl blandimenlo Dei.
pompa superbiam, et csetera. Uivide ergo illaet ab Sapientia Uei aliquando nobis in eloquio divino
invicem disjunge ; et sic confige timore Deicarnes minatur ut timeamus majestatem ; ali^juando blan-
tuas, ut inalitia in te moriatur. Non autem mireris ditur ut diligamus Terror in Joanne,
pielatein.
si sapienta malitiiB facit quod a malitia prius ipsa blandimentum in Ghrislo. Timor per servum, amor
sustinuit. Prius malitia crucifixit sapientiam ;
pos- per lilium.
tea sapientia, prsjevalens, crucifigit malitiam. TiT. GLVIII. Qiiid significet quod scriptum est :

TiT. GLill. De dispensalione. « Me/ior est iniqititas viri quam mii/icr, etc. »

Quod sine culpa fieri non potest, faciendum non

est; et si aliquando conceditur, ipsum
est. Indulgentia eget, quia non sine malo est. Pio-
pter hoc clamat Apostolus,'post peccatum Jionum C
est bomini mulierem non tangerc (I Cor. vii). quod
quidem peccatum non esset, si sine peccato fieri
posset. Nunc ergo,quiasine culpa fieri non potest,
si non fit, meritum est si lit, indulgenlia eget. Ila
;
non correcto corrigendi potestas negatur. Arguere
vis peccantem fratrem tuum, vide sipotessine cul-
pa. Quid est sine culpa? pure, pacifice, sine mali-
tia, sine ira. Alioquin. si irasceris, cum irascen-
tem reprehendis, cadis in vitium quod damnas, et
testis efficeris contra te. Si talis es, dimitte, noli
tangere, ne tibi dicatur Medice, cura lcipsum
:
(Luc. ivj. Et, Qui sinc peccalo est, mitlat in cam
lapidem {Joan. viii). Ille quidem increpandusest, si
a te non est. Si adulteram lapidarevis, audi quod
Pj
dictum est Si quis sine peccato cst, mittat in eam
:
lapidem. Illam judicandamnon nego, scd le judicem
nolo. Propterea semper time ne feslines ad ar-
guendum.
TiT. GLIV, Quod Deus prius temporale esse
postea {eternum.
"Voluit Grealor ante seternitatem tempus esse ut
in tempore primum quasi aliquod
postea in «ternitate melius periiceretur. Propterea
prius creaturse suse temporale esse dedif, pos-
Me/ior cst iniquitas viri f/iinm benefaciens mulier
malum non
{Ecc/i. xLii). Siper sensiuililatemmysticemulierem
intelligere volumus et per ralionem virum contra-
:
rium, fortassis eril ([uod dicit Scriptiira quiaprimo
homini, recens plasmalo, ciim adjutorium ((Uiserc-
retur in omnibus animantibns, simile inveniri non
potuit. Propter quod etmulierpostea ei facla est in
adjutorium illius, utique similitudinis, quae in cse-
teris oinnibusinventa nonfuerat; utautein eamdem
simulitudinem haberet cum ipso, facta est de ipso,
quia omnis similitudo aut semulatio est, aut origo.
Quapropter quseramus duo similia, prius unum in
uno, postea duo ex uno. Qua ndo solus vir erat et
adhuc in viro uuilior eiat, quasi duo inuno erant,
et duo unum erant. Quando autem mulier de viro
faclaest, unum quodammodo duo factumest, et di.
visit se unitas, ut una similitudo in duobus consta-
ret. Itaque quieramus duo in uno, vel polius duo ex
uno in similitudine una. Inquouno masculus et fe-
minaunumsuntinGhristo Jesu.Quidergoilludunum
est in quo et ex quo duo sunt in similitudine una ?
Hespiciamusad interiorem bominem. lllic quiddam
dat, ct
estad coelestiaet supernaintendens, ethocsapientia
dicitur; et rursumquiddam adtransitoria et caduca
respiciens, et prudentia vocatur,et hajc duoexra-
esse inciperet, tione una sunt, etin ratione una consistunt, et divi-
sursum et deorsum :'sursum in
dit se ratio in duo,
deorsumin prudentia sursum in mascu-
sapientia, ;

tea daturus ieternum. lum, deorsum in feminam: ut masculus superior sit

TiT. GLV. Qttod Scriptura aliquando ostendit, et et regat, feminainferior et regatur. Caput mu/ieris
aliquando tribuit mores bonos et virtutem. vir, caput viri Cbristus, caput Cbristi Deus ( / Cor.xi
Quaedam sunt Scripturase quse bonos mores osten- Ephes. v) Prudentia sapientiam regit. Sapientio vero i
557 MISCELLANEA. — LIB. I. 558

verbum Dei. Verbumautem Deialj ipso csteujusest, A profecto est iniquitus viri quai/j benefacicns mu-
Prudentia, quasi mulier curam domus agcns, circa Jior, quia si natura bona est in conditione, justitia
ea quse carnissunt stringitur. Sapicnlia vero, quasi melior cst inretriljutione.
vir inlonginqua sagacilatem suam cxtendens, per TiT. CLIX. JJo FiJi JJci gencrutione xterna.
amplitudinem spiritualis contemplationis cvagatur. Quando Pater coa?ternum sibi Verbum genuit, tunc
Hinc est quod mulier illa fornicaria quse propter dixit, FiJiiis mous es tud^saJ. ii). In verbo dixit, et
absentiam disciplinai simul et continentite modes- FiJius meus os tn, genuit. Quia vero generatiotran-
tiam postposuerat, virum suum peregre i^rofectum sitoria non est, iWvAwv hodic; etquiaperfecta, fjcnui.
asserit, domumque ac cubile amatoribus suis piclis Ideo eniin per praiterituin dicitur. ne putetur imper-
tapetibus in blandimenta voluptatis se stravisse fecta et ideo per hodic ([uod est prtesens, ne tran-
;

testatur {Prov. vii), quia nimirumprudentia inter- sacta.

renis et transitoriis pressa, cuin per pra;sentiam TiT. CLX. Uc trihus qunj sunt in sermone Dei.
sapientitB superioris non regitur, desideriis carnis Tria sunt in sermone Dei : Elementa, exordia et
suee quasi quibusdam amatoribus per illecebrosas completiones. In eieiuentis expressio vocis sed in-
species rerum visibilium adillicitamdelectationem telligentia non
inexordiosermonis intelligentia
est :

famulatur. Fortis autem illa mulier, quam Sapienlia
commendat, quia bene domumsuam disposuit, lau-
data est a viro suo, fructum capiensex operibus ma-
nuum suaruin {Pvov. xxxi). Ilicc est ergo benefa-
ciens muiier, quoe tamen iniquitati viri comparari
non potest ut in lioc manifeste demonstretur quan-
tum distet ab aiquitate illius malefaciens, si nec
t> est, sed perfecta non est; in completione sermonis,
perfecta intelligentia est. Figuraj Veteris Testamenti
eiementa fuerunt serinonis Dei. Prtecepta Decalogi
exordiuin fuerunt sermonis Dei. Prsecepta novi Te-
stamenti coinpletio sunt sermonis Dei. Prohibitio
porcinaj carnis eleinentum fuitsermonis Dei. Prohi-
bitio moochia3 carnalis, exordium prohibitio spiri- ;

benefaciens iniquitati ejus potest coajquari. Con- lualis moechiaj, completio.In Veteri Testamento ite-
siderate modo quando inulier benefacit, et in quo ruin quando dictum est Carnem cum sanfjuine non :

benefacit. Quando facit quod facere debet, benefa- comodetis Gon ixj, elementum fuit quando dictuni
(
,

cit. Quid facere debet? Prudentia dicitur, quia pro- est i\'on occides {Exod. xii), exordium; quando
:

videre debet ea scilicet quse necessaria sunt et dictum est Si quis irascitur Jratri suo sine causa,
:

cominoda carnis suae, quoniam ipsi commissa est reus crit Judicio {Mattli. v), completio. In Veteri
cura illius. Vir autem (juando benefacit, et in quo Testamento vox fuit, in Novo intellectus, in vila
benefacit? Quando sapientia sursumintendit, appe- aiterna, res. In Veteri Testamento via fuit, in Novo,
tens, et desiderans ea solum quae beneplacita sunt veritas, in leternitate, vita. Unde dicitur £"^0 swm :

Deo, tunc virbenefacit. Vir ergo benefacit, quando viu, vcrilas et vita {Joan. \i\). Idem enim et ibi
sapientia ad superius suum aniore et desiderio in- via fuit, et hic veritas est, et illic vita erit.
tendit. Mulier autem benefacit, quando prudentia TiT. CLXI. De dupJici cibo et potu Scripturarum.
inferiori suo infirmanti curamac sollicitudinem im- In refectione duo sunt : potus et cibus. Potus
pendit. Vidistis hominem commoda carnis suae stu- facile Cibussumi nonpotest nisi
sumitur sicut est.
diose ac callide perquirentem, et pro ipsius delecta- cum labore quodam masticetur. Ea qu» in Scrip-
tione complenda studio atque intentione assidua in- turis inveniuntur facilia ad intelligendum, potus
sistentem : hic mulier erat benefaciens. Vidistisrur- sunt; quse diflicilia et obscura, cibus. Quaj facilia
sus hominem gustu interni saporis roboratum, car- sunt ad inlelligendum et suavia ad faciendum, lac
nein suam afiligentem et pro intuitu supernae re- sunt, id est potus dulcis. Quai facilia sunt ad in-
munerationis non soluin supertlua, sed etiain neces- telligendum et gravia ad faciendum, vinum sunt id
saria subtrahentem : hic erat vir inique agens. Si est potus austerus. Quse difficilia sunt ad intelli-
enim sequitas est, cumcarni quodsuumest tribuis, genduin et gravia sunt ad faciendum, sunt panis
non imnierito iniquitas vocatur, quando quod debi- doloris. Quai difiicilia sunt ad intelligendum et dul-
tuin est illi non impendis. Sed tamen melior ost ciaad faciendum, panisexsultationis. Quatuorigitur
iuiquilns viri quam bcnGtnciens mulier quia melior : sunt quaj reliciunt polus dulcis et potus amarus,
:

est qui, per coeleste desideriuin accensus, carnem et cibus amarus et cibus dulcis. Item quatuor sunt
suain necessaria etiain subtrahendo aflligit, quam genera reliciendorum Alii, qui solo lacte nutriun- :

qui, per carnalem airectum resolutus, desideriis tur; aiii, quibus cibus frangitur et masticatur alii, ;

ipsius per omnia quoe coniinoda sunt ilii satisfacere quibus nec masticalur nec IVangilur. Qui in pra;-
conlendit. Mulier inalefacit, quando, periinpruden- ceptis Dei ea tantuin quie facilia sunt ad intelli-
tiam velperpigritiam ligata, carneinsuam neghgit, geiiduiu libenter audiunt, et quse levia sunt ad fa-
vel per sollicitudinein vanam distracta ad superllua ciendum obedienler aguut, ii quasi lacte nu!riuutur.
qua;renda seelfundit.Quando ergo benefacitmulier, Alii aulein ad solidum cibum habiles sunt, quia in
virtus non esl; sed quando malefacit, culpa. Iniqui- praiceptis Dei et fortia agere et obscura iutelligere
tas autein viri desiderium est gustitise; bonitas au- possunt, si tamen obscura per expositionein fracta
tem perceptio glorise. Si ergo vir iniquus est ad aperiantur, et dura per exhortationem et consola-
justitiain, mulier autem bona ad naluram, inoliov tioncm masticatuemolliantur. Prwcepta enim fortia
.559 APPENDIX AD HUGOXIS OPERA DOGMATICA 560

per ralionem faciendi franj^^unlur, cf per blandi- A rando excilat. Tanlununodo secundum dispcnsa-
menta ct consolationcs maslicantur, ul inlirmiorcs tionein suam alicjuando manifestam, aiiquando oc-
qnosque nutrire possinl. Alii sunt qui non indiyent cullam, semper aulem justam, occasionem ali-
cibo masticato, sed fracto, (juia volunlate parati quando foris adhibendo justo judicio pra^cipitat.
sunt, uhi ralionem faciendi aj,'noscunt. Alii aulem Krgo in cordil)us bonorum volunlates rcclas pri-
in praecepto obedicnli;c rationen» facicndi quferere mum intus ipsc facil, et deinde casdem foras ul)i
indignum existimant, quia pro solo pniicepto obe- voluciil et quanlum volueril, ad elTeclum dirigit.
dientiam debere so putant. Isti cibum verbum Pravas autem voluntates ipse intus non efficil,scd
Dei et fraugunt cl masticant, quia fortcs lide nec a semetipsis interius corruplas secundum suaj
in occultis rationem inqiortune exi;,'unt, ct chari- voluntatis arbitrium ad dispensationis inlimiu oi--

tate ferventes in difficihlnis exhoi'lationcm non dinem complendum inllectil. Bonas igitur volunla-
exposcunt. Infantibus lac datur. Pueris cihus fran- tes Deus operatur; inalas vero non operatur ta- :

{j;itur ct masticalur. Juvcnibus non masticalur, sed men et per bonas et per malas volunlates non ma-
frangitur. Vii'is nec masticatnr nec frangitur, qui Inm, sed bonum operalur. Igitur utrisque non
exercitatos hahent scnsus, utpossint uli sohdo cil)0. pr;cl)et originem, ut sint: sed utnsque viamaperil,
TiT. CLXII. Dc duplici scusii nnii/uv, ilc iiilclli- ut perfici possint : etidcircoetiam si voluntas mala
(jeiiliu ct Siipicnlia. esl, potestas mala esse non potest, quia, cum a
Duplex seusus animiu. Sensus cnim animai
est nobis est quod volumus, ab ipso cst ut voluntatem
sunt inlelligentia et sapientia. Sensus intelligentite implere possimns. Ergo nec per inspirationem nec
ad cognitionem pertinct; sensus sapientia?, ad vir- per aspirationem. Deus corda malorum obdurat,
tutem. Sensus inteUigentiae foris exercelur per lec- sed solum per adhibitam foris occasionem. Sic
tionem, intus per meditationem. Sensus sapienlise Pharaonem et ^Egyplios obdurasse dicitur, que-
foris exercetur per operationem, intus per tenta- madmodum scriptum est Convcrlit corcoruin, ut
:

tionem. Sensus inteliigentiae est bonum cognos- odirent populum ejur., clc. (/^^aA civ.) Non perver-
cere, sensus sapientiaj est bonum amare. Quidam tendo voluntates eoi um, ut malte essent, sed, in-
interius seusu intelligentise vivunt, et sensu sa- clinatis ad pravitatc:n foiis, viam apcriendo, ut
pientise mortui sunt. (juidam interius scnsu sa- ruerent. Xam cum populum
suum, filios videlicet
pientise vivunt, et necdum sensu intelligentibe plene Israel, in oculis eorum et numero auxit et divitiis
vivificati sunt. Alii nec intelligentiai nec sapientise sublimavit, tunc nimirum coida adversariorum
sensum pcrcipiunt. Alii et intelligentise et sapien- Q prosperitati suorum invidcntium livoriS tabe as-
tisesensu vivunt. Sensus sapientite et inteliigentise trinxil. Unde ergo extulil, inde illos obduravit,
in quibusdam usu exercitatus acuiiur, iuquibusdam non quidem intus aspirans augmentum malitise, sed
vero ipso exercitationis suae usu amplius hebetutur. foris provocans intuitu amulationis pervers?e.
Hinc est quod quibusdam ex frcquenti audiln ob- Adhuc eiiam quotidie, cum mentibus humanis con-
tusis verbum Dei in fastidium vertitur. Alii, ex grua internis motibus suis extrinsecus occasio
quotidiana auditione amplius ad amorem verbi in- opponilur, ut qui in sordibus sunt ampliussordes-
flammantur. Sic filii Israel in deserto usu manua cant, et justi amplius justificentur (Apoc xxii).
j
fastidiunt, et duo discipuli in via loquentis Jesu TiT, (IILXV. De lihertate et servilutc chnritatis.
sermonibus corde inardescunt. Ita macha^ra cotis Per charitatem Spiritus servite invicem {Gal. v).
confricatione acuitur, et culter assidua soli scis- Nota utrumque in charitate, et servitutem et liber-
sione hebetatur. Vomer sulco allritus splendescit, talem. Tunc qunsi libcra est charitas, cum sine
et cacabus assidua flammai lamljentis adustione acceplione mandati sponte se exercet in privatis
ofTuscatur. Sed vse qui de bono ueteriores liunt ! quibusdam operibus charitatis; tunc autem quasi
TiT. CLXIII, l)c duplici permissione et prolii- servilis, cum, propriis voluntatibus postpositis,

tione divina. omnimodo se accommodat voluntatibus proximorum

D implendis, et, cohibens se circa propria, dilatat et
Duobus modis Deus permittere dicitur,
aliquid
exerccl se circa aliena. Sed multo magis haec libera
vel obstaculum auferens, vel non opponens. Item
est, quia hoc ipsum faciteam liberam, quod se
duobus modis prohibere, scilicel vel obstacuium
libere omnium subjicit servituti.
non auferendo vel opponendo.
TiT. CLXVI. De illo Paali « Per quem inihi :

TiT. CLXIV. Qiiod Deus trihus modis cor emolht. mundus crucifixus est, et ego mundo. »
Tribus modis Deus cor emollit Primum, per : Per quem mihi mundus crucifixusest, etoqomundo
inspirationem, bonam voluntalemcreando; postea, (Gal. vi), Alii sunt quibus mundus crucifixus est,
per aspirationem, excitando; deinde, per occasio- ipse vero non sunt mundo crucifixi. Aliiqui mundo
nem foris adhlbitam, quasi viam aperiens, ad per- sunt crucifixi, sed mundus £is crucifixus non est.
fectionem provocando. Per inspirationem, ponit, Alii qui et mundo crucifixi sunt, et mundus eis
per aspirationem impellit, per occasionem trahit. crucifixus est. Illis enim mundus crucifixus est,
Ponit ad volendum, impellit ad appetendum, trahit qui despecti habentur mundo, nec sequitur eos mun-
ad perficiendum. In cordibus autemmalorum Deus dus. Illi sunt mundo crucifixi qui affixi tenentur nec

pravas voluntates nec inspirando creat, nec aspi- sequuntur mundum, sed prorsus eum abjecerunt.
 561 MISCELLANEA. — LIB. I. 562

Apostolus autem prorsus abjecerat mundum, et A hibebit per semetipsum. Judicium enim seoundum
mundus ipsum. Ideoque dicit, MiiikIiis nulii criici- operationem est quando judicantur opera hominum,
liMis csf, et cfjo iiniiido. non homines judicium autem secundum retributio-
;

TiT. CLXVII. Dc csseiiliii cl lorinu nninup. nem, quando pro operibus suis judicabuntur homi-
Duo sunt in anima, essentia et juslitia, quse for- nes. Altei-um ad priesens tempus pertinet, alterum
ma cstillius. Secundum formam crcatur, sed secun- ad futurum. Alterum a Deo concessum et homini-
dum essentiam innovatur. Forina cniin omnino po- bus servis Dei, per eos et in eis judicante Deo; al-
lest pcrire; essentia non omnino perit, sed defor- terum per semetipsum impiebit, prsesentibus et at-
llulliU' aniiaaa foriiia. linum est illud Spirituni : testantibus servis suis, homo Deus. Opera namque
iiniovii iii visccriljtis nwis {Psnl. i). Kt de justitia hominum siib Deo judicare homo potest; homines
cieanda : Cor niuniliiin crcn in mc, Dens., ct spiri- autem pro operibus suis judicare non hominis, sed
tiiiii rcctiini, etc. (Ihid.) Dei est. Potest enim homo pro modo suo et ordine
TiT. CLXVIII. Dc triplici ncccptione natiirx. opus proximi, si tamen manifestum est et judicio
Trihus modis accipitur natura in sancta Scriptu- subjacet, vel probare, sibonum, vel improbare, si
ra : Accipitur pro illo oplimo stalu primaj condi- malum est, sic tamen ut eos quorum opera vel pi'o-
tionis inquo primus homo couditus est secundum :
g bat vel improbat judicare non prcesumat, quia et ii.
quod dicunlur oninia naturaliter esse bona. Acci- quos aliquando perversa agere conspicimus, in
pilur el. pro reliquo illius stalu, quod post lapsum bono consummari videmus et sfepe qui bona
;

superest, et viget in mente hominis secundum : niulla in conspectu hominum faciunt, conversi
quod liabeturin Epislola ad Homanos Jndicahit id : tandem retrorsum infausto fine vitam claudunt.
qiiod cx natnra csl pr;vpuliiiiii Jctjcin consuinmans, Propterea, ut dixi, bomines qui futura prsevidere
tc, fjiii jicr littcram ct circuiiicisidiicin pnvvaricator nequcunt, de prassentibus tantum judicare possunt,
cs legis (Roni. ii). Quod esldicore: Gentiles quiim- ut eos etiam quorum facta damnabilia reputant,
plent legem per vim rationis sibi innatam, qufe est damnare ausu temerario non prsesumant. Hoc est
in appetitu ])oni, illi tales judicabunt Judseos. Acci- judicium quod Christus Petro, et cum Petro omni-
pitur in tertia acceplione pro corruptionis statu in bus vice sua fungenlibus concessit dicens Tihi :

quo omnes nascimur. Unde Apostolus Natura sn- : dabo claves regni coelorum (Matth. xvi); et Qnod- :

iniis lilii ir;c {Ephes. ii). cunque liga veris siiper terram erit ligatnm et in coelis
TiT. CLXIX. Qnod Patcr noii Jiidicat qiiemqiiam, {ibid.). De judicio autem retributionis ait Apostolus
scd omnc Jndicium dedit Filio. Tn qnis es qiii alienum servnni jndicas? Suo Domino
Patcr noii Jndicat qncmqiiam, sed oinne Jndicinni Q stat ant cadit {Roni. xiv), videlicet ostendens quod
dcdit Filio {Joan. v). Huic sententise contrarium ille solus potestatem habet, sive ad mortem sive ad

esse videtur quod ipse Filius de se dicit Ego non : vitam judicare homines, et suae servituti subjicere,
Jiidico ([iicmqnam (Joaii. viii). Sed nos oportet verba qui pro eis pretium sui sanguinis dedit, et eos a
divina ita inlelligere, ut noii discrepent testimonia servitute diaboli redemit. OmneergoJndiciumPater
verilatis. Quapropler discernamus paulisper quali- dedit Filio, ut ipse in praesenti per servos suos vice
talein Jndiciorum, ne forte interpretatio confusa in- sua fungentes judicet factahominum; in futuro au-
telligentiam nostram conrctet. Quatuor ergo sunt tem homines profactis suisjudicet per semetipsum.
judicia secundum pra^scientiam secundum cau-
: , In judieio itaque prsescientife et causae Pater simul
sam, secundum operationem, secundum retributio- et Filius et Spiritus sanctus judicant et examinant
ncm. Secundum prsescientiamjudicati fuimus ante- justitiam.lnjudiciooperationisetretributionissolus
quamessemus; secundumcausamjudicamur ex quo Filius sive per se sive per servos suos, quos ipse ad
iioiiivel mali esse incipimus. Quid cst enim judi- hocordinarevoluit, judiciiprofert sententiam. Solus
cium nisi discretio.^ Quos igitur prius discrevit ergo judicat Filiusqui solus omnejudicium dispen-
pnsscientia, illos poslmodum discernit causa. Sed sat, sive, utdiximus, in praesenti quando pervica-
iios de Filio dicere non possumus quod ipse vel so- D jios suos causas tequilatis peragit, sive in futuro,
lus sinc Patre et Spiritu sancto pitescientiam futu- quando ipse ad judicandum secundum formam hu-
rorum halteat, vcl solus causas hominum occullas inanilatis visibiliter se manifestabit. Ex his satis
discernal. VA ideo cum dicitur: fatcr non Jndicat colligi potest quomodo Filius omne judicium acce-
qucniqiiam, scd omnc Jndicfnm dedit Filio, de his perit, et tanien neminem judicet, quia sicut in
Judiciis inlelligere non possumus quie Patri simul forma hominisaccepitin omni judiciosolus proferre
sanclo commiuiia esse scimus.
et Filio et Spirilui sentenliam ex forma hominis non habet, sedex ma-
:

In hiscrgo quiv supiMsunt duobus sentenliam quse- jestate divinitatis ut non solus, sed simul cum Patre
lamus. Ihec eniin duo, id est judicium secundum etSpiritii sancto dictet justiliam. Proptererea in alio
operationcm ct juilicium secundum retribuliouein, loco secundum formain suscepta^ humanitatis lo-
ad soluiu Filiiiiii rcrcruutur. Quoium alterum, id quens ait Ego sicut andio Jndico [Joan. \). Ipse
:

est judiciuin seruiuluiu operaliouem dispensat , enim sicut audit judicat, quia ex interna dispositione
nunc per ministeria hominum; alterum vero, id est trahit omne judicium quod foris dispensat. Sed est
juflicium sc(Miiidum nMiiliutioncui, postmodum ex- adhuc aliud quod in hisverbis considerare possu-
563 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 564

nius : Pnlor non JiKlicnt quewqnam, sorl omnc Jndi- A extrase amare ccepcrit, amorein qiiidem sn um irri-
ciinn (Icdil Filio. Ilalmil cnini Dcns ratci- jndiriiiin taf, sed miscriani non cxcludit. p^elicitcr crgo non

cuni hominc ([iicm cicavcrnt ut conlcinjitus sui jxn- diligit, doncc ad vcrum et summuin bonum per
nain oxigcrct. Ilaliuil juiliciuni (•iiiii (lial)olo, ut iii- amoris desideriuin sc convertit. Quia vero suininuin
vasionis ct rapiiur (luain fecerat liominem sedu- et veruin bonuin Deus est, solus ille feliciter iimat
cendo, causani rcddcrct; sed quia solus Filius pcr ({iii Dcum amal ; et tanto fclicius quanto amplius.
incarnationis nijstcrium et diaholum vicit et homi- ll;ec est igilur vera cordis nosti-i requies, cuin in
ncm a potestate ejus eripuit, quasi a Patre acce- amorc Uei per desiderium figitur; nec ultra quid-
ptum judicium solus cxplevit. Omne autem judicium quam appetit, scd in eo quod tenet, quadam felici
a Patrc accepisse dicitur, quia et piiinum pro ho- securilate dclectatur. Quia enim illud nec appetitus
mine,posteadehomine, acdeinde honiincm judicare ultra protiahil, nec tiinor rcpellit, quodammodo in
mittebatur.Pro homine judicavit, quando euin a idipsuin jucundifatis sine vexalione requiescit. Sed
potestate diaboli eripuit. l^nde ait : Nunc Jmlicinm quia humanae mentis infirmilas, ut non dicam sem-
estniundi, nuncprinccpshnjus ninndi cjiciclnr fonis per non, sed vixaliquando, in illam divinse contem-
(Joan. xii). Nunc autein de homine judicat, quosdam plationis dulcedincm figi potest, quodam intcrim
per gratiam vocans, quosdam vero per justiliam re-
B studio ad illam ad quam necdum pertingere suflicit
probans, et in ipsis vocatis alios incremento virtu- slabililatem assuefacienda est : id est, si Deum sem-
tum promovens, autem a gratia decidcntcs
alios pcrcogitare non possumus, saltem cqr nostrum ab
relinquens. In futuro autem hominern judicabit, illicitis et vanis cogitationibus restiingendo in con-

quoniam uniquique secundum opera sua reddens siderafione operum Dei et mirabilium ejus illud te-
ad gloriam alios destinabit, ad pcenam alios. neamus, ut dum seniper minus instabiles esse sata-
TiT. CLXX. Dc eo quod scriptum est Dimitle no-
: " gimus, tamen aliquando donantc Deo vere sfabiles
his debita nostra, sicut et nos dimiltimus dchito- fieri valeamus. Ut autem promotionishujus aliquod

ribus noslris. » exemplum subjiciam, univei'sus iste mundus

tibi

Demitte nohisdebita nostra sicnt ct nos dimittimus quasiquoddam diluvium est quia omnia quae in hoc
:

debitoribus nostris (Matth. vi). Minus est debita di- mundo sunt ad similif udinem aquse incertis evenf ibus
mittere quam inimicos diligere. Christiano autem fluctuando decurrunt. Vera autem fides, qua? non
ad perfcctionem virtutis dicitur, ut non solum non transitoria, scd seterna promittit, quasi a quibusdam
odiat, sed etiam ut diligat inimicos. Sed quia ad fluctibus sic a mundi hujus cupiditate in superna ani-
hujus praecepti eminentiam non omnes ascendere G mum attollit, et portari quidem ab aquis potest, sed

possunt, ne fiduciam orandi imperfectiores perdant, mergi omnino non potest, quia ad necessitatem hoc
quibus fortasse non odisseinimicos sufficerepotest, mundo utitur, sed ejus desideriis per affectum non
ipsa orationis conditio sic temperata est. Sedcaven- implicatur. Quisquis ergo aeterna non credens, sola
dum summopere est iis qui in suis precibus exaudiri qua3 franseunt appetit, hunc quasi sine navi labo-
desiderant, ut si necdum affecf um charitatis inimicis rantem in fluctibus impetus aqiise decurrentis secum
impendere prsevalent, saltem fraferni odii nihil in trahit.Qui vero seterna credcns tiansitoria diligit,
corde residere permitfant , ut fiducialiter dicere hicjuxtanavem naufragium facit. Qui autem ajfcina
possint : Dimitte nobis debita nostra, etc. Nam ex bona et credit et diligit, hic in navi posilus flii-
conditionis ratione si non perfecte dimiftunt, ipsi ctuantis maris undas securus pertransit. Et quia per
se sua oratione magis constringunt. Sunt nanique desideriumfidei navem nontransgreditur, jam qiio-
qui sic dimittunt ut vindictam quidem injuriae non dammodo in fluctibus terraj stabilitatem imitatur.
exigant, et tamen ab animo odium inimici non ex- Primum ergo si hoc mare magnum illsesi pertransire
cludant. Quod si nos tali modo debifa nostra di- volumus, fabriccmus navein, ut fidem integram ha-
convincimur, nisi ut
mitti petimus, quid aliud petere beamus. Deinde navem fidei inhabifemus pcr cha-
nos nos puniat Deus? Omnis ergo ainari-
odiat, et •q ritatem, ut et crcdamus quod diligcre debemus, et
tudo et rancor necesse est ab animo excludatur, ut diligamusquod crediinus. Sicque et lex Deiincorde
pura conscientia prccibus citius effectum tribuat, si nostro sitperrectae fideicognitionem,etcornostrum
in animo nostro nihil resederit quod eum, quein in lege Dei sit per dilectionem. Sed ut facilius co-

fallere non possumus, olTendat. gnoscas quoinodo vel unde hanc quam dixi navem
TiT. CLXXI. Quod amor Dei sit vita cordis. sive arcam in corde tuo aedificare debeas, per quam
Vita cordis amor est, et idcirco omnino impossi- hujus diluvii naufragio eductus, ad portum quietis
bile est ut sine amore sit cor quod vivere cupit. pervenias, duo opera Dei considera videlicet opus :

Quid hinc sequatur considera. Si enim humana condilionis et opus restaurationis. Opus autem con-
mens sine amore esse non potest, aut seipsam aut ditionis est creatio coeli et terrse et omniumquae in
certe aliud aliquid a se diligat necesse est. Quia eis continentur, quae sex diebus facta sunt; opus
vero in seipsa perfectum bonum non invenit; si se vero restaurationis, incarnatio Verbi, et omnia quae
solam diligeret, felix amor non esset. Oportetergo, a principio mundi usque ad finem vel ad ipsain
si feliciteramaredesirat, ut aliud aliquid prseter se praenuntiandam praecesserunt, vel ad ipsam confir-
quod amet inquirat. Si autem imperfectum aliquid mandam secutura sunt. Quse omnia sex aetatibus
 565 MISCELLANEA. — LIB. I. 566

(iunt;sed opera i-estaurationis magis pertinent ad A torum memoriam, in prsesenti beneficio gratiarum
fidem Catholicam, qua? idcirco sancti amplius diii- actionem amplificare fallaciter satagit, veraciter in
gunt quia in eis suae salutis remedia agnoscunt. suis oculis ex consideratione tantarum virtutumin-
,

IliDc autem parlimper homines .partimperangelos, tumescit. Dumque in suis admiratione occupata defi-
partim persemetipsuin operatusest Dcus ,utinarca gitur, pauialim jam et eum a quo hoc habet oblivisci

spiritali prima sit mansio opera hominum, secunda incipit et quasi sibi jam sufiiciat quod est, mala sua
;

opera angelorum, tertia opera Dei. Supremus cu- ampliusadmemoriamreducere non dignatur. Tunc
))ilus auctor universorum Deus. hostispostquamintuscortumidum videt,ethominem
insuis oculis magnumefTectum, continuo opprobia
Trr.(UAXn. Diiuhiisinodis /iniivJitatcmimpugnari.
foris et injurias admovet, quia scit quod decepta

Duobus modis diabolus humilitatemin nobis op- mens tanto jam eas impatientius susceptura sit,
pugnat, pei'injuriam videlicet, et per reverentiam. quanto magis in se nihil, nisi quod laude dignum
Aliqiiandoeniuiinstigat homines ut injuriamnobis ,
est , agnoscit. Quapropter oportet , si humilitatem in-
infeiant; ac per hoc ad indignationem, et ad ii-am, tegram et pei-fectam servare cupimus , animum ab
etadimpalientiamnos pertraherenititur. Aliquando p. agnitione nostri avertamus, et, accepta contumelia.
" '" ' ' '-" -1----1
facitiIIosnobisreverentiamexhibere,etsicadvanam discamus nocenti nonii-asci, sed compati, etid quod
gloriam, et inanem la^titiam nos iaclinare conatur. ab eo patimur existimemus non malitiae illius, sed
Nos vero si contra hsec bella ininiici humilitatem meritis nosti-is debere imputari. Tria denique sunt,
nostram illpesam custodire volumus. Mala autem dico per quse humilitas adversus illatam contumeliam se
non solum interiora, qmn ad iniquitatem et culpam defendit Primum, ut consideremus culpam nos-
:

pertinent, sed eliam exteriora, qu;e pertiment ad tram, qua meruimus ut talia patiamur; deinde, ut
utilitatem : sicutest ignobilitas generis, inopia, quse cogitemus quod quoties ad nostri leesionem exci-
est mater paupertalis; debilitas corporis, et si qua tatur proximus, hoc quasi non ille, sed inillo juste
sunt lalia quae hominem humiliant. Nam si culpas judicio suo ad nos probationem sive jubendo sive
nostras etmiserias nostras beneelattente inspicere permittendo operetur Deus postremo ut conside- ; ,

volumus , tunc forlassis nec indignum judicabimus, remusquod malumagentinonirascendum,sed com-

si nobis inferatui' injuria ; nec dignum , si reverentia patiendum sit, sicut corporaliter infirmanti sive ,

exhibeatur. Sajpe autem diabolus ,

quos per injuriam plagam aut vulnus habenti nemo sana saperet qui,

quasi inipingcndo non valet prosternere ,

perreve- non potius condolendum quam irascendum existi-
rentiam quasi occulte suffodiendo nititur supplan- q maret. Peccataenimquasi qupedamsunt vulneraani-
tare. Mens etenim hominis citius in laude sui deci- marum; et omnisqui male agit, non quasiex virtute
pitur, quiaquod libentiusaccipit, diflicilius repellit agens, sed, quasia virtute deficiensetveluti quadam
nam dum bonasuanonnunquam foris laudari audit, phrenesis segritudine laborans, pie tolerandus est.
et (juodam modo ad semetipsam reversa, iterum Primaergo considei'atio suadet nobis justitiam,se-
esse considerat id quod dicitur, libere jam ot quasi cunda reverentiam, tertia misericordiam. Contra
sineculpa inadulatione sui delectari se posse arbi- reverentiam autem et laudationem per eamdem ma-
Iratur. Cumque se tantummodo testimonio veritatis lorum suorum memoriam hoc modo se defendere
conscnsumprajliereexistimat, nonipsaeamveritas, debet humilitas. Quoties adulatione laudantium sive
sed adulalio potius autem prorsus ab
delectat. l't reverentiamexhibentiumpulsari exterius atqueten-
elationis vitioinnocensesse videatur, majori adhuc tari se senserit, non attendat neque cogitet utrum
calliditate se palliat; et postcjuam id quod dictum verum sit quod de se dignum quod sibi
dicitur, aut
est de se verumesseconsenserit, neullo modo sibi exhibetur, sed statim ne decepta mens per inanem
Iribuere existimet, statim se ad gratiarumactionem gloriam laudem qua foris pulsatur intro suscipiat,
convertit. Hiwc autam confessio modo mirabili non ex ipso suo vitio ei opponere curet unde potius eru-
ad huinilitateni, sed ad elationis auginentum profi- D bescat, dicens cum Psalmista : Avcrtantui- statim
cit, quoniam tanto Jaui fidueialius apud semetipsum crubcsccntcs qui dicunl niilii Euge, eugc {PsaJ. :

cxtollilur, quanto manifestius bonum suum non a enim laudatus de veritate consulturus
Lxi vj.Quisijuis
se,seda Deo esse confiletur. Pharis;ei prorsus su- conscientiam adit, ex eo ipso jam consentire in adula-
perbia dicentis Dcus, ijnitnisiigo ihi ijiiin iioii suin
: t tionem convincitur, quia occasionera approbationis
sicul Ccctcri Iioiiiinuin, niptorcs, iiijiisti , adultcvi, ejus non qusereret, nisi eam a principio retinere
vclut ctiaiii liic puhJicunus. Jcjuno his in Sabbato, quam abjicere maluisset. Et ideo fit nonnunquam
dccimas do oinnium cpvo possidco (Luc. xviii). ut talein justo judicio Deus, quia intenlionis ejus
E^ vide quomodo virus pestilenti;e paulatim se pravitatem considerat veritatem discernere non
,

diffundit. Primuin fortassis aliquod ununi bonum pcrmittat, et testimonium conscientite jam illi re-
in nobis laudalum fuerat, sed duin mens ex eo spondeat non adid quod quaerere se finxit, sedquod
incaule exlollitur, continuo ctetera(|uo((ue inmemo- invenirc desiderabat. SicBalaam cum a Balac rege
riam veujunl, amplius ad elalionein accendatur.
ut Moabitarum ad maledicendum fillis Israel proposita
Replicat studiose cuncla bona sua praeterita, atque mercede invitaretur a Dominoquterit an ire debeat,
,

in ununi oinnia coacervans dum, qiiusi per praeteri- et eundi licentiam accipit cui tamen post heec eunti
;
 567 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 568

anpreliis Domiiii in viaocciinensoljstitit (A'j/;j;. xxii). A fiil{,Mirexpressuni(lenuhibus,qiiodnasci(iir,quando

Quid est hoc".' Si honafuit via, curanyelus ei ohsti- de collisis nuhihus exit el depascitur illud quod
,

tit •? aut si niiila fuil via rur Dous oi liconfiain ('uiidi

, urondo consumit; sod non pascifur, (jiiia suhito
ooncessit".' Scii iiimiium pravitas ineiili illiis hoc ovanoscit. Soptima speciesest (juivpascilur ot depa-
meruit, ut illud potius ei Deus responderet (|ii()(l scifur, non nascitur qualis est calor natuiiilis. In
:

ipse magisaudire desideravit. Nani qui avaritiacin- corporo non nascitur, quia naluralis pascitur au- ;

oafus iro volol)at, oliam priusqiiam inquirorol an ire fem cihis (f vesfimentis, et depascitiir humores coi-
do))Oiof (lum oi licoiitia eundi concodilur, ad porfi-
, poris. Doinde so^iuuntur quatiior reliquio ex tiihiis
ciendumsolummodoid quodconcupierat relaxafiir. proprietatihus singului consfantos. Octava est quai
Nec prsecepto Dominiadid facienduminducifur, sod seorsumnascitur, simul pascituretdepascitur. Qua-
l)ormissione Doinini facullas volonfi condonafiir, lis est ignis oxoussus de silico ot in lignisrecepfus.

quia, etsialiud Dominus quiorcnfirospondissct, non De silico nascitur, et in lignis pascifur,ot ligna de-
ire cupientemdoceret, sed remaneronolonfem oogc- pascitur. Nona est quie seorsuin pascitur siinul na-
rof. Sio profocto animus delectationc laudis su{« scitur et depascitur ;
qualis est ignis excessus de
corruptus conscionfiamdo voritafis tostiinonio con- rj glacio ot sulphurc receptus. De glacie nascitur, ct
sulif non quod vcritatem inveniro diligaf sod quia
, , glacicin depascitur, et sulphuro pascifur. Deeima
id quod magis esse desiderat, rnajori atfoslalione est quio seorsuin, depascitur simul nascituret pii-
firmare cencupisoif. scitur qualis estradius solis lucens in huniido. De
:

TiT. {'LXXllI. ])n nn/uris if/nis cl spccirhns. sole nascitur et pascitur, ct humorem depascitur.
Trcs sunt natuiiR ignis, quod nascitur, quod pas- Undecima est qu» sinuil nascifur, et pascitur et de-
citur, quod depascitur, hoc est quod oritur, quod pascitur: qualis est ignis exiens de ligno et «rdens
nutritur, quod consumit. Et secundum istas tres na- in ligno.
turas recipit undecim species. Primaostqufe fit per Istic sunf undecimspecies ignisquae fortassisali-
remotionem; qufe nec nascitur, nec pascitur, nec ({uid significare poterunt , iinde utilitas proveniat, si
depascitur : qualis est ignis solis et gohennic. Non fuerit qui sciatde visihili ignes excufere ignem sa-
nascitur quia extra originem non hahot; non pa- pientiae. Ignis solis qui nec nascitur, nec pascitui-,
scitur, quia nufrimentononindigef non depascitur ; nec depascitur, significat jeternam charitatem Dei,
quia in subjecfam materiam non ardct. Secunda quae in ipso naturaliter existens , cum sit perfecta.
species est qu<e tantum nascitur non pascitur, ncc ,
augeri nonpotesf, ef, cum sit aeterna, non potest
depascitur : qualis est fulgor cxpressusa nuhihus, q exstingui. Hoc igne impii quiaintus ardere nolue-
qui nec urit necfindit, moxque exstinguitur. Tertia lunt, foris ad ignem gehennfe comhurendi perve-
species est qute tantum pascitur, non nascilur, nec runf, quodammodosimile pro simili suscipientes, ut
depascitur qualis est ignis oculorum, qui in viridi
: talem ignem caro foris inveniret in pcena, qualem
pascitur non nascitur, quia naturalis est; nec de-
: ignem mens infus perdiderat in conscientia. Consi-
pascifur, quia consumens non est. Quarta species dera ergo tres ignesistos, ignem solis, igneni cha-
est qufe tantum depascitur non nascitur, nec pa- , rilalis, ignoin gohennii?. Ignis solis visil)ilis oslendit
scitur qualis estignis solis. Extrinsecus enim de-
: lihi invisihilemignem charilatis, et monel ut eum
pascitur. Unde nec sordes appropinquare pos-
ei quseras. Ignis autam gehenncB visihilis pocnam tihi
sunt quas non sibi
;
incorporando, sed in nihilum minatur, si perdideris invisihilem ignem charitatis.
redigendo consumit. Et hisc ost dirferentiii infer Uferqiiecharifati similatur, uterque eharitati famu-
ignem solis et ignom gehennfe, quod ignis oxfiin- liitur. Islc demonsfrando, illo vindicando. Illa spe-

secus depascitur; ignisvero gehennse nec cxtiinse-
cus illud in quod ardet nec intrinsecus illud in quo
ardet demolitur. Commune ergo hahent non nasoi,
(juia aliunde non oriuntur habent commune non
pasci quia per aliquam mateiiam non nufriunfur
, ,
sed ex semetipsis vivunt hahent commune intrin-
secus non depasci, quia suhstantiam suam non oon-
siimunt.Differiintautemquodignissolisextrinsecus
depascitur, non ignis gehennse. Hfe sunt quatuor
species simplices ignis. Sequuntur tres duahus pro-
prietatibus compositae persingulas. Quinta species
cies ignis, (jua; tantum nascitur ut fulgor, significat
, propassiones vitiorum,qu9eper cogitationein suhilo
de corde exount; sed quia mons ratione ohviante
;
j) eas per consensum non recipit, continuo evane-
scunt.Neque enimpascuntur, duin transeunt, neque
; depascuntur, dum per consensum animun non exu-
runt. Illa speciesignis quietantum pascitur, utignis
oculorum, significare potest sapientiam creatam,id
est infellectumcordis humaiii, qiuH, quasi oculusin
viridi, pascitur intus contemplafione increatie sa-
pientiiie, hoc est verbi Dei, quod nunquam marce-

ignis est qua5 nascitur et pascitur , non depascitur : scit, sed semper novum est et virens. lUoc est inte-
qualis est calor in ovo, qui et de corpore foventis rior pascua,inqua saginamurper contcjnplationem,
oritur et nutritur, sed substantiam ovi non depasci- quemadmodum in exteriori pascua, hoc est sacra
tur : talis est et radius solis inluna. De sole oritur Scriptura reiicimur per lectionem. Sive ergo in-
et nutritur ;
ef corpus lunare non depascitur : simi- grediamur per cogilationein pascuam invenimus ,

liter radius solis liicens in arido. Sexta species est Uatholicam doctrinam, in qua utraque, velut oculus
quae nascitur et depascitur, non pascitur : quale est in viridi, claroscil inlolligeiitia cordis nosfri, Illii
 ;

569 MISCELLANEA. - LIB I. 570

spocics ignis qua) fantuin (lepascitni' sicut ignis so- A men et in origine siniul et in occasionc invenitur,
lis extrinsecus, sis^-^nificare potest virtuleni divina; ut cuin adultera mtt'chum illicil. Igitur vitia in cri-
naturue, cui conuplio nulla appropinquaie i)otest, gine su;i sunt, lioc estin animo,unde oriuntur, sic-

(jua3 oinnein creaturam innovat, et in nobis rubigi- ut ignis in eo quod depascitur, hoc est in eo rjuod
nein vitioruin exurit, non sihi incorporando, sed ardct. In occasione autein sua sunt, sicut ignis cst
niiiil esse faciendo. Cujus virtus tanta cst, ut ejiis in co unde pascilur, Iioc estin eo dequo ardct. Igi-

praesentiam sustinerenon possit quidquid consumi tur illa species ignis, qua? simul nascitur, pascilur
dignum est. Unde dicitur : Doiis l.iiiis iijins consii- et depascitur, signilicatsuperbiam,qua! intrinsecus
inaiiscsl/Dciil. iv). Ipsaspecies'iguisqii;enascituret n;iscitur, immodcral;i delei-tatione proiiriae virtiitis

pascitur nondepascitur, sicut raior in ovo vcl splen-
dor in luna, significare potest charitatem in perfe-
clis, qute a Spirilu sancto oritur et nutritur, quieos
et per internuin iumen illuininal sicut sol lunam,
per calorem charilatis fovendo, ad virtutemfecundat
sicut gallina ovum. Sed, quia ii l)oni sunt, non in-
venit ineis quod exurat, et ideo non depascitur, id
estnon consumit, sed illuininat ; nam
dius luccns inarido, sic spiritus sanclus radiansin
coi'demundo. Inquoarido ideomalignusspiritusrc-
qiiiem non invenit (Liic. ii), qiiia siih iinilji;i in sc-
crolo cahvni, in locis Jnitncnlibiis donuil(Jnh.xi.).
Illa species ignis quaenascitur ctdepascitur tanfum,
non pascitur, sicut fulgur, significare potesl Irans-
iiituspascilur, quiaquodaminodo mirabili crescente
virtute vitiuin hoc nonminuitur,sed augetur;intus
etiam depascitur, quia virtutemunde oritiir demoli-
et tur. Illa specics ignis, quie seorsum dcpascitur, si-
mul nascilur et pascitur, significat vanam gloriam,
qua3 intus animiim dcpascitur, foris de ostenliitione
B nascitur et pascitur. Talis est etiam invidia, qu;e
sicul solis ra- foris de aliena felicitate nascitur et pascitur, et in-
tiis animam depascitur. Talis est ira, qua3 forjs dc
illata injuria nascifur ct pascitur, et intus animam
depascitur. Talis cst luxuria, quae foris ex carnis
spccie nascitur et pascitur, et intusanimam depas-
citur. Talis est gula, qutc foris ex conspectis de-
liciis nascitur et pascitur, et intus animam depas-

itoriam compunctionem pcccatricisaniin;e, qua^ vel ciiur. Talis est gula, quic foris ex conspectis de-
ex recordationepeccatorum, sive excontemplatione liciis nascitur et pascitur, et intus aniinam depas-

tormentorum, vel quolibet alio modo nascitur, quye cilur. Potest etiam significare huec species ignis
per subituin fcrvorem piavam delecfationem dcpas- charitatem Dei in pcjcnifentibus, quae a Spiritu san-
cilur, sed quia mox, ut orta fuerit, pertransif, non cto nascitur et pascitur, et peccatum depascitur.
pascitur, hoc est non nutritur. Significare etiam Illa species ignis, qune seorsum nascitur simul et

potesthic ignispropassioncs qua;usque ad consen- Q pascitur et depascitur, significat tristitiam, qupe ex

sum veniunt, et sic quodammodo animum per illi- immoderata ira foris uascitur, intus silentio pasci-
citam delectationem exurunt ; sed non nutriuntur, tur, et depascitur. Convenit hoc etiam ali-
animam
qiiia cilo resipiscente ipso aniino per compunctio- quando luxuriie quod foris ex specie carnis nasci-
ncm expelluntur. llla species igiiisqua? pascilur, et lur, intus pascitur cogitatione et animam depasci-
depascitur, non nascitur, qualisest ignis naturalis fur. Nonnunquam etiam simul intus et ex cogita-
in corpore, signiiicat naturalem fervorem animiper tione nascitur ct pcr cogifationem pascitur, et ani-
qucm homo peccato Qui fervor, quia na-
irascitur. mam depascitur. Illa species ignis quseseorsumpa-
furalis csf, non nascitur. Pascitur aufcm zelo amo- scitursimul ef nascitur, et depascitur significaf Iiixu-
ris Dei et lenocinationem mollis animi natiir;ili dc- riain, quando ex cogitatione intus nascitur et ani-
pascitur virtute, quando vitiis indignatur, etea con- mam intus depascitur et foris visa pascitur. Signi-
temnit et respuit. ficatetiam avarifiam, quando intus ex acedia, idest
Sed antequam de rcliquis quatuor speciebus dis- tsedio et tristitia,nascitur, et intusanimam depasci-
seram, pr;ioiniftcnda sunt qutedam. Septem sunt vi- tur, et foris ex contemplatione divitiarumpascifur.
tia capifalia, vcl priiiciiiiilia, a quibus omnia alia Quando aulem dicimus avaritiam ex tristitia nasci,
nascuntur vitia, hoc est superbia, invidia, ira, tri- D tale est quia postquam homo internum gaudium
stitia, avaritia, gula, luxuria, sive fornicatio. Quo- pcrdidit, foi as mox animum in appetitu exteriorum
rum quaidam aliunde habent naseendi originem et immoderate diffundit, uf qui intus non habet unde
aliiinde nascendi occasionem, sicut verbi gratia, gaudeal, foris gaudium quicral: etestavaritiaiinmo-
luxuria ex carnis specie foris habet nascendi occa- dcratus appefitus habendi. Nequaquam enim hoino
sionem, intiis in aiiinio Ii;il)et nascendi originem, foris falsum gaudium qusereret nisi prius intus ve-
quia infrinseciis concii^itur, extrinsecus excilatur. ruiii gaudiumamisisset. Unde constatquodquemad-
lUec igitur diversis niodis foris et infus nascunlui modum de superbia nascitur vana gloria,et de vana
intusperoriginem, foris pcroccasionem. Sed in hoc gloria invidia, de invidiaira, deira tristitia, ifa quo-
tamen est dif"terenti;i, iinoil vitiaiion sempersuntin que de fristitia nascitur avaritia, etde gulaluxuiia.
occasione su;i, cum scmpcr ca necesse sit esse iii Ista bicvifer dicta sunt de natura ignis et de si-
origine sua.Sicuf cuin miilierspeciosa etcastaocu- gniticationibus ejus. Sed est profundum ingenium
lum luxuriosi ad concupiscentiam trahit nescia, in quod investigat omnia. Spiritus sapientiic penetrat
animo concupiscentis est viliuin, sed non in animo univcrsa. In omnibus autem qua^ videntur, ct a qui-
occasioncm concupiscendiprad^enfis. Aliquando fa- bus rciuni invisibilium similitudo trabifur, solusig-
571 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 572

nissicul locosupronius csl, iliKinoqiic si^niLjiiilica- A optis .sanotiSiiirilusesl i|uaiido invenit peccatricem
lionepsf pr;vcipuiis. Iii odcniin invoiiitur simililuilo nuimani, ot por (•oiiquiiictioncm lubiginem peccali
virtulis ct vilii, ila ut aci(«s monlis foiis lacla \)ov oxiirit : socunduni, (|uo, examinala cl mundata
in)aj,'iniMii,introrf'(l(>ala(l (•onlcinplandani vcrilaloin aiiiina, moxcam dcsiderio a-feriioiuin bonoruin ao-
Amoresl oniin ignis el ost ainor bonus, ignis bo-
:
ociidit, ot ([uodammodo pci- amoris ignoui liquefa-
nus, iguis videiioel oliarilalis el esl ainor nialus,
; cil, ut jam pcr dcsidoiium ourrere incipinl, qua>
ignisinalusij,niisoupi(Iilalis. Ij^^nisbonus (lopasoiliu' priiis IVigidacxistcnsmale loipebat. Et sicut niassa
oulpain i-iiis nialiis (loinoliluo naluraui. I^Miis bo-
:
li(juefaola |)or lisfulam iu monelam funditur etfor-
nus aooenditui' a Spiiiiu sanoto ignis inalus iu- inam aooipit, ita mens, amoris
;
igiie soluta per ra-
flaminatura diabolo. Ignis bonuscharitas, fons vii- dium conlemplalionis usque in imaginemdivinaesi-
tulum ignisinaliisoupidilas,radix viliorum (7 77///.
:
militudidis ourrit. Amen.
vi^. Igiioni bonum Domiiius Jesus misil in toiram, TiT. CLXXIV. Dn rnliniio ol senstinlilnlo niiiiiifV
et voluit ut aocendoreUir(/.f/o. xiD.^Ignis inalus est C.onlcmplanlis anima Jerusulom dicitur, (juia ipsa
de quo proplieta dioil AV nd/nif irfiiis in (Ininn im-
:
interiori oculo mundi cordis veram pacem, id est
pii (Mii-h. IX 1. I)c ([uo Aljialiam cl Lol l'l)cranlur Deum oonlcmjilalur. In hac Jerusalem dua) piscinae
;

sio cnim inlorpretalur Kr, hoo est iguis sive inoen- sunt, una sui^erior, ct una inferior : quio ulricque
diuni, de quo Abrahani eduotus esse pcrhibefur. in Isaia oommemoranlur. Vndc, inquit Doininusad
Sed videamus nuno quomodoin nobis opercnlur, Isaiani, inncrnrsiim Ac/inz, IiipI 'ini rfJifliiseslfiliiis
hi ul ila dioam, duo opiliccs, Spirilus san(>tus pcr liins Insuh arl iirfiitj-cliic.lunipisciiicesiiperioris in ngro
igncm suum. et diabolus per ignem suum. Sciendum fnUonis (Isn. vii). De infcriori piscina poslea sic
itaque quod aliler nosaccendil Spiritus sanolus,at- ait.- (loiKjrcfjnslis, inquit, nqnaspiscin.'' inforioris ot
que alitor diabohis. Nam Spiiilus sanctus ipse ig- (lonios Jerusnlcin nnnicrnslis, etfecistis locuminler
nis csl, ot afflando igncm iu nobis oreat; diabolus murum el miirum el H([uas iiisciiuc veteriscollegislis
autein non ignis, sed fiigidus osf, et nosnon afflan- ct non rrspoxislis ad onin qni focit eam flsn. xxii)
do, sed,ulila dioam, inflando ignemin nobisexcilat- Si ergo Jeiusalem est aniina, diuie naturae animae
Illecreat virlulemqure non crat, iste excitat oorru- sunt dune piscinte Superior piscina e.st ralio, per
:

ptionem qusc sopita fuerat. Ideo in sacra Soriplura quam comprehendit coelestia. Inferior jiiscina est
Spiriliim sanotiim por austrum, ct por a(juilonem sensualilas, pcr qiiam afTeotat teriena. Siipcrior
diabidiiin significari invenimus, quiaausler oalidus jiiscina aqua?duotu!ii habet iu agro fullonis. F^ullo
est vcnliis, ot a(juilo IVigidus. Et soimus quod ven- est Christus, qui pannos suos oalcat, quia electos
Q
lusoalidusafnaudo desuo calefaoil. Venlusfrigidus suosper tribulalionemeniundat, uteos supcr nivem
de se calcfaocrc noii i^olesl :ettamen igncm aocen- dealbatos sibi vcslimoiilum, faoiat. Civibus fullouis
dit. Sio Spiritus sanotus in se haliet ainorem, quo est isla oonvallis laorymarum, iir/cscns scilioet
nos iiinammat;diabolus autem in nobisinvenitcor- mundus in quemadconculcanduin projecti suinus ;

ruptionem, ([uani suscitat. Ille intiinseous suggc- sod, diim calcainur, uniinur et mundamur, quia
rendo suavileraspirat, isfcexfrinseous fontationum picssuia iribulationis el oharilato aoccndit el cul-
flalibus impingendoquassat. IUe, intrinseous cx oo- pam abhiit. Iste cst fulloquiilla evangelica vesli-
culto divinitalis sua? prodiens, invisiliiliter visilat menta feoerat, de quibus dictuni esl quod cniidiiln
cor hominis et ineffabiliter consolatur ; iste, extrin- ornnl siciit iiix, qnnlin nnn potcsl fnllo fncore supor .

seous ciroumiens et anfraotil)us sua3 caliditafis se lorrnm (Mnrc. ixi. Sed hoc fuUo coelestis prsevalet
involvens, semperad ruinani insidiatur. Isteestille quod fullo terrenus facere non potesl. Igitur fullo
princeps mundi, quem in lerra morte sua trium- iste agrum habet, ubi flores inveniunlur optimi ad
phatum de cordibus hominum Christus ejecit ; iste colorandos pannos. Ager est sacra Scriptura, ubi
est Paraclilus, quem dexteram pafernff!
in coelo ad pasountur animnlia Doi. in (j la inveniuntur diver-
Majestatis sedens, suporapostolos in linguis igneis D saium pra3cepta virtuluii;, (juasi florcs quidam ad
niisit. Illuc ergo Spiritus sanclus missus est, unde dooorandas animas, et oardui quoquecorruplionuni
spiritus malignus ejectus est, utille intrinsecus ha- ad depectcnda superliua. In hoc agro currimus,
})ilandocuslodial,iste extrinsecus impingendoexer. quando divinamScrupturamlegimus ;flor<js colligi-
oeat. Isto foris flante oonoulimur sed illoinfrinse- ;
inus, quandoprajoeptadiscimus :pannos coloramus
ous aspiranto nonaperiinur. Sed ecoedum duoruni quandopnfoeplaiinplendo virtutibusanimasnostras
fabrorum flatus de contrario spirantis aspiciinus, decoramus. Paticntia est in rosa, castitas in lilio,
quatuor inde opera ex-re videmus duo opera dia- : oharitas in croco, humilitas in viola, puritas in sap-
boli, et duo opera Spiritus sanoti. Primum opus phiro. Bene autem per agrumfullonis transit aquie-
diaboli estquando illioita delectatione animumurit, du(^lus piscinae supeiioris piscina enim superior,
;

et ad similitudinem flamma; foris lambendo quo-
dammodo nigram reddil. Sccundum opus diaboli est
quando per oonsensum pecoali animum medullilus
accendif, et noxia flainma non jam foris lambendo
denigrat, sed intus cremando
sicut jam dictum est, eminentior vis est menlis
nostrae id est ratio. Aqua^ductuspiscinajsuperioris
radius esl contemplalionis. Per studium uutem di-
vinae leclionis apeiitur via cordi nostro usque ad
incinerat. Primum oontemplandum lumen divinitatis ut illinc, quasi de
 ,

573 MISCELLANEA. - LIB. I. 574

fonto, aqua; viviip .spiiitiialiurn flonoruni dosoendant A liuin illoeebraruin deseenflit. Sed tunc intermunim
per radiuiu conleinijlalioiii.s ad irriLjandum et im- et muium est, «[uando carnem nec in necessitale
plenilum sinum meiilis noslr;e. Piseiiia iiiferiorest rcspuil, nec iii voluplate diligit. Non ergo culpa est
inferior visanimee, lioc est sensualitas. lUuchahet inter muruin et murum ad colligendas aquaslacum
quinque aqiueduotus, quinque sensus ("orpoi'is, per facere, quia culpa non est temporalibus lionis in
quos ohleelamenta liiijus mundi iiilluuul, (|uasiaqua3 necessilalilius naluram confovcre sed culpa est
:

quaedam ad replendum appetilum nostrte carnalita- necessitatis loco cupidilates adinittere.

tis. Mundus enim fons est, aqiiic oldectainenta TiT. IjLXXV. Dcscviptioiics tnuiioris ct libcvi
inundi, iiquicductus sensus iioslri, piscina sensuali- ;ivl)ili'ii.

tas nostra. Isti quinquc duclus aquic quinqiiepor- Tempiis est numcrus mortuoruiu ordine sibi suc-
ticus sunt, in quilius muliitudo languentium jacet, cedentium.Liberumarbitriumesthabilitasrationalis
([uia, duin per quinquc sensus corporis corruptio- voluntatis, i[Uii potest, vel adjuvante gratia, ad ho-
nem peccati contrahimus, quasi in ([iiinque jiorlici- num quod noii hal)cl, aut miniis hal)et proticere ;

huslanguidi jacemus. Sed angchis Domini secundum vel sinente gratia Ijuslitiaj ahono quod vel hahet
tempus in [liscinam desccndit et movetur aquii vel haberc dchet, per semetipsam deficere. Item
[Jouii. v), quia dum divina aspiratio peccatorem ^ liheruin arbitrium csl in ralionali voluntate spon
intus tangit, illico terrorc judicii conturbatur carna- taneus appetitiis boni, f[ui nec coacto dari, neo in-
iis conscientia. Et qiiicunque post motioncm aqute vito auferri potest.
in piscinam descenderil, sanus fit a quacunqiie te- TiT. CLXXVI. Qiiod is soltis laiiilnbiliter iii iilio

neatur inlirmilafe, quia divina gratia praeventus jieccalmn iilciscitiiv qiii ail consensiim peccati non
peccalor, si vere se ad poenilenliam humiliat, et iucliiialiir.
oonscienliam puram conveniens anteacla iiiaia Neinopotcsl ejusdein culpic sociusesseelvindcx.
districle puniendo dijudicat, de quolihet deliclo Indignum est enim ut ille de peccato arguere prse-
veniam consequi meretur. sumat aliuni, ([ui nocdum a [leccato castigare voluit
Sed jam ipsa verha quic de hac piscina supra semelipsum. Scriplum (juippeest: StetitPliiiieoset
posuimus inspiciamus. Coiiijvpr/astis, inquil, c-K/uas placavit (Psal. c.y). Stans etenim prostratos in tur-
pisciii,!' iiifrvii)vis {Isn. xxii). Non estvitiiim ii([uas pitudine fornicationis transligit ,
et Deuin placat,
infei"iorispisciniBbihere, sed vitium eslcongregare, quia, siout dictum est, ille solus laudabililer in alio
quia licet nobis honis tran.sitoriis uti ad necessita- peccatumulciscitur qui, in semetipso, per amorem
tem, sed non diligere ad supornuilalom : aquas enim C juslitiai erectus, ad consonsum peccati non inclina-
piscina;inferioriscongregat([iiilemporiilia bon;inon tur. Ihnc est econtrario quod filii Israel, cum scelus
ad usumnecessitatis, sed adexpletionem cupiditatis Gahaonitarum vindicaturi contra fiiios Benjamin,
accumulat. Deincops iloinns, ail, Jcrnsalein iiniue- magis confidentia miiititudinis quam zelo virtutis
^as^y.s (//;;V/.)SiJerusaloinanimiisdicimus, domusJe- excitati, in pr«lio convenissent tam magna plaga
,

rusalemnonincongrue coipora apjieliamus. Domus prosfrati sunt, ut prima die usque ad viginti duo
ergo Jerusalem numcrare cst, considerala multitu- millia, sccunda vero octodocim millia corruissc le-
dine hominum, limcre (hMlcfocln roriim, computiire gantur (J'/(//c. xx). Siint eniin nonnulli qui potestate
suin[tlus corporis, ot nim conlidcro iii muniiicontia qua cretcris [Uicominenf libore subjectorum culpas
largiloris. Lnde et posfmodum subjunxit: A([nas arguere volunt ct tamen easdem in se culpas im-
;

piscina' vetcriscoJlef/istis, ct nonrespcxistisail enin proba pra!sum[)fione fovere non desistunt. Scd hos
qiii 1'ecit eam{ibid.). Qiiasi diceret: Temporaliabona tales alienae culpa? vindices ipsi iidemqui puniendi
quiB transeunt et veleriisciint , iivare colligilis, et sunt perimunt, quia cum ah eis superbe arguuntur,
Datorem eoruin jeternum lespicere nonvultis; sed illa manifesfe exprobrantes vitia, ipsos sui accusa-
animas ad pcrpeluam vitam creatas temporaliler D toresreososfendunt. Sed filii Israel vicforicun. quam
deficeretimetis. Quod aiilcmiiil, fccislis lacuiii iiilcr multifudine non possunt, fletibus tandcm ohtinonf,
iiniruin et innvnin {ibnl.), ad eamdein cupiditatem quia sfepe praelati subjectorum improperiis humi-
referendum cst. Ilahcl enim aniina ef exteriorem liafi, discunt pecoantiuin aniinos superba et tumida
et intcriorem muruin. Murus extcrior esf corpus invectione non irrifare. sed blanda pofius ef humili
quo anima claudifur, ef quodammodo incarcerafa admonitione corrigere. Facile enim illius increpa-
tenefur. Murus interior osf ira nafuralis virlusani- lioni a peccantibus reverentia trihuifur qui et sua
mtc, qua vitiis iiascitur, et contra tenfamenla iim- humiliter plangere et aliena peccata misericorditer
nitur, ([uia ad lioc dala est luec virfus aniiuic , ut reprehcndere non duhifatur; neque tunc iiudef
per eam conlia vifia sc niuuiat, et cuncta tenfa-- peccator se contra verba arguentis erigere cum ,

nienta, quasi jiiciila

qutedam, inimici propellat. In- in vita ejus nihil invenit quod merito possit cul-
teriori muro munifa, anima oinnia qua^ carnis sunf, pare (52).
si possibile essel, respuerc cupif; cxteriori autcm TiT. CLXXNII. Mystica descriptio nalurie ecrviv.
muro pressa, noiiniuK^uam ofiiim iid sordos ciiriiu- Dicifur de cerva quod cum vulnerata fuerit a

(5-2) 7)6' seplciu peccatis mortalibus, et dc effcctibus eorumdem, vide tomum primum in Maffhanim,
De Oratione Dominica.
 ; ;

575 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 576

venalo;o. si quidem faiitd exstitciil plaj^a' violentiit i^ lalontis corruptela^ vtilnus gerunt. Ex his qua-
nt curiere iion (jueal, (lcl)ililaln ne iclaidala capi- luor gradihiis hominiim optimi sitnt sanalivi et
tur (>( occidilur. Si vci'n (tolor vuluoris ailluic vircs sani. 1'essiiu' iogioliilivi cl icgroti. Modii siinalivi ol
oinnino uon ahslulciit cursu clahitui- et fuj^ions , icgroti, et a^giotativi ct sitni. .Mclioies sunt tamon
per deseita secuin sagiltaui infixani poitat. Tunc sftnitlivi cl icgroti qiiam icgiotativi el sani, quia et in
circuit genicus el dolens, ncc invcnicns luanum illis naluia inlogrii sauilatem violenter iurbatam
«[lue luorlifciuin teluin de corporc suo ovclhil, fiicilc iiclpit, el in islis nalura corruptii sanitalem
landciu vadil , ct quoRiil diclanniin, el coiucdil lenuiler et dubie conccssam facile aniillit. In illiR
ipsum suecus, cum ad interiora receptus
: ciijus snnitas non oxstincla, sed violonler, evasporala est;
fuerit, penetral oiunia sua virlule, el pciveniens in islis acgriludo non ablala, scd leviter sopita est.
nsqiio ad vulnus potenler ojicit fci ruiu atciue de , VA idcirco sicul ho(> fnciloquamlibcl Icvi oocasionc
imis ctiaui viscerihus emergerc facit. (".crva cst nd antiquam conu[)tionem rcveililur, ita el illa
casta et niunda auiina. Sagitt.T sunt desideria iinla. facili remcdio itd piistinam inlcgrilafem rcpaiatiir.
Venatores sunt diTiuoncs: (|ui (juoties roidihus lUec idcirco distinxi, qtioniam ex slatu oorporum
nostris, sive per visum, sive per audituui, sivo por- poipondi polest ([ualilas montium. Sunt otcniin si-
gustuiu, sivc per odoialum , sive pcr tactum , de r> militor in aniino difVcienlia; qualuor, id est virlus,
exteriorihuspravadesidoriainjiciunt, quasi vcnalo- justilia, vitium, peccatum. Quod autcm sanativum
res de longe aniuue sajj^ill.is mortiferas imiuillunl. cst iii coiporc, hoc ost viitus in mcnfe. Ef quod est
Anima vcro si ]>er deleclationcm pravi desidcrii saiium in coi [lorc, hoc est justifia in mente. Quod
usque ad consensum 0))cris dohiiiliitur, lunc quasi vcro ajgrofalivum in corpore, hoc est vitium in
capitur et occiditur. Sinaulcm fugit et decliuat per- mentc. Et «[tiod est PBgrofum in corpore, hoc est
petrationem pravi opeiis, et nihilominus lamcn de- peccatum iu mcnfo. Non eigo onmis ([ui virtutem
lectationis illicihe feiruui intixum ojicere nou valel, ali([uam hahet, sed qui justitinm facit justus est,
quasi auctorem moitis elTugit. Scd tamen adhuc neque omuis qui vilium aliquod hahet, scd qiii
,

plene moitis peiiculum non cvasit. Sed ct ([uod pcccatum facit, [)eccatorest. Nain jusli efi:mi,([uain-
facere possit uc inorintur, iu solitudincm cat et visnoIcntcs,aIi([uando puncfiones vitiorumsentiunt
quaerat dictanuim, hoc est Verbum Dei. Et cum ex infirmilittc carnis quain coriu[)libilcm porlant
sacram, sivo percolloquium
illud sive i)er lectioncni sed qiiia se eis per consensum non inclinant, motus
sanolorum invenerit, sumat avide etcomedat, alque ipse , ([ui ex vilio coiTupfiouis oiifur, pro pe.calo
illius dulcedine omnein mortifeife delectationis coi- sentientibus nec consenlienlibus non imputatur.
ruptionem expellat, et se ad integritatem pristinae Est ergo illic vitium, et tamen peccatutn non est.
sanitalis, omni poiiciilo clTugato, restiluat, quia Sunt ifcrum mtilli quoruin natui-a nou adeo pas-
nihil oitius nialam quam l)oua delectatio excludit sionibus vilioium .'iirccla csf, qui tamen siepe per
et cum mens illam gustare coeperit, stalim istam negligentiam in peccataincidant. Quos quidein tanlo
sponte derelinquil. major pcccantcs reatus obligat quanto minor ad
peccandum ens ncccssitas impcllebat. llli crgo ([uo-
TiT. CLXXVIII. iJc^ q(ni(lriij)Iici snuoniiii ct ;rgro-
rum viliorum alTecfibus magis corru[)ta est naf ura, fii-
toruiii diiTerciilia.
ciliuscadtint, laboriosiusresurgunl: ettamen,si sea
Medici qui morhos corporum curare solent qua- peccato ciislodicrinf, merenfur; si peccaverint,
[ilus

cilius veniam consequunfur. Qiii autein fortioris

luor ([ualitates humanae vitce deflniunt Sanativum, :

sanum, a?grotativum a^grotum. Ex his quatuor ,

sunt naturtcfardius eadunt, cifiusque rcsurgunt ct ;

species constituuntur. Sanativi ct sani, a-grolalivi idcirco, si in viifule perstiferint, minus merentur ;

si in peccafum ceciderint, iimplius rei habenlur.

et aegroli, sanativi et aogroti, aegrototivi et sani.
Sanatiti sunt quorum natui a nullo intrinsecus lalenti TiT. r.LXXIX. l)c co iji.-l .^rripliiin cst : « Sc-
1/111111/ iir Aijiir.ui .niocuiii/iic icrit. >>

vitio corruiMa est. Sani sunt quos nulla manifesti

doloris molesfia Ycxat. /Egrolativi sunt qui intrin- D Seqiinnltir Afjniiiii qiiorunqun icrit (A/ioc. xiv).
sccus latentem hahenl corruptionem. yEgroti sunt Agnus per humililatem et virginitatem venit ad nos
quos manifestus dolor excruciat. Sanativi et sani per lutmililalem et virginitalcm prfecessit nos. De
sunt quorum naluia intt insecus a corruptionc ost humili enim et Viigine nalus est virgo ipse et hu-
solida , ct extrinsccus a doloiis vexatione quiela. milis. Huinililas Virginis ef virginifas humilis via

^-Egrotalivi et a>groli sunt qui et inlrinsecus latentis est qua venit.Nos ergo venire non possumus qua
vitii corruptionem el foris molestiam doloris susti- venit: sequi tamen possumus quo ivit, quia si
nent, sive ipse dolor ah intoriori corruptione sit hiiberc iiou possumus parentes virgincs, virgines

ortuSjSiveab exteriorisalicujus molcstiic occasione [)ermaneie non[>robil)emur. Qui virgo esl et humilis
illatus. Sanativi et a'gioti sunt ([uoiuin nufura inte- non esl, sive qui humilis esl et virgo nou csl sc- ,

rius corruittionem non habet, sed exterius alicujus ([uitur Agnuiii. sed non quocunque ierit. Soltisille

dolorem
laesionis sustinet. /1-3giotativi et sani sunt Agnum riequilur quocunque ierit, qui cuni humili-

qui quidem manifesluin dolorem non sentiunt, in- tate viiginitafem, ct cuin virginitate humilifaleiii

jerius titmen lanto periculosius, (juanto occultius ctistodit. Sane ox duobus imperfectis meliijs o8t
 ,

577 MISCKLLANEA. LIB. I. 578

A"num sola humililate (luaui sola vii i^iiiilatR sequi, A nem : propfer miseiicordiani aniinarn sunni lir h;ivit
iul (otnpassionoiii. In (•.(riio siiii iloliiil pio nohis
quia liumililas sino virj,'inilate salvaro hominein
pationilo in uionlusuaooniloluil nol)isconi|>alion(lo,
potost, virginilas sino liuniililaio luui p ilost. ;

Et (lueniadmoduni oarnis inliiniilas in ipso socun-

TiT. CIjXXX. I)i: Irijiliri (-onijjnssioiir.
(luni an'ocluni naluito uoluil po-nani suaui, sic men-
Triplex ooiiipassionis inodus esl. Siquidein (^oni- lis pietas .'^ccuniluni ;in'ocluin iiiis(M-icoi'iliai noluit

passionuiii iilia ost cx vitio, iili;i ox iiiilura, alia ex misoiiani alicnain.. Sicul oniin c.aliceai passionis se-
viitute. ("oniiiassio cx vilio ost ,
quaiido ellbclus ounduinoarnis volunlaloiu ase Iransforripostulahat,
aliquo rcprohensiiiili dulorc t;in^'ilur , uhi illioilo ({ucui non ti'ansfeioniiiiiii osse piiosoiolial , sio sen-

priusamore tenclialur. (loiniiassio ex natura est, tenlia (!oiiiloinnalionis socuniiuin |)iclaloin aliis nii-

quando ex insito sihi pielatis afFeolu, aiiimusalie- tigari e\oial)at ,

quaiii iuiinutiihilem priovidebat.
nis a-ruinnis oondolet, quotios conlra pielatis vel Pietas onini([ui)il suuni oi-at oiioiahatur niiserando,
liuinanil;itis niensnramcos oppiinii sive iiflligi vidct. ot ralio (juod suiiin oral soquohalur divinnj disposi-
Conipassio ex virlntecsl, quaiulo proplor Dcum tioni ohediendo. l'roploroa nlil ooiiti"iiicl;ilis orat
alienisdolorihus coinpalimur, ouni scilicolvo! justi- „ si Clirislus lioino secundum alleotum piolatis quam
tiain prcini, vel innocenliiiniaftlij^i vidomus. r<om- in humaniliite sua assumpseiiit aliquid volehat
passio cx viljo est culpahilis; oomp;issio ox natura ({uod tamen secundum volunlalem divinam in ([uo
est irreprehensibilis; compassioox virliite laudabi- oum pidro oninia dispouehal, fiiturum non esscju-ae-
Prima reprehenditur
lis. , lertia laudalur, secunda sciohal, ([iiia lioc ad vor;im humanitalom [lorlinebat
oulpam hahol, quia ex nalura esl nec
autoin nec , ul p!ctale movorclur el hoc ad voram divinitaiem

privmium quia cx vitute non est. In hao ergo vita

,
IieiKncbat, uf a sua disposilione non movorclur.
quandiii caro mortalisltedi potest passiono, tandiu itaque socuiiilum uliumi[uefeoitquoddo])uit. Ncque
eliam aniinus mulahilis langi potesl compassionc. ideo sibi conharius fuit, sisecunduui [liolatem hu-
T'l)i aulem ulrumque vcracilcr impassihile erit, man tali congi uam voluil.quod secundum juslitiam
tunc profecto neque passio carni, neque compassio Divinilali dclilluin noluit, quia el lioc vollu ct illud
mcnli uUa inessc poterit. Nunc crgo mutabililate nollo, uliuaique voluit. SeripUim est enim : J sus
sua bene utrumqueutitur, si et caro inpassione pa- nutvni iiifrciiniit sjiirilii, el liirJjiivil semetipsuin
tientiam non deserit et aniinus in conipassione {Joa:i. xij.Hic inlendilo. 1'iirJjiivil soiiictijisiiiii.QaO'

justitiie mensuram non transoendit. Si igiturlempus modo luiliavit.^yuio fuif ista turbatio ([ua semetipsuin
compassionis qua^ris, quandiu palipossumus, oom- turbavit Jesus? Pielas ipsa, miseralio ipsa fuit tur-
pati debemus. Si locum quiBris, illic compassionis C batio. Bona turbatio. Bene turbalur qui pietate mo-
miserioordia exhibenda est ubi adhuc passionis mi- vebatur. Turhnvit scmctipsum. Miseralio turbavit
seria desperanda non est. David, iogrolanle filio, la- oum, et ipse semetipsumturbavil, qui miseralionem
crymas fudit; mortuo, faciein lavit(// nc(j. xii),ut spontc suscepit. Sicut tradidit semofipsum quando
ostenderet quia tandiu compassionis misericordia Judas tradidit ipsum, sic turbavit seraetipsum
portanda est quandiu passionismiseria desperanda ([uando Notum est hoc et
miseratio turbavit eum.
non est. Est tamen quidam compassionis affectus tVcquenli usu probatum, dicitur liomini quando
qui naluram etiani peiditam misoialione proscqui- aliquid palifur : Tu femelipsuin turhasfi; lu tibi fe-
tur, secundum quoni in nostri generis simililudine cisti nialum hoc. Sic turbavit Jesus semetipsum,
sicut culpiB non corrigendic irascimu/, ifa naturte quando miseratio turbavit eum, quamsponfe susce-
non exstinguendiomisoremur. Nuncautemvifamor- peraf. Et semotipsum tradidit quando ille tradidit
lalis et mutahilitati suhdita, nunc interim pro parfe cui ad tradoiidum poteslafem ooncesserat. Sic ifa-
miscriie susfinef, sed posfea ad incorruptionem que Jcsus in huinanifate assumpta, quandiu eani
translata dejionet. Nunc interim inulroque ajgrotal, passibilem portare voluit , secundum proprietatem
et passione videlioet in carno, et compasssione in D humiinilafis, et passionem in carne, el compassio-
nicnte. Tunc in utroque sanabilur, ut ol per iininor- nem in inonte puilavit. In qua tameii modo ad
talitatem carnis contrapassionem carnis, periinmu- immufabililatcm translalus, nec pati polest ad cor-
tabilitatem mentis contra comiiassionem nientis con- ruptionom ncc compafi ad furbationem quando
,
,

firiiiefur. Sicut onim fogrifudo oarnis ost pafi, ita Christumsecundum hominem noviinus,of palientem
ajgritudo menfis est compati. Proplorea Deus homo etcompafientcm novimus, Dcfcccrunt, iuquit, sicut
qiii ufrumque toUere venit, ufrumque lolcravit. fumusdics mci ct ossamou siculcrcmiumarucrunt
,

Suscepit passionem in carne, suscepit compassio- [Psal. Dics defecerunt propter passionem, ossa
ci).

neininmenle. Inutroquoii^grolare voluitproplernos, aruei unt propter compassionem.Propter passionem

ul in utroiiue nos t«grotantes sanarol. Iniirma- niortua est caro ;
propter conipassionem arefacta
tus est passione in pstjnasua; inlirmatus est com- est anima. Dolor coinpassionis quasi frixura quiB-
pnssione in miseria aliena. Eo usquepassionem sus- dam animae fuit, quaurebatur miseralione, preme-
tinuil, ut pro moriluris morcrelur. Eo usque com- baturcompassione, siccabaturdesperatione despe- :

passionem suscepit, ut pro perituris lacrymaretur. ratione dico, non propter se, sed propfer illos qui
l'ropter miseriam carnemsuam tradidit ad passio- noc in malo corrigendi, neque a malo erant libe*
579 APPEXDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 580

randi. In his omnihus ("hiisluin sooundum carnem A oJcf/it Dciis flCor. i). Pro contemptu eniin hahontur
noviinu.s, quando vcriuii huinanilalcMu ot in vt'ia canes. rnd(> dicit : .\on cst bouuiii suincrc /inncni
humanitale verain porlavit inorlalitatem. Niinr filioruni cl inittcro cnnibus {Multli, xv).
uiitoiit Jiiiii sociiiuluiii cnriicin iiuii iiovlinns (II Cor. TiT. CLXXXIl. (Jiiid cst quod quicvcrit tcrni quii-
V), j)ost'iuam rcsiirfjciis ii iiiorliiisjiiiu iioii iiioriliir dnif/inlii iinnis jiosl /icccidiiin Gcdconis.
;

inors illi iillrn iioii iloiiiiiinhiliir, i[uoil ciiiiii vivil, Non (luomodo qui-
piiomitlonilii videtur (lUiostio

vivil, Dco tlioiii. VII. evorit terra quadragintii annis post peccatum Ge-
deonis {Judic. viii), cuin post victoriam qua libera-
TiT. CLXXXI. Myslcvimn dc iiiiincroprocedciiliiiin
vil Ilohrijcos ex ouro spoliorum fecerit ahominatio-
iid piiijmiiii ciiiii (icdooiic.
nom; cl i)osl illain luiuicalus fueril oiiiuis Isriiol, ot
El fiictus ost iiiiiiicriis corniii jni hiiiihiicriinl lin- fuoril iili ol doimii ojus iii sciindiilum.Quoinodo ergo
yuii siiii troccnli viri (Jiidic. vii). l'leriquo Lalini post hoc tantum nofas quod et Gedeon et populus
codices non hahcnt iniinu siia, sed lanluiiunodo lin- commisit, ro([uievil torra quadraginta annis, cuin
ijiiii sf/.jjquonia-nsiciulellexerunlquodsuiJi-adiclun. hoc Sc-riptuia soleat oslondoro, cum a Doinino Deo
est, sicutciiiics.Gviscnsaiitem utruinquo luihel nninii populus fornicaretur, tunc potius pacem illos per-
siin et Jiiiijiiii suii, nisi inlolligatur([uod maiuKuiuaiu dere, noii acquirere, et hostihus suhjugari, non
rai)laiu in os projiciohanthoc erat simile cani- ; et B ah hosliuin info.stiilii)no muniii ? Sod inlolligenduin
bus hihontihus qui non ore apposito sicut hoves est sicul sulol Seiiplura, por prolepsim, id est per
aquain adducunt quam hihunt, sed lingua in os occupiitionem dixisse quod fecerit ephod contra Dei
rapiunt, sicuteliain isti fecisse intolligunlur, ut sci- legem Gedeon ex illo auro quod fuerathostibusde-
licet inanu aquam in os projicerent, quain lingua victis ahlalum, quia uno loco dicere voluit et unde
exciperent. Nam et interprotatio ex Hehi-ioo plauius erat auium et quid do ilio faclum sit; sed postea fa-
hahet his verbis : Fuit iluque nitincriis curuin qui, clumestinlinedierumGedeon hoc peccatumquando
inanu inos projioioulc, aquam luinbuerunl, Ireoenti consecuta sunl etiam inala quie deinde Scriptura
viri. Ncque enim solent hominesita hihereut, sine contexuit posteaquam commemoravit quot annis
;

opere manus , lingua sicut canes aquam hauriant. in diehus Gedeon terra con(j[uievit quos annos re- ;

At vero prseceptum erat ut hoc facerent; sed

istis capitulando commemoravit, id estad ordinem quem
cuni ad bibendum descendissent ad aquam, multi porverlerat priusdicendo deillo scandalo quod no-
genuflexo biherunt quod facilius et niinore lahore
:
vissime factum est {bS).
lierel. Pauci vero quianongenu flexo se incurvave- TiT. CLXXXIll. Quid /jropler prosscientium ct
runt, ul canes hiberunt, sed aquam in os jectam, ^ proedcstinaLiuiicui Dci cluiiinnt quulidie perversi.
quorum numerus quia ,
signum insi-
trecenti erant, Nonprudenliumdiligentia, sedstolidorumquerela
nuat crucispropter htteram Thau graecain. Quo nu- est Sine ine, ita vivam. Qui ad vitain prajdestinatus
:

mero etiam gentes magis in crucilixuin credituras est, perirc non potost. Quare conabor ? quod futurum
esse prajfiguratum est quod littera Grseca est, unde
; est, lieL. Et taiuonnemo vulneratus aul i.oger dicit :

Grsecorum nomine Aposlolus omnes gentes signifi- Sine me ; si victurus sum, non moriar. Quid medi-
cat cum dicit Judivopriinuin cl Gnvco {lloni. ii) et
: ; :
cus faciet? quod futurum est, (iet. Et non timenl ani-
Judivis ct Gnvcis {ibid.), sicpe ita commemorans uiai -suaj lcgoindaro, quain corporisuo prajscribere
circumcisionem et prseputium, quod in linguis gcn- iiolunl. Clamanl hoc (|uolidie porversi : Nolite ad-
tium Grajca ita excellat utpcr hanc omnes decenter inonere, nolite corrigere ;
si vult Deus, justihcabit
signiiicentur. Istenumerus etin vernaculis Abrahi» nos. Et nemo dicit : Nolite cibum praeparare, nolite
aniinadvertondus est perquos fratrem ab hostihus vestimentumdare. Si vultDeus pascetetvestietnos,
liheravit, quando eum Melchisedech in inagno mys- el dicit:Non possumusboni esse, nisi Deus hoc fa-
terio benedixit {Gea. xiv). Quod enim exuherant illis ciat. Ergo bona illa sine Deo habere non potestis
octodecim (nam trecenti et octodecim fuisse refe- et ista potestis ? imo Deus potius in istis studium
i'unlur [iVjyt/.J, videtur mihi fuisse siguilicatuin quo T) vestrum quuiiit, quui nisi volentes hahere non pote-
ctiam tempore fiei et id est tertio quod futuruin
,
, slis noii in illis (juije in tantuin arbitrio vestro non
:

erat sub gratia. Nam primuin est ante legem, secun- suhduntur, ut stepo oa hahere nonpossitis cum desi-
dum sub lege, tertiuin suh gratia. Singula Vero lem- deratis. el habeatis cuin despicitis.
pora senario numero signiiicata sunt propter per- CLXXXIV. Dc supienliii Dei ct bomiuis,
TiT. et
fectionem. Nani tor ^ex octodecim sunl. Unde et quod sil dupJcx, supcrior et inlerior.
illa mulior octodecim annos habebat in iniirmitate,
Sapientia a corde procedit et exit per os, et in-
quam curvam Salvator cum invenisset, erexit atque trat per aurem, et in corde requiescit. Nec discedit
a diaboli alligamento, ut Evangelium indicat, solvit
unde exil, et accedit Estque velanda ubi non fuit.
{Luc. xv). Quod voro ita isti probati sunt per quos
atque ornanda sapientia cum exit ad nos Dei sapientia
vinceretGedeon, utsimilesinbibendocanibus dice-
cum primum in rerum creatione ad nos egressafuit,
rentur, significat quod contemptibilia et ignobilia

vide tom. primum circa

siyuilicaiitur. Ibid. — Dc Jiis qui iu Jege ambuJant
(53) De duabus scboRs
principium. — Quod pnecepta Dei multis uominibus vel staiit vcJ dccJiuaut. Ibid, De tribus viis. Ibid,
58« APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGVIATICA. 582

non nuda sed specie leium creaturiim induta

exivit ,
A quro laincn si linnl, nec ralio l-.editiir, nccjustitia
nobis apparuit. Secundo eadeui sapientia, id est Ki- violalur.l'r{»;ceplum exratione est, ut ciimcriminosi
lius Dei cum se nobis manifcslavit, indumenlum et |)ul)Iicc ])CC('anlesal) ccclesiiclimiiiibiisabslinere

carnis assumpsit, et sic visil)ilis aiiparuit. Teitio julientiii-. l*ia;ccptum scciiiidiim ralioncm est, ut si
sacro velamine verltoiuniinduta eademsapicntia in- quis (juue iii hoc muiiiln IkmIc possidct, (;uneta pau-
telleclui nostro sc prajsentat. Oporlet namijuo pro- peiibus erogare prucciperelur. Piii-ceiifuin pia^iter
ptcr nostiam fra,i4ililatcm ex visibilihus ad invisibi- ralioncm, sicutijuosdaiu saiKttoiuiu 1'atrumlegimus
baconsccndeie.Sic (juoquc noslra sapientia semper niiilta lidicula, cl a ratioiic
hiimaiia alicna, ad (;xpe-
egreditur velala habct ciiim leycm formosae mulie-
;
riendam tulcm subjectis iirtecepisse,
oi)Ciiiciili;u vii

ris,quye, si in veslepretiosa incedat, pulchriorappa- ut cst videlicetsiccosslijiitesdonecgeimina produ-

ret; si vero in vesle vili, quasi cxlrilavilcscit forma. ccrent irrigaie, dura saxa aqua superfusa mollire,
Sic etiam sapientia puichro schemale veiitorum in- feroccs vcrbi imiicriodoiiiarc, et cielcra hujusmodi.
dula nitescit; vili vero induta vilescit, unde dicitur : Inhisergoquae ex ratione priecijiiuntur obcdiie de-
Liii<jii;i ]jriulc'iiliiiiiJuriintsnpiviitiiim{Prov. xv).Cor liitum est; non obedire pcenalis culpa. lu his quse
est agcr, sensus radix, cogilatio palmcs, veibum secunduin rationcm pnccipiuiitui-, o!)(>(liie iiicritum
ljotriis,auris torcular,sapicnlia vinum, memoriaapu-
B esl ; nou oljcdire veuialis iulirmilas. lii liisqua; prai-
theca. Sensus est habilitas inlelligendi, id est cognos- ter ratioiiem pri.ecipiuntur obedire perfectuni est
;

cendi, et procedit a corde ct ab ipso cogitatio, a cogi-

; iioii obcdire miiius luudabilis bonitas. In his quie ex
tatione vero ver])uin, et a verbo sapicnlia qmc inliat lal.ouc prtecipiuutur, nonobediie obcdieiitiaiu de-
per aurem, qua) sicut torcular, separal signilicatio- stiuit ;
in liis vero quKi sccundum rationem et prae-
neinavoceperipsam ingressa. Duplex sapicntiaest, ter rationemprseciiiiuntur, non obedireobedieiitiam
una inferor, altera superior. Inferior sapieiitia in licuit. l%tidcirco iu liis diiobus ultimis noii obedienti
naturis rerum habelur, superiorin invisibilii);is es- mcritum ininuilui-; iii vcio ])i-iiiiu iio.i obedienti
ilio

seutiis. Philosophi aulem gentilium in iiiferiori sa- poeua debclur.

nain verum in rebus visi-
pientia illuminati fuerunt ; Trr. CLXXXVl. iJc buiio siiuiiuo ol iioii siiijiiuo, et
bilibus secundum elementa hujus mundi efticaciter de wuJtipIici lunlo, ijoccalo ct dclicto.
comprehenderunt; verum autem summum appre- Solus Deus est cujus bonum est idem quod ipse
hendere nequiverunt;'lindeest quoddicitur. Etcvn- est. Ideuque solus malus ipse esse non iiole.st, quia

iiiioniiit iii cogjtiitioiiibiis siiis [liom. i). Nam cuniex boiio suo privari non potest. Caitera veio oainia
visibilibusad divinam essentiam conscenderent,vo- aliud suutquaiiibona.sua. Ideoque cajtera
omnia vel
p
lentes quoedam in ea asserere, similitudine rerum mala sunt, vel mala esse possunt, quia bonis suis
creatarum, secundum humana; rationis compiehen- vel amissis carent, vel habitis i^rivari possunt, et
sionem, ineaasseitione evanueiunt, ul([uando dixe- quajpiivarinon possunt, gratiaprivarinonpossunt.
runt, 7:£p( dtyaOou itai vou, id est de bono et mente et Sicergo aliares oinnisaliud estquam bonumsuum;
deaniina mundi, asserentes ca esse tria principia et et esse naturalitor iiotest praiter bonum suum, et
tamen inicqualia : cum iioyn [vcuvj infcrioicm to cum habet bonuiu suuin, boiiaesl; etcum non ha-
agato [tw aYa'Jco] essc dixciunt, ct aiiimam muiidi bct, mala.Sciendumitem quod suisumbonumunuin
ulroque. Nec tamen negatur recte eos dixisse in qui- quidcin est, sed omne bonuin iu ipso est, et omne
busdam, ut cum
dixerunt originales rerum causas bonum ipsum Ideoque nec augeri potest, quia
est,
in meiite consistere divina, et cajtciM taha. perfectum est, nec minui quoniam a^ternum est.
TiT.CLXXX V.Z^c' ubedivuliu, quibussit priusliiudii. Ideoque seinper el quod est. (^ajtera autcm bona
Quicdam sunt ita mala ut nunquam licite fieri omnia, quia cx parte sunl, augeri possunl; et quia
possint; qusedam ila bona ut nuiiquampossint sine mutabilia sunt, minui possunt; quia vero aliud suiit
culpa intermitti. In illis nunquam obedientia exhi- ab eo cujus suiit, possunt amitli. (Juia vero in uni-
benda esl ut liant, neque in his ut non liant. Sunt J) versitatc rerumduai tantum sunt natura', corporea
autem quajdam media, quse, pro tempore, loco et scilicet et iucorporea natura; quae sicul adinvicem
causa, nunc bona sunt, quia bene liunl, nunc vero ipsic diversaj sunt, sic et bona earum omnino eadem
mala, quia malc liunt. In his eryo i^rajceptum obe- esscnonpossuut..\Iiudest igiturbonumincorporea)
dicntiie locum habet, sive ut non iiant, cum bene- naturie, alquc aliud bonum corporeic naturai. Et
fieri potest utfiant vel non liant. Ex hisaulcm quie- utraque; cuiii bonum suum
habet, bona est; cuni
dam ex ratione pra3cipiuntur, qusedam secundum vero boiium suuiuuoii habct, hoc malum ejus est;
rationem, qua;dam prieler rationciii. Ex ratione et ijisa mala eh.t. IJoiuim iiicorporeiB naturie est co-
prtccipiunlur quorum causa manifcsta cur priccipi ,
gnilio verilatis et amor virtutis, bonum verocorpo-
debeant et fieri. Secundum rationem pruicipiuntur reai naturio cst decoriiulchritudiniselintegiilassa-
quae, et si causam manifestam non habent cur pi'ae- nitatis. Est
similitudo hiuc inde inter bona ipsa
et
;

cipi debeant, habent tamen maiiifestam causani cur et quie a sealia sunt, inter se dissimilia non sunt.
bona el rationabilia sint, si iiant. 1'rieter rationem Est enim quasipulchritudo quajdam spiritualis na-
prajcipiuntur in quibusnec causa apparel aliqua cur turse ipsa cognitio verilatis, el quasi sanitas quee-
praecipi debeant, nec ratio exstat cur fieri debeant; dani est amor virtutis, et est pulchritudo foris et
 583 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 584

pnlohriluilo intiis. et sanilns foris et sanitas intus. A averlitur (Milpam agnoscimus, in eo autem quod
El (niui puloluituilo tollitur, succ^Mlit foMlilas et lur motus coiporis molum mentis sequitur naturam
pitudo et ; malum est lioc, sed nondum dolorem facit, solam invenimus. Motus volunlalis per se cst pri-
non ingerit erucialum. C.um vero sanilns toliilur, niuin in cogitatione, deinde exit per motum corpo-
succcdit corrupfio ct dolor, et lit malum ma^Mium, ris opeialionem. Malus notus per se deoisum
iii

ut niajus con.stet malum non amure honum (luam lluit, sicutmassaplumbi liqucfacla quavia aperitur,
non coj^noscere verum. Privatio bonorum corpora- ille per se priecipitalur. Motus bonus, quia sursum
lium malum est, et tantum malum; piivatio vero cst, per se ire non polest.
spiritiialium Itonorum malum cst; nec solum nuilum TiT. (ILXXXVII. ])o (lnohus dc/iariis.
sed cliam peccatum. Isla igitur culpa est, ct illa Alteru dii' prottilit diios donarios ct drdil stahti-
poena. Privationem cognilionis veri ignoranlia con- hirio, etc. (Ltic. x.) Duo denarii qui in procura-
sequitur; privationem vero amoris boni concupi- tioiie vulnerati expendunlursuntdebituin praicepti,
scentia mali. Et suiit duo mala isla a quibus omnia iii quo exemplum,
(juo doctrina, et de])ituin voti, in
mala uiiuutur. Iguorantia facit, ut facicnda non fa- velduo Teslamcnta, vel duo gladii,vel duo judicia.
ciamus, concupiscentia vero facit ut non facienda pv Vetus Testamenlum quasi vindex judicat crimina,
faciamus. Non facere facienda deliclum est ; facere et corporali gladio percutit ad puniendum Novum :

non lacienda peccatum. Sciendum autcm est ({uod
malum substantive dictuin ipsam tantum boni priva-
tionem signiticat denominative vero acceptum, ac-
;
tum mali, sive eflectum, siveexplicationem ejus de-
monstrat. Namet maliliamalum dicitur, etactio mali
maluin vocatur; sed aliud subslanlive, aliud deno-
minative. Onme peccatum penes voluntalem et in
sola voluntate peccatumest; ettamen actio peccali
peccatumvocalur, quia ineapeccalum perficitur et
expletur et explicatur. Nec duo peccata sunt pecca-
tum et actio peccati, sed unum peccatum quod motu
Testamcntum quasi medicus jiidicat morbos, et
spiritali gladio percutit ad sanandum. Si quid ri-
gore vel lenilate supeierogalur, redditur; si nihil,
non exigitur.
TiT. {.LXXXVIII. De eo qui maliim vel bonum
malc facit, ot poslca pocnitcntiam ar/it.
Qui maluin facit et male facit, postea poenitenti
ulrumque dimittilur, et quod facit malum, et quod
sic facit male. Qui bonum facit et male facit postea
pcBnitenli quod male facit diinitlitur; quod bonum
facit reservatur, et adjuncta inlentio bona nominat

mentis inchoatur, ac deinde inotu corporis periici- opus bonum.

tur. Omne enim peccatum a motu mentis initium TiT. CLXXXIX. Denaturx hominiscomprobalione.
sumit, et inde excrescit in consummationein, dum q Homo nudiis nascitur, pecus vestilum. Plus ergo
vel actione coiporali expletur vel si efrectum cor- illis confert natura quibus non est providentia.

poralem habere non potest, pleno consensu confir- Homo sic dimittitur, ut naturae ejus dignitas com-
matur. Consensus autem duplex est, alius non resi- probetur et ratio exercitelur.

stendi malo, alius faciendi malum. Omnis quippe TiT. CXC. De egressu ol rogrossu Sapicntioc.
motus mcntis vel ad Deum est per conversionein, Exivi a Patre et voni iu inunduin itcruin re- ;

cum bonus est; vel cum malus aversionem

est per
a Deo, ipsa aversio malum est, et peccatum. Et quia
multis modis mens a Deo aveitilur, multa genera
mali, et multa peccati genera esse dicuntur. Seinper
tamcnprincipiumaversionis,piincipiumpeccatiest,
et ipsa aversiopeccatum. Etcrescitille pravus aver-
sionis motus, et exundat in pejus, et venit
in delectationem, deinde in consensum non resi-
stendi malo : quod per passionem facit; dcinde in
liiiquo niundum el vado ad Patrem {Joan. xvi).
Piimus exitus Sapientiae est a sinu Patris ad cor
hominis. Secundus induta voce per os egreditur,
et venit ad aurem, ibique se exspolians per auditum
cordi illabitur, ut iteruin mundum relinquens per
cordis contemplationem ad Patrem revertatur. In
primum corde radicat, in ore pullulat, in aure torculatur,
etiterum a cordis apolheca recipitui- Vox vesti-
nientum est sapientise, sicut scriplum est Lingua :

consensum malum, quod plenam generat

faciendi sapienlium ornat sciontiam{Prov. xv). Et sapientia
passioncm et tunc peccatum in se consunmiatum
: non egreditur, nisi induta, nec regreditur nisi
est. Pjxit tamen aliquando usque adexpletionem cor- exula. Similiter species creaturae vestimentum est
poralisactionis.QuiBvidelicetactio cuminse essen- j) sapientiae, quo opeita egreditur et videtur, sicut
tialilerpeccatum non sit, tantum tamen peccato ad- scriptum est Confessionem et decorem induisti,
:

quantum ipsumqui inmente estpeccatimotum

jicit, ainiclus lumine siciit veslimento Extendens cte-
:

accendit. Neque enim motus corporis motui mentis Jiiin sicut pellein, etc. {Ps iL ciii.j

additur ut in ipso crescat, sed ex ipso inotu corporali TiT. CXCI. Cur Detis dictus Pater luminum.
illi mentis spiritali molui causa sumitur, ut in se ar- Omne donum perfectum desursum est descendens
gumenlum accipiat, sicutfollis cum accendit ignem a Patre luminum, etc. {Jac. i.) Dona Dei lumina
ougetnon ignem apponendo, sedex igne ignem
igni sunt; et ipse auctor donorum Pater est luminum :

ut amplius ferveat et calefiat, cum unus et idem sit Apud qucm non est transmulatio, neque vicissitu-
ignis excitando. Itaque etiam prava volentibus motus dinis obumbratio {ibid.), quia nec illuminang trans-
mentis peccatumest; motus vero corporis, explica- mutatur, neque non illuminans obscuratur.Generans
tiopeccati :quiaineo quod mens motu suo a Deo enim non degenerat, et non generans non caligat)
 ; .,

585 MISGELLANEA. — LIB. II. 586

nec inferior est exiens, nec obscurior latens. Lu- A TiT, CCXVI. De corde et deleclatione, et eogita-
inina ejus, quando ad nos veniunt, ab ipso non re- tionibus.
cedunt quando a nobisredeunt, apud ipsumnon
; ct
Corolla est, delectatio sagimen, cogitationes
clarescunt quando ad nos descendunt, in nobis
;
muscae. Propterea ubi desideria abundant, abun-
non deficiunt et quando a nobis recedunt minora-
;
dant et cogitationes. Fit tamen nonnunquam ut
tionem pro nobis non recipiunt. Itaque non trans-
postquam cor a malis desideriis emundatum fuerit,
mutantur in nos quando participanda veniunt ad
adhuc cogitationes pravae redeant, tam importunae
nos nec obumbrantur in se, quando ab illuminatis
;
nunc quamprius immundae. Ibi maculantes, hic in-
el obumbrandis redeunt, et remanent in se.
quietantes ; ibi lutum, hic pulvis.
Trr. CXCII. Quomodo Sapientia partariebatiir.
TiT. CXCVII. De sapientia Dei et mundi.
Nondum erant ahyssi et ego parturiebar (Prop.
viii). Conceperat Deus Sapientiam in piiBscientia Scriptum est : Quia mundus in Dei saptenlia, per
futuri, partui"iebat in voluntate creandi, peperit in sapientiam Deuni non cognovit; pJacuit Deo per stulti-
procreatione effecti. tiam prsedicationis salvos facere credentes (I Cor .i)

TiT. CXt'III. De quatuor timoribus. d Mundus sapientiam habuit, per quam Deum non
potuitcognoscere positumin sapientia sua.Sapientia
Quatuor sunt timores, mundanus, servilis, initialis
mundi fuit ratio humana, secundum visibilium re-
Mundanus pro evitanda imminenti poena
filialis.
rum naturam et elementa hujus mundi formata.
bonum dissimulat, retenta voluntate boni ; servilis
Sapientia Dei fuit ejus inelTal)iIis majestas, et in-
pro evitanda poena imminenti bonum simulat, re-
comprehensibilis bonitas. Eiat et prudentia mundi
tenta voluntate mali initialis pro evitanda poena
;
circa commoda carnis diligens circumspectio. Sa-
ventura etiam malam voluntatem mutat filialis pro ;
pientia ergomundi qua) humana ratione incedit
reverentia Creatoris sponte bonam voluntatemcon-
negat fidem prudentia autem mundi quse cai'nis
;
firmat. Initialis necessitatem boni babet, filialis vo-
tantum commoda quserere docet, et vitare incom-
luntatem. Tres primi respectu poense sunt, et poe-
moda, destruit bonam operationem. Fropterea sa-
nam habent quartus nec ;
respectu poense est, nec
pientiam mundi stultam reputatDeus, etprudentiam
poenam habet.
judicat inimicam, quoniam illa veritati adversatur,
TiT. CXCIV. De tribus generibus homimun circa ista dilectioni. Propterea utramque destruxitDeus :

conflictum cum vitiis. sapientiam, per stultitiam; prudentiam, per insa-

Hominum cum vitiis conflictantium, alii sunt niam. Quasi enim qusedam Dei fuit secun-
stultitia
stantes, alii nutantes, alii vagantes. Stantes sunt dum humanum sensum, quod ad abjecta et indigna
confiimati, nutantes nondumradicativagantesdissi- sibi se humiliavit. Insania autem reputata quod ,

pati.Stantessuntquiviceruntnutantes quipugnant, sine necessitate tam dura sustinuit. Et tamen qui in

vagantes qui victi sunt. Stantes sunt in pace, de sapientia sua cognosci non potuit, quasi in stultitia
quibus diclum est Qui posuit fincs tuos pacem, et : agnitus est, quoniam qui in sua celsitudine manens
adipe frunwnti satiat le(Psal. gxi.vii) nutantes,in ;
non potuit comprehendi, in sua humiliatione coepit
luctamine ;
vagantes, inabalienatione. Stantespos- agnosci. Quasi enim in sua sapientia Deus fuit,
sident, nutantes appetunt et sequuntur, vagantes quando in eo quod ipsum decere videbatur, per-
fugiunt et abstrahuntur, primum ad illicita opera, mansit sed ibi agnitus non est, donec quasi desipuit
;

post ad turpia. et indigna suscepit. Ibi autem sapientiam mundi

Altercatio inter Deum et diabolum. Tomo primo, destruxit, ubi se in eo quod stultum mundo videtur,

fol. xxxix. D. demonstravit, ut disceret homo supra rationem

mundi esse quod videbat in natura hominis Deum
TiT. CXGV. Dc trihus tyrannis.
apparere. Deinde autem quasi per insaniam Deus
Tres sunt tyranni qui contra nos acies suas pro- t\ prudentiam carnis evacuavit, quando contra ejus
ducunt diabolus, mundus, et caro. Inexercitudia-
: existimationem agens carnem suam, sine retra-
boli militant vitia in castris mundi prospera et; ctione ad poenas et tormenta exposuit, et sic eam
adversa in societate carnis desidewa terrena. Ex
: ad incorruptionem resurrectionis eduxit, ostendens
his tribus duo tertio conjuraverunt ad subversionein quod non parcendo, sed casligando et persequendo
nostram. Mundus enim et caro diabolo auxilium carnem servare oportet. Sic ergo quia in sapientia
ferunt contra nos unus est vicimus, alter domes-
: sua per sapientiam mundus non cognovit Deump/a-
ticus. Mundus enimjuxta nos est, caro nobiscum. cuit Deo per stultitiani prsedicalionis salvos facere
Idcirco confidit diabolus magis in auxilio carnis credenlcs (I Cor. i), Stulta enim videbantur quae
quia plus nocet domesticus hostis. Diabolum vin- dicebantur, sed tamen per hajc demonstrata magis
cimus, quando suggestionibus ejus resistimus sunt stulta quse probabantur et amabantur. Queb
mundum vincimus, quando nec appetimus prospe- probabantur ratione stulta, et qute amabantur di-
ra, nec timeinus adversa carnem vincimus, quan- ;
lectione insana ; illa sine veritate, isla sine utilitate.
do ejus desideria nec exstinguimus innecessariis, Stultum enim fuit supra carnis sensum veritatem
nec ad licita relaxamus. Dei pertinaciter non recipere, et insania fuit propter
Patrol. CLXXVII. i9
587 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATlCA. 588

carnis ruininoduin deliiincnluni aniinie patienter
sustinoic.
Trr. (^XCAIll. Ih' Iriiin rcfrrlioiic aniin.v
Trina rcfeclione Deus aniinani fidelem pascit :
A radians splendidus est, sic monachus perfectus in
sobiietate et castitate et corde peiviligi in tempore
psalmorum. Sicutpondus solis premens viruminfir-
inuni, sic soinnus inocuiis estmonachi. Sicutspinaj
et Iribuli inagro optimo, sic cogitationes turpes in

corde monachi. Sicut tinea exterminalvestimentum

perverl)uin, persacrainenluin, per spiritum. Quando
sic detractio animam monachi. Noli ire ad collo-
nos pcr verba sua et sacrainonta rclicit, favum no-
quiuin muiieris, ne sis separatus a regno Dei. Et
bis edcnduin proponit ; (luando vero intus per spiri-
ne velis dicere Eoquor cum muliere, et mundus
:

liiin suuin nos reficil , incl nobis gustandum effun-

sum. Monachus sapiensmanibus suis operatur, vi-
dil.
ctum sibi acquirens quotidianum, et lucratus est
TiT. CXCIX. De conteniplii iniindi inducendu. orationes et jejunia sua. Si autein ab alio acceperit
victum,quid prodest quod orat et vigilat sicut mer-
Primum ad contemptum inundi adminiculum est, cenarius malusetdurus ? Quia scriptum est: Mclius
si coeperit liomo semetipsum agnoscere cur creatus et quam accipere\{Act xx) Lignorum
beatiusest dare
sit, et exquirit factorem suum Dcum, tunc incipiet
B copia ingentem suscitat flammam ;multitudoaulem
poenitere de commisit in leinpore ncgligcn-
iis ({uie escarum inobedientiam parturit et mortem Indigens .

tia) sua". Elsic demuin benignus Deus datilli trisli- ventreminoralionibus vigilem prjeslat, et coronam
tiain pro peccalis. Et post hicc iterumper suainbe- animae acquirit. Repletus autem somni inducet
nignitatem dat illi afllictiunein corporis ; in jejuniis, giavitatem. Oculusgloriosus conviviaperscrutatur;
in vigiliis, el oralionis instantia, et contemptu mundi, oculus autem sapientiummedilatibur confinenliam
et ut libens illatas injurias sufTerat, et odio liabeat martyrumFormidolosus miles horrescittubam, quai
omne refrigerium corporale, et ut diligat planctum bellum significat et gulosus monachus, si absti-
;

magis quam risum. Post heec Deus Iribuetilli desi nentiam auderit, prsedicantemnonauscultat. Flam-
dcrium ct flet duinet planctum et humiliationem et ma cum marcescit iferum elucescit, si accipiat li-

huniilitatem, ut trabeni oculi sui consideret; non
alterius festucam nilatur eruere, et dicat semper
Quouiam iniquilalommeam ego cognosco, et delictum
mcum conlra me cst scmper (Psal. l). Et ut diei
exitus sui memor sit, et quomodo
gnuin, et libido sopita rursumignescit in saturitale
: escarum. Non miserearis corporis, si lassitudine
defecerit. Equus consentiens indigens corpus, nec
ascensoiem deficit unquam. Concupiscentia mater
in conspectu Dei q libidinis; oleumnutritlainpademlucentem, etignem
luxurise accendit confabulatio mulierum. ~
'

occursurus sit, et judicia et p(£nas describat in con- ' Facies '

spectu menlis suse necnon et meritos honores qui

: enim mulieris sagitfaest truculenta ;infigitvulnus
dandi sunt sancfis. Qui aufem cognoverif quod cor in animam etvenenum. Fuge confabulationem mu-
suum firmum est intiinore Domini et non titubave- ; lieris, si castus esse volueris. Absconsumestineis

rit ad locuin suum, sed fortiter restiterit adversario venenum. Magis accedas ad ignem ardentemquam
suo, ille peifecfus monachus etmiles Christi voca- ad mulierem. Noli velle, cum sis juvenis, impetus
bifur. Uteniia nimio onere cuniulata navis undarum libidinis sentire per concupiscentiam in confabula-

iclu obruilur, sic multa possidens monachus in via tione mulieris. Qui repleveritvenfremetpromiserit
impedifur, nihil possidens, quasi aquilaad celsitu- castifatem, ipse sibi mentietur. Forma pulchritudi-
dinem pervolaf, tuncque solum descendit ad escas, quam procella submergit.Speciem mulieris
nis pej us
quando coinpcilif necessitas. Prudens monachusnon sisemel mente concepoiis, et ipsam vitam contem-
adulabifur,piopter voluptatem ventris, divitibus. nere persuadef. Ut enim si in paleis moretur ignis,
Nihilque possidens, ut cursor levis, velociter ad excitat flammam, sic memoria mulieris permanens
bravium supernLe vocationis Dei perveniet. Verus succendit concupiscentiam. Aculeus peccati facta
monachus post opus moderatum orationibus etlec- D 6st femina. Omnis societas mulierum gluten est
tionibus vacat. Nihil possidensmonachus thesauri- delictorum, et tanquam visco nectit cantu suo de
zat in coclo: el canit Deo laudes die et nocte in , quo diabolus satiafur, aut si risu dissolvatur, aut
timore Dei. Gloriatio monachi, cum nullas res prse- cantare delect^etur. Utilius est audire basiliscum
senlis vitai possiderc desiderat. Gloriatio mona- sibilanfem quam mulierem canfantem. Et tu quid
chi, vigilioe ef fletus in oiafionibus suis. Gloriatio dicturus es nihil ? Quomodo Elias commoratus est
monachi mansuef udo et fides. Gloriatio mo-
, cum vidua ? Ipse qui discipulum te dicis Elige; fac
nachi, quando Deum ex tofo corde dilexerit et quod ipse Elias fecit. Accipe tibi tantorum dierum
proximum suum tanquam seipsum. Gloriatio mo- spatium jejuniorum, ut possis in ccelo regnare in
nachi, ajjstincnfia escarum, et multiloquii lin- s^cula sseculorum.
gua^. Gloriatio monachi, quando verba ejus operibus
TiT. CC. Dc sohitione quatuor quoestionum per
consonant. Gloriatio monachi, quando in loco suo
permanet, et huc illucque non vagatur. Gloriatio Uanulphum de Mauriaco propositarum.
monachi longanimitas cum humilifafe et gratia. HuGO Ranulpho de Mauriaco, etc. Vide supra
Sicut lampas splendida in loco tenebroso, sicut sol inter epistolas Hugonis, Operum tom. II.
 ; ,

589 MISCELLANEA. LIB iL 590

LIBER SECUNDUS.
ADNOTATIONES ELUCIDATORI^ IN QUOSDAM PSALMOS DAVID.

PROLOGIJS.
A (^AP. II. Dc habentibus legem in corde, non eor in
lege.
Quosdam libi, fraler charissimo, Psalmislse ver-
Sed in lcgc Domini vohinlas ejus : ct in lege cjus
siculos pr^libavi; de prolunda abysso stillam mo-
mcdilabitur die uc noctc (Psal. i). Multi habent le-
dicam hauriens.
gem in corde, sed non habent cor in lege. Legem in
(JIap. I. Dc fabvicacalhedrao pestilentise, et quse eam corde habent qui cognoscunt veritatem; corinlege
conccrnunt. habent qui diligunt veritatem. (Jui vero legem in
corde habent, non cor iu lege, hi portant legem
Deatiis vir qui non abiit in consilio impiorum : ct in
non portantur a lege; onerati sunt, non adjuti, quia
via pcccatorum non stetit, ct in cathedra pcstilcnlia)
scientia, ubi non est charitas, gravat, non allevat.
iion scdit [Psal.i). Quandiu anima per conlemplatio-

nem Deo adhserel, manet in patria, quando cogita- Cap. III. De quatuor generibus hominum judicio
Dei obnoxiorum.
tionem suam ad terrena, et transitoria inflectit, a
Idco non rcsurgcnt impii injudicio, ncque pccca-
patria in exsilium vadit. Primum per vanitatem abit.
tores in consiUo Juslorum {Psal. i). Quatuor sunt
Deinde per deleclationem stat. Deinde per consen-
g materise hominum, judicati et damnati, judicandi et
sum sedet per opus a^dificat, per desperationem
:

damnandi, judicati et salvati, judicandi et salvandi.

habitat. Qui malum operatur cathedram fabricat
Judicati et damnati sunt quorum damnatio jam
in cathedra sedet qui in malo perseverat. Instru-
certa est; judicandi et damnandi, quorum dam-
menta operis mah, sunt quinque sensus corporis;
natio adhuc certa non est, judicati et salvati sunt,
materia est illud in quo quisque explet propositum
pravse vohmtatis. Modus fabricandi tahs est : visus
quorum salvatio jam certa est judicandi et sal- ;

ehgit,sermo praecidit, oflicium coaptat, experientia

vandi, quorum salvatio adhuc certa non est.
Cap. IV. De ivterna Christi gcneratione.
componit. Visus pertinet ad oculum, sermo ad audi-
tum, ofhcium ad manum, experientia ad olfactum Dominus dixit adme Filius meus es tu ego hodie
: :

genui te {Psal. u). Quando Pater Verbum coseter-

et gustum. Quem in pravo opere ipsa propter se
agendo gustat, quales sunt gula
actio delectat, is in
num sibi genuit, tunc dixit Filius meus es tu, ego
:

hodie gcimi tc. In verbo dixit quia genuit, Filius

et luxuria. Cum autem ipse actus prtedicandi per se

non placet, sed per id quod agitur, aliud quod desi-

meus es tu, et quia non transit genitura, hodic.

derat homo conse<iui cupit; iste de longe olfacit :

Cap. V. Quod cx natiira homo ad imaginem Dei
qualia sunt latrocinium et furtum. Neque enim la- creatus sit cx sola autcm gratia in Domiao
:

tronem delectat hominem occidei-e, seddelectat spo- loetari possit.

lia possidere. Neque furem limen sullbdere, sed pe- Signatmn cst super nos lumen vultus tui, Domine
cuniam obtinere. Ista quinque instrumenta non {Psal. IV); hsec est ratio. Dcdisti looUtiam in cordo
operantur in omni peccato qusedam tamen sunt
;
nieo (ibid.) hsec est apiratio. Signatum est lumen
:

peccata, ubi omnia simul inveniuntur, ut est verbi per naturam ;

dedisti Itetitiam per gratiam. Ideo ait
gratia, luxuria.Cumenimprimum ardorem libidinis super nos, non super me, qui communis estnatura,
per cogitationem quis mente conceperit, ad implen- etpostea in cordc mco, non noslro, quoniam sin-
dam deinde pravam voluntatem per oculos materiam gularis est gratia.
eligit, quando consortem turpitudinis, eam, quse Cap. VI. Quodduobus modis Dcus hominem perdit.
magis placerepossit, inquirit. Deindepcr sernioncm Pcrdcs omncsqui loqmuitur nicndacium (Psal.v).
materiam proecidit, quia inventam noxiis persuasio- Duobus modis perdit Deus hominem primum, :

nibus a statu rectiludinis ad consensum perversita- quando homo peccando a Deo recedit; secundo,
tis trahit. Deindeoflicio coaptat, quia jugi obsequio, quando Deus judicando hominem abjicit,
quasi palpanda, in prava consensu confirmat. Ad- Cap. VII. Quod hic cxpelli debetpoccatumper con-
aplata materia, fabricam construit, quia, consensu fessioncm; nc injudicium compcllatur ad confw
communi habito, ad actum turpitudinis venit. Qua- D sioncm.
tuor ergo ista, hoc est eligei'e, prsecidere, coaptare, Secundum multitudinem impietatum corum cx-
construere, quatuor sunt pistylla cathedraj, quaj peile eos {Psal. v). Intus est peccator, quandiu ini-
videlicet cathedra tunc cathedra peslilentiaj lit, quitatem suam, abscondit, quando autem confitetur
quando pravum opus in apertuni veniens plures iniquitatem suam, foras venit. Nunc ergo vocat Deus
corrumpit. Lazarum , et praecipit ut foras veniat, quia monet
 ,

591 APPEM)IX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 592

popoatoicMii, ul pocoafum suum rcvelare non eruhcs- A habcro i^otuisset, nisi Deus ei per misericordiam
cat. Soii tiui.scjuis iu liac vila sponle cxire noluerit, suam illain tril)ueret. Ut orgo Dous abhominepla-
in futuro expcllctui' invitu.s, (juia qui hic peccalum cari posset, hoinini quod homo ex
Deus deditgratis
suum rovciarc ncglcxeril ad salutem, ejus peccatum debito Deo redderet. Dedit homini hominem, quem
il)i, voiit iioiit, rovolal)itur ail oonfusionem, sicut homo pro hoinine rcddcret; qui ut digna reoom-
(licitur in aiio psalmo Arguniii lc, ct slalumn ('oii-
: l)onsatio ticrot, priori non soluin a;qiiaiis, scd et
tr:i 1'ncii'iu tuam {Psal. xlix). major esset. llt ergo pro homine redderetur, homo
(;.\i>. Vlll. J)(' i-ausn Jitis iiitcr Doum Jiomineni ct majorhomine factus est Deushomo pro homine; et
dinljoJtini. dedil se lioino homini, ut se acciperot ab liomine.
nieam (J'sal.
(Juoniani fecisti judiciiini, ct caiisam Incarnatus cst Dcus Dci Filius, et datus est homi-
ix).Tres in causam veniunt Diabolus, homo, ct : nibus Dcus homo C-hristus, sicut Isaias dicit: J^uer
Deus. Dia])olus Deo injuriam feoisse convincitui-, iiatus cst nohis, ctJiJiusdalusestnohis.El vocahitur
quia servum ejus, hoc ost liominom, et frauclulcntor noiiicn ojus AdmirabHis, J)cus, fortis, etc. (Jsa. ix.)
abduxit, ct vioienter leuuit. Momo injuriam Deo Quod ergo hoinini dalus cst C-hristus, Dei fuit mise-
fecissc convineitur, quia, et praiceptum ejus con- ricordia; quod ab hominc redditus est Chrislus, ho-
lempsit, ct sc sub inanum alienam ponens sua^ ser- r, iiiinis In navilate enim Christi jusle
fuit justitia.
vitutis (lamnum illi intulit. Itcm diabolus homini j)lacatus est Deus homini, quia talis homo inventus
injuriam fccis.se convincitur, (juia iilum, ot prius pro hoinine, qui non soluin, ut dictum est par, sed
bona proinittendo decepit, et postca mala infcrondo et majoresset homine. Ideo in navitate Chrisli an-
Isesit. Injuste ei'yo diabolus tenct hominem, secl geli mundo pacemnuntiant dicentes (iJoria in ex-:

nunquam moruil
hoino juste tenetur, quia diabolus ccIsisDco, el in tcrrapaxhominihusbonaj volunlatis
ut homincm sibi subjcclum premeret, sed homo {IjUc. ii). Sed adhuc supererat liomini, ut sicut re-
meruit por culpam suam ut ab eo premeretur. Licet staurando damnum placiaverat iram, ita quoque pro
enim ignoraret falsum esse quod diabolus promisit, contemptu satisfaciendo, dignusfieret evadere poe-
non tamen ignoravit quod iilud etiam, si verum es- nam. Sed hoc convenientius fieri nori poterat nisi ut
set, contra Greatoris voiuntalem concupiscere, non pocnam, quam non debobat, sponte et obcdienter
debuil. Juste ergo subjectusesthomodiabolo,quan- susciperet, ut de pcona, quam per inobcdientiam
tum pertinet ad culpam ojus; injusle autem, quan- meruerat, eripi dignus fieret. Ilanc autem pcenam
tum pertinet ad diaboli fraudulentiam. Si igitur homo peccator solvere non poterat, qui, quamcun-
homo talem patronumhabct, cujus potentia diabolus que po^nam susciperet, non nisi digne et jusle pro-
in causam coinpelli possel, juste dominio ejushomo Q pter primi contemplus roatum sustineret. Ut ergo
contradiceret, quia nullam diabolus justam causam homo juste debitam pcenam evaderet, necesse fuit
habuit, quare sibi jus inhomine vindicare debuis- ut talis pro homine pcBnain susciperet qui nil poense
set. Patronus aulein taiis nulius inveniri poterat debuisset. Sedtalis nuilus inveniri poterat nisi Chri-
nisi Dcus. Sed Deus causam liominis suscipereno- stus. (Hiristus ergo et nascendo debilum hominis
luit, quia hoinini adhuc pro culpa sua iratus fuit. Patri solvit, et moriendo reatum hominis expiavit,
Oportuit ergo ut prius homo Deum placaret, et sic ut oum homine mortem quam non debuit
ipse pro
deinde liducialiter Deo patrocinante cum diabolo sustinerot, juste homo pro ipso mortem quam de-
lilem iniret. Sed Deuin rationabiliter placere non bebat evaderel, et jam locum calumniandi diaholus
poterat, nisi ct damnum quod intulerat restitueret, non inveniret, quia, et ipse homini dominari non
et de conleuijilu satisfaceret. Homo vero nihil ha- del)uit; et homo li!).Taii dignusfuit. Ideiii itaqueet
Ijuitquoddiyuo Deo pro illato damno recompensa- judicium nostrum et caiisam nosliam fecit cau- :

ret, quia si quiddo irrationabili crcatura redderet, sam, quia nascendo debiluni Patri pro nobis solvit,
pro rationaii sublata minus esset. Sed nec homi- et moriondo reatum expiavit; judicium vero, quia
neni, pro lioniiue reddere potuit, quia justum et in- descendens ad inferos et portas mortis frangens,
nocenlcin ab.stulerat, et nemincm nisi peccatorem D captivitatem quse ibidem toncbatur liberam eduxit.
invenit. Nihil ergo homo invenit. Unde Deum sibi Cap. IX. (JuomodoDcusdcxtruni, clsiiiislriim ocuJos
]>Iacare possef, quia sive sua, sive seipsum daret, Jiahcrc d.calur.
digna rccoinpensatio non essct. Yidens ergo Deus Oculi ejus jnpauporem rcspiciunt; palpchne ejus
hominem sua virlute ju^^um damnationis evadere interrogant fiiios hominuin {J'sal. ix). Deus oculos
non posse, miserfus cst ejus et primum gratuito ; habere dicitur, quia bonorum ct malorum vias ju-
preevenit euin pcr solain misericordiam, ut deinde giter contemplatur. Et quasi sinistrum oculum ha-
liberaret per justitiam. IIoc cst, quia ex se hoino bet, quando malos ad damnationem praevidet. Dex-
justitiam evalendi non habuit, Deus homini per tro autem aspicit, quando in prajscientia sua bonos
misericordiain juslitiam dedit. Neque enim ereptio ad salutem disponit. Isti oculi palpebras habent
hominis perrocle rationaljilis esset, nisi ex utraque quse aliquando aperiuntur. Quando in hac vita Deus
parte justa liereit, hoc est, sicut Deus justitiam lia- bonis prospera et malis adversa tribuit, quasi palpe-
buit hominem requirendi, ita el homo justitiam ha- bias levat, quiase videreoperahominumbonaetma-
beret evadendi. Sed hanc justitiam homo nunquam la, etiam praesenti retributione, manifestat. Quando
 ,,

593 MISCELANEA. - LIB. II. 594

vero bonis adversa el malis prospera evenire per-
mittit, quasi palpebras ciaudit quia, duin merita
singulorum quodammodo issimiiiter recompensat,
quasi «juid faetum sit se vidisse dissimulat. Istae
palpebriB interrogant filios
A Psalmo dicitur. lieafiis vir qiii timct Doniinum -.in
mandatis ejus voJcl nimis. Quid est autem Christo
credere? nisi confiteri, et agnoscere gratiam, et
vei'itatem Dei, hoc cst redemptionem humani ge-
hominum, quia inde neris, etsalutem oinniiun perChristum compleri,

Deus cor humanum unde aliquando similia,

tentat, et inGhristo consistere, canique cumamorc et de-
nliquando semper tamen justa meritis
dissimilia, votione suscipere. In qua videlicet giatia via pacis
hominumrecompensat. Item oculi ejus inpauperem agnoscitur, quia honiini aditus ad Deum reconci-
respiciunt. Duo sunt ,
pastor et liipus ; ambo in liationis aperitur. Dicatur crgo contuinacibus et

ovcin respiciunt, alter ut rapiat, alter ut custodiat. transgressoribus legis qui timorem Dei ante oculos
Item : OcuH pjus iii pnnpcrcin rospiciiiid ; insidiutur non habebant, et ideo viam pacis, hoc est (^hristum,
Iiipus in ;ihsroii(litn i/uiisi Ji'0 iii speluiicn sua. Insi- non agnoscebant, dicatur Si crederelis Moysi,
:

dinlur ttt ropiut pnupcrcinfiJjid.). Oculi ejus, id est credcretis forsitan et miJii. Ac si diceret: Si ser-
pastoris in paupereni respiciunt, ut servent eum. vassetis legem,intelligeretis veritatcm. Si audivi.s-
Hinc est lupus, hinc est pastor. Ovis in medio est setis praeceptorem, cognosceretis Salvatorem, Scio

pauper, pastor Deus, lupus diabolus. Hinc pastor quidem quod me Deum cognoscere non potest
illinc lupus. Nunquam ex uno latere occurrunt. Si qui a me illuminatus non est. Et ideo vos non
pastor a dextris, lupus a sinistris. A dcxtris cst creditis, quia a me illuminati non estis. Ego autem
inilii iic coinniovciir (Fsal. xv). Si pastor a sini- idcirco vos ad me cognoscendum non illumino, quia
stris, et diabolus stet a dextris ejus . et observat lu- vestram contumaciam et praevaricationem scio; et
pus, et cum pastor elongat, lupus appropinquat; dignum est ut me prsesentem jam non cognosca-
cum pnstor rcdit, liipus recedit. Egredielur dia- tis cujus prsecepta, prius ad vos per Moysemmissa,

bolus anle pedes ejus. Omne auteni judicium pro- servare noluistis. Audiant hoc illi qui prsecepta Dei
cedit ab ove. Timida [tumida] deseritur, timida visi- non custodiunt, tamen secreta Dei se comprehen-
et
tatur;descritur, ne praesumat; visitatur, ne despe- dere posse praesumunt. Audiant quod dicitur Si :

rct. Ideo: Ne dcclincs iniraa scrvo Ino (Psal. xxvi). crcdcretis Moysi, crederetis forsitan ct miJii. Hoc
Et VaJocitcrcxaudi nic, I)oinine{PsaI.ci)\ Defe-
: est enimapertedicere Habetote experimentumvir-
:

cit spiritus meiis (Psal. lxxvi). tutis, si habere vultis agnitionem veritatis. Neque
G.vp.X. Quod Jocutio sit in vocc ct operc; et quis enim potest perfecte cognoscere bonum qui boni
vnnilatcin in corde Jialicat, quis Joquatur; et quis
^ adhuc non attigit experimentum. Idem est quod
loquatur eani ad proxiinuni. alibi dicitur Scrutamini Scripluras (Joan. v).
:

Vana Joc.uti sunt umisquisque ad proxinium suum Quasiunicuique diceretur ICxperire, et disce; fac,
:

(Psal. w). Lociitio non incongrue intelligi potest, et intellige, id est faciendo melius quam loquendo
non solum sed etiam in operatione, quia
in voce, investigas ; cum expertus fueris, tunc fideliter di-
indicium cordis non solumvox csi, sed etiam exhi- judicas. Necesse est ergo ut, si nondum agnita co-
bitio operis. Scimus autem quod vanum est onne gnoscere cupimus, in iis qute jam cognovimus tor-
quod transit. llle vanitatem in corde habet qui pentes non simus, quia quisquis timorem Dei non
transitoria diligit. Vanitatem loquitur, qui pro hac custodit, ut bonum quod pofest faciat, ille non so-
immoderate laborans ipso suo stu-
vita transitoria lum majora dona percipere dignus non est, sed eo
dio, et opere eam se diligere oslendit. Vanitatem ipso etiam privari quod jam perceperat. Si igitur
autem ad proximum suum loquitur qui exemplo suo Judtiei idcirco viam pacis, hocestChristum cogno-
eum ad petenda transitoria cohoitatur. scere non potuerunt, quia timorem Dei, in custo-
0.\p. XI. Qui siiit timorcin Dci Jialicntcs,ct Cliristo diendo mandata ante oeulos habere iioluerunt
crcdentcs et qiioinodo via jtacis CJiristus coijno- palenter nobis ostenditur, quod per experimenfum
scatur. boni operis apertissime pervenitur ad agnitionem
D
Viam pacis non cofjnoverunt; non cst timor Dei vei^itatis.
anlc oculos corum (Psal. i). Qui timorem Dei ante

oculos habere noluerunt, viain pacis agnoscere non
possunt. Sedsilimorem Dei ante oculos haberent,
procul dul)io viampacisagnoscerent. Sicutipse Do-
minus in Evangelio JudaMs loquens Si crederctis
Sed adhuc testimonium Psalmista?, quod supra
positum est, ad moralem intelligenfiam adapfare
volumus, ut in eo non solum doetrinBe, sed et di-
:
sciplinae ordinem esse ostendamus. Maiii, inquit,

inquit, Moysi, crcdcrctis forsitan rt milii [Joan.v). pacisnon cognovcrunt Non est timor Dci antc oculos
.

Quid enim in Moyse nisi legem, el quid inlegenisi eorum (Psal. xm). Anima duas vias habet Unam :

timorem Dei intelligere debemus ? Et quid in t'hri- bonam, et alteram malam, per quas ambiilat non
slo nisi gratiam ct voritatcm accipiinus? Quid est passibus pedum, sed desideriorum. Tna via est
ergo Moysi crcdere, nisi acccpt;c legis iiiandata charifas, altera cupidilas. C.ui)idifas cyt amorhujus

iidelitcr observare? Observare autem mandatum, mundi. Charitas esl aiiior Dci. .\iiiina, quie Deum
hoc est vere timere Deum sicut scriptum est Qui :
dilligit quibusdam ainoris passibus per charilatem
liuicf Dcuin, iiiliil iic(ili'jit {Kccjc. vin. Et sicut in ad Deum currit, .\nimamqu;>' mundum hunc diligit
 ,,
595 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
afflectus oaniis ad ea quaeamatpcr cupidilatemal)-
ducit. Charitas autcm via paois est, quia in amore
Conditoris currciis aninms, nihil quod luMhit, inve-
nit. Cupiditas via pacis non est, quia mentem per
multos hihores, et dolores distrahit. Hujus vise por-
toe sunt sensus corporis, quia pereos animamcon-
cupiscentia cducit. Scd inter lias portas prima est
visus, quia oculi ahorum sensuum duces sunt , et
eos fere in omni actione ad concupiscentiam prte-
cedunt; dum enim gustare desideras, prius manum
porrigis, ut accipias. Sed prius quam accipis, visum
dirigis ut ehgas Hoc ordine, et primum peccalum
: do quod suuni cssct; ct quid, quod diuboli ;
perpetratum est Vidit muJier ligmim, quod csset
:
pulchrumvisu, ct ad vcsccndum suave, ct tulit dc
fructu cjus, ct couicdit (Gcr u\). Primum vidit
deinde attigit et tuht, demum gustavit. Si non vi-
disset, nec tetigisset, nec gustasset. Ecce quomodo
visus ante alios sensus in concupiscentia etiam in
ipso visu fuit. Cum enim dicitur, vidit quod cssct
pulchrum visu, ecce in visu concupiscenlia videndi.
Cum dicitur. et suavc, ecce in visu concupiscentia
tangendi. Cum ud vescendum, ecce in visu
dicitur
concupiscentia gustandi. Non solum igiturvisu in
concupiscentia prajcedit sensusahos, verum etiam
omnes alii sensus in concupiscentia videndi prcece-
dunt semet ipso; et totum quodammodo in visu
prius per delectationemagitur quidquid postmodum
a caeteris sensibus in operatione perpetratur. Ideo
dixit Dominus Quin vedcrit muliercm ad concupi-
:
scendum, jam mcecliatus est in corde suo (Matth.
x), quia profecto animus videndo totum delectabili-
ter cogitat quidquid eum postmodum in agendo
delectat. Si igitur porta oculorum bene munita fue-
rit, tota illa interior civitas cordis nostri ab insultu
vitiorum quieta erit. Sed huic portae nullus custos
esse potest mehorquam timor Domini, ut ille vide-
licet carnalem mentem, quse lubrica est, ne ad an-
tiquas delectationes redeat semper in proposito
, justum non esse, si quod sponte perierat non re-
disciplinae configatatque coerceat. Hanc custodiam
Psalmista desiderabat, cum diceret : Configc timore
tuo carnes meas (Psal. cxvni). Et sapientia hanc
costodiam nos habere monuit, quando viitutis stu-
dium aggredienti formam disciplinse prsescripsit
dicenS Fili, accendens ad servitutcm Dei sta in ti-
: stentes ad salutemcogerentur. Deus dixitse venisse
more, etprpcpara cor tuum ad tentationcs (Eccli. ii).
Sta in timore, ne te blandimenta carnis seducant.
Prscpara cor tuum ad tentationes, ne adversa super-
venientia frangant. Lasciviam carnis per timorem
comprime; pressuram tribulationis per patientiam
vince. Duo quippe ista sunt, quae praecipue inchoan-
tium propositum labefactare solent, incumbentium
scihcet tentationum molestia, et prseteritarum de-
lectationum memoria. Illse namque dum sohto gra-
viores superveniunt, saepe pusillanimes per impa-
tientiam dejiciunt. Istse vero dum solito male dul-
ces redeunt, per incontinentiam incautos se ducunt.
Ponamus ergo custodem optimum ante oculos no-
stros timorem Domini, ut dum scihcet ipse reli-
quorum sensuumducas custodit, omne sequentium
,
596
A actionum corpus sanum, et integrum csse possit.
Hancrustodiamlsljosclh, quiadomui suitt piwficere
noluil, in inguine vnhuis morlis acccpil ( II ling.
IV), quia quis^piis sensus suos liinore nomini inu-
nire neghgil,,luiic sul)ito irrepensdelectalio carnis
vitam animieexstinguit. Hecte ergo diciliir \iain :
pacisnnn cogunvcrunt: non cst timnr I)vi iinta ncu-
los corum quia ({uisquis foris sensus suos per timo-
rem Dei a delectatione carnis non restringit, qu*
sit internit amoris dulcedo gustare non polerit.
Cai'. XH. (Juid Deus Iiomn factus invencril in mun-
ct
quomodo uterque pro suo Jure certavcrit.
Funes eeeiderunt mihi in pnvclaris etenim hie- ;
r> rcditasmca pricclnra cst mihi (Psal. xv). Deus pei
hominem mundum redempluius in mundum venit,
et totimundo diabolum dominantem invenit. Deus
per hominem mundum visitans in propria vcnit.
(Joan. i), ethomo per Deum, mundum non amans,
ubi caput rechnaret non habuit. Deus homo in hoc
mundo elementis imperavit, et homo Deus de hoc
mundo regnum se non habere dixit. Ergo ad ali-
quid totum Dei erat, et ad ahquid totum diaboh.
Totuin Deierat, quod ipse facerat, et toturn diaboh,
quod ipse possidebat. Deus in principio mundum
creaverat, et diabolus a principio mundum pos-
sidebat. Ergo certamen factum est Deo, et cer-
tamen factumest diabolo. Deus dixit se quod suum
eratdebererecipere;r]iabolusdixit se post tam lon-
C gam negligentiam sua possessione non privandum.
Deus dixit aliena eum fraudulenterabstulisse et vio-
lenter tenuisse; diabolus dixit eum nec, cum abstulit,
contradixsse, nec, cum tenuit, aliquando repetiisse.
Deus dixit potentem se ad sua recipienda,si vellet,vi-
ribusuti; diabolus dixitcontrat justitiamnonbebere
viribus abuti. Deus dixit justum non esse, si quod
pie creaverat perire permitteret; diabolus dixit in-
stauraret. Deus dixit se velle miseri per benigni-
tatem propiam; diabolus dixit se nolle pati dam-
numper potestatem alienam. Deus dixitjustumesse
ut de peccato poenitantes ad salutem reciperentur
justum non esse ut in peccato persi-
dial)oIus dixit,
non ut nolentes cogeret, sed ut volentes adjuvaret;
diabolus divit interim pro tempore aequanimiter se
passurum volentes perdere, si nolentes retineret.
D Deus dixit se in aliena ad gehennam manum non
mittere, si sua redderentur ; diabolus dixit se aliena
paratum reddere, si sua non auferrentur. Deus di-
xit nullum se a misericordia posse repellere dia- ;
bolus dixit, si omnesperderet, non se posse sequa-
nimiter tolerare. Deus dixit se suadere ut in toto
ab alieno jure secederet; diabolus dixit se postu-
lare ut saltempro reverentia pristinae dominationis
aliqua in parterequiem sibi non negaret. Deus dixit
se, cum prius potiora elegisset post illi abjecliora
concessurum; diabolus dixit jure se si electionem
habere non posset, saltem partitionem facturum.
 597 MISCELLANEA. - LIB. II. 598

Dcusdixit se privilegio dominafionis uti-iiisque po- A crcclus est inimiciis nicus (Tlircn. i). Dc hac ctiam
tcsfatein vindicare; diabohis dixit se quia jani am- sinistra in Evangclio dicilur : Si quis lc percusserit
plius non posset, nihii ex jure, sed ex permissione in sinislram maxillain, pricbe ci ct aUpram(.\Iattb.\).

postulare. Ueus dixit se tantum ei permissurum, Sinistram quippe niaxiihnn pciculit qui exferius
quantum etiam avari famem satiarc possit; diaho- nocet. Cui nos dcxferaui inaxillam prfebemus , si

his dixit se non tantum accepturum, quin amphus contraexteriora damna, aninue virfutes opponimus,
cupiaf, si lieri possit. His dictis, jussit Deus tendi ut scilicef tanfo minus foris periculuiu timcanius,
funiculos in partitionem , ct invenit virenfia, ef ir- quanto certius prsesidiuin intiis esl iii (jiio confidi-
rigua in valHbus imis, minora majora pre- spatio, mus.
fio; et ha^c prnecepit scponi ad parfem aUeram C.AP. XV. Lsclilia impleri uhi dclnr.
dcserta aufem, ef arida in ruribus, ef montibus alfis, Adimplehis me Isetitia cum vultu tuo (Psah xv).
hila, ef aspectu patenlia, magna spatio, viha pretio, In hac vita mortali aliquando Iffifari possumus
et haec jussit ad alferam partem dicerni. Tunc impleri laetitia non possumus, quia et si quaedam
mandavif diabolum adesse; ef assisfenfisicaif : Ne sunt qute multa sunt qufc confristant.
Isefificanf,

forfe auf violentiam judicanfis, auf avaritiam danfis Gap. XVI. Dextera et sinislra Dci qu;rj smt, ot uhi
causari valeas, quidqnidocnhis liiiis vidot, tihidabo. delectatio usque in fiiicni.
Tunc diabolus, qui omne subhme considerat, et Delectationes in dexlera tua usque in fmcm
humilia non valet intueri , levans oculos aspexit (Psah xv). Sinistra Dei bona sunt temporalia dex- ;

monfes altos, ef saxa prominenfia in rupidus ac de- tera Dei bona seterna. In femporalibus autem bonis
serfapatientia, et quasi tofumsibi cessisseglorians. delectationes qusedam sunt; sed usque in finem
despexif quod Deus elegerat. Tum Deus increpitans non sunt, quia in hac vifa semper gaudium dolor
ac cjBcilafem elafi deridens aif : Ftines cecidcriint sequitur, ef omnis delecfafioamaro fineterminatur.
iiiilii (Psah xv). Tu laudas quod vides,
iu j)i-cachTris In dextera autem Dei delectafiones usque in finem
ct ego te laudo quod video. Tu in imo es, et propter- sunt, quia in vifa aeferna nec gaudia in moerorem,
ea oculis tuis nisi in alta, et exsfanfia non patent. nec delectationes in dolorem mulari possunt.
Ego desuper confemplor, quam habeant amoenita- Cap. XVII. De tribus orantium generihus.
tem humiha. Etcnim hxrcdilas mea pnvclura cst Aurihus percipe oralioncm mcam\ non in lahiis
milii (ihid.) dolosis (Psah xvi). Ideo exaudiri poslulat, quia non
(l.vr. XIII. Quidsit pt ovidere Dominumin conspectu solum labiis, sed corde orat. Tria sunt genera
suo scmper. p, orantium ahi qui solis labiis, alii qui solo corde,
:

Providcbam Dominnm iii conspcctu meo scnipcr alii qui et labiis et corde oranf. Qui solis labiis

[Psah v). Dominum providet, qui in tribulafione orunt dolosi sunt, quia non habent in corde quod
positus, spcm in Domino habet. Quasi enim provi- ore proferunt. Qui corde et labiis orant, veraces sunt,
dere est de praesenfi tribulatione fufurum auxilium quia sicut loquuntur, ita sentiunt. Qui solo corde
exspecfare. Sed si quando diuturna exspecfatione oranf, devofi sunf, quia orafionem suam a Deo tan-
fatigafus animus spem cojpfam deserif, quasi con- tum audiri volunt. Quando ergo in oratione verba
speclum a Domino avertif. Semper autem in con- proferimus, cogitamus quod loquimur, faciinus
si

specfu suo Dominum providet qui, in pressura con-
sfifufus, et divinum auxilium quandoque sibiadfu-
luruin conhdit, et spem cocplam usquein finem non
dcserif.
i'.AP. XIV. Qnibus et quando Dominus
a de.xtris et a sinistris sint.
Quoniam a dcxtris cst mihi, nc commovear {Psah
XV). Dominus a sinistris est, quando exterius salu-
tem lempoialem tribuit. Dominus a dextris est,
quando inlerius virtufes anima; custodit. Diabolus a
sinisfris esf, quando foris per adversa impugnaf.
Diabolus a dextris est, quando intus per vitia
tentaf. Hinc est quod de reprobo Scripfura loqui-
tur, dicens Diabohisslcl a (h'.xtris cjus{Psah cviii).
: pafitur afque aliud,
Diabolus quippe inlerpietafur dcnrsum lluens, quia
de illa prima; conditionis sufe gloriaper superbiam
cecidif. Tunc ergo diabolus nobis
quando ille qui de codo cecidif, nos sibi per con-
sensum peccati sul)jicicns, in nobis ascendit. Quando
eniin nos cadimus, diabolus erigifur; quando nos
surgiinus, ipse prosternitur. Hinc Jereniiasplangit,
dicons Vidc, Domiiic, aflliclioncii, mcani quoniam
: quia perfecta virliis in ;!d\ (M silate cognoscitur. Valde
quod debemus. Si aufem verbaorafionis fundimus,
aliud quodcunque in corde versamus, efiam si illud
bonum sif, quia fainen ordinafum non esf, prorsus
a culpa liberi non sumus, ita tamen si id quod di-
el diabohis cimus intelligere valemus. Si quisaufcmnon intel-
ligens verba orafionis proferaf, etsi non infelligere
valet quod dicit, si tainen bona intenfione dicit, sine
fructu non erit. Si autem orantes vana cogitamus,
D
etiam, si veritatem loquimur, cogitando vauifafem
vani efficimur. Si aufem dum os verifatem loquitur
in corde turpifudo versafur, jam non solum vani,
sed efiam abominabilcs in conspectu Dei reputa-
mur. Aliud famen est, quando honio ha^c invifus
quando iii eis pcr deliberatio-
nem delectatur.
Cap. XVIII. Dc cxaminc honorum cl nialoruni, sed
a dextris stat, non mediocrium.
"[gne me examinasti, etnonest invciita in ine ini-
quilas (Psah xvi). Examen in libra esf illud desuper
iu quopcrpendifur ad ([uaiii paitempondus seorsum
inclinet. Igne ergo tril)ulafionis justus examinafur,
599 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 600

mali jani examinati sunt, quia per iniquitntis pon- A- custodiri justus desiderat, ne videlicot
malo exem-
(lus ad sinistrani paiteni se inclinaverunt. Valde boni plo illorum piovocatus ad iniquitatem cadal. Sed
examinati sunt, ([uia jxn- gi-avitafem constantiae et quomodo se vult oustodiri ? Audile quomodo iit pii- :

per.seveiantiani virtulis ad dextram se converte- pilhun, inquit, ocuh. Multum diligentcr vull ciislo-
runt. Mcdiocres adhuc examinati non sunt quia diri is qui vult custodiri ut pupilla ocuii. Pupilla
adquam partem pertineant humana judicia necdum quidem pars oculi modica est et tenera, sed tamen
discernerc possunt. pretiosa. Diligenter custoditur, quia multum custo-
C.w. XIX. De viis (liiris hiijus vitic, ct qiii cas ditur. Mystice oculus Dei est P>clesia sanctorum
custodiuiit proplcr vcrba labiorum Dci. pupilla oculi est humanitas Christi. Per pupillam
Propter vcrba lahioruin luormn, crjocustodivi vias animal aciem dirigit, ut ea quae foris sunt discer-
duras (Psal. xvi). In hacprajsenti vita in via sumus nat; et Deus Pater omne judicium Filio dedit; et
quiaperhancadaliamvitam transimus. Sed quia hu- neminem per Filium judicat, quasi lumen a
nisi
mana infnmitas diu in eodem persistere non potest, tenebris, sic justos discernens ab injustis. Quid est
tot quasi vias ingredimur, per quot actiones varia- ergo quod justus se custodiri vult ut pupillamoculi?
mur. Quia vero in hac vita nihil sine labore facere Christus multa adversa in hoc mundo passus est;
g
possumus,quasigradientesdurasviashabemus.Sed sed per pressuram tribulationis ad gloriam resur-
has duras vias illi non custodiunt qui in hac vita rectionis pervenit. Hoc igitur nos debemus orare
delectari quserunt. Qui autem sponte hic se humi- ut custodiamur sicut pupilla oculi, videlicet non ut
liant et affligunt, ii duras vias custodiunt. Sed quis nihil mali patiamur in hoc inundo, sed ut per mala
est qui Deo dicere potest Propter verba labioriim
: prsesentia transeamus ad gaudia aeterna,
tuorum ego cuslodivi vias duras? Quce sunt verba
Cap. XXII, Quse sint alec Dei, sub quibus
labiorumejus? Verba labiorum nostrorum peccata
protegamur.
nostra sunt. Sicutdiciturin Psalmo Lonrjea salute :

mca verba dclictorum meorum (ibid). \ erba labio- Sub umbra aJarum tuarumprotege me(Psal. xvi),

rum Dei praecepta ejus sunt. Quisquis ergo prseteri-

Duas alas habet Deus, misericordiam et charita-
tem. Per misericordiam peccatores protegit; per
torum delictorum conscius, sponte per poenitentiam
charitatem justos. Ille ergo non sub umbra alse, sed
se propter verba labiorum suorum vias
affligit, is
umbra alarum protegi se poslulat qui et in qui-
duras custodit. Qui autem laborat ne prsecepta Dei
busdam misericordia se indigere agnoscit et in ,
transgrediatur, et ut voluntatem ejus impleat, suis
quibusdam dignum amore sperat.
voluntatibus vim facit, is propter verba labiorum
ejus vias duras custodit. debitum; hic
Ille solvit *-' Cap. XXIII. Faciem et latus eurrcnti opponere,
implet prseceptum. Deus enim homini praecipit ne quid sit
cadat. Sed cum jam non preecipit, sed
ceciderit, A facieimpiorum qni me aCnixerunl (Psal. xvi),
monet praeceptum namque non perti-
ut resurgat; Inimicus quasi faciem nobis opponit, quando cur-
net nisi ad obedientes sed qui in peccato adhuc
:
renti in desiderio Dei animo prava delectatio obsi-
permanet, obediens non est. Cum autem p(Bnitendo stit, A latere estinimicus, quando currentem fatigat
ab obedientiam redit, dignus efficiturutprseceptum tentatio, sed a cursu prava delectatio non retardat,
accipere possit.
Cap. XX. De Cap. XXIV, Prsevenire, et supplantare qui sint.
viis, et semitis Dei.
Perfiee gressus meos \n semitis tuis, ut non mo- Exsurge, Domine, prsevenieum, et supplanta eum
veantur vestigia mea (Psal. xvi). Viae Dei sunt prfe- (Psal. xvi). T^rsevenire currentis est, supplantare
cepta levia. Semitse Dei sunt strictiora mandata, in luctantis. Nam qui ad finempropositi opeiis tendit,
quibus pauci ambulare possunt. InviaDei ambulat quamvis non passibus pedum, promotione tamen
qui prbximo suo malum non facit. In semita Dei actionum cuirit. Diabolus ergo in passione Christi
ambulat qui etiam malum inferentem diligit. Qui cucurrit, quia eum quem purum hominem existi-
vero adhuc ambulare nescit in semita, ssepe move- mabat, per traditionem ad passionem ,
per passio-
tur a via, quia saepe charitatem deserere cogitur qui nemadmortem, permortemad damnationem ducere
non didicit adhuc diligere, nisi eum a quo ama- voluit. Similiter cucurrit Deus, quia eum per tradi-
tur. tionemadpassionem, perpassionemadmortem, per
Cap. XXI. Dextera Dei, quse sit et qui ci resistant: mortem ad resurrectionem promovere disposuit.
et quomodo ab eis custodiri cupiat Justus. Utrique ergo cucurrerunt, et Deus, et diabolus;
A resistentibus dexteras tuee cnstodi me ut pupil- sed diabolus praeventus est, quia, ne ad finem pro-
lam oculi (Psal. x.w). Dextera Dei est Christus, quia positi sui pervenire posset, divina virtute est impe-
per eum Deus pater oj^eratus est propitiationem no- ditus.Et supplanta, inquit, ciun. In passione Christi
stram. Vel dextera Dei potiora sunt opera ejus, id diabolus cum Deo luctabatur; diabolus foiis luctaba-
est aeterna bona. ergo dexterse Dei resistunt qui
Illi tur ut dejiceret; Deusintusluctabaturut sustineret,
vel male credendo, vel male vivendo Christo contra- Sed diabolus supplantatus est, quia occulta quadam
dicunt. Dexterse Dei resistunt qui terrena amantes virtute et sapientia Dei subito et ex improviso est
«terna bona quserere contemnunt. Ab his omnibus dejectus,
 ,

601 MISCELLANEA. — LIB. II. 602

Cap. XXV. framea sil Chrisli nnima ; f/iioc

Qtiocl
parlom ud infcrno aJjscidit.
Eripe animani mcum ab inipio, fraineani tuam ab
inimicis maniis tniv (Psal. xvi). Anima
mea est, id estgladius Dei, quia per Christum dum
Deus electos suos redemit, quasi qua^dam mem-
A originalis in eo fuit.
Cap. XXVIII. Salus huinana et divina quomodoho-
mini impertiatur.
Christi fra- Et dcdisti protectionem salutis mc/e (Psal. xvin.
Salus humana est sanitas carnis, salus divina intc-
gritasmentis. Hanc homodiligit illamDeus tribuit. ;

braprsecidit a corpore diaboli. Unde alibi dicitur: Hanc homo conservat molestias fugiendo; illam Deus
Eromors mors; morsustuus, inferne (Osc. xiii)
tua, confirmat, molestias inferendo. Sic tamen si mens
Deus enim quasi infernum momordit; quando de- intus custoditur, ut nec peraspera carnis ad impa-
scendensadinferos,quosdaminde abstulitquosdam tientiam proruat, nec perblanda ad lasciviam emol-
ibi reliquit. Dicitergo, cripc aniinain mcamad impio lescat. Tunc ergo Deus salutis sune protectionem
per framcam tuam. Ac si diceret. Siprius gladium, nobis quando animam nostram dum caro
tribuil,

quo pugnaturus es non custodis, quomodo eos, qui foris patitur, inlus ilkesam custodit, ut pressura

per gladium salvandi sunt, liberaie poteris? quam caro foris tolerat, intus ad mentis corruptio-
Cap. XXVI. Quonwdo Dcus iioster cst liJjcrator nos- nem non pertingat.
ter,relugium, nostrum, /irinaniciituni, forlitudo, D Cap. XXIX. De.xtera ct sinistra Dei quos suscipiat.
Dcus, adjutor, spes, protcctor, cornu salutis,
Dextera tuasuscepit me (Psal. xvii). Sinistra Dei
susccptor, etc.
bona sunt temporalia ; dextera Deibona seterna. Et
Dilirjam te, Domine, fortitudo mea: Domimisfir-
sajpe contingit ut Deus spiritualibus bonis
illos
mamentum mcuin, ct rofugiuin meum, et libcrator
abundantius repleat quos inopia rerumtemporalium
meus. Dcus mcus, adjutor mcus, et sperabo iii cum,
exterius coangustat. Istos ergo, qui quasi foris per
protcctor meus, et cornu salutis mcce, et susceptor
egestatem corruunt et intus virtutum divitiis soli-
meus(Psal. xvii) Humanitas Christi inresurreetione
dati sunt, quasi sinistra Dei deseruit, et dextera
loquitur Diligam tc, Doniinc. In periculis timor;
:

suscepit.
post pericula amor. Diligam to, Dominc. Causasdi-
lectionis subjungit, quia fortitudomea, quiai firma-
Cap. XXX. De fine bono et malo, et de disciplina
Doinini in fincni corrigcntc.
mentum, quia refugium meum, qui liberator mcus.
Et disciplina tuacorrcxit mo infincm (Psal. xviij
Converso ordine narrat usque ad ipsum divinte gra-
bonus et est quidam finis malus.
Est quidam finis
tiaj principiummente recurrens. Primum libcrator,
;

Finis malus est profundumpeccatorum finis bonus ;

quia hominem a potestate diaboli eripuit deinde rc-;

consummatiovirtutumDiscipIinaautem Deiinfinem
fugium, quia de propriis viribus diffidentem, benigne p
ad patrocinandum excipit. Deinde firmamcntum, corrigit, quia eos etiam, qui in profundum pecca-

stanti ne cadat. Deinde /br/i7wf/opugnanti ut vincat. torum lapsi sunt ad consummationem virtutem per-

Lihcrator per baplismum, refugiuni pcr poeniten- ducit. bona, o dulcis disciplina Dei ! utinam co-
tiam, finnnnicnlum per patientiam, tortitudo per gnoscamus eam utinam suscipiamus eam utinam
! !

victoriam. Ecce quo ordine evasit malum. Dcinde sustineamus eam Qua? tamen est ut videamus, ut
!

secundus versiculus. Quomodo conseculus sit bo- concupiscamus, ut apprehendamus, ut teneamus

num Dcus nieus, quia per fidem illuminat. Adjutor eam. In tribus consistit inprfeceptis, in tintamentis,
:

iiicus, quia ad bexieoperandum adjuvat. Spcrabo in inflagellis. InprfeceptisexperiturDeusobedientiam

euin, quia cor ab aniorem sui inflammat. Protector
meus, quia supraidquod ferrepossumus,tentarinon
permittit. CornusaJutismcoe, qmaeVmm persequen-
tein diabolum nos contemnere facit. Postremo sus-
ceptor meus, quia finito cursu pervenientibus coe-
lum aperit. In cornufoiiitudo signatur. Cornua con-
fusionisestsuperbia;cornuasalutisestfiduciabona.
Cap. XXVII. Dolores, et laquei mortis, et infcrni
ct torrcntes iniquitatis, qui sint.
Circumdedcruntincdolorcsmortiscttorrentesini-
quitatiscontiirhavcrunt inc.nolorcsinfcrnicircuin-
tuam, intenlamentis constantiam, inflagellispatien-
tiam. Prseceptaobedienter suscipe,tentamentiscon-
stanterresiste, fiagella patienter sustine. Htectamen
tria, id est obedientia, constantia, patientia, sibi invi-
cem deesse non possunt, quia in singulis omnia ne-
cessaria sunt. In prseceptis quidem ut ea primum obe-
dienter suscipias deinde constanter perficias, postre-
D mo tempus retributionis patientersustineas. Inten-
tamentis autem obediens essedebes, ut si forfe Deus
vitiorum incursu te sollicilari et adtempus voluerit
fatigari, per elationem non contradicas constans, ;

dedcrunt ;pi\i'Occupavcruiit inc laquci niortis{Psal. neper delectationemadconsensundefluas patiens. ;

xvii). Dolorcsinorlis passibilitas, etmortalitas. Tor- ne importunitate, vel instantia tentationis tandem
rcntcs iniquilatis, hujus mundi vanitas. Dolorcs iii- aliqnando emollescas. Hoc autem praecipue dirimus
ferni, poenaa^tcrna. Lnqiici innrlis, originalis culpa. propter quosdam minus discretos qui, spiritualis
Dolorcs inorlis, cl dolorcs infcrni circumdedcrunl sfudii monduni ignorantes, post prima initia bonae
quiaillos honio ante Christum evadere non poluit conversationis, ita atentatione vitiorum liberi esse
Torrcntcs iniquitatis conliirhavcrunt, quia hujus volunt, uf si se vel te tenuiter delectafione illicita
niundi vanitasad aclualia pcccata hominem inipulit. pulsari persenserint, statim tumido corde infirmi-
Laquci mortis pneoccupaverunt ,
quia antequam tatis suse obliti contra Deum murmurent ; et si vel
homo actualiter peccatum perpetrare potuit, culpa modicum fatigentur, per inconsf antiaj et irapatientiaB
603 APPENDIX AD HUGONIS OPEliA DOGMATICA. 604

vitium enervali, atl .•onson.sum iniquilatisdeclinent. A ruluciam posuerit. el.si per t.upia desideria non Inn
Sed nosciunt i.sti quani pia sit (lispensafio Dei. Ut gueal, lainen, quia transitoriuin est ([uod amat,
niiUa (pupjain voluntale diniisinius quamvis invili slahilis non lil ; el cum lahi cccpeiil cui innililur,
adhuc in tenlalione scnlianuis, quatenus in eis luuic mox iiuulentis vestigiaah ipsa sua slahilitate inlir-
expietur, cum crucianl, (juod prius ineiscommis- mentur. ("um aufcm loluin aniini desiderium in
sum csl, ciuu dclcclabant et nostraj infirmilalis seternis figilur: (piasi
;
pede in soliditale constituto,
memores diun .somper cogimur reminisciquod fui- vesli,^''a non inlirmanlur.
mus, non nosexloliat quod sunius. IVielerea eliam
Cxp. XX XII. Qiiid sint iwiiiici spiritiialps, et qiio-
cum mala nostra cuiu tanla diflicullale vincimus, iiiodo oos ijcrsoqiiaiiiur.
amplius jjeccare limeaums. Cum itaque tot utililates 1'erseqiiar iniiiiicos, mcosctcomproliendam illos :

ex lcnlalione provenianl, oporlel.quolies tenlamur, ct noii convcrtardonecdeficiaiitiP.saL xviii. Quos-

dispcnsationom Dei inoi)0(lienler excipere, et
dam spirituales inimicos haheiuus, qui nohis insi-
constanter prav - dcleclationi contrairc, et patien- dianlui', qui ([uanto
magis occulti sunt, lanto am-
ter violentiam lenlationis suslinere, plius nocere i^ossunt. Hi sunt motus carnales, qui
quatenus, ct
faligalio noslra nol)is placcal, ct
tamen dclcclalio in coide nostro oriuntur, et (juia de lafenlihus de-
prava ad consonsuiu non accodat. in flao-ello
auleiu ^ si"leriis prodeunt, incautos siepe suh specie virlu-

obedienliam servat qui, et si causam percussionis lutum fallunt. Quos tunc nimirum persequimur,
sui i-norel, tamen contia Deum non
murmurat. quando ipsam originis eorum radicem subtiliter in-
Conslans autein, el patieus est quein nec poudus vestigamus qualenus, dum illos illicilo motu oiiente
tribulalionis opprimil, nec diulurnilas frangil. pulsare sensorimus statiin de qua affeclione ille
:
I»ri-
mus ergo gradus disciplinfo Dei est cuslodia man- natus sit, el adquem finem ejus appetitus tendal,
dalorum. Secundus gradus est pugna tenfationum. perspicere sludeamus. Hoc fortassis qualiter fieri
Unde manifestum est quud ii qui mandafa Dei nou possit cilius agnoscetur, si ejusaliquod exemplum
custodiun(,adhuc,in disriplina Dei osse non coepe- in modiuin proponatur. Verbi gratia : Est aliquis,
runt. Qui auteni sub disciplina qui, de seipso plusquam opoitet sentiens, occulta
Dei non esf, ad
hiereditatem filioruiu Dei peifingere non potest. superbia laborat. Hic ergo si forte inter caeteros,
Nemo ergocontemnat disciplinam Doi,quia,sipec- vel ad colloquendum, sive ad consulendum conse-
caforesl, neces.saria estilli, ut corrigalur derit, quia se singularitcr sapientem cxistimal, sin-
: sijus-
tus est, necessaria est illi ut erudiatur. gulariler se audiri debere pulat. Si vero alios ad
Proplerea
iste qui eamadcoiToctionein acceperat, adhuc eam « verbum suum minus attentos fortassis viderit, su-
ad erudilionem necessariam „:i.:
pi'iiflif;<-.r.oiii r.r.,^,,^£-„..:
sihi esse conlirmat ut
— ,. .

:
. ^ umquo consilium repudiari aliquando perspexorit,
sicutcorrcctus expiavit culpas prieleritas: ila eru- stafim per impatienti?e vitium tumens, totum, quod
ditus cautelam habeat contra culpas contra volunlatem suam agitur, ad injuriain suain
fuluras. Dicat
ergo DiscipUna liia corroxit mc in fiiicm fieri arbitratur. Et quia eos non ratione, sed odio
:
; disci-
pliiia tiia ipsa me docehit (iJjid). potius invidia ad contemptum sui excitalos
aut
Cap. XXXI. Quid suhlus, et quid^snpra nos crodil.jam omnino atpote a malevolis suum coUo-
; ct
cujus vcstif/ia non infirmentiir. quiuin subtraliere disponit. Cumque se immoderate
Dilatastifjressusnii-ossubtus nie ; et non suntin- lingua a locutione stringit, a charitate animus re-
firmata vcstirfiamea(PsaIxvii)Suht\is nos
estquid-
frigescit. Oportet ergo ul, dum nos vel loquentes,
quid transitorium est, et caducum vel consiilentes minus audiri, etexinde cor nostrum
quod aulem ;

^ternum est supra nos est. .Mens ergo justi aliquo fortassis subito dolore tangi senserimus im-
supra
se dilatalos giessus habet, quia quanto petum animi nostri refrenemus, et hunc dolorem
altius per
contemplationem in amorem aeteinorum quasi imnicum a lalere de insidiis prosilientem
dirigifur,
tanto ^mpliusdesiderio gustatse instanler perse^piamur, cl 1 ilebram ejus occultam.
dulcedinisdilatatui'
Cum '^^ ^"''' pfoduf, id est s:iporb.am,et occursum ejus
auteminrebustransiforiis suhfus se per co- D
rilalionem ambulat ipsa eam quodammodo sute
:
ad quem tendit id est odium fialernum, perscru-
occupationis molestia coangustat; tantes, dum laqueos conspicimus, periculum cavea-
et tolies intia
semetipsam stringitur, quoties foris adversis occu- mus. Comprehensus esl inimicus, quia cum finem
rentibus prfepedilur. .Sed fit nonnunquam pravi desidorii providemus, animum a consensu
utetiam
subtus semens retrahimu=;. Sicut enim vilia invcstigando perse-
divino amore succensa , dilalatos
gressus habeat, quia quimur, sic comprehendimus inveniendo et doncc
dum totam se intus per desi-
;

deiium retinet, et si deficiant, non revertimur, si ab instantia boni ope-

foris per operationem occu-
pata ris ante subjugationem vitiorum non relaxamur.
sit, nullius tamen molestife adversitas liber-
tatem ejus coanguslat. Cap. XXXIII. De tiinore scrvili et custodia lerjis
Pnde recte cum dixisset :
divinfp et delcctatione vana. Dc tcrra, firinamcn-
Dilatastigressusmcos subtus mc, statim subjunxit to, oculo, ct nccessitate variis; dcque bumilitatc.
dicens Etnonsunt infirmata vestifjia mca. Quando
:
Dulcis et rcctiis Dominus ; propter boc lef/ein dahit
enim gressus in lubrico figitur, et si pes fortis per- delinquciitihus in via (Psal. xxivj. Non est servilis
maneat, vestigia tamen ejus infirmantur. Ita quoque timor, ubi constitutio legis fit in electione vol.inla-
necesse est ut qui vel modicam in rebus periluris tis. Primumtimemus, deinde viameligimus, dcinde
605 MISCELLANEA. — LIB. II. 60g

lex nobis proponiturqua in via ambulernus. Legem
custodientes, pra^mium accipimus, in prajsenti ani-
ma) jucunditatem, in futuro anima? pariter et cor-
poris beatitudinem, hoc est quod scquitur Atiiinn
ejiis iii honis (lcmornhilar, hoc est de
et scmcn cjiis hn;reditabit tcrram
de futuro. Et satis eleganter spirituales delectatio-
A ctorum; altera quam intus, altera quam foris sus-
tinent. Altera a proximis; alter^a a semetipsis,
Quandiu enim in hac corruptibilicai-ne vivunt, mo-
: lestias et tentationes, qufe ex carne corruptibili
prjjesenti, oriuntur, omnino declinar^e non possunt. In qui))us
(iljicL), hoc cst tantum cum labore periculum esl, ut eas quotidie
sentir-e necesse sit et tamen consentire eis nemo
;

nes exprimit, cum dicit Aniina cjiis in honis clc-

: unquam sine gravi detrimcnto possit. Alter-a ne-
morahitiir. Quidquid enim carnaliter dulcc est suoe cessitas est l)onorurn, quia cum inter malos quos
quidem delectationis experientiam fruentibus prae- declinare non possunt, conver-santur, ex illorum
stat, sed diu cum eis morari non potest, quia dum prava conversatione quotidiana quadam persecu-
gustu appetitum provocat, transitu desiderium tione vita corum affligitur. Quos ita tolerare necesse
fraudat. Spirituales aulem deliciai quse nec gusta- est, utnec propteriniquitatemeorumodiohabeamus

t« transeunt, nec reficientes decrescunt, nec sa-
tiantes tsedium gignunt, diu cum fruentibus per-
manere possunt. Sequitur :
Semcn ejiis hwreditnhit tcrram. Terram, viven-
tium in futuro in hajreditatem accipiet pro bonis
operibus suis, qure per semcn significanlur. Vel
per terram caro accipi potest, quam
morlalem et impassibilem accipiet, quisquis cam in
homincs, necpropter amoremhominum, iniquitatis
efficiamur consories. Sed hoc sine humilitate et la-
B bore nemo facere potest. Humilitate videlicet, ne se
per superbiam a consortio vanitatis dividat; et
duir\malorum societatem habere contemnit, quasi
de singulari justitia per*niciosius intumescat. La-
in futnro im- bore autem opus est, ut quoruin societatem non
semper fugere, quantum potest, studeat
deser-il,

prajsenti in opere virtutum exercet. Sed quomodo conversationem. Hoc est quod sequitur Vidc hii- :

illuc perveniet? Firmamentum est Dominiis limrn- inilitatem meam et hihorem mciiin (ihid.)
tibiis eum, ct tcstnmcntum ipsiiis ut manifcsfetur
illis (ihid.). Qui vincentil)us promittit priiemium,
Cap. XXXIV. Miscricordiam ct vcritatem Dei
poenitentihiis cssc neccssariam.
pugnantibus pnestat adjutorium. Praemium tale est,
quia sciiicet Dei testamentum, id est contestata Qiioniam miscricordia Ina antc oculos meos est;
promissio est ut ipse manifestetur, illi videlicct ct comphiciii in vcrilatc tiia (PsaJ. xxv). Miseri-
videnti sc. Adjutorium tale est, quia firniamentum cordia Deiestqua parcit, veritas qua Per cor'r*igit.

est Doiniiius, id est protectio timentibus se. Ideo Q, misei-icor-diam pffinifentes ab indulgentianon r^cpel-
securus de pi-omisso fiducialiter curro. Ociili nici lit; per veritatein peccatapuniens, causanr, non per-

scinpcr nd Dominum, quoniam ipso evellct do hi- sonam i^espicit. Quisquiser"go ad salutempervenire
qiico pcdes mcos (ihid.). Oculus actionnm intentio desiderat, hsecduo necesse est medicina^ Dei r-eme-
est. Oculos ad Dorninum scmper habet qui per in- dia non contemnat. Sine misericordia enim veriiam
tentionem ad amorem Dei dirigit omne quod agit. non consequitur; sine veritafe nonemendatur. Sunt
Cujus nimirum pedes a laquco evelluntur, quia vero nonnulli, qui, dunr culpas suas per misei'icor-
actio mala esse non polcst, cujus amor Dci origo diam temeraria quadam pra^sumptione a Deo r-ela-
est. Sine periculo namque via aclionum curr-itur, xari expetunt, divina> corrcctionis flagella patienter
cuni intentio animi char^itate duce gubermatur. Sed sustinei^e nolunt. Et si fortassis aliqua se pr"o pec-
quis potest semper Deum, nisi quGm sem-
i^espicere catis suis adver-sa per-lulisse cognoverunt, statim
per Deus i-espicit? Quia nimirum dilectionem ho- typo superbite eriguntur, eoque mrnus misericor-
minis semper dilectio Dei sicut pra^veniendo exci- diam Dei necessariam existimant, quo sua se fac-
tat, sic subsequendo conservat. Hoc estenim quod tione apud divrnum examen plenius purgatos pu-
sequitur : tant. Contraquosquodiste dicat, audiamus.^/yixvi-
rtrspice in mc (;7;;V/.); ac si diceret Ut te diligere
: cordia, inquit, tua ante oculos ineos est, et coinphi-
possim, tu dilige mc, et nt amore tuo dignus sim, D cui in veritatc tua (ihid.). Ae si diceret : Miseri-
miscrere mci (ibid.) i-elaxando peccata mea. Quia cor-diam tuam ubiquemihinecessariam esse video;
unicus ct paupcr suin c(/o (ihid.) Ideo r^espice, quia et lamen cori'ectionis tuie verbera, quibus peccata
surn unicus idco miserere, quia paupei'. Unicus
: mea districtepunis, non solum non repello, sed et
enim plus diligitur, pauper plus doletur. Trihula- gaudens suscipio, imoetiam in ipsis rnisericoi'diam
tiones cordismci miilliplicaliv siinl;de ncccssitati- tuain non deesse cognosco. Comphicui, inquit, in
hus mcis criic nic (il)id.). Quoe est pauper'tas tuas. vcrilalc tua (ihid.). Eleganter diclum, laudabiliter
Trihiilatioiics cordis mci multiplicat;v sunt. Non est dictum.dictumimitationedignissimum,r-o/»/;7ar»/i/i
periculosa afflictio carnis; qua^ non fr-angilur cons- vcrilalc liia. Quasi dicat : Non rnihi nisi in tua ve-
tantia menlis. Cunr autcm dolor intima tangit; majus ritatemihi coinplaceo, quia quodtibi innre displicet,
periculuni est etianr si foris tribulatio desit. Dc nc- hoc etiam ipse i'epr'ehendo. In tua veritate mihi
cessatihus nicis cruc mc (ibid.). Multai sunt neccs- complaceo, quia dum mea peccata persequeris fla-
quas foi'-
sitates bonor'uur in quibrrs pciiclitantur ;
gellando, la^ificas rne amorc corrcctionis. Cur
tassis mclius cognoscemus, si eas distiirgucndo cnim mihi in tua veritatc noii placcam, qui in
pi'oponamus. Oemina siquidem cst necessitas san- inea prius falsitate malc inihi complacebam?
 ;

607 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 608

Qitoiii.ini niisnricorflia liin nnlc oculus nicos est A Cap. XL. Occiiltos Jusforuin inimicos in Jndiciiim
j'cservari, manifcatos iii hac vito etiam ali-
et complncui iii vcrilatc liia.
quando /iiiniri.
C\v. XXXV. I)c ai/niiionc cl dilcctionc vcritalis. Jiidica,Dominc, noccntes me; expngna im/iu-
Ul vidcam voliijilalcm Doinini, ct visitcm tcm- giiaiilcs mc {Psal. xxxiv). Noccnlcs sunl qui volo
pliim cjns (Psal. xxvi). Vidore voluptatein Doiuini malignilalis inKirlianlur. luipugnanlcs suiit qui
est veritafeui agnoscere; visitare templuinejus esl apcrte pereequunlur. Juslus ergooccultosinimicos
veritaloin ililigere. Sllos judicari lanium, id est ad futurlim Judiclum
XXXVI. Dc taheriiaculo Dci.
C.vr. scrvari, nianifestos cxpugnari, id est in liac vita

Quoniam ahscondil mc in tahcrnaculo suoiPsal. etiam puniri i»ostulat ut eorum poena manifesta
xxvi). Tahernaculuin Dei est Ecclesia catholif-a, in alios al) iniiiuitalc relrahat; quos prius eorum ma^
qua iidelcs lal)orant; et in procinctu cujusdom litiaper exenii)lum iid ihiquiialem ahiiniihul. Ideo
spiritalis iniiilia; conlra aeias poleslales pUgliriluii l3cus omnipolens manifeslas injurias sei'vorum
excubanl. In hoc uutemlahernaculo iilos Deus ul)- siioruiu Sicpius eliain in hac vita ulciscitur, ut

scondit, quihus amorem quictis inspirando, cos a quanti meriti sit apud eum justitia, aperte demon-
slrepitu hujus mundi secretum expelere facil. Sed p strctur, quatenus hoc alios ad amorem justitiae

in abscoudito tahernaculi prolecti non sunt qui, in accendat : qiiod ipsc auctor justitiaj secain lanlum

loco quietis, quiele vivere nolunt. diligere mauifeslal.

Cap. XXXVII. Dcum forliliidincm , ci rcfwjium

Cap. XLI. Dc armis sapicntias ct scuto patientix,
Apprehendc arma, et scutum; et exsurgo in ad'
cssc pugnanlium.
Jiiiorinm mihi (Psnl. xxxiv). Armis pugnamus;
Quoniam fortitudo mca, et refiif/ium mciim cs lii
scuto leginiur. Mundus eniin contra ciectosduohus
(Psal. xxx). ('onlrarin loqui videlur. Sienimlimel,
modis pugnat, verho et gladio. Verbum falsitatis
quomodo fortiludinem se hahere dicit? Et non si
expugnamus per sapientiam; gladio adversitatis
timet, quare refugium quajrit.''' Sed mens humana,
resistimus per patienliam. In sapientia igitur acci-
inler spein et timorem constitula, dum fortiludinem
pimus arma, sculum in patientia. Scd cur
et Deo
adjutoris sui considerat, de vicloria pra^sumcns
dicitur A/)j)rchcnde arma, et scutum, nisi quia
sponte provocat inimicum. Cum vero propriam in-
:

ille in nohis diniicans, adversarios armat? Quia

firmitalcm ad meinoriam revocal, superari me-
sicut ah ipso dona ejus accepimus, ita sine ipso
tuen.s, quajrit refugium.
donis ejus uti ad salulein non valeamus.
Cap. XXXVIII. Dc vanilatc rcrum tcmporalium.
C Cap. X LI Dc maiiifcstis et occultis diaholi insidiis.
I .

Odisti ohservanlcs vanilatcs sn/)crvacuc (Psal.

