A

C/tSARIS BARONII

ANNALES ECCLESIASTICI
TOMUS VIGESIMUS SECUNDUS

Cet oLiviayc. par lus oonections ct les additions

Hoc

iii

opeiv taiu niulta sunt aut conecta aul

considerables qui y ont ele operees, est devenu la

propriete des Editeurs,
droits.
soit la
i[ui

addita, nl id suuni Editorcs icildiderint.et (|uidcjnid

se reservent tous leurs

,

snorum juriuni
idem aut

sit

sibi vindicent.

Itaciue.

si

quis

Toute contrefacon ou iniitation

qnelle iinc

lurto ediderit aut (luoquo niodo erit imi-

ionne sous laquelle

,

elle se presente, scra

pour-

tatus, in criniine crit et

de injuria poitulabitur.

suivie rigoureusement

conformcment au\

lois.

r
C^SARIS
S.

R.

E.

CARD. BARONU
J.AG.

OD. R.\YN.\LD[ ET

LADERCIIII

CONUltOATIONIS OKATOHU IMtESBYTKRORU.M

ANN ALE S
ECCLESIASTICI
DENUO
EXCUSI ET AD NOSTRA USQUE TEMPORA PERDUCT

AB AUGUSTINO THEINER
KJUSDEM CONGREGATIONIS PRESBYTCRO, SANCTIORUM TABULARIORUM VATICAM PR.FECTO, ETC, ETC.

TOMUS VIGESIMUS SECUNDUS

257-1285

^"

BARRI-DUCIS, LUDOVICUS GUERIN, EQUES ORDINIS

TYPOGRAPHUS EDITOR
DCCC LKX

*?.

SILVESTHI,

.W

SUMMARIUM
TOMI
XXII.

MCCLVII

1,

2.

Dissidentibus

inter se

'cornubiaj comes et Alphonsus CaslellK argumenta illi secunda, huic contraria.

in

electoribus, reges, Villelmo inlerfecto, designantur Richardus et Legionisrex. 3-5. Exponuntur dissidii causa) el
6-8.

archippiscopo Aquisgrani Controversia necdum sedata, reges aemuli gratiam ambiunl Pontificis. 9. Pbilippo Saiisbur10-42. Apostolicam Constitugensi archiepiscopo exauctorato Ulricum sufficit Alexander. antistitum consecratione contemnens Philippus contumax anathemate tionem de eleclorum et canonizalio; felix Primislai percellilur. 13-16. S. Hyacinlhi Poloui pia mors, miracula cederet, sacrum bellum indici ducis obiius. 17-20. In Boleslaum Scevuni, si moniiis non Lituauos, Jaczvingos aliosque comjubet Pontifex. 21-23. Religiosam militiam in barbaros commiUenles analhemale ad officium et obeet tutatur ; mililes facinora crudelia

Romanum regem

Per oralores Germanise salulatus et Colonieusi inauguralus Richardus pias leges sancit.

mendat

'

et Ponlificis de eo omnigena dientiam revocat. 26-28. Danielis regis Russiae a fide defectio, 30. Daniee episcoporum Concilium latas ibi leges Apostolica raunitauctoritate sollicitudo. 29, martyris Alexander. 31-33. Bellura Danos inter el Norvegos. 34-36. Sepulchrum S. Albani rex pie adit. 37. Mira de sorore D. Edmundi, et Valteri sanctltas. repertum Ilenricus Anglia; re Sicula millenti et Heurico patri 38-42. Edmuudo regis Anglia; filio oratores cum lilteris de
;

Archiepiscopus Eboracensis suo Siciliam comparare molienli papa per legalos respondel. 43. 44-47. Manfredus, Henrico moras trahente, moriturus absolutionem ab anathemate petit. fide persistunt, dislincti idcirco Siculos in suiobsequium adigit Aquilani tameu in Ecclesia
;

a Pontifice. 48-S3.

maximus

deque favoribus Alexandri in religiosos. 54-57. Ponlifex Ecclesis adsertor ipse, Galliarum praesules ad eam tutandam excitat. Tartarorum Episcopis Pampelonensibus privilegium confert coronandi Navarrae reges. 58, 59. Assasinis et de Perside victori. 60-62. De Assasinorum in Phffinicis provincia de Saracenis sibi constituunt sede et religione. 63-74. Tartari proditorie vincunt Turcos et tribularium Aladino Iconii soldano superstitonisMahometanicae contemptori principem. Pontifex

De rebus

Italicis,

libertatis

eorum

fidei Christianae principaliora

mysteria per litteras egregie exponil.

MCCLVIII

1-12. In

turbis crudeles Ezelinus et Albericus anathemate percutiuntur, Italiffi variam sortem experiuntur ; seditione Romae excitata Pontifex Viterbium suarum defectionera auclore Manfredo, qucm fugit, expertus quarumdam provinciarum in Siculi regem eligunt. 13-ie. Alexander curis de Siciliaj rebus intentus astulia sua decepti

ingentibus

diversffi civitates

postposito Alphonso Caslellae rege, Richardum regis Romanorum regem ob iUustria sanclilalis specimina binis titulo ornat. 16-19. Ludovicum Galliarum optime 20-22. Discordiae inter Galliarum et Aragonias reges a S. Ludovico litleris dignatur. quibusdam de hajreticis latis Calharorum composityc ; S. Saturnini miracula. 23-28. Statutis 29-39. In conciliandis Januensibus et Venelis domi el

Angliam nuntium

mitlil

elValdensiumerroresdescribunlur.

paterna sludia. 40-42. De turbis Saracenos in Oriente contra Pisanos bellantibus Pontificis cajso succedit Ilechi filius Constantinus. inter etTartaros. 43,44. Michaeli Bulgarorum regi

Ann.

TOMUS

XXli.

P.AVN.

11

II

SUMMARIUM.
1-0. Ezelino
3.

MCCLIX.

tyranno impie mortuo, el Alljerico fratre ejus depulso Ecclesia recreari coepit. Provida Ale.xandri de misero Insubriae slalu decrela, quse spernens ambitiosus Manfredus censuris punitur. 14-17. Pontifex precibus Theobaldi Navarrae regis ut coroneiur annuit,
ejus pietalem insigniaque studia per litleras laudat. 18-20. Pro Aragoniae et CastellaB regnis quajdam decernit et Valdemaro Suecise regi ob graves rationes uxorem nepiem ducere

concedit Pontifex. 21-26. Pontifex coUapsis moribus disciplinaeque Ecclesiasiicae instaurandae incumbil, praesulibus grave eorum munusinculcat. 27-30. Parisienses academicos et perlinacem Guillelmum e S. Amore litteris corripit. 31-44. Tartaris Occidenteui sibi subjicere,

Uiigariam adjungere meditantibus, Alexauder horum regem Belam literis solatur eique siibsidia l)ollicetur. 43, 46. De Anglorum lurbis deque frustrata pace S. Ludovicum inter ct Henricum.
47-51. Lugenti S. vegi de morte
lilii

Ludovici consolatoria

Pontificis Epistola.

S2-60.

Grae-

corum imperii stalus delecto Michaele Palaeologo, et Balduini cum eodem pacis studium optato destitutum successu describitur. Cl-63. Qusdam de Hospitaliorum et Templariorum
ordinibus.

WCCLX.

1-5.

Pace ab Alexandro ohlata repulsa, Manfredus varios motus excital, Florentinos in Senenses iufauste pugnantes subjugat. 6-12. De Flagellantium haeresis origine, dilatalione eterroribus. 13. Alexander conlroversiam in clero Urbis natam componit. 14. Edicta Pontificis in defendendo jure Ecclesiaslico in Scotia. 15, 16. De Alberto magno deque magicae artis in Germania funeslo exilu. 17-21. GermauiK imperium Primislao Boheinorura regi oQertur; Alexaudri de

rum

ejus inuuctioue inslruclio Prageusi et Olouiuceusi episcopis. 22, 23. Pontifex de Christianoin Prussia strage agit. 24. Pax inter Un^^aros et Bohemos de Styria prceliantes. 25-28.

Tartari devastala Polonia in Asia late progrediuntur. 29, 30. Olaoni eorum regi baptisari cupienli gratulalur Pontifex. 34, 35. Coucihum in Galliis de parandis auxiliis Palestinae

Christianis. 36-bO. Pontifex Epistola amplissima de controversiis inler episcopos Graecos et

Lutinos iu Cypro decermt. 51-54. Trium principum bellum adversus Palaeologum.

MC.CLXI.

1-3.

Adversus haereticosel infideles Pontificis decretaet studia. 4-6. Coucilium llomae indictum differtur ob Tarlaros in plures provincias irruentes. 7-15. Poutiftce post indiclum Viterbii Coucilium mortuo, Urbauus IV papa eligitur; Encyclicae ejus litterae. 16-21. Scribil sorori de sua eleclione, ilem S. Ludovico et lilio ejus Philippo. 22. De Manfredi tyranuide. 23-23. Poutifex discordias Ecclesiae Salisburgeusis componit. 26-33. Constanlinopolis a Gra3cis expuguata variis turbis vexatur ; Palsologus ab Arseuio anathemate leritur. 36. Pontifex
iustituit

Ordiuem equestrem

B. M., eique

formulam

disciplinee praescribit.

AICCLXIL

1-8.

Ad Alphonsum imperialia insiguia postulantem, ad regem Bohemiae super Germaniae eleciorum consilio Couradinum Cajsarem creandi Pontilicis Epistolae. 9-15. Ad Jacobum AragoniaJ regem, cujus alUuilatem aUectabat Manfredus, scribit Urbanus eum ab istiusmodi opprobrio dehortans. 16-21. Heui ad S. Ludovicum gnuulaudo ipsuiu affinitalem Aragoniaa 23-26. De legis respuisse. 22. Moniia Poutificis ad fidei ceusores creaios iu Ligurid el Insubna.
Richardi Cicestreusis iu .^iiglia episcopi sauctis adscripii vita et n;iraculis. 27. Eximias virtutes Ulnci Uaceiuburgeusis lu Germauia episcopi. 28. B. J2gidii mors ei qusdam gesla. 29-32. Quid jam papa Alexauder adversus Tartaros constitueral, et qualiter Urbanus super consilio Seplenirionalium respouderil. 33-43. luvalesceute schismaiicorum potentia, Urbauus per lilteras boilalur fideleset S. Ludovicum ut Balduiuo aiiua comparauti opem ieraul. 44-51.

Siudium PontiUcis m compoueuda conlroversia MargarUam reginam inter comitem. 52. Cardinalium crealio.

et

Audegaviae

MCCLXin.

1-15. Pontifex

ob clades Christianis in Terra-Sancta et maxime iis in Syria inflictas ingenti dolore affectus, lugubribus litteris S. Ludovicum acpereum fidelesad auxilia paranda inciiat, obsecratur. 16-21. Pontifex curans recuperare Constautinopolitanum imperium intcr alia Ecclesiasticos ad bellicos sumptus tolerandos obstriugit, detreclantes objurgat. 22-36. Palaeo-

logo gratiam Poutificis ambieuti, schisma abjurare Giaicosque iu gremium Romanae Ecclesiae reducere promittenti Urbauus respoudei amplissimis et Pontifice dignissimis lilteris, et apocrisiarios ad id exequendum miitil. 37-42. Litigium super imperio Occidentali inter

componere nititur, utrumque Richardum propterea iratum paterne instruit, ulrumque ad mutuam concordiam eodem litterarum exemplo iegatis ad eos missis concredito ievocat. 64-72. Pontifex Manfredum llaliai dominium aUectantem ad diluendam causam vocat; litieris ad Cbristi fideles directis ejus tyrannidem exponit. 73-80. Duabus lilteris Seneusium crudelitates exprobrat , ad officia eos revocat , sed incassum ad auxilia externa coulugit, in primis Fraucorum et Auglorum. 81-86. De exorto in Anglia bello ciPontifex sollicilus S. Ludovicum ad illud sopiendum iucitat, legatum miltit. 87-90. De

Alpbousum

et

Richardum enatum Urbanus

edita Constitutioue

Romauorum

regis titulo decoraudo. 43-63.

Ruleuis.et Lilhuauis^ de S. Aulonio, Clarissis et Servitis.

SUMMARIUM.
MCCLXIV.
I.

itl

Ponlifex quos ad officium fruslra censuris, armis

pacem Fnincorum reginara

S.

inler et

hocce de Siciliffi regno tractal. Ludovico significat, et Alphonsum Piclaviae coniiiem ad suppeiias Carolo ferendas sol10-26. .Manlredi cum Peiro e Vico Ijcital. 16-18. In .Manfredum sacra miliiia indicitur. conjuratio ad redigendum iii servitulem B. Petri patrimonium Urbemque Ponlifici eripiendam. 27-28. Institutum ab Urbano feslum Corporis Domiiii. 29. Ciiiae Ponlincis de Sardinia et Corsica. 30-31. Uibaniclemeutia in hostes describitur. 32-34. S. Ludovici in pacanda Anglia, Pontificis in Navarrae rege tuendo studium. 33-36. Maurorum in Hispania irruplio el clades.
Ponllficis lilterae. 40.

nunc adifrere mcditalur. 2-12. Ac primo Caroium Andegavito comilem restiluere adnisus cum 13-13. Novos propierea Manlredi insultus Pontife.x liiteris

Hispalensis. archiepiscopi privilegium. 37-39. De conlroversia inter Alfonsum et Richardum RodolphusHabspiirgensis imperio polilur. 41-43. Archiepiscopum Colo-

Uilalur, Lundensem sede dejicit Honorius. 44-47. Liiteris Ponilliciis monitus in RutheDos, Lithuauos aliosquehostesarma suscipilOihocariusBoheinia) rex, in Jaczingos Boleslaus Cracovia3 diix. 48-51. Ungariae rex a foedere cum Tarlaris ineundo per Pontificem dehortalus arma in eos comparat. 32-33. Dissidium inier Belam et filium Siephanum Pontifex duabus

niensem

componerestudei. 56,37. In Grajcos miiitiam religiosain insirui cural. 38-63. Palaeoiogi Ecclesiae aggregari cupieniis liitene ad papam, a quo ad propositum exscquendum per Episiolam gratulatoriam adhorlaiur. 66. Pontifex componendis Graecos inter et Latiuos
litteris

Romanae

Gyprios discordiis intentus. 67, 68. Ponlilicis sludia pro Palesliiia et Syria, item pro Sarracenorum conversione. 69-71. Ponliflcis mors, et Seneusium hoslilis ia S. Sedis pairimonium

animus.

MCCLXV.

1-5.

riae et

Clementis FV electio, primordia et litterap ad omnes praesules. 6. Gratnlatoriae regis Hungaaliorum. 7-10. Clementis ad varios principes etad suos cognatos Epistolae. II. Tiistis

orbis Chrisliani hoc lempore slatus. 12, 13. Ponlifex increpat Carolum Andegavis comitem. 14-16. Decernit deficiente harede legiiimoregni successorem esse Ecclesiara. 17-20. Qua;dam siatuia Carolo nolificat. 21. Caiolo de acccplo regio nominegraiulauir. 22-23. S. Ludovlci

contra Manfredum
in Galliis contra
zelus. 32-36.

opem

eumdem tyrannum

ClemenUs

cnm eodem cerlare viiat. 26-29, Sacrum bellum promulgiit. 30, 31. Pontificis in tuendo jure Ecclesiastico validissimae liUeiaj conlia Saracenos ex Hispaniae regno pellendos.
implorat, Carolum

37-39.

staiu, lugubres PonUliels liller;e. 40-47. Ponlifex Armeni regem Ayionum, Palaeologum, S. Ludovicum, item Franciee fideles totidem Episiolis horialur ad ferendum Christianis auxilium. 48-30. In Ungaria regnisque finitiniis contra Tartaros invasores sacram mililiam indicit. 51-57. De sedaudis in Dania tumulilbus Pontificis et praedecessoris palernae curae. 58-60. Tragica Agnelis monialis historia. 01-68. Clemens ad medendum trisU sorii Augliae in hoc regnum miUit legatum opiinie instrucium, horlatur ad idem Ludovicum. qui ipsi obsequilur. 69-73. LegaUis perduelles devincil anathemale, regem libertaU restiluiu 74. lu S. Bonaveiituram elogia. 73. De S. Thoma Aquinate ; de Tempiariis.

De Cdelium in Asia funesto

MCCLXVI.

1-4.

De Caroli

et Beatiicls

solemni inunctione
8-11.

litterae Pontificiae.

5-7. Caroli liberalitas, Ponli-

ficis

quereiae et consilia.

Clemens

lilteris

gravissime

refringit

minas

.Manfredi, in

quem expediUo
\

Clemens

sacra instauratur. 12-21. Parla victoiia sibi per litteras gratulanlur Carolus et describunlur eliam .Manfredi hac occasione exstincti vilia. 22. Plures llalis nonuli

Ecclesiae reconciliati. 23, 24.

PonUfex de

felicibus e victoria Illa successibus,

deque Balduino

auxilia conlra Gisecos anhelanie. 23,26. Mauri Hispaniam infeslanlesprcBlio funduntur. 27-33. Poniificis ad regem Aragonum litterae de secundisuupUis, el de Saiacenis a regno exscin-

dendis ; et de Judais coercendis. 34. Feiicia Alfousi Castellaj in Mauros gesla. 35, 36. An"lia a perduellibus aulea oppressa Poniiflcis cura erigilur. 37. Jus Ecclesis luetur Ponlifex. 38-39. De eadem materia, item de pace litterce Clementis ad Hungariae regem. 40. Polonia de Ruthenis victrix. 41-47. Rebus Christianis in Terra-Sancta in maxima discrimina adduclis
Pontificis ileratae soUicitudines.

MCCLXVIl.

1-4.

Couradinus contra Carolum ejusque regnum conjurat, a Pontifice ideo anathemale percel. Saluberrima instrucUo a papa Carolo data. 6-9. Carolus de susceplo paciarii olficio scribit ad Pontificem, qui de eodem certiorem reddit Richardum. 10, II. Pontificis ad Pisanos
lilur. 5.

objurgatoriaelitterae. 12. Sicllia a Saracenisluibata. 13-16. Heniici Urbissenatorisconjurantis in Caioluramores. 17. LiUer Pontificisad JacobumAragonium Saidiniam affectanlem. 18-21.

De proditione in papam conllata dcque Guelfis et Gibellinis. 22-30. Clemens diulurna; de imperio controveisiae definiendae iutenius. 31, 32. Vicloria de Saracenis. 33. Ponlificis ad Jacobum Aiagonium liierae. 34. De Angliae regno cura;. 35-38. archiepiscopusiNarbonensis de haeresi accusalus apologeticum libellum miiiit Pontifici. 39, 40. Ad archiepiscopnm Bremensem Epistola de erroribus circa Eucharisliani. 41-43. B. Hedvigem sanclis adsciibit et encomiis celebrat Pontifex. 46, 47. Scribit ad Bohemise regem Ollocharum arnia sacra in Lituanos parantem. 48-60. Expediiiouem conlra Saracenos vovel S. Ludovicus cum iribus

F
filiis,

SUMMARIUM.
a Pontifice per Epislolam laudalus, a pluribus principibus imitatus. Clementis de hoc opere soUicitudines. 61-6S. Regis zelus restituendo pietatem, raores el concordiam inler dissidentes.
excitat, Armeniae regem Apuchae Tartarorum principi arraa Christianis ofTerenti Ponlificis litter8e.72-8I.Pontifexdatisdoctissiniisacamplissimisad Paiffiologum Gitecorumque patriarcham Epislolis agit de redintegranda Ecclesiarum conjunctione. 82-84. Clenientis in religiosos favor et pietatis promovendaj studium. 85. Mors Parisii Camaldulensis pielate eximii.

66-69.

Clemens Paiaeologum ad Ludovicum sequendum

moerenlem

solatur. 70, 71.

MCCLXVllI.

1-3.

Clemenshorlando Carolumad redeundum in Sici]iamprodilionemmolientem,in Saracenos sacrum bellum indirit. 4-20. Memoriale Pontificis de Conradini Sicilia; regni invasoris cri-

minibus. 21-24. Queritur Pontifex Ronianos Conradini vexilla solemniler excepisse. 23,26. et sacrilegia ab Henrico Romano senaiore patrata. 27-31. Quaerimoniis Pontificiisexpositis in iitteris ad Annibaldum Urbis procorisulem spretis, Carolus de Conradini et Henrici peiduellium aciebus insignem victoriara divina ope repoTtat. 32, 33. De hoc triurapho Caroli ad Pontificem laureatae litleree. 34, 35. Friderici stirpe lugubii raodo exstincta, Sicilias insula ad Caroli obsequia revocatur. 36. Poulillcis ad Carolum giavia raonita. 37. S. Ludovicus jurisEcclesioe tutor. 38-41. De variis abusibus AUonsus Portugaliaj rex a ClePerstringuntur scelera

menie

arguitur. 42-46. Agit Ponlifex de imperii controversia inler

regis Bohemiae insignes virlutes. 48.

47. Olochari

Alfonsum et Richardum. De Augusliui archiepiscopi Nidrosiensis

S. Eduardi de feslo S. Januarii in terapus vernum errorem circa S. Pauli caput. 51-53. Apparatus sacri belli a S. Ludovico ornati qui socii. 54-56. Clementis papa, Salomce reginae, Agnetis marchion. Misnensis et Svatopluki ducis mors.

miraculis inquiritur. 49. De reliquiis

translalo. 50. Poniifex discutit

MCCL.\1.X.

Sede vacante. 1. Saracenorum a Carolo subjectorum plures baptisantur. 2, 3. Bellum contra Guelphos. 4-6. Dimicante cum Grsecis Carolo, S. Ludovicus Francos in sacrum bellum concitat, varios nactus socios. 7, 8. Rudolfus cardinalis legalus in Oriente. 9-11. Dauiae rex jura
Ecclesiae restituit.

MCCLXX.

Sede vacante. 1-b. S. Ludovicus a Palsologo de Graecorum controversia arbiter electus, a cardinalibus super eo inslruitur. 6-9. S. regis ad Saracenos debellandos discessuri monita filiis data, et zelus iu Tunelano rege convertendo. 10-21. Durante expeditione, pius rex lcelhali morbo corripitur, et sanclissime moritur, relinquens haeredibus suis testamenti vice Christianissimam instructionem. 22. Philippi regis de raorte patris sui ad clerum litterae. 23. Tunetani a Carolo strage funduniur. 24.Terribile naufragium classis ex Africa redeuntis. 25-28. Infelici Terrai S. slalui raedclur Angliffi rex Eduardus. 29, 30. Belae Ungarise regi succedit filius Stephanus. 31. Vladislai Salisburgensis archiepiscopi lugubris nex. 32. Margaretae filiae regis Bete pia mors. 33. Fames in Germania, haereses in Galliis. 34. S. Bennonis translatio.

MCCLXXI.

Sede vacante.

1, 2.

Reliquiarum

S.

Ludovici cultus.

3.

Philippus et Carolus urgent Pontificis

electionera. 4-6. Reliquiae S. Ludovici in Gallia rairaculis tulgent. 7-14. Gregorius

creatus. 15-19. Diversae ad

eum

graiulatori;e littene. 20. Sollicitudo Pontificis in Tartaris

verlendis. 21. Discrimen

rerum Christianarura in mentura de fcedere Ungaros inier et Bohemos inito a Poutifice corroborato.
electi regis

X Pontifex conSeptenirione. 22-31. Araplissimum docu32.

Richardi

Romanorum,

et Eotii Sardiui;e

tyranni mors.

MCCLXXH.

1-6. Gregorius reversus in Italiam,

et Franciae reges. 7, 8. Hic tifex esset initiandus et

etde rebus Syriae instaurandis sollicitus scribit ad Anglia' annuit Pontificis desiderio. 9-11. Describuntur ritus quibus Ponin Pontificalium possessionem inducendus. 12-16. In litleris adcom-

munitatem Januensium datis de Saracenis agit. 17. De .^ntiochi excidii causis. 18-20. Litis de regno Hierosolymitano Nazarenusarchiepiscopus judex designatur. 21-30.! Litterae Encyclicae de Concilio in Saracenorum et schisraalicorum causa celebrando. 31. Papx' ad Venetos litters. 32-39. Mortuo Balduino II Gregorius ad Alphonsum Castellfe regem iraperium anhelantem scribit. 40-46. De componendis discordiisinllaliaexortis Ponlificis curae. 47. Siudium Pontificis in sopienda veteri de Provincia controversia. 48-30. Defuncto Ungaria; rege Stephano Gregorius regem Boherai ad pacem cura Ungaris excitat. 51-54. Ladislaum defuncti filium saluberrimis prceptis instruit. 55-57. Seconianum oppidura repentino incendio deletur. 58-60. Gregorii palernffi lilterae ad Philippura Franci;e regem. 61-67. Henrico regi Angliae mortuo succedit filius Eduardus. 68. Cardinalium creatio.

MCCLXXIII.

1-5.

De loco celebrandi

Concilii, de personis ad

idem invitandis, deque rebus ibidem delibe-

randis. 6-18. Relatio episcopi Olomuceusis super rebus Germaniaj et provinciarum vicinarum.

SUMMAHIUM
quibus a Concilio proviiieiidum
Anglia;

esset. 19, 20. De corona Norvegiana. 21. Ponlilox Eduanlum regem consolatiir tle parentis morte. 22, 23. Gregorius Guidouem- occisi llenrici auctorem censuris gravissimis mulctat. 24-34. Papaj in tuonda libertatn Ecclesiastica, in comet

pon(!udis conlroversiis
['rancia; et liuliemiai

conciliandis inter se discordil)us per Italiam zelus. 3o-37. Gregorius

regcs ad hellum sacrum excitat. Alfonso hac do ro medilanti respondel. 40-43. 1.ugduno significat Kiluardo regi Guidonis pceuilentiam. 44-.'>0. PaUeologum per lilteras
Ecclesia: Romanaj aggregari petenlem ad conslanliam pro comitalu Yenusino Ecclesiie donato.
iiorlatur.
lil.

Grates agit Francia; regi

MCCL.X.XIV.

1-27.

Concilium Lugdunense II ejusque Acta. 28-31. SS. Bonaventurs! et Thoma^ Aquinatis mors, virtutes et canonizatio. 32-43. Alia i;oncilii decreta l)elhjm sacrum pr;e priniis altinen44-^4. 1'onlilicis controversiam

inter Undolphum el Alphonsum componere studentis Papa Uudolphnm Uonidnorum regem agnoscil. tiU-CI. Haiic rem notificat archiepiscopo Salisburgensi el regi Bohemiaj Olhocaro quem cum aliis principibus, pra;cipue cum Francorum rege conciliare nililur. 62. Censuraj in rebelles populos.
tia.

varia;

ad eosdem

lillera). 53.

MCCLXXV.

1-4. Gregorii pro copi>is in Ilaliam mitlendis lillerae. B-12.

Siciliae

regem Carolum,
studel Pontifex.

et Bavariiu

ducem

gratnlatur; Bohemia;

De lcedere juncto inler Rudolphum, regem denuo imperatori con-

clari. 14, 13.

13. Belliquadri interest morti B. Raymundi Penafortii niiraculis Ibidem cum Ponlilice agit Castells rex Alfonsus, demum juribus iraperii cedens. 16, 17. Bellum sacium contra Africauos in Hispaniam irruenles. 18-20. De regno Navarra; lis inler Pelrum regis Aragonum filium natu majorem et regem Francorum. 21-27. Lusitaiii praesules ab Alfonso oppressos tuetur Pontifex. 28-3S. Regem Aragonum adulterum graviter

ciliare

binislitleris increpat. 36-41. Lausanae inter Pontificem el

Rudolphum colloquium, quo

fuiito,

Constitutio editursuper ditione Ecclesiastica ab imperalore integerrime luenda. 42-48. Expeditionis Orientalis a Rudolpbo et diversis principibus suscepla; sumptibus providet papa,
varias
Italia;

civitates invisens. 49.

Graecorum

res.

50-S4.

Boamundo

Anliochiae

principe

defuncto turbisque in Oriente exorlis, Pontifex Carolum

Siciliee

regem adcopias

in Palesti-

nam
MCCLXXVI.

mittendas excitat.

l-14Gregorii obitus, encomia

et

multiplicia miracula.

IS,
et

16.

Innocentius
litlerae

vix

electus

Genuenses ad concordiam
ritur.

allicit. 17, 18.

Ejus ad fideles

praesules

Encyclicae. 19-22.
pie

Curae Pontificis de auxiliis adversus Sarracenos ferendis. 23.

24.

Rex Aragonum Jacobus

mo-

Palaeologum ad constantiam horiatur, Lucanos et Pisanos ad pacem reducit Pontifex. 23. Ejus mors. 26-28. Adrianus V eligitur et quadraginla dios post moritur, 29-37. Joannes XXI crealus papa, Gregorii Constitutione de Pontificis electione ut rigidiore remissa, Encyclicis litteris fideles principesque salutat. 38-44. Carolus Sicilia; rexclientelare officium novo Pontifici Diplomate amplissimo defert. 43. Ponlifex per litteras ad Graecae Ecclesiae
praesules

Lugdunensia decrela inculcat. 46-50. Philippum Francia;, expeditionis

Ilieroso-

lymitanae principem, el Alfonsum Caslella; reges discordes paciQcare studet Pontifex.

MCCLXXVII.

1-6.

Subsidium Terrae-Sancl bello inter Franciae et Caslell reges disturbatum deplorat Joannes, legatisque utrosque ad concordiam adducere adnilitur. 7, 8. Curae Pontificis in retundendis Sarracenis in Aragoniae terras irrumpentihus. 9-11. Pontifex contra errores Parisiensis Academia} statuit.M2, 13. Defendit libertates Ecclesia; contra Lusilanice regem. 14.
Pontificis liberalitas et zelus sacer. 15. De

Sarracenorum rebus. 16-18. Carolo

Siciliaj regi

ceditur jus in Syriam

Sarraceni inter se dissident. 19,20. Joannis inopina inors, et qua;dam

de ejus vita. 21-28. Sede vacante, Pala^ologi oratores ad cardinales

29-33. Andronicus Ecclesiarum reconciliationem
lilteris

cum

liilerisaccedunt.

ad papam dalis ratam habet, 34-39.

Constantinopoli ex frequenti episcoporum conventu de Hde orthodoxa stabilita ad Pontificem littera;. 40-42. Adversus perduelles schismaticos synodus Constaniinopoli adunata. 43-43. Venetos Anconam oppugnanles cardinales a coeplis abducere nituntur. 46. Esculani et

Parmenses a canlinalium coetu corripiuntur. 47. Cardinales student principes dissidentes Rodulpho expedilionem in Italiam ante slabilitam cum Carolo concordiam paranti cardinales coulrarii. 33. Praemissis solemnibus supplicationibus pro obtiuendo probo
pacificare. 48-52.

Pontifice compositisque inter cardinales discordiis Nicolaus

III

eligitur Pontifex. 34, 35.

Prffidecessorum exemplo

Rudolphum ab ingressu

in

Italiam revocat

mouendo eum,
iiiter

ut

oratores milleret. 36, 37. Stiuiinm Nicolai conficiendte pacis Philippuin

58-60. Nicolai tiara redimiti Encyclica; ad praesules et principes littene. 61, 62.

Allonsum. GrKCorura ad
el

Nicolaum gratulationes.

63.

Valderaarus Suecia; rex a Magno fratre suo victus.

MCCLXXVIII.

1, 5.

Palaeologo decretum Lugdunense confirraanti

per litteras graiulatur Pontifex. 6-12. Alia

Pontiflcis de Ecclesiarum conjunclione sludia et statula. 13, 14.

Paheologus de turbis in

eum

13

SUMMARIUM.
ob schisma abjuraUim concitatis graviier apud Ponlificem conqueritur. 15, 16. Nicolai dehac re responsum PaKTologo datiim. 17-22. De religione inter Tarlaros propaganda Poiitificis
Apostolica; cura;. 23. Legalus Aposlolicus in Ungaria. 24-30. Poniilex bellum Gallos inter et
31, 32. Nicolai querelae de oppressa ab Alfouso ComposteliaDa Ecclesia. Petrum episcopum Bajocensem, postliabita Galliaruni regis gratia, tuitur, reginam criniinis nccusalam solatur. 38. S. Ludovici mira gesia in Acia redigunlur. 39. Philippi in sanclam Sedem pietas. 40. Eduardi pro Pontificis clientela Iribulum. 4) -44. Bellum inter Rudolphtim et Othocarum. 4o-50. Rudolphus Roniana! Ecclesise jura edito Diplomate

Hispanos sopire sludel.

33-37. Pontifex

de qua re publicfe conficiuntur Tabulae. 51, 52. Haec promissa ab ejus ministris ; violanlur Rudolpho conscio. 53. Gotifridus restituit pristina Ecclesiae jura. 54-56. .^milii et Bononienses recuperali. 57-62. Poscil Nicolaus a Rudolpho, ut jura ab anliquis imperato-

contirmat

ribus concessa confirmet, Siciliam, Sardiniani et Corsicaii! Sedi Aposlolics agnoscat. 63-64. Conciliare admitlilur Rudoliihum et Carolum. 63-72. Dc pace ejusque conditionibus. 73-76. Urbis adminisiraiio Pontilici a Carolo restituta. 77, 78. Pace in diversis Itali urbibus revocala, de

convertendis Judaeis agit Pontifex. 79. Basilicam S. Petri aniplioribus redditibus eadem observandis fert. 80, 81. Joannes Ordinis Praedicatorum magisler pairiarcha Hierosolymitanus. 82-84. Eduardo postulanli decimas pro inslaurando
instruit, leges de rilibus in

bello sacro respondel Ponlilex.

MCCL.X.\IX.

1-8.

Monumentum imperiale, quo jura Ecclesiae Romanae a Rudolpho asseruntur, et litleris ab ipso eltctoribusque conCrmantur. 9-11. Qualiter Nicolaus pacem Rudolphum inter et Siciliae regem Carolum promovere studebal. 12-U. Divs xMagdalens corporis incorrupti trans13. De regno Hierosolymiiano lis. 12-20. De hasiiludiorum celebiatione Apostolicee latio.
21-26. Solliciludo
litteris

litlerae.

Roman. Pontificum
30-33.

in conciliandis

Alfonso

et

Philippo regibus. 27,28.

III

Nicolaus

Alfonsum horlalur

ul ministros Dei pristinae restituat liberlati. 29. Alfonsi

Lusitanice

regis obiius.

Ladislai Ungariae

regis in

Cumanis rerum Christianarum

litterae.

inimicis convertendis curae. 34. Synodus Budensis; ejus Acta habentur ad calcem hujus volii-

minis.

35-41.

Ponlilicis

ad

Ladislaum deficientem ad

Cumanorum mores

42,

43.

Ciadem a Lituanis

in Polonia illatam deplorat Poniifex. 44-48. Nicolai de

Ecclesiarum pasto-

ribus orbaiarum providcE Consiitutiones. 49-31. Poniificis litteis ad Boamundum Antiochiae principem. 52. Confirmanlur lilterae de stigmalibus S. Francisco impressis.

MCCLXXX.

1-4

Ad pacem inlcr principes Christianos firmandam incumbenli pactionemque proponenti Nicolao asseniiuntur Rudolphus et Carolus. 5. Carolus moiietur ut conlroversiam de Vullurni ditioneapud Sedrm Aposiolicam dirimai. 6, 7. Poniifex Bononienses dissidenies conciliare sludet. 8-10. Ladislaus facinus in pellendo legato Apostolico patratum damnat, leges

Pontificias conira hcereticos regio edicto validas

una cum Elisabetha regina

declarat. 11.

Reges praedicti Andronicus per lilieras denuo orlhodoxan fidem protitetur. 23-27. De Nicolai repente mortui, el de quibusdam in Urbe gestis. 28. Romae graves seditones exorlae.
et

Hugonis Francorum
S.

iranslatio. 12-17. Ut lugubri

Christianorum in Syria

sorii inimicae discordiae inter

Castellae reges lollantur, publicas prects indicit Poniifex. 18.

traclani de concordia. 19-22.

MCCLXXXL

1, 2.

Tumulius
Ijtteroe.

interpontificii tcmpore. 3-10. Martini IV eleciio, dotes et Encyclicae ad praesu-

les

11-13. Aucto cardinalium senatu

dilioueni

Ecclesiasticam contra Guidonera e

Monteferctro

luetur. 14. Scditio nata in Urbevetere comprimitur. 13, 16.

De senatoria Urbis
18.

dignitate Constitulio Ponlilicis. 17. Etruscos

depellendos hajrelicos

el

Rudolpho parere jubet Judaeos ab Ecclesiarum asylb. 19-21. De

Marliiius.
S.

Deceruit

Ludovici miraculis
27, 28.

novum examen.
23, 26.

22, 23. Martini benevolentia in reges. 24. FidelibusresSyriacae

lert.

Ponlifex in Palaeologum ab Ecclesia deficientem senieniiam

Siciliae

iu

Carolum

regem concilaius.

29. S.

Thomae

translalio

commendatae. Palsologus .\nnae regiuae pia mors. 30.

Ladislaus Ungaria; rex in libidines elTusus.

MCCLXXXIL

1-4. Belli

inler Tartaros el Saracenos exitus. 5-7. Carolo de sacra expeditione instauranda meditanle Poiiiilex decimas pro eadem decerntl. 8-)0. Palaeologus anathemate plectitur. H, 12. Siculffi in Gallos conjurationis tyrannides; Vesper Siculus. 13-23. Ad Panormitanos imperia Ponlificis et anaUiema spcrnentes mitiilur legatus, qui in Pelrum Arugoniae regem ftrt sen-

tenliam. 24, 25. Palaeologus ob toedus cum Petio iiiiium eadem pceoa devinciiur. 26. Conradus Carolo infensus. 27. Poniificis de Calabris rebellionem in Carolum meditantibus dispositio. 28-31. Coorlis in Urbe turbis, Guido qusdam ditionis Ecclesiasticae locaoccupat; posnis ideo

mulctatus. 32. Martinus Ecclesiasticorum a magistralibus oppressorum defensor. 33. Leoiino Vallensium principi iii Lello auversus Eduaidiim caput amputatur. 34, 33. Alfonsi in Sanc-

lium lilium peiduellem sentenlia. 36-38. Ladislaum Ungariae regem lurpiier viventem ad melius horlalur Ponlifex. 39-41. Jariges et Lituiuii a Leslioue Nigro magna clade delealur.

SUMMARIUM.
MCCLXXXIII.
1-4. Martini cura? in Siculis

VII

ad officium revocandis. 5-13. Pelrus Aragonius Carolum astute provocat ad siogulare certamen , quod disculere adnilitur Pontifex , sed perperam. 14-24. Instrumenlo amplissimo describilur liistoriEe series in lerenda a Pontiflce adversus Pelrum

sententia. 23-31.

Diploma quo
etiiiiii

I'onlificis

nomine

stalula feruntur pro

novo Aragonum rege

instituendo. 33. Pelrus

Yalentia;

regno a Pontifice exuitur. 36-38. Martinus Angliee

a contralienda cuni Pelro affinilale revocat. 39-41. A Pontifice Carolo pro regni defensione subsidium pecuniarium mutuatur. 42-46. Principis Salernitani eximiae pro Siculis leges, quarum quaedam ad rern Ecclesiasticam spectantes ab Hooorio IV confirmantur. 47. Carolo

regem

flagiianii prorogationem peusionis census annuii Pontifex. 48. Hosles ditionis Pontiflciae a Guidone ducti vineunlur. 49, 50. Martini pro .-Eniilia popuiisque ievandis sollicitudo. 51, 32. Egregium liberalilaiis et amoris Ponlilicis in Romanos documentum. 53. Agit Ponlifei de Pisanis et Januensibus conciliandis. 54. De auxilio Allonso praBstando agil. 57. Sancius nuptias vetitas jubelur dissolvere. 38, 59. De iiicursiune Lituanorum in Poloniam Pontificis ad duos prEBsules litlerae. 60, 61. Rudolphus Ecclesiasticorum privilegia confirmat. 62-69. Mariini ad Eduardum Anglorum regem de expedilione Syriaca deque decimis ab ipso occupatis littera;. 70. Tartarorum regis in Christiauos persecutio. 71-74. Palaeologo morluo a schis-

malicis denegatur EcclesiasticcB sepulturae honor.

MCCLXXXIV.

1-3. In

Siculos sacram mililiam ordinat Martinus. 4-9. Legatus Apostolicus Gallos ad eamdem expeditionem concitans gesta in hac re Pontifici refert. 10-12. Karbonensi archiepiscopo imponit Ponlifex, ut de censuris iu Aragouios latis diligenter exploraret. 13-14. Carolus Salerni piinceps insulum Sicilia; invadens captus. 13-19. De componendis discordiis in ditione Pontiucia exorlis Martini paterna sollicitudo. 20. Pisanos inter et Genuensesbellum.2). Impostor in Germania. 22, 23. De Magno Sueciae et Gothorum rege. 24. Belluni Ericum inter et Magnum affinitale componitur. 25. Liberlas Ecclesiae in Polonia labefactaia. 26-29. Leges concordicB inier clerum et Lusitaniae regem. 30, 31. Diviua justitia in Tartarorum regem. 32-43. Eduardo Syriae opem ferre meditanti decimasque in hanc rem petenli Poatifex scribit. 44-53. De Becco patriarcha Conslantinopolitano deque Graecis schismalicis.

MCCLXXXV.

1, 2.

Caroli Siculi pia mors. 3-8. Pontificis sollicitudo pro Siciliae regno. 9. Conradus de Antiochia

Aprulium irrumpit. 10. Expeditio in Urbinates.il. Lesko Niger in Hungariam confugit. Marlinus moriuus miraculis inclarescit. 14-21. Honorii IV electi exordia, consecratio et Encyclitae litlerae. 22-24. Ad Rudolphum imperialem consecrationem petentem Pontificis lilleiae. 23, 26. Belli in Aragoniam a Francorum rege suscepti exitus. 27. Philippi regis defuucti elogium. 28-36. De Siciliae stalu Ponlilicis uberior expositio et Conslitutiones abhinc servandae. 57-62. Qualiter Honorii isliusmodi leges, posl Mcolai IV tempora viguerint et violaiae luerint. 63-65. Veneti sacris interdicti implorant Sedis Apostolicae clementiam. 66.
in
12, 13.

M:igistralus Florentini iniquae leges in jus Ecclesiasticum. 67-69. Guillelmus Montisferrati Maichio a Pontifice judicatur. 70, 71. Senlentiam fert Honorius in Viterbiensium causa. 72. Stiiiendium S. Petri a Polonis et Pomeranis exigil Pontifex. 73. Tarlari in Ungaria. 74. Waldemarus Sueciae rcx regno orbatus. 73. Instituli in Sardiana fidei censores. 76, 77. .-Egidius Auguslini.inus Romaiius sua scripta Pontificio decreto submitlit. 78. Argon Persidis rex principes Christianos conlra Saracenos sollicilat. 79. De imperio Tartarico. 80, 81. Honorii

ad reges Augliae

et Scoliae

litterce.

82-84.

B.

Philippi Serviiae pia

mors, egregia opera

et

miracula. 83. S. Odilia; V. M. reliquiae divinitus reperla;.

Concilii Budensis Constituliones

de quo ad 1279, nura. 34.

iAiil.r,

i.rr'';,;.J

.'iW'

.;.

--

C'j,;

A'

>M

*v .,.-

mr:;! trr^:>

>

:::

.:'!

'.r;-

;..

ANNALES ECCLESIASTICl.

ALEXANDRJ

IV

ANNUS

3.

CHRISTl

1257.

1. Dissidentibus iuter se electoribiis, reges, Willelmo intcrfecto, desiijnantnr liichnrdtis Cornubice comes, et Al/tiioiisius Castella et I.cgionis rex.

sima fretus

litteris

et auctoritate

regis Boiiemia',
ct

diicis Saxonia;,

niarchioniim de Brandcburch,

imiltoruiu priiicipum, elcgit

domiiium

Alfoiisuiii

Aiino salutis

(iiiiii(|uajj;esinio se|>tiiJio su|iia

iiiillo-

rcgem
3.

IIis|iaiiia\

((iii

clictioni consciisit, persuasus

simum ducentesimuin Iiidictione (iniiitadecima,

humani
{,^eriei'is

a regibiis, et priiicipibiis, et amicis .

liosle

scindente princiiium animos,

majeslafe
est disccptatiim. A.!-

Expoiuijitnr difsidii causa;

liuic

atiox cxarsit disseiisio, (le(|ue imiieiii

intcr electos

secunda,
trariis

contraria.
stiidiis

Ad

et

argumenta

illi

rci

liistiniam con-

duos principes

homiiium

obscurat.iin

involutamque
pctcre opera;
in

moniti jussi^iue erant, ut antea vidiinus, principes elcctores, iie in locum Willelmi interfecti Conra-

tencbris illiistrandam, vcritatem ex

lirelium duximus, (|u;c
c.irdiiialiuiii

iis

coram Sede Apostoiica

a

diiium Friderici Secundi ex

generis,

(ilio

ncpotem, lum oh

coiiscssu,

Richardi

Alphonsiijue

tum ictalis vitium rcipiib. yubcriiaciilis admovererit, parucrantque ii dictis Apostolicis:

sed
iii

oratoribus, iitraiiKHie in partein jactata fuere, (|u;u(]ue Ponlifex siiis lilteiis

'

ad clcctos, et imperii

contrarias imrlcs dislr.icti,

alii

Iliclianlo

jcmuios, ut de tota disceplali ipsoriiin juris scrie

facerct

CornubiiE comili llcnrici An;:lonin] rcgis fralii, alii Alplionso Castella; et Legionis regi impcrium
detulere, diyiiissimi

certiorcs

coiisrripsit.

Efllnciial

anniis
erat

intra

qucm,

exstincto

Wilbimo, cligcndus

ambo

priiicipcs iiii|M!rio,

ob

Fraiicofuili Iiiimanoruin rcx, octaviisiiiic ab

pliaiiia (lies tractaiido

Episaiie,

eyrcgias virtutes, (]uiiius oriiati crant, pr;cclaiai|iie

facinora edita,
(|uuruiii
si

nc^otio constilutus, ac

fama ad
concordia

remotissimas
iii

ut Richardus cuin suis coiitcndebat, nt rexcrearetiir piicfixus,

orbis oras |ienelrarat,

alteiutrum
liisce

ulvcro eciuitia Alplioiisus,

ijisiiis(|iie

suflra^ia priiicipum cecidissent.

Rem

vcrbis

sludiosi, iion ut dc eo cligcudo, scd ut dc

iis,

qu.x

perslringit Hcnricus Stero'

2. liabitis

ad eligendum speclarent, agitarelur. Primi accesscre Fraiicofurliim diix Savoiiiic, aUjiie episcopus
Ticvirtiisis
;

l'rincipes

refj;iii

pro elifj;cndo rc^'c tamdiu

ditliiiilivmii
iiiil
iii

divcrsis con\eiilibus taiulcm

iiitcifui^sc ctiaiii procuratdreiii

rcgis

diem in octava Epiphaniic statiici Fraiikifiiit celebrandum, iibidum (|iiiilaiii

elcctionis
el

((iiivc-

BohemicE, ac diicein Saxonia-, iii.ircliiniiis Brandebnr^cnsis \iccs tjcssissc asscrcbal Alplioiisiis, iic^abal Ricliardus.
guiitiiiiis, lciitiis
lis

nisscnt, iMo^';untiims, ctColoiiiciisis ai( liirpi>C(ipus,

vcro in uibcagcotibus vcncrc

ciii

Ludoviciiscomes Palatiiius

Kliciii, ct
iii

fralersuus

archiepiscopiis Coloiiicnsis,

archiepiscopusMaiii

doiiiiiius Ileiiiicus

trem ngis

Aiigliic
iii

Uichar.lum fraconvcneriml, cl electus ab ipsis

Bav.iriic

dux

lunc ab hosle
,

viiiculis,

siias
iii

viccs ilciiiaiid.uiit

cl coiius

P.ilaliiius,

(jiiibns

subscijuenter

die

A^censionis
ungitiir,

Doiiiini ct

apud
iii

iiriicm |ir.ccliiMiiii adiluiii coiitendcbat Riciiardiis;

c cuiitra Alpliiiiisus
ita

Aquist;ranuin

iii

rcj^f<in

potciitcr

iiigre-sum vclilum, (juod

veiiisscnt,

rcgni solio collocaiur. Domiiius aulem Trcvireiisis episcopuscum aliis i|uibiisdam priiicipibiiscoiisi;iilire

magiio aini.iloriim iiumcio succincti

viiiKiiie elcctoribiis aliis infcrre

moliiciilur; ipsis

nolcns elcctioni piicdicke, in mcdiaUuadra^^eSlero apud Caiiis. anliq. lect. lom.

vcio dcnimtiatiim urbis

jiorlas

palefactum

iri,

si

'

i.

pag. 27C.

'

Exl.

iii

Cod.

Vall.

Ms. sign. c.

-40.

pog. 9.

ANN.

TOMIJS XXll.

R.VYN.

111.

ALEXANDRI
honesto lantuni comitalu
gredi digiiarentur.
4. Exulceratisitaprincipuni
stipati

IV ANNIIS 3.

CHRISTI 1257.

nd Iractandas ini-

quilur recensctqiie, ut archiepisco])US Colpniensis

imjicrii

perii res, reniota iila arinaturuni niulliludinej in-

protocancellarius

])lures(]ue

Germanise

electorum animis,

inviceni(|ne dissentientil)us, niios contraria age-

Angliam solemnes oratores, ac lilleras iniseriiitRicliardo, (]uibus ad capescendum Gennaiiiffiregnumliorlabantur. Versabatiirtumcumrege

])roceres in
nobililatis Aiiglicaiue tlore circiiinfuso,

bant studia, arcliieiiiscopus Coloiiiensis, el comes Palatinus, captalo consilio, Hicliarduin in lioina-

ciim

ab

oratoribus
iii

illi

sigiiiticatum est electorum suHVagia

:

norum
ret,

rcgein elegeriint,

ita

utCoIoniensis arcliiecoiifer-

eum

coiifliixisse

binc perstringebat oculosdiallenrici, et

piscopiis etiam pro Ma^unliiio sufTiagium

dematis oblali

fiilgor,

cujus

facti

illam ratioiiem proposuere, quod

de-

rcgum
etiaiii

laiilgravii,
iiifelix

hinc ultiinorum Gennaniae Willelini comitis

cum

pauciores dies excurrentis aiini, intra (]uein

iiitra

Hollandia'

neccssitas regis eligendi iiicumlieret, nec

Ricbardi

]ii(Tcseiitia

casus terrorem iiicutiebat: tiim Anglijc oinniiio necessalior-

finitum illumextremum teriiiiniim priiicipes electores cohvenire facile i)0sse viderentur, siia inlerfuisse,

ria videbatur.

Al rex Angliic, cuiiisuspeiisosexspec-

lalione

oinnium aniinos cerneret, Ricliarduin

si

electionem celebiare
regis

alios

vero

jiriiicipes

lalus est, lionorem divinitiis atqiie hiimanitus ob-

eligendi

munere

excidisse, sive (|uod ad

lo-

latiim acci])('rel:

resiiucrel digiiilalcm, divinaB

cum
sis
,

attinebat,

nec prcesentes, nec procuratoniin

sive ad

reiiiignatiirum voluntati:
iii

maximain inde gloriam

iri.

opera, ut rex Bolieinia;, et m;ircIiio Brandebuiyen-

Aiiglos redundare, alque Anj;Iis Germanisque

non

pervenisseiit,

comitia ageiida,
atiiiie

fretuni nullo ])ericuIo a]>petituni

urbis^iue portas pandere, ut

dux Saxonise

Prccclaram Riclianli
voceni addiicit Parisiiis,

iii

archiepiscopus Trevirensis, noliiissent.

5. llis (ippoiiebat Alplioiisus noii fiiisse

sibi

admiltendo imperio mortem repentinam

iiiino-

ris eIectoi'uiii

niendam

electioiiis

numeri majorem numerum ad deficelebranda; diem cogere, ante,

flammasi]ue interoium iinprecari, si vel amliitione intlaliis, vel avaritia adductus sceptrum accijieret: sed tantunimodo illius regni suo sjilendori restituendi desiderio coinmoveri,
gnilate regeret. Ciir vero
iitiiue eos, (]ui
,i

quani ultinia evolventis sese amii dies laberelur. i]ui Interea dum Bichardi celeliraretur electio
Francofurli
gere, sed
]>rinci|ies siibsliterant,

ipsum
ac di-

elegerant, suninia moderatione,

(juitate,

neminem
i'ex

ele-

jiost

evolnlum

a iiioite Willelini aiiniim

gem Romaiioruni
iiividiani
])i;pterea

adsciscerent, ad

GermaiM exlerum in remuliiam illorum

arcIiie]iisco]ius

Trevirensis,

cui

Bohemi;e,

ac

Brandebiirgensis marcliio, ac Saxoniae dux vices

suas iin])Osuere, ut AI|dioiisus affiimabat (instabat
eniin coiilra Bicliardus, uldemaiidalam
ijisi

ad

discordiam auctor cau.^^am derivat; iminensas opes, quibus Richardus

circunifliiebat.

Tum

])rincipeseiiuinerat, e
:

qiiorum
maxinii

eam

nutu
iu

provinciam

lilteris

ostenderet) cuin se Fiancofiir-

Hi Alemaniiia, ad quoruin
electio ])en(iebat

suiit, iii(]uit,

iiutuiii iiendet eleclio

tum

contulisset, evocatis arcliiepiscojiis Colonieiisi

(]ui

i])sius regiii,

quod

est quasi arrlia imperii

Roma-

et Magnntiiio,

jain vinciilis

laxatus eiat, et

norum

archiejiiscopus
inqierii
:

Coloniic

cujus titulus

comite Palalino, nec iis vemeniibus, Uominica Palmariim in Francofordiensi palatio Alphonsnm Caslella' et Legionis regeni, suoet aliorum priiici-

est sacri

piotocancellariiis posl lionorein

archiepisco])iis
,

arcliipra^sulatiis

Magnntinus, arcoines

chiepisco|)us

Treverensis

rex Bohemia;,

puin noinine, in

Roinanorum regein
illius
lilteris

elegit.

Ibec

Palatinus de Rlieno, dux Austria', diix Suavia', qui

et

nos ad controversiic

nobilissimai lucem affuiisuis locis adduceiulis,

conies

Bavariai,

dendam

ex Urbaiii

Miclia;, inarciiisiiis

dux Polonia} marcbisius de Rrandeborg, dux Sa\oiii;p, diix

,

interim decer])ere voliiiiiius. Quis vero meiiori jure an Richardus, cujus electio prior erat, an AI-

de Brunesvvic, dux de Carentene, dux de Melai, dux Brabantiffi, qui et Lovaniae, landegravius Duringiae,
marcliio Misni;c. Inler

phonsus, inquem major deinuni electorum nunierus conciurerat, polirelur: utque ea causa co-

omneshos magnates super-

emiuens

est arcbie[)isco|)us Coloniensis, qui coro-

ram

Ajiostolica

Sede diutius

venlilata,

tandem

Richardo niortuo, Gregorius X Alphonsum coegerit, utsuo jiiri ad imperinm renuiitiaret, ni suain ab Apostolica Sede causam (lamnari vellet, quo
vita fuucto exslincto(]uc imiiendeiitis belli iiericiilo,

nare tenetur regem Allemaniac apud A^iuisgianum, ab antiqua et a])]irobala consuetudine , Non leviter tanien aiiclor aberravit a rei veritate, cuin de ea controversiaagentes se])tem tantum electores enunierent, nimirum arcIiie[)isco].os Coloniensem, Maguntinum, TrevirenPontifices iu
siiis litleris

RoduI]ibus ad imperium

est eveclus,

inferius ex-

ponemns.
C. Per oratores Germania; sahitaliis, et a Colo-

sem; regeni Buliemia', duceni Saxohi;e, comilem Palatinum, ;ic marchionem Brandeburgensein.
7.

niensi archiepiscopo in

Uomannm regem
lcf/cs

inaiuju-

Quo

vero Bichardus de

ratus Hichardus pias

sancit

coyitrovcrsia

ciiiuin voiuiilale certior fieret, in

Germanorum [DrinGermaniam ora-

necdum
tificis.

scdata, rerjes amiuli rjratiam ambiunt PonI'ra;terniissis his

tores ad ex])Ioranda

corum

studia misil, quoruin

silenlio Parisius, quae

'

plures

oplime erga

eum

se atrectos ostentarunt.

Richardi causam tantuni fulciunt, fusius

lioc an.

prose-

>

I'ar.

llisl. Aiiul.

Quinetiam Coiiradiis Colonieiisis arcIiiepisco])US magno procenini iiumero sli])atns in Angliain venit, ut Richardum ad petendain Gerinaniam,

, :

ALEXANDRI
capessenda(ine
ipsi

IV'

ANNUS
omnia

3.

CIIRISTI

1257.

gubernacnla incenderet

quisitores bmreticai pravitatis ac alios Catholicos

cefsnra

feliciter,

populosqiie ac principes ejns

iiublico ac so-

sacerdotes pastorali morecommonitils, tenebricosi

(liaboli relictls

iniperia exceplnros. Loniiini etiani

insidiis,

viam

verilatis

agnoscere

lemni

ritu

fidem

snam
alii

sacraniento ailstrinxit

noluerit, sed in erroris concepta neqnitia perseveret

;

ejusi)ue exemiilo

iiroceres in ipsius verba ju-

pra'sentis

nostra;

legis ediclo

damnandum
fiscuiii,

rejurando adacti. Explicuit in eos regiam ninfjnificeiitiani Ricbanlns, at(iue inler alia niitiiiani egregio opere laniiiiis aureis teclam, ac lapillis
pretiosis distinctam
capiti
pili
iii

eiim foredecernimns, nt bonis ejns in

cor-

pns

nltiiiio

siippllcio afficiatiir.

Cumque

per hor-

icndaiu blaspbemandi consuetudiiieiii diviiKcmajestatis

Conrado contulit (|uam cum iniposuisset, nibane sulijfcil, se ipsius cagrati animi sij,Mium regiam coronam inipo:

ira

haclenus

in

sacrnm

Romanum

impc-

riuiii et liileilum (|nietein

provocata essc notescat,

et Ciiristlanus

piqiulus iniserrime scandalizetur;

siturum.
8. Conveitit mox curas Ricbardus in adornanda profectione, contlalaqne validissima classi-, vula iii ac magnis opibus in naves adsportatis nermaniain fetit, filiciiine in tfiram exsceiisinne
,

ad placandam Dei iram et populi impietutem refreiianiiaiii voluimis ac staliiimus, si (luis data
iiidiistiia,

et

deliberato

aninio

per

Dei

nomen,

potriitlam, iiiiserlcordiam,
ttiin,

baptismum, sacramen-

facla,

summo

a|ipl

lusu ab iimuniera lioiiiinum

sese

et

slmiles blispliemos
iit

marlyrium, passionem, viilnera, virtntem, sermones juraverit, iii priilamiialte

blasplieiiilfc
:

multitudine, quse
ceptiis,

ipsi

obviam

eftiiderat, ex-

mls

delictiim iiiler pii-

addnctusiine A(iuisgrauuni, a Coloniensi arcbiepiscopo iii rcgi-m Romanoriun inangiiiatus

esl,

blica criinlna niiiiientur

deiiule in

ipsnm

reiiin

simihterque ipsius uxor Saiicia regio diademate redimita. Ha;c de Ricbardo Parisins, cnjus
partibus pro innalo
iii

seritque
electo

nnnquam Germaiiosoratores

patiiam aiiiore studnit, asde Alpbonso

legatos a Ricbardo

vero ex ira aut prava consuetudine deliiiuerit quoties dejerasse ant blasidiemasse aiiditus fnerit, toties pro nnO(iuo(ine blaspiiemo dlclo vel juraiuento
(iiils
;

debllae nltionls glaillo anlmadverlatiir. Sl

slngnlos solidos
judicetur

jiidici,

m
ita

cujus districlu crimea

solvere culpabilis

mentionem edidisse aut missos iii Alemaimiam, iiullo

flatus,

commisisse deprebensus
(nisi

fiierit,

ijus rei

rumore

af-

tainen

graviter bla^phiinasse

ac nec teiiuissimam

rei

famam

ad Anglo-

convincatur, quod morte dignus existimelur) de-

rum

regis aut Ricbardi aiires affluxisse,

cum

ipsi

Germani detulere. Quod saiie ab oinni verisimilitudine ablioriet num enim principum
imperiuiii
:

cernimus, ut secundnm criininis circnmstantias pro jndicls arbitrio atrocius iii corpore et \ita puniatur; blasphematores autein cujiiscumqne sint
dlgnltatis ant

aperta dissensio latere Anglos potnil ? nuiii acceptis

conditionis

vestigio adjuiiicem

(inorumdam lantummodo

litteris,

delatisque
fu-

deferantur

quod qui non

vel

fecerit, etanditi criini-

studiis alios a se abalienatos esse

Ricbardum

nis celator extiterit,

ipse jndex in execiitione

gere potuit? lUud vero probabilius, ipsum

allis-

sima dissiniulatione rem snppressisse, atqne ad occupaiidam coroiiam provocasse, ut a?mulo aditns prajcluderet , ejusque consilia elideret. In quam sane sententiam ha:c monachus Palavinus Comes anlem Ricbardus ascendit in Aleiiianniam festinanter, et de assensu quorumdani iirincipuni capiti suo rcgui Alemanniee diadenia im'

negligens et remissus foret, coram Deo et in conspectu nostro poterit merito culpabilis apparere. Dal. in villa Solodoro XVII kal. Angusti . Interea Alplionsus Castelke ac Legionis rex

delatum ab
admiserat,

aliis

principibus Germaniae

regnnm
aliis

certiorque factus Rlcliardum ab

procetibus regem

salntatum, atijue etiam Aqiiisgrani corona ciiictum, imperii maxi-

Romanorum

poni curavit

mam
Germania Richardus
pietatis suce

partem

in

Reliquit in

Navarroe, Aragoni;c

suam potestatein redeglsse; Galliffi, regum gratia fretns, fulttisiine

monumenta, dnni ad comprimendam procacium

lingnarnin
iii

eorum

promissis, a quibus electus fuerat, totius

laxandis blaspbemis vocibus liccn-

liam, bajreticorumqne elidendam nequiliam banc

legem sanxit
a

*.

Germaniam intuuRichardum depellere meditabatur; altcque jus suum ad imperium, virium poteutiam,
Hispania} et Galliarum vires in

dere, ac

Ricbardi

Romanorum

regis Constitntio de

haereticis et
Si

blaspbemis.

fiEderatorumque copias efferebat. Et quidein niul. toruni faina circumferebatur, Francos ob inveterata

quis aliam fidem,

quam

quae in duode-

cim

articulis sacrosancti Apostolici

symboli Chri-

stianae nostra) Catbolica' fidei tradita est, aiinuiitiat,

Anglis odia ac bella veritos, ne si Riad iinperii fastigium perveniret, maxinia chardus regno pericnla conflatuiii iri, ciim liinc Anglia,ad repetendas ereptas pncteritis bellis provincias, tolos impetns impressura esset, binc Germania tot

cum

sequitur, docet, vel prasdicat, aut naturariiiii in

RediMiiptore nostro Jesu Cbristo coiifusionem profitftur,

anl divinitatem ejus vel bnmaiiitalem

vel

iie-

gat,
et

blaspbemalve, aut sdntifurain ejus passiouem

mortem coutemnit
Ril. Cliron.
lli.

blasphemat

et per in-

bellicosarnm geiitium arma in eam subrilchanlo, qni inter caeteros titulos Pictaviai etiam comitatuin sibi arrogabat, conversura videretur. Cnin
vero utertjiie priiiceps ad suas corroborandas partes Pontificis gratiam colligerc maximi iiiteresse

Moiiacli.

1.

ii.

hoc an.
404.

Eit. apud Melchiorcm

Golilast.

tum.

et ult. pag.

probe nosset, eumque

demum

politurum imperio.

ALEXANDRI
ad cnjiis parles
ille

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1257.
consecrationis reciperent
:

scse

dciorsisset,

mngnis apml
illius fjraliam

munus

alioquin,

nisi

enni sUuliis
prolicerent
:

officiis(|ne

ccrtavem, nt

essent lepilimo impediniento detenti,

sfrafione s|)irilualiuni et

ab adinini-

niissiscjne oratoribns

singnli (ledcre
,

operani,

iit

se ad innnctioneni

conferendam

ini-

rent se snspensos. Ef
sua)

si

temporalium cognosceiiltra praidicfum tempus

detiiierent Ecclesias

|)onendnnK]ue diadema, rejecto ffimnlo nt illej,'itime eleclo, vocaret. Contendebant (jnoque alii
principes, nt qnis(|ne Alphonso, aut Ilichardo fa-

consecralionis

munere
iiosfra

aliis sex

meiifibus viduatas, ex tunc ipsis Ecclesiis

se

scirent

auctorifate

privatos; et

iis,

ad

vebat,

lilteris

atque oraloribns cansam

,

qnam

qnos talinin specfal

indnlf;entia eis

electio,

providendi

sibi dealiis

erant

aniplexi

Pontilici

commendare. Et sane
'

habereiit liberani facultateni,

ntrumque eleconfirmat monaclius Palavinns suos (Uimam oratores ad Ponlificem misisse, clum
uf ab ipso coiirirmari in iiii|ierio obtinerent, aliine

concessa,

jier

non obstante aliiiua snb quacumque foriiia verbornm (|uam adversus statutum hujusmodi
fiieri.
filii

possent in ali(|uo se

ad accipienda insignia excireiilur

iie

sed Pontificem,

H.

Llnde dilecfi

prKpositus

et

Heidin-

pax abrunii^ercfur, loiigiores ex cardinalinm

ricus canonicus Salzburgensis Ecclesiae ad

moras iirolraxisse, ne in tanla tani(|ne iinplicala tanlorum principum controversia rem

consilio
definiret.
9. Pltilippo Solisburriensi a}'chiepiscopo

Aiiostolicam

accedeiites

ex parfe capifiili

Sedem tam ex parte sua, (|iiam ejusdem Ecclesiae coram nobis,

electus
ipsiiis

non
exauqiiod

sine

mulfa cordis amarifudine retulerunt,

Philippns

clorato

Ulricinn sufficit Alexander.

tnrbarum Germanicarum finis, scliisma in eariim regionum Ecclesia nobilissima cmersit, ex quo bella ingentesque calamitateserupere. Cum nanique Pliilippus Carintbiffi dux Salisburgensis arcliiepiscopns (declus,
clej-iain
(|ui

Nec liis verum non leve

qnondam
iioii

prisca

sanctorum Patruin
tuta conteirinens,

moderna staeamdem Eeclesiam non tanmelueiis, et

:

quam S|)onsus, sed adulter potiiis, feiiuit per iiovem annos ef amplius occupafam cum nec infra
tempus pra?finitum a canoue, nec post hujusmodi consfilufionem nostram super lioc edilam, et in illis parlibus promulj^atam, ab eodem etiam capitulo pluries
crari
;

eain Ec-

annis noveiii adminisfrarat,

sacris Ponfi,

ficalibus

mmqnam
Alexaiider

inifiari

voluisset

ut refert

re^iuisitns,

se procuraverit coiise|)ro-

Slero

",

contumacem

prffisulem exau:

qnan(|uam
ef
iii

in

vocem appeUationis
in

ctoravil,

al(|ue episcopali dignitafe dcjecit

iii

qua

ruperif,

ipsa

Ecclesia

s|)irilualibus

ef

de re extat

hnjus aimi

IJugesto

Ap(is((dicum

temporalibus nililbimiims lemere ministrarit. Propfer qnod ipso Phili|ipo posf |)rimos sex menses ab administrafione suspeiiso, et demum post sex alios eadeni Eeclesia juxta tenorem ipsins consfiInfioiiis privato, dicti pra^posilus et capifiilum pro-

Diploma ', (juo Alexander Chiinensi cjiiscopo provinciam imposnit, ut Pliili|)pum, iiui lanto teinpore sumnio fidelinm damno el scandalo Eccl'^siam illam sine
ad restituendas
prffi^ule
illiiis

viduam gemere coegerat,

oppidaque vero archiUlrico Secconiiiiiruin

arces,
,

videndi Ecclesia?
ra n iiotestatem
;

iji^i

de alio habenfes ex hoc libevolenfes Ecclesi;c

siiib

eiiiscopo Salisliurycnsi

et

coiisu-

viensi antea episco|io, a canoiiicornni Salisbiirgen-

lere

de

pasfore, vocalis

omnihns qui voluerunt,

sium

collcgio snbrogato,
ratain esse jusserat
,

cujus Alexander elecfio*

nem

censuris Ecclesiasticis
aulie

poluerunl et debneruiit commode iiiferesse, tandeni in veneraliilem riatrem iiostrum episcopum

CliinKMisem,
cniii ac

conipelleret

et

arcliii qiiscopali

fiduciaiio

praf.itiim piiTpositnm, el seholasfi-

jiin; oliiioMos, inciissa

bonoiiim ninlcfa, ad exci-

pienda
10.

Lllrici

iiiqKuia aiislrin^eref.

lleiinamiiim (anoiiicus Snlzburgenses providendi eideiii Ecclesiic de pastore conluleiuut

uiiaiiimilei'

Apdstolicam Cons/itulionein de eleclorum antistilnm consecratione conlemnens, Plnlippus Oiiiii conlnniiix anotlumate percellitur. Ecclesianim calliedrahum spoiisis, conlractnm hiijc

polesfatem

qni veneiabilem
in

frafiem

nostrum Secowen. episeopiim

coiicordiler pdstiilaruiit, elc.
o

Salzburgensem
Alexau-

arcliieiiiscopum jiixta forniam sibi tniditam conCoiiliiinat

iiide

spiritnale

conjn^iium

passiin,

noii

absiiue

der Siccoviensis archiepiscopi electioiiem, ac Philipptim archiepiscoiiali gradu defurbal.

terbli
iiiiii.

ulroruiiKine pericnlo, neylijJieiilibus consuinmaie,

diflereiido

a Daf. Vi-

tenipora in

miinus consecrationis reciiiere ullia aiitiquis canonibus difllnita, nos qninoliis

Sepl(Mii. aiiiio

iii

1^2.

At Philippus

Ponlificia

nionifa

sprevit

bus ex injnncto omniuni Ecclesiarnm iiicumbif, pncdicfis Ecclesiis

Aposfolatns officio cura

licet

quare anatliemate

detixiis esl. Rei

gesbe seriem

legalus ad Pataviensem siin^raganeum scripsit, ut

taliter

vidiiatis,

qn;c (|ni(lein

S|)onsos
solafio

habereiit, deslifula;

tamen

eraiit

ipsorum

suam ad depellendam Philippi ram conferret. Successisse jam

debalur, afiiue excussum

fyraiiiiiilem

ope-

e sententia res vi:

quoad
runi

(pia-dain,

disiieiidiis

providere salnbriler ac mnlloobviare volenles, de consilio fra-

tyranni jnguin

cum

Pliili|il)ns,Bolieniitcregeaf(|ueAustii;e
iii

dnce

accitis

Ecclesiis semestre

trum nostroruni universis elecfis in pr.xmissis tempus sfatuimus, infra quod

praesidiario firmat, adversanlesque sibi

egit
:

anxilium, Salisburguiii,arces, oiipidiique milite iii exilium

d(!

qiiibiis

iilnribns
,

ancfores.

Succincfus
flore,

'

Monach.
I.

Piit.

C.hron.

I.

lom.

[lag.

27T.

u.
I.

iii.

Slero apinl Canis. anliq.

'

Alex.

Ep. DCXIX.

lect.

etiam tofius BohemiaB

Austriai

Ausfria;,

Moravia?
:

Ep. DCXXV.

dux

in

Bavariam irrupit

sed Bavarus

ALEXANDRI
fratris auxiliis
fiiltus

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1257.
1.^.

hostcjm delevit, atque edita

magna

strat,'e in fiiiram avcrtit.

Eciiditvcro Preiiiislaiis rexl5oiiemiic egre^iniii

relifjinnis exemiiluii),
(jiii

ciim accepisset haeresim

ad

Ncc dispar virgini Deo dicatce sanctissimjE Dinparam sanctnrum ingenti miilliliidinc circumfusam, quos oiiines ciclestis splendor obibat, vidcndam sese prajbuissc verba
olijc(

lum visum

in nohcMiiai

et 1'oloniic conliniis inilliilarc,

cam

aucloris
coviic

'

affcro

In coenobio S. Trinilatis Cra-

exscindendani pestem Alcxandrmn sollicilavil', ul strenuos censores fldei pra>ficeret. Commissa est ea provincia [iarlliolonirco et nroiina et Lamberto

rcligiosissimc

devotissiiiKMiue

vit;i

excedit

ad {.'atriam claritalis aiternae a Matre miscricordiic

canente
lico

Ibo mibi ad moiitcm iiiyiih;e; et aiigeprosc(iuciile

Theoronico MiiKuitis, qiios

pietalis

professio iu

ccetu

((luemadmodum
[ler

virgini

illius hosles zelo infl.iinmabat.

devota; religiosBe(|iie sanctimoniali Stroncslava; in

13. 5. Uyacinthi pia mors,

iii.atio
:

miraada

e.t

cann-

Ziiierzinicconsi

monasterio professa;

visiim in

fdix 1'remislai ducis

obitiis.

Exsliiictiim
sive Jaciciis,

mortis

i)ia;f;iti

Jaczkoiiis arliciilo moiislr;iliim est)

est

hoc aiino

XV

Angnsti pulcherrimuin totius

Polonia; luiiien, Hyacintims

nimirnm,
ab

dcductus, et a Prandotha Cracovieiisi episcopo, et populi multitudine in eodem ccenobio S. Tiiiiitatis

sepelitur.

aut Jaczko,

iis eniiii

iioniinilius

liistoricis

Polo-

Tanlis

et

tam

freciuculibiis

prodigiis

nis appellatur, Dominicana; faniili;c vir sanctissimiis, qui ad Polonos ac lUissosClnistiana pietate

illum et in vita
ficare

et post

mortem
si

insignire el glori-

dignatus esl Altissimus, ut iion solum diipsa prodigia (per)

imliucndos, c^Tcgiani opcrani navavil

ctrulsit(|ue

gniis, scd etiaiu digiiissimus,

maximis miracnlis, e qiiibus

sociis,

illud recensel Loti-

ginus^, injecla ipsiini fliimini veste, ciim tribus

inspectantibus
alijue

adiniratiune

defixis

Vissegradeiisibus, sicco pcde trajecisse.

Nec minus insigne innnmera

iiopuli multitn-

neglectum aPolonis et a notitia Poiilificis maximi suppressiim iri non contigisset canoniz;itione vidc;iliir. Ita Longinus, cui Michovi;is* et Cliromcrus' consonant. Ca;teium comprobala signis iimiimeris illins sanctilate Clemciis VH anno
,

dine teste comprobaliim aliud iiiiiaculum,

cum

MDXxvii concessit, ut Ecclesiasticnm in recolenda

ejiis
])ost

a Clementia nobili fcmina ad relaxaiidas curas in

memoria
tribiis
:

officium
iit

instiliicretiir,
fesliis

I;ipsis(|ue

agrum
se;:etes,

invitatus fiiissct, paulo aiite qiiam accede-

annis,

cjiis
,

dics in Polonia

ret, sjEvissima

grandinc circunijaccntium agrorum

cclcbraretur
rcligiosa

pra;tcrea
iii

ut

supplicalio solemnis
instriieretnr.

qua;

jam

fl.ivesccbant,

attritm
cjiis

omiiiuo

ponipa

ipsius Iionorcm

fuiTunt. Venienti ergo

populns
eiiin

sanclitalis

opinione inibulus, ad

confliiit,

crebiisi|ue
|)ro le-

suspiriis abscissis vocilius cxorat, ut

Deum

Deniuni posl diligcnti examine discussa ejus precibiis collata a Dco bcncficia, sacro ritu in sanctoriini Albo a Clcmente VIII anno mcxciv rcpositus est.
16. D. Hyacintlii

vanda accepta calamilale,

deprecaretur
:

st

gciibusque restitiiendis
spes, affulgente

iicc

irritaj

eorum

sacro fiineri felicem Poloni

enini die poslero, integra' scgctes

summa

omiiiiim

priiicipis, iiiiiiiiUMi l*iz(Miiisl;ivi

ducis PosMaiiieiisis,

admiratione coii>pect;c
Edidit

siint.

ubiliiiii coiijuiig;iiiius, (|iicm voIiipt;ituin illeccbrifi

innumera
:

alia

vivus mirnciila^

qiiie

iion

|)ra>tcrimiis lacili

iiec

Icviora post nioiicm cxplisiii

an.bitio

coirnpcre, non opiim fiilgor perstrinxit, non posliM piiccipitcm (lejcclur;i cxtuht vir
:

cuit.

Elquidcm
(jiii

Dcusi-ervi

saiictitatcm illiistra-

eral

siiiiiiiiie

iii

lciiiiicr.indis v(du|il;ilibiis
jiistili;i

ausleri-

turus, eo ipso die qiio e vivis subl.itiis esl, adulcsceiilcm,

iin|)ctu

latis, atipic

iii

adiiiiiiisliMnda

iiitegrilalis,

dnm

e'|iium

.igitarcl,

(|u;idriipcdis
allisiis
ii

cilicio

c.irniMii

sicpids

iiKic^Miirc

soliliis.

Sciuil-

e sedc

cxcusmis, ac tcna;

oiii

clir;dis v(M'o(dugii

locucx Loiigino' cgregi:iin ipsius

:

occubuerat,

i|isius iiaiciilibns

sancti viri suffragia

coiiiiiicniLilioiiciii atVeieiiius

llic iiibM' 1'olonia;

iniploranlibiis ad vilain rcvncivil.

\A. Cadcslibus eliam visis adc|itan! a^tcrn.im
illius

principcs

iiiit

sfimiis sui tempuris el su|ii;i a;l;itcm

viiiiilcs, coiiliiu iili;iin et

priidiMis, diias pifccipiie

felicitatem

pntefccil.
illi

Jo.miirs

Praiidollias

justiti;iui, siinim;iciir;i, suiiiinoi|ii(! studio sc(i;ilus,

ciliciiia

cpiscopns, |icrsolutis

jiistis

aiitc arain b. Vir-

vcsle iu dicbus

Qiiadr;igcsim;i',

iit

c;iro

ginis provolutus in gciiua, scse clfiulcrat in prcccs,

servirct spiritui, ct ccrvisi;! p;iiuni sapida, aut vino

lynipli;it()

cum
alios

chorum duos

suavissimo soiiino correptus ingredientes in eleganti forma juvenes, ac inox

ulebalur.
pais

Iii

|irununtianda
laiii

vero sen-

tciiti;i, el Iite

diriniciida
cjiis

mudcstiis, tain jiistus,

conspicalur, allcruin

duos majcitate hiimaiia aiigustiore ilccoros poiitificali habitu oruatum, altcriim Dominic.inorum veste miri candoris insigncm ac gemina co'ona redimilum sciscitanti (|iiis esset, responsum, Stanislaum, sociuin suiim Hyacinihnm ad ciclos |)erducere, (|ui docto:

ratns ac servataj virginilatis duplice laureola lulgebat.

dccrctum. Ncnio ebrium, aut iralum, aut gcstii, indiimciitu, sim inone, aiit opere supcrbnm. Siicro CuMKC die diiudccim paupcriim abliitiset osculatis pedibus, (iU(Miilibet novo panno vesticbat: media iioctc quod illi cerimoiiialc jam, et qiiasi ex dcbiti iiecessil;ite consiietudiiiariiim faclum
ut utr;ique
illuiii vidit

proI);iret

iiiiqiuun ;iut

fuerat,

dum

a f;uiiili;uil)us ijiiicsccre

put;iretur.

'

.Vex. Ep. cccL.w.

c.

Lon?iii.

ni.

54. Cliroin.

I.

ix.

Ili.t. I'ol.l.

vii. lioc an. .Michov.

'

Longin. ubi
llisi.

?iip.
I.

VII.

Mich.

I.

lii.

c.

o4.

Chr.

I.

ix.

lisl.

apud Sur.

die

xvAiig.

Long.

Pol.

hoc an.

ALEXANDRI

IV

ANNUS

3.
in

CHRISTI 1257.
tam cnormi cxcessu
palicntia nostra, ut et neet

consurgens cursuni liomruni Virginis glorios?c, quihus finitis, psalnios aliquos et orationes, quas
(lidicurat, iic|inniiciiat. Coiiluiil Ecclcsinj r.iicsriensi

gligentiae

nomen assumat,

vers

patientije

nomen

peidat? El quidem (luaiitumcuiiKjueob gcnerosita-

vilianiC/inieliii, 1'osnaviciifi

liiir,

practer lilicrlatcs,

tcm
iius

ijisiiis et

^uoriim iirngcnitoruin nieiila hacte-

quibus

utraiiu|iic l)ar(iiiibus ci

adversanlibus, nia-

dcliilisscmus

eidcm,

id

tamcn
:

ulteriiis

uon

gnis |)r[crogalivis cxtulerat.

l". 1)1 /lii/cs/fiNi/i StiTioii, si mo)i>lis nn)i ccdcret, siic)-iun belltim indici Jiidet

palitur |ir;vdicli crimiiiis magiiitudo

accusat cniin

Pontifex.

Longe

ipsum c;ircer, arguunt vincula, et coiitr;i ipsum Deuni ac bomines [)rovoc;iiit ;id vindiclam.
19.
tiaiii

a tanti viri |irobilatc abcrat

cciisis (lux,
(|iii

iiii|iiiis

Bulcslaiis Lcgiii-

Cffilcrnm

morc

[ni

patris,

(jiii

senten-

oli ca|itiini

iiibiiiiiaiiitcr Tlioiiiani

cito converlit in

vciiiam,et rcdirc iion [lerire

si

Wratislaviensein episcopum, SiEvi nonien traxerat,

ati|nc adliuc euiiidein pr;csulcin carccre incliisuiu

cu[)it fllium,

adliuc ex[)eriri volentes,

sii;c,

dc fra-

gmentis, conscieiili;c
maiiserit devotionis

qux

vcliit
,

bigena figuli

Gucsncnsi ct Mai;ileburgcnsi archicpiscopis dcdit imperia, ut crucis signa infesta advcisus Bolcslauin pro rcstitucndo libertcnchal
;

cuni Pontilex

est graiuli Cdiitritioiie cnnfi;icta

aliqiia tcsta per-

igniculi

retentiva, uiiiversiet

tatem vcstram rogamus, monenius

[iitecipicndo maiiilamus
qnateiiiis

horlamur

tati

cpiscopo attnlleient
in

|iopiilos(|ue

ad sacram
r|uo ita

attcnle, in virtute saiicta; obcdieiitiic vobis distiicte

,

expcdilionrm

tyrannum,

Ecclcsiasticas spernen-

[incfatnm dunioncalis, et

tem censuras, accingcndos curarenl. De

Pontifex C(ini|ueritur
:

ccm

siqicr lilicralione ijisius episcopi et aliorum,

et

Idem dux, EcclesiK malsua persua2

necnon
iiitis

siqier

[iraMiiissis

omnibus
;

lcum velut slipnlam

scveral
Ecclesiiu
obliriiiatus

rc|iiitans. adliiic in

moiieri ct iiiduci clficaciter faciatis

vestris,

([uod

si

mo-

malilia,
et

omiiiiio

coiitcm|ita

quod

absit, |ieitinacitcr

aures obdu-

disciplina,

(juod

ad

cumuliim
:

ravcrit cordis sui, ex tunc siiigiili

(laimiatioiiis iiiagis accedit, cos iiuiic valiiliorilnis

civilalibiis, ct dioeccsibus [iro libcrationc

c[iiscii|ii

vcflrum in suis cjnsdcm

quam

priiis aflicit piwiis et tormeiilis

pcdcs

eiiiin

coiitra

ducein ijisum juxta d;itam vobis a

[icr te vel alios

ipsius episcopi, (|ui calccali esse debeiit iu

Evanet
(|iii

Dco [irudcntiam
iicos,

viros ad boc ido

gclium

jiacis,

fcrieis

nexibus

alligiuitur,

|ira'dicclis

verbum

ciucis, etc.

Proponit

gregem suiim
interdicto sibi

saciie |ira'(licationis

ubere deburct
con-

Pontifcx iiidulgenliarum [)r;cmia

iis, qiii

advcrsus

reficere, nuiic in diii carccris ergastulo delinetur,

capcllaiii sui sulfragio, cui
iii

Bnleslaum

Savnm

accc[ito crucis synibolo rcligio[irofcssi. Dat. Lat. III kal.

sam

iiiiliti;im

fiieriiit
;iiiiio
'

fcssione consciciiliaiii

suam

iiaiidere valeat,

etcum

A[)r. Pont. iio^tri

ni.
bcllo est, cuni Boleslausa(i

(|uo possit inlcrdiim saltem

missarum
talis

officia cele-

20. Tcm[)eraluin

brarc.
et

Equidem
in

cuiii ct

nos

iiijiiria
,

vulncrat

eludendam immincntcm ultionem

sco[ium
viiiculis laxasset
:

Tlioiiiam epi-

non levcm

prcssura

iiioeslitiain

ad pioce-

sed ad iiidignas pactiocst

dendum contra duccm ipsum acrius nos invitat nam verisiniilitudo non tolerat, ut paliente tanto
Ecclcsiffi

nes adactuin,
[)ra!siililiiis, ([ui

ob quas incrc[iitus

Tliomas a

se bcllo sacroaccinxeranl, tyranni

dolnris existat. Si ergo

indignis,

rerc, et

membro, caput non langiieat, aut cxjicrs commissum est nobis licet et curam grcgis Doniinici sollicilani gemcdelam saiiciali viilneribiis adbibcre,

niiiiis

ac tcrroribiis de gradu coustantia! dejici se

essc,

passuni

su;c(|ue

causae
:

a'(juitatcm
ctiani

atque
caileris

Ecclcsiie jura

prodidisse

ansam

[iriiiciiiibus [ir;cbuisse,

ut similia ac Bolcslaus in
S[i()[ioiiderat

(|uomodo diicem ipsuni pcr morlalcs campos, per

itcr

C[iisco|)os

scelera

iieiteiitareiil.

ni-

mortis ultra patiemur discurrere, qiiin ipsum

ad pascua salutis reducamus? Cumque infirmus salularia respuat, (|iia!rat noxia, ct plcruiinpie
desideriis

contrariis

urgcatur,

(|iioiiioilo

lucem
reliii-

ipsum tanquam laboraiitem

plirenesi

impia

niiium duo marcharuiii inillia Boleslao, ac decimarum manipuliaruni, juri, iniprobissimo exem[ilo, cesserat. Ubi Longmus, qui haec iiarrat, excla. mat, non jaiii miniiii videri debere Silesia duces, quibus Polonia jure dcbcbatur, regno deturbatos,

(|iicmiisarl)itrii),(|uiiii|isi,i|uaiitumcum(|ucinvil(i,

cum

s[ioliatis

sa!|iius

Ecclesiis

maiiibiis([ue
scse

in

amara

salulis pocula proiiiiiemus? ut id ad curaiu

iiolcrat

Cbristos

Doniini
Laetus

iiijectis,

tantis

criminibus

sanus fuisse cognoscat, quod iufirmus non

[)ra.'scntire.

obligarint.
su;ivitate

ca

praeda

Boleslaus,

ejnsque

ad

siinile

audendum

faciiius illcclus,

idem obstinalusspiritualem me(iicinam respuit, postqiiain Petri gladium, prout congruit, non attendit, (|iii(l supcrest, iiisi
18.

Sane

|)Ost(|uam

fratieiii

blaiidis
officiis

Glogovicnsi ducatu exuerc nieditatur : illum vocibus ac simulalis bumanitatis ad se vocat at ille, cuin sibi insidias com:

ut extrabatur nialerialis gladius contra i|isuin, et

[laraii audissct, aliisartibiis i[)siiis

fiaudcs eludere

ad quod
poluit,

niedicamine voluntarius iiiduci non pocna; sallcm formidine iiertrabatur iiivilevi

iiggrcditur

lectissiiiKuu milituni

niaiium

arri|)it,

tus

Aii babitalorcs Poloiii;c filios s|)cciales reliii-

cujns [larlem in silvis [iroxiniis laterc jubet, ipse cum rcli([ua ad Boleslaum [icrgil, ([ui cum armatos

quenius

ex[)Osilos

illi

discrimiiii,

detestabili

facto i[isorum

quod ex tain imminet regioni? erilne

Hist. ['ol.
I.

egicgie inslruxisset

at([ue

pro

turribus et

nniris colloc;(Ssct, ut facilius pelliceret in iiisidias.

Ext. Ponlilida;

litlerji;

apud Long.

vii.

>

Mich. L

lii.

cap. Loiig.

nlii su|i.

ALEXAXnRI
ad fratrem descenderat
abdiicitur,
:

IV
illo

AXXUS
captus

3.

CHRISTI 1257.

at

mox

ab

ab opiscopo extorserat, divino judicio pro sc liberando refundere coactus est. Al dc iiii s.ili-;.
iniilia, qu.Tc

acduo marcharum

eisdem indulgentiis et immunitatibus gaudeatis, quibus gaudentcrucesignati in Terrae-Sancla; subsidiiiin

accedentes. Nulli ergo, etc. Dat. L;iteraiii

iii

non. Janiiaiii anno

23.

d.

21. Religiosam mililiam in barbaros Lithuanos, Jaczvingos,

Excepit

egregius

princeps de Ecclesia

aiiosque

commendat

et

tutatnr

optime meritus
siis

clientela; Apostolica;
eqiiites.

favoresadver-

milites facinora

crudclia
et

committentes anatlie-

mate ad officium

obedientiam revocat.
alioriini(|iic

Ad

comprimcndam
clesiffi,

aiidaciam ct crudelitiitem Litiia-

Innocentius (^asimirum LanciticB et Cnjavia; ducem nonnullarum lerrarum, quibiis Golens et Polexici

crucigeros
in

Cunlulcrat

papa

norun), Jaczvingoruin,

bostium KcBarlboloniico
niilili;c

quos
pios

vcl scbismatis, vcl iiifidelitatis ne(|ui-

tia

in

efTerarat,

Alexander

'

nomen erat duminiuin niodo etbnici sponte Cbristiana sacra amplectcrcntiir, etiamsi religionis S. Maria; Tlieutonicis equitibus concessisset, ut
,
,

Minorila;

Hobemo

promul^'aiid;c religiosae

quas

iii

Prussia terras ferro ctlinicis eripiiissent,

proviiiciam (iumandavit, (luem Boiiemite, Austrio;,

Poloiiia;,

Moravi;c(|iie
illa

pra;sulibus,

ut in pronio-

venda sacra

expeditione
ille

operam conferrenl,
ingentium virtutiim

ipsorum ditioiii ol)noxi;E censerentnr. Ciiinque superiorum regionum pagani imbiii nligione sacra Cbristiana cuperent, atque adeo sub diicis
avaritia,

commendavit ^ Floruit
miria;
qiia;

opinionc, niagnaiiKjuc apud Cracovia; et Sando-

imperio cadcrent, iidem religiosi equitcs, furenles re[)entinas excursiones in neopliylos

ducem, ac Salomem olim GallicifEreginam, monasticam (iisci|iliiiain iii S. [lamiani Oriline

gratiam
colifiiit
:

egere,

multum

fudere

humanum
erat

saiiguinem, eose

que sno snhjiLiendos imperio contendebant. Al

lcg.itiis

colebat,

a (luibus

sullicitalus

Apostolicus

(is

abbas

Mczzano)

ciii

Alexander, ut in oppido Lacoii Cracoviensis dioecesis

Pontifice

servandorum Casimiri jiirium provincia

inotus, anatbeinatis

sedem

e|iisci>palcm excilaret.

|)i;Eficeret(|ue

erat deinandala, rci a;(|iiilale

Bartbolom;cuiii,
ut qiiod

rcni in Giiesiieiisis arcliie|iisc(i|ii

',

in eos seiitenti;im jacnlatus est

tior faclus .Xlexander, scriplis

atque epi-copi Ciacoviensis arbilrium contulit

deceriierent.
Acceiisi
poi ro ita
suiit

deqiie ea re cerad religiosos Domi:

Ecdesia; digiiititi coiidiuere VKlureliir,

nic;in(irnni et .Minoriini f;miili;e

viros, (|ui ea;leris

Gnesncnsis

arcbiepiscopi, tiim Birtlioloma-i, nliuruiiu|ue concionatoiuin opeia |00 ardore fideles, ut Ca-imirns
Lanciti;e el (^nj :vife diix,

eariim fiiniliarum in Pru-si;i sodalibus pra^erant, litleris', senlentiam, c|u;iiii legatus lulerat, confirniare
imper;ivit,

ut

ccfiitis

censurarum terrore
et

aliique pliires Poloni;c,

submuverciitiir.
2i. PiioribusOrd. Pra;dicaloruni, dianu fraliiim Miiiornin.
((

Auslria;, et Moravia; pruceri-s

acceptu crucis syinbolo bello sacro adversus Litiianos se devoveriiit

:

gnar-

quos Alexander
22.
B

A|ioslolic()
'.

palrocinio pra;m;isque
titio

((

E.xbibita iiobis dilecti

filii

noI,i!is \\vi Kasi-

indulijrenli;iruin doiiavit

miri ducis Lancitiae

(Linciti;p) et

et Ciijavia;,

devoti nostri, peei

fel.

Nobilibns viris Casimiro

contincbat,

quod cum

oliiii

record.

Cujaviae duci, ac aliis ducibus, baronibus, et iiiiicrncesignatis |ier Poloniain, Moraviam et Austriam
versis constitutis.
a

Innocentius papa prx'decessor noster lerras paganoriiin, qu;E Goleas et Polexici vulgariter ajipellantur,

duxerit concedendas,

duinmodo

i);igani

Digiium

est

ut

ca;lestis

regis

obsequiis

inba;rcntes spcciali debeant pra;rogativa gaudere.

terraruin illarum sponte sine gladio fidcin Cliristi susciperent per baptismum, dilecto filio abbatede

Curn

igitur, siciit ex parte vestra fuit projiosilum corani nobis, vos zelo fidei el devotionis accensi ad

Mezzano Placentina;

dioecesis,

tuncin

pariibiisillis

exbortationem venerabilium fratrum nostrorum

arcbiepiscopi Gnesnensis et sutfragancorum ejus, ac dilecti filii fratris Barllioloma;i de Ordine fra-

A. S. L. sibi super boc conscrvatore concesso, iion obstante quod tota terra Prussi;c concessa fuit a

Sede Apostolica magistro

ri;e

et fratribus

domus S. Ma-

Tlieutonicorum,
et

quam
ipsis

possent sibi per glain

trum Minorum contra Liowanuos

Jacintiones
terris
et alios

(Lictuauos),

diiim sulijiigare; idem abbas

(liclum magi-

paganos et scbismaticos qui Cbristianorum confines cxistunt, de man-

strum

quosdam de

fratribus,
diici

quia
lioc

ipsi,

ut

evacuarent graliam cidem

supcr

laclam

dato

nostro prajdic^intiiim

verbum
c.intra

Dei, vivifica;

a pra;decessore pncdicto, terras easdcm, ipsis paganis paratis et voleiitibus sponte unda rcnasci baptismalis, intrantcs, in gladio eam sibi non sine
ter

crncis

assumpto signaculu,

eosdem

pcrfi-

dos

velitis viriliter cum Dei adjutorio pruficisci, nos [iropter boc vos benigno favore iirnsequi dele-

clanles, vestris supplicalioiiibus inclinali, persunas

vestras

cum

familia, et oinnibus bonis, qua;

iii

praesentiarum rationabiliter possidetis, snb bcati Petri, el nostra prutectione suscipimus vubis au;

sanguinissubjunanml; et diligenab ipso abbate monili, ab ijisa subjugatione resipiscere coutumaciter denegarunt, cuin hoc essel adeo notarium, quod nulla poterat tergiversatione celari, excommunicationis senlentiain, exi-

inulla cffusione

ctoritale pra;seutium

nihilominus concedentes, ut

genle juslitia, promulgavit

ipsiiis

quare

fuit ex parte

ducis nobis liuniiliter supplicalum,

ulcam-

'

Alei.

1.

ni. Ep. cccx.

Ep. cccvin.

Ep. cccxi.
'

'

Ep. VI.

Ep. IV.

ALEXAXDRI
deiii

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1257.
Danieli regi Rnssife.
noliis ex iiijuncto Apostolatus aiiim;irum nos coiiveint iirajci-

seiilentiam robur faceremus firniitalis delii(ilitiiiere. l(ieo(|ne (liscrelioni

tiun

vestra> iKlinstar

B liilei;ili;i, qii;e

prajdecessoiis ejnsdem

|u'r A|iost(dica scri|ita

inan-

incnmliimt

otficlo,

daimis, qnateniissenlentiam ipsam, sicnt ralioiiabililer est prolala, lacialis anclorilate noslra ns(|ue

piie iiivigil;ire s.ilnti,

ut

e:is

reguin Kegi,

qm

nos

illarum, licet immeriti, volnil piaeesse regimini,

Incrilacrre, sua
iniis.

ad s:ili-faclionem condif^nam, appellalione leiiKda,

invioiahiiiler cbservari, elc. Dat. Lat. iion. Januarii

iiobis

coopeiante gralia, valeaest

Veriim

(|iiia

non

Deo acceplum obsenec

peiveiiitur

amio

iii

.
siiis

(|iiiiiiii (|iioil

siiie

fide (irajslaliir,

23. I',iiucre Poiitifici Prullicni C(|nites, nc

obse(|iiiis iiromeriierc,
iil

opernm
tciii tidei

[cdifieio

:id

salulem, qiiod snpra firmila;id

Aicxinder

'

Ciielmeiisi.; |)rincipatiis a Coiirado

M.izoviic el

donationem CuQnilnis

iion consiirgil,

pnipagandam

eaiii et

coridborandam
liler regiiin et

in

ineiilibiis

ouiiiinm, et specia-

javia?
lilteris

factaiii
-

Vil

kal.

Aiij,'.

coiifirmaret.

principiim, inlentione lola oiiiniqiie

ac verbi et operis
effic^icia

iiisiMtic siiiit

pnblic;c Taluiiic a Cuiiraiio

iii,

sollieitiidme,
delieiiius,
iit

biborare

anno mccxxx, Indiclione

mense

Jiinii
filiis

edike,

Clirisli:ina religioiie biliusditrusa

a}leriii Filius

per

qiiibns Conradiis, uxore Acsapliia et

Boleslao

oibeiii, Palris

mulliidicatis servito-

acSemovito, tum proceribns asseiitienlibus, Cliclmensis ditionis jura in e(|uites Iransfuilit, P(doniaiii adversus Sirracenorum aliorunique inlldelinni

ribus pleiiius boiiorelur.

27. Sane tu
oliiii

cupiens de
nientis

infidelitalis te-

nebris. qii;c iioslquam etiam reiialus fnisli fonte

im|)etus

tuerentur,

alqiie

bisce
:

limilibus

baptismatis

oculos

tiia!

involverant ad

Contuli Clielmensem tractum ciicnmscribil hospilali S. Maria; domus Tbeutonicorum et fratribus ejusdum domus totiiin et ex integro Cliel-

qua nemo salvatur, et ad obedienliam Ecclesia; Romaiiae non sine divina iiispiratione redire, juramenlo prajstilo promisisti
luinen Catholica;
fidei, sine

omiiibus suis altinentiis ab eo loco, ubi I)r awantica cgreditur, terminos Prussia?, et per dcscensuin ejusdem tluminis in \Vimeii. terrilorium
sclain, et in decessu

cum

Ecclesiie praedictcB taniiuam fidelis cjiis filius obe-

dire,

ac fidem Catliolicam,
:

sicut alii

oilhodoxi

iiiundi ]irincipes observare

propterqiiod Ecclesia

per asccnsum

Os;r!

WiscliE usque ad Osam, usque ad terminos Prussiae,

et

eadcm, volens
f avoribiis,

te in sui

devotione congruis firmare

in
.

et

condignis graliis confovere, persoregalis dignilalisapicein sublimavit,

veram
legalo

ct

perpctiiam proprietatem possideiidam

'

naiii

tuam ad

Coiifirmata

eliani

Poiilifice est alia

iis

doiiatio a

Sedis AposloliciC

facta.

tat,

Quod vero ad bellum sacrum Liluanicum jam sacrum in Lillmaiios ac Jaczvingos

Miiiorita;,

specclas-

sicum cecinerant
|ihalia crucis signa

ac plures ad trium-

sacri clirismatis oleo, tuoque imponi capili regium diadema. Sed tu, sicut ad audientiam nostram iion sine cordis tiirbatione pervciut, laiii siiiritualiiim quani temporalium beneficiorum ipsiiis Ecclesi;c immemor, tantajque

f:iciendo te inungi

pellexeranl, (|uos

cum

postea

g.-alia;

prorsiis ingratus,

inffisliti

jiiramenti reli-

ob

rei susceiitfe difficiillates poeniteret,

(|ui

noimnllns,

gioiie
deiii

contempta,
EccIesi;E,

id (|uoil circa

obedientiain ejus-

adibant,
voti

ad

emungendas

|iecunias iin|)lendi

ac

praidicta;

observationein lidei

oiiere

liberabant,

eaque a Sede Apostolica

promisisse dignosceris, observare

cur;isti in aiiim;c tus!
fidei,

postmodum non

auctorilatc munilos praj se lerebant. Qiia? res,

cum

periculiim, ipsius injuriain

expedilionem iiistrueiuhim dislurbare videretur, certior factus Alexander dato ad Miiioritas diplo-

Kcclesia} prtcdicla! coiilem|)tiiiii, et o|)[iro-

briiim Jesu Cbri-ti. Siqier (|uo taito veliementius

mate
nicos

cdixit

',

iie

(inis,

iiisi

facla

sibi siiigiilari a
iii

conlristamur
cordis
nnslri
fliiei

(juaiito

ferveiitiiis

super
,

oinnia
cultiis

Poiitilicelacullale, iiuiiciipato

gereiidorum

eth-

ilesiilei:ibilia

cupimus

ut

armornm

voto, illins reos lilieraret.

defcctio, ct

ejiisdem

per

oibem longius

latiiisijue

diffu-

2U. Daniclis rcrjis Russla; a fide

Ponlificis

de en unutifjcna sollicitudo.

sus eonlinuum, aucture Doniino, suscipial iiicre-

Nec ad

mentiim.
28. Volentes igiturApostolicis

Lithuanos
iion levia

modo
damiia

fraiigendos, qiii lei Clirislianai

iiiliilerant,

apud tesuper
Cliri;

incubuil Alex;iiider,
offi-

hoc

iiisistere

monilis, et ad veritatem, qiuE

vcruin eliani ad
ciiim

liiissuc

regem Daiiidem ad
antca sese Clirislo,
fiiei;il,

stus cst, p:iteriiis le

persuasionibus rcvoc;irc

ac

revocanduin,

A|ioslolicain
ille

soUicitudineni
al()iic

speraiites (|uod te graviler contra

Deum,

et

ejus

delixit. .\i;greg;irat
ctiaiii

posl b;iptisnii sacra imniclus

l'onlifi(io

regio:

Ecclesiam deliqiiisse considerans, condigne poeniteas, et eiroieiu tuum corrigere stmleiis per le
i])sum
;

que diademale
loeilissime

jussu redimilus

scd

magiiiludiiiem tuaiii moneiidam dnxiinus

poslea siiadeiite buiiiani geiieris

de.-civer;it.
;id

linste, :ib Eccli sia

allenlius, et hort;indani, qiMtenu-; ad tiiam

riain revoc:ins qiMnto studio,
(liiie

memo-

Qiieiii

Alex;iiider mollilnis
:

qnanlaque

sollicitu-

primuin veibis

piet;ilem addiicere cst conaliis

circ;i
;

exalialionem

tiiam

Sedes Apostolica

tnm

iii

s;iliibribiis

monilis pareret, gravioies miijisi iiiteiitavit

'\

laborarit

coiisideiaiis etiam (|uod iion Ecclesiam,

nas armoi uiiique terroreiii

sed leipsmn decipis,

tuum

in

hac parte[iromissuin
et id

damtiabiliter
'

non

servainlo, (icrditioiiis viaiii, ([ua

alijiir;ire,

Longin. Hisl. Pol.

1.

vii.

Ep. Dccxxiv.

'

Ep. cccx.

'

.\lex.

I.

iii.

Ep. Dr.cwiii.

graderis, iion dilleras

ilisius

(juod

de

Ep.

c.\.

observatione

fidei,

et

pra3dicla

Ecclesiae

ALEXANDRI

IV

ANNUS

3.
sive

CHRISTJ 1257.
nobilinm regni
sile;iiit

oberlienlia jiirninento prreslilo iiniinisisli, iiivinlabilitiT

()l)Si'ivai'(;

Daci.ne consilio

provenisse, eo

procnrcs

ita (jiioij

iios,

liioriim

ipso cjiisdcm epijcopi diiTcesis a cclebrationc

my-

lautialiiliuni 0|K'riiin oilorc percciito, inulli cxiiido

slcrioriim

divinoruin. Et

si

rex admonitns
clericos suae

perfusi

icclitia,

dulcia
in

ipsiiis Ecclcsi.e

iibera,

t\\\:ii

pcr diios episcopos, vel

quoscumque

copiosc

(liidiiui

iniiltiiriiin

bciicfu ioriiiu

pcralle-

diieccsis distulcrit, vel noii

ciiravcrit taliter lacso

ceplionc

siixisti, tihi liiis cxiucntiliiis inciitis

ctuosius porrif,^amus. Alioijiiin vencrabilibus fratribiis

nostris

Oloinomiiccnsi,

ct

Wratislaviensi
te

iiifia menscm jiistiliam cxliibere, regnuni ipsum usque ad condignam satisfaclionem habeatur adivinis suspcnsnm.

episcopis litlcris noslris injnngiiniis, ut

ad id

Prohibemiis etiam siib excommunicationis

perccnsuram Ecclcsiaslicam, appcllatione remota,

compcllani, invocato iiiliilominus cnntra
lio lc

poena, ne ajiqiiis presbyter, seu capellanus alicujiis

aiixi-

nobilis,

duranlibus pra-dicforiim intcrdictoipsis

brachii sa?cularis.
apostolicis

Non

obslantibiis alitjnibiis

riiin

sententiis,

nobilibus pijcsentibus, aui

vcl
alias
:

liltcris

cnjnscum(|ue fenoris cxistant,

(lictis

aliqiio alio in curiis

dictorum nobiliiim,
(liviiia

pcr qnas eflcctns pr;uscntiiiiu impediri valcat, vel

(lifTerri, cl

pnblice, vel private

celebrare pra^sumat

constitutione de (Inabns

cdila in

quod qui
les

fcccrit, sciat se

cxcommiinicafionis sen-

concilio generali. Datiim Latcran. id. Feb.

III

anno

. Data

'

snnt Olonuiccnsi,

el

aliis

priesnlibus

lentiam incnrrissc, etc. Flagitarunt Dani prajsuab Alcxandro, ut ha3c edicla synodalia A|)osto-

imperia, ut Danielcm censuris armisque ridclinm

lica

mnnirct

aiictoritate,

(iii;c

Ponlifex, ut .xqiiilali

ad officium rcdigereiit.
29.

DanicB episcoporinn concilinm

latas ibi

leges Apostolica

nmnil

aitctoritate Alexander.

consentanea, corroboravit adjecta solita formula. Nulli nostra; confirmafionis, etc. Dat. Vitcrbii V non. Ocfobr. aniio in .
31.

In Dania liliertate

Ecclcsiastica
{]uibiis

obsolesccnle ob
quassatafucrat,

niaximos bellorum inotus,

rannide, ut

qiicre

cliam

Bellnm Danosinler et Norweffos. Reliliuc anno praiclarnm sollicitudinis

ac nomiullorum procerum ingravescente adeo ty-

pastoralis

exemplum
'
:

orbi Cliristiano Dani;cetNorciini

non rcprimerentur, earum regioniim cpiscopi, ad tuendam

rcf^ia cliani aiicloritate

wcgiae antistites

enim regni ufriusque

ali-

reges ad bclluin conciiatos videreni, jamqiie

dignilateni coacto Goncilio, subjcctas legcs san-

qua

prfclia

niari

commissa
a

essent,

vcrgcieiitqne
aiiinii

xere

(I).

ad iTMitiiam intcrnccionem
Ecclesia Daciana adco gravi

po|iuloruni

Ciiin

persecu-

coniinissariim
zclo

lioni sit cxposita

iyrannoriim, quod episcopis, qni

olijiciiint

Deo oviuiii scrvand^irum accensi lantum adhibuere stndium, ui paulo

sibi

sc

pro doino Dei miiriim

iii

(lcfcnsionis,

post

crnmpcns
32.
Iii
iii

belli

fl

inmia reslincla
S. Aiidrca;

sit.

cliam

pnesentia domini rcgis in

i|isorii!n

pcr(|nic
srccii-

Scolia KccUsiaslica libcrtas

(;;iinclino

non parum

souas noii vcrcnlnr niinas injuriosas infcrre,

safis |iroi)aliiIif(M- siint tiinciida),

tesa erat

episcopo pcr

cuin clcrus

siiminam
jiivcntiiti

iiijiiri;ini ;ib
111

iaris

dcfcnsione

viilealiir

carcrc

peiiitiis polestatis,

ficilc

;ib

Alcxandro III rege, (|iii ob iniprobis circiiniveniii po:

ac illorum su[)i'rbia a
in

nictii re^iio libcra, ct scciiia

tiicraf, c siia S(;de dcpiilx)

ad

(|iieiii

prislin;c re' *

maliim

possit asc^jiidcrc, (|uaiiliiiii vclit, sanxil

iii

sliliicndiim dignit;ili Ponlifcx

sanctioncm cdidit
in

pr;('scnlis Concilli auctoiit;ilc,

(|Miciiinqiie

epi-

ac GoilclVidiiin,
lcgavil.

scoporiim infra tcrminosregni DacicC malaciplioiu;

rcm prrliccrrt, Non minorem vcro injiiri;im

iil

Scofiani

lioc aiino

de mandalo domini rcgis sivc ejiis connivcnfia, vel consensu, vcl aliciijns noliilis qiii in;inet infra
fiiies pifcdicti regiii, captiis fuerit,

snis accepisse Scofiim rcgciii, qii;mi antci

inllixe-

ratGamclmo,

vel

iiiembriim
siia

rclcrt Parisiiis ', diim ait proceres ob exteros ad lionores adscitos, ab Alexandro abaliciiaii)S, inita

amiscrii,

aut atroceni injiiriam in persona

conspiralione

iiic;uituiii

in

icia

passus fuerit, ipso facfo,

ac dubiiim uon

diimmodo
sit

prob;ibilitcr

oppressisse, ac vinculis
33.

fradiilissi;.

pracsiimi |)ossit lioc de voluiilate

cessisse,

domini rcgis proipsum hoc faciliter

ducii

*,

Aliam Boclliius conjnrationis causam adcum male in puerilia siia administniii

corrigere posse, iu toto regno divina sini officia

interdicta.

regni rationcs exigere, ac popiihim ab illafis injuriis vindicare mcdilaretur, proceres quibus adininisiratio credita fiicrat,
iii

30. Si vero aliquid

pnedictorum

alicni epis-

jiis

vocasse,

liostesque,

coporuin iliorum fuerit per aliiiuem potentem, qui nianct cxtra regnuin Daciaj, et cx conjcctnris
conjici aliqiio

cum non
familia

comparuisscni, declarasse. IIos vero ex

et

Cumenia opibus,
lincan.
Ilist.

viroruni

numero

ac

modo hoc

ex rcgis, vcl principum,

>

Reg. post camii. Ep.

Pjr. nist. Angl.

'-

Eit.

apud

Ale.f.

1.

iii.

Ep. dcl.xxiv.

eaiiiJ.

Ep.

Lib. iii. Ep.

Far.

Augl. liuc

m.

dcxl.

Heg, pggt
.\iii.

'^

lioel. llht.

Scot.t

lncusipie nos

illuil, qund anno liiiic annalista et cum iUo pariter Conciiorum collecfores assiynanl, uno antioipanJum e.<t quod paucis ahliinc annis taiidem coiiipertum f.ictum est, cum opera Cl. Ludewig lielii|iiiarura tom. ix, pa.;. 7S,'prodiit Chionolosi.i qua^ilam anonymi scriplons Danici, a iiuo suli anno Mcci.vi jwec postoriialis memori;c cominissa sunt : Jacobus archiepiscopus celebrauit Conciliuiu provinciale apiid Weile, et Christuphorus celebravit Conciliiini suum (quod alio nomine ejus ;olalis scriplorcs curiam appellaul) apud Niborigh . Iijitur Concilium Danicum, cujiis iiucusque locus ii:nolus fuit, jam tamlem conslatappellandum esse Weilacense ' atque ab anno mcclvii ad annum mcclvi revocandum. Anclor iste anonymus Chronicon suum cum anno mcd.x absolvit.

(I)

nanii Concilium
latuit,

et

.Ma?;si.

Ann.

ToMus XXII

Uayn.

III.

fO

ALEXAXDRT

IV AXXITS 3.

CHRISTT 1257.
Deporlalo
illo

polftntia floreiitissima salos,

duce Wallero, sceleris

Correpta

sacro feretro in soleinni siippli-

pcBiias inajori scelere efTiifrere nieditalos.

ita(|ue niiiilniii dclecla inanii,

calione, oiilentam a

Deo

aeris serenitateih narrat

:

regeni cepisse,

agentem Kynros?a3 alqne ad Slerlingum perduclnm

:

idem auclor
S.

liis

verbis

Abbas

et conveiitus

cuslodiae tradidisse

ac tuin abjecto regio

metu

Albani perpendenles de inuiulatioiie pliiviariim Iinmoderata tam foeiiis quam segetibus suffocatio-

regnum
putabat,

gerere aggressos.

Verum
:

conjuralionis
evasisse

nem

gener.ilem iinminere, proul consuevit in

coiislituerunt,
iit

tali

auctor NYalterus qui

liumanum judicium
effugit

lieri periciilo,

indicto jejunio per

divinum nou

veneno enim ab
iiifimai

arcliidiaconum

tam

in jiopulo qiiain

conventu,

uxore necatiir, quns amoribus cujusdain

sortis liominis se irretiri passa,

cum

processione solemiii lerctrum S. Albani ad

amissis,

fortunis omnibus Angliam fugere coacla est. Sublato ilaque factionis duce ca>teri ab rege tento in vinculis non a'gre veniam impetrarunt. Hactenns
in

de pratis dicitiir, deporconventn et populo nudis pedibus subse(|uo faclo quenlibns cum oralione devotissima
S. Maria; Ecclesiain, ({uoe
taretiir,
:

de Scoticis rebus, jam ad Anglicanas digredimur. 34. Sepidchrum sancU Albani marty7'is repertum. Repertum lioc anno, duin Ecclesia S. Al-

bani

reficiebafur,
'

refert Parisius

his verbis

ejusdem marlyris sepuJcbrum a Diim ligonibus in

:

eadem die merilis beatimartyriscessavitinundatio tam damnosa . 37. Mira cle sorore B. Edmundi ; Walteri sanctitas. Tradit idein auclor lioc aiino diem obiisse B. Edmundi sororem, adcujus sepulchrum edita niiracula inagnos populorum concursus ad

pavimento cffimenlariorum ministri insislerent, per tinnilum inslrumentorum, et pedum strepitum perpendebaul aliquid ibi insolitum et incognituni latilare. Proiundius igitur perscrutantes, inveneriint sub lerra, sed non profunde, unam

ejus suffragia
Siniillinia

apud Deum iniploranda pellexerunt. quoque de Waltero scribit, nuiltis post

a

mortem miraculis

numine

illustrato:

eum

vero

cum

in vivis versaretur, singulari

amore pauperes

tumbam
localum

la[iideain satis eleganler

:

compositam

in

loco, qui fuit inter altare Uistani

fiierat

ubi(|uoquecolferetrum piclum, et qua:'dam tumba marmorea cum columnis marmoreis, qui locus et tumba dicebaturvetustumba

prosecutum, ac fame ingravescente, ad sustentaneoruin inopiam tliesaurum sacrum ac vasa aurea argenteaque, ut viva Dei templa servaret,

dam

anliquum

distraxisse.

38.
litteris

Edmimclo

recjis

Anglioe fdio oratores

et

cum

S. Albani.

Eenrico patri suo Siciliam comparare molienti papa per legatos

de re Sicida mitleiiti,
respondet.

tumulabatur beatus Albanus die qua decoUatus esl, ab aniicis et parentibus suis et iieopbylis, occulle tamen et bonorilice de nocte projiler metiiin iKiganorum ubi lux ca^leslis descendit, ct apparuerunl angeli descendenles, et cancnles liunc iiyinuin Albanus
35.

:
:

In ipso igilur mausoleo

Decrevit ad Sedem Aiiostolicam oraEdmundus

tores amplissimos

Henrici regis secun-

dus natu

filius,

qui regiosSicilia; tilulos Aposlolicae

referret,

Sedis beneficio acceperat, ut de im|ietrato regiio

pactiones sibi aquiores

de quo extant
in

ejusdeni

littcra? in

M. S. Vaticani arcliivi iuscripto

'

egregins niarlyr

extat

glorii'Sus.

In

(luo

eliam

libro privilegiorum Roniaiia' Ecclesi;c

tres iiigentes diviso, in
et

tomos

mausoleo invenla esl (luiedam lainiiia plumbea, anti(|uoium consuetiidintni in qua secuiidnm iii Iioc mausoleo invenEcri|itus esl liic titiiliis tuni est venerabile corpus S. Albani protoniartyris Anglorum. Hoc evenit in octa\is S. Sle|iliaiii in Et coiipra'seiitia domini e|iiscoi)i . El iiifra cessit episcopus veniam quindecim dierum oninibns ipsam inventionem praseiilialiler veiieranti: :

quibus

illu^ti issiina

regum
Ale-

Pontificimi nioiiumeiita coiilinentur.

Saiictissimo in Chrislo

palri

(loiiiiiio

xandro, Dei gratia sanctse Romana; Ecclesiae

Ponlifici,

summo

Edmundus eadem

gratia rex Sicilioe, de-

vota peduiii osciila liealonim.

Noverit vestra paternitas reverenda, quod

nostros venerabilcm [latrem R. Taranlasienscm aicliie|)isco|)um, ac Balhoniensem
iios, dilectos

bus

. El interjeclis

noiinullis subjicit

H^nricum

regem loci religione pellectuin eo accessisse, ac niagnodelibutum pietalis sensu niunera obtulisse. Oblulit, inquit, majori altari monile 30. nobilissimum habens duas liiigubis et tran,

el Roffensem episco[)os, ct discretuiii virum magistrum Nicolaum de Pluncon capellanum vestrura quenilibct eoriim iii solidum, de mandato et au-

ctorilate doniini [latris iioslri, Dei giatia regis

An-

slruin

et

annulos nobiles

t.un

ipsi

allari
;

vi-

gloriim
a vestra!

illustris,

procuralores nostros coiistituividelicet

quam S. Ani|iliibali et uiiam argeuteam deaiiralain ad re|)onen(liim |)Ulverem nuper iiiventum iii mausoleo, de (|iio
delicet S. Albaiii,

musctnuntios
reformationem
lico
Siciliffi

speciales,

ad [^etendum
Ajiosto-

cuppain

clcmeiilia

saiictitatis
iii

meliorationein et
[irivilegio

coiulilioiiuiii
r

liraedictum

est,

et

sex paniios sericos,

quornm

conteiilarum suju
nobis facti,
et

conccssioiie

[ira^fati

regni
ad ob|)actis,

uiium

assigiiavil ad coo|ierienduiii (iictiiin iiiaiiso-

ad traclandum de iiovis coniios

leiim, el alium ad cooiierieiiilum tiiii.bas Rogeri

et Sigari

dilionibus ai^poneinlis, obligan.liimque

emeritarum, etdenahosademeudandum
.

servandaseasdem subquibiiscumque modis,

aul
etiaiii

feretrum

juramentis, [irout

i|)si,

vel alter

eorum

1'ar.

ubi sup.

'

Lib. privileg.

Rom.

Eccl. tom.

ii.

pag. 102.

ALEXANDRl
viderint cxppfliro
:

IV

AXMUS

3.

CHRISTI 1257.
non conlingat

n
ad

rafnm iiromitlentes nos Imbiqniiiiinid

in
rci

(|iio(i

illud in grave dispcndiuni Kc-

tnros

ct firnmiii,

per

ippos, vel cnin

fiicrit

clcsiiC,

ac ipsius rcgni pcriiicicm protclaii, prcnas

in prtcdicto contcnlas privilcgio iisque

ipsis seii (|iiolil)et

iii

oornm
cujiis

polidnm factiim

omncs

prscmissis.

Iii

tcstimoiiiiim, P.iillam

pia)ilictas kiilendas

prrescnlium aucloritatcsnspenintciim occasioiiciiuocodein negotio com-

noslram Aiiream pr.Tscntitnis duximus appoueii-

(linuis, ila pricscrtim, (|uod

apud Wiiidesc.ros xxvi, dic Juiiii, anno regiii nostri scciindo, anno etiain Domiiii mcclvu . 39. At Pontifcx cxtrcmoanno in An^^liam misit lcgatum Apostoliciim Arlotum nomine, quem cum Parisius ob arcana consilia venisse asserat, ex

dam.

Dat.

rumcum(|iic dcfccluum a

te in

missorum lu excoinmunicationis sententiam vcl rcatiini, aut notaiii pcrjiirii nnn iiiciirras, nec re-

gnum

tuuni snbjaccal Ecclcsiaslico intcrdicto; nec

et

nos prBedictas innovationem, concessionem

con-

Aposlolicis

littcris'

colligilur ad

(]u.t

tractanda

firniationem casscmiis, irrilcmiis, aut cassas vcl

irritas nunlicmus, iiec dc ipso rcgno inlcrim aliler quomodolibet disponamus, ?ed jiis, (iiiod prffifato

negotiaeaproviiicia ipsifuciitcomincndala,ncmi)e

rege AnglicC de vindicanda e manibns Manfredi Sicilia agitaret tnm etiam, cum ad id
nt
;

cum

regi SicilicB cx innovalioiic, conccssioiie, et conflr-

regnum

e tyranni

scrvilute

eripiendum giavis-

matione
titit

sibi

super codem regiio

ct

factis a

nobis ex-

simis pcenis incurrendse anatliematis sententia>,

interdiclo siibjiciendre sna; ditionis, rescindeiulfc
editse

acquisitum, eidein
ct

liiBredibus suis

usque

tunc salvum maneat

illa?sum, sicnt crat posl-

donationis, suscipienda;

perjurii

infamirc,

poenis se obligasset, nec leges

l)Iereposse praefixo
nigiiilate ex

tamen admissas imbe-

(luam eJEdeni innovatio, concessio, et confirinatio fuerunt eidem iii meniorato privilegio per nos
factae.

tempore videretur, Apostolica

in eas poenas

A'd

ciijus

suspcnsionis irrefragabile

testi-

earum lcgum
ne

severitale rcmitlcrct, con-

sulerefque

ipsi,

summo

dedecore ac
angustias

damno
sese

laberetur:
,

quareutad promissa exequenda

praescripti

accingeret

tcmporis

sustulit, prodnxilqnc, ac donationis collata; in

Ed-

dccernimus efllcaces. Dat. Viterbii II id. Decembris anno iii . 42. Misit etiam in Angliam Alexander arcliicpiscopum Messancnsem legationis munere insignitum ', siiminaiiue auctoritale progcrenda compricsentes littcras forc

monium

muiulum
40.
a

jura rcdintegravit.

missa provincia instruclMin

ciijus

obcund;c cau-

Regi Anglorum

illustri.

Ad reformandum negotium

regni

Siciliic,

nostro

et cum charissiino in Christo filio Edmundo nalo tuo Sicili;c rege illnstri Ecclesia Romana sii?cepit, et ad reparandiini illud

quod tecum,

rcm Siciliac promovcndani inissum conjcctura est. Ilabitis cerfe solemnibus regni coniiliis rcx Edmundum lilium Appulo cultu indutum in publico consessu prodicat Parisius, ad

sam cum arcanam

duxit, adslantes(ine obsecravil,

suis ad

iit

opera forlunisqiic
partre-

in proseculionis statiim,
ct

aquo propter omissioncs

et

regiium

Siciliic

adolcscenli regio, jani ad

procurationes diversas cadere videbatur, dilecfilium

spes

maximas pubescenli, comparandum non

a(ijccit(|iie sc

tum

magislrum Arlotiim siibdiaconum,

cercnt:

Aposfolicic Sedis gratia

notarium nostruni, decujustide pleneconlidiinus, duximus de fratrum nostrorum consilio transmiltendum, conccssa sibi expressius snb ccrta forma rcformatione ipsius iiegolii usque ad kal. Junii proximas per alias noslras litteras facultale. Qiioniaiii

tum

fiillunuiue, Anglicana; Ecclcsiic (luod spcra-

bat siibsidio, ad florentissimum illiid rcgnum ex tyranni maiiihus cripiciiduin obstrinxissc.Eo vero

tcmporc Riistannuiii
latum,
in

aiilca iii Anglia Icgationis dignilato oriKiliiin, jiulicio apiid Pontificcm poslu-

aiilcm aiite oiniiia

iiislaiiliam, el alias

tibi

ad nuntiorum
iier

tiio-

adminislraiulo

inimere imiirobese ges-

rum

ctiam

no^^tijc sollici-

sisse, coll(cla(|uc apiul

tndinis studiuiii sic diixiiiiiis providciuliiin,

lu cxcoiniiiuiiicalioiiis scntiutain,
poeiiis, (iiiic
iii

quod
cx

ad cuiiiulaiulas

iii

rcgcm principcsquc gratia Anylia ojies pcr suininam ava.il(|iic

scii

alii|iias

riliam iibusum essc,

dignitiile cxutiim,

idco a Pontificc oinni

piiviligio cdiiccssionis, innovalioiiis,

iiuas
pra^fato

rclcit ideiii auclor.

Vcriim ufut

et coiifirnialionis,
prffidiclo rcLjiio

Edinuiulo

sii|)cr

rcs fncrit,
tafciii

is

ccrie postca, abjectis opibiis paiiperin Fianciscaiia

fcciiuus, conlincnliir, proplcr dciie-

evangclicam

fainilia cst sc-

feclus ali(|iuis a te circa pi;cdirtiim coiumissos

ctaliis.

golinin, niillalcniis
iion snbjaccal

iiiciirrisli,

cl

rcgniiin

luiiiii

43. Archiepiscopits Ehoracensis

solutidiiein

Ecclisiaslico iiilcrdiclo, :?iipcr prolihi,

ab uiuUlicmalc pctit.
Scxvaliiin
liiiiii

Durioii

morilurus ab(|uo-

visionc liujiisinodi coutra picnas casdciii

ct

qiie cciisnra

pcrcussil Alcxiiiulcr aicliicpiscopum

rcgno

ipsi

iiobis

facta

plena

libi

dcccrniiuiis

Eboracciisciii,

noiuinc, (|iicm solemni

in

auctorilate pricsentliim csse caiitiiin,

tam ad

cnii-

ritu e consorlio tidi

riqiie
titiciis

Anglia scgregari,

fcri-

scientiam, qiiani ad ftinam,

iit

piasci tim niacii-

latus rcalu, vcl iiota pcjurii (perjurii)

senliaris.

nuUaleiuis

anatlicmale jnssit, qnod pcrvicacitcr Poiiimperlis advcrsaretur. Inflicta; pocnae, atiiue

ignoniiniic
aiilcin
siiiicr

41. Ul

eisdem

pceiiis sic

tibi

slantiam, qiia

causam rcfcrl Parisiiis ' in ejus conKomanaj curiaj minisfris Ecclesice

opposiiit.

proppicialur in postcriim, ct prKdicti retormalioni

negutii
sic

Anglicanic opcs diripieiitiltus scsc

falso

Scd

cpportunilas tcniporis commodclur,

pcrtinaciam

illius constanlia!

noinine exor-

'

I.ib.

ni. Kp. LiccLxi.

'

l'ar.

ubi sup.

Iliid.

12
iiat,

ALEXANDRI
ciim
jiiste

IV

ANNUS
ty-

3.
46.

CHRISTI 1257.
Attendcntes igitur sinceras
fidei

Pontifox pro

Sicilia, ilc|iul^o

devotionis

ranno, in Edrniinilum transfercmla a clero Angli-

constantiam,et indeficiontis
biis t(^rra

firmilatem, quiple-

cano iiecuiiiaruni subsidia exif;;oret. Adiiil Se-\valuni, |)Ost uiulla adversa lolerata, niorlio ^raviore inipiicilum absolutionis beneficinm supiilicem tlagitasse: (juanivis eniiii injiistc
(.1)

eadeni erga Roinanam Ecclosiam pollere

dignoscitur, ac voleiites ex lioc affoelus noslri

niludinem,
por
ofrccliini

quom liabemus
;

defensa Eeclesia^

ad illam, ostendere ponsantos eliain (]iiod omiies fere

sua" jura anatlieniate |irrculsuni se iiutaret, veniani

lialiilatoros

Fiirconon.ot Ainitorni inoolatiim

suum

tamen

liuniilliiue poscere,

ne ex suiniiii
jiista

I'iintirieis

ad

pi'a'diolaiii

torram

tiansliilisso dictiiilur; cotisi-

conteinptii, spietaiiue auetorilate, ipsiiis seiitentia

doranlos

iiisii|ier (|U0il

vo?

t:uiiiuani

ortliodoxa;

advcisus se vibiata cx injusta

i'i.

evaderel.

culliiros ot auiatoros

fiilei,

Koclosiam saiictoium

in

sti!

Majifredus Uenrico moras trahenteSicidos ohscqidum adifjil: Aquilani tamen in Ecclepasisttiut, dislincti idcirco a Po)itifice.

Maximi lem

et Georgii

de Aquila,

quam
,

de novo con-

sicE fidc

struitis, el

quain

cum

inslantia pidilis incatbedra-

Non

potuit porro Hcnricuo

Siculam expedilioneni

toties

promissam
(jui

conficere,

cum

liiiic

Wallenses,

aiiclorilalo Aposlolica origi bonis vistris temporalibus secundum facultates vestras jnm laudabiliter dotare coepistis, ci unum moleiidinum,
et

Leolinoduce,

Nurllnvalli et Scwaili se coiijun-

dimiilium, ac duo
aliis

alia sedilia

pro conslruendis

xerant, lioslcs cxperiretur, a quilius ref;iiim exer-

duobiis

moleiidiiiis liberalitor

citum concisum
fratrem ad
tenderet;

refert Parisius*; liinc iSicliardum

protit iu inslriimeiito publico confecto

concodendo, exindo ple-

Germanicum imperium iirovelierccontum amissas a Joannerei^e inC.alliis promolirctur, atque in spem in-

nius perspeximus coiitineri

biis inclinali

vestris stipplicationi-

pi<xdiclam torram Aquila;,qtiam sub

susci|)tmus, de fra-

vincias reciiperare

B. Polri et iiostra proteclione

gentem

elatus esset, conjuncto sibi

ob affinitatem
illi

triim

noslrorum

<;onsiIio, et

plenitudine poteslatis

Scotia^ rej;e, flliam

enim

iixoreni

tradiderat,

statiiimus csse de Ccctero civitatem, opiscopalom

ac Ricbardo,

Piclaviam sibi vendicabal, Germanico sceplro potito, Francos potentiee suce pares non futuros. Sed illos adversus liostiles irru|itioiies
cjui
ideiii

dignitatem

concedenles eidom,

et

Furconeiisem
et

sedem ctim omnibus

lionoribtis, iirresortim

suis juribtis, dignitatibiis

cum

ad

id voneraliilis fratris

Nortiiiatiniam cominunisse reiert

Parisius,

noslri Borardi episcopi, ot diloclorumfiliorum

gistri

ma-

ac parta; de Olbone imperatore

ctorite

Joanno rcge vimemoria animos confiriiiassc domunKjiie

ct
:

Angeli cappellani nostri, arcbipresbyteri, et capituli (|iion(lam Furconensis vota concurrant,

ad

accedit, ut alla illa Ilenrici consilia irrita

cecide-

pradiclam Ecclesiam sanctorum

de Aquila,
loci pra3sul

Maxiini

et

rint:

dumque

in

Siciliam

traducerc

oxercilum
latins cir-

Goorgii

quam

deinceps cathedralem
;

ditTerret,

Manfredus tyrannidem suam

csse doceriiiuuis,

transforentes

constitiiendo ut

cumfereliat, ac populos qua \i qua

melu

in sui

de ca^tero
47.

non Fiirconensis, sed Aquietc.

cbsequium adigebat. 45. Perstitere tamen Aquilani in Ecclesia) fide, suoque studio promcruere, ut Alexander sedein episcopalem Furconiensem incorum urbem traiisalque in Ecclcsia S. Georgii, quam bonis amplissimis donarant, collocaret (pio argumento
ferret,
:

lensis episcopus

nominetur. Nulli,

Idem Diploma ex Af|uilaita; Ecclesiae sacro Tabulario decerptuiu apud iios oxtat, in quo cardinalium nomiiia apposita sunt: t Ego Alexandor Catbolio Ecclesia; episcopus.

. hae litteraj ad i|isos dats a Aquilensibus lidelibus nostris.

Piiite fidoi claritale

conspieua terra vestra,

t Ego Odo Tusculanus opicopus. t Ego Slepliantis Peneslrinus episcopus. B t Ego Irater Joanncs tituli S. Laurentii

in

et lucidis in se ac magnificis profieit aclibus, et aliis civitatibus regni Sicilite, speclabili sectanda;

Lucina prcsbyter card. t Kgo RicbardusSancti-Angeli diaconus cardinalis.

probilalis

oxemplo,

libertatis
:

am|)leclendai
iiroptor

protorra

foctum

manifoste
qua; a

propinat

(juod

t Kgo Octavianus Sancla;-Maria; in Via-Lala

eadcm,

mccnium fundationo suuriim

go'sto-

(liaconus cardinalis.

runi nobilis ingonuitate conspicitiir, sic apiid jiroximos ct remotos multipliciter roddilur suorum

t Ego Petrus S. Georgii ad Veluni-Aureum

Lateraui por maiiuin magislri Rollaiidi X kalon, Martii, Iiulict. xv,
Ponlilicalus voro do-

diacoiiiis card.
lat.

|)rocossuum strcnnitato laudabilis, cl poiies iios et Apostolicam Sedem praHipuis atlollenda favoribus,
lionoraiida. Qiiod iion solum et gratii:^ iiotioribus per singulas ojiisiloin regiii uibos clare resonat

S.

R. E. vicocancell-trii

Incariiat Dominio;e mcci.vii,

iniiii
liis

Alox;indii papic Unarli aniio lortio . Agil de

t.

scd et longius tiiba iiisua; prscconium bonitatis, tonat laudis ejus, suaquo reinotius acla volantis

l^^erdiiiandus abb. Ugliolltis Ital. sacr.

i.

in

episcop. Ai|uilanis. Succtibuere deuiuiii sub

Man-

fama; dovotione notescuiit,

totis affectibus

el
iil

nos dictaijue Sodos, congruis cani subli-

fiodi tyrannide oiiiniuni ultimi Aquilani, qui pni;-

ducuntur;

claruin sed lugubre lidei et constantiee

extitero. At

exomplum

mcinus lionoribus, el condignis gratiis cxalteiiius.

rar.
iilii

de his annosequenli
Italicis

jain roliquas ros

Ilalicas piosotjiianmr,
sup.

I-ili.

ni. Ep. xxviii. et

lip.

ci.xxxvii.

48.

De rebus

deque favoribus Alexan-

ALEXAXDRI
dri inreltQiosos.
sliiim

IV

ANNUS

3.

CHRISTl 1257.

13

Depressa

est in

Insiibria lio-

dinariaj potestatis obtinet princi[iatum, congruis

EcdesiK poleiiUa: Biixiani cnim, iiberlali restiliitis iis omnibus, (|iios ob liefLiisas EccUsia;
partes inclusos carcere tenuerant, Heimerartii l)o-

honoribus trequentari; pra^sertim cum non sit f;icile reteilendiim ab eo, (|iioil a |)nEdecessoribus nostris siiper hoc diu excogitatum extitil, et ol)ten-

niiniianx' familia; viri insigiiis industria, ac legati

tum; de fnitrum nostroriim

et concessioiies liiijusmodi
sco[)is,
pra.'latis

consilio indulgentias
[lalriarcliis,
aicliie|)i-

Apostolici opi ra,

pienses etiam ct

Kcclesiam lranst'uj;ere Placenlini durissiimim Palaviciaii

'.

Ta-

e[iiscopi>,

abb/itibus,

el aliis

Eccle--iarum
revoca-

na> scrvitutis jnf.Mim e sui? cervicibiis

de|>ulerunl.
ila

concessas aucloi
III

ilate i)ia;senliiim
iii

Ul enini in maicbia Tarvisina Eztlinns,

siibiia

in

In-

mus.

Dat. Vilerbii

non. Aug. aiino

d.

Palaviciniis lyraiinidem

iii

[topulos exer-

31.

Cielerum
:

simiii b.-nignilalem in

religiosas

cuerat. Nonnulla; etiam arcesereptic Ezelino, (luas

iu Palavino agro oblinel)at.

famili.is ex[ilicuit

Rlcliardi eiiim S. Angcli diac.

Secundum

illiim

re-

card. Augustinianos eremitas clienlela;

davil, iiartesi[ue' iiijuiixil, ut
[)ite

commencaratione

rum successum
fratris

noniiibil confiulil Alberici Ezeliiii

dileclio, qui cuni

omnes sub uno

siiiiili

ab Ecclcsia

inimicitias

viticijue

religiosa; excolendaj

cum

fratre aliquandiu gessisset,

cum

ipso

tandem

conjungeret.
Calliolicoruiu
faiiiiliam

Sacrumquoque Ordinem, Pauperum

iiiiiieii[);itiim, jaiii

fcedus coivit, ac Tarvisinos ab Ecclesiae obsequio

divulsit.

ante in

eamdem

redactum, in susceptis
:

religiosfe disci-

49. Inter heec

cum
iis

sanxissent Mantiiani non-

pliiia;

institutis perslare jussit*

adscivilque' in

nulla decreta, qua; liaueticis faverc, ncdilii;entiam

fidei

patrociiiium A[)Ostolicum

Vallisumbrosae religio-

ccnsorum

in

peiscrulandis infringere viManliianis conveili

sum Onlinem.
32.

debantur, Mutinensi episc. Alexander partes imposuil,

Gerebat

lioc

tempore supremiim
S.

apud

ut ea edicla ab eisdem

Franciscanos niunus
specta

Boiiaventura, cujiis per-

juberet.
tiori

Ne porro interdum

zelo pliis

aquo

ardeiisonti-

explorata(|ue

virtute

Alexander (florebat
abditioris scientijp,

insons aliquis immerito supplicio

cum

enim apud omnes non modo

sed

bus involverelur, leligiosis Ordinis Pra^dicalorum virisqui inliisubria etLiguria exsciudtMida} ha;resi
prffitecti

etiam summa! sanctitatis ac priidcntia; opinione) ad ejus aniplificaiulam coiifirmandamque

stolica
*, ut nullus concessis ab ApoSede privilegiis sineejus facnltateuteretur periculnm eiiiiii erat, nealiqiii, iitse prjppositorum
:

erant, prEScripsit% ne in

quempiam,

nisi

auctoritatem, sanxit

praesente loci episcopo ejusve vicario senlenliam

ferrent

si

vero

rei publica;

adminislri de religione

calholica male sentire faterentur,

tentia ulla ratione vellenl dimoveri,

neque de senetiam non adaf-

monitis excitisve dioecesanis, merilis sup[iliciis

ficerent.

imperiis subducerent, Diplomata ac pra?rogativas imiiortune surriperent: tum ad arcendam ambitionem ne (luis eleclus ad Ecclesiam admi,

50.
tutio,

Nec prBetcreunda videtiir Pontificia constiqua Alexander digiiitati ac veneralioni Ro-

niauic Ecclesise nesensimdefloresceret, consuluit:

nistrandam oblatum munus, nisi eo consulto, admilteret; pliiraque alia probe ad moderandam eam familiam religiosam conslituit. Hic vero non omiltimus, ad augendum dlvini nuininis cultum
Miiioritis Neapolitaiiis concessisse, ut soliitis Fran-

concessa enim
tuiiitate
diti,

omnia

privilegia, t\usi alii

alii

im[ior-

suaextorserant,

[^recibus erant eblan-

ciscaui sodalilii legibus, sericis

veslibus

in Missa;

ut Aposlolic;e Sedis
'.

adeundae onere exsolveinstantia,

perageiulo sacrilicio uterentur*.

33. Eluxit etiam singulare erga ipsos ac

rentur, abrogavit

Domi-

Importuna multorum
tionis Iniiocentium

quam

ne-

nicaiios

studium

in

defeiideiuia adversus invidos

quit iiiterdum re[iulsa repellere, felicis recorda-

papam [)ra;decessoremnostrum, et nos aliquando coarctavit, ut cum votis eorum beiiignitas Sedis Apostolica; quodamniodo tracta
conctirreret,

illorum causa. Nondum enim inter Parisienses doclores ac religiosos viros Mendicanles concordia
coaluerat, recrudescentibusque odiis, ab Ac;ideiiiice

non ex

voto. Sane noniuilli Ecclesiasibi [ler

consortio religiosos depellere moliebantur, at(|ue ad color;ui(lam facti rationem, nonnuUa atrerebant

ruin

[ira^lati

oblinuerunt

Sedem

Aposloli-

arguuienta', invitum
tatein adslriiigi
t;itis

usque ad certa teiii[)0ia visitare, contra formam praestiti juramenti ex quo illud
eaintlem
:

cam dem

im[)orlune concedi,

ut non

teneaiitiir

Se-

debeie
[lati,

neminem ad alterius societum nunciipatum [taiqier:

votum non

ut quiEstiim, qiii ex eo deri-

evenit iiiconveiiieiis,(|uoii A[)Ostolica!Sedi<(iigiiitas

rarius visitatur in derogalionem reverenli;e, (|iiae ab omnibus debetur eidem, utpote quaj maler existit Ecelesiaiiim omiiium, et magistra. Nos igitur voleiiles super boc s^ilubri remedio [irovitlert;, ac

vabatur, colligeient, i[)SOS([ue ea ratione a vikc sanclimonia; [irofessioiic discessiiios. At Alexaiider

susce[)lo religiosorum [)atrociiiio,

tum

lalas aiitea

iu

eorum graliam

sententias corroboravit,

lum

conventioiies, (jiiibus Apostoljcis privilegiis se non usuros Sjioponderaiit. rescidit, proqiie sua auctoritalesanxit, utreligiosi [lari libertate ac saxulares

Romanam
'

Ecclesiam,

([uae su[)er

omues aUas

or-

Monacli. Paduan. Clir.

c. 15.

1.

ii.

Plnleni. Lii-en.

tlist.

Ejt. Apost.

lit.

Bullar.

iii

Alex. IV.

Eccl.
s

I.

xxii.

'

Ep. r.CLXV.

Ep. Dccir.

Lib. ili.

Ep. DCXV.

apud Wa(J. hoc an. nutu. 9. Apostol. Diploma apnd Wadiog. hoc an.
Ext.

* Ep. dclxx. Ep. dxciii. Ep. cdxviii. s Ej(_

14

ALEXANDRI

IV

ANXUS

3.

CHRISTI 1257.

ad Fcholas adeiinda?, frecjiiRiilandas coiiccrtationes pnblicas, lanreainque docloratns adipisccndam polirentnr; argnnienla(]ne cansae adversanlium
doctoriini nt futilia et iiiania repndiavit.
54. Ponlifex

quod ijisi excommnnicari, vel eoriim terroe nequeant subjici Ecclesiastico iiiterdicto. Ita tamen, qnod si qiiis iii laqneiim piredicta? excommunicationis inciderit,

nemine
et si secus

absijne speciali

man-

sertor ipse,
excitat
,

maxirmis Ubertalk Ecclesia adGnlliarum prcesides ad eriyn tulandam

dato, Sedis ApostoIicrE, nisi forsan in

inortis arli-

cnlo, ab-olvatiir
id

prffisumptum fuerit,

cpiscopis

Pampelonemibus pricilegitim

volnmiis noii teiiere.

56.

confert coronandi Navarrce reges.

Pro asserenda
et

Qnod
iiisi

si

forsan super hoc inventi fuerint

vero iiiGalliis suo

s|ileniiori dignilate Ecciesiastica,

ali(|iii

]ierlinaces, eis
i]isi,

denuntiare curetis expresse,

si

atiinetjiis jnrilnisservandis,

nonnulla ab Alexandro
anatiiema in eos
cpii

iniod

resipueriiit, teudis,

qua lenent
el

decrela snnt: scriptis

enim ad arciiiepiscopos
Ecclesiaslicam
'.

ab Ecclesiis, merito ingratiludinis privabnntur,

eoriim
ciis,

episcopos Galiiarum
leges

litteris,

]iroles

a clericatii et Ecclesiasticis benefiiii

contra

liberlalem

ferrcnt,

pra}serlim

catlieclralibus Ecclesiis exclii-

easve servarent, fulniinavit

a

Arcliiepiscopis

et

episcopis

per

regmmi

Franciac conslilutis.
Improbis c]uorumdam volentes, prout cum Deo possumus, refragari conatibus, qui Ecclesias

sit talium posteros ab ubepiK malris avelli penilus el arceri, qui eam vipereis audent morsibus lacerare, retribntione maligna ]iro dilectione odium impendenles. Gle-

dentur, ciim

dignum

ribiis

rici

et

personas Ecclesiasticas, iiisarum, quantum in

subversa, dejiccrein divini nomifel.

eis est, libertale

quoque, qui cuin talia cominittentibus jiermanent, iiisi ]iost proposilam ant saltem publicatain eis siiper bocmonitionem vestram ab ipsorum

nis injuriam

moliuntur,

recor.

Ilonorii

et

obsequiis

omnino
:

recesserint,

omnibus

Ecclesia-

Innocentii

Romanorum

Pontificum pracdecessorum

slicis beneficiis et

clericatus privilegio noverint se

nostrum

vestigiis inlia;rendo,

excommunicamiis

privandos

cnm

qui propria^ ]irofessionis et ordi-

omues

illos,

qui de cajlero servari fecerint slatnla

nis insectatores ampleclitur, et

benedicens inique
desideriis pecca-

edita, usus et consuetudines inlroductas contra

agentes favore ap]irol)at,

probari. Dat. Vilerbii nou.
Datis

iii

siiis

Ecclesiaslicam libertatem, nisi ea de capitiilaribns

suis infra duos nienses post

lores merito debeat a friictibns siiis cognilus re.lulii

bujusmodi

])ublicafe-

aniio ui .

tionem edicti, nullatenus ulterius resumenda,

eliam
iit

aliis

litteris episc.

Cameracensi

cerint anioveri. ExcoHiniunicainus quoque stalutarios et scriiitores slatutorum ijisorum, neciion

dccrevil

',

])rivilegia

qiuB Ecclesia^ Gallicaiife

violatores defendenda

adsuajura

coiitra

eorum

dominos,
usus
el

[lotestates, consules,

rectoreS;

el

coiisi-

concessa essent, ad Ecclesiam Cameracensem sese

porrigere censerenlur.

liarios locornni, iibi de cajlero liujiisniodi slalnta,

Tum

concesso
et

ei)isco])is

con^ueludines edila fnerint vel servata:

et illos,

miiioris Britanni;e Di|iIoiiiate, coiistitutionem inter

niffi

necnon
dicata.

qui

secimdum

ea ]ira;sumpserint

episcopum Trecarensem,

comitem Britan-

judicare, vel in

]iublicam

forniam

scribere ju-

pro Ecclesiastica libertate editam confirma-

vilMt).

55.
diclae

Cum

igitur vobis

pra>cii)ue,

quos

prae-

liliertalis

iiropugnatores Ojiortet esse

iiniiosilac

con-

57. Postulavit per idem tempus ab Apostolica Sede Tlieobaldus Cam])aniiC comes, ac Navarrae
rex, innala ])ietate addiictus,
videiitia
clioiiis
iit

staiites,

ex oflicio

necessitalis

incnmliat

cum

divina ]iro-

pro sancluario

domus

Doniiiii,

ne in conciilcalioascendeiilibus e\

ad regiuni solinin ipsumextiilisset, iiiunilli

nem

venial,
iil

rcsisteie vinliler,

beneflcium

coiiferret. Cujiis

]iiis

])reci-

adverso

Ecclesia Dei adversusexteriorcis iiisultus

biis obsecnliis

Alexander
'

Pani]iiloiiensi

episc.ipo

inuros forliludinis liabere ]irubelur, non ]iarietes inclinatos, Iraleriiitati vestriC per A]iostuIica scrijila
in virtnte obedieiitia! dislricte

]irovin(iam
coiisecrarel,
i|isi

coniiiiisit
atiiiie

ut regein

inungeret, et
anctoritate
iiii])onendi
Saiie

eliam
jiis

A]ioslolica

pra3ci|)iendo inaniii

ac successoribiis

ac

iiinnus
:

daiiius, quateiins edicliiin biijusiiiodi tain

pro-

regibus Navair;e diadeniatis contulit

rissinius in

cha-

viiicialibnsGonciliiset e|iisco|ialiliusSyiiodis,
alilii

quam

Gbrislo
,

lilius

iioster

Tlieobaldus rex
lilins,

iier

veslras civilates et diceceses soleniiiiter

Navariac
|ial;itinns,

illustris

et

coiiies

Gaiiqianiai ac Biiae
s]ienins

|iulilicaiites ijisuin

contra eos,

(jiii

iii

illiid

coniini-

devcdissimiis

EcclcsiiE

seriiit, inviolabililer

observelis, et ficialis usi|iie ad

per bujnsnioiii iiiicluiiiem perfundi,

i]ise

spiritiialis gr;iti;e
su]i])lic;ivit,

rore

satislactionem iileiiariain observari. Contradictores elc. Non olislante si eornin aliijuibus sit indiiltum,

iiobis

Iiuiiiililer

ut

ciim

per

A]iostoIicain

providentiam

in

regLin

Lib.

III.

Ep. CDXCvi

E|i.

DXiv.

E|i.

Dxr.vii.

Ep. DCLSXXVIII.

fralcr ad 1i.tc iisquc tcmpora Efclcsia; partes coiitra fiaticm (lefenderat ; miiic vcro ad fratrem dcfccisse annalista (1) Albericus EzeUni diflilcor occiille illiun fratn colucsisse, iiuiii ct iiuilla cliaiii In spcrto gessisse, qna; arcaniiiii cjiis bic ex Qionacho 1'alavino sciibit. IScc pro Ei clesia staie se uleiii Allieiicus palain pinlitelKitur, c.iusationc aliiiiia ea ipia; i;erelial excuconsiliiim proJcbant. Scd aiJliuc iiiliiloiiiinus

sans.

Cum

eiiiiii

Ecclcsi.x fautnres c

mcdio

lollerct,

id se pr;c^tare
lib.

diclitaliat,

ad Iwnorem
qui tunc

S. licclcxiie
iis

gnuium

a pnleis,

seijjeiiles

a vir-

gulio rejkiens. Liiscimus lia-c a Rulandino llist. Tarvisin. Holandino Albericus in apertam defectiouem erupit, eodcni

xi,

cap.

1,

locis

agebat.

Verum anno sequenli exordieule

Mainsi,

ibid. cap. 4 tcsle.

ALEXANDRI
inunfri, el repr.ile siio

IV AXNTUS 3.

CIIRTSTI

1257.
Ciiristi

15
ad (Jefensic-

imponi

ca|iiti (ii.nliina...

Nos

da^moiies Tartarei, et scrvos neni lcgis

iiieiit

igilur

(lic-ti

rcyis (levotioiicni

nuilliiiKnlani altcn-

(llirisliaiia'

in (am()uiii coiilra eos iiive.

(]ent('s, cl
(Iiii

consideranles

(luoil |iro^'eniloriljus suis,

ad proclia prwparatos
fiiisse

Excisos ab iisdem

tuerunt

ardenlesCatliolicoe fidei

amatores non

Tartaris Assasinos

tradit

idem

aiiclor

liis

soluni dcrivatione sangiiinis,

sed el puritafis ac

verbis

(-irculo

ejiisdcm anni Tartari detesta(^uos Cnltelliferos

bonilatis imitalione succedil; ac volenles

ob

lioc

biles Assasiiios

det(;stabiliores,

cum
tna;

in

iis

specialiter lionorare, ipsins supplica-

tionilius grato

concurrentes asseiisu, fratiM-nitali de fratruin iiostrorum consilio per Apostolica

appellamus, destruxerunl . Describit paulo ampliiis Afsasinoriim excidiuni (I) Aytoiius Curcbi
priiiceps, rcgia Armciioruiii
liisce

stirpe oiiiindus, (|ui

:

scripta

mandamus,

(jualenns adliibito tecum

(le-

temporibus

vixit,

ut ipse testatur

ac dein

centi

episcoponim nuniero, cuin

|)ropter ojusd(!iii

a;tatc

provectior reriim Oiiciitaliuiii, ac pnccipue

liisloriani

regis iionoriliceiitiani,

tum

piopler revercntiam

Tarlarorum

ad

Clciiieiitis

V gratiam,

sacramenti,

sibi auctoritate

nostra liiijusmodi un('jiis

ctionein iiiipendas, et capiti

inipdnas regiiim

(luem ad inslaurandaiii in Syria religionem expedilionemiiiic sacram ornandam urgebat, cornposuit

:

diadema. Nos eiiim

lil)i

et

tuis successoribus ad

ac

iibi pliiribiis

rccensuit, ut Tartari adver-

ejusdem
in

regis

instantiam ungendi et coronandi

sus Sarracenos ab Aytono Armenice rege concilati

fiierint,

auctoritate Aj^ostolica
(levolione

eum, suos(iue succcssores

Eccle^iDC
persistenles,
in

ac

Mango

Clian im|ierator fratrcm Haoloiii

Romana;

num

ilorenlissimo iiistriictum exercitu

'

Sarracecopioso

reges juxta

morem,

qui servatur in talibus circa

iiislituta

iios efluderit, subjicit

reges alios Catbolicos, et sicut canonica

edocent, liberam per prfesentes
litteras

39.

Haoionus

ciini

suo

exercilu
:

concedi-

invasit regiones, et terras

undique

et anteiiuani

mus
anno

facuitatem. Dat. Viterbii

III

non. Novemb.

sex

mensium

spatitim

laberetur, totuiii

regnum

ui . Petierat etiam ab A[)oslolica Sede rex

facilitatL',

NavarrEE, ut cuin piierili

duin

annis

quia carebat domino et rectore, fuit iaciliter subjugaluni cepitque Haolonus absiiue
Persaruni,
:

teneris versabatur, pluribus sacramentis se devinxisset, qua; graviori

resistentia oniiies ti;rras

usque ad

terraiii Assasi-

danino
,

iiisiiis

jura iiifringe-

noruin.

Isli

vero Assasini suiit bomines infideles,

rent ac labefaclarent

eoruin religione liberarePanipilonensi episcopo

re-

tur
iis

ctijnsrei a;quitate perniotiisPonlifexrelaxandi

vinculis

regis
'.

eideni

nullain babenles iegem, vel lidein, nisi sicut eoruiu priiiceps, et doiniiius instriiebat, (jui sex iiioutiuiii vulgariter tiiccbatur ad cujiis beiiepla:

partes injunxit

Hactenus de Occidentalium

citum
daiii

et

mandatum

iiiorti

se sponte et faciliter
pr;t'fali

bus;jam ad

Orieiitales sernioiiem

convertaimis.
in Oriente

otlcrebant. Ilabebant enini

Assasini ijuod-

58. Tartai'oruni de Sarraccnis Assasinis et de

Perside victoria>.
Tartaris per ea
cipites victorias
<i

Attriti

fuere

tempora Sarraceni, qiiornm

liis

pr;c:

Tigado dicebatur. Erat auteiii illud castiiim oinnibus necessariis prffinimitum, el ita fortc, qiiod a uulhi parte
(iiiod

inexpugnabile castriini,

verbis Parisius persliingit

liiiiebal iiisulluin,

Priecepit
deceiii

ita(|iie

Ilaolonus cui-

Facti sunt,

inquit, eisdeui

Tartaris multitudo
videlicct adniirat>
;

dain
(jntB

diici,

assumeret
iii

niillia

Tartarorum,

genliiim in

tribiitum, Snldani

dimisit

ciistodia

biles, et priiicipcs etiaiii cali|dii

siibditiine eo

sulijugaveiat,

iit

rcgni Peisarnm, (juod cst dicttmi; qiii caslrum illud

illiid

successu
ditalos
'

elatos

jugum

Clirislianis iinpoiien; uie-

obsideret, et

(|uoiisi|iic.

caperet, iion

disceobsi-

missisijue ea de causa oratoribiis,

llospitalarios coiisiiiiiiii

Temiii

dcrel ullo niodo.

dioiio
illiiis

lliide

piirdieti

Tai

tari

in

plarios atiiue

iiilcr se

castri sletcriuil |)er vigiiiti septeni

tain livc nie
(iiiaiii

an-

re

gravissinia

conluiisse,

ac

(iciiiiim

dato

lioc
:

noruiii

spatinm

astate. Finaliler

refpoiiso, (piod rclert aiiclor,

Taitaros repiilisse
IJei obsci|iiio

Responderniit (juod non se

iit

niulato
iit

vcro Assasini rcddidcriiiit caslrum proj^ter dcfectiim vcstium, et iion propter penuriani victtialitiin, vcl ali.i
(iO.

liabitu

deliciose yiverent,

manciparunt, scd
iii

ratione .

polius pro Cliristo morerentur, qui

ipsa tcria
siippli-

pro

liuniani generis repaialione mortis

sede

cium non renuit

tolerare. Veniant igitur Tartari

Phanicis provincia etiaiii alii ab iisdem Tarlaris fnisse deletos, sed de expugnatae illorum principis aicis firmissiina;, Tigado dicta;,
l)e
et

Assasinontm

religione.

in

Consenlitinl

'

Ep. ccxcviii.

^ Par. llist. Ai.l,1. lioc an. Marin. Saiiut.

1.

iii.
'

par. XIII. c. 7.

.^ytOD. Hist.Oricu. c. 24.

(I) (}uod Iioc

annum mcclvhi

lia^c

annn coUocat annalisla Assassinoriim per Tarlaros excidium, ad sequentcm annum ineunlem pcrtinere siispicor. Nara ad non ambigne rifert (iernarJiis thesaurariiis, seu aucior cimtinualionis Gillioa: ad liis oriam Tyrii, nec dissentire arbilror
24 Hi?t. Orienlal. arcis Assas^inorum expuiiiiatioue desciipta, s'(|ui'nti capite 2ii, liisiuiia; serie'ii iiroseqnens, uarr.*!, Iiis provinciam transisse, ulii ;c-latem quiclus exe;;it. Sequenli liyeme urliem Baldacli, ubi agebal caliplias

AyloiiiiMi, qui cap.

gestis llaoiium in Snrlocli Arineni:c

qui Maliomelauis sacris prffierat, obsedisse, obsessanitpie expuguasse,

Chrisli

aiino

caliplia in capliviiatem adducto. Ha;c aulein conligisse nolal anno McCLvui. lix liis conticitur Parisii couliiiualorem in unum aunum congessis^e ea, qua; non uno anno accideranl, cum calipham hoc capuim scribat. Insuper es Aylouo non male inferietur expugiiatioiiem niuuimeuli As^a^sinorum conti^isse iueuute auno MCCLViii, cum
;

stylo vetcri

nondum annus ille (quein a Martio plurcs exordiebautur) ccepisset MCCLvii hsc omnia reterrentur.

atque

hiuc forte accidit ut a Parisii conlinuatore ad

annum

Mansi.

16

ALEXANDRl

IV

AKXUS

3.

CHRISTI 1257,

tempore dissentinnt, dum viginti septeni annis olisidione cinctam Aylonns et Suintus scril)iint, alii tribusannis tanlum opi)n!;nnt:un tradnnt. Non alienum vcro liic fuerit nonnulia de illo ])opulo,
'

lim persolventes pro securitale cuju?dam terrse sua\ qu;e in confinio terra; prfEdiclonim fralrum
sita erat, (jui

multas

eis

molcslias occasione vici-

nitalis inferre

consueveranl. Prafatus autem As-

ob crimina ingentia
dignissima, cx
bit in
'

lerra

exciso,

memoria
:

Jacobo Vitriacodecerpere
liis

dcscri-

primis illoruni sedes

verbis

in i)ro-

sasinorum magister unum de familiaribus suis, virum eloquentem prudentem et streniium, de qiio plurimum conDdcbat, misit ad rcgem Iliero,

vincia Piioeiiicis circa flnes civitatis Enleradensis,

qiiffi

solymitanuni. Rex autcm intellecta causa legationi-, [iro tanti

ho.lie vnlgariter appeliatur Torlosa,

sco|iulis,

quidam

popiili

visitatione. el tot

animarum

populus
ct

et

montibus undique circumet

a laqueis diaboli liberalione,

clusus inliabilat, liabenscaslelladecem fortissima,

iiropter

nuntium Senis cum summo

Oeo gratias agens, gaudio et honore

viarum

angustias

ru|)es inacccssi-

magno

recepit, ct ipsiim ad

propria rcvertentem,

liiles

incxpngnaiiilia,
et

cum

su!)uriianis et vallibus
fertililate foecundis-

ut doniino suo

bonam

regis et Christianorum vo-

omniuni Iructuum

frugum

luntatem, et

magnum

desiderium nuntiaret, usdeduci

pr;a?cepil
:

simis el amoeiiilate jucundis.

Hornm antem

ho-

que ad
isset,

fines terrre suae

qui

dum

minum,
millium
sione

qiii

Assasini

nuncupanlur, qnadraginta
capitanenm, non succesnicriloruni
iirirrogativa,

fiiies siios

jam

fere ingiessiirus Tripolim pertrans-

numerum

excedere dicitur multiludo.

sed

Pnrficiunt autem
ha^redilaria,
i|isi

sibi

quidain ex noslris, vir Belial iniquus, Dei tiniorcm ante oculos suos non proponens, liomiiiem de rcgio ducatu et hdei Christianorum since-

queni
;elalis

Vetercm, seu Senem appellant, non

a;talis

tam provect;e

ralione,

quam

(irudenlioe

et

Primus autein et summus religionis eorum abbas, et locus, unde infaust principiuni h:'.bueruiit, a quoin Syriam venerunt,
pra^emiiientia.
in parlibus est Oricntalibus valde

couUdentem, improvisum, et nil tale sibi metuentem. in detrinientum Chrisliani nominis, et inaxinie Ecclesia; Oricnlalis, occidit unde porilule
:

piilus ille,

qui tanquam plaiita novella

nondum
et

plene rudicatus erat in fide,

cum

ira

magiia

remotis versns

indignatione fidein nostram respuens, et noslro-

Baldacensem, ct partes Pcrsidis jirovin Subdit quanlo piincipem honore et obscquio |)rosequantur, utque ille pueros in locis amoenissimis, et omni deliciarum genere affliienlibus educandos curet, quos ea opinione imbiiit, longe majoribus duliciis in allera vila potitnios, siin cxeiiucndis principis imperiisoccubnerinl ila
civilalein

rum consortium suspectum

et

habens, a tam saiicto

et

c\x,

ctc.

honesto proposito

resiliit,

usijue ad teinpus

prffisens Cliristianos, et Dt!i Ecclesi;iin persequi, et

iafest;u'e

non

prffiterniisit. In uiio igitur

ille [iroditor

corjiondi

homicidio praidictus
ras inlerrecit .
Sollicilati

animas iiiiiume-

postea s;rpius m\ Clirisliana sacra

vero instrnclos ad dos submitlat.

C'iri>tiancis

priiicipcs Irucidan-

an)|)lcclen(la fuere, ac
cis

dcmum

S.

Ludovicus pau-

De eorum

vero

religioiie

liacc

ante annis,
scd

dum
',

in

Terra-Sancta versabatra'
;id

habet

operani

colloc;ir;it
:

ut ipsos

Chri^ti fiilem adiiivin;iiii

61.

Hi Piipfr onines alios Sarracenos legeni

et ejus inslilula

iliiccret

illi,

cuiii

li;icleiiiis

iuccm
cii-

Mahomili, sime servavciunt nsi|ue ad leinpora cnjusdain

magistfi
siii,

diligenter et aiclis-

adiiMtlere rc^spucrent

ct ciiiniiia

crimiiiibns

miilareiit, a divjna justitia peiiiUis cxstiiKli cxcisi-

qiii

nalurali

pnedilus

ini;eiiio,

di-

qiie fucre
({iii

al(|iie

oihis iRfiiiida lioniiinim

pcste,

versarum sciiplniarum exeicitatus sludin, Christianoruin

onini
legciii

tiiumpho duc ebant

reguiii ac iirinci[)Uiii carliitc

ct Cliristi

Evangelia coepit

cuiii

nificcs

agere, liberatiis est. At dc Assasiiiis

:

diiigcnlid legere et iicrsecrulari,

admirans
:

siiUeceriut
profligalos
6:2.

ad alios Sarraceuos [lopulos aTartaris

ct Iri-

miraculnruni virtutem et doctrina; sanclilatem ox quorum comparatione frivolam et irrationabilein coepit abominari Maliometi doctrinam, el lan-

stylum vertamus.

Tnrlari proditorie vinciint Tiircos

dem

ledictffi

cognita veritate subditos suos a ritibus maunde legis sluduit paulatim revocare
;

butarium sibi conslituunt eorum principeni : Pontifex Aladino Iconii soldano superslitionis Mahometanica; co)itcmplori fidei Christiance principalioria ?ni/steria per lilteras egregie exponit.

exhorlalus est eos et mandavit, quod vinum cum modeslia biberent et carnes porcinas manducarent.

Subaclam ab Iloalono pneterea Turquiam docet

.Aytonus, cui consenliunt ea, qua; narrat Georgius

Tandem vero
doctoris
sui

post multas admonitiones, et

varias

pra;dicationes in hoc

omnes

Logolhela
Tiircos
tigalcs

-.

Irrupisse

(ler

ea tempora Tartaros in

concorditer

consenscrunt, quod relicla Maliometi

perfidia |ierccpli baplismi gralia.efficerentur Christiani, ita

Gnecorum Asialicorum finilimos, ac vecellecisse lum addit Michaelcm Pala;olo:

tamen, quod ejusdem essent conditionis

ut
alii

et liberlatis,

Clirislianorum legi subjecli

ob jactatas a Theodoro imperatore minas apiid Barbarus proftigum co|iiarum parti piafe;

gum

erant enim tunc teniporis IVatriLiis militia; Teinpli tribularii, duo millia Byzantiorum eisdeni annua-

ctum

0|)posilam Taitaroruni aciem frcgisse; sed

Persai principis pioditione Tarlaros

demum
*

victo-

.\yl. el

Sauul. ubi sup.

'

Jacob. Vilr. Hist. Oiien!.

c.

U.

'

Tom.

XIII. an Clirisli

1231.

num. 50.

Georg. Logolh. in

Eod. cap,

Uisl.

Coasluutinop. Leon. Allat. iuterp.

ALEXAXDRI
riani retulisse
:

IV

AXXUS

^.

CHRISTI 1257.

17

Ciim ia exlremo discrimine res

novacuia} acie versare-

coaluit; sed ad

Georgium Logothetam redeamus,

beilica et, (iiuhI aiiint, in

qui ubi noimulla de turbis, quas .Michael .^tolia;

[)rinceps concitarat, nos^iue siiiierius leviter atli-

tur

Tacliarii

quiipe

plerunique MusulmauiciB

dilionis

occupalum
;

ex[iilaverant, et

apud Axara

caslra locaveraiil

iin|iellentctiue necessitate Persaj

ad |)Ugnam
tur,

cum Tacliariis instaurandam urgerenMicliaelem Comnenum Chrislianis cohortit)us

extorris et in

gimus, disseruit, subjicit sullanum ex regno profugiim ejeclum a Tartaris ad Theodorum, qui in Orientem procurrerat, ut im[)erio, cui Tarlaricus
terror iinpendebat, consuleret, se contulisse.
65.

prajjidere decreverant. Ilie

aliena

Persarum

inqnit

princeps sultanus

terra olierrans, aiixilio suo Musulinanis snbveiiire

nudi cervi cor habens, ut

erat,

[louta eiiuntiavil,
illius

terram

nefas esse ducebat,

ne iuter pugnandum, ut

ille

propriam deserens, quando

fiigitivus

exercitus altritns
Ille

asseverabat, Cliristianus santruis impiis ac consce-

im[)eratorem convenit.

virum
socios

sanguinibus immisceretur fcd eiiiin divino praesidio fretus, et mentem induens generosam, pugnam conmiittit. Parsitaque exercilus (ini
leratis
:

am(lexatus,

muneribustiue

eumdem

et

donatos, honoriQce ac humanissime perlractavit,

et in

sub Micliaile Comneno arina movebat. adversos sibiipsi Tacharios impulsos devicit, a .Micliaele ipso primimi exercitus hostilis ductore ad mnmqiii

regionem pro[iriam remisit, pusilla etiam mililum manu concessa, (nam ([uadringenti nu-

mero erant onines,) et exercitus ducem Isacium Ducam, cui Murlzu|)hlo cognomen eral. Tunc imperatoriiE auL-e [)iimicerius

mas vulnerato. Qui,

vit.

ut

earum reruni

periti aftir-

marunt, ex eo vnlnere non diu post animam afQaDebellati itatiue ex ea paite, cui

Persaruni par pari dare cupiens, imperatori Laodiceam urbemdona,

Comnenus

vit

ingressaque est

in

eam Romaiiorum,
fieri

qute

jam fuga terga verterc. 63. .\t vir quidam inter Persas celebris dignitate Ampachures, niaxinijc apud Persas existimationis, quam mullo abliiiic tempore in suam gentem parum fidus proditioneni conceperat, lunc
praeerat, T^icharii
cxcltisit, et

pauluin [lerduravit, custodia, urbe rursus a Musiilmanis occupata, neque eniin

poterat, ut
re-

non

Mnsulmanis occuparetur, Sultanus ad

sistendum Tachariis im|)ar, cum proceiibus consilio inito pacem, et fcetlus a Tachariisaccipit sese-

ciim universo milite suo Tachariis ad:

que

illis

siibdit, et ex eo

tributa

Musulmani Tasive Azatinc

',

ha:sit.

Hinc contraria ceini

nam(|ue

paiilo ante

chariis persolvnnt b.

victores sese iu pedes conjicere, tergaqiie hostibus

De Turcarum principe Aladine

pulso a Tartaris

ad lacerandum dare. Itaque Persaj Tacliariorum

jaculis dilaiiiati fretiuentes caedere,

memiiRre Annales

Turcici

Ay-

quos per longa

spatia victores subsecuti sunt. Michael

Comnenus,
exerci-

cum

ila

sors tuli^set,

maximo Persicorum

tonus in historia Orienlali % qui addit illum duo millia Latiuorum sub signis habuisse; tum Nice|)horus Grcgoras', qni illum fuisse Iconii solda-

tuum Soralopedancha; socins itinerisconjungitur, qucm Pelarpacium Persaj vocant. Sic per plurimos dies procedentes cum adversariis conlinuo stibsequentibus, siugulis horis pugnam conserebanl etcum Gelarpacis habifatio CaslaiiioiuL' essel, in eam gressuiii accelerarunt. Tunc Tacharii uni:

num

designat

insigni, qui in

victumque cognati sui perfidia medio [)ioelii ardore una cum suis

ad Tartaros descivit. Porro soblanuin Iconii per ea tempora superstitionis Mahometica! errorcs contem[)sisse,
et
in

[)ro[)helarum

et

Evangeliorum
Pontilicemitti
iiistitiitis

lectione veisatum, at(|ue a

Romano

versam Musiilmanorum regionein i)ercurrunt . Gi. Subilit aiictor Tartarorum de Turcis fiaila! victoriae nunlio exlerrilum Theoilorum iniperatorein, ad fiaenandos eorum impetus in Orientem advdlasse cum exercltu, seque ab co lem in Occidcnlalibus parlibus ad nonnullas res com|ioneii-

internuntium,

([iii

i[)sum Chri^tianis

im-

bueret, ex[)etiisfe conslat cx Alexandri IV ad eum dalis Iitteris , ([uas ex Ms. Vaticaiio ' ob rerum

quas conlinent majestatem afferemus.

.\le.\ander episcopus, scrvus servorum Dei, magnilico viro soldano lconii, verilatem agnoscere,

das relictum, deque legatis Alexandri Ponlificis a Egressus ipse Tln ssalose dimissis hfec adjieit
:

et

agnitam custodire.

Ex

litteris tuis el

Berrocam proficiscor, ubi et sunimi Pontificis legali immorabantur, quos imperalorio niandato dimissurus eram ibi propter IcLiatorum
nicaiii
,

relatione

cognoviiuus,
:

nunfiorum tuorum fideli quod in votis liabeas ad

Christum converti

cumquejam rcceperis, ut audivimus, Peiitateiichiim .Moy<i; prophetiam eliam

ctatus .

dimissionem aliaque nonnulla negolia paruin ciinMissum ad Theodorum ab Alexandroepiscopum Urbevetanum, ul de Gra^corum Ecrlesiaj cum Roinana conjiinctione agitaret , superius vidimus ubi concilianda! illius cajiita Grwcis Pontificio noniine proponenda attnlimus sed niinia schismalicorum pertiiiacia ccEpla concordia perduci ad exilum non potnit, quaj demum cum Tbeodori successore falsologo, etsi paruni firma,
'

Isaia) et Hicremiie, Pauli eliain Epistolas, atque Joannis Evangelium et MittlKPi, postulas libi virum mitti ortliodoxum ahquem, a quo in lege

Chrisli qiiasi vice nostia [)Ienins instruaris.

autem
tiaj

petitioni

tuae,

|durimum

in

Xos Deo commenfc

dabili, gralo
luai

concurrentes assensu, tales e.xcellenin

priicuravlnius destinare, qui a|)ud

docfrina sana, et salutaribus monitis viccs Aposlo-

'
'

Annal. Turc.
I.

c.
iil.

I.

An

123G.

'

Nicepli. Greg.

'

Aylon.

* .^!f.

Bist. Orien. lom. xvii. bibl.Val. sign. naai. 3977. paj. Sl.

Ann.

Toiits XXII.

r..VYN.

II

: ,

18
licac aiiclorilalis

ALEXANDRI
sup|ilcnnt, (|iioruin
ct

IV

ANXUS
inores

3.

CHRISTI 1257,
Vides, (]Uod ad
dirigi-

ctiain

suiit, et siiie i|)FO factnni cst iiiliil.

et

incrita

ab lioncstalc
iioii

imimlitia ermlilionis
supplicas apc-

Filiuni et Siiiritum
tur,

sanctum Patris sermo

iiluraliter
dicil
cl
:

Evangciica^

discordcnt. Oiioniani vcro nostrx

litlcris
tilii

cum
:

Iktc
])er

duo

Ddci scriem et tcnorcm

riri,

noslram

Vcrbuni eiiim

Faciamus et S])iritum sacclum

nos tnis congratulan!es dcsideriis, illam snb quodain compcmlio ct dii;itotcmis intimamns.
lllnd

Dominus Deus operatus est universa, sicut David jiropliela dicit Verbo Domini coeli finnati sunt,
:

igilnr
est

])ic
;

crcdas

ct

fidclilcr

teneas, iinod

ct

Sjiiiitu

oris

ejiis

oinnis virtiis

coruin.

Idein

unus
Est

Deus

sic

tamcn, ut

in assignatione dei-

etiam prophela mysterium Trinitatis eleganler insinual, ubi tcr

tatis sil

unilas in subslantia, cl Trinilas in personis.

Taler, Deus Filiiis,
Dciis Spiritiis

hoc nomeii,

Dctis,
:

iii

eodem

versi-

enim Ucus
:

culo

repclit

et

includit dicens

Denedicat nos

sanctus
et
ii

scd Paler, et Filius, et Spiritiis sanctus,

Ires

uiuim sunt. E?t anlcm discrctio

sit

in

pcr-

sonis,

ul ncc Patcr

Filins,

tus sanctus,
Filius.

ncc

Sjiiritus

nec Filius sit Spirisanctus sit Pater aut

,

Dcus, Deus noster, benedicat nos Deiis, et metnant euin onines fmes tcrra?. Et pia?nominatus Jnannes in Epistola sua canonica dicit Trcs sunt
:

qni t(;slimonium dant iu coelo

Spiritus

Pater,

Verbnm,

et

ct Rcs c(iuidcm difficilis cst intcllcctu sed tanto acicm rationis liumana? transcendit elcganlius habet fidcs nieritum, quanto cst diffi:

sanctus

et

hi

trcs

unum

sunt. Isaias

etiam

])ro|ibeta,

Inr Seraphim clamantia

ctiis

qiicm recipis, se audivisse testaSanctus, Sanclus, Sau:

cilior ad

crcdcndum.
J

Dominus Deus

sabaoth. Quare tcrtio re]ilicat

CG.

PcaTO

licet

invcnirc(non) possimus quod

exprcssain habcat nnilatis, (|iwin Deo cst suinmse

imaginem, ncc vcrba invenianlur, quibus possimus de illa sunnna essentia digne loqui, quod possiimus faciinus, et (|uasi balbiiticnles [icr vcrba rcbns accommodala Iransitoriis rcm tibi incffabilem aperimus. Paulus dicit Apostolns, quod
Trinitalis
iiivisibilia

Sanctus, nisi ut in Domino Deo exercituum Trinitatem insinuet pcrsonarum ? Est ita^jue in suinina ct beatissima Trinitate, Pater qui Filium genuit,
Filius qni gcnitus est a Patre, S]viritus sanctus qui

Iirogreditur ab utroi]ue
])rocessionc

nec in

iilla

gcnitura

aiit

damnuni

rcsccationis vcl iinmutalioFilio divina substantia.

nis passa est in Palre vel

Siciit

Dci per ca, <]usi facla sunt, intcllccta

;

liimcn a Inmine sumitur sine diminnlione

:

coiispiciuiitnr
divinitas.

scinpiterna quO(|ne virlns cjus et

:

hnmiiis a qiio sumilur

sic a'qiialis a

Palre Filius,

Vide homines

corpusqne solarc consitcniiiler,

dcra;

cl

vidcbis qnalilcrcninque, licct

et utri^jue coaequalis Siiiritns sanctus ab utioque imiccdit. Modiini autein genitnra' ant processioiiis
isliiis

ctqnasi oculo conniv^mli (jnamdam siinililndiiicm

huniana

ralio

non allmgit. Uiide

cum

Isaise

menle hominis intclligcntia, memoria et v(_duntas. Mcntem autem vocainus memoriam, incntem dicinuis intelligeiiliam, menteni dicinuis volnnlatcm. Wemoria, intcUigenlia, et voluntas suiit una mens, sed ncc mcm(U'ia cst
Trinitatis. Esl eiiim in
iiitclligcntia, vcl voluntas. In

(le Filii
iiis

geneialione coiistarcl,

modum
David

generatioin

tameii iiienariabileni essesciens: Generationem

])io]iheta
:

cjus, in(|nit, (]nis enarrabil ?

perspnaFilii de hac generalione sic loquitur

iiiinus dixit

Do-

ad

me

Filiiis

meus

es tu,

ego hodie

codem corpore
:

S(dis

geiiui tc. Filius etiam David

Salomon, (]uem Deus

dicit)
(si

radiuin video, sentio calorem, et agnosco splcn-

scientia et intellectu mirabiliterillnslravit, in per-

dorem. Ha;c

Iria

unins sunt esscntiaj

nullnm

taet

sona Chrisli, qui

el Dei sa]iicntia,

est (siciit

Paulus

Dei virtus, tanicn

in

mcn

illorum est allcrum. Sic in

sanctus ab

illa incffabili

in libro Sa]iienti,c
:

eum
iiiitio

incircumscriidibili deitalis
trc, et Spiritiis
Filiiis,

gloria cst Filiiis a Pa-

utroque.

Cum

Pater, ct

Dominus possedit me viaruin suarum, anteqnam quidqnain

recipis)
ila dicit

faceret a

et

Spiritiis

sanctus, ejnsdem

siibslantiai

]irinci|iio

ab

ffilerno ordinata
tieret
: :

cjusdem

potentiai el gloriaj sint;

non sunt tamen

tres pcrsoikne.

anlequam
aderam

terra

sum et ex antiquis, necdum erant abyssi, et

i^ra^parabat coelos

trcs dii, sed in tribus

pcrsonis cst una substantia,

cgo conceiita eram

;

et qiiando

etuna

iiotenlia, et in
((

una substantia
traxit

07.

IKtc

fidei

nostne professio non lantum a

Chrislo et ejns

scquacibus
libro

exordium, sed

Moyse

et patriarchis
Iii

atque proplietis

suum

habuit

quando aiii^endebat fundamenta lerra?, eo eram cuncla dispoiiens. Apostolus eliam cnm Pauliis Siiiritui sancto, imo toli Trimtati tcstimoMisit Deus Spiritum Filii iiiiim ])erhibet dicens
:

fundamcntum.

Moysi
:

divinrc

esscntitc
:

sui in corda nostia; et

alilii

Si Spiritus

ejus. qui

unitas declaratur,

ubi dicilur

Audi, Israel
:

Do-

Jcsum
talia

suscitavit, habitat in vobis, vivilicabit

jiroi^ter

mor-

minus Deus tuus unus est. Et iterum Ego sum Dominus Dens tuus, (jui eduxi te deterra ^gypli non erunt tibi dii alieni pra;ler me. Pluralitatcm vero personarum ibi palenter insinuat, ubi dicit Faciamus homineni ad imaginem el simililudiiiem nostrani. Cum cnim Verbum Dci sit Filiiis Dei, sicut Joannes, cujus Evangelium recipis, protesta:

corpora vestra,
ejus in vobis. Si

tum

inhabitantem SpiriClnisli testimonium de uni-

tate csscnlia; et
i]ise in

iiersonaruiu Trinilate dcsideras,

:

Evangclio dicit

Ego

et

Pater

unum
:

su-

inns. Cbristus etiani disci]iulis suis dicit

]ilizate

Itc,

ba-

onines gcntes in nomine Patris, et

Filii, et

S])iritus sancti.

In jirincipio erat Verbiim, et Verbuin lioc erat apud Deiim, et Dciis erat Verbum in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta

tur dicens
crat

08.

aCum

autcm homo perdidisset propter

inobcdientiam iiaradisum, ct infernalcs miserias perpetuo meruisset, missus est a Pafre Filius, di-

ALEXANDRI

IV

AXNUS
:

3.

CHRISTI

12 57.
olei

19
de terra
etiaiii

gnumque fnit, ut mitterctur Filius, el non Pator cum enim a niillo esset Patcr, Filius erat al) aliquo
;

lcstimonio,

Romae fons
:

flnxit in Ti-

bcrim

Et infra

Prohatica

Piscina, qiuc

crat(]ue convenientius,

ut liaberct in teiu-

Jcrosolyniis erat, advcntii aiigcli moveri, et sanitates conferre cccpit.

pore matrem,

qui ab ffitcrno liabueiat eliam Paiii

Vehementissime nobis nocuit

[irofuit

trern. Ciini enini scri|itum essct

esl qui rciiimat,

Psalino
:

Non

vclus
[ilius

Adam,

sed

[ilns

nobis novus. Ain((iiain

qui
csl

facial
(lui

ncque qui salviini licial non cst bonum, non est usque ad ununi noii
;

nobis contulil hiijus huinilitas,

snperteste
:

hia illius abstulerit.

(lct

iil.icationcin

pro aninia Palre rilius,

siia,
iil

uiMiiini

Non

sicut

Nam, Paulo Apostolo damni dclictiim, ita ct donum

;

enitn

(iro alicna, niissus cst a

liiiiiio

pro

a,'stiinali(incm

beiicficii

magniludo

traiisccndit.
et cl

homine morerelur; et prii iioinine captivo tribuluni iiiorlis tanqiiamDeus lioino cxsolvcr(t, ciiniqiie
taii(|iiain Deus coelcsti [lolcstatc rciiimcrct. Hujus adventum desideraverunt patriarcbse, pree-

Queni prius liabuimus terribilcm

Dcum
fralrcin

judipro-

ccm, nunc habcmus humilcm

xinuini.
70.
lalis

Christus itaque
iii

cursum

iiostnc mortaiiin lassitudine et

vitoe,

dixerunt

proiilicta-, at(]ue

illius (lilation(;iii iinpa:

transieiis,
iii

fainc et siti,

tientius suslincntes qucrcla coiitinuata dicchant

dolorc, el

universis miscriis hujus

demuin

Quando veniet? Quando videbimus? Da, Domine, mercedem sustincntibiis tc, ut pro|)lictn> tui tideles

traditus a discipulo, et

tanquam

vilc

inancipiuin

venditus, flagcllatiis, consputus, spinis coronatus,

illusus, clavis afflxus slipiti, et niorte turpissima

invenianlur. Utinani, Uomine,

coelos et

dicit Isaias, dis:

rum|ieres

vcnircs; et David
;

Domine,

in-

coiideninalus, qu;c non rapiiit solvit

inorti offerens oinnia
Isaias
iii

et s[)onle se

clina ccelos tuos, et desccnde

an|.'cli

sed ct tcsle Isaia,

huinilitalc suslinuit, sicut

pacis

i^raj

dilalione noslrtc salutis

Isaias,
:

amare

commemorat
csl, et

In huinilitate, iiiquit, judi-

tlcbant.

Idem vero
loquens

de

Cliristi

nativilatc

cium
neiii
sic

ejus sublatum cst. Sicut agniis ad occisio-

inaiiifestius
piet,

Ecce, inquit, vir^'o conci:

duclus

sicut ovis corain tondente se,

ct jiarict

Filium

et

vocabilur

nomen

cjus

noii

Emmanuel. Cuni
traxcrit,

auteni Siaria de Jcsse originciii

Maria), et per

jiislo

suum. Qui ergo [luerulus a Simeone scmel ohlalus iii tcm|ilo fuerat, in
a[icruil os
et

idem [jropheta nalivitalcm

Cliristi,

Mariam,

atque [ilenitudinem graticc spiri:

tualis in Christo, manifcste declarat diccns

Egrc-

dietur virga de radice Jcssc, et flos dc radicc ejus

asceudet

et requicscet

super
et

eum

Siiiritus

Do-

mini, Spiritus
et reciuiescet

saiiientia)

intcllectus,

Spirilus

ccrcmoniaruni [no rcdeniiii cruce levavit ad Palrem, juxta illud Davidicum Elcvatio manuuiu mearum sacrificium vcspcrtinum. Sic rcatus quem Adam per superbiam ligni deleclatione contraxcrat, mortis ainariludine pcr humililatem
vcspcra lcgis
[itione

fine

noslra iiianus suas

consilii cl foititudinis, Siiiritusscicntia? ct pietatis,

Chrisli sublatus cst

fiiso(|Uc sangiiinc, sine

culpa
po-

super

cum

Spiriliis

limoris Domini.

Natus

est itaque Filius

Dci de Virj^Miic incorrupta,

omnium culparum chirographa sunt 3 Alium siiiiiidem rcdcinplionis

tcrat

dcleta.

modum

Siiiritu sancto in ca

cooperaute, nostric(|ue salutis

iirocuranle.

Dominiis procurasse

sed nulliis sua; bcni-

ncgotium

inetlabiliter
est

Abyssus enim
sacraiialribus acci-

gnitati nostricque saluti congruentior apparebat.

inscrutabilis

incarnatioiiis

Dnniinica;

Cum enim homo

gcnliam
slitia,
[icr

juxla pr;cvaricationis siuc cxi-

mentum

iduriina

tamen antiquis

ca|ilus a diabolo tcneretiir, poslulabat ju;

derunt, in quibns hnjus figura nativitatis prajcessit. Qiiod cnim vcUus Gedconis rore coclesli coinpluluni
est,

ut non cripcretur pcr violciitiam

cst,

scd qui
scd ([uia

su[)crbiam lapsus

sua

si

[lossct,

arca circumquaqne arida rcniancnlc,

non
Ila

potcrat, alicna saltcm

humililalc rcsurgcrct.

ros Spiritus sancti et gratia designatur in Vii vinc,

qiiic

ad hoc pro[)ter huniilitatcm suain s|iccialitcr

cst a

Chrislus innocens, qiicni agnus pasclialis in lege siguavcrat, se pro nobis liostiam obtiilit salu-

ct singiilaritcr

Doinino praiclecta. Cui

:

[isal-

inisla

concoidat dicens

Descendet sicut |iluvia iu

tarem. Cuiii lcx Muysi ca[)!ani vcl ovcm conslituisset pretium ad redeinplioncm hominis a peccato, Christus, pcr

vellns.

Quod Moysi

ignis in

rubo

a[i|iaiuit, el iion

qucm

gratia et veritas facta cst,

est riibns corru[)lus ignc, virginitalis intcgiitas in

Maria demonstratur. Qiiod

virgis

aliarum

Iri-

altcndens umbratiles lcgis ceremonias non sufficere ad salutem hominis, (jncm ajstimationc pluris
faciens quain

buum
stirjie

rcmancntibus

siccis,

virga Aaroii, de ciijus

sanguinem

ovis, hirci ac vituli, san-

Virgo bcatissima traxit origincm, fiomluitct

guiiicm
lit
:

et

inorlcm suain pro nostra salute obtu-

floruit,

florem de virga Jesse, qucin valicinavcrat

[lartum
scilicct incorru[)la;

et sic

semel inlroivit

in sancta

sumnius

et

Isaias,

virginis iiidi-

vcrus Pontifex a;tcrna rcdcm[)lioiie invenla. Aperuit itaiiuc libruin,

ct solvil sigiiacula

cavit.

ejns leo de

G9.

Cum

inimici Dei esscmus, pcr adventuni

Christi reconciliali sunius, sicul pro|)heta [inedixcral

:

Et

[lax,

inquit,

erit

in

lerra,

cum

vciicrit.
[lacis

ct (([uod liosti;e lcgalcs inininie [lOtribii Juda tucrunl) gladium amovil \ersatilem; et paradisuni, qui oninibus antiquis clausus fuerat, resera:

Idco(|ue aiigcli in

i[isiiis
:

nativilate

gloriosic

vil

sicut oliin in niurte snmiiii Puiitificis sulebat

canlicum cantavcrunt
in terra
[lax

Gloria in excelsis Dco, et

illis, qiii

adcivitatcm rcfugii confugcraiit, sccurus

et di-

hoininibus bona" 'olunlatis. Nova

etiam

stclla

magis apparuil,

al^iuc

historiarum

ad propria rcditiis iiidulgcri. 71. Ulini consueverat honio causari

20
cere
:

ALEXAXDRl
Cur
exigit a

IV

AXNUS

3.

CHRISTI 1257.
iu

cseleris creaturis ?

lal)oravit. Dixit,

iiie Domiiuis aiii|iliu5, quani a Quid pro me fecit? Quid i)ro iiio ct factus sum. Sicut jumenta et

noslrum,

omnibus
est

et singulis

civitatibus suis,

quarum numerus
ckricis,
(|ui in eis

quasi infinilus, coiistrui et

:

aedificari faciet Ecclesias Christianas

et

omnibus
el

arbores

et ca?tera

universa,

sic sua; iioteiiticC

nutu,

deservire voluerinl, coinpeten-

soloque jussionis

obstruclum
niini

arbitrio nie creavit. Sed jain loquenlium iniqua et jam hodissimulare non licet, quanla pro eo Domiest os
:

tes redditus assigiiabit.

Item omnes episcopalus

et

archiepiscopatus totius terrae sua? tam Graicorum,

nus non
esl,

fecerit,

qui ut servum redimeret, proprio Filio

quam Armeniorum, Iberoruin, omuium linguaruin , et infra

:

Uossorum, ac

Faciet esse sub-

ijepercit.

Porro in hac

iioslrae salutis

dispen-

jecto

et

obedienles

patriarclia; Constantiiiopoli-

satione dilectio Cbrisli

iioljis

medullitus inlimala
el

tauo, qui in lege Ecclisiaj

etfidelis. Adjuiixerat

qui cuiii lege Moysi dileclioneni Dei

disciplina) frequenlius

proximi
et

Romanae est catholicus eximiam speiii sibi inje-

dederit iu mandatis, eamdeni in schola evangelicte

et

forlius
:

verbis,

tam, ut a sponsa Chrisliana ad Chrislianam fidem traduceretur. At post hcec variis reruin conversionibus obortis
ejectis,
7-4.
,

tandem exhibilione operis inculcavit

poiiat quis pro amicis suis. Dedit itaque

Majorem
materiam
diliga-

ac

Latinis

Constantinoiioli

eiiim charitalem nenio habel, ut aiiimam suain

diligendi se qui in suis dileclionibus nos praevenit
:

ad Griccorum loedera barbarus secontulit.

extremam ad Gnecos
confugisset, ut vel
laret,

Cuin vcro post acceptam a Tartaris cladem Aziiiates soldanus Iconii

nec aliud a nobis

exigit, uisi ul

ipsum

mus ex corde. Saue iubumanus est et crudelis, (]ui Dominum lani elenientem ex affeclu non diligit,

qui se

iiro

eo

(si

ojius esl)

inortis periculo de-

eorum armis regniiiu recupelanquam in tuto asylo delitesceret , Gra>ci, qui si damnalo schismate se Latinis coujiiuxissenl, Clirisliano imperio Turcicum adjicere
vel

siderabililer
7"2.

uon exponit. Clirislus aulem

poleraul, soldaiium ipsuin

niortiius elsepultiis, ter-

nou
;

uli

par eral, orlho-

doxis iuslilulis informarunt

et

Arsenius schisma-

tia

die resurgeus a morluis, sicut discipulis vipra-dixerat,

ticorum iiatriarcha
rus
',

et

coecorum dux non pura

vendo

ruit, et

cuiu

ii^^is

eisdem postea frequenler appaloqiiens et comedens, oslensis

el

Evangelii luce coUustravit, ul indicat

illius filios

Pachyme*,

diviiiorum mysteriorum factos

vidneribus maiiuum

pedum

ac laleris, iu quo-

fuisse parlicipes, el Nicepliorus

Gregoras narrat

rumdam,

(lui

adbuc

hsesitabaut in fide, ostensione

plurimos
Chrislo
tigit,

illius

salraiias sacro

bapUsmo

lustratos

vulnerum vulnusdubitalionisamovit. Quadragiiita autem diebiis ciim eis vis;biliter coiivers;itus, eis-

nomen

dedisse. Postea vero id iniruin cou-

ul cuni Graeci Turcas, ad

Ronianai Ecclesiae

dem comedentibus, venit iu montem Oliveti, el videnlibus illis, in cadum elevalus est, et ascendit ad Patreni, ut eum esse in Palris coxqualitatecredamus, atque
et
iii

gremium

accedenles, in schisniatis invia averlis-

sent, nec illius populi salutem curari a

Romana
Maliome-

Ecclesia passi esseiit, ipsi postea ab

iis

in

coinmuni resurreclione vivorum,

expecleinus. Si ergo habes

tismo hLcrentibus crudelissime divexati sunt,

mapri-

mortuorum judicem

lorumque

ha:c fuit funesta origo. Et quidein

in desidenis de tenebris prodire iu

|ilecti

lucem,

et

am-

mum

Palaeologus uon

arma

iu Tartaros convertit,

saluberrimam legem
primilias

Cliristi, tuce

conversa-

nt Azaliiiem Iconio reslitueret, atque

religioneiii
;

apud Turcas

fionis

lavacro

neccsse est

consecrare

Chrislianam amplificaret, sed in Lati-

baplismalis, qualenus deposita in a(|uis regeneralionis velustate peccati, in uovain

aniuKe tute iu-

noceiitiam

el vila;

infaiiliam reiiascaris .

73. Explicuerat soldanus Icoiiii

(ilura signa religionis in

jamdiu anle

nos violataque deinde hospilii fide, Azalineni ad iEiium relegavil. Azalines vero iiigentem Scytbaruiii exerciluin pellexit in Thraciam, a quo e custodia una cum filio Meleco eductus est direpti
:

Chrisluiu

nam
',

et ora-

vcro

mox

a Palajologo ejus tliesauri fuere, uxoret

tores ad

Gregorium IX misisse vidimus

ut

cum

liberi reliqui maiicipaticustodite;

proceres autem,

eo foedus [lacisceretur, extantque Balduini II iml^eratoris Constanliiiopolilani ad Blaiicham regi-

qui baptismo
iies adscripli.

initiali

fuerant ia Graecorum legio-

nam Francorum
danum
sum,

litterai,

(juibus significavit, sol-

functo ad Tartaros se conlulit

Porro Melecus, Azitiiie patre vita ^ a quibus m spem

:

Iconii niatre Christiana

progenitum

esse,

recuperaiidi regni evectus, diim

tit,

Turquiam
in

repe-

ipsiusqiie neiitein in

uxoiem

jietiisse,

ac |)ermis-

a suis cicsus est.

Ex

(|uo Turcai

maximam
se
[^artili

ut fidem Cbrislianam cum uoiversa familia sua coleret, haberetque sacerdotes tum addidil Itein ipse soldanus ob amorcm noslra; neplis ct
-'

perturbalionem
cere c(je|)erunt
redigere,

coiijecti

varios

iuter

liriucipatus grassari in Graecos, latrociniaqueexer:

sensimque eos

in

servitutein

quorum culpa Christum uon

IV.

receperant.

'

Annal. louj. xiii. an. Clir. 1233. uuin. 37.

K.\t. loiu.

V.

criplor. Fraucor. pai;. 424.

Patliyra.

Nicc.ih. Greg.

1. iv".

- Ibid.

1.

v.

ALEXANDRl

IV

ANNUS

'i

CIIIirSTl

IVjfiS.

21

ALEXANDRl

IV

ANNUS

4.

CIIR1.ST1

|-!58.

In iiigentibus italiw turbis crudeles Ezelinuset Albericus anathemate percutiuntur diversce civitates variani sortem cxpcriuntur ; seditume
1 ,

doleunt se jucturum uli([uam reportUiSe,

servos, ct ancillas i[)Soruiii
tioiiis
filiis

omues
coudi-

cum ejusdem

et

ne[)otibus rjui redierunt vel reili-

lloma' excitata, Puntifcx Vtterbium fucjit^expertus

buiit ad Eeclesiie unitatem, et in

tia et

ejusdem obedien-

qiuirumdam provinciarum suarum

aucture Maiifredo,

defcctio-

nem

Siculi rc(jemeli(junt.
ginis parlu seciili

Aiiniis tlecimi

quem

astutia sua decepti

lcitii

a Vir-

cum suo [leculio de fratrumnostrorum consilio auctoritate A[)ostolica Iradimus ()lenarie liberluti, et eos liberos esse
devotione iiermanterint,
decerniiiius ; itu ([uod i|)si |)eculia sua libere valeant retinere, et eu liberlate gaudere, qiia gauderent, si liberi nati esseiit, etc. Dut. Vilerbii V non.
Julii un. IV .
3.

quinquaj^esimiis octavus, ludi-

ctione prinia, ingentes Ecclesiae luclns altulit, curu

iu Oriente Clirisliaui iuautlito inter se furore

con-

currerent

ac iu Occideute liinc Ezelinus Sccvissi-

mus

iyrannus, AlbLrici frutris foedcre perlidiaque

Interea discissi iu contrariu studia Brixiani

uuctus, adversus Ecciesiic clientes ac studiosos, iu

tluctuabant. El

quidem

ii,

qui [lartibus Ecclesiai

[lurs

Insubria ct marchia Tarvisina babeuas fiuori

xurcl
:

la-

Lvebuut, cuiu metuerent ne udversa

Brixiuin

hiuc

Manfredus

Sicuhun,

Ecclesiie

Ro-

mau;e \cctigale, regnum occu|iaret: hincJauueuses et Pisaui, (iuel[)lii ac Gibellini,

Ezelino proderel, iutenqiesta noctecorreptisarniis iii inimicos prosiliere, eosque ca()tos iii curcercm
coiijecere.
cliio Esteiisis, et S. Bouifucii

perliuacissimo

mter

se odio certarent

at(|ue ad

luni Ilomani in ipso Ecclesiie

citarent.

niulorumcuinugreinio bellum coniu

Advolurunt mox Brixium legulus, niarcomesSIaiituuno llorc

Tanta m.iju com[iressurus Alexander, ad

Ezeliui furorem, vibralum olim

succinctus rebus([uc omnibus com()osilis recessere, cx ([uo Ezelinus s[ies siius ulijectiis intuilus einarcuit,

edouiandum

qui Biixia obtenta, liisubriam in servitutem

s(ierabat.
iii

eum analhema reuovavit ', et fratrem Albericum, novnm illius crudelitalis satellilcm, ([ui ab Ecclcsifc castris

redacturum
liilur
',

Quibus enarratis monaclius

Ezeliiii su(ierstitiouem inve-

Pulu\iiius gruviter

Iransfugerat,

cadem

|)Oeuu perculit

sed

qui

ine|itis

uiiolorum [iromissis versu:

ne

inflictas

ab Sede Aposlolica sententias, ut bruta

tiis((ue se

fulmina conteumereiit, Pontifex ex cardiiialiuiu

consilio, omiiia ijisoruui munci[)ia,

Domiiius, inquit seeiiiidum [iro|ilielieum seriiioiiem signa faciens

((

deludi (lutiebatur

quorum
si

ingens

irrita

diviuoruiii, et verteiis

ariolos in fiirorem,

erat

numerus,

cum

filiis

ac uepotibus,

ad Ecliaj-

idololatriam Ezelini et Palavicini qui

sigiia LUdi (iro nuiiiiiie
ivA'.

planelas et
sii.c

clesiffi

obsei|uia redirent, in liberlateiii viiidicavit.

venerabantur,
(luriter

poten-

2. Suiie Iv/;(diiius

de Rumaiio taiu[uuiii
|ier

bracliio

[irostravit

et

confudit.
deilateiii,

Nou
nec

reticus

dudum
el

ab Ecclesiasticu unilate
uei iiiaiius ejus

[irajcisus

enim

oiniii|ioleiis

[ilunetis

coiitiilit

extitit, et Albericiis

nos

luii-

eoruiii niotiliiis suuui [loleiiliuiii alliguvit, sed inse

letiiiuil (ileiiitiidineni

quaui fuutor

derensor luEreticuruiii est vinciilo

excommnnicutionisudstrictus, acprivatusoimiibiis
indulgentiis et
coueessis. Scd
[irivili'i;iis
i|isi

siint

futiii el iiisuiii, ([iii

sibi

ab
siiis

A[)ost(ilicu

Sede

slellutioiiibus

Repulandi ergo tdlum spem suani in con(losneruiit, el Creatorem oiniiinm

(Kitestutis.

cdrdibus

indurutis velut

coiitiu se noii limeiil ([iiotidie suis sceleiibus

[iro-

malleatoris

iiiciis,

quasi

mare
iu\

fervenl, et Ecclesium
[lerseenlores

voeare. Doniiniis igitiir

ac devotos

i|)sius
,

laui[iiaiii liosles et

nobis adjutor, et non limebiiiuis ([uid iiobis faciant Mais, Ju[)iler, et Sasit

Catboliea; lidei

S[ijritu

su[ierbiuni iibliriiiulo
est

tunius
(

. Interjeclis

Iribus mensibus iion

:

levem

non desinunt impugnare. Quia vero digiium

ut Ezelinus
et

ludem accepit Ezelinus

ciim

eiiiin

iii

Bassiaiio

Albericus

[iru-dicti

de ini([uilute sua

agro stijieudimn Tlientonieo militi daret, irrueiite

'

AICX.

1.

IV.

Ep. ELXX.

Monacl). i'aduau. Clirou.

1.

ii.

22

ALEXANDRI

IV

ANNUS

4.

CHRISTI 1258.

marcliione Estensi Patavinis slipalo, Tlieulonici in

pocnain

commissorum

sceleriim, ciim niillis cen-

suris Ecclesiusticis ab Ezelini partibus avelli poiuissent, internecioue sunt ileleti.

i.

Mixli adversis fuere prosperi

(luae

illi

successus:
paruerat,

sacramento sese illi obstringit. At ille a?stuans ira in omnes, (jui ejiis viiiculis caiisam prabuerant, (lesffiviit, ilaimibalenses atque adversarios pepiilit Urbe aul sus|)eiidio damnavit. Defixit anatliemate furentem Biancaleonem, socios(]iie Alexander, sed
illi

Crema enim,
citis,

Mediolunensibus

tliu

censiiris

ecelesiaslicis conculcatis,

lialiitis(]ue

coorta seditione, Cremoneiisihiis ac P.ilavicino expulsa adversa parte, bostium Ecclesia;

iis

ludibrio, Poiitificeui et cardinales furori effricnato

sese siibdiicere, ac Viterbiiim profugere coegerunl.

jugum

accepit. Ebili
atijue

Cremoiieiises Brixianos lacessivere,

addiicli,

Nec tyraimi
])oenis

fiiror

Iiic

substitit

pro]iositis

cnim

Ezelini

consiliis

fullique armis,

gravissimis exercitum Urbe educit, ut Ana-

nonnulla i|isorum oppida cepere. Movebat adversus liostem leualus ciim excrcitii, adveiitii(|ue Ezelini, tjui

giiiam Pontificis ]iatridm ca^carabie deleret, quare

Ana^niensiiim
afliiinat
,

Cremonensibus cmii

leclissimis copiis sese

in tutiora sese siibcoiisilio
atiiiie

laciymis iiermotum Alexandrum Brancaleonem de pace ineunda sdlliciille

conjunxerat, perterritus,

dum

tasse; qiia

ducere meditabatur, coiitrariissententiis a

suscepto addiictus, ])rimo bostiuni

coiiliiiiiavit.

admissa, Manfredi foedere ]iotentiam Sed noii diii divina provideiitia

])erduellein jiermisit:
:

aspeclu

])ailo boiKire jKitiri

eodem
de-

impressione fusus
plures
Ezelini
viri

est,

cuni lirixiani multiludiiiis

in

Lostium terrore perculsi

fuuam

seseelTiidissent,

enim anno exstinclus est bellis honoris ergo, quod

cnjus caput populus re]iotentioruiii

cajiita

principes et couspicui, inler qiios leya-

cussisset, in ]iretiosissinio vase collocatuin, imiio-

tus, episcopus A'eroiieiisis,

Mantuaj praefectus,
:

in

situmquecolnmiucmarmorea! impieest veneratus:

senalurem vero, (luamvis oratoriim
iie

crudeles nianus

incidere

(]ua

vicloiia

o|)era vetitus,
])r;rficeret,

eyief^ie usiis hostis, fii^ientes inse(]uilur, ac

Bri-

(jueiii

siiie

Poiitificis

assensu

sibi

xiani solo terrore obruit

qui eiiiin a castris in casu allo-

Brancaleonis avunculum, spreta auctoritate Pontifieia, saliitavit (2).

urbein fugeraul,
nili,

adliiic mctii perfusi, et alii, i|ui

iiio]iino

pro tucnda urbe renianserant,

G.

Cumvero
Romse
est,

affirmct Parisius Ponlificeni ob

seditiones Viterbium secessisse,

non

ausi Ezelino resistere, sub ijisius servi-

concilatas
eas

tute colla submisere.

anno

sujieriori coe]iisse,

hoc vero recruduisse

'

Ue IMiilipjio arcbiepiscopo Ravennale tradil Hieronymus Rubeus ', i])sum paulo ])ost incolumein tradita ingenti pecunia; vi, (]u?c ad eum rediinendum in arcliie|)iscoi)atu llavennate coacla
Sed liallucicum nionachus Patavinus Iradat etiam mortuo Ezelino in \iiiculis fuisse ut vero cx iis evolarit, suo loco dicemus (I).
esl,

diceiidum

cuni ex Alexandri

E])istolis

ijisum

ex Urbe Viterbium anno su]>eriori se contulisse

constet, tunc iiam(]uelVid. Maii Laterani E])istolain

Irecenlcsimam decimam octavam,

Viterbii trecentesimam
jisil,

et IV k;il. Juiiii

ab Ezelino natur auctor %

Poiitifici

restiliitum.

ibi(]ue

egit

viccsimam secundam scrisub initium usque Se|itenibns

Anagiiiain
litlera;

liiijus aniii,

ut ejus litteioe in Re^^esto insertac ])a-

tefaeiunt.

lude

vero

profectus,

ibi

S.

Graviores etiain turba; adversus Christi visiibjecere:

bienuio circiter, ut ejus

demonstrant,

est

cariuni Roniie exarsere, quibus Manfredi fantores

faces

pr.xcipuum

seililionis

auctorein

obscur;c snrlis

hominem

luisse

runi refert
asjiersa
tavit
:

'

Parisius, qui

mayistrum pistopopulum in senatorem,

conciin

illi niiiiii iii

]iatricios studii invidia,

comiiiota jjlebecula ad carcerem,

quo
jiro-

commoratus. Ca^teruin queniadmoduin Parisius Alexandruin Anagiiia oriundum fuisse affirmat, ita Pontifex ibi se educatum atque iiiler canonicos (de (jua re siipra mcmoravi) emeritum docet Di]iloiiiate, quod hoc amio ad rem ;elernK inandancivitati et Ecclesia; Anagniiuc dani memoriae
,

Brancaleo Manfredianie factionis tenebatur,

dedit, atque

adeo
iii

ei

pluriinum debere profitetur^:

Ecclesia
,

curiit, viiiculis liberat, salutatsenatorem, fideiquc

Quia igilur
iii

ijisa

cujus canoiiicus

fuiinus, et
1

suisobsequiislougadecurrimuslein-

Ituli.

111!-!.

UaveiiTi.

1.

vi.

Mouac.

l'aJ. iu

line

Clircn.

l'di'.

liisi.

Angl. liuc aa.

Alex.

1.

III.

Ep. CCX.XXIV.

(1) IIoc
(liia

(le

re in Annalibus.

anno iosalus Apostoiicns, noinpc Havennensis eieclus, raanum cum Ezelino liaufi pvocui ab urbe Brixia infeliciter conseruit, Sed cum e.\ monaclio Palavino lotani haiic bisloriam (iesumpseiil annaiisla, idco noiinulla ub eo priolermissa e.\
suiit

riec ab annulisla notatur. Rolandiiius vero iuonacbns Patavinus) aginen suuiii ciim Cremonensibus jain cnnjunxissel. Iliiic lalsi arguilur auclor Chronici Vornnensis, coa;vus'licet, qui dioin pugna: as-ignat xxill Augusli liujiis anui; qui tanien in eo forte auscultaiidus esl, cum assorit Bri.xiam altera die a commisso inloliciter proeiio cessisse viclori. Sicut et captos in

Roiandino

addentla

Igitur

pugn:e

bujiis

meiiioiandie

lompus nec a Pdlaviiio scriptoie,

(die s.xix, ut notal

tjepteinbri

niense

commissam

alliiinat,

cinn Ezclinus

monse Auguslo

eadoin pngna priiicipes viios idem scriptor ca?teris accuratius recenset, inter eos ullra lc;;atuiii uioinoians Cassodacam clectuin Verouensem, himonem de Fojaiio de Bcgio, poleslatom .Maniuj.', lirixieiisiuiu potestatem etc. Locum etiam prwiii, quem alii sileut, nomiuat ; circa caMa.nsi. struiu Torrexelle ^uuuc Torricelle), districtus Brixia; .
(2) Dcfcclio Brancaleonis in Pontificem et nomana! Urbis prini-ipes pra-cedenti aniio melius collocarelur, lu qucin ct a iNangio, diligeutissimo liujns leiiiporis scnploie, referlur. Ilujus clironologiam counrmaiit asseruiitque ea qmc hic auimadvertil aiinaiista de socessioue Alexaudri Vitorbuim in aiinum pnocedenlom aulicipaiida. Ciiiii eiiiin, tesle continiiatorc Parisii, Alexander, ut lurorom Brancaleonis decliuaret, Assisiuiii divcrtoiit, ojiisquo in e .m urbcm profcctioiiem ad aiiuum MiXLvii revocaudam c.-^so liltoraiuin Ponliliciarum inscriiitio suadeat,

non

est cur chronologiaui aliam,

quam

qua; a Nangio suppeditatur, sequamur.

MaiNSI.

ALEX;^XI)RI IV

ANNUS

4.

CIIRTSTI

1258.

