I E S J ua n Orob i og oi ti a B H I

GIZA

GORPUTZA: AZTERKETA Erantzunak urdinez idatzi

Ariketa 1: Osatu esaldi hauek: a) Oxigenoa eta karbonoa maila honetakoa dira:atomokoa .. b) Gluzidoak eta lipidoak mailak. dira. c) Lehen antolakuntza-maila biziduna hau da: testu maila. d) Atomo batzuk elkartuz gero, .. eratzen dira. e) Ehun bat molekulara. asko elkartzen direnean eratzen da. f) Ehunak elkartzen direnean, organoa.. eratzen dituzte. g) Funtzio bat betetzen duten zenbait organo elkartzen direnean, ehun maila eratzen dituzte. h) Izaki bizidun osoa maila honetakoa da: organo maila.. i) mintz plasmatikoa..zelula inguratzen eta babesten du. j) Gizakien zelulek nukleoa dute; zelula eukariotikoa.. dira. k) Zelula zatitu behar denean, kromatina trinkotu egiten da eta kromosomoak.. eratzen ditu. l) Kromosomak zelularen nukleoan . daude. m) Ehun konektiboa ehunak eta organoak lotzen ditu. n) gihar..-ehunak mugimenduak egiteko aukera ematen du. ) epiteliala..-ehunak organoen gainazalak estaltzen ditu. o) nutrizioa-funtzioaren bidez, organismoak materia eta energia digestio lortzen ditu elikagaietatik. p) oxigeno.-aparatuak elikagaiak substantzia soilago bihurtzen ditu. q) Arnas aparatuaren bidez, digestio. lortzen dugu eta karbono dioxidoa... kanporatzen dugu.. r) zirkulazioa...-aparatuak O2 eta mantenugaiak zelula guzietara banatzen ditu. s) Iraitz-aparatuak odoleko homdakin. substantziak kanporatzen ditu. t) Elikagaiak kardia. balbulan zehar pasatzen dira hestegorritik urdailera. u) Elikagaiak piloroa. balbulan zehar pasatzen dira urdailetik hestera. Ariketa 2: Adierazi esaldi hauek zuzenak (Z) ala okerrak (O) diren.

a) Gizakia organismo zelulabakarra da, zelulaz osatuta dagoelako. b) Izaki bizidun batzuek zelula bakar batez osaturiko ehunak dituzte. c) Biomolekulak izaki bizidunak osatzen dituzten molekulak dira. d) Hauek biomolekulak dira: ura, gatz mineralak, zelulak, lipidoak eta proteinak. Ariketa 3: Erantzun galdera hauei: a) Zer hiru funtzio egiten ditu zelulak? Nutrizioa, harremana eta ugalketa. b) Zenbat zelula ditu gutxi gorabehera gizakiak? 100 bilioi zelula inguru ditu gizakiak. c) Zer funtzio betetzen du mintz plasmatikoak? ci) Zelulak behar dituen substantziak sartzen eta kanporatzeko funtzioa dute. d) Zer esan nahi du gizakiaren zelulak eukariotoak direla esateak? Nukleoa ditela esan nahi du. Ariket 4: Idatzi zer aparatuk egiten dituen funtzio hauek: a) Mantenugaiak garraiatu.Zirkulazio-aparatu b) Hondakin-substantziak kanporatu.Iraitz-aparatua. c) Gas-trukea Arnas-aparatua. .d) Mantenugaiak lortu. Digestio-aparatua. e) Ugalketa. Ugltze-aparatua. f) Lokomozioa. Lokomozio-aparatua. Ariketa 5: Zein dira bizi-funtzioak? Nutrizioa, Ugalketa eta Haremana. Ariketa 6: Idatzi nutrizio-funtzioan aritzen diren lau aparatuen izenak. Digestio-aparatua, Arnas-aparatua, Zirkulazio-aparatua eta Iraitzaparatua. Ariketa 7: Ordenatu organoen izenak, elikagaiak ahotik sartzen direnetik kanporatu arte egiten duten ibilbidea aintzat hartuta. 1. Ahoa 2. Faringea 3. Hestegorria 4. Urdaila 5. Heste meharra 6. Heste lodia

Ariketa 8: Definitu digestio-guruinak eta idatzi izenak. Definizioa: Digestio-guruinak elikagaiak deskonposatzeko beharrezkoak diren zenbait substantzia jaraatzen dituzten organoak dira. Izenak: listu-guruinak, gibela eta pankrea. Ariketa 9: Erantzun galdera hauei: a) Zer hiru funtzio egiten ditu zelulak? Nutrizioa, harremana eta ugalketa. b) Zenbat zelula ditu gutxi gorabehera gizakiak? 100 bilioi zelula inguru ditu gizakiak. Ariketa 10: Ariketa hau egin eta zuzendu. Ondo dagoenean, kopiatu irudi hori dokumentu honetan. Ariketa 11: Ariketa hau egin eta zuzendu. Ondo dagoenean, kopiatu irudi hori dokumentu honetan.