Eripicns iiwpcm dc manii furtiorum ejus; cge-
xxx). Vox proesentem felicitatem despi-
Justi est,
inim cl /nnij)crum a diripicnlihus cum (Psal. xxxiv).
cientis. Superius commendaverat spiritum suum Quosdam diaholus aperla lentatione opprimil quo.s- ;

Deo; et quasi nunc quaereres quid de carne fieri

dam occullis insidiis seducit. IJnde in Scriptura
vellet, respondet se carnis curam non hahere, quia
sacra diaholus aliquando per leonem, aliquando
vanilas est omnis caro. Quia ii eliain qui eam illi-
per draconem exprimitur. Per leonem aperta ejus
cite et superflue amando omni studio et diligentia
fiducia, per draconem vero occulta ejus versutia
custodiunt, eamdem a corruptione servare non signifieatur. Unde Psalmista htec duo tentationum
possunt. Quos nimiruin odit Deus, quia dum nimis Eripiens inojjem do
genera exprimens, dicit :

rem corruptihilem diligunt, ad amorem Dei incor- nianu fortiorum ejus; egenum, et paupcrcm a di-
ruptihilem non assurgunt. Ot/js/iinquit, observan-
rij)icntihus cum. Quis est enim inops, nisi qui vir-
tes vanitates supervacuc. Bene supervacne. Quia, tutum non habet? Et quis est paupei-, nisi
divitias
etsi transitoria ad necessitatem appelimus, nun-
qui jam aliqua virtutum dona accipere meruit, sed
quam tamen ad superfluitatem diligere dehemus
tamen adhuc ad perfeclioneiu virtutis non perve-
carnemque moriluram non in deliciis fovere, sed
D
nit? Inopem ergo manu^> foitiorum opprimit; pau-
ab incommodis his prtecipue, quse ad salutem ani-
perem vero manus diripientum affligit, quia nimi-
mae minus conducere videntur defendere. anliquus hostis eos qui nulla virtute roborati
rum
Cap. XXXIX. Reprohatio luxurive, avaritisc, et sunt violenter sihi per consensum iniquitatis suh-
superhi.-e. jicit. Ab his vero, qui jam aliquo spiritualis lucri

Dominus dissi/)at consilia gcntiiim; reprohat hona colligere incipiunt. occulla direptione doua
autem cogilationes populorum, et rc/irohatconsilia virtutum tollit. Ilis ergo quos aperta ssevitia peri-
principmn (Psal. xxxii). Gentes intelliguntur pec- mit, latro est; fur vero iliis quos occulta fraude
catores, populi stulti, principes superhi. Consilium seducit. Unde, et his fortitudo necessaria est, ut
gentium est concupiscentia carnis, cogilalio popu- possinl aperte impugnantem vincere; illis vero

lorum est concupiscentia oculorum. Consilium circumspeclio, ut possint occulte insidiantem ca-
principum est superbia vitse. Quae omnia ideo Deus vcre. Cum igilur divina pietas quosdam contra
reprobat, quia mundus transit, el concupiscentia apertain sievitiam inimici corrohorando, quosdam
ejus. Bene tamen populi cogitationes habent, non aulem contra occultas ejus insidias per circum-
consilium, quia stultis in populis significantur. spectionem illuminando custodit, (juid aliud facit
 609 MISCELLANEA. - LIB II. 610

qiiaiii inopem de manu foilioriim et a diiiitientibu.s A quod sauui cst. 0,)time dixisti. Expeela Doniinum
paupeiem eripit, ul el ilii evadanl dominiuin, et isli Sed vido quoinodo exspectes. Nam, et inontes ex-
caveant domnum '? spectanl, et iiomines cxspeciant .sed montes aliter, ,

O.M'. XIjIII. Qiind toinptirnlis mnloniiii iirnspnritas, et aliler hoiiiines. Montes exspectant diiiando; lio-
elcctis lcsliiiiuniiiiji cst icttinuc /'eJicilutis mines exspeclare dol)eiil dcsideiando. Monles plu-
Siirf/eiitcstcstes init/ni i/mo itjnnnihaiii interrogn. viain, homines gratiam. Montes ne aresoant, ho-

Ijiint iiie(l's!il.\x\iy). Omnes iniqui qui tempor!*lia mines ne pereant, sicut in psalino legitur: E.xspcc-
})ona seternis pra-feruiit, cuin iii liac vita prosperan- taiis cxs/wt-tnvi Doininiiin, ct inlcinlit iiiilii (1'finl.

tur, quasi in testimonium contra electos surgunt, xxxix). Qui eniin durando cxspectat, sed deside-
quia dum ipsu sua felicitale de visiliilihus non lo- ranilo non exspeotat non exspeotans exspectat.
,

quendo, sed prosperando, testiinonium perhihenl. Qui vero perseverat et desideral,

hic exspectans
jiidicium honorum, quodde teternis, ot invisihilibus exspectat. Exspecta oi-go, et noii soluin exspecta,
bonisdanl,convincerestudent.l'nderecte, 7//,e;y//vo- ^^'-^ exspeclans exspcda, id est porsevcrans desi-
raljain,wqm\,interroga])nnt iiie. MnViGnimhonosde dera, et desideians i^erseveia, et non fraudaberis
praisenti felicitate interrogant, quia, cum eis dulcis ^,
^ '^^^siderio luo, sicut ot ille fraudatus non fuit, qui
sit, inirantur, quod illi se ad ap[)etituin ejus non in- ^ )mmum exspectans exspoctavit. yVit eniin Ex-
Doi :

clinant. Sed qui hsec non dulcis, sed amara bonis s/)cclnns cxs/icctnvi Domiiiuin, cl inteiidit milii. Et
est,quidquid de ejus laude in medium proferunt, /irccesmeas, cdnxitme dc hicn miseriw
"Xiiiiilivit

hoc boni per experientiam non cognoscunt. ct de IiUoficcis{ibid.). Vide ergo quomodo ille ex-
spectavit. Cum precibus exspectavit, cuin desiderio
C\P. XLI\'. Qiiotl occiiltncst intnrim bonnriiinjiisti-
tia doiiec cdiwntufjiulicaiula dc /inoniio. exspoctavit. Et quod ipsetunc feceiit, hoc fibi nunc

Et educet quasi lumcnjiistitiam tuaiii; ctjwHriiim Nain cuin dixisset, suhditus eslo Doniino,
pi-iocipit.

slaliin adjunxit. ct ora cuni, ut elsubdilus Deo

tuum tanquam mcridiem(Psal.x\xi\). Justitia bono- sis,

rum nunc occulta est quia ibi se justificari satagunt de le non preesumendo; et ores, ejiis auxiliuin ex-

ubi ab hominibus videri non possunt. Et quamvis

petcndo. Nam quid est aiiud Deum orare, nisi

in eis jam luceat exeinpluin boni operis, tamen in

mente huinili alque devofa ad ejus miscricordiam
seinper respicere ? Froplerea enim non dixit tibi,
lahscondito est virtus intenlionis. In fufuro autem
ora cum hoc, sive illud, sed lanfuin, ora ciim quia
quasi lumen justitia eorum educitur, quia qui modo
nil aliud a te quam aireclum bonumexigit qui tuam
|bona opera sua ab humana laude abscondunt.
jam secure pro eis in feferna cla- "^^^«^ssitatem, etiam te non loquente, cognoscit
venienle judice C
ritale gloriabunfur. Unde et in alio psalmo dicifur :
Cum ergo oras, quem petas potius quam quid petas
Vaiium cst vohis antc Jiiccm siirgcrc {Psal. cxxvij, cogitare fibi dulce sit; et ipse quem petis, quid-
id cst anfe futuri judicii claritafom exalfari ; sed
quid petendum fuerat providebit. Sicut in alio
fibi

^urgitc/)Ostquninscdcritis(ibiil),(iu\ix func frucfuosa

psalmo Psalmisfa idem testalur, dicens Oculi mei :

bi erit vesfra exaltafio, si prius in hujusviftio exsillo

sem/ier ad Dnminum, quoniam ipse evellet de la-

^ponte proptcr Dcum

vos humiliaverilis. Sequitur queo /icdes meos (Psal. xxiv).
:

Kt judicium luiim taiiqunni nicridicm {Psal. xxxiv). C.\p. XLVI. De quatuor Iiominum gcneribus, quan-
tiim ad vulncrn, et cicntriccs de vcra sapientia,
lusfitia bonorum est opus virtutis, quod faciunf; ju- ;

ct /n\ctcritoruiii incniorin.
licium eorum est prajmium virlulis, quLid eligunt
Jeus ergo educet justitiam sanctorum quandoina- Pulruerunl, ct corruptic sunt cicatrices mese, a
fncic insipicntiic nic;e (Psal. xxxvii). Consideranti
lifestabit opera virtutum, quai fecerunt; edueet
udicium quando maniferslabit quale boni operis mihi hujus versiculi virfutem, non potesl jam legenti

n*aemium elogerunt. Et ideo jusfifia tanquam esse incognilum quod toties est pafienti expertum,
lu- ;

nen judicium vero tanquam meridies, id est clarum Sed ufinam mihi, vel experientia cognitioncm non
umen D '^edcnf, vcl si nlilcr
cognoscerc non debueram, ipsa
educitur, quia minor est omnis claritas boni
•peris clarifate teternoe refribulionis. potais cognitio dafa nonsit. Quod si sic nocosse fuit,

jAP. XLV. Dc utilisuhjcctionc crgaDcum, et i/isius etsinemanu validaerudiri non poteram, ulinamjam
recta exspectatione. nuncvel ipsa lucacognilio mihisic sapercl, quate-
Suhditus eslio Domino,ct ora cum{PsaI. xxxvi). nus iiritferiforum dolorum expcrienfia a fufurame
'erfecta hic nobis forma vivendi praescribitur, iniquifafecocrccrof. SeJ quia fofies posf experien-
lUdi ergo, homo, quid dicitur tibi. Suhditus cslo tiam malorumdesipuisseme video, ipsosadhucama-
lomiiw, ct oraeum. Primum suhditus eslo, ne male ritudinis gustus porlimcsco. Dicam tamen, et non
gendo praecepta ejus despicias. Deinde suhditus sine doloro dicain Putrueruiit ct corruptio sunt
:
ci-
sto, ut ad bona agenda de viribus tuis non prte- catriccs mao afucic insipicntiiomeoe. Et licethorum
unias. Nam, ot ille quoque Doo subjecfus esse re- verborum exposilio non sit mihi necessaria, quia
uit qui aliquid de sua virtute posse prsesumit. Sed, tamen multi felicius eam non noverunt, proptereo-
iquis mihi, si hoc ad obedienliam perfinef, ut ni- rum instructionein, non est omnino tacenda. Putriie-
il ex me esse intelligam, quid ergo frustra conor ruiit, inquif, ct
corruptio sunl cicatriccs mae.Dili-
?
uiescam potius, el exspectabo Dominum ut faciat gentius cousideranti quatuor hic geuera horaiuuni
Gll APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 612

occumint. Priimim est eorum qui nunquam vulne- A nobis e vicino sapit ipsa miseria de qua erepti sumus.
rali siint. Socuniluin osl coiuni ([ui posl vulncra per- Kt derelicti aliquando melius pcr triliulationem co-
Terlium cst eoium (juilmsobilucla
fecle sunl sanati. giioscimus,quam stiiclc lcnendafueratgratia quain
quidein sunt vuinera, ct tamen adliuc permanserunt temporcquiclisminus fortassisamal)amus. Propter-
cicalrices, id est vulnerum sijjna. Quartum est eo- ea in quodam loco Scriptura admonens nos dicit :

rum in quibus ijisa adhuc. vulnera hiantia sunt, et Fili, in tempove mulorum nc immcmorsis bonorum;
necdum obduci coRperunt. Si igitur per vulnera ci in tcmporc bonorum nc immcmor sis mnlorum
peccata intclliyimus, ii qui in peccati desiderio {Kccli. XI). Memoria namque bonorum in tempore
permanent, quasi vuinera aperta habent. Qui vero tribulalionis animum per spem erigit; et memoria
peccalum descrunt, et tamen adluic reatu peccati malorum in tempore prosperitatis ad custodiam ^ui
pcr satisfactionem piene purgati non siint; in his cautionem facit. Cuinque altcrno saporc se utrum-
quasi quaidam signa vulncruin permanserunt. Qui que contempserat, nec adversistas per desperatio-
autem jiosl perpetiatascelera, et peccandiailectum nein dejicit, nec prosperitas per inanem Isetitiam
descrunt, reatum peccati plena satisfactione ob-
et mentem dissolvit. Hinc populo Israel a Moyse per
ducunt, ab iis etiam ipsa vulnerum vestigia dis- incre})ationcm dicitur Gcns absquc consilio, ct
:

cesserunt. Sic sanctus erat Pauhis, qui post tanta B sine prudcnlia. Utinam sapcrcnt, cl intcllirjerent
inala dicebat Nihil milii consciiis siun (IC.ov. iv).
: ac novissima provitlercnt ! {Deut. xxxn.) Quia enim

Quia nimirum praiteritorum vulnerum in se ne si-
{jna quidein invenire poterat, quem de anteacta
pravilale conscientia non accusabal.
Hos sequuntur ii qui, et sivitam sinepeccalodu-
cere nequeunt, nunquam^tamen culpse criminalis
nec praesentia Dei benelicia cognoscere, nec sua pe-
ricula futura praevidere poterant, quasi prudentiae
sapoiem in mentis palato non habebant.
Duo igitur sunt, quae nobis semper sapere debent,
et mala videlicet nostra quse evasimus et gratia,

vulnus perceperunt. I^rimum genus est peccantium,
secundum pcenitentium, terlium eorum qui per p(3e-
nitentiam sunt correcti, quartum eorum qui per ini-
quitatem non sunt corrupti. Primi sunt segri, secundi
sunt ad sanitatem conversi, tertii
sunt sani. Ex quo genere
his salis colligi potest de
hominum iste sit qui cicatrices suas ad corruptionem
reversas plangit. Poenitere enim jam coeperat, et
peccatumjamvoluntatedeseruerat, sed reatus pee-
catinondnin adhucin eo plenesauatus erat;etprius-
sunt sanati, quarti
Dei quam consecutisumus. Mens etenim stulta cum
malarum delectationum laborem non meminit, eas-
dem delectationes, siquando pulsata fuerit tentatio
ne, iterare non pertimescit ;et quemadmodum mu-
lier cum angustia pariendi premitur, concupiscentiae
carnalis delectationem abominatur, sed cum memo-
ria dolorisa mente recesserit, iterum carnis illece-
bras concupiscit, totaque aviditate ad earum expe-
rientiam rapitur, quia eis quantus admistussitdolor,
non recordatur. Nain si bene memoriw saperet do-

quam pervenisset ad infegram sanitatem vulneris,
corruptus est periterationem iniquitatis. Unde recte
prius dicitur, putrueriint, ac deinde
corvuptsc' sunt cicntriccs mccV, Priusenimpravade-
sideria ad mentemredeunt, etsicquodammodocica-
trices obductse interius computrescunt.Deindevero
cuin voluntas mala usque ad operationem ire per-
mittitur, jain ipsoe cicatrices quasi ex superabun-
danti sanie corruinpuntur. Causa quoque corruptio-
nis explanatur cum dicitur : A
incee. Sapiens a sapiendo dicitur, non
lor ipse, quimalam delectalionem sequitur, nequa-
quam ita infrenis mens ad ejus appetitumtraheretur.
adjungitur, Ipsa quoque gratia accepta, si animus ab ejus recor-
datione non desiperet, ab injuria conditoris vel solo
pudorenos coercerepotuisset.Quia igitur cicatrices
peccatorum nostrorum nequaquam aperirentur ad
actum, nisi prius putrefactaj essent per desiderium,
neque uUo modoper pravadesidei-iamensintuspu-
Iresceret, sinon priusmemoriaprajteritarummise-
facie insipicntivo riarum suarum, et pi'8esentis benelicii Dei considera-
ille qui sapores tione desipuisset; plangat iste insipientiam suam et

palato oris percipit, sed ille, qui veritatem judicio dieat : Putrucrunt et corruptxsuntcicatrices mesea
mentiscomprehendit undeetiamcor, quod verilatis
; t\ facie insipicntioe meos. Sed libet adhuc considerare
expers est, non absurde insipiens dicipotest. Notan- quare non simpliciter dixit ab insipientia mea, vel
(lum vero est quod non quaehbet veritatis cognitio propter insipientiam meam, sed a faci insipientiai
proprie sapientia dicilur, nisi illa qute non solo au- mcM, nivwmwG aliquid nobisista adjectione signare
(litu, sedper ipsamexperientiamreruni comparatur. voluerit. Primun ipse modus loquendi consideran»
Familiarius enim quodammodo atque perfectius ex- dus est ;
quia ssepe in divino eloquio similis positio
perta,quamaudita cognoscimus,et cognitionem ve- invenitur, eum dicitur, a facie Domine, vel a facie
rilatis qiiam in nobis doclrina inchoat experientia inimici{PsaI.xLiu):sive etiam,quod magis obsturum
consummat. Ipsaetiamrerum docente natura didici- est, cum de rebus humana hguratione carentibus,
mus,quodcujuslibeli'eiqualitatemperfectiuspersui corporeis nonnunquametiam incorporeisagitur,fa-
contrarii experientiam judicamus, quia et bona cies memoratur quae in usu loquendi nunc minime
quoelibet tunc jucundius, etdelectabilius amplecti- esse cognoscitui-; tunctamen fuissedubium non est,
mur, cum post longain miseiiamfatigatirespiramus. quod satis ex tam fi^equenti Scripturarum positione
Hinc quoque est quod Deimisericordiam tanto am- coUigi potest. Quia enim ubique occurentis faciem
plius in nostraliberatione diligimus : quanto magis. declinare non possumus, congrue in Scriptura per
613 MISCELLANEA. - LIB. II.
614

facicm, pra^senliam sive instanliam atcine importu- A- gnum inaluin est curiositas, seque a vilio alienum
nilatein signilicamus. (Juid est
ergo quod cicatrices non esseindicnt quisqiiis animum suiiiii ad suspi-
non solum ab insipientia, sed a facie insipientia? cione;n facile inclinat. .\pque enim alieni peccati
putiuisseet corruptae esse dicuntur, nisi quod Dei suspectus cor ejus urerel, si non prius ejusdem
gi-alia nequaquam nos us([ue ad lapsuin peccati de- peccati atfectus in eo radicasset. Justo ergo judi-
sei'ei'et, si non prius nostra insipienlia iJeo in nobis cio diim ex sui cordis pravitale falsam de
alio exis-
hal)ilanti diu importunat fuisset? Qui cum per lon- timationem colligit, pereamdem se existimationem
gam negligentiam nostram a nobis recedere invitus inaflcctumpravitatis amplius accendit; et inde ve-
cogitur, stalim cicatrices
vulnerum noslrorum non racitermensejuscoirumpilur, undefallaciterahena
soium per prava desideria putreliunl, sed usque actio insimulatur. Proj^lor quod Psalmisla conlra
ad operationem pravam corrumpuntur. ejusmodi loquens dicit I-Jt si ingrcdichulur ut vi-
:

Cap. XVII. Dc diiplici hominiim vaiiitate. c/ere/ vana yo7Hey>a<///-.Curiosusetenimquisquetunc

UniversavanitasomnisIiomovivons{Ps!il.\\\vm) quasi ad videndum ingreditur, quando alienum

se-
aliaest vanitasquam inrel)usistis visibilibuscerni- cretumsagaci sliidio perscrulaliir. Vana loquilur
mus alia est vanitas quam
nobis invisibiliter quia ut minussuspectus esse possit, eos a
; in quibus
sentimus. Ista exteriora vanat sunt, quia cumincor- caverinon vult, se diligere fingit. Deinde iniquita-
j^
ruptionem labuntur, speciemsuam perdunt. Anima tem congregal, quia cum libere admissus fucrit.
autem quaeper iniquitatem defluit, magis nvserabili quidquid repiehensibile invenirepotest, fraudulen-
vanitatejustitiffi decorem amittil. fnivcrsuevgo vn- lerin corde suo coacervat. Congregat autem
paula-
nitasomnis Iiomo vivcns, quia et forisper mortali- tiiii longum silenlium cuncla si ;iul
iiiinima, ut post

latemprsoterit, et intus per iniquitatem; qui si saltein objccta noceant, quae minusopinionem laede-
pliis

in altero persisteret, universa vanitas non fuisset. rent, siper sesingulaprolata fuissent. Sed
quia hoc
Cap. XLVni. Quia noncorreclionis, sed hesionis alfectu ini.[uus
dies hominis bvcvis, mala, ct opera-
incerta est, quid dicendum Dco. tur, sibi potiusnocilura colligit, quia
sicut diclum
Notum fiw milii,
est, unde aliena aclio fallaciterper infamiam of-
Domine, fincm meum (Psal.
fuscatur, inde ver.iciler mens ejus per nequitiam
xxxviii). Vita ista prsesens brevis est, malaest,
in-
certa est. Quia incerta est, dic Deo
contabescit.
Notum : fac
mihi, Domine, finem meum. Qaia brevis est, dic Deo Cap. LI. Qnod fontium nomine summum Jjoniin) si-
Ecce mensurabiles posnisti dics meos. Quia mala gnificetur; idqnc nnximc sit dosidcrabil^, et
qucc toto psaJmo tractontur.
est, dic Deo : Substantia mcu tanqnam nihiJum
ante te est. Qnemadmodum desiderat ccrvus ad fontcs aqaa-
rum, ita desiderat anima inca ad te.
Deus (PsaJ.
Cap. XLIX. De mirahilium Dci multitudine et xLi).Aquae sunt dona Dei, fons aquarum auctorest
profunditatc.
donorum, fontem aquse desiderat, cujus
Multafccisti, DomineDeus meus, niirabiJia tua; et desi-
derium non impletur, donec ad Deum
eogitationibus tuis nonestqui simiJissit tibi (PsaJ. perveniat,
Qui dona Dei propter Deum non amant,
xxxix). Omnia quic sunl, fecit Deus et tamen illa
ii quasi
;
aquas, et nonfontemdesirant. Summum
specialiter Deus fecisse dicitur per quie autem bo-
hoino ad num ideo plurali nomine fontium exprimitur, quia
Deum revocatur. ergo mirabilia Deus quasinon
Illa
licet in se unum sit, omnium tainen
sua fecit, quorum admiratio humanam aientem ab origo bonorum
in ipso continclur. Vivusfons, ([nia
amore ipsius vivificat. Vivus
avertit. Illa autem mirabilia quse hoini- fons, quiaindeliciens perseveral. Ideo
nem ad amorem Deirevocant, quianosiliius faciunt sicutcervus
desideral, quia vetustatis defectum reparare
quodam singulari privilegio ejus dicipossunt. Quia exoptat,
Sed diifeitur desiderium ut crescat. Sed
igitur superius Psalmista beatum dixerat qui ad hu- quia omnis
moradesideranli longaest, exclamat, qnando vcniain
jus mundi vanitalem non respicit, ubi fructuosa
quando perveniam, qunndo ajipnrcbo antc Jaciem
esse possit admiratio, consequenter adjungit :
D J)oinini, nou ul videri, sed ut videre
incipiam, quem
IMuJta fecisti tu, Dominc Dcusmeus, mirabilia lua,
prius visus non videbam. Sed hoc nunc desiderari
scilicet opera restaurationis nostrae;
qua; ne in eis
ifastidiuin metuas, multa sunt iiumero
potesl, habcri non potest. Quid ergo intcrim ?Fue-
et ne faci- ;
runl mihi Jucryni;o nicn- pniics dir ac noctc. Pascar
|litatem conlemnas, profunda in saciamento. Hoc
doloribus.requiiamflelibus, vocabo suspiriis, la-
est eniin quod cum dixisset Muita Jccisli tu, Do-
:

crymienutrient desiderium, donec praesenliasatiet

uiiue Deusmeus, mirabiJiatua, sialim ipsam eorum
affectum. Hebo, quia abesl quod desidero flebo,
profuadilaiem deinonstrare volens, adjunxit, et
;

'iogitationibus tuis iion est qui similis sit tibi, ut et

quia adost quodnonamo. Xon amoprfesenleminfe-
licitatem, desidero futurambeatitudinem. Irriguum
nultitudo mirabilium varielate delectationem alle-
superius, quia desidcratanima mea ad fontem
at, et profunditas exercitationem. vivum
Irriguum inferius, quia dicitur mihi, ubi est Deiis
Cap. L. De curiosi ct suspiciosi maJo.
/(i«syhocadpiaisenteinmiseriampeitinet,quod op-
Et si ingrediebatur ut vidcret, vana Joquebatui;
I
probria malorurosustineo,quia terrenamfelicitatem
or(^us coiHjregavit iniquitatem sibi {PsaJ xl) Ma-
non amo. Etquiameinpraesenti felicitatederelictum
615 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
aspiciunt, nio Doiun non hal)erc insullantos di'.'unl
Ilis iyituijnsulUilionibus tVaclus liijdere cceperat,
sed niox ad semetipsumreversus, etqualis sitprco-
sentis vitte condilio considerans, a tali se moerore
castigat, dicens Il;cc rccordntns siini, qiioniiiin
: ruj^tiono oila
tnuisiho pcr tuhoriincnlum nd domuni, id est pcr
laborem ad requiem. Quasi dicat: Cuni de prajsenlis
vitse raolestia contristatus sum, qualissit praesentis
vitie conditio recordatus non sum. Nunc autem re-
cordatus suni, quia neino potest perveniie ad re-
quiem, qui prius nolueritsequanimiter sustinerela-
boreni. Quia Iransibo pcr labernaculum ad domiim
Tidicrnacuiuinlesl pra'sens Ecclesia, domus estcoe-
lestis palria. In tabernaculo locus est, quia exlra
fidemtuta mansioesse non potest. Nec solumtrans-
ibo perlocum tabernaculi, sedi/2 locum labcrnaculi
id esl de inlidelitate ad lidem de fidead beatitudi-
;
nem. Ideo in Jocuin, ut fidem rectam non solum
tenere incipiam, sed usque in finem in eo perma-
neam. Nec terrere debet labor certaminis, quia
mirabile est tabernaculum, et niultajaui in eo ful-
gent exempla virlutis. Et quia per tabernaculumad
domum, id est per laborem ad requiem transitum
esse agnovi, ideoanimam meam jam amplius extra
me non sed in meefTudi. Sicut angustiaani-
elTudi,
mum constringit, siclajtitia difTundit.Quisquis ergo
in rebus transitoriis liBtariappetit, extra seanimam
suam eflundit. Qui vero terrena omnia vana esse
considerans, securius inconscientiabona gaudium
quierit, hic intra se animam suam eirundit. Supia
se autem aniina elTunditur,.quando per contempla-
gaudium in amore conditoris dilatatur. Sed
tionis
cum anima intra se ellunditur, statim animalitas,
qute exteriorem delectationem amat, contristatur
quam unusquisque tidelis nutu rationis corrigere
debet, dicens : Quare tristis cs, aniinn mca ? quare
doles teperdere quod non potest retinere Quare ! sumus, quia sic olim nos a diabolo separatos etper
conturbas me ? quiatibi pernaturalem alTcctum con-
junctus suin, in tui turbatione ego inturbatus esse
non possum. Spera inDco, quia si nuncproptereum
transitorias delcctationes sponte respuis, permansu-
ras postmodum ipso tribuenle consequeris: Qiioniam
adhiic conlileborilli. Cum adeptusfuero quod spero
tunc laudabo illum, etcon(ilcbor ilJi de quo dubi-
tandiim non est, quia ipse est salutare vuJtus mei,
Dcus
id est similitudinis meae, id est hoino, et est
meus. Nonestdubitandumquinmortalibus promis-
sain aeternitatem tribuat, quem pro salute morta-
lium assumpsisse mortalia constat, et qui pro nobis
nostram mortem pati voluit, multo magis nobis vi-
tam suam donabit. Quod potest facere, quia Deus
est, ut necde voluntate ejus dubites, quipronobis
homo Deus est.
factus est, nec de potestate, quia
Ad meipsum anima mea conturbata est. Quod
animn mea conturbata est, ad me solum referen
dum quianisipriusraeum peccatumprsecessis-
est,
set, caro foris corruptanon esset; et ideo ejus cor-
ruptio ad mei conturbationem juste reducitur, quia
ex mea culpa primum ejus corruptio oriebatur. Vel
616
A ;id mcipsuni, id estinmeipso, quiaetsi foriscontur-
bationoin non inveniat ipsa , eam suae conditionis
corruptio conturbat, idestUcetexteriora incitamenla
peccati dcsinant, ipsa lamen vitia ex naturali cor-
mc conturbant. Qua; ergo adhibenda
sunt remedia conlra lecidiviim seccati? Ikiptizari
iterum non possumus , et tamen vice baptismatis
contra quotidiana peccata quotidianum fontem hi-
crymarum habcinus, ct si sajpius Ijaptizari prohibe-
mur i)cr a(iuam,nunquainprohibemur per pceniten-
tiain. Sequitur ergo nos gratia primi baptismatis in
poenilentia, sicut populumlsrael per desertum gra-
dienlem aqua de potia ut quoties in hujus vitae
,
desorto per peccalum arescimus, per poenitentiam
reliciamur. Quia igitur quotidie anima nostra ad
•^ nosmetipsos conturbatur memores Dei simus de
tcrra Jordanis, ut scilicet illam adliuc remissio-
nem quijeiamus in pocnitontia, quam olimaccepimus
in aqua et tanto flducialius, quanto apertius non
;
ipsius sacramento signatos esse cognoscimus. Quid
eniinperJordanemrectiusaccipitur quambaptisma?
El quid por terram Jordanis nisi humana natura ,
abluta fonte baptismatis? De terra ergo Jordanis
memores Dei sumus, quando eamdem ablutionem
quierimus in poenitentia, quam jam olim memini-
mus nos ab eo accepisse in aqua.
Sequitur El Hernionii a monte modico. Subaudi-
:
turmemor ero tui. llermonium interpretatura/jatAe-
malizatio. Inbaptismo autein diabolum, cum omni-
bus operibus et pompis ejuc anathomatizavimus, et
^ Christo conformes facti a mombris diaboli separati
sumus. Homo igilur per baptismum a diabolosepa-
ratus, flt Hermon mons per virtuteni, modicus per
: humilitalem. Quando itaque per poenitentiam a Deo,
virtulum dona per peccatum amissa requirimus,
quasi de modico monte Hermonii ejus memores ,
virtutem cxaltos, et per virtulem conformitatis
Christi leinperatos,meminimus. De terra Jordanis
ejus memores sumus, quando ei eamdem naturam,
quam prius per aquam baptismi a peccato abluit,
per poenitentiam nunc abluendam offerimus. Demo-
dico inonte Hermonii ejus memores sumus, quando
precamur dona virtutum cum humilitate nobis re-
stitui quse prius nos ab eo accepisse meminimus.
D ;
Quod utrumque memoria dii-itur, quia hoc iterato
petimus quod prius accepisse nos recordamur. Et
necesseestpoenitere,quiaayjyssusa7j/ss«//5 invoeatf
id est judicium damnationisad conformationem sui
adducit judicium mortalitatis. Si videmus verum
quod primo homini peccanti minatus es mortem,
credamus etiam verum esse quod peccantibus nunc
et in peccatoperseverantibusminarisdamnationem.
^A/ss»s igitur, id est judicium damnationis; abys-
sum, id est judicium mortalitatis mvocat, quia hoc
illud confirmat. Vel judicium ignis futurum, judi-
cium aquse prseteritum, vel Novum Testamentum,
quod poenitentiam praecepit ad hoc confirmandum;
Vetus Testamentum adducit Vel abyssus divinae sa-
G17 MISCELLANEA. — LIB. II. 618

pienlifBinvocatabyssum conscientise humanse, quia A miseiia hujus vitse liberaret; in dio, id est cum
Deus qui per sapientiam suam occulta noslra subti- claritas vitae ajternie pulsis tcnebris moi-talitatis il-

literpenetrat, eamdem ipsa conscientianoslra accu-
snnte condemnat. Ac per hoc valde nobis necessa-
rium est ejusnunc misericordiam poenilendo quoe-
rere, in cujus judicio testis alienus non quseritur,
quia sua quisque conscientia accusante condemna-
tur. lloc autem totum cognovimus, In voco calnrac-
tarum luarum, id est in sermone priedicalorumtuo-
rum. Qui pra^dicatores ideo cataractse dicuntur, quia
eis pluviam doctrina) stillantibus, cordis humani
terra infanditur. In voce ergo cataractarum audivi-
mus quod sicut olim cassa non fuit in peccanlibus
comminatio morlis, ita nunc quoque cassa non erit
lucesceret. Et ideo interim in nocte vitce hujus,
mandavit canticum ejus. Id estlaudem suam, ut si
in futuro die ejus misericordiam percipere volu-
mus, in prsesenti adversitate ab ejus laude non re-
cedamus. Dignum est enim ut, si in gloria sua
propitium eum habere volumus, in nostra hunc
miseria justum prajdicemus. Quia igitur peccavi-
mus, quia flagellum sustinemus, quia ereptionem
exspectamus, in peccato confiteamur nostram cul-
pam, in flagello laudemus ejus justitiam, in erep-
tione speremus ejusmisericordiam. Apudmeoratio.
pro iniquitate, Deo vitie mesc in corruptione, dicam

inpeccafo perseverantibuscomminatiodamnationis. Deo : Susceptor meus es in miseratione. Apud me

Quomodo autem scimus quod antiqua comminatio B oralio, in secreto inabscondito. Ideoinabscondito,
cassanonfuerit?Omnes jamexperimentodidicimus, quia per eam non hominibus, sed Deo soli placere
quamnimisverumfuerit, quod peccanti homini olim concupisco Deo vitso meoo, quia dum me foris fla-
;

comminatus est Deus. Quomodo didicimus? Omnia gellando mortificat, intus vivificando aspirat. Dicam
excclsa lua et lluctus tui supor mc transierunt. Sicut Dco, in futuro cum susceptus ad gloriam fuero se-
volumina undarum super naufragium alia post alia curus, dicam Susceptor meus es, quod in dubio
:

pertranseunt et obruunt, donec conquassatum et constitutus adhuc dicerenon prsesumo, vel in prae-
confractumdeorsumdemergant, sicpcenae etpassio- sentidicam prsesumens de promissione quam ha-
nesvitse hujussemperliominemmortalemaliajatque beo jam in spe, quia jam quasi faclum teneo quod
alise conquassantes et confringentes pertranseunt, faciendum sine dubitatione exspecto. Quare oblitus
et tandem deficientem in profundum mortis demer- es moi'7 Animus amantis et paventis ad diversa ra-
gunt. Fluctus sunt communes et quotidianse pcenali- pitur,nunc de promissione gloriatur, nunc de dila-
tates; oxcelsa, excrescenteselsingularesadversita- tione conqueritur, nunc se derelictumpropter pon-
tes; qusenec ecedem omnibus nec ejusdemsemper dus tribulationis, nunc se susceptum gratulatur
eveniunt; omnes tamen aliquibus, et aUquse omni- propter fiduciam repromissionis. Quare oblitus es
bus. Quia ergo prsesens judicium tam grave sentio, ^ mei? Parvulus delicatus patri amanti irascitur, et
merito futurum judicium pertimesco. Et ideo ut quia non ad omnia vota respondet, de oblivlone
possim illud evadere, dum adhuc tempus superest, causatur. Enumerat etiam mala qua3 patitur. Quare
necesse est poenitere. Quomodo scis, an recipiatur tristis incedo? et ne videatur superflua tristitia,

poenitentia tua? Scio quia in die mandavit Dominus dum aCliigitmo, inquit, inimicus. Et quia saepe plus
misericordiam suam. Misericordia Dei est, quod pec- gaudendum quam tristandum est, in afflictione cor-
catum hominis in praesenti vita punit, ut aeternam poris exaggerat causam, adjungens etiam detri-
damnationem homo evadere possit. Hanc ego mise- menta virtutis, dum confringuntur
ossa mea, id est
ricordiam Deus per proedicatores homini mandat, virtutes destruuntur. Postremo summam mali ad-
ut prsesentis mortalitatis utilitatem agnoscens, pro dens irrisionem inimicorum exprobra vcrunt, inquit,
liberatione sui futura , libenter istas poenalitates mihi qui tribulant me inimici mei. In quo non unus
suscipiat. Hanc autem misericordiam ideo in die, Iceditur, sed tota societas per infamiam offuscatur.
hoc est in prosperitatemandat, quia homo minus Hsec omnia patior dum incedo, id est dum in via
parato animo susciperet quidquid in tribulationc rectagradiendoproficio,ubi occulte meritum innuit,
positus de utilitate tribulationis audiret. dum se et bona agentem, et mala patientem dicit.
Seiiuitur sicut alia Translatio habet Et nocte : D
Cap. LIl. Dejudicio secundum causam, el secun-
declaravit, subauditur ipsam misericordiam. Quod
enim in die, id est prosperitate de utilitate hujus dum retributionem. De luco, et veritate Dci; de

communismiserioe verbo docuit hoc i/i nocte,'ui est

monte et tabernaculo; et do lietificatione juven-
tiB nostrse.
in adversitate, per singulares quasdamtribulationes
exemplo declaravit. Qualis enim in futuro patientioe Judica me Dous, et discerne causam meam de
fructus sit, satis innotuit, cum in prtesenti etiam gcnte non sancta {Psal. h\u). Aliud est judicium se
vita nonnunquam, quam necessarioe sint tribulatio- cundum causam, aliud secuudum retributionem. Bo-
nes, ostendit. Quod ergo mandat, in nocte
in die niergo, quiin proesenti inter malos sunt, et tamen
declarat, quia quod verbo experimento com.
dicitur, in causa eis uniti non sunt, orant ut Deus primum
probatur. Vel sicut alia Translatio habet In die : eorum causam discernat; et sic judicct, quia tunc
mandavit Dominus misericordiam suam, ct noctc nos salubriterin retributione judicat, sicprius cau-
canticum ejas. Quod sicintelligi potest. Mandavit, sam nostram hic a gente non sancta discernat. Quta
hocest pernuntiossuos prsecones, scilicet veritatis, ta es fortiludo mea. Ideo per te ab eis separari pe-
promisit misericordiam suam, id est quod nos de to, quia cum eorum malitiam graviter portem, non

Patrol. GLXXVII, 20
 619 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 620

tamon ab eorum soeietato me pcr supcrbiam cl A //j a?^cr/i«/n, felicitas retributionis. 1'iimiim bencdi-
conlidentiam virium mearumdisjungo.SeddifTortur xit ad hoc postea benedixit propter iioo. Ad lion,

quod petitur, ideo clamat. Quarc mc rcpulisti}' in tempore; proptor hoc, in iwlernilalo. Ad lioc

Emittc hiccm lunni ct vcritatcm tuani. Pcr fidcm il- benedixil ut iioiuun perfipcrelur; pi'0[)lcr lioo, l)c-

lumina, pervcritalem fidcm rcmunera, illuininando nodixit, ut bonum romunorarolur.

misericors, remunerando verax. Ipsa duo dcduxc- C.AP. LVI. Qiiomodo Deus incnlcm boutam sihi per
runt mc a malis meis, ct addu.xcrunt ad bona tua. pacem, etamorcmcoiiJuucUun adjuvot, ct quando.
QiiiG hona'? in montcm, in lahrrnncuhi. In montem Dcus in nicdio cjus non conimovcI)itur adjuvabit ;

duclus sumpor lidcm, inlabernacula duotussuinper cam Dous manc diluculo (I'sal. xi-v. Heata civitas,
opcrationem. Introibo ad altare per dilectionem. In quue regem liabet Deum, quia cuin foris bclla pa-
monfemut alta crederem; in tabernacula, ut fortia titur, pax ejusintus non conluibatur. Felix ille, qui
facerem; ad altare, ut me immolem. Mons ot taber- talcm habet animam ita in amorc Dei soliilatam,
nacula de pra^senti, altare dc futuro, ul)i plcna clia- utquteounque foiis molestia) perstrepant, tainen
immoler, et contemplcr
ritas, et ideo ait introibo ut usque ad silentium internse quietis non irrumpant,
ad altare, id csi ad Dcum, qui Ixtiticat Juvcntulcm quia Deus, qui pacis ainator est, cor turl^atum in-
meam. Kt hcne Juvcntutem Isetificat; vefuslatcm " habitare non pofcst sed quia tam pacificain ha!)i- :

enim non liBtificat, sed contrislat. Ad Dcum, qui h-c- tafionem Dous non invcnirot, nisi ipsc cam faceret,
ti/icat Juventutem meam, Si exterior homo noster adjuvabit eamDcus mane diluculo. Manc, tempes-
vetus corrumpifur, sed inferiorille homo noster de tive, diluculo, in luce. Mane, quia adjutor in op-
dic in dicm Caro enim noslra, quaj per
i'enovafur. portunitatibus. Diliculo, quia in tenebris operari
morfem dissolvitur, in prsesenfi vifa non renovatur. nescif. Adjuvabit volentem, quia nemo invitus bo-
Spiritus autem juventutem suam in hac vita reno- num facit. Adjuvat civitafem, etaedificat civitatem,

vaie iiicipit, quando per gratiam Dei virtutibus reno- requiescit in civitate, et protegit civitafem.
vatis desideria vefusfa deponif. Deus ergo non ve- n.^p. LVII. Qux sint opora Domini nobis vidonda
tustatem nostram, sed juventutem Itnfificat, quia et prodigia qme posuit super tcrram.
quanto magis caro foris atteritur, tanto magis mens Venite, et videte opera Domini, quso posuit pro~
interius spirituali gaudio consolatur. Ideo inquit, digia super terram {Psal. xlv). Venite, inquit, et
confitehor tibi in cithara. Quia tu lajfitiam non vetu- videto opera Domiui. Primum venite, postea vidcte.
stafis, sed juventutis, id est non gaudium carnis, sed Vos enimin tenebris estis, et ibi opera Domini vi-
spiritus diligis, ideo, et ego carnem affligam, et lau-
q dere non potestis. Venite igitur ad lucem. et videfe
dabo te in maceratione carnis. (^onfra, quod quia per lucem quae lux fecit in luce vtdete opera Domi-
:
;

animalitas murmuraf, ipse earn increpando casti-
gat, dicens Quarc tristis es, anima mea ?
:
Cap. LII. Quas semitas declinaverit Dominus.
Declinasti semitas nostras a via tua (Psal. xuii).
Tu veniens in homine viam nobis pcr exemplum
stravisfi, et ab illa via quidquid boni in nobis est
per imitafioncm deduxisti. Vel semitas nostras, id
est perplexas, et laboriosas vias nostras, in qui-
bus prius secundum carnem ambulavimus, a vila
tua bona declinasti, id est rcmovisti, quia amplius
per illas non currimus, postquam in viam tuam
directi sumus.
C.\p. LIV. Dc pulvere cogitationum, ct terra desi-
dcriorum inutilium.
Humilata est in pulvere anima nostra; congluti-
natus estin tcrra ventor noster {Psal. LXiii).PuIvis
sunt cogitationes vanaj; terra autem prava deside-
ria. Bene autem prius anima in pulvere humiliatur
ac demumventer conglufinafur in ferra, quia nisi
prius anima vanis se cogitationibus subderet ne-
quaquam carnisdesideria immunda obligarenf, sed
quia prius anima a vanitate vincitur, postmodum
caro ad immunditiam glutinatur.
C.\p. LV. Dc forma, gratia, et henedictione a Deo,
ni.QuaeoperaDomini? Nunquid coelum, et terram?
Non, sed quae desuper cwlum posita sunt super tcr-
ram. Primum enim Deus ccclum et torram fecit;
deindequsedamincoelo, et in terradc coelo, et fcrra
produxit. Sed ha!C, qui a terrena sunt ubique ferra-
rum videri possunt, nec ut ista videantur alicunde
aliohominesinvifantur. Sunt qutedam alia qua? non
decceIo,veIdeterraproduxit, seddesupercjBlum se-
cum afferens super terram posuit, non dejiciensea,
sedinclinans;nec torramper ea premens, sed rele-
vans. Quse sunt isfa opera Domini? Dominc, audivi
auditum tuum, et timui. Domine, opustuum in medio
annorum notum facies{Hahac. i), quando videlicetin
D medioduorumanimaliumcognosceris. Quomodopo-
sita superterram? Vcrbum caro factum cst, othahi-
tavit in nobis (Joan. i). Quomodo prodigia ? Parvu-
lus natus est nobis, et lilius datus cst nohis ct voca-
hitur nomen ejus admirahilis, Deus
fortis, Pater
futuri scculi, princopspacis (Isai. Super tcrram
ix).
posita sunt, quia terrena ad pacem componunt;
prodigia sunt, quia venturi sseculi gaudia porten-
dunt. Prodigia sunt, quia Pater futuri sseculi. Super
terram posita sunt, quia princeps pacis, auferens
/)e/ya pacificans hominein intus, etextra, acterram
,

ad Iioe, et propter boc, etc. carnis dominio animte usquequaque subjiciens.

Speciosus forma prse filiis hominum (Psal. lxiv), Arcum conteret, et confringet arma, versufias, et
rectitudo opcris : Diffusa est gratia in lahiis tuis, machinationes diaboli adnihilans. Scuta comburet
puritaspraedicationis. Propterea benedixit te Deus ifjni, duracordamoUiet igne Spiritus sancti. Quibus
621 MISCELLANEA. -LIB.
palratis, et pace plenared(lita,cxhoitatoria voxse-
(juitur, qua omnes volunlarii ad verum l)onum in-
vilantur: Vacale,ot vJder,e qiwniam ego sum Dowinus
Cap. LVIII. Quiilitor ornndum sit pro romissionc
pcccatorum a Doo oljtinonda, ad imitationcm Da vid
Misercrc mei, Deus, sccundum marjnam misericor-
diam tuam (Psal. r.). Audite, peccatores, orantem
peccatorcm, et discite ({uia inter vos pro peccatis
vestris orai-e debetis. Audite quid dicit : Misorcrc
mci, Deus. Reus enim, in causam ductus, conside-
[•at quod judex suus nec falli potest, quia sapiens
jst, nec corrumpipotest, quia justus est, nec vinci
30icst, quia omnipotens est,
nec declinari potest,
|uia ubiquo est. Videte ergo nullum oninino excu-
jationi, sive defensioni locum esse et idcirco ad so-;
am miscricordiam flagitandamseconvertit,dicens:
Vliscroro. Oquantaestvirtus hujusVerbi7H/s(?/'e/'e?
Vc si diceret O Domine, agnosco culpam meam,
:
ntelligo reatum meum, scio quid feci, scio quid
nerui, non ignorocum quo mihi causa agitur, non
gnoro quid pro culpa mihi debetur. Volo peccatum
neum abscondere, sed tu uosti omnia. Volo resis-
ere, sedtu potesomnia. Voloeffugere, sed tu com-
)lecteris omnia, quod ergo solum restat, de te fugio
d te. Fugio iram, fugio ad misericordiam. Miso-
•erc. Nolo utintres injudiciumcum servo luo, quia
!on Justificabitur in conspectu tuo omnis vivens
Psal. cxLii) quanto magis ego peccator, et criminis
:
ieus : Non ego peto ut judiceris mecum, sed ut
aiserearis mei. Misererc iije/.Tuquis es ? edicito
ui sis. Citius fortassis ad misericordiain flectar, si
ersonam agnovero. Non, Domine, non.
inquit,
ledvolo interim latere quem tamen latere non pos-
um. Volo ul interim me nescias, licet nonignorem
uod omnia facias. Timeo enim simulque erubesco
omen edere, personam designare et quanto tibi ;
imiliarior ante culpamagnosci. Non ergo dicotibi:
lOmine, miserere David: quemadmodum alibi dixi:
lemento Dominc, Dawid, ct omnis mausuetudinis
jus {PsaJ. Gxxxi). Nec sicut aliquando blandiens
icere consueveram, puero tuo non saltem servo
10, aut
lilio ancillse tua;, qui ha;c omnia nomina
imiliaritatis sunt, et ideo quanto manifestius pro-
ita majoris gratiae beneficium ad memoriam redu-
erent, tanto gravius sequentis culpte reatum accu-
irent. Taceo igitur hcec omnia, sileo, dissimulo,
oscondo, ne forte aliquid eorum commemorans,
te magis iratum redderem, etmemagisreumde-
onstrarem. Volo interim ego nonagnosci,ut citius
pssis tu complicari, Ne ergoquajras, Domine, quis
m ego fantum miserere confitenfipeccatum suum
; yy^erei-e ne dissolvar. Si flaverint venti adversitafis,
imnanfi culpam suam, quaerenfi misericordiam
am. Miscrorc mci, Deus. Non enimaudeo dicere:
3US meus Deumsolummodo agnosco, ineuin non
;
'ffisumo. Ego enimpeccando, tepcrdidi inimicum ; in prosperitate gaudium, quia non couservat. Ideo
quendo, a te recessi malum amando, a bono
; unus consilium improbavit, alter gaudiuin. Usquc-
ongavi. Propterca quasi leprosus, quasi ejectus.
lasi separatus, quasi immundus, quasi alienus
Ilt. 622
A appropinquare nonauJeo, accedere non praesumo.
Sed tantum de longe stans, et ad te vocem levans,
cum magna devotione, cum magna cordis contri-
tione, clamo Miscrere mei, Dcus. Dicant
et dico :
qui boni sunt, dicant qui mundi sunt, dicant ([ui
puri sunl, dicant qui familiares sunt, dicant quiJilii
sunt, qui haeredes sunt dicant : Deus meus. Ego
qui immundus sum, qui pollutus sum, qui abjectus
sum, qui longe sum, qui Patrem deserui, qui inimi-
co mevendidi, quiin regionemlonginquam abii,qui
hsereditatem meam perdidi, qui substantiam meam
luxuriose vivendo dissipavi, ego non dicam Deus
meus,nondicam Pater meus, sed tantummodo:il/y-
sorcro mci Dcus. Fac mcsicut unum de merccnariis
tuis, quia non sum dignus vocarifilius tuus{Luc. xv)
B Misercre ergo mei Deus, secundum magnammiscri
cordiam tuam, non secundum magnam miseriam me-
am sed secundummagnammisericordiamtuamquia
licetmagnasit meamiseria, majortamenest tuami-
sericordia. Miserere mei, Deus, secundum magnam
misericordiam tuam. Nolo parvam misericordiam
quserere quianec te decet parvam inisericordiam da-
re. Jam enim exauditione dignus non essem, si a
magnoparvum quccrerem. jl/iserereergo meiDeus,
sccundum magnam miscricordiam tuam. Nequa-
quam, Domine, inagna postulans de meis merilis
confido, sed tuam magnificentiam honoro. Misercre
mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam.
Propter magnammisericordiam tuam, etsecundum
Q magnam misericordiamtuam. iV/iserere iHei, Dews,
secundum magnam misericordiam tuam.
Gap. LIX. Quod Deus in sanctis, id est intus plus
quam forismirahilis est.
Mirabilis Deus in sanctis suis {Psal. lxvii). Quid
miraris foris ? Intus est mirabilis Deus. Si enim
mirabile est quod ad servitutem factum est, quod
ad imaginem factum est, quomodo mirabile nonest?
Mirabilis Deus insanctis suis. Ne ergo illos foris
respicias. Non quod foris est mirabile est quod ;
intus est, mirabile est. Intus ergo vide, et nonmi-
raberis quidquid foris apparet.
C.\pLX. Quod adhcerereDeo,et ponere spemin eo
scmper honum sit
Mihi autem adhserere Deo bonum est; ponerein
D Domino Deo spem meam (Psal. Lxxii.j Habent ho-
minesbona sua aliis innecessifatebonumesf cou-
;
silium suum, aliis in prosperitate bonum esf gau-
dium suum. Mihi aulem unum esl bonum, adhoi-
rere Dco, ponerc in Domino Deo spem meam. Si
inundant flumina fenfatiouum, honum cst mihi ad-
bonum mihi estin illo anchoram speifigere, ne con-
quasser vel dissiper. Illis autem nec in adversifate
bonum est consilium suum, quia non liberat, nec
quo ponam consilia in anima mea ? {Psal. xii). Et
gnudio di.xi Quid frustra deciperis ? (Eccle, ii."
:
 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA
624
G23

A sine utraque hac comite iter aliquod facere

consue
Cap L\I DctnhnsrnnUs,quihus}mnonnU.jUur,
t.AP.L.Ai.-Mt j/ « ..
/-.,,,„„„:,„_ scrintumsit:
scriptumsit: Universx
UniversiG vu
viee
verit. Cumenim,
/ .

el quiituor honis quihus

ronsohlur
, inouit.
inquit, \

xxxi) quo-
suiis(PsaI Doniini, misoricorJin ct vcritns (Psnl.
Aut contincbit in irn sua misericordius
:

Lxxvi). Tria sunt mahi

quibus homo aflligitur, et modo sola veritatc contenlus miscricordiam Uonu-
quatuor bona quil)us consolatur:
unum malum est nus meus non vocavit, proecipue cum non solum '

exlerius sub homine, altcrum

malum cst exterius aequalcm, sed priorcm etiam misericordiam esse
enim
in homine, aliud est
malum inferius in homine. debere Scriptura ubi(iue commeinoret ? Nequc
sed miscri-
Malum cxterius sub homine cst, cum in iis
quoe scriptum est, veritas, et misericordia,
ergo
foris possidet, dauuia patitur.
Malum cxterius in cordia cl vcritas, univcrsoc vicc Domini.Qaare
Malum interius quse prima esse debui, nunc postrema, et quod
liomine, cum caro cjus infu-matur.
in homine, estvermis conscientiae.
Tribushismahs magis me gravat ad comilatum tuum nou vocata
quatuorbona opponunturut misericordiam ira non accedo? Et contrario vcritas respondit in hac via
contmeat sed bcnclicia propitii, irali na-ella trans- misericordiam comilem Domini neccsse posse nec
;

sub homine tum quia consilium voluntatis ejus contra-

cendant. Est nainque bonum exterius debere,

in tranquillitate rerum
temporalium, et est bonum rium ordinatum sit, et idcirco in ejus opere prce-
conscientiarum et sens ipsa non possit tum etiam quia cum ipso
in homine, sccuritas
;
;
exterius
hominem, dulcedo coe- B —
^^,^,3^ ^on sit. Dixit etuun ipsam misencoidiam
est bonum interius supra "O '
.

lestium gaudiorum. Plus ergo

confert propitius magis oportere rationem reddere, quare ipsa egre-
ejus ma-
abstuUt iratus, quia prius peccantes in nos- dienti Domino non alTuerit, et absentia
quam una comite
etiam in his quaj gis esse Icfisum Dominum, intantum ut
tns percutimur, sed postmodum
capere compuLsus sit. Ad haec misericordial*
supra nostra sunt, consolamur. iter

pace quam diversis lo- respondit se nec mala intenUone egressam, nec
Cai>. LXII. De quadruplici
quitur Dominus. malo opere occupatam. Sed magis se honori, et
Quoniam loqueturpacem inplehem suam; et super uUlitaU Domini sui consulere, quse non
perdere

[Psal. lxxxiv). Quatuor sunt

paces :
studeat et destruere, sicut ipsaveritas, sed servare;
sanclos suos
duas dat Deus. Mundus dat
iUam esse notandam poUus, accusandam, quw
et
duas dat mundus, et

famulos, ct ministros Dominitantumvelitimminui,

in
pacem in tranquiUitate rerum temporalium et :

Deus dat pacem intranquiUitate ut cum omnes abierint nullum patiatur

per indul-
sanitate corporum.
in gaudio contemplationis.
Sed ea pax gentiam aUquain levari, et revocari. VeriUisautem
mentis, et

quse est in tranquillitate mentis

in homine est ea ;
respondit non esse decens bonum Dominumetju-
supra hominem malosservosetinjustoshabere. Misericordia
quse est in gaudiocontemplationis, p slum
quia eam im- dixit tantum Dominum sine ministris
esse non de-
est. lilam Deus in plebem
loquitur,
qui eam homines merito
perfectioribus tribuit hanc super sanctos,
;
bere. Yeritas affirmavit, nequam
boni
perfectioribus concedit. debere damuari. Misericordia respondit eos, ut
qua discepta- fierent, spontanea etiam pietate
debere revocari.
Cap LXIII. Misericordia, et veritas,
et Justitia, et
tionesihi mutuo ohviam venerint,
Veritas dixit quod Deus maUs omnino
parcere
pax se osculato) sint. parceret
;justitia non deberet. Misericordia dixil si nemini :

Misericordiaet veritasobviaveruntsihi
Deus quod nunquam bonos haberet. Veritas
dixil
ortaest, et
etpax osculatcB sunt. Veritas de terra se noUe nec posse tot scelera hominum
tolerare.
lxxxivj. Deus sur-
justitin de CGclo prospexit (Psal. Domini ad indul-
in ccelo
Misericordia respondit gratiam
sum erat et homo deorsum. Veritas erat gendum superabundarc. Veritas dixU :
Unusquis-
judice Deo, et misericordia in terra
cum ho-
cum que prout gessit in corpore accipiat.
Misericordia
esset, si
mine judicando. Ubi enim misericordia dixit Omnis homo magis convertatur ad Domi-
forte ne- :

cum misero non esset ?Descenderatenim num, et vivat.

sciente veritale, quoniam iUam
adhominem ventu- diversa vo-
His ergo ita sibi obviantibus, el ad
ram sciebat, et de iUiusadventu metuebat. Descen- vidensDeus
^^^^f^^^^^-^^^Z D luntatenrDei inclinare desi.lerantibus,
ditergopnusmisencordia,nesive.Uaspi*venne procedere
simulprocedere
simul
^_,,^^ ,.^.^,.^,^^^
tam diversas sententias ad effectum
,,^ti,,^jeirectum
non inveniret
acoessum ad hominem, ipsa postea et ve-
descendit Deus ut non posse, ait:Scriptum est Misericordiam
:

Accepto igiturassumpta veritate

ritatem diligil Deus(PsaI. xxiv). Quas
ergo dUligit
rationem poneret cum homine.
Quod cum vidisset
perrexit vult sibisemperpraestoesse et quia rursus dicitur
;

misericordia, non ignara divini consiUi,

ejus {Psal. lxxiii),
placatum de Deo In pace factus est locus
:

obviam Uli, Deuin cupiens mitigare,

et
Concordia au-
non potest illas discordes sustinere.
adducere.Cernensautemverilatem obstinato vultu tam diversa est.
ut gradum tem esse non potest ubi voluntas
incedentem primum occurrU iUi rogans Misericordia
donec funderet ora- Veritas enim vulluttotum imputetur.
sisteret, nec nimis properaret, quae simul fieri non
misericordia, vero ut tolum condonetur ;
Uonem suam ad Dominum. Ibi ergo amator pacis sum,
Tunc inisericordia cle- possunt. Propterea ne ego, qui
et verilas obviaverunt sibi.
relinquere, necesse
Deo deposuit, compellar vestram societatem
menti causatione querelam coram utrinque vestras voluntatesad
hoc negotium socia est ut vos studeatis
dicens segre se ferre, quod ad unumconsensuminclinare.Adhaecveritasrespondit
advocata non fuerat, prsesertim
cum nunquam Deus
 625 MISCELLANEA. LIB. II. 626

seminus laudabilem si aliquid inultum relinquatur. A Allissime (Psal. xci). Duplez est confessio, allera
Mi.s,ericordia dixit se minus amabilemsi nontotum criminis, aitera laudis. Confessio criminis est con-
gratuita pietate solvatur. Tunc Deus interrogavit versio peccatoris, confessio laudis glorificatio Grea-
I

utruin vellent aml)a; suas voluntates in ejus arbi- toris. Confessio criminis est in detestatione mali
- trium ponere et quod ipse inde discerneret sine confessio Inudis in exaltatione boni. Confessionem

I
contradictione annuere. Quod utraque, in quantum criminisparittimor;confessionem laudisparitamor.
fieri posset sine diminutione nominis et dignitatis Propterea hoinim est confiteri Domino, quoniam mi-
sufB,concedente, Deus dixit fequum sibi videri ut tis est, et psallore nomini cjus bonum, quoniam
peccatum hominis, et ex parte propter veritatem suavis. Exemplum mansuetudinis e.jus fuit, quod
puniatur, et propter misericordiam ex parte di- peccatores ad se venientes non repulit. Exemplum
mittatur. In hoc orgo ambabus consentientibus, suavitatis ejus quod qui eum gustaverunt, fa-
,

justum esse ut, sicut prius

veritas adjecit diccns stidire non potuerunt. Exemplum mansuetudinis
misericordia cum hominc fuit et ipsa in ccelo per- fuit, quod infirmatibus compatiebatur. Exemplum

mansit, ita nunc ipsa in terra cum homine perma- suavitatis, quod imperfectis conformabatur. Infir-
neat, et misericordia cum Deo coelum conscendat. mantibus compatiebatur, confitentibus dans veniam,
Scviplnmcstemm-.M iscricordia,etveritasprcScedoiit B et poenitentibus non indicens poenam. Imperfectis
faciem tiiam (Psal. lxxxviii). Si ergoprius miseri- conformabatur spiritalia seminans, et metens car-
cordia prsecessit, et veritas permansit, justum est nalia. Seminans verbum cibum mentis, et metens
ut nunc misericordia maneat, etveritas prsecedat. viclum cibum carnis. Venit ad illum peccatrix,
Tum misericordia rogans veritatem memorem esse et fudit lacrymas ad pedes ejus per confessionem
communis pacli, scilicet ne quidquam ultra conces- criminis, ipse, ut ostenderet mansuetudinem suam
sum contra liomincm moliatur, cuni Domino ascen- et parvicordibus daret fiduciam appropinquandi,
dit. Verilas autem intrans cor hominis invenit ibi cito veniam indulsit, poenam nullam indixit. Sed
omnia mala et digna pcenis, et clamare caspit de
,
ait, Vade, et amplius noli peccarc (Joan. viii). Dici-
terra, hominem accusans. Misericordia vero non tur et in alio loco, quod habebat Jesus loculos, et
desistebat in coolo Dominum orare pro homine po- ea quoe dabantur suscipiebat {Joan. xii), confor-
stulans. Homo in terra per veritatem stimulatus, mans seimperfectis, Evangelium proedicant,
ut qui
peccasseseconfitebatur, et Deus in coelo per mise- de Evangelio vivant (/Cor. ix). Paulus autem noluit
ricordiam flexus, cenfitentimiserebatur. Homo con- sumptus accipere de Evangelio, sed gratis factus
fessionem ad salutem ore proprio faciebat, et mi- est minister verbi (ibid). Et invenitur Paulus magis
sericordia precibus suis Dominum ad justificatio-
C
aliquid fecisse quam Christus. Christus autein in
nem hominis compellcbat. Veritas de terra per numero imperfectorum inveniri voluit, ne prsesu-
confessionem hominis oriebatur, et justitia de ccelo merent non accipientes, et confunderentur acci-
prospiciens per misericordiam Dei ad terras mitte- pientes, et existimaretur non esse Christiamus, fa-
batur. Veritas dixit prius puniendum qui prius ciens quod voluit facere Christus. Propterea cum
malum fecerat. Misericordia dixit postea justifi- fiducia accedamus ad mitem, et non derelinquamus
candum, salvandum qui et malum confitendo
et suavem.
bene fecerat. Per veritatem accusabatur et per , Cap. LXV. De spirutali cithara.
misericordiampropterveritatem justiflcabatur.Quia Cum cantico in cithara [Psal. xci). In cithara
veritas de terra orta est, etjustitia de coelo prospexit duo ligna sunt,unum inferius, alterum superius.
3uia ergo misericordia cum Deo pro homine erat, Inferius ligum cavum est, superius solidum est.
3t justitia, Deo cuin homine erat jam
et veritas a Inter utraque ligna tenduntur chordse clavis, qui-
inter Deum et hominem pro
justitia pax erat, et busdam deorsum tendentibus, quibusdam sursum
iscendit justitia ab homine ad Deum, pacem po- trahentibus. Superiores clavos plectrum torquet
stulans, et descendit pax a Deo ad hominem justi- ad inferiores autem clavos chordaedigitis percussae
rj
.lam amplectens, et osculans. Tunc ait justitia ad resonavit. Duo ligna duae sunt cruces, inferius li-
pacem Nunquid optimo satis est inala dimittere,
: gnum crux carnis superius lignum crux mentis.
(lisi etiam studeat bona conferre? Laxavit peccata Crux carnis est afflictio in corpore, Crux mentis
per indulgentiam; nunc conferat dona virtutum est compassio in corde. Inferius lignum solidum
per gratiam. Respondit pax et dixit Dominus dabit : non est, quia oinne'quod in carne dolet,
si eon-
bcnignitatem, et lerra nostra dahit fructum suum. scientise bonoegaudium speciem dolo-
tollitur, foris
Nunc autem interim Justitia ante eum ambulabit, ris habet intus veritatem non habet. Superius li-
:

etponet in via gressus suos. Quod audiens justitia gnum solidum est, quia dolor mentis ad intimape-
praecurrens reversa est ad hominem, ut ab eo non netrans, monstrari potest, fingi non potest. Chorda
discedat, donec Dominus ponat in via gressus suos, est corpus, quod tenditur, et maceratur inter poe-
3t veniat. nam c.arnis, et dolorem cordis. Inferior clavus est
3.\p. LXIV.ZJe confossioncduplici, et quod Dominus timor, superior est amor, quia timore cai'0 confi-
mitis cst ct suavis. gitur, amore animus vulneratur. llla, ne ad mala
Bonum est confiteriDomino, et Psallere nomini tuo moveatur; iste ut ad boua seusiftcetur, Plectrum
627 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 628

eslgratia, quce alTcclum covdis apprehcnclens ad se

A C.\p LXVIII. Dc nnminihus pnrccplorum Dri, cnn-
tciitispsalmo cxvui, ct dc causis corumtlfui.
traliil, el ad supeiiora irc facil. ('horda siccatur,
Pra>cepta Dei multis nominibus signilicanlui'
sonituni rc(hlat, et caro liouiinis piius
:

ol lenditur vil
Via, lcx, lcstimonia, mandala, justificationos, juili-
a nuih) nuindalur, postea in bono cxcitatur, ibi sic-
tensa- cia, sernioncs, cloquia, miral)ilia, tcquitas. vcilia,
cala, hic tensa. Siccala per abstinentiarn :

verilas, juslitia (/'iv?/. cxviii). Via dicunlur, qiiiii .'a

pcr patienliani. Inferiores chivi rotundi sunt, supe-
faciendo pervenimus ad vitam. Lex dicunlur, quia
liores sohdi, quia tinior circumspectus esse debet,
observationum rilu i^roposito ligant. Tcslimonia
amor perfectus.
dicunlur, quia evidenter admonent ptenis, vel pro-
Cai». LXVI. De fide oiwratioiw, cl rctributioiic
boiiorum. missis, vel proiiniis, vel donis contestantia. Mandata
Exortum cst in teiicbristuiiion rectis corde; tiiise- dicuntur, quia facienda indicant. Juslilicationes di-
ricors, etmiseralor, ctjustus Dominus {Psal. cxi^, cuntur, quia implcta a reatu liberant. Judicia

hfec est iides. Jucundusliomo qui miserctur, el coiii- dicuntur, quia unicuique pro merito debilam re-

modat, disponct scrmoncs suos in Judicio, quia in tributioncm pronuntiant. Sermones dicuntur, quia
wtcrnnm non commovcliitur, hsec cst operatio. In narrando iiistruunt. Eloquia dicuntur, quia apcrte
incinoria oetcrnaerit justus, ab auditionc mala iion B signiticant. Mirabillia dicuntur, quiainsolita pra^ci-

timcbit, haec est retributio. piunt et incognila promitlunt. ^K(|aitas dicuntur,

quia secundum justiliam facla sunt. Verba dicun-
C.\i'. LXVII. Dcduabus scholis virtuliscl vcritalis,
cl duplicigencrc discentium;et quod omncscupianl tur, quia significaliones Dci sunt ad homines. Veri-
essc beati, etpauci sludeam esse immaculati. tas dicuntur, quia ita est ut dicunt. Justitia dicun-

Bcati immaculati in via, qui ambulant in lege Do- tur, quia nihil inordinatum continent.
mini. Beati, qui scrulantur lcslimonia ejus, in tolo C.\p. LXIX. De tribus viis.
cordecxqnirunt eum(Psa].cx\ui). Dusesuntscholae, Ulinam dirigantur viic niese! etc. (Psa/.cxviii.)

et duo sunt genera discenlium. Alii virtutem quee- Tres sunt vise Via Dei, via hominis, via diaboli.
:

runt, aUi veritatem. Qui tamen alterum in veritate Via Dei est veritas, via hominis est necessitas, via
appetunt, neutrum contemnunt, quia nec virtus diaboli iniquitas. Via Dei, et diaboli nunquam flecti
odibilis est amatoribus veritalis, nec veritas con- possunt, ut ad aliud tendant, quianec via Dei mala,
lemptibilis amatoribus virtutis. Sunt autem qui nec via diaboli bonaaliquando essa potest. Via ho-
veritatem quaerere videntur, qui tamenquia non in minis mutabilis est, et ad diversa inflectitur; hoc
veritate, et pro veritate, sed pro vanitale eam quae- p est, vel ad viam Dei vel ad viam diaboli. Si enim
runt, veritatem sine virtute habere volunt, sed, et necessilas intorquetur ad cupiditatem, et cupidilas
veritas non est sine virtute, nec virtus nisi in ve- ad iniquitatem, via hominis flectilur ad viam dia-
ritate. Alii dicunt Boni esse volumus, sed sapientes
: boli. Si autem diriguntur ad mensuram, et mensura
esse nolumus; et hi non justificantur, quia virtus ad juslitiam, via hominis directa est ad viam Dei.
sapientia dicitur. Sicut qui dicunt : Sapientes esse Propterea ait Ulinam diriganlur viie meoe ! etc
:

volumus, sed boni esse nolumus, non erudiuntur, C.\p. LXX. Qui sint in lege Domini amhulanlcs,
quia sapientia per virtutem confirmatu/. Schola qui stantes, et qui ab ea dcclinantcs.
virtutis est Beati immaculati in via, qui ambulant
: Beali qui ambulant in Icge Domini, etc. (Psal.
inJege Dommi. Schola sapienticc: Bcali qui scru- cxviii). Alii sunt in lege ambulantes, alii sunt in
tantur testimonia ejus, in totocorde exquirunteiim. lege stantes, alii a lege deelinantes. In lege ainl)u-
Sic et in psalmo primo : Beatus vir qui iion abiit bono proficiunt. In lege stant, qui a bono
lant, qui in
in consilio impiorum, et in viapeccatorum iion stetit, non recedunt. A lege declinant, qui non facienda
et in cathedra pestilcntioe non scdit, heec est schola praesumunt.
virtutis : Sed inlege Domini vohintas ejus ; et in leqe Cap. LXXI. De directione cordis humani.
ejus meditabiturdie ac nocte, hsec est schola sapien- •Q Confitebor tihi in directione cordis {Psal. cxvni).
Utrobique tamen studium virtutisprtemittitur,
tise. Cor hominis dirigitur, quando humana voluntas di-

quiamulti scire volunt, pauci facere, ut prius per vinse voluntati conformatur, id est, ut homoidquod
studium boni operis mundetur conscientia postea ,
Deus odit, odiat: et quod diligit, diligat. Ad hoc
autem corde mundo quseratur sapientia. Primum autem per legem Dei instruimur, in qua nobis vo-
disce quod facias, postea quaere quod scias. Ideo luntas Dei demonstratur : quse videlicet voluntas
prius hcati immaculati, postea/j^a/i qui scrutantur. nostrse voluntatis regulaest.Ideopriusviae hominis,
Beati immaculati. Omnes libenter audiunt beali: id est opei^a ad custodiendas justificationes Dei di-

sed non omnes libenter audiunt iinmaculati. Tu riguntur ;postea homo Deo in directione cordis on-
autem si vis esse beatus, esto immaculatus. Quis fitetur. Quis est qui Deo confitetur. (juiplacet quod
est immaculatus? Nunquam pollutus vel ablutus; facit Deus, hic Deo confitelur. Ille auteni est cujus
sanctus imraaculatus, et sanctificatus immaculalus. voluntas, et cor directum est, ut a voluntate Dei
Primo qui non est aversus. Secundo qui est re- non discrepet ; vel approbando, vel improbando,
versus. Ille, quia non est praevaricatus ; iste, quia vel odiendo, vel amando, nec infra subsistens, nec
est reconciliatus, ultra transgrediens
 629 MISCELLANEA. — LIB. II. 630

C\v. LXXIl. Qiii Doiim cx toto cordo cxquirnnt ct A qui illud per dilcctionem suscipit, permemoriam re-
qiiidsit IJciiiii cxqiiircrc ct qiioinodo sit cxqiiircn- tinet, per humilitatem tegit. 8i nunquam tegeretur,
dtis. Et qtiomodo qtiis repclhitur a ninndatis Dci. non foveretur, sinunquam manifestaretur, non mui-
In toto corde mco nc repcllas me a
exquisivi tc, tiplicarelur. Cor nidus est, verbumovum, opus pul-
niniidatis tiiis ( Pagani et infideles
Psnl. cxviii). lus. Fove et nutri. Non vivificatur nisi nutriatur.

Dciiinnonexquirunt, quidivinuin lionorem creaturse Peccas, si non recipis peccas, si receptum rejicis
;

tribuunt. Simililcr falsi fidelcs, qui aliud plus quam peccas si retentum ante teinpus exponis. Primo
,

Deuin diligunt, Dcuin iioii oxquirunt. Deum exqui- duritia, secundo negligentia, tertio superbia. Ideo

rere est extra oinnia quferere, lide ut aliud esse cre- absconde, ne pecces.
datur, dilectione, ut pius diligatur. Toto corde ex- Cap. LXXIV. Quod justificationos fiant propter
quirit, qui hunc solum invenire concupiscit. A^e opera.
ropcUns mo n mnndnlis luis. Ssepe homo accedens Benedictuses, Domine, docemejustificationestuas
ad Deuin a scipso lepellitur, seepe a mundo, ssepe (Psal. cxviii). A^on auditorcs Icr/is justi suiit apud
a diabolo, aIi([uando a Deo. A seipso repellitur, vel Deum, scd factorcs(Rom. ii). Igitur per bonum opus
per voluntalem propriam, vel per carnis concupi- Deus. Justificationes Dci novit qui intelli
^ juslificat
scentiam. Per voluntatem propriam repellitur, quia git justuin esse, utqui mala cum delectatione perpe-
in hoc aliquando grave fit illi quod Deus vult, quia
travit, bonum sine dolore et labore facere non possit
eum eo quod Deus vult propria voluntate aliud vult, nec murmurat in poena qui humiliatur pro culpa.
quod simul lieri non potest cum eo quod Deus vult.
Cap. LXXV. Lcquendi qiuv sint impcdimcnta ct
Per carnis concupiscentiam repeliitur, quia dum
quvcjudicia cordis et oris. Iteni de quatuor quibus
aliud caro appetivit, voluntas spiritus non sine dif-
Judicia fiunt.
ficultate ad eflectum procedit. A mundo repellitur,
dumvel adversis preinitur, vel prosperis irretitur.
In lahiis meis pronuntiavi omniajudicia oristui

A quando suggestionum illius

diabolo repellitur, (Psal. cxvin). Bonus ordo Primum humilitas si- :

importunitate sine cessatione vpxatur. A Deo re- lentii,deinde studium boni operis, postremo fiducia
pellitur, quando ad illius majestatem contemplan-
pronuntiandi verbi. In corde meo, silentium Doce :

dam assui-gens , incomprehensi!)iiis lucis radiis mejustificationes. Opus: In labiis meis pronuntiavi

reveiberatur. Qus; tamen repulsio ira non est, sed

Verbum. Duo sunt quse hominilabia tollunt ut loqui
exercilatio, quoniam idcirco liomo ad tempus a sum non possit Ignorantia, quando nescit; et conscien-
:

*'^ "'''''''' q^^"d° erubescit. Propterea contra igno

mis repellilur ut per humilitatem melius in minimis c rantiam, in corde meo abscondi eloquia tua, contra
exerceatur. llnde dictum est Ne dcclincs in ira a :

conscientiam malam, doce me Jtistificationes tuas.

scrvo tuo, hoc est si declinas, declina ut redeas.
Memento enjo scah-e Jacob. Ascendunt angeli ct de- Pronuntiavi , fiduciam loquendi significat. Omnia

sccndunt. Quidam ascendere sciunf descendere ne- ,

Judicin oris abscondi, hoc est totum dixi.
tui, nihil

sciunt. Aliudestenim dcscendere, aliudprsecipitari. Quse dixisti mihi ego pronuntiavi nihil de tuo ab- :

scondi, nihil ex meo adjeci, ne vel falsitatem prse-

Non est hominis semper sursum ire. Si ascendere
nosti per devotionem mentis, scias et descendere per
dicarem vel veritatem negarem judicia cordis, quae ;

exercifium boni operis. Si nescis descendere, nescis sunt abscondita; judicia oris, quae sunt manifesta,
judicia oris, quae proposuisti; judicia cordis quse
conscendere, et incipiens tandem post indiscretam ,

abscondisti judiciacordis, ubisententia estdictata;

et immoderatam veheinentiam ascendendi, cadere. ;

judicia oris ubi senfenfia est prolata. Quas ergo

Cum descendis videtur elongare Deus qui sursum ,

manifesta sunt, pronuntiantur quae abscondita sunt,

est. Sed scriptum est Excelsus Dominus ct bu-
: ,
;

milia rcspicit (Psal. cxxxvii). Melius ergo tibi est ut

sciri non possunt. Ista tacere torpor esset; in illis
prsesumere elatio esset. Quafuor autem sunt qui-
humilis sis et videaris, quam subliinis et ignore-
T.IC
ris.Aves volando i„„„^,.
A,roo «r^ior,,!,, „«
lacessunt 14
et descendunt super,
4 1 y^ l^u §
D 1
^*
udicla fi uut. AHqua
^ ud rcddit Dcus malum pfo
terram utrequiescant. Sed alicelocamunda diligunf, malo ad bonum, ut Saulo poenam pro culpa ad cor-
aliio lutosa et pollufa exquirunt. Si crgo descendis,
recfionem. Aliquando bona pro bono ad malum, ut
diviti abundantiambonorum pro justitia, ad retribu-
niunda sit requies tua. Quid est confemplatio, nisi
iiiluin? tionem. Aliquando malum pro malo ad malum, ut
Quid operafio, nisi terra? in contemplatione
volas; in opcrjitioncsedes.
Herodi et Antiocho et Judie poenam pro culpa, ad
Sed clige loca munda,
opera bona
damnationem. Aliquando bonum pro bono ad bo-
; vitte et fuge lutosa, ul)i coinquinatio
cst confingentis.
num, ut Abrahse et Job abundantiam pro gustitia,
Hsec sunt opera immunditire in-
ad salvationem.
quinantia appropinquantem. Nunc ergo repelleris,
cuin repararis, quia si bene resides, validior con- Cap. LXXVI. Quis in mandatis Dei exerceattir.
surges. Inmandatistuisexercehor(PsaI.cx\iu).E\e\'cetm'
Gap. LXXIIl. Abscondonda quomodo sint eloquia qui prcesenti sfudio ad meliora et futura bona eru-
Doinini. ditur. In mandatis ergo Dei exercetur, qui sic sem-
In corde meo aliscondi oloquia tua ut non peccem per bona qupe agit, considerat, ut per ea se ad bona
tihi (Psal. cxviii). In cordc eloquium Dei abscondit agenda quse necdum ccepit prteparari credat, ut se
riiqa' bsie. ,;noif.a
631 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
non quasi consummatum cxistimet, sed semper
quasi inripicntem attendat.
C\v. LXXVll. IJo imiUiplici \ia Dci, ct qui cam
considcrent.
Considerabo vias tiias (Psal. cxvni). Via Dei est,
pcr quam ad nos vcnit intcrna aspiiatio. Via Dei
est pcr quam ad illum imus, bona opeiatio. Vias
ergo Dei consideratqui studiobonioperisexercendi
invigilat. Vias etiam Dei considerat qui adventum
ejus internum ad se diligenter observat, quando
veniat, et ad quales veniat ut agnoscat tempus vi-
sitationis suae.
l^^AP. LXXVIII. Qiiomodo dulcia dicat eloquia Domini
faucihus suis utrum camanducando, et sisiccibus
,
sunl, qualis crgo cihus.
Quam dulcia faucihus meis eloquia tua super mcl
ori meo (Psal. cxviii). Nunquid putas, frater, iste
manducare consueverat verba Dei, utdiceret : Quam
dulcia faucihus mcis eloquia tua ? Elqui est, qui verba
manducaret? Si ergo manducantur verba Dei, uti-
que cibus sunt. Et qualis cibus? Non puto ventris,
sed mentis, in uno illo jejunium ventris, et cibus
mentis Non, inquit Scriptura, in solo pane vivit
: Non enim ait dulcia ventri meo, sed faucihus meis.
homo, sed in omni verho quod procedit ah ore Dei
{Matth. iv). Et tamen aliqua similitudo est inter ci-
bum ventris et cibum menlis, quia et ideo verba Dei
cibus dicta sunt, quoniam sicut cibus corporalis
carnem reficit, ita sapientia mentem pascit. Cibus
corporalis tria habet in se, saporem, nutrimentum.
massam. Sapor delectat, nutrimentum sustentat,
massa onerat. Saporad palatum pertinet, nutrimen-
tum ad naturam, massa ad miseriam. Gula percipit
saporem, stomachus nutrimentum et massam al- : ore meo tanquam mel dulce ; etcumdevo-
terum ad refectionem, alterum ad gravamen. Nutri.
mentum ut illud in corpus trajiciat; inassam ut
illam ejiciat. Sapor quodammodo spiritualis est, et
ideo solummodo delectat, non gravat. Inde est quod
fames in faucibus satiari nunquam potest, quia ibi
nec appetitus mensuram habet, nec delectatio finem.
In stomacho autem fames satietatem recipit, quia
ibi appetitus edendi certam mensuram habet et de-
lectatio finem. Nam quia ille nutrimentum, quod
sustentat, non percipit sine massa quse gravat, ne
in quod prodest ultra modum appetere incipiat,
ipsa quam simul percipit massa illum onerando re-
frenat. Nam cum eum prsegravare et quodammodo
sufFocare incipit pondus ipsum, quod invitus tolle-
rat, voluntarie jam appetere desinit nutrimentum
quod reficiebat. Ergo, frater, cum manducas,
interrogare faucestuasansatisest, quia si judicium
illarum sequeris priusquam eas delectatione repleas,
stomachum tuum onere suffocabis. Ventrem potius
de mensura edendi consule, et priusquam ille tibi
dolere incipiat, fauces aviditate compesce.
Hoc tamen de cibo corporali intellige dictum. Nam
de refectione spiritualis cibi fauces potius quam
venter suntconsulendaj. Fauces dico, non carnales,
sed spirituales et ventrem dico, non ventrem car-
; Ecce quam bonum et quamjucundum habitare fra-
nalem, sed spiritualem. Nam sicut cibum spiritua-
632
A lem novimus, ita fauces et ventrem spiiilnalilei" in-
teliigere dcbemus. Ilaljct quippc spirilualis cilms,
id est verl)um Dei, simililer saporem suuin, qui U\\\-
ces spirituales delectat; nutrimentum suum, ({uud
subslantiam spiritualem pascit et vegelat. Ilabet
etiam massam suain (jua) inliiinitatom quodiinunodo
premit et graval. Fauces sj)iiiluales diciiims, paia-
tuin cordi«. Sapor verbi Dei est gustus internae dul-
cedinis. Anima autem, ipsa est substantia spiritua-
Nutrimentum veibi Dei est exercitium virtutis;
lis.
massa vero, pondus laboris. Quia igilur sapor ille
interna) dulcedinis sine fastidio sumitur, quasi de
quodam spirilualis cibi gustu fauces cordis delecta-
tionem percipiunt, sed saturari non possunt. Quia
vero exercitium virtutis, quo anima pascitur, non
B sumitur sine pondere laboris quo caro gravalur,
,
quasi quidain sensualilatisnosliae stomachus, dum
cibum boni operis exercendo percipit, ne virtutein
qua reficitur ultra inodum appetat, ipse eum quo
premitur labor operis castigat. Jam, ut exisliino,
satis intelligisquid sibi vultquodiste dicebat: Quam
dulcia faucihus mcjs cloquia tua super mel ori mco!
Non stomacho meo, sed ori mco. A.C si diceret per :
verbum quidem tuum, Domine, venter carnalitatis
premitur, sed palatum cordis intus sapore dulcedi-
nis delectatur, quia et si foris infirmitatem gravat
labor operis, intus tamen desiderium pascit dulcedo
etgustus suavitatis. Hinc est quod dilectus ille et
r* charus Joannes qui verbum Dei tam frequenter et
tam libenter edere consueverat, de se perhibet, di-
cens Accepilibrum de manu angeli et de vora vi eum;
:
et erat in
rassem eum amaricalus est venter meus {Apoc. x).
Sic, et tu frater,devora librum vitaj, comede ver-
bum Dei nec solum comede, sed avide coinede,et
:
noli propterea dulcedinem saporis ejusdeserere, si
aliquid amaritudinis sentis in ventre.
Cap. LXXIX. Quomodo Christus sit nobis lucerna.
Lucerna pedihns meis verhum {Psal. cxviii). Lu-
cerna lumen in testa lumen in vase, divinitas in
;
humanitate. Vas humanitas, lumen divinitas. Vita
via, tenebite ignorantia. Prsecessit Christus ferens
^ lucernam sequitur Christianus tenens exempli se-
;
mitam. Proposuit humanitalem lucentem; ex divi-
nitateextulitlucernam,utvideamusfide,ambulemus
operatione,dirigamurimitationeprsecedenteinunum
noli multi sequentes. ^
(^AP. LXXX. Oculi honorum quomodo sint ad Dom-
num, etc.
Sicut oculi servorum in manihus dominorum suo-
rum {Psal. cxxxii). Ubi baculus, ibi oculus. Servus
enim qui timetflagellum. Oculus lilii ad faciem.
est,
Oculus servi ad manum. Ita oculi noslri ad Domi-
num Deum nostrum, donec miserealur nostri.
Cap. LXXXI. Bonum, etjucundum simul quod sit.
fres in nnum )PsaI. cxxxii). In hoc mundo qusedam
 .

633 MISCELLANEA. — LIB. III. 634

bona sunl, sed jucunda non sunt et iteiuni qua3-

;
A Cap. LXXXII. Quaro Dominus Judiciam suuia in
dam jucunda sunt, sed bona non sunt. Bonuin, el Unem servavil.
jiiCLindum cst habitnrc fvatros in unuw, hoc est Doniinus judieahilfincs tcrroj. Doniinusjudirium
charitas. In uno anirno,non in uno loco. Narn loco suum in finem scrvavit, ut couijileutur Juslitin d
unum esse, et aninio non esse, poona est. Aniino Heg. ii). Non est in judicio hominis justitia con-
non loco bonitas loco, et anirno felicitas. Prima
;
summafa, et idcirco judicium hominis praecedit, ut

unilas esf, ut inembra capiti coha3i"eant secunda, ; probetur homo, deinde subsequifur judicium iJei,
utab se invicem non recedant. Ex pi-ima vivunt ;
ut remuneretur. Si totum judicaret homo, non ha-
ex secundaunum sunt. beret judicium Deus.

L B I 1^^ R TE RT[US
ADNOTATIONES IN SCRIPTURAM, SERMONES, SERMONUM FRAGMENTA, ETC.

TiT. I. Dcconsequentihussacramcntum haptismatis. B relictis nonsolumcorporalibus, sed et spiritualibus

vifiis, submota sunt opprobria A^lgypti, ut jam non
In transitu Jordanis (nofanda sunt qufo (licuntur) sit ^Egyptius nec Juda^us, sed Chrisfianus et mem-
festiiiavilpojiuhis el transivit Jordaiicmirlosuew),
bruni Christi. Si eigo concupiscentiie pulsat illece-
quia nobis ad baptisma venientibus non est segnifer bia, occurre huic hosti de tua carne nascenti, et
agendum, sed festinandum, ef perurgenduni, uf fran- dic : Non sum meus. Emptus sumpretio sanguinis
seamusuniversa.Tiansireenimcstomniaa(fimplere
Chrisfi et membrum Christi facfus. Non licet mihi
quse mandantur. Priino quod scripfumesf, ul simus
tollere ejus et facei'e membrum meretricis il Cor.
hcati pauperes spiritu{Matth. v), inde ut csuriamus
vi). Atque dicas cum sancto Idumeo : Popigi cum
etsiliamusjusfiliam (;7};f/.),sednequefunc standum,
oculis meis, utiioc cliamcogitHrcni de virgine(Joh.
sed transcundum, utinhoc nmndo higeamus, efc.
xxxi). Hoc enim est unum de opprobriis ^Egypti,
quai sequuntur: Assequamur, quousque filii Dei
ut ita purificati corde et corpore, caventes macu-
efiam persecutionisponderatranseamus. Notandum
lam etiam illiuscorporis quod est Ecclesia(quia per
autem quod dicitur. Accincti transierunt (Josue
unum membrum conlaminatum per totum corpus
iii). Ne foi'te negligentius incedentes ali(|uo lapsu
diffunditur macula) puris manibus, labiis et menfi-
effundantur gressus nostri. Sollicitudo enim non C
bus, gloi'ificemus Deuin. Cui est honor et gloria in
minor in quam in congregandis debet esse
servandis
steculorum saecula.
virfufibus. Hocautem cingulum fit veritas quiasi :
TiT. II. Dc totius inali circumcisione, et de triplici
falsum loquimur discingimur a militia Christi et ciho Israelitis dato.
balfheo verifatis exsolvimur. Nofa propterea quod Circumcisi filii Israel secundo requieverunt in
addiditScriptura/lc(2/;;i:Vii/;,s7i/ryi(f/Z)omiHi,quianon loco quousque sanarentur (Josuc v). Non
eodem
sufficitapud hominesservare veritatem nisiet apud cnim sufficit circumcidi a malo operum et cogita-
Deum servaveris, ut sit in Hngua sitque in corde tionum a])sfinendo, nisi prius usquequaque vitiis
ubi Deus aspicit. Hoc cingulo expugnatur Jericho purgafi virtutumque opera sumentesefiam cicafri-
post fransitum Jordanis. Ad pugnas enim transi- cum indicia obducendo sanemur. Postque htec jam
mus quas non in alio campo quam cordis nostri
:
dicatur quod ablafum est opprobrium /Egypti, et
qureramus, do quo, juxfa Evangelium, procedunt decima quarta die celebretur Pascha, quod immun-
coffitationcsmal-o, homicidia, furta, ef crefera pecca- dus et incircumcisus non potest, et comedant fru-
ta(Mai^/;.xv).Videsquantus exercitus contrateexit? ctum palmarum. Inquo notenfur tres species cibo-
Exeamus ergo ad hocbellum,ut oppugnetur ano- „ riimfiliis Israel data?. Primaexeuntibus de.Egypto,
bis prima hujus mundi civilas inaliti?e, et superl)a farina conspersa aqua. Secunda in deserto, manna
ejus maeniadestruantur efiam usque ad internecio- de coelo. Tertia in terra sancfafructus palmse. Pri-
nem, ut non si quod in nosfris cogitationibus re- ma et incipientium per pcenifentiam. Secunda pro-
divivum erumpat vel respiret. Tuncque per Jcsum ficientium perEucharistiam. Tertia est pei*fectorum
dabifur illa requies vincenti sub vite et snl) ficu et beatorum et per gratiam quibus Christus filius
ejus ut non sit quiexterrcat. Et post hpec fit cultro Mariai in prfemium et fructus victori9e,id est oeter-
lapideo secunda circumcisio, ut quis recedens a na beatifudo inbostium exhibefur triumphura.
lege et prophefis vcniat, cf in Evangeliosecundam TiT. III. I)o tuhis sacrrV Scripturas, et quod ejus
circumcisionem pcr pclram Chrislum accipial, et atlcnta lectio mundi pariat contcmplum.
compleatur quod dictum est a Deo Ilodio abstulit ; Jericho qu;etubisobruitursacerdotum(t/osrie, vi\
opprohrium /Egypti a filiis IsracIiJosue v). Oppro- mundus est. Jesus ergo Nave veniens, id estChri-
briayl^jgypfi sunt vitia et peccata illecebrarum cai-- sfus, in carne apparens, mitfit apostolos portantes
nis et animaj, Ubi autem datur secunda circumcisio, tul)as ductiles, praedicationis scilicet magnificam
 ;

63c APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 636

emleslonKiuc dorlrinan,, .iMonnn i.iinii sunl Mat- A |ps ,livi,lil. I)ii;r i.arlos .ludairus ol sonlilispopulus
lliaMis (<t Marcus, Lucas et Joannos ([iii siip^iiii wo
; ([uil)us ,\])nsl(ilus: (iruliii ct pnx
oiinii opcrniili
siiii^ulis lul)is (•ociiiorunt. Polrus (luaruni I^pislola- lioiium; xJudiro jiriinuin ct (incro {lioin. n). Judicus
ruiii luliis, Jac()l)iis ol Jiidas uniiis, Joaimos Iriuiii, quasi aulorior videlur fugoro,cum a Ici,^'ili onere et
el novissimiis illc ijui dixil : l'ulo t/uod iios Dcus Sahhati recodil ohsorvanlia. ^'oruni in hostes rever-
npostulos iiovissinws oslcnilil tl Cor. ]\), d qui in lilur ciiiii ].cr ohscrvaiiliain Kvangelii in sc(}uentes
quatuordcciin Epislolaiuin luhis inuros Joriclionli- insuryil. Poi.ukxjuc posleriori, id est gentili quasi
nos fiilniiuavil, idololalria» niacliinas ct vilioruin a torgo pei sc([ucntc malignoruin oxercitus conteri-
nniros (liriicns, ila ul lul.a
populus universus (se- tiir, et rex eorum Zahulus gcmino ligno suspendi-
cundum Jiliam translalionem) ululareljul.ilo inagno tur a Josu, oiiiu in ligno crucis, qu;e geniina fuit,
in dcslruc/iononi civilalis, ciini jam univorsus
mun- juxta Apostolum, i\(^ dial)oIo triuinphavil, illuni
duspriodicalioniassonlial,idololalriainrclinqu.endo, cruci afiigens. Crux siquidcm (Hiristi ligno gemina
Jlculus oiiini iiojiulrs ijui scil Juhilulioiiciii (Psnl.
fuit ;
et rationo conslat dupHci. Quia visil)ilitor
Lxxxviii). Qute ost quidain concordiic et uiiilalis Filius Dei crucifixus est, invisihiiiler in ea Zabulus
anbclus : ([iiicum incidil in duos vol Iros, qutecun- aflixus.rrima, qua, juxla Pelri vocemC/jrisluscru-
que pclicrint pricslat illis 1'atcr cclostis. Si vero B cili.xus ost, nohis rclim/ucns excinphiin (1 1'clr. ii);
tanta luciil hoatitudo, ut eliam popiilus concors sccunda qua crux illa de diaholo tiopha3um fuit.
maneatineodemsensu et sentenlia, juhilel populus, Uanc duplicem crucis rationem Apostolus ostendil
et i)rorsus niot civilas
mundi. Sed el unusquisque dicens .•
Milii iiininlus crucilixus est, ct Ofju inuinlo
dchet hoc iuseipso complere. Hahes inteper fidem
(Gnlnl. Duo sibi contraria dicitcrucifixa, se ju-
VI).
Jesum dueem, saccrdos est, nam genus regalesa-
stum, et mundumpeccatorem. Mundo aulemcruci-
ccrdolium sanclum. Fac lihi diictiles tuhas de Scri-
figimur, cum niliil in nobis invenit; mundus nobis,
pturis(in,lc cnim ducliics vopantur)et cane in ipsis, cumpeccata non recipimus.
id est in psalmis hyninis, el canlicis spiritualihus TiT. IV. DcnUnri cxlnpidilius coiislructoctDcnlcro-
et si sic cecineris liihis, ct septics arcam circuin- noiiiioiu cis scripto.
tuleris, id est si legis
mystica prsecepta ab evange- Post eversionem Ilai, sedificat Jesus altare, juxta
bcisiion separaveris si etiam jubilationis consen-
; illud quod
Moyses ex lapidibus (Josue, viii),
fecit
sum cxigas de temetipso, id est si cogilationum ct quibus non est injectum ferrum,
scilicet integris,
sensuum tuorum populus qui intra te estconcordem quia post suhversiouem dajinonum et viliorum efli-
in hoao proferat vocciii ; Jericho tihi destruitur, citur ex multis integris, quia sine vitiorum corru-
mundus deslruilur, ut nihil de iis qua3 mundisunt C ptione sunt, quibus non est injectum ferrum: id esl.
relinoantur. Anatlicnia onim esse perhibetur cum qui jaciila maligni ignita concupiscenliie non rece-
dicitur: Cusiodito vos nh nunthcmntc no facintis perunt, unum allare, propler unanimatem, unum
castrn lilioriini Isrncl nnnthcmn. Quod Joannes altare quia in eo quasi in quodam altari offertur ho-
Epislohe sua^tuba personat dicens Nolite diligere : locaustum, quantum ad oos qui se totosmancipant
mundum ncc cn qmc in nnindo sunt (I Jonn. ii). divinisobsequiis,et sacrifieium, quantuinad eos qui
Qui cnim ea quae mundi sunt inEccIesiam portant, licet adhuc in sa^culo ulantur licitis, tamen absli-
polluunt caslra Dei, et vinci faciunt ah inimieis, nent ab illicitis. Scripsitque super lapides altaris
dicente Apostolo Modicuw fernientum t tnm mns-
:
Deuteronomium, id esf secundamlegem. Si vis vi-
snmcorrumpit (ICor. v). Videamus quale sit furlum dere quomodo primalege infirmata secundum scri-
anathematis (Josuc, vii). Lingua [vulf/. regulaj bat Jesus, audi ipsum dicentem Dictum est nnti- :

aurea poetarum est leclio, quae modulalis versibus quis Non occides. E;/o autem dico vobis, quoniam
:

et prsefulgido sermone deosdeasquecontexit. Lin- omnis qui irnsciturfrntri suo, homicida cst. Dictum
gua aurea quam posuit in tabernaculo suo et [du- est nntiquis: A^on mrechah-i :<. ICijoautcmdioo vo-
cenlos siclos argenlij puta [puraj dextralia, hujus Ijis,quodomnisqui vidcril mulicrcuj ad concujjiscen-
eloquentiae suavitatem, ne introducas in tabernacu- dam eamjam mocchalus osl in corde suo. Dictum cst
luincordistui. Lingua eniin aurea ne efficiaris sicut anliquis: Non jicjjurnhis. Er/o nutein dico, nolitc
Basilideset Valentinus, sed nequeputa dextralia,id omnino Jurnrc (Mntth. v). Vides quomodo Jesus
est sola opera quibus niliil miscetur divinum, sed scribat secundam legem inlapidihus, non in lapi-
totum secundumhominem geritur. Itempropter pec- deis, sed cordis tabulis non atramento, sed spiritu
;

catum anathematis, ii qui habitabant Hai plurimos Dei vivi.

ex Israel inleremerunt. Sed adversus hunc veniens TiT. V. De Chananad triplici statu.
Jesus Navedividit populum in duaspartes; sicquod Quis nscondet antc nos contra Chanamvum, elc.
primis fugientibusetpost in hostes medios resilien- (Judic. I.) Tripartita invenitnr Chanana^i nariatio.
tibus eos hinc inde occidit, et regem Hai gemino Primo in Ephrein sub tributo, donec veniens Pharao
ligno suspendit. Hai inlerpretatur chaos, quod est incederet civitatem et Chananseum occideret, et in
haliitaculum dremonum quorum rex Zabulus, a
;
dotem daicl filiic. Secundo, ubi invaluerunt filii
quibus (quoniam peccavimus) victi et prostrati su- ChananiBOS subditos et servos, sed
Israel, fecerunt
rnus; sedveniensaoster Jesuspopulumduas in par- exterminatione nonexterminaverunt. Tertio dicilur
 637 MISCELLANEA. - LIB. III.
638
filiis Ephrem, intei- quos prius erant tantum suh ^ mones quijam judicati sunl. In vallem autem Jczrael
Irihuto, ut cxterminarent cos. Chaiianuous igitui', qua3 interpretatiir scmcjj Ih^i. Non enim
qui
sunt ausi
inobilis ct iiicvrlus inlerpietalur, caro nostra
ire ubi sunt fiuctus,sed lantum
semen,quo fructus
semper nobiscuui quantumcunque fruclilicans.
est,
nonduin ascendit. Contra eos Cedeon
Ephrem enim fruclifwutio interprelatur. Hecc igilur pugnaturus
post signumvelleris compluti et
movetiu-contra l)onos fructificare incipientes, quia
deindearea! Deum
consuluit. Hos i)iiiinim in vellere, divinum est ver-
omnis qui pic vult vivere persecutiones et a carne bum in Juda-a, in lege scilicet
et prophetis postin
et a mundo et a diabolo patitur (II Tim. ui), quia aroa, id est
;

gentililate, in apostolis videlicei ct

caropiimo est sub tributo tantum, quiaministerium
Evangelio. Unde desccnditsicut pluvia i„ vcUusin-
quoddam ag^endi animic tribuit, et nisi eam subji- dicorum, ct sicuistillicidia supcr
ciat, verendum ne Pharao et civitatem,
trrramgentilium
id est ani- (Psal. i.xxi).
Cedeon vellus expressit in concham et
mam, et Chananicum, id est carneni, occidat, et rcplevit cam rore. Ilic est Salvaior qui de vellcrc
lilui! suaj, id est lcgi peccati in dolem prisscribat. legis et propheiarum aquam verbi ponit inpelvim,
Secundo itaque invalescentes filii Israel illum ser- quasi rorem cadestis giatiic, ut lavct
vuui pedes disci-
et obcdicnteiu faciunt, cum
caro voluulati puloruiii, uiidcdicit: Vos mundi
anima3 servilet obedit. Licet repugnet, quandiupu- g estis propter vcr-
Jjiim ([uod luculus suin vohis (Joan. xv). Sed el nos
Kuat adversus spirilum, exterminatione uon cxtcr-
si pradjeamus Domino pedes noslros, id est pedcs
nunaiui'. Si aulcm tei'tio ex prpccepto Jesu, juxta aiiimse nostrse, paratus est ipsos
lavare gratia Sj)!-
Aposlolum, niortificamus membra nostra, fornica-
ritus sancti, verbo docfrinaj, et
tionem, immunditiam et cailera, ul jam non dicere Lavi pcdcs :

icsur- vestros, ut ct vos ita faciatis (Joan. xiii).

yant contra nos, mortem Christi in corpore nostro Accipiii-
mus vero aquam de fontibus Israel, ctexprimentes
circumferenles, exterminuriprorsus diciturChana-
eam dc vellere librorum Heguin, Judicum, et ca>te-
noius. I 'rocuremus itaque Chananajum qui nolnscum
roruui niitlamuseaminpelvim priusanimajnostrae
:

csl sul),jicei'e nobis, et obedienlcni facci-e,

cteliaui concipiendosensumin corde deindeacceplis])cdi-
cxterminare, quia, si ncgligimus, veniet Pharao ex ;

Ijus frairum nostrorum, in

quantum valemus, lave-
.Kgyplo, noslruuKiue locum dabit (iliaj, legi scilicet
nius pedes animaruiu eorum, Domini
pcccali. Absit ab Israelitica tribu, ut quam Deus complentes
mandafumut in verbodocfrinaj purgentur audilores
cdux/t ab yl^:gyplo iterum serviat Pharaoni,
queni a sordibus peccaiorum; ci mundos habcant pcde.s,
submersit in mari Hubro Prffivaleamuscontra Cha-
!
quibus recle ingrcdianiui^ad praqjarationem Evan -
nana-um, ne si ipse invalucrit, de Israelitis nos la-
C gclii, quo omnes Deus sinuil in Chrislo puri-
pacis,
i'iat Chananajos, sicut ille cfTectus est cui superalo
ficatper vcrbum Dei. Non abjiciamur dc Ihalamo
i'arnis illeccbra dicitur: Scmcn Cliamwm, ctnon sponsi prosordidis indumentis sedcandidis vesti- ;
-fuihi spccicsilci'Cjut</c{IJ;in. xui).Sequitur : Mulc- bus, pedibus et mundo corde recumbamus in
lotis
diclusquc Clinnnnni pucr.
convivio sponsi nostri Jesu Christi. Cui esi honor
'\^\T.\'\.JudiccmEcclcsiie uonscmpcrgladio, id cst et gloi-iii in siecula sa>culorum. Amcn.
nustcritatc, scd inlcrduinparte aralri,id cst lcni-
TiT. \lll. I)c trcccntisqui hihentes aquam flu-
lalc, in subditos uti docore.
vinlcm non curvavcrunt gcnua.
Aod, ambidexter, nihil habens sinislrum, yladio
fcmore dexlro accinctus, principem Moal) occidil. Post acceptum signum, in quibus vicerit Gedeon
Sanyar vero, filius Anath et succcdens, vomerc ceu noster videamus. In illis enim vicit qui diicti ad
sliva, id esl, pede aratri iuterfecit
allophylos {Ju-
aquam probantur, quinon curvant genua ulbibant,
dic. lu). Docetper ha;c Scriptura, ul judex Eccle- sed lambunt manu vel lingua (Judic. vii). Nam qui
siienon scinpcr proferat g'ladium,et acumine corre- venientes ad aquambaptismi vel pcenitentia) proci-
«•lionis ulalur et austerilale: sed
aliquando aratro dunt in tcrram, terram requirendo, flectunt genuii
auima,' lerrani sulcans, el clementi
commonitionc D cf fenlationibus cedunt, demissas habenfes aflcc-
lescindens aptiseam suscipiendis seminibusparat. fiones et soluta genuaetnonreciuinfacientesgres-
S;ope cnim non minus agrcsti et simplici admo- sum in semitis suis, ab hac
pugna rcpclluniur ef
nilione de animis auditorum vilia tanquam AIlo- vicioria. Qui vero siant ci iicrum, juxt;i
commoni-
phyli depelluului', quam acri correctionc. fioncm Apostoli, non h;erent jugo servituiis, sed
Sed ct
tu ipseaudiior utere hoc aralro,factusagricolatua,> a({uam luanuet lingua lambunt, id estsicut milites

anunai,etcuma(l illud miseris manuni, ne aspicias (

verbo operantur et manu, quod dicuntopere
'.hristi,

ictro. adimplentcs. Ex hoc sicut canis, qui ainorem do-

mini sui usque ad inortem servai, nullis refectus
fiT. VII. Dc Madianitarum cxpugnatione et dc vcl-
iujuriis. Laternis et
lampadibus acbuccinis hostes
lcrc Ccdconis cl rni-c cjus, elc.
vincunt. Chuis siquidem operibus etverbisidpera-
Madianitse ad expugnandum Israel castra ponunt gendum.EI similitudo hoslium sumifur a similitu-
iu valle Jezrael (Judic. vi). In valle quoniamad eos diiic locusliuum. Locuslis enimdaunonum compa-
qui sunt in monlibus non audeui accedere Madia- raliir mulliludo, quibus nec in cu^lo ncc in teria
nitajqui interpretantur o.xtra Judicium, id esl,
dav scdcs est.
639 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 640

Trr. IX. I)i' srjiffiiiji/ici /rpni sii]irri/i(V /iiuiiiiii:r. A seculus ;

si paupertatcm diligis, si inter pauperes
Filiseus Niiaiiiiiii lcinosmn so|)ti('s iii .loidiine extreinilalciu diligis, si inonaslerii suhdituses dici-
nuM'},--! priiM'o])il (/\'. /i'''.'/. V). Si^iilciiiplicilei' enim plinisjsi ininorcin ihipra;(>ssetulcris,si falsosfratrcs
occupiit nos lcprii supeiliiii' : iu i^roiuictiile posses- icquaniiiiilcr])ateris,simiuisuetu(line vincas cumju-
sionuin, iii Ljloria vestiuin, in voluptale oorporum, dicaris,sicharitatcinrc])ciidasa(juil)usjuslei)ateris.
in orc iluplicilcr, in corde dupliciler. A piiniii ii^itur lloc cstsccunduin liaptismum in (juo impleturveri-
qua (livitcs esse voluinus in lioc sajculo imindatur lale(iuod in unico fit specie, quod mortem Christi
in priinodescensu Jordanis, qui desccnsus inter- ilerat, sed inortificationem et sepulturam criminum
prelalur. In descensione eniin (Mirisli, id esl in instaurat. Qui in lioc lavatur, mundatur, ut sit cor
huinililale conversationis ejus, ([ua cum esset dives ct caro ejus sicut pueri habens intus innocentiam
faclus cst pauper, si quis mersus viderit ([uod ille mentis, ct foris puritatem in memhris.
non halmit uhi caput rcclinaret, quando qutercrct
TiT. XI. Dc uogvolalione Ezochi.j: rogis cl cjns cura-
divitias sseculi hujus. A secunda lepra quueestve-
stium, in qua omnein poinposam steculi vanitatem lione morali.

inteilii;iinus,in Jordaniseiiiersionemniundamur,u]ji -^ yl^lgrotavit Ezcchias usque ad movlcni, etc. {Isai.

invenimus Christuni vilihus pannis involuluin, fac- xxxviii).yEgrotatEzechias, dum quilihetpeccat. Ad
tum opprobriuin hominum et alijeclionein ))lehis. eumintratprophetaetdicit: Morieris lueLnon vivcs,
A tertia quae est corporis lepra, inundaniur in ipso disponedomui tua){EzecIi.x\inj, cumsermo intrans
Jordane, hene cogilantes Dominicam passionem,
si ad mentem peccantis ait: Anima qux peceaverit,
erubescimus sequi corporis voluptatem. A duplici ijisa morictur (Ihid.) Omnis arhor quie non fecorit
lepra oris, qua^ est ({uarta el quinta, quse in adver- fructum honum cxcidctur, etc. {MnLLli. iii).Et ideo
sismurniuris vcrhuin tanquiim leprse sanieni edu- disjione doniiii tme, id est ordina conscienliam
cimus, et in prositeris jaclantiie malum, lanquam tuam. His compunctus ad parietem faciem vertit,
alterius lepra^ putredinem contrahimus, in Jordane quando murum peccatorum, qui struitur, cumpec-
mersi muudamur, cum illuin allendimus qui cum cuta peccato adduntur, quique interpeccatorem et
tunqiiain uvis ail occisioncm dnccroLur non aporuiL os Deum separat, prse oculis ponit;quem pi'ius quasi
suiim (Isu. Liiij. Et imitamur eum qui non qua?re- a tergo, cum ea non curaret, hahuerat; et illum
bat gloriam suam (Joan. viii). 1'nde et diEmonihus diruenduni tentat, quod fletibus quasi tot ictihus
inqierahat ne ipsum Filium Dei vocarent (MulL/i. pulsat. Sicut negligenti mortcm intentaverat, ita

viii). In corde quoque duplex est lepra, propria Q idem propheta vitam promittit cum ait: Quicunque
scilicet volunlas qua; nec Dei voluntatem nec poccator ingoniuerit, omnium iniquitatum ejus iion
proximi sequiturutililatem. Eaquetripliciler peccat, recordahor Ezcch. xxxiiij. Et A^o/o mortem poc-
( :

volens scilicetDeum vel non posse, vel nolle, vel catoris, scd ut niagis convcrtatur ct vivat (Ezecli.
nescire peccata sua punire, et ita vult Deum non xviii). Non qualemcunque vitam, sed quindecim
esse, cuin eum vult aut iiiipotentem esse, aut in- annoruin. Quindenarius in secontinetseptenarium,
juslum, aut insipientem. Ah hac immundissima qui propter Spiritum septiformem sacratus est
lepra levamur loti in Jordane, cuin euin imitamur numei us, et octonarium qui post resurrectionem
qui non venit facere voluntatem propriam, sedejus futuram figurat quietem. Hanc vitampromittitpro-
qui eum miserat Patris, nec suum proprium con- pheta, duminterimperfectamjustitiamperseptifor-
silium, quo obslinatus aliorum nonacquiescitcon- mem Spiritum in futuro plenariam corporis et animae
silio, unilatem dividit, pacem scindit charitatis reparationem conversis Scriptura proponit. Tunc
expers est. Hac lepra sufTusus homo laveturin Jor- quia insignum per decemlineassolrevertitur, qui
dane, altendens quomodo magni consilii Angelus per ohservationem decem mandatorum Deus recupe-
consilium, quo in medio doctorum eos audire et ratur, cujus umhram quasi lotlineisacceperatquot
interrogaie elegerat, consilio matris et patris D peccatorum tenebris n.undata violaverat. Ad nos
cseterorumque parentum suhditus illis postposuit ergo cum a?grotamus intret prophela, verhisque
(Luc. ii). ipsius compuncti converlamus faciem mentis ad
TiT.X. De sepleniplici liumiHtatc Cliristi. parietem peccatorum nostrorum, ac illum juxta
In Jordane, id est in descensu humilitatis Ghristi piophetamquiait Fode parielemet videahomina-
:

qui septemplicis virtutis est, septies si lavaberis, tionem(Ezech. viiij,Iacrymis perforemusdicentes:

mundaheris. Prima virtus fuit quod dives pauper Lavaho jier singulas noctes lectummeum{PsaL\\).
factus est secunda, quod paupertati extremitatem
;
Quasi dicat: Destruam per singulos lapides parie-
adjecit in prajsepio positus quod matricrat ;
tertia, lem meum. Hoc autem per humilitatemquam Deus
subditus quarta quod servi manihus hodie incli-
;
in poenitentia maxime requirit debet fieri. Disputat
navit caput quinta quod discipulum furemet pro-
;
enim Salomon a cedro qua; est inLibano usque ad
ditorem pertulit sexta, quod tam mansuetus ante
; hyssopum qui nascilur in pariete (/// Beg. iv).

iniquum judicem stetit septima quod pro perse- ; Cedrus,quiimputribilisestetc.Teterisfere arboribus

quenlibus se oravit. In hoc Jordane septies lavaris proceiior,justusestquinechicpervitia,necinfuturo
quasi quibusdam vestigiis, licet longe gigantem computrescit per tormenta, et qui ad coelum ex-
641 MISCELLANEA. LIB. III. G42

tensus tlicere potest : Nostra conversitio in coelis A. Jacoh igltur quater luctatus quaterque in lucta
csKPIiilipp- iii). Ilyssopiis horhri humilis quoepur- vinc(!ns hoiiiincm viitiilihus fortem signilicat, ({iii
gat ot tuinorein (lcponit, liuuiililnlom sigiiidcat ([uaj ; ([ualtior goiicra lcnlatiorium cxsupcial. Ilicc sunt

vilia purgat, superlMam ahjicil. Salomoa igilurnos- viies Icoiiiim iii liihulationihus vcncna dracoiium :

ter a ce(h-o us^iue hyssopum (\\\\ nascilur in

ad in h;cresihus, leporina suavilas in carnis motibus,

paricte disputat, (piia sermo Doi ah inuoccnlia ju- vuljjiaa dolosilas in falsis fratrihus. Lapis ereclus,

slitiafiuc, ad pccnitcntis usquc pcrtingit humilita- (Jhristus de moiito sino manihiis cxcisus, in
est
tem quu3 nascilur in peccatorum conslipatione.
;
montcm exscrescens magnum {Dan. ii), mirabilis
Focnitenti autem qui non nisi Deo confortante con- factiis inedius lapis inter utrumquc parietem. Huic
valescit, rcgis nomeii est Kzccliiae, qui intorprctatur mn, nu, cl in qiialiioi' angulis:
inscritiir lilulus PJin,

coiifortiivit iJoininus. quod iulcrprctatur nohiscuin Dciis. (Juia ({ualiior

inodis nobiscumestDcus, pcrprajsentiam majesla-
TiT. XII. Do missione nil Sclmn, id ost (linljijhnn,
et gui sint iiliiejns, ctqu.v sil viii rcgiu pcr (juuin tis, per participationem humanitalis, per vinculum

nobis transcundum est. charilatis, per patrociniiiin vcritatis. In primo co-

Misit populus ad Sehon rogem Amarrhxorum di- p. gnot-cit mala nostra, in sccundo expcitus est ea, in
ccns: Obsecro uttransire mihi hcoat per terram tu- tertio compalitur confratribus, in quarto aufertea:

am, etc. (Num. xx). Sehon interpretatui- tcntatio, et et est Emmanuel, nohiscum Deus. Etut sciresquis

ideo diaholumsigniricat, qui quotidienos tentat. Hex Deus dixei'it in secunda quadratura i)cr qualuor
autem dicitur, quia ipse ro.v cst supcr oninos Cdios dictionesin quatuorangu]is|disposuit, Dcusndiuira-
superbiic [Job. xli). Quid enim prodest dicere quod bilis, consiUarius, fortis, quia quatuor sunt quibus

(jhristus est princeps noster, si rehus ct operihus operatur Deus in nohis Justitia in glorioso bono- :

arguamur quod diaholus principatum hahet in no- rum relrib.ilione, ineoquod Deus dicitur polentia ;

bis Annonpalam estsuh quopi'incipeauat avarus,

! in telerna malorum (lamnatione,in eo c{uod admira-
impudicus etc. In quo (^hristus principatum gerit, ])ilis ; sapientia in integra rerum cognitione, in eo
vitia non habent locum. Nos itaque sumus qui ad quod dicitur consiliarus patientiain necessaria ma- ;

istum regem mittimus, ut per tei'ram ejus transea- lorum persecutione, in eo quod dicitur foi-tis. De
inus ad terram sanctam. Uecordetur unusquisque prinio dicitur Jiistus Djininus et juslitias diloxit
:

nostrum cum primuin venit ad aquas baptismi, ct {PsnL honos remunerando de secundo Mngnus
x), ; :

postea ad professionem ecclesiasticam quomodo Dominus ol magiia virtiis ojiis (PsnL cxi-vi), inalos
hajc omnia fecerimus, et denuntiaverimus, diaholo punicn(]o de teilio Cui omnc cor patet, ct om-
q ; :

nos inoram non facturos in terra ejus, nec decli- nis voluntas loquitur, omni revelata cogitatione ;

naturos invincam vel agrum ipsius, id est ncquead de quarto : Siciitovis ad occisionomdiiclus est{lsa.
sensus diabolicos neque ad opera ejus, non aijuain Liii), in objecta contradictione. Sed licet in secundo
bihere de lacu ipsius, id est diaholicum sapeie, scd difruiilioncm posuerit, quia sine nomine rerum co-
de fontibuslsrael. FA transiluros via regia, id est gnilio perit, in teitio laterc titulum inscripsit : Hia,
omnibus pompis ejus, al)rcnuiitiando perillam viaiu Jie, vaii, hol, quod est tetragrammaton, quia quatuor
rcgiam incessuros qu;c ait ; Ego sum via et veritas sunt quadrantes Verhi, id est prsedicationis Domini
et vita {Joan. xiv). Unde hoc magis incitat regem, Salvatoris nostri. Primus, quia corde del^emus cre-
quod diximus nos cuin eo nolle morari. Undesequi- dere ;secun(his, quia quod credimiis coahteri dehe-
tur. Qui statim contra Isi'aol coiKjrogat oxcrcitum mus ore terlius, (luiaquod conliteinur, iinpiere dc-
;

suiim, id est omniumvitiorum spiritus.Sed quidfecit bemus opere; quartus, quia quod impleverimus, non
Israel Vcnit iii Lasa {Saur). Lasa interpretatur
: cessemus edocere. Est igitur primus in corde per
mandati adimplolio. Si venimus nos ad islumlocum conceptionem, secundus inore, per confcssionem,
ut impleamus mandata, etiam si cum oinni exercitu tertius in opeic, per exhil)ilionem, quai tus in doc-
veniat contra nos Sehon, si omnes suos et dsemo- D Irina pcr prLudicationem. Primus justiticat, quiix cor-
nes et homines adversum nos exercitet, supera- de crcditiir nd jnslilinm {Hum. iv) secuadus salu- ;

mus eum, et omnesvirtutesipsius calcamus, juxta tem p.-tcslat, (/iiia ad sahilom(ihid);

oro confossio lit

illud Eccc dedit vobis potcstatom calcundi supcr

: tertius leleinitatein donat, quiahonum opus coelum
scorpioncs, et super omnem virtutem inimici ; et reserat quartus gloiiose coronat, quia docfrina
;

niliil vobis iiocchit {Luc. xj. meritum accuinulal. Qaarlu titulus inscribitur per
TiT. XIII. Dc quadruplivi hicta ct supplantationo quatuor nomiaa Dcus, spiritus, caro, muiulus, ({uia
:

Jacob. hi quatuor vicissitudine ({uadain in se mutuo dehi-

Jacol) oroxitInpidcm in tituluin [Gcn. xxviii). tores inveniuntur. Deus debet spiritui, ul cum ct

Quater luctatus est Jacoh (^am fralre adhuc in:

cognitione veritatis illuminet, et amore virtulis in-
ulero, in adolescentia cum eo.lem in do:no, in nammct. Spiritus dehet Deo in iis omaibus quiTS
Mcsopolamia cum Lahan socero siio, et ad ullinu/.i agenda suutabipso erudiri, etsecuadum ipsunquio
cum angclo in Dcthcl. Primo sui^planlationis excr- potesl opeiari. Spiritus vero debet carni ut eam a

citio secundo supplantationis consilio, tertio, con- malis cohibeat, et in bonis agendis exerceat. f.aro
tenlionis jurgio, quarto nocturnoe visionis somno. debet spiritui in hono agendo ministerium, et in
 j

643 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 644

Sauli ;se(l Saul iniiiiuuis David fugientis in s])elun- A VA ali])iCantatc Domino canticum novom (I^sal.
:

conunodo aycuilo, appeleudo nioduni. (^aro quoquc x(;vii). Ut innovarietcanticumnoviun cantarc valea-
debet mundo (luod neces.sitatis est ab eo suinere, mus neccsse est ut duplicicircumcisionc muniamur,
(juod viilulis cst e.vercere. Mundus dehet carni in siciit (lc popuio aidi(]U() icgilur (juod bis fuerit cir-
necessilate suhsidium, in excrcitalione incitaincn- cuincisus. Circumcidamur duplici circumcisione
tuni. carnis et mentis, sicutdicit.Vpostolus Providentcs :

TiT. \\\ I)f nllni-i u-nco cl oljhilis siijjci' i/isiiiii. Jjoiia non soIiiincoraniDco, sed ciiam coram Iioniini-
Siil) ii/l;iri .rnrocsl fovrn hnljriis i//iirinj)rr/irliiiiin Jjiis(Iiom.xn). Circumcisio carnis iii tril)us consis-
antoqiiod iniinoLiiitiirrnrnrs iiniinuliiiin (Lrvit. xvi) lit, habitu, aclionc ct sermone. Kt quia istatria in

Altai-e, obedienlia ;
tvuieum, quia ea adeo est foitis, exterioribus pcr])cnduiitur, ad carnis circumcisio-
ut neque mors, necvitaab easeparet; sub quo est nem pertinere dicunlur. Cavcamus in lia])itu esse
fovea humililatis habensignemcharitatis,antequod notabiles, in actionc rcprehensibiles, in sermone
imniolanlurtaurus,aries, htedus: taurus superbiens, contcnqitiljiles. Quodcrit, si unumquodque istorum
arics iasciviciis, haedus fetens. In tauro superbia, in lril)lici(jualilalc foriiiabilur : Aclio purilale, pietate
I
ariete ira, inhajdo luxuria.
Ante hoc altare Inurum puilicilia. Dcbct actio esse pura ul mundiliam cxhi-
immolamus, cum per humililatem superbiam do- B ])cal ;
jiia, utmiscricordiam redoleat ;pudica, utnec
maiuus quod necessario fit in anima anlcquam
:
Dcum nec proximum la^dat. Sermo aulem debet or-
perfecta insit obedieutia arietem et h(edum, cum
; nari vcrilate, ulililalc, liumililalc. Veritatc sine fuco
per paticntiam iram refrenamus, et per caslitatem siinulalionis, ct admissionc
falsitatis utilitate, ut ;

luxnriam reslringimus. Et hajc liunt in anima, an- auditores sedificet; humilitate, ut venustate rheto-
tequam perfecta insit obedientia. rici ornatus non turgescat. Si in hunc modum or-
TiT. W. Qiiod sucerdotiiin Doinini /lars sit Domi- nati fuerimus, nec in habitu, nec in sermone, nec
uus saccrdotuiii PJiaraonis, tcrrcna possessio.
;
in aclionc notaljilcs erimus. Ecce quomodo circum-
Sacerdotibus Pharaonis terrarelinquitur a Joseph cisio carnis debeat fieri,etin quibus partibus sub-
Dominus aulciu suis non concedit, sed aufert, di-
sistat. ("ircumcisioautem mentis in tribus consistit:
cens : Ego siiin /jnrs vestra (Gcn. Observate
xi.viij.
Cogitatione;aITeclionc,intentione.Gogitatio in memo-
vos, Domini sacerdotes, et videte, quia qui habent
tanquam
memoriaenimarcaestria in arcaversatur;
potestatem in terra, et terrenis actibus et cultibus quaservare debemus quajprompta haberevolunms.
student, non Uoinini,sed Pharaonis sacerdotes vi-
Ejus autem ministra est cogitatio, quaeinducit quoe-
dentur. Festinate Iransireasaccrdotibus Pharaonis cunque ineaminducuntur, eteducitquaicunqueedu-
p
adsacerdotes Domini, quibus jionterra Domini,sed cuntur. Si quid auleminducalur inhonestum, surgat
ipse Dominus portio est. Gonveniat conscientiam recordatio nostrte professionis, et revocemus ad
suaiu, et interna ralione se disculiat, an Deo, an memoriam quod clerici sumus, id est promissores
Pharoni deserviat Cui servire est dtemonibus
:
numerum levitarum
caslitalis, cultores juslitiaj in
subditum esse, et viliis et desideriis carnalibus. assumpti, ut Deo grala offeramus sacrificia. Sihaec
TiT. XVI. Dc vcste non niulanda, rt moriJjus non sacrilicia obtulerimus, (juidquid inordinatum co-
siniuhindis per Jiypocrisim.
gitatio induxerit, repellelur. Item si affectio velit
A'on iuduetur vir vesicfeminca, nec fcmina viriJi
aliquid turpe immittere contra honestatem, occurat
quia taJis aJjominaJjiJis est apud Deum {Num. xviii ;
meinoria coelestis patriye. ubi vita sine morte, lux
Deut. xxii), iu ([uo non vestis mutatio, sed virtutis
sine nube, dies sinenocte, paxsineTine ;
ubi lauda-
simulatio hoinincin facit abominabilem. Hipocrita
bilisnumerusangelorum,chorusapostolorum,exer-
enim se justumlingens, cum fit viribus ct volupta-
citus martyrum, ccelus confessorum et virginum.
tibusfemina, veste induilur virili foris ovis intus ;

Ilemsiintentioaliquid contra rationem molitur in-

lupus, vir quo^jue sanctus, si
lus non'est foris ostendit, femincoutitur indumento.
TiT. XVII. Testimonia tria sanciorum in confirma
tioncm Jidci Christiana}.
Testimonia tita credibiJia facta siinl nimis{PsaJ.
XGii), scilicet in mailyribus. Tria sunt in quibus
plurimum conlulcrunt Chrisliana! rcligioni,
Rr\ wti
documentum, testimonium, exemplum documen-
tumprajdicationis,testimoniumconfessionis, exem-
eam mollitiam quie in-
ducere ut Deus excludatur, diabolus inducatur, oc-
j) currat nobis tiraor gehennalis supplicii, i-educatur
ad memoriam timor ille ignis inexstinguibilis, ubi fa-
mesconlinua, sitis nunquamrepellanda, frigoris et
ajstus inlolei^abilis cruciatus, etinnumera vermium'
miseria, tenisbrarum horror, dentium stridor, et
:
sempiternus horror inhabitans. Prima ergo cogitan-
da, media complcctenda, ultima sunt fugienda, utl

plum passionis. Quia Iria maxime exiguntur, fides, sit munda, affectio sancta, intentio pura. Ita
cogitatio

speSjCharitasdocumentum prtfidicationisplurimum circumcididebemus carne etmente; etsi ita circum-

contulit ad fidem sedificandam testimonium con- cisi fuerimus et innovati, poterimus exsultare et can-
;

fessionis, ad spem erigendam ; exemplum passio- tare caiiticum novum quod nemo novit, nisi qui|

excilandam. cantat.
nis, ad charitatem
TiT. XVIII. Do dupJici circumcisione necessaria TiT. XIK. De Ziphoeis David Sauli pvodereconan-
novum Domino cantare voJunt. iiJjus, sicut eJeclos morti conatur diaboJus.
lis qui canticum
Immisit in os mcum canlicuin novum {Psal. xxxix) Inter Ziphreos latitat David, a quibus proditurl
 645 MISCELLANEA. - LIB III.
646
cain l.aaiU,r(///ev. xxn.;xx.v). Zi,,h«>i, ,,ni //o- A amor .sa^culi, .sccun.lam a„.o,- sui, (n(ia-nn.-a,
ri-ijfps
•.sin(0i'p,-e(an(ur,
in(oi'pi-e(an(ui', ilio.s
illosqu, hodienorentetcras
,{ui Iiodie lloi^ent et ci-as
''
P' «-
siimntin
sumplio, r,,,. ,.,...
quai(am ,.,.,:. ,- "•
'

in elihanuni mitlenliu' sij^nificau^.

elalio. Cnusquisque hahet se-
Iiitei- illos latet cui iin ,.( asciam. Amor s;eculi venit cum securi
David : sancti mundo
mortui, quoruin vita abscon- l'hcr(;.le scilicet peceandi, et ascia adulalionis'
dita est in gloria. Saul est mors per (|uain
diaholus lunc prcnilenlia f.-nngitur,
significatur, cui a yii,h;eis produiitiir
compunclio occiditur
sancd, dum iii.'in,latorumcusto,Iia aufeitur. Dicit
eos lahoivml enim: /// /or-
ti-ahoi-e in legnum morlis, qui potius tilndinc incn /rri n
i,, s;,j>icnfiu iiitcllcxi.
,-

dum speluncam, id est corpoia sanctorum, tur-

in
llnmininn
Xcscio
rf /snirlnon
pitudinis su:e vult suggestiones immitloi-e,
; (liniiflituii/^^x^xl. v) Amor
traditui- fn.lem sui accedit ciim se.Hiri, i,l est iietulantia
111 iiianus sanclorum, dum, ah eis sua (entatione cainis, el ascia aiiihilionis.
superatur.
Pruh dolor ! Dissipatur
jcj.inium, conculcalur continenlia.
TiT. XX. Do et silentium
ohsidioiio ct expugimLionc (iiwilriiplici
pcr.mitur, et ouine perit religionis
Jcriisii Iciii w oralit cr. exercitium
Dicit cnim: Onnn;, nl ns,unrr(j:itu sunl. Coroiicinus
1'osiicninl si(jn;i siia, sirjna etc. {I's;il. lxxiii).
Oni- iios rosisanfc(ju;,inin;,rccsc;int;
iirs (jiii picvoliinl vivcrc in CJjristo Jcsti jicrscutio-
non nospr;rfrrcat
ilos tcnijjoris. Coincihinns ct hibainus : cr;,s
!U'intinttn)ifiii*/TT V^.'..t
iii'iiij,utiiintur(II Tini. ...\
iii).
Ti! t
Hinc Jerusalem i

civitas
. .
q ninr (S:,p.
nioric-
ii). At prfesumptio portam
populo, domina gontium, princops provincia-
ilciia constantite
aggredifur cum secmri jactantia; et ascia
um, sedel sola vidua suh trihuto. Primo ah Assy-
ineptie
hctifuL". Tunc perit ccelestium charismafuin
iis, secundo a Ohaldseis, ,lecor
ah Anliocho, quarlo
terfio scrnio sapienfi;e, sal docl,'inte et
x|Hignata a Roinanis. Jerusalem divina) revelatio-
quadrifariam iKs, et hujusmodi honor. Elatio fandem a,!
liilict significafionem.
Piima, civi(as isfia lerrena; puri-
lalis poitam expugnandam accedit, cum
ccuiida, Ecclesia Catholica. Tertia, secui-i
fidelis anima; pi-a^sumpluos;eindignationis,ctasciagloriieinanis
iiarla, qua) sursum est mater nostra. Tenenam Hcu slalim destruifur menfis pui-ilas,
!

npugnantpi-tefatihomines. pai-adisi
Secundam idololalra)et cidcantur fercula, sponsi et
Christiani. sponsiu di.s.junguntur
ilsi Tertiam vita,
peccala, dasmones. oscula, et on,nium gaudiorum
lu,jusviliisexposita),peccalisconculcata), d.emoni- disiumpunfurconsi-
li.i. Tunc deslruitur
dilectio el aufcrfur
us oppresSce,obsidionem propheta
deplorat dicens:
confcm-
plalio, ut vere de his dicaf
prophefa: Den.x;c smit
'as.s«erw;2is/>/iaspecialiterAssyrius,GhaldfeusAn
.- —
ochus, Homanus. Assyrius interpretaturc//W^e//.s','
"-M-^^"iui t,///yt'//.s',
Mfuo superhia nofatur. IIic ponit duo signa
(^'onnu:,,iirijmil(Tirnn.n)Scrvitf^?vnU^^^nr.-
u, tcrra J)ort;cejus: jKn-dulifct
contrivit vcctoscius
^]'onniu,diri,mitiTlircn.n).Scrvite,htJ.^ve^J)oniino
arro-
inliam et prsesumptionem. (.Ihaldeus
.n.iametpr.sumptionem.<:haIdeusferox.in,uio
c ''''n,iore,ctLsultatecicun
ferox, in ,{uo ^si gloriamini contra
^^^^
uhedientia; et hic duo, jaclantiam
et impalien-
Deun/,rconsilIi
ipse est qui adducit consiliarios
dl^^r
un, Antiochus contrarius pudicifi;^. in stulfum finem •

in quo fornica- s. de judicii potestate,

signatur; et hic ,luo, crapulam ef sequifur ins(uporem si dc'
•

ehrietafem culmine sanclilatis, ducit sacenlofes

nnianus elationis sapor, qui est inglorios si •

avaritia, hic est de nitore eloquenfiw, docfrinam

nquam singularis ferus, qui ut omnia senum est aufe-
depascat rens. De his dicit per Amos
imque signa ponit rapinam, simoniam, prophefam: Non crit
;
ambitio- fnga cis (Ainos.ix), quoiiinin
m, Iiher(a(em culp;e, ,Iesperationem non cst q,ii scuJjscon.
venite. Hi dat a ca/orc cjus (I^sal. xv„„.
ilu.', spiritus vitiorum,
principes tenehrarum ci-
Vereamini opera
vcsfra, scientes ,,uia nullafenus
nidant Jerusalem, id est animam, parcetdelinquenti
ponunt vexilla M.nislrafe in fide vesfra virlulcm,
^cdicta,porlas custodiunt. i„ virfufe scien-
tiam, in scientia pafientiam, in
rir. XXI. Dcj,cr/ccta patienfia frafer-
civitatc el ei nacessariis nitalis amoreni.
1'^xcidcruntjanuas cjus in sccuri;
ct ascia dcjc- TiT. XXII. Dc inuliiplici visiouc.
nnit cam [Psa/. i.xxiii). Supra de ohsidione ; hic r
Vidi
Doiniiuun srdcnloin sujicr
ilurdeipsius civilatissubversione:Quatuorsunt •••'.
soliuni cxceU
^"*^'"«' surt n
D suni cf clrvalnni efc.
, ,
...u. '

.
.)crfecta3 .:,.:,„,...,.:,.._
n,.,.r«.,..
civifatis
sifum pertinentia. Prima (/sa. vi). Tres sunt visio-
sunt nes Prima a creatura mumli, de
• saiulafem, secunda a<l :
qua Apostolus:
lirmitatem, tertia ad de
''•'>', «luarfa ad Invisihiha /)cia crcatura ninndi elc.
nece.ssitatem. Sic efiam dioni i) Se-
ad si- cunda a puiifafe fidei, ,lc
la amniaj ad
sanKafem sunt mandafa vit.e qua i,lem: Vidcmu^ 'lunic
ad •

//^/•.s-//,'c,//„;;,, elc.(/(;o/-. XXIII). Terlia

"ilaiem, exercitia discipliiue
'

a,l decorem, cha- ; a claritate Dei

ef sponsi,,le
qna idom Tunc autcni/acic
|>"ata gralue, ad ad fariom :
neces.si(a(em, consilia
gloriaj {ilnd).Alder prinia visio est .evelafio
,ins civilafis
prima janua seu porta est
pcemlon-
cum ma(eria
ejus janitor compunctio. etforma, et fit suh specic angeli
In hac porta servan- .sancfis Palribus-
secuiula est inspiialiosinemaferia.
'uandafa. Secunda porfa se,Icum forma'
obedientia, janifor
His mort.ficafio et fitsuavifafe unguenti
hic inveniunlur exercifia, sanctis menfihus tertii' •
;
dis- emiss.o sine materia et forma,
!""«. Tertia janua constanlia, et fit cuni 'nientig
janifor devofio •

" «unt charismala gratiaj. excessuinsponsiamplexibus. In prima visioneani-

Quarla pui-itatis emi-
"''a, janitorgaudii caalesfis ma iif solium,
excedit stafum mundiet
recordetio hic ser- • in secun- ;

da excelsum, et excedit afTectum

* '-008.11« glorice. Primamigifur porfam oppugnat suumet volunfa-
temintenorum incontempfu sui; in ferfia elevatum
 , ;

647 APPENDIX AD HUGONIS OI^ERA DOGMATICA. 648

angcli et inlollcotum cveaturse,

A Ephraim frurlilicalio, Elcana nd iiossossio diciiur.
et excedil ofricium
amplcxu sponsi. Qui cnim unus esi, non csldc inlimis sed de moiite
et possibililalcm nalura' in
frugifero; et cstpossessio Dei, non dicinonis. Quein
XXlil. Dr Irihii.'^ lioslihii^, ot dc Irihiis njiiiil
TiT siquidem possidcnt (hciuoiics, non est unus, scd
Snloiiinnriii tlilTwilihus.
niulii; sicui ct ipsi dicunt, in eo quem possidc-
Kdiixi to dr Irrrn /E<jypti,
elc {Mieh. vi). Egvc-
baiii, (piod legio ei nomen est (Marc. v.) Hic unus
/Kgyplo Deusa tribus gCncnl)us hostium
(lientcsde
insequciitil)us, in
habct duas uxorcs iihid.) Annaiii piius sterilcm.
libcravil: In .E-yploah /KB-ypUis assisiat Dco
post habenlem lalein lilium ,
(jui
terroe promissio-
medio ah Amalccitis, in ingressu Samuelem; et Phencnnam inultos filios haben-
nis ab Amorrhjeis
occurentibus. Sunt igitur genera
tem. Anna Piicncnna convorsio interpre-
(jnilia,
tria, a tergo, a latere, a facie. Primi in
hostium iatur. Unusquisque qui vult esse possessio
Dei,
quasi ui
convcrsionc-, secundi in conversatione,
islas duas nccesse est sibi jungat uxores. Primani
animsie, ci ila
medio; lerlii in solutione carnis et pcr lidcmsibi gratia jungat quia sicut dixit Aposto-
Hsec sunt illa Iria diflicilia apu
Salomonem. 1
in fine.' lus (iratia salvi farli sunias por lidom {Ephes.
id est su-
:

[Prov. xxx),
Via roliihri supcr lorram ii); secundse quoque, id est
conversioni, jungatur,
jnari.s (ihid.), id est
gestio; v/,i nnvis iii mcdio quia post gratiam croduliiatis sit inorum commen-
terram in amaritudine-, q
tentatio vitie hominis super datio ei viiae confessio. Isle cst ordo nuptiarum
(ihid.), id est inlenfio alicujus
via arjuihv in rcelo sed alius est procrcalionis. Phenenna quidein pri-
comtcmplalio, qua in coelum
circa linem, scilicet mos fiHos parii, quia primosfructus de conversione
pennis virtutum anima justi quasi aquila volat.
etprima justitia^ germina de aciibus procreamus,
XXIV. Do spptcm scclcrihus scu peccatis.
TiT. nisienim anie converlainur a malo, non poterimus
SuperlrihusscelcrihusGazseetsapcrquatuornon de Anna, id est gratia, eflici patres. Filli Phenen-
sunt scclera accipiant paries, non assis-
eonvortam illum {Amos. iu). Septem nge multi sunt, et, licet
:

quatuor in corpore. Tria in Deo quia inulia sunt operajustitiae in prsesenii,

tria sunt in anima , tunt
anima, superbia, vana gloria,
invidia, provenientui pro quibus in fuiuro merces acoipitur. Unde dictum
animie, dum ralioualilas
est Marthaj Sollicita es, ot turharis erga
plurima
ex corruptis tribus viribus :

concupiscibilitas in vanam gloriam, {Luc. x). Sed non assistunt Domino quoniam hsec
in superbiam,
irascibilitas vertiiurin
invidiam.Quatuor incorpore opera cessabunt. Prius ergo est converti a peccato,
loquacitas in lingua et fructus facere dignos poenitenlite, et
post Anna,
sunt: curiositas in oculis,
,

crudeliias in manibus,
voluplas in lumbis; nam id estgratia suscitata per amulationem boni, oratio-
elementis ab igne nibus hlium gignit, qui Deo assideat et perseveret,
cum homo conslans ex quaiuor
terra corpulentiam, ab de quo dicitur Mari8e quod optimam partem elegit
lumen, ab aere vciba, a
aqua naturalium percipiat
humorum abundant.am, qunenon auPerclar ah oa (i7^/(/.) Filius enim gratise
exinsoleniia visus nascitur
curiositas, ex levitate Deo vacat et verbo Dei. Et vocatur Samuel, quod
linou8e,loquaciias,ex solidiiate
corpulentisecrudeh interpietatur uhi est ipse Deus. Est enimvere Deus
inagis dedita corpori magis semper -invocat nomen
Ecclesise, qui
tas^^Unde bruta animaUa, in tali tilio
,

naiurali, ht fluxus luxu- ejus. Unde: Moyses et Aaron in sacerdotihas ejas;

sunt crudelia. Ex humore
quaiuor in corpore ot Samaol inter eos qui invocant nomen ejas
{Psal.
rise Sic itaque tria in anima,
corruptiones, super
vitia tres et quatuor faciunt XCVIIl).

quibus obstinatur, non convertitur

peccator. TiT. XXVI. De quatuor hominum orndinibus et de
triplici mundi loco.
et qais pluros.
TiT XXV. Unus quis dicondas
Ignis comcdit spcciosa deserti, llamma succendit
Unusquisque nostrum
Fuit vir unas (I l\cij. i). omnia ligna rogioms, scd et hestix agri qaasiavea
non est unus, sed plures.
Quomodo unus est qui quoniam exsic-
nunc sitiensimhrcm suspexerunt ad te,
Iristis, nunc irati vultum,
nunc In quibus verbis
nunc lceti,
cati sunt fontes aquarum (Joh. i.)
corhabet? \.des
leni6,nunc avari, nuncluxuriosi propheia3 quatuor hominum notantur ordines. Per
qui unus putatur non est unus,
sed plures, D
quomodo speciosa dcserti, per ligna regionis,
rcligiosi
person^, quot mores, quia et
secundum ;

in quo tot
xxvii). principes mundi; per bestias agri, populares per ;

matatar(Ecclc.
Scripturas staltas sic.ut luna fontcs notantur praidicatores, Speciosa
dicuntur
substantiam in mutatione
Qua3 cum sit una per rcligiosi, (luia nihil hominibus speciosiusre-
Deo ct
est, sed et omnes
semper alia a se est. Unus autem ligionc ligna, principes, quia tanquam lignum
;
ad
qui vere nus esi,
unus dicunlur qui imitaniur eum protegendum alios sub ramis continent, bestiae
non divisi per
idem permanens et invariabilis, populares, quia rationem quam ad servien-
a'^ri,
bina, non scissi per
schismaia, idem semper sa-
unum, sicut multi
dum acceperunt postponentes, bestialiter vivunt.
pientes nee solum unus sed et
:
Fontes aquarum sunt prajdicatores, quia verbi
Dei
{Act. iv). Hoc est
tudo cui cor unum et anima una fluenia coiitineni. Per desertum,regionemet agrum
hravium {ICor.ix).
de quo Apostolus Unusacripit :

mundus iste intelligitur. Umde religiosis desertum

non a se alter eflici-
Quia ergo jusius per hoc quod attribuitur, quoniam mundum deserentes quasi de*
vir
tur, unus dicitur in laudem ejus dicitur Fuit
esse videntur; ligna principibus, quia
:
: licet
relicti
lunis demonte Ephraim^nomine Elcana {IFIeg.\).
 649 MISCELLANEA. - LIB. III.
650
altiore.s ca;lens in hoc SiBculo mcntis ladiccm fixe- A TiT. XXVIII. De saccrdotibiis et prselatis, »t tri-
runt ;
popularil)us, ager, quia rurali operi totis pJici eonim oJJicio.
mentibus intendunt. Ignis autem, qui inter ligna Sederunt interra, conticuerunt senes ct custodes
saepe invenitur lalere, speciosa deserti comedit, Sion ( TJjren. n). Vox est Jeremise lugentis deso-
fiJiuj

quando cupiditatum et vitiorum ignisreligiosos in- lationem Jerusalem, exnegligentiasenum ;Salvato-

tus occulte non publice succendit, quia, licet in
aperta nonaudeant labi vitia et llagitia, intus tamen
iu eis vitiorum fornax ardet occulta.
quaj cxse lucem tribuit, principes succendit, idest
divites hujus mundi iJeum nontimentcs, nec homi-
nes revereiites, quia non latenter, sed coram oculis
omnium pcccant, et in seipsis ardent, et alios ex-
emplo urunt. 13esliie agri quasi area sitiens ad
risquoque deplorantisruinamEcclesi8e,exdesidio-
sacustodia pra;Iatorum. Sederunt,in({[iit, in terra.
Flamma vero, Triplex estofficiumsacerdotum, deambulare,sede-
re, docere : Deambulare deovead avem,demorbida
ad confractam, de confracta ad erroneam,
de erro-
neaadvalentem. Morbidam confortare, confractam
consolidare, erroneam revocare, valentem
debent
conservare,neincurrantilludprophel« Quod con- :

Deum suspiciunt, dum populares qui ud compara- fracliua cst non colligatis, etc. {Ezcch. xxxiv),
sicut
tionempotentium, qui superiusemment, quasi area Chrislus docuit Ite, inquit, pra^dicate et ambulate
:

in bono sterilis jacentinfcrius, ipsaque suse siccita- super mare. Debent etiam exemploejus in navicula
,j
tis oslensione eloquiorum Dei pluviam
sibi esse ne- sedereetdoceredeeapopuIum.Tressuntautemgra-
cessariam etiam, ul ita dixerim, muti clamant Au- :
dussedendi primus minor etgeneralis, secundus
:

divimus speciosia deserti, id est religionis habitum majoretparticularis, tertiussupremusetspiritualis.

gestantes ab igne comedi ligna regionis, id est po-
; Drimus est sederesuper flumina Babylonis ; secun-
tentes aperta flamma succcndi bestiasque, id dus, ad mensam
est ; divitis ; tertms, in navicula Simo-
homines inconipositos, ip.sa necessilatis evidentia nis. Inprimo sedent fideles, in secundo juvenes,
pluviam desiderare. Hujus cladis causam audiamus: in tertio senes.
Super fluminasedere est fluxum cu-
quia, inquit propheta, exsiccati siuit foutes piditatum cohibere
I

aqiia- ad mensam divitis, in sacrse;

' nun, id est prujdicalorum lingua tacuit, et

intellec- Scriptur» meditatione persistere in navicula Si- ;

tus arescit, dum arenti ubere, aut contemnunt, aut monis sedere, prselationis in Ecclesia Iqcum obti-
nequeunt neseiuntque subditos lactare. nere, et sicut Jesus verbo et exemplo populum
TiT. XXVII. Dc docere. llliautem contra quos propheta conqueritur
iribus contemplativoriun ordini-
Lus, ct dc tripiici tcrra scalsc Jacob. contrarias habent sessiones. Cum enim
deberent
sedere super flumina Babylonis, sederunt super
\id'dJacob scaJam {Gcn. xx\ni). Scala est gene-
p ollas cum ad mensam divitis, cathedras
carnium ;
ralis Ecclesia quaj expartemilitatin terris, expar-
quajrunt in foro nugis intendentes cum in navi- ;
te triunqjhat in ca^Iis. In hac variisunt ordines
gra- cula Simonis, in terra seden, id est totum sacerdo-'
duum. sunt incipientes, alii progredientes,aIii
Alii
tale emolumentum convertunt in terrenam
volupta-
pervenientes. Item ex istis quidam sunt in mola,
tem. Notandum autem quodquidamin sua, quidam
quidam in agro, quidam in lecto. In mola sunt se-
in aliena tcrra sederunt. Primi propriae
voluptati
claiores steculi in agro, doctores verbi
;
in lceto, ;
carnis deserviunt secundialienas opes suas faciunt,
;

ainici sponsi. Huecscala diciturstare super terram;

domumdomibus etagrum copulantes agris. Sequi-
est autem triplex terra : terra quee sub homine,' tur: Conlicuerunt, id est duplicempartem loquendi
terra quoe est hoino, qua3 supra
teri-a hominem. et tripIicemamiseruntmodum.Partes
Terram qua) sub homine loquendisunt
est homo calcat terram vita et doctrina. Tres modi sunt
;
docere, monere, ;
qua3 est hoiuo homo portat ;terramquee suprahomi- orare. Docere de fide, monere de moribus,
ncm homodesiderat. De prima orare
dicitur : Domini cst pro rege et populo. De primo dictum est
ten-a {PsaJ. viii)
Euntea :

de secunda Ten-a es et in tcr-

; :
docete omnes gentes, etc. {MattJi. xxviii) ; de se-
ram rcvcrtcris {Gen. iii) de tertia Si feceritis
; :
cundo : Ecce constilui te super gentes etsuperrs'
qiiaj cgoprxcipio vobis, Jjona tcrriecomcdctis (Isa. D gna, ut cvcllas et dcstruas et dispcrdas et sedifices
i).Subhacscala sunt inlirmi, inmediosunt activi,
ct pIantcs{Jcr. ii) de tertio ait Apostolus Primum :
in supremo contemplativi in coelo positi, Infirmi
omnium rogo Jicri obsecrationes,elc. {ITim. ii). Vel
terram comedunt et inlirmantur. Activi
fastidiunt, co;jiicueru/j/, idesttacendi omnes causas habuerunt.
etcuiantur. Conlemplativi rore co^Ii vescuntur,
et Qua) sunt tres, ignorantia, impotentia, negligentia.
saturantur. Activi inlirmis compatiuntur, et ita
de- Ignorantia turpis,ut tuncincipias discere cumde-
scendunt, Gontemplativi congratulantur,etitaascen-
beas docere. Ludicrares elementarius senex, testo
dunt. Isli enini sunt angeli per scalain
ascenden- philosopho. Impotentia difficilis,quia nonnunquam
tes et descendentes descendentes compassione
:
cupit prailatusdoccre, sed non potest,
conscientia
misericordise, ascendeutessupernorum conteinpla- eumremordonte et os egus obstruente. Hic est ra-
tione. Araigitur activus, aflligitur infirmus,
sed ille musculus qui in ora canumprojectusclamoremeo-
compassione misericorditie, et ita eum oportet de- rum cohibet. Si vult officiumimplere, ut loquaturdi-
scendere iste peccati languore,
; et ita nequit as- catur ei Quarc tuenarrasjustttias meas, elc. {Psal,
:

cendere.
xLix). Si per negligentiam invenitur tacere, stat
Patrol. GLXXYII,
 651 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 652

contra officium clamatque Dominus •.SarKjninopcr- A Est enim sanctificatio sacramcnti, sanclificatio ju-
eiintis de ninnu liia rcquivam (ICzocli. iii). stitiaj vcl iiioriti, ot saiictificatio gloriie voi |)i'a;niii.

TiT. XXIX./^cyy.s quui traxorunt Clirisluni ad nos Nam sanctitlcantur ocoiosiic,cum dedicaiilur ; siiii-

dc nostra duritia.
ct ctificantur homincs, cuinjustificanlur ;sanolifican-
Propter veritatcw,ct mansuetudinem, ct Justi- tur clccti, quando pruimiis a3tonu« gloii;u donaii-
tiam,ct dudocet to miruhilitordcxlra tua{Psa]. xmv) tur.

Verbum Uei in subiime conslitutum, utad nos dcs- TiT. XXXI. l)c trijdici lahorc ct trihus lahuranti-
cenderetpropriabenignitas, invitavit, iniseiicordia hus ct trihus crucihus, mortiljus, soijulcris.
traxit, veritas, qua se venturuin promiserat, com- licddil Deusjnstusmcrcodom lahorum snorum cl
pulit, puritas uteri virginahssuscepit, potentia edu- dcducit eos in via mirahili, etc. (Sap. x). Triplcx
xit, patientia arinavit, charitas verbis et miracuiis est lal)or, carnis, compunotionis, chaiitatis. Labor
manifestavit. Te enini, Domine Jesu, mirabiliter carnisestonerosus, coiiipunctionisaffcctuosus,cha-
deduxit dextra tua propter veritatem, pcr quam pro- De primo dicilur Ilnmiliatum cst
ritatis effectuosus. :

missiones implctse sunt propler mansuetudinem,

;
per quam iniquitates reinissoe sunt,pi'optei- juslitiain
per quani supcrbi dajmones et hoinines damnati.B
sunt. His tribus indigebat genus humanum sed ea
in lahorihuscor corum ci nonfuil qui adjuvct (fsal.
cvi). Omncsenim qui adservilium diabolidesudant,
nuUum habent auxilium a Deo, ducuntur per obli-
quas semitas, quarum initium licet aliquandoagno-
;

implere non poterat nisi Viiginis et Dei Filius, re- scitur, finis tamen nunquam invenitur. Unde In :

mittere scilicet iniquitates, iinplere promissiones, circuilu impii amJjuIani, ol caput circuitus ipsorum
damnare dajmones. Et vide quain dulci charitate lahor eorum(PsaI. xi), id est circuitus eorum sem-
Chi"istus Deus noster nos vocat ad vitam. Venit et per est caput, numquam finis. De labore compun-
promisit vitam seternam, nec auditus est de veritate, ctionis dicitur Lahoravi in gemilu moo (Psal. vi) :

cum tamen promitteret solam veritalem et ait Qui ideo affectuosus est, quia qui poenitereincipit,
; :

Qui promittentem non audit, audiat amabilem. Ve-
nir ergo etila se omni mansuetudine exhibuit, ut
peccatricem animam, septein doemoniis adulteram,
de manibus lapidantium eriperet, Petrumque respi-
ceret lacrymantem misoricors et miseraior Domi-
nus {Psal. cx), misericors in affectu, miserator
bonum affectum concipit, quem ad effectum per-
ducit labor charitatis. Et propterea labor charilatis
dicitur effectuosus,quia eflicitquod conpunctio sug-
gerit. Primus labor est punitorius,quia inexquisi-
tione sute voluntalis, etiain in pra^senli puniun-
in tur. Unde Tradidit illosDeus in desideriacordis
:

cffectu. Obduruithomoet ad veritatem promittentis p, eorum,in immundiiiam utconiumcliis afficiant cor-

etad exhibitionemmansuetiidinis, ut neque propter pora suain semotipsisiiiom. i)Labor conipunctionis
veritatem neque propter mansuetudinein audiretur est remissorius, quia reinissionom meretur. Unde :

Deus laboi'ans. Videns autem quod nihil proficeret, In quacnnqueliora ingemueril pcccator, ete. {Ezecli.
minatus est ignem ardentem et inortem seternam, xviii). Labor charitatis retributorius, mere-
quia
ut quem non potest trahere per veritatem, nec at- tur retributionem. Unde : Labores manuum iuarum
trahere per mansuetudinem, retrabat per justitiam manducabis. (Psal. cxxvii). Et quia hic labor retri-
et det vexatio intellectum auditui. Sicut ille tridens butorius est, subditur Beatus cs, et beno tibicrit
:

quem Dominus misit in hoc mare mognum ad pi- (ibid). A primo nos Dominus fingendo dolorem in

scandas animas ;
qui est benedictus in soecula. prsecepto revocat, dicens: Voniie adme, omnes qui
TiT. XXX. De iribus sanlis, Dco, homine ci loco, laboraiis ctoneraticstis, ci ogoreficiam vos(Matih.
ct de iriplici sanciilicatione. xi). In quo tria b.ominum genera notantur. Sunt
Locus in quostas, terra sancta est (Exod. xxiv) enim qui laborant et onerantur, ii scilicet qui sunt

Deus estsanctus, homosanctus,IocussanctusDeus in labore carnis, diabolo servientes, cujus jugum

sanctus non sanctiticatus, sed sanctificans homo ;
intolerabile, et onus importabile. Alii qui laborant

sanctus,sanctificatusetsanctificans;locussanctus, D et non onerantur, qui scilicet Christo serviunt,

nonsanctlficans.Deusquippesanctus
sanctificatus, cujus jugum suave ot onus levc. Tertii vero nec
laborant nec onerantur qui non onerati, sed ho-
de se, non de nobis; homo de Deo, non de se. Do- ;

hominum honoros rcci-

norati dicuntur, qui potius
norum inquit homo, mcorumnon indigcs (Psal. x\);
piunt.Unusquisqueaulemlaborhabetcrucemsuam:
Et De pleniiudinc cjus omnesacccpimus (Joan.i)
;

laborcarnis crucem pocna?, quam hic et in futuro

De qua est sanctus sanctificatus ab ipso, sanctus
sustinet labor compunotionis crucem abstinentiaj,
de ipso, hominis est exterius dare operam Dei ;
;

conferre intus gratiam, hic est qui baptizat. Locus quia pocnitenliarequiritabstinontiam labor chari- ;

tatis crucem glorise, quia diligit Deum, carnem

vero sanctificatus, vel absque homine, vel perho-
minem non sanctificat.Quia sicut locus nonsanctus suam crucifigit cum vitiis et concupiscenliis : quse

sanctum non coinquinat, ut Lot Sodoma, ita non crucifixio est gloriosa. Unde Apostolus Mihi : absit
gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi!
sanctum sanctus locus non sanctificat, ut coelum
diabolum, et paradisus primum hominem. Homo (Gal. VI.) Secundum tres istas cruces tripliciter di-

duobus modis, citur homo, carnalis, animalis,spiritualis. Carnalis

autem plerumque locum sanctificat
meritoetofficio.TripIexquippesanctificatioagitur: pendet in cruce poense, animalis timore gehennse
653 MISCELLANEA. - LIB III. 654

perleniliis cli^^^ens niagis a viliis abslinere quam in A peccafi, de qua exuimur per pcenitentiam. Inde
geliennani ire, pendet in cruce ahslinenlia}. ilicest haliomus pacem propter justifiam, ({ualis haljeri
Lo( nionlana respuens in Segor salvalus, nolens [)ofest in prajsenti. Tandem veniemus ad visionem
ii(;ila relinquere, mediocrem vitam sectatur; spiri- pacis, (jwc cxsuperat omnem sensum (J'hilipp. i\),
tualis vero est in cruce cliarilatis, qui solo amorc ubicognosccmus sicut etcogniti sumus. Triplexno-
gloriatur in cruce. Piima crux exactoria, secunda men civifatis fripli''i Jude:e respondet ; (jonfessioni
necessaria, tertia voluntaria. Unaquaeque habet peccatorum Jcbus, id est conculcatio, qui enim con-
morlem suam, prima mors damnosa, secunda pro- iitetur seipsum conculcat confessioni meritorum,
;

l)itiosa, tertia preliosa. L'nde : Prcliosn iii conspo- Salem, id est pax, quam habet qui Deo non sibi
ctii Duiniiii niors sunctoriun cjus (PsnL cxv). Ilem attrii)uit, quiapax iiominibusbonai voluntatis; Jeru-

cruce Domini pendere, ut fervore Dei

utile est in salem, idest v/siop.9Cisconfessionilaudis,//3Sc(?cu/a
accensi, sic singula casligemus, ut nec manui in sivculorum laudabunt te{J^saL lxxxiii). Judaeaigitur
opci'aaridorum, nec pedi bceatdeviare in latiludine et Jerusalem, non illis qui per cor impoenitens the-
claudorum. Lnus({uisqueincrucesuamortuushabet saurizant sibi iram, qui non noverunt viam pacis,
sepulcrum suum, primumest in inferno, secundum quibus egredientibus carcer.tenebrse, infernus para-
in deserto, et tertium in horto, iJ est in paradiso B tur, dicitur Nolite limcro Cras cgrodieminicontra
: :

qui est hortus delieiarum. In primojacet latro con- cos, ct Donunus erit vohiscum. Nolitetimere, bic est
temnens, in sccundo lalro confitens, in lerlio Cliri- de timoribus vacandum. Gras egrediemini, hic de
stus dimittens. Primuni estfetidumet scaturit ver- egressionibus. Crasegrediemini, quasidicat:MuUos
mibus qui non moriuntur secundum puriticatum, ; quidemhabetishostes, carnem, qua nullus vicinior,
quod scopatur in confessionibus, quia Jmhva, id est seeculum nequam, et qui in aere collocali viam
confessio, fncta cst sancliiicatio ojus [Psal. cxiu) ;
nostram obsident, sed nolite timere;cras egredie-
tertium conditur aromatibus, custoditur numinibus, mini, id est post dies duos. Tres enim suntdies de
et frequentatur a mulieribus aromata porlantibus. quibus dicitur Vi vificabit nos post dios daos
: dio w
Unusquisque ungitur suo unguento.Primus unguen- tcrtia suscitahit nos, etc. (Ose. vi). Unus dies sub
to despei'ationis, quia ininfernonuUaestredemplio Adain, alter inChristo, tei*tius cumUhristo. Utinam
secundusunguento recuperationis, quia hictempus pereatinnobis dies Adse, diespeccati, inqua omnes
est miserendi tertius unguento devotionis, dicens
; nascimur quam Job (Job iii) et Jeremias (Jei\ xx)
!

toto mentis affectu : Convertisti plancluin ineuniiii maledicunt; et egredientibus vel hic a peccato illu-
gaudium milii (Psal. xxix), Maria Magdalene portat p,
cescat dies redemptionis novae prteparationis anti-
unguentum compunctionis, Maria Jacobi compassio- quse, vel e mundo clarescat dies qui vesperam nescit.
nis, Salome devotionis. Compunclio est de vecorda- Evangelium bJcce ego Jiodie et
Istos tres dies notat :

tione peccatorum, compassio demalis proximorum; cras cjicio dcvmonia ct tcrtia dic consummor (Luc.
;

devotio de consideratione pra3iniorum. Per Mariam xiii). Et quia inprima die conversionis inferuntur

Magdi\leniim,qugeoratincivitatepoccatrix{Luc.\u) tentationes, recte his dicitur : Nolite timere. Quia

intelligituranima pocnitens, et scelerum suorum vero in secunda sanitas dafur per justitiam; cras,
cmendatrix per Mariam Jacobi, vitia supplantans
;
inquit, egredicmini, dimissis, scilicetetvitiis vel er-
et virtutum operatrix; perSalomen, ori iinprimens gastulo carnis, et pro terlia die additur, et Dominus
osculum cum Deo pacilicatrix qute labii detersa ;
oril vohiscum, scilicet vel per nafivifatem et per
i'ealu audet dicere : Osculctur mc osculo oris sui humanoe natura3 consorlium, vel per gratiam in
{Cant. i). futuro per beatudinis donationem. Et nota quod
TiT. XXXII. Do triplici confcssionc, tribus no- nondicit, nos erimus cum eo, seil, ipse erit nobis-
minihus xJerusalcm, ct triJjus dioljus vivificationis. cum. Cum eo eniin sumusqui nonejusadh^remus
iJudivactxJcrusalcm, nolitc timcro, ncc pavoatis : voluntati, sed noii nobiscum, quia nostrse
est ille

cras cgrodiomini contra cosct Dominus erit vobis-

j)
non consenfit volunfafi cupimus dissolvi, sed ipso
;

cum {II I'ar. xx). Judtea interpretalurco;j/6'ss/oqu8e dilVert. Tunc aufem nobiscum erif, quando omni-

triplcx est peccatorum, cum sua peccala cogno-

: bus desideratis dabitur nobis in eo perfrui.

scit; meritorum, cuin suam infirinitatem et adju- TiT. XXXIII. Do quadripartita locutione Dei, ei

vantemgratiam considerat;prsemiorum,de quadici- rcsponsionc facicnda ad cam,

tur: Jnsivculasajculorum Iaudabunttc{PsaI. lxxxiii) Scmol locutus cst Deus, etc. {PsaL vi). Semel sicut
Prima confessio dicit: Tibi soli peccavi{l^saL i.), et dicitur, loquitur Deus, el ultra non rcpetit illud
audit: Dimissa sunt tibi peccata {Jaic. v). Secunda {Job xxxiii), quia seinel hic loquitur, praecipiendo,
orat Dirige grcssus mcos in scmitis tuis {I'saL
:
prohibendo, promiftendo, comminando. In futuro
cxviii), el respondetur Sta in Justilia et ainbula
: aufem non crit fempus docendi, sed judicandi.
(J<Jccli ii). Tertia cantat canticum novum, et pro- Quadiiparfitum est ergo hoc verbum quo semel
miltiturei,S(?c/e/>iss;;/jerse(/e«i.etc. Jerusalemprius loquitur. Prtecipitbonum, prohibetmalum, promitit
dista est Jebus, postea Salem, inde Jerusalem. Je- gloriam, comminatur psenam. Unum aufem dicitur

bus conculcata, Salem pax, Jerusalem dicitur visio hocverbum, quia unum est ad correctionem nos-
pacis. Prius fuimus conculcati in luto et fceditate tram.Nam futurnm v^rbmn tantum ad retribulii?-»
655 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. G56

nempertinel. In li.-ic prim;» (luaihiparlila Idculionc A rcformol 'nrpiishiiini/itntisi^iuornnHgiiraliinH^orp'}-

Dei, duo audiunlni': polcstas et niisericordia. I'o- n r-Iarilnlis siii' \Philipp. iiii: (luaiu dciiuo r(>dicns
testas, qua proniillil d coinniinalur niiscricoidia, :
cxhibebil. Iliccrgo advcntiis mcdius esl oplaiidiis
qua praecipil cl pioliilicl, viain oslcndcns (pia cur- ul qui gratiam importit primi, et gloriam proinillil
ramus ad i)romissuin l)onum, vitemusquo proposi- seciindi. Mcdius eiiiuKiuasi rncdialoi-parlicipaf cu;ii
tum maluin. Iluic anlem qnadripaililo vcrlio (pia- ulio(|uc. riiiiius 0. I occullus cl huniilis ; uiliiiius
druplicitcr esl rcspondcnduni. l'ia!coi)lioni pcr inaiiif(;slusct adiniiabilis. Islc occulliis(|uideiii, sed
obcdienliam, nl faciainus l)oiiuui proiiibitioni i)cr ; miiaiiilis. Occulluin islum illa gloiians gloriosa
temperantiam, iit ahslineamus a nialo; promissioui auiina reccperat, diccbat
([ua? Secrrtiun meiiin :

per amorem, el comininationi por timoioin. lliis mihi: Secrrltim niruiu luihi {Isn xxiv). Quoiiiodo
respondere paralus crat (pii diccbal: Loiiiirrc, ct aufcin admirabilis sif, cl adniiralione sui suspendal
respoinlvho lihi (Job xiii). Aitccrle, (juia jaui locu- animam contemplanlis, cl onmia ossa intcriori.s
tus es nec repctiscgo loquar ct per obedientiain,
; hominis acclament ei : Doinine, qiiis siinHis sit tihi
temperantiam, ainorem ct tiinorcm libi rospon- (Psn!..\\\]\-)-> noriiulexperli ; ct utinaai d(!sidoront
debo et tu rcspondo niihi. Hospoudohil onini in
; expeiiri non oxpcrli! Primus igitur adventus est
futuro Deus ei (lui roRponderit in pra,'scnli, i(l(|ue gratia^, novissiinus glori-oe, modius isto gratije el
quadrupliciter. liespondebit siquidcin ipse Dcus glorife, inquopcr consolantcin grafiam fuUiraglorla
obedientia; per liberlatom, temperantiie, pcr integri- dalur ulcunque pnclibari. In priino visus est Deus
tatem, ut sit lihera integritas •empcrantifc, inlci^'i'a conlemplihilis; in novissimo Deus videndusestter-
libertas obedienliic : quoium hic neulrum fit nisi medio mirabilis et amabilis, ut nec
ribilis: in isto
temperantia pugnat, et obedienlia laborat. Ainori propfer dignationem gratl;e per quam se prjcbpf
quoque per felicitatem, ot timoii pcr securitatcin, amabilem posset essecontempfui, sed adiniiationi,
ut sit secura folicilas. quain bona, quam dcside- nec propfer magnilicenfiam gloiite qua mirabilis ap-
randa responxa Inlcgia libeitas, secura felicitas!
!
paret, silterrori,sed consolalioni. De primo dicit Ju-
Cai enim ha^cDeus respondebit aiidiliii ejus dahit dycus: Vidimus eum noncrnf ci spocies nsqiie dc-
et
gaudium ineffabile et hetitiam, qua exallnbiinl lunc cor{Isa. Liii). Deullimoexpaviiotiam.juslus:Et quis
ossa humilialH niinc (PsaL l). Merita enini luimilia poleril, inquit, s/arf^ nd videndum cum? (Ihid.) De
sunt nunc, priemia sublimia tunc. Nam qai sc hii- GIviamDomini specnlnntcsinenm-
istoaposfoius:
miliat exaltahitnv {Luc. xiv). dcm trnnsformamur ininginom a rlnritnte in clari-
TiT. XXXIV. Do Iribiis hnjnis honnnniu. Q latemlnnquamn Do:niiii spirifii (II Cor.ui). Occur-
Eruntquinquecivitates in terra ASgypli, loqnnn- ranuis igifur obviam Salvafori nosfro. liesponden-
tes lingua Cbnnnan Usa. xix). Trcs sunf, lingnue dum est huic nuntio bono de ferra longinqua, id
JEgYpiia. Cdianan.Ta, Hebitea cl infer eas tainen ;
csl vivcnlium a feria morienfiurn longinijua primo
magis affinis Hebrtoa), Chananfca est. Hehraja lo- a.lvcnlui occurrendum cst alTcclu et cxsultalione
quunturangeli, zl^]gypliaca homines mali, '.hananpea ! cordis; ulfimo motuet exsulfatione corporis, ctsicut
boni.Chananseusinterprclalur.^o;;;;/) o/n.'^. Hicesl qui tunc corporibus nostris rapiemur in nubibus ohviam
gamcommoveturperpoenitentiamutexcatde.Egyp- Cliristo in nera, el sic semper cum Domino erinius
tovitiorum et perdesiderium patritedcyEgyptocar- (HTIiess. iv), sic ctmodo suntnubcsapostolorum et
nissuae. Hebrfeusautemqui jam transivit. In /Egyp- prophelarum quse concedant vices suas, si sensus
to igiturnostra loquunfur yp]gypli, quinquecivitales nosiri non fucrint pigri, terrwque nimis affixi; nam
in malis, dum quinque sensus eorum faciunt opera quasi vchiculo na',)i.s cjusque sublevanlur, ul glo-
carnis, idest yEgypti.Loquntur in ^Egypto quinque riamDominiquantnlumcunquemereanfurspeculari;
civitates bonorutn lingaa Chananifa, dum quinque ot sic cuin Domino simiis ve! dimidia Iioia. Nos

sensus corum comnioventur, ut relinqiiant opcia itaque, alres, quo.snondnm consolaiurlonga expe-
\'\

carnis. Hebrieus non in /Egyplo, sed in cnclolau- D rientia, ut pafientes simus iisijiie ad ultinium ad-

des sonat, ubi oinnis spirilus Jaudet Dominnm vcnlum Domini, consolctur inferim cerla fides et
(PsaL ci.). piira conscientia qure cum aposfolo dical: Srio riii
TiT. XXXV. De tripliei adventn Domini. credidi, et certus sum quin polcns cst deposilinn
Eccc Rex tuus vcnit tihi mnnsuatus ct Salvator suiim sorvnrc in ilhim dictn (11 Tim. ii.) id esl in

[Zacli. ra). Tres sunt advcntus Domini, ad homines advenlum magni Dei. Qv.x vivil cl rognal, elc.
in carne, in homines inspirilu, adversus honunes TiT. XXXVI. De virga et ilorc inoraliler.
in judicio. Inlcradvenlum primum et novissimum, Egrediclur virga de radice Jcsse, ct Ilos dc radicc
creberest advcntustcmporemodio, conformans nos ejus ascendct (Isa. xi).Virga est Maiia, et flosChris-
adventui primo et prgeparans novissimo. Ad hoc tus. Virga eiqui non indiget increpatione, sed cor-
namquemodo venit innos, ne primoadventufrustra rectione et suppliciis plectitur. Flos ei qui non
venerit ad nos, vel no novissimo iratus veniat ad- correclione indiget dura, sed eruditione; vel certe
versus nos. Hocquidem adventu satagit reformare non indiget poenis, sed volente a flore incipere et
Bensum superbisenostrse configuratumsensuihumi- adfructumperducere. Vis videre imifatoremChristi
litatis suae, quamprimoveniens exhibuit, ut perinde virgamet florem?de virgaquidem dicit: Quid vul-
 G57 MISCELLANEA. - LIB. III.
658

tis->in vin/n vrnin.u .d vosUICor. ,v.) De flore. A Tir. XXXVIII. Do duohus cnprcno hinnulis, tribus
An in cliitrihUa cl sj/iritii iirdusiictudinis? {ihid).
urnbris, ct viiriis dicbus.
TiT. XXXVII. Do jtastorihus rf cnruin olTicio. Dno hinnu/i cuprcin jiascuntiir in liliis [Cant. iv),
Qni sunt isli (jui ut nulics voJiuil, ct tjiiusi cohiin- Caprea, Ecclesia visu acuta ad penetranda myste-
])>• nd 1'ciiostrns suas? {Isn ria Cdiristi, saltu agilis
ad transilienda hujus Sccculi
i.x.) Tria pastoribus
;;ieg'i.s Doinini sunt necessaria : Ijona operatio, impediincnta, potens ad supprimcnda sorpentis an-
(liscretio, pi-iudioalio, ut sint liix, oeulusetsal. Lux ti(iui venena. Hujus duo gemelli Petius
et Paulus,
));)na! opcrationis, ul cxenipio lurcanl. IJnde
Lu- :
gcrmani iide, pares merito et virtute, ipsa passione
ccrd /iix vcsl]'ii hus (Mutl h. \). Oculus ct morle conjnncli. Hi pascuntur in
c:,.r;ini /loiiii iii liliis, in mun-
(lisi'ietion;s ut discei^iioado intcr lepram et lcpram dorum cl humilium virtute et profcctibus. Pascunt
provideantsul)di!is. Unde ad Ezcehiclcm Specula- eos verhis, pascuntur eorum operibus. Undo
:
alter
l'.>rcui dcili lc dninu! Isrnc/iEzcidi. iii). Sal prsedi- ipsorum diccbat iViinc viviruus, si vos statis in :

(•.•^oiiisct cori^ectionis ut prijcdicationesubditoscru- Doniino (/

iii); Tbcss.
alter cum esuriret, ccelum
(liiuil, no verines peecalorum eos consuinant. Unde :
apeitum carnes immundorum animalium
est, et
Vos cslis s/il tornrj (Mutth. v.) Ex pastoi^ibus au- B Pi"ecipitur mactare et manducare (Act. x). Hoc fa
m
cm
ii M 1
iilKjui i < r 1 .

ncc_ oculus, qui

I r.... *
siintI wn
lUM' , ., ,,
st:l,
I ,,..,.
ncc, lux,
I , 1 • n n la])orantes
ciunt
r»t »! trM.o
( 1/^f* *^.w.*. ,/^.
tcstu doncc
i-» ( i
asjiirct dics, et incli-
, ,, .^ ^. . _• /
•
. • ,

scilicet miilo pricdicaul, male operantur, male dis- iicntur um/jnv {Cant. ii). Tres sunt umbrse, et tres
0(M-nunt. De quibus dicilur: Saccrdoles contcwpsc- dies. Pi'ima umbra terra; est umbrosus spiritus
r iinl icijciumcnm,po//ucrunt snncluria mcn (Ezcc/i. dtemonum et hominum secunda, tcncbra) errorum
;

xxid; iiniii inlcr .':iinclu!ii e! iirofanuin, scientiam et lcrtia, obscura significatio veterum sacramentorum,
iynoraniiam, inler iutum et mundnin nou intellexe- l'mbra significationum inclinata est ad occasum et
runt. ,\i.i sal et non lux. I)e quilms dicilur : ()u!f fincm: umbi-a errorum de die in diem inclinaturad
dicniit /'iiciio-\ qwB fticiuiit, fnccrc no/ito (Mntt/i. diminulionem ;
umbra tenobrosorum spirituumtan-
xxiii). .\!ii sal prasdicationis noii habcul. De quibus dcm inclinabitur ad infernum et mortem. Primum
dicilur Cnnos muli, non valcntes latrarc (Isa. lvi).
: factum est, cum
dies sctcrnus aspirarit apparensin
n.-cc crg-o Iria nobis neccssaria sunt, utsimus lux. carne. Secundimi quotidie fit, cum idem aspirat il-
(iciilus, sai. nuorum si vcl unum dcfuerit, grcyem lustians nos veritalc. Terlium novissime flet, cum
Domini pcriculose sei^vanius. Si eniin non sumus aspiiabil majestate. Sunt et alias umbree duse
lu
hix, licet simus oculus et sal, cum pcriculo coi^pus qu?e intra nos velut in quodam speculo obumbrant
Domini tractamus, ofiicio indigni sumus, fscti sicut C uos vcl nobis. Obumbrantnos quienos congelautet
l,nK.,„t „i::, _.•..,_ .1 - • ,.1 ^-vi i „
.. 1
halxm.tcs claveni, aliis iii)ericnlcs,'sc(l
1 1

non intiautes
, ,

olicaicant. Obumbrant nobis quic rcfrigerant et

, . . .

illu-
Unde viildo limcndum ne nos qui coeli janitores miniint nos. Prima3 de inferioribus sunt graves et
sumus, cuin alios intromisei'.iiuus, ipsi non inlrc- noxii>^, sccundic de superioribus, delectabiles
et sa-
nuis, clausa tandem jiinua frustra clamenius
et :
Inbrcs. .Aninia cnim humana in medio posita est,
Doiniiic, Doniinc, apcri uoliis {Matt/i.n). Fiat ([uo- uf sub ipsasitmundus,propfer ipsam factus supra
;

qiic illud ul, cum cjiOc.evil dc tcinjj/o Jcsiis cmentcs ij^.sam sit Deus, a quo, etadquem et
propterquem
et vcndcntcs {Matt/i. xxii, accedant ad cum et iii- ipsa fiicla esl. Nani sicuf proplcr animam est
cor-
autcm oculo discretionis (pii
trcnt ca3ci et.claudi. Si |)ns, sic i)roplcr corpus est domus ejus, id est
mun-
dcbetcssc colunibarum nou corvorum. Unde Ocnli : diis. Cum igitur incurvatur ad corporalia et mun-
Ini colnmhnrum (Cnnt.i) carcnt, tunc CLiecus ci^jcum d;ina, ascenduntumbrtc de inferioribus. in cain
ducat, et a;ubo in fovcam cadent (Matt/i. xv). Si ('iim egreditiir ad divina, inclinantur super eam
sale careant piicdicationis, tuncque jejnnus de!l- uinbric dc supeiioril)ns. Ulius enim quam cogittt
ciatiu populus Dci, sanguis ejiis de manu priu-
viii umbiam silii format. Quieet si liiminosa etgloriosa,
dicatoris rcijuiratur. Considerct er.^o unusquisipie umbrii tamen est, quanlumcunque cognitionis acua-
onus suum, ut si jjcr siil imbes cDmphicn.lo per lurdics, doncc asinrcl ille coelestis dies, sicut cum
luccm, volaus ad cudc^tia, (ju^jd vorlio priedicat
;
j^
i.
iii
.<•--;- 1:
facie spcculi i.._:i
tersa ct lucida .^ ,• ,
>
splcndidse rei resul-
. • —
exemplo monsliando; per oculum, columba ad fc tatimago. Vidcmus cnim uu iic per sjjecu/um in fcnig.
iicslras Scriplui-ic, ut poc iiisas Dcum vidondo ovi- mnte (I Cor. xiiii. FA nota quod nec umbra videtur
bus suis providcal. Taiilius cuim congaudeus ail nisi iiudinalo ct
aspirantc die, quia neque per spe-
prophcla ()ui snnt isti fjni iit iiulics volnut ct ijnnsi
: culumctin asnigmafe potcst apprehenderequidquam
(o/iiiuh;r nd /'cunstras suns-? Pensate igitur ({uid nostra liumanilas, quautumcunque ad
a visibilibus
cslis, ct ad (iiioil miiiislcrium iu domo Dei vocati. invisibilia rapiatur, nisi inclinante se majestate ad
Claiuat secus agentibus Oseas diceiis : Auditc, sa- nos favore gratiie, cum scilicet qui habitat lucem
( crdotos , (jnia vohis Judicium {Ose. v). Et
cst inaccessibilcm dignaturad nos inclinari, et perum-
quare, oslendit subdcns : nuoninin /aijueus lacti l)ram sme iiuaginis demonstrai i. Unde Moyses as-
estis sjicculnl iniii td rctc c.xpniisiiin (ibid.) : Quasi ceudit in montem (fi^.vof/. ix), et Dominus inclinavit
dical : Quoniam vos (|ui expedire debetis, malo ctvlos et dcscendit {Psal. xvii).
Sed heu tam breves !

excini)lo alios illa(|uca!is, judicium cst vobis dam- ctobscnros dies, ettam longasac laboriosas noctes
nalionis. Uiido et alterius sauguiuis rci. habet hiems ista, ut prophcta laboraus in geoiittu
659 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 060

suo, etper singulas noctes lavaiis li'ctiim laorymis A corde vestro; iii Jcjunio el flctii, cl in jd.-incfu, clc.

suis (Psiil \v, nierito plani^at, (liccns : Dics inci (•locl, ii), ut vere dicipossit fasciculus. Dchel ama-
sicut umbra dcclinnvcnnilyfsnl. c.i). \'orum si quoe- ritudo cordis mitigari amaritudine exteriori, qMcni
ratur cur umhnv phnaliter (licanlur, cum res una admodum cholcra stomachi potu ahsinlhii, ul Iioiiid

sitcujus sint umbrae. Hespondelur: Quia nunc mi- usu dulcium corruplus, potionc purgetur amara.
nus, nunc phis virtus ohuml)rat Aitissimi, (hssinii- Pcccatori enim dchet dari iiiyrrlialuni viiiuin Doini-
hter uml)ras format. l'nde Apostolus : Tnuisfoniui- nicoe passionis (.l/arc. xv);quod noluitbihcre Jesus,
iiiiir a cJiiriUUc in clnritntcin [II (lor. nii. A minore quia peccatum non fecerat quod ei crucifixio im-
scilicet in majorcm, (juia ijroesens claritas respectu putahat. Post Iianc thus oflertur, quia post sacriti-
futurfe umbra esl. Et nota quod cum umhrte de su- cium spii-ilus trihulati etcorporis huniiliati sequitur
periorihus inclinantur super nos, unihr<.o de infe- sacrilicium laudis cuin thure devotionis. Quod cum
Cum siquidem divi-
rioribus inclinantur infra nos. regi ohtulcris, suppone ignem charilatis, ut dirigii-
nis propinquamus, mundana superamus, quatenus tur oratio devotionis siciil inconsuminconspcctuDci

ad umbram lucis accedimus, eatenus mortis um- {Psal. C.S.I.). Et de hoc sacrificio odoratus odorein
l)ram evadimus. Lux enim et vita in coelo, mors in suavitatis, dicat tihi Odor vcstiincnloruin tuuruin,
:

inferno, umbra mortis in hoc tartareo et tenehroso B sicut odor tIiuris{Canl. w). Post htec duo ofleitur
loco. Jam fratres qui laboratis, portantes jioiidiis aurum. Myrrha cniiu oblatio est incipientium, thus
diei etivstus Matt. xx), ad umhraslucis istas acce- proficientium, aurum vero perfectorum quod cst :

dite. Placeat eas imitari, quas ille dies aHernus aspi- sapientia, quam non novit nisi qui accipit. Pretio-
rans rorem misericordite cupit «stuantibus incli- sius cst hoc auruin cunctis opihus, etiain myrrha
nare. Audite ipsum diem ad umbrarum refrigeria et thure. Hoc enim ultimum dives est in omnibus qui

invitantem : Venite ad me, qui laboratis et onerati valet ofl^erre in contemplatione et prudenti admi-
vstis, et ego reliciam xos{Matt. xi). Quam umbram nistratione. Htec est quidem vera sapientia, sa-
si quis obtinuerit, meritogloriatur et dicit: Subuin- pienlia incontemplatione oeternorum et administra-
bra illius quem desideraveram sedKCant. ii).In qua tionetemporalium.Quinovitseipsumregemetalium,
est sessio ad quietem , et refectio .\d satietatem. non tamen negligit offerre thus in devotione divini
Unde subdit : Et fructus cjus dulcis gutturi mco operis, et myrrham in mortificatione sui. Nos igi-
{Psal. Lxxxiii). Aspira ergo gutturi, o dies dieruin, gloriam pueri regis qui natus est
tur, fratres, in

quse in atriis tuis super millia {Psal. cxxxix). Obum- nobis, offeramus aurum, thus, et myrrham, quae
bra caputnostrumindiebelli. Inclina super nosum- conservat a vermibus.Nam vermis carnis est luxu-
bras salutis et refrigerii, et inclinentur suhtus nos ria; qui ingreditur hlandiendo mordet ridendo,
,

umbrai caecitatis et mortis. Et licet contingant nos transforat delectando, perimit consensu volunlaiio.
umbrae de cogitatione terrenorum, non nos attin- Vermis item est tristitia, quia sicut tinea vestimento,
gant tenebrae, id est crassiores umbroc de amore et vermis ligno, ita tristitia viii nocct coidi. Ilis et

eorum sed semper respiremus in luminosum veri

; similihus vermihus vermescunlcorpora et corda,si
seternique luminis amorem. quotidienondistillet demanibusmyrrha.Manusergo
nostroe peruniversumcorporisnostri distillent myr-
TiT. XXXIX. De auro, tbure et myrrlia.
rham, prseveniendo ungere corpus in sepulturam
Afferte Domino, lilii Dei, affertc Domino filios
Corpus enimnostrum Jesus est,quod sepeli-
illius.
arietum. AfTerte Domino gloriam et honorem, etc. tur cum omnibus vitiis subtrahitur. Quisicungilur,
{Psal. xxviii). Quia satius est Domino afferrequam ut dictum est, non timet vermem qui non moritur,
sanguisugae, id est concupiscentipe, cujus duoe filiic,
quia ,jam iuortuus est. OfTeramus etiam thus devo-
voluptas et vanitas, non dant requiem die ac nocte
tionis et aurum sapientiie. Et si quis iiidigct sa-
dicentes : Affer, affer{Prov. xxx): Quid autemaffe-
picntiu poslulet eani ab eo qui dat omnibus aftluen-
rendum? Afferte, inquit, gloriam. scilicet auri et
^ tcr, a Patrc scilicet luniinum, qui dat, omne datum
honoremthuris.^/Tcr^e Z)oM/HO^/o/'y3;n noniini cjus
oplinnim cl oninc doiiuni perfcclum. {Jac. i).
myrrham sepulturse ejus. Myrrha incorde tuo dolo-
rem; myrrha in corpore tuo lahorem, si tamen hic TiT. XL. De mcdilanda niorlc, dum adbuc fortes

et ille sit poenitentialis. Myrrha gustu amarissima vidcinur, ct dc bcne agendo.

effectu corruptioni resistit. Quid autem amarius Memcnto Crcatoris liii in dicjuvcntulis (Eccl. xi),
dolore quo peccator recogitat aniios suos in ama- ait Sapiens, ut, juxta Apostolum, dum teinpus Iiabc-

ritudine animae suas {Isa. xxxvin), dicens Deo : mus, opcremur bonum ad oiiines{Gal. vi). Sequitur :

Nolime condemnare (Job. x). Quid enim salubrius AntequamrumpaturfunicuIusargenteus{EccIe.'x.uj,

quam quod vindicat tam a corruptione luxuriarum id est dissolvatur corpus et recurrat vita aurea, id
in quibus computruit, quam vermium immortalium est anima vinculis carnisahsoIutaadDeum qui fecit
quos meruit. Labor autem corporis non tam myrrha illam, punienda vel salvanda. Funis dicilur corpus,
est quam myrrhae fasciculus, in quo regula jeju- quia quibusdam legihus naturoesibi animam legat,
nioi'um et vigiliarum, asperitas vestium, et omnia anlequam pulvis, id est homo qui de lerra factus
amara velut in unum fasciculum colligata sunt ad est conleratur super fontem, id est mundum, ut
ferendura. Unde ille : Convertimini ad me in toto inde aquam non possit haurire, el rota cogita-
 661 MISCELLA.NEA. — LIB. IIL 662

tionum ([uc dc coide cxeunt ct volvuntur ct revol- A TiT. XLIL Do henignitate et severitate Dei erga
vuntur .supcr cistci-nam corporis, quia in illa die pcccatorom.
])cril)unt cog-itationes. Hocidem subditaliis verbis: Convertimini ad Dominum Deum vestrum, quia
Kt rovcrlnliir piilvis in torram snnin, unde crat honif/nus et misericors est, patiens et mullum mi-
pnlvis os et in pulvcreni rcvcrteris [Gon. m), ct scricors, ct /iroestabilis super malitiam (Joel. ii).
spirilus redoat ad ipsum qui dodit illum {Eccl. xii). Videte quemadmodum de venia peccatori danda, si
receptuius poenarn vel gloriam. converti voluerit, Dei exaggerat pietatem. Benignus
TiT. XLI. Do Iriplici npcrlionc cordis, sextuplici estindebitalargiendo. J/AseWcorsdebitainduIgendo
niiindiilo, ct Iriplici hcllo nc pace. Patiens diu tolerando. Multuin misericors, prolon-
Adnpcriul Doinimiscor vcslrum in Icf/e sua, ct in gis iniquitatibus brevem poenitentise afflictionem su-
jiiyccrj)lis suis, cl Diciat paccm, cle. {II Macch.u). scipiendo. Prsestabilis supcr malitiam etiam sine
Triplox est apertio cordis. Pi-iina ad poenitcntiam, carnis afflietione perseveranti, ad se cordis conver-
scrunda ad justitiam, tertia ad perlectionem. Heec sione mala omnia condonando. Nemo igitur de ve-
autem apertio per icgcin Uomini fit meditanti die ac nia desperet propter Dei justitiam. Nemo in malis
nocto, unde sul)dit: in Icf/c siia, qua3 in sex con- perseveret propter ejus misericordiam quoniam,
sislil, in prohibitionibus, eomininationibus, prsece- B fortis et patiens Dominus, dulcisct rectus,miseri-
ptionibus, pi'omissionibus, coiisiliis, cxhorlationi- cors et verax. Patiens,dulcis, misericors super poe-
J)us. Priinaapertio in prohibitionibusetcomminatio- nitentes. Fortis, rectus, et vei^ax super impceniten-
nibns fit, (bimquisattendenssuastransgi-essiones et tes. Si ergo, fratres, amamus patientiam, dulcedi-
pcrnnsquicexcis subscquuntur, ad pocnitentiamDei nem, misericordiam, qua salvat, timeamus forti-
timorceompungitur. Ilaicestenim h^x Doniini con- tudinem, rectitudinem, qua judicat et damnat et ;

verlcns nninias iPsal. xviii). Secunda est in prece- oremus ut a nobis judieii severitatem suspendat
ptionil)US et promissionibus, dum poenitens divinam misericordiseque benignitatemimpendat. Qui. etc.
voluntalem in sua lege considerans ct i-emunera- TiT. XLIII. De trihus bonis hominis, et tribus
tioncm, ad justitiamproficit bonorum operum, quia de causis eorum.
llagellis Doi, et
tcsliiiionium Domini lidelc (ibid). dans promissa. Multa flagella peccatoris; sperantem autem in Do-
Tcrtia in consiliis et exhortationibus, dum gustus mino misericordia circumdabit {Psal. xxxi). Tria
in bonis delecfatur in Dcum fervens. Deo quem so- sunt hominisbona quibus in hac vitafruimur Alia :

lum diligere cupit sibi dicente: si vis perfectus esse in anima, ut vii^tutes, et alia dona tam naturse quam
vade et vcnde omnia qutv babcs, etc. {Matlh. xix). grati9e;alia in corpore, utsanitas; alia extrautrum-
Arripitsic perfectionem ut prseter Deum, qui dat C que, ut proles et divitiae. Ideo tria sunt flagella,
sapientiam parvulis, nil quserat. Quia vero sola quibus justo Dei judiciopercutitur. Flagellaturenim
dilcetio indi^ativa est religionis , Deo dicente : aliquando in exteriorisubstantia,aIiquandoincarne
In lioc coi/noscent ; quia mci estis discipuli, si dile- propria, aliquando in conscientia. In duobusprimis
clionciii linhncrilis ad iiiviccin{Joan-x.ui).. subditur: flagellantur seque boni et mali in tertio non nisi
;

Elin/)r;rccptissuis,quvs suntdilectioDeiet proximi reprobi. In duobus flagellatus est Job, non in tertio
inter cistera legis Dei magis tenenda cum ex his Unde dictum est ad Satan : Animam illiiis serva
pendeant lexet propheta). Et facint paccm. Triplex (Job. ii). In istis omnibus Pharao. Quem enim flagel-
est nobis bellum A conscientia quse peccatoi^em
: laverat in exteriori substantia, in carne propria
aceusaienon eessat; a carne et dajmone, quas etiam vesicis turgentibus, etiam obstinatione flagellavit
justuminsequuntur; a fratre et proximo, qui etiam in conscientia. Quatuor autem de causis flagellan-
perfeetum conturbare conantur. Deus autem qui tur homines Alii ad ruinam, ut Pharao
: alii ad ;

corda aperit in lege sua, et in praeeeptis suis, tripli- (lisciplinam, ut David alii ad custodiain, ut Pau-
;

cem homine: Primam paeem per p(Deniten-

facit in lus alii ad coronam, ut Job.
;

tiam, cum ipsum eonscientia accu-

deleto peccato, TiT, XLIV. De signaculo Dei nohis impresso.
sare nonpotest; seeundam perjuslitiam, cumjustus D Signatum est super noslumen vullus tui, Domine
bonorum opeinun cirneni domuerit, juxta
exercitio (Psa/. iv). Superdicitnon subter, quia in superiori
Apostolum: Caslifjo corpus meum et in servitutem natuia triasunt: Signans, signaculum, et signatum,
rediijo (/ Civ. ix), et eum omnia inimici tela
sic a quo, cum quo, et in quo. Signans est Deus qui
exstinxerit (fi'/''^"^'-''"-
'^'i tertiam (juoque cum solum suam imaginem primo angelicse naturte, inde hu-
Deumtenens nullisprosperisextollitur, nullisadver- manse impressit, ut angelica esset quasi signaculum,
1 sis movetur; ajque acceptans prospera iit adversa, humana quasi signatum. Unde primo angelo dicitur
' ut vere dicalur Pax multa dilii/cntibus legem
: Tusignaciilum simililudinis, plenus sapientia,per-
liinbi ;non est illisscandnliiin[I'snl. cxyiii). Con-
et fcctusdecore, in doliciis paradisi Dei fuisti {Ezech.
scientia cessante a piiino bello, earne et daemoni- xxvm). Homo autem dicit de se Signatum estsU' :

bus a secundo homine ita perfecto ut aliquo scan- per nos lumen, etc. Instar cujus in signaculo vel
ilalizanlc seandalum non rccipiat. sed quantum in sigillo primo frgura regis insculpitur, et post sub-
i|tso ost ct cum scandalizaverit pacem habeat, in jecti« reiimprimitur. Imago primo naturae impressa
liatienlia possidens animam suain {Luc. xxi). est angelicaj, inde quasi secundam eum humanss
G63 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA.
insignita, scd ct aliis rehus morlo suo, quiaeorum
miuisterio formanlur ct reguutur.
TiT. XLV. De soptem rivis pcccatovmn cxcunti-
bus a primis parcntihus.
In {lumino pcrlransimus podo \iJor(ransibunt\
De
(Psal. Lxv). Quidpost? Livlabiniur in ipso (ibid).
quolsaias Porcutict Dominus Ihivium /Egypti in
:
scptem rivos ita ut por oum transcant calciali
{Isa xi). /Eg-yptus mundus est ; flumcn tluxus
humani generis, qui de primis jjarentihus vcna
infeliciprorumpens, impctuosum torrentem per
totam mundi latitudinem instagnavit, (luod in so-
ptem torrentes derivatur, vallesque et campeslria
profunda voi'agine supersedit, ipsis etiam monlil)US
refusionem intentans. Quoi'um unus de aUioril)Us
inclamat: Torrentcs iniquitatis conturhiivcrnni nio
{Psal. xviij. Primus hujus fluminis rivus cst cogitalio
mala. Rivus exundans hahens frequentiain pluvia-
rum per fenestras corporcorum sensuum, qui ci de
mundanis cataractis mortiferos imhres profluxius
administrant. Versipellis contortorfingitsimilitudi-
nes, imagines pingit, colores aptat, ut conscnsum
eliciat, afTectum inficit, universa convolvit, in tha-
lamo mentis offert horribilia de divinitate, terribi-
lia de fide, mirabilia de fidei institutione, cl in
alveo mentis veneniferas ingerit potiones, quas in
confessione peccatorum exoneratus exhorrct evo-
mere. Quidplura? Inimicus virtutis in thalamo ex-
stirpat devotionem, in diversa protrahendo, in tha-
lamo castitatem multiformis Hbidinis sensus evol-
vendo. Quibus fortioribustehs utinam oppugnans
nonexpugnet, pungens nonvulneret. etin claustro
lectionem memoriam Scripturarum resecando, U-
brosamanibus evellendo, etde isto ad illum Irans-
ferendo; in officiis silentii virtutem, dum vagabun-
do se comitem facit, donec taciturnilatis officium
aut aperiat aut infringat. Ad ipsum altare Domini
virtutem spiritus isti in ipsos mentis oculos circa
sacriflcia pendentis in cruce circumvolitant. Has
volucres vix patriarcha magnus a suis sacrifieiis
abigebat (Geflxv). Videtis quam tm^bidus sit iste
torrens. Quis in hoc negat se mersum vel submer-
sum? Secundus rivus locutio perversa. Linguam
nullusdomarepotost,a[tSiY>osto\us,momhruminquie-
tum et mortiferum [Jac. iii). Est autem verbum
aliud fal6um. Unde: Perdes omnes qui loquunlur
mendacium {Psal.V). Aliudvanum. Unde: Vanalo-
culi sunt unusquisque ad proximum suum (Psal. vi).
Aliud maledicum. Unde Neque maledici, etc. rog-
: fessionis amictu. Percutite hos rivos cogitando
num Dei poasidehunt (lCor. vi). Aliud impudicum.
Unde Deponite turpem sermonem de ore vestro
: do a malo et faciendo bonum, confitendo adver-
{Coloss. ni). Et: Omnis sernio malus de ore vestro
noa procedat {Eph. iv). Aliud excusatorium. Unde
Nedeclines cormeum in verha maliticO ad excusam-
das exeusationns in peccatis iPsal. cxl). Aliud dolo-
sum. Unde: DisperdatDominusuniversalahiadolo-
sa {Psal. xi). Aliud otiosum. De quo Dominus Dc : et subtiliter consuta, quae possint aquas obviantes
omni verbo otioso, quodlocuti fuerint homines, red-
dont rationem in diejudicii {Matih. xn). Tertius est
G64
A aclioprava post oogitalioncmcl looulionein qnamlo
cxliihenlur menibia iniquilatis peccalo, ul (uutu-
nicHis anieiant coi'pora noslra. Ahsit ali^iucm iio-
strumhuicfamulariidolo,Filium Virginisin \'cncris
lcmplo suscipere; arcam Domini juxta iJagon lo; a-
rc, nuti-ilumincroccis stercora amplcxari! Quailus
rivus est defensio peccatorum, quo nihil magis cxa-
spcrat iraiii divinitatis. Quando enim sanalur qui
medicum spernit, medicinam conculcat? Neganleui
super hoc propheta de sacrario Spiritus sancti nobis
inducit. Ibi, inquit, babuit fovoam cricius {Isa.
xxxiv). Qui cum se adeptum solitudinem puUil,
caputctpedes exerit. Si quis supervenerit, slalim
ea coalrahit et spinis munit, ul prius spinis illius
sanguinem tuum teneas, quain corpus ipsius. Sic
B peccatoris caput cumfpedibus, id cst intentio cuiu
acficnihus, a pastore prospicilur, ei quod fere om-
nium pcccantium vilium cst, cum ab omnibus vi-
deatur a nemine se videri putat. Si autem inlcnlio-
nisingressuscum actionum egressibus correptivis
manibus velis deprchendere, intantum se excusat
novus dialecticus Ciceronis lingua, ut negando qua)
vidisti, qufB ipsenonvidit in te vitia retorqucndo,
prius scntias quam vitium pcrdas, prius odium in-
curras quam corrigas.Quintusest exsultatioinpec-
catis. O detestanda hctitia, ut pro malis ipsi etiani
Deo audeant gratias immutire! Qui oxsullunt, cmn
male fecerint, ct Ixtantur in rebuspessimis (Prov.
ii). Cadent super eos carhones et in ignem ejicientur.
p {Psnl. cxxxix). Sextus est alios docere ad malum.
Qui de cathedrapestilentite derivatur, cui non suf-
ficitut intereat in saeculum saeculi, nisi alios per-
trahat, duplieem habiturus poenam. Septimus est
in his omnihus perseverare. Super sic demersum
et absorptum claudit puteus os suum; et cum non
levat oculos ad cajlum, nec recordatur judicium
justoi"um, mortuus est et sepultus sepulcro con-
scientise, a quo sic mortuo perit confessio, ut ve-
niens in profundum malorum contemnat {Prov.
xviii). Hic est in extremo fluminum yEgypli. Huic
multitudo miserationum Domini tollitur ab oculis.
Hunc fluviuin in rivispercussit Dominus cum cal-
ceatus carnis calceamento, cujus corrigiam ille
magnusnonpotuitsolvere (i/a;!i/y. iii), illum transi-
D vit per immunitatem praedictarum pestium, et trans-
cundo liberavitnos deaquis prajdictis. Eia, fratres,
si aliquis humor de his rivis fluminis mortalitatis
est in vobis, tergite, et lergite illum niveo con-
pro peccato vestro, prohibendolinguam, declinan-
sum vos injustitias vestras Domino, hahcntes do-
: lorem vestrum semper in conspectu vestro iniquos
docendo, yias Domini et laudem ipsius in ore sem-
per gerendo. Et ut calceati transeatis, consuafis
aliquid de arte sutoria, facialis calceamcnta densa
excludere. Faciatis carnem firmam et confixam ti-
morc Domini, quse libidinis humorem excludat, et
 665 MISCELLANEA. — LIB. III. 666

excocta trilnilationiI)us cl dcnsata fiat utoi' novus A peccaii. Quia inquit tacui inveteraverunt ossa mca
ad consoi-vancluiu viuuui novuni, ul diccrc possitis : (J'saJ. xxxi). Ab hac ({uadruplici infirmifatc volons
Fuctiis siiiii sicii/, iilcr iti priiina {Psal. cxvni). nos consolando, per prophetam inquit
lijjeraie,
TiT. XLVL l)o cviiiuirili rcliijiusorinii colniliihiiiijiio Eccc Deus nostcr. Tunc enim aperuit oculos caico-
f/iinni sil diubolo formidolosa. rum, aperiens sensum ut inlelligerent Scripturas
;

Pulchra os, uinica mea, snavis el decora, sictit aures dum clamavit : Qiti haJiet aiircs audiondi, aii-
Jeriisalem, lorrihilis ul cnslrorum acies ordiiiala dial (Maltli. xin). Glaudos gressus diiex^t, dum
(Cant. VI). Sunvis hoininihus, docnrn numinibus, eos ad viam cooli inclinavit. Directi sunt pedes
lerrihiJis doomonibus. Quaic? Quia ambulat ut sicut Origenes, qui nimium est de misericordia con-
caslrorum acios ordiiiata, non dissipata per in- hsus. Neque ad
sini.stram sunt dcjecti, sicut Gain
vidiam, sed constiiiata pcr chai'italeni. Acios est Judas ct diabolus, qui desperanles diverterunt.
pcr conventuui, cnstroritiii per procinctum, nrdi- Medius enim callis tenendus est ut nec desperet, ,

naln per consensum. Gonvenlum facit poonitentia, nec de inisericordia confidcns licenlcr pcccet.
procinctum ponit vigilanlia, consensum pr.obct Ilinc vacca?, arcam porlantcspro peccatis, ad dex-
concordia. Sanc parum tiniet diabolus jcjiinanles, j-»
teram vel ad sinisliam non dcclinant. In hac via
vigilanles, continenles, quoniam de iUis multos saliendum cst sicul salit cervus, ul spinosa divitia-
obruit in laqueum ruinse, sed concordes et uuanimi- rum et lulosa transiliainus loxiiriBe. Cervus dcscrit
ter habitantes in domo Domini, dolorem, limorem, valles, ascendit
montes. Tu, doscre terram, ascende
livorem ingerunt diabolo quos concordes invenit, cojlum. Cervus serpentem devorat, sitiens jietit
pra>,cipue cognoscit, quia in manu Uei sunt ot non foulem, deponit veterem pellem. Tu, peccator, oc-
tangct ilJos tormen/iiin niortis (Sap. iii). In lioc, in- cide diabolum, curre ad Ghiisluni, depone veterem
quit, coi/noscent Jioniinas quia moi estisdiscipuli, si liominem, id est superbiam. Aperuit ora mutorum,
diJeclionoin hahuorilis ad inviccm {,Ioan. xiii). CJia- (piia, cum clamaret
Agitc pcenilontiam (Malth.
:

rilatem aulcm inler honiines expavescit diabolus, i!i, sunt peccata. Patet igitur, fralres,
iv), corifessi

quam in coolis tcnere noluit cum Deo ct an!-;clis. quadiuplicis languoris quadruplex remedium. Non
TiT. XLVIl. I)o quadrupJici Innr/uoro iindo nos contemnamus niedicinam. Aperiamus hic oculos
liJivravit Christi adventus. per fidem, ut in fuluro Deum videamus per spe-
Dicito jiusiJJajiimis : Confortamini ct noli/o /iine- ciem. Pateant aures verbo Dei ne et nobis dica- ,

'
rc. Ecce Dcus noslcr vonict et salvahit nos. Tiinc liir Vos vorba Dci non auditis, quia exDeo non estis
:

aporicn/ur sccuJi ciccorum, et aiircssurdorum pate- {Joan. VIII ). Saliamus ut cervus pede amoris Dei,
Q,
biint. Tiiiic siilic/ siciit corviis cJnudiis, ct utad coelorumalla valeamus ascendere. Aperiamus
a/iorfa
oril Inii/un iiiulorutii (Isn. xxxv). Generis huma- interim linguamno.'^ tram in confessionep: a-vonien-
ni anle advontum mulla crat caligo, ut Deum co- tes Deum, ut ibi eain in illa laude aperiamiis f>onfes-
gnoscci verba ejus audire, bene operari, et pec-
e, sione, qua nmnis spiritus laudabit Do:.;:::u:n
cala recusarent conliteri. Tantis itaque miseria3 {Psal. CL).
laiiguoribus placuit Deo saluti.s medicinam, mi- TiT. XLVIII. Do qiiadrii/iJici statu houinis.
nistris suisimponere, ad ejus coiisolatioiicm di- , NelcBteris, PJiiJistlnvn oinnistu, quoiiia::i co:.!r.'!n
ccns Dicite pitsilJanimis, etc. Kcce Dominus no-
:
est vifi/a jiorcits<oris tiii. Do radice cniin colubri
ster, medicinu nostra, el .salus nosli-a, et Jesus
no- Cf/rcdietur reijulus, at semen ejiis absumens vo:u-
ster adveniet.Vere pusillanimes crant jaccndo in crom, etc. [Isa. xiv). In his verbis notantur qna-
doloribus, desperando in quadrujjlici inlirmilale.
tuor status hominis, videlicet ante peccalum, lapsus
Gfcci enim erant, surdi, claudi et muli. Gieci
ojus, redemptio, diaboliintcritus.Virga esl rocliludo
Deum ignorando, surdi ipsum audire conlemncndo, primi parentis ante peccafum. Percussor, ipse pa-
muli peccala sua non conlitcndo, claudi bene ope-
rens, cujus invidia ipse diabolus percutiebafur. Sed
raii negligendo. Infirmitas isla a iirimo parente D htec virga confrita est, quoniam per pcccatiim re-
sumpsil iniliuin.Ciccus fuit ex verbis serpentis pu-
cliludo hominis est amissa.Quia ergo virga, id est
taiido sc iieri Deuin, non vidcndo se ex verlio Doi rcctiludo percussorisdiaboli, contrita est, kolabafur
si non obedirot ci fuliiruin c^sc miserum. Glau(bis diabolus, ostendens autom non esse ei li^iotandum et
fiiil cum in alloro pivlo clau.licavil. Duo enim sunt volens prophefa humanumgenus consolari; de quo
houunis spiiilualis pcdes, dilcctio Dei et proximi; ([uia illiid in carcere detinebat diabolus cxsultabat,
qui allcra earum caset claudical. Adam volons insullans contra ipsuin hiimani generis inimicum
uxori morem gercrc, dum amori ejus amorein Dei ait: Ne botcris, etc. Philisthani qu;B iiotioncni
in-
postposuit; male claudicnvil. Dum Dcum per obe- lerpretafur diabolum notat, qui potione superbia;
ibeniiaui nou audivil, .surdus fuit. iMutus in con- inebriatus a nativo sensu et coelesti gloria cecidit,
fessioiio peccati fui!, ro,iioions culjiam in uxorom.
qui quod propterea quod humanum genus teneat
In hiiec vitia damnavit posleros exciecatos
cultu cxaltari non debeat, notatur cum dicitur, do radico
doloruni, surdos in similitudine aspidis, quia po-
coIuJjri effrcdietur rorjuJus,e[c.(:o]uhev gi:n\\^hnmn~
Hilus Dei non audivit vocem cjus
claudos, quia ,
num est, cui mors per serpentcm illafa esf. H;c csl
•laudicaverunt a semitis Dei, niutos a confessionc
.sorponsde quo legifur quod virga dc manu Moysis
 ::,

667 APPENDIX AD HUGONIS OPEKA DOGMATICA. 668

projecla vorsa est in sciiiculcin, ciijus (audniu (luui A igilur triiim dicrum, nt neque cogitalione, nec lo-
Moysesapprelicndil, iu viryauisiMpi^nsiiHliiU /:.'.vof/. cutione, iicc operatione peccemu»,
criminaliter
IV). Viri;a j;cnus csl huuiannm : quod cral antc iiec- egrediamur ciiiu Ahraham lias tres luansiones,
catuiu (|uasi viij^a pniiiler hon;c volunlatis : cl ope- qiiod videamus Salomonem. Aliter non viderelur.
ris rccliludiucm, dc (|U() (licilur : Hcilcniisti vii-i/niu Tii|)Iex autem est ejiis visio ad quam a trij^Uci prae-
JmTcilihitislu.r, elc.iPsnJ. lx.mx). Hseserat iu iiiaiui dicta visione perveniliir, prima in hoc exsilio, se-
Moysi, id cst in Christi mann ante peccatuui viij^a cunda iii judicio, tcrtia in regno. Deprima dicilur :

propter reclitudincm in primis parentiluis. Mox Qni;i vidisti nic, Tlioma, crcdidisli (Joan. xx);dese-
autcui )iio[ilcr pcccala cjccta dc iuaiiu Dei in ser- cunda : Vidchil oiiinis caro saJularc Dci (Luc. ni);
pentem veitilur, qnia i^cnus huinanuiu luiu qI luor- De tertia ToJlatur impius ne vidcal jloriaiii JJoi
:

tale per naturam cl tortuosnin facfum est permali- (Jsa. xxvi). Inprimaapparuit mansuelus; in secunda
tiam. Sed (juia in novissiiuis (lielius ad immorfa- juslus judex. Unde Cuiii acccpcro lciu/ms cgojusti-
:

lilalcm cl lioiiilalc.il pci' graliam rcdiil, qiiasi ap- /i<is,/U(//c3/jo(Psa/.Lxxiv).lntertiag]oriosusquiaglo-

prehensa caudu in prisfinam reclifudinem virt^a ria ethonore coronavit eum Dominus (PsiiJ. viii). In
convertifur. Ex hujus colui)ri radice , id esl ex prima visionc illuminavit ctecos; in seciinda voluit
principio generis humani ci^reditnr rei^ulus, id esl ^ solvere compedifos; inlerfia dirigit justos. Inhis cst
Chrisfiis, quia C.hrislus infcr morfalcs ifa superior amahilis, terrihilis, admirabilis. Prima visio gen(n-at
fuit sicut regulus rex serpenluin dicifur, cujus se- spem, ncdcjiciamuradversis; secunda, timorem,ne
men, in est apostoli, ahsorhef volucrem id cst dia- erigamur inosperis terlia, charitatem, utvideamus
;

bolum. De istis volucrihus dicilur A7 vnJiicrcs cosJi : facic ad Cacicm (7 Cor. xiii;. In prima visione fuit
coincdcniiil illml ( A^/c viii). Confundaf iir ergo et li- corrector moruin iu secunda erit discretor merito-
;

meat diaholus, quia seinen reguli, id est apostoli rum; in terlia, largilor })ra5miorum. Sccundum istas
Christi, ahsorhct voliicrcm, id estdiaholuin in mein- tres visiones, tria ipsi conveniunt nomina : Salo-
bris dominicis dissipahil, Domino ei dicente Mu- : mon, Ecclesiastcs, Idida. Salomon pacilicus quod
cIr ct i/i;ui(liir;i {Acl. x). Caudeathomo quia ohsle- vere fuit in prima. Ecclesiastes concionator, quod
tricanfe manu esf mcdente F^ilio Dei
Domiiii, id erit in secunda, quando advocabit ccelum desursum
educlus est colnherde caverna, id est diaholus de et terram, dicturus malis Itc, maledicti in igncm
:

cordihus hominum, ut exsullantes de sui erepfione, \x\),homs: Venilc,bcnedicti, etc.

ccternuin (.]Jallli.
suoque vincenti consolatori gratias agentes dicant (ibid.). Idida, il est diJectus Domini quod erit in ,

Eccc vicil Lco dc trihii Jmhi tAjioc. v.) p tertia visione in patria quando erit omnibus omnia
TiT. XLIX. JJe tribiis m;insionil)iis .J^Jfjypti. (CoJ. ni). prima visione viderunt eum boni et
In
Er/rediniini, /iJue Sion, ct videlc rerjcm SaJomoncm mali, sed non oinnes. In secun la videhunt eum bonj
indiademntcrjuocoronaviteuin nialersua (Canl. in). et mali, et omnes. In tertia omnes boni et soli. Ad
Volens Scriptura infirmas mentes, quas in carnali- primamautemvisionemin quamansuetuscxspectat,
bus desideriis jacere dolehat, ut quoe ad Deum vi- peccantes Scriptura invitat, dicens Egrcdimini, :

dendum conditae fuerant, ad visionem veri Salomo- ct vidcle rcgcin Salomoncm pacis prsecepta dictan-
nis revocare, ait Erjrcdimini. Egredimini ilaque a
: tem ut unitatem spiritus servetis in vinculo pacis.
fetore sfahuli, ad odorem thalami, a caepis.<4{;gypfi Videte dico non inquo coronavit eum noverca, sed
ad manna deserti, a trihus, scilicet mansionihus mater sua. Coronavit enim eum noverca, pater et
-^&ypti ad tres visiones Salomonis nostri. Tres
, mater. Noverca Synagoga, mater Virgo, Paterejus
enim sunt mansiones ^]gypti Exterior, interior, : Deus. Noverca coronavit eum corona spinea et mi-
superior. Exterior mansio est in desiderio eorum serise, mater corona justitiee, Pater corona glorise.
quse mundi sunt ; delectatione eorum
interior, in Spinea corona materialiter punxit enm exterius,
qmtj carnis; superior, in malis gloriari. Has man- spiritualiter interius non pru suis, sed pro nostris
siones deserere proDcipitur Ahraham cum ei dicif ur Y)
criminihus, ut nospio spiais nostris ei nondedigne-
E.xi de tcrra tua, hoec estprima; cl de cognationc, mur compungi. Matris corona quatuor pretiosis
hsec est secunda; ct de domo patris tui (Gen. xn), lapidihus eum ornavit. Isti sunt principales quatuor
hsec est tertia. Terram appellat curiositatem terre- animi affectiones, gaudium, amor, tristitia, timor.
norum, cognationem aftlnem carnis delectalionem, Istoe affectiones, sicut dicit beatus Augustinus, ordi-
domuin patris de malis gloriari, exemplo illius qui natse justitia sunt, inordinatae injustitia. Quia itaque
singularitervolens gloriari dixit Sedebo te innion- : sibi ordinatas eas Salomon noster assumpsit de
te teslamcnti Hic dicitur pater malorum
(Jsa. \iv). Virgine, ipsa prsedicta corona justitia eum corona-
imitatione. In primamansione hahitant quihonori- vit. Ut autem ad plenariam cognitionem tertii dia-

bus et divitiis deleclantur in secunda, qui carnis : dematis, quo eum Deus Pater gloria et honore coro-
desideriis obsequuntur; in tertia, qui de propriis navit pervenire possitis, egredimini a vitiis, videte
malis superhiunt et gloriantur. Ha3C sunt tria mala fide et operatione et imitatione eum coronatum co-
qUcB enumcrat Joannes apostolus, dicens: Omiic rjuod rona qua coronavit eum mater sua, ut ordinatas
est in mundo, concupiscentia carnis est et concupi- ejus exemplo prsedictas affectiones habeatis ,
ipso
scentia ocuJorum etsuperhia vitse (I Joan. n). Itinere prsestante. Qui, etc.
369 MISCELLANEA. -LIB III. G70

TiT. L. l)i' Irijtlici locuiionn IJei. A descensione ad Deum rcdi^al, (jiiia inde in(u|)it as-
Aiidiam qiii Joqiirifnr iii mn Dominiis Dciis (Psnl. cendere, desccndendo pervenif. Primiis ascen-
iibi
Lxxxiv). Tril)us inodis hoiiiini ioquitur Dcus. Lege sionis gradus est terrena contemnere, paupertafem
scripla, lege nalurali , inspirationo Lex oeculta. illam appetendo qua pau[)er in cejla difiui' fil in
scripla, et Vetus et Novurn Testarncntuin. Lcx na- conscientia ; seciuidus esf carnis delectiones ex tofo
[ui-alis : Quod tibi faetum velis, id aiii feceris; et : conterei-e, carnalia desidei-ia vigiliis, jojuniis et
l^uod tii)i iion ficri nolis, alii ne feccris. Lex scri- orationibus domando voluntatem suam Uco
; tertius
ita proponilur auribus, naluralis inseritur cordi- et pradatis suis supponoic, humilitatem in corde,
)us. Neulra ad salutein observatur operibus, nisi pafientiam in oro persovorantiam cxibendo in
,

eitio modo loquatur iiomini Deus, inspiralione sci- opero. Nam htec fria verte obcdientiai suntnecessa-
icet occulta. IlGec esl. lertia locutio Dei, non loquax, exemplo
ria, illius qui nictns osl oJjcdiens Patri
;ed efficax, non extei-ius sonans, sed interius do- (PJiiJijt. ii); — mitis ct Jiiiniilis cordo {.Matlli. xi;
;ens et penetrans. Al)igit muscas .-Lgypti, quie sc- Isn. Liii), —
tnnqiinm ovis nd victimnm diictus
ct
juunlur saciificantes in deserto. Priina niusca cst non apcruit os siium, persover-ans usquo ud mortcm
;arnis moliities; hooc contaminnt saci-ificiuin mor- criicis (PJiiJipp. u).
p.
ificatfo carnis. Secunda est curiositas mundi, ct TiT. LII. Snhlintn qii;c dcrideantur.
isecmacuhilsaciMficiuincordiscontrifi.Torliainusca Vidoruiit cnm Jiostcs ctdcriscrunt SnJihntn rjiis
!st maliynilas dial>oIi et ha3c foedal. Tofidem autem (TJircu. I). Hostes deridere Sabbata esf efiarn a vi-
iunt ranse ylilgypti loquaces. Has ranas exstinguit tiis ipsa vacationis opei\a et otia, ad illicitas cogi-
bvinse inspii-alionis loculio, dum a voce carnalium tationes per-tr^aher^e.
leleclationum, a sti^epitu mundanas curiositalis, ct TrT. LIII. Quid « Poncscos ut cUJjanumignis.
sit : ->

i voce malc suggerentis diaboli facit quicsccre. Ponos cos cJihnnum ir/nis in temporc vuJtus
ut
isec item locutio est qute intus loquitur pacem. tui., etc. (Psal. xx). Clibanus inlus ardct, ignis car-
'ax autem duplex est : temporalis, qua; a viliis fa- ncs cxteriusurit. In feinpore igilur vultus Domini,
iitquiescere et lolerna, qmc in gloria donat durare. el intus injusfis ardet conscienfia, ef foris carneru
)e uli'aque dicit prophcta : SiiJjJjntiim cx SiiJjJjn/o cruciaf gehenna.
laJjit voJjis (Isn. r.xvi), id est requiem asternam pro TiT. LIV. Dc nominis JcrusnJcni intrrjirctntiono se-
emporali. I'nccni pr^oedictam loquitur Dciis iii pJc- vuiidiim qundrupJicrjii sciisiim.
icni sunni, su/icr sniiclos suos ct eos qiii convcrtun- Jcriisalcm, cjuse iicdHicatur ut civitas (Psal. cxxi).
ar ad cor (PsnJ. r.xxxiv), In his tres in Ecclcsia Q JtJrusalem quatuor accipitur modis : histor-ice, ter-
lofantur ordincs. Gonjugati per plebem, pra;lati rena ista civifas ; allcgorice, sancta Ecclesia: frn-
)cr sanclos continentes per eos ([ui conver-tuntur pologice,qusequefidelis anima; anagogice, aiferna
id cor. Vcl tres ordinet claustralium : incipientes, felicitas. De prima dicitur : Jj^rusalem, Jrriisnlcin,
[ui adhuc contra carnalia desideria pugnant ;
pcr- qiiir (tccidis proplictns, etc. {Liw. xiir). De sccuuda et
ecti, qui soH Deo adhsorent ;
pr-olati, qui sibi et tertia Sunjc iJIuminnrc, JcrusaJcm, etc. (Isa.
: i.x).
iliis prtevidcnt, Qui, ct si ad aliorirm curam rece- De quaiia Jerusalcm qiuc sursum est lihcra
.
est,
lunt, per i^ropria ad cor suum redeunt. quiv cstmntcr nosti-n (Gnl. iv). Cui dicitur : Lnudn,
riT. LI. Dc
nscensionis cordis nd Dcuin rjrndiJius. Jcrusnlcm, Dominum (Psal. cxh\u).liieccfit, ut ca-
A scensioncs in cordc siio disposuit (PsnJ. i.xxxiir). nit Ecclesia,urhs qiuvdam beata, scilicet Jciusaloiir
^.scensor iste in Scriptur^a saci-a aliquando dicitur dicta pacis visio, juxta nominis inter-pretafioncm,
>vis perdifa, aliquando filiusprodigus, r^ecedcns a qmv conslruitiir in moiililnis, quia in coeiis, vivis cx
)atrc. Recessrt cnim a suo pastore et Patre in de- lapidiJjus, id est angolis et hominibus, pi^aqrarata ab
;er'tum hujus mundi, quod regio est a Deo longin- origine mundi, ut sponsata per prophetas iir tein-
[ua"tril)us descensionum gradibus. Primus fuif a pore, copuletur tandem Domino in a;fernitate. Qmv
)ei magistra voluntate r-eceder^e, et suam sibi pro- sedificatur ut civitas, vivis et!rationabilibus fedifi-
ir-iammagisti'am conslitucre, divina^voluntatr suam ciis, angelicisordinibus quasi moenibus, aposfoli-
irajfcrendo secundus fuit a sua voluntate in car-
; cis forfifudinibus quasi propugnaculis, maifyrum,
isvoluptales desccndere, carnis curam in deside- D confessionil)Us tanquam muris, contincntium casti-
iisfaciendo; tertius vcro, a seipso sub se in terrena moniis tanquam honestis domibus, conjugatorum
fnuere,rnundum et ea qure in mundo sunt qua^rcn- officiis quasi plafeis negofiorum exercitatis. Hujus-
0. Primum recessit a Deo intro ad se, secundo ab modi ajdificiis sedificafur, donec consummata dedice-
iitusextra juxla se fcrtio extra se. , Prima dicfa tur.Dicbusscptemsedificatur, ocfavodedicafur. Ihec
lemotum, secunda remofiorem, tci*tia eum fecit re- auteni non est civitas, sed ivdificatur iit civitas, non
lotissimnm. Prima csf voluntafis pervei*sio, secun- rationo noininis, sed similitudinis ratione. In a;di-
a carnalisdelectafio, tertia teiTenorum ambitio. ficatione enim tria concurrunt. Pi-imo violenter ex-
gradibusad desertum ad regionem loiigiiiquam
lis trahunfur lapides malleis et vectibus fcrrcis ciini
squo ad Dabylonem descendit. Sed quia, juxta mulfo labore.Secundo celte,bipenni,r-egula poliun-
rophefam, efiam ibi aliquandolibcrafur', attcndcn- fur, eruderantur, et quadrantur. Terfio pcr rnanum
um quomodoper trinam ascensionem ab hacfrina arlificis in suis locis disponunfur per'mansui'i. Kd
071 APPKNDIX AIJ IIUGONIS OPEliA DOnMATICA. 672

huno moiliiin in siMlifioiiliiuie patriio ccole.stis fria l^' lion's, ef ex superna^ visionis his filiabus
felicifate
consiiloriiiiliir, sopiiiMtio, polilio, ii.).sit;o. 8ep;iiatio dicitur : /Jgrcdiniiiii ad U.reaiorem vestrum, quia
esl violenla, polilio pnifjatoria, positiou)lern;i. l'ii- videnti 1'reatoi e;nangusta est omnis ciealura. Egre-
inum esi in aiiguslia el iifflictione ; secuudu:n, ia '
dimini ad Salvalorem, quia ij^sc dicithJrci' nova
:

patioiilia el exsijoc lalione ; tertiuui, in j^loiiii et ex- omniu (Aiior. xxi"). I'".grediniini ad giorilicatio-
fiicio
sullatione. Per p: inuuu crihriitur liouio sicul triti- nem, quia dicilur: Suliahur ciiin app^irucrit glorin
cuin , iii sccundo exaininalur sicut aigenlum, in tua (i :.•,,.'. xvi). Sequitur : Kt vidctc oculo rationis
tertio ponitur in tliesaurum, siquideni vivi lapides Creatoris veslri pofentiam, oculo lidci l{ed(!:iiploris
sunf, (juos pr;i'vi:!it iJeus licri conforines Kilii cla- vcslri cleinentiam, oculo cimtempliitionis cocleslis
i'itatis suiv. Hi (lu:ii sunt in corporc, (luiisi in lapi- sponsi gloiiam. r<egem scilicet iKiluric, ne tcmpora
dea massa sunt. Moles cnim coiporis tenacissinie in niliihii;! rcdigantur g!iili;e, iif ordinate suc!'e-
preinil et ai ctat quia corpus quod ccrruinijilur mj- dant inunera gratiie, modii-um
gIo:'ia', ul liic vcl iid
(iruvnt nnii.iinu, ct •. (S/(/>. ix). Ab hac desideialial pr.L*libetur, alibi ad plennm consnminelur. Pegein
abslrahi qui diccbat : Quia iito libcrr.liitdc corporo in mundo, regein in inrerno , regcm in coelo. In
mortis hujus? {ncw.wj. Multis concussionibus ne- inferno fornicnla disponii, in niundo merita distri-
cesse est nos agitari ut inde exliahaniur idonei. ,
B buil, in cobIo pnemia red.!:!. Videfeergo, (iliaj Sion,
Pcr wultiis enim Iriliiihitioncs opQrlct nos intrarc in regis vcslri apud inferos terrorem, i:i inundo ip-
rcjnuiJi Dci {Act. xiv). Ue quibus experlo credite sius amorem, in coelo honorem. Apud inferos im-
dicenti : /// vigiUis multis, in laborihus supra mo- pios pre;nit cjus justitia, in mundo picnitcnles i egit
duin : De molestia au-
in fnnic ct siti, clc. (// Cor. xi). misericordia. in coelo diligentes felicilal gloiia.
tein sepaialionis audite rsalniistam Ciicumdedo- : TiT. LVl. D'j c.\positionc sucno Scripiurw.
runt mc gcuiitus niortis (Psitl. cxivj. Quain intole- Si iutravcris scgcteiii pro.xiini tui fruugcs spicns
rabilis sit ista separatio, quando physicaies nodi ctmanuconlfircs; faJccauicni iion mclcs{Dciit.-K\vi),
solvenUir, et proporiionaUa vincula, in liljro expe- hoc est evelles sentenlias maiui iiitelligenliie, con-
rientiitt ab Antonionoluitsuscitari, ci;i;i
legitur qiii tcres granum ab arista, spiritum secernens a lit-
oporteret itcruin inori. Post lianc separationem qui tera. P\'ilce aufem non metes, ([uod est facilc cl
statim inveniantur idonei (slcut beatus Ijenedictus subito libruTU triinscarrere. Sufiicit piiucos mani-
cui vja ad coelosvisii cst, quod rarum est) sublevan- pulos per dies coliigere. Sunf qui falce mctunt, qui
tur. Qui vero cum ligno, feno e! stipula transeunf, totum subito librum legentes nihil intclligunt. In-
in purgatorio poliuntur (l Cor. iii). Undo: Si ciijus p gri;ssus vincnni proximi tiii, id est Scriplui-am Dci
ojius arscril (/iiod supcrajdiliecvit, nicrccdem acci- tui, com::Ias nvas, id est senlentias quniiUiin lihi
piet (ihid.) Post politionci;! autemsusto!iun!ur, suis- pidcucril mdcni nou cifcras tccuni [ibid].,
; J^.jrns

qne aptantur locis poi- inanum artiticis d. p. i. c. quia non est dandu;n sanclum canibus ncque po-
{sic). Sane \vx.v tria singulis annis repr;csentat Ec- nendaj margaritie ante porcos (.1/«//^. vii).
clesia. lu vigilia OamiumSanctoruni separiifione:n, Fruiucnlo, vino cl olco stnhiJivi cum (Gcn. xwiv-
in festivitafeposifionem, in memoriamorluoriiin jto- Divina Scriplnia in quiiiusdam locis i[u;isi panis
litionem. Dics enini jejuniorum dies est afiliclionis. difficile c;.Iiini', in vinum facilc
([uiliusdain sicut
Unde Prinia dio senti:jii meusis affligclis itninvis
: sorbetur, in omnibus quasiinedicamenluni etoleum
vestrasiLcvit. xxni). Die.s vero soleinnis quixi se- iiniuue, dum suinitur, mcdetur.
quilui", pleniludinern gaudii signilicat, in quo siincli TiT. LVII. J^riniogcnila diversis modis esse Deict
Doinino scenopegizanl : Tertio memoria mortuorum saccrdoluni.
agitur, ut ii qui in purgalorio poliuntu;*, poenajcon- Oinnia primogenita in lege sunt fiacerdotiim iin-
sequanlur absolutioncrn, vel poeniX' niiligv.lionein. inunda redimuntur niundn non, sed offeruntur.
,

Et sic tria repivpsentat Ecclesia cir>a spem beato- Quornm snngiiis super iilfai, :"uii;litur, pectusculum
ruin, utide iranseuut, cl qua transeunt, et quo tran- D e! armus est saccrdoia :i {Nuni. xvin, ([uia lides
seunl. Unde tianfcunt, quia ab liac miseria qua :
sacerdofum ministerio Deo offertur. Aliler enini
transeunt, quia perpoenam el purgaloriu;n : ct (|uo, ncino },'aptizafur, nisi prins fides qua^ cst primoge-
quia ad coelesfem Jerusalem, cujus pariicipatio, id nitum sacerJotibus ofleratur. Immundumredimilur,
est habitatio est in idipsum [Psal. cxxi), id cst in- quoniam aniina violata poenifenliie prelio restaura-
variabile. Omnium enim sub sole diversum csso liir. Mundii non rediinuntur, ([uia ([uod liberum est
est ; habilatio vero Ecclesise coelestis est in eoquod redemplione non indiget. Sanguis superaltare fun-
esl idipsuni. In cujus, etc. ditur. PcctuscuJuin et armus sunt sarerdotum,quo-

TiT. LV. Dc Dci ct diaholi

noiiiiniiins liliarum : ct niam sic ad eos pei tinet ipsorum viias pnedicare
cgressu earum ad rcgem suum. ut consilia dareetonera portare sufliciant.