23

pora, et explevimiis pliircs annos, plcnc utique

strucreconsilia ccrpit' ut, abjccto proregisnominc,

novimns
nibus
qiii

jiira

ipsiiis,

ct

miinimcnta

siipcr ipsius

pcrtiiiculiis maiiilcsta suiit noljis, ct

de

siiis ralio-

iilenariani

ccrlitiulincni

ol)linennis, sicuti
ct

sccptrum ac diadcma corripcrct, ciijiis snbdolas artes ex ejns gestis in lucem produceinus' oToto regno sic in pace stabililo, princcps Manfrcdiis in
:

vidiimis, et |icrlrnctavimus,
CNlitinius studiosi,

qui circa ca
Inter aiia ad

Siciliam ire decrevit: ingressiisqueSiciliam pancis

pliirium
iiiiiis

etc.

dicbus Messantc moriitiis, ad civitatem Panormitanain

castri

doiiiinaliim, Aciiti

castrum spcctasse docet.

proficiscitur,

viani

facicns

per civilatcm
esset,

Adjectacsl liiijnsmodi Aposlolicislittens

kalend.

Joannis

in

(lua civitate

duin

vidit

Aug.

Viterhii.

Ornanda! parilcr Innocentii IV pra;stiniio

rninas castri, quod a civibus ipsius terraj deslructuni

fuerat usqiie

deccssoiis patriic

Ecclcsiani
'.

S.

Salvatoris

ad solum. Altendens

autcm
polerat
prresic

Lavanicnscm

vccli^^aliljusaiixit

Sed adinstitutain

quod
ccpit
:

civitas ipsa nullo

inodo bcne
crat,

rcgi

orationem de concitalis in Ecclesiam molibus rcdeanius. Dcfuissc

in rcbiis aspcris constanliic fnlei

sine castro,

ipsum slatiincastriim

reasdificari

ct (luia

magniim opus

ncc potcrat

erga I'ontilicem plures EccIcsiKclientcsargumciito

est,

cilo, iit

cxpcdichal, per bomincs ipfius loci tantum

Alcxandnim Eiigubino comitatui, ex

invaso-

rcaedificari,

omnibus

siniul civitalibusSiciIi;c
iit

runi inaiiibiis viiidicando virihus iinparijin, iliiim

rcpariilionis ipsius castri dislrihuil,

onus onns ipsum

iret,

Perusinis tradidisse, ea legc, ut ipsiiis jura ah iiivasoribus suo sumptu recuperarent quinqucnnio excurrente ducentariim librarum Scncnsium ccn;

per (imnes (livisum

liilciiin aiilcin

Icviiis

singulis porfarctur.

dum

in Siciliani
(iiioil

princeps
ejiis

venit

riinior in rcgnuin,
filius

ncpos

rcx Conradiis,

suiii persolvcrciit

sisve cxpensis, intcgriim

tucreiit.

quo elapso non Romanae

iii

rciielilis,

i'cfu-

(|iiondam regis Conradi

Priiiii, in

Alcmannia

Ecclesiae resti-

obiissct.
'.).

De (|Uo cxlant
airarii

libro

censiium

'

post

Spaisus

is

fiieiat

Manfrcdi arle, qni lyrran-

Cencii

pra^fccti

tempora pluribus monu-

iiidem atfcctahiil,

(|iieni his dolis

iisnm rcfert
Siciliic

lii-

mentis locuplctalo, publicEE Tabulae. 7. Tot licel implicilus' liirbis Ponlifex conciliandis

cordanus'in solcmni ordiniini

finvissc

coiivcnta

Conradinmii gravi
pojiulis
in co

ad. o

nioibo corrcptiim,

Jannensium

ct

Pisaiiorum discordiis, qiios

ut

regcndis
atque
:

nuii(|iiam

idoneus

fiitiirus

dirus furor inter se cominiserat, non dcfuit': scd cum eoriim dissidia Syriic gravissiinam pcrnici^^ni
attiilciint, lugiihrcni liisloriain inlcrius prosciiuc-

csset,

rcrum

statu consilia

proccrimi

fiagilasse
iii

aiiclores vcro ipsos cxtilissc, ut oratores

niur. Jaclabatur gravi bello reliqiia Italiae pars ac

Sicilia,

si

Germaniam ad reni cxploraudiim mitlcrcl, ac morho succumberet, sceptrum corripcrcl: niisPieginam Elizaheoratoribiis
,

ciim Manfrcdns oppriniendie

illi

iiihiarct,

sos itaqiie ad Conradiniiin seii

qua vi, {|na promissis, (|ua fraudihiis coeca regnandi cupiiline intlammalus tyrannidem conrirniaret. Nos rei geslK scricm ex laudato s;rpius a nobis Ms. ' decerpemus. Perstilcriint liactcnns in
et

tliam nuincrihiis prctiosissiniis onustosoraliucs in

Sueviam
sihi

cumque mater Conradini ab

fliigitantibus,

tinicrct

ut

Conradiniim

(|ui

iiiter pliircs

coiclaneos colludehal, siilutari permit-

Pontificis

fide
et

Aydonna,

tres munitissima) arccs Placia, urbs S. Joannis, qux Manfredi im:

leret,

inagna

honoris

significatione

suppositio

piiero, qui Elizabetlia) jiissii

Coniadinuni agebat
conditos

pctiis arte?(|uc eliiscrant

scd cuiii extcrnis auxiliis

pretiosissinia
fructiis

dona,

atiiiie

inler cictcra

sub Fredcrici Lanceai Manfredi ducis potentia succubucrunt. Placia eniin, valida hoslium in moenia imprcssione fiicla, demuin expugnata, saBvitum esl ferro in jirimarios, (jui
destitutic essent,
Poiitifici

vencno

infectos obtulisse, iisiiuedegustatis

paulo post pucrmii cxlinctiim. Siculos vcro oratores contentis itincrihus c

Gcrniiinia abscessisse,

pervenisse Venelias, ac disseminala falso Conradini,

constantissime
alliccrcntur

adbwscrant,
quae
res

parcitum
e

quern necasse
velis, ac tolo

piitabaiit,

morlc, Iriremem

piillis

multitudini, ut eo clemenliai

cxcinplo vicini ad
succcssit

apparatii

pullato adornari jiississe,

obscquium
sententia
se
,

ctiam incessisse atratos.

plicuissent,
iit

Cumque

iii

Aydoncnsihus
Civitas

mox sub
vero. S.

Manfrcdi jngo Joannis situ

eraiit a Maiilieiio

cdocti,
:

Apuliam apniagnam
ac

demittenlibus.

doloris significationem pra? se tulisse

tum

Si-

fortissima, cniii aliquandiu lyranni

trectasset,

imperia de-

culos Coiiradinum ut cxliiicliini

pliinxisse,

Man-

oh illatam agris vaslitatem ad dcditionem compulsa cst atque ita Siciliic insula, Ta:

fredumque
frediim
(initiir:

ct aniicos

simulato luclni indiilsissc.

iO, lis itaque dolis circumventi

renlinus inincipatus,
8.

Apulia, et Canipania Eclix

sub Manfredi iinpcrium conccssere.

Conflrmatis viribus suis Manfredus, qui ad
siihjiciciHliim Conradini ncpolis iiira a se

Siciili Manrcgem salutarunt, ut aiinnymus prose Quo ruinore audito, (niniirum inorlis
alii

Conradini,) comites et

magnates regni,
niiignariim

prrclati

regnum

ctiam Ecclesiarum
siint:
iiuntii

iii

Sicilia ail |iiincipcm profccti

capitis sui pcriculo dcfendijaclavcrat, ulcojuslitiaj

singnlarum
ex
parte

(iuoi|uc

civilatiim

fuco populos snhornaret,

rerum

politus nova in-

suarum ad ciimileni principem perrexerunt, unanimiter omnes petentes

civitatum
C. nmn. 49.

'

Ep. Lvi.
p.ig.
(lc

s Lib. ccns. in Vjlic. arcliiv. pag. 222, 223. et Vall.

liil)l.

2.S4.

3 Ale.x. 1.

v. post

Ep. clx.nhi.

Aiioiiyini
2

'

Urb. IV.

in C.od.

aucl.

rcl). Siciil.

lil.

auct. anouyin.

Vallic. sign.
'

lil.

pa:;.

i5i.

llicorj. Maltsp. Ilist. Klor. c. 148.

ALEXANDRr
nl;

IV

ANNUS

4.

CHRISTI 1258.

ch,

iil

ip?(! |iriiu'ops, qiii n?(jiu! tiiiic

pro parte
rcxerat, et

pracdicli rcgis Conriuii et siia

in t.inta paco constitiieraf,

ngiuim

(|Uii cliaiii decausa in judicium abSede Apostolica vocatnm Urbani IV ostendunt lifterae. Siculi vero

ipsins regni

guberna-

sive

Conradiiium vivere ignorarent, sive fraus eos

latcrel, (]ua inetu,
iit

coronam lan(]nam rex et ipsius regni verns lia^res acciiieret. Qna petitione unaniniiter sibi facla, ab omnibus idem itrinceps per concor(lem omiiium coiiiitnm et magnatum, ac etiam
cnJiini ct

non

frednin
12.

qua sUnliis regem coluerunt.

aliis ducli,

Man-

Veriim quainvis in eo rege salufanclo con-

senserint Siculi, nnlliun ipsi jiisad regnuin Ecclesia)

praslatorum rcgni

electionem in

regein elecliis,

fl(luciiirinniconferre])otuerunt,

cum
pro

sua Ponlibidine

coronam regni Siciliic iu majori Ecclesia Panormitana, juxta consuetudinem et ritiiin prrcdecessorum siiorum regni Sicilijc, solemniter acccpit anno Dominie.T Iiicarnalioiiis mcclviii, xi die
mensis Aut;., Indict.
11.
i

filici

jura erifiere, atque in alium

:

transfundere non possent

soliiiin

et

ijuamvis Siculum

Manfredns premeret, regiium tamen ad

Ilenrici

Edmundum
atque ad

Pontificii o])era eo

Anglorum regis flliuin, legati indutum ornaliimque specfabat;

jiro

Cum

iiuctor indiicit

proceresSiculos Manregiii

agifanda

eo recuiierando consilia

fredum

existim.isse

verum
ijisos

b;credem, qiiod

Arlolum anno

siiperiori

lalsum omniiio crat,

interiisset, videtiir
.'itqiie

etiamsi Conradimis reipsa

alia

cembris, ut ex ejus
liervenisse ingeiiti
sius;
S(_'d

falmla a Manfiedo

^iridie idus Uevidimus', in Angliam jionipa et comitatu tradit Parilitleris

'

exennte,

corruptos, (|iiam I^insius' (tisseminatam scribil, ne obscoeni iialales ad corripieiidnm sceptrum Manfredo obessent illins
aniicis jactata
:

cum

disseiisioiiilius

ardcret Anglia, prii-

scilicet

matrem,

qii;e

Maiifredum ex fuitivo Fre-

derici

coiifinia

concubilu susceperat, in extreiiia inortis adductam Fredericuin per sacra oiiinia

,

Wallensesenim saevissimas excursiones in iioumillas regioiies fecerant ad quos comprimendos cum Willelmus e])iscopus Iratrem regem borlaietiir, lioc res]ionsum accepil: Comdeiiterabscessit.

moda,-

friiler,

luas illas ingeiiles et effiisas opes ad

cxorassse

uli

matrimonium ciim
eaiii

ipsa iiiiret, ne

meas
in

iiijuriasnlciscendiis, lioslesi|iie

edomandos.
Alphoaso
titido

anteactffi vilfe culpai

salutem animn3 in iierieulum

t3.

Alexander cnris de

Sicilice re/nts inLentus

adducerent
forc, ciim
esset, sibi

rem

imperatori

IVaiidi

non

Anqliam niintium

mitlit; postposito

cxlremos spiritns iiroximc elilatuia vero et anima} saluli suinmo emolumento

CastelUcrege,
ornat.
xaiider,
iirebiit,

Discesserat Arlotus ex Anglia, cnm Alequem

qiii

Ili chardiim reijis

Romanoruin

futuram

flexumque

illius

lacrymis Fredericum,

gravis recnpcrandnc

Sicili?c

cura

qni tunc conjiige careret, asseiisisse; eaijue ratione Maiifredo ad paternam basreditafem litulnni coni]iaratum. Cornqila itaqiic a Manfredo tyrannide, ciim res in Germaniam emanasset, inissus a Con-

Miiioiitaiii,Mansiietiim noiniiie, iu Aiigliam

:

legavit

cum

ad tolerandos bellicos snin])tus

jiccunias reposccret, rex comitia ad eas colligendas

liabnit,
stringif,

de quo locutus Parisius, Henricum

iier-

radino cst in Siciliam orator, qui lyramii fraudes detegeret, ac Siculos ad regis juieri obse(]uiiim
revocarel.

regiium Sicilia) filio delatum admisisse, tribuitqiie pioceribussuperbuin responsum, ipsum

iiimiii

De oraloribusConradini,
iiomiue
iii

reginaj, ducis-

sim])licilate circuiiiveniri

se

])assum

Ii-

fjuc Bivariic

inissis,

niemiiiit MiitlluTiis

cliardi fratris exi

m|ilum

iniilari potiiis debiiissc,

iisiis

Spinellns^ eos()ue
meiitilos,

iiuldicis

comiliis auditos, ac

qni eo regiio sibi delato lUiigno consilio

aliis

non

senem abbatem consiiicuiim

()iii

auctoritate divulgasso

legibus assentiri voluerat, (]uam utexscindengiiitia,

Conriidini morlis f.imaiu s|Kirsissent,

ilorum Niiceria! Siiracenoriim

(

crucesignati
]tar-

Maiifrediiuique
abstinerel
:

obseerasse

iit

regiis

insignibus

xercitus dux creatus,

belli sacri

dimidiam decimarum

sum
vi e

infrediim suhjecisse, amisa Conradiiio rei^iiiim, se vcro illiid armorum

maiiiluis
iil

ad bicc

fem, qiuc
tiiniaiat,

causa

cogrbiiiitiir, obtineret;
])ri:esidiario niilite

iiDunullas arces,

(]iias Poiilifex

diiiirum rontiliciim

avnlsisse, nec
lio aiiiiilius

ab eo

rcciiieret, utexercilni
:

sno tutissimo
,

Ponlificcs

piissnros fuisse,

Germiiui

asylo ac ]ira!sidio essent

fratre, in spes

ipsiim vero

recusante
ne-

rcgiio iiotireiitiir; se vero ad vitam

fiiriim,

sceplrum gcslaac dein transmissnrnm Conradino ina:

majores

elafuiii, difficillimo se

gotio implicuisse,
a^rario

equo

exiiedire se exbausto

etiam

trem vero pra?clare consiilturam,

si

liliuiii

cduad
se

non

posset.

candum moribnsque
transmilteret,
lllii

Italieis

imbuendnm

ii. Addit de Ricbardo, electo discordibus suf-

enim

loco sibi fulurnm.

Quo

porro consilio ha^c poslrema adderet, qiiivis de lyranno facile inlelliget. Addit auclor Maiifrediim ingentia ad diicem bavariic Conradini avuncnlnm
sibi

Alplionsum

conciliiindnm miinera transinisisse. Citterum importiiniim Conradini oralorem su.T! obsistenfe;ii fyranuidi Manfredns iuferceplum obtrunciivil, ul co scelere ])atrati alterius sceleris famam obrucret

Piomanoriim, Parisius dedissc lioc anno Castella: et Legionis regem ad Piiehnrdum litfcras, quibns iiicussis minis ab Alemannia lecedere jubeliat, sed Iiicbardum respoudisse, si belliim inferret, ejus conatus forlissime exceptufragiis rege

rnm; Hispaniim vero

citu,

collecto florentissimo exer-

Aragoniic cl Navarra) conjuiictis viribus, IlaSaracenos interea liam vcrsus signa direxisse aucupalos ad oppugnandam Cordnbam occasionem
:

l\ir. Ili=t.

;\nsl.

liii".

an.

.Mallli.

Spiiielj.

Jiivenali.)

in
'

Annal. M?.

siili iiiino

l?u(i.

Alex.

III.

Kp. cc.t.M.

Aii. ciir.

I:!'i7.

ALEXANDRI
vireslnipetusqueconverlisse, aU|uu
refiredi
il;i

IV

ANNUS

'i .

CIIRISTr 1258.

25
S. in

Al|iluiiisuiii

alipic a

Willelmo Sabiiiensi cpiscopo A.

objectnm
erat,

Succia

coactum, a suis proceritnis snllicitaluni,

duni sitlemlidas
sjjes

legalo conslitulionem, qiia sacerdolibiis concubinariis aiiatlieina

ut rcij^iuun contra Sarraceiios lueretur; ne certa

aniilteret,

venarctur
,

Roniaui
lla,ij:ita-

nuavil. Meminit de ea Jo.

Magnus

olim editam insi ac latam ait,

vero oratores ad
ac merilorum,
plns qiiam

I^onliflci'!!!

niisisse

tjui

ciim saccrdotes Grrccornm inore passim luxuria),

practextu conjiigii, indiilgereiit.
16.

rent sui juris rationem

liaberet, su;cque dignitatis

ut(|ui CliristiancC relifjionis limites

Ludovicum Gnlllarum regem ob

cleri

illustria

ca^teri

principes iirotulisset
ipsi

n(!c uili

sanctitdtis specimina biriis litlcris difjnalur.

Uiiin

habenas imperii,
ret.

quam

tractandas commille-

ad soluliores mores

Siicdici

adslringendos

Snl)dilque auctor,

Pontiticem oratoribus re-

incumbitur,

iii

(Jalliis

purissimos radios admi-

spoiidisse, ut prius Alpiionsus

electorum
ipsius

sufTrat^ia

randiTC sanclitalis fiiudebal

Ludovicus rex, (|uoriim

dissentire
illiislri.
iioii

obtinere nileretur, atque Aqiiist;rani coroiia de

splendore recrealus Poiitifex cjus eiicomia prcmere

silcntio, |)iisque desidcriis
0.

more redimiri,ac tunc

rei

se

ad

augeiuiam

potuit'.

dignitatem. im|)erium(|ue confereudum, proposila

apquitate

Liidovico regi Fraiiciic

ob oculos, operam iiavaturum

Italite

quo

Sicille lucifer matiilinusqui nesciloccasum,

et qui

rcsponso evulgato nonnullos

principes Ri-

humano

generi serenus

illuxit, in tni

clau-

chardo dexteras porrexisse ait, seque ipsius clienleloe nuncupato fidei sacramentodevovisse, ipsuni-

stra pectoris liiminis sui graliam,

quod rcferimus

gaudenles, infndit, (|uod oinni exiiule obscuritalis

(lepulsa caligine

que

liberatis

nonnullis civitalibus a prBedecesso-

ribus oppigneratis,

Germanorum

priiici[)um gra-

virtiitum,

tuum serenavit animuni claritate tuamque mentem luce justiti.c ac fulilliistravit.

Ili

tiam collegisse
elanguisse,
verteret.

at contra Alpiionsi spes

admoduin

gore recliludinis
cliarissime,

nc procedit,

fili

cum

juris hujusniodi rigorem animad-

Sane Alexandrum in Ricliardi partes propendisse, ex aliorum Pontificum litleris elicitur, cum in Epistola ad Richardum seripta, electi iii Ro-

magnitudinem studuisti seinper et stiides opera exercere magnifica, teque lucidis et placidis aclibus gralum red-

quod juxta

tui

slatus

dere apiid
cedit

Deum,

(pii te

apiid liomines et opibus

manorum regem
IV teslatnr',
gnivit
:

titulo

eum

decorarit,

utUrbanus
titiilo iiisi-

et lionoribiis magnificentiiis

sublimavit.

liiiic

pro-

iiiio

nun(|uam Alpiionsum

quod ex

islis

in

angineiitatione ac

defen-

eoijiie

argumeiito usi sunt postea Ricliardi

Ricliardo

sione cultus fidei orlliodoxa; soUicitus, in conservatione lihertalis ecclesiasticic strenuns, in liccle-

oralorcs, ut probarent Alexaiuiriim

im-

periiim adjndicasse, ac pro illius caus;E

;C(]iiitate

siarum aliorumque piorum locoriim conslructione

benevoliiset bcnigniis,
tione largiflnus
soiias
:

optime sensisse (I). 15. Duni porro C.ermania civilis belli mutu horreret, d.Tinonesnialorum immiiientium speetinfelicissinia' intcr Clirislianos dissciisionis adspcctu
recreati l;cliliam, ohjectis
ludibriis,
tipraUMisis
prifi
liis

iii

eoruiii dolatione ac dita-

in graliis et bciieficiis

erga per-

Ecclesiasticas regulares et saeculares, et in

eleemosynaruiii
inunifieus, et
siabilis et
iii

erga paiiperes largitione valde

devolione ad uos et Ecclesiain

iiiferiialiiiiii

ciioreariim

se tulere.

Reni

iiairat Tliornas Caiipr,i'seiiti

accensus.

verbis

Anno

mcclviii,
()|ipi-

17. Hiiic

eliam proveiiit,
aniplectcri>, et

(|U()il

C()iiscieiiti;e

prope civitatem Agri|i|)inain, in

clioiea diEmoiiiim
riini
iii

villa

([iia'

puritalem
ceas, totis

el

bonilatcm, per quain

iii

Allis>iiiio

pla-

(inm-Ke^is vocalur, (iuodam solcmiii

iii

dii!

ingciis

votis

ca dclieiosiim

liabitu

albnriim iuoimcIioesl

exislinians et siiavc, iiileiiderc ac \aeare virlntibus,

firmalis ad

pliiiilie

campi

visa

vocibiis

allisonis

condignum
iil

et

lioiicstiim

affcclibiis,
liiis

tripiidians et exiillaiis. Congregatis i^ilnr enni sacerd()t(;

uiaxiine deleelaris,
sibiis

oiioic grato de

proces-

suo bominibiis
V(diiis?eiit,

vill:c,

ciini

ad clioreaiii
(iiiod

ad Dominiiin asceiidciite merearis sua podcxtcra

accedere

(henioncs, seciiiidiim

tenli

ab

oiiiiii

noeumento
igifiir

corporis

et

homiiics propinquabant, chorizando procedebmt

animiK pricservari. Digne

tias

ad Rliennin, quoad usipie se

tiuni
tiini

totalis illa

milignaiisplendore,

referentes, siipplici
iii

super iis ei graapiid eiim deprecatione

aiiiiniim regatel finuet,

tnrba in tluviiim adniiUavitn. Obsolesceiile

in Suecia
clericalis
discipliiiae

iiisistimus, ut liiiim

iis

ac proficiendi ad meliiis
18.

tibi

graliam largiatur.
(|ua;

Alexander Upsalensem arcbiepiscopum ad restituenduin niorum prislinum nitorein excitavit\

Ex parte

saiie

tua fuil a iiobis devote

peliliim ut

cum

tu

(nuedam bona,

ad

te

di-

versis

modis

perveiiisse noscuntur, [lersonis,

qua-

rum
<

sunt, restiluere tciieaiis, et scias te leneri ad

Esl. Urb. Dipl. in Cod. Ms. Vall. sign.

el

12

H6.

lit.

C. nura. 49. pag. II,

Canlip.

I.

II.

c.

37.

num. 42.

' Alex.

1.

lil.
'

Ep. ccxviii.

Magn.

1.

xi.x. c. 13.

Lib. iii.

Ep. cxxxiii.

(1) Quiil

fuerit in cau,sa

cur Pontifox

in

assignando imporio
ille

potius

faverit

Ricliardo

quam Atplionso Castell*

regi,

quanqnam nerao
enini

cxprimit, taiiicn subodorasse nie blaudior cx ca, (piain rex

llist.

in

Ezetinuui ejus(pie fanlnrcs extiibuit tiuniauilale.

Narral

Rotandinus

Tarvisin.,

lib.

xi, cap. 2,
in

ad masistratus 1'aduanos liui ad opinioat-m populi

Ezctinnm ainicitiam regis Castctta: ad iniperiuni acciti sibi procurasse ; (]uln et datasab eodem rege Epistolas vutsfus sparsas fuissc idcm tlntaiidiiins aftirmat; (puiKpiam dubitaluiu a nonnutlis addit nuin doto quodaui Eze-

sibi

occupaudam suppositic

fucriut. Id cigo Poulificein nioverc potuit ue favorein

praistaret regi,

quem

in liostem

Eeclesia; inclinatum noverat.

Mansi.

Ans.

ToMLS

XXII.

Ravn.

III.

26
leslilulioneni

ALEXAVnRI

IV

AXNUS
;

4.

CHRISTI 1258.
aliquibus Apostolicis labefaclari viderentur
',

personie,
sciri

et

bonorum luijusmodi taciendani ac corum roslilutio flcri debeat, inveniri uon j^ossint, quanquam super iis
quibiis
et

littcris

ab Alcxauiho obliuuisse
ralio

ne

(iiiibuscuiii(|uc

ab

adversariis clicitis Diplomalilius pra>judicii aliciijus

causoe
sua)
aqiiitati

per viros discretos

licitudiue

idoueos

fcccris

diligcnler

crearctur

"'.

Solutam
Plii-

inquiri, providere in hac parlc tibi Aposlolica sol-

ctiain logein
lippi
filii

de cousauguiuitatis gradibus ad

curarcmus. Nos igitur, qui salutem in te utriusque hominis totis desidcriis affectamus, voleutes super hoc conscieutia; tuEe ad removcndum cxiude oumcni scrupulum rcmedioconsulcre opportuno, tuis prccibus grato concurrentes assensu
,

Aragonuui nata matriinoiiio conjugarelur. At rcs postmodum ob

gratiam, ut
rcgis

cum

iuitani

ab Aragonii
filia

filio

Petro

cum

hostis Ecclesiai
est,
illa
affi-

Wanfrcdi

Constautia affinitatcm, discussa

nolcnte S. Ludovico, ul suo loco vidcbimus, ex

exccllentia3

tua;
tibi

auctoritate

prajseutium
quic

conjuuctionc
nitate

cum

iis,

qui hostibus Ecclesise

sanguinis claritatem
levis discordia

induls;cmus, ut liccat
taliter

hujusmodi bona paupeiis,

eraut juucti,

obscu-

ribus iu elccmosyiiam erogarc, ac de

rarc.

erogavcris, liberationeni et absolutiouem plenariam consequaris. Vcrumtameu scire tc volunius, quod si personas, quibus corum restitutio fieri debeat, ad tuam notitiam pervenirc contingat tc ipsis pra^dicta bona rcstituerc nibilominus oportcbit. Dat. Vilcrbii III id. Aprilis

21. Eruperat

non

inter nonali(juos,

nullos pr;csules
qtiffi

Galliaruui

ac proceres

ne majores flammas concipcret, Pontifex illius sopiendaj obrueud<Equc munus, convocata utraque
paitc ad coiiciliandos

(ongluUuandosque animosa
.

anno

iv .

Rolboniagciisi

archicpiscopo iujunxit

Explora-

19. His litteris Apostolicis regis piissimi

Ecientia

conlont:e

noudum

scdata erat: non

cnim modo

a malo abirat, scd ne quidem mali sus|iicioi)eui in se suscipere tolerabat. Quare Alexander peteuti

Alexaudrum rege flagitante eam coucordiam coire jussisse. Et quidem rcx sauctissimus, vivum probitatis exeuiplar, nou modo ad pacem iiiter subditos, sed etiam ad eam
luni sane atque illustre est

iterum consilium de
parta

lis,

qua? a mnjoribus rapto

inthxit',

cum

Anglis firmaiidam tolo iiectore incubuit, in-

ad

ipsum

pervenis.-enf,

ut quas

gcutcm(|ue pecuniffi vim,

quam

in

Aiiglum, ut

elecmosyuas profunderet, rcstitutionis vicem subireut, ubi ccrlK personas non occurrcbant, quibus

nonnullis cedcret juribus, refunderet, cogi jussit:

damna

resarcirct

Cum

in tc

salutcm

hominis

populos vcro ea voce jiermulsit, fcrrent .Tquo aniuio ad brcvissimnm tenipus eo ouere preini,
ut longe duriori sicuturis temporibus levareutur.
22.

utriusquc

lolis desideriis

afJcclemus, nos volentes

couscientiae

qua ad
iis

te

super restilutione bonorum, si ex progcnilorum tuorum successione

tua3

Egisse etiam undecima Maii hujus anui

die cuin Jacobo rcge

Aragonum de compoiundis
ut

vel alias pervcnisse noscuiitur, facienda forsitan

controversiis,

quse inter ipsos inlerccdibant,

quorum
tc

sunt, licet, sicut asseris, nescias, ad

nasciuira inde bcUa sopirct, scribil Surita': atque

restilutionem

aliquam bonorum hujusniodi

ali-

quibus

tcucri, |ialcrna

providculia providcrc,

inagniludiiii tua?, ut clcemosyuffi, quas tua regalis

Jacobiim pnetcntis iii iiouiiullos ducatus ct comitalus Galliic Narboncusis jui ibus ccssisse sanctum vcro regeni siipremum iii Barchiiionensem comi:

munificenlia facit et faciet iu futurum,cedaut loco reslitutiouis prredictorum bdiiorum auctoritate

,

tatum aliasque Catalonia; terras domiuium Jacobo

remisisse. At dc his bactcnus.

prascntium iuduigenius. Vcrumtanien scirc te volumus, quod si tibi constiterit te leueri ad reslitutionem bonorum talium, et jicrsonas, quibus

Tolosae scribitBcruardus":
quiiita
(iic

Eodcm anuo invcutum corpus S. Saturiiiui Anno Domini mcclviii,

iiilroilus

mcusis Sci^tcinbris, (luasituiu

eorum

rcstitutio

ficri

debcat, ad tuain notitiam

pervenire contingat,tc ipsis boua eadem reslituere nihilominus oportcbit. Dat. Vitcrbii id. Aprilis au. IV . Quibus sane rcxsanctissimusdignissiuuun
ac

et iuventum cst sauctissimum corpus B. Saturiiini martyiis et protopraesulis Tolosanae sedis in suo

monasterio in Tolosa, ubi iiiultis miraculis Dco operante claret . Aiino vero millcsimo ducenle-

pulcherrinmm omnibus principibus exemplum

simo sexagesimo quiuto, V nonas Octobris

clcsia S. Saturuini jiixta marlyris

in

Ec-

subditorum invadcndis fortunis sibi temperent. Quam ille ab iis abhorruit, quoruin purpura plus |)Opuloruin,quos e;suxcre,sanguine, quain suofulgore rubet quibus illud |iropheticum congruit- Qui dcvoranlplcbem mcam sicutcscaui
pra}buit, ut a
! :

corpus inventa

subdit quatuor saiictorum sarcophaga, nimirum Sylvii, Hilaris, Honorati et Papnli martyrum.
23.
Stattitis
et

quibmdam
iis

de hcereticis latis,
fide,

panis.
20. DiscordicB inter

Coufirmavit
GaUianim
et
;

Catharorum

Vuldensium errores describuntur.

ita

miraculis iteruni in
S.

Aragonice
S. Saiur-

quam
ai)ud

olim docucral,

Saturiiinus

Tolosauos,

reges a S. Ludovico optime compositcB

nini miracula.

Neque illud rcliccndum vidclur,

quos suam expiicare gloriani voluit, cum religio, exstincta Albigcnsium hicrcsi, reflorescerct.
Quffi lues

Margaritam regis uxorem comilis Pruvincia; filiam levia in paternam haereditatem succcssionis titulo in Provinciam jura contenderet, ne

cum

etiam Italiam mlecisset, laborabaut

cum non

'

Lib. ni. Ep.

Lxu.
56.

'

E[i.

xciv.

1.
"-

ill.

Annal.

c.

* Sur. ^ Ep. .\cix. - Ep. cclii. Bern. in Cliron. Roiii. Ponl. el Baron. in

Psal. xiii.

Nolis.

ALEXANDRI
non segniter
Minoritic,
in scrutandis

IV

ANNDS

4.

CHRISTI 1258.

27

perdendisque hfpreticis
in

qni

Sedem

Apostolicani

nonnuilis

dui)iis consMJuere, num ii reiapsi censendi, qui olim abjurata put)lice ha;resi , qua tamen non erant contaminali, dein dccursn teniporis ea irretili

Rinherus, qui olim annis septemdecim hsresiardivinaque gratia coUustratus in Ordine Priedicalorum acerrimus hacreticorum imclia extiterat,

dcprfhcndul^iintur. Quihus Aloxauder' responsi

dit flctione juris relapsos exisliniandos,

violenta
:

haereseos
leviori

sus|iicione

ac infamia lal)orassent
,

si

suo contra Waldenses tractatu sacramcnta, quorum priscribit, vice haptisini nianiis imposilioncm sive connium solamentuin appellabant, nou a Cliristo inslituta, sed ab ipsis eflicta admisisse: a Manus, inquit,

pugnator

fuit,

in

ipsos

qiiatuor

suspicione

pcrstricti

relaj^sos
is,

non haha;-

inipositio vocatur

ab

eis

consolamentum,

et spi-

Lendos. Petierant etiam, an

reticis,

qui favcrat
adactus,

ad

hapresim

i)roscribendaui

ac

poslmodum ea contaminalus invcutus, relapsis aunumerandus essel: subjecit Pontifex etiam relapsorum numero adjiciendum. Proposuerant (|uoquo,
an qui ad veritatem aperiendam juridice censorum fidei tribunal vocati, imminente
ad
sui

haplisma Spirilus sancli, sine quo secuiidum eos nec peccalum mortale dimitlilur, nec Spiritus sanctus alicui dalur; sed
riluale haptisina,
sive

per eam, soluminodo ab

confertnr. Differuiit

cis
iii

factam,

utrumque

hoc ab eis aliquanlulum Albaneuses: dicunt enim quod manus ibi

tamen

nihil operatur, cuin ipsa a diabolo

sit

creata se-

suorumve
se

periculo exlerriti, perjurio sese devinxe-

cundum

rant, ac urente postea conscientia profiterentur,

rem totam
danilo
in

palefacturos

ut

perjuri
:

postea

Dominica oralio, quain ipsi dicunt tunc, et quod utrunique necessarium ibi requiritiir, videlicet, et manus impositio, et Domieos, sed sola

testiuionio forent

removendi

respon-

nica oratio. (Ineptuni in liac controversia, ciim de

sum

gratiam

fidei

admittendos. Postulatum

Albigensibus agerenuis, ha^retici responsuiii

siiperiori
illins,

'

iii

pra^terea, an de sorlilegiis et incantationibus cen-

tomo

attulinius

qui

de statu anima!

sores iidem cogniluri essent

decretum eos huesset,

qui excepla iiianus imposilione, antequam

oralio,

jusmodi qujEStiouibus, ni conjuncta hseresis non iuvolvendos. Kogatus etiam Alexander

hairedes
inflictas

Dominica absolverelur
ca?teros vero

aniinam

efflarat,

nnm

consultus sanxerat, illiim ca^Io qiiidem rcce|)tum,

onines, (luibiis

defunclis
si

mulctas
si

pecuniarias

uterqne ritus non

tolerare deberent, probavit

quae injunctse eraut,

:

adliibilus esset, ad inferos deturbandos.) Est etiam

ad salutem aniniK spectarent

sitaui

vero ante impo-

communis
illain

opinio

omnium

Catliarorum, quod per

et

pcenitentiam rei decessissent, haeredes tunc

impositionem nianus,
fiat

orationem Doinisi illi,

non

teneri.
:

Dubitatum erat qua ratione ea verba

Per
se vel per

nicam non
qui tiinc
a

aliqua remissio peccatorum,

explicanda
soluta
ita

alium inquirere posse

siinili

manus

imiionuut, sunt tunc in aliquo

liaec

quaeslio,

ut prior

auctoritate

tres

niorlali peccato. Fit aiitem

maniis impositio
a prEelatis

aut quatuor e suis ad munus obeundum instruere posset. Sanxit etiam, ut clerici perpetuo carceri

duobus ad miuns,

et

non solum

eorum,

sed etiam a subditis, et in necessitate a Cathara-

niaucipandi dignitalis iusigniiiussoleiuni ritu exu-

hus. Et
liaeretici

infra subjicit de conscientioe cEstu,

quo

erentur; religiosi, qui hajresi contaminati forent

gravioribus
jicenis

percellerentur. Nonnulla alia

ab oinni criminis contagione puro illam manus impositionem excefluctuant,

a viro

num

etiam de pceuis in fautores ha!reticorum exercendis,

perint.

atque iu
24.

filios

nepotesque derivandis
'

statuit.

26. Nota insuper, Catliari in

maximo
si

laboprai-

Pulsavere
lia;reticos

iterum

qua?stionibus suis, quid

Sedem Apostolicam agendum in iis foret, qui

rant dnbio et periculo anim;c

latus

verbi gratia,

eorum,

et

maxime

episcopus, occulte

com-

morituri

ad coiisolationem cxcipiendam

miseril aliquod mortale peccatum, quales eliam

evocarant, quique postniodum mentedelurbati di-

cebantur, ne

bonorum

successione

filii

uxorve

leilla

dem, quibus
et

multi olim reperti sunt inter eos, onnies illi (]uiipse maiium imponit, fiunt decepli
pereunt,
si

gum

severilate everterentur. Qiiippe insana

in

eo

statii

deceduiit. Eliam causa

Ecclesi.e

opinio apud ejus temporis li;crclicos vigebat, uti

superiori tomo,

cum

de Albigensibus agerenuis,
si

omnes rum, una excepta solummodo,

hujiis

periculi vitandi

Catharo-

vel duabus, rece-

ex Petro Vallisarnensi vidimiis, ut credereiit salii-

perunt secundo,
id est,

et

aliqiia' tertio

consolamcntum,
est

tem

certissime

adepturos,

quis ex

iis,

quos peroiiiiiia-

manus
iit

imposilioiiem, qiiod

baptisma

fectos vocabanl,morienlibus

manum

imposuisset,
;

eorum,
2".

su|ira dicitur, et de pra^dictis est

fama

atque orationem

Dominicam
:

repetiissel

publica inter eos .

quc scelera, (|uautumvis iuimania, lioc faclo peliujusmodi vero sii|)erstitionem nitus deletum iri
ac vesaiium rilum ccnsolatioueiii vocilare consiicveraiit, (iiiod inorituri
tatis attigisse

Fuere

h;e infelices

Waldensium
supercilio,

arles, ut

cum

ipsi

magno

religionis

abjecta
sollici-

Apostoloruni exemplo reriim caducarum

eo usurpato ai>icem felicisive

existimarent.

tudine, sanctilalis larvain oslentarent ad pelliciendos in ha?resim plures, etiam omniiim turpiUidi-

23.

De boc Calharorum errore' Reineriis,

nuui ac vitiorum maculis inquinalissimis salulem ffiternam pollicereiilur, si in extrcmo vita) discri'

'

Bull.

iii

Alex. IV.

^ .\lex.

ibid.

eod. an.

UeJDer. apud
Toiii. XIII. an. Chr.

GretseruDi.

1201. num. Cl, 62.

28

ALEXANDRI

IV

ANNUS

4.

CHRISTI 1258.
foedere subni-

niine mniuis imposilionem contiilissent, sine qua negabant salutem comparari posse. Ad quod ve-

Arborensem toparcham Pisanorum

xum

confirmaret,

caslro

Sariiinise

Genuensem

remp. donas-^e. Sed demum ab Arborensi jiidice sanuin dosiina auctorilate liivina! Scriptura! conarctiori obsidione ilevicto eo municipio, Genuenses lirniaiuluin sacra oracula iii iiefariuin sensnm in S. Giliam inductos, ut ex ea arce ad amissa Dicunt, inquit, detorsisse refert Reinerus qnibns siinilia tradit omnia iRCcala per inanns impositionem ab ipsis. recuperanda erumiierent IJizarrus faclam relaxari, et Spiritum sanctuin iufundi, (1). At Pisani comparato exercilu, ut
: : '

et

hoc

volnnt
:

probare

per

iliam auctoritalein
illos, et

hosteni

occuparent,

S.

Giliain

castris

cinxere

Actuum

Tuiic imponebant

manns super
illi

accipiebant Spirilnm sanctum .

28. Addit aiictor, ut crudelissinii

niarnm modo, sed

bundis
B

et

corporum
iis

caruilices a

non animori:

exciti

vioientam

mortein

iiiferrent

cuipque ex eo bello ingentiiim maiornm materies scaluriret, Aiexander post multos adliibilos pro concilianda discortlia labores ab aiiversis fattionibus pacisarbiter renunliatus, duos religiosos equites creatos nuntios Ai)ostolicos in Sardiniam legavit
^,

Quando aulem aliqnem inexlremo vitK periculo recipere volunt, dant ei optionem, utrum velit in
regno caelorum esse

nt Ponlificio noinine, S. Giliie pra'fecturam

gererent,
foret.

donec controversia aquilate dirempta

cum

sanctis martyribus, vel

mailyrum, tunc inanulergio ad liocspecialiler depulato, quod tbeulonice vocatur Bnetextuch, ipsum stranguconfesforibus. Si autem elegeritstatum
lanl, ostio

30.
militia;

P. Hospitalis S. Joannis et P. donius Templi Hierosolymitani, fratribns nuntiis

(I

nostris in Sardinia.
Oliin

super

eum

clauso.

Si

aulein confesso-

inler dilectos

fllios

potestatem, capi-

tunc post maniis impositionem nil dant ei ad esnm, nec puramaijuain adbibendum, et ita fame ipsum perimunt . H;cc erat infanda
ruin elegerit,

taneuni, consilium et

commune Pisanorum
(ex parte

super

villa S. Gili;c Calaritanae dioecesis

el

una,

Januense^) ex altera, procuranle generis huniateria dissensionis exorta, laudein

ba>relicornm consolatio,
sinebat, snbtili daemonis

t|uas

in carnificinam de-

mani inimico
d;itores, seu

commento, ne quis

eo-

fuit a partibus in

nos tanquam in arbitros, lau-

rum,

(jui bajreticos

accersivisset, ex cruentis ejus

compositores, vel difrinilores preecise

iiianibus evaderet.

Ad eam ergo pestem

supervacanenm

exscinesset,

dendam

quam

refellere

super ea certa poeua interposita concorditer compromissum, prout in Inslrumento publico iude
confecto plenius continetur. Nos itaqiie de discretione veslra plenain in
tes, districte

cnm
suere

liumani sensus ad illam perhorreant, jure

j)rincipes ferro,
:

flammis

et catastis

edixili|ne

Alexander,

ut

utendum ceneorum bona

esset, flsco

Domiuo flduciam

obtiuen-

per Apostolicascripta vobis in virtute

ijuibus

ab ha^relicis

manus admota

addicerentur, ne aegrorum iu-opin(|uilate conjuiictissimi, ad quos liareditas speclaret, sceleratum adeo piacnluni committi paterentur. Ea vero severitas ad liaereticos abolendos adhibebatur, iit

urbium
in

pra'tores

'

ac inagistratus, inviti ac renirefert eniin Folieta

tentes etiam, ad leges in h;eretiLOs latas referendas

obedientiae prtccipiendo mandamus, quatenus ad terram ipsam personaliter accedentes, Pis;u)is, a quibus dicta villa obsessa dicitur, et Januensibus, pro ipsius defensione ibidem moranlibus, et quibuscumque aliis pro eisdem Pisanis, et Januensibus illic existentibus cuin macliinis, et aliis, quae causa impugnationis et defeusionis liabenl ibi-

legum codicesadigerentur

dem

exinde sine qualibet

ipsius villa!
:

difflcultale

remotis
iiul-

Genueiises magistralus diiobus ante ;uinis ab Anselino censore lidei

fixos,

infra dies octo, juxta dicti

coinpiomissi teiioreni,
praecipientes

Dominicano anathemate de:

tenutam

nomine noslio recipere

niandantes,
et

cuin

id

detrectarent
,

factaque ad Sedein
sancita
ailji-

lalenus postponatis

Apostolicam provocallone
restitutos,

ea conditione sacris

ut suis

legum comment;iriis

Apostolica et iinperialia adversus lisereticos

cerent. 29.

In conciliandis Januensilnis

et

Venetis

domi
tificis

el

in Orie?ite contra Pisanos bellantibus

paterna sludia.
atrocis

Niirrat

Ponidem anctor
exorti

nihilominus hominibns diclae villa^, ut in nullo parlium inallerius iiragudicium laveant, vel sed eos comei exhibeant auxiiium, vel favorem pellatis jurare siiper lis, qua; bujusmodi contingunt iiegotium, veslro slare mandato, mandatum iiostrum super hoc taliter impleturi, quod sollicialteri
:

tudinem vestram exinde

Dal. Viterbii
II

nierito

commeudemus.

belli

Genuenses inter ac Pisanos

non.

Julii,

anno

iv .

causas, Calarilani agri regulnin, ut vires adversus

1 1

Fol.

Ilist.

Genueii.

I.

iv.

Bizar.

1.

II.

de bello Pisan.

Lib. IV.

Ep.

11).

posl

Ep.

^ ibid.

CLXxm.

(I) lielli inter

Pisanos et Genuenses furentis causam recte confert annalista in largitionem arcis

cujusdam, qua; Castellm de caslro

regiilum auclor Additi'muin ad Caffari Annales Gcnuenses lit). VI, appcllal .'Elianum maicliionem Calanlauuin. Sed ciiin non ladicetur annus, quo discnrdia ha;c inter duas hasce gentes cepit; idco delectui siiijplenduiu censeo ii\ eodem Annali.m Laflari couliuualore coievo, qui lii'C exordium belloiuu) in annuui mcclvi confert.
appellabitur, factani Genuensibus a ]-egulo

quodam

Calaritano in Sarilinia,

qnem

Eodeiii paritcr

anno i.enuenscs cuni Venetis

in

urbe Ptolcinaiila manus (Oiiserucruni pro

liernardo

domo

contuleiunt, qu:e u r.ique jiens fuM.lerata Venetos prolligavil, tisle

fuit

thesaurario in continuatiouc Gallica T^rii.

quadain, au.xihumque Genuensibus Pisani Ea demum causa

ILiNSi.

cur Vcneti in Geuueiises exasperati ad juvaudos Pisanos hoc anno iiccLviii aecederent.

ALEXANDRI
31.

IV

ANNUS

4.

CHRISTI rj58.

29

Extant

'

aliae

ad

Pisanos ac Jnnuenses
opsij^inlical, additiiue

benles super omnibus, ex quibus dissensionis et

lilterac, qiiibiis tie S. Cili;! C:\laiilaiuT diocctsis

guernc
rat

inter vos et

eosdem Janucnscs cxorta

hioiio-

pido admissuni arlntii niuiius

haec imperia
:

materia, praccise comproiniscruiit vcstro

arbitrio,
laiido,

Cuni

igitiir

nobis cordi

sit

lites

mine

disposilioni, ct ordinatioiii
iii

dirimere, et a laboribus,

fiiicrris
taiii

ac aiiiinarum

nostrae siib certa pocnastire, |)roiit

liistrumcnto

periculis relevaresiil)jtct()s,

A|i(istolica, (|uaiii

|iublico iiidc coiifcclo plcnius conliiictur.

arbitraria, seu coniproinissaria potcstate vobis te-

34. Nos itaquc

qiii

cuiictis Cliristi

fldelibus

nore

prffiseiitiuin

|)rteci|)icii(io iiiandaiiiiis, (|uate-

pacein et concordiam procurare

tcnemur

cx ofli-

nus

in

mediclate

ineiisis

Siptciiibris

pro\iiiio

cio jiastorali, volcntes vobis, et ipsis, tpios sincera

in

veiitiiri,

gueiu

tcriiiinuiii

assif^nainus, comparcalis
cieiiles et

vobis pcremplDrium coram nobis per sulli-

Domino

charilalc coin|dectiinur, saliibri supcr

,

hoc remedio |)rovidere

uiiivcrsitatem

veslram

idoneos responsales facturi et recepturi

\ilia',

supcr

(|ua'stioiie diclie

rationis. Dat. Viterb. noii. Julii,

quod ordo excgerit anno iv .

quac in
:

32. Adhibiti sunt Teniplarii restiuguendo iiuic

bello,

cuin ex eo acceiisai esscnt faces,

Syria hictuosissiinuin iucendiuui cxcitaruiit

rati

elle-

enim Januenses

ac Pisaui niutuis odiis, ubi-

rogamus, monemus et liorlamur atlente prEesentium vobis tciiore, tam Apostolica, (luam arbitraria, seu compromissaria potestate districte priecipiimdo mandantesad praisens, salvis aliis mandatis vobis semel, et plnriesa iiobis in postcrum facicudis, quatenus dictis Januensibus, et eorum jurisdiclioni subjcctis pacem flrmam de caetero, et
iiiviolabilem ubii|ue servetis, ab omiii molestia et
otrciisioiie i|isoriini

cum(|ue, sive terra, sive inari; in Occideiite, vel Onenle infeslis telis concurrebant, Irahcbantque in prselium foederalos, maxiineque Veneti ob singularem ciim Januensibus a-mulationem Pisain

Jaiiuensium,
tcrra,

et

eoruin ditioni
niari

siibjeclorum tain
per vos,
et

iii

quam

iii

ubique

vestri.c

ditioni subjectos desistentes

nis accesseraiit, atque Ptoleuiaide aiiisque iu por-

omuiiio, eos secure ad civilatem et districtuin vestra, et loca vobis subjecta venire, et pcr ijisa ire,
et in i|isis

tubus simultales exercuerani -, ex quibus dissidiis extrema regno Hierosolymitano cladcs iiimiiuebat

morari,

et

rcdire

siiie
,

ali(|iia

laesione,

cum non modo lioslium armis pelcretur, verum etiam eoruiii viribus, quibiis illius defcn:

vel

impedimcnlo persoiiarum

et

rcruiii

libere

(icrmittendo. Et ut inter partes

ex iiunc omnis
iii

deiidi iiiunus
et
aliis

incumbcbat, lauiarctur. His

itaciue

cesset materia dissensionis et guerrae, vos

tate vestra infra facialis

civi-

iiipendentibus nialis
in

rcmcdium

aliqiiod

triduum
vcstri

a reeeptione praeseiilium

allaturus Christi vicarius, Messauensem archiepi-

voce

praeconis

publice

proclamari

ut

scopum
et
jussit.

Orientem

inisit,

ac Pisanos, Januenses
saiiguiui

omnes concives
et

omnesque, quos

dilio vestra

Venetos
33.

mutuo

luiuleiido

parccre

regit, Januensil)iis etsubjectis eisdciii

pacem observent; ipsosque

utanlur ubilibet

in aliquo

concordiam non of-

Potestati, capitaneo, consilio et iiopulo

fendant, sed secure in societatibus, mercimoniis,

et aliis

Pisaiio.

cum
per

eisdein

accepimus, et referimus cum dolore, pacis invidus et seminator dis^cordiae tantuni inter vos et dilectos fllios cives Januenses
a

Sicut oiim

mhilominus
vei ante,
si

in proxiiiio passagio
fleri

mandaiites mcnsis Augiisli,

:

poterit,

nunfium

et lilteras

speciales coiisulibus, admiratis, scu capitaneis Pi-

odium scminavit,
vissima

qiiod

invale?ceiite gucrra gra-

saiionim, et

aliis

Pisaiiis in ultramariiiis iiarlibus

fiicriiit, (|ualiter
iii

iiitcr [lartes,

altcr alteriiis

destructionem
iii

exislenlibus, et alibi ubicum(|ue

in liujusmodi ncgotio, suiier tpio

in persoiiis desideravit

liactenus et

rebus. Ex

nobis coiiict

quo

iuler alia niiscrabile regnuin llierosidymila-

promissiim

est,

exislat

processum;

quod

lcga-

num
diici

multis attrituni ct concussum aiigustiis et

tus, seu iiuutius Aiiostolicac Sedis ad iiartcs ultra-

pressuris, ad

extremam

poterat dcsolationem pertidei Cliri-

in derogatioiicm el conteiii|iliiiii
:

slianae

propter qiiod

iios,

licet inimcrili,

juxta

marinas ccleriter trausmitletur ad pacem et coiicordiam i)erageiidam ac solidandam super omnibus, supcr quibus orta est discortlia iiiter
jiartes
:

verbiim prophetee constiluti super gentes

universffi terrae,
iii

et rcgiia

et tpiod

iidem paceiii
oinnino ab
insiiper et

et

coiicordiam
et siibjcclis

te-

(piibiis

Duiiiiiius

iiivocatiir,

neant
dern
,

et observeiil Jaiiuensibiis

cis-

volentes aniniariim el pcrsoiiarum

viare, ad

pcriculis ob-

et

cessent

otlengionibus eo-

vos taiKiiiam

ail

devotos EcclesicB Dlios

Missaiieiisem ar-

veneraliilcm fralrcin nostrum

chicpiscopuiii

rumdcm. 35. Volumus

ienipore,

mandamus,

iit

eo

diiximus desliiiandmn. Vos vero, qui liactenus Ecclesiai Romanae paniislis reverenter uionilis et
iiiaudalis,
boiiuiii
fiilei

quo

lcgatus,

seu

iiiiiitius

Apostolicae

Sedis pro[iter hoc ad partes ultrainariiias accesserit, seii

zelaiites

iiacciii, et coii-

aiiplicaverit,

iiiiiitii,

scu proc uratorcs vc-

cordiam,

et

slaliim

regni

praedicti,

ac
iis

stri,

habenlcs a vobis su|ier omiiibus uegotiuiii

augumeiituiii

ortbodoxu?,
et

ad nos super

contiiigentibus

mandatum
est

sufliciens,

super quo

solemncs

ambasciatorcs
cl suflicicns

nuiilios

dcstinastis,
lia-

coiiipromissum
in civitate

in

nobis,

ad rcformationem

qui plenum

a vobis

maiidalum

pacls ct ad omnia, qiiac nccessaria suiit ad eani,

'

lil).

IV. poil.

CLSXHI.

E|l.

CXLV.

(juod cos

Acconensi conipareant corarn eo, ita non oporteat cx ali(|ua caiisa occasioiic

30
dicti nogotii ad vos
lisnc

ALESANDRl

IV ANNIIS 4.
Afl

CHRISTl 1258.
et

itenim habere reciirsum.

Joannes Del|diino,
missi siint

mandaimis, quod nullum stoliiim, armamentum, seu navalrm cxeicitiim galeariim, naviiim, seii (|uoriinicunu]ue lignorum
prBPcipimiis et
ultra

Januam,
iisqiie

et

Joanne^ Boadario (Baduerio) ciim duo nohiles Januenses

siio-

ciim Venelis

Jndram navigasscnt, de

mare

mitlalis, litteras
Pisaiiis et

quoque

nostras,

(|nas

rum conllictii noliliam liabuerunt, qui coiifusiJanuam redeunt, et Ireguao ob lioc totaliter cassatae
siint .

JaniKMisiliiis,
iii

Venetis comnidranlihus
doslinamiis,

iiltiamariiiis

parlilius

una ciim

38.

Conjectos forluito casu, atqiie e privata

pracdictam continenliljus celeriter destinetis cisdem, mandatiim nostriim siiper iis

vestris litleris,
taliler imiiletiiri,

insanientium
tos ac

duorum bdmunculoriim
in

rixa

Vene-

Jaiiuenses

helliim
'

hoc alrdcissimum,
cui Janiienses hi-

qiiod
,

iiiijiismodi

di^conlia

Peo

refert continuator belli sacri

storici assentiunt
:

pr.pvio

reformata

vobis et dictis

Januensibiis

exinde

diviiire retrihutionis

pra?miuin, et a nohis

condigiia proveniat actio gratiarum. Dat. Viterbii

Ilnon.

Julii an. it .

36. Concepta?

sunteadem verhorum forma ad

prKtorem, senatum ac popiilum Jamiensiiim litterae quihus deplorat rem Christianam tx ipso'

concitalum nimiriim in Januensiiim vico a[iud Ptolemaidem tiimultnm ad tribnlii^ Januensis elatos clamores ah aemulo Veneto sauciati, factuinque snbinde in Venetornm forum impetum, duin iniprovide fugientem insectabantiir ex ea contumelia commotos Venetos paiilo
:

post fortnita alia de caiisa iras de[)rom[isisse

cum

rum

dissidiis

cum

Veiietis ac Pisanis

iii

discrimen

enim Januensis quidam navem Venetam

Venetos
vi

piratis

extremiim adduci, inonelque, nt transmariiiis Januensibus dent imperia, ne Pisanos ac Venetos

lacessaiit,

mercatus, in Ptolemaidis |iortuin invectus esset,

navem suam cognitam

:

re|)etere aggres-

permissamque Sedis Aposlolicaj

''

arhitrio

sos expedisse tela, fusisque pro[)iignatoribus, ea

|)otitos esse

omnem

respondent

controversiam faciant certiores. lis etiam aliae ad Venetos quibus vetat Alexan-

tum vero

Janiienses fiirore percitos,

instructis triremihns in Venetos progressos,

navem
:

mari Iffidant, ac proximo tempore legalum Apostolicum dirimendas seqnitate discordias transmissurum spondet oAb
:

der, ne Januenses lerra vel

recuperasse, eosi|ue portu et urbe depulisse

in injuriam ulturos Venetos, ad
rasse.

quani bellum secompa-

omiiibus, imiuit, molestiis, guerris et offensionibus, gravaminibns,

stentes,
et

39. Describit

Andreas
et

Dandalussecutiini sub-

la?sionihus,
et

omnino veram pacem

muluis di.'siconcordiam inter

et

inde infaustum in Syriaco mari [iradium, duciIius Aiidiea

Zeno

Laureutio Teupulo adversus

o

vos deinceps invioiahiliter tenere

retis,

observare cu-

Hossiiim Tnrcium Januensem, ex quo concordia

ac miUis vestrum alterum in persona vel

ab Alexandro
bello

inita dissoluta est

Gravi vicissim
,

rebus, in terra vel mari pra^sumat oltendere, vel

gravare,

pcracto Veneti

victoriam
caeteris
et in

cum

pra^dicti anibaxialores, et

niintii

in

XXT Januensium galeas,

biis, viriliter

hahuerunt et in Tyro fugienti-

nostra praisentia constiluti,

clornm communium pacem

se facere et inire curarint
:

nomine et vice praediet concordiam inter

partes ultramarinas

ceperunt,

Achon redennt cum

;

praeda

bonorum eorum,

ac turrini invictissimam

scituri jiro certo, (|uod

destruxerunt, cunctaque aedificia

rantes de caetero
navigiis venientes ad [lortiim
tero
ibi
,

etTyricommoin suis
cae-

legatum Sedis

Aiiostolicae ad

non portabant vexilliim

propter lioc celeriter transmittemiis,

per

quem
regni
incrc-

gnerrac ac dissensiones luijiismodi, pra^stanle Do-

mino, sedabuntur
ac

et

agentiir,

qua;

dicti

curiam Vicifse oh Pisanorum auxilia Venetos

nacluis

Achon, nec de vel praeconem liahnerunt

'

refert conti-

communium
etc.

pra^dictorum

respiciant

luiator belli sacri. Iis((ue consentaiiea

scribitmo:

menta,

Patavinus ejus temjioris auctor

Ilis

37. His consentiunt, quaj de Pontificio studio

temporibus

cum

Januenses Venetorum

animos

in conciliandis Januensihns ac Venetis,

fccderatis adliihilo refert

eorumque
'
;

graviler otrendissent iu civitate

Acconitana, quse

Andreas Dandalus

sed

anliqiiitus Ptolemaida dicehatur, uhi

conununiter
nihilomaris

ex infelici Januensium apiid Tyrum clade, qiue discordias jiristinas recrudiiisse tiim obtigit
,
:

negotiatores dictarum iirbium iiahitahanl, Veneli

ulcisci suas injiirias cupientes, et [iro
[lericula, et
tes,

Interea Alexander papa Venetos, Pisaiios et Ja-

expensarum magnitudinem reputan:

nuenses jier nuntios moniiit, ut pro sedanda discordia ambasciatores suos cum suflicienti mandato ad compromittendum in eiim miltant: ethoc gesto, papa tieguss indicit, statuitcine quod duo
Veneti nohiies cuni galeis Januensiiim, et tolidem

classem in

dummodo valereiit se de adversariis vindicare, manu valida in Syriam direxerunt et

navali praelio quain canipestri Januenses viri-

tam
liter

expugnantes,

ca[itis

multis navibus bellicis,

cunclis

et reliquis in

fugam conversis, eversa simul turre

et in vastitate hostili

Januenses
frelare

et Pisani

cum

galeis

Venetorum

traiis-

munitissima,

eorum

deberent, ut propter treguas

sloliqiie

domibus

desolatis,

ipsos

de civilate Acconitana

bello desisterent, et in posterum siiper dilfeientiis

penilus ejecerunt . Nec discrejiat ab his Bizar-

sententiandi sibi arbitrium reservavit

et

ob hoc
'

Ep. 1. posl (xxxiii Kayn. Zeuo.

'

E[i.

II.

ibid.

Conliii. bell. sacr.

I.
I.

Aiiilr.

Hanii. in

liet.

IV.
II.

I.

!v. c.

ft 12. Gizsrr.

de
^

bell.

Andr. D.iud.

in li.iyiier.

Zciio.

Ven. Fo-

iMi'Uach. Pal.

Clir.

lioc an.

ALEXANDRI IV ANNUS
rus
' :

'i

CHRISTI
4-2.

12,") 8.

31

praclio ciiim

hoc alroci gusto

iiuiio kal.,liil.

Post(|uaiii
ali;is

'

naulonus subjugavitB;ildacli
provincias divisit per
placiiit
voluiil;iti,

Janiiensesaileci allrilosuit,ut|iristiii;rl'orliui;uorna-

et terras

circiimcirca,

meuta

onnii;i, iiecoiius iiiodo, sed ctuuii liorrea

im-

diicus et rectores, sicut su;e

|)r;ucupit, (|uoil

et

blica, ac prajloria in Syria amiserint. Accisis viri-

ubi(|ue Cbrisliaiii tractarentur

be-

bus Clnistiniiorum ex ea
Syria,
iii

cl^ule,

ac brevi pertleiuia

nij^iie, et (|iio(l eis

caslroriim ut civit;ituin cuslo-

ilissensio eoiiso|)iri;liir, solliciUim Pouti-

di;e traduiuntiir. S;irraceiios (iiiideiii jussit poiiure

iii

ficem

iiis

malis medeudi cupiduiii iiiipetrasse a

e;ipli liber-

inaxima servitute. Haolono (luideiu

ei;it

uxor

Venelis, ut Geiiiienses siipeiioii pr;iilio

tati restiliiereiitur
:

Christiana noiiiiiie Uoiicoscaroii, et fuit de piogenie illorum ruHiiiii, (|ui vunuriiiit ab

stella iiativitatis

deiiRle etiaui iiidiicias aiieto-

Oriunte visa
devotis-

rilate Pontilicis

compositas ea lege, ul Genuensibus

Domini,

et

ista

domina

intermissam Orientis navigalionem reiietere lieeret. Sed eam iliscordi;uii recrudiiisse, ac primum
Constantiiiopolilano im|)erio, deiude Syriffiexitiuni
invexisse lugeliimus.
40.

siina (]liristiaiia in perpetuuin

liceiili;iin

diruendi
iie

lenipla Sarr;iceiioriiin putiurat, et inlnbeiidi

leiiiiiit;is fierut

so-

in noinine M;ibometi

et fucit et in

Sartanla

De

tur/jis

Sarracenos inter

et

Tartaros.

racenorum templa

fiiiulitus duvastari,

servilute posuit Sarracenos,

ulterius a|)parere .

Amissa

est ob liasce turbas rei pr;eclare gerendae adversns S;irracenos occasio, duiii Tartari ab Aytono rege Arnienioe concitati M;ilioinetaiios diris

quod non erant ausi His coiisuiitane;i lioc anuo de

templis,
liaiic

religione Cliristiaiia rugiiiac Tartaroruni bunelicio

am|)lilicata
,

eversisque Maliometis
;

tum
addit

clailibus

aifligerent

cepisse

eniin

iinpetu

hoc
*
:

de iiecato calipbo refurt Sanutus

circiiinstaiiti;iiii
*
:

sud

anno Baldac Maliometicie superstitionis

aObsedit (nimiruiii
in

rejj;iain, et

Capti calipliae gulturi liqua-

calipliium necasse, narrat Aytonus his verbis

tuin auruiii jussit iiifuiidi, avaritiain

exprobians,
ciipidilate

Haoloiiiis,) civilatein B;ildacli,

quia cuni

iiiiineiisis aflluerut tlicsauris,

qua

erat caliplius, qui magister erat et doctor

pertidi

delentus pro

saliite

sua uos uxpeiidure renuit. Post

H;ilao totaiii

sectae

Mabiiineli

fecitque
niillia

Haolonus ad
T;irt;iroruiii,

mortuum autem calipham

obliniiit)).

regionem

exercitum convocari
qui erant in
gavit undiciue

tri^'inla
;

De |iluiibus

aliis S;irraceiioruiii rugiiis

rcf^iio Tur(|uiai

et

posk|iiam congre-

excisis diceiniis suis locis, nuiic

ad Graecorum res
rerji cofso

yentem suam,

insultari fecit ante

liltiis civitiilis, i|iia;

velociter abs(|ue nmiio morse

digredimur. 4.5. Michaeli Bnlrjarorum

Itechi jilius
gravissiiiiis

dispcndio

fiiit

capla. Cali|iluis qiiideni captus vivus

Consiantituis.

succedit

Coiicussam eliam

adductus
fuerunt

fuit

ante praiseiiliam Haoloni, et inventae

in P.aldacli taiitm divitiae, (|iiod

vixcredenmiiiidi.

riain

scribit

tumullibus per Iikc tumpora BulgaGeorgMis Lo{,'Ollieta ', cuiii Micbaul

riirsiiiii(|ue

duiii esset esse

totidem
fuil

iii

residuo

liiijiis

rux a conjuriitis ux insidiis c;i'susessiit,

C;illiiii;iiius, (|ui

Capta autem
MCCLVIII.
41.

civitas

Baidacb aniio Domini

scelere regniim (|u;i'sierat, obtrun-

calus, duiniiiii(]iie collucl.s rcgiii Bulgarici ordini'

Postquam

Haoloniis de civibile B;ildacb

jussitque calipliuin aiile
aiite
(|iiod

bus

Coii?t;iiiliiiiiin

scu[itro (loii;iliiin
:

i)u;e

ex ipso
prin-

fecit oninia, (|u;c voleb;it,

auctoie decerpenda visa sunt

cups iixoris
sii;e
iiiiuiicili;is, e;isi|ue iion

Bulgarorum
(|ui
iii

se addiici, et

praccepit,
:

se

lotiim
iiitei

ejiis

frater Micli;iel, levus, ut

simnllates et
et in

tbesaiiruin iioneret
\it

tiinc vero H;iolonus

:

roga-

geiierum

calipbum dicens Cognoscisne tolum fuisse tuum quod vides? nti(|iie,ait ille. Haolonus dixit: Quare lu taiito tliesauro iion coiivocal);issti|ieiidiarios et vicinos, ut te et lerraiii
tuaiii

imperatorem,

et

rem

(lenii]ue

Homaiiam

gerebat,

a coiisobriiio suo Calliniano consciis et noimullis

Triuobi civibus,

cum

uxlra dictaui iirliem degeret,

tuereiiliir a
:

lelbali viiliiere accepto, illico expiravil.

potentia T;irtarorum ? At

ille

respondit

Quoniam

jugulaverat

Calliiiiainis, illius iixore ducta,

sibi

Qui eiim Bul-

credebam

sufticere geiitem meam. Tuncdixit HaoTu diceris doelor oiiiniuin crelonus caliiilio denliuin in falsa secta Maliometi, et a tuis inuiie:

garoruin iiriiicipalum
egressus
rat.
tiliain illius

quodaiiiiiiodo vindicasse

visus esl. Sed Bosiis Urus cuin exercitii Triuobiim

Micbaclis consortem recepe-

rabaris. Talis ergo magisler et taiilus alioruiii ci-

Quidam

eiiim

Callimanum ex
iiriiiciiialus

loco in locuin

borum
dilexisti,

(aliis

cibis)

cibari

non debet

unde

tibi

aburrantein antua trucidarant. Cuiii vero IhTrede

legilimo

daiiius in

cibum
et

ista oiiinia pretiosa,

qu;c laiitum

Bulgarorum

destilueretur,

cum

maj^na aviditate custodisli. Et

iii

prajcepit ponere caliplium

i|)sum inojici maryaritas et

una caiiiera, et ante aurum, ut de illis cone aliquis propiuaretureiilem

praecepit
:

proceres in concilium conveniuiit, et Itechi (Joclii) filiuni Constantinum, utsibi ipsis iiiipurel uligunt
sed ut siieciosas regnandi causas baburel, et liicreditario jure regnum possidere videretur, legalos

mcderet quantum
et sic

vellet,

et

cibus darclur, aut potiis

aliiis

ad imperatoreni Tlicodoruiu

misere

ut flliam
iii

morte pessima iniscr ille et avarus niiserabilem vitam finivit, nec unquam calipbus postea
extitit in

suam majorem,

cui iioiiien Iieiie erat,

Itechi

matriilli

monium Constanbno

dimitteret, qua3

Baidacb.

legitime copularetur, cuni esset Asanis Joannis,

Bizar.
lii

1.

I. (le

Bello Ven. Conliiiualor belli sacr.

Ayt.

Ilist.

Orien. c. 25.

I.

iv. c. \1.

'

Cap. 27.

'

Marin. Sanul.

1.

iu. par. xiil. c.

Georg.

'^

r,ii|).

2C.

Logolli. iu Hist. Conslaiilinop, inlcip. I.eoiie Allal.

32

ALEXANDRr
iu'iiti?,

IV

AXXUS

5.

CHRISTI 1259.
a se

qui antoa Bulgaris iiuperarat,

taleiii

ideoque ad
Itechi

coujngem
cis fidei

aldegatam Nicoeam misisse, ut Grse-

doiiiiiiatus

perlineret,

sed

quando

atque in alteram constantis amoris pignus

Coiistaulinus alio atque

jiularetur,

ligitinio

niatrimonio co-

esset (dissolvebant
nis

enim

schisnialici nullo religio-

uNorcin a viro se|>aratain ad iniperatorem Tiieodoriim diicunt. Sic se res Bulgaroruin habebant, sic Tiieodoru;; imperator pacein recuperat, sic
|iatur .

metu,

et velila
atl

contraheliant matiiiiiouiii). Pervi et

venisse vero

solium
(|ui

artibus ejecto e

prin-

cipatu Mylze,
tuiicli

regis postremi siiie liberis de-

otium

et tranquillitateiu

uterque aucu-

sorore

liucta,

dolale sceptriim acceperat,

sola retenla, depuisus

qui

cum regno, Mesembria

Ai.
filia

Eadem de
:

Conslantini

rei;is

Bulgaria;cum

esset,

ilium Theodoro Gra?corum imperatori, ut

Theodori uuptiis ad rci^nuiu conlirmandum sed addit Bulgarum priorem initis Grcgoias

vectigalia alia ad vitam sustiuendain acciperet tradidit (1).

(1)

Celebralum fuisse hoc anno provinciale in Dania Conciliura nemo hucusque prodidit

scd illud tandem innotuit ex uno cx scriplo-

ribus rcruiii lianicarum vulgatis a l.udewig in Ueliquiis lom. ix, pag. Sl. Scriptor enim ille, qui anuo Mcccx Chrouicon suum absolvit, scribil : A C. urxLViil, facluni est Conciliuni provinciale apud Ualliiiam circa fcslum S. .Martini, etc. Quid in eo decretuui sit isnoratur,

Mansi.

ALEXANDEI

IV

ANNUS

5.

CHRISTI

1259.

1.

Ezelinn lyranno Impie mnrtun,

ejus
de/)ulso

et

Alberico

fratre

Ecclesia recreari coepit.

brevi nperuere, ac missis ad

marchionem

Atesti-

nnm

et

Maiilnanos oratoribus, arinorum societa-

partu i|umquagesimo nouo supra miliisimum ducenlcsinuiin, Iiidicliime seciiiula Ezeliiius horum teinporum Ncio, iiifeiisissimus
Aiiiio a Virgiiiis

tein cuiii ipsis conlia

ciimdem Ezelinum

coivere.

Egregia^ii quo(|iie Boso c Dov.iria navavil

iit

operam,
ter-

Mcdiolaneiises Cremoiien^ilius conciliaiel. Coiiprocella gravissima,

;

EcclesiBe ac tntius

p;ciic

hiimiiii

geiieris lioslis,

flabalur ilaiiue

magno
,

moniliim
reruin

illud (livinum,

qiiod longo seciiiidarum

rore

iii

Ezelmiiin eriipliira

ciiin ille alias artes,

succes.-^ii

tiiigidus sprever.it:

Nedixciis':
.\ltissiiiiiis

iionmillis .MedudaneiiL-iluis sulnuaiatis

IiisiibritE nrbeiii

ad totius

peccavi, et quid

mihi accidit
diiitissime

Iriste ?

priiicipem opprimeiidain inslriie-

enim

est paliens red.litor ; infeliciter

taudeiu est
niiineu

bat

experlus.

Sustiuuit

divinuiii

laliat,

janique veiut ad certissiniam in;edam advocuiii Mediolaneiisium dtix adinoiiilus, qui

perditissiiiii iioininis iiii|)rolMlateiii, ciiin

ad aliiiuo-

ailversus
coiisilia

rum punienda

exeicendamqiie suorum ubi vero comcoustanliain ejus ojiera uteielur Amorrbiri, tuiic viudictic plelae fnere iniiiiiitates aimo supesua; iras in euiii effiidit. Oppresscrat
scelera
,
:

Ezeliuum iiioverat, ad occupanda ejus Mediolaiuim pr;ecurrit fliictiianles ci,

vium confirmat
convertit.
2.
cii,

auiiuos, ac

tyrannum

in

fugam

'

Interea Cremonenses, Mantuani, aliique so:

riori suo pavore Ezelinus Bii.\iani, atijue in suam sed unde triiimplium inpotestateni redegerat
:

conjunctis armis, insequuntur tyrannum

trajecerat, cuni

qui

Aduain fluvium vado

lioste

poutem ab
acceploque

gentem
atque

silii

reportasse videbatur, inde

ejtis

mali

occiipatiim

frustra
:

tentasset

exitii

causa emersit

ea

enim urbe

|)olilus,

{*aiavicinum et Cremouenses, quus viclorifc cl la-

borum
iiijuriaj

socios habiieral,

consortes
exclusit

dominalionis
:

habere recusavit,

Brixia(]iie

at

illi

illataj

vulnere propulsatus esset tumque marchio Palavicinus, Boso e Dovaria Cremoneusibns succinctus, Estensis marchio cum Mantuauis et Ferrariensibus ingenti aniniorum ardore iu euin prosiliere.

ulcisceuda?

cupidi,

concepta

iiitus

odia

Nec diu
lini

tanti
,

proelii

molein

siistiiiere potiiit

Eze-

exercitus

partim a crucesignatis cicsus, par:

Ecclcs.
alil.

V,

Monach. Pat. Chr.

1.

ii.

Bonif.

Hist. Tarvis.

tim fuga

mox

dissipatus

ac direpta fuere iinpe-

1.

V. et

dinienla. Sed inter pra;ciarissima spolia EzeliDus

ALEXAXDRI
ipse captus,

IV

AXXrS

5.

CIIRISTI 1259.
qui raptor fuerat
vitce

33
multorum
d.

suavissimum imlielli mullitudini videbatur spectaculum, vinctum iilum iiilueri, qui

rat
:

siiccubuit

Describit

accuralius ejusdem
'

tyranni

mores ac

sui antea

terrorem adspectu solo armatis iucusseatque ad id undique populi velut ad immane

qui
ac sievissimum carniQcem adspicienneqne pnrgiianlibus nec lactenlibus

monstrum

dum

concurrebant. Adductus Succinum a Cremonensibus, delibatis jain in hac vita fuliiropepercerat,

vitam monachus Pataviuus, quein lectori cousulendum relin(|uimus. i. Percn buerat late tristis Ezelini casus faina, ac tum Albericiis ejus frater, (lui Tarvisinos* opprimebat, saluti su metuens, ex ea urbe diffugit
(juain Veneti

adinoto exercilu obtinuere, quKjue

rum suppliciorum doloribus, tum ex accepto in oppngnando Aduae ponte vulnere jacta temere a
milite sagitta, sed a

palria dejmlsi tyranni sajvitia f(ierant,reducti.

Re-

vocaruntquoque exules Vicenlini: ac

recreati Veronenses, quos Ezelinus
verat,

prae cateris
attri-

numinis

iiltricc

mann

in ejus

maxime

pedem
geniis,

directa,

tum mcErore

nc senio, septuagmla

diviiuTi|iie fuit providenti;e, ul qui Ezelino

annos emensus, exaruit.

si

Infelix

quidem mortis
iiifeli-

grassandi vires dederant,ejus sievitiam primi experirentur

:

liuniana s()ectenlur, at eo longe

adeo ul nobilitatem

omnem

illius

cius ac fiinLstius,

quod

qiii

vivus Dei erat oblitus,

deleret, ac ducentos cives, incliisos caicere, cir-

moriturus suae salulis immemor extitit : quiqiie ab Ecclesia ob scelera analbemate ictus, PontiQciam aucloritalem spreverat, moriens Ecclesiasacramentaexecraretur. Addictus erat ineptis astrologoriim vaticiiiiis, et qiiemdain arioliim Sirstica

cumjeclis ignibus concremaret. Snmplis ergo

illi

animis reliqua
o.

Ezelini
in

()ra;sidia

delurbavere, el
jugo,

comitein S. Bonifacii

nrbem
:

excivere.

Excusso
cas()it

sffivissim<e illius tyrannidis

recreari

Ecclesia

cumqiie
[)opuli

Palavicinus,

raceiium Babyloniiim

velut alterum Balaain

iii

Boso

Cienioneiises
defixi,
,

aliique

antea ab ea

summa
vit (1).

veneratione habuit, qui tamen imminentem divinam vindictam nunqiiam ipsi pncsagiPtole3. Meminit de tyranni morte funesta maeus Lucensis, qnaiu divinac jii-titia', illdas Ec'

anathemale

cum
rite

percusserant

non

adversns Ezelinum foedus a qiiodam viro religioso

in

absuluti fiiissent, .\lexander Ebreduiiensi episcopo

.\.

S. L. partes iniposuit', ulsi

illi

()eistare in

animuni induxissent,
(irincijie

foe

lera cnin

Gde Ecclesiae Mandainna

iu

clesiiB iiijurias viinlicanti, ailscribil

Mala

, in-

fredo olim

Tarentino aliisqiie RomanEB

quit, a

morte
iio<tea.

interiit

Azolinus toto sno genere

Ecclesiae hostibus infringerent atijue illata

exslirpato , ad Albeiici fraliis supplicium alliidil,

resarcirent, A[)ostolica auctoritate Ecch^siae conciIiarel.

de qiio
deli

Hic nos adjnngemiis, qnid de cruhistoii,-c nioilli;

Ex uionumento enim pervetuslo

illins

',

quo

Ezelino Manfredi rerum scriptor

*
:

foederis

nuiiieulis consignarit

Cecidit peslifer
,

ty-

rannus
rigidoB,

Ezeliiuis

de

Romano
longum

cujus

inipietatis

severitatis liorrid.e, interdictic et execra-

Busone et Cremonensibus cum marcliione Eslensi , Mantuanis ac Mediolanensibus contra Ezelinum leges descriptae siint, eae recenseiiliir, ut M infredum
contracti
a Palavicino,

bilis acta

describere

per se tempns exige-

lamiuam

Sicili;e

regem legilimum

et

amicum

ret

sed prius necessarium videretur peolore ar-

mato
vei
B

Dtfandis

qiiam rebns atuue persoiiis tam lamque tristibus apponere calamuiii, auditorum animos appellare . Et infra
diirilia,
,

haberent, atque ad enm in Ponlificisgraliam reslitueiidum opirain navaliiros s(iondereiit cnjnsfce:

deiis coiiditio.

cum

Uoinana' Ecclesi;B juribns

coleienl,

;id-

versaretur, ([na
|iiu

fcrebatnr, ut invasorem Siciliac

eain

Diim

c(dleclis

undiqiie viribus contra

-dinli-

rei:e
;

legilimo

rescindendam
si

neiises ii.fustis angustiis processisset

Cassiaiii, in

piope castruni

ceii-uit
liiiiii

ac Manfreili sociutati reniintiare,

vi llunt,

fide-

inibus Creii.onensiuni, qui sub prx-

numero aggreg;ni

imperavit.

sidatu maicliinnis pradicli

in

(iiimirum Palavi(ii)i),
puleuter
e.xiuiaiil,
:

(5.

Provid'1 Alvxandi ide niisero ht^)ibri(B slatit

aiixilium

Mediolaiiensium

decreta, quce spernens ambitiosus

suris puuitur.
a Salis

prope fluinen adeo miserabiliter cecidil ui)i luIhaliter vulneratus, ductusque Succiiium murli

Manfredus cenEbredunensi.
lilteraruni.

o .\rcliiepiscopo

ex

devota

tuarum

serie

'

Plol.

Luc. Dist. Ecd. Ms.

1.

ssii. c. 15.

Aaclor. anonyai.
I.

de reb. Sicalis.

V. Ep.

* Bonif. Hist. Tarv. Monach. Pat. Chr. I. ii. ' Elitat Ms. apud nos. ccxsxi.

1.

v.

'

Alei.

strenuiisimus

hoc anno Exetinus infestissimus Romana; Ecclesis adversarins et saiviKimns, si quis alins unquam, tyrannus, idem tamen et aelalis suae miles ac potiticarum arlium peritissimus, quippe qui in difficilliiuis reruni arliculis partiim sibi arte principatum et retiiiere valuit ct augere. De anno emortuali conveniunt omnes, annum ucclix sisnantes ; in meuse et die obilus dissideiit. Xam Uolandinus in cditi.'nibus vulgatis captum illum scr.bit die xvi eieuute Scpleinbri, id est, die .\v ejusdem mensis ; sed in Codice Eslensi a Muratorio coiisulto legilur rtie quurio exeu<,te Seiitemhii. Uie vero posl bac n, obiisse illuui in vulgatis edilionibus ejusdem Rolandini legitur; sed in daobus .Vmbrosianis Codicibus pro die xi, legi die XX idem Muratorius nolavit. Posteriorem lcclionem de die pugni cum die x.w I seu qnarU exeunte Septembri confirmat monacbus Patavinus, qui eadem die captum Ezelinum asserit. Sed vutgatam lectionem de die pugnae cum die xv ^eptcmbris conjungenda praifert auctor coavus Cbronici Veronen-is cum Rolandino C"llatus ; nam obi sse Ezelinum die xxvii Septembris scribit. si enim die xv, cui pugnam assignant editiones vul-al;c Rolaiidini, dies xi addas, quot supervixisse Ezelinnm DoUt vulg^.ta Uolandini lectio, deveniens ad diem xxvi Septembris, qua obiit Ezelinus, cujus defuncti c.daver cam die sequenli ixvii
(I) Obiit

ejusdem mcnsis sepulturs traditum

familiari.

fueril, ideo

diem sepultuKC, ceu diem eoiortualem notat cbronologus Veronensis pro more chronologis
Mi.Nsi.

.\NN.

ToillS XXII.

P.AVN.

III.

34
satis

ALEXANDni
eliam ex noslra mcnte
collejiiniiis,

IV

ANNUS
im-

5.

CHRLSTI

1'2r)9.

qiiaiii

juga, vel oiiera Ecclcsiis et personis eisdmn

im;ilio-

plicitus etcoiifusus, (]uam iletestat)iliset(iamnosus

])osueruiit hactenus, vel de ca^tero duxerint iinpo-

dudum
diosis

fiiciit, et sit

hodic Lomhardia!

slaliis, (]u;c

ncnda, illoinm,

et staliitoriim,
(]ua;

ac oiiinium

iu lioc i)otifsime vijieredigiioscitur,

(]uocl

dispen-

rum

fiat

amotio,

rcdundaiit in caruin ]ira?judi-

litibus

et

periculosis

discordils

non sino

cium,

et libertatis Ecclesi;isticiE

detrimeiitum. De

olTensa giavissima imiilicetur, nobis, siciit et i|ui-

facieiida (inidcm confoeder;itione, vcl fOciet;ite inter

ali(]iias civilates

Lusdam Romanis
noslris,

Pontificibus

()raedecessoribus

Eccksia' BomaiKc noiniiie,

imiilicari, te

cum

fundenlibus jiroiiter lioc sa?pe profiinda suspiria, et etiam lacrymosa. Procedit ex iis, quod
et sujier valetudiiie corporali, et

ips;im talibiis noii deceat

nulhtenus
consoLitor

introiniltas. Pr;ctcrea qiiia

Doiiiiiuis

marentium

multinioda cordis angustia, quam sub multorum departibus illis detestanda versutia fre(]uenti?sime pertulisse dignosceris,
tibi

|ialerii:s

alleclibus

condolcmus

ac

gemitus Ecclesi;e su;c clementer aiidivit, et lacrymis plurimorum, qui ejus misericordiam siiper iintis iiisoruiii angusliis assidue implorabaiit, finem iniposuit aircclatuiii, bracliio su;e potcnlia;

etiam te plenis in Doniino iiroseqiiimuractionibus gratiarum, quod suscepla} legationisofliciuin cum

confringendo

praedicti

cornua

Ezelini

omni
visti,

(liligcntia et virliite
a

pmseiiui studuisti.
pcti-

7.

Ad

li;ec

quia nistantcr, ac liumiliter

tibi

amodo non pricdices, iiec facias pr;rdicari. Volorum ctiam redcmptiones iioii exigas, nec facias ab illis exigi, qui olim contra Ezeliiium eumcriicem

littera:!

Uix nostrum beneplacitum exponere curaremus; nos frateriiitati tu;cduximus res]iondendum, quod benelicium absolutionis pcr quamdam rcliyiosam personam 1'alavicinoelBosio de Doata, ac ctiani Crcmonen. illis, qui tunc conlra quondain pcrfulum et impiuiu Ezeliiiiim in exercitu existebant, temere pra^slitiim, cum nullain
ut super diversis arliculis, quospritdicta}

dem

crucis signaculum assumpserunt, (]uia nos

continebant,

o]ipoituiio tempore, ]irout expediens fucrit, super

hoc curabimiis providere. Ca'terum

spectioni

tiuc
illis

committimus, ut

iii

parlibus

circummaneas,

et tuae lcgatioiiis officium juxta

ac laudabiliter exequaris

morem prudeiiter dummodo consideratis

quod
contingunt Ecclesiae,
Si

circiimsUmtiis opportunis flduciam habeas,

siiper
iis,

qnaE

honorem
fuerit

super hoc potestatem liabueiit, itEcclesia; formam

iii

possis
tia

Deo propilio prosperari.

iiou

vero tua praisentibi

aliquo nou servarit, fratribus iMinoriliusct Vix]ier (]ims

ibidem

fructiiosa, licenliam

dicatoribus prsttermissis,
tioiiem

juxta ordinadebiiit piuve-

coiicedimus, quod ad nos duce

Domino

revertaris.

tuam hujusmodi absolulio non tenere

et
:

Dat. Aiiagiii;e id. Dcceinb., an. v .

9.

nisse, irrilum esse auclorilate

noslra deceinas, ac
]iroviso

illud publice denunlies

si

qnod

liuni

Parnere nonnulli jiissis Pontificis ac commiinioni a legato sunt restitiili

:

fideiiiter

pra><licti

Palavicinus

Bosius redire velint ad

iii

quos P.ipienses, qui

(icfiiideranl,

]iartes

Fiiderici

acerrime,

niandalum Ecchsia; reverenler, et

ratioiiem iienilus abjuraie,

ejiis

devdtione

(iiim vixerat, ac jiostea ejiis

lyraiinidissnccessorum
:

persistere pura fnle, ac socielatem,

seu coiiliEde(]iiiliiiscum(]ue
iiiic-

ad Ecclesiam rediere
Nosillius,

quos Ponlifex

(]nam ciim Minfredo

a Pa])ieiisi episcopo aliisque ]ir?e<iilibiis sacris reslitui pr;ecepit':

tiaiii

quonihim piincipe larentinn, seu

aliis

(lui

propler poeniten;ic

Dci

el

EccksiiB inimicis dainnabililcr

iis,

peccati dissimulans p;ircendo

miserando
iii

ninl;

neciion siiper
exci

pio (iiiibus per

Sedem

maxiinesuam
vicarii,
licel
(]iia;rciiti s,

omnipolentiaiii maiiifest;it,
iminerili,
constiliili,

terris

Apostolicam
slricti,

inmnnicationis vinculo sunl ad-

abscdntionem

satisfactionem

cougruam
de
iis

impertiri, tu eis,

iion

vinculum animarum, niaiidamus

recepta priiis

;ib ip^is

observandis idoiiea
jiixta

(|uatenus a ])otislale ac syndico consilii et

com-

cautione, absolulioiiis bencficium

Ecclesiae
largiaris
:

formam

miiniscivitatis pnedict.T de paremlo mandatis iiostris, el

lacturus idipsum circa Cre-

ipsiusEcch

si;e,

publicejuramento recepto,

comnumitatcs etiam Lombardia', seu niarclnai Tarvisin;p, quoad excommunicalioniset interdiitisententias relaxaiidas si tamen ipsi juxta iira^dictiim modiim ad mandatum ipsius Ecclesi;c cum debita veliiit hu-

monenses

et qiioscuiiKiue alios, aut

(|uod eti;im a procuratoribiis pr;rdictis recipi ad

firmitatem m;ijoieiii fccimus; et injuncto eisdem

]iotestati
,

coiisilio

et

communi

vice iiostra sub

debilo

])ra;slili

juramenti, quod nulli deiiiceps

Ecclesiam adluerebmit; quoil(]ue
provisio approet

coiitra ]ira'dictiim

inililate redire

circa satisfactionem vero pra;stanvix,

in

regem

vel

iii

iniperatorem Pioiiianorum illum

damabeiscum
cautione,

aut nunqiiam posse prove-

recipient, quein Apostolic;e Sedis

nire credalur, ac etiam super obtinenda idonea

babit,

tam potestatem, consilium

ejiisdem a

commune
et singiilos

quod

ipsi

iiKindatum Ecclesia; lideliter

[irout tuadiscretio

]irtcdictos,

(]uam onincs alios uiiiversos

vos,

observabunt; proced;is,

melius

de

distiictii civitatis

piffidiclis

excomabsol-

viderit expcdire, diligeiitiam, quain

poteris habi-

municationeni senlentiis per

auctoritate iiostra juxla
vatis,

vel

per alios occasione

turus, ut Ecclcsiis et personis Ecclesiaslicis bono-

formam
,

Ecclesia;

runi immobilium omnino, iiecnon

si

et

mubilium,
quaj
])ra;-

ac relaxanles inlerdiclum
kal. Maii,

cui

qua extant, competens

fiat restitutio,
seii

prajdiclacivitaset districlussubjacentantedicti, etc.

dicti

Palavicinusct Bosius,

communitatesolim
si

Dat. Anagn.

II

anno v

eisdeiu Ecclesiis et personis indebite abstulerunt.

8.

aProvideaseliam diligentcr, quod

qua

ipsi

'

E[>.

LIX.

ALEXAXDRI
10.

IV

AXXUS

5.

CIIRISTI 125!).
illa

35

panilae avidiis, ciiin Brixianos

At Palnvicinns noviu tlomiiiatinnis occuniorle Ezelini coniiiti.r

unum,
semper
12.

vcro aliud appetunt, inter ses rediviva

ilaque

altercalione concerlant.

trariis stiidiis fluctuantfs videiet, conciliandic

Ab istarum
tum ad

regionum partibus

eos aniicitiu!

.|ietic,

in

eoruni

uriieiii

ac graliam

cum

ob^fideiii, (jiiani

erga imiieratoreni liubuisse

ultionein injuriurnm, (|uam

aliquoruin solerter sese insiiiuavit;

pulilve,

atquu unius
rede^it:

pra-lendunt,

partis studia ainplexus, contrariain prostruvit, pe-

de liostium depressione concipiunt, rex Munfrediis

instanter requiiitiir, oblatis sibi
prajnunliis, eo-

ac urbeni in

suaiii

polestatcni

ati|uc Ezeiini iiii(ir(d)a exfiii|)iu sectatus, tyruiiiii-

ruui antiqua devotio vires auxiliares ipsius regis

deni exercere ccepit. Versabatiir udliuc

arcliie|iisco|iiis Haveiiiias
liiio

iii

carcere

ad

rcgionis

eorum

posltilat

favorem.
ct

lis

autem
sibi

A. S. L. in

(|ueiii

ab Eze-

divcrsa consilia regis uffectus et successorem se

puternic dilectionis exliibebat
victoriic gioriac negligenter
:

conjectiis tueiat

ipsuiii

vero 1'alavicinus iion

ne oblaltc

rnodo laxare vinculis, Alexandro suam aucturitatem

adLibenle, reiiuit; vcruiri arctioii ciistodia
jussit.
teiieri

annuere videretur, ad
consilii, inar-

provincias ipsas vires siias porrexit in subsidia de-

fuiie sese in

Sed legalus egre^ia artu susiieuso e carcere terram demisit, atijiie in iiaratiim
iiisiliens,
;

votorum. llabitaita(|ue (ieliberatione

chionem Paluviciiium
statuit,

equum
se

concitatissiino

cursu Pataviuiii
'

Loinbardia caiiitaneum Jordaniim de Ani^lono coii ilem S. Seveiii

prori|)uit

quaj n.onacbus Pataviuus

fusius

rini consaiiguiiieum

suuin

iii

Tuscia, Percivallum

narrat.
11. Gessisse

de Oria aifinem
sane Paluvicinuin adversus Ecuuiimiiii,
inleiisuni

et faniiliarem

suum

in
:

Marchia
deputata

generales loco sui vicarios destiiiavit

eoruiii

clesiani

quumvis

in

debel-

lando Ezeliiio slrenuam operam navasset, nou ex

Lis

modo, sed ex Sicularum reruin anonymo

*,

scri-

cuilibet equitum quantitate non modica, quibus stipendia menstrua |irovidit assidue de serarii sumptibus eroganduB. .Meminere Jordani

ptore constut
esse, atque

quem

Maufrcdi

partes

sectatum

comilis

Seneiisibus a Maufredo

cum

octingentis
',

ab eo prufectum LiguriiF, diserte ait. Ciijus verba, quamvis Manfredumsuiiimislaudibus

adduceiula visa sunt,

equitibus Germanis submissi Ricordanus

et

Joan-

nes Villanus ^ Ul vero Jordanus Florenlinos

ma-

etferat,

cum

ex

iis

prudens

gno
alia

proelio dtleverit ipsoriiiiique urbeiii ac plura

quisque tyranni ambilionem ac tlagilia colligat: lulerea regeni ommbus imperialium sangiiinis
fastigiis

loca

in Manfredi tyranniiiem redegerit, se-

quenli anno dicelur.

13.

comitatum,

et a

primis naturae vestibulis

xuiii

CKterum Manfredum hoc anno,

actis,
Sicili;e, coiificla
'.

publicis
defi-

assuefactum desideriis inaguis, de remotis partibus honoris el gloriie cupido sollicitat: et dum posset
ejusaffectibus
el copiosa

conscriplis

anatbemate ab Alexaiulro

ob coronam

Conradiiii morte,

tam

iiobilis

regni possessio blandiri,

arieptam, scribit Paiisius

Nec modo ob tyranni-

tantarum reruiii opuleutia delecturi, ad curas negotiorum Italiu!, ubi digiiitatis palerna;
prffifulsit

dem, sed ob

flagitia, quae nonnisi longiore oratione perciirri possent, con-

alia

etiam gravissima

auctoritas, nienlis suee dirigit intelleceiiiiii poteiiti;e

sortio fidelium ac principatus Tarentini jure de-

tum. Extendit
dilatat

suaj

rubur ad Ligures.

pulsum nariat Naiigius

bis

verbis

Eodem

ad Tuscos,

et

viciiiitale

suarum virium

concutil Marcbianos; per diversas

cias

namque
Iii

provin-

de auliquu conlraria consuetudiiie

disisi

coeIiis

bo-

miiium

in

parles reiiianserant.

Liguria

tempore Manfredus princepsTareutinus, Qlius Frederici imperatoris, in Concilio Lugdunensi sicut superius dictum est damnuli, ex quadam concubiiiu, sub quadaiii Coiiradiiii ne|iotis sui niorte
coiiDcla, in
cle.-iae

Ubertus marcbio Palavicinus, utique prudens et nobilis, qui propter fidem el servilia sua de iiuiieriali

regem Siciliae contra mandalum EcRomaiue coroiiari se fecit. Pruiiter quod, et

niunificeiilia

beneficia

mulla

rece|ierat,

et

CEsaris quoad

vixit,

ac posterorum

suorum

liono-

actus suos nefurios et graves ofleiisas, quas uimis longum esset hic enarrare, Alexander papa IV
ulios

rem proiiterea cordis affectioue

zelabat.

Remanserat

i|)sum, ex causis variisexcummuiiicatioiiis vinculo

in Tiisciu pars Gibellinoium, el civitas

Senarum

imiodatuni, [iriiieipatu Tarentino etaliis dignitati-

prajcipue, quai Gibelliiiilalissenescens in fide, tuiic

teiiiporis seiiipererga

imperalorem

et li<Eredes siios

in servitiis juveiiis et

dcvota iiiaiiebat . .Manfredi

bus ac honoribus quibuscumque tanciuani rebellem et liostein Eccksife Roniuiia;, suuruiiu|ue juriuiii invusorem, occuputorem, et dcteiitur^ iii sacrilegum,
Sarrucenis,
et

Senenses fuisse scribunt Ilicordaiius" Malespina, et Joannes Villaiius* ([uos etiain, utpote luisles Ecclesuc nonuuilu adversus Ecclesiafoederatos
:

tanquam sociutum nefando foedere eorum complicem, diutorem, et prote:

ctoreni |iublicuiii,aucturitate Apostolica piivaviti).

stica

jura sanxisse ex PontiHciis

':

litteris constat,

Haec auclor

sed a tyraniio ab Alexandro merila

,

quibiis Seiiensisepiscoi)us ea rescindere jussusesl.

execratione defixo

ad justum regem Apostolicis

Peigil auclor

Erat quo(|ue in marcliiu Aiiconi-

priviltgiis exuriiuluin sernioneni traduciiiius.

luua puitiuiii ubslinuta disseusio, quai

dum

hajc

li.

Ponlifex precidus Theobaldi Navarrce re-

>

Monach. Pat.

Clir.
c.

1.

iii.
<;l

166
=

"-

In Hist. Ms. Ac. Manfr. sive Sicnla:

el alii.

R.ior. Ubl.
Jo.

Hor.
I.

103

VuUn.

VI. c. 77.

'

RicorJ. ubi sui).

Ricord. c. 166.

= Jo.
I.

Vill.
c.

1.

vi. c. 76.

lioc an. ct Plol. Liic.

xxii.

ii.

Par.

Ilist,

Angl.

Nang. in gest. S. Lud.

iib. v. Ep. Lxxxviil.

Uoc au.

36

ALEXANDRI

IV ANNtJS 5.

CHRISTI 125;).

gis ut coronetur annuit, cjus pietatem insigniaque

sludia per litteras laudat.

rcx,
iiU^inquc'

Poslularat Navanae
Aiiostolica

tu vel succcssores tui, aut iixorcs pradicta; pra3-

missa receperitis, per hoc jus aliijuod acquiratur,

aut eidein
geiieretur.

Cniniania! comes Tlieobihlus, (ino

s.taiiilirel, si

Panijiilonensi
Dal. re
:

Ecclisi;c
id.

pra^jiidicium

rcgiani inagis auLturitaluin

Anaguiae

Febiuarii aiino v

accessissct, iit(iui i)ro f;ciilis inorc ciypi^o effeire-

De
ciiin

eadem
'

Pani|iilonenseiTi

episcopum

fecit

tur ac rex siilufarelur,

diiniri
lioc

inox inuniii el corona reaMinissinias jircccs

' :

certiurcm

(|iii

cuin noniuiUas concordiae lcgcs

(itiai

possct.

Cn.jus

l*()iitifex

rege inivisset,

Ecclcsi;c

iUius jnra imir-

Hiiiloinatc

adinisit

Tiiis sujijilicatioiiiliits

iiiiiuiere

ac l;iliclactaie videbaiilur, Alcxander

-.

iiiciiiiati, iit a

Navarrcnsiliiis iacta clevalioiK; rc^is

iiioris

ritas cssc jiissil

10.

Navarra', proiit
coiitiiicnli, siciil
rcgiiiiii

est,

idciii sit

clevatus,

iii-

Cnm

vero TlieobaMus sacruin Deo tem-

iiacleniis est

ol)lcnlum,
et

noineii

pliim rcgia iiiagiiificentia apud Igniaciiin iu Siiessionensi dinucsi excilare dccrevissiit,

sorlialiir,
silii
tilji

uiictioneiu

coronatioiiein
rece-

ijuando
pturus,

iilacucrit et expcdire videiit,

et successoribiis tuis rej^ibus

Ponlifcx ad rependcndain bcnciuerito de Ecclcsia gratiam jus

Navarrac

patronatus esl impertitus

'.

Culcbat ctiam littcras

auctorilalc pra'sentium
gni;c IX iilus Fcbruarii,
ili.

induli;cinus. Datiim Ana-

oiiinibus laiidibus princeps cuimilatissimus, utijue

anno v

.
si

noverat legiia ad novuiu decus assurgere, in

qiii-

Fla^ntavit etiam Tlieobaldus, ut

Pampiis

lonensis Ecclesia pastore viduata esset, aliove

impedimento
eligeret
ciii

implicitiis

regem inungere non

coiisecrationis
regiic

bus studia efflorescerent, nova Academia Navarram decorare stnduit, eauKjue Tuteke excitare decrevit cumque regium coiisiliiim Pontilici si:

possel, Catliolica"
,

commuiiionis alium antislilem

gnificassct,

iiti|iie

pro

Aposlolica

magiiificcntia

confcrendffi
:

cgregio aliquo privilegio exornaret, conccssil Ale-

provinciam demandaret cujus similiter precibus morem f;essit Alexander reuuine ita tcmperavit,
iit ille

sibi iiulluin jus ex eo

fralri

parere posset
iiostro

niinimus vencrabili
litteris

MePampilonensi
:

xander *, ut qni in eadem Academia littcris darentoperam, inlegris sacerdotiornm vectigalibus, ut qui Parisiis ad sludia incumbebant, potireulur.
a llluslri regi Etsi

Navarra.

episcopo ad supplicalioniMu tiiani nostris dedisse

iii

nuilta iiiterdumcoiicurraut in principe,

inandatis, ut tibi

uuctionem sacrain im;

penderet, etluo capiti regiuin iinpoiierel diadema ac niliiloininus eideiii

amabilem ipsiiin reddaul, ex aliquo tainen eoruin, quod acceptius estet pulchrius,
quse gratum et
gratior ipseaccarior reputatur. Naiii nonnnnquaiti
profcclo evenit,

episcopo

et siiccessoribus

suis ad tuain iiistantiam uiigendi et coronaiidi auctorilate Apostolica, te tuosiiue successores

iii

quod

in uiia

eademque persona

de-

volione Roiiiana? Ecclcsiic persistentes,

juxt.i

iii

reyes,

quamplura digna laude conspicimus, et laiiien propter luuiin ex illis potissime (luod clarius in
ipsa rclucet, digniorem et pretiosiorem
rito

moreni

qui conservatur in talibiis circa re-

eain

ine-

gesaliosCallioIicos, etsicut canonica instituta edocent, liberam per nostras concessisse litteras facul-

existiinamus.
clarilas
,

Licct igitur altitudo

generis,

morum

perspicmlas
in te,
fili,

prudeiitia3

ac alia
tuaiii-

tatem.

Vcrum

(|uiasi coiitingeret

Ecclesiam Paiiipiipsius, etalias

eliam inclyla sinuil

conveniant,

lonensem vacare proplervacationem

etiam possent circa
siipplicasti, ul
te

ac snccessores tuos unclio

et corouallo liiijusmodi retardari, nobis liumilitcr

providere

tibi

et

eisdem successori-

que adolescentiam acceptam plurimum constiet nos propler hujusmodi gratiiant et dileclam tiaruin dona, quibiis te Rcx rcgum, et Duminus dominaiitium decoravit, affectiiiu ad te concepe;

bus
qiie

tuis patcrna sollicitiidiiie curareiniis.

tiiis

Nos

ita-

riinus specialem

et

ex ipsis (piasi (luibiisdam pla-

sujiplicatioiiilius inclinati, aucloritate tibi

et cliarissima in

cidis illcclivis ad tua

commoda

cflicacitcr iiidiica-

prseseutium iiidulgemus, ut tu,

Ciiristo niia nostra illustris
paniffi, et

mur;

est

tameu

inter

Iiajc aliiiiiid

siiiguLire,

regina Navarra?,

Cam

inentem nostram

furtiter allrahit, et

quod vebemcntcr

Briaecomitissa Palatina uxor tua, et suc-

cessores tui ac uxores eoruin regina; Navarra:, in

devotioiie Scdis Apostolica; persistentcs,

ad tui aiiiorem iiitima nostri cordis accendit, videlicet quod iii tloreutissima a;late tua juvcniles a
le

lempore
aiit si

vacalionis cjusdem Pampilonensis Ecclesia;,

niotus proisus abjicieiis, tcque virum perfecliim uiente componeiis, illis intendis operibus, illisque

Paiiipilonensem
rit,

episcii|iuiii,

qui pro teinpore fue-

adeo
te,

in

remolis agere coiUigcrit, quod nesi

vacas virlulilins, (luibiis iii ociilis diviiue coiiiplaceas majestatis, nobis reddaris amabilis, et iiun

queat inleresse, vel

forle ad diein ad iioc prajfiet

solum

siibdilis

tuis,

veruin etiam
aiile

aliis

fructuosus
lameii

xam

vel dictos successores tuos, aul tuain

et

el utilis li;ibc;iris.

Quaiii|uam enim

virliis C;csari-

ipsorum uxuics uiigere

nequiveiit
linctiiiueni

coronare nolnerit, vel

coronalioiiem
a
(jiio-

bus proveiiire consueverit

in te
iiobis
dieiii
iii

dieiii,

sic

et

luijusmodi aiiticipasse videtiir,

quod
in

cuiiKjiie malucritis Catlmlico episcopo, gratiaiii et

adiniratioiiem verlitiir, ct

aliis eliain

comuiunionem ejiisdem
duiii

scdis

prffidictum moreiii

liabentem, sccunrccipere valeatis. Nolii-

stuporcm.
17. llinc

proccdil

fili

charissime

quod

mus tamen quod

1

Ecclesia; iUius episcopi, a

quo

aniinus tuus

prudentum

et sapientuiii

viroruin

Lili. V. Eii.

xxxii.

li|i.

xLix.

(j;|i.

L.

Ep. CLXXXVii.

'

Ep. xxxvii.

'

Ep. cxvii.

ALEXANDRI
consortio
spocialitcr
delectnliir.
lilierales

IV

ANNUS
,

5.

CriRISTI 1250.
ratiiin

:37

Ilinc

provenit

est,

ct

firmum

liabentes,

id- aucloritate
scrijiti

quod
tes,

aii rcfj^imin

huun

piiil()S()|ilii;c

ar-

Apostolica confirmamus et i)ra?sentis

cinio
arii

patro-

(luil)iis

luiinana

erii(iiuiitur
Iliiic

in^^eiiia,
(|U(i(|iic

iihe-

communimns.
aiiiio

Dat. Aiiagni;e

III

id.

Fehru-

raliter

el

liheiiter

invilas.

conlin-

git, c|uoci

ad rcj^iium ipsiiiu aiiicenissiinnin Helitolis

e|iisco[)atuin

conis

fontein

alleclibns

cunclisciue

sludiis

nihiis

Ilaclcnus Alcxander: qni eliam Scgobricensem e Sarracenoriim maChiistianornm armis vindicalum cuiii e|iiv .
S.

dcsideras derivari, ut de li^iuore ipsius

dili,

iiileni

suh-

sco|ialu

Maria'

dalo

ad

ntiiiis(|ue

Kcclesia;
lia'c

ac

alii

(iuicum(|ue dnlcia sumaiil ct hauriant

(|u;c aiiiia

c[)isc()|)niii

Itipiomate Cdnjunxit.
iii

Pi;eter

di-

pocnla, per

eoiuiu

f(ciin(leiitiir

corda,

ct silihunda rcliciantnr

|iectoia copiose.

Sane ex
iil

parte lua fuit iiohis cuni inslantia iiosliiialiiin,

Rcgesto PoiiUHcio hujnsaiini ad Alphonsiim Castella! ac Legionis rcgeiii III idns Febrnar. (latuiii, qno, iil alias legisse niemini, ad
ciijns

plomalacxlataliud

cuin lu in castro luo de Tulela Tyrasoiicnsis

ccsis,

(iiu!-

gratiam

saiixil,

iit

niillns Sedis Aiiostolicaj

quod

inler alia loca regiii

tiliilo

ejusdem locus
locuplcs, et

est,

ut asserilnr,

nolnlitalis insif;iiis, fidei puiiijiso

Icgalus sinc Pontificis singulari aiictorilatc, ea^iue exprcssis concepta vcrhis iii i|isum, uxnrem, filios,

tale pra;pollens, reriiiu aniiifiitia

suo

situ

communis
desideies

et

liahilis universis, sluiliuin

ministrosve analheiiiatis [lossit sciitcntiam ferre: similiqne [ira^rogativa Flandriffi comilissaiii, diim
iii

onliiiari

geiuirale,

ac

catheilras

crigi

vidnilate |ierniaiieliat, dccoiavil

',

cjusiine jiira

tiiai,'islral('s,

ipsniii

ad commuiie oiiinium ad castruiu caiisa sludendi venire acmorari volentinm

et profcctuin,

(lcfcndi
jussit.
-19.

at([ue

ab ini|irohorum audacia vindicari

i[noi|ue Snecifc

commoilum
in hac

Aiiostolicnm adiiilicre
tuaiii

Waldemarum

regem

be-

(vellcinns) lavorcm.

Nos i^itnr

laudaiiilcin

neficiis aposlolicis C()ni[)lcxus, [lermisit ulS()|iIiiam

nc|itciii

parle intciilionem,

inunii|iie piniii volnin

snani teitio consanguinitatis gradu cou-

diligeiitiiis alleiiii(!iitcs,

ac |iropler virlutes ninlU-

pliccs, quo! tihi

cum

aelale
;

concrcscunt, omni diluisqne

favorahilihiis

jnnclaiii iixorem dnccrct, sna(|ne anctoritah', qu;c olistahant sacrorum canonum im|iedimenta, datis

j;nuiu

gialia

rc[)utanles

snpcr

lioc iictilioniiius

Itenevolo concurrentcs asin

sciiolis

litteris

ad U[)salenseni arcliiepiscopum aliosque pia;sules amovit', cum ex co malrimonio non lcvis

in po[)ulos ac

scnsu, universis sludenlihus

apud

ca-

reni Christianam utilit;is rediindare

strum pra?dictum de fratrum nostidrum

auclorilate

coiisilio

videretur:

praisentium

indnlirenius

ut oiiiiks

Ex [larle charissimorum in Chrislo filiorum nostrorum Waldemari Succi.e ac Chrio

proveiitus suos Ecclesiasticos

cnm

ea integritate
ii

stoiihori Daci;D rcgiiiu illnslriuni fuit iiohis liiimiliter

percipere vaieant,
in

cum

([ua illos percipiunt

(|iii

su[iplicalum, ut eidem regi Sueciae ac

nohili

Parisiensi civilate scholaslicis disciplinis

iiisi-

stunt. Nulli, etc. Datuiii Anagiiia; VTII idns Maii,

anno v
iS.

cjusdcm, regis Dacia; contrahendi matrimoiiium ad iiivicem, et consummandi contractum, ac in co licite remanendi, non
ohstante,

niulicri Sopbiac ne|iU

Pro Arnr/nnin;

et Castellce

regnis

quccdam

qnod

iidciii tcrtia

consangiiiiiiiati.s linea

decernit, et

Wahlemaro Suecice

rerji

ob rjraves raCatalanis

sunt coiijnncli,
Ajiost.

licentiam

de benignitate Sedis
conjiigalis contra-

tiones uxiirem

Adstrinxerat solcmni sacramento

Jacohus Aragoniae rex,

ncplem ducere concedit Pontifex.

lideiii

largiremur. Licet

igitiir
fieri

ctuin co[iul;c inter tales

et raro vel

nunquam

se filinmve Pe-

truni inonet;E pretiiim ac iioiidns

immntatnrum,

inlcrdicanf ex magiia3 utilitalis el necessitatis causa, Sedes Apost. consuevcrit iin-

canoiies

iiunquam,

nisi

quippe non leve daninum populis, si qua iii eo fruus committeretur, illatum iri timehaUir. Cni jurijurando Ponlifcx rog itns, ut niajiis rohiir olilinerel, apostolicam addidit' auctorilalcin
in vobis charissimus in
:

pediineiitum
tiani

Iiujusmodi per dispensalionis o-rasnhniovere; ([iiia fanien cerla ralio, [)ro[)lcr

Scdis cjusdem cleir.cntia potest honeste ad iiiclinari gratiam, fiiit [iroposila coraiii
piu'sertiiii (|uia, cuiii [lagani

qnam
nobis;
cia?,

a.

Haheiit

prcTdiclam

Christo

filius

noster Ara-

regnuui

Siie-

gonurn rex
Petrus

illuslris,

el

dilcclus filins nobilis vir

cui viciiii

exisluiit,

incessaiiter uii|)ugnent,

iiatiis cjiis,

coines P.aichinoiicnsis, ut volis

villas ct Ecclesias

cjiisdem

rcgni
i|isiiis

dcstruendo

et

eoruiii favoiahiliier anniianins.

Sane

fnit ex parte

cremando
liter

ignis incendio, ac
[ler

incolas crnde-

ipsorum pidposilnm
sensu haroniim,
sufier

coraiii

iiohis,

(|iio(l

de conproiiii-

ct totiiis poiiuli Cataloni;e

seruiit, ac se ohligaiunt, pcr snas patenlcs litteras

confadcralionem i[)sorum [ler hujusmodi nnitrimonium faciendam eorumdcm [laganoruni

[leriiiiendo,

reguui at([ue regnorum suorum

salnhrius

hoc pia^stitojuri.incnto, (|nod

ipsi

ac luercdes

insullihus niclius ct
et iiifi;i,

[lolcrit

ohvi;iri

eoruiii inonctani, (|nani iidcni

rcx ct coiiics tunc

iioii

faciehant, et iiunc cliam cndi faciunl,

buiit
noii
iii

inuta-

cedatis

eisdeni audorilate iioslra [letilam conliccntiam, cuiii i|)sis su[)cr irn()cdimciilo

perpeluum, sed linjusmodi monetam, ct alianicndi lacicnt cjusdcm pondcris 1 valoris.

1

consanguiiiilatis
gina;
k;il.

bnjnsmodi disjieiisando.Dal.
co ui;iliiinoiiio hdla

Aiia-

M;ulii, aniio v

Nos itaque i[)sonim rcgis el coniiUs nibus inclinati, (juod sn|icr lioc a!)
Ep. LV.

snjijilicatioipsis

20.
ijurt!

S(i[)it;i

gravissima

factuin

Snecornm Daiiorniiiquc

arina cxercueraiit

Ep. cxL.

Reg. posl camcl. Ep.

Ep. lx.mv.

38
referl

ALEXANDRr
Mapiius
iii

IV
',

ANNUS
Sconin-

5.

CHRISTI

1259.

Golliornm

histnria

giuniijue nuilto ciuore utrin(|ue fuso disce|itaiam

dolis

dicil:

nisque divinfc scrmones idem ipse propheta, dum Alacie Dnmiiii et a facie sanctorum verejus

nomiue

Sopiiiae reginoe

Erici regis

Dannrum

horum

liliai ei Ciiiistn|iliori

sorori atlribiilam, ac perfectis

dio inei,

conturbatum est cor meum contremuerunt oninia ossa mea.

pr;eposuit
,

in

mefor-

iis

nupliis l>irgei'um regite Gotliicae procuratoiem

niidolosa
satio
si

speciilaloriim, i|uns impuio suo dispenet

ad

teiiiiierandam

opiiiiiis

legitnis

rempublicam

divina

perieulosa condilio,
si

applicuisse aiiinuim, acSlociiolmiaiii in agroaqiiis

perfunctorie res agatur:

eo

modo
(juo

in snlli-

saluhrihus

perliiso

ad

mare B..llhicum condiitu

citiuline
lufficipil

comniissa non

iniliteut,

sunuiius

disse, ac proiuigiiaculis firmissimis conuuuiiiisse,

imperator:

si

sihi et

uuiverso gregi, cui

erii illud

ut harharnium irriipliones leprimerei; atque

in

Deus eos cuslndes

atteiidani. lis

et

episcopns consiiiuit,

poslerum Moscovitas, Russos, Taveslios, qui eo poilu in Sueciam peuetrare ac vastare cousiieveranl, regnum excuisinnihus hujusmodi infestare uon aiisos: ium iii eani ampliiudiuem et niaguiliceutiam effloruisse Sinclinlmiam, iiiin ipsa Sueci

prfficipue

horrendum

non hu-

inanorum operuin tiiiale judicium, oiiiiiihus in coiiimune iniiiienduin, in qiio elsi uiiusqiiiS(|ue de pidprii cnrporis actiouihus districto sit subjicieiulus exaiiiini, ut recipiat, prout gessit nohis
;

reges sedein

cidincaveriut. Al(|iie de

iis

hacteiius.

21. Pinitifex collapsis

morilms disciplina^que

Ecclesiasticoi i7ist(iurandcB incunibit

grave eurum munus iucu/cat.

veteris
saiictitatis

Hoc

prcpsulibus
aiuin Vuu-

cura commissa est, noa siilficiel piopria innocentia sine cumiilo jusliliai siihdiinrum, qiiando iiegligeutis miiiislri pigriiameii,
quibiis

populi

iiaiii

perse(|uens austeius iiijuiictaj servitutis ex-

tifex reslitueiida; Ecclesiasiica^ disci|iliiuezelo,

cum
iii

actor, delicta plehis imping(-t reatiii

Si
eiiiiii

piudatorum.
crediio sacri
,

pulcliritiKlo

emarcesceret

qiii

de uuico
repnrtahit

taleiito sihi

clero CathidRo, Encyelicis lilteris archiepiscopos

et episcopos oflicii

llcnoris
iiiutilis

noii

augmeiiium
jiistai

tanquam

adniouuil^

projiosita

oh oculos
ut sa:

ipsoruni digiiitate,
luli

qua

casieris eniiuebaiit,

commissi gregis diligeniissime iiivigilareul incussiique diviiii judicii terroiem,cum toi pereuntium animarum stragem, ellusi(|ue sui sangiiiuis pretium dissijiaium ah ipsis Cliristus Dominus repetiiurus esset, acerrimes siimulos admovii, ut
foedissima scandaia e suis Ecclesiis amoverenl, ne patereiitur clericos, qui iu conciihinatus coeiio vo-

damnationis [lericulum susliiiehit, quam durum putatis judicium flet illis, qui eommissum sibi pluralem numerum vivenlium ialeutorum non solum iutegrum ueglexeriiii reddere credilori, verum eliam in illa districtioiie prnbahitiir tlamnum Doniino suo in
servus, et piger
bouis, quai ah iUo multiplicaada susceperat, iutulisse?

23. Propterea, fiatres et

iificalis offlcii ei Ecclesiasiici

filii,

qui fasces pon-

lutahantur, |iuhlici sceleris

traiisfimdere
:

eain esse

exemplum in populos omuium malorum oricladium fonlem, quae

mmisterii subeundo,

delixistis

pro animabus crediiis apud exiraneum

quffisumus, liherari ab
est actor et

ginem, euin funestum

in

tot

inaiius vestras, fesliiiate,

illo,

Ecclesiam reduudarent. Quo vero majori aucioritate instructi impudicos percellere, afque ad olfl-

qui supremus

judex, nullum uo-

cium revocare pnssent, praccepit, ut oiiini provocatioiie ad Sedem Aposttdicaiii abjecta, in eos Ecclesiasticarum legum severitatem expedirent.
22.

de allegaiionis nitore pra3sidium relicturus: discurrite, nec eessetis, ne flanl aiiimae vestraj pro illis, quos in eustndiam siib taiito vadimonio subis
scepistis.

Exeitet vos

suiiinii pastoris

amor, qui
rcpcllat

Archiepi^copo Rothomageiisi, ejusijue

(iliis

vos pascendis raiionalibus nvibus dedicavit. Exterreat eorda vestra, et tnrpniis

suffraganeis, neciioii dilectis

qiie
tliins

ahhatibiis, aliisin

somiium

ab

Ecclesiarum
obtiiientihus

])raelatis

ordiiiariain

suh-

oculis

meius

periciili

eis

prncul duhio, qui supra

potestatem,

per

Rothomagen-

sem prnvinciam non exem|itis.

cnnslitutis,

tam exemptis quain

pastores oviuin

greges suos vigiles nnii nhsfrvaul excubias, immineulis. Sed ecce lcilialis iiicuriic sopnr pasioralis

cura) vigilanliam, t|un(i gemeuies dicimus,

Si

vere,

ijuod

dicinuir

oppressisse

videlur

iii

pluiimis,

proui testatur

Christi siinius,

nou impavide

ferre possiimus tercniitra

niniia de iil(M'i^(|ue regionihiis

|H puli cni'ru|)lela,

('lanians Clirisliani

ribiliter inlonaiilia nosiris seiisihus

ralis curie

pasto-

quee cuiii deberet sacerdnialis

!

negligentiam sacrarum oiacula Scripturarum, qua' detrimeiita Dominici gregis in pra!si(leiitiiiin desidiam retoriiuentes, minaciter
inclamaiit pereuiiiiuiii sanguinein de prceposito-

aiiiidnti

prnh dolor poiiiis ex inaloium contagin piucedil a clero, ita ui alicnbi

curari
reiiiedio,

veruiii

sil,

qiiod pidpheliea (|iierela iestatur: Eaetus

est, in(|uieus, sicut

populus,

sic

sacerdos. Maliiia

ruiii

manihus exigeiidum. Quis iinstrum nou cou:

naiiKiue

diiMMim

lab(iiiium,

(|ua!

cuin

iempore
ex iiiipu-

tremiscat ei paveat, dicenie ad paslores gregis sui Dnmiiio per prnphLtam Vos dispersisiis gregem

cnriupit ei iiiores,
nitatis

tlaiite (|iiaiiipluriiiiis

Ecce ego visitabo supervos vesirorum maliiiam sludiorum. Pavet ulique ad hos increpationis interminaiio:

meuin

ejecisiis

et

iion

visii.islis

eos.

fra'uis liceiiiice lihertatem,

audacia seinper in deteriora proclivem innoimulli cleriei, |)roelaxascommitleiiies

carnis sua; coiiciqiiseeniias abierunt,

cipiti lubrictc vnliiptatisarbiiiio

habenas,

|)0si

et relegata peiiitus a conversatioiie vila" sua^ cleri'

Magn.

1.

xix.

c.

18.

Lib. v. Ep. Lxxxvil.

calis

mundilia; honestate, ieiient in conspectu ctiam

ALEXANDRI
popnli cnncubinas,
cniii

IV ANNIts

T).

CriRISTI 1250.
(ini

30
foetere facinnt

(|nil>ns
focilas

imiuidicT Imiilis

riis
i)ci,

manifislis,

odorem

irrevcrentiam indncntes,

manns

cl

IVrtiil is,

tanlo feivinlins assnigatis, (inaiito

pnctcrirelis

domus damna-

quas sordiilis libidinos;c coinqiiinalionis tjccibns immersernnt, non crubcscunt, insnnin pcricnlniii
el rninaiii popnli,

liilins

corum

cnntagia

iiicorrccta.

sacris

miiiislcriis inmiiscere, a

qnibus ob

concnbinalns iiilaiuiam, qua' riulla potest tergiversalione celari,secundum scila canonnm tam (inoad sc, (inam (inoad alios snnt siispiiblici

Veriimutadversusconcuhinarioshiijusmodi officii iiostri debitum, tam anctoritale nostra, quam vcstra, lihcrius cxcqni valealis, nos praulccessorum nostrorum atlendcntes vesligia, el plcnius ex|)rimentes, super lioc proccssns vestios pcr app(dlatinnis
objcctiiiii

pcnsi

ct

iic (inis

arctius in
talis

eornm conlcinptum
lalcs

talium niissas aiidiic pia'siiiiial, canonica; auctori-

nolnmus

aliiinalenns ini|)cdiii. Si vcro

hiijusmodi

coiiciibinarii,

quornm
fiiciri,

ciilpas conti-

constilnlio intcrdicit.
2.4. a

gciil canonica districlione

blasplui-

supcr appcllaeis

Pcr

maxiine iioinen Domini

tionc,aul absolutioiie, vel rcstitutione sua, littcras

pcr tales (leiof^atnr sacramcntis tidci orlli(id()xa\ cuin vasa Doniini iiolliilis (ornni contactibns proianantnr pcr lales pcrit erya rcliuialnr
iii

teriis:

Apostohcas reportarint, illas,nisi forsitan in

api^cllalionis, aut cxcoiumutiicationis tionis suLc linjnsmodi
fcste,
,

sen

amo-

causain expresserint maniesse

gionem Catholicam devotio

siaslica

reverentiaeCliristiansD:

decernimus nullius
vestr;e

per tales decipitnr populus in diviiiis, ct Ecdesnl)stantia

dissipatiir.

vcl proccssihus per eas habitis

momcnti, sed eis nc(|uaquam obstanin

llinc

diitrabitnr

tihns, ccnsura

aniniadvcrsionis

tales

verbo Dei,
lur:liinc

dum immundis
:

talium

labiis

nnntia:

iiiviolabilem obtineat firinitatem.

Preces antem,

haretici innssitanf, ct insnltant

hiiic
:

monita, mandata

ct
,

pntcepta

iiostra

supcr his

tyiaiini sajviuiit

hinc pcifidi pcrsciiuniitnr

hinc

talitcr iinplerc curetis

quod

coiiversationes hone-

grassantur audacius in Christi palriinoiiio sacriob hnjuslegi exactores, a qnibiis, proh pudor
!

stas in clero, et devotlonis

antiqiue

sinceritas in

modi
non

cariies

pntiidas, (inas

disciplinalis

luncro

populo per sollicitudinis vestraj diligentiam rcforcumqne Princeps pastorum advcncrit, incntnr
:

sincernm Calholica; matris corpus in ostentnm dncitnr ct coiitcmptnm. l'r(ifccto patrcs, (ini hnjnsmodi lilios snb (lissimnresecat, sicut debet,
lationis coiinivenlia fovent impuiie, eliain
si

ah unoquoque iiostrnm, fruclniu injimcti ncgotii

qn;csiturus,

coram
possitis

ipso apparcatis
villicatlonis

intrepidi

et

dignam

sibi

vestrae reddere
iit

ciim

ralionem. Voluiuus antciii alqui; pra^cipimus.

tu, frater archicpiscopc, suirragiincls

Heii sacerdote sint

l)Oiii

forsitaii in scipsis,

merito

tuis, el aliis
sliie

pro

consiiiiilis ncyli^cntite

malo

rcpeiilina paris

pralalis

tuffi

provincia>,

has liltenis
nt supcr

niorae

interitns luina dcjiceret dc sella rclrorsnm. Ecclcsia;

dispeiidlo
pra?cc|)tiiin

facias

pra;scnlari,

priemissis

(ino(|uc piincipes, (lui

zdo Phincesardcant

(ar-

noslrum cxacta

diligcnti;! e\c(|iianlur.

dentes), iion fernntur in lales, sine caiisa vidciitiir

Dat. id. Fcbiuarii, Poiilific. noslri aniio v.

qnem ad viiidictam nialornm, laudcmve bonornm dcsuper acce|)eportare gladium

potcstatis,

Cnnjcclt has littcras' Slero

iii

aiiiium mcclx,

quas ex adscrlpta dic

iii

liiiiic

annniii

rcfcrcndas

runt,
25.

exploratnm

est

(inasiinc cuin Salisbnrgensi epi-

Nos

igitiir

cnpicntcs tantiim

malnm

de

scopodalasscriliat, iiiiivcrsos piic^nlcs ad restltuen-

medio

i^cclesia!,

taiitumque scand.ilnm ab oculis

dns cidlapsos
colligilur.

iii

clero iiiorcs /eliiin exi^licare jussos

fidelium rcmovere, univcrsitatem ve:4ram roganins, moncmns et hdrtanuir altcnti', pcr ApOftolica

27. Parisknses

actdemicos
liltcris

et

pe.rtinncem Gidl-

vobisscripla

iii

virtntcobcdicntiic injungciilcs,

lclmiim

S.

Amore
lilteris

corripit.

Gr;iviori-

ac vos siiigulos
gularis,

sul) ohtcstatioiie

tam

judicii siii-

bus (innqne
,

Parisiensis AcademieB doctores

(|iio (inisqiie

citatnr ad Koiiiiiinm de cor-

pore luoitis hnjiismodi, (|uaiii judicii ^eneralis, in (luo uiiiversi stabimus aiile tribuiiai ajteriii
Judicis, obsecraiitcs
,

Gnillclmnm e S. Amore pravarnin perstrinxit opinionnm errorihus infccttini admislsse, ci^iue stndia sna impendissc; unde graves in religiosos
virns inimicitias ab co suboriiali
rant,
:

qnatcnns

iii

vobismetipsis
pie ad Itcuni,

expressius cnrctis ostendere

(liiaiii

(|iiaiii

sancte ad seipsos,

quam

juste ad proximos

oportcat c;etcros in Dei Ecclesia conversari. Totius

naiiKiuc
famiiia; status et

pliires snsccpe(iu;tsi cnim Acadcmia? atqne cxcrcchant causa, non ob scelera sua hilsset cciisura Apostodigiiilic;i pcrctissus, ad rcdintegrandam illius

onio

vacillat,

si

(inod
lia-

hitcm sese adstrinxcrant

j;mi

enini

saccrdotiis

rcquiritiir in incinbris, in

eorum

capite

ikui

exulns fuerat, ac doctornm Albn

t;ile

Pontificis ;tnch)ri-

bctnr

el in cjiis orc

adversus peccantcs iicccsse

erasus, dc (ino pilsllnis hoiioiihtis rcstitucndo

est rc(larj.;ntioiiisol)jnrgatio coiiliccscal, (lui adiiiit-

cuin llhellum

snppliccm porrigcrent academici,

liiiiniiiis, (|ni
:

tere cogiioscitnr argneiida.

Qua

eiiim frontc

li(!ii

Pontifex pervicaciam

noiidiim crro-

quis potcrit morhi curator, dnni laiignorc coiisimili

rcm

cjurassct, objccit

rilu taineii

crimen cxpianti

dctinclnr? anl salor virtutnm, duiii scctator

oslendilnr viliorum ?
2G.

veniain esl poUicitus ^ Magistrls et scholarihns P;irisicnslbus.

Ad inqnircudos aulem acpunieiidos

excessiis, et

siib-

Intcr alia, qua; olim

pro universitatis et

ditorum vestrcirum

niaxime

iiiconti>

nentiai foeJitates in clericis,

praiserhm concubina-

Henr. Ster.

in

Chr.

Ep. clii.

40
disciplinae
vcstrsc

ALEXAKDRI
profectu
saliiliriter

IV

AXXUS

5.

CHRISTI 1'259.

orJiiiaiula

prospexiiinis,

quod

relisiosi viri, pra^sertiiii fratres

(]ui

ritatem Pontif]cum,contra ministeria sacerdotum, contra statum et profectum religiosorlim viroruin, maxiine Pr;Edicalorum el

Prcfdicatores et iMlnores (legeiites Parisiis,

sicut

Minorum, (jnorum

nierito reiigioiiis, et vit.e (lecora nicinbra uiiiversalis

sacra idanlatio sanctam foecuiulat et venuslat Ec-

Ecdesia; suiit censendi,

sic

codein inerito, et

clesiam

participatione doclrina;, alque scientiaj universitatis vestrie dcl)ent

ijiso fuit,

rejirobe dogmatizans, et quantum in disseminans iii Ecclesia unitatis nefandi

pars non iiicongrua, nec indinniversitatis

in

scliisnuitis pestein,

gna

videri

ejusdem

qiiain

Ijeneficio

gauderent
|)lurimis

tam consortio, oninibus, sub cerla

bcndo

libclluin, ne in

famosum infamemiiue coiiscriventum cederent contiime-

liosa ct damiialiilia

forina duxiinus staluendum. Sed licet iion forsan

in

29.

omnibus,
a!i{|ui

iii

famen, aiiimosa; volunjudi,

villam et

verba sua. Porro quamvis euindem libellum in facincrem Eeclesia Romana damnavcrit

tatis arbilrio rationabilisa?quilalis everteiite,

cinni

contra ordinationem
apiirohatioiiis

nostram
,

cui

voliiiilari;e

assensus

et

pronipla?

oslendeng boc ijiso qua; stipendia deberentur auctori, ipse tamen nec apud Sedem Apnslolicam , nec postmodiim alibi constitutus
s|)iritu oris sui,

obedilionis

obse^iuiuin

debebalur, i^rKsumptuo-

siium snpcr eodein

11011

libello,

qiiem se composuisse

sum

rebellionis levavere

calcaneum aliqui manet

abiiuil, liumililer confiteri curavit et

emen-

datiirum noslroruin vim

potcstatem ingeniosis

d;u"e

commissnm

sed in siia rigidus pervicacia

adiuveiitionibus vacuanlessiiperficialitersicnostris

eos, quoriini aiiimos incitare noii dcsinil, temeritatis iirojiria;

detulere serinonil)US, (]uod verius

baiitur.

illufisse

jiro-

iiicciilivo
,

sccum

tr;iiiit

in pertiiiacis,

Cum

ciiim juxta

ordinatioiiem

eamdcm

ut

accepimns
esl
ill;i,

olislinationis ;ibyssum. ll;cc qiii|ipe

qiia;

{iravliclos fralies

tciicaiuini a vcslro

non scparare
ipsis, jirolii-

noii

desnrsum
rdiclis

venit, sapienlia [ni-

consortiii,

tjuis

non

vidcat

maiiifc.-te delnsionis
vi>s

dica, jiaiilica, et mndesla, pro qiia c;i()csseiida jiercgriiKiri

((iia
liiis
:

commenlum, quod scparando

ab

|iati lis

sedibns, elcgistis

(iro

Litam sejiaralinnis pcEntm cis inlliizilis iiidirech', contra posilam vobis cjnsdcm ordinationis legcin

constiluislis scliolislicis vos exercere siidori-

pio

(jiia
:

decrevistis
(]ii;iin

nocturiiis
iieino

liiciibiMlioniperliiigil,
(|iii

conimnnem
licndo?

jirivatis

frandibiis

rectissime

nio-

biis

f;lli;ari

ntiqiie

fiieril sajiicnti.E

lerrenaa, qiuB aiiimalis est, et

ma-

28. M Pro Guiilelmo jiraiterca de S. Aniore, queni a commnnidne vcstra prorsus extraneum noti.-sima ciiliia fccit, ad prislinum uni\cr^ilalis
vestrae

ligna ac san;e doclrina; oiqiosila, stndiosus; ha;c

nipe carnidium, est deorsiiiii eiiicrg

qiia scciindiim

iis

prinlen-

ti;i,

liominem

aiiiliulantes zido et

revocaiulo

consnrliuin. ci)i)vcnliiin
scandali

ficri,

contenliiinc ri\;inliir, ac sibiincl prii|iler concn[iisceiitiam, qu;e

j);iccm ad
iii

vel

liabcri
,

Iractatuin, nc sopiti

redirct
:

eoruni niembris
et

niilitat,

inquieti
infra
:

occasio

AiHislolice

Scdis
qiiia

anclorilas
nostis

inlerdixd

Deum

proximos iiescierunt. Et
si

niliiloniinns

antcm

eosdcin

fratres

Piffif.itiis

vero Guilleliiuis, pro (juo per nienioconvenienlia bumijier

[)ro|itcr liansgii ssiiinis eul|iain, et iirol.ita; .iiiimaii-

nitiis

nuiitios su|i|ilic;istis,
ct |iamileiiti;e

versionis ]ioenam,

(|iias

religioso liinore devitint,

lilalis

signa inoiislr;iverit,
|)r;ivitalis

qme
et

nec

jiosse

ncc \elle, ubi liab.ntur de pr.xdicla re-

ap|);irc;it a via

sua;

conversiis,

[lolerit

vocatione tractatus, conveiiire vobiscum, qnoties

pro quibuslibct universilatis negotiis convciiitis,

Apostdlica; Sedis
gr,\ti;im

non solum misericordiain, sed

promereri, etc. Addit paterna monita ut

caveant. Dal. Aiiagni;e

bujusinodi

tract.itus reducitur, (]uo

eisdem

fr.itri-

rcmotis jiirgiis [lacem cohint, ac Doiniiiic;inos et

iliiiorihis

bus
in

illicitiim liat vestris

congreg.itiombus intcresse,
noeere parata^,
qu;t; iier-

iiifestare

id.

quo ulique

facto sagitt;e
;ili()s,

Julii.

;iii.

1).

verse mittnnliir in

in sjiiritnales pl;ig;is mil-

I>i;etcrea

e|)isco|)o

P;irisicnsi

pr;ecepit', ut

tentium convertuntiir. Caveant ergo sibi, qui tales struerc non verentur insidias, ne dum aliis teiuliculas
receptionis (decciitioiiis)
objiciunt,
ipsi

magistris
ciis

illis

sigiiiricaret, i|)sos

contentis Pontitisl

sanclionibus poeiias inciirsnros,

idein recidcret,

vel religiosos

in

s;io coiisnrlio

ainovcre, vcl se ab eoruni sncietate,

propositos sibi a iiobis laijueos excomniunicationis

qiiod

iii

subducere atfectarent Aca:

aliarumque sententiarum inciderint, a (juibus

qnibunl, ciim volucrint, de
si

iie-

dcmia; vero Parisiensi

aiKitlicmalis

dciiuiiti;irel,

eos

seiitentia

facili

expediri. Miriim

dcfixum

iri, si

commercium

aliquod

considerationis vcslr;c docla (irudentia

dignum

veiiia jndicet |ira;dicti Giiillelmi

grave peccatum,

cuin Guillclmo e S. Ainore inirenl, ac litteras ab ipso (irivatim, aut [lublice exciperent, niitlerentve,
iie

quod nec
mitigavit
cavit
:

confessionis bumilitas, nec iiamileiiti;e

discordiariim no\;i fax aiiimis iiijicerelur.

Egregi;iin vero
(|iia

satislaclio, iiec

conveniens iKcniUidinis iiidiciuin

iiraisiiinptionis eniin

ejnsaudacia publi-

loiige

latcque sei|)sam,

eamque

iioii

taiii

commcndalioucm, Academiam ornavit Pontifcx berrimam rarum exordio, silere non possumus
fuisse
cons|)iciiniis
civitati

cele-

i[iso lilte:

condigiice,
ultio

(juam
:

miseiicordis

aniinadversionis
jicrniciosam

Parisiensi

a Ex alto provisum,

|)ra2dicavit

quod

videlicel in
,

((uod lionoriQcata dccore studii geueralis et taiito-

universitalis vestr;e scissuram

et

dissolnlionem

rum

universitale

scbolarium illuslrata pra;luceat

Wad.

studii salutaris noii est veritus j)onereos in cailum

contra Sedis Aposlolitae potestalem, adversus aucto-

Ei.1.

cxcvu.

lixt. a]i.

Iioc

an. nuui. G.

ALEXANDKI
orbis civitatibus,
irrit,Mius Cdiisuevit

IV

ANNUS

T).

3"2.

CHRISTI 1259.
si

il

orbemque lucicium
(luiileiii

redtiiil(.'iit

ducere,

oblatas a Tartaro pacis et amicitia; legcs

sui liiiTiiiiisclarikile: ipsa

universilas

foiis

admitteret.
.\cceptis Iristibus miiiliis Alexander,

esse virlutuiii, uiiiversale siieet

Gre-

culum

mater

sludere volenliiim,

magistra

scienliarum,a(lsingulosdona(ierivans, cunclosque
illujtribiis radiis

gorium pra;decessorem excusavit', si Fridericiano bello implicitus ac rcrum rnole obrutus, opem non
explicuisset
:

doctriiiarum clarilieans, elc.

cuiii
iti

adeo repentino impelu liostcm

perveiiire
potiiisset.

irrii-

30. Cieterum

calumnias piuies
dilTiulisset,adeo ut

Guillelmus e S. Amore viros relij,Mosos mendicanles

(|ni

pisse, ut prius illala clades fuisset, (luaiii iiliiis at-

cepta;

fama

Tum

quod ad

ipsorum fuma apnd plures,

leges foederis propositas atlineret; fiEdissimasillas

virus liauserant, laboraret,

lilteras

universis pr;esulibus

aUiue adeo funeslas,

iit

sola coMtatioiie liorrorem

dare se asseruil Alexander, ul sinislras eas

opiniones pro

concionibus sacris e

populorum

animo offundant: pnclerea si eas admitlere in animuin induceret, in ancipiti versari discrimine,
an criulelis
rus
:

animis detergerent, at(]ue eliam auctoris aculeatum librum, aliostiue recenter editos, tiuibns reli-

et infidus

barbarus eas esset servatiiesl, ut

borlalus denique
:

giosorum fama lacerabalur, ac pietasailducebatiir in odium, intentato censiirarum Ecclesiaslicariim

terrore ab
blice
iis, tjui

rose respueret

spem suam
:

in Dco,

impiiim foedus geneciijus causa

illi

ageretur, collocaret

non defutiiriim

coelitns

eos servarent, exliiberi, ac

jussit.

i)u-

auxilium

alque universum orbem Cliristianum

flammis damnari

Apparitorem etiam

ad propulsandum
forlissimos,

commune

periculum vires suas

tot

Academiae,(iuisacramconcioneiiiliabeiileS.Tlioma

conjiincturum, Sedenuiue Aposlolicam

reges

Aquinale' libelluin a Parisiensi episc. damnatum, calumniisque in religiosos viros consarcinatuni promiilgare ausus fuerat, percelli anatiiemate,
suoqiie muiiere deturbari imperavit, regiauuiue
in
iis

regnaque florentissima ad arcendum

jecerat

Tarlarum excitaluram. Querelas (|uoque alias obBela, quas Alexander fregit, omneuTiue
illarum suspicionem subjeclis ipsum dalis, amovit.
33.
n

lilleris,

ad Belam

exeqnendis,

si

opus

foret, auctoritatem adbi-

beri. Haec tuere Ponlificis ad capieiulas vulpeculas,

quffi

vineam Domini demoliri nituntur,

aliis

studia.

Begi Uiigariae illuslri. Ciim inler alia regna iniiniii, qu:

fidei
iii

obe-

Nunc de

gravioribus curis ad arcendos feros

depasci et evaslare miiiilaban-

diunt Cbrislianaj,
et

regnum tuum

sincera

neum,

apros, qui

eamdem

sanctam ejus Ecclesiam devolione

clarueril,

tur, disseramiis.

sicut lautlahilium 0|ierum teslimonia libro illabilis

31. Tartaris

Occidentem

sibi siibjicere^

Uncja-

riani adjunrjere meditanlibus,

Alexander hornni

commeniiala memoriae manifestant, quibusutique progeniloruin tuorum, et tiia tempora in moni-

regem Delam litteris solalur, eir/ue snbsidia polliImpendebat Occidenli Tartarici furoris cetur. lerror, alcjue impetu toto in Ungariani irrunipere, et ad alios orbis Chrisliani provincias populandas

menlum
tuerit,

sa?culorum succedenliiiiii decorantur

nescimiis, qua; ratio cogitalioni tuae suadere poin ipsius visceribus specialiler conlineris,
iii

materniim Apostolicic Sedis affcctum, quo unqiiam

penelrare apparabat.
StBvissimisque

Quo vero
viam

Tartariis superbis

luis necessilatibiis voluiitarie tepuisse. Praeterea

consiliis

iiuiniret,

missis

atl

illa

Belam Ungaria; regem oratoribus,

illius

gratiam
illuiii

tuarum,
nuiii

colligere, ac sibi arclissinio fcederis vinculo

pupugii querela cor nostrum, (]uam litlerarum et porrectarum nobis per dileclum lilium magislriim Pauliim pr;i<posilum Ecclesiffi capella-

devincire conatiis est, ut ejus niinirum

orbeiii uteretur. Proposuit
filio

opera ad

noslrum nunlium tuum, virum

:

utiiiue lilte-

subjicieiulum imperio suo reliquiim Cliristianum

ret,

ergo optionem, ut vel suo Tartarornm regis filiam uxorem accipevel filiam suam ipsius filio conjtigem despon:

ratum, providum, et prudentem, ex parte tua petilionum prajfalio coiitinehat licet credamus eam
noii ex jactura kcsi aniiiii, scd ex

libertale

filialis

confidentiae processisse.
34.

deret

eoque sancito foedere

cum

fortissimo Uiiga-

Habebal

iiaiiii]ii(;

pra'falionis conliiienlia

rorum exercilu Tarlaris sese coiijungerel, pra^iretque ad Cbrislianos exscindendos, acdemum qnintam spolioruiii partem, qu de lioslibus referrentur,

menu)rala;, quod licet olini regno tuo saeva Tarlaroruiii rabie lacessilo, tu, ut populi tui reliquia;
salv;c forent, a felicis recordalionis

Gregorio

papa

recepturum
,

et

ni

oblalte
belli

amiciti;e

leges

|)ra;decessore nostro contra

eosdem Tarlaros per

acciperet

crudelissimi

terroreni

iiicussit.

Perfusus metu Bcla, t^ui Tartaioruiii excursione preeterita tot malis obrulus tuerat, atl Alexaiidrum
oralores misit, propositatjue iraminentis mali
for-

venerabiiem fratrem nostrum, scilicet tunc Waciensem, iiunc Penestrinum episcopum aiixiliiiiu
postularis,

idem pnedecessor
noliiit,

(]iiasi tu;c

ac palriim
ptipuli
;

tuorum

ciaraj devotionis oblitus, stragi

lui

midine, obsecravit, ut promptissimum auxilium

expediret laboranti Ungariae. Et de Gregorio IX

eliam verbo compali

iieilum facto
tle

quud

credibile sihi videri iukii debiiil

palre pluiio vis-

questus est Ungariam in alia Tartarorum irrui)tione deseruisse, se tiuidem facile posse ab

ceribus pietatis, maxiine,

imnii-

nenti periciilo evoiare, nc procellaD minilaiiti sub-

compertaj tibi tuiic veritatis lestimonium refragetur. Et qiiamvis post ohitum ejus Aposlolica Setle vacanle S. I>. E. carKp. cxci.

cum

'

Ead. Ep. cxcvu.

Ann.

ToMiJS

XXH.

B.w.N. Hl.

42
diiiales libi consolaloria,

ALEXANDRI
iit ilicis,

IV

ANNUS

5.

CHRISTI 1259.
noii

(iromissa Iransci

nibus siibvciitio
lidci

processit,

iiotari

de dclcclu

niiscrint, (|uoil

eadcni Sedes,

iiostquani

forct

divinitus de Christiani populi paslore provisnni,

promissa non implcta non possunl, quoe fuerant in sublata; jam necessitatis duntaxat articulo
persolvenda.
3". Ailjecisti pra;terea,

ad prolligandas d^; tuis linilnis naliones infcstas opiiorlunam soUicitudineni adliibcrel, tibi tanien, eliani postiiuain Deus Ecclesiani suani de sumnio
I'oiilirice ordiiiavit,

quod cum ad
tibi

rcsi-

stendum
te

tantis

liostibus

non

sufficiant vires
finaliter destitui

ex spe dala rcs aliqiia non pro-

tua", si dictae Sedis auxilio

modo

venit

()uin potius iiulc addila cst nlfliclis afflictio,

conlingat, cogcris, licct invitus ct dolens,

cum

et niceslilia luctuosis,

unde rcievationis consolatio

tibi

illis

pacis et unionis f(Edcra copulare, ad qua; ipso-

sperabatur. Postulans ergo

contra ingruentcs

rum
enim

eorumdem Tarlarorum
ciesiac

insulliis

nunc saltem Ecexprcssisli,

monilis et precibus pluries invilaris ofl^erunt tibi, sicut tua; narrationis series conlincbat,
:

consiliis et aiixiliis subveniri,

etsecundiini oplionem tuam, vei

filio filia

tuo

filia

sicut placuit, iiuod ipsa in priori discrimine te deseruil et contcnipsit.

Tarlarorum, vel filio ejus monio conjiingatur. Venire lamen

principis

tua matri-

in foedere pacis

35. Si prolcclo, non dijudicanscasuscttcmpora, ccnses indignum, quod prsedicta Sedes tibi tunc pro voto non airuil, et exinde dignam tilii exislinias murnuuis provenisse materiam, |)onc

dcbet exprcssa conditio, nt

populi
tiii

filius

tuus

cum

quarta

jiarte

praecedat

eosdem Tartaros ad
,

exterminium
bclli

populi

Christiani

liabiturus jure

(luinlam de spoliis et bonis, quae subactis, vei

tributo, vel

quaesumus ante oculos tuos

et

attende propensius,

deletis Ciiristianis invaserint,

quibus tunc tcmporis Ecclcsia versabatur adversitatuin tluclibus, et quibus difficullatum implicalionibus tencbatur, quoniam iis perpensis cam, ul
credimus, a vinculo improperii liujus in judicio
regia? considcrationis absolves, et
litia;

quod ab ipsorum
inunis
,

portionem addito censu habearis im:

tuos, sed et

non

ci

scd nia-

mulliludo non introeat fines nuntiorum comitiva, (|uos tibi ab eis aliquando negotiorum exigentia siiaserit destinari, ccntenarium numeruin non excedat.
et
illa

temporis et malignitati turbanlium pacem cjus, quidquid circa subvcntionem tuam olim omissuin qucreris, consenties im|)utanduin. Mundus ccrte universus agnovil, el tu egregia universilatis

38.

Prajtcraliaqua; asseruisti, silenda polius

quam

nimirum si contra prtedict;c gentis impctum, ncc de caelo, unde solet interdum paudicenda,

cissimis in bello fidei atque jusliliae contra pluri-

ejus

portio

mundo,

(|Uod

non potcs non sensisse cum ea tempcstatc qna Ecclesiastica^siibin

est

mos |iroveiiire victoria, nec de tcrra, in qua illud omnibus tecum commune discrimen aliquod
confideres,
;

ventionis implorasti suflVagium, Fridericus (luon-

dam

imperator acerrima

Sedeiii Aposlolicam

tyrannide saeviebat, eain oinnibus potentiaj suaj viribus perscquendo, intcndcns, ut opprcssa illa, et filiis ejus nomini suo absque ullo protectionis
obslaculo subjugatis, ipse singulariter velut immane desolationis idoliim pr;c cieteris colerctur.
30.

quod absit, auxiiium affuturum tamen deberct Chrislianissimus princcps etiam regna quajlibet mundi,etiam denique vitam propriam et suorum, regiiis temporalibus prfcferendam, sibi tam detcslabilibus, tamque i^robrosis compendiis praeservare. Sanari quippe nonnuntibi

abliorrere

quain
liler

piguit viros fortes,

;

cum

suaderentur

eis

Pro sua igitur

ct

filiorum

libcrtate

turpia reinedia medicina;

satius judicanles for:

tuenda tantis jam eadem Ecclesia erut fatigala dispcndiis, lantis debitorum onerilius, quai nccessario
subierat, |ireniebaUir,
in

(|uod inlcr angustias suas

mori, (|uam vivere criminose et generosis animis ali(iuando dignius visum fuit Irisli affici exilio, quain rcgna cum pudore, ac scclcre possidere, quia nil prodesthomini
lucrari, cuin

alienum pra;sidium respirare non potcrat, ct ad ipsonim aliorumque dcbitorum reliquias, (|ii;c
adliuc solvcndic supersunl,
facullates cjus us^iuc

mundum
ul

universum

anima; propria; detrimento. Absit

fili

igitur

a le,

cliarissime,

pro

quocumque

modo sufficcre nequiverunt. Nihilominus autem in lam vchcmenli procella, qiue mullipliciter eamdem concutiebat Ecclesiam mcinoralus pra;decessor,
tius

temporalis fortunae, vel saiutis vitando periculoea

unquam
ininiae

infamiac nube obscurari conscrdias clari;

tatis tiia; titulos

dum pro conmiuni salute decerlans erat, poquam in filiorum adjuvandus siiffragiis
,

ant eo maculari pcrpclua; ignoopprobrio celsiludinem regni tui, (luod

a cor|)ore fidciium, el f(jedo foedere
fias

abruplus
Chrisliani

infi-

alioruin |)ra;sidiuin advcjcandus,

causa; tua;

nino non dcfnit, sed adesse studuit paterna;

passionis afTectu, sicut exposita sibi
nis flagilabat necessitas, et infausti
litas

omcom-

dclibus nalionibus co|;ulalus

de proptignalore

tua; conditio-

temporis qua-

nominis fideliuin impugnator. Vide tibi prae|iares materiam, si adversus in arcum doineslicos fidei, qiiam professus es
qiianli odii
,

permittcbat. Porro

cum postquam sponsum

pessimuiii, ipiod dictii est horiil)iIe, vertereris; et

secundum cor suuin eidem Ecclesia;, quac diii vidua fuerat, miscratio diviiia providit, a regiio tuo
illo

per

le

los Clirislianos Barbaris nationibus aditus

ad im|)iignandos alios (irincipes et popupande-

volente,

qiii

liabcns in sua ]iotestate ventos ct

retur.
39.

maria, tranquillum de leinpcstale producil, gladius Tarlaricus abscessisset, si necessilate spectanle

sperata de proedictorum cardinalium iioUicitatio-

qiie discrimina possel

adinitti

Sed esto, quod ad evadcndum qua;cumal)S(|iic pudore confusionis crercmcdium hujusniodi pactionum
,

ALEXANDRl
(leiKliini

IV

ANNUS
\el

5.

CHRISTI 1250,
judicium,

43
et niinistranliu
:

osl

t.uiieii

illuil

iioii

salutcui

tu;uii

riiiii

jjraciiirciitia liiiale

regni tui, sed periculum continero. Potes

eiiiiii

iinpils piiniiini giistiiiii daninatioiiis ccteriia}

piis

arguinentis evideiitibus didicisse,

(jiiod

prirdicti

vero sigiiilicatioiieni pra'slantia, ut

fiigiaiit a facie

Tartari per insidiosas iiactionuin tendiculns iiiures

arcus

extremum

jcternuiiHiue iiericuluni

commi-

gentes sediixerinl
iiis, illo

iii

laqueos

inexplicabiiis captii)-

nantis ?
4'2.

piaerogalivae privilefj;io
tibi

non poleiis, ut que siioruni servent

apud eos {^aiidere promissorum, conveiiloruinquani

aliis noii

Quid miriim,

fili,

si

tribulationum grarefrigescente

vium increbrescunt aerumnic, cum.

coiistaiitiaiii,

cliarilate iiii(iuilas iuvaiescat ? Ecci! jain in

ca;lum

fidei vineulo leiieri iio queunt, cuin veram fidem non liabeant infideles,

observant. Certo nen)|ie

asceiidunt, et coniinovenl claiiioribiis zeluin ejus hominum impietas erga Deum, indevotio erga
sancla, inobedientia erga patres, infidelitas erga

(piia iiec

ipsi

relit,Monis nostrae sacraiiientis judiiiiesse,

cant poiidus aucloritatis

nec

sacraiiieiiiis

gentilium indubitatain fidem

stiaiius.

homo

adliibet Cliri-

doininos, iiiliuiiianitas erga pruxiinos, et erga impotentiores tyrannica oppressio fortiorum, qui voluiil

legein

injustitiae

fortitudinem

suam

esse,

iO.

paganum

Matrimoniiquoque nexns, necClirisliano nec Christianum pagano conjiingit,

iiiter

Priscorum
fit

principiiin pia in sacras a;des largitio

quia eliam

ipsos

i^aganos, etsi

verum

sit,

jam praeda sacrilega tyraunorum, patruin elcemos\ii;c plerunu|ue iu filiorum criinina convertiiiitur,

taiiien propter

defectum fidei non est ratiiin, el inseparabile apud eosmatrimonii sacramenlum . Exliema htec duo verba sumpta siint latius pro
conjugio, quod

et

iii

augumeulum

vitiorum omniuiii

sub tributo
filia

et servitute redigitur

sancta Ecclesia libera; matris,

templum Dei, et qus sursuiu esl,

cum

inter inlideles ad sacrameiili

nonnusquam exuilur
43.

dotalis privilegio liber-

dignitatem non assiirgal, ut merus

vilis dissolvi potest. Si

contractiis ciabsit, fiiium

coiifa-

tatis.

ergo,

quod

Propterea, magnifice princeps,

si

vis ut

vel

filiaiii tuaiii

conlingat

geiitilis

connubii

niiUa
tibi,

gio maculari, ex hoc utique facto (qiiod non juris

nocere possit adversitas, fac ul nulla vel Christianissimo regiio tuo iniipiitas dofibi tibi siiicera
:

effectum,
contiiiebit)
niliil

sed solain
fcederi

Creatoris tui

conluuieliam
niediis

minelur. Clareal semper

divini

devofio circa

pacis,

aut paclionibus
:

cultus

honorem

integra

sil

divinoruin
sinaiitur
spirituali-

proveniet nrinilatis

et sic

cuiu nonnisi in
Cliri-

emiiiilas

ministrorum, eornnKiiie vola

ut possint csse canonica
iii

Domiiio lex Clirisliana permittat nubere

sliano, filius vel
fllia

fieri libera,

tua

cum

infideli uxore, vel

viro execrabilium

nuptiarum infame, ac captiosortiretur, et peribit,

|)roli

sum contuberniiim
lor
!

do-

in obsccenoadulterini lliori

volutabrolugenda
(lua^ciiin-

bus gubernaculis ordinandis, ac exinde justitia etjudicium fiaiit per oinnia correclio sedis tu;e. Sic enim subfus pedes tuoscorruerent inimici, sic ipsa creatura pro te contra insensatos aperte pugnabit, sic Ecclesia; subsidia
iiiina

eo tempore soboles principis

41.
a

Cliristiaiii.

fideliumque

juva-

Execrare ergo, christe Domini,

Cliristi

que, ubi ad impropeiium

Christiaiii

tui

a perfidis

nominis
iion

lioslibus proponuiitur, et stans

in justitia, qua;

roborat thronos reguii), inimicoita

conlra hosles qiioslibet tecuin cuin Dei auxilio praivalebunt. Qiiod si etiain justus sis, et ut jiistificeris ailhiic, niliiloininus aliqiiid pro fidei libertatisque jiislilia voluerit te consilium Dei
pati,

rum impetum
rem eorum

formides, quin Dei timo[lotentiain

nielui anlepunas, et fortitiidini liomipra;ferendaiii.

nuin judices divinam

Non enim credere debes, te intercffiteros Christianos

reges in hoc discrimine ccelestibus auxiliis, Eccle-

non ad confusionem, sed glonon ad damnationis jiidicium, sed ad heanon ad damnorum incointificationis indicium niodum, sed ad cumulum pra;miorum, quia hoc pra-cipuuni donum Dei est beatificans hominem,
id erit tibi
:

riam

aliorumque ortliodoxorum principum, el fidelium populorum viribus deserendum, cum non in te solum, sed in universum geiius
siffi

suflVagiis,

ciii

dalur, ut in

eum

credainus, et pro ipso etiani

paliamur,

humanum
sime

propter peccata plnrimorum iuiuiiuens

tribulalionis

judicium excitelur.
etsi

Scis

enim, o
sit

piis-

quas iinefalus audivimus nunlius ex parte tua quas pro tempore, et loco poaure benevola, et
44.
((

Sane petitiones tuas

nobis obtulit,

rex, qiiia Deus,

miserator

at(|ue

mi-

sericors, est taineii fortis et potens, dissiinulans

interduin misericorditer, sicut clemens, peccata

tuimus, ad exauditionis elfeclum duximus allectu benignitatis solita" admittendas. Non tamen ferat indigne subliniilalis regi;c alliludo, si de mi.le
ballistariorum subsidio,quO(l a nobis inter caelera postulasti, non esl libi eo, quo requisisti, ordine
satisfaclum
:

hominum

propter poenitentiam fructuosani, iuternt

dum
sione

potentcr visitans, sicut justus, animadvervindict;c,

:

semper

dicat

in

corde suo
et

quia

iiiiilto

luajus auxilium ex

iis,

insipiens
tur, justo

Non

est Deus.

Ad

lioc eniin iiiimittunliostilitatt.>s

Dei permiltente judicio, fames, pestes et clades ad hoc geus

:

conceduntur, quffi nunc tibi a Sede Ajiostolica credimus proventurum. Romanam siquidem Ecclesiam tot premunt arduic occupafioiiis molimina, totque gravant sarcina; debitorum, quod

ingeiiteiii, et

regnum
el

concitatur in

regnum

ad hoc seditiones

bella civilia

commoventur, Ha;c utique mala

nisi

qiiid alind

suiit,

qua;dani stipendia peccato-

cxquanimiter assequi debet, si cum non possit commode, ad alia oiieia i;on assurf;il. Acceptum

44
quoque
tate ct
pietiiti rejiifc

ALEXANDRI

IV

ANNUS

').

46.

CHRFSTI 1259.
jiompa alacritateque
inter

loile decct, qiiod a iieeessi-

res advolasse, atque ingcnti

pra}standi quiiitani |iro\entuum Ternplarios

religiosos
niilites
,

cxceptum

fiiisse.

alios

(|uii)us

pra?iiiclis

Siibjicil aiictor

paccm, qua'

Franco-

Tartaris, et aliis etiam

infidelibus par discrimen

el fiatres Cisterciensis

ruin Anglorunuiue regcs tractata fuerat, disciis-

in partibus transniarinis;

sam,
rcs,

qiia>

quidem,

cuma

Nangio flrmata, abrupta

ila

Ordinis, qui
|iro|iilium

jiiis

votis et devotis orationihiis

tibi

Deuni

vero a Paiisio dicatur, conciliandi

sunt auclo-

assidue

reddent, esse voiunius in

:

quod cuni

S. Ludovicus, ut rcfert

genere
(]iios

facla; tibi

a nobis concessionis exceptos

gius, aiiquo conscientife stimulo

rari

idcm Nananimuin exulce-

niliiloniinus,

ut in inHiiiiientis neces^itatis

arliculo circa defensionem regni tui, quae

suam

continet, regiis laboribusadesse procurent, exhor-

sentirct ob Nornianniain obtentam, quam avus ipsius Piiilippus parium Francia; coiisilio sententiaque sibi adjudicatam invaseral, nonnullas pacis leges

mandatis Aposlolicis excilamus. Si qiiam vereris, eveneril, Apostolica Sedes tain invocando in tuum auxilium principes et po|iulos Cbristianos, quam alia non neyliget pro te salutaria contra Dei liostes et
tationibiis et

ad extinguendum scrupulum
ut

cum

autem

til)i

necessitas

Anglo
in cas

inire cu|iiisset, llenricusiiiGalliasprofcclus,

pacis conditiones desccndit,

in

([uod

Normanniam, Andcgaviani
:

omni jure, Cenoma-

tuos consilia cogitare.

Non insuper illa suggestio debet movere cortuum, qua; seiisibus regia; serenitatis immittitur, videlicet quod piKdicla Sedes niaxime in

niam, Tiironiam, Pictaviam sibi deberi contendesanctusvero LudovicusPetragorium ob jus dubium renuntialum in eum transludit, ac Burdegalam, B;ijonam, Aginnum, Xantonas, Leniovicam flduciario jure conlirniavit atque inbat, cederet
:

extraneorum

provisionibus

Ecclesias regni tui, proiiter

fleret, ?up|)licasti
:

nimiuni gravaverit quod ne id de ca^tero

super

iiariuni Francia;

numcro

adscripsit.

Visai ca; oplima;

Anglo conditioncs, cum certas

:

iicet

vix

regnum

sit

aliud in

provincias

|iro

abjeclo inccrto jure obtineret

sed

orbe terrarum, cui niinus competat hujusmodi quereia quam tuo. Ecclesias igitur ijisas gravasse noii credimus, cuni maturitas dicla; Sedis tantam

Lcgria; comitissa, qua; nonnulla in

Normanniam

juia contcndebat, eo jure,

rat,

uti

Hcnricus iiromiseoiiinis conseiiuit.

cedere detiectante, tractatus

interpositis

hactenus
ibi, et

modesliam obscrvaverit

et

deinccjis

Post ha'C enarrata,

nonnuUis,

iiua;

ahbi observare jiroponat in beneficiis concedendis, ut exinde nulla cuiquam juslffi nnirmuratiouis materia relinqualur.
possit

brevissime perslringit Parisius, historifeflnem adjecit. Qiice

quidcm
Baroiiio

niaxiina coininendatione nobis

Quamvis nemo

sibi

una
in

cum

digna visa

est, si jacta passiin

hanc operuin suorum gloriam vindicare, ut in iis ali^juid bomincs voliinlarie lingere, vel ingeniose adinveiiire noii |iossint, quod obloculiohabeat calumniani, vel quereiae. Dal. AnaII id.

Romanos

Pontifices convicia subornata

menda-

ciis lcctor

caveril;

unde haud

levis suspicio est,

nis

ab aliquo ha;retico foedatam, ut exislimat, qui nostro Vallicellano Codici,quo utebatur Baronius,
lianc
in

gnia?

Octob., an.

deque pace frnstrala S. Liidovicum interet Henricum. Perhorruciat Chrislianus orbis ingruenlium Tartarorum iiielii,
45.
titrbis

De Avglorwn

censuram |)rCxit Ronianam curiam est

conspurcatus;
cautione .

Auctor
:

imiltis in locis

iiijurius

forsan fuit ab
est

luErcticis

legendus

propterea

inagna

cum

Quod ad
atlinel;

alteruiii

opus

sed divina clemcntia llagellum intenlasse miiiasque objecisse contenta, immania barbarorum
consilia

Parisii liistoriaj

adjeclum

(|uamvis Parisii

nomine

inscriiitum

ad delendos in Orieiite Sarracenos conversa visuri suinus sed prius nobis reliqua; Occidentis res percurrendae
discussit,

qua;

felicius

nasse, scd

sit, a Parisio non videtur emaaliquem Aiinalibus extremos annos ap-

|)0suisse conjcctura

est,quod

styli vaiietas

arguit;

tum

perfricta fronte in

Romanos

Pontifices inve-

sunt.

Richardum
,

lioc

anno ex Germania
1'aiisius
:

in

An-

halur, ac longe cfri;ciiatius, ac liberius fiiroreni

gliam venisse

tradit

cumque

antea
se vi-

Anglos proceres cerliores

piditate
iincipites
:

fecisset,

summa

sendLC patria?, atque aniicoruin intuendorum cuillectum, ip^os inter se agitato consilio

oninium Ponlificum famam oninium gesta in adversam partem dctorqueat, mendacia consarcinet, calumnias ubi(|ue instruat aspergatque,si quod ulcus iiiiis apparcal,
cllundat. Mira res, ul
laceret,
illud
laiiiare

admoduni, (|uid slatuenduin esset, fluctuasse non levis cnim metus eos incesiserat, ne fiatressuos uterinos Anglia levi de causa tanquam
ingenlis

iinproba exaggeratione contendat.

odio

Qua; omnia

imbutum

animum

ostendunt, ac

criminis

reos

cjectos

resliluere palrioe

meditaretur, atque in ipsos vindictain effundere,

suspicionem juslam movent,adulteratam, ut dixi, auctoris historiam ab aliquohairescos labeinfecto, qui suum in Ecclesiam odiuin sub alterius iioiiiine, quo plus noceret, evoinere voluerit. Parisium vero hoc anno e vivis sublatum tradunl

quod patrem Joannem

mcrito exagitasscnt
:

fratres(|ue, ac nepotes

im-

a|ipulisse

inlerim feliciter

Richardum paucorum comitatu succinctuni, ut omnein conflandarum rerum novarum suspicio-

novatores
rant
(1).

(jui

ipsius

elucubratioiics

eiiumeLudovici

nrm

delerct

illiqueobviain Henricum, ac proce-

47. Lvgeiitisancto rcrji

demorte

filii

M)

Raveniicnse Conpilium

.i

l'liili|i|:n

aicliie]iisonpo celcliraliiin, ut iieniiiia in Tarlaros lllirisliiiiin oibi iniiiilanles cnlliffeiolnr, celebra-

ALEXANDRI
consolatnria PotilificisEpisto/a.
(jMe

IV

ANNUS

5.

CIIRI.STI

1259.

/%
ac moribus reddidisset.

Ludovicum qnouna ciim

eo|)i;c-

suis temporis te noinine,

mojoroin natu S. Liulovici Franconim rcgis

Franci dc co conc('|icrant, eiiiar:

filium liocaniiofixtinctnni, ulqiie

cliiras ?|)os, (|Uiis

Et (|uia velut germcn odoris, frucliis bonoris et grati;c, jam crunipentibiis laudabilium sludiornm
floribtis,

produccbat;
rcligionis
ct

nnde sperabatur
fidei
Clirisliiiiirn

[losl

tc,

cuisse rcferl Nanf^ius'

Aiiglia? rcx
iii

accidissi^

veroduin

lleiiriciis

inslar

tui

virlufis

Galliis

ad sanciendam [laceni versare},'i()s

bracliium, fulcimentuni
et gloria gentis

domiis,

slabilimeiilum

batiir; (]ui eliam

feretro
;

liumeros in

efTe-

suk

quo nbere
tempora

fonle

lacrymarum

rendo
tia

fiinerc siipposuit

luf,'ubrcm
:

cnim pompam
iu

rcgiiiim tuiini ficre sufficial, se pigmis tanUt' fiduciic, (jua ;elatis ftitur;e

describens auclor subdil

Cujiis

corpus

abba-

iiilre|)ide prospi-

Monlis Regalis palris imperio se|iulturae daniiocte

duin prima
moiKicliis

ad Fcclesiam

15.

Dioiiysii delatiini,

cere poterat, perdidisse? Angct autem dolori noslro formidinem, AH.

((

iii

dccaiitatione
:

psalmorum
in crasliiio

usijne maiie

vigilaiitibus, cusfoditur
gliffi

vero rex An-

qna vercmur ne forle monroris excesstisaiiimo tuo de tam amara carnis incisione, cliarissime, dominctnr; ct ne,
si

Henrictis,

et

nobiliorcs liarones Franci* el

durtini

tibi

diviiue voliiiitalis arbi-

Ai]gli;e corptis defuncti

assumenlcs ali(|uantulam

trium

impalienler

acci|ii;is,

Dcuni

((|ii0(l

absit)

partem
culit

propriishumeris porlaverunt. Perinopinus filii casus fiarentem amantissiiiium

ilineris
:

offendas, laedasque teipsum, etponas in gloria spei

Uuv scandaliim, qnx

rectionis fiitiir;e crcat, conlristari de

cnm

infidelibus, qiios resuriion re-

nec enim ipsius sanctitas naturam, iie doloris aculeos acerbissimos pectori paterno defigeref, proliibebat. Sensil

nunc

exspeclatio beata

dormientibus in Chrislo non

liiijtis

quoque gravissiiiium cx eo moerorem

speraral,atquead emolliendum

patitur Christianos. Miiiuit auteiii

formidinis

suminus

Ponlifex, qui futuruiii Ecclcsia; poleiilis-

nosliit pavorem, quod exercilalum liabcas aiiimum

simum defensorem

S. Ludovici dolorem sequenti anno mense Fcbruarii extremo (siib ipsa cuim natalilia Domiiii dcfiiiictum

omad palicntiam in rebiis asperis el adversis supcrare, ferendo inviclo pectore neiii fortuiiam
:

didicisti

et

confidimus, ([uod hunc doloris acces-

traditWcstmoiiasteriensis^) exaratis
latoriis,

lilleris
iiisius

consolacry-

snas (|uoque' lacrymas

voluit.
illuslri.

cum

mis miscere
a

sum iiiipertiirbatus, quamvis turbalus exceperis quem ali.s irruentes intolerabiliiiiii fcre casutim impctiis non fregerunt. Ad nibilum qiiippe valet, nisi

Regi Francornm

ad subversionem salutis
ossa carnis

Vox

lioiroris

et

moeioris,

vox gemitiis el

ria

mortuorum

lamenli sensibus nostris insonuit, qua; interiora

cordis noslri
iiiiasi

exsiccare tristitiam,

et vila} in inemoimmoderala s[iiritus dolores animi non tam lenire

quodam

diri vtiliicris telolransfristi

quam

etiam exaggerare moeroribus,

et

ad crucia-

verlierans, in capile universalis Ecclesia; de

tus exitialis

augmentum vulnus

concidere super

obitu claroe memoria;

Ludovici primogenili tni

vulnus, quoniatn neino per lamentationes et lucliacc autem propinatum tibi a Dco amariludinis poculum temperare, qnod vix tibi debcbat cum multi-

fontem

afieruit

lacrymarnm, nosque acfialres noex hoc

tus revocari pofertl a dcftinctis. Intcr potest

stros attoiiitos reddidit intentissima consideratione

jactura;,

quam

eadem

Ecclesia, et

tua, cliarilalis ApostoliccC iirobatissima

filia,

domus com-

plicatione sobolis vila produci, (juin de alicnjus

muniter sustulerunt. Inter miindi siquidcm procellas, quae assiduis

eorum
in

obilu,

quorum

orttis hclatitcr
:

foi

t;is.^is

ac-

adversus eamdem Ecclesiam maligiiorum spiriluum statibiis intumescuiit, ipsa

specialitcr in regni lui prosperilate rcsiiirans, spcnj

ceperas, aliqiiando trislareris

filiis

ciim raro cuiquam

felicitas

fecundae geiierationis obvcnerit,

qui aliqua nalorum sua fuiiera nictiierit non videre. Ergo,

si

singularis proesidii sibi

firmilate dispositi,
iii

in fidei

ejus inviolabili
geniluric series

illum,

quem

lium

sortis

prout admonet inevilabilis mortaambigiia ccrlitudo, eumdem tuum

et rcrum ordo jain certum praemonstrabat regni ejusdem haereditarium succcssorem, pari coiifidentia prorogarat: nimiriim de ipso ptiblica te-

secundum
ritiim,
amissiirl
;

carneiii,

filiuin

nostrum vero secundum spihabuimus, tanqnam aliquando

est,

consequens

ut ])Ost(|uam huniauiijiso

nebat

opiiiio, jugibtis
si

gratios;e indolis

iiroliciens

incrementis, quod
tulionis
disciplince

decreta fatalia sperataesubsli-

tatem nostrain dolendus de desinamus moleste ferre ,

futiirum indicta natur;B
tebat.

tuibavit cvcntus,
necessitate

qnod ex

ordincm uon turbassent, ideni patcrnac

salularibus
eruditionibiis
iiisliliiUis,

iiiorlis

condilio proihit-

49.
'

Gemitibus ilaque, ac singultibtis impccoiisulta ralione iirudeiitcr,

tibi

Ncinp. de gesl. ?. Liid.

West.

(Inr.

jiist

'

Alex.

I.

vi

rantes, dijtidicemus,

Ep. XXVI.

quid

sit

quo super eum, quem

Dominus

dedit

lum, anno

liuio assign;it

Rubt^us hist. Ravenn.

lili.

(!.

Sed cuni

!'liilippus

nonnisi

exeunle
lide

linc

anno

c vinculis sesc suhduxcril,

non inani
iis,

conjectura suspicor ad exordiurn seiiucntis aiini relerenduin csse. Idque

hausil Rubeus, saiis constat,

lieri

pnsse salva
litleras

Codicis Ravcnnatcnsis, unde aniii

liiijus Dotaiii

cum

veteri slylu iu Italia

iii

obtiuentc annus

nonnisi a .Martio
in

exeunle inciperet.

Congrnunl

li;ec

cuin

quK

apud Nangium leguntur, assercnteni

Encyclicas ad onincs pcr

exorduiui scqucnlis auiii Alexandrum

direclas, iion
iiivili

eadem

Tartaroriiin causa ad (iallns dcdisse, qua8

Concilii

Europam cpi-copos

credimus.

Igitur Raveunatensis

tempns cxordium anni mcclx

.Mansi.

staluendum

est.

'l(.

ALEXANDRI
\inilicare
til)i

IV

ANNUS

5.

CHRISTI 1259.
eis

cl ubslulit,

lucruiii lcgilinie (lcbeiis,

(]iiO(l(laiu

nullum

ad hoc idoneum consulta iirudcntia

sapientis auctoritas
eis
]ieiinittat

ant qvierelam,
separationis

prrcter

niomeiitanciim
,

judic.ivit;

etsi

iiicommodum
filius
(|iiia

(|uo illiim

as?um|isit

paucissimos dies luctus ad cliarilatein fovendam

superstituin, et inhumaiiitalis

supcrua vocatio,

te rcliquit. Aii

luj;i;iidus est tibi,

calumniam
ul

evitaii-

quaesumus

communis

mortalitalis

lcgc") acccpit, a

qua divina}

]iotestalis

auctoritas

liumanicsalutis auctorem, liomiiiis filium, Deuin

et

iiominem non exemit? An quia

flebile
iii

misera-

biiis vita- luijiis cilo evasit

patriffi

exilium, et

(lesertiim

melioris, jiixtaspei nosti\Tcoiifidentiam evo-

lavil? Aii (juia

priusquam provexlorum

aElatiini ex-

inodicum su]ier mortuum suum ])loret, veneramhc imiicret auctoritas vetusl.itis; venit tamen sub jubentis imperio infelligenda noii lam forsitan plorandi actio, quain modicilas actionis; ut per hoc quein ad flendum emollit imbecillitas aiiimae indolentis, amultolacryinarum profluvio compescatur. Veteribus sane
dain. Porro
etsi

snpersliti

perirctur

Kiumnas,

ct antc(]iiam malitia in

eo per-

liatribus,

ut longis iiululgerent deidorationibus

verlerit intellcclum, aut

animam

i]isius

figmcnta

proximorum non
i]uia
baiit,

decipereiit vanitatum, raplus est de

ini()uitatiim

medio etmiseranteDeoin vivcntium fasciculocollocatus?An quia iiucritiic sua; liBta et imi(icenti, nt cre(litur, sorte perfunctus, priusquam illum mortalis
vita; ]irotiactio

soluni suggerebat humanitas,scd quotquot universa; carnis debitum exsolveregnantis in omnes a primo jiarente mortis
,

im])erio

iiecdum

secundo

Adam
in

triuin])hante

devicta morte, ad inferos descendere cogebantnr.

mbustioris adolesceiitia!

iiificeret

Nuiic vero quando

cum

Clirislo

Deo

fideliler

luxibiis, aiit

ambilu juventulis
et

afficcret aut

confi-

morientium
ducere super
51.

vila re[)onitur in excelsis,

sine spei

ceret defectibus torpida; seuectutis, ineruit quasi

cathoIiciB injuria jain

illos.

non possumus planctum procura

adhuc ]iiim,Tvum
candus
iu

tenerum germen de cedro

susjiirii

rcgi;e sublimitatis absciiidi, incorru]itibiliter radi-

Igilnr,

Christianissime princeps,
si

desiderabili

nostri

terra, et

lacrymam tuam,
loris exciisserit,
tibi fidelitcr

quam

forsitan vebeinentia do-

eoriim, qui agnuin Dei

mundis grcssibus

prose-

funditus debeat inalris Ecclesiae

quuutur,

felicissimis

coelibus

enim ex eo proculdubio s]ieiii mur, quod ]ira;occupavit, ut gaudenteraccejiimus, in contcssione luimili et sacramentorum fidei pcrccptione
devota,
facie

inserendus? Hinc de ipso com]ilecti-

condolentis lacryma compassiva sicnostia>

care, quolies menioriae stimulo cor tuiim aut cba-

rissima^ in Ciiristo

filia;

illiistris

reginfe

indicaus, qiiod in

morte

mortis slimulo sujierato in cadeslium potentiarum

atria, i)ost

Fraiicorum, consortis liiic, pupugerit chari nali aceibus excessus, qiii(l(|ui(l hinc mceroris iiifunditur, blanda hujnsmodi cogitalio et diilcis abstergat,

caput fidelium Cliristum

cognitis

|ier fidei

me-

ritum,

nondum

mundi

negoliationibus,

iiitroivit.

quia in Cliristo vivens multo magis gloriose, quain prius chaiissimis parenlibus in resurrectione justorum, Deo dante, feliciter a])parebit, et
congratnlabitur se viain
nuisse.
vitae illis

50.
et

Cum igilursupcrvacaneum videri

quem
credimus Angelorum,

debeat

erudientibus, tedcbiliorein

indigiium gcmitibus inoseijui,

ad gaudia

Propterea reginain
ut
et

eamdem
tuis

transisse

qiii diru]itis capti-

corporis tui parlein, exliortationis assiduas confortatione sustenta

,

\itatis corporeae
exilivit,

nexibus in libertatem qua^fumus, cliarissime fili, et

si^irituiim
in

iis

consolationibus

debilo

charitalisexigimusac
si

mandamus,

ut moeroris

nube

quaforsan adhucexiiide vultum regiae depulsa, serenitatis obnubilat, proveniens ex pra^mis^sis, et in Oivum niansunE ketiliffi claritas te circumdet
ita

animuni sublcvet, ne insidentibus nimiuiii doloirbusopprimatur: sed potiusdum charissimus filius amare recolitur defuisse, suaviter in mentem
utrius(|ue recurrat
sjiatia

quam

tuto cxitu vita; mortalis

quod proveniat

in consolationis

quoque

nostrffi

consummavit, in lucem repositus apud Deum, ubi enm non amissuni habent superstiles^

profcctum, ut qui fletum

tuum

venerinl illacry-

scd pricmissum.

mando
nis

diliiere, polius inveniaiit,

unde

coiisolatio:

Quamubrem,

si

quid

ei fortassis

de contagio

sic debcant referre solatium quam aflerre nempe viros decet, quibus debet robur lirmilatis

tcrreiuc habitatioiiis
hii^sit,

aut carnalis

infectioiiis in-

quod oportcat

Ecclcsia; sancta; suffragiis vel

incsse,
niollilie

ne advcrsitatum congrcssibus im]ietili, feminea sublaliaulur sic ergo dccet ami:

cliaroriim
teriiffi

auxiliis expiari, vigilct circa

]iictatis
;

eum
,

pa-

ac matcrnic diligenlia
sinceritas

noslra>

quoia

cos, qui sublatos e incdio fideliter dilexerunt,

iiac

que

cliarilatis

ipsius

apud Denin

amicos interdum ab illis dcflent, quos negligeiilius habuerunt, et miserius ainare quemquam nisi perditum nescientes tunc
diversitate distingui, qui
:

ipsa pracserlim
(]ua ]iro salute

immolatione
fidclium

liostia; salutaris,

cum
pia

ante

thronum

Dei

jugiter vota prosternimus,

litas

prout

demum

adhibent sera suai affectionis indicia, ut dubiuin an vivcnlem amaverint, non relinquant. Eteiiim (luia indeceiis mceroris remediuin estlassi-

permiscrit,

memor

erit.

humana fragiDalum AnagnicC III

kalend. Martii, anno vi .

Palelceogo, et Balduini

tudo nioerendi, licet a conslitutione civili amius delur feminis ad lugendum, non ut tandiu, sed iie
diutius llclibus intabescant; nullum tameii viris a iege prescribitur Uendi temiius legitimuin, (luia

Grcvcorum imperi.i stalus deleclo Michaele cum eodem pacis studium Utque optato dcstitutum successu describitur. regiis luneribus alia regia funera conjungamns,
52.

gravi luclu confecla est lioc

aiiiio

Daiiia,

Christo-

ALEXAXnU!
plioro rcfje e vivis ereplo
(1),

IV

ANNUS

5.

CHRISTI

I'250.

cjus sceptra Ericuin

pueniin ituliccillibus luaniluis excepisse, AHxmIu!;

Cranlzius
'

generoso ac magnifico dignam absolvil. Qiiippe Evangelicam lemulatus inccalricem, Mylliilenen-

aliiijue inenioiaiil-.

Ariioidus iiuoiiuu

sem

archie|iiscopuin

jiro

dilictoruiu coiilessione

Trevirensis arcliiepiscopus,
pliuiu vocaut,

Eccle?inin

quem nonnulli Arnulsuam e vivis discedens

accersens, ante iliius pedes in

soium obvolutus,
illis

iacrymarum indcsinenter
in

fliientium rivis lerram,

turbis plenani reliquit, ut prodilur^: cui adniinistrandffi

qua jacebat,

consjiersit,

adco ut ex
illa

lutiini

Aiexander papa Henricum Metenseni

Ilciiriciiiii

coiiciniiatum

sit.

Sic qui

cons|ie.xere,
:

plaiie

decaiiiiiu piaefecit^ac liltcris Apostolicis instnicliiiii

nobis affirinarunt. Et saepe illud

ste, iiiter

Deseruite, Cliri-

oriiatuuupie pailio Treviros inisit: cuiii

confes^ionis verba immiscens inclama-

alterum Arnoldumque Romse in consistorio

archiepiscopalu disceptanles ex amliito giadii
movisset.

dc

siil)-

53. Exlinclum quoque hoc anno TlieoilorMin Lascarim ex Georgio Logotlieta colligitur, cuiii annis qualuor relictuin a Vatacio palre sceptruni moderalus esset quem in extremo vitae actii pcenitenlicE Clirislianas exempluin pr;cl)uisse refert Theodoruni, inqiiit,iiiiperatorein morbusgravis invasit. Morbo medicinain facere medici liaud poterant, fruslraque remedia oinnia, quic malo suclentata sunt. Longo currere posse videbantur itaqiie tempore noxa conflictalus, et corpus oiniie
II
: ,

Egregia quidein Christiani iicenitentis vcrba, utinain ille cccidain de Orienlalis Ecclesia; cuni sed Piomana conjunctionem pcrfecisset. Similia de illius poenitentia refert Nicephorus Giegoras ',
bat B.

alque ingentes pecuniarum accrvos ineleemosynas

effudisse:

Igilur ille

ita aelate

peracta

nondum

quatuor inlegios annos imperio politus, tanquam qui principium regiiandi Novembrem, tinein vila; fecerit mensem Auguslum. Cadaver illius in Sofandrum monasttrium delatuiii, ubi imperator et
pater illius antea

bumatus
solis

cst ,

34. Sexto ab ejus obitu die tradit

Pachymeadeo

rius

('2)

insignem

dtftctionen fuisse,

exsiccatus prope flnem in aninio suo dedit jiocnilenliae locuin,

et

monasticum habiluin induens.

peccdloruni aniino

ut unius hora; spatio densissima; honerent tenebrae, stellaque in ca}Io apparerent. IV liiiiiit Joan-

quemadinoduni

res illiussedulo ac curioso iiituilu

nem
rem
:

Gliuin

nonilum octeuncm imperii

siicccsso-

niihi uarrarunt, confessionein

cui Arseiiiuiu

patriarcliain ac iMuzalonem

'

Cranl.

in

Dan.
alii.

col.

1346. el

l.

vii. c.
'

23.

obscuro genere nalum, sed ipsi charissimum, tiitores attribuit. Sed veritus .Muzalo ne honos iii\i-

Novat. ex eo cent. xiii.

et

c.

lU.
ipsis
'

Chroii.

Trevir.

Hiiiaug. alque

ex

Novat. ibid. c. lu. col. 1S4.

.Niceph. Grei;

llist.

Rom.

I.

Iil.

Pachini.

11 st.

Grsec.

1.

i.

omnes Dani conveniuat ; queiii veneno enectum addit anonymus Danus (1) Obilsse hoe anno Christophornm Daniae rc?eui, chionologi Ludewig in Reliquiis tom. is, nuni. 1 vulgatus. Cum v. ro eodem anno paulo ante obilum Jacobuin Lundensem archiepiscopum ex causa quadam Ecclesis Danicffi die fesla S. Agatha; caplum in carcerem detiudisset, ut Danici sciiptores apud eumdcm Ludewig afDrmjnt, quanquam silent injuria! hujns causam ; ideoque interdieti sentenliam in se, uxorem, totiimque regnum provocaverit, ideirco extia Ecclesis -Mansi. communioneni obiisse suspicor.
a
(2)

Errat profeclo

annalista, et

eum

conligisse affirmant. P. Jacobus Grantami, scripta de

eo Spondanus, aliique quolquot eclipsim solis, de qua Pachimerius, seila ab obitu Theodori die hoc argumento Dissertatione, legenda inter observationes Pachimeiianas Possini lib. 3,

eap. 3, aslionomico calculo diligeuter subducto, demonstiat nullam anno iiccLix, post Augustum meiisem, solis eclipsim perspicuam et insignem conspici potuisse, quod et confiimat Clavisius ad an. mcclv. Igitur eclipsim hanc non quidem ad obilura Ti.eodori referendara idem P. Grantami ceuset, sed a Pachimero designari opinatur eclipsim ilkm qua; in Tabulis astrnnomicis consiguatur dic 30 Decembris anni MCi lv, qua Theodorus regnum capessivit. Haic autem eclipsis, ait, quas insignis fuit et hoiremla, veluli prienuntia habetur a Paciiimero brevis illius et infelicis iinperii, quod Theodorus ipse geslurus fuerat Hanc viri docti emendaiionem probo, et observo, quamcum texlu

Pachimeri conciliari nullo negotio posse agnosco. Scribit enim ille lih. I, cap. xm, Tneodori obitu enarialo : Nec pUue improvisus accidil hic casus, quippe pra;nnntiatus cs'esti portento ; etenim sol defecerat ad horam terliam, sexta; diei, et denss tenebia: cuncta coinprehenderant elc. deliquium istud solis, ait PacliiaKrus, casum priocipis prffinuntiavit. .Male ergo inAnnalihus sexla diei post ejus obitum assignalur ; sed recte a Grantami de eclipsi in exoidio imperii Theodori visa esponilur. At unde sexta illa dies, de qua Pachimerns, supputanda est ? Ab iraperii corona accepta die sacra nalali J. C, ait Grantami; sed vereor ne Gra;ci scriptoris menlcin minus felicitcr assecutus sit vir doctissimus. Solemne est Gricis ejus a;iatis scriptoribus dies hebdomada; numerali nota distinguerc prima, secunda, lertia etc.
Sexta ergo dies est feria vi, in
asseritur.

quam anno

illo

nr.tLv dies

xxx Decembris

cadcbat, qua; altira est coiijectura, qua chronologia

hie

nostra

Quo aDDO Theodorus obierit inter scriptores nostrates dissidium cst. Cangius in historia Gallica C. P. lib. iii, anno )23S, .\ugnsto mense affirmat, cujus opiuionem pluribus fulrit .Mauricius David sicerdos Divionensis, cujus libriim illustrs Toinardi benelicio accepisse se
Johaones Boivinus in Notis ad librum tertium Nic-phori Gregor;e profiletur. Favere huic opinioni viJetur Pachimerus, scribens lib. l, cap. sxix. .M chaelem acclamatum fuisse imperii consorlem Seomeuia Hecanmhaunis, lucliclirjne lunc cuirenle iecuniin ; qus temporis Nota indicant anni siCfLix, kalendis Januarii ; ex qun confici posset Tbeodorum .Micbaeiis decessorem, anno MixLVlii Auguslo mense diem clausisse. Verum Augusto mense anni u'CLix, Theodorum decessisse tam certuui est, quam quid aliud. Cuiu cniin constet Johannem Ducam Theodori deeessorem fato cessisse anno mlclv, quo itidem anno, Octobri mense exeunte, Theodorus cttpit, ut in Annalibbus ad annum mcclv, num. Id relatum est, et Theodorus quatuor fere annis impeiium illud admin straverit, teste Gregorio Acropolita ; ad Auguilum mensem anni mcclix deveniaraus uecesse est. Menses enim supra triennium, quos Johanncs exegit in impeiio, ita determinal idem Acropolita scribens, mense Novembri coepisse, et Auguslo raense decessisse, adeoque (luot mei.ses excurruut ab Augusto ad Novembrim, lot illi defuisse ad quadrieunium imperii. lllud pariter qualuor annoriim imperium Theodoio vindicat brevis qua;dam chrouologia dcsinens in Johanne Patoologo, quam e CoJice regi vulgavit Johaunes Boivinus in Notis ab librum 1 Nicephori Grejiora;. Insuper captam
i

fuisse urbera

.Michatlis, nolat .Nicephorus Calhstus iu Catalogo Palriarcharum C. P. vulgato a Bandurio in antiquitatibus C. P. tom. I, pag. 104, edil. Vcnet. Exploratum est autem casura hunc urbis accidisse anno MCCLXi. quocum Micliael anniim imperii secundum agcret; inde profecto liquct, iinpenuiu illud duci a kalend.s Januarii anni sicCLViil minime potuissc, tunc enim mense Julio anni mcclsi imperii tertium anuum numerasset. Firmum igiturratumquesit. .Michaelem imperii sui exordium anno mcclis .Maxsi. hjbuisse.

Constantinopohm die xxv

Julii

anno secuinlo

48
diaiii

ALEXANDRI
i)rinci|)uni
at^jiie

IV

ANNUS
in

5.

CHRISTI 1259.
non lurbale, sed Gracce admodum pru-

exitiuiii

^ibi

crearel,

tarentur,

media procerum corona imposito munereabdicare se voluit at illi non permiseruiit, ac jurejurando
:

denterque respondit, Michaele Comiieno pra?stanliorem, cui

summa

imperii dedi deberet, se tenere

sacer se-

sese adstrinxere, nuii(]uain

illi

opera,

fiile,

confilio

neminem alium contendebant. Quiniuio

natus,

defuturos: noniiuin tamen

raloris funere effluxeranl

novem

dies ab

impein

cum

nomiulli poteiilio-

cum Michaelem Comnenum multo nisu rerum Romanarum admiiiisliatioiiein detrectaie,

agere, atque deiudere provinciain pro-

res invidia

perciti in

eum

conjurarunt, atque

et lentius

ipso templo ad sacram tribus

niensam

cum duobus
ita

fra-

crastinando, et forte etiam iion

mullum
filio

ante lem-

fngieiitem

obtruncavere. Sublato

tu-

pus de Theodori imperatoris

sules

s;icranientum

tore imperaloris pueri,

talur.

de subrogando altero agi-

53. Florebat iiiter ca^leros proceres Grrecos san-

guinis rerumque gestarum dignitale Palffiologus,

cui principes liabeniis
venisset, insignibus
iniperii

datum causantem patriarcha et caeteii omiies praenon tanlum voce, sed scripto eliam tonio, in quo ea conlinebantur, non modo eum pro lali conatu non esse apud justum judicem Clirisluni
rationem retlditurum,
potius sed

moilerandas comletatem
jier-

coronis divinidrilius

misere, donec Joannes ad

maluram

coronandum,

quoii in salutem Christiani

tamen imperii

illuin abstinere

populi accessisset, suadebant atque concedebaut:

sicijue ut
ret,

jussere. Qufe vero causa^ Graecos ad

sumniam

illi

Comnenus Michael melum animo

uti

pelle-

conferendam auctorilatem impulerintj rtfertGeorgius Logotlieta

prudeiitcr sane, et

necesse erat, effeceha^c

niarunt

Haud conveniens esse Romaiium imperium, majestate

' :

exisli-

runt .

Verum Palacologum

ad

modeslia;

ac nused

|)onipam tantum prae se tulisse, aiiibitionemque

texisse eo cautius,

mero tantum,

a puerulo, qui

vel fructibus allici

:

adbuc luderet, gubernari necessarium csse judicarunt eum clavum

poterat, vel talis

tanli

imperii tenere, et guberiiacula reipublicje traclare

perduceret Theodori filium hBeredeiu imperii luminibus orbavit. Subdit Logotliela varios gradus, quihus ad iniperium evaserit. Ita
qiio alla consilia

tum

patuit,

cum Joannem

debere, qui lutam a naufragio navim, quae ad-

versariorum ventorum

vi

iiiipeteretur,

variorum

fluctunm strepilu turbaretur ac obrueretur, et ut verbo expediam, ingenti tempestale periclitaretur: ideoque gubernatore generoso, alque audace

primum quidem eum despotica digmtate exormox ta?nia eliam despotica caput exornaiit, nec multum teiiiporis processit et ipse vonant
,

lens noleus vi ab eminentioribus

et

quibus
alii

res

publicae

erant

adactus

ad

iniperatoruim culco-

modo

ad

eam ab immineiilibus

op|)iiinenti-

meii asceiidit: etenim qui in dignilale, et

busque

niiseriis

conservandani indigeret, conser-

vare posset . Subjicit pericula, quas

tum

iniperio

imminebant

in

Asia quidem

finitimos Turcos

hortium celebnores collocatum acclamalionibus piosequunlur et iniperatorio diademate coronaudus ad reginam Bithynarum urbiuin NiccTam
,

nondum
atiiue

cuin

Tartaris

rirmuin

foedus

coivisse,
iiertinie-

|)roficiscilur,

iii

qua

a patriarcha Arsenio corona

immanem aliquam
filia,

irrniitioiiLm

imperii decoratur .
57. Agit eliam de Palaeologo imperatoriis ornamentis insignito Nice|iliorus Gregoras ', et Georgius Pachymerus -, ac primuiu creditam udniini-

scere, In

Europam Micliaelem despotam Manfredo

Yillarduinoqne
Acliaiffi el

Siculo Helena
loppoiiensi

Pe-

|)rinci|)i

Anna

nilales crevisse potentia,

tlioro junclis ob eas affiatquead Naxium fluviiim

strandi inrierii auctoritalem sine insignibus regiis

iii

omnia rapere, Balduinum Constantinopoli

coiisilia

bcllica

eum

tiaiisfusain, el paulo
iiidiclo

post ipsius studiosis,

medilaii

atque

ita

uiuii(|ue ciiictum ho:

sinios,

ortlinuin
,

cunventu

proposuisse

stibus imperiuni pcriclitari. Addit auclor

36.

indignum
despotffi

videri

euiii

dignitate rugiae pioxima

Procercs ergo, qui ilind probe regerel,

:

carere, qui regiii habenas inoderaretur, atque aileo

titulo

investigare

omuiuni lamen

oculi in

Michaelem

tum ab

imperii
:

ha?rede Joaiine,

Comnenum, cujus Sffipius meminimus, ferri. Verum cum de hoc populus etiam expostiilaiidus
esset, ut

tiim a iiatriarclia
luiii

decoratum

denit|ue

dum

bel-

a Michaele

despota atque Achaite principe

cujusnam

illo;

sententi;c

esset, ipsi txpe-

gereretur circa Mngnesiam, a mihtibus clyiieo ela-

rirentur, et in queni

magis animis propenderet,

cognoscerent,

secundum gcnera el ordines inslilut;c sunl: primum quidem sciscitati illi, univeisi coiifestim, unoque ore nonalium pra-ter Michaelem Comnenum Romanarum rerum
iriterrogatiunes

eoque audito patriaicham Arsenium ingenli tiinore perfusum, ne

tuni, salutatum iiiiperatorem
;

(|uitl

periculi Joaniiis lucredis imperii \[lx creare-

tutorem ac curalorem, et euin veluti dominum propriuni agnoscere se velle falebanlur. Cum ex
Latiiia

natioue quffireretur, non

iiiulla

exspecla-

tione opus fuit,

tanquam quu; subito

Micliaelein

PaUeologiim omniuni
slulavil.

sununum

principeni

po-

Cum
iii

ScyHiuiiini (jiioque geiius

percon-

tam ipsuin quani caeteros ferire auathemate meditalum sed mutato consilio Palaeologum kal. Decembris sacraineiito adegisse, pupillo Joantii verum, nec vitam uec iniperiuin adempturum antequam is mensis elflueret, senatus et cleri seiilenliis impulsum non sine ingenti levitatis iiola Paheologo, diadema imposuisse: non taiiieii illi pcrpctuuni decrevisse imperium, sed jurejuraiido
lur,
: ;
'

'

LnfOlli.

lliil.

Ci>DSlaniir;Op

Lcnne

Allal. inler|i.

Cnea

iii.

fachym.

Hisl.

Grac.

I.

li.

ALEXANDRI
devinxisse,
ultro udiilto Theodori
filio

IV

ANNUS

5.

CIIRISTI 1259.

/.()

solio et

sceptro cossnriim.
58. Tiniuere

mox
:

sapientcs, quibns Joannes

Ubi haec audiunt legati, aliqua concossuriim niliilominns imperatorem sperahant: et mulata oratione Igitur, aiuiit, impcrator, concede nobis ab
Serris ipsis reli(|ua iiossidere. Et imperator: Ne-

Lascaris curae erat

ila

ne, uti evenit, [lurpura! fulgor

perslrinj^eret,

Palivologi

oculos

ut

Joannem
'

que

juste, neqiie dccenter liajc posfiilatis

pupilluin non imperio mdiio, sed eliani vita vel

oculis orbaiet: scTJbit
a

eiiim in ea a beat;c

primiim mcmoiiic imper;ilore patriio

:

enim

hajc

Pachymerins
liliiis

meo

loci

dominatiini habiii
:

illic

doiniiiiitionis

Joannes Thcodori Lascaris jnnioris

voce

balhu-

nica; exordia

illic

militi;e

tiente
fore,

patriarcha) dixit, se vita contcnluni

loco tan(|uam familiaii

prima incunalnila, et solo dcleclor haud ita(|iie

:

modo

ne quid gravius in se consulerelurB.

opera; pretiuin eril illiim ;imitt(!re. Legali de loco

in

Caiterum patriarcham curam Joannis gessisse, referl Georgius Logolheta % ac patriaichalu, ciim
I'aia?ologuin iion

locum
niliil

facili

negotio

sermoncm

convertere, et

cuni

habereiit,

si (|iii(I

iinpetrassenl, eo con-

obseqnentem

votis videret, nimi-

tciitos esse

quasi victdriam esseiit conscculi. Et,

c

rum ob

arctissinia;

custodia; tiaditiim

Joannem,

imperalor, excipiunt, saltciu nohis

slra permitte.

Bolero ad noin locis sa>pisitaiiue

queni Magnesiam transniisit, ut refert Gregoras, ex concepto dolore abiisse, seque monasterio inclusisse ; subrogatoque Nicephoro E|)hesino, sed inlra annum defuncto, Sebastocratoris opera ad sedem revocatum, e qua poslea ilerum dcjectum

Tum

imperator

Illis
,

siine

venationi
illis

operam dedi
et

indigniim
caiituris

videtur locis

renuntiare, ubi rursus venationi

incumbere
ratori
nihil
:

gestio,

ferarum

animum

oblectare. Quid

igiliir
:

nobis doiias? Lcgati iinpcinfit

ob piilsum juste

sacris

Palffiologuni,

cum

Joaniii

responderunt
sed
:

Ego (luidem,

imperator,

oculos adussisset, suo ioco videbimns. Obsecumla-

si

pacein ex

me

liahere coiicupiscitis .

runt PaltCologi ambilioni assenlalores, qui ad colligLndam graliam populumque fallendum, sparsere nonnulla pra?sagia, quas ipsi

Et infra

Volo Latinos,

qiii

Constanlinopoli sunt,
iiarlcm |icrsolvant,

Roinano imperio eam

tribiili

imperium por-

qure inlroitibus proportionc respondeat.

Hajc

si

Pachymeiius. Tradit idem auctor, sultanum j^ithiopuin 59. magiiilicam legationem ad Pala^ologum decrevisse, atque inter ciclera inunera oralores obtulisse camelopaidalim , deque coeundo foedere iiiterpeltendebant, ut referl
lasse,

prffislare annueritis, paceui comjiono, sin miiiiis,

illumque nefas duxisseGhristianos

hostibus pacem facere
sed
:

cum

cru-

cis Chrisli
iis

sed a magnificis
;

verbis cjus opeia longe abfiiere

,

cum

iion in

finitimis Saracenis

catholicis

expugnandis

omnes conatus viresque

collocarit. Transmisisse

Ueo auspice, iit ita dicam, Lalinorum legali coiifusi Constaiilinoiiolim remcant . Ul vcroalroces minas Pala^ologus in opus perduxcrit, atqiie Balduinum Constantinopoli deturharit, suo loco (juas si dicetur. Hactenus de Gnecorum rebus cuipiam fusius receiisuis.--e vidcar, veniam dabil, historiam Ecclesiasticam illustrandain ob si ad conjunctioncm mutiiam id factum aniinadverteedico,
qua3,

pugnam

multo Romaiiis

utilior erit. His

ad ipsum etiam sub priinis imperii iiiitiis oiatores Balduinum, refert Logotliela qui cum pro confi:

ciendo foedcre amissas lerras repetcrent, PaUcologum duro responso ipsorum [letila post varia ver-

Jam Syriaca; res sunt dclihaiuLT. C Qucedam de Hospilfilarioriim el TemplarioRetugit quidem oratio lugurum Ordimbus. brem Teriae-Sanckc slalum exponere. Ardebat
rit.
I
.

borniu ludibria refregisse,

inlenso in Lalinos studio':
60.

qus

ita

exponil auclor

iniiluis

disscnsionibus infclix

illa

Syriffi

portio,

qiia) Chrisliana sacra vcnerabatiir, nec

immanioeos,
fidei,

Lalini, qiii Constanlinopoli erant, ct lialle-

res hoslcs quani ipsos Christianos

vitic religiosa;

imoquam

duimis illorum forle moderatorad impcratorem

gatos pratuniida (inajilam et p;cne absurda
rilantes miserunl. Conteinptius

(|ua)iiii-

nauuiue erga

qui ac S;iraceiiorum conatilnis coiitiuenilis scse devoverant, sentiebat. Concilaiite enirn liumani generis lioste

profcsjione propugnanda;

peratorein,

tanquam qui tum piiinum

aflecti

iiiipciiuiii

imbiilos miitiio odio cx iiisana a^niulaaiiinios, Hospilalarii

assumpserat,

immodcralis postulatiouiluis
facieii-

tioiie

conccpto

taiitam

Tem-

urgebant
lcs,

et

ab ipsa Thessaloiiica inilium

sibi, et rcliquani

plariorum slragem edidere, ut vix acceptie cladis

nunliiis supcrcsscl. Coiiiinoli iiiox
(iiii iii

Conslanlinopolim

omnem regionem usque imperalor coiicederet, poscebant. Quibus auditis imperator ad eosdem responsum lcpidum sane, nc(|ue invcnustum, dedil: eam scilicet urbem sui patriam quodaiiimodo esse in ea patrem suum, quem ipsi optimo noverant, magiuim domesticum principaliim ohliut

eam

Occidcnte

versahantur, ad fusum rratriim saiigiiiiicm nlciscendiim, in Orienlem confinxere. Tiini ne opulentissimas possessiones ac
fuiieslas

domos

amillereiit, post
(luid

adeo calaniilates ac discordias

aliud

exspectari poluit

quam

(|uod
'

divinum oraculum
in

comminatur?

Omne

icgnum

scipsum divi.

nuisse
illius

in ea vita;

(inem

fecisse, in

eaque cadavcr

sum

desolahitur, el

doiiius snpra doiiuim cadet

sepulturiB

potest

mandatum. Quomodo itaijue fieri eam urbem extra potestatem meam esse ?
lib.

Quid porro de Hospitalariorum religioso cnltu sancilum sit lioc aiiiio a Pontilice pra;lermitlendiim non est visiim, necobruendasilenlio insigniu
l.uc. c. 21.

Pachim. eod.

'

Lugotli. ubi sup.

Georg.

I.ogolli.
'

ubi sup.

A^N.

ToMUS XXII.

Ray^.

III.

50

ALEXANDHl IV ANXUS

6.

03.

CHRISTI

1260,

religiosi iUius Ordiiiis elogia, qiue siibjeclo Di|>lo-

religiunis

dictteque terne subsidium

redundare
iutcr fra-

male conlimnUir
(52.

'

noscuntur.

Mayislro cllialiiLusIIuspilalisS. Joaiinis

Sane quia intelleximus,

i|iiod

Hicrosol.
Cuiu Ordinem vcstruni oninipotens Dominus in Ecdesia sua, vclul columnani ininiobileni, supcr obedieniias basem erexerit ad fukinienlum neccssurium Ternc-Sancl cujus estis allilcl;f
,

tres vestri Ordinis mililes et alios nulla dislinclio

pcr aliquam iiuiumentoruui diversitatem, sicut in

plerisque aliis consimilibus
lit

rcligionibus, obscr-

vatur

propter (|uod conlingit, quod

(lui

mullorum
iiisislere

nubilium,

mundi

leliclis

illcccbris, siib cjus-

inclyti, robusli puyilcs, ct

jiro

propugnatoreselecti,

ct

dem

vcstrcC religionis

babitu cllgercnt

cujus defensione ad proeliandum proelia Do-

lirffidicta? lerra) pra;sidio,

erga praifatum Ordinem

mini contra sui Llaspliemos nominis salvificic crucis vosarmis iusignibusaccinxistis cum cliani vos sitis proprius Dei (grex) egregius, gensmagniflca, et strenua mullitudo justorum cousilium
; ,

ciiarilas

rcfrigescit,

nos cupieiites ul idem Ordo

continuis, auclore Doinino, amplificetur

dis,

commo-

et votivis

concrescat augmentis, Apostolica

vobis aucloritate conccdinuis, ut nnaniniiter statucre, ac dciiiceps inviolabiiitcr observare possitis,

et

congregatio fortium, Rcgis

rcgum

in

quorum

revera nianibus gladii sunt ancipites, et ardentcs luccrnae ad faciendam vindictam in nationibus, et

(quod) apud fratres militis ejusdem (alterius) Ordinis clilamydcs nigras deferant, ul

scrulandam Domini civitatem, dignc ipsum Ordiiiem et vos tanciuam Clirisli niilites, in quibus
suscitavil Doniinus in
illis

Ordinis fratribus discernunliir

in

ab aliisejusdem bellis autcm,

et

sive in prceliis utantur jupellis et aliis superinsi-

partibus furtium Maclia-

gniis

militaribus, qiiaj sint coloris rubei,

sit in vestri

in

Lreorum siiiritum, et aliorum vetcrum earumdem partium bellatorum, congruis iutendinius roborare favoribus, et condiguis gratiisadaugere
;

(luibus eliam cnix uibi coloris

vexilli

illa-

que vobis conccdcrc, quaj ad iucremcntum

'

veslra3

Alex.

1.

V. Eii. cL\5ii.

modum assuta, ul in hujiismodi unifurinitate sigiiorum aniniorum identitas evidenter appareat, cl ex boc per consequens salus provcniat personarum. Niilli crgo etc. Datum Aiiagniae 111 id. Auiiusti, aiiiio v.

ALEXANDRI

IV

ANNUS

6.

CHRISTl

1260.

1.

Pace ab Alexandro oblala repulsa, Man-

fredus varios moltis cxdlat, lloreniiitos in Sener^ses infanste pnr/nantcs sulijnfjat. Putilo

emeritus narrat, qiio Pontificem inter Manfredumque sororium coiicordia} iiiterprei forel ; eo conMaiifrcdus arma in Gncciain adversus Palaulogum scliismalicum imperii jiro Jounne Lascari nioderaturem convcrtcret (dequo bello nobis
silio, iil

utraque
ret,
sis

Sicilia

Manfredo,

cum

(jus lyranniiiis

lerror se pcr ditionem Ecclcsiaslicam circiimfcr-

Alexander Anglicanorum auxiliuruin

proiiiisaiii-

inferius
fcssiis,

agenduin

eril)

ac Puntif .x pra-tcrilis bellis

delusus, ad ineundain ciim victore pacem

cum

ingenlia mala, (ina; Saruccni Manfredi

Ilalia

mum

adduxerat anno a virgineo partii millesimo supra diicentesimum sexa^csimiim Indictione tertia, nisi tyrumuis, (|ui urreptum scelere sccptrum

stipeudiarii religiuni Clinstiunie in

infere-

bant, perpindcret, ac Siciilurum cilcrioiiim ulle-

confirmare solemni foedere pnlerat, nimio Sarracenorum, quoruin vitia inducrat, amore, lioneslissimas leges non minore
flugilio

riorumve, qui ob defensas EcclcsiK partes patria bonisque dejecli erant, misererelur, Marino Capetio

ManfreJi oratori eas leges foedciis dixit, ut

ac Saraceni uti reli-

quum amentia
De-

cxules bonis restitiierentur,

respuisset. Accesserat superiori

anno, tcrtio

gionis hostes a Manfredo pellerentur.

2. Verum tyranniis, cum justis postulatis annuere debuisset, a Deo adversiis, atque in Siracenis spem omnem collocans, non Saracenos ejecturum, scd tantam novam eorum nuiltitudinem,

cembris

die,

Gra?cia Peloponcusi... Despola, ut

'

Matllia;us Spinellus

Juvenatio Manfredi eques

Mallh, Spinell. in Annal.

iMs,

ALEXAXDRI
quanla ernt
rat!.s

IV

AXXUS
:

6.