Sicut perversa anima dieitur filia maris, filia TiT. LVIII. D' I^eviiarum purilicalionc ct ofliciis iu

Tyri, filia Sidonis, filia Hubylonis, exposita vanitati, lypum cJeri Cliristiaui.
voluptafi, curiositati, et omnibus vitiis, sic lidelis Praecipiunlur Levitie tolli de medio iilioi usn Is-

dicitur Juda, filia Sion, filia Jerusalem. I^lx hu-

filia rael,purilicari,aqualustrationisaspergi,omtiespilos
militate compunctionis, ex sublimitate contcinpla- corporis radere {Xum. viii). Significalur autcrn per
67?, ?vf!SCELLANEA. — LIB III. 674

lioii nnsfi'0'.-um levilaruni cl ('lcriooru-.n vitam debo- A Trr. LXI. I)! IripHci celbt in qn:ii,i inlrodiicijnur.

](! a i;iii'alt vila .s(!C.crni al) omni viliorum sorilc puri- Inlroiluxit ino rcx in cellaria su? (Cnnl. i). In
lii'a;-i i'\ iavari, ct a .su[)ei'riua co;.plali:jae uiundari. mo-ali disciplina tres sunt cellse quasi in vero cel-
Tnde ndiiilur : Ponenlqno /ilii Isr.icJ inunns smts lario. Unde pluraliter dicil ceHaria. Prima est dis-

siiper('(i>-{i/ji(I.), ut intelligant riuanto oneri .suljdan- cipTna?, secunda naturte, teiiia gratise. In prima
tur, qnos pro omnihus la'uorarc oportct, (luorum dis ds infcrior esse, in secunda par, iu lerlia su-

niamifi fciauil, cl ((uod omniuui ;iianus in lal)crna- perior, scilicet subesse, coesse, prceesse. l^i-isno

cnlofacerc dehucrant iiii soli faciaul, (jui nmnium igii.u' di.^cas esse discipalus, secando socius, ter-
manus in sc susccpcrunt. Leviticantcm supcrduo- tio :nagisler. In prima mnli mores do:nenlur, in

rum houin capila manus ponchant, inleilij^-cnlcs sc secunda honi assu.nanlur, intciiain aliis doceaa-
corpus ct animam suam dchcrc domaic, (|uorinn lui' liomai i el assu;ui-

domilor crat ({ui dicehat Castigo corpns nicuin, cl : TiT. LXII. Iinrsiis de inlorpretnliono Jerusnlcin.
iii srryifdlcni rodir/o (I Cor. ix). Si sic domili fue-
L;ctarc, Jerusalem, et conventum facite. Jeru-

rint,tuncMoyscs, id cstsalvator, alfcrumhonumpro sale:u iiuatuor modis dicitur. Historice, allegorice,

peccato, alterum in holocaustnn olloil, nt unopec- mo; anagogice. Hislorice civitasestconslituta

alile;',

cala solvantur, altcro Dei graliasuscipiafur. Ila pu- 3 snjjcr monte.ri Sion, in aieaOrnoe Jcbusuji, ubi rex
rificati in tahej'naculum intranl ministraturi, quo- Davld nchulosam construxit turriin. Allegorice est

niam lales Ecclcsitu ct cncli laljernaculo dignisunt. ui-bs in moaie Christo constituta, Cyx< fundamen-
TiT. LIX. De hoveot asino, id csl slolidu cl rnslico tun in monlihu.T sanctis, ui)i (^luistus i'cgnat in

civn ceciderinl siih/cvandis. celernum. anima conlemplationi

JSIoraliter, fideiis

dcd taquae virtutum cminentiastcrnit funda;nen-

in
Si videris asinnni fratris liiiaiil Ijovew cccidisso in
tum. Ilanc inhabilat Verhu.n de corde Patiis eru-
v/a, iion dcspicics, scd sulj/eva/jis cuni(!^xod.\xi\')
cta'um. Veihu:"i eaimDei sumus in illo. Anagogice,
Snmus in via mandalorum Dei, in qua Psalmisla
supercoelestis ilh curia, archangeL'ca turba, quae
inde fatigalus dicebat .•
Viaiu wandatormn tuoruin
quoiidie satiatur, d;im eis apparet gloria, quia in
cucurri [Psal. cxviii). Fj-alernoster Christus est, et
spcculatione feternas jucunditatis jugiter creditur
qnilibet homo. Certum cniin est quod unius Pafi'is
constituta. La;tatar auteua Jerusaiem urbs terrena
lilii snmus, Hujusasinus eslaliquis slultus, piger,
pro ferrenis. Lcefatur JerusalemEcclcsiaepro naul-
luxuriosus. IJosest qui in ejus agro lahorare debct.
tipllci])us donis. Lsetatur Jeiusalem fidelis anima
Tales si in via peccando cecidisse videmus suhlevare
... T T pro diversismentis. La3tatur Jeiausaiemdivmacuria
dehemus. Adiuvemus ergoui cl nosadiuvemur. In- ^ ^
, , I 1

,. • .-,•
,, U prouiversis praemiis. tLcetitia qua JlucundaturEccle-
.

sepulcrum
tra nos est hortus in quo sey
,

est
.

Domini, m \
*,

^
, ^v.^.ic
. . .
^

sia duplex est, pcccatorum lemissio et donorum

quod si cadimus, suscitamur, ulcorpusa latruncu-
assecutio. Pro his ergo acceptis beneficiis invitat
lis elalum limore persequcnlinm in sepulerum Eli-
eam Spiritus sanctus ad exsullatiouem. La^tare,
sei dum cadit, vivus resurgit (/ V /if-r/. xiu), sed
Jerusalem, et conventum facite. Conveniantvirtufes
lapis, ne inlreiTrus,su:!peesi ostiooppositas verum ;

uf resistant vitiis. ('.onveniant prcedicalores ut re-

si sanctic raulicres, id est honne cogilaliones fre-
sistant hsercticis. Conveniant martyrcs ut resistant
quentant sepulcrnm, angclus lapidem amovet, et
lyrannis. Quoniaw cogitavcrunt unanimiter, siinul
intrantes, etiam si morlui fuerint, vivent.
adversus cam tcstamentuin disposucrunt taberna-
TiT. LX. Dc di/iijCiiii/jiis ct iiin;ntiljn< !) u.ii, el de
cula Idunrooruin ct IsmacIitiO.
coniilcnli/jus Dco.
TiT. LXIH. !)} ciistodiavi/n /loininisinlocutionc,
liccli diiiijuiit tr {Cant. i). Hominum alii snnt jii- de non divulgandis niysteriis.
ct
centes, alii curvi, alii iccti. Jaccnlcs snni ([ui ncc Via hominisin cuslodia sermonis non solum ser-
tiincntnecdiligunt Deum ; curvi, qui liment etnon valur, sed ctiam corrigitur. In ijuoemm corrigilado-
diligunt ; lecti, qui timcnt et d;liguiit. Quidam sunt Icsccntior viain snain'? In cuslodicndo. inqiiit, scr-
qui conlitentur Dco, (piia eos licnepascii. Unde in niouos suos{PsaI. cxwvi). Hiserinonesquiaaliquan-
psalmo :Confitcbitnr tihifCiiin hcnoleccris ci{Psa/. ^) do sunt taccndi, suhditur In corde meo ahscondi :

XLvui). Istis jacentes in lulo pcccali Dcu;n ncc li- rproplcr porcos eicanes), ut non peccein
cloi/'iia liia
mcnt ncc diligunt. Alii sunt qui conlilcnlur Dco tibi (ibid.) Xo/ilo sanctu:n darc canihns (Maitli.
:

qnoniam sciunt csse potentcmponeie corpus efani- viii. Vitium est secreta mysfeiai indignis vulgare.

mam in gehennam ; isli timent et non diligunt. Alii (Juod fit vel adulatione, ut placeat cui vulgaf, vel
Deo coufitcnlur proptcr i|)snm, ([uia solus bonus avaiitia, nt iiule hicretur ; vel jactantia, ut malta
esl, d;:| -i L't inaguic misci-icordiae ;non tiniore, non scirc vidcafur. Quia vero sunt aliquandoproferendi
cupiditafe, sed confltcntur (|nouia;n honu:^. Priini ostendit, di.'ens: ;;iy;jyjiiS«j(^js(^cordi consonis)p7'o-
sunt mercenarii, secundi servitertii lilii. Mercena- nnntiavi laliis cum tempus viditjudicia tiia {Psal.
rius cupit sihi, scrvns fimel sibi, lilius diligit. cxviii. (Non dico omnia, sed oris tui quoe perapo- :

Unusqni(iuc hahct Icgcm suam. iMcrcenarius cupi- stolos ct alios mihi manifesfastis, judicia quibus
ditatem, qua constringifur ;
servus fiinorem, quo nunc et in futuro judicatur inundus, quw suntabys-
arctatur ; filius charitatem, quam coinplectitur. gus multa.
675 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 676

TiT. I,XI\. liulyruui cl uicl roiucdcl, c[c. ^ tci'uiu comedelis: uovissupcrvcmculHjus, vclcrn
cl

Bulyrum et mci, ([ui ii(diis,puer faclus est, comcdit ]/roJiciolis. Velera siait promissiones legum ot
in nobis {Isu. viiy, eum nos coincdcre facit, (juiii propliotiuum (lo vcnliiro (liirislo. Nova suiil pro-
cuni in nos Spiritus sanclus griitiiun fiiinlil, mclle luissiunum impletio, veritalis exhibilio. Vetustis-
nos pariler el butyro replet. Mel cnim desuper ca- siina, qute ad divinitalis seternitalem pertinent. No-
dit butyrum exbouin ccu viicciuiim liiclccolligitur.
;
vis ergo supervenientiljus, velerasunt projicienda,
Mcl iliii[uo ox iierc, butyrum cst ex carne. Summi et vetustissima servanda, quia exlubita veritatc
autcm l'iitiis 1'iiigcnitus, cuin sit Ueus super omnia, IJominici adventus ligura et promissio cessare
homo factuscstinter omnia.Qui cuin nos dulcedine debent, novuin([ue incarnationis et ,vctustissimuin
divinitatis suoe et inysterio incarnationis replevit,nos Beternitatis Verbi crcdendo et colendo tenendum.
inclicpiuilorctbulyro nulrivil, ntsciaf, id est scire rnde tres in Nataii missoe celebrantur. Priina de
nos faciiit, rcpro])arc marc maluin, vitiorumetpoena- icterna genilura : Doiniinis dixil iid i:ic. Sccunda,
rum : el eligere l)onuin, virtutum et praimiorum. de promissione adventus : Lux 1'ulijcbil. Tertia de

TiT. LXV. I)e quinque eivilutibus Adjypli loqucn- impletione promissionis : Pucr nntus osl nobis.
tibus linijua (^banansea Et (luia ilic idcm (jui cst Dci Filius, factus est ho-
In illa dio cruut quiuquc civilatcs in tcrra A£gypti B minis lilius, idco in illiusmissyc oriicio ubi canta-

loqucntcs linijua Ciiauauii'a{lsai. xi.v,non .-Egyptia, tur de aiterna Christi gcnitura : Dominus dixil ad
nec Hebriea. Quinque civitates suntquinque sensus inc, iegitur. Evangeliuin dc tcmporali (Jhristi na-
corporis. .i^Egyptus, mundus. In.rEgypto loquuntur tivitate :Libcr jcucrulionis Jcsu Cliristi {Maith. i)\
civitalcs lingua .-Egypti, dum quinque scnsus in et in missa ubi cantatur de teinporiiii nativitate :

mundo quie mundi sunt appctuul. (Uianaaioa lo- Pucr natus est nobis, legitur Evangelium de «terna
quuntur in /Egypto, dum moti a vitiis ad virtutem generationc : In priucijiio cral Verbuin (Joan. i). Et

in mundo mundana non quserunt. (Jhanansea enim quia veritate cxhibita ligura; cessant, non officiuin

intcrpretatur Lingua vero Hebrica quoe

t'Oi;v7/2o/io.
quodpcrtiaet ad promissioncm, sed quodadimple-
trausitus sonat, nullus in yEgypto liujus mundi lo- tionein sequenLibusdiebus repctitur, scilicet. Puer
quitur, sed in vita illa ad quam de morte fit transi- natus cst nobis. Ha3C novissima et antiqua quae

tus. Hic autem Ghanana;a, quoe inter ^Tlgypliam ct i^ater novit, ct cui Filius voluerit revelare.

Hebru;am estaflinis, ille loquitur qui do vitiis ad TiT. LXVIII. ihdimidiantibusdicssuos ctnondinti-
virtutcs commovetur, licet omnino non transeat. diantibus, et de loco mortis corum.

Sequilur: Et Jurantes pcr Dominum excrcituum Dcduces cos inpulcuminteritus, quia viri sanijui-

{ibid.), id est Dei, non hominum recordantes. Ad-

^ ^^'"^^ t'/ dolosi iion dimidiabunt dies suos {Psal.

ditur : Civilas solis vocabilur uua [ibid.) Hoec est Liv) : ut si quos egerint in malo, reliquos consum-
visus perquamlumcn accipitur justitiic, ut civitas marent in bono. Sunt enim qui non incipiunt dies,
videatur. sed continue perseverant in malis. Alii dimidiant
dies, alii implent dies bonos, quiaalii moriuntur in
TiT. LXVI. Quomodo loquatur Deus ad cor ho-
minis. /Egypto, alii in dcserto, alii in terra sancta. In

ii). Loquitur Deus ad cor

Loquarad cor cjus{0sc. yEgyplo moriuntur qui in tcncbris vitiorum usque
hominis graliasuaipsumillustraado.Loquiturhomo in linom vitie perdurant in deserto, qui de con- ;

adcor suum, in Iii)ro cordis suiopera sua diligen- fcssione peccatiexeuntes per poenitentiam emen-

tcr legendo. Liber iste duo folia habet. In uno le- dantur ;in terra sancta implent dies qui sine cri-

guntpcccatores in alio poenitentes. Peccator hoc

;
mine in usque in finem persistunt.
opere juslitise

lcgit Htec ego egi, recordor; ct delector. In con-

:
Hiec tria genera hominuminveniantur in volumine
Ego egi htec, recordor, et illo ia quo scripta sunt carnicn, lamentum et vse.
trario folio pocnitens ;

dolOo. Legamus in folio poenitentium ne forle sol- Carmen canlant qui peccati lapsumnon senserunt;
vamus novissimum ({uadrantem, puniamur id est lamcatum qui a peccatis per lamentum poenitcntiye
pro his qua3 de tern. prolraximus. Duo enim suat ^ surgunt ;
va; qui peccant el non poenitent. Hi non
quadrantes, unus Dei, alter steculi. Quadrans Dei dimidiant dies suos.

amor cx toto corde, extoto animo, extotis viribus. TiT. LXIX. Dc duabus tubis argciiteis etearum usu

Quadrans sasculi est voluptas, curiositas, iaanis ad PcCrum et Paulum applicatis.

gloi'ia. (Jmnis enim quadrans ex tribus consistit.
Fac tibi duas tuhas argcntcas ductiles (Num. x),
Primus solvitur, et gloria recipitur, secundusre- quaruia varietate vocum populus congregetur ad
cipitur, et poena tribuitur. prajliumpraeparatum, et in fcstivitate cantetur. Hse
tuba; argentcic sunt Petrus et Paulus, qui sunt argen-
TiT. LXVIl. De novissimis ct anliquis ad verbi
incarnatioucm applicalis. teinitoreeIoquii,ductiles superincudem cordisSpi-
ritus sancti malleo fabricatam. His ad Ecclesiam nos
Cognovisli omnia novissima et antiqua (Psal.
populi circumcisionis gentium congregamur, con-et
cxxxviii). Novissimum : Vcrbum est earo factum
tra hostes vitiorum ct dijemonum dimicare, et eos
{Joan. antiquum In principio erat Verhum
I) ; :

superare docemur, ac discimus bene vivendo, mores

{ibid.) .Hsec sunt nova ad vetera, et veterum vetus-
componendO; et in via mandatorum currendo, qua-
tissima; dc quibus in Lcvitico Vctustissima ve- ;
677 MISCELLANEA, -LIB. IIL 678

Deo hoslias laudis el jul)ilalionis iinmolemus,

liter A posito eorpore quiescentes ail potuni invilat, josu-
giatum Deo feslum celebrantes. His alilcr ad cou- mentes corpora ulinebrientur invitat, quosetvocat
gregaiHlum, alitcr ad i)ug:iianiluia incilamur, (juia chaiissimos, niiniium charilate, plenos. Unde et
triplici modo jam explicito. inaliis diilerentia est ; nam ii qui in carne adhuc
TiT. LXX. Dcduplici Jnborc, strruli sriJiccl cl Dci, gravati erant, chari habentur pro charitate quam
cl utroquc Iripliri. habent. Qui vero jain soluli compede carni sunt,
Iloiieslavil iJlum iii IitJjorihus suisiSnp. x). Labo- eo sunt chaiiorcs, quo propinquiores ef cxi)editio-
res alii in sa3culo,alii in Dei servitio. Labor SEeculi rcs ad amanduin. Porro pra3 ulrisque dicuntur cha-
triplex. Unus gratus et delectabilis : sicut horto- rissimi qui recepta secunda stola eo in Dei amo-
rum, vivariorum et similium. Alius stultus et inu- rem feruntur quod dc prinio iiiliil ha-
liberiores,
tilis, sicut palajstrte, theatri, chore;e in cursibus benl quod eos Primo eigo fidelis
sollicitelvel lardet.
equoruin et sallibus pedum. Alius scelestus et gra- aniina in carnc pane cibatur doforis secundu so- :

vis, sicutfurtorum, homicidiorum et similium. Hi luta acarnc vino potatur amoris, tei tio ad fercu-
omnes stultorum. Labor aulem qui habetur in Dei lum Salomonis admissa pigmouto ineliriafur amo-
servitio similiter triplex. Durus, sed fructaosus, ris. IIoc tiiplcx conviviumex una charilate celebrat
sicut manuum pro salute animye et ex obedientia, B sapientia cibans laboranfes, potans quiescentes.
:

qui habetur sudore plenus. Alius honestus et vir- et inebrians regiiantes. Hic primo anfe mortem in
tutum gratia plenus, ut in hymnis et canlicis, con- carne morlali labores manuum nosliaiuin niandu-
sonantia morum, sed et vocum in Dei laudom exer- canuis, post mortem
])ibemus in in vita spirituali
ceri. Alius dulcis et jucundus, quem non novitnisi suavissima requie, post carnis resurrectione;ii in-
expertus, sicut quando mens contemplatione qua- ebiiabimur amplissiniaquadam felicitafe. Comcditc
dam Deo ferventissime adhoeret, et mirabilibus la- igiliir ante nioitcm, bihitc post moitem, incbria-
crymis pascitur; quse in Job aquse nivis vocaniur, mini post resurrectionem.
quod licet in expeito labores videatur; experto ta- TiT. LXXIII. De tripJici benedictiono, duplici mnnu,
men mel duce.
est super ct utriusqnc digitis, et dc obcdiantui tripJici.
TiT. LXXI. De fine qui consumitct consmnmat. Et IJcati omnes qui timent Dominum ; qui ambulant
dc mandato quod est Jatum nimis. in viis cjus. Lnborcs nnniuum tuurum mauducnbis
Omnis consummalionis vidi fmcm. Latum mnndn- bcnius cs, etc. (PsaJ. cxxvu). Finis hujus psalmibe-
tum tuum nimis(PsaI. cxviii). Finisconsuinmationis nedictio est. Triplexest autein bcnedictio : maleria-
est plenitudo dilectionis. Finis qui consumit et con- q Hs, spiritualis, intellectualis. Materialis est corpora-
summat. Consumittria iniquitalem vitiorum menfis lium. Unde Frumento, vmo cl oJco stabiJivi eiim
:

et peccatorum carnis, vanitatem mundi, et calami- (Gen. xxvii). Spiritualisincorporalium.Unde: jyj/it/e

tatem carnis. Consumnial fiibus perfecta puritate, :
et Jcnitnte ipsius sanctum fecit iJJum (fJccIi. xl\).
angelica parilitate, ffiterna felicitate. Hoc manda- Omnes qui vident talein cognoscent quia est sanctum,
tumlatum ex quo interiorem possidet
est nimis, quia cui benedixit Dominus. Intellectualis coolesfium ;

hominein, nec cogifationem agitat vanitas, nec af- Unde Convocatis Jesus duodocim discipuJis suis,
:

fectionem iinpuritas niaculaf, nee intentionem ini- dcdit ilJis virtutem super omnia donmonia ot ut lan-
quitas angustat, sic Deusoptata nobis amari. DiJige, guores ciirarent (Liic. ix). In primaergo Iiumana na.
inquit, Dominum Deum tuum cx toto corde tuo, et ex tura sustentatur opere et fruefu naf ui-iu ; in secunda
tota nnimn tua{Dcul. \i),ui sit cogilafi-) hana, affe- reparalur muneribus et opere gratiae in tcrtia subli- ;

ctio pura, intentio recfa. Diliges, priino, quia te con- matur operilms ot donis glorise^de spirituali in praj-
didit,secundo quia redemit, tertio quia glorificabit, sentipsahno loqiiifur. Sed nofa quis sit qui benedici
ex operibus scilicet conditionis, redemplionis, glo- merelur, qui tiinet, ambulat, laboiat, manducat. In
rificalionis. In primo to creavit ex nihilo et ratione priino obodiontiam notain secundopoenifentiam, in ;

prieditumfocit. Insccundo liberavit a maledicto, et D tertioconstantiam,inquaifopafienfiam.Veranamque

a concupiscentia sanavit. In tertio te angelorum so pocnilentia scniper est timida, el caveta poccatis; de-
ciavit consortio, etlimpidissimae memorioepatravif.
vota obedienfia, dilatato corde, ambulat in inandatis;
TiT. LXXII. Do triplici statu in corporo qunm liabct viiilis consfantia laborat in tentatione, no cadat; Iiu-
aniina diJigcns Deum. niilis pationlia dum fiiumphet.
gaudct in tribulafione,

Comeditc, inquit sponsus in (ianticis, amici mci, Unde Omnc gnudium cxistimnlc, etc. [Jnc. i). Hic,
:

etbibitc, et incbriamini{Cnnt. \).Tres suntdiligenti Labores manuum manducahis. Prima nianus et si-
animae status corporis infirmi, mortui, suscifali.
:
nistraestactio.Secundaetdextera,eslcontenipIatio.
Prinuis valet anima} ad fructum \)auiifenlia>, secun- Sinistricdigifi sunt Iii primus abstinentia, ampufat:

dus ad i-equiem, tertius ad consunimationem. In libidinem et ministrat castitatem ; secundus s-ilen-

primo corpus animam onerat et juvat; in secundo, tium, tollit falsitatem et dat verilalem; tertiuspsal-
non juvat, sed onerat in tertio, juvat et non onerat.
; modia, removet curiositatem, et donat carnis, oris
Primus status laboriosus est, sed frucfuosus se- ;
et mentis puritatem; quaiius labor vigiliarum, au-
cundus, onerosus et fasidiosus; tertius, gloriosus. fert ignorantiae caecifatem et confert scienti;» clari-
Laborantes igitur in corpore ad cibum vocat, jam tatem; quiutus exercitium operuni,adimit vanitatem
679 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 680

ot hirgitni" grratia» lihcrtatoin. Dextora digiti snnl A (Ihvislus appavucvil vitavcstva ; luncot vns appnvc-
isti : 1'riinns osl leolio, soonndus niedilatio, lertins bitiscuin ipsoin [jhjvia, ecce resurrectioncm. Dehu-
conipunotiu, (luartns devotio, quintus oratio. I.eclio jusmodi dicilur in psalino : .Myvvha et i/utla nlcasia

sponsani (jua:rit, niedihdio ({na;silain invenit, eoin- a vcstijnentistuis, elc. (/'s-ay. xliv). Ktalibi : Intvvva
pnnetio invontani ahlnit, devotio ahiutain indnit et (lcsevla, inviaetinaquosa, sic in sancto appavui lil)i,

ornat, oralio ornatani snharrliat. yu;erit in (Hvinis i'lc.i I'sa/. i.xu). Tria sunt geneia morlilicalionis :

cloquiis, invonil in sancloruni 1'alrnin inslitutis, Primum por pamilentiam, sccundum

iuiquitatis
ahlnit saluhri fonte lacryinaruin, iiiduit vario calore carnisperai)slincntiaiu, lertium volunlalis per ol)e-
virlutuin, snharrhat lide et voto staljilitatc ei pro- (hontiam. 1'ccuitontia nainque mortilicalur iniquitas,
posito. ilnjus uxor est reyularis et perfecta ol)e- ai)stinentia caro, ol)odioutia propria voluntas. Prima
dienlia, sieut vitis ahundaus de qua vinuin expri- ; virus oxpiiuiil maiiliic; secunda incenliva libidinis
niitur, quod Iriplicein viin habere diynoscitur ,
el gulai exco(iuit; tertia illicita et incominoda vo-
caleiacit, hetilicat, inehriat. Triplex quoque est spe- luutafis propriie. Fit crgo terra desevta por poeni-
cies uhedientiie. Priina stahiliuin prioceptoruin, tentiam, ijivia per ahslincnliam, ijjaquosa per spi-
secunda inviOlahiliuin, tertia incommutahiliuin. ritualem ohedientiam. In prima invenitur myrrha,
In
Priniaeslliuinaniedispositiouis,etaccendit;secunda B ({\iiV virus ejicil ini^iuitatis ; in secunda gutta, quoe
diviiue institulionis, ctlfcetilicat ;
tertia coelestis cru- sanguinem ahjicil immunda! voluntalis; in tertia

ditioiiis inehriat. Accendit prima fervore justiliie, casia, qutc naturaiem virorom exprimit justa3 ncces-
Isetilicat secunda puriiale conscientiaj, inehrialtci- sitatis. Ilinc Psalmista Ossa Jiiea sicul cvemium
:

tia plenitudine gratiae. Pra?fati igiturdivitis uAorest avuevunt{PsaI. ci). Cremiumtriplici de causa Priino :

sicut vitis abuiidans iPsal. cxxvii), quia cjus ohe- cx gratia salis, secundo ex industria hominis, tertio
dientia accendit ad jusLiliani et virtulem luitiiicat exnatura sanguinis. Ista, menil)rum (Jhristi, sponsa
ad gratiaia et quietein, inehriat ad gloriam et sa- Agni, cohaei^es Unigeniti carnem siccat ah aclu pec-
tuteni. Iii lalcnhas domus tu;o {ihid.) conscienlia, cati, confitendo iniquitatem, sensum ligat a causa

tiinor et spes. In laterihus donms uxor ahundat, vagandi excludendocuriositatem, mentem servatab
quia aliter vilai perfeclio non potest appreliendi, affectu peccaudi, eliminundo vanilalem. Primo igi-
uisicumtimorinferiussollicitat, spessursumerigit. tur sicca sunt ab iniquitate per confessionem; se-
Inter hsec duolalera virtutum exsultat familia, quia cundo, exilia per parcimoniae rigorem tertio arida ;

ettimor circumspeclus sepire vias satagit ne aspi- pcr spiritualem suhjectionem.Ikec est sponsa quee
rent vitia el spes suisum provehit, ne priemiacer-
; priino ascendit quasi auvova consuvyeiis. [Cant\iy.,
taminum videantur timor ohslut, ne rivalis in-
, secundo, pcvdesevtuin sicut vivgula i'aini{Cant. iii);
troeat spes hlanddur, ul sponste placeat. llujus
; terlio, dcliciis at'lluens{Cant.\\n). Auroraatenebris

lilii, id est opera,sunt sicul noveliae olivarum. Ole- vitiorum elevuta per confessionem agnitione veri-
um pascil, ungit et lucei. Lngit per opera miseri- tatis, per desei tum ahstinentia; occasione recisa cu-

cordiue, pascit per opera justiliie, lucet per opera riositatis, affluens divitiis, id est spii itualihus exer-
gratise. Novella; olivarum dicuniur opera operum. ciliissub obedientise puritate. Sic arida, sed ossa,
TiT. LXXIV De pnemiis avenictoj ei movlilicatije foi litudinem habent quadruplicem Primo contra :

cavnis pav veliywsam oJjcdicntiajji. impelum vitiuruin, secundo conlra prosperilalem

Ossaavida,auditc vevbumDci.HsecdicitDominns: nmndanorum; tertio contra turbines eorum, quaito
Ecce inlvoducam iu vos spivitmn ct vivetis etc. contra astutias diaboli. Ossa ergo veriiatis sunt
(Ezcch. xxxvii). iiis vcrhis loquitur adeos Spiritus amici Salvatoris discipuli, contemptus mundi, pec-
sanctusquihusaitFilius: \ os estjs (juipcvujansjstjs cati sui, diaboli. Unde : Omnia ossa inca diccnl :

mccum inlejjtationibus jueis ; et eyo dispojjo vobis Domiue, quis siiniiis tjbi Y {1'sal. xxiv). In corpore
veguilin, etc. {Luc. xii;.Laudat ineis rigorem mor- enim Ecclesiae cutis sunt carnales, caro animales,
liiicalionis per contempluin peccati, mundi, et sui.
^ ossa spirituales. Sic timore exsiccatis, dolore are-
Laudat decorem forliludinis per amorein recli, factis, auctor pietatis praimiura promitlit laboris in
Patris et Dei, ajqui, jusli, honesti. Ne vero eorum gloria resurrectionis. Unde sequitur : Dabo saper
vacillet constantia, spem erigitexdilectione resur- vosnevvos, cavneju, ctculcin{Ezeeh.-^iixvn).lncute
rectionis, dicens, ossa propter dilectionis fortilu- signiilcatur corporis immortalitas, in cavno animae
dinem ai-yt/a, proplcrinortihcaiiouisexiliiatem.yi»-
; felicitas,;;^ yicyv/suli-iusquc leternitas. Magnaigitur
dite vevbum Donjini, etc. In his tuta puichritudo sunt afllictionis solalia, preliosa mosroris gaudia,
animseconsistit. iuuno ({uidquid indecensestetinu- gloriosa certaminis praemia. Mira commutatio. Unde
lile tollitur. Inaltcro quidquid estpulciirum et ho- propheta : Evit vobis in illa dic covona pvo cineve,
nestum prajparatur. In tertio quidquid saluhre est olcuiJi (jaudii pvo luctu, palliuin laudis pvo spivitu
statuitur. In uno quiescitperverse agere in altero ; imevovis (Isa. lxi). In ultimo corporis immortalitas,
discit bene agere in tertio, inquirere pacem et lia-
; in medio animae felicitas. In primo utriusquenota-
bere. Tales erant quihus dicebat Apostolus [Co- tur aeternitas. Hinc Aposlolus Quod moinentaneum
:

loss. in) Movtui estis, ecce arida ; et vita nostva et leve est tvibulationis supva inoduinpondus glovige
:

abscondila est cmn Chvisto in Dco, ecce ossa. Cum opevatuv in nobis [II Cor. iv) non aspicientibus
;
681 MISCELLANEA. — LI3. IIL 682

quse temporalia, sed quac asterna. Virilis ergo com- A sequitur et De primo propheta
comprehendit.
punctio mentis, afnictio carnis, constanlia in teu- Plaga inimici pcrcussil le (Jer. xxxj. De secundo
quoniam de com-
tatione, palientia in tril)ulatione, Dominus Vidctc ne fiat fuga in hieme vel sabbato
:

punctione delectatio, et de afdictione gaudium, de (Mattli. xxiv). De tertio Qui festinus est otfendit
:

conflictu victoria, de pugna possidefur corona. pcdihus (Prov.-x.ix). De quarto Besistite diabolo, :

TiT. LXXV. Quomodo IJciis cxaltctur in nobis, ct ct fugict a vobis {Jac. iv). Nam restitisse in tenta-
do allitudiiie cordis noslri. tionibus, vicisse est.
Accedot bomo ad cor nllnm, ct exaltabitur Dous TiT. LXXVIII. Dc ira, facie et prsesentia Dei; de
{Psal. Exii). Tribus modis exaltatur Dcus per id : fumo, flamma et carbonibus.
quod habct dc nobis, naturae seilicet humanse con- Asccndit fumus in ira cjus, etignis a facie ejus
ditionem in quaexaltatus estsuper coelos coelorum; exarsit, et carbones succensi sunt ah eo (Psal. xvii).
secundum quod habitatin nobis, per fldem videlicet Aliud in Deo ira, aliud facies, aliud prsesentia. Ira
et dilectionem, quiaqui amplius diligit, ampliusdili- judicii recordationem, facies cognilionem, praesen-
gendus invenitur; secundum quoque quod capitur a tia ponit perfiuitionem. Bona est recordatio , me-
nobis per cognitioneni, quia quanto crescit in nobis lior cognitio optima perfiuitio. Cc«terum aliud
,

ejus scientia, tanto niajor inveniturejus eminentia.

B fumus, aliud flamma, aliud carbones significant.
Instar montis, a quo quanto magis te elongaveris, Fuinus est amaritudo pcenitentice, flamma ardor
tanlo minor apparel; quanto magis appropinqua- dilectionis carbones holocaustum consummatio-
,

veris, tanto niajor et allior videtur. Est autem cor nis. Tunc inquit, acceptabis sacrficium justitise
,

profundum et lalum et altuin profundum despera-

: ohlationcs ct bolocausta {Psal.
tione, latum dilectione, altum contcmplatione. Sivis
ergo ut Deus, qui in se exaltari non potest, in te
exaltetur, a profundo cordis accede ad latum per
fidem et dilectionem, et de lato adaltum per cogni-
tionem. Et exaltabitur Deus in nobis, quia quantum
humani cordis affeetio, abinferiorum suspensa de.
siderio, in amorema;ternorum promovetur, tantum
charitas Dei ex magnis major, ex summis altior
virtutibus, apud ipsum exaltatur.
TiT. LXXVI. Dc triplici disciplina.
Apprclienditc disciplinam [Psal. ii). Triplex est
disciplina : correctionis, institutionis, conversatio-
nis. Prima secunda ad magistrum, tertia ad
et
discipulum. Do prima et secunda dicit propheta
Disciplina tua corrcxit mo in fincm; disiplina lua
ipsa mc docebit {Psal. xvii). De tertialiber Sapientiaj:
Spiritus sanctus disciplinso elTugiet fictum {Sap, i).
Duobus modis fit disciplina correctionis, monitis
etflagellis; duobus traditur disciplina institutionis,
prseceptis et exemplis duobus agitur disciplina
; fluxu carnis et vitiis carnalibus quasi fucis quibus-
conversationis, moribus et studiis.
TiT. LXXVII. De quatuor agonibus Cbristianorum.
Pcrsequatur inimicus animam tuam {Psal. vii)_
Quatuor sunt agones militiaj Christiana^, plaga, fu-
ga, impetus, t.'iumphus. Aliquando enim persequi- jy
tur inimicus hominem et comprehendit, et percutit
plaga Aliquando persequitur et compre-
hendit, sed elabitur fuga. Aliquando versa vice per-
sequitur homo, et non comprehendtt inimicum, quia
indiscretus est impetus. Aliquando persequitur et
compreliendit, et hic est triumphus. Persc{/^uar, in-
quit, inimicos meos et o.omprelicndam illos {Psal.
xvnj. Quandiu distenditur homo in ssecula, perse-
quitur eum inimicus etcomprehendit; quando fugit
l). Recordatio igilur
judicii excitat compunctionem, dum timorem incutit,
et ex timore ad poenitentiain adducit. Configc timore
tuo carncs meas; ajudiciis enim tuis timui {Psal.
cxviii). Quia post mortem inde afficitur amore. Co-
gnitio exardescere facit affectionem, quia quanto
magis cognoscitur Deus tanto plus amatur. Unde in
prajsenti non plene diligitur, qui non plene cognos-
citur. Perfruitio vero donatconsummationem, quia,
dum post mortem dabitur frui gloria per majestatem
p contemplationis, consummabitur plenitudo dilectio-
nis. Sed dum ex recordatione judicii excitatur com-
punctio, tunc ex ira Dei fumus ascendit; dum ex
cogitatione incalescit dilectio, a facie ejus ignis exar-
: descit;dum ex perfruitione praesenti datur cogni-
tio,carbones succenduntur ab eo. Primo fumum,
secundo flammam, tertio ponit carbones. Ignis cum
rudem et humidam tangit materiam, non statim
flammas excutit, aut totum in carboncs absumit.
Humida et rudis materia, peccatorum est conscientia,
dani infecta. In hac autem materia Deus spanli {sic)
divinoe indignationis a corde ad oculos usque ascen-
dit ; per lacrymas fumus compunctionis.
et effluit
Excitata autem materia corporis per abstinentiam,
contritionemetpcenitentiamadiversistenebrisigno-
rantia), lucereper cognitionem, etardereincipitper
dilectionem, tantoque fit charitas ardentior quanto
sapientia Dei fuerit porspicacior. Vel inde a facie
ejus ignis exardescit, quando ex ejus cognitione cha-
ritas ignescit, inflammare potens cor humanum dum
hic vivitur, sed ut totam maleriam in carbones ab-
sumat vel consumat, uunquam potest in pra^senti,
quandiu corpus quod corrumpitur aggravat hominem
fSap. ix) tanquam enim aliquid habens adhuc hu-
:

de saeculo, persequitur eum et non comprehendit
quando fervore uovitio pro rcdimendis vitiis indi-
screte corpus avertit, tunc versa vice persequitur
homo inimicum,sednoncomprehendit; quando per-
fecto sensu sic vitium jugulat ut nec indulgeat, per-
moris, matcria flammas dilectionis habere potest,
in carbones nunquam converti potest, donecveniat
quod perfectum est, evacuato quod est ex parte
(/ Cor. xiii), ut ignis chaintatis totum in se conver-
tat hominem, et ut iterum in carbones redigat ut ;

Patrol. CLXXVII,
683 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. m
nihil ulleriusohstet carni, ut(iuc ani,)lius luctari non A pcnnitcntiam a gravi macula culp», quajrebat hunc,
haheat amoiis incendiun». Fecit quippe, cuni illuc cum diceret : Hcddc mihi hvlitiam sahitaris tiii

perventum est, de fumo flammam, de llamnia car- {Psal. u), id est Jesu. In hoc fonte misericordiae iota

bones. Sicquc post ij^iicm qui ardet in Sion, carl)0- est Maria Magdalene, Petrus et latro. Gur ergo
nuni succensorum caminus cst in Jerusalem. Vciiil, pigri sumus ? Cur lorpcntes et frigidi rcmanemus,
inquit Propheta, DuinJiuis, ciijiis h/iiis iii Sion ct qui in hoc fonte pietatis tantos se lavisse cogiios-
caminus in Jerusalem {Isai. xxxi). Sion speculatio, cimus"? Ergone de mundatione nostri desperemus,
Jerusalem ^y.syo/^.ic/sdicitur. Ilic est lahoris specu- qui lot exeinpla miscricordite in pignoic teneinus?
latio, ibi pacis visio. In speculatione igitur ignis cst; Qufcreremisericordia; fonteiu debcremus,siclausus
sed in visione caminus. Quiahic a facie ignis exar- esset, nunc vero patet, et negligiinus. Mittainus
det, ibi in camino carbones succensi sunt ab eo. oculos fidei in munduin universum, consideremus
TiT. LXXIX. Dc triplici loco Dci. quam inulti hodie iii hoc fonlc laventur, quam multi
Faetus est iii pacc locus cjus {Psal. lxxv}. Locus post lacrymas ad munditiam redeant. Curramus cum
Dei triplex, niundus Ecclesia, tidelis anima. In
, talibus ad aquam vila-, considcreirius quanlumpec-
mundo est ut iinperator in regno, in Ecclesia ut cavimus; atque ul nppaicainu-< mundi, cor nostrum
pater familias in domo, in animaul sponsus in tha-
B illi lavemus iii holocauslum, adjuvante nos ad htec

lamo. In mundo est creando ct regnando inEccle- ;

eadcm gratia Reileinptoris Doniini nostri qui vivit
sia, ad sacramentorum participationein et lidei per- et regnat, etc.
ceptionem vocando in anima, per charitatem inha-
; TiT. LXXXI. Do humiJiatione tripJici.
bitando. Si in domo Uei es per conditionem, etiam Bonuin mihi qui/i hiiiuiliasti ine{PsaI. cxviii).Non
diabolus tecum est. Si in domo Dei es per fidem, omncs sunt huiniles qui huinilianlur, quia aliicum
etiam dsemones tecum sunt credunt enim djemo- ;
rancore , alii paticnter alii libenter huiniliantur.
nes et contremiscunt. Si per spem, etiam palea est Primi sunt rei, secundi innoxii, Quia
tertii justi.
cum granis in area ac horreo. Si autem fueris per licet innocentia portio sit justitiae, tamen consuni-
chaiMtatem beatus es, quia non tam in domo Dei
,
matio ejus est apud humilein. Non enim intusmur-
quam domus Dei esse coepisti, ut intres et habites muranti non minus murmuranli, quia non humi-
,

ubi pax est, ethabitaredignetur cujuslocusinpace liatis, sed humilibus dat Deus gratiam.
factus est. Quem locum vel domum fac arcam di- TiT. LXXXII. Dc tuvpi uiutalione Iiominis.
luvii, tabernaculum militise, arcam testamenti. In Homo cum iii Jionore csset non inleJJexil : compara-
domo veneretur filius patrem. In diluvio ploret nau- Q tuscstjunicntisinsipientihus, ctsiniiJisfactusest iJ-
fragus gubernationem. In tabernaculo honoret mi- Jis {PsaJ. xLviii). Turpis mutalio, ut cujus erat ante,
les regem. Intestamento auscultet assecla prsecep- coelos meditatione penetrare, mente supernas man-
torem. siones circuire, devotione Palres etapostolos salu-
TiT. LXXX. De fonte palente et occuUo , Christo tare, choros prophetarum martyrum admirari
,

scihcet Domino nostro. triumphos, stupere pulcherrimos ordines angelo-

Ib die illa erit fons patens domui David et habi- rum, modo turpi se mancipet corporis servituti ad
tantihusJerusalcm in aJAiitionem pcccatoris etmens- obediendum cai-ni, ad satisfactionem gula; et ventri,
truatse {Zach. xiii). Fons occultus Unigenitus est ut caro ancilla quasi domina imperet spirilui domino.
Patris invisibilis. Fons idem patcns Deus incarna- Exilas aquaruin dcdiicant ocuJi [J^saJ. cxviii) super
tus qui fonb patens domui David dicitur, quia ex hujuscemodi animam, scilicet quae cum nutriretur
David genere ad nos Redemptor processit. In Jeru- incroceisnuncamplcxalur stercora. Pascit sterilem
salem habitavit, quia in visionepacis intimte. Men- qua3 non parit, et vidua; bene non facit. Homo, cum
tem autem peccatricem significant peccator etmen- in honore csset, non intcJJcxit iPsaJ. xlviii;. Ecce
struata; vel peccator eumqui delinquitopere, men- Adam quasi unus ex nohis faclus esl {Gcn. iii). —
struata nr.entem quae labitur prava cogitatione. Nam D Cum in Jionore essct noii inteJJexit, inquit. In quo
sicut menstruata est polluta quse aliena carne non habitabat? Inparadiso, in loco voluptalis, gloria et ho-
tangitur, et sua inquinatur, sic anima, et si nialum nore coronatus, et constitulus super operamanuum
opus non peragit, polluta tamen immunda cogita- Plasmatoris, cujus socielas cum plebe angelorum,
tione sordescit. Unde Omnes qui quserunt eam non
: et omni miIitiacoelestisexercitus,sedmutavitistam
deficient, in menstruis cjus invcnient eam {Jer. ii), gJoriam in simiJitudinein vituli comedentis Jcnum
quia maligni spiritus in illa bona; cogitationis rec- {PsaJ. Gv). Inde panis angelorum factus est fenum
titudine repelluntur, cum in pollutis cogitationibus positum in prsesepio, et appositum est nobis tan-
positam ad perversam cogitationem trahant,
facile quam jumentis. Hoc fenum carnis Christi non est
In die igitur illa, etc, quia apertus est jam nobis desiccatum, quae est pro mundi vita. Illius utique
fons misericordise, Redemptor noster qui in domo feni carnis nostrse quod desiccatur, et cecidit flos,
David incarnatus peccatorem lavat a perverso opere, non ille qui deradice Jesse etvirgaascendit, Cibus
et menstruatam mentem diluit a foeda cogitatione. hominismutavitse inpabulum pecoris, homine mu-
Pater igiturfons, cuiTamuscum lacrymis, lavemur tato in pecus. En tristis mutatio et lacrymosa ; homo
hoc fonte pietatis. In hoc fonte David, lotus per incola paradisi, terree Dominus, civis cceli, domes-
685 MISCELLANEA. - LIB. III. G86

ticus Domini Sabaoth, super beatoiiirn spirituum -^ Gum caro concupiscitur, pensetur quid sit quando
agmina, repentina mutatione jacetpecus in stabulo, est exanimis, et intelligetur quid ametur. Multum

indiget feno. Agnosce,obos, possessoremtuum, et valet ad domandum desiderium qui vivum diligit
asine, praesepe Domini tui. Gognosce, pecus, quem pensare quid futurum sit mortuum.
cognovisti ;homo,adora inslabuloquem fugiebas dc TiT. LXXXVI. Oleum
de capite non deficere.
paradiso, et comede fenum, quia panem angelorum Oleum de capite tuo non dcficiet {Eccle. ix).
fastidisti, quia, cum in honore esses, non intel- Oleum in capite, charilas in mente et a capite :

lexisti nec Deum Creatorem tuum, nec te beatum
esse creatum.
Duplex ista ignorantia damnabilis.
Primafacit jumentisparem, secundaposteriorem.
Unde, siiguoras lo, abipostgregcm sodnlium iuoviim
{Canl. i). Vere post, quiareprobi homines igni tra-
duntur perpetuo, non pecudes. Mclius fuisset ei si
oleum delicit cum a mente charitas recedit. A pilis
ergo tondemus caput, ne abjiciant oleum, id est
malas cogitationes mente, quibus perditur charitas.
TiT. LXXXVII. Ut speciem suam visitet quisque.
Visitans speciem tuam non peccabis {Joh v). Spe-
cies hominis est sicut homo. Speciem ergo suam
visitat quisquis ad eum quem similemper naturam

natvsnon fuisset liomo. {Matth. xxvij, sed pecus. conspicit, passibus amoris tendit, et in altero sua
"
Propterprimam ignorantiam pecudeshabeljatsoda- considerans, ex seipso colligit qualiter infirmanti
les;factusestsimiHsillisinperfruendisbonis terne; alii condescendat, qui ut in se allerum reficiat, se
propter secundam, non est cum illis, scd post illas Unde Moyses Tulit terra lignum
in alteio pensat. :

inperferendistormentis gehenme.Estenimhicipsis hahens semeniem secundum spceiem suam {Gen. ii).

bestiis bestialior, ratione vigens etratione non vi- Terra, inquam, benedicta, ante peccata nam post ;

vens. maledicta spinas dat et tribulos.

TiT. LXXXIII. De claustri agro, in quo suni uvic, TiT. LXXXVIIL Quid sit sacerdotes caput non
rosie, lilia, violas ct olivoe. radere, nec tamen comam nutrire.
Ecce odor filii mei sicutodor agripleni,cuihene- Sacerdotes caput suum non radant, nec comam
dixitDominus {Gen. xxvii). Agcr est mundus,vel nuiriant, scd tondcant (Ezcch. xliv). Sacei'dotes
quilibet conventus. In his redoletuva, rosa, lilium, sunt qui, ut sacrum ducatum prsebeant, prsesunt.
viola et oliva. Uva divini amoris, quse calcata in mente.
Capilli in capite exteriori sunt cogitationes in
torculari tribulationis reconditur in apolhecaseter- Quia igitur de vita subdilorum sollicitudines habere
nitatis et jubilalionis. Uosaexcruore martyriiredo- debent, ncc tamen eis vehementer incumbere, ca-
lens. Lilium, exincorruptione virginitatis candens. put prohibentur radere et comam nutrire, ut illos
Viola ex humilitate locum minimura tenens, et coe- *-•
nec funditus amputent, nec lursus ad crescendum
lestis pupuram in mente habens. Oliva opere
regni nimis relaxent. Quantum necesse est prodeant, et
misericordite more olei refovens etlucens. tamen recidantur citius, ne immoderatius crescant
TiT. LXXXIV. De virore calami etjunci. serventur in capite sacerdotis, ut aurem operiant
Orieturin ea viror calamietjunci(lsai. xxxvj. Ca- resecentur, ut oculos non claudant.
laino scribitur et junco. Primus est prsedicator, TiT. LXXXIX. De sacculo periuso et integro.
secundus auditor. Uterque ex eadem aqua proficit, Qui mercedes congregavit, in sacculum eas misit
quia et doctrina et profectus audieiitise estexDeo. pcrtusum {yigg.i), de quo aliunde exit quod aliunde
Horum viriditas operum ex aqua sapientisequte ex immittitur. Is enim est sacculus pertusus qui irre-
ore Allissimi procedit, in Ecclesianascitur. Sancti prehensibiliter vivens, odiumin corde portat. Gon-
ergo spiritus est gratia, qua3 et doctoris os aperit, siderat quam sit mundusinopere, nunquam crude-
et auditoris mentem ac profectum intus inspirat et lis in mente, qui mercedcm quam reponit ex bono
illuminat. opere, perdit exodio quodintratperforamenboni
;

TiT. LXXXV. Quod dulcedo hominis vermcs sini. operisexit perpertusum damnisupernse dilectionis.
Dulcedo hominis vermis(Job. xxiv), scilicctterra- Tu, inquam, homo integer sacculus esto, ad con-
rum. Quisquis in hoc inundo appetit cseteros exce-
D servanda bona, pertusus et scissus per contritio-
dere rebus ethonoribus tumere, huic nimirumcura nem poenitentiae ad ejicienda mala ut circumderis
ssecularis est in delectatione, quies in labore. Quia lajtitia. Unde Considisti saccum meum, etcircum-
;

igitur naluravermium estmomentissingulis moveri dedisti mc hvtitia {Psal. xxix).

et rodere, per vermesinquietudo mentis et consum- Trr. XG. Oculi sapicntis in capite ejus.
ptionotaturcogitationum, quibushomo incessabili- Oculi sapientis incapite ejus sunt ; stultus in te~
ter se pascit et depascitur. Vel verinis nomine caro ncbris amhulat {Ecclc. Quia sapiens in capito
ii).

signatur. Luxuriosi ergo carnisvoluptatibus dediti Ghrislo per imitationem oculos mentis figit, et
quanta sit caicitas monstratur cum dicitur Dulccdo
: stultus, in inleriori])US cxtra se studiumintentionis
iJIiusvermis. Quid namque caro nisi putredo et ver- ponens, quasi sine luce in tenebris ambulat.
mis est?Qui cernalibus desideriis anhelat, quid aliud TiT. XGI. De abscondcnte frumenta.
nisi vermem amat ? Qute enim sit carnis substantia Qui abscondit frumcnta malcdicitur in populis
testantur sepulcra.Quis parentis, quantumvisdilec- {Prov. xij. Frumenta abscondere est prtedica-
ti, vermibus scaturientem carncm tangere posset ? tionis verba apud se retinere. Inpopulis raaledici-»
687 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 688

tur talis, quia in sola scientia pro nmllis quos cor- TiT. XGV. Quodjustus ut palma floreat.
rigere non potuit culpa damnatur. l'nde Malcdi- : A Juslus ul palma tlorchit (Psal. xci). Tripliciter.
Clus tjui prnliihol (/l;t(lium sunni u snnguinc(Jcrom. Palma enim taidc proficit, sed diuin viriditalc sub-
XLviii), id cst piiodicalionis verba a carnalis vita^ sistit ; inferius lactu aspera, aridis corlicibus ob-
intcrfectione. volvilur ; superius visu ctfructibus pulchra. Cijcte-

TiT. XCII. De proximi viliis perimendis. rae arbores, juxta terrain vasta), superius subti-
Si quis Domini estjumjalur milii. Ponatvir gla- liores redduntur. Pahua, ab imis subtilior, vastiora
diuni sumn supra fomur suum. iLo, rodilo doporta summo Primo cum mul-
succrescit. Talis est justus.

usquc ad porlam pcr medium castrorum, ct occidat tis diflicultatibus ad (idei statum quasi tarde pro-
unusquisquc fratrem et amicum et proximum suum ficit, sed in lidei gloria diutius subsistit. Inferius

(E.xod. xxxii). 1'roximus cst liominis homo, con- mullis tribulalionumcorticibus despectus, superius

ditionc originis. Item estamicus dilectionc etfratcr cst IVuctu relributionis gloriosus ; ct cum cailera)

in spiritu vel carnc. Qui islos ila delinquenles gla-

arbores, id est mah liomines, inferius sint fortio-

occidere, gladiuni res, pro inferioribus nuillos laljores tolerantes, su-

dio vult increpationis in vitiis

prius supra feniur suum ponat, id est illicitas prius perius dcbiles, quia unius liorie momento Domino
tune dc servientes lassantur, sola pahiia, id est soH justi,
in sc suggestiones studeat edomai-e et
advitium
;

B in coileslibus fortiores, interrenis sunt intirmiores,

porta cat ad poitam, id est a vilio usque
pcr quod ad incntem mors ingreditur, increpando ut quantum caiteri in terrenis, tantum ipsi in coe-

discurrat per mcdium castrorum cum tanta sequa- lestibus clareant, ut sicut exhibueruntmembra sua
litate, ut in culpam delinquentium nullius odio vel
servire iniquitati, cxhibeant eadem servire justitiiB

favore declinct. [liom. VI). Quinon ut cajtersearborcs ininchoatione

fortiora proponunt, et per ougmenlum temporis
TiT. XCIII. De adulationc pcrniciosa.
debilia terminant. Nam jusli conversio tanquam
Voe qui consuunt pnlvillos sub omni cuhito manus, palma, plus finiendo peragit quam inchoando pro-
et faciunt ccrvicalia sub capite universaeaetatis ad
ponit.
capiendas animas ! {Ezcch. xiii.) Pulvillus et cer-
TiT. XCVI. De triplici habitatione Dei.
vical ut melius quiescatur ponuntur. Quisquis au-
tem male agentibus adulatur, sub capile et manu Non cst hic aliud nisi domus Doi (Gen. xxviii).

alterius consuit pulvillos. Hinc rursus Ipse eedifi- :

Tria Deus inhabitat mundum, Ecclesiam, fidelem
:

cabat parietem, ct alii liniebant [ihid). Paries animam. In mundo est, ut imperator in regno per
peccati duritio. Hunc asdificat qui contra se pec essentiamet potentiain. In Ecclcsiaut paterfamilias
cati obslaculum construit ; hunc linit qui peccata Q "^ '^'^'"^ P^^ prajsentem justitiam, quia ipse est qui
]usi'\i\cs\ieam. Decuiusplenitudineomnesaccepimus
perpetranti adulatur.
XCIV. De divitjarum contemptu.
TiT. (Joan. i). Creat, recreat, conservat in anima per
spiritualem gratiam.
Dives, cum dormierit, nihilsecum auforot; aperict
oculos suos, et nihil i/2yeiJje/(Joyjxxvii).Cumenim TiT. XC-VII. De igni in altari somper ardente.
peccator dormit in morte, videt et cognoscit quod Ignis in altari semper ardcbit : quem mitriet sa~
nihil fuit quod vidit in vita, quia rapitur ad mortem cerdus, subJiciensIignapersinguIosdies{Levit.\\).
de vita.Undesubditur ToUet eum vcntus urens, id
:
Ignem in altari semper ardere est charitatis flam-.
est malignus spiritus, qui viventem trahitad vitia, mamindesinenteradDeumaccendere.Lignanedefi-
morientem trahit ad tormenta. Hic succendit amor ciat subjicere, est exempla prsecedentium Patrum,
concupiscentia) ibi cruciat flamma gehennse. Hic
:
quasi quaedam fomenta in exercitatione charitatis
vento et ilalu malae suggestionisad terrcnadeside- subministrare. Etenim quia in terra novitas quotidie
ria succendit corda ini quorum,teste Jeremia: Ollam ipsa hujus vitee conversatione veterascit, ignis chari-
succcnsam cgo vidco, id est cor humanum vi- lalis prasdictis lignis nutriri debet et reviviscere.
tiorum ardoribus fervens, et facicm ojus a facie Hoc iit mane, quianonnisiin nocte charitas exstin-
aquilonis {Jcr. i). Ab illius enim suggeslionibus j) guitu,._
inflammabatur qui dixit: Sedeho in monto tcstamcn- XCVIII. De panc subcinericio,
TiT.
ti ; in laterihus aquilonis (Isai. xiv). Ab hujus uren-
Factus est Ephraim paais suhcinericius qui non
tis ardore promittunt prophetse in adventu Christi
rcvcrsatur{Ose. vii). Ex natura bene condita inest
justosliberari aDomino. Pro saliunca, 'm({\\\i,abics,
abjectione homini intenlio qua surgat in Deum. Ex intentione
pro urtica crcsccl myrtus (Isai. lv). l'ro
voluptassinceraquseprematssecuIuminferius.Panis
terrense cogitalionis, altitudoterrenae contemplatio-
subcinericius ex inferiori mundior, ex superiorici-
nis pro prurigine et ardore vitiorum, virtutum
; et
crescettemperies et tranquillitas mentis. Hoc desi-
nerem poitat. Qui ergo intentionem qua Deumquaj-
rere debuit negligit, et mundiorem partem inferius
derium Maria; promittitur: Virtus altissimi ohum-
premit, et curam sseculilibenter tolerans quasi con-
hrabit tihi (Luc. i), quamvis hoc vocabulo Christi
gestum superius cinerem portat sedreversatur, si
notetur incarnatio. Umbra enim a lumine formatur
;

desideriorumcinerem abjiciens, intentionembonam

ex corpore. In materia autem lumen divinitatiscor-
pus recepit humanitatis.
quam opprimit superius ostendit.
 689 MISCELLANEA. LIB. III. 690

TiT. XCIX. De senlcntirvsupremijudioii ad parlu- A autem disputat, quia in cruce dcpendens clamat
ricnte m comparalionc. scarabcus dc ligno et tum cedrorum superbiamad
;

Sicut parturicns loquar {Isa. xiji). Parturiens humilitatem deduxit, dum eos ad humilitatem crucis
cum dolore ejicit quod diu inabsconditis cum pon- ct slultiliam per contcmptibilenY sermonem fidei in-

dere portavit. Ita Dcus qui apud se nunc tacitus clinavit Verbum cnim crucis pcrcunlihus stulli-
:

tolei-at, in ultione judicii quasi cum longo dolore lia ; credentihus virtus Dei estin salutem (/ Cor. i)

post silentium manifestat. TiT. GV. De absconsione Eliue in Carith.

TiT. C. Desccndere in infernum cum armis.
Descendunt in infcrnum cum armis suis{Ezcch.
xxxii). Arma peccantium sunt membra corporis
quibuspravadesideriaquse concipiuntexsequuntur,
cum quibus tolerant ffitcrna tormenta cumprincipe
ipsorumdiabolo. Unde: IhiAssurct omnismullitudo
ejus ; Assur
in circuitu ejus scpulcra ejus {ihid.).
diabolus, multitudo ejus, angelici spiritus quos ad
culpam traxit. Qui morlem pertulit, cum sui Con-
ditoris vitam reliquit. Hujus lancjuam mortui sunt
scpulcra, qui in suis cordibus illuni
prava sepeliunt. Qui erunt in circuiti
tunc sepulcra cummortuis ardebunt, ubi
obscuratur, mors sinc mortc, finis sine fine, defc-
ctus sine defectu, ignis tenebrescit, mors
semper incipit, defcctus deficere nescit.
TiT. CI. Ecrra pivnain duram, scd transitoriam,
Absconditus cst Elias in torrente Carith {III Rcg.
xvii),quod interpretatur calvus, etibi de torrente bi-
bit, etcorvus pasccbat eum, mane et vespere,pane
et carne.Elias,qui interpretatur Dghs /br^/s,Christus
cst qui in Calvariaj loco ubi abscondita est gloria
ejus, de t(>rrentc immortalitatis nostrse bibit,pasci-
tur mane et vespere, idest ab exordio graliaj usque
ad finem mundi, a corvo, id est genere humano
B peccatis nigro, pane fidei et carne resurrectionis.
Quasi enim corvus Christo carnem ct panem offert
per desideria nostram salutemsitienti, dum peccatorvitam suam
ejus, quia per fidem componit, etcarnemper poenitentiam do-
ignis qui mitam Deo in sacrificio tribuit spe resurrectionis.
TiT. CVI. De spiritu triplici quem ah Elia petiit
vivil, finis Eliseus, ct de larrjitate Christi.
Dicenti etiamElise, Postula quod vis{IV Reg. iii)
responditEliseus Ohsecro, fiat spiritus tuus duplex
:

sero signari iotornam. in me Eliseus corpus,quod est

{ihid.). Elias caput,
Euffiet arma ferrea, et irruet in arcum (creuni Ecclesia, notat. Elias noster dat locum petenti, cum
{Joh. \x). Quia necessitas inopis vitam moeroris dicit: Petite etaccipietis{Luc. hac fiducia Eli-
xi),
vulnere cruciat, per ferrum notatur. Unde de Jo- seus, id est Christianus petit utspiritus ejus duplex
sephycndiio: Ecrrun)j)crti'ansiitanimamcJus{Psal. fiat inassumptione virtutum et remissione peccato-
civ;. Judicium frateinum, quod ab avari mente non rum. Spiritus istaconferenssimplex fuit inChristo,
attenditur, per arcum innuitur. Si ergo in islis ar- oui peccata non habuit et ideo remissionem pecca-
mis ferreis necessitate non perfruitur, sed il!a fu- torum non exigit. Opera autem virtutum fecit in
gicndo multa per avariliam rapit, hunc extremi et spiritu. Bene ergoEcclesiaspiritum duplicempetit,
occulti judicii arcus districlius ferit. Et nota quod quia et remissione peccatorum indiget qua non in-
sereus dicitur, ut ferro durabilior, quia poena quain diguit Christus et collatione virtutum, quas ex
;

fugit transitoria est, quam incurrit seterna. plenitudinesuatribuitChristus qui suam in eo spem
non csse ahominanda
TiT. CAl.Ncccssaria hujus viliv ponit. Hinc Elias dicit ad Eliseum Si videris me :

Non abominahcris /Egyptinm vcl Idum;cum[Deut. quando tollar a tc, fiet si non, non erit{IV Rcg. n)
;

xxii), id est quamvis relinquenda /Egyptiaca, pris-

Quia nisi quis oculos fidei in illum figat credens re-
tina scilicet conversatio de supcrfluis non cogi- surrectionem, ascensionemet csetera credenda,pe-
tando, non tamen prorsus abominanda, ut de ne- titionis fructum non recipief. Elias pallio flumen
cessariis non cogitemus. percussit, quiaChristus per incarnationem, quatan-
TiT. CIII. Una trutina nos et pro.xinws metiamur. quam indumentose induit,fluvium nostrtemortalita-
Non pondus tibi majus et minus (Deut. xxv),
sit
tis destruxit, et ipse transivit, et nobis ad vitam
ut aliler tibi, aliterproximo motiaris, imponens
j) transitum dedit. Eliseus vero eodem pallio flumen
gravia qua) nec digito velis movere
percussit et non dividitur. Itcm dicit Uhi cst nunc :

TitCIV. Disputarc a ccdro ad hyssopum. Dcus EIi;v ? {Ibid.) et tunc dividitur, quia Ecclesia
Disputavit Salomou supcr lignis, a cedro qu;c cst nisi ad invocationem Christi virtutes nullas potest
in Lihano, usque ad hyssopum qu;v cgrcditurde pa- facere, ipso dicente Sine me nihil potestis facere
:

riclc [III Rcg. iv). SalomonChristus cedrinomine,;

{Joan. xv). Nihil enim humanum studium potest,
celsitudo gloritie in electis hyssopi, quaj herba hu-
;
nisi adsit divinumadjutorium.
inilis est petraj adhasrens, humilitas Christi acci- Tit. CVII. Quid sit a canihus el avibus comedi.
l)itur : A
cedro usque ad hyssopum Salomon dispu- Qui mortui fuerintdeJeroboamin civitate come-
tavit ;
quando ab
alla gloria cadestium usque ad dcnt cos canes ^qui in agro, vorabunt eos aves cseli
carnis humilitatcm dcsccndcns Christus pervenit. (III Rcg. xiv). Quia ct qui fide tenuis positus est
Cediiquoque noinine pravorum elatio designatur. in Ecclesia, si moitalibuspeccatis moritur, a cani-
Unde: Vo.\I)i)minicoiil'ring('iilisccdros{PsaI.\\\in) bus qui circuierunt civitatcm, id est sanctorum
A. cedro ergo Christus usque ad hyssopum disputat, senlentiis increpatur, arguilur etdamnafur. Hisuat
quia superbosethumilcs ipsedijudical. Supcrligna qui infideles vel furcs abjiciunt foras, abigunt, ct
691 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 692

ovilia sancta custodiunl. Quiautem cxtra Ecclosias A cxcedamus, et ipsius Christi actuset verbatandc in
vitiis moritur, illa) volucres quae semen secus viam iinitomur. Mundemiis primo cogitala, deindc dicln,
sparsum comedunt, eum dovoranl, id est, ad ader- l)ost opera nostra aqua poonitentiai, ut ubi ab iguo

num interitiim pcccatis onustos secum diunuit in- divino mcroamur assumi, qui quidem oonil)Uiil
corporalos. consumeiido vitia, et illiiininat olarilaleiii daiido
TiT. CVIII. l)vlilio yidim ad Elisco suscilato. ajternam. l'ost fale sacrificium sequitur j)luvia di-
Filium vidua3 qui ajgrotaverat et mortuus est in vina) gratia; ad orationem Elia; super terraiii, i[iin:

sinu ejus, ut suscitct Elias tollit de sinu cjus in fuorat arida Iribus annis ct monsibus sex, quanto
cccnaculum, ponit^iue in leclum : ubi ter eum cor- tempore (jhristus praidicavil, duin ex evangelica
poresuomensus perorationemsuscitat flV/^e^. iv.) praedicatione in lacrymas conpunctionis et deside-
Filius moritur insinu matris, dum spiritus moritur riorum «ternae consolationis resolvimur.
in delectatione pravoe conversatioiiis. Llnde et in TiT. CX. Dt,' inaarnrtionc Vcrhi figuratn pcr vas
sinu uxoris Samson caicatur. Ilic ut vivat prius novum in quod EJiscus saJrm misit.
removetur a sua vana conversatione, quia prius est Aquae Jericho pessimseerantet terra sterilis.Ro-
relinquendum malum. Inde poiiavit in cocnaculum gatus ergo Eliseus eas sanare misit sal in vas no-
Ecclesia), id est monastorii, ubi hal)itat Dous. Ibi
B vum fictilc, et demersit illud in numen, et sanatge
in lecto contemphilionis posilus super se ter IJeuin sunt aquoc pessima;, ot lerra sterilis {IV lierj. ii).

sontit mentiri, dum mente, ore et opere, Deum re- Jericho sunt populi mali et a fructu boni operis
cipit, nullacogitans, loquens,aut operans nisi quae aridi. Vas novum fictile : vel sancta Virgo (juas fuit
Dei sunt, ut jam vivatin virtutibus, etquiesoat non vasnovum per virginitatem, ot fictile, quia terre-
in agro, non in molcndino, sed in lecto illius pacis num vel vas novum Christi caro est nova, quse sine
;

quse hic incipit, in futuro consummatur. Item peccato nova generatione creata de matre
est, id est
sciendum quod vidua hajc animam significat, de sine patre : quse est quarta et nova generatio et
qua dicitur Pavit slerilem, ct vidihv non hencfccit
: fictilis, quiamortalis. Sal autem est sapientia, Ver-
{Job. xxiv). Quod est carnem a fructu boni operis bum scilicet Patris. Sal iste dum miltitur a Deo
stcrilem nutrire, et animse nonprovidere, cujus ma- Patre in vas novum, id est in uterum Virginis, vel
ritus Christus est mortuus.Hujus viduse sinus est ca- in carnem assumptam de Virgine, ubi latuitdivini-
ro, filiusopusest.Quimorifur insinu, id est in carnis tas tanquam invase sanata? suntaquse, idestgen-
;

delectatatione, sed prsedicto modo eum suscitat Elias tes qua;receperuntvas in quo estsal, id cst Chri-
TiT. GIX. De mysterio altaris ah Elia constriicti stumin quo est divinitas.Namsal in vase, divinitas
C
et actorum ab eo circa ipsum. in carne est. Vas habens sal in aqua est Christus

Elias scdificavit altaro dc duodecim lapidihus. Deus et homo in gente. In nobis quoque sunt vitia
In circuitu altaris fecit aquseductum quasi duas are- etpeccataaquaiamarse, qu3e terram nostram, id est

nuculas [aratiunculas] (III Reg. xviii), Supponit animam faciunt sterilem, ef submergunt in interni

ligna bovemsuper ligna divisit et fecit primo,

; et ;
profundum. Ut ergo sanentur aquis nostrse, opera
secundo, et tertio aquam super infundi, cjuousque videlicet nostra, etterra efficiatur vitse fructui ido-

impleretur aquseductus circumaltare. Altare fideles nea, exuamus veteremhominem cum actibus suis :

sunt vel quselibet congregatio exhis qui fidem se- et induti novum effectique vas novuma vitiis mun-
quuntur duodecim apostolorum. AquGcductus dua- demur ; i-ecipiamus a qua su-
sal verse sapientife

rum arenucularum [aratiuncularum] flumina lacry- mus conditi, et in novo homine, qui non moritur,
marum ex corde contrito pro timore gehennse et conservemur intacti.
desideriovitae seterna?. In altari coinponuntur ligna, TiT. CXI. Dc pnclatorum in sagittandis ot pcri-
sanctorum scilicet dicta et facta in exemplum cie- mendis vitiis officio,

dentibiis. Bos quoque superponitur, id est Ghristus, Uege Israel tenente arcum superposuit Eliseus
qui super omnes actus suos in exemplum proponi- D manus suas manibus ejus et prcecepit ut per fene-
tur ; super utrumqueaquater elTunditur, dum quis stram orienfalem jaceret sagittam, et cum jecisset
imitatur Christum et sanctos, aqua compunctio-
e.t ait SagittasalutisDominicontraAssyrios{IVRog.
:

nis verba, cogitationes et operamundat, nec cessat, xiuj. In Joa rege, officium regendi populum habente
donec fossa prima et secunda, id est per mortem qui officium habent regendi animas notantur. Hi
prajsentem et gaudium futurum compleatur. Tunc assumunt arcum et jaciunt sagittas, id est Scriptu-
ignis Dei holocausta et ligna vorat, dum dicta et ram et Scripturte sententias, et verba proferunt ad
facta examinans in seterna eum recipit vita. Discu- vulnerandas in vitia animas contra diabolum. In
tiamus ergo, nos fratres, si ad altare Dei sumus ai'cu enim decornu durities VeterisTesfamentiper
doctrinam apostolicam sequendo. Habeamus in cir- chordam Novi tenditur, ad spiritualem intellectum
cuitu nostro et timorem gehennse, et desiderium ncctitur, et sagiltas salutis contra antiquuin hostem
palrise, quasi duas fossas quibus compuncti absti- dirigif. Unde de sanctisdoctoribus gentilitatem in-

neamus a malo timore poena; et faciamus bonum gredientibusdicitur. Cumsagittisetarcuingredien-

amore patriae. Superponamus nobis exempla sanc- lur illuc (Isai.wn). DumScripturae sacrsedicta pen-
torum, tamquam quidamligna quibus piemamurne samus, arcum tendimus ;
dum verba doctrinse da-
 :

693 MISCELLANEA. — LIB. IIL 694

mus, sagittasemittimus. Hoc autem ut fiat, Eliseus A Carrus portat fenum murmurat, sicut fratres sunt
et

manus suas super manus rcgis ponit, (juia excmplis
suis ct gratia acliones rectoruin Dominus dirigit et
protegit. Et notandum quod per fenestram orienta-
lem sagitla salutis,id est prasdicatio sanctaeiman-
datur, quia lumen scienti;» et docti-intc primum de-
bent recipere qui Jacula vei'borum debent
tere. Iterum jubet Jaculo teri-am percutere. Quod
solo corpore hal)itantes in unum (quod bonum et
jucundum est), sicut unguentum unitatis quod est
in capite Christo, a quo in barbam usque, id est in
majores et fortiores descendit. Qune utique barba
Aaron est, id est veri sacerdotis Christi. Quando
omil- non inveniensaliam dignamhostiam seipsum obtu-
lit factus hostia et sacerdos, a barba venit in oram

cum trilms vicibus lecisset, et stetisset, iratus est vestimenti. Vestimentum Ecclesia tensa in cruce
contra eum quodnon quinquies vel sexies vel se- ut non habeat peccati maeulam vel duplieitatis
pties percussisset. Quia carnales non solum fide rugam. Ora accipitur pro fine seuperfectione. Des-
Trinitatis sunt imbuendi, sed ut quinque sensibus cenclit ergo iti oram (Psal. cxxxii), quia Ecclesia
imperent, et bonis operibus qufe pcr senarium ex- peperit monasteria. Per hanc oram caput intrat,
primuntur, fructum impendant, ac septiformis Spi- quia Christus per fraternam charitatem.
ritus scientiam meditentur sunt edocendi. Fides TiT. CXVII. Dc Ecclesiic nd vitem comparatione.
enim siiiii istis luortiin csl. {Jac. ii). Vitis ad iirutationem vitse nostrse ipsam defigit
Ix-v.iyYAl. De per adversa mon-
virlute patienticB ^ YaiWcem, propagine oneratur, brachiis quidquid
strnnda, et ad grnniun sinnpis compnranda. comprehenditstringens, se erigit; ex qua alia sar-
Unguenta nisi coinmota, aromata nisi incensa menta inciduntur, alia ne reflectant ligantur. Sic
aut Irita latius nesciunt redolere. Ila sancti qui vir- radicatur Ecclesia, radicatur in fide, carnis propa-
tutibus redolent tribulationibus innotescunt. Unde gine oneratur. Haec estmulier quai morbo inclinata
fides eorum grano sinapis comparalur, quod vim sursum non potest respicere(L?/c. xiii). Sed respexit
suam nisi conlrita nescit dcmonsliare. Si ergo tu eam Jesus, et terrena ejusdisposuit onera, ut brac-
adversis moveris, si tribulationibus incenderis, hiis charitatis sursum se erigat, proximos per cha-
tunc quod intus caloris per charitatem gerebas et ritatem ainplectatur, et usque in arboris cacumen
sapiebas, foris per opera oslendis. Si eniin fides se erigens coelo se inferat. Sterilia vitiorum reci-
nostra fuerit similis grano sinapis, et dixeiis monti duntur, castera prseceptis et exemplis ligantur.
Transfer te, transferetur. (Matth. xvii). GXVIII. De Noe et Christo a suis irrisis.
TiT.
TiT. CXIII. Dc dnplici pace. Noeplantavit vineam{Gen. ix). Christus Judaicum
Est pax inchoata, est etplena. Jnchoatam disci- populum. Vinea enim DominiSabaoth domuslsrael
pulis Yeritas dedit, dicens : Paceni mcam do vobis est. Cujus vinum bibit in calice mgrtis. Tali calice
(t/oa/3. xiv), plenamSimeonposcebat: A^H/3C c/iMii^iS C inebriatus obdormivit, quoniam tradidit spiritum.
serviim liium, Dominc, sccundum vcrJjum luum in Quod irridendo Cham, id est, Judaicus populus vi-
pace (Luc. ii). Prima est a vitiis non a poenis se- ; dit Quod scilicet per crucis ignominiam mortuum
:

cunda a vitiis et a pcsnis. Pax igitur desiderio Crea- ila turpiter crucifixum nos ut Deum adoramus, hoc
toris inchoatur ; exmanifesta ejus visione perficitur. etiam hodie objicitur nobis. Hanc autem ignomi"
TiT. CXIV. De peccatoris cnptionc et exciecntionc. niam duo fratres fideles, Grsecus et Latinus testi-
Occidit rex Babylonis filios Sedecioe regis in inoniis prophetarum operiunt.EvigilansitaquerNoe,
oculis ejus, et post eidcm oculos eruit, ut in Baby- id est a mortuis resurgens ( ihristus, illum maledi-
lonem descendat Babylonemnonvideat (IV Reg.
et cit, et hos benedicit.
xxv). Sic diabolus bona Opera, quse proles sunt ope-
TiT. CXIX. De Christo et fide ojus in David per
rantis, interimit, ut htec seamittefe quod captus est
stragem Golisc et arma ejus figurntis.
dolens cernat; peccati tamen dclectatione victus
Goliath David, diabolus Christum, superbia pro-
bona qute genuit amens volens et videns perdit. Sed vocavit humilitatem. Contra Goliam David, id est
dum videns percutitur, ne contra regem Babylonis ( ihristus, induitur armis [IReg. xvii), circumcisione
levet brachium virtutis, exstinctis
moxcunctisflliis scilicet, templi figuris, et multiplicibus sacrificiis.
oculos amittil, quia hac ipsa intclligentia luminis D gg^j ^^,^3 armaprementia non adjuvantia erant, de-
subtracta, deinde in Hiiliylonc viliorum ipsam sui
ponunlur. Lapides quinque accipiuntur. Deponitur
confusionem non videt. lex et accipitur lex. Deponitur lex figurativa, acci-
TiT. CXV. De liypocrisi et simulatione virtutis. quod velabat nam in morte
pitur ligurata, dimittitur ;

l\on induns vcstcin Innn linoquc contcxlnm HJcut.

Domini velum templi scissiim est (Matt. xxvii) et :

xxii). Lana innocentia, linum suljtiiitas. Malitiae quod velabatur aecipitur. Accipiuntur quinquelapi-
vestis ex iis linuin interius celat, lanam monstrat des, id est libri de flumine prioris populi, ubi vaca-
exicrius. Ex lana crgo et lino vestem induit ([ui
bant et inutiles erant semper; quos fiuvius trans-
intus subtilitatein malitia} operit cl simplicitalem
gressione transibat. Mittuntur in peram pastoralem
innocentia; foris ostendit.
id est in caulam boni pastoris Christi, ubi lacte gra-
TiT. CXVI. Dc munnurc vilniido ct coucordin
tiseabundantoves; nam sine gratia lex intelligi et
servnudn prieserlim in clnustris.
impleri non poterat.Hoc lac mater Ecclesia satagit
Pnvcordin fatui sicut rnta cnrri (Eccli. xxxni). dare sed infidelis non queerit accipere, dolet illa, si
;
G95 APPENDIX AD nUGONIS OPERA DOGMATICA. 696

cui dct non invonil. Lapidil)us quinquo torrcntis A sterium incarnationis Christi temere discutere non
gratiue arnialus uuo stravit,quia quiucjuc iiiiriaporti audeas.
sunl, sed in eis unitas charitalis vincit. In (luintjue TiT. CXXI. IJo forculo Salomonis.
enini porlicibus niulti jaccbant languidi, sed unus Ferculum iocit sibi re.x Salomonde lifjnis IJbni.i;
sanahatur. Xain nisi charitas, ox qua lox. ct pro- coJumnas ojus fecit argcnteas, reclinaloriiiin un-
phetie, vincero non polost. Dcinde proprio illi gla- rcum, nsconsum purpuroum. Mcdia cliarilnto ooii-
dio caput abscidit. Gladius enim diaboli sunt mali, stravilpropler fiJias JoriisaJcm (Cant.
iiij. Salomoii,
membra ejus quibus' contra Deum et ejus
scilicet Christus pax nostra qui fecit utraque unum fercu- ;

mcmbra pugnat. Ilunc de vagina dial)oli cxtrahit
David nostcr, cuin dc potcstalc maloruin (^hristus
membra sua diripit. Sed per illum diaboli capul
abscidit,quando ipsum per Evangclii prjcdicatio-
nem a suis membris ejicit.
TiT. GXX. Dc rubo qiiom vidil Moyscs incom-
Ijiistum.
Miltens Dcus Moysen ad gentem quam prsescie-
bat nunquam igne charitatis arsuram, ostendit ci
fiammam in rubo, a qua non comburcbatur rubus.
Flamma in rubo,lex in illopopulo peccalorum spi-
nis pleno. Rubus non est combustus, quia verbo
Dei non sunt peccata in illis consumpta. Flamma
rubum inflammans non comburens, persecutio Ec-
clesiam purgans, non consumens. In qua tantum
Moysi, id est solis credentibus, loquitur, ad quam ac-
cedere prohibetur, nisi tollat calceamenta prius de
pedibus, id est nisi abjiciat priusvitiade afl^ectioni-
bus. Quibus tanquam pcdibus itur vel ad bonum ardo-
ris vel ad malum. Et tu ergo, homo, rubus conceptus
es et natus, rubus in quem in vitiis et in peecatis
conceptus et natus, spinas quotidiegerminansvitio-
rum quantumcunque etiam proficias, quia nec puer
unius dici sine peccato. Fiat autem in te flamma
verbi Dei,qu8ein te rubeat et consumat spinaspec-
lum, Ecclesia vel qusolibet sanctorum congrcgatio
ad tcternum conviviuin animas fcrcns; columnae
argcntcae, qui forlitudino oporis alios excmplo por-
tant, etluce prgedicationisilluminant. Reclinatorium
auroum, qua reclina-
seterna) felicitatis fulgor, in
tur et ab omni laborc quiescilur. Ascensus purpu-
reus quia ad clarilatcm illius quietis noniiisipcr
est,
tribulationem venitur. Quid ergo nos miseri acturi
sumus? In hoc saeculo columnas nos esse
non pos-
sumus, quibus nec fortitudo operis nec lumon
in
emicat proedicationis. Ueclinalorium aureum non
habemus, quia spiritualem regem necdum mente as-
picimus. Ascensus purpureus non sumus, quia pro
Christo efi"undere sanguinem non possumus. Sed
ad haec est certa consolalio, amenus Deum, diliga-
mus proximum, et simul nos ad Dei ferculum per-
tingemus, quia scriptumest: Media cJiaritate con-
stravit propler fiJins Jcrusalem. Per sexum cnim
femininuin sermo divinus infirma vocavitmentium.
Inter columnas ergo argenteas, interreclinatorium
aureum, ot ascensum purpureum, media charitas
p inesse dicitur, quia si habes charitatem, co sine dubio
pervenis, ubi columna eiigilur, el ascensus purpu-
reus tenetur, et reclinatorium aureum invcnitur.
Hinc in propheta inter thalamos quinque sunt cu-
:

cati. Non sis rubus qui non consumitur. Est cnim biti {Ezecli. xl), quia inter perfectos sunt minores

rubusaliusbonus,aliusmalus: uterque habensflam- qui quinque sensibus corporis adhuc depressi de

mam. Nam et bonus ct malus aure corporis percipit sajculo aliqua cogitare coguntur. Rex itaque noster
verbum Dei, sed malum in malitia nequaquam con- fecit ferculum sibi, quia congregavitEcclcsiam; de
sumit. Flamma quoque persecutionis esl in bonoet lignis Libani quae sunt cedrina, id est, de patribus
malo rubo. Malum consumit qui in tempore tenta- fortibus, mente imputribilibus ethoc sibi, quia ad
:

tionis recedit. Bonus non consumitur, sed purgatur glorificandum seipsum.

qui probatus qualis fuerittribulationibusinnotescit. TiT. CXXII. De mutatione vestis sacerdotalis.
Fornax enim ligna cremat, aurum purgat, quia tri- Cum peisonis supervenientibus aniinum mutare
bulatio et bonum efficitpuriorem ct malum oslendit ordini saceidotum valde est necessarium. L'ndeper
deteriorem. Ad rubum virtutis si vis accedere per prophetain dicitur, ut cum sacerdos intus ministrat,
imitationem, solve calceamentmn de pedibus (Exod. T\ \estibus linois utatur [Ezech. xliv); cum egreditur
in).Est autem aliudcalceamentum,quodsolvitacce- ad populum, rcponantur cae in (juzophylaoio sanc-
dens ut audiat et Deum in rubo loquentem;
exaudiat tuarii iibid.). Cum enim sacerdos inti'0 ingredi-
aliud, quod solvit recedens dum non exaudit pro su- tur, subtilioribus confemplationis operibus quasi
scitando fratris semine vicinum monentem.Primum lineo indumento utatur. At cum ad populum egre-
sunt vitia qu0e dimittit ad justum ac sanctum acce- ditur grossioribus utatur, quia pro utilitate etiam
dens; secundum prsedicationis officiumquod amit- ad terrena portanda niores suos componere de-
tit proximi curam relinquens. Est etiamtertium cal- bet.
ceamentum, quo Ghristus venit in mundum; dis- TiT. CXXIII. Tintinnabula cur pendebant olim ad
pensatio incarnationis suse. Ad primum ergo calcea- vesiem sacerdotis, ct in eis mala punica.
mentum relinquendum omni conatu te prsepara. Vestimentis sacerdotis tintinnabula adhibentur,
Ad secundum procreandum omni sollicitudine ne, si de eo sonitus ingrediens et egrediens non au-
stude. Ad tertii corrigiam solvendam te indignum ditur, moriatur (E^atoc/. xxviii) quia vitse viam cum
;

cum Joanne judica (Mare. Luc. iii), ut et vi-

i ; praedicafionis sonitu opera sacerdotis clamare de-
tia deponas, et curam proximi habeas et my- , bent, et illis qui intus in districliori vita spem ha-
697 MISCELLANEA. LIB. III. G98

bent, el iis qui cxlrfi, in habitu sseculari, ne contra A gitur ac claudicat (Gcn. xxxii). Parentes nostri an-
se iram Dei provocans morialur. Tintinnabulis geli sancti sunt ct sancti viri in vita et patria cce-
quoque mala punica Junguntur. In nialo punico, in lesti positi.Angelus Deus, Jacob quilibet justus ab
quo sub uno exlerius cortice multa grana continen- hoc exsilio ad palriam parentum tendens. In hac via
tur, fidei unitas nolalur, quia Ecclesiae sic multos cuai angelo luctafur, quia, dum contemplari Deum
unitas fidei foris contcgit, ut inlus diversitas meri- nifitur, quodam ccrfamine positus more
velut in
torum teneat. Ut ergo operibus verba jungantur, pugnantiuin modo supcrat, cum de Deoaliquid intel-
vostimcntis tintinnabula adhibentur, ut per omne ligendo dcguslal, modo succumbit, dum pcnelrare
quod unitatemcjus custodiant, tintinnabuUs
flicunt lumen incircuinscripfumnon sufficiens deficit quasi
mala punica junguntur. temereausus. Vincifurangelusdumintellectuintimo
Trr. ('XXIV. I)c aqiia spiriluaU et nnliirali. apprehenditurDeus; sedvictus vinccntem in unope-
Aqua spirilualis inservit ei qui de die in diem re- declauduai eflicit. Pes unusamorDei, alter cstamor
novatur spiritu mentis. A({uarumusus est adlavan- saMuiii. (Jui ergo prius duobus pedibus ambulabat,

dum, adpotandum,ad ciboscoqucndos; sicqueaqua dum Deum vidcbatur qufcrere et saeculum tenere,
spirituaHs et immundum a sordil)us purgat crimi- r> cum ang(dum tenet, uno pede claudicaf qiiia post ,

num, et silienti salulem iit foas aqua' saiieulis in suavifateia divinfc agnitioais crescit in hominefor-
vitam seternam, quam qui biberit non sitiet in iiitei- liludo amoris Dei, infirmatur in homine forliludo
num {Joaii. iv). 13ivinum etiani eloquium igne Spi- amoris carnis. Unus sanus remanet, alter clau-
ritus sancti coquit cibos mentis, cl in sensus spi- dicat, quia, debililalo amore sfcculi, soius coava-
rituales convertit. lescit amor Dei. In ipso solo stat, quia pedem amo-
TiT. CXXV. I)o reijinis, coneubiiiis ct adolcsccn- ris Sfeculi quemin terra ponere consueverat a terra
tiilis mysticis vcri Saloinonis. suspensum portat. Et nos si ad patriam redire volue-
Veri Salomonis multic sunt rar/iii;o, mulio} concu- rimus, in via prfcsenlis vilfc angelum feneamus ap-
hiniv, adolcsccntularum non csl nuincrus {Canf. vi). prchcndendo Deum, ut, pede amoris sfeculi a terra
Quia multfc sunt mansiones apud sponsum alium : suspenso, solo pede amoris Dei ducamur. Quod non
regina, alium concubina,alium adolescentulalocuni iit nisi rege superbo exstincto. Unde Isaias. Anno,

tenet, terniinum({ue pro ineritis accipit quousque inquif, in qiio inortuus cst Ozias, vidi Dominum se-
procedens liceat ei intrare in gaudium Uomini sui dentein supcr soliuin excelsum et elcvatum (Isa. vi);

et dulcia secrela sponsi rimari. Nam mulier com- et plenaeratdomus a majestate ejus, etc,, quia, cum
puncla ad i)cdes locum invenit, Justa ad capuf, pia Q diiibolus a desiderio nicntis occiditur, mens Dei glo-
in tolo corpore. Thomas in latere fidci. Joannes in riam contemplafur.
pectore latio charilatis, Petrusin sinu Patris, id est TiT. CXXVIl. fcriiitcntiam agcre in cinere et
luce vcritatis, Piiulus in tertio ca?Io, hoc est in iii- cilicio.
timo sapientiBesecroto, hujusgratiam sunt assecuti. Poenitentiam egissent in cinerc et eilicio {Malth.
Jacens inmiseria et luto fiBcispeccator homo plorat xii). In cilicio notatur asperitas peccati et punctio
et clamat Plasmatori et Salvatori suo supplicans : in cinere pulvis morfuorum. Utrumquc hoc adhi-
Eripc inc dc Iiito fcccis (PsaL lxviii). El qiiia in pcc- beri ad poiaifentiam solet ut in punctionc cilicii
caloium suoruin slercore computruerat, ut lavandus cognoscamus quod per culpam fecimus, in cinere
erigatur, et dum abluitur ne cadens inquinetur, in- quid per judicium futuri sumus. Consideremus in
quit Statue supra pcdes meos. Isfi pedes sunt fides
: cilicio pungentia incitamenta vitiorum; in cinere
et operatio. Istis qui lolusest, amliulaf, stateteleva- subsequcntem p^^nam. In asperitate cilicii videat
tur. Tria enim ista nccessaria tibi noveris, quicun- homo superbiendo qui fecit; in cinere, quo peccan-
que convcrli et ad Deuin reverti desideras, ut sci- do pervenit.
licetambulcs, stcs ct clcveris. Primum debes pro- TiT. CXXVIII. De malarum c.ogitationiim et peeca-
ximo, sccuadum tibi, ferfium Deo. Ambulandum est D torum ct ortu et dcfcnsione.
ut subveniasproximo; inteinpIostandum,nerecidas Oricntur in domihus ejus spinse eturticse, et pa-
in lutum, unde ereptus es, uf fandem eleveris ad liurus iii muniiionilnis ejus, etc. {Isa. xxxiv). Urti-
coelum, unde es ejectus. Docendus est proximus, cfEcogitationumprurigo; spina^ peccati punctio. In
quod est ambulare, a se scilicet ad alium hansilum domo igifur Babylonis et desideria cogitationum
facere, non tantum verbo sed etiam exemplo, ut surgunt qufe exasperant, et peccata hominum qufe
qufe docueris non negligas facere, quod esf sfiire, pungunt sed hsec agentes nequiores habent defen-
;

atui vidclicet cura non recederc, utper hocjam fci- sores. Uade subdilur Paliurns in munitionibus.
:

tio in cielum debeas elevari quod est ad Deum jiro

: Qui tanfa spinarum circumdatione dcnsescit ut prae
meritorum mercede ascendere. Hinc sancta anima- asperitate vix tangi possit. Intus igitur urticfe et
lia leguntur ainbulare, sfare, elcvari ,
pariterque spinse nascuntur, sedutrfeque exteriusperpaliurum
leguntur rotii; ca sequi (Exccli. \). nuiniunliir, quia minorcs iniqui mala, faciunt, sed
TiT. ('XXVI. C.uni angolo Iiiclari Jacoh. nequissimi majores eos tuentur. Unde Job Protr- :

Jacob cum ad parentes rediret, in via cum angelo giint umhrs) umbram ejus (Job xi.l, quia prccato-
luctatur, quem dum tenet in femore tenetur et tan- res in quo ipsi sibi conscii sunt alios defendunt.
699 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 700

TiT. CXXIX. Dc triplici osciiln. A riam, et audimus : Gustnte ot vidctcquoninm sunvis

Ti-ia sunl oscula : ad podos, ad inanus, ad os. cst Dominiis (I^siil. xxxiii). IIoc osculo Patrem os-
Pedcs sunt uiisoricordia ot judioium. K\ uiisoiioor- cuialur Filius, (|uia \enio novit Pulrcm nisi Filius
dia spes ex judieio nascilur tiiuoi-. Ilic liinor iiii-
; (Jdihi.x) Iu/o iii Piilre ct Puh^r in me cst (Joan. xiv).
tiuui , spes profectionoiii , consuiniuat.ioiiein sihi Osculum autoiu Spiriliis sancti nohis datum est,
vindicat charilas. Si judicii tiiuoro couipunj^eris ,
quia nohis et rcvelavit Dous per Sjiiritum sanctum,
pedi judicii hiliia improssisti; si timoiom spe mise- ail Apuslolus (/ (Uir. ii). Ouii)US aulein levclat
ricordia) temperaveris, misericordioc pcdemample- iucet et accenilit : lui'ct ad cognitionem, accendit
xus es. Aliquando alteruin sine altero osculari non ad amorem. Charilas enim dHTusa esl in cordibus
expedit, quia recordatio solius judicii desperalio pcr Spirituin snnctiim (Uom. v) qui nohis instar apis
ost, ot solius niisciicordiso sccurilatom vaiiam coram ot mel j)ortantis accendit lumcn scienliai, et
gignet. Manus sunt hilitudo ot fortitudo, eo ([uod infuniht saporem gratise.
tribuat affluenter, ol defendat potenter quod dede- TiT. CXXX. De Jaudo ot ulilitato psalniodiic.
rit. rtrumque oscuhntur non ingratiis, laigilorom Elisous cum ci spiritus prophctiaj deesset, psal-
Dcum confitous ot conscrvalorom. Os vcro est ipsa " loiu sihi applicari prtucipil, ut por laudem psalmo-
divinitas, caput enim Christi Deus. Hoc oscuiatur dite ad eum spiritus prophetiie descenderet {IV
cui seterna visio et Trinitatis donatur cognitio. In lici/. III). Vox psalmodiic cuin perintentionem cor-

primo osculo offerimus pionitonliam coidis contiiti dis agitiir omnipotenli l)eo, ad cor iter paratur, ut
et humihali et reportamus roinissioncm peccato-
, intenlcc menti vel propheticc vel compunctionis
rum, cum audimus Dimissa sunt tihi peccata mul-
: gratia infundatur. Unde Sacrificium
: laudis honori-
ta. lu secundo offerimus cum gratiaium actione licahit mc, ct illic iterquoostcndam illi salutarc Dci
condignos pfenitontia:' fructiis, leportamus jjoise- (Psal XLiir. In sacrificio igitur laudis lit Jcsu iter
verantiam honorum; ct divituv. Qiiijici-scveruvcrit ostensionis. Jesus enim Salvalor dicitur. In psal-
usque in finem, hic salviis erit [Malth. xxivj. In terlio modia igitur devotiK menti semper gratia infunditur
prsesenfamus consummationem, et accipimus glo- coclitus.

LIBKR QUARTUS-
SERMONES, SERMOXUM FRAGMENTA, EPISTOL^, ETC.

TiT. I. De Anniintiatione et incarnatione Verhi;de C dahit fructum suum, sed spinasct trihulos gcrmina-
paradiso spirituali et qmv in eo siint. hit tihi. Usque hodie ohedit Adam voci uxoris suse.
Revertere, virgo Israel, rcverlerc ad civitates Maledicilur terra, germinat spinas et trihulos. Ha-
tuas. Usquequo deliciis dissolveris, filia vaga? Quia het unusquisque in paradiso juxta se et in se ser-
creavit Dominus novuni super tcrram. Mulier cir- pentem, Evam, Adam, etterram, paradisum Dei
cumdabit virum(Jer. xxxij. Quasi dicat: Misericor- et csetera. Paradisus est quselibetcongregatio; ser-
dioeDoniiniplena est terra {Psal. xxxii), quia veritas pens, diabolus; Evse vox, carnis delectatio; Adam,
de terra orta est {Psal. lxxxiv). Christus de virgine spiritus. Terra est ipsa caro. Ad suggestionem
Maria natus est. Terra prius maledicta in peccatis serpentis Adam ohedit voci suiK uxoris, diim ad im-
primi hominis, nunc henedicta in gratia secundi missionem diaholi conseiint spiritus delectationi
hominis, tandem beata in gloria Dei Patris. Unde : carnis sua?. Tunc nialeuicilur terra carnis nostrse,
Bencdixisti,Domine, tcrram tuam{ihid.). Priusgev- nec profert fructum vittc ajterna;, fructum gloriae
minahat spinas et tribulos; hodie, quia Dominusdcdit sempiternai, sed spinas culparum et trihulos pmna-
benignitatem, tcrradedit frucliim suum(PsaI. i.xvi). rum. Sunt autem duo genera spinaruiu : unum car-
quanta benignitas quod missus Gabriel ait Vir- D nis, alterum spiritus. Spinse carnis sunt peccata
gini Ave, gralia plena, Dominus tecum, benodicta
: quse per carnem geruntur et per eam transiguntur,
tu in mulicri])us ( Luc i). El Elisahcth Bcncdictus : ut luxuria, gula. Spinae spiritus, qupo per spiritum
fructus vfii^ris /uj(/7jit/.)VereDominusdeditmultam committunturvitia, ut ira, individia. Islse sunt spina?,
benignitatem angelicse salutationis et divinse bene- quae juxta Prophetam producunt rhnmuiim (Psal.
dictionis, quiaitem tcrranostra dcditfructumsuum, Lvii|. Ex his duo
spinis recipiuntur fructus vilse, sed
id est Maria protulit Christum filium suum, non trihuli pttuuo. Unus tribulus est ignis carnemexsu-
jam sicut prius spinas et trihulos, sicut scriptum pcrans, ([ui nunquam exstinguitur; secundus trihu-
est Deum Adam inobedienti dixisse Quia ohcdisti : lus, animum corrodens vermis qui nunquam mori-
voci uxoris tiuc plusquam meae, maledicta terra in tur. Nohis itaque, fratres, valde metuendum est ne
opere tuo (Gen. iii).Cum operatus eam fueris, non forte serpens qui in paradiso congregationis circuit
701 MISCELLANKA. - LIB. IV. 702

qufercns qacm rlevoret, Evam nostram ita decipiat A ptum, etsuspiremusad ollascarnium .-Ggypti. Pro-
ut Adam obediat voci uxoris suie, id est spiritus ficiscendumautem noverimus ad terram viventium
noster consentiat delectationi carnis nostrae, carnis non per latam viam quee ducit ad mortem, sed per
curam facicns in desideriis. Clamat enim quotidie angustam quae ducit ad vitam. Hinc praecipit Do-
in nol)is Eva ad Adamcui si consentit malcdicitur minus filiis Israel Perterram Seon regem Amor-
:

(ilgerminat spinas culparum et tribulos pojna- rhajorum transibitis et ctctera superius dicfa us-
:

rum. Ergo priusquam spinse nostrae producant
rhamnum, scrutemur viam nostram ne per viam
spinarum g:encremus nol)is tribulos psenarum et
revertamur ad Dominumper prophetam nos revo-
cantemubi dicit: Revertcrc, Israel virgo. Virgo est
anima a Deo pura creata et integra. Virginum au-
tem alia prudens, alia fatua Fatiia, qurn acceptis
: Prima est mens, seounda Eoclesia terresfris, fertia
lainpudihiis non sumpsiLoleinn sccum prudons qucc
sumpsit oleum in vasis suiscum lampadibus (Matth.
xxvj. Lampas estcaro quamaccepitprudenset fatua
virgo. Sed prudens in sua lampade oleum sumpsit,
id est misericordiam. Sicut enim oleum ceeteris
liquoribus, sicmisericordiaprtestat aliis charitatis
operibus.
que ad regein diaboliimqui nos quserit concludere
ad tres civitates citra et ultra Jordanem positas,
; dum ad terram lactis et mellis tendimus. Hever-
tamur. Hoc est enim quod sequitur, rcvcrtere,
etc. Ubi ? ad civitatcs tuas (,ter. xxxii, inquit.
Tres sunt civitates spivntuales ad quas revooamur.
; ccelestis. In civitatemmenfis congreganturvirtutes;
in civitatem Ecclesite congregantur boni et mali; in
B civitatemccelestemsoli boni recipiuntur. Insingulis
singula dantur bona. Inprima fides, spes, cliaritas,
solis bonis. In secunda sacramenta, ut baptismus,
bonis Dc prima
et malis. In tertia gloria soiis beatis.
dicitur Inmatutino intcrficiebamomnespeccatores
:

Hac primum seipsum debet ungere omnis homo terne, ut disporderem de civitate Domini omnesope-
tripliciter deinde proximum. Tripliciter seipsum
;
rantcs iniquilatcm (Psal. c), id est ut destruerem
prius ungat miserando animaj suoe per cordis con- omnes a menteimmundos spiritus, qui operanturin
Iritionem, oris confossionem, et operis satisfactio- ea vitiaet peccata desecunda: Magnus Dominus et
nem. De hac prima prius sibi inferenda misericor- laudabilis nimis in civitate Dei nostri, etc. iPsal.
dia dicitur Miscrere aninue tu<c placens Deo (Eccli.
: xLvii). monte sancto con-
Hfec est Ecclesia quse in
XXX.) In proximo condonando, silaesit ;docendo, si stituat est, in qua magnus Dominus peocata dimit-
deliquit ; necessaria ministrando, si indigct. Hoc tendo, nimis laudabilis preemia promitfendo. De
triplexoleum misericordiae sibi et proximo fatua civitate ccelesti dicitur : Gloriosa dicta sunt de te,

virgo non sumitetideo, cum venerit et pulsaverit, p civifas Dei(Psal. lxxxvi). Hsec est civifas de qua
excludeturet trudetur in tenebras exteriores. Ideo vere gloriosa dicuntur, et in qua dantur, quia quod
janua vitse Dominus revocat eam a via sua prava oculus non vidit, etc. (/ Cor. ii), ubi lux sine nube,
dicens Revertere, revertere; virgo Israel. Quasi
: vita sine fine, satietas sinefastidio, gloriasine ter-
dicat : Ovirgofatua, si vis esse virgo sapiens, sis mino. quam gloriosum est choris angelicis.patriar-
virgo Israel, qua3 scilicet videas Deum ;
sic enim charum coetibus, apostoloru nsenatui, turmis mar-
interpretatur Israel. Rcvertere et iterumrevertere, tyrum,confessorumetvirginum interesse societati-
quia dupliciteream revocat, priusa maload bonum, bus, et cum eis Deum laudando regnare Nos itaque, !

n vitiis ad virfules
secundo a; bono ad praemium. ut ad civitatem istam perveniamus, revcrlainur in
Malum quo eam revocat est locus miseriiie et lu-
a prsesenti ad civifatem mentis et Ecclesife, sed quia
tum ftecis, in quo jacens peccator Iiomo plorare non est volentis; sed nec currcntis. scd miscrentis
debet et supplicare. Ambulet igitur quicunque Do- DeiiRom. ix) creavitDominus novum super terram
,•

mini est proximum docendo, stet seipsum corri- Quasi dicat Revertere, virgolsrael, quia in auxi-
:

piendo, elevetur mcrcedem operum a Deo exspe- lium tuum fecit incarnari Filium suum Deus Pater
ctando et reoii^iendo. Hinc sancta animalia rotas qui creavit novum super terram. Quod novum :

sequentes Ezechieleleguntur ambulasse, stetisse

in D Mulier circumdahit virum. Maria virgo concipietin
elevata esse (Ezech. i), quiasancti doctores, rotas, utero Christum. Vere hoc est novum, nova genera-
id est Scripturas sanotas sequenfcs ambulant do- tione procreatum. Tres alise generationes prieoes-
cenda, stant se casfigando, elevantur ad Deum serunt nam quatuor sunt
; Prima, sine patre et :

tcndendo. His itaque podibus spiritualibus, frafres matre secunda, de patre et sine matre tertia, do
; ;

charissimi, revertatur unusquisque nostrum ad patre etmafre quarta, de matre sine patre. Prima
;

I)eum,ipsonosadsev()oanfo: Rovertere, rovcrterc, generatione Adam venif in mundum, seounda pro-

etc. Primo ut reverlamur de .Egypto ad desertum, ducitur Eva, tertia homo nascitur, quarfa iuaudifa
trium dierum sacrificemus Deo nostro;
ut ibi in via est et nova.Quia Christus venit in mundum, natus
sccundo, ut de deserto reveifamur ad terram pro- est et mundumredemit. Valde creavit Dominusno-
missionis. Jam /Egyptum hujus mundi dimisimus, vum supcr ferram. Hoc est illud novuin quo Eli-
ef pciveninuis addesei'tum monastioa.^professiouis. seus aquam Jericho amaram sanavit. Mulicr igitur
jlstonim oiausfrum solitudoet dcsertum, ubi dese- cir(;umdabit virum. Vir iste dioitur circumdatus a
Vuimus non solum nostra, sed etiam nos ipsos. In muliere, quia Moyses circumscriptus dicitur a fisoel-
quoomninocaveamusnemente redeamus ad ^gy- la scirpea. Hoec autem est Virgo beata, quae virgo
703 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 704

connopil ct vir-o peperit Salvatorem, ut lalius in A Vonnis oovum nonmoriclur,ct ignisnon exstingue'
nlio (licemus loro. lur{Isn. \.xv\). Ibi damnatis et repulsis dicitur Ito :

TiT. II. DcScriplur.cstatiirn, nltitudinc ct iispcclu mnlcdicti iii ignoiii wtcrnum {Mnlth. x\v). In his
horrihili. omnis eruditio continetur. Peccasti et te poenitet.
Stntnrn ornt rnfis ot nlliliKluot liorrihilis nspcctiis ^'is ad pocnitentiam agondam? docearis ibi inve-
{Excch.i}. Stalui-aest Ijontc viUe operatio altitudo, nies lamonla. Spc co-lestium
;
gaudiorum revelari
coelestis regni promissio horribilis asi^ec-tus, terror
;
desidcras 1 ibi adconsolalionem tuam invcnics car-
gelienna\ iSlalura est in recliludine prfeceplionis ; men. Si vcro inala perpetrasti, et ad nuUas poeni-
allihulo, in celsiludine superna'promissionis lior- ; tentia) lamentationes inclinaris,
et ad nulla cffiles-
ribilis, aspeclus, insuppliciisoquentis minisetter-
tium gaudiorum, velis nolis, inscriplum auditurus
roribus. Scriptura ergo sacra, qute est quasi rota, es vio, ut is quem ncc timor ad pocnitentiam humi-
dum al) inferiori historiac volvituradsuperius alle- liat, nec spes ad superna prajmiaexaltat, in damna-
gorite,habetslatu.a:n, ({uia moi-es ailstandum diri- lionis sua; poenam quam prospicit cadat. Mala ergo
git, ul mens audicntis ad inferiora non incurvetur. qufB egimus per pomitonliam puniamus, ut por la-
Ilabet altitudinem, quia vila; leterna} gaudia pro- menta coiiipunclionis ad carmen vitte perveniamus,
mittithorril)ilemaspectum,quiareprobis supplicia
; ne si"afnigi nolumus poenitendo, vae postmodum sine
minatur gehenna'. -^tat recta in praceptis cum di- flne sentiamus.
cit DccJinn a ninJo ct /ac Iioiium (Psnl. xxxvii. Et
;
TiT. IV. Dc nrcnNocad Ecclcsiam coinpnrationc.
Paulus Mortidcnlcmomhrn ycslra, qiice sunt supcr
;
Arca quiH trecento.s' cubitos in longitudine, sexa-
tcrram{CoJ. iii). Alta est inproinissionibuscum di- ginta in latitudine, triginta in altitudine habens, in
cit. Erit vobis mensis c.xnwiisc, ct Sahbnlum cx SnJj-
uno cubito terminatur {Gen. w), est Ecclesia quse,
bntodsn. i.xvi), id estperfectiogloriicexperfectione infcrius lala, superiusest angusta. Lata carnalibus
vitse, et quies cadestis retributionis ex cessatione tanquam animolibus, angusta in paucis spiriluali-
pravi operis. Horribilis nimis dum dicit : Vermis bus ad unum cubitum colligitur, ad unum scilicet
corum iion moricl ur ct ignis non cxstimjuetur {tbid.) hominem, qui est sine peccato. Videmus multosin
Scriptura ergo sacra et admodendo recta cst, et Ecclesia cainis voluplatc dissolvi, iracundiie jurgiis
promittendo alla, et minando horribilis. Hajc tria et odiis disrumpi. Quos cum Ecclesia tolerat, ut
breviter inquatuorcompreliendit ApostoIus,dicens: convertat, sic portat ut in arcse latitudine deorsum
Utpositiscomprehcndere qiucsit ialitiido, Jongiludo bestiaemorantur. Videmus alios propriis conlentos
suhJimilns ct prnfiiiidiim (Ephos. Lntiludo ct esse, injuriam non facere, odium non habere
iii).
Q sed :

Jongiludoiid sluturamperlinent, propler opera cha- quia isti jam pauci sunt, angustatur arca. Alios con-
ritalis quse extendilur usque ad inimicos quse est spicimus eliam concessa contemnere, inimicos dili-
Jatitudo, et propter perseverantiam quse est longi- gere, carnem a cunctis voluptatibus domare, con-
tudo. Sutilimitasi-ppa est altitudo seternorum quam tomplationis penna in altum levari. Sed quia tales
necociilus vidil, etc. (ICor. ii). Profundum horribi- valdo rari sunt jam arca juxta cubitum ducitur, ubi
lis aspectus inaestimabile. homines et volatilia continentur. Hujus unius cubiti
TiT. III Dc lamentatinnibus, carmine, et vsein libro estmargoquamprophetaviditantethalamos^E^^ecA.
Ezechielis scriptis. XLVi). Margo, fides thalami, electorum corda in
;

In libro prophetise scriptge erant lamentationes, amore Dei ferventia. Margo ante thalamos, fides
quia in eo scriptse sunt pcBnitentise peccatorum ;
ante charitatem. Nemo enimpotest amarc quse non
carmen, quia ibi pra^nuntiantur prroemia justorumet credit. Estautem unius cubiti,nondivisia per schi-
damnatio repro-
gloria, etvse, quia expressaestillic smata, sed in unitate perdurans,ad thalamum cha-
borum (Ezech. Utergopeccatapunias, legequse
ii). ritatis et oeternae quietis p^^rducit.
in eo scripta sunt lamenta. Scinditc corda vcstra, TiT. V.Cur candelnhrn comparetur Christus.
etc. (Joel. ii). Et iterum Miseri estote et lugcte
: D Facies candelabrum ductile de auro purissimo,
(Jac. iv).Luctus vesterin gaudium Dominiconver- Iiastile ejus et caJamosscypJios etsplucrulas aclilia
tetur, et gaudium inmoerorem. Ut de promissione cx ipso dependcntin (Exod. xxv). Candelabrum est
gaudii sequentis hilarescas, cognosce quae in eo Christus, qui in naturahumanitatis illuxit divinita-
scripta sunt aeterna carmina. Ex lapide pretioso et tis lumine, ut mundum
candelarium fieret, cujus
mundo omnes plateie sternentur, ct per universos lumine videret peccator inquibus tenebris jaceret,
vicos ojus nlJcJuia cantnhitur (Toh. xiii). Hoc nobis De auro fit purissimo, quia sine peccato ductile, ;

carmen C(33leste nunliare venerant qui concorditer quia perductus per passionem, ad gloriam venit
clamabant Gloria in exceJsis Deo {Luc. n). Sed si
: resurrectionis. Hastile ejus Ecclesia est, quae ejus
adhuc mente inhajres sseculo, si in terrenis volupta- corpus est ;
quifiinterprospera etadversaad lumen
tibus delectaris, nec amare potes seterna gaudia divinitatis stat erecta. Calami sunt priedicatores,
quae audis, cognosce quoque tu quod m eo scriptum qui dulcem sonum reddunt, dum novum canticum
est Ligatismanibus ct pedihusmittite euinin tene.
: cantant. SpheeruliB volubilitas prsedicationis, qum
bras exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium tanquam sphsera nullo impedimento retardatur. Unde
{MattJi. xxn) ibi vse reproborum, scriptum est
; : verbumDeinonestalligatumill Tim. u). Posthsec
705 MISGELLANEA. — LIB IV. 706

lilia ponuntur, quac sunt virens patria et floribus A trus: Bcrjcncrnvit nos in spem vivamdhirl.). Ooccus
seternis vernans. Patria ad lahorem, lilia pertinent rubco colore tlavcscit, quia quem impiet chaiitas

ad retrihutionem. etiam accendit. Unde Dominus : Igncm vciii mitlcre

Qiiomodo Gocloon pocnilcnlis lypum ges- in tcrram (Luc. xii). Is dicitur bistinctus, ul coram
TiT. VI.
scrit. Deo charilas dilectione Dei et poximi coloretur.
TiT. X. I)c mciilis nostrw custodia pcr cusiodiam
Cum Jerobaal, id est Gedeon a paleis frumcnla
Ishosclli ligurala.
excuterc [Judic. vi), id est pccnitens a vitiis virtu-
Ishoseth, qui in domo non ostiarium sed osliariam
tcs separaret, angehim vidit. Quia tantum quisque
hnhxxii, ({vxsdpurgans trilicum obdormivil (IIHcg.iv),
intus Dcum videre meretur, quantuin al) exteriori-
ahh()stil)us tun(; ingredientii)us, et spicas tollenti-
buspurgat seipsum. Qai occidi hsedumpreecepit, id
busac.eum in inguine ferientil)US,occi(iitur.Ostiaria
est omnem appetitum nostra; cainis immolari, et
triticum purgat,cum mentiscustodia virtutesavitiis
super petram carnes poni, id est corpus proprium
separa>t. Quoe si obdormierit adiscretionis cura ces-
imitatione Chrisli (qui petra dicltur) cruciari, et
sando, malignis spiritihusad intei-ficiendum Domi-
jus carnis desuper fundi, id est cogitationes carnis
num iter pandit; quiiiigressi npicas tollunt,i(lest bo-
imitatione ejus exinanire. Ipse eniin ait: IJiclum
g narum cogitaiionum germina auferunt, et in inguine
est antiquis: Aonmrvchaljcris. Ego aulcm dico vo-
feriunt, dumvitnm delectatione carnis perforantes
Jjis Si quis vidcrit mulicrcm ad concupisccndum
:

tollunt, quia ad mentis cuslodiam mollem ciisto-

eam, jam moachatus csl cani iii cordc suo (MatLli. v).
diam dci)ulant. Duplex enim dehel e.sso mcntis nos-
Quse mox virga tangit,quia intentioni noslr;e divinum
tra3 custodia, silsboseth, idest vir confusionis esse
adjutorium impendit, et de petra ignis oxit, quiazy-
nolimus : fortis et sapiens ; uteamcorporis soninus
mos panes carnemque consumit, quia afilatusa He-
non opprimaf, nec error ignorantiue fallat. Unde
demptore spiritus, cor nostrum flamma compunctio-
Salomon Omni custodia scrva cor linim, quia ex
:

nis concremat, et omne illicitum cogitationio et

ipso vita proccdit{Prov. ivj.
operis exurit.
TiT. XI. Quomodo bovcs mare acneum sustinentes,
TiT. VII. Quomodo Jolj pamitentcm figuret.
sacerdotcs pastorcs significent.
ioh saniem radebatscdcnsinslcrquilinio (Job.u), Ante fores templi ad abluendas ingredientium
idest, justus de peccatis suis dolens (sicenim inter-
manns,marocOncum,id estluterem duodecim hoves
pretatur Jol)) duritia poenitenliee duplicem saniem
portant, qui quidem facie exterius eminent, sed ex
peccati, cogitationis scilicet et operis, deleat. Vel
poslerioribus latent (///{e^.vii). Boves sunt pasto-
Job, Christus pro nobis dolens factus, qui carne sua
^ ^^^ ^^.^^^ ^.^^^ .
^y^^^ oljturaJnsos hovi Irituranti
de substantisenostraj luto sumpta peccati nostri sa- (/v^euLxxvj.Hi ante foresluterem portant ad abluen-
niem delevit. Job sedit non in monte, sed in stcrqui- das ingr edientium manus,dum condescensionis suso
linio, quia superbosdeserensin humilitate pccniten-
patientiam diluendis proximorum confessionibus
tiam agit vere poenitens qui dum mala sua flendo
;
prtieparant, ut quisquis intrare teternitatis januam
conspicit, quantum peccatistercora coinquinent, ab
nititur, tentationes suas menti pastoris indicet, et
illis recedens cognoscit, neque enim prius fetere per- boum lutere cogitationis et operis manus
quasi in
cipit quam ab illis recesserit.
lavet. Tales itaque pastores se exhibeant quibus
TiT. VIII. Dc ccccitalc qua porcutiuntur iniqui. suhjecti occulta prodere non erubescant, ut cum
Sodomitis vim inferre Lot volentibus ct ostium tentationis fluctus parvuli sustinent, ad pastoris
infringere, ab angelo Lot introducitur in domum mentein tanquam ad sinuin matris recurrant, et
ostio clauso illi cajcitate pecusssi ostium non in-
; sordes culpoe eorum solatio lavent. Hi facie videntur,
veniunt (G'6'/3. xix). Justus enimdummalorum insi- posterioribus latent, quia nos opera, sed ejus quae
dias tolerat, ad domum mentis revocatur. Mali au- postorius maneant coguoscit.
tem caicitate percussi circumeunt, quia invenientes TiT. XII. Quod pcr pocniLcnliain iii unitatefideisei''
sancta scriptaquajperscrutantur, ostium noninve- valjitur pcccator,
niunt, quia corruptores mentium contra vitam justi D Q[ ciuistihwrilcum amico in silvam ad ligna acden-
nulluin reprehensionis aditum inveniunt. da, hocestad vitiarcprehendeada, et fcrrum amanu.
De pcnnitentia in vaccac imuiolationc.
TiT. IX. fugcjit, hoceslpra^dicatioab ejusoperatione discor-
ApudMgysen dumin sacriiicium vacca oiactatur, dans lecessevit, amicumque percusserit pravo exem-
offerri cum hyssopo et ligno cedrino et cocco bis plo, et occiderit in anima confugict ad unamtrium
:

tincto pra3cipitur (Num. xix). Vaccam maclamus,
cum carncmalascivia sutevoluptatis exstinguiinus;
cumhyssopo,Iigno cedriuo,etcoceo
cum maceratione carnis sacrilieium
charitatis adolemus. Hyssopusinternanostra mun-
urbium (I)eut. xix), ut in una earum salvetur. lloc
est perlamentum poenitentiaj conversus, in unitale
bis lincto, quia sacramenti, sub fide, spe et charitateabscondatur,
lidei, spci et ne cum occisi proximus, id est districtus judex ve-
nerit, in judicio Kterna poena occidat.

dat, et Petrus dicit Animas vcrtras eastilicantcs in

:
TiT.XIII./^e Ecclcsiiedoctoribuspcr vectessignatis
obedientia charitatis, in fraternitatisamore(\Petr. Nectes de lignis Setim [Exod. xxi) induti oro
i). Lignum cedrinum nulla putredine deficit, quia operti in quatuor circulis aureispositis perquatuor
spem cceiestium terminus non consumit. Unde Pe- angulos arcse, poiHaut ipsam arcam. Arca Ecclesi^
707 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 708

est; vecles, foitcs et perseverantes doctores qui

A non inventam filia sessione pocnitentise operuii, ut
inhairenlesqujituorciioulis, id cst cvangolica' do- nec apud cain inveniatur.
drina^Kci-lcsiain portanl pcr quatuor partcs mundi, TiT. XVllI. SaJdiscretioiiis, nonmeJ adulnlionis nec
ut vectcs arcam pcr qualuor anjjulos. Qui vectes vohiptalis; esse sacris adJiibenduni.

jubcntur auro opcriri, ut cum sermone aliis inso- Nee quidquam Jfrmculi aul mcJlis adoJebitur in

nant, ipsi etiam viliL- i'ul{,'0rc fulgescanl. Dc(iuil)Us sacriliciis;sediiiomni sacriticiooffcrcssaI{Ijivit.n).

subditur :
senjpcreniid iiiairctilis, ulcum por-
Qiii Mel insacrilicio prohibelur oHerri, quia nihil volu-
tandiarcam, hoc estdocendi Ecclesiam, opporluni- I»tuosum et suave hujus mundi apud Deum placet,
tas exigil, pro intromittendis vectibusnulla tarditas nihil quod non habeat aliquid mordacis veritatis.

gcnei-ctur. Cum enim dubium aliquod

a sul)ditis I'nde paschalis agnus cum laclucis agrcstibus et
spiritualc pastor percunctatur, ignominiosum cst ainaris manducabatur. Sal vero in omni sacrificio

valdc,si tunc (juajrat discere cumquiestionemdebet olleitur, quia sale ralionis et discretionis omnia
enodare. l'nde primus Pastor pastoribus dicit./'t(- debent condiri.
rati scinper iid sntisfnclioiiemoinni posceiiti vos red- TiT. XIX. De sclusmale vilando.
dere rationcni tlc ea qihv iii vobis csl \spe] fides (/ Si aJlare feceris, non icdHicabisiJIudde scctisJa-
Pclr. ni). B pidibus {Exod. xx). Quia divisus ab unitate et a so-
Trr. XIV. De virtute cloquii pcr citliaram. cietate superna per odiuin, in corpore suo nonrc-
Dum Saulem spiritus maJus invaderet, cithai-a cipit Chrisium, nec in lalibus potest sacrificium

David cjus insauiam tempcravit (I /fr^. xvi). Quia Deo acceptabile offerri. Undeaddit: Si enim super
cum seiisus potenlum pcr elationem in furorem ver- eo levaveris cultruin, polluelur, id est maculama-
titur, dignumest ul elocutionisnostrse tranciuillitate ligna et ignita pollueiur.

quasi cilharse dulcedine ad saluiemrevocctur. Du- TiT. XX. De supcrJIuitate verborum ct rerum
rus adamas incisioncm ferri non recipit, sed leni vilanda.
hircorum sanguinc luoUescit. Blandis cnim dives Xon oninem arborcmjuxta aJ-
plaiitabis Juciim el
exhoriationibus placandus est, quia dura vulnera tare (Deut. xvij. Et ad Gedeonem
lYemus quod :

per lenia fromenta moUescunt, et furor insanorum circaaramestsuccide{Judic.\i).Nemusjuxta altare

medico blandienle sanaiur. plantari prohibelur, quia infiuctuosi sermones circa
TiT. (Juid vila safcalarniin bene viventiain, licet
XV. Dominica dicta non sunt admiltendi.
non sit excellcns, est tamen secura. TiT. XXI. Quomodo soJ JusliticV ad auxilium bono-
Lot qui ardentem Sodomam reliquit, Segor par- p rum nuiicquoque stet. Et quod dxmonesin morte
vam civitatem inveniens, mox nequaquam ad cacu- nuujis sint molcsli.
menmoniisascenditiGen. xivj. ArdentemSodomam Cuin licret bellum conlra quinque reges, sol et
fuo-ere est illicita carnis incendia devitare cacu-
;
luna sleterunt iJosue xj, quia, dum pugnamus contra
men montis conscendere, celsitudinem vitse per- quinque sensus, non deseiil nossol justiti8e,quiait.
fectte anipere. Sed quia sunt mulli qui scelera Ecce Cfjo vobiscum suni usque ad consummationein
qusedam deserunt, sed ad perfectionem montis non- sasculi {Matlli. xxviii). Quinque reges confugiunt ad
dum ascendunt, in medio inveniunt Segor, id est speluncam corpoiis, sed pugnante Jesu, id estprse-
bonam vitam ssecularium, in qua salvent animas dicante Evangelium, et Dei verbo ingrediente in
suas. Hi»c enim vita etsi non sit virtutibus mira, nobis,intraspeluncamcorporisomnesinterficiuntur
est tamen a suppliciis secura. pariter.
'J"iT. XVI. Quomodo nobissit facies per
humililatem
Abrahain cum ad occasum solis sacrificium offe-
velanda exemplo Eliio.
ret, insistentes aves perlulit (Gen. xv) quia circa
Elias, ut vocem Dei secum loqucntis audiret, in
;

finem vitse quod in ara crucis offerimus, immundi

ostio speluncte suae stat et velat faciem (III Reg.
spiritus conantur magis maculare. Quas ne illud
xix),'quia cumvox intelligentise supernse lit in men-
raperent jussus abigit,cum iiiunundis cogilalionibus
te, totus homo jam intra speluncam non cst, quia D Deo
illud non sinit foedari quodmens uliliter offerre
mcnte carnis curam non possidet, sed stat in ostio,
se putat.
quia mortalitalis miserias exire meditatur. Sed tali
TiT. XXII. Quain aquam sapienticc auferre conentur
necesse est ut faciem velet, quia quanto ad altiora
divmones.
intelligenda levamur, tantonos subinissius per hu-
Puteos quos Abraham fodit Allophyli terrsecon-
militatempcenitcnti» premere debemus, ne plus sa-
gerie replent (Gcn. xxvi) : quia iis qui in diviuBe
pere quam oporteai conemur.
Scripturaj abditis sensibus ad alta penetrant im-
TiT. XVII. Quodavarilia apud Deuni et sanctam
EccJcsiain non sit quiureiida.
mundi spiritus terrenas cogitationes ingerunt, et
quasi inventam divina) scientia) aquam tollunt.
Laban in furore insequens Jacob, qui ejus filias
eum idola sua quserit [Gen. TiT. XXIII. Dc consilio daiido ct pede figendo.
uxores acceperat, apud
DarestuUo consiliumcharitaiis est sapientiosten-
xxxi), quia, dum mundus in membris suisinsequens
sponsam accepii,apud tationis, ipsi sapientiaj temeritatis. Vitas prseseniis
Chrisium, qui Ecclesiam in
iluctus trahit quem levat. Valde autem demens est
eam avaritiamqusesivit 'quaj estidolorum servitusi
Quam apud eum qui in unda volvitur et plantam figere conatur.
peum ipsum de avaritia tcntavit.
709 MISCELLANEA. - LIB. IV. 710

TiT. XXIV. Dc cfjrcssii anim.e n Doo, ct dc vevoca- A Eccc ffiinmndo cnmputnti snnt intcr filios DciiSap.
tioiic cjnsilcin nd enmdcm. V). nontra has confusiones, prinium remedium con-
/Cgri'ss;i rst Dnn ut vidcret mnlirrcs rcgionis trifio cordis, secundum confcssio oris, fertiuin affli-

{(icn. XXXIV). Egrcililui- aninia])cranres,peroculos, ctio cniiiis. Ili sunf tres fontes quibus lavafurani-
ulludatcunililiabusperditionis.IIancDominusrevG- ma : contritio pcr anxiefatem, confessio per huinili-
cat (licens : Dcvcrtcrc, rcvcrtcrc, Sninimitis, etc. tatcm,afnictiopcras[ierifatcm. Piiinusesf qui irrigat
(6';;/2^vi). Quaterdicif,re ver/ere. Acsidicat: Rever- teiroe superiiciem; secundus, (|uipositus est extra
tere a meis, quia mirai)ilia sunl ; a tuis, (juia prava urbein; ferfius, super quem Jesus sedit. Sequitur
sunt ; a te, quia omnis caro fenuin ; ad nie, quia sum- pauia infernalis, in qua tetra corrosio pervermes,
nium bonuin cgo sum. Sic ergo Deus vertit facieni a et dira exustio per ignem, quia illic vcrmis non
mc, quia ilii obvcrli tcrguin. Ideo, iiuiuit, (//. intuca- moritur, ct ignis non e.xstingnilnr dsa. lxvii. Ex
mnr lc ,
quasi dicat : Non potcs me videre , nisi his duobusnascitur desperatio: Primo, roditurcon-
prius intueamur te. Nescio quid maculte habes in scientia; secundo, creinanlur corpora, tertio,
cu-
facie; lurpis es, alicnam imaginein portas. Munda mulatur miseria. Primum punit peccatum cogita-
ergo eam ut inlucanuir te. tionis, secundum lealuin loculionis, lcrtium usum
B Sed magna Dei
TiT. XXV. ()nid sit nniigi iii pnlcu, liilo ct lutere, operationis. Ikec sunt novissima.
ct Pliaraoni civitatcs construerc. pietas, quse contra viain erroris proposifam, viam
Pharao filios Israel affligit inpalea, luto ctlatere verifafis prfedicat, errantem filium revocat, perse-
{Exod. el V). l*alea carualis delectatio. Lutum
I veiantem pie ilagellaf.

fit ex pulvere et aqua. Hoc fit, dum inala voluntas TiT. XXVII. Qnid sit in spclnnca duplici sepcliri.
jungitur aclioni. Ex his lateres producunlur, dum Aljralinm conjugcin inortuain iii spehinca duplici
prava opera in diiritiam praviie consuetudinis deco- sejiidivil {(lcn. xxiii), quia viator animam suam a
quuntur. Exhissedificatur Hamesses, qufe con.niotio mundi acfibus mortuain sub bonic operatiouis et
,

tincse interpretatur, et heec est avaritia quae etiam ;

confemplationis regimine abscondit. Activa enim
Phiton, qui interpretatur os abyssi , id est inferni
sepulcrum est, ut quse a pravis operibus inortuos
velomniumvitiorum;avaritia enimradixestomnium
sepelit, scd confemplafiva perfecfius tcgit : quse a
malorum, et Heliopolis, quai interpretalur civilas
cunclis mundi desideriis (suscepfos in infimisi fun-
solis, quce est bona opera propter vanam gloriain,
difus dividit, quales erant de quibus Paulus ait :

qute est hypocrisis, construere. Istas tres civitates Mortni cstis, et vita vestra abscondita esl cum
construit qui cupiditatem et mendaciuin ct hypo- C Christo in gloria {Coloss. iii).
crisim subintroducit.
TiT. XXVI. De priinis, niediis ct novissiniis. TiT. XXVIII. Quid sit ah Jczabel ad spehmcam fii'

Fili, mcmornrc novissima luii, clinivtcrnum non gerc, et Dominum in spiritu leni agnosecre.

peccahis{Eccle. Sunt prima,media, novissima

vii). : Elias Jezabel fugiens, //3 spelunca absconditur
Primo pudor, secundo dolor, tertio timor, qui ca?- (11 1 Rcg. XIX quia nonnunquam animus tur-
) :

teris validior ad resistendum peccalo. Pudor de pitudinem declinat, sed ad deserendam carnis
multitudine, de qualibet mundi consolatione con- mansionemnondumanimatur. Concupiscentiam fu-
silium sumit; timor non invenit solalium. Fili, ergo git, sed in spelunca lafitat, quia non roboratur ad
cogitaunde veneris, erubesceubisis, ingemiscequo tolerantiain passionum. T'nde illi divina voce per
vadis, et time novissima pluraliter. ILco sunt mors increpafionein dicitur : (Jnid liic ajis, Elia'! [ibid.)
corporalisdistrictiojudicialis,poenainfernalis.Mors Quasi dicaf Non ad hoc factus es, ut sub latebra
:

corporalis, dura, quiaqua) quispossidet cum amore, carnis moram tibifacias, sed ad contemplandam
non relinquit sinc dolore. Examinalio formidabilis, speciemfjreatoris. iS;/n/(^ergo, stn iii ostio spi'hinc;e
ubi fremunt angeli at(jue archangeli. l'bi enim con- j^
{ibid.j Surgc ; id est ne ad superiora
lcrra; inhiercas,
cutietur cedrus Libani, quid faciel virgula fumivel erigere; quie sursum sunf quajre.S/aperseveranlia,
deserti. Quando vix justus salvabitur, inipius ubi sta patienfia, sln paratus per desiderium exeundi,
parebit? {[ Pctr. iv.) Pcena periculosa, ubi vcrmis stn iixus per olicdientiam sustinendi. /// ostio spc-
qui non morilur, et igiiisi-\\ii iioii cxstiiiguilur [Isa. luncic, ut nec ingrcdiaris per concupiscentiam, nec
LXVT). Mors autem provenit infirmitafe, necessitale, egrediarisperpatientiam.Z!<'ccepe?"/7'a/JS/A//Z}oiH//Jus
efferitate. Prima llt nec arte nec viribus, secunda spiritns graiidis el fortis, subvertens montes et con-
sica, tei tia in gloriandi cura. Unde ostendisti mihi tcrciisprtrns. Non inspirilu Dominus; cl /ost spiri-
tribulationcs inultas quantifatc, malas qualifate. Di- tum commolio. .\oii in commotionc Dominns; et post
slriciio judicii Per revelationem
fit tribus modis : commotioncm ignis. i\on in ignc Dominus; et post
peccatorum hic non confessorum. Non ergo hic ignemsibihisaurivJenis{ibid.)Ecce^vxamh\i\osDei
erubesce confitcri. Per confusionem, sed est con- spiritum, commofionem, ignem. Spirifus est ferror
fusio adducens aliorum gloriam, et est confusio ad- aifcrni judicii, qui si in cor peccatoris impegerit,
ducens proprium peccatum, qua scilicet impeditur monfcs superbife dejicit, petras duritite dissolvit.
confessio. r.onfusiodealiena gloriaest qua peccator Sed hic nequaquam Deus esse dicitur, quoniam
punifur, videns gloriam sanctorum et dicens A'os : animaquamadhuctimorafficitperditionis.charifatis
iuseusati vitam illorum icslimabamus insaniam, etc. dulcedinem uondum seutit. Post spiritum commotiQ
711 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 712

sequitur, quia ton"orc judioii mcnsmota, compunc- A Tit. XXX. l)c fngn qunm siiadct uobis Scriptura,
tionis amore Poslremo igiii sibilus
inilaiiimalur. do pituc (jucui iiiiuistval.
vt
aura) lenis succedit, quia posl longa compunctionis Qui habitatis torram austri, ciiinjuiuibusoeeurrilo
incendia, purgatamens, arflataSpiritusanctoconso- fuijionti {Isai. xxi). jMullorum operc nobis fugam
lalionis refrigeriiim sciilit. In quo sil)iio nequaquam peisuadet sacra Scriptura. Quid autcm (lchemus fu-
Uoininus incsse negalur, (juia niinirum iiia sola gerc, quomodo, et (juando? Tres sunt qui movcnt
mens dulcedinein percipit, quse postlaborein poeni- bellum contra nos diabolus, caro et mundus.
:

tentiae et anxietatem, consolationis refrigerio per- Uiabolus ducit contra nos agmina vitiorum caro ,

ceplo in spe propagationis divina) requiescit. maiorum desideriorum, mundus prospcrorum et

TiT. XXIX. Quoinodo mcliorsit iniquilus viri, quam advcrsorum. Felicius essel pugnare el vincerc, sed
mulier bcnefaciens. intirmo expedit magis fugere et salvari, quam male
Melior est iniquitas viri quam benefaciens mulier pugnare et superari. Vitia igitur fugimus quando
{Eccli. XLii). In intcriori bomine quiddam est ad peccandiocciisionem dcclinamus, ut ialuxuria car-
coelestia et superna inlendens, et lioc sapientia di- nis spe intimiu conlempialionis desidcria fugiinus,
citur; rursus quiddam ad transitoria et caduca
et quando iliorum irritationein cavemus, nc oleum in
respiciens et prudentia vocatur. Et dividit se hsec ^ igneni projiciamus et exardescat quantum
,
valet.
vis animso in duo, in sursum el deorsum. Sursum I'rospei'act advcrsa fugimus, quando nec etiam ea
deorsum in prudentiam sursum in
in sapientiam, ;
quiL' delectaiitrcquirimus per cupiditatein, timentes
masculum, deorsum in fcminam, ut masculus supe- dissolvi, nec in ea qua; cruciant jactamur, frangi
j'ior sit et regat, et femina inferior et regatur. metuentes. Uiximus quid et quoinodo fugiendum.
CaputmuJieris vir; cajjiitviri Chrialiis; cujiul Chrisli Nunc quando dicat Veiitas. Vidctc nc iiat fuga vcs-
Dcus lEphes. \). Prudentiam sapientia regal. Sa- tra liicuic vcl Subhuto l.Matth. xxiv). Hiems vias aut
pientia vero verbum est. Verbum autem ab ipsoest gelu exasperat, aut pluvia lubricas facit. Hiems
cujus est. Prudentia, quasi mulier curam domus est torpor inuninentis nioilis, quando membra
agens, circa ea qua3 carnis sunt slringitur. Sapientia dolorcarnis constringit pas.sione robur dissolvit
et

Uei quasi vir in longiuqua sagacitatein suam mittens compassione. Sabbatum tempus est post mortem,
vel extendens, per ampliludinem spiritualis con- quando ab hac vita eductis operandi facultas
templationis evagatur. Mulier igituraliquando bene, tollitur. Si ergo vis fugere venturam iram, fuge,

aliquando male facit. Male facil quando prudenlia dum sanus es quoniam in morte fuga gravis est
;

vel per pigritiam ligata carnem suam negiigit, vel p post mortem impossibilis. Ne autem delicias in via
per sollicitudinem distractaad quajrenda superflua habitantes terrain austri, si te fugientem viderint,
se effundit. Bene autem facit, quundo quse ne- occurrenl tilji cum panibus ut reliciaris. In austro
cessaria sunt quffirit, et commoda carnis suaj, quo- splendor et calor; splendor cogitationis, calordile-
niam ei causa ipsius commissa est. Vir siiniliter tionis Tcrram austri iahabitaat qui in cogitalione
aliquando bene, aliquando inique agit. Beue quaado et dilectione veiilalis pausant.Isti abundant inpani-
sapientia sursum intendit, appetens et desiderans bus verlu Uei. Occurrunt fugienlibus compassione,
solummodo qua3 beneplacita sunt Uomino. Inique consolatione reficiunt. Jste panis cuin sit unus, di-
cum gustu internl saporis roborata iion solum su- versa specie proponitur. Aliquando eniin subcine-
perllua resecat, sed etiam necessaria.
Vidisti ho- ricius, aIi(|uando hordeaceus, aliquando triticeus
minemnecessaria causasui studiose perquirentem; nominatur, Elias fugiens, in deserto subcinericio
hic erat mulier benefaciens. Vidistii'ursus hominem pane reficitur. Filii Jerusalem qui pacem inhabitant
instinctu vel inluitu supernce remunerationis car- adipe frumenti satiantur; qui super fenum recum-
nem suam aflligentem ; hic eiat vir inique ageus. Sic bunt, hordeaceum comedunt. Panis sub cinere re-
enim iniquitas est quando quod debitum est illi fectio sub Sacra Scripturavilitatemhabens
vilitate.

subtrahis, sed tainen melior cst iniquitas viri quam t\ inspecie dulcediuemservans inprofundi-
litterse, et

mulior bencfacioiis. Melior qui per cteleste deside- tate spirilualis intelligentia', panis est sub cinere.
rium accensus carnem suam subtrahendo neces-
ia Vis ut ostendam tibi panem subcinericium"? Rache-
saria affligit, quam qui per carnalem alfectum lem et Liam de concubitu unius viri Jacob legis
resolutus, desideriis ipsius per omaia commoda contendere. Magna ibi species vilitatis, inagnus
salisfacere contendit. Mullum ergo distat ab ini- cumulus cincris, et acervus terrenitatis. Revolve
quitate viri malefaciens mulier. Sed nec benefa- cincrein, scrulare intus : panis ibi lalet, refectio
ciens mulier. Sed nec benelaciens mulier iniquitati al)Scondita est. Uuas sorores duas activam vitas,

ejus potest tequari. Quando enimbene facit inulier, scilicet et contemplativam, intellige. Utraque pro
virtus non est, quando male, culpa. Iniquitasaulein ainplexu viri contendit; alteia ut utililalem habeat
viri desiderium justitiie, bonitas perfectio gloria^. actionis, altera ut jucunditatem percipiat contem-
Si ergo vir iniquus est ad justitiam, et mulier bona Ecce invenisti panemsub cinere. Vis ad-
plationis.
est ad naluram, nielior est profecto iniquitas viri, huc panem videre sub cinere? Vides foris infirmita-
quam benefaciens mulier, quia si natura bona est temUomininascentis, vagientis, plorantisaugustias
in conditione, justitia melior in retributione. cunarum, vincula fasciarum. Totum hoc cinis est,
713 MISCELLANEA. - LIB. IV. 714

loiTcnum ct sub hoc cinere laluil Ver-

infirmuin; A in gaudiam ct lctitirim ct in solcmnitates prcocla-
l)um, refectio angelorum et hominuin. Esurientem ras, etc. (Zacli. viii).

vides et sitientiem, flentem et patientem, compa- TiT. XXXII. Dc cscsaric Ahsalonis.

ticntem ct movcnteiu. Iliec omnia quid fucrnnt nisi Tondebatur Aljsalon semcl in anno^ quiagravahat
cinis, indicia corruptionis, signa morlalitatis et eum ausarics; c/ lanc crincspondcrahanturducentis
latuit sul) his virtus divinitalis quam qui revolvere
: siclis ponderc pahlico (IIRcrf. xiv). Appetitus camis
potuit, satiari nieruit. Ecce quomodo Scriptura pa- caisariem nutrit et producit, quia cogitationum su-
ncm suljcincricium apponit. Vidcs alibi cloquium pcrllua nutrit : qua; ctesarics gravat mentem dum
sacrum sccunduni liltcraj supcrlicicm durum, quasi dcprimii tcrrcna inliahitatio scnsam multa cogitan-
paleam tenacem habens, ut vix ad medullam spiri- tcm (Sap. ix). Qui tonsus semel in anno ducentis
tualisinlelligentiajpenetraripossit.IIicesthordeum. siclis ponderat, quando in omni spatio vita) suse

Palea quidcm cum la])oreexcutilur, sed si ad iule- Tunc

cupidilalibus sa,'culi renuntiat, et hoc in fine.
riora pervcnis dulcedinem invenis saliativam. Inve- enim ab
quando morte iis quie possidet spoliatui ,

nis alibi sacram Scripturam, et lenitate verborum ultima terrenis separatur. Ponderat autem plus
et suavitate intellectus blandientem. Ilic est triticeus terra quam coelum; plus amant esse in domo lutea
in quo mentibus suaviler uutricndis dulcis rcfectio " quain in non manu facta in coelis, in transitoria
pra3para!ur. Inleristatriagcnerapanissubcinericius quam seterna. Et hoc pondere publico non sanctua-
laborantibus proponitur, ut eos reficiat semetipsos rii. Audi pondus sanctuarii, pondus Pauli. Cupio

despicientes per exemplum humilitatis etabjectio- dissolv: ct esse cum Christo {Philip. i). Audi pondus
nis, hordeaceusservis, qui studiosiori exercitalione publicum. Va' hahitantihas in tcrra {Apoc.\m).Non
fortia et obscuraloca Scriptura? quasi excussa palea qui corpore, sed qui corde habitant.
detegentes, ad medullam spiritualis intelligenliai TiT. XXXIII. De honis honoram cum Domino natis,
gustandam perveniunt; filiis triticeus, ut in suavi- et terriculis malorum.
tate seternse dulcedinis reflciantur ad cxsultationem. Manna de coelo descendit, gaudeant esurientes.
De coolo vinca dcdit fractam sauni {Zach. viii) Ise- :

TiT. XXXI. De iriplici husi in Seriplurn. Et dc

Samsone ejusqac icnifjmate.
Tres sunt species basium in Scripturis senea, ar-
gentea aurea {Jiidic. xiv). Prima fortitudinem
, est {iJan. ii), timeant supcrbientes. Factus est fons
secunda cum fortitudine claritatem, tertia cum
fortitudine et claritatehabet fulgorem.Fortitudinem
tentur sitientes. Oleum elTusum ent {Cant. i); exsul-
tent eegrotantes. Kxspectatio gentium venit {Genes.
: monte praecisus
xLix), resipiscant errantes. La/j/s de
Q patens domai David inahlaiionem peccatoris (Zach.
xin) redeant prsevaricantes. A Domino factum est
:

in opere, claritatem in sermone, fulgorem in mente, istud, et cst mirahile oculis nostris (Psal. cxvii).
quia in his tribus patientiam servat, quam basis lYon est Dcus sicut Dcus noster; qui facit mirahilia
indicat claram veritatem, quam basis ar-
sonea; solus {Psal. Lxxi).
gentea et conscientias fulgorem, quam basis aurea
; TiT. XXXIV. De unguento descendente a Christo
qutc virtutum structuram portat omnium. His tribus in oram, etc, id cst in clectos ejus.
usus est Moyses. Ahavha Aaron desccndit unguentum oram re« in
Si non arassctis iii viiiila mca, non inxcnissctispro- slimenii {Psai. cxxxii), qui a Christo (qui est mons
posilioncm moam (Jad. xiv). Vitula est caro lasciva, foriitadinis, quod interpretatur Aaron) in quo est
proposilio, obscuia locutio. Samson, qui sol eorum plenitudo gratiae, descendit in suos, dum gratia
dicitur, typum lenct Solis justitia; ; illius sodales, (Joan. i) qua3 est in barba ejus, descendit in apo-
typum studentiuin sapicntioe. Uicit ergo : Si non stolos qui per barbam, qua; significat fortitudinem,
arassctis in vilala mca, elc. Ac si dicat : Nisi caro notantur, et ab eis usque ad minores, qui sunt in
restringatur et fiat sobria, niens nequaquam se va- ora vestimenti, pervenit.
leret erigere ad coclestia. In vitula aratur, cum D TiT. XXXV. Dc puero nato et oppresso, moraliter
caro mortificatur. Invenitur problema , cum cocle- nd simulaiam rcligionem applicito.
stium arcanorum apcritur contemplatio. Sodales Puer naius cst nohis {Isa. ix). Vos, inquam,
igitur Samsonis vitulam diligcnter exarant , ut martyrcs, pueri vobis ct in vobis nati, quiatimorem
ainigma propositionis intelligant, quia veritatis Domini concepistis et parturivistis spiritum salutis.
amici Jesu Christi discipuli carnem sobrie inace- Vigila, matcr, super curam recens nati, donec
rant, corpus altenuant, ut obscura scientitie intelli- formetur vitsi; spiritus in eo qui natus est tibi, quia
gant, et arcana scientise penetrare valeant. Est quo recentior est, eo facilius perire potest tibi, qui
igilur magni momenti abstincntia, qua purganlur nunquam'peribit sibi. Vigila, inquam, memor, quo-
vitia, inipclratur vcnia, possidelur gratia, rcpara- niam lemula tua dormicns, oppressit filium qui na-
tur innocentia, arcana palcfiunl coolestia. Abstinen- tus crat (III Ilcg. iii). Quid est enim aMuula nisi
tia vero quadrifaria cst, viliorum, ciborum, nego- carnalis anima qua; spiritum exstinguit? Tangit
,

tiorum immundorum et desideriorum. De his in aulem negligentia hujusmodi homines, qui cumre-
Zacharia Jcjunium quarti ctjcjaniam qainli, ctje-
: ligionis amiserint fervorem, ipsius tamen sibi arro-
juniuni septimi et jcjunium decimi erit domui Judas gant nomcn et gloriam. Inde contentiones carnalium
Patrol. CLXXVII. 23
 ;
:

715 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 716

contra spiriluales eliam iii capilulis quihus noster A TiT. XXXVIII. De lignis frustra qusorentibus sibi
Salomoninvisibilitoijudexpr8esidet./7y///s;n6'us, in- rvgem cl dr inalis nionachis pricsidem.
quiunt carniiles, vivil ^ttiiisnKiilinisosl {III liri/. iii) Lignis silvaruin quivrcntiluis olivnm in regem di-

duni sciliccl teinulanlur sibi religionisauclorilalem ;

xerunt ei : Imjjcra nobis. (Jti;c rrspondit eis : i\un-
cujus consuetudines judicant pro sua libidine. Et quid possum dcsororc pinguodincm mcam, qtia dii

revera mater vuit dare ajinulu; vivum et inlegrum, tiliinliir ct Iiomines, cl vciiirr iil intcr ligiia pronio-
non invidens ei g-loriain dummodo habeat verila-
, vcar/ {Jiidic. ix.) Quia negiij^cnlibus reiigiosis i)io-
lem. Sedilla : Acc iiiilii, inquit, ncc libi sil, scd divi- fcssione, sed stcrilil)us operatione, dicit Spirilus
(/<•//(//• (i/jyt/.). Quia sanctitatis cupit sibi retinere ho- sanclus, qui per olivam nolatur Pinguedo, quain
:

norem, aliis relinquere laborein. Sed non errat qiii prajfero, in spiritualibus et me quaerentibus compa-
judicat, el sialiquandiudissiinulel. Gladius Saloinu- rct; vosautem, quiaestis slciiles, indigniestisgratia
nis matrem invenit cui adjudicat indivisum, sicut rriea. Kisdemvenientibusadficum, idest legam^dicit

affectum charilatis , sic et effectum potestatis ;

cadem lex in Isaia : Exacca cor populi IjiiJus (Isa.

sicut fervoiem operandi, sic favorem opeiandi. vi).Et ut id perficeie lcx intelligatur, oslendit Do-
Vos itaque, fratres, in quibus ndes perdileclioncin minus, diccns Iloino (piidiiin plnntavit vineain{Luc.
:

operans nata esl de Spiritu sancto, cusludile cam. n xx), ct in ea ficum planlavil, id est Christus fecit
Poscite nulriceiu tanquam parvulum Jesuin, donec gentem Judaicam et dedit ei legem. Unde et Jere-
formetur nobis puer, qui natus est nobis, qui non mias : Vidit boiias vuldo cl niiilas valde ficus {Jcr.
solum nascendo, sed vivendo et moriendo formam XXIV). Observanlia3 carnales ficus malae valde sunl;
cui imprimitur tradidit nobis. intelligentiae spirituales valde bona; sunt. Veniunt
etiam ad vitem, id est Clirislum; sed qiuc convenlio
TiT. XXXVI. De divnionuni cl vananim cogilalio-
Clirisli ad lielial? {II Cor. vi.) Ac dicat Christus
mim a sacrilicio menlis abactionc. :

Ego factus sum obediens Patri usque ad morlem

In sacrilicio Abram animaUum cajteroruin cor- {Philip. n). Vos autem Belial estis, id est absque
pora dividuntur, avium non dividuntur [Gcn. xv). jugo, et ideo non potestis inihi associari. Hepulsi
Dum per diversa desideria carnales dividuntur, ut ab his tribus : a Spiritu sancto, ab intelleclu legis
animalia sunt divisi ; dumque spirituales unitatis et Jesu Christo ; veniunt ad rhamnum, id est An-
vinculum lenent, ut volucres, indivisi. Supra corpora tichristum. Nam sicut rhamnus prius mollis est in
divisa volucres descendunt, quia in divisione carna- herba, postea densos et aculos aculeos profert, sic
lium desideriorum dajmones sibi pastum quserunt. Antichristusinprincipio blanlietur, post crudeliter
Sunt et alias volucres importunte, cogitationes, qua? persequelur. YaH enim coluber in via, cerastes
C iii

in orationis sacrificio se ingerunt et hostiam macu- scniila niordens {Grn. xlix). Hic invitat eos, utsub
lant; sed Abram eas abigit, quia manu sancta; umbra sua requiescant, hujus mundi
id est desideria
discretionis intus fugat et immundos spirituset va- appetant, et in operibus carnis quiescant. Sin minus
nas cogitationes. Difficilius inde abiguntur muscae egredialur ignis de Ithamno {Judic. ix), scilicet per-
quse cito redeunt qufim volucres. Unde non tam cusso Antichristo qtii devorabit non soluin simpli-
:

gravis est accessus volucrum quam impoitunitas ces, sed etiam ccdros Libaiii {ibid.}, idestmajores
muscarum, nec tam difiicilis est saipe abactio doemo- et minores ejus asseclas.
num quam cogitationum. Resistite enim diabolo, et TiT. XXXIX. Quod Christus sil ros otpluvia, coelum
fugiet vobis; resistite cogitationibus : nisi cauti et Trinitas beata, nubes prophetai.
muniti fuerimus mox redibunl iterum. Rorate, coeli, dcsupnr, ct nubcs pluanljusttiin {Isa.
XLv). Ros de terram sine sonitu,
coelo dcscendit in
TiT. XXXVII. De vationis et sensualitatis officiis
pluvia de nubibus cum
Christus est ros,
strepitu.
in figura Abralnc et Saric.
Christus est pluvia. In hac vila Christus est ros
Abraham tribus angelis extra ostiuin occurrit gratiaj, in gremio misericordia; peccatores collo-
Sara post ostium subsistit {Gen. xviii). Quia spiri- D cando. In die judicii erit pluvia, super impios cum
tualis noster intellectus debet in cognitione Trini- strepitu saeviendo. Christus est ros. O peccator, ad
tatis carnem excedere. Cura vero carnis foris non spem ascende. (^lhristus est pluvia superbe, a :

apparet, sed quasi post tergum virisub discretione tribunali cordistuidescende. Rorate, cicli, dosupor.
spiritus solis necessariis intenta audit promissiones Coclum Pater et Filius et Spiritus sanctus, trinus
Dei, et irridet, dum dicitur ut de se non picesumat. et unus. Rorent ergo coeli. Quasi dicat Pater ut :

Subridens corripitur; correpta jam anus fecunda- Filius ad nos veniat cooperetur, et Spiritus sanctus
tur, quia confidentiam sui dcserens contra spcm ex ut Filius nosredimat. Nubes pluant juslum. Nubes
promittente accepit quod se habituram iiumana ra- suntprophetoe. In his nubibus ligatus et suspensus
tione dubilavit. Unde qui nascitur Isaac, id est risus justus, quia in verbis prophetarum ante incarna-
dicitur, quia mens fidens in Deo gaudium parit. tionem clausus est Christus. Sed rogat genus huma-
Cura ergo carnis metas necessitatis non excedat, num ut nubes pluant justum, quia tempus faciendi
nec in eo quod moderate exsequitur de se prsesu- ut ante conspectum gentium revelet justitiam suam
mat. in nubibus pluviam.
717 MISCELLANEA. - LIB. IV. 718

TiT, XL. Qiioinodo ad Deiun rodeant, compuncti, A cum Thoraa locura inveniunt in vulneribus et fixu-
nicndici, dcvoti ot contcniplnlivi. ris clavorum. Divites fluxu sanguinis laborantes ad
Praevaricatores, rcdito cid coriPsnJ. XLviuj.(Jotn- fiinbriam sanitalis gratiain. Sic Christus homo fa-
puncli mendici, devoli conlemplativi vocantur. Com- ctus pro nobis stat in medio Ecclesise, paratus orani-
puncti procumljunt ad pedesrigantescos laciymis, bus subvenire. Accedamus ergo ad eum ne dicatur
etpro commissis clamantes : Til}i solpcr ca vi{I'sal. nobis: Mcdius vcstrum slat qucmvosncscitis(Joan.
l) propitius esto niilii ])Cccatori{Luc. vii). Hi, cum i). Judiei eum viderunt in quem non crediderunt.
;

Maina nostra Magdalene pro racnstruis vitiorumad
pedesprovolutiaudiunt: IJimissa suntwohis pcccata
multa {il)id.) His redimit humilis satisfactio qua^
commisit superba transgressio, et experitursuper-
ma dulcedinis clementiam. Da^moniuma compuncto
ejicitur. Ecjredietur, inquit, diaholus antepedes ejus
{Habac. iii). Ut ad pedes liant mortui vivcntPs,pio-
scripti hseredes tcrreni coelestes. Ad manus acce-
dunt mendici, qui, hcet de peccatis veniam sint
adepti, sentiunt tainen se impotentes ad continen-
dum et benc operandum, et ideo petunt et accipiunt
gratiam. Ecce ostendit cui a rege benigno aurea
vi/-ga clementiaj T^VQ{Qi\(\'\i\iv{Esther.i\) Apcris tti
manuni tuam et iuiplcs omno aninial hcncdictionc
{PsaJ. GXLiv). Circa pectus versantur et assistunt
devoti. Hi sunt qui innoccnter vixerunt, vel pocni-
tendo crimina terserunt, nec ad pedes procumbere
dicuntur, quia jam inundati, necadcaputpertingunt
quia nondum contemplativi sunt, in quodani medio
profectu pietatis operibus vacantes, et
ac spiritualia indigentibus ministrantes. Scienliam
Nos ipsura fide operante per dilectionem videamus,
nc sedentem aliquando timeamus. Sedens enira ju-
dical)it. Tnde tlironi positi sunt et Jihri aperti : et
Auliquus dicrum scdit. Prujoccupcmus ergo in con-
1'cssione faciem{l'saJ. xciv), judicaturi,nosraetipsos
judicantes. Si cniin, juxta Apostolura; nos Judica-
vcrimus, non uliqucjudicahimur {lCor.xi).
TiT. XLI. Dc ot'i'icio Moysi, id cst Jcgistatoris; Aaron
id est sacerdotis, et SamuoJis, id ost propJwtae
B applicando monachis.
Moyses ot Aaron in sacerdotibus ojuset Samuel
inlcr eos qui invocant nomcn ejus {Psal. xcviii).
: No verimus quoddam templum Dei vivum si Apostolo
Dei de eo scribenti credimus. TempJum Dei, inquit,
sanctum est quod estis vos (/ Cor. iii). Nequaquam
crodendura est hoc teraplura Dei sine sacerdotibus
velabsque iis qui invocant Dei noinen debere esse,
sed ut Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus et Sa-
rauel intereos qui invocantnomen ejus. Quaeramus
temporaha qui suntisti J/oj'ses ct Aaron otSamucI. Fer Moysen
lex data est per Aaron sacerdotium institutum;
;

hujus actionis gratiam ministerii hujus non ha-

et Samueli donum prophetiee concessura. Ofticium
bent a seipsis, sed ab ipso fonte vivo hauriunt, a igitur Moysi facienda prsecipere, omittenda prohi-
pectore scihcet Jesu qui est spirituale sacrarium ^ bere. Oflicium Aaron, ad ea qua; Moyses mandat
coelestis armarii in quo sunt omncs iJicsauri sapien- Dominiimplorare auxilium, et de traasgressionibus
tise et scientise absconditi {Coloss.n). Tales debent oratione et oblatione Deum verum reddere propi-
esse prselali assistentes pra^torio Jesu, id est lectioni tium. Ofhciura Sarauelis est prsedicare quod prse-
sacrai Scripturte, in quo sedes est sapientioe, susci- miuni sperare valeant legis exsecutores ; et quam
pienlcs ct sugentes pacem de sinuChristi, popuUs pcenain exspecLent legis pra3varicatores. Si ergo vi-
eam annuntiaturi, ibi haurientes ad exemphim Joan- deris aliquem nuper de sseculo venicntem acmedita-
nis copiosamubertatem doctrinse
spiritualis, ut plc- tione occupatum, ut de praeteritis delictis satisfa-
nius infusi possint effundere stiJJicidia stilJantia ciat, quomo-
defuturis se cautumcustodiat, tractare
supcr terram, ut Doinino dante benignitatem tena do vultum moderari oporteat, habitumqueacgestum
nostra det, et fructum suum reddat in tempore suo. comi)oncre, et dehnire quid et quantum comeden-
Haurire et propinare oportet. Quod non lit discur- dum, quantum sit vigilandum, et quomodo resistat
rendo steculariter, sed conservando spiritualiter, et irse, contradicatgulse, conculcetsuperbiam, exstin-
meditando diligenter quoniam non eructabit qui guat luxuriam, quam promptus esse debeat ad ob-
non manducavit. Aliud est oscitare de inanitate cdiendum , et paliens ad suslinendum, scias Moysen
aliud eructarc de plenitudine. A
divinis eigo jeju-
j)
in eo (qui hujusmodi corde est) surrexit et quasi
saporum
niis nihil annuntiabit, sed neque potest a quamdam novam legem condere. Si item videris
se quidquam haberequianonpotesthomoquidquam eum corpus nuditate ct frigore aflligere, carneni
habere a se, nisi fueritei datum desuper. Accedunt altendere labore et verberc, mactare multiplices
ad caput contemplativi vel justiiicati. Caput Christi hostias in ara exteriori, et hausto prius igne ad
Deus : Isli (jui per Dei gratiam raeritorum privile- ipsam non sine vituli sanguine in sancta sanctorum
gio se super se levant cum Apostoio qua^ non licet introire mactatoque superbiae vitulo prius cum
homini loqui audientcsfll Cor. xii). Igilur compun- multis aliis hostiis mactatis in exferiore, in ara
cti ad pedes, delictorum obtinenl indulgentiain, Deo gemitus, suspiria,
inferiori consuescit ofTerre
mendici ad iftanus, continendi a malo et bene ope- preces et lacrymas, non dubites in eo Aaron no-
randi efficaciam, devoli adpcctus, ad instructionem vuin sacerdotium inchoare. Ara quidem exterior,
subditorum moralem scienliam, contemplativi ad sensus carnalis est , ara vero inferior affectus. In
caput, sanctiorem de coelestibus indulgentiara. Ti- ara ergo interiori gemifus etlacrymaj ofTeruntur, et
midietob crimina quodammodo incrudeli, venia) ea quee cordis aflectus coinmovent, sicut in ara ex-
 ;

719 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 720

teriori, vigiliie, jojiuiiii, lalior, cl ci\)lera quaead stMi- A sinl,divcrsi tamen sunl coloris,et diversomodopcr-
sum carnis pcrtiiienl. De hoc autem altari ignis hau- nicicin ingeruul. i'riiiium nuiucn inanis gloria, nili-
ritur cum ad inleriora ti-ansitur, quia dc affliclione duin esl, quodain nitore sui^erducto placens, sed
corporis, doloris vis ad cor Iransniillilur ; unde subiloin se trahens incautos ct deincrgens; secun-
postmoduni oonipuuelionis inecnsuni innaniniidur. duin nuincn invidia lividum est, (juiuliiiu liorrenda
Ut iuileni sacerdolii oiliriuni pienius cognoscalur, profunditate susjieclum : tcrliuin ira, ferviduin cl
duo sunt quse ad ipsuni priocipne pertinent popu- : turlmlentum qujirluin Iristitia, tcli-uin et nultilum,
;

lum in lcge Doinini insliluere, etpro populo Domi- oninino pcriculosum quinium avariliii, Scylla vcl
;

num verum placai-e, (juorum unum Moyses, allcrum CJiiirybdis rapax, oniniii liiiiiens ad se, dcgluliens
Aaron exsequitur. Unde dicilur Moyses cl Aurun : etajjsorbens; scxliini gulii, (juieiliun vorago, ctbara-
insaccrdolibuscjus, ct SuinucIiiUcr cosqui invocuiit thruin foedas generans ex se exhalationes etcorru-
nomcn Samuclo donuni prophcliai cminel.
cjus. In pleIas;septiinuinIuxuria,Iulcumctviscosum. Musca
Cur ergo intereosqui invocant, non jiotius iiUcrcos igilur estanima noslra, iiujuieta, sordida ct impu-
qui prophetizant quam inter eos qui invocant?Sa- dica qua) discurrendo hunc j)ungit, illuin maculat,
mucl libenter prophetizat, et illi libenter Deum in- alium vencno inalitia! corrutnpit, sicut musca, in-
vocant inter quos proplictizat. Novi i^rophclia Sa- B quieta, sordida ct lasciva, ila molcsla oninil)us ct
muelis est faecre, vere invocare, el incilare oran- exosa ubicun(juc insidel, pungit vel maculat. Et
tes. Quanto enim quis frequenlius cogitaverit quse haicmovens defonle superldse, et peromniaflumina
praemia juslis in coelo, quse tormcnta pravis sint discurrens pervenit ad flumen luxuriaj quod esl ex-
reposita in inferno, tanto verius Deuin invocat et trcmutn flumen /Egyj)ti hujus. Poslquam pertran-
attentius orat. Sed si desinil Sainuel proplietare sicril oinnia flumina vilioi'Uui,capilur musca nostra,
sacerdotes desinunt invocare et orare, quia quando delcctatur, soidescit et ita implicalur utnon minis,
fit futurorum contemplatio rarior, tanto i^edit oratio non promissis, non verberibus, non prsedicalione
tepidior, et surgit invocalio tardior. Ut ergo Moyses vcl exhortalione possit inde moveri, facilius occidi
discretus sit in praiccptione, ul Aaron devotus per- possetquam avelli, nec certe avelliturunquain nisi
maneat in oratione, necesse est ut Snmuel subtilis sibilo Dei. Sibilus iste dulcis, suavis lenis estinspi-
et diligens perseveret in contemplatione. Ut igitur ratio Spiritus sancti. Si igitur musca) pius Dominus
ea qua3 diffusius diximus ad compendiuni revoce- sibilare dignatur et compunctionis gvatiam infun-
mus, ad Moysen pertinet quod faciendum est pru- dere, in flumine non poterit detincri. Gralias Deo
denter discernere, ad Aaron.spectat ad ea quoe per qui nec tales muscas a sua misericordia repulit,
C eorum quae
nos non possumus divinum auxiliuni imploiare miseretur omniuin et nihil odit fecit
Samueli incumbit quid ex re qualibet utililatis ct quia beuignus est et misericors, etc. Sibilat etiam
periculi proveniie possitcaute providere. PerMoy- api quia est in tcrra Assur. Assur enim interpreta-
sen igitur discretio, pcr Aaron devotio, per Samu- tur clatus. Hic estdiabolus superbise caput hujus ;

elem intelligitur circumspectio. Discretionis nam- terni cst maledicta. Est autem alia terra benedicta :

que est mores componere,devotionis Deo supplicare; Unde Benedixisti, Dominc, terram tuam {Psal.
:

circumspectionis vero de superventuris providere. 'Lxxxiv). Deus mandat nubibus suis ut pluant in eain
Si igitur deprehenderis vilam tuain in opere discre- et ipsa inibrem suscijoiens gerininal herbam viren-

tam, in oratione devotam, in circumspectione pro- tem devotionis qua3 bonis aquis alilur. Terra vero
vidam poteris et tunc cum .propheta dicere
,
: maledictaproducit spinas et tribulos. Unde Male- :

Moyscs ct Aaron, etc. Nam cum ad sacerdotesper- dicla tcrra in cipcrc luo, etc. (Gcn. luj. Hfec est
tineat populum prajceptis informare et Deum pre- teria Assur. In hac morantur apes, id est hypocri-
cibus placare, manifestum est eos sine discrelione tte, qui sicut apes mel in orc, scd aculeum habent

et devtitione, quasi sine Moyse ct Aaron, sacerdotii in cauda, de quibus Dominus sic conqueritur :

sui officium non possc implere. Quos dum Samucl j) Circunidcdcrunt mc sicut apcs {1'sal. cvii). Veniunt
facitde futuris timidos, reddit cos in oratione de- Juda;i cum Herodiams dicentes Magisler, scimus :

votos, et in Dei invocatione assiduos. quia vcraxes, eic. (.l/a//yi.xxii).Eccequomodo com-

TiT. \LU.Dc scptcniihuninibus yEgyj)li, id cst vi-
tiismundi, ct dc niuscu, id cst aninia illis infccta,
et dc sibilo Dci quo ab illis avcllitur. Et de apc,
id cst bypocrita, ctiani a Domino aJjacta, ci dc
ponant favos et mella congregent, sed quia capere
qua^runt in sermone, aculeuin habent in cauda, de
quibuspropheta Qai loquuntur pacem cum proximo
:

duplici tcrra, Jjona ct mala. suo (Psal. xxvii.) Ecce mel in ore mala autem in ;

In illa die sibilabit Dominus musav quas cst in cx- cordibus eorum, ecce aculeus in cauda. Apes ergo
tremo flumin um/Egypti,etapi quue est in terra Assur habilans in terra. Assur esthypocrita, totis deside-
et venient ct rcquicsccnt omncs in torrentibus val- riis habitans in mundo. Si ergo huic et musca? si-

lium, etin cavcrnis pctraruni {Isa. vii). ^gyptus est bilet Deus, venient passibus lidei et amoris, et re-
mundustenebris erroris peccati ignorantise involu- quiescent in cavernis petrarum, melius quam in
yEgypto septem sunt flumina ex uno fonte; in
tus. In extiemonuminuin/EgyptivelterraAssur,quia/yi7;u-
mundoseptem vitia ex una radice superbice. Initium latioctangustia in omnem animam operantis malam
omnis peccati supeibia. Quae quamvis exuno fonte {Honi. ui. lllius enim quietis extrema luctus occupat.
721 MISCELLANEA. — LIB. IV. 722

Trr. XLIII. Quee scrvi, qiifr) inprcenorii, cl qiuu filii A obtulisti, non solum gloriam, sedhonorem, qui lau-
ofCorre (loljeanl Deo. dando operando honorantur, in malis
glorifieant,
A fCcrte Doiniuo, /iJii Dci^nfTcrle Donjino filios nrie- saltein gloriam nomini ejiis, qui ejus disciplinam
luin (fsuJ. xxviri). Siciitin iogealia est liostiaprin- laiidant, qiiamvis non custodiant.

cipum, alia sacerdoliini, alia pauperum, sic alia TiT. XLIV. Quid sit adoraro in nlrio Domini.
convenit fliio, alia seivo, alia inerccnario. Servo Adornlc Doininiiin i n I rio sancto ejus{PsaI.xx\iu)
sufficit pro (errore jj^clicnna! clo nialis pocnilcre ; mer- Siipeiius hostias oHcrre pra3cipimur;hic intus ado-
cedis causa mercenario a nialis :.l)stinere ; filio pa- rare jubemur. Prius ne intrcmus vacui ; secundo, ne
rum cst pro patro Domino animam ponoie. Pertinet slernus otiosi. Si clauslrum cum voto professionis
ad servos itaque pumilcntia, ad mereenarios absti- etabrenuntiationetuiipsiusingressuses,atriumcum
nentia, filiis conyruit patienlia. Si ([uis igitur tan- hosliis inlrasti. Si aulem ibi instituta reguUe eon-
f|uam ovis ad oceisionem ducitur ct coram tondentc scrvasti, ot suiijccti oinnihumanfc creaturajpropter
se non aporit os suuin, numeratur, qui
inlor filios Dcum, non solum bonis et modestis, sed etiam dy-
olltMuiit lilios arictum. Scrvo, ([ui non sufficit ad scoiis, non solum majoribus, sed etiam minoribus,
tantain hostiam, sufficit oiroi^re turturem vcl colum- pcr oinnia obedistis, humiliter in atrio Domini ado-
l)am, plangendo ctgeincndo quasi columbino canlu
B ratis. Adorarc enim est lotum corpus etiam usque
salisfacerc. Morconarius, quamvis pctulaiiliic et di- ad pedes et infima scilicct membra prosternere.
icctionis luodum maclat, nc merccdcm amittat, ad Gum hostiis ergo intratc inchoantes arctam viam et
liolocaustum Agni immaculati non facile pertingit. ingrcdientes angustam portitm. Ingressi adoratein
Si ergoad adoptionem liliorum susjiii-atis, paticntia) habitu roligionis, voto professionis,ct inslitutis re-
agnos ancrlc Domino. Non aiitem agnos, sed JiJios gula), in doino disciplinaj omnibus ol>edite.
!irii'lnin dicil, ([uod idein cst, ut quoties perfecta TiT. XLV. De cedris Liljaniconfractis in bonorcli-
opera liaberedesideramus, adDominici gregis du- gioso, ot de dupliei vitulo.
ccs prophotas et aposlolos rccurramus, ct siqualia Vox Domini coufringentis codros: ct confringet
habeinus desideria, tajia et dicta facta geminanles Dominus ccdros LiJiani, etc. {Psal. xxviii).Difficile
iniilari cl nutrire studemus, filios arietum immola- est et quasi impossibilecamelum perforamen acus
nnis. /1 ITerto igitur, aut JJoinino nfTrrto, bis ponitur transirc, cor tumidum superbiaobedientiae angusta
affcilc, ut lioslia duplicclur, [)ro gomina stola. Pro penetraro; sed apud homines, non apud Deum, qui
stolacorporisalforlo Dominohosliainboniuactionis, quaicunquevoluitfccit, nonsolum incoclo, sedetiam
pro stola mentis, hostiam piae devotionis. Qui ho- p in terra,idestnonsoIuminilIisquorum corestintelli-
sliain non duplicat, duplici contritione conteretur. gentialucidumdirectum in coelum, et mens firma in
Dictum cnim est NoJito tiincrc oos qui corpus occi-
: terra, sed in marietornnihus aJjyssis (Psal. cxxxiv),
(luiit, nniniiv non JiaJ)eut quid fnciaut (MattJi. x). Et videlicetquihabentcor amarum etinstabileutmare;
ideo ipsi sunt Domini terra, non Domini IJJuin ti- : animum tencbrosum ut abyssum, fecit quod voluit,
niclo, illi inunora afierlc r/?///;o/f'.s/ (/ niiininin inil- ([ui ad aspcclum suum et vocis tonitruum contrivit
lero iii (joJioiinnni (iJjid). Airerte domino corpora, omncs montes arroganti», incurvavit colles super-
afferle Deo spiritum. Primum Dco, quia doininatur ])\vo, et deiiosuit pntoiites de scde, quia vox con-

in ajlornitale; secundo Domino, ([uia dotninatur in fringentis ccdros et etiam ccdros Libani. Aliee sunt
lcmporc. Doinino qiiia ciii viill donat temporalia cedrialiorummontium, Libanus decandidatio inter-
bona vel mala Doinino itoruin, quia qui placuerit,
; prctatur.Decandidatioautemsanctorumestjustifica-
dabitieternapraMnia vol lormcnta. p]tnota congiuam tio. Unde Joannes:/?is.s';/i(;;?K';j/;» suntsanctificatio-
vcrborum distinctionom. Alforlo Dninino, JiJii J)ei. nosjustoruin (Apoo. xix). llnde voxjusti Super ni-
:

SicutDonsbonitatem soiiat, ila Doininuspotestatem. vemdenJhnhor {PsnJ. l). Et Domini Si fuorintpec-

:

Satis cx hac distinctione innuit (|und lilii suinus, cnln vostra\ut cocciuuni]{Isa.i).Cum talis decandida-
servitium debitum exhibcimis, dcbilum cst Ijcncli- crevcrit in montcm,et altoli cocpcrit superalios:
j) tio
cium. AJTorlo Doiniiiof/Iorinni olJiunorem. In primo cuin se scilicct quis([uain magnum pulavcrit etcfe-
vcrsubisponiturafTcrle. Primopropternos^secundo natam scias cedrum in Libano. Si
teris sanctiorem,
propter proxinios. Primo ad mciilum, secundo ad aulem nuper de sseculo venisti, et super hoc adhuc
cxemplum. Etquia proximi ;iliiboni alii inali, a/Jer/c' pro lillerls luisvel pocuniis tcjactas ct extollis per
Jhniiuo (/lorinin, (;I lioc [iroplcr bonos, nJTerlo gJo' nobilitatcm generis vcl pro habiti honoris dignitate,
iinni innnini cjas pro|)lcr inalos. Si ixjiii videntes talium clationes cedri qufedam sunt, sed Libaninon
opcra veslra bona, ([iiod scijicet filios ariclum olTcr- suiit, quia dc vanitatis nigredine non de sanctitatis
tis, cl opera mansucludinis habctis, Dcum laudant candidalionc surgunt. Quod si in principio bonse
el iii eisoporaii studcnt, oblulistis Domino gloriam conversalionislua;, saicularium pomparum cedri
et honorem. Laudibus cnimglorificalur Deus, ope- minuuntur, vox Domini est confringcntis cedros.
ribus honoralur. Proplcr lionos cy'.:;onfTorto Doinino Et si forlc postmodum, ut fleri soIet,post instituta
<jIorinni,nlTorto DooijJorininot Iionorcin. VvoiAcvnvA- opora, ([uasi de pcrfccla inslilutiono surgant quas-
los, ([ui niulari nolunt, iioniiui (\ius, ut solum ([uod daiii magnarum elationum Dominus ct
ccdri, addof
icprehendant non inveniant. In bonis ergo Domino illas confriugerc, quia confringet Dominus cedros

723 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
Libani. Idciroo pro illis pr;pscns non fiituruni ponit,
dicens, confrinijciilis cnlros, duni cedros vero Lilta-
ni futurum ponit, olcoiifringcl ccdros IJhuni. \diii-
tur El coniiiiiiniel cos iil vitnlnin Libani (1'sul.
: inini conculientis desertuin (Psal. xxviii Alius est
xxvm). Vere Ji.-i.'c rst mnliilio dcxtenv Exci-lsi
{Psal. Lxxvi), comminuere rigoremcedri ad simili-
tudinem vituli Libani, et quajlibet tumida corda in-
clinnrc ad Immilifatis Christi imaginem. Quomodo
prius contritusestproptersceleranostra,VitulusiIle
singularis veniens a Libano de montc umbroso
condenso, id est a supremo coelo ulji splendet candor
lucisaeternse? Quomodo, inquam, comminutus est
Quicum in forma Uei esset, humiliatur immensitate
altritionis,quia tormento crucis nihil acerl^ius,
mortenihil ignominiosius. Audiat quomodo inclinari
debeat qui se ut vituIumLibanicomminui dcsiderat,
dsperrima sponfe sua, eliam sine culpa
et vilissima,
sustineat. lUc venit facere voluntatem Patris sui,
Ecceinvenimus vilulumquem
et tu fac praelati tui.
in holocaustum Domini mactare debemus, nihil ita
flagrat Domino quam si mactetur vitulus propriae
voluntatis. Sed interest utrum sit de Libano an de
Carmelo. Vitulum in pascuis Carmeli nutriunt, qui
in rebus carnalibus voluntatem suam adhuc non
deserunt. Vitulum in Libani vertice pascit, qui
voluntatem suam in rebus spiritualibus sequitur.
Is autem qui lautiores cibos et vestem molliorem
quam cseteri, petit, vitulum impinguat de feno Car-
meli. Qui abstinere a concessis volens, fugit co-
medere quod cseteri, etusurpat sibi habilum hispi-
diorem, vitulum suum nutrit in pascuis Libani.
Uterque pascua quaeint vitulo suo, sed unus detJlar-
melo, alius de monte Libano. Quidquid enim propter
violentiam mentis vel teneritatem carnis agitur, ad
Carmelum pertinet, quia moUe
tenevum inter-
vel
pretatur ;
quidquid quasi pro sanctitate supra or-
dinis institutum vel prselati consilium prsesumitur,
inter armenta Libani annumeratur. Sed vse vohis
qui confiditis in vinculo Samariie [Amos vi), ser-
vientes tanto studio voluntati proprise. In Judteam
venistis, ubi mactatur Domino vitulus proprioc vo-
luntatis. Ad quid descendistis ad Samariam, ubi
vituluspro Deo adoratur, propriam voluntatem cus-
todientes et descendentes. An nescitis quod Judsei
non coutunturSamaiitanis! Prius a saeculo venien-
tes propriam voluntafem damnaveratis. Nunc quse-
ritis de Judseis Samaritani effici. Si in Jud.-ca es,
vitulum Deo in sacrificio interficis si in Samaria,
; pavidus {Prov. xxviii).Quia sapicns in oinnihus ine-
vitulo tuo servis. Si enim carnis curam in deside-
riis facis, vitulura de feno Carmeli pascis. Oinnis
enim caro fenuin Hsa. xl). Vide autem quomodo
lex hujus viluli carnes comminuat et flammis in
cinerem dirigat. Prius mactatur, cum obedientia?
amore singularitas abdicatur. In frusta dividitur,
cum quseque opera distinguuntur,
singularitatis
quousque omnis arrogantite voluntas sopiatur solo
cogitationis cinere inde remanente, quo conscien-
tiaex recordatione humiliata confundatur magis-
que vereatur.
;
724
A TiT. XLVl. I)e duplici ir/nc, el multiplici purilate
jjcr trcs piieros /igurata.
Voxdoininiintcrcidentis flaminain if/nis, vox iJo-
i.
ignis qucin venit Dominus mittere in tcnain; alius
quem vcnif exstinguere. Primum de coclo veniensse-
(•umallulit;secunduminvenit.Omnisamorignis,sed
non oinnis bonus. Amor igitur bonus ignis bonus,
(Iucmnominusvenilmitfereinfcrramutardcat(Lev.
et x). Amorlibidinismalusquemvenitexstinguerc.Un-
deperMoysen ignem alienum prohibetofferresuper
'? altaresuuin:desuopnficipitutsemperardeatinaltari
suo; nammamalienisempcr exstinguit. VndeAnge-
lus Doinini descendil cL excussit Ilainmain ignis
(/A';/j.iii).Inpuerisautem exstinguitur, quiapurilate
g
dicuntur. Estautem alia puritascordis,alia oiis,alia
actionis. In cordesimplicitas, in ore veritas, in opei'e
sineeritas. Hos tres pueros habemus cumsanctum
estquod meditamur, verum quodloquimur, justum
quod operamur. Felix nimium et Deo grata horum
trium puerorumsocietas,proplerunampuritati con-
cordiam, in voluntate, sermone, actione.Videt ergo
rex Babylonis et invidet, et eos adorare statuam
a?ream desiderat, dum eos ex sua sanctitate in su-
perbiam Sfatuam enim auream adorare
erigi suadet.
operam dare et deservire. Qui
est super heec studiis
cum eos videt despicere, flammas parat ut quos per
gloriam elationisnon potestsuperare, perflammam
occidat libidinis. Flamma enim accendilur quando
Q caro nosfra ardore libidinis inflammatur. Ab angelo
autem Domini flamma excutitur, et medium fornacis
quasi ventumroris flantem effecit, dumintima cordis
flante Spiritu sancto ccelesti rore perfundit, et refri-
gerata conscientia puerorum linguam in laudem
Creatoris convertit. Quibus liberalis Chaldaeos
flamma consumit, quia insidiantes innocentiae, in-
vidiiB ac gehenna^ ardor exurit.
TiT. XLVII. De proprietatihus cervi imitandis.
Vox Djmini pr;cporantis cervos, et re velabit con-
dcnsa, etc. {Psal. xxvin).CervusanimalveIoxtimi-
(lum,serpentibusinimicum.Inagilitatepedum,velo-
cilasdcnolaturaclionuiii.^is viderecervumalacriter
cuncntem? Viain ,
inquit mandatorum tuoruin
,
cucurri {Psal. cxviii).Vis videre vocem preeparan-
D tis ad cervinam velocitatem? Sic currite ut coin-
preliendatis il Cor. ix).Vis audire vocem mentis ad
cervinam formidinem ? Beatus Iiomo qui scinper est
tuit{EccIi.x\ni).\is audire vocemmoventiscervum
ad serpentinam interfcctionem ? Mortificate mein-
hra veslra qucB sunt super terram, fornicationem,
immunditiani, etc. {Colos. iii). Tria itafjue hsec ad
cervum videntur pertinere : viam mandatorum ve-
lociter percurrere, daemonuin insid ias suspectas ha-
bere, venena vitiorum audaciter destruere. Actio
igitur expedita, pavida, et justa cervos facit, quia
inquantum expedita, velocitatem tribuit inquan- ;
tum pavida, utiliter pavidum quia cautum reddit
inquantum justa, vitiorum venena exstinguit. Multi
 725 MISCELLANKA. - LIB. IV. 726

in eo quod velociter currunt, serpentes non occi- A ornari cupit, ut alium seque utilem aspernetur;
dunt, sed nutriunt, quia in eo quod fortiter agunt, charitatis ornatum non habet quse vestitur varie-
superbiaetvana gloria alii serp^ntes convalesoiint. tate.
Alii inbonis operibus bonam intentionem habent TiT. XLIX. De opprohrio et contempta.
et serpentina vitiorum venena moilificare student, Aufer a me opprohrium et contemptum (Psal.
sed dum modum et tempus servare nesciunt, in Gxviii). Opprobrium est culpa, contemptus pa;na.
daemonum insidias quasi venantium laqueos inci- Gulpa iniquitatis, pcBua mortalitas. Propter iniqui-
dunt. Est ergo vox prajparantiscervos, juxtaillud: tatem factus sum cxprobrabilis propter mortalita-
;

Fili,accedens nd scrvilnleinDai,stainjuslitinclin tem, contemptibilis. Abominabilem me facit concu-

timorc, cl prsopara aniinam tiiam ad tentationem piscentia, vilem miseria. Aufer a me opprohrium,
(Eecli. ii). Etillud : Servite Dominoin timore{Psal. etc. Si facis me justum, aufer a me opprohrium,
ii). Ut igitur ad cervorum numerum pertineant. aufer contemptum.
oportet cos et velociter currere, et caute timere. TiT. I. Dc extremo tcrrceunde produeantur nuhes,
Talil)us cervis sic praeparatis revelabit condensa fulgura et pluviae.
Sciipturarum, profunda aIlegoriarum,opaca sacra- Produccnsnuhcs ah extremo terras fulgura inplu-
mentorum mysteria, mysteriorum secreta. Dabitque B viam fccit, etc. (Psal. cxxxiv). Terrse nostrse extre-
in montibus condensis et umbrosis requiescere, ma peccata infimaet operaabjecta. A tali extremi-
ubi contra venatorum insidias latebras reperient, tate nubes producitur ;
quia ex turpitudinis nostrse
et contra solis sestus refrigerium accipient. Quanto recordatione caligo confusionis generatur. Nubes
eiiimaltiusScripturaruni intelligentiamperceperint, hujasmodi dum mentem obnubilat contra concupi-
tanto securius et quietius quasi in condensis lati- scentise gestus quasi contra solis ardores refrigerium
tabun1,et in umbrosis quiescent. prsestat. Nam qui peccasse se meminit, et se pec-

TiT.XLVIII. Quse a dextris casse erubescit, quanto magis de prseterito dolet

el qiuo a sinistris Dei
stent, et qiiid sit charitatis varictate vestiri. tanto de futuro se cautiorem reddit. Fulgura in
pluviani fecit. Anle fulgura nubes producitur post
Aslistit reginu a dcxlris luisin vestitu dcaurato :
;

circuiunniicla variotale (Psnl. xliv). Dominus virtu-

fulgura pluvia sequitur. Nubes caligo confusionis ;

<»7;2ut aitpsalmista, ipse est Ficx glorife( Psal.xxiii).

fulgura, terror majestatis ;
compunc-
pluvia fetus
tionis. Dispensata ergo divinapietate, prius ob men-
Hinc dicit David: Astititliegma, etc. Merito regina
tis oculos turpitudinis nostrse memoria reducitur,
vir'utum charitas dici creditur, quia virtusvirtutis
nomen amitlit, qutecunque charitati non famulatur. post, mens recordatione divini terroris formidine
C concutitur tandem, inter confusionem et formidi-
A sinistrisDei sunt bona temporaIia;a dexlris teterna. ;

A (lextris ergo chantas dicitur stare,quia bonis oeter- nem deprehensa etdiu fatigala'infletu compungitur.
nis, non temporalibus munitur. In solis namqueillis Nubem super me aspexi, quotiescunque confusio
charitas regnat, quos amor a^ternorum inflammat. faciei mcco cooperuit me (Psal. xuii) fulgura :

Astitit ergo rcgina charitas, seda dcxtriset in ves-
dcaurato. Summi Regis oculisvultplacere,qu8e
titii
excipio quando terrores Domini militant adversus
me pluvia descendit, quoties potui lectum meum
;

tampretiosas vestes vulthabere. Probatio charitatis rigare lacrymis.

exhibitio est operis. Opera bona ejus vestimenla sunt TiT. LI. De primogenitis yEgypti.

In vcstilu, inquit, f/efi»;v(<o. In vestitu opera justitiae QuipcrcussitprimogenitaJSgypti, ahbomine us-

iiiauro intellige claritatem sapientia^. Vestimenta (7Hr'3r//:)C67?s(P.sa/.cxxxiv).Primogenita^-Egyptisunt

igituraurea, opera sunt discreta. Fortassis tu agis diabolic^elationes ethuinanfe praesumptiones. Alii
oinnia forliter, minime lamen suaviler, quia non superbiuntde rebustemporahbus, alii intumescunt
sapienter. Idcoque veslimenta quidcm habes, cla- inrebus spiritualibus. Vere brutus et animalis est
ritatem sapientise non habes, quia Sapientia at- sensus,quando ad imaginem Dei factus amens ex
tingit usquc ad fincm fviliter, el disponit
a fino T\ his intumescit qufB communia sunt cum pecoribus.
omnia suavilcr (Sap. viii),a fine inchoationis usque Alii igitursuperbiunt devanitate alii de sanctitate ;

ad (inem consummationis. Tu forliter inchoas, te- Superbia vanitatis est primogenifumpecori^. Arro-
pide consuinmas. Cur ? Quia non disponis, omnia gantia sanctitatis est primogenitum hominis. ^gy-
suaviter, nec scisoperarisapienter. Incipis, curris, ptus autem erroris tenebra). Talia generant primo-
festinas, lassaris, deciperis. Non dicam ad finem, genifa. Flante autemdivini Spirifus aura, percutiua-
sed nec ad medium pertingis. 1'rocedit ergo chari- tur priinogenita /Egyptiab homine usque ad pecus,
tas, iino assistit, quse nunquam, ;; Dei dcxlris rece- quia flante spiritu timoris Domini dejicitur omnis
dit circumamicla varictate.
in vestitu dcaurato, tumor elationis.

Decet sane ulpote reginam multiplicem vestem ha-
bere el variam. Tu iioscio (piis
conteniplatione, nescis ut audio, vestiri varietate.
Aliusquterit assiduc esse inoraUone, nec animad-
vertitquod charitas ornari vult varietate. Quisquis
uno quolibet pretioso (|uo deleclatur in opere, sic
TiT. LII. Dc vulva, liheris, et uherihus.
semper vis esse in Quid dabiseis? Da eis vulvam absque liberis et
uberaarentia. Vulva est studiositas, semen, veritas,
bona voluntas. Ad hoc debes legere, propter hoc
oportef intclligere, ut sfudoas adimplere. Vulvam
habes, desideriumdisccndihabes. Siveritatemcon-
727 APPENDIX AD HUGONIS OPEHA DOGMATICA 728

ceplam amas et opere perficis, ILberos Qui

iiutris. A quiilquid sapienliie, quidquid viiiutis habesetgra-
sunl hi liberi"? AlTcctus boui et ordinati. Quid enim lin!, tolum Dci viiluli et Dei asorihas saiiientiiC.
docet divina Scriptura nisi amare religionoin, ser- Sed nou omnis j^'ialiarum Deo est acoepla,
actio
vare unitatcm, haberc charitatein ? Sed multos video sed quaj pudicaest et mera.Pudica dixcrim propler
studiosos, paucosreligiosos. Amant leotionem non oos qui de maUs suis gloriantes cum furtuiu vel
religionem, imo amore lectioiiis in odiuin inoidunt homicidiuiti vel adullerium fecerint, Deo yralias
rehgionis. In his impletur quod dicitur Dabo eis : dicere solenl, quasi Dcus more eorum laitelur, cum
vulvam absque Doctores et praedicatores
lil)eiis. malcfecerint, et exsultet ut ipsiin re))us pessimis.
essevolentes, et primas cathedras et salutationes Audiet quia Exislhnasli iniquc qiiod ero
talis est :

ambientes in populo, sed dantur eis ubera, id est lui siniilis'? etc. {Psal. xl.) Mera vero dixerim, pro-
verba arentia. Sermo del)et esse ad hortandum pter hypocritas qui Deum quidem de bonis suis
;

sivead exponendumobscuralucidus, adpersuaden- verbotenus glorilicantesdoloseagunt, in conspeclu

dum utilis, quod hajc sunt quasi ubera duo, unuui Deiinvenitur iniquitas eoiumad odium. Primimala
expositionis,alterumexhortationis. Ha;c multi acci- sua impie Deo secundi bona Dei fraudulenter in-
;

piunt tumentia quidem, sed arcntia apprehendunt ;

torquent sihi. QuorumVoxest Lahia noslra a nohis :

scientiamqme inflat, carentcharitate qua^ ;edilioat; B sunl {Psal. xi). Sed quid Jingna tua nisi cahimus
quorum ubera per scientiam tument, sed arentia scrihos "?
(Psul. xi.iv). Ethocipsum iiuituo accepisli
sunt, quiadulcedinem spiiitus non habent. Etvide- a te repetendum cum usura. Si inventus fueris ad
mus hodie permultoshabercliguam magniloquam, opusimpiger, ad referendum fidelis, pro labore
raros melliloquam. mercedem accipies et audics. Eur/e, sorve honc ct
TiT Llll. Do uhcrihus sponso attrihutis. fidelis,quia superpauca fuisli Melis,supermuUum te
Meliora sunt uhcra tua vino (Cant. i). Duo sunt constiluam, etc. [Malth. xxv).Sin minus, vocaberis
ubera sponsi, videlicet ingenitfe mansuetudinis et servus nequam Non laus calami est, sed
et piger.

longanimitatis quibus patienter exspectat delin- laudabilis est bene exarata Scriptura: nec glo-
illo

quentem, et clementer recipit poenitentem. Gemina ria linguse aut labiorum, sermo bonus, sed mentis,
est ista dulcedo suavitatis in pectore Domini Jesu ;
et qui eam dedit Dei.
longanimitas in exspectando, et in donando facili- TiT. LV. Dc fauiculo triplici.

tas. Vis videre longanimitatis, ubcr? Audi Aposto- Funiculus triplex (qui difficile rumpitur [Ecclc.
\am: Aadivitiashonitatisetlonganimitalisetpaticn- iv] ad extrahendas animasde carcere diaboli, et ad

tiee ejus contemnis? Anignoras quod henignitas ejus p regna ccelestia post retrahendas, est recte servire
ad peenitcntiamtc addueit ? iPom.u). Ad hoc siqui utililer proferre, et efficaciter adimplere.
dem diu suspendit sententiam ultionis in conte- TiT. LVI. Oralio funchris ct lauicnlalio de morie
mnentem, ut quandoque gratiam remissionis in- prudcntis amici ct religiosi.
fundat poenitenti. xVowvult enim morloru pcccatoris Wultam mocror tristitiam imperat [Joh. vi). In
sed ut convertatur et vival (Ezech. xviiij. Accipe statora inea tristitia cxsuperat, et calamilas quain
exemplum et de altero ubere quod est remittendi patior, tanquain ignis, triste peotus adurit. Inle-
facilitas. Legitur enim de ipsa Quacunquc hora rio)'a depascitur clausus dolor, latius serpit, et sae-

peccator ingemuerit [ihid.) Legitur etiam Dorclin- : vit acrius. Quid mihi et lastitise, (jui in ainaritudine
quat, inquH, impius viam suam: ct vir iniquus co- sum ? Vis doloi-is omnem abducit heliliam. Indi-
gitationessuas,etrcvertaturadDominum,ctmisere- gnalio Domini ebibit spiritum meum, subtracto
bitur ejus, et adDeum nostrum, quoniammultusest quem anima mea, simul quia cor meum
diligobat
ad ignoscendum {Isa. lv). Pulchre David utrumque dereliquil mo. Quo mihi avulsus es? quo mihi ra-
paucis comprehendit, dicens Longanimis ct mnl-
: ptus e manibus, homo unanimis, homo secundum
tum niiscricors (Psaf cii). cor meuin ? Amarissima separalio, et quam non

TiT.1A\. Degratiarum actione pudica et mera ad j)

possetnisi moi-s efficere. Opus mortis est tam hor-
Deum ut adfontem undeomnia hona, refercnda. rendum divortium, totius suavitatis inimica mors,
Origo fluminum el fontium, mare virtutum et nnumi-apicndo, duos furiosa perimit. Mitius enim
scientiarum Dominus Jesus, quia juxlaAnn;u canti- me privares, o auslera mors, vitoe usu, quam fructu;
cum Deus scientiarum Dominus est (/ Rog, ii),
:
sine quo ipsa vita gravior quam mors est. Nam carnis
dans casta consilia, justa judioia, recta desideria, frater, si oharos amisit, ohariores invenit. In me
illius fontisrivulisunt cordis munditia, oarniscon- transierunt, o mors, ira; tuaj, supcr me oonfirma-
tinentia, oris puritas. Ex isto fonte manant ut ad tus est furor tuus, qui elongasti a ine amicum et
locumundeexcuntlluminagraiiavumrcvcrtantur, ut proximum. Erat ambobus grata proesentia, dulce
iterumfluant (EccJc. i). Remittatur itaque ad suum consortium, suave coUoquium; sedtantas utriusque
principium coeleste profluvium.Spirituales rivi pro- delicias ego perdidi tu super mutasti el quidem in
;

prio fontesinefraude etsine inlermissione reddan- mutatis retributio multa ad omnem locum quo
tur, ut arvamenliumrigare non desinant, etiterum emeiserit respicio ad oharum ubi consueveram,
;

uberibus refundantur. Qualiter? inquis. Audi Apo- ct non est. Heu! quantum islic; ingemisco, sicut
stolum In omnibus gratias agentes (Ephes. \), ut
:
homo sine adjutorio, quem posthac consulam in
729 MISCELLANEA. LIB III. 730

ambiguis! (Mii lidiini in ndver.sis? Qiiis uoslra por- A nient ([uoiX jngum Domini suavc, ct onus cjus lovc
taljit oncra? ({uis iiniriiiicnlia propulsabit pericula? (Mattli. xi). Vos autem pennati, quorum anlc ocnlos

Porro sui^er nivein niuiliplicatur niihi et dolor. Vi- fruslra jaeitur rete (Prov.i}, quidquid in vobis est
vani ? Quousque vivam? Et si multuin vivam, in bcsticc mactate, corium detrahite, ne quando vcna-
ma)rore vivain, in luctu vi-
aiiiaritudine vivam, in tor capta bcstia clamat : tolle, tollc, iiiligeverubus,
vam, non parcam mihi, etjuvaljo inanum Domini? infer pruuis, cnim libcrafi fue-
infcr caldariis. Si
Klciiim niainis Doiniiii tcLigil nic (Job xix), cum ritis a laqueo non timebitis a veibo aspcio. Prte-

succidit liluin, nec enim dixit mihi sc succisuram tiosiorcrn igitur habcre paupcrlatem vestram divi-
quam planlarat vineain. Ego illic poitio inisera in liis hujus sa>culi, ct de laborc vestro Christum pa-

hito jacens, truncata parle sui et meliori. Fruslia- sciteet vestife; ut in die illa gratias agendo exsul-
que dicitur mihi : Ne senseris. Sentio enim vcl tetis et dicatis Ipse liheravit ine de laqueo venan-
:

itivitus, quia nec fortitudo lapidum fortitudo mea tium, et a vcrho asporo.
("neque enim inihi cornea filjra) nec caro mca ainca TiT. LVIII. Dc quatuor generi/jusoviuni, ct dc cau/a
est. Sentio prorsus ct dolco : /<Jl (Jolor nioiis iii caii- rarnm ac carnis custodia quadrup/ici.
spccUi iiico senipcr. In virga indignationis suaa per- A^os popu/us pascuoe ejus, ct oves mnnus ejus
cussit mc Dominus
digne pro mcrilis, dnrc pro
; (Psa/. xciv). Qualuor sunt gcnera ovium. Inflrina',
virilius.Etenim dcxtera nianusmea, Imnen oculo- feta?, vagie, valida^. Ii;e sunt incipientes, proficicn-
ruin ineoruiii, pectus meuin, lingua mca truncala tes, errantes, perfoctae. Unaquoeque indiget proprio
sunt. In ipso quidem operabar, providebani, scn- pastu : incipientes eruditione, uf ulfcrius proficiaiif :

tiebam, loquebar; quippe cujus os nicditabatur sa- proficientes admonifione, ut ad summum perve-
pientiani et lingua loquebatur judiciuin. Nunc ille, niant; errantes correclione, ut peccatum abjiciant;
uli spcro, pro ineritis sempiterna fruitur gloria, ct validas exhorfatione , ut coronse inserviant. liis
ego pro commeritis in Inic communi derelictus siiin quasi cauhc qusedam claustralis debeturobservatio:
miseria. Dixi. ([ux quodammodo quadrangula est , sicut clau-
TiT. LVII. De vciiatovo ct laqnco animnrum, ct dc sfruin, ut singuli a suis propriefatibus non exclusi
vcrho aspero ad nioiiachos. sinf, finibus suis contenti. In primo lafere erit sub-
Ipsc lihcriivii
iiic dc hupico vcnaiiliiini, eta vcrlio jcctio scholastica, ut nascatur humilitas in sccun- ;

aspero {Psal. xgx). Ex quo homo positus in lionorc do, leclio moralis ut acuatur subtilitas: in fertio
non intcllixit comparafus cst jumcnlis insipicnti-
: correctio spiritualis , ut evellatur iniquitas : in
biiset similis factus i/Jis (Psal. xlviii) ct tetendit quarto, medifatio spiritualis, ut cognoscatur veritas.
:

q
ei vonator diabolus callidissimus et nequissirnus la- Deinum canisnecessar'us est, id est vigilantia pas-
queos.Et silvestribus etomnino bestialibussoecula- torisque custodia quadrifida, ut sicut canis latratu
ribns loco apcrto satis laqueos expandit, ut quos lupos et latrones fugat, sic pr;clatus comminationo
facilc cajtiendos non dubitat Vobis autcm qui tan- : diabolum ef vitia propinquarc vetet. Sicul canis
quain cervi inudentiores, serpentes necatis, et per- propria lingua se sibi medicum prtestat, sic, si ex-
fugeredesideratis ad fontein vivum, subtiliores oc- cesserit, linguaj confessionc se curet, sicut canis
cultat laqueos,i(leovos, o novelhc plantatioucs, qui vcnaticus fcram a longe pra^senfit, ita virfufc fidci
nondum habetis exercitatos sensus cordis vestri, vitam post moitem spcret; et sicut canis domino
nolite abundare in sensu vestro; sed humiliamini suo lideliter adhseret, sic ab unitate fidei ao usque
sub potcnti manu pastoris vcstri, acquiescite con- ad morteni non separet.
siliis ejus qui mclius novitvei-sutias venatorisillius, TiT. LIX. Dc panilms Sa/omonis, et dup/ici amore,
ncversutus vcnalor, vos tanquam rudcsetincaulos pravo et /lono.
decipiat. Sed venatores jam et bestias novimus. Tres sunt panes Salomonis Contemptus mundi, :

Quis sit laqueus audiamus. Dic nobis, B. Paule tu et sui, etamor Dei. Primum proponitin Ecclesiaste,
•(ui nonignoras astutias ejus quis sit iste laqueus. secundum in parabolis, lerfium in canticoriini Can-
D
Qui vo/unt, iiKpiit, divilcs Jicri, incidunt in tentatio- ticis. Quia enim duo sunt mala, quie sola maxime
ncm ct laqueum diaholi (I Tim. vi). Ergo laqueus militant adversas animam vanus scilicet amor ,

diaboli sunt divilite hiijiis mundi. lleu me, ([uain mundi, ef superfluus amor sui, pessimi utrique duo
pauci sint (jui volunl a.l) islolaqueo liberari ! Quam isti priores sibi obviare noscuntur. Quia verounum
mulli sunt, qui dolcnl quod paruni sunt irretiti solum summum bonum, quo frui et quod amplecfi
Vos autcm qiii ndiquislis ouinia el secuti estis eum desiderat sponsa, Deus scilicct sponsus cst, hic in
qul iioii Inihct uhicaput rrclinct(Mattli.xix-, huc.w): fortio, id cst canticis frangi dignoscitur. In primo
exsullateet dicite: Ipso /ihcravit me de laquco vc- igifur, ad rcfectionem nostri docemur hujus mundi
iiantium, et a \7'/7jf) non timesla-
,-(.s/).-.'ro. Bestia, si confemnere vanifatem ; in secundo cognoscerc et
(lueum, tiinc malleum, verbuni scilicet asperum .•
scqui vcritatem, sequi scilicet Agnum quocunque
/tc,\m\m\,ninlcdirti, in iqncni.-ctrrnum (Matth.xxv). ierit ; in terfio, veritate frui et ad ipsum pervenirc :

Duiuiiicsl pamitcrc,ut i\vuinu]iun\p;nnitenliamagitc et hic esl amborum priorum. Cum tertium

fructus
(Maltli. u\), dicaiit Duruscst liic scnno (Joan.wi).
: istum sumpserit panem qui de via venit amicus,
Sed si hoc verbum asperum recogitavcrint, inve- uiule murinuret non habebit. Sed quis franget'?
 ;

734 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 732

Adest pnterfamilias cognoscendus Dominus in pa- A unguenti species in propriis horfulis invenimus.
nis fraclione {Luc. xxiv), pauper et inops ad eum Quis cnim de proprio suo ad manum non habeat
pulsct, quia npcrit et nemini claudit. iniquifafes ef peccafa, si non dissimulaf? Si aufem
TiT. LX. I)r Iriplici iinrjnonto honnrum. aromata, benelicia scilicet Dei, procul et de ultimis
Tria sunt ungucntorum genera contritionis,
:
finibus ea accepit, quia : Omne datum optimum, et
devotionis, pietntis. Primum pungitivum, dolorem omne donum perfoctuu dosursum est {Jac. i). Hoc
facicns ;
sccundum temperativum, doloremleniens ;
unguc-liini est sacrificium de quo dicitur: Sacrifi-
tertium sanativum, morl)um cxpellens. Priinum rium laudis bnnorificabit mc {PsaL xlix). Non est
conlicit animn multis criminihus irrctita, quando igitur paupeiis hoc unguenfum: de quo nimirum
incipit cogitnrc vins suas, ut colligat, congernt, et quia tangi caput illud venerandum non ducitindig-
conlerat in moitariolo conscientia? su?e multns et num, judicnt honoris esse insignc. His duobus ter-
variasspecies pcccntorum, et mirc seslunns peccn- tium prieferfur sanativum enim cst de quo dicatur
;

toris olln simul unnia coquit igne quodamdoloris ct n Domino Bcati misericordcs, quoniam ipsi misc-
:

poenitentioe, ut possit dicere Concnluit cor nicum

:
ricordiam consequentur {Mattli. v). Unde eo non
inlra mc, et in mcdilationo mca c.xarclcscct ir/nis tnnfum pedes, nec fantum caput, scd ettotum ungi-
{Psal. xxxvni). Sccundum conficit anima multis vir-
B tur coipus. Primum itaque bonum, secundum me-
tutum l>eneficiis accensa, cumsancta devotio bene- lius,teitium optirnum. Quin discipulo dicente Ut :

ficiaDeicumlsetitiaet gratiaium actione recolit, illa quid perditio haic{Joan. xii)? dictum esta Domino :

in vasculo pectoris pistillo crebrae meditationis conte- Quid niolcsti ostis huic mulicri? Opus bonum ope-
rit, et igne sancti desiderii concoquit, et deinde rnta ost in mc {ibid.). Potest tamen dici quod hoc
oleo laetitiaj impinguat, et tunc psallit et intelligit ungucntum priora designet. Gum enim qui prodesse
in viaimmaculnta,ut possit dicere Misericordiam : multis posse putatur, soli tamen sibi vivit, et ad
etjudirium cantabo tibi, Domine {Psal. c). Terfium pedes in recordatione peccatorum sedens, ad caput
sibi conficit pin hominis nnima de necessitatibus in recordatione beneficiorum prolicit, ut caeteris
pauperum, de perfurhalionibus tristium, de culpis prosit et prtcsit vocatur quid aliud dicitur nisi, ut
:

delinquenfium, postremo de omnibus hominum
8erumnis,etsi sint inimici, quia jucuudusDeo homo
qui ijiiscrctur ct commodnt{Psal. Gxi\pronuscom-
pati, subvenire paratus ignosceret
quid pcrditio hnec ? Potuit unguentum istud venun-
dari aiulto et dari pauperibus. Hujusmodi autem
renuente onus, et Domino congaudente in tali voca-
facilis, irasci tione dicitur Quid molesti cstis huic muUeri? Opus
:

diflicilis et ulcisci.Sic omnihus omnia factus fit sibi « bonum, etc. Quasi dicat Non vir, ut putatis, qui :

tanquain vasperditum, utcseterissitprtesto etoccur- possit mittere manus ad fortia sed mulier stet in ;

rere et succurrere. Morluus denique sibi, ut vivat, hoc bono, donec convalescat ad melius.
omnibus speciebusdilare curat,et impinguare, per- TiT. LXI. Uc quatuor ungucnlis in quorum odore
fundens praedictas proximorum inopias quasi quo- currit sjionsa.
damaromate, oleo misericordise, etdecoquens chari- Curremus odnre unguentorum tuorum, etc.
iu

tatisardore, ut dehujuscemodi fratre, in congrega- {Cant. i). Quatuor sunt unguenta in quorum odore
tione sanctorum digito ostenso dicatur Hic est fra- : nostrasponsa currit : primum sapienti8e,secundum
Irum amator populi Israel; hic multum orat pro justiti;e,tertium sanctificationis, quartum redein-
populo, ct. universa sancta civitate {II Mach. xv). ptionis. Hsec quatuor factus est a Deo sponsus ho-
Primo unguento pedes Jesu, secundo caput, tertio mini, dicente Apostolo Qui factus est nobis a Deo
:

totum corpusa bonismulieribusungitur. Jesus dici- sapientia,Justitia, sanctificalio et redowptio (ICor.

turcnputetsponsus; corpus et sponsa dicituiEccle- i). Sapientia in prsedicatione, justitia in absolutione
sia. In qua boni et mali: pectus boni, pedes mali peccaforum, sanctificatio in conversatione quam
corpus boni etmali; cnput vero Deus. Mulier igitur, cum peccatoribus habui', rcdemptio in passione
id est anima peccafrix pedes istos ungit (Luc. vii), Q quam pro peccatoribus sustulit. Vides quadrifariam
malitiam in moitai-iolo cordis terendo Animajus- : unctionem.
tificata caput ungit, de collatis ipsi heneficiis capifi TiT. LXII. De quadruj)]ici Dei in nos beneficio,
suo, id est Deo non sibi attribuens gratias agendo. Hhiniinafionis, Justificationis, doclriniv et re-
Ipsum Jesum, id est totumcorpus ungit pia mulier, demptioais.
charitatem suam usque ad inimicos corporaliter et Sedebas in tenebris et umbra mortis per igno-
spiritualiter exercendo. Primum quamvis pedihus rantiam veritatis vinctus delictorum catenis, et de-
tanquam extremis membris ofTeiatur, non est ta- scendit ad te veritatis Docfor, umbramque depellit

men vile, cum de eo diclum sit Etdomus impleta : ignorantiae tuae, luce sapientiae suse. Per justitiam
est ex odore unrjucnti {Joan. xii). Est enim odor deinde quse est ex fide, solvens funes peccatoruin,
vitae ad vitain. Quamvis poenitens in Ecclesia totum gratis justificans peccatores et in his duobus Do-
dicituf, ut non solum ad terrenam, sed ad coeles- ajinus solvit compeditos, Dominus ilhiminat ccecos.
tem etiam Ecclesiam attingat odor poenitentis; teste Addidit sanctificationem, qua sancte inter pecca-
enim veritate rjaudium fit inter angelos super uno tores vivens trndididit formam vitseef vigequa homo
peccatore poeniteatiam ageate (Luc. xv). Hujus rediret ad patriam. Adjungit et redempfionem,
733 MISCELLANEA. — LIB. IV. 734

cum tradidit in mortem animam suam ct de proprio A mentitur. Qui autemsuperaverit hujusmodi favores
quo Patrem
latere protulit pi^etium sanclificationis, et honores, postremo tentatur a dsemonio meri-
placaret, utcognosceres quod apud Deum cst mi- diano; ab eo qui transfigurat se in meridianum, id
sericordia, ct copiosa apud eum redemptio {Psal. est in angelum lucis, cum sit vere dsemonium el an-
cxxix). gelus tenebrarum. Hinc dokim suspicans Josue non
TiT. LXIII. De tribus sagitlis expetendis. prius amicum angelum recepit quam esse amicuin
Tres sunt sagittae : timor, sermo, Dei, et charitas. novit (Josue \). Discipuli quoque Dominum super
Primam postulat qui dicit : Confige timore tuo car- mare ambulantem dum procellis agitarenturviden-
nes meas Pe-
(Psal. cxviii). l)e secunda Apostolus : tes,Domini virtulem et misericordiam per apertam
netrabilior est omni gladiopertingcns ancipiti, suspicionem deprimunt, putantes eum phantasma
usrpie ad divisionem animse et spiritus {Hebr. iv). {Mattli. xivj. Unde et quarta vigilia noctis venit ;

Tertia vulnerata est quae dicebat Stipato me malis : quarto loco contra istam tentationem vigilare sua-
quoniam amorc languoo {Cant. ii). Prima sagitta dens.Tu autcm, ohomoconversus juxta prophetam:
transfodiunlur delectationescarni.'i, secunda interfi- A'on timcbis a timoro nocturno a sagitta volanle in
ciuntur vitia animse, tertia excutitur omne vitium _. die, a negotio porambulante in tenebris, ab incursu et
vel noxium ab ipsa anima : tangitur illa pax Dei dsemonio meridiano {Psal. xc), Si veritas Domini cir-

quie oxsuperal omnom seiisum (PJiilipp. iv), quse cumdat te scuto suse protectionis et bonse voluntatis.
facit ul jam non delectet, in (juo carnalis sit sensus. TiT. LXV. De duplici impelu spiritus et carnis.
TiT. LXIV. De quatuor tontalionibus convorsi ad FuIminisimpctusI(otificatcivitatomDci,e[c.(Psal.
Dominum. XLv).Duo suntimpetus, unusspiritus,etaltercarnis:
Non liniebisatimorc nocturno, asagitta volunte in Primus beatorum secundus malorum
, Impetus :

tenebris, a nogotio porambulauto in dio, ctdmmonio carnis ad odium, ad iram, ad exteriorem gloriam
meridiano [Psal. xc). His tanguuturquatuor genera et voluptatem animum impellit; impetus spiritus
tentationum quos sensit et scntit qui conversus est adcharitatem, adpatientiam.adseternorum fidem, et
ad Dominum : Timor nocturnus, sagitta volans in ad contritionis lacrymas pertrahit mentem. Unde ne-
ncgotium perambulans in teriebris, et dsemonium
die, cesse est magna cura considerare qui nos impetus du-
meridianum. Nam primordia conversi primus catacogitationenostra.Xamdumperimpetumimpel-
exagitat tinior de terroi-e vitae et austeritate in- limur amare terrena, ultionem de inimico quserere,
suetce disciplinse. Unde dicitur : Fili, accedens ad temporalia non ad necessitatem, sed ad voluptatem
servitutom Dei, sta in timore, et pncpara animam Q et superfluitatem postulare, impetus est carnis.
tu.im ad tentniioncni {Eccli. ii). Hic timor di- Econtra amare ca^lestia, ignoscere nos offendenti-
citur nocturnus, vel quia nox designare solet bus, amare inimicos propter Deum, temporalia ad
adversa, vel quoniam proptcr quod adversa ag- usumnecessitatisquaerereimpetusestspiritus. Hinc
gredimur nondum revelatur. Si enim dies ille de sanctis animalibus dicitur Ubi erat impolus spi-
:

luceret, cujus lumine labores et prsemia vide- ritus gradiobantur (FJzcch. i). Et quia sie nd bona
rentur, timor nullus esset laborum prse desiderio tendunt ut ad mala non redeant, recte subditur :

praemiorum, quia non sunt condigmvpassioneshujus Non rovertebantur dum amhularent {ihid.). Quia
tomporis ad futuram gloriam qurc rcvelabitur in no- ab /Egypto egressus, ad ollas ^Egypti mente non
bis {Rom. viii). Sed quia nox est, ideo tentamur a debet reverti. Ab eodem autem propheta dicitur,
timore nocturno pro his qupe videntur adversa quod ibantet rcvertebantur in similitudinem fulgu-
tolerandis. Primo igitur intrantibus orandum est et riscoruscanlis{ibid.). Quiaduplexestgressus jusli,
vigilandum contra hanc tentationem, ne subito de malo ad bonum, in quo gressu non dcbet esse re-
prseoccupati a pusillanimitatespiritus ettempestate trogradus, et de bono active ad bonum contempla-
noclurna, bono cojpto resiliant. Ilac autem superata, tive, a qua sit regressus ad activam in similitudinem
armandum est contrasagittam volantem in die, quse D fulguris coruscantis, percutiendo vitia et ad Dei
estinanisglorioe fama : quae quidem volat, quia levis; amorem inflammando; fulgur enim percutit et in-
et ideo in die, quia ex operibus lucis. Sed heec facile cendit.
superatur tanquam inanis gloriieaura. Tertio a no- TiT. LXVI. De tribus filiabus Job.
gotio peramhulanto in tenebris. Die, id estab hypo- SuntJob tresfilioe: Dies,Cassia, et tertiaCornusti-
crisi timendum es(, el ideo procurandum ei qui non biinomine. Quae figurans genus humanum a Christo
curat laudes, ne appetat divitias et dignitatcs, cir- conditum, redemptum et reassumptum fuit eniin :

cumventus : a nogolio poramhulaiitc, tam in die Dies in prima conditione, quia in innoccntia crea-
quam in tenebris quod est hypocrisis. Heec enim tum est; die autem innocentiae per peccatum finito,
negotiatur omni tempore, formam retinens pietatis, et in mo>roris nocte absconso, secundo in redemp-
et ad se occultam viiiutem vindicans ademcndos tione nt r.assia; amarum siquidem est sicut cassia,
honores et prajlaturas. IIoc negotiumperambulatin per confessionemet corporis macerationem a vitio
ilio, quia speciem habet virtutis et simulatvirtutem; redimi.Ergo ut ad salutem revocetur, amarum ei
le autem ipsa est in tenebris, quia in tenebris ha- poculum dandum est, sed odoriferum per virlutis
bitatio ejus abscondit quod est, et quod non est fragrantiam ex gratia Redemptoris. Quia verotertio
 ;

735 APPFNDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 736

iu roas.suinijliuiu! iNuuis pciTesurie •tionLMudliri.sti, A TiT. L\l\. Dc (liiabii.^ ;ionis in Vclcri Tcstanicnto.

nnluiaiu uostniui rouovataui, iu «lei-na laudo as- Duas zonas logimus Vetcris Tcslamenfi. Quarum
suuiouuis, l '.Driiusliiiii noiuiiu! loilia lilia vocalui- : /.ona pelliooa rouos cingit, zoua auroa maiuillas
in (|uo uouiiuo la^lauliuiu oaulus oxpriuiilur. llii striugil. Elias oiuotuszona i)oiliooa circa rones, est

oniui (loudifor nostor lauduui suaruui voi'aoos cau- tiiuor oarnem rostringons a iibidme. Zona aurea
tus aooipit, qui gonus iuuuanuui condendo dieui,el circa mamillas, amor vii-tutis cor compesoens a li-

roiliuu-ndo cassiaui, olassuiuoudo (•ornustiljium H;- bidiuosa voliiplalo. Zona timoris, quse non veniam
cit. Qui enini lux et liios fuiuius coudili, et sunius dilatat, sod pccnaui oingil. Zoua aurea ubi latens
Cassia redoiupl: , eriinus quado(juo ''oruusliliii iu volupfas in oorde castratur. Qui vidorit, inquit, luii-

cxaltaliono teterucO laudis assuiupli. Jicrcui ad concupiscondum eani, cic.^Matth. v). Zona
TiT. lAVII. 1)0 o^^tio ol foncslfjs arcfe Noe. prajcinctus est pelliooa, qui cruoiligit carnem cum
vitiis ct conoupisocntiis qui dioit : Connr/c tiniore
Uuo snnt oxitus :irca> Noe
AKer por fonoslras,:

ii;o, eto. {PsaJ. cxvu). Zona aurea sfrictus est, cu-

alter per ostium. Fencstra siguifioat exitumperco-
jus cor non polluitcogitatio focda, qui pepigit fccdus
gitalionom ; cxilum por operationom
osliuin, :

cum oculis, ut ne cogitel quidem de virgine {JoJj

oslium doorsuui, fonesfra suisumost, quiaaofioad
B xxxij. Utrum({ue postulabat qui dioebat : Ure ronos
corpus, cogifatio pertiuol ad auiinaiu. Iliuc ot avos
mcos ct c(jr mciim (l'saJ. xxv).(^arnem a fluxu libi-
cmissa" suut per fonestram; liomines et besfia; per
dinis, mentem a passione volupfafis. Zona pellicea
ostium, qiiod olaiisit of aiioruil Dominus. Sod fono-
si rumpalur, filo ct acu resarcifur; iilum iu acu
strani lioiuo apcruil, (juia gravius cst opere et co-
eleemosyna est, quam in manu exercet cum aou,
gitatione quam sola cogitatione peccare.
id cst cum pcjenitentia quae pungit.
TiT. LXVIII. Dc qiinluor iiiodis c.mcuikH })or oporn- TiT. LXX. Do quatiior montihus.
tion"tu ct loliilcm pnr co(jitu!ioncm. Quatuor sunt genera montium : Montes Gelboe,
Quaf uor modis exitiir per oiierationem : Frimo ad ubi gladius Saul repellitur : hi sunt viri forfcs in
usuin volupfalis, ol luec sunt animalia immunda : Ecclesia, in quibus insidite diaboli repelluntur
secundo ad usum neoessitafis ha;c quidem animalia, monles Israel, qui multum cxtenduntur; hi sunt
sed munda; tertio ad ouram rogiminisexprEeceplo apostoli quorum sonus in omnem ferrani exivit
obodiontiio, et hi sunt filii Noe, qui exiens obtulit montes Samariae, qui in aera eriguntur hi sunt :

saci'iiicium quarfo ad eamdeni ex ambitione cio-

; ha?retici, qui ponunt in coelum os suum; quarti
terosdespioiendo, et hi similes erant Chamquipa- montes sajculi, de quijjus prophela Contrili sunt :

trisverenda derisit. Quatuor modis pcr oogifatio- C niontcs socuJi {Habac. iiij; sunt divites et potentes
nom. Prinio considerando quid ex se sit, secundo mundi, quorum potentiae multis inodis conferuntur.
quid ex dono Creaforis, terfio quomodo Deus crea- TiT. LXXI. Dc quatuor viiiculis I'baraonis ct qiia-
turis utatur, tribus his loquens vocibus Aocipe, : tiior voslimentis noxiis.
redde, fuge. Acciiic benefioium, redde dobiluni, fu- Quatuor sunt vincula Pharaonis, quibus alligat
ge supplicium. Prima vox est famulantis, secunda animam Luxuria in fetore, superbia in furore,
:

mouentis, tertia minanfis. Prima voce dicit ferra, invidia in livore, avaritia in fervore. Et ut haec
a^jua, aer, ignis : .\coipe me in beneiicium; secunda: muIiernondifferatamuIieribus.Egyptiacis, quatuor
Hedde pro beneficio laudem ; tertia : A me doglu- ei induit vestes similes propriis : Malum malae in-
combureris, absorberis, submergeris. Qui
tieris, tenlionis incitamentum, per deliberationem : maluin
enimbeneflcia Dei acoipit, nec grafias refert, merito mala) operationis ofTendieuIum per exhibitioncm ;

h-coo pafietur. Quaiio modo per cogitationem exitur, malum malse oonsuetudinis ergastulum, per osten-
dum cogitatur non necessitatis subsidium, sedlibi- sionem; malum malse exspoolationis periculum ,

dinis oblecfamenfum et hi similes sunt Evae, quae

: per desperafionem. Hanc ou .i sponsus his vinculis
vidit lignum quod pulchrum esset, etc, et corvo, cupitlevare, ait Solvc vj.icula colli tui, captiva Cilia
:

quia ad arcam oonscientiaj non rediit. Primi tres Sion {Isa. lii) Tunc ad ejus vocein si sponsa dicat;
similes sunt coIumba3, quse prsemissa primo rediit, D DcusinadJutoriummeumintende(Psal.L,\ix),pvieslo
et nihil reportavit; secundo rediit et attulit ramum sponsus disrumpit vinoula singulis opponens con-
olivse; terfio non rediit ad arcam, sed mansit iu traria Puritatem corporalis munditicTe, contra luxu-
:

loco a Deo aquis puigafo. Ex prima consideratione riam; gratiam spiritualis innocontiaj, contra su-
adducit contempfum muudi, quia, contempto mundo perbiam; veritatem liberalis eloquentiee, contra in-
aquis diluvii, id ost voluptatis cooperto, ad arcam vidiam; frequentationem operantis justitia;, contra'
rcdiit; ex seounda laudom Dci quia ramum oliva; in avaritiam. Quibus dum liborata est, gratias agit,
signum pacis atfulit. Paxautem gloriaJ Doi conjun- dicens : Dirupisii vincula mca (Psal. cxv): Benedi-
gitur, cumabangeliscanitur: Gloriainexcelsi^Dco, ctus Deus in donis suis.
ii). Ex tertiaamorem pari-
ctin terrapax, eto. (Liic. TiT. LXXII. I)c vestimentis cnnlra noxias vestes.i
ter et timorem Doi, quia ab co nec voluit nec ausa Sponsus pro bencdicto attrahens vestes ^dtlgypH
est amplius discedere; ex quarfa vero, si redu-e tiacas, oontrarias adhibet primam, sanctum piae :

contingat incentivum adducat libidinis. devotionis affectum in desiderio contra malum

737 MISCELLANEA. -LIB. IV. 738

inaliu intenlionis ineilamcntuni ;

socnndain, san- A suggostionis ct propria^conscientire. Hujusmodiin
ctum sacrse religionis profeclum in exercilio, con- domo sua ratioiicui UDn pormitlunt duminari, scd
liamaloe operationisonendiculum lortiam, sanctum ; C)giiiil ancillari. Domus autein Dei est animus.
consuuunatu; virtutis effectum in jugi studio, contra rnde : Sniiicntia auHricavit sibi doiniun (Prov. iXj.

nialuni maho consuoludinis eryasluluiu ; i[uartaiu, E! ita mirum in modum animus est doinus Dei et
sanclum loternseheatiludinisfrucluin jure h oredila- liMininis. Isliiui vcro patremfamilias admonerc dc
rio, contra malum uiahe expcctalionis periculum. dispositiono domus suse, superfluum est. Quis enim
(Juihus ornata dicit sponsa : l\on uobis, Doniine, adjuvit spiritiim Domini? /\niino ergo dicitur:
nonnoliis, srd uoinini liio dn ijlnvimn (Psnl. cxiii). Dispoucdouiiii Quterat ergo Scri|.ituras, et in-
tii;':.

GloriiiI'ntri,ctFilioetSpiritiiisnnclo. Mox sponsus vcniel ad dispositionem deputalos clientes, alios

tenens cjus dcxtciam, in cuhiculuin inalris sufe o\iorioros,elad cxtcrioi'adopulatos; alios interiores
deduxiteam, el jjcniyne sup|)onens capiti hevam, qiii scm|)er assislunl viiltui ejiis. Exleriores sunt

dexlcra amplexalus est, diceiis 1'otn spcciosa, .• qiiinquesonsuscorporis.liorumdisposilionemsjcpe

sponsn es \pii!chrn, cs nniirn\, nniirn nicn, cl mn- in pluribusque locisdocetScriptura: A vorto, inquit,
ciiln nnn cst in Lc(Cnnt. iv). _j oriil;is lucos iin vidcant vanitntcni {Psal. cxviiii.
TiT. LXXIII. I)c dunhiis cnlcnriliiis. Prohiho liuijiiaiu tunnia ninlo {Psal. xxviii.) Obtura
Duo sunt calcaria quihus Halaam propheta urget aurcstuas, ne audiant contra proximum. Comprime
asinam suam : Pudor, ne temporaliter polluatur ;
narcs, ne qucerant peregrinis odoribus delectari.
ne ;elernaliter crucietiii
liinor, C.iaudemanus, ne accipiaiit inunera. Super inno-
TiK.LXXlV. Do dispositiouo donius qiindruplicis. conteminjice pedes incompodes sapiontiie, ue cur-
Disponc doniiii tivv, qiiia uiortc nioricris ct non vi- rc.ntad enundonduui sanguinem. Interiores clien-
vos (/sa. xxxviii). Familiaris fuit ha!C admonilioot tcs siint quatuor: Ciaudium, dolor, siies, timor. Pro
semel facta Ezechiee ;g-eneralis ost et (juor.i'',iiiaad jiiiiilore dolo, pr.) dapifero gainlium, pro pincerna
qiiainlihet ridelem animam ; specialis et annua in spes, procubiculariotimor. Legitur enim de tiinore;
hoc tempore Quadragesimse. EzechiiB super])ienti Iniiiiiin sapicntiiv tiinor Djniini (Psal. cx). cu- 11 ic

et non aegrolanli dicitur ut disponat domui suse, slodit duas portas, et ininedio earum est ostiolum :

providondo sihi successorem, quia,nisi pajnituerit, qiue claudunliir inuscis ad suavitatem unguenti
morte moreietur. Geneialiferadunumquemque no- intio irruore quicrentiljus. Prima porla est carere
strum clamat Spiritus sanctus Dispone domui tuse, : visione Dei alteraignis qui non exslinguitur. Os-
;

quia nisi disposueris, moile animte inorioris, et Q tioluin vcrmis coiisciciiti;o, ijui iiou moritur (Isa,
post mortem ;tternain non vives,
denuo ad id est xvi). Irrucntihus igitur hoslihus ohviet timor et
vitam non revocaberis.Specialiler autemunicuique dicat, nequaquam intrabitis iie forte propter vos
noslrum dicitur in hoc leinpore Quadiag-esimpc : careat visione Dei, ct igne cruciclur teterno, ne
Dispone doinui tu;e ad recipiendum <',hrislum, ad propria conscientia teste ot accusante pereat.
manducandum carnem ejus et sanguinem digne, TiT. LXXV. Dc diinhus Irihuhiis sacerdotalihas,
quia,siindignesumpseris, morte morieris,juilicium Duic sunltrihus, Juihoex quibus sacerdo-
IvCvi cl
lihi manducans. Iloc enim lempore mundanda et
tes sumunlur, Aaron et(^hristus, eleorum succes-
disponenda estdomus: quod eslparascevcPaschaj. sio. Quodqualiter conveniatex nominum intorpre-
Sed videndum cui patrifiamilias et de qua domo lalionc poterit conjeclari.
loqiiatur. Sane quatuor doinus leg-inlar Domus :

TiT. LXXM. Dc quadriijiliri sarcrdotuai officio.

ihemonis, domus hominis. domus animi, domus Dei.
Quadripai lilum ost oflicium sacerdotalo vivam :

Donius dujmonissunt hlii diflidenlia;, deqiiadicitur:

cainis hostiam immolare quod Levitieum est :

lievertar in doinuui uioaiii iiiide e.xivi (.Mnttli. xii). ;

viitnlum charismataDco oherre quod est aromata :

Sed quia ille paterfamilias indiiratus tanquam lapis

inccndero el iiliorum Aaron est
: cuin fervore
cst, ad eum non dirigitur serino vel admonitio.
;

niaityrii codiMi inlrare qiiod cs! inlroirc cumsan-

:

Doinus autem hominis est manufacta et visibilis,

guine iii Sancta sanctorum; graliaruin ct precum
doinus animi creatura est rationahilis, domus Do-
vola c(clo Iraiisfunderc : ([uodcst panom ct vinum
mini regnaturaest intEtemuin. Domum suamhomo
D Deo oircrrc.
animis dispensal, Dominus illuminat. De
inhahilat,
domo hominis dictum est a vilhco iniquitalis TiT.LXivVIl. Dctrihus panibus quihiis aliuiur.
Ut :

ciiiu aniotiis fiicro a villicationc, rccipiant luc indo-

Panes quiliusalimur in hac vila Iressunt: Pur-
iiiiiu! siiain{Liic. xvi). Do hujus dispositionc non gatorius cuin ainariiudine, quom mulier Sarepfana
uicilur Disponc doinui tii;v, cuin potius dicatur miuist;at in faino (/.'/ licj. vii) consolatorius cum ;
: :

Exi (quod inquit Deus ad Ahraham) dc lorra tua, dulccdinc ([ucm angolus apponit quicscenfi in um-

ct dc cofjnntionc liia, ct dc doino patris tui {Gen.

bia (III licj. XIX) solidus cum fortitudine, qui
;

\n). Domus aninii honio ipsc, cui credita custodia,

perducit ad montem Dci Iloreb {ihid.).

mandata est disciplina. Do qua dicitur Tria eji- : TiT. LXXVIII. Dc tribiis rivis o corporc Domini,
ciunt dc doiuohoininciu fnuins, stillicidiiiui, inala
: Tres rivisalutis fluxerunt a corporo Jesu ver- :

uxor {Prov, xxvii,) id est peccatum ignoi^anlise bum doloris, in quo confessio sanguis aspersionis, ;
739 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 740

in quo affliclio ; aqua emumlationis, in qua rom A TiT. LXXXVIII. De duohus soliis J)omini.
punctio. SoHa duo Deus habet : angelicam sul)stantiain,
TiT. liWlX. /><,' Irihiis piscinis Scriptunv. quu! est solium excelsum ; ct humanam iiiituram.
Piscinie tres inveniuntur in S(uiptura vetustas : quie est solium elevalum.
erroris, quiu est postduos mui'os sensualitas car- ; TiT. LXXXIX. J)c quntuor i^cnnis nniwnlium.
nis, in (luam descendebaut languidi pcrspicacitas ;
Quatuor aniinalibus (jualuor sunt pciuue timor :

ralionis, quse est in via iv^vi fuUonis. In his ada- el poMiitciilia, (juae corpus velant ainor et spes, ;

quantur oves et holocausta lavantur. quae sil)i jungiiiitur et volant.

TiT. LXXX. J)e trihus fouicntis ignis. TiT. X(3. JJc scx aJis nnimalium nov,v Jcgis.
P^omenla ignistriain nobis ; Stipula cogitationis Animalil)us novai legis sex alaeinsunt : naturalis
immundae, fenum locutionis pravoe, lignum opera- suggestio, legalis instilulio, prophetalis assertio,
tionis illicitoe. Iltec ad ignem nos nutriunt, nisi evaiigelica sanctio,apostolica jussio, Ecclesiastica
supcrioribus fontibus exstinguanlur. coiisuetudo.
TiT. LXXXI. I)c triljus contcniplnnliuni fcncstris. XCI. Dc dupjicj domo J)ci.
TiT.
ContempIativorumfenestrjBtres sunt : oi-iginaria, Dua3 sunt domus Dei exterior rerum ministra
:

quae est versus orientem gubernatricia, qute vergit

B curiositas, quae esttabernaculumsuper quod appa-
;

ad austrum ; consummatricia, qu;e respicit ad oc- ret Gloria Domini ctrecedil ;Deo vacanset serviens
cidentem. devota simplicitas, quae templum est, et de eo non
TiT. LXXXII. Dc qualuor fontihus paradisL movetur.
Quatuor fontes irrigant hortuin Domini : reatus TiT. XGH. Dc dupJici arca veteris Jegis.
proprii deploratio, qua3 circuit terram /Ethiopise ;
Duae sunt arcae in veteri lege textus historiae :

excessionis fratern* compassio, quae vadit contra litteralis, ([Uic habet in se liomines et juinenta et ;

Assyrios indulta} gratise consideratio,quae medium

; sensus conscientiaespiritualis, quae habet mannaet
intersecat Babylonis desidcriosa charitatis afTectio,
; virgam Aaron.
quaj circuit omnem
terram Ejulath. Hi fontes ha- TiT. XCIII. De IripJici curruin Scriptui-is.
bent irriguum inferius atque superius, habentes Iii Scriptura inveniuntur tres currus: Elalio po-
aquas maris, fontis et nivis. tentiae tempoialis, cujusaurigaesttumorpraesump-
TiT. LXXXIII. De tribus ostiis ad vitam. tionis et audacise, habens equum robur propriae
Ostia perqua3 transitur ad vitam tria sunt : Fidei confidentiae. Rotie ejus praeceps mobilitas vanitatis,
veritas, postquam Sara ridet ; spei firmitas, ({use est Q et felix successio prosperilalis, hic estcurrus Pha-
in laterearcae ; charitatis solidilas, quam observat raonis in quo moritur Hechab. Sequitur altitudo
cherubim cum flammeo gladio. conversionis et vitae ; auriga ejus sermo commo-
TiT. LXXXIV. Do scypho Domini.
triplici vino in nitionis divinae,habens equum volum perseverantiae
Triforme est vinum scypho Domini ruljicun- in :
Rotae ejus horrenda terribilitas tormentorum, et

dum in longanimitate sanctorum, quod lajtificat inira delectabilitas praomiorum. Ilic est currus in
Isaac in tegritudine album in remuneratione jus-;
quo legit cum Fhilippo eunuchus (Avl. viiD.Sequi-

torum, quo inebriatur Noe nigrum et acidum in turcelsiludo contemplationiset giatiue ; auriga cu-
;

damnatione pravorum, quod Jesus gustavit, sed jus est amor ccclestis patriae, habens equum beati-

noluit bibere. tudinis. Uolie sunt improbatio gloiiai mundialis, et

divinae reverentia majestatis hic est currusigneus
TiT. LXXXV. De sacerdotum veste. triplici
:

in quo Elias rapitur in coelum (IV J^eg. ii).

Vestis qua sacerdos uti debet triplex est Exte- :

TiT. XCA\.Dclluviis in quibusbaJneant pcccatores.

rioris operis grossitudo, qua induitur Aaron coram
Fluvii quibus se peccatores lavant duo sunt :

populo, spiritualis sanclimoniae habitudo, quam

Fluxus coiruptionis etlasciviae, pestis adulationis et
apuil se Uebecca abscondit cteautilur Aaron in :

fallaciae, qui sunt Abana et Pharohar fluvii Dama-

tabernaculo contemplativaedulcedinispulchritudo,
;
D sci {JV Jieg. v.
quae inconstilis est : et ea utitur Jesus.
TiT. XCV'. De Jluvijs in quihus lavantur justj.
TiT. LXXXVI. De tribus reJif/iosorum tunicis.
Quibus justi se balneant duo sunt : invectio cor-
Tunicse quibus vestimur tres sunt : castigafiva
rectionis et contumeliae, suavitas consolationis et
corporis edomatio, quse pellicca est, et induit Adam, gratiae, qui sunt Jor et Dan fluvii Judeae.
constantis perseverantioe longitudo, qua dilectus XCVI. De quiituor lideJium canticis.
TiT.
agnoscitur Joseph remuneratricis gratiae largitu-
;
Cantica fidelium quatuor sunt : victoriae quod
do, qua vestitur Jesus.
canitur submerso Pharaone ; adhortationis, quod'
TiT. LXXXVII. Dosex aJis Seraphin. teiTampoinissionisconcinuntinlraturi,la3titiae,quod'
Seraphin, sex alae unisunt: duae pedales, pudor de susceptione filii canlat Anna, fortiludinis, quod^
de praeteritis, et metus de futuris laterales duae ; David cantat de manu Saulis ereptus {J Deg. ii).
quibus volat, timordeprimens, et spes sustoUens ; TiT. XCVII. Depedibus et qaibus inniti
capitaneae duae, humilitas provehens, et charitas debcmus.
perficiens. Duo sunt pedes quibus uti debemus ; natura et

\
 : ;

741 MISCELLANEA, — UB. IV. 742

consuetudo. Equi quil)us ad coeluin eveliiinur tres A Tix. CIV. Dc (jualuor uudilnlis noslvu; [jaJJiis.

sunt dolorex poenitudine, cujus ungulas coiuber

: Pallia quibus nostra nudilas, operitur, quatuor
mordet, hujus sella est de veniw perceptione prae- sunl : velustis erroris et nequitiae, quae estperizo-
suniplio; tVenuni et cliiunus, solatia Scripturaruni nia verendorum; novitas conversationis et vitte,
et exeinplaria veteruin; calcai-ia quiljus urgelur, de qua Hebecca descendens camelo operuit vuKum
reatusenormitate confusio, depoenije consideratione suuin ; intcgritas coelestis sanctimonise, quam Elias
formido , fovca, desperatio. Sequitur feivor ex reli(|uit EUneo , et qua divisit Jordanem ; claritas
reiigione, eui super sedet Mardocliajus in veste re- immortalitalis icternte: ijuod est pallium sapphiri-
gia, liujus sella temperans discietionis gravilas, num, quo in die festo utitur .Mardochteus.
frenum et chamus suspecta conditio carnis sua3, et TiT. CV. De triJjus Jiostifjus (juiJjus tradimur,
utilis emensio perseverantiaj. Calcaria exercendte Hostes quibus tradimur tres sunt ; iminundorum
lionostatis cupidi.as, el fraternai commodilalis avi- desiderioruin impuritas, qui sunt quasi mures ro-
ditas ; fovca iu quam pasceps ire potest, est intein- denlos posteriora corporalium passionum obsceni-
;

porantia. Secjuilur desidei-ium ex amore, cui datur tas, qute sunt qiiasi locustae more scorpii percutien-
fortitudo, et circumdatur binnitus. Caicai-ia, fluxa tes; rationis et sensus obstinata perversitas, qui
lahilitas proeseatium, slabilis leternitas futuiorum, B sunt serpentes igniti.

ductor, affectuositas videndi Deum, fovfti , indis- TiT. CVI. De ([UHluor latroniJjus rcrum nostrarum.
cietio. Latrones qui nobis optima quteque furantur qua-
TiT. XGVIII. I)c Iribus spcJuncis in Scripluris. tuor sunt hebetati intellectus socordia, toUens
:

SpeluncTO in lii)ris sanctis inveniuntur tres : per- nobis scienliam veritatis. Hic latro apud Psalmi-
versa impietas voluntatis, qufe est latronum in qua stam dicitur negotium in tenebris {I^saJ. xc). In-
:

Saul purgat ventrem ; solida firmitas tcqnanimi- domitte carnis lascivia rapiens meritum integritatis,
tatis, quae fit in altai^i, et est unius cubiti; exerci- el dijemonium dicitur meridianum {iJjid.)\ favoralis
tium gemina; pietatis. Hsec est spelunca duplex, jactantia tollens plenitudem sanctitatis, et dicitur
in qua prophetoe sepeliuntur. sagitla volans in die {iJjid,i: vilte Iiujus amor et

TiT. XCIX. De triljus ca-Jis ad quos rapimur. appelentia rapiens praemium seternitatis, et dicitur

CceU ad quos rapimur tres sunt : Dignitas eccle- timor nocturnus (iJjid.). Hi sunt latrones Syria?.
siasticae puritatis, ad quam rapitur Paulus ; contem- TiT. CVII. De triJjus oscuJis.

platiocoelestium^adquam rapilurEzechielinSpiritu, Oscula tria sunt reconciliatorium, quo duo pe-

:

dicens: Apcrli sunt civJi, et vidi visiouesDci(EzecJ). des Domini misericordia et justitia tanguntur
i). Summa3 incircumscriptio Deitatis , ad quam ra-
^ remuneratorium quo duae manus opus creatricis ju-
piuntur electorum anima). stitiae, et nodus gubernationis complectuntur; con-

templatorium, quod sumilur ad os et verbum Dei,

TiT. C. De scx civitaliJjus refugii.
atque hominem unitale miranda connectit. Possunt
Sex sunt refugii civitates : interdictoe praevarica-
quoque dici naturale, quando spontanea voluntate
tionis caulio, sequenda^ pneceptionis obeditio, pro-
ducimur ad bonum; doctrinale, quaiido adnioni-
pitiandie Divinitatis ambitio hai sunt in terra Cha- :

naan; mundana? fabrica) consideratio urbistyran-

tione alterius invitamur ad Deum ;
graliosum,
;

quando inspiratione trahimur ad bene agendum.

nicse jugis inspectio, et supereminentis verbi Dei
cognitio : hiB sunt trans Jordanem, et su:.lde sorte
TiT. CVIII. Dc triplici m Scripturis virga.
Virgfe tres sunt : virga Moysi, quae dividit mare
Levitica.
Rubruin; virga Aaron, qute confert sacerdotiuih
TiT. Cl. Do tripJici paradiso. ;

virga David pastoralis, propulsans adversarium.

Paradisorum tria sunt genera voluptuosa dul- :

ccdo visibilium, qu^e irrigatur sicut hortus delicia- TiT CIX. De cibo tripJici Israclitarum.

rum; sincera puritas spiritualium, qua; in se con- Cibi Israel tres sunt Azyma scientioe ssecularis
:

servathominem;deIiciosa veritas super coclestium, in exitu de rl'3gypto, manna intelligentiae in deserto.

pw
ubi Paulus audit arcana vcrba quo) non licot
'-' palma victorite triumphalis in promissionis regno.
bomini
fari {II Cor. xii).
TiT. GX. Do ad sacer-
tri'jus Jibcralis ct tribus
dotium assumptis.
TiT. Cll. Dc quatuor aJiis montibus.
Tics ex omni populo liberantur Noe, Daniel et :

Montiuin gcnera quatuor sunt montes Gelboe, :

Jacob. Tres in sacerdotium assumuntur, Moyses,

ubi abjicitur clypeus Saulus montes Samariae, qui ;
Aaron et Sainuel.
nimis eriguntur; montes Armeniae, super quosarca
TiT. GXI. Dc gladio ct arcu quibus Dominus nos
Noc lequicvit; montes Israel, quiexpandunt ramos
parteni suam tuJit de manu Amorrhsei.
suos.
Pars tua sumus, Domine, quam tulisti de manu
TiT. CIII. Deduobus nos ab inslituto dcvocantibus. Amorrhiei in gladio et arcu tuo. Gladius tuus sermo
Quae nos devocant a proposito nostro duo sunt vivus et efticax, arcus tuus incarnatiotua. Ibi enim
rubor incepti operis et desperatio exsequendie
, velut curvato sapientiae ligno, et pio quodammodo
virtutis. Hi Hechab et Banaa, qui occidunt Isboseth nervus carnis extensus, humanitas inelTabiliter et
in stratu suo {II Reg. iv). aucta cognoscitur. Pars ergo tua sumus et populug
743 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. "744

acquisitionis tuip, qiKim arquisivisli vcrbo prrcdi- A. sunl aninifp sanctoe corporibus cxuta?, quae in lati-
catiouis lua^ ct niystcrio incarnalionis. ludinc sunt, dcposita carnis augustia. Atiia ha-
TiT. CXII. Dii circnnicisionis niystcrio. licnt fiindamenliim, uon tccluni, quia ani-
sed
\n ciicunicisione ncc nervus lunipitur, nec os niie qu.ne in iimore Dei suiil uou ruiiut. Tnde :

coninunuilur, ul roljustissima (IUumiuc et tirmissi- Stantes ernnl pedos nnslriin ntriis tnisiPsal. cxxi),
ma leivciilur illajsa. Aperitur aulcm cutis, ampula- Sed non hiibcnt tectum, adliuc spcrantes au-
tur caro cl sanguis cUuudilur, ul iilecebrosa mol- gmeutum quod non erit nisi in rcsurrcctione
;

lilies castigelur. In caine quidem peccatum quod in corporum suorum. Post ipsam sanercsurrectionem
ea manet intcllige. Porro in cule opcrimenlum est, cum angelis erunt in domo, qufx; habet fundiimen-
in sanguinc vero incentivum. Ihoc igilur vora cir- tum et tcctum. Fundatiientum esl staiiilitas ictcrnoe
cumcisio spirilunoulitlera, sivelamen excusalioiiis beatitudinis, tectuiu consummatio et perfectio ip-
et dissimulaliouis per compunclionem cordis et sius.
confessionem oris amoveas, si peccati cousueludi- TiT. (^XVI. Duo clemenlium csse uhera.
nem corrcctione convcrsationis abcindas, si deni- Duo sunl clcuie tium ubeia : compassio de qua
que, ut nccessarium est, occasiones (luoque peccati lluit lac consolationis, quo nufriunlur infirmi con.
el fomiteni fugias concupiscentiarum.
^ ;

gratulaf^, unde fluit lac adhortafionis, quo susten-

Trr. CXIII. De niyslica nqunrnni divisiono. tantur validi.
Usque hodie in civibus Bal)ylonis aquarum efi"u-
TiT. CXMl. Dc pcdibus., id est scnslbus nostris
sio, id est confusio cogilalionum, terram facit ina-
lavandis.
nem et vacuam. Dum ciiim fluilat circa carnem co-
Qui Jolusesi non indiijet nisi ut pcdcslnvet(Jonn.
gitatio universa, nuUuni ex ea sperare cst fruclum
xiii). Peiles sunt coriaoris sensus qui ferunt nos
salutis. Dividantur ergo aqua) ab aquis quatcnus ,
cxtra nos, maculantur iu nobis. Porta visus ad mu-
anima quieque, ut dictum est, parlem sibi vindicet lierem, et ibi maculatur indigct lavari; auditus ad
:

soUicitudinis aut medilationis. Sane inferiores cer-

detractiouem, guslus ad crapulam, ct sic dc ci:ctcris.
tis limilibus coerceantur, certis contineantui' al-
Qui igitur lotus est in baptismo et post maculiitus,
veis, uecessitatis termiuos non excedant. Proiude
pedes istos lavari curet; aliter cum Deo partem uon
superiores copiosus dilalenlur. Ex hoc sane dat habet. Dixit euim Petro Si non lavero tc, non hn-
:

Dominus benedictionem, et lerra nostra dabit fru- bebis partem mecum (ihid.)
ctum suum. TiT. CXVIII. Dc duobus denariis crogandis.
TiT. GXIV. Dc dcsiOcvio-undv spirituales curna- Stabularius duos accipit denarios, dum prsedica-
lesve ccnsendi sunthoniincsjuxtu hencdictionem tor ac pastor el doctrinaiu habet qua instruat, et
Jacob et Esau. vitam qua provocet.
Cum iu populo Dei carnales alii sint, alii spirila-
TiT. CXIX. Dc pnstoribus Ohiniuni, de mercenariis
les nec illi taineu tiiternorum nec isti careant om-
et hipis.
nino temporalium desiderio, in eo sane distaut,
secundum ea quai Pastoi^es slint qui oves diligunl. Hi custodiunt
quod p!us alia alii appetunt, ct
in prosperitate, defendunt iuadversifate. Merceua-
prseferuut aut spiritalcs aul caruales judicantur.
Jacob el Esau, rii sunt qui ovet> custodiunt lucii gralia. Lupi sunt
Hinc esl quod, in beuediclionibus
uomiuantur, sed quicarucscomedunt, noucustodiuut;noudefeiidunt,
et ros coeli cf terraj et pinguedo
tihi Deus de
sed occidunt. i^riiui salvaut subditis quod sunt et
non eodem ordiue iu utroque D..'t :

habenl. Secundi ipsos custodiunt uon boua ipso-

roro cceli et dc pinguedine lcrrve [Gen. xxvnj, abuu-
rum. I'eccantque quod subditos a pcccatis ideo tan-
dantiam, ait Isaac ad Jacob. Ad Esau vero inquit :

luin cohibent ut boiia ipsorum auferant. Teitii

In jjingncdine torric, et in rorc cadi dcsuper crit
,

ipsos occidunt, ct bona ipsorum rapiunt. Primi sa-

bcnedictio lua [ihid). Quid autem singuli prioferaut,
animadvertenli lutem quterunt, secundi lucrum, tertii per materiam
a studiis eorum et sollicitudinibus j[)
et liceuliam peccaudi, quam tribuunt, occidunt.
innotescat facile.

TiT. CXV. De tahcrnaculis, nlriis ct domihus quid TiT. (LXX. De quadruplici cruce et crucilixionis
dilTcrunt. cnusa ac linc.
tabernacula, In cruce Christi est gloriatio iu cruce Simonis
Tria suut mansionum geuera :
,

domus. In tabernaculis sunt omnes justiiu coactio, in crucedextrilatrouis consolalio, in cruce

atria, et
carne viventes et laboiaules, quialabernaculalabo- sinisfri confusio. lu cruceChristi pccna sine cuipa,

rantium sunt et mililantium. Tabernaculuin v,ro et posi ptcuaui gloriiicafio. lu crucc Simonis cuipa

habet tectum, sed fuudamento carct, et portabile cumpu3ua, et post pceuain laudis captatio. In cruce

est, quia justi iii pra^sentibus non sunt fundati, sed dextri lationis poena pro culpa, et post culpam re-

inquiruut civilatem desursum fundameuta haben- missio. In cruce sinisfra, poena pro culpa, et post

tem. Fides etiam corum, qute est fundameutum, poenaiu damnatio. Dicuut quidain quaudo patiuntur ;

non est in terrenis, sed in Domiuo. Tectum haitet, Simeruisseinus, non erubesceremus. Vah, oculi qui

id est munimentum gratiae et protectionem. Atria non vident. Imo si pro culpa pateris, erubesce si ;

Bunt domui vicina amplitudinem habentia. In illis sine culpa, gloriare. Latro magis vis esse quain
745 MISCELLANEA. LIB. IV. 746

Christus ; et sinister, ut fias blasphemator, non A piimoinlervirumetfratremsuum; insecundo,inter

confessor. aniinam et spiri tum; in tertio, inter spiritum et Deum
TiT. CXXI. Mons Olivcli cnr sit wons Iriniu hiuii- De his lril)us clauslris Isaias : Vadc, jjopulns mcus,
nnm dicLus, ol cnr Trinilaleni tiijnrol, ot do tri- intrnin cnbicnla Ina clandc super
to osiia et abs-
;

plici hunino in nobis. condere modicnin ud momentum, donec pertranseat

Mons Oliveti dicebatur olimmonstriumluminum: indignatio mea (Isa. xxvi). In primo cubiculo sive
Ex parte templi habens hiinen luceinai ex adverso ;
ciaustro, quoniam, scriptum est, monstrum est
ex alterapaite lumenorientis soHs ;
in seipso lumen monachus in urbe abscondit carnem a tumultu
;

olivoe. Mons lumen lucernae

iste Divinitas, scilicet vitye scecularis ; in secundo, ab ipsa carneanimam,
paternse FiHus, qui est lux vera iUuminans omnem ne curam ejus perficiat in desideriis in tertio, ;

hominem venientem in hunc mundum, et lumen eliam a semetipso spiiitum, ne eum reperiat praj-
orientis soHs, Pater. Unde oricns ost nouien cjns sumplio proi)iia3 voluntatis. Dehoc Dominus Cum :

(Zach. vii): cujus radiis mons illuminatur.Tertium orn vcris intra in cubiculum tuum, et clauso ostio ora
himen, quod est OHveti, est Spiritus sanctus.Unde Patremtuum in ahsconditoiMatth. wij.Primumfnga
unctio dicitur ^'^yje/io e/'(/s, inquitapostolus, docet
: hujus sascuH facit et cura disciplinse et regulse, et

vos de omnibus (I Joan. u). Similitei' in nobis est tJ in eo proximus tedificatur, et caro crucifigitur, et
triplex lumcn, naturaj, gralii.e, docfi-in;e. Piimum concupiscentia oculorum moritur, fallacemque reci-
commune bonis et malis, quia omnes ad imagiuem pit dispensationem. Secundum contemptus volupta-

et similitudinem Dei ; secundum solis bonis, (jui se- tis, in quo homo seipsum moderatur, anima sepeli-
cundum imaginem et similitudinem, ad quain facti tur, carnisconcupiscentia moritur, et vix ullam re-
sunt, vivunt ; tertium illis tantum, qui prse cteteiis cipitdispensationem. Tertium perficit amor Dei, in
acceperunt cognitionem divinae legis et veritatis. quo Deus honoratur, spiritusresurgit,superbiavit8e
TiT. CXXII. Dojanuis tribus et ostiis disciplinse moritur, et prorsus nullam dispensationem recipit.
adversario claudendis. CXXIII. De arantis allegorico officio.
TiT.
Exemplo discipulorum, licet non propter metum Bubulcus qui in bobus arat, debet habere duo :

Judseorum, tamen propter metum peccatorum con- vocis suavitatem, qua mulceat laborem bonum
gregatos vos admoneo et exhortor Claudite januas : operantium et aculeuin pungentem, quo torpo-
;

vestras. Quid enim prodest si nonexitis ad inimicos rem excutiat pigritantium.

vestros, si eos ad vos intrare permittitis? Sive de fme faciendi. TiT. CXXIV. De triplici niodo et
caulis ad lupum ovis Ea quae agimus, vel in lumine vultus hominum
exeat, sive ad eam lupus intret,

mors similis est. Propterea sOi^Wy es^o/e e< vif/i/a/e p facimus. ut omnibus placeamus vel in lumine ;

in orationibus, quia advorsarius vester diabolns vultus nostri, ul bene nos facere quod malum est
tanquam leo rugiens circuit quairens quem devoret. credamus vel in lumine vultus Dei, ut ipsi soli ;

Cui resislite fortes in fide (I Petv, v), et claudite quidquid boni in nobis est humiliter ascribamus.
januas vestras super vos. In hac enim domo disci- TiT. CXXV. Quodmors tripliciter est pretiosa.
plinse tres sunt januae. Prima observantia est regu- Pretiosam mortein aliquando facit vita, ut in
laris, ut silentium, abstinentia, et csetera ejusmodi confessoribus, aliquando vita et causa, ut in mar-
qu9e si fuerint laxatse aut apertaj, intrant loquaci- tyribus, aliquando vita et causa, ut in plerisque.
tas, crapula, et csetera vitia, illis opposita ;
patetque TiT. (^XXVI. De iis quse in fronte pneferimus.
locus dissensioni, nec habet pacem. Secunda quin- In froule aliquando lepram, aliquando thau, ali-
que sunt sensus per quos commercium est inter quundo laminain auream gerimus. Lepram luxu-
muudum et animam. Hanc si aperueris mors intrat riantes et petulantes thau poenitentes laminam
; ;

quasi per fenestras. Tertia est voluntas, per hanc auream, gloriose Deo viventes, dumsiclux nostra
apertam omne maluiu et solum, per clausam omne lucet coram hominibus, ut glorificent Patrem qui
bonum solum intiat ad illam. Ha3C est nimirum
et in coclis est (Matth. v).
D
janua de qua propheta Porta lacc clausa erit ct : TiT. CXXVII. De funiculis quibns trahimur.
aperietur, et vir non transiet per eam, quoniam Do- In mundo isto inter paradisum et infernum con-
minus Deus Israel ingressns est per eain {Ezech. stituti, a diversis ad diversa trahimur et diversis
XLiv). Itaque ut breviter dicamus, tria sunt claus- funiculis. A Putre luminum ad gloiiam cffili, triplici
tra in quie ad discipulos suos clausis jaiiuis intrat funiculo, fidei, spei et charitatis. Patre tenebra- A
Christus : Primum corporis, quod est exterius ;
rum ad tenebras extei-iores, funiculo triplici, incre-
secundum anim;e, quod est interius tertium spi- ;
dulitatis, desperationis et odii. Primo postulat
quod est inlimum. Hal)et unumquodque ja-
ritus, trahi cui cocidcrunl funes in prxclaris (Psal. xv),
nuas suas. Primum observantias quasdaiu et tra- et cui dicit Trahe mepost te {Cant. i). De secundo
:

ditiones majorum secundum, oblectamenta sensus

; dicitur : funem in funiculo iniqui-
ViG qui trahitis
corporis ; tertium, prsesumptionem propriae volunta- tatis, et facitis longam vestem ! {Isai. v).
tis.His apertis semper diabolus intrat per eas, TiT. CXXVIII. De contemplativo ad activum com-
Christus non nisi per clausas recipitur, receptus paralo per palmam masculam et femellam.
pacem loquitur. Pax vobis {Joan. xx), inquitj et in Palma quse daotylos generat, praetendens am«
Patrol. CLXXVII. 24
747 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 748

plexus spccioin, inclinat rainos suos arhori pal- A mc;c (ibid.). Quem ? illum qui prajcedit.Quo? ad vi-
ma3, quain niarfin voi-ant el ab illo recepta feniiiia tain, si diligens, ad moitcin, si negligens, quia si
expetiti oonciihitiis gratia sese in priorein slatmn (';c'cus Ctvco ducalum pr;vslal, aniboin fovcain caduiit
mox redigit. Sic spiritualis conteniplativus sen- (.V/a/</i.xv).Quomodopraecedit? vita etdoctrina.iVc;
tiens se fructum luternit) vitto generasse, per acli- /iet uiiumovile ct uiins jiaslor {Joan. x).Unusinse et
vam sc inclinat minorilius, ex quibus postquam unus cum grege. Unus in se, ut (juod docet verbis
pricdicationis IVuctum receperit, iterum ad con- impleat operibus unus, ut non inutetur prospcris
;

lemplationem revertitur. vel adversis unus cum grege, ut a subditis non di-
;

TiT. GKXIX. Do ciilcitra, cervicali cl coopertorio vidatur perpretiosioiein cii)uni vel habituin,dum fit
coiisciciiliic. unus per compassionem infirmis, per dispensatio-
Sit animae bealse culcitra conscientioe suoe puritas, nem cuin delicatis, ut dicat cum Apostolo : Omiiia
sitcervical aul capitale tranquillitas, coopertorium oiniiibns faclussum{ICor. ix), non fugientes ea quce
securitas, et in iioc strato delectabiliter dormiat et prifcipiunt, imponentes o/;era(/i'av/a, qu;anecdi;/ito
felicitcr requiescat. voJuiit movore{Matlb. xxiii). Talis est pastor ncgli-
TiT. CXX.\. J)o divcrsilato coriim qui procsunt gcns, quietmercenariusdicilur.TaIessunt(iuiprava
et ooruin qnibus pr;esuut. B agunt, etreprehendinolunt. Libet,inquit Gregorius,
Scire, posse, et velle prajesse, charitatis est si ut cum licenter etiam illicita faciunt, nemo subdito-
vclint prodcsse ; supei-bia3, si nolint. Seire, posse et rum contradicat, cunctis sc existimant amplius sa-
nolle huiniiitatis est, si i^enuunt ; inertite, si omiii- perc, quibus se vidcnlamplius posse. Hoc amant,
no desistunt. Nec scire, nec posse, sed velle, ambi- videri sapientes, et esse potentes. Haecestcausa an-
tiosa; cupiditalis est, vel stultitise. Nec scire,nec gelicae et humanse ruinse. Angelus cum vellet esse
posse, nec velle, discretionis est et ad hoc cffilitus potentior, ruit ; hoiiio cum sapientior, desipuit.
data3 prudentiue. Quatuor ex his, id est stultitia, Tres autem sunt species negligentiarum prailato-
inertia, cupiditas et superbia negligentiam generant. rum. Priina est eorum qui bene vivunt, et subditos
Reliqua vero qualuor, id est prudentia, discretio, male vivere permiltunt. Secunda est qui male vi-
humiUtas et cliaritas, si nutrila fuerintnegligentiam vunt, et subditos bene vivere cogunt. Tertia est
eliminant.Adprudentiamquidempertinetconsiliuin, qui male vivunt, et subditos male vivei^e volunt.
ad discretionem judicium, ad humilitatem custodia, Primi similes Heli, cujus filii cum mulieribus quse
ad charitatem diligentia. tlonsilium prudentise sepa- observabant ad ostium tabernaculi dormiebant; qui
rat malos a bonis, judicium discretionis eligit quse venientes in Silo sacrilicare non permittebant, sed
p
meliora sunt, huinilitalis custodia, dainna vitat vir- antequam incendebatur ad opus sacrificii carnem
tutum, diligentia, periculum. In his negligentia lo- crudam rapiebant (/ lleg. ii). Quasi filii Heli sunt
cum non habel. Illos vero (nii prudentise oculos qui sub praelatis bene viventibus dormiunt, vel re-
apertos habent, caligiae tamen stuUitia3,quiaabono aliter cuin carnis desideriis se conjungunt. IUos
opere inerles toipent, quod per cupiditatem ad vo- qui veniunt in Silo, ne sacrificent impediunt, cum
luptuosa distrahuntur, et per superbiam huinilibus noviter conversos, verbo et exemplo retrahunt a
non condescendunt, negligentia possidet. Perstul- bono. Accipiendi adipemjus sacerdoti non permit-
titiamintrat negligentia perinertiam manet. Cupi-
;
tunt, quia exsUncto igne charitatis dulcedinem
ditatis desiderio pascitur, per superbiam regnat. cordis bonae actioni non infundunt. Carnem cru-
Audiatnegligens pastor quid sibia diligentipastore dam non coctam ignem
quterunt, (juia tribulationis
dicitur Bonus pastor animam suam ponit pro ovi-
: fugientes, paupcitali ct labori se subtrahunt. In
hus suis iJoan. x). Ponit qui per ostium intrans inter camino enim paupertatis decoqui solent vitia car-
linguas adulantium et dctrahentium medius incedit nis, carnem crudam ideo desiderant, ut quando,
omnium, omnibus se subdens, etpusillanirnes con- quam, et quantam volunt sibi coquant. Tales sunt
solatur et confortat, superbis resistit. Talis potest ^ qui id claustro quasi in Silo nil faciunt, nisi quod,
dicere Corjnosco oves meas et cognoscuot me mese
: vel quando vel quantum volunt.
{ibid.).Cognoscunt oves malae pastorem increpan- TiT. CXXXI Do pr;cbitoruin constantia ct dnr.tia.
tem, consolantem bonas. Cognoscit pastor oves Tanta constantia debet inessebonis pastoribus et
mores et actus earum diligenter inspiciendo. Unde fortitudo, ut nec laudibus nec blanditiis a veritate
dictum est \ultum pecoris diiigenter considera,
: flectantur, nec conviciis moveantur. Quod ostendit
per confessionem corda, per circumspectionem Dominus dicens ad Prophelam Ut adamanteni ct ut:

opera. Addit Dominus Et vocem meani audiuut

: siJicem dedi faciem tuam {Ezecb. iii). Lapidis utrius-
(ihid.) Tres sunt voces pastoris, suavis, dulcis, que duritia magna est, sed unus, id est adamas, in
alta. Suavis ad infirmum, dulcis ad morientem, ad pretio habetur alterpedibus conculcatur. Est ergo
;

surdum pertinet alta. Infirmalur qui tentatur, sicut adamas pastor Ecclesise quando laudatur ab
moritur qui surdus est qui non au-
desperat, hominibus et honoratur, nectamenlaude veladula-
dit. Sed infirmus suavem audit vocem conso- tione a recto deflectitur. Est etiamduritiaboni pas-
lationis, desperans dulcedinem obsecrationis, sur- torissicutduritia silicis,quando pro justitia despi-
dus asperitatem increpationis. Et sequuntur me citur et conculcatur et indigne a malis tractatur
749 MISCELLANEA. — LIB. IV. 750

nec tamen doficit vel lassatur, sod invicta virtuto -^ cum debeamuspotius cogitarequod nosnonsumus
in defensione justitise perseverat. Ilorum nihil ha- qui loquimur, sed spiritus Patris; invidiose, proxi-
])cnt mercenarii intendentes non propulsandisdam- mum nonamanles. Inprimofides destruitur insecun
nis animarum,sod acquisitioni rorum leinporalium ;
dospesreprol)alur, in tortiocharitas damnatur. Non
non resistentes lupis, sed insudantes lucris. Duo ergo retinoamu.s- qu<'c aliorum sunt, ne fraudulenti
autem sunt genora luporum, scilicet visibilium ct simus. Sed si effundatur, cavendum est ne effunda-
invisibilium. Visibiles sunt homincs, invisibiles tur temere vol incaute, ne sanctum detur canibus,
diBmones. Illi damna inferunt, isti vitia inferuntvel et ne ambitiose, no propter commodum temporale.
suggerunt. Honi pastores contra primos officio ,
Ecce quomodo retinenda sunt et ellundenda gra-
contra secundosdoctrina, seetorationem opponunt. tuita sancti Spiritus dona, et si ita nostra aliis im-
Nos itaque, fratres, ut id irreprehensibiHter officia- pertimus, ipse sua operabitur in nobis. Oleum au-
mus, castigemus corpus nostrum ct in servitulo tem trcs habot proprielates pascit enim, lucet,:

redigamus ne forte, cum aliis prsedicaverimus,

;
ungit. Itaoleum verbi Dei, id ost charitas,sepascit-
ipsi reprobi efficiamur. Hespondeant opera coram proximo lucot, Deum ungit. p]t per eam bene ordi,
Deo et coram hominibus, ut utilis, grafn, dulcis, sit natam olei eiXiisionem, aclolescentuItjotIiIexcj'unt te,
prajdicatio nostra, ut oves nostraj Iil)entor audiant B Jesu Christe, animarum sponse, quia oleum efTusum
vocem nostram, et nos prajredentes per semitam nonien Inum {Cnnt. i).
justitise alacrius subsequantur. Ad lioc vigilate, in- TiT. CXXXIII. De quadruplici siti restringenda
tendite, et laborate, fratres, quatenus pro labore pcr totidcm tlumina paradisi.
pastoralis officiimercedem recipiatis aetei^nam, lar- Quatuor sunt fiumina paradisi contra quatuor
giente pastore {eterno Domino nostro. genera sitis Frima sitis est rerum prajsentium, si-
:

Trr. CXXXII. De tvipUci oloo, et dc Mc ac cha- tiens pecuniam; secunda malitiae in deliciis exses-
rilate. tuans; tertia justitiaj, a peccato redii-e et bonum
Oleum aliud effusionis, aliudpuritatis, aliudexsul- facere cupiens; quarta est praesentioe Domini, eam
tationis. Oleum effusionis, verbum prsedicationis, habens et adhuc sitiens. Prima est cadentium, se-
quo boni et mali bonis et malis participant ; oleum cunda jacentium, tertia resurgentium, quarta re-
puritatis, quo lucernse operum igne divini amoris gnantium. Contra primam bibe Phison qui inter-
debent ardere quod bone sequitur primum oleum,
: pretatur os pupillii:, ut extendas pupillam ad inte-
quia post porcoptionem divini verbi, accedit homo riora bona, et statim exteriora vilescent. Incanduit
ad bene operandum. Oleum exsultationis estchari-
^ p — ---
tua ad maliliam, ut doceaslinguamloqui
sitis ^ ,
men- ^

tas, qua ita accenditur, ut non nisi qua3 Dei sunt dacium, et inique agere labores, veniadGeon, qui
diligat, et non glorietur nisi in Deo suo. Primum interpretatur joec/fis: in pectore sapientia notatur.
oleum est verbum prfedicationis,secundum devotio Unde sine pectore dicuntur qui quasi insani sunt.
charitatis, tertium dilectio charitatis. Sed olei effu- Hibe ergo sapientiam, quia sapientia vincitmaliliam.
sione videndum ost ne retineamus quse effundenda Jam explosisti sitim divitiarum, jam ferum malitisa
sunt, et retinenda effundamus. Quiddam in nobis virus deferbuit, jam sitim justitiffi concepisti, ut in
est quod nostrum est, quiddam quod non est nos- pei'potuo pastu nutrias sitim justitioe, voni ad Tigrim.
trum, sed proximorum. Sieffundimus quodnostrum Tigris dicilur qaasi tJjcogris, id est Dei gressus, hoc
est, stulti et vani sumus; si retinuorimus aliena, est humilitas. Hocgressu venit in virginem, ambu-
iVauduIenti. Nostra sunt sine quibus nemo salvatur, lavit super terram, ascendit incrucem.Et cum sint
fides, spes, charitas. Hioc non sic sunteffundenda, tres gradus humilitatis, ultimum elegit, scilicot sub-
utproaliis in nobis amittantur. Fides facitt servos, jici minori. Humilitas Christiana estjiroposita velut
qua creduntur inferni pcense spes mercenarios, qua
; jugum quo comprimamur. Hibe ergo Tigrim Dei
nierces exoptatur; charilas lilios, qua bonitas Doi gressum, id est humilitatem, ut de siti justitiai ve-
Patris amatur. Fides facit animam ancillam, spcs ,. nias ad sitim preesentiae Doi, quando satiabit te ne
concubinam,charitas sponsam. Fides dicit: Sic est, esurias, accendet ne fastidias; tunc bibes Euphra-
time;spes: Habebis; charitasdatgloriamDeo.Fides tem qui interpretatur frugifcr, ut in agro divinaj
estbonorumet malorum scientia autsaltem creduli- prsesentisefrugemcolligas omnislsetitiae, et ita divi-
tas; spesadipiscendi commodi et vitandiincommodi na visioorit frugifera,ut sempor ex gaudio nascan-
iiducia. Charitas est utriusque gralia. Ha3c rocipien- turgaudia.IJencveroPhisoncircuitterramllevilafli,
da sunt, ut praiservemur, conservemur, salvemur. GeonyEthiopiam, Tigrisvadet circa Assyrios(Ge«.
Fides pra3servat a peccato, spes conservat in bono, n),quia et oris confessiodolentesrelevat, etsapien-
charitassalvat inbeatitudino. Alia sunt innobisdata tia nigros dealbaf, ot humllitas supei'bis repugnaf,
a Deo qua; sunt proximorum, ut sermo sciontia}, ge- de Euphrateautom silotur,per quam regionemlaba-
nera linguarum et cajfera Dei dona. Ista suntefrun- tur, quiabonaaltoriusjurenobisinexplicabilia suut.
denda; sedretinemus ea quandoque tepide, trepide, TiT. CXXXIV. De iis quihus conservatur virtus.

invidiose. Tepide, dum do auditorum diffidimus intel- Tria sunt quibus conservatur virtus patientia,
ligentia; trepide, dum de nobis ipsis desperamus, humilitas, charilas. His armari debetmiles Christi,
credentes^uodauditoribusnonpossuraussufficere, patientiam habens cjuasi scutuni, quod ferat etcir*
 ; : ;

751 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 752

cumferat contra omnia adversa ;

humilitatom, qua . Ponr, Domino, onsiodiam ori meo, ct ostium cir-
conservet interiora priecordiu ; cliaritatcin quasi cumstanluv Inhiis mois (Psal. civ). Sic oranti Uo- i

lanceam, per quam sicut dicit Apostolus omnihus minus ait (Jnid clamas ad mo? (Exod.xiv.) Vocis
:

omnia factiis (/ Cor. ix), belligeretur bellum Uo- cum devotione, quando ex scnsu vocis, suscitatur
mini. Oportet eliam ut habeat galcain salutis, qufe afTectus devotionis Undc Ctintatc Domino, psal-
: :

est spcs, caput et principaie mciilis muiiiens et uiuin dicitooi (Psal. lxvii.j Kst ctquarta devotionis

conservans. Ilabeat quoque gladium verbum Uei, cuin voce, quando ex intiino cordis aifectu pro-
et equum boni desiderii. rumpit in vocem laudis et orationis. Unde Exsul- :

TiT. CXXXV. Dc Iriplici longnnimitnlc. tavit cor mcum in Domino, etc. (/ Reg. ii.)

Triplex est longanimitas Uei ad hominein, ho-

:
TiT. CXXXVII. Dc trihus hene facicndi (jratiis.
minis ad Ueum, hominis ad hominem. Prima est Uene faciendi tres sunt gratise, proeveniens, coo-
exspectatio qua Ueus longanimiter expectat homi- perans subsequons. Prima dal voluntatem, se-
et
conversionem secunda qua
est sustinentia illa
nis ;
cunda facultatem, toilia perseverantiain quas in :

justus infatigabiliter Uei exspectat repromissionem Sciipturis frumenti, vini, el olei noininibus autumo
tertia est qua spiritualis pater praioccupatum in g appellari.
aliquo filium in spiritu lenitatis instruens sequani-
TiT. CXXXVIII. Qui plenus sil gratiaj et vcritatis
miter ejus exspectat repromissionem. Est ergo
Plenum gratix et veritatis (Joan. i). Est gratia
longanimitas longa per patientiam exspectatio non ;

Ue hac duplici longaniini- sineveritate, popularis gratia.F;i//ajf,inquit, gratia

prolixitate rei, sed voti.
ad hominem dicitur ct vana esi pulchritudo (Prov. xxxi). Etestveritas
tate hominis ad Ueum ct V^ce :

sine gratia, quando parit odium. Est gratia cum

illis qui pordiderunt sustinentiam ! (Eccli. ii.)
veritate, gratia veroium. Est et veritas cum gratia,
TiT. CXXXVI. De orationis multiplici modo.
grata veritas. Plennm ergo se gratia veritatis, et
Triplex est oratio Vocis sine devotione, de qua
:

gratiae veritate exhibuit, qui nec gratite humanee

Apostolus Si orcm, inqmi, lingua mea,sinefructu
:

discretionis veritatem, nec veritatis humame gra-

est (I Cor. xiv). Uevotionis sine voce, de qua Uo-
tiam requirens, gratiam ad hominum salutem post-
minus Intra in cuhiculum et clauso ostio ora
:

Ue quo ostio dicitur posuit.

Patrcm iuum (Malih. vi).

LIBER QUINTUS.
TRACTATUUM MORALIUM FRAGMENTA, EPISTOL^, ETC.

Tri- C mittit veraciter complet. Similiter spes triplex, et

TiT. i. De reparatione nominuin per dupliccm
personarum ct virtutum procedit de praidicta triplici fide. Nam de fide prse-
nitatem divinarum
theologicarum.
ceptorum orilur spes veniae de fide signorum, spes ;

beata Tri- gratiai de fide pvomissorum, spes gloriae. Charitas

Lapsum naturse nostrse reparavit illa ;

immemor inde ternario nuuicio colligitur De cordc puro,

nitas, memor misericordife suse, et non
:

Tiin. i). Puritatcm

conscicntia hona /idc non licta (I
culpae nostrse. Missus venit a Patre Uei
Filius, et

dedit fidem. PostFilium Spiritus missus

charitatem debemus proximo, conscientiam nobis, fidem Ueo.
contuIit,etperh8ecduo,perridemetcharitatem,facta Puritas autem est ut quidquid agitur aut ad utilitatem
trinitas, proximi aut ad honorem Uei fiat. Hajc maxime
est redeundi spes ad Patrem. Et hsec est
proximodebet exhiberi, Ueo enim manifesti sumus.
fides,spes, charitas, per quam velut per tridentem
incom- Conscientiam bonam nobis duo faciunt, pajni-
in
de limo profundi ad amissam beatitudinem com-
tentia et continentia. Quando per poenitentiam
mutabilis trinitas mutabilem et lapsain trinitatem j)
spes missa punimus, per continentiam punienda non
reduxit, fides quidem illuminavit rationem,
voluntatem. commitlimus, et hanc debemus nobis. Post hsec
erexit memoriam, charitas purgavit
non quK Ueo vigilanter est exhibenda,
Cum igitur venit Uei Filius, tanquam bonus medicus fides ficta,
minus
ut nec propter nos, nec propter proximum
dedit prsecepta, quibus servatis salus amissa
resti-

tueretur ut praiceptis faceret fidem, exhibuit signa;

:
exsequamur obedientiam mandatorum Uei. Uicitur
quse est
ostenderet, autein non ficta ad differentiam mortuse,
ut eorumdem praeceptorum utilitatem Pater, et
sine operibus. Est igitur Trinitas creatrix,
promisit beatifudinem. Est ergo fides alia prsecep-
Filius, et ^piritus S. Ex qua cecidit
creata trinilas,
torum, alia signoium, alia promissorum, id est qua
memoria, ratio, voluntas trinitas per quam cecidit,
credimus in Ueum, quod est eum diligere qua cre-
;
;

suggestio, delectatio, consensus trinitas in quara

dimus Ueum, id est ipsum omnia scire et posse
;

Trinitas,
cecidit, impotentia csecitas, immunditia.
et (jua credimus Deo, quod est quod quidquid pro-
 753 MISCELLANEA. - LIB. V. 754

qujececidit in singulis habettripartitumcasum. Me- A. per pBenitentiam consecutus est ex Dei respectu
moria cecidit in tres species cogitationis affectuo misericordiam, necesse est ne relabatur, ut contra
sas,qu8e suntinneccessariis,utputa edendi, bibendi omnia vitia et tentationes armetur, et voluptates a

et similibus; onerosas, quaj sunt in duris rerum se cai-nis prajcidat. Tertio sequitur Gad, qui accin-
administralionibus, ut acquirendi, servandi, etc; et c^;;.5interpretatur.Tironisestaccingi: qui postquam
otiosas, dum cogilat equum currere, vel avem vo- vitiadomuerit, beatus esse incipit. Unde in ordine
lare. Ratio in triplicem ignorantiam boni et mali, quartus ponitur Aser, qui bealus interpretatur, ut
veri et falsi, commodi
incommodi; voluntas, in
et ascendens jam beatus factus ad aliorum etiam pro-
concupiscentiam carnis, concupisccntiam oculorum fectusseextendat,etpermisericordiara condonando
et ainbitionem vitse. Esttrinitas per quam resurgit, Isedentibus, condolendo peccatoribus, subveniendo
(ides, spes, charitas. Fides, praeceptorum et signo- egentibus dilatetur. Undepost Aser Nephthalim se-
ruin ; spes, venijc, gratije, gloriae, Charilasde corde quitur, qui interpretatur dilatatio. Cumque suse et
piiro conscicnlia bona et /ide noii fu-ta. aliorum saluti bene prospexerit, peccato- omnium
TiT. II. In Jiypocrisi quie sint mala. rumet eorumquae mundi suntdebetoblivisci, solum
Hypocrisis malum subtile, virus latens,fur custo- Deum sequens:ideoque post Nephthalim ponitur Ma-
diens,a3rugo consumens,tinea demoliens,pestilentia
B nasses. quiinterpretaturoyjyy^HS. Huncautem pro se
cavenda, quoe de remediis creatmorbos, conficit de et pro aliis vere exaudit Deus. Unde septimo loco
mediciiia languorem, sanctitatem vertit in crimen, invenitur Simeon, qui exauditio interpretatur : ta-
placationem reatum, de virtute vitium, de mer-
facit lisque factus additur bonis et perfectis.Unde sequi-
cede dispendium, deremissione peccatum. Quis sum tur Levi, qui addilus interpretatur; et merito jam a
ego ut eirundam spiritum coram Patribus meis et Deo mercedem consequitur. Unde posteum ponitur
senioril)us Israel"? Docere magislros, arguere se- Issachar, qui merces interpretatur. Sed interpreta-
niores, imperare majoribus, superbi spiritus est et tionem hujusnominis clarius videbimus, si ea quse
de seipso pnesumentis. Vos enim estis sal terrae mater Lia eo nascente dixit ponamus Reddidit, ,
:

{MalHi.\), filHExcelsi onines (Psal. lxxxi). Sed quis inquit, Dominus mercedem mihi, quia dediancillam,
ego? OpproJjrimn hominum el al)jeclio plebisiPsal. et ideo appellavit nomen ejus Issachar id estmer- ,

xxi).Angariati tamen portare crucem istam dicitis ces {Gen. xxx). Caro nostra debet esse ancilla
servo vestro Fac hoc, et facio.
: nostra, vir noster Deus noster. Viro ancillam da-
TiT. III. De triplici cognitione ex visione Dei. mus, si carnem nostramDei servitio subjicimus, si
Prima scientia nascitur ex Dei visione. qui est eam vigilareet abstinerecompellimus.IssacharLiae
fons et origo omnis scientiae quam homo habet qui C datur, quiaanimse carnem domanti et vitia exstin-
Deum cernit. Unde ei triplex nascitur visio et co- guenti merces datur ut virtutibus ditetur : et ideo
gnitio : PrimaestDei qui cernitur, secunda, ipsius post Issachar Zabulon ponitur, qui habitaculum for-
qni cernit; tertia cseterorum quse in Deo, cui pra3- titudinis interpretatur. Quis est fortis sicnt Deus
sentia sunt, cernuntur, id est inteliiguntur. Sicut in noser? Dominus, inquit propheta,/c)r/;s et potens
speculo trina visio administratur, qua ipsum spe- Habitaculum igitur fortitudinis
prselio (Psal. xxiii).
cuUim, qua nos et qua quidquid adest videmus. Nam est habitatio Dei. In illo enim habitat Deus in quo
videndo Deuin, abdita rerum etiam ipsius inferni sunt fides, spes, charitas, castitas et cseterse virtu-
intuemur. Eritque tunc electis trina visio tlorpo- : tes ;
quia vero per operationem virtutum augentur
ralis, quacorpora cernentur; spiritualis qua simili- prsemiameritorum, subsequitur Josephquiau^rmen-
tudines corporum videbuntur in spiritu, non fallaci tnm interpretatur. Benjamin in ultimo ponitur et
phantasia :qua visione fruunfur spiritus justorum supremus, qui interpretatur /;/;hs dexterse. Dextera
post exitum; et intellectualis, qua pui"0 mentis in- namque patris filius dicitur ad quam sancti ponea-
:

tuitu Deum intuentur, suas animas, et angelicas tur filii facti dexterae, cum ab hac vita subtractiin
virtutes. D ccelestibus sedibus collocabuntur, ubi nihil est si-
TiT. IV. Dc
duodecihi virtntnm gradihus. nistrum, sed totum dextrum et in dextera. Istarum
Duodeciin sunt gradus quibus sanctiper iter vir- tribuum numerus centum quadraginta quatuor mil-
tutum conscendunt. Unde: Ibuntde virtutein virtu- lia qui sunt duodecies duodena millia quia qui fidem
tem, ut vidcant Deum deornni in Sion{PsaI.i,x\xui.) et operasequentur apostolorum, in isto signatorum
Quorum primus est confessio. Ideo in visione Joan- et beatorum computabuntur numero.
nis primus ponitur Judas qui interpretatur con/cssio TiT. V. De triplici bonorum conversione.
(Apoc. vii). Qui enim post peccata converti deside- Bonorumalii trahuntur, aliiducuntur, alii rapiua-
rat, necesse est ut primo confiteatur peccata sua. tur. Primi dicunt Trahe me post te {Cant. i). Se-
:

Quia vero deriet mala, Dcuin quem offenderat illi cundi Introduxit me rex in cellaria sun {Cant. ii).
:

placabilem facit, et oculos misericordiaj Dei ad se
convertit, juxtaquod dicitur: Convertimini ad me,
ct t;go convertarad vos{Zaeh. i), Uubenpost Judam
ponitur, qui inlerpretatur /ilius visionis,
peccatorper confessionem a Dco respicitur. Etquia
Tertiorum vox est cum Apostolo •.Raptus sum usque
ad tertium c;vlum {IlCor. xii). Primi sunt felices,
qui in patientia sua possident animas suas {Lue. xxi).
quando et Secundi feliciores, qui ex voluntatesua confitentur
ei. Tertii felicissimi, qui in profundissima Deijam
755 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 756

misericordinproprii avbilriisepultavolunfateinflivi- A inter nos et paradisum positoe sunt, ut non nisi pei
tias gloria) in spirilti anloris rapiuntiir. 15oa(us (pii illas nos inti'aro posse sciamus.
in omnibus his gradibus Deum ducom habet, (jui TiT. IX. Dc Iriphci slatu /idehs atiim/i'.

csl v;7<J, vcritns ot via IJoaii. xiv). Via in exemplum, Tres sunt status fidelis animoe. Sub primo ost
verilas in promisso, vita in praemio. captiva, sub secundo est libera, sub tertio esl beata.
TiT.W. Dr Irihtis rnonlihus in qnos nscendil Doininns. ('aptiva servitute peooati opprimitur ; libora sub
Tres sunt monlos in quos asoendit Dominus. In duce justilia pra^Iiatur; bcata perfruitione gaudii
primotransligui-atus est, et videtur gloriaejus.Inso- lyetatur. Captiva? dicitur : Bcvertcrc, reverlerc, Su-
cundum ascendit docere. In tertium ascendit solus namilis,utdoeaptivaef/iciaris/ibcra{Cant.vi).Lihe-
orare. Asoendamus ergo inpi-iinumad cum, forman- rio dicitur: Viri/iter age et confortclur cor tuum cl
tesincordibusnostrispatriarcharum, prophotarum, sustinc, /)ominnni{PsaI.\xxvi),nlde libera efficiaris
apostolorum, martyrum, confessorum et virginuin heii[a..Uealaidicilur:CnntatcDominoinSion.JuhiJntc
multiplices mansiones, utcognita dulcedine domus ci in voce exsuitationis {PsaJ. xlviuj. Sub primo
Dei et dicamus /ionnni csl nos hiccsso
gloria ejus : est ancilla, et timet. Sub secundo filia, et diligit.
{.MntlJi. XVII). Eligentes autem illic esse ut viam di- Sub tertio amica et complectiur.
scamus, asoendamus ahum monlem in quo dooel et
B TiT. X. I)e trihus anim;n inimicis.
scalam erigit octo distinctam interscalaribus, cujus Tres sunt populi qui fideli aninife inimicantur :

summitas ccelos tangit. Beati qni pcrscculioncmpn- Primi sunt homines sasculi, qui abono retrahunt
tiunturproptcrjuslitinn} {Mntlh.v) Tnhunc montem dequibusDominus:.S/(/(^.Yi(>ramaHj;s tuascandaliznt
ubi dicere poteris Domino Jesu VerJjn vilm (vter-
: te, ahscinde cam ct projicc ahs lo {MnttJi. v). Scundi
nae habes (Joan. vi), non gravabimur ascendere si sunt desideria carnis, quse mala suggerunt, de qui-
primummontem gloriEB ejus jugi meditationeascen- bus Petrus apostolus ; Obsecro vos abstinere a car-
dimus. Sic onim audies. Et quo cam scilis, propter nnJihus desideriis quic miJitnnt advcrsus animam
ascensionem primam et vinm scilis [Jonn. xiv), pro- {//^elr. II). .Tertii sunt cogitationes, quae peccare
pter secundam. Inprimo itaquetransfiguratus estut cogunt, de quibus Job Dissipatic sunl cogitationes
:

scires quo tenderes, id est gloriam ejus quam tibi nie,v torquentes cor meum{Joh xxvii). Primus popu-
promittit. In seoundo verba vitae looutusest, ut sci- lus est amicus saeculi, et inimicus Dei, juxta illud :

res qua pervenires. Oravit in tertio, ut eundi et Amicus SiccuJi inimicus Dei constituctur (Jnc. iv).
perveniendi bonam obtineas voluntatem, et studium Secundus amicuscarnis,et inimicus hominis.Unde:
adhibeas diligens. Q /iiimici hominis domestici ejus (Matth. x). Tertius
Dc dnplici scandalo etinslrumenloejus.
TiT. VII. amicus mentis ot inimicus quietis. Unde Muscse :

Duplex est soandalum. Primum exterius, de quo morienles perdunt sunvilnteni unrjuenli (Ecc/e.x.).
Dominus: V;c per quem scnndnhim venil{.Matth.x\in) Hos populos oblivisci prsecipitur filiaj dum dicitur :

Secundum interius, et ipsumtriplex. Primum oculi, El ob/iviscere popuJum tuum (Psa/. xliv).
secundum manus, tertium pedis. Si ergo oculus vel TiT. XI. De trihus hominis pntrihus.
manus velpes scandahzatle {Matth.\),qmnos\er di- Tres sunt hominis patres Primus gignit, secun- :

citur, ettunc sinister cum petit contraria retrahit
ad mala intentionem tuam vel a bonis operibus ad
,
contraria, vel a via sanctse conversationis, qua per
gradus scalae Jacob de virtute in virtutem ascende-
, dus rapit, tertius requirit. Primus gignit ad vitam
carnis, secundus rapit ad poenam mortis, tertius re-
quirit ad gaudium eeternitatis. Primus pater est
homo, secundus diabolus, tertius Deus. De primo :

res ad profundum inferni detrahit hunc oculum,

, ; Crescite et mu/tiplicamini (Gen. i). De secundo Vos :

manum et pedem erue et ahscindc, a te dechnando, expntre dinho/o estis {Joan.viu). De tertio Pater :

et projice ahs te derelinquendo. noster, qui es incfe/is {Matth. vi). Sub primo carna-
TiT. VII. De duahus clavihus cpU. liter vivimus, sub secundo mortaliter delinquimus.

Duse sunt claves januae paradisi charitas etpa- : D sub terlio foHciter regnamus. Et monet tertius ut
tientia. Primum est charitas amplectenda. Et quia relinquatur primus, necimitetursecundus.Duorum
qui Deum vult diligere , tentationibus exponitur ,
priorum patrum domum prsecipitur filise oblivisci
adhibenda est patientia. H?ec sunt cherubim ac cum dioitur, et domum patris tui {Psai. xliv):
gladius versatilis et flammeus posita ad custodiam TiT. XII. De quatuor ah anima superandis, et tri-
paradisi. Cherubim interpretatur p/enitudo scien- pJici ejus decore.

tise at pJenitudo /egis juxta Apostolum, cJiaritas

:
Quatuor superat fidelis anima Mundum, car- :

(Rom. xiii). Per gladium flammeum et versatilem nem, mentem, diabolum. Bella mundi sunt forinseca,
intelligitur tribulatio : quse tunc gladius, cum di- carnis domestica, mentis intestina, diaboli fraudu-
vidit ; flammeus dicitur cum incendit; versatilis, lenta. quam difficile acquiritur victoria ubi tanta

quia transitorius. Si ergo vis coelum intrare, ista est rosislenlium turba? Verum in viotoiia concupi-

duo scias necessaria, quia et sine charilate nihil pos- scitrex decorem victriois anim». Qui triplez est :

s\imus,etpermuItastrihuJationesoportclnosinlrare In voce quia pulchra loquitur; in facie, quia bona

in regnum DeHAclxiv). {Haves enim sunt paradisi operatur; in corde, quia sancta meditatur. Et ideo
Tota puJchrn es amica mcn et macu/a non
charitas et patientia, sine quibus non inlratur, et dicit ei : , ,
757 MISCELLANEA. — LIB. V. 758

surge de labore ad re-

est in le (Cant. iv). Et ideo A est tantum, non exemplum secundumexemplar ; et
quiem, de mundo ad gloriam, de certamine ad exemplum ; tertium exemplum tantum.
prtemium et veni in Ihalamum nuptialem, in quo TiT. XVII. De triplici genere quserentium Deum
eris sponsa cum ipso sine fine. ct sapientiam.
TiT. XIII. De Irihus qax insunt pDonitentise. Tripaititum est genus quaerentium Deum. Alii
In poenitentia tria sunt : Dolor prseteriti, custodia quKirunt et inveniunt, sed non retinent, quia non
futuri, satisfactio delicti. Dolor culpam placat, sa- quaerunt ut habeant, sed vendant ; alii quserunt et
tisfactio vitium satiat, custodia sanitatemconservat. inveniunt et retinenf. Primis dicitur : Quseretis me
HaiC tria sic compensanda sunt, ut sit dolor plenus, et uon invenictis, et in peccafo vestro moriemini
cuslodia perfecta, satisfactio condigna. (Joan. vii). Secundis dicitur Ego sum, et inje- :

TiT. XIV. De duplici oJeo, Dci scilicct et mundi. ccrunt nianus, et tenuerunt eum (Joan. xviii). Et
tertiis dixit Avete, ct accesserunt et tenuernnt
:

Duplex est oleum. Habet enim oleum Deus, habet

pcdcs ojus (Matth. xxviii). Primi qua;rentes nullo
oleum et mundus. Oleo Dei vasa deficiunt, oleum
modo inveniunt. Secundi vivum inveniunt. Sic alii
mundi in vasis deficit. Oleum Dei dulcedo est «ter-
B sapientiam inveniunt, sed non diligunt, quia ad
norum, oleum mundi, delectatio prajsentium. Illa
lucrum et laudem humanam eam prostituunt. Isti
sufficit, ista deficit. I-nde vasa stultarum virginum
Christum vivum inveniunt ef occidunt, quia ex hoc
vacua esse dicunfur {Mntlh. xxi-); vasa viduse sa-
in eis sapientia moritur, quod ejus dulcedine nullo
pientis plena {IV Ucfj.w). Vasa corda sunt, oleum
amoris sensu perfruuntur. mortuam quuirunt
Alii
gaudium.
et vivam inveniunt, quia dum eam ad hujus vitse
TiT. XV. Dc piirc ct hclln Iriplici.
adDeum, adseipsum,ad
Triplex est pax, scilicet
usum non appetunt, verius intus ad illius dulcedi-
nein pertingunt.
proximum. Quandiu homo ad Deum pacem tenuif,
suam pacem et nullamin carne sua confradicfionem TiT. XVIII. Dc Irihus eedilicantihus super funda-
invenit. Nunc aufem si voluerit pacem habere cum mentuni lidei, et trihus supersedificatis.

Deo, et per hoc secum, pax primo proponitur pro- Tria sunt genera hominum a^dificantium super
ximi, uf totus placatus sit, et exfra secum proxiino fundamentum fidei. Sunt qui amant solum Deum.
per frafernam eharitatem, et in se, per concupi- Hi supera^dificant aurum in amore virtutis, argen-
scentiam bonam, etsupra se, pergi-afiam divinam. tum in cognifione veritatis, lapides pretiosos inful-
Propter hoc dum qua nos
offerfur hostia salutaris
q gore boni operis. Sunt qui amant prseter Deum,
Deo reconciliari oportet, prius proximis osculum non tamen contra Deum, nec plus quam Deum. In
pacis offerimus, ut hac praiiiiissa qufeinter nos est his fundamentum manef quoniam amor non destrui- ,

pace, illam qute ad Deum est obtinere mereamur. tur. Sed tamen quia ex affectu eorum quee amantur
nuando pro defunctis oiTertur, pax non datur, quo- qujiedamcontrahiturcorruptio, superaedificant ligna
niam ab hac vita subtracti, humante conversatio- per peccatum illiciti operis, fenum per delictum

nis pacemtenere velexhiljere nonpossunt. Ideo illa culpam illicitae cogifatio-

delectationis, sfipulam per
sola qute ad Deum est quajrifur. Vivenfes autem per nis. Sunt qui amant qua^dam contra Deum et in ;

pacem proximi, quferere debent pacem Dei. Per his fundamentum destruitur, quia amor Dei non
pacem Dei, pacem sui, non illamquseest animsead pofest esse ubi non est solus vel summus. Igitur
mundum, quae cst suaviter vivenfium, sed illam ad primos pertinet laudari etsalvari ad secundos, ;

qiue esf infer animam et spiritum, per illam quae corripi et liberari ad terfios, argui ef damnari.
:

est inter spirifum et Deum. Nam vera pax quia TiT. XIX. Dc quatuor humilitatem confcrentibus.
invenitur tempore ofii snpicntin, nnn cst in terra Quatur sunt quse conferunt veram humilitatem :

suavitcv vivcnlium {Joh xviii), Est enim qua?dam vilifas corporis, assiduifas subjectionis, compara-
pax inter aniinam et mundum, suaviter viventium D tio melioris, suspectum Dei judicium.
et male et alia inter animam etspirifum, suaviter
; TiT. XX. De fratrum cnhahitione.
triplici
viventium etbene ; et fertia inferspiritum et Deum, Triplicifer habifant fratres in unum loco tantum, :

feliciter viventium et beate. bellum

Siniilifer est loco et animo, animo tantum. Loco tantum habi-
uifer animam et mundum, non suaviter vivenfium fare in unuin, poena est animo non loco, bonitas; ;

et inale, et intcr animam et spirituin non suavifer animo ef loco, felicitas.

viventium et bene, et infer spirifum etDeum, infe- TiT. XXI. De pasfore, ove et lupo.
liciter viventium et inale. Tria sunt : pastor, ovis et lupus. Primus et ulti-
TiT. XVI. Dc trihus mndis uiinm cst. inus in ovem mediam respiciunt alfer ut custodiat, ;

Ti'inifate una universifas rerum subsisfit. Est alfer ut rapiaf. Unde de priino dicifur Oculi ejus :

uiiumquod nec ab noc secundum aliud, ut

alio est, in paupcrcm respiciunt palpehrse ejusinterrogant :

natura creatrix. Esf uiiuin quod ab uno et secundum filios hoininuin {Psal. x). Desecundo Insidiatur ut :

uniim, ut rafionalis cicalura a Dco similis Deo. F]st rapiaf pniipcrcm, etc. {Psal. ix). Ovis in medio pau-
uiiuin (}uod ab uuo seciindum duo, hoe est ab uno per csf : pastor Deus, lupus diabolus. Omne aufeni
per unum, ut corporea natura. Primuin exemplar judicium procedit ab ove, tumida deseritur, timida
759 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 760

visitatur. Dcscriturne prfesumat visitatur ne des- ;

A (juai in eointelligiturquoddicitur/?o/3 cxstiiu/nitiir,
porct. Ideo nc (h'clinrs a scrvo tuo (I'snl. xxvi). iinii mnritur (Isn. lxvi^. His qui in coelo sunl {laliu*
('.uin pastor clongat, lupus appropinquat cum ;
tcstimonium beatitudinis qui in ;
terra, juslilicatio-
paslor rodil, lupus fugit. nis qui in inferno dainnationis. Primuin teslimo-
;

TiT. XXII. De conscientia ot fama. nium gloriae, secundum gratiae, terlium ira3.
Duo sunt conscientia et fama. Conscientia Deum
:
TiT. XXV. J)o Iriplici Inhnre liominis, el Iriphri
habel in vase fama lumen in lampade. Propter
;
ejus rcmcdio.
conscientiam ingredimur propter famain egredi- ; Triplici loco laborat genus humanum : principio,
mur. Inlus reficimur salute propria foris sedifica- ;
medio, fine, id est nativitate, vita, inorte. Nativitas
tionc aliena. Inins cupiodissolvi ct cssc cum CJjristo erat immunda, vita perversa, mors periculosa.
(Pliilipp. \) ; foris mancre
neccssarium in carne Venit ergo medicus coelestis et confra hunc tri- ;

judico proptcr vos irriguum

{ihid.). Gonscientia plicem morbum triplex attulit remedium. Natus
superius fama, irriguum inferius. Ad conscientiam
;
enim est, vixit, o])iit. Ejus nativitas purgavit nos-
meditafio, ad famaiii priedicatio. Ad conscientiam tram ejus vita instruxit nostram ejusmors des-
; ;

silentium, ad famam verbuin. Per silentium semi- truxit nostram.

nas agrum tuum, per verbum agrum proximi lui. TiT. XXVI. Do Irihus panihus quihus reficiendus
TiT. XXIII. De trihus oxemplis Doi ad vitani^ B csl superveniens amicus.
ct trihus diaholi ad mortcm. Tril)us panibus rcficiendus est surperveniens ami-

Tribus exemplis nobis Chrisf us viam osf endit qua cus. Primus panis est continentia, quarestringitur

eum sequi debemus. Similifer diabolus, tria piopo- corpus en per mortiferas delectationes effluat. Se-
nit quibus proecipitantur qui eum sequuntur. Viaad cundus, humilitas, qua instruitur anima,ne de ipsa
Deum sursum ardua,arcta, et in longum sublimis. corporis sui continentia superbiat. Tertius, charita-
Iterad diabolum, est deorsum latum, breve, et in tis fervor,»quo accenditur spiritus ut utiumtjue, id
profundum et ad prajcipilium facile. Ideo Christus est corpus et animam in castitate et humilitatc cu-
nobis exemplum paupertatis reliquit, ut exonerati stodiat perseveranter. His tribus virtutibusreficilur
sai'cina terrenorum leves ascendamusper arduam. homo Deietroboratur, ;/<, secundum Apostolum, in

Unde dicitur Vulpcs foveas habent,et volucres coeli

:
dio adveutusDomiiiisil integor spiritus anima el cor-
nidos; filius autcm hominis nonhahct uhi caputsuum pus (I Thcss. v). Hi panes quoties deficiunt a Deo
reclinet(Malth. viii). Ideo divitias in hoc mundo ha- qu;crendi sunt. Merito autem tres quseruntur, quia
bere noluit ut simus exped.ifi, et dedit exemplum tres reficiendi sunt ; aniina tanquain vir ; caro tan-
humilitatis, ut modici sine dfficultate transeamus quam uxor ; spiritus velut utriusque vernaculus.
per arduum. Unde dicit : Discite a mc, quia mitis ^ Et nota quod non accommoda (Luc. xi),
ait da, sed
sum et humilis cordc (Matth. xi). Ideo gloriam spre- quia fructum ejusdem gratiaj non sibi, sed Deo
vit in exemplum patientise, ne deficiamus in longuin. debet semper acceptum referre.
Unde : non repercussit, cum oc-
C',um percuteretur TiT. XXVII. Quatuor modis orationcm fieri.
cideretur sustinuit (/ Petr. ii). Ergo prima cst Quafuor modis fit orafio. Primo verecundo affe-
discenda paupertas, ut abjiciamus quod gravat, in ctu. Hic fit cum nondum peccatorper se audet ac-
quo est peccandi occasio et quia paupertas despi- ;
cedere, sed quseiMt in Ecclesia sanctum virum qui
citur, sequitur humilitas, quia ipsa etiam vilitas sit vel in ora vestimenti Domini sicut fimbria, per
propter Deum amatur, et quia vir qui vilis est sine quam habeat accessum. Hujus orationis tenuit ligu-
reverentia Iseditur, necessariaest post humilitalem ram evangelica mulier, quae patiens fluxum sangui-
patientia, qua adversa propter Deum tolerenlur nisait.- Si teticferofimhriam vestimentiejussanaero
fortiter. Paupertas levem facit et expeditum, humi- (Matth. ix). Secundo oratio fit puro affectu, quando
litas modicum, patienfia fortem et robuslum. Econ- peccator jam per se accedit, et ore proprio confite-
trario diabolus suos pi-imo onerat divitiarum pon- tur. Hujus fypum tenuit peccafrix Maria quse pedes

dere, ut deorsum prosternat secundo per super- ;

Domini lacrymis rigavit et capillis tersit (Luc. vii),
biam inflat, ut per latum incedant tertio per im- ;
D auditque Dimissa sunt tihi peccata tua{ibid. ).Tevtio
:

patientiam frangit, ut cito deficiant. oratio effunditur amplo affectu, quando fit non so-
TiT. XXVI. De coeli, terrcc ct inferdi habitatori- lum pro se, sed pro aliis, sicut oiaverunt apostoli
bus pecularihus, et de tribus dantihus in sinrju- pro mulieris Chanansese filia. Quarto oratio fit cum
testimonium.
lis cordis fiducia sine aliqua hsesitatione promitur.
Tria loca, coelum, terra, infernus, habent singula Talem fecit Dominus quando Lazarum suscifavit.
habitatores suos. Coelum solos bonos, infernus solos Has orationumspecies, id est verecundam, puram,
malos, terra malos mistos et bonos : Tres suntqui amplametnonhaesitantemnuncupat aliis nominibus
tcstimonium dant in coelo: Pater et Filius et Spiritus Apostolusdicens : Ohsccro primum omniumfierioh-
sanctus. Trcs in tcrra : spiritus, aqua et sanguis secrationes,orationespostulationes,gratiarumactio-
I (Joan. v). Tres in inferno, vermis qui non mori- nos pro omnihus hominihus {I Tim. ii). Nam obse-
tur, quo roditur conscientia ignis qui non exsfin- ;
crafiones verecundo, orationes puro, postulafiones
guitur, quo cremantur corpora tertium desperatio, ampIo,gratiarumactionesnonha'sitantifiuntatrectu.
;
761 MISCELLANEA. — LIB. V. 762

TiT. XXVIII. Duobns moclis impediri oralionem A meminitmortis corporeoe. Hoc cinctorium tria con-
peceatoris ne exaudiatur. fert,minussuperbire,neminemodire,magnanonam-
Duobus modi.s inipeditur oratio peccatoris, dum bire. Hoc enim superbumhumiliat,odientemplacat,
vel nulia luce illustratur, vel nimia obruitur. Nulla cupidum replet et satiat. Secundum cinctoriuiii pro-

luce illustratur, quando peccata sua nec videt nec babilitas et decor pudicitiae. lialteus quo cingeba*
confitetur. Econtrario nimia luce obruitur, quando tur Aaron iturus ad Deum, quo utuntur sacerdotes
ea tanta videt, ut de remissione desperet. Tempe- et levitse studentes castitati quod tribus patet in- :

randa est crgo lux ut peccata sua videat peccator diciis, Isetitia intus in corde, fiducia foris in ore,
et confiteatur, orelque cum spe venioe pro ipsis ut
(
munditia exterius in corpore. '.onfei-t hoc cinctorium

remittantur. tria: gravitatem in vultu, mediocritatem in haijitu,

TiT. XXIX. Dc tribns vitiis per tres equos in maturitatem in incessu. Pudicitia enim intus corde
Apocalypsi prxsignatis, et dc innocentia per fundata his bonis est exti-insecus ornata. Tertium
equum albuni. cinctoriumestamorreligionisetjustitiie.Zonaaurea
Uasc tria vitia, superbia, luxuria, hypocrisis sunt qua Joannes in Apocalypsi priecinctusadmamilias,
tres equi Apscalypsis rufus, niger, pallidus {Apoc. Quo utitur Jesus studens omnium integiitati. Tri-
vi). Ruffus portatsessorem suum, spiritum scilicet,
B busque patet indiciis Cautione preevaricationis in
:

hominis ad bella, lites, et iras ; niger ad luxuriam providentia, obeditione prseceptionis in patientia,
crapulam, obi-ietatem ;
pallidus ad hypoorisim et attentione divinse cognitionis in constantia. Hoc
simulationem. Ruus per loca dura et aspera ; ni- cinctorium Humilitatem in prosperis,
tria confert :

ger, per immunda et fetida ;

pallidus per ardua et soliditatem in adversis, mediocritatem in cunctis.
excelsa. Equus albus est innocentia. Super hunc Per hoc enim justitia unicuique quod suum estred-
qui ascendit, cxit vincens ul vincat.TripIex autem dit. Primum cinctorium manus ad praelium pugiles

est hic equus propter tres partes innocentire. Unde informat, secundum vires viribus accumulat, ter-
et pluraliter dicit Habacuc Qui ascendis super : tium victorem praemiis exornat. Joannes quia pri-
equos tuos, etc. (Habac. iii). mum habuit, scilicet mortis memoriam, morti oc-
TiT. XXX. Dc tribus dissolutionibus et tribus currere non formidat. Petrus quia secundum ha-
cinctoriis hominum. buit, dictum est ei : Caro ct sanguis non revelavit
Tres sunt dissolutiones quse penitus hominem tibi (Mattb. xvi). (^hristus quiaprincipalitertertium
disSoIvunt, et animam cum corpore penitus interire habuit, stans ad monumentum Lazari confitenter
faciunt, avaritia, luxuria, superbia. Avaritia gene- p,
ait : Gratias ago tibi,quoniam andisti me IJoan. xi).
rans invidiam, trahens hominem extra se per evaga- Primum cinctorium hominem a malo separat, quo
tionem, ut vadat transitoriis consolari. Ijuxuria pro- David Goliam peremit secundum virtutibus corro- ;

ferens immunditiam,premenshominem seper

infra borat, quo carens Absalon ab hostibus se non exe-
pollutionem, ut eat in vitiis delectari. Superbia pa- init. Tertium religioni consociat, quo Christus ge-

riens injustitiam, rapiens eum extra se per elatio- nus humanum solus redeinit.
nem, ut pergat in potestate gloriari. Hsec tria tres TiT. XXXJ. De pneconiis B. Joannis Baptistaj viro
merentur maledictiones. Prima est Maledictus est : innovato et perseveranti applicandis.
qui speravit in mnltitudino divitiarum suarum Ex prseconialibus titulis plurimi sicut B. Joanni
{Psal. Li). Secunda : Malcdictus bomo qui coniidit historialiter, ita viro renascenti et perseveranli,
in liomine [Jer. xvii). Prima dissolutio, id est avari- moraliter non incongruepossuntadaptari. Hi autem
tia tril)us nocet amore : pecuniae, honoris ambitione, sunt, miraculum in conceptione, gaudium in nati-
damnationisaffecfione. Etindetriaperdimus : amo- vitate, sublimilas in conversalione, humilitas in
rem in Christo et Creatore, exspectationem coelestis confessione, veritas in prsedicatione, conslantia in
gloriae,obedientiam divinse potentise. Secunda, id est morte. Cum
enim de veteri Adam pertimorem Dei,
luxuria, etiam tribus nocet cutis nitore, vestis :
jj
qui quasi quidem signifer coelestis militiae mentes ad
splendore, et exquisito ciborum sapore. Per haec Deum solet convertere, ac a malo delerrcre ac ut
tria perdimus primam stolam que deberetur in mor- praevaricatores ad cor redeant efficere, aliquis fit

te, incorruptionemfuturam in corpore, refeclionem novus homo, et de terreno ccelestis et spiritualis.

divinae prsesentise. Tertia quoque, id est superbia, Quid aliud quam quadam nova conceptione muta-
tribus nocet, immunda cogitatione, superflua locu- tur in ventrem Ecclesiee et concipitur? Et in hac
tione, impura operatione. Pcr hsec tria perdimus : conceptione est gaudendum. Digitus enim Dei est
mentis simpiicitatem, linguiie vel vocis mediocrita- hicsubtililer opeians, suaviter renovans, salubriter
tem manuum puritatem. Prima dissolutio a bono immutans. Fit autem tribus in unum concurrenti-
multos dimovit, serunda complures ad malum bus cogilalione, quia in spirilu et mente volunlate,
: ;

promovit, terlia infinitos in mortem demovit. quae non esl sine merito slabilitate propositi, qute ;

His opponunlur tria cinctoria Primum est me- : non sine justitia. Sequitur gaudium in nalivitale.
moria luoitis corporeae. Haec est zona iiellicea qua Nativitas duplex est prima ex patre diabolo, cujus
:

cingebatur Joannes et qua utuntilr eremitte, quse vita perversa, mors ad utrumque consequcns pcri-
tribus patet indiciis, dolore, pallore, tempore, cum culosa secundaex patre Deo, cujus vita religiosa.
;
763 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 764

mors ad utrumqiie consequens pretiosa. Fit autem A TiT. XXXIII. De quatuor vocationihus et duahus
hsec nativitas liilius, lide lirma, specerta, chaiilate electioiiihus.
robusta. Sotiuilur suhlimilas in convci'saliono, quiie Multi sunt vocnli; pnwi vcro clecti {Mntlh. x).
lit hahitu, actione, scnuone. Caveamus in hahitu Quatuor suul vocationes, dua) electiones. Prima vo-
conspici nolahiles, inactione reprehensihilesin ser- catio cst naturne de iifcio ad lucem de qua pro- ;

mone contemplihiles. Sit hahitus noster in me- pheta Dnminus vocnvit mo nb ulcro(Isn. XLix). Se-
:

diocrilate, actio in integ-rilate, sermo in vcritate. Se- cunda gratiiu, de qua Apostolus Videlo, frnlres, :

qultur humililas in confessione. Qui stat videat ne vocnlioncm vestrnm, quin non mulli nohilesill Cor.
cadat per superl)iam. Fit autem praedicta confessio i). VA qiios pr.cdcstinnvit, hoset vocavit (Rom.vm).
tribus. Si minoril)us conliteatur se non majorem, Tertia solutionis, de qua idem Apostolus Sequor :

sequalihus minorcm, majorihus ol)edienlem, mino- ad hrnvium supermc vocntionisinCJirisloJesu (Phi-

rihus socium, sequalihus amicum, majorihus iilium. Inde ct dics mortis dictus est vocationis.
lijip. iiij.

Sequitur vcritas la pricdicatione, qute lit trihus, li- Quarta retrihutionis, de qua Propheta Advocavit :

dehtate, utilitate, humilitate. Verumtamen dehet ccelumdcsursum,cl lcrrnmdiscerncrepopuhimsuum

esse fidele et verum, nehuia simulationis non deci- {Psnl. XLix). Mulli crgo vocnti sunt,pnufi vero clecli.
piens ; utile auditorcs ad aMlilicationem erudiens ;
B Multi vocati ad fidem, paucielectiad jusfificationem.
humile, por altiludinem cloquentia3 non intume- Multi vocati ad lahorcm, pauci electi ad requiem.
scens. Sequitur constantia in morte. Nam ////; iii 11- Mulfi vocafi nd judiciuin, pauci electi ad regnum.
nempcrscveraverit, hic salvuserit [Mattli. x). Quod TiT. XXXI V. Quomodoin eleclis suis llironumsuum
fit trihus, cum quis in necessitate fidem negandi poiiat Dcus.
positus divitias ohlatas spernit, honoris potentiam Veni, electa mea, thronum meum.
et ponain in te

contemnit, lormenta libens suirert, recogilans apud
sequod Scripturadicit Vincenti claho eclere de h- :
gno vitoo quod est in pnradiso Dci nici {Apoc. ii).
Gonstans eniin cligit pugnare ut vincat lahoiare,
ut quiescat; mori, ut vivat. Quis ergo duhitat
esse Joannem in quo suut htec? utique
gratia Dei quod interpretatur ,loannes.
: Vocat ergo Deus electam,priinode errore ad fidcm;
TiT. XXXII. Quomodo sohrie, pic etjustc
So')rie et pie etjustc vivamus in hoc sccculo (Tit.
ii). Sohrie nohis, juste proximo, pie Deo.Sobrie in
Aliiid est Deum inelectis suis ponere thronum suum,
aliud electos ponere in Ihrono. IUud et justificare,
hocheatilicare. Jusfilicare per fidein,heatificare per
; speciem. PerfidemenimChrislushahilat in cordihus
eum nostris; et quiaChristus est DeivirtusetDeisapien-
in eo est tia, aniina justi efficitur sedes et thronus sapieutiaj.
vivanius. secundo de fidc ad speciem,pri)edestinatione electam.
Vocatadfideinelectamex omnicarne etassumptam.
^ Primo vocat ut in ea hronum ponat secundo ut eam
f ;

duohus, in cavenda voluptate carnis, et curiosilale in thronum constifuat, quia primo vocat ut inhahi-
saeculi.UndeDominus Attcndile, negravcnturcor- : tans et fide cor ejus inundans justificct secundo, ut ;

da vestra in crapuhi ct ehrietalc, et curis hujus vitic justificantem et assuinptam glorificet.

(Lzic.xxi).Eececompedesqu8ecrapulam,idestcarnis TiT. XXXV. De tribus quic sunt in matrnnonio et de
curam stringunt et angustant, et carcer qui curio- triplici fornicntione, et cjus rcmedio.
sitates sseculi claudit et ohfirmal. Qui primum vin- Cum gustassetarchitriclinus, etc. {Joan. n). Tria
cit, in carne amhulans non secundum carnem mili- sunt in conjugio. Sacrainentum religionis, de quo
tat ;
qui secundumvincit, dicere potest : Conversa- Apostolus Sacramentum hoc dico magnum, etc.
:

tio nostra in eoelis ost {Philipp. iii). Juste item in {Ephes. v). Officium purgationis unde Malcdictus ; :

duobus, nemini noeeas, omnihus prodesse velis.

ut qui non reliquerit semen supcr terram. Remedium
Unde ([uod tihi non vis, alii non facias{Toh. iv); ct fornicationis ;
unde Unusquisque habcnt sunm uxo-
:

quoecunque vultis ut faciant vobis homines, eadem rempropter fornicationem (I Cor. vii). Fornicatio
facile iUis{Matth. vii). Pie quantum ad fidem, quse autem triplex est. Luhricii opere, phantastica co-
induobus consistit in justificationequa in pr«senti
:
j)
gitatione. Unde Qui vidcrit mulierem ad concu-
:

nos justificat, et in heatificatione qua in futuro nos piscenduin cam, Jam mcechatus est in corde suo
Hanc fidem a nohis exigit Deus, ut cre-
beatificat. {Matth. v). Apostatica discessione, quando a via
damus nos ab ipso justificandosper misericordiam, sancti» conversationis reditur ad saeculum et vomi-
beatificandos per verilatem. Promisit enim justos tum. Unde Pcrdidisti omnes qui fornicantur abs to
:

beatificare. Unde quosjustificahit hos et gloriticahit {Psal. Lxxii). Hanc triplicem Osee breviter compre-
{Rom. viii). Et Doiniiuis : Si terrenadixi vohisetnon hendit: For;jiCc)<io,inquit, et vinum etcbrictas aufe-
creditis, quomodo si coelestia vobisdixero credetis? rfj/3fcor(Osc. iv).Fornicationemaposfaticamvinum,
{Joan. iii). Terrena justificatio fit in prjesenti, coe- phanfasticam ehrietatem, luhricam vocans fornica-
lestis beatificatio in futui-o. Sohrie ergo vivamus, tionein.HuictripIicifornicalionitripIexapponiturre-
uthonam conscientiam haheamus juste, ut proxi- ;
medium. Desponsatio, de qua in Osee Dominus :

mis prodesse possimus. Unde sapientia quaj de- Sponsabo temihi iii misoricordia ; sponsahote mihi
sursum est (Jnc. iii), primum pudica est, deinde inJuslitin,sponsnbotcinihi in fide {Ose.u). Inmiseri-
pacifica, pie ut Deum diligamus ; hsec enim omnia cordia reconcilialionis, in justitia confoederationis,
propter Deum agenda suut. in fide tori nuptialis. Hanc ab se longe fornican-
 765 MISCELLANEA. — LIB V. 766

tem Dominus ad sc vooans, sola misericordia sil)i A tato. Sunt qui Deum non adorant, sed d«jmonia ;

reconciliat, reconciliatam justificat, et justificalam sunt qui Doum adorant, sed nonin spiritu;sunt qui
interno quodam gustu suoedulcedinis velutquadam in spiritu Deum adorant, sed non in vcritate. Snnt

pignoris arrha sil)i facit confocderatam etsui dcsi- qui Deum adorant et in spiritu et verifate. Piimi
derii a;stu flag-rantemjtandemdeexsiliohujus pere- sunt genfiles vel avari, secundi Judaei, tertii hypo-
grinationis eripicns, in Ihalainum ipsam ahsorl)cntis crita? vel luerotici, quarti Catholici et electi. In pri-

glorifeintroducit et amplexusuo glorificat. Triplex mis est religio profana, in secundis vana, in tertiis
igiturestdesponsatio : inmisericordia, in justitia, in falsa, in quartis vera. Hanc ultimam docet Filius
fide ,
qufe in fide con.jungit sponsum et sponsam ;
veritas, Spiritus sanctus ;
quain roligionem beatus
qua} in misericordia, Christum et P^celesiam; qutein Jacobus dicif esso inunilam ct imiiiaciilatamiJac. ij:

justitia, Deum et animam. Prima est legitima, se- mundam, sine ruga deauratse intentionis ; immacu-
cunda mystica, tertia spiritualis. Legitima lubricoe latam, sine veneno perversitatis.
fornicalionis, mystica phantasiicfe, spiritualis apo- TiT. XXXVIII. Quid sit Deum dilir/crc « ex toto
statica) remedium est. Nam unicuique suam proplcr cordc, ox tota aiiima, et extota virtutc ; » ct qux
fornicalionen habere permittitur et Ecelesia a , triadiverso rjradu dilit/i possint.
Ghristo suo electa de fornicjatione eximitur. (ihri- ^ Diliges Dominum Deum luuin cx toto corde tuo,
stiana veroamica postdiuturnam incontincntiamad Qui mundum propter Deum diligif,
etc. {IJeut. vi).
priorem virum suum revertens et ilii casto amore et fofum cogitafum suum qui exmundi sollicitudine
inhnerens, cum eo unus spiritus efficitur. In figura gignitur jacfat in Dominum, hic Deum toto corde
triplicis desponsationis apud Judseos innuptiis pa- diligit. Qui se propter Deum diligit, ut cui vivere

rabatur triclinium, id est trium lcctorum thalamus Ghristus est, et inori lucrum; qui dicerepotest vi- :

discubitorius ex tris et xAtvij cline, quod cstlectus, vo,Jamnonef/o; vivit autcm inmc Christus (Gal. uj,
dicitur quibusmagister convivii vocatus architricli- Deum lota anima, id esttotavita diligit. Ethoc duo-
nus prsesidebat. Thalamus aufem esf locus coitqile- bus inodis vel in se Deum, velseinDeodiligendo.
:

ctentium se amore conjugali. In primo lecto sunt Af qui custata dulcedine suavifatis Dei, ipsum pro-
sponsus et sponsa ;insecundo, Christus etEcclesia; ptor ipsumdiligit, jamqueunuscum Deo spiritus est,
in terUo, Deus ef aniina. Primus legifimus, secun- tota virtufo Deum diligif. Tria quippe sunt qute hoc
dusmysticus, tertius spiritualis, imo primus est ille gradu diligi possunt, quamvis unuin solum amore
lectusmaferialis,secundus uterusvirginalis, de quo sitdignum mundus, hoino,Deus. Potestenimquis
:

Propheta inquit: lanqiiam sponsusproccfleus dolhn- munduin diligere propter mundum, mundum propter
lamo .s(/o(f' sa/. xviii). Terfius mens sincera devota seipsum, inundum proi)fer Deuin. Sed quia omniset
et fidelis. IJnde Apostolus : Tiiiieo iic sicnl serpcns solus effectus boniisest cujus causabonaest ; bene
seduxit Evam astulia sua, ita corrumpantur sensus profocto diligit qui diligit propter Deum, nihil enim
vcstri, excedant
et a sinipJicitatc ,
qwc cst in pra^ter Denm bene diligitur. In corde aufcm, cogi-
Christo Jesu {II Cor. xi). tatio ; in anima, vita; in mente, intoUectus notatur.
TiT. XXXVI. Quod }>crscculio fit trihiis de causis Ille ergo diligit Deum toto corde, tota aniina, tota

ct quatuor gladiis. . mente qui extra Doum nihil cogitat, affectat et

Bcatiqnipersecutionempatiunturproptcrjustitiam sapit.

(Matth.v). AVu propterinjustifiam,aIii propferfaisam TiT. XXXIX. De Cide, quos ct per quos salvct aut
et simulafam justifiam, alii propter veram justi- non salvet tam nunc qnam olim.
tiam persocutionem patiuntur. Primi sunt iniqui, Eides lua tc salvum fccit (Luc. viii). Aliquando
secundi hypocritas, tertii electi. Fif autem persecu- salvum fecit hominem sua fides et non altorius,
tio quadruplici gladio : pamtL' linguai, humana; per- ut hydropicum Pharisgeis Dominum observantibus,

turbationis ef diaboliciesuggestionis. Deprimadici- Aliquando alterius et non sua, ut paralyticum qui-

tur : Trihulatio an f/Iadius'? lioni. viii.) De secunda :
p. busdam per tegulas eum submittentibus. Quorum
Linguaeorum fjladius acutus (Psal. lvi). De tertia :
fidem ut audivit Remittcntur tihi jicccata tua
ait :

Tuamipsius animam pcrtransil)it r/Iadius (Luc. ii).
De quarla Af/hnIiomah'i/noeri/)cme{PsaI. cxi.in),
:
His quatuor gladiis oi)ponunfur duo gladii eccle-
siasticse defensionis. Tlndc Petrus Eccc duo i/la-
(Luc. v). Aliquando et sua et alterius, ut filiam
Ghananaije, apostolis proearogantibus(.l/y///;. xv).
Aliquando nec sua nec alterius sed sola gratia, ut
:
ciiecum a nafivitate, qui nec peccavit, ut caecus

dii hic {Luc. xxiij. Et Doininus Satis csl {ibid.). :

nasceretur, sed uf manifestarefur gratia Dei (Joan.
TiT XXXVII. Ad f/mc docenda missi sunl Eilius ix).Multos hodie sola gratia, ut Paulum fides al- ;

ct Sj)irilus sanctus. terius, ut pueros fides sua,ut (jornelium etjustos.

;

Venit hora ctnunccsl, iii t/iin vcri adoratores ad- Quosdam nec sua fides, quam vivam non habent,
orahunt Pati-cmin s/iirituct veritatc {Joan. iv^Spiri- nec alterius, salvos facit, ut damnandos. Nain sine
lus cst Deus, {{ui docoteos qui adorantin spirifu et fido imjiossibile est phiccre Dco [^llchr. xi).

veritate. Nam ad docenduin triaqu;iedam missus est TiT. XL. De quadruplici pace claustrali.

Filius et Spiritus sanctus : quem, ubi ef quomodo. StctitJesasinmediodiscipuIorhmoldi.xilois: Pax

Quein? Dcuin. Ubi ? in Spiritu. Quoinodo?in veri- vohis {Liic. xxiv). Discipuli cougregatierant propter
767 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 768

metum Judseonim.Nos congregati sumus in clausf ro A sensus corporei, arina opera virtutum, vigiles et
propler inetuin (Upmonioruin, cuin ois (ongrodi ti- propugnatorcs soiisus spiriluales. Quorum alii vigi-
muiinus in ('ainpo sa'ouli, confugiinus ad inunitio- laiit per inorum oircumspeclionem, alii pugnant

nem claustri, ubi, si volumus ut ingrediatur ad nos pcr vitiorum oxpulsionem, alii pausant pcr inler-
Jesus, et dioat: Pax loyjys, sicutdixit discipulis ve- nam caclestium conlcinplnlionem. (3ibus est sacra
niens ad eos clausis jamjanuis, claudanuis januas. Scriplura, potus faoilior intclligcnlia principes, ;

IJualuor autoni sunt diiroientiie pacis m>iitum neoes- qualuor virlules, prudenfia, justifia, fortitudo, tem-
saria3 Est enim pax exlra, pax inter,
religiosis. peranfia.
pax intra, pax supra. Pax exlra, ad saeculum ; Trr. XLII. Dc filio prodigo et do panihus trihus
pax inter, pax intcr fratres ;
pax inlra, ad sei- illi ut amico de via venienti commodandis.
psuin pax supra, ad Deum. Priina l)ona, secunda
; Amicc,commoda mihi trcspanes(Luc. xi). Amicus
melior tertia optima
, quarla excellentissima.
, est qui loquifur amico ot proamioo. Amicus noster
Qui has adipisoi desiderat, (luatuor sihi olaustra de via veniensfilius prodigus est, qui de regione
constituat el ostia singuloruin diligcnter claudat. longinquaredicnstribus panibusreficiendus est. Ait
Primuin est clauslrum materiale, secundum disci- enim patri Da mihi porlionem qii.c me contingit
:

plinae, tertium spirituale, id est virtutis, quartum B {Luc. XV). Qua accepfa peregre profecfus esf in re-
contemplationis et dilectionis diviniE. Claustrum ina- gionem longinquam, agens iter sine fine, laborem
teriale si custodialur et claudalur, aciiuiritur fre- sine rcquie, inolum sine stabilitafe, cursum sine
quenter pax ad s;eculum. Claustrum disoiplinoc si pervenfione. Fuit autem portio triplex : Memoria,
circuiJiseratur,pax intcr fratres conservatur. Clau- rafio, volunlas. Memoria iis qute solius Dei erant
stro enim disciplinae composilio omnium inotuum intendebaf. Hafio pcrspicaci oculo eorum profundi-
corporis compreheiiditur. Si ilaque ori silentium fatem disoutiebat. Voluntasterrenatriumphans, c(e-
imponatur a murinuie, a delrac-tione, avaniloquio, lestia appefebat. Memoria rcs veras summatim per-
a stultiloquio, et falsiloquio ; si manus cohiheatur a striiigebat. Hafio quid bonum, quid melius, quid
malo, pes vero ah eo quo non liciteeatur, retrahi- optimum discutiebat. Voluntas quod optimum sin-
tur ; claustrum disciplinoe custoditur, pax fraterna gulariter eligebat. Hacergoacceptasubstantia filius
per quam Deus possidetur. Sed adhuc
inter fratres elongavit se a patre fugiens tribus nootibus. Primte
oportet progredi ad pacem qu?e intra nos est. Multi noctis ifer est, quod Deum creatorem deseruit ; se-
foris cum hominibus et inter se intus cum fratribus cundse, quo praeter Deum quo
aliud appefit; terliae,
pacem habent ; sed vitiorum tumultu vastantur in- p, extra Deum in alienis quievit.Primo a Deo rece-
tra se. Verum sicut nihil prodest sanitas foris in dens vadit ad se. Secundo descendens sub se dele-
cute, si interiora hu:norum peste corruinpunfur, ctatur in carne. Tertio tractusextrase delectaturin
sic non valet pax cum hominibus cui deest pax in- rerum speoie. Primo vadit de virtute gloriari, se-
terna secum et cum angelis. Juxta Apostolum enim cundo in vitiis deIectari,tertio in transitoriisconso-
spectaculmn facti siiinus et angelis elhominihus [1 lari. Sic igitur consummato ifinere, in primo anno
Cor. ivy,bonisetmalis non hominibus tantum. Boni bona memorioe dilapidavit tribus modis : percogita-
considerantut juvent et allevent;mali ut impugnent tionesallectuosas, onerosas,etotiosas. AfTectuosas,
etilludant. Sed homines casum nostrum et statum per rei famularis occupationem ; onerosas, per re-
extra et infus; angeli extra, intus, et intra nos vi- rum exfrinsecarum sollicitudinem otiosas, per re- ;

dent. Ideo est necessaria pax

ad ho- foris et intus rum quae ad rem non pertinent evagationem. Se-
mines sed multo magis intra nos, ad nos et ad
; cundo autem anno bona rationis dissipavit tribus
angelos. Unde Salomon Omni custodia serva cor
: modis recipiens malum pro bono, falsum pro vero,
;

tunm (Prov. ivj. Sunt qui hsec materialia claustra noxium pro commodo. Mal'iin pro bono,quia perdi-
tanta drligentia claudunt, uf nulli exlraneo ingres- dif ethioam ; falsum pro \eij, quia perdidit logicam;
sus pateat vel egressus, nullum signum contra di- j) noxiuin pro commodo, q.aaperdidit physicain. Ter-
sciplinam foris erumpat, quiinteriora negligentes, lio anno bona vol untatis dissipavit vivendo luxuriose
intus depasci daemoniaois morsibus non expaves- per incendium ignis occulti, per evagationemexte-
cunt, ii quidem pereunt maculam cordis digna
nisi rioris oouli, per ambitionemlabentis saeculi, id est
laventsatisfactione.Hestat pax suprema quaj est ad per luxuriain in fefore, per superbiam in furore,
Deum; restat et claustrum omnium altissimum. In per avaritiamin fervore. Postquam omnia consum-
quod cumquis ingressus fuerit,securus in Deo, et pserat, facta est fames in terra illa, et ccepit egere.
Deus delectabitur et requiescet in eo. In quo abscon- Quarto anno ad se reversus ait Surgam et iho ad :

dit suos inabsconditofaciei suae a conturbatione ho- patrem {ihid.). Primo recompensat damna rationis
minum {Psal. xxx), id est in congregatione sui : per fidem,damnamemoriaeper spem, voluntatisper
quae pax multis abscondita, vix paucis revelata est. oharitatem. Fides rationem illuminavit tribus mo-
TiT. XLI. De castelli etymo morali. dis pra^oepfis, signis, promissis.Spestribusmodis
:

Intravit rfesus inquodcIamcastelIum{Luc. x). Ca- memoria;n roboravit venia, gralia, gloria. Charitas
:

stellum est anima, vallum patientia, turris nomen voluntatem tribus modis reparavit dilectione natu- :

Domini, fossae profunditas vera humilitas, portse rali qua diligit proximum, naturali et rationali qua
69 MISCELLANEA. - LIB V. 770

eipsum; spirituali qua diligit Deuin. Redit ergo A jmpetus tenfationis. Quando videt fratrem onnnem
er contrarium tribus diebus, ut quibus gradibus rigoris ordinem servantem, et dicit Quid exspectat :

dolcvit inorl)ida pcstis, eisdem limilibus rcdeat sa- hic, nisi morUiin iihbatis? hic vcllct abbas esse, et
itas. Primo ergo reversionis dic divcrtil ad ami- ita invidet et detrahit haec est pessima cuslodia, :

um ut pi-andcat npud eum. Sed in rcgione longin- cerlcsi non fiicris filius liuniilitutis, non transibis
,

ua quem inveniet amicum ? Ipse silu i^roximus est hanc custodiam. Audi quid responsiiin est Anlonio,
taiiicus, ad se igitur conversus in sc non invenit qua-renti eniinut sibi ostcnderentur omnestcnlatio-
,

uod ponat ante se nisi peccata dolet et geinit

, nes et cum ostensfe essent dicenti Doinine, quis
; ; :

liumque petit amicum scilicet sacerdolem, et dicit iinffiianipoliTitlioshiriiifostraiisire^^resixmfiumesl:

i : Ainice, commoda niihi trcs panes imponc mo- ; Hniiiililiis. Si quis hujus tentationis impetum trans-
umpoenitentise. UIc snrgeiis dnt ci qnottpiot Iialict ierit : restat ei porla ferrea, id est species verita-
<ccessarios(Liir.xi). Panemscilicet amoris,laboiis, tis : quam nemo potest transire nisi fucrit Petrus.
oloris. Secundo die ad alium dcscendit amicum ad Ad cuslodiendumauteia Pehum positi quatuoi^erant
xempla Patrum per frequentiamScripturarum. Qui qualerniones (ylc/. xxiij ; unus supra , alius infra :

respanes ei proponunt panem venite, gratise, glo-

: unus anf e,alius retro. Inferius est carnis sollicitudo;
ise. Manducavit homo ergo et saturalus est niniis.
B qu-.e sub specie veritatis sic fratrem alloquitur. Fra-
"ertio die venit ad patrem suum, Deum misericor- ter audi quid dicat Apostolus : Sicut virgaita cibus
lemetpium,quitres vitulosproposuitei tenerrimos: debet dari jumenta : non cuilibet id subtrahi unde
itulum novellum, vitulum raplumdearmcnto, vitu- chorda citharte rumpatur, in qua debetcum fratri-
Lim saginatum. Manducavit ergo et salialus est ni- bus cantare. Sed cibi claustralium salubres non
lis. Piiina ergo reversio est de alienis ad propria ;
surit. (jaseus in universum malus est: ova in carnem

ecunda, de malis ad bona; tertia, de transitoriis cito conveitibilia, legumina inflativa, aqiia frigida,

d seterna. Quoere alios cibos.Ecce quomodo sub specie verita-

'iT. XLIII. Quod qnilibct siniilis B. Pclro aposiolo tis decipit. Ilicte fratri, quod Dominus Petro dixit

secundum elymon trium nominuni ejus liberahi- responderc oporlet. Vaderetro, SatanaiMatth.xvi).
tur de manu hostili. Panis et aqua, vitabeata. Tu vis me facere discipu-
Nunc scio vere quia misit Dominus angolum suum, lumGaleni, non Augustini; et medicum, non cano-
'teripuitme demanu Hcrodis(Act.xu),Yoxei\is est nicum. Supeibia vero quaternio superior sic eum
[uitrinominis est, scilicet Petrus. Primumenim di- aggreditur. Frater, tu bonus orator es, religiosus,
itus est Simon,id estobediens: deinde Bar-Jona, rj litteratus es, nobilis nobilitate generis facilem in-
d est filiuscolumbse, scilicct humilitas; tertio Pe- gressum habes adcuriamregis, plus potesprodesse
rus, id est firmus. Si talis fueris, eripieris dc oinni uno verbo quam omnes alii et ideo debes proeesse. ,

wspectatione plchis Jud.vorum {Act. xii). Omni, id Ecce quomodo sub specie veritatis decipit. Dic ergo
isttriplici. Expectatioenim hajc intribus consistit, quod Petro Dominus Vade retro, Satana. Melius :

nvinculocarnis, inconcupiscentiaoculorum, insu- estmihi imitariChristum humilia quaerentem, quam

)erbia vita?. Carnis vinculum ligat, concupiscentia diabolum ad aquilonem sedem ponere volentem.
)culorum coinquinaf, superbia vitoB devorat. Carnis Accidit posterior quaternio et per recordationem ,

nnculumconiparaturIimo,ocuIorumconcupiscentia pryeteritorumquod parentesreliqueritpauperes,qui-

uto, vitae superbia tempestafis profundo. Plus est bus esset providendum, quod locum ubi fuerunt pe-
imus quam lutum. Lufum enim efsi coii.quinat, non des Domini debuerit visitare prius et limina sancto-
amen estlenax; a limo aulem cvolvi facile nemo rum sub hac specie veri decipere molilur. Dic ergo
;

jotest, quia caro sic ligat spirifuiiiut vix etiam bo- ei quod Pcfro dictum est: Vadcrotro, Satana. Vis

lus velit ab ea separari, sed superindui. De pro- me facere circumcellionem?7VoH vidijustnmdere-

'undo habes: Nonine dcmergat tempestas aquse,ne- lictnin a Dinnino, elc. (Psal. xxxvi). Ecce si sic eris
]uc urgcal super mc pntcus os suum [Psal. i-xviii). £) trinominis Siinon Dar-Jona et Petrus, poferis frans-
5ed et claustialis, si trinominis fuerif per obedien- ire priinani et secundam cusfodiam, et poitam fer-
;iam, humilitatem, et iirmitatem, poterit evadere ream ibi([uo quaterniones conlemnere, ct grafias
,

primamet secundam custodiam et portam ferream. agcndo diceie Xniic scio vcrc qnia misit Dominus
:

Prima custotlia est consuctudo carnis secunda im- ;

angchini suniii, elc. (Acl. xii).

petus tentationis; tertia species veritatis. Carnis TiT. XLI V. Dc

B. Mariicscmpcr virginispricconiis.
consuetudo impetus suffocat, species veiifafis
ligat, QuibeataDvirginishabent memoriam, felicessunt.
cruciat. Durum comessationibus venire ad le-
est a Feliciores tamen angeli, qui ejus habent praesenfiam
guinina, a pulvinaribus ad stramen, vertere amiir- cujus specicm coneupivif Omnipolens, efposuifin
oam in oleum, paleam in granum, truncum in vitu- ea fhronum suum. De quo hisforia Fccit Saloinon :

lum. Sic difficile converti ad Dominum. Is vitulus thronum grandem {Hf Heg. x). Salomontrinominis.
cornua producit et ungulas, qui fofus Dco in holo- Salvator cnim noster prius Salomon, id est pacificus
caustum offertur. Hcc cst vjrc mutatio dcxtcrcV Ex- est nobis in hoc exsilio, amabilis, pius, corrector
cclsi (Psal. Lxvii) : quam nullus nisi per obedientiam morum : ideorex; Ecclesiastes, id est concionator,
transit. Sed cum transieris hanc custodiam, restat eritin judicio, terribilis injustis, etdistinctor meri-
771 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 772

toiuin, Mida, idest gloriosusin regno,

ideoquerex ;
A ne nos reliqucris, ul)i jaccanl tui, quantum delin-
admirabiiis eldistiil)iitor praemioruni ideoque rex. ; quant ser\i tui. Tantajcrgo misericordise non con-
Ilic fecit tluouuni, id c-sl utcruni Virginis, in quo gruit tantam miscriam ol)livisci, quia ctsi fc sub-
sedet ilia niajcstas quie nutu oonculit orljcm. Isle trahit gloria, revocat tamcn nafura Non es ita iin-

thronus cst siout soi in conspectu Dci. Ex quo vox passibiiis ut sis incoini^assibiiis , ct idco non ita

illa : Ecco iiovn facio oinnia (Apc. xxi). Per hoc memoraris misericordiam non
gloriae Dei solius, ut
enim vetera innovanlur. Fccil, inquam, Ihromini habcas. Hevertere secundo per potentiam Quia :

grandcnnlcchorc. Eljur frigidum, forte ctcandidum fccil in tc magna qui potens csl. Quid libi negabitur,
est quid autem grandius ea quue magniludinem
: quaj Thcophilum dc ipsis faucibus diaboli cruisti ?
divinitatis intra sui ventris conclusil arcanum? Vcs- Quomodo illa potestastuse potenfiai poteritobsiste-
tivil euni auro {Isai. totam vir-
xlviij , id est, re ,
quai de carne fua carnis suai suscepit originem?
ginem tota divinitatis indivisibiliter pleniori gra- Accedis ad illud rcconciliafionis alfare, non solum
tia superfudil. Se^juilur fulvo niniis {ibid.), <iuia rogans sed ct iinperans. INloneaf ac inoveaf crgo tc

cum insit creaturis quatuor modis, bonis ct ma- nafura, moneat potenfia, quia quanto potentior
lisper essentiam bonis per operationem eis quos
; ; lanto misericordior esse debes. Hevertere tertio per
futurorum cognitione nobilitat, per illuininatio-
B aniorem. Scio, doinina, quod benignissina es et
ncm; niatri iiiest soli per identitalcin. Habital ainore nos amas inviucibili; quos in le ef per te

enim in angelis, scd iion cum aiigelis cum qui- ,

filius fuus et Deus tuus suiuma dilecfione dilexit.
bus non est ejusdem cssentieB. In virgine autem Quis scit quofies resfringas iram judicis
cujus ,

habitat et cuin ca. Unde Angelus IJoniinus tccum : jusfitiae virlusa facie deitatis egiedifur? Heverfere

[Luc. ij. Sequitur : Poi- scptcni (jradusascendcljalur quarfo per siugularifalem. In luanibus tuis sunt
ad cuni 'III liog. x). Elige meditari ({use sancta thesauri misericordiae Dei. Absit uf cesset manus
sunt; quia perversae cogitationes a Deo separant, fua ; neque enim fua gloria minuifur, sedaugetur,
et primum gradum ascendisti. Insuesce linguam cum poenifentes ad veniam, jusfificafi assumuntur
tuambene loqui; et substitisti ad secundum. Juste ad gloriam. Rc vertero ergo Sunamilis id esf despe-
,

quod justum est operareascendere me-

; et tertiuin cfa, qua? fabri uxores appellata ;
cujus animam per-
ruisti. Helinque inundum et quae ejus sunt; ct ad transit gladius {Luc. ii). Adquid? uf infueamur fe.

quartum cacumen evolasti. Persevera; et sextum Summa gloria est fe post Deuin videre, tibique
viriliter tenuisti, ut jain ad illam gloriam aspires adhserere, etin tua profecfione commorari. Audivit
in qua regione angelorum gloriosain reverberat nos quam filius nihil negans honorat.
p
dignitatem. Sequitur: Inposterioribus cstrotunduin, TiT. XLV. De pnvlio per auxilium angelorum con-
quia finis ejus, quae per posleriora ilia intelligilur tra diabolos a nobis gerendo.
est gloriosa; quse sicut rotundum non habet ini- Factuin est prxlium magnum in ciclo. Micbael et
tium nec finein. Sequitur Duodecini stabat super : angcIicJuspr6eIiabanturcunidracone,elc.(Apoc.xu].
gradus, quia duodecim apostoli pi-semisso modo in Coolum elecforum esf Ecclesia; iu quo ab inifio
giadibus stantes, reginamnon sine stuporeminan- Christianae fidei usque in finem sajculi fit illud prae-
tur, et dicunt; Quie cst ita quae ascendit etc. [Cant. lium magnum, de quo Apostolus A'o;i cst nobis col- :

viii.) Sequitur : DucG nianus tencbant binc et inde luctulioadvorsus carncm et sanguinem, scd advor-
sedilo {III Reg. x), id est activam et contemplali- sus prinoipes etpotestates, advcrsusmundi reclorcs
vain vitam. Si enim recorderis quomodo filium tcnebrarum harmn,conlra spiritualia nequitiseince-
lactaverit , etomnes sustinuerit vagientis pueri lestibus {Ephes. vi).Ad hoc bellum nos accingit qui
actiones, inteliiges eam in activa pluriinuin inini- ait Adversarius vester diabolus circuit quuercns
:

strasse. Si autem audias quomodo oninia verba quemdcvoret, cui rcsistite fortes in fide [I Petr. v).
ejus cQnfercbal in corde suo. [Luc. ii), contemplati- Hoc autem bellum non solum nosfrum, sed etiam
vam in ea vitam cognosces. Sequitur Duo leones J) : angelorum dicitur. Unde In tcmpore illo consurgot
:

stabantjuxta bracbioJa (Ilirieg. x). Ilisunt Gabiiel Michael priiicops magnus; qui statpro hliis populi
et Joannes : quorum alter dextrae , alter sinistrae tui, efc. {Dan. xnj. Ifem Immittet in isto praolio
: An-
virginis est custos deputatus. Gabriel mentem; gelusDomini in circuitu timentium cum ct cripiet cos
Joannes carnem servavit. Et bene leones propter {Psal. xxxiii). Omnos enim juxta aposfolum, sunt
allissimse vocis rugitum quorum,unus /Ive, r//-a//y
:
adminislratorii spiritus in ministerium missi prop-
plona (Luc.i). KMev.In principio erat verbuni{Joan. tcr eos qui hajreditatem capiuntsaJutisiHchr.ijEvi-

1), clamando, talia orbi nuntiaverunl, ut dc eorum

gamus ergo arnia securi,quia forfissimosnosfrae
operatione quidquid dicilur sit quasi mutum. Nobis patriie ef invictos adjufores habemus. Unde sequi-
itaque virgo, cujus pulchiitudinem sol ct luna mi- tur Profoclus est de cailo ad lerram ille draco
:

rantur, subveni clamantibus: lievertere, reveitero, magnus, serpons antiquus, diabolus et Satan [Apoc.
Sanamitis (Cant. iv) utintuamur te. terbenedictam xii). Draco, propter malitiam magnus propter im- ;

et super. Heverlere primo per naturam. Nunquid manifafem; serpens, propfer occulfas insidias an- ;

quia ifa sublimafa es, ideo nostroe mortalitatis tiquus, propter diufurnitatem. Hic quotidie de coelo
oblita? nequaquam domina. Nosti in quo disciimi- in terram cadit, cum ab electorum cordibus expul-
773 MISCELLANEA. — LIB. V. 774

siis, deorsum fluons (quod sonatdiabolus) reprobos A. pocliim monruin ilinumerasli (Joh. xiii). Quis locus
in terra sapientes invadit. Quibus sil)i subjectis erit spei, cum venerit jiidex, qiii stelit sub judice,
contra cos quos deseruit accusalionein relorquet. prijecinentibus lubis, clamantibus accusatoril)US,
Unde et Salan dicitur, quia in nomen adversarius ardcntibus olementis ? Ad cujus fugieinusauxiiium,
interpretatur. Utinam ct de nobis non dicalur cum ignis, coeluin el terram furialibus miscebit in-
quod sequitur ICl non csl invenliis nnjpliiis co-
: cendiis? Veniet iste cum poleslate et majestate,
ruin lociis iii cailo (Apoc. xii). Multi cnim abeunt non cuin ilulcedine et humiiitale quia WWc. juslilia
retro post professionem, in quibus diabolus ponit plcna csl dcxlera iPsal. xi.vii)
cjiis qui hic mise- :

locum suum et sedem. ricordiam seininavit et spaisit. Tunc ille miseri-

TiT. XLVI. Dc iniscricorilia ct fiilo punjanlihns cors oculus non parcet, nec miseiebitur sed per- ;

pcccula. cutict et occidet. Peccatores aulein quid ? Videntes

Per iniscricordinm et lidom purijantnr poccata turbabuntur timore horribili, sed corrigibili Au- :

{I'rov. XV). Id ait Salomon
enim lacrymas non habent, horrent labores, nes-
ciunt ferre tiibulationes, quomodo a fide se excu-
sabunt et misericordia ? Quid misericordia sua-
teneris et delicatis. Si dientes illud horrenduia toniti'uum : //e, waledicti,
in ijnemictcriium {Muttli. xxv). Quis ergo es tu qui
contemnis divilias bonitatis et patientito Dei?Scias
B juxta Apostoluin quod non evasisti judicium Dei
;

vius ? quid fide jucundius? Hsec oleum melius, illa {Rom. ii). Aspice ergo prius abundantiam peccato-
lumen oculis. Hsec ungit affectus, illa sensus illu- runi tuorum, secundo negligentiam, fertio in his
niinat et dirigit ut eas ad luinen a tcnel). is, quia pi't eitiam, quaito ad ejus miseiicoidiam oculos
niiscricordia sua impendens reddit debita ; fides altolle. Licet peccaveris, neglexeris, et patienliam
etiam gratis sine opeiibus indulgentiain impetrat. ad iram piovocaveris, paratus est misereri, cum
De misericordia dicitur Datc eleemosysam ; ct : volueris reverti. Adnitere, abolere et tegerepeccata
ecco omnia ninnda snnt vohis{Luc. xi). De secundo : tua, et piojicere in profundum inaris nec erit ;

Vade. Fides tua tc salvnin fecit {Luc. viii). Unde moia inter contitentem et reinittentem, quia benig-
hsec duo merito junguntur. nus ot misericors est. Sunt homines faciles ad
TiT. XIjVH. De inevitahili judicio Dei quam sit tre- iram, difliciles ad misericordiam, ac pedibus suis
mendum, nisi ad miscricordiam confnjcrinius. devolulos non solum loqui, sed vel respicere de-
OcuIiDominicontemplanlnr bonosetmalosinoiiini Non sic Dominus Jesus Libentius lo-
dignantcs.
loco {Prov. xv).Oculos liominuin timuisti,oculos Al- mecum quain cum eo quem invenio, quoties
quitur
tissiiiii iion expavisti, de quo propheta Ecce tu, Do- :
p qutero.Occurrit cum panibus fugienli ul)ique pius, ;

mine tu cognovisti oinnia novisHima ct antiqna {Psal. ubique dulcis, ubique cum magna multitudine dul-
(jxxxviu). Neque ab oriente, neque ab occidente nc- cedinis suse. Non facit supercilium, oculos non
que a desei tis montium locus est fugiendi, quoniam obliquat ; sed occurrit revertenli ; in amplexus ruit,
Deus judex est et ita non usurpatsibijudiciumcum
; jubel perferristolam primam, dari in manum annu-
sit Deus; corrumpi non potest, quia justus est ei ; lum, occidere vitulum saginatum in remissionem
resisti non potest, quia fortis est, impcluose non ju- peccatorum, cum symphonia reduci ad superna
dicat, quia patiensest.Vidil opera luael excursustla- gaudia.Vides quam longa palientia, quam veloxin
gitiorum tuorum, comminuit iram suam coelum
et ;
Deo misericordia Loiijanimis, ait sanctus, et mul-
:

non fulminavit, aqua non submersit, non absorbuit tum misericors {Psal. cii). Absit ergo ut tanta mi-
tellus. Et cum omnis terra sit plenn ",! jria Dei, in sericordia abulatur ambulando in passione deside-
gloriam ejus tuam miseriam evoinuisti, nec reveri- rii sui, sicut geiites quie ignorant Deuin Vos qui !

tus es praesentem Deum el coram tanta munditia corpus Christi aut consecratis aut ministratis,
tuam immunditiam exercere. Ipse autem inquit Chrisli corpori elccli seivire, ut cum imperatore
Efjo anlcm lanqnam non vidciis. Nunquid alicui mi- Qua menlo, qua conscientia acceditis, ad
scdcalis.
nistrorum suoruin qui judices sunt irie ejus inhoc j) quoium vita nolabilis, faina con-
sancta sanclorum
ipsum constituti, revelavit ignominiam tuam ? Ecce temptibilis sermo habetur reprehensibilis ? Ve-
;

videt et tacet ne judicat. Videt neque judicat videt ; rumtamen si aliquis lale aliquid in cubiculo cons-
et videre dissimulat. Vocat, et non audis promiltit, ;
cienliie complicavit, displiccal illud, ct per confes-
et contemnis min .tur, nec metuis. Thczanrisas tihi
; sionem deleat, et per p;enitenliam abluat et ego ;

iram in die irsc{I\om. ii). Licet autem multum sitpa- eidem, nati nobis pueri tamen ei natus fuerit,
(si

tiens, nec irascalur pcr singulos dies oculus ejus, ipsuiiKiue iii pelvi cordis habentem aquam igne
sed peccantibus parcat, est tamcn judex justus et charilatis calidam suscepcrit) misericordiam repro-
foilis. Nur.ijuid qui ita tacuil seinper tacebit? An mitto qua nascelur in eo lux inundi; nec miseris
non legisli quia ad judicium veniet, patientiam misericordiam negabit, misericordiler natus mise-
abjiciens, humilitatem nesciens, ignorans miseri- ricors et miscrator Dominus.
cordiam ? Attendisli patienler tacentem ; attende et TiT. XLVIII. De oculo lucerna corporis moraliler,
impatienter loquentem. Sicnl, inquit, partnriens id est dc prselato.
loqnar {Isa. xlu). Vidisti dissimulantem, videas et Lucerna corporis tui est oculus tuus (Matth. vi).
ob queecunque minima minantem. Vestigia, inquit, Hic est lumen Ecclesiee preelatus. Si simplex et sipe
775 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA.
maoula lotum corpus ccclesia? bene regitur.
fuerit,
Si nequan», si fornicatoi-, si avarus, totum corpus
tenehrosum erit; non ait nequam, sed tenebrosum.
Quia non oinues ejus netiuitiam imitanlur, quamvis
tenebris invoivantur, quia eoium lucerna exstincta
est. Necesse est ergo ut oculus sacerdos vel cpisco-
pus sine macula sit de ejus moribus omnia mem-
bra iiluminentur.
TiT. XLIX. De cxilii Chrisli a Patrc ct rcditu ad
Pulrein, ei sapientiic a covdc ct ad cor.
Exivia Patreet veniin manduin; iterum rclinquo
mundum et vadoad Palrem {Joan. xvi). Primus ex-
itus sapiontiai esl a sinu Patris, ad cor
cundus dum indutavoce per eos egrediluret venit
ad aurem, ubiseexspolians per auditum cordi illa-
bitur, ut iterum mundum relinquens per cordis
contemplationem ad l*atrem revertatur. In corde
radicat, in homine pullulat, in aure torculatur,
iterum in cordis apothecarecipitur. Yox
mentum sapientise. Unde scriptum
Lingua sa- est
picntium ornat scicntiam {Prov. xv)" Quse non
egreditur nisi induta, nec egreditur nisi exuta.
TiT. L. lie quatuor incJeclionc apostolorum notandis-
Non vosmeelegistis, sed egoelegi vos etposui vos
uteatiset frucluma(Teratis,ctfruclus vestermaneat
(Joan. xv). His verbis quatuor nota : dignitatem,
ubi dicit, elegi vos ; officium, ut eatis ; caulelam, et
fructum a/Tera^is; constantiam, etfructus vesterma-
neat. Est dignitas in electione. Magnum enim est
quod elegit qui non fallitur, dum majusque
elegit
electum est opus ad quod elegit ; maximum, quod
inelectos preeelegit, est autem sensus non vosme
elegistis, id estnullo genereelectioniselegistis, sed
ego vosomni, suntenimtres modi eligendi.Primus
estelectio, quando de multitudine malorum et bo-
norum eliguntur boni, ut de acervo granum, de
torculari oleum: quo genere electi sunt filii Israel
ex omni ratione in populum peculiarem. Secundus
subelectio, qua de bonis eliguntur meliores, quo-
modo elegit filios Levi ad servitium tabernaculi.
Tertius modus est prseelectio, qua de melioribus
optimi eliguntur: quo genere elegit Aaron fdios in
sacerdotes. Ad hunc itaque modum Primo vos
elegltper aquam et spiritum ab uberibus infideli-
tatis. Subelegit cum in sortem sanctorum vocavit
et in ordinemclericatuspromovenscharacteristica
quadam tonsura capilis a minoribus fideliljus se-
gregavit. Praeelegit autem cum posuit vos super ca-
pita hominum dispensatores familiee suse, ut detis
cibum in tempore suo. Magnum itaque quod ele-
illi
git,majusquodsubelegit,maximumquodpra3elegit.
Quantum enim quod ad elevationem manuum vestra-
lum, capita regum inclinantur omnes confitentur
vos patres. Reges et regna munera offerunt, inter-
ce^ssores exspectant. Sed vse illis qui
lapides sanctuarii, dispersisunt in capite platearum
(Thren.iv). Vse piscatoribus animarum,
lospisces foris projiciantur. Vae operariis Dominicse
messiSjSisicutpalea suntarsuri. Sequitur officium
776
A in ambulationc. Posui, inquit, vos ut oatis. Quatuor
sunlhominum posiliones. Prima jacentium,quorum
pars omnis quiescif. Hi sunt maliinmundo jacentcs
qui totam spem suam ponunt in incerto divitiarum,
aut quoruin Deus vcnter est {Pilipp. ni), ncc po-
nunt Dcuni adjulorcm suum {PsaJ. li) qui dicunt: ;
Anima, haJjcsmuIta hona reposita in annospJurimos.
Quiesce, comede. bibe, e/xiyaro (Luc. xiiJ.Quitales
sunt proslrati jacent. Secunda est sedentium, quo-
rum inferiores partes jacent, superiores laborant.
Hi sunt boni conjugati, qui bene utuntur licitis,
partimque Deo, partim serviunt saeculo. Tertia est
hominis se- stantium. Ili suiit contemplativi quoriim oinnispars
laborat erigens se, cum naturaliter ad ima refera-
tur, quorum convcrsatio in ea.dis cst{Philipp. ni);
B cum Deo pacem ponunt, in terra pressuras habcnt
quibus vivcre Christus cst et mori Jucrum (I^hi-
et yy/jp.i).Quarfaest ambulantium, quibusex motuau-
est vesti- geturlabor. Hi sunt praelali, quibus incumbit inter
: c8etei'ahominumgeneradiscurrere,etnunchis,nunc
illis, nunc aliis, increpationem, exhorfationem, con-
cussionem tanquam annonam verbi Dei erogare.
Ambulans Jesus juxta mare Galilaeae ut daretexem-
plum ait Ite in orbcm, etc. Electi ergo estis ut
:
eatis. Ergo vobis periculosumestsedere,perempto-
rium jacere. Ite ergo excitare jacenfes, et dicite :
Surge qui dormis, etc. [Ephes. v), ne fur repente ve-
niatet effodiat domum tuam.Si autem gravi somno
pressus ad manumtangentis non cvigilaverit, clama
;
q ne cesses {Isa. lviii), quia et Dominus magna vocc
suscitavit moiiuum quatriduanum, adhibe minas
: quarum punctionibus lethargicus excitetur. Dura
punctio si dicatur Ignis non exstinguetur, vermis
:
non morietur; ibi erit Jletus et stridor dontium {Marc
ix). Ab his transite ad sedentes ;
exhortantes eos
ut proficiscantur : Super Jlumina Baby-
et dicife :
lonis illic sedimus et flevimus dum recordaremur tui
JerusaIem{PsaI. cxxxvi). Porrige manumpauperi,
ne oblivioni detur dextera tua; si stare non value-
rit, nutanti appone manum et dic Surgite post- :
quam sederitis qui manducatis panem doloris {Ibid),
Ab histranseundum ad stanfes, quibus necessaria
: consolatio. State, dicatis eis, in viis vestris, virili-
ter agite et confortetur cor vestrum. et sustinete
Dominum {Psal. xxvi), qui sedebitis super duode-
cim sedes Judieantes duodccim tribus Isracl Matth.
xix), ambulate nunc in via mandatorum Dei hic :
j-j est labor ofticii vestri.
Sequitur de cautela in fructificatione Et fructum, :
inquit, a/Tera/iS. Tressunf fructus:trigesimus, sexa-
gesimus, centesimus subditorum,praelatorum, vir-
;
ginum. Non sufficit prselato bonum esse nisi, quan-
tum in ipso est, etiam alios bonos faciat. Non sine
causadictum reor: Et luccrna ardcntes in manibus
cum fuerint vcstris (Luc. xii). Subditis sufficit lucerna una in
manu, quia pro se tantum rationem sunt reddituri.
si interma- Prselatis non sufficit nisi utraque manu lucernam
ferant. Inde cum dominus papa ordinat sacerdotera
facit eum qui ordinatur in utraque manu ardentem
777 MISCELLANEA — LIB. V, 778

tcnere cereum, ordinato prsesignans quod de cura A ammgLmexhortalnr, (licens: Anima, hahcs muUa hona
sui suorumque summo Pastori ralionem praestabil. positain unnosphirimos, quicscc, comcdc, hihe, epu-
Sequiliir constantia in continuationc : Ei friicliis, larc {Iaic. xii;. Hanc exsuperat temperantia, quae
inquit, vestcr maucal, id est perseveret. Finisenim, castigat corpus et sub aniina in servitutemredigit
id est non pugua coronat. Unde priece-
victoria, et facit membra corporisarma justitise Deo. Sapien-
ptum est caudam cum capite oflcrre. Ad iioc ctiam tia qu.'e sua sunt, quod sibi
liujus sa!culi qua;rit
dala est sacerdotibus tunica altaris. Ecce quot gra- utile est tantummodo curat. Hanc conculcat chari-
duum culmen ascendistis, tot rationum vinculis tas, quaj non quserit sua sed quse Jesu Ghristi (/ Cor.
alligati estis. Quis enim tot vinculis alligatur quot xiii); non quid sibi, sed quid aliis utile pensat. Prse-

sacerdos, cum induitur ministraturus ?Piimo ami- sumptio spiritus, durn aliis quiicrit pra^esse, Deo
ctu fauces ligat : indc muciis conductis sub axellis dedignatur subesse. Super hanc clevatur humilitas,
pectus stringit. Tertio renes sub cinctorio arctat qu3e ut Deo melius possitsubjici, nulli vultpraefici.
ac si dicatur ei : Stringe fauces, id est pone custo- Omne ergo quod natum cst cx Dco vincit mundum
diam ori tuo; stringe pectus, id est cogitationes (I Joan. \), id est carnis prudentiam, sseculi sa-
malte non ascendant in corde tuo ;
stringe rcnes, id pienliam, etspiritus prsesumptionem : castitate, cha-
estcrucifige carnem tuamcumvitiiset concupiscen- ^ ritate, humilitate.
tiis. Orate autem illum sine quo nihil potestis, ut
TiT. LII. De trihus acJis, terris et testimoniis in
sicut vos elegit, ita juvet, ul frucliun affcralis^ et
eis, iterum aliter.
fructus vcstcr inaneal. Anicn.
TiT. Ll. De dupUci nativitate, etc. Tres sunt quitestimonimndantincselo (I Joan.v).
Omne quocl natum est exDeo vincit niundum (I Tres sunt coeli, tres terrse, tria testimonia. Primum
Duse sunt nativitates una ex Deo, altera
xJoan. V). : cojlum Deus. In hoc plenae et summae perfectionis
ex mundo. In quo quatuor nota, concupiscenliam testimonium dat potentia, sapientia, benignitas, Pa-
carnalem, affluentiam temporalem, rationem natu- tcr, Filius ct Spiritus sanctus, et hi tres proprie et
ralem, et gratiam spiritualem. Concupiscentia car- principaliter unum sunt {ihid.), ex quo omnia, in
nis concordat cum mundo, sequilur cum et pacem quo oinnia, per quem omnia. Secundum coelum
habet cum eo, quoniam duo prima facile simul cur- Angeli. Unde Ilorato cwlidesupcr {Isa. xlv), in quo
i-unt. Ratio naturalis dissentit, resistit mundo et testimonium dant felicitatis, virtus, veritas, chari-
cum eo pugnat sed ; vincitur, et ita fit homo natus, tas et hi tres unum, quoniam ex uno unum sunt, de
inmundo existendo ;
cuir. autem ex Deo donatur _, potentiaDei virtus, de sapientia veritas, de benigni-
gratia spiritualis, ratio quae prius sola duobus non late charitas. Gcelum lerlium spirituales viri qui
poterat resistere, juvatur, et vincilur mundus et enarrant gloriam Dei in quibus dant testimonium
;

concupiscentia refrenalur. Gratia autem Dei est, juslificationis, fides, spes, charitas. El hi tres ideo
juxta Apostolum, per fidem Jesu Ghristi super om- unum, quia ex uno. Fides de sapientiailluminat ad
nes qui credunt in eum, potestate filios Dei fieri, veritatem ; ignis de Spiritusanctoinflammatadcha-
qui nati sunt ex Deo vincunt mundum (/ Joan. n). ritatem : et per haec duo spem habemus perveniendi
natura repugnat, fides vincit, pax regnat. Nunc vi- ad Patrem.
dendnmestqui vincant, duae sunt hominum species, Prima terra est populus poenitens, terra sancta,
quaj mundum triumphant. Tertia vincitur a mundo. in hac teslimonium remissionis dantspiritus, aqua,
Hinc sunt Maria, Martha, Lazarus in una domo. et sanguis, id est compunctio, confe8sio,remissio.
Maria optimam partem elegit {Luc. x), quia nemo Spiritus sanctus scrutans corda et renes, dum de
tutius, facilius, celerius, mundum quam qui
vincit peccato, juslitia et judicio peccatorum arguit, nimi-
ipsum totum deserit, despicit. Qui autem mundana rum pcenitentia pungit. Ideo spiritus illam significat
tractat, pietatisque actione ministrat, et e.'ga plu- quam dat. Aqua significat confessionem, quia in
rima turbatur, sicut Martha, laboriose, periculose, J)
confessione peccata lavantur quam saepe manife- ;

diuque pugnat sed gloriose triumphat. Hostem

; Bona estconfessio oris,melior
stant rivi oculorum.
ergoMariadecIinatsapienler, Marthaaggrediturfor- oculorum, optima operum. Spiritumergo compun-
titcr.Vincitfuga Maria,Marthapugna. Lazarus vero, ctionis, aquamintellige confessionis. Sequitursan-
qui nec declinat nec pugnat oneratus terrenae af- guis remissionis, sine sanguine enim nonfit remis-
fluentise aggere, in concupiscentia carnis sepelitur, sio. Et hi tres unum,({n\a. ab uno a quo omne datum
absente virtute, id est Ghristo. Nam, ut inquit Mar- oplimum (Jac. i). Terra aulem mediainopere Adae
tha ad Jesum : Domino, si fuisscs hic, fralcr meus maledicla: quae scinditur vomere comminationis,
non fuisset mortuus{Joan. xi). Nunc quinam vincat perfunditur rore promissionis, spinas et tribulos
et quibus videndum est. Mundum, inquit, vincit (1 germinans tres habet testesperditionis concupi-
: :

Joan. ii). Mundi nomine

comprehendit, prudcn- tria scentiamcarnis, concupisccntiam oculorum, super-
tiamcarnis, quae est inimica Deo sapicntiam sa;- ;
biamvitae. Terra ultima damnationisaeternte habet
culi, quae est stullitia apud Deum pnesumptionem
;
testesigneminexstinguibiIem,vermemimmortalem,
spiritus, quse est apostat.ne a Deo. Hsec vincuntur vel damnatorumcarnem incorruptibilem; et ex his
castitate, humilitate, charitate. Prudentia cai'nis desperalionem. Quia si substautialis ignis vel vermis
Pathol. CLXXYII. 25
 :

780
779 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA
A secun-
i.cDna cssc lcm- .lominationcm. Per primam nos fatigal, per
esset tcrminal)ilis, i.ossct (luoquo
d;unvincit,pertertiam victos ligat. Sunt autcm
os-
poralis.
similia osculis Juda>. Judas Christum
Dci honuiic. cula mundi
TiT. Llll. Irihii^ (lonis iii
/^t'
manus Juda>orum mundus, sc-
omne donuni jicrfcctnm osculo tradidit in ;

Omnc datuni optimum ct Judas dixil

dcsccndcns n rntrc luminum{J!ic. i). quaces sui in potestale da^moniorum.
dcsnrsum csl, fucroipsccst tcnc-
l>nnuun natuiw, quo Jud^is Qucincunquc osculnlns ;

Tria sunl ilona Dci in hununc

:

diabolo ct an-
;

eum {Matlh. xxvi). Mundus dicit

subsistit; secundum gratiu), quo
cum meretur ;
tc

glorificatur. Omnia ta- gelis cjnsQuemcun.iuc osculalus fucro, ipse est,

tertium gloria>, «luo cum co
:

Apo-
homincs damnalccum.Salubri crgo consilio monet nos
men sunl gratiic. Ter i.rima .lona natura^ •
Nolitc conformari hnic sicculo
IRom. xii),
stolus
sumus per dona -ratiu-, justi; per dona ylori;o cri-
ct tribus modis illi con-
;
pcr sed cur quia triformis esl
? ,

mus beati. prima, liberi a peccato creati

Per ;
in lu-
contra pcc- formamur pcr dclcctationcm prospeiitatis
secunda, de peccato liberati per tertia,
:

;
in superbiam,
vo- xuriam, per ambitionem dignitatis
catumconfirmati. Dona naturLie, mcmoria, ratio, violentiam. Prosperitas
brutis animalibus. Dona per abusionempotestatis in
luntas; quibus piiestamus potenlia in .uinam com-
supe- emollit, dignitas exlollit,
liaes, spes, charitas quibusdsemones g prius cvellit, dicens: Ao-
:
gratiae',
et verafelicitas, felixct pcllit Ila'c sunt vila ([ua^
ramus. Donagloria) ajterna s^eculo. Quasi dicat Dechnate
litc conformarihuic
:

feternaveritas, vcraet fclixseternitas

quibus angc-
virtutes inserit, subjungens: Scd
:

sunt a malo. Secundo

lisajquamur. lndonisnatura?ctgralia>quaMlam (ihid.).Qnnii\i\U'ai Etfa-
magna. Prima rcformamini in novitate :

minima, qua.>dam media, qutedam vetustatem notat

et ca>tera, cum cite bonum Cum :
dicit in novitatc,
sunt corporis pulchritudo, sanitas, Prima est in corde,
sustentandum pcrtincnt: qua3 pra3cessisse, qua^ tiiplex est :

illis quse ad corpus secunda est in

carnis desideria per cogitationem :

sinon abundant non obcst, sed, sa-pe prodcst. Se- tertia in opere,
voluntas ore, arrogantia per locutioncm ;

cunda sunt animte, sicut ratio, mcns, Si non esset vetustas in

SKpe ad salutem,scd fiagitia per exhibitionem.
quse si vigentprosunt quidem Ucnovamini in spiritu mentis
corde, non dixisset :

nunquam nisi eis benc utanmr. Tertia dona

sunt
vestr,v (Kphes. iv). Si non esset arrogantia m ore,
dicuntur.
bonususus istarumdotium,quaivirtutes
Ut omne os obstruatur ct suhditus
fiat
sine non diceret :

Sine primis bene interdum ulimur

ceeteris ;

omnis mundus Deo {Hom. iii). Si non esset in opere,

secundis raro nunquam sinetertiis. Omne bonum
nondicevci: Exhibnistismcmbravestraservireim-
;

est aDeo.Bonis bene\ilitur virtus, abutitur vitium.

inunditiv ctiniqnitali
adiniquitalem, etc.(/^ojn. vi;.
Hkc bona vcl dona aliquando a Deodescenduntad q veteris hominis,
ab ho- Ecce tiiformis vetustas in imagine
homincm, et tuuc munera sunt aliquando ;

quam sieutporta vimus, portcmus imaginem

cielestis
Aliquando
mine ascendunt ad Deum et tunc
mcrita. ;

Cor quaj triformis est amor

n),
ajquitatis :
m
el fruc- {[
homo ascendit ad dona, et tunc prajmia sunt confessiohumihtatis
prima, secunda, corde contra carnis desideria,
tus laboris. Itaquc Dci dona
suut,
innocentia simphcitatis
pra^mia. Munera et merita in orc' contra arrogantiam,
tertia munera, :
merila,
opere contra fiagitia.
ad prajmia, et nos ascendimus ad ca. Om- in
ascendunt
TiT. LV. De proprietate lapidis ctamons,et
triplici
quia omnia ejus dona
nia tamen aDeo descendunt, de bono et malo pAstore.
sunt.Demunereascendimus ad meritum, demerito D[xitDominusPetro:Petre,amasme?(Joan.xxi).
simplexdonum mcritum
ad pra;mium. ^lunus est ;
Sunt enim sohdi,
Tres sunt proprietates lapidis :

donumsuperdonum, descendens a Patre luminum. apti. Solidi eos designant

qui non
ex meriio asperi, xdificio
Ex ipso enim donum, ex dono meritum, cedunt vitiis ; asperi, eos qui
aspere vivunt ; a^di-
prcemium et Deus ipse per primum venit ad te. Ille crgo
:

ficio qui virtutibus proficiunt.

apti, cos
in tertio rcqu.cscis in
Tn secundo laborat tecum ;
aspcre vivit, virtuti-
Petrus est qui vitiis non cedit,
ipso Itaque Dcus est
• donum tuum totumque bo- ;
considerantur in amore,
Patre lu- U hus proficit. Tria quoque
num tuum est donum cjus, descendensa ut proximum non negligat, seipsum diligat Deum
ipse non dnidilur,
minum Tu divisiones accipis, partem(quiabonus est) eligat ;
proximum d.l.g^at,

participas ipsum inle, quia

semper integer et ulem in
plusquam se. Cu. hae
est Iransmulalio iwc
plusquam proximum se,Deum
manet inse: Apud qucm non moprietates lapidis et amoris sunt, se esse Petrum
vicissituduus obumhratio {ihid.),
Unde inte varia- ovesmeas
vere fatetur. Tertio dicit
Dominus Pasce :

pasce,doctrina pasce, oratione sanc-

mutatui-.
lur, qui in se non
(ibid ) Forma
UY.netripIici fornra mundi cl dc
Iriplici
prose-
factus pastorboni pastoris
:
Trr.
remediis. ta pasce. Petrus
vclnslate et cjus modis ; pascit servos eor-
scd reformamini quitur formam tribus
Nolite coiifurmari huic scccnlo; pacit mercenarios
rectione in virga poenitentia.,
jnnovitatesensusvcstri,utprobctisqmcs,tvoluntas pascit fihos erud.ens
pcrfccta (Rom. xii). Mun-
consolans mercede justitia^,
Deibona, etbcneplacitact autem mahs ahis desi-
congratulatur gratia obedientia^. Pastores
dustriformis est Prima formanobis enim lapides dun,
^nantur prop.netatibus. Sunt
:

sccunda qua man-

nore prosperitatisperdelectationem crudelitate, carentes spir.tu
;

sicci o-chdi. Duri

dignitatis perprajlationem
nos deosculaturhonorc non habenteshumo.-era
;

suetudinis ; sicci ariditate,

tertia qu?i nos
amplexatur amore potestatis per
781 MISCELLANEA. — LIB. V. 782

ffratise
•
isne Spiritus sancti non calentes.
ffeUdi,
A i„r ,niuistcriuninoslrum(IICor.ix).S\iccmtiigit\ir

Hi, dicenteterDomino: Amas wo, non vere respon- ad viam a quatuor ejus impedimentis caveamus. Est
enim via aspera, ruinosa, clivosa, lulosa. Aspera
dere possunt; Amo te aut me. Proximum ciiim ta-
negligit, lapidibus laboium; defectuum; cli-
i'uinosa, valibus
lis odit ex malitia, seipsum ob pigritiam

ex avaritia Deum non colit: In proximum nocens vosa, collibus successuum; lutosa, paludibus vo-
luptaluin. Lapidii)iis oflendimur, ruinis cadimus,
ex despectu in se pestilens ex defectu in Deum
; ;

prsesumens excontemptu. Hiaudientes Pascc ovcs :

paludilms demergimur. Accede ad pugnam et ac-
mcas, pascunt eas perverse tribus modis Operis :
ciiKjcrc yhidiotuo supcr fcmur tuum {Fsal. xlivj:

forma, docentes maie vivere per transgressionem Militia estenim vitahominissuper lertam{Joh. vii).
Pugna hajc hostium est superabilium, licet immor-
facti, verbi doctrina, docentes caule fallere per
talium. Hi triplicem contra aciem instruunt. Prima
abusionem facti orationis opere, docentes causas
;

agere per contemplationem nummi. Prtelati ergo est suggestionum, secunda occasiouum, tertia oc-
mali sic pascunt oves C.hristi pro se, imo sic de- cupationum. Suggestionum impugnat, occasioni-
pascunt, vellus abstrahunt, lac bibunt, carnescor- bus expugnat, occupationibus ligat. Suggestiones
turbantalTeclus, et advocant in auxiliumdelectatio-
rodunt. Considerans autem quodpastor apascendo
dicitur, ne sit pastor vel nomine tantum, ex toto
B nes et consensum: quibus vincit etnon vincitur nisi
negligit gregem, et omni sludio pascit ventrem, id- occuratur, acies prima. Occasiones sensus impe-

que modis tribus. Suavi ciborumsapore condito,ut diunt et considerantur ex loco, tempore, et per-

bene sapiat gustui delectabili odorearomatico,ut

;
sona. Locus solitarius prajbet audaciam; tempus

l)ene rodoleat odoratui ; desiderabili nitore miri- nocturnum, coniidentiam persona luxuriosa et im-
;

fico, ut placeat aspectui.Ecce Nabuzardain coquus pudica ansam. Hsc sunt fugienda, ut non vincat
Pharaonis, qui miiros dejecit Jerusalem.GuIositas acies secunda. Occupationes actus confundunt, et

enim corpus anima et mentem, quasi civitatem consistunt circa duos actus, scilicet publicos, ut
quamdam destruit. sunt administrationes extrinsecai prajlatorum, ab-
batum et consimilium : et actus privatos, ut scri-
TiT. LVI. De optima parle eligenda.
bere, pingere et hujusmodi. H«c si quis inoffenso
Maria optimam partem elegit {Luc. x). Optimum
pede pertransit, de tertia turma triumphat. Prima
dicitur excessu duorum. Bona est castitas conju-
acie videlicet suggestionum, victa est turma iGen.
galis melior, continentia vidualis optima, pudi-
xxxii) secunda, id est, occasionum, captaest Dina
; ;
,

citia virginalis.
n {Gen. xxxiv) tertia, quse est occupationum, cor-
;

TiT. LVII. Quomodo succingi deceat ad viam, ac- rupta est Thamar soror Absalonis ab Ammon {II
cingi ad prxlium, et prsecingi ad mensam, et dc /?e(/. xiii). Perviam et pugnam vocaris ad mensam
zona qua cingamur. (quse est sacramentorumj cui quoniam ministratu-
Sint himbi vestri prgecincti{Luc.xu).S\iccingimur rus accedis, sintlumbi tui/)rceci/JCfilinteocontinen-
ituri,accingimur prseliaturi, prsecinguntur minis- tiae ;nam per linum munditia carnis, per lumbos
traturi.Hajctriatribusdeb^nturineccIesiasticisdis- luxuriadesignatur.AdhancIumborumrestriclionem
ciplinis, vise, pugnse, menspe. Viaj cursum, pugnse triahoec verba vim suam legimusaccommodare, ut
conflictum, mensae ministerium. Via est operum, jubeamur succingi, accingi et prsecingi. Succincti
pugna est hostium, mensa saci-amentorum. Succingi lumbos vestrosin veritate{Ephes.\i): ait Apostolus:
ergo debemus ad viam cingulo patientioe, accingi Et Dominus ad Job: De turbinc accingc sicut vir lum-
ad pugnam gladio poenitentia3,pi"a3cingi ad mensain Vjos /j/os i/oyj.xL). EtinEvangelio: Sint lumbi vestri
linteo continentiae. Spectat quod dicitur Petro : prsecincti. Hoclinteumcontinentiajsignificatlumba-
Alius te cinget {Joan. xxi) ad cingulum patientise. quod primo posuit super
re illud lineum prophetse
Ad poenitentiaj pugnam
Qni non habct gladium, : carnemsuam;indetulitet posuitinflumenEuphrate
vendat tunicam et cmat gladium{Luc. xxii), id est D cumquerevertcretu)'uttolIeret,compulrueratutnulIi
relinquat conversationem mundi, etassumat poeni- usui aptumesset(i/e7'. xm). Lumbare super carnem
tentise fructum. Ad linteum continentiae feminalia est continentia refrenans eam: ponitui- iu flumen
linea Aaron et filiorumejus. Hajc tria scilicet, cur- quando relaxatur in fluxa sa^culi voluptate. In ea
sum in via, bellum et minislerium, Paulus et in computrescit, quando inter carnalcs delicias conti-
se exhibuit et alios docuit. Cucurrit enim, dicens: nentia dissolvitur et pcrit. Nullique usui est jam
Curro iion quasi in inccrlum (I Cor. ix) et cur- ) : luinhaie aptum, quia neque Deo neque hominibus
sum consummavi {II Tim. ix). Currere docuit, di- acceptum. IIoc lumbare signilicat zona pellicea
cens -^
Sic currite ut comprehcndatis {I Cor. \\\, Joannis et Eliiu. Nam uterque zonam pelliceam su-
Pugnavit, dicens Sicpugno nonquasi aercm ver-
: per lumbos legitur habuisse. Duo sunt lumbi volu-
beransiibid.), etitem: Bonuni certamen certavi, etc. ptaspermissaetillicita. Permissain conjugatis il- ;

(// Tini. iv). Pugnare docuit, dicens Omnis qui in : licitainsolutisetdevolis. Prjecingendus esllumbus
agonccontendit abomnibussc abslinct {I Cor. ix). conjugatorum, nc ad aliamaccedanl; solutorum, ne
Ministravit, dicens Ministri Cliristi suntet ego (II
: aliquamtangant nisiducant, devotorum ne tangant
Cor. xi).Ministraredocuit,dicens; Ut nonvitupere~ vel ducant. Hi prwcingi maxime debeut, ut qui ser-
 ; :

783 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 784

viunf Domini mensjie. Mundamiui inquit qui fcrtis A rigia carnis crucifixi, duobus jam dictis denariis
vasn Domini (Is;i. \A\). Iluic mensaj qui ininislrant sic enipta, si prfccinxeris lumbos tuos, secure mi-
prajcinganl se zona Joannis et Kliao, id est eonti- nistrabis in monsa Doiiiiiii.

nenlia, quam quidcm habuerunt et liabcnt, ut vir- TiT. LVIII. l)c surdiinlv, niortc ci paupcrlaic
gines perpetuo continenles. Quidam prius non ha- iriplici.
buerunt, sed nunc hal)cnt, ut pcunitenles quidam ;
Surdi audiunt, nioriui snrgnnt, paupcrcs cvange-
nec habuerunt nec habent, ut in luxuria perma- lizantur{Malih.. xi).Suidilas tril)us modisprovenit.
nentes. Qui tenct teneat, quia beatus qui tenebit Mors tribus modis invalescit. Paupertas in tribus
qui non habuit, einat; qui perdidit, redimat. Proeslo consistit. Surditas provenitab ineunte nativitate,ab
cst venditor qui corium suum exposuit ad venden- accidenti inllrmilate, a deliciente ajlate: ha)c autem
dum, etde proprio non de alieno largas in cruce suiditas est natuialis. Est alia spirilualis, quoe in eo
fecitcorrigias. Et pretium hujuszonaimodicumerit: comprobatur quod liilius iiiodis locutus est Deus,
duo tantum denarii, oratio et jejunium. IIoc gonus nec eum audivimus. Locutus est lege naturai, figura
doemoniovum, inquitidem venditor, non ojiciturnisi Sciiptura), verborei venlura?. Lex naturajlocutaest
in orationc ct jrjunio {Mnrc. ix). Ili autem denarii in corde, scripla in oi^ere: ver})um rei in homine.
probi non falsi sint, quia ijui ,reprobam pecuniam ^ Al) hac triplici surditate Doininusnostripliciexcitat
solvit, non se liberat. Numinorum autem probitas vocatione, ter vociferans : Venite, venite, venite.
in tribus consistit. Materia, pondere, tlgura. Maleria Prima vocatio: Vcnitc, filii audite nic {Psal. xxxiii).
est charitas, quaj auro comparalur ;
pondus spcs, Secunda Veniic ad mc, omnes qui Jahoratis etone-
:

quse a terrenis sublevat: figurafides, quse signum raii cstis, et ego reficiam vos {Matth. xi).Tertia:
crucis frontibus nostris imprimit. Hanc monetam Venite, benedicii Pairis mei, percipite rcgnum
dicit Apostolus valere, dicens Omnia opcra vcslra
: {Maiih. XXV). Primavocatio surditafis nostrae solvit
in charitatefiant{I{om.\v\). Etquodextra hancma- torporem secunda auribus audiendi reparat vigo-
;

teriam fabricata sit falsa ostendit, dicens ; Si clis- rem; tertia, audita conservatper tenorem. Mors tri-
tribueroin cihospauperum omnes facuJtates meas; et bus invalescit necessitate, infirmitate efferitate.
:
,

si tradidcro eorpus mcum ita ut ardeam\ charitatem
autem non liahucro, nHiil mi]jiprodesl{ICor. x\\i).Si-
ne figura fidei non est vera. Impossihile est, aitidem
Apostolus, sme fide placere Deo (Hehr.
unum defuerit a jejunio et oratione tua,
falssemonelse incurris, quodestvivorum exustio.Si
enim falsam monetam Deo obtuleris, perpetuis igni-
busconcremaberis. Vide ei^go ut oratio tua diriga-
tur in conspectu Domini, et jejunium tuum sit ac-
ceptum. Alia est oratio Tullii, alia Pharissei, alia
publicani, Tullii demulcet, Pharissei exacerbat.
sum {inquit) sicut hominum, etc. {Luc. xviii).
caeteri
multum valet. Sit
Justi impetrat; qu;B si sit assidua
jejunium tuum quod eligat Deus, non sicut faciunt
hypocritx tristes ut appareantjejunantes; sed unrjo
Naturaliter scilicet per senium, accidentaliter per
febrem, crudeliter per venenurn et ferrum. Similiter
mors spiritualis tribus modis invaluit peraffirmatio-
xi). Si ergo nem, per dubitationem, per negationem. Dominus
crimen C affirmavit, dicens: Quacunquc hora comederismorte
Mo;';eri.s(Ge«.ni).Mulicrdubitavit,dicens: ^''e/brfe
moriamur {ibid.). Diabolus negavit, dicens:A^eyua-
quam moriemini {ibid'). Est igitur mors triplex
pravi consensus, pravi operis, pravse consuetudinis.
Primsemortiscausaestquod Adama/jj>j7 jn consilio
A^^o/i impiorum {Psal. i). Secundo quod stetit in via pecca-
torum {ibid.). Teiiiaciviodseditincathedrapestilen-
ijte(j7;jc/.),corrumpensaliosperexempIum.Dominus
ab hac triplici morte tribus modis nos suscitavit,
compunctione, confessione, afflictione, ut sit com- ,

eaput, id est, mentem oleo Isetitise, lava facicm la- punctioper amaritudinemspirituscontribulati; con-
crymis i)cen\teni\si {Matth. vi). Sed estzona pellicea fessio in veritate sermonis prolati; afflictio in aspe-
quam juberis redimere, sicformanda. Prima sepa- ritate corporis macerati. Paupertas in tribus consi-
randa.a carne per votum, ut incidatur gladio quem stit, quia alia est simulatoria, alia necessaria, alia
venit Dominus mittere in terram: Quo separantur
D voluntaria. Simulatoria in hypocritis; necessaria,in
quique a domo, filius a patre, filia a matre, nurus a egcnis; voluntaria, in electis. Prima infert damna-
socivi {Matth. x). Secundoaspergenda sale per me- tionem, secunda expiationem, teitia remuncratio-
tum, ne corrumpatur, quia sal vermes fugat, et ti- nem. Sustinentes paupertatem necessariam consola-
mor Domini expellit peccatum. Tertio exsiccanda tur Dominus per prophetam : noli, inquit, timere :

soleper desiderium, ne dissolvatur, quia sol exsic- non confunderis, paupcrcula, tcmpestate concussa
cat, et desiderium inflammat. Quarto ungenda oleo (Isa. uv). Unde palet quod evadit damnationem,

per gaudium,ne frigescat, quia gaudium conscien- non tamen meretur coronam. Unde subdit: Excoxi
tiselsetumet hilai"emfacit. Gloria, inquit, Apostolus te, scd quasi non argentum (ibid.). Voluntaria vero

nostra est testimonium conscientias nostnjo

h/ec primamhabet coronam. Hsec est in spiritu. Simula-
{II Cor. Quinto radenda ferro perzelum ne sor-
i). toria est exvoluntate, sed non ex veritate: ideo nec
deat, quia zelus etiam inaliis libidinis perimit sor- in spiritu. Voluntas autem sine spiritu est sicut cor-

des. Sexto colorandaestminio, perbonum testimo- pus sine anima, quod cadit, putrescit, solvitur in
nium, quiatestimonium bonse famae coloratum et pulverem. Dum autem homo humiliatur in spiritu
acceptabilem hominibusfacit. Hac ergo zona de cor- suo, ut de se in nullo prsesumat, incipit deficere
785 MISCELLANEA. — LIB. V. 786

ejus spiritus et Deo adhoei-et et tunc unus spiritus A mco, ihi sum in mcdio eorum (Mattli. xviii), Arbor
cum eo efficitur ;
spiritus siquidcm voluntatem ejus ista, id estChristus, dat umbram, folium, fructum :

aspiratet implet, et voluntas sic elTecta spirituaiis Umbram protectionis, folium prfcceptionis, fructum
solct dici spiritus : et h.ioc est paupertas spiritu , fctcrnifi retributionis. Dat umbram nos in circuitu

id cst, voluntate spirituali. Similiter est possessio protegendo; a dorso, peccato proeterita condonando
triplox aiia perniciosa in avaris, alia oliosa in con-
:
a facie, ab imminentibus malis custodiendo a dex- ;

versis tepide, alia onerosain devotis. De perniciosa tris, protegendo ne nos prospera extoUant a sini- ;

dicit Apostotus Omiics : qiii voliiiit divilosfiori, iiici- stris,neadversa conturbent. Post umbram sequitur
duiitiii tenlalioncs dinhoJi {JTim. vi). Otiosa in illis foliuin prajceptionis, qua retrahit a malo et trahit ad

qui nil hal)entes exterius, multas sibi interius pro- honum. Quod est Fac honum et decJina a maJo
:

ponunt possossiones, tanquam somniantes. Deone- {PsaJ. Gii). Post umbram et folium est fructus retri-
rosa Xon polcslis Deo scvviro ct mammome etc.
:
butionis, in qua satiahitur in honis dcsidcrium no-
{Mnitli. \i). strum) Prov. xiiij. Sedet igitur sponsa sub Dei um-

Do tribus tristiJjus fugiendis aut ingaudiumconvcr. bra divinoe protectionis, folium ipsius proeceptionis
lendis. per obedientiam recipiendo, et per spem fructum
Tristitin voslra vertctaringaadium'Joan.-iLvi).Tvi-
B oelernee retributionis exspectando. Sedet autemsu-

stitia qua3 vertitur in gaudium triplex est. Nam proe- l)er fenum cum quinque milibus in deserfo a Do-

terila peccata damnat, proesentia dijudicat, occur- mino saturandis, id est super quinque sensus corpo-
realia vitat; damnat per pcHnitentiam, dijudicat per ris, carnein, quoe feno significatur. domando, aut

discretionem, vitat per providenliam. Ex pajnitentia sedet super scabellum, quo mundus notatur, ipsum
de prajleritis assequitur veniam, ex discretione de et ejus dcsideria comprimendo; aut cuin Rachele

prtEScntibus lutelain, ex providentia de futuris cau- super idola Laban, diaboli fallacias reprimendo. Isti

telam. Praiterila delentur per veniam ,

quasi non sunt tres homines pessimi, vetus fermentum illud
fuerint ;
praesentia vincuntur per displicentiam ,
ut miseroe animoe conflcientes. A quo nos Apostolus
nilnocere possint; futura excluduntur per cautelam, proecipitexpurgari,dicens:A\Y/jur^aie vetus fermen-
ut nunquam sint. tum. Hoc vetus fermentum consistit in tribus .