CHRrSTl 1260.
aliorsum oorum consilia,
Pergit
:

51
rei

slipalus,

accersilurum resporulil

nc

ria proditione versa

dicla im|iia faclis implevit. Addit

namque mcmoTarentmo porlu

exilu frustra exspeclalo.

diclus

auclor adeo ingenlem Saracenonim, qni cx

quod Jnrdnnus comes cum Thentonicis secum

o Contigil in

Africa venerant, multiludinem in

morantibus

Senensi populo

cum

parte Gibelli-

vigesiina sexla Maii die exscensionein fecisse, ut

norum,
f

regis auspiciis, in Florentinos

eosdem

et

Earensis ct Ily.jrunliinis agri ea coliiivie complerentur. Excibatex Africa ManfredusClirisli lioslej,

ut Clirisli vicarium crudelius vexaret,

lutores

eorum

virililer irruenles, ipsos

conimissis

jaclalasque

hinc inde coiiflictibus expugnaverimt. In cujus. expugnationis evenla sic polentia Florentina deflornta emarciiit et defecit,

olim a Friderico palre minns, sancluarium Doniini genlibus a se projtilulum iri, renovaret

quod ex

eis

com[ilicibus

pr;cter occisos gladio,

eorumque quorum non

Saracenos enini decima Julii die in Campaniam efludil, a quibus quam imp'e sacra siiit proculcila,

non

altinet dicere.

Adversum quos

FiandritE co-

mes

excitus

esl,

de quo sequenti anno. Manfre-

dus vero mense Sepleuibri cinctus exercitu in Picenum atque ^Cmiliam irru[)il, gravesque tumuUus concitavit. Susceperat nimirum Gibeliinae faclionis patrocinium, cujus ope ad universrc Itacontendebat; Hetruriain eliam, liae dominatum
profligatis Guelphis Ecclesiae foederatis, gravi tur-

fuit numerus, perscriptuscaptivorum solummodo, quos regius carcer adstrinxit, ([iiindecim inillia et ultra numero computentur. Versi sunt itaqiie subilo dies solemnilalis ejus in luctum, sublatis in opprobrium honorum insignibus. Itaque eorum

su|)erslitione

'superbia) de[)05ila,
,

qiii

dum

in iio-

nore essent non inlellexerunt

inlellecta

regis

bine paulo ante conciissit.

3.

renlinis acrius infestarenlur,

;

Dediderant se Manfredo Senenses, cum a FIononnullasqiie cladcs

ejusdem mandata devote suscipiunf, et reverenler ejusdem plncitiscolla submiltunt )). Tribuunteam Florentinorum clndem Ricordaniis ac Joannes Villanus ' nonnullorum Gibellinnc faclionis, qui in castris versabanlur, proditioni, quos ita cuni
'

hoste coospirasse aiunt, ut conserto proelio

arri|ierent
,

fugam

ab iis accejpissent ad quas ulciscendas Jordanum Mnnfredi ducem cum OLtingentis equitibus exceperant.
quffi

ordines(|ue dissolverent
flore

proslrato

ilaque reipublicEB
hiTserant,
5.

reliquos,

qui Florenlise
infelices

Non

iis

tamen auxilinribus copiisMnnfredi,

metii perfusos victori portas aperuisse.

Senensibus se conjunxerant, perterriti Flo-

Secundishujus tyrannisuccessibus

rentini, adversus Senenses exeunte

sto castra

movere

mense Auguquam expedilionem annnymus

ila

alteriiis

tyranni marchiae Tarvisinae Alberici nimi-

rum

fratris Ezelini, exitus

0[)ponamus, ex quibus

auctor GibellinK factionis

describit

'

EoJem

discere Mnnfredus potuil

quoque tempore civitas Florenlina cum pnrte Guelphorum etc. ad obsidionem civitalis Senensis, commorante ibi memorato Jordano comite cum
slipendiariis regiis, Tiriliter prEesumpsit accedere,

probam felicitatetn, parentum gremio virgines,

u.xores a virisarripuerat,
;

diulurnam nou esse imRapueral ' soBpius Albericus

ul stiiprum inferret, utlibidinem effusam non

faclaque

ibi

niora,

quam

voluit, et

ujque ad

civi-

tnte

tatem eamdem, ingenti depopulatione peracta,

exercilu numeroso, qui armatorumtriginla millia

satiaret quam irritaret pari quoque crudelihumani fundendi saiiguiuis avidissimus, sui terrore omues op(iIeverat sed tandem, divina illum urgenle viiidicta, cum ad caslrum S. Zenonis

tam

continebal,

ad invadendum

via

niontis

Alcini

se recepisset, Pnlavini, Vicenlini, et Tarvisini

ob-

quem
bant,

victualibus et aliis

opportiinis

munitum

sidione

eum

cinxere, ac post

mensium quatuor

Florenlini prfedicli tunc in

i)er

territorium

eorum potestate teneSenarum prope civitatem

superbe processe-

oppugnafionem, a suis in hostium poleslatem cum uxore. filiis sex, ac duabus filiabus redactus est,
i|)se

eamdem

ad duo fere

inilliaiia

per Tar\isii plaleas raptatus gladiis in frusla

runt, qui per aliam tutiorem

viam illucindemnes

accedere poiuissent .
4. Accessisse

Florentinos spe occiipandarum

,

reftrunt ^ Ricordanus ac alqiie ita cum nonnullis SeJoannes Villanus (1) nensibus Guelphae factionis rem medilatos ut porlae urbis venientibus aperirentur; sed contraproditione
:

Senarum

demum flammis absumptus. Nec victorum ira insontium liberorum sanguini tem[ieravit, quos pariter cum ejus uxorc interemit. Ita intra undecim mensiuin spatium divino judicio
concisus, ac
Ezelinus, atque Albericus,

quorum

potentia

ca.'!o

Kquata miseris videbatur, inisere perierunt, oinnisque eorum progenies ad aeternum dedecus excisa est. At ab imiiii hominis supplicioad voluuta-

'

ADODvm.
c. c.

Sic. rer. aoclor.

Nang. in
I.

gesl. S.

Lad.

tioc an. Ricor.

Hisl. Flor.
I.

lol.

ixii.

n.

Jo. Villan.
*

\l.

c. 8. el seq.

Plolem. Lucen.

'

Ricor. Hist. Flor. c. 168.

I.

'

Jo. Vill. c. Sl. et

I.

alii.

' .\lo-

Kicor. et Villau. ubi sup.

nac. Pad. Chr.

iii.

Bomf.

Uist. Tarvis.

v. hoc an. et

alii.

adnotal vetus auclor Chronici Senensis, vulgati Rer.

commissnm fuisse hnjus anni die iv Seplembris tom. xv. Porro infelici hoc p'a!lio Florenlinorum ac LnceDsiuni rcs plane allntas fuisse hisiorici omues narrant, nec silet annalisla. Quol vero e Horeulinis Lncensibusque ceciderint, non sane convenit inler plures, cam Senensis chroDici auclor ultra decem m llu caesos, undecim millia captos scribat ; alii ad XV millia caplos memorant. Sed de numero parum
(I)

Proelium illnd

memorandum Senenses

inter acFlorenlinos, iisque adjnnctos Lucenses

Italic.

cnrandom cum de

re constet, nam Senenses Florentinorum ar.em aRcranl. Denique Pisarum urbs Floreniinorum jugum cxcnssit.

montem

.\lcinum everterunl,

ac

eorumdem Horenlinorum oppiJa ixvil

MaKSI,

52

ALEXANDRI

IV

ANNUS

G.

CHRISTI 1200.
:

rias pioruni popnns ad criiiiina cxpianda snsceplas

instrumeiita, et amntori.Te cantilenffi

pffiiileiitium lugubris

sola cantio

digrediaiiiur
6.

(1).

audiebatur ubi(|ue, tam in

:

De Flagellantmm

tione, et erroribiis.
tissiino spirilii

Insuela;

Iiwresis origine, dilata-

civilatibus quain in villis

ad cujiis flebilem

mo-

poenitentia! ardenfiiiiE

conciissam totam Ualiam,

in

dulalionem corda saxea movebantur, etobstinatoriim oculi se a lacrymis non polcrant continere.
Mulieres (|uoque tanta3 devotioiiis fueruiit
expertes, sed in cubiculis suis
lares, sed
catge,

flngiliorum ccena anlea vohitaloatur, ac llagranlissiiiKT |iietalis

minime

sensu delilmtos

populos se

flagellis

non taiitum popuet virgines deli-

pulilice ca^deie caipisse,

acdivinam inisericoidiam
Italiic
:

etiam matrona) nobiles

abscissis singultihiis

inclamare, rem(|ue Perusii

nionaclius Patavinus

cum omni
omnes
:

honestale \\xc eadeni faciebant.

discordes ad concordiam redie-

primum,
(2)

deiii

Ronune inclioalain, universos

Tiinc fere

populos pervasisse,
eos,

narrat

runt

usurarii et raplores male ablata restiliiere

In iintum itaque timor Cliristi irruil super quod nobiles pariter et iynobiles, senes et juvenes, infantes etiam quinque annorum niidi per

festinabant, ca>lerisiiiie divcrsis crimiiiibiis involuti, |)eccata

vanitatibus corrigebant.

sua humiliter confitentes, se a suis Aperiebantur carceres,

plaleas civilalum, operlis

tantumdem

|)ii(lendis,

dimitlebantur captivi, et cxules redire ad [iropria

tanta enim ojiera sanctitatis et mitam viri quam feminai ostendebant, ac si limerent, quod divina |)otentia ipsos vellet igne coelesti consumere, vel hiatu terrae subilo alisorbere, aul concutere vehementissimo terraj motu,

deposila verecuiidia, bini i^rocessionaliler incede-

sunt permissi
sericordiae,

bant

singuli flagellum in

manibus de

corrigiis

cum gemitu et |)loiatu se acriter super scapulis usque ad effusionem sanguinis vercontinentes, et
et effusis lontibus lacrymarum, ac si berantes corporalibus oculis iiisam Salvatoris cernerent jiassionem, misericordiam Dei et Genitricis ejus
:

seu

aliis plagis,

quibus divina

jiistitia

se ulcisci de

peccaloribus consuevit. Super

sas provincias est diffusa,

ista

vero iioenilentia
per diver-

supi^liciler deprecantes, auxilium implorabant paMiilenlibus est placatus, et iput qui innumeris parcere inii|uilales proprias cognoscenlibus sis
:

repenlina, quje ultra etiam fines

cres, sed et sapientes
tur, cogilantes

Italia;

non solum

viri

medio-

non

irratioiiabiliter mirnbaii-

dignaretur.
in uocte

Non solum
decem

itaque in die,

cum

cereis accensis, in

verum etiam hyeme asperrima,

civila-

unde tantus

fervoris imiietiis prove-

nirent .
8.

cenleni, uiilleni,
tes et Ecclesias
liler

millia

quoque per

Penetrasse Flagellantium ritum in Germa'

currebant, et se ante allaria liumi-

iiiam tradit Henricus Stero

sisse,

ac

rem

Perusii

emer<s

proslernebant, pra?cedentibus eos sacerdoti-

cum monacho

Patavino consenlit, acsuppli:

bus

cum

crucibiis et vexillis. Similiter in villis et

ita

clamantium ad Dominum resonare videbanlur simul campeoppidis faciebanl,

quod

a vocibus

cationis obeunda! modum ita describit Erat modiis ipsius poenitentiu; ad paliendum durus, liorribilis, et miserabilis ad videndum iiam ab
:

slria el nioiitana.

7.

Silueruut tunc temporis omnia musica

'

Slero

a|iuil C.an.

auliq. lecl. loai.

i.

pag. 289.

historias libros duodecim cum nece Alberici concludit, qua?.dam adnotat, quibus lucluosi bujus casus bisloria (1) Rolandinus, qiii Tarvisinae temporuin cliaracleribus aple distinguilur. Narrat igitur Tarvisinos una cum arniis socioi'um sub ijisis ineuntis Julii l;,ilendis obsidioneui aicis S. Zenonis in Pedemontanis capisse, quibus urgentibus, cum Allicncus pioditione Germanoinni, quorum pia'^idio defendebaliir, deslitutum se piopugnaculo exteriori senliret, una sibi relicla interiun turri, in qua se una cuni nxore et liliis concluserat, permisit familiaribus suis ut se vivuni cum fdinilia bostibus traderent. IUi paclo cum victoribus iaito vilam redcmeruiit. Albericus vero cum u.vore el liliis vemt in manus bostiuin, a quibus ipse cum bliis sex in fiusla concisus fuit. Uxor vero et filia; gemina; in incendio crematffi. Diera autem ca:di3

suis

bujus assignat i.xvi Augusti.

iMamsi.

ba^resim impiam degeneravit. De anno constat inter omnes (2) CcEpit hoc anno Flagellantium secta, qua; a religiosis initiis nata in nam in eo quod scripsit de coajvos scriptores, uno exceplo Jacobo de Voragine, qui episcopatui.i Genuensem sa?culo hoc exeunte lenebat rebus Genuensibus Cbronico, vulgUo a Muralorio Rer. Italic. tom. ix, exordium ejus anno sequenti Mi;clxi assignat. Forle lamen excusandus est, quod Genuenses faciie pius iste furor nounisi ineunle anno sequenti correpsit. Ulcunique res sese babeat, ab lioc anno avelli iiou pole;t, rcliquis oinnibus scriploribus assenlienlibiis, pri'sertiin Bartholomffio Scriba, qui Annales suos Genuenses Callarum continuantes cum anno ucrLxiv claudii. De niense nihil ccrti proditur, quanquani anonymus auclor Memorialis ])Otestatuui Uegiensium, vulgali a Muratorio Rer. llalic. tom. IX, tradit die fesla Omuiuui Sanclorum Mulinenses, solemni verberantmm supplicatiiiie indicta, Regiuin venisse,, eorumque exemplo niotos Regienses verbcrantiiiiii supplieationem instituisse, et Parniam se contulisse die Marlis poat festum Oiiinium SanctoiumLocus ubi primum coiliones ista' coeperunl Perusina iirbs slatuitur ab omnihus. Quo vero auctore co-perit, vel in ipsis quidem ejusdem exordiis inconiperlum fuit. Nain Uaillrdoiiucus scriha, qui tuiic ,\nnales suos Genucnses digerebat, vulgalum fuisse Iradit rebgiosum liunc moluin cxcivisse pueruin queiiidani, adliuc in cunis vagientem quanquam non defuisse ail, qui ejus auclorem dixcrint Hereinicolam qiiemdam, ([ui pro concionu Pcriisinis indixil, ut immineus nrbis su.e excidiuni pttnitudine avertereiit. Sed Jacobus de Voragine melius seriliit motum bunc ccepisse u paupentms el siinplkihus vi Tasciii. Ea occasinne lites et disconliasplane nuiltas cnniposilas fuisse notant omnes ; quin ct exules multi, quos patriasua extories potcnlia partis adveis.T egerat, remearuut ad propria. Sed ab i|iSO fere ejiis exordio bKresim intcr eos gliscei'e cuepisse, ileduxisse mibi videor ex lis, qua; ad buuc annuni notat Ricohaldus Ferrariensis in historia iniperatoruiu quam n Sacrilegus habehalur ex Eccardi scriptor. medii ;cvi tom. i, dedit Muratoi-ius Rer. Ilalic. lom. ix ; scribit enim ille de verberanlihus
; ; :

uon ageret . Brcvi tanien furor iste cessavit, vel sallem elanguit ; nam tesle eodcin Ricol)aldo, post Januarium sequenlis anni mcclxi, paulatim defuit ea novilas, qua; appellata est verberamenlnin . Verum privalie Flagcllanliiim coitiones non ila brevi cessarunt ; quin ct tiinc instituta fuisse notat Spondanus ad bunc annum religiosorum hominum sodalilia, qui certis per bebdomadam diebus pium hunc pojnitudinis ritum prosequercntiir. Vix tamen eredo sodalitia pioruni bominum, ulcumqne omnia, ex lunc ciEpisse, nam velustius habuisse initiuin duduxisse mibi videor ex iis, qua: narrat anonymus auctor .Meinorialis potcstalum Rcgiensium scriliens ad hunc annum,
qui
id

Rcgienses
louilius

suos, Mutinensium

exemplo

excilos, convenisse simul

omnes ad verhera
lioniiniim

sihi inlligenda,
'.'

omnes

scilicet

cum episcopo

el c/onfu-

omutum

societutum.

Qnsnam

societatcs ista\ nisi

pinniiii

sodalitia

Insnper Liiutlensium sodalitium Fiorentiie aiiie

.MaiNsi.

liquot aiiiius vigussc dixinius in nota ad aiinum

MCCLlv,

.i/i.

ALEXANDRI
umbilico
surjiiiii

IV

ANNUS

P).

CIIIUSTI

1200.

53
:

corpora (lciiiulanles, ()ua(lain vesle partem corporis infcriorem usque ad lalos tegenlem habebant, et iie (luis eorum apnosceretur, cooperlo caiiite el facie

claiii,

ac pariter alihi ferro ac flamiua dekUuii

tulisse

vero iauiam ex Galliis erupisse, atque

m
:

Germaniam,

tiim cx ca in I^oioniam sc diffudisse

iiicedebant.

Froceile-

ex italia vero in Gailias serpsisse

vidimus superius.

bant etiam bini, terni, tanqnam clcrici, vexillo pnevio vel criice, flagellis scmeti|)SOS bis in die per
triginta Ires dies, el (leindein menioriaiii leniporis

Auctoris verba addiiciiiius.

41. Flagellaloruiu

(iuffidam secta, qux' pri-

miim
nia

exGailiiset Parisiis manasse ferebatiir, erroiii

huinanitalis Domini noslri Jesu Cbristi super ter-

res nuiltipliceset pravilales coiitinens,

Aleman-

ram

apparentis tamdiu crucianles, quosque ad

canlilenas, qiias de jiassione ac morle

mox

coaiescens, et fnnicnios sua) perversitatis

(|unsdaiii

dilatans, etiam ad Poionia; regioncs pervenil. Iiice-

Doniini diclaveranl, duobus vei tribus priicinen-

deiianl siiiuidcm liomiiies seclam liujusmodi professi,

Ecclesiam vel in Ecclesia compleverunt, nunc in terram corruentes, nunc ad ccehim

tibiis circa

processionaliter velalis capitibus, in clanslra-

lium
dali
:

morem
fl

nuda rum,

bracliia erigentes,

non

obslaiileluto vei

iiive,

igcllis

corpore usque ad umbilicum denuqiioque quadruplici corrigio connoiii

frigore vel calore. Miserabiles itaque gestus ipso-

dalis, et

nodos babentibus

exlreniitutiluis,

verbera niultos ad lacrynias et ad suscipiendam eamdem poenitentiam provocabant.

et dira

allerius

dorsum

acriter ca?debat.

unus Agebant insuper

slaliones, varias geniifl(.'xioiies inirabiles, caneiido

Sed quia origo cjusdem poenilentuB nec a Sede iiomana, nec ab aiiqua persona auctorabili fulciebatur, a

carinen, quilibet juxta dislinctioiiem sua; iingiiae,

incondilum
colluvies
(|iiainvis

cum

ex variis iingnis ct nalionibus

esset.

quibusdam episcopis
coepit baberi
iii

et

domiiio Hi;nrico
te-

ipsa coiicrela

Mutuo

insiiper se,
(iiian-

duce Bavaria)
pescere cepta .

contempUii, Tinde

brevi coepit sicut res

immoderate

coii-

non ordinati, sed laici essenl, de tumcumque enormibus peccalis confessione

asserentes seclam

aiidila

absolvebant, et poenilentes solemuitcr inducebaiif,

Nec mirum cito iabefactatam corruisse, cujus fundamenta super firmam petram jacla iioii
9.

suam

animabus

iiropiiiijiioriim

Deo placitam exislere, el suorum, eliam damna-

fuissent. Dictis consonanf, quac ex Argenloracensi

toriim in inferno existentiiim, et cados possidentiiim, et suis diiin

atque ex Parali[). Urspergensi referunt novatores '. Ulvero ea res nonnullos viros pios
Cliroiiico

obirent adferre

solationes

et

profectus.

Dum

magnas conautem secla lia^c

de Cracovia,

gaudio perfudit, qiiod sanclitalem redolere

videretiir, ila iionniiUos italia;

ipsis

priiiium Cracoviam advenisset, Ecclesiis visitalis,

et

tyrannos exterruit.

velut poenitentiis explctis

,

illico

Manfredus enim ac Palavicinus, ut teslatur Monacbus Patavinus ^, perliorruere melu, ne populi eo pietatis sensu delibuti, Ecciesiie i^artes aiiiplecterenlur, ac urbium, in quibus tyrannidem corripuerant, cives redintegrata inter se concordia,

Prandotha episcopo ni celeriter inde recederet ca<ceresiili comminant(!, sc evoivif. Sed in cseferis
Poionica; Ecclesia; dioecesibus, Janussio arcbicpi-

scopo Gnesnensi, et

aliis

episcopis IVilonia;

eorum
sub

errores delegentibiis, principibns Poionia', ne quis

omnique odio deposito

conciliali,
:

servitulis ipso-

Polonorum

errores

liiijusmodi

sectaretnr,

rum jugum

dejieilerent

(juare gravissimis pcenis

gravi |ioena et bonoriim conHscatione mandanfibus,

secfa ifisa irrisaef sprela est
:

id poenileiiliae publica)

genus vetuere.

apud vero

alia

regna

10. Descivit postnioduiii eapceiiilentium pietas

in bairesim foedissimam,
ctitatis

igne et gladio delela, errorque, cicleris ejus sectatoribiis illum

quodque ciim tanlx

sanvi-

dcserenfibiis, et qiiod laudai)atur,

pom|)a pulciierrimum iniliuni (hixissc

debatiir,

dsinonis arte

in scelus et flagilium abiit.

execrantibus, siibifo disperiif . Repulhilasse eosdem errores infer Flageliantes nondnm iapso abiiinc sa?culo, visiiri
claiii
,

SilTiidus'

enim

lucc de lineresi,
iis

(piam penlilissiini
cl

suiiius inferiiis
,

eamque

se-

quidam
laiitiiim

qui sese

aggregarunt, simplicibiis
:

cum Poloniam, Ungariam

Hic

(iermaniam
'

credulis mentibus afflavere

Mulla millia

flagel-

corripuisset,

piodierunt in mundiim, dicentes iiemisi iii laii

dissolulam.

Clemcnlis VI severioribus edictis nonnulla de Sedis Apojtolicae

lia;reticis,

nem
per

ab omnibus peccalis absolvi,

versaretur. De

secta

diligenlia in exscindendis

qui lioc femin

mensem non

eadem

secta infe-

pore vigebant, adjungamus.

12.

lici, (iiKC iiiiscre

suorum corpora

excariiiflcabal,

Navarunt diligenfem operam

iuereticis

perse-

aiiiinasiiue

aiternis

crucialibus addicebat, tradit

quendis
iigiosi
,

eorumiiiie
sacra;

fauloribus viri re-

Joaiines

(liiamvis sncris

Longinus* ipsos inter caiteros errores, ordinibusnon inilialos,confessinnis

sibi

quibus

inquisilionis

exercendae

sacramenlum
ctasse
:

inutuo iinpeiliii sacrilege

asseruisse, posse se

alTe-

tuiii

eliaiu

parentum

atque amicorum aniinabus dainnatis eo paMiitenlia3 genere maxiiiium soiatium alTerre sed episcopo:

commissa. Veruni cum nonuulli magistratiis eoriim zelo noii obsecundarent in sentenfiis, quas tulerant fidei censores, iii ojius adducendis, non ieviler eorum dignifas, atque aucloproviiicia erat
rifas

obsolescebat, ac pia consilia refardabantur.

rum ac principum
'

diligenlia brevi in Polonia exstin-

De quibus

cerfior facfus Aiexander, Apostolico diplomale' conlulit, ut magistrafuiim liiijiisniodi

Novat.
'

cpiii.
Iii

.\ni.
1.

c. S.
11.

col.

jGI.

'

.Monac. Pad. Clir.

I.

I.

iii.
'

SiffriJ.

Cjjit

an

seq,

l.ongin, Hisl. l'ol.

vii.

.\iinal.-loin.

xv. an.

Clir.

1J49.

Ex'.al,

in

Buliar. in Alei,

54

ALEXAXnRI
(

IV

AXXUS

6.

CHRISTI

1260.

segnitioTn cenpuri* po?sent

asligarc, at^iiie eliain

salario reciiiiunt,

cum

propriis
aliis

omnino crucibus
liabenf, et

eos iKieiiiim comniunione pellere, ui;igislratus(]ue

argenieis, aureis, vel

vesillis
rii
i

(juas

cnm
sin-

snbmovere ac ne ipsorum pin sollicitiido improbonim liominnm iieiiuilia elmii [losset, sin\it'
:

si

liabent, et ]iortare consuevernnl; cleiiliarimi

quoquc
vel

cap])cllariim
jiro

quarum

ut (nioscumqiie
nieiila
a.l

aci

exliilienda

scri|)la

et iiistru-

giilffi

laiitumoctu dcnarios
ciim
jiroiiriis

eodein salario reciet vexillis, vel

cognoscendas fidei cau?as speclantia redeuntes ad Ecclesiam anatliemate liberarent clerum popiilumque loci, in i]iio versarentur, convocare possent, ut [leritos ac pruadigcrent
:
:

|iiunt.

cnicibus

cuni alicnis etiam,

cofis,

siciit ftiit

liactcnus coiisuefum,

indufi ve.4imentis sericis, aut su|icrpclliciis, sive

in

eodeiii

feslo

(nimirum

S. Marci)

vadant

dentes

viros

in

fercndis senfenliis

adliibercnt

processionalilcr anniiatim ad Basilicam

sujiradi-

acccdentibus navatae openB gralia quadraginla dierum indulgentias conferre denique sine forensi strejiitu, submotis advocatis, nninus exer:

ctam, recc|iturl salarium vcl presliyterium consuetuin, quod eis per canonicos ejusdein Basilicae,
et

iinuiu defamiliaribus nostris volumiis exhiberi.

cere posscnt.

Alii aiiteni
et

monathi,

fralrcs Miuores, Pra:dicatorcs,

Immiiiebat non leve fidei censoribus periculum, ne qui liajreticorum partibns contaniinati
erant, insidins

cuin

eorum

Titre

instruercnt, ac

tum

alii cujuscumque Ordinis eodem festo processionalifer vadantad Basiiicain memoratam, elc. Incutit iis

Eremita;, ac religiosi

crucibus in
qiii

maxime
ficisci

in itinere,

necessitas
in

compelleret
bsretico?

cum

Romana
in

in alium proquare Alexander, provincia Andream Minoritam

cnm

ex

uno loco
:

anathema,

lianc

constitutionem

violarint.

Dat. .\uagnia' XII kal. Maii,

\h. Eilicta Pontificis in

exercondarnm
cisset,

lcgum muneri
poenis

prffife-

gravissimis

intentatis

jirirsulibus,

clero, ac magislralibus- injunxit,

gati

essenl, ad

itcr tiito

ut quoties roconficiendiim stipatorcs

et

Hicc ad vetcres ritus observandos prosterennda non duximus. JVunc alia iii jnre Ecclesiastico defendendo Alexandri edicfaconjiingemus. la Scotia Alexandcr rex acerbiore fcresiaslico in Scotia.

anno vi . defendeudo jure Eccle-

darcnt, Imperavil' etiam Andrea;

Bartliolomajo

bat

causanim

fidci

cognitoribus, ut ba;relicorum eofisco

ritate

animo Joannem Cheainum Apostolica auctoGlasguensi sedi praifectuin fuisse, conquecsl

rumque fautorum bona

dave di^tralierenl, atqne
cessitales

addicta, addicenEcclesia? ne-

stiisque

suis juribus

iii

eo etiam Apostolico

in

Romana;

diligcnler asservarenf, Demum fcitio idus Deceinbris, datis Anagnia^ litfcris*ad inquisitores
tota Italiaad
licos

Diplomate defrahi, qiio percepta illius Ecclesiae vecligalia ab eo tempore, ex qiio ipsius bonorum admiiiisfrafio fnerat commeiuiafa, repeterenfur,
fcienfe
pofirciitur episcopi, ni fidel

Franciscans sive Dominicana; familiae, qui perscrutandos profligandosque hceresparsi erant, vetuit ne ccepfas in lupreficos
acfiones judiciarias

xissent

ngionis consuetiuline, ut reddililius non sacramento se devincui respondit Ponfifcx ' Joaiincm ab ea

sus|>eclosve

ad superioruin

scde iion

dimovendum

videri, ciim

pares virtufes

Ex adscripta vero bis litteris aliis(]ue die colligitur, biennium fcrme Anagnia; exegisse Alexandrum, indeque Romam reversum.
intermitterent.

impena

gcrendo muneri
reiii

afferrel.

Qnod ad invadenda vecti-

galia Ecclcsiariim

vacanfium spectabat; euin coloinirenf, obstriclos Eccle-

olifcudebant regii oratorcs, singnlos prajsules,

antequam possessionem

Alexander conti-oversiam natam compoidl. Exorta vero est

13.

in clero
in

Urbis

Urbe absente

Pontifice inter rcligiusos viros ac Basilicae S. Petri

canonicos de lionoris gradu, pra^fercndis siguis, deque slipendiis exigendis in soiemnis supplicationis ])ompa, qiiae die S.

siarum bona regia bcncQcenfiae rcferre accepta, ac sacramento fidem devincire. Quo audifo aequam tulit seiitentiam Pontifex, ut Joaniics Clieamus in regis Scotice verba vetere instiluto juraret, ac rex
exacto

sacrainento
ad

omnia Glasgucnsis
:

Ecclesia;

Marco sacra ornari

fraternitatis,
et

solet,

vectigalia occujiata restitneret

litteris

quam Alcxander

direinil^
clero

regem

Scoliic

datis,

Nos, inquit iu qtii semper ad

Rectoribus Roman:u
i^rovida

Urbis.
B

deliberatione

decernimus,
et

et irre-

fragabili Constitutione sancinius, ut canonici

tam

SKCularcs (]uam regulares,

monaclii omninm parocbialiuin Ecclesiarum cuni crucibus et aliis

insigniis consuetis Ecclesiarum vero

hoc vigilanter iutenilimus, quod Apostolicae dignitatis honorem, ct privilegiuin Ecclcsiaslicae libertalis in suo robore conservanfes, aliquorum jura, vel approbafas consuetudines non lajdamus, de praedictorum frafrum coiisilio duximns iirovidendum, quod idein episcopus sub tuo coiiductu ad regalem prffisentiam libere perveniat
tibi,

presbytero-

et secure,

ac

rum et diaconoruin cardinalinm, et monasteriorum cum crucibus projiriis et vexillis; arclii|iresbyteralium autem Ecclesiarum, prioratuum, et ca]ipellaruin exemptarum, ct omnium alionim, qua; duddecim dcnarios, vel plurcs pro liujusmodi

pront

ficri

consuevit, praesiet fidelitatis dcbitae

juramentum,

et ])ra'fdla Ecclesiae sna; regalia,

seu

temporaliade manibustuis recipiat subseqnenter.

Ca.'teruni te securitalem

hujnsniodi,

ct

assignatio-

iiem regalium, seu tem|ioralium ipsornm libcraliter adiinpleute,

nos

si

quid per snpradictas

litte-

'

Eslat

ia Bnllar. io

Alci.

' Itiid.

5 Ibid.

Ibid.

'

Lib. VI.

Ep. CCLVI.

Lib. VI. Ep.

Lxvm.

ALEXANDRI

IV

AXNTS

0.

16.

CHRISTI

l'2()0.

00
piissimi el

rasdirectas episcopis inemoratis, seu ciiiascumque

aiias conlra te,

scelestcc

auctorilatem

sapieutis

viri

aut

regnum tuum propter

iioc fult

nomiiie subornata simplicibus obtruduntur.

bactenus ab eisdem episcopis, vel de cilero fueril atlentatum, penitus revocamus, etc. Tenuil diutius in Scotia ea nefaria consueludo, ut reges vacanlium Ecclesiarum, vectigalia iasuum serarium derivarent; quam cum ab i.ti]uilateabliorrere perpendi.-set

Funestum porro boc anno

in

Germania

exemplum
ptriciilo ac

orbi datuin est quaiito nngica) artes

lugubri exilu exerceanlur; monitique

inorlales ad

agat

qux infortunia cceca libido prxcipites horrel sane animus tristissimum casuui reislius

David Scoliaj rex,

illani

regio

decrelo

ferre, sed Siffriduiii narraiitem

abolevit. Sed facile postea principibus suasil avarilia,

diebus
accidit
in

producimus' o In marchionis Henrici (Misniaj scilicet),

:

ut bona ca Ecclesiaslica invaderent

qua de

quoddam

valde miserjbile el
dicti

re gravissime questus Gregorius XI aputl Rober-

Friberga civitale

principis.

tum regem
in

Scoti.-c.

vidis regis bonis

bortatus est', ut exemplo Dabujusmodi temperarel; de quo

in

decimo sexlo Aunalium torao dicenius*. 13. De Alberto Magno deque ma(jicce arlis
exilu.
et

amore cujusdain puellae consilium alque suffiagium a quodam nigromantico promissa pecunia requisivit, iit sibi
scholaris
latus,

horiendum Quidam enini nimium stimu-

Germauia funeslo
stratione

Cum vero de aduiiui,

cura Ecclesiarum, quae Apostolico

puellam im|ietret ille autem iu quoddam cellarium eumdein scholarem secum ducens, et sphaeras ac figuras (ut assoleal) circum se super pavi:

muneri incumbunt, fecerimus menliouem non prDBterimus ab Alexandro cullissimos sacrarum

lillerarum scientia viros e religiosis sodalitiis ad
episcopales sedes vocatos, alque inter eos Alber-

mentum

describens,

ccBpit

legere conjurationes

tum, qui Magni nomen sacrarum humanarumque rerum coguilione EEquabat, e Dominicana f imilia,
Ratisponeusi Ecclesiie prcefectum
tlieologicas artes publice doceret
stolicis litlerisCoIoniensis lectoris
',
:

Poslquam autem multa iihantasmata diaboli utriusque oculis ingessisseut, taudem diabolus iu forma illiiis puelli-e apparuit, seque illi in ejusamore ardere eminus exiiibebat. Ille caeco
diabnlicas.

ainore ductus,
deret, volens

cum manum

extra spliaeram exten-

dum
quare
ail'

Coloni;e
in

Apo-

nomine
:

est insi-

gnitus. Meminit de eo Slero,

dum

Eodem

anno
dinis

floiuit

douiinus Alberlus, uatus de Laupinet

amasiam suam deprehendere, statim adaemonioarreptus, etabeo parietibus cellarii allisus et conquassatus , super nigromanticum illuin est projectus mortuus. Tunc ille fere esanimis factus inJe se movere non iiotuit, sed tolo
residuo illius noctis

gen, Magnus, episcopus Ratisponensis, fiater OrPnetiicaloruiu

,

morluum super

se prostra-

niagister

in

tbeologia,

tum

sustinens voces edebat

miserabiles.

Mane

magnus
auctor
:

[iliilosophus .
Fraler

Anno vero

sequenti addit

Albertus Uatisponensis episco-

multi de civilale auditis hujusmodi clamoiibus couturbati, et territi conveneruut, et ipsum inde

lam moguam curam animarum, domino Urbano papae,. affert voluntanain cessioiiem, cui succedil Doniinus Leo ejusdem Ecclesie canonicusB.Tauli viri, diviuis bumanisque scientiis expolili^simi, elucubrationes enumerant Ptolopus, fugiens

seminecem

edu.xeruiit o. Caveant e.\ eo mortales magicis ludibriis se commitlere, ac da;njonum lenocinia in carniticinam e.vire discant; sed de
his hactenus
:

nunc Germanicarum rerum

staluni

expouamiis.
t".

meus' Lucensis in bistoria Ecclesia^tica et Trilbemius' aliique. Qui plura de eo cupiat, Leandrunr ca;terosque Doiiiiuicaiia} familia; rerum scriploiLS
consiilat. Iiiter cactera qiiidem

Germanice imperium Primislao Bohemoejus inunctiotie

rum recji offirtur ; Mexaudri de

striictio 1'ragensi et

Olomucensi episcopis.

Diim

i>i-

dignissima ipsius
exstilisse,

pnrcoiiia illud sane cominendalione celebraiidum,

S. Tlioma? Aquin.itis
feruiil lanta

magistrum
illum

dc quo

contentioue aniuii dicentem ausciilbebelis

et

GennaniaAl|dionsi Richardiquefactionibusdiscissa fluctuabal, agitata fui.^se consilia nftMt Longiuus' de utro(|ue principe exauctoraiido, ciim nec coinmuiiibussi!ffr.igiisdesignati,necGermaniaoriundi
essent
fuisse
;

tasse, ut

socii

obtusioris esse
inilio
:

coiijuctasque in Priinislaum oinniiim spes

ingenii
teneret,

suspicareulur; cuuKiue silentium

illum vuro suptrbia turgidinn delaluin

bovem muluni por jocum

ai)pellatum

at postea

rfgatum utquaedam magistri dictaexpli-

caret, lanto acutniue ingenii ac ubertate explanasje,ut uou Alberto sccundus, sed ipsi anlecellere viderelur. Hic vero lectniem diligentur monitum

exilio, ut docebit reruin exilus, respuisse, jaclasseque apiid suos Rohemicam coronam imperiali futurain su-

honorem cum extremo rerum suarum

periorein.

IVondum

regiae

ornamenta

dignitatis Primi-

velim, plura passiin Alberti Magni nomine scripta circiimfeiTi qiue ab ipso numiuam einauasse
,

slaus acceperat, quibiis

indui solemni rilu pararet, nec tameii .Mogtintinus arcliiepiscopus ,

cum

exploratum
fcBdata, sed

est

cum

inagica superstitioue sint

rei

ad

ad conciliandam

vel frivolae vel

quem reges Rohemicc sacra unctione perungendi jus speclabat (is erat Wernerus Gerardi vita
functi successor
')

Apostolica aucloritate conDr-

'

Greg.

.\1.

Chr. isio. ' Alex. 1. VI. Ep. xx. el posl eauid. Ep. apud Canis. anl. lecl. lora i. png. iS3. Plol. Lucen.
1.

I.

V. Ep. cur. pag. 18J.

'=

.\nDal.

lom. xvi. au.

XXII. c

l,*s,

13.

6 Tril.

.Novatorcs cenl. siii. c. 10. col.

de Eccl. ex 1072. Leand.

scrip.
et '

inalus esset, Ponliljcem consuluit PriinisJaus ut

'

Ster.

Hist. Eccl.
'

ipsn inter alios

I.

Siffr.

Epil.
1.

1.

u. hoc 30.

lii.

Hiit.

bobem.

svii.

' I.oogin. Hist.

Pol.

I. I.

vii.

Dnbri

'

Serar. Mogunliatar. rer.

v.

5()

ALEXAXDRI

IV

ANNUS

6.

CIIRISTI

I'2(;0.

decenicret a quibus regiac iiuinttionis solemnia

peraguiida forent
:

pia^signilur

lanqnam a

capile subdilis,
indicilur, et

vehil

ciijus juslis desideriis

assen-

membris
stia;

recle vivendi

modus

mode-

sum

est ', ac Prrigciisi 01omucensi(]ue episcopis demandalae parles, ut vocala praisulum corona AposlolicaauctoritalePrimislaum regia inunclione caiitum lamen est Mogunliiue Ecclesia' liiiirent
:

regula componitur,
19.

et diclatur.

illustris

Sanecbarissimus in Cbristo filius noster rex Boliemia; devotissimus Ecclesiae filius

Cafbolicus, diligenter
ac speruns per biijusmoili unctionent

pramiissa, velufi princeiis

alteiulens,

jura cx eo iion labefactaluiii

18. Prageiisi et

iri.

Oiomucensi episcopis. Quoniaiii ad siibsistentiam miiitornm, et regiuien |)ra?esse oportet unuin singulare prreci-

spirifualis gratiai rore

perfundi, nobis humiliter

supplicavit, ut

cum

progenitores sni regcs Bohefnere pro tcmpore

mi;c inuncli, et coroiiafi in reges extiferint per

arcliiepiscopos Muguulinos,
qiii
;

puum

(luia

pluralilas in

prxsisteiitia scissuram

indiiccret,

el

soiidam

guljernacuii

disruniperet

ac ipse per dilcctum filium

firmitatem, prjncmiiient (luideni ob lioc singulis

regiiis, et

nuindi

[iroviiiciis

siiigula

regnanliiim
:

pro eo (iuod nondnm est A|)ostolicam confirmuta, inungi et coronuri non

possit,

Muguntinum elcctum, ejiis elecfio per Sedem

et

solia,

et

singula? principanlium potestates

(|uia

eurn in regein inuiigi,

capifi

regale diadema

(kim
et
illi

rcges popuiis imperant, el populi regibus

suo iinponi
20.
((

fuceremus.

reverenler inlenduiil;

dum

ii

liumililer subsiinl,
ilii

Nos

igitur dicti regis

devoiionem multi-

benigne praisunt:
isli

duiii congriiis

pra^eunt

modam
fidei

attendentes, et considcrantes, qiiod proqiii

jussibus, el devotis

animis obseqiiunlur, viget

aiii-

genitoribus suis,
zelalores,

fuerunt ardentes Catholicae

ex liac in eisdem po|iulis concordiiim uiiilas

non

soliiin derivatione sanguinis,

slilia

inorum, niisericordia el veritas sibi obviant, et juet pax se adinvicem complccluntur. Ideo

sed et piiritatis ac bonitatis imitutione succedit;

ac cupientes ob hoc
rari,
ipsiiis

eum

in

iis

specialiler hono-

naiiKiue a

summo
ad

illo

regCj

per

quem
:

singiilis

supplicalionibus benignius inclinati,

reges regnant, el priiicipes princi|)aiitur

ralis gladii

lcmpo-

fralcrnitali veslra;

malorum
eis

vindiclam

laudemque

altcr vestrum, adliibito

bonorum
aequitate
sibi

terrenis est rcgibus altribula poteslas,

mandamiis, quatenus vos, vel vobiscum decenti episcoporiim niimcro, tiim propler ejusdem regis liono-

ut assumpto ab

doininandi officio, jiidicenl in

voluiilas eo-

rificciitiam,

tum

propter reverentiam sacramenti,

ejns iiiiponere regale

populos, et dirigant iu terris subjeclas

sit

sibi auctoritute

nostra hujusmodi unclionem im-

gcntiiim nalioncs, qualeniis

pcndere,
curefis.

ct

capili

diadema

rum

iu execulione justiliai ac medilalio in lege

Voluinus autcm, atque sfatuimus, ut nuljiro

reclitudinis et observantia sancta) pacis,

Ad

qua;

lum
qui

ex lioc in posterum pontificibus Mugiintinis,

utique peifeclius excrcenda iidem reges iinclionis sacne virlule, quam per venerabiles Clirisli niinistros
ciiiiunt polioris, ut

erunt

tempore,

et

Ecclesiffi

Maguntinae

aliquoil prxjudiciiim generetur, (|uia circa ipsius

anliquo more suscipiunt, donum gratia? reet in proseculione jtisti regi-

regis successores

perfinet
essct

in

exequanlur libere, quod ad eos hac parle. Ea vero quae exhibiturus

si

minis lurtius con\alescant, et lam in se

quam

in

idcm rcx arcliiepiscopo Magunliiio,

inun-

eorum
tificis

siibditis prudenliori et sanctiori spirilu di-

geret el coronaret

eumdem,
ei

integre ab
si

eodem
confir-

riganlur.

Num,
autcm

etsi (lifTeiat

principis

uncUo

a Pun-

rege
tinac

reci[)ialis,
:

illa

dicto electo,

eum

unclione, quia in capite Ponlifex

in
biuciiio, sive
in ijuibus principatus
illius capiit

ungiUir,

mari confingut
mifsiiri.

alioquin

qui praedict;e Magiin-

|)rinccps

liiimero, vcl in

Ecclesiac regimini pracfiierif, fideliler trans-

armo,

congrue designalur:
veliemenstiimcii

Dat. Anagiiia;

II

noii. Oclob.,

anno

vi .

quia eliam
est
in

consecrafurclirismate, braclficacia

21. Peructa
ritus.

res, ut Aiiostolica sanxerut aucto-

cLium vcro
ipsis

islius olco deiinilur;

rcgibus

liujiis

sacramcnli,
Uomiiii

quoniam inuiulo Saule,

super ciim,
in D.iviii,
ct

insiliit

s|)iiilus

Eiuendandus veio ex his Longiiius ', duin Primislaum aiiibitionis perslringil, ut(|ue in crimen vocat, diicali fasligio iion contentum regiam
dignifutcm
iisiirp;isse.

in viriim alteriim cst iinit itiis; et

Doiiiiiii
iii

Addit auclor iiisum uxori

regis sorore, ablegasse,
ii^sa,

unclioiie susccpla, spiritiis

est

libelluin rcpndii dedisse, atque ad nioiiasfcrium,

directus.

Ad iiisinuandum quo(|ue

qiioil

legi-

inducta Bela}

Ungarorum

bus csse debeal

eis est
pili priiicipis

pleiiituilo virliitum, (|iiod(|iie in

qiiod servanda; pndiciliic volo sese

anlcquani

inlcgia (loininii

leinporulis auctorilas, ca-

nuberet, adslriiixisse diceretur

satoriae
[lostea
liller;e

de (|uibus cxcii-

lionorabilc, ac venerabile
:

sub circu-

luri

lorma im|ionilur diadema

i|iii

a (juo si(|iiidem

ab Olhocaro ad Sedem Apostolicam duta; ^ (1) Non lcvcm saiie gloria; suae

principe,

lalibus (lccorutiir insigiiiis, et lifulis

'

Lnn;;iii.

llisl.

I'i)l.

I.

vu.

Exl.

lib.

pnv. Roin.

f.ccl.

lom.

I.

Ales.

I.

VI.

Ep. ccLi.x.

pai;

2.13.

'I

C solcmni hac coronatione, de qua

Scil

in

.Viinalibiis,

Otliocarus regni sui

epoeham

auspic.alur, ut ex lilteris ejus in .Vnnalihus legenilis

disciinus.

coronationem haiic nonnisi sequenti anno, el qiiiilem pnst liiem II iil. Jiilii peractam. ><am in ,\iiiialiliiis ail an. Mi CLXvl, x.xix, Epistola eoilem auno, cl meiisi' 'lata recitatur, quaiii corunulioiiis sme anno X si^'nat. In Spicilcgio eliam Lunigii pag. 200 leguntur littero: Oihocari signata; III nonns Martii, caronalionis suas anno oclavo, Indiclionc (laodecima, quihus exprimitiir anuus cCLXix, et rcgiii epoclia ab auno CCLXI repetitur. Mansi.
ex
illis

lilleris

pariter

constat

ALEXANOHr
efriisae libiiiinis

IV

ANNtJS

(\.

CIIRISTI

12r.(l.

labeni impressit,

iiui|i|ii;

Nicniauni

filiiim ac filias

duas,

dum

matrinionio conjunclus

gnstiis ad

iimumeris expensis Ordinis vestri, et iiifiiiilis anDei gioriam magnifice jam promoto,
pliirimi ex fratribus ifisiusOrdinis per inanus infitJnia vero idein

erat, ex solula snscopit, <|uos justoruin nataliliiim

dignitale ornarl stiiduit; ad (|uod olitincniltim So-

ilLlium crudelissime suut occisi.

dem Aposlolicam
descendit
',

deprecalus, ut sua auctoritale id

negolium perire creditur,

sime
fluat
rol)or(.'tur,

nisi

per divimc virtulis

j^otis-

deciis ipsis confuiTct, ita

ut publica

Alexander ad ejus preces

lionores,
[iriiici-

anxilinin, el Aposlolicc Seiiis favorem in co

munera,

(inod ad vos percgrinoriim con-

patus gerere permitturet, in regnuin tamen Bohe-

niullitiido,

nos vestris

Inctuosis

precibus

mia'

sil)!
:

ex eo jiis aliquod comparare, vel affectarc

inclinati,
iniis,

pi;csentium vobis auclorilate concediin

vetuit

Eccc Apostolicas supcr liujiisniodi dilatorein

(|nod

snbsidium

V(;struni

et

aliorum
lioc

spensatione litterasper dilectum filium magislrum

Christi
dictis,

fidelium

inanentiiim in parlibns supia-

Berardum de Fnrcon scriptorem noslrum,

destinamus. Verumtamen scire
te

per fratrcs clericos ejiisdem Ordinis ad

prajsentium tua; niagnilndini (regem allo(iuitur),

idoncos in regnis, ac provinciis, et terrisaliis,

(|urc

volumus, quod
aut aliiiua ex

vobis prxdiclasedcs ad idem snbsidium deputavit,

pic-edicari

nequaquam
eis

nostrac intentionis extilit, vel existit,

vel dictcE
fiiia;,

cruccm sub

illa

forma

cum
filiis

oinni

dililitte-

quod idem Nicolaus,

per liujiismodi
vel

gentia fuciatis, quani pra^dicta scdes per su;is

ras ad instantiam vestram dilectis

litleras,

scu earum proetextu

Prxdicato-

habere possint regnum Bohemia), vel ejusdem rcgni regiam dignitatein, aut succedere in eisdein. Praidictum autem scriptorem ideo
obtinere,

ad tuam duximus pra^sentiam transmittendum, ut

Minornm Ordinum fratribns, ac etiam quibnsdam episcopis dignoscitur commisisse, etc. Dat. Anagniffi X kal. Martii, annovi. Quo vero inagis ad pugnam in barbaros eosdem religiosos

rum

et

hnjusmodi intentionem nostram tibi aiierte priedicat, et ha!c omnia coram te ex parte nostra pubiice proteslolur. Dat. Anagiiiic XII Ival. Novemb., anno vi . Decrevit hac Alexander gravissimas ob cau-

equites concilaret, Sedis

eripuissent

spopondit

'

se

in

Apostolica;

clientelam accepturum terras, (juas hosti

:

proiterea sanxit^, ut terrarum Curo-

niae et Curlandia!

partos diias, tertia episcopo re-

servala, obtinercnt.
23.

sas:quanquam
crealos a

etiain alios

illegitimo thoro pro-

Necdiim a

tantis calamilalibus Se[)tentrio:

Sede

Apostolica

idoneos ad gerenda

nales Christiani

respirarunt

Mendoli enim sive

sceptra, natalium labe 1'ontificiaauctoritate delela,

Mendolphus

Lituania; princeps, lioc

anno ingenti

renunliatos visuri sumus. De Primislai sive Olhacheri bellis

instructo exercitu inCliristianorum terrasirruit,ac

cendum
cant

Ungaris opportuniore loco ditristcs Prnssorum sub barbarico ferro pereuntiuin ejulatus nos ad se voerit
:

cum

nunc

primum Mazoviam resistente vastavit, Plocensem urbem civibus deserlam incendit, dein in Prnssiam converso furore, quoscumque Catholicos crudelissime enecavit: plures urbes recens extsructas excidit, et crucigeris se in arcibns continenlibus,

(i).

Pontifex de Christiannriim iii Priissia strageafjit. Excitaianl in monte, cui S. Gcorgii nomen est, arcem crucigeri, qua re Prutheni
52.

infideles nc

Lituani lacessiti, collectis florentissi-

ingentem armentorum mulliludinem spoliaque abdiixit caplos veroChristianos avehere in servitutem dedignatus, horrendain eorum stra-

innumera

mis
nicB,

copiis occurrcntes sibi

duos Prussiae et Livoquos ducebant crucigeri, exercitus, congressu

in

gem

edidit.

24.

Pax

inilo,

Curlandia delevcre, nomiuIlas(|ue arces

levi

prccliantes.

Non

inter

Ungnros
(in

et

Bohemos de Styria

fullecerat Christianis tot cia-

urgente faihe ad deditionem conipulere: non

diljus a pjiganis atteri

iis

quibus tamen maximo

tamen strage ipsorum prcssi fnerunl. Sparsoad Sedein

ediln,

viclores postea reApnstolicaiti Chri-

erat solatio, honesla accipere pro fide viilnera

stianornm cladis nunllo, indoluit l'onlifex, datisque ad Theutonicos religiosos Livonia;, acPrussiai
eijuites

Apostolicis

litteris

'

pra.'cepit,

iit

criicis

mortiquo pro Chrislo melioris adipiscenda) vita; spe occnmbere) nisi muluis arniis concurrerent, suum invicem snnguinem funderent, ac silirent. Hoc enim anno Ungari Bohemique niagno animo-

signa in hostes religionis attollerentur, popnli(|ue

ad arma capessenda incitarenlur : a Vix absiiue lacrymis medilari, vel audire possumus, quod pro fidei negolio in Livonioe ac Prussia partibus, sub
Lib. VI. Kp.

rum aidore prcclio congressi sunt, in quo utrinsque regni lcctissimus flos miserrime periit, Bohemique cruenlani victoriam retulere. Bellum illnd inovisse Olhocarum regein Bohemia; refcrt
'

'

cxxv

Ep. xxviii.

Kp. LXIV.

Ep. XXXV.

(1)
titulo

knm

luiic adscribitur a
.Ms.

solum qni in

Codice

illi

Cossarlio Arclalense qiioddam Concilium, quod sub Florcntio, scdis illius archiepiscopo celebratum, non ex pra;ligitur, sed ex canonibus, paritcr illius ab Insulanu Concilio anni MCCLXXXViil iaudatis, sub noinine

Concdii sub Florentio habiii satis constat. I)e anno nihil in Ms. Codice idem Cossarlius repcrit, cui ut anno huic adscriberet persuasil hairelicorum commentum iUud, de quo iu eudem Loncilio, sa-ciili nempe hujus spalium trifariam dividcndum esse, cjusque secundum, qiiod
gratia; appelldbant, durasse

fuissc. (Juin nec aiino

illo

annis mcclx. Sed iude recte quidem infcras Concilium serius auno mcclx, non vero ipso codem anno coaclum habcii potnissc ex co aiguimus quod FloicQlius c sede Ptolemaidensi ad .\relalenscni noiini.<i sequenli anno
Ma.nsi.

translatus fuerit, ut

Sammarlhani docent.

Ann.

ToMiJS XXll.

Rayn.

111.

58
Steio',

ALEXANDRI
quod

IV

ANNUS

6.

CHRISTI 1*^60.

niolesle ferrel a Bela rege coaclurn

violenter irrumpentes cceperunt Alapiam, Harenc,

olim fuisse Styria cedere, quam ad se una cuin ca?lra(|ue ad fluAustria altincre contundebal
;

Hainan
deinde
scribil

Calamelam, ct Dauiascum, occidenles inlranl cunctos faclos sibi obviam Saracenos

,
:

vium

Marcliin melatuni, ex altera parte Stepha-

rignnm

Jerusaleni, elc.

Ha?c fusiiis de-

num

juniorem occurrisse
profligalosque, ac

inde prcplio inito Uniiostcm impresserant,

garos, qui primi imi)eluni

iii

regem accepto vulnere \ictos fuga saluti sua; consuluisse pacem demum, Styria Bolienio reslituta, iuter principes coaluisse. De eo bcllo ad hunc annum agensmonaclius Patavinus' dissenlire in eo a Sterone videtur, quod Belam, non vero Stephanum gessisse dicat atque eum tantum exercitum collegisse adjicit, ut centum miUia equitum armatorum sub signis numeraret, cladique occasionem dedisse Cumanos, quiarcu et sagitlis eniinus pugnare assueti, cuin Btdiemorum et Theulonicorum prfficipilem impressionem ferro
: :

Aytonus ', ut post Calipiiium Baldaccnsein necatuin, Haolonus Tartarorum rex, Mangnnis Can iinperaloris fiater, e regis Armenia; cousilio Halapo Postquam piain deinde Syriam expugnarit
,
:

Haolonus requievit per spaliuin unius anni, (niinirum capta Baldacensi urbe,) tunc inisit ad regein .\rmeni.-B, quod veniret cum gente sua ad civitatem Rohais in regno Mesopolamiic, quoniam
inleiidehat iie ad Terram-Saiiclam,
iit

illam red-

deret Cliristianis.
rife

Unde

rex Aytonus bonse

iter

suum

arripuit

memocum magna proborum

armorum virorum

non

poluissent, in fugani conjectl eversique fuere

pugnse vero initio plures e Steronem, ac Patavinum conciiial Longiiius, dum ait Slephanum cum Bela in castris versatum,
periisse.

Bohemis

Sed

pedilum comitiva, (]uia tunc temporis regnuin Armeni;c iu tain prospero statu erat, (luod facere [loterat duodecim niiliia equitum, el quadragiuta millia peditum armatorum ego qui hoc tempoie meo vidi, pose(]uitiim et
:

sum

perhibere testimoiiium

veritati.

Cumque

rex

cum parlecopiarum ad lacessendum atque ab missum, a quo fusus dum ad caslra palris hostem
ipso

profugiebat, plures undis Morava; raersos, (|uain iterunique bellum pro Styria, proelio amisisse
:

cum

effluxissent induciic, pari ardore rediiilegra-

Armenige venisset, sicut mandaverat Ilaolonus, et super negotio Terra?-Sanctte simul colloquium habuisset, ait rex ArmeniiB Haolono Domine, soldanus Halappi tenet totius regiii SyriiB [irincipatum, in quo (luidein reguosaiictaHierosolymilana
:

tum, ac

demum pacem
De eo

inter eos, conjiincta affl-

civitas invenitur, et [lostquam

inlenditis

Terram-

nitate coaluisse.

bello

agunt

S.

Antoninus',

Sanctaiu acquirere, sicut niihi videtur, primitus

est

continiiator Parisii, alii^iue.

Halappi civiias obsidenda, qua; totius regni

:

Tartari devastata Polonia iii Asia lale Coegit Ungarum foedus iiacifici profjrcdiimtur.
25.

Syria; est caput et magislra

nam

si

civitas Hakijipi

vestro subdilur doininio, alias terras oinnes [loteritis facililer

cum Boliemo inimiiientium Tarlarorum terror, cum ante bellum indixissent, alque jain siguis
ii

obtinere.

27.

Coiisilium itaqiie regis Armenice placuit

victricibus

pervasissent Poloniani, cui horreudas

Haolono,

unde

fecit

obsidere civitalem Halappi,

clades intulere. Sandomiria enim^atque ejusarce innumeros ferro peremere , rcliexpugnatis

,

qufe erat fortissima civitas muris circunimuiiita,

habitata, [deiia [joijulis, et divitiis opuleuta. Haolouus quoque cuin mtalibus sublerraiieis, cuiu onagris, arcubus et ballistis, et aliis geueribus

quam multitudiuem, fceminis eleganliori fornia prirditis atque adolescentibus servituti ipsa morle funestiori reservatis, in proximum fluvium pecuduin niore iinpulere, undisque mersere. Iiide per circumposita excurrentes inultam piffidam abegere, RutenoruuKiue amicitia et auxilio
freti

arinorum

variis

et diversis,

invadi

fecit

uiulique

sic viriliter civilatein,

quod

Iicet iiiexiiuguabilis

videretur, ipsam

tamen violenler novem dierum

Po-

lonia discessere. Ferebat fama, Casimirum Cujaviic ducem Tartaros ad eam excidionem iuferendam
sollicitasse
jpsi

termino occu[iavit. In ijisa quidem civifale Hala|iiii tantam divitiarum iiiulliludiuem invenerunl, quod

:quare

CLCteri

Poloni duces niaxima

damna
26.

injuriasque relulerunt.

sibi

Nec Septentrione modo ad subjicienda Christiana regna imminebant Tartari, verum

credendum. Eral autem quoddam camedio civitatis, ([uod se lenuit per iindeciin dies, postquam civitasjam extlterat occu[iala: demuin vero per meatus subterraneos fuit captum,
vix esset
struin in
Syrias per

in Oriente inagnuin terrorem incussere, ne fideles obruerenl: nota enim ambilio, qua ad universi

orbis monarcliiam adspirabant; tum immensa eorumdem polcntia tiniorcm geminabat : Sultanos

regnum Haolonum an. Doinini mccxl (mcclx) . Irrepsisse in numerorum ordinein errorem conspicuum est ex superius dictis, ac legendum mcclx
et

capta fuit civitas Ilalappi, et deiude

in

quo

alii

auctores conjeiitiunt. Cielerum Iiac

est,

succubuerant enim obtriverant rapidissimis victoriis, quas Chrisliani, * Tartari hoc anno partas perstriugit Sanutus
,

sub quorum armis

toties

cumulata Tartarorum potestatem

victoria alia

Daiiiasco et Syria in

redactis, ut auclor [irose-

quitur-

Stero in Annal. apud Can. toin. ticm. 1. xvii. ^MoDac. Pat. Chr.
>

I.
1.

pag. 289. Dubrav.

Hist.

Bo-

Quando vero soldanus Halappi, qui vocabatur Melckuaser, qui tunc erat in civitate, intel28. a
lexit

P_ 7.
ei)

g 6.

'

Longin. Hist. Pol.

1.

ili. Anl. pag 3. lil. xix. vu. Glirora. 1. IX. Novatores ex

Marin. Sanut.
1

quod

civitas Dainasci capta fuerat

cum

Dliis

centur. xiil. c. 16. col.

1345,

m.

par. xii.
'

cap. 0.

Aytou. Hisl. Orient.

I.

i.

c.

28

^ Ibid.

c. i'i.

ALEXAXDRl
et

IV

AXXUS

6.

CHRISTI

1'2fiO.

b9
credimus, tuae meni^roiit

uxore, qui erant ibidem , nescivil ad consilium ponere seipsum, nisiqiiod ad [ledes Haoloni venil misericordiam implorando ; sperabat enim per hoc, quod sibi uxor et filii redderenlur, et pars aliqua ad suiim dominium leneiidiim. Sed soManus
fuit in

cujiis misericorilia, ut firmiter

tis

ociilos dextera su.-c pietatis aperuit. si,

accepimus, a Deo libi veri iuminis splendor illuxit, quod ad agnoscendiim Chrislianae fidei veritatem plenis anlielas affectibus, et pleno corde siispiras. Xiiper siiiuidem Joannes Uiigarus, tuum in hoc se nuntium asserens, noslro apostolatui reseravit. quod tu ad salutem dirigens volatiia, votive desiiieras seciindum veram Cjtholicam Evangelicamque doclrinam, quani sancta RomanaEcclesia

sua ojiinione deceptus. quoniam llaolonus

destiuavit

ad
el

ipsum cum filiis uxore, ut absque inquielatione dominiumSyriae

regnum Persarum

obtineret. His itaque peractis

iu caplione civitatis

de spoliis

acqiii<itis

Halappi regi Armeniae Haolonus contulil magnam partem, et de terris etiam

fatelur et prredicat, sacri baptism.itis

unda

rcnasci,

quas
vicina,

occupaverat

regi

quamplures

concessit.

Cbristicolarum annumerari collegio,

et Cbristiani

Uude rex Armenix

et illa fecit

accepit plura castra regno suo

nominis

titulo insigniri.

Ad quod idem niintiusex

nos aliquem
refiilgens, te

munerari (muniri) ad suam liberam voluntatLni. Post Iiec Haolonus misit jier
principem Antiocliice, qiii regis Armenia,' ger.er dona ; el ipsum principem plurimum lionoet dedil sibi

magnitudinis

tuce parle petebat, per

virum idoneum

deslinari, qiii

pnpdictae doclrinae

[iiacpollens scienlia, et

munditia vilE

eral,

suo sacro miiiisterio baptismi perducat ad gratiam,

et

ravil,

privilegia

gratiosa et

omnes
jiissit

per idem regenerationis lavacrum ejusdem san-

terras sua; jurisdiclionis,

quasoccupaverant Sarraredierant,
et

cta?

matris Ecdesiae socians unitati sacris inslruat

30.

ceni, et qua3 ad

suum dominium

instilutis.

quod

principi

reddcrentur libere

quiele.

Et

|iostquam Haolonus ordinavit ea,

qUtC
et

fuerant

animi secretiora
respersit,

Utinam, princeps magnifice, tibi noslri p,ilerent utinam patenter inspiI

ordinanda circa negotium civitatum,

qiias

terrarum,

ceres,quanta nos bujusmodi tua

[lelitio

jucunditate

occupaverat,

dum

intenderet se transferre

quantam

nobis,

si

de ipsa conslitisset

ad regnum Hierosolymitanum, ut Terrani-Sanctam liberaret de manibus paganorum, et lilam

restilueret Christianis,
die,

plenius, exultalionis etgaudii materiam miiiijtrasset,

quam

libeuter e\tensis intimae charilalis bra-

ecce nuntius venit tertia

cliii.s et
filio

sinu pietatis aperto venienti ad salutein

qualiter post

nova ferens de obitu fratris sui, et narravit obitum Mango Can vacaverat imperiura Tartarorum, quod ejus quotidie prsestolabatur advenlus, ut ipsum ponerent in sede fratris sui. Haolonus quidem inlelleclis rumoribus de obitu fratris sui ineffabili fuit tristilia circumventus,

.\postolicre Sedis benignitas

I

anhelo

spiritii, et

concitis gradibus occurrisset

Hoc etenim, saludesi-

tem

videlicet

animarum
:

in cunctis nationibus di-

vinilus humilitatis nostrae

curs conimissis,

deranter exijuirimus
nisibus affectamus.
nostrae jucunditas.

hoc pleuis desideriis, et totis quanta infunditur menli

intra pectoris clauslra rc-

unde

ulterius

non

processit

sed ordinavit

dum

quemdam suum ducem nomine Guiboga, et diuiisit ipsum cum decem millibus Tartarorum in
custodiam regni
Syriae, et praecepit,

volvimus,
tui,

quam

gratus Crealoris et Redemploiis

qui pro redemplione

humani generis

se passi

quod Terram-

sioni crucis exposuit, conspectibus appareres,

te

Sanctam acquireret, et reslituerelCbristianis. Quo facto Haolonus festinanter recessit versus partes Orientis d. Quibus consentanea Joannes Villanus,
'

tuosque subdilos, qui ad meritorum tuorum cu-

mulum,
tismalis,

et aelernffi retributionis

augmenlum
insigniis

tua

creduntur

in et

hoc imitari vesligia, insignitos bapaliis

et

Marinus Sanutus
29. Olaoiii

tradunt.
rcgi baptisari ciipienti r/ra-

Chrislianilalis

i[jsius

eorum

Addictum fuisse Cbrislianis Olaonem, quo nomine a Sanuto Haolonum, vocatur, atque etiam optime de Qde nostra sensisse, et Cbristo, a quo victorias amplissimas de Mahometanis retulerat, nomen dare meditatum,
tulatur Pontifex.
sive

tremendi judicii prresentares. quanto securius tanla luorurrt ex laudabili de inimici faucibus ere[itorum caterva stipatus illud
prajsentice in die

tam
rit

terribile judiciuin expectares

31
.

Considera,

fili,

consideraquam
subito,
:

cito praetefacile

figara hujus

mundi, quam

quam

alque eliam a

Romano

Ponlifice,

ul supreino in

hoininis

com[iago dissolvilur

et

si

hujusmodi

lerris Clnisli vicario baptismalia sacra

misso ora-

propositum assumpsisti, couslanter

illud, eloimii,

tore tlagilasse, doceol insignes litterae

datje, qUcE in

adOlaonem
'

noitro M.

S.

Vallicellano Codice

nullo Ponliticis, a
exlant.
a

quo

exaratae sint, inscriiita; tilulo

Oiaoni regi Tartarorum

illustri,

graliam in

praesenti, quae

perducat ad gloriam in futuro.

dilatatur.

qua poteris, celeritate prosequere, nec spiritum tam sahitaris inspirationis extinguas, sed ad salutem quodcumque polest manus tua instantiusopereris. Nec illud tuaecircumspeclionis considerationem praetereat. quam lale, quam abunde ad subjuganda Sarracenorum regna potenti;c tuaj
increinenta succrescerent
,

Exullavit cor noslrum in Domino, el in sa-

si

Christianae
s'

^^^i''''

lutari

suo noster animus multa

laetitia

brachium

tibi

patenter
si

et

potenter,

potest, assisteret,
'

tu

sub Chris
libi, et

Jo. Villan.

1.

VI. c. 61.
lil.

'

Sannt.

I.

iii.

parl. xiil. c. *.

divina fultus potentia Cbristianor

cireris. profecto ex

il.,
<.

' Vallic.

Ms. sign.

C. num. 49. pag.

U.

hoc

te

icuis

i,,iuga

(lO

ALEXANDRI
firmarentur, el aJ ajternani
eain juxta Catliolica;

IV

AXNUS

6.

et

CHRISTI 1200.
ipsis Cliristianis
et

cnlmina

gloriain,

pra>dam. Qiiidam ex

irruerunt
alios

iii

duminodotead
rares.
3'2.

fiiiei

docu-

eum,

occiderunt eum,
,

quosdam

Tartaros

nienta dirigeres, indubitabileni fiduciam prsepa-

cum eodem

et

noluerunt reslituere prccdam.

Qiiando Giiiboga inleliexit, quod Cliristiani inter

Ca?terum, qnia snpcr prremissis niemo-

fecerant nepotem

suum

tali

modo, confestim equiet destruxit

ralns Joanncs de tuo bcneplacilo nnllas nobis snfficientes litteras, vel

lavit, et cepit civitateni

Sydonicnsem,

aliam ccrlitudincm plenam

patriarcljiB

exiiibuit, \enerabili fralri nostro

Hie-

rosolymitano A. S. L. viro ulif|ue magnffianctoritatis, experta; probitalis, et fidei viro quem, tan;

partem mnrorum, paucos perdidit Clirinumqiiam taslianos, qui ad insulam fugerant ineii postea de Cliristianis Syria3 Tartari fidiiciam liabuerunt, neque Christiani de Tartaris sunt coii:

mngnam

quam magnnm,
iionorabiiioribiis

nobiie, ac

unum

de prxcipuis

fisi

B.

membris

universalis Ecciesii', de

31.

Concilhim

in

GaUiis de parandis

aiixiliis

cnjus prudenlia, puritale ac fideiitale, idenam iu

PafestincE

Christianis.

His

consenlienlia

de

Domino fiduciam oblinemus, ad boc duximuseligendiim

;

Sydone expugnata
qiiit,

a Tartaris,

nostrorumque
'
:

trepi-

litteras nostras

dirigimus, ul ipse super

dalione scribit Marinus Sanulus

Capiunt, in-

firmum propositnm tux serenitatis expioret, nobis quod invenerit rescriplurus. Quocirca magnitndineni tuam monemus, rogamus, et
|iraemissis

Sydonem

sed casirum maris nullatenusca-

pere potueruut. Ptolemenses vero

eorum timore
.

prfficiderunt viridaria exlra civitatem, et turres vi-

iiortamur attente, pro aniiiKT tu;e commodo deposcentes instanler, quatenus eidem palriarchae
de prajdiclis
tuce

ridariorum ad terram dejecerunt

Perfusi

eo

melu

Cliristiani

Syri,

missis nuntiis ac litleris

vciuiitatis

arcannm

ceieriter

cum omni
debita, ad

securilate reveles, ut nos certificati per

id fuerint uliiia,

ipsum, (]ua?cnnique ad

ceieritate

quod nos paralos offeiimus, prosequahic divina providentia est, qtia;

arma auxiliaria expedienda legatum enim ea de causa in Angliam oratorem esse, narrat Weslmonasteriensis adtlitque retulisse soiitos Tartaros in prima acie
reges Occidentaies ad
:

soiiicitarunt

mur

omnes
Adoranda
in his

exteros beiloqiie captos exponere, ut hostis

33.

Tartaro huictot tantasque victoriasad evertendain Mahumeticamsuperstitionem contuierat, illninque

nec viros modo, sed feminas ante retrove sagittandi peritissimas esse.
occidendis fatigetur
;

Galios

pariter a Pontifice excitatos,

ut laboranti

ampiectenda urgebat. Et quideni fidem Christianam professum adscribenduin vero est homiesse refert Aylonus num peccatis, si divinis consiiiis exitus non responderint. Al Olaoiio in Orientem abeunte, cum Guiboga iilius prxfecto, qui Hierosoiymitanum regnnin Cliristianis restituere erat jussus, maie
divinis instmclibus ad baptismi sacra
'
:

Terra;-Sancta3subsidia parareiit,Nangiiis recenset^

33.

Anno, inquit, Domini mcclx, Dominica

et

in Passione, congregavitrexFranciffiLudovicus Parisiis

conciiium episcoporum

princi|uim regni
ei

sui,

eo quod dominus papa scripsisset

Tartaros

in

transmarinis partibus irruisse, Sarracenos vi-

cisse,

.\rmuniam, .\ntiociiiam, Tripolim, etDamaset terras iilas

gesta res

illiusque

arma

in nostros forluilo
:

casu
et in

cum, Aiapiam,
Acconi
civitati,

subjugasse
fuit

et

tam

provocala sunt, ut Aylonus recenset quem Haolonus dimiserat in regno

provincia Pal.xstina?, terras
diiigebat
illas
:

aOuiboga,

quam

totiChrisliaiiitati,

periculum

Syiia;,

imminere. Unde ordinatuin

de orationibus

tenuit pacifice, et
ipse fueratde

mulliplicandis, proccssioiiibus ficiendis, et bias-

multum

Christianos

nam

regum, qui venerunt nativitalem Doiiiini adorare. Cumque diclus Guiboga soliicite laborarct, ut Terram-Sanctam reduceret in potentiam Christianorum, ecce diabolus inter ipsum et
jirogenie trium
Cliristiaiios

phemiis in Deum puniendis, peccatis et superOuitatibus cibariorum et vestium reprimendis. Inhibila etiam fuerunt iisque ad biennium tornea-

iiiarum partium semen

:

scandali

et

discordia; seminavit

et lioc accidit taii

modo.
in

In

injunctum est quod non luderetur aiiis quod homines se exercerent in arcubus et ballislis . Ca;terum quod de .\ntiocliia et Arnienia sub jugum missis ait auctor, non de bello
menta,
et

ludis. uisi

terra
latis

enim de

Beifortis, quae est de doiniuio civiviiiffi,

iis illato

inleliigendum

est,

sed

Aytonum

regein

quibus Sarraceni certuni censum Tartaris exhibebanl unde accidit, quod certi homines Sydonis et de
Sydoniensis, erant piures
:

.\rmenin2

una cum genero principe

Antiocbiffi,

dum Occidentaies mutuis discordiis implicili justa non ferebantauxilia, seTarlariciimperii vectigales
S|)onle constituisse, ut

Belfortis congregati in

unum, venerunt

ad viiias

eorum
:

arniis

Sarraceno-

Sarracenoruin et casalia, et depraidaverunt eos, plures inlerfecerunt Sarracenos, alios vero cuni
uiagiia
l')ra'da.

rum
stea

tyrannide vindicarentur, ut ex Aytono scrip-

lore accuralissimo

vidimus

unde Sarraceni po-

niullitudine

bestiarum

ducebant
ibi

cuin

Quidam vero

neposGuibog.-E, qui

prope

morabalur, cuin parva equitum comitiva secutus luit celeriter Christianos, qui laiiafuerantoperati,
#it dicerei.

ob concilatos iu se Tartaros efferati, primum in Arnieniam, et Antiociiiam, Giiiboga jam victo, de quibus suis iocis. Jam e Syria iras effuderunt
;

in

Cypruin progreditur oratio.

arle avunculi sui

quod

diinitterent
'

Sanilt.
iii

I.

III.

pag. 12. c.

.").

Weslm.

Flor.

Ilisl.

lioc iin,

ilisl. Orienl.

c.

'

Ibid.

c. .!0.

' .Naiia.

sesl. S.

LuJ.

ALEXANDRI
36. Pontifex Epistoln

IV

ANNUS

G.

CHRISTI

l'2t)().

Cl
episcoj)os jui' eli-

amplissima de contro-

nullus fuit, tuiii ad

memoratos

versiis inter episcopos Grcecos cl Latinos in Ci/iiro

gendi arcbie[)iscopum nullo

i|)si

decernit.

Exarserat gravis conlroversia inter

eleclionis tem[)orc,

modo pertineret, ac quam de i[)so fecisse di-

Germanum
Grrecos,

Gr;ccuin, et Nicosicnsem Latinuni in

cuiitur, vinculo

Cypro arcliicpiscopos

de

aucloiitale
se

in

Cy[)rios

renlur;

cum Germanus

lcpibus crcatnm

Gra^cis episcopis Innocentii Ponlificis ediclo con-

excommunicationis [lubiice tenein quibus [)r;rdicta licenti;i, per exconinmfuit eis eligendi permissa nicatos fuerint imjietratae ex quibus caiisis pro
et lillerac A[ioslolic;p,
:

tenderet, seque adeplie

dignitati

asserere nilere-

I)arte i[)sius
i|)fius,

Nicosiensis arcliie[iisco|)i per vicarios

tur; negaret Nicosiensisarctiiepiscopus, esse tantum metropolim a

(lua

unamque

CoDlestino institulau), a

qui tunc teii;[)oris abseiis erat, iie ad electionem, seu confirmationem, aul consecralionem

tum
:

Latini tuui Groeci jura [leterent, objice\i

procederetur Iiujusmodi, fuerit

sis Ecclesiac

[)ro

jure Nicosien-

ret

atque

Germanum,

ut \ilio creatuni arilaque

appellatum.

chiepiscopali gradu delurbaret. Pluribus

injuriis affectus

39. Praelerea

cum
pa[)ae

auctorilate felicis recorpra;decessoris noslri, qui

provocavit, et

Germanus ad Setlem A|)ost()Iicam causam suam argumentis fulciebat,

'

dationis Caclestini

insulam
perfidiam

Cyjiri

[)er

{|)ro[)ter)

inobedienliam

et

quaB ex PontiGcia sententia

37.

producinius (I). Alexand. etc, ad futuram rei menioriani.

Graecorum archiepiscopus inter alia j)roposuit corani nobis, quod cum olim e[)iscopi
Gr;T?coruni regni praedicti, sua vacante nietropoli,

Graccorum habitantium tunc in illa, ex|iosuit Latinis Calholicis occupaiidam, fuerint ibi, ejectis exiiide Graecorum sedibus, quatuor Pontificales Lalinorum sedes erecta;, quarum Pontifices iii decimisel aliisEcclesiasticis juribus, qiiae
Gr;rci
episco[)i

eumdem G. vel aliam personani archiepiscopum a felicis recordationis Innocentio papa pra;decessore nostro [ler ipsius
praenciendi sibi

idoneam
litteras,
cilii,

in

cesserunt; et

in eadem lial)r.erant iiisula, sucearum unam, Nicosiensem videlicet,

idem
lota

Caelestinus caeteris praetulerit polestate, ut in

non obstante Constitutione generalis Convel bonae memoria) P. Albanensis episcopi,

iilis

eadem

insula per dignitatem metropolitan.

aliis Ecclesiis

pracemineret; ac
siiac

postmodum

dictus

olim in

partibus

Apostoiicae

Sedis

legali

Albaneusis e[iiscopus
statuerit, et

legationis

aucloritate

licentiam impetrasseut, ipsum G. in

:

suum

arehi-

statutum ejus fuerit per Sedem A[)o-

episcopum elegerunl et venerabilis frater noster Tnscuianus e[)iscopus, tunc in eisdem partibus
dictfe

stolicam confirmatum, ut in tota insula [ir;rdicta

Sedis legatus (cui pra.'decessor

,

i[)se

mandae[)isco[)i

verat

ut

ei
si

quem

canonice [^rsdicti

eligerent,

persona esset idonea,

munus

confir-

quatuor Gra^ci episcopi tantum essent, et certa sedium haberent loca inlra direceses Latinorum, qui utique [)oslea Nicosiensi archiepiscopo tanquam metro|iolitanosuo, et e|)isco[iis Latinis, in ([uorum
erant constituli dicecesibus, se (ibedienti;e vinculo
apparet, quod melroNicosiensem archiepiscopum in eadem insula, quae una est provincia, nec poluit ncc debuit ordinari . Disce[itata itaque ac veutilala lite, Pontifex cum animadverteret ex

malionis impenderet, eunique faceret a suis suffraganeis consecrari, prBEsenlatam sibi ejusdem
G. eleclionem confirmans,
suffraganeis
rece[)la
sibi

adstrinxerunt;

evidenter

fecit

ab eisdem

l)oIilanus praeter

postmodum
i()so,
:

beneGcium consecrationis im|)endi, Ecclesiae Romana} nomine

a suffraganeis
i[)sis

tam ab

quam

obedienliac

sponsione
ruut, etc.

dictique suirraganei sibi

tanquam me-

morum

dissonantia,

tum

ex eo quod

diueceses

tropolitano suo canonicam obedienliam [iromiset>

nullis limilibus fixis

circumscii[)tae essenl, facile

Hisaddebal Germauus archie[)iscopus,

Graccos inter et Latinos discordias emergere, ut

eos niutuo amoris nexu conjungeret.

se inter Graccos Cyprios arcbiepiscopalis dignitatis

hanc

tulit

potitum possessione, atque injuria vexatum ab archiepisco|)0 Nicosiensi, cujus [jrocurapacifica

sentenliam

40. a Irrefragabiliter

ordinamus, ut

in insula

tores contraria haecargumenta, quae subjiciunlur,

de unica Latinorum metropoli atlulere.

38.

Proposuerunt ergo

in

judicio,

quod

processus circa promotionem ejusdem G. liabitus

iww.

Cypri de ca;tero infra Latinorum episcoporum diceceses sub Nicosiensi metro[)oli quatuor duntaxat exislant Grajcorum pontificales sedes , et Ecclesiae cathedrales olim per praefatum Albanen-

l.ili.

VI.

V.\\.

sem e[)iscopum locis s[)ecialil)us assignata;, cum qualuor solummodo iu eadem iusula fore noscan-

(1)

Marlcniiis

iii

Collcclinne

velRruni

monnmenlornui
in

loin.

vii,

col.

170,

et

Tabiilario
a se latas

Engolismensi Vnl^avil sjnodicam Concilii

pro expcditione Tartcrorum, tuni et alias pnesenti rerum slalui 0|iporluiias Pontilici cxponnnt Id vero Coiiciliuin anno piiTsenti assigiiat Marteuins, persuasus auctoritate Nangii, cnjus verba iii Annalibus hinc recilaiitur. Sed uulliis diibito, quin adannuni seipientem Coucilium istnd reri^renilnin sit, indiclum occasioue novaciijiisdam

Burdegaleiisis

ad Pontilicem Alexandruni IV,

qua

1'atrcs

coiistitutiones

rum

demonstrant verba

in Tartaros sollicitavit, ut les;itiir iii Anualibns ad an. MCCLXi, iv. Non obsenie id canonis v, quo deccrnunt Patres coniimiue sulisidium, si quod deinceps periculum ex Tartaris imminuerit ; illud lauieii addunt, partibus pro niagiia parte jani k a mnltis cessare diciur, utpole Tartaris taiii in tr.insmarinis quani lii cismarinis devictis . Desi}rnari bis victoriam de Tarlaris a Sullaiio liatylonia; anno mcclv, die iii Septembns, teste Bernardo tliesauraiio, seu auctore conlinuationis ad Tyriuin relalam, tum et alteiam ab lluiii.'aris anno jiccLvi ineuute acceplam, satis conslat. .Non est i?ilur eur

litteraruin

Alexandri papic, quibus Pontifex anxilia

illa

Concilio
h'atres

huic sedes alia qiiam anno mcclxi siatualur; et quidem aute Pentecosten ejus anui cclebraiuiu oportet. celebrem totius legni convenluin a rege ad quindenum PenlecoHes indictum.

cuiii

expectandum edicanl
.Ma.nsi.

62

ALEXANDRI

IV

ANNUS

G.

CHRISTI I2G0.
manntenealur
[iropria
:

tur episcopales sedes, et EcclesitC ponlificuii] La-

lentia

at

cuicumque

Gra^coriiin

tinorum.

Uiiani

siquideni

poiilincalem

sedem

Ecchsia? [lastore varanti Latinus

ritate

|ionlift'x

au.tn-

(Jrajcorum in Nicosiensi apud Soliam, aliam in Papliensi apud Arcliinos; teiiiam vero in Famagustana apud Carpasiam, et reliquam in Nimosien.
dioecesibus

[irajsulem ingerere
illis

non piEesumal,

nisi forte

ad

eum

negligenfibus eligere, qui

debebaiil, facullas ea vice oidinaiuli

eamdem

Ec-

ab

iis

apud Ldacaram coiisi.-lere volunius, et denominari,et tam nomen quam dignilatem

babere Pontifices, qui eas pro

clesiam de [laslore jiixta Concilii generalis

qiio

slaliila

fuerit per Ia[isum trimestris tempoiis devoluta; in

PonliCcalis ofHcii

etiam casu potestatem

pneficieiidi

non habeat Latinus

sic

temjiore canoiiice oblinebunt.

41.
a

e[iiscopus

EcclesiK

vacanti

nisi

Porro quulicns quamlibet pra;dictaruni

jtersonam
nieiito

Gnccam,

et

tanto honori et oneri ex

sediuiu Graecorum prajsule vacarecontigeril, aller

a clericis sedis

gralia

iu

ejusdem invocala Spirilus saiicti episcopum ebgatur, cnjus electionem

in
cnjiis

e[iisco[)0

congruentem. Sedis voro Giacca; vacantis liona decanus et ca|iilulum ipsins sedis
el

futuro ponlifici custodiant fideliter,

45. a Cffiterum episcopi

assignent,

Lalinus ponlifex,

dioecesi fuerit sedes

ejusdem

insula; cano-

illa, si eam invenerit de persona idonea celebralam, canonice auctoritale ordinaiia, rite, ac sine

nice ordinati, et de crelero etiam [iraedictis Grsco-

rum

sedibus ordinandi

habeant in monasteriis,

difficullate confirmet, sibique faciat per episcopos

Ecclesiis, cleris, el po[)uIisGioecissibi commissis, et

Gr.ccos vicinarum dioecesuni, quos ad boc idem

oblineaiit universa,
e[iiscopaIis

qua; ad dignitatis, vel ordinis

Lalinus advocabit jionlifex,

munus

consecrationis

olficinm [lertinere de
:

communi
,

jure

imiiendi; episcopalem sollicitudinem, atque cu-

ram nionasteriorum, Ecclesiarum,

Gi-iccoruin
in

sua

civitate,

cleri, et populi alque dicecesi consi;

noscuntur de quibus lalini episcopi exceptis illis dunlaxat casibus, in qiiibus metropolitanus dejure [lotest jurisdictionem exercere, in suffraganei sui subditos
nil

stentium, auctoritate propria commissuruseidem et receplurus ab ipso juratoriam professionem

obedienliiE in
42.
dioecesis

usurpent. Causae aulem ad

[leitinenles,
si

forum Ecclesiasticum
vero inter Latinum et
fuerit, sive reus,

enieiserint
;

hanc

forrnain.
Solia
fideiis

inter Gra2cos, ad simui

Ego... episcopus de
in

Nicosiensis

Griccum pontificem si Grajcum, sive Graecus actor

loci
:

ab hac hora

antea

ero ol obeEcclesisc,

ad Latiniim

pontificem defesalva Sedis

diens sancto Petro, sanctseque

Romana)

ranlur judicialiter diriinenda!

Apostolicae

verum

dominoque meo N.
in consiiio,

archiejiiscopo Nicosicnsi ejus-

prffieminentia,

ad

cujus praesidium

que successoribus caiionice iutrantibus. Non ero

omnes

membrum,

nec in facto, ut vitam perdant, aut vel capiantur mala captione. Consise,

cum

possunt immediate conftigere, ab episco|)oGra;co ap[)ellandum videbiliir ad

o|)pressi

Latinum episcopum,
archie|)iscopum,
si

in cujiis dioecesi
et

idem

Gra'-

lium qiiod mihi aut per

aut per nunlium, vel per litteras nianifestaverint, ad eoruni dainnum nulli [landam. t\ipatiim Romaiiae Ectlesia) ac

cus consistit e[)iscopus,

exinde ad Nicosiensem
[)rovocetur.

opus

fiierit,

46. Pra?senti

quoque ordinatione censemus,

sedis
vel

ponlificatnm Nicosiensis Ecclesia', et regnlas sanctorum Palrum adjulor ero ad defendendum, re-

ut in civitate, vel dioecesi Latini ponhficis pricter

consistorium

episcopalis

Gracorum
vicarii,
si

cum
qiiem

tinendum,
honiines.

meo contia omncs Vocatus ad Synodum veniam, nisi pra'salvo

ordine

quo auditorium
gnoscitur,

officialis,

Graicus habet e[iisco|)Us,

pedilus

fuero

canonica

pra^peditione.

Legatiim

unum et idem esse dinullum aliud habeatur consistorium

Grfficorum regni ejudem
alia
sit

queni certum esse cognovero, redeundo honorifice tractabo, el in suis necessitatibus adjuvabo. Sic Deus nie adjuSetiis ApostoIiccB,

jurisdiclionis ordinaria! inter Grscos, nisi forle in

alicjua Ecclesia

in

eundo

ct

archi-

diaconatus,

vil

dignitas,

annexum habens

vet, et IkTC sancta Dei Evangelia.

43.

Et hanc

formam ab

e[iiscopo Gra3co suie

ordiuaria; audientitB consistorinm ab anliquo, a quo ad ejusdcm Ecclesioe Gra-cum [lonlificem, et

pro se ac Ecclesia sua quilibet Latinus episcopus regni Cypri. Qnod si electionem illam cognoverit Latinus pontifex irritandam, ad
dicecesis recipiet

exinde gradatim, subditi ejus, cum eorum intererit, provocabunt. Archie[)iscopo deniqiie, et e|)iscopis Latinis [iro otrensis, vel injuriis, et juribus
suis
,

cassationem ejus [irocedat, sicut de jure fuerit proEpisco[ii vero Gra;ci a Latino [lonlifice ad consccrationeni electi Gia^ci sua; dioecesis

Ecclesiarumque

suarum animadvertendi
volumus
iioteslatem, in

cedendum.

canonice in GivTCO suarum civitatum el diTcesum

in
illis

casibus competere
eis

convocati, ad hocsine moraj dis[iendioex pra;sentis

constilutionis, et ordiiialioiiisdehito convenire, ac

quibus

de

jiire

competit

in Latinos.

47.

Ad synodum vero

ponlificis Latini Gra'-

incunibentia consecrationis im|ilere

munera

te-

cuse|)isco[ius, iiitra illius diuecesiiu

neantur.
44.

semel Sane Grfficoruni pontificum damnatio

Iranslalio, ac ces.qo soli P.o-

in

scdem habens, anno cum abbatibuset sacerdolibus suis,

seu

de[iosilio, sive et

mano

Pontifici jnxla [irairogaliva; A|)Ostolir;E pri-

curam habentibus animaruni,teneaturobedienler occurrere, ac syiiodalia ejus staluta, (]ux tamen Grrecorum ritibus fidei calholica; non adversis, et
a

vilegia reservetur,
e|iisco(iis

ul in

iilis

sicnt et in caiteris

Romana

Ecclesia toleralis non obvient, recipere

ponlificalis

dignitalis statiis et [irceccl-

ac servare. Ne

autem

e|iisco|ii Gra;ci

onere

duiilici

ALEXANDR!

IV

ANNUS

('<.

CIIRrSTI

12^0.

63

[)raegravenlur, cuni ipsos aiiiie oporteat ex hujus-

interjectis,

quibus Gerinaniim variis praerogativis

Porro (|uando Nicosicnsis archicpiscoG. arcIiiepiscoi)i cessionem, vel
provincia!
iii

modi
liiim

onliiialioiiis debito episcopalos synoiios poii-

exoriial, siibjungif.
E)0.

tificuui

Lalinorum, eos ire ad iirovinciale concidecernimus non cogendos. In visitalioniljus

c|)iscoiioriim

|)us post praefali

etiam

Groecoriim,

vel

sul)(iilorum ponli-

obitiim Gra'cos suae

sufrragaiieorum

eorumdem,
fices inlra

iilam

liabere

voiumus Lntinos
visitalionibiis

siiorum
troitolis,

civitaljbiis

vel dioecisibiis jure sua)

meab

proprias civitates et diiTceses polestalem

iii

quod

sibi
iii

competere volumus,
qiia!il)el civilate

visitabit,

quam

melropolilanis
et

sufl'raf,'a-

unicani laiilum

et

dioecesi

subdilorum eoriimdem concedunt canonicae sanctiones. Arcliiepiscopo tamen,

neorum siiorum,

uiiiversis Griccis eariim

coiiinuiniler procuratio(]ua!

nem

recipiat

annuatim,

lx solidorum Turo-

et

episcopis Lalinis

cum

siias

dimceses circa Gr;r-

cos jure dioecesano visitaverint, lioc in exigendis

procuraloribus (procuralionibus) Indicimus temut idem archiepiscopus peranlife moderainen

,

(|uinque dumtaxat, Pajiiiensis episco|)Us qiiatuor,

Famagustanus
tiones in

tres,

et

Gracis suarum civitatum

Nimosiensis etiam tres a el diopcesum procura-

nensium siimniam, vel tot bi/.anlios, qui illis a^quivaleanl, non excedat. Utrorum^jue igilur poteslale, Latinorum videiicelelGiaecorum ponlificum regni Cypri, discielivis hujusmodi nostra; ordinalionis ((luam ad Syros ejusdem regni eosdem cum Gra;cis mores, ritiis, communisque juris censuram
ab antiiiuo servantes, exleiuiimu?) liniilibus designala praesenlis deereti aucloiilale jubemus, ut
neulri nosfra; posilionis tenninos transilire, aut

universo recipiant aiuuialim,

quarum

quaelibetsumma trigintasolidorum Turonensium, vel tot bizantios, qui eidem summa? a^quivaleaiit, non excedat. 48. Verum licet procuralionum numerum, visilalionis gratia debilarum, considerata ipsorum paupertate Graecorum duxeriiuus misiTalione provida taliter moderandum quia tamen Lali, ;

ampliussibi praclaliunis, aut Iibertalis vindicare

pnesumant: sed in Chrislo, qui est vera pax omnium, utri(|ue ianquam iiivicem membra per
uiianiinilatis

cohajrenliam etsubminislralionis or-

dineiii fiaiit ejiisdem capitis

idem

corpiis.

Amen.
ii,

Dat. Anagniae per maiiuiii magistri Jordaiii S. R. E.

nis episcopis

ad

hoc sunt Ecclesiarum siiarum

in
illis

vicecancellarii et nolaiii

V non.

Julii, Indictione

bona concessa, ut
orlliodoxa;

circa officii sui

debitnm
si lidei

Incarnationis Dominicai anno mcclx, Pontilicatus

indeficienler valeant rnililare,

necessitas, aut

volumus ut

sincerilas

obedientia;,

vero domini Alexaiidri [lapa Qiiaili aniio vi . 51. Trium priiicipum bellum adversus Palceologtim.
Defliiximiis ad im[)erii Graecorum res. Angelus Michael des|)ola Epiri atqiie /Elolia; ca;ptum jam cuiii Thtodoio iiiiperalore, duiu vivebat, bellum gerere in Paiaeologum pergebat, fielusque

qua; Ecclesia;

gerit disciplina,

Romana; debetur, vel morum quod iidem Graeci pluries

exevisi-

tentur, super hoc circa ipsos sine aliiiuo iiioriim

gravamine visilalionisdebilum propriissuinplibus, quando tamen eis sacronim canonuiu statuta id permiserint, impendere teneantiir, cum et Apostolus

Maiifredi regis Siciliae lyrunni ac Guilielmi Willarduiiii

filias

Acliaia;

et

Pelo[ionnesi

princiiiis,

quibus

Paulus

nosliffi

instilulionis

exemplar, inqutrsierit
,

terdum victiim
ne gravis esset

sibi
iis,

maniuim

labore

thoro junxerat, affinilate ac polentia, lalius terminos principatus protulerat adversus quem
:

quibus Evangelium pracdicabat, aut illi, quos sumi^lum praedicanti ministrare pigebat, ob hoc salutis minislerio privarenlur.
49. Plane jus percipiendi

Sebastocralor a Pahcologo missus, cuni rern slrenue gerere caepisset, Michael adductus in discri-

men

decimas

in insula

auxilia a Manfredo Willanliiinoque amplissima conlraxit. Et (|iiidem Gngoras Wanlredum bellum non tam soceri Michaelis adjuvandi, quam
dilioiiis ainplificaiidffi causa gessisse nfcrt, tresque hos princi|)es loliiis ab Jonio sinu Constanlinopolim usque terrarum traclaliis [)ni'ci|)iti vicloria subigendi spe elatos, eas provincias inler se soite dislribuisse. Georgius vero Logolheta Manfredi non meminit, sed quadringentos ab eo gravioris armatura^equitessubmissosscribit modumque adjicit,
:

memorala pertineat ad Ecclesias Lalinorum, el in earumdein decimarum perccptione consuetudo a

pra-latis
et

ciericis
;

Lalinis

obtenta, et haclenus

cuslodita servetur

per hoc tamen, quod in hac

parte consuetudinem dicimus observandam,

se a solulione

nemo
licet

decimarum
et

pulet exeniplum, qua;

jure canonico

divino debentur,

Purro

Ecclesia Gra;coruni

regni Cypri, seciindum lianc

sit

ordinationem, non

nalionis suaj mctropolila-

posterum babitura, volumus tamen pra3fatuniGermanumarchiepiscopum Gra;corum,dum

in

num

quoSebastocralorPalajologiconslliis despotam una cuin fffideratis [irottigarit, niiniriim cum hoslis armis gravioribus onuslus esset, sui vero levioribus instructi, ardua semper loca insedisse, variisque congressibus cum iis , qui commealus in
castra deferebant, aut

vixerit, dignitatis archiepiscopalis

nore potiri:
sis

nomine ac hopropter quod personam ipsius donec

pnTdatum

ibant,

iiiitis fati-

cesserit, vel decesserit,

ab archiepiscopi Nicosienqualibet prorsus eximimus polestate ; alque

gasse. His addil Nice[)liorus

Gregoras arle

et

dolo

polentissimum exerciluni dissii^atum a Pala;ologi

ducibus, quamvis longe viribiis inferiores essent. 52. Cum, inquit, propius lioslem castra movissent, qucnidam mitlunt liominem valde ido-

statuimus, ut ipso
dente,

Germano

cedente, vel dece-

rum

regno de caetero Gifficoarchiepiscopus ordinetur, elc. pluribusque

in praefato

nuUus

fi4

AI.EXANnR[
ad concilandos
et

IV

ANXIIS
bustiles

6.

CHRISTI

12^)0.

iieiim

conlurbandos

princeiis Achaia> sociique alius alio dispersi sunl.

exercilus,

neque enim

id fieri

non

poterat, cuin

Princeps (de Willarduino Achaiffi et Peloponnesi

AcliaifP princeps et Sicilice rex allerins essont nationis et generis

toparcha loquilin), sub (lalearum acervo abscondilus, sed ex dentibus a

quam

Angclus. Stalim igitur

is

quodam

milite cognilus,

noclu per speciem transfuga; ad hosles Iransit, et clam cum Angelo Miciiaele principe Ji^lolim congressus: Scilo, inquit, hodie libi ct tnis omnibus magnum periculum impendere: ambo enim ge-

namque
vehitur,

dentes anteriores ingenti

et colligalus

magniludine
ad-

prominebant,
et Caritani;c

ad imperalorcm

agminum

nobiliores affinesijue AseUlreci

Jotfredus, aliique illuslrium plures

lam Puloponnesi et Ach;iia3 princeps, quam Sicilia? rex clam per legatos pacem Romanis olTerunt, si sibi certa; largitiones dentur. Si ergosalus
neri tui

ad Platamonem, alioque in loco capli

vinctique

tua curiB

tibi

est,

(|uamprimum

libi

prosjiicilo,

priusquam illorum pacilicalio et concordia rata fiat. Obtemperat Michael, et re paucis suorum quibus polerat et tempus sinebat, clam indicata, ante solis orlum fugit, eumque alii atque aiii cum

auxiliaria item imperalorem conducuntur manus a Manfredo Siciliae rege defeclori transmissa ad quingenlos, ul diximus numerata, cum armis et equis, a quatuor homiiiibus, magno nempe domestico Alexio Strategopulo, Nicephoro Rimpsa, qui Turca origine Cliristianis nomen de-

ad

fugam susurrari audirent, sequuntur.

omnesMichaelis mililes
dentes, in pedes sese conjecerunt.

Ita

sparsim
socii

alios fuga antevertere stu-

Mane vero

experrecli, fugaque Michaelis cognita, cnjus quaj

quorum fidem ingeniiissime coluit, et reduo, ()uorum nomina tempus nobis invidit, debellati sunt: et hi quoque constricti vinculis ad iniperalorem transportunliir. Hac ergo victoria noslri imperatoriis consiliis potiti sunt, adeo ut
derat,
liqui

causa

csset,

nulla consequi conjeclura polerant,

fama
videt

illius
;

ad ultima
tales

qusque

orbis terrarum pe-

obslupesr.ebant, nec arniis lacesseiidos esse

Roma-

netrarit
:

enim

victorias

tum quod quid ageretur ignorarent. itaque ob numerum suorum valde immiimtum tum in fiigam vertuntur, se a Micliaele proditos esse rati. Eos igitur ita turbatos aggressi Romaui nianosstatuerunt,
:

tunc porro oppida omnia,

nostri

haud plures sol et regionem uniLatinorum

versam

subegerunt
ea

54. Afflixit

clades in

Gra^cia

res adeo, ut PaIa;oIogus in

spem occupandai Con-

xima ex parte caeciderunt,

vivos ceperunt .

ca^leros paucis exceptis

stanlinojiolis elatus vires onines

sibi

53. De submisso in despotae castra proditore non meminit Georgius Logolheta ', quamvis consential Michaelem Angelum una cum filio Nicephoro ac fidissimis insolilo terrore perfusos iu-

dolosque ad eam subjiciendam inslruxerit. Tentasse illam obsiclione vere appetenle refert Georgius, et ex adverso
Borealis cornu
est,

urbis in

loco, cui Galata

in

nomen

castra fixisse, atque

arce Galats Aseles ipsius

o|ipugnaiida moras
airinis in

duxisse,

dum

tempesla nocle e castris fugam coiTijiuisse, cum imperialis exercitus ad pugnam accinctus ad fe-

Conslantinopolitana urbe vir pr;rpotens

bis niedilatam perduceret.
ille

proditionem ui

Sed

cum

rendam Prilapo opem

chael et
filius

accessisset
cuiii

Defeclor Mialiis

Balduinusclaves portarum,quas
logi copiis aperire promiserat,
jussisset, spe

noctu Paloeo-

Nicephorus

nonnullis

in

regiam deferri

vaide paucis, quibuscum consilia sua et actiones

communicaresueverat,nocluequisinvecti,viasque
dies processil, ut mililes Michaelis

bene instrucli sese repente abripuerunl. Mane ubi fugam cognoet ipsi in

sua dejectum Palteologum, recessum adornasse Latinisque oratoribus pacem deposcentibtis inducias ad annum tantuinmodo concessisse, cum jam Latina res pendere, atque in extremum
discriinen adducta videretur: ut vero Alexii Slra-

verunt, una

fugam impelluntur. Romaet

num

ilaqiie

agmen,

qui illud ducebant prs-

tegopuli, qtiem ob partam de Michaele despota,

et

stanliores, et defecloris

quoque spurius

filius Jo-

Willarduino principe victoriam C;csaris dignidolo, et prodilione

annes Seliastocratori Joanni accurrentes se dedunt, et imperatori fidem eliain saciamento obliganl:
Genrff. Logiith. in Hisl. Conslantinop. LtjDiie Aliat. inteip.

tale insignierat, sequcnlis aiini iclate Constantino[loliin

oblinueiit infcrius di-

cetur.
'

ALEXANDRI

IV ANNTJS 7.

CHRISTI 1261.

65

ALEXANDRI

IV

ANNUS

7.

CHRISTI

1261.

1.

Adversus hcereticos
et

et

decreta

studia. Anno ChristianaD salulisprimo

infideUs Pnntificis

norum potestatem cecidere. Concurrerant sub crucis signa generosissimi ex Polonia, Germania,
Prussiaque milites, ut clades, quas antea vidimus
a

supra niillesimum ducentesimum sexagesimum, Indiclione qiiarta, Alexander IV inagna cum probitale PontiQcatu

Mendolpho apostata Litliuano rege

:

illatas, ulci-

perfunclus, e vita discessit. De

scerentur

quo antequam sermonem instituamus, ea primum adducemus in medium, qua? hoc anno gessisse veterum nionumenta tradiderunt. Ipsum sane
egregiam sollicitudinem iu evelieiidis ex agro Dominico haereseon zizaniis collocasse, produnt ejus litterae, quibus Minoritis fidei censoribus consulentihus, an qui ha;reseos labe inquinati essent,

festoque purificata; Deiparae die exercitus Christianus in barbarum movit quod ri-

gente asperiore Iiyeme tem|)us ad concrelas glacie paludes, durata slagna, fluininaque, quibus ea
regio crebro interfusa
tur,
est,

calcanda aptius videre-

primo imi)etu

in hostilem

regionem impresso,
deleta.

omnia obvia
barbarus suis
subduxisset,

ferro

flammaque
viribus
copia;,

Cumque
sese

difflsus

in

interiora

operam studiumquecontulissent, eosve in suas admisissent domos , atque ideo anatbematis vinculo irretiti forent, ad ferendum teslimonium admitti deberent, cum ex una parte, quia percussi anathemate, non audiendi viderenvel qui hsereticis

meditullium regionis penetraturae quadrigas iinpedimentaque cuni parte exercitus ad ea servanda reliquere
,

Christianae

quo per exploratores cognito ethnici

contractis

tur

ex altera seepius contra hrBreticos

posset,
nisi

lis

instrui

ingenlibus turmis in sarcinas irruunt, castrisque facili pugna potiuntur. Pervenere cladis nuntii ad
nostros, qui

non

eorum
in

dicta,
;

qui

eadem labe
audiendos,

mox

regressi in hostem spoliis incu:

adspersi erant, exciperentur

in causa

respondit Alexander
fldei

bantem provolant. Consurgit pugna asperrima

:

hujusmodi

gratiam

eorumque testimonia admittenda. Ne vero sub laboris suscipiendi mole in re persequenda censores fidei fatiscerent, Pontifex ad Jevandum laboreni singulis duos alios comites, imo plures, si
opus foret, viros prudentia scieiitiaque prffiditos utque ad fldei negotium diligenadjungi voluit lius incumberent, permisit, ut si ex humana fragililate ia anathematis vel irregularitatis sententiam incurrerent, sibi invicem absolutionem impossent utque auctoritate ad munus pertiri demandatum recte obeundiim instrueret, Innocentii IV pra^decessoris exemplo incutiendarum
' ;

plures initio barbari cadunt inde nutat victoria, ac demum arcano divini numinis, nostrorum facinora ulturi, consilio, Christianus exercitus fusus

fugatusque.
3.

Parta victoria ethnici, sorle saepius jactata,

ac ter in Christianum

Magdeburgo oriundum cadente, illum ritu sacrilego, equo insidentem ad grates daemonii referendas concremarunt. Nec
licior comitis

fe-

Barboygae conatus, qui cum pietate ardens Christianis in Prussia perculsis opem laturus se contulisset, ac Zambienses lacessere popu-

lationemque agere ccepisset, commisso proelio, concisoque a Barbaris exercitu, in lioslium potestatein pervenit
:

censurarum Ecclesiasticarum potestatem

contulit,

inflatique secundis rebus ethnici

protiilere,

ac pridie kal. Martii leges a Pontificibus, atque a Friderico contra hsreticos latas corroboravit '.
2.

longius victoriam
ex

ac nonnullas arces

non tam armis, quam fame subegere, nomenquc

iis

Dum

baec constituuntur in haereticos,

maprae-

terris

Christianum
fldeles

delevere.

Tanta porro

gno ardore adversus infideles Septentrionales, cipue hortatore Alexandro diinicatum est
:

fame Christi
Garlenteyn

laborasse in obsessa arce, cui

erat
,

sed,

ut divinae providentiae altiora sunt judicia, succubuere sub Barbarorum funestis victoriis Christiaui,

dentes etiam amiserint

nonnullceque Prussia) arces munitissimaj

Fen. ad calcem director. inquis.

in

paga-

Longinus -, ut antequam deditionem hosti facerent. Acceptce bujusmodi a paganis clades majorum impeudentium malorum prajsagia
refert
, '

nomen

'

Wad. hoc

an.

num.

3.

Longin. Hist. Pol.

1.

vii.

Longin. ubi sup.

Ann.

ToMus

XXII.

Rayn.

III.

66

ALEXANDRI

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 1261
et reges supplices et frequentes legationes

futura videbanlur, ac Ponlificem non levi mcerore

papam

perfnderunt.

indictwn differtur ob ObrueTartaros in plures provincias irruentes, bat eum immensa negotiornm moles, atque ad
4.

Concilhim

Romm
cum

pro succursu . Egregiam ad depellendum impendens bujiismodi pericnlum navasse operam Alexandrum, indixisseque in singulis prodirigerent
vinciis concilia, principesque ad

contlandas con-

levamias curas,

pluribns ens partiretnr, explicandacine iu difficiliimis rebns consilia, nniversK Ecclesio" ntilitatibus consnlturus, indixerat Concilium Romae quintadecima die po^t festum
si

jnngendasque contra Tartaros

Sanctae, Ungariae, ac Polunia'

vires suas, ut Terrae-

periclitantibns suc-

curreretur, testalur etiam Urbanus in litterisanno

insequenti afferendis

iisque respondent,

quae ex

Pascba; ceiebrandum

sed

cum imniinentium

Westmonasteriensi de missis legationibus attuli-

Tartarornm rumores increbrescerent,dilatuniest,

ne
iliius

occasione bellico in eos apparatni alitinod

:

mus. Pergit Stero Unde cum super hoc negotio Concilinm in octava Apostolonim Pelri et Pauli
'
:

nec falsus rumor impedimenlum injiceretur enim terrore irrupere in Ungariam. Vemagno
:

habendum
diem
7.

Viterbii indixisset, ipse VIII kal. Junii

clausit

exfremum

rum Deus

attriti toties

populi sui miseratns, victo:

Ponlifice post indictum Viterbii Cnncilium

riam ad Christianos convertit

fusique sunt

ma-

gna strage

Tartari,

atque ad

qninquaginta duo

miliia caesi. Patuit tuin omnibus quam egregie rebus suis consulant principes, qui Christi vicarii

monita pie excipiunt, Sollicitatus fuerat a Tartaris Ungarus, ut societatem cum ipsis, ad edomandum

orbem Cliristianum
ptri hfcredi

coiret, ac filiam Tartarici sce-

mortuQ, Urbanus I V eligitur : Encyclica; ejus litterce. Alexander igitur expletis omnibus optimi Pontificis numeris hoc anno, ut antiqui p.Tue omnes auctores tradunt, Url)ani(]ue infra adduceutlae litterae patefaciunt, excessit e vita. De cujus obitu inter caeteros exactius hsc Mattbaeus West Eodem anno, in fesfo S. Urmonasteriensis*

desponderet;

sed

is

Apostolicse Sedis

bani

papae et

martyris, quod
;

luit

VIII kalend.

consiliis obsecutus,

collocata in

Deo

spe, supersprevit,

Junii obiit papa Alexander

bas infidelium minas ac

pollicitationes

demumque

gloriosissimum triumphum de Barba-

ris reportavit.

me5. Felici eo nuntio accepto Alexander, tuens, ut Westmonasteriensis' ait, ne Tartari ad eluendam ignominiam majori postea impetu,maioribusque viribus succincli in Christianorum terad Concilium iterum praesules ras penetrarent confluere jussit, ut de apparandisco|iiis, adeorum reprimendos impetus agitaretur: celebrata vero
,

NanDomini mcclxi, in festo S. Urbani papae obiit apud Viterbium Alexander papa.Ipsum annos sex, menses quinque, dies totidem summum Pontiflcatum tenuisse dicendum

consentitciue

gius':

Anno,

inquit,

esf

renuntiatus quippe

fuit Pontifex

XII kalend.

Januar., an. mccliv. Quibus erroris Longinus*

arguitur,

dum
:

ait,

annis septem

et

mensibus
Ptolema;us

duobus

sedisse. Superioribusconsensit
'

Lucensis
tradunt,

Alexander moritur in
Junii,

festo

Urbani
historici

octavo kalend.
et

ut

communiter
in

in Anglia concilia narrat

idem auctor,

in

quibus

hoc apud Viterbium:et

honorifice

Ecclesia
infra*
:

populi ad crimina lacrymis expianda, seivanda jejunia, fundendas preces misericordiamque a

S. Laurentii
a

sepelitur . Et

Hic Pontifex hanc

famam

habuit,

Deo eliciendam

incitati, ut
:

Tartaricam rabiem ab

niagnae humilitatis et pietatis .

quod fiieritvir In quo sane eum

coacta quoquu Maguntiae a Weripsis propulsaret archiepiscopo, atque ab aliis praesulibus in nero suis dioecesibus provincialia concilia jubeute Pon-

opera sua sententiae ab ipso in pontificio emblemate inscribi zoWidi'' Suscipe, Domine, servtim
:

tuum
auctor

in
:

ut populi ad molliendam divinam iram precibus sollicitarentur. Tum ad capessenda contra Tartaros arma, crucisque accepto symbolo religiotilice,

bonum, accommodasse constat. Pergit Unde tradunt historici, quod fuerit epi-

scopus Ostiensis, et interdum ibat Ostiam et Velletrum, ibi(]ue pnedicabat verbum Dei, vel corani
se praedicari faciebat,

sam mililiam profilendam, Alexander catholicos principes ac reges ad Chrislianum nomen defendendum, ad cujus excidium barbara
verbis confirmat':
6.
illa

ibidemque

suis clericis or-

dines conferebat,

et

inde causas siibditorum suosui

stalus.

el

impia

rum
tilulis

assislebat

secundum decentiam
fecit,

natio sese comparabat, accendit, quoe Stero hisce

Decretales multas
Et

quae in Sexto a diversis

continentur. Pauperes religiosos

etc.

multum

Eodem anno dominus Alexander papa

di-

fovit,

quidem hoc

i[)SO

anno, MinoritaFranciscano-

rexit lilteras regibus et ducibus,

archiepiscopis et

rum
mate

suscepto patrocinio, avaros parochos anathepercelli jussil', qui fidelibus in

tando

episcopis, et universis principibus Christianis horipsos, ut conlra hornndam rabiem Tarla-

rorum

nam

consiliis et armis se prsemuuire debereut: iidem Tartari, devictis jam etdelelisomnibus

templis sepulturam deligentibus sacramenta in extremo vitse discrimine porrigere detrectarent. 8. Extat piefatis Alexandri insigne nionumen-

rum

regibus el regnis Saracenorum in partibus transmarinis, Antiochise , ac aliis Christianoruni terris,

'

Stero in Annal. Iioc

S.

an.

Westm.

Flor. Hist.

hoc an.

terrorem tam validum incusseruat,

Westm.
Flor. Hist. hoc an.

ut ad dictos

Stero

in

Aunal.

Iioc au.

' LonLud. Theodor. Vallic. in vil. Urcani. ^ Ptolem. Luc. Hist. Eccl. 1. x.\ii. gin. Hist. Pol. I. VII. hoc an. ^ Farmul. Marin. Ebol. Ms. pag. 5b. ' Eod. I. c. n. c. 16. 8 Exl. dipl. apud Wad. ex specul. Min.
'

Nang. de gest.

ALEXAXDRI
tum, quo
et

IV

AXNDS

7.

CHRISTI 1201.

67

animae suse ac successorum Pontilicum

non

sine gravi Ecclesiae Hierosolymitanae incom-

et cardinalium

animabus consuluit, hisque verbis

' :

modo

quae donatio
)
'

postea ab ipso Pontificalum

in Ceremoniali consignatuni est

a Oriiiiialio

adepto rescissa est

stolicae dignitatis
|)elitore

concorditer ad apicem Aposit.

doniini Aluxandri papae IV de suf-

assumptus

Itaque factus de
filio

fragiis faciendis pro

summis

Pontificibus et cardi-

concessor, de subdilo dominus, de

nalibus defuiictis.
a

Cuni

fldeies

animas defunctorum
et

sit

salu-

tare procurare consilium,

charilatis instinctu

conveniat orationurii suffragiis adjuvari, sanctissimiis pater doininus Alexander papa IV de fratrum suoruin unanimi consiiio et assensu anniversa-

papa Urbanus IV meruit nominari . Nec discrepant ab his nionachus Patavinus ', Ptolemaeus Lucensis ', Longinus ', ac Theodoricus Vallicolor', qui accuralius ca;teris rem describit atque octo cardinalium, duorum nimirum episcoporum,
pater,

totidem presbyteroruni,

et

(juatuor diaconorum,

rium sacrosanctae Romauce Ecclesice Pontificum et cardinalmm obeuntium nonis Se|itembris annis
singuiis,

qui ipsuin elegere, noinina,

patriam, ac titulos;

tum mutua
compti
si

dissidia percenset.
is

Cujus versus inineminerit iu his

vesperis

et

vigiliis

pro

defunctis

cum

cui ingrati fuerint,

novem
tatis,

lectionibus et

cum

nota solemniter decan-

historiae veritatem

consectandam.

staluit celebrari. Ipse

Romanus
celebret
:

Pontifex,
est)

assistentibus sibi cardinalibus (ut moris

mis-

...

Urbani festo aatara: debita solvil

sam pro defunctis solemniter

ducentos pauperes
quilibet
reficiat
:

ipsa die

Quartus Aieiauder sumaius io orbe pater.

et viginti

quinque
ducenlas
Ordinavit

Uade pater maadi solum peadebat Fralribas, ipsorum numiaa scire

Isli

octo

potes.

cardinalis

necnon

dominus

PontiBces prior Oto, Stephanus alter,

genuisse Sabaudia
qai Jacobita
fuit.

Gallicus isle fuil, Ungaras ailer erat.

missas faciat celebrari vel decaiitari.

etiam, ut

Totqae sacerdotes
Dicitur

primom

cum Romanum

antistitem vita migrare

Hugonem,

contigerit, die defunclionis ipsius cardinales so-

lemiiiter et ciim nota celebrent pro defunctis, et

Is

erat

Hugo DominicanT
scieiitiis

familice

alumnus,
divinaruia

esum quinquaginta pauperibus pro anima

sas tolidem pro defunctis faciant

defuncti
iiiis-

theoiogus
rissiiuus

et

Scriiituraruui

Pontificis cardinalis quilibet administret, et

iiiterpretalione, ut superiori
:

lomo

indicavi

cla-

[idstmodum de-

ciijus

opera egregia adhuc extant, atque

typis

cantari. Ordinavit etiam, ut cardinali obeunte,

tam
suis

jam recenlibus
calalogus a

Lugduni cusa sunl, quorum

texitur.

idem Ponlirex qiiam cardinales

cantent

in

capellis

pluribiis' auctoribus

Com-

cum aota soiemniter pro defunctis, idemque Romanus Ponlifex ducentos pauperes pro
ejus anima
dinalis
:

mendant

ejus in pangeudis Scriptur;E sacrae con-

cordanliis laborem S. Antoninus

jiascat, el viginti

quinque quilibet
pajia

car-

in o et i[)se

dominus

missas pro de-

functis ducentas,

ac viginli quinque cardinalis

spectat;

quilibet

postmodum faciat celebrari . Quod vero ad interpontiflcii tempus

', Leander ', et alii, elogium, qiioacard. BellarNeque ipsius silemus miuo oruatus est a Hugo de S. Caro, natione Burgundus , Ordinis Piaedicatorum cardinalis S. SabincB ab Innocenlio IV creatus fuit anno Do:

mini uccxiv,

et pie

ac sancle obiit
:

anuo mcclxiv

illud ila consignat

Westmonasteriensis meinoraPontificatus tribus

Pergit Theodoricus
Alter

tus: a Cessavit

Romanus

menquem
fovit Cislercius Ordo,

sibus et binis circiter hebdomadis.

Cui tandem successit patriarcha Hierosolyniitanus, et vocatus est Urbanus . Longioris in eiectione celebranda

Joaanes

Nomine,
Isti

natalis Anglia terra sibi.

levilx Ricbardus et Octaviaans,

fulsit

Progenie clarus

uterque

satis.

morcB causam in cardinalium mutuam invidiam, ob quam extra coUegium quKsitus sit Pontifex, Parefeit Sicuiarum rerum antiquus scriptor pali curia morante Vilerbii, ibique Alexandro IV
:

Romanus primus, Tuscus fuit Octavianus. Hic aberal, mundi fala sequente patre. Romanns patria ternus levita Joannes,
Otboboaus qnartus Janua terra sibi. Sangnine progeniius prxclaro fulsit aterque : Hi suot qui poterant octo patrare patrem.
sic opifei rerum taatas in idonea liles

summo Pontifice viam universcE dum collegium cardinalium, in

montibus
sita,

carnis ingresso,

quibus velut

in

Tempora

distulerat, cuacta futura scieos.

sanctis

Ecclesiae

fundamenta sunt poEt infra

Hi patri Jacobo, Hierosolyma

habere incoeperuut de pastoris substitutione

,

tractatum

cum

inter eos

vertiginis

spiritu

et

invidiae livore suffuso

non possent in aliquo de gremio convenire, coiitigit quod Hierosolyinitanus palriarcha natione Burguudus (Trecensis qui tunc ad curiam ipsam pro Ecclesiae sua; promovendis
,

quem

palriareha
pari.

Tunc

habuil,

sedem corde dedere

Horum

qni precibus lacrymis consensit oborlis,

Ecclesiae

murom

seque dat ipse Dei.

negotiis accesserat (disceptaturus

Hospitalariis
,

nimirum cum
monasteriuin

quibus

Alexaiider

Luc. Hist. Eccl.

S. Lazari Bethaniae, OrdinisBenedictini concesserat

' Plolem. Monacb. Pad. Chr. 1. ii. ' Long. Hist. Pol. I. vil. Aanal. s Theod. Vallic. in Vita Urbani IV. apud Masson. I. v. iil. tom. XIII. an. 1251. nnm. 13. 'Leand. de vir. ill. Ord. Prad. 1.
'

Urb.

I.

I.

Ep. xui.
I.

'

XXII.

c.

23.

Trith. de script. Eccles. Siit. Senen. bibl. sacr.

'

Ms.

bilil.

Vat. slgo.

num. 4737. pag. 87.

Sicu!. rer. auct.

sac. lom.
^

u.

el alii.

I.

iv. Possev. appar.

'

Anton.

iii.

par.

tit.

xix.

c. 5.

2.

anonym. Ms.

Leaad. ubi sap.

68

ALEXANDRl
Urbanusque sibi nomen, sine uomine nec res Extabat, nec ei re siue uomeu erat.

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 12H1.

gniri.

Cumque

ipsius excellentis ingenii altitudo

majorum prohuida requireretfacultatum,ad

logiffi

theo-

stutiium se convertit, inqua sic laudabiliter

Renuntiatum S. Joannis Baptislae DecoUationis Longinus ', ad ciijus dignitatis supremum apicem quibus gradibus ascenderit, tum illius primordia recensere ex duobus auctoribus,
die festo tradit

dignofcitur profecisse,

quod lingua ejus scriboe calamus pnedicationis verbo singulos confovebat. Solum natale tandem repetens, ejus eximiai sapientiae et ordinataj vitse fama laudabilis ad vicinos evolat et remotos. Itaque bonorabilis prajsul

qui tum metro,

tum

soluta oratione ejus gesta

futuris setatibus ad Antlieri nepotis cardinalis gra-

Laudunensis Ecclesiae euni

evocavit
:

in

?uum arcliidiaconum

tiam precesque tradiderunt, decerpere operae pre-

tium

erit.

Ac primum quidem
*
:

illius

patriam, ac

qua Ecclesia laudabiliter vixit, et honestcE conversationis babitum studuit conserin

.

primam
libus

vitcc institutae
o

gorius decanus

ralionem ita describit GreHuic de Catholicis orto nata-

vare

Coniplexuin ideo singularibus studiis Eclitteris

clesiam Laudunenseru, ubi primuni Pontificatum

iniit,

adjecit, quae civitas faniosa

nomini proprio cognonien populorum frequentia, et nemoribus et pratis amoena, dulcem habilatoribus exhibet suis amoenitatem . Parentum concivitas
:

Trecarum

ipsemet testatur in
' :

ad clerum Lauolitii

dunensem
successus

Haec Ecclesia nos

fovit ut

per nostrae

aetatis

niater, pavit ut nutrix,

protexit ut tutrix, edocuit ut magislra, et sicut

ditionem aucfor premit silentio

et

quam humileni
:

bencfica honoravit. Haec statum nostruin priinu-

obscuram fuisse aiunt, patre nimiruin sutore veteramentorum, ut refert S. Antoninus Elsi
infimae, inqiiit, conditiouis fuit

lum, primo canonicatus pracbend;eque

sludia suos prinios habuere iirofectus
:

beiieflcio,

et postea ofricioarchidiaconatusadauxit: iin nostra

ibi

secundum

saculi

susce-

vanitatem, quia
tulares in

filius

pauperculi resarcientis so-

l>imus

hononim

nosttoruni piimilias, indeque ad

Fiancia, nobilissimus tamen sapienlia

Ecclesias alias gradatiin

processimus, asceiKlendo

et virtutibus (1) .

tamen

At quamvis ignobili stirpe fuerit satus, litteris in pueritia egregie excultum, ut propriis ornamentis, non alienis abundaret, refeit menioratus auctor
:

semper per processum bujusniodi, provehente Deo, cathedram altiorem, etc. Ecclesiam Laudunensem ingentibus beneflciis ornaturum pollicetur. Datuin Vilerbii

V kalendas

Juiiii,

an.

Idem

vir dilectus Deo et homini-

bus
ut

dum adhuc

esset puerulus, Parisios miltitur,

qui primos honorum gradus in Laudunensi Ecclesia

*,

His consentit Theodoricus Vallicolor

ibi

armariolum puri

pecloris scholaslicis im-

adeptos

ita describit

bueret disciplinis. Ubi

sic

laudabiliter primo in
Expeiliebat eniai

liberalibus arlibus, postinodum in scientia juris

mundi perque omuia patrem,

el ejus

canonici superni numinis benedictione profecit,

Pluriiua viijisse, plura docere suos,

Ut domiuiis factus domuiari sciret,

quod in utrisque catbedrali promeruit

Long.

titulo msi-

Compatieus

servis, sciret

utramque viam.

'

1.

VII.
iii.

hoc an.
tit.

xis.

Greg.
c.

decao. apud Masson.

alii.

I.

v.

'

Lib.
I.

I.

Ep. cxxxvi.

Theod.

Vallic. iu Eleg.

iv

apud Mas-

' S.

Anton.

par.

13. in princ. et

sou.

V. in Urb. IV.

(1)

Renuutiatur boc anno

;

in

in Anualibus

ad coroiiationeiu quod attiuet (ucquc eniiu consccratione indiguit, qui Viroduueuscm

Pontificem Urbanus liujus nominis iv, de quo plura in .\unaUbus. Annus et dies electionis recte assignatur priuiiiiu, dein Hierosolymitauum episcocelcbratain

pum

egit) die iv

Septembris ejusdem anui

Vallicoloris.

ex

coujeclura

potius,

quam
ii,

ex
part.

idoneo quodam
i,

assertore anualista censuit.

Idem

pariter eruisse sibi visus est i'agius iu Breviario Lcstoruiu Sumiuor. PoutiL, tom.

pag. 203, edit. Lucens. ex obscuris quibusdam

Sed IkTC opinio plaiie cerla efficitur testimonio Bcriiardi Giiidouis, in Vita Urbani IV, vulgata a Muratorio pag. 593, seribentis reuunliatum fuisse Poutificem in festo Decollationis S. Joauuis, fuitque coronatus , addit, in Ecclesia fratrum Pradicatorum Viterbii, Dominica prima ( nempe dio iv ) Septembris anni mcclsi . Bernardus iste in exordio ssculi sequentis florebat.
verbis Tlieodorici
rer. Italic. toui. Ili,

Raynaldo

vitio vertit

mitano patriarcha-,

sullectus

Pagius iu Breviario PontiCeum, quod ne verbo quidem designaverit palriarcbam, qui Urbauo IV pridem Jcrosolyfuil. Ijise vero ex Spondano scribit anuo nccLXii, V idus Decembris datuin illi successorem Guillelmum

Agennensem iu Aquitauia jain prideiu episcopum, quem Sanctoncnseui fuisse docet Bernardus Guidonis iu hist. Fuudat. Conv. Pra^dic. Id vero quanquam recte scribi potuit de electione, de cousecratione taiucn plaue erroneum est, cuiii anno sequeuti V idus Jauuarii Urbanus in litteris ad lEgidium Tyrienseiu arcbiepiscopum datis sigiiatisqiie anuo pontilicalus ejus ii, GuiUeluium rlectum llierosolymitauum appellet . Extant illae in Thes. auecdut. Marteuii tom. ii, col. 1. Quod aulem ex eodeui Spondano addit, Guilielmum brevcm gessisse episeopatum,

cum anno Urbani

demonstratur
;

tertio F.

Thomas

Ordinis Pra;dicatorum catliedram illam

jam

tenuerit, ut ex litteris Urbani ad illum eodeui

anno siguatis

id

utique

apertissimi erroris reviucitur ex lilteris Andreie

regis Ilungariic, quas

legitimo Aliotti tabellioius

sigiUo munitas

exhibet cL editor Codicis diplomatici Melitensis tom. I, pag. 10. Ilas litteras datas anno Mccxvii, deuium publica auctorilate recoguovit, et sigillo confirmavit Aliottus tabellio die xxvii mensis Octobris deciuiK Indictionis (a Septembri mutata') auno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto . Eas vero publica aucloritate sic muuitas novo iterum poudere Urmavil Guillelmus patriarcha, testatus litteras
bullatas Bullo Aureo oblatas sibi fuisse, easque comperisse per nominatum Alliotum publicum uotaiium lideliter exemplatas de verbo ad verbum , cui proinde transcripto sigillum suuni superponi jussisse. Vivebat ergo adhuc labente anno mcclxv Guillelmus. Insuper de Guillelmo scribit Bernardus Thesaurarius, seu Tyrii continuator Gallicus, regui Hierosolymitani corona soiemni rilu decorasse
illas

Hugonem de

Lusiniauo, qui non prius aiiuo mcclxvii die Satali Douiini eam diguitatem oblinuit. Quin et aniium ejusdem Guillelmi emortualem asssignat scriptor ille, narrans anno mcclxx, die sxi Aprilis, Guilleluium Ptolemaidffi decessisse. Ex his constat falli Spondanum scribentem extare litteras Urbani IV anuo poutiDcatus sui tertio,id est, anno mcclxiv, ad Guillelmi successorcm Thomam de Lentino datas. Non equidem uego extare potuisse lilteras aliquas Urbani anuo illo ad patriarcham Hierosulymitauum scriptas ; sed cum pro luore lilterarum
Registri Poutilicii
ejus talis,

patriarchas ad

patriarcham inscriptas fuisse, errorem traduxit.

cum

reipsa

quem directs sunt nomen nullum exprimaut, facile cxistimare potuit Spoudanus ad Thouiam ad Guillelmum missa; fuerint. Ea Spondaui auctoritas BoIIandistas, Pagium juniorem, aliosque in
.Mansi.

ALEXANDRI
Prasulis hic piimo Lauduni clericus, inde
Parochi;o
dicl:i!

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 1261,

69

rector in urbe fuit.

in illo

Post

h;i'C

canonicus Lauduni factus,

[loniini le.x, cjus passio,
fuit.

benigne tractatus, in eadem civitate aliquantis temporibns coii(|uievit, snbsiiliiiin Terraj-Sancta-,

et

Qua; liunt opera fert sua fama

satis.

negolia Ecclesi;e Hierosolyniil;ince [)ra;dictarum

consilio [iromovens et procurans.

Conle tenus

prinio

felici

Colloquiis ojus, Virgo hcal.i

Canonicum post
Dogniate virlulis

lucc suscepil, et archilevilara,

tauti

tO.

Eodem

vero Alexandio

|)a[)a in

civitate

Lujjduuum (Leodium)

nuveral acta

viri.

Viterbieiisi, ad

((uain ciiin

lola curia,

et

eodem
vacavit,

cum

sic radiaret,

ad aures

Summi

Pontilicis venerat cjus odor.

patriarcha se transtulerat, diein claudente exlre-

Hinc Pomerauia, Livonia, Prussia poscunt

Legatuui, cujus provida vita foret.

mum,

ipsa

Romana

Ecclesia

Irimestri

eisdem cardinalibus, iniinico honiine sn[ier seniinante discordiam, non valentibiis concordare. Sed

Et infra

cum
silio,
ciiumerare
slahilivit,

Dei sa[)ientia ab ;elerno alto providisset con-

Qualiter in tanto se gesserit uHicio cur

e[)isco|)Uin,

Dicam ?

t;eileret

rjimis.

Lites sedavit,

pacem

ab omni

Muueris excutiens accipieiile inanus.

Theiitiiiiiciis lines iteralo

{[uein archidiaconum, patriarcbam jam fecerat, summi Pontificatus fasligio honorare, eorumdem cardinaliuin corda sic disparia ad tantam concordiain
et
et [)aritatein

eumdem Jacobum,

visere jnssus,

Millilur iuleudens pacilicare viios.

adduxit, ut concordi voto, voce et

in

Nam
Qui

rex Willermus electus

in

imperiales

animo euindem Jacobuni

acclamarent
dignit;itis
[)ain
:

summum

Pontincem
pa-

Sedes, hos sajvos seiiserat at(jue feros.

(|iiem

iidem cardinales ad tantai

dum commissis
:

jiiris iiileuilere

vellet,

Mancipat huiic quiilam

Carcere

nnliililalc

pnlens

sic

promotnm apicem Urbannm

qui clausus est pa>.Mis vmcla, labores;

:

IV

cum

ingenti gaudio vocaveruiit. In cujus

laelalur
et exul-

Mec tanieu omiiiiiolens imiiicinor hujiis erat Sed monstraus m eo miracu'a, liherat illum. Clam sic ad propri.i tecta reversus adest. Post liaic Laudnni fuit arcbidiaconus, inile Praidlctus papa poutiQcavit eum.

promolione gaudet clerus, et poinilns, maler Ecclesia, et cuncti fuieles jiibihint

tant.

magna

Dei Patris providentia

tali

altitudo

divinae sapientite, quae tanto et

pastore
I

suam

Pepercisse
pto Pontificatu
visuri
visse
:

illiiiii

siiis

praecloiiibiis,

cum

ade-

ulcisci

injnriani

[)osset,

infeiins

sponsam inatrem Ecclesiam illustravit Sus[)exit qnidem Urbanus divina; providenliae consilia, quse ipsum per tot gradus provexerat, in
htteris

snnius,

de

aliis gestis,

eosque censuris clenienter exsoldignitatibns, Virdunensi ni[);itriarchatu llierosolylia;c

Encyclicis ad prcesules ac princi[)es datis,

illique tot

honornm incrementa

adfcri[)sit

ac ne

mirum
niitano,

episcopatu, cujus ade[)ti honoris nientio

',

sub oneris

mole

fatisceret, fidelium

apud numen
suffraganeis

est in Pontificiis litteris

et

preces enixe

iiii[)Ioravit.

summo

Ponlificatu,

Gregorins

Archiepisco|jo

Rhemensi,

et

decanus consignat
9.

historia;

ejus, ac abbatibus, prioribns, [iraeposilis, decanis,

Postmodnm

vero, Virdunensis EcclesiDE

archidiaconis, etc. per

constitutis.
M

Rhemensem provinciam

obeunte

Pontifice, diclus vir

Deo plenus

iii

ejns-

dem

Virdunensis Ecclesiae episcopuni lionorabiliDei,

ter est assurn|)tns. Cui Virdnnensi Ecciesiae cnni

allitndo diviliarum sapientiae et scientiae qiiam incomprehensibilia snnt judicia ejus,

aliquanlis teniporibns faniosissinie et utiliter |)ncfuisset,

et investigabiles via; ejusl

odor ejus bonoruni o[)eruni montes tran[)erlustrans, ad

siliens, el niare

partes nltraniari-

nas pervenit

ubi sic corda incolarnm

suavitate

de

illis

Praecelsnm quidein tlironuin cffilorum continens, inluensque profundas abyssos, montium jionderansgravitatem, et aiiqilitudinem terra; [)alino concludens, suinnia sua sapieiitia

partibus commovit, et

morum

refecit,

recte

uiiiversa dis[ioiiit, inellabili

[irovi-

quod

Ecclesia; Hierosolymilana; Trecensis J;icol)iis

dentia rationabiliter inodcratur, ininiensa virtute

firniiter stabiht, el niira [irudentia salubriter dirigit ct

B. Jacobo fratri
successil.

Domini
et

in

tam exiniio patriarcbatii

[latriaiclialu
sic
[)a-

In

(|no

([iiidem

gubernat, In

([uibiis

omnibus

est
[ilus

profeclo

triarchis

priefuit

[nolecit,

quod
et

[)eregrini el

plus adniiranduin (|naiu (lensaiidum,

laudan-

incoUe ipsarum parlium patrem

pastorem amabilem se haberegandebnnt. Porrocuni [no TerneSanctai subsidio, et ejusdem Hierosolyniitaiue Ecclesia;

dum quam

scrutandum, plus stupeiuluin qnain loqueiidum,et [ilus verendiini quaiii dilUniendiim. In liorum qui()|)e inveshgatione ac discussione

utilibus

et

arduis

negoliis

idem

jiater

sensus caUgat hoininis,

mens

hebescit,

succumbit
[)lus

necesse babuissel Sedis Aiiostolicie limiiia visitare,

navigii subsidio niaris
civitatis

ingenium,
in

et deficit

intellectus, et (|uo
liis

cura

pelagus navigavit, et ad

haec intenditur, eo iiiinus de

ap[)rehendilur, et

Venetiarumlittora veniens, et ad civitatem

majorem liorum

incertitudiiiem incidit, qui

:

Anagniensem, ubi lunc Sedes Apostolica residein qua a bona; memori;e dobat, se transtulit mino Alexandro papa IV, (jui tnnc Komanani regebat Ecclesiam ab ejus Iratribus domiiiis car:

ad eoruiii

notitiam satagit pleniorem

(inia

in

[)er([uirenda

divinorum o|)erum ralione leinere

lal)uratur. H:cc

cogitatur, vigilatur improvide, studetur inaniter,

et inuliliter

divinarum aclionum

dinalibus, et

tota curia hunoriOce susce[itus, et

iucomprehensibilis altitudo, humana; revera con-

Lib.

I.

Ep. Lviii, Lxxxv. et Theod.

Vallic. uhi sup.

'

Lib.

1.

Ep.

I.

70

ALEXANDRI

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 1261.

siderationis obtundit acieni, et iierspicuum intelligentia; confundit

et terrena,

aspectum erga

ccelestia pariter

cuni

via?

Conditoris oniniuui sint adeo

utrisque,

abscondit.^B ac

inexplorabiles in

quod

cmnino
cunt.
11.

ignorantiae nubilo celantur uiortalibus, et

eis

rationis sua; radius quiesccbat, populo suo in rectorem celeriter concedere dignaretur fuit tamen eonim in boc desiderium aliquandiu morac interventione suspeusum, et ipsins consummalio negotii per alicujus temporis spatium retardata. Nam
;

nunquani

clarae cognitionis

luniine innotes-

cum

de sumnio et universali prLTSuIe,

de patre

Altum

igitur et

arcanum

providenliai

patrum, de pastore pastorum, et Cliristi vicario, ac successore praefati Apostolorum principis ageretur, mnjorem utique providenliam, et anipliorem deliberationem res tam ardua requirebat. 13. Denium autem post multam discussio-

supernaj consiiiuui, opportuna jugiter erga flde-

lium Ecclesiam oppoitune prospiciens, mira in ipsa miro modo pro nmlabilitate temporum operatur et quia sibi pra^latorum regimen est potissime necessarium, sine quo vix subsisteret inter
:

nem, Iongumquetractatum,ad personam nostram,

cum

tunc Ecclesiae Hierosolymitana; gerentes re-

ScECuli tempestates, circa |)raefectiouem ipsius jirai-

suluni et pastorum ostendit prrecipue sna3 sapientiae

gimen, pro suis negotiis apud Sedem Apostolicam moraremur, sua unanimiter corda et animos concorditer converterunt, direxeruut vota, et firmaveri!

uiagnitudinem,

et inscrutabilis

beiieplacitum

voluntatis, ut qua? in liissua [nofunda dispositione

consensus. Et ()uamvis iuter eos essent, qui

taiilum offlcium exercere

cum
quod

ratione, licet occulta, ordinat et

consummat,

veluti digniores scivissent, et potuissent plenius

et lauilabilius
;

sintnimiruii!

homiuibus

in

in catliedra

[)astorali, qiia^

stupoiem. Hincevenit, diversorum sub-

quan-

quam

etiam multos extra

suum

collegium eorum

Pontiticum, varietatem per tempora personarum, interdum senes junioribus, et juvenes ali(iuando senioribiis praeferiuitur. Hinc eveuit (juod i|)sa nonnunquaiu illos, (juos virtiites et scientia magis insigniunt, nonnumquam vero minus talibus insignitus assumit. Hinc etiam evestitutione
suscipit
nit, qiiod

anxiae cogitalioni, el explorationi solerti

offerret, quibiis utpole

muiidus

putioribus magis decuisset

iiujioni taiilae sarcinam diguitalis, ipsi tameii nostram insufticienliam alioium sufflcientiae pratuleriint, nos ad summi Pontificatus apicem com-

muniter eligentes.
14. Considerantibus itaque nobis difficulta-

aliquando

credilur et

minus speratur, ascendunt. Simile quoque

quibiis
principis Sede con-

eam bi,de

tem hujusmodi
siciit alliori

officii

et

laborem, ac Apostolicae

in praeeminenli Aiiostolorum
tingit, (piod sedeiilibus in

cathcdrae praecellentiain,

qum

in

se

praesidentem

ea pro tempoie

cursum

prmfert lioiiore, sic preinit ouere gra-

linieiilibus viUe suae, alii juxta

provisionem divi-

viori

et

attendentibus im|)erfectionem

nostram

nam, nutumque caelestem ad culmen Apostolicum

subrogantur, etsuscitaiitur in sede ipsa sacerdotes, qui vigilent super gregem, et et ministri fideles
,

miiltipliceni, ac tanti ponderis

molem

imbecilliiati

nostrae i)enitus imporlabilem, concussuin est intra

juxta voluntatem Domini operentur. Digne igitur

exclamatur

super;eminentia

sapientiae

Dei,

nos nimio stupore cor nostrum, et expavimus, ac haesitavimus vehementer, quoniam vix particulares ferre valentes vigilias, ad universalem speculam

quam

profundac sunt cogitationes ipsius,

et

quam
inex-

vocabamur,
:

et

intolerabile

Apostolici

ministerii

sublime
quisibilis

occultum ejus consilium,

et

quam

sua dispensatio,

quam

impenetrabilis

jiigum inferebatur instanter debilitatis nostrae cervici ac meritorum sutfragium non habentes,ange-

suarum operationum abyssus!

12. Sanefelicis recordationis

Alexandro papa

praidecessore noslro octavo kal. Junii, videlicet in

festo B.

bainur ad suscii)iendas Apostoli Petri claves, et gerendum ligandi atque solvendi pontificium super omnes. Verumtamen ne videremur opus
divinae providenti;B iiupedire, aut nolle volunfatem

Urbani papaj et niartyris, de carnis nexigloriam supernae palriae, sicut bus speramus, assumpto; ac ejus corpore post celebratas solemnes exequias in Viterbiensi Ecclesia honorilice, prout decuit, tumulato, fratres nostri
liberato, et ad

episcopi, presbyteri, et diaconi cardinales

mox

pro

eligendo successore insimul convenerunt, affectus

suos erigentes ad Deum, ut generali Ecclesia! viduatae pastorem idoneum consueta misericordia
largiretur. Invocata ergo sancti Si^iritus gratia, ut
est moris,

nostram suo beueplacito conformare; ac ne corda electorum conconlia per disseusum noslrum ad taudem voluntatibus discordiam verterenuis acquievimus eorunidem, submittentes nostros impotentes humeros ad porlandum non quod de ali(|ua nostra virtiite fiduciam habeamus, sed quia speramus iii illo, (lui confldentes in se non deserit,
,
:

iino propitius

adest eis auxiliis opportunis, qui

caeli

Ecclesiam sponsam suaiu de sublimi

beneflciis

solio

iiicoBperuut

protiuus super electione

intuetur misericorditer et tuetur; ac pietatis suae

summi

Pontificis diligentem
iiistiteriut, et

habere tractalum. Et
studuerint instanter,

non desiuit exaltare.

licet studiose

ut cito conseiiueretur tantum negotium fiuein bonum ac divinam clementiam devota et sedula
;

supplicatione pulsaverint, ut illum, qui sibi esset

acceptus. et

aliorum suffragiis pronoslram plurimum indigentes, universitatem vestram fiducialiter requirimus et altentius exhortamur, quatenus assidua nos
15. Vestris igitur, et

pter imperfectionem

quem apud

se

ad onus Apostplicaj ser-

apud

Deum

intercessione juvetis, solvenles pro

vitutis elegerat, ac super cujus

meritum conside-

nostro auxilio linguas in preces, et iu orationes

ALEXAXDRI

IV AN.VTS

<.

CHRISTI 1261,

71

labia exercentes, hiimilitalem nostram sibi affectuosis supplicationibiis

Potius illos felices judica

47.

quorum crux

patet exte-

commendando,
pluat, et

et

depre-

rius, sed latiorem habeiil iiiliTius

a

unctionem.
fuerant,

cationibus pencs ipsum instando devolis, ut sujier

Significanda

tibi

haec qiiidein
,

nos

imbrem

gratia!

sux

rorem

solitcC be-

ut afflictionem
iste,

viscerum nostrorum

quae calix

ni|;nit.itis

infundat, quod actus nostros dirifjentes

ad

i|isuni

Ecclesiam suam,
nostra'

quam

nobis commit-

(]uem coacti siimus bibere, conturbavit, paribus nobiscum gemitibus |)atiaris, qua; sola ex
aiiimo, taiiquam proximior nobis prae caeteris in

tere voluit, salubriter regere, ac de universo ipsius

grege, vigilantiic

credito,

curam gerere

Doniino,

et

in

cariie,

in

asperitate

quacumque

debitam, sicut expedit, valeamus.

in

Nos vero firmiter

animo gerimus

vobis, et vestris Ecclesiis beni-

gnis adesse praesidiis,

vestrumque profectum con-

dignis favoribus

procurare. Dat. Viterbii mense de sua electio7ie, item S. Ln-

ndurente cor nostriini dolero crederis vicem nostram. Sed quando vocationis vox illa terribilis in auribus nostris intonuit, (|ua) nos in hanc periculorum eminentiam supremae speculationis invexit,

Septembr., anno i.
16. Scribit sorori

tantus nos stupor absorbuit, quod

si

potius

mirari potes et quaerere,

viiiiim,
si

quid nobis reniansit

dovico

et filio eji/s

Philippo.
'

Extant in Fornuilario
scriptas

quid meiitis,

(juaiii

movere de nostra
inter ipsa no-

Ms. Marini Eliuli

Vaticani archivi ad sanctimo-

taciturmtate querelam,
strae

Adde quod

nialem

lltterae

nulla inscriptione consignatae, qiias

huiic titulum preefigit

jiromotionis auspicia nos frequens turbatio

Wadingusab Urbanoad sororem Agnetem

refertS atque
sin.
iis
:

Agneti

moniali monasterii S. Marite Montis Lucidi PeriiOrdinis S. Damiani sorori nostrEe, quae

cum

sententiarum pondere gravessint, praetermiltendfE a nobis non sunt visoe Miranduin forte fcstiiiias,
:

negotiorum impedit, et difficultatum undique ingruentium involvit, ita quod nulla quietis nostrae vaciia curis hora relinquitur, et cordi nostro tempestuoso sunt etiam dormientibus nobis noctis silentia intempesta. Itaquedoleresupernospolius, (luam Kxtari te convenit, quod supra vires oppriiiiimur,jugo,quod impositaeservitutis aiixietatibus cruciamur, quod negotiorum supergredieiilium caput nostrum vexamur laboribus, quos nisi divina clementia, et pia Ecclesiae patrocinia infirmi-

dilecta in Cliristo

tilla, et

soror in cariie, postquam

ad illud Apostolici cuiiiiinis pcenale fastigium, quod quidem animae nostrae deliberatio non ele^it, nos
voluntas divinae dispositionis
gnationis
! ,

et

utinam non

indi-

assuinpsit,

anxiam

te sus[)endit aliqiian-

tulum nostrarum
alia
tatio

exspectatio litterarum.

Verum

tatem nostraiii adjuverint, quomodo poterimus sustinere? Ergo, fllia, qucB tranquilla sedes ad pedes

nostram,

et alia disponit, ut
etsi

credimus, cogiforsan de gradu

mentem tuam. Nam

Domini extra tumultus saeculi frueris optima portione, nos tam gravi occupatos ministerio, tot
,

nostrae promotionis exultans qiiasi aliquid in nobis

tibi

injunctae
adjiiva,

sollicitudinis

turbationibus involulos

prospere successerit, exspectes animale cordis

gaudium super hoc insinuationis nostrae relatamen tanquam tristia passos non Iffitd in eo, quod de nobis contigit assecutos,
tui

quaesumus, coram Deo suffragiis, quibus potes. Speramus enim, quod si ad aures Domiiii
cordis tui affeclus intensior introducat,
,

tione compleri; nos

clamorem
et tani tibi

plenius nobis divini favoris auxilium impetrabis

quos nobis in adversis compali credimus, referre tam ingentem causam nostraeamaritudinis nou delectat. Nempe si adhibitos nobis in hac gravi nostra mutatione sentires aculeos punctionum, quibus ad imponendam infirmis humeris gravissimam orbis sarcinam,et ad quotidianam
nisi iis,

ad meritum,

tionis solatium
niini

quam bene erit, cum

nobis ad consolain ministerio

Do-

uegotium nostrum tuo senserimus otio relevari . Verum dissimulare non possumus scrupulum, qui hajret animo, an superiores litterae non
ad Urbanum, sed ad Clementem IV spectant, cum inter Clemenlis litteras inserantur in Formulario Marini Ebuli, idque slyli ratio innuere videatur. Sed bis missis beneficia Apostolica, quae Urbanus,
ineunte Poiitificatu, in S. Ludovicum ad ejus pielatem alendam conlulit ', afi"oramus (i).
18. a hegi
a

universalis Ecclesiae sollicitudinem insufflcienlibus

viribus tolerandam impellimur, judicares utique

non congaudendum nobis, sed profusis lacrymamariini imbribus condolendum, etquibus praecordia noslra
istius

altitudiiiis,

in

quam venimus,
affectares

inquietationibus

qualiantur,
scire.

potius
alicujiis

FranciE

illuslri.
fili

ignorare

quam

Tunc

beatitudinis

Personain tuani,

charissime,
principibus,

quam

prae

gloriam esse putas de bonoris celsitudine, ijua praeeminere videniur, nos interius aftici nostro
judicio, et exterius baberi felices judicio alieiio?

cunctis orbis regibus

et

cariorem

nimium

Apostolica Sedes habet, intimaeafTeclionis

brachiis, velut pater filiuin, dulcius amplexantes,

'

Formul. Marini Ebuli pag. 32.

'

Wad.

lioc an.

'

Ep. sxi.

num

ad Agnetem sororem sanctimonialem Ordinis S. Krancisci annalista liic recitat ; simul vero dubitare se profiletur ii Clementem potius Urbaui successorem, quam ab Lrbaiiuni ipsum perlineanl, cum in formulario .Ms. Marini libuli inter Epistolas Clementis IV referanlur. Sed recte notat Pagios in brcviario Urbuno tribuendas plane ex eo deduci, quod Pontife.x in ea Epistola scribat
(1) Pontiticis litteris

Agneti
illi

Sola ex animo tanquam proiimior nobis prse cateris iu Domino, ct in carne etc. Id vero Clemens sorori non scripsisset,

cum

tilis

geminie fuissent.

Mansi.

72

ALEXANDRI

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 1261,

ac cupientes prae nimia dilectione, qurun ad te gerimus, lua desideria plus executione praevenire,

quam

rimum,

exauditione coniplere, gaudemus quampluquoties a nobis aliqua quantumcumque

infra
:

stolorum ejus auctorilate conflsi, centum dies de injuncta eis poenitentin misericorditer relaxamus. Dat. Viterbii XII kalend. Decembris, anno i .
21. Decoratus est iisdem paenebeneflciis sacris

ardua tua celsitudo requirit. Et

aQnxa.

Philippus
dulgentiis,

'

sceptri

Gallici hajres,

auctusque

in-

cum omnes
fices inclytos
ciali

praedecessores nostri

Komani Ponti-

cum

sacclli

vel altaris consecrationi

reges Franciae progenitores tuos speprivilegio, utpote speciales defenso-

interesset; cujus

amplissimum elogiumsilerenon

quodam

possumns.

resfideietlibertatis Ecclesiasticae,fuerint prosecuti,

Nobili viro Philippo primogenito charissimi

fllii

nos qui nalalis

nostris

soli

non immemores quadam naplus caeteris pra^decessoribus

in Christo
B

nostri regis Franciae illustris.

turali necessitudine

Exulta, proles regia, exulta, ffficunda, uti,

tenemur, et volumus tuum solium, quod Deus adaugeat, honorare diligentius, favorabilius, et efficacius implere proponimus universa et singula, etiam non requisiti, quae tuiB noverimus
magnificentiEe couiplacere.
i9. Ut igitur ex

nam

felix faicunda soboles , gaude et listare alumne, ac redde Altissimo in humilitate cordis plenitudinem gratiarum ex eo videlicet, quod
;

divina iirovidentia ad regni, ut speratur, fastigium

te

reservans personam
inter
alia

tuam

ornavit prudentia,

novo

Romano Pontifice nova

gratior,

decoravit mansuetudine, ac clementia insignivit,

tibique

gratia potiaris,

eoque

sit tibi

quod ipsam

multiformia dona concessit

plures obtentu tui participaverint una tecum, nos supplicationibus regiis inclinati, quotiescumque
te ad dedicationem, vel

quod

pra^claris vestigiis paternis inlia?rens, ac eis

aiicujus Ecclesiae, vel

capellse,

seu altaris

consecrationem

ire, vel inter-

juvenilem aetatem moiibus et devotione conformans, primogenituram ad te sorte devolutain humana videtur quodaiiunodo non ininus
te ultra

esse ibidem contigerit, tibietobtui gratiaui

om-

imitatione virtutum, ipiam propagatione sanguinis

nibus

aliis

vere poenitentibus et confessis, qui ad

vindicare

per quod

speratur,

quod omiiipotens

eamdem
et

Ecclesiam, vel
Petri et Pauli

capellam, seu altare ac-

Deus, qui
tis

te fecit

uniformiter, ut placuil, felicita-

cesserint, illadie deonuiipotentis Dei misericordia,

beatorum

ritate conflsi,

annum
sibi

Apostolorum ejusauclounum, et quadraginta dies

misericorditer re-

de injunctis

poenitentiis

laxamus. Dat. Viterbii VI kal. Decemb., an. i. 20. Ornavit etiani simili praerogativa piissi-

mum regem, ut quoties nimirum sacris concionibus interesset, centum dierum indulgentiam assequeretur, atque in ipsius gratiam iis omnibus, qui una cum ipso interessent, beneflcium exporrexit
'.

paterna? participem, expertem paterni ineriti non relinquet quin potius multiplicabit in te gratiarum dona, tuamque personam replebit virtutum affluentia, faecunditate prolis, et ut diutius ei servire valeas, longaevitate dierum, etc. Datum Viterbii XIII kalend. Januarii, annoi. lisdem quoque ])rrerogativis regem ', ac reginam ' Navarrae, quibus Galliarum regem Theobaldi socerum decorarat *, exornavit. Roberto vero comiti
:

Atrebatensi S. Ludovici nejioti permisit, ut

cum
con-

Amicia quarto consanguinitalis gradu

illustri.
sit

sibi

Regi Francorum
Etsi firmi

propositi nostri

reges et prin-

juncta nuptias celebraret *. 22. De Manfredi tyrannide. de Ecclesia meruerant

Apostolicis
beneflciis
ii

Quam egregie
Urbanus

cipes pro singuloruni excellentiis,

quantum cum

principes, quos

Deo poterimus, honorare,

prae aliis

tamen, quem Deus utpote singularem in orbe dotavit virtute

est

tibus, ornavit militia, et opulentia stabilivit,

qui-

busdam specialibus, imo spiritualibus gratiis proponimus insignire. Nec est mirum, si principem illum quem sic Dominus noster Jesus Christus exallavit in terris, Romanus Pontifex ejus, cujus
est vicarius, se voluntali conformans, extollat di-

meruit Manfredus, iiui Canipaniam infudit quam cum vastarent infideles, Urbanus mox atqiie Pontificiam tiaram solemni litu acce|)it, crucesignatas copias contraxit,
:

complexus, tam male Saracenorum exercitum in

ac perfidos gloriosissime expulit

qiiibus Parisii
"

continuator
tiunt,

*,

Bernardus

',

ac

Longinus

consen-

versorum
gratiarum
tibi

insigniis

titulorum.

Ut igitur in

i|)sis

Apostolicffi Sedis primordiis

cognoscas
sit

evideutius nostra) inlenlionis aUectum, eoque

primordialis gratia gratior, quod plures ipsam

tui

obtentu

jiarlicipaverint

plicationibus regiis inclinati

una tecum nos supquotiescumque te

; ,

tempore Siciliam Carolo traditam adjecere de quo nos suo loco sermonem instituemus; eam enim reni sequenti anno bgatum agitare jussit, quam tainen deUnireveluit. Hicvero praetereundum silentio non visum est, quod MatthaeiisSpinellus suis Annalibus tradidit % Ncapoliqui
:

eo

tanoruin oratores tertia Septembris die hujus anni

ad audiendani verbi Dei praedicationem ire, vel in ea interesse contigerit, tibi et ob tui gratiam omnibus
aliis

vere

poenitentibus et confessis

qui

Manfredum rogasse, ut pacem cum Pontiflce iniret Neapolim enim sacrorum usu mulctatam ac tum Manfredum subjecisse, non sua, sed Pontificis Ro:

eidem interfuerint, de omnipotentis Dei misericordia, et beatorum Petri et Pauli Apopraedicationi

'

Ep. xxvii.

sxix, XXX. ' Bern. Guido

Kp. xxji.
>

Ep. xxxiii, XXXIV.

Ep. XXVI.

Ep. xxxi.

Ep.

in Clir.

Rom. Pont.

ConUuuator Par.

Hist. Angl.

Long. Hisl. Pol. hoc an.

Matth, Spinell. Ms. lioc an.

ALEXANnRI

IV

ANNUS

7.

CIIRISTI

1261,
foret, se

73
suo tempore de-

mani, qui ipsum regno (nimiruin flagitio invaso) dcturbare niterctiir, cnlpa bellniii geri missnrnni
:

dignilate

decernendum
rei

finitnrum.

Neapoiim trccenlos Saracenos, qui sacerdoles ad sacra peragenda adigerent; detrectantes, sive regulares, sive stccnlares ad triremes delriiderent
:

Ad perpetuam

memoriam.
magistrum Simonem

Licet dilectum filium

tiim

vero oratores tyranni flaf^ilinm execratos orasse, ne Saracenos Neapolim mittcret

vibns intra porfas exceptnm
iri
:

caiionicum Padiianum promoveiidum in presbyteriini cardinalein Ecclesia) Rom. de fratrum no-

ac

nec enim a citum Manfrevero Neapolis

strorum consilio duxerimns evocandum, diligenti tamen cum eisdeni fratribiis deliberalione pra;liabita, et anditis

dnm
raret,

liis

auditis excandnisse

cnm

ac intellectis iiisorum consiliis,

in discrimen

adducta

esset,

ne ad libertatem aspiin

ditfinimus, decernimus, ac prKsenti edicto statui-

Jofl^redum ad

eam

obse(|iiio

Mnnfredi

contineiidam missnm. Aildil idem auctor, quinta

ejusdem mensis Flandriae comitem cum Gallis in Campaniae fiiiibiis castra Pontificia castris ManIredi admovisse, iii quos cuiii Saraceni fuissent
inimissi, tanto ardore prosiliisse in infldeles, ut

mus, quod idcm Siinon, priusi|uam per nos in presbyterum sit promotus, neqiiaipiam iu collegium, sen consortium, vel ad tiactatus, aut consilia cardinaliuin admitlatur, nec de ipsorum liabeatur seu reputetur collegio, sive
coiisilia,

vel

tractatus, sive

quantum ad quantum ad partem

,

sine opportuno
foret
:

Siculoruni

anxiiio de

iis

actum

perlurbatum vero Maiifrudum, hostium audacia appetente, duodecimo Septembris die castra retro flexisse,
liraesidiis

habendam de commiinibus obventionibus vel qnanlum ad qucecumque, vel alia cardinalatus

insigiiia interim deferat, vel utatur

eisdein.

Cum

alque aditns Neapolitaiii regni

autem tempus
|)etens,

adveiierit ordinalioni facicndajcomqiiae

mnnivisse.

Cum

vero Flaiidiiaj coines in

nos consideratis his,

interim

de ipso

citeriorem Siciliam

peiiclratnrus crederctur, Ro-

Sinione, seu clrca staluni ejus invenerimus, fa-

mam
dos
:

versus signa convertisse, excitnin scilicet ad

(|ni
'

cicmus auctore Doniino, quod

Niilliergo, etc. Dat.Viterbii
Elapso(|iie subiiide

fuerit facieiidum.

Romanos,
ac

rebellionem moverant, comprimena perdiiellibus Maiifreduiii sidlicipii-

id.

Januarii anno

tum

mense

ejus argumenti litleras'

deilit;

tatum, ut exercituin ad Uibeni promoveret,

de Simonis causa cognoscenda

taiidem obtrilaeque omiies
ejus gloiioe
Pataviiio
a'iinili

supeiatse

bliceque professum se Roniaiiis auxilio non defutiirum. H:rc Spiiielli Ms. sermoiie Ilalico, qiuB
Sumiiiuiitiiis eliam ex ipso nairal. Coiicitalos qul-

eae

diflicultates,

coiicitaraiit,

ut

ex

quas nionacbo
inse-

colligitur.

Et

(|ui(lem

diplomati

dem

per luec temfiora graves tumulliis

absentia denKinslral,
ile

iii

Urbe

quenli aniio monaslerio S. Mariaj in Iiisula

jiosia

Pom-

Poiitificis

(|uibus ex Theo-

concesso,
:

duo

ejiis

nnmiiiis [iresliyteri sub-

dorito Vallicdlore ilerum eril ageiidum.

2J.

scribuiiliir

alter liluli S. Marliiii, aller S. Caeciliae

Poittifex discordias

gemis compoidi.

Inlerea

EcctesicB Salisbiir-

deeoiali,

qiiorum primiim ex Pataviiio agro orinnditioiiis

nuiiieio cardiiialium
piir-

duin Urliaiius IV pluiibiis postea

siasti(ae provjnciis

Etcle-

adniodum

iiiiiniiiuto, cuiii

Alexaiuler nulluiii

ainplissima potestate prafecit.

pura donasset, Urbanus quarlo sui Poiitificatus mense, nimirum Deciiiibri, in solemiiibiis Quatuor anni Tenipeslaltim jijnniis, ex ;uiiii|iio Romaiiorum Pontificum usu illum amplifiiavil, de quibus lisec moiiaclius Patavinus ^ piodit Iste
:

Simonem veroaBria Maitini ucceplo nomine sumnium Poiililicatum gerentein visuri suiiius.
21. Huc aiiiio Salisburgeiisium caiionicorum collegium innumeris calamilalibus attiitum siib poleiitia Pliili|ipi iiitrusi succubuil, ac Boheiniai

qiiarlo meiise sui Ponlificatus

numerum

cardiiia-

rege sollicitanle, Udalrici

ijisos, nec se tueri |ioterat,

parlibiis

abjectis,

qui

insignilos ad

lium ampliavit, praeclaros viros vita et scientia lam saiictum colleginin promovendo, de qiiorum nnmero divina providentia faciente
beiiigiiissimus Simon de Monte-Silice, canonicus Paduanus, quein tain forma corjioris, quam nobililate generis, et gratiosis moribus, et
exlilit vir

cum

Philippo exauclo-

rato concordiam, salva

tia

obedientiaque,

iiepigit.

suinmi Poiitificis reverenEmersisse sibi ex main

gna calamitate videbanlur, cum

coiijecere: Bavarite enini dux,

novas sese

Udalrici causa susinvasit, urbis-

cepla,
i|ue

Salisburgum anno sequenti

subjectis

multiplici scieiitia divina gratia decoravit .

cardiiialibns lioc anno, ac secjuenti

De

paiteni

facibus delevit, et arcem

creatis aiitiore

loco cuni Theodorico Vallicolore scriptore accuratissimo ileruin inferius. At cnni nniinulke ad

ad cives coiitinendos atque edomamlos iin|iosuit. Utque oninia quae ad infelicem illiu'^ Ecclesiaj
coutrariis bellorum tiirbiiiibus
fliictiiaiitis

statuin

Sedem Apostolicam
<juam
in

qnerela) de Simone, ul colligi

'

videtur, delata; esseiil, sanxit

Urbanus, ut anteesset, iiec cardicoiisiliis carilina-

descriliendum congeranius,aiiii() buxlxiii Bavari;c dux, admoto exercitu, urbem iteruni oppugnavit,
ac fortuito casu iierterritus obsidiuneiu induciis iiiitis solvit, cum nimirum pacato ac sereno cslo

presbyterum
iiisigiiia

|iroiiiolus

nalatus

gestaret,
,

nec

lium

sese

immisceret
se

aliosve
:

ipsis

attributos

borrendum
25.

tonitru

summo

fragore detonuisset

redditus ad

derivaret

quid vero de ipsius

inde urbe pulsus est Philippus.

Denium suinmus

Pontifex

miseram ejus

Summon.

iii

Hisl.

et Bern. ubi sup.

Neap.
i.

Monac. Pal.

Clir.

1.

iii. liot

an.
'

Lib.

Ep. xx.tvii.

Kp. XLVI.

Ann.

Touus XXII.

Ravn.

III.

iO

: ,

74
Ecclesioe
sorteni
,

ALEXANDRI
quam
regia
ditionis

IV

ANNUS

7.

CHRISTI 1261.

plures

principes lacefuiei

nonnulloruni Graecorum proditione, qui Constantinopoli versahantur,

rabant, miseratus, regis

Boliemi;B
potenlia
i^arlem

ipsam
brevi

tandem

Iioc

anno corruit:

commendavit qui tempore maximam

:

frelus

quodque

oblinuit. Ui-

dricus

demum

])ost

varias procelias, quibus jaclegatis ob promissam, anathcmate anno mcclxiv Sali^burgi

Balduino cffperat, in altero Bilduino inttriit. Crebris incursioiiihus Latinoruin terras solebant Gracci lacessere alqne infeslare, utsensim
in

tatus fuerat,

cum

ab Aposlolicae Sedis
auri

eorum

vires eliderent, ac

Guilhlmum

Villardui-

non solutam vim

percussus bis fuisset, exceptus, quiele optata potiri pulabat, cuni inlra

nuni Peloponesi atque Achaise principem sibi occurrenlein ciim exercitu fuderant, cuinque pra^Iio
ceperant, nec prius vinculis emisit Palffiologus,

menses quatuor bonoris

pertaesus,

tantis laboribus

adepti
perti-

quam

sibi aliquot arces

munitissimas redemptiovictoria

ac poptili jjcrvicacis cdomanda;

se

nis ergo tradiiiisset.

Ea

tumidus

Palaco-

naciae

agnosceus, non minus poene ut parta dignitate sese exoneraret laboravit, quam pro ea asserenda afque ab invasore vindicanda
desudarat. Assensit ejus votis Clemcns IV primis
Pontificatus auspiciis, cunique
clesiffi

imparem

logus Alexium Ceesarem Strategopuliim jubetcuni

exercitu in Constantiuopolitanum
rerre, ac

agrum excurin

facinus

aliquod

egregium

Latinos

moliri,

Tum

funesto

casu Laliui exercitus sui

regenda

illi

Ec-

florem e Constantinopoli uua

triarcha adversus Pontuni

cum

Justiniano pa-

potentioris

alicujus

principis,

qui rebel-

Euxinum ad obsiden-

libus fraenum

injiceret,

atijue invasores conipriesset

dam Da|ihnnsiam
sidio
sibi

meret

operam nccessariam ex|iloratum

eduxeranl. Denudataitaqiie prajsuo civitate regia, Graecisque, qui Latinos

referta,

traclandis iliius gubernaculis Wladislauni Pulonia!

dominari animo iniquiore terebant,

Ccesar captala occasione
fi

duceni S. Hedwigis nepotem Clemens ideui adniovit an. MCCLXV, alque insequenti summa ponipa exceptns moerentem at(|ue affliclam tot iirffiterilis
calainitatibus Ecclesiam
erexit(|ne.

Akxius
raiii,

in

aliquos Giae-

cos incurrens, qui condeiidis

ugihus dahant opeeos

qiiique Constanlinopoli eiar.t oriundi,

sollicitat,

pra'sentia sua recreavit,

'

ad defectionem
tius

de stitu urhis diligensi

De iis fusius Salisburgense Chronicon DuncabOccidenlalibus rebusad Orientales stylum

Iraducimus.
26.
variis

inquint, inflat

ingentihus proniissis,

ad

recnperaiidum iii.perium opem porrigere

giim,

velint,

bortatur ut depellanl e cervicihiis Laliiioruiii ju-

CnnstantmopoUs a Grcecis expjtgnata turbis vexatur ; Palaologus al Arsenio ana-

majorumque
cffisuros

gloriani ac facinora aeinulen-

themate feritur. Refugiebat iiactenus oratio lugulirem Orieutaliinn rerum statuni attingere:

tur. Deliniti promissis pioditores

spondent se
qnae

vi-

giles

noclu,

ac

portani,

Deiparae

Fontana; aedes speclabat, effracturos: sigiiificant

quassatum enim adversis belloruni turbinihus, ac diu nutans Latinorum in Oriente iuiperium,
'

etiam pateie cuiiiculum,

arinati

pier

quem

quin(|uagiiita

irrumpere ad excubias Irucidandas pos-

seul
Cbr. Salisburg. apudCau. ant. lect. toni. vi. pag. I2C7. etc.

(i).

27.

Nec segnius iu opus perductum

est iaci-

(1)

Sermo

hic in Annalibus de expugnatione urbis C. P.

in Notis

quam

ceciflisse

in

nianus Grfficorum die

;

xxv

Julii inter

onines convenit, ait

Joannes Boivinus rem iligant. Sed

in
froiile

ad

a pra?senti

enim cum anno su|eriori; alii vero cuin praesenti removeri liaud(|ua(iuam potesi, cui Georgius Logotheta, qui tunc vivebat, assignat. Idem pariter adnotalum est
lib.

iv Nicepliori Gregoia.

De anno dissident

noui.ulli

alii

num. ISoL', nbi lia;c Gra-cis expressa litteris legunt r Meusis Augusti su^us Deo juvanle in uibem C P. Vide Boivuuim ibid. Denique ad curonologiaiii hanc accedit Nicephorus Callistus in calologo patriarcharum CP. vulgati. a Banduiio liiiper. Oriental. pait. i, b. viu, pag. 171, edit. Venet. (Juanqnam enim iu ejns teslu 1< gitir Ciipta nits a Roiiiani-.. (nempe^i Orajcis) auno mdi.lxv, qui respoiidet anno Christi mcclvii, cum tamen cecidisse subdat die xxv Julii feiia secunda, uec dies illa Juhi in eam feriam, nisi in anno mcclxi iucideri salis ex his arguitur mendum in textum iirepsisse, ut legeudum fuci-it anno vimD' clxxix. Porro ex adnotalione rejii Codicis supeiius relala corrigitur lectio vitiala A iopohta>, cujus verba recitat anualista hic num. 31. Pro eo euim quod ibi legitur Michael CPoUm venisse die Slil .\ugusti, et sequenti die in urbem lulroisse, emendandum est die xiv, prout etiam Acropolit;e guecus textus eshihet.
bibliotliec;e

Codicis

ciijusdam

regis

Galluc

notali

an.

vimDlCLxis (muudi

id est jici lxi). ludi. tioue IV, intioducli

Denique Arseuii in pa riarchatum reslilutio, qun ex Acropo ita narralione pracessisse urbis expugnationem censeri posset, postponenda plane est; cum iNicephorus Callistus in suo catalogo diserte scribat capta CPoli rursuin pr.ifmt Arseuius sacer an. ii . Forte igitur Michael ante urbem caplam de eo revocaudo cogitabat ; sed reipsa nonuisi urbe jam capta rediit, prout ex Pachimero, aliisiiue satis couslat. Ad excaeationem Juanuis quod attinet, h \era scribit Nicephorus Gregoras, lih. iv, cap. lll, tradens Joannem in obitu patris aiinuin
:

exeuntem ; cum vero lumine oibatus fuit, decimum attigisse, cum quo pater anno mcclis diem clauseril, liel inde ut Joannes nonnisi anno mccliii orbari luminibus potueiit. llanc chronologiain Joannes Boivinus in Notis ad Gregoram hb. 4 secmus est. Ex his ergo deducimus synodum schismatcorum, cujus memiuit annalista num. 33, quffique in coUectionibus omissa per incuriam esl, ab hoc anno, cui in Annalibus iihgdtur, ad auuum mccl.^ciii piomoveudarn esse.
gessisse atatis vi

lu fine hiijusanni adile qu;c sequuntur ex Annalibus contraetis Hocanno, Decembri ineuule, auctus est ab l'rbano senalus cardinalium, quos adjecti sunt Guido Grossus archiepiscopus .Narbonensis qui Clementis IV accepto nomine Urbauo successit, in cardinalatu vero Sabineiisis episcopus lenuntiatus est, J;icobus Sabellus Romanus, crealus diaconus cardiu;ilis S. Mari;B in Cosmedin, Pon.ificatum vero [lostea
:

inter

adeptus Honorii IV nomen gessit; rcliqui Hemicus archiepiscopus Ebreduiicnsis, qui Ostiensi episcopatu ornalns est, et Rodulphus episcopus Albanensis : presbyteri vero cardinales renuntirti sunt Simon de Monte Silice in agi-o Pataviuo, atque ideo dictus Palavinus SS. Silveslri ct Martini tit. Eqmtii ; Antheru; Treceiisis Crhani nepos til. S. Piaxedis. Ahi diaconi fueie Golifiedus .\sestrinus, Henricus S. Geoigii in Velabro, et L'bertus Senensis S. Eustacliii. De hac car.iiualium crcatione meminit his verbis monacbus Palavmus : Iste, inquil, quarlo mense sui Pontihcatus nnmeruin cardinalium anipliavit, pr,"eclaros viros vita et scientia insignitos ad tam sanclum collegium promovendo, dc quorum numero dnina providentia fjcieule extilit vir benignissimus Simon de Mon;e-?ihce canonicusPaduanus,quem tem forma corporis, quam uobihtale generis et gratiosis moribus et multirdici scientia divina gratia deccravit. At cum nonnulla ad Sedem Aposlolicam querela! de Simone, ut colligi videtur delata; essent, saniit Vrbanus, ut anteiiuam in presbyterum promotus esset nec cardinalatus insignia gestaret, nec conciliis cardinalium sese immisceret, aUosve ipsis attribntos redditus ad se derivaret : quid vero de ipsius dignitate decernendum foret se suo tempore deflniturum. Ca;tenim discussa re, Simonis famffi ptistinus splendor assertus est . JlANSj.
Ebroicensis creatus cpiscopus

:)

ALEXANDRI IV AN^NUS
nus quam audacter fuerat meditatuiTi, quod
Georgio Logollieta
'

7.

CHRTSTI 1261.
:

75

a
:

snbjectis

vcrbis describitiir

Ex improvjsoCaBsar Alexius Strategopiihis noctu adveniens in eam ( Constantinopolim scilicet

illam expugnasse in superiori tomo vidimus ex quo fragmentum Pachymerii corrigendum, dum annos quinqinginta et menses oclo occupasse habet. Nec jam percensendac sunt nobis divursae

impelum

fecit

<-

cum

viros
et

nullos ex urbe fiigilivos

secum hnberet nonrerum illius apprime

(judd

aiictorum senlentia?, qui

nopoli

in

pulsoruni Constaiiti-

gnaros, ex iisque sciscitans cognovisset foramen

Litinorum designando temjiore inler se discrepant collocala enim in luce veritate oppo:

urbis muris inesse

introire posset, iiulla
illud

per

arinatus

miles
et

sitam

illi

falsititem discuti

mox

atqiie

evanescere

mora

operi iiiciimbit, et per

alius,

quidam ingredilur, quem sequitur

alteriim terliiis: et bac ratione quindecim el forte

confirmanda porro dicta Georgii ex litteris Urbani IV sequenti anno nonis Jiinii ad S. Ludoviciim datis, qiiibiis ad resiituendum imnecesse
est. .\d

plures viri

urbem
cui

introeuut. Et cuin in ipso

muro

perio
ptis,

quemdam,
perissent,

custodia

demandata erat, com-

Balduinum hortatur aliisque ea de re scriconspicuum argumentum petitur. Consonat

'

quidam ex illis muro conscenso arreptum pedibus exlra muros prujiciunt, alii sortilis securibus et poi tarum vectibus disruptis in urbem ingressum iiberum exercitui aperiunt. Hic ratione Csesar Strategopulus, et cum eo Romani universiac ScylhcB, (ex iis euim eorum copiiE conflal;e quoque erant,) urbem ingressi suiit. Cives re
improvisa percussi
,

etiam monachus Patavinus

ptor, qui tradit
sia

illius

temporis scri-

solverat,

Laliuorum classem, qua; DaphnuLatinos ex incendio et Graecorum

ferro fugientes illius diei vespere ac nocte inse-

ut quisque

polerat

saluti

suee consulere; hinc

quidem monasteria
,

petere,

et nionasticum habitum ut cladem eTitarent, induere ; mulieres in murorum foramina conjici,

el in cellis
tali

tantum fuisse iliorum niimecommealus inopia maxima eorum pars fame exaruerit, antequam ad Eubceam, sive Nigropontum appellare (lossent. 29. TraditGregoias, adamplificandam suorum victoriae pompam, Alexii Caesaris copias ad octinquenti excepisse,

rum,

et

prae

gentos tantum milites ascendisse

quibus frelus
frustra

obscuris, reconditisqiie abscondi. civiin

urbem

regiani coepit,

quam

tres

Gracorum im-

imperans Balduinus,
illis

magnum

advolare

peratores
tenlassent.

maximis exercitibus

succincti

palatium. Qui -vero Daphnusiam abierant Latini,

et

Verum
,

longe majores copias duxisse

cum

edocti,

trare

eorum, quae gerebantur, Daphnusiam perpepotuissent, opem enim illis tulerat Deus,
polestas, nihil

Alexium videtur

cum Urbanus

in litteris suis'

cum

nihil advei*sum

retrogressi in

mum

urbem contendere, et super sumvirtutum principis Michaelis templum in amplo situm convenientes, nihil adhuc eorum,
qua; patrabantiir cognoscere. At ubi eo convenis-

Palaeologum dicat numerosum exercitumad occupandam proditione Constantinopolim immisisse. Ubi tantas rei fama ad Palaeologum Graecorum

imperatorem pervenisset
polim advolavit
suis

repente

Conslanlino-

cum

opem
iis

ferret, si

exercitu raptim collecto, ut forte Latini Daphnusia reversi

sent, certiores redditi in

urbem gressus

festinant

cum

verum Romanae

copise, ubi id audiunt,

igoe

in

congrederentur. Rem ita memoratus auctorenarrat* Imperator, Meteorio exiens, mi:

Latinorum domos prope littus adjacentes immisso eos corrumpunt, et anle alios Venelorum aliarumque deinceps nationum, quas campos vocant. Latini, ubi incendiis urbem inflammari conspiinanibus diverbtratis ciunt quotquot habere
, ,

randum

suo bono gaudens Constantinopolim celerrime fesliuabat, metuens ne Latini Daphnusia revertentes, et urbem introgressi pugna
in

modum

valida

cum Romanis

confligerent, et
:

numero

su-

periores extra niuros ejicerent

sed haec mininie

potuerunt ex suis intra

retrocessere
:

et

alia navigia assumptis,

ex triremibus vero una in

magnum

conligerunt, quippequi re subitaatqueimprovisa animos deturbati fugam praeripuere, ut superius

palatium progressa Balduinum paene non vivum

enarravimus, imperalor

iter sollicitabat, et

Calami
;

captum

recepit. Et ita ea res evenit

et Consfanti-

collibus emensis prope Achyras castra posuit

tum

nopolis, ita

Deo annuente, rursum sub

potestate

Balduini forle regiae Conslanlinopoli

regia insignia allata sunt. H;ec

imperantis

Romani imperatoris

jure et ulique merito venit

Indictione quarta,

vigesiina (luinta mensis Julii

ciilum Latino
et et ensis

autem erant opermore efformatum unionibus inter

anno ab orbe condilo sex millesimo septingentesimo sexagesimo nono, postquam hostes ea potiti fuisseiit annos quinquaginta octo .
28. Haec Logolliela, qui in consignando expu-

supra caput saxulo rubeo, cocco tincti calcei, ex serico rubro tegumenfo indulus. Tunc multitudo etiam rem ita fuisse peisuasaest .

gnationis
potuit,

Constantinopolis

tempore errare non

cum rem

prcesentem oculis hauriret, ac

vel

30. .\ddere hic jiivat oraculum calamitatum praenuntium, quae ex Constantinopoli capla emerseriint diffusa lafe Constantinopoleos expugnatae
:

nostrae chrouologiaB consentit.

expresse denotat,

eo

Uunc vero annum maxime dum Lalinos

quarto

faiiia, feruiil

'

Tlieodorum virum iirKnobilem Grsperitia ac sapienlia praedilum.

cum magna rerum

annis quinquaginta octo Constantinopolim teiiuis?e

ait
,

quos anno millesimo ducentesiino

1.

>

Logot. in Hist. ConstaQlinop. Leone Allat. interp.

'

' Slonac. Pal. Chr. Ep. crx-tix, cxxxi, cxixii, csiim. ' Lrb. I\'. I. i. Ep. cxxix. * Georg. Logot. nbi snp. Apud Saosouv. de reb. Tarc, par. ii.
<

ni.

76

ALEXANDRI IV ANNUS
morbo
implicitiis de-

7.

CHRISTI 1261,

qui tunc in Asia gravissiino

cumbebat, ea aiidita in tristescjuiatus prorupisse, quod inde Christian^p relif<ioni certissiinuni discri-

sum, sermonibus, suasionibusque adductus introit. Imperator iiilcriin iii sacram rcgiam, magnae SapientiiB

sacrarium, ad catliedram pontifici consiproficiscitur.

men

ac Syriae, ipsius(|ue tiraecoruni imperii exci-

gnandam

Cuin
Ibi
,

imperatore omnes

diiim impeiideret, imperalores Constaiitinopoliin

in dignitate consUtuli, et patriciornm praecipui, et

sedem tnmslaturos, A?inm(|ue viribus ad comprimendds Saraceiios destilutuiii iri, sensimqne ab iis debellata Asia in Europani quoque trajeclurns, eamque iierdomituros educlisque ex allissimo pectore suspiriis, in adversnm latiis stse conver:

plebs iiniversa accurrerat.

patriarcliae

imperator manuin
,

inquil tlironum Tene tunm, domine, etaquatain diuaberrasti, calhedra

continens

fruere .

tentem aiiimam inlialasse. Sed ad Palpeoiognm, ingressuni in Constantinopolim magniflcum ajiparantem, redeamus. 31. Pergit Georgius, imperatorem, dum animo
cogitaret ea

non diu Palfeologus Arsenium sede e iiua verum Justinianum patriarcham pepulerat, potiri permisit sed qno
32. At

Constantinopolitana

scelere legitinio haeredi imperii sceptruin eripuit,

Ecclesias-ticam auctoritatein in patriarchis pro arbitrio pellendis intrndendisque invasit. Cum enim Joannem, ciii sceptrum debebatur, adolescere, ac non dubia virtutis signa prodere videret, ut excuteret

pompa

in

urbem

ingredi, quae

numi-

nis potius, quani imperatoris gloriam

ret,

commenda-

decrevisse ut

Nicepborum Blemmydam accer-

sere,

precationes componeret: sed

cum

ille

timorem, ne
ipsi
',

sibi

diademaaliquandoeriperet,
,

Ephesi ageret, sese Palseologo ad eas sacras preces condendas exhibuisse ac brevi tredecim coiiscripsisse
;

aduri

oculos ignito crepilaculo

ut refert

Pachyinerius

jussit, duasqiie illiussororesTheo-

tuni

quo apparatu suum

describit
:

in

urbem

ingres-

sum
tertio

celebrarit

Imperator decimo , Augusli die Constanlinopolim pervenit, ne-

dorain filiam Theodori LascarisLatino non admodum praenobili, qni casu Constantinopolim advenedespondit; alteram Irenem Viginliiiiiliocomili Genuensi in Italiam avehendam uxorem tradidit, ne quis Graecorum ob regium Lascarorum sanguinem imperio inhiaret. 33. Audito Palaeologi facinore Arsenius, cui moriens Theodorus Lascaris filiuin commendarat, justum anathenia in Palteologum fulminavit, qui aliquot diebus simulata animi demissione divinis abstinuit, animadversaque patriarchs constantia,
rat,

que

illo

eodem
:

die

urbem

introit,

sed apud Cos-

midii monasterium, quod prope Blachernas locum,

tentoria locat

ubi cuin pervenisset, postero die

ingredilur.

Constantinopolim hoc apparatu

illae

Et

cuin patriarcha Arsenius abesset, piecationesque

omnibus audientibus

a praesule quo()iam re-

citand.c essent, Cyrici metropolitaCeorgius,

quem

Clidam cognominabant, defectum supplevit. Ipse

enim in unam exaureaiportae turribusascendens, secumque Deiparae imaginein ex monasterio Hodigoram portans omnibus audienlibus recitavit.
,

turbare
res,

de gradu dignitatis subornatis crimiuibus, deeum meditatur. Nec defuere assentatoqui principis consiliis obsecuudarent. Cogiiii

tegumento regio depoInterim imperator flexisque genibus in terram provolvitur, sito omnesque qui cuni eo erant post eum in genua procumbunt. Sed precatione prima finita diacocapitis
,

tur

imperatoris palatio Conciliabulum, ad quod

:

vocatus patriarcha accedere abnuit

satur

in eo accu-

nus indixit, ut assurgerent omnes;qui stantes, Domine, miserere, centies numerantes acclamarunt. His etiam
finitis

Azatinem Turcorum ])rincipem, per ea tempora morautem Couslantinopoli, ad sacra admisisse quamvis non ignoraretur eum Christianis parentibus oriundum ac baptismo ablu:

a pra3sule rursus alia pre-

tum erga

religionein egregie affectum esse (illum

catio enuntiatur, itaque ut in prima, ita in secunda,

factum esl, et coinpletam precationum

et in
aliis

sic

deinceps usque ad
recitationem.

omnium

Sacris precationibus ac caeremoniis fine imposito, Deo magis convenientibus quain regi, portam

auream imperator ingreditur pedes. Jmperator

cuni Dei Mutris imagine proficiscebatur.
Studii

tradit Pachyinerius ', quos Tocharos sive Scythas vocat, ad iinperatorem confngisse, et Calyphios, Persas(|ue ab iisdem Tartaris profligatos) cumulata alia instructa crimina, ob quae in exilium ejcctus est atque ad patriarchatum a Pakrologo Germanus Adrianopoli-

vero a Tartaris pulsum

monaslerium ventum

est,

Cnm ad ibidem immacu-

tanus episcoiius, vetere amicitia

ipsi coujunctissi-

mus, excitus
34.

est.

latissima? Malris Dei

imagine relicta, equum conad Sapientia! Dei templum pervenit, in scendens quo Cbristo Domino adorato, gratii^que iiti par erat
relatis,

Secundarum rerum cursu

elalus Palaeo-

logus proferre ulterius terminosimperii cogitabat, Alexiumque Cacsarem, cujus opera Constantino-

ad

magnum

palatium appellit. Exultatione

inenarrabili gaudio Ro:

polim
Epiri

ce|ierat, post

decretum atque exhihitum

yElolia)

illi

itaque, el ingenti

la;litia et

triumphum, adversus Michaelem

sed
ille

atque

manorum omnis

sexus replelus gesliebat

namqiie

despotam exercilu valido stipatum misit:

adverso casu
afflictus,

qui non sallaret, vel illudibundus exiliret nullus erat, tanlae rei assensum vix praestans propter im-

amisso exercitu, in

hostis potestatem pervenit, servitutique est

provisum opus

et

superalfluentem voluplatem.

cipatus, qui

manimperium Constantinopolitauuin PaGrsc.

I.

Quando vero et

patriarcha)

ingrediendum

erat Con'

stantinopolim, post nonnullorum dierum excur-

Pachy.

in Hist.

lil.

'

Ibid.

ALEXANDRI
laeolojjo

IV ANNTJS 7.
adveraiipe-

a
((

CHRISTl 12G1
Urbanus,
Sol
ille

77
rei
:

compararat. Nec caruit

aliis ctiani

etc.

ad fnturam
F'".t

sariis Paloiologus, (jui bfllo ckiriore

i|isuin

vcrus .

infra

meinoriam. Hac si^inidem

tiere

quamvis

enim omuem
'

metum

exuisse

luce perfusi iiobiles viri Lodilerengiis de Andalo,

Joanne leailimo imperii Graecorum hajrede oculis orbato viiierclur, tamen PacliymeriusTrinaciiitas etZygilas, qui montana NicajLu iiicoluiit, ca^cuin quemdam erronem pro Joanne exca;cato imperatoreni salutasse, ac diu Pahedldgofortissime pluri-

Gramons de Gazinimicis
l-inca civis Rcgiiiiis,

cives

Bononienses, Secivit.itibiis

Rainerius de Adelardis civis

plnres

Mutiiieiisis,

et alii

de

eoriim-

dem,
care

(lui

liujus sa?culi spretis vnnitatibus in otio

dulcis coiiteniplationis diviiiis perseveranter valatidibiis

ftrveiili
s[iiritu

bus commissis proeliis reslilisse, at(|ne ab arniis tandem, caecoillo inPersidem ableaato, discessisse.
35.

appetiiiit,
iit

nobis

devote ac humiliter siipplitai imt,

Cieleriim
Laliiii

iiolili

Coiistanliiio|ioli

Gra'ci

omnes

generis

cjecere, ne

fdrle
:

aliorimi

exemplo urbein aliquando proderent

(]uoruin

omnibiis, inciytuiii Clirislo ciim i[)sis cupientibiis impendere faiiiul:itiiin,aliquamc('rtam regulam, seu vivendi regnlariter formiilam S|)ecialem, sub cueis et

cum

ingens niiiltitudo esset, ex adversa Bospliori Tbracii parte circa Galatum, Pisanis, Venelis ac

jus observantia salubri virtutum

domino magis

placere valeaiit, statnere ac condere curaremus.

Genuensibus locum ad inbabilandum attribuere, qui in celeberrimum emporiuin ob niercium iiiveliendariim opportiinitatem ac inimunitatem vecligalium effloruit, ubi suos quique magislratus Veneti bajulum, Pisani consulem, Jaiiuenses potestatem baberent; immunem vero ait Gregoras' portum promisisse Genuensibus Pala;ologuin, si

Nos itaque
giilain

piis

supplicationibus et salubribus de-

sideriis favorabilittr anniientes, infrascriptam re-

studiose conipositim prajfatis nobilibus omnibusijue illam profilentibiis, et sub ipsa divinis

omnino

se

bene|ilacitis

dedicare volentibns
consilio per-

concedimus de fralrum nostrorum

petuis temiioribiis

observaiidam.

Quam

utique

eorum ope Constantioopolim

obtineret, at(|ue eo'

regulam appellare volumus Ordinem

Mariae Virginis gloriosac,

militi;e beatae

rum

gratia id

prsestilisse,

quamvis sine ipsorum

asserit

ut qui professi fuerint

speciali,
et

opera

eam

recepisset.

Verum Nangius

hanc regulam tanquam

perpetuo de-

Genuenses odio percitos in Venetos Gracis ad occupandam Constantinopolimoperam tulisse quo:

signato Ordine taliter nunciipentur, vidulicet fratres Ordinis militiaebeatae Maria> Virginis gloriosae.

rum

sane ac Venetorum funestre dissensiones in

Regula vero
laici,

talis

est.

Fratres milites

clerici

et

Syria etiam

rem

Cbrislianam
in
Gallis,

attriverunt.

Nec
pro

qui in conveiitibus, seu in conventualibus

minus postea nocuere

paratii,

disturbando bellico apac Venetis

Ecclesiis dicti Ordinis fecerint professionem regu-

qui

a Balduino,

amisso imperio recuperando instruebatur, de quo

anno sequenti; cum Urbanum effusis suspiriis acceptam Ecclesise cladem deplorantem, ac Balduiexpeditionem in Occidente conflare molientem intuebimur.
36.

secundiim regulam B. Augustini, forma inferiiis aimotata expressam esse dignoscitur, vivant sub obedientia prEElati, seu in
larem, prout
faciaiit
iii

num

Pontifex
eique

institnit

Ordinem eqiteslrem

B.

M.

formulam

diseiplince prcescribit.

castitate et in babitu honesto, et in etiam honestatibus eis competenlibus. Infrascriptum modum jejunandi, etcibariorum usum observent, et proprium a se studeant abdicare.
aliis

omnimoda

Noii vadat aliquis sine socio fratre vei religiosa

Institutus est hoc

anno equester Ordo B. Mariae

Italis,

persona, videlicet ipsius Ordinis deloco ad iocum,

Virginis auctoribus aliquot viris nobilibus

neque septa nionasterii absque

egredi

licentia sui prioris

qui

vita!

sanctioris studio se
in

dedideriint.

Neque

coelibes

modo, qui

monasteriis arctiora instituta

religioso hoc sodaiitio

quoquomodo [)raBsuinant. Omnes similiter communi dormitorio jaceant, et in communi refectorio

sectarentur; sed etiam conjugati, qui honeste et

pie filios educarent,

comedant

Et infra

Fratres praedicti
propriis
se-

com-

Ordinis conjugati,

et alii, (|ui in

domibus
:

prehensi

quibus disciplinae sacrte formula ab Urbano subjecto Diplomate indicta est *,

:

voluerint commorari, promissionem

faciant

cundum formam

inferius annolatam

Vivant sub

obedientia praelalorum suoruin, etc. Dat. Vilerbii

'

Pachym.

in Hist. Graec.

reb

gesl. S. Lnd.

hoc an.

1.

iii.

i.

'

Greg.

I.

iv.

rsang. in

kil. Januar.,

anno

Lib.

Ep. cxsviii.

78

URBANI

IV

ANNUS

1.

CHRISTI 1262.

URBANI

IV

ANNUS

1.

CHRISTI 1262

\.

Ad Alphnnsiim

imperialia insignia postii-

bere velle indefesso proposito in fnturum; quodintentis sludiis ipsius Ecclesiae conimoda prosequi votive desideras, ejiisque humiliter parere

lantem, ad regem Bohemice super Germaniw electorvm comHio Conradintmi Ca-sarem creaiidi,
Pontificis Epistvl(e.
jius niillesinuis

que

Attulit

rLdeinpli oibis an-

beneplacitis, et consiliis firmiter adharere proponis.

ducenlesimus sexagesimus secunIndictione quinta, ingentes Uibano Qnarto (lus, sunmio Pontifici labores, cum regna atque imperia

Circa quod

tuum

laudabile

proposilum, et

regiam
ille,

prudentiam dignis in Domino laudibus exfdllentes, divinam imploramus clementiam, ut

in

Christianorum princiiiumeaairectanliuni, con-

cujus

manu

reguni corda consistiint,

et

cussa fliictuarenl, Occidentali quidem Alplionsus Castella? ac Legionis rex, Ricbardus Cornubia' comes, et Conradinus Friderici 11 ex Coiirado nepos,

ubi voluerit ea pro beneplacito suae voluntatis inclinat, serenitatem tuam in hoc ardore fidei, ia

inhiarent

Orientale laceraret

Paleeologns, ac
:

hac devotione mentis, in hoc inlegrae religionis studio in tempora longiora conservans, virtutibus
tuis

Balduinuni jam majori illius parte depulisset Siciliam opprimeret Manfredus, atque ad occu-

semper
3.

adjiciat,

et ipsas successivis

adaugeat

incrementis.
Licet

pandam reliquam Ecclesiae ditionem, astu, consiincumberel. Ad discuticndam lio, ferio flammaque dirimendam nohilem illam Richarin primis ac
interet Alphonsuin electosde imperio contro\ersiam intentus, Caslellano legati opera, post sua

autem idem magister commissae

prosecutor, inter
pra^dicti

sibi legationis fidelis et diligens

cfctera,
tiit,

qua

circa

imperii negotiuin pete

dum

postulaverit

inslanler

per nos ad ipsius

exaggerala merita suajque causa; commendatam dignitalem, ad accipienda ornamenta im]ierialia

perplexam \ocari exposcenti, rescripsit atque involutam causa; a}(iuitatem, dum,

'

admo-

coronam ejusdem de noslris maiiibus suscepfurum, nosque personam tuam poteiitia et magnanimitate sublimem sinceris affectibus prosequamur; ex oflicii tamen debito
imperii

fastigium evocari,

cum

ex

libram

justitiae gesfaiites in

dextera, ipsiusjussi-

adverso Richardus imperium sibi deberi contenitaindulgere sibi deret, nec suiiimo in eum amori lancem iion tenelicere, ul inflexam justiticC

non

bus vola iioslra subjicimus, ipsam illaesam servare studemus. Et ideo dilecto filio nostro nobili viro Richardo comite Cornubiae super hujusmodi negotio imperii jus

ret; atquc

adeo de utriusque jure diligenlius se

ac Legionis.

cogniturum.
2. IUuslri regi Castellae

ac suis nuntiis supcr

suum, ut eodem

asserit,

prosequente,

niulla capita nobis el

eisdem fratribus nostris proponentibus pro parte

i[isius,
si

exiillationis B Cesscrunt nobis ad gauilii et ea, quse dictus filius magister multEe maleriam Romani negotio R. notarius tuus a le pro imperii

molesleferre regia mansuetudo non debet,

sic se

rebus

habeiitibus votis ejusdem magistri

ad

praisens
:

u(i(|ue inad Sedem Aposlolicam desliiialus, vir

liarte

dustrius

et

sedulus, tui zelator honoris, ad tui

milis

annuendum non duximus in hac i)ra>sertim cum tam tui quam praefati coniintii, apud Sedem Aposlolicam constituti,

exaltationem nominisetmagnitudinis luae laudem proposuil, in nostia et fratrum nostrorum praisentia constitutus. Inter alia

naiiKiue inclyta celsitu-

hoc ipsius S(;dis subiie judicium frequenter duxerint propoiiendum. Caclerum memoratuin magistrum, qiiem in tui profecutioue nese nolle in
gotii fldelem

dinis regio;, ac tuorum progenilgrum merila, quae facunde recensuit, et foecunde, et prudenter ex|iosuit le

comperimus, quein discrelum suis cousiderulis aclibusreputamus, etsuis exigentibus

meritis cliarum

devotionem siuceram
el

et

inteutionem puiam

habemus, ad tuam

iir,Tseiitiain,

erga

Deum

Romanam

Ecclesiam matrem tuam

quia

ipsiiis

incessanter habuisse bactenus, et constanler haEp. xcl. et Ms. Vallic. sig.C. 49. pag. 1.

ditur,
nius, et

commodis expediens creredeuntem tiiae celsitiidini commendareditus tuis

si

forsan ipsum vel alios nuntios apud

te

Urban.

Apostolicam Sedem

i.

i.

habere contigerit, cos gra-

URBANI IV ANNUS
tanter videbimus, et ad nos in (niibnslibut ncgotiis

1.

taiii

CHRISTl 1262.
tui

79
moderaris babe-

supernoregi, per queni regni

volnmns recurrere XVkal. Maii .

-i.

confidenler. Datuin

Viterliii

nas, laudcs debilas cxsolventes,

quod tam cbarum, placidiim, tanique devotuiii babemus in te

probilate qiiidem

Dum

contrariis interse discifsi studiis Geri>ro

filiiini,
(luiii, ct

ac

bonitale

[iracfulgi-

mania; principes
trabantur,

Ricbrrdo Aiplioiiso^ine

coii-

multarum

virlutuni gratia pr;epollentem

tendejiaiit, nonnnlli
si

Gcriiianiam i^acaluros arbi-

pidptcr (luod

ad personam tuain copiosa mcntis

utro(jue
:

depulso ad Conradinuni

aircclione dirigimiir, cogitaiites

semper,

et infra

imperium dcferrent

qnae res

cum

Ecclesiic nia-

cordis intima revolventcs (luid gralia;,

ris filio

(iiiid fiivo-

xima? injuria; ac pericnlo

dio,

verteretur,

Bobemia;
stu(|uid

rex, pro suo in Apostolicam

Sedem egregio

missis oratoril)US

Uibanuin inonuit
',

nonnulli electores molirentur. Urbanus ergo pra;-

possimus impeiuiere taiii excelso; et (luibus bonorificenliis suum insignire statuin inagnificum valeamus. 7. Veruni (luia prajdictus Fridericus, ejiis-

decessorum exempla

sectatus, rescripsit

ne un-

que progenitores,

et posteri,

aliorum persecuto-

quam

Coiiradiiium ad Germania; rej:num impe-

rum

excedentes tyrannideiii, gravioribus eamdein

et

riuinveeveliicoiisentirel; eademquearcliiepiscopis

Ectlesiam airecerunt injuriis, et o|i|iressionibiis

durioribus afflixerunl;
miiiiiim
ejiis

Magunlino, Trevirensi, Coloniensique imperia dedit -. Pia;tcrca Magnntino partes injiinxit, nt coelectoribus denuiitiaret, ipsos anatbemalis sentenlia

vdut

in

ciedem

et exter-

teiidentcs fiiroris arcuiii, et feritalis

giadiiim acuentcs, diris illam ubilibet Iribulavere

flagellis,

percussum
clesia ex

iri, si

Conradinum

eligerent,

cum

Ec-

et

u?que ad interiora profundis

iios

illatis

hoc in sunmiuni discrimen adducere-

vuliieribus sauciarnnt;
in lioc pravo gciiere,

considerantcs,
filios

quod
san-

tur,

novo(iue inflammando bello funesta; faces

5. Illustri regi

paliiim in

cum

subjicercnttir.

guine derivata malitia, sicut carnis propagalione,

sic

Bobemiae. Dilectum filium ' magistrum Pefrum capellaiium et nuntiuin tuum, necnon et iitteras

imitatione opcriim nati genitoribus siicccsse;

riint

ac volentcs peiiciilis, qtue prajdicta! iinmisi

nerent Ecclesiae,
retiir,

dictus Conradus pner assuine-

quas

iiobis ex parte

regia pr;pseiitavit, affcctioiie

et

quod

absit,

ad rcgiam vel iniperatoriam

;

paterna recepiinus,

tam

ea, qua; ideni nunlius,

(ligiiilalem Afioslolica (liligcnlia praecavere

prae-

quem
litterae

de mulla diligenlia, soUicitudine, ac pru-

diclum arcbiepiscopum
principes coelectorcs

et

alios
felicis

Ecclcsiasticos

dentia conunendainns;

quam

cliain

qu;c ea;dem

ipsius

recordationis

conlinebaiit, plene advertimus, et intelledilif^enter;

Alcxandri

papae

prEedecessoris

nostri super

boc

ximus

ulierem

tuse circa

Ronianarn

inluTrcndo vesligiis,
dientiae

monendos, rogandos
iii

altente

matreni Ecclesiain devotionis affluentiam ex eo

specialiter dignis

diiximus, et horlandos, nostris eis

virtute obe-

laudum

titulis (frerentes,

quod
quse

sub debilo

fidelitatis, qiio

nobis et Eccle-

regiaecircunispeclionisinduflria, de bonore ipsius

EccIesicB
soliicita,

siac praedicta;

tenentur, ac snb pcena e.xcoinmuniex tiinc

iii

pervigil,

et

atleiita,

ea

cationis,

qnam

eos proliilimus,districte

circa

negotinm Romani imperii in Alemanniae

litte-

daiites Iitleris in

prirceptis, ut

memoratum Coniii

partibus disponiiiilur, ad prfesens prajsenticiis per

radiiin piierum niillo

eligiint,

uiiqiiaiii tciiipore

regem

eunidein niinlinm, necnon et per prtudict.is

ras nobis ad nostiam

nec noniinent, neque conseiiliant in eum-

dictaique Ecclesiae
inter
alia

prwmu-

dem

nitionem

at^iiie

cautelani

signiflcare

decrcvit, qnaliter venerabilis fiater noslcr aicbi-

episcopus Maguntinus

tibi,

et

aliis

principibus

quod excommunicati existant, si contra nostrum faceie, vel vcnire pra'siimpscriiit, et cunidcm Cooradum noniinaverint, vel elegerinl, aut in ipsiim consenserint, seu opem,
:

ita

iiiandatiiin

regni Tlieulonice, ad quos Uoniani regis in impe-

vel operain, consiliiim, aiixiliuin, vel favoreni, ut

ct ctiamsi ejiis nominationeni el eleclionem iion impediverint toto posse el si forte ad ipsius elcclionem, vel nouiinationem
;

ratorem proinovendi spcctat

electio,

certum de

eligatur inipeiulerint

novo diem et locum praefigere, ac assignare cnravit, quo personaliter conveniatis in nnum de eleclione ac crcatione fuluri rcgis ad inviceiii tractaturi;
et

qnaliter etiam
,

in illis partibus vulgaris

aliquo tempore pnicesscrint, noscant se prius excommunicatione ligatos aliis vero coelectoribus
:

rumor

insonuit

(luod nonniillorum ex pra'dictis

tendit
inteiitio,

suis auctoritate Apostolica firiiiiter inliibeant,

ne

principibus ad boc

ut

vidclicet

ipsuin

Conradum

ad hoc noniinent, vel

eiigaiit,

Conradus puer natusquondam Conradi

filii

(juon-

nec in

eum

consentiant, promulgando

eadem ausi
;

dam I''riderici olim Romanorum imperatoris Romani culmen impcrii siiblinu^tur.

6.

ad

ctorilale, in eos

excommunicationis scntentiam,

contra banc inbibitioiieiii vciiire tciitaverint

ita

Nos autem attendentes, quod ad intimaniios ct

quod
rint,

si

eum

ullo

nnquam tempore nominare,

excommiinicationis vinculo si de pracdicto Conrado
fuerit, sit pror-

dum
aninii

nobis talia ex miilla cordis, qiiani ad

vel eligere, aut in ipsuin consentire praesumpse-

pra^dictam geris Ecclesiam, puritale ac sinccritate

processisti,

noscant se

[irius

tiiam propter boc devotioneiii

alligatos, et ex

boc

ipso,

multiplicibus gratiarum i.ctionibus prosequiinur

'

Lib.

I.

Ep.

ci/-

II.

'

Ep. cii.

quidquam in hac parle attentatum sus vacuum, irritum, ct inane. 8. Nos quoquc nihilominus

in

omnes

ele-;

80
ctnres. qni prrrtnissum

URBANI IV ANNIIS
inierum ad
lioc noniin.ire,

1.

duin

CHRISTI 1262.

tribus reseravit. Rctnlit iiamque diclum Manfretibi [icr

vel eligere, seu in

vel

i|isiim

consentire, nnt

opem,

suas lilteras

et

nuntios graviter fuisse

operam, consilium, auxiliiim, \el favorem, ut eligatnr, dare prnesnmpserinf, exeommunicationis

:

conquestum, quod
Apostolicfc graliam
et |)er tractalus
tiplici

licet ii)se

ad obtinendam Sedis
continualis institerit,

slndiis

senlenllam dnximns promulgandam

quam

sta-

vaiios totis viribus laborarit, mulinstantiae

tim

per

illos,

antequam ad nominationem,

vel

tamen

ipsiiis

opposuit semper
:

eleclionem aliqnam ali(]uo temporc procedaiur, reliqnis snis coelectoribus pra?cipimns iimovari
:

quod

si

non

fecerint eo ipso se noverint

excom-

municalionis laqueo innodatos. Ideoque serenilatem tnam roganuis, etliortamnr altente, qnat(Uius

quare idem petiit ut ad tractandain concordiam inter ipsum et dictam Ecclesiam inlerponeres jiersonaliter |iarles tnas. Ad
rigor Ecclesia; sine causa repnlsam
iii

se

lioc beneplacitis

tuis exi)onens,

cujns instanliam
et
ijisius

tu credens

ipsum

in

veritatis

hujusmodi processum nosirum prndenler considerans et discutiens sapienter, sic illum semper
habeas ante ocnlos tutc mentis, ut si nllo unquam tempore electioni faciendee de rege Romanornm te inleresse contigerit, altenle provideas, ne luijusmodi exconnnunicationum senlenliis quonio-

simplicitate juocedere, ac intendens in boc nostra

EcclesicE

commoda

procurare, id

te fa-

cturum nobis per eumdem nuntium

liberaliter obtulisti.

et litteras

10. Sane,

fili

cbarissime,

tuam tuorumque

nominando, vel eligendo pra3puerum, aut exlubendo ad lioc, ut eligadiclum

dolibet involvaris,
tur,

consilium, anxilium, vel favorem.

III

Datum

Viterbii
9.

non.

.lunii, an.

Ad Jacobiim

Aragoiiice regem^ ciijus affi-

nitatem affectabat Manfredus, scribit Vrbanus, Agitaeiini ab istiusmodi ftp/irobrio dehorlans. bat ita in Germania Coniadiiuis sibi viam numire

progenitorum devotionem ad memoratam Ecclesiam frequenter opijris exhibitione probatam, fratrum nostrornm ct comnumi testimonio novimus, ipsamque ac tnam et eoruindem progenitorum facla magnifica, (]ua! ad (xaltationem sui nominis et Cbristiani cultus anqdiaiionrm dignata esl dextera Domiiii, tuoet i]isoiiiin ministerio, misericordiler Ojierari,

habenles
et

iu Apostolicffi nientis coii-

scripta

sacrario;
fre(]uenti

intra

]iectoris

cellam

me-

imperio,

cum

Manfritlus qni

iicta illius niorte Si-

ditalione

ac

comiiieinoratione celebri
tna serenilate

ciliam invaseral, veiilus ne regno l.indem

retiir, tino

pelle-

recensenles,

illam coiice]iimus de

suam

tyriiniiidein

stabiliiet,

gonum

rege per legatos egit de filia primogenilomatrinionio conjungenda, pelieral(]ne ut ijisnin cuiii l*oiititiie Uibanocdnciliaret. lis ergo
jiellectns Ar.igonins

cum Aracum Aragonii

fiduciain, lioc de te s|m! lirina el indubitata teiie-

mus, quod

sic

in te Dei cliaritas
te

vigeat, sic zelus

i]isius

domus

Doniini

comedit, quod ad ea, qua;

Manfredi iiromi^sis

ad Ponlili-

cem de eo in ipsius giatiam risliluendo scrijiserat, seque ad jiacem tam constriiigeiidam Roinam profeclurum. Cui Urbaiiiis cnm uefandissimo tyraiino, (jui posl Tarenliiuim principatimi ipsi ab
Ecclesia nullis ejus ineritis concessnm, Ecclesiae ditionem invasisset, Sarracenis sese conjunxisset,

incremenla res|iiciuiit, vel procnrare possent, ant conservare pros))erum statum ejus, te libenter expoiieres, iiec iu hoc laborilms ])arceres vel exjiensis.

stiiiiorem
uiilversis

Sed illud profeclo iii admirationem, imo in quoilainmodo nos iiidiicit, qiiod licet

mundi

nationibns

|iateat
iii

inemorati Man-

fredi malitia, llcet i|)se

tanquam

fundnin deniersus,
nes,
(|uasi

Denm

malornm procoiilemneus et homifacta

sit

liam

ad Catbolicos EcclesiiP sUniiosos proterendos, Sicicoiilicta Conradini neiiolis morte occupasset,

princiiies

frons
fere

ineretricis
cuiictis

ei,

uiinis

inijinileiiter

jiublicavit

detestabiles

noniinllos fiaiidibus sustulisset, Eccle-

actus suos, ijisaqiie rei evidentia doceat,

cedere, ac in corde et corde proseqni,

eum quo-

sias vexasset, iiniK^uaui pacein inituium. Demuin regem ipsum ab illius aftinitatis contraheiidae

ad traclatus concordiie in falsilaiis du|ilicitate pro-

imo solnm
regia

mente

nisns abtlncere,

quantam labem suo ge',

proloqui verba

(lacis;

tameii

iirovidenlia

quibus dicta de Maufredi tyrannide conlirmanlur. superius Regi Aragoiuim illustri. Dilectus lilius Irater... nuntius tuus, vir utique i^rovidus, quem contemplatione mittenlis et tux' insnper probitalis obtentn atTectione |iaterna receiiimus, nostram jirivsentiam adiens, Manfredi
neri ex eo inureret,

proposuit

ejus suggestionibus fraudulentis aures,

quod ex
;

tua forsan puritate procedit, inclinare videtur

ideo

et

cogimnr
et
(]iias

licet

iiiviti,

aliqna de abominatio-

uibus suis
feusis,

nuilti]ilicibus ac inqjortabilibns of-

contra Deuin et
multi|)licat, et
,

matrem Ecclesiam
multii^licando

continuando

accu-

mulat incessanter

tibi

non sine multa cordis

quondam

princi|)is

Tarenlim querelas, de duritia,

qnain ipse falso imitonil Ecclesi;e Ri^imana; confictas, ac oblationem pacis, quam se idem Manlredus nmllipliciter ab eadein Ecclesia ex])etiisse asserit, proculdiibio simnlatam, prudenter exposuit, et speratiim tuaj sinceritalisac devotionisallectum
ad nos et

amaritudine saltem summotenus exjilaiiare. 11. Hic siquidem licet a ])rinci|iio post obitum Conradi fratris sui, felicis recordatioms Innocentio
pa]i;e

pra'decessori nostro fideliiatis prae-

stito corporaliler jnramento, i])snm regiium Sicilia;

pacilice intrare permiserit,

eum

et

Romanam

eamdem

Ecclesiam nobis

et nostris fra-

>

Ep.

xcii. et Ms. Vallic. sig. C. 49. pag. 3.

Ecclesiam verum ejusdem regni dominuin recognoscens licet idem pradecessor aflectu paterno cupiens eum mansuetudinis multu! dulcedine, ad
;

URBAXr IV AXXUS
sui

I.

filio

CIIRISTI

12&2.

81

Cieatoris gratiain revocaro,

i(isuiii

ut filiuni

i|isius

receperit iu visceribus cliaritatis, et principatuin

Tareiitiiiuin

clcsia, et ei

de

mera
jiis

lijjeralitate,
lialjciet

cum
sil)i

nulluin
s|ionle

deceret, pertransisset Ecad siium greniium redeunti; tanquam perdito venienti de longe, apertis bracliiis

libcnter, prout

idein

Manfrediis

in

eo,

concesseiit,

et alias

eum

largiUuis niuiiilicenliis
;

occurrissct, immolatiira pio eo in ubertate divina; laudis vitulum saginatum. rro(iter quod tam tem-

et niagiiificis largitionibus honorarit e vestigio taiitoriiin

tamen quasi

pore
sine

felicis

recordationis Alexandri pa[)a; [irxdenostio suos nuntios,

ipsins

bentficioriiin oblitus, et ad

ccssoris nostri, qiiam

omnia

factus ingiatus, ut fusi sanguinis semitas

multorum scandalo, quanqiiam

non
esset incognita;

nou ma-

sui faceret processus inilium,

cum conceptum

vi-

litiasibi

ut

tamen

obstetri-

rus amplius celare non posset, quondani Burtlio

cante saltem

manu colubrum

cducerct torltiosum,

de Aiiglone comite,
pto,

fldeli

Ecclesiai,

in conspectu

quasi praedecessoris ejusdem crudeliter interem-

et ipsuin a peccatorum nexibus liberatum de faucibus sempiternaj morlis eriperet, eadem Ec-

diim Ecclesia quadain niaterna fiduciain

erigens
per
(juos
staliin

i|iso

clesia

quifsceret,

captata opportnnilate

inivil: sed i[ise illis

benigne recepit,cl varioscum ipsis traclatus pendenlibus a suarum iniquidestitit,

rebellionis calcaneiiin contra eain ad Sarracenos

Liiccriic
,

lalum pro>ecutione non

cavit instaiiliiis, eoqiie

imo

ipsis

eo va-

in

Cliiistianos

iinmanilites
;

[lericulosius

institit,

quo-

exerciiit et exficet iiiniimeras,

ctioiiibiis et coliignlioiiibtis inilis

declinavit

ac pa-

cuin eisdem cnnregni

tcm[iore fideles Ecclesice dc i|isius insidiis dubitare. Ilujusmodi namque tem-

miniis

|i(itcraiil

eo

tem|iloiibiis et per.-eculoiilnis Ciucifixi ac iiotni-

pore

iil(

per suos satellites

quondam

Bussariuiii

nis Cliristiani,

ad (icciipalidnem

prcEiiicli

ntintiuiii

inemorali sui nepotis in terra Ecclesia",

manus
nati

exlendcns, iliud sub simiilata ncpolis sui memorali Coiiradi protectione tiitoiia, |ir:Datnin
ali(|iian'liii
d(,'tiiiere
:

ac sub i()sius securilate

Siiiii|iSit occii|

ac tan-

morantem, fecit occidi ; et in Ecclcsia> devotos in Tuscia versutiis et arinis insilicns, i(isos, iioii sine iiiulla slrage homiiiiim,
damnis
et

dem idem
conficla,

iniqnitalis filius, ejiisilem nepolis

morte

injuriis

regniim

ipsiim

lan(|iiam

lia^reditatcni

qudndam

Pttri

multis alflixit. Ut de morte de Calabria, ((Ui in siinili modo

marcliiffi

propriam occiipavit; et nativilalis noii altetiilcns, non erubiiit, sed

siire

primordia
in
fiil-

(icremit.et de occii[iatioiie
qtia; cst Ecclesiae
S|iecialis,

Anconilame,

pr;psuiii()sit

ac invasione Tuscice,

regalis dignilatis o()(iriil)iiuiii, et ciinctoruin

aliaruniqiic lerrarum inijierii |ier suos ministros,

et ca^leris siiiiilibns, iino

genliiim linjiismodi clarilMle, qiiani

i(ise

sua con-

eliam InngD dcteriorihus

iii

tagione commaciilat, regiini in eo noiiien assu-

laceamiis. Post (jua;

omnia

nimiam
si

erectus su-

mere per
juliim,

sei[isum,

tantcD

proililioiiis

nolain in

suiim ne(iolem, ciijus se tutorem asserrbat et banon abliorrens, nec ostciilalioiiem su.^e ctim obveniens im()robis confusionis ads|)iciens
:

liberum natiim [iiilans, tractutus oiiiius, quanquain eos noii acce[itassct Ecclesia, sicuti nec debebal, prorsus oiiiisit. Licet eiiim post vocationem nosliam ad
Apostolalus officiiim, ad nos plures nuiitios destinarit, nosque i(isos bcnignitate solita duxerimus

(leibiam, et

((iiasi

[itillum

onagri

dignilas

non dignos
Et
iit tali

efficiat,

sed prodat [lotius et

praedicet indignos.
12.
(irincipio sequenlia concoiiia-

rent, et ipse

non

reclor, sicut nec erat, sed ra|itor

polins a[iiiareret, vacantes in

sias occu(iavit ct occu|)at,

eodem regno

Eccle-

tamcn [ler i|isos nisi dclusoria quiPdam audivimus, nec digna relatu. 1'ropter quod magniliccntiaiii tuam dccere non credimus,
adiiiitteiidos,nulla

praelatds i|)sarum et alios

non vacantes s[ioliat; (quorum aliquos diris

etiain
facil

nec

te

volumiis

(|uantuincuiiique

libenler

tua

frueremur grata

carceribus
talliis el

manci[iavit, quos

sicut

laicos
in

praesentia, pro htijusmodi traclatibus labcrare: sed de liberali oblalione tua tibi

exactionibus aggraval)
claviiiin
;

solum

con-

teniptum
slrtmi

cum

[)cr

()rEiIecessorem

no-

sit

variis

excoinmnnicationum

senlenliis

grates uberes referentes, celsitudinem tuam afi"ectuose rogamus, qiiatenus sinistris ejus suggestionibiis non pr;csles aiiditum, nec ifisius fraudibus
te (laliaris involvi.

innodalus;

et contra

inleidictum Ecclesiae, quod

baerelicat praviialis;

profecto suspicione

non caret

quanlum in eo quoque barones

est, (irofanare

divina. NonniiUos
|)ro

Cclerum quia zelo sinceritalis intimae, circa luae magnitudinis incremenla sem(icr intendit Ecclcsii, quia coiitinua
studia gessit olim
altare
et gerit in votis,

bcnevolentiae

regni

(iracfati,

eo quod pia;-

augmenlis cx-

decessori et Ecclesiae praedictis, licet de ipsius be-

neplacito adha?serunt, crudeliter interemit,

quam-

magnificis et insignire tilulorum concessione siililiiniuni noinen tuuni; nos, qui pra^de-

plures incolas rcgni ejusdein

sexui vcl
13.

magiiatcs et alios
iis

cessorum nostrorum vestigia

(.iequi)

circa te pro-

inliumaniter exulare cogendo., nec in

Bolati.

parcendo

ponimus in affluentia benedictionis et gratia;, silere non posstimus, quin mentcm nostrain tibi paternis aCTcctibus ex[irimaiiius.
14. Considera igitur,
fili,

Numquid

igitur, ut caeteras obscoenitates

ipsius

quibus labia noslra poUuere noluimis, omiltamus, sallem ista tatn publica, tain inini,

considera tui ge(|iio-

neris claritatem, qtiantaque diebus aiitiquis,

rtiin

fcsta

te

lutenl ?

Numquid

isla

luuin

pra;terire

menioriam non

existit,

generositatc
tibi

illuslris

potuerunt audilum? HiEC tamcn in Cliiisto, si poenitens se babilitasset ad gratiam, ob salutem

floruit

domus
ct

lua

quanta

dederit

Dominus
:

[lotentia

personifi

strcnuitate vigere
II

((not et

Ams.

ioMiJS XXII.

Rayn.

III.

8-2

URBANI
regiac

IV
tibi

ANNUS
proxima

1.

CHRISTI 126'2.

qiianti

dignilalis

partici|ie5,

affinitatem Araqonia reQis respuisse.

Ut porro
cnm Manambitionem
coronse

coiisangiiiiiilalis et affinitatis linea

conjiingiintiir.

Aragonum
inferendfc

rex ob

snam

in

contrabenda

Qiioinoilo iyiinr lanilcni caiicre poluit in cor

tnum;

fredo affinitate facilitatcm, illiusenim

in

quomodo

potnit aninii tni sublimitas iiiciinari, ut

domiim aliquando

Siculffl

dc coiilraliondo inalrimonio intcr primo^cnilnm

S[ies titillabat, corre|ilus est, ita S.

Lndovicns sum-

tunm

illnslrem

et

luitam

meinoiati

Manfrcdi

verba etiam palereris aiuiire? Numqiiid contcmnitur abaiiis niuncli princijiilius natus tuus? Nnmqiiid deerit ei

mas a Pontificc laudcs promernit, <pii cum jain amotis consnnguinitatis impedimenlis Alcxandri IV
auclorilate,
lipjio
filio

Aragonum

regis filiam

Ysabeliam

Plii-

de sliipe rcgia dccens coiijnx?

tali
!

nxoreni accipere in

animum

induxis-

quanlnm dedecus
devolum
cutori adstringi

conuubio tantam

generis

set, atciue

etiam sponsalia apud Claramontem in

dedccorare |)rosa|iiam
manifesto
!

quam

dctestabile

tam

Arvernia maxima

pompa celebrari jussissct, pcrcusAragoniusquidBiterris et

Ecclesiac filium, ipsins inimico et perse,

so(|ue inter ea regna pacis foedere,

vinculo
posses

tanlse

conjunctionis
si

qnid in civitalibus Carcassona,

dcret,

Ami-

Nonne
tibi

amare
toti

dolere,

ex

tali

liano possidcbat, ut testatur Nangius',

Franco ce-

nuru

tibi

proles accresceret,

tuo generi, eique

Francus vero scse jure

in

gratiam Aragonii
et

conjunctis et

maxime

pudori fulnra? Certe

:

exueret, qnod in comitatus

Devesandum, AmpuCathalonia3Con-

in te non bene primis ultima responderent

ipsi tibi
ffiiatc

sed

riarum, Rocilionis, Barcinonioe,

omnino

dissimilis appareres,

si

tu

ab ipsa
fulei

tendebat; accepto tamen nuntio Aragoniiim

cum

tenera inimicos Ecclcsiae ac Cliristianai

perscculns, nunc maluriorum coiistitutus annorum, talium aliquem in tui derogationem nominis, tanlo favore ac

Manfrcdo Ecclcsiae infensissimo bosle affinitatem junxisse, atque illius filiam majori natu filio uxo-

bcnevolcntia proscqnaris. Nec

consideralionis
intiiitum
,

rem dedisse, a creptis resiliit. Eam enim maculam rex Ecclesia" amantissimus, luenda;que illius
dij:nilatis

eniin

praDtcril
tali

regiay

studiosissimns, suscipere in se noluit,

quod ex
Dei

conjnnctione

nimins tivor accrescet,

et Ecclesia3,

mcmorato Manfredo non sine magna ofTensa

ei

ut jungere

cum

iis

affinitatem dicerelur,

qiii

cum

Ecclesiaj hostibns

faHlus

pcpigissent.

Pulcherri-

quam

ipse totis pcrscqnitur nite

muiii laclum Uibanus tollaudavit, egrcgianuiue

in

sibus; et tuaj magnitudinis hcsione, duin

Apostolicam Sedem volunlatem hisce

qiia3

litteris*

conjungendo, quisiceaindem impugnal Ecdesiam, ab ipsa seiiaraii et advcisari nimirum vidcrcris eidem. i5. aAbsit itaque, absit quod in gloria tua maculam tantam jionas. Alisit ut talis unquam tibi nota possit imponi. Absil ut contra clarain tuani ct ejufdem gcncris tui famam suspicio in te qnaliscnmque succrcscat, quod a solitis devotionis, et aflVclionis semitis erga

commendavii,
tlicc;c nosliai

exlantin codice M. S. biblio-

Valiiccllanai |)crvetusto

cum

pluri-

biis

aliis,

qiioruin nonnullain particulain nimia

vetustas erasit.
17.

Regi Francorum illustri. Nuper de Vitcrbio recedentes

inibi

declinaluri

apud Montein-Flasconem, castrum

ciale, ac

Ecclesiaj spe-

ad vilandos fcrvores ccstivos ali-

Deum

et

Roma-

nam

Ecclesiam dicaris qnomodolibet claudicare.

inclytc,
si

Proftcto, princejis

te

neuuaqnam ab
nativa nobiipsiiis,

liiijusmodi coiijnnclionc
lilas,

retrabcrct,

et

votum debiUc conscivationis

de-

volio saltein niatris Ecclesiic, in le ac tnis progeniloiibiis ladicala, revocarc delicrct. Placcat igiiur

exccilcnlia;

Ina' palcinis

ac(|uicsccre moiiitis, ct

nostiis cxliortalioniltns

pi(iiii|iiuni

accomn:odare
liuali

quandiu moratnri, per dilectum filiuin nobilem virum Joannem de Valcncenis quasdam serenilati rcgia; dccrevcramus litleras dcslinandas. Ad gaudiiim elenim ccdit nobisctconsolationis nuiltae materiam, cum tua fiui non possnmusad prascns grata prascntia, vcl te visitare nostris inteidum, vel tnis aliquando recreari. Sed iiobis ad idem castrum pcrvcnientibus, el occurrente nobis dilecto filio inagistro Joanne Pari.-iensi, niintio veneraltilis fralns iioslri 'ryieiisis archiefiscopi, styIiin;

con-cnsnm
tiiOi

iit

pinscciitioni
insi.-tas
;

coiijiinclionis

jiismodi ainpliiis noii

iinujne lionoris

sid

ea tam lui

gratantiT convciiiinns

.id

dclcclabilia nosliis

intnitu,

qnaiii divini an oiis

libi

allcilibns

de

te

rcl ,ta

pcr enin. Ipse siqnidein

ob

ciitii

oninino dcsislas, ut
illibala
tui

faira;

scrvelur

nuntiiis lionns de tcrra loiiginqua, de tua

luorumtui,

intcgriias, et

genciis clantas coiiscrBlaii .

velur.

Dal. Vitcrbii Vi
tot

kal.

liKlignuin se

que incoluinitate, ac nostrum replens anin

nostros

statu

prospero rcgni

um
tuc

gaudio^ nos
constanlia
,

et fralres

venia cumulalis

scelcribus Manhcdiis rcddi-

de

purilalis

immcnsa
nainque,

derat, alquc a ratione

alienum
ille

vidclialnr, ut
tictai

quod

nimium
quod

jucunditate

pcrfndit.
rcgiii

Rclulit

rcgnum

pcr scclus

pejiererat,

demissionis

licet

ad prsfati

quasi partes u.ltimas

bencflcio sibi a-sercrel. Ncc

tainen ctiain

cum

Sedis Aposlolic;e

gvatiam ambire siinnlarct, ab

infcrendis gravi. simis Ecclesia! damiiis dcslitit, ut ex Urliani Iiltcris' coUigitiir.

16.

matrimonio inler dilcclum filium Iirimogenitum tnum, et dilcctain in Cliristo filiam natam cliarissimi in Christo filii nostri illustris rcgis Aragonum contrahendo, comperto tamen,
accessisses, pro

Jtgm ad S. Luduvicuni (jralukuido

E[i.

ipsui/i
1

Nang.

in fe-l. S. Luil.

reg.

Ms. Vallic. sig.

lit

C.

iiuiii

i9.

Lib.

11.

xin.

pa;;. 2.

fRHANT
qiioil

rv

AXNUS

1.

CITRrSTI
l'.i.

l^fi^.
Ins igitiir,

m
Doniino (luas pnssnmiis,

idem rex
iigali

filiain Miiiifreiii iiuonil.uii piincifiis

Snpir

Tarentini pcrseeiitoris Ecclesiae nianifesli, variis-

et lu<'c celsilndini rcfcrentcsgr.iliarnin

mullimndas

excoininunicalionnm seiitenliis, ut (!e aliis taceamus, primogenilo sno noii sine maf.Mia derogatione sui nominis matrimoniaiiter cojjularat, omnino ad ipsiiis matiimoiiii |)iosecntione
(jue
desislas, in
tatis

actiones, (|n;csuiiius ut ipse auctor salnlis et paris,

te ac

rcgnum

praefatiim in slatu (irospcro, et tran-

spiritu

dcvolionis et

solilie

sinceri-

abundanlia illnd Deo el nobis acceplaiii non immtTito eloquinm proliilifli, (jiiod iiullo nioiio tuns aiiimus paleretur, te vel luos aliciii, (jui se
cuitinam inimico, vel persecutori Ecclesia3 qualiscuin(|iie obliijationis vinculo adtrinxiss(>t, cujns affinitatis fitdere copnlari, nc sic ciim
ali-

tempora longiora conservet, ct te de sua benignitate conccdat, quod intcnta menleconsidercs, et uiia nobiscum solit.im soUicitudincm fervenlins adhibcas, ut status Ecclesiuj ad salutem fiddium dc bono [irocedat in meliiis, ct ad iionorem divini noniinis exaltetur, ad quod regalein cclsitudinem eo vacare speranius instantius, eoque
quillo, per

libcnlius laborarc, (|no nos ct Ecclesia

iiitcr ca!lcros

ijisa, (|ui te

ini-

Catlnilicos inuinli [)riiici|ics, S()ecia-

niicis Ecclesia!

naloruin aliquem nupliarum (jnnillicilis

lem filium
cxigenlibus
tate

rc|iulaiiins,
iiicritis,

personam tnam,

(irKclaris

gens nexibus),
reris.

qnoijuomodo recedere videtibi

nbcrinri

()rosc(|iiiiniir cliari-

utinam... liquiilo

[lateret...

sicut pro

)).Quamvis vero

liuic E|)istolac

non sitadscripla
acstivo,

certo credimus,
triluis

quanquam

nobis el eisdem fra-

dies,

cum tamen

Pontifcx Vilerbio iMontem-FIasco-

votivum liujusmodi tua; devotionis... eloqnium, profecto n)crilo exullares, (jnod tantnm
nobis
et ipsis fratribus exullalionis

nem

se contulissc atfirmet

tempore

non

antc saltcm XIII kal. Aug.

qna

dic Ejnstolam cxvi

maleriam

proepsal-

ad archiepisco()Uin Tarantasiensem Viterbii dedit

scri|)tam es-e, dicere oportct .
20.

slilisti:

plus

euim

in

iis

animo

in

Domino

limus

quam

litleris

exprimaiiuis attendentes
tilius,

Prsclaram vero gratiam Pontifcx

eiiini

S.

Ludo:

quod

tu

benedictionis

honoris luae malris

vico Sedis Apostolicae studiosissimo

retulit

de

EcclesisE zelator eximius, votis ipsins

coriiis verbi et operis

non tantnm
te

transfundendo

in

ejus

fratrcm

Carolum
affinilate

conformi promptitudine

regno
silia

Siciliie,

cui Manfredus Aragonii

coriformas, sed ea
prajvenire.

omni

solliciludiuis stndio niteris

elatus inciibabat, mcdilala a pr;cdccessoribus con-

pcnluccre dccrevit. .\lberlo

',

namque
:

nolario

18.

Laetamur

ij,Mtur et

gaudemus

in iis

pro-

sno partes injiinxit

coinilc de Sicilia
nisi
i[isi

dubiode teipso, qui non solum progeiiilorum tuorum gesta recolenda proscqueris, el laudabilia
cul
vestigia

cuni Carolo Provincia; Iradcnda Iractaret nil tanien,

iit

Scde Apostolica

facta

certiore, dcfinirct. Jani

imitaris, sed generis

tui

successor non

degener eos virtulibus conaris excedere, quibus in tantffi prosapia; claritate non indigne succcdas. Laetamur etiam nimium, et non sine causa gaudenius, qiiod mater Ecclesia in te, quem sui prosecutorem honoris et libertatis Ecclesiastica3 protectorein
pateris

enim Edmundus ab Alexandro eo regno, ut vidimus, indntus suo jnre ceciderat, cnm Hcnricus
Angli;c rex i[isius [latcr inilas cuin Pontificc legcs non servasset; nciiiie iiti in se gravissimis adjeclis

turbandum adornassct.
vcrsiis

assiduum experitur, sccura qniescit; nec ipsam aliquibus sollicilari molesliis, aut

admiseral, cx[)cditioneni ad .M;infrcduiii dcinanes'|iie laiitnm conatus [irofnso ;craiio sno adliibiiisset cum tamen ad[)(]eiiis
:

lyrannuni

[)Ius feiro, (|uiiii aiiro

[ingnan-

sollicitudinibus molestari, ne cujusvis fraiidibus ab ejus separeris gremio vcl uberibns abducaris.
'

diim

Digne itaque Petri succussor

et vicarius

Jesu Clirisli

Cnni vcro Sicili;c rcgnuni Francis deferret Albertus nuntius S. Ludovicus', cnjus [lurissima conscienlia ne minimam (jiiidcm labefuisscl.

teste veritate fatetur, te singulare sua; forlitudinis

brachium

merito,

communis

assertionis

testi-

culam scicnter gionem, num

[)ati |)olerat,

noniuiI!ain

sciisit reli-

aliiiua

injuslitia;
si

s[iccies

subcssct

moiiio concurrente, te praedicat incoinmnfabilcm Ecclesiae ac prieci|iiuim dcfensorem. Sicnt cnini

Petrus, Jacobus et Joannes a

Siciliam ailmittcrc, cuin

ab

dinus vcre excidissct, jain

iii

jnrc ConraEilnuiiiilum Anglioc

illius

Uomino

in iiiontcm

regis filium transfusa esset.

Ad

Constaiitino(>olita-

excelsum

assumpti, et post transfigurationcm ipsius apparentibus illis Moyse et Helia, tandem voce Palris audita timentes in faciem ceciderunt,
sed

num

vero impcrium ac

Tcrram-Sanclam dcfcnagitatiiin, scse ultro

dciida, de obtnlit
:

quibus

eli

im erat
ut

quo

acce[)to Pontifex

Albertum notarium

per ipsuin conforlationis eloquiis, ne timerent, suos levantes oculos ncininem

nisi

tacti, et auditis

moncrc
rct,

jussil

rcgcm,

eam conscicntiam pone,

nuUam
potius

injuslitiam subesse, reinqiie a cardi-

solum Jesnm

vidisse lcguntur, sic nos et prx-

nalibus atijue a se ad
(leret

examen addactam
a

praesi-

dicti fratres,

ingruentibus frequenter diversarum

summam
filio

Deo gratiam eo

facto ini-

procellarum fluctibus,

et multi[)licibus tuibinibus tempeslatiim, qna- in hujus mundi pclago niulloties concutiunt Petri navem, in altitudine cogita-

tiirum.

21.((Dilecto
noslro.
Tiias niipcr

magistro Alberto notario

tionis erecti

levamus
:

tionis

aciem

in circuitu nostra; considerased in urgentiuin neccssitatuin arti-

recepimiis lilteras inler ca;tera

culis elficaciter Ecclesiui assisteulem te gulariter intuemur.

solum

sin5

'

Lib.

II.

Ep. VIII. Plolnm.

lit.

Luc.

I.

xxii.

Ilist,

Eccl. c. 25.

Mi. Vnllc. sicn.

C. niin. 49. pag. 112.

84
conlinenles, qiiod

URBANI
cliarissiinus
in

IV

ANNUS
filins

1.

CIIRISII

I2ri'i.

Clnisto

conscientias diviiia! majestatis virtnle pra;ainbula

inuiKbis Doinino
saliitis aiictoii

nosterrcx Francorniii

illnstris, verhis |irocnliluljio

coiiservare, sic

animas noslras
faveiite

snbilolis ali(|noriun intenilcnlinni i|isnni avuitLMc

dcsideramus, ipsocui polesl

a ncgotio, ad (|Uod cniu ipso traclaiKinin te inisi-

mus, aures
fingcntium
rici

creduiitalis iiiclinans; ct

corumdeni
si

oliin

Conradmum Romanorum

nciiotcm (|uoiidain Fridcimiicialoiis,

vd

dictus

sermoni, gialas et acceptas olferre, quod in pra)vel allerius cudictoriiin Conradini et Edmuiidi jus(|uani prajndicium, ciim coiiscicntiarum scrupulo divini (iireiis;i numiiiis luillo niodo aliquid
,

Conradiiius, nt eoriim viiibis utamur, a sun jiirc

cecidil, ii(iliil(!m
sinii

virnm EilmiiiKium
lilii

iialnin cliarisilliislris

lacercmus, ctc Laudat Allicrtnm, studia el industriam ad scrciiandum S. Ludovici aniinum, cam-

in

Clnislo

noslri

reyis Aiiglia^

que religioiicm e\cutiind;im

22. Moiiila Pont/ficis

cniilulisse

d.itque

per concessionem Scdis A|ioslolic;c in rc^iio Sicili;c

imperia, ut tractatiim coeiitum promnvcat.

in Liijuria el Insuljria.

jus

li,i!)crc

suygesliombiis iiiroiinatus;

liicl

iii

liiijusmodi assum|ilioiie iiegolii Eiclesiic linmana!

Ncc

ad

fiilci

censnres creatos

Urb;mus inodo ad
scrv;iiid;i, ali|ue

zelelur lioiioiem cl fcliLitatijin, ad Constantinopolilani subvenlioiieiii imiicrii,

defciideiida
1'oiilificias

Ecclesiic jiiia incubuil, scd ni;ixiiiie

acTi

ira'-Saiicl;c siili-

curas pro fidc illibala

;impiil;indis
dcfixil.

sidium, ad quic fervciitcr as|iirat, |iiuileiilcr atleiidat; lanirii dubilat, iicc immcrilo si veritas praijiii^sis

crroribiis
lillera;
bri;i

Tcstcs

Apostolica3

ad

Dominicana? familia) alumiios

fidci

liisii-

adcsbct,

noii

suie

multoriim, ul

assciil,
c.\

ac Liguria

cciisores mis-a;

',

(|uibus ea

scandalo jus invadcrc alieiuim. Saiic diiin

et aliis
et

liis,

ipsos auctoiiliite
gativis
;iil

iiistriixil, coiisiliisque,

ac pi;cro-

cjusdem rcgis Fiancorum

gestis magiulicis,

p;iitcs

iuipositas

cgregie

siistincndas

laudabilibns aclibus snaj

fidci

niagmludiiiem

muiiivil,

(|iiilius aiitc;i

Alcxandriim
sibi
iis

Miiioritas, qui

diligcnterallcndimns; duni ipsuin cxultaiiti aiiimo

eodeni muiicrc fiiDgcbaiitnr, mstinxisse vidimiis.

Jussit ergo slreiiuc

contemplamur, tanta conscienli purilatc vigere, quod tanquain princeps Clirislianissinms, cl su;c
innoccntiffi sedulus

provinciam

dcmandatam

exci|ni,ne tcmcrc imperlirentur

absolutionem,
suis
|ierccllc-

conscrvalor,

iii

singulis suis
siii-

qui fida pielate sccliis colorarcnt; iieiiiinem sine

dioecesanoruiii
consilio
scnlenliis
e\;imiiie diligcnti corain

processibus pra^vio ralioiiis judicio, el comilc

slianaj fidei exaltationcni et

ccro cbarilatis affcctu procedcns ad ea, quie Cliriipsius Ecclcsi;^ lio-

rcnt

viiis

prudeiilibus

tcstes

discuterent, dictaque scriptis notarii oiicra

:

niaiue

respiciunt, totis conalur

uisibus, iiroximi

maiidarentur

religiosi

et

clerici talicllioiiatus
si

Iffisioneni

abborret, scandaluin

refngil,

nictuit

oflicium in eo casu gerere possiiit,

cuissent
ipsis

ante sacros

animcesutc periculuni, etdivina; m;ijcstatis vcretur

ofreiisain
riiiius, in
illi
;

ordines religiosumve babitum susceptos id exer:

illi

nec

cujus inanu

mirum sacrificium rcgum corda

actioncs, qui

laudis olfccoiisistunt
:

tcsliuni

noinina ubi iiericuliim aliquod

coraiii viris probis

impcnderct, sccrete
:

ennn-

loto nientis affectu,

quantum possumus,

gra-

tientur

quosliliet peritos, ul in ferenda seiitentia

tiariim

exsolvimiis

cjusdem rcgis

assislanl

acccrsere, po|iulum aut clcruni loci co-

Francoruin

animum

dircxit in talia, illius niliilo-

gere, venieiitibus vigiiiti aul qiiadraginta dicruin

minus clementiain
fidei puritale

iinplorantes, ut
religionis

niemoralum

iudulgentias Aposlolica aucloritate

Ajiostolicas,
coiitra

iiniicrtiri, sine

regein in boc integrae

sludio, in bac

forcnsistrcpitu judicia cxerci^re [lossiut: sanctiones

atiine

per tein|)ora longiora conservet. In

cdicta

Friderici

Patavii

olim

nainque prosperitate prosperari reputamus Ecclesiam, sperantcs, quod ipsa cjusdcm rcgis \iribus, quas i|)sesuorum praedecessorum felicium
ipsius

ba^relicos

iiromnlgata, suinina ac ne

religione

observent. A|iostolicis eliain

sores

bencficiis fidei cenaliqiii

inclylus imitator in servitiuin fidei, el Ecclesi;c

pr;clata seniiier,

libenter

cxercet, in

suis

ncccssitatibus
taiii

obslarenl quin adversus baereticos iiijunctam provinciain exercerent, gravissimas minas jecit, se c;cluin et terrain
cst,

complcxus

auctore Uoinino, fulcictur, et

idein

rex

quain eadein Ecclcsia regis cjusdein inutuis jiivabuntur auxiliis, et favoribiis

iiisius Ecclesia;,

adversus eos arinaliiruin, criicesignatos reges, priiicipes, ac populos, ad cos delendos, in aciem educturuui atque impulsiirum. Navata etiain
opera ab ejusdem Ordiiiis rdigiosis viris advcrsus lia;relicos in Aragoiiia ad abolendas Albigensiuni
reliquias.
nieritis allectos

fovebuiitur. Vcruiii illam debiit idcin Francoruin

rex de nobis, et fratribus nostris cepisse flduciam,

debct indubilate tcnere, (|uod ipsuin tanquain prxdilcctum, ct Konianaj Ecclcsiic filiiiiu, et in cjusdcm affeclibus inter c;cleros regiae digniillud

Sed ab iinpiis insectandis ad sanctos bonoribus digrediamur. 23. De Richarcii Cicestrensis in Anglia episcopi

progenilorum suoruin exigentibus inerilis gingularcm, ca dilcctionis singularilate prosequimur, quod nec pcrsonain aut terram periculis ingerere, nec famain scandalo
tatis piinciiies, suis cl

sanctis adscripti vita et miracidis.

Iloc

amio

Urbanus c;cliluni Calalogo aggregavit B. Hicliardum cpiscoiium Cicestrcnseni, cujus miniculoruin

gloria

cum

late jicrvagata esset, Aiigli;e rcgis pro-

aut detraclioni subjicere,

nobis licct immcritis
niissain
,

necanimam suaiii, cujus curam noviinus esse com:

cerumque
1

prccibus

adductus Alexandcr editas

salutis

vcllemus discrimini subjaccre

Extal.

in

Bull.

in Urb.
1.

num.
alii.

2.

'^

TheniJor. Valliciilor.

in

quodque noset

fralres ipsi,sic noslras

inleudimus

Uib.

ViU apud

.Mjtson.

v. ct

URHAXI

IV ANXUSl

1.

CIIRISTI

TifJ^.

85

cjus o|iera divinilus ailmiraiulns res iu publiras

Tal)uiasritt;rri,al(|ueexaiuiiie Ecxlesiasticudisciiii
jusseral. liiler cicteras ejus virtutcs, uiira cor|iuris
inlej,Mitdle euituisse, referl
Poiitificiu,

sani nun ponisubniodio, scd candeiabrqsuperponi.

iluc illius o|ius,
15.
(i'.;i

ipiud

vcibo ducuil, upcre

p.itcr
iniiiidi
linjiis

iii

li(liardo coinidcvit.
ei

I|>S(; ciiiiii

Inmiiium,
iii

Urbauus

iii

Diplouiate

i|ui

dedit

pcr tciicbras

suo

alque

ila iu

susceplo coiisilio coiistaufrater, ut iiisuiu

aii

luinine ainbiilare, in ipso incritoriim Inccniam

accendit. ipse illani caiidclabro mir.ibilium operiini
liiiKi

teui extilisse, ut cuiu

biiis puella;

pi;i'uo-

conjugium aiiduceret, primogenitura;

jura, ac patriiiioniiiui in euiii rcfiindere cuprrct, nuiuiuam inllccli, ac blaiidienlis vulnplatis illc-

siiperiinposuit, iit pcr clara riiciita, quasi resplendens, laiidcm pcr iniraculornm eviprollcerct, et qiiasi
sol

dcntiiun in solis fiiljioicin

iii
iii

cebns
tuerit
:

bonoruinque ostentalinue suboriiari poB. Edimindi arcliicpiscopi, cui sniniiia

tiiit,
iii

lempio Clirisliana;

tidei

refulgeret

nec laterent

abdilis taula; 0|ieia daiitatis,

i|ii,'c

idem siim-

faunliarilate conjunclus

rcyeiula Ecclcsia

niiis opilcx jicr cuiii iiuu suluin cuiii ijiso regiian-

Cantiiarieu>i ciiras, leva\it;

tum

ad

sedem

(lices-

tein, sed

etiam adliuc,

licel praelcr

carnem, tamen
vidcnlibus et

treiisem

cvcclus,

ut

\irtutuiu

micantcs
'

r.idios
vitu;

in carne

viventem dignatns

est mirabilitcr o[ie-

uudiiiue diiriident, carueiiujue

asperiiin.T;
:

rari,

patienlibns ad

bencliciiim,

geuere edomaril, enarrat Pontifcx

24. Ipse vocalus ad regiineu
streiisis

audiciilibus admiranduiii
et proficiendi

iM.itatioiiis

exemplum,
inultis ali-

Ecclcsiic Cice-

doctiinam

(luuriim

(ie

laclus

est

solito

loiige

inagis

vigil

ad

qiia, oneros;c multitudiuis

vitanda; gratia, brevis

curam, non segnis ad opus, suavis ad mores:ex

tunc
ctior,
ei fuit

serics nserabil.

paupciuiu cura niajor, liabitus alijegcstus et alf.itiis bumilior. Ex tuiic ipse iii
perpessioue furuur
oralioue
,

26.

Qiiodani siquidcm edulilalis tcmporead

bcati
viri

cjusdein

cleeii

perseculiouum
Ecclesiastica;

in

lilieitatis

curieiite inopuiii copi;i,

ii;ineiii

osynaui iiuq^inata con(|iii ad non;iginta

sulita
a-sli-

dcfcnsione constantior, iu
in

justitiic
iii

rcfcctiunem pauperum dislribuliune

ceusura inficMbilior,

ferveutior,
iii

inatus, occurreiitis multitudiiiis vix parti miniinoe

eleemosyiiarum largitione prolusior,

|)ioprii

cuncurrebal in iiuinero,
desceiidit, ad i[)sius
in

corporis casligatione rigidior, disliictior iu obscr-

viviis paiiis qui de ca;lo bencdiclionem abundare fecit

\antia disciplinas, iu carnis el spiritus lacta prudeiitior.

Hurum
:

colluclationciii Irciiuenter in ipsa

tiuiii relectis

tantum, quod pra;ter existimalioiiem adstaiiabuiide fcre tnbus millibus [lanperccipieiitiuiii

luclatus, priidcnler atlendit, studuit luclari

pru-

rum, cousuelas
[leriia;

[loitiones,

de su-

denlius

cariicm coegit servire spirilui, abjccit ancillam ct filium ejus, carneui etcaruis iucentiva
prosternens
vigiliis,

[lailcs,

abundantia pietalis su[)erabundaverunt qu;c sccundiim eamdcm (li?tiibuliunciii

llic,

quas sprelo cubili pervigil

pavit jcjuniis,
viruiii
!

ceiilum ;idliuc [laupcres rcfecissciit.

tioiiis

rcsolu[ler

observabat,
industriuiu

refucillavit spiritum,

sui

cor[)oiis

tein|)ure

|iropinqnaule,

multa orationum assiduitjte

!

nutiivit.

[durcs dies aiile lioram niortis ccrtain,

licct i[)sam

circumspecti

allilctie

prudeutiaiii

nibil inccrtius, lactisubsecuta v.iitatedictum certi-

Carni arina debililationis imposuit, ut armis fortitudinis spiritus armaretur. Illi deilit arina lcrrestria, ul spirilus ariiia ca^leslia coiiimodius tole-

ficantepra;dixit.Postcujus transitum corpusipsius,

antea gravatum vigiliis, ternc diirilia,

iii

(jua fre-

raret:ut eniin carnis carie caule careret, cffectu

vere Mardocbaais effcclus
,

ipsius

ct uuineii

et

quenler solehat decub.ire, coufiactiiiii, jcjuniis maceiatum, macerationibus mullisafnictum, [irfEter liunianum iiiorein nitidissimiim apparuit, ut
probaretur prcssuris talibus
tiiisexpolilum.
iiun u[)prcssuiii, sed [)0-

omen
tio, et

assninpsit,

dnm

noiniuis interprctationem

iinplevit,

impudentis carnis fucUis ainara coiilriipsam amare contcrens impudcnteni. Pusuit

Ad ipsiusinvocalionem

contractos,

([uorum

membra

natiiralilcr gressui ministrantia,

enim

vcstiinciitum cjus cilicium el ipsiiis stiuiu-

ila totaliter

[ilurium

pungeutestimulis so nudum compriuiendo lepressit, loricamque supcrinduens, arma iiiaceratioiiis adjecit. jiugnaiitis
los, corrigia iigneis et ferreis

contraxerat, ut eisdem
ine[itis redditis,

annorum [liiralysis iiivetenita membris bujiis ministerio

siiut

nnlla omniiio darctur gradiendi

facullas,

ille

cnjus mira

opcra, subilo inem,

cauta sagacitas, sagaxque cautela

iu

doius bonus

bris

i|)sis

in

solitam virtutem erectis

in liberi

bostcm

Sic

armavit adversarium, ut arniis

dcbililato secure coiitli-

debilitaret

armatum, cum

gressus libertatem erexit. Antiiiuatas fistulas pluriuiu ossium exlr;ictiune concavas, et sine spe
sanitatis slillantes

geret, iu coiiflictu quietius vinceret, de

armato

sauiem, ejusdem sancti meritis,

(victoriam) virtuosius oblineret.

23.
ria,
a

Hac miranda,
iii

ba;c

laudanda
illius, in

belli victo-

etiam repente sanatis, divina; pielatis afnnentia desiccavit. Trcs mortuos, quorum uuum
ulceribus
currentis currus per mediiim rota comprcsserat,
reliqiius vera febris extinxerat, ille qui

non

exerciliis

mullitudine, sed de c;e1o

veiiiens forliludo.

Hoc opus
iii

cnjus con-

morteni

spectu nou esl differentia

paucis.

multis libcrare, vel

Hoc opus

illius,

qui docuit Incernam accen-

'

Exl. Aposl.
lu L'rb. IV.

lil.

in

Cod.

Vallic.

si.'.

C.

Qum. 49.

pae. 118. et in

moriendo destrnxit, precibus sub ejusdem porrcctis nomine inclinatns suscilavit ad vitam. Et quod nou esl pr;ctereuiuiiim silcnlio, sed solemni vulgandum gaudio, in bumanum corpusculum
e vestigio inliuinanduin, utiiote de corpore matris

liul.

86
natnm exnmiiie,
f!e

TRHAXI
iitero

IV

Awrs

1.

fllRISTl

'">(;9

tiaiiffiTciKlmii nd In-

se pntabat S. Bonavciitura. Singnlari

veneratione

miilnm, ejns iiivocatn

iiomiiie, Miiimai)! vivciili'm

noinannm Eccl.siam
llcliam
al)
(!a

est

prosccutns, et audiens
II

animariiiii CnMtoriiifiidit, etc. Dat. Viterbii

Marlii, l'oiitificalns nostri

kal.

ad Eridcriciim

defecisse, statim

aiino

.
illccti

subortis lacrymis magiio dolore percitiis in ter-

Cnmi|iie

tot

iniracnlorLim fama

popnli

ram

se prostravit, atijiie in pulvcre

volulalus

cst,

ad ejus sepiilclirnm colendum convolarcnl, Pontifex ad alendain confirmandamqiie eornm pictatem, die fcslo adeniitibns, indnlgentias contnlit:
ela|)soqne meiise

diclitans velle se

(luantum posset

iii

tcrrain dcpri-

mere, cum ille iiifclix, dum in siibliiiic enitcbatur. miscre corruisset. Adeo divinarum rerum
coiilemplalionc capiebalur, ut solo paradisi audito

kal. Aprilis

translati sanctisfieri

simi

pignoris

celebiitatem

qiiotannis

con^*.

cessil'.

Vitam ipsius dnobiis liliris comiilcxam Rodulpbnm Cicestrensem tradit card. Baroiiitis 27. ExiniicB virliUes Uirici Racemburgensis

in

Germania

episcopi.

S. Ricliardo Angli;t cla-

nomine, exlra sensus ipsius animus cvocaretur. Fcrunt aliquando viriim insigiiem, e Domiiiicana familia de virginitate Deipara? amliigentem, ad ipsum se coiitnlisse, eoque venicnte virum Dei
divinitus cognilo dubio,
tiir,

quo

a d;cnione agitaba:

novuin GermanitB decnm lHricnm Racemburgenscm e|)isc. conjungcmus, qucin virrissimo

Inniiiii

baculo lerram |)crcussisse, ailjecisseiine

Fra;

tutibus pra)serlim etlnsa in pauperes liberalilale

Maria virgoesl ante iiartum ac inox elegans lilium e terra emersisse, iterumtcr P:\Tedicator, S.

non dis|)arem numcn

Rem

miraculo cxornavit. Granarium, inquit, suiim plenum farina et frumento toluni iii manus paiiperum exliausit, ita ut niliil sibi ac
pari

que ea percussa
pisse,

dixisse

Frater Pranlicator, S.
ac statim aliud erudixisse
:

narrat

Albcrlus Crantzius^:

Maria virgo est in parlu

tertio

solum

ferientem

Frater

Pra-dicator, S. Maria virgo est

ac tertium lilium
lisse,

post

partum

familice

rcservaret.

Snperveiiere
:

panpercs,

qiii

cultissimum e terra sese extu-

eleemosynam
jussit
,

efflatjitarent

vocato

procuratore

ac niox abacla alterius tentalione anfugisse.

ut
:

paupcribus consulerct dans qnidijuid

erat

Edidit

plura in vita niiracula, ac post

qua'
-

mortem

supcresset

enim

annoiia} carilas insignis, et

iiiajorilius effiilsit,

si

(]uis

cupiat, S. Antoni-

fames valida super terram. Procurator sciens granaiiiim evacuatum, rcspoiulit niliil siiperesse, quo
pau|)eres consolarentur, sed

nuiii

',

Wadingiim

in

Minoritarum

Annalibus

coiisulcre iioterit. Tanlo viro aliisque

insigiiibus

non minus

omnia
illi

in similes
:

usus

efflorescente

Vade et vide si forte vel modicum supcrsit, ut non vacui discedant paii|ieres. Vade in nomine Domiiii forte arbitratus, quod dispensalor timiet da eis
dispensa. Fiducia plenus dixit

episcopus

Oliverius Firinicnsis episcopus ab

tiit,

Franciscanorum familia Urbano expeabjicere atque ad Mi-

ut episcopatus

munus

norcs se recipere posset:ac Pontifex CoIociMisi

arcliiejiiscopo partes injunxit
', ut inquireret, quid conduccre videretur. 29. Quid jam papa .Mexander adversus Tartaros constituerat, et qualiter Urbamts super con-

dius consiilcret fuluro tempori,

superessel. Mira res, et

cum
,

revera

niliil

magis

EcclcsinB utilitalibus

vetcrum iiiiraculis merito et frumento granarium aperuit alque farina plenum reperit, et pauperibus abnncomparanila
:

silia
lia-c

Scptentrionalium responderit.
teitipora

Excepit per

danter elargitur. Ubi innoluit res gesta pontifici, resolutiis in laciymas Deo oinniiim laigitori largas gratias persolvil
.

Urlianus Nidrosiensis arcbiepiscopi

Ha^c Crantziiis, atque ex co

novatorcs*

qui quidem, ut animales hominesnon

peicipientcs <|ua; sunt S|iiritns Dci addiiiit:Si

aliorumque Septcntrionaliiiin pra'suliim oralores, ipsum desubsiiiio in Noreregia contra Tartaros roinparando, certiorem fecere. Alexander eiiim piffdcccssor, cum unius rcgni ctiam florentissimi
qiii

inodo credere
lonia in B.

fas

est.Verniii non abbrevinlam

vires Tartaris Tcrra;-Sanctie, Poloni^, Ungaria;-

in miracnlis palrandis

mannrn Domini

sensit I*o-

qne ininiinentibus, atque ad

alia

regna vastanda
pos^c videret,

Hcdwige,

ciijus sanctitatis gloria iniiu-

penetrarc inidientilius, rcsistere

verleret

iioii

mcris miraculis, qua; (|uolidie patrabanlur adco excrevit, ut Poloiiiai proceres ad Uibanum IV oratorcs miserunt \ qui ab ipso flagitarcnt, ut cam SS. Albo adscriberet quibus auditis, iit maturius
:

orbis Clirisliani defensioni consullurus,

cum

ad-

oecumenicam Synoduin sine maximis difficultatibus cclebrari non posse, in singulis

provinciis Concilia a inetropolitanis indici jusserat,

deliberaret

Wolmiro Waladislaviensi
pra>feclo
(iroviiiciali

episcopo,
iiii-

Doininicanorum

niuiius
illius

iisque decerni, quas copias ad infringendos Tartarorum conatus, quajve pecuniarum subsidia
in

posuit, ut Ecclcsiaslicum
culis instituerent.
28.
/y.

examen dc
et

mira-

JEgidii mors

quwdam

gesla.

Ex-

ut eo pacto totius Cbristiani possent populi vires siinul conflarenlur. Paruere antistiles, at(|ue constituto Apostolorum Pelri et Pauli fcslo

submilli

stinctum cst lioc annorranciscaiiao familiwlnmen puiclierrimum B. /Egidius D. Fraiicisci quondam socius, quem allocutum esse, vidisseque feliceni
'

oratores, uti jussi cranl, transmisere. Sed Alexan-

dro defuncto, cardinales vacante Sede sine certo responso remisere Urbano dcmum Pontificiis gu:

bernaculis adnioto, Septenlrionalium regioniim

Lib.
I.

Ep. ixx. cxl.

tbuli
[lag.

in dicl.

Cnd. Vallic. paj. 120. et in For2I.')1.

mul.
die

.Mariiii

III

.\pr.

21i.

mim.

'

Har.

'

c. 10. col. 1098.

Cranlz
'

mtlrop. I. viii. c. Vfl. Lnng. Ilisl. Pol. \. vii. hoc aa.

m
*

War. lioin.

Ccnt. \iii.

'

.\nl.

.Miiiniit.

II'.
'

p.

lit.

XXIV.
Ep.

c. 7.
.\.\Jiiii.

g II el 12.

'

Wad.

in

.\nn.il

l^ib.

II.

uRBANi
procuratorcs rediere, quos
lus cuiii
liisce litleris
ille

IV

ANxus

1.

criKrsTr

12(i'2.

H7

reriim

iiiolu (iltrii',

vidos et discrelos snfficienler instructos, ac |)lennm

liabentes a pnclatis coll(giis(|ue !naiida'tum snper
|)r;cniissis

ad suos

pracsiiles diiuisil

|)riBce|)il(|ue

ut cceptis slrenue

operam
ac

iiavareiil,
{{].
,

omnia

facicndi,

(piie

ipsi

posscnl,

si

ac subsidia proinissa dili^cnler comparareiil

Arciiiepiscopo
Nidrosieiisi

liricsentes

essent, efficcre, ad

Bi!rj,'ensi

deslinarent, per

Sedem Apostolicam quos eornm communicato consilio

tam arduo
Christia-

AUoensi, Arcadensi
Silii

et

Stawangrensi episcopis.

dicta Sedes statucret, qucC in

nitatis

et grcgi sibi coniinisso sollicitus lelicis

ncgcitio
(I

piiblica! salutis utililas postularet.

recordatioiiis

Aicxander papa pracdeccssor nosler,

prout sui Apostolatus officium exigebal, cerlis aliena' caedis excmplis admoiiitus et malorum
,

31. Iteceptis itaque liiijiismodi litteiis AiiostoIicisChristiani principes, et licclesiarum pradali,

ac Ecclcsiastici viri
icntes Apostolici

diversoriiiii

regnorum

defc-

instantium non dubiis rnmoribiis excilatns; cuin

sajvissimum Tarlaricae

feritatis

gladium,(|iio

(ilios

liominum pro parli; jam maxima in suoriim pcccaininum ultionem digne coinmota indij^natioiiis
divinae severilas,

mandalis et nionitis, ut decuit reverenter, ad Apostolicam Sedem procuratores, et nuntios transmisernnl. Sed quia dictns
i^atris

ut residui

salubriter paveaiit,

flapellari permisit, cautis iirudcntia; sensilins pro-

Uomino inigrare de nc(|uam, positamomnibuslegem fatalis conditionis implcvcrat, vcnerabilcs fratres episprcxdecessor noster jussus a
isto

sKculo

spexisset,

claniaret

non potuit dissimulare, nec dcbuit, quin pra?muniens diligenter, et [ircEmovens

copi, et

dilccli

filii

nuslri prcsbyleri, el diaconi

sacrosanctffi R. E. cardinales, praidicta

tunc Sede
,

fidelinm [iraecipue pastores et priiicipes, ut

secum

expergisccrentur

et

surgerent, ac in alienis pcri-

hujiismodi niintios honorificentia ()ua dccuit, admittentes; ac benevolam praesentiain, et

vacante,

culis propria praecaventes ante scra tem|iora teni-

audientiain

pestiva remedia praepararent.

data, (|na3 attulcrant,

iinpendentes, eisdem iitteras et manfccerunt sibi protinus cxlii-

quod

Ne verogcneralis convocationc Concilii, necessitas flagilabat, ob incommoda teniporum, locorum distanlias, viariimque
30.
ardiiaj rei

beri, (|iiibiis inspectis altcnlius ct propcnsius quia

tunc occupati circa Iractatus, qni tunc eis de subslilutione Iloinani Pontificis iminiiiebant, cum
i|isi

discrimina, gcneralitas gravaietur, aut necessariie

provisionis
utilitas

eisdcm
coiitra

procurjitoribus
pesleni
,

in

reinediis
ellicaciter

adbibcndis
iirocedere

inourreret ex nimia tardi!,atc

praidecessor
a
Clirisliaiiis
iiiter

hujusmodi

detectum
alia

pra;fatus

principibus, prielatis atque collcgiis sollicile

rcciuisivit
,

ncquiverunt procuratores et nuntios i|)sos, ne suos dominos, ant eos mora gravaret longior, diniiserunt
inslructionis
interinisso, sed ad plenioris consilinm remisso ncgotio donec praedicta Sede ordinata, de Pontificalus Apostolici succcssore conscqueretur super eo Ecclesiastica;
,

ut circumspecla;
niodis,

dcliberatioiiis

eodem non

examine providerent, quibus

inediis,

quibusve reet

atque subsidiis Ecclesiaslicis,

nmndanis
in Terra-

ad resistendum prsdictis Tartaris,

taiii

Sancta

quam

impetunt,

quam

in regtio Ungaria',
locis,

sollicitudinis inslantia exituin concu()jtum.

atque terra Poloniae aliisque

unde ad

alia

occupanda Chrislianorum regna violentiim molieutur ingressum, conflarentnr in unum vires populi Chrisliani, cum taiitsB, tamque improba;
multiludinis irrnplionibus coliibcndis unius n gni
qnantiiinlilict prccputcnlis

32. Licet igilur vos nuntios et pi'ocuralorcs vestros proptcr hoc ad pra^dictam Sedein tarde miseritis,
lia,

quod opinaniur ex
in
;

iiinlla

locorum dislan-

cum

ultiinis

tcrr;e silis constituti finibus,

oiiini[)otciis

contigisse
licet

nos tanien, (|uos

ad

Pominus,

non cicdanliir

sutliceie

inimeritos,

suiiuni

Ajiostolatus apicein

facullates: quae insu|)er regio, cui, (|nibiisve inodis,

et

sublimavil,

viiibus conlra cosdein Taitaros succiiiieie

:

lc-

eosdem nuntiosct piocuratores vestros benigne ac clenientcr admisimus, necnoii ct litvcslra tiilciunt, attente

neretnr
et

quLe

dcmuin
ub
el

et

qualia

sulivcnlionis

teias, qiias nobis cx |)arte

anxilia particulariler

lioc indici

dcbiicnt clcris

populis Cliristianis,

de

rcli(|uis niliiloiniiiiis

lierlegimus ct iiitclIcMinus diligcnler. Sed quia incns nostra in n(;stru,' hnju-niodi iiova; [iroinotionis inilio

jtrovidcnliai op[iortuna2 sutlVagiis in taiilum ncgo-

mullarum sullicitndinum,
ullimam

et diversa-

tium, ilhuique contingentia conferendis, sccundum dalam ipsis prudcnliam, Deiim et miiveisale
periculuin babendo pra; dculis cogitantes, sii|)er omnibus deliberalione habita diligenti usqiie ad Octavain Apostolorum l'etri cl P.iuli nunc proxiino
;

rum curarum

obsidione \allala su|ier

[ira-dicto

ncgotio, (|uod non

rcqiiirit diligciitiain,
;

pleiie adhiic deliberarc ncquixil

et

(irocuratorcs

vestros ad

Sedis gratia

duximus

|)ra latos nnnlios vus cuni memorata; remittendos lr;.lcriiilatcn)

,

praeteritam, aliquos procuralores, el nunlios [iro-

vestram
ac
|.cr

inoiii ntcs, rog;inlcsattentius, el borlanlcs,

A|)ostolica vobisscripta districte priecipiendo

ijisis,

'

Lib,

1.

lip.

c.

mandanles, quatenus inteiidcntcs vobis

et

raiius

De Taitaiis CtirisUanos infcslaulibus pwterouudu mininic duco ca qu;c cuntinuator (jailiciis liistoria; Tyni scu liernardus Thesauad aunuiii hunc adnotat. ^anat ciiim Sairaceiios Imc aiino Antiochiaiu obscdisjc, .ed coiicilati ah .\iuii'nia- rcse iii iHos Tirtari barbaros dcfcudere rc> suas obsidione diinissa coegerunt. Ohsulio ista .\ntiochia; sedulo distinpuenda cst ab aitera nuaui sequeiiti anno' dic XIV Apiilis riendocliar, scu Bandoctiar, qui Babylonirc sullanum inlerfeceral, tenlavil, de qua annalista ad an. mcclxih, i. cl Dornar.u^ Thesauraruis ad euindem aiinuin. .Ma.nsi.
(1)

88
Christiano popiilo,
Tarlarcis
cl

URBANI
in

IV

AXNUS
Doininus
nrgotiuin

CIIRISTI
et
civitatis

12r)'2.

quo vos

posiiit

Conslantinopolitana; iinihus appropin-

princi|ies el ji.isloies circa

|)i;t'(lichim
(jiKe

qiiaiis,

civilafein

e;imdcm, ciim non posset

illaui

coiilra

prosequeiKluiu,
iiliiilali

ncccssitati

violcnfer cajiere,

proililionaliler occupavil, cullo-

conveniunl,
denter
et

expedlunl iienerali, prnin

omiiiliiis et

cans in ea suiicihiae sua; sedein in sempifernum

0|iprubriuni Lafinoriim.
33.

sollicife cuyiletis, iilud

per oinnia, ju\ta forinam per litteras meiiiorati pra?decessoris vohis fraditain, [irudentibus consiliis,

(jujintus

conccjiit

dolores

(|uot

suspiria protulit, o (juam acerbas etfudit lacrymas

scdulis sludiis, et provisionihus circunis|iectis

Romana mafer
in

Eiclcsia,
(jua;

cum

audivil, (juod

jirte-

faliler dirit;atis, ut ]irom|)ti

inveniamiui, et parati

hicfum civifatem,

in cjns

jieimanens

unit;ite

ad ea, qua^ perejusdem negofii proniotionem, tam circa suhsidinin, quod propter hoc in regno

NoiwegitB ad piixsens coUigitur, ut scri[isi?lis, qnam efiam ciica alia, qua; ipsius regni, ct reipublicae Cliristianitatis coiiimodum respiciuntet iirofectum, vos duximus rcquirendos. Dat. Yiferhii V
idiis Jmiii, aniio
i

siio gremio alfins relucebat, amisit. Recoiens efenim (luod mulfo teinpore anxie vigilavit, lahoriosa studia inlentis vigiliis anncclcndo, ut civilatem tam inclytam et hmiosam, laiiKiue insignem et aicabilem ohtineret; memo efiain sollicitudinum, suspiiiorum, el lahuiiim, qiiibus fel. recor-

.
p/)ti')it/a,

(lationis Iiinucentius

papa

lli,

praedccessur noster,

33. Jm-alescente scli/smcU/cortn)i

bo}i/is

Ur-

illain im|ierialein

pcr l/tieras hortatur fideles

soliiiu

et

S. Ladnferunt.

conquisivit
t;iiii,ct

ci

uibem ad unitalem Catliolicam andiens eam sic prohrose depcrdi-

vicunt ut lhild///7/o

arma c/inipar//nti o])e)ii

scliisinatici

;ihcjus ohedieiilia etdevotione suhfr;i(lam,

Kec

Tarlari

Ecclesiam oppnjinaliaiit,

aculi doloris ghidiosua prtesensit viscera jierforata.

Catholicorum res ailiiioduni aKhxerani. Palaoiogiis nainque BalGra^^ci

veriim eli.im
dniiio

Verumtamen quantumcumijue imniensnm

flcbili

ex lioc

casu civitafis cjusdem dolorem concejiit et

lioc cecidit sjics ipsiiis,

iniperat.

Constanlinoiiolilano dejecto,
iirhe
,

de-

nioeidrem, ncqiia(]u;mi ob

piilsoipie

re^ia

ut

nliquuni

in

snaiii

pdfestatcm

redificrct,

impcrium anhelahat. Ncc

;

nectuit animoconslernata,(iiiin deipsiiis civitatis,

ct

pcrcunsiqnens

dicli iinjicrii
iii

rccuperatiune
(jni

sulli-

frej^it

aiiimos adversis casihus

Bahiuinns

ciim

citc cugifaret, coiifiihns

illo,

csf in se spe-

Veneloiiim cnim duce coujuiictis ariiiis ad rccuperandam Constanlindpojim expcdilionem cuiiflahat ncc illi Uilianus anxilio dcfuit Alino: ;

rantium forfitudo, qiiod pust

riciirditcr
;i(llilli(

liiijus pcrciissiouis

doliircm, cuiisulaliuiiis ojiporliiiKi!

bii. In

medchim

inise-

hiiccnim clarct cNCcllcnlia

Eci lcsia fuudata
sia ijisa iiiijicti-

rifis

cnim

inipiravil, ut incilandis ad arina sacra

jiro

lidci, siijier ciijiis |iclr;iui c;i(leiii

coii^islit, (inia (|u;info
tiir, tiinlo peisistit

populis navarent operam,

Conslanfiuiipdli e
iiKlnificiili.isiine

gravins Ecch

Gr;ecorum

manihus

eiijiieiula,

coiislantior, iiuoni;iin immoiiile

veiif;is,

profecluris pollicerentur, quas

jiro

Tcriu'-SanclaD

acccpif in Chiislo, qiii cst

N;ini licit
;iiili(iiiis

fiindaiiicnliim.

suhsiilio helliim iniliiri conscijucientnr.

tciiijioribus e;idem Ecclcsia ine-

34.

Minislro
in

jirovinciali

Ordinis

IValrum

iiiur;ifiim imjiciiiim
fate

ainare planxeril, ab ejus uiirdiulinas et innumeras

Minoruin

regno Franciae.

snhlracfiim

licct

amainihi

Orta est iiohis de paitibus Romaui;e

mnltK

rifndincs, ct alflicliuncs pertiilerif de

diinicaiitiiim opprcssionihus filiorum
iiieu

suorum
;

turbationis inaferia, et exinde prosilicnint jacnla,

seinper ta(|u;c potuit,

quae diiis puncluris afrccerunt, et atliciunt inlima cordis nosfri. Ecce siijuidem in regione illa conlra

aiiimo fortis

stetit,

nec uiiquani,
:

illuc siibsidia destinareccssavil

(jiiia sihi

continue

iiopnlum schismalicorum erectus est gladiiis, undiijne ad snlivcrleiuliim Calholicorum slatnm gravis persecutionis turho prorujiit, propter
fidelein

divina
sariae

jiofciitia

iii

tanti proseciilioiie ncgutii neces-

suhvenlionis laigitione jirovidit, corda fide-

quod cnllores

fidei

orthodoxae

liosfilibiis inibi

qua-

tiiinfnr insiillihus,

ct Clirisliana

religio variis et

lium ad prcchendiim ei sujier lioc assidue accendendo, ex quihiis innumeri jam, effiiso in pngna tam saliilifcra sanguiiie, cuisuin vila; pra'scntis

diversis adversilalibus

iiiipiigiiatur.

I^aljeolo"us

sub gloriuso triumiilio marfyrii

maveruiif.
36.

felicitcr

consumnequilia,
praedicta

nam(|uescliismaticus,quiGia;coiuin iinperaloiem
vocari
se
facit,

jioj-tqiiam

illins

pcrfi(l;c

gentis

Vcrum

quia

dicli

Pahcologf
suOVagio,

ohfiiiuit priiicipafum, confra

qiii

pojiulum Lafinorum,

favenfis

feinporis tuinefacta

in

illis

pailihus commoratnr, ccepit in

eum

furoris

fynnnidem inhnmaniler exercere; sicque

adversus

eum una cum

snhjeclissihi Gioccis nafio-

urbe, quaj memorati imperii caput existit, taliter occupata, ad occupatiuuem rcsidui ejusdcm imperii, vidclicet princii);itus Ach;iia; ac Morca;, ferventer aiihelat,
corjins ex
tacti curentia, si
iios

nihus consiiiravit, quod ad illius exterminiuin, et subveisioiiem tota sua> malignitatis converlit stiidia, diiexil intenfioneui, et

altendentes, qiiod Ecclesiaj

memhri

fain cliari, scilicet inijierii pra^-

animnm

pra-jKiravit

iinprobe sjierans se posse de facili, Latinis ejeclis exinde Constantinopolitani iinperii dominium iutegre ohtinere. Congrcgato igilur pust dchellalio-

puclaclum residuum, (juod ahsif, occuparetur ab eo, iiufam jirohrosup deformilalis

iiicnrrcrct, et snstineret debilitatis dolenda; jactu-

ram

consideranfes eliam quod

charissimus in

nem

ct caiitioiiein dilecli

filii

nohilis viri Guillelmi

de Willarduiu principis Achaix', exercifu cojiiuso,

Christo filius nosfcr Balduiniis illustris imperator Consfanlinoiiolilanus, el uohilis vir diix Veiieto-

URBAXI
ruiii, siciit
riuiilii

IV

ANXUS

1.

S.

CHRI.STI

12(')"2.

89
Dat.,
etc.
,

cjusdem imperatoris,
iii

cl ejiisdein diicis

sentiiim

poleslalem.
jiar

Ex^ratam vero
sequentes ad

nobis

nostra coiislituti
praclatis et

pnisentia rctule-

Epislolam

est

credere

cum

baronibus principatiis runt, una cum dicli magnificum tam per mare, qiiain per jam

Ludovicum

scripsit, niniiruin ineunte Junio

Iuijus anni. Per id

quoque tempusscriptce piures'

tcnam

jiro

succursu ejusdein imperii jam dispo-

ad

Agennensem
in

episcop. quibus imperavit, ut ad

suei unt facere

apparatum

ac volentes eos

iii

lioc

ferenda Constantiiiopoiitano imperio auxilia deci-

fideiium Clirisli piBesidiis adjuvari, digae pro\i(ii-

mas

inusfore ub eisdein fuielibus opporlunum

lioc

iiioiiltr

39. Accesscrat ad Sedeiii

Francoriim regno cogeret. Apostolicam Balduisolio per

sutrragiuin postuianduin.
37. a TutB

nus, ac sui adspectu

igitur

discretioni

per Apostoiica
(jiiam per alios

depulsum

scripta in virtiite obedientia; dislricte pr.ecipiendo

Poiitificeiii doloreconfoderat, nefariam prodilionem tanliim im|)eratorem intueri pervenerunt etiam Veneto:

mandainiis, quatenus tam per

fratres tui Ordinis,

te,

rum

oratoies,

(|iii

(Jriiano proniisere

omnes

sine

quos ad boc idoneos esse cognoveris, profionens eisdem fideiibiis per regnuin Fianciai, iiecnoii per alia loca, per (|u;b tiia administratio se extendit, juxta datam tibi a Deo prudentiain

ullo nauii pretio

tmjecturos, qui

cam

expeditio-

nein susci()ercnt. Diuiiiie tanta re discnssa at(|ue

agitata, Ponlifex ex cardinaliiiiii consilio ad S.

Lu-

verbum

crucis, eos

atteiitis

et

sedulis

exliortationibus inducere
tes

non

oinittas, ut

pensan-

dovicum Fiancorum regein, Andream arcliidiaconum Paphensem misit, ut ipsiim ad resliluendum imperio Baiduinum, Ecciesitcque jacturain
sarciendam
incilaret,
lilteris^iue
''

provide quamsit necessaria nunciinperio prae(^alboiicffi lidei et

certiorein fecit

tacto fustina subventio; advertenles eliain, (|U0(i

per imfierii prrelacli succursum

EcciesiasticiB
libertatis

Venetos, ciassem niaximam instruere, Moreae atque Acbaiae principes pedestrem exercitum terra adducturos.
a ftegi Franciae iilustri.
Si

augmentum
speciaiiter

Terr.i-Sanclce

iiberatio

necnon et procurantur
,

ad succurrendum eidem im[ierio, ac Latinis

mo-

mater Ecciesia
et

in opportuiiitatibusreipu-

rantibus in eodeiii, quinimo ad imperiiim ipsuin

blicae Cliristiaiiilalis, ac in suis tribulalionibus, calaiiiilalibus,

luiiiii(|ue

eripiendum de mauibus

adversarioium

contra

pressuris

ad
et

te,

lili

charissime,

pra;dictum Palfeologum, et fautores ipsius assumpto crucis signaciilo, virililer et feslinanler exsur-

famosissimum

Christianissimum re-

giiuin liabet frei|uenter cuin fidiicia

magua

recur-

quod dictus dux Venetorum omnes crucesignatos hujusmodi

gant
:

prtEdicto qiioque fidelibus ipsis

suin

si

siiasaltlictiones,quadaininateniatibi fami-

liaritate

conununicut,

et

suorum incendia vulneilla

suo potenti navaii

uaulo.
a

stoiio iiluc

deferri faciet sine

rum

tibi

lanqiiani perito et exfierto eoriim medico

confidentertxponil.sperans
consolationuiii
leniii

salubribustuarum
compassionis

Nos etiam de oinnipotentis Dei miseri38. cordia, et beatorum Petri et Paiili Aposlolornm
ejus auctorilate conlisi, ex
illa,

posse fomenlis indubitata,

circa illam

quam

de probalo

tii;e

quam

iidbis licet
|)o-

atfectu, et sinceritatis efTectu, firmiter obtinet,

indignis Deus ligandi atque soivendi contnlit

testate,

efDcit certitudo. Licet eniin

hoc omnipotens Dominus

fideliiim
,

oinnibus eidein imperio, ac

I^atinis

iii

prr-

m;ignifica prole

multorum

reguin, et

souis vel bonis

ruiii
illo

eorum succurreiilibiis illam siiopeccaminum veniam indulgemus, ipsosque

eaqiie

piiiici|ium oibis teriae, (luos eadeiii nialer Ecclesia

bajitismi

regeneratione

parturivit

iii

tilios,

priviiegio

volumus

inimiinilate

^'aii-

ipsius Ecclcsia! fnndavcrit

et

ulerum;

iidein(|ue re^Tes

dtre, qua; piu'dict.e Teriffi-Sancta; subvenientibus

in gi-nerali Concilio

sunt concessa

noii obstanle
tui

riiit,

Sedis

Apostolica;

indulgentia,

qua fratribns

saeiie angnstias videipsiusque clamores frequenter audierint tu tamen soius ejiis seinper doloribus condolens et
;

principes uiia tecuiii ejiis

Ordinis dicitur esse concessum, ne de causisvel negotiis,

quae per lilleras Apostolicas cummilliintiir

intromilti re teneantur, ni^i de
iiidiii-

eisdein, se

compaliens passionibus pio corde, moerores el clainores ipsius iiun(|uam siib dissimulatione transisli sed iilos patulis siiscipiens auribus velut
,

gentia hnjiismodi ex|)ressam faci.int meniioneni.

Cliristianae
piigii, et

Ut

igiliir ulilius et faLilius

coinmissiim

tibi

Imjus-

modi ininisterium exsequi vaieas, tibi et fralnbus ejusdem Ordinis, quos ad huc cooperatores elegens, convocaiuli ob
iii

fidid alhleta fortissimus, ac robustus iiropugnator electiis ad ejusdem Ecciesiac pr;esidiuin vexillo devotionis explicito, prompto

seinper assurrexisti animo, eique in cunctis suis

necessilalibus,
indeficienliluis
ita
liia!

id

cieros et popnlos iocorum,

|iotentiac viii-

bujusmodi verbum criicis proponere vos contingel, quotiescumque et ubicum(|iie vide(|Uibus

ris

bus

adslilisti

qiiod

secundum

dul(jruin suoruiii

muititiidiuein

consolationes

lue

i;etiHcaverunl

expedire, ut iirocessionaliter pripdicationibus

ejus aniinaiii, illam(|ue fecerunt niuilotiens a suis

vestris

cum

de\otione intersint; necnon iaigieiuli

pcenitentibus et confessis, qui ad
et pranlicaliones vestras

anxieiatibus
40.
M

res|iir;ire.
te,

omnibus vere

Digne igitur de
c;eteros

Christianissime prin-

hujusmodi convocationes

ceps,

iuter

Catliolicos
:

inundi

principLS

accesserint, quadraginla vel centuin dieruin in-

regis aeterni

sponsa confidit

merito in tuo prae-

dulgentiam, juxla tuae discretionis arbitrinm moderandam, iiienam concedinius niictoritate praeA>N.

'

Ep. CXXXI, C.KXSII, CXXXIII.

'

Ep. XIX.

Tojiis XXII.

ItAVN. in.

12

90
siilio

URBAXl
spes firinavit, et auxilium a
te,

IV
cuui

AXNUS
toiuiio-

1.

CHR1.STI

!262.

ris o|jporliinitas

suggerit, et necessilas exigit, con:

tur in bac parte, celerem et optatum speratae subventionis consequatur effectum ciim et barones,
;

fidenter expetit, et indubitanlerexspectat

tini

praeser-

et proceres, et

cuni pra}teritorum cxiiibitio certa

sil sigiiifi-

catio futuroruni.

Sane

oliin

duni rumor

liorribilis

magnates Lalina? gentis, qui principalus Acbaiiie, ac Moreae, alianimque multarum terrarum, el insularum ejusdem iniperii domi-

de amissione

civilalis

ConslautiiiO|iolitanaB

no-

nium

obtineiit
jier

cum

strenua mullitudine bellatoprffidicli

strum percussil auditum, nostriqiie cordis inlima

doloris acuta gladio penetiavil,
liiijusmodi, veluli ex

rum

nos ex rumore

dux et commune Venetorum cum magnificostoliogalearnm per partes

lerram, et

quodam
immensi

terrifico sonitu ve-

lieiuenter altoniti ex

acerbitale mceroris

stupidos sensinius sensus nostrus, devotas preces etTundentes xMlissimo, etEcclesiain suam sanctam, qiiam ejiis indiiiuatio continuis Cbristiani populi
lacessila
pi-ccatis, in

maritimas ad resistendum polenter occnpatoribus ejusdem imperii, et ad reprimendum eorum coiidemque dux et commune ad natus jiraecipites exliibcndum omiiibus dicto imperio succurrenti;

mulilationtMn
iii

nobilis fligellari pLriniserat,

sitalis

membri tam hujusmodi neces-

arliculo iion relini]iieus, ei susb dulcedinis porrigerel ubera, no>trai]ue aciem redderet cir-

bus passagium sine naulo, sicut per suos nobis promiserunt nuntios, sint paiati dilectum filium Andream de Spoleto archidiaconuin Paphensem capellanum nostrum, virum ulique expertae pru;

dentia?,

et

examinalae virtutis, ad

te,

qiiem zelus

cumsiiectionis altentim ad indagandum omnia, per qiia! lanto ipsi Ecclesi<E illato vulneri de op]iorluuis possemiis remediis

comedit domus Dei, necnon ad

jiro

dictos praelatos

acceleratione dictce subvenlionis auctore Do-

jirovidere. Cuniijue

boc animus uigentibus undique diversarum cogitationum fluctibus aestuaret, <;enoster iiropter

mino procuranda, de fratrum nostrorum consilio fore iirovidimus transmitteiuliim, ut qno nos ferventiores in hujusmodi negotio, tu dictique praelati

nunn

ad te dictiinitiue

regniimtuum couvertinius
intuitum
,

esse noveritis, eo et vos ad hoc proniores redet

B

nostrac

considerationis

ac

super

te

damini,
43.

ctiam iiromptiores.
Ideoiiue serenitatem

ipsuinque
fatigatiis

regnum

noster animus, curis ob lioc

tuam rogandam

innumeris requievit, sjierans iiromptum tuffi sollicitudinis studium, ac magniDcum dicli regui auxilium invenire totaliter expositum, et paratum ad sahibre in hac jiarte consilium appo-

duximus

hortandam, in remissionem libi iieccaminum injuugeiites, quatenus considerans qnod si residuum ejusdem imiierii, quod absit, dlclorum Graecorum pateret aggressibus ocattentius et

uendum.
ii.

ciipandiim, via praecluderetur, el trausitus dictae

Firma ergo tanti princi|iis, tantique retibi, et iini-

Terr;e Sanctae voknlibus subvenire; ob reveren-

gni potentia conceida fiducia, nostras

versis praelatis

tiam .Apostulicae Sedis

decet

et

nostram, imo putius ditu

ipse,

ejusdem regni
civitalis

sujier

subventione

vinae nuijestatis intuilu, et

sicut
(|iii

tuum
eiiis-

jmperii ConslaiitinoiJolitani ejus, conquassationi-

hunorem,

dicto iiniierio ctVenelis,

sub cerla forma duximus litteras nujier dtstinandas, venerabiiem fratrem noslrum cpiscopum Agennensem, cui hnjusmodi negotium per alias iUiStras coniinisimus lilteras, ad te dictosque priplalos propter
bus, ac
])ra'dicta3

ainissione,

dem

iniperii exislnnt |)artici|ies, et Latinis

tiia'

morantibus dexteram
rabili

protectionis et

ibuiem subven-

tionis exlciulas; et (nacdictus prslatos, ut

de liono-

subsidio, secuiulnm (|iiod

lilteras

per alias eis in-

jniiximns
cas.

ad

reqnisilionem

meniorati
Chri-

specialiter et rideliler trausmiltentes.

episciipi noti (liffer;int

,

pioMdere, diligenter indn-

42.

sensibus nostris

Veruin qnia dcdor plagfe liujiismndi inlix;c, nuperex ainaii cruentaiu

Nam

si

iii

ipso regno,

quud

esl omiiiiiin

tione clanioris cliarissiuii

Christo

filii

nostri

Balduiui

illuslris

imperatoris Conslaulin(ip(ditaiii,
et

stiauorum regnorum speculum eteNcmpIar, tantoe liietalis opus validum sumpscrit Deo favenfe principiuiii, ad alia regna mninli, ([uae Clirisliana jirofessione censentur, favonibilius exteiidetur. Taliter
itaiiue in

ac ambasciatorum nobilisviri Rainerii Zenidiicis,

aliorum Latinonim et communis Venetorum, de ipso imiierio ad noslram pia;qiiampluriiim

sentiam accedentium, crudeliter extilit innovatus, quia etiaiu Ecclesife faciesin adspectii tam charissinii filii, in quo, jiroli dolor! ob sinistrum dictai
civitalis

iiichuaii procures,
iinilalioiie

eodem regno tuo hnjusmodi negutium quud alia pitrdicta regna ejus
ad ex queiida
in

hoc nostra beiieplacita

veliemeiitinsatlrabantur, tuque a Deoexinde, quaj

propriis solel
rearis.

compensare aclibus, consequi me-

eventum,
imiierialis
et

et

si

non

dignitati?,

polislalis

Ca?lerum

eumdem

capellanuni

solita

beni-

tamen
sionis,

vigor emarcuit, magna; confu-

gnitate recipiens, et bonorificentia coiidigna [lertraclaiis, sibi in iis, qute tuae magnilicentite siiper

nuiU;c ignominia; fnit rubore perfusa

quod vix sine lacryn is videre juissnmns. eunidem fidclissimiim in Christo imperatorein et totins Romania; moderatorem de imperialisculnos,
,

pracmissis ex

jiarte

nostia oretenns dixerit, adhi-

Leas firm;im fidein, illaque libenti anno exei|iiaris. Dat. Vilerbii non. Juiiii aiinoiB. Imperatorl
etiain

ininis

solio

a Ciaccis scliism;ilicis

iii

peip(^'tnum

Coiistaiitinopolit;ino
',

Latinae gentis
cniiieiiles,

opprobrium

sic

piobrose dejcctum;
et jier

tribuit

ut

consilio

nimirum Balduino Rhotomagensis archiepisc.

,

ut inemoratinii iniperium,

con'

scquens Terra-Sancla, cujus etiam negolium agi-

Ep. cxxxiv.

URBANI IV AXXUS
atque episc. Agennensis ex
Gulliis coliegissenl, p.irtem
iis

I.

CHRISTI

r2G"2.

<)l

|ifcniiiis,

q\\i\s in

cui cx allo Doii inns in

jiislibel

prinii|>il)iis, lincibns,
iu\

exinile

Inrbalionis

omnibns nube

benedixit, cufugata, serena

aliisque nobilibus viris liilnnre possel, qnos

fereniias

iniperio

suppctias

pelltxifsel
'

ntque
con-

continuoc pacis amcenilate ganderet, et quibnsvis disciirdi;irnm surciilis ab eo funditnsex-lirpatisac

ci.ncordi;e
iiiibi

At;ennen>i epi-copo ea de re lilleras

4i. Sliidiuin Poiitificis
in

ileilil.

seminario superfuso,
et praidnlces

ejiis incolis

componenda
et
aii

quiela; tranquillilalis, eltrani|uilla3quielis fructus

troversia Margarilani

comitem.
dain

reginam inter
,

Anf/eoavia:
defeiulena

produccrel amabiles,
qiiia

necimmerilo,

Egrcgie aniinalus erat

dignilatein

hoc

est

regnum
orbis

in

cujus integrilalis odore

fere rcgnoruin,
afflicta, et

Ecdesiffi

vinilicanduniqne

praedicta Ecclesia in caeterorum

Gra-cis iinperium S. Liidovicus, ut ex lilteii? I'ontilicis

provinciarnm
liotentia

terra;

scissnris
cst

suo insiiinandis loco videbinuis, iinplicilns

aiiinio filigala respirat.

Hoc

regnum, cujus
semper

tanien erat gravissimis negoliis, qua) ipsius ardoreni animi retardabant.

eidem

Ecclesia; contra ejus persecutores

Eqnidem

incuinbel)at ad

in cunctis ipsius tribulalionibusconstantia

atruit
rei;es
tioiiis

sopiendam inter nxoiem, ac fratrem Andegaviae el Provinciffi comitem conlroversiam; ad quam dirimendam Ebrednnensem et Nari)oncnsem arcbiupiscopos adliibuerat qui cum ab Urbano
:

De hoc etiam regno semper prodiere Catliolici, qui claris fidei et devoinconcussa.
lilulis

pra;signili,

Deo

se gralos per sanctae

conversationis merila,
plos perobedienli;E
tipiiciler

et Ecclesia; praidicta; acce-

essent exciti, ab eo flagitarat, ut in Galliis agere

promptitudinemexhibere mul-

pro discordia
Pontifex

illa

coiiciliauda

permitteret.

Scd
sibi

cuiavernnt.

excusavit sese

admodum
in

comiler,
ac

47. Porro, etsi

Romani

Pontifices pra;decesjiacis ipsius

non

licere,

cum

lantos viros in cardinalinm colle-

sores nostri pro conservalione

sollicite snis
id

regni

gium

adsciscere

baberet

animo

longe

temiioribus laborarint, efficacem ad

meliorem operam
exploraluin esset.
45.
a

Ecclesia; universae

navaturos,

o[)em

ortuin

el operam iiiipendeiiilo, nos tamen qui de rcj;no ipso prodiiximus, eo fervenlius

Ludovico illustri regi Franciae. Cbristiauissime pridem nobis jirinceps, devotis apud iios precibus iiisistendo, ut cuin lu veiierabilein fralrem ncistrnm Ebrednnensem arcbiepiscopum pro quodam arduo et secreto negolio, quod nuUatenus expressisti, du Scripsisti
,

et libenliiisoii|)OiUinilalis

lempore ad ipsins regni

commoda promovenda nostra totaliter converteremiis stiidia, et animum pararcmns, (juo arctins
ad h;ec ex natiir;c lcge leiieinur, et qno etiam

ejusdem Ecclesiac

ulilitas,

qna; ipsius regni est

aiinexa profectibns, ad id propensins nos indncil.

xeris retinendnm,

ejns absentiam excusatam

sibi

lia-

Quinimo

scire te

bere, ac

eum

ab injnncla
libi

a nobis obedientia

mciitis nostrtc zelus ad

volnmns, qiiod adeo ardenler tuam tiiornniqne h;ereanhelat

per Aposlolicas absolvere litteras curarcmus. Nobis igitur

dum,
ipsius

ac ipsius regni exaltationem tolis

nuslrnm

rescribentibus benephiciniintii

afTcclibus,

tum

in

bac parte paulo post recessuin

siiper lioc

quod pro bono salnbri, et prospero rcgni sl:itn iion recnsarcmus personam noet

rcsponsum
deferenlis,

nostrnm tuae magnitiidinis supervcnerunl qiupdam aliae tuaj litcuiii

slnim exponere laboribns sitas imminerel.

48.
nis

di.-pendiis,

si

neces-

tevx, per quas Iinjnsmodi expressisli negotinm,

et

Vcniintamcn,

sicut tnrc circumspectio,

nos atlente rogasti, ut

occasione comitatns

Provinciai inter chaiissiniam in Cbristo filiam no-

stram illustrem reiiiiiain Franci;e uxorem, et dilectum Gliuni Carokun Andegaviae et Provincia^ comitem germanum tnos ab olim fuerit materia
dissensionis exorta, pr;ediclo Eliredunensi, neciion
et venerabili fratri nostro Narboiiensi arcliiepiscopis,

iion latere nrgens non dissimulanda necessilas, nos stalim, poslqiiam snnuni sacerdolii calhedrairj.^ ;fe divina disposilione conscendimus, reddit niulti

indnstriam

ciediiiius

Ecclesiic generalis

pliciter

anxios in exquirendis viris secnndnm cor

cardin;il;iliis ofliciiim

iKistrum idducis ad
uiendis.

assu-

Videntes cteniin,

quod

Petii

navicula,

qnorum

pra;sentia

plurimum

necessaria esse

noslro

dignoscilnr ad Iinjusmoili iliscoriliam sopieiubun,

sa;culi coiislitula. erat

remanendi in ultraniontaiiis p;utibus, quousque tam utilis pacis negolinni aij tinem ;iliqufm perdncatur, vel saltem
usiiiie

in mari hujnsmodi adeo contiiinis procel!;iriim insnrgcnlinm umlique collisa fliictibus, et [lestilentiiim ventoniin tiiibinibus conquassata, quod

commissa regimini,

ad unins
et

aiiiii sp;itiniii

miiltornni
auxiliis

et

|)ciiloruni

nautarum
cl

consiliis et

concederemus
prffidicto

licentiani,

libeiam facnltatem;
iii

indigebat, (jui nobis

scirent et [lossent
iiiia-

et per nostras lilteras

injungeremus eisdem. ut
et

conslanler assistere, ac consulere sapienter,

liler
illaiii

negotio ad rcquisitionem

tuam vigilem

adhiberent sollicitudinem,
46.

operain ililigeiilem.

Sane,

fili

cbarissime, lioc semper ojilavit

ad laudem et gloriain divini nominis Iiosscimis salnbriler gubernarc; viros nobis eleginius fortes et ad bella doctissimos, qui die noctii-

Romana mater
et alleiitam

Ecclesia, et ad hoc

studium

cflicax

vigilanliam incessanter impendit, ut

Christianissimum,etfainosissimu:n

regnum

luuiii,

que ambirent lectulum Salomonis, et in quorum manibus gladios poneremus ancipites, el ardentes lucernas ad faciendum vindictam iii nationibus,
et

scrntanduin Doinini civitateni.

49.
n

'Ep. cx-ixv.

Inler

alios

aulem, quos nrstrnm

cl

92

URBANT IV ANNUS
tanli

1,

CHRISTI V2&1.
nientes

Iratrum noslrorum consiliuin ad gerenduni

eidcm

tibi

existimasprovenire, liujusmodi
iiis|icclis,

onus

officii

utilus fore decrevit, ad prcTdictos ar-

nostra rcsponsio

ul oonvenit, circum-

cliiejiiscopos

acieni

nieiitis

nostia; convcrtiinus,
taiii

stanliis uiiivcisis, rationab;lis et

idonca ccnseatur.

ct |iensaiis

omiiibus, quee peiisari in

Sabiiiensis,

ardui

qualilate
vidclicet
Ostieiisis

ncgolii deluieiunf, ipsos Narljoiienceui

ad

et

Ebredunciisein

ad

Ual.apud UrliemvetcreniXll kaI.Novemb.,aii. ii. De quatuordecim 52. Ccndinalnan creatio. caidinalibus partim boc, partini sujieriori auno

Ecclesiarum regimen duxiiims evocan-

creatis memiiiit Vitaj Urbani scriptor

bis
:

hisce ver-

dos, spcrantes

magna pereos nonsoium Romanoe,

Ecclesiffi

Sane,

cum idem dominus Urbanuseamdem

sed

eliam universali

nire. Propler

quod

nostris eis

conimoda provesnb certa forina iii

in
pr;cceptis,

virtute obedientia;

dedimus

littcris

Romanam Ecclcsiam videret satis in numero cardinalium diminutam, volens defectum bujusmodi rejiarare, ut Urbanus nomine urbanilatem ia
verbo
opere denionstraret, duas ordinationes, Decembri aliam in Maii mensibus fccit in quibus (per) cardinalcsquatuordecim ordinatos ostendit hujusmodi numero, mysticeque (quod)
et

ut ad pra^sentiam nostram festinanter accederent,

collegio cardinaliiim priTdicta;

Momanoc

EcclesiBE,

unam

in

per nos sokmniler aggregandi.

moramprotraxerinthactenus nos tamen, et fratres diligentius adverlcntes, quod cuin ipsi nbilibet Deo fuerint per operd laudabilia utiles et exemjila
50. Etlicetipsi
in suis pailibus loiigiorcm,

jier

t)uatuor

eosdcin cardinalcs ex pia'ceiitorum Icgis et Evangeliorum doctriua fidelium cordibus

salubria

fnictuosi

ffidificantcs

multiplicilcr

ad

deberet inseri et inserla fideliter cuslodiri . Complexus est elcgo carmine borum cardiiialium no-

salutem, moraiii
traliunt

quam

iu firaBtiictis parlibus pro-

mina Tbeodoricus
bonensem,
soriilus est,
(jui in

Vallicolor

qui tamen in eo

eidem

Ecclesia;,

quaj |ilurimiim

eorum
et

emendandusdum Guidonem archiepiscopum

in

Nar-

pra;sentia indigct, dlspendiosa est

iiluiimum

Ponlificatu Clcmenlij' IV iiomen

damnosa; qiiodque nec ejusdcm Ecclesia', nec ipsorum ex|iediret liouori, ne(|ue possenl etiam suum deinceps adventumsine gravi uola differre; coiisideraiitcs iusuper, quod ejusdem negotii sicut
ex peliti termiiii prolixitate percepimus, adeo est cruda el iiidigesta mateiia, quod nondum aliquod
digestivi

prima cardinalium creatione doinnuit.

natum purpura
Sane cum

dicli fr.ifres a canllne

paiici

Essenl, his

sedcm

miiltiplicare placet.
:

Vera saUis ubi

Isti

consiliuiii

quare pater
ordo prior
erat.

i-los

Conjiinxil la'eri,

cum

fuit

Iraclatus prffiparatoriuin

suiupsisse vi-

pouiilices Roilulphus, hic Ebroicensis

quod non de facili mediciiialia remediapacisaiimitterct, neque de levi, nec in Lrevi finem reciperet concupitum, praliabilo super hujusmodi ncgolio pra?dictorum fratrum nostrorum, cum multa deliberatione consilio; dispendiosum
detur, ]iropter
et

P.tesul cnsiiii,

moribusaptus

Huic archiprjesul Naibons nomine Guido,

Cui (quij successit ei, sEcula jure regens. Presbyien bini Siuion Paduanus, et aller
Sinion, cui palria Grillica terra
fuil.

Hi tres levits Golifredus, Jacobusqu2,

Tertms Huberius, clarus ulcrque

Atra-tum primuui genuit
Continuil fiatres bos
Altera lot quoriim
:

fuit,

grave nimis diclae generali Ecclesiae fore

jira?-

Sabella secundum,

vidimus, eisdem arcbiepiscoiiis remanendi ulterius propter hoc in prajiiiissis parlibus licenliam
elargiri
:

Alter Louibardus nomine, siirpe poieus.

priiiia

creatio septeiu.
loca.
liic
llt

nomina cerne

praiserlim cuin, sicut aliastibi scripsisse

regii
latcris

Ebreduneusis

tuiic

archiepi-cnpus

Pricsul, et Heiiricus

nomiue uictus

eral.

meminimus,
circa se

comitatus mullorum

virorum babeat copiam peritorum, per

sollicitudinem
efficaciler
iiotest

Hujus contulerat pradicto poutilicatuui llugoni papa, qui hene cessit ei.

quorum
negotium

memoratum

pacis

Hique sacerdoles Antherus

in

urbe Treiensi,

promoveri.

PrngfUitus papiE sangiiine, corde uepos. Buigundus palria fuii et Cistericusabbas

Alter prouiulus, Guidoqiie

51.

Ideoque scrcnitatem tuam rogandam

atteutius et hortandam, quatenus con-

nomeu

ei.

duximus

Hujusciiim titulum retinebat prano Joannes, Praesul de Purlu poslea faclus adest.
Guilleinius Rhcniis luuc archilevila, decanus

veitens diligentius atleiitionis oculosad jiraemissa,

el consideraiis
si

cuncta discrete, non molesle fcras, tuis in hac parte votis per nos hac vice non
satisfactum.
Si

Lauduiil faclus, terlius inter eos.

Hannibal

liuic

quarlus gcnuit queni Roma, duoque

Levil;e qui smt, carmina nostra docent.

exlilit

eniin

prajilicla

omnia,

et

singula discusseris sapienter,

ncquaquam ambi-

Jordanuni penuil urbs lerracina, Malh;eum KuBia, lot Uibauus feat in orbe patres (1).

gimus quin

a te, qui prffidict* Ecclesiae

ct iirofeclus

commoda
'

ua propria reputas

Ecclesia; prove-

Greg. decan. Bajoc. apud llasson. in Urb. IV.

(1)

Cum

secunila cardinalium promolio Maio

die
e.\

mense celebrata

fuerit, teste

Gregorio Bajocensi in

Vita Urbani

et ex

Epistola frbani
;

anno secundo,
vii impelrare

XH kalendas Novcuibris, data, conslet Narboncnscin ct Ebrtduensem aichiepisc. adhuc lunc episcopalus suos retinuisse me possum, quMUiinus eoruin translationem illius quidem ad Sabinenseni, liujus vero ad Osliensem ad .Maium anni sequentis

transfeiam. .Neqne aliter suadent >erba Epistola?, qua Puntifex scribit se consilio fratrum suoiuni evuaindus dusisse utiumque pra>su eiu ad purpuram. Hogat insuper S. Ludovitum, ut pra;suiem utrunique lioniain dimiltat, ad parenduni Pontilicio pra>ceplo, quo jussi fuerunl ad

prcesetituun

1'ontificis

festinunler uecedeu;

cotlti/io

caid-tiu/wm
illis

liomaiae

Ecc/esiie

per

1'onlilicein

soUmuiler

iiijijicgundi.
sint,

His

verbis nibil aliud e.vprimi

quam

voluntatera Ponlilicis de cooplandis

in cardinalium colleg uni, arbitror.

Qus

si

vera

optime ex

annalisla errasse Vallicolorem, ipii in prioii cardiiialiuin iiac Epistola collieit

iien:(s
inlulas aflirmal. Vicissuu auteni ipse in eo corrigendiis,

piomotione Narbonensem episcopum uccitum quod proniotionem secundam integro anno anticipet.

fuisse ad Sabi-

URBANI IV ANNUS

2.

CHRISTI

12n3.

93

URBANl

IV

ANNUS

2.

CIIRISTl

12(13.

i.

Sancta

Ponlifex ob cladea ChrisVianis iu Terra et maxime iis in Syria inflictns ingenii

et lai|ueus

super eam,

et ([ua! fiigisse

credebal a

facie fonnidinis

Tartaroriim, a Babylonis furore

ejus loveain iiuidil, el ipsius la|iro|iler

dolore affectns, higubribus litieris S. Lndovicmn ac pcr eurn fidelcs ad auxilia paraiida ificitat,
obsecratnr.

coiifunditur,
(|ueis iirelilur
tioiiibiis,

iii
:

(|iiod

miilli|)licatis

Devokiti

afllic-

siiinus ad

Servaloiis aninillesiinnni

nuni soxngesiinuin
tates

teitiuin

siipra
(jui

ducentesiinuin, sexta Indiclione,

ob

ci.laini-

ab Sarracenis

locis sanctis infliclus,

(Jroeco-

desuper ingeminatis doloribus fleliis in^emiiial, et de continua el iiiliderabili perseculioiie, (|u;e jaiii exlcrminiuin coniininatur exliemiini, clainores, luclum coiiliiniilti|ilicaiis

lamenta

rumin Con^tanlinopolilano

ini|ierio griissatioiK^in,

luiando, frequenlal. Clainat ad Clirisli vicariiiiri,

Cliristiauos |iiinti|)es, el le jiriiicipaliter, Cbiistianissinie [irinciiiuin, inlerpillal. Opprobriis saliata
luffi

tuinnUus Occiiientalis iiiiperii ex |irinci|)iiin discordiis, Manfredi in regno Siculo terocienlein

tyrannidem
lilici

lucluosis^simiis,
atliilit.

ingenles Hoin. PoiiLltque lugubiis aniii

jiost

labores et cur.is

petit, graviter sauciala

Deuin polentuc bracliiiim viiidicem exlibi vulnera delegit, a te

:

historiam a calamitosissimo Terrae-Sanclae slatu exortiiamur, tristem lerum faciem, laniataiiHiue

a Tartaris ac Babyloniis Syiiain ])ro|)oiiemus.
liii-

singulariter o[ieram medicantis ex[ieclans.

3.

Verum

diiin ea, (|u;c

de slalu miserabili

T('rra?-Sanct:e venerabiliiiin fi;ttriim noslroiuin...

et dilecli filii...

provisain Bendocdaris irru[)tionem Saiiutus hisce

Bendocdar cuni triginta miliibus eqnitum venit ante IMolemaidem xiv die Aprilis. Sequenti die impetiiose nimis usque ad
verbis describil'
:

patefecit et nunlios,
sei|)sain

iacrymabiiis insinuatio \wv litleras anxii rcferre salagimus, in

nostra reflecliliir, el loca dudiim cognila, qiioruni destruetio
describitur, rej^ncsenlaliva
(|uasi
siibit
((iiaiii-

mens

corporali
tain

pritsenlia

portas civifalis prosiliit, viridaria combnssit,

fiiit:

calaniitosa

mag^no valde. Kt iiifra Eotlein (|uoque mense, Saraceni destriixeriint monaslerium Bellilemitannm . Ex his Uibainis ingenli airectus dolore lugubres ad S. Ludovicnm

que

civitas in periciilo

dam

coniinenioralioiie,

|ii;esenli;ililer

tiietur.

Tunc |)aternum

atrectuin

ut

ex

intimis suspiria piodeant,ocnli solvanliir

in lacry-

mas, singultns erum]iant, ad qu;e lam

o[)|irefsioiium
tiriiu illius

;iiili(jiiarum

lilteras' scri[)sit,

quo ad defendendam Terramterroris

Sanctam
2.

incilaret.

Vocem

audivimus, forinido

et

mur, quam illatarum mur. Cujus enim aniinus

[lers sine sus(iiiioruin
tia,

consideratione inducinoviter receiitia [)rovocaoiiinis conqiassionis

ex-

non est |iax. Haec 'vox, mnlli doloris nuiilia, sii|i(r \ulnerum noslroruin dolores adjiciens, iii excelsis vox quidem laaudila est de parlibus Orientis
:

succedenlium
i|)sius

sibi freqiien-

sine lacryiiiarum [nofluvio, siiie succussione

siiigultuum, autanliquas
slias,

recensebit aii"u-

menlationis,

fleliis

et

luctiis.

Residiia

nainiiuc

ant considerabit inslaiiles:

cum

iii

aiiti((iiis

Cliristicolarum [^aucitas transmarina iamentaUir,

nec immerito

flet et

Inget: lormido enim utfovea

unde graviter dolere [lossil, inveiiiat; et instantibus inateria multa tiinoris et inicroris occurrat?

Nam si aiiti((uas
'

et aiili((uatas jaiii illius lerra; pres-

Sanul.

1.

III.

pag. 12. c. %.

Urb.
.^.

1.

ii,

Ep. ccvi. Ext. cliam

suras

jiii

in eod. Vallic. sig. C.

mim. 49. pag.

sticolis

o quanla Cliricausa doloris et horroris ingeritur si

judicii ceiisura discutiat,

Verum
Niniirum
aiini

re

inajoi-i

diligenlia
in priuri
aniiis

Narbonciisis

rcnunliatus suis

qnisipie
Iil

HccLMi.
sibi

eqiiidcm
iii

de

co tempore (luo a scriptoribus iiucusjuc consignalur accidisse Ebreduensis vero in aliera aniii MCi lxii. Sed cuni uteiiiue caidinalis digiiitatein respucrit; idco non prius illam adiisse censco, qiiam post XII kal. iNovenibris fsaibonensi constat ex liUeris l'rbani ad illum datis, quas e.v aiitiquo Pontilicis illius Hegislro vujn-arunt
disciissa,

arbitror

utriusiiuo

elcctioiicm

cardinaUuiii

prouiolioiie

aiiiii

mi;iLX1,

PP. Marlene,
taiii

et Duraiid

Collectione
;

monum.

toni. li, col.

iit

12a(j. E.xiiriniit in

illis

dignitatem

rcs|iiierct

nianilaliine,

Piinctationc iiiiacniiiinie

submota

Ponlilex quaiita aninii contcutione iNarbonensis illu oblaRomam certa die pergat ad cardinaliliam purpiiiam
.Mj.\>ii.

iniliiinilani.

94

URBANl

IV

ANNUS

2.

iu
rit,

CHRISTI \2G^.
usseiit, |iluies;ucesceperit,

(lcbita inler CiTteia ])ielnie (luis^^iderciit, post slfa^es

riih^liiiin

Acconensem

Acconem
inunili

varias

post nllernatos

trequeiilissiine

suinuiain reiuui iuo|)iam ac peiieulum addiixedivi!ia((ue

piiccessus prosperos el casiisailversos, sncr.itissiina

illa ioca, (|iioriiin alferuiii Orieiis

tantnmmodo
et

[irovideiitia

ex alto Viiyinis

[inuci crucesiguali loitissime ejiis iin|)etus

riiit

excepe-

puerpera'
alteiuiii

piirtui et siio (lit;inssiino (leputavitoiiui

iileiii

nc pri)|iulsaiiiit
belli

(|uaiuvis lioslis nbscesserit,

et

vero ipse
ilelegit,

actor, vila) sua>,

iiassiuiii

mnjoris tnmen

mcluin imiiendere,

quninreditu-

et

nioili

per inniiuudissiuios Saracenos

ali olini (leleiita vililer, etiiiso-

priinum
daiii
riis

iniijoribus co[)iis

iuslructiorem

Occu]ia!a violeiiler,

riim. I^roinde enixe

ilum

horlalur, ad dcfeuilen-

ruin

vilissiiiia

coutrectalione polluta!
piudeiiler intelliyat,
iis

religionem, ac loca saiicla tot divinis mysleconsecrata, ab infidelium contumeliis excidio-

4.

(|uauta coin|iassioneinoveri debentChrisi

stiani cujiisinie |ir;ecor(lia,

(jue vindicauila [irosiliret.

7.

diligiMiter alteiidat, (|uis status eral

pusilli gre!;is Doininici,

quasi diebus
iii

Ouin ideiu |)rofanus hostis

iiii(]ua

radicali [iro-

residui videlicet,

re-

secutor odii, quod coiitra Christianum

nomen

et

gione

illa poiiuli Cliristiaiii, cuiii

Tai tarica leritas

cultiim,de
])rii'i)nrans,

cditus radice, conce|)erat, dolos

parieiis, sic in

niultiludine nuinerosa pra;valiila, et s;pvitia iiiuata

terribilis, sic in conviciiia

ini(]nitatem

veneranS])iritn

regna

et partes invaluit, et
,

(lam Ecclesiam Nazarenam, infra cujus ambituin

(juod

eoruin

alii|uibus

de|iopu!atis oiiinino,

Virgo viri;inum
snncto

saliitata

per angelum de

ipsis ac aliis siibjuiialis, ei

suae siibditis dilioui

concepit, et ipsius pailus angclico exlitit

modicum
siia;

illud Cliristianitatis

residuuin et coinvel
Si

pra}nuntiatus affntu, maniis

trices,

non solum occu[)ainjecerit,

minalionuin

inculcatione

terrebat, et ei juguni
ipsius exciilium

sed

etiam

destruclrices

([uod

importabilis

servitiitis,

ipsnin, per sacrilegos et nefandos

iniquilnlis suae

variis terrorilius

minabatur.

autem ad eam,

ministros desa?vieiis, redegit ad soluin, ejusdem

striictnra

quae nunc imminelet dissimulari non potest, ejusdein

nobili

oninino dcstructa. De amplis-

dirigimus nostrx conderationis intnitum, liiuctimor, hincmoeror, hinc ploratus et ulubitus incolarum rcfjionis illius:
terra3 desolationein

simo,

in(]iiain, illo tein[)Io eleganli o|)ere exstriicto

Io(]uilur,

tiuebat,

hinc nobis et cunctis

fldei

Christianaj cultoribus

quod sacrain a?diculain ambitu suo conqua iiicarnali Verbi mysterium erat peractum. Hanc vero divina providentia servatam,
iu

puiloiis novi suirnsio, et

nieiis.Te,
si

pudor confusiouis imet

atijue in Didmatiain

primiini, in Ilalinm

jiostea

Redein|itoris nostri

piissimae

sua;

uiutntis sa'pius locis divinilus

translalam videbiulliino quievit,

Geuilricis
tientia

tam atroces injurias de ca^lero vel padnmnabili toleremus, vel damnosa tole-

mns

inferius, qiia! a loco, in

acce[)it
:

qno

Laiiretaiiie iKimeii

Ecclesiain in cnpite

rantia [laliamur.

moiilis

Thabor

in Doiniiiic;c Transligurationis lio-

Ecce etenim dum divina providentia in Sarncenorum perfidiam Tartnrici tiladii ultioiieiii,
5.
a

norein constructain

Deus
|)Ost

et

quasi sui virgain furoris exercens, lotain leriain

Alapioe

, ac Ecclesiain de Cabiila, ubi liomo unigenitus Dei Filiiis .lesus Christus resuirectiouem sunui ciim discipulis suis,

us(|ue

Hierusaiem eorum spurcilia purexiiule

illis

vera

et iiifallibilia

resurrectioiiis

gavisset, et

tandem Tarlaris exlerminalis,

humanitalis
nitiein

eis exliibeiis

ejusdem et susp argumenta coincdit, saijisain

tidelibus in |iarlibus

soliim liostis P.nbyloiiius

crilegio simili demolitiis, et post [lancos dies pla-

superesset, eisijue adeo videretur iirridere prosperitns, ut

Accon aggressus,
uiulli]iIicalioiie

(junm jam incur-

abbrevintis viril.us hostinm,

d( lelis, et

iiiio

etiam

suum
igne

coiicusserat miiltis vexavit

ipsis hostibiis pro niagna parte randa deperdita spes |iateret,

ad reciipestatns

inceudiis, ac turri Doc, circa (]uam castni flxerat,

prosperi

supposilo, ca]ita et diruta; custodiimque

inorti
traditis, reliquis, ut diulius

redintegralio spoiideretnr
tibus causain Chrisli,

Cliristianis

negligen-

i()siiis aliis

mo-

|)erfidiis

soldauus Bibyloni.c
Cliristin-

rerenlur, cnptivilali servatis.

8.

treugarum
co|iioso,

et

[lactorum

fide,

quain ciim

Demum

civitalein

nis i[)MS iniernt, iiilideliter violata,

cum

exercilii

quam

niulla; caristia; coarctarat inedia,

Accon invadens eam, circumadimpetiit, et [lostmo,

quein

iii

grnvi mullitudine congregnral,

et Naiin,

jacentium viridariorum mnneriis ignis voracilale

consuin])tis, ])riniuin
sagittis

castinmetatns inter montein Thnbor

tota Chrislianoriim terra
occu[);ita
liostililer,

et

usque ad porlas Accoii

siios

dum

alis

e((uituin

ordinatis

cum

equitatus et
beati Nicolai

et inter adiniratos

pro

armorum

fragore per coemeterium

libilo (listribiita, [ler varios

fidei

nuntios a Christianaj
et

cuUoribus aditus, sollicilatus multifiliciter

inclinari

transitum faciens, conlra paucos milites Chrislianae religionis alhletas qui extra fossatum civitalis
,

sollicite requisilus in aliijuo

nou

poluit,

ejusdem ad

i()sius

nec moveri

nem
madenti stylo descri-

exierant,

tulamen et proprinm defensiodimicaturuscum eis, imoveiiiis, ut

credimus, adslititdeccElo
:

G. 1'rosequilur lacryiuis

in s[iiritu superhire sua; credebat, eos absor()turiis,

accessit. Sed, ut firmiter

bere quas clades Babyloniiis Christianis intulerit,

ut Nazarelh non occu|)aril niodo, sed etiain everterit, ut Ecclesiam inontis Tliabor per suinmum
religionis noslr.ne conlein|)luin soloEequaril, ut alia

pncdiclis alhletis auxiliuin

in cujiis

astitit illins

potentin,

coiiS()ectu

noii

est diirerenlin in

mullis

liberare vel

[laucis. Ipse illos

;

de

manibiis inimipra;diclam a
rii-

sacra templii exciderit ac funestirit,

iit

[ilaiiilimn

corum

eri[)uit

ipse

civilatem

URBANI IV ANNUS
gienlibiis praeparatisad escain sua; viilutis polcnli.i
lil)i'ia\il:

'2.

f'IIUIST[

1263.
proseijiiti

95
labotin) et

gcnilorcs inclyli toteslis hucusque

ribiis, l;im

nani pruicisex
sujcnii

(licti< mililibiis,

qui nuirinsi^niti

immeiisis siislinuistis expiMisis,

principiiin desliliitnm
iii

tein
tain

linjiis

signo crncis
,

vivilicic

eorunidcm
lioc tiihili

auxilio, et per
illins

felici

martyrio flnierunt
ail

transeuntibns, ul

pnccipitio derelictiim

despera-

spcramiis,

vit;im, rcliiinos sanitlarnin et spirn-

fionis baiatbruni corruat, (juod ul resurgat in [losteiiini

s|iei

lornm pinviam, qiuc granciiiiis iiiore niuiiiine clissultabanl, ferre amplius non valeiitcs, mcmorato
taincn Giiiifrido
vnliieratis ex eis
ce[iit.
a
,

reli(]ui;i!

iion

s'j])ersint. tui

Acccndant
conlumeliae

igitur

zeliim

luiiiii

tot

ct laiita;

et

aliqnibus
iiisa

aliis,

licct

paucis,

Salvatoris.

civitus

sola

Dei viitule re-

9. Ilis,

fili

charissime,

liis

et liis similibus,

imo
:

eliaiii
liis

gravioribns agilatiir Teira-Sancla procellis

liis

Exnrgat, qiKrsiiiiius, magniricentiaregia, exurgat in adjutorium Ctiristo suo. Consurge, fili, Doniino adversiis nialignantes, et adversiis oper;iiiles iniqiiit;ilcm ci ]ierseveranlia consueta condl.
siste.

Iraliitnr flnctibus,
iiiibi

tempcslatibus nnclual.

CiElerum

licet

nonnullos

alios

orbis lerriE
lilteris

Talibns

Cbristiaiiitas laccssilur injnriis, lali-

magiiates ad subvenienduni terraD prtcdictiE

noslris hortemiir, (juia

bus lassatnr angnstiis, taliuin pressurariim mole

coinpriniitnr. Et profecto,
catliolici
iiieros,
rilis
si

tamen
et

liiiini

specialiter,

tn [ir.Tcipne ac cateri

seremssime reguin

or;it

ini]dorat

anxilium

muiuli [irincipcs vestrossubilnxeiilis buiiisi ei

causa Rcgis iclerni, exccllenliam regiain atrectuose

imo

celeriter

subventionis porrexe-

(lcxteram, irremediabililer, utcreditnr, oppriI.iccl

rogamus, et obsecramus in Domiiio Jcsii Chrislo, in remissioncm libi peccamiiium suadentes, qiiod
illius

inclnr.

enini

impiis&imus

ille

soldanns,

suicque Genitricis

vindic;iiidis

oj)]irobriis,

boslis Cliristianitalis

iuleslus, conslanliam Cbii-

sniier qtiem

pro iiobis opj^robria exprobrantium

stifideliiim in defeiisione pra'dict;e civit tis expertus, ail

ceciderunt, aiixilianteiii dexlerani regiie m;ijeslalis

tempus utoccnparet Crater

et

Montisregalis

exteudens, ad jiricstandum lerra; menioratcC subvenlionis celeris ac opporlun;^ reniedium, jiroul

ipsius pcnsalis condilioiiibiis, qiias tua siibliiiiitas

castra,

quorum dominum

proditorie captivanit,

abscesserit, suo in diversis locfsexercitn dcreliclo,

ut fideles per freqiientes ipsorurn insultus aUer;it,

et eos in siio rcdilu ticilins debellet atlrilos;

non ignorat, expedire

lidcles

|)iil;ivcris,

ita

promptiim
caeteri

com-

exbibeas regalis pietatis affccliim,

qiiod

miiiatiis esl t;imeii se

post niodicuin teinpniis eo

insliuinciilis
teir;i illa

iiislructiiirem
bellicis

liominibiis, ariiiis et

reditnrum, quo ad delciidnm dc

C;illiolic;c
iiist;iiiliiis

ijusdem lerric siiecursnm, (]iicm i]isius extrema neccssitas insbinter exigil, tiio indueiilur exemplo sic(]iie (liviii;e poleiitiae
ad
fcstiiiiim
:

omnem

(idti et Cliri>tiaiioium

mcnui-

viriule

iiiiTainbiila

rciiriiiKinliir

nalionis [iravae

riam i()snm vaeatuium

conjeclura
adverterc
porlendit
:

|)i;elentorum
gesla siini
s;itis

atqiie perveisac eonatiis; et

slerinitis

si

enini

qiiae

dissimiilationis conuivenlii

noii tiaiisiinns,

Doiiiini

inimicorum fi.lei eoncoinibns, fiileliiiin coinua exallenlur, libcretur ba-redilas, Cliristi;ii!us populus
et

possuinus
in

(]iiO(l

ad

exleriiiin;iiiduin
Cliristianilalis

de ore leonis
iion
soliiin

bestne nianibns

eiii;ittir;

libique
lerrae

omniiio
reli(]uias,
ti;uiil;ilis

snpradictis

[lartibus
,

de benefieiis, quae tu ipse

iis

illi

civitatein
iii

pra'(licl;im
i[isis

ejiisdem Cliiis-

!m])cnilcris, sed et de
l;uid;il)iliter

qii;c

ab

aliis te in lioc
,

iiartibiis

robiir,

lam

poteii-

imilaiilibus

iiii])cndeiitur

merces

ter,

tam ardenler
Doiniiii

iiivasit,

ad aboleudum

jiro

posse

accrc^cat reliibtilioni-;

aeteriiaB, elc.

Dal. a|iud Ur-

nomen
Irem
filii

oniuiiio de lerra

annunliationis

beinveterem Xlll kal. Scjitembris.

12. Accessere rcjietili nunlii, Willelmtis iiimiriiiii

i|)siiis, et

conversalionis loca destruxit, qiiasi niajiiissimam tam cliari (prcmcrent) injuri;e

unigeniti)
lictam

Tii|iolitauu3 Ordlnis

I*r;e(iiealoriiiii
(jui

ac dein

(vel

ofTensam

iiisins

partnrirent
[ira'-

Betbleiiiitanus e])isco|)US,

ex]iosnere (|iiantum
;

offciisa;, [iraj

Nazaienam
esl

Ecclesiain ul

im[)eiideret Terric S. discrimen

luin liostis coiii|);iraret
:

qiio terrore bcl-

mitlitur desliuendo, s^cviit in i[is;im.

10.

aliiuc Urbiiitini rogavere,

Ha Deus, erectus

iiiimicus, iiianuin

ulsubsidium aliquod
siiriis

tuiii

ad niuniendasaggeribus
inqirescojiias

siiam misil hoslis ad cuncla desiderabilia TerncSaiictac, vineain Doniini a[ier de silva sine obicc!
contr;iilictionis exterminat, singularis ferus nullo

arces, in quas Surracenus suos im[)elns

videielur;

tiiiii

ad

rcdiiilegrandas
lilteris

submillcret. I*roiiide

scri])lis

ad

S. Ltido-

imi^edienle de[)ascitiir.Ha Deiis, non invenietadvocala nostra

[latronum genlis Cliristiaine iiatroiia?

[leccalornm, reliigiuin
siioiuin
prosceiilincni

Non
Deiis

inveiiiet defciisorcm

\icum,qui Fraiicorum sceptra moderabalur, expeliit' nt ceiilesimam. (]u;im iii Galliarum [larle pio urgeiite Ternc- Sanct;c auxilio colligi jusserat
,

adqiiem confugi;itnon habebil? Deusjudex justus,

iiltioniini

taiit;i

rerum
,

Dnniiniis

usiis |)ro
K Ciiin
iiiiiin
liil,

daret operain, ut in eos tuendoCliristi;iiio iiomine im|)(Mi(lereliir:

necessitate
,
,

jurium,el iiijmiaiiiin non li;ibel)ilultercm? Absit, absil, ul desit Virgini tua inaxime alioriimvc Cliiisli
fideliniii

inqtiit

dicliis
iiiii

Solibintis, (lui

;id

extcrini-

pricdicloi

Clii istiaiioitini fre(]iieiiteranbe-

in lanta

necessit;ite devolio. Absit, ([und

iidveiiiente veiis lenipore, (jiio reges ct piinci-

pricmissumCbrisliaiiilatis residuum (lereliiii]n;itnr

cxcidio, besliarum

jics

consueveruiit ad

bclla

[irocedere,

iiiteiidat

dentibus exponalur. Absit,

iit
'

liedemptoris nostri negotium, (|uod tu et tui

|)ro-

Llb.

I,

E|l.

XL\

LXXVI.

'JG

URBAXI
coUectis undique
siiis

IV

ANNUS

'2.

CHRISTI 126o.
jicnsetis; sit
iii

coiiflatis ot

virihus poten-

regno calorum a
iis

laicis ])r:cvenii'i

tatus liostiliter
siuiiiif]ue in illa

ingredi et aggredi terrain

ipsam
arclii-

Non

patiamini, qussiimus, in

amaritudine nos

exercere fnroreni,

etc. Interjectis

tanta pcfundi, ut desit i^raeserlim nobis Ecclesice

noiuiullis subditse in eaiu reiu

Tyrensem

episcopuiu instruxisse auctorilate, ut coiligendam in Galliis noniuillisque circnii jectis locis ceiilesiniain ipsi oppigneret, ut ex ea sumi)lus,

regimini prasidentibus Terra; ]iraefalae succursus, qui ad illum procurandum pio viribuseoam])lius
ct oflicio

et

afiectione

tenemur, quo

specialiori
et

quos

in

cliaritalis affcctii

ad ij^sum afficimur,

pleniiis

rem Syriacam

jirotuderit

recuperet. Cuiii

vero
gerat,

gerendo

iiiibi

iiatiiarcbatns officium vidiiuus et

Joppensis arx ad Babyloiiioruiu impetus propul-

saudos magnis operibus firmanda

uieuda(]ue jtecuniam
sed a
jiiis

sit, ita reiii

paliiaviinus uecessitalcs ipsius. Cum igitiir urgens compellat necessilas, ])ungens arctet conscientia,

ut convertendam in |iropiignacula excitanda

J(i|ii)ensi

mu-

ingeiisad bocinvitet affectus, Terrre iufefata; nullo

comiti non tradat,

modo
sito

deesse proi^oniinus, scd eidem tirino jiropo-

viris e consilio

Hierosolymitani patriarTiditer igitur Aposto-

adesse intendimns, (|Udntuni

toto posse, etc.

cum Deo

(loteri-

cbae expeudatur; fauste deniiim ac feliciter sancto

regi

mus

Addit arcliie()iscopo Tyreiisi

precatur bis verbis

licas preces adimpleas, quod unigeuitum Dei Filium Jesum Cliristum, qui te fecit oleo sacri cbri-

exigenda quinqueiiiialis centesimae muiius iiiqiosuisse, (]ua2 iu Terrae-Sanctae suhsidium converleuda

sil.

clinslum suum, i^rupitium exiiide tibi conslituas el benignuni uosque devotioiiem tuam, quam iu adimpieiidis divinis et Apostolicis beneplacitis piom|ilam seniper iiivenimus et i^arataiu,
snialis

Non Sarracenorum modo, verum Tartarorum

etiam excursionibus patuisse Paloeslinam de()lorat
Ponlifex,

cum,
,

(]uaiuvis

\\ms

Aiitiocbi;e

obsidio-

ueiu superiori aiuio pulsis Sarraceuis solvisse referat

dignis ob boc

laudum

pra^coniis atlollamus. Dat.

Saiiutus

apud Urbemveterem VII id. Januar. aiino iii. Siiiiili etiaiuad regem NavarriC argumeuto litleras
misit', ut ceutesiniam cogi imperarct.
13.

suberat,
Latiiii

atque Armenis quod ijisorum vectigales

'

favisse

ea causa

se constituissenl;

vero, qui erant in Syria, aberant longe ab

servitute, ac Bethlemituuis e])isc.
qiii

eorum subeiinda
Quoruiu gravem
puiii

Non

ea,

qua par

erat, in

busjusmodi ero-

eos defixil* anatbemate,

se

ipsis subjicerent.

cenlesima ad instaurandas Syriacas piomptitiuiiiie cuiu Pontiticiis votis res consensere Gallicani piffisules, e quibus Rheiiieu-

ganda quinqueimali

et iiitolerab

lem tyrannidem

in-

dicat Pontitex in Iitteris ad iE.:idium archiepisco-

Tyrensem

datis,

qiiem ad contrahendas cru^

sis,

Senonensis,

et Bituricensis

arcbiepiscopatulitteris

ccsignatas co])ias legatum crearat; fidelesque his verbis ad eos propulsaiidos acceiidit
filii
:

um
lavit

clerus iniqiia a se extorqueri

:

expostu-

Noii sint
iii

quas gravissiinis sententiis rffellil Urhanus, olijecitque pudore suffuiuli debuisse viros
pietate ac

devotionis imineinores, qiiod ipse Christus

terra illa in foriiia servi

tatisindutiis, criicis
ut mortein

carnem

nostra- morlali-

Ecclesiasticos
qiii

religione viiici a laicis,

non inodo

in ea justis^ima causa siias opes,

iil.

nou metuit subire tormeiituiu, nosliam uiorieiuio destrueret, et vitaiii

diliilla

verum sanguinem protuudcn

Rbemensi
tusto Vallicellaiio Ms.

Inscriptai

sunl

resurgendo fldelibus repararet. Qu;psumus

genler altemiinf, qualiler
dejiressa jacet,
in
(liris

aicliiepiscojio ac sulTraganeis in

perve-

miserabilis regio

i^erganieno

lilterffi,

atque

angusliata flagellis; vicinique

ille

qnodque

eodem exemilo ad Bituriceusem

missas
notal
:

et

Senonensem
subsidium

eam

p-^slis

Tartarica supervenit, cujus tanto

futiiri,

archiepiscojios, et ipsius obnoxios prsesules Iranso

l)otius,

niuiiriim

formidantur

Circa Terra'-Saiict;e

incursus, tiuanlo gravius

saevus et dainuabilis

prudenter vestra remurmuratio substiluisset, ut

lueilitatioue debita recensentes, (luod et principes

Tartaiorum
servitiiti,

po|iiilus

terram, qiiam su;e subjicit

intolerabilibus exactionibus opprimens,

incolas

sa^culares et

alii

laici

ad vindicandas uostii Re-

sic

illius

torquet

immahiler

et

alfligit,

demptoris injnrias siiontanei se frequenter ct potenler accingunt ad liberationem dictte Terrffi, se periculis et sua dispeiuliis liber.iliter exponentes; nequaquaiu i]isi tanliu necessilatis tempore, iiu-

(juod
iiietas

degenles sub

eonim

tyrannide libeiitius

mortis eligerent, quain sic vivendo lanla

regionis ejnsdem
tejie-

subire genera tormentorum. Exurgant ilaque fidei

zelatores ad difensioneiu diclaj

Taitarorum immineute lyiannide, subventionem de i])sius Redemptoris j)atiiiiionio negarelis. Profeclo multa ckricis et pralatis ])iceluani
scilicet

Redeiuploris m;irtyrio consccratae, nec ad id

scant eoriiin
aniiiii
,

sed

ferventibus

desideriis

accendanlur. Hoc eiiim ipse Dei

solliciludiiiis buiiiana;
tat, et

Filiiis iiiter

catera

ci]iue

causa pudoris ingerilur, si uolint ijisi oiiera ievia digito movere j^ro Doinino, dum laici fere im|iorlal)ilia giudenter et libcnter assiimnut;si
clerici contra

servitia

gralissimum repuin

ob

illa

rependit jiraemia, quae principaliter

et jietere,

affectare
])rffiseiitis

debcmns
,

duin

valle

positi

]iersecutores noiiiinis Cliiistiani de

niiseriae indulta
etc.

nobis excuiTiiuns lem-

Christi

palrimonio siibveutioiiem
projiriis,

denegent
si

et

jiora

servitutis

laicicosde bonis
liericula,

persoiiarum noii vitando

archiepiscopo Tyrensi, ut

Imponit muiiiis x-Egulio iii Frauci;e regiio,ac

persequuntur.

quantus rubor,

lecte
1

S.inut.

I.

111.

pag.

li

c.

6.

Urb.

1.

111.

Ep. CLV.

Reg. posl eaind. Ep.

Val. sign.

Iit.

C. num. 49, pag. 14o.

Lib. 11. Ep.

ccssxv.

URBANl IV ANXUS
Metensi, Tullonsi, Virdiinensi, Londiensi et
raceiisi

2.

(|u;c

CHRISTI I2G3.

97

Came-

Luxit sane gravi?sime liorum discordias Pontifex,

quaiita
invtdierent rLi Christiauai mala, in
horlaloriis ad

provinciis, lidelibus

religiosam militiam

proffssuris
pietateni

symbolum

Crucis couferat, nd (juorum

[lacem

lilleris' flehiliter exiiosiiit

sacris prx-iuiis incitaudain, veiiiam cri-

cMagnis onusta
toriim
voliis

dispeiidiis, variis(|iie [ilena (leri-

miuum arma
iioc

suscepluris, vel stipein erogatiiris

:

culis inter vos et dilcctum flliuu)

imperlitiir, additcjue

uTibi et prsediclis, quos ia

cooperaioris elegeris, convocanili ob id ([uotiescumque el ubicuiiique videris expedire, cleros et populos iocorum, ia quibus te, vel ipsos propoiiere coiitigerit

commune Venedudum coorla dissensio non solum mulla et ipsis cum gravi aiiimarum discrimine in
imo eliam
(larti-

personis et rebus gravamine irrogavit,

graves

maxime

in

transmarinis

et

Romaniae

vcrbum
;

crucis^ ut processioiialiter

bus
el

intulit

hactenus

religioiii Christiante jactiiras;

cum

devotione
iulersint

conveuiaut, et |>ra)dicationibus
cleros

eo graviores
parlibus

proculdubio comminatur, quo

ojiportuna)
dcfiMisionis
coiitra

vestris

eosdem ad

id, si

iiecesse

dissidenlibus vobis ad invicem, per quos solebant

fuerit,

per

ceiisuias Ecclesiasticas

appellatioiie

eisdem

postposila compellendi, ac pro ei<dem [)ia;dicalio-

insultus adversos prompla remedia provenire, iu

eas hostes fldei liberius debacchantur, elc.
16.

nibus ferias, prout expedire videris, iiidicendi; concedendi quoijue omiiibus vere poeniteiilibiis et coufessis, (|ui ad easdem convocatioiies et |)ra'iiicatioues vestras accesserint,

Pontifex cnrans recuperare Con^^tantino-

centumdierum

iiulul-

plenam concedimus auctorilale pricsentium potestatem, etc. Datum apud Urbemvelerem VII kal. Maii anuo ii.
geutiam
;

pnlitanum imperium inter alia Ecclesiasticos ad bellicos sumptus tolerandos odstringit, detrectantes objurgat. Uiebant etiam Ponlificis aiiimum

jirader Syriae tueiida; consilium, cura; aliae gravis-

14.

Quam

vero Tyrensi archiepiscopo iu Galliis

aliis

simae pro recuperando Constantinopolitano im|)erio, quod Palaeologus invaserat, avertendisijue

schismaticis

provinciam commisit,

etiam pra;sulibus, ad

rem gerendam
dreaein

idoneis, aliis in locis, ut ^Valtero

episcopo Wigorniensi
Scotia
,

in Ang-Iia, episcopo S.
JSidrosieiisi

Aniii

majoribus malis, qu;e earum parlium Catholicis a imminebant, Verurn obstabant ejus desideriis Genuenses qui tum odio in Venetos
,

archie|iiscopo

inflanimati

cuiu (juibus

graviores

iuimicitias

Uania^, ac plurimis archiepiscopis atque episco[iis

iii

iuaxima

religioiiis

cladegerebant; tum Grascorum

atque anatliemate ideo

caeteris regnis*

demandavit, luin beneflciis Apo-

promissis allecti Palaeologo sese contra Balduinum

ac Venetos conjunxerant
,

slolicis

cruce insiguitos est jirosecutus ^ Vacabat pastore Hierosolymitana sedes, ex quo ab ejus Ecclesiee administratione Urbanus , ad teneiula gubernacula traduclus, totius orbis Cbrisliaiii solium A[)Oslolicum conscenderat atque adeo patriarcham tanto muneri virtulibus nou iuqiarem
:

defixi in peitinacia bcerebant. Ingenli igitiirobid

dolore affectus Urbaniis ad senatum (i0()ulumque

Januensem

litteras

paterni amoiis notis insignes

esl, iit

dedit*, quibus

bortatus

ejusmodi foedus,
et

cujus causa sacris eraiit inlerdicti, dissolverent,

Ecclesiffique
justissinia

pra^leclurus, episcopum Agennensem ad ejus sedis digmtatem transtulil*, ac legatioiiis gereudie iii Syria, Armenia, Cy[iro, Aiitiocheno [irii)ci[iatu,

imperia capesserent

([uo eos urgeret acrius, Turritaniim

puiii

archiepisco-

insuiisque adjaceutibus (lartes injunxit", ejusque

legationis mtinere auctum ad eos misil% ut incusso anathemate, urbis((ue arcliie[)isco[)aIi di-

munens
iis

insigiiibus dccoravil'

([Uce

lauieii

luuc

gnilate exuendae terrore afereudo Pahvologo auxi-

esset deposilurus,

dum

cardinalis legatus [irtesens

locis adesset (1).

15.

Auxit Palsstinae calamilates, non solum

cum ipso foedereabduceret, cogeretque classem ad scbismalicorum gratiam instructain revocare; quos etiam in concordiam cum
lio,servando([ue
Venetis redigere studuit
'
:

Tartaros et Sirracenos, ([uumvis intcr se infensis-

simos, in

illius

exitium consensisse, sed Genuenses

17. Atlendentes, inquit, et flebili meditatione

quoque ac Venetos, (|ui tutari eam armis debuissent, ob mutua odia ijisani in discriiueii adduxisse. Venetos enim hoc anno instructa ingenti classe Tyrum, ubi Genuenses publica praetoria liabebaiit, oppugnasse, rcfert Sanulus ' sed Acconeuses la;

pensantes, castrorum aliorum([ue

dia el de[)OpiiIatioues, strages
tus

loi

orum

incen-

coiporum

et iiiteri-

animarum, ac

alia [lericulosa dispendia,

oliiii

quee
iiiler

reipublicLc Christiaiiitatis, ex discordia

vos etVeiielos suscitata, accidisse hactenus et acci-

borantibus tulisse auxilia,

'

pugnamque

diremisse.

dere jugiter dignoscuntur; et considerantes, quod

Lib.

II.

Ep. ccLix. et

1.

III.

5 Ib. ' Ib.

5 Ep. Lxxiv. Ep. Lxx. lxxii.

Ep. civ.

cv.

Ib.

- Eod. iii Ep. lxix. lxxi. lxxv. 4 Reg. posi. Ep. lxix Ep. xxxis. s Lxxiii. Lib. ii. Ep. lii. xcviii.
1.

Ep. cvi.

'

Extal in Cod. Vall. sign. C.

Sanut. L

lii.

pag. \i. c.

(i.

Ep. xliv. Ep. vi.

num
1.

49. pag. 153.

iii.

' |b.

Ep.

xcii.

xcui.

Ep. curiaL v.

Lib. ii.
' Ib.

substituli,

iii Brcviaiio Gestor. Ponlif. Romanor. Raynaldum accusat, quod palriarclisc Hicrosolymitani, in locum Irbani non meininit. (Jua in re falli viruni doctum consUt, ex iis quai ia lioc paragraplio leguntur de episcopo .\genne115i ad eatliedrain Hiorosolymilanam promoto ; idcin est eniin Guillelmus, qui reipsa Urbano in ea EcclesLi regenda successit. Quanquam in eo errat annal sla quoJ elecliim tioc tantum anno couimemoret, cum forte superiori anno exeunte assumptus fueiit ut in Nota ad an. mcclxi, VIII scripsi. Patriarcbam huuc legalioue Sedis .\poslolica', et administratioiie Ecclesia: Acconensis auctum, lioc anno die xxv Septembris .\cconem per-

(1)

Franciscus Pagius

vcnisse scribit Bernardus Tliesauiarius seu Tvrii Gallicus continuator.

>U.NSI.

AsN.

Tojics XXII.

Rayn.

III.

13

98

URBANI

IT

ANNUS

2.

CHRISTI 1263.

biijusmodi occasione discordiae

Constantinoi>olilano
aliter

corpiis gfeneralis

Ecclesiaj nienibro nobilissinio, imiurio videlicct

,

totaliter

nintilabitur

nisi

tam grandia membra sitis, insensibilitatis argui pcr prophetam, ex qno eo non solum in ejusdem imperii occupatione percussi et ItEsi graviter non
doletis, sed etiam in

snper boc duxerimus providendum; disposuimus firmiter in animo nostro inter vosctVenetos

lam gravi
lenitate

laesione

medicum
;

aspernari videmini
1)10 ii)so
tis

ipsos

pacis

cogitare

consilia, et

omnem,
;

in

medeiitem dum imperio exhortalionibiis benigne monen-

cum

quantum

Apostolica se exlendat aucloritas et po-

petita subventio

non coaclione jubentis

extorta
:

teslas, adiiibere

opem

et

operam efficacem

firmo

querelandi videtur vobis materiam

pnestilisse

intendentes proposito, et intentione stabili proponenles sic bnjusmodi pacis, etconcordiae incboare

cum tamen
pra?cipue,

petitionem hujusmodi oblationis prom-

ptitudine debuisset vestra devotio pr.-evenire,

nunc

absque intermissione insislamus eidem et tamdiu continua illnm vigilanlia prosequamur, donec idem tractatusad fineni, faciente Domino perducatur optatum, etc. Addit imperia
,

tractatum
:

iit

nobilissima scilicet civitate Constanti-

nopolitana, qua; caput est ipsins imperii, perscbi-

ac preces, ut excurrentis unius mensis spatio oratores ad

Sedem Apostolicam mittant de summa

tractaudtB pacis auctoritate instructos.

Latinarum opum pranla illecti Graeci, non modo armis in Latinos grassabantur, suique lerrorem late circumferebant, verum clande18.

apertis

stinas

etiani

insidias

ac

proditiones conflabant.

proh dolor! occupata, et charissimo in Balduino imp. Constantinopolitano miserabiliter exulare coacto. Caeterum quia dum monitionibus circa charos insistitur, licet ipsi monentis instantige obstaculum voluntatis opl)onant, non est tamen desistendum a coeptis nos qui sincera vosin Domino charitatecomplectimur, et plenis desideramus afTectibus memorato imperio subvenire, de ipsorum fratrum consilio monisn?aticos,
Cliristo filio nostro
;

Cumque
inbiare,

accepisset

Ponlifex Palseologum Cypro

tionibus insistimus solitis

et vosexhortationibus,

atque arcana de ea in

redigenda consilia moliri,

suam potestatem moderando illi regno

prapfectum, aliosque nobilitate magis conspicuos

admonuit
illis

'

ut

caverent a Pateologi insidiis, ne

toto orbe Chri-

quibus possnmiis, invitamus, ut in spiritu pietatis eidem compatientes imperio sibi petitae subventionis dexteram porrigalis ne id imperium in Christianae religionis opprobrium ab eisdem scbismaticis

se irretiri atque occupari paterentur.

19.

occupatum detineatur ullerius; sed

pariat et

ipsius

Comparabantur interim

liberatio vestro

proventura subsidio vobis apud

stiano subsidia pro recuperando imperio, impera-

homines laudem

meritumcomparetapud

bantur Ecclesiasticis ad bellicos sumptus tolerandos instruendanKiue expeditionem pecnnice. At

illi

Deum

21. Perstrinxit etiain simili seiitentiarnm pon-

non teque modi nimium

Pontiticiis desideriis,

tenaces,

respondernnt. In Gailiis

comac publici immemores, quidem Rhemensis, Seprivati

dere Castellaj et Legionis praesules, qui ul Pontificia

postulata

eluderent, provocarant ad

Sedem

Apostolicani,

mox

atque a nuntio Pontirkio non-

et clerus,

nonensis ac Bituricensis provinciarum antistites quos su|)erius de exacta pro Terroe-Sanerigendis quinquennali cente,

cla; affliclis reiius

ad porrigenda pro sima conquestos vidimus Constantinopoli recuperanda pecuniarum subsidia difficiles se prajbuere, atque alias querelas

nuUa subsidia pro re Constantmopolilana inslausuosque ad Urbanum randa exposci acceperanl oratores, ut eo se onere liberareiit, transiniserant. Sed discussis eorum in consislorio cardinalium
;

rationibus,
afflictae in
iiire

cnm

leviores

essent,

rei

Christianae

Oriente, alque
liisce
'

admodum

attrits subve-

importunis oneribus modo in levanda Ecclesia, modo in conferendis sacerdotiis fatigari

adjecere,

sunt jussi

lilteris, in

qnihiis post ex-

qua; singula refregit suis

litteris

Pontifex.

Quod

vero ad reni Constantinopolitanam spectaret; magna sententiarum gravitate eos convicit -, ut cum
ipsi

pressum dolorem ex Constantinopoli ascbismalicis expugnata conceptum subjnngit Dcmnm dolor plagae liujusmodi noslris infixae visceribus ex amari
:

cruentatione chimoris charissimi

et

in

Chrislo

fllii

cum

cxteris fidelibus in

unum

Ecclesiae cor-

nostri Balduini illustris inip. Constantinopolitani,

pus coalescerent, ipsorum esse partium insigni adeo Ecclesiae menibro laboranti, scilicet Conslantinopolitano im|)erio, opitulari.
20. Vellenius, inquit, circumspectionem ve-

aliorum quamjilurium Latinorum exulanlium de Constantinopolitano imperio, et ad nostram praesentiam accedentinm, crudeliter extitit innovatus, et ejusdem Ecclesiae facies in aspectu lanti
in quo, proh dolor ob sinislrum diclae civieventum, etsi non digiiitatis, potestalis tamen imperialis vigor emarcuit, magnae confusionis et multae ignomiiiiaD fiiit rubore perfusa. Verum quia ipsorum Graecorum superbia, f.iventis leniporis tumefacta suffragio, ad occupationem jirincipatus Achaiai ac adjacentium regionum, quas Latini inhabitant, in elationis spiritu propter hoc
filii,
!

stram diligentius atlendisse, quod onines sumus unum corpus in Cbristo vellemus vos attenta
:

tatis

consideratiune notasse, quam sitnobile membrum universalis Ecclesia^ Coiistantinopolitanum impe-

rium,
rare.

et forsan

Ecclesiae unilate

substractionem ipsius ab ejusdem non possetis aequanimlter tole-

Puderet enim vos, cuni ejusdeni corporis

'

Lib.

II.

Ep. L.

Ext.

)a

Ms. Vall. sign.

lit.

C. nuiu. 49.
'

pae. 145.

Lib.

I!.

Ep. XXVI.

URBANI IV ANNUS
ferventius anhelabant, et in Lalinoruni

2.

tur,

CHRISTI 1263.
ac

99
Catholicis

ipsornm
aiiversus
;

principibus

pro

rcstitncndo

exitinm effumifbant rancorem

eos j.im
iii

qnem

coidis utero
liac iiarle

ciiutiiis

geslaveiuut

dili-

gentim
diis

in

tractalum

cum

fraliilins

no-

Balduino in arma consurgentibus , sustinendae bcUi moli imparem se fore diflideret; sive divinae misericordiiB radiis collustrattis, schisma abjurare
cx

slris liabere cnraviinus su(ier inveniendis

,

reme-

animo percuperet,

lilterasad Pontificem dedit

:

',

qnil)us

hiijnsmodi
:

adversitalis

eventibns

slra resedit, ut cuni istiid

tandem in hoc deliberalio notanqnam fniei negotium comniuniler omnes, et pnesertim Ecclesiasticos
possel

occuni

el

quibus ipsius gratiam exambivil ac post etfusas ainoris alque observanti;o in Pontiflcein notas, agnitumque Pelri ac successornm priniatum,queslus est, Januenses ob ictum cum Graccis foedus,

viios

taiij;at,

eonim saltem ad conscrvaiidas

ejus-

analhemate percussos
nilis
si

adjecit se ultro nullis

patris ruere,

moquos

dem impeni
remus
.

reliquias implorare anxilium cura-

soUicilalum in

amplcxus

Subdit ipsos lon^e a Pontificiis volis abliorruisse, qui mox atiiiie Rainiundtini I'apben-

Qlio dare atque explicare Ponlifex adspernare-

sem canonicnm ad contraheiula iii id belluni pecuniarutn subsidia acceperint, ad rem discutiendam ini(|ua provocatione usi, ac nuntiosad Sedem
Aposlohcam transmiserint
hortatur
: :

coram divino numine, ac mortalibus omni criininis suspicione purissimum ftiturum, omnenique invidiam iu Romanam Ecclesiam derivatum
tur, se
iri
:

quod vero ad dogmata ac

ritus,

qnibus Grsci

sed ciini nuUas icquas

rationes adduxerint, ad ea snbsidia

Scituri pro certo,

id,

pendenda adquod acceptius nobis

a Latinis discreparenl, confecla prius Gra>cos inter ac Latinos pace, contentionem oinnem sopi-

tuin extinctumque iri.Quibus resiioudit^ Pontifex

erit et gratius

(]uod de bonis vestris pro sub-

ventione hujusmodi libenter duxeritis impenden-

dum, quara si multo majora per coactionem, qum meritum consuevit excludere, propter hoc solvere vos contingat. Dat. apud Urbemveterem X kal. Novembris anno iii . Eadem dedisse imperia Anglis

magno se gaudio ex tam felici niintio delibutum, atqne ad ipsum apocrisiarios suos niittere moram vero injecisse, quod Villarduinum Achaiaj princi:

pein

ab ipso bello appetilum accepisset, quod

el consilio

argumento videbatur a suscepta mente

discessisse.

praesulibus

refert Matthaeus

Westmonaste-

23.

PalaeoIogoimperatoriGrfficorumillustri,
veritatis.

riensis',

notarios

Leonardumque ac Berardum Pontiflcios Anglicanum clerum Westmonaslerii coe-

viam agnoscere
a

Imperialis

cxcellentia;

nuntios

videlicet

gisse, ac proposuisse ut Ecclesiae, quae

ejccto

Balduino gravissimam cladem senserat, pro resti:

tuendo certo pecuniae subsidio adessent

eos vero

Maximum dictuni Alufardum monachum, Andronicum dictum Muzalomm, et Michaelem dictum Abalantem necnon et lilteras, ([uas ex parte tui
;

hoc responso petita refregisse, consumptam exhaustamque opibus ob seditioues Angliam^ alieno
egere potius auxilio,
tero principe,

culminis prajsentarunt, ciiin ingenti gaudio, et txultatioue, achonorificentiacondignarecepimus

et

quam

ut pro restituendo cx-

tam

ea,

quae coram nobis et fratribus nostris

quod reliquum erat fortunarum^ profundere possit. Nec modo pro erigendo imperiali solio everso Balduini Ponlifici laborandum
erat,
talis

dicti

verum etiam
iuiperii

pro fulciendis reliquis Orienprincipibus,

proposuere nunhi, quam earumdem litterarum serietu, qnas de Grsco transferri tecimus in Latinum, plane advertimus et iutelle.\imus diligenter. Sane in litteris ipsis in primo utique salutationis alloquio nos

Latinis

quorum

res a

papam

vcleris Roniae, throni

Palasologo concussae, atque in pericnlum adduclae

Apostolici successorem, et spirilualetu tui patiem

iinperii

erant
terae

ut docent, praeter superiores, Urbani litad Patracensem, Corinthiensem, Atlienien;

subjunxisti, dicens

recognoscens, deinde de charilale utllia qnod imperium tuuni cliarita-

sem,

et

Thebanum

archiepiscopos, Coronensem,

LacediEmonium etNigropontensem episcopos, abbates caelerosque earum regionnm praesules, ut ad commune arcenduni pericuhim comnuuies
opes Willeimo Villarduino Achaiae principi, bello
a Palsologo lacessitOj ad contrahendas copias pra3-

tem libenter amplectens, ac habens zelum Uei, el zelans pacis etconcordiaj bonum, tead niittendum
dictos

nuntios,

et

praedictas

litlcras praeparavit.

berent

'.

Scripsisti etiam quod nos, qui palrcs sumus, ad te, quem asseris nostrum duvolissimum filium, paterni affectus viscera nullateiius aperimus, quanlunicumque tu fllins nos diligassiciil patrem. Nam
licet

22. Palcp.ologo

fjratiam Pont/ficis atnbienti,

schisma abjurare Grwcosque in grernitim liomance EcclesicB rcducere promittcnli, Urbanus respondet
am/jlissitnis
et

slatim capla Conslantinopolitaua urbe alias nobis epislolares lilteras miseris, eamdem inteationem, idemqiie [iroposittim continentes; niiiilo-

Pontifice digtiissimis litteris

id exequendutti mittit.
ita Laliiios bello

apocrisiarios
vis

ad

Quam-

et

niinus tamen propler ardens

tuum
ut

in

hoc desidelilteris

rium, prfedictos nuntios

niittere

cum hujusmodi
circa

vero Palaeologus

persequere-

decrevisti

jiostulans

priorem

tur, inslabat

tamen apud Ponlificem, ut Graico-

rum

Ecclesiam Romanae conjungeret, sive perliiiiesceret, nc sacra L itinorum expedilio coiiflareWestm.

Flur. hist.

unitatem in Dei Ecclesia renovandam paler filio conjungatur, (luoniam si hoc Dominus ex alto

'
'

hoc anuo.

Tlieodor. Valhcol. in Lrban. Vit. apud Masson.

I.

v.

Lib.

ii.

Lib.

il.

lip.

xciv.

Ep. CLVIII.

100
permiserit
ilisain
,

URBANI
nullus pro
certo
:

IV

ANNUS

2.

CHRISTI 1263.
et praedicta
litteris

praesumet contra
rex,

sede responsum. Nos igitur praedictis

palri omnii^otenti, a

Ecclefiam superhire
A|)Ostolicffi

quia nec

nec

debita corani fratribns nostris attentione

princeps aliquis
sioni.

audebit resistere jus-

discussis.

Deo
(]ui

quo bona cuncla

corda consisine obice
illa

procedunt,
.1

et in

cujus

manu regum

24.

Ailjecisti

quoque, quod imperium tuum

pro eo

stunt; et

etiam quocum(]ue vult

multo

fiiit

dolnre turliatum, intelleclo (juod nos

difficuilatis inclinal;
:

niillemodas gratiarum retu-

contra Januenses,

quod

se

tibi

vinculo

confoederalionisadstrinxerunt, excommunicationis

duxeramussenteutiani promnigandam.apudipsos,
ut ab luijiismodi confa-deratione discedant, pra3ceptis et monilis Apostolicis insistendo
:

limus acliones totaque Roniana mater Ecclesia in laudis superna>jnbilum assnrrexit, pro eo quod Spiritus sancli gratia vidtbatur menlaies tanti
I)rinci()is ociilos sui

fulgoris radiis illustrasse, ac

propterea

ostendisse sibi viam Calliolica; veritalis, per

quam
re-

miratus es valde, quod nos, qui magni et primi sacerdolislocumtenere dignosciniur, liocjnbemus,
guerrain paci
et

ad mutrem

filia,

pars ad totum, et

membrum

bellnm amiciliae prirponendo

ducatnr ad caput. Hoc enim eadem Roniana semper affectavit Ecclesia, et ad hoc indesinenter suae

cum tamen
slant,

et

Januenses, et Gra?ci Christiani exi-

nec

tiain et

incongrunm cuin Chrislianis amiciunionem colere Christianos. Dfseripsisti

sit

studium considerationisinflexit, utGraecorum Ecclesia suae reficerelur lacte dulcedinis, suosque

effluentis educaretnr uberibus charilatis; ita

quod

etiam multa mala, qute contigerunt populo Christiano a tempore, quo Latina? gcntes Grfficorum terram, ut tuis verbis utamur, velut sorlem propriani acceperunt,

ovile

Dominicum sub unius

pastoris regimine ali-

menta doctrinae salutis acciperet, et nomen Domini sub uno verfe fidei dogmate utilius et salubrius
invocaret.
26.

imponens Latinis eisdeni temin

ploruin concuicationes, et exterminia divinorum,

et

Volentes itaque, quinimo toto mentis

,

quamplura, qua?

sacris

illaruni

partinm

cupientes afTectu
tractatui

tam

utili,

tamque fructuoso

Quaeqnidem quoniam facta sunl, et pra-terierunt, et quod faclum esl, [iro infecto haberi non potest, in eisdem litteaedibus per eos asseris attentala.
ris

diligenter et ferventer insistere, ac no-

stros pio[)ter hoc ad te apocrisiarios juxla imperialis

pelilionis

desiderium deslinare, memoratis

tuae

videbaris appetere, ut hinc inde inimiciliae dis-

celsitndinis nuntiis paterna benignitate diinissis

solverentnr, abjicerenlur scandala, et

omne remo-

verelur obslaculum, ad quod pedes suos i)0ssent

offendere
Christiani
:

idoneas,
stolic.E

promisimus, quod circa miltendas ad te personas in qnarum ore verba responsionis Apoponerentur, libenter tuae satisfaceremus

asseris, in tolo desideres

prasurtim cum tu, sicut mentis afleclu; et si nos

bene[)Iacito volunlalis. Licet ergoeisdeni tuis prae-

ad hoc ex corde velimusintendere, nihil est, quod tantum bonum valeat prohibere sed cum nos,
:

cedentibus nunliis vellemus nostrae super huc intentionis

affectum

perducere, faciente

Domino,

qui

hoc debuerimus implendo patris olficium praevcnisse, tu nos in hac parte

iiatres

sumus,

te in

celeriter ad effectum;

longa tamen

loci dislantia,

qua

dilecti

filii

Siinon de Alvernia, Petrus de

prffiveniens,

pacem nobis et concordiam obtnlisti, propter quod ad consummationem tractatus huprotestans,

Moras, Petrus de Crista, et Bonifacius de Iporia,

fratres

Ordinis

Minorum,

latores

praesenlium,
,

jusmodi reputabis nos amplius obligatos; expresse

imperium tuuin,

id

quod

in

eo

est,

jam laudabiliter explevisse; ac i^osse dicere coram Deo et Angelis ejus, qualiter cucurristi ad patrem tanquam filius, patris amator, debitam nobis habitudinenj, et convenientem honorem ac dispositionem sponte ac liberaliter offurendo; unde si fllium currentem pater repellerel, imperinm luuni se de hoc coram Deo et ejus Angelis excusaret. 25. Addebas praeterea, quod de dogmatibus
fidei, et

morabantur nostris super hoc votis conlra spem nostram obstaculum dilationis ingessit. Infesti quoque rumores, qui ad audientiam nostram medio temapocrisiarii

nostri

tunc tem[ioris

pore pervenernnt de persecutionibns, niole^tiis,

et pressuris,

quae nobili viro Guillelmo de Villar-

duin principi Achaia3, devotissimo ulique dictfe niatris Ecclesiae filio, ejusque terris et insulis, ac
Latinis
rii

morantibus

in

eisdem, per tui viros impe-

jugiter inferuntur, celerem expedilionem lega-

consueludinibus, seu rilibus Ecclesiasticis nullum tunc sermonem in eisdem lilteris faciebas

nam si in iis aliqua esset discordia, pace praemissa, pr8ehabila(]ue inter Latinos et Graecos,
:

hnjusmodi retardarunt, cum [ler hujusmodi tuorum operum novitatem resiliisse a concepto proposito, nec iu eadem voluntate persistere crelionis

dereris.
27.

hcEC solverentur facilins elceleriussopirentur. De-

Verumtamen quia

tanti

boni prosecutio

mum
ras,
stros,

autem lua sublimitas tam per easdem littequam per memoratos nuntios cum multa
instantia, ut apocrisiarios, seu legatos no-

non potuit apud nos, nec debuit per aliquod,

quantumcumque
inipediri;

verisimile retractivum finaliter

petivit

cum

caiteris

mentis nostrae desiderabi-

homines videlicet pacis et pacificos Chrisli discipulos, non gaudentes in vanitate verborum, nec bono pacis mundanam sapientiam pra}ponentes, ad tuam pra;sentiam mitteremus cum per
:

libus id specialiter praeferamus, utCiiristiana plebs

sub orlhodoxaj professione fidei, atque cnltu proficiat et in idem individuum collegium unius pasloris, si detur, magisterio et custodia muniatur;
ecce [irajdictos fralres, viros uli(]ue religione con-

ipsos

tuum

exspectet iinperium recipere a nobis.

URBANI IV ANNHS
spicuos, et in lege Doinini erudilos, pacificos et

2.

Deus

CHRISTI 1263.
,

101

una

fides et

unum
:

baptisma

et in

qua

raniuni

olivfe

in

ore

gestantcs,

veritatis

cliam
liusa;-

militatis, qui

Evnngdica; professores, ainatores et cuUores Clirislum seqnendo panperem,

divitiis

etiam tota fidelium nuillitudo unl corpori compaMiilli unum corpus suratur, diccute Apoftolo

mus

in

Cliristo.

culo cuni suis

et

deliciis

solam cselcstem
suspirant; ad

patriam

tota

dcrclicto, ad menlis attenlione

S|iiritus

Cujus quidem corporis unitas a unilatc procedit, qui elsi sit unus, pro

tuam magniludinem, tanquam pacis Angelos de fratrum noslrornm consilio dcstinamus speranlcs in iilo, qui arcem possidens unilatis, universitati rerum, quas condidil, sua; vestigium unilatis iinpressit; per quam ad suum
:

suo lamcii arbilrio membris ipsius Ecclesiac diversilalem influit gratiarum. Propter quod idem
A|iostoIus, enunicratis Spiritus sancti donis, ait IKtc aiitem o|icratiir uiius alcjue idem Spiritus,
:

principium recurrcnles, ab co rccipiuut iierfectionis finem, a quo subsistendi sumpsere primordium;et quod aures imperialis magnitudinis ad

dividens singulis prout vult. Et post pauca subjunxit In nno Spiritu omnes nos in unum corpus baptizali fuimiis. Ha;c quideui Ecclesiastici corpo:

ris unitas,

divisis aliis vestibus, uni

per iuconsulilem Doiiiini tunicam, quae tantum ccssit in sorlem,

figuratur.

eorumdem fratrum

salutaria

inonita

efficaciter

non immerito
probatica

incbnabit, tibique tribuet cx alto virtutem cogitandi vias Doniini, tuosque pedes in ejus teslimo-

litterarum

pr^duce cbaritate; quae, sicut tuarum habet assertio, tuum excitavit et induxil imperium ad pacem a nobis et concordiani requirendam; et super qua etiam, veluti supra solidum fundamentum lilterarum i|isarum
uia convertendi

Hanc unitatem piscina unus tantummodo sanabatur, exlra ipsam languentium mulliludine quouiam iu hujus unitalis circuitu remanente
designavil, in qiia
:

ambulant, et in eam intrare renuunt, ut sanentur. Hanc etiam unitalem conimendat sponimi)ii

sus in canticis dicens

perfecta

Unaestcolumba mea

una

mea; quanquam

plures reginas adolesunitatis

structuram quasi
riti,

totaliter erexisli.

cenlulas, et concubinas esse describat.

28. Et licet nos, qui vices illius, licet

imme-

30.

Ut igitur hujusmodi

gratia

tenemus

in terris, quicharitatem docuit, cha-

ritatem dilexit, charitatem ostendit et charitatcm

firma et illibala peniliis servarctur, iinum eidem unilali Dominus, videlicet B. Petrum Apostolo-

verba charitatis a te proposita in ipso carumdein exordio htterarum charitative reccpinnis, et hbenter audivimus; Deo, qui charitas est, labiorum nostrorura propter hoc vitulos
misit in

mundum,

rum

principem caput constituit et magistrum, ut illam quasi Noe arcam, cxtra quam animanlia dcrelicla in aquas diluvii submcrgunlur, in ipso

imrnolantes; devote supplicantes eidem, ut te per suam clemeutiam ad illius verae charitatis affe-

Apostolorum principe, velut iu uno cubito consummaret, eique magislerium Ecclesia; sua; confcrciis ct primatum, oves etagnossuos iUi pascendos, praemissa trina dilectionis interrogatione, commisit; tiadcns ei claves regni caelorum, cum libero ligandi atque solvendi Pontificio et plenaria potestate. Et

ctum, per quam in Deo maneas, et Deus in te dignelur tanquam in suo habitaculo permanere; ex zelo tamen sincerissimae charitatis proculdubio
procedcre noveris, quod

quos tuum regit

te el cunctos populos, gubernat imperium, ut ad veritatem redeatis CaUiolicam, tolis anliclamus

ne ijsius

priiicipis fidcs deficeret

et

aliquando, pro ipso eftlcacitcr exoravit; quod cum postniodum aliarum Ecclesiarum nonnullaefucrint
haerelicorum errore foedatae, Romana Ecclcsia cujus idem beatus Pctrus magister extitit, immaculata remansit, nullamqiie prorsus labem contraxit hscretica; pravitalis.

aflectibus, et vos, ut

ad sinum matris Ecclesiae

convertamini, promptisdesideriisinvitamus :quouiain liujusniodi uuio sive conricxio saiutaris,

si

placeret Altissimo,
fieret,

quod

nostris et tuis leniporibus

cordi nostro

ina?stimabilis

gaudii

rorem

hujusmodi instituticnem

Unde rcliqui Apostoli Dominicam etiam post

iniundcret, et anxia; propter lioc noslrae mentis

ardorem

affluentis

laetitia;

rcfrigeraret irriguo,
ct

Chrisli Ascensioiicm inviolabiliter observantes, recognoverunt eumdem B. Pctnim fore Christi vi-

nostrunique aniinum panem salutis

fructum

carium,
gentis in

et

supereo primatus olficium

in

omuibus

animarum
proveniret

desidcrabilitcr appelentcm, paluilo re-

obtinere.

Ad verbuui namque
Malhia;

ipsius B. Pelri sur-

ficeret chantatis.

Tuncenim

nobis

et ipsi EccJcsise

medio fralrum, uuaiiimiler per Aposloproceditur

:

magnum
fidci

et desiderabile salutare,

cum

los ad electionem

surrcxit

videremus varias genlium naliones sub cjusdem

observantia
in

unum

acceptabileni Cliristo

popultim congregatas. Tunc etiam exullalione nimia hilaresceret totius orbis, quia valde bonuin et jucundiim existeret fratres simul in domo Domini
habitare.
29. Haec,
sti

mcdio, tanquam ardens igne Spirilus sancti loco magistri, (|ui ei commiserat gregem suuni;ct tanquam honorabilissiuius, cui omncs pariter intendebant. Ejus quoque sermonibus illi

enim

in

qui blaspliemabant Apostolos, imo sanctiim Sjiiritum convinceliaiilur. Mulla insupcr fidelium milIia iiisius

inquam, domus

est Ecclesia Cliri-

firnntera;dificata,etbenefundata supra lirinam

in

qua

praedicatione convertcbanlur adfidem; quidem pra'dicatione se ferventer , et

petrani fidei orthodoxae,

quam
ct

ipse

Chnslus suo

fundavit sanguine pretioso; et in

credcnlium

est cor

iinum

aiiima uua

qua muititudini unus

:

ardenler velut Christi vicarius exerccbat. 31. Neque huic institutioni Dominicae sancti patres postmoduiu restiteruut scd ipsius princi:

102
pis

URBANI rv ANNUS
qiii Clirisli

2.

CHRISTI 1263.

SDCcessorem, tanquam illiim,

vices

lemque sollicitudinem de tuo imperio eadem haberet Erclesia,

in terris olilinet, venerantes, et ad ejus juiiicium

in fidei recurreiites dubiis,

quam

liabet

de

ca^teris orbis terrae

ejus auctoritate iupresicut

ses

condemnarunt, manenles

membra

in

regnis at(iue provinciis snb sahibri ejns obedientia conslitutis, quoruin potestales el principatns

eorum capite, Aposiolico scilicet throtio Pontificum Ronianornm, a qno qnaerendum est, qnid sit tenendum, qnidve credenduni; cum ejus sit repreliendere, slatuere, ordinare, disponere,
pere, solvere
pr;tci-

adeo fovet, piotcgit

et

gubernat, quod

si

nonnun-

quam

inter

hujusmodi regna,

sive provincias dis-

sensionum scandala. seu tuinnltnanlium belloruni

discriiiiina forsitan oriantur,
sia in
slatiin

eadem Eccle-

et loco illius ligare qui a.'dificavit

medias filiorum furentiuin partes prosiliens,

illuni, et i]U(id nulli alii, sed ipsi soli,

esl, tradiiiit et concessit.

quod pienum Huic eliam tlironoomiies

,

et strictos jain vel

slringendos gladios de niaiiibus allercantium couDdenter eripiens, per aucloritafit

Calhulici jnre divino caput indinanl, et priinates

tem

inler ipsos imperiosa

piacidae pacis autrix.

mundi veram confilentes fidem tanquam ipsi Domino Jesu obediunt et intendunt; ac in ilium tanquam in solem respiciunt, et abeolumen veritatis et fidei ad salutem recipiunt animarum prout nonnullorum sanctorum Patrum tam Grae;

33.

Rcges quoque
dissensionis

Calliolici,

cum

inter ipsos

aliquid

emergit,

vel

cuin vassalli

eorum pracsumunt ccntra

nis erigere,
dictae

eos calcaneum rebellio-

mox habent

recursum,

ad portum Ecclesiae praeejusque salubre consilium et

corum, quam aliorum

rant.

scripturae veridicae asseveEcclesiae praedicla!

Porro
et

cum

praecellens

auctorilas et polestas et Evangelico roboretur privilegio

,

auxilinm implorantes, tranquiUitatis et pacis remedia infallibililer ab ipsa recipiunt facitque ut inter discordes et turbatos eorum animos serena
;

quanipiurium

sanctorum doctorum

nequaquam expediens fore decrevinius plura horum super lioc scripta iirodutestimonio fulcialur,
cere, quia

concordia, et concors serenitas reformetur, sedentur sediliones a subditis concitatae et litigantium

clamores
parentibus
lari

queruli

conticescant.

Pra:terea
si

circa

supervacaneum prorsus existeret solem adjuvare facibus, et id quod est in crelo et in terra notorinm, Scripturarum sufTragiis comprobare. Sed utinam iii pcrialis judicium rationis nos Ihroni
Apostolici successorem, et spiritualem lui patrem

haeredes parvulos

regnorum hujusmodi,
contigerit,

quos,

eorum regibus
remanere

deficientibus in pupil-

a?tale

eadem Romana
et

Ecclesia pia; matris assumitofficium, ac diligenter

et

utiliter

ipsorum geril regimen

tutelam

imperii, sicut verbo in tuis

litteris,

sic et

opere

eoruni hajreditates et regna,

cum

necessitas

im-

recognosceret, ac nobis debita jura redderet reverentiae filialis.

niinet, etiam suis propriis sumptibus, a quibusli-

bet invasoribus el occupatoribus defendendo. Haec

Utinam illam charitateni, cujus te assethronum ipsum efficaciter demonstrares, ad gregem redeundo Dominiet in tuto matris cuni ac recipiendo teipsnm
32.
ris

autem
et

et alia

seclalorem, circa nos et

per, et inveniant

quamplura refugia invenerunt semapud eamdem Ecclesiam fidelia

obedientia sibi regna, reges el priiicipes ortho-

doxi.

Ecclesias gremio, ubi consolationis maternai dulcedineni cum cidcris orlhodoxis mundi principibus

ratus a

Unde si lu, quod ferventer appetimus, inspiDomino ad ejus obedientiam recta mentis
redires;

intentione
pra3sidii

tanto

promptiora favoris

et

degustares

ubi etiam in cunclis luis opportunitatibi

tibus iiidesinenler
Spiritus, qui

adesse sentires prompta sui

in

juvamina tuum in illainveniet imperium tua tuornmque haeredum defensione, ac exaltaperpetua, quanto ferventioribus
desideriis

prtfsidu fdvorabilis adjumenta.

Nam

si

hoc
tibi

tibi

tione

ubi vult spiral, caelilus

et

insi)irarel,

eadem
te

Ecclesia festa paschalia tuae jucundae con-

non soluni oslenderemus

terni

aiieriremus
etiani

pa-

versionis exspectat; quautoque attentioribus studiis

affectus visteia,

verum
et

le intra illa

ad ejus ulilitalem conversuin in sua3 charitatis

34.

tanquam
tione solii

pra-cordifiiern
in tui

cliarissimum filium

aniore ac gratia retineret.

locaremus, tibique

susleiitatione et exalla-

monstraremus, quantum thronis rega-

Qua^sumus ergo, quinimo tuam excellentiam obseciamus per aspersionem sanguinis

Jesu Christi, ut illud laudabile ac salubre propo-

libus Apostolicae Sedis gratiam et

communionum

habeutibiis

sit

necessaria, fiuctuosa et utiiis po-

situm, quod tuae

litterae

jam super hoc

te

conce-

lestatis Apustolicte plenitudo. INeque volumus difflteri, quininio constanter asseriinus, quod ma-

pisse testantur, in partuin, sublala qualibet diffl-

cultate ac dilatione, producas;

redeundo celeriter

xima eidem
profectuum
rent, quia

Ecclesiu;, ac tibi
utilitas

etiam ex tui conver-

ad

sione imperii
et

multorumque incremenla
Ecclesiae ex

spirilualiter, et teniporaliter proveni-

spatiosum ejusdem gremium, ubi indubitanter invcnies tibi et semini tuo perpetua et ubi etiam solidae firmitatis sedilia prffijiarala
et
:

amplnm

ejusdem corpus

membri
:

reintegratione tain nobilis appareret, et existeret et in omui parte sui elegantissime venustatum

non solum tu, sed el tua posleritus fnturis temporibus recumbere poterit confidenter, quia si te in
consilia meliura reluleris, etad in spirilu humilitatis redieris
;

eamdem

Ecclesiam
tibi

membrum

ipsuin non languesceret, neque tabefavoris et lionoris

:

non solum auxisub-

sceret extra corpus; sed validum exillosuscipiens

lium Januensium, quorum amicitiam nos

trahere
velle

incrementum
ret et

vigorem resume-

conquereris,

humorem

lUauique curam teneram, vigi-

Latinorum potentiam,

ahorum fidelium verum etiam si opportunum

et

; ;

URBANI IV ANNUS
fiicrit,

2.

nius
:

CHRISTI 12fi3.
(luinimo
lUiiii

103

\ires

omiiinni

orthodoxonim regum ac
tiinm
tiikiuc solii fnlciiiiter

ha^c ante oculos noslros re-

principiim

orliis terrrc, in

diicinius, priidiiciinus abiiiiis

amara

suspiria,

nec

mentum
dem,

coiillare, ac

te et ipt^os iiuli^sohiliilis foetlera diloctionis

provocare stLuitbiiiius ad

laii-

liossunins laeryinas siistinrie, dolenles siipcr illis, Ecclesia;obedienlia (lui iiriiiii a pra;ilictie Romana;

et j^loiiam diviiii iioiiiiiiis et Cliristi;iiue reli-

gionis augineiitiiiii. Sed

quandiu

ipsi

Iloiiiana;

Ecclesia) iiioljediens, et tlirono Apostolico indevotiis

exlitcris,

recedcntes, iiiter Latinos et Gi\Tcoslanti materiain scandali reliqucrunt. Nani si Latini Gnecos diversis temporibus impugnarunt , hoc prociildubio

salva conscientia siistinere noii jiossudicti

non

feceriint

lantuminodo causa acquirendi

eoruiii

mus, (juod
sit

Januenses,

vel

alii

quicunuine
fiiii

Latini tibi auxilium praibeant vel favorem, cuiu

lerras et divitias tenipoiales, sed ul per vexalioiiem Graecis inlellectiis, qui noluerunt intelligere,

prorsus incongruum, ut obcdientia!

inobedientiLC

cuiii

ut bene

agerent,

pra;slaretur.

Propter ([uod

si

filiis

per

alicujus

confocderationis
posset
fortius
facili

commercium misceantur; pra;sertim cum per tale commercium status inobedientiuin

puritas

templa divina, et icdes sacnc per ali()uos latrunculos, seu per aliiiuos pra;datores destruclionis
tixterminium,
siciit
iii

terris

guerrariiin fiuctibus

ad inobedientiam roborari. Posset etiam de

tione, et faniiliaritate,

filiorum obedientium ex socia conversa-

restuantibus consuevit conlingere, forsitan incurrerunt, nuUiis sanse inentis vel debet, vel potestid
Latinis

quam

cuin inobedientibus

omnibus imputare

sed hujusniodi lalrunillis,

contrahunt, in
Si

siiiceris

eorum moribus maculari.

culis et pricdatoribus, iino potius

qui prout

ergo conlra eosdein Januenses processimus, hac de causa imperialis circumspectio non mire-

lur

cum

officii
:

nostri

debitum impleverimus
aliqiiis, rationis

in

dictum est, inter utramque genteni dissidii zizania seminaverunl. 30. Quia vero pacem videris appetere et
petere, ut hinc inde solvantur
iiiiniiciliie,

hac parte
et

nec per hoc

judicium,

abjician-

non voluntatis sequens iibitum, jusle contra nos potest arguere, quod giierram |)aci el bellum
:

tur scandala,

et

onme removealur obstaculum,

pra?ponamus cum talis confoederatio, seu amicitia in guerram, bellum et scandalum praedictae Romana? Ecclesice, suorunique fideliuni filiorum, quos ante oculos suos in ejus gremio cum eorunidem favore Januensiuin oppriiiiis, ceamicitise

ad quod Cbristiani possent offendere pedes suos ; 1103 tuum iii lioc salubre et laudabile desiderium dignis laudum pra;coiiiis atlollentes, ad iinperia-

lem notitiam pra'senliiim tenore deferimus, quod cum illius regis iiacifici vices geramus in terris,
qui unicuni sacrificium per mortem Patri se obtu"
lit,

dere totaliter dignoscitur.

38.

ut

secundum Joannem

fllios
;

Dei,

qiii

erant

Et

cum

simus
via,

illius

vicarii

Verilatis,

dispersi, congregaret

in uiiuni

et qui

secundum

quae

ait

Ego sum

veritas et

vita;

propler

Apostoliim

est |)ax noslra, faciens

ulraque iinuni

quod veritatem
tatem
etiaiii

diligere, veritatem oslendere, ve-

ritalem seqiii, verilatim oniiiibiis diceie ac veri-

el qui etiam ad passionem accedens, de pace converaiii |iaceiii et coiiconliam didit testamentum
;

supra tecla pra'ilicare leneniur, tacere

qua-rinuis, et ad talein paceiii inler ulruini|ue populiini, auctoie

et efficaciter

in iioc iioii

possumus, nec debemns, nec volumus

qiioilomnes
illi, (|iii

Domino, reformandam, vigilanter

:

veritalein

lliroiio

Apostolico

intendere volumus

perquani

ulii|ue

noii obediuiit, qiianUiincunic|ue Cliiislianos se no-

paeem copula

rectie charitatis et fulei conlibLis in-

minent, Doiiiinicis obviant

peccant nioitaliter,
jesluli

institulis, et

iii

Dtjuin
ina-

seralur, el quae iinilalis

vinculum operetur, profiiget

el graviler

oculos

ilivinaj

cul depellat odia,

rancores abjiciat,
;

invi-

oQindunt. Nam quanta sit inobedienliae culpa, verbo Samuelis ostendilur asserenlis, quod
scelus idololatrite actiuiescere
nolle.

diani, exculiatque livorem

paiet meiilcs,

conciliel, et societ voluntales.

Unde

si

corda talem pa-

quasi peccatum ariolandi esl repugnare, et quasi

Monstratur

tua nobis oflert serenitas; nos ilbiin el libenet desideranler am|ilectiiiiur, ter admittimus

ccm

exemplo Datban et Abiron, qui propter inobeditntiai malum ab Allissimo pcena gravissima sunt punili, terra eos cum siiis omnibus absorbente. H;ec autem tibi dicimus niore periti meetiam
et

firmo intendenles proposilo,

proponentes,
sequi
;

et

intentioiie stabili

secundum

Psalmistain, inquiiere ac

dici

nolentes palpare

vulnera inobedientia;

telo

eam ac pro ipsa, si o[)us fuerit, superimpendere nosmeti[)SOS. Sed quia non esset vera, nec stabilis, qua; sujier firmo non consurgeret nnilalis
et fidei

transfixa, et ideo verba noslra patienter audias et

fundamento,

iion

debuitdogmata

fidei

nec

sapienter adverlas, ut tibi, aiiclore Dco, proficiant

ritus

Ecclesiasticos

tua jtostponere

magiiitudo,

ad salulem. Meliora suiit enim, Salomone teste,

diligentis viilneia, qiiaiii fnaululenta oscnla odientis.

cum non

sit dubium oniiiem pacem, el omiiem concordiam tanijuam adjectivum ex hiijusmodi

Ad nostiiim neinpe

sjieclat

officiiim, ubi iic-

debcre subseqiii subslantivo. Nain

cijuililisr

cuiii ba;c prin-

cessaria est iiicre|)alio,

non

lacere, sicut conticent

:

insideant incnli noslraj et conli

lia;c

nostro

canes muti

non valentes lalrare

,

sed

secundum

cum

etiam circa

specialiter nostra; diligentiae

Apostuliim arguere

obsecrare

et

increpare in

stiuliiim,

et Apostolicii;

Sedis versrtur iiitentio;

illa

omni

patienlia et doctrina.

Verum quanta mala

inconvenieiis satis fuit

post|)oiiere,

(jiia; jira;-

populo Christiano contigeriiit a temporedissensionis et divisionis hujusmodi, nuUatenus ignora-

poni potius debuissent. Nos aulem, quia ulriim-

que volumus, utrumque credimus

et

utrumque

104

URBANI IV ANNUS

2.

CHRISTI 1263.

votisanxiis exspectamns^prrediclos iiostros apocrisiarios pro iitroque negotio

libiis
;

stro viderint expedire, sive in ordinario judicio, vel

ut scilicet de
et

dogmade pace

extraordinario agalur

promittentes
in

iios

ratum

et

fidei,

ritibuscnie Ecclesiasticis,

firmum

(iniiliiuid

per eosdeni vel

vel

ahquem

ipso-

ciiin tuo Iractaient iniperio, ad te duxinuis deslinandos elc. Dat. apud Urijemvelerem V kal. Angusti Pontif. nostri anno ii , 37. Utujiuni SHpcr impcrio Occidentali iiiter

et coiicordia

rum

circa

priEiuissa,

pra^missis

nouiine

nostro actuin fuerit, liabilnros. In ciijus rei testi-

moniuni iirffsentem

liltenim fecimus sigilli nostri

munimine
Stephanus
fex
',

roborari. Actuni Sibiii.c,

Richardum enatwn Urbanus edita Comtitutione componere nititur, iitrumqiie Romanorum rcgis titulo dccorando. Instnixil Miiioet

Alphonwm

rante, kal. Februarii

fecit

rege impeanno Domini mcclxiii. Petrus

Exceptis perhuinaniter
rescripsit Poiiti-

scribi .

'

aiiditisque Castellani oratoribus,

rilas, {|uos laiita;

obeuiulic legationis inunere deauctoritate

ab

ipsis

qnid
:

iii

tanto

negotio decretum
fidein ac dili-

corarat,

ut

summa
sese

veuiam

Grajcis,

aggregarent atque iuler suos agere et cum

Ecclesiae

qui

inipertirentur,

accepturum atque oratorum gentiam collaudavit.

esset,

iis

communicare
;

qui clerici Ecclesiaj se submitterent, pr;erogativis ciericorum potireutur aliisque piuribus ad solvendas censuras, el propagandam pietatem privilegiis auxit. Cum vero antea Urbasi

permitterent:

39. Cum jam diutius Ecclesia exspectasset, ut principes aemuli imperii concordiam inter se ini-

rent, atque haclenus

Romani

Ponlifices conciliato-

rum munus
tium
in

frustra gessissent,

Urbanus ingruen-

num

Pala?oIogo indixisse viderimus, ueVillardui-

imperio malorum mole coactus, j.udicis partes assumere compulsus est. Fluctuabat enim
,

iium Achaia' principem bello jieteret, ita vicissim istum Apostolicislitteris bellum Palajologo inferre, aut in Gr.ecorum ditiouem irrumpere, grassarive vetuit^; monuit(]ue legalionein a se ad Paheologum initti ulque Romana) Sedis apocrisiarios de:

misere Germania

dum

incerto rectore careret,

intestinse dissensiones lacerabant populos, justitia

jacebat, scelus vindicis imperatoris terrore solu-

tum

libere caput efferebat, obsolescebat religionis

:

ac disciplinie Ecclesiasticae decus

Ecclesia eliam

bitis officiis

prosequeretur, imperavil^ ac regioid

nuin earumdem proceres ad

cohortatus.
38.

pnestandum

est

Romana, cuin advocato ac defensore careret, cincta undique hostibus parem cladem seutiebat,
Praenobilem ergo controversiam, in qua de imperio agebatur, decidere meditatus Urbanus, in
deliberationem
blicis

Uum

haec agebantur,

Alphonsus CastelLe

rex ac Ricbardus Anglus de imperio Occidenlali apud Apostolicam Sedeni certabant. Extat i)ublicum monumentum, quo Alphonsus procuratores
instituit,

adduxit in

primis

quo

litulo

Alphunsus Richardus(iue insigniendi

in Actis

pu-

utaPontitlce insignia iinperii dejioscerent

viderentur: ac post librata diligenti examine utriusque iu imperium jura, cum hinc Richardus

conteiulerentqueoccupantisconditionem nieliorem esse non debere ulque sua in ini|ierium jura de,

fenderent, agerent ac responderent

et

quidquid

ab Alexandro in Roinanorum regem eleclus in suis ad euin litteris vocatus esset, atque etiam Aquisgrani diademate redimitus; hinc Alphonso

suo noniine actum

versis priesentem

foiet, ratiiui se liabituruni chiio-

grai>lio el sigillo ivgio coiilirniavit. Pateal* uni-

iilteram inspecturis,

quod

iios

Alplionsus Dei gratia

Romanornm
Toleti,

rex

seiiijier

piincipum numerus irnperiuui delulisset; utrumque in Apostolicis litleiis in Romanorum regem eleclum appellare decrevit^. 40. Urbanus, etc. ad perpetuam rei meiiiajor

Augustus,
Sibilia;,

et Castelhc,

Legionis, GalleciiS,

inoriam.
8

Cordtiba;, Murcia:-, Gienna?, et Algarbia;

rex facinuis, conslituinius et ordinamus uoslros procuralores actores el negotiorum noslrorum

,

sideratis diligenter petitionibus

Ordinalo nuper imperii negotio, prout conpartium, vestris-

que
dit,

gestores venerabiles patres dilectos iideles nostros

Maitinum Legionensem, et Garciam Silvensem episcopos, et magislruni Joauuem Alpbonsi uolariiim nostrum, et archidiaconum Conipostellaiiuiii,
et iiiagistrum

in

credidimus expedire, dubitatio inciuterque ad idem imperium electus noslris litteris sit censendus, pro parte quidem
consiliis

quo

titiilo

dilecti

filii

niagnifici viri Richardi comitis Corlitteris in

nubiae diccbatur, ipsum in eisdem

Ro-

Rodulphuin de Podio Bunizi uoet speciales

strnm nolarium, generales

oniiies in

manorum regem clcctum et coronatum nominari debere, cnm per felicis recordationis Alexandrum
in

solidum, ita quod occupaiitis non sit melior conditio, ad peleiidum pro nubis, et pro nomine no-

papam praedecessorem nostrum, et a nobis etiam quibnsdam litteris ad ipsum, licet super alio
directis uegotio, sic extilit

stroasuinmo

Pontifice, et venerabililius patribus cardinalibns imperii coronam nobis debitdm:et ad agenduin et respoiuiendum defendendum
,

uominalus

siciiue

cum
non

jam

sit in possessione, vel quasi hujiis

lituh,

potest de cietero ei talis tilulus sine injuria detrabi, nec est ali^iualenusdelraheadus
:

et

tractandum jura noslra imperii, el omuia factum ipsum contingeiitia, et quidquid lionori no-

pra'serlim

cum

inulli ex vobis

tempore pr;edecessoris ejusdein

prffiliabita,

super boc deliberatione

>

ipsuni taliter

Ib. E|i.

cLxx.w.
ItiiMi.

^Ep. cLxxxvin. ^iip.cLxxxix. xxxvin.

Eccles.
loiii.

* Lib.

piiMl.

n. pag. 249. Ms. Vall,

sig.lit. B.

Exlat

in

Ms. bibl. Valiic.

sii;. lil.

C.

iiura.

49. pag. 6.

2.

l.ib. ii.

num.

12. pag. 212,

Ep. ccxx. Exl. ia eod. Bibl.

Vallic. sig. C.

xlix. pag.

URBANI IV AXyUS
nominarint.

2.

CHRISTI 1263.

105

rhari??imn

nntnni

in

Chrii^to

(ilio

pra;ilieitur,

piopter electorum fduralitatem potior

uoslro ru^i Castulku illustri pro eo nou deburi talis titulus videbatiir, ()uia idem rex, nec quoad iiunc

allegatur in jure, addcrelur elecli titulus cuiii rei

veritatu

titulum, cniM ninninam per papaleslitteras tahtir

intitulatns extilit, ulc

hiijiismodi

concurrens. Sed allegatio immutationis eidem comili potiiis efficaciler vide.idscriptio

tiluli,

possessione, vel

quoad alia fuerit in aiiiina quasi rejjni Alemannia) assecutus

:

turobstare, pro eo quod

(|nain

nec debul status pendentis negotii

parlis prajndieio ininiutari.

cum

allerulrius

pur lilteras dicli pra;decessoris, nostras et cardinaliiiPi sibi f.iclam allegnt, pendente negotio non
cogiiitionabililur, irc p;irtil)iis eonslitutis, coininus

41. Pro

memorato vero rege

Castellse

sugail-

facla fuit.

Nos itaque

iis

et

aliis,
;

qua; circa lucc

gerebaUir e contrario, nullo

rato, sed ipsi regi

modo

comiti

memo-

regni .Vlemanni.T titubim

scribendum, cum pbiresdei)rincipil)uselecloribus vota sua direxernnt in regem eumdem, et ipsum ad prajdicta legimm et iniperinm legilime duxenint eligendum
fuerit
in
:

auditis quoque medio paradisi \>osiluin veraciler pra'senlemus, niedium decrevimus vel eligendum nec subinclinali ad duxteram comes, sinistram, Et iduo cum tam memoratus

movure poterant, plene

discussis
iii

vestris consiliis, ut ligiiuin

prffifato

vero comiti nec per

quam

praefatus rex electi fuerint, nos veritatem

,

eleclionem, qua; de ipso facta dicitur,

cum

nulla

seqiientus

siiie

alterutrius

parlis

pra^jndieio

regno

et

iniperio supradictis;
i|)so

nec per

utrum(|ne ipsorum decrevimus

noniinaiuluin
in

in nostris lilteris

superius allegala pro

in regio litulo sitjus

Romanonim

regein
id.

eluclum.

aliquod acquisitum
cessoris nostri

litteroe sibi

nulhim

nam(|ue dicti pra^deqnoad legiiim titnlnm

placentia quaidain,

jus ilederuut, cuin

siiit liltera;

Aug. 43. Richardum propterea iralum palerne instruit, utrumr/ne ad mutiiam concordiam eodem
Acluin apud Urbemvulerem VII
litlerarum
duin.
exe)7i/tlo legatis

ne (licam adulatoria, non dittinitionem ali(|nam continentes qiiod etiam ex eo ap(iaret, quia hcet
:

ad

eos miss/s concre-

dito revocat.

Pupugit ea res admodum

:

Richar-

super

lioc

per ii^siim pranlecessorem, et fratres

liabita,
:

cum hujusmodi

Ponlificiam senlentiam in

suos fuerit iiiterduin delibeiatio

nunquam
non
est

Alplionsi gratiam editain videret

tamen

fuit

aliquid

ditfinitum

et ideo

hiictenus Apostolica Sedes

noruiii
iiien

Alphonsum

nunquam enim in Roma:

verisimile

quod per

dictas lilleras voluit

;

super
litteias

regem

electi

titiilo

insigniverat

qiio ta-

eodem

aliquid difllnire

unde per easdein

niilla necessitas

nobis indicitur observandi, qiiod

pnedecessoris in lioc
nostra;,
si

continutur in

eis, vul ipsius

vestigiis inhcErendi.

Nec

litteia;

etiam

Richardus ab Alexanilro fueiat ornatus. Nec defuere, qui Richardiim exasperarent, insusurrarentqiie, si superstes vil.e diulius fuisset Alexandur, ipsuin imperii' insignia certissime consecuturuni
:

ut dicilur praecesserunt, ad id aliquid operantur, tum quia non super imperii negotio, sed super

injuriain

ipsi

delato Alphonso eo tiluio

illatam.

Hisque ac similibns

Pontificem

apud

quadam

pecuniEe (luantitate, qiue ab ipso comite

propter quod suj^er

Ricliarduiu in suscipionein adduxeraiit, regi Castella;

venerabili fralri nostro Portuensi episcopo debila

studere.
nitilur
'

Quam Urbanns
:

dutergere ex ejus

dicebalnr, confeeta, (licuntnr

alio fideni

animo

reni

definiri

nonduin
:

jiotuifse,

nec jus tribuuiit, sicut per Instrumenlum super alio confectum, in quo virct mulier se conjuges noniinant, matrimonium noii probatur tum quia si dala earumdeni litteraruin,
faciuiit,
:

non

cuiii tantis implieita difliciiltatibiis esset

nec inoelecti

leste ferre debuisse,

iii

si

Castellae rex tilnlo

regem Romanoriim
Charissimo

insignitus esset.

in Christo filio

Richardo,

in

Ropa-

si

forsan appareant, atlendatur, afjerte li(|uebit,

manoriim regem
a

electo.

quod eo tempore transieriint, (juando nos (|ui non fueramus de coUegio cardinalium su[)er hiijusmodi negotio non eramus, nec esse poteramus
Cardinalium etiam quorumdam lilturjc, per quas ipsi comiti sub regio noniine scriptum fuisse dicitur, nequaquam in hoc suQVagari videntur eidem, cuiii iion fuerint habita coiiimiini deliberatione, nec de omniuin consensu concessa;: quod etiam ex eo ajiparet qnod iion omniiim cardiiiahum, sed aliquoruiii tantuinmodo sigilla eisdein lilteris fuisso dicuntur appensa. i-2. M Cuin igitnr ex piiedietis prcedeeessoris ejusdem, nostris vel cariiiualium lilteris, iiullnm
instructi.
sit

Utinam,

fili

charissime, ad pleiium

tibi

teret noslrne ad

tuani inagniticentiam sincerilatis

nostri crga te

aflectus. Utinain plene intelligeres

:

eleniin profetto cognosceres, animi puritatem nos tanquam patrein henevolum more paterno de tain chari filii gaudere [irofectibus, et processus
nostros,

interprutis caluniniosi iion adniisso su-

surro,

filiali

benevolenlia aistimares, obstruerenora iiiiqna lofjuentium, locus delra-

tur circa
ctioni

te

non

esset, delractori noii |)aiideretur adilns,

nec praestaretur audilus. Sed ecce, princeps inclyte, noii desuiit, ut audivimus, (jui o[)ud tiiam
excelluiitiam conlra

nos sine causa, iion tainen

noii

dicto coiniti ciica tituluni, de (|uo agiliir, jus

malilia

iniilta,

submurmurare

desunt, qui

vel possessio ac^iuisita,

vel delractio liuri, dis ad euin
si

nuUa

dici
iii

|)osset

iiijuiia

tiiam devolioiiem lurbare studentes, actiis no^tros

du caitero

litleris

dirigen;

calumiiientur injuste, illud ad

tas,
iiiio

(]iiod

faeli

(luali[ira-si-

idem

titiilus

iniiiime poneretur

nec

uecessitas ratioiiis debito noslro

stalus instantis negotii censeri in ipsius comitis

pia;judicium immutari,

si

priudicto regi,qui sicut

Ep. 221 el Cod. Vailic. pag. 12.

A>N.

TOMDS

XXll.

PiAYN.

111.

14

106
deiite proposito

URBANI IV ANNUS

'2.

CHRISTI

'I2(>ri.

inalitiose fingentos,

nos coegit, trahcntes aH iiotam ct quod dctrectavinuis haclcnus

pro nulla ipsarum est coronationis tilulus expri-

mcndns.
Caetcrum ciim memoratus rex, sicut lcgitime se conlendat electnm et prffiinitlitur
45.

nostras

tilii

niiltere litleras,

nc
:

lc

noniinnrenius in

Roninnoruni regem electum cum tanicn fei. recordat. Alexander papa pra;dcccssor nostcr non

nobis adhuc jus iiartiuni

sit

incertum

pro eo

solum electnm, sed

lilleri

etiani

coronatum
tales

te in

suis

maximc, quod,

sicnt per alias litteras tuae

magni-

nominarit. Vernni
:

iis

pro nobisvcrilas ip?a

tudini dircctas cxprimitiir,

coram nobis
extitit vel

vel prae-

respondet

ipsius

evidcnlia

formalilatum

dcccssore praefato, ut coram judice, nonduin nisi

dem

Dgulos, et ipsorum figmcntaconfutat. Novit siquicircumspcctionis tua; prudentia, (luod chafilius

novissime aliquid proposittim

aeqnitas juslitiae

petilum

rissimus in Cliristo

noster rcx

Castcll;T;

ac

Legionis illuslris se a majori parte principum, in electione rogis Romanoruin vocem liabentium

non pcrmisit, denomiiiaiione in Romanorum rcgem clecti tam solcmnitcr tibi concessa, ipsam saepcdicto regi snis procuratoribus
ut saltcm a;i]ualitcr vcl con(;ederetiir vel denegarctnr instantibus, ct super hoc justitiam sibi petentibus exhiberi ; non sine gravi materia
iiislanter,

electum affirmans,

tibi

snpcr obtinenda iniperialis

culniinis dignilate, in

quo
:

sibi jus

plenum

qua;-

situni asserit, se opjionit

nec

te

latere

credimus
praE-

scandali dcnegare

niaxime

cum

per intilulatio-

quanla inslaulia, quantaque diligentia multiplicatis successive

nem hujusmodi non

crescere juri
vel

intcUigatiir alterutrius ac-

nuntiis

tam

nostris

quam
rcx

dctrahi,
iiatcat,

donec de ipsius juris

ct

decessoris prffidicli

temporibus, Sedem Apostolicam jus hujusmodi

4-4.

ideni

apud

mcritis

finaliter

doccatur aperte, in

cxlilerit pro-

cujuspersona

elccti descii|itio,cuni electionis verifili,

seculus.

tate concurrat. QnsDsuiniis itaque,

non accom-

Tuis igitur, et ejusdem regis procuratoribus varia hinc inde, imo diversa et adversa pro-

modcs aures

malevoiis,

(lui

suain foite quaererent

et in alienis dispendiis

in tua turbatione quietein,

ponentibus, non in figura judicii, sed petitiones

alternis vicibus altcrnando, uos praisertiin

sua lucra veiiantiir; sed nostrorum proccssuum

causas, ordinem, ac reclam et

cum

ad

puram

proccdentis

Apostolatus officium prEcter cardinalatus graduin

intentionem, tuo prudeiiti consilioet spirituquieto

discutias
:

fuerimus miseratioue divina vocati, de hujusmodi negotii mcritis notitiain non habentcs, sub lantai
varietalis incertitudine, in tanto et tali negotio, et

el

procuMubio aniinus
in
illis

in (niietis sere-

nitate dijudicans,

invenil

unde rcctuni
nec causa que-

maxime intertantos; necaccelerare poluimus, nec debuimus pracipilare judiciuni, aut aiterutii partium in allcrutrius pra-juuicium titulorum adjcctione, vel nominum, seu cujuscumque allerius
favoris indiciis

sequendo judicium, oiiini supcr tionis materia submota, quicscct

|)racmissis turba:

rekB supereril, ncc via reprchcnsioiii patebit. Dat.

tam prajcipitaulcr exhiberc

gratifi-

cationis alTectum. Et hcet idem prajdecessor tibi favorem circa jirKrogalivam alicnjus iutitulationis

non tamen nos dccuit facilitatc pra;hujusmodi processum praedecessoris sicut ex quein fratrum nostrorum ejusdem eorum fida rclatione didicimus, cominunis et deintendimus enim in cisiva collaho non praecessit
inipenderit,
cipiti

sequi
,

conspectu suo dirigere Uomino vias noslras, sic pro viribus nostros proccssus dirigere ; illa eliam

communis eorumdem fralrum

in ambiguilatis

consilii niatura di-

apud Urbemveterein II kal. Septembris . 46. Incurrenda erat Urbauo, in quamcumque partem sententiani ferrct, alterius principis iiiimicilia nec suspicio aberat rem demutn in bellum crupluram. Ad (|uae dtclinanda tentandam iterutn intcr ulruinque coiicordiam visuin est, quos ut inQecteret, legatos in Hispaniam ct Angliam transmisit. Ne tamen judicis irqui partibus (iccssct, si patcrna illi monila rcspuisscnl, percmptorium causae decidcniiae dieni scxtum kal. Maii indixit, missis (de ea re eodem exemplo) ad Alphonsum ac Richardum littcris ', quaruin cxemidum infra scriptum cst.
:

rectione, ac directa maturitate firmarc,

quod nec
coeli

Ricliardo in

Romanorum regem
rcgit,
el in

electo.

toria

lubricum incidant, nec de revocacorrectione formidcnt. 1'ropter quod demnm,

Qui cselum terramque

is

nimirum
cailcstis

novit ordineni,

terra

potest

cum
bita,

eisdcm fratribus plena dcliberatione prjcha-

quod habcrc debcs acceptius, tibi elcctionis qua, si lamcn sit lcgitima, jus solct acquiri, duximus adscribcndum. De coronalionis actu, qui pro te allegabatur, pro eo mentione non habita, quia nec clcclis in impcratorem concortiluluiii, cx

poncre ordinis rationem. Is exempla de supcrioribus ad inferiora derivans, siciil in firmamento cacli duo luniinaria magiia constituil, ul munduin vicibus suis illustrcnt, sic et in tcrris maxima dona sua, sacerdotium videlicet ct im|icrium, ad ple-

num

spiritualium

nuindanorumque reginien, ad
utriita

diter in salutationis alloquio de coronatioiie ali-

lirmamcntum
usque

EcclcsiLC militantis iiistitucns,

quid

adjici consuevit,
,

ea inler CKtera, utdicitur,

tres

polestalis

discrcvit

officia,

ul

eorum
officii

ratione
electo,

([uia
jiro

cum

corona;

tali

debcaiilur

ofliciosa diversitas nulla sibi adversilate dissentlat

ipsarum, ad veritatcm exprimendam, esset singularis, quod absurditatem

aut
singulis
saperet, exprcssio
rius, et

sed in cominissi executione rcginiinis

ex

debito in voli unitate concordct; et ipsorum pro-

facienda; aut quod videtur ve'

consuetudo approbassc dicitur baclenus,

Uib.

Iib.

II,

Ep. ccxii.

el lls. Vall. C.

49.

URBANl

IV

ANNUS

2.

CHRISTI 1263.

107

culdiibio profutura concordia altenitrins alternis

fulta preesidiis, ac utriusque

mutuis

fota favori-

ctn, in

hujnsmodi eadem Ecclesia materno pensans affeiis auxilii sui dexteram non snbtraxit, sed
atfentiono
sollicita

bus, o[ius
paiieiis
,

jui^titia? lii)eriuso[i('r('tnr,

pacein innndo

vigilavit attentins,

vigilantcr

inducens et nntrieiis iinitatcm. Imperinm sif|nidem ad snlutem sacertraiKiiiillit.itoin

clotnli

intendit,

multaqne

sollicitudine pervigil luboravit,

ut discriminibus tanlisoccurrerel, teque ac ipsiim

auctoritate

(liri},'itiir,

fragiis, sedatis procellosis

adjutum snfinterdnm immiiientinm

et ipsins
ct

regem

a discordiarum dispendiis prreservaret.

48. Et licet infor vos judicis partesassumere

iion sine causa disliilerit; prajsertim ciim tam tni ([uam ipsius regis nunlii in recordationis felicis Alexandri pajiae pra;dece?soris nostri, nostra et frutrum nostroriim pr.Tsentia constitnti , siiper
pnx'dictis judiciurium Apostolica; Sedis examen expresse usqne ad haec tem|)ora declinarint dilationem tanien hiijnsinodi illa etiam utilifafis
;

iein|iestatum tmliinibns, tran([nilluin redditiir et

qnietiim. Sacerdulium vero piiim

liabere

tiilum debct
,

rcfugium

iinperialem

mansuetiulinem

cum
cialis

sua veiieratione conjniictam, nt imperii Roadvocati et defcnsoris

{,'erat

maiii fasligium, et cjns cnlmini [irrcsidens, spe[)ra;ci|)ui

circa Eccle-

siam

orficiiim, et

iii

i|)fiiis

forlitudiiie braciiii
et

defensentur Ecclesi;o libertates,

jnra manute,

ntrinsque partis considoratio,

vestris

et [^aterna;

pielatis

neantnr ipsarum, exstirpentnr h;rreses

ejusdcm,
47.
in

cultus

cautela pro vobis consilium capiens persuasit,

ut

Christianffi fidci ampiietur, el inimicis consternatis

animis ad hoc habilitutis interim ad rcforinter

pacis

iiulchritiidine sedeat

populus

manda

vos

amicitia;
et

Christianus, et in re(|uie opnlenta qniescat.

lempora captarenfur,
terent, per qua;

foedera congruentia remedia promptiora pa-

Verum bnmaiii

generis iiiiniicus, pacis

discordia; seminator,
cl.irae

discordiae occasione snblata vos

in
vestrae

impatiens, ainator litinm,

glutinum
soliditate

solida; charitatis unirct; ac

memoriaj Willelmo Romanornm rege rcbus huiiianis exempto, inter te et charissimum in Chrislo filium nostrum regem Castellce ac Legionis illustrem in Romanorum regein electum circa oblinendam ejusdem imperii dignitatem contentionis matcriam suscitavit, ut vobis circa hoc contendentibus
utriusque profectibus invidens,
careret
imperialis regimiiiis
terrse, et tanti brachii,

concordia',

quam

tractatus, qui super

hoc in vos dicebantur haberi, promittere videbantur, snb sni principis ducatu pacifico daretur cidem sabbatismus imperio et sedatis scandalis,
;

ipsius subditis quietis optatae jucimdllas proveniret,

pestis

exterminaretnr ha^relica, animarura

tam

ntilis,

commodis orbis tam necessarii,

pericula vitarentur, Ecclesia CcEsareo munifa pra;sidio, et ab hostilibus erepfa persecutornm inciir-

sibus

respiraret

tain cliari carentiam ex ipsius imperii vacatione

fidelifatis

ac eonim, qui sub simulatae audacia nocent fidenfins, temeraria no:

diutina molestam

admodum

et

nocivam, damnosa
sentiret. Sentit utisibi

cendi confidentia refrenata

suorum jurium

inte-

ex|)erieiitia, Ecclesia [ira;dicta

que, sentit mater Ecclesia tam [lopnli

missi,

com-

gritatcgauderet.Hajc quidom huctonus exspectavimusaiixii haccdesideravimiis anxia esxpecfafione

:

quam suam gravem dc hiijus contenfione jacturam crevit namque perversorum audacia,
:

diutius

in

iis

pnrdecessoris, noslra et frafrum

et

i[)sorum abundante malitia, duin

i[)si

eodem

va-

nostrorum sollicitudo non defuit, secundum Apostolicfc circiims|ieclionis judicium de contingentibns nil omittens.
49. Et quanquam, ut votis nostris satisfieret hac purte, hucusque nnn fuerit cx alfo conces;

cante imperio

Ecclesim

defensionis debita;

suffragia subtrahuiitur, liberius peccatisinsistitnr,

haereses pullnlant, scandala suscitantnr, mnlliin

plicantur ca;des etstrages; injuria; invalescuiit,

in

sum

tamen ad

id

sem[)er nostra suspiravit inquiii circa

persecnlionum turbinibus Petri navicula fluctuat et interdnm qni fidelium ipsius censcri
;

tentio, ad id plenis desideriis

poiKMites a cceptis desistcre

anxiamur, non pronegotium

nomiiie glorianlur, in arcuin [lerversnm

fidei

de-

hnjusmodi snb spe

scrulabilia
prose(|iii
;

bitum non servando, conversi eam in suis juribus injuriose impelnnt et molestant, illa nunc denegaiido |)ro libito, nunc illicite occupando. Pro|)ter quod eadem Ecclesia non immerito hujusniodi vacationem de|)loral imperii, de animarnin periculis,

qni facit magna, et inconcordiam in sublimibus, pacls semitas intendumus, (|ui(lqiii(l per
illins,
qiii facit

nuntios et procuratores |)arlium corum nobis novissime his dicbus propositum petitum fuerit, et responsum. Et quidem vencrabilis frulor nosler

qua;

pcccandi

libeitas ingerit,

ex inlimis

Luurenlius

e|)isco|)iis, ct

diloctus filius

Willelmns

longa trahens suspiria ingemiscit. Ex eo insuper quam dure, quam gravilcr matprna ejus visccra
qualiuntur, (luod,
i|isa

archidiaconns RoCfensis, ac Robertus de Baro procnratores et nunlii tui, a te plenariam potestafem

habenlcs, ut in nostro consisforio
negotia, et peterent
niret,
tiia

tani cluiros filios,

taiii

in-

pro[ioneront

clytos principes in suo sentiens utero collidcntes,

prudenter advertit tuam

Chrisliaiii [lotenler
ct

ct

[iraedicti

regis poten-

qna convevocationem tuam solemniter ad coronam ;

solemiiitate,

cum

liain, in Christi blas|jhemos,

et inimicos

nominis

ac universa et singulacirca
fidoliter ac prociiruront,

hmc gererent, ageront

por vcstros nuntios

magnifice more solito exerel

qiiae

cenilum,

in

|)io[)riuiii

grande domesticoriim
dissensionis

uc procnratores, ud lioc specialiler (le[)iitutos logi-

hdei detrimeiitiim tulibus coiitentionibus im[)licari.

liaic

ergo

et

alia

incommoda

time possent agi, peti ac etiam procnrari quibusdain coiisueludinibus prajlibalis, quas servan;

lOS
das in electione
nbi,

URBANI
Romani
caetera

IV

ANNUS

2.

CHRISTI 1263.

principis

asserebant

Apostolica illum, qui electus est a parte majori,

jiersona;

proposnernnt inler
te,

lam per electionem de

impedimentis cessantibus, denunliat

ele-

quando

et a quilius debnit, legilime cele-

ctum canonice, ac regem nominat,

parte aliqua

bratam,

quam

unclionem, coronalionem,
liroediclis

per consensum tnum in ipsam, inthronizationem in

sede magiiifici Caroli, el alia subsecutatibi eleclo,

noncitata, et ei favorem praestat, illique leriniinim ad recipiendam coronam assignat, etiamsi alter taliter electorum regni possessionem praesumpserit occupare sictit in eIeclionil)US Lotharii et Conradi, Olhonis et Philippi, ac aliorum pluriuin observatum fuisse dicebant.
:

coMSuetudinibus observalis, et nulH alii plenum jus, quoad proprietatem et possessioneni ac rein prsefatis rejjno et imperio acquisitum
,

gium nonien,
:

el imjierii

diadema indubilate de-

51.

Eisdem autem

praefati

rcgis

Castellce

beri et supplicaverunt instanter, ac iuter alia humiliter pelierunt, tibi et hnjusmodi nomen ad-

nuntiis pelilioni prffidict^e siiper debita justitia ex-

liibenda porrectaj insistentibns, nos

memoratum

consecrandum scrilii, el le per Romanorum imperatorem, adetcoronandum in vocalum, et defensorem Eiclesiae, ad iiisum diadema de noslris suscipiendum uianibus , sine dispendio ullerioris nioraj vocari, et Apostolicum pelilionem hujusmodi vatibi favorem inipendi
nos inungendum
, :

Roffensem episcopum, et alios tuos iirocuratores de iiraedictoruin fratrnm consilio duximus requireiidos, si vellent super pra;niissis subire tuo nomine nostrum et Apostolicaj Sedis examen. Qui
habito consilio responderunt, quod

cnm

sis

prin-

ceps Catholicus, nobis et EccIesicC RomaniE devotiis,

riis

lam

lacti

quani juris ailegationilius,

et

quam-

plurdnis

niliiloniinus praemissis protestationibus

lulcienles; ac diceutes ijisain per conlradiclionem

memorati

regis,

vei

electionem,

si

qua de

ipso

facta fnerat, utpole contra praetaclas im[ierii

con-

ipsam caput Christianitatis et fidei, tuamque matrein et dominam recognoscens nec intendas illius declinare judicium, in quibus illud subire debes, et de jure teneris elin imperio jusbabeas, ac regni Alemannia^, et ejus jurium possessionem
;

suetudines, post eleclionem tuani non cassatam, nec cassaniiam, etiam ab iis, qui saltem tunc nul-

obtiiuas
dati,

parati erant, in

quanlum

proedicti

man-

lumjus habebant

id

faciendi,

praesumptam non

debere alitiuatenus imiiediri. oO. Ex parte vero supradicti regis per venerabiles fralres nostros Garsiam Silvensem, et fra-

quod a te habebant, se vires extendunt, pro te ac tuo nomine, lanquam pro rege vero ac legitimo possessore, juilicium nostrum et Ecclesiae

Romanae

subire,

si

quis appareret, qui te super

pra;missis velit impetere, aut aliquid

quocumque
aliquod
in

trem Dominicum Abulensem episcopos, acdelictos filios magislrum Joannem capellanuiii noslruin archidiaconum Compostellanum, et Radulphum
de Podio Bonizi
et
ijisius regis

modo proponere
el

per

quod
salvis

tibi

possit

ina^judicium generari;
ctorilate,

semper

omiiibus

procuratores, actores

negotiorum gestores generales et speciales, ila quod occu|ianlis non sit melior conditio; inandatum liabentes ab eodem rege ad petendum pro ipso, et suo nomine a nobis, et praediclis fratribus nostris coronani imperii et assignari sibi diem ad recipiendam ipsam; et ad agendum, respondendum, defendendum et ad tractandum jura sua
et

officio, auhonore ac libertate sacri Roinani imperii, ejusque principum, ad quos specialiter spectat Romani regis electio, et quibus praejudicare non intendebant, vel alias quomodolibet derogare petitionem tuo praemissam nomine ni-

per oinnia jurisdictione, polestate,

dignitate,

hiloininus repelentes. Ecce,

fili

charissime,

dum

ad

petitionem

juslitia;

ab una parte proceditur,

imperii, et quidiiuid honori suo expedire videsive

in

nec ab altera judicio ceditur, sed ipsius prosecutioni conslanter instatur; nos qui sperabamus,

rent,

ordinario,

sive

in

exlraordinario,

judicio ageretur; fuit ei conlra propositum, eumdem regem ad prffidicta regnum et imperium a

quod per tuam et ipsius regis concordiam, et concordem snpradicti ordinationem imperii, desiderala?que quielis nobis serenitas arrideret,
in

principum vocem in hujusmodi electione habentium electum fuisse legilime, ac esse in ipsis regno et imperio |iotiorem, lidem insuper
niajori parte

judiciorum inquietos anfractus ingerimur, et expetilaj ju^titise instantia in ipsorum nos fluctus imiiellil. Ecce pacemexspectavimus, et non venit
:

procuratores et imntii electionem de

te

factain,

quiTsivimus bona,
offertur. Profecto
l)eriali

et

turbalio slrepitus judicialis

id

inunctionem
sis

quoque,

coronationem ac cstera

non

desiderabat Ecclesia; iin:

subsecuta ex eadem electione tua ex diversis cau-

auxilio

relevanda necessitas

non

id exi-

tam conlra te, quam contra eleclores tuos, et eleclionem ipsam o|ipositis penitus nullainesse;
uec
dicti

gebant lacene partes imperii occupatricibus exponon id requirebatChrisilae manibus direptorum

:

regis

electionem,

quanquam

posterius

slianitalis

iis

temporibus

miseranda

conditio,

celebralam, impedire poluisse, multipliciter allegantes

;

cum

instantia postularunt ipsi regi con-

quain intrinseca (civica odia) plusquam Tartaricae feiitatis afiligunt. Quibus potius debebatur, ut per
tractatus pacificos
Caesarei culminis acceleranda
capitis juribus

suetuin favorem, et debitam in hujusmodi negotio

justitiam exhiberi

apertius exprimentes

hanc

provisio

in

unitate

redinlegralis

fore justitiam debitam,

:

bus consuetum imperium in discordiaprincipumeliguntur, Sedes

hunc esse favorein in talividelicet, quod quando aliqui ad

imperii contra tot discrimina provlderet.

52.

Nos ilaque pacis cogitaliones

sollicite

cogiluules, ac de illius speranles omnipotenlia et

URBANI
iiniiiLMisa

IV

ANNUS
|iort;uit

2.