TiT. LIX. Car tordictum: «. Pasce ovcs meas.» in voluptate, vana Diabolus
gloria, superbia.
Pasceovesmeas {Joan. xxi). Ter dictuui est, quasi superbiam dat, mundus apponit vanam gloriam
dicat Pasce servos^ pasce mercenarios, pasce filios.
: caro miscet voluptatem et simul faciunt ve- :

Servos corriges virga directionis; mercenarios, con- Q f us fermentum veterem hominem. Pri-
, id est
solans mercede justitia^; tilios, erudiens gratia obe- ma pars hujus fermenti est mala, secunda pejor,
dientioe adjungens modum in correctione, abun-
: tertia pessima. Beatus, qui abjicit superbiam dia-
dantiam in consolatione, suavitatem in persuasione. boli perfecfior, qui vanam gloriam mundi perfec-
; ;

TiT.. LX. Dc rcfeclionc spiriluaJi, cl do arborc pa- tissimus,qui carnis domuerit voluptatem. Samson
radisi et fcrmcnto voteri. leonem vicit, et Phillisthoeos debellavit, sed eum
Expurgate vetus fermentnm, at sitis nova consper- uxoris frangit mollities. Leo est diabolus ,
qui cir-
sio, sicut estis azyini{I Cor. v). Ad epulas divinas cuit tanquam leo rugiens, quoerens quem devoret.
et ad refectionem aniinie nos invitat Apostolus: ad Philislhoei sunt mundus et soeculai'is vita. Uxor est
quas invitata sponsa Dei, umbram quam desiderave- caro. Samson leonem occidit, dum quilibet spiri-
rat se accepisse gaudens, dicebat Sub ainhra illias : tualis diabolo abrenuntiat. Philisthoeos vincit qui
([aem desideravcram scdi; ctfraclus "jus daJcis gut- mundanam vitam respuit; sed ab uxore decipitur
turi mco(Caiit.u). Est enim inmedio paradisi arbor dum a carne superatur. Dormit in gremio uxoris,
vitoe, dans umbram, folium, fructum. Paradisus iste qui carnis curamfacitin desideriis. Tunc insurgunt
conventus est religiosorum, congregatio monacho- Allophyli veniuntque spirifus maligni capillos
, ,

rum. Sumus et nos, si tamen congregali sumus jy incidunt, id est viritutes follunt, oculos eruunt, id
corde, etnon solo corpore, ad glorilicandum Deum. est lumen (jhristi auferunt et ad molam id est
, ,

Si enim dissentio est in menlibus, niliil prodest cor- in circuitu rerum labentium ponunt, ut sit inter
poribus congregari nam potius dissensio dicendi
; illos de quibus dicitur Jn circuitu impii ambu-
:

suinus quam congregatio. Quod si datum fuerit de- Jnnt {PsaJ. xi). Ecce quod deducit prima pars
super ab eo qui facilunius moris habitarc in domo, fermenti voluf)tas carnis. Videamus quo et alioe duae
illud donum peiquaai jucundum, quod est habitare infectiones, vana gloria et superbia pertrahunt.
scilicet fratres in unum, in dilectioue, charitate et Istte enim duee sunt duae filijc Lot, quoe ipsum, post-
unitatc, tunc vcre paiadisus, id est horfus volupta- quam Sodoinam exivit, uxorem reliquit et Segor,
lis IJci sumus,
quo Deus congaudet et deiectatur,
in pusillam civifalem in qua salvari poteraf, ad cacu-
luncque habilat in nobis. In medio faiis paradisi est mina ipsum inebriant; qui
monfii- sequunlur, et
arl)or viloe, id cst Ciirislus daiis vilam. Quod ipse ebrius filios generat, qui non intrant in Ecclesiam
proinisitEccc ogo vobiscam sain
: oiiiiiibus diebas Dei. Lot iste monachum notat qui Sodomai flam- ,

usquo ad consumationom SivcuJi [MattJi. xxviii). mas, ef uxoris, id est carnis, qutc retrospexit, ac
Quia ubi duo veJ tres congrcgati Jucrint in nomiae etiam licitam soecularium vitam, in qua potuisset
 ;

787 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 788

salvari,'(lc.sorit, ol ail cacumon porfcctionis niona- A aqua coctum, l)oni fulclos igni assum. CnuUi.s man-
sticre professionis .isccndit. Sod in pcrfectionis ducatui', (Uun parus homo creditui'; a([ua coclus ,

statu (Uuv lilia) de patre quasi de so gonorant liiios, dum crcditur eliam Deus sed quomododc
; \"ii'gine

id cst talia opcra qna^ non inlrant in Ecclesiam Doi. nasci, ctDcus homo fieri potuil per humanam sa-
Eccc quo pcrlraliantsecunda ct tcrtia pars fermcnti. picntiam discutilur. Tunc enim coquilur ina([ua,
Nositaquc, IVatrcs, ne percai'nem oculos ct Imncn duni invcstigalur humana sapientia. Igui aulcm as-
Clirislipcrdamus, persuperbiamet vanam gloriam a sus comeditur, cum Deuset homo passus creditur,
coclcsti gloria cxcludanuir, cxpurgcmus vctus fer- ct ignc Spiritus sancti conceplus ct natus. Agnus
mentum,superl)iampcrluuni]ilalemdouuindo, el va- cnimassus (Jhristus cstpassus.Infidcles eniin quasi
nanigloriamper puritalemrectBeactionisabjicicndo, crudum sine sapore glutiunt, qui Christum purum
ct voluptatem carnis per abslinentiam morlilicando, hominem sentiunt; stuti fideles aqua coctum acci-
ut simus nova conspersio, novuspanis absque fcr- piunt, quia humana eum sapientia investigare pra^-
mento, qui flatur populo exeunti de /Egypto, qui sumunt, ct agnum assum sibi incor-
boni lidcles
apponitur EHse fugienti malam Jezabel reginam porant, qui Christum Deum et hominem Spiritus
{IJI Ucg. xix). Mala regina est caro, quse, carnali- sancti operatione fideliler edentes, corpus ejus ct
busdesidcriisdcdita, virtutesquseritocciderc ctillis
B sanguinem devote suscipiunt.
dominari. Ilsec persequitur Eliam et quemlibet spi- TiT. LXI. IJc triplici Iransinifjyationc et niibc.

ritualcm qui concupiscit adversus .spiritum. Elias Viri Galilsei quid statis aspicientesin ceelum ! Hic
hanc fugit, concupiscentiam ejus relinquando. Venit Jesus qui assumptus esl a vobisin cselum, sic veniet,
in Bersabee Juda ad confessioncm, ubi est puteus etc.(/lc/.i).Galil8ea //'a7j.S7»/r//v9//ointerpretatur.Ha!c

gratia? septiformis Spiritus, et dimittit ibi puerum triplex est:alia enim est in carne, alia in pocniten-
suum, relinquit in confessione puerilem sensum et tia, alia in charitate. Transmigratio in carne tri-

puerilia opera cum apostolo evacuans quee erant plex, abonostatuindelectationera peccati, adelecta-
parvuli, abit in desei-tum, id estmundicontemptum; tione in operationem, ab operatione in consuetudi-
dormit sub uml)ra juniperi, id est quiescit a vitiis ;
nem. Transmigratio quoque in poenitenlia Iriplex
sub duris pcenitentiajoperibusvigilat, et panem sub- est apeccato in cordis contritionem, a contritione
:

cinericium manducat, quia dum quiescit a vitis, du- in oris confessionem, a confessionein operissatis-
ris premitur poenitentias spinis, et dum vigilat, dura factionem. Transmigratio in charitate itidem ti"iplex
ei proponuntur et aspera. Panis enim subcineri- est; abono dolore pcenitentisein jucunditatem justi-
cius estvitse psenilentise. Inpaneenim vita, incinere p tiae; a bono opere justitise in spem etfidemglorise ;

notatur psenitentia. Post primum somnum dormit, a contemplatione fidei et spei ad contemplatio-
et iterum vigilans ambulat ad montem Dei Horeb. nem Bona est quidem poenitentia; sed quan-
rei.

Primus somnus est pausa a vitiis ; secundus ,

quo diu secum loquitur in amaritudine sua non est
i^equiescunt sancti a laboribus suis in Domuio mor- jucunda; cum vero cooperit operari, ut jam timor
tui, et perveniunt ad celsitudinem glorise in for- peccatorum absumatur a desiderio seternorum, mox
titudine panis subcinericii, id est vitse poenitentialis, a bono doloris transmigrat in bonum jucunditatis.

qua se pro peccatis affligunt. Hic panis est proprie Prima igitur transmigratio in charitate est a bono
monachorum.Ipsis enim non indicuntur,nisi dura et painitentiaj inbonumjucundum justilise; secunda, a

aspera. Panis proponitur cum cinere, id est vita bono opere justitise in contemplationem fidei et spei

cum psenitentia, qua macerare seipsos debent per tertia a contemplatione conlempla-
fidei et spei in

sacrificium cordis contriti et .sacrificium carnis mor- tionem rei. Piimi horum omnium transmigratores
tificatao, ut perveniant ad sacrificium corporis Chri- sunt carnales, quia in carne sunt et secundum car-
sti. Quod ut assequantur, prsecedat sacrificium hu- nem ambulanl. Secundi sunt rationales, quiincarne
militalisin mente, afflictionis in carne, ut habeatur sunt sed secundum carnem non ambulant. Tertii
devotio in vivi Agni immolalione Klenim Paschfi D "^ere spirituales, quorum convorsalio in aclis cst
nostruni immolatus est Cbi-islus ilCor. \). Qui im- {Pbilipp. III). Islisduobus posterioribustransmigra-
molatur quia ipse est Agnus qui decima die tolli toribus dicitur : Vivi Galihei, etc. Isti enim Deum
,

quarta decimaprsecipiturimmolari.Quid non crudus» vident ascendentem; sedaliterprimi, alitersecundi:

non aqua coctus, sed igne assus editur^lis.vof/. xiii* quia dupliciter ascendit Deus, in voce tubae et in

In denario sumitur propter Decalogum Yeteris Testa- jubilo. Poenitentibus ascendit in vocc tubae chari-

menti et in quaternario propter quatuor Evangelia

;
tativis in jubilo. In tuba ascendit pocnitentibus,

Arjnus ergo qui tollit peccata mundi{Joan. i), decima quando timore Dei horribiliter intonante peccator

luna tollitur,quia in Veteri Testamento venturus prse- resipiscit. Injubilo ascendit charitativis tribus mo-
dicitur, et in quarta decima immolatur, quia in Novo dis : Jubilus enim alius incorde, alius in ore, alius
Testamento crucifio-itur. Hic a tribus generibus in opere. In corde jubilat qui conceptam Isetitiam
hominum tripliciter manducatur. Manducatur enim voce non potest exprimere, nec tamen potest vo-
crudus aqua coctus igni assus. Primum genus
, ,
cem reprimere. In ore jubilat qui subtilia de Deo
hominum infidelcs sunt, secundum , slulti fideles; cogitans inipsoanhelatproficere,etcogilurdeficere.
tei"tium, boni fideles. Infideles crudum, stulti fideles In opere jubilatqui ad diligendum Deum tota vir-
 : ;

789 MICELLANEA. - LIB. V. 790

tute suspirat, cum hoc in prtesenti plan<i facere A seneum est poenitentia dura specula divina prse-
:

nequeat nam in visione fidei non quantum in vi-

; cepla, mulieres excubantes in ostio tabernaculi,
sione Dei diligitur. HosmodosinnuitPsalmista,di- sancta; animae sunt, qute quandiu in hac vila sunt,
cens: Jiibilatc Dao, oirinis lcrra ;
caidnto, cxsultntc, quiaoeternumlabernaculum ingredinequeunt, amo-
ot psallitc {Psal. xcvii). (lanlate Jubilooris, exsul- re continuo adi tum regni ol)servant..Mulieres ista; ha-
tate jubilo cordis,psallite jubilo operis. Incharitate- bent specula mandatorum, in quibus dum se scmper
ergo ascendit Deus in jubilo ad ampiectendum. Eum aspiciunt, ftxjditatis suic maculas deprehendunt et
Galila3us verus aspicit, ut eum jubilare faciatascen- corrigunt;etquidinsecoclestivirovelplaceatvel dis-
dens Deus in nube. Nubes alia bona, alia mala. pliceat agnoscunt, et quasi remittentes vultus ex red-
Mala triplex est Prima voluptatis, secunda
: ini- dita imagine componunt. Moysesitaquede speculis
quitatis, tertia phantasia). Prima est lutosa, quia mulicrum quae excubabantad ostiumtabernaculifa-
hominem focdat sccunda fumosa, quia unde volu-
;
citlabrum saccrdotibus ad lavandum, quialexDeila-
ptates postponit, avaritiain autem et cseleras ne- vacrum peccatorum exhibet, per quod sancta3 animse
quitias tenet, deterior eflicitur, et quasi fumus ocu- aditum supernse patriae exspectantes, per conside-
lum; ila excsecat rationem ; in tertia vero nube, sci- rationem divinorum mandatorum, suas maculas et
licct phantasifB, ii qui nubcm voluptatis ct iniqui- 3 videbant et emendabant. Dum enim lex divina
talis evascrunt in oralionibus perlurjjanlur. ('.onlra David ex divino mandalo pcccatum ecognoscen- i

has nubes Dominus ascendil in bona nube. Ethsec tem, etemendantemnobis proponit, quid aliud quam
triplex est : aliatonitrui, aliapluviaj, alia diei. F'riina Moyses labrum ablutionis de speculis illius facit?
horrida, secunda humida, Horrida lortia lucida. Nos ilaque sumus, frati-es, sacerdotes illi qui sacra
terret, huinida i'igal, ostendendo
lucida illuminat, bonorum operum vobis et aliis dare debemus. No-
quantum sit justis repositumpr<emium, utperseve- ])is autem ingressuris Sancta sanctorum, internse

rantiam exspectenl. Conlra ergo triplicem malam scilicet habitationis aditum, proponitur labrum de
nubem in triplici nube Dominus asccndit. Dum igi- speculismulieruni,pa^nitenliascilicelperexemplum
tur, vir tjalilieus, Iransmigrans in charitate, Deum anliquorumPalrum. Siigilurvolumus ingredi, prius
ascendentem contemplatur, quia non plene capit in hoclavacro lavemus maculas cordis: quod nobis
evanescentem ab oculo cordissui, dolet ettrislatur. facit Moyses, id est, lex illa quse dixit Confitemini :

Et ecce duo viri asliterunt in vestibus albis qui altcrutriini peccata vestra (Jac. v) : ut sicbeati effi-

charilatem consolantur. Ili sunt spes el fides ciamur ad videndum Deum, qui vivit et regnat.
spcs promissorum, fides gloriaj. Qui inquiunt : x^men.
charitas,quidhicdesperandostas"? crede Deum vel- C TiT. LXIII. De contemnendo mundoet Jaqueis ejus.
le,scire,etpossequod promisitdare. Dicitfides: Spe- Nolile diliijerc nmnduni neqiie ea qiioe in mundo
ra teglorificandam. Dicil spes Vei'e enim ita veniet : sunt, quoniani omne qiiod niundo concupiscen-
cst in
tibi dare gloriam quemadmodum vidisti eum ascen- tiacarnisest, ct concupiscentia oculoruni, etsuper-
dentemin coelum. Nos itaque, fratres, de malaGali- bia v;7i-e(/t/oa73,ii).PuIchritudinemanim8e,fratres,se-
hea transmigremus ad bonam, relinquentes nubes cundum quam creati sumus ad imaginemet simili-
contrarias,ascendainusad Deuminbonisnubibus,ut tudinein Dei, mundus non mundat, sed maculat
cum illc qui ascendit in judicium adveneril, eam dumque imagini, quas»yK'r nos signatum estlumen
nobis gloriam tribuat quain promisit. vultiis Doniini (Psal. iv), terrestris vultusimaginem
TiT. LXII. De lal)iilapuL!nitcnti;o, dc alis colambse ot mundus superducit, imaginem suam deturpatam
corvi, labroqiiciencuqiiod fccit Moyscsdc s])cciilis Deus abjicit;et tunchostisdiabolusanimamcoinqui-
iniilicriini. natam permundum, eam, niundi laqueis ligat, capti-
Conlitcinini alteriilriiiii jwccata vestra iJac. v). vat,et sulfocat.Inimicus enim Dei constituitur qui vo-
Hhcc est secunda tabula post naufragium, qua per lueritesse arnicusmundihujus,perquemdiaboIoca-
mare hujus mundi natamus, ne pereamus. Ilsecest piturhomo, et ejus Domino subjugatur. Adilectione
una ala (nam altera est oiatio' qua columba abarca igitur mundi volens nos rctraherc B. Joannes evan-
cordis sui volatad olivam cordis misericordise Dei, D gelista,etejus laqueos ostendere,ait: Xolite diligere
et inde reporlat ad arcam Noe, id est hominis in niundiiiii : quia ncmo potest duohus dominis servire
periculoconsliluli, ramumdivinicmiserationis.C.or- [Matlli. VI ) Deo el mundo. .\lter enim ad vitam, alter
vus, cujus vox. nou est pocnilentiye gemitum dare, trahit ad laqueos morlis.Unde subdil: Qu^a onine quod
pro cantuprtesentis hietitipe, potiusci-as cras, ab ar- est in mundo,conGupiscentia carnis est,concupiscen-
ca alis falste spei el adulationis, ad cadaverevolat tia oculorum, et supcrhia vitic {IJoan. 11). Isti sunt
putiidie voluplalis, nec ad arcam sui cordis rever- Ires laquei; Primus '•oncupisccnlia carnis;secundus,
titur, ut ptcnitcal cl lavelur a putredine cadavcris coiiciij)isccntiaoculoruni;iGvi'ms,su])crbia vj^cC.Isto-
et carnis morluic iu [Jioposilo. Sic labro feneo quod rum quem non tenuerit primus, capit secundus ; et
Moyses fecit de sjirfuHs niiilicriiin, qihv cxciiba- qui per gratiam Dei a duobus prioribus se excusserit,
bant nstio tabernaciili [Exod. xxxviii), ut sacer-
iii vix transiliet lertium. Concupisccnlia carnis est vo-
dotos ingressuriSancla sanclorum in eo prius lava- luptas quam per motuni illicilum caro appetit, ut
. rentur (i,'.YOt/. xxx), Moyses legem designat. Labrum gulositas, ebrietas, luxuria. Per hunclaqueum tauto
 :

791 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 792

citius mnuilus ligat quanto vieinius carni mentem A remissionem subquorum jugo utservi tenebamur.
:

npponil,tantoque periculosiorquantovioinioi-.Ailain Libertas gloriie inerit coelo, quiatunc ab omni pec-

per gulam, I.of pci- ol)i-iola(em, Salomon pcr luxu- cafo et pa>na libcrafi, in coclesti l)eatitudinc gaude-
riam stravit. (iulositali ij,'ilur, quaM-aplivitalis nos- bimus. Scd in liis omnibus, si Filius vos lihcrnvil,
traj fuit initium,per abstinentiam occurramus; ebrie- vcre liberi critis (Joan. viii), dicit Dominus, qui vi-
tati, pcr sobrictatem luxuritc, per carnis maceratio-
; vit et regnaf. Amen.
nem. Multi aufem sunt quos per carnis non vitia TiT. LXIV. Dcmuliiplici hictatione fidelium in hoc
tenef diabolus, sed per concupiscentiam oculorum mundo.
cupidilatis laqueum trahit.Hi primum laqueum eva- Non cst nohis colJuctatio, etc. (Ephes. vi). Multi-
dentes, secundo capiuntur qui dicitur conciipisccn- plex estluctatio fidelihominiinhocmundo. Pugnat
tin oculoram. Per oculos enim dum aurum et argen- enim eontia earnem, pugnat contra hominem, pu-
tum et mors ad aiumam per
csetera concupiseif, gnaf contra diabolum. Contra carnem, sieut dicit
fenestras intrat,et captivam eam in exterioribus ligat. Apostolus: Caroconcupiscit adversusspiritum{Gal.
Superhunc ridebiluret dicetur: Eccc homo qui non v). Et idem Video Jegcm in memhi is meis repufjnan-
:

posuit clcum udjutorom suum, etc. (Ps;il. m). Huic tcm lcr/i nicntis mciv(Iiom. vii). Pugnat contra ho-
laqueo si oecurrat consideratio Creatoris, qui crea- B mines impios, de quibusDominus Si mcpcrsccuti :

tura debet pretiosior videri, cavendum estatertio,
qui saevit per omnes. Sunt qui earnem domant,
mundum respuunl scd dum quasi de perfectione
: fertium inimieum, eo asperiorem quo eallidiorem,
superbiunt, tertio tencntur snpcrhia vitos. Hoc vi-
tium primum est recedentibus ultimum redeunti-
bus. Hoc proprium diaboli et ideo magis ca-
est
vendum. Hoc est una de filiabus Lot, quae ipsum
etiam in cacumine montis stravit. His tribus laqueis
capitur quicunque capitur, quia in his omnia vitia
includuntur. Aut enimexterioribus,quoe inmundo;
aut vicinioribus, quse in carne
quae in corde sunt, homo
ultimus enimla-
queus nos latet: secundus exfra nos latet vel
intra
sunt,ct vospcrscqucntur(Joan. xv). Considerat enim
peccator justum, et qua?rit mortificare eum. Ilabet
de quo Apostolus:A o/; cst nohis colluclatio adversus
: carnem et sanffuincm (supra tantum), sodadversus
; princ.ipes ctpolestates, adversus mundi rectores tc-
nehrarumharum, contra spiritualianequitisein cso-
lestihus (Eplics. vi). Primus itaque hostis, scilicet
caro, noeet illicitos motus incitando; secundus scili-
cet tyrannus,tribuIationes inferendo;tertius,scilicet
; aut interioribus, diabolus,tentationes suggerendo. Primus vincendus
ligatur : est jejuniis, vigiliis, laboribus, carnsm domando.
Hoc docebat Apostolus verbo et exemplo verbo :

tenditur ;primus juxta nos paratus. Histribusten- Q dicens :Hforti/icate membra vestra quse sunt super
tatus est primushomoet victus(Gen. iii). His tribus terram iCol. iii.), quia non sumiis debitores carni ut
tentatus est etvicit secundus homo. His tribus ten- secundum carncm vivamus (Doni. viii). Exemplo
tatur et, si vult, adjuvatur et vincit omnis homo. Castigo,mquH,corpusineum, ctinservitutenircdigo
Contra gulse vitium, quod estlaqueus carnis, Chri- (/ Cor. ix). Secundus autem hostis vincendus est
stus desertum petit et jejunat, respondens tentatori, patiendo, dicente Aposfolo: Xon : vos defendcntes,
quod non in solopane vivit bomo{Matth. iv). Contra charissimi Et Domino dieente: Diligite
(I\oi,i. xii).

concupiscentiam rerumexteriorum, Deum ereaturis inimicos vcstros(Luc.\i). Et: Si quis pcrcusseritte

praeponendum ait. Contra superbiam, qua suasit in maxiJlam unam, praebe ei et alteram(Mattli.v).
tentator, ut deorsum se mitferet, sicut et in cseteris Tertius quoque hostis repellendus est non consen-
ad Scripturoe testimonia confugit : Dpiim tunm ndo- tiendo, dicente Apostolo: A^o/y/e locum darediaholo
rabis et illi soli servies (ibid.). Christi ergo exemplo (Ephes. IV). Quotcunque vitiorum sagittas ille in te

qui nos docuit vincere, in his tentati ad Scripturas direxerit, tot confra easdesanctae Scripturie arma-
defensionemcurramus. Etquia tempore abstinentiae rio munimentorum clypeos tibioppone. Si adulterii
magis- tentamur, magis etiam resistamus, et in de- furfive jneulo fe conafur ferire, clypeum quo tibi

serto monasticse professionis, ubi dimisso principe D praescribitur: Non ni{cchahcris(Exod. xx); velquo
vanitatis,in Judsea confessionis cum Elia jejunamus cavetur: Non furlum faciesdhid.), illi oppone. Sed
a cibis, jejunemus a vitiis ut post victoriam et hic ut primum vincamus, carnis nos delectatione exua-
angelos reeipiamus ministros in adjutorium, et in mus, quia qui in carne sunt Dco placere non possunt.
futuro ad gloriam, ubi gloriae libertatemrecipieinus. Si enim sccundumcarnem vixerilis morienniu(Roin.
Est enim triplex libertas naturae, gratiae, et gloriie.
:
viii). Ut vero secundum lueremur, faciamus quod

Prima fuit in paradiso in omnibus secunda in ;

dieit Apostolus : Si inimicus tuus esurierit, ciba il-
mundo, in quibusdam tertia in bonis, tantum in
; lum (Rom. xii): vcrbo scilicet Dei, ut ores pro per-
coelo. In paradiso fuit libertas collataa necessitate sequentibus, et benedicas tibi maledicentibus. Hoc
peccati et poenae ; in mundo, a necessitate peccati autem Carhones ignis congercs supcr caput
faeiens:
non poenae ;incoelo, ab utroque. Libertas igiturna- ejus(lhid.), id esf, ignem charitatis super mentem
turae a necessitate fuit in paradiso, quando nulla ante ejus. Ut a tertio non vincaris, habites in adjutorio
primum peccatum necessitas patiendivel peccandi Altissimi (Psal. xc), quia qui ineo habitat, non com-
incumbebat homini. Libertas gatiae a peeeato in movehitur (ihid.). Sicergo et primuin hostem vinee-
mundo, quia per Christum recipimus peccatorum re, et secunduiu lucrari, et a tertio ne vincamur,
m MISCELLANEA. — LIB. V. 794

debemussubalis dofensionis consurgere, qui

ejvis A nis et de malis fiet in judicio. Sicut enim venden-
siciil galliiin a facio rnilvi conrjvcgat pallos suos siib tes et ementes ejecti sunt de templo, sic i-eprobi
alas {Matlh. xxiii), et quasi perdix fovct foliosquos de medio justorum tollentur, quando Dominus ve-
non peperit quasi aquila provocat eos ad volan-
;
niet jiidicare vivos ct inortuos.
dum. TiT. LXVI. De verbo Dei misso in villam, castcl-
TIT. LXV. Dc imiliiplici iiigrossu Christi. lum et civitatem; ol quid diffcranl.

Ingvessus Jesiis in tcmplum coepitejicere venden- Verbum Dei aliquando mittitur ad villain : ali-

lesctementes, etc. (Luc. ii). IngressusDeimei, regis
mei, qui est in sancto, plures sunt, divino doconte
eloquio : In civitatem, in caslellum, in
tempium. De primo Ingredicnte Doinino sanctam
: lumfecit [Joan. xi). Post incivitate ab Hebrseis my-
civitatem{.]Iatth.\i).Be secundo: Cumingrederetur
inquoddaiu castcUum, occurrcrunt ci dccein viri lc-
prosi{Luc. xvii).De tertio: Ingressus cst iii doinum
Pharisoei{Luc. vii). De quarto Ingrossus Jesus in :
templum, ct csetera, quaeprsemisimus. In civitatem
ingressus est sicut rex: in castellum, sicut propu-
quando ad castellum, aliquando ad qua civitatein. In
figura .lesus in vilia Galilicaj aquam in vinum con-
domum, in vevtit (Joan. i\). Indeincastello iilocelebre miracu-
sticis obsequiis honoratur(.I/a<;/;. xxi). Villa estpro-
priis tantum vestitacolonis, nullo munila vallo. Iltcc
est anima naturalibus lantum virtutibus poUens,
nullo humilitatis vallo, vel ex gratia superadditte
virtutis roborata. Castellum quod vallo munitur vel
muro sed ad latitudinem urbis non extenditur est
; ;

gnator; indomum, sicut pater familias; in templum animavallo poenitentise et humilitatis vel muro obe-
sicut sacerdos. Quod ipse sit rex, propugnator, et dienti8enonvoluntatemunita:qu8e nondum charitate
paterfamiliaspaginadocet sancta. De primo Isaias: dilatatur sed angustatur timore. Civitas prsesidiis
Dominus rcx nostcr vcniotctsalvabit nos{Isa. xxxv) plurimis vallata, largo sinu et numeroso populo sub
De secundo Mitte nobissalvalorcm ct propugiiato-
: juris pequitate et justitia vivente dilatatur et colitur.
rem, etc. {Isa ix). De tertio Simiic cst rcgnuin cQi-
: Haec est anima quaj diversis honestatis prajsidiis,
lorum liomini patrifamilius, elc. [Matlli. xx). De charitate dilatatur, et copioso et ordinato virtutum
quarto: Tucs sacerdos in ajtcrnum, etc. {Psal.cix). agmine habitatur. Venit ergo sermo divinus ad vil-
Hegi diadema, propugnatori arma, patrifamiliasali- lam, ut aqua in vinum muletur, id est de rusticilatis
menloruin distiiI)utio, sacerdoti sacramenlorum insipido sapore ad virlutuin fervorem valletur, ne
convenitexhibitio.Videamusitaquecumprophetare- ab irruentibushostibus diruatur. Venitadcastellum,
gem gloria et honore coronatum {Psal. viii). Intel- ut suscitato mortuo, et etiam solutis timorum insti-
ligamus propugnatorem, propheta petente Appre- :
Q tulis,spem libertatis a peccatorum vinculis solutis in-
IiondoarmactscutuiniPsal. xx\iv). Advertamuspa- jiceret. Venit ad civilalem ut conservetur ipsa, et
tremfamilias quinque vel septem panibus turbas idem sermo ibidem hfmorificentius habetur, ne pul-
reficientem (Matlh. xiv). Recolamus sacerdotem se- cherrimi voluntarite obedientise muri diversis anti-
nietipsum sacrificantcm {Isa. lui). Rex in diade- quorum exemplis roborati, furtive ab insidiantibus
mate sepr8ebetadmirai)ilem, propugnator in armis fodiantur. In villa ergo obruitur cito, in castello
se pryeslat formidabilem, sacerdos in sacxnficio se roboratur subito, in civitate honoratur continuo.
reddit acceptabilem. Rexcoronatus sedet in throno TiT. LXVII. Do Iiunine vultus divini, de aliribii-
divinitatis; liropugnator expugnaturus adversarium tis Trinitati, ct virtutibus aninuc.
slat inpropugnaculo crucis; paterfainiiias esurien- Vultus Patris est potentia Filii ; sapienlia Spiri-
tes impleturus bonis, vocem suam dat in plateis ;
tus sancti, benignitas. Lumen vultus est memoria,
sacerdos ingreditur in templum oblaturus Deo sacri- intellectus voluntas. De momoria cecidit homo in
ficiuin laudis. Duo sunt toinpla, alterum Salomonis, oblivionem; de intellectu in ignoranliam de volun- ;

alterum Salvatoris. Templum Salomonis auro, li- tate in reclitudinis abusionem. Sed Deus misit
gnis ct lapidibus construitur; templum Salvatoris Filium suum qui attulit fidem, spem, charitatem.
hominibus. Tria sunt templa Salvatoris. Tem-
justis Quibus haic imago, hic vultus signatur super nos,
plumenimejusestcorpusquodassumpsitdeVirgine, id est rationi imprimilur. Fides pellil oblivionem,
templum ejus est quisque fidelis, templum ejus est memoriam resliluendo spes ignorantiam fugal,
;

Ecclesia univcrsalis. De primo diclum est: Solvite £) inlelleclum purgando; charitas rectitudinis abusio-
templum Iioc [Joan. in. De secundo Si quis tcin-
: nem, exstinguit, voluntatem relevando. Vullus ita-
plum Dci viola vrrii,disp"rdcl illum Dous. etc.(I Cor. que Trinitalis in charitate, est potentia, sapientia,
ii). De tertio Eccc vciiit ad lemphim sanctum
: benignilas. Per potentiam cuncta creavit per sa- :

siium, etc.{MaIach. iii), In quo quid faclurus sitos- pienliam cuncta disposuit: per benignitatem cuucta
tenditcumpaulo postsuli(lil: F.t purgavit folios Lcvi gubernat et fovet. Sed quia ad vultum videndum
(ihi(L). Filii Ijcvi minislii sunt altaris, et dispen •
accedere non possumus, habemus lumen, id csl
salores luinisteriorum Dei, quos evangelicaleclione imaginem el similitudinem. Per imaginem ipsum
purgasse quodammodo perliibetur, oum de tcmplo apprehendimus, id est, per meinoriam, intellec-
vcndciiics cl cnwntcs cjccit, ideoscilicetneministri tum, et voluntatem. Per similitudinem eum nobis
altaris altendcnlcs lucra, eorum corrumperentur exprimimus, id est, per fidem, spem, et charita-
exeinplo. Quo prjefiguralur et diseretio quse de bo- teiu, elc.
 ;

795 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 796

TiT. LXVIII. Do scininanlo iii sjiiriln vnl rnriip. A striclementiamquasi tot floribus vcrnatqiiot virtu-J
Alius csl (juid somiiial, aliucl seminalur
in (juo libus abundal.Hcgio expiationis, locus non homini, 1
Aniina seiuinal; scd si in spiritu, inctet de spiritu scd Deo notus in quo sunt animtc (|uoruindam,|
;

vilam. Friiiliis cniin sjiiriliis cst i/niidiiini cljiiix, etc. qui salvandi sunl, quibiis confeiunt sacrilicia ot'
(Gnl. \). Si in carne, inclel corruptionein. Friichis eleemosynae. Scd hac plaga bonus negotiator
in
enim r,-j/-»/.s Inxnrin : nvarilin, etc. (ihid.). .\nima vcndibilcni supeiat sarcinam, cuin induit aflectum
senunat vel in caine vel in spiiitu
er},'0 esl (|Uiv ; coiupal.eiidi.Regio gehennalis carcer est dainna-
coipus scquela est ad quodcunque deiegaverit ip- torum, deqiioetin quo niilia patet redcmplio. Est
suin aniina dux ad veritatem, si eain sequi velit
; etiam alius carcer mundus istc, in quo ienemur
Trr. LXIX. Dc diijilici cajilnrn jiisciiini. exules, et caplivi scd ad lempus. Mundus ita^iue
;

Humpitur retepipe nuilliludine piscium in piima carcer esl caplivorum, infernus damnatorum. Hes
piscalione. In secunda inulli pisces capiuntur, ct inira, severa, et non sine tonitruo timoiisaudienda.
rete non rumpilur, quia et hie in priina vocatione Ad plagam istam recurrendum est considerationc
cum ele.tis tot repro])i intranl Ecclesiam, qui ipsam subtili, quoties diabolus mala suggerit, ut homo sic
hasresibus scindunt; et in futuro soli eleoti intra- cohibealur a peccato, ct ncgolietur sibi odium pec-
bunt, qui in pacis aucfore in dissolul)ile vinculum t> cati.
Hegio supercoelestis, maler nostia est Jeiu-
pacis habebunt. Inprima elabitur piscis, quianovit salem. In hanc regionem colligat sibi dulcissima,
Dominuslctiam inter persequenlium scandala suos scilicet amorem Dei. Has quinque regiones perlu-
servare. In secundaautem eliguntur boni in vasis; slrare debemus ; de quarum singulis singulas rc-
mali aulem ejiciuntur foras. feiainus sarcinas. De regionc dissimilitudinis, con-
TiT. LXX. Dc Javandis cl jilicandis relibus. temptum inundi; de regione australi formam bene
Exemplo Petri in liltore sedentis, prsedicatori vivendi, de regioneexpiationisallectum compalien-
lavanda prius el inde lergenda siint retia (Luc. v); di ; de regione inferorum, odium pcccati ; de re-
quia post praedicationein lavare debet pulverem gione supercffilesti, ainorem Dei.
peccati, si quem forte ex ipsa praedicatione contra- TiT. LXXIII. De IriJjus Christiawv perfectionis
xit doctor, et inde ea plicare, id est quse docuit slatihus.
adimplere. Dominus dicit ; Eccc cgo hodic cl cras dtcnionin
TiT. LXXI. Dc piscihiis in verbo Doniini capicndis. ejicio, etsanilales pcrficio; ct tcrtia die consuinnior
Per totam noctem laborantes Apostoli nihil ca- (Loc. xin). Et Apostolus; Donec occurramus oinncs
piunt; Petrus autein in verbo Ghristi laxat et capit p in virum perlectum (Eplies. iv). Tres status Chris-
(Lhc. v),qui frustia pifedicalor vocis jaculum mit- tianoe perfectionis in his notantur unus in futuro ;

tit nisi verbo giatiye fuerint laxata retia. ubi triumphabimus, duo in praesenti, ubi ineiemur.
TiT. LXXII. De nerjoliatione cJaustraJinin. Primus in poenitentia, secundus in justitia, tertius
Negotiamini dum venio (Luc. xix). Yenit Domi- in gloria. In primo daemonia ejicit; in secundo sani-
nus in obitu uniuscujusque, vel gratus remuneiator, tatem perficit, cum per misericordiam jusfe vivere
vel terribilis damnator. Nihil morte certius. VigiJato facit; iii terlio consummabit, cum nos coronabit
itaque, quia nescitisdicm nequc horam (Mattli. xxv). quos in sua passione, dormitione, et evigilatione,
Cumdixerint:pax et securitas, tunc repenlinuseis ostendit. In cruce patiens de diabolo triumphavit,
supcrvenietinteritus(Prov. xxix). Ut autem semper in sepulcro quievit, in resurrectione exsulfavit. Ita

vigilemus, ac diem illam calamitatis et miseriee nos poenitentia qua diabolum vincimus, cruciat ;

vitemus, paterfamilias quinque regiones ad nego- justitia qua a malis quiescimus, tranquillat vita ;

tiandum destinavil, in quibus quasi per nundinas 8eterna,ubi Deusvidebitur,jucundabit. Hincprimus

curtiisitandoinudla rejiciant, quse utilia sunt colli- horum trium Cujus vox;
status agit de poenitenfia.
gant tanquam prudenles negotiatores sibi sar-
; et Miscrerc nici, Dons )Ps l). Secundus de iniseri-
:.'.

cinas referant. Quarum hajc noinina Hegio dissi- ;

£) cordiaet judicio, cujiii vox est; Miscricordiam ct
militudinis, prajsens vita, quain quidam nimium judiciuni caiitaho lihi, Domine (Psal c). Tertius de
amantes dissimiles facli sunt a Deo, et jumentis vita ajterna, cujus vox Oninis spiritus Jaudct Do-
;

comparati descenderuntad locummortis. Unde ex- ininniii 'Psnl. cl). Hinc in Veteri Teslamenlo tres
clamat Propheta ; Ilnino, ciiin in lionoro essel, etc. praecipue fesfivitales celebranlur, Paschfe, Pente-
(PsaJ. xxxxvni). In hac prudenter negotiatur, qui costes, Scenopegiae. In prima comedebant lactucas
si vel parum mundus arrisit, pensando discernit agrestes, et spicas igni tostas offerebant; per quae
quam fallax vita bicvis et incerta, quam vilia et significantur carnis mortificatio et poenitentise aina-
nulliusmomenli temporalia. Hegio australis clau- rifudo. In Pentecoste novi pancs de novis frugibus
strum vel eremus, in qua Christos suos abscondit a olTerunfur; per quod intelligitur stalus justitia) per
contradictione linguarum, postmoduin adinisturus quam in novitate vitse ambulamus. In scenopegia de
consortioangelorum. Per austrum quippe in Scrip- cuncfis frugibus anni olTerebatur; per quod slatus
turissanctisSpiritussanctus, et per australem pla- gloriie; quando vcnienlcuinexsullalionc portaiilcs
gam spiritualium bonorum designatur conversatio manipuJossuos(Psal. cxii.\- Hsecsunt opera Saina- .

Claustralis vero paradisus ad suavem spirantis au- ritani; qui prius vinum, inde oleum fudit, posfea
797 MISCELLANEA. — LIB. V. 798

ait : Vnflo, saniis factus cs (Joan. v). In vino fervor A Deum. Justiliam ad .sseculum quserit qui humano
poonitentite, in oleo lonitas justitise; in tertio si- vult justificari judicio, et terrenis antcponit cceles-
gnificatur perfectio. tia, ita ut illa sumat ad usum necessitatis, non ad
Trr. LXXIV. Dc quadriiplici tristitia etgaudio. fructum utilitatis. Hic dum unicuique rcddit quod
Tristilia vcstrri vcrictur in gaiidiuni (Joan. xvij. suum est, necessitati temporaiia, utilitati ijeterna ,

Quadripartita est tristitia. Priina est pressur?e, de per ad regnum gloria^

iter justitiie festinat et ut ;

qua dicitur Mulicr cuni parif, tristitiam hahot, ita

: qusedam summa comprehendatur; alii neque regnum
ct vos nunc tristitiam hnljctis (ihid). Secunda cst quferuntDei, neque justitiam ejus, utcarnales; aiii
pocnitentiai. Unde Gaudcoqniatrislati estis ad piu-
: regnum Dei qiuerunt, sed non ejus justitiain, ut
nilcntiam Et : (Juiv sccundum Dcum est tristitia pai- singulares regnum Dei et justitiam ejus quae-
; alii

nitcntiam in sahitem stahilcm opcratur(II Cor vni). runt, sed non primum, ut animales; alii primum ,

Tertia estdesperationis. Unde: Sseculi Irislitia mor' et regnum Dei, et ejus justitiam quaerunt, ut spiri-
Irm opcratur Quarta damnationis. Unde
(ihid). : tuales.
Ihi crit tlctus ct stridor dcntium(Matth. viii). Gau- TiT. LXXVI. Dc triplici stalu animae, ct dc ralio-
(liumsimiliter quadripartitum est. Primum dissolu- ne poenitcnliic faciendie.
Unde VcB vohis qui ridelis (Luc. vi). Se-
tionis :
Tres sunt status animaj in corpore, seposito :

cundum pra^sumptionis. Unde: L;vtentur cummalc B «orpore, et recepto corpore. Primus datus est ad
feccrint; ct cxsultanl inrehus pessimis (Prov.u). agendam psenitentiam. Keliqui duo ad habendam
Tertium est conscentise, de quo : Gaudemus, inquit, requiem vel pcenam, prout gessit in corpore sive ho-
intril)ulationilnisnostris(Colos.i).GlorianostrahaiC num sivc malum (11 Cor. v). Ad agendam vero poe-
cst, testimonium conscicntiiv nostr,v (11 Cor.i). Quar- nitentiam tria sunt necessaria tempus, locus et :

tum pacis et gloriae. Ergo tristitia pressura; conver- corpus. Quod tempus estneccessariumdicit Aposto-
tctur in gaudium conscientiaj. Tristitia poenitentioe tolus: Ecce nunctempusacccpcabilo, etc (llCor. vi)^
operatur gaudium pacis et glorite. Gaudium vero Similiter et de loco et de corpore idem dicit : Onincs
dissolutionis nonnunquam vertitur in tristitiam oportet nos manifestari ante tribunal Domini ut
diflidentiiTe. At tristilia desperationis consummatur referal quisque propria corporis prout gressit (11

in tristitiain damnationis ;
gaudium vero conscien- Cor. Sed de hoc loco loquitar Scriptura, dicens:
v).
tiaj, in gaudium lucis glorise. Si asoenderit super le spiritus potestatem habens
TiT. LXXXV. Do triplicis regni acquisitione. locum tuum ne deseras (Eccl. x.) Porro tempus in
Primum qmvrite rcrjnum Dci ct Justitiam cjus tria dividitur in prseteritum : in praesens, in futu-
(Malth. vi). Triplex est regnum, potentias, gratise, rum. Horum nullum perdit quisquis rectepoeniten-
gloriiB. Deprimo dicitur : Ilegnum tuum regnum om- C tiam agit. Nam quidem quod perdiderat
priieteritum
nium saeculorum (Psal. cxuv).. De secundo. Re- restaurat, dum in amaritudine animse suie omnes
gnum Dei inlra vos cst (Luc. xvii). De tertio Re- : annos suos reoogitat. Prtesens autem tenet per
gnum mcum non est de hoc mundo (Joan. xvii). exercitium operis, futurum vero per constantiam
Regnum potentise est in omni creatura, regnum boni propositi. De peccato loquitur Apostolus cuin
gratiae in prajsenti Ecclesia, regnum glorifB in vita dicit Redimentes lcmpus quoniam dics mnli snnt
:

ijcterna. Regnum potentifB triplicitcr quaeritur: Per (Ephcs. v). Ad praesentis vero temporis operalio-
superbiani, per fraudem , ct per hypocrisim. Per nom hortatur nos, dicens; Dum tempushahcmns ope-
superbiam, ut ipse qui est rex inter omnes filios reniur bonum adomnes(Gal. vi). Futuris autem nos
superbise Sedeho, inquit, adaquilonem, et erosimi-
: monet Dominus cum dicit Qui perseveravit usquc :

lis Allissimo (Isn. xiv). Imitantur autem illum qui in finem,hicsalvuserit(Maltli.x).('Mr\msqnoqnene-

sunt ex parte ejus Herodes; per
;
per fraudem , ut cessarium est adagendam poenitentiam. In corpore
hypocrisim,ut Antichristus,et omneshypocritfBCum enim possumus mala pati pro expurgandis commis-
illo. Regnum autem gratiiB et glorijB quaeritur per sis delictis, et bonaoperari pro adipiscendisaeternaj
poenitentiam et confessionem, ut latroni in cruce vitse prasmiis. Quie autem aniina corpore caret
qui per violentiam illud rapuit. Sunt qui hoc du- ^ quomodo dignos fructus poenitontiaj agere valerct •.'

plex regnum Dei nequaquam quiBrunt, sed lucrum Et notandum quod piBnitcntiii,qua3per corpus geri-
siBculi. Alii non primo icgnum Dei quaerunt, scd tur, brevis est etlevis. Brevis, quiaper corporis mor-
rcrum lucrum et usuin. AliiutrumquequiBrunt, sed tem breviatur levis, quia per societatem corporis
:

primo lucrum siBCuli. Alii primo regnumDci. Primi fcrtur facilius. Gravis siquidem esset psenitentia, si
sunt carnales, sei-undi sunt singulares, tertii sunt cam solus animus portaret. Gum vero et ipse ct cor-
animales, quarti spirituales. Propler primos qui pus ejus partitur pondus, qnanto magis corpus inde
nunquam regnum Dei qu.Bruntdicitur, quasrile.Pvo- oneratur, tanto amplius animus exoneratur. Locus
plcrcos qui pi-imo aliud quiBrunt,subdit,/)?'//i}?7//j rc- etiam pivnitendi nonquidem necessarius,sed utilis,
gnuiii. Proptcr eos qui regnum Sixiculi qutcrunt, ad- est locusEccIcsife.Tempus autem est teuipus vilte
jungit, l)ci, Propter eos qui non Doi, sedsseculi vel pcenitentis ; nam quisquis duin in corpore vivil

suain justiliain quterunt, addil, cljustitiam cjus.Esi pa^nitentiamagere negligit, nulluin in fuluro salulis
enim justitia ad sseculum, est ad seipsum, est ad remedium habere poterit.
 ;

799 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 800

TiT. IjW\ II. QiicC ail orationis piirilateni siiit nc- A inolita male agendi consueludo; inter devolam ct
cessiirin. perfoclam, corpoi-alis refectio. Qua3 tria duin quasi
Ad hoc utoi-atio sit pura , tria vidcntur mihi iapidos duri in via nostri corporis se opponunt, ne
necessaiia (juihus orationis intentio lirmiter est de virlute in virlutem ascendanms, impediunt.
anigenda.C.onsiderarenaiiKjue debetis qui oratquid TiT. LXXX. Do (jitnt : !(jiiibus serviinus.
petit, et pro])ter ({uid petit, ct ipsum quem pelit,
Qualu>" sunl quorum inhac vita obsequiis deser-
in eo aiitem duo debet altendere
(luod pclit ut :

vimus: Caro, inundus, diabolus, Dcus. (iarni milli-

sccundum Dcum sit({uod postulet, et ut hoc ipsum
tamus guiaj ilicccbris serviendo, luxurioe stiniulis
in summo dcsid('rio habcat. Verl)i gratia si mor- :

ohse({uendo niundo militamus avaritia; «stilius

;

tem inimici, si lajsionem scu dejectionem proximio

anheiando, honoiis allitudincmaireclando; dial)olo
orando quis peticrit, non cst secunduin Deuni talis
militamus, bonorum profectibus invidendo, et con-
oratio; cum ipse pr;ecipiat etdicat IJi]i(jito ininii-
:

tra Deum superbia; spiritu infumescendo; Deo mi-

cos vcstros, honcfucila iis (jtii odortint vos, Oratcjiro
litamus pictatisoperibus humilit(!r insistendo, pote-
persequentibus et calunuiiantibtis vos (Mattb. v). Si
statos aerias virtule si)iiitus oppugnando. Habent
remissionempoccatorum, siSpiritus sancti gratiam.
et singuli prin(^ipes isti donativa propria. Garosuis
si vii-tutem atque sapienliam, si iidcm, veritatem,
.. *. '
d
D ,• •,
tironibus clargitur i
•,
momenlancam voluntatem, mun-
, , . ,
,• •
I-
justitiam, humilitalom, patienliam, mansuetudinem,.

dus tiansitoiiam sublimitatom, diabolus captivita-

et caetera spiritualia charismata, quaesierit, et ea
tem pcrpL'tuam, Dcus interininabilem felicilatem.
vehementor cogitando affcctaverit; haec secundum
Hsec sola prseponderat.
Doum meretur exaudiri. De
est orfltio, et h;ec vere
hujusmodi orationil)US loquitur per Isaiam Domi- TiT. LXXXl. Do titillationuin cartiis causis.

nus Antetjnam clainent cr/o cxaiidiain {Isn. l\v).

:
Motus ex causis
et titilatio carnis nostrse tribus

Sunt et alia quoe cum desunt, ct petuntur a Deo, contingit. Ex priccedenfi cogitatione deformes et

dantur. Et possunt esse vel non essc a Deo, quan- illicitas imagines intro trahcndo in quarum retrac-

fum duntaxat inteiest finis ad quem referuntur. l't tione tupiter commovetur. Ex vcntris plcnitudine ,

corporis sanitas, pecunia?: cseterarumque rerum quia cum venterciborum cumulositafe distcnditur,
affluentia. Qua) etsi a Deo sint, non tamen sunt caro lascivicns admodumluxui-ia concitafur. Ex ina-
magni pendcnda, necoxdcsiderio possidenda.Simi- ligni spiritus impugnatione, quia quo justos supe-

liter et in ipso qucm petit debct duo considerare, rare se minus posse considcrat, eo percarnis titil-
bonitatem, qupe gratis velit, et majestatcm quie lationem eos gravius impugnal.
,

plene possit dare quicquid petitur. Sed in seipso

C Tit. LXXXII. Quoinodo ascendctidtim dc convallo
qui petit debet nihilominus duo attendere, id est, ct deserto, cl rjtiod triplex dcsertum.
ut pro suis meritis nil sc acccpturum putet, et ut De convalle plorationis ascensuri semper ad al-
de Dei misericordia tantum quidquid rogaverit se tiora tendere et anhelare dcbemus. Est eniin quasi
impctraturum speret. Tunc ergo dicitur cor purum, quoddam desertum qua dicitur
vita ista mortalis,de .-

quando hajc tria quse dicta sunt cogitat. Qui in hac Terra rlcserta, iiivin, etc. (Psal. lxii). Sed triformis
puritate et intensione cordis oraverit exaudiri se estspecicsdesertorum.Estquippcdesertummomen-
sciat, quia sicut testatur Pctrus apostolus : In vc- tanea vanitas, quam despicere vitse moderationc
ritate compcri rjuia non est personarain acccptor debemus dc quo deserto asccndere nos oportet
;

Deus, sed in onini gente, rjui timet eum el operatur sicut dicitur : Qu,v est ista qiuo ascendit jicr dcscr-
justitiam, acceptus est illi [Act. x). ttim deliclis aflluens, iniiixa sujicr dilcctuni suunr?
TiT. LXXVHL De suscitato a morte animsc. (Can^. vinj. Deliciis affluimus cum virtutibus abun-
Mors animaeest De qua morte suscitatus
oblivio. damus, super dilcctum innit''Mur, cum Deo ascribi-
hoc n>odo agnoscitur. Per memoriam senfit, per mus quidquid boni opeinmu;-. Est aliud desertum
obedientiam audit, per intelligenliam vidct per ,
(^hristiana3simpIicitatis,hainiIitas,vocatadesertuin,
circumspectionemolfacit, etgustat pcr dilectiouem. D quia fere nullus est Christianus, qui studeat istud
TiT. LXXIX. De quatuor vohwtatihus bominis. bonum plene operari. Per hoc desertum necesse
Quatuor sunt geneia voluntafis humanae Sicca : est utascendamus. Unde dicitur Qu,-e est isla qu,c :

in reprobis et terrenis, quorum corda nuUo rore asccndit pcr dcsertum sictit virgula futni ex aronia-
gratiaj perfunduntur; Hecta in inchoantibus, quise tihus myrrb,c, tburis, etc. (Cant. m.) Sicut virgula
obliquitatem relinquentes ad boni ope-
vitse pristinse fumi ex aromatibus ascendimus, cuin virlutum stu-
ris rectitudinem mutatione voluntatis assurgunt dio et disciplinacxercitatiproximos ad bene agcndi
devotainproficientibus,qui usu orationisassiduaein similitudinem incitamus. Est aliud quoque dcser-
amorem bene agendi c(Elitus eriguntur; perfecta tum, innocenti.ie purioiis simplicitas vel integritas :

consummatis, qui pene nil aliudnisi Deumcogifan- ad hoc debemus ascendere, quia ad veram medici-
tes, in ipso totius dcsiderii sui finem reponunt. In- nam, ut simus sancti corpore ct spiritu debemus
ter siccam et rectam voluntatem quoddam firma- anhelare.Ascendamusergo dedeserto momcntanefB
mentumest, ut qui volunt transire non possint. vanitatis pcr dcsertum humillima^ simplicitatis
, ,

perversa scilicet intentio inter rectam et devotam, ad desertum integerrimse puritatis.

801 MISCELLANEA. — LIB. V. 802

TiT. LXXXIII. Do Snf/ittisquibiis iililiir Domimis. A Deum, hoc solummodo cupientes, in pace quiescere
Doniinus noster habet proprias sagiltas quibus in idipsuin.
liosles suos vulnerat, et in l)rarhio virtulis impn- TiT. LXXXVIII. Dc Iriplici pnrJntorum timore.
gnat. Sunl auleni tres sagittio quibus hostes sau- Trifarius est tiinor praiialorum Ne audiontium
:

ciantur. Stimulus amiss:e pecunioe, quia valde lii- aniinos exquisitorum verborum apparatus commo-
statur (lum inslrumenta vivendi, et satellites volu- veat, ne interni judicis oculos hinmoderati usus
ptatum ct divitias amisissc reminiscitur. Seqnitur ofVendanl, no juslilia^ retiibutio in prajsenti eis
pestis corporalis molestite, qu:jo ex
ut ejus vias fiat.

animi potestate sopiat, eum quom ad peccatum TiT. LXXXIX. Dc Iriplici saiifldrum dolore.
festinare considerat, per corporis contritionem fla- Trifoi-mis est sanctoium dolor, (juia distant de
gellat. Sequitur malleus infernalis memoria}, quia paiadiso, quia detinontur in exsilio, (|ui differuntur
cum se hoino, undique circumseptum ponderepoc- a regno.
narum corporalium pensat, etiam ad illam quae fine TiT. XC. Qiiic siiil in C/irislo monlium nionte.
caret angustiam oculos convertens, horribilem ge- Mons coagulatus, mons jiinguis, etc. (PsaJ. lxvii).
hennsc fornaoem timida secum considerationeper- In monte monfium Christo fuerunt luec duo: coa-
tractat.
B gulumpassionis, et pinguedo sanctilatis. Ifem vifu-

TiT. LXXXIV. De ehriciatis viiio. lus novellus, vitulus de armento, vitulus sagina-
Non uno eodemque modo omnes qui ebrii sunt tus.
inel)riantur. Aliud est vinum malitise, (,uod effluit TiT.X'U. De variis porlis.
de vite nequitiee, et a diabolo initium habuit, qui Portas suas habet mundus quibus stulle ingredi
nmariludines peccati et mortes humano generi pro- nititur ad Deum. Qua)sunt corrupta sensualitas,et

pinavit quo inebriantur iniqni eonsimiles Holo-

: Unde esl: Appropinquavcriint us-
iiioosla cupiditas.

pherni. Aliud est vinum molestiae, quodemrnal de que ad portas mortis (Psal. cvi). Porfie inforisunt
labrusca conditionis humanae, qune de suo acelum ctcca dispensalio et dura obstinafio: Portaj inferi
iniquitatis apposuit. Hocvino quisquis inebrialur, non pucvalchunt ndvcrsus eam (Malth. xvi). Portse
non injuste, sed merito peccali sui a Deo poenam cccli sunt humilis pctentia, quoe estpoita ferrea
pati comprobatur. Aliud est vinum giatiee, quod ex ducens ad vitain, et amoiis concordia, qute est
botro cypri, id estex (^onditoris largitate discurrit. porta orienfalis.
Et hoc estmustumquosponsililiiinebriantur quod ;
TiT. XCII. De trihus biccrnis.
mittitur etiam in utres novos. Q Tres sunt lucerna)
Regula disciplinaj in Christo,
:

TiT. LXXXV. De gradibiis l)on!V condcscensionis. quasacoenditurutdragmaperdifainveniatur forma ;

Septem gradus descensionis habet humilitas, veritatis, quoe posita est in Evangelio super cande-
abdicationem rerum,exemplo apostolorum,abjectio- labrum ; scientia) puritas in corde bono, qu» illu-
nem vestium, sicut Elias et Joannes Baptista com- ;
minatur a Domino.
passionis cooperationis exercitium, ut Paulus
et • TiT. XCIII. Demodis quihus interrogat Deiis.
pejectionem inprosperis, ad modum Davidpauporis Tribus modis interrogat nos Deus: Promulo-a-
regis ;
patientiam in adversis, sicut Job et Tobias, tione pra^cepti, ut nola nobis obedientia fiat ; inje-
proprium abhorrere consilium et proprise voluntatis clione flagelli, ut patientia nostra
proximis inno-
affectum. tescat ;
revelatione secreti, ut se nobis virtus humi-
TiT. LX XXVI. De quinqne contrn pnr^-:; !uni pncliis. lifatis aperiat.
Prajlia virtutis quibus arma poccati expugnantur XCIV. De advcrsitati opponendis.
TiT.
sunt haec : Plenapeccaticognitio,quse expellittene-
Adversitati tria sunt opponenda Electorumago- :

bras voluptatis poenitentialis afflictio, contra dul-

;
nes ei angustioe, quas patiunfur qui pie vivunt ; re-
cedinem carnalilatis ;humilis et vera confessio con-
deuipforisafnicfionesetmolestia),quas eissevissimi
tra venenum iniquiatis quod potavimus; sufficiens princi[)es inluloiunt ; dispositio modeivitricis jusli-
et digna correclio, contra imitationem pristinfevo-
cujus altiludinem quasi virgae Joseph summi-
tia?,
laptatis;perseveranti8eplena successio, ut perfecta
tafom non discutcre, sed adorare do])emus. Htec
subrogetur custodia sanitatis.
sunt illa tria ostia, vectes et termini, quibus Do-
TiT. LXXXVII. De diyersilale gradientium ad minus circumdat inare iniquifatis human£e {Job.
Deum.
xxxviii).
Non omnes uniformiter gradiuntur ad Deum.
Quidam tardo et pigropassu, siout illi qui terrono- TiT. XCV. Dc Iribus postuhindis ab clectis.
rum cuiMS impliciti vixaliquandorespirantautiespi- Electi fria posfulant quaj fiant pro tempore fu-
ciunt, ut Dei recordentur. Quidammodesto incessu, turo, quod in eis mortale est a vita penitus absor-
sicut qui Dei servitio mancipati sunt, et Deoqui-
ii beri, perennis glorije compensatione ditari, Deum
dem serviunt, sed tamen erga seipsos induigentiores insatiabiliter siouti est contemplari.
existunt. Et alii veloci et rapido oursu proporant TiT. XCVI. De tribiis fruslra optatis.
secut ii qui super carnemsuamse
intuentes et se et Reprobi tria optare dicuntur : Voluptatem corpo-
transitoriacontemnentes,celeriterproficiscunturad reani sibi ad sufficientiam cumulari, momentaneam
803 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 804

gloriam ad bcalifuncm suflragari, morcs suos ct A TiT. CIII. lionuni quadruplicilor dici.
operu uullo post se judicio reprol)ari. Bonuin quadi'uplicifer accipitur, dicitur enim bo-
Trr. XCVII. I)o Iribiis mjoiidis Christiano. num essentialiter, ut Deus ; denominative, ul qutcli-
Imitalor Christi clel)et tria agere Simpliois inno- : bet creafura dicitur bona, quia a summo bono est,
puer efficia-
ocnli;« sensuni tonere, ut cuin Cliristo juxta illud : Vidit IJcus cuncta qu;v feccrat, et eraiit
tur alijeolumel huniilem hal)itumamaro,ut iufantia'
; valdc boiia \Gen. ij; usu, uf equus dicitur bonus,
Christi vilibus pannis involvatur in disciplina sim- ; quia ejus bonus usus est ; efleclu, utjustitiaet cai-
pliciter ambulare, ut cum Christo positus in prae- terae virtutes quia faciunt bonuin. Deusautem dici-
sepio inveniatur cujus bcati Spiritus visione sa-
: tur triplicifcr bonus. In sua nafura bonifas enim ;

liantur el dulcedine inebriautur. ejus csl ipsa deifas; et ipse esl bonus in se ct j^er se.
TiT. XCVIII. dc Chrisli attributis. Dicitur ilem bonus, quia dat, et quiafacitbona.
Christus quandoque dicitur germen seu radix, TiT. 0\\ DedilTcrcntia iiiler logicuiii
. ct ibcologum
juxta illud: linliv iUn nnlixtlebSf, quistnt iii sigiiuin Et de triplici iiitellcctu.
populormii, ijjsiiiii ijciifos dcprecnbuntur [Isa. xij. Ha3C diircrentia est inler logicum et theologum,
Quandoque lignum vei trancus, ut ibi: Sapientia quod logicus prius inlelligit quain credat, thcologus
estlignum vitiv {Prov. iii). Quandoque ilos, ut : Ejo B veropriuscredit, postintclligit,juxta illud : Credito
sunillos caiiipi< Cant. Fructus quandoque, ut su-
ii). ctintelligetis, licet, sccundum quosdam,infcllcctus
pradictuin est. Levatus est Christus in crucem, debeat prajcedere fidem. Ad hoc efiam ut fidcs actu
juxla illud: Cum cxaltatus fiiero a terra omnia tra- habeatur de aliquo, primum oportet scire quod ,

ham ad mcipsum {Joan. xii). Exaltatus fuit a terra ipsum sit, secundo credere, tertio infelligere quid
in resurectione, juxfa illud : Proptcr (piod exallavit ipsum sitquod plene erit in pafria. Intellectum
:

illuni Deus, etc. (Pliilipp. ii). Exaltatus fuit in as- vero alius est purus, quo compiehendif ur forma et
censione, juxta illud Elevata estmagnificentia tua
: subjectum alius purior quo compiehendimus an-
;

super cielos {Psal. viii). Exaltatus in apostolorum gelicam naturam alius purissimus, quo confem-
;

pr8edicatione,juxta iliud Exaltabor in gentibusel

: plamur quodammodo divinam nafuram. Primus di-
exaltabor in lerra (Psal. xliv). citur cor imum, secundus medium, tertius altum.
TiT. \dX.DcdilTerentiasurgendi, exsurgendi,re- TiT. CV. De triplici siniilitudinc.
surgendi,insurgendi,assurgendi,et consurgendi. Similitudinum alia est sequalitatis, alia imilalio-
Surgimus a sede, exsurgimus asommo,resurgi- nis, alia confrarietatis. Prima convenit Filio Dei.
musamorte, insurgimus ad vindicfam, assurgimus Unde dicitur Non rapinam arhitratiis est essaequa-
:

ad honorem, consurgimus. ad auxilium. C IeniDeo{PhiIipp.u).Secun(ia convenit hoinini ;est

TiT. (j. De conditionibus funii in peccatore. enim creatus ad imaginem Dei. Tertia convenit
Fumus ex igne,ascenditet evanescit. Haec
oritur diabolo ;
cum enim Deus sil aucfor et principium
tria hal)et peccator sive peccafrix. Oritur enim ex bonorum, diabolus a siinili per contrarium est auc-
flamma concupiscentiae, juxta illud Ascendit ignis : tor omnium malorum. Prima licet sit optima nulli
in ira eJus{PsaI. xvii). Ascendit juxfa illud: Vidi est appetenda;quam quia homo voluit habere, ceci-
inipiam superexaltatuni {Psal. xxxvi). Evanescit dit in peccatuin. Cum etiam esset servus, noluit
juxtaillud. Et transivi et ecce non erat (ibid.). Sed habere dominum, sed credens suggestioni diaboli
cum lumus duobus modis deficiat defecit enim a ; dicentis Iii quacunquo hora comederitis eritis sicut
:

nativitate, quandoque per charitatem diffunditur et dii, scientes bonum et iiialum (Gen. ii.) voluit :

deficit, quandoque penitus evanescit. Uno tantum sequari Deo per scientiam, et ita cum Filius sapien-
modopeecator deficit. Defecitenimapeccatoquaudo tia sit Patris, fuit ei quasi occasio ruinse, quare
non pofest peccare absorpfus in gehennam. congruum fuit ut a Filio redimeretur.Unde Jonas in

TiT. CI. De funiculi significationibus. personaFilii loquensait: Propter ine orta est tcm-
Funiculus dicuntur virtutes, juxta Funi- illud :
D pestas,projicite me inmarc(Jon. Jonas Christum i).

culus Iriplexdifficilcrunipilur (Eccle.w). Funiculus significat*; mare munduin. Propter Christum autem
etiam dicuntur peccata, juxtaillud : Funes Peccato- occasionaliter orla est teinpestas in mundo, cum
rum circumplexi sunt me {Psal. cxviii). Dicuntur homo suggestione daemonis voluit superbe aequari
etiam bona temporalia. Undedicitur Vas vobisqui : Deo. Fuit ergo necessariumut ipse in mare, id est
populum in funwalis iniquitatis ! {Isa. v).
traliilis in mundum mifteretur, et sedaret tempestatem, id
Funiculus etiam dicilur forma, gratia, sive hseredi- est reformaret pacem inter Deum et hominem.
tas. Unde Psalmisfa Funes ceciderunt mihi in
: TiT. CVI. De triplici baptismate.
praeclaris (Psal. xv). Tiiplex est baptisraus Iluminis, flaminis, et san-
TiT. CU.De Ctde cl fidei inlclligenlia. guinis. Fluminis in aqua, flaminis in pcenifentia,
Aliud est fides, aliud est intelligentia fidei. Ad fi- sanguinisin martyrio. Non quod baptismus sit nisi
dem fenentur etiam laici, ut credant arficulos fidei, in aqua, sed quia illa supplentvicem baptismi. Unde
Scilicetnativifatem,passionem,etc.Adinfelligentiam illudEvangeliosicestsupplendumvelexponendum:
fidei tenentur majores, ut prselati ; illi enim tenen- Nisi quis renatus fuerit exaqua et Spiritu sancto, non
twr habere et fidei intelligenfiam. potest introire in regnum i9ej;id est,nisi quis renatus
 ' :

805 MISCELLANEA. - LIB. V. 8oe

fucrit ex illa scilicet virtute qua regenerantuf illi, A qusee.stpera David, dc qua oraliones proferuntur,
qui l)upli>canlur ex aqua et Spiritu sancto, non in- TiT. CXIL Do pneJala nuccssariis.
Irihiis

tral)it, elc. Tria sunl priclatis necessaria: Yia Ildci, doctrina)

TiT. nVlI. D(! qiiii(lni])li)-i iniitiitiuiiu. sinccritas, ut inhahitent in cadem regionc. Studiosa
Quadrupliciter lit mulatio. Est enim niutatio di- bene operandi sedulilas, ut vigilias cum pastorihus
vina, physica, magica, moralis. Mutatio Divina celebrent. De salute subditoruin diligens curiosilas,
duplcx est : allera alternationis, altera transsu))- ut cuslodiant ct conserveut gregem suum.
stanliationis. Mulalio allcinilatis fuil iii Cana Ga- TiT. CXIII. Dc trihus spccirhiis ]ju'iiitfiiti;n.

lilajie, uhi de aqua faclum est vinum, quia mutata Tres sunt species poenilentiiu Simulatoria elin- :

sunt substantialia, natura manente. Mutatio trans- fructuosa, cujus exemplum est in Esau et falsis
suljslanliationis fit in eucharislia. l^anis enim et credulis et desperata, sicut in Cain et Juda
;

vinum transsuhstantiatur in carnem et sanKuinem utilis ct consummala, sicut in Maria .Magdalena et

Christi. Mutatio physica, id est naturalis, lit cum Zachajo. Cujus parles sunt quinque, contiitio in
de aqua fit glacics, de glacie crystallus. Mutatio corde, confessio in ore, maceratio in carne, corre-
magica fuit quando Magi Pharaonis mutaverunt ctio in opere, perseverantia in virlute.
virgas in serpcntes. Mutatio moralis est, sccundum B TiT. CXIV. Dc trihus mirabiliter mutalis.
quam philosophi aut poehe dicunt quosdam muta-
Tria sunt mirabiliter mutata sublimitas in hu- :

tos in sues, ut socios Ulyssis, upotc in luxuriosos •,

militalem, quando Verhuiii carnem assuiiipsit con- ;

qucmdam in cervum, Acteonem, qui omnia sua

ut
temptibilitas in majestatem, quando se homo Deus
expendit in venatione, Lycaonem in lupum, proptcr
coram discipulis transfiguravit; mutabilitas inseter-
ferocitatem.
nitatcm, quando Chrislus post resurrectionem coe-
TiT. CVIII. Dc multiplici dchilo.
liim legnulunis asccndit.
Multipliciter dicitur debitum. Est enim debilam
TiT. CAV. Dc Irihus impecliciitihus jjucnitentiam.
commissi, omissi, meriti, congrui, voli, praicepti,
Tria sunt quee poenitentiam obruunt. Anxielas
promissi. Ratione commissi, sacerdos debet^can-
nimia, doloris exactio ad mensuram innocentis,
tare missam. Rationi oinissi, monachus dehet va-
idnignitas inferenlis.
pulare, si delinquat in ordine. Ratione meriti qui-
TiT. CXVI. De
triplici ascensu Domini.
libet retribucre amico suo beneficium acceptum.
Triforinis ascensus Domini Victoriosus quo :

Ratione congrui debet esse miles, qui est aptus ad

ascendit super aera spiritualis, quo ascenditsu-
;

ferenda arma. Ratione voti, iUe qui vovit se non p , , .

. '-'
,
P6i" coelos coelorum glonosus quo ascendit supei
cognoscere uxorem suam Quadragesima, debet m ; .
1 , ,

pennas ventorum.
;
*

iliud observare. Ratione prsecepti debemus habere

TiT. GXVn. De rcfjni cvlorum acquisitiono.
dilectionem Chrisli et proximi. Ratione promissi,
Regnum coelorum alii violenter rapiunt, ut pau-
Deus debet nohis vitam ajternam si, obsei"vemus ejus
peres spiritu. Alii merentur, ut illi qui faciunt
prsecepta.
amicos de mammona iniquitatis. Alii furantur, ut
TiT. CIX. De aflcctionc cxspcctantis Deum.
niulier quse tetigit furtim vestimenti Dominici fim-
HominesDeumexspeclantes debent essesuspen-
briam. Alii ad ipsum coinpelluntur, ut pauperes
si,quando veniet ; dubiian ipsos deserat,hilares et
sseculi.
devoti, diligentiusadornali, terrena aspernantes, in
TiT. GXVIIL Dc inslrumcntis vindictx Dominicse.
eo nuptialem prfesentiam, familiareni gi^liam, li-
Tria sunt quibus Deus vindicla exercet in hos-
beralem munificentiam, summopere desiderantes.
TiT. CX. Dc trihus nuptiis, ct de variis verhis Dei.
remedium, quod obruit dia-
tes: Lavacri salularis

Tres sunt species nuptiarum. Prima reconcilia- bolos vclut mure Ruhrum occidit ^gyptios; poeni-

tionis per fidcin, in qua sunt tria fercula, peccato-

tentise condignaj exercitium, quaj velut suiphur
peccali fclorcs iiilerimit; districlionis cxtremaj ju-
rum ablutio, giatia; consecutio, naturaj reformatio;
secunda adoptionis per spem, in qua sunt etiam D dicium, quod ohduratos velut ignis ad vocem Eliae
involvit idololalias.
tria:eloquii Divini consolatio, alimonise coclestis
communio, dulcedinis internfe prislihatio. Tertia
TiT. CXIX. Dc triplici lccto animac.

glorificationisperfectoepercharitatcm cujuslutctria Lectus aniinie tripartitus est quo pausaut: Gravi-

fercula sunt: seterna incorruptio, vera glorilicatio, tasdehilitaliscompositione quam sibilanguidusjam
perpetua Dei visio. Veiba consolationis Dei sunt sanalus subslernit; lianquillitas quietae conscientiee
ablutio culpa', restitulio gratifc, cxilii evasio, con- in qua, fugientc David, stalua ejus punitur (/ Reg.

secutio regni, consortium Divinitatis, adeptio oeter- XIX). IIoc est, cui dua^ fulturtesupponuntur, deprse-
nitatis. terito securitatis et fiduciai ampliatio, de futuro
TiT. GXL Dc tribus armis fidclium. remunerationis et praemii certitudo. Cervical quod
Arma fidelium sunt tria. Sapientia, plenitudo, supponitur cupiti, cst divinaj et familiaris gratiae
qua? est David, de qua senlcnliarum lapides einit- largitudo. Lectus tertius, humililas inanis gloriae ;

tuntur; patientiaj fortitudo, quse est baculus, quo quse est tectus lloridus, quem lx fortes ambiunt
luporum rabies propulsatur ; charitatis amplitudo, {Cant. iii),
807 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 808

TiT. CXX. Dodtiohiis (liiviis qiiihiis selavantpecca- A. dolore peperit. Tbi maledietionem illam quoe primae
loros, cl (jiiihus Jiisli. mulieri data fueral superavit. In dolorc parics ti-

Fluvii qui])us se peccatores lavant duo sunt : flu- Iiuin, etc. (Gcn. Nani quam homo non deflorat,
iii).

xus composilionis ellasciviae, item pestis adulatio- non torquetur, nec laborat, elc.Tertium quod virgo
nis ct fallaciit'. Qui sunt Abana et Pharpliar, Huvii el inatcr fuit, ubi natura cursum suuin mutavil ct

iJainasci i IV Hog. \), Fluvii quoque quil)us justi se admirando cxpavit. Nam miralur quod virgo pura
balueanl duo sunt invcctio compositionis el confu-
: parit filium.Nullo enim nafura) pacto ibi fecundilas
melia3, suavitasconsolationis etgratiaequisuntCore prsedicatur, ubi integra virginitas conservatur.
et Datan, filii l^evi. Quarlum quod infegre et perfecte omnia novit;
TiT. CXXI. Dc quatuov lievbis aul /lorihus iii Iiorto qualifci- enim aliquid potuit ignorare quaj omnia

Doniinico crcsccntihus. scientem scivit ; in qua fota divinitatis plenitudo

Quatuor species sunt herbarum in horto Domini : quod Deum genuit.
corporaliter habitavit? Quintum,
Puritas corporalis niundilia; qua) est quasi lilium ;
Scxfum quod sine dolore mortis abiit tantum enim ;

Gratia specialis innoccnliaj, quaj est quasi hysso- a dolore mortis facta est exfranea, (juantum a cor-
pus Veritas libera eloquentiaj, qua'
; est quasi viola; ruptione fuerat aliena. Septimumquod cuin corpore
justitia operationis continuse, quae est quasi rosa.
B suo (quantum credimus) in coelo vivit. Licet eniin
Trr. CXXIl. De trihus paratlisis. H. Hieronymus hic opinioncs ponat, non tamen fa-
Paradisorum genera tria sunt Voluptuosa dul- : cfum abnuil sed rationis asfufje tota fidei nostrae
;

cedo visibilium,qua3 irrigatur sicut hortus delicia- coUa submisit, in qua dicimus non impossibile Deo
rum sincera puritas spiritualium, quse in se con-
;
esse ut illud divinitatis babitaculumsingularecor-
servat hominem ; deliciosa veritas supercoclestium' ruptioninon subjaceat vel vermibus. Qui enim
ubi Paulus audit arcana verba qua; non licet homini frium puerorum vesfimenta in camino ignis illtesa
fari (// Cor. xii). servavit, corpus malris propriai incorruptum ser-
TiT. CXXIII. De rerum nostrarum furihus. vare et voluit et potuit. Octavum quod angelicam
Latrones qui nobis optima quseque furantur, sublimitatem transcendit. Nonum quod ad dexferam
quatuor sunt Hebetatio intelleclus, discordia tol-
: Filii singularifer sedet Psalinista festante : Astitit
lens nobis scieutiam veritatis. Hic latro apud Psal- Decimuin est
rcfjina a dcxtris tuis, etc. {Psal. xliv).

mistam vocatur negotium in tenebris {fsal xc). generale quo pertexitur ora chlamydis, quod Aec
Indomitoe carnis lascivia, rapiensmeritum integri- primani similem visa est, nec hahere sequentem.
tatis, et daemonium dicitur meridianum (//;/(/. Fa- i.
p TiT. CXXVI. De triplici gaudio.

vorabilis jactantia tollens plenitudinem sanctitalis, Inlra in gaudium Dounni Lui {Mallh. xxv.). Tri-
et dicitur sagitta volans in die Uhid.}. Vitae hujus plex est gaudium. Estgaudium sseculi, est gaudium
amor et appetentiarapiensprfemium seternitatis, et tuum, estgaudium Domini fui. Primum est de ter-
dicitur timor nocturnus (ihid.). Hi sunt latrones sine rena affluenfia, secunduin de bona conscientia, ter-
intermissione insidiantes. tium de teternifatis experienfia. Non igitur exeas
TiT. CXXIV. De trihus panibus. in gaudium saeculi, non remaneas in gaudio tuo,
Tres sunt panes quos de via veniens quserit ami- sed intres in gaudium Domini tui. Primum enim
cus, charitas, humililas, continentia. medium quideni
exterius est, intra te, sed tertium
TiT. (uXXV. Dc assunij)tionc ct decem prscconiis multo inteiius. Ad primum secundum
exitur, ad
MariiC scmper Virginis. venire incipitur, ad tertiura pervenitur. Ad primum
Assumpta aelum. FeVix dies et praeter-
est Maria in exivit homo cum cecidit de paradiso, adsecundum

itis diebus felicior, in qua Yirgo virginum, Sancta venire incipit, cumperfidem reconciliafus est Deo.
sanctorum, misericordise mater assumitur, in qua Tunc autem ad tertium perveniet, cum vivendoip-
cella aromatice, paradisus deliciarum, angelorum sum seternum fruetur ipso. Priinum
sicuti est in

gloria'ad regalissoliicelsitudinemsublimatur. Haec £)

est simplum, secundum cenfuplum, tertium vita
est Domina nostra, haec est Virgo quse singulari seterna. Qui autem rcnuntiaverit oninibus qmc pos-
privilegio comitantibus angelicis choris hodie ad sidet, centuplum accipict, ct in futuro vitampossidc-
dexteram filii pervenit. Nam universorum Rex et bitxternam.
ejus Filius et Dominus coelorum cum tota coelesti TiT. GXX VII. De exaltatione Dei in nobis pev cor
Tota pulchra es altum, latiim et profundum.
curia huic hodie occurrit, dicens :

amica mea, macula non est in te [Cant. iv). Hodie

et Accedct homo ad cor altum, ct cxallahitur Deus
Domina nosfra insigni circumdata corona, osten- modis exalfatur Deus. Primo
{Psal. Lxiii.). Tribus

dit angelicae dignitati suae celsitudinis privilegia, in

per id quod habet de nobis, per naturae scilicet
quibus totius paradisi gloriatur curia. Priinuin pri- humanae condlfionexi, in qua exalfatus est super
vilegium est quod sine sorde et sine viroconcepit. coelos coelorum, secundo, per id per quod habitat
in nobis, per fidem videlicet, et dilectionem quia
In hoc enim iminunem se in conceptu ostendit, :

ab illo praescripto prophetico Ecceenim in iniqui- :

qui amplius diligit, amplius diligendus invenifur;
tatibus cenceptus sum,et in peccatis concepit me ma- tertio, per id per quod capitur a nobis, utpote per

ter mea (Psal, l). Secundum privilegium quod sine cognitionem, quia quanto magis crescit in nobis
809 MISCELLA.NEA. - LIB. VL 810

ejus cognitio, tanto majorinvenitur cjus eminentia, A stitiam, exDeo habent omnia existentiam, cx quoet
instar montis qui quanto magis al) eo elongaris, in quoet per (juem omnia sunt. Unde nonsecun-

lanlo minor apparet quanlo vero magis appropin-

;
dum graliam ex Deo suntomnia, sed secundumexi-
qucs, lanlo major ct allior vidctur. Kst autcm cor slcntiam, quia mulla qua3 sunt cx Dco pcr naturam
profundum, ct latum, ct altum. Profundum despc- coniiitionis ;exdial)olo sunt per malitiam imitatio-
ratione, latum dilectione, aitum contemplalionc. Si nis. Unde Dominus : Vos, inquit, cx patro diaholo
ei'go vis ut Deus qui in se exallari non potest, in le estis, etc. [Joan iii). Qui ergo naturam subsistendi
oxaUetur, a profundo cordis accedc ad latum pcr et formam vivendi ac vincendi ex Deo habcnt, ii cx

fidem ct dilectionem, ctdclato ad altum per cogni- Deo omnino sunt ; et ipsi vcrba Dei audiunt non solo
tionem, et exaltabitur Deus in nol)is, quia quanto auditu auris, sed ct cordis ct opcris. In auditu au-
magis humani cordis affectio ob inferiorum suspensa tem operis est obedientia ; nam qui auditsolo auditu
desiderio in amorem aeternorum promovctur, tanto auris, audit ncgligenter ;
qui auditu cordis, intclli-
charitas Dei de maximis major, ct dc suaunis altior genter ;
qui auditu operis, obedienter.
virtutibus apudipsum exaltalur. TiT. CXXX. De pastoris honi of/lcio.
TiT. CXXVIII. Dc triplici promotionc hominia. •p Ego sum pastor honus, etc. (Joau. x). Qui habet
Eugc, serve honc cl tidclis! quin suprapuura fuisti pastoris nomen, sic gerat officium, ut habeat et
{idclis, supra multa te conslituani(MaltJi.xxv). Tres merilum ul non tantum sitbonus nomine, sed bo-
:

sunt promotiones : Prima secunda

est in virtutii)us, nus actu, bonus et pastu sibi etgregi. Quos pascit
in adminislrationibus, terlia in prasmiis. Prima me- verboi^informet exemplo. Pro qua duplici bonitate,
ritorum, secunda stipendiorum, tcrtia pricmiorum. dupJici, secundum Apostolum, haheatur dignus
Prima meriloria, secunda dispcasatoria, tertia re- honore (/ Tcm.v). Potest enim quis esse bonus et non
muneraforia. Prima inlei-ius operalur, secunda ex- pastor, et pastor ct non bonus, et nec bonus nec pas-
terius, tertia interius etexterius. Prima quippe bo- tor,elsimulbonusetpastor.Sedbonussitoportet,qui
num facit, secunda fidelem comprobat, tertia bea- bonus pastor, hic ergo duplici bono prajditus al- :

tum constituit. Prima supra seipsum, secunda tero suas ves cognoscit, altcro a suis ovibus cogno-
supi-a proximum, tertia supra hominem simul et scitur. Nam haud bonus pastor esset, si uno abun-
angelum. Nescitis, inquit Apostolus, quia angclos daret, et non altero utpote si vel non cognosceret ;

Judicahemus (/ Cor. vi). Unde dicitur Eugc, scrvo oves suas, vel non cognosceretur ab eis. Pasto-
:

honc et fidcJis, quia supra pauca, fuisti fideJis, etc. ruin quippe alii cognoscunt oves suas, sed non
Hsec prima promotio l)ona est in propriis. Htec r cognoscuntur a suis. AUi cognoscunturasuis, sed
secunda fidelis in commissis, bona in conscientia, non cognoscunt suas. Alii neque cognoscuntur a
fidelis in providentia. Quia supcr pauca fuisti fidc- suis, nec cognoscunt suas. Aliiet cognoscunt suas,
lis, supra multa te constituam. Hsec autem tertia
et cognoscuntur a suis. Primum fit cuin proelati
beala est in praemiis unde additur Jntra in gau-
; :
subditisnecessariamexhibenlprovidentiamet debi-
dium Domini tui. tam ab ipsis nonaccipiuntobcdientiam secundum, ;

TiT. CXXIX. Esse ex Deo, a Deo et do Dco.
Qui exDco cst vcrha Dci audil [Joan. viii). Aliud
est esse ex Deo, aliud a Dco, aliud de Deo. Hlx Deo
esse est ex eo habere existentiam a Deo, ipsi confor-
;
maripergratiam etjustitiam; de Deo, deitatis habe-
renaturam.Nihil de Deo est, nisiDeus; nullusa Deo
nisi electus. Ex Deo, tam electus quain reprobus'
sed de Deo nihil, nisi Deus solus eniin Deus deita-
:
tis habet naturam. Electi conformentur ei per ju-
cumprselatis debita solvitur obedientia,necab ipsis
necessaria subditis impuditurpiovidenlia; tertium,
cum nec illi providentiam neque isti largiuntur obe-
dicnliam; quartum fit cum et iili providcntiain, ct isti
obcdientiam exsolvunt debilam. Sic etenimpastor
ovem cognoscit, si ejus necessitati sicut notae sive
commissa3 dilligenterprovidet. Ovis pastorem agno-
scit, si ejus voci non ut alienaj, sed ut domestictH
incunctanter obedit.

LIBER SEXTUS
ADNOTATIONES ELUCIDATORI^ IN SCRIPTURAM, TRACTATUUM MORALIUU
FRAGMENTA, ETC.

TiT. T. Dc quadrupUci potestate Christo data, ef t) Duplo eiiim amplius exaltata est quae cecidit, si at-
quadriplici statu creaturarum. tendas de quo statu cecideril, et ad quem ascende-
Data est mihi omnispotestas, etc. (Malth. xxviii). rit. Lnpsus enim est dc animali et inoilali
ad inor-
Mngno etinsestimabiligaudiomcns nostra potesllii- tuum. Primus eniin liomo faclus est in aniinam vi-
larescere, si quam eminenti gratia natura humana ventem, id est, vitam animalem et si animalem, ;
do morte translata sit ad gloriam curet attendore. etiam mortalem. Et corpus mortuum est propter
Patrol. CLXXVII,
-26
811 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 812

pcccata. Heparalio autcm facla est de morluo ad A (Joaii. x). Detertia: Timete cum qui poteslntcm ha-
immortale et spiritualc (juia scouudus homo in spi-
; Jjct corpus ct niiiinmu mittcvc inijchciiniiiniMulth. x).
rituiii viviiicanteiii, lioc csl, (luiihjuid mortalc inc- IJe ({uarlu: Hiciii dcilisiivi poiastiiicni oinuis (^uriiis,

rat immortalitate absorbente. Tres autemin homine ut omne quocJ dedisti ci,dctillis vitam wternamiJoun.
gradusconstituo:mortalem, mortuum, immorlalcm. xvii).Prima quidem a miscra ct inortaii toliit im-
Morluum pcccatum dcjccit dc incdio ad intimum, pictalem; sccunda a iniscra cl nioilali cxcln<lil im-
gratia crcxit dc intimo ad summuin, ut non sit ic- inoilalitatciu ; lcrlia discrctaj a iniscra ct inimorlali
gressui' demortuo ad statumprimi hominis anima- qua; inutari non
commulandi in mclius do-
potcst,
lem, sed magis liat asccnsus ad vitam secundi im- nat possiijililalem jam assumplai in glo-
; ({uarta
mortalem. Qualuor autcm lationalis crcatur;c status riam, hicis inaccssihilis cxhiljcl charilalcni. Prima
cssedisceriiuntur. Primus, Cicaluixcmiscia! elmor- crgo sanat inlcrius, secuiida extcrius. lila culpam
talis ; secundus, creatura; beata; sedmorlalis ; tcr- amovens, hmc pcenain, eam quse cx peccato ac-
tius, creatura3 miserEC licet immortalis ;
quartns, cidit corporaliler, non illam qua3 post corpus im-
creatui"clicata"eliminoitalis.Inj)rimoconsistilciea- ininel adcrnalitcr. Naia ah Inu; lcrtia ({ua3 scquilur,

tura miscract inoiLalis;in sccuudo,crealuia hcata cl poteslas judiciaria discernit alios ad cain per hanc
mortalis ; in tcitio, creatura misera et immortalis ;
B inortalitatis pocnam nascendo, ahos item ah ea quasi
iii quarto, crealura beata et immortalis. l*rimus sla- instanti pariter exiniendo. Optiinum ergo et justum
tus, crcatura iiiortalis ct niiscia, cst homo injuslus: est, ut oiiino gcnuilccttjlur cujlcsliuni, tcrrcstrium,
propter conditioncm morlalis, proptcr pravam vo- ci infcrnoruni, iii nominc Jcsu (Pliilip. iij. Qucm
peccatum miserrimus. Nain peccatum
lunlatein et propter passionem videmus gloria et honore coro-
hominem facit miserum, ut merito ei dicatur .1//- : natum ccelestiuin, propler potestatem glorificandi;
:

scrcrc aiiiiiicc luic, placcns Dcd {Eccli. xxx;. Quasi tcrrcstriuiii, propler poteslatein justificandi ; inlcr-
dicatur : Miscrere, licet iniseraest, quia beata esse iiorum, proptcr poieslaleni judicandi mortuorum
potest. Secundus, cicatuia beata etmoilalis, homo etvivorum. Propterpolestatem viviticandi, creatura
justus, mortalis ex jure conditionis, beatus ex habitu miscra vel injusta et inortalis amplectetur et diligat
justiliaj.David enim dicit heatiludinem esse illius ho- polcstalem justificandi. Crcalura jusla el inorlalis
miniscui Ucusacccplo fertjustitiam.Namljeatusju- praislolclur lidehter polestatcm viviUcandi.Creatura
stus vir cui non imjiulavit Doniinus injustilium. In misera ct immortalis, experiatur polcstatem judi-
hoc enim: beaii sunt pcuperes spiritu, I)cali iiiitcs candi. (Jreatura heata et immortalis perfruatur feli-
(Maith.x), et casteri. Teitius,creatura inisera et im- citer polestate gloi"iiicandi.
mortalis apostatLesuntangclihabentesiuiseriamim- ^ TiT. II. Dc silcnlioauinivc comlemplativas.
niorlalem, velut creatuiaijutc immortalitereslmise-
Factum cst silciitiuin in cxJo quasi niedia Iiora
riee deputata. Est eniniimmortalis propteriBvum na-
{Apoc. \ui}. Est silcntiura quod est contcmplatio.
lurae indissolubilis, misei'a vero propter nequitiain
Coelum esl aniina justi. Uude Ccelum sedcs mea
: est
inalitise insolubilia. Triaautein suntquae concurrunt
(Isa. Lxvij; et : Cicli cnarrant yloriani Dci {Psal,
adcjusmisciiuiu: ciuciatus invidijc, quo cx alieno
xviii). (Jlum igitur (luies contemplativse vitte agitur
successu scilicel hominis justi, tahescit invidia ;
in inente, silentium iit in coelo : quaj quia in prai-
tormentum conscientiaj, qua3, acerhissimadissec-
senti non est perfecta, non hora, sed inedia hora
lioue in scnictipsum cujus culpa talis facta cst,
iieri perhihetur.
nova rabic grassatur imminculis terror gehennye,
;

quse ipsos excutiat. Quartus status est creatura bea-

TiT. III. Dc u.hcrc niaicrnve affectionis.

ta et immortalis, angelicus spiritus, quaj contcm- Caudetecumgaudciiiibus,ilclccuinJ}entiljus{Rom.

platione Crcaloris beulu, pcrcnnilatc vita; ct immor- xii).Matcrni hreviter exprimuntur alfcctus, quia
talis. _ln primo crgo statu, crcatura misera ct mor- nec dolere nec gaudere parvuli ahsque ea quaege-
talis, cst homo iujuslus. In secundo, creatura bcata y.
nuit possunt. Hahet enim duo ubera, exquihus du-
et mortalis, homo justus. In tertio, crcaluia inisera plex iiliis lac porrigit. Primum uher est congratu-
el immortalis, spiritus apostaticus. In quarlo, crea- latio, secundum compassio. Primumlac exhoitatio,

lura heataet immoriulis, angciicus spiritus. Ilomo secunduni consolalio. Ex ubcre itaquc congiatula-

quoque quadriparlitie creaturtc statui congruit. tionis pastor bonus producit lac exhortalionis pro-

Quadripartita est potestas, qua; Christo glorilicato licicnlibus cx uhere compassionis porrigit lac con-
;

data est. Acccpil enim potestatem justificandi, quse solationis pusillanimis ex vi tentalionis concussis.
cicaturam moiialem ct miseram, heatain faccret, Quanti sunt hodic qui Chrisli opprobria, sputa,
healam et mortalem, bealam et
et vivilicandi, (jua cIavos,Ianceam,crucem,mortem denique infornace
immortalem constitueret, et judicandi, qua beatam avaritite conllant, et pretium universitatis in inar-
immortalem a misera et mortali discernerel, et supiis suis includere fcstinant, et cum sint de pa-

glorificandi, qua discretam judicio, gloriosam et trimonioChristicrucilici, nimium inerassati,impin-

immortalem efliceret. De prima dicitur: Filius Jia- guati, dilatati, non compatiuntur super contritione
belpotastalem dimiltendi peccata {Matth.,\i), Dese- Joseph ? Sed quaj mater est ubera habet el non
cunda; PoiesCalcm habeo ponendi animani nwam cessat de ubere congratulationislacexhortationis,
 813 MISCELLANEA. - LIB VI. 814
et de ubere compassionis lac expriinere consolalio- A adhibclur liitumen virginitatis contra superbiam ,

nis. Gaudero sciiicet cum gaudenlibus, et florc pix humililatis; et ideo aqua libidinis non
cum potest
nentil)us.
influere, quia carnem claudit bitumen, nec
TiT. IV.
superbia
Hcspnnsnin n IripUci Sj)iritu accipi. potest dissolveie, quia pix sigillat mentem. Audi
nesponsiim accipil Simoon a Spirilti saiiclo (Luc. vocem bituminis:
Quoniam virum noncognosco(Luc.
II). Aliquando hoino aceipit responsum a Spiritu i). Audi picein
liquentcm Ecco ancilla Domini :

sancto, aliquando a spiritu malo, aliquando a spi- fiat jniiii secundum verbum
tuum (ibid). Valida
ritu suo. Quando accipit a spiiitu inalo, seinper fiscellu interius omne bonum confinet : exterius
deluditur; quando a spirilu suo stepe dccipitur; nullum mahim accedit. In fali vase venit
quando a Spiritu sancto nunquam fallitur. Spiritus in /Egy-
ptum hujus mundi Dominus.
malus seinpcr dcludit, spiritus hominis siepe decipit,
Spiritus sanctus semper bene docet
TiT. VII. De vigiliis, somnis quando quibus sur-
cl instruit. Nam gendum.
ct
quotiesdatresponsum, reddit verilati lcstimoniuui,
sponsorque et testis de seipsofacitjudicium. Spiri- Hora cstjam nos de somno surgero (Rom. xm).
lus, inquit, scrulatur verbaDei (lCor. ii). Datergo Tria ponit horam, somnum, et surgere. Fuerunt
:

Spiritus sanclus responsum per inspiiafioncm ,

^ quasi cujusdam noctistenebrosae vigilia)
tres.Prima
quam sugo.erii
testimonium per graliam quam in-
;
in paradiso, in qua diabolus tribus
modis tentat et
fundit; judicium per discrelionem quam superat: per avaritiam, per vanam gloriam,
triltuit. per
Quia vero multoe sunt sug-gestiones, et non facile gulam. Secunda in lege naturali, in quibus
sunt
credendum est omni spirilui, gralia cujusdam tria quibus victus homo desperat
hostis instantia :

optimisaporisbonospirituitestimoniumreddit./yyst', per suggestionem, malignitas carnis per

concu-
inquit, Spiritus testimouium reddil spiritui
nostro piscentiamet titillationemfragilifalis, mentis
igno-
(Rom. viii). Quoniam ipsum gustum
a carnis af-
rantia per alienationem veritatis. Tertia
in leo-e
fectionibus, scientia judieandi discrevit. Spiritus scripta Moysi , in qua
sunt, per qute moriens tria
enim omniajudicut {I Cor. ii) altingensa fino usquo ,
homo exspirat
abusio corporalium, quam faciebant
:

ad finem fortiter (Sap.vui). Aspiratio ergo judicat, in manua, dicentes ; Revei tamur ad
ollas carnium
;

gratiacommendat, scientia discretionis examinat. trangressio spiritualium mandatorum dum facti ,

Quicunque his fulcitur auctoritatibus et circums- sunt prsevaricatores, obsfinatio maloruin

cordium,
tantiis,huicsecure assentias. sa3pe efenim correpti pejores sunt faeti.
Tres simi-
TiT. VI. Deinfirmo, causa mobi, liler sunt species soinni Prima qua dormilat per
medico et remedio :

morbi. cogitalionem, tribus modis

, *-! : immunditia, cum res-
Infelixhomo! quis me Jibcrabit de corpore mortis turpes revolvit superbia, cum
; in proximum se
Iiujus? {Hom. viij. Hic quatuor consideranda in- :
erigit; concupiscentia, cum res proximi concupiscit.
firmus, causa morbi, medicus et remedium.
Medi- Secunda qua dormit per locutionem, tribus modis:
cus Deus, infirmus homo, causa morbiamor mundi, sermone supervacuo, detractorio, adulatorio. Tertia
remedium amor Dei. Horum ditTcrentia htec est :
quasoporaturperopeiafionemtribus modis : opere
Amor mundi in principio dulcis, in fine amarus simulatorio, impio, impudico. Dicit igiiav
Hoi-a :

nimis; amor Dei ab amaiitudine incijiit, finitur in est Jam nos do somno surgere. Post
tres vigilias
"^dulcedinem magnam. Unde architriclinus sponso noctis sequifur quarfa vigilia qua3
est ab incar-
: ;

Omnis homo primum bonum vinum ponit ; scd cum natione Domini usque ad finem sajculi.
Post quam
mebriati fucrint, tunc id quod deterius est, etc.
nox non cst, sed dies perpetua .Xoxcnimpnvcessit;
(Joan. ii). dios automappropinquavit {Rom. xui).QuartavigiIia
TiT. VI. De triplici cdicto, ct de Moyse in nscolla noctis qua Dominus venit super aquas,
triparfita
clauso, pcr allecjoriam ad Christum. est, tribus principaliter horis distincfa.
Prima hora,
Exiit edictum a Cojsarc Augusto, etc. {Luc. ii). tempore martyrum, obstrepentibus htereticis se- ;
j)
Tria sunt edicta Primum ad iiberationem, secun-
: cunda, lempore confessorum, pullulantibus hypocri-
dum ad purgationem, tertium ad salvationem. tis ;
tertia erit cum refrigescet charitas multorum.
Primum exivit a sapientia,
sccundum a potentia, In his et in illis sicut per tres vigilias dormitavimus,
tertium a gloria. Nisi sapientia exiret, potentia
non dormivimus et soporati sumus. Sic quarta vigilia,
salvaret nos, nec gloria vivificarct. Exivit filius
qui tribus modis oppositis, de somno surgimus, trium
diu latuit. Sicut Scriptura ait, Moyses latuit tribus vigilanfium infentione; qui sunt spiritualis puritas,
mensibus in domo patris [Exod. ii), Christus
: tribus contra immundifiam; spirifualis paupertas
contra
tempoiibus in sinu >'atris : ante diluvium post Concupiscenfiam oris cusfodia confra linguaj vi-
;
,

diluvium, Ut exeat texitur fiscella

post lcgem. fiuin i(l(iue ribus modis osfium ut sif
: f
circumsfau- :

seiipca. Fiscella est Maria scirpca, fragili ex ;

tia;, contra sermonemsupervacuum;
laus exainore,
caine sine nodo culpa^. Recens in aquaroregratiie, contra detractorium; veritas in ore, confraadula-
•
picc e( bitumine linitur ne dissolvatur, neve aqua torium. Tribus modis etiam vigilare excitamur in
|intiof. Duo sunt mala hominis unum carnis,alfe- operis exhibitione, per tres monifores
:
qui sunt :

rum spiritus, luxuria et superbia. Contra luxuriam veritas actualis coutra opus simulatorium, pietas
 ;

815 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 816

maternalis contra impium, sinceiitas corporaliscon- A arbitretur. Qua) omnia corpori, quo tanquam equo
tra iinj)Uilicuin. utitur anima, applicari moraliter possunt.
TiT. \lU.J)r IripliciJiKjo siiavi otoiioro levi, ohe- TiT. XI. Qiialis sil rvclor crga suhdilos.
ilieiiliie el inohedienliiv. (jurandumest ut rectorem subditis et matrempie-
Jiigiiin onus nicmn Icvc cst
nicuin siiuve cst , et tas etpatremexhibcat disciplina.Etinterhoecsollici-
{Miillii. xi). Jugum vel onus suavc cst triforme. ta circumspcotionc providendum nc auldistricliori-

l'rimum timoiis gehennic, secundum legularis gida, aut pielas sit rcuiissa, ul insit ct juste con-
disciplinte, tertium dileclionis et gratiuj Priinum sulens misericordia, et pie saiviens disciplina. Hinc
sustinent qui tantum timore gehennalis poeniB ma- semivivo vinum et oleum adhibetur,
ut per vinum
nus suas coerccnt a prava operatione; secunduin mordcantur vulncra, per olcuin foveantur, et si in
portant qui tiinore temporalis paMiic et amore praj- vino morsus severitatis, etinoleo mollitiespietatis,
sentis commodi, corda sua reservant a prave co- fiatque ex utroque temperamentum quoddam. Quo
gitatione ; tertium, illi qui sola Dei dilectione de- videlicet nec mulla asperitate exulcerentur subditi.
clinant a malo ct faciunl lionum. Piimi sunt scrvi, necnimia lenitate solvantur. Unde in arca fu deris
secundi merccnarii, teitii sunt lilii. Priiiuim servos cuin tabulis virga simul et inanna est quia cum
excitat, secundum mercenarios confortat, tertium r> Scripturae sacrte scienlia in arca pectoris sicut est
filios coroborat, quia priini iniliant, secundi pro- virga districtionis, sic et manna dulcedinis. Ilinc
ficiunt, tcrlii pcrseveranl. Sicut aulem obedienlia>, David : Virga lua ct haciilus tiius ipsa inc consolata
ita ct inobedientiaj, triformc est jugum. Priinum sunt {Psal. xxii). Virga enim percutimur, baculo
iniquitatis et inalilitE quae est lu.xuria, in quo Sa- sustentamur. Sit ergo districtio virgaj quae feriat;
lomon subjugatur; secundum prosperitatis et abun- consolatio baculi quse sustentet; sit amor, sed
sit et

dantife in quo dives purpuratur terfium afflictio-

, ; non emolliens; sit rigor, sed non exasperans sit ;

nis et miseria}, inquo Ochozias, postquamcecidit per zelus non immoderale sseviens, et pietas non plus
cancellos, consuluit Beelzebub deum Accaron {IV quam expediat parcens.
Herj. I). TiT. XII. De galli et prsodicatoris consimili otficio.
TiT IX. Dc tripliciclivineegratioeopcralione. Galus priusquam cantel, alas exculit et se feriens
Quid hahcs non accepisti'1 {Cor. iv). Crea-
qiiod vigilantiorem reddit quia prtedicator prius se bonis
ris, sanaris, salvaris. Qui fecte sapiunt hanc tri- actionibus exercet, ne in semetipso torpens opere,
plicem divinfe gratia^ confitentur operationem. alios excitet voce, ut quod locuturi sunt, opere
Prima est formatio, secunda reformatio, tertia con- clament, et voce, et sic cseteros ad vigilias vocent.Illi
summatio. PrimoinDeoGhristo formamur, secundo q profundiori hora noclis valentiores et productiores

per ipsuin reibrinainur, landein per ipsum et cuin circa inalulinuin leniorem vocem reddunt; quia
ipso consummabimur. Siquidem quod non erat in iniquis alta voce terrores intonant, luci propinquan-
illo creari oportuit; quod erat et deformatum erat, tibus Ijlanda de prsemiis proferunt.
per forman reformari, et meinbra non nisi a capite TiT. XIII. De quatuor considcrandis.
Tperi\ci]([u.odci ilcuiiioccurrcninsin viruinpcrfectum Quatuor consideranda occurrunt ut consideres :

et mcnsuram selatis plcnitudims Christi (Ephcs iv). te, quse sub te, quse circa te, qua3 supra te. A te tua
Quando apparchit Chrislus vila nostra lunc ct iios consideratio inchoet, ne frustra extendaris in aliate
apparchimus cuin ipso iii jloria {Coloss. iii;. (^iealio neglecto. Quid enim libi prodest si universum mun-
ergo fit sine nobis; consummatio de nobis ncutra : dum lucrareris, teipsum perderes ? Si sapiens sis,
a nobis. Sola reformatio quodammodo lit nobiscuin, totum tibi conducet ad sapienliam;si tibi non fueris,
propter consensum voluntarium. Unde reputatur et noveris omnia mysteria, lata terrae, alta coeli,

inter merila, qute sunt jcjunia noslra, vigilite, opera profunda maiis, si te nescieris, eris similis sedifi-
misericordite, et caitera virtutum exercitia, quibus canti sine fundamento, ruinam non structuram fa-
constat nostrum interiorem hominem renovari de ciens. Sapiens sibi sapiens erit, et bibet de fonte
die in diem. D fidei ipse primus. A te proinde tua consideratioin-

TiT. X. Dc cqui honi condilionihus. choet, et in te finialur; quoeunque evagetur ad te

Equus nobis exactiori diligentia pcrquiratur, revocaveris eam cum salulis fructu.Suine exemplum
quem ipsa pulchritudo commendet aspectu post ;
de summo omnium Patre, Verbum suum et emit-
omni vitia munduin, inspectio diligens approbet tente et retinente. Verbum tuum est consideratio
feratur per phmuin, nec sessorem qualil)et insequa- lua, sic exeat ut te non deserat. Et hsec tua conside-
litate conculiat,nec celeritatem retardct i.cqualitas. ratio in tria dividitur, uti consideres quid, quis,
Nec pes aliquo reversus unquain cespite olTendat. et qualis sis,quam benignus et mansuetus et similia.
Non sit opus eum vel frcno cohibere, vel urgere Hoino juxta philosophos est animal rationale et
calcaribus, qui tanta facilitate cuilibet mancipetur mortale. Hoecduo consideranti, istibifruclus occur,
obsequio, ut omnem sessoiis explorare videatur ril, ut mortaie quod in te est rationale humiliet et ;

affectum. Denique tanta progessus ejus suavitate rursus i-ationale morlale confortet et neutrum ne- :

procedat,ut quiinsidel nonincedere sedlabi videa- glectum erit bonum. Circumspecte considerato quid
tur, non se tam equo vehi, quam navicula subvehi sis, natura occurrit qua es homo. Pecunctanti quis ?
817 MISCELLANEA. LIB. VI. 818

Person.nenomen occurrit,quia es velmonachussim- A ris, peccala quibus cfeci facti sumus quserat, in-
plex, vel pastor, vel episcopus. Quid ad te horum veniatet purget, ut sicilluminatus dicat: Liunen ud
principaliter pcrtinet, sivequod nactus sive quod rcvehilioneni (jenliunj, etc. (Liic. nj. Purificaliautem
natus? Hocergo consideres maxime quod maxime facimus secundamcum floribus et palmis. Arboi^es
es. Nec modo quod natus, sed qualiter nalus. Nudus prius folia, deinde flores, et tandem producunt
egressus es de utero matris. Nunquid infulatus ? Si fructus. In folio initium boni, in llore promissio
consideres qualis sis, occurit homo dolens, quia primi, in fructu perceptio. In iloribus prsecedimus,
homo erubescens quod nudus, quod natus sis
sis, si bonis initiis spe prsemii ad aiternitatis fructum
plorans, murmurans quod sis natus ad laborem non tendimus. Palma |non nisi centenaria fructificat,
ad honorem. Ita til)i sume formam tam de condi- signiflcal^jue palma vicloriam. Centesimus fructus
tionc'originis quam de sacramento redemptionis, vitam a^ternani significat. Palmam portat inpalma,
quiaauctor naturae summa imaque consociat in sui qui in bonis de diabolo triumphat, et aeternse vitse
persona; lumen Verbumque temperat. Tu altus se- fructum exspectat. Sequitur processio in crucibus
dens, non alta sapiens sis, sed humilia de te sentiens et vexillis. In cruce carnis afflictio, in vexillis men-

humilihusconsentias.Proindesiconsideresquantus tiselevatio; crucibus vexilla addimus cum ex carnis

sis, cogita et qualis, et maxime monstruosa res
grandissimus animus et infirmus, sedes prima et
ima, vana lingua et magniloqua, ct
sermo multus, et fruclus nullus; vultus
actus levis; ingens auctoritas, et nutans stabilitas.
Considerandum ergo quid sis, ut te in te teneas, non
ambulansin magnusneque in mirabilibus super te,
neque sub tc in profundum, quia locus medius est
tuus, et virtus est ut qui fis sentiens, non decus
tuum, sedministerium datum consideres. Propheta
cum similiter elevaretur audivit: Ul evcllas eldes-
est ^ maceratione ad cordis magnificentiam proficimus.
Prima processio fit de domo in templum, secunda de
manus oliosa, vico in civitatem, tertia[de lerra in cadum. Domus
gravis, et est mansio usibus destinata propriis; templum, do-
mus divinis dedicata. Conscientia ergo immunda
domus est, mundatemplum, et ita prima processio,
ab immunda incipiens conscientia, in ipsius mundi-
tiam terminatur. Vicus vero habitatio immunita.
Secunda ergo processio a pusillanimitate spiritus
et tempestate, modo ejusdem terminatur securitate,
Ultima fit de terraad coelum de loco afflictionis et
:

fnifis, el oedifices et planLcs(Jcr. i). Rustieares, in misei'ia3 ad locum jucunditatis et glorige. In prima
sudoris autem shemate quidamlaborspiritualisnon processione, hic adsuntpuer et puella, inde senex
honor expressus est. Ut enim rusticum facias opus, et vidua. Inpuero lacrymeeet mooror, inpuella pu-
prophetoe barculo opus est, non sceptro. Attendas dor, in sene tremor, in vidua notalur dolor. Eget
regimini non imperaturus, sed vitia exstirpaturus. omnino purificationis nostrse festum talibus culto-
Illius tenore contentus, curam hsereditabit et ope- ribus ex recordatione peccatorum lacrymantibus,
ram, non gloriam; sed et duritias pro blanditiis. erubescentibus, trementibus et dolentibus. Nam ta-
Galhedra episcopalis speculaest inde superinten-
; lium est circumducereprocessionem cum immola-
dens sonans episcopi nomen, ofriciumsignilicatnon tione in templo vociferationis. In secunda proces-
dominium. TertiKJ considerationi adjiciendum, qua- sione, hinc videre est discipulorum coetus, inde
lissis in condonandisinjuriis, qualis inulciscendis, utriusque sexus turbam, quse convenerat ad diem
(juam in utroque providus loci etmodiobservator, festum. Recipit hsec pueros, adolescentes, oetate
qualis in prosperis, qualis in adversis, qualiter maluros. In primis virtutis inchoatio, in secundis
constans in propriis injuriis, condolens in alienis. promotio, intertiis notatur perfectio. Cumhis opor-
Magnus est qui incidens in adversa, non excidit vel tet procedere qui vult sanctam ingredi civitatem.
parum a sapientia; major qui cum prpesens felicitas Ultima processio recipit solos perfectos, hinc viros
sibi arrisit, illi non ai'risit. P^acilius eniin contraria angelicos descendentes et Galikeos sursum inten-
fortuna quam prospera sapientia relinetur. dentes: medium Jesum a terra sublevatum,a nube
Trr. XIN. Dc Irihus supplicationihus, seu rogn- susceptum, et in ccelum assumptum. Primi sunt
j^
tionihus pvincipalihus. boni doctores secundi boni auditores tertii eos
; ;

Tres sunt principales processiones : Prima in qui ex his et illis in ccclum recipiuntur designant.
Purificationebeatro Mariic cum cercis ac lucernis ; In secunda processione opus est aut turture aut
secunda in rainis l^ilmai'um,cumfloribus etpalmis, coluinba uterque gemitum pro cantu habet. Iii
;

tertia circa Ascensionem Domini, cum crucibus et cantuturturis gemitumpro peccatis; unde solitudi-
vexillis. In duobus autem consistit purificationis nem amat. In cantu columba; notamus gemitum pro-
nostrtc festum: in emundanda conscientia propter dilectione pati'i;u: unde congregationem amat. Hoc
Deum, et fama propter proximum. Conscienlia a opus in processione expiationis. In secunda pullo et
inanifestiset occultis. Unde: Auiplius Invn mc, l)o- asina qu;e suul ininora subselliorum et clitellatorum
niinc, nh iniqnilntc nicn, cUi.{PsnL ij. Ecce de mani- gcnera. In asina humililas, in pullo humiliatio. Hu-
niundn nic [Psnl. xviiiK
festis. Et: Al) occultis nicis mililas qua quisque intus
vilescit sibi inoculis Dei ;

Ecce deoccullis. Fama quoi[ue mundanda et protc- humilialioejuscirectus, (juasi exterius se abjicit in
genda a vera etfalsainfamia. Inliisopus estluccrna, oculisproximit; multi enim sunt exterius abjecti qui
id est prudentia multa qutu in secretioribus et obscu- vere humiles non suut. Hi in pullo, iion iu asino se-
819 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 820

(lont. Alii inririnilatein snam agnoscunt sed ilnm ;

A anntintialis, sanf/iiincni, inquit Dominus, ilo iiiniui

f(nislHnnili!ierul)C'scunt,asinam,nonpullunihat)ont. tiia rcqiiiram (Kxci-li. iii). Donus paslor ('.hi'';Uis

Doniinus non nisi in his subselliis sodet, quia : Ad eliam carnciii suam ovibus dedit cdendaiii, u! oas
(jnoni rcsjiiciani, nisi, ad paupcvciilum et conlrihiin rcfioerct, et vos quomodo pretium pro gralia aooi-
spiritn, cl t rcincnloin scrmones nicos?{Isa. i.xxi). In pientes et lupi facti, ipsas oves necatis? \;i' pasluri-
teilia (il processiu in tuba el cymbalo. ("yMibahuii biis inalis, {\m p sount scmetipsos non ovos, (jtii
cst ju!)ilalionis, luba admirationis. Cymbaluiua(]ua- sicut merccnarii, vidcnteslupuiiivenientoiii, fugiiiiit
cunque parto pci-cutialuiidipsum resonat. Mulliplcx non mutando locuin, sed subtrahendo auxilium. Si
percussio, simplex resonantia. ul cl nos (luouiodo- ergo pastores estis vigilate super gregem vestruin.
cun(jue et ubicunque reriamur, non nisi in cyinbalis Ascendite ex adverso, ct date vos murum pro-
bencsonanlibus et juljilatis, solam Dei laudem re- donio Israel. Et quasi boni canes, latrate circuin
sonemus, intcndentcs in tubam admirationis. caulas Ecclcsise vocibus confidentiae, ut timeant la-
TiT. XV. Foriiia cxordicndi scrnionis. niatores lujii, ct ovcs securae permaneant, et vos,
pro bona custodia, pretium condignum accipere
tamprudentiam, tamque venerabilium
In auribus
mereamini.
personarum qucmlibet mihitimeo usurpare sermo- B TiT. XVII. /)e vcrbi Dci efftcacia.
nem, qui nihil penes] me nisi oonscientiam haboo
Vivus scrmo Domini
csl ct cflicax, etc. (Hcbr. iv).
peccatrioem, minoi-em scientiam eteloquentiamim-
Sermo Domini vivus est et multiplex, quia loquitur
perfectam, cui opportunius esset silere quam loqui,
per homines, lo^juitur et per se : per homines mul-
pasci quam pascere, aures vobis potius exihere
per seunum. Videamus niagnum sacramentum.
tos,
qnam linguam. Sed quis sum qui mandatis Domini
Verbum Dei humana carne vestitum semel visibile
meiaudeam obsislere ? Mulla de me mihi liduoia
apparuit: quotidie idipsum iterata voce, conditum
;

verum ad sanctitatem proecipientis et ad merita

ad nos venit. Humanitatem Christi mali non solum
vestraconvertor, cui necesseest obedireexregula ;
viderc, sed etiam ocoiderepotuerunt. Quotidia ser-
idque sine mora. Nam os meum obedienti;w neces-
nionemDei mali audiuntet contemnunt.Quemadmo-
sitas aperit, utinam^iue illud merita vestra adim-
dum autem illi nonoccidissent, si cognovissent; ita
pleantgratia ejus, qui ait: Aperi [Dil:ila\ os tuum,
islinequa(juam verba Dei audita contemnerent, si
et ego implebo illud [Psal. lxxx).
virtutem eorum inlerno sapore gustarent. Sermo
TiT. XVI, Ad pastores etproelatos scrmo de offi- Dei vivus est, quia in eo vita est et cor vivificat.
cio pastorali. quod non
P Quod foris esttransit, intus mutal>ilitatem
Videte, fratres,ministerium'vestrum, judioateju- reoipit. Vivus ost ergo, quia non mulatur; efficax,
dicum Domini, quia judices sseculipositi estis, non qiiia nondelicit. Non fallitur judicio promissio ejus,
criminum ad occidendum, sed vulnerum ad sanan- oblivione non moritur, nec intentione mutatur. Ope-
dum. Videte languidum in manibus vestris, quem ratio ejus diffioultate non vincitur, judicium ambi-
vobis miserioors Samaritanus oommisit pro
ille :
guitale non fallilur. Veracifer permittit, fortiter

quo pretium ab eodem accepistis ne de vestro constet facit, subtiliterdiscernit. Vivus est ciedas ; eflicax

curatio cjus. Habetis duos nummosindupliciTesta- ut speres. Penetrabilis in judiciis;vivus in prsecep-

mento: Veteris moneta; nnum, novse alterum ut ;
tis et prohibitionibus : efficax in promissis et com-
quse fovent. Prima ad putrida purganda: secunda ad minationibus Penetiabilis in judioiis et damna-
:

viva confirmanda. Hi sunt duo gladii quos Petrus iiom\ms:pcnctrabiJioroninigladioancipiti.Uomin\s

parat in passione Domini. Primus est inorepatio gladius non nisi hominis corpus incipit ideoque :
;

secundus exhortatio. Unus quo ab Ecclesia putrida anceps non cst?dicitur enim anceps, qui utraque
membra resecantnr alter quo sana a vulneribus
;
parte seoal,(jaia/)o^es< aiiimamet corpiis perderein
defensantur. Hoc Petrus vobis reliquit, ut vitia ho- gebcniiam {Maltb. x). Sive utrumque dijudicat. in-
D cidit, et (liscevml: jiertingens usque ad dixisionem
minumferiatis;sedcumfervoremPetri,h8eredesejus
etimitatores esse velitis. Christus in oculis vestris animoe et spiritus, dum sacrum eloquiumnobisquse
crucifigitur, et vos gladium| in vagina halietis? Quid interoarnalia de fide repugnantiahabeaturostendit,
Christianus, nisi corpus Christi, cum ipsa dicat :
compaguin qunquc ct mcdullarum, quod explanatur
Quod uni cx minimis istis fecistis, milii fccistis cumsubditur rogitationum ct intontionum. Primum
{Mattb. xxv). Quid pigri? quid timidi estis ? P^rte est forissuper omniaquasi cutis; doinde delectatio
quia non statis sicut Phinees, iram Domini non quasi caro inde cohitationes qiiasi ossa
;
tandem ;

plaoatis ut cessetquassatio. Forte quia discubuistis inlentio quasi medulla. Sicut autein cutis carnem
ad ollam Pharaonis, saginem diligitis, pigrum est tegit; sic opcra deleotalionem; etsicut ossa carnem

vobis ad bellum surgere. Forte quia lac diligitis et fulciunt, siccogitationes desideriapascunt, etsicut

lanam, non oves pascitis, sed vosmetipsos, et fugitis medulhe ossibiis interiores sunt, sic in cogitationi-

venicnte lupo, quia de ovibus non ouratis. Saltem buslatentintenliones.cTogitationescornpagesvocan-

silao ovium comeditis, carnem servate. Si fruotum lur, quia sicut compagovinculum estquod medium
pro custodia quseritis, ipsas tamen oves non occi- extrema conjungit, ita cogitationes quia ex deside-
datis. An nonocciditis? Si eis iniquitalem suamnon riis nascuntur, et desideria gignunt, quodammodo
821 MISCELLANEA. — LIB. VI. 822

utraque, haecnutriendo, illa gignendo, conjungunt. A prolrahenlur. Ijaborant cum Christo, sed non cum
Et bene post divisionem animtie et spiritus, id est Chrisfo regnabunt ;sequunfurChristumin simulata
carnalium voluntatuni, divisio compagum, id cst non tamemChristum consequenturin glo-
fristitia,

cogilationum honarumetmalarum, quasiperplexior ria. De lorrcnte in via bibunt, sed non exaltabunt
ctdiflicilior estposita postremo quasidiscretorin-
;
caput. In via lugent, sed non consolabunturinpa-
tentionem. His omnibus sccretaest merito in extre- tria etmerito. Quid enim facit superbia sub pannis
:

mo medullarum Hic autem sermo

divisio posita. humilitatis Chrisfi? Nunquidnonhabetquosepalliet
Dei dijudicando penetrat intus per sapientiam suam humana nialitia, nisi unde involufa fuit infantia Sal-
secreta nostra sul)liiiter inteliigendo foris per do- ;
vatoris? et quomodo inter pr:esepiuin Domini si-
ctrinam suam utiliter nos illuminando eadem fa- ,
mulansarrogantia sccoarcta, et pro vagitibusinno-
ciendo intelligere. Quia ergo vivus credamus est, centicG malum murmurat detractionis ? An non illi

eum vera promittei-e quia efficax, spcremus eum

;
superbissimiin psalmo (|uorum/;/-o(//;7 ax adipe ini-
promissa perficere quia penetrahiHs et falli non
;
quitas eoruiii, multo cifius sintredempti ab iniqui-
potest, offendissoeuni doleamus,etde reliquo offen- tate et impietate, quam isfi qui latentsub sanctitate
dere eum caveamus. aliena .^ (Psal. lxxii). Certe minusest impiusconfi-
TiT. XVHL Dg Pliavisaicis siii adiniratorihus, cl
B tens impietalem quam mentiens sanctitatem, quia
hypocritis occullis dolractorihus. mendacium addens geminat impietatem.
Pharisaica jactantia cunctos quidam homines TiT. XIX. De incrcinonto seminis jacti in ten'ain,
quod superiores se et meliores existimant, despi- id est fidci et civlcraruni virtutum.
ciunt, venientes ad eos sub vestimentisovium, intus Sicest regnum Dei queinadmodum si homojaciat
autem lupi rapaces sunt : sed ct pulices mordaces, scinen in lerrain, etdoriniatet exsurgat nocte et die
iino tinea3 demolientes bonorum vitam, cumpalam ct seinen gerininet,et incrcscat dum ncscit ille. Ultro
non audeant, in occulto corrodunt; si clamorem herbam, deinde spi-
vniin tcrrufructificat; prinium
inveetionisnon possunt,saltem susurrium detractio- cam,postea plcnumfrumentuin inspica.Etcum ex se
nisemiltunt. Quid hujusmodi prodest lanta in suo produxcrit fructus, staliui mittit falccm, quoniam
victu parcitas, et in vestitu asperitas illa, et nota- adest nicssis(Marc. iv). In cordis ascentione quidam
hilis vilitas, in vigiliis, in jejuniis, in fotius denique gradus sunt dequibusaitpsaImista:yl/«/j«/ai)uni de
vit8e suse singularitafequsedam austerior conversa- virtutein virtutem(PsaI.'Lxii.xni).l]nde3oh:Persin-
fio, nisi forte opera sua faciunt ut
vidoanturab Jio- gnlos gradus ineos pronuntiabo illuin (Joh xxxi).
niinihus ? {Matlh. ixj. Sed dicitChristus Anicn,dico p Is quippe per singulos gradus suos pronuntiat, qui
:

vobis,receperuntniorcodeniSuani{ibid).Ta\es,T^\ixiA propter incrementavirtutum quse accipit ei qui de-

Apostolum, in hac vita tantum sperantes, misera-
bilioressunt omnibus hominibus (/ Cor. xv). Inhac
vita tantuminCUiristo sperat, qui de Christiservitio
lantum temporalem gloriam qua;rit. Miser talis ho-
n\uncio, qui tanto labore et industria studet
esse, vel potius non videri sicut cseteri hominum:
minus acceptus, imo ciaiciandus gravius quam qui-
dit laudem reddit. Et non solum de virtute in vir-
tulem gradus sunt, sed unaqutcque virtus quasi
quibusdamgradibusaugeturetper incrcmenta per-
ficitur. Est enim aliud virtutis exordium, aliud
non profectus, aliud perfectio. Si ipsa fides quibusdam
gradibus ad pcrfectionem non deduceref ur, apostoli
nondixissent Adaugc iii iiohis fidciii {Luc. xvii). Et
:

libethominum.Siccine non inveniturhypocritis via, alius an crcderet requisitus, non respondisset:

,

ut ita dicam, utcunque tolerabilior ad infernum ! Crcdo,Doininc: adj uva iiicredulitatem meam {Marc.
cur saltem illam, qua multi incedunt, viam latam ix). Si enimincredulitatem se habere noverat, quo-
qua; ducitad morteui non eligunt, utvelutde gaudio modo credebat ?Sed qiiia fides meritorum gradibus
et non de luctu ad luctum tiansii cnt O quam feli- "? crescit, uno atque eodem tempore is qui non plene
cius est illis: quorum non ost rcspcctusniorti coruni, crediderat, simuletcredebat, etincredulus erat. Hos
et firinaincntuni in plaga corum: qui in labore lionii-
J3
itaque gradus sub messis nomine, Marcus noster
nuin non sunt, ct cuiii boniinibus non flagellal^untur! describit diccns: Sic est rognuni Dci, etc. Semen
[Psal. Lxxn). Qui etsi peccatores, et pro tempora- hoino jacit in terram, cum bonam intentionem cordi
Iil)us gaudiis perpetuis cruciatihus addicti, saltem suo inscrit. Posteaque dormit, id est in spe boni
abundantes in Sfeculo obtinueruntdivilias. Vtepor- operis quiescit; nocte exsurgit ac die, quia inter
tantibus crucem,non sicut Salvator suam ; sed prospera ct advcrsa non deficit semen, germinat et
sicut Cyren;eus alienam. Va3 citharocdis cifhari- crcscitillc, quia et cuin adhuc incrcmenta sua me-
zunfibus non velut illi de Apocalypsi in cilharis rcri non valet, virtus semel concepta ad provectum
suis,sed vere, ut hypocritee, inalienis. Vajsemel et ducitur; et ultroterra fructificat, quia preeveniente
vteiterumpaupcribus supcrbis, porlantibus cruccin sc grafia inens hominis spontaneead fructumboni
Chrisli, non se^iucnlihus Chiisfuiii ! qui cujus pas- opcris surgit. Sed ha;c cadein terra primum her-
sionihus participanfur, hiiiiiilitafcm sectari negli- bam, deinde spicam , dcinde plenum frumentum
gunt.Du])lici contrifione conlcriinfurquihujusmodi producit in spica. Ipsa enim invocatio boni operis
sunt. Quia hic pro tcmporali gioiiii sc afnigiinf, ct insfar hcrhio fenerifudincm habct, et ad spicam
in futui'0 pro iiilerna isupcrbia ab letcrna supplicia pcrvenit, cuni virlus perccpta ad perfecfum operis
 :

823 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 824

peilraliil. Plcruni([nc finmontum in spica fructifi- rorcpersevcrare.Cumitaque venitChristus.mcdium

cal, cuni virlus ad rol)ustum cl iici^fcctum opus pcr- A silcntium lencbant omnia,mox in suo cursu medium
ficit. froduclo fructu, omni})otcns Dcus falccm mit- itcr tcncbat, r[uia homines a bono silcbant ct c;ro-
til, cl mcsscm saam (lcsccal, ([uia cum unusquisquc rcm diligcbant.
ad perfecfa opcra produxerit lemi^oraiem vitam TiT. XXllI. JJc niuhiplici acceptione EuvlinrisLin;
suani, pcr cmissam scnlcntiam incidit, ut granum corjioris Doniinici.
suum ad liorreum ccelcstc pcrducal. C.um ij^ilur Qui scincl datus est mundo in forma carnis, is
desideria bona concipimus, semen vihc in lcrram cunctis diebus aut horis datur fidclibas in s[iecie
niiltinuis cuni opera recla concipimus, herba su-
; panis, scilicel in csu sacramenti sui, sedsajpiuset
nuis cuni ad perfectum l)oni operis conficimus,ad
; in cunctis horis devotis datur in
guslu spiritus sui.
spicam jjcrvcnimus cum ipsius opcris perfcclione
: Priinum ad redcmptionem, secundumad sanctilica-
solidamur, [^lcnum frumentum in spica proferimus. tionem, tertiuinad consolationem. Primum exigit ut
Petrus herba Cum
autem ancilloe verba timuit,
fuil. iides sil recta, secundum ut conscienlia sil pura, ter-
viriditasadhuceratinmcntc, quiaC;!iristumomnium tiumuldcvoliositpura etprompta. Ilocmentemele-
redemplorcm crcdcliat, sed flexibilis pede concul- vat,utgrati;uoccurrat;coraperit,utexcipiat;airecluin
cabatur limoris. In spicam suam cxcreverat, cum B dilatat, ut plurinuminde [)lus capiat.
cuni quem confileri timueral in GaHloea, viventem TiT. XXIV. De prsoparamcntis ad Puriricationcni
vidcbat. Ad plcnum granum in spica [lervcnerat, Mariic digiic eclebrandam.
quando, venicnlc desupcr spiritu, itaroboratus est Sint lunihi vcslri pnecincLi, etc. (Luc. xii). Lumbi
ut vires persequentium ciesus despiceret, et Deum nostri sint proecincti, ut Purificationem iMaritc semu-
inter flagella proedicaret. lemur, ut sintlucerna2 ardentes in manibus nostris,
TiT. XX. Do
Iiydnis Yariiis et plciiis. ut gaudium Simeonis lumen in manibus, portantis
Ifjdriaj aUquando sunt vacuse, aliquando plena3. etiam visibili signo in nobis prsesentcmus. Simus
Plenoe autem aliquando veneno, aliquando aqua vel casto corporC; et mundo corde, ul Purificationcm
vino. Vacuse sunt cum pro inani gloria velterreno Virginis expressius colamus. Simus ardentes devo-
commodo fiunt. Plena veneno, si cum rancore animi ticne, lucentes opere, utcum SimeoneChristumpor-
vel murmure aqua cum ex timore: siquidem per
; temus in manibus.
Sit lucerna in corde sit in manu,
aquam quidam timor intelligitur. Unde Salomon : sit in Lucerna in corde luceat in nobis, in
ore.
Timor domini fons xiUo [Prov. xiv). Vino plena) manu aliis, in ore proximo. Lucerna in corde pu-
sunt, cum timor vertitur in amorem, cum charitas ritas est fidei lucerna in manu, exemplum operis
;
;

timorem excludit. Ut vacuee s'int velveneno plense, lucerna in ore, seimo sedificationis. Non solum co-
non vult Dominus ut aqua impleantur jubet ut
; ; ram hominibus nos lucere necesse esl per oratio-
aqua in vinum vertatur facit. nem, et coram Deo per intentionem, sed etiam
TiT. XXI. Do piffro, de luctante et vincente. coram angelis per operationem. Ijucerna nostra
Tres sunl piger, luctans, vincens. De primo dici-
: coram angelis est pura devotio, cum in conspectu
tur: Abscondit pigor nianiis suas suh axilla {Prov. angelorum psallimus sapienler, vel oramus arden-
xix). Luctans audit Yiriliter agite{Psa\.x-s.x). Et
: ter. Lucerna coram Deo, simplex intentio, ut ei

vincenti clamat Dominus: Vincenti daho edere de soli placeamus cui nos probavimus. Quod autem
igno vitoe, quod est in paradiso Dei mci (Apoc. u). fides lucerna sit, testatur Salomon Non exstiii- :

Pigro ergo est primo consolandum, secundo condo- guetur in nocte lucerna ejus {Prov. xxxi), id est
lendum, pugnanti metuendum, vincenti congauden- non deficiet in tentatione fides ejus.Quod opusbo-
dum.Primus habet manus ligatas,secundu.s exertas, num lucerna sit, ostendit Dominus Luccat lux :

Primus insanus sine vulnere, secun-

tertius quietas. vostra, etc. (Miitth. v). Quod domini sermo lucerna
dus sanus cum vulnerc, tertius sanus ab omni vul- sit ostendit David : Luccrna podihus incis vcrbum
nere. Primus dormit sine spe, secundus vigilat in £) tuum (PsaJ. cxviii). Quod oratio lucerna sit Salomon
spe, tertius gaudet in re. Piger tenet silentium a notat : JAicerna LJoniini spiraculuni vitse Iiommis,
bono, secundus a malo, tertiusab incommodo. In- quic investigat oinnia secreta ventris (Prov. xx).
commodum dico nocivum corpori et anima', id esl Lumen namque quod nobis orantibus vel psallen-
peccata etpeccati pccnam. IIoc silentium eritin vita tibus desuper aperitur spiraculum est vitse, inquo
beata, ubi domino suo. In hac
servus liber erit a suaviter respiramus. Quod autem dicatur investi-
enim vita non est servus liber adomino, quia licet gare secreta ventris, id est mentis, non illud esse
per pocnitentiam relinquat peccatum peccator, im- putandum quod Dominus comminatur se scrutatu-
pugnatio lamen peccati adhuc insistit. rum esse in lucernis; istud namque causa cum sit
TiT. XXII. De nocte, cursu ac ilinerihus ejus. illuminantis, illud judicii est exquirentis. Nam et

Nox in suo cursu medium itcr baheret (Sap. xiii). aliter investigat secreta ventris potio medici, ali-

Nox ignorantiaboni. Cursus noctisestad defenden- ter gladius carnificis. De intentione dicitur :Lu-
dum tempus bonitatis. Tria sunt itinera noctis coriia corporis tui ost oculus luus(Mallh. vi). Nobis
Primum, exignorantia boni errare; secundum, post ergo,quibusardent totlucernse, cum exstinctafuerit
cognitum bonum errorem diligere; tertium, in er- lucerna hujus vitae, orietur lux inexstinguibilis
 , ,

825 MISCELLANKA. LIB. VI. 826

quasi fultjor moridianus consurgetnohis ad

vitoD, et
A sepulti quibusdeditDominus desideria cordis eorum.
vesperam. VA cuui nos consumptos putavcris, orie- Decima tertia inansione in exitu de ^<]gypto mur-
mur ut lucifer, et tenebra; erunt sicut meridies. muravit populus contra Dominum suum et Moysen,
TiK. XXV. De tnplicj doscriptione ad conjugium, rcversi enim sunt corde in /l']gyptum ad ollas car-
ad rnntincntiam, nt ad vir;/initatem. nium, csepas, allia et pepones. Nam tertius docimus
Utdcscribci-cturunivct'susorJjis,etc.(Luc.ii}.Tvi- numeruSjprimusaduodecimodoctrinseapostoIorum
plexest descriptio Alii ad conjugium, alii ad conti-
:
trangressionem notat. Inde Ghristus tertia decima
nentiam, alii describuntur ad virginitatem. In his transgrediens, tertia decima passus est, advespe-
tril)us est tota dcscriplio r.liristi : qui non est in ram pro nobis sacrificium vespertinum, ut de
fecit

ah(jua islarum, non est (^hrisli, sed potius ad ccn- vespere mortis duceret nos ad matutinum vita?. In
sum dial)oH pertinet. Gonjugiumcomparatur tapeti- hujusmodi sepulcris fetebat quatriduanus. Prima
bus, qua3 superterram extenduntur. Continentia est dies mortis nativitas carnalis quia homo nascitur
;

cortina dependens in pariete. Virginitas regium ad laborem, repletus multis miseriis. Unde Quis :

mantile supra quod fercula ponuniur. Frimum est me dc corporc mortis hujus'1 {Hom. vii).
liljcrabit

sub pedibus regis, secundum in oonspectu, tertium Secunda transgressio legis naturalis tertia scriptse
;

B legis; quarta datte gratife. Ecce jam fetet. Hunc

juxta regem vel circa. Primum ad usum, secundum
addelectationem, tertiumad dignilatem. Primum in tamenvocatdeabyssisterra!.Unde:/)ea/>7.s.s/.s<e/vv/?
terra terras pulvere obfuscatur, secundum supra iterum rcduxisti mc{Ps. lxx). Primo in eorpore, ite-
terram coronalur, tertium ccelestia imitalur. In rum in anima. Primo de peccato originali interum ;

conjugio est vinculum spiritus propter societatem,
usus carnispropter prolem, moderatio cernalis con-
proplersuscipiendum corpusChristi etoratio-
sortii
ncm. Fornicalio est ignis comburens, conjugium
ignis calefaciens, vii-ginitas ignis lueens, etlevitate
de actuati. Primo in te capite nostro, cum naturam
nostram de morte suscitasti; iterum in membris,
cum nos morte poccali liberasti. Semel inspe, ile-
rum ad abyssum coeli reduxi-
in re de abyssis terrse
sti. Tres autem sunt abyssi vita?, prima profunda,

se ad alta acuens ac agens. Nostrum igitur est aut secunda profundior, tertiaprofundissima.Peccaluin
periro incendio, aut evadere remodio. in cogitatione, operatione, oonsuetudine. Mortuus
TiT. XXVI. Df vocotionc Lazari insepulcro, mora- in domo, in porta, fotcns in sepulcris. Ab hac tri-
litor alludcndo prinw ad /tocqnod « abyssus abys- plici abysso postulat liberari Propheta Non me dc- :

sum invocat; » deinde de tertia decima mansione mergat, inquit, tempestas aquee, perinquam cogita-
Judxorum in descrto, ct quoo scquuntur. C tionem, nequc ahsorbcat me profundum, perpravam
Lazare, vcni foras [Joan. xxi). In htec vocatione operationem, ncquo urgcat supcr meputens os suin
videndum est quis vocat, quem vocat, et quomodo per obstinatamconsucludinem(Psa/.Lxviii). La^rare,
vocat. Haec enim tria in omni vocatione sunt atten- veni foras. Qua? per me, quia ego sum via {Joan.
denda : qualilas vocantis, vocati et vooandi, id est xiv).Quo? ad mo, quia ego sum me
patria. Veni per
vocans, vocatum et vocatio. Historialiter Christus hominem, admoDoum. Unde vocatur? de peccatis.
Lazarum materialem de sepulcro vocavit materiali. Qua? per Christum hominem ad Christum Deum.
Spiritualiter abyssus vocat abyssum Abyssus Dei, : Vocat igitur abyssum deabyssis, et per abyssum.
abyssumhominis; abyssussapientite,abyssumigno- TiT. XXVII. Quod multiplici ratione Maria dica-
rantiaj abyssus misericordioe, abyssum miserite.
; tur virga, ct Cbristus llos ejus.
Venit enim sapientia Dei ad ignorantiam nostram, Virgo Deigenitrix virga est, flos filius ejus. Per-
venit misericordia Dei ad miseriam nostram, vonit quam convenicnter, fratres charissimi, dicitur virga,
Christus sublimis ad limum nostrum, excelsus ad beata virgo Maria. Estenimvirga recta, virga ere-
profundum nostrum, et infixus est in limo profundi, cta, et in coelum usque porrecla. Virga gracilis,
ut nos erueret de profundo. Abyssus Christus est, TQ virga fragilis, virga flexibilis, virgafrondosa, virga
qniaincomprcbensibiJia suntjudicia ejus, etinvesti- florigera, virga fructifera Recta per fidem, erecta :

gabiles viso ejus^Rom: \i). Unde Ego Jatitudo, etc. per spems porrecta per longanimitatem, per humi-
(i/ci'. xvii). Abyssus etiam cor honiinis pravum ct litatem gracilis, per mansuetudinem nexibilis, per
inscrutabile. El quis cognoscct illud? {ibtd.)\]nt\c et virginalemconcoptionomflorigora, perpartumsalu-
Jonassub personaChrisli in passiono:/l/)7ss;;.s va/- tis fructifera. Gracilis, pcr al)jectionem sui,"fragilis

lavitmc,pelagusopcruiic:ipat meum{Jon. ii). Abys- per despectionem mundi, flexibilis per compassio-
sus igitur suporior vocat iiiferiorom Christus ho- nemproximi, frondosa per gratiam devotionis, flo-
;

ininem, dicens : Lazarc, vciii /bras. Quasi dicat : rigcra per graliam virginitalis, fructifera perpra;-
Abysso malilite Adam, abysse ignorantioe, abysse rogativamfecunditatis.Praerogativafecunditatisfuit
niserine, veni foras.Sed undo et quo de sepulcro quia talis taliter talem genuit. Qualis? virgo conoe-
imo do sepulcris"? Omnoonim poccalum sopulcrum pit, virgo poperil, virgo pormansit. Qualiter? .\ngelo
cst : orgo quol peccata, tot sopulcra. lUiiiillc iiior- nuntiante, Spirilu sanclo opcranle, virtute Attissimi
luns scpclirc mortuos suns {fjic.w). Mortuus mor- obumbrante Qualem? Sanctum sanctorum, Regem
tumsopelit, cum peccator peccatorem adulationibus sfeculorum, Dominum angelorum, Regem, denique
pascit. In sepulcris concupiscentice mortui sunt et rcgnum, et Dominum dominorum, unicum Virginis
 ,

827 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 828

matris, unij^cnilum Dei ratris, Deum ot Dominum A /o/j/esintcrpretatur.VisscirequalesconfessoresHe-

majeslatis. Vir{,'o Dei gcnitrix, vi:-ga est; llosfilius rodcs habcat rex superbus? Non sum, inquit ul
ejus, quiim hiMie (luam rcolo (lioifur flos? quia ex r;i'lcri honiincs raptorcs, {Imc. xviii). Talium
virga virginc producitui'. Uuid llorc lcnuius? Quid Ilierosolyma furbatur cum eo. Vis audire (}uales
florc tcncrius?Quid ad tactum lenius? Quid ad fc- liabeat (^lhristus? Kgnsn n, minimns aposlo-
inquit,
renduin levius? Quid flore spcciosius? Quid llore hirum. ctc. {lCor. x\). ExcelsusDominus linmiliata
fragrantius?Quid llorc frucluosius altcndinius? In rrspirit [Psal. cxxxvii),parvulos quajrit. Sinite,
florc itaquc csl nicililicatio, ex flore fi-uctilicatio, ex \m[n\\,parvulos vcnircad mc, elc. {Mntth. xix).Su-
florcfavus et fi-uctus. In favo mel et ccia, in fructu pcrl)us Herodes huinilia dcspicif, anibulans in ina-
potus ct esca. Di parva sunt ista, addo quod el in gnis, et mirabilibiis supcr separvulos Christi quse-
flore mcdicamcnla. Quid llorc lcnuimus cum astrin- rit ocoidcre a bimalu et infra. Ilumilis confessio
gitur? Quid tcncrius cuiu altcrilur?Quid icnius i!um minimum Judicum et parvulum inquantum
fiicit :

attrcctatur? Quid lcvius cuin porlatur? Quid spe- huinilis est parvulum inquantum confessio, Ju-
;

ciosius cum aspicitur? Quid fragrantius cum odo- dseum. Sed alia est confessio criminis, alia laudis.
ratui?Quid utilius si efTcclus attcndantur? Septem Tu forte mala tantum in te invenis, erubescis con-
itaque sunt qiiaj inflorc iniramur : tcnuilalem, teue- ^ fiteri : illa bona aliqua coinprchendit, et hoec de
ritalein, icnitatcin, levitatcin, pulchritudinem, fra- Dci inunere cognosoens, gratias agit. Uterque pro
grantiam, utilitatem. Elx his itaque collige, Virginis Iminili oonfcssione Judajus et parvulus, sedtu anni-
illc filius qualis invcnitiir ab illis quibus in florem culus : ille bimus. Qui enim pro peccatis Domino
vertitur. \am qui incredulis et proevarioatoribus confilentur, ad primum annum perveniunt qui ;

est lapis offensionis, elpclra scanilali (I Pert.u), flos pro (lonis, secundum atlingunt. C.onfessio itaque
est spe et amore inhserentiims. Illis flos igitur imi- criminis facit anniculos; laudis, birnos. Herodes
tabilisspecie et utititate singularis; flos in quo est igitur, qui Judseos magnos et tumidos, non ad lau-
filius Virginis, flos lenuis ad indignalionein, tcner dandum Deuni, scd ad lapidandum Stephanum
ad miserationein, mansuetudine lenis, icvisdomina- promptos, non solum piimuin, sedet secundum piae
tione,puIcherper dominalionem, pulcher per mode- velhumilis oonfessionisannumtiansgredientes dili-
rationem, fragrans per rcpromissionem, utilis per git. Parvulos quos Christus diligit usque ad mor-
remunerationcin. Est ergo tcnuis in flagellis, tcner tem persequitura bimatu, ct infra ct ipsum pue- ;

in misericordiis, Icnis in donis, levis inpraeceptis, ipsam veritalem cordis mundali. He-
runi, scilicet
pulcher in exemplis, fragrans promisis, frucfuosus rodes puerum persequitur, cum exaccepla veritatis
p
inpriemiis. Hic flos factus est nobis mcdicina ex intelligentia, spiritu elationis animus impugnatur.
;

illo eniin mel et cera, in ipso potus etesca. Medici-

Multi enim oum vcrifatis intelligentiam acoipiunt,
na in redemptione, potus et csca in justificatione, alfiora seipsis qua^rentcs se deserunf. Nunc de
mel et cera in glorificatione. Ex hac medicina sani- mysterio Incarnationis et Trinitatis, nunc de secre-
ex ejus esca re-
tas sempiternie incorruptil)iIitatis, tis coelcstibus, et Spiritus sancti charismatibus
ex ejus potu cbrietas seter-
fectio internse sanitatis, disputant; et dum supra se rimantur, suajinfirmita-
nse fccundilatis. De iliius csca et cera, splendor tis nc: oii, se esse homines obliviscuntur. Qui ergo
summae claritatis. In ejus melle dulcedo indeficien- hanc Herodianam iinpietatem cupit cvadere, angeli
tis felicitatis. consilio obediat. Accipe, inquit, puerum, ct matrem
TiT. XXVIII. I)o malro et pnoro in /Egyptum pro- cjus, et fuge in yEgyptum.A^jgYP^^^ tenchrcvinter-
fugis moralitcr, et pcrsecntionc pucrornm sancto- pretatur. Ad tenebras igitur nosfras considerandas
rum Innocenlium.
ire prsecipiinnr, quando per spiiitum supeibiai im-
Accipe puerum etmatrem ejus,et fuge in^gyptnm pugnamur. Est autem pu'"- aliquando apud JEgYP'
(Matth:\\). Mater munditia estcordis, puer veritas, tum, aliquando invenifii>':;i Judaea : apudyEgyptum
quia de matre nascitur intelligenlia, veritas,
tali D est quando docet me qu.iutoe sint tenebra^ mcfc, in-
cognitio sui et Dei. Haec est plena intelligcntia et struensmevera cognosceredemeipso;apud Judseam
plena sapienlia. Vis scire quod de tali matre talis est quando osfcndit mihiquse sit claritas sapientiaa
filius riatur, cognitio scilicet Dei de cordis mun - suae, erudiens me Ycra de Deo. In /Egypto dat co-
Bcati mundo corde, quoniam ipsi Dcum vido-
ditia'} gnitionem mei ; et inJud.^ea, Dei, quia iVo/w.s /n Ju-
bnnt {Matth. v), id cst cognosoent. Puritas cordis dica Deus {Psal. i.xxv). Accipe puerum et matrem
est terra quae in perpetuum stat. Quia quod purum ejus, cum utroque fuge. Si Herodem non evitas,
est, corruptionem ignorat, et sic perirc nescit. puer occiditur, quia si superbiam non declinas,
Hujus tcrrae fruotus, veritas, quia vcritas dc terra veritatis lux exfinguitur. Si cum utroqiic non per-
orlacst (Psal. lxxxiv). Nato lali puero, Hcrodestur- gis, intus non eris. Si prisfinos crrorcs, prajferitas
batur ot omnis Hierosolyma cum illo, quia puerum delectationes, ad memoriam reducis, in /Egyptum
qui natus est, non vult crescere, imo omnes pueros quidem venisti et moraris in ea ,
in tenebris tuis
vult occidere. Herodes est superbia. Hieroselyma considcrandis occupafur; sed quia sinc puritate
regnum ejus. Diligit Christus parvulos Judseos huc venisti, raperis in turpem delectationem sed ,

amat Hierosolyma magnos Judaeos. Judaeos conti' quia veritas tecum non est, calis cito in errorem.
 829 MISCELLANEA. — LIB. VI. 830

Si enim antiquns vohiptatis vias per concupiscen- A interpretatur. Ille Israel est cujusmens in conlem-
tiam i'cspicis, sinc Virgine matrepergis.Si malatua platione levatur. Ercjo vir vidcns paupertatem mcam
excusas vel iiiala essc dissimulas, sinc puero in ^Thrcn. iii); usque liodie, quia nihil nisi fencltras
A^vgypto moraris. Fiujo, crgo et cum utroque csto video, in /^jgypfo sum, qui vero per confcmphifio-
ihinsquc duin dicamtihi. Non ante tcmpus redeas, nem gloriam Dei intuetur, in terra Israel moratur,
sed neque ultra quam satis est moreris. Nam si qui si quis sapientiam loquitur inter perfectos, et
mala tua nimis atlcndas, cilo te in dcsperationis quae corde coiifemplatur ore confitetur, in Jud;ca
foveam pra^cipitas ; si anlc tempus vel ultra modum conversafur. In /Egypto quisque est per conside-
de Uei miscricoi'dia conPidiis, rationem sui in ferra Israel per contemplationem
tc nihilominus in prfe- ;

sumptioncm cx nimia considera-

ci^igis. (;um Dei in Judasa per sedificationem proximi.
igilui' ;

tione tenel)raruni tuarum lanquam cx multa mora Trr. XXIX. Dc sacramcntorum divorsitate.
yl^jgypti in dcspcrationem traheris, eta tristitia ah- Sacramentorum alia consisfuntin rehus, utaqua
sorheris, angoH Satana^ consilium sequeris. Hoc aspersionis alia in factis ut signaculum cruois, ;

ipsum si ex Judese facias inhahitatione, per ina- tunsio pectoris, expansio manuum alia in verbis, ;

nem la^titiam ad vanam gloriam et spcm rapies. uf responsoria alia in jubilis ef gesfu, ut aquae ;

Si igitur discretus es, non sohim fugias, scd csto o aspersio exemplo Elisei miftentis sal in aquam, ut
ihi usquedumdicamtihi, ut ait Angelus magni con- amari fonies dulcorarentur. Innuit autem aqua poe-
silii Suri/cus ergo Josopli 1'ntjit in yEgyptnm cum
: nifenf iam de prseteritis, sal discretitionem de futuris
matrc ot puoro, ct crat il)i usquc adohitum Ilorodis, quse duo juncta amaram conscientiam in dulcedi-
Usque dum diceretur ei lic vcrtorc in tcrram Isracl,
: nem vertunt, iliusiones et infestafiones dfcemonum
dcfunrti ouim sunt qui qmvichant animam pncri, pellunf. Signaculum erucis, virtus est passionis
etc. Et nola ([uod nocte fugit. No.x autem pro- Christi tunsio pectoris expulsionem malae cogifa-
;

pter significare quandoque solet igno-

tenehras tionis; expansio manuum charifatem notat Res- ;

rantiam quandoque propfer frigus tristitiam. No-

;
ponsorium, honam opcrationem. Alleluia pryesen-
cte igitur ad yEgyptum teiidif, pui pristini orroris tem Isetifiam. Juliilus futuram signiflcat.
sui vias cum gravi moerore respicif. Qui cniin con- TiT. XXX. Do saucio, vulneribus ejus, et medico
scientiie suaj tenebras cum alacritate infuefur, in ot mcdicamontis, ot opcribus misoricordise.
yl^lgyptum clara die revertilur. quanta impuden- Homo in peccatis jacens, segrotus est, vitia vul-
tia, peccata prsB oculis hahere et non gemere, eru- nera, Deus medicus, dona Spiritus sancti antidota,
bescenda tueriet non erubescere, dolenda videre et virtutes sanitates, heatitudines gaudia. Per dona
minime dolere Dc nocte quidem ire disponebatqui
!
C Spiritus sanctivitia sanantur, sanus virtutihus ope-
dicehat liocojitahoannos mcos in amaritndine ani-
: ratur, operans gaudiis muneratur. Sex autein sunt
m.o mc;c(Isa. xxxvni^ Quirecogitat in jucunditate opera mi.sericordiiu, esurientem pascere, sitientejn
animse sute, sibi, o Domine, non tihi recogitat an- potare, hospitcm colligere, nuduin vestire, infir-
nos anteactsevitae suae. Recogita illi annos tiios in muin visitare, ad carceratum et inclusum venire
amariludine aninvje tuoe, non in dulcedine, ut nocte sepfimum, ut in Tobia legitur (Toh. i), moituum
fugias in /Egypfum, quia eo amplius dulcescat tihi sepelire.
honifas Dci, quo magis tihi amarescit iniquitas tua ;
TiT. XXXI. Dc dnahus portis summe vel bonis
et quo plus displicet injustitia, tanfo plus placeat vcl maUs.
Dei misericordia. Ufile enim est fugcread/^Egyptum Duse sunt portse, amor et fimor. Quae cum bonae
ot infinnilatis nostr:e tcnebras inspicere, ne animus sunt, omnein bonum Per timorem enim
efficiunt.
intumescal. Sedforte dices :Tenehr8e conculcahunt mala cavenfur, per amorem bona exercentur. Cum
me si in .-Egyptum iero, ideoque audi : Nox nocti vero malfe, omnium malorum causa sunt. Pertimo-
indicat scicntiam (Psal. xviii). Tantum ergo puer rem enim malum a bono reciditur, et per amorem
Jesua, et mater sit tecum, fiducialiter ihi ef vere malum mala fiunt. Porffe igitur sunf per quas mors
Ahierei^oicris: Si amhuhjvcroin modioumbrac' mor- D et vita ingrediuntur. Mors, quando ad malum ape-
lis, non timoho mahi (Psal. cxxxviii). quoniampuer riuntur vita, quando ad bonum reserantur.
;

Jesus et mater Virgo, et cordis niunditia, et verifa- TiT. XXXII. Do quadruplici timorc.
tis infellii^enfia mccum nox facla cst, quinimo et Quafuor sunf timores : servilis, mundanus, initia-
est illumiiialio mca in dcliciis meis. bone Jesu !
lis,filiaiis. Priinus pro evitanda poena abslinet a
quante qunlcsquc ini^^cricordioe divinae, duai nox malo, rcfi^nta volunfafe mala secundus pro evi- ;

vertitur in dicin, lcnel)ra3 in lucem, amarifudo in fanda pa>na ahstinet a malo, obtenta voluntatc ho-
jucundifatcni, ignorantia inscicnfiam?/^»r//7 qunqno na tertius pro evitanda poena a
; pravo opere absti-
Josophin .Ejyptnw, ot rral ihi usquo ad ohitum ,iet, et pravas cogitationes resecat quarlus hono ;

Horodis. Obitus Hcrodis, defectus est elationis. Si firmiter adhteret, illud amittero nolens. Priinus ho-
in y^jgyptiim vadis et in ca inoraris, quando inlir-
minihus placere poenam qune ab hominibus
quaerit,
milalis ln;c lciicbrns agiioscis, omnis profecto ar- infertur, non reatumconscientise timens secundus :

roganfia deficil. Defuncto Ilerode fempus est re- hoininihus placerenon quferens, tametsi displicero
vertendi in terram Israel. Israel viv videns Deum metuens, tam inendax est in veritate neganda.
831 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA. 832

quain fallnx allor iu veritate tegenda, uforquo in A coirigitur.Nammors etvita ex ipso procedit, quo-
verifato oflendit ; tertins, quia pocnani ([uaui Deus niam ex consilio intenfio bona depravatur, quid
si
qui eor inspirit coniminatui" clcclinair, vult, ei dis- juvat ])onoruinopeiuin prolein gignere, et eain per
plirorc nietuil : iiuartus Deo placcre volens, desti- pravam iiitciitionem necare ? Quidain in ipso pro-
natum honum timet, id est non vult amittere. posilo ex inala intcnlion- opera corrumpunl, alii

Trr. XXXIII. Dr tripliri vitio, triplici peccato, post exevcilia virtutem per vanam laudem a bona
ft triplici rcmedio. intentione cvanescunt. Priini abortivos faciunt pa-
Triplex vitiuin, triplex peccatum, triplex rcme- rere secundi natos vel adultos occidunt. Nonne
;

diuin Impotentia, ignorantia, coiicupiscentia tria

:
;
satius noii parere quain doriniendo partuin oppri-
virfute hominis interioris vitia, dum consensum al- mere, vel ex consilio necare ? Melior est sterilis
liciunt,transeunt in pcccata, quoruui alia perinfir- quoe non parit, quam filiorum necatrix sine miseri-
mifatem,alia pererrnrcm,aliacx sosa (.s/c) pervcrsa cordia. Quid enim ossa arida sine anima, nisi for-
voluntafeullro comiiiitfiinus, triplox voro remedium tiaopera sine intentione bona ? Ethiweab virtutum
in divinis constitutionibus, comminationibus etpro- merito et retributione frustrata, sed vaticinante fi-
missionibus, intelligimus. Unde Omne cnpnl J;iu-: r, lio hominis ingressus est spiritus in ea, et revixe-
guidinn, ct omnc cor mwrcns! A plnntn pedis usqiie runt. Quia ergo ex consilio intentio accipit ut bona
ad vcrtircm non cst in cosunilas [Isa. ij, ecce mala sit, quasi de corde spiritus proccdit qui ad corporis

innata. Vulnus et livor et plaga tumens, etc, ecce vivificationem exiens, se per virtutum.opera diffun-
mala illata. Prima intrinsecus, secunda extrinse- dit, ut nostrum sit quod
Consilium custo-
dicitur :

cus. Ad cumulum aulem malorum sequitur contcm- diet te, ct prudcntia scrvabit tc {Prov.ii), Hoc au-

ptus remediorum. Non cst inquit, cireumlirjntn nec tem cor in fenebris ignorantiaj posilum erat, modo
curata mcdicaminc, nec fota olco, etc. Ecce quantis in discernenda quantitate, dicendo majus malum
malis premimur. Ergo disce, o homo et si ab ho- !
esse minus, et e converso modo in examinanda
;

mine dedignaris, ab eo saltein qui docet hominem qualitate, dicendo inalum lionum et econverso non ;

scientiam, tantam iniseriam, quod scilicet de inle- judicando scilicct inter noctem ct noctem, ut a ma-
rioribus timere, de exteriori})US del)eas formidare, lis pejora, et a pejoribuspessima dijudicet, nec in-
ut ardentius inedici remedia quaeras, et diligas li- ter diem et diem, ut a bonis meliora, a melioribus
gamenta, scilicet divinarum institutionum, cura- optima seraret nec omnem noctem, ut quodcun-
;

menta comminationum, fomenta promissionum. quevitium digne examinatione penset nec omnem ;

Omne, inquitmedicusin propheta, capntlanguidum, C diem, juxta Apostolum, ut unamquamque virtutem

etc. Gaput, id est liberum arbitrium, quia sicut ca-
put corpori praeeminet, ita liberum arbitrium omni
occasioni prfesidet. Isto nihil dignius, quia incom-
mutabili seternitati pra3 cateris
ejus in se imaginem expressius gerit, quia nulla
culpa vel miseria, non dicam destrui, sed nec mi-
nui potest ; et sicut superiorem non habet, nec ha-
bere potest, sic liberum arbitrium dominiuin non
patitur nec pati potest, quia violentiam
nec Greatorem decet, nec creatura potest. Totussi
infernus, totusque mundus, et mililiae coclestis in
unuin conjuret exercitus, unus ex libero arbitrio
consensus in qualibet re invito extorquerinon va-
let. Hdc itaque caput in homine languidumdicitur,
quia ad amorem bonum torpet. C.apitis languorem
ostendebat, qui dicebat : Sine mc
cere {Joan. xv). Quid enim boni facere potest ex
seipso, quando nec dicero potcst Dominus Jesus,
nisi in Spiritu sancto (I Cor. xii). Nihil ergo lan-
guidius eo quod ad quodlibet bonum
juxta propriam dignitatem aestimet. Haec eniin sunt
quinque talenta quoe imprimuntur cogitationi, lu-
cranda ex eis alia quinque, si imprimantur et affe-
vicinius accedit, ctui,utquse cognoscit, efficaciterdiligendoduplicet.
Alioquin melius cst viam veritatis non agnoscere,
quampostagnitam retrorsnm ahire(IIPetr. ii). Dili-
genda avide debemus diligere, etcontraria debemus
odire. Nec huc ascendisse suflicit, nisi ullerius as-
illi inferre, cenderimus, scilicet ut in malis, pejora majori odio
pcrsequamur, in bonis meliora altiori dilectione
complectamur. Et de secundoad tertium, ut de me-
lioribus optima eligamus, ex dctcrioribus pessima
maxime contemnamus. Et q 'ia possumus haec tria
facere in dilectione bonornrn, et contrariorum re-
probatione, contrariuin modum minime servare stu-
nihil potcstis fa- deamus, sed per quartum et quintum asccndamus,
ut in omni bono vel malo odii vel amoris congruam
D mensuram servemus. Sed in his omnibus cor moe-
ret, etex mocrore caligat. Moeror namque lacryinas
etiam mini- fundit lacryma; oculoscaligare faciunt. Becteergo
:

mum minime convalescere potest, quia : N^on est cor moeret, quia ad omne consilium rationis cor he-
volentis nequccurrcntis, sed miserentis Dei {Rom. bet. Vere moeret et moerere debet, quia malum di-
;

ix). Voluntati enim ejus quis potest resistere'?Unde ligimus, quod dum consilium patitur sicut non ,

sicutadmiranda arbitrii dignitas est, ab ullo cogi ignorat, ita nec dissimulat. Quantoenim evidentius
non possc sic miseranda infirmitas, in seipso ad
; per consilium cognoscit malum quod palitur, lanto
omne opus bonum torpere. Sequitur Omnc cor moe- : amplius moeretet suis pravitatibus indignatur, quia
rcns, etc. Excorde consilium de occulto eruitur, et qui apponit scientiam, apponit et dolorem (Ecclc.
in secreto invcnitur, et ex eo bona intentio proce- i). Si igitur cor habemus, non omni consilio desfi-

clit, quoniam per consilium vita nostra depravata tuti sumus, tantum malum dissimulare non debe-
 833 MISCELLANEA. - LIB. VI. 834

nuis, debet dolor noster acrius urgerc intorius, A deant, sul) ambiguitatis suse umbi-aculo se velant,
apparere intus ad remediurn, foris ad
extei-ius, et, ne per confessionis apoituram putredosuaicor-
exomplmn. Nam
mojror ost dolor aorius intus saj- ruptionis orumpat, falste opinionis velamento se
viens, et in lacrymas foris erumpons. Si orgo co- palliat. I^laga tumenspeccatum inaliti&e, quia
ost
lumba seducta et non habens cor non sumus, si nc([ue per infirmitatem, neque per ignorantiam,
absque prudentia ot sino consilio non oxistimus, scd per solam malam voluntalcm tumor contem-
proijemus in opore ({uam vero doloamus in cordo. plus Dei commillilur. IIa.'C tria suntpeccata, in Pa-
appareat exterius quid patiamur intorius. Soquitur : Irem, in I*'ilium el in Spiritum sanctum. Velperhajc
A plunla podis, etc. Pos notat carnale desiderium, tria intelligemus mortuum extra domum, in domo,

quia sicut pes in imo jacetetapedibus totum (!or-
pus circumfoitur, ita cainalo dosidorium in infimis
adhaeret, el acarnalibus desideriis animus oxagita-
tur, et circumfertur, quandiu enim homo vagus et
profugus vivit super terram, tandiu post concupi-
scentias suas abions repletis miseriis et nunquam
et in tumulo, scilicet cogilationis peccatum,J actio-
Vulnus in tumorem vorsum,
nis oL consuoludinis.
est peccatum consuotudine obductum; vulnus aper-
tum, peccatum per actionem manifestum; livor sub
polle putrescens, peccatum in cogitatione latens.
Vol per vulnus quod est sine tuniore, peccatum ;

apprehcndore
B quod accusamus non defondimus; perIivorem,illu(i
in eodem statu permanet, quajrens
quod concupiscit et effugere quod odit. Nunc hoc, quod per hypocrisim tegimus per plagam tumen- ;

nunc illud amat: quse prius amaverat, iterum des- tem, quod per contumaciam defendimus. Tribus
picit et fastidit. Sed curdicimus fastidiro, qui, Scri- ila({ue modis pcccati contritio aperitur, tribus ob-
ptura teste, cursum in amaritudino eonsummant. ducitur tribus inflatur aperitur in modum vul-
; :

Oiiiuin, inquit, fhiinina iiitrant in mare{FjCcle. i), hoc neris, obducitur in moduni livoris, inflatur in mo-
est omnem delectationem carnalom in amaritudi- dumplagaj tumentis. Sed peccati vulnus aliter pu-
nem terminari, omne flumen, et omnis dulc'saqua tet homini in soipso, aliter proximo, aliter Deo ;

dum mare intrat, in amaram mulatur aquam, quia sil)i per cognitionem, proximo por actionem, Deo

extreinagandii luctiisoccupat, ot risus doloremiscc- per confossionem. Quautum enim inno])is est, illud
bitur {Prov.xiv). Etmare non redundat [Ecclc. i), Deo obscondimus quod coram eo per confessionem
quiadivina ijequitas inomni percussione sua quam damnare nolumus. Tribus ilem modis absconditur
ad ultionem vel correctionem fert, modum servat, ad livoris similitudinem. I^olle obducitur aliter no-
justitiaj inotas non excedit. Malitiae nostree meri- bis, aliter Dei oeulis, aliter proximi. Nobis per er-
tum,miseri8e nostroe quantitas nonexsuperat. Apede
p rorem, Doo per taciturnitatem, proximo per simu-
igitur usque ad verticem non est sanis,et sic pes lalionem. Similiter tribus modis intumescit, dum
cum toto corpore dolot, quia concupiscentia3 malum more plagae tumentis distenditur : in seipso putres-
undique fervet, etdolorem in singulis membris pro- per inalitiam, coram proximo per imprudentiam,
cit
Quid enim infirmius quam
pria infirmitas extorquet. circaDeum intumescit per conlumaciam.Per meli-
non posse plene resistere in quibus erubescimus? tiam, homo destruit seipsum, per imprudentiam
Mente consentire legi Doi, et in lego Doi captivari, destruit vel periinit proximum, per contumaciam
et languor capi-
vinci? Ila3c igitur sunt Iria vitia : impugnat Doum.
tis, mocror cordis, dolor infirmi corporis. Qui de- Huic triplici malo, triplex remedium additur. In
feclus nostriabinterioribussurgunt. Perlanguorem ligamentis, curamentis, formentis, licetqutelibetad
capitis intelligimus debilitatem libcri arliUiii ad bo- mala posse reforri videanfur. Plagam tumen-
tria
num; per infirmilatem corporis, inquieludinemdosi- tem respiciunt in prajsenti ekxiuio, cum dicit cir-
derii ad malum; per mocrorom cordis, caliginem, cumligafa, curata, fota. Intelligimus jautem liga-
ambiguitatem judiciiad utrumquediscernendum. In menla in mandatis, curamenla in minis, fomenta
languore, inimpotentia boni, in vexatione infirmi- in promissis. Triplex est aufem vinculum manda-
tatis, in concupiscentia mali, in nubilo moeroris D torum. Primo trahimur, socundo retrahimur, lertio
ignorantia boni et mali. astringimur. Vinculum attrahens, prajceptiones
Secundumhocgenus triplex vitiorum, triplox est sunf qute sunt eorum quae tieri oportet: quibus ssepe
,

I
genus peccatorum. Unde sequitur Vulnus, livor,
:
urgemur eo quod bonorum opei-um grossus sine dif-
1 plaga lunwns. Alia enim sunt qutie incidimus per in- ficultate non dirigamus. Quie sunf: DiligcsDominum
'
ilrmitatem, alia per erroiem, alia per ini^iuilalom. Dciiin luuin, efc. (Deut. vi). Yinculum retrahens,
Nulnus est peccatumquod commitlilur per infirmi- sunt prohibitiones, qua; sunteorum, quaj fierinon
latem. Quid enim contritio extorius aperta sine tu licet quibus tamen stepe inde retrahimur quod
:

moT'0, nisi culpa manifosta sine olatione, cum hu- per desiderium pi-operamus. Qua; sunf: Xon occi-
miliationeel confusione?TaIiaper infirmitatemquo- des etc. {iljid.). Vinculum constringens, sunt ad-
dammodo inriti committimus nulla eniin magis
; monitiones, quibus cordium fluxum ligamus, cum
orubessimus magisque damnamus. Livorest pecca- volunfafes etiam a licitis restringimus. Quae sunt :

ium ignoranliai nam sicut contrilio polli obfendi-

; Si vispcrfecluscssc vadc et vende etc. (Matth. xix).
j
tur, etne sanies profluat, pello, quategitur, prohi- Triplex est curationum genus in divinis commina-
i betur, sic ignorantia) peccala ne in apertum pro- tionibus. Est commiuatio correctionis, reprobatio.
835 APPENDIX AD nUGONIS OPERA DOGMATICA 836

nis, (lamnationis. I)o piinia (licitiii- : Fhujollal om- A cessarias : Primam, contra triplicem contritionem
iiem liJinm quem recipil {llfbv. xiii. De secunda : vulneris, hvoris plagte tumcntis; secundam, contra
IiKlnnilio cov 1'linviwiiis {Kxoil. vii). Et : Qncm triplicein dolorein iiursti cordis, languidi capitis,
vuh iiidnviit {liom. ixi. Et : Acldnm covvoclioiics tegroti corporis ; teiiiain, coiitra Iriplicem fatiga-

vestvas insoplnijJum, pvoptcrpcccuta vcstva (Levit. tionem etiam sani corporis, videlicet laboris, eges-
xx\i). El. Coiilovam supcvJjinm duvituc (ibid.). De talis, persecutionis. Oleum habes divinaj inisericor-

terlia dicct sinistris: Itcin ir/ncm ictevnum (Matth. diie, in quo foveas vulncra peccatorum oleum ;

xxv). Vcvmisiion movictnv, etc. (/sa. lxvi). Amariis graliai, inquo miliges vitiorum morbos; olcumglo-

hicsuccus herbaruin, sed ad desiccandos vitioruin riiB, in quo lenias fatigaliones certaminum. Primum

humoiesefllcaeissimus.NimiseiTienatureslquinon est ergo sanai'e vulnera peccatorum, secundum cu-

studet concupiscentias temperarevelrcfrenare,etsi rare morbos vitiorum, tortium lenire fatigationum
allondatin electis mala scplempliciler puiiiri; alios dolores.In poccatoruni medelam habcmus oleummi-
propter peccata in reprolmm sensum dari et quos- sericordiae, confectionem illampropheticamex pri-
dam in supplicium ajternum. Triplcx est olei spe- maoloispecio con{ec[am:Dcati quorum rcmissiJDSunt
cies in divinis promissionilius. l*rima promissio iniquitntes (1'sal. xxxii. Mirabile unguentum illud
veniue, secunda gratite, tertia i>:lorii.e. Quia non solum
B quod non soluiii de inlirino saimin, sed etiam de
delictorum veniam, nec etiam solum gratiam, sed inisero facitbeatum. Contra vitiorum morbos acci-
et gloriam dabit misericors et miserator Dominus. pe aliam confectionem ex oleo gratite: Bcntns vir
Ad piimam pertinet: Si Jncvinl pcccaln vcstva ut cnjns Dcus adjntor cst (1'sal. lxxxiii) Et Denlns ; :

coccinum, quasi nix dcaJbaJjunluv (Isn. i). Ad se- quemlucrudicris, Domino(I'saI. xliii); et Bentns :

cundampertinet: Divisiones c/vatiavum sunt (I Cov. qniconfidit in domino, elc. (Psal. u). Beatus, inquam,
xii). Ad tertiam: AJia gloviacoilestium, aJin tevres- quem Dominus adjuvat, et erudit, et protegit : ad-
Ivium, etc. (I Cov. x\). Primaad vulnera medenda in juvat ad bonum, defendit contia maluni, erudit ad
usum unctionis fovet salubrius. Secunda ad lumina- utrumquediscernendum. Adjuvare, erudire, defen-
ria concinnanda inusuin luininisardet clarius. Ter- deretotumestgratise. Primumestigitur contradefe-
tia ad cibaria condienda in usum refectionis sapit ctuin fortitudinis,secundacontradefectumveritatis,
dulcius, quia est oleum Isetitia?, paiticipatio glorise. tertium contradefectum virtutis. Oinnia contra de-
Hse species olei sunt conlra triplicein dolorem. Si fectuin boni naturalis. Primum contra debilitatem
doles ex vulnere criminis, et conscientia peccato- languidi capitis, secundum contra caliginem moeren-
rum te urget acerbius accige unctionem olei pro- tis cordis, tertium contra infirmi anxietatem cor-
;
p
vo-
positaj veniae, et recipe consolationem, ad illam poris. Habcmus adhuc tertiain oleispeciem ex pro-
cem: A'oJo movtem poccntovis, scd utconvcvtaluv et missione graliai contra triplicein corporis jam con-
vival (EzecJi. x\n\).Convevtiminiaviis vestvispes- valescentis defatigationem. (Jontra fatigationem ha-
simis (EzecJi. xxxiii). Et Quavc moviemini domus
: bes Lahores manuum tuarnin, qnia manduca-
illud:

Israel1{EzecJi, xviii).Qu8e est tam iinmanis contri-
tionis et pocnitenlia) amaritudo, quam lenire non
po.ssit hujus divinas unclionis infusio. Si doles ex
inlirmitate et defectu tuo, inungere oleo promissse
ab eo qni dal omnibus aflluentor, ct
gratiae, et accipe
neininiimpvopevntiJnc. i). .S7. inquit, nostisbona da-
tadnvc filiis vcslvis, qnandomaijis Palev vester coc-
Jcstis dahitspivitumJjonuinpctentibusse?etc.{Luc.
xi). Hoc induc vasis iuanibus ex praecepto, quia non
novit (kficere, nisi eum vasa vacua defuerint qua3
possent impleri. Si doles de tribulationibus, habes
bis: Bcatuses et bene tihi crit {Mallh. v); contra
afilictionemegestatis, illud: Bcnti pnupcres spiriln
quoninin ipsornm est regnuni cccJorum (ihid.)\ contra
tribulationempersecutionis,ilIud: Beali qui pevse-
cutionempaliuntuv pvoptev juslitiam, quoniam ipso-
vuin csl vcgnuin cosloruin (ihid.). Quis inter tot tri-
bulationum certamina non modo non doleat, veru-
metiam exhilarescat, cuin Scripturae attestationead-
discat de quo haesitare non audeat, quoniam Beatus
vir qni sulfcrl lenlnlioncin, quoniain cum prohatus
jy
Jucrit nccipiel coronani viUu {Jnc. i) hoc est, quo !

oleum glorise, unde fatigationem levans, dolorem apostoJi ihant gaudentes a con?pcctuconsiJiiciuoniam
initigesabillo pretioso unguentaria qui dicit : i\on digniJiahili sunt pronomine Jesu conluineJiam pati
snnl condigme passioncs Jiujus tompovis ad fntnram (ylc^ v).ErgotertiaoIeispecies facit de tiibulatione
yloriam,eic.{Iiom. viii). Primamunclionem Samari- gaudentis[gaudentes?J, cumsperet[sperentj in cer-
tanus infundebat ei qui incidit in latrones, et ea tamine, quod ocu/uswo/j vidit, nec auris audivit, nec
peccatrix mulier sanavit vulnera sua. Secundam in cor Jiominis ascendit,(Isa.
t,xi\ ICor.n). Stude- :,

accepitquidicebat: Cratia Dci snm, in quod snni, etc. amus ergo ex his secundum suam quisque utilita-
(I Cor. xiiij. llijec non del>et essevacua, qute exem- tem et virtutem infirina nostra fovere, ne illa divinaj
ploetverbodocuit. Exeinplo : Et rjratia cjns in me increpationis arguamur sententia VuJnus et li- :

vacuanon fuit{ibid.). Verbo: Videte, inquit, nc in vor, et plagatumcns nonest circumligata, nec cu-
vacuum gratiam Dei recipiatis (II Cor. \i). Tertia rntn medicamine, neque fola olco, etc. (Jsa. i).

prudentes virgines, intrantes in gaudium Domini TiT. XXXIV. De puhJicani Justificalione.

sui, et ad nuptias Agni recubantes abundant(,l/affA. Tribusvirtutibusindomum suam rediit justifica-
;txv). Habemus ergo tres olei species, utiles et ne- tus obedientia, qua se dixit servum; justitia, quara
:
837 MICELLANEA. - LIB. VI. 838

misericordia faoit; charitate in filio, quam Deus in A quoeramuset ejus nomen cujus hie estpuer /Kgy-
:

seipso gigiiit. Dicit ciiim tria : Doitiino, misfjvcre ptius, quem lassurn ab Amalecita derelictum adin-

\\\i\'^. Dotis, jirdpiliiis eslo\ luilii poccnlori. In co venit David et cibo refecit(I licg. xxxix).
quod Douiiiio clariial, servum se dicil ; iii eo quod Trr. XL. Dc Irihtis uoljis proliihitis, ct trihns iiobis

uiiscroro vociferal, misericordia .se juslumfacit; in licilis.

co quod sc peccatoiem accusat, Dcus ex inipio li- Ti ia nobis pruliilicntur : male cogitare, malc di-

linin gignit. cere, male facere. Quia in male cogitando vel im-
TiT. XXXV. Do consilio iinpioniin iii qnnltior. munditia est, cumres olidic revolvuntur ; vel super-
Dcatiis vir cpii non aljiil in consilio iuipiornin, elc. bia, cuin animus super proximuin erigitur ; vel
{Psal. i). In quatuor consilium impioiuin consistil: ambitio, cum res vel lioiior illicite coucupiscitur.
malitia, aslutia, audacia, iniprudoiilia. Malitia ad Neccsse est maJui cogitationi istoium qui seinper
mandandum in cogitatione ;
aslutia ad ordinanduin volunt maledicere, ut sit sermo
supervacuusra-vel
in delil)eratione ;
audacia ad peragendum mala in tione carens et utililale ; superna
vel delractorius,
operationc ;imprudentia ad iterationcin in consue- bona invida et odiosa corrosione diminuens; vel
tudine. Ili peccatorcm ducunt ad sepeliendum. Sed adulatorius capul alteiius falsa olei delinitione de-
siJesus tangit loculum peccatimorlalis permiseii-
B muli-ens.Inmale faciendoopus est vel simulatorium,
cordiam, slant portitores. cuin aliud intendiinus et aliud demonstramus; vftl
Trr. XXXVI. Dc consilio piornm, efc. impiuiii, cum proximos Uedimus; vel impudicum,
(jonsilium piorum consistit in quatuor: In inno- cum nos sordidamus. Per contrariuin, ut bene co-
centia, quse privat fetore vitiorum ;
providenlia, gitare, bene loqui, bene facere eadem possunl no-
quse dolat odore proximarum virtulum ; constantia, tari. Triformis csse debet nostrte laudis oblatio
quaj confirmat honore virtutuin receplarum ;
reve- aftcctuosa, ut mens concordct voci frueluosa, ut ;

rentia, qutc exornat dccoreretributionuin. ffidilicalioncm pariat intuenli ;

gratiosa, ut placeat
TiT. XXXVII. Dc tribns salulationum in Evangelio coiiilitori, qui gratis dedit.
gcnorijjtis. TiT. Xlvl. PLenitcniiiv Iria nocessaria,
Tria salutationuminEvangeliogenerainvenimus: Tria sunt necessaria poeiiitentise : Abstinentia,
ongelus Viigineinsaluiavit, VirgeElizabetli saluta- per quam carnis superbia domatur cujus
; leclio,

vit,Uominus postresurrectioncm discipulos saJuta- fructu reformandus in vigore animus saginatur ;

vit. Cum enim videmus eos qui in sterilitate senue- oratio, cujus munimine virtutes ex anima protegun-
runt, niontana professionis ascendendo, fervorem q tur.
poenitentiaiquasi queindam filiuin concipeie, vel in TiT. XLII. Detribus in quibus obnoxii Dco sumus.
verbo Dei voce salutationisgratiam rcmissionis of- Tria sunt in quibus obnoxii Deo sumus: Signa-
ferre debemus.Quos in sanctitate et castitate Deo ser- culum naturaj, quo ad similitudinem Dei facti su-
virevidemus,invitando ad meIiora,benedictionisfe- mus talentum fidei, quod per bonum opus Deo
;

cunditatein necessario permittimus. Quos sanos in integrum resignare debemus; titulus per confessio-
conclavi reinolioris vitaj posilosad imilalionis apos- nom, quo ad serviendum Deo sponsionis vinculis
tolicse fastigiumtendereconspicimus,ilIispacis ge- alligamur.
minai soliditatcm,cumetiam in suo coiporequtedam TiT. XLIII. De Iriplici via acl mortem.
prajludia sentiunt, vice vocis ministerio spondemus. Trifaria ratione dividuntur viic ad mortein: Alia
Alios vero qui in via sieculi positi sm^!, In codem serumnosa paupeiibus, qui divite animo intume-
Evangelio salutare prohibemur, quia nullam salutem scentcs ab inopia lempoi aii ad aiternamtransferun-
sseculo inha;rentes merentur. tur;alia laboriosa in amaris, qui diversarum cura-
TiT. XXXVIII. Dc quatnor augcntibns gratiam rum aiigusliis dislricli obliviscuniur Dei, et ita ab
dcvoliouis ot rcligionis. his angustiis ad teleina rcfcruntur; deliciosa in
Quatuor sunt qua) nostrai gratiaTi devotionis U divilibus, qui posl dulcedines monientaneas sempi-
adaugent Meinoria peccatorum, quoe hominem
: ternam invcniunt amaiitudincn.
apud se reddit huinilem recordatio peccati, quie; TiT. XLIV. Dc tripJici via arctn.
illum ad bene agendum sollicitat; consideratio pere- Triplcx cst arcta via quie dicit ad vitani : San-
grinationis,qua3illumhortalurvisibiliaconteninere; guinulenla sanguine .Agnila-
in inai lyriiius, qui in
desiderium vita; perennis, quod, hominem invi- vantcs coii)ora sua, altitudinis soliuin atlingunt
tans ad perfectum, cogit euin cum tcrrcnis affccli- purpurca incunfessoribus, qui in sua cruce vestigia
bus voluptalis imitalionein suspendere. divcrsaj passionis per abslincntiam exprcsserunt
TiT. XXXIX. De tribus quibus nos crudit domiiitis. laclea in virginibus, qua) puritatis angelicaa candi-
Tribus modis nos erudit Doininus indulli benefi- : daluir. insc consecrantes, ad complexumindesponsi
cii largilate, qn;e duritiam mentis emollit et excilat virtutuin evolaverunt.
adamorem; illatidamniet verbi sevcrilale,quie prio- TiT. XLV. De tribus in quibus Cbristum imitnri
stans intellectumaudituinobislimoremincutit; con- dcbcmus.
temptus publica utilitate, qua', implens facies no- Tria sunt quae, nobis in Christo expressa, nos
stras ignominia, parit nobis verecundium ut Deum Christiani a Christo dicti exercere debemus Impro« :
 ;

839 APPEMDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 840

bare saeculi vanitalem, quia et Jesus, ne rex fierct, A formam intelligo;in Danicle, viro desitleriorum abs-
aufugil a turbis exercore ijaticntiam, quia ct ipse
; tincn!itcetcasliinonia,',(lel)itosoliDeo,vaoantempce-
agiius occisus esl habere geminum cliarilatem, ; nitenlia;ct('ontinentiai ordinem; in Jol)sul)stantiam
quia (^hrislus etiam i)ro inimicis oravit. hujus mundi bene dispensantem in convivio, fidc-
TiT. XliVl. Quud impii quntuor modis dicuntur filii. lem populum terrena fide possidentem. Primus navi,
Quatiioi' modis impii dicuntur filii: alieni, De- secundus ponte, teitius vado perlransit. Conjugato-
lial, iniquitatis, malitia). Filii alieni sunl, qui inen- rum ordo mare magnum vado pcrtransil,laboriosum,
tiuntur ; filii Delial, (jui non cognoscunt Deum ; ini- periculosum et longum iter habens, praesei-tim die-
quitatis filii sunt genimina viperarum ; malitia} filii, bus istis, quibus malitianimis involvit [invaluit?], in-
Chanaan, non Juda.
et ter undas hujus steculi voragines vitiorum etei'imi-
TiT. XLVII. Dc trihuhitionis triplici hono. nalium foveas declinare. Contincntium ordo pontc
Tribulatio tria confert : exercitium ne virtutis pertransit: quod iter breviusest et facilius, sed non
amor otii tepore frigescat ;
probationem, ut nostrae prorsussecurum. Timendum enimestpericulumtri-
constantite fortiludo ad exemplum hominibus inno- plex,ne forte ajquare se alteri,aut respicere retro,aut
tescat ;
prajinium, ut jQxtatribuIationemimmensum certein medio ponte stare quis velit. NuUas exhis
glorite pondus accipiat. B tribus augustiis angustia patitur ponlis ; angiisla
TiT. XLVIII. De triplici electorum cxercitio. enim esl via quoe clucit ad vilam{Matt]i.
Contravii).

Triforme est exercitium electorum austeritas : primum periculum oremus utnon veniat nobis pes
jejuniorum, qua excolitur terra, ut fructum ferat superbiaj, quoniam ibi ceciderunt qui oderunt ini-
assiduitas lectionum, qua reficilur, ut pinguescat quitatem. Namet ejus qui mittcns manum
ad ara-
instantia orationis, qua confirmatur mens ut ad trum pelagus opeiit caput sed
aspiciti^etro, statim ;

coelestium appetitum fortius assurgat. et qui stare voluerit, non quidem relinquens ordi-
TiT. XLIX. De tribus in nohis principibus. nem, sed non perficiens, cadat necesse est, ab his
Tres sunt in nobis principes, quos in nobis mori qui sequuntur impulsus et evei'sus. Necesse enim
necesse est, ut Christus vivat: Prudentia ssecula- este duobus, aut proficere aut deficere. In hac au-
rium, quse est Joseph eloquentia spiritualium, quse ; tem angusta pontis semita cenfidendum est com- ;

est Moyses copia temporalium, quse est Josue.