CHRISTI

1263,

109

viitiUe,

sub

qiio ciirvantur

(|iii

orbem

(nii

venlis imperat, et ad ejiis

;

nutum

stat

diiobus ex ipsis die praefixa convenientibus apud oppidum de Franchenford, intiis vel extra ipsnm

spiritiis

proctllariim

[lacis

Irnclatibns providimiis

oppidum,

in lerra (|ii;b dicitiir

Fraiicheserde, loca

insistentliim. El icleo liinc inde

et praedictis fratribns nostris
acta?

proposilis a nobis,
iii

(liiidem ad Iioc depiitata speci;ililer ab antiquo, ad

discussionem excoiisilio

deliberalionis iiidiiclis de ipsoriim

eleclionem ipsam procedi potest, et debet seciindum morem ipsins imperii aiiprobatum : et electione taliler ctddirala,
senserit
,

tam ad magniflceiilia; tua> pr;Esenliam, qiiain ad ipsum regem Castellaj nuntios deliberavimiis dead qiiod stinandos, qni vos ad pncem iiiviteiit dihctiim filiuni magislrum Guiilelmum capellannm nostrum arcliidiaconum in Ecclesia Parisiensi, virum uti(|ue providum, consilii malurilate conspicuum, a nobis ac eisdem fratribus pluride cujiis niuiii merito su;c probitatis acceptnm
: ;

('lecliis, si

electioni conaliciiios facta

ante A(|uifgranuni per dies

mora,

infra aniiiim et

diem

post cclebratam ele-

ctioiiem

eamdem, quaiido

electus

voliieiit, per
id ex offiet etiaiii

Coloniensem archiepi.^copiim, ad quem

cio

suo spectat, iniingitur, consecratur

:

coronatur

quo

facto

cuilibet

via

iiraecludiliir

contra electionem, vel electum,

jam regem Romavel etiam oppo-

indiistria,

et

fidelitate

nos et

ipsi

fratres

pleue

norum
nendi
:

effeclnm, dicendi
sed

ali(|iiid,

confidimus; ad tuam magnificenliam speci;iliter destinamus. Et niliilominus ciim sinuis omiiibiis

injuslitia debitores,

idem eleclus
coronalus

priediclo
[iro

modo

iniinctus,
ei

consecralus et
obediri, suo

rege habetur, et

nec debeanius eam iiersonis denegare sublimibus, qui super ipsa, etiam ab
humilibiis
reqiiisiti,

tan(|uam regi debet a

siibdilis el vassallis imperii

et

more homagia

Ddelitalisjuramenta

nostri partes olficii

non ne-

pnestari assignari civitates, ojqiida, castra el specialiter

iiifra

gamus,

te

ac
:

eunidem regem

Castella) citandos

decrevimus et te de saepe dictorum fratrum consilio peremptorie praesentium teiiore citamiis, iit
seciindo die Maii priino venturi A|)OsloIico conspectui per procuratores idoneos te proesentes, qui
tufe conscientige conscii

annum
:

castrum de Treveles, ac alia jura imperii et diema tempore coronationis ejusqiiod

si

dem

ita

qiii

de vassallis imperii
consiiela,
et

ei

ho-

magia non
(\\\x

[iraestiterint

non reddiillis,

derint civitates, castra

et alia supradicta,

legiliiuuin et pleiuim a te

ab imperio tenent eodeni, sunt eo ipso pri54.

B

dederit,

mandalum habeantad pacis Iractalum, si Doiuiruis ineundum; et ad procedenduiu iii i(iso

negolio prout honori Ecclesiae ac pensata
tanti conditione
talis et

vaiidi.

Et

si

votis

principum, ad quos spectat

convenientiiiiii,
divisis in

eligere, ad eligenduin
[ilures,

negotii sine offensa justitia> videDat.

duo

in discordia eligantur,

vel alter ele-

bimus expedire.
Septembris
.

apud Urbemveterem

II

kal.

53. Coinparuere coram Urbano et cardinalibus utriusque designali regis oratores, causacque argumenta explicuere cujusdisceptalionisseriem Richardo Ponlifex exposuit, utsiqu;o ab ipsiiis oratoribus pra;termissa ad causam stabiliendam, vel ad dissolvenda quae Alphonsus objecerat, haberet argunienta, in mediuin adduceret. Richardo in Romanorum regem electo. Qui ceelum terramque regit , is nimirum, B etc, ut supra, usque peti, et etiam procurari coram nobis, et eisdem fratribus proponere curaverunl quasdam consuetudines circa electio:

ctorum per potentiam obtinebit, vel ad prfEdictum comitem Palatinum, tanquam ad liujusmodi discordiaj judicem est recursus liabeiidus, ni forsan
super electionc vel coronationc hiijiismodisuborta
discordia,

pcr apiiellationeni vel ([uerelam praepriiici|iuni ad exanieii Sedis A[)ostoIicae,

dictorum

quo casu

ipsius est in tali

causa cognitio, defera-

'

autem is electus esse concorditer, in quein vota onuiium electoruin |iriiicipum, vel sallem duorum tanlummodo in electione praesencum nimirum duo tantum tium diriguntiira
tur. Intelligilur
:

coiiiitiis iiiterfuerint,

(|iiibiis

Ricliardi oratores

ejus electionem jure celebrari potuisse contende-

bant:idque adversus
arcliieii.
:

AI[ilioiisum,

Trevirensi

iiein

novi regis

Romanorum

iii

imperatorem post

ea promovendi, apud principes

vocem in hiijusmodi electione habentes, qui sunt septeni nuniero

pro jure servari
;

tantiim [iraesente Fiaiicofurti regern designatum In discordia vero is etiam reputatur

electus, de
tur, et in

quo

in loco

non

solito electio

celebra-

et fuisse

hactenus observatas a
:

tempore, cujus memoria iion existit secundum quas infra annum ct diem postquam vacat imperium, talis debet electio celebrari, quaciiiuque parte ipsorum anni et diei quam ad hoc idem
,
,

rum
dicli

termino de comniuni consensu dictoprinci|)iim non statuto, quem si forsan preeprinci|ies infr;i anniim et diem a tempore

deputandam et ad arcliiepiscopum Maguntinuiii et comitem Palatinum

principes duxerint
:
,

iiiiperii concorditer slatiiant, licet non exprimant qiiod iiisum perem|)loriuiii esse veliiil; terminus tamen ab eis pr;rfixus taliter perem[)torius repulalur. Porro iidem prociiratorcs iis et aliis

vacantis

Rlieni, vel
forsilan

ipsorum

allcruiii, altero

ncquente, vel

quibusdaiii pra:lib;itisconsueludiiiibusa(ljecerunt,

non volente, pertinet ad eleclionem ipsam celebrandam,diem praefigere, ac Cceleros eleclores principes convocare. Quibus omnibus, vel saltem
'

quod vacanle Roinano

in

iiii[)erio,

die

per omiies

praedictos principes pro celebranda regis

Romani

imperatorem

[lostea

promoveiidi eleclione sta-

tuto
Eilal
ifl

in Octavis Epi()liaiiia3

anuo Domiiii mcclvi,

de

Cod.

Vallic. .Ms. pag. 0.

aiiud

memoralum

oii|iiduiii

Francheuford,

110

URBANI

rv

ANNUS

2.

dere
;

CHRISTI 1263,
rcliqui vcro,

qiiinque tantum de dictis principilnis tiim per so,

non veniendo ad terminum

se

memori.T Coloniensis arciiiepisco|nis pro se memorire et bouce MaKunfinus archiepiscopus, (qui) ca vice in boc commiserat vicis suas, et diieclus filius nobilis vir comes Palatinus apud Franclieserd bona? memo[ler nlios,

lum

videlicet bonas
,

concordiler assignalum,
;

alienos

ab electione

reddiderunt ea vice tu ab oninibus principihus vel saltem ab iis, in quos totaliter jus eligendi reciderat, censeri debcs electus et pio cerlo ac
:

indiihitato |ionentes jus in regno et imperio supradictis tibi

riae

vero Trevirensis archiep.

vir

et

dilectus

lilius

ebxto, piacdiclis consiieludinibus obser-

nobilis

dux Saxoniae

intra

dictum oppidum

vatis ubi et a

quibus

id fieri debiiit,

et nulli

alii

convenerunt.
et

Cumque

iidem Treverensis arcliiep.

acquisitum
indiibitale

seni et

dux Saxoniie praifatosarchiepiscopum Coloniencomitem, nec ipsuni oppidum intrare pernec ad eos exire vellent, super
dlcti
lioc

diadema dcberi, supplicaverunt inslanter, etbu;

ac regium

nomen
et

et iinpeiii

militer
scribi.
tibi

pelierunl
Maxiiiie

tibi

hiijusmodi

nomen

ad,

mitlerent.
saepius

cuni antedictus praedecessor

id

requisili

arciiiepiscopus Coloniensis
ex lapsu leniporis pericu-

de fralrum

suorum
el

consilio adscripsissel, le
aliis

etcomes; attendentes

in

eisdem regno

imperio quibuslibet

prae-

lum imminere,
serlim
pcrii

si

forsan non fieret eleclio illadie,

:

ferendo, sicut per ipsius lilteras ostendere nite-

qua; ad boc fuerat peremptorie consliliila

prnc-

bantur

teque per nos inungenduni, consecran-

cum

de anno et die post vacationem im-

quindecim diessolummodosuperessent, infia quos nullo modo potuissent propter locorum distanliam, et alias facti circumstantias prafati principes iterum
et oliis

convenire,

cum
;

prsclatis,

ducibus,

ibidem pracsentibus deliberatione praL'babita, de ipsorum cominuni consilio et assensu ad electionem procedere decreverunt et tandem
:

in Romanoruin imperatoreni defensorem Ecclesiae, ad ipsum diadema de noslris suscipiendum manibiis sine dispendio ulterioris moras vocari et Apostolicum tibi favoreni impendi: pr;i'sertim cum non tantum mojor pars principum prsdicti-iruni, iino omnes, excepto nobili viro marcliione Brandeburgensi,
et

dum

coronandum
ac

;:dvocaluni,

(|ui

etiam paratus est

;

tibi

obedire, ut iidem nuntii

praefatus Coloniensis pro se, ac diclis Maguntino,

pro|ionebaiit
tibi

eleclioni de se factae consentiant, el

cujus vices gerebat,

tienle, divino
elegit, et
et

et coniite pr;esente ac

consen-

nomine

invocato, te in regein Roin.

raliler

tam ipsi quani alii magnates AIemanni;pgenetonquam suo regi obediant et intendant:

mox electionem hujusmodi magnalum aliorum adstantium copiosiae multitudini publi53.

M

petitionem

suam

illa

indubilata, sicut asserunt, in

imperio,

el

jure munita consuetudine fulcientes,

electo in

cavii.

qua dicunt

regem Romanorum, secunimperii ubi et a quibus de-

Cui eleclioni per cbarissimum in Christo flliuin noslrum regem Bohemia3 illu&lreni jiost paucos dies consensu iirEestilo, demum tu ad tuorum eleclorum et aliorum imperii optimatum,
propter hoc ad te in Angliam accesserunt, instantiam et requisitionem instantem eidem electioni post diligentem super hoc tractactuni

dum

solitum

morem
,

bet, et

postmodum per supradictuni Coloniensem

iuuncto
consecrato
;

archiepisc.
ipso

et

coronato

eo

qui

habilum

consensisti, ac personaliter Aleiiiannire

regium nomen acquiri et si electa; personae impedimenta non obvienl, vocandum sine dilalione aliqua per siimnuim Pontiflcem ad coronam:adidnoii soium morem iniperii ap[)robatum sed etiain quondam felicis recordationis
,

regnum ingressus, et moiam apud Aquisgranum, quantum decuit, faciens, nec inveniens resistentem, poslmodum fuisti per saepedictum Coloniensem arcbiep. ad cujus id spectabat officium,
consecratus, inunctus, coronatus ac inthronizatus rcgio more in sedem magnifici Caroli, nuUo se
inibi coronationi tuae realiter

Innocentii Papa;

III

pnedecessoris nostri decreta:

lem Epistolam allegantes ac dicentes, per contradiclionem inemorati regis Castella?, veleleclionem,
quai de ipso facla dicilur, iietitionem praemissam

non debere ali(|ualenus impediri cuni secundum praedictas consuetudines sit ei jam cujuslibel con;

aut verbaliter o|)poobtinuisti

tradiclionis via piajclusa, et electio ipsa nulla fue-

nenle

recepisli

quoque bomagia niagnatuni regni

etiam juramenta
imperialia,
:

ejusdeiii, ac fidebtatis

ornamenta,

et

insignia

quibus rex

Romanorum
crum

solel oriiari,

consecratur per
imperii
aliquis ad

cum Roniae inungitur, manus summi PonliOcis, et sa-

suscipit diadema ; et sine quibus inunctionem, consecralionem et coronationem hujusinodi nec solel, nec debet admitti. Reddita insuper tibi fuerunt quamplura oppiJa,
caslra, vilbe, ac jura imperii

ipso jure, utpole post annum et diem contra easdem imperii consuetudines, et termino ad hoc slaluto , de coinmuni princijium piadiclorum consensu transacto, et post electionem tuam legitimam non cassatam, a solo noininato Trevirensi qui propler nova ped;igia, quae in terra sua iinposuit, eiat tunc excommunicalione ligatus, nulla oinnino forma servata iu camera ejusdem Tievirit
;

rensis archiep. coiitemptis

aliis

principibus, clan-

tanquam

regi

luque
et

destine attentata :cuni

nullam ab eisdem princi:

ipsius regni possessionem ade|)tus,

ipsam tenes
tui

per sex annos et amplius tenuisti.

56.

Ex

his

autem procuiatores

arguere

quain si pibus super lioc potestatem haberet etiam ab aliquibus habuisset, sicut quffidam pro parte altera exhibitai lilleiae innuebant formam
;

nitebantur, quod cuin memorati Trevirensis archiep. et dux Saxoniae, recusando dicto die proce-

tameu ipsius, qu;e secuuduni tenorem litlerarum ipsarum ad cerlam diem se tantummodo exten-

URBANI
debant,
\avit.

IV

ANNDS

2.

CIIRISTI

1203.
se vices

111
gerere
poluit,

non eligendo

ipsa die

minime ubscr-

cujiis

idem Coloniensis archicp.

in

asserebat,

viiiculis

teueretur; pfopter quod

,

57.

Ex

parte vero supradicti regis Castelloc

carens

arbitrii

liberlale

pra;stare

non

per vencrabiles fratres

seni et fiatrem

nostros Garsiain, SilveiiAl)ulenseni episcopos,

Dominicum

prout jura exigunt, libcrum in (dcctione consensuin, nec etiain de facto pricstitit ad electionein

ac dilectum lilium magistrum

Joannem

capella-

celebrandam) certum terminum statuerunt subse(luenUni Dominicam Passionis, (pio (luidcin tcrmino us^jue ad proximani Dominicani Palmaruin,
continuato de die in dieni
tiuo tunc a vinculis
;

iium nostrum arcliidiaconuiii Conipostellanum, ipsius procuralores, actores et negotiorum gestorcs generales et speciales omnes in solidum itaquod occnpautis non sit meliur conditio mandatum habentes ab ipso, ad petendum pro eo et suo
; ;

et

memorato Magun-

liberato Coloniciisi aichicp.

etcomite

re(iuisitis, et

nolcnlibus intercsse; dictus

nominc

a nobis et praidictis fratribus noslris coro-

Trevirensis archiepisc. a rcge Bohemiaj, duce et

nam

imperii, et assiguari sibi

diem ad

recipien-

marchione
dictiim

sibi

dum

ipsam, ct ad ageiidum, respoiidendum, deet

regem

Castellae

super hoc potestate commissa, suo et illorum nomine

fendendum,

tractandum jura sua

et imperii, et

publice et solemniter in

codem oppido de Fran-

(|uidtiuid Iionori ejus

expedire viderent, sive in

;

chenford, Dei nomine invocato, in

Romanorum

ordiiiario, sive in extraordinario, judicio ageretur

fnit e

coutra

propositum, quod

praedictus

dies

Octavarum Epiphani^c non ad eligendum, sed ad tractandum supcr eleclione faciendi regisetimperatoris et ad assignandam diem ad celebranduin
;

regem et imiieralorem elcgit, et eleclionem ipsam omnibus adstanlibns publicavit idemque rex Castella^, ipsa elcctione sibi per quamplures magnates imperii, ad ipsuin propter hoc iii Hispaniam
:

accedentes, postnioduin pr;csentata, electioni consensit eidem.

electionem eamdeni, nonperomnes, sedquosdam ex ipsis principibus extitit assignatns. Qiia die
praefati Trevirensis

Ex pramissis sane
et a

iidcin

procnra-

lores et nunlii

pradibati regis Castella;. dicentes

archiepiscop. et dux Saxoniaj

electionem ipsam ubi

quibus dcbuit celebra-

pro

se, ac dilecto filio nobili viro

marchione Bran-

deburgeusi, qui eidem Trevireusi aichiep. vices

suas commiserat
rati regis
;

tam legitime, allegabant electionem eamdem impedlri non [lotuisse [lertuam, qiiaj, sicut dicunt,
nulia extitit
i[)so

uecnon

et

procuratores

memotan-

jure. Nain

cum

pricdictus dies

Bohemiae ad
pacilici

iiricdictuin

o[)piduiii

Oclavaruin non ad eligcndum, sed ad tractandum

de statuta die, et ipsam statuendain ad eleclionem

quam

viri

accesserunt. Supradicti vero

Coloniensis archiepiscopus, et

comes cum ingenli

loca

cekbraniiam
mittitnr,

novi regis

fuciil

non per omnes

armatoruin

mulliludine ad

circumvicjna
per Treviren-

pioedictos princi|)cs, sed per aliqnos exeis, ut prae-

ipsius oppidi advenieutes, rcquisiti

assignatus; qui etiamsi ad eligendum

sem

procuralorem pr.xHJictos, qui eorum impressionem verisimiliter formidabant, ut iidem oppidum intrarent cum societate decenli, de asfignaiida die ad eleclionem celearchicp.
el

duccm

statulus fuissct pcr

majnrem

[lartcni

eornmdem

piiiicipum, minoiis parlis non obstante coiitradictione mutari et [irorogari |)otuit et exlilit [iroro-

gatus; conslat electiouem de

ciores de
die
i[)sis

te

maxinie per pauextitisse.

brandain,

proul tcrininus exigcbat

si

ad hoc

princi[)ibus excominunicatos ipsa

factani

essent habiles,

una cuin

ipsis

[lacifice tractaturi;

Octavarnm

nullam penitus

non soluni

contempserunt, verum etiam proprii prosecutores arbitrii praisumpserunt le in regem Alemannia;, non sine multo conteiniitu aliorum piincipuni, noniinare.
id faccre

59. Exconiniunicalionem

moralum
et

etiam conlra mearchiepiscoimm Trevirensem objcctam,

vacantis imperii infra

consuetudinem, quae de celebranda a tempore annum et diem rcgis Rom.

et

Mcmorati autcm Trevirensisarchiep. dux hujusmodi attendentes penitus esse nullam (prfesertim cum dicti
58.

electione prtcponitur, ac alias

procurator nominationem

allegabant,

quod

si

veritate

fulciretur, electio

tua,

omnino negantes, hujusmodi propositio qua? quindecim diebusde

Coloniensis archiep. pro eo, ()uod in bonai inenioriffi

P. S. Georgii ad Velum Aureum diaconum card.tunc legatum in Alemanniai partihus niaiius injccerat, ac venerabilcm fralrein noslruni Paderburneiisem episcopum pra^suniebat detinere capti-

adhuc extantibus celehrata fcrtur, cx hoc etiam nuUa essel cum non licuerit minori diem ullimam ipsius parti, majori contempta
ipso tem|iore
:
,

temporis pnevenire. Pcr qna) apparere dicebaiit,

(luod electorcs
die illo eligere,

vum, propler quod pcr eumdein etiain legilum excomniunicatus exlilit; comes vero propter clericorum
nes; et

nec

si

cjusdem rcgis Castella?, uolendo non fucrunt eligcndi jurc [irivati, etiam, ut [)ars adveisa [iropoiiit, ad minorenuisset exirc.

religiosorum caides et notorias ca[)tioquia contra sententiam fclic. recordationis

et
|ia|)a;

rem

paitein

Nam

cuni iufra praj-

dictum

o[)[)iduin

Innocenlii

IV, prajdecessoris noslri,

(jiion-

et impcratoris, et

dc Franchenford Roinani regis non alibi debcat elcclio cclcbrari,

dam

Friderico olim

Bomanorum

inqieralori et

Conrado nalo ejus i)ra;slilcrat publice consilium, auxilium et favorem; eraiit ipsius cleclionis temjiore tain a canonc, (luam ab hoiiiiiie variis excommunicationibus innodati et Maguntinus archiep.
;

minor [lars noii [loterat ad lociim aliuiii coarclare majorcm. Adjccerunt [irjclerea inunctionem, consecrationem, coronationem ac possessionem praedictas, (luain

bant;et

caitera

quidem [lossessionem omniiio ncgapro parte tua inducta,cum ex

112
electione tua,

URBAXr
quK

IV ANNTTS 2.

CHRISTI 1263.
',

ut prajdicitur, nnlla extiterat,

Mariana
tarios

cuni vecligalis immunitate plures volunea lege, ut annis singulis triuin

spatio cnin

secula fuerint; tanc|nani nulia, nulluni iiotuisse tuo innninienluiu afferre,

stellas

|)ellexisset

ejusdem regis Casubjungentes juri prcEJucIicium generare

aiit
:

mensium

armis

et ei]uo

ijisius

caslra

sequerentur. Intentum

bello

Maurico Pontifex

Coloiiienseni

areliiep.

supraciiclain

consecratio-

summis laudibus
ijisius

decoravit in ea Epistola, qua

neni, \el

inunctioneni, seu coronationein, qua3

ei,

jiium consilium eligeiicke in teiiiploS. Cruci

jus tribuant, dare non posse nisi

et saniori

qui a majoii

sacro sepulturae iu insula Gaditana, quie in freto

parte

praedictoruni
illa

principuin est ele-

Herculeo jacet, coUaudavit, praecepitque eo

tante

flagi-

clus

alioquin

sequeretur absurditas, cjuod

inecibus inductus vel
supradieti jiraede-

auctoritate Apostolica, ut

uuUus,

si

in eo

solus Coloiiiensis arcliiep.

cousilio perslaret, opjionere sese auderet. Susce-

corruptus pretio. cui vellet imperium dare possef.

CO.

perat ideo bnjusiiiodi consilium exiiiiius princeps,

Quod autem de

litteris

cessoiis Ale.vandri

lauMnittitur, in quibus tibi re-

quia ea insula invadendae Africas ob coaimodissinuim iiortiim magiii rei Cbristiaiue momenti videretur, ac
si

ginni
diclis

nomen

dicebatnr adscriptum, tLque in pra;aliis fuisse praelatum, niul-

ipsius cineres in ea jacerent insula, ea

regnoet imperio
conlutabant;

re His|)anos reges ad eain a Sarracenis

defenden-

ti|)Iiciter

tum quia

quoties

coram

dani excitatum

ipso pncdecessore Alexandro, ac fratribus suis de

imperii negotiD agebatur, idem pra;decessor Alex-

ander publice asserebat, cjuod super eodem negotio nibil in dicli regis Caslellai

praejudicium attenper
litteras, et

quare Gaditanum oppidiim, ul Sarracenis terrorem injiceret, altissimis mceuibus forlissimisque propugnaculis niunivit. Regi Castella? ac Legionis illuslri. Excelsuiu fecit iii teriis, qui babilat in altisiri
:

taret;

quod etiam

ipsi regi Castellae

quondaiii A. de Fereiitino sunin

inductae

capellaiium et
te

nuiitinm intimavit; pioiiter quod pracdictce per

litterae

simis Deus, [iro eo potissime rcgnum tuum ipsius terminos magnilice dilataiulo, qciod regiacelsitiido siiam ab ijiso, qui eam sibi tribuit poleiitiamj gratitudine debita recognoscens, non ad oppressionein fidelium, sed jiropagationem fldei
vini
,

merilo sunt suspecta?, nec crepracdecessoris Alexandri con-

dendit de ejusdem
scientia

et di-

emanasse

tuni

etiam quia

si

de ipsius

conscientia et fralriim
sent,

suorum

consilio processis-

cum

injuriosip sint, debent merito revocari.

Uude
et
iis,

iiiiem legis Caslellaj

procuratores et nuntii
i)raEdicla,

cnllum noininis per poiiulorum nuiltiiilicationem fldelium augumentandum adversus naliones exteras jugiter experilur. Ex boc namque i|ise Dens tain progenilores tuos, quam et tuam
magnificenliain
particijiibus tuis

electionem de ipso factam, electione tua

c]n;e

exnltationis, et

laetitite

oleo prae

ino

te

fuerunt

objecta, neqiiaquaiu

ungens,

tibi

nomen

fecit

grande
tibi

obstantibus, fore legilimam, ulpote celebratam a

su]ira
et

nomeu magnorum,

qui sunt in terra,

pro[iter
te fllio

majori parle ipsorum iirincipum, quos iidem procuratores et nuntii variare non potnisse allegant,
et

dicto regno in rore

caeli, et

terr pinguedine

uberrime benedictione
dicto el Cbiistianissimo

impensa,
[)rinci|)e

quod
beneet

\ariasse

non credunl;
alii

iino

lictione

juris

ab
et
iii

lioinana Ecclesia mater tua su[)er

omnit)US,

cnm

utpote inhabiles electioni noa

jucundatur

potuerinl, vel

saltem

noluerint in loco solito

teinpore debilo
praedictis
lia

interesse, ac

ipsum potiorem

gaudet; ac preces ad Deuin fundit assuiuas, ut ab omni te adversitate custoiiiens, concedat quod per

regnoet imperio argueiiles;

ipsi regi Castellce

cum

instau-

regnnm temporale, quod

libi [)aleat

oblines, felici

commercio

postularunt
etc.

rem

ul in alia

consuetum favousque observatum luisse diceEpistolam

expedilius Iransitus ad aetenium.

62. a El

quidem

[ilurasunt, et

maxima, qnae de
actibus
nostris

bant, ad hoc |)rBGdictam decretalem

iuducentes
in tinem.
:

regalis

excelleiili;e

virliiosis, et slrenuis

eisdein

autem

piadati regis Castelke

recenseri possunt:sed

admirandum
regalis

nuper

nuntiis pelitioni

praedicla?, etc. ut iu alia

usque
lii-

venit insinuatione regia seiisibus, et

[iroposituin,

stupendum
Doniini

quod de

corporis se])ullura
s|)irilu

61. Retardarunt Anglicanae turba?, quibus

uon
|)ro

a suggestione bumaiia, sed a

:

cbardns

iniplicitus erat, ne iinperii

controversia

concepisti
fide

per quod liquido datur

intelligi,

quod

diriinerelur, de quibus inferius. Scripsisse vero

dilatanda Citliolica, et fidelium robore

eodemargiimentolrbanumadAlpIionsiimCastelhc

decertare cu|)ias eliain rebus

bumanis exemptus,

regem,utsuam
colligilur-:

vicis^im causain tueretur, abuiide

utquod vivens regiuin

|)oluit, cflicacifer

cori^us
iii

nondum

efflcere

ciuem (]uidem jiarta rebus in Ilis|iania geslis gloria aclniudum commendabat. Rtlulerat ipse de Sarracenis Hispanicis piures victorias,ac
late Clirislianum

exaniine

tu;e salutis

com[)en-

diuni [irosequatur. Nain cuni insula Gadicensis,

in qua,ut asseritur, est maris [lorlus
et

accommodus
structuram
et

ipso
ciae

nomen amplilicarat atijue iioc anno Mabomadem Granatie etHudielcm Mur:

tranquillus
Africce

pro[iler Mediterranei

niaris

sil

inftsla

[ilurimum;

ad ejus
si

reges, qni in ijisuiu

armoruiu coilionem

fece'.

couquisitionein janua possit esse lidelibus,

su-

rant, ac Marrocio auxilia

exciverant, contudit

percxcrescentibusCbrislianis incolis re[)ieatur; tu

id

Contraxisse ingentes cofiias ea

industria, refert

tanquam

fidelissimus [)rince|)S prudcnter atteii-

'

Marian. de Reb. Ilisp.

1.

xili. c.

lci.

Marian. tieReb. Hisp.

I.

xiii. c.

13.

URBANI
(lens, nt

IV

ANNUS
Diimiiio
ipsiiis

2.

CIIRISTI

1203.

ilS

tua clara

memoria

|)()<t(|ii:im

iii

cenis favore, vectigalibiis attritis populis, exliaustis(|iie

re^iuieveris, legcs, qiii tibi successeriiil, ad

loci

paiiperiim opibus ptiigaiet. Al Maiifredus

custodiam

et

augumenlum animetet
lii)entiiis

iiiducat,
iiiiiii

sive ut Pontificis studia inanibus officiis ac flcta

ac propter Ikh; fideles fiopuli

eli-

siilimissione eliideret, sive ejus gratiam conciliare

gant iiicolatiim

apud Ecdesiam
te

saiicta'

Criicis

ad averteiida imminentia jiericula cujieret, proposuil oratorum opera velle se iii tanto negolio non procuralorio nomiiie, sed praisentem respon-

quam

in ipsa iiisiila loco dicto Caliz, ut

taceamus

de fulciendis nuiic per

fabricari;

berculeis a;diticiis et

moiiiibiis restauraudis aiiti^iuis,

miro facis oiiere quam(|ue nos ad tuam iiistanliam jier

elegisti

dere.
vir

Verum

Uibaiius,

iie (iiias

vafer et iiiqirobus

insidias artesque

instriieret,

nonnullas
liiliiium

ipsi

nostras lilteras Poiitificaliscathedroclitulodecorari

lcges, si accederel, prajscripsit, (luassi infringeret,

maiidamus,

deliberalioiie pia et iirovida

deiiuntiavit

tulum

iter

sibi

iioii

alia-

sepultuiarn, a nobis suppliciter postulans, ut

quod

rumque poenarum mlnas

incussit,
:

quas subjeclo

a te de sepultura hujnsmodi pro fidci fideliuiiique favore factum est, Apostolicaj acceptationis

Diplomale complexus est ' iiiisit(|uc viros graves, (|tii ipsum ad servandas propositas leges, antequam
itineri se accingeret,

robore niunientes,

id

adimpleri dislrictius manda-

sacramenlo adigerent.
nostris, et Ecclesia;

remus.
63. Nos ilaque

65. Uiiiversis

Romana3

cum

nullus

ibi

de tuis majo-

caiterisque Cbrlsti fidelibiis.

Olim in die Coeiia; Douiini proximo prtelerquo videlicet die annis singulis, apiid Sedem Apostolicam de universis nuiiidi partibus iiinu-

ribus, cujus ad id afTectione traliaris, fuerit

latus, verisimili

tumu-

conjectura teiieiites, quod ba;c laudabilis et accepta Deo, ut credimus, dispositio

regiae sepullurae de lidei el cbaritatis fervore tan-

ito,

merabilis

fidelium

convenit miillitudo, Maiifie-

tum processit, tiiis postulaliouibus amiuendo, eam gratam et acceptam habemus; auctoritate
pripseiitium
intererit,

dum qiiondam

uiiiversis

clericis et laicis

quorum

principem Tarenlinuin super certis articulis prasente ipsa multiludine manifeste citavimus, ut in kal. Aug. proximo iua^leiilis co-

sub pcena excommunicationis districtius injtingentes, ul te circa se()uUuram ipsam in dispositione htijusmodi finaliter penluraiile, cuiii de

ram nobis per sc, vel jier solcinnes procuratores cuin sufficienti maiidato comparere curaret, facturus ct rccepturus super iilis, quod justitia

hac luce, Ueo vocante, migiaveris, corjius

honoiiflce in dicta Ecclesia SanclBeCrucis,

tuum
quan-

suaderet

videlicet super destructione civi-

tatis

Arianensis,

quam

per Sarracenos

fecit fun-

luin in ipsis fuerit, faciaiit sepeliri, nec ali(|iiate-

ditus dissiiiari, et supcr iiiterfeclione turpissima

Thoiiiasii de Oiia et Tliomasii de Salice,

nus super lioc venire pricsiiiiiant coiitra rcgiam voluntatem. Niilli ergo, etc. Dat. apud Urbemvete-

ac super

crudcli et proditiosa occisione Petri de Calabrea

rem XII

kal. Septenib.

anno

ii. Silere

alitid exi-

comitis Cataneani, et honendaeffusione sanguinis

mii erga His[)anos studii

riiim decus,

Poiitificii

siguum non
liltera-

possumus, qui ad restituendum Palentia;

lica auclorilate eas

multorum fidelium necnon stiper eo, quod in derogationem auctoritatis Ecclesiaslicae, vd cen:

quod admodum dcflorueiat, Apostopi\Trogafivas Paleiiti;e docto-

surto, qute fulciinentuni est Catliolic;r; fldci

atque

robur;

et

iii

ipsius
fecit,

detractioiiem

fi-lei

pluribus

ribus ac scholaslicis, quibus Parisicnsis alteriusve

loci

jam annis
braii, vel

sibi

et facit adliuc publice cele-

Academia potirelur,
incitaret. Jaui

impertiit', ut Ilis|ianos

ad scieiiliarum dectis cuui

armorum

gloria conrcbiis

vina
tis.

quantum in quod iion carct

eo cst potiiis piofanari discriipulo baiielica; jiravita-

jungendum
Italicas iios

ab Hispanicis

ad

convertamus.

El citatus propler hoc a felic. recordationis Alexandro papa praedecessore nostro, quia in praefixo ei teiniino, fuit per

64. Pontifex

Manfredum

affectantcm ad dilitendam

iLaliop. dominium causam vacat ; lilteris

nec posl etiam conipaiere curavit,

piaedecessorem eunidem excommuiiica-

ad

Non

Christi fideles dtrectis ejus tt/rannidem exponit.

lionis viiiculo

subjeceiat

modo

suae tyrannidi

Siciliam

C6.

Super eo

hac de causa specialiter innodatus. eli;ini (|iiod ipse S;irracenorum

in suis quotidiaiiis obscijuiis notaet

Manfredus, verum coiifirmatis viribus

Itali^e qtio-

ritus, illosque

que dominium tanam, aliasque

serat.

affectabat, ac

marcliiam Ancoiii-

biliter secuni tenens,

piaferens Christianis in

ditionis Ecclesiastic;e terras iiiva-

opprobrium
liic

fidei ortliodox;e,
et

regiium i|isum Siciproptcr acerbas

et
;

Quem
iit

utcoerceret Pdntifex, legibus |)rimum

ei

ad servilem

igiiomiiiiosum statum redegit,

agendum
riori,

censuit. Iiidixerat

diem amio supediluenda

elkiso
excisa, Tliomasii
iiecc
,

ejus incolis et babitatoribus

se ApostolictE Sedi ad objecla

inloierabiles exactiones vix valentibus respirare

sisterct;

ac de Ariana civitale

ac stiper dira iiece

i)r(ixiinis

sibi

sanguiue

iliata

aliorumque nobiliiim crudelissima

per ipsum.
Ijussarii
nali

Supcr co iiisnpcr (]uod Couradum

et

mullorum

iiitioxio

sanguine,

oiatore Conradiui
Eccle-

nuntiuiii

vassallum
liiii

Conradi pueri
Friderici
proditioiialiet

per insidias cl scelus Irucidato, coiitcmpla

siasticaauctoritate, coactisad

i|uoiidaiii

Coiiradi

(iiioiulaiii

divinacoram excommunicalis facienda sacerdotibus, impenso SarraE\i. ciii.

olim Uoniaiioniiii iiiiperatoris,

ter trucidari
:

fccil

ct

supcr enormibus

fcedis ejus

'

E|i.

.'iili,

Ann.

ToMus XXII.

Rayn. UI.

15

1 1

URBANI

IT

ANNUS

2.

tium,

CHRISTI 1263.
ca|iellani

excessibus, de ()uibiis manifesla inlamia denota-

tur; et pluribns
67. B Sed

aliis,

(|UiT in

inijusniodi noslne

citationis for lai plenius eonlincntur.

idem Manfredus (|uon(iam princeps

Tarentinus suos nuntios tunc ad praisenliam nostram misit, (lui ali(|ua pro eo in ncslro consistorio iiroponentes, nisi

noslrorum has litteras deferenaliorum prmsenlia corporale juranientuin exhibeat, vel ))er aliuni iii aiiimam suam faciat exhiberi, quod nullos armatos nuUasque personas, et evecliones ducet, mc patietur
iiensis
et

pluriuiii

veiiire

secum

ullra

numerum
vel

infrascripliim

et

sunt enmdeni niultipliciler

et

quod
det,

sic

veuiendo,

niorando, aut redeundo

vel

excusare.

Nos autem auditis

iis,

intellectis qute
in

Ecclesiam vel terram, sen fideks ipsius non oflen-

iidem proposuere nnnlii, (iuximus lore

per viani inquisitionis in
in

negotio

nec per suos oUendi

vel

faciet,

permittet;
ali()uid

(juibns opportu-

neque operabitur,
ctorum

machinabitur
nisi

in

num

foret,

et

alias

eliam procedendum,

prout

dis|)endium Ecclesise, terra', aut fideliiim praedi;

videremus seciuidum jnstitiam expedire. Verumtamen quia ()uidam ex fratiibiis nostris abseutes
erant, et jdures ex
lis,

quodque moram

tantum
Ecclesiae

iii

pradictis

oclo diebus in terra ejusdem

))lusqiiaiii ei fuciit

qui tunc aderant, noii erant

;

nobiscum hujusmodi uostrum jirocessum usque ad Ortavas fuslivitatis B. Martini proximo futurae duximus suspendendum, iirffidicenles quod ex tunc iu pra?falo negotio, proul suaderet justitia, piocedere cniaremus.
continuatnri
68. Eodein igilur ap|iiopinquanle teriiiino, idem Manfredus, judicem Aitardum de Venusio, et Joaniiein de Bnindusio notariiim faniiliaies

moram

70.

de licentia CLClerum quia ubi de negotio

prorsus
qure

non faciet, nostra permissum.

fidei agi-

tur, oiimis siiiisti;e suspicionis, violentiffi

))ressionis ciijuslibel est

vel iin-

amovenda malaude Dei, et

teria;

ne labores

et stmlia,

))ro

prosjiero statii sudruiii fKlelium im|)enduiilur, in

absit, dispendium converlaiitur proquod sic iutendenles eidein M.infredo in hujusmodi suo adveiitu ad nos de oppoiiuna secu;

eorum quod
)iter

suos ad Sedem Apostolicain destinavit, qui a nobis et praediclis fralribiis ciini iiistanlia petierunt,

ritate

consulere,

()uod

in

turbationein

ipsius

ut

cum idem
,

Maiifredus tam
|)rocuratoribus
|iersoiialiler

arduuin, tamque

grave, ac grande.negolium aliquibus committere

nuntiis
velit

seu
illo

non intendat; sed

non redundet, ac tranquillus status terrariim ejusdem Ecclesia> non tuibelur; ipsi Manfredoaiictorit.iteApostolica districlius prohibemus, ne ullra octingentarum personarum, de qiiibus
negotii

pro

noslro se conspeclui

possint esse centuin duntaxat arinata;, el seplin-

prajseutare, et securitatem ei plenariam et licen-

gentarum evectionum numerum, quem

ritate

eis

aucto-

liam veniendi ad uos lute per terram et distri-

praedicta taxamus, ad
:

ctum
super

Ecclesia?
iis,

laigireniur. Nos

aulem volentes

secum ducat
tioiiis

Sedem Apostolicam imo quod coiitra tormam prohibi-

|n;eseiliiu
iii

|cum

lidei

negotium agalur,
nequeat
ali-

hiijusmodi, terram ipsius Ecclesia; aliqua-

specialiter

hac parte

cum

ea maturitate ac gravel ()blo()iiiis sub-

vitate iirocedere, ut processus noster

quorum detractorum morsibus,

jacere;

pelitam securilatem eidem Manfredo de

Si enim contia hujusmodi taxationem nostram terram ingrederetur eamdeui, luiic manifestum esse etliqiiidum, quod i|ise non ad subeundum Ecclesia; judiciiim, ut

tenus ingredi non attentet.

ferius

fratrum no^troiuin consilio sub cerla lorma, iiiannotata, in veniendo ac vice pro eodeni

pacificus et quielus accedeiet, sed potius taiiquam

hoslis ad
fidei

impedimentum
qnod
;

et

confusionem negolii
debitus

negotio, et
exire

morando

ac per oclo dies, in qiiibus

orlliodoxaj,

agitur, ne in eo
et

terram Ecelesia?, posl()uam a nobis licentiam redeundi habuerit, tenore prtcsentium elargimur daiites ei licentiam et liberam faculpossit,
:

posset haberi processus

ipsius
lerrae,

ad turbalionem stalus
fidclium prosiliret

ac
si

eorumdem
id fieri

propter i)nod

contingeret, liquidius et

tatem

ingrediendi propter lioc terram et distri-

evidentius de pravitale haeretica suspeclus, et notabilis

ctum Ecclesiae, actute ad nos perterram et districtum hujusmodi veniendi et universis nostris,
:

redderetur, nosque liberius et ratiouabilius

:

posseinus su))er lioc )irocedere contra eiini

inipedire, vel confundere

cum

et

ipsius

Ecclesia;

fidelibus

firmiter mhibenles,

ne ipsum

cum

infrascripto

armatorum, ac persopra;-

naruin, et evectionum

numero ad nostram

sentiam aceedeiitem, in persoua, vel rebus lurbare, vel oQendere, seu quomodolibet molestare,
aut im|)edire pra'sumant.
69.

dictum negotium esset evidenter fovere hujusmodi hffireticam pravilatem. 71. Quod si forte ingredi terram eaindem hujiismodi non prsestito, utdictum est, juramenlo vel plures armatos, personas et evectiones duxerit, vel secum venire permiserit, ()uam tnxatio
piffidicta contineat, spreta

Yerum

quia ipse tanquam temerarius

sicul

prohibitione

)iracilicta,

ad terrani

Ecclesia;,

evidenler apparel de

aut longiorem
diebus,

marchia Anconilana, et nonnullis aliis terris ad Ecclesiam ipsam speclaiitibus, violenlas manus extendil volumus ad praesens hoc sallem inodo nobis, el eidem Eeclesia; ab hujusmodi suis temerilalibus pifficavere, quod iion in occulto, sed in dilecti filii fralris Gualasci de Ordine fratruui Mi;

moram, nisi solum in )iraefahs octo traxerit in eadem terra, postqiiam a nobis
;

liabueril liceiitiam redeundi

vel in veniendo, aul

morando, seu redeundoEcclesiam, aut terram

(ideles ipsius ofleiiderit,

vel

vel fecerit, seu

))er

suos

permiserit ollendi
fuerit aliquid
in

aut o)ieralus, vel nuuhiiiatus

Ecclesias,
sit

dispendium
;

terrae seu

norum

poenitenliarii, et Jacobi praipositi Ebredii-

fidelium

pra;dictorum

eo ipso

anathematis

URBANI IV ANNUS
vinculo innodatus,
nes,
et nihiionriiniis iiiijiismodi

2.

CHRISTI 1203.

145

notri-

lyrannidem Fiorentinos siiperius vidimns, ciim

c;eso jiixta fliiviiim

strne sccnritatis litleraE v.icnae sinl

penilus et ina-

Arbiam eornm

exercitii con:

nullam

ei

secuntateiu,
ritique

(|uomod()libet

sternata piebs victoris

jugum

accepit

qiia

etiam
sociis
',

buentes, PraGdiclos autem pcenitentiarium

et ca-

clade Lucenses, qui

una cum Florenlmis

peilanum, viros

providos et discretos, ct

expugnaudarum Senariim spe

profccti fuerant

nobis ac fialribus uoslris acceplos, ad eunidem

iiivoluli; ac |dtires ex ipsis slrenui milites in ca-

Manfredum duximus destinandos, ut ei litleras easdem assignent, et reterant sibi niliilominus ex

parte uoslra prannissa oiimia viva voce
priedictuiu jiiramenliim in
sentia,
:

dcrat

plivorum numerum, qiii ad quatuor millia ascenin quosSenenses ultionisappe' veneranl '
:

(|uo(l(|iio

titu etrerati

criidcliores se priebiiere

diris cniin

eorum

prajstelur prm-

ipsos

carceribus macerarunt,

ut(|ue graviori ac

sicul su|ieriiis est ex[)ressum. l)at. apud Urbemvelerem IU id. Novembris anno ii d. 1-2. Non admisit diclas sihi lc^es Maufrediis, de

inlolerabili aeie se
igitiir

redimer^uil coinpulerc. Flexus

ad misericordiam Urbanus,

lum parlium

(jiio ail

Theodoricus Vallicolor

'

Nil veri tenuit,

imo pcrjuria vcrbis

causam in Maiifreduni tuerentur; tum Afioslolici muneris religione ductus, gravissimis iitteris Senenses ad mansuetudinem tradiicere iiisus est '.
sliidio,

cum Lucenses

Ecclcsitc

Ipsius, et fraudes actibus ejus erant.

((

Potestati

capitaneo,

antianis,

consilio

et

communi
Perrexit itaque vafer tyrannus Pontificem insectari bello,

Senensi spirilum consilii sanioris.

sine turbatione menlis altendimus, sed

Non

misccre Urbein tumnltibus, ejusque

:

referimus

cum

dolore,

quod vos quasi penitus

irae

Picenum vexare, in palrimoniuni B. Petri irrumpere, imo etiam Urbanum suae tyrannidi subjicere molitum narrat memoralus Tlieodoricus atque ob id Joannem Marerium qui Sarracenornm el aliorum impiorum exercilui praeerat, Apuensem urbeni oppriniere conatum,
affeclare
:

dominium

ignorantes, quod Dei

benignitas ad pcenitentiam

vos adducit, iram vohis thesaiirizatis in die

obstinatam,

seciindiim cor impoeiiitens, el vestram duritiam

ut adjunclis sibi Etruscis Gibellinis, ac Petro e

Vico, el Germauis,

dum Deum, nos et Romanam Ecclesiam damnabiliter coiiteninentcs, nostra monifa et praecepta, quibus apud vos frequeiiter iiistitimus, ut Lucanoscaplivos quos quidem deberetis
;

Urbemveterem, uhi

Poiitifex et

iii

manus

veslras potius occulto Dei jiidicio, qtiam

cardinales versabantur, expugiiaret.

cultos versus ad

Auctoris inafferimus.

viitute propria traditos existimare; redderetis pristinfp libertati,

rem conQrmandam
Senenses,

non solum exaudire contumaciter

facientes seinitae irae

renuistis,

verum etiam viam

et

Nam

Florenliiii, Pisani, deinde

veslrae,

carceris durioris

anguslias

exaggerastis

Petrus de Vico Theutonicique sui,

Summu^n

Pontilicem
eis

cum

fratribus Urbevelanis

Tentassent ab

obsidionc capi.

exaggeratis in ipsos, ac exactionnm onera importabilia, sicut infausla nuper relatione

postmodum

Ut palre sublaio, juxta lemeraria cordis

didicimus, inculcatis. Num(|uid non haec attendenti

patritristitiam ingerunt?Niini(|ui(i

Manfredi placila, staret in orbe pater.

non referenlem
iis

doloris acerbitate respergunt ? Profecto in

et

Addit Theodoricus insana consilia

dissipata
,

numine
cladc

Joannenique M.irerium

insi^^iii

afieclum a crucepignalis, fiigatiimque. Nec soliim Italia ad religiosam miliiiam acceplo crucis iii

symbolo [irofitendam vocahal fidcles pro dcfendenda Ecclisia Urbanus, sed in aliis quoque proet in Sardinia quidem Arborensis archiviiiciis
:

compatimur, et vobis nihilominus conilolemus. Licet enim vos, adhaerendo inimicis Ecclesite, ac ipsius tam graviler persequendo Ddeles, et aliis innumeriscontemplibus etoirensis nos et eamdem impetalis Ecclesiam, et ad iracundiam
captivis
i[)sis

mulli|diciter provocetis;

nos

taineu

iilius

vices

gerenles, licet immeriti,qui

obliviscilur
niisereri,

cum

iratus fueritnon

Sardos cruce insignibat, inter (juos Guillelmus Toparcha Arborensis sacro bello se
epi^copus
devovit. Districtae praelerea in Manfredianos censurae, qiiibus Recanatenses,

malerna;

dulcediuis

noa
sic ia

[)0ssumus oblivisci, quin vos, quos devolos Qlios

experiri deberet Ecclesia,

doleamus acerbe
abiisse
:

quorum urbs ob
dignitate
^

se-

regionem

dissiniilitudinis

cutas Maufredi
fuerat,

|iartes episcopali

exuta
:

turbeniur, qtiod vos,

et ex ofQcii debito

quorum

quin amare salutem ap[ietimus,

rcversi

ad obsequiurn soluli

sunt

FIo-

procurare tenemur, non solum

rentini

aliorum commercio interdicti, eorumque bona proscripta. 73. Duabus litteris Senensium crudelilates
exprodrat, ad
officia eos

ea, per quae potest

eadem provenire, conlemnitis,

sed etiam in conlrarium laboratis.

(|uod pietas ad

An

igiioratis,
vitae

omnia

utilis

promissionem

revocat; sed

cum

incas-

praesentis habeat et

futura; ?

An

nescilis,

quod

sum, adauxdia externa confugit, imprimis Fra7icorum et Anglorum. Cecidisse " sub Maiifredi

Evangelica veritas miscricordes bcatos

i|)sis

asserit, et

misericordiam

[^ollicelur ?

Nonne

nostis scri-

' Theod. Vallic. apud Masson. de episc. Urb. 1. v. Kp. cur. XXX. Ibid. pac. 142. ' S. Ant. lil. par.

tit.

* Lib.

iii.

'

S. Ant.
1.

III.

par.

tit.

xix.

c.

7.

Villan.

4.

VI. c. 87.
ibid.

xix.
*

c.

7.

3.

lit.

Ibid.

4.

' Jo.

.Ms. Vall. sig.

C. nuni. 49. pag. 143.

lixl.

116
ptiiin esse,

URBANI IV ANNTTS
quod qui misericordiam non
mistTicordia patietur ?
fecit,

2.

CHRISTI 1263.

juigi-

iumque Pisanum
nassenl,
qiii

',

ut eos flecteret ad ofGcium

(liciuin sino

Quomodo

objecilque quanto ingrati

lur sic efferato aiiimo

quadam

ferali

s.Tvitia,

et

animi vitio se inquipost accepla lot ab Eccksia beneficia

illius ac

omni quasi

naturae humana", qua; inter liomines

insi-

semper cum persecutoribus

sissent; ac popt
legis

tyrannis sen-

cognalionem qiKiindam conslitnens, alterum

immane

illud flagilium,
et

quo

sacriqiii

diuri alleri ceiisuit nefas esse, foedere dissoluto, in

manilius in cardinales

antistites,

iioinines arbitrio vestra; voluntatis exposilos sic

Gregorio IX ad Conciiium adversus Fridericum

cissenl turpiter ad
ciesia?

Romanum

ceiebrandum
se de-

iniiuinane stBvitis ? Certe adeo

i|isis

eliam aiiima-

excili erant, injcctis,

libus ratione carenlibus est insita pietas a natura,

vinxerant; in gratiam facile admissi,

mox

defe-

quod eorum aliqua quadain generositatc prsedita inoffensos jira^lerire dicuntur, quos antea iiiipuleiuiit et vos, proli pudor sic ferarum ferocitatem exceditis, quod in eos, qui ante faciein
:

Manfredum conjunctiqiie Ec-

hoslibus iliiusfoederatosetchentes Lucenses

scilicet, bello lacesscrent.

vestram, prout

Domino

placuit, cecidere,

imma-

nitales multimodas exercetis; non attendentes, quod animus hominis eo debet esse clementior, quo polest esse vehementior ad nocendum, et quo magis illius misericordiam imitari tenetiir, ad cujiis imaginem est formatus ut sicut Pater
:

Considera, inquit, considera, popule, quod et doientes referimus, usqiie adliuc diirs ccrvicis iiopuiedure corde, percepta; ab Ecclesia

inviti

benignilatis

immemor,

ingrate. Considera, qiiae-

sumus,
clesiae

et attende, qualiter

ab oliin inimicis Ec:

contra ipsam adstileris

olfensas, reverentiae

qnam

graves et

amaras

tllialis

debito reiegalo,

ca^lestis

miseiicors

est,

sic et

homines, quantum

eiilem variis temporibus irrogaris, in ipsius

mem-

patitur

humana

fragililas,

misericordes se stu-

bra praecipua, Ecclesiae Romanae videlicet cardinales et prrelatos alios, ut ca'tera t.aceamus, non solum manus injiciendo sacriiegas, sed ipsosetiam

deant exliibere. Ctcterum quia mensura qua

men-

sus quis fueril, remetietur eidem, desideramus vos diem disceptationis extremae misericordia? operi-

captivando. Haec
stans ubera
jiiae

fecisli

sed

eadem

Ecclesia,

ge-

bus piKvenire, ut inejusads|ectu, qui iuffquitate

populos judicabit,
vos
ffiqualia

matris, nec virgain palern.T3 castiet tacuit

meritis tribuendo, non

subire

gationis omitteus,
et

differendo vindictam,
te multipliciter

contingat severitatis

judicium

sed

argiiendo ad correctionem tui

ipsius, et

ipsiup potius misericordia praeveniri.

7-4.

invilare procuravit.

Quocirca universitatem vestram moneet

tionum
tatis
Iias, et

Reminiscere itaque miseraexuberantem erga te su;r! cliariillatas

mus, rogamus
et

lica vobis scriiita

hortamur attente, per Apostomandantes, quateniis pro divina

sine
difQcultate qualibet

affectum diligenter altende.

alias

te

Nonne quidem innumeras dissimulavit

:

Apostolicae Sedis reverentia pradictis captivis

injiirias ?
iicet sero,

Nonne

silnit ?

exacliones

hujusmodi

redeunteqiiievit
?

remittentes, ac nullas de c.Ttero imponentes eis-

ac gratduter admisit

Noime in te ad ipsain, imo etiam te benigne, Nec tamen adversns eam

in

dem, ipsos vei omnino liberlati reddatis; vei saitem sic ieniter, sic benigne, sic humane tractetis, cujus miserationes quod illius misericordiam omnia oi^eraejus, exindenon immerito spesuper
,

eo

magis vestra cessavit adversitas, sed vos

arcum perversum

subita et damnabili mut.itione

conversi, tergum, noii faciem vertistis eidem, nec

eisdem ca|)tivis nos deesse non deceat, mercatores ac aiios cives veslros, et ipsorum debita per varias mundi provinrare possitis.

Alioqui,

cum

ab ipsius persecutione solita destiti.stis. Quiniino dum Sedes Apostoiica in vobis, quos sibi jier exliibitionem tanta; gratiae

tanquam
inimico

speciales filios

vindicabat, secura quiesceret, vos Manfrcdo quon-

cias

mandabimus

detineri, ac ipsis

captivis pro

dam

principi Tarentino,

et

persecutori
et in-

eisdem exactionibus de prsefatis debitis satisfieri faciemus ad pienum : et contra vos ac civitatem
veslram, tam per iirivationem bonorum et privilegiorum, commune vestrum, seu singulares personas contingentium,

manifesto Sedis ipsius, excommunicationis

terdicti sententias,

quas in adliaerentes eidem, et vos specialiter propter hoc tam nos quam dilectus fllius magister Gualo nolarius noster in partibus
Tusciae Apostolica; Sedis iegatus juslitia exigente

quam

aiias spiritualiter et

temporaliter, prout expedire viderimus, proce-

protulimus,

damnabiiiler coiilemnenles;

contra

demiis
ut

inbibitionem Sedisejnsdem in ipsius grave dispen-

75. Incussit simiies

minas Pisanis Urbanus,

Lucensibiis,

dium
non

adh.TCsislis

ac injurias acciiinulantes inju-

ipsos

ab insectandis

viribus ex

riis, et

offensas inculcantes offensis, eodein legato,

accei)tamemorala clade attrilis, abduceret, atque a Manfredi partibus ad Ecciesiam revocaret. Tentarat id quidem antea, misso Gualonc Apostolico nuntio, quem Manfredi studio turpiter Pisis exire
nec tamen ex ea accepta injuria destiMansuetum Minoritam, tit Urbanus, sed coeptis Sigerum e Saxeu Piaedicatorum priorem, ac Guidonem A. S. N. jussit iiicumbere ad quos piures extant iilterae. Increpuit etiam senatum popucoegerant
:

sine

gravi Sedis

memoratae contemptu, de
spretis

civitale vestra;

cum

prafato Manfredo, ipsius

pareretis,

omnino ejus monilis etiam receptis nuntiis,

propter quod iegatus ipse tute morari

exire coacto,

non poterat;

cum

capitaneo et

aiiis

com|iIicibns et fautoribus Manfredi ejusdem, Lu-

canos et alios nostros el Ecciesiee Romana) fideies

Extant Aposlolica;

lit.

in

Ms. Vall.

c.

49. pag. 14S.

URBANI IV ANNUS
studuistissemper, necadhuc dcsinitis impugnare.
76. Niim(|ni(l hocmtTiiiloffensintiiiin vestra-

2.

CHRISTI 1263.
licerc, ut misera;
iii(|uit,

117
:

mancipcnts crvituti

Prospera

quiE de

manu Domini
|)eiisaiites
,

suscejiistis debita

rnm tam
ciliationi

|iroinpta reniissio ?

Nnmquiil

lioc rcciin-

commcmor.itioiu!

illiid

adversilalis

vestra?

tam gralanter
nostris,

acceplse,

tanKjne

quod novissime

vcstiis,

cum

Pisaiiis
,

Domiiii et

acceptalir facililer dcbebiitur.

a pnedecessoribns

utinam perceptas
i|isa

Ecclesiai iiiimicis coiifligentibus

accidisse dicitur,
velilis
,

nobis, el Ecciesia

levjns sn[>[iorlatc.

Si

enim considerare

gratias et excessus multiplices,

quos

in

eamdcm

Ecclesiam,

nos

et

fideles

jir.Tdiclos

commisislis

qnanta virtnte, (jiiam laudabili fama vobis dedit Altissimus cis hactciius non solum eis resisterc,
S(!d

hacteuns, et multiplicatis assidue, qnibus^ine in

vos iram Domini
provocatis, in slalera recti libra!

etiani

de

ipsis, eos

debilitando viribus, depau-

[lerando rcbns nmlti|dicitcr triiini|diare, [irofccto

jiaticiiter

profecto illi (|nasi minis ap[iendere studeretis arena maris graviores com[iaratione hnjusmodi apparerent, argueretque vosvestra malitia, et tam re|irciiensibilis aversio increparet. AHendite, filii,
attendite, (lu.vsumus,

susliucbitis,

si

post

rccnperatum

virili-

castrum, quod proditorie per i|isos, fuerat occupatum, vobis contra cos [icr omnia non ccssit
ter

ad votum.

F^stote

itiKiue forti

aninio, nec corda

:

utinam

filii

non

privigni,

vestra concidant a facie alicnjus adversi

sed re-

qnod ex continuatione talium saltem

poribns eo
incnrritis,

nostris

tem-

censentes attcnte, qiiain fidcliter, (|uamque constanter vos et

civitatis

detestabilioris ingratitudinis notam quo majorem a nobis, dum pracfatm Hierosolymitan<TJ curam gereremus EcclesiiP, ac

progeiiitores vcslri [iro vestra, et

uliliorem in veslris necessitatibus spiritnaliter et temporaiiter efticaciam percepistis ad correctio:

nem nostram corda vestra convertite, nec sit vobis delectabile amphus contra nos et fldeles eosdem
aggregare de caetero tantarum congeries offensarum. Ceeterum quia clama"vimus hactenus, nec
extitit

libertate tuenda indefesso stndio, animis laborastis, in fidei vcstrae constantia perseverare studclc nec accommodetis anres vestras fallacibiis suggestionibnsaliquorum, |irinci[iis Tareiitiiii [icrse(|iii Maiifrcdi quoiidam
vestrae
et iiitrepidis
:

ciitoris Ecclcsiic, salutis vestr.TacIibcrlalis aimiili,

vos

forsan libenter addicerent servituti, etc. Succubnisse dcmiim Luccnscs, at([ue ad Maiifredi

qui audiret; vocavimus,

et conteni|)tibiliter

renuistis;

manus nostrasextendimus,
fuit in

etqui adspi-

ceret

non

vobis

sed despexistis nostra

:

partes descivisse, rcfcrt Ricordanus ', cuiii ciiicli undiqne hostibns essent, ct jam pluribiis o[i|iidis ab lioste mulctati, tnm iit captivos a Sciiciisihus
in

consilia, et increpationes neglectni tradidistis

en

vinculis

ex

clade

Arbiana tenlos reci|ierent;

pepulisse

vobis spiritum nostrum ostendimus, et [iroferimus verba nostra, et cnm ad excnsandas excusationcs
in

initaque tacita coitione Florentinos exules aliosqiie

peccatis

colorem

quairere

consneveritis,

de

Guelpharnm partiiim Luca rem hoc anno auctor consigiiat.

Pontificis foederati
cti

quam
ac

contentionibus, et querelis, (juas contra

tos

memora-

78. Dc[)ressa adeo Ecclesiastica res

erat,

Lucanos vos asserebatis habcre; nos nt de ciEuniversitatem tero hujusmodi cesset occasio vestram rogamus, monemus et hortamur attente, quatenus supcr prirdictis cnm eisdem Lucanis, qni in hoc ad mandatum nostrum consentire cnra,

Manfredi potentia in eas addu-

angustias,
'

ut cinctns iindii^iie |iericulis Urba-

externa auxilia evocarit. Provinciam anno superiori traditam Albcrto notario niiiitio A|)ostolico

nus

bunt, in aliquos probos et idoneos

deatis, et

viros

infra

vidimns, ul ciim Carolo Aiulcgaviie comite dc transfundendi in ipsuin Sicnli regni legibus agitarct;
nil

instantts Octavas B. Martini compromittere slu-

tamen cum

i|)so

stalueret.

Curnque

fe-

a praediclorum fldelium molestatione quomodolibet desistentes, ac a praefatis Manlredo,

et fautoribus

rocientcm in dies Maiifrcdum atque Ecclcsiani inseclaiitcm, ac Sarracenos audacia et scelere invalescere in A|)ulia videret, canlinaliurn, archi-

recedentesomnino, aliquos solemnes

nunlios sufflciens ad boc et plduum a vobis mandatum habentes, ad pr.-esentiam nostram circa

episcoporum, et e[)iscoporum Synodum, ut refert Ricordanus ', coegit, ac Manfrcdi sccleribus cxpositis

eumdem terminum
dit

mittere procuretis, etc.

Ad-

ex

|)atrum

consilio

Carolum
,

Sicilia)

rcgem

minas, eorum urbem archiepiscopali dignitate exutum iri, ni justis imperiis obsequantur.
77.

designavit ea lege, ut Ecclesiam ab hostium suo-

rum

Obduruere
atroci

'

in pertinacia Fisani, a (]uibus

Lucanos

bello petitos, ac pluribus attritos

^

injuriis viiulicarct regnumijue arrni tyranno deri[ierel; de quo hicc Theodoricus rudi carmine '.

cladibus Ricordanns

et Jo.

Villanns

'

docent;
'

extantque ad eosdcm Lucanos in vetnsto Ms. per-

gameno

nostra? Vallicellanae bibliothec;e litterae

(jiiibus

Cognoscens igiliir palec lioec, orbisque saluti Compatens, versat plurinia cordc suo.
UaliiT;

siragcs ct bclla retundcre niieus,

rei'nuin,

Pontificiic,

ipsos

Urbanus ad constaiitiam
iiatiaii-

Sici'i.'C

quid

raala lanta

tiilil,

confirmat, ne

eorum

snsurris subornari se

Et Graecos servare lideni, conamine tolo

tur, qui ipsos in Manfredi partes student dolo [nllUcord.

13. anle

Pensans

consuiuit quid faceret super

liis.

'

'
'

l.ib.

111.
1.

Ep. cur. xxsi.

VI. c. 184,

Rieord. Hist. Flor.

Jo. Vil.

183, 186, 187.

c.

173.

lit.

e.

172. Jo.

Vill.

1.

vi. c. 86.

'

Urb.

1.

ii.

Ep. CLXUi,
p.
tit.

CLXiv,
c.
lib.

CLXvm, clxix.

1.

'

Cod.

Vallic. sig.

Ricor. c. 175. et Ant.

Vallic.

iii.

xix.

Theod.

apud Jlassou. dc

epis. Vtbis

C. num. 49, pag. 147.

V.

118
Ad
reg.ile

URBANI
Dulriter inflexit cor pieia-e jieuiens.
Magi'itico
Sicilia;

ly

ANNUS

2.

CHRISTI 1263.
:

penus Franconmi, Calliolirumqiie,

cnlis vidit

quae

demum

ipsum omnia compa-

C mlo regnum

coiniti boiii'Hte probato.

randap

Sieiliae consilia

abjicere coegerunt. Ut vero

conditioi.e dcilil.

Pontificiam affluxit,

primum Anglicarum turbarum rumor ad aulam mox Urbanus Henrico Apo'

De ccEplo Iracfafu intelligondiim

plures
anno.-:

est,

qni in

stolicam operam ad sedandos excititos tumultus

deliilit

extractiis.

Legnvit ilatine CuseiitiS.

ercxitque ad constantiam

Fili cliaris-

nuin arcliiepiscopum ad
runi, et Henricuin
'

Luiloviciim Francoreges
;

sinie, confide in
tia

Domino,

et in

ipsius oinnipotensibi,

Anglorum

ad Gallum
\alido

confortare.

Speramiis enim (juod cuni

viae

quideni ut ipsum admiltendiim

exereilu

proul creditur, placeant

convertet ad
sictit

tuae,

inimieos tuos

succinctum fratrem permoveret

remulationis stiidio

allerum vero ne

pacein.

Speramus

qiiod

cum

tibi,

rem dislurhiaret, oljsisteretque una cum Edmiindo fiiio, quem Siculo regno ab Alexamlro IV certis legibns donatum vidimus, ne
regni
illius jura,

de

te

ini(|uilas,
ille

babet fama laudabiiis, non dominetur adversitas non iiocebit. Speramiis quod

qune tueri non poterant, in Caro-

lum

derenlur.

Andegaviae, et Provinciffi comitem transfuuGraves eniin ii querelas effuderant,

post tol jirofusos

qui mari terminum jiosuit, ultra quem intumescere non audeant fluctus ejus, contra te vel tuos, qu.T nunc imminere dicitur, tempestatem
invalescere non

permittet

sed serenitatis gratae

eripi Anglicanai genti

sumptus

snccessus pra?sentis temporis nubilum terminabit

sceplrum Siculiim, ut in Gallos tradiiceretur. Quos Uibanus blande admonuit jactalns injuria
'^

eas querelas, totinsque Sicularum

rerum successus seriem exposuit, accei)tas conditiones non implevisse, Manfredi vero tyrannidem adeo augeri,
atque opprimi Eeclesiam, ut
defensore carere
illa

diutius strenuo

non

possit.

Atque ea videntur

Nos autem ad omnia, qnae ad tuam et ttiorum prosperitatem, ac memorati regni tranquiililatem etpacemexpedire putabimus, perdileciiimfiiium... viruin utique providum, et discrettim, ac nobis et fratribus noslris merito sua? probitatis acceptum quem pro|)ter hoc de fratrum ipsoruin consilio ad tuam praesentiam destinamus, et cui te fidem ad;

ardua negotia,
sco|)0

qiia;

Pontifex Cusentino arcliiepirege

agilauiia

bibere voltimns, plenius iiitelligere poleris

benter Apostolicaj
partes
solliciludinis

li-

demandasse scripsit in iis lilteris % qnibus regem ipsum ex adversa valetudiiie recreatum est gratulalns, qnae cum amplissiina Henrici encomia, ac paternum
Heiiiiio

cuin

Urbani in eiim sludiiim explicent, praetereundae omniiio a iiobis non siint visge.
79. B Dum Annalium Romanre Ecclesia^ volumina legimus , et prnedecessorum nostrortmi Romanoriim Regesta Pontificum vigili atfeiitione

apponemus . Colligitur ex aliis litteris nuntium, de quo loqiiilur Ponlifex fuisse Guillelmum capellanum Pontificiiim archidiaeonum Parisiensem quem Urbanus plurima instruxit auctoritate ^ ut Henricum sacramenti religione, quo se proceribus ad
,

communicanda cum

illis

palefacta sibi Pontificia

arcana devinxerat, ac etiaiu omni alterius iniqui

jurisjurandi nexn exsoheret.
81. Z>e exortn in
sollicitus S.
tat,

revolvimus, exiniia ulique

luae sincera; devotionis

fidei

Anglia bello

civili

Pontifex
ijici-

opera, et praeclara Uy<B puraj

rectitudo, qui-

Ludovicum ad illud sopiendntn

bns placere Deo,

et eideiii Ecclesiae matri fidelium

ab annis leneris studtiisti, sic iii promptu nobis occurrerunt, quod nequimus ab illis nostrae mentis

lcgatum mitlit. Contulit vero ntintio Urbanus illicita Henrici sacrameuta dissolvendi fa-

cultatem eo consilio, ut proceres conjuralos, qui

aciem declinare

cum

qtiasi

quaedam

fulgeiitia

regem

foeda

perjurii nola aspergebant, ei facilius

in

Ecelesia Dei sidera Inceant, et ab

aliis

sicut
sicut
et

conciliaret. Fkixisse

enim inde mali

Ial)ein refe

magna luminaria

discernantur.
|)ra'dicat

Tu efenim,

runl auctores, quod Henricus rex

tas,

latas Oxonii

tuorum laudabilium

fama gestorum,

nos etiam nullatenus ignoramus, in augumentatione cultus fidei orlbodoxa} soUicitus, in conservatione liberlalis Ecclesiasticffi pervigil, in Eccle-

anno superiori leges regio jurejurando coiifirmamutata voluntate, ut regiae dignilati auctoritatique adversantes rescindere
niteretur
:

quae res

siarum aliorumiiue piornm locorumconstructione benevolus et benigniis, in gratiis et beneficiiserga

personas Ecclesiasticas regnlares et saeculares valde

adeo proceres ac jiopulos in Henriciim efferavit, ut adversus ipsum conflata gravissiina coilione in arma consurrexerint. Cum vero Ricliardtis Cornubiae

comes

in

regem Romanoruni

electus pericufralri

munificus, ac in obedientise promptitudine circa eamdem Ecclesiam stabilis et accensus digne

,

losissimam dissensionein dissimularet, nec

ad rebelles comprimendos

opem

ferret,

increbnit
belli illius

meruisti dies tuos divina tibi favente clementia in

rumor

in curia A|)OstoIica
:

Ricbardum

pace

et tranquillilate

deducere, ac in statu proet jtrotectione

incentorem esse

cum

plerique sentirent nemi-

spero sub tutrice Dei dextera,

Sedis

Apostolicse conservari. Dat. apud

Urbemveterem Aug. anno ii . 80. Vix e morbi i^ericulo Henricus emerserat, cum civilium bellorum undi^iue cinctuni se perikal.
'

regem ausuruin attollere, vel mutire, si Richardus, qui maximis in Anglia opibus ac potenlia florebat, fraternam causam susciperet.

nem arma

in

'

Ext. in Ms. Vall. bibl. sig.

lit.

C. num. 46. pag. 4.

Lib. iii.

Ep. rxxi, CLXii.

Ep. CLX.

Ep.
^

IV.

'

Vestmon. Flor.

Hist.

coulmualor Par. .Nang. in S. Lud.

Ep. clxv.

gest. et

alii.

URBAXI

IV

ANNUS

2.

bris

CHRISTI r263.
cjusiiiie

119
innncentiam persequun-

Qua tama adductns rrbanus f,'ravcs ad Riclinnlnm ipsum litlLMas dedit maxiuium suo iiouiini dude'

oderunt eiim,

tur, etc. Dat. ai)ud

Urbemveterem

W\

kal. Octo-

cus ullatiirum, si fralris soliiim everli palereliir, nec quantocius [lericlitanti opeiii ferret in eain
:

anno

iii

83. Detcrsit Ricliardus factis egregiis asper-

quidem

senteiiliam se

non posse

adiluci,

ut qiii

sam

sibi consjiirationis in

fratrem notam, moni-

ffdtrem a primis annis

summo amore
Cbrislo
filio

coluisset,

tisque Pontiliciis excilalus

pessivit
:

arma

in conjuratos ca-

modo

illiiiii

alijicisse arbitiaretur.

82. a Cliarissimo

Richardo

in

Komanorum regem

electo.

Henrico perdendis liostibus avidius iiiliiarct, corum turorem sensit: at de his postea. PrfEcipua vero ejusmodi belii
scd
uiia
civilis fax

diim

ciim

Habeiitis recta consideratione respeclum ad

pra;lerita teinpora, in
et fidei
te

quibus in genere lua laudabiliter studia exercuisse novimus et siib quoruin diversitate famam tui
devotionis,
et

omni

noii

Simon e Mniilclorti I^cyccslria; comes, Anglorum, scd Fraiicoruni nobili stemmate

viri , in arinis

Simonis illius Montfortii, Nangins' Ciiristiiinissiini el a^ijiie

ortus

ut ait
stre-

honoris,

nominis
et

gioriosis
,

aclibus et
et in

gestis

nuissimi

filiiis,

qui in ex|iugiiando Albigensium

magnifjcis, et in cismarinis
parlibiis

transmarinis
;

haBielicam pravilatem in obsidioneToIosae civitatis

iclu iiaiigonelli interiit, ct ad

celcbrem reddidisti niillateiius credere possumus, quod princeps lam Catholicus, tam fidelis, tam pius, tam niisericors, tam benignus, sanguinis violato fcedere, sic negligeiiter toleret, ut frater iiiiiocens opprimatur
,

solemnem,

Dominum lanquam
;

sed longeab degener illum enim armis rem Christianam auxisse vidimus filius vcro |iiilsus in
illiiis

marlyr, ut crcditur, transmigravit

pielale
:

sicque palienter suslineat, ut regii cuimen honoris

depriniatur
gia
in ipso et regalis in

cxilium e Galliis, et ingralus iii Henricum regem, cnjus sororem uxorem diixerat, perturbata bello
ci\ili

eo dignilalis
,

fasti-

Anglia,

rei Cliristiana;

maxiinam cladem

in-

prosleniaiilur.

Absit

enim

Cliristianissime

tuiit,

ac bellum sacrilcgio exorsus, primo im|ietu

princejis, ut in

mentem

noslra; credulitatis ascen-

dat

quod

tiii

sacrarium pecloris, qiiod loliusdevoesse consuevil

Petrum Hercfordiensem e|)iscoiium in Itcclesia sua versanlem cepit, atqiie ideo Uibani jussu 'a Cantuariensi

tionis et

fitlei
,

armarium, tam deniacliinalionis

,

archieiiiscopo

aiiatlicmale

est

dcfixus.

lestandaj

tamque

aboiniiiabilis
.^bsit

Nec uUas parles prGelermisit Pontifex, ulSimonem

ad oflicium pelliceret : increpiiit eiiim litlcris' tantos tumullus in Aiiglia concilasse, resciditque*
iiiila

habitaculum staluatur.
sic su;c

ut

fama

volatilis

suggestionis
penetralia

jaciilis

iiosfrffi

conlra te con|)0ssit

scienlia;

vulneret, ut credi

ab ipso

cum

aliis

conjuratis foedera

cumque

nobis qiiod fralernus uUior, quo diclum regem ab annis prosecutus es teneris defeclus in te tam
,

Guilleliiius

arcbidiaconus sopiendis

tiimultibus

auctoritate [>ar non esset,

Guidonem cardinalem
Urbanus
',

deformis,

tamque

nolal)ilis

iis

diebus dispcndia
obsciiice,
etiaii;,

legatum
jussit.

nii^it, cujiis

saluberrimis nionitis parere

S.

sentiat et delrimenta

tam tenebrosa;, tam

illis

Rem

significavit

Ludovico

ac tam liorribilis
adliibeat, per

eciifisis inciirrat.

Absit

Francorum
talem
tius

regi, rogavitqiie

ut rcgiam auclori-

ut ratioiiis nostrcU judiciuni

narraiilibus fidem

quos

tola tibi

hujusmodi tcmpeslas

in oppriinendo co bcllo adbibcret, rcginara cliam Margaritam cst adliortatus, ut virum arden-

turbalionis imponitur, ac fratris et

nepolum tuolibito

ad id incitaret. Gessit

morem

sanctus

rex,

ruin exhaeredalio tuK prorsus adscribitiir

voluntiilis.

utpote dixino

amore inccnsus, qui non

alere inter

Verum quia

tuis el

rum
essc

claris exigenlibus meritis fervidi

progenitorum tuosumus, et
clari

tencmur

tuae famoe perspicute tui(|ue

;

fiiiilimos discordias, sed ijisos iiiulua pace coiijungere nitebatur, [)artesque arbitri inter Henricum regem et proccres Anglos suscepit '. Ut vcro pro-

nos diligenlius attendentes, quod runior hiijusmodi ex crebra multorum relatione jugiter invalescit
;

nominis zeiatores

ceres illius sententia; [larere detrectannt, sequenti anno dicetur. Jam de legato in Angliam misso

ac pali nolentes, quod Uue

coeplam orationem prosequamur.

84.

oculalae circumspectionis induslria noii reddalur

Commissuin

igilur

est

tantae
'

legationis
res

per Aposlolicae insinuationis eulogium in

vigii, etatteiila serenilatein

iis

per-

munus Guidoni

episcopo Sabinensi

viro ad

tuam, qiiam prosperis semper cu[)imus abundare successibus, sollicilandam, rogandam attente duximus et hortandam, quatenus pra^missa oinnia iiitra tui claiislra
pectoris attenta medilatione revolvens, et considc-

gerendas singularis indu>tri;p expIorata?que, qui [lostea summtim Pontiticalum acccplo Clementis

nomine

gessit,

quemque Theodoricus
iii

Valli-

color ea laude exornat, ut

rebus

[lolilicis

ver-

satissimum divinisque addictissimum

cujus legatione
8.5.

rans, qiiod oportet

tuam magnificentiam super

iis

lioc

De Diploma ah Urbano datum'.

dical.

pro

tui

famosi conservatione nominis aliter [irovidicli

deie, ob reverciiliam A|iostolica; Sedis, et nostriiin

episcopis et cpiscopis, ac dil.

Venerabilibus fratribiis univcrsis arcliifiliis abbatibus, [^rio-

tuumque honorem
magiiifice,
sic

in

regis

auxiliiim

sic
'

polenter et patenter exsurgas, ut

Nang.
'

dissiiientur inimici ejus, el fugiant a facieejus qui

et

in grslis S.
III

Lib.

Lud. Ep. cLJixxxiii.

Ep. cLxsxix.
alii.

ivb.

I.

iii.
II.

par. altera Ep.

Llb.

Ep. rcvii

cccxxv.

Lib

iii.

WestiD.

in Flor. Hisl.

Theodor.

'

Lib.

iii.

Ep. cLXXXiv, clxxxv.

Vajiic. ubi sup.

Eilat ia FoHnul.

'

Urb.

1.

III.

Ep. cur. x.

Mar. Ebuli pag. 87. nuin. 7i7.

120

URBANI IV ANNTJS

2.

CHRISTI 1263.
nieditationis anxietatibus exardescit;
gitatioiiibus
sis

ribus, decanis, archidiaconis, pracpositis, ef aliisEc-

dumque
et

co-

clesiariim pra^ialis

jier

regniim

Aiiijiia:-

conslitulis.

[iiofuiidis

immergimur

laborio-

Licet ciinctis Cliristicolis ac Cliristicoiariim

vigiliis

faligauiur, qua^reiites anxie ojiportu-

singulis regionibus Deo el Apostolicae Sedi devotis in iis nostrffi sollicitudinis siuilium debeatur,

nosqiie ad ipsos libenter possibilitatis suu3 niiiii-

nuni in tantae necessitatis articulo remedium adbibere, licet desideremus interdum quod cum bonore Dei et Ecclesiae ac salubri statu fidelium

tanien quanto cbarissimum Cbnsto filium noslruni rcgem et cbarissimam iii Cbristo liliaiu noslram reginam illu^tres, ac natos ijisorum, ac inclytum regnum Anglix' solitam ab obm mulla dcvotioiie clarescere, in quo semper cultiis oitbodoxai fldui viguit, iiicremeuta

sterium extendamus

iu

nostram possemus iuibi exbibere praesentiam, ut quo niente ferimur, ibi [irtesentialiter existentes
divina
ris fulli

polenlia [iroprios per evidenliam ope-

explicaremus aflectus
[lalitur, (]uia

nostra iion
varietas

quia tamen id couditio ingruentium negotiorum

;

non

permiltit, ad

venerabileni

fratrem

suscepit et liberlas Ecclesiastica

dilectos
fibos

munimentum
,

ac

nostruiu G. (Guidonem) episco[iuni Sabinensem,

ut furtem mittamus ad forlia et suis robustis bumeris onera graudia imjionamus; nostrae convertimus denbeiatioiiis intuituiu, et iu suaruiu consideratione virtulum sibi a Domino in abundanlia concessarum, de coiicedentis omnipotentia,
et

uobiles viros

alios et csteros incolas regni

magnates barones ejusdem infra clau-

stra pectoris in singularitale dileclioms

babenms
fervor

tauto

circa

|irosperum

statiim

ipsorum

Apostolici favoris exuberat, et ad traiiquillitatem

eoruiu
dito

totis

nisibus procurandaiu

cum

atlectionis

immensa
86.

virtute sperando uostrcB fluctuatiouis

pateruffi

plenitudine siiigiilarius
freniitu

cogitamus. Au,

anxietas conquiescit.

itaque surgentis

tempestatis

qua

Cum

enim, sicut experientiae probatione

ei

regnum
quassat
;

iira^dictum bostis antiquus, pacis

amu-

didicimus, dederit

Doiuiiius os et sapientiam,

lus, zizaiiiffi

seminator, generali turbatione con-

linguamque

adjecerit eruditam,
;

ut scial

quando

particularibus nibilominus dissidiis in

singubs

t|uasi

ejusdem

regiii

parlibus suscitalis;

debeat proferre sermonem cuiu ejus sicut adipe et [linguedine rejileveritauimam, ut vigeatiu ipso
rectitudo judicii, consilii piovidentia, rigiditasque
ceiisurae, lu adversilate securitas,
iu

nos ad a^lbibenduiu circa prffidicta remedium eo propensiusexsurgimus, eo vigilantius excitanuir, quo ipsius regni fluctuatio, de cujus iugentem

prosperitate

devolio, iu zelo sobrietas, iu ageiido slrenuitas, et

iu ardnis ex|ierientia iiuilti(iliciter a|iprobata
;

susciperemus traiiquilbtate hrliliam animum durius inquietal . Et iiifia

referente, sed etiam fide

palernum
:

spediri-

lu regno

ramus nec immerito, quod

vias[)lauas;
dictis
illo

actus suos

illo

uamqiie pra'diclo adeo, sicut nou soluiu fauia

gente, qui novil ac [irava iu directa, et aspera in

dignorum

relatioiie per-

converteute, qui potest in

prae-

cepimus, validae commotionis horror invaluit, et locum sibi dissensio, qiiae detrimeuta solet vastitatis

per suae circiimspectionis induslriani, utili

providentia, et utilitate provida consuli poterit, et

utiliter subveiiiri. Et ideo licet

inducere, vindicavit,
natis,

quod

praediclis rege,

nos et fraties nostri

regina, eorunique
deiii

ac nounullis aliis ejus-

tanti viri praesentia, ut[)ole nobis et Ecclesite

Rom.
regni

regni personis, lam Ecclesiasticis

quam

sa;-

pernecessaria, careamus

invili

tameii,

cogente

cularibus; ex allera ad invicem dissideutibus, et inter eos oilii et rancoris igne succenso, regalis
magnificentia; culmini subditorum adversione detrahitur a siibditis . Et infra
:

nos

lam

urgeiiti et iaevitabili necessitate

praedicti et pateriio afTectu,

quaui ad idem regnum,

natos ipsorum et Ecclesiam Anglicanam, barones,

Dilatantur et

amplius bujusmodi
ipsius
iiraetextu

turbatioiiis

iucommoda, cum
Ecclesiarum
venerandos,

magnates, et iucolas pradictos de cujiis claris meritis jilenam

gerimus; ipsum
iii

Doniino fidu-

contigerit

aliquos

praelalos regni praefati, viros utique

ciam obliuemus, ad regiiuni praedicluni, plenae legationis officio sibi coinmisso inibi, acin Wallia
et Hibernia, ut evellat el deslruat,

necnon et alios clericos capi personaliter et captos bonisque propriis enorniiterspoliatoscarceii mancipari, et squalloribus

dissipet el dis-

perdat, aHliflcet et plaiitet, sicut videretexpedire;

inediae carceralis aflligi

quoruin quidam
nullis

adliiic detineri

dicuiitur, non-

ex eis

liber.itionem

suam redimere pro

regionis
illius,

de piadictorum fratrum consilio tanquam pacis Aiigelum destiuauuis. Quocirca universitatem vestrain roganuis, nionemus et bortamur atlente,
vobis per Apostolica scri[)ta praecipiendo
tes,

magna
quoqiie

pecuniit; quanlitate coactis. In conferendis

mandaninter

beneficiis
illis

Ecclesiasticis

quateuus
fratres

eumdem

e[iiscopum, queui

exclusis

ad quos
:

eorum

spectat colhitio, se
cleri-

alios

nostros specialis dileclionis bracbiis

iiuo potius nos in ipso

ingerunt alieni
coruiu,

et

tam contra institutionem

amplexamur,
[lieiiles
,

benigne

reci-

quam

per alios (bversos

modos

et

casus

et

traclantes hoiiorificentia debita, ipsi

pra-fala Ecclesiastica libertas infiingitur, et i[)sius

tanqiiam A(iostolica' Sedis legato iiitendatis liumiliter et

privilegio derogatur. Iiicideulibus insuper occa-

devote, etc. Dat.

apud Urbemveterem

kal.

sione tiirbationis biijusmodi variis el diversis

aliis

Deceuib. anno lu . Auctus' est pluribus ad stre-

discriiuinosis casibiis, et detestaudis excessibus in

regni dissidium memorati ; propter quod non immerito accenditur, zelusnosler, et ignis in nostiae

i:rb.

I.

III.

pag. 191. ad 199.

I.

Tneodor.

Vallic.

nbi

sup.

Mon.

Pad. iu Chron.

lu. Wesliii. Flor. Hist.

: :

URBAXI IV ANNTS
nue munus obeundum
atqiie inter alia,

2.

II

CHRISTI 1263.
anno
iii.

121
Descivere a pio consilio

praerogativis

quaj

iii

kal. Januarii

Murini Ebiili Formiilario Valicano recensil;c sunt

ul
si

Lituani, qiios atrox bellum gessisse

nis,
lita

cum

Christia-

posceret necessitas, crucis

signa in coiijiiralos attolleret. De qua legatione Tiieodoricus Vallicolor, nionachus Patavinus, MattbiEus WLstinonasleriensis, el
alii

donec eoruin barbaries divina clemenlia molest, suis locls visuri sumus. Hic addemus inviri sancti

signo iniracnlum, quod in

dit,

lingua acci-

nieniiiiere. Ut

qu;T

Evangclium

Christi

magna cum iaude

'

vero a

perciuellii)us ailitu

in

Anglia probibilus
nuiic ad Septentrio-

pr;i;ilicarat.

fuerit, sequeiili

anno dicctur:

naies resdigreiliniur.
87.

De PnUhenis

Clarissis et Servitis.
victoria,

et Lilhuayiis,
lii

deS. Antonio,

vulgo e Padua nuncupati ossa ut solemni iiompa in recens templum, ad illius honorem a Patavinis ob
89.
S.

Exhumabantur
,

Antonii

Prussia Barbari politi

cruciferis eripuere at-

liberatam

illius

precibns Ezelini tyraniiide

;

arcem pia^validam
'

conditum, transferientur
(itis

cum

qne

in vicinas

terrasad agendas pradas excurrere.

est Poloiiia ex

carnibus ipsius liiigna

urbem consumcorruptionis omnis

caeteris

Recreala vero

diuturnis Liluano-

expers, nalivoque rubore suffusa inventa est.

in

Quam

rum

grassalionibus,

quorum

proceres

adversus

manus
(is

pie

suscipiens

qui

Minorum

taniiliac

Mendolplium suinnium regionis principein cimjuravere, cuni niinia illius potenlia suani infrinj^i

pifEerat

Catalogo adjectus)
erupil
:

arbitrarenlur.
gesla

Coepere prinium in vulgus

ijisius

Bonaventura sanctoruni postea in ha'C verba admirabundus lingua benedicla, quae semper Deuin
erat
et alios

traducere,

quod ad Cliristianoruin
cruciferos scilicet
illi

sacra,

beneilixisti,

benedicere

abjectis patriis

ritibus se contuli^set, ac Lituania!

nifeste

apparet,

quanti meriti

jura ad

exleros,

traduvisset

Palavinis proceribus pretiosa

nunc maeamque theca includendam

fecisti,

fuistl

conflilaque hoc niodo

populi invidia in aper-

tum

facinus erupere. Conspiratiunis princeps niter

eo niiraculo stupore defixis tradidit. 90. Digredimiir a sancto Minorita ad Mino-

ca;teros polenlia et opibus florenlissimus

Memlolinsidiis
potiiit,

phi nepos erat,

obtruncavit,
trucidatis,

(|ui

ipsum qniescentem ex
(iliis,

quarum religiosa discijilina formam a Simone tit. S. Caciliae

rissas,

in

melioreni

card. redacta,

ejujijue

quos capere
eos, a

tyrannidem

invasit.

An Mendolphns
quibus sub-

apostasiit suie vindice

numine

atque ab Urbano confirmata est. Cum vero ipsa; hactenus variis nominibus iiiterdumque moniales nunc sorores, modo dominac, alias inclusa; pauperes Ordinis
S.

ornatus fuerat, carnifices expertus poenas lueiit; an vero iterum Christianorum amplectenda; reli-

Damiani appellarentur

titulo

Ordinis

aninium apjilicuisset, non bene nobis exploratum conjectura tameii esl rediisse ad fidem, cum hoc anno Urbanus Cracoviensi episc. rcferenli Liluanos Christiana religione imbui in votis
gioni
;

decorandas censuit Pontifex omniaque privilegia sub cujuscumque appellationis forma concessa rala esse imperavit * DeS.

Clarae

habere, baptismi iis poi.ulis im|iertiendi proviuciam deinandarit -. 88. Cum, sicut lectam coram nobis dilecti
filii

cens arbitrantes et congruum, ut idem Ordo vesler, qiii ut praeinittitur, in pr;edicta beata Ciara su;c instilulioiiis sumpsit auspicia; cujusqne, ut
firiniter

credimus, apud
protegitiir,
et

Deum
apiid

meritis et inter-

cessione

homines Luidibus
S. Clara;

nubiiis viri ducis Cracoviensis petilio coiitine-

attollitur et favoribus ampliatnr, ejus insigniatur

et

bat,

Liluani,

et

nunnulli

alii

iUarum partium

nomine; ipsiim decernimus Ordinem

:

paganl, qui civilalcm, et dioecesim Cracovieusem

de cre'ero uniformiter nominaiidiim

st;ituentes

frequenlerinipugnantjVenirecupiantadChrislianae

quod immiinitates,
fati sede,

liberlales, indulgenlia; et pri-

nosqui ad augmentum divini cultustolis allcclibus adspiramus, prout ex injunttce nobis teneuiur otficio servilutis, illorum in hac parte proposilum in Domino commendantes, ejusfidei

unitatem

vilegia qiia;cumque vobis seu

eidem Ordini a pra;sub quacumque nominatione concessa, mhilominus robur obtineant firmitatis et ita per
:

omnia
titulo

ipsis uti

possitis,

ac

si

a principiosub hoc

deni diicis su[)plicationibus inclmati, fraternitati

tuae

mandamus, quatenus eisdem

le,

paganis, ne (quod
relinqui)

absit, videantur, velul oves sine pastore

evangelizare salubiiler per

sos,

vel peralios religio-

sub hac nominatione concessa fnissenl. Complexus etiam est alias religiosas familias amplissimis studiis Urbanns atciuc inter ca}ter;is sacro servorum B. Mariae virginis Ordinis potc,

quos ad hoc idoneos esse cognoveris, verbuin

statem contulit

',

ut solemniacomitia celebrarent,
:

Dei ac baplisniatis et alia Ecclesiastica exhiberc aucloritale nostra studeas sacrainenta faciens ni;

siipremunqiie
Cleinente IV
'

hilominus fundari in eisdem partibus Ecclesias ad non obstaiitibus opus hujusmodi conversorum quibuslibet religiosoruin ipsoruin consuelu iini:

quod etiam a ratum habilum est. Ex quibus intulit poslea Benediclus XI ' religiosai Servitarum disciplin;E formulam a Sede Apostolica couflrmatam quodammodo fuisse qua de re
|irffifeclum crearent
et

Nicolao IV

bus, vel statutis conlrariis, per quae hujusmodi processus negolii iinpediri valeat , vel dilferri.
Conlradictores,
etc.

'

S. Ant. iii. p.

lit. "

Datuiu apud Urbemvelerem

I;0C aii.

num. 14.
.M.
I.

xxiil. c. i.

6.

Wad.

in .\nnal. .Min.

t.

il.
lit.

Extat ea de re Dipl.

C.

nuiii.

45. pag. lol.

iii. c. 8.

Serv. B.
'

Longin. Hisl. Pol.

1.

vii.

Uoc an.

Lib.

iii.

Ep. lxxi.v.

c.

9.

la Jls.bibl. Vall. sig.

'
'

Extat cjus Uiploma iu ceuturia i.Annal.

Extat ejus dipl. ibid. c. 11.

'"

Lib. v.

* Lib. VI. c. 0.

Ann.

ToMUS XXIL

Rayn. IU.

16

122
siio loco

URBANI
agendum
erit.

IV

ANNUS
leverla-

3.

card.

CHRISTI 1264.

Sed

ail

Urbanum
:

Ego Guillelmus

tit.

Sancti-Marcelli presbyter

mur
siti

qui vera
insula
'

omuia jura

uionapterii S. Mari;e

in

Pomposia corrolioravit
:

cujus Di-

Ego Simon
Ego
frater

titulus Sanctffi-Ca^cilia^ prcsbyter

plomali

lia-

suliscri|iliones adjeclic

card.
n

EiiO

a
a

Ego Urbanus Catbolicae Ecdesice episcopus. Odo Tuscubuuis episcopus. Eyo Slcplianus Piiencstmus episcopus. Ego Radulphus Albanensis episcopus. Ego llenncus O^tiensis el Vclletren. epi,

Ambaldus

Basilicae xii Apostolo-

rum

pr(!siiyler

card.

Ego Bardus Sancli-Angeli diaconus card. Ego Joannes SancLi-Nicolai in Carcere Tul-

liano diaconus card.

scopus.

Ego

OUobonas

Sancti-Adriani

diaconus

Ego

frater

Joannes Portuen.

ei Sunctse-Ruf-

card.
Ego Jacobus Sanctffi-Mariaj in Cosmedin diaconus card. Egii Ubertus Sancti-Euslachii diaconus card. Dat. apnd Urbemvelereiu per manum mag. Michaelis de Toiosa S. R. E. vicccancellarii id. Novembris, Iiidiclioiie vii, Incarnalionis Dominicae an.MCCLXiiijPonlificatus vero domini Urbaui PP.IV

finae

episcopus.
Ef;o

Guido Sabinen. episcopus.

lilulus

Ego Simon

Sancli-Martini presbyter

card.

Ego Ancherus
Ego
fratcr

litulus S. Praxedis presbyter

card.
B

Guido

titulus Laurentii presbyter

card.

auno
exemplum apud

m e.

'

Eilat ejus

nos.

URBANI

IV

ANNUS

3.

CHRISTI

1264.

1. Pontifexqiiosad officinm frustra censuris, Inennte anno armis nunc adlgcre meditaliir. Christi millesimo ducentcsimo sexagesimoijuarto, Urbanus, cum Manfredum Indictione septima

viae ei

Provinciae

comitem ejusdem
:

S. regis fratrem

animum

convertil

pra'stantem animis principem,

impigrum ad

bellicos labores,

ad ardua (iua;i]ue

atque praecipuos iilius lyrannidis adniinislros Ubertuui Palavicinum marcbionem, Richardnm Casertanum et Thomam Acerrarum comites, adeo

gerenda audacem, addictissimum Ecclesia;, magna quae^iue ac sublimia mente agitantcm atque ad tautam rem perliciendam iuGallias legatum niisit.
;

omnem ex animo pietatem

Ecclesiasticai
inflicta;

exuisse viderel, ut

pcena} pro

iis

ad olOcium adigendis
,

haberentur ludibrio
defloresceret
lati

probus
siastici

pietas

nec parum aimd divinusque cultus

ita

2. Ac primo pacem Francorum reginam inter Carolum Andegavice comitem restituere adnisus, Cmterum cum hac de Sicilice regno tractat. Siciliam primo dclalam ab Urbano S. Ludovico,
et

ut

eam armis

uni filiorum compararet,

eumque
fra-

exolesceret;

superiore auno inclinante Eccle-

officiosissinie respuisse; consensisse

tamen ut

interdicli

severitatem

temiierandam
|iompa,
divina-

ter .\ndcgaviffi et Provinciac

leret,

censuit', ut in

templis sine angustiore

iis, (lui

obseralis foribus, ejectisqiie

vincti essent, sacraineuta

anatbemate de,

operam

subminislrari

que peragi mysteria liceret. Ad irangeudos vero armis impios, quos cadeslium armorum terror

probant Urbani Iiller;e, (luas ad regiiiam Francorum scripsit',quibns rogavil, cum Carulo pacem conci;

ad quod e Maiifredi suam viresque est pollicitns

comes regnum admittyraimide eruendum

liaret,

ut laboianti Ecclesiae ojiitulari iiosset.

nou

perculeral,

iie

|iericlitaiiti

deesset

Ecclesiae,

Regin;c Fraiicurum

illustri.

ejusque clientibus Poutifex, ad

Ep. XXIV.

Carolum Andega'

Nosti, filia,

quod illum prosequenles singusig.

lit.

'

IJrb.

I.

111.

Cod. Ms. bibl. Vall.

C. num. 49. pag. 12,

URBANI
laris

IV ANNTJS 3.

ram
lis

CHRISTI
et

12(34.

123

dilectionis

affedum, qiiem ad inclytam do-

devotione ferventem adspirarctccredimus,

mum
sia,

Franciae ab olim
in

eadcm

gcssit ct gcril Ecclc-

sine [lace proximi

non habetur;

excellenliae rega-

quique

nobis snpra nostros prajdecessores

variis vx caiisis exiil)erat,

regrnun

Sicilin^, f|nod

comile ad concordiam et pacein inclines, ipsuinque tibi te(|ue ipsi studeas

in uiiilate soliikc cliarilatis unire,

animnm cum eodem

cst ejiisdcm Ecclesia; si)eciale, cliarissimo in Clnislo

filio

ne perscissuram

nostro regi Francorum illuslri viro tno, ad

bujusmodi veslrain partes

tia
:

scissa

minuatur poten-

opns alicujns ex comnumibns natis vestris dnxiVeium ab eodein rege tanquam Cliristianissimo principe super hoc responso devoto, sed non pro voto recepto qnia inter caeteras giaves niolcslias et amaras, qiiilins jn parlibns Itali;E memorala vexalur Ecclesia, iliai
nuis liberaliler oircrendnm.
;

sed hiiic iiide increnienla siiscipiens, alternis

crescat augiiieiilis. Expetiil' etiam aS. Ludovico, ut pacem inler ipsos conciliaret, ac fratrem ad

opilulandum Ecclesioe adduceret

nxoreiii sollicitavit',
iit

ileruiih)ue ejus facilem se coinponeiulaj

:

mentem nostram molestant

acerbiiis,
alias

gravius

et

pungiml

controversia; prx-beret. Pra^tereaCarolum rogavit*, ut iii adniittendis Siciliaj regni, ac senatoriae dignitalis

qnas

in

regni prajdicti occupatioiie, ac

pactionibus legato assentiretur, et

liti

cum

Mar-

dum

ab ipsius occupatore seiitimus; ad provideneidem Ecclesiae, contra tantas dicti occupa-

garila detiniendic

non adversaretur.

toris iiijurias

levavimus
:

in circnitu nostrre consi-

3. Uuin vero cum Provinciae alqiie Andegavice comite de condilionibus transfundendic in illum

deratioiiis

ociilos

et ut pra^fati

regis polentiam,

Sicilitc agitaretur,

Romani Carolum Urbis senatoita

quam,

velut tutricem Eccltsiasticac libertatis pra;-

rem creavere
grata
pibiis,
extitit,

quae res non

Sedi A[iostolic
exteris princi-

cipuam, in ipsius nato desiderantes quacsivimus, nec habere juxta desideria noslra iiotuimus, cxperiremur saltem propitiam iii geriiiaiio ad eumdem comitem nostraedeliberationis convertimusaciem,
;

qiiod evocatis

Romam

Ponlincum majestas imminuenda, summaiii

(|ue ijisonim
toris

Urlie auctoritas labefaclanda sena-

cum

ipso super facienda sibi

regni

concessione

hujusmodi potenlia timeietur. Verum qui nunquam in secundo rerum successu, vel leviori
premeiite necessitale,
ita

prcedicti tractatum,

de memorali regis conscientia

ad magistratum Urbis
exciri
jiassus esset

et beneplacito, ineuntes. Et

quia speramus, quod

nostris
et

gerendum
que

exteros

princijies

idem comes,
praeiiictae

affliclionibus

Ecclesia;

Pontifex; ob iiigruentia

tamen mala

(|uibus undi-

compatiens, suis non parcet laboribus;

sed in praemissis ejusdem Ecclesiae defensionem, ad nostraj petitionis instantiam, de pr;cdicti regis
consilio, landabilia [ira^decessorum

ciiigebatur, adliibitis in consilium cardinalibus, ad certas condiliones descendit, qiiibus ipsi senatoris dignilatem non perpetuam, ut Romani

suorum

vesti-

detulerant, sed ad certuin tem|uis permisit.

Quo

gia

imitaturus, assuinet; ne ipsius et praedicti

regis

tam pium
quae

in

hoc propositum, occasione

te

dis-

vero (|nam potrrat optimas Sedis A|>ostolic:c conditionesefficeret; plures rei cum Carolo agitandae,
regiii Siculi, quam Urbis magistratus ad eum derivandi,ecardinaliuin consilio leges praescriiisit'.

cordiae,

iiiter

ac

eumdem comilem

esse

tam

dicitur, impediri vel

retardari conlingat; sereni-

tatem regiani rog.imus, nionenuis el bortamur atleote, in remissioiiem tibi peccaminum suadentes
,

4.

Ad perpetiiam

rei

memoriam.
Urbis
et

Diftinitio
Sici-

inter fratres suiier senatu

liffi

regno

(|uatenus prudenter alteiidens,

praedicti

quanlum

sit
,

(1).

dispendiosa tua et comilis

quae in

dissensio

Prima forma

cautionis, quac
est.

commolione
et

vestra

multorum commotis

mite requirenda, haec

ultra

Pifeligetur

videturacoei tempus
et

aninns,

plurimoriim cordibus in veslra turbautriusque

triemiii, vel (|uadriennii, vel ad [dus quinqueiinii,

tione turbalis, causain posset mutiiis dare pericuhs, et periculose

quod nequeat tenere senalum

dabit suas

ac

provide

pensans

impedire profeclus; consideransque salubriter,

Ep. xcvi.

quod pax Domini, ad

quam tanquam

Ep. scvii.

Ep. xcviii.

Lrb.

I.

m.

flde praecla-

Ep. cur. Lxxxiv.

die scripta! sint a Pontilice ad Albertum notarinm A. S. L. liltera; legenda; legatum suum de electionc illa cerliorera facit. Simul vero mandat, ut suo

anno pr.Tcedenti ante diem iii idns Aupisti cum eadem apud Martenium Anecdot. tom. ii. col. 2s, m quibus Pontifex nomine coinitcm roget, ne electionem illam respuat, cum in ejus lociim, siquidem illam rccusasset, substituendus a Romanis fuisset Alfonsus, qui cum Manfredo affimlate conjunctus, minus opportunus rcen la; Uriii extiisset. Aliis vero litteris eodom anuo mcclxiii, VIiI kal. Januarii ad eumdem Alhertum dalis certas cautiones prKscribit, sub quibus eidem Carolo senatoria dignitas permitlitur ab Ecclesia. Signilicit enim dcliberatum ea de re fuisse iiiter cardiualcs ac decvelum, ne perrailterelur cam dignitatein perpctuo suscipcre ; cum lamcn de certo lcmpore pra-scribendo agcretur, non convenisse iiller se cardinales siribit Pontiles, quod alii tnennuim, alii quadrienniuin deliniient. Quare 1'onlifex legalo injiingit, ut Carolum juratuni adi.ciet llrbem regei dam ad triennium suscipcret, vel si ne-aret ca conditi.ne se onus susccpturum, lcrminum piorogaret ad qiiinquenniura. Id si ariler leeusaret, proponeret If gatus comiti ut oblaUim a Romanis digiiitaiem. non i|uidem perpctuo, sed ad arbi rium voluntatis sua; retineudiui susciperct; sponderet autcm Pontificio lcgalus eain diraissiirum ad i.utum Pontiticis. W vero si non admiserit comes, mandat Pontifcx ue legao rem quam tractandam suscepcrat dcsenrct sed statim de omnibus Ponlilicem ccrtioiem facertrt. Simul autem cum iis litters mittit ad legatum suuin Urbanus foium carum cautionum, quas annalista liic recitat. (^uas proinde ad annum superiorem refercndas esse ideo constat, quod illas clausas transmittil iu littiTis aunn supeiiuri die viii kal Januarii dalis. Insuper ex ar^uraento earumdem lilteraruui a nobi- exprcsso coustat noluisse Puntiticcm ut suscepta a Carolo duce Iractatio penilus abrumperelur, si idem Carolus
(1) Eleclio

comilis \nrtPiravensis in senatorera Trliis decrcta

.1

Ronianis

fiiit

ciiuditiones praiscriplas admittere rccusasset. (Jua in re corrifcndi sunt

Annales

in

quibus

. G.

legimus, Poutilicem voluisse totum abrumpi,

.Mansi.

siquidem Carolus

in

proposito perslilissct.

124

URBANI IV ANNUS

3.

CHRISTl 1264.
:

patentes lilteras, et promitfet sub poenis infrascriptis,

quod

ultra tempus,
tenebit,
se, vel

ile

quo cuin eo convense de eo

ipsam Ecclesiam et Ecclesiasticam libertatem quod si ipse, vel sui fecerint, id sinemorae dispendio revocubit. Et
istae

tum fuerit, non quoquomodo per

quod
fuerit,
si

senalum, nec

cautiones
si

omnino habean-

per alium inlromittet, et

tur ad minus; et meliores,

Si

poluerunt obtineri.

infra

iliini

regmiin

SiciliaG

tempus, de qno conventum totum, vel niajorem partem

autem dictus conies pra^dicfas promissiones, et cauliones facere recusaverit, ideni cardinalis, dimisso regni negotio, ad Sedem Aposlolicam revertalur iiraemissa protestatione de jure Romanae Eeclesiae in senafu et reddat in hoc placabilem
:

ejus, cui

minor non possit resistere, acquisierit, ad niandatum Romani Pontificis, qui pro tempore fuerit, senatum dimitlit oninino, ex tunc per se, vel per alium non resumplurus eumdein el liac
:

regem

Franciae,

Romanam

Ecclesiam excusando

omnia,

et singnla se

firniiler ac fideliter servatn-

cum

per

rum

firmabil proprio jurament.).

Quod

si

contra

coiuite

eam non sfet, quin negotium cum eodem modo dubito consuminetur. Hoc aufem
ditfini-

praemissa, vel allquod de

fecerit, praiter

prsemissis venerit, vel

reatum

i)erjurii,

idem comesexcom:

modo mus

super senatus articulo dafis consiliis

lioc addifo,

municationis, et terra sua ubilibet constituta interdicti incurreret sententias eo ipso

si

quas sententias

idem cardinalis super regni negotio ciim dicto comifc non pofueri connec venire, nec in prima, nec in secunda form
:

quod

si

per

mensem
:

sustinuerit, eo ipso

senatus

el

si

postea de facto

cadatajure senatum tenere con-

in alia qualibet, procedat

super senalus articulo

cum eodem
siae

imo

jus nostrum, el

Romanae

Eccle-

fenderit^ seu per se, vel per aliiim de ejus regi-

in dicti regis prssentia contestefur eidem, et

mine se quoquomodo intromiserit, cadat eo ipso ab omni jure sibi qutesito in regno Sicilia;. Secunda forma hacc est. Promittat comes 5. quod bona fide dabit operani, ul Romanis non juret regere Urbem ad vitam, sed quandiu sil)i placuerit, tenere senatum. Quod si obtinere lioc poterit, juret comes quod non tenebit senatum ultra quinquennium, seu ultra illud teinpus citra quinquenniiim, de quo conventum fuerii infer et quod si infra ipsum et dictum cardinalem illud tempus, de (|uo conventum fuerit, regniim
;

quod sine animae suae periculo, et Romana; Ecclesife prarjudicio nequit susce[ifum Urbis regimen retinere . 7. Cum ancipiti metu plerique cardinales fludicat expresse,

ctuarent, ne Carolus delatam a

Romano populo senatoriam dignitafem ad vifani tenere meditarequo

'

tur,

facto supreinse Ponfificis in

;

Urbe auctosolli-

ritati

detraheretur

Urbanus

S.

Ludovicum

citavit

ut fratrem ad praescriptas de senatii Urbis

Siciliae totuni, vel

iiiajorem ejus partem, cui ininor

acquisierit, ad

non

possit

resistere,

mandatum

Romani

Ponlificis, qui fuerit pro

tempore, dimitlet

senatum omnino, cx tunc per se, vel per aliuni non retenturus eumdem. Si autem diclus comes a populo Romano obtinere non possit, quod non
teneatur

gerendo leges admiftendas perpellerel. Tum ad Carolum scri[isit ' uf cum ex iis principibus genus duxisset, qui se suaque omnia singulari fifiilo ac nexu Ecclesite consecrassent quique non minus tuendaeque Apostolicae Sedis in ipsum virtutes dignitatis sfudium quam nobilifafem transfudissent; delatum Urbis magislratum periietuum non
;

acciperet

cum supremum

in

Urbe dominium

Uibem

regere vita sua, promittet comes,

quod i^osfquam concesserimus ei regnuni Siciliae, et ipse totum illud vel majorem partem ipsius acquisierit, vel si forfe, quod absit, illud acquirere
non
poterit; posttiuain de lioc liquido consfiferit,

adminisfrationemque ad se spectare illustre afque exploratum esset. Quod si ipsum hortatusesset, ut delatum a populo Romano magistratum admitteret, quo facilius adipiscendo Siciliae regno iter sibi

munire
silii,

[losset;

ipse dimilfet

senatum,cum

a nobis vel successore

ut Urbis

regimen

uuiiiiuam tainen sui fuisse conin reliquam vitain suscipe-

nostro de plano, non servata juris solemnilafe,

rct,

cum

hinc gravissimaj in
ac

quod illuin debeat dimitlere adjeclo exjiresse in eodem decreto, quod senatum sine Ecclesiic Romana; prapjndicio et animae siiae periculo tenere non potest; et quod dietum senadecretum
fuerit,
:

iiijuri;e

Sedem Aposlolicam damna redundarent neque uiiqiiam

:

assensunim, ut quisquam, quantumvis arcfissiino in Ecclesiam studio devinctus jirinceiis, hujusmodi magistratuin in reliquam refatem capessat.
Horlatiir
*

tum

potest dimittere de jure

sine otfensa jura-

propterea, ut alteri iJra^scriiitarum con-

menti, quod
:

pra^stitit, et prajstabil in

adventu suo

ventionum assenliatur, legatique Apostolici consiliis

Romanis et tunc, ut dicfum est, eumdem senatum omnino dimiftet. Et haec omnia jurabit, et
proniittet
6.

ac monitis obsequatur.
8. .\ssensit Pontificiis uionitis

Carolus: de quo
alii

sub poena,

et

cautionibus supratiictis.

senatore creafo a Romanis,

alii

dum

Manfredum,

Tertio i^romiltet,

quod
fide,

in dimissione se-

Petrum

regis

Aragonum

(ilium ad

eam
'.

digni-

natus dabif operam bona

ut idein senatus ad

tatem vocarent, haec cecinit Theodoricus

ordinalionem Romani Pontificis et Eccle^ite revertatur cives scilicet Romanos ad hoc, sicut melius et honestius poferit, inducendo. Jurabit etiam, quod dum senatum tenuerit, nil scienter in terris Ecclesia;, de maniis scilicet et feudis, in ejusdem
Ecclesiae praejudicium, vel

Interea populus

Romanns ab Urbe

potenles

Plures ejecit, prsedominante carens,

'

Kp. xciv.

'

F.p. xciii.
I.

^ Ibid.

Tlieocl. Vall.

apud

suorum

faciel coutra

Masson. de Epis.

Irli.

v.

URBAXI
Unde
pelit

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1264.

125

dominnni, cui tradal jura senatns,

mam,

Prjediflo Carnlo pars cupil iina dare.

Allera Manfredo diclo, par? allera nato

et inviolabilem

inconcussam, et stabilem ac imniulabilem, permanere. Actum apud Urbemin

Attenilens rpilur palir isle pericula,

Arrapouurn regis, qui gener hnjus erat. si non

veteriin

camera iialatii episco|)aIis, praeseute fratriim nosfrornm collegio Vllkal. Maii anno iiid.
11. Iiistriixeral vero legatuni auctoritale
tifex, iit Caroli

Ipsi niand;ivil

Tunc acceplaret Carolus isla comes, quod penitus omne senatus

sibi.
:

Jus acceplaret, nernpe salubre

comitis

iietifa

PnnmoUire actemperare
iis

Post rex Francorura super his deliberal

Acceplare jubet, quod
sibi

inde

Roma

posset

quod cum

latius palere videretur,

ter-

dabal.

miiiis circiimscripsit, iitde postiilatis

tantmnmodo

9.

Transmisit ilaque Carolus Gonlelinum

'

delecta Proviiicialium
gesti? dicetiir iiifurius)

mann
ad

stipatiim

(de ciijtis

(iiiae coines Alberto notario expoeaque Apostolicis litteris insinuavit '. Quertbatur ' primum, graviorem sibi decem milliiim

intelligeretur,

suissel,

siias in

Uibe gerendas

uiiciarum
incerlos

aiiri censiiin

imiioni,

cum
;

siio periciilo

defendendasque adversus Manfredi ac foederatorum conatiis eoque facilius ad pr?escii|itas in suscipiendo ad tempiis magistratu leges admiltendas adductus est, quo illum ingens muniendi sibi ad Sicuium soliiim itineris spcs titillabaf. De (jiio regno Carolo deferuiido alteram suoerioris decreti
vices,
:

eventus susceplurus esset

afque ini-

quiim

admodum
omnes

videri tantiim vectigal pendere,

etiaiiisi

|rroveiitus siios
:

pro Ecclesiae defenregiexpli-

sione exhausisset

pra^sertim

cum novo

caiida in iilures esset liberalifas, pUiresque

secum

proceres adducere deberef,

effusis

quos sine maximis

iit

partem edidit

liisque monilis et auctoritate Si-

muneribus

siiis

obsequiis adstringere ac

monem
cui rei

tit.

S. Citciiisc

presbyterum cardiualem

devincere non posset. Fiagifarat etiam,

nume-

cum

Carolo consfituendte, firmandffique

rus sibi sanguine conjunclorum, qui jus ad ca-

provinciam injiinxerat; instruxit ' in defereiido regno non aviiiiim se ac praecipitem, sed gravem pofius ac difficilem, (|uo magis Ecclesiae utilitatiet conditiones, quas bus consuleret, exliiberet
:

pessendum
sciac,

hacredifario titulo

regnum

obtinerent,

augeretur. Poposceraf, ut adjecta de majori Tuvel Insubria? parte oblenta conditio mitigaretur,

cum

facile hacredes latere possef,

quae major
illiid cn[iuf,

proponeret coines, femperaret. Ubi vero ad certas

conditiones

pars censenda videretur. Expetieratut

in

ambo

consensissent, ut efe

coram rege
SiciliaG

perlegerenfur, operain daret. Prspterea commissa

auctoritasesf, ut

regnum
10.

ipsi
a

Roman;c Ecclesise noiiiine transcribendum polliceretur.

cardinalis

Possit pra.'fatus

proinitlere

quo exjiressum erat, ut si qiiis posferorum imperium, vel Insubriam Tusciamve adipisceretur, in alterum Siciliae regnum Iransfiinderetur tam ad feminas, quam masculossese porrigeret si ipse adornaret expeditionem, ductaretque exercitum,
: :

dict.

comiti noslro et Ecclesiae Romanae nomine,

sine gravi scandaloEcclesi Galli-

ad certum mililum
tur
:

numerum non

adstringere-

quod postquam

canae de assignanda sibi

decima,
;

quam

petiit,

or-

denique quod de renovando procerum singulis annis fidei sacramento appositurn erat, rela;

dinatum fuerit et concessum et negotinm, pro quo charissimus in Cliristo filius noster Henricus
rex Angloriim illustris, et
Ediiiundiis natus ejus
fuerit per nos,

xaretur
iis

cum

perfidiae nota

quodammodo

aspergi

viderefur.
12. Suscepisse

Deo et pax inter charissimam in favente, decisum Christo fiiiam nosfram Margaritam illustrem reginam Francorum el ipsum comitem fiierit resunt auctoritate nostra
;

citati,

formata; vel saltem per eumdem cardinalem, vel per aliiim seu alios, quos idein Francorum rex duxeril deputandos, super pace hujusmodi talis
tractatus iirocesserif,
teiitus
Sicilia;

oblafam adversus Manfrediim refert Nangius * qui superiora a nobis e Pontificio Regesto recensita subjectis verbis complectitur a Anno Domini mcclxiv. Urbanus papa nequitiam Manfredi tyranni teriuinare desiderans, tanquam ad suae defensionis dexteram recurrit ad Franciam, et per Simonem S. Caeciliae piesbyterum card. Carolo comiti Aiideprovinciam Caroliim,
:

quo

ipse

Francorum rex cona

gavensi, frafri regis Franciae Ludovici,

Siciliae,

regnum

existat

dabitur eidem

nobis

regnum
sub con-

ducatiim Apuli;e,

et

Capua; princi[)atiim
ad quartam

cum
:

jiiribus et pertinenliis suis

niisit,

sibi et liaeredibus

suis us(|iie

ditionibus tractatis, et Iiinc inde firmatis, seu acceptalis

non mutandis,

iiec

augendis, vel mi-

generationem possiilendum, si confra Manfredum tyranniim insiirgerelet sanctam Ecclesiam abijns

invasione cu>todiref. Usur[iaveratenim
nus, sicut superius dictum est,
iife

nuendis
sic

iii

totuiu, vel aliquani sui

parlem. Ef de
litteras dicto

fyranSiciiiae

dando regno pracdicto dabit suas

:

regnum
,

coniiti cardinaiis

et

de

sic

recipiendo

comes

confra

nepolem suum Corradinum

et

ferram

versa vice suas dabit litteras cardinali. Finalem

Apuliac, Calabria?, et Campaniie, ac totum B. Pefri

autem concessionem, et investituram regni prfEdicti nobis duximus reservandam. Et ha^c super
senatus et regni iira^dicforum negotiis diffiniinus,

patriinonium vi et [)otestate sibi vindicans illis in parfibus occu|iaverat, et Ecclesiis sibi subjectis

ethujusniodi nostram diffinitionem votuinus

fir-

mulfa gravia inferebaf. Mox igiUir idem Carolus donum oblatum laetus suscipiens, et tanquam

'

l'rb.

1.

III.
3

L!l.\\1V.

Ep. cur. cxxv. Theodor. Vall. ubi snpra.

'

Ep.

'

Ep.

LXXXV.

lih.
'

m.

Nang.

in gesl. S.

Ep. cur, Lxxxvi, i.xxxvii, lxxxviu. Lud.

Ep. lxxxvi,

126
filius

URBANI IV ANNTJS
ohedicnlicT mandatis Aposlolicis obedicns,

3.

lati

CHRISTI 1264.
:

primiturstatus fidelium
quo(|ue et

ancillanturEcclesiasticae

contra dictiim tyrannum

ravit. Iin|)ulis?e

arma

cnrripnit, et unde-

libertates, et jura Ecclesiastica conculcanlur. Praealii

cuni(|ue potuit cxpedilionis sua? maleriam pra5|a-

cleiicali
exilii,

mililia

praesigniti

Carolum atl Siculi regni arinis comparandi capcssendam provinciam quamvis arduam et pleiiam periculis, iliiiis uxorem Bea,

pcenas subire coguntur

capiuntur et ignominiose tractanlur, acin alroces detrudunlur carceres mutilanliir, et morte lurpissima conde,

tricem, quai reginae

nomen

exoptabat, ne Iribus
'

mnanlur. Spoliantur sacra

et jiia loca,

tam

religiosa
:

sororibiis ipgiiiis iiiferior videretur

refert

Mona-

chus Pataviiius; votique faclam compolem videbiliir inferius

:

quam alia, possessionibus et aliis bonis suis et cum sint divino dicata cultui, ad iisus deputautur
iIlii.itos et

ac rara Berengarii Proviuciffi co-

profanos, dcspiciuntur, el abnmiiiatio-

mitis felicilas extitil, ut

ret, quatuorfiliap,

cum

prole mascula care-

nibus sordidantur. Nonnulli qunque clerici divina

quassusceperat, totidem regihus, niinirum Ludovico Fraucorum, Anglorum Henrico,

coguntur
kbrare,
et

officia

in locis

Ecclesiastico

interdicto

sup|iosilis, in

et

Richardo eleclo Roinanorum, Carolo Siciliae Hierusalem in matrimonio fuerint collocatae.

13.

contemptiim clavium Ecclesiae, ceexliibere sceleratis, (xcommuuicatis et

Ecclesiastica

impiis Ecclesiastica sacramenta. Pontificalis par-

Novos propterea Manfredi insidtus Pon; et A/phonsnm PtctavicE comitem ad suppetias Carolo ferendas
tifex lilleris S. Litduvico significat
sollicitat.

vipenditur auctoritas et potestas

censura contemnitur
stra,

pereunt animae, trucidanspolianlur

Christicolis

tur corpora, iiicenduntur urhes, destruuntur caiiifringitnr

:

At Maiifredus immineutis

belli

tcr-

stralarum securitas,
et

rore perfusiis, at(]ue ira el fuiore aesluans, extre-

viatores

Sarraceni
:

schismalici

mos

in

Ecclesiam im[ielus excruil; geminoque

ex
sceleratissiinis

praefeiuntur

defendunlur

exercitu

Pontificiam in
nus, ac

quibusque conflato, Tuscia dilionem, ulii agebat Urbagravissi-

nonnullis locis non

ipsos.
gelicae
Iii

ha-retici adeo, quod in audemus procedere contra

ali(|uibus vero lerris iiritdicatorcs

Evan-

ducalum Spoletaniim aggressus,

veritatis
:

verbum

Dei

prnponere fidelibus
IiaBreses

mis

periciilis

Urbannm

circumfudit, quae Pontifex

proliibenlur

in

quibiisdam vcro

publice

ipse scriplis ad S.
litleris a
*,

Ludovicum Fiancoruin regem

regi

praedicantur. Quainplura insuper alia detestabilia

et

lugiibri oratione defcripsit.

illiislri

abominabilia conimitluntur, quae divinae oculos

et

Ludovico
Ecce,
fili

Francorum.

majeslatis offendunt,

Manfredus quondam princeps Tarenlinus innumerahiiibus injiiriis et offensis, quibus Romanam hactenus vexavit Eccharissinie,

movent,

scandalum in Ecclesia comtreniendum Ecciesiasticae censurac vinec potest ipsa

invalescentibus vi:

gorem
ribus,

debilitant et conculcant;

Ecclesia, praedicti perseculoris

clesiam, non
Sicilia;,

contentus; praetexlu negotii regni

quod inter nosel dilectum filinin nobilem virum Carolum Andegaviae et ProvincicC comitem, germanum tuum, agitur; durius et asperius solito continuis Ecclesiam ipsam aggressibus impetit,

cum nuper
tonicos,

opportunum superhisremediuin adhibere eliam idem Manfrediis truculentas manus in viscera ejus immitlens, quosdam Theusuae

uliqne persecutionis ministros,

Petri in Tiiscia, in qiio nos

in

patrimonium B.
lota nostra curia
rit in

cum

assidua persecutione concutit, rabie tyrannica

residemus,destinare pra^^sumpse-

dislrahit, et diversis aliis

tribulationum generihus

incessanter

affligit

adeo, quod

eadem

Ecciesia tot

malis

aftlicta, tot

attrita molestiis,

totque tlagellis

oppressa, vix potest ab hujusmodi opiiressionibus

respirare.

Nam

practer

id,

quod idem Maiifredus,

nostrum et ipsius Ecclesiae opprobrium, turbationem provinciae, suorum(|ue fidelium nocunienlum. Alias etiam mililum copias in ducatum Spoletanum disponil mittere, ut nos, et praedictam Ecclefiam in quadani quodammodo sagena concludens,
itus, ut
sic arctet

qui Sarracenorum ritus ampUciilur, ac illos in quotidianis ejus obseqniis notabiliter secuin tenet, et praefert eos in

undi^iue vias, et sepiat trans-

nullus ad nos venire valeat, vel nos aliquos

Christianis, Sarracenoriim
silio,

opprobrium CatboIicJB fidei ipsorum praecipue con-

extra curiain nostram deslinare possimus.

Verum
domui

quia caelestis altitudo consilii liberalionem praedictae Ecclesiae

tibi

auxilio et favore pr.-cdictam

prffiter

clesiam;
les,

illud etiam,
et

impugnalEcquod archiepiscoparegni
Siciliae

tuae^iue Cliristianissimge

reservavit; et velle vidutur, ut juguin oneris ejus,

et

episcopales,

alias

pradicti

sceidrum exacloris ejus per

tui regni potentiain

Ecclesias, et monasteria delinet, seu defineri facit

damnabiliter occupata, in eoriim ali^jua

perniciosos intrudendo

fictos et

superentur; ecce dilectum filium nostriim Simonem tit. S. CiEciiiic itresbyteruin cardinalem ad

ininistros, veljain intrusos

nefarie contovemlo; quffidam vero pro suo commendando libito, et illorum convertendo in usus proprios periculose provenlus; puUiiIant fere ubi-

Christianissimum regnum liium pro negotio dicti regiii Siciliae (a (juo utique regno panditiir ornne
maluiii) ipsiiis Ecclesiae, et tantorum i)ericuloruin

que per
fldes

llaliaiii

hsreses, cullus divinus miniiitur,

et

causa procedit in personam memorati comitis, in quem iuaj devotionis et strenuitatis pensatis meritis

orthodoxa premitur, imo depriinitur,

op-

'

Mon. Pad. Cbr.

III,

1.

iii.

Hocsem.

liist.

I.eod.

iii

Henr.

oculos mentis noslrae direximus, auclore Domino, promovendo, commisso ei plenae legationis officio, de fralrum uostrorum consilio destina-

c,

6.

Lib.

Ep. cur. xcv.

mus,

e'c.

Addil preces, ut

afflictae

misereatur

URBANI IV ANNUS
Ecclesiae,

3.

CHRISTI 1264.
dissimuleiit aui|dius

127
tam graves malris
injiirias;

atque ad eam ex Manfredi tyraiiiiidc

Dat.

li-

berandam \ires explicet. rem V non. Maii anno iii

ut
fratri

apud Urbemvete-

14. Nec nuido Ludovic-nm Francoruni regem,

provocentur otfensis. Accendalur vclut ignis zelus omnium ad vindictam. Proli|)udor [atietur Cliristiaiia devotio Agarenos,
sed graviter tanlis i[)sius
!

Carolo suppelias ferret, excitavit;

el

verum
accc'|ito

qiios i|)sa

ejusdem malris

Ecclesiffi coiiimonilio-

Alfonsiim Piclavia>

Tolosa! coniiteui,
iii

c]iii

iiibiis excitata solet

in ulliiiiis qiiasi terra; linibus

crucis syiiibiilo beilo sacro

Sarracenos

se

devo-

[lersequi,

nunceamdem

malrc-m Ecclesiam
filioruiii ?

iu suis

verat, sollicitavit, ut peruiutato voto fratri Csrolo

vires

visccribus persequentes ? Facli suiit hostes malris

in capile, et deerit suffragiuni

conjungcret

nain

coiiiparato a Carolo Si-

Matrem

culo regiio, facile in Gra'cos et Sarraceiios ariiia

victiicia circumlerenda. Uescriptls eniiii angustiis

iiiimicus circumdeilil;

iiiandavit adversus

eam

in

i[)sius circuilu Iiostes ejus,

qui

eam

laccssunt in-

superioribus, in qnas Manrrediis Kccksiaiii conjecisset, addit

' :

juriis,

Nobis, sic in arcto posilis, nulla

via patet, nullaciue

commodalur omnino

facullas
iin-

subvcniendi necessitatibus TcinE-Saiiclae ac

perii

ad i()sius inlernecionem auxilium filii non exsurgent ? Abj-it, absit, ut in bac causa fidei sibi ijisis fideles deficiant. Absit ut Christi negotium, qui esl ejus-

damnis
et

afliciunt, et in

elaborant;

Romaniai

ex|)oriUiitur.

eadem inimicorum arbitrio Propter quod Sedes Aposlolica non

:

sed

dem

caput

et s|)onsus

Ecdesia; Christicolae derelial.

liiiquaiil,

etc.
iii

Dat.
.

apud Urbemveterem XII

indigne considerans, qiiod meinorato Manfredo de

dicto regno dejecto; et ad

Junii anno
17.

ipsum eadem Ecclesia

devoluin eidem,
ipsius relevarenUir

Concurrere in auxilium Pontificis

[laene fuisse
illo
*.

fideles,
:

per se vel per aliquem

auxilianle
angustiae,

regem

maximaque eortim
nemiiiem
triumphali
Tlieodoiicus
Cbrislus, qui

miillitudo cruceni iiuiuit

ac

Domino,

restiluta;

iu curia Apostolica, qui se

,

lantis occurreretur iniquititibus, et ad succurreiidum celerius et facilius imperio et TerrBB piiEdictis via promjilior pandcretur de ipso regno duxit, prout tua novit sincerilas, disponen, ;

symbolo non insigniret Nec defuit Ecclesiae suae

refert
s|ionsae

itisigiii

miracuIoSarraccnicaruiii co-

duin, elc.
d5.

piarum raonem

Ad reprimendos

interea Manfredi conatus

blas(ihemum velut alterum Phasubuiersit. Cujus liistorire verilatem ex Giegorio decano B.ijocassium % qui ad AnUieri
duceiii
tit. S. Piaxedis Poiitificii ne[)otis gratiam, precesque Urbani vitain conscripsit, decerpiiiius Hujiis teinporibus, ciim qiiidam Man-

Ponlifex,

dum

externa opperiebatur auxilia, tres

potestate creavit, SimoMartiiii

cardiiialis

legatos

cum

ain()lissinia
lit.

nem nimirum
laluin

prcsbyterum appeiad lapsas res ob cladem iiisignem a comite Jordano Manfredi duce Simoni electo Verouensi Poutificio prsesidi illalam (is s:evae hoslium serviluti fuerat mancipatus a Diim , ut ait Cleinens ' in litleris ad Jacobtim regem Aragonum, cujus gratiam apud Manfreduin pro eo liberando adliibuit, suorum castroS.

Palavinum

in Piceiio

fredus nomine, Friderici

lilius,

ul dicebat, contra

quondam mandatum

imperatoris,
Ecclesiae, et

violcnler, pro qiia etiam

violeiilia ideiii

cum

suis

fautoribus fuerat excommunicatus,

rel Siciliae

regnum

tenepa-

occu])atum,

el

sua

[lotentia

terram

trimotiii B. Petti intenderet occupare;

pro cujus

rum

acie ordinata, contra

vexillis Ecclesi.T

hoslium agmina sub consueto suo animi vigore pro-

cederet

instauraudas; Maltliopum S. Mariae ia

occu;)atione queuulam magnum cxerciluiu Sarracenorum, et quaiiipluriuiii iiifidelium usque ad castrum Arronis S|ioletaneiisis dicecesis deslinavit; idem doniinus Urbanus venerandus Punlifex,
sicut erat providus,
pro[)Osilo; in cujus ore

Porticu diaconum iu patrimonio B. Pelri iu Tu-

ad Petri e Vico, qui Germanico equilatu a Manfiedo accepto grassabatur, impetus reprimenscia
*

verbo pradicationis [ler se tantam Deus gloriam inii^suiii

fuudebat,

quod quilibet

devote audieus

dos; atque

Oltobonum

S. Adriaiii

diacomim
:

in

verbum

reci[)iebal, et radicabat iiitroisum; Cliri-

Perusino comitatu ' cum amplissima in pluribus provinciis legatorum poteslate [iraefecit euuique
propositis indulgeiitiarum pramiis, ac dato crucis

stianorum multitudinem tam ingentem per suam

|)ra;dicationem convertil,

quod

coiilra [)r;edictum

symbolo, fideles ad sacram militiam, pro tuenda adversus crudelissimos hostes Ecclesia, jussd accendere
16.
a
:

exereitum infidelium innumera fidelium crucesignatorum ad se multitudo accurril. Et cum magiio e([uorum artualorum, et a(i(iaratu reium in
btllo utiliuui copia

quoiiim ojiem hisce adbortalionibus

'.

eisdem

iiilidelibus obvianles,

interpunctis sus[iiriis implorabat

Jn

Manfredum

sacra militia indicitnr.

:

sperabant cuncfis
Ecclesiae suse

in

bello congrcdi, et dict;c Ec:

clesiae vincere iiiimicos

sed Oiiiiii[)otens siiam et

Attcndant dcvoli Ecclesia; iilii altendaiit et videant exterminium fidci, et niatris coiisiderent
necessitates extrenias.

cau>am
vel

agi coiis[iicieiis,

non

in viri-

bus
luit;

hominum
sed

equorum victoriam hahere vodoiniiium magnis,

et

Imo

.-i

filii

vicem maternam

potius elegit se

doleant,

eidem

celeri subventioiie succurraiit, iiec

miris [irodigiis denioiistrare. Naiu dux excrcitus

'

Ext. in Ms. Vall. sig.

lil.

C. nuu). 49. pag.

15i. -

Lib.

ccxxxiii. Tlieud. Vallic. in Vit. Lib. apud Mass. ubi sup. ' Clem. lom. II. pag. 1. * Urb. 1. m. Ep. cur. clxi. etc. ' Ep. CXLV, 6 Ep. ccxsxv. CXLVI.

iii.

Ep.

Auria,

eorumdem iiifidclium Percevallus vocatus de cum magnas minas faceret contra Deum,
, *

Theod.

Vall.

apud Mass,

1.

v.

'

Greg. Uecan. apud eumd.

; ;

128
et

URBANI IV ANNUS
,

3.

CHRISTI 1264.
Pandulphus dominus
Alabii, plurcs

ipsum Christum
ac

in

suis

confabulationibus
fastu (luanuiani

blas|ibeniaret;

cuin

quodam

Faiitores si'eleri? pr;vlerii'rc

quoque vadum.

tanti

Hosque

fere se(|uitiir exerciius omnis, et ipsi

parvam aquam,
transiret in

et in

profundifate moilicam perphaleris et

magno

dextrario

multis

Oualicumi|ue inodo Uesio nui!a datur. Sed Percivallus iit pluiiibnni lapsns in undis
Merpitur, liocqne u
tio

su|)eibitionil)US decorato, ut

eamdem

dipna Dei.

patrimonii

Tale Oei

sil

judiciiiin,

miiacula lanla,

terram intraret; divina faciente cleuientia, dextraet mox rius ipse subito in eadem aqua cecidit
:

Quod

juxta meritum reddit ulrisque suum.

sessor

focalus, qiiod

ejusdem tam miro modo est ne(|uiter sufidem Percevallus, nec ejus dexlraetiam inveniri.
ejus exercitus, et gens videns, statim

Prosequilur auctor,
terrore ciiictus,
les

ut

Urbanus infidelium

rius videri poslea poluerint, vel

Urbevetere morabalur, fidepropositis indiil^entiarum praemiis ad Eccle-

dum

Quod mirnm

eoruni conlibus virlule divina commolis, se dederunl in fiigam sine duce et ordine unus aiterum non exspectans, die et nocte perdevia fugien:

ingeiiliipie coileclo

siam accepto crucis synibolo tiiendam acceiiderit exercitu ciucesignatorum, de

Clirisliano

Sarracenis aliisque

nomine

iiuiignis

Manfredianis, PLixivalli Negra mersi

rilu

infelici inte-

tes

ad ejusdem regui termmos, non sine

et

magno

perculsis,

gloiidsissimam praesente numine

(I).

limore,
praedicti

melu cori^orum ledierunt. Quos cum

insecuti fuissent,
el gla-

victoriam reportaiit
19.

fideles et crucesignati
et

ceperunt innumeros,
dio pereiuerunt.

quaniplures arniis
Ecciesiani

Manfredi cum Petro e Vlco coijuratio ad redigendam in servilutem B. Petri patrimonium

mira misericordia Dei

defendit
,

Patris,

Urbemque
divina

Ponti/ici eripiendutJi.

Texit

eadem

quae
tani

sic

suam

quod non

Provideiilia Poiitificem adversus impetus

bello, sed tantis reddit eximiis victoriis insigni1

Germanici equitatus,

gendum
miraculo ejusdem PerNegiae
aquis
absorpli

in

quem Pelrus e Vico, ad rediservilutem B. Petri patrimonium, a

De
cujiis
suiit

18. Adscribit divino

civalli

Maiifredo

acceperat.
perfidia

excursionibiis, et

infidelium

ducis
'

rebellium

mortem Theodoricus
pto, ubi

Vallicolor
e

carmine iiicompost

Manfrudum,

Campania fugaluni,

aliquas busliles ad

Romam

nes Percivallum imiiiisisse

occu[)andam irruptioad Ponlificem obruen-

dum

apud Urbeiuveterem recensuit.

Sed Percivallo jam diclo praeduce, caslrum De Ctllis tuibam jiissit adire snam.
Hiciine uiipiala diu, ueiiuieus Irjusire per

subjectae Urbani quas lioc anno ad Matlhceum S. Mariae in Porlicu diacoiium cardiualem A. S. L. V id. Augusti scri|)sit'. a Proxiinisjam innotuit et remotis, dum tales, nobis in eodem patrimonio residentibus copiosa Theutoiiicorum agmina,
trisles

(|uereht! in lilteris,

quos dictus tyrannus

miiiistros

in suajfurentis persecutionis
,

assumpserat

in

patrimonium ipsum

urbem

Vi Tyliurliuaiii, Citleia ca^lia capil.

oculos nostros immillere praesumpserunt : sicque cum Theulonicis ipsis, et aliis complicibus,
ante
et

Cuiuque Healiua niodicum dislaret ab urbe, Ad llumeu iNigra; coucimitiita venit. Hujus eijim tuiLae doclores Udo, Joanues Marerii dommus, servus, el absque bde

fautoribus

eorumdem

praedictam Ecclesiam in

suis fidelibus

conlinuis aggressibus impetunt et

molestant. At non impune crimen Germanicae

'

Tbeod.

Vallic. ubi sup.

Lib.

III.

Ep. cur. cLxiii.

(1) Gesla

omnia ab exercitu
ipso Urbano,

Ponlificio in
littens

Manfredum ejusque duces per totum anni hujus

Simonein caidinalem AposlolicEe
Sedis

li'actum

non ab

alio

melius repetenda
die xvi
lial.

esse

censeo,

quam ab

(jui

ad

per Galliam datis hoc

anno

.\ugusti

ddigeuter persequUur cunctj, qua; a se suis ex bostibus perferenda erant. Narrat igitur casum Percivalli de Auria, et cum ea in re nihil feruie habeat supra ea qna: in Annalibus Iraduntur, ideo historiam hanc ex Ponlihce narrare omitto. Ui.um superest emendandura ; niale

agenlem perrexisse. Copias euim ve o, Manfredum ipsum copias ingentes per die^ illos cogere, ut ingentem comparatiim exercilum duceret nd otisutendum nos el curium nosliam in civdate Vrbevelana. Ex iisdem pariter litteris, sicut et ex aliis ejusdem Ponlilicis dalis ad Manfredum, conslal in referendo nomine electi Veronensis ab annalista erratuin fui^se ; quem eniin Simonem appellat idein scriptor, in utnsque his Ulteris esl M. Veroneusis electus. Maie etiam adscribit annalista num. 21, solutionem obsidionis casiri de Vieo ; adscribit, inquam, copiis a Manb-edo submissis; teste enim eodem Urbano Manscilicet iu

Aunalibus referri Percivalluna

ut Irbi

cum

ingenti exercilu

ad opprimenduni PontiUcem
lis

Urbe-Veteri

ducere illum

Roiuiu iniprovisus superveniens illam caperet, aflirmal in

htleris

Ponlifex. Addit

fredus quidem copias ad succurrendum obsessis comparaveiat;

Deniqiie ex eisdem
lilleris

tola hujns belli

hoc anno

gcsti hisloria suis

sed transitum |irohibeiilibus Capuauis confcctam viam relegere coaclus fuit. tempormn disciiniinibus ila distinguenda est Post abscessum Simonis

ferunt litlera; illac), neinpe Maii mcnsis exoriJium, Romaiii urbem Sulrinam a Petro de Vico occupatam, obsidendum Vicum copia; ducl;c; sed Roinaiijs quibusd.mi ex Pelri faulonbus deserentibus expeditionem, Rouiamque redeunlibus, primo quiilem caiisa culhgendarum messium, dein vero ncscio quid aluid (ibiendenlibus, Petrus metu soiutus resumplis virihus improvisus supeivenit Tusciilanis in obsidione munitionis Abloueti cnjusdam Ecclesue proditons agenlibus, eosque facile vicit fugavilque. Ilac vicioria audacior faclus in patiimoiiium S Peln in Tuscia excurnt. Inlerea Manfredus ingenti comp ralo exercdu ex Germaiiis, Sarracenis, Cuinanis et Siculis suppelias Petro laturus venit ; sed trans tuin negantibus Campauis vacuus rediit in Sic liam, copiis suis Princivallo de Oria Ciimmissis. Piincivallus ad iines usqiic rcgni iSeapoletani successit, ubi ultra ineusem subslilit , tum in ducatum
cardinalis a Pontilice (ila cniin

recu|ierarunt

staiiinque ad

SpMletinuin defle

il.

S d

iie

ultcnus progrederetur vetuit inopinus

Princivallo

el mirabilis casus,

guebat;

nam
tit.

copias undique comparabal, quibus

occurreret,

prafecto

illis

de ([uo in Annaliius. Nec inlenm Pontifex iners lanRonifacio oe Cannossa, quein niaie-challum suum
Apnstiiloriim ad Narnienses, 0. (Othoillas

consliluit

Tuui misit A. (Aninbaldum, seu HanaibaliJum)

S. Adriani
sollicitaret. Signdicat

piesbjleruni

cardinalem BasiliCie SS. XII

iu

bonum;

ad f^erusinos, Tndentinos, et Assisienses, ct M. (Matha;um) S. M.

eliam
cardiiiali legalo

Porlicu ad Spoletanos, ut gentes

ad arma

pro Ecclesia capienda

Ponlifex

meditaii se universis S. R.

copiis

J.

(Jacobum,

S.

Maria in

Cosmedin pr;elicere Ha;c Ponlifex in Epistola data Urbevctcri die xvi kal. Augu^ti, quain proinde diem ha;c omiiia prscessisse oporlet lum addil misisse se S. (Simonem) S. .Marlini iu Marcbiam. Insuper per eos dies Manfiediim copias undique e.xcire, addit, iit se {l'ontificem nempej et cardinales, Urbeveteri expugnata, lu potestatcm redigerel. Ex liis, quantum arbitior, lempus et series rerum hoc anno gestarura Mansi. exphcalur.

URBANl
illfe

IV

ANNUS

3.

aliis

CHRISTI 1264.

129

copiiE tulere, qnae

magna

ox parle conci?;t;
An|,niilla-

de comiliva siia:qui non potnerunt sicomnes

suiit apuil
riai coiiiilc

castrnm Bluda} a Pandnlpho

:

ilhesi (iiscederc, (luin pluics Tlicutonici ile slipen-

(lui laiiicn iluni

fngienlus lioslcs insciiij^^eiitcm

diariis regiis ciim

codcm Petro
in
:

nioraiites, eqiiis et

qucbatur, abiis captus

est.

Kditam vero

omiiibus
niilli

arii is

amissis ev;iseriiit; et qiiin non-

Gcrmanorum
lor his vcibis

slrajjcm nolal Tlicodoricus Vallico'.

ctiam ex eis

Romanoriim manibus
ac in castro vici, in

in car-

ccro

remanserint
dicli

quo

se

rcceptaverunt
Tantus
in Italia fonnictns
fuit
:

Pelrus ct sui, ipsorum obsict macliinis,

tempore noslro
lii

dione circunubmtur
sentiiinl auctori

cavcisetmultis

Non

hi percuiit,

pcituinlo ruunl.
miirle lcroies

impiignanili gencribus instaiiter urgenlur . Conanoiiyiiio

Pontifici;E liltera;'ad

Theutlionicique,

licet in |irimo

Essent, Ecclesiw terga deilere vir'S.

Papaque Maltha-o
i^etri

terras a cardiue dicto

commisit, armaque mille dedil.

20.

Cum

aperta vis
:

noii

succederct,

scelus

dolo hostis agHrtssns est

non enim palrimoniuin

lUbis
(|noi|iie

Jacobum Gtmteiinum scnatoris miinus vicc Caroli agenlcm dalae, quibus magnis effert laudibus pol)iiliim Romaniim advcrsns Pctrum e Vico perduelhni Ecclcsiae concitasse, atiiue oppidum e Vico, in quo hostis perditissima consilia coiiflabat,
obsidioiie cinxisse. Scd illam irrito conatu solutam,

modo

B. Pclii, \eruiii ciiciirniccta

loca, Ostiam,

Snlriuni,

Tybur ac Koiiiam ipsam,

cum

Maiifrciliis

rcccntia aiixilia Petro e Vico suh-

conflata

prodilione, sibi subjicere Manlrcdus est

misissct, atqiie etiam

penitiis profligare

iiinrcsRomani Petrum eVico

meditatiis.
silia

Usus
e

est

ad peidiicenda nelaiia con(|ui

ac delere dctrcctarent, narrat

iniiata disscnsio, et iiatura

Pctri

Vico,

diulniiium bcliiim cuin

Uri)is(]ue

menirratus
22.

aiiclor.

Pandulpho Angnillaria) comite gercbat,

priefcctnram
.iffectabal,

Roiiianorum

perfidia

(|iicm

acccptis a

sempcr ad
taxat

(lisscntieiiilum

proclivior,

(|u;e

nun-

Manfrcdo nomuillis Geiniaiiicis copiis Siitiinni improviso adveiitn oppressisse, Siciilarnm rcriim
aiiclor

(|iiam coiiimuiie
;iffcct;it,

commodiim, scd privatiim dunciim jam exinignationis ipsiiiscastri

iiiilaiitibus aniillo

anonymus

refert

*
;

rcmque paucis
i;

posl

dicm
iiiis

ceriierit cssi; propiiuiuuiii,

diebiis geslani,

quani Gontidmiis
Ecclesi;e

(iallia

ad ge-

illorum de

excrcitii ct divisis, rci coeplce,

rendas senatoris vices accessisset. Cujus aucloris

quamvis
21.

fligitia

hostium elcgiis cxor-

ct jam votiva) depopulatioiiis parte non cxspectat eventum. Sed vicarius Urbis Jacoluisde Gualtelino

nanlis, verba aircrre placuit.

Post paucos autem dies, (iiimirum ab

et

de Provincia oiiuiidns, (|uijam pro domiiio Carido venerat pridem a Gallia, mature debitiim exsolvens, exercitus vota divisa pirescntiens, ct majoris
parlis excrcilus
ter

ingressu Goiitclmi in Urbem) pctitioncni

in-

stantiam
regia
(ita

dicti

Petri,

(scilicet e Vico),

liberalitas

ejusdem meiitis,

qiia;

non liben-

Manfredianus auclor tyrannidem iliius, Ecclcsite ditionem invadentis colorat) (ina; devotis
proxiinis et remotis opportune |iorrigil de
sufTragia,

ad finale

sic intra se

extermmium acccdebant, eognoscens, qiiasi quadam machinadicli Petri

(]ui

more

lione corruptus; (luando Thcutonici iutra clausu-

qiiamdam quanlitatem Thciitoiiicnrum

cujiisdam
familiaiis
sui

ram burgi morantcs,

dcfeiisioncm
liollicere
;

de Tiiscia venerant ad

sub

iir;esidatu

iiomine
gciitis

ipsius

de se

vitchanlur victoriam

Francisci Trevisi in ejusdem Petri subsidium deslinavit.

disccdendi

licenlia

popularibus data
catervis, scili-

Cum autem

dictus

Petrus tani

coliortiliiis et mililaiitibus in diclis

ejusdcm auxilio, quam parlis su;e favore contra hostes suos aniinum roborasset;
teiii

conlisiis,
ct civilalia-

cet

di.-soiulo

excrcilu, cugilur ab obsidione re-

cedere

Siilriiiam, cujus idciii

majorein |iarlem

23.
lilurcs

El sane infcclos lyraiini

parlibiis fiiisse

bere vidcb;itur, violcnter intravit,

eamque

regio

dominio subdit

ac
iii

fidclitalis

fecit

sacramenta

pracstun! . Attolli
sigiia Urbaiiusjiissit

perfidiim
qiiaiii

liomiiiem criuis
gerenti in Urbe,

',

provinciam Bethlemiproseiiator
reslituil

tano episcopo, vices

imiiosuil
acies
:

Poiilifici;is

tum

Goiilelinus

Romanas
ut

eduxit,

Sulrium(|uc

Ec(lcsi;e,

solum ex eodein auctore, sed etiam cx Uibaiii liltcris coiistat inter quos Riciiiinlus Aimib ildiis a iii;ijiiruiii fide dcgener a Pontifice ad lyrannnm descivit, Ostiam(]uc occupavit. Ad cujus perfidiam comiirimendam Urbanus Betlilemil;ino episcopo, cui, iit dixi, stiis in Uibe vices commiscrat -, scripsit '. Mulcerceliani ani;iniioii
:

Romanos,

subjungit auclor.
lusiine

Inlerea vicarius Urbis, popiicivilatc Sutriiia

tissiiiiis verliis, ;{U\no

leiii

ad officium

pellicere rebel-

Iiomanus pro recuperamla

excuiit,
el
cuiii

iiisnscst

',

ul Ostiaiii episco|)0 rcstiliiercl.

oniiics con;iliis

Ad-

coiiimuiiiter

civilatis

iiueiiibus

liibiiissc (jiiidcm

Maiifrcdiaiiariiin
ciijiis

appropintiuassent, priusquam ad impugiKitioiiis cl

coiiflictiis

pnrtiiim
tciror

Roiiianos, ut Caroliim,
;iditu

adventus
tcst;itur
ctiaiii

signa pi^rveniant, civitatcm ipsam

el

jiro-

iniiicndcbat,

prohibcreiit,

pler

subilam
iiide

mobilem rcvijlutionem ci\ium ad

fuga siipradicto Pctro de Vico el

Siciil;irum rcriim scriplor aiionymus,

(]ui

Hianiis suas, et doiiiiniiim revocarunt, discedenti-

Maiifredtim Tybnrtinos exercilussui mole obruere

hus

cum
Vall.

nicditatum innuil"

Non solum rcx

Maiifrcdus

'

Theod.
111.

ubi i-up.

''

Sicu!.

rcrum

aucl,

anonym.

M?.

Ep. cxxv.

Lib.

Ep. cur. LXiv.

XLix.

Ep. cur. xxxix.

aucl. nbi sup.

Ep. xL.

17

Reg. pos.

'

Anonym.

Ann.

ToMis XXII.

Ravn.

III.

130
ail

URBANI IV ANNUS
ipsiiis Caroli,

3.

CHRISTI 1264:

impeilienclnm advenhim

sed cives
,

locum, qui Piscanula dicitur, receptavit, quasdam

Gibelluii

Rnmani

vigilaiiter

inteniiiint

parati

domos
|iassus,
(lui

inibi niunieiis, et

communis

vi;p fortificans

iindiinie sollicile bellare. Jani per niaris excubias

ut

immincntem

iniiiiicorum incursum,

multitudo galearuin invjgilat,

teiiiulis

et

voluit

p:irata

j;un erant contra

eum venturi,

subcaute posset

classica

numerosa

concertari.

Jam

Tlieu-

evadere.

Cumque

vic;irius jirccdictus

cum

(juibus-

tonicorum voluntas strenescil efrraenis, el eorum sigiia, veliit ex eventu forent fiiluro viclricia, ia
partibus Tybiirtiiiis prope Celljs circa regiii
nia
coiifl-

dam
ruin

suis commilifoiiibus de Provincia,

Romanoad

Guclpborum

noii

exspectato

sub^idio,

expellenduiii dictuin Pelruin et

gentem suain de;

pompose dcscensa
uii

pi.Tfulgent .

cenler accinctus armis et equis accederet

coiifli-

24. Fracti suiit tyiaiini conatus, ciim Pontifex

ctus primordia reiiorlavit diversa. Liceleuim ulraqiie pars, Pi ovincialis videlicet et Gibelliui

Tyburliiios

coiistantiaiii coiifirinasset

ad quos

Romani,
coa-

exlant litlera;' liortatoiiiP, nt forti

animo

Maiifiedi

qui

cum

dicto Petro aderant,

in
i|iso

dure ac

forliler

im|ietiis propulsareiit. Uissipnta p^iriter illa imir.a-

flixcrint,
siiis

lauieu principio vicarius

cum

nis prodilio, i|uam IVtiiis e Vico ad siibjiciendaiii

Manfredo
flarat;

Romam cum

aliiiuot perfidia; sociis con-

et liostes, qui ad insiilam in inetiio Tyberi sitam penetrarant, a Goiiteliiio prosenatore Gallo

repellitur. Sed occurrente sibi per insulam supradictam doiniiio Joanne de Savello, liomine securi coniis, qui liouorem siipr.uiicti Caroli tota
iiienlis afrecliuiie

zelabat,

eodemque ab

alia illius

cum tribus sociis vix ex ea clade pedem efferente. Quam rem idem auctor ila consignat bistoriae Inlerea tanien, cum |)er Romanam Ecclesiam domino Carolo ad prosecacsi

captive, Petro e Vico

contratae parte ciim geule dicli Petri viriliter coufligente, diclus vicarius coutra liostes res
:

elaniinum,

et belli

resumit viperurgens insultum,euinfugain,

lios milites
:

dem Petrum
jierdit,

convertit

iii

ejus

queiiduin regni

negolium

csset in

ipsius regni

illos capit et

carceribus mancipat

el

tam

concessione omniiio slabiJilum, quod saltein ipse personaliler Roma; deberet adesse; rex prsedictus

gloriosissimum

et

victoiiosissimiim ex ipsius bosti-

tam per mare, quam per aridarn ipsius Caroli nisus est adventum pra;cidere, ut per lapsum temporis Carolus idem ab accessione bujusmodi cederet, et dictus rex postea
principiis sollicitus obstans,

bustriumplium consequitur, quod hostes omaes, piaediclo exceplo eodein Petro, cum tribus tanlum
sociisfug;e pra.'sidioab hustili tcmpcst;ite subductis,
vel crudelis gladius excidiose contrivit, vel Capitolii

carcer adstrinxit. Ex hac itaque debellatione con-

ejusdeni Ecclesi;c recouciliare se po^set affcctibus. Uiide sub i|)sius regis toto conamine quosdam fo-

quamplurium Gibellinorum fuerunt corda

Vallicolor
'

cussa, elc. His consentanea scribit Tbeodoricus

cum quibusdam memurati vicarii et Caroli dominium divertereiit, quibuscum suorum equitum comitiva per certas Urbis portas certa liora repente intrent ul non soluiii coiilra eunidem vicariiim, sed contra Guelplios Urbis, qui Caroli promovebant excellenliam, toto jiosse
vebat honoribus in Urbe,
qiii
aliis Gibelinis

de conjuratione ab Ecclesiae liostibas

ad impedieiuiuui

conflata ad
videntia;

Urbem opprimendam, divina^que protriliuit illain a populo Romano palefac-

tam, discussamque fuisse. 26. Hoc porro calamitosissimo tempore, quo grassari immissos a MaufredoSarracenos, aliosque imiiios Ecclesias imiiumibus sacrilegiis vioiasse in
jiatrimonio

Apud castrum Cerveteris quanlilate quad;im equiluui congregala, versus Urbem tota nocte deproperat; ita quod iu aiirorie titulo Urbis moenibus appropinquat et dum solus cupit dona pitfivenire forluiuT, vel potius inforlunii
confligerent.
:

B.

Petri

vidimus, divina providenlia

insigne

miraculum

edidit, ut liomines ad s;inctis-

simi Eucharistiffi sacramenti venerationem excitaret.

Faciebat

rem divinam

sacerdos,

ciiin

in agro Urbevetauo Dominici sanguinis guttiilam in

:

calicem

pnegustare

ne

sibi

forte

iiiora

posset

corporalia elfluere passus est

casset, in

qiiae,

cuin

comph-

imbecillitatem animi imputare, protinus subintrat

omnibus

illis

plicis

purissimo sanguine

Urbem
faciebat
dit.

domos quasdam, quas teiieb;it, et quas tunc vicarius custodiii, animose inva-

enim Romae locus ab utroque Tyberis circum se positi divisus, ad qiiem iuvTslant aditum pontium munilffi conformiae, insula Lycaonia ex antiqua nuncupatione vocatus. Hic absque inontuosa eminentia, et sine munitione
Est
latere

etinm noiinullis iii locis saforma expressa appariiit. Rem adeo admirandam consignat historiae S. Anloninus '
|iiirituiata visa, atqiie

cra;

hostiic

siibjectis

verbis:

Tiinc

cum
in

curia residebat Urloco

banus
distanti

iu

Urbeveteri.

ubi
in

non multum

npud Vnlsinum.

qiindam Ecclesia sacer-

murorum tst per se v.ilde tulus et lorlis ilaquud longo tempore potesl ab insultatione quoruinlibet
;

dote celebranle mirnculum facliim est ex ipso sacranunlo ii;imcuin pust conrectiuiiem sacramenti
:

giilta

aliqua

sai

guinis

ex

calice

prufluxisset

in

defensari.
2f). Ad hunc autem cum ideni Pelrus cuiii suorum equitum comitiva procederet, prajsentitus

curporale, sacerdos ad occullaiidum defectiiui suae

negligeiitue cuoiieruil partein coriioralis pluribus
jilicis

Luc

facieiis.

Sed reperta est peromnes plicas

a loci

ijusdcm custodibus,

ita

secreto nequiens se.

illas trausisse, et

reliquisse ibi

rubeam admodum
xix.

nt credebat, reducere, se el suos juxta eumdeiu

Ep. SLi.

'

'

Tlieod. Vallic. ubi sup.

S.

Anlon.

iii.

par.

lil.

c. 13.

Pelrus Vallic. in Urbaiii Vila.

1.

: ;

URBANI IV ANNUS
sangninis
corpornlis
rci

3.

vel

CHRISTI 126A.
aiit

131
alias ex negligentia,
,

formam hostia! in plnril)ns partibns qnoii qnidem coriioraU' aii luM-petnam

in Ecclesia cattieiirnli Urliisveteris est
:

forsan agendis impliciti

fra,i;ilitate

niemoriam

pro reliqniis reservatnm

ostenililnr

et

aliquando popnlo

mafrna veneratione . 27. Institutitm ab Urbmto festum Corporis

cnm

hiimana miniis plene gesserunt tiinc attenle in liiimilitate spirilus, el animi puritate restaurent. Intelleximus autem olim, dum in ininori essemus officio constiliiti, quod fueratquibusdam Catholicis revclatiim festiim hujusmodi
generaliter in Ecclesia celebrandum .
28. Gerebat
iliensi

Domiiii. Injecit tanlum prodiginm Urbano occasionem institnendajqninta feria, ab Oclava Pentecostes
aliis

Urbanusarchidiaconalum

in

Leoet

recurrenle

feslivitalis

permotnmi|ne

Ecclesia, collustrata,

cum
tum

S. Jnliana
illi,

virgo divino lu-

etiam

gravissimis ratioiiibns ipse testatnr,

te|)escente aliiinornni de tanlo Sacra-

mine
tate

tum

aliis viris pietate

nt

nimirnm
fide,

doctrina conspicuis, divinam de solemni celebriinslilutffi a Chrislo Eucliaristia; peragenda voluntatem aiieriiit '. Cui divinitnsobjectam hanc specicm Cliapeavillus canonicus Leodiensis in suo Iractatu de origine festi corporis Domini refert ' ((Tempore juventulis snaj, quoties Christi virgo Juliana orationi incumbebat, magnuni ei signum et niirabile apparebat. Apparebat, inquam, elluna

inslrncla ingenti pompa illins ccleimpiornm perQdia pndore confimderetnr, atqne accenderetnr bonornm pietas. Etqnamvisiniiieiito

brilate,

stitiitio

corporis et sangninis Dominici siih sacris

sanctioris recolatnr; qnia

speciebus in incrnento niissre sacrificioferia (luinta

hebdomndae
clesia

tamen Ec-

plangemla Doniini acerbissima niorte piis ritibns occnpata est, non ita inter liictns medios expromendtT pro tanto beneficio lajtitire vacare (losse iii Di|domate Apostolico edisserit post celebratis augnstissimi Sacramenti laiides, at(|ue Licet hoc nieillius demonstratam verilatem
in
'
:

tnm

in S[)lenilore,

cuui aliquantiila tamen sui sph.Trici

:

corporis fiactione
spexisset,

(luam cum niulfo tempore conmirabatur mnllum, ignorans quod illi prTtendcret b. Addit auclor, iit sanctaJuliana post

graviores aninii astus, fusasque ad

Deum

preces,

moriale Sacramentum
si>l''miiiis

in

freqiienletur,

missarum conveniens tamen arbiquotidianis

iii

divini consilii particeps efTectasit: a Tunc, inqiiit,

revelavit
in Uinrc
ei

Christus in

liiria

pra;?entem Ecclesiam

tramur

et

dignuin,

ut de ipso semel saltem

aulem

fractione defcctum unius solemnita-

anno, ad confundendam specialiter baereticornni perfiiliam et insaniam, memoria solemnior et celebrior liabeatur. In die

tisin Ecclesia flgurari,

quamadhuc

volebatin terilli

risa snis fiilclibns cclebrari . Ciiui

se senliens

demi-sede

namqne

Coenas Domini,

quo

die ipse Cliristus hoc instilnit

Sacramentum,
reconcilia-

sceret,

arduam provinciam suscipere txpavedemum rem tolam inter alios Roberto epi:

nniversalis
tioiie,

Ecclesia pro poenilentinm

scopo Leodiensi detexit

Concilio, ac dein

(lui

vocato tlicologorum
in

sacri

confeclione Clirismalis, adimplelione

Synodo
'
:

coacta,

sua dioecesi
a

mandati circa lolionem pedum, et aliis quamfdurimum occupata, plene vacare non potest celebratioiii hujus maximi Sacramenti. Hoc enim circa sanctos, quos per anni circulnm veneramur, ipsa
observat Ecclesia
ac
aliis eli.im
,

solemnem diem
rato auctore

insliluil

cujus

litterre

memo-

affcruntiir.

Oraculum vero de ea
:

ut (juamvis in litaniis et missis

ipsorum niemoriam saepius renovenatalilia certis

mus; nihilominus tamen ipsorum

diebus per

solemnius recolat, festa propter hoc eisdem diebus specialia celebrando. Et quia in his fcslis circa solemnilatis debitum aliquid per
negligentiam, autrei familiaris occupationem, aut
alias ex

annum

univcrso oibe [)ro|)aganda ab Urbano impletum est, cum ha?c sanxit a Nos ifaque ad corroborationcm et cxaltationem Catholic;efldei digne ac rationabilitcr duximus stalucndum, ut de tanto Sacramento pra;ter quotidianam memoriam, quam de ipso facit Ecclesia, solcmnior et s[icci;ilior annualim memoria celebrctur certnm
cclebritatc in
:

ad

lioc

designantcs et describenlesdiem, vidclicet

fcriam quintam
costes, ul in
i|)sa

proximam
(luinla fcria

fjost

OLtavam Pcnte-

humaiia

fragilitate omittitnr

statuit ijisa

devotae turbce fide-

maler Ecciesia cerlum diem, in qua generaliter omnium sanclorum commemoratio fieret, nt in hac ipsorum celetralione communi (|ui(lquid in propriis ipsorum testivitatibus omissum exisleret,
solveretur.

lium
rant,

|iro[)tcr

lioc

et

tam

clerici

ad Ecclesias aficctuose concurquam populi gaudentes in

:

caiitica

laudnm surgant
:

tnnc enim
Hdes,
S[)es

omnium
tripudief,

corda

et vota, ora et labia

hymnos

persolvant Ix-

[\[\x salularis

tunc

[)sallat

Potissime igitur
viviticnm
Chrisli,

exequendum

est

erga

hoc

exiiltcl charitas,

devotio plaudat, jubilet chorus,

:

Sacramentnm

corporis ct sanguiiiis Jesu

qui est sanctorum

omnium
aliis

gloria el co-

rona, ut festivitale ac celebritate preelulgeat speciali,

ciis

(]UMtenus in eo, quod iu

missarum

ofll-

circasolemnitalem esl forsilan pr;clermissuni, devota diligentia suppleatur et fideles festivitate

:

jncundetur tnncsingnli alacri animo, puraque voluntate, conveiiiant, sua sludia laudabiliter exe(|uendo, tanti fcsti solemnitatem celebranfes , etc. B Hortalur Cliristianuni populnm, ut conce|)tam de tanlo Sacramento fidem [)ietatenique
|)uritas

in ea celebrilale servanda incendat; iisque indul-

ipsa

inslanle
in
ipsis

intra se

prteterita memoraiites, id,

quod
'

missarnm sokmniis
e.\t.

sajcularit)us
<

llocscm. in Henrico Giicld.

llocseni.
Lib.

ui. Kp. cur. CLX.

cliain. ia Bullar. in Lrb. IV.

c. 2.

c. G.

el Joan.

Chapeav.

in .Not.

ad

Idem

Cliap. in tract. de Vera orig. fesl.

Corp. Dom.

Ideni c. 6.

132

URBANI

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1264.
Egregiuin vcro Urbanus Christiana^ mansue-

gcntinriim prfcmi;i pollicetur, quaesubsecuti po>tca

Poiitifices ati stimulaiuiani

religionem auxere

'

tudinis exenijdum
explicuit
;

iii

remitlendis

liostilnis injuriis

aPostmoduin
et

incjuit

per plnres Ecclesias in

Hocsemius *, conlinue Germania et Francia a clero

cum enim

ad eCferendas

tuenilasque

popuio ceK'l)ratum. Sfd

demum

peraliasuniver-

Willeimi regis Roinanorum partes nuiilii A|)Ostolici jiaites in CiuMnania sustineret, a nonuuUis
tioslilius caiilus traditusi)ue vinculis, e

saliter rccipilur Kcclesias, cuin

Joannes papa XXil

quibus non

constitulionem Urbani snper hoc faclam, quae in-

sine miiMcuIo ereplus est

'

gloriosissime pepercit,

Tr.msitur de hoc mundo ad patrem qnam Clcmens papa V observari districle pricceperat ab omnibus in Concilio Viennensi fecisset cum cscteris Clemenlinis constilutionibus cclebrari . De
cipil
:

cum

adepto Ponliflcatii injiiriam ulcisci poterat.

-

De qua re subjectum Dijdoma non possumus.

n

pra:terire silentio

Priori

fratriim

Ordinis

Pracdicatorum in

his pluribus auclores Catliolici. Caelerum ex snpe-

Coniluentia Trevirensis dioe csis.

rioribus refelluntur blaspbemi centuriatores

'

aliificis

Gemma

uulla sjdendidior in

summi

Ponti-

que

hiXrelici,

i\u\

non ex divino, sed diabolico

ornalu geritur,

quam

sil

huiuilitas, regina

objecto viso duxisse

efftituuit.

initium impie ac saciilege Sed improborum millamus deliria, al-

virtiitum

ouininm,

el

corona pi"cfulgida electocaeli

rum, necnon
et per)ielure

divinae gralissinia majestatis oculis,

que ad Urbanum in moderandis Ecdesiis, et aliis ad divinnm cuituin spectantibus Aposlolicas curas
explicantein re ieamus.
29. Curce Pontificis

meriloria claritatis. Hanc ctenim

decus, et terrac decoreni calestis agni benignilas

ita

deSardinia et Corsica. Irrepserant ad Ecclesiasticos honores in Sarilinia et unde Corsica impares doctrina et virtutibus viri ad quem restidivini numinis cnltiis exolescebat
: :

nobis per

suam gratiam amabilem

reddidit, et

nostris affeclibus
alligavit,

cnm

sincerae charilatis insignis

quod s))inam omnis odii, seu rancoris a corde nostro praccidimiis; el dilectionem illorum in i))50 firniissime solidamus, qiii nostram inuocentiam quandoqiie calumniis, et interdum gravibus alflixere jactiiris. Sane tunc tempcris, quo felicis recordalionis Innocentiu* pnpa pracdecessor noster Lugduni manebat, nos (qui archidiaconatus
olllcio eodem tempore fungebamur, de spemandato jirffidecessoris ejusdem ad partes Alenianni;c pro qiiibusdam Ecclesiae Homanae negotns actedentes) Hermanniis de Willemsdorp niiles seiiior, ac Hermannus junior. et Conradus ejusdem loci fratres, necnon Eulieardus de Bicken laici cum quibusdam suis complicibus Trevirensis

tuendum
insulis

Ponlifex Turrilano arcliiepiscopo in

iis

obeuiulam Apostolico nomine Icgationem demandavit,alque litlerisarcliiepiscopos,cpisco|ios

et

abbates

alios dignitate Ecclesiastica decoratos,

cum

lionore debilo et

amore complecti

jussil

'

Laud.

legalo vero iinperavit', ut in prEesules insularum

Saidinia; el Corsicne, qui

ciili

doclrina tanto gerendo

niuncri necessaria ornati non cssent, ini|uircret,

atque ad

Sedem Apostolicam, juslam sententiam

vit sanctitatein in praesulibus ex-

exceplnros, Iransmilteret. Nec doctrinam modo,

verum etiam
egisse

osteiuluntdaUcad episcopuiu littcrae^, qucni dignitalem contaminasse fama atlulerat. \itiis oSi quaiulo, inquit, Ecclesiarum pralalos, quos
divina dispositio staluil per altitudinem dignitatis
in specula, ul quasi
positi
aliis

dioecesis

ausu capi sacrilego,

bonis nostris
,

et spoliatos (jnibuset

dam
ribiis

equis, ac certa pecunia!

;iliis
;

summa,

qnamplucaclorum

detineri fecerunt aliquan-

diu

ca)itiv;itos

clementissima Regina

lucerna super candelabrum

doclrinai

lumine viain

verilalis osten-

dant, et eos ad saUiteni laudabilium operuin velii-

culo exeinplari ducant, inolabi contigerit

iii

de-

nobiscum niisericordiam facieiite, quod de captivitate hnjusmodi per suae virtulis auxilium fniinns liberati. Niinc antem Hermannus junior, sicut ipsi et Conradus, ac Euheardus praedicti
illam
,

vium; ciim peccanlium subliinitas majora facit judicia peccatorum, tanto ipsi majori profeclo realu delini)uunt, qiianto poliori lionore fnnguntur; et eo
periculosior
esse

nobis significare curarunt, ad cor

raute reversi, de
illa

Domino praedictorum bonorum

inspiparle,

dignoscitur lapsiis

qua? provenit eisdem, ac etiam de illatis injuriis parati sunt nobis salisfnctioncm, juxta suae possibililatis

ipsorum, quo in gravius eorum cedit exitium, et in subtiitorum veigit )ierniciem per cxempluin. Ipsi namque laxando, instigante liumani generis inimico, voluntatem Iiabenas, semet in lacum
miseriac,

exigentiam impertiri

quare humiliter

pclcbanl a nobis, nt

cum

ipsi ]iro))ter inimicitias,

ac

iii

lutuin

la?cis

immergunt

et

qui

quas se incurrisse asserunt capitales, et viarum discrimina gravioraad praesentiam nostram venire dictumijue Hermannum seniorem iion iiossint
;

dejiulali fueranl ad ilireclionein et regiineii )i0))u-

jamdudnin

ex

qnodam

|)iet;itis

affectu absolvi fe-

lonim, facli eis in devialionem potius se tot mortibus dignos reddunt, quot

et ruinain,
ail

subditos

cerimus, per teijisum providere ipsis in hac parte salubriter ciirareinus. Quia vero illiiis officii digni-

perdilionis excmjila transmittunt, elc.

30. Urbani clementia in liostes describitur.

tatem nos, suscepimus,

cutoribns

licet

immeriti, ex divina
el

)irovisione

in

quo

inimicos diligere, et perse-

S. Ant. nbi snp. c. 13.

c. 6. '

d.

iiostris etiam pie tenemur orationis subsidiosubvenire, discrelionituae pracsentium aucto'

Bocsem.

^ Cenliir

xill. c.
-^Is.

C. col. 633.
Vall. sign.
lil.

Ep. C.

in

Henric. Guelaren.
iil.

Lib.

Ep. xcix.

'

Ext, in

C. nuoi. 49. pag. 148.

Theod.

Vallic. in

Vit.Urb.

Lib.

iii.

Ep. dccxxxi.

URBANI IV ANNUS
qnatenns Hermannnin jnniorem, Conradnm el Enlicanlnm pnBclictos cnin super lioc ab ipsis fneris lininiliter re<inisitns, ab excommnnicat'onis sententia, quam proptcr imcmissa inciirrisse noscnntur, \ice iiostra jiixta
ritato cninniiltimns,
,

3.

CHRTSTI 1264.

133

tn Navarrce regetuendo studium.

virtiitis

Egregioqnidem

Lndovicns, quainvis Angliam Franciic tciiiulam esse non ignoiaret, bellunKiue in

cxcmplo

S.

Gallias quolics intestinis vacaret dissidiis, tradncere

coiisnevisse, rcgniiiue limiles auciipata occasione

[iroferre

forniarn Ecclesi;c prorsus absolvas, et iiijiingas eis

poeiiitenlinm salutarem.
Caiternm cisdem, pnstqnam ahsnlnlioncm hujusmodi secundum pijcmissam forinani fuerint assecuti, benigne denunties, quod omnem inju-

lalius

|)osset;

com[iaranda? tamen

sibi

aternse gloriae amplificandsque,

fncatffqne avidinr
,

quam

jteriturac

Anglnrn inter ejnsqiie o[di:

iriogatam nobis ah ipsis cis emeiidam, sen re^tilnliniicm pccuni<B, seu boiionnn, in (|na pro damnis illalis teiicri persona; nostric noscuntnr divimc pielalis inliiitii liberahler relaxamiis injungens cis niliilnniiiiiis
riain
et

offensam

ciijiis facti gloriam pacem coiiciliavil Urbanus gratulatoriis litteris commendavil', sentcntiamqne ad rcgis Aiiglnrnm gratiam Amhiani

males

remitliiniis, et

in celchcriiniis

[iroceriiin

cnnvenlihus
ille

latain cnr-

roboravit. Agebatur an rex Angliae sancitas Oxoni.TC

leges servare teneretur, quas

reg

;e

ma-

jeslali

in virtute praestiti jniamenti, qiiod abstineant de

cpetero

adversas, ac per viin extortas, at(|ue ideo qnin etiam siimmiis iiifringendas contendehat
:

ab hnjiisinodi injuriis
Vll id. Jnl.

ct rapinis. Dat. aitnd

iii.

Pnnlifex dati tunc sacramenli religinne illum sol-

Urbemvelerem
busdies

anno

verat

vernm

nobiles sna; libcrlatis, vel [)otius

31. Adscripta

hisce litteris atqne aliis phiri-

Urbannm commoratnrn

Urbevetcre dncet,
:

sed deul)i bieiinium egisse Thendoricus addit mum hoc ipso anno, cum Uibevefani qnanidam

augenda; polenliap, regia;(|ne imminuendie avidissimi, datam fidem vinlare non posse asserebant. 33. At non diii tenuit in Anglia pax, quam
rex sanctns Amhiani

sanxerat

novarum enim

arcem invasisfent, iiigriierentque linstes, Perusinm se contulit; de (|U0 nohis agendiim erit,ciiin de illiiis morle disseremus inferiiis. Nunc ad S. Ludovicum digredimnr, cujus in-ignia elogia litteris ad Temphrios datis * de creando Amcrico
EcelesinG

rerum cupidi
])er vini

proccres, ciiin ex regia auctoritale

pristino splendori reslituta rescissis Icgihns, qnas

et metiim ah Henrico Oxonii extorserant suam, imminui ac lahcfactari interpretarentur; Leyccstriae et Gloverniae comitibus prffci[iuis belli

Franciae, ut aiunt, prnecepfore,

commendata
Cliristo

silcre

fr.cibns, in

arma

coorli sunt

commissoqiie
in

[ircelio,

non (lossumus
versalis

aHabeto,
in

in(]iiit

Pontifex, unifilio

duin Eduardus Londinenses

liir,

fngam aversos ma-

Ecclesia

charissimo in
illuslri,

lernaj injuriae ulciscendae causa longius persequi-

nostro rege

Francornm

unde

in

rcge suo

ex

cjiis

abfentia dehililato rcgio excrcitu,

cnm

Chrislo Jesu canticis et liymnis exultet. Habenl in

maxima

ejus pars ad diri[iienda rebellium caslra

Christo reiigionis cujnsque cullores,

unde Domini
ct psalterio

sese efiudisset, occasionem aucupati regias copias

coiiflictu Henhostium devenere. Ileversus victor Eduardus, patrem captivum reperit, illiusque recuperandi cnpidus [inclinm
:

nomen

in

choro laudent ac tympano

perrupere

atque in ardentissimo

psallantei. Ipsius

namqne

regis

piissimum,
reiigiosas

gratia; ceelestis

Francorum pectus dono perfnsum, sic ad

ubera snae
pietalis

ricns ac Richardus in potestatem

cunctas orbis Ecclesias et personas Ecclesiasticas,

prajcipne, ubertim
efTundit, ut

redintegrat

sed a suis,

quos

[lavor

minimns

per-

ipsum experiatur quolidie omnis CAni-

cnleraf, destilulus cedere prcelio coactus est. Haec

stiana rcligio singnlare prajsidium, et pr;cci[)iium

sentiatlibertas Ecclesiastica

munimentnm.
altendilis
:

Vosaii-

tem

in eo

ad singularis jubili canticum causa singn:

laris invitat

si

enim itrudenler

si

qiia

decetallcntionenolatis,quantaideinFrancoruinrex

Ordinem veslrum, etjura

protegit, et

ipsiuscnstodiaediligentia

quam
et

diligenti

protectione ciistodit;

quantaque vos,

cunctos eju?dein Ordinis profcs-

rerum Anglicanarum facics, quae aiiimnm maximo doloieconfecil utque anctoritate A[iostolica comprimeref, qni regiam calcaverant, Guidonem Sahinensem episcopum legationis munere auctum, (]ui sub Clementis nomine postea Pontificatum gessit, in Angliam ire jusserat sed [lerdnelles vias undique armalis obse[isere, ne appellere iinsset quos Icgatus, excitis
erat

funesfa

Pontificis

sorescharitatissingnlaritate prosequilur; profecfo

nonnullisexAnglia

episco[)is,

anatliemate
Hnec

perciilit,

cogemini exauditionis promptitndinc Inqnente fateri, dignuin fore, nec ininns debitum, nl (lUic a vobis nnnc, prffisertim cum vestiornm incremento profectuum et multi apud eum favoris augmento, dignanter exposcit, liberaliter consequatur, clc Rcgis precibus.\postolicas adjnngit,
ut Americo id inunus deferanl
:

Angliamqne

inlerdicto

subjecif.

pliiribus

Theodoricus Vallicolor', Matlhaciis Westriionasteriensis *, et continuator Parisii quorum duo

:

postremi procernin dcfeclioncm perperam defendunt. Cffiterum ingentes ejusmodi in Anglia tu-

de (juo etiain

ad

patriarcham

liltcras

dedil^ ul ipsos ad regiis votis

Pontificis

gerendum morein adduceret. 32. S. Ltidovici in pacanda Anglia,

non soliim illiid regnum quassavere, verum etiam obstitere, ne Germaiiia tot annis ob duorum regum electionem jactata conqniesceret. 3-4. Nec in Anglia modo nobiles adversus renuillns

Lib. III. Ep. cur. Lii, Liii.

Eit. in (Md. Vallic. sig.

lit.

C.

num.

49. pag.

149.

'

Ep. LVir.

Vallic. iibi sup.

' Ibid.

Ep. lvi, lxii.

'

Theo(i.

'

Westmon.

in Flor. Hist,

134

URBANI IV ANNUS

3.

CHRISTl 1264.
B

siinm insidins conflavere, verum simile quoque flagitinm Navnrrae proceres tentavere atque

gem

Urhanns,

etc.

ad futuram rei memoriam..

filios

Inter charissimos in Christo

Castellcc

nostros

coactoCnncilio, iKTCiissoqiie foedere e suis unuin elegere, cui jiirejiirando morem gerere sese devinxere. Qnae res cuni regiaiu auclnritntem elideret, Pontifex defendendas Navarrae regis partes

Alfnnsnm regeni
et

ac Legionis illustrem,
electio-

Richarduiu

in

Rnnianorum regem per

nes varias in discordia celebratas electos, super

olitinenda iniperii dignitate, inimicus iiomo contentionis

alque archicpiscopo Burdegalcnsi provinciam demandavit ', ut ad iniquum foedus dissuscepit,

materiam

suscitavit. Et licel

tam tem-

pore

fel.

recordationis Alexandii

papae pra^deces-

solvendum cperam navnret. 35. Mniirorum in Bispnnia irruptio

soris nostri, (|iiam noslro, ad

et clades,

sedandam contentiocircumspecta
et

nem

ipsoriim

Sedis

Apostolicne

FrenieBispahnsis archicpiscopi privilegium. bant tuni tumpoiis maritimne Hi^paniae Africa' el Alfonsns ad cbjectee partes Sarracenico beilo
:

provisio

diversos exquisierit

modos

vias

et

proplerea voliintaiem in

lioc niliiloniinus partiiim,

expre?se liligare se nolledicentium, prosequendo,

(listuleril

procernm AnnJiiT, qui imperii a?muluni carcere incbiserant, causam defendendam inhians, arma
ad propiiisandos Mauros S qui ex Africa ingentes ' copias HispaniiB invexerant, convcrlere coaclus
est. Excivcrat ipsos Maiiomad

inter eas judicis parles assiimere;

qiiia

tamen
pnluit,
slella?

id

jnxta ipsins Sedis desideria provenire iinn

regis Cacoiistituti

iu nostra et fratriim

tandem procuratores memorali noslrorum

Alhamar

rex Gra-

]iro'fentia, inter ca'tera

cum

iiistantia postiilarunt,

natcE Castellana) aulae fidiiciarius, qiii

catis cuin Hu.liele MurcicE rege
liis,

communi-

defectionis consi-

Christianornm jngum rebellibus cervicibus depellere conatiis est. Altulere ingentes prima ad quos irruptione Cluislianis clades Sarraceni compriuieiidns Alfonsns Hispalim, raptim collecto exercilu, se contuht, comiuissoque proelio maxi:

ipsi regi consuetum favorem, et debitam in hujusmodi negotio justitiam exhiberi prociiratores vero mcmorati Ricliardi simili petilione, ac nonnuUis aliis praemissis, quae |)utaliant suac inten:

tioni
tos

congruere, obluleriint

ejiis

nomine

se para-

((]uantum mandali, quod ab eodem Richardo

(|uis forsitan

habeliant, se vires extenderent) Ecclesias Romanae,

muitoque Christiano cruore stetit victnria. Excivit in auxilium Aragonum regem Jacobum, qui in Mauros egregia virtutis bellica; facinora expliciiit, Murciamque expu-

mam

corum stragem

cdidit,

ac noslrum subire judicium,

reret, qui

si

appa-

super praemissis vellet impetere, aulaliud pro|)onere, pcrqiiod po?set praejudiciiim

ei

eum

generari. Nos autem

Ecdesia}

gnavil

de qiia parta vicloria suo loco inferius

'.

cordiam, tan(|uam

toti

disseretur

qne ac

ipsi

eorumdem chictorum conmundo perutih m, nobisRnm. votivam et pacificam,

36. Interea flagitaverat ab UrbanoAlfonsus,ut archiepiscopo Aposlolica auctoritate Hispalensi concederet, ut crucem non in sua provincia modo,

sed tota Hispania sibi pra.>fcrre posset.

Quanquam

ordinalionem imperii mullo desiderantes affeclu, deliberavimiis sic pelitioni exhibendae jiistitiap, ad quam parlium instanlia nns cogebat, annuere, quod tractatus concordiie, ad (juos nopra^ilicti

enim ex antiquo

omnes in Hispania arprffistarent, atque eodem jure pohri chiepiscopi conse posse non ambigeret id tamen a Pontifice

more

id

stra suspirabat, et adliuc suspirat intentio,

quam
clos

deserere videremur
qiii

et

ideo ad

nequaeosdem ele-

nuntios nostros,

eos ad pacis unitatem

ipsos nihilo,

suasque eliam cedi archiepiscopus preces cuiu regiis conjunxerat porrexeratque, quas Urbanus benigne adniisil \
et

confirmari

postulabat

iiulucercnt,

duximus destinandos, ac
pra^dictorum fralrum

miiius

de

consilio

per

37.

De cnntroversia

inter

Alphonsum etRichar-

cosdem nuntios citari fecimus, ut secundo die mensis Maii proximo praedicti, Apostolico conspectui se per prociu'atores idoneos praesentarent, qui

dum

Ailjnngimus Hispanicis rebus, Alfonsum Castellffi et Legionis rcgem, Richardi in imperio ajiiiuluin, magna contentione
Pontificis liftenr.

eoruiu coiiscientiae conscii, legitimum et pleiium mandatiim ab ijisis haberent, ad pacis tractatum,
si

apud Sedem Aposlolicam, ul sibi imperiale insigne decernerelnr, institisse. Prselixerat, ut vidimus, peremptoriuin terminum Pontifex electis et quidein Alfonsi reiiibus ad dicendam causam A|iostuIicum judicium subire oralores, qui antea
:

Daiuiniis concederet,
iii

ineundum

et ad proce-

dendum
pensata

ipso negotio, prout honori Ecclesiae ac

conditioiie negotii, expedire

talis et tanti

sine (iffensa juslitiae

uostris,

videremus

sicut

in

litleris

super citationibus confectis hujusmodi,

recusarent, affuere
rant,
stetere.

Richardi vero, qui admisesubitos bellurum

plenius continetur.
38.
])ro

non ingruentium motus, quibus Anglia fluctnabal, ipsomet Richardo caplo a perduellibus, accidissel Ponlifex dicendtc causa; diem prolrahendum hisce
litteris

Quod cum ob

eodein

Adveniente vero termiuo memorato, et Richardo nemine comparente cum

sutficienti

mandato ad

ea, qua;
;

in

pra^misso con-

tinentur citationisedicto

venerabilis frater noster

decrevit

'

Lib

III

Ei).

xcvii.

Martinus Legionensis episcopiis, et dilecti filii magistri Joaniies Alfonsus capellanus noster archidiaconus Compostellanus, et Rodulphus de Podio
'

Joan. Mariau. de reb. Hisp,

1.

xiii. c. 15.

* Lib. ni. Ep. cccii. Monach. Pat. Cbr. I. Iii.- ' Ann. 12eu. ,., 6 Ep. cccxiv. Exl. etiamin diclo Cod. Vall. pag. 13.
,.

Bonizi comparentes
ipsiu:

proeodem

rege, ac sub sigillo

Ulteras

exhibentes (per quas tam

eorum

URnANI
singuli,

IV

ANNUS

3.

tiuin

CHRISTr

126/).

135

quam

venerabilis frator noster G. Silveii-

prajmissum
:

intcriin millo

modo
si

ntglecturi negosic

sis episc. procuratures, attores nej,uitioruin geslores ab ipso rege constitLiuiilur, et onlinaiilur iii

sed

siciit in votis

gerimus,

iliicum

dili-

geiitia

vacaturi,

quod etiam

medio

leiniiore,

solidum,
pantis,

ilu

ad

quod noii sit inelior coniiilio occupetendum a noljis imperii coroiiam,

rex sibi debitam asserit
;

Uoniino

faveiite sernioni, ad

expedicnduui ipsum,

vel alia in illo, utcirca illud via |)atiitrit, ad ea,

illo

quam idem
duiii duiii
,

et ad ageii-

ordinanda com[ietens qui potest nostrum diriliis

respoiideiuluin,
jiira

dLreiKleiidiim et tnictan-

gcntc [)rocessum,

[iroiit

cxpedire vidcbiuius, proqua; scribit Tbeodori-

sua imperii, ac omnia f.ictum ipsum bonori ejusdem regis

iii

cedenius

t>.

Gonscntiunl
'.

conlingentia, et (luidquid

cus Valiicolor

expediie videient, sive

iii

ordinaiio, fi\e
inttT alia

extraQnamvis egregie proponerel utraque pro

P,/rs,
ciir.iin

ordinaria judicio, ageretur,)

petieruiit

se

pra:fatum regem, ad suscipiendum de iiostns

ma-

papa

ciiiisa

vofnti

fciit.

nibus

iiiiperii

diadenia \ocari, et

jiixla petitioiies

aiias porrectas

ab

ifisis,

et in nostia et
iii

eoiunnlem
obstanle;
sed

Scd cupii'ns aniciio laiitis im|iOciere faclis Finem, pntfaius lastor utrumque cilat. Richardcis mincme ven t, iiec misit ab ejus
:

fratrum praesentia repetilas

[irocedi,

negolic piiediclo
noii

lios ibus tt clicto

S moue captus erat.

lli<paccus misil, et ejus
eis.

Solenine-que vinis

diversaj

partis
niliil

absenlia
ipsa

Conlis secn Inin ceriilicjrat

pra^sertim

cum

ab

[leterent,

ad

Sed

qiiia

lunc aber.it pars allera, terminus aller

exauditionem
imploiarent.
nius
Riitfeiisis

petitionis

sua;

noslrum
,

oftieium

Assigaalur eis suflicieosque di>s.

Verum

dilecti

lilii

niagislri Giiillelet Guillelmiis

aicliidiaconus

de

Corneria capellani nostri, ac Roburlus de Barro,

qui alias

Decidere causani de
et

proeodem

Kiclianlo biijusniodi negotium

Rudolphus Habspurgensis imperio potitur. iiiqicrio AI|ibonsum iiiter Ricbardiim controversani Uibaiius non [lotuit,
40.

fuerant prosecuti,
excusatoriis

quibusdam
ejusdein

exbibitis pio ipso

elecli

cum

ad diein
toties,

al)

eo

S('(|iieiiti

iiicliiiaiite

aiino conres,

litteris,

absenliam

stitiitam su[ierstes vila; noii

fuerit

atc|ue ila

(cujus catisas, videlicet turbationeiii regni AiigliiB,

dilata

exitu

cariiit.

Ac denuini

subl.ito

ac abas dicebant esse nolorias; excusanles allega-

Ricliardo, Al[iboiisoque jure cedere toacto,

Rulite,

bant, eo abseiite ac taliter impedito, non esse in

praedicto

dolplius Habs[)urgensis coines iinpcrio est polilus,

negotio

procedeiulum. Licet enim ab

illiid ta-

sed de bis postea. liiterea penilcnte dc impei io

ipso nibii per paitem alleram iieterclur,

duiii elccli bellis gravissimis iiiiplicili, Alpboiisus

in

men

petebatur, (]uod non polerat sine jirajudicio

Hispania conlia Mauros dimicaret, Ricbardus

o|)|)r(S-

juris ijisius,
in iinperio

quod eumdem RiLhardum plenum

(jiiiii

[irocerum Aiiglia; in fratrem conjuratione

af^itabatur
lluctuavil.
([uilius

haluMedicebant;
:

potiussiiie

illiiis

sus essct, Germaiiia diversis factioiium luibinibus

:

extinctione concedi

unde cum bujusiuodi

petilio

concussa gravissinie Colonia

siqieiiuri aiino

ipsum conlingat,
per
se, vel [ler

et priiici(ialiter jus ipsius iinpu-

Coiijurarant Colonicnses in Engi Iber-

gnet, illius discussio ejusdeiii Ricbardi prBDsentiam

tuin arcliiepisco|i. qiiem

sacratum
cogi-

alium suflitientein ac plene iiislructum, ad tanluin negotiuni, ([uodeodem Ricliardo taliti^r impedilo, Oeri non poterat, proculdiibio
exigebat
iiroiiterquod dicebanl, ineodem ncgolio uon debere, ac petebant, nullo modo ij^so sic
:

ab Urbano, atque

in ea scde
:

conlirmaluin ostenniliil

duiit litleiae Ponlificia;

ac |ira;sulcm

lanteni rc[ientina impressione facla in [lalatio cepcraiit,

proscideraiit

contiinicliis

|icr

[ilateas

raptaraiit; dcniqiie
e Fallicmber in

una cuin

ijisius fratre

domino

absente [)rocedi.
39.

carcerem compcgerant. Sed

cum

Nos autem
nostris

liis et aliis,

qua; fuerunt binc

el cuiii eisdeiii

meritum

scelcris su|)[)I:ciiim

imminere

[nffisiigi-

inde proposita, [deiiius inlellectis,

fratribus
licet

rent, ea lege ijisiim carcere eduxcre, ut s;icra-

[dena

deliberatione

discussis;

mento
riis

sese devinciret,

nunquam

de acceptis

injii-

invenerimus pervenisse ad utraiii(|iie [larleiu pra)inissce nostra; citationis edictum tamen circumstantias tanti negotii et totius orbis turbationes multiplices, qua; non solum parles easdem,
;

conqueslurum, ultioncinve ex[ictiliirum. Quo audilo Urbanus, saciaiiientum, ul [ilcnum fraude

vique extortum, convulsil
:

atque arcbiepiscopo in
iis, (|iii

eos, qiii (iiviiia [ir;escnlibus

tantuin admi-

sed el nos et

Ectksiam Rom.

circuiiistieiniiit, at(|iia

serant tcelus, celcbrarant, animadvcrtere iin|)eravit

-.

tendentes

ac illam sequentcs juriscensurain,

esse

iiumanum
tribus

censetur, propter casus fortuitos

;

dilationes accijii
nostris,

(leliberaviinus
[irassenli

cum

eisdeiii

fra-

in

negotio

[irocessiim

Archiepiscopum Coloniensem lu/atur Lumleiisem sede dejicit Uonorius. a Nos qui iialruin et coe|)isco|)orum noslrorum offensas proil.

nostrum, ([uoad

ca, qnte |irieiiiissa citatiocontiiirl,

;

[irias

re|iiilaiiiiis,

ill.ilas

tibi

taiii

gravcs
lani
in

tam
tuuin

ad [irasens, ex [tiacmissis
et

el aliis jiistis

caiisis et

atroces

et

eniirmcs

iiijiirias

non

evidentibus siistinendum. El ideo juribus [lartium,

ipso negolio in

omnibus

et [ler

omnia

in

eo

o[)[)robriuin, quain in illiiis contemptum cedere, qui (Evangclica veritatc testante) se in suis mi-

statu, in

minum

quo nunc sunt, ou.nino manenlibus, terusque ad annuin, computandum a festo B. Andrea; Aposloli venturo proximo prorogamus.

'

Theod.

Vallic. in Vita lirb.

lil.

Lib.

iii.

Ep. CXLIX. et Cod.

Vallic. sig.

C.

num.

19. pag. 149.

136

URBANI IV ANNUS
;

3.

ruin

CHRISTI 1264.

nistris recii>i Irstalnr et spcrni

liictae

nec niiiuis in pin>lilier-

ciipidtis,

Jacobum Lundcnsem
legein Daiiiac

',

(I)

gravissima-

Coldiiieiisis EcclesiiE ac Ecclcsiasticic

graiiile
;

talis

dispendium
volenles
liffic

verftere

non indigne
frater,

pensantes
ctuin

ac

propterea,

indu-

injuriarum reiitn, missis nuntiis ', digiiilate cedere jiissit, cum ob id, tum vero maxime, qiiod ad tantam proterviam perin
veiiisset
,

coiitra

jusjniundi

vinculnin,

quo
;

te

ut oralionem
,

Doininicain

ac

Symboausus

detentus in carcere, ut pr;ciiicitur,

bujiisniodi jiiratnento,

oblif,Msti,
te

de

luin
esset
:

euiendare
(|tio

vel

corrumpcre

poliiis,

Apostolicfe dissolvere plenitudine poteslatis

ab

faclo hffireseos susjiicione laborabat.

quo

tain graiidi niali-facto-

Utqiie

impium

runi astulia diceris

jiis

oblijj;utns, ut

eo nou obstantc

exuit,
illius

ita

priesulein ornamentis honoris niarchionem Misnensem ob insignem

tuuin perseiiui, ac iiijiiriam

in te ipsi EcclesiaB

pietatem collaudavit, cujus sensu

delibulus

tuae illatam ulcisci libeie valeas, sicut

bujusinodi
potuisscs;

siiigulis
fiLio

diebus iiicrueiilo Dominici corporissacrictipiehat

:

juraiiicnto

non

piaestito id licite facere

iiiteresse

perinisilque', ul

si

qua

nec propterea reatum perjurii, seu quaiii\is infamiae

notam incurras, ciim

;

trabi noii

debcat ad
con-

premeret aliquando necessitas, circa ultimam noctis hurani celebrandam rcm divinam coram se
]ieragi JLiberct.

coactiP voluntalis opprobritim,

ditio necessitatis exlorsit

quod

illicita

auctoriiate iiraesentiuni

44. Litleris Pontificis monitns

in

Rhutenos,

duximus absolvendtim. Ca^terum quia nonnulii

presbyteri
et
clcrici

Lilhuanos, alioscjue hos/es

covice

arma

suscipit Othoca-

Colonienses

pracilictorum

rius Boheinice rex, in Jaczvingos Boleslaus Cra-

exccssuum non

igiiari,

coram

praefalis sacrilegis

dux.

Iugcntibtis

vcro laudibus piurn

extulit; accen-

scieiiter pia^sumiiseruiit et

prajsumunt celebrarc divina, ne ipsoruin iiisolentia remaneal impunila, volumus quod tam auctorilate nostra, quaui tua
exequaris, etc. Dat.
Vlli id. Martii.

Olhocari Bubeiniae rcgis in ampliricanda, tuenda-

que adversus barbaros

dilque
ratos
'

lide zeltim

magis, ul in
alios

Fliitlienos,

Lithuanos, ac foedereligionis
liostcs

coiitia eos officii lui dcbituni

inipios

Cbristiaiue

apud Urbemvelerem
h1.

Non

iiiipulsi

scelens conscientia

arcbi-

episcoiium Colouienses resliluer.int liberlati, sed

ingruente
perculsi.

illius

clieutum ac loederatoruin exercitu

rebelliuiiis

arma susciperet: iiigentibus enim cladibus Poloniam ac Piussiam coiijuiicti Prulhenis inridelibus, cuiii stistiiicndis corum viribus cruciferi equites pares non cssent, attriveranl^ Ad quoruin frenaiiduiii fiirurem

Cum

emin ip^ortim

fama per-

sacram niilitiam Puntifex, dato

:

crebuisset,

Leodiensis ac Mdnasteriensis episciqii,

Luxemburgensis dux, et comes Gueldrensis Coloniam aiivofiruiit, ul arcliiepisco|io opem ferreiit

at
ii

atque Olliucaro regi symbolo, iiidixit ' omnes Rhutenoriim et Lilhuaiiorum terras armis
crucis

coniparanilas Apostulica auctoritate atlribuif.

nunquam

laxare

vinculis voltiere, ni dicti

episcopi ac viri praenobiles jurejurando fidem obli-

Kegi Bobcmiae illustri. Aginius Deo laudcs et gralias, quod sicut

piarconiiim patcnter insinuat, tu velut

garent, se ipsis contra archiepiscopuni aiixilia laturos,

si

faiiiac tua;

ullionem aliqtiam ob
ad

id re(iosceie

medita-

fidelis athleta Christi solerter intendis

ad amplian-

retur.

Quo

Sedem Apostidicam

perlito,

Urbanus

dum
simo

iiitcr

barbaras
tibi,

nationes cultum

nominis
liis

liujusmodi sacrameiila rescidit, ne pessimi exeiiipli periiicies

Cbristiani. Uiide
iiriucipi,

velut Catliolico cl devotis-

in alios seriierel, Coloiiienses anatlie-

ciim fidiuia sciibimus, siipcr

etarchiepiscopum violatam Ecclesias et ne episcopi Lensua^ dignitatem jussit ulcisci dieusis, et Monasleriensis, Luxctnburgensis diix, Gueldria! comes, aliique viri principes aliqua religione in suscipienda Coloniensium causa tenereii-

mate

detixit',

maxinie, quic

augumentum

orthodoxae

fidei

conin

tiiigeie digiioscuntur.

Accepimus cnim qtiod RhuDeiim

iiou

tcni schisiiiatici, el Lilhuaiii, ac alii babitantes

eorum

coufinibus,

qui

culuiit,

sed

tur, ipsos Pontifex

omni

jurisjurandi

exsolvil

qua de Leodiensem datae

:

re exlanl Iitteric
*.

nexu ad cpiscopum
piffistiti

blaspbcmant potius noiiieii cjus, unacuiii Tartaris eoruni complicibtis, quibus sunt foedcre damnato
coiijuiictis
;

Puloniam

hostiliter frequenter iiiva-

dunt, eis iicmiiie rcsisleute. Ipsi eliam, quidquid

est

43. Ut archiepiscopum Coloniensem adversus

in

Prussia per dileclos

lilios

fralrcs

doinus

rebelles stibditos Urbaiius tutatus est,

ila

priiici-

llospitalis S. Maria3

Theutonicorum Jerosolyuiita-

pum
'

majeslatis ab

audacium

iiijuriis

vindicandac
>

Urb.
lil.

I.

111.

Ep, CLl.
\,ii.

Ep. cxLvii.

Ibid.

Ep. cxLix.

exl.

in

CoJ. Val.

Ep. dclxx.

siga.

C. UUIU.49.

liO.

Bohem.

1.

xvii.

Ep. cxLviii. Lnng. Ead. Ep. DCLXX.

-

3
1.

Ep. cxvi.
vii.

in

llist.

Pol.

'

'

Lib.

iii.

Diibrav. Hisl.

'

(1) Seriuo est

liic

iii

.\niialibus

ile

siibtractis a Ponlilice

priTSulatns insigiiibus Jacobo

Luiidensi in Dania

arcliiepiscopo.

Suspicor

tamen Poutirai in ea sententia rerenila mnlla per dolum et caluinniaui obrepia luisse. Jacobus regis donius indiguatioiiem aute aliquot annos subiens, carcerem prinium, dein et e.xiliuni toleiavit; qua de causi interdicti sententia piino per tolaiu Daiiiain, dein ea relaxata, omn^a ea loci eiilem censuriB siibjecit, in quibiis defuneti Enrici uxor vidua regina Margarita agebat. Demuin Cuido cardinalis (S. Laurenlii liiiuin Enricuiu in Lucina, nt arbitior) in Daniam venicns, jiluribus cgit ul picein reforinaret. Sed rc fn stri tentata, e regno egressns regein cum nialre censura inu-sit. Ex quo inlclligiinns Jacobuiu arc iepiscop. eo nin criniinnm, de qmbus accnsabalur, reuin ininiine liabenduin. CiEteruin eunidem Jacobuin lioc anno itor ad urbem suscepisse tradit quidam ex anonyinis rerum Dauicarum chronologis, apud Ludewig Mansi. Reliquiar. tom. ix, ex quilnis scriptoribus superiora omnia desumpti.

URBANI IV ANNUS
iiorum auxilio Sedis Apostolicae, Christique fidelinm, non nbsquc i>lurima effusioiie sangiiinis acquisitum, conantur destniere, intendentcs fulein
Cliristianain

3.

leslai

CHRISTI 1264.

137

Pudici Cracoviensis, etSandomiriensis ducis ditionem magno terroreexcurrebat: (|UiE res prinad natiouis ferocissimai exitiuin perjnilit:

cipeiii

exinde totaliler exstirpare. Ideoiiue

el

ciijus

serenitatem regiam ro;,'ainus

tilji

iioilanmr atttnle,

etiam loca Pontifex, cum eam sub jugum inisisset, ob illins perfidiam concesserat. Erant ii
uiide

remissionem i>eceaminiiiii suadentes, quatenus ad ejusdem fidei tuitionem et sui cultiis amplialionem, contra scliismaticos et alios prnediclos poleiili inaiiu procedas. Nos enim
niliiloiniiuis
iii

ad bellum audaces, laudisque apud suos comparanda; avidissimi

fortiter
reiit,
:

cum eorum

gesta,

qui

occubuissent, decantari apud ipsos sole-

ea spc immorlalitalis gloria; incitati,

omnia

Apostolica

tibi

auctoritate coiicedimus, ut terra3

Rhiitenorum et Lithuanorum, quas per ministerium tuum ad Clirisliaiiam fideiii, iaveiite clenienlia diviiia,

converti,

vel

per

te

expuguari

contigerit;

dummodo
;

pra^diclis fratribus, seu tiui-

nullam quamvis iniquam pugnam detrectabant adeo ut decem ex ipsis cenluiii Clirisliauos lacesserent, aut vinccre, aiit mori paralissimi, Quare cuin nuinero obruendi forent, maxiino exercitu succinctus in eorum terras
[lenetrabant discrimina,
;

buscumque

aliis Catliolicis

jus in

terris eisdein

Boleslaus irrupit, alque instruclo aginine in for-

non competat

collocalis in eis Christi fldelibus in

luorum dominio perpeluo debeant permanere. Dat. apud Urbeinveterem 11

tuu et lioeredum

nonas Junii anno iit . 4.5. Excitatum refert Dubravius Apostolicis monitis Othocarum regem, crucissymbolum accepisse in Rhutenos et Lithuanos, atque una cum Auslriacis Moravisque, Rrumone Olomucensi episcopo, et Olhone marchione Brandeburgensi ex sorore nepote, quadrato agmine in hostein Prus'

midaiidum ho-tem movit. Barbarorum dux Coiiialli in Cliristianos aciem educit, commissoque picelio ancepsdiu extitit victoria demuiu barbari, fugere nescii, Polonorum gladiis coiicisi fuere. Supererat imbellis Polonorum multitudo, quos
:

omnes Boleslaus
gere,
alii in

inteiitata capitis
:

sentenlia

ba-

plismi sacra amplecti jussit

alii

ad Lithuanos fu;

Poloniam concessere gentisque noest.

:

men
nam

extinctum

47. Erecta etiam in Litliuania Christiana res

siam infestaiitem movisse

quein

cum primoiin-

Stroynath lyrannus Cbristianorum hostis

',

petu fregisset victos ad Christiana sacra amplecteuda adegisse. Addit auctor de baptismo magna

qui Mendolpho aiino superiori occiso principatum

corripuerat

pompa duobus Pruthenorum ducibus

divisi

impertito

quippe animis et religione eraiit Prulheni, quibus ii, qui Ecclesise nomen nondum dedeRhutenis, Lithiianis ac Tartaris, a quibus

cruore partum, cruore amisit Voyslak enim Mendolphi filius, qui in Russia disciplinam monasticam colebat, patris necem ulturus in Lithuaniam venit, insidiisque tyranno
,
:

rant,

comparalis, e niedio ipsum sustulit; et (luamvis

in

cruciferos magnis attritos cladibus vidimus, erant

monachum

attonsus,

coronam cruentam

capiti

Duces primum a Brumone episcopo aqua et chrisinale tinguntur, (|uorum alterum lex de more a lavacro suscipit alterum Otho Brandeburgensis atque uterque nomen suum suscepto impoiiil, rex suum Otliocarum Otho item suum Otlioiiem vocans ambosque rex veste ex serico candida auroque inter texta induit, et ut amicos consalulat. Post hos ctetera multitudo cerlatiin ad lontem sacrum properabat, non ex eo loco tantum, sed ex tota insu|>er Prussia, quam rex usque ad mare victor peragravit . Subdit
conjuncti
:

imposuit.
18. Unoarice rex, a faedere cim Tartaris ineundo per Pontificem dehorlatns, arma in eos comparat. Quod ad Tartaros spectat, qnos una

cum

Lithuanis, ac Rhuteiiis Polonia),

et

Prussiaj

magnas

clades inlulisse, ex Pontificiis lilteris datis

ad BohemiGD regein vidimus. Moliebanlur illi exitium aliquod ChrisUauie reipublicaj interie: utque
affinitalem
tenlia,

sua feliciusconsilia perducerent, Ungarornm regis iteruiii expetebant, ut ejus fulli poatque aditu in Christianorum terias excurrendi libero dato,

urbem Montemregulem
llienos in officio

maris httore ad Prucontinendos mngnis opcribus a

in

Europam
-

suaj tyramiidi subji-

cere possent. Qiio accepto Urbanus

Apostolicis moiiuit

Belam

litteris

rege condilam

et

aliam a

Brumone

episcopo, cui

ne ea

affinitate

genus pr;Bclafilium,

suum nomen

iiididil,
iis

ut in ea episcoj^us pra^esset:

rissimum foedaret
les

tuin ad
;

alque Othocaruiii,

gloriosissime perfectis, ja-

ut ab ea longe abhorreret

Stephanum ejns tum ad regiii

praisuscri-

ctare solitum, se a

mari Adriatico ad Oceanum

\ ut ad rem discutiendam incumberent

Porro Tartarorum regem ciim Uiigaro

Bohemiffi terminos prolulisse.

A6. Simili religioiiis ChristiancC amplilicandic
zelo

psit.

affini-

tateiii

juiigcre atrectasse ex siiperiuribns vidimut

Boleslaum Pudicum Cracoviaj ducem adver-

Charissimo
Per
facti

iii

Christo

filio Bela; illustri regi

sus Jaczvingos sacra

:

arma

suscepisse,

Longiniis

Ungaria,'.

refert- quo bello Jaczvingorum geiitem ita deletam tradit, ut ij^sorum nomen suis temporibus omnino interiisset. MassoviiTe, Russiajac Litliuanite
terras

cvideiitiain

tibi

et

universitati

fidelium de regiio Ungariae in perpetuuiii deploraiuiuin agnoscitur, qualiter damnabilis feritas

coiiterminas

incolebat, Siepiuscjue in Bo'

'

Dubrav.

I.

xvn.

I.onj^in. Ilist. t'ol.

Longin. Hist. Pol.

1.

vli. Iioc an.

E|i. cxi.

1.

vii.

Iioi:
)i\i.

an.

Lib.

iii.

parle altera

>

Rei,'.

|iost caiiiil.

Ann.

ToMus XXII.

Rayn.

III.

18

138

URBANI

IV

ANNUS
non

3.

CHRISTI 1264.
existimari, seu praedicti regni

Tartarorum siiam potentiam ad

Cliristianas reli-

luntati opposituiu

gionis exterminiuni experitur. Digne igitur

tranquillitati conlrarium, aut

licffi

redundansin
.

Catlio-

solum admiratione concuti, sed debemus etiam stupore perfundi, dum per aliquos fide dignos,
corde tamen anxios, et oculis lacrymosos, nobis
asseritur,
dilate

fidei

detriuienlum.

Dalum apud Urbemveteiii

rem V

kal. Februarii aniio

quod
,

tibi

a Tarlarorum i|)Sorum calli-

subdola

per

quosdam

fallaces

ipsorum

sunt ca Tartarorum fcedera, atque Ungari ad excipiendos eorum impetus se compararunt. Obtinuit vero a Bela regina Unga5)1.

Discussa

nuntios, vel potius exploratores pestiferos suadetur, ut lu et charissimus in Cluisto filius noster
Stepliaiuis rex prirnogenitus tuus eis adstrin^i parentelse vinculo,

\el uniri
:

quocumque
te
,

amicabili

ioedere studeatis

quasi

ac primogenilum

munitissimam in quo paujieres ac montis supercilio excitaret viduae, quoties Tarlari irruinperent iu Ungariam, confugere posseiit infestabatur enim hisce temporibus hujusmodi Tartarorum excursionibus
rise,

piissima femina, ut arcem

,

ipsum,
tis

et alias praedicti

regni personas inclinatas

et discretas ita fore siniplices arbilrentur, ut noli-

jugiter habere pra; oculis, qualiter item

jam

Pannonia. Cujus arcis donationem a rege factam Poutifex sua aucloritate communivit '. Nec modo Taitari, verum etiamCumani, qui in eodem regno
versabantiir, graviora
stianae inferebaut.

dicto regno facta per ipsos

olim tuerit effusio sanlucis ad tene-

guinis innocenlis.
49.

mala ac damna fldei ChriQuare Urbanus Strigoniensi et

Ha Deus qua; conventio

!