; posita enim est lignis, ut qui eis inniti voluerint non
TiT. L. De
trihus calicihus a domino pvopinatis. labatur pes eorum. Haec, est p(]ena corporis, etpau-
Tres sunt calices quosDominus propinat nobis: pertas vitse mundialis, humilitas obedientise ; nam
poenitentise et doloris, qui est plenus misto [/. mu- etpcr inullas tvibulationcs oportct nosintrare in re-
sto]; poenitentise etlaboris, quem bibit Joannes be- ;
^ guum DeiiAct. xiv);et: Qui voJuntcIivitcs fieri,in-
nevolentise et amoris, qui est inebrians et praecla- cidont in tentationem ct in laqucum diaholi {I Tim.
rus. vi). Etquem adeo exturbavit inobedientia suo recto
TiT. Ll. De tribas vestimentis elcciorum. tramite, per obedientiam rediit. His rite compositis
Tria sunt vestimenta communia electis Dei : Cce- trina maris declinasti pericula : concupiscentiam
lestis sapientia, quce est ephod et caput operit carnis, concupiscentiam oculorum, et superbiam
;

perseverans justitia, quse poderis est, ettotum cor- vitaj.Porro prselati dcscenduntmarein naviUusfaci-
pus induit; carnalis continentia, quee lumbos cingit. entes operationem in aquis multis [Psal. cvi). Neque
TiT. LII. De tribus puellis pervcrtentihus sensum. certa pontis aut vadis semita coarctantur, ut libere
Tres sunt puellse, qufe pervertunt sensum no- possint discurrere,etoccurreresingulis;etutoportet
strum Teneritudo carnis, quae est Dalila Samso-
:
dirigere pontis et vadi semitamordinategradientes,
nis; oculus curiositatis mundialis glorise, quae est periculainvestigareac declinare. Ascendunt usque
Jezabel, et Naboth occidit ; diffidentiafuturse vitae, ad ccelos, et descendunt asqua ad ahyssos {ibid.)\

quse est filia Herodis, et caput Joannis aufert in nunc tractantes sublimia, et horinbilia loca dijudi-
disco. yj cantes. Sed quaipoterit navisinveniri quse tam im-
TiT. LIII. De quadruplici saccrdotum officio. manes fluctus sine discrimine sustineat? Haec est
Quadripartitum est officium sacerdotis: Yivam fortis, ut mors dilectio {Gant. viii). Quia, juxtaquod
carnis suse hostiamimmolare, quod estLeviticum ;
alibi habes : Aquve multvs non poterunt exstinguere
virtutum charisma Deo offerre, quod est aromata charitatcmUbid.). Histribus compactaestlateribus,
inceudere, etfiliorum Aaron est; cum fervore mar- utsit, juxta Apdstolum,cyjarj7asc/e corde puro, con-

coelum intrare, quod est introire sancta san-

tyrii scicntia hona, fide non ficia (/ rim.i);utmagispro-
ctorum gratise et precum vota coelo transfundere,
;
desse quam prfeesse desiderem, intentionem ha-
quod est panem etvinum Deo offerre. bentes bonam, ut forma facti gregis incipiant facere
TiT. LIW De trihus gencribus hominum quihus mare
. et docere, et magistram sequentemque regulam,
hujus sacculi pervium cst. quaecunque discipulis docuerunt esse contraria
Tribus generibus hominum hoc mare magnum, verbo, factis indicentnon agenda, ne subditus sub-
prfesens scilicet sseculum, esl pervium ut transeant murmurare possit et dicere Modice, cura teipsum
:

liberati: qui tres esse dicuntur. Noe, Daniel et Job (Luc. iv); ut secure respondere exprobrantibus sibi
In Noe qui arcam rexit ne pei^iret diluvio, rectorum valeant: Quis ex vobis arguetme depeccato?{Joan.
 :

811 MISCELLANEA. - LIB. VI. 842

viii). non dc vcniali sallcin de criniinaii. Fidcni

Si ,
A nnio Ihronnin Dci (Apoc. xiv). Nondiim tamcn sinc
quoque non rictam, ut qualisprajlatus in conversa- luj^a.Adco enim rigct in eis desidei-inm domus Dei
tiono, lalis sit in occulta cogitatione; non foris liu- in f{ua vcstiantur duplicibus, ut necdum illorum rc-
inilis, inluselalus, de sua viiiule vcl sapicnlia coii- cla infcntio tcndat in Dcum; scd quodamodo re-
fidcns, qua) cst ficli lidcs. Ilis convenicntcr aptalur tialialur et rugam faciat cum desiderio inclinati
Irina Pctri interrogatio : Awns iiic'? ninns iiic? iiiiius clarncnt: Viudicn, Dojiiinc, saiigniiicm servorum liio-
Wf? quod est diccrc, ainas mc do cordc puro, con- rniii /jiii olTasus cst {Apoc. xix). lanquain vin- Non
scicnlin bonn, ct fidc non ficln. diela! cupidi, sed dcsidcrio resurgcndi quod difTe- :

TiT. LV. Do quinluplici oljcdicniin. rcndum cst usquc ad diem judicii. In terliis vcro
Quinqucpariita dcbct esse obedienlia : rccla, ut c\liibctDominusEcclesiams/;3e 7nacH/ae/sine7-«ja
non sitconlra Deum; voluntaria, quia Dcus non ap- {Eplics. v).Intabernaeulo Iiabitatjusfitiam operans;
probat coacla scrvilia; pura, quia dcl)etessc inlcn- inatriosinemacula ingrcdicns. UndeProphetaiquae-
tio sincera .S'/cnim oculus fucrit siinplox, loLuni cor-
: renli Dominc, quis IinljitnJjitintaljcrnnculoluo,aut
:

pus lucidumcril{Luc. xi) ; discreta, ne quidniinis: qiiis rcquicscctin monto snnclo tuo?{Psal. xix). re-

qui enim recte orfert si non rccle dividit, peccat; spondetur Qni ingreditur sino maciiln, ct operatur
:

firma, ut non dcsistat : Qni cnim pcrscvcrnvcrii '' j(/.s^/</<T//if//;/(/).Quasidicat : Ilicrequicscet in monte
salvaijitur {Mnttli. xxiv). sancto tuo qui operatur justitiani, et qui ingreditur
TiT. LVI. Do triplici hono qiiod noJjis indicnt sinc macula. In habitaculo igitur semper incst ma-
PropJictn. cula aliqua vetustatis et ruga alicujus necessitatis.
Triplex esl bonum
omnisprophcta indicat
f[uod In atrio rcmovetur peccati macula, remanente, ut
faccro judicium et justiliam, ct aml)ulare rcclum diclumesl, aliqua constrictionisruga, dumaccipiunt
cum Domino. Facere ju.stiliam reddcndo unicuique tantum singulas stolas, sed non vestiuntur duplici-
quod suum, csl, prioribus obedientiam, rninoribus bus donec recipiant corpora ct impleatur numerua
doctrinam, amicis kctifiam, inimicis patientiam; fa- fralrum, dono vcstiamur et nos pariter, sicut de
cere eliam judicium, aliud in se, aliud in proxiinum, patriarchis ait apostolus Dco pro nobismelius ali-
;

aliud in Deum. In se dcbetcsse scvcrum. Si eniin quid disponente {Hcb. xi), ut non sine nobis consum-
nos dijudicaremus, non uliqnc judicarcmur {1 Cor. marentur. In domo aufertur penitus et macula et
x). Pium in proximum, ut sive misericorditer obsc- ruga, quando exlenditur coclum sicutpcllis et dila-
cres, sivc zclo increpes, utrumque facias in spi- ia[\\r{Psnl. ciii). ulnccminima in eisinveniatur ma-
ritu lenitatis. In Deum sit purum et verum. (lonsi- q cula aut ruga. Tripliciter autem serviemus Deo, vi-
derans cnim seipsum, judicia Dei attendere dcbet dentes cum in omnibus crcaturis, habentes eum in
in simplicitate cordis et puritale, dicens in confes- nobisipsis, cognoscentes eum insemetipso trinum
sionc : Omnia opera Dei bona valde. Sit crgo bomo et unum, et gloriam sine scnigmate mundi cordia
in se districtus judex, pcr intcllcctiimverilalis, pius oculo intuentes. L'nde mcnsuram pJciiam ct confer"
inproximum per afrectuin charitatis ;purus in Deum tam ct siipcrcflJucntcm dabunl in sinum vestrum
per consensum voluntalis. Postquam vcro fcccrit {Luc. vi). Plenam in univcrsitate crealurarum, con»

homojudicium et justiliain, nccessaria esteivigi- ferfam in intcriori, supcrefnuentem in ipso Deo,

ne laxclur per torporem, vel corruat per ela-
lantia, Quomodo videndus fit in crcafuris, et habendus in
lionem, ut soUicilus ambulct cum Deo suo subdi- nobis,possumus vcl ex parte cognoscere. Cogni-
fus ei, et orans eum. tioenim illa mirabilis confortata est facta, et non
TiT. LVII. Dc triplici animnrum stntu. possumus ad eam.
Triplex est status sanctarum aniinarum. Primus TiT. LVIII. Dc verbi audilore,
triplici cxlestis
est in corpore corruptibili, secundus sine corpore, Treslegimuseoolestisvorbiauditorespigros,acii»
tertius incorporejam glorificato. Primus in mili- vos, contemplativos. Pigri audiunt et audita conte*
tia, secundus in requie, tei tius ic beafiludine. Pri- D i^^miiiif- Activi audiunt ct audilis obediunt. Con-
mus in tabernaculis, secundus in atriis, lertius in templativi audiunt et inamplexu obdormiunt. Pigri
domo Dci. Quam dilecta tahernacula tun, Dominc torpcnt, activi laborant, contcmplativi quiescunt.
virlntnin ! (Psnl. Lxxxili). Mullo magis atria concu- De pigro scriptumest Ahscomlit manus suas sub
:

piscibilia, juxta illud : Mclior cst dios una in atriis nxilln {Prov. xixV, dc activo Labores manniini tua- :

tnis supcr millin {iDid.) Concupiscil ct dcficit anima rum quia manducabis: heatus cs ct bcnc tibi erit
mca in atria Domini {ibid.) Sed quoniam in ipsis {Psal. cxxviri, de contemplativo Quis dabit mihi :

ahiis aliquis dcfcclus est : Pcnti qui Iinbitnnt in pennassicutcoIumb;v\etvolaboctrequiescam?{PsaL

domo tun, Dominc, in sxcula sivciilorum laudabunt i.iv). Pigri sunt deliilcs, aclivi forlcs, confemplalivi
te {ihid). Lictnlus sum, inquitalibi, /;/ bis quic dicta vacanfes. Est autem triplex pigrorum debilitas: quia
sunt mihi ; In domun Domini ihimus {Psal. cxxi). In sunt inoculis creci, in manibus contracti, inpegibu3
primis est Ecclcsia non sine macula et ruga.S/ cnim claudi. G;cci, quia vident ct non intelligunt; contra-
dixcrimus qnod pcccntnin non hnbcmus, ipsi nos cti, quia congrcgantet non distribuunt
elaudi,quin :

scducimus; ct vcrilasin nobis nonest {IlJoan. i). In ad intimam erroris lasciviam declinantes, rectani
Secuudis est sine macula. Sino macula sunt, inquit, viam saUilis non arripiunt. Pigri torpent Doo, non
PATnoL. CLXXVII,
 :

843 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 844

Sfccuto; quia niullis ]nl)0iil)us thcsaurizant sibi di- A coiTupta secundain mentc, carnis violata pudore
;
;

vitias saMnili. Activi uoc Dco nco saiculo, quia Ihc- terlia in menlc ct corporc. Prima cst ancilla se- ,

saurizanl sil>i divitias ca'!i cl hcalitudinciu l)ci. cunda adolcsccntula, tcrtia sponsa. Prima cstfatua,
Contcniplativi non Dco cui vacant, scd sajculo, qua; mentc proslituta caste vivit in carne, tiiuorc
quod conlonuiunl. vel laude humana sccunda est prudens, qua; post
;

TiT. LIX. Do Iriplici vila liominis. amissamvirginitatcm carnisprudenlerrepetit virgi-

homnis vita natnra?, qua
Tiipliciter dicitur vita : nitatcm mcntis, per omniascsubdcnsdivinisprsecc-
vita vivit homo;vita qna vivit Christus in
gratiaj, ptis tertia est fidelis, qua; corruptioncm carnis aut
;

hominis corde, vita culpac, qua vivit pcccatum in mentis non incurrit, sed in amore sponsi fideliter
hominc. Du;x) sunt a Dco, tcrlia ab hominc. Dc om- permansit. Prima damnatur, sccunda muneratur,
ni])us dicitDavid : Dous, vitojnnicninanniintiavi tiJji tertia coronatur. Qui sponsus voce suavissima ait
{Psal. iA').Nam et illas qua; naturaj et grati^c sunt, Tota pulchra cs, amica mca, cl macula non csi in
Ueo annuntiat, dum cas sc a Dco confitetur haberc; te {Cant. iv).
tcrtiam qua? est pcccati, duni eam confitctur cum TiT. LXII. Dc tribus qu,v dcsponsala rccipit.
Apostolo, ut non mcntiatur. Vita gratia) cst supcr Tria rccipit desponsata: Monilc in pcctorc, annu-
terram, vita naturaj in lcrra; vita culp;v! suljtus lcr- B lum in digilo, dotem in jurc hLercdilario. Monili
ram. De prima Apostolus : N^ostra convorsalio in pectus munitur, annulo manus ornatur, dote conju-
cwlis cst {Philip. De secunda Job Ilomo na-
iii). : giumconsummatur. Inpectorc ratio, cum qua ver-
scitur ad laljorcm {Job v). Dc tcrtia Dominus Qui : satur cogilatio ; in manu opcratio ; in dotc utriusque
malo acjit odit hiccm{Joan. iii). Et Joan. Qui odit :
remuncralio. Pcr monilc, quod cx auro et gemmis
fralrcmsuumin toncbris est {Joan. ii). cumlabore fabricatur, nota ccelcstis sapientia quso
TiT. LX. Do tribus mansionibus hominum. diversis disciplinis illustratur. Ut enim ait Scri-
Tres sunt mansioncs: coclcsti.?, terrcstris, infer- plura, Sapiontia dcsursum estiJac. ili). Primum
nalis. In mcdia constitutis dat crcaturis Crcator bo- quidempudica, deindcpacifica,modesta, suadibilis,
nus optionem, ut quod volucrint eligant, quod eli- bonis consentiens. Hsec cum difficultate acquirilur,
gerint meritis acquirant. Mansio in qua sumus in quiadisciplinatis tantum mentibus infunditur. Non
medio constituta sursum habct cocluin dcorsum ,
euim in inalovolam animam inlrahitsapientia(Sap.i).
infcrnum. Infcrni mansioplusqnampossit dici dura Iltec crgo acquisita pcctus munit nc secrela sinus
est et aspera. Ibi vcrmis qui non moritur, ig-nis aperiantur, ne tcnerse mammaj
sponsoe aura adula-
quinon exstinguilur. Ibi miscr in miseriis non sul)- Q tionis flanle loedantur, nesuggestio immittatur qua
sistit, qnoniam nou cst homiiii cor, nou scnsus, quo ratio ol^nuljilelur, cogitatio casta prostituatur; scd
malorum et dolorum infinilas calamilatcs cxprimere tota inlcgra ct sigillo sapicntia) undiquc munita,
possit. Cocli vero mansionem sapicntia ponit mcn- digna efficitur laudc sponsi dicentis Quampulchno :

sam, panem vita) et intcllectus. Vinum miscet quod sunt mammce tux,soror mea,sponsa.PuIchriora sunt
lajtificat cor hominis, ut bibant in jucunditale, ct ubcra tua vino (Cant. iv). Per annulum sine quo
inebrientur ab uljcrtatc domus, ut non csuriant, ne- nuUa dcsponsatur, Spiritus sancti pignus accipitur
que sitiant amplius, quando Dominus transiens mi- sine quo cselestis sponsi amplexibus ncmo jungitur:
nistrabitilliset manifestabit seipsum illis.Nos ergo, qui omncm operationem quoe per manus signafur,
fratres, in lerrestri mansione intcr istas mansioncs ornat et diligit, ut dicere possit Manus mciv dislil-:

conslituti, sursumerigamurad ccelestem. Nam boa-
tus qui ad cccnam Agni vocatus cst{Apoc.'s.ix).Dcatus
qui manducabit pancm in rognoccolorum {Luc. xiv).
,Et quia ad hoc vocati sumus hic positi, beatitudi-
nem illam ha^reditatc possideamus.
lavcrnnt myrrham probatissimam ; digiti nioi pleni
sunt myrrha {Cant. v). Tantis ornamentis decoi ata
et muneribus pignorata, dote coclesti efficitur digna,
quoe cst ccterna remuncratio. Spe et amore cujus,
Festincmusin- tidclis anima spirituali viro desponsatur, de quo

gredi in illam rcquiem sed quia non intrabit in

; D dicitur Vir oriens nomcn cjus {Zach. iv).
:

eam aliquid coinquinatum et immundum, totum stu- TiT- LXII. De tribus Christi gestalaribua.
dium nostrum sit circa nostri purificationem, uti Trcs leguntur principaliter portatorcs Jesu Bcata :

purificati cumfilio virginis in illudsublime templum ]\Iaria concipicns in ulcro : Simeon oirerens in ulnis,
non manufactum prtescntari el Domino sisti merea- Joscph portans in humeris. Signiflcant tres ordines
mur. Mater Domini purgatorios agebat des quse electorum Maria proedicatores, Simeon bonos ope-
:

illis non indigebat, Dominus circumcidebatur in , i-atorcs, Joseph fidei defensores. Qui eniin verbum

quo nullum crat deliclum. Nos maculosi et turpes Dei proedicanf, quasi Christum in utero porlant ut
agamus purgalorios dies, mundemus conscientias, cum aliis vcl alios pariant. Unde Paulus FittoU :

purgernus ora, tcmpus quod superest purgationi mei, quositerum parturio donec Ghristus formetur
ccputcmus. Patet animabus nostris purgandis et la- in vohis {Gal. iv). Qui veroporrigit panein esurienti,
vandis fons divina: pietatis in ablutionc pectoris et coctera facit misericordioe opcra, recte videtur
et menslruata). Christum in ulnis portare quibus dicturus est in
TiT. LXI. De triplici virginitatc. judicio ;
Quod uni ex minimis istis fccistis, mihi fe

Triplex est virgiuitas : Prima in carne, mcnte cistis {Matth, xxv). Qui autem laboribus pro GhristQ
m MISCELLANEA. — LIB. VI. 84G

faligaiitur, qui pcrsecutioncm proptci',jusliliampa- A
tiuntur, Jcsum in liumcris porlarc dicuiilur undo
Qiii viill vciiirc post mc, [ihncgcl scijiclipsuin ct
lollat crucom suam et scquatuv inc {Luc. ix).
Trr. LXIV. Piwdicalori tria ncccssaria.
magno tamen silcntii vigorc cxlra in ore rcstringit.
; : Operc siiet,qui licet concipiat, licet profcrat, tameu
usque ad cffectum non pervcnit. Qui prava in corde
concipiendo siletbonusest. Qui intussilentiumrum-
pit, licet linguam extcrius comprimit, malus. Qui

Tria solcnt in proedicatorcrcrjuiri sanctilas con- : corde ruinpit et lingua, dctcrior qui cordc,lingua ;

versationis, pcrfcctio scientiic, cloquentia ad gra- ct opere,pessimus.lIic enimeffrenalcconceptanon

tiam, ut sermo sit sanctus, sit prudcns, sit illus- solum effrenatius loquitur verum etiam elTrenatis-
;

tris. Sanctitas, quia cujus vita despicitur, rcstat ut simc opcratur. Dc ilio dicitur Qui dimittit aquain :

cjus prcedicatio conlcmnalur. Qaarc, inquit Domi- capiit cstjurijiorum (1'vov. xvii). Aquam dimillcie
nus, tu cnnrras jvstitias mcas, ct nssumis lcsla- cst fluxum lingucD ad actum perducere et cst ca- ;

iiicnluiii niciiin pcr os luuin "? {Psnl. xkix.) Porfcc- put jurgiorum, quia ibi propinatur origo discordiae.
tio scicntiio, ut habcat undc pi^ajfcrat de tlicsauro TiT. LXX. Dc
qualuov vijiliis vitiv nostviv.
suo nova ct vctcra elo(jucntia, ut habcat secun-
;
Qualuor vigiliccvitLU humancc, tanquam cujusdam
dum scientiam quid dicat, secunduni cloquenliam noctis tcnebrosce, sunt quatuor status. Priina noctis
quomodo dicat, ut scntcntiarum exccllentias scr-
B sccunda, post peccatum
vigilia in claustro paradisi ;

monis elcgantia rcspondcat, et vcrboruin dignilas sub pcccato in lcge Moysi;

in Icgc naturali; tcrtia,
rcrum majcstati; ct quasi quodam concenlu res ct quarta, in Christi lcge sub gratia. In his omnibus
verba concurrant, ut sic triplici ct ita omni acccp- contra homincin est diabolus. In primo stalu dia-
tione scrmo cjus sit dignus. Unde : Fidclis scvmo bolus cum homine pugnat et eum superat, quia
ct oinni ncccplioiic dirjnns (1 Tim. i). homo virtutis armaabjecit in secundo nulla cst pu- ;

TiT. LXV. Do Iribus qiiiJjus nocct hixnrin. gna,quiahomo subjugatuspcrdesperationem victus

Tril)us luxuria nocet: Cutis nitorc, veslis decore jacct; cum victori fomespeccali comes accessit; in
exquisito ciborum saporc. tertio moricns expirat, quia pcr mandatum legis
TiT. LXVI. De trihus in quihus confcssio. mors revixit. In quarta autem vigilia hujus noctis
In tribus consistit confessio : In crebris gcmiti- venit Dominus ambulans supcr marc et sedenti ;

bus, in nnillis singultibus, in irriguis fletibus. l't homini in tcncbvis et iii unibva movtis hix ovta cst
sint gcmitus in pcctorc, singultus in gutture, flctus ei {Luc. i) et clamans vocc magna in persona La-
:

in facie. zari, unicuique jacenti in morte ait Veni fovas :

TiT. LXVII. Do tribiis in qiiibus contritio. rj (Matth. xi). Revixit itaque homo, et cum diabolo

Tribus conficilur cordis contrilio A pudorc, a : itcrum pugnat et vincit, quoniam libcro arbitrio
tim.ore, a dolore. A pudorc, quia turpitcr cgit a ; gratiaaccessit. Inprimo male pugnat pcrnegligcn-
dolorc, quia Dcum oricndit; a timorc, quia impu- tiam in sccundo rcpugnat pcr ignorantiam in ;

nilum non transibit. Pjimo pudct dcliquissc, sc- tcrtio, nccatur pcr supcrbiam in quarto, suscita- ;

cundo dolct on'cndissc, tertio liinet. tur, pugnat ct vincit pcr gratiam.
Trr LXVm. Dc tribus silcntiis antc gratiain. TiT. LXXI. Dc tviplici odovc vitm.
Tria gratiarn pra;cesserunt silentia. Primum fuit Triformis est odor vitce non dclinquere, quod :

Ccecum et surdum, sccundum surdum, tertiuni mu- agit timor servilis nolle delinquerc, quod operalur
:

tuin. Primum anlc lcgem, quando ncc persehomo fllialis non posse dclinqucre, quod confert gloria
;

videbat mortem, nccabalio audiebat etideo reme- ; perennis. Primi sunt scrvi, secundi filii, tertii
dium non quccrebal. Sccundum sub legc, quando bcati.
vidcbat inorbum pcr lcgem, ncc lamen audicbat TiT. LXXII. Dc tvibus gvndihus supevhioc ct hu-
per prophelas, ncc rcmcdiumflagilabatpergratiam. militntis.
Tertium in prophetis, quando et videbat morbum ct Trcs sunt gradus superbite, et tres gradus humi-
per prophelas audiebat scd ad veniam remcdium
; -1-^ lilatis. Primus gradus superbioc cstaliquem exish-

non conlllebatur ncc poslulabat. In gralia oiniie si- inarequodhabcta se habcre; sccundus, cum bonum
lcntiuin abiit, quoniam cum subimum sileiilium tciic- quod habet suis mcritis se accepissegloriatur ;ler-
rcnt omnin {Snp. xviii), id cst, ultimum silentium tins,qunndo contcmplisreliquis,singulariter appctit
eisset in omnibus, ctnox, id cst, diabolus vel nox vidcri, ncc sc pufatparemposse habere. Priini vox
in peccaloruin tcncbris, nicdium itcv pcvajcvcl, cst Labia
: nostvn a nohis sunt {Psal. ii). Secundi :

omnipntciis Sevmo venit {ibid). In quo qui vide- Gvatias ajo tibi,qiiia non sunisieut coctcviliomines
bantmorbum, audicbant etreinediumproescnshabe- {Luc xviii), tertii vcio Ponani spdcm moam in
:

bant, coeperunt ct intus morbuni por cognilioncm aqiiilonc {Isni. xiv). Ethic cst summus, quo primua
cognosccre, ct amore cordis audirc, et oris con- hoino noluit Deo suijcssc, crcdens verbis serpontis:
fessione medico supplicarc. Evitis sicul dii. Ilic autcm summus supcrbiiv gra-
TiT. LXIX. De tvihus silcntiis aliis. dus summo humilitatis gradu curandiis fait.Primus
Triplex est silcntium : Corde
coi^dis, oris, opcris. enim suo subdi superiori et hic cst sufliciens;
est ;

silet, qui dicenda nunquain concipiens, nunquain secundus, suo submitti pari ct socio, cl hic est abun-
intus in cordc loquilur. Oro silet, rjui efsi concipial, dnns •, tertius, sao suljmitli infcriori ; ct hie cst
 817 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 88

omnis ct supcrabuntlans. Dequo ad Joannem Chri- A quia electorum corda quaj pcr sanctum desidcrium
stus Sicdccet nosimplcre omneniJusliliam{Mntl/i.
: amorc ardcni, adhuc rclcvata facie quod dcsiderant
m), id cst, superal)undanlem humililatem. Prinuis vidcrc nequeunt. Quousque ergo in atrio populi
humiiiicr, sccundus humilius, teriius obiinoiur extra sunms, in allari compunolionis crcmcinus
liuiiiillimc. Quo superiori gcncre humilitalis, Deus per tiniorcm carnes viiiorum. Si inlus sumus ante
qui cst super omnia, factus est homo inicr oinnia, velum aniequamscilicet intremus coelum, percom-
supcrbia^summum hominisg-radumouravit, utjuxla punctionis amorcm nil tcrrenum flerc del)emus,
morbummorbi crescereimcdicina.Erubosoc
sahiiis sohis nobis ipse sufficiat qui fecit omnia, Iransccn-
igilur iu hoino, qui nec iuo oonsentis supponi ma- damus per desidcriumomnia, noniain iimore pocna-
jori cum lOeus omnibus majorsuo prote nondedi- rum ncc memoria viliorum quam amoris flamma
gnatur subjioi inferiori. quam damnanda super- succcnsi,ardcamuscum lacrymis inodorc virlutum
bia Crcaiunc sua3 crealor sub jioiiur, ct oonlra Crea-
! illa (/H.-c ascc;K/i7 per desiderium s;ci;/ virgula
siout
torcm suum crcaiura supcrbii. Scd quia omnisqui fnini cx uroinnlibiis, cic. (Cnnl. iii).
se cxaltat, ingehennahumiliabitur, humilinrc homo TiT. LXXVI. Dc triplici hominjs acceptione.
sab potcnli
l
mnnu Dci (I Pctr. v),
/7 ut tc cxaltet
tempore tribulationis illius ubi ei-it ignis qui noa
in-X-.
>
Triljus modis hominem Scripiura appcllat Per
naturam, ut Facinmus liomincm (Gcn. i)/ per cul
ill---- :

cxslinguiiur et vermis qui non morilur, ipso pra;- pam ut Vos sicut homincs moricmini (Psa/. lxxxi);
stante qui, etc. ])er infirmitatem, ut Malcdictus qui confidil in

TiT. LXXIII. Dc tribus cinclorjis. hominc {Jcr. ^yn).

Tria sunt oinotoria quai nos siringunt et cohi- LXXVII. Dc triplici somni ncceptionc.
TiT.
bcnt : iSIemoria mortis, decor pudiciiiaj, amor re- Tribus modis somnus in Scriptura accipitur :

ligiosus. Prima
zona pellicea qua cingebatur
est Pro morte carnis. Unde Apostolus Nolo vos igno- :

Joannes; secunda, balieus quo Aaron ad Deum rare dc dormienlibus (Thcss. Pro negligentia i).

acccdens tcriia, zona aurea, quo similis-Filio ho-

;
peccati. Unde idcm : nos dc somno
Ilora csl Jam
minis et vestitus podere pra^oincius cst in Apoca- surgc (Roni. xiiij. Pro quiete et vita; desideriis. Pro
lypsi ad mamillas. Priino cmctorio, cincti sunt quo somno dormivit Jacob, ponens caput inlapide
eremitoe studenles asperitaii; secundo sacerdoies {Gcn. XXVIII.)
studentes caslilati; teriio, cives angoliciinsistentes TiT. LXXVIII. Do duplici respcctu Dci.
charilaii. Unde zona diciiur aurea, DuplexestDeirespectus Hicper misericordiam, :

TiT. LXXIV. Do tribus castris, cic. quo rcspicit poenitentes in fuiuro per justitiam, ;

Tria sunt casira : prsedicaniium, contineniium, quo reprobos damnabit. Unde Oculi tui in me, ct
conjugaiorum. Primiconira htereticos,secundi con- non subsistnm (Job vii). Et qui ibi non est respec-
tra seipsos, ieriii pugnant contra ea qusc mundus tus misericordiaj, praimiiiit, A'ec nspicict mc visus
dat, quia mundi sunt cogilatores, et ad invicem hominis {ibid.}, id est (Jhrisii, quia quoque illinc
sibi plaoere cogunlur. huc non revertitur quisquam ad emendationem,
TiT. LXXV. Dc duplici compunctiono. idem pra^misit Et non revertetur oculus mcus ut
:

Dua; sunt compunotiones unanasciiur per timo- :

vidcat bonn (ibid), quia etiamhinc illuc cito transit
rem altcra pcr amorcm. Priina fimorc supplicii,
, i\icendo\Mcmcnto,Dominc, quia vcntusest vilamca
secunda venit amore prtcmii. Unde in tabernaoulo (Prov. xviii), orat hic se per misericordiam respici.
duo altaria fiunt unum cxtcrius, alterum interius.
: Sed quia Deus non parcit si tibi parcis, audi quid
Unde in atrio aliud antc arcam. Lhuim quod a-re, Job idcm dicat Ergo non parcam ori moo (Job vii),
:

olterum quod auro vcslitur. Tnprimocarnes, in se- Ori suo parcitquiconfiieiu malumerubescit./usius
cundo insensum crematur. Altaria corda sunt in auiem qui in principio sermonis accusator cst sui
quibus' vcl ex fimore peccatorum, ignis ardet com- (Prov. xviii), ori suo non parcit, quia districti judi-
punclionis, et caro consumiturardore pravi operis; t\ cis praveniens verbum, contra se proprioe confes-
vel ex amore coelestium ab igne charitaiis ascendit sionisverbossevit;sicutPsaImista : Prseoccupemus,
thymiama orationis. Multi enim suntqui, dum sup- inquit, fncicm ejus in confcssione {Psal. xciv).
plicia metuunt, quotidie fletibus incenduntvitia igne TiT. LXXIX. Dc quatuor modis pcccandi.
compunciionis. Sunt alii qui a pecoatis libcri, amo- Quaiuor modis peccafa perpetrantur in corde :

ris ilamma lacrymascompuncfionis inardescunt,

in totidem consummantur in opere. In corde sugges-
ct cum fraternis civibus rcgem in dccore suo videre tione, per adversarium delectafione, per carnem ;
;

concupiscunt. Primum altare est exterius, ut videan- consensu, per spiritum ; defensionis audacia per
turoperabonaetgIorifiocturDeus(.1/a<;yj. v); secun- clationem, cum culpa terrere menfem debuif, exiol»
dumante aroaminius,utab co soloqui intusvidetre- lit.His quatuor iclibus primi hominis rectitudinem
tributiocxspecietur.Etnoiandumquodinierliocalta- antiqui hostis fregit. Nam serpens suasit, Eva
re etarcam velum est interpositum. Arca ille est in deleciala est, Adam consensit, requisitus ubi esset,
quo suntrecondiii omnes thesauri sapieniioa et scien- culpam confiieriperaudaciamnoluit. Hocin homino
tiffi. Velumest codum.Arcaigitar intra velum, Re- quotidie agitur. Diabolus tanquam serpens toriuosua
demptor nosterestin cado. Altare autem velum est, et lubricus suadet ; caro sicut Eva dplectatur ;
spi-<
 ;

849 MISCELLANEA. LIB. VI, 850

rltus vclut Adam prfepoftitas consentU per carnis A drifaria: qua regnaturisumus prcvenientc miseri-
delectationem a sua reclitudine inclinatus: qui tan- cordia ; remissioncm consccuti su!)sequenti intelli-
quam requisitus Adam, per audaciam defensionis gentia ; virtutibus exornati, superabundante gra-
nequius obduratur. His quatuor consummatur. In tia, spe certa beati, perseveranle constantia.
opere prius latens culpa agitur, postmodum sine Trr. LXXX/I. Dc c/iiinciipcrtilo gulio vi/io.
confusioncanteoculos hominumapcritur, in consuo- Quinquepartitum est guke vitium. Aliquando in
tudinem dicitur, ad extremum spe falsa vcl despc- diligentiffi tempus prajvcni tur in aliquibus et ii simi- ;

ratione miscra nutritur. IIos modos Job deplorat les Jonathse in gustu mellis. Aliquando hora non
dicens Qiiavc uoii in viilva niorluus sum ? Ecjrcssus
: prtevenitur, scd cibos lautiores quterunt et iisimi- ;

cx uloro non slalimpcrii'! Quarc cxccplusfjcnibus'^ les populo judaico in cremo qui despecto manna
;

Quarc IaclatusubcriJ)us'7{Job. iii). Morluus esset in carnes petiit. Aliquando quajlibet sumenda prepa-
vulva si se moriturum in ipsasuggestionecognos- ratiaccuratius poscunt, et ii similes filiis Heli, qui
ceret. Sic de cneteris. Sciendum tamen quod tres carnes non coctas de more, sed crudas accuratius
primimodi faciliter corriguntur: quartus nunquam. prticparandas extorqucnt. Aliquando qualitati et
Unde IJominus puellam in doino [Luc. viii) juve- ; t ?mpoi-i congruunl, sedmensuram excedunt. Undo
nem extra portam {Luc. vii) quatriduanum Laza-
:
^ dicitur.- II;cc fuit inic/uitas sororis tuoc Sodomce :

rum suscitat (Joan. xi). Puella in domo peccator supcrbia panis et abundantia {Ezcch.
vitoe saturitas

est in occulto : juvenis qui cxtia portam ducitur est XVI). Aliquando abjcctus est cibus et oestu desidcrii
cumpeccati culpaaperitur scpulturaj vcro aggero
; delerius peccatur, et ii similes Esau qui lentis esca
premitur, qui usu consuctudinis pressus gravatur. primogenifavendidit. Neque enim cibus sed appe-
llos tamen miseratus Dominus ad vilam porpami- titus viliumest. Unde et hic per lenticulam prima-
tentiam advocat. Quartusautema Domino nuntiatur, tum amisit, et Elias carncs cdcndo virtutem corpo-
non suscitatur, quiapeccatum desperationis nec in ris servavit; ct diabolus primum hominem non in
hoc sajculo nec in futuro dimittitur (Luc, xii), imo carne, scd in pomo {Gen. iii) ; et secundum, in
is qui moituum nuntiat audit. Dimitlo niortuos se- pane tentavit (Matlh. iv).

pcliro mortuos suos (Matth. viii). TiT. XXXIII. Dc tribus sacerdotum vitiis.
TiT. LXXX. Dc advcnlu Dci.
triplici Tria sunt vitia quibus frcquenter diverse sacer-
Tres sunt adventus Dei, ad homincs, inhomines, dotes delinquunt.('.upiditas,inconlinentia,negIigcn-
contra homines. Non sunt tam desiderabilesprimus iia. Cupiditate peccant ({m pro obtinendis tcmpo-
et ultimusquammedius, quo sapientia Dei in homi- q ralibus commodis divina officia celebrant; in quo-
ncm veniens facit ibimansionem, icdificans domum, rum intcntionc non cst amor Dei, sed temporalis
scindens columnas scptem, ut faciat sibi scdem, lucri. Ilis dicit Dominus pcr Amos: Ideo audivi ct
(Prov. ix). Domus est homo, sedes anima, septem co- proJcciI'eslivitatcsvcstras,ctnoncapiamodoremsa~
lumnae pra^paramenta sedis. Justitia, inqml, ctjudi- criiiciorumvcstrorum{Auws. v).Quia non possunt
cium pavparalio sedis tu.v (PsaL i.xviii). Justitia csse odorifcra et delccta])ilia sacrificia Deo, quiC
virtus est cuique quod suum esttribuens,superiori, quisque facit in eis quajrcndo non honorem Dei,
infeiuori, poquali. Superiori obedientiam et reveren- sed sua lucra. Quod si dicat Deo in hoc servio licet
:

tiam : quarum altera corporis, allcra cordis est. commodum consequar, dicitur ci Nemopotest duo- :

.(^^lqualiconsiliumquo instruatur ignorantia, ct au- busdominisservirc,eic. NonpotcstisDeoservireet

xilium quo juvctur infirmitas, non solum in vcrjjo inammonpc (M atth .\\) .T Oilcs coxiii[[iu.\xi\iY)a^on]\ix\.a.
et officio, sed etiam cxcinplo quo prorocotur ad arcam (I lici/. xii): dum pcr divina officia qua; fa-
mcliora, ct orationc qua juvetur a Domino. Inferiori ciunt pecuniam congregare intendunt. Talibus et
custodiam, qua cavere possit peccatum futurum Dagon aufcrefur, etipsi persecutiunturinpostcriori-
ct disciplinam qua puniatur admissum. Si crgo su- bus, quia ct ipsa tcmporalia subtrahuntur, ct poena
periori reddis devotionem et ol^edicnliam, a?quali D cetcrnamulctantur. Secundum aufem vitiuminconti-
consilium et auxilium, inferiori subdito custodiam nenticB quanto odio insequatur Apostolus docendo
et disciplinam, vel libi ipsi qui habes corpus tuum quod violatoremtcmpli Dci disperdet Deus (lCor.
sul)ditum, ut non regneiit in eo peccala, et faciat iii), notum cst. Ihoc vcro duo vitia propter tertium,

fructus dignos pocnitcntia). vcniet in te Dominus. id est negligentiam accidunt, cumitasunt in subdi-
TiT. LXXX. De auima cur (llirisii sit spoisa. tis et in se negligentesutnon suscitentur ad custo-

Quatuor sunt propter quiu anima dicilur sponsa : diam Sion et ad dopasccndum terram Assur ingla-
Dona gratiarum, quibus subarrhata est in baptis- dio sicut dicit Dominusper prophctam Suseitabi- :

matc; castus amor, quo illi sociatc in ungendo mus su/)cr cum scptcm /)astores ct octo/)rimatcsho-
chrismafe; proles virfuiuni, quibus fccundata cst mincs, ct pascent terram Assur rjhidio (Mich. v).
divini verbi dogmate; torus quictus, quo in a}tcr- Per septcinpasfores et octo primafes universi praj-
uum cstei socianda omnia procul {cnigmatc. Arrlia- lati infclliguniur, quidebcnt cssescptemct oefo, id

vum vero qu;edam est communis,quicdamspecialis. cstNovo et Vcfeii Tcsfamcnto instructi. Suscifabo
Communis quadrifarie est, qua nati sumus, scnli- pastores, id est animarum custodes utroque Tesla-
mus, sopimus, discernimus.Specialis similiterqua- mento, ut sciant proferrc de thesauro suo nova ct
851 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 852

volera. Vigilantei'ik'liont cuslodircSion, id cst Ec- A Doniino j^^lailinni irihuit, ut oooidat ; in principio
clesiani, et virilitor rcsislcrc Assur inipugnanti po- facilis ut repoiialui'. Si invaluorit (igcns radiccm,
l)uluni Doi, id osldiabolo, quia sioul olim Assur po- non exsliipalur, nisi clamcl Josus vocc magna.
pulurn Doi, ila (luotidio niuio dial)okis popuhun por- rndo dum parvulus csthoslis, cavc nc nequitia eri-
sequitur tMiristianuni. Kt dohcnl pasocrc lcrram galur in scminc. Scdsi piger rcpcllitur, spinas sub-
Assur in gladio Spirilus, quod esl vcrbum Dci ut luillil. llicsuul mullipiicosnocendimachina?. Plan-

illos qui sunt suhjeoti diaholo pcr amoroni torrono- liit nulicom poocati: qua; nisi mox avclla-
diiiholus
rum, pahulo saorio dootrinio laiuiuam yladio hisaou- tur, puUulal ct nasoitur aihor culiiic. Pcr oculuin
to,hinopcrtimorcm gehenna) tcrrendo, illinc amo- expandunliir rami nequititc pcr linguam hujus ar- ;

re coelcstis patrii\; i^rovooando, rcvooonl a niaiis horis homo, ct delcctationis colligit fructum
siMilit

pcr tcrrorem tormentorum, ct ad honum pcr dul- iu iolornam damnalioncm. Erioiusigilur cst pigritia
ccdinem priLuuiorum. Talcs nos opoitct csse charis- iinhcoiliitalis, spina fallacia), pcllis lalchra. Porspi-
simi, prudentcs etcxercitalos in sacris Soriptuiis, nampraioipitat inaperta mala; per pellcm in occul-
etsuseitatos ct accinctos gladii aeuminc supcrgrc- ta. llic hahol fovcani, id esl in oonfusis mentihus
gcm nohis oommissum, ul rcfronatacupiditalc lcm- mansionom, ct nutiit oalulos lalranles, id est vitia,
poralium solis ccclcstihus inlendamus, scrvata Posl erioium sunt milvi, quia post diabolum est
continentia carnis, mundi apparentes in conspcolu proximi malignitas, quia cum maledicil et malcfa-
Dci ct liominum, ahjoola negligonlia, diligenlcr eitnohis, roslroetuiiguihusdiscerpit. Sedsiericium
curam adhihcamusadoustodiam nonsolumaliarum, ctinilvum cvadimus, scquilur lamia. Lainia huma-
sed et nostrarum animarum, utnonsilvox nostra. nam faciem habct, coipus liabet hestialc. Ha^c cst
Posucriint ino cuslodcm vincis (Cant. i). Vineam caro, hicestdomoslicus hoslis. Ilic primus vinccn-
meam, id est domum moam non custodivi. Ilocc- dus, in nohis oontra nos habens radiccs, pugnans
pturi prajmia digna pro lahorihus noslris, priL^s- hlandiendo quasi rationale pro ncccssariis, et suc-
tante Domino qui vivit et regnat, elc. cumbendo quasi })eslialc pro supcrfluis. Hicinvcnit
TiT. LXKXIV. Do (ribus in quihus consislil snlus requiem cum carnis curam facit in dcsideriis. Ha;c
In trihussalusseternaconsistit. Primum estabrc- tria sunt hella Babylonis: tentatio docmonis, proxi-
nuntiarc sa?oulo et jungere se Deo secundum, terrc-
; mi calumnia, carnis fornax. Contia ista incrcpat
nacontomncrcet a^terna qua}rcre;tertium vitia oal- vultus Dei, etpcreunl; blanditur ct pcrcutit. Blan-
care, ct virtutihus operam darc. IIoc liiduo in ho- dilur paticntcr exspectando, increpat correctione
locaustum immolatur vacca trima, aries, taurus. p flagellando, pcroulit juste damnando
"''"" "*-'"^'"^'^"' ri„ i...-., /.„.• „,;
Hoctriduo Dominus lurmfB sein eremo sustinentis Tiv. LXXXVII.
" Dc triphci advcntu Domini.
pcr niiscrationem suam miseretur. IIoc triduo de Primus adventus in nuho, secundus in rore, ter-
vitiis ad virtutes, de luce ad tcncbras transit lle- tiusin fulmine. Inprimo occultus, insecundum ma-
brseus. Primo die deserit Pharaonem conjunctus nifestus cx parle, in tcrtio ex tolo. In primo venit
Deo; secundo servilia opera luti et laleris, deside- occultusagnusadaram, in secundosponsus ad ami-
ranslibertatem; tertio, de ^Egyplo exicns tcndit ad oam, in torlio ferrum ad culpam. Hi sunt tres dcs-
terram promissionis.Deprimo dicitur: J/iVii adhx- census, prresentia;, clementiiP, vindiota). De primo
]

vcre Dco honum cst{PsaI. lxxu); de secundo QucC dicitur: Inclina ccclos ct doscendc (Psal. xvii).Dese-
:

sursmn sunt quserite (Colos. iii); de tortio: Educ Qiindo: Desccndi in liortum meum (Cant.vi).Detevl\o

de custodia nnimam mcam (PsaJ. cxi.i). Dcsccndamus ct confundnmus Ial)in coruni (Gcn. xi).
TiT. LXXXV. Dc triphci damno fcrendo. TiT. LXXXVIl. Dc via cnruis ct spii-ilus.

Tribusmodisdamnuminferturhomini: adajinone una carnis, altera spiritus. Una

DuiC sunt via3 :

ne, a proximo, a carne. Dsemoninsidialur charitati, separat a Domino, allera revocat ad Dominum.
pi'Oximuspossessioni, caro pudicitia^. Quod Isaias Lna visihilis, allcra invisibilis. In prima mundi
brevitersiccoloravit://;/ habuit foveam cricius, et D amalorcs spatianfur; in sccunda mundi contcmpto-
cnutrivil catulossuos] conrjrcgati sunt multi,cuhavit res requiescunt. Prinii sunt Hebrsei seeundum car-

himia ct invcnil sibi rcquiem{Isa.-s.x-s.i\).Bah}-\onho- nom, (lui sic transeunt pcr hona tcmporalia ut

mo filius confusionis,quem confundit dcleotatio cul- adcrna mala incurrant ; secundi Ilebraji secun-
p[!e,amaritudopaonoe, singularilas vita;. In hocsunt dum spiiilum, qui per ista transeunt ad telerna
triamala Bahylonis, gcncra confu.sionis.Nunc de
tria bona.
singulis. Ericius piger, spinosus, inter operculum TiT. LXXXVIII. Sapienlinm quinquc modis con-
latenssurepelliSjCstdiaboluspigerin effectu ne quis cupisci.

curratad pocnitcntiam,opertusspinisnerecipiat glo- Quinquc modis sapientia concupiscitur. Quidam

riamvelgratiam;qucmlatchi'a perditionis cclat, ne discunt utsciant: quod est curiosilas quidam, ut :

veniatadmisericordiam. Pigcrestericius,quidiabo- scientes apparoant: quod est vanilas ; alii, ut ven-

lus nullas contra hominem habet vires,nisi se homo ei dant et lucrcntur : quod est Simoniaca pravitas ;

spontc mancipet. Fromicacstcontraleoncmresiten- alii ut alios a-dificent: quod est laudata charitas ;

tem.Contra formicas conscnliontcs lco. Vis viderc ;ilii, ut tedilioentur: quod est pia humilitas. Tres
formicam? Domine, mittc nos inporcos {Marc. v). H ic superioressine fruclu in ooncupiscendo abundant.
 ; :

853 MISCELLANEA LIB. Vi. 854

llli colligunt manna, sod putrescit in ore corum. -A. riositas mundi in hac Jezabel cum curiosis
, et
Duo posteriores fructum mctunt. mulieribus ;
contemptus proximi: et in hac
tertia
Trr. LXXXIX. Do Ivibus eogiiationiljiis. dives cpulo cum omnibus avaris, quarla profun-
Tres cognationes sunt: Naturse, gratiae, gloriae. dum malitiae: etinea Arius etCaiphas cum aliisma-
In prima sumus concliti nobilis Dei creatura in ; litiosis; quinta desperatio venios: in qua Cain et Judas

secunda renafi, nova in Christo creatura in tcrlia, ;

cum reliquis desperanlibus. In prima audiunt: Male-
translali, perfccla in Domino crcatura. Per primam dictus qui opcra Dci fucit iicgligcatcr {Jcr. xlviii);
in animalihus excellimus, per secundam carnem in secunda Asccndit mors per fenestras nostras
:

superamus, per tertiammortemvincimus. {Jer. ix); in tertia Qui non diligit manct in morto
:

TiT. XC Dctribiis inobodoyitix cnniitibus, ct tri- {Joan. iii); in quarta In nialcvolam animam non
:

bus obcdicnti(o boiiis. intrahit sapicntia {Sap. i); in quinta: Qui poccavc-
Inobediontia tres eomites habet: Imprudentiam, rit in Spiritum sanctum non rcmittctur ci, neque
quantum ad seipsam; irreverentiam, quantum ad in boc sajculo ncquc in futuro {Lac. xii). Tertia
Deum contumeliam, quanlum ad proximum. Ut
; piscina quinque poiticus jiabet Prima est timoi' :

autem scias dignilatem oljcdientia}, adverlc quod r» supplicii et in ipsa jaccnt pccnitentes
: secunda, ;

extraBethaniam,qua3 interpretatur(/o;iH/s obedicn- dolor exsiliiprajsentis in quajacent lugentes et :

ticC, nec lacryma poonitentis, nec studium l)ona) justitiam esurientes tertia compassio proximi
; ,

operationis, nec otium sanctff! conlemplationis Dco in qua misericordes quarta amor prajmii
;
in , :

placereinvenitur. InBethania quatriduanus suscita- qua mundi corde; quinta, amor conjugii in qua :

tur; ibidem in domo Simonis Maria ab onere pcc- pacifici. Inhis quanquamhabcalurvirtutumsanitas,
catorum exoneratur. Postremo a Bethania in Jeru- quia tamen in prajsenti non habetur ad plenum, mul-
salem, idest visionem pacis venitur, quia pcr obe- tifudo dicitur jacere languentium: hi exspectant ut
dientiamovis centesima humoris pii Patris adregcm dcscendat angolus; a quo mola aqua compunctionis
reportalur. Porobedientiam drachmainventain the- {Joan. v), languor venialium vel mortalium dcscen-
saurum regis absconditur. Per obedlentiam regina dentis Spiritus sancti gralia tergatur, et sanetur
austri ad verum Salomonem dicitur. Per obedien- ab omni labe unus, ille scilicet tantum qui charita-
tiam Dersabee ad amplexum veri sponsi repra3sen- tis servat unilatcm.

tatur. TiT. XCIV. Dc triplici malcria gaudii animce.

TiT. XGI. Dc tribus iii crucc aniinndvcrtcndis. Triplex est materia gaudii sponsae Christi anima)
Tria notemus in cruce Christiana nobilitatom, : fidelis: Primaestagloria sponsi; secunda,a despon-
sapientiam,reHgionem. Unde tituluslitteris Lalinis, C sationis sufie revercntia; tcrtia, a dotis magnificen-
Griecis et Hcbraicis inscribitur. In Latino notatur tia. Laus autem sponsi multiplcx est. ^l fonna quia
nol)ilitas, qua prrecedebant Romani; in Groeco, sa- speciosus est proo filiis hoiniimm (Psal. xliv); a
pientia, quam ipsi requirunt; in Hebraico, religio, genere, quia descendens a palrc himinuin {Jac. i);

ex qua Judici, qui petunt signa, procedunt.
TiT. \CII. Do tribus iinitatori Cbristi nrfcndis.
Imitator Cristi tria debet agere Simplicis inno-
centioe sensum tenere, ut cumChristo pucrefricia-
a divitiis, quia Doinini cst tcrra ct plciiitudo cjus,
quianon potcst vinci;a
etc. {Psal. xxiii); a potentia,
: sapientia, quianon potest falli; a justitia, quia non
potest corrumpi a certitudine scientite, quia non
;

tur; abjectum et humilcm ha])itum amarc ut in- , potesl vifari. Est admirabilis ])onifafe v;fa3, consilia-
fantiajChristipannisvilibus involuatur;indispiplina i-ius ufilitatc doctrina^, Dcus singularifate potentia!,
simpliciter ambulare, ut cum Christo in proosepe /oiYi^- propriefafe vicforite, Pa^Ci' futuriscoculi donis
positus inveniatur. gratise, Princeps pacis, felicitate glorise: Non cst
Trr. XGIII. Do tribus piscinis, diaholi , mundi, ct Dci similis tuiin diis,Doinine;ct non cst sccundum opcra
ct caruin porticibus. tua (Psal. xxxv). Primo igitur felix est sponsatali
Tres sunt piscinte una : diaboli, altera mundi, D conjugio. Sindonem fccit etvcndidit, etc. Reveren-
tertia Dei.Prima confusio dicitur, et cruciat letha- tia vero desponsationis triplex: primasacramento-

litcr; secunda, contritio , et lavat polcntialitcr rum vitic; sccunda,mandatorum jusfitia-: tertia,con-
tcrtia, compunctio, ct abluit salul)riter. De prima siliorum disciplina3. Primo cam despondit lavando
dicitur: Mittcntur in stagnuin irjnis ardontis ct sul- eam sacramenfis; secundo, eamdesponditinduendo
pliuris (Apoc.xi\)\ de secunda . Quid tihi vis in via proeceptis; f erf io, eam despondit ornando eam exer-
yEgypti bibas aquain turbidain? {Jcr. u.) Do
, ut citiis. Quam lofam, vesfitam, honorafam sponsus

terlia In dic illa crit fons potcns domui David, ctc.

: recipiet,ut cognoscatur ingentibusejus, juxfaillud:
(Zacli. xni). Prima habct quinque povlicus poena- Dcus iii gcnlibus cjus cognoscctur cuin suscepcrit

rum tencbras in prima habet stridorem dcntium;

: cam{Psal. xi.vii). In gradibus,clericis,laicis, prsela-
sccunda, igncin inexlinguibilcm in terlia, vcr-
iii ;
fis,subdifis,crcinifis, mundi confemploribus. Prirla-
mcm noh moriturum; in quarla, frigus nimium ;
fisdcbefursaeramcnforum ievercntia;sul)difis,pra?-
in quinta,dcsperationcm. Sccuuda quoque piscina ccptorum obedicntia; muiuli confcmpfori])Us, consi-
quinquc habct porticus prima est negligentia ct : liorumexercifia. Ad pra-lafos perfinentsalutissacra-
in ista jaeet Saul cum inobedientibus ; secunda cu- menta, ordinationes ctdispensationes mandatorum.
85- APPENDIX AD UGONIS OPEKA DOGMATICA. 856

Facer igilur doljol crsc qui R;\cr;il, onliiKilus qui grcssus csl, cam venciabililcrsaluhivil fiuelumquo
oi'tlinat, juslus qui iniiiiil.ilii viUe ininisti;il, (lisnclns cceles!ern quasi su;c virginilatis prajmium repromi-
et humanus qui vilain alicnam lil)rat, el hoininum sil, dicens : Eccccoucipics in utcm, ot parics liiium,
niorcs (lispcnsat. Talitcr siionsaladotis rcci[)il nia- ctc. {Luc. \).

gniliocnli;uii. Moiilo igilury;uidcl sponsa jniino por TiT. .\C\'ll. I)c lril;us (lonis corpori humnno ct lo-
gloriam sponsi felix secundo per dispensalionis
;
,
tidcm spirilui in conditiono collntis.
revcrcntiam felicior; tcitio proplcr dotis magni- Tria in oondilione invenimus divinaj diloelionis
ficcnliam fclicissima, ut bcnc ci diealur: L;vliirv, inecnliva, corpori collat;i : panom, solem, acrem ;

rloni.^^nlriti, olo. cibuin vcscenti, lucein cornenti, flatuin spiranti.

TiT. XCV. Dc (rihiis Jluyiim ct animurum Porro spiritui tria : dignilalein, scienliam , verila-
dotihiis, tem. Dignilas gominum possidet donuin ; naluroa
Tria in florc consider;inlui': gralus aspcolns, A pra}rog:ilivain , ct donationis polcnliam. Seienlia
suavis laclus ct odor jucuindus. Quid anlcin aninia quoquc duplex : hanc ipsam sciens dignitalem vel
spirituali intellectu purilicala gralius videlur? qiiid aliam nobis inesse et a nobis non osso. At virtus
spiritualibus ainplexibus suavius stringilur? quid bifaria esl, aueloreni (lURM-oro, cl invento insepa-
odoratu anima) jucundius scnlitur? ln(iua ni-
hilis r;ibiiilcr inlnerore. Dignitas sine scienlia non pro-
hil sibi vindioans supcibia tumiilu-n, non olTendit derit; scientia vero eti;un obest, si virtus non
aspeclum; nihil invidia rubiirinosum induccns, non ariucril.
exasperattaclum;nihil luxuiia marcidumimmillons, TiT. XGVIH. Dc trihus in rcdomjitionc honiinis
non conlurbat olfaotum; sed lola virct intus, llorct ijisum ad dilectioncm Dci incitantibns.
pracsenlibus, fruclincat absenlilius: virct intus pcr Ti'ia in redemptionc sunt dileclionis incilamenla ;

bonam conscientiam, floret prresentibus per bonum tem.pus, modus, fruclus. In tenipore Iria conside-
exemplum, fructificat absenlibusperbonam opcia- ranlur : Corriiplio nalura:', tiansgressio legis, ple-
tionem. B niludo malilite. In modo quo(iue tria, quia exina-
XCVI. Do ingrcssu vcrbi Dci.
TiT. nivit usque ad homincm, dcsoendit usque ad
se \
Quatuor modis sermo divinus ad humanam ani- cruccm, passus est nsquc ad mortem. In fruelu
niam ingredilur. Intral ad primam induralam et itcin tria : perfocta YCiilas, qnoc! ignorantiam ab-
propria malitia ca^calam, cum virga ut piinialur, jecit; consummala charitas, qua; concupiscenliain
rigidus etcrudelis, damnans ipsam ac dicens: Tol- abslulil; secura icternilas, qua; oblivionem rem(ivit. ,^

latur iinpius nc \idcnl glorinm Dciflsu. xxvi). In- In tcmpore igilur est consummatio mali ; in modo,
trat ad secundam lapsam et propria conscientia per- exinanitio Dei; in fruclu, de illo repletio noslri. I
terrilam cum
parabola, ut leparetur; terribilis sed Quis concipei^e posset quantoe miseralionis fuit
salutaris, eam invilans curando acdicons: Fili, no exlerminare inaliliam, dclere culpam, informare
dilTcras convcrti adDominunido dicindicm (Eccli. nalurain ? quanttc humanilalis, Dominuin Majeslalis
v).Intratadtertiamjuslificalam etprosui probatione in carne mortern tolerare, in cruce pati ? quanlso
flagellatam, cuin sententia, consolatorius ct ama- C dignatioiiis exslilerit, ca;cattc rationi rcfunderc
Dcatus vir qui suiTcrt tcn-
torius, ipsi aninY,B(licens: pleniludinem lucis, fccdatte volunlati mulliludincm
tationcm; (luoniam cum prohalus fucrit accipictcoro- pacis, turbala) memoria) conlinualionem claraj
nam vitx quam repromisit Dcus dilir/entihusse, etc. celernitalis?
(Jac. i). ad quartam emeritam et ccelesti re-
Intrat TiT. XCIX. Dc quadruplici dilcctiono.
muncratione dignam, cum gratia, ut remuncrelur, Quatuor sunt genera dilectionis In primo amat :

gralus atque festivus eam invitans ad prtemium et se homo proiiler seipsum in secundo propler se, ;

dicens Propcra, columha mca, formosa mca, ct vc-

: Deum; in tertio, Deuin proptcr Deum; in quarto,
iii (Cant. ii). In figura hujus mystici sermonis Moy- se propterDeum. Primus modus carnalis et servo-
ses rigidus verbis, in manu ferens virgam durissi- rum est, de quo dicilur Nemo unquam carncm :

ma5 contritionis, conspeclu obdurati gradilur Plia-

in suam odio habct [Ephcs. v). Secundus animalis et
r.ionis. In flgura seeundi lerribilis, sed salularis, mercenarioruin, dequo: ConCitebitur ci, cum bcne-
Nalhan propheta ad David proslratum ct propri;e D feceris ci (Psal. xi.viii). Tertio spiritualis ct lilio-

conscienliaj reatu constriclum, cum parabola cor- rum, de quo : Confitemini Doinino quoniam honus
reclionis ingressus, reprehendendo dcjeclum rele- (Psal. cxvii). Qui Domino confilctur, non solum
vavil, et errore relicto, juslilite resliluit. In figura quoniam bonus est, liic vere diligit Dcum propler
terlii amabilis ct consolatorii, Isaias propheta ad Deum, non propler se; quaitus intelleetualis et an-
regem Ezechiam justum quidem, sed ad sui proba- golorum de quo Mihi vivcre Christus cst, el
: :

tionem corporali debililate a^grolanlem,

sen- cum mori hicruin (Phil. i).
tentia divina^ consolationis ingrcssus, jam proba- TiT. C. Dc septem gradihus confcssionis.
tum, jam patientia erudilum sanavit, et de manu Septem sunt gradus confessionis Cognilio pec- :

regis Assur protegere repromisit. In figura quaiti cati, pocnitentia, cordis dolor, oris confessio, carnis
grati et festivi Gabriel angelus aspectu jucundus, maccratio, operis correclio, et bonilalis pcrseveran-
Ilubitu decorus, scrmone placidus, ad Mariam in^ tia. Tres intus ct tres foris, septimus intus et foris
857 MISCELLANEA. - LIB. VI. 858

Ul igitur vera sit ct fiaictuosa confcssio,

prospicit. A calignis, ct in ipsam divinilatis turljam intcriorcs

primo gradu ncccssaria cst coguitio p^ccati, in qua oculos inligel. Ilanc perseverantiam faciunt cxs-
tria nccessaria sunt : ut vidcas quid cgeris, quantis l)octalio pricmiorum, poenarum i'ccordatio, primi-
scilicct contmneliis affecoris corpus tuuin, possidens tiai spiritus ct donum cceleste. Pro hac septemplici

vas tuuiu ad iininunditiam etvilitatem, non in san- confessione in gradihus dicitur: Corde cre-
ti-ihus
ctilicationc ct lionore; secundo quid mcrueris, ,
dituradJustitianUHoin. x), in aliis trihus, Oris con-
considcransi^7iew scilicctillum qiii pavatus estdia- fcssio ad salutom{ibid.). Septimus currit per om-
fil

Jjolo cl ;ui!/oIisejus{Mfitlh. xxv), et cffitcra mala qu.'c nes gradus. Ilanc confessionem quatuorimpediunt:
in pccnaliinis locis cumulantur ot crescunt; terlio, Pudor, quo qua) commisimus, eruhcscimus confi-
inspicias quid amiseris, ])ona corte illa qwo ociilus teri. Huic triplicilcr ohviandum cst, considerationo

noii vidlt, etc. {I Cor. ii). Ilorum considcralionepcr- rationis, qui» confiteri monet rcvcrentia intucntis ;

lcrritus transi ad sccundum giadum, qui cst pouii- Dci, qucm nilhilet; inajoris confusionis compara-
tenlia, ct ipsa triformis cst : ut pouiiteat tc quod tione, quoniam in fuluro cuncta lcrimina omnihus
in luto fyccis et iniseriLC peccali diutius jacuisti, pa',- palchunt. Secundo timor, qui pIcros({ue opprimit
nilentiam agas, corpus conteras, ct furi!)undo car- ne giavi pccna perccllantur et eam ferre non pos-
nis asello inccnlivorum scinina sul)ti'al)cns, ixcui- ^ sinl. Iluicsimiliter trihus occurendum cst: consi-
tenda non admiltas amplius, nc vulnus vulnerc dcranda quam gravis sit pocna gehcnnai, quam
gcminans frc^iucntcr confriugas ossa animic tu;e. longa ct infrucluosa cconliario quod pocnitentia
;

Sic coynosccns ct pccnilcns transvola ad teitium prajsens Icvis, momentanca, frucluosa. Vere qui ti-
gradum qui cst dolor cordis. Et hic triplcx: acer, iiicnt pruinam, irruol supcr cos nix{JoIj. vi).Tertio
acrior, acorrimus. Accr dolor, quia Ca-eatorcm of- spcs, qua^multos ohruit, dum prrosentia cupientes
fciidisli, cujus legem cum cadcstiaettcrrcstria con- conscicntias apcrirc nolunl, nc si qualcs sunthomi-
servcnt iu tanla rcpublica Uei, tu solus perogrinns nihus apparcrcnt, ad nuUa prtcscntiahona conscen-
cs, imperaloriic majcslalis dexleram contemnens •
derenl. Contra quam inculcandum cst hona hujus
Acrior, quia cumCreatorcPatremetiamadiram pro- sooculi quam incerta ct momcntanea, futura quam
sidorum cursus ct fruc-
vocasti, qui tihi ministrat sint ccrla cta^lerna.Quarto dcspcratio multos into-
tumuhcrlatcm. Acerrimus, quipcrtranscatanimam, riinit, quia mctuunt ne possint continerc. Contra

quodhenencium contcmpseris ejus qui dolorem cru- hiuic vigor confessionis, gratia humilitatis, et con-
cissustinuil,nc doloremamplius suslincrcs inferni. firmationis illius est aperienda constantia.
Sic in interiori liomine juslilia) gcncralic surculus
p Trr. CI. Quod hodie tripliciter dicatur.
crumpat in arhorcin, et quod conscicnlia tcnct, lin- llodic Irihus modis dicitur, quia aliud est tran-
gua loquatur, ut asccndas ad quarlum graduin, qui silorum. Undc Si fenum quod liodie virot et cras
:

est oris confessio. Qua3 dchct trii)Iicitei' liori : pure ,

incJiJjaiium niillilur, Dcnssio vostit, cic. (Malth.w).
huiuilitcr, fidclilcr. Purc, ut nihil suhliccas, scd Aliud reciprocum. Unde apostolus Adliortamini :

oinnem putrcdincm cvomas vitiorum humiliter, ut ; iiiviccm pcr singulos dics donoc Ilodio cognomina-
quod in ore sit in corde. Nam utrique regcs. David e
, tur {Ilohr. iii). Aliud aclernum. Unde : Ego Iiodie
Saul dixcrunt: Pcccavi, sod Saul audivit Transtu- : (jcnui tc (rsal. \\).

litDomiinis rcgnum tuuni a tc, ct daljit illad ivinulo TiT. CII. Dc Iriplici hominum statu, ot tviplici ohhi'
tuo{lUcff. \y). David autcm Tvanslulit Dominus : tione cidcm /aciendn.
pccealum tuum, et non niovicris (f Ilotj. xiO. Quia Trcs sunt slalus hominis: Primus poonitcnliiB,
confcssio Saulis, quio in ore fuil, non fuil in cor- sccundus justiliiic, lcrlius vil-.e adcrna^. Et sccun-
de; et humililas quie in ore David exstitil, in cor- dumtres istosstatuslria dehomus offerre sacrificia.
dc radicavit. Fidclitor, ut in fide Ecclesiffi ercdat In primo statu sacriticium compunclionis in sc- ;

sihi peccata dimitti, quia Cain ct Judaspure et hu- cundo, honai operationis ;
in terlio, laudis ct juhi-
militer confcssi sunt, scd non fideliter, quia allcr D lationis.lloctriplici sacrificio offerre nos Deo juhe-
dosperans ad laqueum cucurrit, allcr illud griuidc mur cuin dicitur Sacrincate sacrificiumjustitiic,
: ct
scelus evomuit Major cst iniquilas nica quain ut
: sporatc in Domino (Psal.w). Initium enim juslilijo
vcniam mcrcar {Gcn. iv). Sequitur quintus gradus. cst compunctio, profcctus ejus opcratio, hona con-
Maceratio carnis, qua) jejuniis et vigiliis attenuanda summatio astcrnoe.Unumquodque
ipsius, laus vita)
est, nc nova prurigine ad voluptuosam vilain rcvo- islorum suam hahctpingucdinem. Primum hutyrum
let. Ilicc quoque triplicitcr fiat : liccntcr, quia quod humilitatis sccundum olcum discrolionis, terlium,
fit sinclicenlia, vani.c glorii.i! deputal)itur non mcr- halsamum charitatis.
cedi; occultcie, ut nesciat sinistra tua qiiid faciat TiT. CIII. De trihus testimonium pcrhibentihus in
dextcra tua {Mattli. vi) ; discrete, ut fial pro corpo- cxlo, ct totidcni in lorro, et totidcm infcrno :

ris capacitato. Sic illuminatus proccdit ad scxlum, rursum.

qni cst correclio operis, ut oinncs scnsuales molus Trcs sunt qui tostimoniumdant incado. Patcr ct
frcnis continentii.o refrcnans, veniat ad scptimum Films et Spiritns sanctus. Tres in torra Spivitns^
graduin, (jui cst persevcriinlia honilatis. Kt in Iioc aijua, ot sanjuis {I Joan. v). Similifcr in infcrno ;

septimo vocahit to Dominus cuin Moysc de mcdio ul in Isaia Icgimus Vcrmis coriim non morictm\
:
 ;

859 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 860

ot irfnis oonim non cxstinfjiictu!iIsa.hx.\i).'D[ioma\a. A pHcili vix aliquando respirant ut Dei rocordcntur :

sunt ignis ct vcrmis; allero roditur conscientia, quidam modcsto incessu, sicut ii qui Domini servitio
altcroconcremanturcorpora.Tertiumadditurdcspc- mancipafi Dco qui dcm serviunt ,et tamen erga
ralio, ([u;c in co ufiquc inlellii^ilur ([uod dieitur : scipsos indulgcntiores cxistunt; alii veloci, id cst
Xon nioritiir, ct non cxtinijiifdir. Ili.s ([ui in cttdo ra[)ido cursu, sicut ii qui supcr carnem suam in-
sunt dalur testimonium l)eatitudinis his qui in ; tuenfcs, et sic transitoi-ia confemnentes, celeriter
terra, justificationis his qui in infernosunt,
; dam- proficiscuntur ad Deum : hoc solumodo cupiontes
nafionis. Prinium est gloriaj, secundum graliae, in pace ([uiscere in idipsum.
teifium irae. TiT. (JXI. Dc Iribus qii.v clcclos innncnt.

TiT. CIV. Quomodo piritus sanctns arcjnnt nnin- Electos tria in futuro manent : intorna satietas,
clum. ccterna jucunditas, jucunda voluptas. Dchisdicitur:
Spiritus sanctus arguct mundum do pcccato (Joan. Etjusti opulcntur ct cxsultcnt in conspcctu Dci, ct
xvi^, quod dissimulat; dcjnstitia quam non ordinat, dclcctontur in hvtitia (PsaJI. lxvii).
dum non Deo eam dat; dcjudicio quod inique
sibi TiT. CXII. Do triplici clcctoruni dcsiderio.

iisurpat, dum tam de se quam dc aliis temere judi- n Triforme est desidcrium clectorum : unanimiter
cat.
lialjitarc in Domino. Undecst : J^nainpctii a Doinino

TiT. CV. Donomino Clirisliano, ctc. hancrcquirain,utinliahitcmindonioDonuniomnil)us

dicbus ritic mcv {Psal. xxvi). Victoriam obtine do
Christiani a Cliristo nomen acccpcrunt: ct opus
mundo. Unde est : Quis mc liberabit da corporo
cst ut sicut hteredes sunt nominis, ita sintimifafo-
mortis hujus? (nom. vii). Praesentialitcr frui Deo.
res sanctitatis. Tria ergo sunt quse in Chrislo no-
Unde cst ct ilkid : Dcsidcrium babcns dissolvi ot
bis expressa plenis viribus exercere debemus ;vi-
csse cuin Christo (Phil. i).
delicet improbarc vivaciter sa^culi vanitafem, quia
TiT. GXIII. Dc praolatorum limore.
triplici
et Christus ne rex constiluerefur a turbis aufugif
Trifarius cst prajlatorum timor Ne audientium :

exercere viriliter palientiam, quia et Jesus sicut

animoscxquisitiorapparatusverborum commoveat,
agnus occicus est; et veraciter habere geminam
no intcrni judicis oculos immoderatior usus offen-
charitatem, quia Jesus pro inimicis oravit.
dat, ne justiliai retributio in praesenti eis fiat.
TiT. C\'l'De scptcm gradihus Inunilitatis.
TiT. CXIV. Do tribus vitulis Domino immolandis.
Septcm gradusdescensionis habet humilitas ab- :
Vifuli quos Domino immolarc debemus tres sunt:
dicafionem rcrum, exemploapostolorum abjeclio- novaj conversafionis effectus, quasi vitulus novel-
;
^
nem vestium, sicut Elias et Joannes corporis exer- ;
lus, cornua producens et ungulas; sacrse religionis
citium, ut habuit Paulus; dejecfionem in prospe- profcctus, qui est vitulus tenerrimus de armento ;

ris, ad morem David pauperis et rcgts paficn- ; consummatte virtutis effectus, qui cst vitulus sa-
tiam in adversis, sicut Job et Tobias; et proprium ginatus.
abhorrere concilium ct proprium voluntatis affe-
Tit. CXV. Dc quadruplici prcssura hominis.
ctum.
Quadriformis est pressura nostra corruptibilis :

TiT. CVII. De arniis virtutis ct ncquitiio.

carnisangustise, quoe suntdoloresmortis; tempora-
Arma virtutis, quil)us arma nequitia) expugnan-
lium prcssurarum molestia?, quoe sunt torrontes
tur sunt ha3c plena peccati cognilio, quse expellit
:

iniquifalis occulti hosfis lafentcs insidiae, quse sunt

tenebras voluptatis; sufficiens et digna correclio
;

dolores inferni; decceptoriae facies mundana; glo-

in mufatione pristinai volunfatis ;
perseverantia3
riee, qua; sunt laquei moiiis.
plcna successio, ut perfccta subrogefur custodia
sanifatis. Tit. CXVI. Dc fumo, igno, ct caligino respectuDei.

Tit'. CVIII. Dc trihuspocnitentigc nccessariis. Funius est ab ira Dei {Psal. xvii), quia in conside-
Necessaria sunt pfcnifcntife tria hasc Abstinen- :
j) ratione irte Dei clecti compungnntur; ignisa facie
tia, per quam carnis superbia edomatur lectio, ; cjns, quia per cognilionem et prajsentiain ejus ad

cujus fructu reformandus in vigorem animus sagi- amoicm accendunf ur ; caligo sub pedihus ojus, quia
natur; oratio, cujus munimine et tutela virtutum per districtum illius cxamen reprobus desperalio-
examina proteguntur. nis nebulis obscuratur.
TiT. CIX.. Quai tria haheat huniiUtas. TiT. CXVII. Quomo(}o Deus ambnlet, volct, ot no-
Humilitatis virtus hsec habet tria : Superiori hiscum hahitct.
subdi, ut ad ejus aequalitatem nulla ambifione vel Ambulat Dominus super pennas vcntorum {Psal.
invidia rapiatur. .Equali non prteferri,ne illicito ciii), cum
electiejus dulcedinem vel tenuiter attin-
appetitu supcrior velle fieri videatur. Minori subdi
gunt. Volat, cumde incircumscripta cjus substantia
pofius quam praeponi, ct ex hoc humililalis gratia
nihil percipiunt. Unde est Fugc, dilectc nii (Cant. :

comprobetur. viii). Ponit Dominus tenebras profundifatis et alfitu-

TiT. CX. De incoqualitatc gradienlium ad Deum. dinis latibulum su9e divinitatis in sole manifesfatio- :

Non omnes uniformiter gradiunluradDeum. Qui- nis et laboris, tabernaculum suse carnis ; in luce pu-
dam lento passu, sicut ii qui terrenorum curis im- rifatis et sanctimonia^; habitaculum mansionis suoe.
8GI MICELLANEA. - LIC. VI. 8G2

TiT. CXVIII. Do porlJs nmmli, iiifrri, crxjli. A TiT. CXXVIII. Dcportis triplicibus.
Portas duas munclus hal)c(-, quiljus ingrcdiinu:' ad Portie Sion sunt Ecelesia3 sacrame«ta sine quibus
eum, qufc sunlcoi^rupla scnsualitascl inccsta cupi- Ecclcsiamnon inlramus. Porlajjusfitiaesuntvirtutes
dilas. Undc esl: Aji]irnj)inqiiiivcnud usqno ud pnrliis meditu,quastcmporalilerexcrcemus. Porttca3tcrna-
inorlis {Psnl. cvi). Poitrc infcri, cacca dcsperatio ct Ics sunt pra;cipue virtutes quas ctiam in fuluro ha-
dui'a oltstiiKilio. l'ndc ost: ['nrUn inn-ri non pr;rvii- biluri siinus.

lchiiiUadvcrsus cnniiMulUj.xxi). Porla3 cocli: Iiu- TiT. CXX IX ncb'r/iosos in trihus ohnoxios csso Doo.
.

miIispatienlia,qua)estporta ferrcaduccnsadcivila- Tria sunt in quibus obnoxii sumus Ueo signa- :

lem ;
et anioris concordia, qu;o est porta orientalis. culum naturte, quod ad simililudinem Uei facti
TiT. CXIX. I)c qiini/rujilici rctribuliiinc.
sumus ; lalentum fidei, quod pcr bonum opiis Ueo
Gencra rclribulionis sunt qualuor: duo in hoc integrum resignare debemus tituluspi-ofessionis. ;

sa3Culo, etduoin futuro. Ilclribulio prosi)Ciitalis ct quod ad servicndum Uco sponsionis vinculis alli-
abundantia impiorum. Undc cst: Rcccpcrunt mcrcc- gamur.
dcm siiam {Mallli. vi). Damnationis et ignominia) TiT. (iXXX. Tribus mndis nos intcrrorjal Dcus.
eoruin; faminaiilatis ctgratifejustorum; dulcedinis Tribus modis nos inferrogat Ucus promulga- :

B tione pra3cepti, ut nostra obedicntia nofa in-

ct amoris et glorito. Uuo aulem sunt qua) reinune- fiat :

rantur : justia operis, et purilas cordis. vectionc flagclli, ut paliciitia nostra proximis inno-
tescat revelatione secreli, ut sc nobis virlus hu-
TiT. GXX. Ro triljiis hiccrnis.
;

milifafis apcriat.
Tres sunt lucernae: regula disciplinse in Ghrislo,
TiT. CXXXI. Dc trihus bonis trihuhitionis.
qu;o ascondilur ut drachma perdila inveniatur
Tribulafio tria confcrt nc virfus : exercitium,
forina vcrilatis in Evangclio, quaj ponitur super
amoris otii tcpore frigcscat; probationem,utnostra3
candclajjrum ; scicntiix! puritas in cordc bono, qiuo
consfanlioc fortitudo ad exemplum hominibus inno-
illiiininalur a Uomino.
toscat prasmium, ut juxfa tribulationis modum
TiT. CXXU Do triplici scniinc,
iinmensum
;

gloria3 pondus accipiat.

Triforme est semcn. Primum veritatis et justitia),
TiT. CXXXII. Do tribus advcrsitali npponcndis.
quod in terram Jiclum scmcn centuplum se- facit ;
Adversitali Iriasunt opponenda: elcctorum ago-
cundum iniiiuitatis ct perlidii.u, quod est genimen
ncs et aiigiisfia3, quas pafiunlurqui pievivunt; Re-
viporarum tcrtium erroris et malitia;, quod est
;
deinplorisafflictionesetmolesfitc,quas ei saivissimi
scinen Chanaan et non Juda.
Q principcs intulcrunt; disposifio moderafricis justi-
TiT. CXXII. Quod sapicntia Dci cst ut pcrdix,r/nl- cujus alfitudinem quasi virgte Joseph summi-
tia?,
jinn, ct aqiiiJa crr/a pullos^ id cst auditorcs. fatcm non discuterc, sed adorare debemus. Ihec
Sapicntia Uci quasi perdix fovet folios quod non sunt illa tria : oslia, vcctes, termini, quibus Uoini-
pcpcrit, quasi gallina congregat pullos sub alis, nus circumdat marc sicculi {Joh. xxxviii).
quasi aquila provocat puilos ad volandum. TiT.CXXXIlI./Jc triplici oxorcitationo clcclornm.
TiT. CXXVHI. Dc triplici vestc bonorum. Triformc est excrcifium electorum austeritas :

Trifaria est vestis noslra : pccnilentialis anxie- jcjuniorum, qua cxcolitur terra carnis, ut friictum
tas; qua3 esl vestis viduitatis ;
religiosa maturilas, ferat ;
assiduilas leclionum, ([ua rclicilur aniinus,
qu;o cst vcstis jucunditatis ; sincera integritas, ut homo inferior pingucscat instantia orafionum, ;

qua3 est vcstis virginitatis. qua mens ad ccclestium appetitum assurgit.

TiT. CXXIV. Dc vcslo Esau ct pcUiculis luvdorum. TiT. CXXXIV. Do Irihiis niirabilius in Maria.
Vestes Esau : honestas vitte et maturilas disci- Auctor miiabilium Ucns fria ([uaidam mirabilia
plinse. PcIIicula3hoedorumaI)jectio noxite vetutatis, operatus estin Maria: infegritatem munditia3 mira-
et iiiorlincatiopropriasvoluntatis. Cibi, hilarrs obc- arca testamentiauro purissimo
bilitcr suscilavit, uf
dicntia et humilis abstinentia. Patcr tangit filium, D tegeretur; purifafemvirginalcm potentialifcrfecun-
apposita probationis manu ; osculalur, sccrcttc in- davif, ut rubus ardens non comburerefur iina ;

spirationis instinctu ; bencdicit, religionis profeclu. summis Jacob me-

ineirabilifer copulavit, uf, scala
TiT. CXXV. Dc Iritiljus ad purilalcni iicccssariis. diante, tcrrcna coelestibus unirentur.
Tria sunt ncccssaria purilati : iniegrilas actionis, TiT. CXXXV. Do honis fccunditatis Maria\
simplicitas intentionis, tranquillilas devotionis. Tria nobis confulit Maria3 fccundifas : avertit ju-
TiT. CXXVI. Dctribns Jionisquiv confcrt pnritas. gum capfivifatis anfiqu;c; rcmisit iram indignatio-
Purilas tria confcrt : Spiritum Iil)crlatis, gau- nis divina3 ; delevit nofam humante,
iniquitatis
dium sincerilalis, nrmitudinem charitatis. TiT. CXXXVI. Dc trihus quiv pnoslolanluv olecti,
TiT.CXXVH. QiKid rcprolji siint fiimus, pulvis, ccra. ct dc trihus qu,v oplant vcprobi.
Hcprobi sunt aliquando sicut fuinus, quia in sua Elecfi tria i)rtcslolantur in futuro: quod in eis
alliludinc cvanesciuit ; aIi([uaiido sicul pulvis, (juia mortalc csta vifa penitus absorberi, pcrennisglorije
|iuilhiin charitatis humorcm proferunt ; Jiliquando componsafione difari,Ueum sicuti esf insatiabilifer
sicut ccra, quia ad calorcm, id csl inipulsum ten- confcmplari. Ucprobi tria opfare dicunlur volu- :

Idionis facilc liquescunl. plalcm corpoicam silji ad sufllcienliam cuinulari,

8G3 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 864

momentancamgloi-iam ad l)eatilu(lincm siiffra.^nri, A. Jesus egreditur; passionis et angusticO.- hic est via,
moressuos ct opcra nullo posse juilicio rcprohaii. dc (juo dicitur Jcsus bibissc coelestis sapientia;, ;

TiT. CXXXVII. Qtiod qiinilrnpliccs sint cxspcctan- apud qucm Klias pascilur; jucunditatlB ot iKlitioe,
tos Dcinn, ct quid cb co <^pcrcnl ilcruni. quo in cudis polantur clccli. Cison intcrprelatur
Ilomincs Dcuni cxspoclantes dcbcnt cssc sus- ooruni dnritia\ Cedron, id est cedrormn, et cst
pensi, quando vcniat (luljii quid cis dcfcral, hilares, genitivus GnEcis.
devoli, diligcnlius adornati, tria spcrantcs in co : TiT. CXLIV. Do
qnadruplici speeio tervoe.
nuptialcni prtrscnliain, familiarem graliam, libcra- Si)ccics tcrriR quadrifoiwnis csl ii flos et viridi-
lcm muniliccnliam. taslcmporalium bonorum, qute irrigatur sicut pa-
TiT. CXXXNIII. I)f Irilius nupiiis spirilualihus. radisus ;
ulilis vila ct convorsatio elcctorum, de
Trcs sunt species nupliarum primte rcconcilia- : qua orilur panis viloe ama^nitas eoolestium man-
:

tionis pcr fidcm, in quibus sunl tria fercula: pecca- sionum, quaifluitlacte ct melle; situs gehennaliura
toi'um ablulio, gratiic consccutio, naluric rcforma- locorum, quaj cst terra, miscri» et tcnebrarum.
tio ; secundoe adoptionis per spem, in quibus cloquii TiT. CXLV, Dc quadruplici desovto.
divini est consolatio, alimonice cpclcstis communio, Quadruplcx est genus deserti : invia mundani
diilcedinis intcrna' prrelibatio ;
tcrticc glorificalio- g exsilii solitudo,do qua David : In lcrra descvta,
nis perfectne per charitatcm, quarum fercula sunt invia, et inaquosa (Psal. Lxiij ; disciplinoe Chris-
seterna incorruptio, vera glorificatio, perennis Dei tiante difficilis altitudo, in qun pcregrinantur filii

visio. Israel , Jerusalem delectabilis amplitudo,

coclestis
TiT. CXXXIX. Dc tjrnis ndclinni armis. in qua relinquuntur ovcs nonaginla novcm ge- ;

Arma fidelium tcrna sunt: sapicntise plenitudo, hennalis miseriie terriljilis hal)iludo, quac est dc-.
quse est funda David, de qua scntentiarum lapidcs serlum soliludinis.
emillunlur ;
patientice fortitudo, qu9e cst baculus, TiT. (^XLVII. Dc qundrupnci cuvvu.
quo luporum rabics repulsatur charitatis ampli- ; Quatuor sunt species curruum elalionis et do- :

tudo, qu* esl pora David, de qua orationes profe- minii, in quo submergilur Pharao humilitalis et ;

runtur. sfudii, in quo sedet cunuchus reginaj Candacis

;

TiT. CXL. Dc tribus pvcelato nccessariis. devofionis et obsequii,in quo sedens Joseph occur-
Tria praelatis necessaria sunl : viva fldci ct rit patri amoris et desiderii, in quo rapitur Elias.
;

doctrina3 sinceritas, ut inhaliilent in cadcm regio- Trr. DXLVI. Dc Iriplici ascensu Domini.
ne ; sludiosa bene operaadi sedulitas, ut vigilias Triformis ascensus Domini: Victoriosus, quo as-
cumpastoribus celcbrent; de salute subditorum di- C cendit super occasum speciosus, quo ascendit
;

ligenseuriositaSjUtalupisgregemsuumcustodiant. super coelos coelorum gloriosus, quo asceudit su-

;

TiT. CXLI. Dc pQ;nilcnH;v spccicbns ct partibus. per pcnnas venlorum.

Tres sunt species pocnitentiaj: simulatoria et in- TiT. CXLVIII, Dc acqnisitione vegni coclovnm.
fructuosa, cujus excmplum est in Esau et in Saul ;
Regnum ccelorum alii violenter rapiunt, ut pau-
crudelis et desperata, sicut in Cain ct Juda ;
utilis peres spiritu alii mercantur, ut illi qui faciunt
;

et consummata, sicut inlNIagdalenaetZachajo.Cujus amicos do mamniona iniquitatis (Lnc. xvi) alii fu- ;

partes sunt quinque: (]!ontritio in corde, confessio ranfur, ut mulicr qutc clam tetigit fimbriam ves-
in ore, maeeratio in cnrne, correctio in opere,per- timenti Dominici alii compellunlur ipsum intrare,
;

severantia in virtutc. ut pauperes sseculi.

TiT. CXLII. Do Iriplici mutationc. TiT. CXLIX. Do iis qncc pvcliosam faciunt movtem.
Tria sunt genera mutationum: sublimilas in hu- Prctiosam mortem aliquando facit vifa, ut in
militatem, quando Vcrbum carnem assumpsit; con- Gonfessoribus aliquando causa ut in martyribus
;
;

temptibilitas in majestatem, quando sc homo Deus aliquando vila et eausa, ut in plerisque post sanc-
coramdiscipulis transfiguravit; mutabililas ineelcr- tam vitam coronatis martyrio.
nitatem; quando resurgens coilum regnaturus as- TiT. CL. Dc qnadvuplici visitationo Dci.
cendit. Modis quatuor visifat nos Deus Exhibitione :

TiT. CXLIIL Dc triplici impiorum refngio.

D prfecepfi, pra^ccptum enim aliud carnale, aliud
Triforme est impiorum refugium deceptricis : spirituale ; asperitate flagelli cujus modi sunt
documenfum fallacine, qute est Phifon stecularis ;
quinquc, ut ab iniquitate corrigat, ne quis de col-
munimentum polentia), quaj est Ramesse ;
simula- lata virtute superbiat, ut virtus hominibus inno-
tricis figura justise ,
quce estcivitas solis. Has ju- tescaf, ut alios cujus exemplo compescat, ut coro-
bet Pharao sedificari. na cumuletur et crescat novitate miraculi, quod
;

Dc quinque torrcntibus (54). visibile et invisibile ;

inspiratione subtili.
Quinque sunt torrentes: crudelitatis et malitife, TiT. CLI. Do qualuov vivginibus ducondis.
quae est Cison apud quem Jabin occiditur philo- ;
Quatuorvirgines sunt quas in conjugium sociare
sophalis eloqjientise hic est Cedron ultra quem
: debemus. Eloquentiaphilosophalis, quseest Zelpha

(54) Titulus et numerus hie desiderantur.

8G5 MISCELLANEA. - LIB. VL 8CG

ancilla Jacob ; sontenlia judiclalis, quoa per Balam A carnis edulium : hfcdus de capris in fructu pceni-
designalur ; innoccntiaactualiS; qua; Liapotcstdici; tcntiic, quem Jacob obtulit patri suo Isaac, ut be-
contemplalio spirilualis, quoc Rachel intelligitur. nedicerefur ; vitulus de armento in actu justitiaj
TiT. CLII. De Iribiis candcJnhris. quem Abraham expendit in cibum angelorum
Candelabra in Scripturis reperiuntur tria : lega- vitulus saginatus in cumulo gloriaj ,
quem pater
lis obscurilas, quaj spluurulas habet et lilia ;
pro- recepto filio prodigo diintur mactasse.
phetalis subtilitas, quce habet duas olivas in cacu- TiT. CLX. Do Iriplici liorto animaram.
mine suo, ct Evangelica veritas, quce habet in Triplex cst hortus in quo electoe animse spatian-
medio sui similcm Filio hommis. tur : molestia corrupti])iIis vit;x3, quoc , cst hortus
TiT. CJJII. Do Ivihiis nmnilionihus nnimx. nucum, in quo Susanna lavatur : amocnitas jucun-
Munitiones quibus anima vallatur tres sunt se- : dilatissupernoe quoe est hortus deliciarum, in quo
dula circumspectio, quaj est sepes sanctorum in- ;
ponitur Adam ut operctur et ipsuni custodiat ; dul-
tercessio, qua) est vallum flrmissimum divina ; ccdo et suavitas visionis divinoe, qua3 cst hortus
pvotectio, qua! est murus prolegcns ab incursu conclusus, in quo Joseph statuit sibi monumenlum
jhostium. in petra excisum. Munda quoque conscientia pro
GLIV. Do trihus spom roboranlihns.
TiT. sui diversitate hos in sc suscipit hortos.
Spem nostram triplex ratio discutit et roborat :
TiT. CLXI. Do trihus mcnsis appositis.
jhumilitas coliata^ sapientiyc, qua3 est ovum inaqua ^ Esuriei nostroo menste tres apponuntur: legiset
coquere firmitas constantis sapienliiTc, quod est
; Evangelii sacramentum, in quo sumuntur sapientioe
ovum igne assare virilitas inspirationis
; occulta;, dapes ;
Catholicoc institutionismysterium, ubi acci-
quod est ovum in sarlaginc frigcre. pitur pars piscis assi, et favus mellis , oeternoe sa-
TiT. CLV. Do Iriljus quihns Dcus vincit hoslcs. tietatis arcanum, quod intra velum est, et continet
Tribus sunt quibus Deus exercet vindictam in pancs propositionis et vitoe.
hostes nostros lavacri salutaris remedium, quod
;
TiT. CLXIL De tribus thosauris faciendis.
velut mare Lubrum occidit .'Egyptios pa?nitentia?
;
Thesauri quos thesaurizare debemus tres sunt,
condignoe exercitium, quoe velut sulphur peccatorcs
desiderium pietatis in corde,qui absconditur in agro
interimit ; districlionis extrcmtu judicium, quod
ut emalur; doctrina vcritatis in ore, quoe est the-
velut ignis ad vocem Eliaj idololatras involvit.
saurusniviset grandinis; assiduilas perseverans in
TiT. GLVI Do Iriplici lecto animso.
homine,qua3 habet frumentumethordeum et oleum
Lectus animoe quo pausat tripartitus est gra- :

et mel. Hi sunt thesauri Magorum, qui aurum, thus

vitas debilitatis corporca?, quam sibi languidus
et myrrham nato Domino obtulerunt.
jsanatus substernit,tranquilIitasquietoe conscientia;,
TiT. CLXIII. Dc qualuor dirfcrcnliis panmn.
n qua fugiente David statua ponitur. Hic est cui
Quatuor differentioe panum in Scripturis reperiun-
:lu?o culcitrtB supponuntur : dcprreterito sccurilatis
tur, quibus divevsoc generis humani deplorantur
amplitudo; de futuro rcmuncrationis ct
pt fiducia?
miserioe: panis coctus in stercore humano, bovino,
prfemii certitudo. Cervical quod supponitur capitii,
cinerc, et clibano. Quibus divcrsi alTectus mcntis
divinae familiaritatis et gralia! largiludo. Lectus
humanoo exprimuntur.
tertius humilitas superioris gloriio, qua^ est lectus
[loridus, quem sexaginta forles ambiunt {Cant iiij. TiT. GLXIV. Do vota tribus altarihns imponcndo.
TiT. GLVIl. De tribus vitrinis. Altaria quibus vola superponere debemus tria

Vitrinoe per quas solis radius infunditur, Ires sunt Divinarum sanctionum explclio
: quod fit ,

sunt. Charitatis integritas, per quam peccali re- de lignis setim in dcscrto beatorum mulliplex ;

niissio se infundit : humilitatis purilas, per quam advocatio, quod fit de lapidibus quos fcrrum non
Mariae gratia coelestis illapsa est ; intellectus sub- tctigit Redemptoris humilis incarnatio, quod fit
;

lilitas, per quam radius sapientioe cor illustrat. de terra. ^

TiT. CtjVIIL Dc scplcm Inmpadibus mcniis. TiT. (>LXV.Z)e trihus pucUis sonsum nostrum cver"
Septem lampades thronumelecloe mentis illumi- t» tcntibus^ de quibus ut dc aliis mullisprolixms ha'*
nant : (vharismala sancti Spiritus, quoe plcniuspro- hitum cst supra.
pheta prosequitur {Isa. ii), quoo dum oleum glorioo Puelloe qua3 avertunt scnsum nostrum, tres sunt:
vinumque timoris et infirmitatis coclcsti igne con- teneritudo carnis nostroc ,
quoe cst Dalila ,
quiB
sumunt, lumen veritatis incessabiliter adminis- Samsonis oculos eruit; amtf nitas mundialis gloriaj,
;rant. quoc est Jezaljcl, quoc Naljot occidil; diffidcntia fu-
TiT. GLIX. Do triplici edulio apposito. turoe vitte, quceest filia Ilerodiadis, qufe caputpro-
Quod nobis apponitur ad edendum trifarium est phetoc sustulit.

^i-^^aa^«I^NL
8G7 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 8G8

LIBER SEPTIMUS
I)E DIVERSIS.

TiT. I. Dc ccclcsianim ct a-diiim saiicloniiu sjiiri- A ncslram oi-ientalem in cocnaculo. Aclivus cum Jol)
tuali ornalu. univcrsis neccssilalem palienUl)us pio sul)venil au-
agio ul scminot verbum Dei,
xilio. Prpclatus cst in
Lcctulus noslcr lloridus, ligna domorum nostra-
contemplativus in lecto nt suavilate Dei frualur
nnnccdrina, laqucaria cyjircssina (Cant. i). Domus ;

acjtivus in pistrino, ut solliciletur ct turbetur crga

sunt varii fidelium conventus tigna, quoe ad mu-
;
plurimaproamore Dei. Et qui hornm triumordinum
nitionem valent preelati, quorum verbo et exemplo
Chrislus crat fornia fiiturus, cui conrormarentur,
sustentantur.IhTecsuntcedrina,cujusodorsei"pentcs
seipsum proposuit, ut verus magistcr pi-ius fccit,
fugat, quia virtute verbi venenala dogmata, cogita-
posfea (locuit (Act. i), Ul dcvotus conlcmplalur as-
tiones, oi^era solent expellerc.Laquearia qui» ad
cendit in monlem salus orai-e, ul scdulus minister
decorem tantum pertinent, ii sunt qui Ecclesiam
non venit minisli-ari, sed minislraro. Ipse quoquo
virtutibus exornare potius novcrunt quam reforma-
in templo corporis sui triplicem hanc matcriani
ro. Hicc tignis debcnt affigi, quia qui in Ecclesia
priesentavit. Non tanlum enim Salomonis templum,
moribus splenderc desidcrant, summorum Patrum
tcmplum Ecclesioo,sed et corporis Christi templum
dictis et exemplis tota mente inhoereant. Suntque
p signat, de ([noa\l: Solvilc tcmpliim lioc, etc. {Jonn.
cypressina. Cypressi autem venustatemcomtc ven-
n). Et hoc tcmplum constat auro, ligno, lapide.
torum impulsu non deponunt, constantiam eorum Unde legiturA'asci7«yi7ji aunnn tevra.' illius opti-
exprimentes qui sanclam Ecclesiam allioribus vir-
lumn, iljiquc invcnitur bdclHum{c[WSi, ut Pliniusait
tulum ornatibus velut laqueario decorant. arbor cst odoriferaj ct lapis onycliinus (Gcn. n).
TiT. II. Dc wdificatione icmpli sivc Kcclesiso mo- Terra illa estbeata Virgo cseteraChristum signant,
;

rali cx ligno, auro ct lapidc. qui constat dcitate, carne, anima. Lapis congruit
Tcmplum Salomonis ex triplici matcria; Ecclesia divinitati propler imniulabililalcm, aurum aninnu

exlribus constalordinibus.TripIexmateria :aurum. proptcr tribulationemquamsuslinuil, lignum carni,

ligna, lapides : lapis prajlalis, aurum conlcmplativis, propter infirmilatem. De primo dlciinv: Ego sum
lignumconfcrluractivis. Ligni ut pars sursumcri- Dcus, non nmtor (Mnl. ni). Dc secundo Tris-
ct :

gatur, pars deorsum demitlitur. Aclivi, ut coclesli lis csl anima mca usquc ad morlcn} (Mallh. a'vi).
gloria potiantur, piis actibus in terra occupanlur. De lertio Ego sum vcrwis cl non liomo (Psal. xxi).
:

Aurum quod invenit homo abscond't : et de con- Secundum divinitatem miracula operatus est se- ;

templalivisdicitur; /lAsco/if/cs cos in absconditofa- eundum animnm nobis compassus est secundum ;

ciei tuoe, a conturbatione Iiominum (Psal. xxx). In C cai'ncm tormenta passus De primo leo, quia
est.

lapide qui seriptus est digito Dei, triasunt : Scrip- fortis de secundogallina, quia multum misericors
;

tura, ignis,durilia. In prtelato del)ent esse doclrina, est;detertio agnus,quiamultummansuefus etmitis.

dilectio, correctio.Scriptura nolat doctrinam, duritia Ilorum, scilicet leonis, gallinoc ctagni,id estverbi,
correctionem, ignis dilectionem. Nec dilectio sine carnis et animos facta cst conjuncfio, quando Dcus

correctione, nec coricctio utiiis est sinc dileclione. et homo convenerunt in unum, ut miro commercio
Utrumque necessarium; plustamenamandumamari fieretexcelsushumilis, incognilusvisibilis, \alhana-
quam timeri. Quod mystice Salomon docet in basc tlios] id est immortalis, passibilis et movtalis.

tempIiqua)prfeIatisaptatur,ubicumcherubinbovem TiT. III. Do tcniplo Salomonis allcgorice. ,

pariter sculpsit et leonem. Incherubimscicntia :iu In tcmplo Salomonis, quod gcncralem significnt
bovc mansuetudo, in leoneterrorinnuilur. Scicntia Ecclesiam, quoe in coelis et in terris subsistit, tria

pertinet ad doctrinam, mansuetudo ad charitatem, notanda occurrunt. Porticus sive atrium ante tem-
terror ad correctionem. Yirtulcm doctiina parit, plum, ipsum templum et oraculuin (juod dicitur
charilas fovct, correclio conscrvat. Doclrina in- sancla sanclorum. Eranfque tria ostia porficus, :

struit ignoranles, charitasconsolatur pusillanimes. templi, et oraculi (/// Picg. vi). Porticus ante lem-
correctio comprimit contumaces. Sicut tcmplum D plum figuiam gerit eorum quifuerunt tempore Icgis
Salomonisextriplicimateria, sic extribusordinibus ante Christi adventum. Templum notat integrura
constat Christi Ecclesia. Undehocc tria conveniunt Christum capuf, scilicet et membra ipsum subsc-

proelato doctrina, ne coccus cocco ducatum proebeat; quentia. Oraculum significat quod utrisque dantur
charitas, ut congaudeat verilati ; corrcctio, ut vi- interioris regni cceleslis gaudia. Oslium porticus
tiosisnon consentiat. Prselatus cumNoeregifarcam sermo propheticusquisolisradios primum percipit,
in diluvio, Contemplativug cum Daniele orat ad fc' Ostiurndomusipse est Chrislus, fj[ui ait Erjo smn :
869 MISCELLANEA. - LIB. Vlt. 870

ostium (Joan. x). Oraculi aditus regni adilus coeles- A TiT. V. De eodcm,

tis. In templo sunt fenestrce obliquac, id cst inlus Opcruit parictcm domus a pavimento usque ad
latiorcs. Ili suntdoctorcs Ecclesiicquipncdicatione summilalcm pnrictum, ct usquc adlaqucaria intrin-
lumen quod acccperunt aliis infundunl; intus latio- sccis li(jnis ccdrinis (III Hcj. vi). Lapides parietis
res,quiquodexteriuspr8edicai)t,intusmagisinopere facti suntlapides vivi,quisuper fundamentumquod
tenent. Vel extraquod recipiunt lumen, parvum est est Christus, crescunt in habitaculum Dci, juncti
ejus comparatione quod inlus in spe glori» tencnt. cjemenlo charitatis, suppoitantes invicem alleralte-
rius onera in timore Dei. Hi intus vestiuntur cedro.
Trr. IV. Dc codcin. Cedrus autemest arbor imputrescibilis, odorcetas-
pectu jucunda, serpentes fugansetperimens accen-
Super parietem templi sunt tria tabulata {IllUorj.
sa. Taies enim sunt sancti, qui pcr patientiam in-
vi): Primum habebat latiludinis septem cubitos, supcrabiles, fama et operibus alti, diaboli astutias
sccundum sex, tertium quinque. Hi sunt tres ordi- exterminantes, igne divini amori accensi, a pavi-
nes in Ecclesia conjugatorum, conlinentium, vir-
:
mento domus usque ad summitatem parietum cedro
ginum; vellaicorum, clericorum monachoruni. ,
opcriuntur, hoc est ab initio fidei usquc ad consum-
Primum et secundum in tcrrenam conversationem B inationem boni operis,etusqueadlaquearia,idestad
amplius , terlium CBeteris strictius. Vel primum ingressum coelestis patrise. Laquearia tria fuerunt:
ooenaculum praisenlcm signat Ecclcsiai slatum; primum in primo labulatu, secundum in secundo,
secundum statum post hanc vitam nolat anima-
,
teiiium in tcrtio.Laqucariaergojustos intelligimus,
rum tertium autem monstrat duplicem animaruni
;
vel illos qui inprajsenti Ecclesia, vel illos quiinfu-
et corporum post judiciumgloriam. Ostium erat in turo slalu animarum, vel post judicium aniinarum et
latei'e tcmpli, a quo per cocleam inlus pcr parictem
corporum; qui EcclesiamDei ornant, et positiinsu-
erat ascensus in mediumtabulatum et a medio ad ;
domus vel hic vel in fuluro, orationi-
periori partc
tertium, in quo Dominicum corpus notatur. In cu- bus protegunt. Usque ergo ad supcriora laquearia
jus latere ostium faclum est, dum in crucc unus lapis in pariete vestitur, qui usque ad ingressum
inilitum lancca latus ejusapcruit, ct cxivit sanguis eorum qui sunt in requie in fidei firmitate perdurat.
et aqua {Joan. xix). Aqua qua in baplismo ablui- Ipsi quoque parieles sicut et pavimenlum, quod pre-
mur, sanguis quo in calice sancto consccramur. tioso lapide superlapidemtabulisabiegnis, et supor.
Per hoc ergo ostium ascensus fit ad medium et ter- tabulas laminis aurcis dicitur stratum, post cedrum
tium tabulatum; quia per fidemet mysteria Picdemp- auro operiuntur, ut sanctorum omnis vita notetur
Q
toris de praesenti sceeulo et Ecclesiaj conversione expressa. Lapides enim vivi, tam in pariete quam
ad requiem animarum post mortem, et rursus post fundamento, sunt sancti fortitudine fidei inunilate
judicium ad requiem animarum ad immortalitatem eonglutinali. Tabula) cedrinoe sive abiegnoe sunt
ascendimus corporum quasi in tertium tabulatum. sancti altitudine suiterrena spernenles,etadsumma
Intus hocautem iter sit per cocleam, quia invisibi- tendentes virlule patienlia^, et odore virtulum da3-
lites NuIIus nisi qui Domino duce per hajc ad
fit. mones fugantes. Aureoe lamina; sunt supereminen-
ccelestia scandit agnoscit et si qui foris sunt tan-
;
tes scientia3 charilalem habentes, qua^ marmori et
tumibicelebrationes intuentursacramentorum.IIoc lignis superponuntur, quia sicut aurum aliis metal-
tabulatum in Evangelio dicilurpinnaculum,ubi ten- lis ,
ita charitas cseteris supereminet virtulibus :

tatur a diabolo Dominus. llabebant auleni singula Quajtriabrevilernolat Apostolus dicens: InCIiristo
tabulala in circuitu latera, ne abhis quispiam resi- ncc circumcisio, ncque prxputiumvalet ; scd lides
dens deorsum laberetur: quaj quotidianam virtu- qux per dilcctionem operatur {Gal. v). Fidei nam-
tem divinoe protectionis vel humilitatis custodiam, que invictse lapis figuram tenet;cedrus,actionis odo-
qua in bonorum operum arcc custodimur, notant, rifera3:aurum,transcendentisomnia dilectionis.Ves-
ne inmalis dum a Deo dcserimur, vel in bonis dum tilurlapideusparies tabuliscedrinis,cuinfides orna-
a nobis extollimur, ad infima cadamus sicut Ozias : D tur operibus, ne sitotiosa vel morlua. Adduntur la-
qui de cancello cecidit, in quem scparatus a domo minaeaureoe.utfides etopus Dei dilectionesplendeat
David ascendit. Quia et si mali ascensum bonai ac- et proxinii, ut in omni opere solus Deus quasratur.
tionis tenent, quia tamcn unitalem domus David Undequia lcxin lapide scripta,et doctrina Evangelii
non habent,quasi fatiscentibuslaterum prsesidiis, ad per lignum ci'ucis est oonfirmata, ideo ille populus
vitiorum declivia labuntur, dum divino destiluti auxi- lapide signabatur in pra^putio; nos signo crucis con-
lio, propriofastu inlereunt. HajclaterajubetMoyses secramur in fronte. Possunt quoque nec incongruc
inomni domo fieri dicens Si iediCicavcvis domum
:
lapides parietis sive pavimenli, fidcles in lege signa-
noyam^ facies murum tecti pcr circuitum, ncclTun- re; tabulaj cedrinaj, Novi Testameuti justos indi-»
datur sanguis in domo tua; ctsisreus alio labcnto care. VA quia utrosque una supernae retributionis
(Deut. xxu). Si ajdificas novam conversationem, inanelg!oria,lapi(libusetlignislaminaaddiluraurea|
iidhibenda est humilitalis cuslodia, no in ipsa per qua) ceternaj rctributionis fulgorem designat,
Superbiam cadens, sis reus cl tui et proximi (juem TiT. VI. De eodeni.
exemj>lo occidisti, /Edificavit quoque parietem quo dividitur oraculuni
 : :

871 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 872

n tomi)lo, non usijuo ad laquoaria pcilingcns ; sod ^ duni in allero sit allorum, ac ipsum Chri.stum
ininferioripailelialiehat ai)crluiampertolum,(iuaf-i tanquam pari ooncordia veneranlur.
januam por quam al) allari tliymianialis, quod crat TiT. VII. Do codcni.
ante ostiuni oraouli, aooensus Domini funuis in- Iii dno osliola dc li(/iiis oli-
iiiffrcssu orariili fcrit

censorum inlravit oraculum areamque porfudit vaniiii iJIIJtcfj. VI!. Iloec sunt dilectio Deietproxi-

(/// licff. vi). Prior itaque domus, in quam scmper nii;quia januam vilaj non sive dileclionc quisquain
inlroil)ant saocrdolessaoridoiorumoffioia oeTcbran- ingredilur. lla^csuntde lignis olivaruin ut operibus
tes, priescnscst Kocdesia, ubi (luotidie piis insisten- niisorioordiu; luceant. Inintroitu quoquc tompli duo
tesoperil)us,saorificialaudisDeo oflerimus. Interior ostia dc lignis abiegnis unumquodque duplcx et
;

vero domus, promissa nobis viia in cadis, ulji arca
ffcderis ct oheiubim, ubiChristus, in (luo solo
habemus apud 1'alrem pacis focdus, et bcatorum
angelorum solemnitas agitur, in quam semel intro-
cunt in anno nonsinesanpruinc. Pariesquiutramque
scipsum apericbatur oontinens. Sicut ingressus
oraouli ingrcssus rogni vocat; sic ingrcssus tcmpli
priinordiaconvcrsionisquo Ecclcsiaminlramus.lstc
ad fidcm,illeadspem. Ista sunt dilectioDei etproxi-
mi qua) se contincnl ct una non est sine altera. Et
:

domum ab invicem dividit, claustra sunt oadi, unuiiiquodque duplcx proplcr fidei operationem
(luorum apertioncm quotidic suspiramus, ctdonec B quod non sunt osliola oiaculi quia in ea vidcbiinus
nperiantur nobis ct inti-arc liceat pulsamus. Qufc et quaj credimus, ct nullo labore indigcijimus ubi labo-
si ante rcsolutionem corporumintrarc non pcrmit- rum praimia iccipiemus. In parietibus et osliis
timur, apcrtam tamen in inferioribus habcmus soulpsit cherubim, palmas et anaglypha et varias
januam divince pietalis, (pia orationvun clclccmosy- picturas. Chcrubim facit quando in eis puritatcm
narum, jejuniorum caiierorumquebonorum operum angclicoe castitatis docet imitari ;
palmas, cum mc-
incensum et thymiamala ab allari oordis pr;eniit- moriamoeternaeretributioniseorummentibusinligit,
timus. Hoc altare prope ostium est oraculi, signi- picluras varias quasidc pariete procminentes, cum
ficans illas in sancta sanctorum ad aurcs Chrisli multifarias virtutum operationes ex eis imminentcs
orationum voccs per januam divinaj misericordia) tribuit. Verbi gi atia, miscricordioe viscera, humili-
prsemitli: qui quidem sola oarne delcnti, omni talem et patientiam, etc. Et notandum quodde lapi-
desiderio ad superiora suspensi quanto coelesti ,
dibus foris dolatis oedificata est domus; ([uia dum
patri;c viciniores lanto a Deo citius qufe poscunt
, ecdificarctur domus, non cst auditus mallcus ncquo
accipiunt.Soicndumaulemquod omncs clavi,quibus securis in domo. Hiccnimtundimur adversilatibus
in toto templo laminoc figebautur, aurei crant pon- Q et disoiplinisexercemur; utilliclocis juxfa merilum
dere singuli quinquaginta siclorum. Ili sunt prec- congruiscastigationecessantedisponamur, imospi-
ceptacharitatis, vcl promissabcatudinis, quibus ne ritu imploti Deo copulcmur. Notandum prreterca
deliciamuscontincniur.tli([uinquaginlasiciispondc- quodatrio ingrcdi volentibus tcinplumpnmoininve-
rantur, quia verba coclcslia remissioncm pcocali, nielialur maro, id est lavacrum adlavandum.Exquo
gratiam scilioet et rcquiem ffiternam promittunt a duodecim bobus fundebatur aqua. Inde in eodem
quse omnia in Scripturis isto modo significantur. afrio in ingressum templi erat altarc in quo immola-
Isti sunt clavi dilectionis. Sunt et alii clavi tinioris, bantur caincs. In templo aulemjuxla ostiumoraculi
quibus incipientes illecebras vitiorum et carnis altarenureum in quo adolebatur fhymiama. In ora-
mortificant, iili soilicet sermones viitnlis quibus culo autem post vekimciat arcasubalis cherubim.
carncmcrucifigimusoumviliisctconcupisoentiiSjde In his notatur ut qui vult Sancta sanctorum intrare,
quibus dici'ur Confirjc timovo tuo carncs mcas n
: : id est coclum, ubi est Chrislus, et angelorum, glo-
Jiidiciis cnini tuis timui (Psal. cxvni). Qui rursus riam : prius se lavet per poenitcntiam et in allaic
proficiens de clavis dicit: MiltiacUixrcrcDeo honum holocaustoruni morffiicct carncm , et proficiens in
esl {Psal. Lxxn). Fecit in oraoulo duo ohcrubim de altari fhymiamafis, prasmiltat perfccfionis opera,
lignis olivarum. In cherubim angelioa ministiatio, r\ postque mereatur ad Sancta sanctorum ingressum.
quam in laude Creatoris, in mufua charilatc, et ea TiT. VIII. Dc codem.
quse ad homines extendunt, notatur. Nam quod Salomon in basibus luteris, in templo imaginem
duabus tangunt ulruinque parielem et amplc-
alis cherubim leonis ef bovis fecit dcpingi(////Jcj. vin.
ctuntur quod extendunt alas super arcam, quasi
;
Dascs in tcmplo summi sacerdotes inEcclesia, qui
ad volandum, eos ad laudem Dei omne bonum sollicitudincmregiminisaccipiunt,quasibasessepa-
referrc et ad divinum obsequium exprimitpnratos ralfo, ut onus poitent. Cherubiin plcnitudo cst
esse. Quod autem de olivarun-i lignis facta sunt, vir- scicntite: quoe liene bnsibus imprimitur, quoniam
tutes angelicas gratia, scilicct ne unquam ab amore deoet ut summi sacerdotcsplenitudine scientisere-
Dei arescant, expriinit esse unctas. Isti in oraoulo pleanfur. Pcr lconcm terror veritatis ;
per bovem
positi faeies habent ad exteriorem domum, quia in patientinmansuetudinis.lgiturinbasibusnecleoncs
gloriapositi non ab hac percgrinatione eripi, et ad sinebobus, nec boves sine leonibus imprimuntur,
Buum consortium desidcrant pcrvcnire. Vel duo quia insaccrdotibus debct esse mansuetudo et ira,

cherubim duo sunt testamenta quae et duos parietes ut in furore sciant iramtemperarc, et inmansuetu-
Jangunt, dum utrifiue populo dantur, et se tangunt, dine excilare,
873 MISCELLANEA. - LltB. Vll. m
TiT. IX. Do ccrco ct qmo in co sunl mystice. A jubelur ofTemholocaustum. VespereDomi
in legc

Cereus est f.hislus. Tria namque in coieo sunt: nuspancm et vinum assumens el in verilate sui cor-
cera, lignum, ignis. (.^.cra miial)ililer non coitu, sod poris sanguinis repra,'sentans, propj-iis portalai"in
et

ex diversa llorum amamitale coliigilur. Ilajc cir- manibus, testamentum suisscripsit hteredibus, hu-
cumponitur ligno. Lignumvero igne accenditurut militalem et charilatemlavandopedes discipulorum
hiceat. Ceraergo carnemillam significat, qure opera commendans, et post jam moriturus solemnitalc
Spiritus sancfi sine coitu concepta est de Yirgine; longi sermonis amicis et liliolis ultinum valedixit.
hgnum cera indutum est, anima Christi carne vesti- Itcm vcspere apparens vivus, in fi'aclionc panis
in

la. Ignis quo lucet est ipsa divinitas. Vel cereus agnoscitur, et haesitanlia discipulorum corda injecto
est fides et operatio. Nam cereus lumen habet, et igne charitatis succendit. In matutino negantem Pe-
cera fit apum magno labore, in quo operatio nota- trum cantus redarguit, Dominus respicit et
galli ;

tur. Lumen est ipsa fides, qua3 operationem illumi- negalor ad pocnitentiai lacrymas confugit. Nuntiala
nat. Httc duo debemus Christo puero ofTerro, ut resurrectione Domini a sanctis mulieribus, tristitia
ipse,verumlumenortumadilluminationemgentium, fidelium in gaudium converlitur, quia qui erat mor-
accendat in nobis lumen fidei, et seipso luminebo- tuus, vivumseoslendit, ettano;! dignatur etadorari.

numnobisdatum opus ffiterna mercede remunere- B Et nola quod, cum cteterarumpartes horarum sep-
tur. tenai sint, id est versus, Dcus in adjutoriuw,
TiT. X. Dc boris eanonicis in quihiis fit Dominicoe cuin gloria, hymus, psalmi, leclio et oratio coni-

passionis commcmoratio. Et primo clc bora prima. pletiva, his horis octava additur, canticum scilicet

Prima horaqua Dominus conspufus, illusus, ala- de Evangelio, quia canfatur pro octava inljeafifu-
pis csesus, opprobriis affecfus, Pilafo propfer nos dine resurrectionis,qua insignitce sunt juxfa scnsum
asfifit qua redivivus stans in littore in
ligafus, et Evangelii, Vcspevc, inquit, Sabbati qace hicescil in
captura piscium magnorum ef multorum a quibus prima Sabbati, etc. {Mallli. xxviii).

retia rupfa non sunt, mellifum convicfum cum di- TiT. XIV. Dc bo:a conipletorii.
scipuliscelebrans, Ecclesiam, qualisin resurrecfio-
omnem Hora complelorii nobis commemorat de pas-
illud
ne mortuorum fufura est, significavit. Anfe
sione Domini, quod, egresso Juda, cccpit Dominus
igifur curam corporis, primam horam diei offere-
paverc et tajdere, et factus in agonia prolixius orare
mus Creafori nostro et Redemptoii, qui passus cst
et gutlis sanguinei sudoris torcular soliis calcans,
proplerdelicta nostra^ ctrcsurroxitproplcr Justili-
in futuro sanguinem marlyrum pro sc fundendum
cationem nostram (Rom Quterendum enimpri-
i\').
r, . , , 1- /,r ,.,
mumrcnmunDev.ctcvetoraadiicicnturnomsiMattb. , r
^ prajsignat.
°
,
,
,, .•
Itemque dc resurrectione eius quod
'
. . ,
:
,

,^ . , •

postquam fecerat paccm infer Deum ef homincs

. . ,

vi); quia et in lege jubet dominus omnc sibi promoge-

,

legafus fidelis rediensevangelizavit nobis, stans in

nifum oficrri (Exod. xiii).
mediodiscipulorumetdicens: Pax vobis (.Joan. xx).
TiT. XI. Dc bora tertia canonica.
Hora tertia duplici ratione splcndet insignis ,
TiT XV. De vigiliis noclurnis canonicis.
quoniam hac Jesus spinis coronatus et crucifixus Vigilias nocfurnas dequibus Propheta:A/e(:/ic?,in-
illis linguis Juda;orum est, quorum denfes arma et
quil, nocte surgebam ad conlitcndum tibi {Psal.
sagiffa) , et lingua est gladius acufus, qui, Pilato
cxviii)evangelica3gratitBclarifasinsfifuif.Namnoctc
judicanlc dimitti firmavcrunt sibi scrmonem nc-
,
media Dominus nascifur. Idem,ut Samson, quondam
quam {Psal. lxiii), clamantes ToIIe ! et Crucififjo ; :
obsessus medianocfe, confractisinferni portis sui'-
eum!{J\Iarc,\\'; Luc. xxiii.) Ef quia Spiritus sanctus
rexit a morfuis, media nocte venfurus asserilur in
quiinremissionem peccatorum nonfueratdatus an- similifudinem ^d^^gypfii temporis,quando Paschace-
tequam Jcsus, csset clarificatus, super nascentem lcbiaf um esf et exlerminalor venif Dominus super
, ,

Ecclesiam in igneis linguis sub horam fertiam ef-

fusus est.
TiT. XII. Do bora nona
Hora nona jurc in laudein Domini celebratur,
quando clamans Jcsus magna vocc emisit spiritum,
{Mallb. xxvii), et lafrone admisso in paradisum,
venia quamvis sero veraciler lamen poenilentibus
dcdicatur, et quarccisso velolegis et prophetarum,
Coepimus revelalafaciegloriamDominicontempIari,
et peifoiato lalere Christi formanda; Ecclesia» pro-
fabernacula fransiif, et in typum nostrarum fron-
J) tium postes sanguine agni consecrati sunf. « Unde
canonica. reor, infjuif beatusHieronymus,traditionem aposlo-
licam pcrmansisse, ut die vigiliai um Pasclue anlc
noctis medium dimittere non lieeat populos exspc-
clantes adventum (^hristi, et poslquam advenerit
illud tcmpus, sccurilalc pnesumpla feslum diem
cunclos agere.
TiT. XVI. De oralione antc Icclioncs.

fluxerunt elomenla, sanguib ejus quo rcdimimur, Lccliones oralione pra2vcnimus,quia rogare debe-
et aqua qua abluimur. Hujuscrgo horainobis ccle- mus Dominum mcssis ut miltat oporarios in mes-
•brandos quadruplex est ralio. sem, et aperiat cor nosfrum in legc sua et in praece-
TiT. XIII. Dc Vcspcrtina ct malutina. ptis, ne semen verbi quo audituiisumus, aut volu-
VcsperfiniX} etmalufinai laudis sacrificiummagnis cres comedant, aut spina? sunbcenf, auf duritia
est sacramenfis dedicafum. Vesperc etmane jugifcr pefrcufruslrata radice supplanlot.
PATUOL. CLXXVII.
 :: : ::

875 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 876

TiT. XVII. Dc hcncdiclioiw oJj Iveluvo 011(0 lcclio- A. cessit, incarnalionem Domini promissam exspecta-
iiciii pclcndn. vit secunda tamproecedens quam subsequcns au-
;

Loclurus, henediotionem pctens, significat quod divil. Illa prophelicis tantum hsec propheticis et
,

ncmo, nisi missus, officium pnodicandi usurpare apostolicisedoctaprajconiis. Quapropterinsecunda

debet:C)»o;;;of/n cnini,\n(\\\\iiS.\^oAo\\ii^,iiricdiculjunt pi'ophclicum personal officium populus Sion in ;

nisimiUiinlur ? (Roni. x.) Quod aulem in fine dicit ferlia apostolicum Gaudetc in Domino scmper
:

Tiiaulcw, Doniinc, niiscrerc noslri, innuit quod {Philipp. IV). A

onicium prpodicandi sine pulvcrc vcl levis culpa> di f- Quarta Dominica quao dicm nativitatis novissi-
ficulter possit peragi quod (juia pedes evange-
;
et mam respicit lempus illud commemorat quo im-
,

lizantis quasi per terram ambulant ct sordidantur, prtcgnato jam ct tumido utero virginis, prope erat
misericordia indiget, ut in hac parte lavetur, etiam Dominus et calceans se in corpore Virginis Domi-
;

si lolus sitmundus. Quod Dco grntias succinit cho-
rus, non ad preccm lcctoris, scd totam lcclionem
rcspicit. Gratias cnim agimus quod doctrinee sujc
panem nobis frangit, ne famc verbi Dei pereamus.
Nam ad lectiones, quarum in fine Ta autcm, etc,
non dicitur, scilicet ad capitula horarum quia
verbum Dei est in quo vivit omnis homo, Dco gra-
tias similiter succlamamus.
nus corrigiam suse ligabat incarnationis quam se
Joannes nonposse solvere confilctur {Joan i). Ideo-
que dicWuvDominica vacans: quoe ila vacat officio
^. ut nullisanctorum, qui omnes officiales ejus sunt,
hanc regis Christi ligaturam corrigiae solvere, id.
, estsanctoe incarnalionis mysterium denudarefuerit
credilum, sed solummodo stans Idumsea illa,id est
gentilitas, quae promissum audierat In Idumseam :

TiT. XYIII. De campauarum signiCicalionc. extendam calceamenium meum. {Psal. lix) et re- :

Campana) sicut ctlegales tuba^, sanctos Ecclesioe spiciens illud tempus quo rex qui hoc promiserat
pra;dicatores significant, qui adSion monlem ct ci- egressus de sinu Patris in utero calceabatur, et
vitatemsanctam Jerusalem et futurumDeijudicium insolubilem sanctaj incainationis corrigiam suiscir-
populuminvitantetpra3'parant, sensumque auditoris cumdans gressibus, et videns neminem mysterii
Burdiadaudicndum magnitudinem rci, magnitudine hujus habere investigationis officium,tantumorandi
dicendi flectere contendunt. Durilia melalli fortitu- innuitofficiumclamansinlntroitu: Memento nostri,
dinem mentis,plectrumferreumquo sonus eliditur, Domine, in hcncplacito tuo {Psal. cv), id est Filio
constanliam sermonis imitalur ^^cce c/e(ii, ait Do-
:
in quo tibi bene cemplacuit solo ex millibus po-
minus, Irontcm luam duriorcm frontibus eorum; et puli tui ; visita nos in salutari tuo {ihid.), eodem sci-
adamantem et siliccm facicm tuani {Ezcch. iiijFu- q licet Filio instar medici a^grum dignationegratuila
giens quoque terrenam habitationem et dicens visitantis.
Nostra coii vcrsalio in cceiis cst (Philipp. ni); sursum
TiT. XX. Dc primpo Dominicse Adventus ofCicio.
cor suspendat ,
pendensque de turre fortitudinis ,
Prima veroDominica adprimumspectansadven-
qute constat contra faciem inimici, speculatorem se
tum, hujusintentionis habet officium, ut iis quibus
novcrit posilum domui Isracl. Gestel autem lignum
necdum venit Dominus, idest qui fidem non recepe-
crucis in capite mentis, funem exinde colligatum,
runt incarnationis, adveniat tantasalus ut levent ad
*id est vinculum usque ad infirmos fra-
charitatis ,

Deumanimam suam, et confidentes in Domino non

tres quasi ad terram porrigat quo commonitus
,
:

erubescant, nequeiiTideantinimici,id estdsemones;

personare et os suum dilatave non cesset, dicens
sed vias suas eis demonstret et semitas doceat
Charitas Christi urget nos {11 Cor. v). Item custos
quas ut ambulent demonstrat Apostolus, dicens :

super muros Jerusalem conslitutus {Isa. lxii) non

est, etc. {Rom. xiii).
Scientes quia liora
taceat instans opportunc et importune, iis quidor-
miunt inlectis eburneis (/liiJOs. vi), nocteebrii sunt TiT. XXI. De secunda? Dominicas Adventus ofCicio.

et lasciviunt in slratis suis , et illi qui nocte dor- In secunda autem Dominica parvulo et pupillo
miunt et nocte cbrii sunt , ad laudem Dei quasi filio peregrina matre nato qui Patrem nunquam
;

violenter excitcntur, ne usque ad malulinum, id est vidit, qucm, matre norrante, in coelum abiisseau-

tremendumDcijudiciumsommo consepultipereant. diens, sicut cervus ad fonles, patris absentiam

Trinum autem solemnis diei classicum, id est ma- j)
plorans, prsesentiam desiderat, et gemitibusetpre-
tutinum, vespertinum, et quod ad missoe pulsalur cibus coelum pulsat et commiserescens mater
,

inilium, sic imitelur cvangelicus proedicatorum secundi abventus officium canit, desideranli Patris
cliorusutsemper prsedicet lamentationes prsesenlis reditum imminere denuntians, consolatur et dicit
Vitse, carmen futura?, et va3 gehennalis ira?. Populus Sion: ecce Dominus veniet ad salvandas
TiT. XIX. DcDominicis Advcntus ct carumofliciis. gentes,etauditam facict D jminusgloriam vocissuso,
Primus adventus in persona commemoratur anli- quadicet: Venite,henedictiPatrismei, etc. (Maith.
quse Ecclesias, id est, in iii Dominicn. Secundus xxv). 7/3 Igeiiiia, inquit, cordis vestri : quse tanta
adventus exspeclantibus et desiderantibus jam in- erit ut levare debeamus corda nostra. Unde et in

stare denuntiatur propheticis et apostolicis tubis. Collecta precamur Excita, Domine, corda noslra,
:

ideo vero secundus adventus duabus Dominicis id est leva et exhilara ad precparandas unigeniti
iJeclamatur, quia primum advcntum sola qute prce- tui vias, In tertia quoque Dominica hoc idem vox
 ,

877 MiCELLANEA. — LIB. Vll. 878

clamat Apostolica, ulcl si quis dilaecrctur, persc- A ria^juc Patris dc corde ipsius a-terni musici nala,
cutiones sustineat, ct pro dilatione Patris gcniat, cujus cst etiam psalleriumet cilhara : Sicut dicitur
gaudeat in lribulationil)US , et iterum gaudeat rcpo- ei : gloria mca, psalieriuin ct citIiara(I'saL
I'J.\sur//c,

sila in coclis, proplcr hoc, mulla nicrcede, niliil([uc Lvii, Jcsus scilicet Christus, de aitcrna jucunditate
sollicilus sit, quia Dominus propc est ad remunc- suis audiloribus cxhibuil, quorum bcati occuli ({ui
randum tanlum
,
inoclcstia cjus iwtn sil owniljus Jio- videruntet aures qutuaudierunl: quid({uid, inquain,
ininbus-^ ctpclitioncsinuolcscunl iipudDcuni {PJii- dc C(jcles(ibus gaudiis orc suo Doniinus Jesus praj-
lipp. iv). Et nota quod hoc lcmpore diaeonus et dieavit, Alleluia nostrum est ; novum canlicum,
subdiaconus non ulunlur dalmalica ct lunica, quia laus suavis. IIoc autem ncque vcleres sancti Patres
subdiaconuus tanquam lcx anlcincarnationcni care- videre. Unde Multi rcrjcs ct prophctm volucrunt
:

bat ornalu Evangelii; diaconus tanquam ip.sum vidcrc quii; vos vidctis, ct non vidcrunt; ct audiro
Evangelium latuerit, cujus claritas quanta sit non- qux vos auditis, cL iion audicrunt {Luc. x). Neque
dum apparuit antc sacramenla incarnationis, pas- nos quandiu peregrinamur a Domino in corpore vi-
sionis ct resurrectionis. 1'tuntur aulem casulis dcre possu.uus vel audire. Cum itaque plorabilem
quas lccluri exuunt maximc prolcsianles iliam anliquicEcclesiainondumredcmptaestatumcomme-
" moramus
suam non esse veslcm; sed propler Dominica; diei nostrumque incolatum, quia prolongatus
velalicujus rcvcrcntiam fcsti se accipere accomo- cst, deplangimus, pulchro ordine Alleluia de ore
dato, utinopemalque indecenlcr consolenturexspo- noslro lollitur, quia per illud Alleluia signifiealur,
liationem. Eadem de causa Gloria in cxccIsis{lAw. quod nondum illis adveneral, et a nobis rccessit, et
ii) et Itc missa est intermillitur, quod illud tempus
:
ablatus est sponsus a filiis. Die vero resurrectionis
significat quo adhuc exspcclabatur gaudium pacis, quando nova soboles rcnascitur, et claritate re-
ct quo nune solliciti prteslolamur consummalionem plentur agni novelli, qui vencrunt ad fontes, nova
nostra3 salulis. Ecclesia, nova tot mundo nuntiat gaudia hoc no-
TiT. XXII. Dc duuJjus niissis in noetc A^ulalis Domi- mine. Alleluia,
ct dc una iii dio. TiT. XXIV. Do Scptuar/csini.v ratione cl paschaU
Dxxdd missa) noctis Nativitatis (iunt, ut Ecelesia hctilia.
iu honoi'em nativitatis, qua Deus Pater ex secreto Septuagesimam nominanus septem Dominicas
suoe subslantiiE illum genuit, primam missam ordi- sequentes. In quarum prima miser homo a para-
naret et in memoriamejus qua pcr uterum Virginis disi felicitale, a Crealoris facie projeclus, clamat ;

Ijenedicilus Filius ante incarnalionem credcbalur <-, Circuindodcruiit mc geinilus inorlis ifsal. xvii). In
vcnlurus, secundam succinercnt. Terlia vero fil in scptima a Septuageslma Dominiea rcdeunti de pe-
die, qua cum non venlurum sed venisse exsuUaus, rcgrinatione hac ct de convallc lacryniarum diei-
venisse proclamat Pacv natus est nobis{Isa. ix).
: tur Lwtarc, Jerusalem. Ideoautem Scptuagcsimam
:

Ad lioc enim oflicium primto missa? ceternam cjus vocamus quia hoc idem officiis innuilur quod
,

genituram exprimit, ct officium sccunda^ sedcin signifieatum est illa septuagcnaria captivitate po-
temporalem futuram ct officiuiu tcrtise ipsam factam puli Dci, qui realiter sedlt et flevit supcr flumina
essemanifesledemonstrant. Quod autemduaj lectio- Babylonis. Nonenimdicitar Sepluagesima aseptua-
nes in his missis lcguntur, id significat quod per ginta diebus qui terminantur ad Sabbatum ,
quo
(luo cherubimqui sc inviccmaspieiunt versis vulli- albic ponunlur, cum nihll indlgnius sit quam capti-
bus per propitiatorium incarnatus Dominus desi-
,
vllatem eo numerosignari intra quem dies resurre-
gnalur vel flguratur. In hac crgo solemnitate in ctionis occurrlt , nobilitas anul , dccus mensium,
omni missa lcguntur dua3 Lectiones una de Veteri : aurora dierum quo viclo captlvatore Domlnus
:
,

Testamenlo altcra de Novo ut

, dum Velus hoc
facicndum denuntiat, quod NoVum clamat faclum,
quasi cherubim invicem se aspiciant el dum D
dispensationis Chrisli myslerlum concorditer nar-
rant, vultus in propiliatorium vertant, ct quasi
inter se incarnatum Dominum
ilaque in propiliatorium versis vullibus se rcspice-
ie,est duas Lectiones exduobus Tcslamentis, pro-
pheticam qua venturam et cvangclieam lcelioncm
,
, , vietor surgcns suos omnes liberavlt. Hoc idem di-
citur de Sexagesima, Quinquagcslma, Quadrage-
: sinia.
TiT. XXV. Do Sc.x.igosinnv of/icio.
InSexagcsima ille quem circunidcdcrunldolores
videaut. Cherubim mortis {Dsal. xvii) suammiscriamconsiderans, jam
incipit clamare ad liberalionem, dicens: E.\surg0f
quare obdormis, Doniinc {Psal. si.ui). Unde et Ilc-
demptor calamilatis ejus miscrlus E.\iit seininarc :

quapropitialoriamnostrumjamincarnatum^'crbum senicn {.Mallli. xiii). bonuin in teiram cordis ejus, ct

pruidicatur, concordibus testimoniis ctunocodcm-
que scnsu respicerc.
TiT. XXII. Quod Allcluia, in Soptuafjcsinia nou cn^
naliir, ct quarc.
Antiquoc auctorilatis et dignitatis canticum
luia tempore Septuagesimye dc ore lollitur sancta;
Ecclesia'. Quidquid enim scmpiterna musica glo-
,
cst statio ad Sanctum Paulum digna satis causa.
Exsurgensenimadvocemoranlismiscriquidoraiire
vidcbatur, scminalor vcrbi Dei, sapienlia! ccwleslis
aralores suos conducit sanclos aposlolos, ct pra;ci^
.l//c- pue sanctum Paulum qui plus omnibus laboravit,
opcrarium utilem, ducem verbi et vere seinina-
toreiu verboium, per queni omr.cs gentcs cog;no-4
 , :

879 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATlCA. 880

vcrunl giatiain Dei quani ad gcnfcs misit, et acuto A itvolcciionem, diccns: Eslo Dciim protccto-
niiJii in
vomcrc lingua) sua) corda dura proscindens, fidei rcm. {Psal. xxx) elc. F^f quoniam nihil sine ipso valet,
ct morum semen copiosum cfludit. 1'ndc sacerdos cum neque currenlis nequc volentis sed ipsius mise-
ingirssus, in (^.oliorla cclcbrom dooloris gonlium rcnfis sit, ut vidcat pcr sc caicus ct faciat bonum, hoc
memoriam faoit. .Vniplius ad hoc scqucns Kpistola idem in collecta orat et Domino diccnti sibi in Evan-
;

pertinct, qua idem fortissimus coclcstis agricola ct gclio: Quid vis faciam tibi^ {Marc. x). respondet
operarius vci'OS laboies suos cnumerat et pericula Dominc, ut videam {ibid}. Apostolus quoque ad il-
quibus illuia an^eocrunt (jui Uomini sui fines inva- luminafionem cjusdem caeci in Epistola curam re-
serunt ct arari non pcrmiltebanf qui rebellanlcs ,
cipil, dum cunctis charismatibus excellentiorem
Dominalori universa; terrse aratium ejus confre- viam demonstrat,id est charitatem, Silinguis, in-
gerunt et boves jugularunt innocuos. Dissemina- quit, hominum loquar ct angelorum; charitutem
to verbo docloris, in Graduali canit Jam sciant : autem non habeam, factus sum sicut (cs sonans aut
genlcs quoniam nonicn libi Deiis; et qui rcpule-
, cymbalum tinniens{I Cor. xiii). Hfecestenim cordis
riintpositi sunt ut rotn quod surgenlcs in Jiis qu,v
;
lumen ct oculus, quo qui caret cajcus cst, ct in te-
retro sunt, id est in carnaUl)us cadunt anterio- ,
ncbris ambulat et nescit quo eat. Nam et caecura
rihus, id cst in intelleclualibus ; et qucmadmodum B illuminarc ccepit Deus genus humanum, dando fidem
ante facicm venti, sic ilispcricrunt flantc spirilu inc liliis Israel. Hoc primum ooUyrio inunxit ejus oculos,
Z^cj. InTraclu gratias agilseminatoriquod commota diocns : Diliges Dominum Deuni tuum, etc. {Matth.
tcria ct conturbata, id cst universi peccatores qui, xxii). Ad hanc illuminationem nota
per Gra- fit

culturas suas exsecrabiles advertenles, commoti duale in gentibus virtus illuminatoris. Propter hanc
sunt ad pocnitenliam, ct per significationcm prfcdi- etiamdicifur in Tractu 7/2/ra/e in conspectu cjus',
:

cationis incipientesfimere, fugiunta facie arcus, id qaasi L\icHu.v:AccediteetiIlurninamini{PsaI.x\\u\).

estdivini judicii: in quo duobus Testamentis quasi Propter hanc quoque et in Offertorio gratias agi-
duobus cornibus intlexis, rebelles divini vei bi dam- mus, dicentes Benedictus, etc. Quia vero non satis
:

nationis senf enlia ferienlur. Lecto evangclio orat in esl illuminationem scientise percepisse ; nisi abjicia-
UiYerenda : Pcrfice grcssus meos^Psal. cxviiij.Ti- mus carnalia desideria, congrue illorum exemplo
menduin est enim ne susceptuin semen verbi Dei terremur de quibus dicimus in communione Mau' :

si ceciderit secus viam, id est in exterioribus va- ducaverunt ct saturati sunt {Psal. lxxvii),
cantes, diripiatur a volucribus immundorum spiri- TiT. XXVII. De quadragesimse officio.
tum, vel a spinosis diviliis sulTocctur, vel sine hu- In quadragcsima quasi ex persona Liberatoris
more charilatis arcscat, el sic non pcrficiantur gres- dicentis se invocanti Ecce adsnm, clamat Eccle-
:

sus nostri. In ipsa vero Offerenda postulanturmise- sia in offioio. Invocabit mc et ego exaudiam, etc.
rieorditc Dei, ut Deus custodiat semen suum sicut Unde in omnibus qute sequiintur, Christum jeju-
pupillam nc compungafur a suflocantibus spinis nantemtcntatorisinsidias superasse, superaspidem
(L»c. viii) protegat sul) umbra alaruni, ne siccetur
;
etbasiIiscuinambuIasse,IeonemetdraconeinconcuI-
ab ardoribus solis, id cstajstuantis avaritiae; eripiat casse narrat, victoriam eamdem nobis corpori ejus-
ab impio, ne auferat verbum de cordibus nostris ut , dem capitis repromitfens. Sed quoniam Scriptura
dioat bona tcrra afferens frucfum in patientia: Ego prophetarum hoc dicenfium, usque ad adventum
autcm injustitia apparcboconspectui tuo{Psal. xvi). Christi et passionis ipsius tempus clausa fuit, quia
Quod communio. Canitur Introibo, inquit, ad al-
et : tenebrosa qua in nubibus aeris id est occulta ,

tare Dci (Psal. xi.n). Semen enim Dei lerram no- scientia in prophelis, donec AgnusDei, solus dignus
stram in qua crevit quod mufabileest sursum vehit solvere librum significata ejus in passione sua
,

secum, in horrea occli, quia, cum terra simus, nisi complendo aperiret propheticas voces, idcirco ab
verbo Dci, quod est Christus, portemur, in coelum hac Dominica vela depensa ducuntur anle sanctoe
non ascendimus, sicut ipse ait Nemo ascendit in :
jj Ecclesiae altaria, ut populus non videat sancta san-
crclum, nisi, (Joan. iii), etc. Cum quo et per quem ctorum donec in hebdomada ante Pascha, deposi-
sublevatiportantcs manipulosjustitiailajfificabimur tione velorum eadem reveletur significatio, quoe
Deo renovante juvcntulem nostram, vigore novita- facta est per hoc quod velum templi scissum est,
tis seternee. tradente Domino spiritum.
TiT. XXVI. De Quinquagesinhv officio. TiT. XXVIII. Dc die cincrum in Capite jejunii.
In Quinquagesima, is qui, calamitatcm suamcon- In Capitc jejunii nequc cineribus caput aspergere,
siderans, in supcriori Dominica dc profundis cia- neque nudis pedibus ambulare opus esset, si omnes
maverat ad Dominum ut exurgerct et non repelle- lugendi scientiam haberemus,cunctisque illud aequa-
ret eum usque in finem, videns captivitatemsuam, liter saperet quod propheta exprobrans Cecidit, :

et diabolum omnem oontra ipsum vitiorum movere inquit, corona capitis nostri : vx nobis quia peccavi-
exercitum,aquo omnis quipic vult vi vcrepcrsccutio' nus'? {Thren. vj, et omnibus esset in promptu fa-
nem patitur {II Tim. iii) et audiens sibi dictum Fi-
: : cere illud : Scindite corda vestra et non vestimenta
li, si vis converti ad Dominum, prsepara animam tu~ vestra {Joel. ii). Nunc autem maxima pars nostrum
Stm ad lcntationes [Eccli. ii) ; adjutoris Dei implorat sponte non meminit qualem ornatum capitis, id est
881 MISCELLANEA. - LIB. VI.

cordis, Dcum offenrjendo pordidit. Ncquc possunt A paccpossidel)at, ct arma distiiljuit (Liw.xi), idoo-
facile corda topida scindi, nisi extrinsccis adjuvc- quc in OfTertoiio pi.iedicat judicia Domini rccfa,
mur ornamentis, Utigitur meminerimus quod pul- quod cjccfo a se doemone rursus al illum dc quo
vissumus, quod nos esse paternoslcr oblilus fiiit, exierat, id cst populum judaicum, permissus sit
quando projecit Deum coronam suam, et cxinde i'cverti. In Communionc ginfulntur quod lanquam
sensit nuditatem suam, cinerc capifa aspergimus. passcr invcnit sihi (lowuni, ct ut tiirtiirnidtiin (Psiil.
imaspartes nudamus, hoc habitu csnlitentes quod j.xxxiiij, ut cum l)cafis sit qiii ha])itant in domo
nondii ncc decoolo sumus, scd homincs,et dctcrra Domini, qui in saecula saeculorum laudabunt tc,
et
hai)uimus principium et quod pcr peccata gloria
; vel tanquam post scx dicrum opus Sabbatum celc-
nostra spoliati, et inter hostes nudi constituti, or- brantcs.
natu gloriao Dci indigemus.
TiT. XXXII. DcDominica". Lctarc, » qmvcstquarta
Trr. XXXIX Dc fjocnitcntin incipicncla oaclom die.
In (japitc jejunii cinis ct ciiicium, quoe sunt arma Dominica qua L/rtarc, Jorusalom, inintroitu can-
poonitcntium, uobis proponuutur. In ciiicio mcmo- Scptuagcsinia Sabbatum mundi, id cst rc-
tatur, a

ria peccatorum pungentium, ut peccatum nos non quicm significat in qua electorum animte deposito
delectct, sed pungat et feriat, et ad puniendum ad-
B carnis oncrc, vclutpostbclla victrices dcpositis ar-
moneat ideo fit de pilis caprarum quoe pro pecca-
: mis feriatajkefanfur; etsingulis stolis, id cst bca-
to solebant offerri. Cinis significat quod ajdilicium titudine auima} munerafa) rcsurrectionem in qua
diabolipriusin nobis male conslructum debet essc binam animarum et corporum gloriam rccipient,
combustum, et ardorempeccatiinnobisrefriguisse. prasstolantur. Illic Jerusalcm; qw^ sursumcstmater
l'nde immundus in lege qui lavabatur aqua non omnium, laUatur, et dicm festuia gcrens pro numc-
pleuc mundabatur usque ad vcspcram, id cst do- rosifatc filioruin dc hujusstcculiperegriaationered-
nec fcrvor dcfecisset. Cinis aulem illo uon sinc causa euntium, repositas elTundit epulas, ct lactcas cx
fieri solet de sarmento, non passim de quibuslibet suis uberibus maternse consolationis effundit dcli-
lignis. Sarmenta in vite pretiosiora suntquil)ulisbet cias.Ia hujus consolationis prre-coaio grafulabuada
lignis silvestribus, quodfructifcrasuntetprctiosum Spiritussaactiallocutioprophctali orc ad cam pr.no-
fructum afTcrunt. Infructuosa vcro sarmenta sunt mMitixv.LivlarCfJorusalcm. etc. Et consolafio qutc
cajteris viliora, quiin nullam fabricam conveniunt, hic canif ur, saticniiniab uborihus consolationisejus.
sed in ignemut ardeant. Ita et Christiani a Ghristo In Collecfa poscitur quae est consolatio libertafis
vite prsecisi tanto gravius puniuntur, quanto am- q Dci : quam ia Episfola suppoait Apostolus: /y/a,
plioribus Dci beneficiis sunt abusi. inquW, qu;c sui-sum cstJcrusalcm, liJjcra cst (GaJ.ix),
Tn. 'S.XX. Do secundcodominicasoffwio vaoanto: ipsa estpax in virlulo, ot abundanlia in liirrihus
Secunda DominicaQuadragcsimse vacat, nec ha- {PsaL cxxi). De qua in Graduali canimus: Lsetan-
bet officium nisi mutuatur ab alio, nofans quod tes inhis quasdicta siinl (PsaL cxxi), nobis a sanc-
post imploratum ct^preesfifumnobis divinum auxi- tis aposlolis ct doctoribus nostris, in domum Do-
lium, propriis vacamus officiis, euram carnis non mini ihimus (ibid.^.Ad quam cum venerimus com-
facientes in desideriis, scd a vitiis vacantes ctiam plcbitur quod in Tractu dicitur iVo/2 commovehi-
:

a propriis usibus, ut hoc noa nobis sed Dei nostri tur in xlcrnum qui habitat in Jcrusalcm (Psal.
attribuamusmisci-afioni, quoniam in mutato intro- Lxxiv). Cum ablafa fuerit virga, id est pofcstas pec-
iturogamus reminisci miserationum suarum, ne catorum, quam etsiad tempus dimittit ad probatio-
unquam domincnturnostri inimici et in Graduali, ; ncm,noa relinquetDominussuperterramjustorum.
uf denecessitatibusnoseruat. /1(/ lo,Dominc,Icvavi, IIujus qiioquc Ifcfitia^ est illud vitale sanctorum
animam mcam {PsaL xxiv). Miscrcremoi socundum coavivium, quo Doaiinus ia Evaagclio dc quinquo
eloquium, etc. (PsaL cxviii). In OlTcrtorio, itemquc panibus ct duobus piscibus saliat quinque millia ho-
in Communione : IntcIIi(/c clamorcm mcum [Psal. D minum, id est^pio dc Pauli, Moysi ct prophcfarum
v).Qua) ideo dcjcjanii die mutuafa sunt, quia mali libris crcsccate copiadiviatc bcnedictionisiatcr ora
desidciii passiones, qua3 per dcemoniosamCiiaaa- comcdcatiuai, idcst iater studia tractaafium affatim
pro qua tanquam pro qua-
nsese filiam designantur, reficifur luuadus,quondam a scicntia Dei jcjunus,
libet peccatrice anima clamat magaa illa mulier et affluentia dictorum rcplctis armai-iis lassi con-
Ecclcsia mafer, aou ejiciuatur, aisi ia oratione et vivfc assistimus. IIoc convivium divina; cognilionis
jejunio. hic incipif; pcrficietur in illius sabbafi, dc quo lo-
TiT. XXXI. Dc Doniiiiica tcrtia quadragesimce. quimur, pcreani gloria. Uude Apostolus Xunc e.x :

In tertia Dominica soluinmododivinisintenta jam partc corfnoscimus.Cum autem venerit quod perfec-
liberataEcclcsia habct oculos, in Infroitu dicens ad tumost, cvacuahilur quod c.x partccst [1 Cor. xiii).
Dominum: Ovuli mci ad Dominum (Psal. xxiv). Et Uadc in OrTcrtorio convivaslopfantcs ia cpulis lau-
in Tra('tugratnla])uada: .K/ lc Icvavi animaiu mcam duia, ipsumquccoaviipatrenibcacdixif cx Sion, qui
(/^sa/.Lxxxv), gaudens quod in Evangelio immundus habitatia Jcrusalem, ut ex proesenti Ecclesia, quoe
spirifus exierit ab ea, ct fortior Cdiristus superve- qua vidcmus nunc
dicitur Sion, id est, specula, in
nicns forlis diaboli vasa, id cst homincs quos in perspccuIum,IaudemDominipcrsonarcincipientcs,
883 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA 884

pci'fioia;v.us in ca in qua hahital ipsc coclcslis Jci-u- A lcnapcdcscjushivil ctcapilUs tcrsit{Liic.\u), sicut
salom ;
(lUicsccunduniV.oininunionis inyslicuinscn- rcfcrt Evangelisla : Aiito scx dics Pascba^,' in-
suin adhue icdilicalur iil <'ivilas dc vivis et elcclis (luil i,/o,n;. xii), elc. Il)i celebri mysterio commen-
lapidihus, infiuain,asccndci'unllril)usDomini, nolji- (lahim est odorifcruin opus elcemosinaj. Mai-ia,

lcs trihus, regalcs trihus, saccrdotalcs tril)US, id cst Ecclesia, pcdcs Domini, id cst paupercs tan-

TiT. XXXIIl. l)c Domiiiicn iii Pnssioiic. (luam extrcma mcmbra (^hrisli, capillis, qui cor-
pori sui)crlluiiiil, lcrgil, id csl divitiis quoc divitibus
Oslcnsosupcrioril)usDominicisseplcin,quoinodo
suiicrabundant sustcntat. Ut igitur dominus papa
a vallclacrymarum ct ploralioiiis iiscendalur ad
Dominicio
cclcbrcm cum Maria Dominocamam exhibeat, hoc
civitalcm deliciarum ct glorilicalionis,
.Sjihbato cleemosynam dat; atquo ita circa podos
Passioiiisinchoalui'cclehrilas,ul(iuiiitahfG"' divinrc
Doiiiini occupatur.
miscrationis magnilndinc ohlincalur, prtc oniniuin
oculis efTcratur, etpiis fidcliummentihusingcranlur TiT. XXXV. Do Domiiiica iii riiniis Pahnarum.
vulnera et cuncla mortisinsignia, quaj pertulil i^ro
Dominica inramis 1'almarum (|ua Dominus Jeru-
ctinctis unica salus Deus et liomo «"Ihiislus, Unigc- salcm passurus intravit, illa luna dcciina exstitit,
nilus Palris. Nam prodcuntia vcxilla crucis cl ful- r> quia prajceplum erat in Icgc, ut decima die tollero-

gidumcjus mysterium,ac.etum,fel, arundiiiem, cla- lur agnus, et in (juaila dccima servarctur immolan-

vos, ct lanccam pciforali corporis tani in noctuinis dus. Et nota quod Moyses in virga decem plagis

quam in diurnis sempcr meditamur canticis. Sic quc IMiaraonein ct yEgyptum percussit: quihus quidcm

fiuntcoma) capitis Ecclesiie, id cst cogilalionescor afnigitur, scd doncc immololur agnus non vincitur,

dis, quasi purpura regis intincta canalihus, dum quia Christus in Icgis disciplina tanquam in virga
rassionemUedemptorisaulhenticismeditatur Scii- dcccm quasidecem plagis suo captivari
prajccplis

pturis, id est prctiosis puipurfe tincturis quoe pcr
ora prophclarum et apostolorum, vclut pcr
dam canalcs Spiritu sancto conficiente
runt. Ipse qui jusserat filiis Israel : S
bilis iul bcllum vcl babcbilis dics fcstos, clangclis
tnhissiipcr bolocanslis etpacificis nostrisdVnin. x).
Ipse llex noster, exiturusadhcllumpassioniscontra
diabolum principem mundi, ipse sumnius sacerdos
noster, hahiturus epulumcorporis elsanguinis sui,
cum discipulis celehraturus fcstumsute sancta^ re-
rcpugnarc jubet populo Dci, quemdiabolus in liber-
quos- tatc paradisi condituin in yEgypto hujus mundi cc-
pcrfluxe- ptivum tenuit; sed sicut Pharao dccem plagis non
qucindo cxi- adeo vincitur ut lilios Isracl dimilteret, sic et dia-
bolus decem pricccptorum obscrvatione non adeo
supcratus cst, ut homo in paradisum rcdirct. At
ubiAgnusDeiUhristusimmolatusestinmorteprimo-
genitum Pharaonis, idest originale peccatum dele-
Q tumcstctinmariRubrobaptismiChristisanguineru-
benlis, aclualia quoquepeccata cumilloallcropeni-

surrcctionis, clangit tuha tanti miraculi rcsuscitati tusabsorptasunt, Deipopuloliberato. Lunaergode-

La^ari, quo ct corda piorum ad credendum anima- cimaGhristus,verusAgnuspra3ceploPatrisobediens,
in civiltacm Jerusalem cum ramis palmarum ac-
ret. Unde etei cum palmis et laudihus ohviam pro-
cedunt; ethostes turbali, pontifices scilicet Pha- et ceptus,passurusrccipilur.Etidcopostprocessienem
lisaji, collegerunt consilium adversus Jesum, di- palmai'um ejuspassiolegilur. Macc autem processio
centes Qaid facimus ? quia bic bonio lanta signa preesignatquaiutililassitinsanguine ipsius, ct quis
:

fructuspassionisexilla misericordia, in cujus mul-

facit si dimittimus eum sic, omnes credent; in cum
;

(Joan.w). Etquia abhachora cogitabant quomodo titudine bcncdictus advenit. Amonte enimOlivarum
eum tenerent, jamnon palam ambulahat corain cis :
primum duos in castcllum quod contra eos erat

sed cumtulissent hipidcs uljaccrentin eum, abscon- prffimitlit, ul asinam et pullum illic alligatum sol-

dit se et exivil de tcmplo {Joan. vui), futurus pontifex

ventes sibiadduccrent; ascensurus enim eiatgloria
futurorHmbonorum,siculinEpistolainvcnitur, non ethonorepropterpassionem, coronatus addexteram
illis qui sicut in Tractu, s«pe expugnavcrunl ipsum
Patris. qui est Deus pacis, fons ct origo luminis,

ex juvcntutc ejus, id est primordiis in sanguine D monsOlivaruin, pater misericordiarum, etinde dan-
Abel justi, et iterum expugnaverunt occidendo pio- do dona hominibus missurus est apostolos qui, li-
phetas etlapidando quiad ipsos missisunt. Noscum gandi ct solvandi polcslale acccpta, asinam etpul-
capile secedenles, vocem lajlitiicct laudis suppri- lum, id est utrunKiuc populum ab errore et onere
pcccati absolvercnt, ct in adducto sibi humano ge-
mere incipimus, G7o/iVim/ja/i-iinquibusdamsuhtra-
hentes (livct brcvihus) versiculis : Quia Floria nerc pcr fidcm scdens, ipsum in c lestcm Jerusalem j.

Unde induceret, turhis angclorum cuin laudc occurrenli-

sancUc Trinitatis, propiia laus est. capitis
noslri solitudinem!et silcntium non palam ambu- bus, palmarumquc victorias cum i-amis olivarum,

lanlis, dum non dicitur, significat. qua3 sunt pacis insignia sublevantibus. IIoc uon
debet u;ioactucum Dominicali computari, necenim
TiT. XXXIV. Do Sabhalo in ramis Pabnarum. Dominica! resurrcctionis la:'liliam commcmoramus,
Sabbalo ante l'alm;s vacat, quoniam Doininus qua hoc noljissignificavit quod inGalila^am, id est
papa clcemosynam dat. IIoc cst illud Sahbalum Iransmigrationemad vidcndum Dominum cum apo-
quando Dominus in Bethaniam venit, ct in domo stolis dcbeamus exire, ut non simus vetusti, sed

Lazari quemsuscitaverat cccnat,ubii1/<(rK; Magda- in novitatc vitiv amhulcmus {Ilom.yi). Unde scmpcr
885 MISCELLANEA. - LIB. VII. 886

in hujusmodi processione prselatos nostros pra^eun- A vultus sui agonizarc. Dicto autcm cumclamore In-
tes quasi Dominum inGalilaiam sequimur, etlocum troitu,prolinus Isaias dcsidcrantissimus hujus Do-
quosuprema statione processionem terminamus re- minicas passionis exspectalor, quasi pra3sensaccur-
cte Galilseam nominamus. Unde ctiam in his pro- rit,lcclorisvoce nos ad vidcndumagonem illum ex-
cessionibus, ut et gratulemur inatri Virgini in re- citat dicens : Dicitc fiIi,o Sion: Eccc Salvator tuus
surrectione unigineti ejus jam nonmorituri, in ou- vcnit {Isa. i.xii). Et ut ostendat opus passionis cui
jus passione animam gladius transiit, una statione intendel)at, et mercedem glorice qua coronandus
decantando quod ei sit proprium ejus memoriam erat, subdit: Ecce mcrccs cjuscum co et opus illius
facimus etiam diversorio ejus quod in claustro ipsi coram illo (ihid.). Cujus etiam habitum admirans.

consuevit esse provisum, eaquesalulataprocessio-
nem pro consueto postperagimus. Prima autem
palmarum non Isotitiam resurrectionis, sed sacra-
nientum prajfert fructus Dominicfe passionis, quo
illa, sicut prsedictum est, ultima Domini processio
figuratur. Quia ergo processiopalmarumsacramen-
tum est fructus illius passionis Domini, et hac die
Quis esl, inquit,ys/c qui venit dc Edom, id est de san-
guineis et de lerrenis Judceis, vcstihus, id est men-
bris, qua5 sunt indumenta Deitalis, tinctis purpura
aani^wlms dc Bosrailsa. Lxiii),qufeinterpretatur/yr-
ma,idest de eivitate Jerusalemquamsuoauxilioma-
gis quam muris Deus firmaverat. Cui cum respondis-
sot: Ego qui loquor justitiam {ihid.), rursus inter-

obediens Patri, calicem passionis bibere venit, recte rogat ;

si loqueris juslitiam, quareruhrum cst indu'
cum eisdem cum quibus est exceptus palinarum ra- mcntum luum pvcssuva crucis? Torcular, inquit,ea7-
mis prius logitur passio Domini, et sequitur totum cavi solus {ihid.) pro omnibus. His auditis, chorus
officium depassione,in qua insumma hominis humi- sciens Domini sui agonem in persona sua orat in
litate Deus illuditur, conspuitur, dorsum dat percu- Graduali, dicens. A^e avcrtas , etc. Alfera autcm
tientibus,orat pro inimicis, et cajtera, ol)ediens Patri Lectionc pronunfiata, audiens eum non habenfem
palienter fert, qusenobisimitanda Paulus inEpistola speciem neque decorem, c/es/)ec/(z;?2 ct novissimum
proponitmanifeste,dicens://oc scntitcin vol)is,qiiod virorum, vulneratum proptcr iniquitates nostras
ot in Christo Jcsii, etc. {Philip. ii). {Isa. Liii), et caiteraqua) ibi narrantur, fit quod
TiT. XXXVI. Dc fcria ramos Pahnaruni.
tcrtia post non alia dic excepta sexfa fcria in Sabbafis Quatuor
Postpalmas tertiaferia legendampassionemprK- Temporum, ut non AUeluia quod per dies Pente-
curritilla Lectio, qua consiliacogitantium de morle cosfes fit, non Graduale, sed Tractus sequatur. Mu-
Christiostenduntur sic dicentium. Vcnilc, iniltanuis sicus enim ille qui dixit: Canlavimus vohis et non

lifjnuni in pancni cjus (Jcrcm. xi). Per hos euim dies p saltastis\ lamcntavimus ct non plorastis {Luc. vii),
usque ad quartam feriam studia eorum magis fer- cujus lamentationi Graduale, quasi ploratio poeni-
vescebant, sed timebant ne forte tumultus fieret tenfia), et cantationi Alleluia quasi salfafio respon-

in populo. Sicut enim supei^bissimus Aman, erecta def. In illa loculioneablahis a nobis auditur, etideo
crucequam paraverat Mardocha^o, opportunitatem non AUcIuia gaudii, non graduale cujuslibet luclus,
qua^rebat, quaregideillo suggereretutapprchende- sed Ti'aetus multis mccroris sequitur. Quod enim
retur etappenderetur, sic diabolus, inito consilio in tractus magis quam gradus luctui congruat inde
domo sua, id est in cordibus Judceorum, dicendo : ostcndilur, quod non Alleluia ut gradus, sed pro
Venitc, mittainus lirjnum in pancm cjus, qu?erc]>at Alleluia gradus quadragcsimalibus diebus, quibus
opporfunitatem tradendi Jcsum poteslati Romanaj. morfcm per invidiam mundum infrasse lugemus,
Ulfionem ergo videmus ejus in eodem ligno tran- aulem ut prima Lectione tantum eum Pa-
canif ur. Fit
sfixi. Nos vero Judtei sumus cum Esthcr, id estEc- rasceve fiat in omnibus, ad majoremluctum expri-
clesia, liberati, ut in Epistola dicitur: et ideo Glo- mendum, quod quarta lantum vemlilus cum discipu-
riari nos oportct incruccDomini nostriJcsa Chrisli lis habebatur, Parascevcautem pcnitus ablatus cru-

{Gal. vi). quse a poena reorum sublimata est in cifio-ifur.

fronte imperaloris. Csetera quse sequuntur, verl^a

D TiT. XXXVII. De ofHcio in Coena Domini, preecipuQ
sunt agonizantis Christi, et suam resurrecticnem dc chrismatc tunc instiluto.
exorantis. Intcr Iristes horas, quibus capifa, id est inifia
De feria quarta cjusdcm Iichdomadic sanctic. prsecidimus, et fines earum sub silentio abscondi-
Feria quarta quando abiit Judas et pactus est mus, solemnitatis diei Cocna) Domini missacelebris
Judneis tradere caput Ecclesia^ ipsa ejus passio- etsolemnior exsulfat; sicut medias infer nebulas sol
nem audit, qua, positis genibus,prolixius orassc in intcrdum subrulilaf. Gausa htcc esf, quia enim die
agonia factus meiuoratur, et sudorem ejus decur- hac verum sacrificium ipse suinmus Sacerdos, ipse
reiitem sicut gutlas sanguinis, contremiscit, et tan- hosfia contradidit, sacrificiique ritum instiluit, ac-
torum miraculorum conlemplalrix, perinde ac si cipicns panem ef calicem,dicensque: Ilocest corpus
attonita repentino clamore concrepal In nouiine : mcuin{Matth.x\\i);El:IIic cstsanguismousiihid.),
Domini omnc gcnu flcclatur {Pliilipp. u) pcrcu- : sequc ipsum agnustypicusDeoprimusoirerens,No-
tiens terrifico clamore humana corda ut nullus , vum Testamenlum suis ha^redibus sanguine suo con-
stare audeat rigidus et clatus, cum vidot hominum scripsil, recte in medio fristifiie quieper omnes ho-
et angclorum Dominuin procidisse , ct in sudore ras nofafur, missa tanquam ia dic iustilulionis sua3
887 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 888

solcmnem conoentum, litlumque minislrorum alla- A. sua) resurrectionis visihilem se praehuit. Quod au-
ris nioretur oi-naluni; el ne (luid sancto saorilioio vc- tcm a cooteris invisibilis salulatur, significat quod
nuslatis dosil, (Uurin iii c.xcclsis I)co(Liic. ii) c;;nta- Christus in c(elum undc vcncrat rcdiens, sicut dicil:

lur, ot jionliliois omnis ornatus pcrfioilur. Indc est Exivi a I*iilro, cl vcni in mundunv. ot itcruni rcliii-

(|U()(I liac (lio papa olouin l)enedioil, oluisma oon- /juo inuiiduni, ct vntlor.d Palrciii(Joan.w'\),a. nobis
tioit, jKonilontes resliluit, signilic^anssuminuni Pon- ooij>oiaIiter non videtur, quem tamcn (juotidie ve-
liliooin oloomisericordi;epuMiilentil)US pccoalafiua- nerando salulamus.
si (ju;edain vinoula solvere, oluismale vcro non so- Trr. \XXV111. J)c iiiystcrio in Jotiono pcdmn.
Jum oonsolatoris,sed ct luloris viccra cxhihcrc. Est Duplici,scilicet moraliet historico sensuDominus
eniin ohrisma olcum oum halsamo, hoc cslSpiritus nos instruit, dum surgcns a occnaponil vcstimenta,
sanctus consolator cl lutor. Olim ungohanlur soli et prtccinctiis linteo, et aqua
in pclvim fusa pcdcs
reges et saocrdotcs, in quo futurus rex suinmus et lavil disoipi.lorum. Nain historicc dans cxemplum,
saccrdos Christus procfigurahatur. Scd post(juam ul quemadmodum fecit ct nos faciamus, nostram

pcr scvcnit a Dco Patre iinclus pr;T3 participihus superbiam deprimit.Quomodo enim,cum simus pul-
suis, non soli rcges ct sacerdotcs, sed omnis Eoole- vis cl cinis, non crubcsoamus in contcmptum nostri
sia ohrismatis unotione conscoratur, (jiiodin conlir-
B similium rigidam corvicem ct staluiam eiigere,
matione a solis dahatur cpiscopis ut patct cx illa : quando audivimus Creatorem cocli ct terra}, flexis
Leotionc qua in Actihus aposlolonim per manum genihus, ad solum, lavandis discipulorum pcdihus
Pauli dalus est haplizalis Spirilus (Acl. xix), et in inouivatum csse ? Ilic quoque moralilerpietatis sa-
Samariam missi sunt Pctrus ct Joannes uthaplizali cramentum est, quod Cliristus surrexerat a coena
acciperentSpirilum sanctum (Act. viii). Undc dalur paternoe gloriee, deposuerat purpuram sui impcrii,
intelligiquod solis pontificihus apostolorum vicariis seipsum exinanicns, et terrcna carne quasi linteo,
idliceat. Vcrum proptcr oooasionem transitus mor- cujus maleiia de tcrra oritur, praicinctus, fudit
tis ne propter ahsen-liam episcopi haplizati sine
, aquambaptismi vcl pccnitenti8e,velsanguin(msuum
quacunquc unctione migrent, Sylvesterpapa insti- vclut aquam in pelvim ; atque cum illum in remis-
tuit, ut preshyteri haptizatum simul liniant, sed in sionem peccatorum sumimus, quotidie lavat pedes
vertioc non infrontc. Neo dicas : Quid prodestmy- noslros, id est aclus, quamvis scmel loti pcr ha-
sterium confirmationis (quasi non de fonle totum plismum toti sumus mundi pcr fidem, quos si Iioc
suscipiamusj adjectionc nov-i generis? Non ita est modo lavare conteinnimus, non hahebimus parlem
intclligendum. Nam quid prodest parvulo magnam p cumillo. AVsicniin, inquit, mandncavcritis carnem
hfcreditatem providere tutorem non dare? Para-
et FiJiiJiominis, ct Jjiberitis ejus sanrjuinem,non IiahC'
cletus itaque non regeneratis in Ghrislo consolator hitis vitnm in vohis, eto. {Jonn. vi). Convenicnter
et custos et tutor est consolatur enim oleomiseri-
: piajinittitur huic lectioni evangclicaj, apostolica :

eordise peccata rclaxando, virtutes confercndo, et quacumdicitur Coi2ven/cn^//)us vohis,etc.{ICor. xi)

bona promittcndo tuctur autem odore balsami ini-
; qualitcr hoc sacramento lavemur ostenditur, ut
mioos fugando et in bono confirmando. Hoc chri- [tvlns prohct scipsum Jiomo, ct sic edat {ibid.). A sor-
smate in frontihus nostris cx sanguine veri Agni dihus enim nulla re mclius purificamur quam ut ,

tanquam utroque poste signamur, ut exterminator odientes peccata nostra ad hanc mensam pure ac-
diabolus in animam et corpus nostrumjus nullum cedamus. IIoc ctiam opcre Ecclesiarum preelatis
nocendi habeat. Qui verum Phaiaonem fugientes, more regum gentium dominari prohihuit et mini-
et per mare baptismi ad Deum tendentes, suhmcrso straii, sed in moiem servorum lavare pedcs et illis
Pharaone, voce exsultationis et confessionis pa-
in ministiare. Ubi autem subditi similesbestiis fiunt,
schalis agni convivium celebremus in domibus no- prsclatos eis dominai-i vetus est auctoritas. Ubiho-
stris, dicentes: Pasclia nostruiniinwoJalus est Cliri- mines sunt jation;ihilitcr vivendo, etiam sipulvere
stus: itaque cpuleniur (7 Cor. v). Quod autem am- j)
vcnialium pcdes foedaverint, evangelicus homo non
pulla cum chrismate, antequam veniat ad allare, in proelatum se noverit, sed sc ad lavandos pcdes, et
medio tantum apparet, significat Christum, cujus porrigendum osculum humilitcr se illis submittat.
corporis sacramentum tunc est institulum, plcnitu- TiT. XXXIX. Do dupJici niaiidato pcrricicndo.
dinem Spiritus sancti continentem, inilium suum, In ipso autemdie coen» Domini duo mandatacon-
quod scilicet dc Yirgine natus sit et finem, quod ; sucvit liomo facere, paupcrum vidclicet et congre-
videlicet per mortem suam mortem destrueret, oc- gationis : In prirao, Maria suscipiens Christuni in
culisse antequam ad allare crucis veniret; medium Dcthania , ad conviviuin surrexit a cocna et acci-
tantum apparehat, id cst miracula quae in medio in- piens lihram nnguenti, unxit pedcs Jesu, et capillis
ter initium et finem facicbat, in quibus quod csset tersit, et domus impleta cst cx odore unguenti. Haec
Deus comprobahatur. In ipso autem allari crucis mulier typum gessit Ecclcsise, quse pedes Domini
inilium ejus et finis apparuit, ut jam dicalur Vere : ungens, id est pauperes elcemosynis refovens, ca-
filins Dci cral istc (Marc. xv). Quod aulom hostia piliis tergit, dum eos superfluis reficit. Hoc ergo
ministrisallaris visibilis salulatur, ctetorisinvisihi- mandatum est Ecclcsiee obscquiuin; ideoque omnis
lis et opcrta, significat quod post pasclia tcstibus congiegatio pcdcslavat pauperum, qua) velutiMaria
889 MISCELLANEA. LIB. VII. 890

Christum in Bethaniam ad cocnam invitat, dumpau- A Deo Patreperseipsumnobis igncmingerit, quemut

peres inquiy)us("hristus,in(lomoobedientioe chai'i- ipselestatur, venit mittere ut ardeat (Lnc. xii). Si
tatis officium exhibendo recipit, surgens a coona, ergo lumenChristiamisimuspeccando,adnovi ignis
quasi jejunium frangens, fert libram unguenti, dum benedictionem solemni processione exeamus extra
surgens a mensa postmodicum gustum intentionem castra improperium ejus porlantes, credentes in
gerit eleemosynseChristum redoicntis. Hoc manda- eum quem inse Juda^i aprcesenti vitaexsfinxerunt.
tum pauperum dicitur Ecclesiaj ; mandatum autem TiT. XLII. De incvementis tvistitiic EccJcsicC,
congregationis Christi. Ideoque in primo tota con- imminenle Dominica passione.
gregatio in secundo soli prpelati vice Christi de-
;
Deindc, imminente vespera, majora tristitia) sc-
serviunt. Pulchrc autem Ecclesia suo mandalo Do- quuntur incrementa, altaria spoliantur, campana;
minum suum pra;venit, ut, anlequam Christus pe- conticescunt, omnes horas prseter noctuinas triste
des discipulorum lavet, ipsi discipuli Christi pcdes, silcntium absorbet, altare nudatur, dum Christus
id estpauperum lavent, et eleemosynre unguendo illud utique altare quod de terra fieri a Moyse prae-
ungant, ut domus, in qua Christus, hora qua per cipitur, nostrai menti prfcsentatur, sine specie et
proeiatos nostros pedes laverat, impleatur ex odoro decorc, ut cum prophetaeum propter nos exspolia-
hujus unguenti.
B tum videntes, dicamus :Ecce vidimus eum non ha-
TiT. XL. Do officio tvium noetinm, videlicct in hentemspeciem nequedceorem. Verelanguovesnos-
coena Domini, Parnscevo, et sabhatoseqiwnli. tvosipso tulit(lsa. hxu.), eic, ipse speoiosus fovma
Innocte Cocna^ Domini, quando traditur Christus, ])VrV filiis hominum (Psal. xliv), seipsum exinanivit,

ct nocto Parasceves, quando crucifigitur, et nocte nudatus omni honore, non solo divino, sed dum
Sabbatiqua3 est in sepulcro canonici etmonachiin : consquitur, et alia patitur, etiam humano. Hocau-
usitatoordinenovem Lectionibus vigiliascelebrant, tem altare hispidis ramusculis aquaet vino lavatur,
et in tenebris consummant obsequia triduana^ Christi dum Christus asperis flagellis aquam ablutionis et
mortis insinuantes, et ipsas vigilias luclui mortis vinum redemptionis nobis propinasse creditur.
Christi depurati ostendentes, quae parum aut nihil Campanis silentium indicimus, notantes sanctos
ab officio mortuorum distent. Ideoque in omnibus (^hristi prtecones, qui charitatis igne decocti, et
lioi'is capita proccidimus, et fincs sub silentio abs- divina institutione formati, in protcctione Dei coeli
condimus ,
quia ipso qui cst initium et iinis , a et oj tanquam in turre fortitudinis commanentes, qua-
per hos dies a nobis ablatus est, in manus peccato- dam supernse dilectionis chorda commoventur, ut
rumtraditus, etinter iniquos projectus. GloviaPatri p tota die et noctenon cessent laudare nomenDomini
omnio subtrahitur propter hoc ipsum quod in qui- non solum tunc conti-
scilicet sanctos apostolos,
husdam locis a Dominica de Passione coopit sub- Unde illa vehemens cam-
cuisse, sed etiam fugisse.
trahi, quia ex tunc Cliristus coopit ad mortem in- pana Petrus, cujus vox dicentis Tu cs Christus,
:

quiri. Quod candelaj finitis singulia psalmis aut le- FiliusDei vivi{Matth. xvi), in omnemterram exivit,
ctionibus,singuIaiexstinguuntur,factum Judasorum tunc non solum reprimitur, sed fugit, et negando
repreesentat, qui singulos proplietas solem nascitu- rauca sonat. Hisergo signis cessantibus, Christum
rum proecedentes, et prophetico sermone lucentes torcularcalcantem,soIumque inlignocrucisextenso
impletis prophetiae officiis occiderunt. lila autem corpore tympanizantem, ligneo malleolo in tabula
quoe suo lumineEvangeliumcumlegeretur illustra- suspenso et personantem, populum ad Ecclesiam
vit, ullima non major coeteris cxtinguitur dum : invitantemsignificamus.Hocquoquesilentiumapos-
Christus qui evangelizavit quasi unus ex prophetis tolorum Horarum silentium notat. Nocturnff! vcro
reputatus, ultimus est occisus, et hic exstinctus non solum sub silentio, sedmagis sonora voce de-
profundas illis erroris et perfidiaetencbras reliquit. cantantur, quia tempus aliud per diem, per noclem
Unde crucilixo Domino tenebno factiv sant pcv aliud notatur. Nam diurnis horis prsesentiam si-
iinivevsam tevvam (Luc. xxiii). D gnificamus Dominicoe passionis ; nocturnis autem
TiT. XLI. De mystica recupera-
iffnis exstincti priora, per quae futuram eamdem passionem pro-
pev dictum tempus.
tionc phetse aperte pronuntiaverunt, quinquenontacentes
Amisso igne ad lapidem Cnristum per eosdem occisi Nobis eorum voces protendentibus
sunt.
tres dies confugimus ut eo percusso ignem occul- candeki! exstinguuntur quarumultimaquae exstin-
:

tum eliciamus, vel crystallinum lapidem soli obji- guitur adcanticum Evangelii, ipsumDominum qui
cientes escam subjicimus, ut mediante crystallo evangclizans occisus est significat, ut eo exstincto
aspectu solis carbonescxstincti reviviscant. Lapis jam pro morte tristes in die sileamus.

percussus ignem emittit,dumChristus lapis angula- TiT. XLIII. De Pavasceve quave sit dolove potius
ris verbere crucis percussus, Spiritum sanctumno- qnam rjaudio celebranda de poinitenlia fune
; et
biseffudit quodin oratione benedictionis ejusdem
: agenda, et de Passionc secundum Joanncm.
ignis satis ostcnditur. Crystallusautemmedius intcr Die Parasceve, gloviavi nos oportct in cruce Do-
solemetexstinctos carbones, mcdiatov Dci cthomi- mini nostri Jesus Christi{GaI. vi), et in gratia tanti
num est homo Clivistus Jcsus (/ Tim. ii), qui intcr prelii quod pro nostra redemptionc datum cst,
Deum et exstinctos homincs mcdius interveniens, a ipsum cum puramenteetdevotaadorareetveuerari
 891 APPENDIX AD HUGONIS OPERA DOGMATICA 892

Venim cur n missaruin colcbratione vocamus, ct a A Tit. XLV. De chlamidc purpurea scu coccinca.
pul)licis ccssamus gaudiis, cum passio Dominica (Ihlnmyde quod coccinca ignei coloris qui in ta-
quje hac die pcracta csl, principium silnoslra) sa- bcrnaculo ofTerlur, et veste sacerdotis bis tincta
lulisacconsummaiio? Namsicutuniusmartyrisdics lcgilur circumdatus geminam dilectionemsigniticat
qua por passionem ad gloiiamtransmifjravit, nobis qua obcdiens Patri propternimiamcharitatem suam
festiva cst, ([uin prctiosn iii cons])oclu Dontiiii iiiors pro nobiscalicem bibit i)assionis, ut et nos sequen-
sancloruDirjiis {['snl. cxv), ha3cdios,qua mailyruiu tes vesligia ojus,
geinina hac veste discretionis
et sanclorum omnium. Hcx, omnibus sanctis anti- fulgeamus, quidquid olTerimus quasi ignitum ot
et
quis ct novis pcr inortcm suam paradisum apcruit bene coloratum coram divinis placeat obtutibus.
ct inferni claustra confrcgit, merito majoribus gau- TiT. XLVI. De arundinc Chrislo in manum dala.
diis honoretur. Sed hanc gloriam ct exsullationcm Arundinem accipcre ab illudentibus non rocusa-
nostram, qusedam dolorosa nimium obnubilaiit, quia vit, ut sacrilegium scribcret Judaeorum, et anima-
nostri causa imperiosa sanctaj Trinitatis charitas lia venenata intcrficeret, et ostenderet quod virgam
hominem cum Deo verbo una
tantaj reverentise qui in manu, id est animam in potestate haberct, ut
est persona, hominem innoccntem moiti nihil de- T3 volcns poneret et resumcret, et sicut virga Moysi
bentem, morti addixit, sicut Apostolus dicit Qui :
vcrsa in colubrum, id est in mortein, quae per co-
proprioFiJiononpcpcrcitfSedpronobisoninibustra- lubruin vcnit, colubros yEgyptiorum, id e-st mortes
didil ilhun {Rom. viii). Non igitur dcbemus ita gau- assumerct pcccatorum, et iterum in virgam, idest
deredegratia Iraditi vcl dc charilale morienlis, ut in potcstalem rediret prislinam.
non doleamus quod tanto Domino tormentorum
TiT. XLVIL De spinca corona el colaphis, ct quod
causa fuimus, ct ideoasacrificii gaudiis cessamus.
Doinini non franr/unlur crura cL de sanguine et
Siquidem non dolere ingratitudinis, sed ultragau-
aqua de lalere ejus proflucntibus.
dere dignoscitur esse crudelitatis. Hac ergo tristi
Spineam autem gesfat coronam, ut innotescat
die contristcmur ad poenitentiam, ferrum lanceoo
quod peccatanostraipseportavit. lUusus colaphiza-
Dominicte pertranseat animam noslram, clavi ma-
tur, fortissimus prsebens humilitatis exemplum, ut
nuum et pcdum carncm nostram, transfigant, crux
nostram suspendat concupiscentiam, compatiamur
collum, homo
erubescat erigere et superbire, tot
conviciis humiliato Deo et omniuni Domino. Ejus
ut conregnemus. Hodie non sacrificemusdumnobis
non frangunlur crura, et univeisae vise ejus inter
hoslia de manibus tollitur non sacrificent amici,
;

tot passiones recta erant, quatenus in tribulatione

dum trucidant inimici, dilTeratur usque in diem
illumquotantusvictor resurgcns, suamnobis victo- ^ "«'^ deficiamus, sed firmi perseveremus.De latere
ejus non solus sanguis, sed etiam aqua manavit,ut es-
riam nuntiabit profundum interim teneamus silon-
:

set unde a peccatis lavaremur. Aqua enim tantum sor-

tium mcerori amicum, et interiorem penetrantes
solitudinem, solventesque cum Moyse calceamen-
des corporis lavare poterat, qu» sanguini, qui est
pretium redemptionis, juncta virtutem sumpsit ad
tum de pedibus, audiamus illum tanquam demedio
abluendas peccatoruminvisibilessordes :utcompa-
rubi dicentem Videns vidi affliclionein populi
:

retur vera similitudine Rubro mari, per quod salva-

nici, et descendi liberare euin {Exod. iiij. Nunc
enim quasi in rubo spinis inhaeret, clavis confixus, tus populus Israel transivit, Pharaone submcrso cum
curribuset equitibussuis ;namfugientes yEgyptum
spinis coronatus, crucisque arbustum gutlis san-
guineis quasi rubentibus pullulat mortis, ut, sicut
hujus mundatos in terram rcpromissionis
saeculi,

ait Prudentius
transmittit,diabolum j)ersequentempenitusabsor-
:

bet cum praeteritis actibus et pompis ejus, et ut de

.... tristes purgenliirsanguine culpee, latere ipsius morientis nasceretur Ecclesia, sicut
Qdem contorta rubas densis cruciatibus edit. de costa Adae dormientis formata est Eva.
(Pkudent. Apoth. vers. 69, 70,
Yy
TiT. XLVIIL De precihus quse tunc pro omnibus
Patrolog. tom. LIX.)
fnint.
Hac die legitur Passio secundum Joanncm, ct quia Hac diepro statuEccIesia3, gradibus,dignitatibus
ultimus scripsit, et praesens, sicut notus ponlifici, ct ordinibus solemnes fiunt orationes, quia orans
coeteris non audentibus adesse, interfuit cui vir- :
proomnibussummuspontifex stetitjuxta aram tem-
gini matrem Virginem Dominus virgo commen- pli habens thuribulum,etc. Juxta scilicet aram crucis
davit. habens aureum immaculati corporis thuribulum in
TiT. XLIV. Dc guslato vino fcllc misto. conspectu Dei pendens incruce sustulit, in quo ora-
Quod cum acetum felle mistum gustasset, noluit tionis incensum Patri adolevit. Recte ergo et nos
bibere, reprobationem notat vinese suae gentis Ju- cum illo communes orationes offerimus quod juxta
daicae, de qua exspectavit ut faceret uvam, et fecit illud additum est, et data sunt inccnsa multa. Pro
labruscam, tandem miscuit amaritudinem qua gu- ;
Judaeis autem gcnua non flectiinus, quia coecitas
stata modice per triduum deinceps de genimine quae contigit Israel, nullius orationis manu pofest
vitis illius bibere non curavit. Resurgens enim a depelli ; tamen oramus utcunque quia hoc futurum
,

mortuis, jam non moritur {Hoia. vi). est sed genua non flectimus, quia enim divinis ju-
893 MISCELANEA. LIB. - VII. 894

cliciis occurrcrc non possumus, vchcmcntem oialio- A tiam, nc infaluetur confessio. Nunquam congruen-
ncm non intcndimus. tior cst scientia quam circa confessionem.

TiT. XLI X Uo Irjplici aqua,

. qiuc in Christopvofluxit TiT. LI. Dc quinqua in quihus consistit tempU dedi-
iniTyunmtc, sudnuto cl Jinu inortuo. catio moralitcr cxplicatis.

Tripliccm aquam sanyuiuem suum

et Iripliccm Quinquesunt, ut arbitror, in (juibus consistit

nobis apposuit Ghristus. Plorat supcr Lozarum ct lcmpli dedicatio : aspersio aquaj, cui tria miscentur,
super sanctam civitatom Jcrusalem; et hajc cst aqua sal, cinis etvinum; inscriptio in pavimento alpha-
bcti; unctio chrismatis in duodecim locis; illumi-
pura. Sudanti imminente hora passionis, non lam
al) oculis quam a tolo corpore manat aqua cum san-
natio duodcna; Benedictio episcopalis cuncta con-

guine cludens. Aspcrsio piofusio poenitentiaj est et la-

niista, et ha^c sanguinci coloris. Tertia est
quse pariter cum sanguine de ejus latere (luxit. Vcre menti, habens cinerem, salem et vinum. Sal timor.

poonitens primam habet si in spiritu humililatis et Unde omni sacrificio sal per omnes gradus co-
in

in animo contrito maculas suorum diluit peccato- mitatur. In omnibus enim sacrificiis quw ofTertChri-

i-um. Sic enim largicntc Domino, pcllem mulabis stianus, debet esset timor ante oculos ejus. Cinis est

yEthiopis, lamentando dolens inveleratas litteras memoria circumeuntishumanitatis. Vila enim no-

mortis. Secundamaquam habes, si in sudore vullus B stra est quasi linea circumducta ad idem rediens
tui labo poonitenlia) corpus dissolvis ct concu-
a pulvere enim punctum incipiens, et per defectus
piscenliio flammam rcstringis. Jam vero si perfecle naturalcs progrediens, circulariter ad pulverem
cocperis usque ad devotioncm tui, iu divinampro- Hanc perioduminevitabilem fecit manus
reveritur.

Iluere eontemplationem tertiam a latere Domini Domini impellentis nos cum ait Tcrra cs et in ter- .•

aquam ebibisli. ram ibis {Ecclc. iii.) Vinum

memoria Dominicaj
est
passionis, quse ad resolvcndum in lacrymas homi-
TiT. L. Do triplici dcdicalione templi.
nem, dum eum pro so morlo turpissima condomna-
Triplcx lempli dedicatio legitur : Prima inautu- tum recolit, valde accomoda est. Inscriptio rigor
mno Salomone; secundain vere sub Zorobabcl;
sul) est ordinis nostri, qui nobis a sanctis Patribus
tertia in hicme sub Juda iNIachabaiO. Salomon enim traditusest. Gcrminaestinscriptio, quia et in tabulis
aidificavit templum, et septima die messis scptimi cordis, et in pavimento corporis indelebiliter scribi
dedicavit. Quod Nabuchodonosor destruxit, ct post debet abangulo in angulum. Cor autemangulosum
septuaginta annos sub Zorobajjel, tertia die duode- dicitur dolosum. Hic autem duos angulos, cor humi-
cimi mensis est dedicatum. Ipsum quoque poslea le et cor altum vocamus , cor humile, cum quis men-
cum destruxissetAntiochus, JudasMachabajusillud C te quaj in se sunt abjcctissima considera; cor altum,
mense nono dedicavit. Triplex ergo dedicatio, tri- cum quce sursum sunt altissima contemplatur. Vel
plicem notat in Ecclcsia ordinem conjugalem, vi- : ab angulo in angulum, ut a capiteusque ad pedes,
dualem, virginalem. Primo Iricesimus secundo ,
divinorum instilulione informetur, vel a principio
sexagesimus, terlio est ccnlcsimus fructus, Isli sunt usque in fincm. Unctio duodena, est apostolica in-
tres viri qui salvantur, Daniel, Noe ct Job. Daniel stitutio. Nunc itaque aspersi per poenitenliam, in-
quiescit iu lecto, Noe laborat in molendino, Job scripti pcr disciplinam, uncti por gratiam, illumi-'
nuplias cclcl)rat in domo. L^nusquisque ctiam Dco nati per opcrationem, exU-emam benedictionem ex-
(ripliciter dcdicatur, id est possessio Dei cfficitur : enim cui credidislis ot certi estis
spectetis. Scitis :

Primo, perbaptismi regeneralionem ; secundo, per quoniam apponet justus Judex illair. vobis dare be-
poenitentia) satisfactionem; tertio, per peccatorum nedictionem, qua electos in suum regnum vocare
confcssionem; Tcmphimcnimsanctnnicst, quod cs- dignabitur, dicens Venitc, bcnedicti Patris, mei, :

lis vos(ll Cnr. vi). dedicandum illis tribus dedicato- etc. {Malth xxv).
ribus. Dediect Salomon domum quictis, Zorobabel TiT. LII. De lotione pcdum in coena aliter. :

satisfactionis, Judas confessionis. Nullum Deus ha- T\ Transiturus (jhristus de mundo ad Patrem cele-
bcthabitaculum nisi vel in quictis, vel in pocDitenti- bravit mandatum, posuit vestimenla, proecinxit se
hus, vcl in confilcntibus. Quies perlinet ad pacem, linteo, misit aquam in pelvim, factum hoc plenum
poenilenlia ad humilitalem, confcssio ad timorem. est niysteriis, redundat sacramentis. Christus ve-
Dedicat ergo Salomon quietem in pace, Zorobabel stimentum deposuit, cumpurpuramregioedignitatis
painitcntiam in humililale, Judas confessionem in relinquens seipsum exinanivit, et linteo servilis ,

limorc; Salomon in juslo, Zorobabel in justificato, forma:; contra diabolum pugnaturus se prsecinxit.
Judas in juslilicando. Ut hic Iriplcx in tabcrnaculo Misit aquam in pelvim, dum pretiosum sanguinem
funiculus dedicctur, triplioi fundamento fundatur. in terram efludit, in illam inquam terram quae , ,

Pax nostra in bonitatc, ne sit simulatoria satisfa- aperuit os suum, et suscepit sanguinem Abel etTu-
;

clio in disciplina, ne sit erronea; confessio in sum de manu Cain, id est sanguinem (^hristi de
scienlia, ne sit fatua. In his tribus postulabat fun- manu Juda-orum, id cst in Ecclosiam, et in unam-
dari qui dicebat : Bonitatcm et disciplinam et scicn- quamque fidelem animam. Diu vacua fuit pelvis
</am rfocc ine (Psc!7. Gxviii); bonitatcm, ne paxmea ista, diu arida ct inaquosa terra ista, et aniina no-
sit ficla; disciplinam, ne abeiTet satisfactio scien- stra sicut terra sine aqua, Venit Christus, effudit
 ;

695 APPENDIX A IIUGONIS OPERA DOGMATICA. 896

aquam in polvim, prefiosum sanguinem in terram; A cx ad tertias, ut sedeat cum Patre ad mensam
illis

si tamcn pclvis sumus. Pcivis duo liabct : concavi- in rcgnosuo; ad quas quoniam invitavitnos, simus
tafem ct sonoritatem. Concavitas est intus, sonori- infcrim simileshominibusexspectantibus dominum
tas cxlcrius, sic et nos deljcmus
evacuare nos a suuiu quando rcvcrlalur a nuptiis, ut cum vcnerit
vitii sono confessionis, ut aquam de latcre Ghristi confestimaperiamusci. Vcnict cnimcxspccfantibus
suscipiamuslavantcmmaculaspcccatorum.Extersit se in veritate, tanquam revertens a nuptiis inebria-
linteo, id cst carne. Ipse cnim pcccata nostra in lus vino cliaritalis, et immemor
iniquifatum nostra-
carne sua porlavit. Sed quid est quod solos pcdcs rum. Vcnict aulcm non exspectantibus, tanquam
lavat hic discipulis quia ex ea parte qua terram
, reverfens a nuptiis, sed quasi potens crapulatus
tangere in necessariis compclluntur sine peccato nc veiut ebrius, immemor misorationum suarum
essc non possunt, et idco in pcrfectis soli pcdes quia quantum ad illos obliviscitur misereri Dous.
lavantur, nos aufem miseri quod
id est venialia;
TiT. LIW. Do quadrupUci puriCioatione per Chrislun\
non tantum cogitando, sed et operando et consue-
inslituta, in die PuriCicationis,
scendo peccamus, cum Petrodicamus Dominc, non :

tantum pcdcs, scd ct manus ct capul (Joan. xxiii). QuatuorChristus purgationes peccaf orum faciens,
Lava pcdes cogifationurn, manus opcrafionum, ca- B purificat mundum, aqua, sanguine spirilu et igni,
put consuetudinis. Hic esf, inquit Joannes, qui venit per aquam et
TiT. LIII. De purificatione triplici, et sex hydriis. sanguinem, Jesus Christus. Hic estqui baptizatin
Erant ihi scx hydrix positcosccunilumpurificatio- Spiritu sancto ct igni {Matth. iii). Primum est con-
nem Judicorum (Joan, ii). Tres sunt purificationes fritio cordis, secundum afflctio corpoiis, tertium
aptoe puriflcandis vcris Judaeis, in priinis Judajis :
opus pietatis et fidei, quartumpalientia in tribula-
Primae, reconciliationis, quibus a mala seivitute in tionc. Hisquatuor diebus purgationis nostraj pur-
bonos scvos reconciliamur; secundoe, adoptionis, gamur ut natum olTeramus cum matre ct suscipia-
quibus infiliosadopfamur, etlerlia), glorificationis, mus cum Simeone. Unde ct Christus aqua bapfiza-
quibushteredes Dei, cohaeredesautemChristi effici- vit, pcdesque discipulorum lavit, dedicans bapti-

mur. 5ex aufem ponendse sunt hydriaj Prima hy- : smum lacrymarum quae de contritione profluunt
dria, id est purgatio, est in compuncf ione. In qua- cordis. Sanguinem fudit, ut et nos per morfificatio-
cunquc enim horapeccatorconvcrsusfuerit, omnium nem corporis participantes de ejus passione lave-
iniquitatum cjus non rccordahor {Ezech. xviii). Se- mus stolas nostras in sanguincAgni.Spiritum dedit:
cunda est confessio omnia enim in confessione la-
:
q unde charitasproximidHTusa est in cordibusnostris
vantur. Unde Dic tu prior iniquitates tuas, elDomi-
: {Ftom. v), ut in nobis multitudinem operiat peccalo-
nus deponet casflsa. xxwn). Tertiaelecmosynarum rum minus pcrfecta est ut tot et
(Jac. v), Qupe si
largitio: Date clccmosynam et omnia munda sunt vo- tanta non valeat operire, admovet ignem conflator
his (Luc. xi).Quarta injuriarum remissio :/>y;n77/e no- ille qui comburat filios Levi, et quidquidresiduum

jbi.v dehita nostra sicut et nos dimittimus dehitorihus est rubiginis, ignis excoquit pruesentis et futurae
nostris (Matth. vi). Quintacarnis affiictio: Afflictus tandem canfare possimus TranS'
tribulationis, ut :

ethumilitatus sum nimis,etc. (Psa/. xxxvii). Sexta ivimusper irjnem el aquam {PsaL h\\), etc.
obedientia sermonis Dei : Vos mundi estis proptcr
TiT. LV. De Irihus tahernaculis, dc quihusPetrus :

sermonem quem locutus sum vobis {Joan. xv). Istae

Faciamus hic tria tahernacula. »
>'

hydrioe illis sunt vacuoe qui nullo Dei timorc ad

poenilentiae lamenta consurgunt. Hos jubet Jesus Tria sunt tabernacula Synagoga, Ecclesia, coe-
:

impleri aqua, id est divino timoi'e. Timor cnim Do- lum. Primum Moysi, secundum Eliae, de quo Domi-
mini, aqua vitaj; et si minus sapida, tamen homi- nus Elias vcnturus est; el ipse restiluet omnia
:

nem refrigefacicns noxis desideriis aestuantcm. {Matth. xvii). Tertium Christi fabernaculum Pri- :
\

Aqua ista estquae ignita jacula inimici valet exstin-
guere. Aqua semperima ettimor ad inferiora
petit,
descendit, et inferna loca pavida mente perlustrat.
Ejus enim vox est Vadam ad portas inferi {Isa.
: mandatorum; secundum post vclamentum legis, in
xxxvin). Sed divina virtute mutatur in vinum, quia
charitas foras mittit timorem (Joan
autem lapideae non per duritiam, sed per
tem: capiunf singulae metretas binas vel lernas, quia
duplex est fimor, nc scilicet contingat dctrudit in
infernum, et ne ab aeterna gloria cxcludi. Sed qui
misorunt manum ad fortia, non timebunt domui suso
a frigorihus nivis {Prov. xxxi), id est ne vino spi-
rituali fraudentur. In primis nupliis per dictas hy-
drias purificatus transit ad secundas nuptias et pu-
rjficationes, ut adoptetur et desinat esso servus, et
D mum labernaculum factumest, utait Apostolus, in
quo eranl candelabra (Hehr. i\), scilicet patriachse
et prophctae, et mensa, lex, panes, cibi spirituales
quo thuribulum sunt aposloh,cuinsodoraIiismortis
iv). Dicuntur in mortem, aliis vitic in vilam {II Cor. n). Urna ha-
sfabilita- bens manna, quse estChristi humanitas habens di-
vinitatem, etvirgaaurca etvirga Aaron quae floruit
et nucem protulit amigdalinam, quse est Maria virgo
quae Christum concepit et peperit contra nafuram
tertium vero, in quod non manu factum, ut ait Apo-
slalus, Jesus factus pontifex introivit {Hehr. i\).
Primum fuitinumbraet figura secundum in figura
et veritate, tertium in sola veritate. In primo osten-
ditur vita, in secundo datur, in terlio possidetur.
m miscellanea. -lib. vn. 898

TiT. LVI. De passionis Dominicoo voluntario sus- A vultis ejus sequi vesligia, ut quemadmodum ipse
ceptiv et crucis sublimiiatc ct fructu. quem ducem in via elegistis ambulavit et vos am-
Dixi, inquit Dominus; Asccndam in palmam et buletis, propositum vobis certamen suscipitc obe-
apprchendam fructus cJns{Cant. vii). Quo verbo tria dienter, quaiiite patienter perseverate feliciter.
,

notantur : in dicto, proponentis arbitrium etvolun- Omne namque opus bonum obedientia inchoat, pa-
tas qua passusest; in ascensu crucifixi sublimitas, tientiatoIerat,perseverantia consummat,quia om/ies
qua per passionem exaltatus est; in apprehcnsione curruut, sed unus accipit hravium (1 Cor. ix).
fructus, redemptionis demonstratur utililas, quia TiT. LIX. Dii triplici voluntate signandu in tristitia
non sine fructu passus est. Ascendit itaque crucem Christi usque ad morlem.
voluntate, triumphavit in ea potestate, fructum ex Tristisest animamea usque ad mortem{Mattli.xx\i).
ea collegit pietate. Uno opere pariter et mundum In hac tristitia tria considerantur: voluntas Patris,
irrisit diabolum peremit et Ghristianum red-
, et ,
voluntas spiritus, voluntas carnis. Voluntas Patris
emit. Dicantergo quiredemptisunt, quosredemitde erat per Christimortem humanumgenus redimere.
manu inimici. Mihi absit gloriari, nisi in cruco Do- Voluntas spiritus erat eadem quse Patris. Voluntas
mini nostri Jcsu Cliristi! {Gal. vi). In qua tribus carnis mortem refugiebat naturaliter, sitamenmu-
tiia fecit Dominus : Sapientia nequam infatuavit B tata voluntate Dei aliquando : Non mca, inquit, scd
consilium, justitia destruxit eum qui mortis habebat tua volunlas flat {ibid.}.
imperium, misericordia liberavit captivum. Et ideo TiT. LX. Quarc prophetivc ctEpistoIso jnoiriciodi'
merito in ea gloriatur, in ealiberatus, triumpho vi- vino dispari vocc tcrminentur.

vificatus, ministerio justificatus, exemplo confirma-

Prophetiee submissa, Epistolae elevata voce termi-

tus, munitus signo. Sic justaj rationis consequentia

nantur, quia in VeteriTestamento temporalia quibus

postulat ut exemplum crucifixi ad justificationem

graves erant manus Moysi promittebantur; in Novo
suisimprimant moribus, qui signum crucis ad muni- autem spiritualia et seterna, quse sursum sunt et

men suis imprimunt frontibus, ut ejus vivant lege nos vocant, promittuntur.
TiT. LXI. De trihus qua) Dominum mori pro nohis
cujus armantur fide; alioquin miles characterem
voluntaria quadam coactione compulerunt.
regis fallaciter gestat, cu jus prsescriptum non obser-
Dominum Jesum subire mortis et crucis ignomi-
vat non recte se tuetur ejus signo, cujus non paret
;

niam quaedam praecipue, coactione voluntaria

tria
iniperio, sicut inimici crucis luxuriantes contra
compulerunt; filialis et pura obedientia, qua prioris
pietatem crucis ;
qui ea non se tuebuntur, cum mi-
inobedientice piaculum solveretur compassibilis et ;
nisterioangelorum non hominum signabitur in fron-
tibus gementium etdolentium, ut discernantur sai-
C coinmunis miseria, quse illius justitiam infiexibilem
etvirgam ferream ad misericordiam flecti optabant;
vandi a multitudine perditorum quos et ille discer- :

et miseria illa et ponderosa et gravis, quae cervices

nebat qui dicebat Qui autem sunt Christi, carnom
:

hominum communis hostis potestate et mortis ad-

suam crucifixorunt cmn vitiis ct concupiscentiis
dictione premebat; publica et generalis, quae justos
{Gal. V).
TiT. LVII. De sindonemundaetcoronaspinea et injuslos simili obligationis sententia pariter obli*
inpas-
siono Dominica. gabat; continua et perennis, quae nisi per Chrisfum
Involvit Joseph corpus Jcsu in sindono mnnda redemptionisgraliafieretjirremediabiliscaptivitatis
{Mnttli. xxvii),quia in mundaconscientiasuscipien- nexuomne genus hominumindamnationisvoragine
dus est Dominus puro corde, quasi in monumento
et absorbebat. Porro tertiuiuquod sponlanee coegit in
novo. Spinea corona regnum expeccatoribus signi- mortem, est celeberrima et solemnis victoria, cujus
ficavit. successu, inevitabilis diaboli et moitis potentia, in

TiT. LVIII. De obedientia, patientia, et perseve- momento gloriose et efficaciter erat imminuenda.
rantia in passione Christi designatis. TiT. LXII. Do quadruplici traditionc Christi.
Christus passus est pro nobis, vobis rclinquens Filius hominis tradetur {Matth. xxvi). Traditio-
cxemplum, ut scquamini vestigia ejus{l Petr. ii). In D numaliamissionisvclpermissionis, quaPaler tradit
passione Christi tria virtutum insignia tanquam ad Filium; alia propitiationis, qua filius seipsum alia ;

omnium aliorum inchoationem, persecutionem et prodilionis, qua eum Judas summis pontificibus ;

consummationem declarata sunt. Prima, obedien- alia damnationis, qua eum proeses flagellatum tradi-
tia, qua nsque ad mortem factus est obcdicns Patri dit Judoeis. De prima
Qui proprio Filio suo non
:

{Philipp. ii); secunda, patientia magna, quoniam pcpcrcit, sed pro nobis tradidit eum {Rom. viii).
doloribus et irrisoribus non succubuit ; major, quo- De secunda Qni dilexit nosettradiditscmetipsum
:

niam honoribus noncessit; maxima, quoniam pro pro nobis {Ephes. v). De terlia Ecce ascendimus :

persecutoribus oravil. De hac patientia dictum est: Jerosolymam, ct Filius hominis tradclur {Matth.
Os non comminuelis cx eo {Joan. xix) quia sicut ;
xxiij. De quarta: Tradent cum gcntibus ad illu-
ossa corporis, sic patientia fortitudo totius reli- dendum {Luc. xviii), etc.
gionis lertia, perseverantia, quoniam in cruce mo- TiT.IiXIII. De triplici elTusione sanguinis Cliristi,
ritur, et non a se, sed ab alio deponitur. Obedien- Triplicem sanguinem nobis fudit Dominus de :

tia ergo bellum in Christo adversus diabolum sus- manibus, pedibus, latere. Hocin cruce fecitpretium
Cepit ;
patientia, perseverantia vicit. Ideoque si noslrum, in altari poculum, in exsilio viatkura
 :

899 APPEXDIX AD UGONIS OPERA MYSTICA. 900

in exilu do ^l^gjpto concluctum, in coclo advoca- A. jnmcntum ia stabulo: Infixiis suii], inquit, in liino
tum. profundi {1'sal. i.wiu). Naaman Syrus, ctcunuchus
TiT. LXIV. De y;iri:i Chvisliappnvitionc yixriisfncln, ('andacis rcgin.o, in baplismo : Kccc aquam, inciuii,
cl in locis ol modis ; cl dc nostru uppuritionc. Quis proliihctmc hapti/.ari (Act. viii). Slcphanus in
Quomodo tcrtio tlicsolemnitate tcrrepetila, tril)us convivio.fi^ffc, inquit, vidco ciL'Iosapcrlos{Act. vii).

locisel tribus modis apparuit Christus? In slabulo Iiiprimo clamat inferius: Saiia aiiiinammcaui, quia
tribus Magis, prima dic ; in l)aplismo paucis disci- peccayitihi {Psal. xl). In secundo muudus orat
pulis, sccunda dic in convivio pluribus invitalis,
; Amplius laya mc, Dominc{l'saI. i.). In lcrlio fame-
tertia dio. Prima apparitio facta est in loco vili, licus : Panem nostruin quotidianum da iiohis Iiodie
sccunda in humili, tertia in sublimi. Haic apparitio {Mattli. vi). In stabulo curamur cjus livore ; in ba-
pi'ima facla magis pcr stellam in oraculo secunda ; ptismo lavamurejus cruore ;
inconvivio incl)riabi-
discipuiis pcrvocemauditam in propatulo; tcrtia in mur ejus odorc. Dcprimo dicilur: Liyoro ejussanali
convivis per vinum factumin miraculo. In loco vili sumus de secundo: Ahluti cstis, sancti-
(Isa. liiij;
slella visa est sapicnlibus, ut sapienlum sapientia iicati cslis {1 Cov. vi).De tcrtio Carrcmus in odore :

dostruatur. Voxin propatulo audita simplicibus, ut unfjucnlorum tuorunnCant. i).Stabulumesliiifc[oro

simplicitas instruatur. Vinum in miraculo mislum
B pcccalorum luoruin, baptismus iu dccore douorum,
antcponitur dubitanlibus, ut iniidclitas coiifundalur. conviviumin odore lueritorum.Simililcr Iribus ino-
De prima dicitur: Sapicnlia luijus miincli stultilia disapparet, inconscienlia,fama, justitia.Conscien-
cst apucl Deum {I Cor. \u). De secuuda: Estoto tia refertur ad stellamfama ad vocem audilam,
,

simplicessieut columhx {Mattli.x). De tertia Omnc : justitiaad vinum propinalum. Stella significat con-
quod non cst cx (idc jwccaiuin cst (Rom. xivj. Appa- scientiainlucida; cogilalionis;vox,famam convcrsa-
i'uit aufem tribus modis In stabulo hominis filius;
: tionis ; vinum ,
juslitiam gratae operationis. Gon-
in baptismate Dei Filius et de Spiritu conceptus : scientia lalet in occullo,fama volatinpublico, justi-
quia dictum est Ilic cst FiJius meus dilcctus
: tia patet in manifcsto. Dc prima dicilur: Gloria
{Mattli. XVII Et super eum est Spiritus sancti visus.
). iiostra liosc csi, tcstimonium conscicntiiv{U Cor. i).