Colocensi archiepiscopis canendi in eos sacri classici

,

bras, vel quid ad i)Iebem

Catliolicam et devotam

et
'

cruceata signa explicandi provinciam inut eos, qui baptismo abluti essent, Chri-

cum

communione perfida, seu damnatorum hominum participatione doIosa?Vel quid

iufidelium

junxit

stiano ritu vivere cogerent, aliosad baptismi sacra

etiam lupos rapaces, et perditionis ac dispersionis semper avidos, cum Pastoris aterni contumelia, et Agni caelestis offensa ovium gregi mitissimo
applicari, vel

suscipienda indiicerent.
52.

Dissidmm

inter

Belam

et fiUiim

Stepha-

columbas colubris couniri ? Ha Deus quod ad gentem impiam et a sancti nominis tui
1

num Cum

Ponlifex thiabus lilteris compouere studet. vero ad felicem Ungariae statuin mutua parentis regis, ac filii animorum consensio necessaria esset
;

notilia penitus

emptos glorioso pretio

nis

alienam, ad hoc intendere, ut redtui sanguinis subquodam

intempestivis susurris

admonitus Urbanus quosdam praesules eorum principum iras as;

consanguinitatis, vel alflnitatis, aut confoederatio-

perare atque animos abalienare

priori provinciali

amiclu possint succ perlidice contagio maculare ac in illam per consequens devenire iioten;

tiam, ut de Ungaria) partibus et locis conterminis

Prjedicatorum partes injunxit, ut Apostolica auctoritate ejusmodi perniciosos honiines couipesceret atque archiepiscopum Strigonienseni et Ve:

deleatur
igitur in

omnino tuse reverentia majestatis. Sit odium tibi, fili charissime, temporibus

sprimiensem episcopum, ut ad iierflciendam rem

operam

collocarent, soIIicitavil.Caiterum exarsere

audivisse pra?teritis, vel in diebus audire tuturis, quod gens tam spurcida, tam profana tecum vel

cum eodem
nisi forte

primogenito, aut

sonis eximiis regni tui

cum commune

aliquibus per-

adeo odia, ut Bela ac Stephanus priinogenitus, improborum susurris in odia efferati, adversis exercilibus concurrere meditarentur, cac Stepha-

quid habeant,

nus

fllius

Cumanorum

auxilia

sibi

adsciscere,

quod veniat ad regis seterni cultum beatissimum si tamen hoc ei desuper sitconcessum vel quod opportuno loco, et tempore se videat sub vexillo tu celsitudinis, favente virtulis divinai subsidio, ruinam irreparabilem incurrisse. 50. o Ecce, fih charissime, nostrum super proemissis aflectum sub quodam verborum com;

Bela excire alios barbaros cogitarent, Pontifex, ut ad priorem ainorem ipsos revocaret flebilibus litteris Belain

hortatus est

',

ut discordiarum semina

praefocaret: misereretur Ungariae,

:

quaea paganis

conculcanda erat arma in Sarracenos, non in propria viscera vertenda illa incendia instinctu dae:

monis

excitari.

pendio districte

ac idenarie audivisti.

Atlenlius

Bela? illuslri regi

Ungariae.

ilaque ac vigili sedulitate conspicuus habearis, ut

amodo tibi, vel eidem primogenito, aut quibuscumque aliis prasfati regni potentibus verbum de
si

tam indigna et iniqua materia proponatur, illud tam cito per tuas litteras , et nuutios speciales
ducas in notitiain Sedis Apostolica?, utsuper hoc ab ipsa tibi decens et salubie possit consilium provenire : alias autein cor nostrum profundi doloris pungeretur aculeo, nec possemus conniventibus Iransire oculis, aut sine debit;e sludio
ultiouis,
si

Nimis aliquaiido fuit nobis horridum audire discrimina illata regno Ungarite a feritate damnahorribilius quidem et amarius bili Tartarorum cordi nostro illa percipere, ad quae humani est generis inimicus te et charissimum in Christo
:

filium nostrum

Stephanum regem primogenitum

dolore,

luum

dicitur instigare.

referimus
contra

cum

Sane trisles audivimus, et quod inler te ac eumdem

quod
arbilrio

absit,
,

tua subiimitas

iuopria^

voluntatis

vej

pernicioso alicujus in-

lirimogenitum materia dissensionis exorta, ipse te Cumanorum, tuque contra eum paganorum de Livonia et aliorum infldelium vicinorum auxilinm iiitenditis invocare ac hostilem congres;

stinctu seducta, faceret, aut permilteretaliquid iu

hac parte

fieri,

quod

divinae ac

uostrai liosset vo-

'

Eod.

lib.

pag. 336.

-'

Ibid. pag.

337.

Ep. Cill.

URBANr
:

IV

ANNUS

3,

CHRTSTI 1264.
se

139

suni ad invicem experiri de quo non solum praediclo regno, sed etiam mullitMdini fulclium, manentiiini in locis coiiterminis,
et

nensem
placuit:

videp.diim objecisse, precesque caclo

exceptas significasse. Cujiis auctoris vei'ba referre

o

grave

in

personis

Filius siius

primogenitus congregato
:

rebus posset periculum imminerc. .^3. Quia vero nil magis nostris incumbit

exercitu niaximo dimicare voliiit contra patrem

pro quo regiiia mater,

nimirum gravissime concujus sequenti die

in oratione se et la-

affectibup,

qnam quod

universi Cliristi fldeles ad

liirbata, tota nocte praecedenli,

oblinenda

Iraiisitorijs pacis

gaudia,

el coiisequeiuia

fiilura congressio putabatiir,

quietis ."EterntE preinia,

faveiito regis a^terni cle-

cryniis dedit

mentia, disponaniiis

celsitudinein

tuam

aflcctiono

soUicita. Fiducialius

tam pro filio quani pro viro rege autem oratione directa ad
queiii multiiin in vita dile-

paterna requirimus,

ac

per

Dei

miscricordiani

magistrum Joaniiem,

obsecranius, ac etiam nihilominus sub

excommuquod

xerat, etfratrem queindani ejusdein Ordinis,

(|ucm

nicationis pcena tibi districtius inhibeinus,

ad tam crudele propositum exequendum ali^iuo

jam defunctum confessorem habuerat; ambo eidem reginoe semivigilanti apparuerunt. Cui maJoannes seieiio vultu |irtEclixit, in(|uiens Qiioniam in nostrisorationibusmedianteciemenlia Dci fiduciam liabuisti, ecce prfcdico tibi, (|uoiiiam antequam comedas, nuntius dicet tibi, quod pagister
:

modo non procedas, sed ad hoc tui dirigas virlutem animi, et acumen convertas ingenii ut tu et idem primogenitus in tranquillo et suavi regiiiiine fidelium vestro dominio subditorum sitis unani:

mes,

et alios bonis

operibus in conspectu Dei

et

cificati

erunt pater

et

filius,

in

bonum omnibus
(|ui

hominum
quos
in

relucentes, divitias et thesauros vestros,

et

ordiiiatis .

vestram

regni praifati effundi perniciem

53.

Hactenus Cantipratensis,
ad transferendas
in

cum

haec a

inconsulte suggerit impelus voluntatis, in pietatis

regina scripla ad Dominicanos in Argentinensibus

comitiis

opera conversuri

scilicet

in

subsidium Terrae-

B.

Joannis
',

reliquias
est,

Sanctae, vel in consolationis

siis,

abundantiam Eccleregni praedicti locis,

congregatos anno mcclxi referat

vel vel

dicendum

monasteriis et

aliis piis

destructis per Tartaros,

opportunam seu necessapaupeetTusio

iiumerum annorum irrepsisse, ante huncannum etiam alias Belam ac Slephainler se gravissime dissensisse. Inita porro

mendum

riam orphanis
erit vobis in

pupillis, et viduis, aliisque

num
iiiter

ribus, et egenis. Haec etenim sancta

opum

eos pace Stephanus non levi injuria inatrein

affecit,

nis,

acquisitionem perpeluam clari noniivel potius ad gloriae meritiim, quo civium

beata dispersio aliorum excellentiae princi-

ea occasione

gloriosa fruitur acies ajternorum. Hicc etiain bo-

norum

Ungarocomrum (jua de sibique attributa, occu|)asset prehensa, re Urbanus a regina admonitus Stephanuni ea
pliira

cum

loca ad

reginas spectantia, veluti pacis tractatu

:

pum
n

erit in salutiferae laigitatis

exemplum.
infusam cordi

matri restituere
jussit
:

*,

objecta censiirarum religione,

Tu

igilur,

fili

charissime,

Non

attendens, inquit,

quod

res inter

nostro tristitiam de

illa

intentione pessima,

quam

alios acta alteri

pisjudicare non debet, praetextu

tu et idem primogenitus ad

instinctum tenebrafestinus

rum

principis damnabiliter concepistis,

cujusdam compositionis, quae sine ipsius reginae assensu inter te, et regem euindem patrem tuum
olim iuterveuisse dicilnr, quasdam
ras Bistichae,
riter
villas et

nobis convertas in jubiUim, et toti c;tlesti curiae in solemnia gaudiorum ; pro firmo ducens, quod
si

ter-

tu et idem primogenitus nostri desiderii pietalem promptis affectibus ad effectum in hac parte duxerilis, nos semper vobis in Domino gratiosos et affabiles sentietis: alias autem veslro commodo et honori graviter derogasse dolebitis, si quod a nobis tam pie, tam affectuose deposcitur, in negligenliam transeat vel contemptibiliter omittatur. Dat. apiid Urbemvelerem IV non. Febriiarii anno rii . 54. Perstrinxifaliis litteris Urbanus Ste[)hanum regis Beltc filium, arma in parentem movisse ac ne impietatis notam susciperet, in parlis obsequium jussit procumbere valuereque adeo Pontificia studia, ut Bela ac Stephanus prima
, ;
:

Rodana, Zolosum et Querali vulganuncupatas; quaset caiterae reginae Ungariae,

pra^cesserunt
existit,

quae

eamdem

teiii[)ore,

cujus

tenuerunt paciflce et quiete, contra justitiam occupasti, et occupatas detines in ejusdem reginae prrejudicium et gravainen. Quare praedictus, (nimirum Bela pater), per i[)se rex ounidem nuntiuin instanter [lostulari fecita nobis,
ut praidictae regiucT
su[)er

meinoria non

hoc faceremus

jiistitiae

[ilenitudinem exhiberi. Nos itaque considerantes

attente,

quod ex

occu|iatione, etdetentione injusta

villarum et terraruin hujusmodi non

tuae famtEde|)eritet saluti;

modicum inaximecum dictorum

sit

regis et reginse sublimilas, sicut audivimus,

naturffifcederaredintegrarint'. Rein vero inemora-

exinde turbata graviter et offensa; maguitudinem tnam rogandani altente duximus et monendani,

bilem hoc argumento narrat Thomas Cantipratensis % regina; Ungariae Deum oranti, ut virum ac filium ad bellum paratos in mutuam concordiaui

quatenus provide coiisiderans,

dens,

et diligenter atlen-

adduceret, B.

Joaimem episcopum
Ibid. pag.

Bussi-

quod cum regis aeterni benignitas jam terras et bona plurima tiiie subjecerit [lotestati, et de i[)sius clementia spes firma geratur, quod personain tuam adhuc niulli|)liciter exaltabit; te ad
'

'

Urli

I.

III.

pust Ep. cxii.

338.

uh.

ii

c. 5"!. nuiB. 59.

Lib.

u.

c.

6T. iium. 58.

'

Lib.

Iii.

pag. 338.

140
materna
jura,,

URBANI IT ANNUS
vel
ail

3.

rum
dise

CHRISTI 1264.
'

(]uoruinciimque bona

fide-

Argolicensi

epi^copis contrabendi crucesignato-

lium, qui oniniuni de regno Ungariae propulsare teneris injurias, non decet illicite aliquatenus inliiare, supradictas lerras ct villasei, pro ApostoSedis et nostra revorcntia, pronipta liberalidictorumque regis , et regina; tate restituas
licffi
:

exercitus pro

recuperando imperio Constan-

linopolitano deinandavit; sollicilavitque Burgunut ad bellum sacrum sese accingeret, at(]ueadimperiumOrientaIeEccIesiscrestiluendum copias conipararet jamque affulgere videbantur
*
:

ducem

placare

animum, necnon benedictionem ipsorum

fiiialis

assiduani promereri per exliibitionem

verenlia!

re-

a Palseologi fcedere abducti essent, atque eliam trircmes, quas Graecis

prscclaraespes,
iii

cumGenuenses

non

postjionas. Datuni

apud Urbemveleiii

auxilia submiserant, revocassent.

Ad quod Pon-

rem XVII kalend. Augusti anno

liltcris

Dedit

aliis

'

Strigoniensi

arcbiepiscopo,

Jauriensi

et

Vespriniiensi episcopis iniperia, ut

Stepbanum

sa-

atque Urbauus certior factus, Geuuensi arcbiepiscopo prsecepit ' ut urbem interdicto solveret, quo ob initam cum
tjficiis

imperiis adacti fuere

luberrimis monitis ad matri jura erepla restidetrectantique censurarum tuenda flecterent

;

scbismaticis

armorum conjunctionem

percussa

fuerat, cautionesque idoneas

larct.

aGenuensibus postu-

terrorem incuterent. Atque bsec de Ungaricis sufjam ad Graecorum res orationem tradufecerint
:

pacis, quse

RcdinlegrandiE vero inter eos ac Venetos niaximo rei Cbristianoe detrimento dis-

cimus.
56.

soluta fuerat, cupidissimus Pontifex litteras

curat.
])oli,

Ferociebant Grseci ex capta Constanlino:

lu GrcECOs militiam religinsam

imtrid

ad Gcnuenses

',

tum tnm ad Raynerium Zenum Vene-

liquias convertebant

ac totos impetus ad delendas Latinorum reinaxime vero occupanda?

Acbaiae aniniis armisque inbiabant, in

vastitatem,

quam

sa?-

torum ducem ^ pro concilianda concordia misit ^ legatum quoque ad reni felicius couficiendam ad utriusque reipublicse senatum, niniiruni Ambrosium Urbevelanum Dominicanse familise virum
insignem ire jussit, queir. maxima nione floruisse refert Leander '.
38.
sanctitatis opi-

pius excurrere, ussere agros, lantamque intulere

ut

niaximam incolarum partem

:

his
i

fessam calamitatibus depulerint

adeo ut reliqu

Palcpolocji

non posset, nisi eorum Occidenle expeditio aliqua ad ferendam opcm iu

inii)etus sustineie am|)lius

ciipientis litterce acl

Romana; EccJesice aggregari papam, a quo ad propositum

exequendvm per Epistolam gratulatoriam adhortalur.

pararetur.
citatus

Prwsulum ergo aliorum precibus

solli-

Sive

stabilieiuli Conslantinopolitani solii

Urbanus, Trajeclensi episcopo indicendi in scbismaticos sacri belli parles commisit * hortatusque
est,

causa,seu vera pietateduclus Paloeologus, maximo sc conjungendae Graecorum Ecclesiae cuni Latina
desiderio ardere prse se ferebat, ex quo Pontifex,
in conciliandis coutrariis
ticis

ut sua aliorunique ojiera ad capessen-

dam crucem

populos pro concione incenderet.

elc.

dogniatibus et scbisma-

Urbanus,

Sane Giwci schismatici ex

revocandis intentus, belli suscepta in

eum

captione Constantinopolilanae civilalis elati venlo superbise, niunicii)ibus et opibus roborali, et ad

impugnandum
rani

plus solito fideles illarum partium

vicinitalis oppnrlunitate paraliores effecti;

ad ter-

principalus
:

Acbaiae

depopulatrices

inanus
filiis

extendunt

et

ut ibidem in devotis Ecclesiaj

exlinguant penitus nonien matris, quamlibet partem ]irineipatus cjujdeui continuis perscquunlur
insultibus,

crucesignatorum copias ad repetendum iniperium Balduino subministraret. In missis vero ad Urbanum litteris * significavit, se posterioris anni prseterita hyenie Crotoniensem episcopum, Graxum quidem genere, sed in Romanse Ecclesise sinu educatum Constantinopolim excivisse, ut sibi Latinorum fidem enuclearct magnum se ex illius scrmonibus gaudium bauconsilia abjiceret, nec
:

quamduris obsidionibus
terrse

illius

niuui-

sisse,

comperisse Romana; Ecclcsise dogniataGra:cae

:

cipia et civitates angustant, et

biliter

ibidem irreinedia-

omnem

faciem, cunctis ad

usum

ge:

neris huinani nasccntibus ex ipsa denudant tantumque jam inibi diminuerunt numerum fidelium populorum, et tantum eos qui residui

dogmatibus consona mittere se ad ipsuni Crotonier.scin episcopum, qui ardentem ejus ad pacem conficiendam, promerendamque Romanse Ecclesiae

gratiam,
<(

animum

significaret.

Venerabili patri ])atrum

beatissimo papsB
doniino, Urbano

sunt, prsedis el

aliis

diversis afflictionibus attrive-

veteris

Romse, imperii

nostri

lunt, quod vix aliquasuperest fiducia seu spes, ut iidem absque aliorum fidelium Chrisli succursu, diu

sacrosaucta; et Apostolicse Sedis

sumino

Pontifici

valeant perseciuentiuni

manus

effugere,

et

divina voluntate, etprovidentiamajori moribus et vita ct doctrina corani Deo et sanctis rcvereiido;

terram illam veroCbristi cultui conscrvare; prout hactenus per litteras prselatorum , principum et

baronum illarum

paitiuin,

ac speciales nuntios

Micbael in Cbristo Deo fidelis imperator et modeDucas, Angelus, Comnenus, rator Romaeorum Palseologus, ac novus Conslantiiuis salutem et
,

ad Apostolicani Sedeni exinde transmissos nobis innotuit evidenter, etc. Dat. apud Urbemvete-

reverentiam filialem
stiana3

cum

competenti

fidci

Cbri-

bonore

et

divorum canonum.

rem

III id.

Maii

anno

iii

.
'

57.

Eamdem

provinciam Corouensi

al^iue
1

'

Reg. post eamd. Ep.

Lib.

iii.

Ep. clxxx.

XLii.
^ (1.

ti_wxi.

Reg. post camd. Ep. * Ep. cxxxviii.

Ep. CLXXXil. ^Reg. posteamd. Ep.

* ^

Lib.

iil.

Ep. cur.

Ep. cxxxvii.

'

Leaud.

1.

v.

Ext.

apud Urb.

I.

iii.

Ep. cur. xxxiv.

URBANI rr AXXUS

3.

CHRISTl 1264.
relationes

141

In

omnibns
filiali

orationibiis

noslris vestram,
S.

quo per muUorum

virorum yenerabi-

licet indigni, et

vestrorum fratrum
affectione

R. E. card.

ad

Deum

memoriam facimus
Dei
paracleti
,

quatenus septiformi

gratia

qua
siio

totum
tur,

Ecclfsia; corpiis
et

coadunatur, compaginaCliristo

sanctificatur,

Deo
el

legitimo

s()Onso

pervcsad nos

ad omnia

membra
:

sancta;

malris Ecclesi.Tcujuscaput estChristus, per suani \irtutem ipse caelilus destinare dignelur in fii-

turo vero cum beatissimis verticibus chori Apostolorum, videlicet Petro et Paulo, a pastorum pastore Cbristo Deo, qui propter nos benepLicuit
sibi sicut ovis occidi;

lium veritatem dicentium sensimus, ipsiim esse Dei cullorem diligentem, et Catholicae fidei discretum, et verum praedicatorem et in omnibus sermonibus piac fidei sine personarum acceptione zelatorem reuniendae omnis inatris Ecclesiae sine falsitate utriusque partis, verum dispensatorem divinae Scripturfe, et quae sunt sanctorum patrum fidum expositorem cui tertio anno nostri imperii tranquillitalis animi nostri litteras direximus, rogantes eumdem, quatenus amore Dei, patriaj el omnium nostrorum clandcstine ad majestatis no:

tos dignos faciat coronari.

litteras sacrosanctse vestra;

strae

prccsentiam personaliter se conferret, ut ex

fidei,

Per praesentes quidem

paternitati, et

ore ipsius veritatem

et

quam
quam
;

confitetur sancta
;

veftrorum fratrum

discretfe

dile-

Catholica

Romana

Dei Ecclesia

et

doctrinam
vestri

ctioni notificamus, quod transactis temporibus beatae memorioe imperatorum praedecessorum nostri

divinarum Scripturarum,
jToponit ipsa
divini

ad eruditionem
et

Romana

Ecclesia

formam

imperii n:ultotieslegati,et nuntii hinc et inde

sacramenti immediate

Graeco audiremus

directi

tem
siae,

et

fuerunt ad componendam pacem, unitagratiam reuniends in Christo Deo Ecclepravi et schismatici praesules dilaceraet hi

quam
:

verunt

medicamen aliquod non

porttirunt,

serniOne,necnon hauriremus vestrametvestrorum fratrum plenariam voluntatem. Ipse autem Dei spiritu motns in hac hyeme praeterita in vigiliis Dei Christi Nativitatis ad imperium nostrum accessit
:

sed magis ac magis praedicta? Ecclesiae schisma et

discordiae creverunt propter sermonis divina; Scri-

quo

viso, laetati

sumus

ac

si

sanctae paternita-

plurae non puram expositionem, el divinorum sacrorum dogmatum, quse in libris sanctorum palrum continebanlur, declaratione non sinceram et praedicti nuntii immediate loqui ad invi:

faciem videremus. Qui omnia, quae sunt verae fidei, per ordinem reseravit. quae recte pertis vestrae

cepimus,

et

corde

et

animo

iilustrati

invenimus

sanctam Dei Ecclesiam

nobis in divinis

Romanam non

alienatam a

cem ignorabant,

sed

eorum

colloquiuni per

illos,

qui in medio stabant interpretes, non existentes sufficientes in scienlia, nec potentes capere ani-

borum

intellectus;

cum
ad

recte ac vere

non

potuis-

piae lidei dogmatibus; sed ea fere nobiscum sentientem et concantantem. Prsdictus namque praesul ejusdem Ecclesiae doctrinam, el anctorum patrum ejus, videlicet S. Syhestri papEB, Damasi, Ca;lestini, Agathonis, Adriani, Leonis ma-

senl exponere, et in palam reducere

ambarum
veritatis,

Ecet
:

joris,

et
,

junioris, Adriani,

Leonis
Hilarii

majoris,

et

clesiarum

dogmala;

centrum

jiiniorls

Gregorii

dialogi

Picfavensis

minime potuerunt odium fralernum eitinctivum amoris fraterni et obnubilativum rationls verae fidei ad lites et contentioues, ad superbiam et conlumaciam; necnon ad strepitum armorum et sanguinum eSusionem et ad omnem injustitiani juris divini et hec et divinorum canonum semper crevit (luidem erant miserrima, et lacrymarum bene digna scientibus et salutem earum desiderantibus animarum propter brevitatem teniporis hujus saeculi, quod post praesentis vitae transitum ad comparationem perpelui et futuri sa?culi pro nihilo
verae fidei pervenire
et sic
, :

normam

Ambrosii Mediolanensis, Augustini Hipponensis Africae, Hieronymi, Fulgentii et aliorum expositiones, et

dogmata
isti

rectae fidei reseravit nostro

:

imqna;

perio,sicut

sancti ex[i05uerunl praedicta

invenimus concordantia sermonibus sanctorum patrum ejus. videlicet Athanasii Alexandrini, Basilii

Caesareae
,

et

Cappadociae
,

theologi

Gregorii Nyssenl

Gregorii mac^ni , Joannis Chrysostomi

cum
quae

utroque Cyrillo,

et simllia sapientes

omnino

cum omni

fide

purissima percepimus, vene:

reputatur.
59.

aCumquequartoanno
vox
lcetitiae

nostri imperii

primo

ramur, credimus et tenemus necnon et omnia sacramenta ejusdem Ecclesiae Romanae veneramur, effectum credentes habere ea in animabus justis quae Deo couniuntur, conjunguntur ac
,

praeterito
tigerit,

et

ab Occidente cor nostrum teinsonuerit auribus nostris, quae animi

confirmantur.
60. a Caeterum vestram sanctam paternitatem rogamus, quatenus sicut princeps omnium sacerdotum, et universalis doctor Calholicae EcclesicC
sollicitetis

nostri

accendit affectum, quod a patria et origine

nostrae

genlis

Romaeorum
et

generationis

diviua

gratia et planta proveniens, et de virenti viridario

continua promptitudine ad reuniendum

cui loco beati Petri
praefecit

transplantala

ad hortum similem inserta sanctas

litteris sacris, el

eamdem Eccksiam amodo,

Deus praecipue vos
clitas
;

matris Romanai Ecclesiae atque

scientia divinae

Scripturaeetdogmatibus utrins(]ue

tranquillitalem ad hoc
vestra

quia jam et nostram peragendum iiaratam san-

Ecclesiae adornata, et inspiratione saiictissimi Spiri-

habet,

ipsi

matri nostra Ecclcsiae

augmentata ad fruclum odoris perveniens ad imperium nostrum transportavit; Nicotus animata et

;

omnes

gentes, et patriarchales sedes extento divina potentia brachio nostri imperii, ac omnes natio-

laus videlicet venerabilis praesul Crotoniensis, de

ues ad devotionem, obedientiam

et

amorem

ejus-

142
(k'111

URBANI IV ANNUS
Ecclosi.T
nostri tnnquilli

3.

CHRISTI 1264.
ex his, qnae in vestra prmmissa continentur Epistola,

imperii

poteniia

Quare dictum praesulem cum prnesentil)us litteris fuJei nostr^^ Catliolicae non flcte, sed ex hona conscientia, ex animo Dei amore accenso ad vestram sanclam reverendain paternitatem remittimus, nt ipse oninia, qwv aiiud iios et una nobiscum, et nos cum eo protulimus et ordinavimu? ac nostram voluntatem et propositum vestris sacris auribus oretenus reseret, Deo dante. Quocirca in Doniino supplicamus vestrae bealge
sul)jugal)it.
:

ferventem

te

cognoscimus erga nos

et tratres

nostros, ac
tatis

eamdem Romanam

Ecclesiam sinceri-

affectum, et ad utriusque
qnibiis

uniouem
:

Ecclesiae
inter oc-

zelum ardenlis
cupationes

charitatis habere

dum
et

iiiiiltiplices,

animum tuum con,

tinua reipublicae ciira sollicitat

procellosus
;

frangendoriim saecularium fluctus involvil

quenter, ut
scripsisti,

pro

nobis eisdemque fratribiis, et Ecclesia intentis fre-

apud Deum vacas

in

orationi-

affectioni, quateniis

euindem cum

aliis

discretiset

bus

et

pro unitate renovanda

et efflcaciter

Ecclesia Dei adeo

sanctis viris siiirultis et |)ra3muintis legatis vestrae

sanctae et ApostolicK Ecclesiae ad

uliliter

laborasti,

quod agnita per

riiim revocetis, ac celeriter

nostrum imperemittatis ad nostrum

:

eumdem episcopum concordi rum sententia Scriptnrarum

tam
Latini,

variariim et diversa;

quas sancti patres

fulci;

imperium
et

paternitas vestra sancta

qui nobis ple-

quam

Graeci in orlhodoxaj fldei

narie vestram voluntatem et alfectionem reseret,

mentum sub
quadain

una nobisciim omnia, qiiK sunt

:

verae fldei,

temporuni ediderunt laudabili ejusdem professione fldei

diversitate

et in

reunienda? EcclesinR opere infallibili valeat percomplere nam imperitim nostrum omne proposifum animi nostri saiictitati vestrae hactenus multoties praesentavit. Reinanet ergo totum negotium ad discretionem vestra^ piissimae sanctitatis,

praedicta Epistola ex tui pros|)eritale ingenii et

cum

puritate fideliter expressa et simpliciter denotata,

illud desideranter appetis, et constanter

prosequi

quod eadem Romana desiderat et semperdesideravit Ecclesia et quod etiamprsdevelle videris,

;

et

cxinde de

c.rtero

imperio nostro in

cessores nostri

Romani

Pontiflces

atempore, cujus
cunctisque

Dei testimonio accusatio aliqiia

non

potest opponi

non

extat

memoria, cunctis

studiis,

61. Exceptis Palseologi lilteris perfusus

Urbanus, ad rem tot votis expetitam, atque Ecclesia; amplificandae perutilissimam promovendam ne segniter se gerere, vel ansam calumniatoribusporrigere videretur, ubi nonnnlla de Ecclesiae Romanae primatu praefatus, singula litterarum imperialium capita percensuit ha?c ad Palaeologum respondit ac
;
;

gaudio saeculorum continentibus

nisibus penes prEedecessores tuos Graecorum imperatores studuerunt, licet

eorum
et

studia desidera-

tiim fructum non produxerint, promovere.

62.

Laetamur etiam,

merito In jubilum

supernse laudis assurgimus, quod pra;parata est

jam materia
sui

'

viros doctrina excultissimos, peritiaque

rerum

iii-

et via etiam expedita ipsi Ecclesiae ad animi desiderium, suacque inteiitionis propositum de unione hujusmodi celeriter obtinendum cum nunquam ita certa de hoc spes, flrmaque
:

structissimos
dimisit.
a

cum eodem

episcopo

Crotoniensi

sibi

fldiicia

exhibita fuerit,

quemadmodum me-

moratce tenor Epistolac ad ea, quae pra;dictus episillnstri

Michaeli Pala^ologo
in

impcratori Grae-

corum, graliam

praesenti,

per

quam

oblineat

gloriam in futuro.
Excellentiap iniperialis Epistola nostris

com-

prehensa luininibus, et ad fratrum nostrorum solemniter, prout tanli negotii exigebat quaiitas, redacta notiliam, nos iteinque fiatres ex amcena
ctione ipsius, veluti ex
tiiae

copus (quem tanquam virnm circiimspectum et providum, eruditum in lege Domini, ac fervidum tui honoris, et nominis zelatorem, et in nostris et prffidictorum fratrum nostrorum oculis multipliciter gratiosum benigne recepimus, et diligenter audivimus) nostro Apostolatui expressit oretenus,
iiobis

le-

deipsius unionis negotio praebuerunt. Gloria

[iraesentialibus serenilatis

igitnr in excelsis Deo, et in terra

pax hominibus

affatibus recreati

Patri
el

luminum, a quo

est

bonae voluntatis, quia ecce

nunc

acceptabile tem-

datum omne optiinum,

ctum,
et

onme donum
:

perfc-

mediillalum cum omnimode devotionis incenso gratiarum obtulimus holocaustum exultantes alacriter, et unanimiter collaudantes, et
benedicentes

adest.

pus advenit, ecce nunc dies salutis gratia plenus Exsurgant ergo omnes fidei Catliolicae zelato-

Dominum,

qui taiitam nobis digna-

tus est facere gratiam,

tuae sollicitudinis

in diebus nostris per ministerium aperiatur via compendii salutaris, per quam Ecclesia Dei ad antiqiiam et tranquillam jirioris unitalis semitam redeat el grex Dominicus, ad caulam unani eamdemque congressus, sub unius pastoris reginiine, et in unius professione fldei giibernetur salubrius,
;

quod

una cuin praedictaRomanaEcclesiaeorum matre immensa jucunditate laBtentur, quod iinperator tantfe potentiae, et qui tam magni imperii moderatur habenas, promplum se exponitetofl^ert ad fldem Catholicam propagandam in gentibus, ad apud nationes exaltationem ipsius Ecclesiae etiam barbaras prociirandam, etcultum divinum sub Apostolica; Sedis magisterio ubilibet amplianres, et
,

dum.
63.

Sed non minus ex

prajiuissis in te, in-

et in ejus observantia firmius solidetur.

Etquidem

clyte imperalor, eximiae, debet exiiltationis causa

digne gaudemus, excellentissime iraperator, quod

'

Lib. 111. Ep. cur.

cxLV.

consurgere non minus cor tuum debet ardere, tuusque magniflcus animus in gaudiis dilatari pensando naraque pra;mium, quod tibi pro tantae
: :

"

URBANI IV ANNUS
pielatis

3.

CHRISTI 1264.

143

opere divina

dispensatio
jiro

coinpcnsabit
re
tain

consiclcrando quoque, qund

tani utili, tam(|ue

sancta,

Deo

et Ecclesi;c
et

fructuosa funipcr cuncta

dilatabilur

ad vindictiim excitatus; atque sultiini Azalinis, (|iii ;id ^iiuin oppidiim amandalus eriil, iiroinissis illectus, in Tbraciam, conjunctis sibi Scytbis,
copias infiidit, oinnibusque vastatis paruin abfuit
(liiin

culo lu3B

ina-^Miitudiiiis

potentia;
latiiis,

inuiidi climata exteiuletur

et

PaliCdlogum e Tbes?aliii recedcntem

ille

ciijie-

aniplius vita tua, et posl tui dissoliitionem coi[)oris

ret, nisi

antevertens

liostis coiisilia, suiieratis

nun(|uam

tui

memoria nominis morietur

Deo
Ecclesia; su;e sponsa;

po-

montibus, qui juxta Ganos sunt, ad maritiinain

oiiiiii

tes

iiti(|iie iioii

imiiierito

salutari tiio, pio cu-

acciirrisset; iiivenlisc|iie

diiiiliiis

Irireiiiibiis

jus boiiore taiilum

promoves, jubilare, sibique devotas

actioiies exsolvere pro eo, (luod
tibi

boiium gratiarum
,

Liilinis, iis(|ue

exceptus CoiislanliiKipolim
rebus, ad
(|ueiii

petiis-

set.
sia;

Sed

inissis Palaiologi

Eccle-

scire

posse

restitiiendum laboratum est;

Cy|)ro agentes,

iiuiic

ad Graecos

ac velle de alto concessit inveniendi ac prosequendi vias et modos, quibus, remotis a lanto negotio

in

conjunctos

(luideiii

Ilomanae

Ecclesiae, sed graviter a Latino arcbiepiscopo dis-

cujuslibet

veteris

difnciiUalis

obstaciilis
facili

sidentes, nos

convertamus.

tam damnosa

geiitis utrius(]ue

dissensio de

amodo
infra
:

divina favente clementia sopiatur .

Et

Pontifex cumponendis Grcecos inter et Latinos Cyprios discordiis intentus. Diuturnas Graecos inter ac Latinos regni Cypri prajsules con06.

64. Ideoque

inus attentius et

imperialem excellentiam rogahortamur, obsecrantes te per as-

troversias decideral Alexander, sed Gra>ci ac Syri

non slelerePontificix
qiie

sententi;, atque a Nicosiensi

:

persionem sanguinis Jesu Cbristi, quateniis atten(lons provide, quod moia seinper exlilit nociva
paratis,

archiepiscopo insulae metropolita dL-fecere

cuin-

arcbiepiscopus infanda crimina, qiue

Nicosiffi

quodque

tanta; saliitis
;

opus nonest

ali(iiia-

patraliaiilur, plectere mcditaretur, iiiiigistratuum-

tenus diirerendum
sed

nostras et preedictorum fra:

<iue auxilio deslitutus impiinita

rcliii(|iiere

coge-

truni nostrorum animas ulterius non suspendas

retur, vitia in dies pullulabant.

tifex

Quo

iiiidito,

Pon-

tanquam
et

solaris radiiis de ciijtislibet obscuraj

ad regia; prociir;itorem ac
Grajcos

proceres scripsit

dubietalis caligine in auroramliicidam festinanler

ut arcbiepisco[io

erumpas,

consurgens in EcclesicC fundauiento patefacias toti mundo tuae bona; super boc inlen-

revocanti,

immania^iue
iii

illa

Syrosque ad officium crimina adulteria,

,

ludos
[lius

iiefarios,

qiiibus iiumeii blas|ihemis sae|)uiiienti

tionis splendoreni, tuique laudabilis propositi cla-

vocibus

[leteretur alia([iie scelera

:

ritatem. Accelera, qua;sumus, ad paratos tibicum

desiderio iiiaterna} suscei^tionis amjilexus, et conlidenter paterna; cbaritatis bracbiis

ita
te commiltas mater sub longiori exspectatione ulterius quod
:

opem explicarent ni facerent, se arcbiepiscopi eorum auxilio destituli in eos latas seiitenlias fir Quanquain a temmas justasqiie liiibiliirum
:

non languescat, nec

te altius raucae tiaiit.

patris fauces

exclainando ad

Cajterum praidictos ejiiscopuin, nempe Nicolaum Crotoniensem, Gerardum

regno Cypri auctoritale Sedis A|jostolic;c fuerunt Lalinorum Ecclesiae institutae, inter iiisoium el Graecorum regni ejusdeiii Ecclepore,
in
sias su[)er diversis articulis

quo

materia dissensionum

et

Raynerium, (erant

ii

Minorita;,)

cum omni

be-

us(|ue ad moderiia [lerducta tempora, felicisrecordali(jiiis

nignitate recipias,

eorumque
:

exbortationibiis auipsi

Alexandii

|ia|i;e

[ir;edecessoris nostri ordi-

res tuae serenitatis inclines

enim

sincerita-

natione salubri extiterit terminata de A[)OstolicaB

[ileiiitudine [lotestatis
;

tem animi, favoris plenitudinem, et amoris atlectum, (luibus te tuiinKiue imperiuiii [iniseiiui Deo auctore proponimus, ac nostram etdilectorum fratruni iiostrorum intentionem
indicare. Dat.
tibi

nonnulhe tamen

[lersonae

(|uidcm tam Ecclesiastic;e,

videlicet et Syri regni

Gr^ci ejusdem, contra ordinatiosaeculares,

quam

aperlius poteruiit

nein

apud Urbemvetereiii

kal. Julii,

venientes,

hujusmodi temeritatc propria, ut dicitur, non solum i|)saiii, proiit teuentur obser-

Pontificatus nostri au. ui .

(J5.

vare, coiitemnunt; veruiii et coiitra venerabilem

De

inisso e|)iscopo Crotoniensi ab

ad Palicologum, ut ipsum ortbodoxa (ide ret, Gni^cosque ad (ibsequium Sedis Apostolicaa

Urbano imbue'.

nostrum arcbiepiscopum Nicosiensem, et Latinorum Ecclesias, ([iiibus antea, sicut ferlur,

fratrein

suberant
gentes, in

et

[larebaiit,

superbi;e calcaiieum eri-

Magnoquideni animorum ardore de perducenda ad exitum ulriusque Ecclesiie conjunctioneagitaluiii sed ii omnes labores tum incabsum cecidcre. Palaeologus enim, qui se in maxima discrimina ad:

revocaret, nieininit Tbeodoricus Vallicolor

eoriimdem archieiiiscopiet Ecclesiarum

ofreiisam, coiispiratioiies et convenlicula [irassum[itione damiiabili

iiores,

facere non vereiitiir, jura, hoimmuiiitalem ac libertatem Ecclesiasticam,

in eis est,

quantum

pro viribus annullantes. Sed

clerici (jiiam
laici

ductuin intuitus rem ardentius urserat, ubi periculis se emersisse vidit, rem in longius lempus
extraxit.

ct licet noiiiiuUi

tam

Nicosien-

sis civitatis et dioecesis,

Dei limore

|iost[iosito,

ad

Ingentia
-

illuin
:

sane

adiisse
eniiii

pericula,

scelera, ut fertur, laxent habenas, et eoruni aliqui

[lublicis adulteriis

teslalur Gregoras

Constanlinus

Bulgaro-

[lolluanlur,

et alii Cliristuiii et
alii

runi rex ab uxore Jouniiis Lascarisexciccati sorore

sanctos ejus lacessere blaspbeiniis,

sortilugiis,

'

Theodor. Vallic. in Vit. Urb. apud Masson.

1.

v.

'Greg.

1.

iv.

'

E.xl.

iii

Ms. eod. Vallic. sig.

lit.

C. num. 49. pag.

U4.

144
alii

URBANI IV ANNUS
liidis, in

3.

diaiii

CHRISTI 1264.
;

axardorum

jurant sinuliter,
inquinari
perire

et

dejerant

quibus freqiienler illicitu pierique vero aliis

:

Iradit

cum

filio

principis Balho, de cujus

ingenlibiis victuriis alias dicluin est, acies

misisse, sed infausto

com-

diversis et enorniibus
;

non dubitent criminibus

pugnantium utrinque exitu:

duin
in Taurisio

et

quod

est detestabilius,

quidam

in

Haolonus, inquit

',

moraretur,

profundum
tanien

malorum execrabiliter corruentes cum Sodoma non pavescanl; si quando idem archiepiscopus, ad quem ex suo sjiedesuametropoli exslirpare prBedicta
agro Doniini
,

ecce nuntii venerunt ad euni, qui retulerunt sibi,

quod Barchat
rumoiibus

(Bartat)

cum maximo
si

apfiaratu ince-

dens intenderet haeredifare,

intellectis

posset.

His

quoque

ctat officio,

et

alia vitia, et in

sibi

commisso

inibi
veiit

plantare
sui ofGcii

virtutes

ad correclionem talium

debitum exequendo procedere, imponendo poenas, |)roul excessuum et personaruin

qualitas exigit,
in

Haolonus, continuo gentem suam congregavit, et obviavit inimicis suis super quodam flumine congelato, ibique fuit ingens |iroelium inchoatum propter multiludinem gentium, et equorum glacies rupta est, et submersi
:

quantum

decet Ecclesiaslicum
;

judicem et molestiani officii pastoralis tu, fili bajule, non allendens quod boc solum jilectendo, vel ignoscendo bene agitur, ut vita honiinum corrigatur, asseris (nonnullis ex vobis,
filii

fuerunt tam ab una parle quam alia triginta milTarlarorum. Exercitus vero utriusque partis absque alio processu redierunt tristes propter
lia

amissionem suorum
suborlis

Et nouiiullis interjeclis de

noliiles,

inter Tartaros et Christianos discordiis,

in hoc consentientibus) sic ad te spectare hujus-

modi correctionem excessuum, quod archiepiscopus, nisi contra suos servos et clericos, introinittere se

de quibus antea egimus, ac diice Haoloni profligato a Sarracenis, subdit de bellicoapiaralu abeo
instructo
Quando vero Haolonus iiitellexit de soldauo yEgypti, qui regnuin Syriae invaserat, et
:

non debeat de corrigendis eisdcm propler quod ejusdem archiepiscojii officio circa hoc per vos non sine animarum periculo, impeiiito,
:

fugaverat geiitem suam, coiitinuo suuin exercitum congiegavit, et misit ad regein Armeniaj, et

dum inter vos, et ipsum archiepiscopum de hujusmodi jurisdictione contenditur, crimina remanenl incorrecta, delinquentium ausus excrescit, peccandi consuetudo quasi pro lege defenditur, et enormes quotidie multiplicantur excessus;
ipsiusque archiepiscopi offlcium adeo non soluni
vilipenditur, sed et iuutile redditur, et quasi penitus enervutur, quod jam non archiepiscopus,

ad regeni Georgiae,
pli

et

ad alios Christianos parliura

Orientis, ut venirent parati

et

contrasoldanum

.'Egy-

alios

Sarracenos.

suum exercitum dam inflrmitas,

:

Cumque Haolonus jam congregasset, invasit eum quaequte eum detinuit per spatium
:

sed simplex potius videalur esse sacerdos

cum

tamen, ul dicitur, pnedicta oninia, utpote juri consona, exercuerit libere usque modo, etc. Post mixta precibus imperia, ut arcliiejiiscopo Nicosiensi in

emendandis Graecorum

vitiis, et

Alexan-

quiudecim dierum et ex illa infirmitate obiit Haolonus cujus rei causa Terra-Sancta) negotium, jam incoeptum, fuit totaliter perturbalum post obitum Haoloni. Abaga filius ejus teuuit dominium patris sui, et rogavit Cobila Can imperatorem avunculum suum, ut ipsum indominiosuo confirmaret ct hoc fecit libeiiler, unde vocatus fuit Abaga, et ccepit dominari an. Doni. mcclxiv.
:

dri edicto
lestes

mandando
nisi

operi studeant,

iutenlat ca3-

68.

Affeclum

egregie

Abagam

fuisse

erga

minas,

arcliieinscojio
:

scelera

opem
i|isis

prffistiterint

ad courcenda ea nec Sedem Apostolicam

Christianos, ac de armoruni fcedere ad excindendos

Sarracenos ineundo
lia,

cum

fidelibus agitasse consi-

censuras
tiat.

merito incutienti defuturam renunQui perpenderil atrocibus adeo flagitiis Cycontaminatos, non mirabitur,
si

jirios fuisse

bar-

barorum praida}, ac furori poslea expositi fuerint, cum eorum iiosteri mensuram peccatorum patrum suorum implevissent. Sed a Cypriis ad Palaestinos
sernionem converlamus.
67. Pontificis studia pro Palcestina et

AlBendocdar sultanus, non iu Christianos ductare exercitum, blaiulis verborum leuociniis Caesarienalque ita dolo hoc anno Caesaream in ses decepit suam redegit potestatem de quo haec Sanutus Eodem anno XXVI Januarii (Junii) Bendocdar
visuri
inferius.

sumus

diim

fingit in Tartaros,

'

'^

item pro Sarracenorum nonversione.

erant Pala?stini in

Adducti discrimen a Bendocdare sullanoBabylonio, ob parlam deTartaroruni duce viclorium ferociente in quem cum Haolo-

Syria

Cffisaream per proditionein, cujus tiinore Ptolemenses turrim nioleudinorum prosternunt, et Ecclesiam Arsus obsidens undique vallavit.
cepit
Irrepsit in

muximum
:

Sanutum

error in designando lempore

non Jaiiuarii legendum putamus, cum sequenli anno Clemens acstate hac caplani
ac
Junii,

XXVI

nus rex Christianoruni Asiaticorum succinclus

copiis signa attolleret,
e vivis ereptus est.

fraude conqiieratur

de cujus excidio

et

aliis

magnorei

Christianae exitio

secutis cladibus tristia lamenta

fundentem

inferius

Quem cum

dereligioneoptime

meritum viderimiis, insignia aliqua ejus gesta, qnamvis nullo certp anno consignata, adducenda
ex
strinxil ipsuin

audiemus. Quac interim horuin malorum ignarus Urbanus pro instaurandis rebus Syriacis auxilia compararet, prosequamur. Habitasunteourgente

Aytono visa sunt. Igitur atictor, ubi antea peradeundi Tarlarorum supremi iinperii spe ab Hierosolyinis restituendis Christiana3
Me-

'

Ayton.

isl.

Biien. c. 30. Sanut.

1.

iil.

p. 13. c. 7.
alii.

ibiil.

Jordan. Ms. bibl. Vatic. sign.

II.

nu.ii.

1960, et

"-

Saniil.

- Clein.

IV.

religioni fuisse revocatuin, coiitendisseque in

tom.

Ep. LiiXU.

URBANr IV ANNUS
Parisiis publicn irgiii

3.

CHRISTI 1264.

1/1

comifin, pro pxpeclitinno

:

iii

Kcclesiam

Homanam
iii

annis

tribu=:
:

menSibus duoet quiescit in

sancta

loca

adonianda

de
',

(|iia
iit

re

Chrislianos

bus, et obiil

civilate

Perusina

Syros Poniifcx cerlinres

fecit

indiierenl u^ene-

Kcdcsia calhedrali
renlii Ecclesia
est

civitntis

cjusdem, qua; R. LauIii

rosos spirilusad Sarraceiiorum iinpeliis elidcndos,

vocata.

ciijus obilu,

quia

auxilium
pisset
',

ipsis

cruce signatorum non defulurum.

inire vixit et miraculosc in Ecclesia Dei, utdictiim

cst habiiit

Cii'>u)iie discordia

ipsorum animos discindi acceimperavit,

ut firinissimam

incremenla, magniim iniriim

ap])ariiit:

gravissime

nam

jier tres

inenses aiitei]uaiu de lioc miindo mi-

pacem redintegrarent, cum ex muluis inimicitiis inaxima Tcrra Saiict;c exitia crearentur. Piinciiics vero 0(.cidentalcs, (|ui iii ariiia sacra consiirrcxerant, coilaudavit, animosque ad pcnetrandas obvias diflicullates
incitavit
:

grasset ad

Dominnm, quajdam stella cometes conlinue usqiiead diem obitiis liominilmscst ostensa, qualis nuiuiuain visa dignoscitur tem])oribiis retro actis qua? dicto Ponlifice in Dornino dormiente, ullerius non est visa per aliquem. Per
:

Borcliardi
*

docincnsis, at(|ue eliam Blesensis

enim Vincomitmn pie^

quod signum

creditiir et sj)eratur (juod ad ca)li

tatem

iii

criicis

insignil)us

corripiendis laudibus ac Jiiditoruin

transierit sanctas

mansiones, propter quod sidus

extiilit.

Pauperum etiam Paganorum

dignoscitiir miraculose

commotum

. Sedisse

vero

Syriie, ([ui

ad Clirislianorum sacra se coiiferebant,

necessaria

antios tres,

mensem unuin,

dies (juatuor,

liijiiido

ciiram gessit, et palriarchie Hierosolymitano Aposlolica;

conslal, cuman.MCCi.xi, fesloDecollationisS. ,Ioaniiis

Sedis legato
(|uo caeleros

illis

suppedilare
se

BajitistuD, die

nimiriim IV

kal. Sciitembris

Pon-

jussil

',

ad Christianorum ritus ca
Contiilisse

tilicium solium consceiulerit, atque e vita VI noii.

benigiiilate

peUiceret.

etiam

ad
pii

Chrislianorum sacra Saladini olim Soidani e Coscejo filium ostendiint Urbani lilteraj
priiicipis
:

Octobris discesserit, ut testatur Clemens ejus successor in liltcris Encyclicis de inito Pontiticatu,

(]iii

ut

rebus ad vitam sustinendam necessariis

S..

quas nos anno proximo ineunte afferemus. Gerendariim rerum peritia floruisse munera a pra^deei imposita, totque honorum emensi gradus probant. Pra'terea inter cailera templa qua; magnifice excitavil vel instauravit, in fmido

consuleret, eas partes priori

sis

Genovefai Parisien-

cessoribus

commisit ^
69. Pontificis mors, et Sefiensiiim hostitis in

S. Sedis putrucinium animus.

jora Urtjauum IV
Ecclesia^(]ue
\\vo

Agitantem maSarracenorum conversione,

gloria
consilia

paternas doiiius Ecclesiam in S. Urbani

condidit, uttestatur

honorcm

Clemens

'

Quartiis in litteris

amplilicaiulffi

inors

ad

decanum

(luam cjuidem auctores immanein comelem portendisse existimarunt, cum ante(]uam ij)se morbo implicilus esset apparuerit; ea(]ue nocte, qua e vivis sublalus est, consiim])tus in auras evaobruit
:

quam

et canoiiicos in ea Trecis institutos, pluribus jirajrogativis ad decorandam pi\T-

decessoris

memoriam

inslgnivit.

70. Pr;c se tulisseiiigeiitcm la;titiam ex Urbani

morte Mantredum acseijuaces,

El

tradit

Ricordanus-.
erant infe-

nuerit.

De eo comete non Urbani modo

obitus,

quidem Senenses, qui

Sede vacante
Petri,
'.

illius factione

scd ingenlium aliarum conversionuin praenuntio

inter alios

cli,

exercilum ad

Urbemveterem
iii

cbus

Ricordanus ', Slero *, Palavinus monaAndreas Dandalus ", Longinus ", acThco'^

jiromovisse, atijue hoslili furore grassatos

iiionio B.

|iatri-

osteudunt increpatoriaj cardina-

doricus Vallicolor

aguiit, cujus j)ostremi

hi&toria)

incom-

lium

littera;

ptos versus ob lucem, (]uam

alTcrunt,

adducimus
torern

ex qiio errorem, qni apnd continuatypogra[)hi incuria irrepsit, duui

Miseratione divina episcopi presliyteri et diaconi sacrosanct;c R. E. cardinales, potestati,

,

Parisii

con^^ilio et

communi

Senensiiiin spiritum consilii

Parisiis obiisse scrihitur,

cmeudes.

sanioris.

Lcctica vehilui'

iii

burguin Perusii, quo

Ecclesia Sancli pouitur ipse Petri.

Ecclesia; sumpsit ibi sacniiuenla,

diemque

Extreinuiii clausit luce scquente Jovis.

Queritur mater Ecclesia, querelasingeminat orbis ca|iut, domina et magistra. Vos, ijuos doctrina; Catholica; pabulo nutrivit et erudivit, his verbis afdatur Si mater sum ego, ubi est ho

cadem

Quo morienle, velut

uioitein cognosceret ejus

Apparens, miuiine stella comata fuit. UnJc putes recte dominum legnasse, lacci'e Cujus tot si^ua uon potuere necem.

dotnina ego siim ubi est timor meus ? Haec quid a filiis matri debeatur insiiuiant: quid erga prajsidentes in subditis exigatur, osteniior
si

nieus ?

dunt
Consonat
cani
""

Theodorico Vallicolore Gregorii dehistoria de Urbani gestis coiiscrii)ta a Ilic

ciiin
:

prajsidentibus suggcrunt

Urbanus patrum

j^ater, mitis, j^ius,

benignus, inu-

honorem liinorem vero adhibendum . Etinfra: Vos, [irout veiidica fide dignorum rclatione liercepimiis, ininime attendcntes, quod matris,
:

matri si(]uidem

nitjcus, gratiosus et

omni

bonitale referlus rexit

'

Uib.

1.

111.

Ep. CLX.Kiv.
pag. 329.
''

lip.
s

cur
l.ib.

(Liv.
111

10

Ep. cLiii.
175.

part. allera Ep.

Uicord. Uist. Klor.

I.

Mouach. Pal. Chr.

iii.
1.

c,

8
'2

uccxcvi.

Ep. cci.\.
Annal.
1.

Lib. iii.

Ster. in

gravatur incommodis, per filios adjicicmlum non erat angustiis ncc fucrat, jn-ffiserlim hoc tempore, super dolorem vulnerum a
quic viduitatis
;

Andr. Daiul.

"

Lengin. Uist. Pol.

I.

vii.

boc an.

1.

Hisl. Ven.

vii.

c.7.

Tlieod. Vallic.

apud

Mass.

V.

"

Greg. Uecan. apud Mass.

v.

' Clem. 1. i. Ep. LXLViii. Ext. in Formul. Mariii. Ebuli pag. 8. Theod. Vallc. in Urb. Vit. Gregor. decan. ubi sup. llicord. ^Ex. in .Ms. Vall. slg. lit. C. uum.4i). p. 133. Ilist. Flor. c. 17:;.

Ann.

ToMus

.\XII.

Uavn.

III.

19

146
vobis
ficlein

CLEMENTIS IV ANNUS
illatoruni

1.

CHRISTI r265.
habilos contra

addendum,
;

ipsain

dum

tempseritis in hac parte, nos tam

sponsi noviter subtracti quasi adhuc busta prose<|uitur, novis injuriis provocalis
et totins orbis

dum ad suani necessariam provisionem enititur,

eam
et tam non sine giavi anima-

vos ejusdem Sedis prosequendo processus, quam eliam alias ad vestras insolentias coinpe^cendas,

prout expedire viderinuis, procedemus,

Perusii IV iion.

etc.

Dat.

et

pro generalis |)aslorissul)stitutionelaborat,

alia

Novemb.

ad

considuranda eltractandaiiistralntis,

71. Spievere Senenses cardiualiuiii jusla

im;

necessarios conalus ii)?ius,

peria

sed eoruin iusolentia noii inipune abiit

rum
est,

et fama; vestroe discrimine,

quantum

in vobis

sequenti

enim

auiio,

cuiu lalius

etiaiii

furorem
'

quam

i)ericulosissime impeditis,

patriinonium ejus

in Tuscia, et eivitateiii

impiignando Urbuve-

circumferre moiireiilur a Gallis repressi, inaxiiiiisque damnis affecti fuere, ul Ciemeiis Oltobono
Senenses, S. Adriani diacono card. significavit inquit, abstulerant Urbevetanis duo castra, et per biduiim fueiunt aute I^adicofauum. Postea relro:

tanam

ipsius Ecclesiip specialem, ac inter cateras

;

ejusdem patrimonii devotam ab antiquo fidelem

ac distiictuni ipsins, guerra
ei

ediclo publicaj dif-

ndationis indicla, per masnatas et insultus varios,

infestando.
afflictoi

cesserant

et aiidilo

quod rex

Siciiiae
:

misit Urbeet

Sunlue

ista

consolationisremedia, quae
tenipore
prajsentalis ?
et

vetanis auxilium, recessere confusi

castris recuperatis

Urbevetani

matri

affliclionis

intraverunt terram

Senensium

Suntne

ista veslrie correctionis indicia,

propi-

liationis oblatio, qiuc pro excessibus et offensisvestris offertis ?

usque ad octo milliaria prope civitalem, et magna prtcda abiiucta, et villis campauis consumptis inceiidio

Aliud certe vester

et ipsius

status

redierunt,
i.

etc.

Dalum

Perusii

VIII kal.

Ecclesia;, ac ipsius conditio exigebat.

non non

est

Quia vero abbreviala manus Douiiui, ut humiliare

Septemb. anno

possil elatos, et confringere pertinaciter resi;

stenlinm cornua superborum nos qui salutem vestram appelimus, et vestra, cunclorumqueCbri-

e vivis boc aniio Azonem marchioEstensem, egregium Ecclesiae propugnatorem, refert monachus Patavinus * queni ait Opi-

Ereplum

neiii

zuuem, ex Raynaldo

tilio

in

Apulo carcere suscepreliquisse

:

sticolarum pericula proculdubio abhorremus, vellenms vos vindicem Altissimi dexteram reniedio
celeris conversionis ad

tum

hairedeiii

principatus

ante

ipsum corde contrito, et humiliato spiritu pra^venire. Ideoque universitateni vestram monemus et horlamur attente, vobis
nihiloniiuiis praiseutium tenore niandantes, quaiis,

Url)anum vero defunctum, plures ejusdemUrbani lilterse tum ad Opizonem % quibus conceptum ex tum ad Venetos ' atavi morte dolorem mulcet alios, quos Opizonem ab Azone Apostolicae (ine
;

clientelte

commissum

tueri hortalur, datae osten-

tenus, ab

qua; circa prEedicta, et praecipue circa

sunt, hactenus desisten:

dunt.

patrimonii civilales et districtus molestias pnedi-

ctorum lemere
tes,

atteiit ita

de ca'tero similia nuUatenusatlentetis

si

scituri

' Clem. IV. tom. Reg. hist. I.

ii.

Ei)-

lx.xiv.

Monacli.

Pat.
Ibid.

Chr.

1.

iii.

m.

Lib.

iii.

Ep. cur. XLVii.

'

Ep. sLviu.

quod

nostris monitis et

mandalis parere con-

et sig. post

eamd. Ep.

CLEMENTIS

IV

ANNUS

1.

CHRISTI

1265.

1.

Clementis

IV

electio,

ad omnes
Christo

prcesules.

primordia et litlerce Excurrebat duodecimi a

dissidentibus
iis,

nato sa?culi annus sexagesinuis qninlus,

Indictione octava,

cum

ad quos

primordiis haec monumentis tradidit Ptolemffius Lucensis' Aiino Domini mcclxv. Clemens IV inCathedra Petri sedet. Vacavit Ecclesia tunc post mortein Urhani mcnsibus v. Hic nalione Provin;

summi

Poiitilicis

electio pertiuebal, ejus ope, qui

cialis

de

villa S.

fldclium mentes voluntalesque discissas coiijungit,

sedit aniiis tiibus,

^gidii vocatus Giiido Fulcodii mensibus novem, diebus vigin29.

Guidonem episcopum S. R. E. cardinalem Sabinensem Petri successorem renunliarunt, de cujus

'

inol. Luceii.

I.

.\xii. c.

CLEMENTIS IV ANNTTS
ti

1.

CHRISTI 1265.
:

147

(|ualtior, et vacavit

etiam annis duobns

et
:

menquod

sibns novem. Vincenlius dicit annis Iribns

forte dicil, ([uia eo temfiore
iiltra
,

quo Gregorius X fnit mare, se habuit eliam nt vacans. Hunc com-

muniler historici sic describunt, quod fuerat vir magna' probitatis et exempli, quia omnem ftatum

non tam verbis, qnam exeinplis perpoliebat adeo cnim prffistanli fuit religione ac [lietate, ul contem|)lis humanaj vita; dehciis, as[)errimo vilae generi, Carthusianorum familiam ingressus, sese addixerit et magna sanclitatis oiiinione ac fama apud homines collecta, diem exlremum piissime
:

mundi expertus
habuit et graliose

est;
:

et

in

qiiolibot virtnose se
fiiios,

clauserit, ut e Cleinenlis ijisins lilleris' elicitur.

3.

primo (]ui(lem uxoratus

:

Ornavit

cffiteras

virlutessingulari modestia:
sine [)om|)a, simulato,

quos habuit,

in cultu enutrivit divino

advocntus

|)rofectns

enim Perusium
,

in utro(iue jure in cnria regis

Lndovici sancti gra-

ut volunt', cullii

iiiipositum sibi

onus excufere
dignitatum
tiil-

tiam habuit in conspectu ejus; unde et ipsum de suo secreto fecit consiho mortua vero conjuge,
:

eo studio

coiiatus est, qiio ca^tcri

gorc
scribit
tiiit

[)erslricti
:

eas

ambiunt; utque Longinus'

divin;B [irovidentiffi rehictari

vitani

clericalum assumpsit,

et in

lirevi teiii[)ore

Vix cuin lacrymis cardinalium vinci po-

factus est propter sua merita Aniciensis e[>iscopiis,

D.

Ac (icmum, ne

inde assumitur in archiepiscopuiu

Narbonensem

videretur,

sumimim

Ponti(icatum, omnibus effuso

soleniiii ritii Pontificia tiara

|)ropterexempla virtutuin, quas videbantde ipso.

gaudio exultantibus, flens ipse ac mcestus admisit.

De e[)iscopatu Aniciensi' et Narbonensi ' archiepiscoi^alu gestistestessuntejusdemClementis lilterse, quibus Apostolica studia in eas Ecdesias explicat: atque etiam in postremis addit e Narbonensi provincia originem traxisse. Pergit Ptolemreus Lucensis': oPropter quae omnia (nimirum eximia virtntum ornamenta), Urbanus prajdecessor ejus cardinalem Sabinensem facit, ac landem ab eodem papa Urbano in Angliam legatus mitlitiir |)ro|iter turbationem inter regem Henricum et comilem

Kedimitus paulo posl

Encyclicas ad orbisCatholici prajsules acceptis pro emblemate iisdem prtcdecessoris verbis * fac mb-

CUM DOMiNE siGNUM IN BONUM de siisce|)tis Ecclesia atque ad imi^lorangubernaculis litteras dedit' dam divinam opem pro iis egregie moderandis
; :

incitavit.

A.

Clemens,

etc.

His (liebns felicis recordatiouis

Urbami

pa[)a

prajdecessore
versoe

nostro VI non. Octobris viam uni-

Simonem
in

Montisfortis. Exislens

in Francia, quia
:

carnis ingresso, et sicul de largissiina Dei

Angliam

transire

non

poluit, eUgilur in [^apam

pietate confldimus, post labores ad

prajmium evoEccle-

sed scrutinio retento mittitur pro ipso acoUegioo.

cato, tantique patris defuncti cor[)ore, |)rout est

juris et moris,
siastica; tradito

Ha;c Plolemaeus, quibus consentanea Jordanus'

cum

lionore et reverentia

iisdem fere verbis aflert

consentiunt quoque Ber-

se[)ulturae, episcopi, presbyleri et

nardusGuido", MartinusPolonus', et utahosomittamus, Appendicis Parisio adjecta; auctor, verbisque [larum ab eo discre|)at (1). 2. Ut vero eximiis virlulibus fulsit, quibus omnium amorem admirationemque sibi coiiciliaita [latrem vit, ac tot honorum gradus est emensus sapienlissimum uactus erat, qui ipsum ad virtutes
; '

diaconi

cardinales habito super futuri Pontificis

electione tractatii, in nos tandem, licet immeritos,

de legatioiie, quam susce|)eramus in Angliam, redeuntes, et per aliqua lerrarum spatia ab Apostolica

Sede remolos, suos oculos injecerunt, nos Romanse Pontilicem eligentes.Cumque deinum Perusiuiii venissemus et insuflicientiae
in Ecclesiip
^ Long. Hist. Pol. I. vii. ' Ptol. ' Clem. I. IV. Ep. cur. x. * Formul. Mar. ebuli Lucen. Hist. Eccl. I. xxil. c. 30. et alii.

Olem.

I.

ri.

Ep. clviii.
I.

30.

Luc. Hi?t. Eccl.

in

XXII.

c.

Lih. iii. Ep.

'

xxxi.

i?.

'

Jord. Ms. Val.bibl.

Ptoletn.

i.

Bern.
ili.

Chr.
tit.

Rom.
XX.

Pont.

Mart. Pol.

iii. in

Clem. IV.

Anton.

pag. 34.

Clem.

1. 1.

Ep.

quai eit. etiam in eod. For, pag. 28.

p.

c. 1.

num. 167.

(I)

De mense

et die,

qua Clemens electus, dissidium

ist intcr

veteres coaivosque scriptores non facile

componendum. Martinus Polo-

nus oibalam Ponlifice Sedem nonnisi diebus v vacasse SLribit, E,\ quo denium heret die viii mensis Octobris anni MCCLXIV, Clemenlem renuutiitum Pontificem fuisse ; cum tamen extet apud Raynaldura anno mcclxiv, 81, cardiiialium, vacante Sede, scripla Epislola data IV nonas Novembris auni mcclxiv. Htolcmaus Lucensis vacasse Sedem notans mensibus quinque, electionem hanc ad sequentis anni MCCLIV

mensem Februarium
diei

protrabit

Qua

in re

conveniunt et Bjronii scheda;

.Mss,

iu

quibus

ehclionem

diei

ix Februarii,
censel

coronalionem

vero

xxu

Februarii, qu;e

tunc Domiuicalis erat, assignalur, Uiramque sententiam componere operosuin

esse

Hagius in

Breviario in

Clemente IV, Mihi tainen sicut persuasuin est noii errare Baronium, qui h;ec forte e probato aliquo Ms, Codice desumpsit (nisi foite duxerimus anlicipandum electionis dieui aii V Februarii, festo S Agatlia; sacrum, cuin BernarJo Guidonis in Cleinente IV, et Joanne Iperio in ila pariltr Chronico S, Bertini) censeo non temere alijiciendain csse Gdem Marlini Poloni, qui eo temport; florens comperla narrabat ulrumque autem cornponen^lum esse iu hunc modum censeo, Clemens absens adhuc, et in Galliis agens electus fuit, ul coa;vi scriptores omnes fatentur. Sed antequam electio ista palam annuntiarelur, claiii admonilus fuit, qui raplim veniens, invilus et reluctans eleclioni de se facta; asseiisum praibuit. Ilinc fit ul duplex ejus electio distmgui possii, seu polius divortium fuil temporis inler eleclionem ipsam, et asseu. sum electioni pra;slitum. Martiiius diem et tempus eleclionis imiicat; reliqui omnes diem produnt qiia electus iialani renuntialur. Conjecturse huic mea; lucem aflundit Epislola quajdam, quain iii rcgislro Clementis e Trecensi Codice vulgarunt PP. Marlcne, el Durand Anecdoct. tom. II. Hanc Epistolam dedit Clemens adhuc Sdbinensis cpiscopus ad Caroium Andegavensem comitem; monens illum, ut quandoquidem Urbem senalono iiomine regendam suscepissel, eaque de causa S. Gantelmum vicarium suum co Iransmisisset, pecuniario subsldio illi assi;

steret. Signatur

illa

in vigilia Epijihaiiiir, liujus

;

nempe

auni

mcclxv, cum anno

;

dignitatem suscepisset

Romanum

sequenli vero anno 1266 Clemens, Pouliflcia jam Pontificem appellasset, Locus unde illa data est non subditur

catu quidquam cogitantem, hoc negotium

electio ejus in Puntificem

cum

Carolu traclaiiduin

mense illo Carolus nondum senatoriam nunquam se Sabinensem episcopum, nunc vero sed vii credo Guidonem adhuc in Gallils agenlem nec de Pontifisuscepisse, Venerat ergo jam episcopus isle Sabinensis in llaliam ; et cum
praecedenti, die et
dignitate suscepta,

infcras,

adventum ejus praecessissel, ut coa;vi oinnes scriptores fatcntur ; hinc aon plane inaoem qua primam ejus electionem ad diem viii mensis Octobris anni mcclxiv anticipavi.

esse conjecturam
'

meam

.Mansi.

148
nostrae

CLEMENTIS IV ANNUS
multiplicis

1.

CHRISTI 1265,

non

ignari,

tam importabilis
formiLlantes, de-

jter

oneris ferre sarcinam, lamqiie eminentis lionoris

fasligiiim
coiisceiKicre
nierilo

lionis snae
stra,

processum temporum a j^erenui fonte creafil remolior, tanto sit proclivior ad siniextiiiguitur
in

|)lerifque

devotio, deliiescit

ad concordiam fratrum instantiam, tanto snpposiiimus oneri luimeros imbecilles; soilicilnliineiu

mum

sinceritas, et fidelitas terreuo

domino

debila dis-

solvitur

(|ua! sola

dat fidei
;

servandiB ad Detim

nostrani

projicienles

in

illuiu, et

in eo

evidens argumeiilum
siibjectis

anchoram spei no^ir.Te, qui dat lasso virtutem, et iis, (|ui non sunt, fortitudinem et robur miilti|)licat, iiifirma mundi nonnunquam elif^ens,
ligenfes

quibus ulique corriiptelae vesana lingua interdum in ipsorum do-

minoruiii depressioiiem falsa coiifingere non formidat. Et ob lioc decebat, iit talis orbi daretiir
divinitus Pontitex, qui aboleret
illicita,

nt adsui nominis gloriam fortia quaequeconfundat.

5. a

jirotervas
fidei, et

Rogamus

itaqiie

universitatem vestram, et

linguas compesceret, dilataret funiculos

per Dei misericordiam obsecramus, quateniis pensato prudenter, quod vobis prsemium superiiffi
cliaritatis

zelum

justitiae

ampliaret
,

per queui devotorum

inlenderetur devotio

et

ini(|uitas

re|)ressiunem
et

acquiritis,

si

circa nos divina palientia

prsesidentes, plenae
;

reciperet correctivam. Pi'oinde

cum

Apostolica

generalis Ecclesiae

regimini

beiiignitas, el inuala beatitudinis vestrae nobilitas

iiobis

devotionis studium exponatis

ab

ilio,

cujus admi-

suggeraut; nosque altiabant

et

inducant,

randa potentia

jier

gratiam dat esse fortissima,

nobis ab ipso cre-

ut in nostris ad vos ageiulis, qui estis Pelri successor et vicarius Jesu Chrisli, debeauius recurrere

quae sunt fragilia per naturam, iinpetretis oratio-

num
ditam

auxilio, ut sollicitudinem
sic

exequamur

exemiilis et merilis,

quod

cuni fiducia Uliali; uou creiJeiiles in nostris justis desideriis nos i)erpessuros re|)ulsam tot pra;>er,

inde accrescat nomini suo gloria. Christianus populus salute ac tranquillitate proficiat, et tandem
nobis
cat, etc.
iis

tiiu in vobis

virlutum sublimitali vestrae cohaei'entiuiu concurrentibus radiis, seu fulgore; duximus

luagislruiu Ladislaum capellanum

luminis claritas iilucesSpondet Apostolicis studiis niinquam defuturum. Dat. Perusii VIII kalend. Martii
i.
6.

ac vobis icterni

ad vesliaiu felicilatem dilectuin et Udelem cleri-

cum noslrum

anno

vestrum, archidiaconuui S. Eustacliii in Ecclesia Strigoiiiensi, familiaiem, notarium et apocrisiariuni aulae uostrae, ut iioslram devotionem saiiclitati veslrai liuiiiiliter

Gratidatorice

retjis

Certiores
illi

Ungarice
reges'

et

aliorum.
in

facli Cbristiani

Clementem

repiaescutel, et uientis nostra;

Petri Calliedra
litteras

Urbano

successisse, gratulatorias
:

beatiludiiii vestriB secreta

detegat el arcaiia. Et

transmisere

e quibus Bela Ungariaj

inlra

Ad

haec coiU|iositionem et ordinatiouem

hasceomniofficiorum genere referlas dedit^: Sanclissimo palri ac domino, domino Clementi divina provulentia saciosanctce ftomanffi
EcclesiaesummoPontinci,Bela,DeigratiaUngaria3, Dalmatise, Cbrovalige, Ramae, Serviae, Gallicia), Lodomeria; CumaniaBque rex, devotusipsiusfilius,
devota

Ulium noslrum regem Sleplianum mediantibus veiierabihbus palribus Strigoiiieusi et Colocensi archiepiscopis factas, nominaliiu a beatitudine vestra pelimus conUrmari, Dat. a|)ud Phyzegni anuo Duuuiu miUesimo duceulesimo
inter nos et

sexag(^simo quinto,
7.

kal. Apriiis.
et

pedum
Ex

oscula beatorum.
et

Clementis ad varios princtpes

inetlabili,

immenso

aeternce beatitu-

dinis fonte misericordiaj abuiidans

illapsus creditur,

fluvius terris

veslram beatitudinem Fater misericordiarum Ecclesiae [tretioso suo planlalae sanguine prafecit; ut jiixta principis Apostolorum

dum

Gralulati jjariter sunt Clecugnatos Epistolce. menli de adepla digiiitate Jacobus Aragouum, Theobaldus iNavarru; , S. Ludovicus Galliaruiu,

ad suos

Alphoiisus Castellae el Legionis reges

reginae
:

tum

|)lures

qiiibus siiigulis alias dedit litteras, e quiuiirani

cum,

praedecessoris vestri, cujus tidem obtinetis et loaucloritatein pascalis gregeni Domini immar-

bus,

cum

reruin

humauarum

des|iicieu-

Sane audito eo, quod peisovestram (cujus jamdudum prteconiade cullu justitia;, de zelo fidei, et de luisericordiae lenitate per plurimorum resiiuentium mendaeia, relatio-

cescibili pro corona.

tiam ac sanctitatem oleant, nonnullas insigues seutenlias decerpere visuin est. Reginte qiiideiii
Navariae S. Ludovici
filiae

nam

uon gaudioruiu sege-

tem ac materiam

in Apostolico fasUgio, sed lacry-

marum

reperisse significavit'. Hicc vero ad illius

veridicam, nostras se uientis obtiitibus pra3sentarant) divina providenlia sacrte Urbi et orbi
iiein

viruiu Tlieobaldum

omnibus virlulibus
:

ornatissi-

pariter pra?fecisset, aflecli sumus iu virlutum Domino hilares etjucundi, sperantes sacrosanctaiu matrem noslram, beatitudini veslrtC commissam,

Si ila nostro, fili principem scripsil charissime, prout scribis, congaudes honori, com-

mum

pati le

adeo deprimit

volumus nihilomiiius oneri, quod noslros et aggravat humeros iuibecilles, ut

vestra nos respiciente gralia, consolationis uberibus recreare, remotis palernaliter his, qui juslis nostris desideriis forsilan se opponunt. Cuni enim

iu tanlae |)raelationis ascensu, cousiderantibus iio-

bis Udeliter, et

quautum

oneris

immiuet

citra

vergente iu senium sasculo, huinana nalura quanto

Deumocciirrere nequeat, (|uod deleclet, Ille tameu uos recreat, qui creavit; et in illo consolationem recipimus, i|ui sjjerantes in se non deserit, lasso
1

<

Rog. post eamd. Ep.

Ext. in

1.

priv.

Rom.

Ei;ci.

toui

ii

pag. 162.

Tom.

11.

Ep. vu.

2 Ibid,

Ep, x.

CLEMENTIS IV ANNUS
virtulem tribucns, et his qui robusti non snnt,

1.

CHRISTI 1265.
et

149
magnos.reges
vi-

hactcnus in hac parte multos

ceris,

robur nuilli|)licans ab Ecclesiae nascentis initiis niundi hiijns infirina eligens, el pcr ea fortia subifjcns ct confnndcns. Sane tnre scrfinilalis rc:

nunc

vinc(!re satagas et teipsum, ctc.

10. Tot modestiae

siiperioribiis

singularis signa
litteris

quai in

ad reges

prae se tulit,

non
non
san-

ceptis litteris, quae tiuedevotionisfervorem, (ineni

siibornata ad [lompani fuisse, secutaopera deinoiislraruiit

:

ad nos

et

Ecclesiam Roin. habere

te asscris,

osten-

qui eiiim
in

lionores oi)esqiie sibi

debanl, etc.

optabat,

derivare
;

sanguine
ac(|iiii

conjunctissimos
et

8. Siniillima cst

litterarum sententia, qna? ad

coiitempsit
giiini

uiide noii
priori

scens carni

Francorum sanclissimum regem Ludovicum dcdit

,

ipsos in

condilione perstare voluit.

in

siliis adliibiliis

cujus aula versatus fuerat, regiisque con Oliin extitit nobis giatiim eiat
:
:

Hacc enim nepoli, qui

aiigurabatur, rescripsil
lent sanclitatem

jam summos honores

',

sibi

quie tanti Pontificisredo-

enimet justum, te noniinare domimim |)ulchruni quidem, nam et verum, te dicereamicum. Sed ad
:

Petro Grosso de S. ^Egidio.

Multis de nostra proniotione gaudentibus,

Pontificatus apicem sola Dei miseratione provecti

(lulciori le

nomiiie filium appellamns,

iit

aiinexa

dulcedo nomini dulcorem internae dilectionis ostendat . Tum non ad ostentationis pompain, sed
ad commendationem verilatis sancto regi, caducarum rerum amore avulso, significatsenonerigi

non corrumpi deliciis, nec opum fiilgore perstringi iUud scias, quod in suscepto rcgimine nec honos nos erigit in superbiam, qiiem onus imporlabile comitatur nec dissolvunt delicia', qiiasconflictus curarum eliminat; necdivitiiB sibi subjiciunt, quas nunquam nobis permisimus dominari iiiio quod laiti referimus, quem servum habere nequeuiit, et coniilem dedignantur . Et supra excusat se, si ejus preces non admiserit: Probrosum, inqiiit, tibi non reputes nostrae ac
fastu,
:

sumus, qui cerlius inimensitat(Mii oiieris et ideo quod aliis gaudium, nobis metum subministiat et fletum. Sane ul scias (jiialiter his auditis debeas te habere, scire te volumus, quod humilior debes esse neque eniiii quod nos vebementer humiliat, nostros debet extollrre ; maxinie cum lionor sa^culi momeiitaneussicut los transeat matutinus. Nec ad nos te, vel fratrera tuum, vel de nostris aliquem venire volumussine
nos
soli

experiniur

speciaii maiulato

prffisumerent,
iii

: qiiia spe sua frustratos, si secus oporteret redire confusos. Sed nec

tua; sororis miptiis

:

gradum

quaeras propter nos

iiec in

altiorem

quia

iiec

nos haberes propilios,

aliquo adjiitores. Si tamen

cis militis

eam cum
:

filio

simpli-

desponsaveris, in trecciitis turonensibus

tuffi

honeslatis intuitii

pati in ali(|uibus

te

repnl-

argenti

sam, qui legisse te recolis pra;clarum, Apostolorum

et audisse Vaseleclionis

(jiiaeras,

princijiis coapostoluiii,

proponimus subvenire et si alliorem nec a nobis denarinm speres unum:et hoc ipsuni secretissimum esse volunius, et tibi et
tibi

non auditum
9.

petitione tertio repetita, etc. Dat.

i

Perusii VJII id. Maii an.

.
qiiGe

(juod

Consentiunt superioribus,

respoudit

solummodo esse notum. Illud etiam scias, nullum nullamque de sanguine nostro sub nostrae siiblimilalis obtenlu inflari volumus:sed
malri

Alphonso
(liu

Castellae et Lcgionis regi^ gratulanti de

tain Mabiliam,

quam

Caeciliam illos viros habere

si

accepto Clementis nomine,

in

cum

S.

Clemenlis festo

lucem prodiisset, eoque postea recurrente, ingentiaaDeo beneflcia acceiiisset: a Flendi potius, quam gaudendi materiam apud nos inveninius iiec tamen animus noster dejicitur, cui
:

essemus in simplici quod locum non inutet; sed remaneat upud Susam, et omnem niaturitatem et habitus honestatem observet, el preces pro aliquo noii pnrsumat assumere nam et
qiios haberent,
cleritalu. Giliani visita, cl dic ei,
:

volnmus,

consolationis

remedium ingeritinexhausta
quos conformcs suo
ut allidat
sic
;

divinae
iiivenit

ei

pro quo fierent essent inutiles,

pietatis abyssus, quce

beiiei)lacito,

verint

damnosa2:et

si

qui rogaper aliquos ex bac causa

et ipsis
si

non

sic elevat

imo

potius
erigit

munera

offerantur, ea respuat,

vult nostrani

opus iniperlectionis abhorrens,

in sublime, sic et

humiles

gratiam obtincre. Dat. Perusii

Felicitatis .

locum humilitatis propriic conservantibus reverenter inanuin non subtrahit adjutricem. Sub illius igitur confldentia, qui sperantes in se non deseril, ad fortia manum misimus et ad gravia coaptaviiuns humeros iinbecilles, et quod possibililas noslra non obtinet, in eo nos posse confidimus, apud quem non est impossibile

Subduntur

in

Perpetuae et Regesto ha*c verba

in die

In sute creatioiiis principio . Susceplam eam piam mentem postea non posuisse, quamvis facile

lilias

amplissimis viris collocare

,

iii
-,

matrinionio
cujtis

potuisset

ex S. Autoniuo constat
:

haec

omne verbnm

Tum

ipsi
;

Eccleslaruin regni sui

verba sunt Dicitur in laiidem tanti viri, quod cuni duas filias nubiles haberet, et nuptni tiadere quacreret, non tanien de palrimonio Ciucifixi, sed
tanttim de proprio, quod noii niaxiniuin erat, eas dolare vellel; atteiideiites ad divitias Poiilificales

decus ac jura coinmendat cumque minus honesla per oratores a Clemente peliisset, ad repulsa) emolliendum dolorem urbaneaddit: a Sic te strenuum Cbristi pugilem, sic cuslodem populi sui vigUcm, operuni altcstatione demoustres, ut cuni
'

seu Ecclesiae
illus

cuin de

illis nil
:

exspeclare valercnt,
et uieliori spoiiso

innuplas dimiserunt

undc

'

Tom. u. Ep.

xii.

Tom.

II.

Ep. DXLViii.

s. Anton. in.

p.

tit.

xx.

c. i.

Ibid. Ep. lxx.xii.

11.

; :

; :

150
Domino Jesu
obsequentes

CLEMENTIS IV ANNUS
Christo traditaG sunl in virginitate Deo
.

1,

CHRISTI 1265.

plures 6 Gallica nobilitate in Lateranense palatium ad id inhabitandum inductos, snbjectis litteris a

Sub
Cum
batur

Trisds orbis Christiani hoc tempore status.

sancto adeo Pontifice Ecclesia e niagnis,
f(;iicitcr

Ciemente perstringi
tno
tnitn,

'

meruil:

a Attentasli

sane pro

libito, et forsitan

sine alicujus necessilatis in-

quibus preniebalur, angustiis

emersit.
|)lu-

cnini Pontificalum adiil, trislifsimaerat

facies
et
:

rium regnorum ac provinciarum

Italia

lacera-

Manfredi

tyrannide

pars illins

quod nullus princiitum devotorum hactenus dnm gens tua Lalcranum palatium tuo mandato iit dicilur, indecenler intravil: quanquam a quibusdam dicatur, quod alicujus auctoaltenlavil:

niaxima ab Ecclesia discissa, orbata sacris, a Sarracenis conculcata jacebat: flnctuabat Germania
in contraria

nec , cui nec ile jure dc nostro beneplacito potestas in hoc aliqua comrilatem babuit vel assensuni
petebat. Et licet

dnorum principnm
in

Ricbardi et AIslndia

jam

tuae litteioj conlineant,

qnod

phonsi eleclorum
cordiis laniata in

Romanoriun reges

confidens de nostra gratia faclurns eras, quod

divnlsa, Inmultnabatiu' Dania, et gravissimis dis-

pioprium exitinm rucbat Ungariae ac Polonia^ gravissimus Tartarorum, veluli jamjam irriimpenlium, terror impendebat squal:

tamen jam feceras;hoc scire te volumus et pro certo tenere, quod nunquam nobis placere poterit, senatorem Urbis, qnanlaecumque sit celsiludinis,

quanlumque

favore

sit

dignus, in allerntro

lebal in iacryniis ac moerore Aiiglia sno rege per-

(lalatiorum

noslroruin in Urbe

moram

trahere

duellium crudelitate vinculis

tur in Hispania Sarraceni
ticis
:

irretito:

grassaban-

ciim

el

fulnro i>ros|iicere velimns discrimini, et

convulsnm a schismaConslanlinopolilannm iniperiun), acgraviora

Ecclesia, cui praesidemus immeriti,

tiain

praseminendejici

siiignlarem

nolumus noslro tem[iore

Latinorum reliquiae vel paliebantur vel timebant :in pericubim addncebalur Terra-Sancla adeo ut Pontifex, quem unum tot luctus ac mala
in

dies

lotius Cliristiani orbis obruebant, vere diceretsibi

sed lacrymarum materiam delato Ponliflcatu snppedilatam fuisse. Snsceplo igitur Apostolico munereadversusManfredi tyrannidem |irinias curas converlil, qno pcrdomilo
,

non gaudiorum pompam

maxime, quein ad ejus exaltationem vocavimus et honorem. Tu ergo, dilecte flli, haec moleste non ferens, constitulus in Urbe, quae tot abundat domibus s[)aliosis, ad locum alium conferre te salage. Nec te dicas de nostris domibus
per
te

inhoneste dejectum

sed [lotins honestali tua; con-

sultum,
13.

etc. Dat.

Perus.
niorc,

XIV

kal. Jun. an.

Reprehensus a Pontiflce Carolus

filii

mox,

ad caelera fclicins inslauranda peificiendaque se accingeret ac suscepta de transfnndendo in Caro:

amantissimi
quentis,

[larenti

charissimo obse:

lum Andegavia}
Simoni
tituli

et ProvinciiB

comiteni regno Sicoepit

:

culo a praedecessore consilia urgere

S.
Caeciiiai

et

errorem demissione delevit seque ad Clementis volnntates flexit. Pancis vero post diebus Ponlificio jussu ab Anibabio Basilicae duodecim
, ,

presbytero

cardinali

A. S. L. injunclum ab Uibano in Galliis munus confirmavit' ulque crnce infignilos jiro ineunda
:

Richardo S. Angeli Apostolorum [iresliytero Joanne S. Nicolai in Carcere-Tnlliano, et Jacobo

S.

Maria in

Cosmedin diaconis cardinalibns

in

expedilione Hierosolymitana absolveret nuncupalo

voto,

illudque
ac S.

cum non tanta Syriae instaret necessilas, cum Sicnla converteret, poteslatem fecit

Lateranensi Basilica Siculi sceptri juribns, initis solemnibus paclionibus, acceptoque vexillo % donatus est. De quibus pactionibus PloIenia.us Lucensis
'

dam cum

Lndovicum regem Francorum ad exjjlicanliberaliter operam fralri est adliorlalus ' ex eo Francornm gloria, Italiae pax, Ecclesiae
liberlas iienderent.

tradidit,

convenluin esse

Circa regire.gis

men,

regni

videlicet,

secundum

statula

Guillelmi, de quo dictum est supra, ad quaeobser-

decus, Conslanlinopolilani imperii salus, Terrae-

que Sanctae

12. Pontifex increpat Carolum Andegavice Aggressus est Carolus' maximis anicomitem. mis supceptam defendendae Ecdesiae provinciam : quamvis enim Manfredus Alpes Palavicini opera

vanda ipsuin snb fidelitatis juramento adstrinxit. Eodem etiam juramento i[isum arcet circa factum quod imperii, quae qnidem pacta adliuc extant (uon) debet se de ipso ingerere, nec eleclioni dese aliter ipso factae consentire vel ipsam prosequi
:
:

faclo cadil a jure regni

Adjeclae sunt plures aliae

prrecluderet,

cum

Pisanis niari [lararet insidias

leges,

quarum
litteris

[iracci|uias
*

ex cardinalinm

memo-

Tybridis fauces sudibus, et saxis obslruere niteretur

;

ralornm

excerptas subjicio.

mare etiam

procellis
*

armatum conjurasse
superiorem
feria
;

viderelur, dictilans
sn[ieratis

virlutein fortuna

omiiibus periculis

Romam

quarla

14. Decernit deficiente hcerede legitimo regni Conditiones sunt successorem esse Ecclesiam. haeredum vestrornm coitn lehffi. Si in vestio, vel

ante Penlecosten, classeinvectus pervenit^atque a civibus bonorificentissinie exceptus senatoriam dignitaleiu adiil. Sed cuni Pontificium jus laesisset

gitimum prout subsequilur, hteredem vos aut ijisos, quod absit, non habere contigerit, regnum
i|)suin

ob
C.

ad

Romanam

Ecclesiam, ejusquedispositio-

'

Clem.
1.

I.

1.

Ep. cur.

nnm.
Eccl.
alii.

49. pag. 14.

i.

nem
3 Ibid.

libere revertatur. Descendentes

autem exvo-

Ep.

ii.

Ms. Vali. sign.

aucl. Plol.

lit.

' Sicul.

rer.

anonym.

I.uc. Hisl.
1

XXII.
*

31. Nang. in gest. S. Lud. Masson. in Lud. IX. et Ricord. Malesp. Hisl. Fior. c. Jo. Viil. 1. vii. c. 3.
c.

m.

Clem. tom.
'

ii.

Ep, xxi.

Ep. lxxih.
bibl.
iil.

'

Ptol. Lucen.

Hist. Eccl. lib. eod. c. 30. Jord.

Ms. Vat.

sienat.

num. 1960.

Clem. tom.

ii.

Ep. xviii.

Eil. in

'.

privil.

Rom.

Eccl. tom.

pag. 19.

CLEMENTIS IV ANNUS
bis et vestris haeredibus Sicili?e regibus
feiiiiiitc

1.
in

CHRISTI 1265.

151

marcs

et

in

codem regno

siiccedent

sic tanien,

quod de libcris duobus maribiis iii codciii gradu per eanidcm liucam concurrentibus, primo<,^cnilus, et de duabiis femiiiis, iiriiiiogeiiila, ctde maie
et

codem gradu |ilnriliiis concurrentibus, priorem natu posteriori, et nKirem fcminac in hujusmodi succcssionibus voliimusantefcrri. Personarum autciii

sicut prKdicitur, ad

hiijusmodi nulla superstite, regniim ipsum, Romanam Ecclcsiam ct ejus

icvcilntiir.

femina

iii

eodciii

gradu similitcr coiicuncntialiis

disposiUonem libcic
IG.

bus, masculus oninibus

vos,

pncferatur. Si vero vobis

Quod

si

forte deficienUbus

quod

absit, siiie liberis e\ vobis lcgitime dcsiiiori coiitigerit, possit

iii

tigeril fciniiiam
illa

inmiptaiii

in

masculis conrcgno succedere,

ipsiiis
:

cendciilibus
et terra

rcgiio

marilabilur pcrsona), qua2 ad

cxislat

regni

reta-

prsediclis

succedcre duntaxat nobilis vir

:

giinen et dcfensioncm

idonea

Romnni

Alfonsns conics Piclavcnsis gcrmaniis vester

dictiis Aitoiisus vobis noii supcrvivcrcl,

etsi

mcn

Pontificis prius supcr lioc consilio rcquisito.

iiisi

iiossit

vo-

Ncc cubct
dcvoto
:

viro Calliolico et Ecclcsiaj Roiiianae

bis succedere unus ex tiliis doniini Ludovici illustris rcgis Francorum, vidclicet major nalu post illum, qui succedit in rcgno Francorum. Et haec gratia, vcl successio tam ex parte vestra, quam ex

et si

contra hoc ficrct, liccbit eidem Ro-

mano

Pontifici contra

ipsam ad privatioiicm [ineiii

dictoruiii regiii ct terrx' sine figura judicii, et abs-

que omiii
filia ipsa

juris solemnitate,

quacumi|uc
si

fctate

partc illorum
scilicct,

erit

tantummodo

personalis

ita

consistet, procederc,

lioc ci

vidcbitur

quod ad nulluin
si

filiorum, vcl

haTcdum
:

expedire. In

regnum
non

vero et terram praedicta nulfucrit dc lcgitimo

(|uaiii
[irffifala

ipsius Altoiisi,

Alfonsuui ipsum pra.'mori vobis

scd
in

lus succedel, qui

matrimovestri

contigeril, bujusniodi siiccessio se extendbt

nio piocrcalus.

hujusmodi major natu succedet

regno
si

Siciliae
filio-

et terra pradictis. Similiter etiam,

nullus

regno haeredes nus dividcUs sed sempcr

:

Ad hoc tam vos, regnum et terram

illa

in

nullate-

uiius taiitum

sub

rum,
sed

haeredum ijisius inajoris nalu vobis non supervixerit, hujusmodi succcssionem habcbit
vel
;

ipsis

conditionibus immediate ac in capile ab Ecclesia Romana tenebit. Vos autcm, nobis recipientibus vice
piaedicti

regnum

Siciliae

ct tcrra

prasdicta ad Roiiia-

summi

Pontificis ct Ecclesiae

naiii Ecclcsiain

cjusque dispositionem libere dc-

volventur.
d5.
Si

Romance, prastatis ad pracsens jurameutum fidelitatis, reservala recepUone ligii liomagii eidem

vero Alfonsum et

majorem natu

prse-

sumino PouUfici juxta

[iressls

ipsius

mandatum
ipsi

ct

tam
ex-

dictos vobis praemori contigerit, nullus aiitis vobis

vos cjus succcssonbus canonice

intraiitibus,
Ecclesiae,

dcscendenlibus eisdem rcgno et terra succedet sed hberiim erit eidcm Ronianae Ecclesia; de ipsis regno SicilicC et terra disponere juxta suee beneplacitum voluntatis. Si autem pradictos Alfonsum et miijorem nalu post successionem hujusmodi, aut eorum liairedcs sine Uberis ex ipsis legitime descendentibus mori
siiie

libcris cx vobis legitime

iu

eorum

iiominibus, et
liajredcs

quam

veslri in ipso
liiis

regno

sub propriis iiomini-

praetibato

summo
et

Poutiflci, cl

hujusmodi ejus
liomafidelitatis,

successoribus,

dictaeque Ecclesiae ligium

gium

facictis,

dictum juramcntum
:

faciendo

litleris, praestabitis

mentionem de praiscnti Instrumenlo, seu hunc modum Ego Caroiii

regnum Sicilite ac terra prcedicla siiiiihterad camdem Romanam Ecclesiam, ejusque disconligcrit,

positionem libere revertentur. Scd

et

si

aliquem
coii-

de

aliis

succcssoribus vcstris regein vel reginam

legiliina prole sui corjioris

Concepta est iisdciii seiitenUis hiijusinodi sacramenti forma, atque ea qua Pctrum Aragoniim, Joannem Anglorum reges, Parasonum Calaritanum toparchum, ct alios Scdi Apostolica
lus, ctc. B

Siciliffi siiie

mori

se obstrinxisse
hae leges dictae.

vidimus. De eo vero nuncupando

tigerit, in

fulurum succedent eidem,

servatis gra-

dibus,

si

supcrstites fuerinl hcC personsD, videiicct

regis, vel reginae sine prole lcgitima sui corporis

desccndentis frater, vel soror ac collaterales supe-

Qucedam slatuta Carolo iioliftcat. Hiijusmodi autem homagium vos et dicti haeredes facere, et juramenlum fidclitatis prcX'stare se17.

mares etfeminae, ut puta palrni et avunculi, et sursum usque ad quartiim gradum duntaxat illis coUateralibus, quos vos
riores

cundum

prffiscriptam

formain,

si

Romauus Pon;

amitaj et materterae
,

tifcx in Italia fuerlt, infra sex

menses

si

vero

eum
post-

extra Italiam esse conUgerit, iiiUa

annum,

habetis ad praesens, et habebitis,

tur, exceptis. CoUaterales etiam

dum

vixeritis,

et

quam

regni

dominium

adepli fucritis, tencamini:

qui post vestrum obitum ex eisdem forsitan orieninfcriorcs succe-

et singulis ipsis successoribus

Ecclcsiaj renovabitis

dent similiter mares et feminae, utpote nepos vel

et eidcm Romanae tam ipsiim homagiiim, quam hujusmodi juramentum. In oplione auteni et be-

nepUs ex
teni

fratre, vel sorore

et inferius

usque ad
sii-

neplacito erit Roinanae Ecclesiae vos et hc-eredes vestro-;

eumdem tantunimodo quartum

de feminis rectae
linccB,

graduin. Qiiod au-

ac collatcralium
taiii

tuin fidelilatis ct ligiuiii

vocare ad prcxslandum pcrsoiialitcr juiamenhomagium Romaiio Pon;

perius est expressum, inteUigcndura est

nuiitis,

de

quam

etiam de innupiis

duinmodo

nupl;c

dummodo ad hoc vobis tifici et eidem Ecclesia; vcl aliqueni tulum lociim staluant, et assignent
;

sint

fidclibus ct Ecclcsiae devotis. Et sicut intcr

scilicet
:

cardinalem ipsius Ecclcsiae, vcl alium, qui vice

has personas gradus servari volumus, ut prior gradus posteriori gradui praeferatur

sic ct

Romani PonUficisjuramentum juxta eamdem formam, et homagium recipiat, destinare . Paucis-

152
qiio interjectis,

CLEMENTIS IV ANNUS
de noii conjungendis
:

1.

CHRISTI 1265,
niobilia, vpl

Sicilia ol ini-

bona

immobilia resfituantur Eccle:

perio sancitiini
obligantes,

Jurahitis vos ad hoc S|iecialiter

vel alios,

siis, qUiT?

a tyrannis erepta essent

tum

in

crean

qnod nunquam per vos

seu
vel

dis praesulibiis libertas

nullatenus violetur:

Omaliae

quocumque niodo

procnrahilis, ut eiiganiiui,

nes insuper Ecclesiae, tam cathedrales qiiam rcgulares

et sa^culares,

nominemini in regem, vel imiieratorem Romanoruni, vel regem Theutonise, seu dominum LombardicB, aut Tusciae, vel majoris partis
:

necnon

et

omnes

praelati
sae-

et clerici, ac universae personie

Ecclesiasticae,

earumdem

cnlares et religiosae, et

quaecumque

religionis loca

Lombardiaj, vel Tuhmk et si electionem, vel noniinationeni el im|ierium, vel ad regnum Romanorutn, seu ad regnum Thentoniae, aut ad dominum LombardiaB, vel Tusclffi, seu majoris iiartis earum, de vobis cekbrari contigerit, nulluin hu-

ciim

ommbus
aliis

boiiis siiis in

elecfionibus, postula-

tionibns, nominalionibns, provisionibiis et

omni-

bus

plena libertate gaiidebuiit

iiost

nec

aiite ele-

ctionein, sive in electione, vel

regius assensus
:

vel consiliiim aliquatenus reiiuirelur

(iiiam uti-

jusmodi
stabilis
;

electioni, vel

nominationi assensnm

prai-

que libertatem vos

causae, ad

et vestri in

vel inlroinittetis vos ullo

modo de

regi-

per manuteiiebitis .

regno baeredessem Omnes etiam Et infra

:

inine ipsius imperii, vel regni

Romaiiorum, seu

joris parlis

Theutoniae, aut Lombardiae, seu Tuscia;, vel niaearum . Atque intermissis pluribus,
S|ieitantesdescri|ita3 sunt,

forum Ecclesiasticum peilinentes, libere absque ullo impedimento agitabuntur, traet ventilabiiiitur coiain

ctabuntur

ordinariis,

et

quibus siiigul leges eo

et oplio datur, si

vocaretur ad imperium, aiterius

:

principatus habenas capessere

serario

de censu Pontificio
hacc

annis singulis inferendo

constituta

terminabunlur ])er eos et si ad Sedem Apostolicam super hujiisiiiodi causis appellari contigeril, tam appellantes (|uam appellati ad eamdein venire SLdem, proap|)ellatioaliisEcclesiasticis judicibus, et
:

sunt:
18. a

num
Pro toto vero generali censu ipsorum teriae octo niillia unciarum auri ad poniu festo R. Peti-i,
fuerit,
ipsi

prosecutioiiibus, libere et absqiie inbibitione

ali(|ua

permiltantur. Sacramenta vero

fidelitatis

regni et

|)raestabuntur, secundiim

antiquam etrationabilem
est,

dus ipsius regni maniis Ponlifex

ubiciimquc KoPoiitiflci,

coiisuetudinein .
20.

Roinano

et

Convenlum etiam

nt iiiiquae leges a

Romana3

Ecclesiai aniiis singulis persolvenlur.

Si

Friderico, Conrado,autjVlanfieilo, qni tyrannidem

vero vos, vel vestri in dicto regno ha^redes, quo-

antea exercuere, adversus Ecclesiasticaiii digiiita-

cumque termino
;

noii solveritis

ipsum et exspectati [ler ipsum immediate sei|uentes, de illo ad plenum non satisfecerilis eo ipso eritis excominunicationis vinculo innodati. Quod si in secundo termiiio
;

integrum censum duos menses, termiiiuin

tem

lala)

abrogentur

ac veteres a
qiiae

GuiUelmo

II

Siciliae

rege promulgatae,

vel popiili

commoda

Ecclesiarum, spectant, reslituantnr. Adjead

cta qiioque ea lex,

liffi

ut Carolus ac successores Sici-

reges

nullum

foedus

cum
:

gentilibus, Sarrace-

infia siibsequentes ikios ineiiSL-s

eumdem censum

nis,

schismaticis,

Catbolicis adversus

Romanam

sine diminutione (lualibetnon persolveritis, totiim ac tota terra pra;dicta Ecclesiaslico erunt supposita interdiclo. Si vero nec in tertio termiiio

Ecclesiam coire possint

tnm de

exercitu in ho-

regnum
infra

slem contlando, acregio de conventis superioribus Dipbimate edendo condictiim esl. Actum Roma3
apiid

duos inenses per plenain salisfactiouem illius ejusdem census vobis duxeritis consulendum ita quod, transactis eoikm termino et duobiis jiroxime sequenlibus mensibus, non sit de octo millibus unciarum hujusmodi primi lermini ipsi Ecclesiae integre satisfaclum ab eisdem regno et
;

Lateranum

in Basilica Salvaloris,

qua;

a^i-

pellatur Conslantiniana ante sacratissimum altare

ipsius Basilicffi IV kal. Junii,
Pontificatiis vero priedicti

anno Domini mcclxv, domini Clementis PP.

S.

IV anno
Basilicae

Hacc uhi constiluta sunt ab Anibaldo

dnodecim Apostolorum, Richardo

An-

terra cadetis cx toto

et

regnum

ipsuin et terra
et

ad

Romanam
19.

Ecclesiam integre

libere rever-

Joanne S. Nicolai in Carcere-Tulliano, et Jacobo S. Mariae in Cosmtdin diaconis cardiiialigeli,

tentur .

tertio

Constilutum praeterea est, ut recurrente quoqne anno equnni eximium albi coloris

bus, Clemens Aposfolica auctoritate singula communivit : a NuIIi ergo, etc. Dat. Perusii per

manum

magistri
II

Micbaelis de Tolosa S. R.

E.

Carolus, et successores ofTerant Poiitiflci, accepli Pontificia liberaiitate Siciili regni ergo. Tum ut
trecentos equites egregie armis inslructos Irimestri

vicecancellarii

integro, laborante bello ditione Ecclesiastica

non. Novembris, Indict. ix, Incarnalionis Dominicae anno mcclxv, Pontificatus vero domini Ckmentis PP. IV aiinn . 21. Carolo cle accepto rcgio noinine gratulai

regiis sum|)tibus in Ecclesiae

obsequio suslentent,

tiir.

Perfecfa
:

ea celebritate Carolus, missis ad

idque oflicium,
ritimis auxiliis

visum sit, cum macommutent. Beneventum, ejusque

si

ila Ponlifici

Clemeiitem
exornavit
Pontifex,

litfcris,

regio noinine veteres tifulos

bausisset

ex

quo quantum gaudium

utijue
illi

agrum, suis liniilibus ex Apostolico placito definiendum, Ecclesiae reservatum censeant: at(|uead

aliis significavit,

bene coepta proprecatus cst

' :

sequeretur,

faiista

pluribus

eam instaurandam urbem necessariam niateriam

iEquo pretio suppeditent.
jus asserenduni in Sicilia id

Tuffi

magnitudinis nobis
.xxxii.

litterai,

per noslruin

Ad Ecclesiasticum vero cautum est, ut omiiia

Tom. u. Kp.

CLEMENTIS IV ANNUS
nominis novum liluldm et excelientiaB regalis solium extcrioribus ociili? ofTcrentus, totum noslriim iiilerioreni ho-

CPIRISTI 1265.
dissimulavit

153

nuper nuntium

assignatae, regii

Carolo

calamitosissimum Ecclesiae
',

stalum

Vide, inqiiit

partes orbis 'concnssas,

et scire jioteris

causas inopia'. Anglia adversatur,

et querilur,
sufficit, llalia

minem
ca'luiii

tanto gaudio perfudeiunt, nt levatis in maiiibus dicere Doiiiino cogereniur Con:

Aleinannia vix obedit, Francia gemit

Hispania non sibi
eniungit
:

firma hoe, Deus, cjuod opeialiis es in

eonfitlimiis in

iiobis.

Sane

et

unde

potest

non subvenit, sed Piumanus Pontifex, si

aliis

eodem,

ciijus pcifecta siint opirn,

Deum

timel et reveretur lioniines, sibi vel

in

qiKul

liia,'

proinolionis inilia succrssu lirmalurus

mililia, vel jiecunia subvenire ?

optato corroborabit injudicio et juslilia

rpgmim

23. Ilis angustiis pressus S. Ludovici

Franco-

tuiim,

liosles

sub pedibus
id

tiiis

conteret, el libi
id.

rum

regis o[iem imjiloravit

-,

exposuitqiie c|iianto

barbarassubiget nationes.
Jul.

ete.

Datiim Perusii V

fiirore

Manfredus ob excilum Carolum Ecclesiam

Clemeiis, etc. rcgi

Ducendi ob

in

Sicilise

regiinm exercilus

concutere nileretur.

ad illnd e Manfiedi mariibus vindieandum potcstaleni conlulil '. Quo vero niajor Carolo auctori-

Francorum

illustri.

Siciit

Pbarao conlemplus surgil

in

scanda-

de eo soleinni ritu regiis insignibus ornando agitatum est , nec enim spes aberat Siculos facile deserto tyranno illius obsetas coiiciliarelur,

lum,

sic perdilionis nunliusetini(|iiilatis

alumnus

Maiifiedus, quoiulain princeps Tarentinus, \idens

ipsius (niuiiruin Caroli)
exiiide se pra;eipitio

adventum,

et praevidens

quiis se addicturos, designala est

dies sacra Epiita flagi-

proximum

et debitaj

rnina;

phania? Doinini proxime appetentis aniii,

tante Carolo, (jucm exlremo hoc

viciiuim; ex eo spirilu niinis leineraria; prtcsumptionis

anno

Cleineiis

assumpto, (|Uod idem rex suuni prcemissis

Aibanensiepiscopo et quatuor aiiis diacoiiis cardinalibus muiius iiijunxijse, ut ipsuni et uxorem digiiitalis rcgiiE ornamentis incerllorem
fecit ', se

ex causis iter accelerans venerat, equis ut praj-

signirent, atque ob pacta,

quee ipsum inter ac

quod militia; regis ejusdem per eumdem Manfredum variis iinpedimentis opposilis via non palet, nisi forte in niagna
mittitur et pecunia iminnnilus,

Ponlificem intercederent, clientelare obsequium ac niunus caidinalibus deferret; cum nec facile
adire Pontificem, nec Ponlifex
22. S. Ludovlci contra

nuiltitudine venial, tune praesertim cuni auxilio

Mediolanensiuni
flavit

facile

transitura; vires suas con-

Uomam

sine gra-

iu

uiium, satagens

praefatum rcgem, vel

\iori iiiconimodo conferre se posset.

perreiiulsos opprobriuin, vel per conclusionis dis-

plorat, Caroliim

novuin ac

legit

Manfredum opem imCum cum eodem certare vetal. mum regem adveisus suam ty-

pendium confumlerein
ac ipsani
Ecclesiani in

sinu Ecclesia; niatris suai,

eodem. Ecce,

fili,

satis

clamatad
tiare

te facti istiusqualitas, satis

:

etiam
sufficil

fratris

raniiidem assurgere viileret Manfredus,

iii

suin-

charitus interpellat
:

amanti enim

mas angustias Ecclesiam

ritis,

conjecit.

Exliauslum eiat

snfficit,

ut noveris tu,
:

Pontificium ffiraiium, consuniplum bellis pnete-

tantumque

etiain

alieni a;ris

susceptum ut

ipsarum eliam Urbis Ecelesiarum possessiones pi Ecce * , inquit in gnori Clemens subjiceret Simonein tit. Sanclae-CajcilifE presbytelitteris ad ruin cardinalem, pro ipsoregeSiciliai possessionis
:

amare, non deseris sulTicit inio pro certo supponimus, niatri tam pro filio suas necessitates exponere sufficit fralri apud fratrein, geientem niliilominus erga se patris at:

nunquos debes ut firmiter credimus,

qui

fectum, talibus interpeilare

precibus,

et ii)sum

Ecclesiarum Utbis, exceptis S. Petri et S. Joannis Lateraiii, et cardinalium Ecclesiis et Hospitaliuin el nionialium, obligavimus usque ad centuni millia

ad suceursusacceleraiidum reniedium lalilcr provocare. Atlendalur itaque zeliis filii, fratris et patris nec in laiita necessitale affectio si accumu:

librarum iiroveiituuin, si ea potcriiiius invenire etexponemusEcclesiasmagnopericuIo.elc

:

germano ad quod et nos ex intimo meiitis affeclu quas possuinus delata deficiut inalri, filio et
:

Atque adeo arctalus erat sanclissiinus I^onlifex, ut cuin inde premerelur inojiia, eaque [lersuaderet, ut arte aliqua ad corradendas pecunias uteretur, hinc abduceret numinis divini timor, ningno virtutis exemplo induxerit in aninuiin, egestutem ajquo aniino pali, atque ab alienis opibus puras

precatorias persuasiones et persuasorias preces adjicimus, jiietatem regiam nioiienles, orantes et obsecrautes in Doinino Jesu Christo, ac in remis-

sionem

tibi

peccaminum injungentes, qualcnus

qua decct meditutione considerans,
compatiaris,
et

piffidicla pia

memorato
Perus.

regi
lial.

nobis,

etc. Dat.

XV

Aug. an.

manus
Aiigit

servare; sui-Cfpluniqiie consiliuiii

cardi:

24.
littera;

Extant phires eo argumento Clementis

*,

cnali S. Nicolai in CarcereTulliano significarit

ad S. regim deprecatoria;

qua;Iegentibus

nos cogitalus assiduus de paupere statu noslro, cujus relevationem Deo coinmiltinuis pro cnjus amore et proximoruin exeinplo iiostram
:

eas non possumns, quibus eunidein Francorum regem ad

lacryinas eliciant. Silere vero ex

illis

commiserationein, descriplo
lis

ita

Ecclesitc laboranet

iEquanimiler patimur paupeitalem,

extorsionis et

ab omni quajstus specic abstinemus . Ncc

et

statu,

excitat

Et temporis qualitas,
fili

perurgens nos cogit necessitas tuam,

charis-

'

Tom.

II.

Ep. Lxxiu, Lxxvii.

Ep. cur. XXVI.

''

IbiA Ep. cxxvi.

''

Lib.

'

Tom.

11.

Tom. n. Ep. Lsvii.

III.

cviii, cix.

Ep.
'

Lii.

Ibid.

Ep. XLiir.

Ep. LXVI, cil

Ep. LXVI.

An^.

ToMts XXII. Rayn.

20

154

CLEMENTIS IV ANNUS

1.

CHRISTI 1265.
ingredi

sime, magniluciinem excitare ad compalienclum

planiliem

minaretur,

accepit de regno

quani temporibus nunc ex uno latere, nunc e.\ alio vel bella finitima, vel remota concusserinl; jani Domino perniitlente, quasi quatuor venlis ca'li in
Ecclesiac nialrl Ui.r,
licet aiiquiluis

relro

nuntium,
iii

et (|ui(i(|uiil

ipse tulil, qiiod nescimus,

regiuiin rcdiit le.-tinanlcr, diniitsa niililia Vi-

covari. Rex autciii Siciliae inoratur in

Urbe

etc.

Datum

Pcrusii Vlil kal. Scptemb.

niaiis nieiliocontlijieiilibus, uiiili(|ue coiicurrentia

mala perturbant,
verterit, iirjuler
ctuiii,

et

ail

partetii

(]uamcumque

se

20. Sacrum bellum tyrannum promulgat.

in GaliHs conlra

eumdem

Piffistolabatur Carolus

regnum tuum

a Doniino benedi-

(luod

pro sua pielate Doniinus conservet,

inincipiim,

audit continuos Ecclesiarum t;ernilus, 0|ipressioncs

paupcruiii

scissuras

tumullus

IremHnliuin populorum; videt coJia calcari lide-

lium

25.

cum
iino

cornua impioruni . Lugubribus iteruni iterunique litteris, tardiora viderenlur auxilia, sanctum regem
et exaltari
:

ex Clemenlis consilio auxiliares Gallorum copias, quas Poiitifcx propusilis indulgciiliaruin pra?niiis ad Maiifiedum EcclesitC j^ersecutorem repiiineiidum evocabat. Bituricensi enim, Narboiiensi ac Senonensi arcliiepiscopis pandendi sacra signa, militesque cruce iiisiguiendi provinciam deman-

darat

'.

Clemens,

elc.

inlerpeilavil
i)otius
fidei

ClaiiKiinus', iiKjuil,

neccessaiuus,

qiiasi

mur,

Chrislianaj

tuba vocein exaltare conipellinaulVagium, et Ecclesia;

filii

sancliT Dei, el cliarissinii in Cluislo

roli regis Sicili;e iliustris

noslri

Ca-

perspicacibus oculis in-

De venenoso genere, velulde radice colubri viruleiila progcnies Manfredus quondam |)rinceps Tarentinus egressus, ab ineunte Betate, paternis se conformans nequitiis, iiisus esl, qnanUiin poluit, paternam sa>vitiam superaie. Qui sicut iini^ius, in
pessiniis rebiis exultans,
Ecclesi.e
fidei,

tuenfes angustias . Decreverat

nimirum Manfre:

giorialus est esse ac dici

regiium Caroluiu exspectare, sed ullro adoriri, alque Urbe exturbare pollebat
iii

dusnoii iriuentein

persecutor, ad dcprcssioncin ortliodoxae

enervalionein juris Ecclesiaslici, et

Italiaj,

jugcm
qua
,

enim ingentibus viribus, ac vicinas nonnuUas arces oblinebat. De quo ancipili discrimine haec Cleiiieiis ad Ottoboiuim S. Adiiani diaconum cardinaleiii scripsit
^
:

turbalionem
bilia

prout patcl, peropera dainnaimilalioiie

soliini
est,

prugcniluris

suspirans.

In

vuluntate perflda non

crescens,

perscverans

sed

Manfredus

ciiiii

suo exercitu

quantum

in

eo

profanavit sacra, re-

Sarracenoruiii et alioruin iiifideiium venit Cellas,

et si

ligiosa fcedavit,

destruxil Ecclcsias, afflixit viros

Urbi ap|)ropinquaverit, quod non creditur,

in Christo

Ecclesiasticos, et alios

timemus de congressu cum charissimo

filio

res, et pupillis el viduis

lam nobiles quain |)Opulanon pepercit; alias molivirus effundere,

a patre
:

nostro rege, qui in hoc animosior,

luilla

quam

vel-

tus

Uitis

viribus acceptuin

ac

lemus,
sii

potest ralione conipesci. Dat. Perui

iiiiquitatein

lam innalam quain

peifidiam
posset

propagaad suae
facilius,

XIV

kal.

Augusti an.

Adductis

ita in

extre-

lam

in

niatrem Ecclesiam parturire

et ut

mum

discrinien rebus, Pontifex cardinaiibus, qui

inlentionis

i^ervenire

in Uibe vcrsabantur, dedil iinperia, ut Carolum a committendo universo certamiue absterrerent Attendentes ', inquit, pondus iiegotii el seque:
(.(

Sariacenis

cl aliis iiiiniicis Ecclesiic in Cliristiano-

rum dispendium
siuin pcrtiuens, ut

speciali se amicilia copulavit.

Siciliae
aliis

Idem quoque regiinm

de
regiiicoias peifidia

ad Ronianani Eccle-

lam, cuin eodem rege, cui siiper

collatione
liabita,

liis

scribinuis,
efficaciter

laceaiuus invadens, ac

eum

monealis
et

et

inhiimana conlractans, qnan-

nos ac universaleiii Ecclesiam huic expoiiat disci iniini. Sed saiiiore fretus consilio, supcrveniens exspeclans
inducatis, ne seipsum
prajcipitet,

tiim ex ipsius regiii opibus bedal Ecclesiam, turbet Italiam, et alias etiam remolas parles conculial,

non solum

vicinis csl noliiin, sed ad

extremos

auxiliuni, suaiii patiatur audaciani freno priidentiae interim cubiberi. Datum Perus. XV kalend. Augusti anno i . Magna prudentia elusos fuisse Manfredi im-

orbis angulos

jam

pervenit. El licet Ecclesia tan-

t|uam pia mater, longo tempore dissimiilaverit ista, credens quod ille ad cor rediens poeiutenliam ageret de coiuniissis; quia tameii de die in diein
fiebat

petus,

rerum

exitus edocuit

tyrannus enim,

cuiii

deterior,

et

pcjura

prioribiis

cunuilabat,
nos

ad certamen Carolum

elicere
in

non

polnissel, frau-

(luadani

iiievitabili

necessilate oportuit

pro

desque

dissi|)atas vidissel,

cileriorein Siciliam

se recepit. Cujus

recessum Clemens diclo Oltoprafccio

si-

Ecclesia; detensione atblelam assuiiiere, ijisumque erigere ad illius prolerviam retundendam. Cujus
rei

boiio S. Adriaiii diacono card. Piccni

gnificavit
'
:

Veiierat Manfredus Ecciesia; perseibi

Carolum regein
inveiiit

causa charissiinum iu Cluisto filiuin noslrum Sicilitc illustrem , quem more

cutor usque ad Ceilas, et aliquandiu fint

exercitu copioso, ad civilalem
laiis, (juani

ciim
in

progenitorum suoiuni Aposlolica Sedes semper

ad bencplacita sua paraluin, vocavimusad biijnsmodi negolinin, eique pnedictnm legnuiu de fratrnm nostiornm consilio duximus confercinluiii
;

Tyburlinam

anlie:

sperabat

sibi i^rodilionaiiter

leddi

quo

deticiens, inflexo per

eaiii

gyrum

itinere, veiiit

ad

Matricein, et

obtiiuiit, et

[>ruditores

noslri

firiua spe fiduciaque teneiites,

quud per

Cassiani se reddiilerunl eidein.

Cumque

ducatus

iptiusstrenuilatcm, fldelitaleni et potentiam idein

Ep. cvni.

Ep. xi.iv.

Ep. XLII.

'

Ep. LXXIV.

Lib.

I.

Ep. cur. XXV.

CLEMENTIS IV ANNUS
regnum
lis

1.

2"..

CHRISTI 1265.

155

optata pace fnietnr, paiidebit Ilalia, a bnl-

serat,

aique in suas partes Mediolani magistratus

'.

et iiiib.itionilms intcstinis quiesceiis, iniinTii

tfaxcral

Romani<T slatiis reforniabiUir, et TerracSancUe iii manii valiila succurretur, ctc. Proponit indnlpeiitiarntii

lu

liis

Insubri;c turbis iinploraliat MontisPoniificis

fcrrali
li;ec

marcbio

auxilia,
in

cui

Clemens
lcgiiimis

pnvniia reli;;iosain in Maiificdtim mili Uat.

rescripsit -: Si

siiin|ilus

beilis

liam accfplo ctucis syinbulo professuris.

Perusii IV non. Septembris
27. Excitavit ad cniceiii

iciietur Ecclesia minisiraie, sii;o sibi

nequnquam

anno i . induendam pro

sufficerent facultates,
jiista

cum

requiratexpensas innualite

nieialiiles Hispaiiia,Constantinopolis,Terra-Sancta
Priissia,

adeo causa Aiitissiodorenseni episco|)imi ', ul piaclara sua eloquenlia tum exemplo phires ad Caroli caslra allicerel, tiim eliaiii ad tolerandossacri belli sumptiis Gdlicanum clerum, ut subsidiariuin Bs conferret, esl deprecatus ^ Eia, inquit,
:

Livonia ct mult;c

rcgiones, iu qui-

biis fidelibus
coiifliciiis.
(ili,

ciim infidelibus fere continuus est

liumeiis iion
quffi vix

Idcoqiie miiari non debet tua discrctio,

si

giicrras Long(d)ardi;e noslris

:

imponimus nain imperii onera, ad

ficit

suf-

dileclissimi fiatres et

filii,

si

qux

vobis suiit vi-

ipse imperator, ferre niilla rationc

possemus:

scera pielalis, larga se veslris aniinis ingerit

passionis

com-

et i)i;escrtiiTi lioc

lcmpore, quo ea prcmimur pauIII

mateiia
sibi,

diitn

Romanam

Ecclesiam

perlate, ut ipsis quotidianis et domesticis sunipii-

matrem vestrnm, diim

strem non
sed
ciliae in tanlis

viriim niggnificum et illu-

bus minus plene respondere possimus. Dat.

i

kal.

miiiido geiiilum,

regem

Si-

audilis angustiis conslilulos. Qiiiti

etiam lolins Clirisliani populi discrimina ex priemissis potestis colligcn;, ciiin

si,

qiiod absit, ini-

Aug. Poniilicatus anno . Sed de llalicis rebus bactenus nunc ad Ponlificiiim zeiuui in tuendo jure Ecclesiastico slylum converiamus. 30. Po>itifids in tttmdo jure Ecclesiastico
:

micus Dei
pugili
liti.Tj
,

et

Catbolica;

lidei

persecutor noslro

zelus.
tein

Non

ipsis iiepercit regibiis,

qui digniia-

peccatis exigeiitibus, praevalet,

primisma-

Ecclesiasiicam iinmiuuebant, vel jugo graprsesuies

et clericos

finibiis non coiitentus conatuiii suuiii ad majora [lOrriget qute nonduin vidit ocukis, nec cujusquaiii auris audivit, nec in cor bomiiiis ascenderunt, etc. Dat. Perusii XV kal. Decemb. anno i . 28. Exciti interea Pontificiis clamoribus Galli crucesignati Ilaliam parabant ingredi:quos cum
siiae
,

viore
staiitia

premebant: sed consceptri

et

Aposlolica

eoriim

diadcmatis

fulgorem non veritus, ipsos arguit, ut quidciuid in ea re peccatum esset, emendarenl. Testes ad Francorum, Aragouum ac Danorum rcges ardentissinioe zelo liitera?, quas subjiciemus. Gallorum

quidem

sceplra lractal)at sanclissimus rex

Ludo-

Palavicinus Matifredi diix, aliiqiie Gibellini Iiisubriae aditu arcere

vicus:at

cum humanae
male

sapientiae angusia; vires

molirentur, Pontifex religiosam

Ilalise

ad omnia porrigere se non possint, commissa sibi

auctoritaie
Ecclesiae

mililiam in

pluribus

provinciis adstruen-

dum

venienlibns

faciliiis iter

promulgari jussit^
arebiepisco-

Creatique ea de causa in Insubria ad rein prorno-

grave juguiii imposuerant, atqiie Ecclesiasticam afflixerant dignitatem quare clerus ille
usi regii minislri

Naiboneiisi

vendam
pus, dein
lis.

legali

primum Cusentiuus*
tit.

ad

sumnuim

Pontificem confiigit.
S.

Simon

S. Martini presbyler cardiua-

relis

permotus Cleniens

Quorum queLiidovicum rogavit',

commendaios.

Coinniola vero
Pontificii,

Gallorum advenlu
ita

Italia,

ut

ut Narboneiises sui gratia baberet

recreali

Manfredi
ad

sttidiosi

animis

labare coeperunt,

at(|iie

Ecclesiffi caslra Iraiis-

volare nonnulli cupieie. Inter quos Pisanis redire

velle

Clemens, etc. Privilcgium amoris praecipui provinciccNarbonensi nos |)rociikliibio debere fatcniur, cteidem

cum

ipsa in gratiam pree se ferentibiis, id

tam
ejiis

in ipsius relevandis opi>ressionibiis, qiiam iu

maxime
arcere
diicti

optanti Carolo rescripsit Clemetis

ab-

utibtaiibus ampli;indis ianto libeniiiis liiijusdebitiiin,

solvi uoti poluisse, cuin

Manfredianos Diiibus suis

modi exsoivimus
et

quanio ad

id

pliiribiis

nollent.

Ca>teriim plures Fiorentini

parles
Ecclesiai
:

Mra'',

efflcacioribus

raliouibiis

invitamur.

Ad hoc

sunt in

tiim

Brixiani

eniin nos, qui ex ipsa originem tfaxiiiins, invilat

et allicit nal;ilis soli

Anibaldus'et Petriis' e Vico Honiaiii palritii, qui Osliam et Centiiinceilas occiiparant '" Uccanaleiises, ac Fulgiiiales ", quoriim urbs e|isccpalis sedis
;

mcnioria, qufe

illius iios fore

immcmorcs
ad illam

noii

pcrmittit.

Hoc

(|iiidem in nobis

filialem causavit aifectum,

quem

diu-

dignitali restitutar redacii in

muluam

coiicordiaiu

turna convcrsaiio mulioriim

citer aiiiiiliaruiit

familiaris, et gratn

Aiiininenses

'*

memoralo Simone
iiiutiio foedere

cardiiiale.

Ad

notiiia pliicidaijue obscijuia pluriiiiorum iimltipli:

conjungeiidos quoqiie

Mediolanen-

sed supreina in ea Naiboncnsis

ses"Gaufiidus e Beliomonte iegalus transmissus. Palavicinus enim ipsos in muluas clades coitinii-

Ecclesiae obienia praDlatio illum

promovit postmotideliter, qiiain

dum

in paierniiin .

Etinfta:
(|iiaiii

Nosti,
'

lili

cliarissime,

Tom.
*

II.

Kp. xcvii. Ep. cxv.

CLSIl, CLXTIl, CLXVll, CLXIX.

Tom.

II.

"

Ep. cur. xiT. tp. xvui.

- lip.
'

c.

^ IT.

Lib.

TOIH.

i. Kp. cLx, ci>xi, Ep. LIV. I. I. Ep. VI.

constanter priclati ejusdem provinciaebonori regio

tempestatibus guerrariiiii

iii

partibus ejusdem

Lib.

i.

Ep. cxltt.

9 '2

Lib.

i.

Ep. Lxxxiv.

Tom.

11.

" Ep. cur. vii. " Lib. Ep. scii, xcui, xcv.

Ep. clxv.

i.
'

Tnin. u. Ep. Lxxxiv.

Vallic. sig. bt.
('. .

Ep. xlix.
pa;;.
!(!.

L"xt

Apost.

)it.

iii

Ep. CLIX.

C.od.

iiiun. 49.

156
exorlis,
fiieriiit

CLEMENTIS IV ANNUS
semper
proseculi
adstiterinl
: ;

1.

CHRISTI 1265.

()uani \iriliter illmii

dimiseris,

quam

et a

jure obtinet, et retroactis

nec ipsoruin nierilo o\ eo debet

tem[)oribus a

te et tuis aiiteccssoribus
:

babuerunt.

apuci

regalein

niagnificentiain deiralii,

quod

iii

Ad

(juod te sollicitamus precibus

deficeres, eo

in

quo

si,

quod
tibi

hoc

etiam suis utilitatibus

i)r;elali

coiisulebant.

Nosti

absit,

promptius sequeremur, quod

quoties iidutn

pro

suonini

rclevatione
instilerinl
;

tuo; saluti credereinus expediens,

quam quod

gravaniiniiin apiid

luam

serenilritein

contra juslitiam tun? voliiufatis motus aut impelus

mini.-traret. Sic cnim in quocumque statii fuimus, charos nostros dileximus. ut eisdem liben,

nobis etiam freiinonterlaborantibns, pro paceii)sorum:etduni finalis de pnrlamento in parlamentuni

diilercbatur responsio superaddila nova gravamina novas querimonias pariebant. Dccet
,

quam quam damnosa.

tius utilia

placentla, et molesta dixerimiis,

Dat. Perusii id.

Aug. anno

igitur et aniinae tua;

saluti,

ac fama; crediinus

32. Clementis validissimce lilterce contra

expedire, qiiod
galis
,

iis

celerem finem providentia re-

racenos ex tlispania pellendos.

Inslabat' apud
aurum

Sar-

imponat tum quia diulurnitas tempoiis peccatum ncc defensionem munit, nec minuit, sed augiiientat tum quia, nisi hasc tempore luo
;

Sedem Apostolicam Jacobus

ralum bellicum

rex, ut

Clemens appa-

adversiis Sarracenos instriienti ex

Ecclesiaruni regni vectigalibus subsidiarum

conferret. Africani

finalem exiieditionem receperint, proculdubio

creditura
taiiti

tiia

enim Sarraceni

a Granatensi et

postoritas illa irrevocabilia repntabit, verisimiliter

jiro

Murciano regibns, Castellani stipendiariis ac perduellibus, excili in Hispanias

invecti

certo nuiii vilio subjacere

quia rex

cum magna

classe

tam longo toleravit tempore, nec unquam emendare curavit, siiper lioc pluries requisilus, etc. Emendnsse mox, quod male a minislris gestum fiierat, sanctum regem dubilari non polest, cum ille pro
nomiiiis, tanta3 devolionis et zeli

maximas Cbristianorum

slrages ediderant.

iunata
ret,

i)ietate

Ponlificia imperia

religiose

cole-

Adversus qiios Jacobus Aragonius, qui maximis et gravissimis bellis Sarracenosconluderat, ad praclaram messem gloria) colligendam se accinxit, significavitque Pontifici indnendae crucis consilium. Movebatenim illumChrisliani nominis defendendi
zelus,

atque Ecclesiasticos
3t.

summo amore

proseque-

immiuens regno suo periciiUim

retur.

vandi Castellani generi sui pietas in

Eumdem

tuendse Ecclesiastica; libertatis

moles vergebat. Collaudavit

Poiitifex,

tum juquem belli mox ejus mentem

;

zeluni iu

defendendis Aragonia; Ecciesiis, quas

ac

Jacobus rex iniquius oppresserat, Cleir.ens explicuit accejitisque ab eo nonunUis muneribus

:

moris

erat,

litferis^ Apostolicis ad crucem, ut humeris affigendam Aragonios, Terra-

conenses, Valentinos, Baleares excitavit.

amoris

et observantiee gralia missis,

vel deliniri Pontifex saiiclissiimis

corrumpi illis non potuit, ut

Aichiepiscopo

Terraconensi
est

et

episcopo

Valentino.
Visio

silentio inflictas Ecclesiasticis injurias pncleriret:

dura nuntiata

nobis. Infideliter

ob munera trausmissa grates objecit ', Ecclesias ab co afflictas gemere, nec ipsuin obtenta ab illis auxilia, ad oppugnandos nimirum Miircianos Sarracenos, de quibus
sed post actas tanto
re.Lii

agit incrednliis, et depopulator, prodilorie inolitus

insidias, nititur

ad vastaiidum.

Sarracenis, siqui-

demdu dum

de partibus Hispaniae, quas diutius im-

muiiditia suse iiihabitalionis infecerant, per oinnipotenlis Dei virtutem, et Clirislianoriim ()Ofeiitiam

paulo inferius

erit

nobis sermo
ut
pristina;

promeruisse,

quamdiu eam servitulem

paterne admonuit,
libertati, se

ipsis iniprimeret.

Tum

pro parte

ipsas

reslitueiet

nentes ibidem,

maxima efTugatis; reliqiii ex eis remaeorumdem Christicolarum ditioni

quamjucunda
a

enim, ni pareat, ac salutaria magis, ipsi reniedia adhibenda ex ofticii

subacfi, et fributis addicti. nuper, coacfis virihus

de conceptu iniquitatis innatae,

malifia desiderataj

quem

aliquaiidiu

Apostolici reiigione

tandem adactum

iri.

necessitas coactionis occuluit, nativa

impelleute

Clemens, etc. regi Aragonum illustri. Debet illud advertere tua sublimitas quodsi
tibi fuisset

partum

malificB parientes, Chri-

per juris trainites ordinate

nullum
eariini.

Ecclesiis terra3 tuae,

vellemus incedere, impendendum subsidium ab donec gravatnina revocasses

aculius
intuentes
,

stianos earumdem partium incolas, numerosa et conlumaci ad hoc de Africa multitudine convocata,
hostiliter

invaserunt

et in eos

impra^medifatos,

et in socios irruenles, ac in

Nos

autem

quod

multos ex

eis

ipsorum caede grassati inhumanifer occidernnt. Propter

obsequio vincitur animus gloriosus, et facilius ducitur, qiiaiii trahalur;eo ipso ad dilectioneni eariim te perspexiinus arctius obligari, qiio durante injuriaruni instanliagraliosior estsubventio,
qiia; quantiiiiilibet istis
iis

quod de filiorum slrage acerbis infrinsecus pia mater Ecclesia tacta doloribus; non immerita erumpeus in lacrymas, ingeminans gemitus, querelas multiplicans et lamenta, queritur infidelium

opportuna tem|ioribus ex

gladiis occubuisse fideles, et defleus

sub impiofidei

causis bonesle poterat prorogari. Tua; igitur

rum manibus
intiinis

pretioso Christi pie redemptos san-

stiis, si

consulens bonestati, nostris pariter parcens anguEcclcsiarum, quaruin justas querelas aure surda pneterire nou possumus, sub ea libertate
i

guine corruisse; ad cultores orthodoxae

ex
et

vocem profundi

doloris exaltat

ipsosque

ut adversus Sarracenos

eosdem magnanimiter,
Lib.
i.
Ii|i.

Tom.

II.

Ep. LVll.

1 Marian.

i.

xiii.

c.

15.

xi.

CLEMENTIS IV ANNUS
potenterexsurgant, soUicitis exhortalionibus excitaiis;

1.

CHRISTI 1265.

157

cos ad occiirrcnduin taiito ejusdem pcriculo

ad bella doctissimus, speramus in Domino, quod per ipsius potissime, alinrunique idem iiegotium

lidei, et
allicil,

succurrciuluiu
invitat

fidclil^iis illeclivis

inciniis

instantius, et ferventer acceridit

,

sperans fidenlius
sicut ab
iiiitio

quod Dominus

belia coiiterens,
:

minisleiium gentes perfidas de piose(pientiiim credenlium finibus auleret, ipsaruin conculcabit superbiam, et earum polentiam in cinerem redi,

suum

bracliiuin eriget

et Cluisli-

gel et favillam.
S-i. Ca!terum quia intercuras multiplices el immensas, quibusassidue angimnr et distrahimur

colis assiimenlibiis, utdecel,

commune
causam

uegotium,

ac prosuquenlibus
virliitis

viriliter

Chrisli; sikc

potenlia

impiorum

acies de propria vir-

snpravires, pro instantis [irosecntione negotii propensiori sollicitiidine iieriirgcmur; ad lioc nostrai
iiitentionis

tute sperantes allidet, et externiinabit ilerum dc

Cliristiaiiis

finibus barbaras nationes. Id

est

Doniino factum
occuparat
ipsis
qiiaj

enim a hactenus, cum multo major

plura regnaillariim parliiim

aciem

tolaliter dirigcnlcs, ulClirislianis

in dictis

partibus contra
,

prafatos decertantibus

iiifiilcliiim miiltitiido
:

Sarracenos
videntiaB

celeri

lamen pancorum incolarum (idn[jum consternata, et expugnala viribus, Deo pro

pugnante, succubnit, do regnis
33.

auxilio succiirratur, et
directiiin

compiignatorum ncgolinmipsum noslrae prostudio, Deo propitio, (irospeet

pot(!nti

ipsis

profu-

retur; nos de vestrae

fidci

|niritate, virtntis

conin

gala coiileniplibilit(!r, et virilitor profligata.

stantia, et circumspectionis

indiistria

plenam

Et nunc igitur,

numquid non

est

Domi(laiici-

nus pro suo beneplacito in multitudine vel

tate

triumphans? Au abbreviala est manns ipsius, ut salvare non possit vel virlus in aliquo diniinuta, ut comminnere, cum velit, neqiieat inimi:

obtinentes, praedicationem fiduciam crucis in Arogoniae, Valentioe ac Mnjoricarum regnis ; necnon et in Terraconensi |)rovincia,

Domino

omnibusque

cos ? Profecto
faciet
:

dextera Domiiii

virtiitem fecit et
ipsos
exallavit

terris districtus regis ejusdeni contra Hispaniajac Africic Sarracenos; prcesenpraedictos liiim vobis auctoritale committimus, in reniissio-

dudum

contra Sarracenos

nem

vobis

peccaminum injungentes, quatenus

in

poslerum exallabit. Accendalur ita(|ne Hispaniarum zelus fervere solitus erga fidem nec iilarum populi gloriosi, (juos devotionissinceritas, honor et gloria militia; tiiumphalis,
Ilispanias, et in
:

hujiismodi commisso vobis officio juxta datam a Deo vobis prudenliam procedentes efiicaciter et
alios,

prudenter, illud vos vel alter vestrum per vos, et non obstante quod ad alicujiis instanliam

magiKininiitas inconcussa, et imperterrita slrenuitas proeliorum grandi hactenus prreconio extu-

hoc etiam
religiosam

alii sit

cominissum,
iis

diligenliiis exequi

studeatis, etc. Provinciam

impoiiit,

iit

fideles

lerunt;in tanto propriaj salutis discrimine arma reliii(|uant rnbigini, otio torpeant,vel dexteras consuelas ad fortia complicent sub axillis. Sed exsurgantpropugnaloresinclyti, nec cedant cedere solilis, vei ab iis, quos terrere consueveraiit, terreaiitur
:

mililiam in

Sarracenos

i^rofcssuros

cruce insigniant, pi.Tmia indulgenliariim iis imperliantur, singulares concessas |)ra;rogalivas exponant,

eoruimlemque arripiant clientelam, veniam

criiiiinum

[lariler

spondeanl

iis,

(jni

vel slipem

imo

forti et

jucundo aninio recensentes,

pronugnalores
fidei

conliilerint, vel

quod

ipsi

velut

singulares

expiicuerinl. a

operam consiliumve contra impios Datum Perusii X kal. Junii anno i.

prodilatione ipsiuscontra Sarracenos eosdem proelia Doiniiii prceliantes, victoriosos de i[)sis obti-

nuere trium|)hos; in hostesruantintrepidi,agmina inimicoriim exterminent toliant opprobriiini

,

35. Magnam vero in eo liello sult^ virtutis exspeclalionem admirationemque concilavitPctrus Jacobi major natu filius, qiii ubi Sarracenos Afri-

quod ex eo proculdublo non leve illis ingeritur quia tam vilissima; nationes ipsorum, et progenitorum eorumdem dudum subaclaB proeliis niinc, qiiasi mures de cavernis egressae aussa;
gentis su;e,
:

canos Murciae congregatos esse inaudiit, generoso ardore in arma adversns eos prosiliil ob qiiod
:

facinus Clemens litteras gralulatorias dedit' utque paternis vestigiis insisteret, est adliortatiis, ac se athlelam Christi foilissimum exluberet: a Persuadet ingeiiita tibi nobililas his rcbns intendere, illis sludiis inbrerere, quaeet gratiam tibi divinam pnc-

sunt ipsos ad proelium provocare.

Ad hoc

aiiteni

eorum

virtuosos animos illud animosioresetficiat,

in Cliristo
fiiiiis

quod charissimus

noster Jacobus
belkitor ab

parent, et
bitatis

laudem

a|)ud

liomincs

tibi tilulis

pro-

Aragonum

rex

illuslris, vir

quidein

acquiraiit, lloc sane

adolescentia sua; vir, in cujus

manu
duni

contra ejus(]iii

dem
pulo

inimicos
stio

fidei directa

estsalus; vir,

po-

gloriain

dilatavit;

factus

lconi

argumentis laudabilis illa zelo snccensus, diim circa partes Miircia) Sarracenoriim audisses agniina congrcgala, sanguinem

non levibus conslantia, qua fidei

prol)at

similis in suis operibus, et quasi leonis catulus

rugiens in veiiando, perse^iucns

impios, et fidei

silientium poptili Chrisliani, objecisti te perfida) genlis insultibus. Tiiin applaudit cjus virtuti,

perscrutLins inimicos, illorum colla suo subcgit imperio, civitates et regna susc dilioni subjecit, ad

Miirciam arclissima obsidioiie cinxisse, et intercliisisse

idem negolium prosequendnm contra Sarracenos pra^diclos magnifice se accingit. De qiio, cuui sit
vir iiiagni consilii, et proliatx' virlulis, crebra expc-

commeatus, ut cerlissima jain compellendae ad deditionem Murcia> s|)es affnlgeret; hortaturque ut suis laudibus tuendae Ecclesiasticae
Toin.

ditionumexperientia,longoquearmorumexercitio

'

II.

Ep. Liisviii, Lxxxix.

158
dignitatis

CLEMENTIS IV ANNIJS
laudem
addat
:

1.

CHRISTI 1265.
quia tempore patris
mille marabutinos
in

aCivilatem

eamdem
tuas. In

ipso augmentavit, tribntum

adeo, proul fertur, arctasti, quod victualium defectii

solvebat pro tribnto

rcgi sed per istiid

omni

die

pressi

non possint iffugere nianus

augmentnm

dieVeneris pro
statu, lugu-

his ergo \.ux slreniiilatis initiis grato tibi gratulationis

reverentia criicis et duo millia daret .

37.

applausu nobilitalem luam rogandam duxinuis cl jiorlandam, quod bene ccBpla pervigili cura conlinuans, magnanimitatls palerna; providus
iiiiilator, sic

De fiddiiimin Asia funeslo

bres Pvntificis litleroB.

ceni Cliristi;inos
rant,

Nec Africani modo Sarraboc tempore in Occidente invasein

ad finem negotiuin perducas oplatuin,

poliieris,
[uigil

bellumque
in

Hispanias intulerant,
Christi

verum

sic

ubicumque

Christi

cultuni

etiam Asiatici
Sanclse adorti

Oriente

fideles Terrae-

ejus, reprussis crucis bostibus, sludeas propagare,

iiisidiis

funesto

armornm

successu

ul et in tuis processibus Dei lcElilices civitatem, et ab omnium retributore boaorum beatitudinis

aeternae

luctuosissimis cladibus obruerunt. Sullanns

.i^Jgyptius capta dolo superiori

enlm

proemia assequaris.
fidei

Verum

quia penes
,

saque

in

Arsuf

l)elli

anno Caesarea, vermole, eam arcem hoc anno

:

magislerium et Ecclesiae, fideique negolia adeo sunt connexa, quod neulrum sine altero potest legitime promoveri; nobilitati tu;c consulimus, te rogamus et hortamur attente, (juatenus Ecclesias et personas Ecclesiaslicas semper babeas in honore; et sic in devolione hujus tibi solides juventutem, ut cum aelalis iiroveclioris fueris et curis majoribus occuresidet
patus, portes assueta suavlus, et in

malrem fidelium

gravissima obsidione eximgnavit

ex quo,

cum

maniteste Chiistianorum les labare coepissent, datum imminentis exitii prsesagium narrat Sanu Eodem anno, ultimo Aprilis captum esl caslrum Arsuf. Ab Orienle enim Plolemaidae visum est clarum sigiium, quasi ensis longitudinis lanceae, percutere tiirrim Ecclesiae S. Crucis. Fuerunt quoque capti aul mortui Hospitalarii nona-

tus

'

tam

piis

actibus

ginta

magis ac magis quotidie delecteris, statuens ante

cculos meniis tu;c, qiiibus bactenus incremenlis
profecerint devoli principes, et Ecclesiasticae libertatis

qui in castro erant universi circa inille ducti sunl in caplivit;ite Babyloniae . Ferociens ea victoria Bendocdar /Egypli et Babylonia; siilta:

et

amici;

quamque

vililer et abjecte ceciderint,

qui viam aliam, imo potius

devium sunt

secuti.

Nos sane sicut cbarissimum in Cliristo filium nostrum patrem tiium sinceie dileximus, sic et te
tenerae bracbiis (lileclionis anipleclimur

nus latius ferriiin flammamque circumtulit pluribusque expugnatis Christianorum arcibus, Ptolemaidi extremi excidii terrorem incussit. Attulit in casus lugubris Clemenli gravissimiim dolorem,
:

quem
cavil
-,

eo inagis e\ icerbatiim Orientalibns

signifi-

Inum

in

Domino desiderantes profeclum, quia te crediinus, ad magna et Deo placenlia reservari. Datiim Peius.
II

quo ob occidentis tumultus tanta anxilia, nec quanta [lercuiieret, comparari non possent tamen iis defuturum spopondit.
:

kal.

Octob. anuo

spes, et

Evertit postea Pctruseas i . incruentiim Ecciesiae proditorem descivit,

Venerabilibus fralribus i^atriarchae Hierosoet caeleris archie[iiscopis etepiset dilectis filiis

lymitano A. S. L.
copis
;

utsuis

locis visuri suinus.

domus

militiae Teinjdi,

Hos-

36. Iiicumbebat porro praecipua

hujus

belli

[lilalis S.

inoles Alfonso CastelhB et Legionis regni, cui ut

coelesle pra3sidium conciliaret

pilalis

Joannis Hierosolyinitani, et dornus Hosac S. Marite Tlieutonicorum magistris

;

Clemens, omnibus,

nobili

viro

Gaiifrido
et

de

Sarzenis

caeterisque

qui pro ipso, atque exercitu preces funderent, indulgentiarum pia?mia est impertitus. Ad contlandas vero pro retundendis infidelium conalibus co-

magnstibus
slilutis.

comitibus in partibus Syrite con-

Amara

esl potio,

promulgandae sacra; crucosignatorum militiae provinciam deinandatum etiaiu pro stipendiis centesimam omvit
pias Hispalensi archiepiscopo
'

et

liiterae

|)ro|)inaverunl.
;

quam nobis nuntii vestri Horum dura narratio

fellis,

noscibavit absyntbio
[lOtuni nobis tribuit

illarum verolngubris series

in lacryniabili

aquam

nium vectigalium Ecclesiasticorum colligere suamque operam contra Africanos Sarracenos du,

expressione statns miserabilis Terraj-Sanclae nostrain replentes amaritudinibus animain, et acerbi

doloris aculeis sauciantes. Habebal namque ipsoruin assertio, quod pusillus grex Domini transmarinus, qni divina illum protegente gratia, olim
Tarlarici
gladii

sibi atlributa

cturo Alfonso porrigere imperavit *. Sed Alfonsus centesima paruni contentus, tertiain
sarlis tectis

Ecclesiarum dicatam invaseral

'

cujus
Ili.-pa-

corripiendi inunus Clemens archiepiscopo

lensi injunxit

moneret regem, ne

Ecclesiis belse

haclenus impelus su[ierarat

persecutionis
dolis

iurorem evaserat, et B;ibyIonis nunc Babylonicai

,

luin iiiferret

Qnis,

in(iiiit,

sapiens bellico

involvilur

ejus

opiirimitur
et

committit discrimini, cui conscientia bellum intestinum indicit ? b Perdomitum ab eo regem Granatae refert Ploleina;us

fraudibus, illius succumbit insullibus

conculcatiir.

viribus

Luceusis

ac de vectigalirefert
:

38.

Egressa
bestia

est

etenim noviter cruenta et

ille

bus

iili

imposilis id

meinorandum

Hic

horribilis

ex ^gypto, nefandissimus

etiam regem Granalffi

multum
cxxv.

humiliavit, et in

soldanus

Babylouiae, hostis Chrislianitatis, infe-

'

Ep. XIII.
c.

Ep. XIV

et

Ep, xix.

'

inol. Luc.

'

Sanut.
lit.

1.

m.

p. 12. c. 7.

Exl. ejus lit.in eod. bibl. Vatic.

II.

2S.

sig.

C.

uum, 49. pag. 15.

CLEMENTIS IV ANNUS
stiis,

1.

CHRISTl 1265.

159
ad bellum sacrum con-

popiilo Clirisliano veliit

iirsiis

insiilians,

(;t

[)roceres,

tum

alios fideles

(|uasi leoiiis impelii des.Tvieiis in

eumdem,
vel

ut

il-

cilalnrnm.
39. Interea sullanus Babylonins, ad alias in-

him

vel

deci|)iat

fraiulis

insidiis,

fotlitndine
:

perimat, el violenlia pugnatonim tixlin^nat

insidiosns ac violentns
biieni

(|no-

riim f^iavi Minllilmline congiegata, in parlesSyriic

iis

diebns
,

insiliit, et in

iio-

vadendas arces spe erectus, Azolo admovit exerciin tum, ciiictiim(|ue obsidione cepit everlitqiie ciijus excidio duo niillia Christianorum, imo plu;

civilalem

C.Tsaream

doniinanlis

eidein

res exquisilissimis

snppliciis

vilain

pro Cliristo

nnnliis verba pacifica locutus in dolo, subilo irrneiis

constaiiler et gloriose protiidisse, Silfridusrefert'.

eam, fugalis exinde

incolis,

et

profligalis

Trisleni

hunc casum

ita

deplorat Pontifex
:

iii

litte-

rnoeniis, deliiiel miserabililer oci iipalam.

in sua' snperbiac spiritn

E\

(|ii()

ris coiisolaloriis ad Pahestinos dalis-

Qnod

per-

spem ad

aiia

occnpaiida
violen-

niittente Doiniiio iiiiijnitatis

liliiis,

post obtentatii
et

prolendens, Peregrinum
tionibns f.itigavit

et (^aiplite castra

Caisaream

et

eversain

obtinnit tiibilominus
;

ter invasil, vexavit inccndiis, el diversis

;

iminignaoc-

Azoliim, captivalis ex Dei |)opulo pliiribns

etnon

et

landem spe de
arcem
Caipliic

iiloriiio

paucis, ut fcrtur, occisis, proul per litteras veslras

ciipatioiie concepta, sola illius,

virtiile friislratns (sed

qni bella conterit,

demum

sub

impiornm
lilteite
')

potentia succubiiisse posteriores docent

ini(|iiitatis

Ccesaream rediit a conceptne

;

proposito non desislens

sed insistens polins,

illis

ut

Cliristianitatem in |)aitibns

extermiiiet,

cajito
fili

postmodum

castro Arsur, prout in lilleris tuis,

S.

niagister Hospilalis

Joannis

Ilierosolymitani,

(|uas dileclo filio iiobili viroduci

lioc deslinasti, vidinius conlineri

Venetorum super ad obsidendam

;

Acconem
lioc

civitatem se pra^parat, navali eliam ad

illa,

exercitu praparalo, nt

(|uae

in

eisdein
exi-

nostrum et fratruin nostrorum aninianorc perfndit, cum stragem populi Christiani nec audire sine cordis amaritudine, nec audilam recolere sine tristitia vaPerusii VIII kal. Augiisti etc. Dat. leamus anno (I) . 40. Pontifex Armenice regem Aytonnm, PaIwologum^ S. Ludovicnm, item Franciw ftdeles, lotidem Epistolis horlatnr ad ferendum ChristiaCum promphssiinis auxiliis ad nis auxilium. rcprimendos fnrentis hostis inipetus opus esset, diim arma parabat Occidens, Pontifex proximo a
recepimus
,

iiios inetfaliili

parliljus singniare (|uasi

stit,

robnr Cbristianitatis

datis superioribus litteris die

Aytonum
illi

Arnieniae

exlerminala, pro libito cfitera

Cliristiar.orum
Cliristi

regeni ad promptiim ferenditm auxilium impellere conatus est

'
:

loca facile deleat, et inibi

nomen

lotaliter

proposuihine
;

deleatur. Sic, sic

ille

ursus esuriens,

sic

idem

leo

lamitosissimum Syriac statnm

spitalarios,

ac pra>cipue

ob oculos caHo-

rugiens, et daninati generis bestia, ira plena ira-

cunde
lusis.

sajvit in

preedictum Domini popnlum, illum

acerba
nobis

quorutn virtutein erat experlus, maxima ex parte apud Azotum deletos ubi plures
:

obsidere ac extiiiguere satagens bostil)US circum-

Christiani
siinae neci

iii

servitutem

abiliicti,

imo

et crudelis-

quam
atixia
licila

hornni memoria atnara consideratio haec et alia lam grandia

:

quam

ob professam constanter
Armeniaj.

Christi ftdem

traditi crant.
((

lidelinm discrimiiia repra;seiitans!

;

Diimenim

liffic

Illustri regi

mente revolvimus dnin consideralione solmeditamur, zelus nosler velut ignis accen-

((

Qnanlo

te

Domimts

iti

populo Christiano

ditur,

erumpunt
;

indices

lacryiiipe, conceplae amarilndinis nec suspiria continemus: pro eomaxime

amplioris regni solio voluit honorari, tanto erectitm altius oliligavit ad sui ciiltum nominis dila-

tandum,

et

inimicos

ftdei

Christiaiuc
lili

pervigilis

(]uod circa promptitudinein accelerandi

in tanta

curae studio deprimendos. Nosli,

charissime,
tiiiper

necessilate succursns, impedientibus variiscisma-

quod cum multa cordis

l)imiis,

aniarilttdiiie

acce-

rinaruin partiuni turbationibus, gravibus^ine

suris

scis-

nostrorum immensitali votorumneqnaquatn,

iiossibilitatis

prout vellemns,

mensura concurrit,

etc . Eiigit eoriim aiiimos

ad constaiitiam, addit-

(|uam insolentcr irrnens iit Christicolas ille piodilor, qui soldanns /Egypti dicitur, Caesaream violenter expugnavit el Azotiim, etfusosangiiiiie Chrisli militum, et notinullis ex eis, (luod
:

que Tyrensem archiepisc. ad instruendas crncesignatas coiiias missitm in Gallias, seque tuiuGallos

cst

multis morte lugubrius, caplivalis

propter

1 '

SilTr.

Epit.

I.

11.

Tcjm.

ii.

Ep. xlvii.
'10.

Ep. slviii. exl.

E.\l.

in

Formul. Marin.

Ebiili

Ms. Vat. arch. pag. 6G6.

etiani in

Formul. Mar. Ebul. pag.

(I)

Annum

et

menscm

((uo Caisarea capta fuit

;

sullano
in

liabylonia;

in

(lubium

revocat

liic

llaynaldus.

Quanquam cnim Saimtus

En</em aiino, XXVI

sequcntis aimi (liem x.wi Jauuarii assignat

niendum

kxtum

irrcpsi^se suspicatus aunalista ita corrigcnduin edicit,

Jimwirii, Benducdar cepit C;esaieam. id auteni ex eo pr.ibat, (piod Clemens |iapa in Eiiislola sc(]iieMti anno HCCLXV, Julio m/nse data piiecedeiiti astale eeddisse in manus boslium urbem afli mcl. Sed emondatiuiiem banc ex prava lectione Epistolic Clementis provenisse vix dubito. lia enim Clemcns in oadcm Epistola nb annalisla anno seiiiienli mc.clxv mim. 41 pioata ; Post strages rideliuni de babita-

occupaliouem . iniil iplicatas, post proditoriani occupationcm Ca;sare;e, post valdc damnosam Profcclo illud lesiaie prcetei-ilii ad strags lideliuiii, non veio ad uccMpatam proditione Ca-saream referenlum essc quis noii intelligat '? Stiages eigo de Christianis Pal;est,nis Kstate anni mcclxiv ('dit;e sunt iiiuUic. C;esaiea vcro inlidclibiis cessit Janiiario meiisc anni sici lxxiv exeuntis ex veleri slylo, vcl incunlis mcclxv, stylo novo. Cum pr;csertim scriptores omiies ut Sanutus et Llenicns in suis Epistolis Ca;saiea; casuiu cum expugnauoue Arsur conjungant ; cpiam postremam arccm obsidere coepisse /Egyptios die xv Martii anni jicclxv, JlANSl, et die postrema Apnlis obtinmsse, bernardus
toribus ipsius f|Jalasliuffi) aistate piiCle iti
Arsurii, etc

Tbcsauranus

aflirinat.

160
quod
ris,

CLEMENTIS IV ANNUS
inter

i.

et

CHRISTI 1265.
incitator
infesfus, necessariis bellatorura

damna communia

Terrai-Sanctae spe-

dux

cialeni Hospilalariorum S. Joannls gravius caete-

ul au(iivin;us,

Ordo percussus, magn;uu vel

sui
piirlcui

usibus niedio tempore iira?paratisuberins, efipsonini inexisliiiiabili mullitudine coiigregata; tempora solita
ci iis iu illis

maximam conventus
auiissi dici

aiuisit

licet

partibus apta praiveniens;

non debeaut,

i|ui

pro su;b fragiiitatis

ex j^gypto egressus inslructior, et Neapolim Sa-

moiiiilo, Ciucifixuui

del)iiiim

impenientes obse-

quium,

si:a3

biberunt calicem passionis.

Verum

cnm

tii

spcciali, ut

credimus, aCfeclione diiexeris

in diversiscasibus re-

exercitus sui (larte ad aboleiulum de terra illa Cliristianum nomen et cultum, imo ad omnino exterminandum exinde
mnriaj, iiraemissa inagiia

ordiuem mcuioraluni (quod

ipsa diceris

modicum

Chrisliaiiitatisresi^luum ardenti suspirat

comprobasse) serenitatem tuam hortandaui diixiuius et rogandain, quatenus fratribus

ejusilem
tis,

desiderio, et proposito

dantnando

lestinat, elc.

42. Pergit tristem Christianarum

rerum

sta-

Oiiiiiiis, in tot el taiilisaiigu-tiisconstitu-

tumdescribere
ad
iter

uti|ue eos, qui

crucem

indiierunt,

efficacius consilio et auxilio opporluuis.

hoc fueris requisilus, assistas Et licet pro iis specialiter te rogemus, nihilomiuus et pro omnibus te rtgamus, (|ui in terra prredicta iuvocuin ab
eis sujier
;

aggrediendiiin promoveat, exoral. Similli-

misque sententiis Theobaldum Navarrae, Olhocarnm B(dieini;e reges, Alfonsum Pictaviai comitein, Brnnsvici, Saxonia:', Bavariae

duces, aliosque

caut iiomen Chrisli

iu

remissionem
te

tibi

pecca-

minum
tatis

suadentes, ut sic ad ipsos

habeas utdo-

lere videaris injurias Crucifixi, et frateriiae cliari-

illorum jnngi consortio, a quibusin Calbolicoe

protessione fidei
kal. Aiig.

nou discordas.
.

Dat. Perusii Vil

Germaniae ac Poloniae principes ad comparandas subsidiarias copias; tum vero prae caeteris Oltonein qui egregium marchionein Brandeburgensem virlutis specimen coulra infidelesSeptentrionales ediderat, militiamque religiosam iu Sarraceuos
,

au.

Paruisse Armeniffi regem Cle-

Asiaticos

accepto crucis syinbolo erat professus,

menlis precibus, colligitur ex litteris ad Palaologum datis suo loco afTerendis, quihus ipsumillius exemplo ad sacrum bellum inflammare nisus est.
-41. Nec Aytonus niodo Armeniie rex pro defendendisSyrorum reliquiissnppelias tulil, verum

ut crucesignatum exercilum ductaret, esl adhortatus. Praeterea sacris concionaloribus dedit

etiain Cypria^

regiae procuratnr, qui

Hugone rege

impubere post regmaj Placeiitiae obitum publicam rem administrabat, cum expedita manu ad Ptolemaidem jiropugnandam accurrit, ut refert Sanun Hugo, inquil, deLisignano ballivus Cypri tus
'
:

imjuvenlulem in Galliis, Daiiia, ad sacrum bellum Germauia, Polonia accenderent quo argumento insignes sunt eae litterae, (iiiibus Christum Doiniuum e cnice pendeiitem suoruniqueopem ad hoslium propulsaudas injurias imploranlem ita adducit '.
peria,

ut

Christiaiiaiii
,

43.

Priori

piovinciali

Prajdicatorum

et

ministris fratrum

Minorum Ordinum per regnum

cum

pulchra militia in die B. Georgii Ptolemaidem duxit stolum mcclsv. Erat auleni tuiic niilitia regni Cypri uiagiii valoris, magna;que prudenti;c
:

Franciae constitutis.
M Expansis in cruce manibus clamat assidue auribus fidelium Crucifixus, clamant livores et
:

in

fuerunt autem in ejus socielale cxxx mililes et alii equites . Fulta itaijue hisce aliisque auxiliis

viilnera,

hac vice inteiitatum discriuien evasit. Verum in alias arces Chiistianorum reiientina irruptione virium molem effudisse, ac Neapoliin Samaria; sibi subjicere meditatuin,luget Clemens in litleris
ad S. Ludovicum, cujus openi enixe imploral Licet post strages fidelium varias et multiplica''

clamant caput, nianus, pedes et latera clamant sputa, spiiiae, clavi et lancea clamant o[iprobria, nou tam arficulatae vocis exalclaniant
:

tatione,
sti

quam

evidenti Ostentatione passionis, Chri-

offlictiones

immensaset diversa
lis qui[i[)e

testanlia

genera

tormentorum. signiis, idem

noslrae redem[)lionis in-

Redeiii|)tor

omnium

magnitudinis
ex-

immensa
[)iobraiis,

beneficia

humano

iinpensa geueri

tas

in

habilatores

ipsius

a;stale

prailerita,

post

proditoriam
surii el

occupatiunein

CLCsarea;

melropolis

PaliDslinae, post valde

damnosani eversionem Ardestructionem aliorum locorum parlium

Babylonictc
persecutioiiis instantia

suo redem()los sanguine ingratitudinis arguit, si pro tot, quie impendit eisdem, i[)si saltem necessitatis tempore aliquid non rependant
si

nominis sui blasphemos tam

dirae

passionis

[ira>diclarum

injurias iiiiquis labriset detestandisoperibus quo-

reuiissa diebus aliquibus videretur; in reniissione

lidierenovantes ethaGreditatisDominica; iiivasores

hujusmodi perseculio eadem non otiosa^ sed eo magis iiisidiosa el periculosa deliluit, quo interim collectis undique viribus et multiplicatis
tainen
insidiis

cidem

intensior qiiasi

vestigio

insurrexerit.

Siquidem, prout
illa

liabet lilterarum

nuper de terra

non assurgunt; nunc praecipue solito blasphematur iii geiilibus nomen Christi; ciim jaiu non tam verbis quain rebus i[i5is et factis Christianis insultetur ab inflUbi est Deus eorum ? duin delibus, et dicatur
in auxilio

duin deteslabilius

uiissaruin, et uuntioruin iiide veiiienliiim infausta relatio, nefandissinius soldanus Babylonise

funiculus

ha;reditatis

Doiniui Terra-Sancta
sic

[ler

nefandissiinos Sarracenos,
sic

audacter invadilur,
sit

perseculionis et persecutorum Chrisliani uominis

vastatur iutrepide,

sic in [)arlibus illis Chrislia-

nus populus unanimiler trucidatur, quasi nou

<

Sanul.

1.

III.

p.

12. c. 7.

Kxt. in Cod. Vallic. sig.

lit.

C.
'

ouui. 49. pag. 79.

Formul. Mar. Ebu'. Ms. arch. Vat. pag. 606.

CLEMENTIS IV ANNUS
illiiis

1.

CIIRISTI

1265.
et

161
dispendium haere-

adjiitor,

nec

sit

qui iiiisercri possit coruiii.

nuntii lacrymabililer

jiajiias

prudenter ctfugient,

Sicut ciiim nu[)er runioribus infaustis accepinius,

sicut inissi de partibus
illis

(iilatis aiterna;

consulliiis evitabunt.

43.

Exsurgantigilur viriad beliadoclissimi,

:

nobisex|io;uerunt

el lilleras, pusiiliis

grex

(i(ie)iiun

slrenui regiii Franci;cbciiatorcs

fortcs,

acciiigantur viri

transniariiius, qui aivina iliuni prolcgente gratia

oliin Tartarici gladii

furorem evaserat,
:

el

Babylo-

nec sub torporis ignoininia mala videant gentis suae. Prodeant in publicum eorum signa
victricia,

nis bacteiius iinpelussuperarat

nunc

Babyloiiica;

quorum

potentiaiii S[iecialiler exspcctat,

perseculionis dolis

involvitur,

ejus opprimilur

et expetil terra iiia.

ria, eis hajc

iraudibus, iiiius succumbit insuilibus, et viribus

Eis debetur hujus belli victoproponitur ad gloriam, eis ad meri-

conculcatur. Egressa est enim cruenta

bilis bestia

ct

horri-

tum
tatis

reservatur.

Nou
:

desil Doiiiino virtus strenui-

ex ^Egypto netandissiinus

ille

soldanus
leoiiis

i|)sorum, intcr ca;leras nationes eis specialius

Babyloniae^ liostis Cbristianitatis infestus, populo

Cbristiaiio velut ursus insidians, etquasi

ab ipso concessa
ffiterni

regis injurias, qui cuivis

non patiantur fequanimiter eorum Domino

proculdubio nequa-

impetu desEBviens
violeiitia

iii

eumdein, ut
:

illuin vei deci-

injuriam vei levem inierri

piat fraudis insidiis,

vei forlitudine

perimat, et
gravi

quam cum
paterentur

patientia sustinerent. Et

quidem non
Chri?

pugnatorum extinguat
iis

quorum
in

sibi vei vile aliquid diripi; et tot

nniltitudine coiigregala, in partes Syritc iiisidiosus

stianos fratres suos

nuniquid patientur occidi

infidelitatis

ac violentns

diebus

insiliit,

et

CiEsaream

nobilem Christianorum metropolim Palajstinee, demandatis eidem nunliis verlja pacifica iocutus, in dolo subito irruens eam, fugatis exinde incoiis et prolligatis nuenibus, detinet miserabiiiter occupatam. Ex quo in suo superbise spiritu spem ad

Non patientur eorum domini

sine
vel

nota temporalis

occu|)atores totius haereditatis Dominicae

vicum aliquem occupari; et non sine

militiae

quasi extremaj confusionis op[)robrio [lalientur ?

Absit, absit, in

hoc casu solvatur

cingu-

lum regni ejusdem,

niiiites gioriosi.

Absit, ut in

occupanda prolendens, Peregui (Feregrini) et castrum vioienterinvasit, ac eodem caslro Caypbie omnino destructo, reliquum vexavit iiiet ceiidiis, et diversis impugnationibus fatigavit
alia

Caypliae

beilo Domini per desidiamreddanlur inglorii, qui per virtutis exercitium solentin bellis caileris gloriosiores haberi.
46.

Ca;terum
si

taiidem spe de
illius,

illius

occupatione concepta, sola

indigne sperari,

licet verisimiliter possit, nec ad persecutioiiis acerbitatem,

qui bella conlerit, virtute frustratus, Caesa:

quam

terra

eadem

continuis lacessita molestiis,

ream rediit et a conceptae iniquitatis proposito non dcsistens, conatus est Acconensem civitalem,
praiparato eliam ad hoc navaii exercitu, obsidere
:

et diuturnis vexationibus lassata per[)enditur, coin-

passionis debitae convertant atfectum; discrimina-

illamque jani, sicut ex iis, littcne asseverabant, verisimilius credimus,

proculdubio timcmus, obsedit
:

quse iidem nunlii

et et

que considerent, quae perhocfidei orlhodoxa; non est dubium imminere; ad re[)rimendum eoruin-

dem
rent,

infidelium conatus adversus se potius inge-

ul ipsa, qu;e in

quam

invitari

ad hoc commonilionis

ali-

iisdem partibus singulare quasi robur Christianitatis exi>tit, exteriiiinala, pro iibito cajtera Chri-

cujus

suffragio
exigit,

exspectabunt;
qua;
cordi

quoruin

tamen
tanla

necessitas

nobis est in

stianorum ioca partium earumdemfaciledeleat,

4/t.

et

pericuiorum

inslantia,

iustanter acceierare rerae-

inibi Christianae religioniscultus totaliterdcieatur.

Sic, sic iile

dia; quia nil satis sitienti

animo

festinalur, sed ei
:

ursus esuriens,

sic

idem

leo

niorani ipsa celeritas reprasentat

nos de oninivirtutis

rugiens, et damnati generis bestia, ira plena ira-

potentia sperantes illius, qui potens est de lapidi-

cundc
gens

pra;dictum Domini populum, sataomnino memoriam abolere. Sic ille inipius suique sateliites Dominum irritantes, non soluin coidecogitant, sed et operepraedicant, quod abominaliones non requiret eoruni; dum aperte indicant, se non vereri ahquateuus quod requiret. Sic ipsum habenlesostentiii, rursusillumsibimetipsis eo acerbius cruciligunt, quo ^ravius delinquitur in eum nunc regnantein in caelis, quam si haec mundi prinduduin mortalem in terris.
picvit in
illius

bus Abrahae
ratae

filios

suscitare, (jui

vocem

tribuit voci susi,

verbum

crucis in terrae

memo-

succursum

fidelibus regni praedicti decerni-

nius propouenduin.
stras,

Ad quod

(jiiia

[)ersonas vefidei

de quaruin zelo ad ea quai Dei sunt

puritate, virtutis constanlia, vestra; reiigionis et

famae claritas plenissime nos informat, duximus eligendos; vobisque priedicationisofficiumin dicto

cipes, ct magnates, cacterique fidei Christiana.' cuitores,

qua

decet, attentione considerent

si

di-

iigenter attendanf, quibus pcenis

humanaj icges

eos atticiant,

quos rcos

iiiOictcC cacdis testatori in-

veniunl; vel in ferendo auxilio dominis aggressu-

ram

patientibus desides deprehendunt

Profecto

regno prasentiumauctorilate committiinus, etc. Ad illicicndos fideles ad augustuin crucis siguum ca[)essendum eorum criminuin condonationem pollicetur, quoruin labes aliqua post suscepta exhomologescossacraconscientia; luescrit quibus praemiis [)otituii siut, tam qui suis sumptibus mililessustentarint in eaex[icditioue obennda, qiiain qui se periculis objecerint tum ipsos corunKjue
: :

ad cffidem Domini vindicandam, ad resisteiuium

aggredienlibus ipsum et occupantibus hacredila-

res, ex

quo

sacra; militia; se devoverint, B. Petri

iri,

clientelae

commendatum

usuras

i[)sis

relaxan-

tem

ipsius,

promptiusexsurgeutes, supremijudicii

das spondet, ac Judasos ad eas remittendas

:2l

com-

A>s.

ToMts XXIi.

Rayn.

III.

162

CLEMEOTIS IV ANNUS

I.

CHRISTI 1265.
subjugasse dignoscitur regiones. Et permitlente Domiuo, non solnm de potenfidivitiis et boiiis

pellendos decernit. Praecipiletiamiisdem religiosis

viris, ut lustrenl

versas sibi
(luia,

oppida

et iiagos;

atque ad ipso-

rum

concioncs conflueiilibus cerla indulgentiarum

47. Coacta fuisse ingentia inOccidente auxilia

bus pluiiniis, sed de faniosisregibus triuniphavit

dire|itis in [irffidaiii illoriim

pr;emia efTiindore possint concedit.

sequenli anno visuri siimus. Tantoriim vero suc-

desi-

derabilibus asportatis

nullain deiiiceps arbilratur

invenire |iotcntiam, qu,e sibi resislere vaicat super

cessuum

quibus

Bendocdar rem Christianam

terram. Forltina siquidem in sui execrabilis prosecutione

niagis
iius

magna
'

ex parte in Syria delevit, causani Ayto-

nus et Sanutns * adscribunt bellis, quibus Bendocdar Abagham Tartarorum in Perside regem Ol.ionis, quem fuisse Christianum vidimus, filium implicuit Quia semper, (de Abagha loquitur
:

propositi ei olim taliter blandiente, hujusinodi gens perfida in superbiam niagis ac

semper

erigitur, et in suis vanitatibus forid

siiis

roboratur, dnni

viribus

pia?sumit

adscribere quod

propter peccata populi sibi ad

Aytonus), guerram habuit

cum

vicinis; et propter

victoriam cernituraccidisse. Quamvis ilaque ipsius

persecutio nationis perversa? gravis
et
sit

hoc soldanus fuil loiigo teni|iore iii iiniete, et ex hoc Sarracenorum potentia multum crevit; Tartari vero, qui evadere poterant de lerris Tartaro-

nimium,

infesta Christicolis

taineii

fidelibus de regno

Ungarise ac Poloniae, et conterminis partibus tanto

rum, fugiebant ad soldanum,

ut evitarent giavia

magis occurrit
les ipsi

horribilis et

onera , quae eis Tartari imponebant; propterea soldanus fecit quamdam niagnam sagacitatem, quia misit nuntios suos per mare ad Tartaros in regno Cumania; et regno Russia;, et fecit cum illis Tartaris compositionem ct pactum, videlicet quod quandocumque Abagham nioveret guerram contra terram Jigypti, quod ipsi invaderent terram suam; et promisit dare niagna dona eis. Et hoc modo Abagiiam non poterat invadere terram JEgYpti, et soldanus sine contradictione cujuspiam
potuit invadere Christianos, et terras Syriae faci-

sunt inter alios et proximi, et

timenda, quanto fideillius iiuur-

sum

ac saevitiam peccalis exigentibns, quandoque

50.

gravius suiit perpessi.

Porro

sicut

charissimus in Christo

filius

noster Bela Ungariae rex iliustris nobis expoper

snit

relalu fide digno pervenit,

associatis

nuntium specialem nupcr ad ipsum quod Tarlari memorati sibi quibusdam aliis paganis eis adhae,

rentibus, et diversis suis exercitibus congregalis:

occupare o. Ungaria regnisque finitimis contra Tartaros invasores sacram mililiam indicit. Ut Persidis Tarlari favebant Christianis, cum eorum opem ad Sarracenos sibi subjiciendos repriliter

Chrislianorum, praedictis regno et Poloconterminas, in brevi proponunt insultum facere, iliosque sibi more solito subjugare proin ferras
niae
;

48. hi

cessuri,
sislatur.

quod

absit, ulterius, nisi

eis viriliter re-

Propter quod

ideni rex velnt princeps

fidei

Cafholicus, et in conservatione

ac fidelinm
profi-

studiosus, eis in praefati regni confinio, ne in con-

mendosve necessariaui

pulareiit, ilaaliiseptentrio-

fusionem
cisci,

Clirisliani populi possint ulterius

nales Tartari, coulinuis defixis trophaeis snperbi,

praevio divinae virtntis auxilio proponit et

viriliter, et

gentiumque innumerarum onusti spoliis, iterum excursionibus suis perrumpere IJngariam, atque in veteres calamilates redigere medilabantur. Nec dejecit animosUugarus, sed audito increbrescentis bellici apparatus rumore, ad sustinendos eoruni
conatus ingenlibus animis se accingere decrevit. Cum vero infinilis hostium copiis suis tantum
,

obviare
scitur

subsidiiim Christi fidelium ad

repugnare potenfer. Quia vero lioc ei esse dignofiaternilati vesfrae

plurimum opportunnm,
in Uiigaria,

per Apostolica scripfa firmifer praecipiendo

man-

damus, quafenus
Sfiria,

Bolieniia,

Polonia,

Austria, Carinthia et marchiouatu Bran-

denbiirgensi

per vos

et alios

ad

lioc

idoneos

viribus fretus, obsistere non posse crederet, Cle-

mentem

rogavit, ut Apostolicum praesidium ipsi

Is

contra dictorum saeviliam, et aliorum paganorum eis adliaerentium auctoritate nostra verbuiu crucis

porrigeret.

igitur

Colocensi el

Strigoniensi

cum omni
inlerjecfis
,

diligentia praedicefis . Nonnullisque

archiepiscopis missis

litteris,

ad crucis Dominicae
in

quibus
,

indulgentiarnm

praemia ad

signum accipiendum vocare populos;ac tum

signa accessuris

vel aes milifenique snbsidiarium

Ungaria, Polonia, Austria, Carinthia, Boheniia, marchionatu Brandeburgensi sacrum classicum canere pra^miaque indulgenliaruin, qua; soiila
;

submissuris poliicetnr, subjungit: Caeferum voluinus, qiiod ex liujusmodi praedicatione tua nulluni praedicationi crncis, qiiaj
Apostolicae, in
sit

auctoritafe Sedis
fra-

erant pro Christo

arma gerentibns

dari slipendia,

subsidium diifctorum filiorum

proponere pro sacra concione imperavit*.

49. a Clemens, etc. Strigoniensi el Coiocensi

trum

Hospilalis S.

Mariaj Tlieutonicoriim, alioet l'rnssia,

runique lidelium de Livonia, Cuionia

piaejiidiciuni generetur.
Julii, aniio
i

archiepiscopis.
In generalem niundi notitiam jani devenit, quod Tartarorum gens effera, de terra) finibus

Datum

Perusii VII kal.

impetuose progrediens, urbes munitissinias

et di-

Ayton. Hist. Urieu.

I.

c.

32.

Sanul.

I.

iir.

p.

13. c. 18.

l.il).

K|).

cxn.

Dania ttimullibns PontiNec pacatior erat Dania quamvis enim eo penelraturi infisuoruni tamen discordiis deles non timerenfur lacerata gemebat. Tractabantur illius sceptra im51.

De sedandis
:

in

ficis et prcpclecessoris

paternce curce.

CLEMENTIS IV ANNUS
bellihiis Erici
regii-c ilignilali

I,

CHRISTI 1265.

163

regis pneri

inanibus;qui ferendac

historia, atque

hoc ipso anno ad Calmarniam peris

inipar iTlale erat, gravesque dis-

venisse

aif.Gcssit vero

slreniie

deniandalum
regis

sensiones regina niater cuni i)r;esuiiliusexercebat.

sibi niuiius,

ac fiuctiuintes Danos in Erici

Quare serpenli nialo, nntequam magis coiifirmaretur, remediimi Cleniens adiiibiturus, eo Giiidoneni
lil.

Sancti-Laurentii in Lucina [)resl)yteruiii

obsequio continuit, (1) Retulit vero Ecclesia; Ericus im^irobani gratiam, qiii cum Alexandri, Urbani, el Cleiiientis 1'untificuin o|)era, industriaque

card. legatum misit, cujus auctoritatis ipsi

niissic indices

com-

sunt

li;e

littene

'.

Guidonis cardinalis contra facliosorum coitione regi assertus dignitali fuisset confirmata jam
;

Clcmens,

etc.

Guidoni

lit.

S.

Laurentii in

poteiitia, insectari poste;i

[iraesules,

et jus

Eccle-

Lucina presbytero card. A. S. L.

siasticum violare
profectns, liber-

cceiiit.

Quibus

acceptis,

Clemens
vitii

Ul regno Dani;p

animarum

gravissimis sententiis

ingrati

ilhim animi

las Ecclesiastica,

pax et

traiuiiiiilitas

provenianl et

serventur, eo ardentiiis affectanius, quospecialius

arguit% et ut Guidonis card. salubribus consiliis obsequeretur admonuil ac ni libertalein Eccle:

tanquam

Ctiristianissiinum

et

Deo ac pro ejus

siasticam

restitueret,

eamque

contra

procerum

reverentia Ecclesite Roinan;T;

regnum ipsum. Cum igitur in inimicus homo, et pra:cipue inter cbarissimam

Cbristo
filiam

devotum diligimus eodem regno varias

in
et in

injurias tueretur, ceiisuras intentavit.

Regi Dacia;

illustri.

53.

Quani bonus

et

suavis est in
,

te, fili

cha-

nostram reginam
ipsius

illustreni

rissime,
spirilus,

si

prudenter altendis

matris Ecclesiac

quosdam
Christo

pra;latos

regni

cliarissimo

dum

errores luos advertens benigne te

lilio

nostro nato ejusdem regina; rege dicti

adliuc slatis existente teneilae, sub-

corripit, et de

quibus peccare

diceris,

admonens

regni

illustri

orlas discordias fovere

et

noscatur;ex (juibus pax,

clementer alloquitur, ut relicta malitia, quam tibi gravis de regno tuo egressus rumor imponit,
et veritas,

quies regni turbatur ejusdeni, cultus impedilur

ut ferunt, adscribit, salutaribus ipsius

et

divinus, Ecclesiastica libertasconfunditur, etsalus

negligitur
in Dei,

monitis acquiescas. Sint igitur oculi tui aperti,

aures attenta;, ut patris affectum
filiali

animarum

ut iileni regnuni eo

magis

devotione

et Ecclesia> Romaiiffl

devotione proficiat,

suspicias, et benignos ipsius affatus

patienter au-

quo
ecce
siie,

se specialius per legati Sedis Apostolica) de

diens, id promptitudine, [)rout decet, executionis

admittat.
ris

lalere nostro missi prcescntiain senserit confoveri

te

Recogita

fili,

recogita et intra pecto-

magnum

et

honorabile

membruni

Eccle-

claustra sollicita meditalione revolve, quanla

ipsa erga clarae

virum utique rehgione conspicuum, morum

semper Ecclesia

memorite progeilli

honestate decorum, lilterarum scientia [ira?dituin,

et

nitores tuos affectione ferbuerit: quanta

devo-

providentia circums[)ectum, ciuem intercaeteros

tione claruerint erga ipsam

fratres nostros

admoduni charum habemus pro

meritorum, in [naedictum et Suecia; regna commisso tibi tam ibidem, quani Salzburgensi, et Magileburgensi in Bremensi

tuorum

exigenlia
;

quanta eadein Ecclesia praedecessorum nostrorum temporibus te diligenlia foverit quani fcrventer tibi et charis: :

sima;

iii

Christo

filia;

nostice reginae Daciaj matri

,

tucC in necessitatibus vestris adstitit

ad tuilioneni

Gnesnensi provinciis plena; legatioois offlcio ; de praedictorum fratrum consilio providimus destiiiandum, ut
res

vestram auxiliatricem porrigendo dexteram, vestrisque

periculis

modis, ([uibus potuit, occurtu et

cum

in

hac hora diei undeciniacullo-

rcndo.

Numquid non

mater

ipsa recolitis,

simus in vinea Domini constiluti, vlce nostra,

prout

quod

felicis

recordationis Ale.vauder papa [)ra3de-

ut diligens cultor evellas et destruas, dissipes ac

cessor noster, audito insurgentis in reguo prajfato

disperdas, .edifices et plantes,

qusque

libi

fremitu tempestatis,

Dominus ministrabit; etc. Dat. PerusiiVIid. Junii anno i . 52. De imposito Guidoni cardinali legalionis munere Dania;, Suecia; ac Germaniae [)ra;sules; lum rex ac regina Dani;e, ad quorum asserendam
dignilatem prtecipue mittebatur
jussi(|ue

et gravis contra te ac eamdera reginam persecutionis instanle procella tibi, reginae ac regno [irsdictis , prompto animo in

auxilium exsurrexit ; ad hoc dilecto filio magistro Gerardo capellano uostro, qui tibi sollicite
adstilit, te

ac jura tua

manutenendo pro viribus

te

legatum debitis

officiis

% prosequi. Meminit
;

certiores

facti

destinato? Nuiii([iiid de tua et i[)sius matris ine-

moria obliteravit oblivio, qualiler

ac niatre pra;-

de Guidone Magnus in
Ep. Lxxiix.

Sueonum

et

Gothorum
'Maga.
I.

'

XIX.

c.

20.

'Exl.

.\pOst.

lit.

iU. Vj

C. iiuiu.

-iO.

Ep. xc. ad xcv.

pag.

n.

iinno sequenti venit. Id

hoc aiiDO munus Danic;e legatioms Guidom lil. S. I.aureulu iii Lucina enjnmissum fuit, in piovinciain tamen Doniiisi enim unanimes assciuut veteres cl)ronoloL'i, apiid Ludewig reliiiuiarum tom. IX. quorum unus, qui resin Dania gestas |)Cr unnos singulos usquc ad exordium sasculi xv persequitur, hau; dc illo na)Tat : Tandem A. C. CicccLXVi, veuit Guido cardinalis legatus papa; in Daniam pio reformaiida pace inter dominum regem (Enricum) et archiepiscopum (Jacobum), sed videns se nihil proticere
(1) QuaiKiuaiii

festinavit egredi excomi))unicans regLMn, scilicet

i'egeinque (lege )-egiiumq)in) supposuit

VIII.
'|ua;

interdicto,

Ericum, et maliein cjus Margarethain cum inultis aliis clericis et laicis fautoribus corum, quod pauci sorvavonint. Canonici tamen Hipcnscs, et Kratrcs Minores lotius Daniic per
iis

annos cum dimidio scrvarunt, reporlantes ab Ecclesia p)o nbservantia parvas hujus gratias . Dislant hicc, iiumane quantum ? ab ex Magno, uon accurato lerum Danicarum scriptore in niialibus liic .\naiTantur. Mansi.

164

CLEAIENTIS IV

ANNUS
manus,

1.

CHRISTI 1265.

dicla in hostilesinimicorum incurrentibus

et insidiose captivalis

ab

eis,

recolendae memoriae
noster eiilem prajde-

Urbanns
cessori

p.Tpa iiraedecessor

Alexandro

in Apostolatus officio snbstilu-

exspectes, ut personam tuam, tibique in hoc favenlium excommunicationis mucro percellal ; rcgnum idem a divinorum communioneinterdicli sententia se[iaret, el absolutio vassallorum tuorum
cit,

tus, tolis conatibus,

et

promptisque studiis ad tuam

a fidelilatis jiiramento,

quo

tibi

tenentur, conti-

ipsins matris liberationem intendit, labora\it

et oninia, quai poluit, reinedia exquiniemorali capellani ad id auctoritatem mu;

attcnlius,
sivit
;

nuationem contumacia; ac tam contumacis injurice subscquatiir; consuUius facies, si prudcnter ista,
praedicto legato Iiumiliter in pra?missisobediendo,

niens, et solliciludinem cxcitans

|iraclatisejusdem

praevenias

si

Ecclesiae pra^Iatis ac
:

personiseisdem

regni,

(jui

tibi

adversari dicebantur, graviter it

satisfacere studeas

si

eos

tibi

per concordiae se-

mnltipliciter comniinans, ac multos orbis principes et magnatcs eoruni, ad hoc invocando suffragia preci bus et exliortationibus attentis in vitans 54.

mitas reconciliare coneris; nec te per eos, qui

tibi

sub appellationum frivolarum velamine

dif-

fugia suggerunt,
involvi.

litigiorum anfractibus patiaris

Nonne

et

nos prasdecessoribus

ipsis

in

affectus pleuitudine ad te, ac

matrem

et

regnum

eadem succedentes
paternac

vobis plenioria exbibuinius

Cum enim appellationis remedium ad revelandum oppressos, non ad opprimendos innoxios, sit inductum, nequaquam ulterius in eorumdem
[)r;rIatorum oppressionem tuis frivolis appel-

sinceritatis indicia; i^lenius tibi ac ipsis

studuimus providere ad redintegrationem tui status, ad totius regni prcedicli plenam reformationem et soJidam, dileclum filium nostrum Guidonem lit. S. Laurentii in Lucina presbyteruni cardinalem A.S. L. magnum quidem et honorabile

lationibus deferemus.
57. Caeterum quia et ad te
cimiir,

more

patris affi-

ideoque

tibi
;

libenler

contra

bujiismodi
eis-

pericula providemus

et pralatis

ac personis

dem

membrum
in

Ecclesia?, nesessitatibus Ecclesiae ipsius

cjusdum cardinalis absentia non parcentes, tam favorabiliter destinando ? Quid itaque eadem Ecclesia libi ullra facere potuii, et non fecit ia ad;

sua justitia deesse non possumus, sed eos fovere intendimns ut tenemur serenitalem regiam roganius, quatenus animuin regium Domino
in
;

Deo tuo humilians,

missis,

sic nostris et

memorati cardi-

nalis monitis et consiliis pareas, sic errata in prae-

versis assislens, favens ad prospera, et de contin-

emendes,
justitiffi

sic

Ecclesiaslicam libertatem et

geutibus nil omittens

55.

personas Ecclesiasticas foveas, quod severitatem

vitando
saluli tuae consulas, famae provi-

Tu vero an eorumdem progenitorum

,

laudabilibus inlia3rendo vesligiis, te ipsi Ecclesiaj

deas, et tranquillitatem praepares,

prout expedit

devotum exhibeas an ei coudigna retributione respondeas, an te [)ro tot gratiis gratum reddas si qualiter legatum ipsum ejus salutaria obaudiendo monita, imo nos et ipsani Ecclesiam in eodem honorare curaveris si ea quae post adven: ;

regno tuo. Nos enim,

si te

nostris beneplacitis in

praedictis et aliis, quas Dei sunt, et

tuum honorem

commodumque
tanquam
poterimus,

respiciunt, coaptare studueris, te

filium perdilectum,

quantum cum Deo

proseque-

siiecialis pr;erogativa gratiae

ium

regno pr;edicto gesta sunt bactenus et geruntur, recti judicii censura recenseat; tua tibi conscienlia respondebit. Siquidem et libertatem Ecclesiaslicani in pra-lato regno conculcari, quin
ipsius iu

nuir. Alioquin

volumus te

solerter attendere,

quod

ad vindicandas ministrorum suoruin injurias nec manus, sicut verisimiliter de ipsius benignitate

potius anuihilari pateris

et,

ut dicitur, tu ipse
prselatoSj
et

speiamus, Domini deerit; nec nos, sicut pro certo ex officii etiam necessitate pro[)onimus, in plena
et celeri

annihilas

et

conculcas

uonnullo?

exhibitione juslitiae praclatis et personis

alias personas Ecclesiasticas regni ejusdem, non

sed eo gravius, quo diulius, perconab olim spoliationis injuriam atfligendo. Nec super hoc eliam justitiam offers, aut pacis sed iirtclatis eisdem securiconsiliis acquiescis

minus

solito,

eisdem minislerii nostri auxilium subtrahemus [)ra?sertim cum sciamus eo minus in talibus correctionis debilae virgae

tinuatffi

parcendum, quo ad

te ac

regnum tuum affectum

Obsecutum postea
Ericuin ex regiis
lilleris

gerinius am[)Iiorem .

Apostolicis monitis jussisque

talem denegas nec permittis, imo probibes locum in regno i[iso ad ineundum cuni i|)sts Iractatus
;

suo loco videbimus

'

tum
car-

e Craulzio- colligitur, qui tradit

Guidonem

[)aciGcos assignari.
56. Ha?cciue reddis matris affectibus ? Ha}c
patris beneficiis

dinalem Danicis rebus compositis, Ecclesiasticum interdictuiii, quod aunis novein ob archiepisco-

[)ersequens, eosque
atfligens ? Profeclo
silio assistentes

recompensas, ipsorum libertatem tam graviter in suis niembris

si

excellentia regia,

si

ei

con-

attendant,

quam

sit

grave faniam

tuani nota infaniiic taui gravis inficere, ut Ecclesiaruni liberlalis et

[)ersecutor infestus
bcriltaris;

Upsalem vinculis nnncipatum tenuerat, disac dein regem Ericiim longajva pace [lotitum. Qua3 etsi hoc anno gesta non putamus, ut institulam tamen de Guidonis legatione oratioiiem [)ersequamur, conjuugenda fuerunt.
I)iim

solvisse

personarum Ecclesiasticaruui in iux juventutis aus[)iciis deres [ilena periculi,

si

58.

Trcujica

Agiietis

monialis
leg;iti

historia.

Quod ad Germaniam
|)lissiina

spectat, in cujus parte

am-

quanli
iis

fit

contu-

Giiidoni cardinali

munus

comniis-

niaciam in

contiiuiando ulterius, acrinioniam

1

seiitenliarum^ quas in talibus rigor justiliaj indi-

.\ii.

Chr. IziOO.

Ciaiilz.

Dan.

1.

vii. c. 24.

CLEMENTIS IV ANNU8

1.

CHRISTI 1205.

ins

sum

principum laborabat: et Ulchartio a Simonu LeycestriaB comite in acie caplo,

est; tliscordiis
Aliiiionso liellaMaiiricoimplicilo,anccpscleimpciio controversia exlraliebatur ac Ponlifex suprcnnus
:

et tui, et graviore mortis pcriculo, facta milii con-

fessione, iu a(|uam
aiidilo

cum

filio te

submergas.

IIoc

illius

judex de utroque exauctorando

et tertio
:

ad

imprriiim promovendo, a^nlare

cceitit

ncc enim

inclamans nuilier cxboricscit, ct gloriosaiii Virgincni inalrem Christi invocalconlra diaboluiu adjulricem. Ncc mora: vidit dtcmonem ciiin fuiiio et foelorc tetcrrimo disparenlem. El mox, effusaiu

ingenlibiis malis, qua) iu licclesiam reduiuiabanl, occurri secus poterat. Archiepiscopo itaque Ilisiialensi dedil

laudem matris
ct
:

Christi, ad

spem

ineliorein

iii

prece

imperia ^ nt Alpbonsi regis

Castellic

lacrymis confortatur. Venil ergo in proximam el hospitio suscepla ab honesta inacivitatem

trona, locata est ab

animuiii pertentarct, atque ad reipuhlieaj Cliristianffi commoda proprio honori anteferenda flecteret:
tihi

eadem cum quadam

Judaea,

Volumus,
fiierit

incpiit, et

mandaiiius

ut ciim

Sara nomine, ergo annis quiiique

cordis
Irislitia,
:

iil ejiis

parvuliiiu eniilriret. Maiisit

cum eadem
et

Juda;a in tanla

visuni

opi)ortununi, faiuiliariter con-

ut vix eaiu (luis posset videre ri-

feras

cum eodem, (nempe

a negotio

Alphonso), ul honesto
discedere
sibi

denteiii

bis

in

pane

lupia

per hcbdoiiuuiam

modo

Romani imperii
subiit onera,

jejunabat.

Interim

doiniiiai sua; Judie;e,

de lide

placeat, ex

quo multa

nec ali(|uem

Christi, et bonitate ac pietale

matris ejus, ut erat

:

reportavit hoiiorem.

Nec est levis offensio Salvatoris negotium Romanae Ecclesioe impedire, ex quo fructus aliquis non speratur tale tantumque praiserlim, quo benc disposito, reflorerel [iroculclubio status orbis quo in sua desolatione ma: :

femina prudens et elo(|iiens, piffidicabat et sensim cor illius verba iedilieaiitia et cfdcacia penetrabant. Cujus hortatu orationem Dominicam, et angelicam saliitalioneni addiscciis Christiiiu et
, ,

malrem

ejiis quotidiaiiis iirecibiis

invocabal. Hinc

nente

naufragatur ex parte

maxima populus
:

Christianus. Nec agimus de ejus adversario pra}sed de lercndo, qui caplivus ab alio detinetur
tertio polius

ad exaltationem
est,

fidei,

cum
;

noslra,

factum est, ut nutrix i|isa cuidam fralii Ordinis Pradicalorum noinine Conrado coiifessa rnitteretur ad papani . Subdit ul illa ad Judtcam, (|iiaiii flde Christiana instruxerat, reversa, diim in leclo
jaeebal, a Jiida^o in religionis odiuin tiibus letlialibus vulneribus confossa a B. Virgiiie vita; resli-

prout juris

providentia assuaieiido

queiu

tiiuemus a principibus Alemauniaj coiilia Deum in Sedis ApostoliciB prsejudicium, ipsiusque regis et adversarii contemptum non tam eligi, quani
iiitriidi.

tuta; ejusque vulnera divino unguento delibuta,

relictis

cicatricibus
:

in

miraculi

editi

signuiii,

neris,

Quidquid autem super iis feceris vel iuvenobis rescribere sine morae dispendio iion

sanata fuerinl
filiis

quo

viso miiaculo Juda;a

una

cum

sacra Chrisliana suscepil.

60. Obtenta ergo absolutione, ad patriam est

postponas .

Diuturni interregni occasione , improbi liberas sceleri habenas laxabant, ac passim rapinas CBedesque grassabantur. Quorum malorum occa50.

reversa,

ct

acceleravit

visitare Judccain
illa

duduiii

gratulabuiida valde suscipiens rogavit fessam quiescere super lcctiim.

dominam suam. Quain

sione coiitigit

memorandum humante
exemplum
in

miserice,

divinccque clementiaj
pratensis^

Agnete moCanti-

At ubi vesjiere Judiciis venit, et cognovit liaiic esse nutricem, quasi in furiaiu raptus est siispcctani
:

niah, (]uod narrat subjectis verbis

:

Thomas

Erat in partibus Theulouiae monasterium virginum quo bellorum eventu fundilus

,

enim eam quasi pervertricem su;e uxoris habebat: Cerle, iiujuit, niale venit huc insidiatrix ista jam enim occidam eam. Et inox extraclo canipulo in:

destructo

ad doinos parentum moniales redire

rcdiit,
fuit.

vadit dormientein, et tria dedit

vel inlra cor.

ei

vuliiera circa,

compulsa; sunt. Quaruni uiia pulchei rima, Agnes

noiiiiiie,

Quo

viso, Jud;ea horruit, et intrans

ubi ad patrem mililem

ab eo vio-

thalamum

obseravit. Ilinc

noctis

inedio,

facto

lentcr ojipressa,

mox

imprcegnala

Ad partum
el

signo, Judtcus synagogam

intravit. Judtea

cuni Jiidaiis

vicinis

ergo ajiiiropinquans, anxia fugit ad devia,

edito,

parlu
se

autcm

post lucliim obdoriniens, in

adesl diabolus in specie monachi,

qiii

ejus

consobrinum protestans,
ejulantem
tu,
,

et

conscium
tristitia

fucti

ejus, dixit ad

et

quasi \)ix
jier

de-

speraiilein

Ne

charissima,

parluiu edilum

douiinam cuin duabus mulierem occisam intranleiii, et ex tribus pixidibus, quas fercbant, un;imquainque unguine salutari in rediviviim slatum mortis vulsoinnii vidit
puellis ad

gloriosam

cum
jn

patre et parenlibus confundaris

:

stagnum proximum projice latere non potest. Tuiic mater,

pondere
lorem,
faligata,
vicit

si

parvulum euim vixerit,

;

nera reducentem. Inluere, lector

luin. Judaeus

inirare iniracu-

niiro cerlaininis
|)Ost

taiidem post lacrymas,

in

do,

non quod uxor sua cadaver iiiorluuni subterrasset. Hoc ideni de viro uxor illuceinvenit, credebatque
re^juisivit.

mane

rediens, occisam femiiiam

erubescentia

maternum peclus
stagnum
;

et

scente die credebat: et super hac re neuter alterum

mox parvulum submersit

diabolus
inquit
,

et statim

Vix dies quadraginta completi sunt,

niiro

tabcscentem

dolore conjecit:0,

cum

ecce veiiit mulier peregrina, Juda;am(iue et

oninium

feminarum

miserrima.

Quid

viruiii ejus ex parte

Agnelis occisae officiosissime

uxori
:

iiunc restalV melius est, ut sine scandalo tiioiiini

salutavit, et abiit. Tiinc Juda;us

(juod
'

illa

vivit? niiuKiuid occidi

cam?

Ciii

Quid est uxor

TiMii. ]i.

Cp. xix.

Thoiii. Caiilipr.

ii. c.

29. muii.

i::

Potensest, inquit, ChristusDominuscjusmortuam

1G6
suscilare. Et Judacus
timiii,
:

CLEMENTIS IV ANNUS
Hoc
cst, aif,
iii

I.

CHRISTI 12fi5.

qiiod

somper
,

velut propriis afficcretur incommodis, et

Imtaretur. Si (|iiaiido

commpdis

errorem. Nec niora, liaec (iiceiis comprciieiuiit uxorein el iu thalamo duobus annis obslriclani reclusit. Hinc accidit, ut ad remotiora recedt nle Jiidico, uxor
ne
le

apostalantein cliiccrel

enim

ilii

prosperum aHquod

indulsil sortis, lenioris apjilausus, illud suis iiicre-

mentis adscripsil adversa vero, qu-e irrogavit intcrdum casiis asperioris illisio, suis jirorsus dis:

parvulis, tertium gerens Ecclesiam fugit et cum gaudio fidelium, qui eam ditifsimam et honestissimam iioverant, baplisma recipit. Hanc poslea duo filii ejiis

evaderet, et

cum duobus

pendiis impiitavit

sicque in utroque sibi visceia

in utero, ad

maternae pietatis

aperiiit,

qnod

in alternlro,
nil oniisit

quancontra

tnm

in ea

fiiit,

de eontingeiitibiis

ingruentis

adolescenles, et

una filiarum

secuti siint, ct lidem

eidem,

alacriler susceperiint. Maiisit autein post baplisiiia

lempure adversilatis incursum; opus extilit, totis viribus iii oiiportunitate subveniens, et ad desiderafcB |irosperitatis
pro
ciini
,

dicta diidum JiuliTa in Coloniensi tlioemutato nomine vocata est Gertrudis et invenit Agnelem quondam nutricem sunni ibidem manentem, et de conversione ejus inKstimabili gaudio gratulantem. Quajsivit ergo ab Agnele

cuin

filiis

augumentuin

(]iioliens

ad

id

facultas

occurrit,

cesi, et

studiis opportunis intendens. Sic sic affecta

eadem

Gerlrudis,
risit,

quomodo
:

revixisset. Et iHa mirala

sub-

malcr Ecclesia tain ad regnuin illiid et cliarissimuin iii Christo flliniii noslrum rcgem, et charissimam in Christo filiam nostram reginam Angliae illiisfres ac suos quam ad venerabiles fratres
;

dicens

Quare nunquam morlua

:

suscitarer.

nostros

praelatos,

et dilectos

filios

nobiles viros

Ad

Vere, iuquit, vidi, quod te vir meus tribus vulneribus cullro coiifodiens occidit. Ciii Agnes Novit Cbrislus omnipoha!C stupefacla Gertrudis
:

comiles, barones, cseterosque magnates et incolas regni ejusdem, tempore felicis recordationis Urbani
papae praedecessoris nostri memoratis rcgno, regi

somnis tantum nie vidisse et non mane vero olfensam viri sensisse, videbar occidi tui, si mansissem, prsecogitans omnibus insalulaGertrudis appretis recedere festinavi. Nec mora
tens,

quod

in

etcKleris contra insurgenlis

qu;e

impetum

tempestatis,

regnum ipsum
prompta

gravi niinium

commolione

turbavil,
rexit.

sollicitudine iu auxilium exsur-

hensa veste circa

coHum

Agnetis, laceravil

eam

siniulque cilicium, quo induebalur ad carnem,

02. Idem namque praedecessor, ubi primum apud enin runior insoniiit de niinia ejusdem regni
et periculosa

usque ad pectus medium, et invenit manifLslissimas trium vulnerum cicalriccs. Manifcsta autein
facla sunt
ista

turbatioue diffusiis; meditationibus

cum

frafribus suis

pensans assiduis,

et

intenfis

archiepiscopo Coloniensi domino

est

exqiiirens affectibLS, qualiler posset tanto ])rsedi-

Conrado. Morlua

autem Agnes
ipsa

in iiiaxima pce-

nitentia, et fervore spiritus. M. scilicet oclxv eo

clorum regni, regis et alioruni discriinini obviari; demiim cuni eisdem fralribus deliberalione praehabita, nos, tunc in minori officio constitutos, ad

tempore volvebatur, quo

occisa
est, et

Agnes

a Jud;co
ot Vir-

per gloriosam

Clirisli

matrem

regnum
jier

pra^dicluin jiro reformatione status ipsius

ginem
fidei

suscitata. Gertrudis vero superstes esl

miro

turbatioiicin

calore succensa . Hactenus Cantipratensis.

mati, nobis
])arfibus

tam

inibi, qnain in
Ieg;i(ionis

hujusmodi miserabiliter deforquibusdam aHis

potestate concessa, de
:

Nunc ad

tragicos Angliae casus sermonein Iraducamus, in quibus Henricum regem inanes tilulos gerentem aSimone eMonteforti habitum ludibrio,

plcna;

iteruinque Simone cseso restitutum solio visuri

siimiis.

nosque dictorum fialriiin coiisilio destinavit injunctum nobis onus, quanijiiam non modicum onerosum, tam |)ropter obedienli;e bonuin, quam
pr;cdictoriini regis, regin;e, ]iraelHtoruin,

baronum

61.

Clemens ad medendnm

tristisorli. An(/lice,

et

regni toHus obtentu, ad quos affectionis sincerae

in hoc rcgnnm tnittit lerjatnm optime instriictiim, hortatur ad idem Ludovicum, qui ipsi obseqnitur.

Misertus Pontifex tristem Anglicanarum rerum

sorlem,

quam apud

Malth;uuiii

Westmonasterien',

gerebamus et gerimus, humiliter postquam ad partes eidein regiio vicinas per varia deducU discriinina, sola nos protegente gratia divina, perveninius, apud barones
integritatem
assuiiientes;
])raedictos

sem

eleganter descriptam leclor poterit inlueri

pnlsaviiiius monilis, ijisos instaiiti per-

Oltobono S. Adriani

diacono

card.

qui

poslea

suasionum pulsatione

monuimus,

ut

i])si,

qui

accepto Adriani nomine Ecclesia; priefuit, h,'gationis in Anglia, Wallia, Scotia et fUbernia gcreudte muiius coutulit-. a OltobouoS. Adriani diacono cardinaliA. S.L. Ad regnum Anglioe inclylum tanlo nobis et
fratribus nostris acceptius, quanto

nobis in hoc muUi|)licem suspicionis |iraesfilere materiam, securum nobis ad idem regnuin aditum

quem
i|)sius

variis inodis obstruxerant, aperirent;

tenus idem

regnum

ingressi,

quaad votivam nobis

magis

se ab

oHm

exhibuit erga Deuin

fulei

puritale sinceruni,

amplialione munificuin, ac in ipsius veneratione devotuni; eo iiUimai cliaiitalis affeclu Komana Ecclesia seniper ierbuit, ul cjus,
et in divini cultus
VVeslaJOn. Flor. Hlsl. Iioc

tranquillilatem et pacem, juxta officium nobis impositnm, et desiderium insitum commodius et efficacius v;icaremus. 03. Sed multiplici uostra? instantis multi])Iicem opposuit

eorumdem baronum
repulsam
:

coiitumacia

nimis
iii

in lioc obstinata

siquideni

gravem

jiersona nostra
ct

eidem

Ecclesiai irrogantes inju-

'

iiu.

Clein.

I.

i.

Ep.

cwwiii.

riam,

securilatem nobis praebere valde inhu-

Cr.EMEXTIS IV

ANNUS

1.

CHRISTl 1'i65.

167

maniter, et aperire aditiim nimis injuriose, ac con-

miserit, occurramus.

tumaciter noluerunt. Nos voro ncc eoriim

provocati

inliii-

ad

id, iit

Ad quod quia per nos ipsos desideramus, inteiidere condilione nostra

:

manilate comiiioli. nec contumacia, vel injuria

;

pra?pediente neqiiiinu?, legatuin de nostio hitere

sed

in

ctiarilalis

soliditate

i|isoriiiii

salutisanxii, et

corum mollire

iiuriliam molientes,
in

ne

iii

aniinarum suaruiii i)orniciem

aiiipliiis
|)er

tam

pcri-

deliberavimus destinandum et ad te, quem novinius ad prosperilatem jiraefali regni spccialiter affici ciijus in hoc affeclum tcstamur conscii,
;

culosa pertinacia ol)durati

ipsos et
leiiia

remanereiit;

cujus prudentiam laudamus experti

gnitas grata, iiuinilitas accej^ta
,

cujiis beni-

moiiilionum antidola, et per medicinalium sententiarum acrimoniam ad exhibendiim nobis et eidem Ecclesiae debilam exauditionis

conversatio inan-

sueta; nostrae delilierationis inluitum convertentes,si)eramiisj)ertu3ccircum5j)ectionis indiistriam,

promplitudinem

in

pnediclis

nos ad co-

actus

tiios

illo

dirigente, qui

novit, ac jirava in

rum
dum,

ettotius regni praefati admittendo

commo-

directa, et aspera in vias planas illo convertente,

et assumptum in eo exequendo offlcium, sluduimus revocare. Licet autem nec sic profeceriinus, circa ipsos proplerea tamen, non minus ad ipsorum salutem, et prajfati regni, rcgis, et aliorum statum traniiuilluiii, et prosperum aspi:

qui potest; posse in pra?dictis saluhriter consuii,

et

utiliter

suhveniri.

Dat.

Perusii IV non. Maii

anno

i.
'

rantes; imo etiam post praedicti prajdeces soris obitum, prout Domino placuit, ad apicem summi Aposlolalus assuiiipti, non niinorem ad ipsos, sed eo inlentiorem paternae sinceritatis zelum habentes, quo inagis ad id ex officii debito iiovimus nos
leneri; exspectantes exspuctaviinuscuin niultae solliciludinis anxietate diutius,

63. Prffiterea eidem cardiiiali injunxit Clemens, ut viros principes Ecclesiasticos ac laicos ad obsequia sacramento solemni confirmata regi de-

ferenda adduceret
dissolveret, iiiiqua

impia conflata inter eos foedera

juramenta, quibus rex, regina,

convelleret
:

filiique adacti fuerant,

praesules ac

quod ad nos boni de

regno nuntii venientes,

filioruin salute
et

silienli patris animnc de aiiuam consolatioiiis infunderunt, reviviscentem iii eis spirilualis vitae spiritum

bonorum hunorumque jacturae terrore, ad offlcium cogeret tum maxime proesules, quorum plures perduellium parlihiis erant foedissime irretiti, obeundo munere
proceres, incusso censurarum, ac
;

interdiceret, ipsisquead

subsellia

dicendam apud Ajjostolica causam terminum peremptorium pra;fisi

iii

nuntiarent; ut redeuntibus flliisdedissimiiitudinis

regione
a|)ertis

geret

ac

pervicacia perstarent, in eos pcena-

benignitatis

brachiis pius pater

,

rum

Ecclesiasticarum terrorem, severitatemque

gaudens et exultans occurreret ipsosque non solum ad remissionis gratiam exoratus adniitteret,
sed

explicaret.
GG. Timeri etiam jure poterat, ne perduelles legatum Angli;e aditu arcereiit quocirca decrevit
;

eam
6i.

ultro graliosus ofTerret.

Verum

quia mcesto Jacob praedilectum

et deside-

Pontifex*, utsi ad partes legationi exercenda;

com-

Josejih vivere

adhuc .-Egyptus occultat,

ratne tranquillitatis regiii [)ra;dicti

iiotitiam

nobis

missas appellere non posset, exlra ipsarum limitem munere suo fungeretur si vero paleret in
:

turbalionis

solilffi

confusio interdicil, quod nulli

praedictis,

Angliam accessus divino

retur, et

praesidio fultus ingrede-

postniodum ad nos de regno ipso super

regno laboranti succurreret; acstrenuam

et

prout desideravimus, nuutii, vel litterae pervenerunt; paterna nos cogit atfectio, ne circa caros,

ad regis
cile sine

flliorum liberlatem ac dignitatem assefa-

rendam operam navaret. Et quia infringenda

hucusque nostra contempserint monita, etsi aures nostris obturando clamoribus adhuc, ut effectus, imo conlempliis indicat, moneri conlemetsi

armorum

potentia rebeliium perlinacia

non videbatur, expandere crucis signa, copiasque

nant

cceplis

ullo

modo
ut

desistamus

sed insistaerioris
j^er

tum in Anglia, tum in ditione Angliae regiscismarina, atque eliaiii in Geriiania, siopus
cruceatas
foret, contraliere jussit. Si
sitas,

mus omnimodis,

de profundo

tanti

qua vero urgeret neces,

ducli ad veritatis semilas

redeant, a quibus

gravium excessuuin invia deviarunl. Quanquam enim charorum audita pericula diligentes ad amaritudinem provocent, ad compassioiiem excitent, ad suhventionem invitent visa tainea h;EC 80 promptius operantur, quo irrilaiil animos se;

Francnrum regem confugeret quem suam erga ipsum henignitatem expliciturum, atad

que Henrico opem laturum de egregiis ejus moribus sperahat deni(jue sevcritatis aculeos in non:

nulios

episcopos rehellium jiartibus imjilicitos exereret ; nec flecti se ignave, frangive ab infli-

giiius, qua; vocis miiiisterio

exprinuintur

atirihiis,

quam
tur.

quie oculorum otflcio nieulihus

impnmun-

gendis poenis meritis pateretur. Qiio vcro legato faveret Francoruiu rex, atque ad vindicandum e
servitule Aiiglorum

Et ideo nos qui ea, quae in regno pra;futo his

rcgem operam

daret,

litteras

accidere tempoiibus, ipsiii.-que discrimiiia dissi-

ad

mulare noii possuiiius; ulpole qui ea (juasi tractavimus manibus, et ocuiis nostris inspeximus; urget conscieiitia, cogit affectus, ut non diffcramus ulterius, sed salagamus in pra?missis fLstiiium adhibere remedium, et ad succurrendum regno
prffifato totis

dudil' qiiibus proposito procerum alque aliquorum pra?sulum sceiere, qiii regiam dignitaipsuiii

tem omnino convellere moliebantur ac sacramenta iniqua a Richardo, Henrico ac majori natu
,

'

Ep. Liii.
C.