In convivio veroDeusquia hoc nemo possetfacere De fama Lvccat lux vestra, {Matili. v), etc. De
:

nisi esset Deus cum eo. Prima apparitio in humani- tertia Bcali qui persccutioncm patiunlur proptcr
:

tate, qua verus homo seeunda in dignitate qua

; justitiam (ihid.). Per conscienliam apparentsaicula-
plus quam homo tcrtia in potestate qua sequalis
; res populi,per famam, clerici rogulareset monachi;
Deo. Similiter et nos apparoamus tribus locis et C per justitiam, stecularcs. Primi apparent inceden-
modis, incipientes instabulo, proficientos in bapti- teslenlo incessU; secundifeslinopassu,tertii rapido
smo, perseverantes in convivio. Adam aparuit, ut cursu.

APPENDIX
AD

HUGONIS OPERA MYSTICA.

SERMONES CENTUBI,

PR/EFATIO.
Cum, Scriptura vorhiim Dci cl lumen scmilis {Psal. cxvinj,modis om-
teste, /Me<?n3d sil pcctihiis nostris
nibus sacr» Scriptura; verbis legendis, medilandis, audicndis, diccndis scribcndisque, piout licet, stu-
dium impendere debemus, proesertim, nos fratres charissimi, sociique claustrales, qui actionis lurbatio-
nibus abrenuntiavimus, et solius proestanda3 contemplationis quieti nos mancipavimus. Cujus virtutis evi-
dentissimum beataMaria, soror Marthse, nobis proebet exemplum, quse, sorore circafrequensministcrium
satagente, secus pedes Domini, auribus intenlis, siliendo verba loquentis, optimam paitcm, Domino teste,

legitur clegisse ; cujus laudabileni mirabilcmque virtutcm multi contemnunt. Ex quibus nonnullos, qui
901 SERMONES CENTUM. 902

intcllectu sibi ccDlitus dato in Scripturis gaudia caperepotuissent, ad tantam audimus vitiorumetmorum
foeditatem enormitatemque dclapsos, ut anima eorum verbum Dei nauseante et spirilalem escam abomi-
nante, usque ad portas mortis appropinquarent, et inter ^Egyptios magis quam inter Israelitas, interque
cives Babylonis magis quam Jerusalem vidcrenlur rcputandi. Vidimus et alios, solertia sui studii, coope-
rante gratia Christi, ad tantam virtutum bonitatem, honcstatemque morum de pravifate pervcnissc, ut
in ipsis luce clarius agnosceretur impletum quod scriptum est « Misit Dominus vcrhum suum, ct sa~
:

navit eos, ct cripuit eos de intcritionibus corum (Psal. cvi). » Omnes igitur ad legcndum verbum Dei
provocemur, scd eruditiorcs etiam ad loqucndum, minus autcm docti ad audiendum, ut et in nobis pcr-
ficiatur quod scriptum cst « In cloctrinis glorificalc Dominum {Isa. xxiv). » Et quoniam quaedam vobis
:

de florentissimo divinse Scripturse agro documenta dudum collegi, visum est mihi in hoc sermone ea
vobis proponere, ut in his etiam vestrum valeatis sensum exercere. Sciendum tamen est quod nonomne
lempus pronostrum lectionibus debemus impendere, quia secundum Salomonem omnia tcmpus hahcnt et
suis spatiis transcunt univcrsa {Eccle. v). Est ergo el tempus lcgcndi, et cst tcmpus meditandi. Est
tempus veritatem inquirendi ut erudiatur sensus, et est tempus virtutem exercendi ut sanetur afTectus ;

et est tempus boni operis exhibendi ut adjuvetur proximus. Est tempus orandi, et est tempus cantandi,
tempus divinis officiis assistendi, et tempus cuilibet rei necessariae intcndi. Ex quibus omnibus, velut
apes mei de diversis floribus, debemus internoe suavitafis dulcedinem nobis colligere, mellifluumque
justitiae favum sancte vivendo consummare.

SERMO PRIMUS A dilatatur. InaUitudinem erigitur, dumper differen-

In Dcdicationc ccclcsicc historice. tiam minorum et majorum elevatur. Possumus di-
Sanetificavit Dominus lahcrnaculum suum (Psal. cerc eliam quod longitudo sanctoe Ecclesiae est ab
xLv). Habet, fratres charissimi, tabernaculum Do- orienteusque ad occidentem.Latitudoaseptenlrione
mini, id est sancta Ecclesia, lapides suos ; habet cee- usque ad meridiem. De longitudinedictum est Ve- :

mentum, hal)ct fandamcntum, habetparictes, habet nient ab Oriente ct Occidcntc, et recumbcnt cum
tectum, habet longitudinem, habet latitudincm, Abraham, Isaac et Jacob inrcgno eoolorum (Matth.
habet altitudinem, habct sanctuarium, habet cho- viii). De latitudine dictum est : Dioam aquiloni : Da\
rum, habet navem, habetatrium, habet allare, habet et austro: Noli prohihere {Isa. xliii). De ulraque
turrim,habetsigna sonanlia,habet vitreasfenestras, dictum est Fili tui de longe venient, et filiw tuse
:

habet dealbaturam interiorcin et exteriorem, habet de latere surgcnt {Isa. lx). Allitudo etiam secun-
cercos duodccim , habet pontificem dedicantem. dum gradus dignitatis consideratur. In altum enim
Omnia quse dicta sunt, plena sunt sacramentis et erigitur, dum superlaicosordosacerdotalis, et su-

spiiitualia prajferunt documenta. Singuli lapides per sacerdofalemepiscopalis, et super hunc archie-
sunt singuli fideles, quadri et firmi, quadri stabili- B piscopalis, et super omnes denique papaepiscopus
tate fidei, firmi virtute patiendi. Csemcntum est cha- Romanorum collocatur. Sacrarium significat ordi-
ritas, quae singulos coaptat, conjungit et vivificat nem virginum chorus, ordinem continentium
;

et ne per aliquam discordiam invicem discrepent, navis, ordinem conjugatorum.Strictius namque est
uniformiter tequat. Fundamentum sunt prophelse et sanctuarium quam chorus, et chorus quam navis,
scriptum est Superccdilicati super
aposstoli, sicut :
et pauciores sunt virgines quam continenfes, et con-

fundamentum apostolorum etprophetarum,ipso sum- tinentes quam conjugafi. Sacratior est etiam locug
mo angularilapidc Christo Jesu{Ephes. ii). Parieles sanctuarium quam chorus, et chorus quam navis.
sunt contemplativi, Christi fundamento, quod supe- Sic dignior est chorus virginum quam ordo conti-
rius est vicini, terrena dcserentes, coelestibus ad- nentium, ct dignior ordo continenfium quam cou-
haerentes.Tectum inhocspirituali sedificio nonsur- jugatorum. Atrium sunt falsi Christiani, qui sunt
sum eminet, sed deorsum pendet : in hoc ab sedi- sanctificati in eo quodbaptizati sed plenisunt pu-
;

ficio materiali diversum, et ab ipso talis dispositio- tredine cadaverum, quia sunt pleni corruptiona
nis dissimili modo remotum. Tectum sunt activi, ter- vifiorum. De hoc atrio scriptum cst Atrium, quod :

renisactionibusproximi, proptersuam impcrfectio- forisestf noli metiri, quiaprojectum est, ct datum

nem minus ccelestibus intendentcs, et necessitati
proximorum res terrenas administrantes. Longitudo
sanctce Ecclesiso considcralur secundum diuturni-
tatem temporuin; latitudo, secundum multitudinem
populorum; altitudo, secundum differentiam meri-
torum. In longitudine onim porrigitur, dum sccun-
dum tempora, tempus nafuralislegis,el tcmpus
tria
scriptte legis, cl tempus gratiasaprimo justo usque
ad ultimum justum extenditur. In latitudinem dis-
tenditur, dum multorum populorum nuinerosiiate
C gcntihus {Apoc. xi), quia falsi Christiani damna-
buntur cum gentibus, et dabuntur ad puniendum
dajinonibus. Altare Chrisfus est, super quem non
solum sacrificia bonorum operum, sed etiam ora-
tionum ofTerimus, dicentes. PerDominum nostrum
Jcsum Christum Filium tuum, eic. Turris est nomen
Domini, sicut scriptumest: Turris forlissima nomeit
Domini; ad eam fugictjuslus et salvahitur {ProW
wiii). Sigtia sunt pi*a)dicafores, qui verba Dei lo-»
quuntur. Fenestroe vitrcee sunt viri spirituales.
 :

903 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTlCA. 004

pcr quos no])is ilivinacognilio illucct.Intcrior deal- A elongata viciniusinhierel.Habetctiamtectumperbo-

batura siynitifat niunditiam cordiuin ; cxterior, namactionem,pcr quamindigentibus temporaliapio
nunuliliaui cori^orum. Duodeoiui cerei duodeciui leternis admiuistrat. llabet longitudiuem pcr lideiu
sunt aposloli,quivc.\illumcrucis,etfidem passionis per quam cunctaqua;Deusper se, per angclos, per
Christi praidicaverunt pcr quatuor partes mundi. homincs fecit ab initio, vel facturus est usque in
llabct ergo sancta Ecclesia singulos lapidcs pcr finem, vera csse crcdit. Ilabet altitudincm per spem,
singulos lideles; ciemeutum,percharitalem ; funda- per quam erigitur a terrcnis ad coelestia, a transi-
nientum, per prophetas et aposlolos parietes per ;
toriis ad a?terna, a visibilibusad invisibilia, a cor-
conlemplativos, tectum per activos. Ilabet longitu- poralibus ad spirilualia. IIal)ct lalitudinem pcr
dinem perdiuturnitatem temporum,latitudinem per charitatem, per quam dilatatur dextrorsum et
multitudinem populorum, allitudinem per difleren- sinistrorsum, dextrorsum ad amicos diligendos in
liam meiitorum, sacrarium per ordinem virginum, Deo, sinistroisum ad inimicos diligendos propter
chorum per ordincm continentium, navemper ordi- Deum. Habet sacrarium, pcr hoc quod facta est
nem conjugatorum. Ilabet altare Cliristum; turrim ad imaginem Dei. Sicut enim in aidificio Ecclesioe,
per nomcn Domini, signa per prucdicatores. Ilabet sacrario nihilest dignius sicin anima, divina ima-
:

vitreas fencstras per viros spiritualcs, interiorcm " gine nihil est sanctius, nihil nobilius, aut excel-
dealbaturam per munditiam cordium, exteriorem lentius. Habet chorum, per hoc quod facta est ad
per munditiam corporum, duodecim cercos per duo- simililudinem Dei. Sicut namquc in Ecclesia post
decim aposfolos. Sequilur pontifex, qui significat sacrarium chorus piimus invcnitur, sic in anima
Christum, qui circuivit Ecclesiam suam,primumin postdivinam imaginem divina similitudo sul)Iimior
tempore naturalis legis admonendo eam per patriar- intelligitur. Habet navem suam per sensualitatem ;

chas deinde in tempore legis scriptaj admonendo

; sicuteniminnavi Ecclesiajconsistunt conjugati, sic
eam per prophetas. Deinde in lempore gratia) pcr in sensualitate continenlur quinque sensus coiporis
semetipsum eam circuivitetintroivit, foris eameru- nostri, qui bene dicuntur conjugati, quia in terienis
diendo per doctrinam, intus sanctificando per gra- rebus habent,etperexcercilationemcognitionispro-
tiam. In primo circuitu dixit : Carncm cuw sanguinc pagationem, et per experimentum naturaledelecta-
non comedctis{Gcn. iv). In secundo dixit Non occi- : tionis voluptafem. Habet atrium per carnem, in qua
detis(Exod. xx). Intertiodixit Qniirascitur fratri
: sunt quasi cadavera moi-tuorum originales fomites
suo,rcus estjudicio{Matt/i.\). Multi autem existi- vitiorum. Habet altare cor suum, de quo scriptum
mantur in hoc spirituali aedificio per sanctitatem est Cor contritum et humiliatum Deus, non despi-
p : ,

contineri, qui longe abipso per pravitatem sunt cies {Psal. l.) Habet viti-eas fenestras sensus spiri-
remoti. Extra ipsumsunt immundi, fornicarii, con- tuales, per quos radio veri Solis illustratur, et a cce-
cubinarii, adulteri, incestuosi, ebriosi, feneratores, citate ignorantine suae liberatur. Ilabet turrim no-
avari, fures, rapaces, odiosi, homicidae, mendaces, men Domini de quascriptum Turris' fortissima no- :

perjuri, et qui dicunt fratri suo fatuc {Mallli. v). mcn Domini, ad eam confugict justus et salvabilur
Qui vident mulierem ad concupiscendumeam(i7;yc/), (Prov. xvii). Habet signa per praidicationem, per
Nec ipsus sunt lapides, qui charitatis non sunt quam ad cultum Dei convocat elongatos. Ilabct in-
participes.Talem igiturvitam, fratres, agamus, ut teriorem dealbaturam per munditiam cordis, exte-
Dei lapides esse possimus. Quod ipse praestare di- riorem per munditiam corporis. Habet duodccim
gnetur, qui vivit et regnat per omnia sajcula ste- cereos quibus illuminatur secundum doctrinam
,

culorum. Amcn. duodecim apostolorum per quam ad fidem per bo-

,

SERMO ir. nam operationem eruditur. Habet pontificem san-

/n Dedicationc ceclesise tropologice. ctam Trinitatem. Circuit eam Pater per polentiam,
Snnctificavit Dominus lahcrnaculum suum(Psal. Filius per sapientiam, Spiritus sancfusperbenigni-
XLVj. Tarbernaculum Domini secundum sensum tro- D tatcm. Paler per polentiam incutit timorem, Filius
pologicum est anima. Habetautem ipsa anima,quoe per sapientiam confert cognitionem Spiiitus san- ,

tabernaculum Domini dicilur, lapides suos, csemen- ctus perbenignitatem confert consolationem. Pater
tum suum, etcaetera, qua? ad constructionem Eccle- dicit Ego feci coelum et terram, mare et omnia
:

sise pcrtinent, sicut ea in prsecedenti sermono dis- qua) in eis sunt. Egoangelis peccantibus non pe-
posuimus. Lapides istus tabernaculi sunt singula) perci. Ego Adam de paradiso projeci. Ego primor-
virtutes per exercitationembcne poliloe, et per im- diale genus diluvio perdidi. Ego Sodomam et Go-
mobilitatem contra vitia stabiles. Ceementum est morrham subverti. Ego Pharaonem cum exercitu
charitas, per quamcajterae virtutes complectuntur, suo submersi. Ego populumlsraelificum peccantem
uniuntur, ajquantur continentur. Fundamentum
et punivi Mihi aperi ne sic faciam libi. Filius dicit
:

Christusest, sicutaitApostolus:FunJa;ne/?/umay;uc/ Ego sum sapientia Dei, qui ex ore Altissimi prodivi.
nemo ponerc potest prceter id quod positumcsl quod ,
Ego attingo a fine usque ad finem fortifer. Ego
est Christus Jesus {I Cor
Habet parietes per
ni). sum sermo Dei vivus, etefficax, et penetrabilfior
contemplationem coelestium bonorum, per quam omni gladio ancipiti mihi aperi ne forte non par-
:

fundamento suo, id estChristoa terrenisaffectibus cam tibi. Spiritus sanctus dicit : Ego a Patre el Fi-
905 SERMONES CENTUM. 906

lio procedo, amor ulriusque, lapsorum sublevator, A per terrenorum actionem et generandi voluptalcm
dolentium consolalor: mihi aperi si vis spirituali
;
circa ima subsistit. Vita vero conlincnlium pervii-
gaudio laclificari. Isti tamcn trcs sicut sunt unus tutum exercitationein, et bonorum operum exhibi-
Ucus, sic sunt Ponlifexunus. SanctificatilaqucTri- tionem ad altiora se subrigit. Yita vero virginum
nilas Ecclesiam istam intus et foris. Intus ab in- per cordis purilatcm, et carnis integrilatem ad ccjc-
quinamento spiritus, foris ab inquinamento carnis. lestia se extoIIit,lIabet iicdificialapidea, habet ebur-

Ilabet ergo Ecclesia ista, id cst anima, lapides per
virtutes, cscmentum pcr charitatem, fundamentum
per Christum, parietes per contemplationem, tectum
per bonam actionem, longitudmem per fidem,aUi-
tudinem pcr spem, lalitudinem per charitatem, sa-
crarium per hoc quod facta est ad imaginem Dei,
chorum perhoc quod facla est ad Dei similitudi-
nem, navem per sensualitalcm, atrium per carnem,
altarc per cor contritum. Ilaljctet vilreas fenestras
nea. Lapideahabet per illos qui sunt in fide firmi,
eburnea per illos qui sunt caslilale nitidi. Lapis
namqueper firmitatem significat fidem. Ebur vero
per natnra; frigiditatem significat castitatem. Habet
portas divcrsas, per quasdiversa; nationis et con-
versalionis homines a se dudum remotos inducit, et
cives suos et domeslicos facit. Habetportas,porlam
gregis, portam piscium, portam veterem, portam
portam stercoris, portam fontis, portam
vallis,

per sensus spirituales, turrim per nomen, signa per

B aquarum, portam equorum, portam judicialem.
pra!dicationem,interiorem dealbatui^am per mundi- Quarum mysticam significationem vobis breviter,
tiam cordis, exteriorem per munditiani corporis, prout Dominus dedit, adnotabo. Porta gregis erat
duodecimcereos perduodecirn apostolorum doclri- illa, ubi erat Probatica piscina, id est ovilis pisci-

nam; Pontifex ejus est Trinitas sancta. Goneturigi- na, quia ibi abluebantur carnes ovium, quoe in sa-
tur, fi'atres charissimi, unusquisque vestrum, co • crificio ponebantur. Porta vero gregis, eo quod
netur, inquam, ut, secundum ea quoe supra dicta ovis innocens animal est, significat innocentiam.
sunt, tabernaculum Dei fial, ut in ipso dignelurDeus Per hanc itaque portam inducuntur nocenfes et
habitare. Magnus estenim honor, magna securitas, iiunt innocentes: nocentes per culpam, innocentes
magna gloria Deum inse habere habitatorem. Pro- per justitiam. Per culpam foris, per justitiam intus.
videndum itaque nobis summopere est, ut lales si- Foris lupi, mtus oves. Lupi per rapacitatem, oves
mus intus etforis, intus per fidem, foris per bonam per simplicitatem. quam bona porta, in qua talia
operationem, ut Dominus majestatis ad nos venire, fecit dextera Excelsi ! Poita piscium vocabatur
et apud nos dignetur facere mansionem. Sed quia porla illa, per quam pisces de mari veniente infe-
tales sinecjus gratia essenon possumus, ipsam in- q rebantur. Porta ista significat poenitentiam, quss
cessanter necesse est ut imploremus. Ipse namquc quasi unam columnam habet hinc per compunctio-
dabitgratiam,etnon solumgratiam, sedet gloriam: nem cordis,alleram inde per confessionem oris te- ;

gratiam in via, gloriam in patria gratiam in mun-

;
ctum vero desuper satisfactionem operis.Per istam
do, gloriam in coelo, gratiam in proesenti, gloriam vero invehunlur inquietudine speculi prtesentis agi-
in futuro ;
gratiam in itinere, gloriam in perven- tati, sale scilicet amaricati, fetore corrupti, undosi-
tione ;
gratiam in tempore, gloriam in tefernitatc ;
tafeelafi, squammis veferis hominis hispidi, cocno
gratamin jusfificalione, gloriamin beatiludine, gra- carnalis delectationis poUufi, a luce veii Solis alie-
tiam in merito, gloriaminmeriti prcemio, in qua vivit ni, rete beati Pelri vel ejus vicem agentium de fluc-
et regnat per omnia s?ecula soeculorum. Amen. tibus mundanis educti, et insanctam Jerusalem, id
SERMO III. estEccIesiam,squammispeccaforumdetracfis,indu-
De Dcdicalione EccJcsix anagorjico. cti. Sunt tamen quidam, qui, ad similifudinem an-

Lauda,Jorusalem, Dominmn{Psal. cxlvii). Jeru- guillarum, pelle veteris hominis se stringenfes, lufo
salem civitas sancta, et civitas Sancti, sancfa Ec- vitiorum inhoerentes, vel ssepe vel semper rete Do-
clesiaest, quas sicut civitas tedificafur, etoidificafa minicum cfiugiunf, et sursum ad lucem verifatis
diversis ornamentisornatur. Habet ha3C civitas san- D non veniunt, ut ibi mortificentur sibi, vivificenfur-
cta, id est Elcclesia, lapides suos, murum suum, fur- que et vivant Deo. Porta vetus charitas est. Sicut
ressuas, eedificia sua, portas suas. Habet lapides, scriptum est: Chnvissimi, non mandatum novum
scilicet fideles, qui sicut per cajmcnfum lapis jun- scribo voJjis, sed mandatnm vclus, quod hahuistisab
giturlapidi, sic pcr charifafcm jungunfur sil)i. Ila- initio (/ Joan. u). Per hanc portam intiant, qui se
betmurum permunimem virlulum, quibus ipsa con- de amore saeculi transferunt ad amorem Dei. Per
tra vitia firmatur, ne vilia irruenfia aufeianf ilii hanc intiavit beata Maria Magdalene, quaj post fot
spirilualia l)ona. Habet furres per illos quisunfin et tanta carnis scandala facta est ex lebetephiala,
contcinplafionc sublimes. Quasi namque turros in dc vase contuniclite in vas translala gloria?. Porfa
sancta Ecclesia levantur, dum perfccfi qui(iue, reli- vallis, qua; erat conlra vailcm Josaphal, signilicat
ad coelestia per confemplationemsubli-
ctis terrenis, huinilifalem. Per hane intrant illi, qui de superbia
manlur. Habct fcdificia minora, habet majora, ha- diaboli redeunf ad humilitalem Ghristi. Foris subli*
bet maxima. Minora habet a;dificia per vitam con- mes, infus humiles. Foris similes cedro, infus hys-
jugatorum, majora per vilamcontinentium, maxiina sopo cedro per elationcm, hyssopo per humilita-
:

per vitam virginum. Vita namque conjugatorum tem, Per elationcm aversi, pcr hurailitatem con«
Pathol. GLXXVII. 20
 907 APPENMX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 908

versi, id csl a Doo avcrsi ad Dcum conversi. Porta
stercoris, qua3 erat in infcriori parte civitatis, pcr
(juam purgationes oliininabanlur, signilical cxconi-
munioationom. IVr liano non induounlur, sed oji-
ciuntur profani, qui sunt stercora pcr culpam ct
pi'OJioiuntur pervindiclam; stcrcora proprio facto,
A luxuriam, tumet per superbiam, instabile est per
curiositatem. Oportet itaquc, fratres charissimi, ha-
bcre navem, ct ca qua) ad navcm pertinent, si tam
pcrioulosum marc sine periculo tiansire volumus.
Oportet nos habere navem, malum, velum, et duo
ligna inter quse velum extenditur, superius et infe-

projiciuntur vcrl)0 divino. Non cnimdccet ut acou-
bet ha^dus cum agno, pcccator cum justo, immun-
dus cum mundo, adulter cum Cliristo, ne forte ju-
stus,provoeatusexemplopeccatoris; extendatadini-
quilatcm manus suas. Porta fontis dicla est, quia
crat conlra fonlem Siloe. Siloe intcrpretalur mis-
rius clicrucumquem gallum vcntum obscrvantem
vocarc possumus. Debemus haberc chordas,rcmos,
gubernaculum,anclioram,escamnobisnecessariam.
l{ete etiam habeamus, utaliquem piscem extrahere
valeamus. Videlc quid ista signifioent. Navissigni-
ficat lidem, qua) in Abraham, qui fuit prima cre-

sus, et significat Christum, quem misit Pater ad sa-
lutem gcncris humani. O quam bonus fons! Fons
isle sapientia) Vcrbum Dei in cxcolsis, cujus rivulo
j)otanlur sitibundi, satianlur fanielici, revocantur
nbjecti, sanantur asgroti, rcconciliantur inimici, li-
berantur captivi, juslificanlur inipii, beatificantur
miseri. Porla ergo Siloe fides est Ghrisli. Qui extra
hanc portam sunt, sunt infidelcs qui intra sunt,
,
sunt fideles. Infidelcs nicmbra diaboli, fideles
bra Christi. Membra diaboli, diabolo unita,cumdia-
bolo damnanda : unila per culpam, damnanda por
dendi via,quasiin unoligno initium cepit; et adhuc
in Isaac et Jacob satisauclafuit. Cocpit autem post-
modumdilatari navisisfa sccundum propagationem
B deocm tiibuum. Numcrus credcntiumquanto magis
crevil,tantomagisnavemfideidilatavit. Deindc post
transifummaris Rubri suscipientibusfiliis Israelle-
gemDei,etinipsisinteri'apromissioni8 postmodum
muUipIioatis amplius est dilalata. Deinde venicnte
mem- Christo, ctipso progencrehumano passo,etin omni
terrasonoapostolicoeprajdicationisauditopostquam
plenitudo gentium intrare cocpit, mullum navem is-

pffinam. Meaibra (jhristi Christo unita per fidcm, tam tempore autcm Antichristi, refri-
dilatavit. In
cum Christo beatilicando per gloriam. Porta aqua- gcscente charitale mullorum, falsis fidelibus exclu'
rum significat compunctionem. Qui hano ingrediun- sis, rursus in altum reducetur et constringetur, et
tur, in hac abluuntur. Extra hanc sordidi, intra sicut in Adam in prora fidei fuit primum lignum,
hanc mundi ; cxtra nigri, intra candidi ; extra hajdi, sic ultimus justus in puppi ejus erit ultimum lignum.
intra agni. Porta equorum signifioat vitiorum refre- Sanc quicunquc ab inifio mare pra^sentis sa^culi
nationem. Qui per hanc ingrediuntur, cohibent salubriter transfretaverunt, quicunque pericula ejus
freno temperantioe impetum iroe, hiatum avaritioe, evaserunt, quicunque ad portum salutis pervene-
voraoilatem guUr), fluxum luxurias. Porta judioialis runt, omncs navi fidei navigavcrunt, ettransierunt.
significat discretionem.Pcr hanc qui ingrediuulur, Fide grafiorem hostiam Abel oblulit Deo quam
disccrnunt inter sanctum el profanum, mundum et Cain, per quam testimonium consecutus est esse
immundum, verum ot falsum, bonum et malum, justus, et per illam defunctus adhuc loquitur. Fide
justitiam et culpam, verilatcm et mendacium, ho- Ilcnooh placuit Deo, et Iranslntus est. Fide Noo
nestum et inhoncstum. Habetitaque sanctaEcclesia aptavit arcam in salutcm domus sua3. Fide qui vo-
murum per munim'em virtutum, lurres per illos qui catus est Abraham obcdivit exire in locum quem
sunt incontemplationesublimes,diversacedificiaper accepfurus erat. Fide Sara sterilis accepit virlulem
diversa bene vivenlium merita, portas diversas per conceptionis. Fide Isaac singulos filiorum bencdixit.
diversas gratisecoelcstis operaliones,portamgregis Fide Jpscph moriens de reversione in lerram pro-
per innocentiam, porlam piscium per poenilentiam, missionis filiorum Israel mcmoratus est, et de ossi-
portam veterem pcr charitatem, portam vallis per bus suis illuc asportandis mandavit. Fide Moyses
humilitalem, portam stercoris per excommunicatio- natus ocoulfafus cst. Fide se filiumfiliaj Pharaonis
ncm, portam fonlisper fidem, 'porlam aquarum pcr y. negavit. Fide Pascha oelebravit. Fide filii Israel
oompunctioncm, portam equorum pervitiorum re- mare Rubrum transierunt. Fide muri Jerioho cor-
frenationem, portam judicialem per discrelionem. ruerunt. Etquidadhuc dicam? Deficiet enim meri-
Beali qui ingrediuntur per portas islas. Sludeamus, dies narrantem de sanctis antiquis, qui per fidem
fratres charissimi, sludeamus lam glorioste civila- vioerunt regna, opei ali sunt justitiam, adepti sunt
tis civcs essc, et in ipsa Domino Deo nostro saori- repromissiones. Quorum alii obturaverunt ora leo-
lioium laudis immolare, offerentes illi vitulos la- nuai ut Daniel. Alii exstinxerunt impetum ignis ut
biorum noslrorum, qui vivit et regnat per omnia tres pueri convaluerunt de infirmitate, ut Job,
;

scecula sseculorum. Amen. Ezcchias forles facti sunt in belio, ut Josue, Judas
;

SERMO IV.
Machabajus acceperunt mulicres de resurrectione
;

mortuos suos, ut per Eliam, et per Eliseum. Alii

In nalivilaie bcalse Marise. distenti sunf, non suscipienfes a morte temporali

Avc, marisstella. Pi'?escnssa3culum,fratrescha- per transgressionemlegis redempfionem,sicut sep«

rissimi,mare cst. Ad simililudinem namque maris temfratres qui in libro Machabseorum passi legun-
fetef, tumet, falsum est, et inslabilc. Fetet per tur, Alii lapidati sunt ut Jeremias in /Egypto,
909 SERMONES CENTUM. 910

Ezechiel in Babylonnc; sccU sunt, nt Isaias; in A humililas est, quoe ad ima demittitur, per quam
occisionc gladii moi'(ui sunt , ut llrias, Josias, navis nostra stabilitur,ne foilc, llante vento,diaboli-
circuierunt iu malotis, ut Elias, et alii ei^cmicoluo carum suggestionum,et turbantc mare,cogitationum
{IJohv. XI, /1-38). nostrariim navis nostra conculiatur et inprofundiim

Et ii onines, ct nuilti alii fidc pericula proesentis dcmcrgatur. Dcbct crgonavis fidcinosfra? perhumi-
Sfcculi transicrunt, eo ({uod leslimonio fidci prohali litalcm firmari cf stabiliri, ut in tempore tantationis

invenli sunl. Istius navis taliulte sunt sacra3 Scri- habcaf firmum statum, quamvis habere non possit
pturoe sentenlite : ct ad ejus fabricalioncm alias libcrum cursum. Escam habere debemus per Scri-
tabulas nobis tradil Testamentum. Alias
"Vetus
plurarumlccfionein. Isfamcscamnonappcfuntmali,

Novum. Clavi, quibusistae tal)ukc compinguntur, id sicuf scriptum est : Omncm cscam
abominata cst
est, scntcntiLO conjnnguntur, aucloritatcs sunt san- anima eovum,,ct appvopinqaavcvunl usqucad povtas
ctorum, quil)us concordanl ea qiiae contincntnr in
movtis {Psal. cvi). Isla l)onis tribuitur, sicut scri-
seric duoruni Testamentorum. Istaj tabulieexcidun- plum est Misit vevhum suum, ct sanavit eos, ct
:

Ma- cvipuit cos de intevitionibus covuin {Psal c\i). Rete

tur pcr lcctioncm, dolanlur pcr medilationcm.
lus qui in altum dirigitur significat spem, per
significat prtcdicationem. Istud rete debemus sino
,
,
o
quam levamur ad cccleslia qurerenda et sapienda. cessafione exerccre, et eohomincsproesentis sseculi
Sicutscriptum est Quic suvsum sunl i/u;onto, uon
:
flucfibussubmersos extrahere, ef, squamispeccato-
quic supevtcvvaw; qu;csui'suin sunt sapitc, ubi Chvi- rumdefractis, Dominonosfro JesuGhristoprsepara-
re. Debcmus quoquo, morcnaufarum, celeusma can-
stus est in dcxteva Dci Patvis{Coh.-;s. ni). Yelum y

charitas est, quoe cxlcnditur, antorsum, dextorsum, farepcr divinoelaudismodulationem,sicutPsalmista

aif Bcncdieam Dominum in omni lempove. semper
sinistrorsum; Antorsum per desiderium futurorum; :

dextorsum per dilcctionem amicorum, sinistrorsum laus cjus in ovc mcoiPsal. xxxiii). Post hoec omnia
per dileclioncm inimicorum. Duo ligna superius et necessarius esf nobis ventus, qui significat Spirifua
infcrius significant, rationem ct sensualitatem ra- :
sancti aspirationem, ut per ipsam dirigamus ad

tionem superius, iuferius scnsualitatem. Debet cha- portum quietis, admedicum salutis, ad terram pro-
ritas superius firmari per rationem, et immobiliter missionis, ad domum oeternifafis. Debemus igitur,

leneri ; inferius vero pcr sensualitatem non solum haberenavem pcr fidem, maluni
frafres charissimi,

teneri, scd et moveri, quia per cam debet in bona per spem, velum per charitafem, galliculum per
aclione exerceri. Ilic etiam fit in navi materiali, quia
probationem spirituum, chordas per exercitationem
lignum superius non movetur, lignum inferius virlufum,rcmos perexhibilionembonorumoperum,
et C
movctur. Galliculus, significat discrelioncm spiri- gubcrnaculum per discrcfionem, anchoramper hu-
tuum. Ad hoc enim galliculus, vcl aliud aliquid vice militatem,escamper Scripturarum meditationem et
ejus malo superponitur, uteo quis venlus velunde lectionem rete per procdicationem, et celeusma
,

spiret discernatur. Dc hoc itaque gallo, id est spiri-

dcbemus Do-
canfare pcr laudis Dei jubilationem.

tuum probatione scriptum est : Pvohate spivilus minus auteni dabit vcnfum pcr sui spiritus aspira»
vtvum cx Dco sint (/ Joan. iv). Et item. Alii datuv tionem. Omnc cnim datum, optimum^ ctomne donum

discvetio spivitunin{I Cov, xii)Chorda3Suntvirtutcs, pcvfcclum dcsuvsum cst, descendens a Patre himi^
humilitas, patientia, compassio, modeslia, castilas, num {Jac. i).Lumina sunt dona; Pafer luminum ac-»
for, largifor, ef distribufor donorum. Donum opti-
continentia, constantia, mansuetudo, bonilas, pru-
dentia, fortitudo, juslitia, lemperautia. Istsc chord;e, mumsignilicaf donanafurte.donumperfectum signi-
licaf dona gralia;. Ipse itaque dabit nobis ventum
id est virtutes pcr exercifationcm debcnt semper
extcndi utpeream noslra; spei malus possit firma- prospcrum, id est Spirilumsancfum,qui nobis dedit
ri. Nullumenimmalus spei potesthabere firmamcn- ca^ferabona : sivcilIaquoesuntpernaturam,siveilla
tum, excrcitafioncm conlingat dccsse virtulum.
si
quie sunt nobis dataper grafiam. Ut autem, fratres

Sequuntur remi, qui de navi emittunlurct in aquas charissimi, mare istudsalubrifer ti'anseamus,mari3
stellam, idestbeafamMariamsoepissime salufemus,
demittuntur, per quosbona opcrasignificanlur, quL-e D
de fide procedunt, el in aquas, id ost in proxiinos, et salulantcs invoccmus diccnfes:.-! ve, niavis Slella,

SO extendunt. Aquoe enim sunt populi, qui oriuntur Morequoquc naufarum, fundainussemperpreces ad
per nativilatem, fluunf per mortalilafcm, cfcniuunt boatam Mariam, et ad ejus filium. Multa sunt enim
pcr niorfcm. Debemus aufcm habere remos impedimenla nostra sicut egregius versificator testa»
istos.
non solum a dextris, ut bona faciamus his qui nobis tus cst, dicens.

bene faciunt tanlum,sed cfiam a sinisfris, utbenefa- Swvit mavo, fvenmnl vciiti
Fluctus suvgunt tuvbulenti,
ciamus et liis qui nobis malefuciunf, sicut scriptum Navis cuvvit, scd cuvvcnti
&sl^nencfacitc his qui vos cdcvunt {Matth. v): et : Tot occuvunt obvia.
Si esuvievit inimicus tus, ciba illum. Si sitit, potuin Hiiic syv.ence voluplslis
da illi {Rom. xii). Gubcmaculum (juo navis dirigilur, Dvaco, cancs, cum pivatis
significat discretioncm, quoenos indircctum ducit, Movtem pene dcspevatis,
omnia,
Ilicc intentant
ne vel a dextris dissolvamur per prospera vel a ,

Post abyssos, nunc ad cwlmn

•sinistris frangamur pcr adversa. Anchora nostra
Furcns umla fcrt phaschwu
 911 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 912

A'ufal maliis, fliiil vchiw; A qiios divina cognilio nobis irradiat, et pcnetralia
Nnutiv ccssat npcra. noslrte mcntis iUustrat. llas fcnestras pcr (lilligcn-
Contabcscit in his nialis tcni circumspcclioncm aperiamus, ut quid il)i sit
Ilonio nustcr aninmhs
bonum, (juid malumdiscernamus bonum cuslodia-
:

Tii nos niatcr spiritalis,

Pcrcuntcs hbcra. mus, malumejiciamus. Arancarumtel«, quiictcnues
Jcsu, sacri vcntris fruclus sunt, et in allum pendent, mentis humanoe designant
Nobis intcr niundi thictus, elationem. Alius elevatur propler nobilitatem gc-
Sic via, (lux, cl conduclus :
neris, aliusproptcr florempulciiritudinis, alius pro-
Libcr ad CmJcstia.
pter i'obur fortiludinis, alius proplcr cumulum pos-
Tcnc chivum, rcgc navcm\
scssionis, alius proplcr fastum potestalis, alius
Tii, proccllam scdaiis (jravcm,
1'ortum iiobis det suavcm propler majorem sibi collatam prserogativamgratite
Pro lua polciitia. ccelestis. Sed quisquis superbit, quasitelasaranea-
Ex tc natus nobis datus, rum inanes in tcxit. Deponamus, fratrcs, has
altum
Qui IJcus rc(jnat hcalus, telas per clationis dcprcssionem, sicut Apostolus
Per immcnsa Sivcula. Amen. prajcipit, dicens Noh ahum sapcrc, sed timc^Rom.
:

SERMO V. B ii) Mundemus quoque,aream cordis nostri, ejicien-

In advcntu Domiiii. tespalcam et lutum.Luluni ^inquinat, palea trans-

Paratus csto, Israel, in occiirsuin Domini, quo- volat.^deo latum significat immunditiam,_^lea
niam venit. Sicut sacer est omnis, fratres charis- vanam gloriam. Ejiciamus hoc et illam per cordis
simi,locus,inquantiimi:st lg»c,us:sic sacium est omne compunctionem, ct oris confessionem.
tempus, inquantum est lempus. Dicimus tamen ali- Deniquc quasi quodam junco tegamus aream cor-
quando respectu alteriusloci Bonus aut malus est
: dis per satisfactionem pocnitentiaj, nc quid transac-
iste locus; et rcspectu alterius iemporis : Aonum aut ta3 terrena! ct carnali vitoe in nobis apparcat, sicut

malum tempus; quamvis proptcr locum et

est illud David dicit: Bcati quorumremissse suntiniquitates,
tcmpus non dicimus hrec vel illa, sedpropterloco et ct quorum tccta sunt pcccata [PsaL xxxi). Herbas

tcmpori accidentia.l Sicut igitur alius locus dicitur quoque odoriferas, et floi^cs redolentes habeamus
minus sacer propter perpetratam culpam, et alius per Ijonani opinionem, utcum Apostolo dicere pos-
magi&,3acer propter operantem iniln^-ratiam isic : simus: Chrisli bunus odor sinnusDeo in omni loco
Qliquod tempus minus satfrum dicitur propter factam {II Cor. ii). ^^ricc corlmaj sunt virtutes diversae.

in ipso aliquam iniquilatem, ct aliquod magis sa- q Has cxtendere debemus pe'r virtutum exercitatio-
cruin nominatur proptcr aliquam in ipso exercen- nem. Cortina alia viridig^ alia hyacinthina alia ,

damreligionem. Omne tamensacrum esttempus in- crocea, alianigra, alia rubra, alia candida. Viridts
\y' quantum est tempus, et omnis locus sacer cst in- significatfidem,.quia sicut in rebus de terra nascen-
quanlum estlocus. Estitaque, f]'atrcs,modo teinpus tibus viror priinum sensui occinn-it, ila fides omnium
adventus Dominici, in quo dcbcmus pcr aliquam virtutum prima consisti-t. Prima dico ordine non
spiritualem religionem prceparari. Tempus est, in dignitate. Omnes enim virtutes charitas dignitate
(juovenit Deus homo ad hominem pro homine redi- pFSBcedit, sine quii ca^terte nihil prosunL H;[acin-
mendo, libei^ando, justificando, b(!atificando : Pvedi- tliina spcm coelestium dcsignat, eo quod colorcm
mendo de culpa, liberando de piiena, justificando cocli et aoris purioris in sc demonslrat. Pei; p.niiv,ei

per gratiam, beatificando per gloriam. In hoc itaque coloris corthiamcharitas figuialur, co quod_ci:Dceus
lam sacro tempore debemus in bono propensius ^color flammam imitatur. Coitinanigra humilitatem
excrccri, utper ejusgraliam mereamurabundantius nigredinem peccatorum suorum
insinuat, quoe sibi
visitari. rcx dignaretur ad nos vcnire, ct
Gerte si scmper reprasscntat; rubra patientiam, qua3 non-
nobiscum facere mansioncm, diligenter et nos et nunquam rubescit sanguine passionis candida
, ;

nostra in ejus susceptionem prajpararemus. DTtesigftat munditiam, qu8e_s.cmj3er sine sorde can-;
Studeamus ergo, fratrcs, quiadhucforis forsitan dcscit. Cultiores vestes fratrcs bona designant , ,

servilibus operibusdcscrvimus, studcamus doinum opcra. Sicut namque pulchrtc vcstes homines foris
cordis nostriintrarc, fenestras ejusapcrire, quid ibi coram hominibus decorant, sic bona opcra sanctuin
deceat, el quidnon deccat inspicere, telas arancn- etjustuin prasdicant et commervdant. Nihil ergo his
rum deponerc, scopis arcam mundare, lutum et vestibus circa nos gloriosius, nihil pretiosius, nihil
palcam cjicerc, junco recenti herbis odorifcris,
, studcamus indui, si
laudabilius, nihil utilius. Istis
floribus redolenlibus mundatam tegere, corlinis va- in occursu Domini volumus esse glorio si. ('.ibum [

riis parietes ornare, fcstivis vestibus nos inducre, debemus prajparare perfrequentiorem etsolertiorem
solemne convivium inslaurare et jucundis deinde , sacrse Scripturse lectionem et mcditationem. Per
cantibus in occursum cjus exsullare. Si extra nos hunc cibum anima roboratur, per hunc impingua-
fuimus scrvilibus operibus, id est peccalis inlenli, tur, per hunc in bono opcre vires accipit, et illas
rcvertamur ad cor noslruin, sicut propheta docet ad perfectum sine defectu perducit. Sed ct canlibus
dicens Redite, prccvaricatores ad cor{Isa., lxiv).
: jucunditatem cordisinejus adventudemonstrare de-
Fenestra; hujus domus sunt sensus spirituales, per bemus,sicutscriptumest;Z?e/2erf/ci7e. gentes^Dem
913 SERMONES CENTUM D14'

nosti-um, et auditam facito vooom laudis ejus (Psal. A istos,inquam,floresillahabebat etredolebatquando

i,xv). dicebat Cbrisli Jjoiius odor sumusDco in omnUoco.
:

Curemus ergo,curemusfenestrashujusdomusape- De his {loribus scriptum est Melius est

([I Cor. n). :

rireper mentis circumspcctionem, telas aranearum nomen bonum, quam unrjuentapretiosa (Ecclo. vm),
deponereperelationisdepressionem, areamscopare De malis autem Nomen impiorum pulrescct (Prov.
:

per criminis confessionem, junco tegere per poeni- x).Habet quoque fructum lignum istud, habet fru-
tentioe satisfaclionem, cortinas per parietes exten- ctum extra, fruclum intra, fructum supra. Intra in
dere per exeraLlationemviiiutum, pretiosis vestibus animo, extra coram proximo, supra in Dco. In
indui per^exhibitionem bonorum operum, escas prse- animo per l)onam conscicntiam, coram proximo
parare per sacrse Scripturle lectionem et meditatio- per doctrinam, in Dco per gloriam. Habet igitur
nem,cantupsallereperdivin0elaudisdecantationem. lignum istud, justus videlicet secus salutarium de-
Taliler curemus prajparari in occursum Domini, ut cursus aquarum plantatus radicem per fidem, sti-
mereamur ab illo visitari, qui vivit et regnat Deus. pitem per spem, ramos per charitatem, medullam
VI. SERMO per intentionem, corticem per conversationis spe-
In festo cujuslibet sancti.
SacraScriptura, laudem decantans justiin capite ciem, folia per bonam actionem, flores per bonam
g
libri, de ipso Erit tanquam lignum quod plan-
dicit :
opinionem; fructum sicut superius dicium est,
,

talum cst secus decursus aquarum, quod fructum intus per conscientiam, foris per doctrina/n, supra

suum dabit in tempore suo (Psal. i). Quserendum est per gloriam. Talis fuit, fratres charissimi, justus
nobis, fratrcs charissimi, quse sunt istae aquse, quis iste. Beatus enim hic cujus hodie festacolebramus,

decursus aquarum, qua3 radix ligni, quis stipes, qui cujus virtutcs rccitamus, cujus sanctitatem com-
rami, quis cortex, quse medulla, quce folia, qui flo- mcndamus, cujus suffragiumirnploramus, illumina-
res, qui fructus. Aqufe istse dona sunt gralia^, qui- murverbo,formamurexemplo,munimurpatrocinio.
bus Deus justum irrigat, ut crescat, ctfructum fa- Tales esse, fratres, laboremus, et imitemur Patrem
ciat. Decursus aquarum vices sunt aspirationum.
filii, magistrum discipuli, dominum servi, milifes

Scriptum est enim Spiritus ubi vult spirat, et nes-

:
ducis, oves pastoris. Sed quia noslris vii-ibus talia

cis unde veniat et quo vadat (Joan. m). Affluit facere non valemus, Dominum exoremus qui omni-
nobisitaqueSpiritus sanctus et defluit, accedit etre- bus dat aflhwnter et non improperat (Jac. i), ut
cedit. Affluit ad nostram justificationem, defluit ad flumine sapientia; suoe, cujus impetus hetificat civi-
nostram humiliationem. Accedit ut crescamus, re tatcm cjus (Psal. xlvii), nostri cordis ariditafem
cedit ne superbiamus ut crescamus virtute, ne
; C de ventre mentis nostrse
i"^igai'e dignetur, ut fluant

superbiamus de virtute propter gratiam abundantem. flumina aqmv vivicsalicntis in vitamseternam (Joan.
P^ons Ghristus, flumina dona, quibus justus vege- vii). Per hanc enim aquam, sinostri cordis hortum

tatur, augmentatur, consummaturperperfectionem. irrigaverit, vegetabitur in nobis radix fidei, robo-

Radix arboris hujus est fidcs, quoe est origo et rabitur stipes spei, erigentur et exfcndenfur rami

fundamentum aliarum virtutum, et radix bonorum charitatis producentur folia boni operis, flores
,

operum. Peristamradicem justus in Deo plantatur, bonaj opinionis, fructus justificationis et glorifica-
sine qua nullum fruclum bonum profert. Sicut tionis : justificafionis in via, glorificationis inpatria,

Apostolusait: Sinc fidc enimimpossibile est placere Ad cujus patrice ingressum abstergct Deus omnem
Deo (Hebr. quam bonaradixisla, quamsumit
ii).
lacrymam ab oc(;7/5sanctoruni suorum(/l/90c. xxi),
initium boni, vita justi. Stipes designat spem su- Etdabit quod oculus non vidit, ncc aurisaudivit, nco
pernorum bonorum, per quam erigimur et robo- in cor bominis ascendit, quos sciVicei pncparavit

ranmr atransitoriis ad teterna conscendentes. Rami Deus diligentihvs sc (I Cor. ii), quivivitet regnat
charitalem insinuant, qute sursum erigitur per per omnia ssecula soeculorum. Amen.
dilectionem Dei, et in latum extendilur per dilec- SERMO YII.
tionem proximi. Medulla, quoe intrinsecus latet oc- D In fcsto Apostolorum.
cultam significat cordis intentionem cortex qui ;
Qui sunt isti qui ut nubcs volant, ct quasi colum-
patef,manifestambona3 conversationissuperficiem. bacad fcnestras'? (Isa. lx.) Beatorum, frafres, apos-
Infentio cordis ad solam spectat conscientiam; su- tolorum solemnia celebramus, in quorum prteco-
perficies vero conversafionis etiam ad famam. nium, et laudem, et admirationem eorum dignita-
Istam judicat solus Dcus, illam etiam proximus. tem et excellentiam admirafus propheta, divinifus
Propterea ista prodest tantum tibi, illa vero pro- inspiratus, oraculo tali proclamavit, dicens : Qui
dessc potest et alleri, si te tamen velit imitari. sunt isti, etc. Hujus igitur oraculi verba tam prae-
Folia quibus vesfitur significant bonam actionem, claratamque divina ad laudem et honorcm et glo-
per quam jusfus circumdatur et ornatur. Yiror riam eornm de quibus dicta sunt, et ad veslramufi-
foliorumexprimit ejusdem acfionis perscveranfiam lilatemquil)us dicenda suat, exponenda, proutDeus
etperpctuifatcm. Flores, propfersuamredolentiam, scientiarum Dominus dederit prompta devotioue
significantbonam famam. Isfos florcs arbor illa aggredimur, spc consummafionem promittimus,
frondosaet frucfifera, quie in coelum comas extulit, Qui sunt isli, inquif, qui ut nubos volanl, quiapul-
dicens : Nostra conversaiio in ccelisest (Pbil. ni). chro et convenicnfer, fralres charissimi, sancti
 :

913 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 916

npostoli nubibus coniparanlur, et pcr nubcs signi-

A nos, ct pcrlac, quod de fccunclitalo carnis nascitur,
jicantur. Sioul nainquo non soluni ox scnsu noslro, coiijugatos novi foslaincnli acoipore por ohur vcro
•,

6cd ct cx vciliis sanoloruiu colligiinus, quatuor anliquum, eo quod clophas animal est caslissiinum,

habent nubos lu-oprictates, per quas l)ealoruin . continenlcs velciis teslamenti. Tcr sapphirum, eo
apostolorum quatuor designautur principalcs vir- '
quod cadi prtctcndat colorcm, spii-ituales ejusdem
tules. Nubcs cnim pluunl ot protogunl, corusoant loslamenli viros rccte possumus dcsignare. Sancti
ct Yohant. Sic apostoli pluunt et protogunt, ooius- aiilom a[)osloli oaudidiorcs sunt nivc ; nilidiores
cant ct volant. 1'lucrunt quando in oiiincm lorrunt lacto, ruhicundiorcs ohorc anliquo, sapphiro pul-
cxivil sonus covum, cl in finos orbis tcrnirnm vcrJja ohriorcs, quia et virgines novi lestamcnii, angelicam
corum {Psal. Pluunt per pia^dicationcm,
xvni). viiain honostalc caslitalis iniitantes, cl conjugatos

protcgunt per interccssionem, pcr miiacula corus- lcgilime oonviventcs mirabili dignitale prtcccllunt;
cant, pcr contcmplationcm volant. Unusquisque et continentes veieris tcslamenti, etiam marlyrio

pluit ubi prcedicavit; pluit Thomas in India iiiajori, rubentos,cl spiritualcs viros, siveprophetas,exceI-
Bartholomajus in India minori, Simon ct Judas in lcnlia singulari transocndunt Miilti, namque pro-
:

Perside, Philippus in Scythia, Matthajus in yElhio- plictic ctrcgcs velcris tcstamcnti volucrunt vidcro
B
pia, Marcusin Alexandria, Joannesin Asia, Andrcas qn;c ipsi viderunt, ct non vidcrunt el audirc quic
:

in Achaia, Petrus in Cappadocia, Paulus in Gnvcia, illiaudierunt, ct non audicrunt {Mattli. xiii.) Unde

Pelrus ct Paulus dcmum in Ilalia. Sic iu principio Isaias, in spirilum conlemplatus Chrislum colaphis

gratia; multo sono prajdicationis salutarium vcrbo- ca!sum, spinis coronatum, cruce suspcnsum, ait
rum pluviam efTuderuiit. Istampluviam desidcrabat Vidcmus cum, et non erat aspectus ; dcsidcravimus
Psalmista quando dicebat: Anima mca siciit tcrra cum dcspcctumct novissimum virorum, virumdolo-
sine aqua tibi (Psal. cxlii). Susccpil itafjuc tcrra, id rumscicntcminnrmitatcm (Isa. xxxiii). Innovoquo-
estgenus humanum terrenisinlentuni supervcnien- que leslamcnlo, mariyrcs, confcssorcs, virgines,et
tem imbrem islum, et fecit fiuciuin: fructum do omnesdenique sanclialii libentfrChristumin carno
)
quo scriptum est, !ruc'.um xlcrnx (Joan.
vcro vitic vidissent, ctcjus doctriuam salularemaudissent, si
iv). quam bona) nubes ista), quarum ;m!)er tcrram poluissenl. Scd hocprivilegiumapostolicsedignitali
sic inebriat, ut lalem fructum faciat Adhuc nu- ! concossum est. Omncs ergo sanctos beati aposloli
bium istarum stilicidiis irrigamur salutaribus, prosccdunt, qui Cdirislum in carnc viderunt, et

quando eorum scriptalegimus aut meditamur. Pro- Spiritus sancti coclitus missi primiliasacceperunt.
tegunt per intercessionem. Ipsi elenim se mcdios q Istos studcamus dignis prajconiis venerai'i, istos
interDeum et nos ponunt, nc Dcus facinora nostra bonis opcribus imilari. Istorum exoromus regimine
per iram videat, etnosper districti judicii fervorem gubernari, istorum interventu patrocinari. Desidc-
puniat. Sic Paulus nubes fuit, ct gentes per eum remus denique jungi eorum consortio, et eorum frui
conversas sibi commissas protexit, quando pro cis gaudio, praBstante Domino nostro Jesu (^hristo, qui
gratias agebat, et sine intermissionc orabat. Adhuc cum Patie, elc.
quoque et nos protogunt, quando pro
ipse, et alii SERMO VIII.
salute nostra preces ad Dcum fundunt. Miraculis In fcstivitatc cujuslibct sancli.
coruscant, mortuos suscitando, leporsos mundando, Israel germinabit quasi lilium. Unde canimus :

csecos illuminando, et alios infirmos curando non Justusf/crminabitsicutIiIium,ctnorebitincVtcrnum

solum in carne viventes, sed et nunc cum Christo ante Dominum (Osc. xiv). In rebus visihilibus si sit

regnantes. Volatus significat contemplationem. qui qua?iat, tot possunt reperiri spiritualium rerum
Nunquid non ille volaverat, qui dicebat Nostra : etinvisibiliumsignificationes, quotinipsis videlicet
autem conversatio in coelisest? [Pbilipp.ui.) Vere visibilibus ct ooiporalibus rebus inveniuntur pro-
volaverunt qui usque ad cocli palatium cum (Hiristo prictates, sive intus in natura, sive foris in forma.
regnantes conscenderunt. Nubes igitur sunt apo- J) Non solum namque ipste res nobis sunt quasi ad
stoli pluentes per prajdicationem, protegenlos pcr cognoscendumetexpetendumsummum ct «ternum
oralionem, coruscantes per virtutem, volanlcs pcr bonum directiones et exhortationes sed naturales ;

contemplationem. carum qualitates et formalcs disposiliones. Homo

El quasi columbcc ad fcnestrassuas. Coluinl^a avis quippe, quein Dominus docet scienliam, revocatur
simplex est, nec intus habet iracundiam fellis, nec ad verum et immutabile bonum, non tantum intus
forissimulationcmopcris.Simplicitatemergo veram pcr ]'ationem ei aspirationem, sed foris quoquepcr
significat. Fenestric scnsus corporis suul, pcr quos scripturametcreaturam. Primalilii propiiefas, qua;
egrediuntur interiora, et ingrcdiunlur cxteriora. sensibusnostris occurrit, virorcst. Ccrnimus etiam
Sancti itaque aposloli quasi columb^ ad fcnestras lilium in ereetum crescere, nec huc aut illuc ere-

suas esse dicuntur, quia columbinam simplicitatem
in suis sensibus habuisse dignoscuntur. Sequifur
versusdelaudeeorum: Candidiorcsnivc, nitidiorcs
lacle, etc. (Tbren. iv). Possumus pernivcm, quse de
coelo venit, et super omne candidum albet, viigi-
clionis sua; staluminclinare. IMedicinale est, et ha-
bet fibrasinradiceaptissime sibiconjunctas. Vesfi-
tur hasta baculi ejus foliis suis. Invcnitur per ra-
musculos suos sursum, quando ad plenitudinem
incremenli sui pertingit pluialiler discretum. Habet

I
 917 SERMONES CENTUM. 918

florem sexifidum canclidum, inlus quibusdam gra- multiformiter discretus per mulliplicem Spiritus
nulis croceum, suavc redolentem. Est etiam non sancti gratiam, candidus per munditiam, scxifidus

solum erectum, sed ct rectum. Hsec omnia spiri- perperfectionem, croceus per charitatem, redolens
tualiter justo conveniunt. Viretjustus, etcrescit in pcr bonam opinionem. Sunt et alia) lilii proprieta-
tes, sicut quod frigidaj naturai esse dignoscitur,
creclum, et csctera qusc jam disposuimus in ipso
spirituaiiter inveniuntur. Viror designat fidem, eo vitiorum extinctionem insinuat, ct qua^dam aliso
quod fides prima sit in virtutibus, sicut viror pri- per quas virtutes et bona opera possunt figurari.
mum cernitur in rebus gcrminantibus, quod in su- Sed hajc modo de proprietatibus lilii dixisse suffi-
ciat. Notanda sunt quoque quatuor verbaqua) dicta
periori quodam sermone ostendimus. Erectio signi-
ticatspem, per quam erigilur a pryesenti saeculo s\xni,gcrminahit,norchitincetcrnumanteDominum.
ncquam ad supernorum spiritum societatem, ad In lilio, fratres, primum est germinare, extremum

vcrai bealiludinis plcnitudinem, ad oeterni Dei con- A ergo germinarebonam inchoatio-

fiorcre. Significat

templalionem sperandam, amandam, desiderandam, nem, florere consummationem. Quod vero ait in
quajrendam et inveniendam. Medicinalis est per seternum expimit perpetuam justi in bono perse-
praedicationem/sicutnamque medicinse diversisan- verantiam quod dixit anle Dominum, intentionem
,

tidotis et medicamcntis diverse curantur a3griludi- bonam. Germinat igitur justus bonainchoando, flo-
nes et infirmitates corporum sic mulliplici modo
:
ret consummando, in ffiternum perseverando, antc

prajdicatonesa^gritudinescuranturanimarum.Phar- Dominum recta intentione bona sua faciendo. Stu-

maca et medicamenta sanant apostemata, verbum deamus, fratres, sic germinare, sicflorere per me-
prsedicationis expelUt peccata. Habd^quoque justus intcrcessionem justi, cujus hodie solemnia
rita et

fibras[dossasJ et i'adiccs intus unitas, dum concor- celebramus, ut ingloriam rcgni cocleslis transfcrri
dat in ipso cogitatio cogilalioni, scnsus sensui, vo- mereamur, praistante Domino nostro JesuGhristo,
liintas voluntati, affeclio aflectioni. Sic sibi con- qui vivit et regnat, etc.
cordat, nec de alio in aliud se transmutat, sicut
B SERMO IX.
econverso de stulto scri]){u.m est :Staltus siciU Inna In fcstivitato Conccptionis B. Virrjinis, scd magis
mutatur {Eccli. xxvu). Sicut enim luna modo est in dcsponsationc cujuslihct animoo fidclis.
prima, modo secunda, modo tertia, et sine inter- Totapulchra cs, amica mca et niacula non cst in
missione de uno slalu ti-ansfertur in alium ita : te {Cant. iv). Quis est, fratres, quiloquitur, etquaj

stultus per carnalia desidoria raptus altcratur, ut
nunquam nec sibi nec alteri conveniens sed sem-
per dissidens inveniatur.
Et notandum quod folia liliieriguntur,
quid jnstus cxterius exercet per actioncm, sursum
levatur per intentionem. Rectus, per justitiam, tri-
buit enim unicuique quod suum est, tribuit fideli
quod fidelis est, infideli quod infidelis est, justo quod
justi est, injusto quod injusli est, amico quod debet
amico, inimico quod inimico, quiv suiit Ciesai'is,
desari, quro sunt Dci Doo{Mntlh. xxn). PJuraliter
est ad quam loquitur ?Loquitur amicus ad amicam,
sponsus ad sponsam, immaculatus ad castam, incor-
ruptus ad integram Deus ad animam, et ad talem,
quia quid- qualis ista fuil cujus hodie solemnia celebramus,
cujuscaslitatisirradiamurexemplis.7'o^Ty;i;/c/iraes
Pulchra cs inlus, pulchra foris. Inlusincorde,foris
in corpore. Intus rubicunda, foris candida, utrobi-
^ que composila. Rubicunda per charitatem, candida
per castitalem, composifa per humilitatem. Tota
ergo pulchra es, amica mea, ct macula non est in
te. Totum quod in le est pulchrum esf et nihil in est
,

ramusculos dividit per multiplicem Spiritus sancti tibi quod sit sordidum. In toto grata, in nullo in-
gratiam. Dum enim diversis donis multipliciter grata, intotoplaces, innullo displices. Tota pulchra
perfnnditur, ramos dividcre non inconvcnientcr di- cs. Pulchra pcr naturam, pulchrior per gratiam,
citur. Gandidus est permuuditiam dumnamquc ab : pulcherrima fies per gloriam. Qua) et qualia putatis,
omni inquinamento mentis et spiritus purgatur, fratres, ornamenta esse, quibus sponsa Dei, anima
liliicandorem per munditia; dccorem imitalur. justi, sic possit decorari, ut sic debeat decor ejus
Sexifldus est per pcrfcrlionem scnarius etenimeo
: commendari ? Lcgimus quod .\ssucrus rex fecerit
quod conslat etperficilur expartil)us suisperfectio- pucllas ad thalamum suum dcductas ingenti dili-
nem signifieat. Partcs senarii suntunum, duo, tria, D genfia proeparari, balneis lavari, unguenfis deli-
qutcsimuIconstiluuntscx,ctsivedicasscxicsunum, niri, ct omnibus qua^ decori conveniunt adornari
sivc ter duo, sive l)istria, senarium consummabis. {Esthcr. \\). Sic Deus imo multo amplius sponsam
Grana in flore croceum colorcm pi^ajtendentia cha- suam sibi prfeparat, et omnibus quaj spiritualcm
litatcm figurant. Croceus namque color rutilum formam decorant difaf. Primum dat ei lavacrum
flamma? splendorem videtur pra3 se ferre, sicut jam per compunctionem ct fletum peccaminum ut a
alibi dcmonstiavinius. Redolentia quoqiie bonam sordc scclerum veluf hyssopo aspersa mundificetur,
expriinit famam, sicut in aliis scrmonibus dictum et lotasuper nivcm dcalbetur. Unguenla sunt dona
est. Ad formam ilai[ue lilii juslus viret per fidem, spiritualia, quibus post fletum dclibufa a mreroris
erigitur per s[)cm, mcdelnr pcr prKdicationem, asperitale lenificatur. Sequentur ornamenta, vestes,
conjungitur sibi pcr unanimilalem, veslitur foliis zona, annulus, murenula, pccten, peplum inaures,
suis per bonam actionem, reetus est per justitiam, diadcma, speculum, calceamenta. Vostes designant
 :

019 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA 920

virtulum ct l>onoruui opei'uui vaiielalem, quibus A Eliam si occidcrit mc, in ijisum speraho. Bonus
aninn inlus ooram Dco ct proximo decora-
el foris cnim est Dominus spcrnntihus in ouni, animic
lur ct honcstalur. Dc hac mulliplici variclatc sci'i- qucorcnli iUum. Qui vivit et i-cgnat, otc.
plum ost: Astilit rc(jina a dcxlns liiisin vcstitudc- SEIIMO X.
ournto, circumamiela [variclatc (Psal. xuv). Zona De timoro Dei.
qua lumbiprsccingunlur, caslilatem significat, qua Dcum timo,ctmandatn cjusoljserva, hoccst omnis
fluxaluxuiiacarnis humanaj refrcnatur, sicut sciip- homo{Eccli. xii). Mullasol prajclaras, dilcetissimi
tum cst Sint lumbi rcstri prcccincli {Luc. xii). An-
:
invenimus Scripturis
fratres, auctoritales in divinis
nuhis exprimit fidem inlegram, per quam sponsa de timore Domini. Scriptum est enim Beatus vir :

sponsum absenlem ad ejus specicm jugi

diligit, et quitimet Dominum (Psal. cxi); et ilerum: Inilimn
dcsiderio pcrvenirc concupiscil. Murcnula, qua) supicni.iiv timor Domini (Psal. cx) et Qui sinc ; :

pectori affligitur, nc adullcr manum inscral,caslam timorecst nonpotcstjustificari[EccJi.i) et: Quam :

pra3tendit dileclionem, quam dialjolus violare non magnusqni invcnitsapientinm ct scicntiam, sed aon
permillitur pcraliquam pravamdclcclationem. Pcc- super timcntem Dominum {Eccli. xxv). Sapicntiadi-
tcn, quia capillos ab invicem disccrnit, virlulem cilur cogitatiode coeleslibus ctdivinis; scientia de
figurat discrctionis.Pcplum, quod capillos nc lluant
B tcrrenis ct humanis ct magnus prtedicatur qui
;

conservat, cogilalionumsobrietatem et quietem in- invenit vcl alteram vel utramque. Quando namque,
sinuat. Inaures eo quod aurium ornamentum sunt, ut de inventore scientia) primum loquamur,
et de
obedicntiam cxprimunt. Diadema figurat gloriam minoribus ad majora conscendamus, quemlibet in
conscicntiaj, dc qua scriptum est. Gloria uoslra cst logicaperitumcernimus,magnumpra)dicamus.Cer-
tcstimonium conscientise nostrce (I Cor. i). Specu- lesialiquemvideremus doctumin grammatica sicut
lum significatScripturarumlectionem,in quaanima Priscianum, dialectica sicut Aristotelem, rhctorica
quid in se bonum sil, quidve malum, quid hones- sicutTullium, AxceYemviS,: Magnusestislc.^i autem
tum, quid inhonestum contemplatur. Calceamenta, vidercmus cum 'doctum mechanica, diceremus
in
quse munimenta sunt pedum, quibus per diversa similiter: Magnns videremus eum
est iste. Si vero
loca movemur, prsedicationem circumquaque dela- eruditum in arithmetica, musica, geomelria, astro-
fam figurant. nomia sicut Boetium, vel quemlibet inventorem,
Habetilaque sponsa islalavacrum per compun- vel translatoremartiumj multo magis clamaremus :

ctionem, unguenta per spiritualium donorum su- Magnus

autem sciremus illum etiam in
est iste. Si
sceptionem, vestes perbonam actionem, zonamper p physicasapientem, ut Hippocratem velGalenum, et
castitatem, annulum per fidem, murenulam per proveclum in Iheorica ScCculari ut Platonem, et
castam dilectionem,pcctinem per discrelionem, pe- Socratem, omnimo clamarcmus Magnus est iste. :

plumper cogitationumquietemetsobrielalem, inan- Siquoquevideremusistumtaliterscientiamsajcuiari

res per obedientiam, diademaper gloriam, speculum doctum, sapientia divinse Scripturse peritissimum,
per lectionem, calceamenta perpraedicationem.His doctumscilicct in Veteri etNovo Testamento, his-
omnibus adduntur plcrumque lapides pretiosi, qui, toria, allegoria, tropologia, anagoge, litterarum
propter suum fulgorem, miracula longe latequc co- triplici sermone sicut Hieronymum, in ratiocina-
ruscantia dcsignant. Ofelix sponsa Dei, anima justi, tione disertumsicutAugustinum, in moralitatesicut
quae talibus ornamentis decoralur, etadthalamum Gregorium, sapientem denique sicut Salomonem,
ajterni regis prseparatur! Multa potest anima talis onmibus modisproclamaremus : Magnus isle. Non
uti fiducia. Nonnunquam tamcn contingit, ut donis tamen, fialres, major timente Dominum. Magnus
ditata divinis, magno terrore divina contemplando namque qui invenit sapientam et scientiam, sed non
judicia concutiatur, et multo motu formidinis affi- super timentem Dominum. Sapientia hic accipitur
ciatur. Cujus exemplum i-ei nobis Esther historia pro cognitione, qui facit quidem doctum scd et
Legimus namque quod Eslher regem As-
tribuit: j) justum, de qua scriplum est Beatus homo qui in-:

suerum contra basilicam in throno suo sedentem, vcnit sapientiam {Prov.m) Beatus namque quisa-
virgam tenentem, ardentibus oculisfurorem pecto- pientiam non tantum cognitione, sed etiam sapore
risindicantem conlemplala pene examinata sit, in per talem invenlionem bonum
justitiae invenit, quia
tantum utrcge etministris ejuscoramconsolantibus inlernum sapere incipit. Scd et siiste talis inventor
vixpotuerit se levare (Esther. v). Quid, fratres, in sapicntia3, pulcher esset utAbsalon, fortisut Sam-
hac re Assuerus rex significat, nisi Deum ? quid son, velox ut Asael,'probusut Alexander, dives ut
Eslher, nisi animam? quidbasilica; nisidivinitatcm? Grocsus, potens utOctavius Augustus, longoevus ut
quid thronus, majcslatem? quid virga, nisi po-
nisi Hcnoch, nihil illi vel tolum conferrct nisi Deum
testatem? quid ardor oculorum nisisupcrni judicii timoret. Sciiplum est enim de pulchritudine: Fal-
figurat terrorem ? Esther, regem supradicto modo Inx gratia et vnnn cst pulchriludo; mulicr timcns
inluita, expavefacta cccidit; et anima, Deum et Dcum ipsn laudaJiilur (Prov. xxxi). De Sapientiaau-
distiicta Dci judicia contcmplando, coram divina tem et fortiludine et divitiis dicit Dominus talibus
majestate contrcmiscil. Scd resumal vires, dona sibi voibis per Hieremiain: Non glorictur sapiens in
collata, et consolationes factas consideret et dicat sapienlia sun, ncc forlisin forlitudinesua, nocdives
921 SERMONES CENTUM. 922

scd in hoc (floriclar, si noscat qiiod

in divitils stiis, A. pcr considcrationem grati» ducimur, quia dum
erjo sum Doniinus {Jcr. ix). quod nol)is impiisabsquc merito per gratiam con-
Oninia denique quaccunque in praosenti sa;culo lulit perpendiinus, eumpeccando adiram provocare
percipi possunl, quain inutilia quam transitoria sint, dedignamur. Sed et ex gloria futura, qua3 revela-
ex mullis Sci-iplurarumlociscolligimus. Solus crgo bitur in ad hunc timorem provocamur,
nobis,
timens Ueum ud bealiludinem feslinat, sitamen sic quia dum oudimus quod nobis promissit quod ,

timeat, ut a malo recedat, et faciat bonum, Sane oculusnon vidit,necaurisaudivil,nec in corhominis

duo sunt timores, unus servilis, alter filialis. Ser- ascendit (I Cor. u), prao nimia dilectione jam ti-

vilis servorum, filialis filiorum. Servilis habet meinus illum offcnderc, qui tanta voluit nobi« pro-
formidinem, filialis amorem. Servilis de peccato millere, et potest dare. Per duo etiam media, per
perpetrato, filialis de dono accepto. Servilis de crealurom et scripturam ad utrunque timorem
,

tormento sustinendo, filialis de prsemio accipiendo. nonnunquam pervenimus. Ad timorem namque

Servilis inchoantium, filialis perfectorum. Vcrum servilem per creaturam cogimur, quia dum ejus
octo sunt, per quse excitamur et informamur ad magniludinein consideramus, immensam Creatoris
timorcm Dei, per tria prima ad timorem scrvilem, majestatem formidamus; ncc ignoramus omnipo-
per tria ultima ad timorem filialem, per duo media B tentem poenam inferre, si nos invenerit logis suoe
ad utrumque. Sunt autem hocc: culpa, sententia, transgressores cssc. Sic etiam ad hunc ipsum ti-
poona, ereatura, scripturti, natura, gratia, gloria. morem per scripturam impellimur, quia dum divi-
Per culpam, sentcntiam et pocnam incitamur ad nas comminationesin ipsa fi-equenteraudimus, Dei
timorem servilem. Per naturam, gratiam et gloriam proecepta transgredi pertimesciinus. Per creaturam
ad timorem filialem per creatui^am et scripturam
;
vero ad timorem filialem attingimus, quia dum
ad utrumque. Servilis habct formidinem pocna). tantam molem cernimus. (jreatorem mirabilem,
Filialis haljct amorem juslilia). Servilis aliquando laudabilcm, amabilem, et ex amore limcndum judi-
cilo transit ; filialis, qui dicitur sanctus, permanet camus. Sic quoque per Scripturam ad hunc castum
in sceculum sa3culi. Excitamur itaque ad timorem timorem provehimur, dum in ea divina promissa
servilem per culpam ex considcralione divina; sen- meritum humanum transcendentia legimus et ,

tentias ;
per sententiam vero excitamur ex aestima- promissorem amando timemus nc ofTcndamus. Sunt
tione scquentis poence. Dum enim timcmus puniri igitur isla oclo, quibus ad timorem Dei ascendamus,
per pocnam, tiinemus etiam judicaripersententiam: a minoribus incipientcs, ad majora pervenientes:
et dum judicari per scntentiam limemus, culpam, Q r.ulpa, sentenlia, poena, creatura, scriptura,natura,
quae causaest malorum perhorrescimus. Eritnam- gratia, gloria.Timcainus Deum, fratres, unusquis-
que in damnatis secundum magnitudinem culpoo quc secundum quod in se conspicit. Si in malo
pondus sententise, miseria sequentis poonas. Sic sumus, corrigamus errata; si in bono, melioremus
abyssus abyssnm invocat (Psal. xia). Abyssus incepta, et mandata ejus observemus. Quoe sunt
culpa? invocat abyssum scntentia^, et abyssus sen- ista mandala? /)y/eci/o Dei ct proximi. Quanlum

abyssuin pocna). Ethoc/yj vocc cata-

tentia; invocat debemus diligere Dcuin? Supcr omnia. Quanlum
ractarum luarum,Oomine{ihid.), idestinieslimonio proximum?S/c;z< nosmeiipsos.-hcneficio, verho, voto.
proedicatorum tuorum. quam profunda), quam In beneficio est opus bonuni, in verbo sanum con-
lattB, quain hoi'renda3 sunt abyssi istai. Profundila- silium, in volo pium desidcrium. Timeamus ergo
tem facit magnitudo, latitudinem mulliludo, hor- Dcum, et mandata ejusobservemus. Per hsec igitur
rorem utriusque contcmpIatio.Pocnam aulem prop- ad gloriam, sine his ilur ad paenam. Ilocest, inquit,
fer semetipsam formidamus. Sed quam pauci, qui omnis homo. Si omnis homo est qui Deum timet,
oculos diveitunt ad contcmplationem timoris, et et mandata ejus observat, constat quod ille homo
quam mulli sunl, qui eos vertunt ad spectacula non est qui hoc non facit. Si eniin cognoscit Deum
vanilatis ! De istis scriplum est: Cor sapienlium uhi D et mandata ejus, el non timet nec observat, con-
tristilia (Ecclc. vii); autem Cor slultorun:,
de illis : temptor est, et magis esse diabolus dicendus est
uhi hvtitia {ihid.). Per tria quoque ullimanaturam, quam homo. Si vero non cognoscit Deum et mandata
gratiam, gloriam informamur ad tiinorem filialem. ejus, coecus est, et magis bestiadicendus est quam
Est aulein timor filialis, ut qucin amas nolis oircn- hoino. Si aulem cognoscit, et tiir.et et custodit,
dero propter gloriain ; sicut timor est servilis, ut vere homo est, et lali nomine dignus apellari.
quem tiinesnon audeas offendere propter pocnam. Timeamus ergo Dominum ct mandata ejus obser-
Per naturam vocamur ad timorem filialem, quia veinus, ut per talcm viam pervcniamus ad supernain
duin nalura) nostroe dignitatein consideramus ex patriain, pra^stanle Domino nostro Jesu Christo,
inagna dilectione timemus Deuin offendere per cul- qui vivit et regnat.
pam, qui nobis ex dilectione impriinere dignatus SERMO XI.
est imagincm et simililudincm suam. De spirituali sanitate.
Maiius namquc honor, niagna dignilas humana) Sana me, Dominc, ct sanahor, salvum me fac, et
condilionis, cui naturaliter indita cst forma erea- salvus cro, quoniam laus mea tu cs {Jer. xvii). Fra-
tricis deitalis. Ad hunc cuindein quoque timorcin trcs, qui sanari rogat, infirinum se esse demon-
 :

923 APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA. 924

straL Scd quis est isle infirmus? Gcnus humanum, A quia alia comedimus, alia vitamus. Dispensatores
in cujus voce isla (licunUir infirnunn: perpeccalum siiiitsaccrdofes, quidivina sacramenta tracfant, et
originale et per niulta acfualia erat, ct medicum divinam nobis gratiam arcana summi largitoris dis-
(JUivrebat. Vcnil medicUs, et sahalus est oegrotus. tribufione mirabiliter adminisfrant.Quiservisummi
Duodecim aufcni sunt quoe de sanalione luimani ge- mcdici sunf, ct ad ejus aibilrium vasa
et medica-
nci'is noljiij exponere proposuimus. /Kfrrotus, medi- mcnla illius tractarc dcbcnl. Locus esl mundus isfe,
cus, vulnera, medicina, vasa, anfidota, dia^ta, dis- in quem, quasi in quamdam infirmariam, dc para-
pcnsatores, locus, iempus, sanitales, gaudiadeip- disohomo,postpeccatum, delatus est, uthicinfirnu-
gonus
sis sanitatibus recupcratis. /lOgrotus iste est falcm suam curare studeat, et sanitatem recipiat.
humanuin, de cujus ivgrifudine Isaias tcstatus est Tcinpus qiiod Deus concessit hoinini, ut in eo sani-
dicens : Omne capul hiiguidiini, et onine cor mvc- tati rcstituatur, praisens sajculum esf, quod in tria

rens ;
a planta pedis usquc ad verticem capitis non ienipora dividitur, tempus naturalis legis, tempus
ost in co sunilas (Isa. i). Vulnus, et livor, et plaga sci ipfic legis, tempus grafinc. Tempus nafuralis
tumens non est circumligata, nec curata mcdica- legis fuit ab Adam usquead Moysen tcmpus ; scri-
mine neque fota oleo. Alius eliam alil)i clamat
, pt;o legisaMoyseusqueadChristum; tempusgratia?
Caput nipiiin doJco. Alius Ventrem meum dolco. : a nativitafe Chiistiusque ad finem mundi. Et no-
Alius : Lunibi nici implcti siint ilhisionibiis {PsaJ. taidum quod locus istc, in quo «gcr sanafur, est
xxxvii). Sicmembra generis humani clamabant, et asper, teinpus longum, remcdium efficax. Locus
dolorem suae a3gritudinis insinual^ant. Sed, ut di- esl asperutprtevaricatorcastigclur,tcmpus longum
ctum est, venit medicus, et sanalus est a^grotus. ne sanandus pra^occupetur, remedium efficax ut
Quisoblislemedicus^fDeusquisanalcontriloscorde, infirmus curetur. Sanitafes sunt virtufes. Quando
cl alJigat conlritioncs corum (Psal. cxlvi). Vulnera etonim homo per virfules exercctur, et pellunlur
sunt peccata originalia, qua) quisque contraxit per vilia et ipsc sanalur. Virtufes namque expellnnt
ignorantiam in mente, pcr concupiscenliam in carne vifia, humilifas superbiam, charitas invidiam, pax
luxuriose vivendo, etaclualia, qute commisit prave iracundiam, lajfitia acediam, largitas avaritiam,
vivendo. Illa habet ex parentibus, ista ex propriis abstinenlia gasfrimargiam, castitas luxuriam. Vir-
operibus. Illa habet ex alieno, isla ex suo. Medi- tutes itaque locum possidcntes vitiorum sanitafes
cina est gratia, quse duobus modis vulneribus no- sunt asgritudinum.Gaudiadesanitatibusrecuporatis
stris infunditur. Uno amaro, et altero dulci. Amaro sunt beatitudines. Contristatur homo quando infir-

per increpationem, dulci per consolationem. Incre- p matur, gaudet quando sanalur. Sic inpra^senfi s;e-
patiovinum consolatio oleum. Vasa sunt sacra-
, culo de infirmitafe nostra) corruplionis dolemus ;

menta, in quibus, et per qua? gratia spiritualis con- quando autem in resurrecfione ad veramsanitatem
tinetur et infertur, sicut aqua baptismi, oleum, consurgemus, in a^tei-na beatifudine adepfa sanitafe
chrisma, aqua benedicta, et costera talia. Antidota gaudebimus.
suntscptem dona Spiritus sancti, spiritus sapientise Hoino igitur est asgrotus, Deus medicus, vitia
et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiri- vulnera, medicina gratia, vasa sacramenta, antido-
tus scientioe et pietatis, spiritus timoris Domini, ut ia Spiritus sancti dona, dia^ta Scripfura, dispensa-
simus per timorem humiles, per pietatem misericor- tores sacerdotes, locus mundus, tempus prajsens
des, per scienliam disereti, per fortitudinem invi- sseculum, virtutes sanitates ,
gaudia beafifudines :

cti, per consilium providi, per intellcctum cauti, per Sana me itaque, Dominc, et sanabor; salvum me fac
sapientiam maturi. Timor expellit elationem, pie- el salvus ero, quoniam laus mea fu es. Sana mo de
ias crudelitatem, scientia indiscretionem, fortitudo infirmitate, f^alvum me fac deperditione.Sana me de
debilifatem, consilium improvidentiam, inlellectus cuJpa, saJvum mc fac de pcena. Sana me ip tempore,
incaufelam, sapientia stultitiam. quam bona an- saJvuni me tac incctcrnitalc, quia laus mea tu cs in
tidota ,
quibus tam mala curantur apostemafa 1 D ulroque, qui vivis et regnas.
Diseta est sacra Scriptura, quse diverso modo nobis SERMO XII.
apponitur, dum secundum diversam capacitatem au- Dc spiritualihus monlibiis ct arhorihus Isracl.
dientiumprfedicatur.Nuncapponituraudientibusvel Montes Jsracl ramos vcstrosnxpnndite, florcle et
legentibusper historiam, nuncperalIegoriam,nunc fructum facite (Ezcch. xxxvi\ Habent, fratres cha-
per tropologiam, nunc per anagogen, nunc quoque rissimi, loca suas significationes sicut tempora.
per auctoritatem Veteris Testamenti, nunc per au- Sicut enim per mane accipimus cognilionem verifa-
ctoritatem Novi, nunc mysticis velaminibus involu- tis, per meridiem amorem virlufis, per vesperam

ta, nunc pura, nuda et aperta. ignorantinm, per mediam noctem malitiam, per
Talibus ergo modis et multis aliis nobis cibus lucem justitiam, pertenebras culpam: sicaccipimus
iste spiritualis apponitur, ut per eum seger noster per campum libertatem, per collem bonam actio-
confortetur et ad sanifafem rcformetur. Recfe au- nem, pcr monfem confemplationem, per coelum
tem Scriptura quando quoe in ea
diaeta esse dicitur, beafiludinem, per vallem vero iniquifatem, per
esse facienda legimus, facimus; quoe cavenda cave- abyssum desperationem, per infernum damnatio-
mus. Sic enim in cibo praecepf a medicorum facimus, nem. Campus, in eequalitate constitutus tria habet
925 SERMONES CEXTUM. 926

supraloca significantia conom, monfem, coclum

:
;
A Fcldrnconum vimim corum, ct venenum aspidum
tria sablus vallcin, Abyssum, infernum. Campus
: insanabilc (Deut. xxxii). Nos aulem sicut oliva
significal libcitnlem, quia sicut ille, qui in campo frnctifcra in domo Domini spcrcmus in misevicor-
est, iial)et facultatcm siuo alicujus tumuli o])viaalia dia Dci (Psal. li). Qui vivit el regnat.
ante vel retro, dextrorsum vel sinistrorsum, velquo
'

SEPvMO XIII.
placct divcrtcndi : sic illc, qui verc liber est, bahct In anno novo.
potenliam quod magis placet faciendi. Collis, qui a Canlatc Pominocanticuni novum, quia mirabilia
planitipcterrce modicum consurgit, bonam actioncm fccit (Psal. xGvii). Fccit Dominus mirabiliain crca-
exprimit, per quam a terrenis elevamar. Mons qui tione mundi, facit mirabilia in redemplione generis
nul)ibus magis approximat, contemplationemdesi- humani. Fecit miialjilia ia creatione mundi creando
gnat, qua^ nos sursum levans advisionemcoclestium tcrreslria et cadesfia, infima et summa, visibilia el
bonorum exaltat.Crelum autem, quia locus beati- invisibilia, corporalia et spiritualia. Fecit quoque
tudinis est, bcatitudinem ipsam non inconvenienter mirabilia inrcbus conditis. In elemenlis et elemen-
insinuat. Vallis, quia ad inferiora se deiprimit, si- tatis, simplicibuset compositis, incausis etefficien-
gnificat iniquitatem, quse malos ad ima trahit. tiis, in naturis et formis, ia figuris et colori-
Abyssus desperationemB ignificat, in quam iniqui
B bus, in vegcfalione germinaalium, et fecunditate
de valle iniquitatis descenduut. Uade scriplum est : gcnerantium. Fecit mirabiliainredemptionegeneris
Iiijpiiis, ciim in profmiiJnm voncrif pcccntornm, con- humani carncm assumendo, esuriendo, sitiendo;
temnit(Prov. xviii). Infernus aulem, quia locus est miracula faclendo,patiendo, moriendo,resurgendo,
damnationis,damnafionemsignificat.MontesIsrael, ascendendo, Spiritus sancti gratiam tribuendo,
etc.Monfes Israel sunt jusli contemplativi, qui culpas condonaado, impios jusfilicando, miseros
ramos suos, id est sanctas et frucfuosas cogilatio- beatificando. Cantale Domino canticnm novuin,quia
ncs, de radice fidei et stipe bonce voluntatis proce- mirabilia fccit. Canticum est vifa. Canticum no-
dontcs, expandunt per proximi dilectioncm, ct flo- vum, vita uova. (^anticum vetus, vita vetus. Xova
rent perbonam inchoationem, et fructum faciunt vifa jusfitia, vctus vita culpa. Porro tribus modis
per consummationem, et folia producunt per ])0- distinguitur canlus, gravi, aculo, superacuto. Gra-
nam actionem. vis significat vitam conjugatorum, acutus conti-
Sane tria principalifer ar])orum genera mihi vi- nentium, superacufus virginum. Qui bene vivit,
denfur in montibus Israel nasci, crescere, ramos ])ene canfat, qui male vivit male cantat, quia discoi'-
expandero, florere, fructum facere;"folia producere. Q dat. Ab hoc cantico discordantavari,fures,rapaces,
Prima olca sive oliva, secunda vitis, terlia ficulnea. immundi, foraicaforcs, adulteri, molles, masculo-
Oliva significat misericordiam, quia sicut oleum rumconcubifores, perjuri, meadaces,homicidse.Ab
alios excedit liquoi^es : i(a misericordia alias prsece- hoc cantico discoi'dant ctiam mulfi, qui saoris ordi-
sapicntiam, quia vinum,
dit virtutes. Vitis significat nibus suat sul)limali, qui ia domibus eljurncis de-
modice sumptum, acuit ingenium. Ficulnea, quia beathabilare, id est castitatem servaie sicut sunt
dulces habet fructus, dulcedinem designat inter- subdiaconi, diaconi, prsesbyteri, episcopi, arehiepi-
nam. Solct autem Patri assignari misericordia, Fi- scopi, et viri forsifan apostolici, caaonici rcgulares,
liosapicnlia. Spirifui sancfo dulcedo. IManlat ifaque monachi, Ilorum omnium non-
eremita:;, reclusi.
Pater olivam, Filiusvitem, Spiritussanctus ficulne- nulli a laudc divina discoiYlant, quia, quamvis
am.Sciendum tamenquod, licet faciamus talem
est Christiani sintnomine, pagani tamen sunt conver-
discrelionominhujusmodiassignationcfrium viitu- salione; et quamvis recfam habeaat de Deo lidem,
fum,nullatamcnestintelligendadivisioinoperalione tamen morfua est, quia non habent operationem.
triumpersonarum.Istarumautemtrium virtufumin- Discordant ergo a eanlico laudis Dei, quia non est
frucluositaleminreprobispropheta deplorans,dixit: speciosa laus in orc peccaloris (Eccli. xv). Omnes
Ficns non florcbit, cl non cril gcrmcn in vineis. D tales canticum vetus cantant, quod magis signifi-
Mcnticliir opns oliviv (Jlcibac. iii). Significat itaque cat tristifiam quam gaudium.
oliva misericordiam, vitis sapienliam, ficulnea dul- De hujusmodi laudatoribus scriptum est Quo :

cedinem internam. Suntet aliiX) forsisfan ar])ores in mibi multitudinem viciimarum vcstrarum, dicitDo-
montibus Israel, per quas diversoe figuranfur vir- jiiinus? Plcnus sum. Ilolocausta arielnm, et adipcm
tutes, sicut per buxum propter virorem fides, per pinguinm, et sanguincm vitulorum ct agnorum et
cedrum propter altitudinem spes, per pinum pro- hircorum nolui. Cum vcnirctis anlo conspectum
pferpinquedinemcharitas, pcr spinum recta incre- iiieum, quis quoesivit hsoc de manihus veslris, ut
patio, pcr myitum tempcranfia iiguralur. Expanda- ambuhu-ctis in atriis mcis'? iVe afTeratis ullra
mus,fratres,ramos florcamns, etfructumfaciamus, sacrificiun} frustra.Inccnsum abominatiocst niilii.
nc doaiinusnos infrucfuosos iavcniat,et nossucci- Ncomcniam, et sabbatnm, ct fcstivitates alias non
dat et succendat. Jam eaim sccnris ad rndicem fcram. Iniqui suntcvtus vestri. Kalendas vostras,et
arhoris posita cst (Matth. iii). Fructificemiis sicut solcmnitates vostras odivil anima mea facta sunt :

Sunt namque quidani qui fruc-

oliva, vitis, ficulnca. mihimolosta laboravi suslincns.Et cum cxtcnderi-
;

tum faciunt aaiarissiinum de quibus scripfuiu esf lismanusvcstvas, avevlam oculos meosa vobis ^-t

927 APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA.
Ctim nniltiplicaverilis orationem, non c.va«c//a/jj
mamis cnim vcslr.v sanrjuinc plcnic sunl,\{\ est, pec
cato {Isn. i). Et perMalachiam prophetam: Ecce
prnjicinm vohis brachium, cl dispcrgam supor vul-
tum vcslrum stcrcus solemnitatum vcstrarum, ct
assumct vos sccum clixit Dominus (Malac.
aliiunquoqucprophefam(letalil)usdicilur:P///a/;a/Ji
sc Iiabcro vasa vantici sicut I)avid[Amos.
etcnim subtilibus vocibus verba divinse laudis sibi-
lant, et duplici aut triplici modulatione cantica so-
David putaut, quia
nant, vasa cantici sc haherc sicut
se vere laudatores csse Dei exislimant. Sed non pla-
cetvox, quia vita displicet. Nos ergo, fratres, can-
temus Domino sicut prsecepit Psalmisla. Rcx omnis
iemv Dcus, psallitc sapientcr (Psal. \h\i). Quid sa
pienter'?Non simus pravis operibus dediti, non in
psallendo verbis oliosis intenti, non vanis aspecti-
bus curiosi, non risu dissoluti,non excursu et dis-
cursu vagi.Cantemus sicut quidam versificator dicit.
Omnihus bis horis cadcm vox cordis
1 ox cst grata chori, quando cor concinitori.
Cantemus Domino canticum novum, quia
igitur
non solum quia fecit sed etiam
mirabilia fecit, et
quia mirabilia faclurus est. Fecit duo proecipua
mirabilia : unum mundi, alterum in
in crealione
redemptione generis humani. Et facturus est duo:
unum in renovatione creali altcrum in glonfi-
,
catione redempli. In fine namque seeculi, quando
nova faciet omnia, tunc faciet mirabilia in reno-
vatione creati. Quando autem dicet electis Vcni-
te, benedicti Patris mei, pcrcipite regnum quod
vobis paratum est ab origine mundi (Matth. xxv),
tunc faciet mirabilia in glorificatione redempti.
quam gloricationem nos perducere
Jesus Christus Dominus noster, qui
regnat.
SERMO XIV.
In synodo , aut in festo confessorum sacerdotum
de vestibus sacris.
Sacerdotestui,Domine,induanturjustitiam(PsaI.
cxxxi).Oportet,fratres charissimi, ut nos qui in
Dei sacerdotio fungimur, dignam sacerdotio justi-
tiam ducamus, et honestis in officio vestibus indua-
mur, imovirlutes, quae perveslessacerdotales desi-
gnantur, exerceamus. Quid namque prodest ornari
vestibus, nisi ornemur virtutibus? Certe
mussacerdotemsinesacerdotalibusvestimentismis-
samcelebrare,sinealba, sinestola, sineinfula, mul-
tum miraremur et cumhorrore nimioministrum ta-
lem detestaremur.Si crgo detestandus esset qui acce-
deret ad altare sine vestibus,quam detestandus quam
horrendus est, quiaccedere prsesumitcum vitiis et
sine virtutibus? Quantum distat inter vas quodlibet
et cibum, tantum dislat inter significans
catum. Vestessignificant, virtutes signiflcantur. Ve-
stes foris coram populo decoranf, virtutes intus co-
ram Domino ministrum commendant. Sicut igitur
non audemus accedere ad altare sine vestibus, sic
non praesumamus accedere sine virtutibus. Videa-
, ,
928
;
A nius denique quae suntistae vestes, et quoe per eas
signiliccnturvirlutes.Suntergovestimenta,interior
crjo linca, cxtorior
scilicctal])a,amictussuperhumeros,
quod nos super humerale dicere possumus, zona
stola,manipula, infula. Ante omnia debet sacerdos
ii). Per quolidiana vcstimenta deponere, deinde manus
abluerc, ct siccandidavcstimentasumorc. Deposilio
vi). Dum quotidianorum vestimentorum sig-nilical veteris ho-
minisdepositionem, ablutio manuumcriminumcon-
fessionem, assumptio novorum vestimentorum vir-
tutum excrcilationem. Linea interior inlerius est,
cxleriorcxterius. Ista est in occulto, illa in manife-
slo. Ista latel, illa patet. Propterea interior signifi-
cat munditiam cordis, exlerior munditiam corporis.
Super humerale, quod supra humeros ponitur, ubi
oncra solentimponi, tolerantiam prajsenlium signi-
ficatlaborum, qufenobis nccessaria est, si veri sa-
ceidoles volumusesse. Undede illis qui eamperdi-
dei unt scriplum est Vo) his qui perdidcrunt susti-
:
ct oris. ncntiam! (Ecclc. ii).
Et Dominus delaudepatientiseinEvangelioait: In
polientia vcslra possidcbitis animas vestras {Luc.
XXl').
Suslineamus ergo, fratres, quidquid nobis acci-
derit adversum, ut sicut bona suscepimus de manu
Domini, ita et mala sustincamus {Job. ii). Zona, quae
lumbos circumdat et vestimenta constringit ne
diffluant, virtulemcontinentiaeinsinuat, quoe fluxam
luxuriajnostrselasciviam refrenat. Stola, quae collo
jugum suave Domini exprimit, de quo
imponitur,
^ DominusinEvangelio
:
ait Jugumenimmeum suava
:
cst, etonus mcumlcve {Matth. xi). Sequitur mani-
pula, quae in brachio sinistro depcndet, quoe nihil
Ad aliuddenotat sacramenti, nisi quod pro cautela ibi
dignetur
ponitur, ne sacerdos aliquid in officio suo incaute
vivit et
et negligenter agat, sed omnia diligenter, sicut qui
Domini et sanctorumangelorum consi-
in conspectu
stit, Significat ergo cautelam, per quam
perficiat.
cavenda cavemus, etfacienda facimus.IIisomnibus
minister Domini indutus, his omnibus adornatus,
nondum est aptus offlcio sacerdotali, nec illud im-
domo plere praesumit, nisi septimum, quod infula dicitur,
caeteris addatur et superponatur. Istud vestimentum
excellentius est cseteris, eminet que universis.Quam
igiturvirtutemper hoc significaridicimus, nisi cha-
D ritatemde qua dicit Apostolus Adbuc vobis excel-
:
si videre- lentiorem viam domonstro.Si linguis hominum lo-
guaretangeIornm,e\.c.{I Cor. \u-x.m),({uiBhcneno\nt
frater-nifasvestra.Qui cum alia dona spiritualia et
virfules demonstrasset, tandem de charitate intuli
dicens Si linguis, etc.
: beata virtus charifas et
!
beatus solus, qui in ipsa usque in finem perseverat!
Qui ergo cum aliis virtutibus charitatem habet,
sacerdosest. Et quietiam alias sine ista habet, sa-
et signifi- cerdos nonest. Habeamus itaque, si verisaccrdotes
volumus esse, quod esse debemus, habcamus inte-
rioremlineam per munditiamcordis, exlerioremper
munditiamcorporis.Superhumeraleperpatientiam,
zonam per continentiam, stolam per obedientiam,
manipulum per cautelam , infulam per charitatem
929
fraternam. His elenim omnibus armati sancte et
religiose perficiemus holocaustum Domini, etdice-
tur de nobis quod scriptum
cluin, rcgalc sucordotium {IPeti\u).Ta\es fuerunt
sancli, quorum hodie solcmnia celebramus. Taies,
fratres charissimi, esse studeamus, ul et nos indua-
mur justitiam, et facti cum ipsis parlicipes merito-
rum, fieri mereamur socii praemiorum. Quod per
merita et inlercessionem eorum nobis praestare
dignetur qui vivit et rcgnat, etc.
Sr<]RMO XV.
LXX.
1)0 vinea Dominica.
In
Ite ol vos in vineam: et quod justum facrit da-
bo vobis {Matth. xx). De vinca Dominica, fratres,
ad quani nos invitat sermo divinus brevem vobis
exhortationem faciemus ne vestram. dilectionem ,
verbis prolixioribus oneremus. Primum ilaque vi-
deamus quis sit ager in quo plantatio
nea, quaj fossio, qua) binalio, quoe tertiatio, qui pal-
mites, qute putatio ,
quse plicatio
flores, qnis fructus, quis denarius qui promiltitur,
Ager iste cor humanum est, quod debemus jugi
compunctionum ligone scindere, et in ipso per gra-
tiamdivinam vineam sive vites perbonas voluntates
plantare ut in bono crescant, et palmites, folia, flo-
res, fruclumque produeant. Debemus vineam istam
fodere per compunctionem, quse nascitur scrutatio-
ne peccatorum nostrorum; binare per compunctio-'
nem, quoe nascitur de consideratione donorum nobis
coclituscollalorum;tertiarepercompunctionem,quoe
orilur de prtegustatione futurorum bonorum. Sunt
autem palmites bonoe cogitationes de bona voluntate
multipliciter procedentes. Istam vineam putamus,
quandocogitationemminus utilesresecamus, et uti-
lioribus propagandis vacamus. Palmites plicamus,
quando cogitationes nostras humiliamus, et quasi
baculum in tcrrram figimus,quandomortalitatis no-
stroQ recordamur, et quod tei'ra sumus et in terram
ibimus reminiscimur. Sic plicuit vitem suam Abra-
ham quando dixit Loquar ad Dominum meum
,
: quam
cum simpulvis ct cinis{Gen.-x.\ni).Sic Jacob quando
dixit Minor sum cunctis miserationibus tuis {Gen.
: virtutem significant obedientioe, quia auribus audi-
xxxu). David quoque dixit Unicus et pauper sum
cgo{PsaI. xxiv). Beata Maria plicuit suam vitem
et ait : Ecee ancilla Doniini {Luc.
palmitem suum plicuerat, quando dicebat A'0/2
sum dignus vocari aposlolus, quia pcrscculus sum
Ecclesiai/i Dci {I Corw). Folia designant bonam
actionem, quoe nos circumdat et ornat, sicutin aliis
sermonibus soepe jam diximus. Flores, eoquodre-
doleant et suum longe spargant odorem, bonam fa-
mam insinuant per quam sive prope sivc longe
,
proximo redolemus. Fructus bonam designat con-
scientiam de justitia consummata. Ad hoc enim la-
boramus ut bonam conscicntiam habeamus, sicut
ille qui in vinea colcnda desudat, ad boc (endit ut
fruclum percipiat. Habemus itaque, fratres, agrum
cor nostrum, Dominicam vitem bonam volunlatem
palraites bonas cogilationes. Fodiamus, binemus,
SERMONES CENTUM. 9S0
A tertiemus eam, sicut scriplum esf, per triplicem
compunclionem. 1'utemus eam per .superfluarum et
est: Voscstis gcniis cJc- minus utilium cogitationumresecationem. Plicemus
eam per mentis humiliationem, ut producat foiia
perbon.';mactionem,noresperbonamfamam,fructus
per bonam conscientiam. Si sic, fratres charissimi,
in vinea Dominica laboraverimus, promissum dena-
rium percipiemus. Quid est iste denarius ? Denarius
iste est vita ajlerna. Denarius isle est quod oculus
non vidit, nec auris audivit, noc in cor hominis as-
cendit, quic prosparavit Deusdilirjentibus se{I Cor.
ii). iste est summum bonum, in quo omne
Denarius
bonum, quo omnebonum. In quo omne bonum
et a
per plenitudinem, a quo omne bonum per largitio-
, nem. Denariusisteest Deum videre, eteumgustare.
g Videre per contemplationem, gustare per dilectio-
nem. In hac vinea nos laborantes adjuvare, et isto
fit, quse vi- denario nos dignetur remunerare Jesus Christus,
qui vivit et regnat, etc.
,
quse foUa, qui SERMO XVI.
In festo martyrum. De spirituali agricultura.
Qui seminant in lacrymis, in exsultatione metent
{Psal. Gxxv). Fratres, qui parco seminnt, parcc et
metet;et quiseminat in benedictionibus, debenedi-
ctionihus etmetet {IlCor.ix). Bonum igitur etmul-
tum seminemus, si bonum et multum metere deside-
ramus. Seminemus in merito, prout metere deside-
ramus in praemio. Qua^ramus aratrum et utensilia-
aratri, longum lignum quod rustici hagiam vocant,
Q lignum bifidum per quod aratrum manibus tenetur,
et coeteraquoe,causa brevitatis^proetereo exponendo
ponemus. Pes aralri, super quem coetera fabrica
consistit, fides est quoe aliorum est origo virtutum.
Lignum longum, quod longum extenditur, quod
in
hagiam voce rustica nominamus, spem significat,
de cujus longitudine scriptum est : SperastisinDo-
mino in sxculisaeternis, inDomino Deo forti inper-
pctuum {Isa.xwi). Manubrium quod bifurcum est, ,
et ulraque manu tenetur , charitatem demonstrat,
dextera tencmus dum benefacimus amicis ,
sinistra dum benefacimus inimicis. Aures aratri
: mur, obedimus. Rotaj scientiam duorum Testa-
et
mentorum designant. Rectenamque per rotas Te-
i). Sed B. Paulus stamenta figurantur, quoequasideorsumtanguntter-
: ramperhistoriam,etsursumlevanturperallegoriam
deorsum deponunturper sensum carnalem, sursum
£) levantur per sensum spirilualem, dcorsum per si-
gnificantia, sursum per significata. Vomer et culter,
quibus scinditur terra et aperitur, rationem et in-
tellectum dcsignant, quoe per occulta creaturarum,
et obscura Scriplurarum rimamur et volvimus. Ju-
gum, quod cervices premit, pondus divini timoris
exprimit, quod mentibus noslris imponitur, ne no-
ster sensus per clationem contra Deum erigatur.
Vincula, quibus jugum ligatur, proecepta divinoe le-
gis sunt.Deconlcmptorehujusjugi elhorum vincu-
lorumscriptum est : A scoculo confregistijugum, ru-
pisli vincula; dixisti •,Non serviam(Jer,u). Bowes.
 ,

931 APPENDIX AD nUGONIS OPERA MYSTICA. 932

qui arando laborant, sensuscorporales,qui,propIcr A tribuit essedeos per gratiam. Fortis polentia, quia
ulrumquc scxum (hiplicali, (lcccm liunt. Qni l)(mc principcm liujiismundi custodicntcm alriiiin suum,
dicuntur csse b(jvcs pcr maturilatcm, non tauri pcr id est mundiim, dcl)cllavit, ct vasa cjus, id cst ani-

dissolulionem bovcs per continenliam, non lauri

; nias, inquibus iiii^iuilalcm posuerat,advitam l;iincn
per lasciviam. Slimulus, quo punguntur, afllictio proedestinala diripuit, et ipsum dejecit, etalligavit
corpoiis cst in vigiliis, ct jejuniis, ct cielcris hujus- (Iaic. ii), ne more anliquo in hominc dominclur,
modi. Tcrram, (juam debemus ararc, nosmctipsi donec intempore Antichristi ad modicum ipsius
sumus, quos debemus arare pcr compunctionem, perinissione solvatur, et postea cum suisindieju-
qu8e nasciturdescrutalionepeccatorum nostrorum; dicii in infernum redigatur. Pater misericordia ,

binare per compunclionem, qua) oritur dc considc- quia palcrna pictatc ad nos vcnit, ct nos redemit
ratione coelcsliumdonorum nobis collatorum; tcr- cl justilicavit et jjcatificavit. Vcnit perhumanitatcm;

tiare quoque per compunctionem, quse oritur ex rcdemit per passioncm justiucavit per gratiam,
,

prajguslationefuturorum bonorum. Uebemusetiam bcatificavitper gloriain. Princeps justitia, quia rcd-

limare terram istam pcr memoriam anliquarum ct dct unicuique quod suuin est bona bonis mala
, ,

iniquarum convcrsationum nosirarum. Quasi nam- nialis, bonis gloriam, malis prcnam. Admirabilis

quede singulis mansiunculis animalium nostrorum 3 ergo estgloria, consiliarius sapienfia, Deusnatura,
fimum super terram nostram ducimus, dum qua;- fortis potenlia, pafer miscricordia, princeps justitia.
cunque qua3 in conversionibus prastcritis carnali- Vivet et dabitur Quid dabitur ei? De auro Ara-
ei.

tcr et bcstialitcr cgimus, ad memoriam plangcndo bise ,

non solum de auro sed et de thure, et de
,

rovocamus. Et quasi pcrparlcs spargimus, dum sin- myrrha. Aurum, propterfulgorem divinas cognitio-
gula male acta pro loco et tempore, pro qualitate nis, significat claritatem, id est fidem ;thus, propler
et quantitate discutimus. suam redolentiam, significat bonam opinionem;
Habcmus pcrhdem pe lcm aratri,
itaque, fi^atrcs, myrrha, qua3 corpora servat incorrupfa designat ,

hagiam per spem, manubriumper charitatem, dcx- carnis incorruptionem. Possumus autcin de my rrlia,
terumcornu ejus per dilectioncm amicoium, sini- propter ejus amaritudinem, multiplices trahere si-
strum per dilectioneminimicorumj aures aratri per gnilicationes. Estetenimmynliadoloris, estetmyr-
obedientiam,rolellasperutriusqueTestamenliscien- myrrha compunetionis estetmyr-
rhaliinoris, cst et
tiam, culluium et vomeiem pcr sanam rationem et •
rha confessionis, eslet myrrha salisfacfionis, est et

sanum intellectum,jugum pertimorem divinum,cor- myrrha exercitationis, cst et myrrha laboris, est et
rigias perprsecepta legis,boves perquinque sensus myrrha subjeclionis, cst et myrrlia compassionis;
coiporis, slimulum per aniictionem carnis, aratu- C est myrrha quoque passionis. Myrrha doloris esl,
ram triplicempcr triplicemcompunclionem, fimalu- quando transacla mala rccogitamus, et inde dol.e-
rain per peccatorum recordationem. Semina autem mus. Myrrha timoris est, quando pro malis, quoe
nostra sunt dona divina vas in quo ea servamus
; commisimus falurain pcenam timemus. Myrrha
,

intellectus et sensus spiritualis est. Ista semina ter-
ra3 mandamus, quando ea aflectui et efTectui manci-
pamus : affectui per dilectionem, efTcctui
tionem.Im lacrymis seminamus, in cxsullalione me-
temus. Scminamus in lacrymis, quia omnes qui xg-
huit pic vivcre in Chvisto perseculioncm palienluv
{II Tim. iii); mctemus inexsullatione, quiagaudebi-
mus in retributione. Quod ipse prsestare dignetur
qui vivit et regnat, ete.
SERMO XVII.
In Epiphania Domini.
Vivety et daljituv ei dc auvo AvabiiC (Psal. Lxxt).
Quis est qui vivet, et cui dabitur de auro Arabiaj ?
Fuev qui natus est nohis, ct niius qui datus est nohis,
cujus iionwnAdmivahilis, ConsiHavius,Deus. Fovtis.
Pater futuvisseculi, Pvinceps pacis(Isa. ix). Admi-
compunctionisest, quando,cogente dolorecttimore,
de malis perpetratriscompungimur. Myrihaconfes-
per opcra- sionis cst, quando mala, quaj egimus confitendo
erubescimus. Myrrha laboris, satisfaclionis, quan-
do,post confcssionemdetransgressione divajlegis,
Doo per afflictionem poenitentiaa pro modulo nostro
satisfacimus. Myrrhalaboris est, quandoinsexope-
ribus misericordiae proximo exhibendislaboramus.
Myrrha exercitationis est, quando, vitiis expulsis
per diuturnum excrcitium ad viitufes pervenimus.
Myrrha subjectionis est, quando subiimioripropter
Deumsubdimur, et inde nonnunquam amariludincm
t^ toleramus. Myrrha autem compassionis est, quando
alienis malis compatimur. Myrrha vero passionis
est, quando mala nostra patimur.
Habemus decem speciesm-yrrha3 primam
itaque :

rabilis gloria, consiliarius sapientia , Deus natura, per dolorem, secundam per timorem, tertiam pcr
foi^tis potenlia, pater misericordia, princepsjustitia. roinpunctioncm, quartam per confessionem, quin-
Admirabilisgloiia, quia etangcli,prcenimia admira- tam per satisfacfionem, scxfam pcr exercitationcm
tione glorise ejus, in ipsum prospicienfcs dificiunt, virtutum, septimam per exhibitioncm bonorum
et cantant dicentes : Pleni sunt cueli ct tevva ma- opcrum, octavam per subjectionem nonam per ,

Jeslatisgloriic tuic. Consiliarius sapientia. quia est compassioncm, decimam per passionem. OiTeramus
Angelus magni consilii ,
qui hominem in invio et nos, fratres, nato Domino, aurum, thus et myr-
infidelitatis et iniquitatis erranlcm reduxit. Deus ham. Aurum perfidem, Ihus per bonam opinioncm,
j^alura, (juia deilatem habet per naturam, ct aliis myrrha per carnis nostree Lncorruptionem et ,
933 SERMONES CENTUM.
^tecundunimultiplicem superiorem myrrhaj divisio-
nem. Et quia nihil sine divina gratia possumus,
ipsam semper imploremus, ut per ejus auxilium
valeamus hanc oflerre ol)lationcm et ad a>tcrnam
pervenire retributionem. Quod nobis proestare di-
gnelur qui vivit et regnat, etc,
SEHMO XVIII.
In Annunliationc Dominica.
Ecce concipics, cl pares rilium{Luc. i).InAnnun-
tiiatione Dominica, fratres charissimi, locuturi
compendiosum vobis sermonem faciemus, ne ves-
tram dilectioncm onercmus. Et quia modum sacra-
tissima) conceplionis, multis Scripturis exponenti-
bus,nostis,pIacet ipsummodumillibatumprceterire,
et aliquid quod vestros mores sedificet proferre.
Debemus, fratres, nosmetipsi mater esse Ghristi, si ^
volumus esse jusli, si volumus esse beati justi plumbum, propter ponderositatem, virtutem gra-
:
per gratiam, beali per gloriam. Debemus Chris-
tum concipere,Chrislum parturire,Christum parere,
Christum nalum possidere. In gcneratione carnali
prima est conceptio, secunda parturitio, tertiapar-
tus, quarta nati possessio in qua estgaudium, quia
natus cst homo in mundum, nec meminit pressurge
mntcr transactse {Joan xvi). In spiriluali autem hac
generalione prima estfides, secunda bona voluntas,
tertia bona actio,quarta seterna bealitudo.In carnali
gencratione prima est commistio mai'is et femince
quando femina, retento scmine, feeundatur. Deindc
parturitio,id est partus paratio, fetus videlicet con-
cepti augmentatio, vegetatio, membrorum formatio
et dispositio, sensificatio hominis atque perfectio.
Denique igilur sequitur parlus, id est fetus edilio,
in qua est maximus matri dolor, angustia, labor
et clamor. Ad ultimum sequitur nati filii posscssio,
in qua prce nimio gaudio quod natus est homo in
mundum, mater pryeteritaj pressurse non recorda-
tur. Sic in spirituali generatione, in qua Deus mas-
culus est, anima femina. Quando ipse Deusanimse
conjungilur, concipit anima Cbristum per fidem.
Fides namque prima est omnium bonorum, sine
qua impossibile est placere Deo, sicut impossibile
est naturte ut sine semine generetur liomo. Deinde
sequitur parluritio, quando concepti cognitio boni
per bonam volunlalem augmenlalur, et per alTectio-
ncmsensificatur,etquasimembratimperdesiderium D
operandi disponitur. Sequitur partus, quando foris
bonum per actionem manifeslatur, quod priusintus
in bona voluntate eontinebafur in qua est labor et
; MariJB, ut sic perveniamus ad gaudium retributio-
clamor matris, quia gravatur tunc anima propter
infirmilalcm et murmurationem carnis. Sed quan-
diu durat partus iste, quandiu vivitur, semper fe-
tus iste editur, quia quandiu est lcmpus vivendi,
semper est tempus benc agendi. Quando vero homo
moritur, tunc perfecte puer nascifur, quia in solo
die mortis perfecte declaratur virtus et meritum
operis. Nati filii possessio, selernaest beatitudo, in
qua videbimusChrislum etgustabimus videbimus : cujus magnitudinc Scriptura adjungitdicens Quasi
per contemplationem, gustabimus per dilectionem.
Do hujus nativitalis gaudio et fructu scriptum est
934
-A- Cum dedcrit (lilectis suis somnum, ecco hxrcditas
Domini, filii mcrcos, fructus vcntris(Psal. cxxviii).
Concipimus ergo Christum pcr fidem, parturimus
per bonam voluntalcm, parinms pcr bonam actio-
nem, gaudebimus de nato filio pcr a;ternam retii-
butionem.
Sciendum autem est quod carnalis anima nonpo-
test suscipere Christum, sicut lignea fenestra non
potest suscipere in se solarem radium. Et sicut vi-
trea fenestra in se suscipit radium solis, et ipse
radius eam intrat et penetrat sic anima spiritualis,
:
sordibus vitiorum purificata et sole virtutum clari-
ficafa, (^hristum concipit. Quid est namque in fenes-
tra lignum, corpus? Quidvitrum, nisi spiritus?
nisi
Ferrum autem quod panellos ligat, eo quod ferro
domanlur omnia, significat rigorem severitatis, et
vitalis ; divers» laminse diversi sunt sensus animse,
quorum alii disponuntur sursumper conlemplatio-
nem Dei, alii deorsum percuram sui, alii dextror-
sum per dilectionem amicorum, alii sinistrorsum
per dilectionem inimicorum, alii in circuitum per
circumspectionem motuum. Naturalis puritas vitri
significat virtutes nobis datas per naturam colore ;
superadditi, virtutes nobis collafas per gratiam ;
pictura) imaginum exempla significant sanctorum,
quai diligenter in nobis pingere debemus, virtutes
eorum cogitando innocentiam Abel, justiliam Noe,
:
fidem Abrahaj, perseverantiam Isaac, tolerantiam
q Jacob, caslitatem Joseph, mansuetudinem Moysi,
constantiam Josue, charitatem Samuelis, humilita-
tem David, zelum Elioe, abstinentiam Danielis,pr8e-
cipuam S. Joannis Baptistas liumilitatem, ct casti-
tatem B. Mariae. Sed et cruccmin nobis pingimus,
cogitando continue passionem Domini, quam pro
nobis sustinuit. Sic pingamus in nobis aliorum
imagines sanctorum; cogitando et imitando virtutes
et exempla eorum.
In hac itaque, fratres, mystica significatione vi-
trese feneslrse lignum est corpus, vitrum spiritus, fer-
rum severitas, piumbum gravitas, singuliB lamince
singiili sensus animaj, puritas vitri virtutes nobis
data) per naturam, colores additi, virtutes nobis
collataj, per gratiam, picturce imaginum exempla
sanctorum.Simus igitur,fralrescharissimi spiritua-
lesut irradiemur radio solis justitia?, et spirituaUter
concipiamus et pariamus Christum filiuin virginis
nis ajternoe, ipso prajstante qui venit et regnat, elc.
SERMO XIX-
De uno quovis confessore.
Ecce sacerdos mag nus{cx Epist. Com. conf.pont.).
Magnus officio, magnus merito,magnus prKmio, ma-
gnus suITragio.Magnus officio,quia episcopus mag- :
nusmerito,quia dignus cojIo magnuspriemio,quia
;
beatus ; magnus suffragio, quia noster patronus. De
:
steila^ quasi luna, quasi sol, quasiiris, quasi cedruSf
quasi c^^prcssus, quasi rosa, quasi lilimn^ quasithuSf
935 APPENDIX A IIUGONIS OPERA MYSTICA. ^6^
qiiasi ignis, quasi vas nuvi soliJum.QleWacsllami- ^ cridcium causa cst omnium sacrificiorum quia ,

nare iii cojlo, et minor aliis, sole scilicet ct luna, ct cseteraomnia proplcr ishul facla sunt. Etiam passio
significaf inolioalioncin bonain : inchoalionem, quia Chrisli causa fuil aliorum sacriliciorum ipsain piw-
minima ;
l)onam, quia luminarc. Luua, quia i\h in- ccdcnlium. Islud prinnim offcramus, quia ca;lera
clioationc sui pcr momenla, horas, dies, hebiloma- sinc islo nihil prosunt, quamvis ctipsa magna sunt.
das ad perfeclioncm profecit, pcrfectionem de Ijono Quod nos implereperficiat qui vivit ct regnat, ctc.
ad melius, de inchoatione ad perfeclioncm figurat. SERMO XX.
Sol aulcm, quia perfcclus est in quanlitate sua et
in circulo plcnus, ncc aliquando crcscit, i'ecteper- Dc qualibcl/iclcJi nnima.

fectionem designat. Iris, idest coelestis arcus, quia lircvis iii volalilihus apis, ct initium dulcoris ha-
pluviosus est, et acjuas ante se ducit, proedicalio- hct fvuclus cjus {Eccli. xi). Sicut mulla et magna
nein cxprimit, qua; nos, qui sine ipsa, lerra sine nobis satis documenta pra^stant qua;lihct minima
aqua suinus, irrigat, ut sterilesinvcniensfructuosos gcsla sanctorum in Scriptuiis, ita nonnunquam
faciat. Cedrus arbor ost Libani montis. Libanus in- pra;cipua virlutis exempla nobis praebent ea qua}
terpretatur c/c?;)7icJ/jo, etfigurat illumquicsthyssopo minima vidcnfurin creaturis. Apis etenim quamvis
gratia) aspersus ct super nivem dealbalus. Gedrus
B:in volalilibus brcvis sit, magna nobis tamen horla-
aulem arbor Libani, quai in altuin se surgit, ct ad menta justilitc natura ctactione sua proponit. Apis
sublimia se extollit, spem designat justi, qui se a namque quod etproesens nobis Scriptura sonat, in
terrenis ad coelestia speranda subliiniter cxtendit. volatilibus brevis est, id estparva. Affert aquas ad
Cypressus est arbor odorifera, ct cxprimit bonam operis sui composilionem. Habct naturalilcr iram.
opinionem, qua3 rumore boni odoris circuinquaque Ilabet aeulcum, per (luem exercet vindiclam; sine
non solum per vicina, sed etiam per remota suavi- coitu cst, operatur ceram, operaturmel. Habet pe-
ter se diffundit. Rosa, propter suum ruborem figurat , des, habetpennas, promit susurrum. Ducem imita-
martyrium. Marlyrium aliud intus, aliud foris. In- tur, et in suo volatu velox invenitur. IIa;c autem
tuscompassione,forispassione. Lilia, proptermira- omnia, qua; de ape diximus, spiritualiter de quali-
bilem sui candorem,castitatem carnis apte designant bet fideli anima convenienter inlelligimus. Ipsa
Thus, quia cum oratlone sacrificii offerri solet, ora- namquebrevis siveparvaest per humilitatem, dum
tionem ad divinas aures ascendentem insinuat. non vult allum sapere, sed timere et quanto se ;

Ignis charilatem significat, de quo igne scriptum sentit per justitiam sublimiorem, lanto magisse sa-
est Ignem veni mittcvc intevvam, ctquid volo nisi
: n tagit humiliare. Sumitquoque in opus suumaquam.
ut avdcat? (Luc. xiij. Iste est ignis perpetuus, qui dum compungilur sive pro peccato suo, sive pro •

in Veteri Testamento in altari jussus est ardere prtemio fuluro. Ilabet iram, dum erga malos juste
{Levit. vi). Semper enim charilas in ara cordis irascitur.Habct aculcum quo pungit, dum mala non
debet perseverarc, quia sine ejus fiamma nonpotest solum in se, verum et in aliis, in quantum potest,
sacrificium aliquod cogilationis, locutionis, aut punit. Sine coitu est, dum semetipsam ab illicita
operationis consecrari, aut acceplabile fieri in voluptate cohibet. Ceram vero operatur, dum aliis

conspeclu Domini. Quasi vas auvi soJidum, quod per suam sanctitalem justitise modos dcmonstrat.
dicitvassignificat mensuram, quod dicit auri signi- i\Iel etiain congrcgat, dum dulcedinem charitatis in

ficat sapientiam, quod dicit solidum significat cons- penetralibuscordis accumulat. Habetpedes, dumde
tantiam. Fuit itSque, fratres charissimi, sacerdos viitute in virtutem de bonam actio-
bona actione in
iste, cujus hodic solemniacelebramus, quasi slcJJa ncm intrat. Ilabct pennas, duin ab iinis ad summa
matutina pcr bonam inchoationem, quasi Juna pcr per conlemplationein volat. Susurrum promil, dum
meliorem perfcctionem, (/uasi so/per optimamper- in omnibus Creatori gratias agit. Ducem sequitur,
fectionem, quasi iris per proedicationem, quasi ce- dum majorem quamlibet humiliter imitatur. Velox
dvus per spem, quasi cypvcssus per bonam opinio- D denique cst, quia in omni exercitatione virtutis et
nem, quasivosaitcv compassioncm, quasi liJium-pcr- exhibitione boni operis expedila est. Habet itaque
castitatem, quasi iJius per oralionem, quasi ignis])cr fidelis anima, sicutapis, brevitatem, id est parvita-

charitatem, ^uasi \'as auvi soJidum, vas per mensu- tem pcr humilitatem, aquam in opus suum per
ram, auvi per sapientiam, so7/f/»;H,per constantiam. compunctionem, iram per justitiam, aculcum per
Simus, ct nosfratressacerdote3,sanclum istum pro vindiclam; caret coitu per continenliam; habct cc-
modulo nostro imitantes , virtutibus supeiioribus ram, per boni operis demonstrationem, mel per
adornali, divinis officiis implicali, ut et nobis pos- charitatem, pedespcr bonam actionein, pennas pcr
sit diciquod scriptum est vos cstis gcnus cloctum,
: contemplationem, susurrum per graliarum actio-
regaJe saccvdotinm, gens sancta (IPetv. ii); et itcm: nem; sequitur ducem per majoris imitationcm; ve-
Sacovdotcs Domini vocahimini, ministvi Dci nostvi loxestpercujuslibetviitutis etoperiscxpcdilionem.
{Isa. i.xii). Sacrificium nostrum anima nostra est, Imitemur, fratres, apem, ut mereamur habere ini-
quam debemus semper in manibus habcre et imma- tium dulcoris per medullam charitatis, et per dulce-
culatam Deo offerre, sicut Psal/nista ait Anima : dinem superna; beatitudinis, ipso prtestante qui
mea inmanibus meis sempcr {Psal, cxvii). Istud sa- vivit et regnat/ etc,
937 SERMONES CENTUM. 938

SERMO XXI. fatem virtulis digestivoe non bene digcrilur, sed

De memhris humanis. quasi integer emittitur; sic quibusdam cibus spiri-
Sana mo, Domine, el sanahor (Jcr. xvii). Ilomo tualis in menlcm acceptus nonprodest, quia ipsis
quandiii in justilia pcrstitit, snnus fuit ;
scil post- per nimiamncgligcnfiam resolutis de memoria su-
quam pcr culpam corruil, gravcin lanyuorem inci- bito lapsus amiftifur. Qui autem cibum talem acce-
Et qui anle culi^am in omnibus spiritualibus
dit. ptum per memoriam retinct, et por diiectionem
membns suis habuit sanifalcm, post culpam in dccoquit, confortatur et ad devitanda mala et per-
omnibus patitur infirniilalcm. Clamct igitur ncccsse agcnda bona roboratur. Inferiora membra, crura
cst Snna 1110, Dominc, ct sanabor. Sed nunquiJ
: vidclicet el pedes, quibus corpus velociter fertur,
est dicendus homoliabere membra spiritualia? Ila- significant virtufum et bonorum operumperfectio-
bet membraspiritualia, scilicet virtufes. Sicutenim ncin, ct in ipsa perfectione velocitatem. Cruribus
exterius mcniljrissibi convenienfil)US forniafur, sic namquc et pedibus non solum movemur, sed et ve-
infcrius virtufibus sibi concordantibus iniraliil.lrr loeifcr quniuloque curi-imus. Digifi pedum ct ma-
disponitur et ordinafur; ct ipsa membra coiporis nuum, co quod sint extremitatcs membrorum, vir-
virtufes figurant substanlia3 spirifualis. Caput signi- tutum et ])onorum operuin figurant perfectionem.
ficatmentem. Qucmadmodum nainque caput sum- B Hngucs, quiadigitorumsunt munimen perfectionis
muin obtinet locum infcr membra, ifa mens inter significant soliditatem. Itaquc qui habet digitos per
virtutes animoo principalis csse videtur et summa. pcifectionem,ungues habere diligat perperfeclio-
Et sicut dc capife capilli surgunt varii, citrini, rufi, nis solidifatem.
candidi, nigri, sic dc menfc cogitationcs proccdunt Itaque qui habet digifos, caveat ne aliquando a
variac, bcnignffi, ma]itiosic,mundoc, immunda). Oculi pcrfecfione dissolvatur, et paulantim diffluendo ad
designant confemplationem. Quomodo namqueocu- niliilumredigaf ur. Membra igitur hominis exferioris
liscorporis foris visibilia cernimus, sic radiis con- virtutes designant hominis inferioris. Caput desi-
templationis invisil)ilia spcculamur. Pernares dis- gnat mentem,capil]i cogifationes, oculi contempla-
crefiones accipimus. Naribus etenim odores ac fefo- tionem, narcs discrelionem, aures obedicntiam, os
res discernimus,ct idcopernaresvirtutemdiscretio- intelligentiam, lingua eloquenfiam, collum humili-
nisinconvenienter significamus. Aures exprimunt tafcm, dorsum patientiam et longanimitatem, bra-
obedientiam, eo quod audicndi obediendique sunt chia fortitudinem, manus operafionem, pectus con-
instrumenfum. Os insinuat intelligcnfiam. Sicut sfantiam, cor sapicntiam, mamillas doctrinam, ven-
enim cibum ore rccipimus, ifa virtuteintelligcnfiaj termemoriam. Infcriora mcmbra, quibus corpus
paslum divinoe captamus. Dentes vero
lectionis C movetur,virfutumetbonorumoperumperfectionem,
significant meditationem, quia sicut dentibus re-
pedum et
et in ipsa perfectione velocitatem. Digifi
ceptum cibum comminuimus, ifa mcdifationis offi- manuum, qui sunt extremifafes membrorum, bo-
cio panem lectionis acceptum subfilius discutimus
norum oinnium dcsignant perfectionem. Ungues,
ac dividimus. Lingua quoquc, quia ipsa sermonem quisunf digilorum munimen, perfectionis designant
fonnat, eIoquentia3 pulchritudinem non inconve- solidifatem. Interiora membra virtutes occultas,
nienter designat. Per collum, humeros et dorsum, cxteriora manifesfas. Ossa boni operis infernum
eo quod ipsis onerasoleant imponi,rccfepatientiain
vigorem, cutis ejusdem operis superficiem. Si quis
intelligimus. Per brachia autem, quia in ipsis est
autem istorum integritatem et sanitatemadipiscifur
magna fortitudo, virfutem fortitudinis accipimus.
mcmbrorum, ut videlicet caput habeat sanum per
Manus, eo quod psis operamur, significat operatio-
i
incorruptionem mentis, capillos candidosper mun-
nem. Sic pectus, quia per ipsum reluclando resisli- diliam cogitationis,faciem rubicundam per fervorcm
mus adversario, consfantiam figurat. Cor quoque, cliaritafis, oculos claros per fulgorem supernoe con-
quia in ipso sapientia contincfur, sapientiam de-
templationis, et coeterorum, sicut supra dictum est,
signat. Mamilla» docfrinam exprimunt. Sicut cnim possideat decoi^emmembrorum, is vere sanus est.
mater duabus raamillis filios suos enufrif, sic quili- ^ Sic ubi autem alicujus vifii contagio loeditur, il)i
bet pius doctor doctrina dilecfionis Dci et proximi
profinus decor interna3 pulchritudinis violalur. Ile-
imperfecfos quosque ad perfectionem justitia? pro- parcmus in nobis, frafres, spirifualis formoc deco-
vehit. Per venfrem mcmoriam intelligamus. Sicut rem, divinam imaginem. Sed quia nec spiritualein
namque corporalem cibuin ore acceptum, dentibus in nobis languorem sanare, nec sanifatem sine sum-
comminutum, in ventrem trajicimus, ut ibi deco- mi ope medici possumus obtinere, ad ipsum singuli
quatur et mcmbris omnibus distribuatur, ut ex ipso proclamemus Sanamo, Domine,
: cl sanabor.Qno^i,
niembra corroborenfur sic spiritualem cibum in-
;
ctc, qui vivit et regnat, etc.
telligentia cognifum, mcdifalionediscussum et sub-
SEHMO XXII.
tiliatum intia mcmoriam condimus, ut illic amoris De popiiio ct lcrra Doniini.
ignc coctus virtutibus omnibus administretur el di- Legimus in cantico Moysi,quod scripsit de
populo
Sed qucmadmodum
vidatur, ut ex eo confortenlur. antiquo,depopuIoIsraclitico,ipsumdccodempopulo
quibusdam corporeuscibus invcntremacceplusnon dixisse quod eum Deiis constiluit supcre.xcelsam tcr-
prodest, quia propter nimietatem ejus, aut debiU- ram, ut comedcfot fructus agvorum, ut sugcrct mcl
Patrol. GLXXVII, 90
 :

939 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA 940

(lcpclra, olcumquc dc saxo durissJmo(Dcul. xxxii). A derct fructus agrorum.Qui sunl agri isti nisi sacri
Qucmadinoihim onimDcus, jn-imum liominein oon- libri? Q)ui sunt fruclus agrorum nisi sensus senten-
(lens, deilit illi i);ira(li.sum voluptalis, ut per illud lia!({ue librorum ? Singuli librisunt singuli agri, sci-
l)onuin spcrare sciret bonum gloriic ccclestis ; ita licct Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deutero-
populum suum posl culpam reduccrc volcns ad glo- mium, et caeteri libri Veteris Testamenti: Matthoeus,

riain, illis quil)us fominisil sacramenta i-edcmplio- Marcus,Lucas,Joanncs, etalii libriNoviTestamcnti.

nis, dedit tciram promissionis, ut perl)onum accc- llli namque profcrunt hordeum proptcr asperilatem
])lum intempore discerent sperareljonumaccipicn- etduritiamlittera;, isti,frumentum propterlenitatcm
(lum in aitcrnilale. Qute terra dicitur cxcelsa, id est et teneritudinem spiritualis inlelligentiae. Si displi-
niontuosa, sicutalibiaitMoyscsloquens cum Isracl '
ccttibi fruclumlcgendocolligerede illis, saltem pla-
Tcrra ud (juainiiigrcdicrispossiJciuliiin, noii cslsi- ceat colligere de istis, id est si libros VetcrisTcs-
cut lerra yEgyplidc qua cxis(i,ubiaqucV ducunturir- tamenti Icgere detrectas, saltem libros Novi Tcsta-
riguso ,sed montuosa est,de cxlo exspectans pJuvias, menti legere et scirc contendas si despicis hor- ;

quHin Dominus Dcus tuus in visit scmpcr,ct oculi illi-
usiii ca suntaprincipio aiini usquc ad fincin cJusiDcut
xi). Terra /l£gypti dicilur esse plana, quia ciccilas
B bene cultos, id est a perfectis doctoribus per multas
vitse pra^sentis quajcunque suggerit mundus, caro,
diabolus, prorsus existimat licita. Nullum obstacu-
lum sibi scelcstus in peragcndo malo opponit scd
tolum ,quod libet, quasi licerel, delectalioneprav;e
voluntatis et perpetralione operis percurrit. Quoe
iri'igat ir fluminibus suis, quia perfunditur
deum, mele frumentum. Scias agros istos scilicet li-
bros divinos ab optimis agricolis per multos labores
afflictiones, vigilias,lectiones, medilationes, dispu-
tationesemendatos,bene glossatos etexpositos. Alii
; laboruverunt ct tu, intralabores eorummetefructus
agrorum, lege sententias librorum. Si verbis meis
acquiescere volueris, Dominusregette, etnihiltibi
vitiis. deerit, quiain loco pascuae te collocabit {Psal. xxii).

Tcrra autem Israel dicitur excelsa, quia vita spiri- Si vero nolueris ,
appropinquabit usque ad porlas
tualis per virtutum eminentiam ad coclestia bona mortis anima tua, omnem escam abominata {Psal.
contemplanda similiter sublimitcr est exaltata. Qute cvi). Cavequoquene comedassiIiquasporcorum,ne
exspectat pluviam de coelo, id est gratiam a Deo. videlicet delecteris in figmentis poetarum, sive sor-
Quam quoque Dominus Deus promisit et semper in- dibus vitiorum.Divinorumlibrorum fructus collige,
visit, quia quid in ipsa agalur diligcnterattendit, et et ex illis impinguare et dilatare. Illic invenies fruc-
eigratiamad majora bonaperagcnda misericordiler tum, utalio in loco jam diximus, honestae occupalio-
tribuit. Et oculi illius in ca suiit a principio anni p, nis fructum inimae devotionis fructum supernoe
, ,

usquc ad fincm fy»s.Quidquid cnim intempore gra- contcmplationis. Sunt et alii libri spiritualium bono-
tise (quod esl annus benignitatis ejus) in spirituali ruin fertiles, fructus proebentcs uberes, fructus sa-
conversatione boni fiat, semper inspicil et coronae ; lutareS; Universitas namque creaturse quasi quod-
ejus, ut in ipso terra ista fructum ampliorem faciat, dam corpus Sed quemadmodum si
estbibliothecae.
in stillicidiis doni ccclestis benedicit. Super istam laicus bibliothecam novam bene compositam, bene
autem teiram excelsam constituit Deus populum scriptam, auro diversisque coloribus pictam et il--

suum, nonveterem sed novum, non Judaicum,sed luminatam inveniat, aperiat inspiciat, et lilteras
,

Christianum, ut comedat fructus agrorum, ut sugat laudet, aurum coloresque commendat, sed tainen
mel de petra, oleumque de saxo durissimo. Super quid in ipsa sapientiae contineatur minime cogiios-
istam terram Paulus apostolus mansionem consti- cit ; sic homo bestialis tenebris ignorantise ca3catus,
tuerat, quando de se sibique similibus dieebat mundum islum specie tenus consideranS; laudat
Nostra convcrsatio in co:iJis est{PJiilipp.ui). Quid est altitudinem coeli, latitudinem terrae, claritatem coe-
enim terra excelsa nisi vita spiritualis, vita sancta, lestium luminarium, viriditatem germinum, diver-
vilahonesta. Suntquidam qui gloriantur in civilate, sitatem quorumlibet animantium, moles montium,
in clivo alicujus arduiloci posita, quia civitastalis j) tractus fiuminum, sed tamen quid id ipso divinoe
cadentibus pluviis lavatur sordibus suis, et habet cognilionis lateat non advertit. Vir enim insipicns
inde non solum vias mundiorcS; sed cl auram sa- non cognoscct, ct stultus non intcJIigct hxc (PsaJ.
lubriorem. Yilupcrant quoque civitates in imoposi- xci). Non agnoscil in creaturis omnipotentiam Crea-
tas,propter sordes elsordium fetores, etaerisexin- toris, quK tot et tanta de nihilo fecit, nec sapien-
de corruptiones,quia civilatcs, inquiunt,talesper fe- tiam, qua; tam pulchre facta disponit, nec benigni-
tores suos devorant habitatores suos.Sedquidpro- tatem, quaj tamutilia dedit. Nos autem,fratres, de-
dest tibi manere in sublimi-
corporali habitatione lectemur, in factura Dei, et in operibus manuum'
tate locoruin, prava conversatione verseris in
si ejus exsultemus. Cum
autem dicit, ut sugcret mel
profundo vitiorum? Precterit namque figura mundi, dc petra, oJeumque de saxo durissimo, duo ponit
nec aliquid permanet, sed totum et cito defluitbo- peti^am et mel, et iterum duosaxum et oleum. Petra
num, malumque prycsenlis soeculi. Non est, ergo secundum traditiones Doctorum nostrorum saxo est
magnipendendum ubimancas, sedtotis viribuscon- minor, saxoque fragilior, et saxum petra majus,
tende, utvitam Deo dignam ducas. petraque duriiis. Petra et saxum Christum signi-
Qonstituit,aii\,eum supcrcxcclsam tcrram,ut domC' ficant. Sed petra significat Christum in sinu

.-«•'.
041 SERMONES CENTUM. 942

matris, saxum vcro significat Christiim in dextera A ex ipso sumus, etpopulo

officio angeli, id est nuntii

Dei Patris.Pelra (^hristus in mun(lo,saxum Christus
in coelo. Vis viilere Christum petram pai'vam ? vide
eum in cunis latitantem, vcl in sola Juda^a priedi-
cantem. Vis videre Christum saxum
eum ad dexteram Patris suljlimatum, ad tcrminos
terroe per fidem incordibus credentium dilatatum.IIic
ea qua; Dei sunt nuntiiire dcbemus. Ite, angeli ve-
loccs, ad gciitcmconvulsam. Duobus modisprobatur
humana natura Deo inha;rere, et in ipso radicem
magnum? vide habere, secundum hoc videlicet quod facta est, ut
alio loco jam diximus, ad imaginem Dei, in eo
quod verum potest cognoscere et secundum hoc ;

estIapis,dequoscriptumest:Layj/.sayjsc/5sys(/eMo;2- quod factaestad simililudinemDei in eo quod potest

tesinemanu hominis faclus est mons magmis,vL im- bonum diligere. His enimmodisnonsolumhumana,
plevit torram{Dan. ii). Vis videre Christum petram verumetangelicacreaturaCreatoriconjunctadigno-
fragilem?videvagientem, esuricntom.,sitientem,las- scilur, dum et cognitione ejus sapientiam contein-
sescenlcm,algentem,Iacrymantem,nagellatum,mor- platur, et dilectione bealitudine ejus jugiter fruitur.
tificatum. Vis videre Christum saxum durissimuai? Ilis duobus modis vitatmalum, quia et per cogni-
Vide quod Chrislus rcsurgcns ex mortuisjani non tionem veritatis; quam habet in divina sibi origina-
moritur, niors illa ultra non(Iominahitur\ quod cniin liter insila imagine, pellit errorem; et peramorem
vivit, viViii'. 'o(/7om. VI). Meldepetra significat gra-
B ,.;.
virlutis, quain habetin divina similitudine, odit ini-

tiam redemptionis. Oleum autem de saxo durissimo quilatem. Subintravit autem in naturam humanam
gloriambeatitudinis. Sicut namque mel pra; omni- per suggestionem diabolicam ignorantia, et evellit
bus, quse comeduntur palato dulcius sapit, sic gra- in homine radicem divinse cognitionis, et venit con-
tia redemptionis proiomnibus, qua) in prajsenti cupiscentia, et eradicavit plantam dilectionis.
saeculo possunt honiini in cordibus electorum dul- Gens itaque quoe libet impia a divinis et coclestibus
ccscit. Et quomodo oleum cunctos liquores excellit, bonis per culpam elongata, duobus praecedentibus
sic gloria beatitudinis, qua3 summum est ])onum ,
bonis in bono primum plaiitata, duobus succeden-
bona cuncta suporat et excedit. Debemus itaque, tibus malis deinceps recte monstratur et vocatur a
fiatres, esse constituti super excelsam petram pcr bono convulsa. Itc cvgo, angeli veIoces,ad gentem
eminentiam virtutum, comedere fructus agrorum convulsam, et non solum convulsam, sed et dilace-
lectionem Scripturarum, et per coniemplationein ratam. Convulsam a bono, dilaceratam in malo.
creaturarum sugeremel de pelra, suscipiendo gra- Humana namque natura postquam a bono vellitur,
tiam redemptionis oleumque de saxo durissimo, statiin in malo dilaceratur multipliciler, dum diver-

sperando gloriambeatitudinis. Ad quamnos perdu- p sis vitiis et peccatis ad damnationem pertrahuntur

cere dignetur qui vivit et regnat, etc. diversi : alii per superbiam, alii per invidiam, alii

SERMO XXIII. per iram, alii per acediam, alii per avaritiam, alii
Ad saccrdotcs in synodo. per gulam, alii per luxuriam, alii per usuram, alii
Ite angeli vcloces, ad gcnteni con vulsam ct dilacc- per rapinam, alii per furtum, alii per falsum tes-
ratam, ad populum terrihilom, post quem non est timonium, alii per perjurium, alii per homicidium,
alius, gcntcm cxspcclantem ct concuh:atam cujus di- alii videndo mulierem ad concupiscendum eam,alii

ripuerunt llumina terram cjus (Isa. xviii). Ecce, fra- dicendo fratri fatue, et per alia si qua sunt vitia
tres charissimi, divinum nobis officium injunctum : sive peccala, intus vel foris, quaj px'opter prsesens
ecce cura, sollicitudo laborque sacerdotum. Ecce compendium nec volumusnec valemus dinumerare.
pium, scdpericulosum onus illls impositum. Ile, an- Ito igitur, angcli veloces, ad gcntcm convulsam et
geli veloces. Admoncl nos hoc in loco sermo prophe- dilaceratam, ut per veslramprtedicalionem in malo
ticus, imo divinus, ne ministcrium nobis divini tus in- dilaceratam coadunetis, etabonoconvulsamreplan-
junctumconfemnamus^nesanctum onusdejiciamus, tetis.//e, angcIi,He veIoces,iteadgentemconvuIsam
nc genlcm ad imaginem ct similitudincniDei forma- ct dilaccratam, adpopulumtcrrihilcmpost quemnon
tam, protioso sanguine Christi redemptam, nobis D cst alius.Quandiu, fratres charissimi, homo nobili-
commissam negligamus, neper culpam temporalem tatem, elegantiam, ac pulchritudinem suaj conditio-
ad ceternam delluat damnationem, ne (quodabsit!) nis per justitiam conservat, speciosus esse forma
non solum in illa fiat peccalum propter ipsius deli- comprobalur. Quando vero decorem pulchritudinis
cta propria, sed el in nobis iiat supra modum pes- in semetipso per culpam foodat, slatiin deformis et
cans peccatum proptcr delicla alieiia. Reddiluii horribilis invenitur, dissimilis Deo, etiain similis
namque sumus rationem non solum de nobis, sed faclus diabolo. Ileu! quam turpis, quam terribilis
etiam de animabus nobis commissis, nisi illis instan- est populus iste ! Alii iu populo isto sunt deformiter
terannuntiaverimus veibum salutis. Audiamus igi- nigii per cogilationem immuadam, alii cteci sunt
turattentiusquodnobisdivinilus dicilur Ilc,angcli : per ignoranliam, alii carenl naribus pcr indiscretio-
voIoccs,adgentemconvuIsani.Sacerdo[cssunlnngo- nem, alii lingua vel labiis per noxiam taciturnita-
sicut quodam loco Scriptura innuit dicens Lahin
li, : tem, in aliis relroversus est vultus per transacli
Saccrdotiscustodiuntsapientiam,ctIcgcmrcquirent criminis recordationein et delectationem, aliis solus
ex ore vjus, quia angelus Domini excrcituum est remansit corporis truncus capite pr^ciso per mentia
{Malac, ii). Erg:o si sacerdoles Dominisumus, etiam alieualionem, alii cjuoquc carent brachis perdito
 ,,

043 APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA. 944

amissa vir-
forlitiulinis rigoro, alii carcnt pcdil^us A troirc.Odile Ecclesiam maliqnantium;cum impiis no-
tutiun pcrrctiione, aliiiquod giavius est. quod lur- lite sedcrc. Ilic, inquam, vobis continuo prohibe-
pius est, quod horribilius est, quod terribilius est) lur licentia cum impiis peccandi.
dissipatis omnil)Usnicmbris, id cslvirtutii)us, operi- Ile igitur, angeli,
prajdicando, nolite ire pecando.
busquc bonis dilaccratis pcrvenerunl usquc ad por- Itcad populum tcrribilem, ut verbo salutis illum
tas mortis, sicut Psalmista ait Dissiputa suiil ossa
: speciosuui forma faciatis nolite ire, ut deformitatc
;

jiostra sociis infenium {Psal. cxl). peccati iUiusvosmetipsosilli similes efficiatis.Chri-

Quid igitur, fratres? Si quis vidcret populum stus cum pcccatoribus manducavit, ut illos in bono
corporaliler in hunc modum dcformalum catervalim sibi conjungerct, scd non manducavit cum eis, ut
coram sc transire, alios ccrncns nigros, alios, ut ilis in malo semetipsum sociarct. Sicnt Cliristus
supra dictum est, sine auribus, sine naribus, sinc fccit, ita faciic, sicut non fecit, nolite faccre. Ite,
hibiis, alios vcrsis retro vultibus, aut ampulatis angeli, ite, veloces. Quam veloces.'' tamveloces ut
capitibus, manibus, brachiis, pedil)us ac cruribus, in via nominom .salutavcritis {Luc. x), et si quis
solostruncos coram sc rotantes, sivc dissipata sin- vos salutaverit, non respondeatis \\\i{IV Hpg.iv).
giUalim membra humana unum post aliud sequen- Non quod salus omnibus non oranda, sed ut his
tia, si quis, inquam, vestrum haec videiet, nonne
B verbis Spiritus sanctus innuat quani veloces, quam
quam citius sc signo crucispr;)emuniretaut fugoret, expeditos esse sacerdotes in prsedicatione sahUis
ct clamarel nec sc ncc ahum unquam vidisse talia? oporteat Quasi dical Preedicate vcrbuin, instate
: :

Quid ergo? Diebus Dominicis ac solemnibus populus
vobis commissus a vobis curandus ad ecclesiam
confluit, formam corporis componit,
divcrsis coloribus tinctis veslibus se induil, et vos
viros ac mulieres in tanto fulgore contemplantes
forsitan gloi'iamini tales vobissubjectos, talibusque
vos esse prajlatos. Non est bona gloriatio vestra si
in hoc gloriemini, et populus vobis commissus a
opporlune, importunc, arguite,obsecratc, mcrcpate
in oinni patienlia {IITiin. iv), ct nolite differe ver-
cultioribus ac bum de die in diem, dc Dominica in Dominicam,
de festo in festum, scd diebus saltem Dominicis et
fcstivis populopro consuetudinc in ccclesiacongre-
gato nonsulficiat vobis (antummissascelebrare,non
sufficiafpro domino apostolico, ctsingulis ordinibus
generalcm orationcm faccre vel fcsta sequentis ,

bono convulsus, inmalo dilaeeratus, divcrsis vitiis hjbdomadee nuntiarc, sed magis populum castigato
atque peccatis terribilis inveniatur, fratres. Yitam dcmalo, crudite et informate in hono, pocnam pecca-
itaquc diligentcr mores considerate
attcndite , torihus vonturam, et gloriam justis reservalam illis
ct pulchritudincm
(!Jus, secundum ea qua) ad
q declaralc.
interiorem hominem, nonsecundum ea quai ad ex- Ite,angeli.Ite,veloces.Quisenimsi verbumsalutis
teriorem pertinent judicate ; et erubescite, et dolete populo praedicare de Dominica in Dominicam di-
dc ipso qui vobis est subjectus populo, si talem vi- stuleritis, quis inquam, scivit an tunc viventes, an
doritis quem genlem scilicet coiivulsam
hic auditis, sani, an praesentes eritis? Sed et si vos viventes
ct dilaceralam, poupulnm tevrihilcin post quem non sanos ae prtesenlos esse contingat, quis scit anali-
cstalius, quia vestra forsitan est culpa, veslra ne- quis tunc aberit qui prius prsesensfuit, et amplius

gligcntia, vestra desidia ;

qui
non annuntiastis ei peccata sua,
igitur, angeli vcloces, acl geiitem
covatam, adpopulum teiTibilem post quem non cst
alius. Ite,angcU, quiavestrumofficium,;7C; veloces,
ne mora vestragcncrctpericulum.ltcad.^/e/ifewico/i-
vulsamct dilaccvatam, ad populum terriljilem posl
quem non cst alius, ut per vestram proedicationem
adipiscatur remedium NoJite sedcre cum consilio
: D
vanitatis, nolitc cum iniqua gcrcntibus introire.
Cditc Ecelcsiam malignantium, et cum iinpis nolile
soderc {Psal. xxv). Quid igitur ? Potest etenim aU-
talis est , eo quod consilium animse suce non audiens, morte inopinata
scelera sua. Jto et subita prseventus, non abluens culpam rapiatur
convulsam ct dila- ad pcx3nam?NonneDeus juste sanguinomhujusmodi
hominis de manibus vestris requiret? Ite ergo, an-
geli velocos, adgentem convulsam et dilaceratam,ad
popuhiin tcrribilcm post qucm non cst alius. Quid
est quod dicitur posi qucin non est alius? Nunquid
post hunc populus non est nasciturus, victurus,
bona malaque faclurus?Est utique. Quid est ergo
quod dicilur, post qucin non csl alius'^ Id est nuUus
antc judicom summum illo deterior, nuUus per cul-
pam turpior, nuUus terribilior. Tres sunt populi :

quis vestrum tacitus cogitare, vel manifesUus re- Christianus, Judaicus, gentilis. Qui utcunque igitur
spondcre dicens Tu prohibes nos, exemplo Psal-
: inpopulo Christiano nomine tenus Chrisliani sunt,
misloe posito, ad tales ire, et nonne Dominus ad sed per injustitiam diabolo serviunt, Judaeis sive
tales nos dirigit ubi dicit Ite, veloccs, ad gcntem
: paganis sunt terribiliores, ex quo per iniquitatem
convuJsam et dilaceratam,ad populum tcrribilcmpos sunt deteriores. Quanto namque per gratiam adjuti
quem non est alius. Infendite, ubi Dominus ait Ite, : possent in justitia permanere,
facilius, si vellent,
nngcli veloccsad gcntein convulsamct dilaccratain, tanto gravius offendunt, dum a culpa nolunt absti-
adpopulum lcrribilcmpost qucm non cst 3lius:\.h\\o- nerc, quia cui plus committitur, plus ab eo exige-
bis officium injungitui-, et praiceptum dalur impiis tur et quanto gradus altior, tanto casus gravior;
;

proedicandi.Hic veroubi dicimus, nolite sedere cum et plus peccavit diabolus in coelo, quam homo in
consilio vanlalis,noIitc cum iniqua gerentihus ia- pai-adiso : Et servus, sciens voluntatem dominisui
m SERMONES CENTUM. 94G

et non facit, plagis vapulabil mnlli!^ serviis an- :

A vitia cum impetti sunt flucntia; et malos ad tormcnta
tem nesciens eam vapulabit paucin {Luc. \u).). Iralicntia. Quto cst tcrrjc dircptio, nisi viitutis cu-
Igitur sicut Dominus civitalibus, in quibus pluri- juslibct dissipatio? Flumina crgo malorum lcrram
mas virtutes fecerat, eo quod pocnitentiam non diripiunt,cumvitia virtutes eorum auferun:. Aufert
egissent,exprobravitdiccns : Von tibiCorozain! vae cnirn superbia humilitatcm, ira paccm, invidia cha-
tibiBethsaida! quia siin Tyro ct Siilontjo factiv cssent ritalcm, acedia spiiitualem cxsultationem, avaritia
virtutes qwo facLv sunt in vohis, oiim in cilicio largitatein, luxuriacontincntiam./^e, angeli veloces,
et cinere poonitentiam egissent. Vernmtamcn dico ad gentem convulsam ad populum
ct dilaceratam,
vobis, Tyro
Sidoni rcmissins crit in dicjndicii
et tcrribilcm, post quem non est ad gentom
alius,
quam vobis. Et tn, Capharnaum, nunqnid usquc ad cxspcctanlcm et conculcatam, cnjus diripucrunt
coelum exaltaberis'! Usqnead iiifcrnum desccndcs, tlnmina terrani ejus.
quia si in Sidoniis factae fuissant virtulesquao factcc Intompore illodoferctur munus Domino exerci-
sunt inte, fortemansissent usquc in bnnc dion. Ve- tuum apopulodivulso ctdilaccrato a populo [terrihi
:

rumtamon dico tibi quia tcrriv Sidoniorum rcmis-
siuseritii}diejndiciiquamlil)i{I\Iallb.x\).Sicet\miG
faIsoi'umtjhristianorum populo per di versas impieta-
tesdepravato,terribilifacto,longe adivina similitu-
dine quodammodo sccundum suam ncquitiam rcmo-
to,sic, inquam,eipotcstcxprobrariutdicaturei: Vtc
tibi, popule nequam, popule mendax, popule aposta-
ta, qui malevivendo FiliumDei conculcas,qui san-
guinemtestamenlipollutum ducisinquo sanctifica-
tuses,et Spiritui gratioe contumeliamfacis Melius
enim evat illis non oognoscore viamjustitioo, quam
postquom nonfnit alius; agcnte cxspcctante et con-
culcata, cujus diripuorunt flumina tcrram cjus. In
B illo, tempore deferclur mnnus Domino {Isa.
inquit,
xviiij. In quo temporc? Gum videlicet ieritis ad
populumistum ad quem mittimini, ct illum a supra
dietismalis pcr vestram preedicationemcuravcritis.
Quodmunusdeferetui'?Munusgratum,hoIocaustum
mcdullatum, votum intcrnum, ct dcferetur adlocum
nominis Domini ad montcm Sion,id cstin sanctam
! Ecclesiam.lte igitur, angeli vcloccs, et populo ter-
ribili prfcdicate, ministeriumvestrum impIete.Quod

post agnitionem retrorsnm convertiabeo quod illis si feceritis, bonum gradum vobisacquiretis. Det vo-
traditum est sanclo mandato {IlPetr. ii). Contigit bis et nobis hujus roi gratiam, qui promittitgloriam
enim eisetillud vori Provcrbii Canis revcrsns ad
: Jesus Ghristus Dominus nostcr, qui vivit et regnat,
saum vomitnm,cl sus lotain volutabroluti (ibid. ).Sed per omnia soccula sfeculorum. Amen.
etquomodo populus iste seipso deterior vel terribi- SERMO XXIV.
lior esse possit, aut populo malo post nos futuro In nativitate Domini.
Q
minimevidcmus? Namct inipsum pondus malorum Domine, misercre nosiri ; tc cnim cxspeclnvimns.
oreprophcticoprolatum,vidclur esseprofusum quo Eslo hracliium noslrum in niane, et sulus nostra in
dicitur Vce quidicitis malnm bonum, ct bonumma-
: temporo trihulnlionis {Isa. xxxiii). Deus fons et
lmn,poncnles tenebraslucem, etlucem tenebras,po- origo boni totius, sine cujus sufTragio ncc bonum
nentcsamarum indulce, ct dnlce in amarum ! Vioqui possumus Iiabcre, nec malum valcmus evadcrc, nec
sapientes estis in oculis vcst ris,et coram vohismetip- consequi justitiam vel gloriam, nec culpam vitare
&ispi'udentes! Vae qui potcntes ostis ad bihcndum vi- nec pocnam ipse jugiter a nobis est exorandus,
;

mim, et viri fortcs ad miscendam ebrietalem. Qui ipse jugitcrrcclamandus,ut ipsius suffragante gra-
iustificatis impinm pro mnncribus, ctjustitiamjusli tia et a malo libercmur, et in bono confirmemur.

aufertjs ab eo {Isai. v). Multa, fratrcs charissimi, Legimus in verbis Isaia^ prophetre quod ipse Isaias
Bunt, qua3 causabrevitatis proetermittimus, quee de pro populo Judaico, exigentibus peccatis, a Senna-
his omnibus adhuc dici possent. Ito, angeli veloces, cherib inlra muros Jerusalem obsesso oravit di-
ad populum terribilcm, posl qucm non cst alins. Sc- cens Dominc, miscrcrcnostri; teonim cxspcclavi-
:

qiiituvadgentcm cxspcctantcm ct conculcatnm. Quid mns; estobracbium noslruminmane, ct salusnostra

Bxpectat? Vestrum vcrbum, veslrum exemplum,
D in temporo tribulationis. Timebant enim Judtei, ut,
vestrumpatrocinium, et divinum per vestram solli- iUucescentemane, ipse Sennacherib urbem aggrc-
citudincm et adminislrationcm auxilium et donuin. dcrctur, et sic civitas capcretur. Populus Judaicus
Vestrum exspeclat verbuui, ut erudiatur; veslrum in Jerusalcm constitutus elcctorum significat popu-
exemplum, ut informetur; vestrum patrocinium, ut lum in divinaj pacisvisionecollocatum. Sennaclierib
defendatur; divinum pcr vestram sollicitudincm ot et ojus cxcrcitus, populo Deidirus inimicus, diabo-

administrationcm auxilium et donum, ut a malo li- lum designat, multitudinomque dtemonum ac pra-
beretur ct in l)ono justilicclur. Et concnlcatam. Quis voruin hominuiii. Vcnit Scnnacherib cum exercitu
conculcavit eam? Universi docmones, qui jugitcr suo, et Judoeos in Jerusalcm consistcnles expugnare
animaecjus dicunt: Incurvare uttranseamuspcr te. conalur, dum diabolus cum multitudine malignorum
Pravictcnim,etqui ccclestia spernunt, ot ad tcrrena spirituum, ct pcrvcrsorum hominum vcros divini
se doflecluut, daMiioiul)us itor sc conculcandi ct nominis confessores in divina; pacis visione quie-
pertranseundi tribuunt. Soquilur : scentcs pcr niultas tentationes aggredilur, et eos
Cnjusdiripucrunl llnmina tcrram cjus. Quce sunt porquanilibet culpain a securitate sute quietis, ct a
istafluminaterram inalc viventium diripicntia? Ubi stalu rcctitudinis subverterc molitur. Eranl duo

917 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA.
muri in Jcriisalcm, murus superior sive interior,
murus inforior vel cxtcrior. Sic in spirituali conver
sationc fidclium duo sunt prajcipua munimcnta
quasi duo muri, dilectio scilicet et actio
murus inlcrior, actiomurus exlcrior/ sed
ad salutem murus exterior, nisi interior diligcntcr
cuslodiatur. Quid namquc prodcst operis exbibilio,
si dcsit coi'dis dilcclio? Quid valet panem
porrigcre, polum hospilcm colligcrc,
siliendi dare,
nudum oporire, inlirmum visitarc, ad inclusum
carcere ire, diversarum orationum vcrba funderc,
laudibus divinis os apcrire, missas cclebrare, qua3-
libet sacramcnta Dei tranctarc ct eis communicare,
et qufelibct hujusmodi facere, si negligas vel con-
temnas mandatum dilectionis obscrvare? Sunt qui
mulla pauperibus erogant, multa sanclorum loca,
sub obtcntu rcdimendaj propriaj pravitatis ct pro-
merendae beatae retributionis, peregrinandovisilant
et alia bona mulla faciunt, sed semelipbos nihilomi-
nus male vivcndoscelcribus involvunt. Isti frustra
sua pro Dco tribuunt, quandiu Deo semctipsos aufc-
runt. Nam si tua das Dco, teipsum diabolo, non cst
aequa partitio. Deus homincm fecit ct redcmit ct
ideo debet totum hominem possidere, et ab ipso
fructum bonae cogilalionis, loculionis, et actionis
coUigere, et proptereanon debes dare diabolo quod
debes Deo.
Quilibet ergo pravi, sicut temporalia bona Christo
insuismembrisstudentdare,sicscmetipsosChi'islo,
Christum super omnia, et proximum sicut seipsos r Doisunt. Ettamcnnoscit Itomoutrumamore anodio
diligendo debcnt offcrre; et sic civitas eorum, du-
plicimuro munielur: murointerioriperdilectionem,
exteriori per operalionem.Sivero interiorem,id est
dilectionem contingat deesse, exterior, id est ope-
ratio hostiumimpetum non valet suslincve. Domine,
miserero nostri. Miseretur Deus hominis, quando
hominem a malo liberat, et in bono confirmat et
sica malo liberando, et in bono confirmando justi-
ficat. MiserereigH\iv,Doininc, nos//-i perjustificatio- scius sam, sed non in hoc Justificatus sum. Qai
nem. Nonenim possumus haberejustitiam,
bis illam dones per gratiam. Te cnim exspectavi-
mus. Qui in Dcum speral, Deum per spem exspe-
ctat. Quid enim minime sperat, minime cxspcctat;
sed per miseram conscienliam divinam fugit prse-
sentiam. Nec Deo quajrit prsesentari, dum ab eo
timetcondemnari.Z)o;ny«e, misererenostri\>ev\\\si\-
ficationem, te cnim exspectavimus per spem.
brachium nostrum inmane,ctsalus nostra intcmpo-
re tribulationis. IJnnmscnsumhahet quodprajmiltit
brachium, et quod subjunxit salus ct unum sen- :
sum habet quoddicitin mane,et quodadditin tem-
pore Iribulationis. E^s/o, Doniine, brachiam nostrum,
et salus nostra, ut nos liberes a malo, et confirmes
in bono. Si tu fueris brachium nostrum, si salus
nostra, abhoslibus nosimpugnanlibusliberabimur,
et in conversatione bona sicut illi antiqui in urbe
J^^^oso.lymitanasalvabimur. In manc, in temporctri-
^iu/a^ioni^.T^osspmus tribusmodisdislingucrequod
'rflilltiii^Aejsfveiemlpus^tiul^ulalionis.Primun^
:
048
A sive tempus discessum noctis
tribulationis estpost
liocliernocsolcmnitalis secundum post horam mor-
;
tis tertiuni posl cursum saeculi proesentis. Sed mane
;
: dileclio hodicrnic fcslivilatis, manc Doininici natalis iiuo-
nihil va!et modo lcmpus triljulutionis, cum omnibus
dici potcst
vidcatur esse tempus exsultationis ? Sed si sublili-
tcr pcrspiciatur, est quibusdam tcmpus tribulatio-
esui-icnti nis, quia tcmpus tentationis, dum dial)ohis per spc-
ctacula vanitalis; ct superiluitalcm comestionis et
potationis et multipliois dissolutionis multis tcndit
laqucos praecipilationis. Quanto igilur diabolus in
diel)us solcmnibus instantius quajritoccasionem, et
facilius invcnit tcnlandi facullalcm, tanto quisque
ad rcsistcndum debet semetipsum prajparare cau-
tiorem et fortiorem, ne cum filii Dei congregati fue-
P
rint in unum, superveniens Salan aliquem eorum
per culpam corrumpat, ct filium damnationis fa-
ciat. Quemadmodum crgo diximus, quando est tcm-
pus festivitatis, tunc cst tcmpus tentationis, et
quandiu est tenlationis tempus, tandiu est tcmpus
tribulationis. Eslo, igitur hrachiam uoslruin, Domi-
iic, ct sahis nostra in die tribnlalionis, ne diabolus ci-
vilalem sanclam per tentationem frangat, fideles tuos
per iniquitates captos abducat. Secundum mane sive
tcmpus tribulationis cst post horam sive etiam in
ipsa hora mortis. Quandiu homo vivit quodammodo
in nocte est, quia non cognoscit multa, quae post
mortem cogniturus est. Sicut namque dicitSalomon
Suntjusli, alque sapientcs,ct opera eorumin manu
dignussit,scdomniainfuturumservantarinccrta,co
quod universaacque evcniantjustoetinjusto, bonoet
malo, immohinti victimas, et sacrificiacontemnenti.
Sicutbonus sicctpeccator, utperjurus, ita etillc,qui
veramdcJorat{Eccle.ix). EiHem: Nescit homo finem
suam: sed sicut pisces capiantur hamo, sichomincs
capiunturin tempore malo, cum eis extcmplosuper-
;
venerit{ihid.). Elapostolus Paulus Nihilmihicon- :
nisi no- autem Judicat mc, Dominus est (/ Cor. iv).
Tegilurergohomo, nocte magnoe ignorantia? om-
nibus diebus vitfc suae. In morte vero dies illi cogni-
tionis oritur, quia rccedente anima de corpore et
prajmium et meritum suum simul et clare contem-
D platur. In istius dieimatutinomultum est timendum
humano spiritui, ne a crudeli Sennachcrib impeta-
jE^s/o tur, etpro peccatis suis ad terram ultimam, ad in-
fernumvidelicct abducatur. In morte namquesolet
diabolus miseram animam cum suis satcllitibuscir-
cumdare, et undique coangustare, et si licentia sibi
delur, ad istam terram prosternere. Domine, esto
brachiam nostrum in hoc mane, salus nostra in tem-
pore tantsetribulationis. Tertium ;na«esive tempus
tribulationis est dies universalis resurreclionis.
Quandiu namque genus humanum in prcesenli ssecu-
lo demoratur, magna nocte ignorantise tegitur. Non-
dum enim scire potest quandiu mundus subsistat,
velquandofinemaccipial;nondum novitquisint sal-
mane vandi, qui damnandi ; nec videt praemia bonorum,
949 SERMONES CENTUM. 950

nec poenas malorum nec concio sanctae Ecclesiaj

; A traditione,quando Urise dedit litteras mortis suse ;

contemplatur per speciem quod credit per fidem ;

homicidio, quando Joab, prsedictum Uriam secun-
nec adimc videt rernad quam tendit pcr spem sed ; duin pr;r;ceptum rcgis in loco ubibellum crat for-
in gencrali rcsurrectione reccdcnte noclc prtesentis tissimum posuit, ct ipse Urias percussus occubuit.
ignorantia) illucescet dies cognitionis peifectae, lpse,inquam, David postquam se peccasse intellexit,
quando,congregatis omnibus ci^caturis rationalibus, psalmum pomitentialem in quo vcrsiculus iste con-
Deum videbit oinnis oculus, quando Deus illuinina- tinetur composuit, et in ipso de transgressione sc
bitabscondita cordis nostri. Tunc veniente Domino a deo mundari suppliciter supplicavit Aspcrgcs :

cum omnibus sanctis suis erit lux magna, quia nic,Domine, hyssopo, etmundabor. Herbahyssopus,
erit hix lanicsicutlax soJis, et luxsoliscrit scptcm- de ({ua in testamento veteri aspersorium compone-
plicitcv sirutluxseplom rJicrum, iii dic qua coUi<ja vo- batur, quo rcs qutclibct mundanda aspergcbatur ct
rit Domiuus vuliius populi sui, otpcrcnssuram plur/ic mundabalur, quot in se habet proprietates, tot spi-
cjus sanavcril (Isa. xxx). Vox clici illius roprobis ritualium rcrum pra3 se fert significationes. Aliquot
amara, iribulabilurihi forlis{Soph. i). Dies irsedam- igiturejus proprietatesdecrevimus secundumordi-
nandis erit dies illa, dies tribulationis et angustia?, nem disponere, et sic mysticas earum significatio-
dies calamitatis et miseria^, dies tenebrarumet ca- t3
nes exponere. Sciinus hyssopum in occulto terraj
liginis, dies nebulas ct turbinis, dies tubse et clan- radicem figere, foras de terra exire, sursum cre-
goris. In die illa interficiet et disperdet de civitate scere, ramos multiplicare, folia producere, vire-
sancta David, Hex nostcr, Salvator noster omnes scere, calidum natura, parvum, ctpurgati^umesse,
peccatores terrse, quandovidelicet diceteis ; Discc- grana seminis, et hyacinthinicoloris floscuIos,etex
ditoame, malcdicti, in igncm ictcrnum, qui paralus ipsisflosculisredolentiam habere. Htec omniaspiri-
estdiaboIoestangeIisejus{Matth. xxv).Abhac audi- tualiter justo isti sancto, videlicet Augustino, cujus
tione mala, qua usque ad illam horam nulla unquam hodierna die solemnia celebramus conveniunt. Ra-
impiis pejor fuit, necdeinccps erit, ab hac, inquam, dix, qutc principium cst rei crescentis, fidem signi-
justinontimebuntquibus dicetur Vcnitc,hcncdicli ficat cordis, quse est origo cujuslibet virtutis, vel
:

Patris mei,percipite regnum quod vohisparatumest boni opcris ex ipsa nascenti. Egressio germinis
ab origine mundi {ibid.) In die illa Salvator noster, confessionem significat oris. Sic radix significat
cujusnomen lerribile est impiis, sancfum sanctis, fidcm cordis, exitus germinis confessionem oris.
misericordiain et judicium cantabit (PsaA cj, mise- Cordcenlm crcdilur adjusliiiam, orc autcm confes-
ricordiam bonos salvando,judiciummaIos condem- ~ sio ni ad sahitem {Hom. x). Quod vero hyssopus cre-
nando. Et honor regis, quo bonos salvabit, judi- scitsursum, figuratspemsupernorumbonorum, per
cium diliget (Psa/. xcviii), quo malos condemnabit, quam superna sapimus bona, et quajrimus, etadea
etduo quse Deus uno et aeterno verbo locutus est per desiderium properamus. Multiplicatioramuscu-
semel complebuntur {Psal. lxi), quia potestas Dei lorum mulliplicationem exprimit virtutum ex una
erit ad reprobos puniendos, et tibi, Domine, mise- fide quasi ex una radice prodeuntium. Folia quae
ricordia (iOk/.j, ad justosglorificandos, quia tu red- foris ipsamrem de qua crescunt vestiunt, bona opera
des unicuique justa opera sua {fiom. ii). Tunc cum designant, qudn justum extrinsecus honeste et de-
tradiderit P"ilius rcgnum Patri finis erit, id est con- center tcgunt. Viror hyssopi perpetuam significat
summatio omnium (/ Cor. xv), cum evacuaverit om- injusto justitise conservationem, sine coelestis eeter-
nem principatuin, et potcstatcm, et virlutcm {ibid.), nitatisamorem. Naturalis .hyssopi calor dilectio-
ut amplius non dominetur spiritus spiritui, angelus nem Dei et proximi, qua justus Deum superomnia
angelo, vel homo homini. Esto, Domine, bracliium et proximumsicutsemetipsum diligit, figurat. Quasi
noslruin in mane, etsalus nostra in tempore tribula- quodam namque calore calet, dum utraque fervet
tionis. In primo mane, id est in die solemnitatis dilectione. Parvitas hyssopi humilitatem exprimit
hodiernee nos lilicra a diabolica tentatione ; in se- £) justi. Justus etenim humilitatem imitatur hj'ssopi.
cundo, id est in hora mortis, nos libera a diabolica dum altiora se quajrere non prassumit, sed humili-
infestatii)ne ;
in tertio, id est in die resurrectionis, bus consenlit. Purgativam habet virtutem per pra3-
nos libera a perpetua damnatione. Esto ubique hra- dicationem. 3icut enim hyssopus ipso utentium
chium nostrum, salus noslra, ut nos a inalo liberes, purgat pectora, sic pra^dicator adjuvanle manu
et in bono salves, ct largiendo nobis gloiiam,quam summi Medici audientium semundificat corda. Ha-
nec oculus vidit, nec aurisaudivit, nec in cor hominis bct etiam grana per sana) doctrinaj verba, qua; in
ascondit {I Cor. ii), (luainprseparasti diligentibus te, cordibus audientium seminata producunt, coope-
in qua vivis
regnas Deus, per omniasaecula
et sse- rante graliagermen justitise, et reddunt fructum
culorum. Aincn. gloriaj. Habet flosculos hyacintini coloris, dum
SERMO XXV. exercet virlutes,et exhibetopcraconvcrsationiscoe-
In fpstivitatccuju^Iihct sancti, cl ptwcipuc Augus-
tini. odorem, dumper bonam famam
lestisvitse. Spargit
Aspergesme,Doinine,hyssopo, etmundabor {Psal bonus odor est Christi in omni loco. Habet itaque
i). David rex et propheta trilnis gravibus maculatus juslus nosterpatronus noster, cujus hodie solcmnia
peccatis :aduIterio, quando pcccavit cum Bersabee; cclebramus, admodum hyssopi radiccm pcr fidem,
951 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA.
gormon ogrcdicns pcr fulei confossionem, crccfio-
nem per spem, iilnios ramos pcr virtuluin mullipli-
citatem, folia per honam actionem, virorem por
pcrscveranlem conservationcm justitia), ct
tuum amorcm astcrnoe patria?. ("alidusosl pcr dilc-
ctioncm, parvus ost pcr humiiilatcm, i)urj,'ativus
pcr praidicationcm. Ilyacinlhinum hahct colorcm
per coelestem vitam, grana por sanam doctrinam,
redolcntiam per honam famam. IIoc hyssopo quasi
quodam aspcrsorio nos Dcus aspcrgit, quo-
totics
tics doctrina et cxcmplo
nosinstruit ctacccn-
illius
dit. Et nos mundamur, lavamur, ct super nivem
dcalhamur, dum ejus eruditione ct imitationc ah
omni inquinamcnto carnis ct spiritus purificati ad
coclcste pra^mium suhlevamur. Aspersorium iyilur
hyssopi vita est justi, aqua gralia, aspersio imita-
lio, mundatio justificatio. Aspergat nos Deus hoc
hyssopo in temporc, ut cum ipso gloriemur in ccter-
nitate, qi»i vivit ct rcgnat, etc.
SEUMO XXVI.
Dc antiquo Jiiclivorum popiilo, el hodiernis Jiislis.
Beatus Paulus apostolus in Epistola sualoquens
de populo Israelitico, scilicet quas hona, vel qua)
mala eidem populo contigerint taliter suhjunxit
Omnia in ligura continjebantHlis, scripta sunt au-
tcm ad corrcctioncm nostram, in quos fmcs s;ccuIo-
i-u;n f/e v'e/ier;ii2< ('y Cor. x). Multa,fratrescharissimi,
deditDeus hona populo illi, multa contulithcncficia.
Patres eorum ahsque meritis elegit, eos in signis
etprodigiis multisetmagnis de /Kgypto, de fornace
ferrea, de domo servitutis eduxit. Prcecessit eos in
columnanuhisetignisper deserlum longo tempore,
in quo non sunt attrita vestimenla eorum. Pane
coelesti pavit eos, aqua de petra polavit, circum-
duxit, etdocuit, ct custodivit ut pupillam oculi sui.
Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et
super illos volitans expandit alas suas, sic assiim[)sit
populum illum, etportavit cum in liumeris suis. Do-
minus solus dux cjus fuit, ct non crat cum coDcus
alienus. Percussit coram cisregcsmagnos, ct occidit
2'egesfortcs, Selion rcgem Amorrliaoorum, et Og rc-
gem Basan. Et dedit tcrram eorum hsereditatem,
Iiaereditatemlsracl populo suo, utcomedcrct fructus
agrorum, ct sugcrctmel de petra,olGumqucdc saxo
durissimo. Butyrum dc armento, ct lac do ovibus
eum adipe agnorum el arietum filiorum Basan, ct
hircos cum medulla tritici, et sanguincm uvat hi-
hcrent meracissimum. Non fccit taliter omiii
tioni, ct Judicia sua non manilestavit cis{Dcut.
XXXII ; Psal. cxxxiv). Deinde progressu temporis
cum prsedictus populus legis prsecepta contemneret
aspirando, excitavit Deus sanctos virosqui in ipso
erant, et prophetas constituit ut proevaricatorcs a
culpa castigarent, et ad justitiam revocarent, et ei-
dem populo adventum dilecti Filii sui pra^nuntia-
rent. Denique cum advenissct sacri plenitudo tem-
poris, misit Dcus Filium suum in terras ad oves
quse perierant domus Israel : ut ipse pastor
suum pasceret, in brachio suo congrcgaret agnos,
952
ot in sinu suo Icvarof, fofas ipsc portarot (Gal.
iv).
Ista magnalia, ct mulla jilia, quajdinumerare ncc
pcrpe- volumus, nec valcmus, fecit illis Dcus, (lua;, sicut
jam dictumcst, in figura contingcbant illis; scripta
sunt autcin ad corrcctioncm nostrain, in quos fiiics
sicculuruin dcvcncrunt {I Cor.x). Qiuccunquo cniin
scripta suiit ad nostram doclrinam scripta sunt, ut
pcr paticiiliam ct consolalioncm Srriplurarum spcm
hnbcamus(I\oin. xv).Sccundum hujusfigurajtypum,
frafres charissimi, non mcrito humano,sedgratuito
dono elegit Deus Palres nostros in fide, sanctos
vidclicct apostolos, quos volonlarie genuit verho
vcrilatis, ut csscnt aliquod inifium crcaturjc cjus
Uac. i). Eduxit nos de .Kgypto, quando eduxit de
B paganismo, quando nos eduxit de tencbris gentilis
infidclitatis in admirahilc lumcn suum, ut qui ali-
quando non cramus populus, iiunc simus populus
Dci ; et qui iion conscculi miscricordiam, nunc mi-
sericordiam consccuti [I Petr. u). Qui pascit, et
qui portat nos in via et vita praesentis sceculi sa-
cramcnto corporis et sanguinis sui.
In hac vita proicedit nos colomna nubis et ignis,
:
quia proponit ad confirmalioncm fidei claritatem et
miracula suaedivinitatis, ct ad cxemplar bonse ope-
rafionis hlandimentum el humilitatem humanitatis.
In hac via non atteruntur vestimenla nostra, quia
virlutes, et hona opera nostra usque in finem, si
volumus,pergratiamejusnobiscustodiunturill8esa.
Q In hac via circumduxit nos Deus perbonam actio-
nem, etdocctper Scripturarum lectionem, etcusto-
dit per gratia) suai protectionem Sicut aquila pro-
vocansad volandumpullossuos, et super eos volitans
expandit alas suas, et assumpsit eosatqueportavit in
humeris suis. Quando enim cxpandit in cruce ma-
nus, ipsc languores nostros tulit, ct dolores nostros 1
portavit (/sa. et excmplum patiendi monstra-
Liii),
per passionem quoe est intempore, ad glo-
vit, ut,
riam volare discamus qufeestin a;ternitate. In hac
via solus Deus dux noster est, etnon cst nohiscum
Dcus alienus, quia ipse solus perpassionem suam
torcular redemptionis humanse calcavil, et de genti-
bus non fuit vircum co,quiasacerdos et levita spo-
liatum et vulneratum pricterierunt, ct solus Sama-
D ritanus miscricordia motus appropriavit, vulnera
ejus alligavitinfundcns oleumet vinum, et imponens
supcr jumentum duxit in stabulum, et curam cjus
na- egit (Lucx). Subversis hosfibus multis etmagnis,
dedit terram nobis optimam, quia libcratos dc potc-
state tenebrariim transtulit in regnum Filii dilectio-
nissiuc (Col.i), rcgeneraiis nos in spcin vivam per
rcsurrectionem Jesu Christi exmortuis in lueredita-
tcin incorruplibilcm, et incontaminatam, etimmar-
cessibilem, conser vatam in ccelis nohis, qui in virtute
Dcicustodimur pcr fidcminsalutcm paratamrcvela-
ri in tcmporc novissimo, quaiido fides noslra mullo
prctiosior auro,qiiod pcrigiicmprohatur,invenictur
grcgem iii huidein, ct gloriam et honorcm in rc vclationejesn
G7ii-isfy(/Pc'/r.i)quandoexsultabimusla!titiainenar-
 953 SERMONES CENTUM. 954

rabili et glorificata. Sed ct si legcm aliquando pr»- A. vasla solitudine! Ulinam pcroamus, ct non inducat
varicemur, constituti sunt pcr Ecclcsias rectorcs et nos Dominus in torram istam, necadamus gladio, et
doctores, qui de maionos castigent, ct in bono le- uxores acIibcrinostriducanturcaptivi.NonnemoJi-
forment. Vonit ct ipsc filius frequcnlor ad nos, ut us cst rc vcrti in ACgyptuni? Constituanius nobis du-
ad suum ovile, si in aliquo deviamus rcducat, et iln comct rovorlnmur in yEgyjituiii (Num.xni, xiv). (^o-
sua protectione custodiat. Ecce quomodo conso- requoque, etconcilium ejusirritaverunt Moysen in
nant exemplaria veritatis. Eccc qualia bona illis castris Aaron sanclum (Num.xvi). Ad aquas contra-
Deus contulit, qualia nobis, illis magna, nobis ma- dictionisvcxatusost Moyscsproptcr oos, quia exa-
jora. ccrba vcrunt spiritum cjus(PsaJo\). In Sctim forni-
Sed quid dicit de illis Scriptura divina? Mallis catus ostpopuJuscunifiJiabus Moab, et initiatusest
modis cnarrat prajvaricationes eorum in yEgypto, IsracJ BccJpbcgor (Num. xx\). Denique terram bo-
in deserlo, in terra promissionis, duritiam cordis nam ingressi contaminaverunt eam in idolis suis, et
eorum, et incrcdulitatom, contentiones et murmu- in cunclis abominationibus suis. Incrassatus est
rationes eorum contra Dominum,
Moyscn ser- et cniindiJcctus,ct rccaJcitravit : incrassatus, inipin-
vum ejus, ot alios multos qui post eum populum guatus, dilatatus, dcrcliquit Deum faclorem suum,
illum docuerunt. Cum emmpcrscqueretur cos PJia- B ot recossit a Doo saJutari suo. Provocavcrunt eum
rao, levavcrunt filii Isracl oculos suos, et vidcrunt in diis aJicnis, abominationibus ad iracun-
ct in
^Uyptios post sc, cl dixcrunt ad Moysen : Forsi- diam concitavcrunt. ImmoJavcrunt docmoniis ct non
tannon orant sepulcra in yErjypto, idco tulisti nos Dco ; diis, quos ignorabant. Novi reccntesquo vc-
ut mororemur Quid Jioc facerc vo-
in solitudine. ncrunt, quos non coJueruntpatreseorum. Dederunt
cduceres nos c.\ AHr/ypto'? Nonnc istc
luisti, ut Deoscapulamrecedentcs, ettransgressi sunt leges
estscrmo qucm JoqucJjawur ad tc in yEgypto, di- ejus pessime (Zacb. viij. Fornicata est super me
centes Rccodo a noJjis ut serviamus yEgyptiis
: :
Oolla, id est Samaria, et insanivit inamatores suos,
Multo enim mcJius est servirecis quam mori inso- in Assyrios propinquantes,vestitos hyacintho. Prin-
litudinc (E.xod. xiv). In deserto quoque Sin mur- cipeset magistratus, juvenes cupidinis
et in im- ;

muravit omnis congregatio filiorum Israel contra munditiiseorumpollutaest.Quodcumvidissetsoror

MoysenetAaron, et dixerunt Utinammortui essc-: ejus Oliba, qua) est Jerusalem, insanivitet ipsa in
muspcr manum Domini in tcrra yEgypti, quando sc- amatores suos, et denudavit fornicationem suam in
dcJjamus supcr oJJas carnium cl comcdabcmus pancm tantum ut plus esset impia quam gentes (Ezocb.
in saturitato. Cur induxislis nos in desortum istud, p xxiii). O^Hwes itaque dccJinavcrunt, simuJ inutiJes
ut occidcretis omnem multitudinem fame ? {Exod. facti sunt, non est qui faciatbonum, non est usque
Raphidim,ubi non erat aqua ad bibendum jur-
XVI.) In ad unum (PsaJ. xiii), excepto semine sancto, quod
gatuspopuluscontraMoyscnait: At noJ)is aquam ut perstitit in gente illa, quod non estexcussum, quia
hibamus. Curcxirc nosfccislidcyEgypto, utoccidc- bcnedictio Domini erat. Gumque mitteret Dominus
resctnos, ct liJjcrosnoslros,acjumenta siti"l{Exod. servos suos prophetas, ut fructus isliusvinese acci-
xvn.) In Ilorcb fecorunt vituJum, et adoravorunt pcrent, agricolac, apprehensis servis ejus alium ce-
scuJptiJo, ct mutavcrunt gloriam suam in simiJitudi- cidcrunt,aJiumoccidcrunt,aIium veroJapidavorunl.
ncm comcdcnlis fcnum; obliti sunt Deumqui
vituJi Itorum misit aJios sorvos pluros prioribus, ot fece-
saJva vit eos, qui focit magnaJia in /Egypto, mirabiJia runt iJIis simiJiter. No vissime aulom misil ad eos Fi-
in terra CJiam, terribilia in mari I{ubro{Exod.xxxn
;
lium suum dicens Verebuntur FiJium meum Agri-
: .