'

Lib.

i.

Ep.

Lii.

'

nisihus, prout

Dominus

Eit. io cod. bibl. Vall. sig.

ex alto pcr-

lit.

num. 4U.

p.

136

108
(ilio

CLEMENTIS IV ANNUS
exlor?erant
;

1.

CHRISTI 1205.
Quid |)ufas, fili charissime, in iis agi ? quid machinanienla quffiri ? ad quid per fales

adcseranlque ipsos
;

profilcri,

i')

iuilla iicccssilate adiiuclos praislitisse

(jua; ?i sersi

j)cr talia

varent, furiiissimas servituli se subjicerenl,

resi-

iirent, aniillenda' rcgiae disnilalis pocnis se iuipli-

rcgno

eorumdem baronum insidias anhelari, nisi ut de ilio regium nomen aboleatur oinnino, et
semine regio
ipsi

carenl

liorlalus esl, oi)cui

illis

porrigerel

suani

extincto ibi

regnent

nisi

ut

enim

el

rejjum

omnium

in

ipsorum causa conlineri.

illuslri.

Clirisfianus [lopulus a devofionematrisEccIesiic et

Clemens,

elc. regi

Francorum

observantia fidei orthodoxae per conseqnens averfanfur.

C8.

Occurrunl frequenler cousideralionis uostra)

conspecfui acerjjis infesla inolesliis Anglicana) factionis detesfanda principia, el liorrenda prosecufionis ipsius iniiiuilas, fanlo conlinuala

proditionis et

ira3 filii

l)arones

illi

iniindi j)rincipes qualia ex

eorum

excessibus,

si

imo

potius

tempore fam longi decursu temporis auctacon;

qnod
dant
nisi
:

absit, incasfigati

remaneant, per exemj)iares

alveos ad nationes alias exempla deriventur, attensi

tinue, moleslissime nos infesfat. Acerl)a siquidem

prudenter advertant,
pariefes

qnam

j)ericufose,

noLis csf erumpenlis cons|)irationis altenlio quam in charissimum filium nosfrum regem Angliae iilustrem, ad ejus ef suoruni slafum conculcaudum iimnimodis, ad evertendum omnino solitum regia;
majesfatis,
sunipsit.
fio,

occurrafur in fenij)ore, vicinis instat incen-

dium, igne, proximos

cauta,

consumente,
in

quam
jiofius
, :

quam

consulta res

esl,

aliena

baronum suorum

erupfio lacfiosa pr;e-

domo reprimere vires exardescentis inceudii quam exfinguendam illud in projiria exspectare
profecto
si

Sed iniquitafis iflam proseqnentis intennonnullorum pradafornm regni Angiia? fuita

consilhs, fola favoribus, et adjuta conafibus eo est nobis acerbior, quo ndnora vel snaj coi reclionis

hoc diligentins infra mentis arcana revolverent, ad succurreiidnm regi et regnoprajfatis nou invitati occurrerent in hoc nostra, i|isiusre:

gis

et

suoruni proculdiibio rogamina prffiveniulique ac revolvant,

neglecta propria

prajbef iudicia, vul declinafionis efiam argumenfa practendif : dum non soliim pertinaciter male
cceplis innififur

rent. Atfendaiit itaque, attendant, et intenfa dis-

cussione volvant

quomodo
pericnlose
:

sed ef ad pejora qnotidie suos perversos conatus exfendif et ad obfirmalionem

; ;

minima

in

talibus
iii

crescere, ac

grandia soleant amjiliari pericula

vires ex

suis dolosis macliinationibus obiuclafur.

quomodo magis
infa-

67.

Sicnt

enim novil

excellenlia regia, sicut

communis

liabef nolitia, sicut

publicaclamat

morse diuturuilate sumentibus, sero medicina3 remedia prteparanfur , Subdit experimenfo Italiffi edoceri jiosse, in qua,

mia, fofo jam oibe diffusa, pra'dicti barones fideiifatis, ad (juain eidem regi tenenfur, immemores;

ciim paucaj initio civitates

rexissent, ifa

malum

iii suos j^rincijies insurgrassalum, ut nullis vinciri

omnis

rafionis expertes, ef projirii

;

solum

j)rosecu-

legibus j)0ssint, coiifiiiuisque mofibus fluctuent.

tores arbiliii

jiosl

graves ac enormes mjurias, et

filiaj

Tuni addit
gni fui sint

Ut

ha,c et liis siinilia

semjier a tuis

ofTensas

tum

ijisi

regi et cbarissiiuffi in Cbristo

sinf aliena dispendiis,

nostra? reginae uxori, ac dilecto filio nobili viro Ricliaido in Romanorum regem elecfo fratri, et

semper a Cbristianissimi re. extranea nocumentis. Nec ideo ista fibi

;

exjjonenda decrevimus, quia cxcelleufiaj fua2 talia

Eduardo

jirirnogenito

regis

ejnsdem

clesiis, ef jirajlatis

regni pnfidicli,

quam Ecquorum quani;

timenda credamus

sed quia

ruin subito fata volvunfur,

honiinum et legnomare in momenfotur-

vitali

plures bonis spoliare propriis, aliijuos eliamcajilitiadere pr;esumpserunt, aliisque jiersonis

Ecclesiasticis

batur, in subitas temjiesfafes hyberuisque majores agilur icsliva franquillitas, bellum in iiiedia pace

irrogafas

post reas

perduellionis
injecfas,
et

consurgif, transeunt frequenter auxiiia securifatis

in

nianus hosfiliter in

eumdem regem

metum

sollicitandum te fore credidiinus, et

ipsum regein ac jira^dictos ejus iratrem ef j^riinogenitum caplivafos, diuque in caj)tivitate defentos
j)OSt

confra incerfos variabilis fortun.e iniiiefus jiaternis

sollicitafionibus

muniendum,

etc.

evacuatos labores nostrcs,

ef

ad idem regnum,
officio, in eo le-

69. Lecjalus perdnelles aevincit anathemate,

ad (juod tinic in minori conslituli

gati funcfi jiarfibus

regem Uberlati

restiiuit.

Non

suscejiit

mittebamur, nobis per obslinafam ij)sorum malitiam nec parentium monifis, nec jussa paventium, sed medicum conleinnentium ef medelam, adilum denegafum nuper ob fovendam, inio verius consiimmandam nequifiam incboafam ad formam jiacis j^rocuidubio uimis
;

eam
esf,

expeditioiiem S. I.udovicus, copias

quidem tamen in

Henrici auxilium submisisse probabili arguniento

cuni Maflhaeus Westmonasteriensis dicat Siinouem Monfisfortis, iucrebrescente venientium

'

Gallorum runiore, gressum esse nec

:

uf ipsisoccurreret,
levi conflafa

obviam

pro-

crucesigiialorum

infurmem eosdem regein et primogenitum (quanquam super lioc suas concesserint lifleras,
,

asserentes in eis se id fecisse si)outaueos) coegerunt: per quam ijisis regi et primogenito illani

legatum appulisse videtur. Angliam Oltobonnm, Euumque niunus strenue obire coepisse idem Westmonaste-

manu

in

Angliain
iii

Certe pervenisse

riensis et additic Parisio Appendicis aucfor asserunt

non servantibus, poena exba;redalionis inlligitur servanfibus vero nou soluni soliti depressio status
:

(juorum prior locutus de Clemenfe, qui ex legatioue Anglicana ad capessenda Ecclesiaj universae
Weslm.
Flcr.
a coiiliiiualorc' Piiiis. in Ilist. ,Viigl.

ingerifur, sed
vifufis.

etjugum

imjionifur perpefua) serI

Ilisl.

CLEMENTIS IV ANNUS
gubernacula rcvocatus fuerat, ha;c
o Destinavit
iii

CHRISTI 1265.

169

protlit liisloriic

dito,

atque Henrico per Angliam circumducto,

reiictoque vaciio regis noinine,
sibi

Anjjiiam perconsiliuincanliiiaiiiim
()iii

arces occiipasse,

Oltol)oiium

S. Ailriaiii card.

cum

iiibeis in

regiam

aucloritatem

arrogasse

ac

demuiu

Anglium veniens
nasleriensi

iiidumenlis, in Ecclesia

Aposlolica pulilicari
officio

congrcgalo Con(.ilio, fecit qui suifi legitioiiis fiingens

:

Westmomandala
fulmispectat,

Anglia eo pacto in
miiin se pra;buisse

suam polestatem
:

redacta, ad

serviinda tractala; ac jurata; pacis capila difficiiii-

diim vero

ila

palam

iter sibi

senlenliam in
Qiiod

regis

adversarios

navit .
70.

ad tyiaiinidem inuniret, pliiriiim aiiimos a se abalienasse. Interea Eduardus exerceinli in Herefordieiisi

ad

senlenliam

PontiHcis

canipo equi specie concilatissimo cursu ex

quam auctor a k-gato promulj;ntam ait, re[)eiimus in Clementis Regesto Ponlificiuui ediclum
'

cuslodiim conspectii avolavit.

72. Attulit Aiiglia; felicem

rerum couversio:

id.

Septenibris latum, quo repetita allius rerum,

legalidiiem gertbat, geslariiiii memoria, ad-

dum

nem ex hostium potestate mox enim partim Simoiiis

fessi,

Ediiardi liberatio

(1)

siiperbia ac tyrannide
pcriiioti, pailiin re-

dit inito

sumino

Pontilicatu,

cum

perduelles ad

partim rcgia (alaiiiitate

officium redire contemnerent, ex purpuratoruin

ligione atque Poutificis im|ieriis acti, ad Eduardi

putrum

sacri senatus coiisiiio, die Coeiia; Domiiii vi:

signa plures egrcgii duc(^s inililesi|ue provolavere.

Ite

bralas antea censuras ratas liabuisse

proiiiiilj^al-

qiia

prociMiim Aiigli;e
in lilteris
'

dissensioiie

meminit

que se Apostolica auctoritate iuipia oiiinia fcedera

et

Clemens
Aiigiicos,
cilis

ad Ottobonum card.
(|iKe

Beiiedi-

juranienla, qiiibus conjiiratores se di'viiixissent,

;

ctus Deiis, qui verliginis spirilum miscuit inter

dissolvere

et oniiiia pariter

sacramenta, qux' per

viam

tibi pruipaiaiis,
fili,

iniiltis

diffi-

vim dc

dolos ab Henrico atque

Eduardo expresse-

videbatur. Sic,

operalur Altissimus,

sic

rant, rescindere.

de sui profunditate judicii negolia suscitans pra;Cliarissiimimin Cliristo filium

focatau. Et
ctatibus
fjlsa;
iiifia : Caveciim veiieris, nedolosistrasub pra'textu mansuetudinis indiscretae iiacis traclalus admittas, cum nuUa Deo pla-

Clemens,

etc.

nostrum regem Angliae illustrem, ac dilectum Qlium nobilem virum Edwardum primogenitum regis ipsius, licet idem E. postmodum ipsorum

cere

iiossit

vel

nobis,

iiisi

diclus vir pestilens

),

manus
tivos
;

evaserit, detinenles pro sua voluntate capet siib i(isius

(nempe
digna

Siinoii e Munleforli

cum

tota siia proge-

regis nomiiie de
,

regno ipso

nie de regno Anglia; evellatur, el Angeli Satanaj

factis

ac regni juribus dis|)onentes

per eosdein

oblinuisse dicunliir

recipiant, salva misericordia

regem ac primogeiiitum secum conetc.

rata. Dat. Perusii

XIV. kal. Aiigusli

aiile

modeauuoi. Excepit
:

foederationes, promissiones, conventioiies, permii-

paulo post Simoiiem divina viiidicla

cuiii

collatisenini

tationes et pacta iniri varia,

Ha;c et alia

Eduardo, qui paulo

filio,

ipsius filium die

dolo et vi extorta, ac pricipue Oxonianas leges

rescindit.

S. Petri vinculis sacra fuderat,

signis

uiia cuin

Dat. Perusii id. Sepl. an.

i.

Heinico
aiiis e

ac Pelio e Monteforli
nobilitale, ()uos

cum

pluribus

71. CcElerum

cum

in edicto superiori elapsi

prima

ex hostium manibus Eduaidi

tifex,

pra'tereiindum

non

esl

menlionem erat Ponipsum sponte spe

men

infecer.it, cecidit in

idem rebeilionis criacie. Occumbente porro

Siinone comite
tonitriia,

tot eiiiicuisse fulgiira, tol iiiugiisse

ineunda; pacis Monlforlio in obsidem se dedisse,

ac Montrortium, ut refcrt Weslmoiiasterieiisis, eo

taiitamque offusam caliginem aitauctor,

qui

Paiisio

Apiiendicem adjecit, ut

iiliires

stu-

priuium Doveria;, deinde HerefordiascuslodiaB

'

tra-

pore [lercellerenlur. Hicc divlnee

ir;e in

Simonem
Angl.

Lib.

I.

Ep. cur. xill.

'

Tom.

II.

Ep.xLiv.

"^

Conlinuator Par.

in llist.

(lui .\nnales suos, de rebus pra;sertim Anglicanis per hic tcmpora scribebat, vulbanc historiam de fuga Eduardi ex bnstium in.inibus certis cbronologicis cbaracteribus accurate dislinguit. Ait igitur legiura illum juvenem jiriripuissc scsc e ma libus Siinonis bebdomada Pentec ste, id cst, Maio exeunie Dissidium veo inler Auiilia; principes perdueiles, quod annalista blc coepisse innuit post reccp'am ab Eduardo libcrtalem, jam diu anle illam cxortum asserit ; ex usurpala nimirum vel absorpta a Simono Lycestriic comite r.'gia anctoritalc univcrsa, pi-incipibus cffiteris plane neglectis Pros ium vero quod historici omnes rerum Anglicanarum die fcsla S. Pctri ad Vincula commissuin notant, feria Vlsequeriti, quajanno

(1) Nicolaus Trivelus Ordin.

Pra;dicatorum, Anglus,

gatos a Daclierio Spicileg. tom

III.

nov. edit

totatn

illo

Uctavam

Augusti incidit, gestum asserit Qua in re conslilutii' a nobis legula; chronologica; rcininisci nportct ; ca scilicet, qna; intra solemnis acciderunt, ipsi sa;pc diei fi'Sta; ab bistoncis ass gnari. Quanquam dissimulandum ininime arbilror, menduni irrepsisse in textum Triveti scribentis, pra;lium illud commissum fuisse feria VI, nonis Augusli, cum eo anno nona; Aug. in fer. IV iiiciderini. Nic facilealiam diem quam ipsas Augusti nonas, id est, v Augusti designare auctor voluit, ut ex deductis ab eo diebus, quibus bostiles

diem

vu

fcsli alieujus

cxercilus stelerunt ex ad.erso, cardinale

II

fai ile intelligitur. Itaqiie pro /"i!-!/ K/ legcidum eil ferin quurtu. Addit vero idem scriptor Otlobonum legatum Concilium habuisjc apud Nitrhnntonnm ubi excominun calion s sentcntiam tulit, in omnes episcopos et clericos, qui coiidli Siinoni coutra re;;ein pr.istiterant auxiium. aui favorem, ct nominat.m Joannem Winlonicniem, Walterum Wigondensem, Uenricum Lon.loniensem, St.-pbHnum Ciietrensem. de quibus Wigorniensis cito post obiit, VI non. Fcbruar, ciii Nicolaus de Hely cmcellarius regis

successit. Reliqui

papa; sententiam exspectabant . Eadem iisdein omnino verbis narrat tamcn b;cc una cum Concilio Nortbampt-ineiisi assignat anno MCCLXVn, nempe biiunio post Trivetum. Ex quo tictum cst ut a collectoribus Concilium bnc anno mcclxvii aJscribatur. Verum mendum irrepsisse in conlinuatorein Parisii, et cbrouologiam Triveti pralerendam esse, ex eo suspicor, quod cx litteris Clemcntis, anno sequenli ad Otlobonuin leg.itura dalis dic XVII kal. Junii, patet episcopos a legato damnatos in Concilio rausam suam jain tnnc ad Sedem Apostolicam delulisse ; de illis enim bac scnbere PontiUcem ad lesiatum arbitror : (c tpiscoporum judicia su-perideinus . Epistolu illu vulgata est in Hcgistro (ilemeatis, (luem Martenius Aneidol. toiu. II vulgavit. Igitur corrigenda est vulgata Northamptoncnsis Concilii epocha, et ab anno mcclxvii revocata bieniiio ad anniim mcclxv

vero tres pra;fiti episc. Rouiam aleuntcs domini

contiiiuator Parisii, qu;

retrabeuda

est.

.Mansi.

A>N.

ToMUB XXII.

Rayn.

111.

170
aiiallieinatis ac

CLEMENTIS IV ANNUS
gravissimonim criminum reiim,
Ecclesiastic.-B
[loteslatis,

1.

CHRISTI 1265.
:

conspicuos

quocirca vacante Eboiacensi Ecclesia,

conleniptoremciue

iiotius

argumenta credenda suut,

(luani

quod idem ejus

oculos in D. Bonaventuram Minoritam, vilte sanctitate ac dotliinai splendore radiantem, ut illius

Ecclesiae gubernaculis, (|uamvis Ilalicum,
ret,

studiosissimus auctor ineple

(iiigit,

non levibus
et Ecclesias^tica

iniruculis fulsisse, i|U3e

morlem regum metu

post
iclus

admove-

conjecit

cujus eximia elogia silenda non

inquit
',

invidia obscurata fuerint. Caruit ejus corpus

ducimus.

Alteiulentes,

in te religionis

sepultura

ciim
filius

anatliemate

asperitatem, nitorem

vitai,

conversationis

mundiet

oLiisset

cumque
:

postea
ille

Alinericus a Cle-

tiam, eminenliam scientue, providenti;c ciiciiin-

niente poposcisset, ut
staretur

ruielium

more colioue-

spectioneiu et compositiouem gravitatis

tain diu

quod

contendil enim poenitentiae signa mori-

tam landabiliter

toti

tuo prirfuisti Ordiui,

turum
A. S.

dedisse,

Ciemens
S.
'.

veiilatis inquireudDC pro-

susceptuni generale ininisterium super illum ge-

vinciam Ollobono
L. injunxil

Adriani

diacono caidmali
fiiit

Miraculo proxinium

in

rendofldeIiter,elprudenter,elsaIubriterexequendo ad magnum bonorem ipsius Ordinis et profeclum ;

tanta rebellium

strage

paucissimos ex Eduanii

quodqiie
duisti

sic

innocenter conversari assidue stu-

exercitu oicubuisse. Caiterum

tus est

Henricus rex, qui

coactus aSinione contra filium pugnabat, saucia:

sub observanlia regulari, quod, divina te sempergratia prosequente, reddidisti te piacidum

et

sed

vulnerum

levitas

Prosiliit in
pristiiiffi

palris ainplexus
libertati
,

remedia admisit. Eduardus, illum(|ue

ac
regiffi

restiluit

dignitati.

De qua

victoria

meminisse

vidctur

Clemens

dum

de nonnuliis Simonis in conjuratione sociis

omnibns et ubique, ac propter boc speranies firiniter, quod pleno in te prosequeinur affettu, id quod circa praetactain Ecclesiam, sedem eanuiem, et ipsum regnum iii hac ejusdem Ecclesiaj ordinatione avide affectamus;
ainabilem
qiiasi
ip-i Ecclesire auctoritate
illi

scribit in litteris IH. kal.

iniquilatis gladio

Decembris dalis* ultore nuper absumpto .

de persona tua

Apostolica

providemus,
et iiastorem

et

praiflcimus in arcbiepiscopuin
te a vinciilo

73. Couversis ita Anglia; rebus legato suo 01tobono Clemens edixit % ut Londoniensi, Wigorniensi ac Wintonieusi prssulibus, qui cura aCIemente Bononiam in Calliis, duni bgalionem obibat, exciti essent, wquissimisque imperiis onerati, ea omnia contem|)tii protriverant, adversus re-

:absoIventes

ministerii

generalis praefati Ordinis, et ad diclam Ecclesiam

transferentes

liberam
.

tibi

transeundi ad

illani

licentiam concedendo, etc. Dat. Perus. VIII kal.

Decemb. anno
75.

De S. Thoma Aquinate; de Templariis.

gem, reginain
rant
:

ac

filios

nefaria

consilia

contla-

inlerdicti sententiain

non servarant: Simoni

:

Respuit delalum arcliiepiscopatus nobilissimi honorem vir sanctissimns: cui viitutis atque Cbrislianae demissionis
S.

Leycestriae

comiti adbteserant

divinis se, cou;

temptis jussis Aposlolicis,

ingesseraut

atque

exempliim simillimum edidit Thoinas Aquinas, ut refert S. Antoninus ' Cle:

Clemens Pontilicias infulas suscepissel, atque ad Apostolicum solium

etiau; in pertinacia, iioslquam

niens eniin

evebere ad dignitates eos satagebal,

; (j

qui
quit,

probitate ac scientia eininerent

Cum,

in-

evocati nec accesserant, nec miserant oratores.

Ob

dominus Cleniens papa

III (IV),

qui eunulein

qua;

demum

legato partes iniposuit, ut ipsis

diem
;

eluenda objecta crimina ad I'ontificem contenderent ac si respuerent imperia, de suarum dignitatum gradu everti jussit. Quid vero de iis {'actum,tradil Westnionasteriensis ' Lincolniensem episcopum niisericordiam, non judicium impetrasse, nimirum
et

indiceret, atque ad

agendam causam,

cbarura habebat, archiepiscopatum Neapolilanum cuin additione reddituum S. Petri-ad-Aram sibi obtulisset, Bullamque misisset, sanctus doclor dignitatein

recipere et redditus
:

possidere

peuitus
si-

recusavit

et

quod non promoveret eum ad

milia ulterius, humililer exoravit . Repudias.se

etiam antea honores amplissinios ab Urbano

sibi

confugisse ad
flexisse
:

Sedem

Apost. ipsiusque severitatein

delatos inter catera ejus elogia occiuit Ecclesia'.

W^alterum Wigornieusem, morbo implilegatum absocitum lutionis obtinendiB causa, jam morituriim litteras misisse. Nec praisules modo, quos ambitio, atque opum et lionorum cupiditas exagitabat, Simonis
sceleris iioenituisse, atque ad
factioiie abrepti fuere,

Sed ad Clementem redeamus. Religiosas fainilias Dominicanoruin, Minoritarum et Cisterciensiiim ostendunt plures singulari complexum stiidio
,

insignes

litterae

% quibus

ipsos ingentibus ornat

elogiis, pra?rogativisque afficit.

])rivilegiis

At Templarii, qui
eani insaniam

veruin eliam nonnuUi, qui

ainplissimis

abusi, in

vitam religiosam profilebantur, a suis inslitutis deflexere, atque in regem ac Pontificem eo rebellionis tiirbine acli iiisurrexere
*.

lapsi eianl, ut Ponlilicia; auctoritati se

subduce-

rent, ac studerent Sissi jo marescallo, qui ob con-

74. In S.
belli praiteriti

Bonaventiiram elogia.

Edocuerat

tumaciam, qua proterve Uibano

esse

in os,

munere

magistri caslroruin cedere jussus, objecerat, non

turbo Ponliflcem quanti interesset

moris

Romanorum

Poutificum, sese de

mu-

ad regnum

Anglia> suo restituendum splendori

'

prajflcere Ecclesia; antistitesprudentiaetsanctitate

'

Lib.

I.

Ep. CLXX.
S.

S. Anton.

tit.

3 Offle.

Thom. ledion.

vi

et

pliires auctores.

xxiii. c. 7. 10. et alii. * Lib. l.

Lib. ni. Ep. xxi.

'

Tom.

ii.

Ep. cxiv.

Ead. Ep. cxiv.

Ep. Lxxxii, cxxix, cxxxii, CLS.n, CLXXX. et tom. il. Ep. xxx. Ms. Vall. sign. lit. C. num. 49. pag. 127, 15U. et lib. privileg. Cistercien. Ord.

VVestm. Flor, Hist.

CLEMENTIS
neribus
nioiie
ejiis familiaj

IV

ANNUS

2.

CHRISTI 1266.

17<

ingerere, sacroriim
'

commu-

forsitan saperet, pia et iiumili devotione portantes.

depulsu?
n llle,

fiierat

gravissime corripi nic-

Nec enim debet

religionis

vestrEe

modestiam a
Ecclesia;,

ruerunt:
generis
,

inquit Clemcns', Salvator huniaiii

via veritatis sic devius error abducere, uterrando

Ecclesiam sui sanguinis aspersione fundavit;qui eani super petram naqui

scentis fulei erigens B. Petro aeterna; vitx ckivi-

eamdem

periculose credatis, ejusdcm

ac datam
sibi et prajsidenli

primatum
ei<lem
;

vicario, cujussuntgenteshaereditas,

quippe cnjussunt terillius

gero, et successoribus ejus in ipso regni cnDlorum

claves tradidit, et oves suas indistincte credidit,

mini terne possessio

;

potestatem circa

omnes

Ecdis-

clesiaSjCunctasqucreligioneselOrdines libere

numquid Ordinem

militiae Teinpii, vel

officia

ct

personas ipsius excepit, vel ejus ditioni sublraxit,

seu dispositioni subduxit, aut ab imperio abdica-

vit?Osi discretius

pensaretis,

Ecclesia favoris abnndantia foverit

quanta vos eadcin quani abun;

ponendi sic posse recalcitrando conlrahere, quln ad vos dispositiva virtiis ipfius ciim libuerit extendatur. Noiinullisque intirjeclis, quibusjustas minas intend it, et obsequentes jubet esse, subjun,
,

gil: a

Ne nostra

el ipsius Ecclesia;

[^atientia,

qua;

danter ad illorum forsan religiosorum invidiani,

niulta in vobis et Ordiue praedicto per dissimulationis

ad fratrum et coepiscoporum nostrorum, quibus in vos ordinaria jnrisdictio debebitur, et mulla-

conniventiam tolerat,
iu

vestris,

quod

absit,

insolentiis provocata, illa deducat in discussionis

rum Ecclesiarum
giis anipliaril
;

offensam, favorabilibus privile-

proculdubio studiosissime vitaretis

tantas

illias

gratias repensiva tantte ingratiludinis

quibus cum nullam subsistentiam juris invenerit, ea nec velit, nec valeat amplius cuni gravi remorsu conscientiaj tolerare . Sane

examen,

compensare.
76. a
si velletis perspicaciusintueri, et

cum
consuri

in ptjora

ruerent a Clemeiile
interea
est
:

extinctos vi-

sumiis. Veruin

Pontificia

imperia

siderare consultiiis,
pra?latos
et

quod

si

eadein Ec clesia contra

vel ad

excepisse,

arguniento

Steplianus enim fide-

mundi

principes,

mo^iiciim

tempus dexteram vobis

ril
;

protectionis sufe subtraxe-

nec adversus prailalorum incursum. nec con-

tra principiim

impeuim quoquo modo

yietrse

subsistere,

lium consortio reslitui meruit'; ea tamen lege' ut ad delendam proterviae antea susceptam main Terrain-Sanctam proficisceretur culam de quo Hierosolymitanum patriarchain fecit cer,
:

subtracta hujusmodi protectione, possetis.

fecto

Pro-

liorem
stris

'.

sanctissimam firmilatem, Deo, ut pra mittitur, sedificante , constructam non tentaretis alicujus socordi;e impia pra?sumptione

eju?dem

Concludemus hunc annum commendato noAnnalibus pio opere Petri

oliin S. Georgii

ad

Velum-Aureum

diaconi card. cujus supra

concutere, nec
post

ijisius

potestatem illudere, de cujus

Deum

auxilio totaliter dependetis, sed erga

tionem fecimus, qui suis opibiis S. Andreae juxta Ecclesiam S. M.iri;c-Majoris exstruxit
:

menxenodochium

ipsam humilitatem studeretis cum mansuetudine observare;suave jugum etleveonusipsius, etiamsi duram id, vel facile non lerendum, interdum

cujus

rei

Aug.

data3 fratri

testes Clementis litterae ' X kal. Sanguineo, quibus priinus ejus

hospitalis rector est coustitutus.

Urb.

I.

n. Ep. cxcviii.

Ext. ejus

lil.

in cit.

cod. Vallic.

'

Lib.

i.

Ep. xix.

Ep. xx.

'

Ep. xxi.

Ep. civ.

pag. 143.

CLEMENTIS

IV .VNXUS

2.

CHPaSTl

1266.

De Caroli

et

Beatricis solemni inimctione

littercB Pontificice.

scelus ad soliiim exlulerat, ut graviore casu oble-

Inspexit triuuiplianliin de

reretur

in

quem cum expeditionem

adornaret

hoste crudelissimo Ecclesiam annus Cbristi niille-

Carolus, visum est Clementi papae ipsum ac Beatricein

simusducentesimussexagesimussextus,Indittione

uxorein regio diademate solenini

pompa
animi

uona

succubuit enim tandem Manfredtis,

quem

insigniendos,

quo

Siculis exulibus majores

172

CLEMENTIS IV ANNUS

2.

CHRISTI 1266.
sanctae ipsins Ecclesiae placere jngiter

adderenlur, tyrannique anctorilas apud alios absolesceret quod die E|iipli,inia! sacra a cardina:

dinm, ac

per sincerae devotionis augmentuin. De clementia

niunus erat imposituni, perfei liim tradit Bernardus ', remque ad annum mcclxv refert, annis nimirum ab incarnato Verbo, seu festo
libus, (juibus id

quoque

regis superni confiilimus,

et

quod

ipse diupra^fati

tinam afflictionem,

lacrymasaftlictorum

ref;ni ex alto prospiciens, ac

intentionem puram et

Annnnlialionis nunieratis

Coronaliis est in rescilicet per episco-

bonam
ei

ipsius regis Siciliae

clementer advertens,

gem

Siciliffi et

inunctuscum domina Beatrice conduos presbyleroscard, scilicet BasiliciB duodecim Apostulorum;

et

qui justam, sanctam et piain causani prosequiparte opposita

sorle sna, i>er sex cardinales,

tur, de

triumphtun desiderabilem

pum Albanensem
S.

largietur. C;ctenim quia ex cerlis pactis inter Ec-

Praxedis et

clbsiam et regem eosdem haberi digno.^catur iiuod

dictus rex nobis et Ecclesiae eideni lioniagiuin
li-

et tres

diaconos canlinales,

scilicet

S. An-eli et

S. Georgii
ticii,

ad Velnm-Anreum,
Pontilice ad

et S. Mariae in

Por-

gitim pro regnoipsoet terris

aliis, sibi

ab Ecclesia
(]uod

sunimo

lioc

missos, in festo
carili-

pra?fata concessis exliibere tenetiir;

volumus

Epiphania? .

Vernm quinque tantummodo

iis

luijusmadi

homagium

pro nobis ac dicta Ecclesia

nales jussu PontiQciscelebritati priEfuisse, constat

recipere nullatenus omittatis. Per praemissa siqui-

ex publico Instruniento ab

perfecla rei

pompa,
ub-

(lem coronalionis tt inunctionis solemnia, Panorniitanae, seu aliquibus aliis Ecclesiis, vel quibus-

confecto

cui Apostolicas lilteras, quibus ad

eunduni id munus a Clemente sunt constituti, Gdeique a Carolo dala; sacramentum inseruere, quod ex M. S. Codice Vaticano * Libro Censunm inscripto, ac saepius a nobis laudato, in lucem dabi-

cumque
non

personis

et

locis,

ex eo, quod eisdem

ille in

solemniis non intersuiit, vel quod

fuerit, aut

sede ipsa

mus
tione

(I).

2.

In

nomine Domini. Amen. Nos miseraRodulplius

S.

divina
tit.

Albanensis
Georgii ad

episcopus,

Ancherius
S. Augeli,

Praxedis

presbyler, Richardus

posterum praejudicium generari. Dat. Perusii IV Jan. Pontificalus nostri anuo i. 3. a Nos igitur volentes hujusmodi mandatum Apostolicutu exequi diligenter, in Urbe conveuimus et in Basilica principis Apostolorum de Urbe,
in

aliasnullum ^olumus

Gotifredus S.

Vulum-Au-

pracsenletam pr.Tlatoruni

quam

alioriim fidelium

reum,

et Mattha>us S. Mariae in

Porticu diaconi

multittidine co|)iosa, regi et reginae praedictis

me-

notum facimus universis lam i)ra'suiitibus quam futuris, quod a Clemente sanctissimo patre et domino nostro papa IV, lilteras plumbea BuIIa munitas recepicardinales per pra?sens scriptum
,

morati regni Sicilis coronas commissa nobis auctoritate tribuimus, eorunique verlices inclytos

reddimus illarum

insigniis cuiu solitis soleninita-

tibus decoratos, impenso prius per lue

mus

in

hac lorma
fratri

Clemens episcopus, servus servorum Dei,

noslro
tit.

venerabili
dileclis

episcopo
S.

Albanensi

et

liliis

Ancherio
et

Praxedis presbytero,
S.

Rodtilphum Albanensem episcopum eisdem regi et reginae, juxta mandattim Apostolicum , sacra unctionis venerabili sacramento. A prtefato quoque domino Carolo rege Siciliae nos nomine et vice praedicti
domini papae Clementis IV et sticcessortim ejus canonice inlrantium, et Romanae Ecclesia? pro regno Siciliae, et tota terra, quae est citra Pharum, usque ad confinia terrarnm ipsius Romanae Ecclesiae;
quae iitique

Ricbardo

S. Aiigeli,

Gotifredo S. Georgii ad Ve-

lum-Aureum,

Matlhao

Manae
etc.
a

in

Porticu

diaconis cardinalibus,

salutem,

Plura de

Pontilicia aucloritate, et Carolo ac Beatrice sokmni ritu regia inuncliuue liniendis prtefatus, addit haec

regnnm

et

terram, excepta civitate

et

imperia

Discretioni vestrae per Apostolica scri-

Beneventana,

cum

toto territorio

oninibus diEcclesia

pta mandamus, quatenus in Urbe convenientes in ununi eadem solemnia juxta hujusmodi tormam vobis traditam in nomineac virtute Altissimi prudenter, honorifice ac diligenter, prout decet, tam

strictibus el perlinentiis dicto rigi

eadem

Roinana concessit; ligiuni homagium recipimus

iii

hunc
4.

modum

Nos Caroltis Dei gratia rex

Patris,
et
Filii, et

Siciliae,

duca-

solemne negotium exequi studeatis speramus enim in Domino, quod idem rex et re-

arduum
gina

et

tus Apulia> et principatus Caiiuae ad

honorem Dei

omniiiotentis

Spiiitus sancti,

tant.-E gratia;

culis taliter

magnitudinem uiemoria! signaailigabunt, quod in deleclationem eis

conditori per virtuosae
vitae stu-

bealae et gloriosae

semperque

Virginis Mariae, bea-

veniet,

omnium

torumque Apostolorum Petri et Pauli, necnon sanctissimi patris et domini nostri domini Clementis
jiapae

IV

et

sacrosanctae Roii ana? Ecclesiae, vobis

dominis Rodulpho Albanensi episcopo, Ancherio

1

Bern. Chr.

Rom. Pont.
Hisl.

ail.
I.

c^p.

Summont.

Neap.
.Mar.

ii.

1265. Plol. Luc. Hist. Kccl. 1. xsil. - Lib. Ceus. Ms. Val. pag. 307.

tit.

S.

Praxedis presbytero, Richardo S. Angeli,

et

eit. etiam in

Formul.

Ebul. pag. 65. num. 499.

Gotifredo S. Georgii ad Yeluiii-.\uieum,

Mat-

Septerabris,

diadema suseepisse lirmis aiieo argumeutis Maii (Calmet in Chronologia male haregui non coronam, sed jus et possessionem obtinuit. .Mlamen animadvertere cbronologosjuvat bet die xxvm Junii) assignant. Tunc enim die, qua possessionem inivit ; ut probant litiera; ejusdem Carolum re^ni bujus sui epocliam exordiri, nou a die bac coronalionis, seJ a bujus anni a Marlenio vulgato ; inseribuntur euim die i ad Clementem, legenda inter Episiolas ejusdem Clementis in Registro Caroli Mansi. Indictioae X, {a Septembri mutalaj anno Dom. hcclsvi, regni vero mei (Carolj) anuo secundo .
(1)

Hoc demum anno, mensis

,

Januarii die vi, Epiphanise Domini sacra,

illi,

Carolum regni

Siculi

evincit Baynaidus

ut erroris manifesti teneantur ehionologi

qui anni praecedenlis diem

sxu

CLEMEXTIS IV AXXUS
thaBO S.

2.

CHRISTI

1'266.

173
ut ad

Mariae in Porticu diaconis cardinalibus;

siias ideni
ligii

urgeri

vehementius

asserit,
iiicilet
:

movendum
se illius pruforte
illi

quibu> per littoras nusit recfptionem

Siciliae,

dominus papa comhomagii, quod pro regno

exercitum in hosteni
dentiae

verum

rem
ut

[lermiltere.

ac

aliis

terris,

nobis a praedicta Ecclesia

siliario injicere polerat,

Occasionem quod Caroli

conin-

praefecli

Romana

comessis, teiiemur eideni domino Cle-

lerilum,

fieri

solet,

militari insolentia elati,

nienti pap;c IV et ejtis siiccessoribus canonice in-

injurias aliquas Ecclesiae subdilis inferrent.

Sunt

tranlibus et prnedictje Ecclesia;

in

manibus

Teslris vice ef

Romaoai facere; ac nomine ijisius domiiii

Cleiiienlis papae, et

ac praediLlae

hujusmodi ejus successorum, Romanae Ecclesiae, et per vos eidem domino papip, ejusque successoribus, ac Romanae
ligium
ac tota

quibus Carolum perstringit, ipsum cum ab Ecclesia tanlis honoribus beneliciisque cumulatus esset, subdilos lamen Ecnanique Clementis
lilterae
'

clesiae

siiis

gravari sinere, praece(iitque ut eos-

dem
tuis,

nulla inlerposila

mora coerceret

JEqua.-

Ecclesiae
Siciliae,

homagium facimus pro regno terra, quac est cilra Pharum usque
:

nimiter nos ferre debere coiitendis in officialibus

quod

in

Romanis

civililms (civibusj pro

tem-

ad confinia lerrarum ejusdem Romanae Ecclesia;

(juae

pore senaloribus Romani

Ponlifices

tolerarunt.

utique

Beneventana
strictibus et

regnum et terram, cum toto territorio

Ecclesia

excepta civitate
et

Ad hoc autem

licetsit vera responsio circa factum,

omnibu>

di-

pertinentiis suis, nobis et haeredibus

noslris
hiijus

praedicta

Romana

concessil. In

quod senatoresRomani plura, vel pluries in terris Ecclesiae maudaverunt, non lamen [laritum eis fuit et si forsan interdum aliqui pusillanimes
:

autem rei te^timonium, perpetuamque memoriam prccsens scriptum pracdiclo regi concessimus sigillorum nostrorum munimineroboratum. Aclum Romae in praedicla Basilica VI Januarii, in
festo

paruerunt,
sed

nunquam Romana
contradixit.
te

Ecclesia consensit,

viriiiler

transeamus, scire catum, ut aliorum

?i;e

Ut lamen haec leviter volumiis, non ad hoc te vo-

iinileris errores,

non

ut Eccle-

videlicet Epiphaniae

Domini, nona Indict.

jus absoibeas; sed ut tuo jiire contentus, et

priu o et [irincipaliter, et alias conse-

anno Domini, (nimirum incarnati), mcclxv, Pontificatus vero praedicti domini Clementis papae IV anno .
i

Romanam

5.

Caroli Uberalitas, Pontificis quereloe

et

consilia.

Ad explicandam regiam liberalitatem,

nos extant, his verbis tidem
fa-

quenter defendas Ecclesias. Unde, si bene recolis, ad id te specialiter jusjurandi vinculo adstrinxisti, quod ejusdem Romanae Ecclesiae jura defendas, et in nullo diminuas, vel pertuibes. Dat.

Carolus Basilicae ValicanEe quinquaginta uncias auri m annos singulos attribuit, ut schedae Baronii,

quae apud
:

Carolus donavit eidem Basilicae quinquaginta uncias auri annuatim praeslandas item et
ciunt
a
:

anno i . Optima etiam regi consilia dedit *, ut ad bellum profecturus pacem iiiter suos firmaret coiisilium peteret uti gerere se deberet si quos
Perusii Vil id. Januarii
7.
:
:

offendisset proceres sibi, conciliare studeret

lata Ecclesiis

il-

tres uncias pro

suo anniversario, prout extat in Appendice ad Martyrologium ejusdem Basilica; in

damna
aestus

sarciret

tum

id

maxime, ut
detersa
o

conscientiae

pacaret;

ac numini,
:

die Epiphaniae.

Hoc ipsum etiam

prasstitit

Carolus

omni criminis

labe, conjunctus esset

Profcctu-

Secundus, ut ibidem babetur sub \l non. Maii . Hactenns Baronius. Casterum Romanos, feslos dies ad Caroli augendum decus in ijrsius inunctione agitasie, refert Sicularum rerum anonynius scriptor Carolus Romae in Basilica Apostolorum per quatuor cardinales, a summoPontillce ad Ur'
:

ad bella principem decet pacem in domo produm pugna domestica lacessente distraliitur. minus ab exteristimeatur. Iiiteromnia

rum

pria solidare. ne

sane

[iroelia

illud

rectius dici intestinum,

in conscientiae

magis est intimum, id debet quod sub Dei solius oculis

geritur quod nunc concutit, nunc vicibus, nunc superior, nunc
:

secretissimo sinu
lacerat,

bem

de Viterbio propterea destiuatos, in regem

delinitur, et regali

nunc

rodit,

nunc

Siciliae

diademate coronatur.

prosternit; et alternis
iiiferior

In cujus coronatione mirabiha festa fiunt aniio Domiiii MCCLSV, per Clementem IV, succedenttm

quielem animi,
111

vel
id.

prorsus

disjicit, vel

perturbat, etc. Dat.

Januarii

annoi. Ut

Urbano, brantur

et
:

uova tripudia et festiva gaudia celeludunt enim generaliteromnes Romani,

plus

felicius ea expeditio succederet,

phum

Clemens Rodulepiscopum Albanensem in Sicardinalem

et quiiibet, ^icut ei

bouorum

copia suppelit,

ita miles pariter et pedes instructus per agmina pomposiiis se oslendit ibidem, et celebriora con-

ciliam legavit, eique provinciam cruceinsigniendi militem, ac populos ad arma sacra in Manfredum concitandi demandavit
8.
'.

stiluil

solemnia

fesli

hujus, ut dignitatis negolii

.

Ctemens

litteris

gravissime refringit minas

memoria perenniter memoretur

6.

Regio diademale insignito Carolo, suspensi exspectatione plurimorum erant animi, ut in hostem mox prosiliret cum tamen ille diutius ap:

parandum beilum putaret, utcitius confici posset. E.vtat enim Pontificia Epistola *, qua se a quoiiam
'

Manfredi, in quem expeditio sacra instauratur. Dum ergo binc legatus Pontificia fr. tus aiictoritale Siculos in Manfreduni armabat, hinc Carolus florenlissimum exercitum instruebat, Maufredus atroces ac minaces lilteras ad Pontificem scripsit. Cujus vesaniam Clemens suis gravissime refregit.
'

M. S. aucl. anonjai. rcr. Sicular.

Tom. u. Ep. cisivii.

Tom.

ii.

Ep. cxxxni.

Ep. cxssvi.

Ep. uii.

174

CLEMENTIS IV ANNUS
Manfredo (luondam
Lecta
'

2.

CHRISTI 1266.
signiflcat lingua Grcneca,

priiicipi

Tarcntino.

enim totum
quens
et

non ut

sibi

magis magniloqui quam niagnifici stilum sapiente. nec favorem promeniit veritati contraria, nec timorem incutere potiiit liomini timorato. Diconntrm Iioininem timoratum, qui singulariter Dominum timet, cie quo recle quod scriptum est intelligitur Qui ti

nnper

Epistola, viri

jus rapiat alienum,

sed ut Ecclesicf jura prose-

honorem

ejus

promoveatet suiim pariter

jiixta

iiiquirat

commodum;

providentiam

sibi fa-

ctam, ex indiilgenlia Apostolicae largitatis. Quod si viam diflicultas objicit, si terrarum marisque
si Sarracenorum, excommunicatorum promiscua multitudo, si cujuslibet barbarw nationis admistio; potens est Deus aperire clausa, colligala dissolvere, et in paucis multos subjicere, qui de caelo contra Sisaram dimicavit, qui conclusit inniimerabiles in manu fidelissimi Macchahaei . Et infra Jam in puidicum prodiit fortis armatus, jam ad radicein posita est securis nunc mundi judicium imminet, ut fortis ejici debeat

conclusio,

met Dominum, niliil trepidat sic enim singulariter vol'. Dominus diligi, sic etiam et limeri, ut queniadmodum nil est diligendiim, nisi Dominus, et quod est diiigibile propter Dominum, sic nec timendus est aliquis nisi Dominus, et quod est formidabile propter ipsum unde et in Evangelio docet liomines non esse timendos, qui cum corpus occiderint, ultra non hibent quid faciant; illum solum dicens esse timendum qui corpus et ani:

mam

potest mittere in gelicnnam. Sane veritati

contrariaiu Epislolam esse di\i, qu.T comparalio-

etquadam narratione pronunc impotentiam, nunc supeibiam, nunc alia iniponit pra^ler verum viro nobili, quein (lolentem et humilem nemo dubitat, et de potentissiina et humiUima domo natum et si potentife probatio quaerilur, videbit omnis oculus in processu negotii non solum quid homo valeat, sed quid in homine possit Deus. Venit igitur Carolus etc. usque Machanes prosequilurodiosas,
fusa,
:

princeps mundi et si secus Dominus disposuerit, qnod non creditur a fldelibus, qui Dei sunt, ad omnia parati flagella, quidquid ei placueril aequaviluit enim terra his qui nimiler tolerabunt caelum animo concupiscunt n.Saneaptari potuit
:
:

Clementi, innumeris
illiid

presso angustiis

diviniim
contri-

oraculum

'

Justus quasi leo confidens

absque terrore erit illudque '; stabit juslum quidquid illi acciderit
ctissimiis

Non

Pergil san-

Pontifex

Unum
in

scio,

quod qui
figens an-

Romanani regit Ecclesiam, choram spei suae, neminem

talur
:

Domino

vult decipere, nullius

lae-

^ce/

'

et leviter

niodica comitiva subegif. Et ut

si

delectatur excidio, nec in sanguinis eftiisione

praeveniantur objurgantes,
tribus et baronibus regni

permisit Domiiius
isto

sed pacem, sicul potest, inquiril; et quo-

contrarium datis in manus hostium

cum

fra-

niam
a

in te quaesilam,

invenire

non

potuit, in

suo

Francorum tempore re-

quaerit opposito, licet coactus. Slabililum

quidem

troacto; brevis est hujus objectionis solulio, quia

Dominus

eos probare voluit el captos casu flebili;

est spe-

debuit,

SHO praedecLSsore negotium [)roniovens, sicut eumdem Carolum sublimavit in regem,

eventu jiicundis^imo subito liberavil. Nec

quia sanclum et terribile

diadeniute
9.

nomen

ejus,

et

regio

randum hoshbus,

ut contingant similia, sed potius

dignum

formidandum, imo potius obnixetenenduni, quod omniuni Dominus afflictionem non iteret, sed pro suo semel contritis nomine sui reddat laetiliam salutaris non enim irascetur Dominus in perpetuum nec comminabitur in aeternum. Unum scias, Manfrede, quod fuit tempus, in quo gratiam repuht, cui parata per omnia videbatur et quod postinodum haberi noii potuit, tempore minus opportuno quffisita. Omniasiquidem tempus habent, sed tempus non habelomnia; scriptum est enim Tempore placito exaudivi te. Non est res integra nec integrari possibilis. Jam in publicum proetc. usque dignttm '. Sed propter hoc diit hodie non dimitteret, quoniam tiliosquantunilibet a salule propria elongatos ad sinum misericordiae exciperet, si juxta formam sacrorum canonum remedium postularent. Demum Dei negotium agitur, in cujus manu regnum est, et sunt omnia jura regnorum. Ejus ergo judicium exspectetur, et quod in ipsius oculis bonum erit, siiscipiatur ab omnibus, et a singulis approbetur. Venit, inquit, Carolus Deo, et hominihus tolus charus, 5xcv
: ,
:

sagiit

Nec falso Pontifex sanctissimus fulura praeDeus enim tamdiu laceratae Ecclesise mivicarium
erexit
;

sertus,

suum

prostrato

extinctoque

tyranno,

atque in Manfredi satellites tot

scelerum reos, seram licet, gravissimam tamen vindictam effiidit. Urgebat Carolum aerarii inopia, ut in Siciliam, ad alendum in hostium terris militem, irrumperet,
esset
;

cum jam

amicis

magno

oneri

adeo ut subsidiarium
^*

a?s

petenti htec respon-

derit

Clemens

Nec montes nec Huvios hahe-

mus
cere

aureos, nec tuo possumus desiderio satisfa;

et quantumcumqiie necessitas urgeat, nihil possumus utiliter facere. Fecimus aulem liberaliter, quod poliiinius, et quod jioterimus commode faciemus sed exhaustis jam viribus, et mercato:

ribus fatigatis, cur nos ullerius in(|uieles videre

non possunuis nisi forsau requiras iniraculum, ad quod nobis nequaquam merita suffragantur, ut
:

in

aurum

terram, vellapidesconvertamus .

Cum

petenda3 itaque ex hosle opes essent, e

Campama

in citeriorem Siciliam signa traduxit Carolus ne-

mine obvio

cum Manfredus

ipsius adventus ter-

rore perfusus, tulaiidi liinilisabjecta cura, iu loca

1

Clem. IV.

pag. 21.

lot.

II.

Eii.

Liii. el aliud Ms. arch. Vat.

'

Eod. n. 8. vers. 18.

sigu. u.

3^
'

3 (bid

vers. ull.

Prov. .XXVIII.

Ibid. xii.

Tom.

ii.

Ep. cxlii.

CLEMENTIS

IV

AXXUS

2.

CHRISTI 1266.

175i

interiora se subduxisset. Cujus expeditionis liistoriani et Maiifredi

aestus

casione polius,

quam

quaerunt volentes recedere

in

Sicularum rerutn anoiiy' :

ab amicis

substiteruiit

locis

primis futuros
:

inus auctor

ita

de?cribil

Manfrediis slalus sui

:

hujusmodi venlura

flagella praesenserat

et veluli

sed qui successus morantes potentiae utriusque pares censeri poterant in crimine , inde lines

in exlasi, ac alto terrorisinvohicro positus ignorat

penitus ubi venientibus hostibus se ojiponat, ubi

eis obstacula pru?paret, ubi ob^istat eisiiem.

simulabant se ad terrarum remanere.

suarum custodiam
voluntatis

Et

dum

ad resistendum propterea tlunien

se

repetit,

ut per

tione persisterent, el militia; agmina,

facta impedimenta sint talia, quod hostes in oppositum cinistiluti iiequeaiit se maiiuaiiter juiigere; nunc Capiiam, niinc Coeperauum, el tandem

examinanecnon agminum prspositi decesserint, clamor athere tantus insonuit, quod, sicut fertur, u?i|ue ad Alisim
in

ii.Cum

hujiismodi

ventus

iiiipulit

murniura

el veluli

cum

freta fer-

Beneventum
et revolvit
:

festinus, discurrendo, gressus dirigit

vent valida veutorum concita tempestate

omnium
:

quanilibet eniiu terrariiiii hiijusmodi

profiindi

pertuibabat auditum,
suffcceiit

etc. Pergit

auctor pugnae
nobis
perstringere.

alta fltiminis ripa fortificat, ac

defossum

ordiiiem ac singulos eventus

describere
verbis
'

aggerisroborat. Sed praescitusad nialum obstinatus

rem paucioribus
hoste ferro

Manfredus, qui apud Coeperanum gentis suae resisteutiain ordinare debebat, passus regni varuos et
sine custodiiE munitione rehquit, ut liber ad re-

Ubi

cum

consertum

ardentissimis

animis, primae adversae acies

utrinque

fusa

pugnavere

magna vi sanguinis cumque suos paene

gnuin aditus pateat inimicis id Ca? ertani comitis, incesluni uxori a Manfredo sororio illatum ulci.

fluctuantes videret Carolus, invocato divino nu-

mine,

cum

scentis, defectione accidisse aiunt

addit vero plura

vit, oppositos
dissipavit.

auctoranonymus de arce munilissima, cuiCoccha Arcis uomen inditum, et S. Germano impetu captis,

iii bostem provolahoslium cuneos impulit, evertit, Cumque fusi hostes Beiieventum pro-

circiimfusis globis

fugerent, insecuti eos Galli permixti fugientibus

ingressi,

cagsisque Sarracenis praesidiariis. 10. Penetravit niox Carolu* interiora, per Ali-

urbem cepere atque

evertere

quae

cum

juris esset Pontiticii,

graviter id a Clemenle acce-

fanos aspera
iu

montium

transgressus

at(]ue

ubi

conspectum venit, cuin suis consilium mililare conlulit, an mos committendae acies furent et certantibus aliis fessum militem recreandum, aliis contendentibus ex eo animos hosti auctuin iri Gilo comestabilis palain edixit, quidquid decernerentalii, secum RoberloFlandrisqueiu hostem ducturum se bene de Deo sumino Ecclesise
hostis
:

ptum, ut infra visuri suinus. Capti innumeri inter quos Manfredi uxor Conineni Graecorum principis fllia, dum audita viri morte, una cum flliis fugam
ornabat, abducta iu vincula alque arce munitissima jussu Caroli inclusa. Tanta vero fuit caesorum strages, ut terra eorum maderet sauguine, et cainpi occisorum cadaveribus constrati cernerentur. Cecidit in tertio agmine inter medios Manfredus, qui flagiliorum

prcPside,

cujus erant defensores, sperare. Vicit

instructisque agminibus, pro-

suorum

satellites,

eo, per-

ergo
sibi

illius sententia

mittente
vera

numine
:

collegerat

ut pari

supplicio

Manfredum meluentem de pace Carolum interpellasse, idque responsum elicuisse oratores a Referte

niotus in hostem exercitus. Feruiit

haec sultano

Luceriae

vel ego illum hac die de-

frudam ad inferos; vel ille ine ad caelos evehet . Et quidem Carolus Manfredum jure sultani nota
perstrinxit,

ac post biduum inter suorum cadacorpus repertum Ecclesiastica sepultura caruit, cum infelix princeps anathematis vinculis irrelitus occubuisset illud tamen Carolus in pontis Beneventani capite terrce maiidari jussit,

delerentur
illius

12.

cum

Sarracenis esset addictissimus,

Carolus
victoriae
<

Parta victoria sibi per litteras gralnlantur et Clemens ; describuntur etiam Manfrtdi
vitia.

eonimque
et ariolis

superstitioue in cousulendis astrologis

hac occasione extincti

Consigiiat hujus
his

mquinatus, ut Sicularum rerum auctor anonymus observat * De hora, inquit pugnae Manfredus consilio cujusdam astrologi regebatur:
:

tempus Guido Bernardus

verbis

Praelium factum fuit IV kal. Martii, feria vi. ia campo ante civitatem Beneventanam auno Domini
praetaxato mcclxv,

sed

cum jam

deliberatione praehabita coinpertum

felici

secundum
:

illos,
iii

qui annos DoAnniintiatione

iilos,

per artem esset, quod

rat aggredi,

oinine

pugnam
ipsis

pote-

minicae locarnationis inci|iiunt

Domiiii computare
in
natali

quidain ex comitibus

prodiloria

secunduin auteni

qui

obstiuatione corrupti, et mnchinationem nequissi-

Doinini

main
lium

moliti, dissimulantes

sibi displicere,

prce,

MCCI.XVI,

unde

incipiunt coniputare, dicilur versus facti sunt subsequentes .

solum coiiimoduin ipsius Manfredi fore si prajtendenles ipsum Manfredum fore si non conflig<ret pro digiiitate spurii derelinquendum ; quidam eliam, quos idem Manfredus ad se tunc
,

Quamvis

illi sieculi more incompti barbariem et impeiitiam redoleant, quod temporuin rationem siguent, adducendi a nobis sunt visi.

teinporis feceral accersiri

suinpta causa vel oc-

Carolus atbleta Chrisli, prout ante cometa

Hoc prsslgnavit, Maufiedum

Ms. anonvin. anct. de reb. Situl.
Hist. .\eap.
1. ii.

suppeditavit.

'

Bumaioul.

et alii.

Ricord. &ummont.
*

Hisl. Flor. c. 179.

HisU Neap.

1.

n.

'

Auct. anonjui. de reb. Sic. Ms.

' Ricord. Hist. Flor. c. 180. .Mon. Pat. ubi (up. S. Lud. Ptol. Luc. Hist. Eccl. I. xxu. c. 32.

Ning. io gesl.

176

CLEMENTIS IV ANNUS
Plus decies cenlum quatuor juxla Geneveulum
Viclor proslravit, liinc Ecclesiam relevavil.
Suiit
Slille
aiiiii

2.

CHRISTI 1266.
:

addiixit

inter

quos Jordanus

et

Bartboloma)Us

Chrisii, victoria

cum

datur

dictus Simplex, qui

usiir|iarat,

isti,

diicenlenus sexagenus quoque senus

lii,

nomen sibi comittim liactenus eorumque fraties, necnon et Perusinus

perfidissiiiiffi

Belli fjnis

Febiui lux

terlia

fliiit.

de Florcntia

Gibellinae factionis au-

clor in vinculis delinentur.

De

iis,

qui de primo-

Adduci pliii-a ac cuninlaii ad superiora comprobanda auctorum testimonia possent sed omniuin instar testium unus suffecerit Carolus, qui suhjectas litteras de parta divini ope numinis victoria triuni|iliales ad Clementein ded't
:

ribus partis adversae in prcelio corrueriint, certam

nondum babentes notiliam, nibil vobis exprimimus propter festinatam praesentium missionem
:

licet

Galuaniis el Henrisnetus dicli comites mihi a

ijiso

'

pluribns asserantur in

proelio corriiisse.

De

domino Clementi, diviua provldentia, sacrosanclffi Romauae ac universalis EcclesiiE sumino Pontifici, CaroUis Uei gratia, etc. cuin omni reverenlia et lionore, devota pedumoscuia beatorum.

Saiictissimo in Christo patri ac

Manfredo vero utruin cecidcrit

in conflictii, vel

captus fuerit, aut evaserit, certuin adliuc aliquid

non liabHtur

duxtrarius lameii aimatus, cui in-

sedisse dicittir, et

quem

babeimis, sui casus afiert

13. Multiini iiieis reputanssiiccessibusadjici,

si

non inodicum argumentum. Haec igitur, quae de iiianti Domini me suscepisse cognosco, ideo beatittiiiini

Romana

iiiatei

Ecclejia de felicibus

tilii

proct-s-

vestiae deiuintio,

ut omnipotenti Deo, qui

sibus, in qtiibus sua causa provehitur, certa fiat;

l)er

ministerium

meum
et

ecce sigmlico vobis ad

gaudium, quod poslquain Maiifredus pubiicus bustis, viclusolim apud S. Gei-

quilur, devotas pro tanto

rciites,

certam spem
illud

causam prosetiiumpho gratias refefiduciam habeatis, quod

Ecclesiae

manum;
resistere,

a Capiia quoque, ubi se jattabat velle

eradicalis de regno Siciliae scandalis et seminariis

hostis
S.

cuin

coufusus abscessit accepi quod idein suaiiim reliquiis viriuiu qua; de

; ,

scandaiorum,

ad antiquam et consuetam

devotioiiem Romana; EcclesiLC plene reducam ad

Germano per fugam evaseruut, profugus per teiTam Laboris se traiislulil Beneventum. Ego liac meas continuaudo dit-.las, Paiifaiios et Tbelesinos
cam[ios coulra hoilein ipsuiii, oniisso itinere Capuoc, duxi III calcstis virtute pnesidii procedeuduiii.

laudem
et

et

gloriam divini nominis, exaltationem

Ecclesiae,
et
et

pacein

ipsiiis

incolarum ejusdein

regni slatuin |irospertim

nevenli, etc.

tranquillum. Dat. Be-

15. Perlectis Caroli laureatis lilteris,

suinmam
ita

Sicque

factuiii

est,

quod

die Veiieris vice-

Clemens

liausit

aiiimo voluptateiu

ulqtie de lanta

sima sexla
desiderio

])iaBseiitJs

inensis Februarii,
cilius

quodam
et

relata victoria tritim|ibanti est gratulalus,

de

perveuiendi

Beiieveuluin iiieum
;

urbe Beueveiitana ab ejus exercitu

dirci^ta

gravis-

meorumque animos
passuiim

slimulante

ac viaruin
et

sime

est coniiueslus

'
;

cum

ea ditionis Pontiflciae

multorum

dilfictiltatibus

asperitatisufieratis;

esset. Aliisque litleris

ad episcoiiiim .\lbaiieiisera
-

bus, quales

vix transiveraiiius antea,

perveiii,

A. S. L. missis easdem querelas iiigeinina\it

ac

ad

monlem quemdam
pateus

uiule subjeclus et
jain hosiiuni
ficel

mouere Caroluin
neret. Sed

admodum

campus ordinatas
Propter quod ego,

eum

cjusmodi abstidolorem percepta ex (iroslrato hojussit, uti aiisis

:

acies ostendebat.

equos

ste jiiciiiiditas leniebat

i.\ux

ctim ad jjlures,

imo

commilitonuin meoruiu pne malilia diiie itineris coguosceiem plurimum

proplerea ad sustiiieiidum puiidus
aptus;
instruclis

et

fuiigitu-

ad cunctos

fideles,

qui luizenti Ecclesiae condolue-

fatigalos, et

ranl, atlinerel, minliiim laetissiinum longe difTudit.

prcelii

miuus

Probanl Oltobono
neis
littera>

'

S.

Iriaiii

diac. card. A.
'

S. L.

meis iu illius noiuine, cujus agebatur uegotium, aciebus, ex adverso ad

tainen

alque arcbiepisc. Narbonensi

iiiisstT:
;

ejusqiie siiffragad.itae':

tum ad comitem Augi

hoste
gratias

Etquamvis jier inagiiam horain fuerit utrinque pugnalum, cedentibus tamen diviua3 potenti;e, non ineis viribus, duabus prioribus
pugnaiii processi.
hostiuiu aciel)us, oinnes
fugas remedio
aliai,

(jiiibus ipsos

ad agendas numini una sectiin pro

adhortatur.

sublato
a

crudelissimo

cum

noii coniide-

Ex hoc, inquit \ spoliala? restituiintur Ecclesite, reducuntur exules innocentes, cadit perfidia, surgit fides, refloret Tuscia, tota
viscit, laetatiir

rent aggredientium posse

impetum
:

sustinere, se

demnm

Italia

revi-

commiserunt

factaque esl in ipso

Acbaia, Terra-Sancla

resjiirat.

Hnjus

quod ceiautcami^uin oculis superjacentia corpora occisorum. Nec tamen oinnes fugientes fug,e refugium salvos fecit: quin major pais fugieutium in gladio noslrorum
proeiio bostitim taiila strages,

igitur auctori victorite

corditer quain

poteiiter,
lioc

Deo vivo, qui tain miseritam magiiifice quam bemanibus,

ei

nigne suam
tias

iii

negotio respexit Ecclesiam gra-

agile

et levalis in cceluin

devo-

cuin eo copiosius cecideruut, quo dispersitis fugiendo nec unus tuebatur

ipsos

pdrse(|uentium;

tissiine siiiiplicate,
latis, cceptuiii

ut sutf dona conliiuians largi-

tam honorifice suumet Ecclesiaesuae

i

alterum, nec
parebat.
14. o

eis locus,

ad

quem

confugerent, ap-

negotiuiii conflrmare dignetur, etc. Dat. Perusii VII

idus Marlii aiino

captivorum ad carcerem nostrum hujusmodi bellicus adventus

' '

Magnum

ergo

numerum

l(j.

Uepertum

esl

Manfredi corpus perfossum

Tom.

II.

Ext. apud Clem. tom.

ii.

Ep. cli.

Ep. CLllI.

Ep. CLiviii.
5

Ep. CLVI.

Ep. CLXvi. Ep. CLXlll.

Ep. cLXiu.

CLEMENTIS IV ANNUS
viilneribus,

2.

CHRISTI 1266.
;

177
assiduae benediclionis as-

quod

Ecclesiaslica;

sepuiturae lionore
:

tione lajtificel

ac

eum

caruit, cuni aii.itlieniate devinctus pcrii^set

virtutcs, et vilia
liic

cnjiis

()er.Mone fiiicundans inlenta, vigili et curiosa

me((uod
([uod

alieiiimi

noii

fueril descri-

dilatione
aj)ud
felix

(irovitieat,

(]uod

laus cjus et gloria et

:

bere. Fiiisse in primis ingentibus animis, liberalitate

Deum

crescat, et in gentibusexaltetur

artibusque ad imikeiulos animos pneditum,

'

status suac celsitudinis

pracservetur

excultissimiim urbanilatc, ac fdinia pra;stantem

ferunt
:

eventus cautela fuluros

gusta tempora

antici|)tt,

ue felicitalisanturbationis

sed has virtules

vilijs

obscurasse, epicu-

quidquam sub nubilo

fili

ream nimirum vilam

libidini,

duxisse, fnTnaqiie laxasse

vel adversilatis angustet.

ut nec sorori Caserlae comili nupla; pe;

d8

Profecto,

charissime, circaconservan-

percerit

unde ob impuros

natales jactare soli:

dam
cnim

slalus tui gloriam

non indigne pensamus. Tu

iii

tum, ex

vetito

concnbitu niagnos viros nasci

in

nec

es eleclus a
:

Domino
tibi

sui

populi defensio-

Deum, nec

sanctos reveritiim, Sarracenis* conjnnsacerdotes tyran'

nem
sti
:

tu genlibus, qtiae anibnlant in tenebris, se-

ctissimum, liorumque opera

divina profanare detrectarent
tiosffi

reiulatem lucis data

lu

divinitus gratia reddidi:

nidem exercuisse, ac damnasse

:

ad triremes,

si

tu qui es Ecclesia; dcfensor

tu ()ax fidelium

Arabum

superstiut cuni

aslrologia;

fuisse

adeo addictum,

Manfredoniam ad commendandam posteritati inemoriam, everso Siponto, conderet, astrologos insignes evocarit ' qui siderum situm observarent ad jacienda i)iima iliius fundamenla quasi ex singulari quodam astrorum in primum illud saxum
:

viatorum securitas, et tranquillitas regionuin. cum quanta mentisanxietate quicsivimus, ((uain protundis cogitatibus nos et nonnulli praedecessores

Romani

Ponlifices

cum

fratribus nostris adhite

buiinus labores et sludia, ut

nobis

iii

aiijulorem

ipsius Ecclesia; divina ciemenlia largirelur,

quod

influxu, Manfredoniae floreiitissimus status, exci-

luo sludio ab innumeris, quibus subjacebat, op(iressionibus eadein E':clesi liherata, sub gaudio
i

diumve extremum penderent. Pari eliam insania

astrologorum delirantiiim superslitionem
tuni
;

libertatis in

Duinino

reS()iraret.

Et ([uia

summa
coiitra

secu-

providenlia,

nostris desideriis condescendens, te

concessil,
til)i([ue

lum maxime, cum

;

in

esliemam

niersus est

nobis pia mi.<eratione

diximus. Ex qno discant posteri scelus regnorum instabilem basim esse.

calamilatem

hostes de victoria gloriosa,

Sicilia;

|)roviilit,

et
;

regnuin
et

tuo imperio sic virtuose subjecit

Ecclesia
,

nos et

47. Extincto ita Manfredo, ejusquc

uxore Co-

universalis
anxietate

tanquam de multiplicium
oi)latie quielis

mneni
brevi

despola;

filia

una cum

natis capta, Carolns

laborum ad
pleiiis

votiva soiatia

liostium
:

reliquias

praecipili

victoria cou-

redeuntes,

sumpsit

qui supererant, Manfredi seciuaces par-

iiius B. Tuiii

exullapluribus saluberrimis pracceptis (iro

in

Deo

iioslro

gaudiis

tim ferro delevit, partim ad se pellexit. Sanacenos etiam contudit, ac Luceriam eorum validissimam

arcem, vel
et

jiolius

()ra;donum s|)eliincam, senlia Friderico, conditam

ii)Siim iuihuit, hortalurque, ul ad (lartam tantis sudorihus laborihnsque Siciliam conservandam incumbat nec
;

hene administrauda repubiica

namque omniiim vitiorum

probitati

ornatam, a Manfredo poslea auclam, ul suae imapud morlalium impiissimos paratissimum asylum haberent, ad deditionem compulit*. TrJumpbatori ergo Sicilia?, Ecclesi3Bi|ue delensori Carolo Clemens gratulatorias litleras dedit ^ immensis ipsum cumulavit laudibus et quam alte
;

minoris esse gloriae ac forlitudinis acquisita servare, felicique adducla pace defendere, quam ab
hoste
ferro

pepeiisse.

Arguit

pra;lerea

parum

caule nonnullos, qui tuendo regno o()eram navare

[)oluissent, diinisisse. Paiicis

vero post diebus pul-

ciierrimis aliis lilteris

'

qiiae tanti Ponlif.

summam

(irudentiam

Pontificio pectori i()sius ainor defixus esset, quantaque volui^late ex la;lissimis nuntiis fuissel deli-

Carolum erudivit, ut ad regnum optimis institutis lemperandum, regenredoleut

,

butus, significavit.

Cbarissimo in Christo

fllio

Carolo regis Sici-

lise iilustri.

Favus paternae dulcedinis erga te, quem anima noslra pra;diligil, de labiorum nostrorum eloquio cum rore suavitatis emanal, dum ex inlimo libi propinamus affeclu, quae tuis inha;rentia sensibus dileclionis augumentiim (^rajbeant, fructumsaliitisgermineiit
;

dosque conunissos ()opulos accingere se deberet proposuit ob oculos, omni assentalionis fuco procul aiiioto, quas ipse culpas graviores, suique committerent ut protinus abolerct consuluit in primis divini numinis timorem amoremque pectori insereret nec un([uam regias nianus ()ru(lens et sciens alienorum usurpatione tenie:

raret.
19.
o

Cum omnia
te,
flli

qua; S(;cundum
()ulcliritu(liiiem

ordinem
et S[)len-

et regalis

iira^eminentiam

finut, ex ipso recipiant

nominis, tuique magnificos titulos honoris extollanl.Deidenitudinequidemcharilalislalisconsurgit

affectio,

dorem, decet
|)eii(let

charissime, in omnibusetper
tanti regni,

omiiia ordinale [irocedere, ne tu forsan, ad cnjus

mentem

patris inslantia quolidiana sollivisita-

arhitrium ordinatio

minus juut

cilans, ut

amanlissimum fllium frequenli

sle quaeras in subdilis quae in ipsis

nequiverintinproposili,

veniri.

Hoc

est

sane nostri

summa
tui

tuum
'

sludiuin cxcitcmus ad

stabilimentum

1.

II.

Math. Spinel. Ricord. Hist. Flor. c. 180. Summonl. Hist. Xeap. Collenul. Ilist. Neap. I. lu. et alii. Mstl). Spinel.

Ibid.

Nang. de reb. gest. S. Lud.

'

Tom.

ii.

Ep. ccxxi.
III.

Ep. CCLIV.

Ann.

ToMts XXII.

Rayn.

23

178

CLEMENTIS IV ANNUS 2.

CHRISTI

Vififi.

bonoris, et statuiii paciQcum ii;Uionnni tuo legi-

lius,

lanien

eorum

sententias

sequebamur
fleri,

(utile

mini sul)jectarum cujus rci |iriiRi|iiiiin isse credimus, solicjiini et fixnm funiiainenlnni, si le, liio>,
:

erat ncgcilium, (|Uod

bene poterat

poteratvel

omilti) et

movebat nos
tot

ista ralio,qui,i

lemerarium
consilia-

et

tua lani iiriidenter qiiain pidvide diixeris oniiAci

censebanius,
rids tibi

|i!ude!itiuni

judieio senlenliam
fili,

nanda.
tia in

tuam autem

ordinatiociein iioc perlinet,

:

nostri capitis anteferre. Elige ergo,

ut Deuni limens ac diligens

niliil

ex cerla scien-

non suspeclos,

et

cum

suspeclos Jiabere

salulis tua; dispendiuni

jierstringil

teneas aiiennni .

creperis, noii relineas, qnia

Tum
cas

ab ipso nonnnllas res Ecclesiastiresliliii

gilalionuin invicem confligentium

bellum coiitinuum conon evades .

occnpatas, ac
vectigalia

jubet

imposita giacirca
salinas,

Tuin multa cumulat de

subjicilqiie
:

boiiis et malis coiisiliariis,

viora

subnioveat,

fjiia!

cc

Nunc

dimissis consiliariis ad do-

aliaqiie

suo tempore inducta, (luibusopiirimuiitur poiuili , eoninK|ue sanguis exsugitur, dissolvat.

mum
iii

tuiim descendimus,

quam adeodeordinatam
tot in

omnibus miindus clamat, ut

.

ea sint do:

Deincie carpil acerrime,

\eram

aiiiiciliam

non ge;

mini, qiiot sunt capita

Postrenio subjungit
te et

rere

cum

suis, cuni jdures, qui se ipsinsobsequiis

alii

Et ut finis concordet principio,

tuis ad

tuos et tua

devoverant, suis stipendiis luerint defraudali

sic

ordiua, quod et Ueo cedat ad gloriam, tibi ad

ad extremnm inopiam redacti ad sua redire, vel in xenodocliia compulsi fuerint alii gravissimis in;

commodnrn,
Vilerbii

gaudiumetexemplum. Dalum
ii

kal. Oclobr. aniio

commodis emarcuerint

superlie
:

nimium

ugere

22. Pliires Jtalice poptcli Ecclesice recoiiciliati.

cum

Siculis,

rem moribus
naturum.
20. a
citia
:

quos suo adilu arcel ac ni faciiiose inaibeat, ipsorum aniinos abalieafQceris, prout dicitur,

Nec
alii

Sicilia

modo

victoriis Caroli
;

abrepta

jam
cura

ad Ecclesiae obseqiiia redierat

veruiii [iluresetiam

Ad nullum

amiad

quare ex eo

a niultis

praesumilur, quocl tuos

in

Provinciales

tanquam

eos

servos emeris
et tibi fideliler

Italiae populi, qui se eidem Ecclesi;E, Manfredus viverel, subduxerant non levi cepto metu, ne Cleinens e Sicilia viclorem iii incitaret, certalim ejus gratiam flagilarunt.
;

conipsos

FIo,

onera. Supra vires adstrictos,

culos, suis fraudas stipendiis
:

obse-

quorum

multi pe-

rierunt inedia,

non minus tutebonorem

jacuerunt
:

multi contra sua? nobilitatis et in bospitalibuspauperum

te pediles
:

oninium primi aspiravere ad liberlalem exturbato Guidone Novelio ejusque germanis, cum ob subilam rerum conversionem slupore
rentini
,

defixi

baererent

missisque oratoribiis censuris

mulli, qui

sunt seculi, lan-

exsolvi flagitarunt.

Qua de
in

re PonlifexOclavianum

guentin carcere. Et iuda Wullique alii, cjui tibi in Italia servierunt, Dudi et pauperes ad propria
sunt reversi. Addimus juxta

Ubaldinum
certiorem

S. Mariie
:

Via-Lata diaconum card.

litterarum exemin re bi?torica
:

fecit

quarum quidem

famam communem,

plar Friilericus

comes Ubaldinus,

quod

boniiiies regni tui et videre contemnis, et

juslitiam

eorum

procrastinas . Admissos vero in

regium conspectum non comilcr baberi objurgat; imniinentisque inde periculi admonet Si nec
:

visibilis faclus,

nec adibilis
et in

si

nec

afTabilis,

iiec

amabilis, et eisdem volueris principari, profectoin

manu gladium,
Etquajerit

dorso loricam, et a lalere

te

mibi comiiiunicavit Ingenti , inquit Pontifex, jubilo exullamus, quod misericors el miserator Dominus (qui nibil eorura quae lecit, odit, nolens niortem peccatorum, sed ut magis convertantur et vivant, civitatem et populum Florentinum, qui quasi cum morte foedus pepigerant diuque a devotione Rom. Ecclesiae
versatissimus,
,

prEeparatnm exercitum babere

misera?, sus|ieclos

jugiteroportebit.
niortis

damiiabililer de via recta (deviaveranl)

,

baec vitfc species, nisi

imago
et

semper habere subdilos

?

su-

quondara Manfredo olim principi Tarentino persecutori ejusdem Ecclesiae manifesto, contra eam indura;

spectuin seniper esse

Subdit a regiis ministris

probos
praedi'os

tis aniiiiis

pertinaciter adliaerendo, et adlia;rentes

populos premi
viros ac
in

et exasperari, instruitque ut

summa

piudentia

adliibere

consilium debeat, eorumque monilis obtem;

ejusdem Ecclesiae totis viribus impugnando) de suai abundantia pietatis ad poenitentiam conterens, ipsos ad devolionem noslrain et dict;E Ecclesiae

perare
fidat.

nec suae adeo sapienlia; ac sagacitali pra;-

per tuae probitatis iiiduslriam misericorditer

revocavil, etc.

Subdit ut Florentinus proelor

alii-

21.

Transeundiim estad
qua;

consiliarios,

quibus

que magistratus oralores ad Sedem Apostolicam

miserint,
Pontificiis

uteris. Ecce, ut fertur (lublice,

danlnr

tibi consilia

qui

peritis,

cum

audieris,

seorsum abiens judiet

id

sujiplices deprecarentur censuris ob seculas Manfredi partes et Lucam

cio

subjieis

iniprudenlinm,

aut tu;e innilens

coiitra iniperia Apostolica

oppugnatam

contraclis

jjrudeiituL', pra^fers

ominbus
illis

quod

sentis,

aut

exsolvi, iiuiicu|ialo(|iie sacraiiienlo Eeclesi;B

riis
gii

impe-

peritorum responsa ab

suslines judicari, qui

obsequeiites futuros: iitque Gotifredo S. Geor-

non

inlelligunt se vel illos.

Hoc
fili

inlerduiii vidinius

ad Veluni-Aureum, et Uberlo S. Eustacliii diacardinalibus deinandala

sil

in Provincia, et ideo in A|>ulia posse fieri

non im-

coiiis

provincia, uteos

possibile

reputamus. Crede,
in liac

cbarissinie,
ciii,

nobis sa;pe contigit

riti,

Sede,

licet

jam immeuti-

liberarenl analbemate, atque in sacrorum

com-

munionem
ad partes
niis et

praesidenuis

quod

iiabitis

fralrum nostrorum

consiliis,

quanquam conlrarium crederemus

S.

De Florenlinis tradiictis Ecclesiie meminere Leoiiardus AretiAntoninus. Mox eliam ad iUius obseadiiiilterent.

CLEMENTIS IV ANNUS
quium confluxere Pistorienses ac Pralenses'; quorum cpnsiiris exsolvendorum eidem cardinaii
'

2.

CHRISTI 1266.
peccatoris, in tot

179
millium congaudemus.

fenlia

Vcrum

in n(d)is lianc quantimilibet

magnam

laeti-

Uljalilino provincia iniposila est.

Pisani'etiam

et

Aretini lioruni exeniplo in Ecclesia;

sinum

se con-

tiam interrumpit periciilosus stalus Angiias, pcricnlosus HispauicT, periculosus Germania;, periculosior Terra;-Saucta;
;

tulerunl

*.

Cumque Lucanos

Pontificiarum par-

sicque risusdolore niiscetur

lucliis
:

tium inler ac Pisanos

maximum

jam

Pi^anis ad officinm reversis,

iis

bellum arsisset, Lucanos pacem

diri-

sicque extrema gaudii

libeat
,

occupat,

ut flere

gaudere vix

liceal

(|uanqiiam allernis
laitilia;

cum
mere
rat,

inire, vel inducias

pacisci ini|)eravil%

vicibus

lam lacrymis, quam

contingat et

donec coniroversias ipsorum componereac

possel.
sut) Friderici, ac poslea llanlredi

oporleal nos vacare. Caeterum scire

,

volnmus tuam

Marcliia T.irvisina eliam, iiua; diu

tyrannide luxe-

ad Clementis obsequia est reversa. Nec minus

iu

res

Insubria conversa.'
(|ui

Cremonenses enim

niagniludinem qiiod qiianivis regnum nobile, pleiium divitiis ac deliciis aci)uisierit frater tuus, timemus plurimum, ne segnius quam oporteat, terram custodiat acquisitam. Mullos enim abire
permisit,

Uberli Palavicini,

ciim Manfredojuncto foedere

eos confiriuarat, ju};um

quos fuisset expediens lenuisse

qui

suam lyraimidem apud

excussere
'

(1).

23. Pontificis litterce de felicibus e victoria illa

deque BalduinoauxiliacontraGrcccos felices Ecclesiae progressus Pontifex Ollobono S. Adriani card. ila expressit' Ecce apud nos ilia; maris elationes mirabiles
successibus,

anhelante.

Tot

non poterant sine dominiis, sic libenter adstitissent eidem feudis decentibus honorati. Nec credas quod noslra defuerit admonitio, quam utique et plorans ei misimus et in ore posuimus magnorum et fidelium nuntiorum etc. Datum
sicut teneri
,
,

Vitcrb. XVIII kal. Jiiniiauno

ii

siluerunt, prostrata superbia, qu;c

cseli

verticcm
filius

tangere videbalur. Cliarissinuis in Christo

rex
Siciliae illustris

Pervasit Orientem parti de Sicilia triumphi fama, ac Bulduinus II imp. Constantinopolilauus, Manfrcdi foederatus, Caroli gratiam exambivit,

tenel pacifice

illius

bominis

peslilentis

rem, liberos oblincns et nos rediit: Florentini, Pislorienses, Senenses

Pisani ad

tolum regnum, cadaver pulridum, iixothesaurum. Marcbia ad

et

atque a Clemente auxilia in Graecos schismaticos

precatus, certior faclus
'

est,

ipsum

e Sicilia potius

quam

Germania

vel

Anglia auxiliarcs copias

Balduino, impe-

eliciturum.

mandala venerunt. Uberti Palavicini et Placentinorum habemus nuntios et Crenionensium exspectamus, qui volunt facere illnd idein, et de Januensibus aliquam spem habcmus. Dal. Viterbii VIII id. Maii anno n . Receptum porroiu Ecclesiae gratiam Palavicinum Clemens in Iitleris ad Francorum regem dalis ' testatur atque alios
,
;

Charissimo

in Christo fllio

ralori Conslantinopolitano illustri.

Commune gaudium Dominum amantium

:

si

plures,

ut

Conradum de Antiocbia dictum cum

filio

Douiinum et in Doo la^tificat, reddit te commendabilem in hac parte Quamvis olim notatus fueras, quod cum hoste pestifero, nunc prostrato, foedus contraxeras amicilis nec Deo nec hominibus gratiosum. Sane si spondent
te,

ut asseris, propter

ipsa in graliam rediisse.

nobiles,

si

potentes auxilium ad negotium, ratione

,

Charissimo in Christo
illiistri.

Ludovico regi

Franciae
a

\ivum nuper

Ecce per Dei gratiam regnum Sicilia? redia morluis resurrcxit ecce Tuscia,
:

Dei clementiam deprecantes, ut illorum confirmet consilium ad sui exaltalionem honoris. Nos enim illorum promovere proiiositiim eo possumus confidentius,

diviiio

Numini congaudemus

ecce Paldvicinus marchio

rediere

cum Cremonensibus

et

quo regni
rat: licet

Placentinis et aliis parlis suse nobilibus ad Ecclesiaj

SiciliiE acqiiisitio ad inimicos Ecclesiae prosternendos ex omni latere expeditius iter pa-

mandala de quoruiu coustantia

:

licet

confldentiam status prajteritus eoquia tamen non esl nostruui judicare rumdem de occultis, aperuimiis cum gaudio gremium re-

tenuem

afferat
;

subsidiis

quod implicas de TheutonicE Angiiffique locum hoc tempore sibi non vindicet,
adjacentibus intestinis periculis invoiii Douiiuo, quod assiimenti-

lerris ipsis et

lutis: sed sper.Tuius

deuntibus, et gaudenlibus Angelis de unius poeni-

bus dictum negotium ad honorem et gloriam sui nominis Deus inaiium nou subliahat adjutricem.
Dat. Viterbii

'

'

Clcm.
Ibid.
II.

1.

n. Ep.
5

ciir. iii.
I.

' Ref;.

Lib.

E[,.

Tom.

Ep. ccxxiii.

CLXII.
*

post eamil. Ep.

XVI

kal. Juuii aiino

ii

'
I.

Ep. iv.
iii.

.MoDach. Pal. Chr.

'

Lib.

ii.

Ep. ccii.

Reges!. Clem. IV. arch. Vat.

sig.

num. 32. pag. 32.

lamen credo omnes, quas hic recenset,

gentes ad obsequium Scilis ApostoIic;c rediisse hoc anno viss sunt, easque enumerat annalista vii ; c.\ cordc resipuisse. Cum receptK licet in Ecclesi.c commuQionein adhuc lainen clandestina agilarint consilia, ut ex littcris Pontifii-i'; in Registro huius anni vulsialo in Anccdolis Marleiiii lom. II plaue conslat. iMarchianos legatos suos ad Conradinum deslinasse expendit Clemens in litleris ad S. tit Martini card. daiis Vitcrbii XVIl kal. Novcmb. anno ii, ei quibus Finna'!)

Quanquam

raultK per

Italiam

uorum ac prbinatum contuinaciam

loci)

intelligimus. Florentini (luiuiuc, licet a censuia cxsohili, nec

illis

nec Conrado satis obse.pientes sc pr.rbuerunt, quod

legendis, injuugit ut
iiitra
lit

decem
eris

dies

coram se

Ccnnanos contra datam fiJcm expulerunt, oodfm Regislro (quamvis sine data temporis et compareant ad causam suam tractaudam. Verum non diupost Florcntinos Pontifici per
i'\probrans PontiCcx in litteris in

omoia paruisse dejucimus ex

illos

ad ipsos datis a

Poiililicc Viterbii XII kal.

Decembris, in quibus Cleineus uiitem se

et

beniiinum

erga

exbibens, salis

iiidicat niliil ultra

haberc, quo dc iUis queratur.

Mannsi.

180

CLEMENTIS IV ANNUS
24. Lsetissitmis porro siiccessns,
iit

2.

CHRISTI 1266.

instabilis

alias civilales, tna cura, tua industria, tua jioteslate

est

linmana conditio, improvisa in Uibe sidilio confLidit concilialisque jani matjna ex parle lio;

perdomuit,
regis

et

ad charissimi iu Chrislo

fllii

illustris

Castellae

dominium,

quo

[irae-

stibus, in

mulua
a

exitia

ipsius

filii

concurrerunt.
invi-

suinplarecesserat rebellioiie, reduxit. Sed, proh

[indor
I

Creati

Ronianis duo senatores, magno cem fnroie confligere, pra;das()ue agere coeiiere. Ad quos compescendos Ciemens Simonem til. S. Ca^cilia; presbyterum card. A. S. L. operam omnem adhibere his lilteiis jnssil': Ecce Ro-

enim

(|Jii

bellicis

laboribus frangi non polerat,

voIu[itatum lenociniis eniollilus, pellicis blanditiis

vincebatur

quare ipsum Clemens, ut nobiliotriuin[(hatis carnis illeccbris

:

rem de

se victoriam

re[)ortaret,

gravissime adtiorlalur

Sane quanto
debitam libi hoc te glo,

niana Ecclesia suse reddita libertati, in sua conversa

virlnosior exi.4i in prceliis, tanto huniilior debes

esse in caeteris, ul divino noniini soli

jam

viscera nescil

ordinem

nescit legem.
et fures,

Duo

facti

sunt senatores piffidones

libere debaccliantur:

intus

gloriam non adscribas.

riae

Quanquam

in

et extra

angimur enim ab

iisdeni pra^cipne propler debita, qua; tu nosli, pro

quibus obligalac posses^siones ELclesiaruni Urbis existuiit nisi subvenias, ad casum labinmr gra:

zelalorem ut tecum [iropriae non deceat pugnantem Dominnm non impugnes;et qui hostes exteriores superas, ab interioribus minime su[)ereris. Quid enim prodest reges iii cain[io prosternere, et ab ancilla, vel servo in

viorem.
pielalis,

Si

qua ergo
libera

tibi

compassio,

si

qua viscera

domo

viliter

palri

suljveni, matri succurre et de ore

subjugari?
26.

leonum nos

rugientium. Datum Vilerbii

. Creatus vero senator
,

Haec scribimus

fili

charissime

quia

XVII iial. Jnlii anno ii Henricus regis Caslellae fraler quem Carolus ad res pacandas subniiserat, longe postea graviores tumultus concitavil. Sed de Henrico infurius
:

(qnod aegre gerimus) tantorum victor hostium, a [iropria carne sic vinceris, ut divino timore postposito illicitam
tibi

copulani

non

tuae

statuens

mulieris,

cum mnlto
;

scandalo et
et incestu

nunc ad Hispanicas res transeamus. 25. Mauri Hispaniam infestantes

duntur.

cumducas adulteram
proelio fun-

mullorum circumulans adul!

Viiliinus

terinm, graviler oculos divinas majestatis offendas.

superius Granat el Murcia?

stipendiarios excitis ex

reges Sarracenos
nis inlulisse:

Castellffi

quautam in tua gloria ponis maculam tum sanguini tuo delrahis quantum
,

quanhonori

Africa Mauris, iiericulosissimum bellum Christia-

derogas regiae majestatis, qnanto

nis discriniini vivens
,

te

demum
,

expo-

adversus quos Alphonsus Castella?

:

et Jacobus Aragonum reges movere dumque in Cranatensem fulminaret Caslellanus, Aragonius captis anno superiori ardenti et ra[iida victoria" Elda Orcelis aliisque non ignobilibus Villena op[iidis, lioc anno Murciam urbem regiam floren, ,

sub sorte misera caplivatus et velut bos ductus ad victimam a muliercula tralii ad inferos te permittis Quid tibi proderunt tuae victoriae? quid triumplii? quid sanguis re!

gius? quid potestas? si velut jumentum in tuis ffccibus computrescas. Scilo quasumus, et considera,

tissimoexercilu criicesignatorum, cinxit (Pontificis

quoniam ad vesperascit, et inclinata est amodo

;

quippe sludio, adducta in periculum Hispania, fldeles ad crucem capesscndam concionatorum opera induxerat ', crumpentesque initio Mauros
plnrimis levibus [uoeliis fndit, ac demum urbem, etsi valido inslructam militari pra3sidio, ad dedi-

tibi dies

currisque

cum

caeteris

ad finem inevitacarni.

bilem,
le

quem

pracfinivit

Dominus omni
vitae

Nec
nisi

dccet extrema

polluere

tuae,

quam

exilus honoraveritimpollutus, ad

regnum

attingere

nunquam
ciliffi,

poteris,

in

quod

nihil

coinquinatum

tioncm coegil*. Nec minorem

dinis

fidei

quam
,

fortitu-

incurril (intrabit). Quocirca obtenlu veteris amiet paternae conipassionisaffectu, serenitatem

laudem

sibi

peperit,

cum

ipsam regi Castelhabito

lano

reslituit,

qui

pariter

Granatenses

regiam
statuas

monendam duximus
:

et

hortandam, qua-

colloquio certis conditionibus, quas recenset Mariana, ad obsequia adduxil. Cffilerum adeo [iroS|)eri

tenus ad cor rediens, teipsum contra faciem

tuam
imo

successus nuntio la-tus Clemens papa hajc ad

quod inconsulte fecisti, cans sanioii, mulierem moecham

ut

consilio revoabjicias,

Jacobum Aragoniac regem scripsit' Dalam tibi de cailo victoriam

litteris

ncquam
,

ut tani salnbriler, quani publice in bono

quam

tuis

et

lui

destinatione vexilli

nostris et fra-

trum nostrorum auribus simul

et oculis injecisti,
;

compleas dies tuos, et de regno quod obtines temporali, ad regni gloriam venias sempiternam. Datum. Viterbii 111 non. Julii an. ii .
ll.Poniificis adregem Aragonum litterm de secundis nupliis, et de Sarracenis a regno exscinet Judceis coercendis. Paternis etiam dendis
,

cum multa

cordis exultatione recepimus

ei

qui

bella coiiterit el

cornua [leccatorum confiingit,

grates debitas exsolventes, qui tesuae miUtiae magistrum eligens, inimicos fldei Christianae olim in
tuis fionlariis tua
ris

antea
ceret,

lilteris

manu pessumdans nunc

;

in ter-

regem monuerat, ut adulteram ejidivinumque timorem in ejus animo gravis:

etiam alienis, Murciam famosam

satis

inter

'

Tom.

II.

Ep. ccvi.
1.

Marian. de reb. Hisp.

Indic.
c.
I.

3 Surit.

an.
I.

iii.

c. 70. et

Surit. Indict.

jj.

et

1.

lu. Annal.

6S.

ii.
^

t.

xju.

c. 1.5.

Mar.
ii.

ubi sup!

sima oratione defigere erat conatus obtendebat Jacobus, Therasiam conjugem lepra inquinatam, contraclumque cum ea matriinonium dissolvi flagitabat. Repulit constansceleri euin coloreni
ter sanctissinius Pontifex nefaria pelila
;

Xom.

Ep. ccxv.

et

quam-

CLEMENTIS IV ANNUS
vis

2.

CHRISTI 1266.

181

regum omnium uxores

onines
faniilia,'

lepra infecta? essent,

regeni saliiberrimis monitis, ut numinis cultum

aiiiplificaiet,

regicPqiie

penitus

extingnendae,

Sarracenos omnes e ne funestum

:

siia dilione

ex-

respondit' Dei vicariurn (iifsolvere non po?se,qu;e

sciiKJcrit,

(jui
:

in gravissima exitia

Deus adslrinxisset

ne egregias adeo viitutes ac

sent conjicere
cxtolli

re^nuin posIMachometi nomen

pia facinora coriuniperct nioniiit, sed cffrajues cupiditates forliler fdoiiiarct.

ab

iis

palerctur
:

lenucs Valeiitinic Ecclesix

opes augeret
sceleratuiii

Jiidajos

submovcret dignilatibus, ac
iioena
rel

Clemens, etc. regi Aragonum illustri. Qiios Deusconjunxil, Dei "vicariusquomodo separet ?Absit a nobis lioc scelns, ut leges Domini

illum

jiista

afficeret,

qui post

habitam coram ipso de

gione concertationem,

ul troplia'uni errori erigeret, Iibrum composuerat,

violemus, ut hoiniiiibus placeamus, creatorem

el

ac plura illius exemplaiia in varia loca Iransiniferat

:

redemptorein
le

hominum

offeiidamiis.

Quod

siinter

ila

enim Dei gratiam, ac partos

in terris

ipsam malrimonium nullum esset, islam quam superinducere tibi placiiit, aiit in uxorem aut in pellicem elegisti si uxorem habere volebds, quam spuriam confiteris, et lianc in tua nungloria ponere maciilam minime verebaris
et
: ,

triiiinphos ca?lestibus ciiniulatiiriini.

Regi
Agit,

Aragonum

illnslri.

nec imnierito, matcr Ecclesia, dum laetanter tua magnifica gesta commeinorat, dies
festos jncundilalis, et laetiti;E
zeli

cantica ruplicat

tui

quam

credere debuisti

(luod ud tui culminis

lam

viletam ignobile piaccipilium impenderemussuffra-

fervorem, et slrenuitatis merita tam chari, quani devoti filii quasi recenter quotidie delectabililer

gium dispensando
regia postulatio
:

quod

si

tibi

ipsius elegeras, nec colorem habuit, nec

concubinalum saporem

recensendo. Exiillat

et jubilat

in
,

tuorum
per quos
et
|io-

felicium connumeralione successuiim

cum

sperare

rem

fieri

turpitudinis Jesu Chrisli vicarium,

non debeas, auctoomnia

tibi

contra
puli

Sarracenos nominis sui blasphemos,

Catholicae fidei persecutores infestos, salutem

Christiani

lurpia detestantem. Si qua'ris forsitan, quid

Domiui dextera virtuose

ab ipso virlute

in tuis

faciendum incumbat, cum culo primfB cohabitare non possisjsalis est in susliiie manum Domini proniplu responsio quani fortuitus casus induxit, culpse non imputes
:

sine corporis tui peri-

manibus,
tiplicat,

et data tibi

direxil.

Apud

bonorum omniuin largitorem

preces devote niul-

ut in hac zeli rectitudine, in hac Ddei

purilate te in tempora longiora conservet.

nius,

Quod

patientis.

An

credis,

si

omnes

regiuce per

mundi

nos eo postulamus avidius, eo instanlius implora-

climata constitutae, leprosa? fierent, daremus regi-

bus ob hanc causam licentiam cum aliis mulieribus contrahendi ?Scias pro certo, quod omnes et
singuli

quo tibi vinculischaritatis solidioris adstringimur, ad honorem tuum soliditate sincerioris

dilectionis afficimur, et

salulem tuam sincerius

efficaciter el indu-

paterentur repulsain,

etsi

domus

regiae

affectamus.

nulla prole superstite in radice prorsus arescerent

et in raniis.

Ha?c

quidem nos movent

ciint, ut

serenitatem tuam paternis

ea,
tibi

adeamus com-

28. Eapropter,
prffi

oculis; et illuni

habens benignissimum regem Franfili

cbarissime,

Deum

monitionibus,

et alteiitis exliortalionibus excite-

mus adversus
raliler

quae
et

grandia pericula tempo,

c\x,

cum quo
:

libi
:

amicitiam copulasli,
qusE de
,

tibi

sla-

etiam

posteris tuis ingerere

lui

tuens in exempluin
processeris

vide (juanlum in diebus tuis

vide beneficia,
:

manu
tuis

Altis-

noniinis claritatem iiiUcere, ac Creatorem tuuni contra te possent graviter provocare. Considera
igittir, flli,

simi percepisti
afCxisti
:

humeiis vide bellorum discrimina, quibus te mulvide crucein

coniinittis
;

quam

gat

advertere,

considera, cuiii te tam experientia coquam familiaria eliam exempla

lum

aniinose

et

ne addas

inctstui

ignorare non sinant,

quam

gravibus

sit

res plena
:

adullerium,
reddas
tliesaurizes.

tum ex hoc et bona qiiae agis, tibi sterilia, cum iram Domini in die judicii
Ne de
:

periculis, Sarraceiioruin in terra tua retenlio

licct
tate

te dicas, conlinere non posse nam dudum perempta est haec querela. Quomodo enim justus et reclus Doininus indiceret ommbus

qui ad tempus occultent iniquitatis siiae necessicogente proposilum illiid tamen quain
, :

avide,

quam
consilii

ardenter

imo etiam quam

tam ptrfidos

ini(|ue

captata opportunilale revelant. Profecto nec discreli

ab

illicito

coitu contiiientiam,

si

vel

unus

posset

est, nec lutiini

tam

objicere praeceptum impossibiJe non debere ser-

vari? Sed

mos

est

omnium peccatorum,
in causa,

sicut dicit

plenos nequitia inimicos habere domeslicos vel tenere vicinos non magis, quam nutrire serpen-

beatus Joannes, ut ad sui excusationem erroris

non posse poiiunt

in culpa.

cum
in

sit

nolle

tantum
qui
in

Jure igitur
honestis,
tibi

tuum

hac parle deside,

rium implerc
licilis

nolumus contra Deum

et

cum

nccessilas

vel
et

utilitas

gremio, vel ignem in sinu. Quod si te forsitan ad hujusmodi retentionem ipsorum aliqua ex illis proveniensinducit, ne dicamus seducit, utilitas tanlo piffponderet in tuae magnanimitatis judicio ct reclo libramine

tem

in

30.

exigit,

nos

reddimus favorabiles
i

benignos.

rationis acerba

tui

contumelia Creatoris,

quam

Dat, Perusii. XIII kal. Maitiianno

"29.

Inbtruxit aliis

litlcris

Pontifex

eumdtni

assidue patitur, Sarracenis eosdem inter Christicolas diebus singulis clamore privato certis horis

nomeu
'

Ep. CXLVI.

dubio ferres,

exlollentibus Machometi; quanto proculel reveia fcrre deberes acerbius illa-

182
tas

CLEMENTIS IV ANNUS
inter tiios
siibditos celsitudini tnae injurias,
tuas

2.

CHRISTI 1266.
rationem
nisi

sionis contra

et legitimas sanctiones ex-

qnani intor eos qui

jecti.

non es?ent

ditioni sub-

quiris,
jias,
fiii

quem

probaverint, possessiones bccu-

quam
tibi

deliet esse deteslabiie,

quain ainaillius

juris ordine

non

servato.

Qua;sumus

itaque,

rum,

pra}ci[)ue, qui ab
fiiics

annis teneris

charissime, ac iuae salutis ci honoris obteniu

injuriis oninino desislens,

cultores et cultuin infra

ipsoruni lctis viribus

pietatem regiain instantius deprecamur, ut ab ea-

persequendo, ad eoruni exferininium laborasti

rnnulem Ecclesiarum

nunc ipsum

in

regnis

tnis
!

hujusinodi taliter exaltari

verisiniililer asstrerent,
riltus,

culturam Noinie consideras, qnod

pati

per

eas, personasEcclesiasiicasJura eilibertatesearuin

maiiuteneas, protegas et defendas, ipsasque favorabiiiter prosequaris.

per hoc detractonim liiiguis cxponeris, qui quasi

Cura Ecclesiam vero Vulen-

quod

in

omnibus

luis labo-

iinam, doniim

tibi

a Deo tam graiiose concessum,

quos niilHs

vitatis

periculis in

ipsoruiii
|iprtii-

ut concedentis et concessionis gratiam gratam, ut

decet, videaris liabere, i[)siiisque

perseculione ab adolescentia? tuae

hsli,

initiis

non exaltationem
tuis

fidei

sed tua venabaris

nantis magiiitudine meliaris

mensuraui de dotuus favor abunde

:

commoda,
bas ?
judicia,
si

solummodo ulililatibus intendePorro etiam amicorum aiternnbantur forte

propter utilitatein ])ecuniariam
sic tuis

exuberet. ei in ipsam

ita liberalitas

regias pietatis

abundet, uteam,

cuiii sit

novella planlatio, novi-

ter divina potentia per te

de gentium perfidarum

laudalnlibns actibus detrahi, tantum superni regis

manibus eruia,
ias .

in paupertate arescere

non permiizelus iuus

fidei,

opiirobrium

lantam

Clirislianitatis iiifectionem,

Et infra

quam

ex

eorumdem Sairacenorum
,

cohabitatione
el

33.

aUtaulem, princeps

inclyte,

horribili
spurciliis
tiaris.

detestandis

horroribiis

horrendis

erga defensionein ejiisdein orthndoxae

quam

non

est

dubiuin provenire, ampiius patu vel

tanqnam
ris,

vir Christianissimus indefesse

proseque-

undiqiie conlra ipsius liostes et aemnlos aperte

;

31. Et

qnidem
,

hujusmodi

oblo-

reluceai

in

ipsius aiixilium contra Jud;cos, qui

quentium detractaiioni consentiens,

contrariiis

vel ipsi tibi

in

pra; caeteris

eamdem

fiiiem persequeniibus, et

no-

videreris

si

Sarracenos eosdein
in

men
iur
;

blas|)lieinanlibus Chrislianuin, et illud blas-

suis pnrlibns persequens,

tuis ijisos

snstineas

phen.ant
de
ci.etero

am

irius, et illain

nequissime persequun-

patienler. Ha^-c

si

discussa debitcE meditaiionis exa-

favor tuus aperlissime invalescat, ut Judffios

mine, in ralionis consistorium introducas, ipsos, nec dubium , prout excellentiam luam decet,
prorsus abjicies, et profugos extra tua; ditionis

ad aliqiia officia non adinittens, ipsosin

:

aliqno non extollas

a Sede Apostolica

sed in quantuin concessa eis

privilegia

patiuntur, ipsorum

terminos effugabis. Ad qnod magnificentiam regiam ut iiise salnti provideas ut tua3 fumo} con, ,

refiaenando maliliain, de[irimas et concuices, nec

[iraeiereas illoruin

blaspheinias incorrectas, eic .

sulas, ut consultius periculis

posteris, ui praemittitnr
,

quae

libi

et ipsis

per eos imminere pospra\erlim ui reddas

id

Fdicia Alfonsi Castellce in Mauros gesta. Al[ihonsus interea res cum Mauris Granaiensi34.

sunt,

occurras, et paterno affectu, et omni quo

sludio, invilamus
:

biis coin|iosuil,

MurciaiiKjue videudae

illius

studio

possumus
Allissimo
oljliiiatus
:

se coniulit. Cui iu itinere Hudiel rex obvius,

im-

volum tuum; quo ad

;

pubiice diceris

plorans ejus clementiam, agros iaiitiimmodo ad

sicque oppilentur ora contra

ln(|ue,

loquentium
cipuus,
et

fe inique piout es et fidei zelator praad ipsiiis exallationem laborcs luos

dirigere censearis.
das, regalem

Ad quam cum
,

ferventer inten-

prudcntiam oportet altendere, quod Ecclesia" status et fidei earumi|ue negotia ca snnt indi^isibili unione conjuncta, ut altera, reliqna honore non habita, houorari non possil: necenim

regium vero nosustenfandam vitam obtinuit inen m Mahoinadem Abenhuti ad Almeriam iiiterfecti fratrem iransfusum, tertia tantuin vectigareliqua in Castellae filium parte illi attribnia scuminferre jussa. Quae res non ita fidelibusgrata, cum nialnin penifus excisum nou esset, nec su'
: :

perstitio ex iis locis evulsa.

Pro relata vero vicforia

eximius princeps gratias nuinini acturus, Soriam

Oxonensis dioecesis e[iisco[)atu insigniri fl igitavit', eamque Ecclesiam ingentibus 0[)ibiis auxii. Ad ejusdein etiam regis graiiam Abulensi episcopo
dedil iin|ieria Clemens ' , ut sedein episcopalem ex urbe Sydone, quam Alfonsus Sarracenis
eri[)uerai, ad Gaditaiiam insiilam iraduceret.

potest fidei derogari, quin nimis Ecclesis detrahatur: nec ipsius Ecclesiae honori ac libertati detralii, quin etiaiii fldei, quantum in detrahente
fuerit,

derogetur.

32.

Ne

igitur in, qui

ejusdem

fidei vacasti

semper,
si

et

adhuc vacas studiose negoiio, eidem,

;

Ecclesiae injuriosus fueris, existas injurius

de-

cet (et nos excellentiam

luam, quo possumus

afle-

cturogamus) ui ab injuriisEcclesiarum abstineas, quibiis in partibus tuis injuriari diceris supra modum tam in bovaiicis, quam albergis, quam in
aliis

Anglia a perduellibus antea oppressa, Nec Hispania modo ex Potitificis cura erigitur. Sarracenico bello feliciter eniersit, verum eiiam
35.

AngliiB res a perduellibus antea depressae

dum

aique
,

alflictae.

sese exiulere.

exactionibns

iissime,

quod ab

illis

omnino indebitis et in eo poeorum quae annorum qua:

Ponlifex

ui

supra

dictum

esl

admoEo miserai * Ottobonum

draginia spatio, et interdum a iempore, cujusnon exlstit meinoria, possederuni iiiuluin suae provi-

'

Marian

I.

xiii. c.
'

15.

Ep. ccill.

Lib. Ii.

tp. CLXui.

'

Lib.

i.

Westm.

Flor. Hist. an. sup.

CLEMENTIS
S. Adriani
(ini

FV

ANNUS
;

2.

CIIRISTI

\'1(\6.

183
filii

diaconumcard.logali digiiilateauctuin

tinus IjCgionensis e|)iscopus, etdilecti

magislri
Bonizi

cuni [)hira ab aiiversariis iniiio palcrcUir, |H!nperslitiirus essel

perinisit.
'

Joaniies Alfonsi ca[)cllaiiiis noster arclhdiacoiius

Coiii[)(istcllanus,
et
Ro(liil[)lius

dcrcliiue ancipili aniino (inid sibi ageiidiiin loret,

de Podio
ijiso
;

an discessurus, an
|)rudenli3c

rein

i|)sitis

coiiipareiites

coram

[)i;edccessore
siifficiens

praenolato

Cleniens

Erexit

pruelerea

rege, a tjuo su[ier

iis

maiulatuin liabesus-

inoerenlis
illain

aliis litteris

aninios

conlideret brevi
:

bant, inter alia [letierunt,

eurndem regem ad

tempestatein discussuni
te

iri

Nuniiiiaiii

cipiciidiim de i|)sius pranlcccssoris maiiibus iinjierii

igitur
iiiulta
f;aiit
:

scandala terreaiit
si

magna

poiidere, vel

numero,
iiam

in te

causam non dante

consiiriii

ctas

diadema vocari et juxta [lelilioiies alias [lorreab i[)sis, et tunc in eorumdem prcxdecessoris
;

fjui vciitis in niari

impcral, fiilpura

et fratriim [)ra'scntia rcpefilas in

negolio |)ra'dicto
11011

[iluviaiii fjciens, et |)rocellaiii in

aurani slatuciis,

[)rocedi,

advcrsaj

[)artis

abseiitia

obst;iiite.

dabitquieta lem[iora, sublato tnrbine el tcmpeslate re[)re?sa B. Sed non dceraiit iii G.illiis studiosi rclictae

Verum

dilectus filius magister Guillelmus Roffen-

fis arcliiiliacoiius, et

Guillelmiis de Cnrveriaca^iel-

Simonis

Moiitisforlis vidiia;
viri
[irincipfis,
f[ui

cxulantis

lani nostri, ac Robertiis

(leni clecto

de Baro,
ij^so
;

(|ui alias [iro

eo-

in Galliis ac filiorum

Ludovi;

bujusniodi negotium fuenint prosecuti,

pro
excusatoriis litteris

ciim incitabant, utcoruiii

conjiceret calauitates,

|)atrociiiiuiii suscipeii't
iii

quibus(l;iiii exbihilis

ac metueiis Clemcns, ne rcx Aiigiiam

[)ristinas

ejusdem

elccti

ahsenliam

cujiis causas, turbalio-

ipsnm

litleris

Apostolicis
ina;

num

videlicet regni Angliae ac alias dicebant esse

;

admoniiit
tris([ue

*,

ne Montisfortis

coiiiitis

filioruiii

causam

iuquitale destitulam tiierelur

sed

polius
ret.

Anglum regem
:

contra [lerduelles defendei[isius tlliiis

notorias excusantes allegabant mullimodis, eo absente ac taliter impcdito, non esse in dicto negotio procedendiim. Pnxdictiis autem praedecessor
his et aliis, qiia; fucrunt liinc inde
iiius iiitcllectis, el
[)io|insila, ple-

Motain a patre Simone seditionem

Guido alcbal
les

adversus c[uein atque alios perdiicl*

cum

[ir;edictis

fr;itiibus

[ilcna

analliematis sententiam est jaculatiis Ponlifex,

Simoiii
tit.

deliheratione
fralribus,

discussis,

deliberavit

cum

eisdem

quaiii icgato

S.

Cttcil.

|)resbylero

tum

in dicto negotio

processum suum,

card. agenli in Galliis, qui

non diu [lost Oltoboni Ponlificalum sub Martini nomine clavum Ecclesiae
'.

quo ad

ea,

qu;E

[intmissa citalio coiitincbat, ex

[iraimissis et aliis jiislis causis et evidentibus sustiiieuiiuin, et ideo

tenuil, al([ue aliis signilicavil

juribus [larlium

et ipso

ncgotio

36. Pioviiiciain etiain

eidem

injiinxit

',

qiiod

iii

onmihus

et [ler oiiinia in eo statu, in

qiio liinc

[lanlo su|)erius iiisinuatum est, nt Hicliardo

manorum

regeiii electo

iii Ro[leremptorium diein pro

eraiit, omiiiiio m;iiieiit!bus,

taiitum, usque ad an-

num

coin[)utantliiin a fcsto B. Andrca; A[)ostoli,

exci[)ieiida in imperii causa, quse

ipsum

iiiler

Al-

fonsum(|iie CasldhB regem vertebalur, senlenlia

pi;efigeret
:

tuiic ventuio [iroxime, prorogavit, Et licel in hujusmodi teriiiino per eumdein pr;pdecessorem tali-

Citalionem charissimi in Cbristo

lilii

Romanornm regem electi cum omni diligenlia facias nam ex[iedit iiiodis omnibus imperii negolium termiiiari, cum imilli labonostri {{ichardi in
:

ter [irorogato, et j^er i[isum nominatus magister RoduI[)hus notarius, nuntius et procurator tuiis com[)aruerit coram nobis petens iiislanler. sicut
;

et alias petierat, [ler

nos in negotio ipso [iroccdi

elsi

rent ad

Conradinum pra^ficiendum eidem,

possit esse discriminis, i|)se
id.

qui
Dat.

nos tamen, diligentius attendentes, quod

tus esset a dicto [irtedecessore oniiiis

Hni-

quantum
Viterbii

vidcs.

VUl

Maii

anuo
*

ii

Exlaiit de eodeni

ctorum, deceiis
saltem a

in Vallicellano Codice
stellcB

scripta?

regem

littcra?,

qiiibus

ad Alfonsum Caadmonet tuin Ri-

numcruscdiconsonum, quod uiiuiii nobis emanel edictiim providimus non

est et juri
;

esse ad [iriBsens

iii

pr;cfato negolio

(irocedendum

diem [lublico edicto ad im[)erii disce[)landam causam conslilutam. Cliarissiiiio iii Cliristo filio Alphonso regi Castella; et Legionis illustri iii regem Romanoruin
chardo, tuin
ipsi

diem Veiieris [lost festum E|iiphaniae Domini proxime venturuin et immediate sequentem sus^icndimus tibiquea |ir;pdicto electo diein ipsam duximus, juxta [)riescri[)luin modum
illud([ue us(|ue ad
:

eleclo.
Iii

in prorogatione dicti termini [)er [irajfatuiii prsede-

ncgotio imperii, in quo tain tu, ([uam

iu Ciiristo filiiis

cessorem,

iit

pradicitur, facta, coiitcnluiii

jiro

cbarissimus

noster RiclMidiis in

[)ercmptorio termiiio assignaiiduni . Sed de his

judiciariis actis, qiue in
loiigius teni[)iis sunt ex:

Romanorum
licis

regeni

electns jus

per elecliones,

([uas de vobis celebratas asserilis, vindicatis, a fe-

tracta a Clemcuite, dicetiir inferius

iiunc alia i|)sius

recordationis Uibaiio

[)a|)a

[)ra;decessore

no-

gesta percurramiis.
'31 .Jits

slro

dudiim sub certa forina

tu,
iili

cilatio

emanavit, ut
i|ise

Ecc/esicBtiietur Pontifex.

Tuendi Ec([uaj-

tam

cliarissiiiie,

quam
[ler

electus

corain
idoiicos

clesiaslici jiiris zido

Cleiiiens,cum verleretiir

eodem

pnvdecessore

[)rocuralores
:

damcontroversiadeMelgorii comitatii

iiiteiFr;iiico-

coiii|)arcre certo termiiio ciiraretis

ac demuiii in

hujusiiiodi termino veiierabilis fraler nostcr Mar'

rum regem ete[)isco[iuni M.igaloneiisem, qui ob regiaiu iiolcntianiaiiiiiH)sdcs|)ondi'rat;i|)siiinadconstantiam cxcitavil

'
:

Tom.
'

11.

Ep. ccxcv.

'

Rcg. posl eamd. Ep. Lib. n. lipist. cur. v. el lom. 11. Ep. cc.\xili. 6 Cudex Ms. Vallic. sigii. Iit. C. num. 49. p. 103.
^

Lili.

ii.

F41. cur.

xv.

Ludovicuin vero admonuit

2

',

ne

Ep. xvi.

'

Tom.

11.

Ep. ccL.

Ep. ccli.

184

CLEMENTIS IV ANNUS
admitteret, qui jure ad
jactaiiant
;

2.

CHRISTI 1266.
et

suorum susurros ad aures

viti|ue (jua

biles

quod natura

nescierat,

usus

hominum

ipsum perlinere comitatum

signilicafiiisset

humano

geneii non mediocriter utiie su|ieraddit.

taiidem rnlione ad episcopos

devohitus. Sed ionge majori incensus zelo est pro

obsolesceiite
iii

Qu;c res divinae gratia; non prresciibit, quin parvis et magnis, servis et liberis, pio suae beneplacito
voluntatis illabens,

quorumdam episcoporum mori:

nunc

hos,

nunc

iilos

erigat,

adversus quos Ecclesiai^t Riiutenenslicuiu judiciiim, ut in Toiosanum sem ' iu Gailiis, Quinqueclesiensem * in Ungaria

bus sanetitate revocanda

vel dejiciat, juxta sui dispositionem

:

arbitrii,

qui

'

non fallilur licet ejus arcana ratio nequeat ab hominibus comprebendi . El infra
:

exerceri jussit.
38.

39.
;

Frustra cerlas de conditione personae,

potest gratiam, et
placuerit, quia
ei

De endem materia

item de pnce littercB

cui

suam Dominus infundere

Clementis ad Ungnrice rerjem.

dignilate

Ad submovendos
laborantem

iiifundit

cum

sibi
:

non

est perso-

quam
:

foedarant
est

praesules

narum

acceptor

sed nec

possent obesse origi-

vidimus

ax]uum

ut in asserenda

proborum

nalis servitus, etsi deipsaconstaret,

quam

dignitas
lateri
si

intueamur. Divexabat episcopum Zagabriensem electum Bela UngarlEC rex, nec suae Ecclesiae possessionem inire patiebacui gravissimis tur, objecla nalalium obscuritate serviiis conditionis sententiis demonstravit * Labem episcopalem dignitatem non inficere, sed atque inanem de geab ea penitus aboieri neris nobiiitate superbienlium fastum ita redignitate, curas defigentem
:

episcopalis absorbuit et

eiisit.

Nec injuriam

tuo faciet pauper assidens a dextris vei sinitris

non

assidentis originem, sed sacerdotii dignitatein

:

attenderis

si

reminisci volueris sumini regis, qui

commensaies el socios, operisque sui vicarios; et quod est ampiius cohairedes in regno habere
,

voluit paupercs piscatores. Demuiii

si

ad tui cul-

minis gioriam tuae providentioe direxeris aciem,

quis qnaesumus honor est
tibi

pressit.

exceiientiae tantae,

Regi Ungari:e

iilustri.

Rerum

providiis

omnium

ordinator,

omnes

bomines iege propagando commiini, ex simiiibus

nasci seminibiis
;

eodem caio
;

conlegi,
in

simiiique
in-

regem adversus pauperem dimicare, stipuiam siccam persequi, et coiitra virum simp'icem, potentiam tuam ostendere? Leones scimus contra vermicuios non armaii aqiiiias ad passeres non
,

gauiiere spiraculo voluil

gredi, el

nudos

mumlum
:

volare. Et tu vir atque princeps magnificus, tanta

nudos egredi

pari ratione decrevit

non

sudabis inslanlia ad unius dejeclionem episcopi

tni?

a servo distinguens iiberinn, non ab egeno dlvi-

Quod

objicis, dato
iioii

tem, non a rege i)Iebeium

sed
in

in

omnibus

sujjradiclis:
et

imiiutare

poles,

cum
:

peromnia, qiiod sitverum, seipsum non fecerit, sed

nec parentes eiigere sibi
si
:

terra mulliplicati.'^ bominibus,

eorum

a Doiiiino faclus fiierit

nnnnullis voiuiitalis indomit;e motus agiles et effraenes libertati propri.c relin(|uentibus, aliis au-

nobiies potuit, nec peccavil,

illos
a

liabuit,

quos

Dominus
et

ei

dedit . Et iiifia

Scire te voiumus,

tem saniore
suasit

consilio ralionis imperio

illis

suassubdenpiibliciB

qiiod illins inhaerentes vestigiis, quantuin sciinus

tibus voluntates, istos

lionestas
,

merilo

prcefici soia per-

possumus
;

((|ui)

defendens christos suos non re-

et
:

necessitas

causae

conluiit anteferri

ut qui suis perfeclius

domina-

bantur aniinis, expugnatoribus urbinm meiiores, et renressis iniexercerent in aiios principalum

;

hominem, iino corripuit reges pro eisdem omittere non polerimus, quin causam pauperis, qui reiictus est Domino prosequaliquit eis nocere

niur, etc.
aniio
lale
I

Datiim Perusii XII

repuiit Pontiiex
:

kaleud. Februarii

proborum

excessiluis, societatis

bumana;

foedera

. Ita

Ungarum

ab aequi-

subjucundiT; tranquiilitalis prssidio (tuerentur).

abhorrentia postulantem
inter ac filium, pacis

cujus tamen desi-

Non abnuinius, fili cliarissime, quin alicubi, Domino permittente, poteslalis usurpata praesiimplio thronum aiiquibus dederit principaiem sed iila quam praemisimus recla fuit occasio, imo causa
:

deriis aliis justissimis

ipsum mus,

morem gessit. Initae enim cum quo dissenssisse viditam ad Beiam

litteris.
',
-

leges

confirmavit,

quam

ad Sleiihanum

fliium datis

Tum

rectissima, quos iiatura pares produxeiat,

mitalis
fastigio
et

subiidiscer-

donationi a rege uxori facla; Apostolicam auctori-

subjectionis obsequio

nendi

quae diversitas slaluum nibii habnit adversiilijectus se meritis

tatem adjecit ^ De Ungaricis rebus lonicas transeamus.

40.

satis

ad Po-

sum,

si

iinparem, et prtrlatus
lioc

Polonia de Ruthenis viclrix.

de Ruliienis
parta

Fioren-

natura se confitetur et agnoscit apxiuaiem. Sic igilur successivis temporibus propagata praiialio
,

tissima

victoria, triumphavit

spiendcre

morum

a p;iliibiisacquisila,

populoruiu

anno Polonia ', duce Palalino Cracovieiisi, qui adversus formidandum hostem Tarlarorum auxijtrogressus
si
;

|iopulaii assensii,
vil, in |)osten)S

quem annosa

consiieludo finiia-

liii freluiii,

veritiisqiie

ne cacteroruin

derivala, noliilitati iaudabilem, et

odiam

se verleiet,

adverso prcelio uteretur; nil

ab omnibus lionoraiuiam dedit origiuem ; et co prsedolavil efTectu, ut ex nobilibus nascantur no-

sine consiiio aggiessus est toto gerendi belli tem-

pore. Dnctabat Svarno Rulhenos, numerosissimo

exercitu succinctus
Lib. II. Ep. cxxxv, cxLvi. et lom. n. Ep. cclv. ' Kp. cxxiv, cxxvui. Ep. CXLVU, CXLVIII, CXLIX. Ep. CXL. ext. eliam in Eonuul. Mar. Ebul. pag. 48.
1

adeo nt

quatuor partibus.

^
*

Lib. n.

Tom.

II.

'

Lib.
'

II.

Ep. Lxxxix.
1.

Long. Hisl. Pol.

vii.

2 Reg. post eamil. Ep. hoc an. Crom. de reb. Pol.

*
1.

Ep. xc.
ix.

CLEMEXTIS

IV

ANNUS
(|iii

2.

CHRISTI 1266.
,

185
,

trihus Polonos niimero siiperari't. Al Poloni,

Russiani erant ingressi,

iil

liosliles iu

suas lerias

?e Ma?ovia3 infuderiint tracto enim exercitii eamque partein, (jua; intcgra manserat, lcc lissime

toties eilitas cxcursiones ulciscerentiir, fulli diviiio

vaslaverunt
dere

ac pra;feroces eo successu barbari,

auxilio coDtra liostem vel scliismaliciim, ve!

iui^'a-

crucigeros equiles adorti,

(t).

magna
in

strage eos fu-

num,

dieiii

SS. Gervajii

et

Protasii suaj geuti

ob

superioribusannis eodem die

Russis deletiim,

Romanum

cuni suis
iii

41.

Rebm Christianis

Terra-Sancta in ma-

feliceiu clcgere. KdiicliB

cam:

xima discrimina

piim acies ingenlibiisaiiimis concurrere,

Polonoruiii JKislimn iiiimero superiiir
rujiti

virtusi|iie

extitil

per-

ciludines. Cum alteriiis liisce Itelis, ac Iristibiis successibusinseplentrionnlibus provinciisChrislia-

adductis, Ponlificis ilerata; solli-

Russorum

globi, aiidaciores c;esi,

alii in

alii in

fu:

iiorum

res fluctuareiit, cfnorescerenlin Ilaiia, in Mi;

gam
sti

prscipiles etrnsi,

servitulem abdiicli

spaiiia confirniarentiir

eai

iii

Terra-Sancla

iiiaxi-

direpta castra, opibus(|uemaximis spoliisiiue onu-

mumdiscrimen
iii

adierunt. Describil Sanutns'Ben-

Poloni in patriain reverterunt.

Russi, ut longo
in
jiost

Altrlti

adeo ea
iif

(locdaris sullani varias excursiones,

ac secundos

victoria

teippore millas,

expugiiaiido Saplielu siiccessus;

barbaramque
Jiinii
iiii-

consueveiant,

Poloniam

irriipliones feceriiit.

in Irucidandis iis, qui fidein ejurare detrectabant,

Cujus gloria

cailesti

niimini,
liis

omnium

jiidicio,
'

crudelilalcm
veiiit

Bendocdar mcclxvi priino

ibi(|iie

adscripta; (|uod Longinus

vcrhis altcslalur

ante Ptolemaidem,

octo dielius

aOmnium autem
iste

hoininuin judicio triumplius

relatiis

tunc de Ruthenis

non biimaiiis viribus,

cum

hosles pliis quani in f|iiadruplo excedenles

habuerint; sed sola proiiitiationc divina, et suffragiis Ecclesia; pro gente Polonica sediilius et impensius tunc sacrificiis, precibus, lacrymis el obsecrationibus
ritis

moratus est. Ibi nihil agens ad castrum Monlisforlis nona die accessit et ibi nihil agens ad castrum Sapliet se coiitiilit, oblinuitque xxiv die mensis; et contra dedilionis pacta praiter castel:

laiium cunctos occidit oblento enim castro post solisoccasum misit admiratum, suadens ul Sirra:

iiiterpellantis;

maxiiiie taiiien niecoiisortis creditus

cenorum
peiirent.

Icgein suscipiant
.\t

alioqui gladio cuncti

B.

Kiiigae Boleslai ducis;

:

univeisi duoruin fratrum

Minorum,

est proveuisse

cui oranti, et incolumitatem viclo-

riauuiue Poloiiorum genti de cielo daii inter|iel-

qui aderanl, monilis tola nocte confortati, marlyriiini |ioliuselegerunt, quain Christi ncgarefidem;

duo viri in albis vcslimenlis adstilerunt. Quoriim oraculo de futura vicloria, Polonis proJanti,

fluebatque sanguis

per

monlis declivum quasi

ultra

aquae rivulus
Post
treni

fuerunt autem

sexcentos.
et fra-

pter suas iiitercessiones coiifcrenda, cerlior facta

est
:

hos vero fralrem

Jacobum de Podio

el

lii

sancli Gervasiuset Protasius a nonnullis

aestimati.

Recentem victoriam altera cumulavere Russiam enim iterum glomerati diripuere, RusConfecta novo luctu Russia, sublato e vivis

Jcremiam, qnia ca;teros in Cde firmaverant, et priorem Templariornm excoriari fecerunt deinde fustigari, postrcmo ad locuin CcCterorum
dedncti
capite
Ctcsi

sosque occurrere ausos protligavere.

Daniele rege, qui Roinaiium et
tus siiccessores
ielii]uit.

sunt.

Fecit

autem soldanus

locuni maccria circumdari, quia noclibiis super

Leonem
is

princijia-

Dtfecerat

a Roinana

corpora splcndebal Inx, etiam cernenlibiis Sarracenis. Intcrim vero quinta die ejusdem mensis

Ecclesia, a (jua rcgiuiu

nomen
:

fuerat eblanditus:
aceriiiiiis

unus admiraldus

discurrit civitates, et districtus

illuinque
litleris

aposlasioe

sike

Alexandrum

Tyri et Tripolis et Tortosa; b.

42. Expugnatam arccm, cui Sapliet nonieii indilum, consentit Siffridus ' et equiles S. Mariae
:

arguisse vidimus

Ecclcsia; Tabulario erulas Loiiginus

nuiii
:

qnas ex Cracoviensis ^ iii hunc an-

conji,'cil.

Frcgeranl Polom Russorum auda-

Tlieuloiiicorum, aliosiine Chrisliaiios ad duo millia

el

ciam sed Lithuaiii, Rullieiiiiiue elalos ob iira;teritam victoriam ipsoruin animoscompressere con;
'

ainpliiis,

exccplis octo iiilVlicissiniis, qui

;

ad Malioiiielum descivere
Sau.
ni. p. 12. c. 8.

ob

professaiii

Chrisli

Longin. ubi sup.

Au. 1237.

'

Longiu. uLi sup.

'

I.

'

Siffrid.

Ep. xi.

I.

Iioc au.

hoc anno gemina celebrata sunt iiuorum alterum Bremffi habuit Ouido cardinalis, qucin anno isto legatum in Daniani veannum MCr.LXV. Quimiuaginta duo Concilii hujns canones sub litulo slatutoruin provincialium editoruui a Uuidone S. R. E. cardiuali in Concil.o rrciiiensi vul>:avit non ante mulloj annos Cl. Luuig in Spicileg. Eccles. ex quo illos accepit Venetus edilor Concilioiuui Labb.anoruni, e\hibuitque in tomo .\tv, col. 354. Signantur mense .Novembri nnni ucr.Lxvi. Eorle Concilium istud in provincia Dania; pioxinia abiiil legatus, tum ut Eci-lesiasticorum ! gationis sua; mores ri-formaret, cum eo fernie omnes canoncs collanent li.m ul ; anatbcma in regeui et rcgiiiam Daune solemni litu pionuntiaret ; qua de re iu Nola su|ierius indicata. De hoc Co..cilio vi.ie N .tas ad an. ilccLXvii 40 .\ltcrum Coi.cilumi, cujus nouduiii collectores meininere, suppeditat Colleclio .Marlenii toni. vn, lol. 17-'. llabitum fuit TarracouE die xii kal. N.iv. auiii liujiis iHXLSvi, praisicleuie Bene .icto arcliiepiscopo Tarracoiiensi, cum viii episcopis sulTragaiieis. In eu vero prffiter gemiuos canones coiitra eos qui in clericos vi.ileulas manus injecissent, iunovantur Cous.i.utioues lala; a Joanue Sabinensi cpiscopo, dum bgatione Hispanica fu.igebatur. Agebat autem ille legaliis anno Mccxxix. Haud illi, qui de boc Concil.o leguiitur cauones, inserti sunt in Collec.ioue tanojuiu piMbata a Concilio Tjiracoiieusi anni iiixcxxix in quo tainen subjiciuntur, et contiuuantur canouibus Concilii Tairaeonensis anni mccliii ; unJe inlelligimus non omucs illos canones, qui canonibus Concilii alicujus in ea Collectionc e.tprcssi atlexuiitur, ad idem Cincilium speetare. Dcnuiue Guidu, quem superius dixi Concilium hoc ipso anno Brema; celebrasse, alteram pariler Synodum coegit Magdeburgi, in qua Constitutiones edidit in laicos, qui Ecclesiasticos carceribus tradere auderent. Concilium islud, quod suo loco iaserere coUectores neglexeruut, ex eodem Lunigii Spicilegio dalur in editione Venrto-Labbeana tom. xiv, col. 1005. Mansi.
(1) CoDcilia

nisse scripsi in Nota aJ

Ann.

ToBUs XXIL

Rayn.

111.

24

::

186
fideiii

CLEMEXTIS IV ANNUS
ninrtyrii

2.

CHRISTI 1266.

palmaiii collegifse. Doiilnrat pjns

'

arcis excidiiim
S.

Angeli

in

Clcmens in litloris ad Kicliardnm Sicilia, Oltohonnm ' S. Adriani in

:

nna cum dicto rege Sicilia?, daiitc Domino, procurabimus, quod xxx galeu; transeant dictam civitatein et adjacentem marilimam conlra soldani
liotentiam defensurae, elc
44. Data snnt ea de causa legato Apostolico,

Anglia legatos cardinales diac. qnarum poslremarnni

liaec

sententiaesl

Ecce,

fili,

Dominns

oniet

nium, qni non innllos anle jam dies Azotnm

licet

qui agebat in Galliis, imperia

',
:

uti

ad expeditio-

Caesaream a Sarracenis diiipi juslo suo jndicio,

nobis occullo, permiseral; coiiset|uenter Sa-

nem maturandam
PiclaviiX' et Tolosa}

incumlierct

alque Alfonsus

comes

cruciatae inilitiae volo se

pheticastrum in manus tr.idi voluil eorunidem, dicemus voluit, an permisil? casum novimus, sed
caelestis

exsolvere jussus*,Venetiqne ad classem

incitati
'.

parandam
Germania,

Alii

etiam legati in Anglia

et idcirco,

non possumus: nescimus meluimus; et id plangimus, quod videmus. Ecce nobile domns Hos|iijudicii penetrare

abyssum
(|nod

aliisque

regnis

ad contrabendas
'.

crucesignatas

copias vehementius soilicitati

E qnibus iterum
in

Ollobonus Sancti-Adriani diaconus card.

legatus
liis

Anglia

talis

Hierosolymilani collegium annus prtPteritus

lilteris zelo

accensus^

Crucilixi ne-

centenario fratrum

numero mulilatum

liostililer

gotium

in

verbo crucis intra fines tua legationis

deformaverat.

Ecce sequens donins Templi

lani

celebrem tam famosam niilitiam, datam in maiius gladii, quasi |irorsus redegit ad nihilnm, personarumsubstilutione nobilium neces-ario reparandam ut de equis et armis et castroruin inslrucloiibus perditis taceamus, (|nffi iiiaeslimabilis lere
:

omnibns proponeiidnm tuae sollicitiidini dudum commisimus, quod si forsan credidisti intermittendLini ad tempus, ecce Dominus clamore vicarii non contenlus clamal ipse clamore valitlo clamat tauquam tuba terribili, clamat verbis, clamat
:

verberibus
Chii^li,

etc.

Et

iiifra

Clamat

ipsa

crux

prelii

sul)lracla

fidelibns et fidei
etc.

adjecta

hostibus,
ii

Dat.

tam crudelibus Viterbii VHI kalend.

in

Nov. anno
cordia
et
id

Addit imperia, ut

Angiia sacrain
si

clamat sangnis Crucifixi, claniat ipse qui denuo crucifigilur et cum paucos inveniat, inculcatis clamoribus, auditores, credimus non iinme:

in siiltaiium militiam pioiuulgel, ac

civilis dis-

rito

formidandum, ne
,

et

ipse

non patilur, in Aielatensi, Viennensi, Narbonensi provinciis crucis symbolo fideles

43.

diat, spernentes, se spernat, et

clamantes non aunovissime nesciat

nescientes

etc

Et iiifra

Ca?terum ad pacem

insignial.

Angliie reformandam, ad quain fideliter laborasti,

necessitas ista provocet, regem suos excitet, moneat adversarios, omnes pulset, el suariim injuriarum immemores Redemploiis injurias persequantur.Dat. Viterbii VIII kal.Novembrisannoii, 43. Interea Clemens Syros ad colligendos pro relundendo hoste animos adinonuit, brevi auxilia
te
ip>is

hostem
geli

auxiliis intentus Pontifex

Comparandisveroadversuscrudelissimum Richardiim S. An-

diaconuin cardinalem agitare

cum

Carolo jus-

slt*, ut e Sicilia in

Syriam expeditionem ornaret Habito fratrum consilio, deslinavimus et in Angliam, et in Franciam, et Gerinaniam, et alias

nationes nunlios
l^ro

cum

litleris

excitaloriis mittere

atfnlura

explicita esse

iii

Occidente crucis

ejusdem Terra; subsidio, discretioni lu.t per Apostolica scri[)ta mandantes, qualenus ciim cbarissimo in Cbristo
Siciliae
filio

signa.,

Gallosque sublatnjam Manfredo, iuTerram:

Santtam transiluros

plures etiam

Germanos

pro-

nostro Carolo illustri rege

et ipse posset,

ceres, Luceinburgi et Juliaci comiles e|iiscopum

super

iis

couferas, et prudenter indages

quid
et

sibi

videretur
facere,

agendum quid
;

suros*
toris

Leodiensem aliosque nobilitate praecipuos a|ipulSuccensa velut ignis impietas persecu:

vellet

qui vicniior est negotio et pr;B

ei

Ecclesi;c

crudelissimi

soUlani

BihylonisB,

caeteris

nuindi principibus posset

:

celerius sub-

venire

et

propositi

tam tuum.quam suum consilium el promptitudiuem nobis rescribere non

prout nobis Epistola vestrtB series patefacit. Et iiifra Ecce regni Siciliae lam prasclaro negolio
:

postponas. Dat. Viterbi

XIV

kal.

Novemb.

an. iib.

terminaloexcreverunt Francorum animi,adTerra;Sanctac subsidium aniinati paranl se ad procin:

ferendam Syria) laboranti opem exbibuisse Carolum ex aliis Clementis litteris colligitur, quibus S. regi Fiancoium, qui liiendae

Paratum

se ad

clum
tibus

ilineris incessanter.

Ecce de Germani;c parcomites, Leodiensis

Lucemburgi
suis

et Juliaci

episcopus, el barones quam|ilures crucis

vivificffi

signum

Syriae ac religionis zelo, sacro

tuin in SaiTacenos

humeris imprisserunt. Ecce crux

bello vitain

devovil*, sigiiificat a Caiolo triginla

praedicatur in Aiiglia, et speralur

triremes cgregie inslruclas ad maiilimam Syriae

dium ex

eadeni. Quid igitur facient

magnum subsicum rumores

prajve-

oram defendendam submissum iri rogatque ut duo millia ballislariorum Plolemaidem millat passagio B Ad suslentationem Terrae-Sanclae in
;

audierint tam infaustos? quos utique significavi-

mus

eisdem, ut tempora
filii

silii

praeslituta
tit.

niant, ad dilecti

nostri Siiiionis

S. Ca^ciliae

mensis Martii
videlicet,

cum

legati

subsidio elabores, ita

pedites usi|ue ad

presbyteri cardinalis A. S. L. nionit:i et

mandata

quod

ballistarii

duo
nos

mare transeant lempestivum,

imminentibus
;

millia ad civitatem transeanl

Acconensem,

et

obvient ne neglecta, (juod absit, incendia

et periculis

'

ToiD.

II.

tCLXX.

Ep. ccLxx.

' IbiiJ.

Ep. cciaxi.

'

Eod. Ep.

'

Ep. CCXLIV.

'

Ep. CCLXIV, CCLXV.

CCLXXXVH.

Ep.

Ep.

CCXLV.
8

Ep.

CCLXX.

'

Ep.

CCLXXI.

Ep. CCXXXVIII.

CLEMENTIS IV ANNUS
vires sumant.

2.

CHRISTI r26(J.

187

Profecto credimiis

sangiiinis tanliqiie zeli,

provocnnt, qiios purg.it

homines tanli quos parentum exempla assidua pra'iiicalio, quos

tibiis

Tiinc

ac peditibus versus Tyberiadem processit. damor in terra personiiit. Turci aiitem qui
insiilias

crant in Sapliet,

posuerunl juxta planum

pellit ipa nccessilas, sic subldlis niora! (lispendiis

PtolemaidiC

accidit aiitem ut propter lucri ciipiciistodia per tres leucas a cwteris

animandos, ut ad ejus redimendas injurias properent, cnjus sanguine siint redempli. Qiiocirca sin-

(litalem (irima

ab-cessisset, propler (|Uod Turci, in eos irruentes

cerilatom ve?triim liortandam diiximus, et altente monendam, quateniis reco^Mlantes euin, qiii pro

turpiler debcllaverunto.
47.

Ncc Syria modo, veriim Armenia! evastata

:

nobis totet tanta sustinuit, non

tibus animis
:

faligemini deiicienpariter, et

sed, de

caelo

de terra
teiieiites,

a Sarracenis, atque e duobus Aytoni regis filiis, alter in acie cajsus, alter vinculis mancipatus

prKstolanlesauxilium,

stetis viriliterconlra liosles,

quem
fortis

tristem
'.

casiim

laiidatiis

Sanutus
similitcr

paiicis

sperantes firmiter et al)sque dubietatc

complccliliir

El xxii Aiigusti

unus

quod exsurget

somno

desidia>

populiis

cisma-

admiraldiis

percurrens
luijiis

terram Armeniaj

rinns, qui et vobis feliciter aggregatiis,

qua?sita tuebilur, sed reddere poterit,

t]\\rc

non soliim duduin

cepit

uniim de

filiis

rcgis, Mlterum(]iie occidit

cum

IKqiiilo

niulto;et

novilatis

caiisa fuit via

amissa fuenint, cuitui Cliristiano, Dat. Viterbii II id. Augusti anno ii . Intendisse aduo ciiras ad

regis ad TartarosB. Armenia; excidium, a Bendoc-

dare illatum, panlo

fiisiiis

Aytonus regis ejusdem

verbis scribit'
:

paranda

aiixilia aliis litteris fecil certiores, ul

iii

ea

nomiiiis consangiiineiis

siilijcctis

cogitatione deflxus

noctes insomnes duceret. Ita

aiixilium
:

enim
relas

patriarclis Hierosolymitano liigubres (]uefuiidenti,

Pontiticisque fidein
litteris

et

lorlunaBenedecdaresoldanusiflgypti tus, quod postea regnuni .\rineniic conquassavit. Nam accidit, quod rex Armenia; cum magiia gente
ita extitil

imploranti

flebilibus

rescrifisit"

Nec

iverat ad Tartaros, et soldanus

hoc sciens cogitavit

inisit

aures surda?, nec |iectus saxeum, nec visccra nobis

invadere regnum Armeni;e, unde

quemdam

sunt ferrea, ut vel vestris clamosis cLimoribus audientiam negaremus, aut auditis doloribus compassioiiis affectum. Conscientia teste scribimus,

capitaneum suum loco siii, cui tradidit gentem suam. Filii auteni rcgis Armeni;c, scicntes Sarracenorum adventum, congregalis omnibiis, qui poterant

quod Catliolicos ubique princijjes excitavimiis, et adhuc jugiter excitamus, ut etliisi sanguinis in suae redemptionis prelium non immemores Terra;Sanclae succurrant. Et iufra
:

arma
:

ferre in confinibus, virililer

finaliter

pugnam

iiiierunt

citus

tamen fuil Armeniorum exerdebellutus, ex duobus filiis regis ailer fuit

Toto studio iabo-

captus, alius vero occisus in bello. Extant de his

consolatoris Pontificis ad

ramiis in boc, noctes insomnes ducimus ct duce-

Aytonum
:

liltera;^ qui-

mus, utmalurum comiiiodum habealis auxilium. Idcirco vestrae manus dissolutfe non deliciant, nec genua dissolvantiir, etc. Dat. Viterbii 11 kal. Octob. anno ii .
46.

Dum

longinqua parantur auxilia, Niver-

nensis et Joannis Ybelini Joppensiscomitum morte,

bus ad conslantiam erigil Sarraceni itaque per regnum Armeni<E discurrentes, ferro totam planitiem devastarunt, et bona infiiiita inde asportarunt in Chnstianorum maxinium detrimentum. Exinde vero inimicorum potentia miiltum crevit, et regis Armenise posse fiiit mirabiliter diminu-

tum

Hiigonis e Lisiniano clade Syriac;e res depressae

:

tum.Atdehis
erit,

iteruin
trisli

nobis inferius

agendum

sunt, ut refert Sanutus*

Eo mense,
et

(iiimirum
paiipe-

cuin diffuso
auxiliis et
est.

nuntio de submittendis
illius

Augusti), comes de Nevers Plolemaide mortuus est,

noii sine
ruiii.

Chrislianorum jactura

maxime

Armenia; agitalum

vindicanda

clade postea

Tunc etiam Hugo de Lisignano mansionibus et aliis militibus Gallicis

'

cum

tribus
1

et aliis equi-

Sanut.

1.

III.

p.

12. c. 8.

Ayton. Hist. Orien.

c.

23.

In

Form. Marin. Ebuli Ms. archiv.

Valic. pag. ^i.

Eod.

lorr:.

ii.

Ep. CCLV.

'

Sannt.

I.

iii.

p.

12. c. 8.

188

CLEMENTIS IV ANNUS

3.

CHRISTI 1267.

CLEMENTIS

IV

ANNUS

3.

CHRISTI

12r.7.

1.

Conradiniis contra

Caroliim ejusqrie re
ingenli

vestros,
sinii

quam

vacanlis imperii; necnon et charisfilii

gnum

conjurat, a Ponlifice ideo anathemate per-

in

Cbrisio

nostri

Caroii regis Siciliae

celliiur.

Percurrit

Italiam

frngore,

inclyti

Siciliainqiie coiicusiit

anno

retieiri[ili

oibis niille-

prodilores, suo concordes |iroposito, suae voluntali confurmes, ad diversas deslinat civita:

siino (iuceiitesiiTio, Indiclionedecinia, ingens belli

tes

turbo, a Cunradino Fnderici nejiote ex Conrado filio couflatus in Gcnnania, et clanculiiiii a |irodiloribus in Sicilia, Tuscia alque Insubria auctus.

til; et

ad viros nobiles, ad villas et castra transmitper ex^iuisita mendacia fiiiibiias siias ma-

gniflcans,

qudsdam

precibus,

quosdam

prelio a

via nilitur incessanler avertere veritatis. Hic est,

Discis^aenim adluic ob contraiia sUulia Germania,

prseferox adolescens,

cum decimum
alligisset,

s^exlum fctalis

qiiem taiigimus, quem notimus, adolescens iinprovidus Coiiradiuus Frederici nepos quoudam
principis

annum tantunimodo

Siciliam,

quam

Romanorum, tam
viri

a
:

Ueo

quam

ab ejus

hareditario jure debitam sibi conleiidLbat, invadere medilalus, llalos suoruin opern ac Sicuios
sollicitare

vicario juslo judicio rc|irobali

cujus orgaiia sunt

ad defeclionem

coejiit,

nobilitate prsci-

puos onerare promissis suostiue instituere vicarios,

ut lionoiibus delatis eos sibi
facilius devinceret
: '

reprobi Guido Novcllus, ConraConradus de Capocia cum multis aliis, qui nefandum idolum in Tufcia moliuntur nec cessant, ut dicitur, clam et palara erigere

grandiloquu

dus

Triiicia, et

de quo Clemens in ita conqueritur (1):

2.

lilteris

ad Florentinos dalis

stipendiare Theulonicos, inire foedera, conjiiratio-

nes et
Uiti
:

jiacta

cum

illis,

qiii pari

scelere sunt pol-

Clemens,

efc.

De radice colubri venenosi egressus regulus suis jam inficit flatibus partes Tusciae viperarum genimiua, viros utique pestilentes, et tam

'

quoruin aliquis se vicarium ejus dicit, et in eam prolabuntur insaniam, ut et eum publice regein noininent,

eteumdem

ad

id

indiixerunt,

quod

sigillojam utens regio, regis

usurpat, etc. Dat. Viler. IV
3.

Sicilife sibi

nomen

Reg.

II.

Ep. cccxiv.

id. April. anno in . Ingiessum Italiam Conradinum (2) floren-

pliira convenisse ex Collectione Labbeana (lisciniiis. Crasliiia Hccollationis S. .loannis Gaptista Ro(1) Hoc anno Concilia per Europam thomagensis provinci palres coiveriint ad Pontem Auioinm, ut de vila et honestate clericorum agerent. Iti Germania Guido S. R. E. card legatus Conciliuin liabuit Viennse in Austria die VI idus i>laii, et canones xix de vita et honesiate clericoruni ac de consueludine (idehum cum Jndicis edidit. In eadem pariter Labbeana Colleclione anno huic atsignatur Concilium Viatislavia; in Polonia ab eodem Gu done lejatione Clcmentis IV Ponlilicis mandato fungenle habitum. Sed mea quidein opinione Concilium islud ad sequentem annum transferendum ex .Malhia Michoviensi lit). III, cap L>ii, unde iiujus Synodi nolitia esl habila, perspicne demoiislratur. Narrat enim ille Guidonem

IV kat. Juliiprimum Cnicovinm pervenisse anno McrLXvii. Ueliinc subdit Vrntiiliiciiim cliverteitis in festo l'urificalionis Mirice (anni iiempe sancitu sunt. Nec sane ad annum allerum seqiientis Mcr.LSViii,) i/en<;njlem Sijni^dimi tenuil, ubi iiiultn i/e sn/isulio Terrw-SuuclcB quam mci lwiii pertinere Synodum lianc plane inlelligit, qui animadvertit, legationem lianc Polonicim non prius suseepisse Guidonem
quam
an.

confecla jam priori, qua; ad Uaniam, Sueciam, ac nonnullas

li recilatis porrigebatur.

MCCLXV,

nondum maniam
Hoc

prioris legationis

Germani provineias expressas in litteris CleuiHntis in Annalibus ad Hoc vero anno mcclwii, Februario inense, quo mense, Conci ium Vratislaviie celebralu.TQ fuit, munus expiiaveial, ut probat Concilium Vieanense, au. mcclxvii, die vi Maii, ab eoJem Guidone adliuc perGerdie

legato coactum.
paiiter

anuo mcclxvii, Arelatensis provinciiE Patres Sedena cum Enrico Ebreduensi arcbiepiscopo considenles

VII

kal.

No-

vembris, tCfte Petio Gassendo in iNotit. Eccl. Diaiensis cap. 2t, canonibus xii vils et lionestati clericorum providcrunt. Hos cauones quos Gas-enilus e suo Codice dare negiexit, vul.avit demuin P Martene Anecdol. toin. iv, e M-. Cod. Diniensi exceptos. Verum de die et mense h.ibiti Concilii inter Martenii el Gassendi Codices non CMUstat ; nam Gas*endu.s celebratum nolat die VII kal. Novembris ; Codex vero Marteuii habet /m/endis Novein/ins. Sed forte luec co iciliari possent ex more apiid veleies quandoque obtinenle, ut quae res ad diem aliqu m kjleiidaruiu aliciijus n ensis perlinent, hanc kaln lis ejusdein mensis, ka endaiuin die non aduola.a, assignent. Nisi forle dixeriraus Concilium die VII kal. iNovLiubris cirplnni ad dieiii usque kaleudarum Novembiis perseverasse, qua demum dio c.inones obsignati fuerint.

Denique adnotare nnn piget innovari iii eo lera Concilio canones nonnulios, in Concilio Valcalmo anuo Petro Albanensi el llu^oae S. Sabimc presbylero cardindli sancitos.

MccxLVnij ab

Apostolici-i

legatis

HUnsi.

expcditioais Conradini lioc anno susceplic tempus adeo pervertit. Igitiir universae rei (2) Nescio quis fucus faclus sit Raynaldo, qui uaui Clemens v seriem hanc chronologico ordine digesUm accipe. Conradinus a Siculis accitus Gerinania aniui islo declinanle movit
:

CLEMEXTIS

IV

ANXUS

3.

CHRISTl 1267.
'

189

tissimo succinctum equitatu, ac dnce Bavnriae et

et Pauli die,
Pontificia

comite Tirolensi stipatum, consentiunt auclorcs iis vero nbscedentibus in Germaniani, traducto Veronae Irimestri, magna rerum angustia pressuin, dissipato nimirum fere cxercitu, Papiani
'
:

iterumque VI kal. Decembjis jussa spernentem anatheniate perculit ', coe-

ptisiiue jnssitabsislere, incussis gravioribus minis,

regno Hierosolymitano exutum iri, atque omnes ejus subditos nuncufiati ipsi sacramenli religione
libcrandos.
5.

contendisse non sine

magno

discriniiiie; cuui a
:

Mediolanensibus deleri
ad Ravennatem
terae
'.

facile posset

de quibus

archieiiiscopum lcgatiim Aposlolitlil:

data.

Saluberrima

instritctio
ciijiis

papa Carolo
[ra3-

Curoium vero,
',

dignilatem hostes

licum, qui in Insubriam eral missiis, exlaiit

EcclesicE evertere moliebantui', saliiberrimis

ceplis instruxit
ret,

Hujns porro progressus

ita

Pontifex in

ut

regnum optime administra-

Othocaro rogi Bohemis missis insinuat ^ pandere tibi togimur fili charissime conatus fatuos adolescentis stolidi Conradini, qui
teris

[lopulosque arclissime sibi devinctos in officio

Ecce,

contineret.

Clemens episcopus, servns servorum

Christo
filio

Dei,

vocatus a perfidis in llaliam, profici&cens priino

venit

charissimo in
illuslri.
a

Carolo regi

Siciliae

Veronam, inde

contulit

subvertere, prout fertur,

se Papiam, nilens opus nobile, quod in

Dominus operari, chari^simum in Cliristo filiLim noslrum Carohim regem Siciliac illustrem mirabiliter promovens et sublimans. Sane tua non credatsubiimitas, quod eumdiebus nostris vohiit
deni pra?valere possecredamus
:

alTectio,

Urget nos Christi charilas, urget nos illa quam ad tui gerimus conservationem ho-

noris, ali^iiia libi scribere, (juae el vocis vivae suf-

fragio

memoriaB

luae

recominendavimus

quibus

lectis et

sed

lifec tibi scri-

plenius intellectis, etquieti regni tui provideas, et periculls imiiiinenlibus eo citius, (|uo
priidentius via gradiens
tibi
aEijiiitatis,

benda duximus, utejus scias stulliliam el suorum insaniam vicinorum diicum Bavariae, qui ciim
puero piieriiiter sentienlts, diictiim eum ad Ligures potiiisve sodiictnm in lioc periculo diiniserunt, quodam sibi custode dimisso, qui duccm
Auslria^se ap[iellat. Is erat Fridericus,
Epistola ad Rodul[)bum
e[)i?c.

occurras. Sane

suiiimo|iere credimus expedire, ut niortalis

pliiloso|dii

sequens consilium

tribiis teni[)oribus

te dispenses, jiraterila
tia

(juideni recoiens,
siciit vir

pracsen-

ordinans, fulura pra^cavens,

providus

quem
:

in

Austria; lilulos usurpasse ail, nec passum pidis teneat in ducalu,

Albaiiensem ducis additque ' Licet

quem

in soli-

dum

possidet filius noster ciiarissiiuus Boiiemia!

omnibus circumspectus. Si prajlerita recolis, Doniinum humilior, et ferventius afficieris ad regnum tot sudoribiis, lanlo dsicrimine, non humano consilio, sed divina virlute quaesilum. Si hccc semper nienle [lertraclas, Roel in

senijier eris ante

rex illustris . Pergit Clemens in lilteris ad Otlio-

nianae Ecclesiae matri tua) sernper eris devoUor,

carum a Cccterum quia de tua bonitate confidimus, sinceritatem tuam rogandam duximus et hortandam, ijuatenus hoc quod parat infidelium machinatio contra matrem suam sanctam Roma:

qui te
et

fidei pugilem eligens honoravit sublimius, honorabilius sublimavit. Ad ordinationem vero

[^raesenlium

pertinet

principaliler,

quod

te

pri-

nam
III

Ecclesiam,

tibi

dijpliceant, etc. Dat. Viterbii

.

mum, gnum

ac deinceps ordines
:

domum tuam
Deiiiii

et re-

et te

quidem, ut

diligas, et ejus

kal. Martii
4. Iniit
'

anno

iii

honorifices sacerdoles,

tuo

jure

conlentus,
tuis

nec

poslea Olhocarus
:

pacem cum duci-

cupias nec retineas aliena;

praebeas, quoties o[ius
loci

te(|iie

adibilem

bus Bavariae quae res magnum lerrorem altulit, ne Conradini, uli evenil, partes iu dies confirmarentur. Usur|ianli vero regios SicilicE titulos

Clemens diem

dixit
:

'.

ut aequitate,

non

arniis jns

fiierit, tulela tui corporis ac teniporis o[)|iorliinilate servatis. Domum autem sic ordina, ut habeas bona latera viros sapientes, providos et fideles te ex aniiiio diligentes,

suum

disce()larel

at(]ue Vilerbii

in

Eccle^ia ca-

iiec sibi

invicem invidentes; sed nec

taiikc neces-

tliedrali

XVIII kal. Maii in

stante circumfusa [>0[iuli

vit;

sententiam, admullitudine, promulga-

eum

siludinis

numero

vinculo colligatos, ut [liures personae iinicum re|)rae^ei)tent. Sint dislincta singusibi

ac postta festo BasilicteSS. Apostoloruui Petri

loruin officia. Sciat quisqiie (|uid

faciendum

iucumbat,
1.

et

[)romiscuis aclibus iion turbelur. Sit

Monach. Pal. Chron vn. c. 23. Jord. Ms.

'

m.

Kicord.

Ilist

Fior. c. 190. lo. Vir.

Hist.

Vat.

c.

34.
'

hibl. Plol.

Tom.

Ep. cccxc.

II.

Ep.

cLxxxvi
lii.

Luc.
xvii.

ElcI.

>

Ep. cdslviii.

I.

.xxii.
'

Ep cdl.

Tom.

II.

Ep. CDiii

Ep. xviii.

Regesl. Clera. IV. Ms.

^ Lib.

Ep.

ciir.

arch. Valic. sign. nuui. 32. pag. 53.

Pcntife.v in litleris
(!(is

hoc auno datis die VII kaL .Novembris legendis in Aiifcdotis Martenii tom. ii, col. 535 et 536, testatur Conradiuuui ad usque dies Tridenti agere. Tum Veronam trausiit, uhi post ti-imestrem mo am, teste MoDaclio Patavino, cfcptiim iler piosecutus fuit. Hinc patet rcgem illum usque ad anni sequentis exordium Veiona; egisse ; adeoque reliquDU) ejus iter, quod hoc anno expedit Raynaldu5 ad annum seqiieiitem tiansferendum. ?icut et constdt lilteras illas Clcmentis, (|uas hoc auno num. 3 reciiat Annalista, ct in quibus a"dveniu5 Couradi Ticinum post di:-cessum ex urbe Veronensi mea.oratur, ad annum sequenlem pertineie. Hinc pariter disces sphalma alind
chr.ino-

logicum
Bavaria;
scripta:

testatur

mox indicalas ad Othicarum Bohen iic regem retulisset, subdit regem illum postmodum cum ducibus enim prpo5tere ah annalista UTiari ex eo constat, quoJ litlera! illa; sequenli anno, ut supra demouslravi, sunt ; pax vero inler principes illos anni praisentis Octobri mense jam coalucrat, ut accepisse se ex ipsis regis Bohemia; lilteris Clemens in littcris ad episcopum Albanensem dalis boc auno die VII kalendas Novembris. .Mansi.
annalistffi, qui

cum

litteras

pacem

conciliasse. Id

190
in Uia
afflictis
iil

CLEMENTIS IT ANNUS
doiiio qnis

3.

CHRISTI 1267.

religiosus,
ciii

iiiimilis,

afTabilis,

coin[ialiens,

specialiter commitl;itiir,

dientiam tuam revoce^ ad instantiam aliquorum, nisi magna et evidens causa urgeat sed lites suo
:

ille,qiio>aiidirenpqiiiveris vel nolaeris,benigne

tibi

cursii

procedant, et gravati

(si

viderint expedire)

respondeat, et ipsorum petiliones vel verbo

referat vel in
scriptis assignet, ad
(|

appelleiit. Occasionales

in(|uisiliones,
fieii

qus

nibil

ianim exspepolerit con-

aliud

quam qun?stum

sapiunt,

ditionem celerem eo modo, qiio

Sit tibi

tieri

gruentiiis, per le vel alios praevia ratione proeetlas.

quarum exemphim i^onimus mus faclas nuper in regno

eqiiorum
illos el

in

non permittas, his, quns audivipossessores

eqiios

contra
qiiod

honesta

faniilia et

urbana,

quffi

venienles

et

pecorum, quibus imponilur

:

benigne suscipiat, et quos admitlere [iro tem[)oris qualitale non [loterit, sinecontumelia cnm bonesta
excusatione
re|)ellat. Leg.itos

pecora fuisse Manfredi

,

cum

|)robari

nequeat

eis

indicitur
liis

probandi

necessitas

ubi

princi[)um et civila-

erant in die belli; et

similia dicta sunt nobis

tuni pro honore tuo, quanlum et eos decebil, honores et a tuis jubeas honorari, utnomen tuum npud exferos et domesticos clarius ei celebrius

damnabilia |)iriteret damnosa, el nullatenus toleranda.Capi hoinines, qui salis dare poterunt, noft perinittas, nisi quantiim in casibus speciaiibns id
jura [)ermittunl. Innocentem autem pio nocente
ca[)i,

babeatur. Sigillo tuo cerlani legem impone, ut

tollatur infamia de horrendis exaclionibus eo no-

mine quod
quod

quibus similes nullus audivit scilicet sigillum quicumque teuuerit,ate discrete sub juramenti debilo recipiat in mandatis,
ssepe faclis.
:

cito. jiroiit

poterit, satisfaciat

litteras

ex[ie-

ctantibus, cuni interdum

ijisa dilatio

solumquae-

stum sapere videatur. Sedeant in doino tua, cum tu ipse vacare non poteris, omni die juridico aliquisa[)ientes, qui ea prout poteruntexpediri, iidem

sangnine vel affinitate nisi ad lioc pacto projirio fuerit obligatus. Cogi personas honestas ad recipiendum hos[)itesomnino prohibeas, forsan nisi in loca iibi fueris, vel domus stabulariorum non sutficiunl genti tuEe et tunc etiam illis deferas quibus debet honor propensior exhiberi, cum
sit

(juantumcumque

nocenti conjunctus, non toleres,

iniseiicordia esse libera debeat.

Fiii:!S

milituiii, qui

nec sunt comites nec

et

expediant, et ea quae tractum habebunt

tient, ut vel

libi

renun-

barones, nec castrorum forlium possessores et bur-

forma expeditionis detur,

patienter

vel ad siios

gensium,
a

et

aliarum privatirum personarum,

judices remiltantur. Conquerentes de te vel tuis

officialibus
ilios

audias,

citius

quam

alios

parentibus superstitibus libere nu[itui tradere sinas, et parente vel parentibus sublatis de medio,

expedias, nec conviciis aflicias, aut coinminadelerreri

nubant libere suo motu vel suorum consilio ami-

tionibus

permittas. Si pra;latos de tuo

corum

sed et flde de filiabus

comitum

et

baro-

parlamento feceris, ad certa parlamenta veniant annuatim, quibus certa vadia constituas, cum nec
Ecclesias suas deserere dici debeant, nec in tuo
servilio siiis sli[iendiis

militare.

Nec omillimus.
et

quod

circa tua>

domus
et

ex[)ensas vigilanlior esse

vivenlinm sustinere debes, quod eas cum |)ecunia tradant nuptui quibus voluerint, qui tibi non debeant esse suspecti. Si vero ciiin terris eas maritare voluerint, decens est, ut tuus reqiiiratur assensus quem negare non debes nisi personae
suspicio suadeat contrariiim evidenter. Or[)hanae

num

debes, aut aliquam personam

maturam habeas

honestam, quae videat

niniia (larcitate tuo

[irovideat,

quod nec ex
depereat,

autem

fili;i!

comitum

et

baronum amicorum suo-

quidquam honori

necdefectu debitae providentiae bonaagarcionibus aut gulosis hoiiiinibus aut aliis personis turpibus

tamen quod hac occasione non cogas hominibus nubere, quibus eas non deceat copulari. Tutelas impubeconsilioet tuo maritentiirassensu; sic

rum

consuniantur.Nec te [ludeat de rece[iliset expensis certis temporibus rationem audire, cum hoc et sit perulile, et ad hoc etiam omnium magnatum provoceris exem[)lis, et nibilominus rationabiles habeas non levisopinionis homines, sed exploratGe
fidei et gravitatis exact;p.

rum

testamentariis

legitimisve tutoribus conlra

jura non auferas, nec consuetudiuein in hac parte

tyrannoruiii observes,

quam

felices
:

reges Sicilice
in

nullo tempore tenuisse dicuntur

versatur iniquitas,
et

qua duplex
privantur;

dum tutores suo jure

Ad ordinationem autem
quod

regni tui s[)ectare

impuberes, quibus ratio nuUa redditur, bonorum suorum tructibus spoliautur. Collectas ab
Ecclesiis vel monasteriis vel

videtur,

justitiarios et judices

bonos habeas,

domibus aliis

religiosis

quod eos publice juramento adstringas) qui sint sine personarum et nationum acceptione, jus reddant, ab omni munere seu dono abstineant, exceplis esculentis et poculentis, quorum summa in mense auri unciam nnn excedat. Nec aliquatenus in eorum juramentis adjicias, quod sine tua licentia non recipiant. Est enim ha;c conditio suspectissima et iu bonorum auribus non bene sonans. Et habeant singuii certa salaria, quibus maneant omnino contenti. Ut autera
puras habentcs
(ad

manus

aut a quibusvis personis Ecclesiaslicis srecularibus aut regularibus, aut de bonis aut rebus earum nunquam exigas an vero ab Ecclesiarum homi:

nibus seu vassallis, in quibus habent jurisdictionem ordinariam, et tu meruin imperium, mediante justilia, vel iuterveniente concordia determinetur.
a

Verum

ut officiales tui etconsiliarii a

mune-

libere Dat justitia, magislratus in suo officio non impedias, nec inccepta coram eis negotia ad au-

quos a malo non revocavit timor Domini; consulimus tibi, quod quicumque contra fecerit, cuin infamia ab ofQcio inquoerit, privelur,idem velahudiu regno nullo
ribus abslineant

metu

pcente,

CLEMEXTIS IV AXXUS
tempore habiturus; dans\ero munera
tertia parle

3.

CHRISTI

\2C)1.
[lOteris,

191

ris,

convenientius

quam

intendis explere.

bonorum suoruiu

niobiliuui

denudelur, aut ad

Sit

tempus aut in perpetuum relegetur. Et ut ba;c celari nou possiiit fiit froiiuens inquisilio per jpersonas relij:io.-as non amanles pecuiiiam coutra ipsos, quia scandalum magiium est in regno tuo. De colleclis, (\uas hoc aniio levasli, conjulimus tibi, quod vocalis baronibus et praclalis et personis
egregiis civilatum et locoruin celebrium, tractelur

tecum Dominus in boc consilio el in omiiibus factis tuis, tuum enim honorem et nostrnm, quan-

tum
a

decet et

expedit
su[ier

salis

appendimus a;qua

lauce.

Demum

exactionibus, quas facis in

regno, qua; inullorum exasperant aiiimos, excusationibus tuis inspectis,

blandiri
:

tibi
tui-e

iioiumus,
relinqui-

seu dicere
tibi

malum bonum
si

sed te

forma compelens, ut fcialur in ciuibus casibus in luis vel alicnis bominibus colleclas levare valeas: et speramus, quod tibi utilis et terroe porlabilis poterit inveniri ad quod peragendum legalus
;

nius conscientioG. Et
dixeriut,

forsilan

aliqui tui nuntii

Domine

poterit

esse frucluosusB. Estant

alitE

Clementis

quod ab eis super ista inateria luo non assensum expressum, sed quamdam palieiiliam dederamus; stias eos a verinunquam enim contate recedere iu bac parte
requisili
:

eumdem regein litlerae, quibus monuit,ne initas cum eo ab Ecclesia pacliones infringeret,
ad

sensimus, nec

prieslitimus;
te

sed

tiinc

diximus

quod

et

nunc scribimus,

videlicet, prcelatis et

neve graviora a populis vecligalia abraderet Vilerbiumque accedere medltanli regii apparatus
:

baroiiibus et locoruin communilatibus convocatis,

tuae necessilatis inslanliam et utilitatein dtfensionis

rationein ita prfescripsil

a

'.

eorum debere
Cbristo Dlio Ca-

patenter exponere, et de ipsorum

tibi

Clemens,

etc. ciiarissimo in

ordinare coniensu quale

auxiliiim
:

a tuis impenderelur
tiiis

rolo regi Sicilire illuslri.

d

quo

conlentiis et allis

juribus, eos

Quamvis
in

i)iurinio

te

diligamus

affectu,
iis,

in

sua

diiiiitlere libertate. Si libi vis esse

iiberum

preces tuas exaudire non

possunius in

quoe

vergunt

EcLlesiarum
:

iojiiriain et Ecciesiaslicae

praejudiciuui libertalis

bomiuibus exigere submola, nisi quod

tudine
inullo
iiibus

nil
libi

ab Ecclesiarum valeas omni cunveulione

uiide

cum

qiianlum \olueris, quando, el quolies libi [ilacuerit exigere ab eisdem scire potes baiic aiiiarissimoe speciem servitutis tuorum in te animos provocare et haec eadem satis expressimus dilecto filio
; ;

jure scriplo vel de consueconslaret,

noslro R. S. Angeli

diacoiio

(ardinali, ciim in

appiobala

deberi

ab eisdem

reguum

dirigeret iler

suum.

Dat. Vilerbii VIll id.

miuus exigere debes indebilum conventiotam ex|irtssis arclalus. Quod si luam iiitenvailari

Ftbruarii anno u . Denique [)aucorum

mensium
ti-

flexu Caroliini Clemens, novis auxit honoruin

tulis,

lionem aliquo jure

coulidis, coraiii veiie-

ac pacis public;e iu Elruria servatorem, donec

rabili fraire nostro R.

Albanensi episcopo A. S. L. debes proponere familiariter et sine conlenlionis

specie seu figura, interiiu ab exaclione desistens,

quia nec
jura
consilio

luam
viani
tibi

juslitiam niiuui, nec Ecclesiarum

permitttt exlingui.

ingredi

Quod si pruvo ductus Domiuo et aequitati contrariam placet, te quidem cliaritate paterna
,

lum publico edicto ob quas ad [iraDciendum Tusciae Carolum adduclus esstt, ob veteres niiiiirum confirinatasque discordias, quibus ea provincia exagitabutur. Tuin Guillelmum e Tliuringo
inter

regnum

fuisset, creavit
,

'

causas promulgavit

religiosum Dominicanae
[)ercelleret.
6. Caroliis

fainiliac

viruin aucloritate

inslruxit-, ut parere Carolo delrectantes censuris

debemus
justiliae

non ipsum ab executione [)ro certo vuiumus te tenere, quod uui versis et singulis convenlionum articulis, quas nobis cum vaiida sponsione firmasti, unum iolu nullatenus niutarenius quod adeo apud nos el tratres nostros noveris esse Cxum, ut non solum mutari non liceal, sed quod nec de mutandis eisdem vel ipjorum aliquo fralriim consilia sunt quterenda d. Nonnulisque inlerjectis subcorripere

cobibere. Illud eiiim

ad

Poiitificem, qui de

chardiim.

CoIIatum
:

de sttscepto paciarii officio scribit eodem certiorem reddit Ri-

polissimum Carolo paciarii

qiii

munus

a Clemente fuit in Rouiani imperii [iroGibellinos,

in

vincia, ut

eum

conjurabant,
prtEcipui

edomaret
:

quare

Gutlihis,
iit

quorum
ipsi

jicit:
a Si

cum magna veneris multitudine,

:

te et

tuos

operam explicanRegem enim eumdem (nempe Carolum), rent e vesligio suam mililiam seculurum, in vestris [)aitibusconstituendum duximususqueadnostrum
Florentini erant, prfecepit,

ejusdem urbis (scilicet Vilerbiensis) ambilum non expedit venire cum [^aucis decet,
rcci[ii

infra

beneplacitum paciarium generulein, ut

dum

vacat

et ut

nos prius certitices de adventu.

Quod

si

prae-

eligendum cum tuoium, qui ai)ud nos remanent, cunscieiitia et consilio [larari libi locum, proul fleri polerit faciemus. Scire tamen te volumus, quod quando Romaiii principes conveuiie cousueveruut cuiii papa ex paucis tenloriis morabantur in casti-is et si illis iostructus venecise duxtris
:
'

imperium, cujus luilioad eum [lertiiitt, tam vicina palrimonii nostri regio perversorum maliiia nequeal lacerari sed inajores, mediocres et minores suis juribus et sui status bonore conlenli, discant potius juste et pie vivere, quam aliorum spoliis impinguari. Caelerum nuUus timeat quod se faciet
:

'

Lib.

iii.
I.

laviD. Clir.
c.

Ep. car. v et viii. el tom. ii Ep. cccxi. .MoDacli. Pam. ViHao. I. vil. c. 21. Ptol. Loc. Hisl. Eccl. 1. ixil.
Vat. bibi. an. 1206.

32. JorJ.

.Ms.

Eit.

lit.

ea de re iD

>]s.

EoJem

reg. Clem. IV. pag. 43.

Vallic. sig. Ut. B.

nnm.

1 2.

pag. 387.

192

CLEMENTIS IV ANNUS
:

3.

CHRISTI V167.
illnslri

pnrtiarium, qucni paciarium nomiiiamus

com-

Carolo

regi

Siciiiae

salutem,

et

cum

te iu

elenim eum in oninibus volunius csse, qui viam Iranquilluu eligel ct quietam, et eiilcm
obediel, iluni oflicio
bii
tali

munem

partibns Tuscia?, Roinano snbjeclis imperio nunc

vacanli, pacis eonstituerimus per nostrnssubcerta
forina lilteras servatorem, in eisdem tibi
paciarii
;

fungetur,

clc. Dat. Viter-

IV

icl.

Aprilis

nnno

ui .

seu pacis servatoris officiuin commiffentes

di-

Confirniala
ciarii aucloritas

iUTum
Carolo,

adnllo jam anno ca pa-

clnm

oflicium, el
,

omnia

in

eisdem

fibi

concessa

cum
;

ipse Vltcrbium

ad

litleris

ca^teraque ad

hujiismodi solidalionem

Pontificem se conlulisset

ac sacramento soiemni

pactusest, evolutotricnnioEtrnrisEadniinistratioue

abiturum
iniperii

et

si

controversia

nonduin eo elapso dirempla esset novo regi Romanorum a

,
;

Sede Aposlolica confirmato, omnes Tuscice arces a

se restitutuni
iri

sique dictis non staret, anatlie-

matis et inUrdicli poenas in se suscepit.

Dequibus
In noniine

aurea ha;c Domini. Ainen,

Sicil ae,

BuUa

a Carolo edila esl

'

volumus lanlummodo usque ad Irienninm obtinere, qund si forsan imperatorem vel regem Romanorum a Sede Apostolica approhatum infra piajilictnm tempus regnare conliyerit, aiit per Sedem eanuiem |)ra}ilietnm tibi officium inlcrdicli, lu amplius eodein officio ullra mensem post inferdictum hujnsmodi non utaris et si conlrarium feceris, eo ipso personam tuam
neiiotii

perfiiientia ea lege

elc. Nos Carolus Dei gratia rex ducatus Apuliiv, principatusCapus, Ande-

exconiinunicafinnis, tcrram vero inferdicli senteuliis

,

qiias propfer lioc ex

nunc

feriinus, decer-

gavia', Provinciae ac Forcalquerii

scripto sponle fatemur, et

comes, prresenti expiesse recognoscimus

Ponlifice,

uiiuiis siihjncere. Dat. Viterbii II non. Junii Pont.

coram vobis sanctissimo

Clenieiite

patre ac doinino, doinino

divina

providentia sunimo
et tranquillilatem in
;

qiiod vos ad

pacem

provincia

anno iii . Nos ifaque vobis vestro vestrorumque successorum, ac ejusdem Ecclesise Romanae nomine solemniter |)romi!liinus, quod de i^nedicfo
uostii
8.

Tusciae procurandain

ad slalum

fidelium devoipsius Ecclei^raedicfa

paciarii, seu pacis servatoiis officicio et aliis, qnae

in

toruiu Ecclesiae, ac nosfroruiu undiqne roboran-

concessione hujusmodi conlinentur, post

la-

duiu
siae,

ad infidelium

et praiiJiclorum

psum friennium ex nuncconfinuecomputandum,

nos non infromitfenius iu aliquo, sed ea omnia
absolute ac libere dimittentes, nec ratione

nosfrninque

(liosfium)
,

qui se in

provincia receperant

multa

cum

malititc

suae

sum;

consciis et consortibus iu ipsius Ecclesiae, ac uo-

pliium in hujusinodi

officio, vel
,

ipsius occasione

sos,

sfrum pra?judicium macliinantes, conafus perverprout expedit, compriinendos et ob alias

;

facforum

seu

etiamsi quoe,

quod

vel damnornm facieudorum absit, nos per genfem nostram

diversas causas justas et nliles, nos

vincia,
lerra

tamen

Ecclesiae

in eadem proRomanse prorsus

snbire conlingeret terram, in

quadiclum officium

nobis est

commissum
partem
si

aul aliqnam magnaiu, vel

excepta, pacis servatorem de Apostolicae potestafis

plenifudine slafuenfes

nol.is ibideni paciarii,

seu

modicam modo. Et

ipsius

forsau infra

refinebimus quoqno idem teinpus imperato;

pacis servaloiis officium, sub cerlis forina et

modo

de fratrum vestrornm consilio concessistis, |)rout

in variis veslris Aposlolicis litteris confeclis

exinde

|)lenius continetnr
7.

quarum

tenores

tales sunti).
lilterae,

Inferunfur

'

Poiifificia;

ad Carolnm

quibus [iluribus describit, ut excilus iu Etruriain Caroliis ad Coiiradini conafus occnpnndos, a Florenfinis, Liicanis
,

rem, vel rcgeiu Romanorum a Sede Aposfolica appiobatum regnare configerit, aut per Sedein camdeni pra?fatum nobis officium interdici, nos eoilem officio ulfra incnsem post inferdiclum hujiismodi non nfemur. Qtiod si contra prxmissa fecerinius, vero eo ipso iu excommunicationis, terra vero nostra inferdicli, (|uas propter hoc promulgastis, sentenfias iiicidamus. Exprcfse insuper

Pisforiensibus, aliisque poimlis

delatum magi>lratum,
acceperit
;

quem

poteslatem vocant,

consenlimus

ct

omnesqne ad servandam pacem sacra:

rum

aliqiiod,

volnmus, quod per hapc, vel hoconventionibus inter vosetnosolim

regiii Siciliat;
:

stolicffi

gestorum rationcm Sedi Apohaec niuiirum gesta non modo ad tuendam pnblicam rem, ac pericula sibi iinmi-

mento

adegeril, ac

inifis in

concessione

nobis facta, in
nihiloininus in

exposuerit

nnllo penitus derogefur

sed

illac

nenfin discutienda,
;

verum ad dignilalem
,

Ecclesiai

suo perpetuo robore perseverent. Ad quorum obscrvatioiiein ita nos per omnia teneri fatemur,
sicnt
officii

ut ea rala haberel. flagilarilque assercndam Quibus assensitClemeiis, ac paclario creato Carolo promnlgnvit vacanlis imperii juribus nou detracfum iri hanc vero legem adjecit, ut si imperalorem a Sede A|)oslolica confirmari accideret, proxime excnrrenle inense eo munereabiref qua;
: :

anfe

pra-dicfam
et

concessionem hujusmodi

fenebamur,
:

proinde iu omnibus promitciijus rei

tiiuus observare

in

teslimonium

pra;-

sentes litleras

fieri, et

Aiirea Bulla lypario noslra;

majesfatis inipressa fecimus

terbii
II
ii.

communiri. Dat.
,

Vi-

non. Junii, x Indiclionis

Daf. per

regni nostri

lex etiam aliis litteiis sui^erioribus annexis

tita est.

repefilio

anno

inanum Roberti de Baro regni

Clemens,
Rom.

ctc.

charissimo in Chrislo
ii.

Sicilia;

prolonotarii.

'

Lib. priv.

Eccl. toni.

lit.

B. iium. 12. pag. o69.

pag. 248. et Cod. Ms. Vallic. sig.

I.

Ext. apuii Clem,

'i9.

iii.

Ep. cur. v.
lit.

et

Cod. Ms.

Viill.
I.

sig.

Iit.

C. num.

pag. 19. et Ms. sig.

B.

Pcmlebat ex filis sericeis rubri et crocei Aurea satis levis, habens ab altera sui parie imaginem rcgis sedentis in solio, ab
coloris Bulla
altera
lilia

uum.

12. el iu

pnvU.

toiii.

n. pag. 248.

Franciae .

CLEMENTIS IV ANNUS
9. His
inilis,

3.

CHHISTI 1207.
ac Podii Bonizi oppidanis
tiilijse
:

193
;

pactis

Ponlificem

inler
aii

et

Carolum
C,i-

Pisanis

nec impune
ino-

pervasit
,

fjiisus

runior

Aiplioiisinii

rc l)(!llioiieiii

in ipsos eiiim

C;iroliim

slulldi.um

(liscor(lil)ns siiftrrifjiis

ref;em Hom;ino-

visse,

Senensiiiin ngros ferro ILimmaciuc ussisse,

pcriiim

ruin designatum, traditnm Carolo a Clennente imde (luo cuin gravcs (increlas fudisset,
:

tiim in

l'odium Bonizi arcem munitissimam subegisse: Pisanos infcsta signa sustulisse, succen10. Ponlificis

Ponlifex

ipsiiin

docuit

',

Carolnm

imiierii jnra, sed

non transrusa a se iu adactnm necessitate ad

disse [lorliim, evertisseijue tiirres.

discntienda imntincnlia pericnla pncis servatorcm

in Elruria creasse
licae
:

Exlant Clemenlis ad Pisanos

jnrgat, corri|)iiisse
iis

ad Pisonos objnrgatoricelilterce.
lilter.c
:

quos obat(|ue

(|uo

niuneie ad Scdis Aposto-

arma contri Caroliim,

impirinm

cuin res posceret, disccssurus

ex Caroli adventu perlurbatos se dicentibus,

respoiidit
<

esset.

Ricliardum ctiam Alplionsi a^mnlum potioiecit

lia;c

rihus siitfragiis ad ca teros apices annilcntem Clo-

Dileclis

filiis

[loteslati,

ca[iilaneo et ancia-

inens
lia
;

certiorem

*,

noii

iiivadi

jura imperia-

nis Pis:ini po[)uli.

litia;

verum, constilula imperii re, a Carolo rcge susceptum in Etruria rniinus posilum iri.

Tnrbatos vos
regis Sicilia;,

fiiisse scribilis in
filii

cliarissimi in Cliristo
;:b

iiostri

adventu miCroli illuTusciae

Cliarissimo

iii

Cliristo fllio

Ricliardo in re-

stris

eodem

in

[larles

gein

Rdmanorum
Qnia lingua

electo.
tertia innllos

destinala;

de

nostra (ut asseris) coiiscientia seu

commovet, niuluon-

voliinlate, per
iii;itas,
t;itis

qnam
iii

dicilis

lerras ali(|uas defor-

tos dejicit, ct (|n;e ipso fiunt propnfito, prav;i

vel verius desolalas: et

cum

laiiliB

uovita-

nuni^nani
tit
;

et suljdola ful.-itatis

admixtione perver-

ex

lii^,

quBC jiixta nos inlclleximus altentnla,

iii

posse pejora subsfi|ui

tcriis remoliiirihus prae-

discrimen lotius [)rovincia\ amicorum vestrorum, et vestrum urgere videatur, vos ex iiijiisto timore conce|ito ((itiis et armis et
sus[jicio
aliis

sunitnles,

ut

lua

;ira;inii;ens

sinceritas

aurem
et

uecessariis genleni vestrani instruere

sup-

n!endaciis non ;icconimodet, enrnni (|ike gessimus,

et t;oruin
(|iia;

|ilic;iiiles

ne VKStrorum suggestio

liabuimus
libi

et liabenuis,

ver;ini

ciuiciiliat

aomuloriim
iii

menlem noslram cum luec faC(;re minime

honore-

sini|diccm pnrilatem

tenore pi;eseii(iuin du-

|)io|ionalis
ris.

nostri vel rcgii deiogalionein

lilleris
ejiis

ximus pr('palaiidain. Sciat ig tnr lua sul)limit;is, qnod cuin sublato de ineiiio M;iiifredo quoiid;im
Dei perscculore cl noslro,
(ijii

VLium

ut vestris

veruin, juxta scri-

[iturie

seriem taiitum

collccta sententia,
;

Satli;iu

fauiiliares

ipsius in Loinbardioe el Tusci;e partibus se videutes

aceplialos

Cdradini

nomen
;

invocare ccepistaii(|iiaiii

senl, j;im Tusci

quemdam

[irodilorem et

ejus \icariiim erexissent

in

nos videntes disciimen

coiigruum refuiidamns volumus vos advertere, quod periculose fundabatur in Tuscia pcrditlssima nalio proditorum, quae iioii iii angulis delitescens, sed sub omiiium oculis deniidata novum idoliim jam exspecl.d, Coradinum nomisjioijsiim

limiiie,

nius, el

pacem per Tusciam jurari mandavicbarissimum in Cluisto lilium nostium

Sicilia;

naiis sibi

ivgem

caslrensibiis imperiis, imocastris

si

spccialibus occujiatis. El
scri[)tum esse noveritis,
similis efficietiir

illos

amicos

dicitis,

Carolum regein
(siciil

illustrem
)

noii

imperii

quidain iiicntiunlur
;

vicarium, sed pacis ad boc eo magis

[lailibiis
illis

quod ainicus slultornm eisdem si non illos amiccrum

:

consliluimus servalorein

quem

nomiiie

iiitclligilis,

nesciinus alios, qui per dittoe

idoueum
factus

esse

credimns, quod in
in [)oteslatem

inaiium
Et
bi

militia; slatus sui senserint

detrimentum.
qui factis

robuslior a Floreiitmis, Pislorieiisibus et

aliis

quidein juste mullorum

jiidicio,

quibiisdain

assum|)tus. Saiie
(jiilg

similia a iiostris prajdecessoiibus tacti le^is,

d'gna recijiiuiil, digni reci|iere graviora. Quod si de nostra tacite nos reqiuritis coiinivenlia , vel
[irout
adjicilis,

non soluiu vacante

sed in fluctuante.

iiii[ierio lcgiliine jiossuiit lieri,

volunlate

vestram prudentiain

Caulionem lamen ab eo rece-

volumus non
notiti;ini

pinius {juod iin[)erio ordinato,

dalum

sibi de|ion;it
lilii

quod cum ad regissuiradicti perveiiisset, quod ficbat in Tuscio, quolatere,

oflicium infra inensem. Ha-c autcin ideo

blicus qiii(i(|uain, in

scri[)u-

runi(|iie studiis aleretur nobis secrelius intimavit,

biinns, ne veritalis immutator occultus vel

quemadmodum
mandaremus,
cituin aperiri.
creditis

conlra omnes Coradini fautores

nisi

luum

vtl altcrius

[iiapjudi-

illuc miltere militiam [iroponebat,

sii[)er

nos aliud

ciuin
|)0ssil

iii

hac

[laiie

nos

nienlieiis ordiiiasse,

tnam
[)orro

lioc

sihi

[lostulans beneiila-

|)riideiiliain
k;ilen(l.
Jiilii

peiiurbare.
aiiuo
iii

Datum
Cleiiieiite

Vilerbii

XVII

De

im[)erii

Onid igilui', qua;so, fuisse nobis respondeiidum ? Nuiiuiuid expedieiis fiiit

iii

controversi;!
iiiferius
:

discc[)tala

coram

agelur

dicere ipsius nunliis:Stet

sibi [)rovi(leal, dotiec [ledes in

[);ice,

ne

iii

aliijiio
sitit

iiunc qua; a Carolo in Elruria bujns inusiiit,

suorum hostium

neris causa gcsla

rasse
illi
,

prose(|iiamur. Ol)teiii|ie*

regiio ? Ecce

Etriiscos referunl iMoiiachus Pat.

et Jo. Villanus
,

iiicor-

lioc

nobis providetis, ut scribilis ad iiemitie vos taugente el i[)se tain crtideliter

;

danus

exceptis

Senensibus

impetitns et taclus, in regni

alio

nomen

et

tiliiltiin

jam

iiitriho

pr(iliibe;idiis erat a

iiobs inter

' Resest. Clem. Tom. n. Ep. ccsli. ^ .Monacli. Pat. Cbr. l. num. S2. pag. ;j2.
'

i[isa
IV. Ms. arcli. Vat. sign.

malilia; pf;ecedeutis initia vires liostium ener-

la. Uicord.

iit.

rior.

vare.

c.

185. Villan.

l.

vu.

c.

21.

Jam sui proditores et veslri apud Tuscos famre celebris et niagni nominis habebautur; jam

.\nn.

ToMUS XXII,

Ravn.

III.

CLEMENTIS IV ANNUS
crealus erat vicarius a iion ente
:

3.

'

CHRISTl 1267.
ftfideris

verus autLMn et
tanlffi

conjunxit: cujus
I

loges inserlae snnt

III

litle-

unicus rex

Siciliae ilorniire

debuit, aut posilis nia-

is

Apostolicis, quibus adjtcla esl dies

kalend.

uibus sub

asceilis tautee ne(|uilia%

(raudis

Juiiii.

Nos auteni teinporis ct negolii circuinstaiitiis evolutis, nec prfEcise coiisulere, nec oinniuo suadere voluinus
perniciosum exilum {acilus pra?5tolari
?

\i. Sicilia

a Sarraceuis turbnta.
Sicilia.

At

dum

rex Sicuius Tusciam ad tidem Ecclesia' cogc bat,

liimulliiata
luiii

est

Sarraceiii

cnim Luciii^K
(|uia

lem ambiguam, ne
cvenisset
,

forte,

si

sinistruin

aliquid

Conrai^lino

excilati,

tiim

iniquiore

Sed iiec ejus impcdire pro|iosituiu nobis placnit. ne nianu inaligiiantium roborata regis dauiniim pospusset

improvidentia!

impiitaii.

aniino inipressum cervicibus jiigiim ferebaiit, absenlis

Caioli

niovere ^
eiiim
ipsos

occasionem aucu|ali, rebellionem Geminabanl lerrorfin Africaiii tiui ad

Siciliam iuvccli erant
exiiles,
alii
:

set impiufii
lali,

SU8B laiiien

eum

reliiiqiiimus liber-

impugnandam

addin(rrant
in

iinrdicenles pericula

quantuincumque
vohis aul
aliis

pole-

Manfrediani

iiiii

Afiicum

rant verisimilittr lormidaii.

profiigerant, ciim quibiis

proditorcs consiliis

Al

si <]ua>rilis,

cur

lioc

niani:

ac scelere cunseiitiebaiit. Mciico uisit aciius Clenieiis

lesta

non

feciinus, sal est iu proinptu

res[)onsio

Carolum
:

',

ut ad eos jiropulsandos procur-

dicti

namque

regis arcana

cum

ejus periculo ini-

rerel

tum

Hospitalarius eiiuites, quos sacri Ordinis

uime decuit

iniblicare.

Nec

intellexiunis Dosfrain

instituta piignare
liebant,
tores,

vel aliain Tiisci;e civitatem sibi in aliquo privile-

tantummodo conlra paganos juetiam conlra vtleres Mantrediaiios prodiChristianos, slienue dimicare jussit
',

gio vindicare,

quod eaindem provinciam

aliis

niilla

et^i

debeat intrare militia, vohis aul

provinciali-

e.uine inslituti religione libernvit.

Poiilif.

Qiiamvis vero Caniodo

in

bus hoc

Si vero vos vel alii privilegium cur suppressum exlitit retroaclis temporibus, cuin militia plena Tusciain peragr.ibat
inconsiiltis.
luibetis,

X ad compriinendas
'

turbas, auctores cen-

siiris

feriret

Senenses a

fide desciverunl, el

roliis
iii

difficillimo implicitus est bello,

cum

coulra

Dominum

et nos, et in

suorum subversiosi

Etruriam discurrere

cum

exercitu,

modo
molus

nem
nem
inat

fidelium non videmus. Et

fiebat assensu,

dicilis,

quod de

Siciliam signa refli-ctere ad nascentes

l>iendos iterum iterumqiie co,i;erelur.

so-

vestro

allegatis. Desinite ergo perlurbari

vestram ulique Uirpitudide Ciiria>sti-

13.

Henrici

stianissimi regis successibus, qui reforir.alum

quod

esse

creditis

dcformaluin. Nos vero

communibus
cuique

oculis

intuemur negotium, siiam

gentis vesliai in-

cum

ad nos venerit (dante Deo) ju-tiliam

id

Auxere superiora [ericula Gualvani Lancea! el aliorum perfidia, qui Manfredo caeso in gratiam cum Ecclesia revocali, ac fum soluli censuris Conradini partes extulere
;

Carolnm mores.

Urbis senatoris conjurantis in

reddituri.

Ad

quod ultimo de

iiisignis

Henrici fratris

regis Castellce proditio

slructione scribitis,

breviler respondemus,

quod

crealus

enim primum
,

a populo tumultuaria con-

cum

nec vobis providentix' viaiu claudimus, nec si iiniiiis vos invulvilis, indeinnitatem aliquam
quffirilis,

cione, dein Ponlificia magnificentia Urbis senaior,

iii

hostein versus

Caroli

odio

immaui

scclere

pollicemur.Si tamen,proutaIiasspopondistis, amiciliam regis

Conradini duces in
suis coloribus pr;e

Urbem

induxif. Depingil illum

ad cani vobis, [irout expediet,

acqnirendam libenter dabimus opem et operaiu efficacem. Dat. Viterbii Vl kai. Maii anno lu . 11. Pisanoriim erant teinuli Lucani, ad quo-

ctor

anonymus
sit,

'

caHeris Sicularum rerum auufque ad senatoriaui dignita-

teni evectiis
in

(]uasve iraruni causas conceperit

'.

consanguineiim Caroliim, accurafe defcribit

14.

rum

gratiain

Carolus
cinxit,

Mutronem munitissirnam
de qua meminit Pontifex
:

Domnus

Fredericus, et

domnnsHenricus

arcem obsidione

in litteris ad Rodulphum episcopum .\Ibanenseiu oRexB, inquil', noster bactenusrevocari uon potuit, a nobis sajpius reiiuisitus, a Lombardis revoquod eidein quantum catus, ut Papiam obsideat
:

germanns ejusdem, quos invidenlia, quam habebant de magnitiidine ac pro^peritate fraterna, et

abjectos et abjeules a propria diu ]atria fecerat

tuuc quidem jiro se ac quibusdaiii militibus a reue Tude Hispania slipendia reci|iiebant
,

et crediinus, qiiod pliis poluimus dissuasimus eos relrahet dtfoclussumptuum, quam noslra dis:

nisii,

qui quolidiauis cavalcalis et assiduie guerrae sollicitudine angeliatur ]ier alios Sirraceno~. Hi

suasio, qiiainvis sana.

Verum

vastalis iocis plurieis

sine fratres Hispani pro Sarracenoium coinersatione diutiiia aclibiis

Chrisliante

bus Pisanorum,
datis, et castiis

el

damiiis

in:vstimabilibus
;

Agarenorum
ditTercb.ini.

iinbiifi, el fere

pluribusoccupalis

caslrum, iirmit

religiuiiis ublili a Sair.cenis ip^is vifa

dicitur, Mulronis obsedit ad iiislautiam

LucanoPonlre-

parum

et

monbiis

Verum domnus

rum, quod
el

infra paucos dies creditur obtenturus

el

habet secuiu marcliiones Malespin;i?

etc. Ltat.

Mutrone politiim doloCaroIum.acLucaniseamarcem altribuisse Ricordanus rtfert * mutua etiam |iace

VI non. Marlii anno iii.
:

mulum,

habitus ex sua Henricus a prafato Tunisii n [irodituria mai liiiialione superba et superstiliosa suspectus ; ad seducendnm et concilaiidum Romanam provinciam et curiain dimissus ab Ec-

ge

Senenses factionisGibeUiuie alque exulesGuelphos

'

Ep. CDL.

^ To.ti. ll. I 2 Libeil. Ep. C em. pag. 53. Lib. III. Ep. su. ' Jo. ' Ep. CCCLIX 4 Ep. CCCLX.\XII. Ep. CCCLS.WI. ' Auctor auonyiii. VillaD. c. 20. NaBg. iu gest. de rebus S. Lud.

Ricord. Hisl. Flor. c. 179.

de reb. Sicul.

CLEMKNTIS IV ANNtJS
clesia ac Apostolica; dignitalis aiictoritate
liberalitatis et gratia?

3.

CHRISTI
Clemens

12()7.
etc.

195

magnaj immensa dona poposcerat;

matris Ecclesi;e Koinan;u
rej^enle,
.

Jacobo regi

Aragonum

illustri,

spiritum consilii sanioris.

a
liiios

ac

siia nobilitate sancta;

niinistros
ei

adeo videljatur inebriasse

Quidani nobilis
per

ut

iMajoricensem
:

Tarde nimis tua misit serenitas dilectos et... Vicensem capellaniim nojain

deberet de regno Sardinisp provideri

15.

Et infra.

slruin

enim cum

duobus

traclaliis

(iro-

Romanus

civis,

Ange-

cesserat super regno Sardinia;, ebarissimo iu Cbristo

filio

lus Capiicia nuncupatus, seditionem in

po|)ulo,
suscitavit
:

Romano
ma-

nostro Carolo rege

Sicilifc

illustri, et dilecto

quem

contra Urhis
:

nobili viru Henrico fratre charissimi in Cliriiiostri

deinde) quignates cccperunt populi (insurgere bufdam viris de qualibet regiono septem eleclis

sto

filii

regis Castelbe illustris.

Esl et alia
illius

tarditns

in

negulio,

(luoniam inler moras

secum
dicltim

adjunclis, sub pacis specie (Urbis) viril)us

parleni

ainisimus jiKlieatum,

videlieel Tnrrita-

magislratr.s est erectus.

Hic ex contradita sibi per

nuni, per

quem

dare poteramus ingrcssumei, qui

populum

potestate,

qua quem

vellel, pos-

conveiiiret nobiscum.

Umle tu;im

iiiagiiitinlinem

senalorem, domiium llenricum piKfatum conlra plurium nobilinm repugnantiam, et obslacnluin etiam cardinalium ali()uorum, (lui
set eligere

jam aliquid de

ipsius domiii Henrici fraudulenta

non lateat, (|Uod nec tibi ilkul concedere possemus, nec ad praesens id dabimus alterutri de pra;dictis sed tenebimus iii susiienso negotiuni donec aliud videamiis, malentes ad lempiis per:

voluntate conceperanl, ad Urbis regimen evocavil.

Cnjiis evocationis solemnitas, elsi fiiisset ante pu-

dere qiiod

jamdudum
kil.

iierdidimus

quam
etc.

iiiter

personas nobiles scandalum

Vilerbii

siiseit.ire,
iii

Dat. Jafilii

blicationem a

|iluribiis

imiiugnata,

et

miiUdriim

Augusti anno

o. l'orrexer;it

corda non immerito durius

sub quadam
senatnr ad

fuil

puimgisset; lamen gratiludine lenerabter ab oinni-

cobiis rex lias preces ad J;ieobi

secundi natu

gratiam, (|uein ad Sirdiciim soliimi evelierc

liebattir,

mo-

biis acceptata. Venil ergo de

Romana

curia

ictus

deinde ad Bileariciim extulil

lilter.T; ".

extantqiie

Urbem

et aliquandiii statiita juslitifc

conce[ita} iisdem verbis excusatoriic

sub a;(iuitatis libra omniluis sua? polestalis appentandem corde et voliintate perversus, vita dens et moribus protinus regiilalis abjeclis, in arciim repente converlilur inopinabilis pravilalis. Guel;

ilkim (latm

Clementis ad Veriim quamvis CbMuens de

is

Sardini;c donalione aelioiiem abrii|iisse, Ilenrieus

Castellanus mulceri uon potuit. At

actus, beneficiorum
dini

in

furorem

pliis

qiiidein

Uibis, et amieis Ecelesiie ac devotis

felii-

partes exUilit,
infecit,

immemor, non moilo Conraverum cliam Romanos siio

prffilerita

in

abundantia mellis, promissi verbolenus

ct

veneno
piiciiit,

palam Conradini signa Romae exrescidit.

tum
slrat.

venenosum poculum

actualiter subinini-

acla

Caroli

A;lversiis

quem
ctiim

fuieiitem Ponlifix Viterbii judiciiiriiim edi:

16. a Concipit iste similiter odia contra prae-

diclum regem
guinitalis
:

Siciliae, cni

gradu allinebat eonsan-

etcu;ii de Sieilia et

suorum siiecessuum
iil

felieitate iiivideret,

qu;crebat opportiinitatem,

tulit % in quo inler ccclera lia?c habentiir Ex manifestis siquidem iiuliciis et evidentibus aigumentis nnn solum coUigimus, sed qtiodammodo sensibiliter cxperimur quod nobilis vir
,

eum

per viani aliquam posset perenniter exterini:

Henricus cbarissimi in Christo

filii

noslri regis

nare, vel caidere

aut in regni possessione

:

eunidem

Castelkc illustris germanus, senator Urbis,

man-

(sncium) regem liabere legitimum el molum sui aniini fore jusluin (piitabat) pro eo, quod eidem
regi,

suetudinis regalis oblitiis, et generosos ac solilos

mores ex assumptionc
Ecclesiam
videtur
,

officii

corrumpens, conlra
leviter

quando primum conlra Manfredum inops

et

matrem suam non

excessisse
as-

jam

substanti;i teiiuis veniebat, asserebal se iion

dum
,

ipse

ad

senatorium muuiis

modicam

pecunia; qiianlitalem de projirio jieculio

mutuasse, quam dictus rex ad forlunain veniens pinguioiem, sibi, ut bona fide spoponderat, reddere conlemnebat .
17. Litierce Pontificis adJacobiim AraQonium Enascentem discordiam Sardininm n ffiiclanlem Clemens exlinguere nisus est, ati|ue Henrieum
.

sumptus officium contra Eeclesi;im ipsain ejusque devotos ad ipsam Ecclesiae terrain uostro
(|uasi

subjectam conspecliii, nianus

qiiasi occiipa-

trices extendens, ct boiia fid. liiim

absque discre-

tione devastans, etc.

rolum

Ecelesite
in

Addil ;iliucia illius iu C;> defensorem gesta, explicuisse niCaroli

acta
rescidisse

mirum
intra

Urbe signa Conradini, hustiiim duces

excepisse
,

conciliare Cdiolo sluduil. Fluxerant ex eo iraruiu

caus;e,

portas

qiiod

cum

S.irdiniam a Pisanis Clemens

,

prcscripsisseqne
18.

ejus studiosos.

repetere meditarelur

Carolus rex

et lleiiriciis
siiis

Ca-

De prodiliune
et

stellaniis, qiii illiiis iiiliiab;it

imperio,
irruptio

invicem
poterat,

Guelfis

GiOeliinis.

Quod ad expansa

in

papam

conflata, deqiie
in

Urbe
;

cupiditatibus obslilissent. Inler qiias muras Turrilaiia

toparcliia,

per

quam

fleri

atque erecta Conradini signa queritur Pontifex ejus sceleris eliani auetur cum llenrico exlititper-

amissa

esl, ut Cltmens J.icobo regi Aragoiium, qui Sardiniani sibi jure benefieiario ab Ecclesia tradi

Qdus Giiluanus, qui ciini armaadversusEcclesiam pro Manfredo tiilisset, fict;c religionis specie admissus
in

supplex deposcebat, siguiQcavit

'.

gratiam

cum

Ecclesia,

mutatis rebus

Kegest. Clem. IV. arch. Vat.

sigii. miiii.

32. p. 54.

'

Reg. post eamd. Kp.

Tom.

ii.

Ep. ccxcviii.

196

CLEMENTIS TV ANNUS

3.

CHRISTI 1267.
in populo.

Conradini adventu, ad perfidiam pristinam, deflexit

:

tumultus cominoveretur

Postquam vero

Priilem

inquit Ponlifcx

',

in

festo

dictos caiilos veibis asseciiravit mellifluis, perpen-

B. Luc;u (iiclani

Urbem

patentLT iiigredienf, sigaa

dens, qnod concilata populi corda quieveraut, ex

cis

Conradiiii de venenosa stirpe

diclie |'ersecutoris Ecclcsic-E,

quondnm
non

Fredcrici

aluiuos, videlicet

dominnm Neapoleonem
inibi

et

vitalis Dei

contu-

fratrem, apud Monlicelliim. qiiod esl castium fortis-imuin

j^ropL;

nielia ct ijisius op|irobiio princi|!is, explicare pra;suni|)sil

;

Tybur,

moritnros

in caicere

ac loca, specialiler Late-ranen. ad qune

viri

ad

suum beneplacitnm

distinavit. Et

tamen, ut

ingredienda

etiam justi vix digni sunt

liabili,
liuS[ii-

eos de districtu extraheret Urbis,

set libere conservare,

ponipis lascivientibus circuire, ac ibideni

;

eosdemque posapud Saraciniscnm, quod est

fium recipere non expavit quaeciimque pole>t in offensionem nostram et ejusdein Ecdtsia;, ac cliarissimi in Cliristo
illustris,
filii

castrnm Conradi de Anliochin, nepotis quondam

Frederici pnrdicti, jubet exicta cuslodia in arclo

noslri

Caroli Sicilia! regis

prodiliont;

carcere detineri.
detenlis
hello, de quo,

Verum
esset

ex reliquis in Ci[)itoliosic

sua miserabili

et nefaria

per-

prfElibatum doininum Joannem de Sa-

tractans irreverenler . Illatam

Sedi A|.oslolica5

cum

homo

[irobal e ndei, ze-

injuriam ulturus Clemens, pritfeclis Roinani solalitii, cui indituni nonien ile vultu gloriusi ApostoJorum principisXH kal.Novembr. pia!ce(>il, utperfido lioinini diem indicerent; quisi iii conlumacia

lans paceiii, et tranquillitatem Uibi-; tolo menlis

niilla sinistra patent susjiicio, receplis primo ad cauielani pro eo quihusdain fidej issori-

affectn,

bus,

et Liici

ejus

filio

dato obside pro excamhio. a

(|iiia

gravionbns eum censuris iierccllere est cominnialus. Uat. Viterbii duodecimo kalendas
perrlaret,

carcere Capitolii relaxavit. Et

filiis

Raynaldus de

Ursi

vocalus

cum

aliis

Ca|iihdiuin

non con-

Noveinbris aniio in
f9.

scend.t, inlerim se in caslro Murini

nou sineaudaci

S|iiuvit Galiianus Ponlificias

:

minas, sed

[ironi[ilitudiiie rice[)tavit

jam

dictus pra^doChri-

ingenti suo inalo

ut

enim
ex

vir

iinpius

demuin
Caroli

slianiis,

conlra

euiiulem domiiiuni

Raynaldnm

perUdiae poenas dederit, et carnificis

jiisju perierit, iiiferius

manu

ingio referemus.

Au-

ctus \iri iiiiprobissiiiii audacia Heniicns, aniplissiiiios dijiiiilate

rum

ad Capitolium vocal, et armalocorona circnmdat ', Neapoleonem el MatUrsinos exlru

et

exercitum Romanorum, et caslriim ipsum dira obsidione tirciimdat. Cumque ralioiie nequiret caslrnm ipsnm, qnod qu;'.m plures de Urhe strenui mililes et jiedites luLbantur,
duxit co|iiosum
siciil

firmiter ciedidit, ex|)ugiiare

reditad

Urbem
|)er-

tha?i;m

Urbem

caplivos ablegat

fnrihiindiis et fiemeiis B. Easdein injnrias, a

fido

Joannem
triidit.

Lucam

Sabellos in Ca[iilolii carceres

bomine
litteris
'

Ecclesire iuflictas,

regi Carolo

Cle-

Alids etiam cardinalium propiiuinos et amicos conjecit iii vincula, uxores tiiiascjtie i|)SO-

inens

recensel

'

nec

destitit

ferocientem

aiguere
20.

ut ad officiuni revocnrLl.
|iiBlerea

rum
cam

suis doinibus ejecit, agros occupavit, BasiliS.

Admonuit
regis

ne

Gihellinif? Etrurite,

Petii

ac

pal.itium

Pontificium invasit,
;

qui

Alfonsi

Cnslella;
:

oratores

triicidarant

qux iiilanda Germanico instruxit scelera rerum Sicularum auctor subjeclis verbis
pricsidioque

s|ioliarantve fdveret

fratrein qiii|ipe

Henricusimejii-

merito odio prosequebatur. Id vero scelus in

scopiiin Silvensem et socios

exponit

Interea perfidus Cliristianus

domnus

|)atratnm adeo ClepiaediLtoruin

Henricus, varie excogitans ac tentans oinnes nubiles

nienti ntrox
rit
:

visum
,

est,

ut lianc senlentiam tule-

Urbis Guelfos una hora siinul iu Capitolio irread inslar piscinm, quando plures nuniero
tractu relium caiiiuutnr, facit ad se |)ra!dictos

Castra

villas et loca

male-

tiri,

facioruin, et alia, in quihus se teni|)ore pnlrati

sceleris receptarunt,
silatis

uno

per[ietuo munici[)ii univer:

cuinque uobilium ipsorum alter alterius vocationem penitus ignoraret, quamplures intre|)idi, sed decepti Capitoliiim ascendunt. Sunl autem |)ra;dicti uobiles dominus Neapoleon Mattlia;us frater ejus de filiis Ursi, doniinus Joannes de Sabello, Petrus Ste|)liani, et Angelus Malabranca. Hos tanien, qui nihil de excogitata fraude priesenseraut, ad vocalionem piajdictam pure ac siinpliciter venientes, stalim doiiinus
nobiles

proditorie accersiri

jure [uivnnnis

habilalione,
ipsacjue
su[)|iosita

ita qnod dLserla jaceant nullisunqnam femiiorihus habilanda, remaneant in [lerpefuum Ecctesiastico

interdicto
illis

nec

ali([uis

sacerdos vei

clericus in

[lermanere pra;suinaf, vel ad Ecclesiasticum perlineiisordinem exercere. Habitare

(|uoque prBesuuienfibns in locis eisdem luisfra talifer aniniadversionedamnafis in vifa vel in niorfe,
nisi

dictorum locoruni liahifationem abjurent,

Henricus
vel gestu

ce|iit,

captosiiue jussit in Capitolio pri-

sacrainenla Ecclesiastica non pra;slentur. Efiam

sonari. Quibus inipsoca|)tioiiis initio nullam

motu

jura dicfarum ELclesiasticariim

Ecclesiis,

formam
:

tuibalionis, aut alicujus asperi-

tatis ostendit

iino pra;concepl;e contra eosfraudis

verborum sagacitcr tenii'eral)at vipropter hujusmodi captorum rus detentionem tam snbito, seditiosus contra eum
patula lenitate
:

aliis assignentur prout dioecesani locorum, vel alii, ad (juos s[iecfaverit, duxerinf ordinandnm. Dicfos aufem sacrilegos, ef generalileromnes, qiiiad haec

et merito, ne

dedenint opem, operam, consilium, vel favorem, denunfiamus e.xcommunicafionis sententiae subjacere; ac nibilominus excommunicainuset auatheTom.
II.

'

Lib. Cens. Ms. Valic. archiv. pag. 224.

'

S.

Anton. lu. par. Ep. CDV.

Ep. CDSLI.

tit.

XX.

c. 8.

CLEMENTIS
matizamus eosdem,
pceiias exiigperat,
etc.

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1267.
Regi Castellae e
electo.

197
Legionis in

Graviores alias in ipsos

Romanorum

coriimque posteros ad quartam

lilis

regem

prot;ciiieni Ecclesiaslicis hoiioribus ac sacerdoliis

de imperio cnm conlroversa; Instruinenta, qua; Alfonsus Ricl)artlo Silvensu'pifCo|io ad ilisce|itandain coraiii Clemcnte
riiulclat.