Psa/. Gv.)Postquam auiem profccti sunt dedeserto coJicautcm vidontos Filium dixorunt intra se HiG :

Sinai,ortumcstmurniur popuJi quasi doJentiumpro ostJi(prcs. Vcnito, occidamus eum, otbabohimusJiaj-

Jabore contra Domiinun. VuJgus quippc promiscuum rcditatcm. EtapprcJiensum eum ejocerunt extra vi-

quoddesconderat cum cis, fiagravit desiderio car- ncam, ctoccidorunt{Matlh.xx\). Etquomodocontra

nium,soqucnsquoacJlens,junctissibifiliisIsraeIait:
D supradicta beneficia reddidit mala generatio prava
Quisdabit nobisad vcsccndum carncs ? Rccordanmr etperversa, populus stultus et insipiens, videamus,
piscium quos ccmcdcbamus in /Egypto grntis. In caveamus ne prajceptaSalvatoris trans-
fratres, et
montem nebis veniunt cucumorcs et peponcs, porri grediendo configuremur, assmilemur, confor-
illis

quoque,ctcxpvc, otaJJia. Anima nostra arida ostni-
JiilaJiud rcspiciunt oculi nostri nisi
Sed ct decem exploraloresexillis duodecim,quos
diiexilMoysesadexpIorandamtcrrampromissionis,
detraxerunt terrre apud filios Israel quam inspexe-
rant,dieenles:Tcrraquani luslravimusdcvorat Jiabi-
tatores suos. PopuJus qucniaspcximus,proccroc sta-
tuno cst. Ibi vidimus monslra quicdam filiorum
Enac de goncro gigantco, quibus comparati quasi
Jocustfv vidcbaniur. FJcvcrunt igitur fiJii Isracl, ct
murniurati sunt confra Moyscn ct Aaron, diccutcs
Ulinammortui esscmus in /Egypto, ct non in Jiac
memur. Sunt multivocati in sancla Ecclesia, pauci
man {lYum. xi). electi; multi sunt, qui c.vemplum illorum male viven-
do sequuntur, ambulantes in comessationibus et
ebrietatibus,incubiIibusetimpudic'itiis,incontenlio-
ne et seniulatioue, configurantur se, sicutaitbeatus
VetvusaitosMus, prioribusigiiorantios sucO dcsidc-
riis (IPolr.i), quipost cariiem in concupiscentia im-
munditiiv amhulant, damnationcmquo contcninunt,
audaecs, sibiplaccntes, sectasnon metuunl introdu-
coro blaspbomantos {II Pctr.u). Sed Vc7' ilJis, ut ait
: Judas apostolus, qui in via Cain abierunt, et crroro
Balaam uwrccdo cfTusi suut, et in contradictionQ
955 APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA. 956

Corcperieninf. Hic suiit in epnlis snis mnncconvi-
vanlossinolinwrc,srniotipsospnsccnlos, nuhcssinc
aqna,qu:vn ventiscircninfcruntur,,irborosantumn;t-
lcs,infrucluos!P, hismortax, eradicatic, lluctusferi
maris, dcspnnianlcssnasconfusioncs, sidera erraii-
tia,quihus proccUa tcnchraruni rcscrvata cst
ivternuniiJud. ll-13)./s//s;/;i^scoun(lumbeatumPe-
ti'umapostolum,e.Y/s'/mafi/cs volnptatem dici dcli-
ciascoinquinationis ct inacuhv,dcliciis afflucntcs, in
conviviislu.xuriantcSjOenlosplcnos hahcntcsadullc-
rio et incessahili dolicto,pcllicicntesanimas instahi-
les,corexercitatumaparilialiabentes,maledictionis
Dequibus Paulus terriblliler intonat
filii{llPetr. n).
dicens-.lmpossihilcest eosqui semcl sunt ilhiniinati,
gustavernnt ctiam donuni coclcstc,ctparticipcs sunt
factiSpiritussancti,qustaveruntnihiloniinusbonnm
Deiverhum, virtutcsque venturi sccculi,
sunt, rcnovari rursus ad poenitcnliam,
cifigentcs sibimctipsisFilium Dci ct ostcntui hahcn-
/es(//eAi-.vi).Perperpetrationemetenimculpoeamit-
tunt donum gratiie,et tales se faciunt,ut rursus quan-
tum ad illos, non quantum ad misericordiam divinam
atque potentiam, ut inquam illis necessarium videa-
tur, rursus Filium Dei pro redemptione ipsorum
crucifigi, et ostentui haberi. Voluntarie eiiini nobis
peccantihus post acccptam nolitise veritatem jam
non relinquitur pro pcccatis hostia. Terrihilis nam-
que est quxdam expectatiojudicii ct ignisasmulatio,
quae consumptura est adversarios {Hebr.
relinquitur, hostiapro pe.ccatis voluntarie nobis
ait,
peccantibus post acceptam notitiam veritatis. Una
est enim vera, et perfecta, et sola hostia, caro
Christi semel in passioneoblafapro peccato gene-
ris humani quae amplius pro nullius peccato cru-
;
cifigetur, autpatietur, qma Clirisfus resurgens ox
A ginqua sif divina miserafio; omnibus tamcn formi-
danda cst posf acceptam grafiam culpa, quia ferri-
bilisimminot sententia contemptoribus gratioe, sicut
ex cjusdem verbis Apostoli intelligi potest. Ait enim:
Irritam quis fac.icns lcgcm Moysi sinc miscratione
in duohus vcltrihus tcstibus moritur. Quando niagis
delcriora putatis mercri supplicia qui Filium Dei
conculcaverit, ct sanguincm tcstamenti poUutum
duxerit in qiio sanctificatus cst, et spirilui gratix
conlumcliam fcccrit'! {Ilebr. x.) Si Scrnio Vcteris
Tcstamcnti,qniperangclosdictns est,factus est fir-
mns, ct omnisproovaricatioaccepitjuslam mercedis
rctrihutionem-.quomodo iios elTugicmussi tantam ne-
glcxcrimus sahitem? {Hchr.u) Nonigiturnosconfi-
guremusiliis in prtevaricatione, ne similes illis efli-
^ ciamur in damnatione, sicutquidam in hoc tempore
ctprolapsi pravilaf em illorum imif antes, et correptionem Scrip-
rnrsnm cru- turarum confemnentes, tot ettanlis sceleribus se in-
volvunf, ut merifo de ipsis dici possit, quodipsi sint
in quos non solum devenerunt lines sajculorum, sed.
etiam vitiorum, non quod post eos non erunt vitia,
scil quod minime valeat unquam gravius aut def erius
ebuUire vitiosifas humana. Nec intelligunt quain dis-
tricle, quam diligenter servanda sit sanclimonia,
cum scriptum sit quod etiam in cogitatione impii
crit mtcrrogatio, nec sit allata pax in nativitate
Salvaloris, nisi hominibus bomv voluntatis (Luc.u).
Non solum enim in conspectu Dei purificandus est
x). Non rivulus operis vel sermonis, sedetfons intimaeco-
gitationis. Si aufem neglexerimus secundum ea
quoe propter nostri scripta sunt correplionem cor-
rigi, timeamus cum illis anliquis conlemptoribus
condemnari. Scitis, fratres, multiplices psenas illis
propter iniquitatem eorum fuisse illatas. Alii gla-
diis sunt occisi, alii coelesti igne combusti, alii

mortuis jam non moritur {Rom. vi). terra glutiente absorpfi, alii morsibus serpentum

Quicunque igitur criminaliter aut damnabiliter neati, alii Domino aliis modis percutiente mortui.
peccant post acceptam gratiam baptismatis, pretium In terra promissionis proecepfa Dei transgredientes
amittunt humanse redemptionis, nec habent quid of- a gentibus ssepe sunt servituti subjecfi. Denique
ferant pro peccato redemptionis jam factae, nec am- de ferra sua penitus evulsi, dispersi sunt per mul-
tas regiones, et continuae servituti subditi, et
plius faciendse pretio amisso. Sicut nec genus hu-
manum habuisset post peccatum parentis primi ori- (quod omnibus gravius est) a fide Salvatoris ex-
ginale hostiam, quampro ipso peccato originali vel clusi et perpetuoe damnationi Non
depufati sunt.

pro suo actuali obtulisset, nisi illisummae

Pater igitur efficiamur similes in culpa, cum
ne simul
pietatis dilecti Filii sui assumptamhumanitatemab D illiscruciemur inpoena. Timeamus Dominum Deum
omni peccati maculaperdivinam potentiammundi- nostrum, qui eduxit nos de yEgypto infidelitatis,
ficata ad offerendum gratis dedisset. Quae videlicet et dedit nobis jucunditafem oeternoe dulcedinis, et

humanitas Christi in crucesemel oblataomnes tam dedit nobis domos per bonam conservationem,

praecedentes quam sequentes ad vitam aeternam hortos, vinefa, olivefa per virtutum et bonorum
prsedestinatos effusione sui sanguinis culpa lavit, operum fructificationem, et satiat nos per spiritalis
gratioe rofectionem. Ipsi soli serviamus, ut per
et seterno Patri, Adae debitum solvens, reconcilia-
vit. Una est ergo redemptionis hostia, qua amissa ipsius gratiam mereamur gloriam, in qua vivit et

non relinquitur nobis Sed quamvis ista tam

altera.
regnat Deus in soecula soeculorum. Amen.
gravia et terribilia sunt peccantibus, «ones/ tamen
SERMO XXVII.
In festivitate Paschali, et corporis Christi.
impossibile apud Dcum omne verhum {Luc. i) Po- Isti sunt dies quos ohservare debetis. Quarta
test etenim misereri, et miseretur labentis, et ad decima die ad vesperam Parcha Domini est, et in
eum psenitendo revertenfibus in hoc etiam tempore quinta decima solcmnilatcm cclehrahitis Altissimo
post amissam baptismi gratiam remittit culpam. Domino {Lcvit. xxiii). Divina providentia, genus hu-
Sed licet peccantibus paenitentibus nunquam lon- manum ad amissam beatitudinem revocare dispo-
957 SERMONES CExNTUM.
nens, multiplices sacrae lcgis inslilulioncs proposuit A- nec augeri qui
hominibus Veteris Testamenti, quibus vcnturse sa-
cramenfa redemptionis commisit; et qualiter quoe-
que obscrvarc (lebcrent patcnler edocuit. Unde in-
ter coelera sacramcnta legalia quando Paschaiem
solemnitatem celebrarent, quse speciale et prseci-
puum, quia rcdemptionis humanse sacramentum
erat, ostendit dicens Quarla clccinm dio ad vc^pc-
: omnia. Supra non clatum, subter non substratuin,
ram Pasclja Domitii csl. Nos igitur, fralres, quibus
jam non sunt tenenda carnalia legis scripla, sed
ea, quae per illa sunt significata, nos, inquam, de-
bemus altius fodere, et lalentis boni fontem quae-
rere, sub umbra verilatem, sub figura rem, sub du-
ritiacorticis medullse teneritudinem, sed littera in-
telligentiam spiritualem, sub tegminc paleoe inter-
nam grani refectionem diligenter investigare. In
agro namque legis divinoc thesaurus sapientiye latct
occultus, quem qui invenit, invenit vilam, et haurit
salutem a Domino. Qtiarla dccima dicad vcsperam
Pascha Domini cst. Magnum et evidens sacramen-
tum habet numerus iste,qui ex denario et quaternario
constat. Uenarius namque significat completionem
etfinem legis, quaternarius exhibitionem et perfe-
ctionem evangelicfe proedicationis. Lex etenim de-
cem procceptis comprehenditur. Et Evangelium
quatuorlibris continetur. Christusitaque veniensin
carne, quiest finis legis, denarium legis complevit,
et per assumptam humanitatem lucera evangelicoe
doctrinoe declarans quasi quatuor diesconsummavit.
Et in consummatione proedicationis quatuor Evan-
geliorum, quasi in fine vellin vespera quatuordie-
rum, ipsemet Chrisfus Phase celebravit, quia per
nostroe fragilitatis naturam pro nobis in cruce
moriens de mundo ad Patrem transitnm fecit.
Debemus, charissimi, hoc Phase, id est hunc
transitum Domini, in quo yEgyptios, videlicet doe-
mones tenebrosos subegit, et nos de potestate eo-
rum liberavit, hunc, inquam, dcbemus semperco-
gitare, et ea, qu;e in Yeteri Testamento secundum
litteram de hac solemnitate scripta sunt, in Novo
spiritualiter observare. Debemus carnes agni co-
medere, caputcjus cum pedibus in intestinisvorare
{Exod. xii). Fit autem ibi mentio non solum agni,
sed et hoedi. (^hristus agnus est, Christus hoedus ;
agnus justis, hoedus peccatoribus, caput divinitas.
pedes humanitas. Caputejus voramus,quando cum
sana fide et summa devotione cogitamus ejus divi-
nilatem. Pedes voramus, quando cum eadem fide
et devotione cogitamus ejus humanitatem. Caput
ejus voramus, quandocogitamuscjusimmensitatcm
sine dimensione, a'tcinitalcm sine temporc,isimpIi-
cilatem sine diminutione. Caput voramus, quando
eum cogitamus veraciter iaomni essentia, in omni
loco, in omni tcmporc scd in omni essentia sine
: Festinanter ergo comedamus, id est ad solemnita-
sui definitionc in omni loco sine comprchensione ;
; tem patriai coclestis anhclemus. Nemo in hujus
in omni tempore sine mutabililate. Caput voramus,
quando cogitamus quod non potest loco mutari qui
ubique est, nec tempore qui oeternus cst, nec sensu
qui sapientissimus est, nec alToctu qui optimns cst,
958
immensus est, nec minui qui simplex
nec dividi qui unus est. Caput voramus, quando
est,
cogitamus ejus potentiam, sapientiamacbonitatem.
Potentiam,qua cunclacreat; sapientiam, quacuncta
gubernat; bonilatem, qua creata et guljcrnata con-
servat. Caput voramus, quando cogitamus eum
supra omnia, subter omnia, extra omnia, intra
extra non exclusum, intra non inclusum. Supra
proesidendo, subter sustcnlando, extra continendo,
intrapenetrando. Caput voramus, quando de uber-
tale domus Dei inebriati, et de torrente voluptatis
ejus potati, cogitamus cum fontem vit» esse,a quo
bona cunctaprocedunt, et lumen verum, in lumine
et de lumine vero, non tamen duo luminaria, sed
B unum lumen. Caput voramus, quando beatorum
angelorum concentum, et sanctorum per primam
stolam jam glorificatorum laudes summa; divinitati
libatas cogitamus, et ccolestia l)ona, inquantum di-
vina largiente bonitate possibile est, proegustamus,
Pedes voramus, quando humanitatem ejus cogita-
mus. Pedes voramus, quando cogitamus FiliumDei
pro nobis incarnatum, pannis involutum, in cunis
vagientem, uberalactentem, esurientem, sitientem,
lassesconlem, lacrymantem, captum, ligatum, cola-
phizatum, crucifixum, mortuum,sepuItum, resurre-
xisse a morluis, ascendisse in coclum, sedere ad
dexteram Patris, in die judicii venturum, et reddi-
turum unicuique sccundum opera sua. Intestina
Q ejus voramus, quando ipsius occulta et profunda
sacramenta fideliteret devote cogitamus, quibusvi-
delicet sacramentis ipse Christus est ab initiopraj-
signatus, sicut multis oraculis est prophelatus.
Istius agni carnis nocte comedimus, quia modo in
sacramento Dominicum corpus accipimus, quando
adhuc invicem conscientias nostras non videmus.
Sed non comedamus quidquam ex eo crudum, nec
credamus esse homincm purum sed coquamus eum
;
per divinitalis inlelligenliam, non tamen aqua, ne
proesumamus ejus mysterRi discutere'per humanam
sapientiam, sed assum per Spiritus sancti gratiam.
Si quid residui fuerit, quod veslram excedat intel-
ligentiam, debet igni comburi, idestSpiritui sancto
fideliter committi. Accingamus renes nostros per
D castitatem. Habeamus calceamenta pedibus per in
defunctorum Patrum imitationem, baculos in mani-
bus per vigilantiam pastoralem. Comedamus panes
azymos per simplicem doctrinam, lactucas agrestes
per amaram poenitentiam. Comedamus festinanter
utmandataDci,mysteriaredemplionis,gaudiapatria9
coclestis cuin fcstinalionecognoscamus, ut proecepta
vitoe impleamus, quia et si hodie quod licet nobis
bene agere scimus, utrum cras liceat ignoramus.
vitoe itinerc torpeat, ne in paliia locum perdat.
Hoecdespirituali inlclligentia breviter perstrin-
ximus, ut de fanto sacramento, quanlum possumus,
colligamus. Comcdamus, fratres, Phasc, et non so-
959 APPEXDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA 9eo

lum comcdamus, sed et faciamus. FaciamusPhase, A stimulus morfis (ICor. xv). Etahstergel Dens om-
faciamus transitum. Transeamus de tenebris ad lu- nein lacrymnm uh oculis sanctorum suorum, ct non
cem, de mcndacio, ad veritatem, de vitio ad virtu- critamplius nnqiie hictus, nequo clamor, sed nec
tem.Transcamus, inquantumpossumus,desuperbia uUus (IoJor,qnoniam priora traDsiorunt{Apoc. xxi).
nd luimilitatom, de invidia ad charitatom, de ira ad Igitur quinque differentiis distinguere possumus
traiiijuillitalom, deacedia ad cxsultationem, de ava- Pascha, sive Phase, sive transitum dicamus. Pri-
ritia ad largitatcm, de cbrielatead sobrictatcm, de mumfuit inpercussione AOgypti, secundumin pas-
luxuria ad castitatem. Transeamus de malo ad bo- sione Domini, tertium in justificatione impii, quar-
num, de mundo ad Deum ut moriamur mundo, vi-
, tum in morle justi, quintum in assumptione et glo-
vamus Deo. Imitemur scrvi Dominum, discipuli rilicalione lolius Ecclesiae, quae est corpus Cbristi
Magistrum, ut sicut Christus de mundo ad Patrcm mysticuin. In primo liberati sunt filii Israel de ser-
transivit, ita et nos de impietate transeamus ad vitute Pharaonis, in secundo liberati sunt electi de
pietatem. Et in quinta decima die solemnitatem jugo diabolicsepotestatis, intertio liberatur justifi-
celebrabitis altissimo Domino. Quinta decima dics camlus de dominio iniquitatis, in quarto liberatur
totum tempus gratite, quod ab ascensione Domini justus de vinculo carnis, inquintoliberabitursancta
Jesu Christi et missioneSpiritus sancli protenditur,
B Ecclesia in omnibus filiis mor-
suis de corruptione
designat, inquo solemnitatem Domino celebramus, talilatis. Tunc sancta mater Ecclesia prius hoc in
quia per gratiam ipsius debemus quinarium sen- speculolcge peropera justitiaeconsummata etEvan-
suum nostrorum per culpam corruptum, ad inte- gelio perfecto, veluti quatuordecim dierum circulo
gritatem revocare, et denarium legis bene vivendo decurso, in quinta decima seternitalis celebrabit
complere. Quindecim etiam per septem et octo di- solemnitatem Altisslmo Domino. Ibi enim sine ter-
vidunlur, quia nos debemus in' hac solemnilate mino Dei vacabit laudibus, et erit ei Deus omnia in
gratiae taliter vivere, ut per septiformem gratiam omnibus. Nos autem, fratres, celebremus interim
Spiritus sancti merean^ur adipisci octo beatitudincs et observemus dies istos,dies redemptionis humanoe,

coeli. Isti sunt dies,dies videlicet humanae redemp- dies gratiae divinse, secundum ea, quae supradicla
quos observare debemus
tionis, diesgratisedivinse, sunl, ut per prBesens meritum veniamus ad futu-
cessandoab opere servili, id estaboperepeccati, et rum praemium, praestante Domino nostro Jesu
non solum ab opere peccati, sed etiam a voluntate Christo, qui vivit et regnat, per omnia saecula sw-
peccandi. Voluntas enim pro facto computatur. Qui- culorum. Amen.
cunque aulem dies istos voluerit observare (velle C SERMO XXVIII.
autem debemus omnes) semetipsum a malo stu- In fcsto Omnium Sanctorum.
deat conservare, quia intantum quisque dies istos Videns Jesus iurhas, ascendil in montein, etc.
solemniter observat, inquantumamalo semetipsum {Mattb, v). Quod Dominus octonarium, per quam
conservat. Et tanto festiviores laudes divinitati adocto beatitudines pervenitur, discipulos docturus
immolat quanto jucunditatem gratise defaecata
, in inontem[ascendit, hoc nobis insinuat, quod qui
mente tranquillius degustat. sacrae doctrinae verbumdispeusat, noninvalle pravi
Estetalius transitus in mortejusti, quando ani- operis, non in campo effrenatce dissolutionis consi-
ma, deergastulo et vinculis cai-nis egrediens, libe- stere debeat, sed montem spiritualis conversationis
rata de tentationibus saeculi, transit ad gloriam li- et exhibitionem operumbe-
per exercitia virtutum,
bertatisfiliorum Dei. Feltxille transitus, quo justus norum ascendat. Sicut etiam scriptum est Super :

post actionem bonam recipit stolam primam et ; montem excelsum ascende, tu qui evangclizasSion
evadens miseriam intrat gloriam et post laborem
; (Isa. xl).Ascensio ergo in montem, sublimem de-
iRvenitreqaiem.Deatinamquemorluiqui inDomino
moriuntur. Amodojam, clicit Spiritus, id estDeus,
ut requiescanta laborihus suisiApoc. xiv). Hoc et
enim legis denario et Evangelii quaternario quasi
quatuordecim dierum numero completo agunt ibi
quintam decimam diem solemnem cumangelis co-
ram Altissimo Domini. Ibi gaudentes cum bealis
spiritibus in gaudio solemnitatis illius glorificatio-
nem suorum corporum feliciter exspectant. Ibi ha-
bitantes in excelso vident Regem in decore suo. Est
etaliud Pascha sive transitus, quando in die judicii
inresurrectione generali sancta universalis Eccle-
sia de serumma mundi transibit ad beatitudincm
de mutabilitate temporis ad statum aeternitatis.
coeli,
In hoc transitu induet hoc corruptibile incorruptio-
pem, et mortale hoc induet immortalitatem. et ab-
sorbebitur mors in victoxnam, et auferetur mors et
signat conversalionem, sessio Domini auctoritatem
magisterii,apertio oriseffectumpraedicationis. 5ea/i
D pauperes spirilu, quoniam ipsorum estregnumcoelo-
rum. Alii sunt spiritus divites, alii quodammodo de
spiritunihil habentes, alii spiritu pauperes. Spiritu
divites sunt superbiente, de spiiitu nihil habentes,
nimis pusillanimes. Spiritu pauperes humiles. Su-
perbientes faciunt non facienda per elationem, pu-
sillanimesfaciendapraelermitlunt, ethumilesfacien-
dafaciuntperhumilitalem. Pauperlas itaquespiritus
nihilhabens defectionis, nihil supertluitatis per
viam regiam ducit ad bcatiludinem supernam. Deati
mites. Mites sunt lenes et patientes, qui neminem
Iacdunt,etimprobis cedunt.Sunt autem quidam, qui
ita volunt essemites, ut nihil curentde vitaaliena,
neminem de bono admoneant, neminem de malo
cori-ipiant, Sed talis lenitas non est multum lau-
961 SERMONES CENTUM. 962

danda, quia patitur dcfectum, ubi deberet exercere
virtutis efrectum. Tales igitur debent essemiles, ut
neminem mala illata patienter sustineant, et
laidant,
non solum suam, sed nec alienam ncgligant vitam,
ut, si opus fuerit, ct bonis ad meliora exhibeant ex-
hortationem, et malis de malo correptionem. Est ete-
nim modus in rcbus, quia sicut homo non debct esse
nimia3aspcritatis,sicncc debetesse nimite lenifatis,
ut intcr dexteram et sinistram per discretam man-
suetudinem ad beatitudinis perveniatterram. Deati
qui lugvnt, quoniam ipsi consolabuntur. Lucrus solet
esse pro amissione charorum, sicut quando aliquis
amiltit charos suos, paliem, matrem, filium, autali-
quem propinquum. Heu quam multi lugent charos
! dum non solum ad necessitatem.sed etiam si vellet ad
suos, qui ncquaquam lugcnt semelipsos Quam
A sitiuntur. Sicet Dominus iniquum dixit mammona,
id est divitias, non quod res divitiarum essent ini-
quye, sed per iniquitatem rfcquisitae. Alii esuriunt ct
sitiunt potcstates et honores, alii voluptates, alii
salutaliones in foro, primos rccubitus in coenis, et
primas cathedras in synagogis, et vocari ab homi-
nibus Rabbi. Sed tales non possunt fieri beati, quia
non possunt saturari. Totus enim mundus nequa-
quam homini sufficeret, qui est dominus mundi.Non
enim impletur ocuIusvisu,necaurisimpIeturauditu,
nec incseterissensibus potest homo saturari exeo-
rum delectationibus.Quod rex David bene considera-
vit,qui quamvis haberet ad comedendum et biben-
! superfluitatem, tamen dixit Satiabor cum apparue-
:

multi lugent damna corporalia, qui lugerc contc- B rit gloria tua {Psal. xvi). Esuriamus et sitiamus non
mnunt damna Quando aliquis infirma-
spiritualia ? transitoria, non terrena, sed justitiam, quia per esu-
tur aut moritur, lugentamici. Quando autempeccat riem et silim justiliae perveniemus ad satietatem
damnabiiiter, quando fornicatur, quando dicit fratri seternae gloriss:. Deati misericorclcs,quoniam miseri-
falue, quando videt mulierem ad concupiscendum corcliam consequentur. Si ergo vis misericordiam
eam, nemo luget. sanilas insana o visio cajca o ! ! accipere, misericordiam exhibe: Dimitlite, inquit,
vita mortua Dc his quoc non lugenda sunt lugent, et
! et climittemini. Sccundum enim mensuram qua
quae paruralugenda graviter lugent; et graviter lu- mensi fueritis, reinetietur vobis.
genda spiritualia, scilicet damna, non lugent, vel Deati quoque misericordes, qui aliis inmiseriis
etiam de ipsis rident. Deistis, inquam, prophetavit suis assistunt,et eos secundum possibilitatem suam
Isaias dicens : Va? qui dicitis bonum mnlum et ma- protegunt et defendunt Deatimundo corde, quoniam
lum bonum, ponentes tcnebvas lucem, et lueem ipsi Deum videbunt. Mundo corde sunt illi, qui nec
tenebras, poncntcs amarum in clulce, et clulce in pulvere inutilis cogitationis,necIuto fedanturpravae
amarum (Isa. v). delectationis. Mundo corde sunt, quos non tegit ne-
Lugeamus,fratres,amissionemcharorum,sedplus p buIaterriB ignorantia^, nec corrumpit ardor concu-
lugeamus amissionem bonorum operum, amissio- piscentiae. Mundemus igitur corda nostra ab omni
nem virtutum. Lugeat corruptus amissionem virgi- ignoi^antia per inquisitionem veritatis, et ab omni
nalis integritatis. Lugeat superbus amissionem hu- perversa concupiscentia per amorem virtutis, ut
militatis. Lugeat ii"acundus amissionem internee mereamur Deum videre in gloria regni ccelestis.
tranquillitatis. Lugeatavarusamissionemlargitatis. Deatipacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. Pacifici
Lugeat ebriosus amissionem sobrietatis. Lugeat sunt, qui in semetipsis paceni facere et custodire
accdiosusamissionem spiritualis exsultationis.Lu- volunt, qui vitia adversantia subigunt, virtutes eri-
geat invidus amissioncm charitntis. Beati, namque gunt, et quidquid in se perverste cogitationis, locu-
qui lugentmodo per poenitentiam, quia consolabun- tionis, opcrisve deprehenderint, prudenter et poten-
turperindulgcntiam, deinde per justitiam, postremo ter expellunt, nec aliquid perturbationis in regno
autem pcr gloriam. Possumus autem dicere tria esse suoe dominationis esse permittant; et si quid eis
generaspiritualiter et fructuose coram oculis Grea- adversitatis contigerit, pacem tamcn suamservant,
toris lugentium. Alii namque lugent pro indulgcntia et cuncta cumcordis sui tranquillitate judicant. Pa-
culpse, alii lugent ex suavitate gratise divinitus sibi cifici qui non tantum in se pacem custodiunt, verum
collatai, alii ampliori fervore accensi lugent ex desi- p> etiam alios discordantes ad unitatem pacis redu-
derio futuroe gloria;. Et in his omnibus beati qui lu- dum eis a malis mala inferun-
cunt. Pacifici sunt, qui
gent, quia qui seminant in lacrymis, in exsultatione tur, mala minime retribuunt, sed cum his qui ode-
inelent [Psal. cxxv). Absterget enim Deus omnem runt pacem, pacifici sunt {Psal. cxix). Isti filii Dei
lacrymam ab sanctorum suorum, et non erit
oculis vocabuntur, quia Deus summa pax est, et omnia
amplius neque luctus, nequo clamor, sed nec ullus cum tranquilliate judicat, filii Dei, fratres Ghristi.
clolor, quoniam/j/-iOi'a transierunt {Apoc. xxi). Isli per gratiam, Ghristus Filius per naturam.
filii

Deati qui esuriunt et sitiunljustitiam,quoniam ipsi Haeredes Dei, cohteredes autemChristi.

saturabuntur. Omncs homines csuriunt et sitiunt,scd Deati qui persecutioncm patiuntur propter Justi-
alii csuriunt et sitiunt malum, alii esuriunt et sitiunt tiam, quoniam ipsorum est regnum coslorum. Multi
bonum. Aliietcnim esuriunt et sitiunt aurum,argen- patiunturpersecutionem, sed alii patiuntur propter
tum, vestes pretiosas,prsedia,terras,vineas,domos, culpam, alii patiuntur propter gustitiam et innocen-
equos, etpossessiones innumeras.Ista tamenomnia tiam. Seddicet aliquis: Nemopotestmodoperperse-
bona sunt in se ; sed in hoc quodammodo mala cutionem attingere ad beatitudinem quia nunc inpace
esse dicuntur, quod a malis male csuriunlur et consistunt omnia, et sancta Ecclesia fero de nuHa
96a APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA.
parte pafitur adversa. Et ego dico quod ubique per-
A cst, pretiosa est,
secutionessunt.quiaquotidieinpenelnilihus sanctoc
Ecclesiie persequitur Cain Abel, Ismael Isaac, Esau
Jacob.idestimpius justum;etsiquispcrsecutionem
non palitur ab exlraneis, patitur tamcn afalsis fra-
Uihus. Oiniics oiiini,qiiipio vohinl in ChrisLo vivcre,
Tim. iii).Quiaigiturnon
perseciitionem putiiinliiv{II
cessant persecutiones, patientia nobis necessaria
est, ut reportemus repromissiones {Ilebr. x). Voe
nutem iis qui perdunt patientiam, quia perdunt et
patientiae coronam. Non ergo murmuremus si in
paucis vexemur, quia in multis bene disponemur
{Sap. iii). Igitur per pauperlatem spiritus pertingi-
tur adregnum coelorum, per mansueludinem sive
lenitatemad terram viventium, per luctum adveram
consolationem, per esuriem ad su-
juslitise sitim et
perna3 jucunditatis salietatem, per misericordiam
temporaiifer factam ad misericordiam seternam,
per cordis munditiam ad Dei visionem, per pacem
ad Dei filiationem, per prsesentem persecutionem
ad a3ternam ccelestis regni tranquillitatem et re-
quiem.
Deati mmque pauperes spirilu,quoniam ipsorum
est regnum cosIorum.Doatimites, quoniam ipsipossi-
debunt terram Deatiqui lugent, quoniainipsiconso-
labunlur.Deatiquiesuriuntet sitiuntJustitiam,quo-
iiiamipsjsaturabuntur.Deatiniisericordes,quoniain
ipsi misericordiam consequentur. Deatimundo cor-
de,quoniam ipsi Deum videbunt.Deati pacifici, quo-
niamipsi filHDei vocabuntur. Dcati qui persecutio-
nem patiuntnr propterjustitiam, quoniam ipsorum
cst regnumcoclorum. Deati eslis cum maledixerint
vobishomines,etpersecuti vos fuerint, etc.Superius
locutus est omnibuselectis,modoapostropham facit
adapostolos,quamviseth8ec et aliis electis conveni-
ant,ostendens apostolis in his verbis quanta pro ejus
nomine passuri essent. quam pauci sunt, quihis
verbis Domini oculos cordis intendant, et per eorum
admonitionem beatitudinem quserant. Quam multi
sunt,qui,proparvaverboruminjuria,reddunt si pos-
sunt verbera, et si id perficere non valent quod conan-
tur,hoc tamenet majora conantur. Quambene apos-
verbaista suis cordibus impresserunt,qui
toli sancti
ibant a conspectu consilii gaudcntes, qnoniain digni
habiti suntpro nomine Jesu contumeliam pati{Act.\).
Notandumautem quod mcntientes etproptermc.
ait
Si enim homines quando nobis maledicunt, juste
nobis maledicunt, jam non habemus meritum. Gau-
.c?e<ee<e;fu7<a<e.Inmultisdecipimur,fratres.Quando
nobis arrident saecularia, quando vulgus vanis lau-
dibusnosattollit, gaudemus et exsultamus cumma-
gis dolere magisque flere deberemus, quia magis
periculum habent prospera quam adversa^ laudes
quam vituperationes. Sed audiamus quod apostolis
salubregaudium, quoe salubris exsultatio demons-
tretur,cumeisincontumeliiset persecutionibusgau-
dendum esse et exsultandum denuntiatur.Subjunxit
autem causam dicens Merces enim vestra multa
: rum exprimit hominum. Qui recte juxta montem]
.gst in ccelo. Merces ista, fratres, njuUa est, magna
964
Tam multa est, quod
diuturna est :
non potest numeran tam magna est, quod non
;
potest comprehendi tam pretiosa est, quod non
;
potest sestimari tam diuturna, quod non potcst
;
iiniri, Jesus Christus Dominus noster, quiest Deus
benedictus in stccula. Amen.
SEHMO XXIX.
Dc
liominc a legiono posscsso.
ExcuntiJcsii de navi occurrit de monumentis homo
iii spiritu immundo, qui domicilium habebat in mo-
numcntis, etc. Daemoniacus iste, quem
{Marc. v).
legio possidebaf, populum gentium ab universitate
dasmonumdiupossessumdesignat.Populus namque
gentilis tandiuab omnibus daemonibus possessuste-
nebatur, quandiupermultipHcemidololatriajcultum
illis omnibus famulabatur. Geii/iVcsetenim. sicutait
B Apostolus, mutaverunt gloriam incorrnplibilisDei
in simililudinem imaginis corruptibilis hominis, et
volucrum, et quadrupedum,et serpentium.Qui com-
mutaverunt veritatem Pei in mendacinm, et colue-
runt et servierunt creaturso potius quam Creatori
qni estbenedictusinsscGuIa.Amen {Dom. i). Catense
vel compedes, quibus ligabafur quasque frangebat,
sunt naturalis legis prfficepta, sive gentilium legum
decreta quibus a malo refrenari debuerat, signifi-
cant. Sed catenas et compedes daemoniacus ligalus
frangebat, quia gentilispopulusquanto amplius his
autillis prBeceptisligabatur per malorum prohibitio-
nem, tanto furiosius ea rumpebat per transgressio-
nem.Ethabitabatinmonumentis,quiaconversabatur
mortuis operibus. De hac ruptione cate-
Q in fetidis et
narum et compedum hoc modo Paulus intulit dicens:
Feminso eorum immutaverunt naturalem usum in
cnm usum, qui est conlra naturam. Similiter etmas-
cnli, relictonaturali usu feminse,exarserunt in desi-
deriis suis invicem maseuli in masculos turpitudi-
nem operantes, et nicrcedem {quam oportuit) erro-
ris sui in semetipsis recipientes.Et sicut non proba-
veruntDeum habere in notitia,tradiditiIIosDeus in
reprobum sensmii, iit iaciant quai non conveniunt.
Depletos onini iniquitatc,malitia, fornicatione, ava-
ritia,nequitia, plenos in vidia, homicidio, contentio-
ne,doIo, malignitate, susnrrones, detractores,Deo
odihiles, contnmeIiosos,supcrhos, elatos, in ventores
malorunifparentibus non obedientes,insipientes,in-
D compositos,sine affcctione, absque foedere, sine mi-
sericordia {ibid.).
Ecce quomodo legio hominem possidebaf, quo-
modo catenas et compedes rumpebat, quomodo in
monumentis habitabat. Qui bene nocte et die in
monumentis, et in montibus clamasse, et lapidibus
se conscidisse dicitur, quia et in adversis et in pro-
speris populus gentium in foeda actione, et vanai
elatione impudenter se esse propalabat, et lapideo-j
rum idolorum cultura semetipsum lacerabat. Grexj
porcorum, qui juxta montem pascebat, et quemle-l
gio de homine pulsa intravit,et in mare prsecipitavit, [
multitudinem infidelium et quorumlibet immundo-
pascuntur, dum pei' superbiam elati, porcorum si"
965 SERMONES CENTUM. 966

militudinc ad ima curvi, superna nesoiunt, et solis A. tantur quid ad vocem Domini salutem sibi factam
setransitoriisbestialiter immergunt. Et dum se in- aliis studuit nunliare, et per Decapolim praedicare.

qiiinamento carnis aut spiritus polluunt, more por- Decapolis quaj est regio decem civitatum, sanctam
corum in lulopastum qua^runt. Heu quammultiplox Ecclesiam dcsignat, quae Decalogum legis servat.
est muititudo ista porcorum, iiominum scilicet 1)C- Et in Decapoli salutem sihi factam praedicat, qui
stialiter et turpiter viventium, et poreos, qui in in- sanctaiEccIesiaefideiibusadiaboloseliberatumesse
fimis tantum bonum suum quffirunt, imitantium ! Ut verbis et operibus bonis demonstrat. Studeamus et
enim de paganis et Judx>is taceamus,quis numerare nos, si nondum liberati sumus, a diabolo liberari, et
posset mullitudinis falsorum Christianorum qui, ,
si jam nos liberatos cognoscimus, salutemaliisprae-

quamvisbaptismaperceperint, spirituigratiajtamen dicimus, quam nos obtinuisse gaudemus, memores

contumeliam facientes, male vivendo de semetipsis ejus quod scriptum est Qui non est mecum, contra
:

eum expulerunt ct horrendis se sceleribus pol-

, rne est, et qui non colligitmccum dispergit {Matth. ,

luerunt? Qui tamen duo millia figuraliter esse dici xii), [Luc. xi). Et ifem : Quiaudit, dicat : Veni{Apoc.
possent duo, quia divisi sunt a bono; millia, quia
:
xxxii). Nunc ergo sic audiamus, et sic dicamus in
perfecti sunt in malo. Legio ergo ab homine pulsa via, utremunerari mereamur in patria. Quod nobis
.;_
porcosingreditur, quia dsemones ab illis, qui ad vi- B praestare dignetur Jesus Christus Dominus noster ,

tam seterham prsedestinati sunt, per gratiam Re- qui est Deus benedictus in saecula.
demptoris fugati, malis male viventibus et terrenis SERMO XXX,
intendentibus dominantur. Quod tamen non faciunt, In fcstivitate unius confessoris.
nisi Jesus prius concedat, quia nec malos tentare Homo quidamperegre proficiscens vocavit servos
prsesumunt, nisi potententia divina permittat. Grex suos, et dedii ilhs bonasua {Matth. xxv). Homo iste-
vero porcorum a legione in mare proecipitatur, dum est Christus, servi Christiani, profectio ascensio,
per daemones malorum universitas ad infernalem bona dona, quinque talenta exterior scientia quinque
amaritudinem perducitur. sensibus acquisita, duo taleiita intellectus et opera-
Vidcriint homines civitatis illias n legione libc- tio bona, unum talentum intellectus tantum, multi-
ratum scdere ad pedes Jesu vestitum et sanse mcn- plicatio talentorum, exercitatio virtutum etexhibitio
tis_ et timuerunt. Sessio ad pedes Domini significat bonorum operum ad justificationem propriam et ad
humilitatem, et bonorum operum imitationem, ves- utilitatemalienam. Servus, qui pecuniam Domini in
titusbonamactionem,sanitasmentisjustificationem. terram abscondit, significat falsos Christianos,qui
Et rogavcrunt Jesum. ut discederet de fmibus co- acceptura injenium in rebus terrenis ettransitoriia
p
rum. Sicut Petrus memor fragilitatis suae dixit Exi : expendunt, arctioris vitae vias ingredimetuunt, ac-
a me, Domine, quia homo peccator sunt {Luc. v); sic ceptam divinitus scientiam aliis praedicando multi-
et isti adhuc infirmi timuerunt, et eum ut de finibus plicare parvipendunt, erubescunt et contemnunt.
eorum discederet rogaverunt. Ait Jesus liberato : Meto ubi non seminavi, congrego ubi non sparsi.
Vade in domum tuam ad tuos, et annuntia illis quan- Quasi dicat Non solum ab illis quibus gratiam
:

ta tibi Dominus fecerit, et misertus sit tui. Hoc ex- operandi et praedicandi tribui fructum operis et
emplo docetur quisque,suis primum salutem sibi fac- prtedicationis requiro, sed et illos, quibus nihil
tam prajdicare, et eos ad salutem percipiendampro- gratiae tribui, pro infructuositate et steriiitate con-
vocare, quia et ipse eis propter cognationem carnis demno. Serve male, etpiger. Serve, quia mihiser*
magis debitor esse videtur,et ipsis forsitan illi citius vire debuisses operando et praedicando, male malum
credent quamalieno.Sed quammulti intra ambilum faciendo^py^/era bono cessando. Oportuit te commit-
sancta3 Ecclesite continentur, qui hoc exemplum tere pecuniam meam nummulariis, et veniens cgoce'
minime sequntur? Quam multi sunt, qui de suis pissem quodmcum cst cum usura. Nummularii suut
parentibus inquirunt utrum corpore sani sint,utrum qui auditapraedicatione,factoetverbo, eaquaeaudie-
habeant victum, utrum vestitum, domos agros , , -q runt multiplicare satagunt. Ac si diceret Accepta :

equos, greges, sarmenta, aurum, argentum, pacem gratia mea bonae operationi et praedicationi inten-
temporalem, utrum graliam potentum et divitum dere debuisses. Quod si fecisses, non solumte, sed
possideant, et sic Je iis qua^ ad corpora pertinent et aliosmultos exemplo et verbo tuo mihi lucri-
circaamicos suos sollicitisunt; de iis vero, quK ad fecisses. Sed quia per pigritiam tuam, qua a bono
salutem animarum necessaria sunt sollicitudinem
, cessasti; et per malitiam tuam, qua malum fecisti,
nullam gerunt! Timendum est autem, ne tales ad damnum mihi non solum justificationis tuae, sed et
antiqua vitia relapsi sunt, et quod ipsi jam salute alienae intulisti; et ideo de malitia et pigritia tua
careant,quam nec suis praedicare curant. Qui nam- juste te arguo et condemno. Tollitc ab eo talcntum,
que spirituales sunt, et qui ea qua3 sunt spiritus et dale habct decem talenta. Omnienim habeu'
ei qui

sentiunt, de suis diligenter inquirunt,an sintavitiis ti dabitur ctabundabit, ei autem, etc. Habenfi meri-
puri, a peccatisliberi, virtutibus ditati, bonis ope- tum dabitur prsemium. Dabitur quantum ad remu-
pacem Dei habeant cum omni-
ribus pleni, utrum nerationem, abundabit quantum ad beatitudinem»
bus, utrum bonum operentur ad omnes, maxime Ei autem, qui non habet etiam id, quod habere vide^
ad domesticos fidei. Istietenim liberatupi istum imi- ba,tur auf&ratur ab eo quia falsus
\
(juistjuQ Christi^^
 :

967 APPENDIX AD IIUGONiS OPERA MYSTICA. 968

nus in daninalione nec nomen Clhristianilalis pcr- A modis quil)us possumus nosmetipsos emendare vel
nuUclur lialjcic ot sicul nunc nudus est a sacra-
: alio adjuvare debemus, talcntum Dominicum ero-
mentorum interioii verilate, sic lunc foris nudabi- g^arc, et erogando mulliplicare, utpotc dc quo in

tur exteriori obuinbratione. Provideat itaque sibi districlo judicio redditurisumus rationem. Sic, fra-
humanaconscicntia nuncintemporc, ut postrnodiim trcs, lalcntum cxpcndamus in mundo, ut in gaudio

de prajmio jjaudeat in uctoi-nitate. Sic et talentuin Domini gloriarimercamurinccjelo. Quodnobis prais-

douicoclestisexpcndat,ut nondamnationem,sedsal- fare dignetur Jesus Christus Dominus noster, qui
vationem in fine recipiat. Nemo dicat Suflicit mihi-
: cst Dcus bencdictus in sa)cula. Amen.
ipsiintcndcre,mihi soliproviderc.Deme rcdditurus SERMO XWI.
sum rationem, nolo salutcm alterius quajrcns peri- De titbcriiucuJis /iliorum Isnicl,
clitari. Non sum eruditus in ScripturiS; nec facun- Legimus in pagina Veteris Testamenli {Levit.
dus in verbis, modicum nunquam pro tanlillo
scio, cxxiii) Dominum per Moysen (iliis Israel praecepisse,
si non prredicctnr, Deus quemquam accusabit aut ut mense septimo soleinnitatiem Taberculorum se-
damnabit. Quot elcnim hominibus quisque quantum pteindiebusdiligenter celcbrarent, qatenus postc-
ad sc perlinet prodesse potest vcrbo, de tot Deo ri perhanc observationem palres suos de yEgyptia-
damnum facit ex silenlio , et de tot non injuste g ca servitute liberatos in deserlo quadraginta annis in
redditurus cs rationem in judicio. tabcrnaculis habilasse rcminisccrcntur, et Deo libe-
Qui ig-ilur multa novit, mulla dical; qui pauca no- ratori suo pcr hanc recordationem propcnsius gra-
vit, pauca dicat, et quantum quisque novit, lantum tias referrent. Quem videlicet sacra; solemnitatis
dicat. Qui scit vel unum Evangelium vcl unum vir- ritum postmodum observantes, ob omni operc ser-
tutis excmphim, quidquid habet per cogniiionem vili cessabant,in montem conscendebant ramos ,

aliis tribuat per praidicationem. Non consideret se- arboris pulcherrima! oliv», myrti, spatulas palma-
xum, setatem, personam, tempus, locum, sed prae- rum, salices de torrente, et ramos ligni numerosi
dicet omnibus, semper ubique, masculis, feminis, ac densarum frondium cajdebant, et in domatibus
senibus,juvenibus,divitibus,pauperibus, in prospe- suis, id est tactis domorum, qua3 videlicet tecta Pa-
ritate,inadversitate,die,nocte,mane,meridie,vospe- lestini oequalia facerc solebant, sive etiam in alriis

re; in Ecclesia, inplatea, in via, in agro, interra, in mansionum suarumtabernacula crigcbant,victimas

mari, omnibussemper, ubiquebonum quodnovit di- Domino immolabant, tubis clangebant, magno ac
cat, siadsitquiaudirepossit. Suntnamque multi, qui diverso epularum apparatu reficicbantur, et coram
inhis omnibus spcctabiliora scmper considerant, et Domino Deo suo Nos autem qui non
la^tabantur.
his oppositis prajdicare recusant,quasiDeus supcrio- figuras, sed veritatem tenere debemus, non litteram
ra prospiceret,et inferiora non curaret, cum nonnun- occidentem, sed spiritum vivificantem inquiramus;
quam quse hominibus videntur infima, apud Deum ^ et quid nobis anliquorum excmplo non carnaliter,
habeanlur summa. Sunt etiam quidam, qui nume- sed spiritualilcr si servandum, subtiliter atlcnda-
rosiori populo aliquando prajdicant paucis vero ,
mus. Quis est crgo iste mensis septimus, in quo in
loqui nunquam curant. Et qui majori culpa apud tabernaculis prajcipimur habitare, nisi tempus gra-
Deumse obligant, quiaverbumDeisivepraepudore, tise, in quo septiformis Spiritus peruniversum mun-

sive prte superbia et pompa divitiarum penitus pro- dum tribuitur fidelibus ? Qui sunt scptem dies, nisi
ferre recusant. Qui igiturtalentum cognitiboniprce- pra;sentis temporis, quod septem dicrum circulo
dicando expendit, largitori talentumlucrifacit, etsi etcurriculo volvitur, series? Quoe sunt labeinacula,
non in alio, tamen in semetipso, quia quamvis ille nisi sanctse et honestae convcrsationis exempla di-
qui audit , malum non derelinquat, bonum non versis virtutibus et operibus bonis ,
quasi diversis
faciat, ille tamen, qui loquitur, in co tamcn quod ramis et ramorum frondibus conslructa?
loquitu'", animam suam liberat, et audientem igno- Mense itaque septimo septcm diebus in taberna-
rantia non excusat, et idco illum divina sentenlia culis debemus habitare, qui in hoc tempore gratise
justius damnat. Nemo autem est qui possit se ab hac in dono septiformi Spintus sancti, et in omni vila
talenti erogatione excusarc, quia nemo est qui non nostra, qute septenario dierum agitur, dcbemus vir-
valeataliquemverbo suoadmelioraprovocare.Quod tutes exercere, bona opera exhibere. Patresnoslri,
autem multi qui ad ministerium prsedicationis signati D scilicet Apostoli, quorum sumus filii, in sanguine
sunt, etejusdemministeriisumptus sumunt,etdeeis agni de .^gyptica servitute liberati, annis quadra-
delicate et luxuriosc vivunt, quod inquam divinas ginta per eremumin tabernaculishabitaverunt, quia
Sripturasnesciunt,detorporeetignaviasive contem- in passione Christi detenebrosamundi dominatione
ptuarguendisunt,quiaEcclesia;ubiquebibliothecis, redempti, in vita spirituali, quse per eremum figu-
homiliariis, expositionibus, tractatibus repletaa sunt omni illicita delectationc abstinendo, et
ralur, ab
Scripturarum studium
et ipsi lectioni ct meditationi Decalogum legis, et quaternariam Evangelii obser-
nullum impendunt. Erubescant ergo quarumdam Ec- vando, quasi quadragenarium complendo, virtutea
clesiarumministri inutiles, inscii et ignavitorporem exercuerunt, bona opera exhibuerunt et in his om-
excutiant,libroslegant, talentumexpendant,tempus nibus se non hic manentem civitatem habere, sed
rediraant, quoniam dios mali sunt. Omnibus denique futuram inquirere monstraverunt. Ipsis quoque de-
969 SERMONES CENTUM.
bcmus vilam ipsorum imitaii, pcicgri- A. Qiucramus ct ramos ligni nemorosi sive dcnsarum
assirnilari,
nationis reminisci, et in spiri(ualil)us hal)itanclo frondium, ut vidclicet habeamus aliarum multipli-
labernaculis continuas grales agere Ueo omnium
suorum liheralori. SeJ ut congrua et (ligiia sacra-
tissima3solcmnitati valcautus tahernacula construe-
re,stuclcamuscarnalesa(rectiones,terrenas cupitli-
tates, mundanas vanitates, sajculares acliones dese-
rere; ac generalium cogitalionum consuctudinem
transcendcntes, inmonlcm, idest altioremSciiptu-
rarummeditationem,etcoclestis bonisublimemspe-
culationem aggrediamur,et virtutum et bonorum ope-
rumfrondososramosdecerpere, et tabernacula lio-
nesta) convcrsationis feslinemus erigcre,quibus in
tantajsolcmnitatisobservationecontra atslum vitio-
rum, ventura tenlationum, imbrem persecutionum
muniamur. Prcecipitur autcm nobis ut cessemus ab ^
omni opcre servili, quia prohibelurnobisconsensus
ct afrcctus pcccuti. Quicniin fncit pcccatum, scvvus
cstpeccati (Jonn. vui). Nec solum foris inopcre,sed
inlus in cordepeccatum perpelratur, sicutscriptum
est. Etenim in covdc iniquitalos operainini in tcrra
{Psal. Lviij. Et alibi: In cogilationibus impii crit
intcrrogatio {Sap. i). Sed etpaxnonest annuntiata
in nativitate Salvatoris nisi liominibus honos volun-
talis (Luc. ii). Hinc ergo perpenditc quantum jube-
murcessareab opcre servili, in quihus non tantum
reprehenditur actus, sed etiam consensuspeccati.
Inter spirilalcs vero arbores, scilicet virtutcs, est
charitas pulcherrima, qutc et in coclum erigilur per
dilectionem Dei, ct usqucad tcrminos terrie dilata-
tur per dilectionem proximi. De cujuslaude et pul- C
chritudine scriptum est Si linguis boininuin locjuar
:
et angcloruin, si lial)ucro omncm fidcin ct
scientiam, ct si distribucroomncs facultatcs incas in
cibospaupcrum, ct si tradidoro corpus mcum ita ut
ardcam, et coetera quaj ibi continentur, charitatem
autcm non liahcam, nihil sum, niliil inci prodcst (/
Cor. xiii). IIujus igitur pul(.'herrimi ligni ramos de-
bemushabere, quia charitatisintimKCOgitationibus
ct affectibus nos debemus obumbrare. Oliva ctiam
fundit olcum quod cunctos cxccdit liquorcs, rccle
misericordiam exprimit, quaj.mullas alias virtutes
transcendit. Myrtus bonum habet odorem, et signi-
ficat bonam opinionem, longe lateque redolentem.
Hanc habcre debemus in construclione nostri ta-
dcbemus esse bonus
bernaeuli, quia in omni loco
odor Christi. Aliter Myrtus temperativoe virtutis
:
est, ita utdissolula membra temperando restringat
et ideo temperantiam recte designat. Palma, qute
victorum manum adornat, victoriam non iuconve-
nienter ligurat. Hanc dcbemus habere, ostendentes
nos carnem, mundum, diabolum vicisse. Habeamus
quoque salices de torrente, ut in hac mortali vita,
qua3 modo torrcntis decuriit, casto corde et cor-
pore Domino valcamus descrvire, Saliccs quippe,
qutc sine fruclu sunt et steriles, castas cogitationes
ct officia carnis ab illicita delectatione proptcr re-
gnumcoclorumcastratafigurarepossunt.Salices er-
goexnominehabcrepraacipimur ([uiasine munditia
solcmnilatem Domini digno celebrare non valemus,
Patrol. CLXXYII.
m
oalionem virtulum, exquibus omnibus scilicet vir-
tutibus ct foliis ex ipsis procedentibus, id est bonis
opciibus erigeredebemus tabernaeula, idestsanctae
conversationis excmpla, quibusnos advenas in hoc
mundo etperegrinos sicutomncsPatresnostrosde-
monstremus, non hic l)abere manentem civitatem.
sed futuram inquirere patenter ostcndamus.
Quce denique tabernacula in domatibus etin atriis
nostris antiquorum exemplo debemus figere, et in
manere, quiadebemus omnem misera; carnis
ipsis
hujus delectationem ccelestis boni desiderio Irans-
cenderc,etii)Sumquoquemundum,quicircanos est,
dilalationecordisegrcdi,ulsupernaetimmensabona
sublimiusetperfectiuspossimuscontemplari.Offera-
museliamsacrificiumDomino,non sanguinem vitu-
lorum, sed fructum labiorum confitentium nomini
cjus.Sacrificiuinnamquelaudis honorificat eum, et
iHiciterquodostenditsalutaresuum. Sed et hoc fa-
cientes implebimusquodpsalmusait: CantabiJesmi-
Iii justificationcs tux in loco pcrcgrinationis moio
(Psal. cwiiiJ.Glangamustubisperofficiumprtcdica-
tionis, utct aliis recta prsedicemus, etad observan-
tiam tantffisolemnitatis eos convocemus. Scriptum
quippe est: Qui audit,dicat: Vcni (Apoc.x-s.u').FA Psal-
mista: Labiamca non prohibcbo, Dominc, tuscisti.
Justitiamincani nonabscondi in cordc inco, vcrita-
tcin tuam ct salutarc tuum dixi. iVon abscondiniiseri'
cordiain tuam ct vcritatcm tuain a concilio mullo
(Psal.wwx). Epularum apparatunosreficiamus, ut
omncm corporisct sanguinisChristi communione.ct spiri-
tualiumcharismatumparticipationenosmetipsosdi-
gnosproviribusefficiamus. Talibuseniin epulis in-
teriorhomonoster impinguatur, taliepulatione ejus
Deus deleclatur. Gaudeamus noninmundo,sed in Do-
mino, quemadmodum Apostolus nos admonet, di-
cens: Gaudctein Dominosemper, itcrum dico: Gau-
dcte {Pliilipp. iv).Si in Domino gaudeinus,vox exsul-
tationis el salulis erit in tabernaculis nostris, non vox
exsullationis et perditionis, quseestin tabernaculis
impioiuni,quorum prajstolatio el exsultatio furor,*/»/
kclantur cum malcfcccrint, et cxsultant iii rcbus
pcssimis (Prov. ii).
D
Siergo solemnitatem tabernaculorumdigne celc-
brare volumus, lucc omnia non carnaliter, sed spiri-
tualiter observemus. Cessemus ab opere servili
abrenuntianlcs affectibus peccati. Ascendamus in
montcm per meditationem sacri eloquii, et spccula-
tionem boni superni. CoUigamus rainos arboris
pulcherriintc per chariiatem fraternam, oliva} per
misericordiam, myrti per lemperantiam, palmarum
per vicloriam, salicum percaslilatem, ramos densa-
rum frondium pcr aliarum virlulum multiplicem
cxercilationem. Et erigamus tabcrnacula per hone-
slam convcrsationem, in domatibus nostris corrup-
tionemcarnisnostr:edevolione mcntistranscenden-
do, et in atriis noitris ipsum mundum dilatalione
cordis exeundo. Iinmolcmus, sed liostiam laudisj
3i
9/1 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 972

clangannis, sod tiiba pr«?(lioationis; cinilemnr, sed A- danai curiositatis instabilitatem suspirare,etsancla3
parlicipaliono saoranienloniin Cluisti, et diil- (luiclis ct inlcrna! contcmpiationis pcnitus oblilos,
ecdine graliio (•(rloslis ; cxsultciniis, scd gaudio exlcrioribusncgoliis tiactiiiidis absciue oinni bona
lictitia! spiriluiilis. (Juio cuncla sepfcin diclius fn- intciitionc[impudentei'ac turbulentcr sc inferre et :

cimus, per omnein vilain nostrani, (iu;c scplcin

si i)r«diclarum virlutum deberent fulgore splcn-
([iii

dicruin circulo volvilur, heec agerc non cesshinus. (ieic,contingit nonnunquiim vitiorum nigrcdinc
Islamdenique solemnilalem secundum prieocplum sordcrc, inlantum ut piophetica adiniiationc coga-
legis indieoctavo consummabimus, quando in dic nuir proclamare Quomodo ohscuralum esl anvuni ?
:

resurrcctionis absorpta morte in victoriam a cor- mutatus cst colov optimus, dispcrsi sunt Inpidcs
ruplionc ad incorruplionem, a morlalile ad im- sanctuavii iu capilc omnium jilatcavum (Thvcn. iv).
niorlalilalcm pcilingeinus, quia si nunc septcin dics Vidcmus Isaiie prophctiain in quibusdam impleri,
perficimus in ilinere, octavum lunc celel)rabimus videlicct pueros deficere in labore, et juvenes in
in perventione,quando videlicet gaudium ct hcli- infirmilatem cadere, id eslquosdam conversos nu-
tiam tencbimus, quando fugiet dolor cl gcmilus, per tramitem boni proposili ingi'essos, qui quasi
quando abslcrgct Deus omnem lacrymam ab oculis nccdum viribus exhaustis alacritcr deberent cur-
sanctuorum suorum, quando timenlibus se multilu- pv portando pondus diei et
rerc, viriliter agere, et
dinem dulcedinis suse revclabit, quain adhuc illis a^stusrubiginem peccatorum suorum studiose pur-
nbscondit, quam oculus non vidil, nec auris au- gare, videmus, inquam, eos multiplices pigritandi
divit, ncc in cor hominis ascendil, quam prepa- ct cvangandi occasiones impudcnler queerere, et
ravit Dcus diligentibus se. Quam nobis prteslare concepli spiritus fervorem in fiuctu boni operis
dignelur Jesus Christus Dominus noster, qui est non ostendere, sed pcr teporem resolutos steriles
Dcus benedictus in sa^cula saeculorum. Amcn. pcrmanere. Nec ista tam mordaciter dicentes, piain
SEllMO XXXII. illorum solliciludinem qui fratcrna! necessitatis
De nposlolis, vol oliis piwdicaloriJins. curis iuserviunt imprudenler culpamus, scd quo-
Fakjcljunljusli, ct lauquain sciulill;c iu avrundi- rumdam, (jui in via sua? professionis non recte in-
iielo discurrent.JutlicaJjuutnatioucs, cl rc(jualjuut cedunt, pravilalem rcprehendimus. Nec solum ad
in vctevnum (Sap. iii). Magna mirabilis, ct preliosa pr«dictarum virtulum fulgorcm conscquendum,de-
est, charissimi fralres, in his vcrbis laus sancto- beinus horrere, detestari, clcavcre mala, sedetiam
rum, magnum proeclarum ct sublime refulget in eis de bonis eligere meliora, ut qui necessitatibus
meritum, et prtemium eorum. De quibus omnibus p proximi per charitatem ministrat, si se ad internae
scrmo propositus quatuor ponit vcrbn, dicens quod contcmplationis secretam sul)limitatem perlingere
fuhjcljunt, discuvvcnl, JudicaJjuul, et vcjnahuut. posse conspicit, ul, secundum vocem propheticam,
Fulgerepertinetad virtutem, discurere adprGedica- sedens solitarius et se levans super se fiat ex Jacob
tionem, judicarc ad resurreclionem, regnare ad Israel, cx Lia fiat Rachel, ex Phenenna fiat Anna, ex
beatiludincin. Fulgcnt crgo jusli virlule, discurrunt Martha fial Maria. Cujus rei hortamenla, ut vidc-
prredicatione, judicabunt in resurreclione, regna- licet actioni conlemplationem prajferamus, nobis

])untinl)ealiludine. Fulgebuntjusti; diversos justos piwbet non tantum Jacob, qui magis Rachel dilexit
diversis virlutibus novimus fulsisse. Fulsit namque quam Liain, sed ct Elcana, (|ui plus amavit An-
Abelper innocientiam,Noe per jusliliam, Abraham nam quam I^henennam, et Maria, qua3 oplimam
per fidcm, Isaac per longanimitatem, Jacob per lo- l)ailern clegisse dicitur, et verus Caleb filiuin Je-
lerantiam laboris, Joseph per continentiam carnis, ])hone, de quo legitur quod nec senio fractus, nec
Moysespermansuetudinem, Josueperfortiludincm, laborefatigatus petierit sibi a Josue montem dari,
Samuel per charitalcm,Davidperhumililalcm,Elias ut giganles illic habitantes expugnaret, et montem
per zeluin justiliic, Daniel per virlutem abstinenlii^e, quem si])i Deus promiserat possidcrct (Jos. xivj.
sanclus Joannes Haptista per sanctitalem cximiam, D Qui etiam teslalus est quod eadem foititudo in sel
bcata et intemciata virgo Maria pcr specialem hu- peiseveraverit, quam habuerat in mullis annis
militas et integritatis gratiam. Alios denique se- fi iinsactis, quando ad ipsam terram cxplorandam
queutibus temporibus fulsisse similiter per fidem, i;:issus fuit.

alios per spem, alios per charitatem, alios per Sed (quod sinemagno mocrore proferendum nonl
humilitatem, alioscandorecastilatis, alioseffusione est) pauci sunt, qui istius viii cxcmplo in eodcm
j

sanguinis, alios quarumlibet aliarum exercilalione virtutis vigore perseverent, et infimis contemptis,
virtutum, multorum bonorum exhibilione
alios cxpugnatisque dfemonibus ad sublimia consccndere
operuin. Sed (unde graviter dolenduin est, et quod tenlent. Sed nos, fratres charissimi, eximia Patrum
sine magno gemilu dicendum non est), nos cernimus exempla spiritaliter mente colligamus, et meliora j

multos, inordine et professione sanctilatis consli- bonis preeferentes potiora semper eligamus, ul ad
tutos, habitu clciicali vel religioso palliatos, a praedictarum virtutum fulgorem quoquomodo per-
sancto proposito aposlatarc,elin exercendis operi- tingamus. Nemo contra consilium vel voluntatem
bus justilicc torpere, ad honores soeculares anhelare, sui pradati exteriora negotia tracfareprsesumat, ne
terrenarum rerum cupiditatibus inhiare, ad mun- laqueo diaboli deceptus, et hostili gladio csesus
073 SI^JIMONES CENTUM. 974

cadat. Sio cnim qiiomadmodniii in Maclial)cCornm A. Achaiam, .Mafflncus per /l''lbiopiam, rcfriis i»cr
libro logilur: In illu dic surrnloias rcciilrrim/ iii Cappadociam , Paulus per IUyricum ct Ilaliam,
piuclio, diiiii \ uliiiit f()rlitcr;irjoi'C,diiin siiic coiisilio cl ca-lcri ai^osfoli aj)OsfoIorumque discipuli per
cxoiint in pnoliuiii {I Miicli. v). Sic ct filii Israol, Cictera loca sibi dclcg-ata. Sic videmus
divinitus
rosistenle Moysc, cl ipso cuin arca Domini in ca- pasforos aniinalium in nemoribus aridas lierbas
sti-is remancntc contenebiali pcr iynoraliani,
, imposifis ignibus comburere et illis combustis ,

ascenderunl in monlem persupcrbiam et Chana- ;

nseus et Amalecrtcs, pcr quos carnalia ctspiritualia
vitia figuranlur, porsecuti sunt cos usquc in Horina,
quod interprctalur aiintlicmii. \n quibus omni])us
manifcsle dcsignatar quod quisquis contra discre-
tionem majorum tericna noyotia Iraclare prsesuiiiil,
jioslillis suggoslionis gladio Irucidatur. Sed et ipsi
priclali suijjcctoi-um possibilitalom diiigcnli consi-
deratione librare debent, no,
vircs suas agcre tenlcnf, oncri
ferre non valent. 1'tantur cxcmplo,
qui, Domino promiltente quod anlc filio Israel
miltcrct angelum suum, respondit, diccns: Ohsc-
cro, Domiiic; si invcni f/rutium corani
risnobiscum{Exod. xxxivj.F^t item: Si non vcncris
nobiscum,nc cducas nos dc loco hor{Kxod. xxxiiij.
MoYscs enim cuin populo Isracl ad tcrram promis-
sionis lcnilil, cum (piilii)Ct
ad minislcria cujuspiam boni opcris exscqucndi
provehit.Qui rcclc Dominum
angclum pricmiltat, scd ipscmct gradiatur, dum
non lain alicujus sapientis consilio, qui nonmin-
quam fallilur, quam divina providentia, qua; sola
perfoclc quui sunt bominibus utilia novit, boc
vel dimilli conslanler precalur. Ob.secro, inquit, ut
non educas nos de loco islo, nisi tu gradiaris no-
viridcs et in paslum animalium apfas alias surgcrc.
Scd (quod siiic nujcrorc dici non debet) ecce in
locis, in (juibus laborc aposfolorum ct eorum suc-
ccssorum arundincto succcnso frucfifcric segetcs
surrexerant, in cisdem, inquam, locis per desidiam
nostram arundincla ilcium succrcverunt, et agruin
Domini(Mim jam pcne rcplcvcrunt. Quid sunt cnim
immundi, fornicarii, avari, fures, rapaces, ct (jui-
si ullra scionliam vcl cunque aliis quibuslibct pravitafibus a Dco sunt
succumhant : quod
B divisi, diaboloconjuncfi ? quod, qua^so, sunt et
etverbo Moysi, il)si arundines sfcrilcs infrucfuosse, da:^monum
nisi
suggcsfionibus et quasiquibusdamvcntisinomnem
parfcin impiofalis agitatcc?quid crgo otio torpomus?
lc, iil ijrndia- cur praidicando discurrimus ? cur malos quoslibet
nostra docfrina non succcndimus, uf bonos efficia-
mus ? Sed vte nobis miscris, quia multi sumusdi-
scursores, pauci piwdicaforcs ! Civifates, castclla,
pradalus sibi subjcclos vicos pcrcurrimus, sed in arguendis peccatoribus
ct animabus convcrlcndis parumlaboi^amus. Mun-
royat, ut non tanliun dus saccrdolibus plcnus csl, ct si sit qui bonum
audiaf, non cst qui dicat. Legimus in libro Dialogo-
rum quemdam sancfiim virum liijros, in quibus
sacra verba continebantur; semper secum detulisse.
ficri p Qui quocumquc pcrgebat ex cisdcm libris rigabat
prala mcnlium. Krubcscamus, fratrcs, dc nosira
pigrilia sanctorum Patrum affendamus studia
,
;

biscurn. Melius cst cnim ([ucmlibet in sua simpli- quorum cnim dobemus essc filii, corum dcbemus
citate vivcrc et mori, quam
quibus ad nogofia, in vilam imilari. Aiundinola succcndamus, inalos a
animtiesutescandalum sumat tracfanda sincDeodu- suis pravilafil)us corrigamus. Et bcnc prius dixit.
ce et cooperante, promoveri. Ilajc omnia dico, fra- Fulgcbiint, deinde discurrcnt, quia primum debe-
frcs, ut vidoafis quomodo caulo ainl,ulclis, cf non mus virliitibus fulgere, deinde eas alios docere,
sitis voljismcfipsis sapicnfcs ; ct dum virfutum ful- sicut scripfum est : Quiaco.'pitJcsusl'accrcctdocer3
goi'em non sapienfer quierilis, obsccnam vitiorum (Act. i). Sequitur :

et pcccatorum tenebrosilalcm incidalis. Scquilur : Judicnbunl nationcs. Quantum ad judicium sunt

Et tanquam scinliI';o in urniidinclo discurrcnt. quatuor species hominum, videlicetjudicatietsalva-
Scinlilla in sua quantilatc modica cst, et habct ti,judicandiel salvandi,judicatict damnali,judicandi
splendorem et calorcm. Scinlillarum ergo nomine ct damnandi. Judicati ct salvali sunt quoruin sal-
sanctiaposloli ct aposfoloruin succcssores pra:di- vatio jam cci ta cst ;
judicandi et salvandi sunt (juo-
cafores recte signanfur, qui suiit parvi pcr virfulom D rum adhuc inccrla cst; judicati et ('a nnati
salvalio
humilifalis , splendidi per cog-nilionem verilalis, sunt quorum damnatio jam certa est judicandi et ;

calidi pcramorcm virtufis. Ipsi vero fanquam scin- damnandi quorum damnafio nondum ccrfa csf Cum .

tiliic arundinefo discurrcre rccte dicunlur, quia

in igifur in linc mundi, in die judicii in rcsurrecfione
ipsi per gentilitatcm ad similidudinem arundinum gencrali, isfic quafuor spccics hominum crunt,
nb omni veritate vacuam, omni vanitafe replefam, constat famcn illos solummodo nafiones judicaturos
ab omni bono operc uctuosam,slcrilcm et infi quorum salvaiio proptcr emincnfioris vifaj mcrifum
omni venfo doclrinte agifalam, per ipsam inquain func cvidens ef manifcsta cril, (juorum hic laus
discurrentes, eam sua pra;dicalione a superbia canifur cum dicifur : Jiidirabunt nationcs. Quas
defccerunt, etei quod cinis ot in cincrcm rovor- nafiones judicabunt? IIlos uliquc judicabunt, quo-
sura cssct oslendonlcs, quodaniinodo ut in bon;im lum salvatio sive damnalio nondum ccrla crit,
segclem resui'gerot, in favillam rcdogcrunt. Ilunc quorum judicio alii tiansfcrenfur ad gloriam, alii
discursum fecit S. Thomas per Indiam majorem, tiansferenlur ad pccnam. Namdiabolus et perfecte
13artholomieus pcr Indiamrninorem,Siinon et Judas mali utpote jam judicati sine omni cxaminalione in
per Persidem , Joannes pcr Asiain , Andreas per tomenta detrudentur. Studcamus, chari&sirai, ut
975 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 976

simus ia illa die saltcMH ilc judiciinilis el salvandis, •A. lantummodo botrum ct de malogianatis, et ficis, et

lanielsi ilc juilii-alis et salvatis, qui alios judica- de aliis bonis cjus adfilioslsraclindesertum rever-
tui-i nequcamus. Magna lamcn cl omni-
sunt, esse tenlcs detulcrunt. Sic el nos, fralres, slillam modi-
bus modis c.\.oi)lan(la cl quscienda sanclorum cst cain de plenitudine boni spirilalis, de dulccdine
pcrfectoruni in ilia ilie gloria, qui cum ipso judico scilicet divinai laudis, qutc in sacra solcmnitalo
sedeliunt, ct nniudum cum ipso judicahunt. l-^llau- Dominica) Annunliationis hac nocle dccantala est,
dabile (luidem cst virtutc fulgcre, prucdicalionc liausimus, (luain vobis propinare disposuimus.
discurrere, in judicio judicare, sed ineflabililerlau- Audivimus itaque Psalmistam dicenlem Accin- :

dabilius, exccilcntius, atque sublimius cst quod gcrcgladiotuosupcr fcmurtuum, potcntissinic{PsaI

scquilur, quod scilicel rcjiiyJjuiil
seternum regnabunl, quia rcgnanli divinilati octer-
naliter inhierebunt. Cujus regni gloriam, quam
oculus non vidil, cl auris non audivit, el qu;e in
cor hominis non ascendit, idcirco vos totis pra;-
cordiis desiderarc, ct promercri perpaucis suadc-
mus, quia cam vcrljis probxioribus explanare,
sicut vellcnuis, nonvalemus. Eam tamcn promereri
iii iclcriiuui. \i\ XMv). Vox ista vox est antiquorum justorum pa-
triarcharum et prophetarum, ct omnium recte vi-
ventiam, et incarnationcm Verbi, adventum Christi,
expulsionem hostis antiqui, redcmplioncm gcneris
huinani, volisomnibus exoptantium, conlinuispre-
cibus poslulantium, et tandem impeti'antium. Ipse
B nimirum cos exaudivit, et gladio suo super fcmur
siiuin seaccinxit, quando su;i! divinilatis potenliam

nobis pra^starc dignctur Jesus Christus Dominus humanitatisnostrtcfragiiitaticonjunxit.Etaccinctus

noster, qui est Dcus Ijenedictus in scccula. Amen. potentia suse divinitatis superfemer assumptae hu-
SERMO XXXIIl. manitatis venit in mundum, ut expugnaret fortem
In annuulialouc Dominiea. armalum custodientem atrium suum {Luc.u). Forlis
Pauca sunt, fratres,ct parva, quaj de Deo scimus; arinatus diabolus, fortior superveniens Christus,
pauca et parva, qua; proferimus. Quae etenim vel atrium mundus, vasa corda huinana. Quoe Christus
quanta possumus diccre de illo, quem ncmo vidil, de manu diaboli rapuit, cvacuavitet implevit eva- ;

vel potest videre ? Quando namque aliquis de Deo cuavit culpa, implevit giatia. Hunc fortissimum bel-
loquitur, tale est ac si caicus natus de lumine loqua- latorem, videlicct gcncris humani Redcmptorem,
tur : Dcum enim ncnio vidit unquam {Joan. i; Samson, ille Israelitici popuii princeps, in multis
JJoan.iy)\einon vidcJjil mc Iiomo ct vivcc (Exod. figuravit. Per angelum enim annuntiala est con-
xxxiii).UndeetDominus ad ipsum Moysen, adquem ceptio et nativitas Samsonis per angelum annun-
:

isla verba prolala sunt, ait. Vcniam ad tc in caliginc tiata est conceptio et nativitas Salvatoris Samson
nuJjis [Exod. xixj. Et deinceps Moyscs acccssit :
fortitudinem habuit in capillis suis ;
Christus in
ad caligincm,in quaoiat Deus{Exod. xx.) Et Salo- donis gratife spirilalis. Samson vinum et omne
mon Dominus, inquit, dixit ut haJjitarct in ncbula
:
quod inebriare potest non bibit etcalix Babylonis
;

{III Rcrj.ww). Psalmista quoque ait NuIjcs ct ea- :

Chrislum non inebriavit. Novacula super caput
ligo in circuitu cJus{PsaI. xcvi). Et itcm. CaligosuJj Samsonis non ascendil; et in menlem Christi malitia
podibus ojus {Psal. xvii).Pedes Deisancti doctores non incidit. Samsonleonem occidit et de fauce ejus
et prsedicatores sunt, qui eum ad auditorum corda favum mellis extraxit; et Christus diabolum vicit,
circumquaque vchunt, qui nonnumquam ccclestia ct de ore ejus humanum genus eripuit. Samson

sacramcnta nobis in suis scriptis tam obscure lo- accepit mulierein alienigenam etChristus gcntium
;

quuntur, ut a nobis vix inlelligantur. Undebcne in Ecclcsiam. Samson slravit Allophylos ; et Christus
Psalmo scriptum cst : Tcncbrosa aqna in nubibus spirilales et corporales inimicos. Samson fraclis

aeris {Psal. xvii). quia obscura cst scicntiainpro-

:
portisGaza>ascendif montissupercilium;etChrislus
phctisiDan. wi^.Daniel etiam visioncm divinam in confractis portis inferni concendit in ccclum. Sam-
visione-noctis vidil, ct Eliphaz quemdam coram se son multo plures de inimicis suis moricns quam
stantem, cujusnon agnoscebat vultum, et horroi^cm pv vivens contrivit; et Christus diabolum etejus satel-
visionis nocturnee conspexit {Job iv). Sed et rex lites multo amplius moricns quam vi vens dcvicit. Sic

Balthasar non corpus, non brachium, non manum, Redcmptor noster non solum oraculis prophetatus,
sed arliculos manus scribentis conlemplatus est scd ct figuris pra^signatus, accinctus gladio divinae
{Dan. v) : quia minima sunt quse nobis manifestan- I)ijlcntia3 supcr femur humanifatis suse in mundum
tur deSacramento invisibilis deitatis. Deusnimirum venit et forlem, id est hostemanliquum debellavit,

lucem inIiaJjitatinaccssibiIcui,qucm nulhishominum elnobiscxemplumdebellandimonstravit, etofficium

viditjScd ncc vidcrcpotcst{I 7'/w.vi).Siquideliamde injunxit, dicens: Esloto fortcs inbcllo, ct pngnato

ccelestibus videmus, vidomus, sicut ait Salomon pcr cuniantiquoscrpente,etaccipiotisregmimsoternum,

foramina {Eccles. xiij. Et sicut dicit Apostolus Per :
Sumamus ergo armaturam Dei, utpossimus om-
speculum,ct inwniguiatc, nonfacicad facicm {I Cor. niatela nequissimi ignca cxstinguere {Ephcs. vi).
XIII). Quia ergo ininima sunt quie cognoscimus, IIal)entes scutum per fidem, galeam per spem, lori-
idcirco modica sunl quse proedicamus sicut explo- : cam et ocreas per charitatem. Quaj duo, lorica sci-
ratores terras promissionis multa et magna bona licet et ocrese, sicutsunt uniustexturse, sicpossunt
contemplatw terrte posl tergum reliqueruiit et unum esseunius figurse. Quse etiaminnexionemultorum
977 SERMONES CENTUM.
nnnulorum complexioncm multarum figurant virtu-
tem. Ilabeamus quoquc lanccam quoc sursum ad
,
Doum erigatur,etin hostem Jirigaturperoralionem,
arcum et sagitlas per praedicationem, gladium spi-
ritus [)er divinum scrmonoin, qui cst vivii^, cl clTi-
cax, clpcncLvahiHov onuiighidio ancipiii, ctpcrtin-
gons usquoad divisioncmnninuc ct spivitus,coinpn-
gum quoquc ct mcdullarum^ct discvetor cst cogitatio-
num elinlcnlionum cordis, ct non cst ullu cvcalnvn
invisibiJisin conspcclu cjus. Omiiia autcm nuda ct
apcvtasuntoculi?.cJus(IIcbv.iv)X}\i\dmsisie'^huUufi
est justilific.Istum gladium debet miles Ghristi habc-
re,etevaginare,etipsoliosliIesacicslrucidarc.Estct
alius gladius militice, qucm evaginant peccalores.
Exncuunt enim ni ghnliuni linguns snns, ct lingnn
covnm gladius aculus (Psnl. i.xiii). Isto gladio vivit
Esau (Gcn. xxvii). Isto sasviunt Simeon ct Levi fra-
tres, qui sunt vasa iniquilnlis bcllnnlin; in quovum
consilinm non vcniat animn mcn, ct inccctu illovum
non siiglorin mca.Ipsicnim infuroro sno occidcrunt
virum, et in voluntate sua sulTodcruntmnrum.Malc-
dictusfnror corumquia pcrtinax, ct indignnlioco-
rum,quia dnra.-dividam cos inJacoh, ct dispcrgnm
eos in Isvael {Gcn. xhix). Gladius iste, fratres, non
educatur, sed contineatur in vagina. Omnes enim,
qui gIadiumncccpcvint,gIndiopcvihnnt(Mntfh.\\vi)
Iste igitur relinquatur, ct supradictus assuinalur.
Ipse est enim, quem Dominus venit mitlere in ter-
ram (Luc. xn). Istum in inanu tcncnt sancli, qui
habent cxnltntioncs Dci in gnttnrc suo, nd facicn-
dumjustitinm in nnlionihus, increpationcs in popu-
lis, ut facianl in eisjudicium conscriptum ;
et hxc cst
gloria omnibus sanctis cjus {Psal. gxlix). De hoc
gladio ait Moyses,cum populus Isrcaliticus faciendo
virtutumaureumdcliquisset,dicens: Si qnis, inquit,
Domini Jungatur milii. Et congrcgniis ad cnm
est,
oninibus filiis Lcvi nit. Ihcc dicit Donjinus Dcus
Isracl. Ponat vir glndinm supcr fcmus sunm. Ilc, ct
rcditedc porta iisquc ad portam pcr mcdium castvo-
vum, etoccidnt nnusqnisquc fvatvcm, ct amieum, et
pvnximninsuuni.Fcccvnnt iln,ct cccidcviint illo dio
qirisi viginti tvin millia hominum. Et nit Moyses : divinitatis suse sapienliam humanitatis sute naturse
Consccvastis mnnus vcstvnshodioDommo unusquis-
qno in fiIio,ct in fvatvc sno,nt dctnv vohis hcncdiclio
(A^YOc/.xxxii^.Moysessignificatquemlibetprselatum,
populum sul)jcctum, vitulus peccatum.
crctus Israel
Moyscs asccndit in montcin,quandopr;clalus quivis
ad inleinam cadcstium consccndit
relictis inlimis
contemplationem. Scd populus Israel vitulum fa-
cit, quando subjectorum cuneos male vivendo de-
linquit.Moyscs dcsccndit, cum pra^lalus ad sub-
dilorum vilam considerand;un a contemplationc
ccelcstium mentem ad inferiora reducit. Vitulum
aurcum comminuit cum pravam aclioncm pcr
, pricdicunf. Qui
piudcnliam carnis vel sapientiam mundi perpc-
Iratam })ro loco et tempore, causa, pcrsona, et
modo sublilitor (lice;'nit. In a([uamprojicit, cum ex
auetoritate sacri eloquii ipsam aclioncm pcrvcr-
sam fuisscreprehendit.Exhacafiuapotatus populus
978
A. inbarbis aurumhabct, quando in eo quocl sapicntcr
se egissc gloriatus esl, slulte eum agissc patentcr
liquct.Et pra^varicator populus gladiis transverbet
ratur, cum severissima increpatione a malo morti-
ficalur ct in bono vivificatur, ut mortuus mundo
vivit Dco. Si quis, inquit Moyses, cst Domini Jnnga-
tiiv mihi. Sicutdicit beatusGregorius : Qui non Jun-
giluvMoysi in ulcisccndo pcccato populi, non est
Domini. Ponat viv gladinm sapcr fcmur suum. Et
item Ilcct rcdilc a porta usquo ad portam.
: Primum
dcbemus gladium supcr femur nostrum ponere
deinde irc et redire et reos occidere, quia primum
dcbcmus punire vitiapropria, dcindcaliena. Aporla
usque ad portam imus et rcdimus,quando a maximo
usquc adminimum quid singuli dcliquerint diligen-
B tcr perscrutamur. Vel a porla usque ad portam
pcrgimus, dum pondus pravaj actionis ab ipsa in-
choationc usquc ad cxitum contemplamur. Per me-
dium quoque inccdimus, quando non solum alienos
vcl minus dilectos,sed amicos quoqueet familiares
justse reprchensionis increpatione transvcrberamus
Et qnasi viginti tria milla cajdimus, dumreprobos
lcgcm sacram, vcl in dilcctione Dei vel pi oximi
transgredientes, vel integram sanctse Trinitatis
fidcm non habentes severissima; animadversionis
gladio punimus.
Dc hac divina ct spiritali ultionc in Ezechiele
scriptumest quod Viro, qui habebatati'amentarium
scriploris ad renes suos, per medium Jerusalem
q prtiecedenle, et super fronlem virorum gementium
et dolentium super cunctis abominalionibus, quee
ficbant in medio cjus, Thau signante, scriptum est,
inquam, quodDominus proecepit sex viris, quorum
unusquisque habuit vas inlerfectionis in manu sua,
dlcens. Tvn nsi t c pcv mcdinmcivitatisscquentescum
cl pcvcutitc,non pavcnt oculus vester,nequc miserea'
mini.Scncm, adoIcscentuIum,et virginem, ctparvu-
lum, ct mulicres intcrficite usqne ad intcrnccioncm.
Om ncni nntcm ,supcr qucm vidcritis Than,nc occida-
iis, ct casancluario moo incipitc(Ezcch.i\).\iy,qm
alramcnlarium scriptoris habuit, Ghristus est, qui
conjunxit.Qui in Jerusalem viros gementes et do-
lcntes supcr cunctis abominationibus, qutc in ea
D liunt.Thnu liltcra signat, quia suos electos intra
sanctum Ecclesiam de falsorum Christianorumpra-
vilatcmaM^cntesfidcsua^passionisad veramsalulcm
confirmal. Sex viri ipsum sequenles non signatos
occidunt,quia perfecti quinquesanctnecivitatis prae-
latisuiRedemptoris iinitatoresefrecti,omnes repro-
bos acccpfam fidcm pravis opcribus abncganfcs, et
in prajsenti pcr culpam morluos ostcndunt, ct in
futuro aifernre damnationispocnamorfificandos osse
sanctuario Domini incipiunl, dum
ii
cliam mullos exillis,qui insancta Ecclesia gradum,
habcntsanc'fiorein,dainnabiliter peccareconvincunt
Scnom, inquit, adolesccntulum, ct virgincm,et par-
vnlnni, ct mulicrcsinterficite. Senex est inveteratus
dierum malorum, qui longaconsuetudine pollutus,
979 APPEXDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 980

ot ol)Vukiluscsl soiO)iljiis j)pcc:itoriimsiioruin. Ado- A fjnus (Ganl. vi). Dcata Virgo Maiia, fratros charis-
lescens illum significal,(|ui ii;;ililiaiii iiriilem inrlioa- simi, auroi a fiiit, (|iiia clpricccdcnlis temporis (luod
lam (liulurnisincrcmentis au,qincntat. Virgo osl,(iui (piasi nox fueral, finis exstilif, elvcralucis grati;e,
a fccuiiililalc virlulum cf bonorum opcrum slcrilis solisiiuc jiislifiic, qui cx ipsa i)rogcniliis cst, pric-

niaiicl. Parvulus aulcm cum cxinimit (jiii suam nc- vcnlrix cl iiiilckiciinum sidiis fuil. Totum niijiKiue
quitiam rcccntcr inclioavit. Miilicriim vcro noniinc lciiipus, (|uod iih .\diiiii iisiiuo iid cjus oifiim pne-
illi congrue riguranliir (lui moliiorihus viliis mulic- cessit, quiisi nox cxstilit, nox ionga, ohsciiiii, fi i-

l)rilcr (lcscrviunl. (,hios omncs scx viii vasisinlcr- gida, otiosa, torpida, somniculosa, lacilii, iiiio inula
fcc-lionis juyulanl, (luin ipsis pcciiam damnalionis fuif. Nox ahscntia vcroc lucis, longa diutuinilale
fulurie insinuant. yuorum iionnulli lalilcr pcrcussi lcinporis, ohsciii-ii lcnehrosilate infiilclitatis, frigida
viviticaiilur, (juia dc suis pravilalibus convcrsi jus- dcfectu charilatis , torpida iib cxhihilionc boni
fificanlur. opcris, somniculo.^^a ohlivionc heallliidinis, tacila a
Jicrcmas (juoquc prophcla ab liac porcussionc voce vcricconfessionis,mulaacanticodivina.Taudis.
forpcnfcs in scrmone prophclico tcrrihililcr male- Exccplis quippc paucis pcrsonis, quix; pri,ccedenfi
dicil,diccns: Mnlcdii-liis qiii fui.-il opiis Doiniiii friiii- fcmporc popukiin ilkim anti^iuum dc suis pravitali-
(hilciilcv cl (Icsidiosc, cl iiialcclicliis (jiii proliihcl f/Ui- 3 huscastigabanl, cl myslciiii fuluri salvaloris Ecclc-
diiiiii sitiiin n snnrjiiiiio (Jcr. xi.vin). Eccc, frafrcs, siiequc, inorc gallorum diein nocle priccincntium
quoinodo malcdiciturquidivinaminjuriamproposse pra?nuntiabanl, fofus penemundus silcntio somno-
suo non ulciscitur. Comedaf crgo nos zelus ('omus que premebafur. Sicut in Sapientiae libro scriptum
Domini, ncc prohihcamus gladium oris ahlulionc csUDuni nicdiuin,id cst siiininuin silcnliumtencrciU
pcccali.Et non utnoslris,scd cgrcgii doctoris vidcli- oinnia, ct nox iii siio cursu itcr agcrcl, omnijiotens
cet Oeda! presbytcri vcrbis ulamur: « Zelemus do- scrmo luus Dominc n rcgalihusscdihus vcnit (Snp.
mumDei,ctquantumpossumus,ncqui(l in ca pravuin xviii). Quaedam tamen astra suis radiis tempus illud

agatur, insistamus. » Si vidcrimus fratrem, qui ad iriadiabunf, quia sancti pafriarchasct prophcta^suis
domum Dci pcrtinct, supcibia tumidum, si dctra- viitulihus ignoriintiumpopuliillusillustrabant.Quo-
clionihus assuctum, si cbrielali servientcm, si luxu- rum radii aurora apparcnlc quodammodo on'uscafi
ria cnervalum, si iracundia turhidum, si alio quovis sunt, quia incompaialioncm U. Mariae prcecedenfcs
vitio sustratum, studeamus inquantum facultas sup- sancti parvam clarilalcm habucrunt. Quid enimfuit
pelit, castigarc polluta, ac coirigcre perversa. Et innoccnlia Abel, juslilia Noc, fides Ahrah.Te, longa-
si ({uid dc talibus cmcndarc nequimus, non sine nimitas Jacoh, conlinontia Joseph,
Isiiac, tolcranfia

acerrimo mentis sustinere dolorC; et maximc in ^ inansuefudo Moysi,forfifudo Josue,charitas Samue-

ipsadomoorafionis, ubi corpusDomini consccratur, ]is,humilitas David,zctus Eiiije, abstinentia Danielis,
iibi angclorum procsentia semper adessc non dubila- eximia sanctitas D. Joannis, aliorumque virfules
tur, ne quid ineptum fiat, ne quid, quod noslram sancforum in comparalionein D.MariLc? Beata igitur
fralernamorationemimpediat, totis viribus agamus. virgo Maria vere aurora clarissima fuit, qua) suo
Iloec igitursacrosancfa verbaauribusinlenlisaudire magnifico jubare prtccedentium Patrum claritafem
curcmus et qua) vcl in nohismclipsis, vel in aliis
;
minoravit. Sanc qtuecunque in Scriptiiris vcl in
emcndandasunt,nonncgligentercmendemus. Hanc crcaturis sunt laudahilia, cjus suiit laudieonvenicn-
sccandorum vitiorum solerfiam se hahuisse Psal- tia. Sicut ergo aurora veree laucis prfeventione;
mista gloriatur, dicens: Fccijiidiciiiw cljiisliliuin ;
sic cst llos pulchritudine, favus dulcedine, viola
noii trudnsino cahiinnianlibus nic (Psul. cxviii). Ca- hiimilitale, rosa charilate vel compassionc, suavi-
himniantur nos docmoncs, quando de corporc exi- lale liliijm, vilis fructificatione, quodlibet aroma
mus sicut etiam legimus in vita sancti Martini
: hona opinione, castrum securilale, murus vel turris
quod diabolus in hora mortis ejus ad calumniandaiu foililiidine, clipcusaut propugnaculum dcfensione,
animam ejus accessil. Si ergo hanc calumniam eva- culumna rcelitudinc, sponsa fidc, amica dilcclionc,
dcrevolqmus, judicium etjusliliam faciamus. IJcoli matcr fccunditafc, virgo infcgrifalc, domina digni-
ciiiin qiiicnslodiuiiljiidicinin, cl fnciunl jusliliain in i~v tale, regina majcstate, ovis innocenlia, agna mun-

oinni lcinj)orc(PsaI.c\).I'J\iLusaquariiindodu.\crunl (lilia, columba simplicilafc, tuitur castifate, quod-

oculi iiostri {Psal.c-s.\ui), dum videmus malos non lihct mundum et domesticum animal, munda et
custodirelegem Domini. Tahescerenos faciat^clus mansueludaconvcrsationc,nubes profcctionc,steIIa
nostcr, quoniam obliviscuntur inimici nostri verba cujuslihel virlufisaut honi operis incohatione, luna
illius (i7jic/.).Simus slrcnuiin pugna, utcssegloriosi ejusdem augmentationc, sol consummalione, coc-
mcrcamur Quod nohis
in vicforia, et beati in gloria. lcslisdenique paradisus cadestis boni plcnitudinc.
prscstare dignelur Jcsus (Ihrislus Dominus noslcr, Scd ut ad id quod incccpimus revcrfamur, post-
qui est Dcus bencdictus in seecula. Amen. (juam ipsa hcata Maria orla cst, inmumlo velut au-
SEHMO XXXIV. rora splcndiflua, statim post cjus orluin, ortus est
Iii nalivitatc, vclAssuinptionc hcativ Mariic scinpcr ex ipsa sol justitiic Christus Deus nosler, qui pulsis
Virginis. tencbris tofum mundum illuminavil, infantum ut
Qiuc cst istaqiiic progcditur quasiuurora coiisur- populus gentium, quiambukiverat in tcnebris, vide-
 981 SERMONES CE.\TUM. 983

ret lucem magnam (/.va ix). Ilkiminavit enim (Jhri- A nus ecclesiasticum prselatumdoctoremque, utse de
stusmundum sua nativilate, sua pncdicationo, mi- poricujo, in quo ex animarum cura (juas erudien- ,

raculorum suorum operalione, suo passione, rcsur- das susccpit, quolidie versabatur,easdem vigilenter
reclionc, apparilionc, asccnsionc, Spiritus sancli corripiendo ct doccndo liberarc fcstinct, quodain
missione, apostolorum per mundum divisionc, ct in loco ligurative sic admonet, dicens FiJi si : ,

eorum pricdicatione, et ccelestis gratia) in sancla spopondcris pro nniico tiio dcDxistiapud extraneum
,

Ecclesiadistributione. Quia ergo fratres charissimi mnniim liinm.IIInqiicntnses verbisoris lui,etcaptus

noxpriclcriil, oL dics illiixit nuliis,siciit in dic Iioncs- p]'opiis scrnionibiis. Fnc cirjo qiiod dico, fili mi , et
iCiiwlJuIcniiis{I{oin.->iui)Non;ijnIjuIcnuissiciitP;Ui'cs tcmctipsiimlihcrn, quiaincidisti in manutn proximi
nostri gentilcs (Ilom. i). De quibus dicit apostolus : liii,disciirrc,festina, suscitaamicum tum, ncdcderis
Qui ciiijj cognnvisscnt Dciiin iioii aicut Deam glorili- somniim ncc dorniilcnt paljicbno tiiso.
(x-iilis tuis,
c;ivcriiut, nut (jralins ci/ci-iint,sedovanucrant in co- Erucrc qiiasidnmnula dc mnnii, et qiinsi a visdcinsi~
(litationibussuis, ct colucriintctscrvicrunt crc;itu- diis auciinis (Drov.vi).Amicusnostcr proximus no-
r;c potiusqiiam Crentori, quiest Deusbenedictusin ster est, quem, secundum divinum praiceptum, si-
SiCculn.Projitcrquod Irndidit illos inrcprobuiit scn- eut nos diligere debemus. Extraneus iste, Christus
sum, ul Inccrcnt qu;c non con vcniunt;rcpJcli onini ini- cst, qui cxtraneus nobis est et secundum humanila-
qiiitatc,nialitin,fornicationc,avnritin[I{onu)codiGViS- tem et secundum divinitatem. Sccundum humani-
quevitiis ac peccatis detestandis, qua3 ibidem sub- tatem nobis extraneus est, quia nos non vidimus
scribunlur : Scd nos fratres al)jicientes vitia et pcc- oum in carne; seeundum divinitatem vero quia ,

cata, qua3 sunt opera lencl)rarum, induamur arma Deum nemo vidit unquam. Extraneus nobis est
lucis, qu;e sunt virUites et bona opera, et sicut in quia ipso justus ct boatus, nos autem peccatores et
die gratire honeste amliulcmus (Dom. xni). Omnia miscri. Exlraneus omnibus est, quia, quamvis sint
autcm vitia et peccata vcl carnalia, vol sipiritualia juslialque sapientes, et opcra eorum in manu Dei
sunt. Qua) cuncta nobis prohil)et Apostolus aut re, sint, tamcn ncscit homo utrum odio anamorc dignus
autsignificatione, ubi dicit: Nonincomcssationibus sit,scd omiiia in futiirum rcscrvantiir incerta(EccIcs
ctebrictntibus, non ineubilibus ct impudiciliis, non ix).Apud huncergoextraneumillc revera pro amico
inconfcntioncet;cmuIationc(ibid).ljmvevsanamqu.e spondet, et velut fidejussor de reddendo debito ro-
carnalia peccala, vel ad gulam pertinent, ct prohi- snonsurus manum defigit,verbis oris sui illaqueatur,
bentur iiobis, ubi dicitur, non in comcssationibus ct et jiropriisscrmonibus capitur, qui aliorum animas
ebrictntihiis; ;uit pcrlinenl ad luxuriani, et prohi- C in curam su« providentioe suscipit. Discurrat ergo
bentur, ubi addilur, /;; ciibjJibiis cl iinj)iidiciliis.S[)i- necesse est,etfestinet, suscitet amicum suum. Dis-
ritualia vcro, aut cxlerius fiunt, et prohibenlur, ubi currat ct-festinct exemplo, suscitet vcrbo. Discur-
dicitur, nonin contcntionc. Aut inlcriuscommitlun- rat a dexlris et a sinistris, in prosperis et adver-
tur, elprohibentur, ubi subjungilur, non in ;cmuln- sis, etbencfaciatamicis et inimicis, bonis et malis,
lionc. C.ontcntio nempe foris est in ore, oemulatio modestis et dyscolis. Suscitet amicum sum admo-
intus in corde. Bona denique sive spiritualia sive nendo, ut malum caveat, bonum faciat. Non dor-
corporalia priccipiunlur, ubi subinfertur : Induimini miat cavendo negligentiam majorem, non dormiat
Dominiim Jesum Cliristiim (ibid.) Christum quii^pe cavendo negligentiamminorem. Eruaturquasi dam-
induere est in Chrislo sancle et honesle vivcre. mula, et quasi avis. Dammula est animal mundum
Ergo charissimi diabolum cum ejus operibus tenc- et acerrimum visu, ot avis alla pelit volatu. p]ruatur
brosis abjiciamus malum odio habendo; et indua- prajlatus sive doctor quasi dammula : ul sit mundus
mur Christum bonum diligcndo virtules exer- , perhonestam conversationem , et acer visu per di-
cendo, bona opera exliibcndo; ct sic velut in die scretionem. Eruatur quasi avis, ut alta petat per
graliaj bonesle ambulabimus ct ad supernte pa- , contemplationem.Non solum enim prpolatibona ac-
triae gloriam perveniemus. Orcmus aulem pariler D tio,vcrum ctiam contemplatio, subdilis confert.
ut mcritis ct precibus sancla^ Marite virginis. Sol Undc apostolus Sive mcnto exccdimus Deo, sivo
:

nobissempcr illuccat, scmper slet,nunquam

justitia?
occuinbat, utexempIoJosuc, ciii sol slctit ad Gabnon
donec ulcisceretur sc de inimicis suis {Jos. x), no-
biscum sit, ut suis fideliljus promisit usque ail con-
summalionem sajculi donec et nos, interfectis nos-
Iris Quod no-
hostibus, supcrnis iloncmur sedibus.
bis prajstarc dignetur Jesus Christus Dominus nos-
ler, qui cst Dcus bencdiclus in stccula. Amon.
SEUMO XXXV.
Dcqiiolibet confcssorccpiscopo
, nut nlioqui populi
sohrii suinus vobis (II Cor. v).
Aliquando crgo debet rector sumere sibi pennas
milvi por rapacitalcm, non corvi per laniationem,
sed eolumb;e per simplicitalem, cf volare per con-
tomplalionem, ct requicsccrc per actionis inlermis-
sionem a pusillanimitate spiritus et tempestafe; id
est a cnvdi pasloralis anxietate." SicMoyses minato
grege adinteriora deserti, perrexit videre visionem
mignam (Exod. in). SedDominus,faligafisapostolis
et occupatis accessu populi ita ut non haberent tem-

rectorc, cl dc cjiisofficioncdoiirin;' illi nccessaria. pus manducandi, dixit Venile seorsum in desertum
:

Salomonsai)ienlissiinusrcgumanti({uorum,fratres ct rcquiescite pusilliim (Mnrc. vij. Et (uf ait beafus

charissimi, et tilius David regis, qucm clcgit Domi- Gregorius): « Uectornon dobetpropfercuramproxi-
 ,,;
,

983; APPEXDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA. 984'

mi, postponeio ronloinitlalionom I)ci : nec propler A per fidcm qua; nondum prtcscnlia nol)is sunt per
conlenipIation(Mn Dci negiigere cuiam proximi. » spcciem.
Utigitursc libeiet rcctor, discurratnecesse eslpci' Sie itaquc subslantia illorum cst fides, quia pcr
honam aclionem, feslinclporojnsdemaclionis cxpc- solamlidcm probanMira nobis.Xon enim aliuil majns
diliunem, snscilel amicumsnumi^cr exhortalionem, ai'gumentu'.n dc illisdnbilanlibus profcrepossnmus,
cruatur ut dammula per mundiliam honcstue conver- (|uam quod illa creduntur fidc qu;c ralione non com-
sationis ct acumen discretionis, et ut avis per snl)- prcliondnnlur. Fidcs origo est in nobis ac funda-
limilalom conlcmi)lalioni9. Sanc duo sunt, pci- (in;e mentuin virlulum cl bonorum opei'um. llndo ut ait
priecipuedel)eli)r;ckilus semclipsumlil)erarc,cxem- Apostolns Siiic fulo iinpossibilo csl placcrc Doo
:

plum verbum. Excmplum opcris, vcrbum

scilicet et {Ilcbr. xi). Fides si insola cognilione sit non sufft-
priedicationis. Primo exemplnm, deinde vcrbum, ut cit, nisi perdilectionem vivificctur et ex dilectione,

Uominisit imilalor, dequo scriplumest:C77)//,/('.s7/s si possit, operclur. Sinon potest operari, si habeat

fiiccro cL doccrc{Act. i). Sed quia couslans est de dilcclionem, ipsa dilcclioei est operatio. Sunt multi
operc quod videlicet bene operari necessc sit ei
, qui mulla opora f;iciunt, sed quia dilectionem Dci ct
etsi non proximo tamcn pro scmetipso et quia proximi non luibenl, rcgnum Uei ex suo operc non
,

oernimus multos pastores, qui,quamvis utcrcdilur ^ consoquunlnr. Sola crgo tidcs, illa fidesdicenda cst
ipsi benc vivant, a verbo tamen cessant, vel quia cui comas est dilectio, et qu;c per dilcctionem si ,

loqui nesciunt, vel quia negligunt, pr;ctermitlamns tamen potest, opcralur. Duo ilaque snnt in quibus
de excmplo operis, et dicamus de vcrbo prajdica- constat fides, cognitio scilicct et affectus. Quorum-
tionis. dam fides cognilionc magna cst airectu parva ,
;

Quadripalitam doclrinam debet omnis pra3latus quorumdam vero affcclu magna cognilione parva.
,

animabus sibi commissis. Primo namque dcbet sub- Alii fidein et cognilione et afTeclu magnam alii ,

jectos docere fidem sanctse individuae Trinitatis ;

cognitione affectu parvam habent. Verum affectum
,

sccundo quomodo praisidcant et imperent quinque magnum in fide magis laudabilem esse quam cogni-
scnsii)uscorporis; tertio, ut scx opera misericordia) tionem magnam Dominus manifesto ostendit ubi ,

cxhibeant quarto, ut scplem virtutcs principales,

;
fidem grano sinnpis compaiavit {Mnllli. quod
xiii),

exerceanl. Singula singiilatim prosequamur, pn- quantilate quidemparvumest,sednonfcrvore. Hinc

mumque de fide dicamus.Ti>ia quidem erant, corpus, mulieri Chanancca; parum quidemscientiadhuc,sed
ct spiritus, et Dens ; corpus quidem mundus erat
et multum confidcnti, dictum cst Miilier, maffiia ost
:

anima spirilus, et ipsa anima quasi in mcdio quo- -, lidcs lii;i{.]/ntlli. xv). IIlu nanuiue fides apud Deum
dam erathabens extra se mundum, intra se Dcum ;
magna rcputatur, quaj etsi minus vigeat sciontia,
ct acceperat oculum, quo extra se mundum viderct, per constanliam tamen fortis ostenditur. (lum ergo
ct ea, quai in mundo crant, et hic erat oculus carnis. fides cognitione crescit, adjuvalur. (lum veroaffeclu
Alium oculum acceperat, quo seipsam videret et ea fides crescit, promerctur. Igilur fidcs non de cogni-
quae in ipsa crant hic est oculus ralionis. Alium
, tione sola, sed de affectu et operatione laudatur et
rursum oculum acceperat, quo intra se Deum vide- remuneratur. Hajc esl enim quaj justificat, quio,
i'et, et ea, quse in Deo erant, et hic est oculus con- secundum Aposfolum pcr diloctiouom operattir
,

tcmplationis.Hos igituroculos quandiu anima aper- {Gal. v). Altera vero dajinonuincsl, de quibus scri-
tos et' revelatos habebat , clare videbat et recle plum cst quod divmonos crodnnt ci contrcmiscunt
discernebat. Postquamautem tenebrajpeccatiintra- {Isa. ii); sive cujuslibet impii fidem tantum secun-
verunt in illam, oculus contemplationis quidem in dum cognitionem, non etiam secundum dilectionom
se exstinctusestut nihil videiet, oculus vero ralionis habenlis. De quo scriptum est quia qnod timot ii,i~
iippus cffectus ut dubie videret. Solus ille oculus, pius vcniet ei {Prov. x).
qui exlerius fuit, in sua claritate permansit qni ;
Nos aulem, fratres, per dilectionem operemur, ut
quandiu lumen clarura habet, judicium dubium non pro dilectione rcmuneremur. Sensus corporis quin-
habet. D que sunt; visus, auditus, olfactus, gustus cttactus;
Oculus vero rationis quandiu lumen cjus
,
pcr quosanima sicut intus per rationem ct contem-
nubilum est, judicium certum habere non potest plationem ad invisibilia, ita foris ad visibilia, suo
quia ciare non videt, discernit ambigue. Ilinc est modo progreditur, etqua; corporis sunl grala, com-
quod corda hominum facilius sibi consentiunt in moda, utilia et necessaria operatur. Sicut enim
his qua) oculo carnis percipiunt quam in his quse homo ex duabus naturis, spirituali scilicet et cor-
acie mentis et sensu rationis altingunt, quia ubi in pora, est factus, et duobus bonis, id est spirituali
videndo noncaligant in judicando non discrepant,
, et corporali cst ditatus, ila duplicisensus virlute est
Ilomo ergo qui oculum carnis h:ibetmunduin vidcre munitus ct ornatus, intus videlicet rationalitate ad
potest et ca quoe in mundo sunt. Item quia oculum ad visibilia contem-
invisibilia, foris sensualitate
rationis ex parte habet, animum similiter cx parle plando. Habet autem rationalitas in bonis invisibi-
animo sunt. Quia vero oculum
videt et ea qua; in libussuum fructumac jucunditatem, quemadmodum
contemplationisnon habct, Deumet quce in Deo snnt scnsualilas in visibilibus. In invisibilibus qnippe
vulere non valet. Fidcs ergo necessaria est, qua bonis specics est virlus, forma, justitia, dulcedo,
credaatur quae non videntur, etsubsistanl ui nobis amor, canticum, gaudium, contactus amati, etquae
985 SERMONES CENTUM.
siti boni invenlio. In sensualitate visus cseteris
seasibus prsccellentior est et efficacior, scd longe
inferior (liscretivaet contcmplativa virtuto rationis.
Gorporalis namquc visio, quia angusla est, maxima
non comprehondit, ot ost, minima non
quia hobes
discernit ; et quia pigra non atlingit remota
est,
ot quia perspicax non est, non penetrat occulta. hi
rebusquoquevisibilibus, inquibus semper quporore
debet visus utilia, specic fallontc corruptus nonnun-
quam capit noxia ; et dum in eis inordinale do-
lcclatur, infelix animus intrinsecusinnumerabilium
delectalionum et cogitationum pulvere focdatur.
Quia euim res mundana!, quas extrinsecus appeti-
mus, infinita} sunt, cogitationcs quas ex ipsarum
rerum delectatione vel memoria intrinsecus trahi-
mus, finiliR esso non possunt. Et sicut oculus pa-
scitur ex specie, sic animus pascitur ex cogitatione.
Verum quantum ad res perlinct, nulla res est, quse
cogitori non possitsinepeccato; quantum autem ad
pravos atTectus,nulla res est in qua peccare non pos-
sumus cogitando. Quia igitur huic sensui, id est
visui,tantus inest defectus ad bonum,tanlus affectus
od malum, omnibusmodis necesso est cuslodialur,
quia per ejus corruplionem animus maxime foodatur.
(justodiaturinquam ne, secundum Jeremiam,oculus
nosterdeprocdeturanimas nostras in cunctisfiliabus
urbis nostrffi (Thvcn. ui),vel utin Job legilur,oculus
noster sequatur cor nostrum (i/oA. xxxi), sedpotius
avertatur nc videat vanitatem {Psal. cxvui). Auditus
etiam diversis modis corrumpitur: quapropter opor-
tet ut caute custodiatur. Aliquando corrumpitur
vanis sermonibus,a]iquando adulationibus,aliquan-
do obscenis carminidus, aliquando detractionibus.
Unde scriptum est: Covvumpnnt bonos niovcs collo-
qiiin niula (I Cov. xv). Olfaclus vero corrumpilui-,
quoties variis odoribus inordinate deleclatur. Iste
sensus purior ac mundioraliis sensibus esse vide-
tur, unde et per illum anima minus corrumpipro-
balur. Munc gustus sequitur, per queminfelix gula
suosillicitosappetilus experilur.Iste poslquam cor-
rumpilur, variis ciborum ac poluum apparatibus
insatiabilitcr oblcclalur. Inde estquod bealus Ilie-
ronymus sub pcrsona sui quorumdam impudentem
superfluitalem repi"ehendit, ita dicens " Natus in : synam,et omnia munda erunt nobis (Luc.w). De-
paupeie domoet in tugurio rusticano,qui vix milio
et cibario pane rugientcin satiare ventrem poteram,
nunc similam etmello fastidio. Novi et nomina, et
genera piscium, in quo littore concha lecta sit
calleo. Saporibus aviumdiscerno provincias, et ci-
boriim me raritas ac novissime damna ipsa de-
leclant. » Nobis aulem, fratrcs, secundum eumdem
doclorem sit pauper, vilis, et vespertinus cibus,
ohis.et legumina, et interdum paucos pisciculospi'0
summis ducamus deliciis. Ultiinus est tactus, qui
diversarum veslium mollilic, ct variarum obsceni-
latuin immundilia multotics conlamiiiatur.
Longumest fratres, oinnia assequi per qucc con-
stat iniseram aniinam ex suis sensibus infirmari
Istisunl enim quinqnc povticnspiscinx,({\ii ia Evan-
986
A gelio commemorantur, in quibusjaccbat inullitudo
marjna Ian/jucntium{Joan. v).Unusquisque etenim
sensus tot servat languentes, quot appetituum pati-
tur corrupliones. Sed quoties Spiritus sanclus de-
scendit in nos, ct in nobis excitat gratiam com-
;
punctionis, toties sanatur noster sensusa quacun-
que detineatur infirmitate corruptionis. Custodia-
mus, charissimi, sensus nostros, ne forte (quod
absit!) ingrediatur per fenestras nostras mors ad
animas nostras.Quis sitautem fructus istius custo-
dise, Isaias brevi sermone comprehendit, uIji dicit
Quis potcvit babitavc dc vobis cum igne dc vovanle ?
(/sa.xxxin). Ant quis babitabit cx vobis cum avdo-
ribus scmpilevnis? Qui amhulat in justitiis ctJoqui-
P>
tuv vcvitatom; quiprojicit avavitiamcxcalumnia, et
excutit manus suas ab omni munevc ; qui obtuvat
auvcs suas nc audiat sanguinem, et claudit oculos
suos ne vidcat malum. Iste in excelsis babitabit,
munimenta saxovum sublimitas cjus. Panis eidatus
cst,aqucB ejus fidcles sunt. Regem in decore suo
vidcbnnt oculi ojns, ccvnent tevvam dc longe. Cor
tmim meditabitur timovcm {Isa. xxxiii).
Sex sunt opora misoricordise: primum est esu-
rientem pascere, secundum sitienlem potare, tcr-
tium hospitem colligere, quartum nudum vestire,
quintum infirmumvisitare, sextumad incarceratum
ctinclusum venire. Qui his intendit in tempore,
beatus erit in oeternitate. Beatus enim qui intelligit
supev egcnum ctpaupevem; in die mala libevabit eum
C Dominus {Psal. xl). In diemala, id estindie judicii.
Et animadverte (quod est mirabile diclu) quod in
Evangelio non dicitur quod alia peccata damnandis
commemorentur vel improperonlur in die judicii,
nisi hoc tantum quod misericordiaj opera neglexe-
runt ct econtrario salvandi non laudanlur de qui-
;
buslibet virtutibus, nisi de hoc solum quod eaexhi-
buerunt. Unde Petrus Ravennas in libro Sermonum
suorum, sermone li « In regno, inquit, coeli coram
:
omnibusangelis in conventum resurgentium quod
Abel passus sit, quod Abraham fidem incoepit, quod
Moyses legem tulit, quod Petrus crucem resupinus
ascendit, Deus tacet, et clamat solum quod comcdit
pauper {Luc. xi). » Demus crgo, fratres, eleemo-
mus ut detur nobis. Demus ut ii, quibus damus
D..recipiant nos in fetcrna tabernacula {Luc. xvi). De-
mus gratis, quia nos maxime, qui de eleemosyna
vivimus, gratis accepimus. Miltamus panem super
transeuntes aquas {Eccle. xt), id est populos, quia
post multa tempora inveniemus eum. Hsec dicimus,
fratres, quia nos etiam, qui inrcligione vivimus, ad
clamorempauperis aures, imoviscora nostra non-
nunquam inhumaniter claudimus. Sed qui babuerit
substanliam mundi,et viderit fratrcm suum necessi-
tatem babcre, etc, quomodo cbavitas Dci manct in
eo ? {I Joan. iii). Anima aulem qu;o bcncdicit impin^
guabituv, ct qui inebviat ipse quoque inebviabitur
(Prov. xi^.SacravoIumina^charissimi^talibusplena
sunt, nec ista dicimus, ut vos velut ignorantes
98r APPKXDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA 0§3

insiruamus, sed hvcc incniorasse foitassc non crat defidesanctteTrinilatiscrudire,ctniliildcsanclitaie

iiiutile, sed cjuia l)onoium operum exhibilio, sivc
boiKeconversati()nisad(luo.crc.Ergo,cliarissimi,nos
viitutum exercitaiio salutem confert a'ternam. Dicto loquendo, vos audiendo, utrique facicndo, percUlia-
dp o)icril)Us, dicainus de virluiibds. mus leri-am, id cst lcrrenitatem in nobis ter, in
\ iilutes inSoripturis plurcs
numoiantur, scd cas san;dam Tiinitatcm fiddlilcr orCdeiido. Percutiamus
mo(locommemorai)imiisquivinKvan,!,'oliosubsei)le- eam quinquics, noslris scnsibus i>otentcr pnesi-
nario disponunlur. Prima est huniilitas, sccunda dendo. Percutiamus eam sexies, sex supradicta
maiiyucludo, teilia mcntis conipunclio, quarla de- opera misericorditer exhibendo. Pcrcutiamus eam
sidcrium juslilitc, quinta miscricordia, soxta cordis seplies, scplcm pra^diolas vii-lules virililor cxer-
munditia, seplima pax mentis tclerna. Ilumiiilatcm ccndc. Quod si feocrimus perculiemus spirituales
Abrahamhahuitquandodixit : Lnqiiur ml doniimuti hostes usque ad inlerneoionem pacomquc possi- ,

inciim, ciiin sini ptilvis et cinis {Gcn. xviii). Sic et

debimus in mundo pcr gratiam, in coclo por glo-
Jacob humilitatemhabuit, quando Domino loquens riain. Quod nobispra'starcdignolur Jcsus Chrislus.
dixit Miiwv sinncnnctis inisonilioiiibiistiiis (Ocn.
:
Dominus noster, qui cstDeusbencdictus insajcula.
xxxii). Beata quoque Maria hanc camdem virtulem
Aincn.
habuit, qufc cum ab angclo diccrctur Mater Dei, se B
SERMO XXXVI.
dixitanpillaml)omini(LHc. i). MansucludincmDavid
habuit, qui dixit In /'pipbania Domiiii.
: upud tc, ct
Cljiiinontiiin fiirtns suin
C(josempcr teeutn. Tenuistimamun dextcram meam, Obtiilrriinl mngi Domino aurum, tbiis, cl myr-
ct e.\voIunt!itctuadcduxistiinc{PsaI.L\\u).Uici[nv rbniii (Mnttli. ii). Aurum sacroe fidci significat clari-
enim mansuetus quasi ad manum veuirc vel mauu talo:n, llius dovolain orationem, mirrha carnalis af-
duci suetus, ut sunt domcstica animalia. Talis feclus mortificalionem. Aurum offcrimus, dum di-
homo jumentum non solum ad prospeia, scd
velut vina sapienlia per fideminluscIucemus.Gujus obla-
etiam ad adversa paratus est. Unde idem ait: Erjo tioiiis pioliuui, ut quantum sitquamvc magnifioum
tn /lafjcJJa paratns sum {I'sal. xxxvii). Tcrlia est demon.strcmus, alienis verbis doclarabimus. Sunt
mcntiscompunctio. Hanc quoquc habuit sicut alibi duo quaidam, et ha;c duo in uno sunt, cl unum sunt
ait Lavabo per singulas noctcs locluin mcum, la-
: duo lucc. Crcator et Salvator; duo sunt noinina, et
crymis weis stratum meum rigabo {PsaL vi). Quarla res una. Tamen aliud notat Creator, aliud Salvalor.
est desiderium justitiiE. Istam etiam idem habuit Croator, quia fecil nos Rcdemptor et Salvator, quia ;

sicut quodam in loco dixit Mci ponc moti sunt Q redcmit nos. Primum non eramus et facti sumus
:
;

pcdcs,pcno clTusi sunl grcssiis mei rjuia zchi vi supor postea perieramus et rcdempli sumus, ct ab uno
,

iniquos paccm peeeatornm videns (PsaL hwii). Et utrumque factum csl, ut bonum nostrum totum esset
item: In matutino interficicbam omncs peccatorcs ab uno, et totum in uno et unum. Creatori debemus
torr.v, ut dispordercm do civitato Domini omnos opo- quod sumus, Salvatori quod reparati sunuis. Haec
rantcs iniquitatcm iPsaJ. c.)Quinta cst misericordia sunt ergo duo, qute fidei proposila sunt crcdenda,
Sed quia ad ipsam pertinent, quiB superius de operi- Creator etSaIvator,etquoepertinentadGreatorem,et
bus misericordife diximus , idcirco ea hic non re- quai pertinent ad Salvatorem similiter. Oeator, et
plicamus. H;cc in beato Job cxcellenter enituit. quae perlinent ad Creatorem, lifcc est una pars fi-

Unde et ait Si comedi buccoJlam mcam panis soJns,

: dei ; Salvator, et qutepeitinont ad Salvatorem, hasc
ctnon comedit pupilhis ex ea,eic. {Joh. xxxi). Sexta est altera. In prima partc disccrnit fides inter Crea-
est cordis munditia, quam et idem vir sanctus per- torem etopera ejus. Insecundapartediscernit fides
fecte habuit. Unde et dixit I^opigi fccduscum ocuUs
: inter Salvatorcm et sacramenta ejus. Ad Creatorem
J>ieis,utiicccogitaroinquidomdcvJrgiiic(Job.xxxi). perlinent opera conditionis quoe sex diebus facla
Septin^a est pax menlis aiterna. Et istam David sunt ad Salvatorem pertinent opera rcstaurationis,
;

quasi specialiter habuit Dixit enim Cum bis qni

: : D quae complentur sex setatibus. In prlma parte ad
odcrunt pacem eram pacificus {PsaJ. cxix). lidem pertinot oonfiteriCreatorem,etab eo faotaesse
Quamplurima sunt quse de tcrnario fidei, de qui- omnia quoe habcnt esse. In sccunda parte ad fidem
nario sensuum, de senario operum, de septenario pertinetvcnerariSalvatoremunum, et abeo reparala
virtutumdicere possemus sed levitersingula tan-
; esse perdita quibus dalum cst vel dandum beatum
gamus, ne verbis prolixioribus vos oneremus. Qui esse. In prima parte rccta fides in Creatorem et
aulem doclrinam fidei tantum sufficcrc putant, creaturam ila discernerc debct, ut et unicuique ho-
niullum erranl Quos bene Eliseus typice reprehendit, rum quod suum est tiilmat, et vicissim allerius
ubiregi Israel loquens ait Percute jacuJo tcrram.
: proprietatem in altcrum non transfundat, id est ut
Cumqueeam trihuspcrcussissct, et stetisset, iratiis nec creaturse attribuat Creatoris majestatem, nec
cst contra cum vir Dei, diccns: Quia si percussissos Creatori ascribat crealura3 infirmitatem nec Deum ;

eam quinquics, aut sexics, aut scpties, percussisses concludat tempore, nec creaturam extendat a^ter-
Syriam usque ad consummationem. Nunc autem tri- nitate. Ita fides, si unicuique quod suum est tribuit,
Ims vicibus percuties eam {IV Reg. in).Terram au- recte oiTert si inter utrumque bene discernit,
;

temterpercutereetstare, est terrcna corda tantum recte dividit, et non peccat, Si vcro in quo-
980 SERMONES CEXTUM 090

libet hoi'um (lelinnuitiip, fidcs sana nccessc cst dc- A iulrcssnblcctummonin, scdtantuindicvcrbo,ct sa-
irimenluin pali;ilui'. Xani illi ([ui, creaturana pro iiahitiir pucv meus {Mattb. \iu). Et alibi Pcccav; :

Doo colcntes g-emino errore decepli, vcl crcaluram snpcr iinnicrnin arenoe mavis^ et noiisum digniis vi-
a^ternam vel Dcum lcmporalem essc oredunl, quid dcrc alliladincm cixili pho iniilUliuHno iniqnitati^s
indc aliud fccissc dicendi sunt quam cxccllcnliani inc.i.' {II Par. xxxvii;. Ejus benevolenliamcaplando

Facloris opcri, ct infirmitatem facturse seu creaturie oramus,quandoejus misericordiarnlaudanlesmiteni

Iribuisse Greatori? Hursus philosophi gcntilium, benignum,longanimempryedicamus,utesliIlud.;l/i-
quamvls Crealorcm ct opus suiun rccte dis-
inter ricorsct misorator Doininns, longanimis ct inultuin
cerncrcnt, ncquaquam fldclcs lamen appcllantur, miscricors.Xon inipcrpctuiim iruscclnr {Psal. cii).
quia fidem de Salvatorc non habuerunt. Et ctcteia qua) sequunlur. Polentiam ejus exaltando
Sequuntui' ergo deinde ea qua) in secunda parte oramus, cuin dicimus Tua ost potcntia, tuiiin reg-
:

posuimus, ubi primum in Salvatore agnoscimus ro- iiuin, Doininc. Da paconi, IJomine, iii dicbus noslris

demplionem, in sacramentis ejus redemptionis priu- (OIL Eccl.). Aliquando orainus preces nosfras in
parationem, Prima pars fidei spectat ad debitum conspeclu Dei exaggerando,sccundum illud. A\Ya?/(/;
nalura3. Secunda pars fidei spectatad debilum gra- Doininc, placcrc, Doiiiiiic,altcndc cL fac. Mala ini-
liiL>. Illa credere dcljcmus, quiapcr naturam conditi '^ micis nostns imprecando oramus, cum dicimus :

sumu5 ista crodci'c dobcmus, quia por g'ratiam

; Confundaiilnr ct dcficianl dctrabenlos aniiirv mc;o
reparati sumus. OITeramus fratros, sacramenla, sa- (Psal. Lxx). Necessitalem nostram insinuando tan-
nam(|ue fidem ({iiia ipsa placot Deo super aurum
; tum oiamus,sccundumillud:Z9o//i//i(?, si Iiic fuisses,
et topazion. Tlius dcvolamsignificatorationem. Si- fratcr mcus noii fuissot morLuus{Joan.\\).EluihQaia
cut eniin thus in lhuril)ulo ignc crcmatum odorifcra Maria in nuptiis Dominum orans dixit Mnnm non
:

fumosilate sursum asccndit, devola oralio in

ita Iiabcnt (Joaii.u). Tribulationcm nostram pronun-
corde namma charitatis accensa intima suavitatc tiando oramus quoties illud Davidicum dicimus :

ad aures Divinilatis perlingil. Thuribulum namque E ffnndo in conspcctuejusorationein meam, ct tribu-

est cor, ignis charitas, Ihus oratio. Islus spirilalis lationcm mcain antc ipsiim pronnntio (Psal. ci.xi).

thuris diverstu sunt species. Quot enim sunt aninia! Ilostiumnoslrorummalitiam accusando oramus, ut
Christianoe, l)ona)el devotse velmodo quolibot uliles est illudHcspicc ininiicos noslvos, quoniam multi-
:

illi, ct frucluosai affectiones, tot non inconvenienlor plicalisuut, elodi iniquo odovniit inc (Psal. xxiv).
oflerc probanlur oraliones. Aliquando niinirum Divinum auxilium instanter postulando oramus,
oramus, pccnani (juam pro peccatis nostris merui- Q quandodicimus^Z^o/zS; in adjutorinnimcuni intcndc :

mus timendo. Aliquando oramus, eadem peccata Douiino, ad adjnvandum nie fcstina {Psal.Lxix).
deflcndo. Aliquando oiamus, ca confitendo. Ali- Eleemosynam denique erogando oramus quando
quando oramus, dc venia magna nimitcr praisu- quod scriptum est adimplemus AbscoiidiLe clce- :

mcndo. Ali({uando oramus, judici nos humiliando.
Aliquando oramus, ejus benevolenliam caplando.
Aliquando oramus ejus potenliam exallando. Ali-
quando oramus, preces nostras exaggerando. Ali-
quando oramus, iniinicis nostris mala imprecando.
Aliquando oiamus, nostram nccessitalem insinuan-
do. Aliquando oramus,nostram tribulalionem pro-
uunliando. Aliquandooranms,maIiliamhosliumnos-
trorum accusando. Ali((uando oramus, auxiliuin
divinum inslauter postulando. AUquando oramus
clccmosynas crogando.
iiiosynam in sinii paupcris ct ipsa orabit pro vobis
ad Doniinnmeic. (Eccli. xxix).
Sunt ct alii modi mulli, quibus orare solemus,
quos hic causa vitandse prolixitatis describere nec
volumus nec valemus. Est ct alia spccics insensi,
thymiama videlicet rusticanum, quod in pauperiori-
bus ecclesiis circa cornora mortuorum, vel causa
honoris, veletiam causa reprimendi fctoris creinari
solct, gravcinct ingratum habens odorcin. Hoc con-
venienter orationein peccatorum significat, de ({ui-
bus scriptum est Dciis peccaLores non cxaudit
:

Pccnamelcnim limendo oramus, quando dicimus. D (Joan. xi). Et David iniqnitalcm si aspcxi in corde
:

Doiuinc, 110 iii fnrovo liio nrrfiins nic iicqiic iii irn tiia mco, non cxaudict Dominus[PsaI. i.xv).Oratio enim
(.orr/7)/,-;.s;«(?(Ps;i/.vij.Eadcmnendooramus,quan(lo qute ad Dcum funditur, debet esse munda ut sit ac-
orantes. Lavniiiiis jicr siiigiilas iiuctcs lccliiiii iios- ccpla. Munda autem vera
est illorum oratio qui
lriiiii,ct lacvymis iioslris lcctiiiii iiostriiin rigaiiiiis compunctione et confessione a sordibus vitiorum
quoquc conlilando oramus, quando secun-
(Hjiil).Ka mundati secure dicere possunt Dimittc iiobis dc-
:

dum cuindcm Vvo\)\iQU\m: Iiiiiiiiitatciii iiostraiii an- bila iiosta sicuL ct nos diiniltiiniJS dcbiloribus iio-
niintiainus, cl cogitainiis pro pcccato iiostro(PsaI. stris (Matlb). Myrrha, quae ainara esf, carnis et
xxvii).De venia bene pra\suincndo oramus, sccun- carnalisaffectionisdcsignat mortificationem. llujus
duinillud : Jiiilica inc, I)oniinc,(/iioniani cgoin iniio- quoque. ul in alio quodam sermone digessimus,
ccnliaincaiiigrcssiissiini. Et iiiDoinino sjicraiis iion (livcrste sunt species. A!ia est enim myrrhadoloris,
inlirniabor {Psal. xxv).Etitem Qiiavc irisLis cs,: aiii- alia timoris, alia compunctionis, alia confessionis,
nia nica,cl qiiavcconliivbasme? Spevain Deo, qiioiii- alia satisfactionis, alia etiam myrrhacompassionis.
aniadlinccoiifitcI)orilIi{PsaI. \lu). Nos Deoliumili- Alia est myrrhacujuslibet virtutis, alia boni operis
ando oramus,ut estillud : Doniiiio, non suin digiius ut alia cst myrrha abstinentitU, alia prailationis \c\
091 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 992

polius adminislralionis. Omnis enim prajlatus, qui A de craticula, et dicebatur sacrifioium coctum. Sa-
pra;eslinsolli('itU(line, multiplicisoura; amaritudino crilicia alia eraul pro peocalo, alia pro dilecto. De-
repletur. Unde et bealus Paulus, de seipso quodani lictum est, quando non lit quod fleri debet. Pecca-
in loco, sit ail :Pnctcr ulin qti.v c.\lrinscciiss:ii]t ins- tum.quando llt (luod fieri non debct. In sacrilicium
tantin nion qnotidinna soUicilndo oninium ICcclesin- aulem vol holoonustum ali^juando onbrebatur tau-
rnni.Qnis iiiHrninlnr,cl cgo noninlirinor'! Qnisscan- rus, aIi(pian(lo vitula, ali([uan(lo hircus, aliquando
dalizatur, ct crjonon Mro/-? (7/ (Jorxi.) Et in Job lc- caj)ra,aliquandohoedus,aliquandovilulus,aliquando
giturquod cjifjnntcs fjemnnt snh nqnis {Joh xxvi). vaooa, nliquando bos, aliquando ovis, aliquando
Et Dominus in Evanprolio: Mnrlhn,.Mnrtha,soIIicila agnus, ali^juando aries, aliquando turtur, aliquamlo
cs, ct tnrharis crgn jdnrimn (Iaic. xi. Qu;e turl)atio oolum!)a, aliquando passer. Oblatio vcro aliqiiando
operanle gratia Deiplus credenda esthaboro merili fioI)al ex siinila, aliquando ex oleo, aliquando ex
quara detrimenti, dum secundum Salomonem jier acelo, aliquando ex vino, aliquando ex thuro, ali-
tristilinin vnllnscorriqitnranimnsdeIinqiicnlis(Kc- quando ox thyminmite, ali^juando ex oalamo, qui
cle. VII). Tam multiplex est eryo spiritalis thuris et aroMialious appoilabatur. Undo Dominus per Isaiam
myrrhaediversitas, quamest diversa sanctaj oratio- ad populum Israel Non cmisti mihi arrjento tuo
:

nis et fructuosa^ amariludinis utilitas. Itaque, fra- cnliinuni (Isa. xmii).

tres, quod magi pagani obtulerunt corporatiter, et ^'idcanius nuno quid ista signiflcent, ut ex eorum
nos olTerainus spirilualiter, ut per hujus oblationis signifloalionil)us valeamus intclligerc quod muUis
gratiam pervenire mereamur ad gloriam. Quod no- mo lis Deo nostras animaspossimus offere. Taurus
bis proestare dignetur Jesus Christus Dominus no- signiflcat superbiam. Unde in Ecclosiastioo dicitur.
ster, qui est Deus benediclus in srecula. Amen. A'o// te c.xtolhisin cojilationc aniimc tiuc vchit laurus
SEHMO XXXVII. {Ecc.li.w). Quoties ergo superbiam nostram depri-
De sacriGciis, et holocaustis et ohlationibus, ct co- mimus et conterimus, toties Deo taurum immola-
rum dilTerentiis. mus. Vitula signiflcat luxuriam. Unde in libro Sa-
Animameain manibus mcisscmjicr^Psal. cxvin). pientice de luxuriosis et immunde vivontibus dicitur.
Omnequod preliosum habemus,quod magis diligi- Spurin vilulamina non dabunt radices altas, ncc
mus, quod magis amittere peitimescimus, sempcr slahile fundamentum collocahunt {Sap. iv). Dum
vel ssepius in manibus habemus, vel prse manibus ergo nostram luxuriam pro Deo coercemus, Dco
haberesolemus. Nihilest autem quod hominidebeat quasi vitulum sacrificamus. Hircus, capra, htedus,
esse charius aut pretiosius anima sua. Qnid enim Q peccatavelpeccatorum poenitenliam solentfignrarc.
prodest homini si universum 'mnnduni lucrclur ani~ peccata alia criminalia, alia venialia. Criminalia alia
mse vero suie detrimentmnpatiatur^i Aut quameom' majora, alia minora. Majora, ut homicidium, in-
mntationem da}}it homopro anima sua"? (.Matlh. xvi.) cestus, adulterium, sacrilegium; minora, utfurtum,
Pellem ergo pro pelle et cnncta qux hahet homo fornicatio ; venialia, ut risus, ira Icvis et transito-
dahit pro anima sua{Job u). Inde est, charissimi, ria, verbum aliquando ostiosum. Hircumilaque of-
quod Psalmista sanctus suam animam in manibus ferimus, dum de majoribus criminibus ; capram,
non ssepe, sed semper se habere dixit, velut obla- dum de minoribus ; hsedum, dum de venialibus pec-
tionem sanctam dignam Deo continue ofTerendam, catis poenilemus. Sic in vitulo, propler suam te-
quam modis omnibus cuslodire, et superChristum neritudinem, boni oporis inchoalionem ; in vacca,
qui est altare nostrum, patii volebat offere. Cujus quia in majus robur excrevit, ejusdem operis per-
exemplo informati nostras debemus animas in ma- fectionem in bove, propter ejusperfectam fortitu-
;

nibus tenere, easque scmper Deo sacriflcarc et of- dinem, operis boni intelligimus perfectam, ac ro-
ferre. Sacriflcium in Veteri Testamento dicebatur, bustam consummationem in ove quoque, quia ;

quando de animalibus fiebat oblatio. Oblatio autem innocens est animal, intelligimus bonse actionis in-
aliarumquarumlibetrerumvocabatur.Sacriflciorum D nocentiam in agno, quia in principio vitae mundis-
;

autem secundum Veteris Testamenti consuetudinem simain habet pellem, oordis inunditiam in ariele, ;

tria sunt genera. Alia enim sunt holoeausta, alia quia dux est gregis, rafionalis intcllectus, per
simplicia sacrificia, alia pacifica. Holocaustum vo- quem adjuvante gratia omnia nostra bona debent
cabatur quod vel ex debito vel sponte oblatum to- regi, robustamaccipiamus potentiam.
tum incendebatur. Sacrificium simplex vocabatur Immolemus igitur, fratres, animas nosli as Deo :

quod,pro debito institutionis oblatum, partim cre- in tauro, nostram supcrbiam propter ipsum depri-
mabatur, partim reservabatur. Faciflca dicebantur mendo ; in vitula, nostram luxuriam coercendo ; in
quae sponte offerebantur, siveper gratiarum aclio- hirco,capra, hoedo, pocnitentiain de nostris peccatis
nem, sive pro prjccedentis voti adimpletione, sive agendo ; in vitulo, bonum opus inchoando ; in vacca,
pro voluntaria etspontanea devotione. Ilolocaustum in eo proficiendo;inbove, ipsum perfeote oonsum-
aliquando fiebat de armentis, aliquando de pccoii- mando.Possumus quoque diccre quod qucelibet hos-
bus, aliquando de volatilibus. Oblatioaliquandofie- tia designat bonam conversationem.Pellis hostiae
bat de simila,qusedicebatursacriflciumcrudum, ali- ejusdem conversationis superflciem, caput initium,
quando de clibano,aliquando de sartagine, aliquando caudafinemintestinaoccultamvirtulem,ablutiohos-
993 SERMONES CENTUM.
tiamunditiam vitoe honestoe. Pellom hostise detrahi-
nius, et hostiam meml)ratim dividimus, cum dore-
licta conversationisnostra3 exteriusspecie, intcrius
ratione discernonte singula opera nostra pro loco,
tomporc, niodo, inlenlione, diligenter discutimus
ne nos vitium fallat sub specie virtutis, aut
sub specie recta; operationis.Sacrificia aulcm nostra)
bonaj conversationis imporfectioncm designanl. Et
holocausta ejus perfectionem figurant. Yoluntaria
denique sacrificia vel holocausta, de quibus scriptum
est Vohmlaric sacrifwabo tibi(Psal. Liii),aut bona;
: dem, dulcedo soeculi corrumpit bonam operationem.
voluntatis significantdevotionem,aut spontaneiope-
ris exhibitionem. Sed et quasi feminini generis cst
quod offerimus, quando inaliqua virtute vel leviter
intirmamur. Masculum vero oiferimus, quando viri-
liter agimus, quando confortatur cor noslrum, quan-
dodencientibus pueris,et Iaborantibus,et juvenibus
cadentibus speramus in Domino
in infirmitatem
assumimus ponnas sicut aquiloe currimus et non ,
laboramus ambulamus et non deficimus. Turtur
,
postprimumparem,secundum fertur nonroquirere,
etideo castitatom dobetsignificare.Columbaquoque,
qu.'e fellc caret, et rostro non laniat, simplicitatem
etconcordiam designat. Passor, qui in tecto nidifi-
cat coeleslem contemplationom figurat. llle velut
, que habet suum donum a Doo,
passer in tecto nidificavorat quia dicebat Nostra
convorsatio m csclis cst (Pilipp. in). Offeramus,fra-
tres, nostras animas in turluro per castitatcni, in
columba per simplicitatem, inpassere per contcm-
plationem. Simila quoque, quae absque fermento
offerebatur,simplicem doctrinam significabat.OIeum
exprimit misericordiam. Sicut onim oleum super
omnes liquores quibus miscetur ascendit sic opus , iv). Qui ergo non habet bovem perfectionis, non as-
misericordiaj omniumoperum efTectus transcendit.
Unde quemadmodum alibi diximus prsetermissis ,
aliis sola miscricordia) opera in die judicii comme-
morabuntur. Acctum et vinum duplicem oxprimunt
compunctionem unam videlicot qu;B nascitur ex
, sedet aliis communilervivat,utpergratiambenedis-
dolorepeccatorum et timore tormontorum, alteram
quae nascitur ex perceptione coclestium donorum
pra3gustationc fulurorum bonorum. Nam
significat primam,vinum secundam.Thus,ut stepius
diximus, significat orationem. Thymiama vero non
illud rusticanum de quo supradiximus sed illud
, ,
quod suamfragrantiam, bo-
cst boni odoris propter
nam significat opiniouein. Undc Paulus Cbristi
bonus odor siinius in omni loco {llCor, ii). Calamus
denique, eo quod calamo cantica soloant fleri, divi-
nam laudcmsignificat vel gratiarum actionem. OlTe-
ramus etiam in his animas nostras, in simila vide-
licet per simplicem doctrinam, in oloo per miseri-
cordiam in aceto vel vino per compunctionem in
, ,
thure per orationem, in thymiamato bono per bonam
opinionem, in calamo per divina; laudis decantatio-
ncm et gratiarum actionem.
Sciendum ost autem quod quando avcs, scilicet
turtures, aut columbaj offerebantur, caputearum ad
collumretorquebatur, etper vulnerislocum sanguis
eflundebatur; vesicula gutturis extrahcbatur,
994
A detrahebatur, et sic earum caro cremabatur. Capitis
retortio significat mentis humiliationem, sanguinis
effusio poccati confessionem, extractio vesiculae et
detractio plumaj, inflatte elationis etdissolutse levi-
,
tafis aljlationem. Sic ergo nostram hostiam necesse
culpa eam Deo placabilem fore deside-
est proeparemus, si
ramus. Fermentum et mel super altaro Domini non
otrerobantur, qua3 etnos spiritaliter vitare debemus.
Formentum enin significat hoerelicam pravitatera,
mel dulcedinem stecularem. Ha3i'esis corrumpit fi-
Sal in omni oblatione offorebatur. Sic enim in Le-
vitico scriptum est : Quidquid obtuleris sacrificii,
salc condics, ncc auferes sal foederis Dei tui de sacri-
ficio tuo ; in omni oblatione offeressal^Levit. ii).Sal
B significat sapientiam, Quidquid ergo boni cogita-
mus, loquimur, autoperamur, totum sapienteragere
,
debemus. Unde et in psalmo, qui specialiter de obla-
tione divinoe laudis canitur, scriptum est. Psallite
sapientcr (Psal. xlvi). Istud quoque sal in libroSa-
commendatur, ubi dicitur Si quis erit
pientise :
consummatus intcr filios bominum, siabfuerit ah illo
sapientia tua, in niliilum computahitur (Sap. ix).
Ergo quianon omniapossumus omnes,et unusquis-
et in via Doi alius sic
: ambulat, aliusautomsic, idcirco unusquisque nos-
trum in suo sensu abundet. Etsicut dicitB. Petrus :
Unusquisqnc sicut accepit graliaminalterutrum il-
lainadministrantcs sicutboni dispensatores multi-
p, formisgratix Dei. Si quis loquitur, quasi sermones
Dci.Siquisininistrat,tanquamexvirtutequamadmi-
nistralDeus,utinoinnibusbonorificcturDeus{lPetr.
sistat ante Deum sine vituloinchoationis; et qui non
abundat simila doctrinoe, offerat oleum misericor-
dioc.Etquisque in dono sibi quasi singulariter dato
excellenter prajpolleat, et in eo non sibi singulariter,
pensatam in temporo, gloriam mereamur in seterni-
ot tate. Quod nobis proestare dignetur Jesus Christus
acetum Dominus nostor, qui est Deus benedictus in soecu-
la. Amen.
SERMO XXXVIII.
,
Do Bahylonc, idest sasculari conversatione per sep-
D tem crimina, fugienda.
: Egrcdiiniiii do Babylonc, fugilc a Gbaldaeis {Isa.
XLvm). Babylon illa gloriosa in rcgnis inclyta in ,
superbia Chaldoeorum, quoe ab antiquo in solitudi-
nemsempiternamob civium suorum scelera redacta
est et nominis sui interpretalione
, et principum
,
suoromcrudeli elalione, ethabitatorumsuorumper-
versa conversatione proesens soeculum significat.
Quod videlicet stEcuIum tum propter culpam tum
, ,
propterpccnam, tum propter utrumquc perversa;, ,
impitrque Babyloni rectissime comparatur. Habet
cniin ad modum civitatis alicujus secundum sensum
tropologicumportassuas,murumsuum,pIateassuas
oedifieia sua minora etmajora. Porta per quam in-
pluma troitur est nativitas; via per quam, transitur est inor*
 ,

995 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 996

talilas; porla por (juain cxilui' cst niors. [Qnidfiuiil A si qna quandoiiue pos.sidenl l)ona, duin poinpam
niuiiruin nalivitas luisora .sul)jicit, toluiu iiifclix divitias cl gloriam, (imo in prima ci viciua plalca

inortalitas secuin Irahit, ct quidquid luorlalitas superabundaul, livido aspeclu pcrpendit, se pauper-
trahit, lotuin iusatiabilis luors dcylulit. Muius cjus rimani, cl (piasi onmi fclicilalc (Icslilnlam crcdens, .

cst orhis islius anibitus, qiicin iulramus (juidcni inconsolabilci- gcmit ct tabcscil. llabilatorcs cjus
nosccndo, sed exirc non valeinus nisi inoricndo. tortioucs cl dolorcs lcncbunt, et(juasi paituricntes
Intcr utramque vcro portam id cst nativilatcm , dolcbunl. Hfcc habet cx una parle proprium decre-
pcr (luain iutroimus ct mortcm pcr iiuaiu cxi-
, lucnlnm, cx altcra alicnum iniMcmcntum. Inler
nius pcr viam, id cst morlalitatcm pcr quam propriam quippe minoralioncm ctallcrius augmcn-
Iransimus quolidic horis, et momenlis, ct in cor- tationcm,vcI etiam inler propriam ig^nominiam et
ruptionc, et in pocnalitate vcrsamur , et tluctua- allerius gloriam omnis mundus, quasi per sux' pla-
mus, donec secundum intcrni
ail^itrium judicis tca) incdium, cruciatus agitur. In hac quoque platea

et a;tcrni post mcritum ad pricminm vcnianius. diabolus princcps cst Quia Iiividin dinljoli inorsin-
;

Platca) istius spiritualis Dabylonisscptcni vilia prin- troivil in orhcni tcrruriim {Snp.u). Aabet autcm
cipalia sunt. Ista3 plaleoe longa) sunt cl latie. mullos sed omnes perditos cives, C.ain, Scryjas,
,

Longa;perconsuetudincmdiuturnam,latre,perdisso
B et Pharisaeos, ct principes saccrdotum, quos scio-

lutamliccntiam. Prima cstsupcrbia,sccundainvida, bat Pilatus pcr invidiam tradidisse Chrislum.

quartaaccdia, quinla avaritia, scxta g"ula,
tertia ira. Tcrtia platca urbis rcproba} ira cst. Ihcc ad unam
septima luxuria. Supcrbia ad unam parlcm, sive manuin habcnt iram lcvem ct transitoriain ad
,

ad unam manuin habct clalionem cordis ad aitcram ,

alteram odium, id cst, irain ^iavem et continuam.
autcm ostcnlationem operis. Intus enim supcrbia ,
Ilic videbis fcstucam, trabcm. In hanc mise-
illic

foris jactantia. Superbia in clalione cordis, jactantia ram platcam concurrunt omnes impcfus universa-
in ostcntatione operis. Superbia magis in occulto rum tempcstalum. In hac ctcnim sc agitant turbincs
(ioram Deo, jactantia magis inmanifesto coram pro- disscnsionum, slrcpunt frag-orcs coinminalionum,
ximo. Ad hanc plateum instruendam priinum posuit fremunt venti contenlionum, ruunt imbres et grarx-
lapidcmdiabolus, quandoscdcm suamponerc voluit dines persccutionum micant fulgura armorum
,

ad aquilencm, ct similis csse AUissiino. {Isa. xiv). sonant tonitaru pcrcussionum cl infcrfeclionum.
Ipse rex est hujus Babylonis, ipse tunc et hoc modo Quarfa plalea urbis nefandoe est acedia. Hsec
ipsam civitatem, platcamque primam ejus coepit habet ex una paitc trisfitiam ex alfera despc- ,

a^dificarc. Secundo loco primi parcntcs noslri pla- p rafionem. Ha3c magis horrcnda ct amplius timenda
team eamdcm urbisPabylonicie ajdincaverunl,quan- prfc cajlcris vidcfur. Cuin cnim gravc sit pcccare ,

dopomum vetiuin comcdentes domum scienlia) su- gravius est tamenirrationabilifer in tristitiam deci-
perbcquffisicrunt. luhacplatea unusquisque elatus dere; gravissimum autein per tiisfitiam in despe-
lanto altius sibi domum construit, quanto amplius tionein se priccipitare. In hac platca Cain infelix
proe ca^terisinflatus superbit. El sic dc aliis viliisin- primus sibi domum crexit, cum dixit. Major cst iiii-
tclligendum esf ,quod qui in vitiis invenicndis et exer- qiiitns mca,qaain iit vcniam moroar {Gon.w). Sed
ccndisprimiexstiterunt, ipsc in oedificandis plateis et Judas negotiator pcssimus in hac eadem plafea
Babylonis primum laboravcrunt. Et quanto se quis- mansioncm sibi constituit, duin de vcniadespcrans
que vitiosus quoliljct vitis gravius corrumpit, tanto laqueo se suspendit. Ab ejus se habifalione liberari
sublimiorem aulamsibiinBabylone componit.Inhac pctiit Psalmisfa cum aif. Non me domcrgat tcm-
plateaprima, quaeestsuperbia, variisunt apparatus, peslas aquse, ncquc absorheat mc profundum. ncquo
varii ornatus, et magis in ca qua^runtur quaj pcr- urgoari super meputeus os suum {Psal. lxviii).
tincnt adlaudcin,quainqua;perlinentad voluptatem. Quinfa autcm plafca est avarifia. Hanc ex una
PIus .iu ea affcclantur quaj spcctant ad mundi parfe constituif cupidifas, cx alfera tenacifas.
gloriam, quam qua; ad carnis concupiscenfiam. j) Quse, quamvis rcplcta sit argento ct auro, ct non
Omnia enim sunt coinposifa,circumornata ut simili- sit finis thesaurorum ejus, saliari tamen non po-

tudo templi. In ipsa purpura, et byssus, vcstcs tcst quia avarus (quantum ad ardorem sitis ejus
;

holosericse, et tapetia dc /Egyplo, ornamenta calcca- spectat) non implcbitur pecunia, {Ecclcs. v). Scd
mentorum, et lunulos , et torques , et monilia , et quanfo plus acquirit, tanfo amplius habere concu-
armillte, etmitrse, et discriminalia, et periscelides, piscit. Unde esf ilkid.
et murcnuloe, et olfactoria, et inaures, et anuli, et
Crcscit amor nuinmi, quanlum ipsa pccAinia crescit.
gemnue, et mutatoria, et pallia, et linfcamina, ct
(JuvE.N., Sal. XIV, vers. 1'38.)
acus, ct specula, et suidones, et theristra. Flabita-
tores ejus ingrediuntur pompose, et extento collo, In hac insignem habet arcem divcs ille avarus
el nutibus oculorum plaudentes,pedil)us suis compo- scpulfus in inferno {Luc. xvi).
sifogradu incedenfes. Bcplcfa cst tcrra ejus cquis, Sexfa platea est gula. Cujus unam parlem facit

et innumcrabilessunt quadriga; ejus. edacifas,alteramebrietas.Ab hujusplateuemansione

Secunda Babylonis plafea, quse est invidia, altis- nos prohibuif Dominus ubi dixit. Videte ncgra ventur
Bima paupertate contringitur et arctatur. Nam et Cordo veslra iu crapula, ct ebrictate {Luc. xxi). Et
1)97 SERMONES CENTUM. 998

Apostolus. N^on in comcssrtlionibus ct chrictatihus A reversioneautem dc nabylone in Jerusalem, prima

(Uoin. xv). Et in ea quidem parte, qutc cst odacilas, cst pcr divinam aspirationem peccati cognitio; se-
sunt omnia gcncra panum, quu) liunt arle pisforia, cunda cordis compunctio tertia oris confessio
; ;

et obsoniorum quai fiunt arte coquinaria, genera ({uarta poenitentia) salisfactio ;

quinta virtutis exerci-
divcrsa carniuni quadrupedum voluerum, pis-
et tatio ; scxta boni operis exibitio. Et notandum quod
cium marinoium ol (luvialium, alium et
pipei" ct ait: Fuf/iainus a C/ialdcis. Melius enim qua^dam pec-
cyminum ad conliciendos sapores ct condimcnta. In cata, maximequai dulcescunlnobis, fugiendo vinci-
altera parte, qua) est ebrielas, sunl vina diversi mus, quamresistcndo.Unde Apostolusdefornicatio-
coloris et saporis, ct vigoris, ct odoris confccla nc: Fugitc,\n([n\l,/ornicationcm(ICor.\i).Uocc[iixm
diversis herl)is et aromatibus, ad opus eorum, qui exprimit quodnunlius, qui venit ad lleli, (V\x\i. Eqo
consurguiit maiic ad cljriclatcm scclandain et ad quidc acicfugi iiodio
suin, qui vciii dcpriidio, ctcgo,
potaiidunitisqiic ad vcsporuni [Isa. v). Quorum impu- {IRcg. iv). Melius est cnim fugere, vitamque salvare
dentiam idcm prophela, cujus hoec sunt verba,alil)i quam in bcllo occumbere. Egrediamur, fratres et
rcdarguit, dicens Pnc vino, inquit, ncscicrunt cl
: fugiamus. Brevis autemest via ct facilis, qua;est de
pne cbriclatc crravcrunt {Isa. xxviii). Saecrdos ct Jcrusalem in Babylonem, et e contiario (quod est
prophcta ncscicrunt pras ebrietatc.,absorpti sunta " mirabile dictu) grandis et difficilis est via, quse est
vino. Eraverunt inebrietalc, nescierunt videntem, de Babylone in Jerusalem. Facile nimirum de bano
ignoravcruntjudicium. Omncseniin mciisic eoruin in malum, de virtute in viliuni, de spiritu in carnem
rjpictuo sunt voinitu sordiumquc, ita ut non sit u/lra labimur sed non a;que de inferioribus ad superiora
;

locus [Isa. xxviiij. Et item alibi in persona eo- corpore quod corrumpitur et aggravat animam
rum Venite summamus vinum, et impleamurehrie-
: pressi, facile resurgimus. Inde est illud poeticum :

,,',„.,„
latc,ct erit hodie sicut ct cras, ct muito ainp/ius
'

{Isa. Lvi). Et si tales fuerunt propheta, ct sacerdos,

-' r^ .,.
Facihs dcsccnsus A vevni,
,

Sodrcvocarcgradum,supcrasqueevadcrc adauras.
.

et speculatores populi, qui ab eodem propheta vo- IIoc o/tus, /lic taiior cst.

cantur cancs impudcntissimi, ncscientes saturita- {'^\\\ii\\../Encid.,\\h.\\, vers. 12G, 128, 129).

tem qualc pulatis fuit vulgus promiscui sexus et

; Quia spiritus et caro magno sibi confinio vicina
ignobiic? Sed ctapostolusPaulus dcgulosis loquens sunt, facile et citoper culpam labimur, sed quia
ait: Mu/ti ambu/ant, quos sivpcdiccbam vobis, nunc post quam pcccavimus peccafi consuetudine premi-
uutcin ct flonsdico, ininiicos rrucis C/iristi, qiiorum mur difiicile per justiam relevamur. Unde et ista
finis interitus, quorum dcus vcntcr cst, ct g/oria in spiritualis reversio longum, arduum, et difficilem
coiifusioncm coruin, quilcrrcnasapiunt{Phi/ip. iii).
ascensum recte habere dicitur. Hinc cst quod Salva-
Seplima platca cst luxuria. Iloec exuna parte ha- tor ait: ^irc/a ctardua cst via, quic ducitad vitam
bet immunditiam cogitafionis, ex altcra immundi- {Matth. vii). Si ergo sumus in hac reversionis via
p,
tiam actionis. Hsec est ullima et in inflmia omnium per poenitentiam, vel in ipsa Jerusalem per bonam
platcarum Babylonis, inipsam confluerevidentur
et etperfectamconscientiam, teneamusquod habemus
immunditii.e lotius civifalis, ct lamcu inquinationis nc alius nostram accipiat coronam. Si stamus, vi-
sua; pro fluvio nou potest saturari. Os eleniiu deamusne cadamus (I Cor. i), semper suspicantes
vulviv, ut sacra Scriptura lestatur est insatiahi/c de insidiis etincursibus hostiumnostrorum,quinos
{Prov. xxxj. Mulfa sunt, fratres qute de his omnibus abduxcrunt, ct capfivaverunt, et de canticis Sion in-
possent dici, qua3 nunc nccesse est pra;termitti. Nam lerrogaverunt {Psa/. cxxxvi). Qui sccundum senten-
tota die fere aliis rebus intendimus, et ob hoc ad iiam Jeremitc, volociores sunt aquilis cceli, super
nostrum libitum scribendi tempus non habemus. montespersequunturnos,indeserto insidianturno-
Qua3 ergo nostram possibilitatem superant, vobis h\s{Thrcn. iv), Aquila3 cceli facti sunt praelati, qui
scruf anda relinquiinus,vobis colligcnda rcscrvamus ;:d coclestiabonasublimiter volant, etsupern;€ c!a-
Et nunc charissimi, nobis,horrcamusetabominc- rifafisradioscontemplantur.Montesdcsignantaltitu-
murplatcas,et delestemur hahilacula Babylonis, id dinem contemplationis. Dcsertum signiiicat secre-
cst, omnia scelera viftc sfficularis. Egrcdiamur dc tum vifaj spiritalis. Sed persecutores nostri velocio-
Ilaliy/oiic, 1'ugiamus dc ChaId;vis,rcvcrtamurJcru- rcs aquilis cocli sunt, quia erudelcs spiritus acrius
snlcm. Egrediamur mala nostra relinquendo, fugia- D ad nos persoquendum quam noslri pnclatiad defen-
muspceiiitendo,reverlamur bene vivendo. In aver- dendum multoties insistunt. Et licet in alta supernoa
sione vol descensione de Jerusalem inBabylonem contemplationis ascendamus, vel in absco dita con-
primolocofittcntatio;sccundodeloctatio;terlio con- versationis intima) recedamus, nunquam tamen
sensus ;
quintoconsuetudo sexto
quailooperatio ; ; desinunt nos pcrscqui, nunquam no])is desistunt
dcsperatio. Per tentationemnamque movemur, per Unde necesse
insidiari. est, charissimi, ut non so-
deloctationem descendimus vel potius labimur, luni fortiter, sed et sapienter gradiamur.
Contra
per conscnsum porlas Babylonis ingredimur, per persoculionem ctcnim dcbcmus esse fortes, contra
operationem habitaouhun nobis construimus, per insidias sapientes. Si ergo fortiter et sapienter am-
consuetudinem scrviluti adducimur, per desperatio- bulemus, hostes evademus, in Sion euin salute per-
nem in carcerem trudimur et vinculis ligamur. In veniemus, et Itetitia sempiterna erit in Christo»
999 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 1000

Quod Jcsus Christus Do-

nol)is pra;staro dignetiir A etpaccm hahele inlcr vos {Marc. ix). Cujus fructus
niinus noster, qui cst super omnia Deus benedic- quanlus sit alibi ostcndit, ubi ait BcaLi paciRci,
:

tus in sa;cula. Amen. quoniani filii Dei vocahunlur {MaUJi. v), Magnus est
SERMO XXXIX. hic fructus, inagnum bonum. Nam si filii ct hivrc-
dcs, h;i'redes quidcin Dci, coli/vredes aulcm Christi
De civilato sancta Jerasalcm socnndum sensiim {Rom. vni).
tropologicum. Quarta platea ejus spiritualis kctitia est. Cujus
Jcrusaleni civilas sancta ( Apoc. xxi), el civitas partcm unam facil exsultatio illa qua; intus solum
sancti {Isa. uu). Seoundum historiam civilas est scntilur in afieclionc, altcram facil illa quio ctiam
terrena, secun.dum allegoriam sancta est Ecclesia; foris apparet in sensualitale. Aliquando quippetanta
secundum tropologiam vita spiritalis, secundum la?titia coelitus infunditur anima^, ut non solum in-

anagogen patria codestis. Prfetcrmissis igiluraliis tus sentiatur, sed et foris agnoscatur, in vultu, in

de illa quiK tropologiam spectant dicamus et ex ;

voce, fn gestu, in motu. Unde Psalmista Cor :

ejusdescriptionemoresbonosaidincare satagamus. meum et caro mea exsultavcrunt in Dcum vivum

Quemadmodum ergo Dabylon, idest vita sajcularis {Psal. Lxxxiiij. Hinc est quod sacra Scriptura re-
^.

habet suas plateas, et cajtera, qufc descripsimus fert, quod lajtante populo Dei ct laudanle Deum vox

superius, sic et santa Jerusalem, id est vita spiritua- audiebatur procul. Quid enim miruin, si intus la3-
lis habet suaj «dincationis dispositionem in liono, tante patre de filio, qui post prajvaricationem rediit
scilicet, murum suum, plateas suas, aidificia sua, ad cor, symphonia lajtitia), chorusque simul foris

portas suas. Habet etenim murum extrinsecus in audiantur {Luc. xv). Inde est etiam quod in sacris
circuitu undique, quo circumdatur pcr bonorum solemnibus diebus prohibemur contristari, Scriplu-
morum districtam, conlinuam, et perfectam disci- ratestanle,qu8e dieit: Dicssanclificatus csL Douiino
plinam. Ilabet et septem plateas contra septem pla- Deo veslro. Nolitelugere, et nolitellere.lte, etcome-

teas Babylonis per quosdam septem virtutes sep- ditc pinguia ; ct hihite mulsuin, et miltitc parlcs cis,
tem vitiis supra descriptis contrarias. Habet nimi- qui nonprscpara vcrunt sihi.Sanclus cniin dicsDomi-

rum sancta et spiritalis vita humilitatem, qua) esl nicst. NoHlecontrislari {IIEsdr. \u\j. Gaudium et

contraria superbise, habet charitatem, quae est con- enim Dominiest fortitudonostra.Hincestquod Sal-

traria invidise, habetpacem, quse est contrariaira?, vatcr ait: Nunquid possunt filii sponsi Jejunare,

habet spiritualem lajtitiam, quae est contrariaacci- quandiucuin ipsiscstsponsus'? {Luc.s). Ipsa namque
dia?, habet largilatem, quae est contraria avaritioe, lajtitia, qua? in sacris solemnibus die])us in victu vel
p
habetabstinentiam, quai es't confraria gulte, habet in vestitu a credentibus habetur vel exhibetur, bona

continentiam, quae est contraria luxuriye.
platearum partes, sive illas, quoe ad unam manum
sunt, sive illas, qure ad alteram describere fortasse
non erit inutile. Prima platea
humilitatem diximus, hinc habet humilitatem illlam
Quarum bene ea utentibus est, quia sicut cis ex domo Dei, sic
ab eis fit ad honorcm Dei. IIujus virlulis ulilitas,
quae vel quanla sit Paulus declarat, ubi Coiinthiis
civitatis sanctae, quam de collectis scribens dixit: Unusquisque prout des-
tinavit in corde suo non ex Iristitia vel ex necessi-

quam homo Deo in occul-

habet, et exhibet intus soli tatc hilaremenimdalorem diligit Deus{II Cor. ix).

to, illinchabethumilitatemillam, quamhabctetexhi-
bet homo foris propter Deum proximo in manifesto.
Cujus virtutis fructus vel platcDe bonum Dominus
demonstrat, ubi dicit: Omuisqui sc luuniliat. cxalta-
biluv [Luc. xiv). Quanto niinirum in pra;senti quili-
bet se magis humiliat propter Deum, tanto in fuluro
sublimior erit apud Deum.
Secunda platea est chai"itas, qua; ex una parte ha-
l)etdiIectionem Dei, ex altera dilectionem proximi.
Hinc enim jubemur diligere
Quinta platea civitatis sanctoe est largitas, quam
ex una parte constituit justa acquisitio, ex altera
discreta distributio. Ex una parte facit eam justa
acquisitio, quia religiosa ethonesta largitas dedig-
natur vivere vel dare ex rapto, ex turpi, ex fraude,
ex furto, vel quolibet modo alio injusto acquisita
substantia, dedignatur de fermentato sacrificare lau-
j)
dem. Ex parte altera construit eam discreta distri-
butio. Si enimminus justo daret, jam fieret ipsamet
Deum ex toto corde, avaritia ;
si plus juslo, jam non esset largitas, sed

anima, viribus, et memoria ; illinc jubemur proxi- prodigalitas. Quantus sit fructusIargitatisSalvatoP
.mum diligere sicut nosmelipsos. Charitatis fructus, in Evangelio ostendit dicens : Date cfdahitur vo-
atque bonumquantum sit, Dominus persemetipsum his. Mcnsuram honam, cL confcrlam, ct coagitatam,
notificat ubi dicit, quod in Iiis cluohus mandatis tola et supcrlluentcm dahunt insinum vcstruin{Lue. vi).
lex pendet et prophetas {Matth. xxii). Sed inde est Sexta platea istius Jerusalem abstinentia est, quae
quod Apostolus ait : Plenitudo lcgis [est dilectio ex una parte habet parcinioniam, ex altera sobrie-
{Rom.xui). tatem. Parcimonia est contraria edacitati, sobrielas
Tertia platea hujus spiritualis Jerusalem pax est. ebrietati. Jejuniorum et abstincntia; exempla multa
IIujus unam partem facit intus concordia cum Deo, reperiuntur in Scripturis, ex quibus praecipua sunt
olteram facit foris concordia cum proximo. Istam jejunia Moysi et Eliae et Domini Salvatoris. Jejunii
hinc et inde nos habitare, eamque inter nos mediam et abstinenliae fi'uctus quantus sit in Ninivitis elucet,

esse Dominus prsecepit, ubi ait ; Sal hahete in \ohis qui per triduanam abstinentiam divinam placave-
1001 SERMONES CENTUM. 1082

runl iracundiam, et do subversione sibicomminata A. ista, et habet gradussuosa

merueruntindulgcntiam {Joan. in).
Scptima platea sanctse civitatis est contincntia
sive castilas. Ha3C cx una pai'te liabet munditiam
cordis, ex allera munditiam corporis. Vel ex una
parte habet munditiam cogilationis, ex altera mun-
diliam actionis. Gujus virtutis quantus sit fruclus
atquc bonum, in viduis et virginibus cnitcscit, ex
quibus vidua; scxagesimum, virgines ccntcsimum
possident fructum. Ilas, charissimi, virtutes recte
plateas nominamus, id cst vias latas od inhabitnn-
dum, spiritualiter amlnilandiim, et currendum et
ad omne spirituale ncgotiuni habiles, quiaomnis
via, quae ducitad vitam licet inclioantibus vel cliam
proficientibus arctaet ardua videatur, profectis ta
men et perfeclis lala ct Unde
plana cssc probatur.
Psalmista: Viam nmiidonim luorum cueurri, cum
dilatasli cor mcum {Psal. cxviii). Et item Omnis : Beati paupcresspiritu,quoniamipsorumest rcgnum
consunimationis vidi fmcm, lalum mandatum luum
nimisdbid.). Nam quincunque pcrfcctam habetcha-
rilatem, qua) foras mitlit fimorem (/t/o<T/3. iv), dul-
ce liabet, imo repufatquidquid sibi lentationum vel
adversitatum occurrerit, dicens cum Apostolo Non :
sant condignoo passioncs hujus lcmporis ad futuram
(jloriant quic revelabitur in nohis{I'om. vni). Hincin
Canticis canticorum dc charitate scriptum est,
foriiscst utmorsdilectio, dura utinfcrnusccmulatio.
I^ampados cjus lampades ignis atque flammarum.
Aquic multso non potcrunt cxstingucrc cliaritatcm,
nequc liuniina ohrucnt illani. Si dcdcrit homo om-
nem suJ)stantiajn domus su<'p, pro dilectiono, quasi
nihil despiciet cam {Cant. viii). Inhac civitate spi-
rituali turrisquoque fortissima est, de qua scriptum
est Turris fortissima nonicn Domini ; ad ipsum
: De
con/luet justus et salvahitur {Prov. xviii).
Scitis ,
charissimi, quia hominibus quibuslibet
suam urbem defcndontibus non in equis, armis, por-
qua3 cst vita spiritualis
portausquead portam,per quos ascenditur ab in-
ferioribusad superiora, ulqui ascendunt per singu-
los gradus a lerienis elongentur, ut coclcstibusap-
pi'opinquent. Sanclc enim viverc volentibus pri-
mum intrandum est per fidem, deinde per incre-
menta justitise ad contemplationemcoelestium con-
scendcndum. Est itaque primus gradus in prima
porta, vclpotius ipsa porta est primus gradus sivc
seala ascensionis. A terrenis enim elevati, primo
locopedem ponere debemus in primam scalam, id
est ridem. Sccundo cx fide debemus ascenderc in
spem. Tertio debemus ascendere ex spein charita-
tcm. Quartoascenderedebemusex charilatc inalia-
rum virlutum exercitationem, maxirne in septena-
B rium principalium virtutum qua; in Evangclio d
scribuntur, qui septenarius incipit, ubi dicifur:
coelorum {Matth. v). Quinto debemus ascendere ex
septenario principalium virtutum in senarium bo-
norum operum, qui incipit, ubi dicifur : Esurivi, et
dedistismihimanducarc {Matth. xxv). Sexfo ascen-
dere debemus cx senario bonorumoperumin prse-
dicationem. Justum enim et idoneum probalur, ut
qui ijonum opcratur, ipse hoc aliis loquatur, ut sit
quod imifatorSalvatoris,dequo scriptum est: Qmv cospit
Jesus faccrc ct docerc {Act. i). Prsedicatio autem
duobusaliquando modis expletur, verbis scilicet et
miraculis. Unde de primis ct summis pra^dicatori-
busscriptum est: Illi nutcm profccti prsedicaverunt
ubique Domino cooperante,etsermonemconfirruante
scquentihus signis (Marc. xvi). Septimo loco debe-
musasccndereexpraedicafioneincontemplafionem.
his scalis sive gradibus ascensionis scriptum
esl: Illucascenderunt trihus, trihus Domini, tcsti^
nwuiumIsraeI,adconfItendumnominiDomini(PsaI,
cxxi). Et alibi Deatus vir cujus estau.xilium ubs te,
:

tis,muris, aut etiam viribus suistanla fiducia est, ascensioncs in corde suo disposuit in valle laery-'
quanta in turri suae civitatis. Fugatis enim et re- marum in loco qucm posuit {Psal. lxxxiii). Qui
troactis unicuin refugium, solumque fufamen est auiem per islos gradus usque inportam contempla-
lurris. Sic, sic fidclibus contra spirituales hostes di- tionis, quaj in summo, et quasi in exifu civitatig
micanfibus unica spes est, alque tutcla non solum hujus positacst, conscenderit, ipsesemetipsumspi-
iu adversis verum et in prosperis, invocatio divini ritualiter egredictur, et supergredictur, ut fiat ex
nominis. Non enim ignorant quod quincunque invo- Jacoblsrael, ex Lia Rachel, ex Phenennafiat Anna,
cavcrit nomcn Domiiii salvus crit {Jocl. u).]m\e est -Q el cx Marfha fiat Maria. Et qui fuif boni operig
etiainquod sancta universalis Ecclesia insuis hahet exhilMtor, fiat divinitatis contemplator. Hinc est
institntionibus primum invocare nomen Uomini in quod Jeremiasait: Bonum eum portaverit
cst viro
divinis obsequiis inchoandis, fideliteret fiducialiter jugmn ah adolesocntia sua {Thrcn. iii).Sedebitso-
proclamando : Dcus., in adjutorium mcum intendc lilarius, quia levabif se super se. Hinc in Canticis
{Psal. Lxix). Ilabet quoque porlas duas Jerusalem Canticorum scriptum est : Egredimini, filiie Sion, et
ista spiritualis, quarum prima et inferior est fides videle rcgem Salomoncm in diademate quo corona vit
CathoIica.Secunda etsuperior est contemplatio di- cum mater sua in die desponsalionis ejus, et in loeti^
vina. De his duabus portis scriptum est Ingredie- : iia cordis illius {Cant. iii). Hinc Psalmographus ait
iur et cgrcdiotur, ct pascua invcnict {Joan. x). In Ihi Bcnjamin adolcsccntulus in mcntis c.xccssn
prima poita inveniet pascua grati;ie, in secunda pas- (Psay.Lxvii).P'estinemus, fratres,postlabores operis
cuagloriaj. Ut autem diversis ex locisScripturtc, et adquietemet libertatem conteinplationis egredi, ut
ex assertionibus quorumdam potcst infelligi, ipsa nos regem in decore suo, et terram nostram licet
terrena Jerusalem secundum antiquum situm in odhuc de longe valeamus intueri. Ascendamus in
cUvo posita fuit. Sic et in clivo posila est civitas virtutem do virtute sicut decet pro salute, ut per*
Patrol. CLXXYII,
^

1003 APPENDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA.
praedictum asecnsiouis septcnarium pervenire va-
leamus ad oclonarium bcaiitudinum. Quod nobis
pra^stare dignetur, cti'.
SEiaiO XL.
Do custoclihiis Jcvusalcm civilalis snnclao.
Superwurosluos, Jcvusalcm, coiislitui custodcs;
totn clio cl iioctc iupovjjcluum iiou tuccijunt. Qui vc-
miniscimiui IJomini, nc taccatis, ct nc dctis silcntium
cifdonoe stabiliat, ct doncc ponat Jcvusalcm laudcm
jn tevva {Isai. lxii). Jcrusalcm civitas sancia ei ci-
vitas sancli, sancta Ecclcsia cst, cujus rcx ci pcre-
gre prollciens prncposuii custodcs ac spcculaiores,
qui cam die ac noclc custodiani, ei a malo dcfea-
dant. Sunt crgo diversa; speculoe et diversi spccu-
latorcs, imo spcculaforum ordines, qui in diversis
"
locis sanctai civilalis prajsidcant, hosics arceant,
civcs cuslodianl. In prima specula residet domnus
apostolicus,quisicutomnibusproesidet, ilaomnibus
providere dcbet; in secunda spccula sunt patriar-
chx, in tcrtia archicpiscopi, in quarla cpiscopi,
in quinla archidiaconi, in sexta archipresbyteri,
Sive, ut in quibusdam locis appellantur, dccani, ia
sepiima presbyieri, et in his omnibus quicunque
suni dignitate sublimiores, ipsi suni civitaieni cu-
siodiendi magis dcljitoies.OfliciumsinguIorumspe-
eorum. Verbigraiia: Speculapresbytc-
culse sunt
rorumpresbyieraiusesi eorum specula archipres-
;
bytcrorum archiprcs])yieratus est eorum specula
archidiuconorum archidiaconaius eorum. Ei sic de
cajieris. Verum, fraires, secundum sacrieloquii te-
siimonium, exigcnlibus populi peccatis, nonnun-
quam hypocrita spcculamsacri rcgiminis ascendii,
populum prcmii, non cusiodii. Unde gravilerdolen-
dum graviterquegemcndum. Quse enim, charissimi,
pulchri ludo vcl quis est honor dicendus si simia pin-
naculum iempli Dei conscendai, ei in ipso resideat?
nonne adiammonsiruosumspectaculum tota civiias
concuiTet,agens super hoc manibus pIausum,orc ca-
chinnum ? Simia; eo quod humanoe formoe quoedam
habeat similia, ut aiuni, dicta, animalestparvum et
pilosum absque voce, agile, deforme, pctulcum, et
altamonliumsiveaedificiorumlibentercoasccndens.
Quaelicet vilissimum et iurpissimum et horrendum
sit animal,iamenhomines saiculares suis erroribus
dccef)ti, qui in avibus cocli luduni, ei in bestiis
terrse, ct heu maxime domibus hanc
clerici in suis
habere, et in suis fenestris ponere solent, ui apud
siulios qui pcrti^anseuni, per ejus aspectum gloriam
suarum divitiarum jactitent. Pcr hanc autem mon-
struosam bestiolam hypocrila speculator reciissime
figuraiur. Ipse eienim esi simia per simulationem,
parvusperdespeciionem,pilosuspersuperfluitatem,
absque voce pcr noxiam taciturnitatem, agilis per
lcvitatem deformis pcr turpcm conversationem,
,
petulans ac petulcus per luxuriam, alta peiens per
superbiam. Alia petii per superbiam, quia si in hoc
honore cst, ad illum, id cst ad superiorem semper
nnhelat. Verbi graiia, si in presbyteratu residet,
concupiscit archipresbyteratum ; si in archipresby-
»
^004
A ieraiu, archidiaconaium si in archidiaconatu, epis"
;
copaium; si in archiepiscopatu, patriarchatum, quem
honorcm vocamiis etiam primaium si in pairiar- ;
chaiu esi, apostolicatum mallei habere. Sed quia
hoc honore in ecclesiasiicis dignilatibus nihil est
excelleniius, hic posuil Deus tcrminum mari, id
esthumanic cogiiaiioni fluctuanti ei tumcnti, et hic
confringii iumcnles fluctus ejus. Impii enim quasi
mare fervens quod quiescere non poiesi. Eidehu-
jusmodi speculatores venerabilis et laudalibis Ber-
nardus Clarevallensis in libro Dc consideratione
ita scribit, dicens: « Simia in tecio rex faiuus in
solio. Monstruosa res, gradus summus ei animus
infimus, sedes prima et vilaima, lingua magniloqua
ei manus otiosa,sermo multusetfructus nullus,vul-
tus gravis, actus levis, ingcns auctorilas ei nutans
stabiliias. » Hinc est quod Dominus per Osee dicit:
Isti vegnavevuul ct non cx me. Pvineipes exstite-
vuul, ct noncognovi (Ose. viii). Ilinc per Isaiam de
talibus conqueriiur dicens Spcculatovcs cjuseoeoi :
oiiines, ncscievunt univcvsi, caiies muti, non valen-
lcs latvave, videntes vana, dovmientes et amantes
sommia.Et canes irnpudentissimi ncscievunt satu-
vitntcm. Ipsi pastoves ignovavcvunt intelligentiam.
Oiiines in viam suamdcclinavcvunt unusquisque ad
avavitiamsuam, a summo usque ad novissimum. Ve-
nite, sumamus vinum et impleamuv cbvietate, et
,
;
cvit liodio sicui ct cras etmulto amplius(lsai.h\i).
Nunc his dimissis quos non misit, sed dimisit
p Dominus, vertamus nos ad eos qui bene praesuni, et
videamus quales debeant esse, qualiier praeesse vel
prodessc.Sed (juomodo invcniemus,fi'alres,specula-
iorcm idoneum, cuin ipse Dominus vix inveniai di-
cens: Qucm miltam,ct quis ibit nobis^i^Isa. vi). Et
iiemin Evangelio: Quisputas cst fidelis sevvus et
prudens, quem constituit Dominus supcv familiam
suam ? {Luc. xii). Sed ipse Dominus, in Apostolo lo-
quens, per Aposlolum docet nos qualis esse debeat
speculaior, dicens : episeopum ivvepve'
Opovtet, ait,
hcnsibilem essc, unius uxovis vivum, sobvium, pvu-
dontcm, ovnatum, pudicum, hospitalem, doctovcm,
non vinoIentum,nonpevcussovemscd modestum,non
litigiosum, noneupidum, suye doinui bene pvoeposi-
tum, habentcm bcne subditos cum omni casti-
filios
D taic. Si quis autom sucV domui pvsccsse ncscit, quo-
modo Ecclesise Dei diligcntiam habebit? Non neo-
phytum, id est novitium ne in supevbiam clatus in
Judicium incidat diaboli (/ Tim. iii). Quodautemait
uiiius uxovis vivutn vel quod aii filios habentem
,
illius tcmporis fuii, non istius est, nec esse debet.
Si auiem speculator, quem pastorem vel prselatum
dicere possumus, si inquam est viiiosus, a suis
subdiiis minime reprehendendus est.Unde Isidores:
« Suni inquiiqui prseposiiossuos perverse judicant,
dum terrenis studiis eos plus viderint esse intentos,
sivelparum jamipsi de spiritualibuscognoverunt.
Reciores a Deo ergo judicandi sunt, a suis auiem
subditisindicandinon sunt, exemplo Domini quiper
se vendentes columbas et nummulaiiorum njensag
1005 SERMONES CENTUM. 1006

pvopriocvertitflagello. Vel etiam sioul dicilur: Dcus A et duritiam ferroris, blandimentum consolatioiiis se
stctit iii Synarjorja dcovum, in incclio aiitcm clcos quatur, ut per sequentern suavilatem pitecedens
dijiidicat (/-'5;)/. lxx\i). Quod si a fide exorljitavorit asperitas temperetur. Ilas fistulas habere jubentur
arguendus a subditis. Pro moribus
rector. tunc erit prscdicatores, ubi scriptum est : Dicilo pusillani-
vero reprobistolerandusmayisquam distringendus mis : Confortamini (Isa. xxiii). Citharizare debent
a plebe cst. Scicndum est etiam quod sicut pro per bonam operationem. Gilhara namque quai di-
moril)us reprobis a subditis non est arguendus, gitis tangitur ut sonum reddat, bonam operatio-
sic in his quaj benc docet, ctpraecipit non est con- nem recte figurat. Haec citharasex habet chordas,
temnendus. Minc DominusinEvangeliodicit: Swper sex videlicct opera miscricordiaj. Esurivi, et do~
cathcdram Moysi scdcrunt Scriba) et Pharisivi : (listis milii inanducarc, etc. (Matt/i. xxvj. Cantare
Qua^ dicunt scr vatc, quio faciuntfacorc nolilc{Mallh. dcbcntpcr laudem, et graliarum actionem. Semper
xxiii).Sed jam, charissimi, qua3 terrenarum, et cnim gratias dcbcnt agere Uomino bonorum om-
inundanarum civitatum custodes in suis cuslodiis niuin largitori.
agere soleant videamus, et tunc forsitan quod spi- Uel)ent ergo sancti speculalorcs in alto sedere
rilualibus sanctse Kcclesise custodi})US faciendum per spiritualem conversationcm, vigilare per cir-
sit clarius videre valebimus. Solent autcm civita- " cumspectionem, circuire per sollicitudinem, tubis
tum custodes ac speculatorcs maxime temporc bel- clangere per prajdicationcm, fistulas inflare per
lorum in allo scdere, vigilare, per totam civitatem consolationem, citharizare per bonam operationem
prsecipue noctibus circuire, tubis clangcrc, fistulas cantare per gratiarum actionem. Et haec oinnia
inflarc, citharizarc, et cantare. facere dcbent dic et nocte, id est in prosperis et
Sic, sic, dilectissimi, facere debcnt speculatores adversis. Unde et ipse Isaias, cujus ha3c sunt verba
civitatis nostraj. Dcbcnt in alto sedcre, per spiritua- Supcr spocuhnn
quee praBposuimus, de seipso dixit :

lem conversationcm, ut eorum conversalio non sit Donunicgosum stansjujiler pcrdicm ct supcrcusto-
non in carne, sed in spiritu,
in terra, scd in coclo, diammoamcjo sum stans totis noctibus. Donec, in-
quatcnus eorum anima in pulverc non humiliclur, quit, stahiliat ct doncc ponat Jcrusalem landem in
et venter eorum terrtenonconglutinclur, sed super tcrrain(Isa. xxi). PrimumponitDeus laudem Eccle-
montem excelsum ascendant illi, qui Evangciizant sia) sancta3 in mundo per gratiam, deinde ponit ei
Sion, et pedes sint speciosi super monles annun- Uiudem in per gloriam. 3ed Donec ponat ei
coelo

tiantium pacem, proedicantium salutem,dicentium :

hiudem necesse est sancti speculatores ejus
in cceIo

Sion,rcgnabitDcustuus(lsai.\M). Debent vigilare "^ ''"^ custodiam vigilcnt in mundo. Sed quia nisi
C
per circumspectionem, ut intuitum vertant a dex- Dominus custodicrit civitalcm, frustra vijilat qui
tris, neprosperis fallanlur;a sinistris, ne advcrsis custodit cam(Psal. cvi), deprecemur Dominum, ut
frangantur, rctro per praeteritorum utilem memo- per semetipsum nos custodiat ut pupillam oculi,
riam, ante futurorum providentiam. Debent
per quatenus pcr gratiam nobis impensamin tempore,
vigilando circumspiccre ne cx improviso hostis
,
cum ipso regnare valcamus in ajlernitate. Quod no-
adveniat, portas frangat, vel murum irrumpat, bis prsestare dignetur
Jesus Christus Dominus
domos accendat, turres cvertat, cives occidat, spo- noster, qui est Deus benedictus.
lia detrahat, civitatem destruat, populum in Baby-
SERMO XLI.
In Purificationo boatao Marix sempov Vivginis de
loniam abducat. Debcnt circuire totam civitatem, purificationc mentis.
id est gentein sibi commissam, ctscrutarinelapide Vcnict ad tcniplum suum Dominator, queni vos
cujuslibet virtutis dilapso,murus disciplinse velad qmcritis: ct Angelus tostamcnti, quom vos vultis
modicum infirmetur, et, si id contigerit invenire, (Malac. iii). Templum Dei fratres sanctmn est, quod
quanto citius fieri potcst resarcire. Quod ille bene cstis vos (1 Cor. iii). Ad hoc temi)lum venit Dominus
adimplevitquiait: l'rivtcrilla,qmccxtrinsecussunt, diversis modis. Venit etenimper creaturarum con-
instantia mca quotidiona, solliciludo omnium Ee- D lcmplationem, venit per Scripturarum lectionem,
clcsiarum (7yCojMi).Debentlubis clangereper tcrri- venit pcr miraculorumoperationem, venitper prse-
bilem prtedicationcm. Tubarum alia lignea, alia ceptorumsuorumpra;dicationem, venitperintcrnam
terrca,aliacornea, aliafenea. Tubalignea, apposito aspirationcm, venit per adversilatem, venit pcr
igne facilc adurilur cornea percussione
; luba piospcrifatcm, vcnit comminando mala, venitpro-
facile frangitur luba cornca de carne procedit,
; mitlendo bona, venit mala auferendo, venit bona
sed carncm cxcedit tuba ainca fortis est, et per-
; confcrcndo, venit per cognitioncm veritatis, vcnit
Cussionibus non facile cedit. Proptorea tuba lignea pcr aniorem virtutis. Et est quidem in templo suo
bene significat pra^dicationemillorum qui facilc vin- per gratiam, sed venit ad idem templum pcr mnjo-
cuntur tentationibus ; terrea, illorum predicalio- rem gratiam, ut det gratiam pro gratia, ut justua
nemquifrangunluradvcrsilatibus; tubacornea, illo- jusliliam faciat adhuc, et sanclus sanctificetur
rum praidicationem qui tcntationcs superant luba ; adhuc. Quia omni hahenti dabitur, ct ahundabit
8enea,pra3dicationcmillorumquiinadversitatibusin- (Luc. xixj. Nobis autem post acceptam gratiam
vincibilesperdurant.Fistulasdebentinnareperblan- voluntarie peccantibus rolinquitur, ut ipse Dominus
damconsolationem. Aptuin est enim ut asperitatem ait judseis, domus non jam ejus, sed nostra desert^
1007 APPENDIX AD HUGONIS OPERA MYSTICA. 1008

{Matth. xxiii). Et, ul pcr Jercminiam ail, 7'7/ oi Jicrc- A sarciiiam tanti ncgotii reminisccns verborum Salo-
(lilasojus sicul spclunca hy.vnae [quasi lco in silvn] monis, ubi dicit Mclius est duos cssc simul quam
:

(Jor. xu), et (lomus ejus, quse nos fuimus, quoe do- uinini, hahcnt cnim emolumentumsocietatis suio;si

mus orationis esso (lcl)el, quiain cordibus nostris unus cccideril, ah altcro fulcictur. Vio soli, quia
cum (lel)cnuis adorai-c et timerc, fit spclunca la- cum cecidorit non habetsublevantem se : Et si dor-
U-onum {Mtillh. xxi), id est, habitatio da;moniorum, mierint duo fovehuntur mutuo. Unus quomodo ca-
qui pcr furlivassuggestiones nosprofanant et per- Icscct'! Et si
quispiamprvovaluerit contra unum,duo
Irahunt ad illicitas delectationes. Cum autem I3o- resistcnlei(Ecele. iv). Pro his omnibus iste prima
minus iterum exsurgit ad miserandum Sion, quia virtus aliis prajmissa, quam considcrationcmculpaj
tcmpusmiserondi ojus, quia venit tcmpus {Psal. ci), nominamus, omniuminvocat rectoremDeum,utsibi
lunc mittit strenuum suse clientelse famulum, qui proestare dignetur auxilium ad tantum obsequium
pr«paret viam cjus ante eum, ut, mundiricato et exsequendum. Mittitur ergo ci coclitus quaedam
sanctificato templo, quod fuerat contaminatum ct pcdisequa ejus, qua; dum hujusmodi res benegeri-
profanatum, statim ad ipsum veniat Dominator, tur, eam semper solet comitari, consideratio vide-
quem nos ({utxjrimus, et Angelus testamenti, quem opus acceleret, et
licet poense, et proecipitur ei, ut
nos vohimus. Dominator potcntia, Angelus gi'atia :
^ domum Domini circa ejus advcntum proeparare
Dominator in eo quod nos dignalus crcare, Angclus fcstinet. Qute cor humanum coclitus illapsa, videt
in eo quod dignatus est nos rcdimere. peccatoris stipendium quod promeruit, jam jamque
Prtemillitur ergo exomnibus coelestis curios ser- persolvendum (stipendium autein peccati est mors
vientibus ct ofliciahbus quasi custos et procuratrix et mors oeierna); videt crudelia tormenta, calores
et imperalrix prima atquemundatrixtemph Domini ignium, et frigora nivium, famcm et sitim, terrores
consideratio culpte, ut ihud a cunctis sordibus et tortores, tenebras, vermes, et si qua sunt simi-
emundet, ac velut vere ccelestis regis thalamum lia. Dum ergoconsideratio culpoe hinc, consideratio
peremundationemdecenteradornet. Ingressa igitur p(jenoe inde rebus ubique agendis unaquosque pro suo
consideratio, seu cognitio culpfc videt gentes in- oflicio solerter inlendit, nequaquam vires suas ad
gressas in sanctuarium Dei, de quibus prajceperat hoc negotium riteperngendum solas sufficere pru-
ut non intrarent Ecclesiam ejus. Videt templum ct denter attendunt. Mittunlur ergo eis duo satellites
omnia utensilia ejus polluta et obvolufa, contami- curise coelestis strenui, et virtute pleni, dolor sci-
nata et profanata, tcctum ejus de super cum tra- licet et timor, eas in hoc labore perficiendo non
bibus, et tignis, et laqueariis, telis aranearum un- solum sequi, sed etiam obsequi consueti, et
eis
dique palhatum, id est mentemcumsuis sensibus, ^ indicit consideratio culpoe dolorem de pecato proe-
afibctionibus, et virtutibus velatam per tolum vani- terito, consideraiio vero poenoe timorem de tormen-
tate turgentis superbiEC arcam vero deorsum, id
;
ti) futuro. Qui gravem sibi laborem instare cogno-

est carnem stratam luto luxuria;, medios parietes, scentes, perticis et scopis opus arripiunt, et tanta
id est sermones et actiones vitiorum sordibus a sum- (si fas est dicere) vesania inter parietes debacchan-

mo usque ad imum stercoratos et foedatos. Ibi re- tur, ut nisi moderatrix et gubernalrix omnium
quiscscunt bcstiaf, hsbitant struthiones, ct pilosi quam ocissimeaccurrattemperata discretio, domum
saltant ubi ct rcspondeljunt. Ibi uhikc in ocdibus totam non jam solum evertant ad quoerendum quod
ejus, ct SireniG in dchibris voluptatis {Isai. xiu). erat perditum, sed potius subvertantad perdendum
Ortce sunt spince et urticic, ctpaliurus in munitio- quod substiteratadhuc salvatum. Dum enim debent
nibus ejus. Et facta est donnis Domini cubile dra- operari peccatoris emendationem, ipse eorum im-
conum ct pascua struthionum. Unicornes dcsccn- pctum ferre non proevalens, aliquendo pene proeci-
dunt eum eis, et lauri cum poientibus. Non est tran- pitatur in desperationem. Miltitur ergo discretio,
siens per cam, quia onocrotalus et ericius et ibis, quse dicto citius advolans freno sui moderami-
et corvus habitant ibi. Occurrunt dcemonia onoccn- j) nis furentes cohibet, moderatur, dirigit, et gu-
ianris, ct pilosus clamat altcr ad alterum. Ibi cubat bernat.
lamia, ci invcnit sibi rcquiem, ibi habcl foveam cri- His igitnr omnibus simul laborantibus et sese
cius, et cnutrit calalos, ct circumfodit, ct fovet in vicissimadjuvantibus, tota domus Domini spurcitia
'
umbra ejus. Ilhic congrcgati sunt milvi altcr ad qua3 vel percogitationem,veIperIocutionem,autpei'
allerum. Ibi corvus in superliminari, et lappa et operationem facta fuerat, in unum coacta sterquili-
tribulus supcr aras ejus {Isai. xxxiv. Soph. ii). niuminmediumcordis congeritur, ut adhucaccepto
His omnibus nihil aUud innuitur, nisi peccatorem consilio el auxilio divino modo quolibet egeratur.
Christianum, sive crudehum suggestionibus dsemo- TuncrenovateDeoantiquamiracula,percutiturpetra
num, reproborum concihis hominum interius
sive cordis, et fluunt aquoe in abundantia. Mittitur enim
exteriusque corruptum ct non jam Dominicce, sed sexto loco ad proesignificandam perfectionem operis
da3moniac8e magis habitationi raancipatum. Ha3C in cor humanum compunclio. Quoe ab imo cordis
attendens cognitio, seu consideratio culpaeingemi- exsurgens suo impetu detestabilem illam, et hor-
scit, ettabescit, non habens consolatorem, nec in- rendam massam sublevat,et dissolvit; et aliis manum
Veniens consolationem. Nec proesumit sola subire apponentibus totis omnium viribusadostiumpelU-
1009 SERMONES CENTUM. 1010

tur ut expellatur. Tunc denique

scptiformis A- bct ins Irumento, ne carboncs simul transoant inter-
ut
sanctiSpiritus gratia adesse monstretur, septimo posito, traducituret Iransfertur. Quod totum in hac
loco dirigitur ostiaria, id est confessio, qua veniente spiritualipurgatio ne perfectus completur. De spiri-
etosdiu mutum, et per diabolum obseralum, apc- tuali namquG conflatione scriptum est
Trihulntio :

riente, tota illa nefanda congeries eliminaiur. llis jialicntianioj)cridur,iialicntiaprohationem(Rom.y).

itaque pcraclis, id est vitiis et peccatis expulsis, Et Dominus in Evangelio : In rnundo pressuram
bonaopera succedunt.
jure hsereditario virtutcs ct hahehilis(./oan. x\i). kd colationem autem perlinet
Quibus omnil)us domus Domini adornatur, et contra quod ait: Arcta est via quvo ducit advitam (Mstth.

ejus ingressum emundata, et ornata decentissimc Etitem: Contendite intraro pcr anguslam por-
vii).

pra^paratur. Et statim venit ad templum sanctum tam{Luc.xiu). Nonenim ad modicumarctaturquiex

suum Dominator, quem nos quajrimus, ct Angelus una parteaudit: Quodtihi ficrinon vis,alterinc fo-
tcslamenti, quem desideramus. Cclebratur ergo so- ceris{Toh. iv). etex altera Quiecunque vultis iitfa-
:

lemnitas sancta Purificationis tanto gaudio, ut non ciant vohishomines, ct voseadcmfnciteiIIis{MattIi.

solnm hominibus, vcrum ot angolis Dci (jaadium sit Pcrarctamautcmviam ducitur, et per strictum
VII).

inccslosupevunopoccatorcprcnitcntinmagcntciilus- foramen colatur, cui, omne quod delectat, nisi se-

quam supernonaginta novemJustis,qui non indirjont
B cundum Deum sit, etiam cogitare prohibetur. De
prenitentia (Luc.x\). Eia, charissimi, emundcmus informatione vel conformatione sic dicit Apostolus :

nos ab omni iniquinaraento carnis et spiritus, ut Nos omncs relevata facio gloriam Doinini spcculan-
simus sine macula et sine ruga, quatenus per no- tesineemdemimaginemtransformamiir a clarilate
strambonam conversationem, et per meliorem con- inclaritatcm tanquama DominiSpiritu {IlCor. ni).
versionis convcisationemca gcramus intemporede Pertribulalionem quippe conflati, et per districtam
quibus Ifetemur in feternilato. Quod nobis praestare disciplinam, qua; in praiscntinon videturessc gaudii
dignelur Jesus Christus Dominus noster, qui est sedmocroris, colati, integritatemelpulchritudinem,
benedictus in seecula. Amen. divinaj imaginis in nobis recipimus, qui eam in
SERMO XLII. nobis prave vivendo miserabilitercorruperamus; et
In purificatione B. Marivc, de purificationo Ec- nostrse conditionis dignitatie ex vase contumeliaj
closiic. in vas transfertur gloriae.
Ipse est quasi ignis conflans, quasi herha fullonum. Colabit, inquit, cos quasi aurum, et quasi argen-
Et sedehit conflans,ct cmundans argcnlum\et purga- tnin. Quidquid in auro, id est sensu nostro et ar-
hitfiUosLevi.Et colahit quasi aurum et quasi ar- ;
gento, id est cloquio, commistum est tcre, stanno,
gentum, et crunt Domino offcrentcs sacrificia injus- plumbo, caminoDciexcoquitur, etper districtionem
titia{MaIac. ui). Salvator noster, dilectissiminobis, discipIin8ecolatur(Psa7.xi),utsit igne examinatum,
ad templum suum veniens, sanctam Ecclesiam
id est prohatum tsrrcC, purgatum septiiluin (Ezcch x-s.vu) .

visitans por suoe dispensationem incarnationis, ut Conlingitautem, charissimi, sa?penumcro, ut qui in

eam sibi exhiberet sine macula luxurite, et sine
ruga malitife, emundavit eam ab omni inquinamcn-
to carnis et spiritus per gratiam redemptionis
affectum justiOcationis. Qua^ gratiavel effeclushic
manifestissime designatur, comprehendilur, expri-
mitur, ubi perprophelam prsedicitur: Sedehit con-
fornacemsancta;purgationismittunturutprobentur,
nonprobentur, sedreprobentur. Hinc Isaiaspopulo
et Israel ait: Argentum tuuin versum est in scoriam
(/sa. i). HincEzechiel ait: Fili liominis, versa est
milii doinus Isracl inscoriam {Ezcch.xxu). Omnes
isti, oes etstanuum, et ferruaj, plumbum, in medio

flans et cmundans filios Lovi. Ul)i namque dicitnr fornacis scoria argenti facti sunt. Hinc Dominus ad
sedchit, dajmonstratur cjus diligcns intentio nos Jeremiam ait Probaiorum dcdi te inpopulo meoro-
:

salvantis. Ubi vero subditur conflans angustia no-
strsetribulationis; ubi autem deinde infertur purga-
bitfilios Levj, effectus noslrae justificationis.Ipse est r\ ics, ct fcrruin,
quasi ignis conflans, quasi hcrba fullonum.Dominus
quasi ignis est consumcns lignum, fccnum,stipulam,
quia graviapeccata graviter punit. Est ciiam quasi
herba fullonum, quia leviora levius punens, lotis
munditiam restituit. A7 purgabit filios Lo vi,ct colabit
huslum, ct sciontes etprobahis viamillorum. Oinnes
istiprincipcsdcclinantes,ainbulantesfraudulenler,
univcrsicorruptisunt.Defccit suffla-
toriuin, in igno consumptum cst plumbum, frustra
contlavit conflator, maliticc eniin coruni non sunt
consumptco. Argcntum reprohum vocate eos, quia
Dominus projecit illos (Jcr. viy. Possunt tamen ses
et ferrumef sfannum et plumbum inbonaaliquando

eos quasi aurum ct qua^i argentum. Per filios Levi significationc accipi. yEs ctenim, quia sonorum est
sacerdotalis dignilas intelligitur. Et si sacerdotes aptc significat sonum praidicationis. Fcrrum autem,
colandisunt clpurgandi, quid de cajteris est dicen- quia pcr illud justitiasoletexerceri, virtufem signi-
dum, cum judiciuni incipiat a domo Dci, cl colabit ticat sevcrilalis. Stannum, et si argentum non esf,
eo.s? Mctallum [)ostquam contlatum est in fornace tamen |quia a longe argcnti suo colorc vol fulgore
ut siicpo vidcmus, ad exemplar terreum quod lingua praj se ferre videntur similitudincm, polest figurare
vulgari coclear dicerepossumus, cui ot per quod in cnjuslibcl virtutis, vel boni operis imitationem.
vas vel in aliud quodlibet instrumcnlum infuendcn- Dum enim aliquis in altero videt alicujus virfutis
dumestetinformandumabartificcvicccoIarii,quoli- fulgorem splcndescere, et si nonpoteslilli in cadem
lOU APPEMDIX AD IIUGONIS OPERA MYSTICA. 1012

virtute cosequari tan.on quia sfudct illum in ([uan- A- nifcstum cvit. Quando? In die judir-ii. Dics cnim
,

luin potest, iuiitaii, viilcluf vciul slanuuui. quau- Domini, id cst dics judicii, declavahit, quiu in
tunivis argenli louga siniiiiludine, aliqua lauien ii/ne ve vch'hituv ct uniuscujusquc opus qualc sit irjnis
cjus iniitatiouc decoiari. Pluniiiuni, quia pondero- ]irohahit.SicuJusopufimanscvil(su]niu<hinlc<^rum),
suni esl, significat gravilalcin. Sed in hoc loco mcvccdcm accipict iicrfcctionis, Si cujus opusavsc-
oinnia ista non in bona, sed in mala signifieatione ril, u\ eo videlicet quod in parte cogitavit quic sunt
aceijii possuut. A'ls itaque proptei' tiuiiitus sui ine- mundi, dctrimcnlum jinlictur, scilicetet imporfoc-
lodiain, placentem signiiicare potesl ;ululationem. tioniset ardoris. Ipsc aulcm snlvus cril, sic tanicn
Ferruin, quia ipso erudelia et injustia hoiuicidia qunsi pcri;/ncin{ICor. iiij. Sludeainus, charissimi,
niultoties fiunt, figurat crudelitatein. IMuinljuni i^er ct satagamus pro viribus nunca Dornino per mise-
suain pondeiosilatem designat seguiliein. Slannum ricordiam pcrfecte corrigi, ne judex venturus et
e.xprimit virtulis simulationem. Scoria, fiun! est sicculum pcr ignem judicaturus, sua judiciari sen- Ji
metalli purgamentum, quamlibel signilieal vitiosi- tenlia, pcrquain ctiam quidam elcctisunt transilu-
tatcm. vi et purgandi,
'et colandi, inveniat quod debeal
Fratres no simus ocs per adulationcm, nec fcr- T^ cremari; scd ul pro perfeclo merito, perfecto prae-
rum per crudelitatcm, nec plumbum per scgnitiein, mio ab ipso mcrcamur lunc coronari. Quod nobis
aut stannum per simulationein, sed nec scoria pcr prtcstare dignctur, etc.
quamlibet vitiositatem formidabiliter liineamus
;
SERMO XLIil.
quod dicitur Dcfccit : siiflluloviiun, iti irjne eonsump- Ij2 Scptuagesima, nul tempove, dc
nlio pounilcntia)
tuin cst phunbum,fvustra confhi vit con(lnlov,ninlili;e plnnlandis in nohis vivlulum scminaviis, ct eji-
cnini covuni non sunt consunipUv. Argentum repro- cicndis viliovum vadicihus, sumpln pnraboln dc
paradisi deliciis;
bum vocate eos, quia Dominus projccit illos. Ilajc
Tulit Dominus Dcus homincm, qucm formavcrat
oinnia nobis terribiliter sunt fomidanda. Nos ete-
cl posuil ciun in pnrndisum voluptaiis{Gcn. ii). Tro-
nim qui nos maximc in confia-
in religione suinus,
pologice, id est moraliter hsec disserentes, charis-
torio fornacis sumus.Conflatorium nempe clauslrum
nobis est, in quo velut aurum in fornace, taedio, quod homo a Deo formalur quando
simi, dicimus
juslificalur, et in paradisum ponilur, dum in secura
silenlio, leclione, meditatione, oratione, jejuniis,
jucunditatc, sive jucunda securltate bonoeconscien-
vigilii8,rigorc disciplinte, dcbemus a nostris pecca-
tite collocatur. Quid enim melius intelligimus pcr
tis purgari etprobnri. Confiatoi" praLdalus noster est,

qui ad nos emendandos continuc laborat. Sufflato-

paradisum plenuin voluptate quam mentem huma-
rium, verbuin ejus est et -excmplum. Timeamus,
^ namex confidentia bona? conscientise plenam secu-
ritate?SecH/','} cnim mcns quasijugc con vi vium( Pro v.
charissimi, in nobis laborem frustrari,
ejus dum
xv). Nihil ergo rectius accipimus per illam terre-
incorrigibiles exislentes per eum contcmnimus
emeudari, timeamus argenlum reprobum vocari.
strem paradisi gloriam quam bonam jusli conscien-
Timeamus a Domino projici. Hinc est quod de re- tiam. De qua et Apostolus ait Gloria nostva est
:

probo et superbo dicitur : Declit ci Dous locum pou-

nilcntix, ct ipsc nhutituv co in supcvhiani {Joh
xxiv).Timeamus ergoin loco humilitatis superbire,
quia initium omnispeccati supcvhia [Eccli. x). Pona-
musantementis oculos verba hodierntc propheticso
tcstimonium conscieniiio nostrre {II Cor. \). Quid
quoque aptius figurari dixerim per illius quietem
optimam, quam tranquillitatem mentis, et pacem
internam? De hacpace populonon in via Dei ambu-
lanti, sed in invio diaboli erranti Baruch ait Si
:

lectionis, quoc superius continentur, ubi dc Domino inviaDcianhulasscs,habitassesutiqucinpacesuper

dicit: Quispjolcvit cogitave tlicm adventis cjus. FA tcrram{Bnruch.\n). Namsi parentesprimi inpara-
quis stabit advidendemenm? Ipseenim quasi ignis disoprfeceptumCreatoris tenuissent, in habitatione
conflans, et quasi Qui
hevba fullonum {Malacli. iii). pacis ejus perpctuo quicvisscnt. Ita ct nunc qui-
enim 'venit et conflat et purgat electos suos per £) cunque mandala Dei corde perfecto custodiunt, in
misericordiam in tempore, in fine temporis veniet pacisintimai securitate malorum timoresublato re-

et conflabit minus purgatos pcr judicium. Unde quieseunt. Non solum autem paradisus terrestris
scriptumest: Misevicovdiam ct Judicium cantabo sua voluptale, securitate, pace, gloria bonce con- ,

tihi,Domine(Psal. c) nuncmisericordiam,tuncju-
:
scienlia) nostriie spirilalia bona significat, verum et

dicium. Nam electi imperfecti minus purgati anle fontis sui, fiuviorumque manationc, atque natali-

judicium, in judicio perfeete purgabuntur. Ilinc lium, ambulatiIium,etvoIaliIium ad alla volantium,

Aposlolus ait: Fundamentumaliudnemopotestponc- suave canentiuin multitudinc, ac diversarum arbo-

ve pvxtev id quo positum cst (/ Cov. iii). Si quis
autem supcviodiricai supcv, hocfundamentum,auvum
ctavfjcntum,Iapidospvetiosos, utvidelicet cogitetea
tantum quse Dei sunt, sicut faciunt perfecti, aut
lir/num, fenum, stipulam, dum divisus cogitat ea
rummulliplicifruclificationCjOmniumquoquefiorum
vernanlium pulchritudine convcnicnler illa figurat.
Significatenim in nobisfons paradisi gratiamspiri-
tualem, quatuor flumina quatuor principalium vir-
tulum exercilalionem natatilia, eo quod pisccs in
;

qutc sunt mundi, quibus sine dolore carere non aquis hinc inde fluctibus quassati natando hiborant,
potest, ut faciunt imperfecti, unusquisquo opnsnia- laboriosam boni operis exhibitionem; ambulatilia-
 1013 SERMONES CENTUM. ^014

nostrae justitise porfcctioncm vola- A. ca (ibid.). Ncc enim crcdcndum videtur ea Adam
incremcntum et ;

tilia, per volatum divinam contemplationem, per can- cxlra paradisum longe qua^siturum, si eorum uli
tum laudomet gratiarumactionem. Arbores quoque ministerio voluisset, sed de prope accepturum. My-
multipli fructificationo , et flores varia pulchritu- sticis ergo divitiis atque deliciis supra descriptis
dine virtutum in nobis figurant utilem dccorem ot mcns justorumconserta, conferta et redimitadigno-
opinionem. Oleamiseiucordiam ex di- significat, ut scitur. Gui mcns impiorum sine conscientia valdo
versis sacra3 Scripturse paginis potestintelligi. Est dissimillis est. Nam ut Paulus dicit : Inquinata sunt
autem olea nomcn ipsius arboris, cujus fructus corum mens ct conscientia(Tit.i). IlincSalomonait:
oliva vocatur. Inde est dislichon cujudam versifi- Pcr agrum bominispigri transivi, ctpcr vineam viri
catoris. cccctotumrcploverant urticio,ct opcrucrant
slulli;ct

Arboris ost olcn, fructas est nomen oliva. superficiem ejus spina?,etmaceria lapidum dcstructa
Ilic olaum liqiior oxpressus, dcx cujus aniurca. crnt (Prov. xxiv). Quasi diceret Vitam negligcntis :

Vilis significat sapicntiam. Christus ctenim, qui hominis consideravi et mentem ejus, quam urticoe
est Dei sapientia dixi Er/o snm vitis vera {Joan.
, :