Ul vero ob amissa

Licel nos assidue grandium negoliorum multitudo circuiiistrepal; licetsollicilndiiies v;iria;

peclus

noslriiin

(juasi

laniiliariler

incursantes
(|u;e

ipsarnmqiie jugis anxietas ad expeiiieiubi

im-

causam

tradiderat, peremplorius dies conslilutus

minent,
pellent;

officii noslri

dibilum
lainen

inullipliciler inler-

extralientlus fiierit, posfea dicetur.

expeditionem

ncgolii,

quod de
prose-

21. Invexit

diuturnum

illud

interregnum gra-

regimine

tractatiir imiieiii, ejus et illud

exif;il;

viora inala

luc eniiu iiiodo

fnriis

in llalia Etruria, ut

quentiuni qiialitas co instaiilius

tanlo velieineiilius

ad illani

vidimus, Gibelliiiorum
Insubria eliam
sangiiiiie volutabaliir.

laniabatur, veruui
fiirore in

angimur,

taiito

ainplius aiixiafere

eodem corrcpta
iii

suorum
aiino
ita

mur, quanto

gravius intendilur uiiiverso

Cujus pioviiKi;e infeiicem

iilteris lioc

slaium sanctissimus Pontifcx

VIII
id.

populo (.hiisliano in ipsiiis dilatione peiiculurn, quantO(|ue majora exejiisdcm iiiiperii ordinaliune
ceieri

Julii
'

in

aicliiep.

Ravennatem

dalis

commoda

sperareinus. Attendiinus

siqiii-

describit

Ab

oliiu sparso pestiferi seiniiie ge-

neris in agro
ilio

p.irtium Lonibanli;c, succievit tx

dem, iino |);ilpaimis (iuotidi(! iiinumera et immensa iliscriinina, (|iia; le ac cliarissiiuo iii Cbristo
filio

messis odibilis, fructus amariludinis cum doloris iiniiiensitate producens. De statu uiimiiue
a;mulii|ue
pacis,

noslro Ricliardoin Roinanoriiin regein electo

jiis

asserentibus,

vobis in ipso iinpeiiu perclectio-

SalaiiiE, turbatoiis (|uielis,

pro-

nes vanas acquisituiu ejiisdem imperii fluctiiatio

iiigcrit, (liim iiuitri EcclesiaEiinperialis (lefunsionis

gredienles
angusliis,

dmlum
et

iii

illa

regione

viri saiigiiiniiiu

]ieslilentes, lotaiii

terram inniiineris nplcverunt variis discriminibus sutijccerunt;

CBElerls
posilis

tam indigenis quam

incolis longo teinpore

earuni(leiii paitiuin
iii

suirragium ex luijiismoili fluclualione siibtraliitiir; et ab ipsius persecutoribiis, noii sinc tidci Clirislianae discrimine, in ipsaiii securius insultatiir
:

excidium

et rui-

diiin

injuriose

ipsius juia impcrii

viuleiiti

nam, mullis
emptis,
aliis

a Dei

et

Ecclesiae Roin.

devutioiie

diripiunl, et cjus subditis se injuriis inipelenlibus

sublractis, quiim plnribus

in

sub

hostili

clade per-

mutuis,
per
iis

et libere (lebacchaiitibus in

seipsos, su-

exilium

tradilis;

nonniillis, qui

solitum

sa;ciilaris

jndicii

rcmedium non

solebanl florere divitiis operlis pallio paupertatis;

bellicus ibidein furor invaluit, armavit iin[)ietas

habetiir.

23. Haec,

fili

charissime, aiiaque non faciie

i[isius

patrem iu lilium, lilium in patrem et frater proxiuio non pepercit, veluli siiij;ulisiii ca'de propria concitalis, etc. Subjicit ut Fndericus, Cuniadus et Wanfredus, (|uosa;ieriia;malediclionis aliiiiinos
;

coniuimeranda pericnln, {\n^

ti|ilicatione

impcrii tamiius

diu dilala provisio subininislrat, insl mli

sollicitant,
et

mulin-

mentem nostram
infcstaiit,

stantia fre(]ucntis sollicitationis

ut

ad

vocat, eas civiles discoidias nuigis ac iiiagis ;iuxerint, atlriveriiil(|ue Insubiiain.

ex|icdieiidiiiii fiiialitcret celeiilerdichiiii

pleiiis stiidiis

negotium
iii

Ad

ha;c vero lol-

inlendamus. Niiper
nobis termino pro
filio

utiiiiie

prae-

lenda mala,

el

Gibeilinos

Ecclesiae conciliaiulos
et

fixo ad lioc a

mcmorato
aliis

electo

archiepiscopus Raveniias in Insubria, Liguria

Richardo dilecto
et

nobili
el

viro Henrico ijisius

Daimatia ieg;itus creatus est

22.
sice

'.

Richardi piiniogenito,

quibusdam
pro
te

nuntiis
filio

Ciemens diutnrnce de imperio co7iiraverde/iniendce inlenlus. Vcterem pra;terea de

prucuratoribus

siiis;

vero dilecto

imperio
definire,

controvcrsiain

statuit

Lleinens judicio

magistro Rodulpho de Podio Bonizi coinparenlibus curam nubis cum varia iiiisscnt liiiic inde |)ropo;

atque eltclis ante

pra^lixerat dieni

ad

sita

tam

iii

faclo consistenlia,
pra;lati

quam

in jure;
elecli

tan-

experiendum judicio. Et sane Richardus Henri-

dem

iirocuratoribiis

Ricliardi

ad

cum

filiuni

majoreui

n;ilu

in^truiiienlis omiiiluis

fundandam

intentionein

suam

varia exbibentibus

ad probandaiu suae causa; aquitalem muiiituin miserat Alfonsus vero Rodulplio parles suas defendendas deniaiidaral; qui tameii inillis iiistriimeiitis, sed nudis laiitum verbis illnstrem esse
:

muiiimeiita, et allcgantibus,

diclum inagistrum Radiilplium, seu aliiim pro parle tua noii esse ad impedicndam petitionem ipsorum aliijuatenus adconstaret, ulpote

causee
tnlit

siiai

juttitiam contendebat

quod gravius

miltcndum; cuni de tuo nequaquam interesse cum idem magister solis assertionibiis nudis iiisisteret, nec ad

feslo Oitiniuiii

Clemens, at(]ue alio praifixo die, iiiiniruiii Saucluruin, Alfoiisuiii imprudenti;!;

asserebal, liltcras, vel aliiul

probanda, quae cxhiberct; sa;|)efatus

perstrinxil

% atque argumenta sua) causa; iii;-lrumentis autlienticis coiilirmata deiiromere jussit ad audiendos vero t(_sles Francofurliim in Geriiia:

a nobis

magisler rcplicans, (|uod f.irma citalionis emissae i|isuii) tuo nomine ad probaiidum tunc
aliqnid
noii

tcm|)oris
alias

arciabat;

pnesertim

cum

nia, in Gailiis Parisios,

iu

llalia

Bononiam,

iu

tempore

ieiicis

Hispania Burgos designavit.

[iraedcccssoris iioslri

recordalionis Alexandri papa; de jure luo, (|uud etiam asse-

rebat e?se iiotorium, per decrclnm electiunis tuae

'

Lib. ni. Ep. LVi.

lit.

Ep. Lvn.

'

Ep. cur. IV.

el

Cod.

ac aiias diversas

Vall. sig.

C. nuiu. 49. pig. 81.

lilteras, ut dicebat, facta fuerit plena fides; nihiiumiuus iiobis mandaiitibus, ul

198
diceret,
dijiil
si

CLEMENXrS IV ANNUS
vellet

3.

ab

CHRISTI 1267.
iit

se assertiones suas,

amplius de dicto tiio jure docere, super quibus etiam arliIli-

ipslus oratoribus,
tur,

imperii diademate cingere-

advers.iriis olijectiini essei,

;

culos cerlos exliibuit, in Aleuianuia, Francia,

spania ei
llalia
,

juri

pctilionem

ac per saltum

non congruam promotum iri, si

necnon

in

nostra
et

cuna
lali

pro-

baturum
24.
n

infra

dilationes,

tanto

negolio

non lecepta Colonia; corona, a Ponlilice ea foret redimiius quaii(|iiain enim liiijus argumenli vim
:

congruentes.

(jiis

orator(S elidcre
tanicii

aiiis

rationibiis nitebantur,
a?quitati

Nos autem

licet

luirati

fiieriniiis,

te

opportunum
pcremptorium
26.
3

atque

congruum

tanfa? discrelionis i)riiicipem ad

tam ardiiuiu ne-

fuisse, aliani viani

dirimendaecausaB inire, ac diem

filio

gofium
jure

super nullam probalionis s|ieciem exhibentem, niliiomiiiiis tamcn iii palerna dulcedine tibi detiio

nuiitiuiii ^ic luide rnisisse, videlicct

siatuere.
illustri

Cliarissimo in Christo

regi

Castelloi et Lcgionis in

regem Romauorum

electo.

ferre volenles, articulos praidictos,

(jiios jiars

necnon etalios

altera similiter obtiilit, (iiiximus admitlibi

Quanlo divina; gratiae polioribus donis abundas, quanio regnis pluribiis prajsidens locum

leiidos;

lam

(juam

piiii

cidem primum diem

obtines cclsiorem
Ienti;r,

tanlo plus tuie convenit excel-

festum Annunliationis B. Viiginis, primo veiiturum, terminum peiemptoriiim de liatrum

post

quae assiimit negotia ea circuinspectione

ni;itiiiit;iie

disculere, ca
icai,
nil

librare, nt

iiiliil

in

eis la-

nostioruin consilio pricflgeiites

tinget,

iii

quo cuiudictis

promineat, quod jiistitiam non redoleat,

leslium, quos super eisdem ariiculis produci conet

omnibus

aliis

actis,

ralioiiibus,

munijier

inenlis ct juribus vos

Apostolico conspecliii
iira^senlitis.

procuratores iiloneos

Nos enim ex

tnnc sive liujusmodi piociiralores miseiilis, sive non sive probandrr inlcnlionis vcFtne dederilis
;

quod exactani non sapiat gravitiitcm. Sane duduin regem Romanorum elcclus, a felicis recordationis Uibano papa prajdcccssore iiostro pctisti, quod et ab ejus, ut dicilur, pra?decessoribiis petieras, ad coronam imperii te vocari ei procuratoie iuo peliiionein eanidem corain nobis semel,
in
:

operam, sive id forsan omisditis cuin noiimus fieri pnrdictum negotiuni in graiidem totius orbis pcrniciem, immorlale; ad ipsiiis cxpedi;
,

et

ilerum

rcfi icanle, fuii

ex adverso propositum,

(]uod

persallum promovcri volebas, qui nondum

recepta (ab arcliiepiscofio) Colonioe regiii

Romanoimpe-

iione

11

tinaliter,

|>iout siiadebit

juslitin,

el

ex-

riim corona, rc(|uirebas [iropere vcnerandi

rii

pediie videbiinus, divina favente clemenlia proce-

denuis.

diadema. Licct aiiicm, ad objccliimem liiijusmoili, ut de aliis taceainus, responsum mulliplicifer iui dedcrint sa|)ienles

Ne autem ralione prodiicendoruin te23. stium vobis detiir de ca-tero pelcndae nltcrioris
diiationis occasio
;

vcrilas ci facli pluralilas

viain

volumus, quod
in
Ilalia

in

Alemannia
in Hispa-

nos tameii, quos juris non latebant, |ier aliam diverlimus, uique tnnc melius consuleremus
;

aptid Fraiikcncford, in Francia Parisiis,

nia

in

civilate

Biirgensi,

Bononia?, et
illis,

hujusiimdi negotio, pront decuit ordinato, praefiximus terminum pcremptorium, qiio tuus vel
advcrsarii tul
pivTseiifarent, interim
tis

niliilominus in pr;rdicta curia nostra coram

qiios ad

boc duxerimiis dcpulandos in vigilia festi Omniiim Sinclorum primo venluri, queiu peremptorium termiiiiiin, (iit) ex tunc produclio teslium
liinc

procuratores se nostro conspcctui diebus el tcrminis assigna-

suos arlicuios probaturi. Veriim

cliarilatis, qiia te,

nrgeute nos
diiigimus ex

stimnlo
afreitu,
iiuin
te

Dco

tcsie,

inde

incipial,

assignainus
jiirare

lam

tii,

quani

dilccluin filiuni B, de Mapliazan c;ipelia-

pars allera ad iiroduccndos iestcs, (pios piodiicere

volnerilis, ei

videndum
Vileiliii

quos produci conMaii .

ei noslra; conscium voluiilalis ad duximiis transmillendum, in cujus ore verba

niislriim,

tingei, studealis per prociiratores idoneos coinpa-

noftra

secrcla

posuimiis,

qiiffi

tibi

refcret viva
iii

rere.

Daliim

Vii

id.

Quas

(tiaiii

voce. Daluiii Vilcrbii non. Juiiii aniio

27.
sibi

mutalis laiiiummodo congruis verbis, ad Ricbardum niisit ', cui prorogala! ad dirimendam
litleras,

vero regi, brevem terminum in tanla causa pracfixum, subjecit Pontifex,

Querenli

'

caiisam dici rationem icddidil, Alfonsum iiimirum

procuraloreiii sine Iiit-lrumeiitis
litis siiae

misisse.

Cum
lia,
iis

vero diclae civitates in

Hi>pania,

d rmania,
*,

Italia,

Gal-

(lesigiiala; esseiil,

ubi iestes, qui in

non debere, si iiigeiiiia discrimina, (|ua! ex inter regno emergerent, ac grassarentur, regia meiite agitarci. Nec dissimulavii ipsi Ricbarduin polioribiis juiibus ad imperium niti;
vidcri

brevem

regnis verSMliantur, aiidiri

possent

Clemens
icsliiim

(juippe qui a Coloniensi arcbiepiscopo A(|iiisgrani

argeiiiea coioiia fiiissei vcteri inslitulo redimiius
:

Riiymundiim Burgos
dicla in

proficisci jussit
:

iii

Hispania excipcret

at(|ue aliis simiieiii

ac pari exemplo olim Innoccnlium

rici

111

post

Hen-

provinciam in aliis locis contulit ^ De termino vero peremplorio constiluio, aliae ad Alfoiisum
exlant littcnE
',

VI

obituin

Philippo ct Othoiie discordibus

quibus

sigiiificai,

rem

iia

decre-

tam
esset,

se
luiii

fuisse,

tnm quod jiistilim consentanea quod petenlibus ab Apostolica Sede

ea inaxime de causa Oiboiicm masse regein Romaiioriim, quod Aquisgrani insignibus ngiis a Cidoniensi fiiisset exornalus,
siiffragiis electis,

confii

ac plura e Regesto Iiinocentii testimonia

psit

dcprom-

\
II.

'

Lib.
'

111.

Ep. cur. x.

F.p.

.xii.

Kp. xiii, xiv, xv, xvi.

'

TOID.

II.

Ep. CCCXXXI.

Tom.

Ep. cccxxxvii.

Ep. cccxxxix.

CLEMENXrS IV ANNUS
28. Chnrissimo in Cliristo
filio

3.

CHRISTI 1267.
siio

199
non
erat. jttre

C;isleilac

vt

siensem arcliiepico[ium
vaiuliis, cnjits
i|)S(!

pri-

Legionis

in

rcgetn Rotiinnoruni cleilo.

volis princi|iiim,

jurisdictiunis miiiime siibjacepoiilificali

Posl cliinB nicmori.e Henrici quoiidiim Hocoriini

bat

i[ise

matnrikile

ncglecta

lu^c

mfinornm impcialoris decessum

ad
noliilem virum
Pliili|iiiuni

(jiios elcclio |ierliiu'bat, divi-is, finid.un

considerans, qnod debebat; nobilem virum Pliilipptim diiccm Sitevia; in rcgcin teinere coroiiavit, ctc. Petitioni

peraloris fralrem

fiiicem

quondani ejusdein iniSnevi.T alii Ollioncm

;

vero cjusdem
ideiii
iioliis

Pliili|i|ii

[lorrectaj

[icr electores ipsius sic

jiraidecessor resiion-

quiiiidam fiiinm
refies
iii

11.

dncis Saxonia,'

iii

Rdmanonim

dil

Litler;e, {\\\x

fnertitil

cx (larle i|no-

magna

discordia et

peiidilosa noniina-

runl
et in
;

qnornin uterque
diveisis tani
et

se IVcil in

i(gem adveisis
nnntios a
felicis

riimdam vcslrtim (ler (lilecttim Placcntinnm nn[ier oldala;, ctc.

autein impeiialis corona
sit

liliiim P. juiiicem

El infra

((

Ctiin

locis,

(luain lem|ioril)iis coro-

Kdinauo
iii
|ii

Ponlilice

nari

amlio per suos

soli iiiiies

coticedenda,
[lost in

et rccle

piiuselccto

incipeiri, el

recordalionis Innocentio IV

(11!) |ia|ia

pricdecessore
(|Uic-

regeni legitime coionato, talem secunduin

nostro petierunt imperii

(iiadeii a.

Uin igitnr

anlii|uani et

approbatam consu(
qiue ad

tuditieiii
:

libenter
et
lii

stione |)enileiile, et ntro(|ue

non solum

jiiribus,
;

ad coionam susci|iiendiiiii vocabimiis

de

sed et viribus coiilra alterum confligcnte

golio,

ideni

more

(lerfectis,

coronationem

priiicipis

pra?dece3sor nosler mnlta scii|)sil snper dicto nesicut lioiiio qni

exigitntt^ir,

eam
.
ila

sibi, fivi^ntt;

Doinino, solemniler
Coloniciisi

inulta lcgerat et siiorum

contcremus
cliic|iiscopo

Idem

loiioccnlitis
:

ar-

praidecessorum scripta revolverat, miiltorumque snfrultus fuerat in bac pr.ite consilio sapienltim. Exijuibus ali(|ua,qua) cx tjiisRegcstis collcj;imiis,
tibi

Ex uno eodetiKjne negiitio te iioliis et iios tibi credimns obligatos . Et infra Ciim A[iostolica Sedes illum imperalorem
scribit

duximus Iransmitlenda, ut ex

eis instriictus
;

debeat corotiare,
giin, elc.
30.

([ui

rite

fuerit coronatus in re-

pleiiius, reclius tua;

liter

consulas celsiUidini

et lide-

ponderes, quid circa im|ieiiuni pclere pos^is

facli

Idem univcrsis
[it'iiici(iibus

laiii

Ecclesiaslicis, (|uani

aut debeas, jnris et

parilcr igiiorantia

rele-

sa;cularibus

Alemanniaj.
ad
:

Onanlum
Et
iiifra
:

gata. Cuni enim esset aller ex

diclis noliilibtis,

ex inqicrii divisione dis^icndiuin, etc.

Odo
gratii

scilicel,
;

Coloiiiensi

arcliie[)iscopo

Aquisalio

Cuin

el

negolium

inijierii

nos [ninciiialiler
[irincipalilcr (|uifiiit

alter vero, Pliilipiius videlieet, in loco

et nnaliter pcrtinere

noscalur

per Tarantasiensem

arcliiepiscopuin

coronatus

dein, qiiia per

Romaiiam Ecclesiam

a Gr.xcia
:

idem Innocentius super diversis arliculis, iiegolium contingentibus, nunc res[iondens scribentil)us, nunc eosdem praeveniens, nuiltas decenles E|)istolas edidit, tam facti certitudine quam juris tirniitate vallatas. Unde archiepisco[)is, e[)isco|)is
et aliis

pro ipsius s|iecialiter defensione translatiint

liter

tina-

aulem, qnoniam, clsi tib alui rcgni coronam recipiat, a nobis lamen coronam iiii[ierii rcci(iit imperator . Qualiter autein Olhonis coronatio facta fnerit Aquisgrani, idcm Iiinoccnlins scribit
arcliiepisco|io Moguntineiisi, eidein(|ue Sabinensi

Ecclesiarum

prajlatis,

polestatibtis,

consu-

libus et recloribus, marchionibus et comilibus, et

aiiis

episcopo, sic diccns

ApostolicaB

Solidati in devotione Sedis

elc.

nobilibus LombardicC sic scribit

29.

fidcs tua,

Et infra

Noveris

Novit scrutator reiitim et cordium Dominus Jesus Christus, etc. Et infra Postquam
:

ergo, inio

jam

nosli, ([uod

post Hcnrici

im[)eratoris decessum, vota se

ruiit,
ita

tjuondam principum diviseHciirici

Plii-

a nobis unctio, consecratio, coroiiatio iiostnlantiir,

sicul utia(jue pars a nobis sa'[iius jiostulavil, clc.

quod quidam coruin Oihonem

diicis Saxonia' filium; (inidaui

(juondam
:

vero

Et in eisdem
debuit),

litteris

de

Pliili|i|)o

sic

lo([uilur

li[)(ium

quondam
in

fratrcm

dicti llcnrici inqieratoris

Prajterea idein

dux ncc
et

ulii

debiiit,

(nec a (|uo
:

nommarutit

regein. Venerabilis

antem
alit

fiater

coronam

unctionem

acce[)it

memora-

noster Coioniensis arcliie[iiscopus, et

qui no-

tus vero rex, (Olho scilicet), et ubi debiiit, videlicel Afjnisgrani, et a qiio debuit scilicet a venerabili fiatie

nostro Coloiiiensi arcbitqdscopo, recc[)it

minatione pncdicti Othonis favorem prastiteraiit et assensum, congregato exercilu obscderunt [laritcr Aqnisgiannm ctcocapto, (ira^liclo Ollione
;

iitrum([ue .

Quod aulem ad Colonicnsem

arclii-

in sede [losilo angnstali, dictns archiepiscojius re-

e|iiscopiim lioc pertincal, ideni scribit Trevirensi

arcliii()isco|io in liiinc

gni

coronam imposuit,
.

modttm :Ctim

veiierabilis

debet pertincre
iiius

sicut ad qisum de jtire Mnlta qiiidcm, et alia suini [loha.'c

frater iioster Taranlasiensis aicliic[)iscoiiiis (|nid-

terant de Rcgesto, sed

sullicere posse credi-

quul
iii

fieri

sibi

nollel, aliis noti

et

debutt irrogare,

ad tuuni,

et [iriideiititiii

tuoruin consilia diricxilus

mirum

satis

ductmus
alleiiiis

mcssem

moleslum, qnod falcem niillere non ex(iavit, el silii

Et
itifra
:

geiida. Ttia vero sublimilas sic delibcret, ut iindi-

que ciicumspii iens rcruin

fidelilcr mettattir
sic dis[)onere
:

priidintcr

et

alieimin lemeritale [iroptia usurpare .

cnm

dilalum Uuintni negoliuin

(ler

Cutn enim (lubiuin noii exislat, coronalioni regtim Alenianiiorum ad vencrabilem fiMttem Co-

intendamiis, ut

nos, vel per suc(lossit

cessores noslros in tcrmino (irtcslituto fiiicm

ioiiienseni arcliieiiisco[inin (lertincre; nec ipse deliquerit,

acciperc Ueo gralum, el necessaiiuin

toii

niuiido.

cuin

si

quare merueiit sua digiiilate [irivari ; eliam deliquisset, per eumdem Taranta-

Dat. Vilerbii

XV

kal. Julii

anno

iii

31. Victoria de Sarracenis.

Optabat san-

200
ctissimiis

CLEMEXXrS IV ANNUS
Ponlifex

3.

CHRISTI 1267.
'

ab affecfando iniperio diMincere, cum ea etiam ile cuusa rex domandis Sarincenis vacare omnino non posset. Inter cneleros vero, (|ui cruce conlra SarraciMios se insii^niere, nrcliie|)isco|iusTiilelaiuis a Clemente injieiililiiis laii.libus ilecoraUis est '; ati|ue ii, qui

Alfonsum

Parlae ex Iriuniphalis Sarracenis ab Alfonso

glorip
tiite

coininiinie.ibat rex Araf;oiium, cujus virc.i|)lam

:

Mniciim
irrelitiis

vidiinus, sed longe pietatis

laude eral infcrior

ribns
iii

Berengariic cnim foedis

amota-

flagilio

volulabatnr
Ponlifici

urebat

men eum
piditas
:

repar.indie
at(|iie
-

TerrajSanclac religiosa cudelerenti

,

suh ejus signis mererentur, mullis

diil_ucntiisi|iie

piivilegiis inid.

obsequinm
non

ilonali

i|ua

de re V

Jnlias ad

rescripsit

gravissin.e Pontifex sanclissimus, Cru-

datc litlera'. Nec ila mullo [lost Alfoiisiis rcgem Granalae proiiilorem felicissime perilonuiit, atque in spem maximam vefLreaJae de aliis barbaris cerlissimae viclorisD evectus est, cui Clemens iisdem lilteris, qnarnm paulo ante nuntionem
ilisnm
feciinus, taiiU parli liiiimphi

cifixiim

cjiis

obsequiis

egere

qui
:

ipsum
atque

itcruin in perversa conscientia crucifigeret

horlaliis est, utse a nefariisam|)lexibusdivellerel;

ni faceret, Crucifixi

gratitm iion pcsse colligere

ac

si

perslaret in crimine,

censurarnm terrorem
filio

gloriam
in

esl gratula-

incussit.

tus

De

tnis successibus

omnibus
:

et

per

Cliarissimo in Christo
iUustri.

Jacobo regi Araalia

onuiia gratulantes, etc.

slabilis

Et infra

inlimare curasli qiialiler,

ille

Quia nubis auctore Domino, detea

gonum

a Tiiae serenilalis lilteras

recepimus inter

prodilor,

ille

sululolus inimicus,

rex

continentcs, oiiod

ad transfretandum in Terrae-

Granalai
niisit

suam ceivicem

ferreain tiio

imprrio, et sjieratur

tandem subquod reliquix barbaroca_'li,

Sancte siibsidiiim [iro vindicanda Ciiicifixi injnria te dispoiicie prononebas . Sollicitalum fiiisse Ja-

rum
tur.

rebellium iu brevi
BiiHiiicanuis igiUir

siniile facere comiiellan-

cobum regem
expcdilionem
cliro

a Tartaroruin Chaini cratoribus,

iit

Deum

qui luo \.u-

Syriacuii pro
susciperct;

reciiiierando

sepul-

dabili minislerio Ecilesiam conleril, fidei

[tdrlibus
,

suam

respiciens, bella

Doiiiinico

ac

tum

ipsiim,
illi

lum

compiimit adversarios in Hispaniaj ad tam beiievolic favorem viclorire

,

Palicologum Grircoriim imiieralorem

pnllicilos, refeit Surita
'
:

;iuxilia

Qnod

pirtes

iilias

cum

in ocnlis acce|ilum

fucrit,

ex-

recepcrinuis. scire tamen

le

licct ciim gaudio volnmus, quod illius

tensiirus, ctc. Datuiu VilLibii

kulend.

Novemb.
etiam

obseijuiiim Crncifixus non recipil, qui incestuoso

contiib rnio se conimaciilans, in

anno
gloria

iii

seipsum iterura

32. i\ec

aiinorum modo, sed

Alloiisus
;

iiietUis

criicifigil.
sic

tlor(!l)at

poscentique lipsana, Clc-

et
et

Ideoqne serenitatem tuam, sicut alias, iiunc ilerato familiariter rogamus, iiione-

meus
tifex

ejus dcsiiieria reliyioso preliosissiiiioque

'.

mu-

nuis

horlamur

altente

qiialenus nobilein

mu-

nere ciimulavit

Siiiiile

augustuni donuin Fon-

ad abbalem S.

iilgidii,

nimirum brachium
*.

lierem Bcregariam.quam in carnale commercium, non absque nota incestus, etsalutis tiiae discrimine
admisisti, a le prorsus abjicias;

S. Georgii mariyiis transmisit

reli(|uiis inenlio
litteris
'

Cumque

de sacris

ne

ei ulterius

co-

incidcril

addemiis ex Clemeiitis
Monlis-Majoris
S.

pnla miscearis carnali

aliler eniin

comiilacere

ad abbalem monasterii
dicrcesis,

non
si

poleris Grucifixo, nec injurias ejus redimere,

ejiis

Arelateiifis

saerum corpus

Antonii
ejiis

ab

coiulilum esse in Ecclesia, quae in oppido

niinis erecta est,

no-

antem

scire te

injunis ipse nolueris abstiiiere. Insuiier volumus, nisi nostris monilis ac-

quo populi concurrere, ac matacti

xime sacro igne

vero
infelici

conflnere consneverunt

id

nostro sa;culo sanclorum osores llu-

gonoti impie exussere. Sed ad Alfonsum, a qno

nos te ad dimittendum eamdem per censuram Ecclcsiaslicam compulsuros. Dat. Viterb. XVII kal. Februani anno ii. Tulit iniquiore animo Ponlificias objurgationes Jacobns atque
quieveris,
,

aberal oralio, redeaiuus. Flagitaveral, ut episcopalis sedes

ex Sidona,
Crucis
:

quam

anle Sarracenis eriinsulae

GaditLinae

illorum inslar, qui sua a niedico altreclari vulnera pati iion possunt, querelas eEfundit. Cui Clcmens
Apostolica constanlia rescripsit
rate
*,

Iiuerat,

iii

S.

Ecclesiam

desineret scele-

trausferrelur
Abuleiisi

quamvis enim Urb.iuus episcopo

uon fuerat, quod Hispalensis archi-

vivere ac lascivire,

nec ferret graviler se

eam provinciam demandasset, perdncta

res ad exiluin

paterno ainore corripi. 34. De AnglicB rcgno curce.

Hoc ipso anno,

episcopus suaoi Ecclesiam ex eo gravari opi^oneret, contenderetque illam insulam suaa dioecLseos

quo Hispania compressis Granalensibus Sarracenis tiiumph ivit, Anglia etiam ex iinmensis calamitatibus,
tnlil.

terminis
junxil

conlineri.

Clemens
jiia

igilur Conchtiisi el
lei

Cordubenii episcopis disculiendae

',

inunus

in-

qiiibns tot annis iiiei>a jacueral, caput exAntLVjuam tanien pax oplatis^imu addueere-

ac tanti regis

desideiia perficere atnite-

tur, a

Gilberto GloveriiiiB couiite

est
;

que Hispaleiisem ad coiicordiam reducere

reiitur.

batum

is

eniin,

dum

nonnihil turHcnricus perduelles

Remesiae edoiiiarel,

in>igiii

prudilione Londinuin

33. Poiitificis

ad Jacobim Aragonium litteroi.

quusi regiauxilium laturus ingressus, occupavit' nimiruin Ollobono card. qui in arce ac legato
,

'Lib.

III.

Ep. Lxis.

Tom. u. Ep. r.ccLXxxix.

'

post Ep. cccxx.Mi. et Ep.

Ep. ic.

cccsvi.

Ep. cccxciv.

= ibiJ.

Lib.

m.

.\n.

'

Ep. xxvi.

c. 74.

I2CC.

'-

Tom. u. Ep. ccxcii.

' Libell.

Cleuj. pag. u3.

Surit.

I.

iii.

annal.

We.-t. Flor. Hist. au. 1267.

CLEMENTIS IV ANNUS
Londinensi habilabat, ut eain dederet, edixil. At
is

3.

CHRISTI

\'2C,7.

201

Nec Gilbertus modo Gloverniae comcs, verum

Leolimis Walli;c princeps
civili

etiani

comitein ad officiiim frustra addiicore conatiis, perturbatores regiii aiuilliemate deviiixit, Londiet

eo bello irretitus

Ottoboni cardinalis opera ariiia ibjecit, alqui; regi

num

contigua loca interdicto subjecil, atque ad

se cnmparavit.
niillibiis

Henrico conciliatus
gli.i

est.

Ob rem bene gestam

rescripsit'
tiiis
:

Cle-

defendendam contra hostem arcem

IntereaEduardustriginta
cinctus
,

meiis legato suo est gratulatus, et composita An-

armaloriim suc:

Romaiii veiiire
salis

ciipieiiti

Labo-

patri suppetius laturus advolavit

crc-

rasti

diu, et te

scenteque in die< exercitu regio, ac Londinum accedente, perduelles in regis obs^quia procubuere. Cujus concordia;
ingenti hetitia perfudil:
viter
a

honestavit et

Dominus iii liumano judicio jam

laboribus
niobilitas,

coiiiplevit eos-

deni
qiiac

iiisi

forsitan Aiiglicana; gentis

felix

iiuiitius

Pontificem
',

timelur, iterato surgat in scandala solita levi-

Perlato , inquit

no-

tate n.
utilis

Tiim, (|iiamvis ejus praesenlia Aiiglia; pervideretur, concessit,

quod

pielatis

oculo regem, regnum, Cfeteros-

ut

in

Ilispaniam

ad

que

pracdiclos piiis et misuricors

Uominus

ex alto

lustrandiim S. Jacobi tciiipluin [icregiinaretur.

35. Archiepiscopiis

respiciens, post confragosa; nubila tempestalis se-

Xarbonensis de
iiniver^;e

hcereii ac-

renitateni

illis

optalae tranquillitatis indulsit, tanto

in

cusatus apologeticnm libelliim mitlit Ponli/ici.

Diini

magis exinde gaudemus

Domino, taiitoqne
et

li-

optime

ailiiiinistiaiid;B

Ecclesiac

bentius ad ejus solidationem

coiiservationem

intendimus, etc. Quod ad pacis inilae cum Gloqui regiam majestatem gravisverniae comite redeiintem, ut diximus, sime Iseserat, attinel
, ;

Clemens operam dabat, sparsus illum nascentis haereseos rumor perculit, delatumque ipsi est, Narbonensem arcliieiiiscopum viro pr;eiiobiIi dixisse, Cliristi Doniiiii corjius non vere, sed velut
in signo

excepit Henricus, ac nonnullascautiones ab eo exegit,

tantummodo

in auguslissimo altaris Sa-

quo

lubricffi
:

litlei

hominem obsequio suo

inter

ad-

craineiilo contineri. Quae

fama gravissiino
antistili

Pontifi-

stringeret

atque

ita

eos

conventum

ut

cem

dolore, (|uo iiiagis

illi

amicitia erat

si quo alio opus forel, ad alligandain arbitrum constitiierent. At Clemens pricter decem iiiillium marcliarum argenti inulctam, quam ipsi imposuerat, si iterum comes bellum moveret, aliaque juramenta nuncu|iata, hffic o Cum super diversis excessibus, quos edixil * praefatus rex in regiam majestatem per dileclum filium nobilem virum Gilbertum comitem GlovernicB ac suos querebatur fuisse commissos; quosque eanidsm eis de clementiainnata remisit, inter eos sedata discordia securitatem ab eodeni comite peteret de guerra sibi in posterum iion movenda; idemque coines se siiper hoc securitatem prsestare paratum, per juramenta, litleras et fidejussores sub pcena decem millium marcharum argenti of-

Pontificem,

conjunctus, confodit. Ut tamen exquireret veritatein, litteras

ejus fidem

ad

eum
si

dedit^, quibus pnecepit, ut

talia

scriplis verbisque,

insana verba fudisset,

revocaret.

Venerabili fratri archiepiscopo Narbonensi.

Familiariter
tibi

scribiiiius,

illo

dunt;ixat

conscio, qui praesentem exaravit scripturam, ad

nostrum nuper pervenisse auditum, quod tu in cuidam magno viro tecuni de Sacramento altaris conferenti, dixisti corpus Doiiiiiii nostri Jesu Christi sanctissimum essentialiter in altari non esse, sed tantum siciit signatum
iiustra existens curia,
siib

signo

et haiic celebrein esse o|)inioiieiii Pari-

siis adjecisti.

Repsit auteni hic sermo latunter in-

tor aliquos divulgalus, et

iiiens,

ad nos i^ostremo perve-

ferret;

deinum idem

rex,

et

comes

se nostro ar-

scandalizavit
extitit

iios

plurimiim

iiec

facile

bitiio taliter

submiserunt, ut

si

nobis in prffidictum
vi-

nobis

credere

talia te

dixisse, (iu;c liaeresiin

modum

oblata securitas

uequaquam sulQciens

continent inanifestam,
gant veritati,
iii

et illius

Sacramenti derocaptivat, et suis

(leretur, liceret nobis infra instans festiim Purifi-

(luo

fides

eo negoliatur utilius,

cationis B. Virginis de alia providere . Ha;c vero

quo sensum superat, inteilectum

consulimus ut noii imponas sequunlur sed fatearis neas, quod comiiiiiniter
iiitati
,

a Pontifice pacis arbitro data Gloverniae comili, ad

illius

legibus subjicit rationem. Eapropter tuae frater-

adstringendam fidem, imperia

Tradut

non

plus

sapias

decem dies, postquani per dilectum filium nostrum Ottobonum S. Adriani diaconum card.
infra

oporteat

Parisiensibus,

(jiiae

(|uam non
san-

humiliter

et

firmiter te;

A. S. L. super hoc fuerit requisitus in nianibus

dilecti
filii

tenet Ecclesia

(]iiod

nobilis viri Henrici, primogeihti ejus-

cti
iiis

docent
et viiii

et prte iicant,

dem

Richardi in

Romanorum
;

regeni electi, cadioecesis, ipsius co-

sub s[)eciebus scilicet ()apost sacra verba, juxta ritum Ecclesiae

strum de Tanabruge Roffensis milis custodiendum expensis

A. regina; Anglitc illustri
conies, dilectae in Cliristo

ore sacerdolis [irolata, esse vere et realiler et essenlialiter cor(ius et

vei

filiam
filicE

suam
nostrae

sanguinem Domini
;

nostri Jesu

I)riinogenitam charissimae in Christo

;

Christi, licet localiter sit in caelo

et

si

forsan haid,

aut,
filiic

si

maluerit idein
filii

beres

meiiioriam, cui vel quibus asserueris

uxori dilecti

scri()to vel verlio

revoces, ne de te male sentiant,

te

Eduardi primogeniti dicti regis, ab eis in obsidem ob eamdem causam triennio tenendam, assignet, etc. Dat. Viterbii
III
iil.

qui male jiidicant de tain insigni mysterio

tire. Dat. Viterbii
.10.

sen-

kal.

Novemhr. anno

iii

o.

Jinuarii an.

iii

Exclamavit,

acce|)tis hisce litteris,

Narbo-

'

Lib.

III.

Ep. c.xxxviii.

Iliid.

'

Tom.

II.

Ep. CDi.

Ep. cccxci.

Akn.

ToMus XXII.

Ravn.

2G

202

CLEMENTIS

IV

ANNUS

3.

CHRISTl 1267.

nensis archiepiscopus, iraposilam sibi ab ininiicis

cratione verbi ca;Ieslis,

quod corpus

sit

consecrareflcit

teteriimam caluniniam

apologeticuin li: atque Clementem dedit', iu quo pluribus arbellum ad gumentis myslerii verilatem explicuit, corrobora\it, et

tum

sive caro Chrisli interiorem

hominem

siiiriliialitur, et

saginal.
lateat, jiater sancte,quod vos dubitamus, quod quatuor modis

37.

Non tamen

omnia sua

dicta censur;e

Romana;

Ecclesiae

scire nullaleiius

subjecit.

dicitur sumi. Prinio similitudine, ut species panis

et vini, et lioc iinproprie.

Ad papam.
a

Secundo materialis caro

Rem horrendam, summe

detestabilem, ha;-

Christi crucifixi et lanceata, qua; iuius de Virgine

resim manileste continentein )iroiirio motu sancta vestra paternitas suo devoto filio decenter scripsit, nos dixisse cuidam magno \iro, dum olim

suscepla est

et sic

projirie accipitur. Terlio ipsa

Ecclesia, vel ejiis unitas myslica. Quarto ipsa caro

Christi siiirilualis
bili

(nimirum
obvia)

iiou

corpoieo et

visi-

essemus

in

Uomana

curia, conlerendo
Parisiis

cum

eo-

dem, adjicientibus nobis

celebrem esse

modo sensibus Quam carnem qui inanducant

tatein carnis in

qua;

vere cibus est.

spiritualiter, veri-

opinionem, corpusCbristi non esse in altari, sed sicut signatum sub signo, prout rejisit postmodum latenter sermo (qui) ad vestram audientiam pervenit. Quod si memores essemus
essentialiler et vere

sanguine duuntur sumere, quia ipsam efficientiam, id est ipsam peccatorum remissioneni habent, pro qua sic oratur, cum diciPruficianl nobis, quiesumus, Ddiiiine, tua tur
:

nos

dixisse, aut forsan liugua labente dixissemus,

sacranienta,

quod continent, ul

cjuod
;

nunc spe

sludereinus revocare, (juod nequaquam cogilavinius nec os nostrum polluimus errore tanto, vel
:

gerimus, reruin verilate capiamus id est jiraidiclain etticientiain, et etiain verum corpus Christi,
(juod sic sumitur, et

ininore in

aliqua facultate testimonio Parisien-

quod

invisibile est in altari,

iii

siuin doctoruin.

Quod

si

quis vellet iu dicti

falsi

ut et dicit Augusliiius, visibiliter in ca;lo, quia

foriiia

impositione contra nos persistere, promptos nos

inveniet in
clissime,

buinana; sed

in altari invi^ibilitcr, scilitet

mortem

et in

vitam

ire. Sed, pater san-

in

narraverunt mibi iniqui fabulaliones

:

non ul lex vestra et nostra tenent iino verbuin iniquum constituerunt adversum me tam impudenter quam irreverenter , non parcentes
sed
Pontiticali,

quod sub speciebus panis et viiii operitur. Ubicunique in altari celebretur, integruin e^t, et non jier partes discerptum, ut iIU dixerunt, qui retro abierunt. Verus ergo Deus et
fornia huniana,

verus

homo

est in

hoc Sacramento, (juod

gratia et

est cor-

quam

forte desiderant, dignitali

sed

pus Cbrisli
stica

plenum

divina majestate,

in i>iaefati dicti insaniam stiinulali a Satana inci-

reruin veritatein et naturain in se contiuens,

consecratione panis in corpus et
subslantialiter

dernnt transcendentes, qui Dei virtutem juxta

mo-

myvinum m
verbi di-

duin naturaliuin reruin metientes, audacius ac

periculosius veritati contradixerunt, ut inagister

sanguinem

conversum
.

vi

viui, et sccreta

potestate creaturaiu

mutantis in
:

Lombardus

recitat in priucipio

decimae distinctio-

memoriaui Dominicae passionis

puli, ut signa!,iim

El infra

Nou

nis quarti sententiaruin, asserentes in altari

;

non

ut asseruerunt haeresis priinae falsi Christi disci-

esse corpus Christi, vel sanguinein nec substantiam panis et vini in subslanliam carnis et sanguinis converti
;

solum

iu signo, vel sub signo a

verilatis trainile et orthodoxa; fldei Catliolica; re-

sed
:

ita

Chiislum dixisse
dixit

Hoc

est

cedeutes per errorem.

38.

corpus meuin
thios
:

sicut

Apostolus ad Corin;

lU igilur fides babeat meritum, et non

et sanguinis,

Petra autem erat Christus

dixerunt

ibi

esset liorror carnis

nec ridiculuni a

esse corpus
ut

tantum

in a

solum in signo prima hicresis facta

:

Sacramento, id estin signo, nobis manducari. Et htEC

paganis

nec sub

humana

specie sumitur, sed suh

:

speciebus sacramentalibus panis et vini

dicit Hilariiis

unde

est in discipulis Christi dicen-

papa, quod non

est quantitas visibilis

lis

Nisi manducaveritis
;

iion habebitis vilain

sanguinem, eleniin dixerunt Durus e^t

et
:

carnem
?

hoc existimanda mysterio, sed sacramenti id est, non est ibi in

in
;

spiritualis virlus
illa

repra?senta-

hic senno. Quis

[lotest

audire

El abierunt retro,

tione, qu;e huinanis sensibus subjici valeat reproj-

instruente Christo illos

runt, et

duodecim qui reinanse-

sentari

vera tamen substantia, et quantitas cor-

dicente

Spiritus est qui vivificat, caro

poris Christi, et virtus Sacramenti spiritualis, videlicet uniens

dicit

spiritus et vita sunt

nou prodesl tiuidqiiam. Veiba qu,x' loquor vobis, quia sacramentum, quod
;

cum

Hugo de

S. Victore.

corpore mystico scilicet quod Sed de his hactenus ; quia

;

vobis coiiiinendavi, spiritualiter intellectum vivi Uoc est illud corpus, de hcabit vos . El iiifra
:

mysterium

fidei credi

salubriter potest, investigari

aiitem curiose salubriter

non

potest

Yoluntali

quo Eusebius
rus erat ab

ait

Hoc corpus assumptum ablatusideribus

:

ociilis, et illatiirus

necesse

ejnsatque potentiae salubre, atque mirabile hoc Sacramentum et super natnram penitus adscribendiim. Sed Deus hujus
fidentia;
filiis,

sacramentuin corfioris et sanguinis consecraret, et cominendaret nobis, ut coleretur jugiler per inysteriuin quod semel otlerebatur in prelium, forma dicla a Doinino conseerat, ut die Coeaa;
Ext. ibid pojl

sfficuli

operatur iu

illis dif-

qui non rationi voluntatem snbjiverba contra nos caUide cociunt iu sapientia nituntur, non veri, sed placiti rationein aptare
:

Ep

cdxlvi.

sectantes

ijuos iiiiqua voluntas,

non

intelligenti;c

, ;

CLEMENTIS IV ANNUS
veritas, incilat
:

3.

CHRISTI

\'2(]7.

203
quod non sumiTertinm (luod

(liim

ad fabnlosain calmnniam so
nicndaciter hypocrisiin
piclas,
,

piie
tiir

sed sigiiificative. Secundiiin

converlunt

loqncntes

corpoi-aliter, sed spiriliialiter.

quia in verbis coriini scientia, pnedicatur . El

(|iiam ainisit con:

aperitiir caduin, descenduiit Aiigeli, el species ra-

iiifra

Absit orgo,
fidci prn-

piiintur

iii

c.a^liim,
liicc

ct

ibi

fit

transsnbslantiatio.

patcr saiictissiinc, quod contra Dominic;B

Uiidc

Jube

perferri, etc.
iis

fessioneni, per vipcrco) doctriiKc frandiilentiam iii aliqno infidelitatis, antsacrorum ferineiitalidiii vel

40. Et licet super

apiid te delatns, in Sy-

nodo imblica
et

iii

Br(!mensi Eeclesia coiigiegal.i

respondereadsiiigiila re(|uisitus.
incipler

Satana)

aditum pandamiis

ul a sanctorum pa-

deuuini per

te

trum vesligio, at(]ue sanctti; matris Ecclesisc discedamus limitibns, et vestiis. IIjpc manus nostia riidi calanui conscriiisit per vestram suminam
prajemincntemque sapientiam corrigenda
in suis

se velle respondero negaverit, asserens se paraluin

Bdinanani
adire;
tii

ciiiiam

hoc

si

opiis

essel

sententiis aiit viubis. Sanctilatem vcstram conser-

lameu iion veriliis, quod tantam inagistri ejusdem approb.ire videreris infamiam, illam compi!Scerc, proul dcciiit, negligondo, non solnm
conlr.i
el

vet Dei Filius in longitudiiiem dierum. Aineii .

39.

eum

procedere
in

iii

ali(|iio

neglexisli

veruin

Ad

archiepiscopiim

Bremensem Epistola

postmodum
magister

tractasse

diccris,

nt

reciperetur

de errorifms circa Eucharistiam.

.Tain

cceperat

i(li!m

pr.Tfata Ecclesia in canoniciini

si ([1105
tiii

dscmon

afflare sceleratis

quem

diu ante

vesanum illum errorem, Berengariussparserat de quo fuse

;

et in fratreiii. Prcfecto

siiiit

lia?c

fidei

or-

thodoxaj contraria
specialiter
atteiidisses,
nisi

si

officii

card. Baronius in Annalibns snis agit'. Serpebat

ad ipsins
si

fidei

debitnm, quo te defensionem obligat,

iniliis,

etiam hac Ineresis

in

Germania

in Vallicellano

considerasses attentiiis, ipiod talia extiiiguantur

serpiint

enim Codice Ms. extat Epistola* objurgaloria, qua Pontifex Bremensem archiepiscopnm perstringit, eo crrore pestifcro imbutum Thidericum Bavarum Hamburgensem canonicum virus spargentem inerter ferre,

omnino
te,

in suis

lalius, pcriculosiiis (lilatanliir;

prociildubin pudenegligenti.a

ret

pr.xdicta siib

(lissimulationis

transivisse. Ideoqiie
niagistriini per

monemus,

qiiatenns eiiindein
et

censurasque

in

euin distringere, cogere-

ceiisuram Ecclesiasticam,

omni

que h.xresim palam evomere jubet.

o

qua
ris,

iioleris

(lislrietionc

Archieplscopo Breniensi.
lUe doctor et pradicator egregius, cujus

clero et populo in locis,

compellas; congregalis in quibus expedire videpraifatos

el et

ipsisque adstantibus et andientibus;

pra;dicatio

mundum

docuit universum, pr.Tsumsollicitus,

piiblicc detestari errores,

etiam alijurare,

ptuosam eorum audaciain refrenare

qui

aperte asserere ac pra^dicare conlrariiim sccun-

majestatis indigni et temerarii scrutatores, dignc

dum

ejusdem

fidei

veritatem. Alioqiiin, vel

si

for-

nimirum

gloria

opprimuntur, non plus sapere

;

quam

oportet sapere

sed sapere ad sobrietateni,

san post detestationem et pijedicationem liujiismodi, eiim in errores eosdem relabi contingeret,
ipsuni

salubri doclrina suggessit, ut juxta sapienlis elo-

caplum ad Sedem Apostolicam sub

ctc.

fida

quium quisque

sua; prudentirc

modum

ponat,

sic-

cuslodia destinare procures, pro meritis receptu-

que comedat ex melle iuveulo, (piod sufncit, nc iliud evomat saturatns. Sed (sane) sicut nuper fide

rum. Contradictorrs,
iis

Qnidqnid autem

siiiier
lit-

duxeris faciendum, nobis per tuas patentes

H.nec
iii

dignorum

relatione didicimus, magister Tliideri-

teras,

liarum seriem conlinentes, sludeas celeritcr

fiiere

cus Bavarus, Ecclesisc de

Hameburg

canonicus,
urii-

iiitimareB.

sanctissimi

Pontificis

ad

non ea quserens, quibus

liiatc

se ad

humililatem

proifocandam
stiidia.

seinine nefandissimain iiieresim

diat, patienliam servet, ac inores

suos in tranquil-

dispouat

sed

illa

scrutans potius, (luibiis

Qui dum Cuidonem tit. S. Laiirenlii in Lucina presbyterum cardinalem A. S. L. revoca'

loqnacior appareat, vel doclior hoininibns videatur; nonsobriesapit, sed nimi.-c vanitatis ebrietate desipieiis, cognitionis supernir scientiam, quo plus
innod.atis ausibus appetit, plus amittit,

vil

questusqiie

est,

inulta se de

feritate

atque

erroribus gentium Germani.TR ac Daiiia) acceiiisse. Ut vero Giiido etiam leg.ationem in Polonia gesserit,

ausus in-

rursuin paulo

iiiferiiis ag(!tiir.

frascriptos errores detestabiles praedicare publice,

M.

li.

Hedwifjem sanctis adscribit

et

encomiis

ac docere. Priinum videlicet, quod corpus Christi

celebrat Pontifex.

Addemns modo Poloniam

non

sit

in

sacramento

altaris,

nec vere, nec pro-

novo luniine collustratam, adscrifita solemni ritii a Cleinente hoc anno in sanctorum numerum Hedwige diicissa (t).
'

'

Baron.

iii

Annal.

an.

1004. nuni.

1050. num. 2. etc. nuni.

nuni. 49. pag. 102.

H.

elc.

7.
2

ari.

III33. nura.
bibl.

1. cl an.
lit.

Cod. Val.

sig.

C.

Tom. n. Fp.

cccxi,\'.

(I) Synoduui iliani Hrein(!nsein, in |ua Tlii'Odoricus Davarus, Ilambnrgensis canonicns, .assertrc liicresis Berengariauio contra Eacliaristiic sacramcntum reus pnstulatus, appellationc ,ad Uomannui Pontilicora interposita, daniaationein cvitavit, ad Synodnin liremensera anni superioris,

de qua in Nota ad

eumdem annnm

iium. 40 referendam censoo.

Quanquam non
:i>qualis

diffiteor circ:i cas rej,'iones et loca, lioc

parileranno
in

MCCLXvii celcbratum
loni. IX pag. 83.
.(

fuissc pruviiii-ialc

Concilium

de

quo

lia;c

prodit

auctor

Clirnnici

Daaiei

apnd

Ludwig
:

ndiciuiis

K. C. cijcclxvii. Itcgnum

dcnuo sup]insitum

cst inlcrdicto, et

rcnovatum,

et celebratiim, et (sic)

tuor cpiscopis,

scilicet, Jacobn arcliicpiscopo Luudensi, Petro Uosclnldonsi, Erigero Ripeiisi, Uondone Slevicensi coramuaicati sunt Tucho episcopus .\rluisiuasis, Joaunes Burglauensis, el ;ilures alii priclati . Couciliuui istud csse

Concilium a quae,xin quo Cnucilio

aliud

credo

a Brc-

204
Actiim
jaiii

CLEMENTIS IV ANNUS
anlea ea de re saepius fuerat, ac

3.

CHRISTI

126";

Pontificibus rein cxtrahentibu?,

quo

veritas mira-

obsequi valeat ad plura distractus animus, et viro placere cupiens mulier, in his, quae Dei sunt, in-

faiigati

culorum, ac sanctitati? illustrius cffloresceret, dePolonoruni oratores erant. Inter (juos Salomon ', ob id moerore confectus, dum quiescebat, objecla ipsi in sonmis Hedwige, ab ea recreatus
est,

terdum segnior habeatur.

44.
a

Ipso

denique duce Christianissimo

et

prout asseritur, spiritum exhalante, protinus ad

illius,

cujus pulchritudincm sol

luna mirantiir,

dicm(iue
:

accejiit,

quo tauta

celebritas

fanquam

libera, et a lege viri teriestris soluta,

perficienda forel
tificis

qui egregie animatus, ad Pon-

familiare consortium amplius asiiiravit. Sed cuin

remque eo ardore ursit, ut Clcmcns, instructo vita; ac miraculorum B. Hcdwigis libello, solemni pompa in cslitum numero illam collocarit. Qua de re editum Diploma ^ arse contulit,

aulam

non inveniatur

in terra suaviter viventium, cce-

tumque

maligiiantiiini detcstetnr, ubi potuit,

cum

tolus inundus in

maligno

sit

posilus, reperire?Ubi

cbiepiscopo Gnesnensi et suflraganeis transmisit,

in

quo

post insignia elogia illam

cum

sanctis ve-

quaesivit? Ubi illum invenit, cujus desiderio languit? Et quidcm dum difficultatem inveniendi attendcret, ct uon posset non qua^rere quein amabat,

eum

teris

testamenli feminis Judithaet Jabel conferens,

fluctuabat

nimium

ipsius an.imus, et

inter
.

addit:

perplexitalis scopulos
I|)sa est picC

vchcmentius jactabatur

memoriae sancta Hedwigis, cujus per sanguinis derivationem natalium claritas sic rcfulsit, quod ab iis, qui sceptra gestarunt regnorum, quosque insigncs efficit inifierii celsitudo, tanquam propago geneiosa processit; radiis nobililatis
42.

El infra
est
ris

llinc sancti

Spiritus unctione, cujus

docere de omnibus, taliter erudita, casti amosuffragante vciiiculo. ad monasterium Trebni-

cense Ciscercieiisis Oitiinis co celerius trahitur,

plus

splendoris adjiciens

ex se

ipsa,

quani
:

sibi

quo,

unde origincm fraxerat, proveneritex radice pro si secundum carnem elinundum gloriandum fuerat, merito potiiit nuUo blandiente mendacio gloriari. Sed cum liujuscemodi gloria, pierumque virtulis prospeclum evacuans, in elationis prsecipitet

quo minus terrenis affectibus aggravatur. In cujus quidem monialibus intentionis simplicitas et mentis puritas sic placebaut, quod cum eis esse divina
clemcntia credi poterat suas delicias deputasse
et licet, quae regularis disciplinae fuerant,
:

qiian-

tum suo

licebat statui, pras cunctis

;

monialibus
prout

observaret
fcrtur,

votum tamen

professionis emittere et

vitium quos exaltat

est

ut in ejus pectore virtus

renuntiare proprio renuit, non ob aliud,

nisi

Christi
ea,

per graliam redundaret uberius, non in

carnis nobilitas, sed in suis duntaxat

ut haberet unde

palmam

porrigeret

quffi

inopi, et aperiret muniflcentiae

dexteram indigenli.

infirmitafibus gloriam assumebat; advertens fructibus divinae dilectionis

Invento itaque

ibi

quem

qufesierat

auima

sua,

nequaquam

deslitui,

nec

munere

supernffi benedictionis illos fraudari,quos

floridum in conscicntiasibi protinus lectum parat: et cx suavi coutemplatione, tanquam ad cjus ainplexus admissa, baustu novae capta dulcedinis, ex

salutifera; infirmitatis acredine a

patre contingit

benevolo

visitari.

43. Porro

dum

puerula
:

fuit,

vix

quidquam

puerile gessil in opere et productioris aetatis tempore succedenle, ne adversario ulla occasio nialesuppeferet, cum clarae memoriaj Henrico duce Polonia; matrimonium duxit lcgitime contrahendum in quo, triparlituni bonum conjugii salubnter conservando, sic jirudenter se gessit,
dicli
:

quidquid calix propinat dedignabatur enini, tanquam ejus inebriata auiore, foqui seu audire de alio qiiam de ipso .
tunc
censuit,
:

amarum

aureus Babylonis

4o.

Pergit singulas illius virtutes delibare

inter quas insiguis iiictatis erat seiisus,

divinae rei intererat, delibuta visebatur:
iiiquit, ofllciis, et

quo ilum

Divinis,

missarum

pr;esertini sic attente

quod
cui

thori fidem inviolatam custodieus, et

prolem

in Dei timore susceptam erudiens, ab ipso duce,

vacans solemniis, (luod a solis ortu usquc ad ineridiem ab Ecclesia, dum hujusinodi dicerenlur
officia,

non praccipiti voluptatis airectu, sed discreto scmper inhaesisse judicio crnlitur rationis; quousque est assumptus de medio per separutionis injuriam, non divertit. Licet, ut orationi et contemplationi vacarcnl de\otius, tlioruui ex pari voto et

non

discessit

non torpore

languiila. nec

acediae,

quantum lerpcmii
:

poterat, malo, inteiiin

fatigala

nec tainen sessionis, cuin hujusmodi so-

ieinnia cantarentur, quis

eam

existimet se dedisse

qiiieti, ciiin tuiic vel staret crecta, vel

curvato po-

consensu unanimi per multa annorum curricula babucrint scqueslratum cum Creatori suominus
:

plite oraret reflexa .

Addit qua constantia

suam

LoiiL'.
'

Ilist.
111

Po!.

ail

an. 126C.

c.

ult.

Mal. Michov.

I.

iii. c.

o6.

Est.

Bullar. JQ

Clem. IV.

voluntatcm divinas accommodarit, cuin filium a Tartaris caesuin inaudiit adeo ut vultuin moerore iion contraxerit, sed martyrio affectuiu laetas numini grates refulerit. De qua re nos superiori toino
:

mensi, de quo mox egi, cum Bremense illud anno superiori a Guidone legato, hoc vero quanquam in loco ignoto coactum, aiiuo praesenli a Jacobo archiepiscopo habitum esl. Cognitionem vero causs Theodoriei Bavari ad Synodum, cui prsefuit Bremensis archiepiscopus spectasse exploratum est. Niii forte diseriuius Bremense, cui Theodoricus sc reum sistit, plane diversum esse a Bremensi anni mcclxvi, cum

Theodorieo dies
cussit, sicut et

dicia

fuisse
fuit.

videatur

ad Concilium quoddam a Bremensi archiepiscopo

liabitum.

Apostolico legato actum

Id si admiserimus, in nulla

Conciliorum Collectionc Coucilium Bremense

illud,

Dauicum

iliud

anoiiymi Dani Ludewigii uoudum lcgitur.

Bremensc vero anni superioris ab quod Theodorici causam disMansi.

CLEMENTIS IV ATWT7S
ex Joanne Longino suo loco disseniimus
'.

3.

CHRISTI 1267.

205

Sub-

juntiit plura miracula, quse illius sanctitatem illuslraruiit,

pliandum fervere dignosceris; tuumque pium in hac parte propositum, utpote laude dignum. nuiltildiciter in
te

|iuorum ad vitani revocatum, affectos

pristinae valetudini

Dominocommendantes, el intendentes

variis

morbis

reslitulos

ob

prosequi favoris grafia plenioris; regiis suppli-

quae divina beneflcia

ad

Hedwiijis

imiiloratam

cationibus inclinati, dc fralrum nostrorum consipiaesentiuiu tilii aucloritate concedimus, ut si tcrram Lelowiae, de qua pr;edictae sedis anctoritate regnum extitit constitutum, praesidente illi
lio,

opem coUata

dilij;enti

discufsa oxamine

ipsam
;

sanctorum Catalogodecreveriladscribendam
recolenda
illius

imo

verius,ut aitjam adscriplam rcnuntiaverit.Deque

memoria

sintrulis annis

recurren:

clarae

memoriae Mindoia,

(]ui

post receplum

ba-

tibus haec Polouis praesulibus dat imperia

tcrnitati vestrae per Apostolica scripta

Fra-

mandamus,
Oclobris

sacramentum auctoritate Aposlolica coronatus in regem fnit taiideiu a quibusdam

ptismatis
,

(|uatenus festum ipsius sancla; idibus

die videlicet,

perditionis

filiis

crudtliter interfectus (his confir-

quo de

via migravit ad patriam, et

at-

de mundanis transcendit finibus ad coronam,

manlur quae de ipso supcrius dixi) de nianibus inimicorum tuo ministerioeripi Domino praeslante
contigerif; in illa regni soliuui, sicut prius, eii-

tenta devoticne celebrare curetis, ac facialis per

vestras civitates et dioeceses a Chrisli fldelibus so-

gere libere valeas, ac

illius

regimini

personain

lemniter celebrari .

Ut vero

fideles ad

sepul-

chrum

illius adeunduni alliceret, anni et dierum quadraginta indulgentiam, recurrente die festo,

fidelem et Ecclesiae Romanae devotam praeficere prout bono statui fldelium, el angmento Catholicae
fidei videris utilius
lioc

expedire.
ct

Nolumus tamen per

fratribus
Ilospitalis

illud veueraturis ituficrtitur.

Datum

Vilerbii VII
iii

praedictis

magistro

kalend. Aprilis, Pontiflcatus noslri anno

46.

ad BohemicB regem Ottocharum Lithuanos parantem. Uum nnva instiluta S. Hedwigis celebritalePoloniaexultabat, armorum sacrorum slrepitu fremebat Bohemia. Rex euim Othocarus cruceatae militiae contra Lithuanos aliosque barbaros, qui Tartaris conjuncti
Scribit
in

arma sacra

Theutonicorum, quoad terras, bona et jura spectanlia ad eosdem, sive ea teiieaiit, sivt ab aliis etiam infideiibus teneanfur; in aliquo
S. Mariae

praejudicium generari.
bii

Niiili

ergo, etc. Dat. Viteriii

XIII k.ilend. Februarii r.nno

47.

Delulerat etiam Buhemite rex Clementi

operaiii
leieiifi,

suam, pro

liberando

patriarcha .\qui-

praeterilas calamifates septentrionalibus Chri.^fianis

quem Maynardus

Gorifiae

comes per sum';

intulerant, se devovit. Cui

ctoritate

Clemens A|ioslolica aueas omnes ipsorum terras quae ante

,
:

um

scelus in viiicuLi adduxerat

collaudatoque

ejiis

studio, sanctissimus Pontifex

:

Theutonicisreligiosisequitibusnon erantconcessae,

foedere comiti jungeretur

plures

monuit *, ne enim principes

occupandas exposuit- ut si eas in suani redigeret potestatem, principem strenuum Romanaeque Ecclesiai studiosum praeficeret. Regi Bohemiae iilustri.
a

partain gloriam, inita

cum
:

hostibus Ecclesite cou-

junctione, corrupisse
deceat,
si

lu tui magniflcentia culminis,

deleclatur,

mater Eccleintentis et
fide-

sia

quamplurimum

dum

pacem amare nos comitem habeat veritatem; quia famen sub pacis specie pati contraria procurafur, magnitudinem regiam aftentam reddiiuus, et cautam esse volumus et rogamus, ne cum inimicis Eccle

Licet

devotis studiis elaboras, statum

magnificare

siae

fcedus ineat, et amicifia

:

his, qui

sunf contra

lium, et procurare Christianffireligionisaugumen-

tum. Hoc igifurprovidentia Sedis Apostolicae digne tibi per suas litteras olim dicitur concessisse, ut terras, quas de manibus Lithuanorum, et aliorum infidelium; si taraenTartaris, vel aliis Christiani nominis inimicis se prout ferebatur, damnabiliter copularant; eriperes, illis dunlaxat (xceptis, quae ad dileclos filios magistrum et
considerans,
fratres Hospitalis S. Mariae
alios

Domiuum, conjungaris salvo tameu in omnibus charitatis affectu, quem ipsis et inimicis pra^cepit Domiuus exhiberi; sciens quod liujusmodi foedera multorum merita denigrasse dicuntur, quorum opera Dto placuerant, ob hoc solum a Domino
reprobata. Dat. Viterbii

Demum
referf

II kalend.Ocfobrisan.iiiB. Aquileienseiu patriarcham post [ilures a

^

PontiGce adhibitos labores

48.

libertati
*.

reslitutum,

Theutonicorum, vel ad
ad manus Unde cum,
tu;is

Chronicon Salisburgense

Christi fideles pertinebant;

libere posses ac licite relinere.

asseris,

sicut

signo vivificae crucis assumplo, proponas

extento potenac

Expeditionem contra Sarracenos vovet cum tribus /iliis,a Pontifice per Epistolam laudatus, a pluribus principibus imitatus :
S. Ludovicus
Clententis de hoc opere solticitudines.

in brevi, favente divina cleinentia,

tiac

Superavil

tuae

brachio procedere contra

illos;

tandem

Bohemi

regis,

qui finilimos barbaros subjicere

in finibus

locorum, quae

praedictis infidelibus re-

Ecclesiae slatueraf,

manere configerit, magiium constituere pracsidium bellatoniui, ad infldclium eorumdem locorum populum,saItem per vexationis angustias, ad caulam Domini reducendum; nos zelum tua; devolionis, qua circa cullum orlhodoxa} Ddei am"

Francorum

S. Ludovicus profligandam Sarracenicam superstitionem Christo hoc anno addixit

pium ardorem

rex, qui se ad

nna cum tribus

filiis,

ul in primo juvenlutis flore

'

Chr. Salisburg. apuJ Cjnis. lom. vi. pae. 126S.

An. Chr. 1242. num. 10.

Ep. cccLxssi.
^

Lib. Ul. Ep. cxxxi.^i.

cur.

XXIX.

Tom.

ii.

Clem. tom. ii. Ep. ccclxsxix. et iib. iii. Ep. Cbr. Sdlisb. apud Canis. aotiq. lect. ubi sap.
3

206
(iro

CLEMENTIS IV ANNUS
Chiislo arni.i ^'erere, ac fiinrlere sanpiiinein

3.

CHRISTI 1267.
exhortalioneni fecit etficacem
cos ad ulciscen-

ciinctis, qiiiaderant,
et

discerent.
festo |iapa

A??iimpsil

aupiistuin

crucis
ilie,

sigiiiiin

plurimnm gloiiosam; animans

Salvatoris,
in
sibi

Ainiiinlialionis Doniinicae

ut

Cleinens

dam injuriam
tempore
haereditaf(.'m

Otlobono cardinaii
'

in

Anglia legato siKnifi(|uoil

Tcrra-Sancta tanto factam; etad propriam Chrisiianorum

cavil

Scire te

volnmns

in

liic

Annimfiliiis

recuperandam,

qiirc

tamdiu peccatis

liationis Doniinica!

cliarissiinus in Christo
ciini

nostris exigcntibus erat ab infidelibus occupata.

Ludovicus rex
suis Pliili|ipo,
et

iilnstris rrancia^,

Iriliiis (iiiis

Ha;c et mulla alia ad hanc materiam pertinenlia,

pius rex gratiosissime peroravit. Finiio postmo-

Joanne
alii

et Petro

crncem

assiimiisit

cuin eo Aiielialensis, Britannia^, FlandriiT', Alcet

dum

domini

legati

sermone,

ipse rex

primiisciim
filii

gii,

()uidam

comitcs, liarones, mililes in

devotione multa crucem assumpsit, el tres

ejiis post ipsiuii;

ina|.;no

miineriMjni per Dei gialiam dedie in diem

auj^entiir.

Tcmpiis passagii
.

nondum
diu

scitiir

sed

suiisidium militnm ad Terrai-SanctaB sulisidium

interim

destinatiir

Agitasse

animo eam
ct

eN|ieditionem

sanctiim

Liidovicum,
illins

Clementi
'

sccretiorum nuntiornm opera se

snscipiendae
:

desiderio leneri significasse, Iradit

Naugius

ac

Pontificem re diu deliberata assensisse. Invalueraiit eiiim

necnon comitum et baronum ei miliinm muliitudo, tam ii ciim quibus ipse rex pius fuerat super hoc secreio collocutus, quam alii, quorum corda tetigerai soliis Deus . 49. Exlulit magnis laudibiis Pontifex sancti regis zelum, quo ad instaurandam rem Christianam, ac numinis hosies proferendos ardebai; incenditque magis hisce liiteris
'

viribus et animis adeo Sarraceni, tot-

Regi Francorum

illustri.

que ac

tani validis

excnrsionibus

et prceliis laces-

In sjiirifu pietalis
fili

nientem tuam ad Chri:

seliant (>hristianos; lol

arcesoppidaquedeleverant,

stum,

charissime, conscendisse percepimus

in
lerris

ut amplins violentns illorum inip('tus, (jua?supererant, reli(]uia3 suslincn;

nam dum
militiani, ad

corpore

mililas

cajlestem

non possent,
fulcirentur.
',

ni |ira;senti

quam

suspiras,

animo contemplaris.
ibi

ac

potenlissimo

auxilio

Conseniit

Hic profeclo labores complecteris, ut

quietis

Nangio Gaufridiis

e Belloloco

qui sancto regi a

'

perpetuiiate lajteris. Hic etiam indefessum te pu-

confessionibus erat, i|ui(jue Gregorii |iapa?X jiissu

gilem exhibes,
veliiti

ut

ibi

percejito

gloriae

praemio

praeclara ejus gesta, ut suo loco dicelur, conscripsil. Cujus auctoris verijaadducenda ad historiam insignem illuslrandam visa sunt Audiens, inquil, rex sanctiis, qnod peniius essel fraudatus a s|ie intranda; religionis; audiens niliilominiis tot
:

inagnificus triumphatorexulies.

Tu quidem

olini

Terrae-Sanct pressurasocnloclenientis proadvertens, illam crucis assumpto signavisitasti, et inibi

jiitiationis

culo iiersonaliter
tuis
pertulisli. Niinc

gravissima personarum,

et

tam in ie qiiam rerum dispendia

impia

calamitates, tol desolaiiones et tot crebra pericula

autem

ijisam solito durius affligi

Terrec-Sanciae; adspiravii aggredi circa fiuem die-

conspiciens

quam manus Agarenorum

rum

suoruin aliquid ardinim propter Deum, a

facili

quo de

imiicdiri

non

posset. Coiice|iil igitur

cuin devotione pium propositum iransfretandi, ut (|uantuin divina gratia sihi darei, contra pericujiim
Terrffi-Sanctc-c,

usque ad intima lacerai ei enervaf, motus erga ipsam interna! compassionis affecfu; ei ad vindicandam Redemptoris injuriam, qui ierram eamdem in proprium sibi patrimonium praeelegii,

quod proximum videbatur,

ianquam princeps
rearis
illius

victoriosus exsurgens,

iit

inise-

consilium et auxilium apponerei saluiare. Et tunc niirantibus cunctis ca?pit, quantiim poterat, exjiensas restringere

regionis

oppressae, cujus miserendi

domus

suae.

Noluit tanien su-

bito aggredi
sui
:

tanlum opus ex motu proprio cordis unde per secretum nnntium et discretum
felicis re-

tempus advemsse speratur; hujnsmodi crucis signacuUim cum tribus liberis tuis, et copiosa tuorum fidelium tani baronum qnam militiim, et
aliorum mullitudine resumpsisti, personaliter iihic in brevi, dante Doinino, |)rofeciurus. Super quo laudes et gratias Altissimo, qui hoc fibi dignoscilur inspirasse, referimus; ejnsque clemcntiam, ut
votuni tuiiin pio dignetur favore prosequi, supidiciter exoramus, etc. Dat. Viterbii III non. Maii
aiino
III

humililer et devote consuluit super hoc

cordationis
tificem.

dominum Clemenlem summuin

Poii-

Qui tanquam vir prudens in principio reforniidans, diuque deliberans, tandein benigne consensii, ac pium propositum ap|irobavit. Misit insuper ob hoc ad petitionem ipsiiis regis legatum
in
S.

Franciam, videlicei dominum Simonem lit. CcEcilia? presbyterum cardinalem. Crucem ' igitur assumplurus, convocavii

50. Excitavit

exemplo suo

S.

Ludovicus Theo-

Parisiis prEelatornm, iirincipum,

baronum ac

ini-

caeterorumque hominum mullitudinem copiosani. Quibus congregatis in unum, domino legato praesenle, ipsemet rex Catholicus corani
liium
,

balduin generiiin, regem Navarrae, ut tesiatiir Clemeiis in lilieris ad Tartarorum princi|tem daiis, (de quo paulo infra) ium fratrem suum Alfonsum Pictavi;B et Tolosae comitem, qui crucis signo
accepto Tcriv-c-Saiictae re|)araiida3 sedevovit; quem Clemens his verbis ad consiliiim pcrducendum accendit
^
:

'

Tiim.

II.

Ep. ccrxx.

c.

' Naiij;. in

e
5

Belloloc.

Vit. S.

Lud.

37.

reb. gesl. S. Liid.

luni
^ Gaiiffr.

ciucis proseqnere

Sicut vir streniins el maiiuificus vo. Tnin salubri consilio

Greg. X.

I.

i.

Ep.

viii.

'

Cap. 38.

Clein.

1.

iii.

Ep. x.x.\ni.

Rog. n.

Eii

cccxsxv.

CLEMENTIS IV ANNUS
imbuit, ut ab alienis boiiis occui>andis tempeia FrJLis taiiieii terris tuis ex ordine visilatis, lel
:

3.

CHHISTI 1207.
fidei

i07

Ctiristiaua;

propugnator
erigeiis
,

ad

liberationem
sus-

ipsius terra;

aiiimum

mente deVota
cuiii

et tuis

faclis

iilcuius

emeiuialis

iiiiuioiaiiliuiii

cepit viviiica; crucis signuiii, et ad vota properans

eiiim

ex

iiii(iuo

vola reiirobat Altissiiiius;

uec

persolveiida

dispoiiit

iii

proximo

ingeuli

prodest coi|t()ris exereitiuiii,

iiiole
alii

dum

premit

auimam
ut

siia

iieccatum b. Taiitis principilnis pUirus

floreiitissiiiii Galll,

comiliim, baroiium, nobilium et aliorum multiac extudiiie pra;vio salutis Angelo, trausfrelare
:

opibus el uobililale

Ko-

tiberanlis

sui

fervorein

alle(tus

demoiistraiis ex

liertus

comes
filius

Alrebati,

Guido comes
siipra
',

Flaiidri;e,

Joannes
Auglia;
etiaiu

comitis liritanuia;, qui flliam regis

operibus evideuler, primogenilum et duos e.K aliis natis suis crucis voluit charactere insigniri; proli

uxorem duxerat, quoruin

lecit, tesle

Clemens
coujuu-

non parcens
terra;

proprite,

nec illam periculis

et labo-

nientionem

Nanyio
tanti

se

ribus dubitans exponere, ut exlreuiie se pra'fata;

possit copiosius subvenire ubi Creatorem noslrum proprio iiou non esl dubiuiu parcentem Filio huiiiam salutem generis dignaiiter fuisse, nec miuus misericorditer operatum, lu

xeruut.
31.

necessitati

Ad provehenda
tit.

pia

regis consilia,
Si-

iiKliicndamque religiosam niilitiam, Clemens

iiionem
S. Caicilia^

presbyterum card. gesla; legalionisiu conficiendare Sicula gloriacdhdnem,

Apostolica; Sedis legati dignitale
:

(|uo ipsuiii regein eo

auctum

uiisit,

ut

vitium

exhibere,

speramus acceptius Dt o serquo idem velul carljo igiiilus

et velut cortinae corlioc

sacram expeditionem iudiceret litterisque Aposlolicis Callos ad regis siii pulclierrimum exein-

mortuos carbones accendens,

tinas trahens ad

prosequendum

salubre nego(|uod, ejus

plum seclaiidum piovocavit

crucem suscepturis
pneniia spondenlur.

-.

Comniissa; Simoiii

tium, plures

auiiiiat et iuvitat.
,

Ad

legalionis Diplomatis hcEC sententia est,

privilegia ac

quo plura

sectando vestigia

proculdubio iuducuntur;

dum

indulgeutiarnm
cardinali

Simoni

tit.

S. Caecilia; presbytero

Apostolica; Sedis legalo.

Ferveus duduni

et

peccatis exigentibus

lautum principem pro ;eteriii Patris contumelia vindicanda non solum iii persona laborare propria, sed et sobolem suam tam iiiclytam, tamque adhuc a;tale tenerain alleclu ((luo genitores in lilioium aftlictioiiibus plus iuterdum cruciari assolent

niodernis temporibus gravius solilo persecutionis

Sarracenicae immaiiitas invalesceus, terraiu illam

quam

etiam

iii

se ipsis)

deposito, et dile-

ctioni Dei, cui

totaliter debitis

super oinnia placere satagit ejus

obsequiis postposito,
tol diversis

sanctam, in qua Chrislum cadi

Regem

virgo puer-

pera genuit, quasi totaliter occupavit:

Cliristia-

hac occasione
53.

inevitaljiliter

incumbenlibus,
sic pio et

iiian-

num populum,
tantis

obsequio laboraiitem, reruin damnis et discriminibus impeliit

in crucifixi

dare periculis intuenlur.

Nos autem

in

hoc

uecessario

personarum, (luod

ipsis

ad defectum

ullimum
virludeserit,

Christi et Christiaiiorum negolio noii intendeules

iiiveiiiri

jam
ria;

paene deductis, vires ad resistendum necessanisi

desides, vel remissi, pro lerrae siiccursu

non suppelunl, teni Domini qui

,

per misericordem
iii

pia;diclac per diversas orbis partes pra;dicari

manfortialiis,

speraiites

se

non

davimus verbuin crucis sperantes(|uod per

;

adjuventur.

llaec

prolecto periculosa iiicomiiioda,

tudiuis pra;dicti regis robur, crucesigiiatis

el

festinatum subsidium exposcentia, quibus afficitur

terra ipsa, diris aftliguiit puiicturis iiitima coidis
nostri
:

crucesignandis

sibi assistentibus ;ac illo,

cujus
terra
tiilm-

facluin agitur, el pro ciijus fide certatur, specialiler

necessitatem nobis iiiduceutia, ut cessau-

tibus dilationibus, quas regionis illius miserabilis

conditio et adversa

manuni ad hoc sui auxilii porrigeiile eadem a vehementibus, quibus opprimitur,

beneficium
consequelur. Et

omnino

renuit, suiiimojicre

lationibus respirabit, et exspectat;e diutius revelalionis

(|uoiiiaiii

procuremus, (|uod eidem lcrra!, imo potius Jesu Chrislo, in cujiis opprobrium, et injuriam Iiorrendis ipsain abomiiiationibus

ad

hujusmodi laudanduiii negotium, quod memoratus rcx pio divini timore iiomiuis, et aniore sus-

polluunt

ut de-

speclam
52.

lilii

tenebraruui
in

opporluua

subvenlio
terra;

cepil iiiagnaniiiiiter |iiomovi;udum,

sumplus

fere

tribuatur.

innumerabiles requiruntur

iios,

optantes

illi

ad

Sane

succurrendi

praidicta!

Iioc

opportuna;

siibveiilioiiis au.xilium

nou decsse,
reddituuni,
toto

quod habemus, charissiiiius iii Christo filius noster rex Francorum illustris (in quo iudeficientem constanlia; muruin et inconvulsum parietem in defensionem suaiu coiitra quoslibel impetus
proposilo,

(lecimam
el

tiiuiii

uiiiiorum oiiiniuiii

proventuum

Ecclesiaslicorum

in

regno

Francia; (iHis, (lui ad loca (iua;vis Hospitalis Saiicti

Joaiiuis, et

(loinorum militia; templi Jerosolymi-

seinper devotio, ac religio reperit Christiaua) propriam nostro conformans desiderio voluntalem,
audilis singiiltuosis suspiriis terra; illius de imiiii-

lani, ac S. Maria'

Theutonicorum
iii

siasticas jiersonas, sigiio

sive ad Ecclecrucisassumpto, in priino

;

generali

[lassagio

pra;dicla;
;

lerra;

personaliter

nentibus eidem intolerabilibus angustiis et pressuris

;

siibsidiuiu

profecturas

(luas

ad lujjusiiiodi pra;pertiiient,

circa

illaiii

misericordia inulta
Ciiris.i

niotiis,

statione deciuia; a
liaberi

tempore suscept;e crucis ipsius

;

taiiquani

strenuus

pugil, ac maguificus

voluuius excusatas

duut;ixat

exceplis) in
'

Nang.

in

gesl. S. I.ud. ad

aii.

12G8.

Lib.

ili.

Ep. xx.xil.

pra;fato

subventionem pnelibati negotii regi per nostras sub certa forma litteras jussi-

208
nuis
fxliiberi.

CLEMEXTIS IV AXN'US
Nec ad ulciscemhiiii injuriosain
eri|ii(iiiluiii

3.

CHRISTI

1267

Salvatoris offensaiii, el

de

iiiticieliuin
,

perfidorum manibus
boiiis,

haereditatem

Domini

de

quai obtinent assum|t;e in ejus sdrtem persul)siiiia

qnos ex ipsis exactionibus emersisse paruin provida nec veridica prsesuinptione supponilis, salis effrenate, nec minus infruiiite etiain repetentes duin Jerusalem ana(luosdaiii casus adversos,
:

sona^ necessaria coiiferre

difHcultateni
;

lliemate
stare

pollutam

proiiler

exactioneni

deciinae

debenl ingerere, vel reputare ha c boiia constel potissime de

provenire.
54.

molestnin
illius

cum

coram

crucifixi

hostibus nequivisse dicta;

palriinonio

rum

lillerarum tenor asseruit

et

ipsarum actor

Considerantes igitur
et

quod

instantis

ardui adeo,
denlia?

necessarii ex|)editio negotii

iiuliget,
;

provi-

nimis inconsulte, qiiasi similia coinminans, orientalem Ecclesiam propter exactiones hujusmodi ab obedientia Ecclesiae Roin. sublractam quasi veri,

magnse persoiia
Siciliic,

quain experieiilia
iiiinislerio ne-

reddideril

comprobalam

te,

cujus
[iro

omnino expers et inscius aflinnavit supplicationem tandem ut charissiino in Christo filio

tatis
:

yotium regni

dum

ipso

legationis
;

nostro Ludovico regi Fraucoruin illustri declma

in

fiingebaris ofOcio, feliciter extitit consumniatuin

Teriae-Sanctce subsidium miiiime concedatur,

licet satis

tan(|uain ilium, de cujus induslria el circuinspe-

sub verboruni,
oO.

revelato velamine, in

ctione inler ca'teros fralres nostros Roinanae videlicel

Epistolae calce suppoiiens.

Ecclesise cardinales,
;

certam babenuis fulupra^dicands crucis

,

Sane non
:

est

laudandum

supidicantis

ciani

ad exeqiiendum

ac

ingenium
saltein

profecto nec sup|ilicationis superiori

,

exigendai decinux' in regno ipso negotiaspecialiter

porrigend;c fama laudabilis

per

quam

deputamus. Quare mandamus, quatenus laborem luis lobustis in hac parte impositum liumens, onera perseveiaiiter el conslaiiter deferre grandia consuetis, in animi jiromptiludine suscipiens suffereiulum
;

audientis
V(.'l

animns

vel irritari

posset

opprobriis,

niinis obductis

quantumlibet commoveri. Velaesa

rum

quia nescit ab aiiiore charitas etiam

ille

recedere ut

aperte indicat

qui
s

et

onerosos

de divina gratia
,

el

Apostolico, ubi et
tibi

consolatores suos ad subversionein

ui meriti

con-

quando

expedierit
;

in

pra^missis

afluluro,
diligentia)

queritur, et tanieii se illorum

confilelur
slianitatis
;

amicum

veraciter

favore conOsus

circa coiiimissa

tua^

nos eliam post exprobrata uobis Chriopprobria,

el post

liujiismodi negolia, eoruinque iiroinotionem solli-

audita, sed beiiigne

ciludiiiem, ac solertiam i)roul opportuiuim fuerit,

contempta, verba lumentia, servantes ad vos solidae charitatis

adhibeas sludiosam. Veruni ul in hoc eo utiliuste valeas exercere, qiio |ileniorein ad id a iiobis assecutus fueris potestatem
slroruin
consilio
;

amorem paterne vobis decrevimus respoiidendum, ut ostendentes vestri causas erro;

tibi

in

prEedicto

reguo
deiiuo

ris,

et

vos niore

|)atrio

corrigentes, ad veritalis

Francia; plenas legalionis ofQciuin de fralrum nopr;rsentiuin

auctoritate

semitas ab invio reducanius. Et quidem vellemus

vos afflictionum
et

percussionuin, quas

Dominus
:

comniittiinus,ut ibi(^lem evellasetdestriias, dissipes

et

liabitanlibus in valle iniseriae nnindi hujus infligi

patitur, causas varias ])leniusatlendisse
;dflictio

disperdas, a^difices ct |ilantes, sicut videris expe;

neceniin

dire

coiicessa tibi contradictoies, et rebelles quos-

qutelibet
:

peccatum
et justus

in eo, qui affligitur,

libel iierceiisiiras Ecclesiasticas, appellatioiie jiost-

priesupponit
futura

nam

interdum

aftligitur,

posita,
bii 111

compellendi libera facultate,

non. Maii anno ui
b.

etc. Dat. Viter-

non pro dilucnda culpa

:

praelerita, sed

pro vilanda

sicut et vas electioiiis de seipso fatetur,

55. Sigiiilicavitctiani sanclo regi

'

vcctigalium
belli

Ecclesiaslicorum
sacri aiiparatum

deciinas ad instruendum
altributas.
,

Ingrata ea rcs

admo:

dum
oneri

fuit Gallicauo clero

rei

suoruin commodoruin,

duin se colaphizari carnis stimulis asserit, ne per levelatioiuim magiiitudinem extollatur. Quanquam vero in afflictione justi nec pr;Ecedens, cum non subsit, culiia diluilur, nec subsecutura
,

quam

cupidiori utque subduceret humeros, ad Sedem Apostolicani decrevit' oratores, qui insulsa orationeexpugnat;c ab infidelibus Hierosolyina! alflict;eque
Christiana!
,

tuenda;

timetur: sed, sicut iierhibet veritas in caeco nato, id agitur, ut fiant Dei opeia manifesta et nihilo;

minus
cata

afflicti,

velut in beato Job, virlus eluceat,

ac nierilorum ipsiiis

Orientalis

Ecclcfia;

causam

in crebras exactiones

ejusdem

sancli

cumulus, sicut ex inultiiiliremuneralione perpenditur,

decimarum

detorsere. Repulit oralornm dicta Clemens, atque subjcctis arguinenlis refregil ^.

augeatur.

Decanis

et capitulis.
,

Uxc si litlerarum earumdem artifex prudentius discussisset, nequaquam ad Israelis no^tri exprobrationem tain temerarius inosilire
cujus conceptum reprobum , quo videfur inaniter couccpisse ac imiirudenter asserere, quod secum traliat subventio decimae ana:

Rhemensis Ecclesia; et suffraganeorum ipsius el nunliorum vestroruin adjecta relalio de

a
,

teutasset

variis exactionibus

(juas Ecclesiae Gallicaiuc

que-

rimini

cum

jugo diutinLC scrviluhs indictas, in

;

thema;
Siciliffi,

his

gravem nimis quamvis nec ratione

uec veritate inunitain
,

siiirultam,
:

diebus virtus Altissimi negotiuin regni pro magna parle in deciinae subventione

obstrepuere querclam

deductum, lain dignanter, tam celeriler, non sine multa exallatione totius Gallicae nationis, expediens, apertissinie reprobavit.
h'.

>

Lib. III.

pag. lOG.

Ep. xxxiii.
'

Coii. Mf. Vallic. sign.

lil.

C.

num. 49.

Ibid.

De

i)r;rdicla

quoque

Orientali

Ecclesia

'

CLEMENTIS IV ANXUS
subslitisset

3.

CURISTI

r2t)7.

209

ejusdem

arfificis

invecliva consiiltius,

quam

nostris cirea liujusmodi obedire mandalis;

cansam separationis ijisius ab Ecclesia Rum. Doa fingeret, quam nec veritas habuit, nec in
ut

aliquibus unt|uaui traclatibus, eliam orienlalium,

in

querelam duxit
,

a^sertio,

nec deducere potuiset

set: praesertim

cum

antiqua

authentica scripta
hujusiiiodi
antistitem,
sedis

secundo ad pra;dicli confirmalionem jam apud vos infixam et immobilem transisse sententiam, quod non cessaret exactio tribuloruiii, donec cessarot devolio subditorum. miserabilis, nedum mii .bilis ia personis tam graviadjicientes
erroris,

teslantur

occasionem

separationis

bns lemerariffi prnesur.ptionis aiidacia,

[)ru|)e

qmc

salutis

queiiidam
(is

Conslanlinopolitunce

prodiga, et in ejus

detrimentum armata,

erat Photius) praeslitisse, qui juste Apostolico

obedientiae, qua; cunclis victimis est praestanlior,

judicio patriarchatus dignitale privatus, post sub-

analhema praeponit

et

nbbrevialam adeo

manum
non
post

ductum de
scilicet)

iiiedio

substitulum ipsius

iS.

Ignaliuin

judicat generalis vicarii Jesu Christi, ut

multa exhibens pGeniteniise ac devotionis

indicia, et

nuil per Aiiostolicaiii

poris Joannes
VIII)

emendalionem \it;E intelendens, obtiSedem iprccerat ei tum temgratiose restitui, vel polius
:

contem[itas suas senlentias habeat ultra quid faciaf, qui tamen et conlem|ifores luijusmodi priet iiihabiles reddere deponere, degradare et exequi quod statuit, invocato brachio sfficulari ut si cessat subditorum devotio, non dormitet coercilio con-

vare potest habilis beneficiis,

ad habenda

reassunii ad patriarchatus

ingratus ad gratiain, et
pertulerat in

honorem sed tandem injunam reputans, (]uam privalionejusliliam damnatashare;

temptorum. Quanquam
executio contumaces,
lur, qui
rio,

illa

lerrere plus debeat

ses suscitans, et scliismata excitans, Conslantinopo-

quam

in cacli? ille

prosequi-

litano ejus teii!pori> impeiatore

Basilio

seducto(nimirum
cujus
procuravit.

ligatum apud

se re[)utat, qui a

suo vica-

Macedone)

prffidictani separalionein,

exigente justitia, ligatur in terris. Figmentis

non causam pro causa

confingilis,

Servilutis insuper el tribuli vocabula, qua? incom-

denique indebifae remurmurafionis explosis, si unus(|uisque vestrum sui pectoris [lenetrale passibus inlenlae meditalionis introeat, etnegotii qualitatem imminenlis alleudal, prcculdubio causee

pelenter earumdeiii litterarum tolies textura repetil,

prudentius silentio
tem|ioralis

palienlia

pracessisset.

Nec enim
servitule nari
:

subventio, in nuUo
servitus

cum
nomi-

communicans,

debuit

undique pcenitenti;e ac pudoris occurieut. Nonne [ludere debet [)ariteret titdere, quod ad im[)ediea-

nec appellari debuit sub nominis abusinne tributum, quod de bonis Ecclesiaslicis in illius peculiare negotium, qui suo sanguine fundavit Ecclesiam seu alias interdum exigente necessi;

dum coramune
terra;

religionisChristianaeacfldei orlho;

doxae negotium, sic veslri proruiiere conatus

pr;ediclaB, quasi tutaliter

ut

manibus inimico-

ruin exposit;?, laula; 0|)porlunitatis tempore; pvx-

tate, vel

suadenle

utilitate,

deliberatione provida
;

potestalis Apostiilicre pleniludo dispensat

perbaec

didragma

capitationis a possessoribus exigens, nec

possessionibus sarcinam tributariae pensitationis

cum multoaliorum regni Franciae, diversarumque partium multitudine, se ad illius praeparante subsidium, manus auxilii subtralialur,
dicto videlicet Christianissimo rege,

rum magnatum

et

imponens, cui nec digne im[iortunitas exactoris imponitur; nec debilorum solutionem denegantium debitam, et propter hoc excommunicationum sententias et irregularitatis incurrentium

cum

decuisset vos (lotius auxiliatricem liberalitatis

ofTerendo dexleram, celeris oblaliouis promptiludine, in

hoc laicos prajvenisse?

39. Attendite, attendite, qualiter clericalis

notam

conlumax
si

perlinacia, vel pertinax conlufa-

ordinis nostri temporis professores, nomini

rem

macia rationabililer imputatur. Quae namque

bri culpa,
iii

confonnent,

cnllello incisorabutitur
,

velsi forsan

debitum professionis bujusmoiii pars Doiniui censeanlur, (larlem etiam

si

cum

juxta

illuin ullro [lerire festinans

et indiscretus

im-

modicam
saltem
iis

in bouis, ([uae de

patrimouio ipsius per-

pingit?Numquid importunitatem hujusmodicompescere Sedes eadem Aposlolica requisila contem[)sit?Au sentenliis iisdem involutis, et facere \oIentibus absolutiouis beneflcium
alterius
satis,

cipiunt, denegare uituntur eidem. Profecto regis

meiiiorati consideratio debuerat vobis in

silentium indixisse, ut consideranles altenlius,

vel

qualiter ipse ob vindicanda sui Redeinptoris opprobria,

accommodae

provisionis

remedium denefeslinat.

sua effundit.cum in ipsiim oiius quasi lotius

gavit ? Forro juste in se cul()am quis aggravat,

sui exercitus refuiulatur; [iost[ioiiit

regnum
et

se,

ac

quam

injuste iu

alium intorquere

Ha;cex

suos exponit; ori vestro custodiam

cuiDstantiae labiis

ostium cir-

vestris collecta litteris, brevi satis epilogo

hensa, transcurrimus

ad

alia

qu.T prteter

comprenon indigne transeuntes earunidem litterarum seriem

;

poneretis, ne de
sibi

cujuscumque

subvenlionis concessione

ad hoc facienda; mur-

mur

erum[ieret, aut querimonia resonaret; prae-

procuratores vestri de vestro speciali, ntdi.xerunt, niandato, ad quod impleiulum se suis jurameiitis
obligaverunt, corain nobis et noslris fralrilnis
iiii-

serlim

prudenter etfundere, imo putius impudenler evo-

mere prwsumpsernnt. 08. Primo quidem quod vobis polius excommunicationum susliiiere
AKS.

elegeralis
seutentias,
III.

conscientia deberet onera giavia ullro spoute subeuntibus [uo tani necessariocrucifixi obsequio, vos invilati , coiitracli suhire levia etiam recusalis, etc. Inlerjectis in eamdem sententiam nonnuUis, rescissisque omuibus eorum [irovocatioiii-

cum

ex eo

nimirum vos

arguere, quud

laicis

bus, imperatas pro instauranda re Syriaca decimas

TOMLS XXII.

PiAVS.

'210

CLEMENTIS IV AXNUS

3.

CHRISTI 1267,

solvere jubet. Datiim Viterbii VIII kal. Octobris

mesticis suis

miuime procurabunt

inio

bona

fide

anno
in

iii. Instructus

'

est

sanctissimc opere, in

ad decimas collocandas quo de fide ampliticanda

diligentiam adhibebunt, ue uxoreseorum, velalite

l^ersonae

[iroxime nominatie, dona vel

munera

tuendaque agebatur, exigendas Simon card. in omniai]ue priGalliis legalus summa auctoritate
:

recipiant.

Quod

si

fecerint,

ex

quo

seiverint, eos

vilegia,

quibus

i^lerique,

ne eas persolverent,
legalo
:

se

luebantur, abrogata.
CO.
ciliiD

ad restitutionem bona fide compellent, sub debito juramento. Et infra ad niagistratuum subditorumque niores coniponendos frenanda blasphe-

Agunl de eodem

Simone
e
:

presbytero card. auctores

refert

tit. S. Cxquibus Gaufri-

u.orum

ora, tollendos e reimblica ludos, et

impu-

dicitiam coercendam haec constituit.

62.

dus'

rem dignam niemoria

S.

Ludovicum

Volumus

cum

eodeni legato agitasse de blasphemiai crimine

,

noslri etalii,qui

et praecipimus, qnod ballivi subipsisquodcumqueofficium te-

abolendo ordinumque regni conventu habilo, sanctissimam legemdeeoexscindendotulisse,cujus

auctoris verba, utiiole qucB S. regis
strent adducenius
:

nent; necnonetomnes,qui vadia nostra recipiunt, ac universisubditi noslri abstineautaboiiini verbo,

zelum

illu-

quod vergat

iu

aPraecipue circa cullum di\ifulei Christianae ejus iutentio

et

vel Matris suae, vel

conlumeliam sanctorum
;

et

coiitemiilum Dei,
:

ipsius

a ludo
et

etiam
taber-

num

el

exaltationem
:

cum
nis.
ita

taxillis, sive aleis

et a fornicatioue

versabatur
qua;

nani

plurimum anxiabalur
noxia

com-

Schohis etiam deciorum probibemus omnino,

ut tenentes eas
:

patiebatur corejus snper pestem illam generalem,

ab antiquo
;

occupaverat
in

specialiter

regnum suum
pium,
et

videlicet vilium

jurationum turet in san-

fabrica districle puniantur verodeciorum prohibeatur ubique inregno nostro. Ex[iellanlur puidicae merelrices tam de canipis,

blasphemiarum
hffic

Dominum,

(|uam de
perit,

villis.

Quicumque
valet pensio

domum

publicffi

me-

ctos ipsius. Zelo igitur divino permotus, etsolerter

retrici locaverit,

meretricesque in sua

domo

rece-

cogitans quuliter

execrabilis

noxa posset ad
doniino Simone

quantum
vel

honorem

Dei de regno

suo radiciltis exstirpari;

livo loci

pricposito

solvere teneatur.

domus uno anno balNuUus

nisi

habilo prius consilio diligenti

cum

recipiatur ad
sit

moram

in

taberna faciendam,

S. Caecilia? presbytero card. tunc A. S. L. in Francia, auctoritate ipsius legati et

Iransiensvel viator, veliu ipsavilla non habeat

sua convocali sunt

aliquam mansionem.
63.
severitatis

Parisiis majores de regno, tam principes quam praelati, ut super hoc damnabili vitio refrenando, vel potius destrnendo apponeretur consilium et

Addunt Gaufridus et Naugius laudaudum regiae, non multo post a promulgito

:

illo edicto, iu

remedium

salutare. Igitur a

domino

legato facto

convicto

sui)er hac niateria sermone solemni plurimum efBcace, rex Catholicus, zelo sancto succensus, ore

quodam cive praedivile blasphemiie Posf edictum exemplum statutum hujusmodi publicatum quidam civis Parisiensis
blasphemavit in

conditionis mediocris, inhoneste valde jurando,

super hocexhurtationem devotam, et rationibus validis et apertis subnixam. Igitur de communi consilio, etassensu ediilit pius rex gene[iroprio fecit

Deum; quem

rex justus absque

misericordia cauterizari praecepit in labiis ferro

rale statutum,

quod per totum regnum

servari et

candenli iu peccati sui memoriani sempiternam, et ad aliorum exemplum. Super quo cuin nmlti

promulgari voluit. Exlat illud decretum apud JonvillsBum^ verbis Gallicis, apud Nangium ' vero Latinis conceptum, in quo plures optinife leges ad regnum egregie tempcrandum, ac divinam gloquarum prscipuas riam asserendam adjunctai
:

secundum saeculum
saepe

sapientes propter hoc contra

regem verbis maledicis

rex maguus,
erilis,
illiid
:

murnmrarent

audiens
:

et sciens esse

scriptum

Beati

maledixerint vobis homines; juxta Maledicenl illi et tu benedices; dixit ver-

cum

ad pietatem judices integritatem servarent. haec sanxit (i\.Re(/is zehis restituendo pietatem, mores et
:

spectanles afferemus. In primis ut

Calholicum, videlicel, quod desiderabat potius simile cauterium sibi in labiis esse factum, et

bum

concordiam

inter dissidentes.

Jurabuut doper-

num, seu munus quodcumque

quacumque

sona per se vel per alium non recipere in pecunia, argento, vel auro, vel rebus aliis quibuscumque
mobilibus, vel immobilibus, vel se moventibus,
vel beneOciis personalibus sive perpetuis
;

quoad viveret talem indeceuliain sustinere, dummodo hujusmodi pernitiosum vitium de regno suo penitus tolleretur. Praeterea cum tunc temporis ipse dominus rex quoddam opus fieri praecepisset, quod communi ulilitati conferre non modividebatur; super quo Parisiis a beneficia habeatibus multas benedictiones habebat, dixit quod majorem mercedem a Domino exspectabat pro maledictionibus, quas occasione illius cauterii incur-

cum

praeter

quorum valor in uua hebdomada summam decem solidorum Parisiensium non excedal et quod dicta bona, seu beneficia
esculenta el poculenta,
:

dari uxoribus, liberis, fratribus et sororibus, nepotibus vel consanguineis, vel consiliariis, seu do-

benedictionibus, quas habebat pro illo beneficio generali. Igitur rex nosler per regem Josiam congrue et merilo designatur, in
rerat,

quam

pro

cujus laudem
'

scriptum

est,

prout praemisimus,

c.

^ Gaufr. e Belloloc. in Vit. S. Lud. Lib. ni. Ep. xxxu. ' Apud Joav. in Hist. S. Lud. p. 2. 32. Nang. in gest. S. Lud. Nan?. de reb. gcst. ?. Lud. boc an.

quoil tulit abominationes impietatis, et guberna-

Jonvil.

apud GaufriJ.

e Belloloc. iu Vil. 5.

Lud. post

c.

32.

CLEMEXTIS IV AXXUS
vil

3.

CHRISTI

r267.

211
invcnerunt, et aliet

ad

Dominiim cor smim,

et

iii

Jiebiis i^eccatod.

redeuiites Tyriim, recessisse

(luandiii insecuti
S.

nim

corroboravit pietatem in cullum (liviniim

(|ui

sunt . At quamvis Pontifex

in

Ilactenus de sanclo rege,

dum

aliena regna

Ludovicus ipsos redigere

concordiam

nite-

Cbristo comparare

meditaretur, etiam Calliam

reiilur,

mcdum

exasperata odia

leiilre potiierunt.

vcra

pielate

inihuere

non

practermisit.

Jam
ille

ad

.Viidrcas vero Uandaliis',

Genuenses pacis oblatas

:

inslitutani

de expedilione sacra, cujus

petita

erat

leges repudiasse, perslriiigit hisce verbis

(XIV
legati

auctor maximus, oralionem redeamus.

64.
aliis

ducis aiuio etc.

Et infra

Nunc etiam

Non

tantum cx

Galliis,
;

regnis
in

Occidentalibus auxilia

vrrum ex Oltobonum

papa?, et Ludovici regis Francice, et Caroli

Sicilia;

regis

Venetias accedentes, a duce reqnirunt, ut

enim

Anglia lcgatum Londuii sacram expedi-

Tenro-Sanctce comi)atieules, ad qiiam idem Lu-

tioneni pro reparanda Tcrra-Sancta proniulgasse,

dovicus jam proficisci decreverat, anibasciatores

pro tractanda

Westmonasteriensis tradit'; ac tum inter alios Tliealdum archidiaconum Leodicnseni, (|ui postca

cum

Januensibus pace seu tregua

sub Gregorii
ginus'
tit.

X nomine
trajecisse

Uei Ecclesiam rexil, as:

secum millnt. Quonim r(^(]iiisilioiii asseiili(;nsdiix, Joannem Dandulo, Marcuiii Qniriiio et Frederi-

sumpla cruce
S.

sufeque

contulit

Lon-

historiae

Guidonem
in

Cistercierisis Ordinis

cum cum

Justiniauo,
illis

de sua intenlione informatos,

elati

mandavit Janiiam. Sed Januenses

papffi et

Lucina presbyterum card. Aposlolicae Sedis in Polonia legalum (illum nos antea e Dania evocatum vidimus) habito prxsuLaurentii

lequisilionem
basciatores

regum

despiciunt, el

am-

Venetorum

convenienter recepti ad
auctor de regis Hie:

propria redierunt

d. Subjicit

lum Concilio, capessendfe crucis pro Christiano nomine tuendo, propulsandisqiie Sarracenis ediut vires ctum denuntiasse hortalum Polonos
: ,

rosolymilaui morte,

a(lilil(|ue

Post

Hugonem

Jerusalem

et

Cypri regem Ugo de Lisignano con

;

sangiiineus succedit

(]uibus Jordanus consenta-

opes(nie conferrent
diilgentias,

amplissimas proposuisse invellent,

in arcas in

nea tradil^ Sed ad Clementem pro restituendis

regni Hierosolymitani rebus desudantem, redea-

quas qui lucrari

Ecclcsiisexpositas stipem prosacri belli sum[)libus

mus

(1).

iuipendeudam, inferebaiit: quod

teris

j^ariler

in

caj-

regnis ac provinciis Occidentalibus faclum

videtur.
65. .\d

nelos ac Genuenses,

conjungendos vero mutuo fcedere Vene res Syriaca graviores ja-

cturas pateretur, atque exjiedilio sacra felicius contici

posset, Ponlificem ac S.

opcram contulisse refert enim populi maritinio se bcUo inseclabantur. Quod ita describit Sanutus*: Eodem anno xvi Augusti Lucas de Grimaldis cuin xxv galeis Januensium portum cepit Ptolemaidai nec sinebat iiilrare aul exire navigium, quod ipsi non cape:

Ludovicum summam Diarium Venetum': ii

Clemens Palceologum ad Ludoviciim seqiiendum excitat. Armenioi rerjem moerentem conNou Occidentem modoadversus Sarrasolatur. cenos commovebat, verum totum etiam Orientem concitare nitebatur. PaLxoIogo eniin imperalori Graicorum, qui ob clades Armenis iuQictas a Sarracenis magno se nioerore j^erfusum Clementi signiflcarat, rescripsit*; si ex animo Christianum nomen in Armenia ab infidelihus deleri lugeret, prosiliret in arma, conjungeret se Ludovico Fran66.

corum
rat,

regi

qui tribus

ut diutius

cum filiis crucem induebeilum sacrum geri posset, nec

ducem
desideraret,

Christianus miles

dum

oc-

rent

ct

Tyrum conducerent

conibusserunti|U(!

cumbenle
rel;
si

ali(]uo, alius ductaiidis copiis

succede-

duas Pisaiiorum naves. Sed xxviu die ejusdeiu mensis applicuerunt ad portum xxvin galesD Vcnelorum Januenses vero, ut illoruni cognoverunt primum quam poluerunt de portu adveiilum
: ,

timeret sibi suisque a Latiuis,

in tuto

i^osse

impe-

rium suum

collocare,

si

P>om. Ecclesiae

Grfficam conjunxisset.

Viro niagniflco Palaeologo imperatori Gra;illuslri,

exeuntes versus Tyrum arripuere iter. Veneli vero illos continuo insecuti sunt, et captis ex eis (|iiiii-

corum

viam agnoscere
filii

veritatis.
si

Si

pressuris

compaleris Terrje-Sanctae,
nostri
illustris

que galeis Plolemaidam rediere.Incrastiuoauteni

charissimi in Chrislo

regis

'

Weslra. Flor.

Ilist.

1.

Venel. Ms.

Long.

I.

vii. aJ an.

126".

>

lii.ir.

'

Aiidr. Uaiid.

Ilist.

Vcnet.

I. .v.

Sanut.

iii.

p. 12. c. 8.

Ms. Val:c. sig. nuiD. I9G0.

c. 7. in
ii.

Tom.

Raynerio Zeno. Ep. cccxxvii.

Jord.

i]ii(i' Saiiutiis iiarrat legenda in Annalibus Mk, de Veiietoium iii Geuuenscs victoria paulo aliter accidisse notant ejus anni (ienucnsos continuatores Callari ; qui a (ienuensilius interceptam fuisse tradunt turrim (luamdam ad portum Ptoleraaidis, ipsumque portum cibsessuin, ne quis illum intrarel, egrederctuique. In eain vero rem non omnes quidem Genueiisium triremes instilisse, sed ex xxv quic vencrant, tantummodo xv reliquis iii portu Tyrii se con;inentibns. In Iriremes illas xv invectas scribunt Venctas trirc-

vlj lia

scriptores

mes XXVI

a quibus disjeclK, ct cx

iis

in lioslium polestateni incideutibus, reliqiuc

Vcncli ct Genucnscs de pace

componenda a

legatis Punlificis

regiiraque GalliiC et SiciliK lioc

ad suos Tyri agentes se roi.eperunt. CKterum qnamvis anno rogati, ficdus recusaverint, altamen Gelioc

nuenses ejus rei gratia ante annos quinquc interdicti censiir.i obligati, ut in Nota ad an. MrrLXiii animadverti, lcmni legatiooe ad Pontiticcm missa impctrarunt, quod ex iisdem CalTari continuatoribus discimus.
(JuK
nuationis

anno remissioaem
auctore
Gallico

so-

demum
ad

es Sanuto

notal

bic annalisla

de obitu

Ilugonis

rejis

Cypri el Jcrusalcm

confirmantur

ab

conti-

llistoriam

indicat, sciibens niense

fuissc.

quam ipsam esse Bernardi Tliesaurarii Iiistoriam alibi probavi. Mensem emortualem idem Bernardus' Novcmbri nugonem Cypri regem obiisse et die Domini ejusdeui anui lliigonem altcrum I.u;inianum assaraptuin "
Tyrii,

-MaNSI.

212
Aimeniae, ut scribis,
liac

CLEMENTIS IV ANNUS
damna dcploras, luiim in commendamus affectum: qucm prolaudaremus,
si
si

3.

CHRISTI 1267.

et

cum

scandalizatis
fili

parte

mitalibus,
lenius,

jiensius utiiiue
cffectus.

alTectui rcsponderet

uramur. Quod in tuis calaplusquam velexperli (salvo tamen in omnibiis divinae

charissiine, nuper,

Ecce siquidem,

ex

animo crucis

per-

beneplacito volunlalis, cui nos dccct noslram in

sequeris inimicos,
sito

tempus imminet, satis propoluo congrnum. Jam quidem charissimus in

omiiibus conforniare) casu

et

excidio

Ciiristo filius noster

cicC sc

cum

filio

Ludovicus illustris rex Franprimogenito et duobus aliis se-

auditis in
stati

liberorum tuorum, tum gentis ac dcpopulatione regionis mulla cordis nmariludine, regiae maje,

compati

damnaque

tua totiusque
flcntibus

populi

quentibus crucis characlere insignivit cnm muHis comitibuf ct l>aronilius, militibus ct plebeiis. Et

Christiani jacluram recto judicio deputanles, flen-

diim crediiiius esse

nis divinse

cnm

consolatio-

negotium pertunctorie proscqui \idealur, illud duxit longo praesidio fukiendum, Ires filios jam adiillos.sed niullum juvencs,secum
ne tantum
ducens, ut
si

exspeclantes henevolum solalium, qui

post tempestatem tranquillum facit et post moe-

rorem

et

lacrymas exullationem
,

infundit.

Sci-

divina forsilan ordinatio ex eis ali-

qucm
persint

pra?senti

peregrinatione subtraxerit, suvaleant

alii,

qui

veliiit et

rem incoeptam

quod et tola profitetur Ecclesia te transmarinum Latinum populum ex variis nalionibiis inibi congregatum diversis pro tempore
uius qiiidem
tuis

feliciler ciirsu

jnospero continuare. Sane totum

liberasse

pra?sidiis,

te

civitalis

Antiocbenae
crucis

Occidentalem populum excitanms, qui tam noslris ordinationibus quam Francorum exemplis provocalus ad opus
siniile se

civibus in

suis

necessitatibus astitisse, te

hoslibiis totis viribus rcslilisse, le cajteris

omnibus
,

accingunt. Si ipsis cx uno

nationibus Francorum amicilias

in

prajtiilisse

te

latere impugnantibiis Agarenos, tu ex altero certare volueris contra ipsos e propinquo,

Sedis Apostolicae preces et monita

seu mandata
affumiilti-

jam

pote-

omni

reverenlia suscepisse. Qiiis igitur pratibi

runt inimici crucis et fidei secla3 suai pestiferoc

prKstulari ruinam.
67.

slolari

non debeat, ejus

te

misericordiani
flagella

turam, qui super

dicis te

tot et tanla

Quod
si

si

timere Latinorum inpossides

diicto

l)licans

tuam

voluit examinarc constantiam, ut eo

cursum,
exercitu

terram

qnam

tecum
:

purior exeas de fornace, quo flamma fueris acerbiore

nudam

rclinqueres, et quasi penitus im-

purgatus

elc.

Imminentis

Latinorum
Christo

munilam, non est longe qiia^renda rcsponsio nani in te est timorem liujusmodi a radice prdecidere,
si

auxilii, qni

crucem
:

in

signum

devottB

\Ux
ct

susce[ierc, spe alque exspectatione

mcerentem

ad

Rom.

Ecclesiffi

rediens unitatem,
;

excital,

alque erigit

Leva ergo ad ckIuui oculos,

exs|)ecta, particu-

ejus consiliis salutaribus acquies(;ens

proferemlis,

auxilium imminens patienter

rigore juslitiae temperalo, mandalis bumiliter obedire volueris.

lari

subsidio interim deslinato, quo terra valeat

Nec

tiiae

potest excusalioni proficere

et

se susleiitare.

Nec

te

tuosve terreat male solida

quod

scripsisti, praclalis scilicet

clero

non

tibi

Babylonici sold.uii superbia,

quam
ut

ad tenipns
allidat

vel populo luo

debila iion

inipingendum, si nobis obedienlia impenditur ab eisdem cum cerlo cer;

ascendere permisit Dominus

gravius
:

elatum

et

populum

fidelein

luimiliari voluit, ut

tius babcatur,

quod tu in piffilatosetclerum longe majorem, quam deceat, obtines potestatem qui:

gloriosius exaltaret.

Demum

apocrisiarios tuos be-

nigne recepimus,
tiariim

et tuae

devotionis
,

munera

gra-

bus et coiitra Deum et onmem jiisliliam in errore hujusmodi crcdere non deberes, sed eosdem tan-

aclione

prosequimur

tuis

petitionihus,

quantiim

licuit et deciiit,

exauditis. Dat. Viterbii

quam
etc.

scbismaticos evitare,

si

coercere non valeres,

XVI

kal. Junii,

anno

iii

kal. Junii anno iii . His schismalicum princiiiem, tit Clemens ad Ecclesia? sinum rcdiret: sed de his paulo inferins agendum, ne coeptum de bello sacro sernio-

Dat. Vitcrbii

XYI

69.

Dum

conflabantur in Occidente copia?, ut

sollicitabat

lalioranli

Aimeni;c succurreretur, ne interim Armenus sub Babylonici soldani potentia ac furore Cleinens patriarcham Hicrosolymitafalisceret
,

nem abrumpamus.
68.

num
in

et PalacstincC

procercs excilavit, ut quibus

fulci-

Adductam

extremum discrimen Armeinfiiielibus

jiossent auxiiiis

Aytonum regem Armeniae

:

niam, ac gravissimis cladibus ab

temporibiis attrilam,
alia2

hisce

rent, nec defcndend;eAntiochiae deessenl'

Cum

eliam Clenientis

litlerae

charissimus

filius

noster rex illustris Armeniae,

filios,

docent, quibus Armeniee

regem

Pontificis fidem,

Domino
git et

permittente, qui qnos recipit

corri-

ac Lalinorum auxilia imploranlem cilissimi auxiexspectatione excitabat ', ac moerentem solari lii
nitebatnr.
licgi

casligat,

per Bibylonici furorem exercitus

attrilus graviler fuerit et oppressus; et sit eo di-

ArmeniiC.
nos excitat servilutis officium doc-

gnius in suis necessitatibus adjiivandus, quo ad nostram devotionem se reddidit hactenus proni-

K Iiijunclaj

ptiorem

vestram devotionem horlandam

duxi-

admonet Apostolica, ut ex pateruffi compassionis affechi infirmemur ciim infirmantibus,

trina nos

inus altentius ohsccrantes, quatcnus salva terra-

rum

liuin,
1

vestrarum cuslodia omne consilium et auxiquod poteritis, impendatis eidcm, ad terram

Tom.
et

11.

Ep. cccxxviii.

ext.

etiam in Foraiul.

Marin. Ebuli
'

pag. 54

2S9.

Ep. ccc.xxvi.

CLEMENTIS
suam,
si

IV ANNTJS 3.
filio

CHRISTI 1207.

213

opiis fiierit

et

fam

ei

qiiam dilccto

varra; reges, toliusqiie Occidentis populos sacrani

principi

Anfioclieno ad civiiafem
Clirisfi

Anlioclieiiam

cx|)edilionein

movere
et

certiores se priils ipsos sa-

contra inimicos
teri)ii

dofeniiendam. [)atnm Viiii

cri cjus consilii

(I

facturum. magnifico principi in gcnle

Apacluc, in piacsenli
magnitinlinis
siib
tiio

XVI

kal. Jniii

anno

Cum

pr;ccipiat

Viro

illiislri

Pontifex,

nt

principi

Anfioclicno

proinptifsima

nobili Tarlarornin Elchani

auxilia snppLHlitentnr, ati|uc ad

defendendam An:

gratiam Crealoris, et in fuluro gloriam obtinere.

tiocliiam advolent, constat Antiocliiam lioc fem-

Niiiier

virum iiobilem

tiiffi

cunuiue pore a Sarracenis op|)Ug'natam fuisse Armenia; rex ad Lalinorum ehlandienda auxilia,
inler cajlera Lalinis cxliibita officia proponeret, se
Antiocliiae

uunliuni

bcnigne receiiimiis,

et

ab eo
;

nomine quasdam recepimuslitteras

per inlerprefem exponere
ligenler. Saiie licel litleras,

et quac

nobis

voliiil, intcllrxinius di-

ab

lioslc
:

opprimendm auxiiioopporlimo

(inas exhilniil, iiulliis

ncn defuissc
cinctam
,

diulurna obsidioue pliiribusque impressionibus lioslilibns

a Sarracenis

de his,
scivif
;

qui craiit

iii

noslra curi.a, legere nobis

nec

tu, sicut alias feceras, in lingua Lafina

;

tentatam apparet.

Et

quidem

Henriciis Siero

',

scri|iscras nobis

solis verliis illius,

c|iii

eas

attiilit,

Bernardus ', Viilanus % Dlugoschus ', aiiique hoc anno cantam tradiint cum tamcn florentissima;
:

oportuit nos intendere, etjiixtaquahtatem illoruin

tua;

magnificenlia!

respnndere.

Iii

primis

igiliir

urbis patriarchalis sedis dignitate iiisignila) exci-

grafias
gifori,

dium

alii,

ut Siffridus

monachus Patavinus
;

',

agimus Deo noslro, bonoruui oinnium larquod fiii cordis illuuiinavit oculos et (Uim;

Sanntns, in sequentem annum referant cui postrenifD sententiae favet lia;c ratio, nuUain illius
cladis

dem

agnoscens, et

ejiis

Filiiiin

unigeniiuin pro

saliite

huniani generis ciucirixuiii hiimililer ado-

mentionem
rursum
ciiin

reperiri

in

lifteris

Pontificiis

rares, et crucis sua; vexillnm reverenter honorares.

sequentis anni, in quo de

tione

illiiis

inrelici

expugnnerit; niinc

Sanuto

nol)is

sermo

Ecce gandes, ut asseris, de victoria, (|uam liabiiimus iii regno Siciliae, cnjiis Manfiediis, naliiralis
filins Friderici

illatos

hoc anno conjungamus crudeles Bendocet inexpiabilc illius

'
:

daris impetus ad exscindendas relic|uias Christia-

rariiis
iii

occupalor,
filii

quondam imperatoris Rom. temejier maiinm valiilam charissimi

noslri Caioli, cui

norum,
bit

od ium, (|ua; ita descriSecundo die Maii Bendocdar venit ante Ptolemaidnm et dum eoriim nonnulli insignia portant Hosiiifalis et Templi usqui; ail quin-

Clirislo

regnuiii iilem

Sanntus

concessimns, in bello campestri regno cecidit privalus ef vila cuin perfi(loriim Chrislianoriim et

Sariacenoriim

multitiuline

copiosa.

Ecce reges

gentos pauperes, qui pro lucro ad herbas et hu-

Francia! el Navarra;

cum

mnltis comilibus et ba-

jnsmodi venerant, incaufos intcrimunt: ferturque

quotl
fel

ronibiis et militibus et aliis infiniti?, Terr;c-Sanclac

cujiisque exfraxerint, et pellem

cajiilis

negotium assiimentes,
contra crucis et
rant
,

criici^ insigiiili characlere,

excoriaverint usqiie ad aures. In craslino soldanus

relraxit se usqiie Sa[)het
et xvii die mensis ante Ptolemaidani rediens, turrem viridariorum, arbo:

et

inimicos se virililer prifipapotenter; janKjiie de regionibns aliis

tidei

multi magni
uf Chrisli

et parvi

eorum provocantur exemplo,

ut pofenexet

res, vites et

70.

qna^cumque potuit demoliri jussit. Apachce Tartarornm principi arma Chri-

nomen

totis exaltent viribus,

stianis olJerenti Pontificis lilteroe.

Perhorrescit

tiam Sarracenorum, scctam etiam

tiiiguant.

nomen

certe animus, ac divinm Providcntia; Christiano-

71.

Verum super

his qua; scrip?isli,

quod

crimina felicibns adeo Sarracenorum successibus plectentis consilia adorat, extulisse se adeo ipsoriim res iis temporibus, alque ila triiimphasse de noniine Christiano cum non modo Galli, Angli, Germani, Poloni, Syri, Armeni, in eos ad
:

rum

videlicet similiter ciim tuo soceroadjuvare Latinos

intendis, gratias tibi

men
tibi

nostri

referimus copiosas. Qno taproponant venire itinere, rescribere

:

non possiimus, regibus inconsultis

significabimus tiium
el soceri tui

sed eis-

dem
ut

consilium,
videatiir

arma procurrerent; verum etiam

erga Christianam religionem
tis

Tartari egrcgie

melius deliberare valeant,

et

qiiid

eis

affecti,

ac non Orien-

agendum,

modo, sed

totius orbis qiioque partis

maximcC

super his per certiimnuntium, tuani magnificentiam possinius reddere certiorem. Sta
igifur, princeps

domitores, in eos conspirarent. Elchani enim Aiuicha2 seu Abagse bellicosissima! illius gentis principi signifjcanti, se

siierare debes in

magne, in saliibri proposito: nam Domino, qiiod si beneeiservieris,

siinm
est
:

ac una

cum

socero ad

Christum crucifixum adorare, exscindendos Sarracenos

exullantique iM.iiifredum a

tuum
Sua
siint

firmabit solium, et mnllipliciter exaltabit.

est potenfia,

regniim,

in inaiiu ejus

se Christo

devovisse;

omiiia corda
:

regum
ejiis
(^jiis

Carolo prostratum fuisse (tantae enim victoria; fama universum orbem peragrarat) gratiilafns est Clemens ' divini Evangelii lucecollustraliim esse docuit Ludovicum Galliarum et Theobaldum Na:

quos vult exaltat

nec est qui valeat
Viterbii

quos viilt hiiiniliaf, et nutu universa reguntur,

resistere voluiitati. Datiim

anno iii . Vel ad idolorum cullum,

lius in

descivisse postea

Abagham

vel ad concilianda sibi faci-

'

Sler. in Annal.

apud Canis. tom.

in Clir.

Rom,
VII.

Pont.
.111.

i. aiiliq,
1.

lect. p.

Pol.
Clir.

I.

hoc
'

I.

Joau.

Vill.

vil. c. 18.
ii.

5 siffr. iii. p.

Ep.

I.

an.

1269.
ii.

185.

'

Berii.

ctasse se

Sarracenos Occidentalium auxilia falso jaChristum colere ex Aytoiio et Sanulo '

l.on<;.

Hist.

Mou. Pal.
'

l.m.

Sauul.

l?.c.

8.

Tom.

Eii.cccLXVii.

.\yton. Ilist

Orien. c. 32

Sauul.

1.

iii.

p. 13. c. 8.

214
colligitur;

CLEMENTIS IV ANNUS
quorum primi
prudens
et
ct fuil in

3.
ipsiiis

CHRISTI 1267.
riiinas
et

hrec verba sunt

Aha-

impleat,

scissuras

reparet,

muros

gan

fuit

dominiiHn suuni

prospere

aedificet,

sanclorum custodia muniat Angelo-

gubcrnavil,
stiterat paler

omnibiis forlnnalus^ prster

idola ct tidem daest,

in duobus, quia noluit efrici Chrislianus, sicut ex-

rum. Non sunt enim nobis incognila damna populi Chrisliani, qurc jam dudum Latinorum et
Graecorum dissensio peperit annosa pariter et damnosa duin divisos inlcr se populos, et in sua
, :

suus

imo coiebat

bat prcsbyteris jilololatrioe.

Alterum

assiduis

cum

septentrionaiibus Tartaris bcllis fuisse imiili-

se adversis

muluo

debililando conatibiis conversos

cituni,

utin Sarracenos vertere arniorum niolem non potuerit . Favisse vero Chrislianis men.oprojiagala
est.

viscera, frequentius et liberius furor hostilis invasit,

qui eisdem glutino veraecharitalisunitisobesse

potuisset.

rant: unde in Perside, Assyria, Media, Parlliia religio

minime
73.

Nunc

a Tartaris ad

Grffcos

Sane olim ad

felicis

rccordationis Urba-

venianius.
72. Pontifex, datis doclissimis ac amplissimis

num papam
littcris

praedecessorem

nostrum cum

tuis

solemnes nunlios deslinans, tuum niodo

ad PalcpuloQum GrcEcoritmque patriarcliam Epistolis,

agit de redinlecjranda

junctionc.

Missi
:

Ecclesiarum con-

fuerant anlea ab

Urbano IV

eosdem nuntios et litteras pium desiderium explicando, inter csetera postulasti, ut ad tuam praesentiam apocrisiarios suos mitteret seu
coiisimili [ler

nonnulli Minorilaj apocrisiarii, cui unacuni Pala^o-

legatos pacis homines, et pacificos Chrisli discipulos;

revocanda ad Roinanae obseqnium Gia;ca Ecclesia agcrent sed deinandalfG sibi auctorilatis
logo
(le

non gaudentes
jiacis

in vanitate

verborum, neque
praeponentes.
viros eleclos

bono
Qui
in

mundanam

sapientiam

limiles transgressi, ad nonniillas pacliones iniquiores descenderant

:

tuis

volis aunueiis in liac parle,

;

at eas rescidit

Clemens atque
'

de fratrum Minorum Ordine

viros utique pauperes

orthodox!e

fidei

formnlani transniisit Palaeologo

ita in lilleris
'

quo vero consilio, fumiliae magistrum

indiciis
(Gra;ci
,

ad Doniinicana}

aperit

Quia ex quibusdam
et

qua;

per legatos

litleras

insinuant

nimirum), ad salubrem videntur rediliini anhelare; nos probare si ex Deo sit spiritus cupientes,
sua;

Domini pleSimoiicm de Alvernia, Petrum de Moras, Petrum de Crista, et Bonifacium de Ijioregia, cuin siiis siib certa forma lilteris ad te inisit. Licet autem idem praedecessor
in fule divites, in lege

hoc mundo,
;

nius eruditos

fialres scilicet

nosler celsiludinis tuae lilteras supradictas

cum
lit-

professione fnlei,

qnam

miserunt,
multis

magno gaudio
teris sigillalim

recepisset, et in
ins|iecta [lietatis

i[isis

contenta

accepla,

quam

in mullis crroneain

et in

perpenderet spe-

invcnimus dimiDutam, nuper eis in scri(ilis misimus, qufficuin tota Latina Ecclesia firmiter creiiimus et simpliciter confilemur . C;cterum, collocata in luce fidei
verilate,

ciem obtinere; ad conlentum tamen in eis ordinem, sicut non debuit, sic nec voliiit se arclare. Tu quidem eorumdem Latinornm et Graecorum concordiani, dissolutis inimiciliis, in charitate
jirius

Pontifex

Paheolognm
redinlegraret.
gra-

mutua
viet

hortatus

est,

ut

remotis ambagibus, sinceroque

decreveras solidandam:
tibi

ct

tunc

demum
fidei,

animo Ecclesiarum conjunclionem

Pala;ologo illuslri imperatori

debatur

commodior de dogmatibus

GrKCorum

nluum

diversitate tractalus, et ad hujiismodi pro-

tiam, per qiiam gloriam obtineat in futuro. Magniludinis tua> litteras, ac viros providos
et discretos

bationem Ordinis ex scrijiluris aiithenticis argumenta mulla compegeras, ad probandum, quod

latores

earum, apocrisiarios
:

tiii

cul-

bonorum

sit

omnium

charitas

fnndamentum.

Ipse

minis, ad nostrain venientes praesenliam

facie,

sereua

vero luis non obvians argumentis, nec pra;conia

charilalis attenuans,

sed et animo Iseto recepimus et eis super omnibus, qua? proponere voluerunt corani nobis et fratribus nostris, audientia benigna concessa,
fideles adhibuimus inlerpretes, qui nostruin eis, et suum nobis in omnibus el per omnia pandereut

qiiam Sedes Apostolica

etiain

illi-

balain servat ad

filios

indevotos

sed

fidei

Ipsum quoque lillerarum vestrarum initium, quod ex Psalmis assumpseras spiritualis et nobilis citharoedi, cordis tui gaudium manifestans; ex eo justa ratione conceptum, quod in
intellectum.

solidum fundamentum attendens, sine qua Deo est impossibile placere, non injuste de consouanlia fldei tractatum censuit pracmiltendum. Absitenim, ut Rom. Ecclesiam, quae nec rugam

primum

et

habens nec maculam,

sem[)er hactenus tenuit,
[iroculdubio

illain
fldei

tenet

hodie,
filios

quam
etiam
:

veritatem,

se averlenles ab ea odio prosequi

fateamur

cum
pia)

domum

Domini te sperabas iturum illuc etiam tribus Domini Latinorum videlicet, et Gifficorum acceptum nohis iilurimum pariter asccnsuras cum gaudio accepimus exultationis ingenlis. Hoc concuest enim quod et nos totis visceribus piscimus, quod et in ipsis missarum solemniis
; ;

eadem mater Ecclesia

juslis et fiecca-

toribus, obedientibus et rebellibus

charitatis afJectum, ad salutem

exhibens

omnium, quibus

Domino petimus

incessanter, ut

suam

videlicet

Ecclesiam tolo orbe terraruin adunare dignetur. ut Hoc cst quod videre sunimopere cu[iimus
,

Tom.

II.

Ep. cccxssni.

'

Lih. iii. Ep. cur.

i.

modis intendal nec ideo minus diligere quod interdum, exigente justitia, qui salutaribus peccatorum confringit cornua monitis obtemperare contemnunt. Sicut nec recto judicio dici [lotest medicus odiosus, qui curandis vulneribus ferrum et ignem adhiberet, qua; lenioris anliiloti medicamine non curantur. Stelit itaque cum fide charitas apud ipsam sed qui fidem conpotest
:

sit

censenda,

, :

CLEMENTIS

IV ANNTTS 3.

niRiST!

I^ni.

215

taminant, necessario (ieserunlctiaritatem, ad

nullus est
eis rcditu,

quam

ascendisse in coelum, et scdere ad dexteram Patris,

nisi

piius, (|uain
liiici

non recevcritatem

inde venturum judicare vivos et mortuos, ct

perant, vcl reccptam

abjeccrant,
illa

redditiiruni uiiicui(|ue

secundum

0|iera sua, sivc

agnoscant

cum

sit

fons vivus cliaritatis, cui

:

nullus communicat alienus . Et infra

74. In eisctenim (|nie

bona fucrint sive mala. Credimus eliam S|iiriluiii sanclum, plcnum et iierfectum, vcruiii([ue Deuni,
ex
Patre
el

sunt

fidci, et

veritatcm

Filio

procedentein

co.Dqiialem,

et

respiciunt, sine (^ua salus esse

cite,

in

non sub involucro est lucem omnia vcniant, ncc vcrl)orum ambo^'ibus
|iiiritas

non potcst, e\|iiiageniinm; ideoi]ue ul

coesscntialcm, et coomni|>oti'iitcm, et coaiteriuim

[ler oniiiia

Patri et Filio.

Credimus

lianc

sanctam

Trinitatem non tres Deos, sed

unum Deum omni-

intentionis nostr.e

involvatur, tenore pra;-

|>olcntem, relcrniim, invi^ibilem ct iiiconimiilalii-

sentium duxinius (leclaranduni, ciuid libi a praelatis, et cffiteris sub tua ditione (iegentibus faciendum incumbat, ut ad sinum ejusdem sacrosanctai Rom. Ecclesia; matris tua?, sano frctus consilio, redeas reverenler. Quod si faciendum, Domino
dccreveris inspiranie, ipsa
tuos
maleipiissima,
filio

lem.Credimus Sanctam,CatliolicamctApostoiicani unam esse veram Ecclesiam, in (|ua unum datur

l>a|ilisnia, et

vcra omniaiii remissio |)eccatorum.

Crcdimus etiam veiam resuriTctionem cjiisdem carnis, quam nunc gestamus et vitam Kternain.
Crediiiiiis

etiam
ac

iiovi et

veleris Testamenti, legis,

redeunti sinuni largissinia3 pictatis aperiens, in

laeta

ac pro|)lielarum, et Apostolorum

properabit amplexus. Ecce ergo quod

et

ctorem
7C.

Deum

unum esse Dominum omnipotentem.

[^rtcdicat

au-

corde firmiter credinius,

(|uod ore simpllciter

:

H;cc cst vcra fidcs Catholica, el lianc susacrosancta

profiteniur, tibi plane proponinnis et exponimiis

per dictis articulis tenet ct

nec in velamentis a;nigmatum dogmala nostra tegimus, sed omnino verbis cxplicilis et aiierlis no-

Rom.

Ecclesia. Sed et i>ro[>ter diversos errores, a

et

([uibusdam cx ignorantia,

ab

aliis

ex malitia
ba[)ti:

tam

esse

volumus

univeisis professionem fidei,

et
ct

iiitrodiiclos, dicit et [iriedicat cos,

qui post

quam tenemus. Uuam a te, clero dictis exiginuis, ut eamdem tu

mini,
si

popiilo proeipsi

smum
scd pcr

in

pcccata labanlur, iion rebaptizandos

iirofitea-

ad nostiaiiij ut dcsideramus,

volueris

redire unilatem. Ea insuper, quce circa ejusdem

EcclesiBe

veram ixtnilentiam suorum posse consequi veniam pcccatorum. Quod si vere [)a;nitentes iii charitate decesserint, antequam digna; poenitcnliac

Rom. primatum, de
populo recipi

cujus verilate non-

fructibus

dc
et

conimissis
pffiiiis

satisfcccrint

et

nulia praefatae scri[>turBe series continebat, a te ac

ipsis clero et

omissis,

eorum
eis

aiiimas

purgatoriis

[)ost

et acceptari

volumus,

mortem purgari;
das prodcsse

ad poenas hujusmodi relevan-

plenius et apertius explicantes.

fidelium vivorum suffragia, mis-

quidcm credimus sanctam Trinitatem, et S[iiritum sanctum, unum Deum omnipotentem, totamque deitatem coessentialem, consubstantialem, co.Tternam et coomni75.
((

Et

sarum
et alia

scilicet sacrificia, orationes ct

elecmosynas,
aliis

Patrem, et Filium

pietalis officia,

quae a fidelibus pro

potentem
statis;

uniiis voluiitatis, potestalis et majecrealorem omniiim creaturarum, a quo omnia, et per quem omnia, in quo omnia, ([lue sunt in caelo et in terra, visibilia et invisibilia,
;

corporalia et spiritualia. Credimus singulam (|iiam-

que in sancta Trinitate [lersouam unum vcrum Deiim, plenum et perfectum. Crcdimus i()sum
Filinm Dei, verbuni
Dei a;lernaliler

consucverunt sccundum Ecclesim institiila. lUorum igitur aiiimas, qui post sacrum baptisma susceptum nullam oinnino peccati macnlam incurrerunt; illas etiam, qua; [lost [leccati contractani maculam, vel in snis manentcs corporibus, vel eisdem exuta;, prout su[)erius dictum est, sunt purgatcC, in cfelum mox rccipi. lilortim autem animas, qui in mortali peccato, vel cuin
fidelibus fieri

solo originali decedunt, inox in

nalum de

dere, pcenis

inlernum descentamen disparibus pnniendas, eadein

Ecclesia crcdit et firmiter asseverat
in

Patre consubstantialem, coomnipotentem et acijualem per omnia Patri in diviiiilate teniporaliler natum de Si>iritu sanclo ex Maria sem[>er virgine cum anima rationali, duas habentem nativitates,
:

sancta
ct

Rom.

quod nibilominus
,

die judicii

omnes

liomi-

nes anle tribunal Chrisli

cum
de

siiis

corporibus
|)ropriis

comparebunl
tionem.
77.

reddituri

factis

ra-

unam
ralem

ex Patre aiternani, alteram ex matre tempo:

Deum verum

et

hominem
;

veriim

|>ro:

prium in utraque natura, atque perfectum nou adoptivum, ne(]ue fantasmalicum sed unum et unicum Filium Dei in duabus et ex duabus, divina scilicet et humana, naturis sed in unius [lersonae singularitate impas-ibilem et immortalem
:

Eccltsia

unum

Tenet etiam et docet eadem Roinana septem esse Ecclesiastica sacramenta scilicet Baptisma, de i[U() dictum est su[>ra.

Aliud est sacramenlum Contirmatioiiis, (luod pcr manus imposilionem e[>i3Copi conferunt chri-

smando
cst

renalos. Aliiid est Poenilciiiia. Aliud est

divinitate;

sed

in

humanitate pro nobis,

et descendisse

et [iro

Eucliaristia. Aliiul est sacramentiiin Onliiiis. Aliud

salute nostra

passum vera carnis passione, morad inferos, ac

Matrimonium. Aliud

est

Extrema-Unctio, quas

tuum

et

sepultum,
die

sccundum
Hcit

doctrinani B. Jacobi iiifirmanlibus cxEcclcsia, tenens et docens,

terlia die

resurrexisse a mortuis, vera carnis re-

liibctur. Sacranientiim Eucharisliaj cx azynio con-

surrectione

nein

cuni

quadragesimo post resurrecliocarnc, in qua rpsunexit, et anima

:

eadcm Rom.

quod

in ipso

sacramcnto panis vere transsubstanliatur in

216

CLEMENTIS IV ANNIIS
et

3.

CHRISTI 1267.
;

cor|iiis,

viiium

iii

sanyiiiiieiu

Doniiiii

uoslii

(juibus cailum roboralur verilas, coniineret

iiotaiii

vel

si

Jesu

Clii isli.

De Malrimonio

lenet, iiuod

nec uiius

vilare voieus, hujusiiiodi tani piolixain tot

vir simul plures uxoies, nec uiia mulier siiiiul

ailiLuloriim maleiiam brevi sermoue ])eisiringeret,

liubere iiermillitur i)lures viros. Solnta vero le^e

Malrimomi
secundas
et
licilas esse

|ier

mortem

allerutrius

conjugum,

iorLt in laulo noiabilis ei pcriculosus negotio,

de defectu forsiian, qui proculdubio nimis noperiios,

leitias ei deince|)S nupliab successive

dicil, si

larelnr. Ei qnia jirovida deliberalione couce|iimus

ajiocrisiarios alitiuos in lege Dei

impedimenlum canonicum ex

ad iuam
])ote-

causa alia noii obsislat.

78.
l|)sa

pncseniiam

desliiiare, cuiii

quibus
ipsi

iu, ac pntdicti

i|Uoc|ne sacrosancla

Rom.
et

Ecclesia

derus
ritis
;

el iioi^uius

super ])ra'missis conferre

summum

et

pleiium primalum,

principatum

et sicut sj^eramus,

vobis sufficienter,

super universain Calholicam Ecclesiam obtinens

divina eis id douanle cleinentia,

sed nilhlominus,
nios concuiit;
si

respoiidebunt

quem se ab ipso Domino in bealo I*elro Apostolorum [jrincipe seu verlice, cujus Romanus Ponlifex esl snccessor, cnm potestatis pleniludiiie recepisse
veraciler el humililer reeogiioscit
teris
;

quid tuum iuoruuKjue aniquid lurbat, ut eoriim aliquid,

si

quoe suiira adscri])simus veremiui, ul ]ietiinus,

fiteri,

j^ro-

sicut

pric
sic

cbd-

aliquos de ])eriiioribiis, quos in

j^ra^diclis

tenelur

lidei

veiitatem defendere,

et si

repereiis clero vel poiiulo, ad nostram mitie prae-

qucc de fide suborlaj liierinl quuistiones, suo debet

judieio difrinire.
in negoliis ad

sentiam

nosque, qui juxla ejusdem

]idrali

principis

Ad quam

polest gravatus qnilibet

A]iostolorum sententiam,
dere lationem;
ilios,

sumus omni

po-

forum Ecclesiasticum pertinentibus appeliare. Sed el in omnibus cansis ad examen

Ecclesiaslicum speclanlibus ad ipsius potesl recurri

sceuti nos de ea, qiios in nobis esl, fide ei sjie red-

quos miseris, chariialive

iractabiinus, et ])alienter quidquid proponere voluerint, audieinus niino,

:

judicium,

et

eitlem

omnes EcelLSue sunt

et

et

iam

]ilene,

subjecttc,

ipsarunu|ue

praiiali
:

obcdienliam

et

salisfaciemus
dubilationis

eisileiii,

quod,
,

reverenliain sibi debenl

apud quam

sic pole^tatis

juslibet

scru])ulo

douaute Doamoto cufidei veritatem

pleniludo consslil (luod Ecclesias cielerasad soUicitudinis parlem adniitUt; quarum mullas, et patriarchales praicipue,
diversis
:

agnoscent, ei in agnita salubriier gloriantes, ad te

cuiu gloria remeabunt.

iuis,

l)isis

quoqiie apocrisiariis
eis,

privilegiis

eadem
in

cum

de

])romissa

professione fidei

ut

Romaua
tiva,

Ecclesia hoiioravil

sua lamen praiiogaqui-

l^ricmiltiiur, coi^iam fecimus,

tam m generalibus Conciiiis, quam buscumque aliis semper salva.

79.

benigne
biiareui.

i])sis

salisfacere,

si

clemenier obiulimus super ea in aliquo du-

niam

et solidissiinam

Porro praiscriplam purissimam, cerlissiorthodoxae iidei veriialem,

gamus

Ideoque excellentiam luam monenius, roel hortamur in Domino Jesii Cliristo, per

Evaugeliciu doctrinffi consonam, a sanciis patribus

traditain,el

Roinauorum Pontilicum
;

iii

suis Syno-

dis difliuilionc lirniatain

sicut nec decet, sic

nec

voluinus novcB discussioni, ac diliiuiiioui subjacere, ipsam quasi per hoc quouiodolibeiconlrafas
el

aspersionem sui preiiosi sanguinis obsecrantes, quatenus diligenier alieiuiens, quantum tibi accrescei ad nieritum, quautum accedet ad gloriam el exaliationem ini nominis ampliandam,si datum
libi

desuiier fuerit, ut oves, qua; perieruni, tuae

licilum iu dubiuui revocando. Ideoque licet iu

tu per tuas pra;i'aias iiiteras Conciiium
pctieris
;

diligentite studio ad
si

pra;fala scriplura de convocatione Concilii agere-

tuis fiat laboribus, ut

caulam Donuni reducantur; uuum sit ovile, unusque

Gia^corum
iioi^ulis tuis

tur;
111

licel

jiastor,

Laliuoriim

ei

lerra tua convocari

nos tamen nullo

noii

]ioribus in uuitate prsemissai orihodoxic fidei

temadu-

modo

])roponiinus

Concilium ad discussiouem,
:

seu diitinilionem hujusiiiodi convocare

quod

cujusqiiam faciein vereamur, vel eamdem sacrosauclam Roiuanain Eccle>iam Gra^corum supeiari
prudenlia timeamus
forel
:

sic studeas habilitare maieriain,sic animos iuum, tuorumque disponere, quod in pra'dictorum apocrisiariorum uosirorum adventu te, ac

naiis

liramissii clero el populo ]ira;scriptam,

humiliter

scd quia prorsus indeceus

susci]iieniibus, et fideliter profilenlibus fidei veritalein, facilis sit ad reliqua,

iino nec licet, nec expedit in

dubium

revo-

cari pri.cuiissain verai fidei

purilatein, tol sacra3

cessus.

pagina; auctoritatibus, tot sancioruin roboratam

senleutiis, iot

tu

Quod si i^ostquam idemque clerus et

,

taliier

Doniino faciente, prosupra pro])Osiiam,

veritatem
fidei

jiopulus

Roinanorum
;

Pontiflcuin stabiii difsi

susce])enlis, et ])rofessi fueriiis, et ad obedientiam,

flnilione

hrmatani

pro cujus deleusione,

ne-

ccsse foiet, parati essemus subire niartyrium, et niorli eliam exponere corpus nostrum. Quam ideo ad piKsens nequaiiuam auctoritalibus, quaruui tamen salis nobis cupia pio voio suppeteret, munire curavimus; sed in siinpliciiate veriilica, sic i)ure, sic expliciie iam pra^diciis tnis adliibendam quia nuntiis, quam libi decrevimus destinandam nuiam iirolixilalis nimia; dilTusus Epistola: vel texiiis incurrerei, si auctontalum mullitudinem.
;

ut pi"Emisiinns, ejnsdem venerilis malris vestrae Concilium ])er SLdem ipsam ad locum, qui ad hoc

eidem sedi videatur idoneus, convocari ]ietieriiis, ad cliarilatis vinciilum inier Laiinos et Graecos
fffidere iieiqieiuo

roborandum

legaios super hoc

ad uospoteritisdestinare, quibus, faciente Doiuino,

responsum dabiiur, quo iuum desiderium poterit et (iebebit. Ad praemir-stE igitur tam
ferae

saiiari

saluti-

unionis salutare

commercium
:

efficaciter sol-

liciiiidoiua; subliniilaiis intendat

et

utanimarum

CLEMENTIS IV ANNUS
et

3.

CHRISTI

f2W.

2tr

corporum discrimina, quae

pr.Tcidaiitur,
ix'(|iiiriiinis,

iiigerit

inveterata

dispulationi se offerunt, sed paratos dic;unt osten-

(lisr-onsio,

pr;pinissa, ipue palorna

sam

sibi

recipcre veritatem
(|iiibiis

sunti|ue apud

rios

monitione
qrioci

implere

fcsliiiet;

scitiira

ralioncs eoniiii,

suum errorem

fiilciuiit,

occasione tractatus hujusmodi

iiec iis, <nii a

baciilis aruiidineis innitentes. Dat. Viterbii

Jiinii

idus

tiia iiiagnificenlia se

pravatos esseqiienintnr,siciit

aimo

iii

o.

nec (ietiemus, in siia justitia dresse pru|>oniiiiiis; nec a proseculione lanli negolii per aiias vias

82.

Clenientis in religiosos favor et pietatis

promovendoe stndinm.
ciiiii

Experiebatur Clemens,
iitilitales,

quas ad animaniiu
rit,

saliilein

Ddiiiiniis

ministruve-

(luantas pararent EcclcsiaD viri religiosi

ipsos
:

(lesistemiis. Uat. Viterbii IV noii. Maitii .

;i(l

fraclandas res tanti ponderis adlii-

80. Gum ergo inaximo fervore Homano; conjungendae GiBecm Ecclesia? arderet sanctissimiis

beret
])etita,

at(|iie idco ad admitlenda jusla eorum facillimum se exhibuit. Ita enim divinuin

Pontifex, aliis lilteris, ad GrEecoruin patriarcliam

oflicium

Umberti opera ad
et in
,

meliorem

iormain

monuit',utad taiilam rem incumberet, equa suiiima ad Chiisliim gloiia, ad animas saliis, ad
datis,

redacliim

soleninibus Pra,'dicaforum comitiis

rempuldicain

felicilas

redundaret

ali|ue

operam
col-

apiHidjalum confirmavit

ut ubiqiie terrarum eo ulerentiir,

'.

Nec minus

in alios

religiosos viros
:

suam
a

in flectendo,

reducendoque Paia;ologo

A|iostolicam bcneficentiam explicuit

monasterii
a

locaret.

nam(|ue
etc. dilecto in Cliristo fralri...

Cassiiiensis

omnes

prajrogativas
'
:

Pa-

Clemens,

pa-

scliale

11

collatas corroboravit

[ira:scriplam ab

triarcha! Grrrcoriim, s|iiritiim gralia' ^alularis.

Urbano

IV, ciijus Diploina prae manibiis Iiabui,

Ne lam

utilc,

tam

piiiiii iiegotiiiiii

pervurba

religiosac disciplin;c

formiilam sacne (Ujuestri

conventii

fa-

inefflcacia ullerius dediicaliir, viain ad accelera-

milue, cui B. Mariae Virginisgloriosa! noinen indituiii

lioiiem liiijiismoili, noliis adiiiodiiiii volivi, iieyotii

in

solemiii

Ordinis

religiosis

de consilio fratrum iiostrorum compeniiiosam', ut speramiis, ekgiiiuis (|uaiii ideo prasenlibus iioii diixiniiis inscreiidam (iuia eaiii magiiifico viro
:

ei|uitibiis

noniuillis in dubiis illustratam, ralam

Michaeli P.ilEOologo impiralori GraToriim

illiislri,

noslris lilteris plenius explicamus. ldeo(|iie frater-

Concessam ministro inacaptivonim Compeiulii licclesiam, niaximisi|ue opibusaS. Lu(lovico auctam Apostolica etiam auctoritute iis
esse jussil
'.

firmamque

jori OrdiiiisS. Triiiitatis Redeiiiptionis

nilatem liiam roganuis, iiioiiemus

atleiite in

et

lioilamiir

conlirmavit

''

Domino

Jesu Clirislo, per aspersionem

famili;e a delegatis
illusliala Pontilicia

atque etiani institiita sacra ejus ab Urbaiio IV emendata ac

sui pretiosi sanguinis obsccraiitcs, (|iialcniis j^raemissiiiii afrcclum, (pieni (a^diin

Uue

litleice

pra;exlii-

83.
pietalis

llis

ailjungimiis Clenienfem
ciiiu

firmitatecommunivit '. propaganda;

Roniaiii
sodalitii S.

tendcbanl, per efficacem operis evNleiitiam

bens, ad celerein execulioneiii
prajdiciis
illiiiiiiii,

studio,

Maria;

iiiuc

in

Conlalonis nuncupati socii, ea se intercceleraslege

adsliiiixisseiil,

nostris

littcris

i^ateriie

rc(|iiirimns, iu
et

huinilitatis

spintu
;

te ipsuiii

priiiiipluni

propi-

sacraiiienlo ex|iiarent, ac
pereiit;

tium

olTeras

et

tam

[iraefatum

Gracoriim

iiiipcra-

anno criminaconfessionis Dominicuin corpus excisua aucloritate piuni decretum confiriit

ter in

torem, (|uam

alios,

(^uo poteris stiidio soleitibus

iil ciiiii

iiiasse" pra;miui|iie indulgentiariiiii sodalibus pro-

exhortatioiubiis imlucas:

Allissimi dexlera
perfecerit,

posiiisse

Sidis ApiistoIic;e

filios

laudavimus,

tam gloriosiim opus

ulililatis taiita)

tu

(|uod, siciit luiper accepimus,

nonnulli

Romano-

in Iioc le ulilem exlilissecooperalorem ipsius;

sub

ruin
iii

eorumdem
suis

devotis animis ordiiiarunt, ut ter

coiifiteri, et

spe nihilouiimisdiviiue grati;e, ac favoris Apostolici, qucm libi ex hoc accrevisse digne ketaberis; possis
rion

anno

debeant sacerdolibus

lotidem vicibus sumerecorpus Domini revereuter.

Talis ilaqiie dispositio

immerito

gloriari.

Daluin Viterbii VI

non.

digno meruit patrocinio,

Martii

81. Transmissurus Constanlinopolim apocrisiarios,

ut erat

[lollicitus,

Pontifex Dominicanai
^
,

iit eo pliirimoruiu cordibus applicetur, quo fructus inde praesumitur majoris gratiai proveiiire. beata confessio, nialer

(lignisque sustentari suffragiis,

familiae

magistro dedil imperia

ut religiosos

viros ad id

munus obeundum

deligerel, in quibus
:

veni;c, post naufragium tabula salufaris, quae cadentem resurgere facit, et ducit ad portum de
ipsis fluctibus

has virtutum doles desideiavit

scientia polleanl ulriusque, et
prffiditi

Qui Testamenti

delictoriim.

gustus suavissimus
quibiis

ingemo niluloniinus

spiiitualium
[lotiiil,

epularum

nuUus
:

satiari

nec sint in gestibusincompositi, nec in responsione pr;eci|)ites, sed exacta potius

naturali
:

nec

pati

de satietate fastidium

sed eoruiu

gravilate

buidaiidi
et

sciaiit

in

tempore proferre
(|iioraiii

uniisquisque tanto ca[)acior, ([uanto ex Iiis foecundius degustabit. Haec (|uideiii sumuntur, et
existit

sermonem,
mulluiu
infra
:

eorum jactantiam,
teiiuis,
te

scienlia

sumentem
diiiein,

jiossident et

assumunl,

pelliiiit

formivitiis,

est

a'(jiiaiiimiter

lolerare. Et

securitatem adjiciunt, ct extinclis

Scire

volumus,

iiobis sufficere,si illos,

divina inunera largiuntur.

quos tecum habes, vel

iiitra

fines Italiic
:

videris idoneos, illos clegeris

ad hoc uon eniiu Grcuci

'

'

Eod.

1.

III.

Ep. cur,

ii.

Lib.
^

III.

Ep. LV.

'

F.p. r.xvir.

'

Ep. cxxiir.

Ep. cir. exl. in

:i

Ilullar. in

Clem. IV.

Ep. ci.

Servalur ca de re

Toin. n. Ep. cccxxxiii.

liijiloiic

sodalibus.

Ann.

ToMus XXII.

RAyN.

III.

28

218

CLEMENTIS IV ANNUS
84. Intendens igitnr,
iit

4.

CHRISTI 1268.
,

prredicti

Cliristifi-

deles ad cunuieni

\ivendi

nioiliini
el li;rc

eo ferventius

accenduntur, quo senserint

dona suscipere

poliora, universis civibus Ronianis, et in Urbis

dislricln specialiler constilulis,
et |ioenitenlibus ac

imagine insignitum quod religioso agmini soatque lemni pompa incedenti prffiferri soleret luijus cxemplo condita alia pia sodalitia, et a summis Pontilicibus accendendae pietatis ergo
:

approbala, ac propagata fueruut.

inodo pra'dielo confessis, ac digiie reci|iientiljus Doniinicuiu S;icranientuni,singiilis vicibus, cjuibus illud acceperint iiun prKsenlibus, quani fuluris;
de oiunipolenlis Dei niisericordia,
centuni diis de
et

inii.

bealoruni

Petri el Pauli Aiiostoloruni ejusauctoritaleconfisi,

iiijuiiclis sibi iioeiiileiitiis iiiiseii-

Mors /'arisii Camaldidensis pietate exiEx piae inducta; consuetudinis occasione noniiiie addemus religiosum virum Parisium Bononia oriundum post exactos centum et vii vl'1 VI annos, qnorum longe majorem parlem iii
85.

'

corditer relaxamus. Dat. Viterbii Pontillcatns noslri

Camaldulensi familia, illustri omninm virtutum exemplo, duxerat; hoc anno ad meliorem vitam
evolasse
,

anno

iii

Quod Diploma
llis

e suo e\em|ilari

perve-

pluribiisque niiraculis in
inclaruisse.

vila ac
,

post
in

tusto exscriptnm est.

litiiim, cui

primimi laicorum soda-

morlem

Cnjus corpus

Tarvisii

vulgo cunlrateriulas
:

nomen

est, iniliis

assurrexit

Dicebi.tur coiifiaturnilas

aliorumque piorum opera cinorLiil. ciimmendatorum Virgini,

insignibus
Deiparae pallio

templo sanctimoniiilium Camaldulensium ipsius nomini sacro condituiii, magna rLligione colitur,

mihique superioribus annis osleusiim

'

fuit.

in cujus collegii

suo
Sur. tom. ni. die xi Juu. et Feriar. ead. die et
alii.

sodales tegentis efligies ex|iressa erat, ac societas

Confalonis

nuncupala ob

vexillum

hujusinodi

CLEMENTIS

IV

ANNUS

4.

CHRISTI

1268.

in

Clemens hortando Carolum adrcdcundwn Siciliam proditionem molicntem in Sarracenos

1.

sacrnm bcllum

indicit.

Luxit

Elruria divellendum Sarraceni Luceriae in Apulia, su|ieriuri anno panlo repressi, furorem in vicinos
effiindere coe[ierunl tt Conradus Capicius, ac Fridericus Alphonsi regis Ca^tellae atque Henrici Urbis senatoris infidi fraler, ciim aliqnot turmis Tuiieto iu Siciliie insulam applicuere, po[iulosque
;

aniuis inillesimus

ducentesimus sexagesimus octavus, Indictione uiidecima, inoiiinam Clemenli^Pontificis optiini mortem. Yidit tanien
,

jirius

ipse Ecclesiae perduelles

Cciroli
ariiiis

Henricum ahosque Conradinum quorum victrioibus cousumptos

;

pulentia

ciim

ad defeclionem soUicitarunt. Sparsisse Capiciuin lilures lilteras, in quibus regisConradini proregem

liac verborum forma conceptis, ad populos subornandos refert Sicularum reruin auctor a Ecce rex noster cito veniet in celebri

inagis ac magis aucta Ecclesiam oppiessura lime-

se vucilabat,

momento evanuit. Ut discanl nunquam tulo cppugnari Ecclesiam

retur,

iirincipes
petra;
illi

'

myslicai innixam, ad tiuam tot reges ac tyraniii

magnae
niiiius

potentige

majestate, in

mauu

potenti et

superba capita illisere. Sed antequam lugubres temerariorum principum eiiitus iii historia; luce
collocenlur, prosiieros ac fallaces illorum succes-

biachio e.xcelso nimis. Veniet tanquam verus do-

novus
tui

rex, et naturalis successor ad haere-

dilalein

regiminis

et

patrimonii

gentein

sus percurramns.
2.
est,

quam
antea iu Etruria, ul diclum

unaniiiiiter

Crealus

jam

iiou sua)

opprimunt exleri, et gregem possessionis, quo jiossessor violentus abteerectam inantiquis

libertatibus cou-

Carulus publicaj pacis servator, iterumque a Clemente in eo munere confirmatus ', iiupulos in
officio cnntinebat, et Cuiiradiuo,

utilur, liberare disposuit, et

felicium progenilorum
fovere

suorum

ne in provinciam ad ipsum ex

peuetraret, iler prsecludebat;

cum

3, Delinitos hisce lenociuiis

insulanos ad eos

'

Clem. tom.

ii.

Ep.

ccclsxv cdlxxvi.

'

Anonjm.

rer. Sicul. auct. Ms.

:;

CLEilEXTIS rv
descivisse, exceplis insignibus urbibus

ANNUS

4.

CHRISTI 1268.

219

Panormo,
adilit
:

Messana, Syrucusis, niemoralus auclor

ac

tuin Fulconeni e Poilio Richardi, palria Provincia-

lem, Caroii pra-fecluni coegisse copias in rebeiles Siculos vero, (|ui in ipsius caslris versabanlur,
:

insignem proditionem molilos, cietulisse nimirum clam Conradini signa, conserloque prceiio, niox
dein elalis adullennis frontem convertisse in Fulconeni qua conjuratione animadversa, is una cum suis sese e periculo fiiga subduxit. Perturbata ita Sicilia, nc novis aliis molibus recrudescentibus, Clemeiis
effusa fuga Galios deseruisse
;

Siculum regnum, ad cujus efferendas partes PonX iii Sarracenos sacrum bellum, propositis indiilgentiis et dato crucis symbolo indixil' Sicilia; ulterioris cileriorisve invasores anathemate solemni rilu perculit '. Deniqiie Conradinum Insubriam infestantcm, medilantemque in Etruriam et Neapolilanum regnum irrumpere, ob spreta Apostolica monita regno Hierosolymitano, ad eum matif(
:

signis,

terna succtssione speclante excidisse pronuntiavit

ac ni ccEptisabsisteret, obtinendi
vel alicujus rcgni

unquam

imperii,
:

qua

re
4.

Carolum ex Etruria
turare jussit
',

in

Siculum regnum

iter

ma-

jurium miilclam inlendit de stibjectum edictum promulgatum * (1). Memoriale Pontificis de Conradini Sicilice

ut populos
:

fluctuantes prreseutia

regni invasorii criminibus.

Clemens,

etc.

ad

Cur tibi scnbamus ul regi, qni regnuin videris contemnere, non videmus. Laceratur quidem continue tanquam aceplialum, Sarsua confirmaret
o

cerlitiidinem pra;sentium et

memoriam

futuro-

rum.

Dndum

ad Apostolicae Scdis perlato notitiam,

Friderici olim im[ieratoris

racenis et perlidis Cbrislianis exposiUim, et a tuis

quod Conradinus nepos quondam

primilus exhauslum fnribus, dirij.itur niinc ab

aliis, et locusla;

Romanorum

inconsultge

nimis,

et

rtsidiium brucbus comedit

nec

temerariie ambiti(.inis spiritu concitatus, non solum

in eo

sore.

dterunt vastatores, quamdiu carueril defenSane si iilud amittis, non credas, quod Ec-

ad obtinendum
sed sibi

Romanum
Sicili;c

conabatiir

regnum

intilulare

clesia labores repetat et expensas pro eo denuo acquireudo sed ad tuos redire poteris comitatus, et regali contentus nomine, rerum exitum exspe:

sub ejusdtm regni

scribebat;
clesiffi

titulo sibi

imperium; non verilus, nomen regium ad-

quodque cum aliquibus inimicis EcIlali;i}

diversarum

ctare

vtl

divinum
meritis,
te

forte iiiiraculum,

si

de tuis

facliones suas, per ci\itates et loca varia

parlium sceleslas iniens sub prae-

ut ijse negotia tua gerere sequente cou;ilium, et eam, quam sslimas te babere, providentiani aliorum sententiis pricferente. Porro fixum in corde noslro jam fuerat de bac maleria tibi non scribere, scd compulit nos instanlia venerabilis fratris nostri

pra;sumis
tenealur,

tuum

missa intitulatione typario regiae majestatis impressas litteruS destinando, tuibare pacem Ecclesiasiicam, ac

populum comiiiovere

in nostruin, et

ipsius EcclesicB, ac charissimi in ChristoDlii nostri Caroli regis Sicili illustris discrimen, et |)raejudi-

Rudulphi Albanensis episcopi,

etc.

Dat. Viterbii

kal. Aprilis

anno

iv d.

cium nitebatur; nos iu beatorum Aposlolorum nostri anno seciindo ,

Viterbieusi,
praesenle

feslo dedicalionis Bisilicae

Petri et Pauli, Ponlificatus

Ad
'

haec

imperia Carolus signa convertit in

in hac majori Eccksia tunc mullitudine copiosa

Tom.

II.

Ep. CDLX, CDLXU.

'

Ep. CDixxiT.

Lib. IV. Ep. eur.

i.

Ep.

ii.

aanas qao tanta de Conradino Ecclesiae boste victoria relala fuit ; ita et incerta dies, mensis ac prsseraecem subivit. Quidam enim cum Spoodauo rem ad sequentem annum eitraheadam censent. Aliis vero, prsienti illigaadam succurrit ; sunt autem bi , et numero, et an iquitate, et vicioitate locorum potiores. >'am praeterquam quod id affirmal auctor Chronici Cavensis, qui et victoriam Caroli, el Conradini supplicmm eidem anno adscribil ; quanquam in eo erral, quod ambo haec rebus auni mcclxvii accenset ; idem etiam aflirmat Ricobaldus Ferrarieosis, (lui rem lenere se asserit ei Joacbimo judice cive Regio, tesle bujus rei oculato. Cum vero scriptor iste ex tanlo assertore quaedjm nariet, qua: al.is vel incomperla suut, vel plane repugoant ; ideo, quae ab illo traduatur, hic brevi verbonim compendio referenda arbitror Aflirmat igiiur llenricum Urbissenatorem, ia ipsc prsUo captum. Ucet enim carolus ia litteris ad Pontificem, ip^a die pugnx datis, aihil de illo ^e scire af&rmat ; fieri tameu potuit, ui post aliquot boras iu fuga captus ad victorum poteslatem veuerit. Quin et ab abb^te quod m moaasterii S. Salvatoris (Monlis-Casini abbatem alii malant) militibus Caroli illum iosequeatibus traditum aotat auclor Cbrouici Caveasts. Addit Ricobaldus Couradiaum cum duce Austrice aaviculam quamdam couduiisse, qua confcensa recipere se in regnum properasse (alii Pisas tetendisse a&irmant) sed quemdam e Frangipanoroui familia (Joannem quidain appellant ) illum iusecntum apprehendisse, et io areem suam (As.uram vocant scriplores veteres ; est autem oppidum ad mare Antio proiiinumj retiaxisse. IJ ut rescivil Carolus, eo perrexit, tradique sibi captivos postulavit. et obtinuit. Sed reipsa tradilum fni^se RMberlo de Lavena classis Carolina: duci Sabba Malaspina, testis earum rerum oculalus, scribit in Uist. Sicula lib. 4. Cap. xv. Tum narratiooem suam prosequens Ricobaldui, scribit, nou defuisse, qui crederent Poutihcem potestati sux dare captivos maudasse ; sed Carolum ue illos traderet astu elusisse. Nam siatim vocato virorum doctorum cuocilio de aece vioclis iafcreuda consultasse ; et quanquam plures cum Guidone Sucaria, viro ejus ailatis lege consultissimo, ilijs a morte absolvebaat, coatrarium tamea alionim coasilinm vieit ; adeoque mortis senteatiam Conradinus cum sociis die VI kal. Novembris NeapoU subivit. De ilenrico senatore aihil addit ; sed ex aliis compertam est, illuin vito: reservatum foi^se. Conradus vero de Aiitiocbia dictus, Friderici U ei Friderico nulho nepos, captus. et ipse supplicium non evitasset, nisi pro commulaiidis illustribus quib :sdam captivis a uiUilibus Conradiai in arce qnadam detentis rcstitueudus reservaretur, ut notat anonymus aiictor memorialis potestalum Regie.isium qui Ilibtoriam suam ad anaum usque mcclxl perducit, rer. Ilallc. tom. viii. col. ucixviii. lliac aullam Udem merentur scriptores illi apud Spondanom aJ bunc annum oum. 5, qui et oculis privatum et suspendiu nccatum asserunt. Uenique ad Conradinum quod attinet, adnotare bic juvat illuin, postquam in hoslis manum incidit, salalis sns rebos consalere ccepisse, atqae iu priotis curasse ut a ceasuris solutus ab Ecclesia reciperetur. .Accitum proplerea Ambrosiam Saasedoaium e Domiuicaaa familia virum tunc celebrem ad Pontilicem veniam et communionem postulaturus misit, aique iupetravit, testibus vita: ejusdem Aoibrosii scriploribus genuinis ; ita enim vitae ejusdem cap. 3. <( Conradinui ad Ponlilicis misericordiam venire coactus esl. Sancti igitur viri Ambrosii medio pro absolutione sua ad Pontificem legatum misit Sie^iae Coaradinas ab omai ceasura, et Pontificis indignatione absolutas est . M^nsi.
(1) Sicat certa est dies et

tun aanus, quo Couradinus ia Caroli potestatem Iraditus,

220
,

CLEMENTIS IV ANNUS

4.

CHRISTI 1268.

fklelium de fratrum nostrorum consilio eidem Conradiiio distiicle prccc'C|iimiis, ut a pracniissis penitus;ilisliiieret;dislricliusiiiliibcnti'S, nesimilia
ullerius praesiimeret, aut quomodolibel usurparet.

milites sollicitaret, aliquos promissionibus alliceret, noniiulli? privilegia

indiilgcrel,qu;impluribus
rcgiio

eli.im

ildiia

in

coclcm

coiicederct

sicut

litlcrarum cl iirivijegiorum hujusmodi, quae ad

Proiiibuimus eliani uiiiveisis, el sinjzulis iie pra?dicto Conradiuo sicut rcgis Sicilia; scribcrcnt, nec ab ipso liltcras vclut a rcge, aut eub piiemissis
intilulationc
,

nianus uoslras dcvencrant, nos ccrlos reddidit nos universas cl singulas de pia'tliclis inspcclio
;

iuliiliitioiKS,

denuiiliationcs,

coiniiiiu;itiones

et

denomiualioiie

scu

iin|ir(Ssione

scnknlias mcmoialas
coiisilio
iii

de

piiedictnnim

fralium

reciperent; ncve in
tenderent, uec

cum

ul

iii

Siciliui

rcgeni in-

die Coeiiae Doiiiini, IVuiUlicatus nostii

eum

arinis, vel sinc arinis, faclo

anno

tcrtio, in

bac

eaileiii

Viteibiensi Ecclcsia,

quomodolibet ad turbaiHlnm vel conlra pncdictum Ecdesia} Romanse pacem

vel vcrbo, aut alias
,

pra?seiile tuiic uiulliliidine C(i|jiosa fiileliuii, iiino-

vantcs
nes
,

omiies

illos, ([ui

conlra easdcni inhibitioconiniinationcs temere

regem
5.

Siciliae prajslarent

ei

auxiliuni, consilium

denunliationes

et

vel favorem.

Specialiter

marchionibus
et

comitibus,
llalia)

veniendo, in prsfatam senlenliam incidcrunt; ac spccialiter incolas caslii Sancli-Miniaii Lucanae

dioeccsis, qui spretis
pra?diclis noslris inhibitioni-

baronibus, comitatibus

univeisilalibus castio-

rum, villarum

et

quorumcumque loconim

bns

et

denunliationibus, ejnsdem Conradini fau;

proliibuimus cxpresse, ne ipsius Conradiiii

nio vel reginiini sese sup|ioncrent, aut

doiiii-

torcs et nunlios receperunt

libatas sentcntias

denuntiaviinus pne:

eum

vel

incurrisse

ipsos nibiloniinus
,

pro ipso, sive in favoreiu ipsius alium in polestatem admilterenl, vel reclorem, quocumque nomine
censeretur, vel
vel aliquod
ci,

sive alii pro ipso, aul in

favorcm

et castrum tunc de novo excomniunicationis picEdiclum interdicti senlenliis supponentcs, et ]>riediccnlcs a])crte nos advcrsus eos (nisi memo-

ipsius in se, lerras, seu dislrictus suos

domininm,
,

ratos tiutores et nuutios infra quindeciin dies

]iost

posse concederent

nec sociclatem

inslans tunc festum Resurreclionis Dominicae de

preedicto castro ejiccrcnt
turi,
ijisos,

conjurationem, aut foeiius inirent cum illo, seu alio in suum auxilium, vel favorcm. IUos vero qui secus quacumque machinalione faccrent,

nunquam
;

rece])ta-

seu rece]iluri

cujuscumque praeeminentiae,
eos tulimus, incurrere
6. Pra^Ialis

dignitalis, autstatus, in

Conradini favore rilualiter, et tcmporaliter jirout fore putaremus

expcdicns, ])rocessuros.

postmodum et a nominati omuino desisterent) gravius spi-

excommunicationis senlcnliam, quam ex tunc

volumus ipso quoque omnibus

faclo.

pra?(liximus

quod
ricos

si

contra pramissa vcnircnt, Ecclcsiasticis eos

proutsuaderet justitia, et reliquosclenon praelatos beneficiis, si qua foi ean haberent, pjivaremus et redderemus inhabiles ad liabenda. Laicis etiam omnibus, ac pr<Ecipue temporali judignitalibiis,

8. Memorato quoque Conradino iteralo de ipsorum fiatrum consilio districle praecepimus, ut a praemissis omnino abstinens similia nullo unquaiii tempore atlentaret alioquin ipsum ex tunc
:

excomiiiunicationis scntcntia innodantes citavimus

eum

iieremptorie

quod

intra festum

A])osiolorum Petri et Pauli,

ieatorum luncprimo venlurum;

;

risdictioni

Ecclcsiae pra?fatffi subjectis aperle de-

nuntiavimus, quod si hujusmodi noslram inhibiprivaremus eos tionem negligerent observare

,

quod pro peremptorio sibi lermino assignavimus ]ier se, vel jier procuralorem idoncum cuin pleno et suflicicnti mandato, Apostolico se conspectui
praesenlaret, rcsjionsurus super pra?dictis excessi-

feudis quibuslibet, quffi ab Ecclesiis aut personis

Ecclesiasticis oblincrent

quos haberent, a fidelilatis absolveremus juramento, si quo tenerentur eisdem et jiersonas eorum citra mortis, et mutilationis periculum, ac bona ipso:

ac vassallos

si

bus;

et nostris
:

ac ejusdem Ecclesiae beneplacitis

i])sius

pariturus

alioquin ex tunc,

abscntia, proccdercmusgraviuscontra

non obstante eum, prout

rum,

ita

ut ea posset quilibct occupare, licenier

exponere curaremus. Civitates vero, communitates et universitatcs quaslibet, quae prffifatam pro-

videremus expediens, ac justilia ])osluIaret. 9. Et (]uia cjusdem Conradini prfesumiiluosa temeritas, fautorumque suorum manifestis indiciis
revelata malitia, ipsos nobis,
missis, (luam cx aliis de

tam ex

causis praeItaliae

bibilionem nostram
ingcnio, arte,

quocumi]ue doio, voUiivel machinalione tenlarent

violare
;

tnrbatione slatus

mus

interdicti sententiae subjaccre.

7.

Cumque
et

prwfatus Conradinus iiraecepta,

inhibitioncs

coniminationcs bujusinodi pra;et

reddebant manifesla ratione sus])ectos; nos de ipsoruni fratrum consiho in festo Ascensionis Dominicae transacto novissime, in hac eadem Vitcrbiensi Ecclesia, multiludine praesente fldclium
,

sumptuose contemnens,
a praemissis
ordinasse
;

nequaquam

abstinens

suos in Tuscia diceretur vicarios

eidem Conradino ingrcssum Ilaliaj curavimiis ineo tamen salvo, quod si ad hibere districlius
:

ac Siciliae se

rcgem

intitulans litteris

uteretur sub intitulatione, ac impressione praediut terram in dicti re^;is pra^judicium cominoveret, scandala suscilaret, Ecclesite turbaret paclis,

cem

pro Sicilae rege se gcrens, velut rex

SiciJiffi

dicli regiU4>artirctur ofDcia, ofDcialcs

inslilueret,

nostram pra'sentiam infra tcniinum, quem ad hoc sibi duxeramus, utpraemitlitur, praefigendum, personaliter et pacifice venire vellet. mandalis Apostolicis ]iariturus; etsuper hoc nos iiraiccrtificare curaret tempore opportuno; ita studeremus providere negotio, quod sibi securus, ac nostris et

CLEMENTIS IV ANNUS
Eeclesire fidelibus

4.
et

CHRISTI 1268.
jure,
si

221
in eo, Apostolica ex
:

non suspectus ad Sedem eanidem

omni

quod babebat
piivavimus

palercl acccssiis.

Quod
:

si

alilcr coiitra uiantlaluiu

tiinc auclorilale

el

vassallos cjns,
lldelit;ilis

Doslrum,
parles
tiain,

el

Sfdis ipsius Loiiilianliaiii, \v\ alias

inliarc
aiil

iibilibcl coiisliliilos,

ab

oiiiiii

jur;imeiito

llalia'

eapilant

um, aut

mili-

absolvimns,
12.

si

quo tenebantur eidem.

ct singiilos, qni

seu aliam (|iiau)ciimi|uc ;;eiilem illuc desli;

Omiics vcro

eidem

Coii-

nare priesnment

iios
(|iii

lam

i|>siim

Conrudiniim
()ui

r;ulino in praidictis praesl;irciil auxilium, consiljum

vcl

quam omnes
pro
i|iso;

iilos,

cuiu eo vcnirent lalitor,vcl

fivorcm

et specialitcr

Ludoviciim diicem BaDovaria, Man-

nccnou

et

omnes
eis

iilos,

eum,

aiit

varia;,

comitem
ct

Tiroli,

Bosum de

veniciites pro eo reciperent, seu

ad ipsonim adaliiiiu

ficdiim M;ilcl,
iiab;il,

(|ui sc

comileiii caiiicr;iriiiiii iiomi,erat

ventum,

vul transitum

per se vel per

Ciiiiradum Triiiza; quos notoriiim

pr.Tdietis as^istere,

dareiit auxilium, cnnsilium vel

vel occulliim
lia

favorem piibliciim, ex lunc cxcomuuinicatinnissenleuveio in feslo Dedicationis Basi,

ipsi

Conradino in

ipsiimque

fovcre; ca^lerosque maicliiones,

el -ilics

comites, baroiics

diiximiis iniiodamlos.
dO.

ciijiiscuiiuine forcnt di^qiitatis, aul status,

Demum

qiii

cjiis

iiunlios,

seu

lillcras coiilra

pia;dictas

licfB

principis

Aposlolorum

pro eo (|Uod idcni

natioiies et

Conradmiis pradalas nostras iiiluliitioiies, comiiiisenteiitias coiitemnendo, uon soluni a

praedictis sibi

inhibilionesnostras veniendo, temcrarioausu recelici;iiit; seu alias iirustiicranl tiilein anxilium,

consilium, vel favoreiii excoiiiii.unicalionis

tates

civi-

lam

soleinniler,

tam manifeste ac
;

vero, caslra el cietera loca,

(|ua; piuHlictas

seriose probibilis ab^liiiere conlempsit; se falso ac

noslr;is iniiibiliones (Oiiti;i ips;is veiiicndo coiitem-

temcre gereiido pio ref;e Siciliaj utendo sit-'illo, intitulalione, ac deiiominalione |)ra;niissis;elcum
persecutoribiis Ecclesi;e ac
rCfiis Siciliae [iraedicto-

pscrant, iiitcidicli declar;iviiiius seiilenliis subja-

cere

;ic

iiibiloinimis

ile

iiovo ex

eisilem causis,
taiili

exigeiite prdculdubio aucl;i eoruiii cx

ris

tcmpo-

rum

se in diveisis

mmidi

pailibiis, in

corumdem

continualioiie

perlidia,

Ecclesiaj ac regis pra?judicium, et pacitici status

Italis tiirbatioiiem, variis faclioiiibus implicaiido;

duxiinus

iiinodandos.

similibus seiitcnliis Specialiter autem terram

nuniorali Liidovici diicis

iiifra

,v;ii i;i

njsi

dux

ipse

verum

eliam Vcronensem
dicto!

civilatem

cum

imlitia

elapso dudiim

citationis

termino
iiiteiulere

intrare

prsesum|isit, se iiltra velie

et ad re^ni

pro^^redi

comminans,
iiimis

prorsus aConradini ejusdem in pr;tiiii:sis favoredesistcret Ecclesiaslico cx liinc siipiiosuimns iiilcrdiclo. Omnes veio iiiarjliiones qui
vel
,

(luos incnses,

exmde

coin|)iil;iiidos,

ejusdem iiivasioiiem

coiiiites,

baroues

et alios

praesumptuose proclamans, alias contra inhibiliones,comminaliones et sentenlias pra-diclas temere

veiiiendo
;

quoslibet, cujuscuimiue forent dignilalis aut stalus,

nos de fratrum

eorumdem

confilio

mililiam^

eumdeni Couradiniim aiit ejus c;ipilaneiim seii quamcunuiue ;iliaiii geiitem

llalio;

Conradiiium

eumdem

in

hac eadem Ecclesia deper nos, ul prajinitti:

pro ipso de catero in ;iliqua parte

contra

nuntiaviinus lalam iu

eum

easdein nostras scntenti;is, inbibitioiies

genliis

seii

comindiil-

tur, eX( omniunicatioiiis senteiiliain incurrisse

de

minaliones recipereiit; omiiibus pnvilc^iis,

novo nihilomiuus ex eisdem causis excommunicantes

eumdcm,

ac
ei

omnes

et singulos,

si

qui se

et gratiis quibiiscnmque ab Apostolica Sede obtentis ex tuuc Apostolica auctnrit^ile pri-

ad prfestaiulum

regno auxilium , juramenti adstrinxerunt, denuntianies jiiramento bujiismoiii non teiieri et ab observalioiie iiisius eos niliilomiiius absolvenles. Et si forsan in hii;

super praemissis imperio sive coiisilium vel favorem vinculo

vantes

ipsos nianere
:

hoiiore privalos
st;ilcni,

ita

decrevimus omiii oflicio et quod niillus eorum in potealia

:

capitaneum, seu reclorem, aut ad qiiajcumque officia, vel lionores possetassnmi

si

et

alKjui

eorum
esseiit

lorent assuinpti, sententia; lalte

el

jusmodi

jiropositi,

seu obligatioiiis iirosecutioiie

per ipsos judices,

Instruinenta
si

confecta

si

excommunicalionis sententia duximus imiodandos. 11. a Memoralo insoper Conradino expresseac

persisterent, eos ex tunc
dislricte mandavimus, iit infra mensem, ex tunc compiitandum, de Veiona et lota llalia ciim omni

tabeUiones
ritate,
fieri,

vel

;ilia

qiUTGCuiiKiue ollicia

gerereiit, oiiini;i qiia) per ipsos, vel

eorum auctoseu ministcrio in judicio, vel extra judiciiim seu geri conlingeret carere omni loboie
:

sua gente omiiuio discederet

Itaha,
et specialiler

iicc di^

imperio, vei

de regno
euin,

Siciliai,

aut aliqua

parle ipsiiis (in

(|uo

siciil

per senlentiam

dccrevimus esse nibilominus personas eorum, cilra mortis ct miililatioiiis periculum, necnon et bona inobilia exposnimiis iiiipune ab omiiibiis ac libere
flrmitatis,
moiiieiiti

ac

iinllins

penilus

et

felicis recordatioiiis

Innocentii pap;c proidecessoris

ipsius latam in

capieiida

aliis

eti;im

(ivitalibus,
,

et locis llalifB
,

nostri conlra
cilio

eumdem avum

Con-

quae

dictos

Conradinum

vel

capitaneum

.seu

Ijiigdunensi evidenter conslat; et nos etiam

tuiic declaravimiis aperte, jus aliqiiod iion

babere)

geiitcm siiam coiitra pncfatas nostras inbibitiuiics, coiiiiiiinationes et senleiitias deinceps rccipcrent

se

de cajtero per se vel per alium intromitlerel

liis,

comminantes
13.

aperle, nos ad similes privationum

oliquatenus, aut aliquid in

qua; ad praidicla

poMias, prout foret cxpediens, proccssuros.

Veriiin pr^cfaliis Conradinus, ut ad nihi-

imperium

sive

regnum

pertineiil,

conlra easdem

inbibiliones

iiostras

pru.'sumeret

quomodolilict

luni dcveniat velnl ;iijua decurrens, ad senlentias

atlentare. Alioquin

ipsum regno Hierosolymitano,

monitiones

el

comminationes

nostras, sicut aspis

222
snrda
siias prorsiis

CLEMENTIS IV ANNUS
aure? obtnrans, nec pr.Tmissis
,

4.

CHRISTI 1268.

prajeminentia", dignitafis, aui status, qui confra

|ira!missas
iniiibitioncs, moniliones,

iiihibitionibns .ic'|uievit

nec cxpavit

seiifeiitias,

comminalio-

nec nioiiitionibiis paruit, ncc peiver^italis suib

proposiliiin coinniin.ilionibus

nes vel senteiilias veiiire teinere pra?sumpseriint;

immulavit; sed

in

deiiuntiamus
et alias

in

|ira;iiiissas

excommuiiicationis

pr;eci|iiliiiin piirceps riiens, el pra^inissis

excessi-

confra faiitores ejusdem ConiMdmi lalas

:

bus, illos pro viribusconlinuanilo,

potuit niiiiloininus novos adjccil.
pra^diclas inliiliitioiies,
iies

inslilil; et (|uos

senlenlias incidisse

ac de novo cx eisdein causis

Siquidem conlra moiiiliones, comminatiociiiii

excommunicamus eosdem.
dO.

Civitales iiisu[)er, casfra et loca

omnia,

et senteiitias

ingressiis llaliam
;

armalis

(jnau Coiiradiiuiiii,

auf ejus capifaiieum, vel mili-

Papiam venire prajsumpsit

proriipit aud.iciam, (|uod

et in

lantam furoris

tiam, seu

quamcumque
moiiifiones
,

aliam genfeni pro ipso

alias

aliquas partcs imperii,

rcceiieiuiit hacteiius, vel

iiihibitioiies,

pr;cdictas nostras

necnon
tavit
:

et

devotoruni

Ecclesiffi

Loiiibardia terras

aggredi temeraria; praesumplionis conainine atfenlicet in

ipsis sui

cnnaliis initiis, el temeri-

tatis sua3

jam pro parte slipendia, et arrlias coiifiisionis exlremai quani proculdubio furibiindus
,

insequitur, exinde leportarit.

t4.

Nos

ilaque

memoratum

Conradinum
;

comminafiones el seiileiilias contempserunt, veniendo temere conlra eas ef spccialiler [iraedictum S. Miniali castrum ac civitafem Grossefi, quae non est dLibium dicto Conradiiio favere; declaramus interdicti sentenfiae subjacere, ipsorumque castri, et civitalis incolas ejusdem Conradini faufores excommunicafionis
;

denuntiantes ex causis pra;inissis in excommunicalionis, et alias latas in eiim sententias incidisse

vinculo innodainus. Civitales

loca, qua; de caefero

etiain

castra

et

de novo niliilominus ex eisdeni causis de fratrum ipsorum consilio excommuniciimus eumdem. De-

ipsum Coiiradinuin, capitaneum, milifiam etquamlibet gentem suam reci-

pere pracsumpserint, ex

nunc
facti

simili sup|ionimus

nuntiamus insuper eum regno Jerosolyinifano, et omni jure, si quod habebat in illo Apostoiica au,

interdicto, contra ea spiritualiter et

teniporaliter

gravius processuri, prout

et

suadebit qualitas,

ctoritale

privatiim; et vassallos

ejiis

conslitntos

videriinus expedire. Pncdictas vero

excommu-

ubilibetab omni juramenlo

fldelitatis, si

quo tene-

nicalioiiis senfentias
,

proliibemus absque speciali

bantur
l.H.

ei,

penitus absolutos, et terram ejus Eccleinferdicfo.

siasfico

supponimus

Insuper prajsente hac fidelium mulfitu-

mandifo nostro nisi forsan in mortis articulo, quo casu nisi absolulionis beneficium obfinentes infra duos meiises, postquam restifuti
relaxari
;

dine dictum Conradinum aperte

monemus,

sibi-

fuerinl sanitali, de luco interdicto,

fiierint,

si

forsan

iiiibi

que districle |ira;cipiinus, ut infra niensein ex nunc computandum, quem pro peremplorio sibi termino assignamus, humiliter ad nostra el Ecdesiae mandafa redire procuret alioqiiin ex tiinc ipsuni de pra^dictorum fratrum consilio reddimus omni tempore iueligibilem, et prorsiis inhabilem ad regnum quodlibet, vel imperium obfinendum: el nihilominus omnibus feudis et jiiribus quibuscumque, si qua forsan a quibuslibet tenet Ecclesiis, privamus enmdeni. Purro siipradiclas inliibitiones, comminationes et sententias innovantes,
:

recedentes nostro se conspectui curave;

rint

pr.Tsenlaie

satisfacturi

de suis excessibus,

pro quibus hiijusmodi sententias incurrerunt, el nostris beneplacilis parituri eo ipso in easdeni
;

sententias relabantur, etc. Actuiii in palatio noslro

Viterbiensi

in

die

Coenae Domini, Pontif. noslri

anno

iv

Distriiixit alias

anathematis interdictique
participes,

scnlentias in

alios

sceleris

Pisanos',

Papienses^ Senenses", Veronenses*, Firmanos^ Castellanos" qui ad Conradini parfes confluxe:

rant.
17. Sprevisse Pontiflcia

omaes

et singulos, qui contra eas quocumque modo venerint el specialiler jiraedictos Ludovicum ducem BavaricC, comiteiii Tiroli, Bosuin de
:

edicta

Sicularum
(juain

reriini

auclor anonyiiiiis referl'

viribus
erat,

Conradinum, quan:

cnim
studiis
:

iinpar

Gibellinorum

Dovana, Manfredum Malet, Conradiim Trinza, qui ab ipsius non desfitere favoie; Fredeiicum pia;terea charissimi inClirisfofllii nosfri regisCastellae

germanum,
lam
Siciliae,

qui pra^fato Conradino favendo, insu-

terram memorali Caroli

Sicilia; regis

invasit, cuin

omnibus coinplicibus

suis; necnon

fretum inani viclori;E spe sibi lenoSedula, iiiquit consideratione atlendens, quod ad invadeiidiim regnum, et Gallicos in regno morantes pro illorum comitiva Theutonicorum, qui sequebantur ipsum, non pussent etiam triplicata sufflcere; consideravit tamen,

tamen

cinatum

Willelmum de

Parisiis, caeterosqne, qui se contra

eumdem
erexerunt

Sicilia;
;

regem cum Sarracenis Luceri:e

ac oinnes alios, qui cilra

Farum

qiiam-

quod Giliellinorum usquequaque subsidiis, quae tam a civitatibus et locis |irovinciarum ipsarum, quaruin contra rcgein Carolum videbatur pariter
agi negotiiim
;

cunique tenaiii ejusdein regis

Sicilia3

invaserunt,

omnesque complices, et in lioc faulores eoruni; item Guidonem Novelli, Galvanum, et Fridericum Lanceani, Conradum de Antiocliia et Joannein de Marerio, pio co quod eidem Conradiiio favent aperte, el diclum regem |)ro viribus imjjuguare conantur; caeterosque cujuscumque sint

ribus, quas vel viciuorum

liuin

(luam etiain a personis particiilainvidia, vel femporaad

bonorum cupido concitabat, menda oblata, et destinata demum

'

arma

su-

sibi fuerant.

Ep. IV pl xiii.
E|i. IX.

>

'

Ep. X.

-Ep. vel \v.

Sicul.

bii

vi cl \iv.

Ep. vii.

rer. iiiionym. aucl.

Ms.

CLEMENTIS IV ANNUS
iii

A.

CHRISTl 1268.

223

uno eodemqnc exercitu contra regem unaiiimiadunalis; potcrat cuin Gallicis, (|ualibct suc-

l(n'

cumbendi sublata lorinidiuc, victorioso |iugiiare. Unde contra moiiitioiics inaiidati et iiiiiibilioiics tandem ex|iressas Romaiue Sc<lis aiitistilis ciim
anatbemale cxcommuiiicatioiiis seiitciitiam mciilc jiivenili, lcmerc iii liac partc, coiitcmpsit.
18. l'crrum|)cre reclo itiiiere iiileriora Itali;c
iion est ausiis, ciim, ul ail S. Antoiiinus
nieiiscs,
Rlic^iiii,
',

moonibus Conradinum Suevum et Fridericum Austriacum in ariiiis magiiificcse oslenlaiilcsdixisse, ijisos sicut victiiiias ad niorlem duci,sive hiimaiia prudenlia juvenuiii tcmcritatcm et Caroli milila-

rcm
ca;lo

scieiitiam

artcsqiie
:

pcrpenderet; sive
piilalio

id

pra-scivisset
',
(I

llic de

suo,iii(|uit

.lordaiiiis
tciii

iibi

crat Vitin-bii

videns transcunait

Coiiradini

militiam, quasi prophclaiido

tali

Boiiocuiii

dolendum super
diiceliir
ritas

puero, qui

taliter seductiis

Miiliiicnses, et alii

iiiii

ad victimam. InconsuUa et vexata lcmc-

Pontifice el Carolo sciiticbant, A|ipenniui

iiiside-

illum

principcm agebat, ut ea
illuderel
Pontificiai
in

armorum

renl juga, el Iransitu arcere

(sseiit; sed

Germanos
:

paratissiini

ostenlalione
tot

niajestati, quiB

Papia divcrtit ad Ligurcs, exceplus(|iie

ac dcin, Pisaiiorum
:

censurarum
21.

fulmina

ipsum ac sequaces

csl a

marcliione Carratano

erat j;iculata.

conscensa classe Pisas applicuit

de cujus in
id.

eam

Queritur Pontlfex

Romanos Conradini

urbem

iugressu extant Pontificiae pridie

Apriiis

vexilla solemniter cxce/iissc.

I'ra3vidcr;it Cle-

Ca-terum auctor iiidc admodum hostium Ecclesia; animos relert monachus Patavinus' De islo lubrico ciirsu Coiiradini homines mirabantur mulli (juo^iuc cjus egrcssum et progrcssum in reprehcnsionem regis Caroli miris laudibus exlollebaiit scd Ueus omnipotens, (|ui usciiie ad
(lata) litleiic.
((

mciis

iiiimiiieiitis Conr;idiiii conatiis, al(|ue

ad cos

excipiendos ac propulsandos Vilerbium pracsidio

mililari

inslruxerat

exciveratque fidissimos et
:

obsc(|iicnlissimos Ecclesia; clientcs

adco, ut incre-

buerit rumor, taiitas copias collegisse, ul

perdiicllcs ad officium

Romanos
ii
:

armis rcvocarct. Fueraut

tertiam et (juartam
tein

geueratioiiem

visitat iiiii|uita-

patruin

in

(iliis

imilaulibus malos patres,

ab Henrico scnalore pioditore iiisigni subornali nec modo Conradini signa anno snperiori in Urbe
explicari erant passi;
lioc aiino magiiifice

aliter,

(juam putabant homines, de adolesccntulo

arte potius

verum

illius oratores
:

etiam

disponebal.
19. Ingressus ita

excepcrunt

de (juibus rebus

quam

viribus

sanclissiinus Pontifex in lata

tentia gravissiiiie
1

Etruriam Conradinus, ob Caroli absentiam auctus animis, priuium furorem iu Lucensem agrum ad gratiam Pisanoruiii clludit'. At Pontifex, aii tuendos EcclesiEe studiosos Guelfos legatum Apostoli-

adversum eos senconqueritur^

ad nolitiam prajsentium
niatris
et

Clemens,

etc.

memoriam futurorum.

Quanto

filiis

liberalitate

majorum
si

cum misit\
qui

qui

illius

conalus

feiiciter susliiiuit.

incremeiita
ct

munerum

provencrunt, tanto gravius

per eos
et pro beneficiis

Dispar fuit prudentia Caroli in Etruria prailcctus;

indecenlius veritalis jiidicio cernitur,

dum

ad inlercludcndum
[irope

tium properaret,
diis

Conradino AreLaterinum iionlem ab

itcr

honori compensetur opprobrium,

Ubertinis, Senensibus, aliisque Gibclliiiis cx insiprofligatus est

et Florentini
:

rependantur oflcnsic, a (|Uorum graliis manum mater provida non subduxit; (luinimo novas
liberaliter adjicit, et

comes

nec co adverso casu Tuscia; ab Ecclcsiffi studiis, quamvis

anliquas. Inter alia quoque, nec

et

munit robure ccnfirmationis mirum, grandis

meiilein

iiiApulia iiiullorum secuta; sint defectiones, afide

desciveruiit.
20. Fracto ita Caroli exercitu,

miranda causa nobis turbalionis emersit, ac

[lerfodil

doloris

aculco

tutum

iter in-

cuni

Coiiradinum

damnati

slipitis

nostram, (|uod suiculum,

gressus Conradinus magiio i)erduellium Ecclcsi;e

tripudio Seiiis exceptus, dicbusque aliquot

husteiii Ecclcsia; iiianifestum, oiiincsi|tie fautores,

com-

consiliarios ct adjutorcs ipsius excomiiiunicatioiiis

moratus,

Romam,
:

ul Hcnrico senatori jungeret

sentenlia publice

copias, pcrrexit

ac superbia elatus in conspectu

insulla-

duximus iniiodaudos; quod ad cunctorum lidelium, m;iximc Roiiiauonun, potuit

notiliam pervenire; GalvanusLaiicea malcdictionis

Viterbii, ubi Cleinens vcrsabatiir, ut ipsi

rct,

explicare

acies

non perhorruit.

Offudit sese
:

filiusabolim viam damnationis ingressus,ejusdem

Conradiiii vexillis explicilis et ereclis, Urbeiii ingrediciis, usijue

illico

plurimoriim oculis aniniisque terror qiii ad Clemeulem, dc salute \)xne actuin arbilrati, procurrere. Quibus, ut ait S. Antoninus ^ papa
((

Lutcraiium

Romanis pom|)oso

fastu

sibi

occurrentibus, obviam habita comiliva, per:

vir sanclus oratiouibiis ct jejuniis deditiis, coii-

vcnil mulliplicis lionoris cxhibilioiie iiiffiventus

cujiis

slans et intrcpidiis

Nou oporlet tiineic, (jiiia oinnis conalus ejus ut fumus evanescet; qiiod ct seculum est. Addunt nonnulli Clemenlem e
;iit
:

iidcm Romaiii dcbucrant adveiituiu, ne

coii-

tagioiie

macularentur

i|)sius,

potius aspernari. Et
et

quideni,

cum

laiii

dctestabilis

liorrcudus exinnoluisut decuit

|)a-

ccssns nobis et fratribus

'

iiojtris odibilis

S. .\nt.
1.

m,

par

lit.

Jo. Vill.
1.

vii. c.

:;;).

xx. Mon.

c. l.
l'iit.

g 8. Chr.

Hicord.
1.

set;
Ilist.

tam senator
graviora

Flor, c. \<M.
llist.

(luain

cives ipsi

non

x.\ii.

c.
I.

34. Jord
VII.
c.
tit.

Ms. Vat. bibl.

23.

2 Villan.

in.

Plol. f,uc.

Eccl.

poeiiitentcs
Iraiites

Hlonacli. Fat. ubi

li.

sup.

Clem. lom.

Ep.

dxi,

dxiii.
1.

erruiis,

sed

cxcedeiido lascivius

jirioribus, praifatum

Galvanum

S. Aiil. III.

p.

XX.

c.

1.

9.

l>lol.

Luc. Hist. Eccl.

xxii.
'

c. 36.

Jord. Ms. Vali':. bibl. slg. 1900.

'

Lib. iv. Ep, cur. iv.

234

CCEMENTIS IV ANNITS
ludos, ut ipsis illnderel, venientem
f^iciit

4.

CHRTSTI f2R8.
eosdem
;

aieorum
perunl
22.
et

non
:

runt, vel receperunt

excommunicationis

soluin i),iri,sed niajori Castu

acce|>iinus, rece-

(juas in fautores ejiisdem

litcr,

Cnnradini, et eos specia-

nmnificentins iKinniariint. Et infra

ipsi

qui nuntios ipsius lilterasve recipereiit, pro,

Vernm
iil

Roinani

|irieiiiclis

insolentiis

mulgavimus
incurrisse
:

non

coiitenli, (|noS(lani alioscjnsileni

nnntios Conlio-

radini suas,

audivunus,

lilltras

dcrcrenlcs

postmodum, ac eis in C:ii>ilolio congregare consilium non vilaruiil; solemni eis

norifice recipere

denunliamus sententias lam ensdem cives Ronianos, qiiam i|noslibet alios a jurameiito Henrico, si quo eidem tenentnr, quamdiu idem Henliactenus
et niliilominiis

ricns in litijusmodi perversilate per^tilerit, absolviimis, et

audienlia

[naestita

snper

liis,

(|nae

proponere vo-

maneredccernimus absolutos. Moncmus

,

luerunt. H;cc

mile

quidem ()ro|>ositio, sicut est verisiillusione non carnit nam ilie quondam
:

insuper

memoratum Henrieum

ut infra

mensem

posl instans feslum Resurrectionis Dominicaj humiliter ad noslra, et

Fredericus colubcr loituosns, de cnjus venenosa radice Conradinus jam prodiisse vldelur in regu-

redeal

ejusdem Ecclesite mandala domosqne noslras Ecclesiae S. Petri de

bona noslra
et

Inm

ciijusc|ue

doclrinain

cjns

niinistri

dolosis

Url)e, el alia

ipsius Ecelesiae

Rotilio-

ficlioinbus iinilanlur; adnlitioiiibiis, promissioni-

manae, qu;e occnpala detinet, libere, ac in pace

dimitt;it
;

bus, et
et in

fellilis

vcrsutiis fuleles everlere nilebatur,

;ib

omni

(|unqiie cffeiisa dib

S. Nicolai in

clorum

agro uientiiim illoruin pioditionis zizaniam

:

rum nostrornm

Joannis

Carcere-Tul-

munitns Saliianaj furentis astutia Uibe dissidium, sponsam Cliiisti s:-epe cujus saiigninem, salagens in ininam ponere
seminabat
et

liano, Matlhaei S.

Manae

in

Porticu diaconorum

movcbat

in

cardinaliiim, et magislri Jordani ejusdem cardinalis

Joannis fratris capellani nostri, cantoris Carno-

illius saliutus aiigustiis, ad ejus

exterminiuin

silie-

tensis, abstinere procuret,deprapmispis suisexcessilius et oflinsis pra^fatis c;irdinalil"/us, et c;ipellano

il(;itis

bat.

irreparabilia

Non antem crcdimus, (|nod enormes injiirias, damna, cujusliliel aj^timalioiiem exprelii,
et

satisfacturus iilenarie, ac nostris ct

;

ejusdem

cedenlia

atroces offcnsas, quae

lioslililer
intiilit,

diclus

Kcclesiae beneplacilis parilurus

alioquin ex tunc

Fredericus Romanis
gusta? obsidionis

pront an-

giavius coiitra iisum

siiiiilualiter et temporaliler,
;

opprobrium, et muitorum inoeniorum, castrorum ac tuiTim memorialis subversio rc|ira?sentat;

prout exjiedire videremns, procedemus piwniintiantes eisdem seiiatori el civibus nos tulisse du-

praeler inniimcra scelera,quibus

dum

scntcntias mterdicti, qiias et hodie

duximus

ad iram contra

se,

ac poslerilalein

snam Dominum
:

nain et provocavit; illa proposilio conlineret proponentes forle niinus audacter pulpilum consceiidissent, et audienliam animi noii lanta suscepissenl jucunditate
23.

innovandas in omnes civitates, terras et loca, i|naE dictiim Coiiradinum, aut ejus masnadam recipient: quibus Urbs pr;cfila, si, quod absit, allerutrum fecerit sulijacebit. Et si quod Dcus avertat,
,

sermonem.
alia

in illa incidcrit

eoget nos excessus insolitus insoobservari,

etc.

Est

et

turbaiionis causa
:

doloris

litam pocnain exequi, ac inteidictum hujusmodi

facere Drmiter

similis el angustice

non niiuuris iiam qnamvis inlerdnm inter Ecclesiam el Roinanos ex aiiquibus casibus contigeril exoriri discordiam.el ctiam
guerraiuni scandala suscilari tamcn extilil inauditum, quod ad capitalein iierseculorem Ecclesiae
;

mulctat

Urbem
jia-

sacrorum usu ob perduellionem.

lalio nostro

Acliim in

Vilcrbiensi in die Ccenae

Domini Ponab

lificatus nnstri

aimo

iv .

25. PerstriiigHuiiir

scelera et sacri/egia

Urbis incorru|)la conslantia dcclinaret

quimmo,

Henrico Rornano senatore

tifex

palrola.

Pellicere

ad pacein dcvole suspirans, ad matris ubera celeri et liliali rcdilu propi-rabat, ul in brevi convcrsa

maiisuttudine ad otTicium stiiduit Henriciim Pon',

proposita

illi

venix* spe

at singulari

illo

non viderctur ad
talis filia lanta

enim quod respergeretur infamia, ut elsi non

invia divertisse. Absil

actu, vel proposito,

pra^sum|)tione saltem

posset

exemplo Henricus flecti non poluit; sed ut ex longo Sarracenorum in Africa usii in eorum mores desciveiat, quemadmodum Siculaclementioe

notari crimine matricidae.

24.

rum rerum
;

auctor

anonymus

rcfert,

alroxfacinus
in

Nos
est,

igitur,

quibus nniversalis Ecclesiae

aggressus, ac

Romae militarem licentiam, qua

regimen
qui(ine

Domino disponenle, commissum patris tenemur matris geslaiites ubera

,

captis urliibus viclores impii

uluntur, exercere;

exercere verbera ciica

fllios

delinquenles, ul virga
praecipitio sludio dece-

perCringere a'dium sacrarum ostia, expilare thesauros divino cultui consecralos, ac tyrannum

palernajcorrectionis ab invio retraliat, quos inundi

vana conditio nonnunquam ptionis exponit nolentes confusionem ipsius Eccle^iic conniventil)US oculis pertransire, ne reorum culpas iioslras facere videamur taiu nobilem virum Henricum natum clane memoriaj Ferdinandi regis Caslella?, senatorem Urbis, et Guidonem de Monlefililro ejusiii Urbe vicarium quam cajleros, officiales eorum, et omnes, qui voluntarii diclis Galvano et aliis Conradini nuntiis occurre;
; ;

praferocem agere aggressus est, de qno litec menioratus anonymiis scribit^ Qui in Urbe commorans, se non contentus in viros Ecclesiasticos
:

et

Ecclesite

Rnmana; devotos manus iinmanitef

,

ad thesauros innumeros, immittere violcnlas quos conservabant Ecclesiaj , sceleratas manus execrabiliter extendere uon pavcscit. Sunt enim RomcB diuturni mores, quibus non solum RoTom.
Ep. cDLXiv.

'

11,

'

Anonym. de

reb. Sicul. aucf.

CLEMENTIS IV ANmjS
mani, qui aliquas pecuniarum summas modo
quolibet
conf,'r(>gant,

4.

CHRISTI 1268.

225

non

poiuit.

Cum

vero sacramenio solemni obstri-

vel

liabeni

res

pretiosas,

clus esset Carolus, ut ex

oblinuissel,

qno tem[)ore Siciliam

,

quns propter latroncs iiosliumque incnrsus in domil)Us projiriis conservare formidant sed qiiam;

eam dignilatem
[aMiis,

incussis admissisque
noii

gravissimis
religione
(|ii(id

aniplins
est, ut

affcctarct

illa

plures exteri
sacris

vicini

lil)entins

pelentes

Roniam

ita

solulns
[)oliri

evolulo deceiiiiio, ad

in monasteriis et Ecch siis magtia et mnila deponnnt pccnlia, qiine per lonf^um lempus non requiruntnr a dominis, consideralo qnod in locis ipsis cum integritale ac lulela consnevernnt (lc-

tcmjius

ca dignitate voluit, coiislilntis

:

[ifienis,

ni <."am dimilleret, involverelur

quod sanseditioni-

xisse Clemeiis professus pst, ui

Urbem

bus I.iniatam
[lalerei

i)i

istina) [laci restitueret,

sibique ct

posita

conservari.

Ad hwc

itaifue diripienda lie-

cardinalibiis i)ra?clusus |)er

;

sninmum

nefas adiius
idus Aprilis

ipsarum Ecclesiarum privilegia libertatum prrcdictns dominis Henricusanxiisinslat conatibus, totoque incenditur menlis ardore sicque prcedo severus, Deum, Eccleslam et bomines non verens offendere, loca depositorum bujusposita conlra
:

(|n,e A[ioslolica3

liltera? ierlio

exarat
alios

nobililale

c Roinana Urbe snperluerant, enim Henricus pe[)iileraf, vel bonoribussnb' ;

[lalcfaciiint

nonnullns etiaiu

praciiiuos, qui in

modi quadam audet

crislias violat sceleratus

proni[ititudiiie

temeritatis
:

moveraf, hortatus est-,ut ad [latria) rccuiierandani at([ne asscrendam dignilatem assurgerent.

-21. Qucrimomis Pontificiis exposi/is in litteris ad Annibaldum Urbis proconsulem spretis Ca,

invadere. Hic coiifrini^it sacrilegus oslia

:

hic sa-

hic fur violentus aperit

:

catenas clericoruiii

inde pecuniam

ind;;

argentea

vasa et anrea

inde sacras vesles,

tiosa diripit, et adsportat procul.

et quicque preProh dolorlLa-

rolus de Conradini vt lleiirici perduellium aciebus insifjnem victoriam divina opc reportat.

Joanni Annihaldo proconsuli Roiiianorum.

teranensem, S. Panli, S. Saba?, S. Basilii Avenlini,

S. SabiiiiB et alioriim monasterioruiii et Ecclesia-

Ab

antii|iiis

relro teiniiorihns Urbs llomana,

coniumaces

sibi

subjiciens

nationes,
in

et

regum

rum

loca dolent el Ingenl suis dislnrbata depo-

silis;et allis

clamoribus conquerendo, pro voce

,

sn|ferbiam posita Sitculuruiii, Ajioslolica demuin honorata prJEseniia, et

pliirium ballheis dissolntis,

dant gemitnm

et
:

per illnm doloris ingenlia sus-

eorunulem saiiguine consecrata,

piria et singultus

orant Ecclesiastici

viri,

et

has

cellenticB

gradum
sacerdolii

attigit,

illiim exut in conteniplationis

et

voces, sub incendio lugubris infelicitatis emitlnnt

infelix

duplicis,

scilicet

imperii

collocata

Urbs urbium Roma,

Irum

glorificis ditata reliiiuiis,

sanctorum jialanla(|ne gentinm

lot

fusligio, corporali spatio miiior,

orbe mnjor di"ni-

iale cuilibet,

alienarnm fre(|nentia in tnis veiiernbilibns saiictuariis bonorata facta es modo o|)probrium el

:

anlea

pia^fuisset.

pifflala,

non tam jure quam suis viribus Ex lunc tamen iitulo meliori Pontilicalis honorem cailiedra' diviiijE

subsannationis illusio gentibus, qiuc circumstant.

Veneriint,
sanctis
suis

inquam, gentes
:

in

hanc sanclorum

beneplacito volnnlaiis obtinuit, et imperialis exccllcnlia! gloriam, qiiam denieriierat, noii amisit.
Noii hoc saiie illius lem[ioris debebatur hominihns, sanguiois cflusoribus innocenlis sed ille, in cujus
:

hfcredilalem, qu.r in cordis insipientia,

Dcum

in

non cogitaiit et dum divina tenipla polluere non formidant, Ecclesiarum pecunias, et loca desolaverniit ipsarum. Ergo suppliciler
nos peculiaris Chiisli,
et

ociilis

munda
in

sunt oninia, Ddelem [lopulum

et

Catholicum
viderat, (|ui
jeciionis

eadem per

teniporii

nascilura
reliqiiias,

[iro-

Ecclesia' sua3
iiasloiis

populus,
ovcs,
et
et

sanctorum bonoraiel

sub-

grex Dominicus et pasciia, boni

tu,

debita' revereiitiam snccessoribus

Apo-

Deus nllionuui Dominns,

lianc

luim

Ecde-

stolornm inipenderet, dotarei

et

et ditarel Ecclesias,
:

temporibus nostiis ulciscaris injuiiaiu. In conspectu luo sic geniilus coniiiediloruni inlrocat, sicque op|iressoruin clamor ad sedeni majcstitis tiuT ascendat, ut iiii(]uitates istas, quas Qdelis [lopuluj tuus patitur a gentibus, qua; te non noverunt, provida clemcnlia tnae pro[)itiationis abosiae tnae

minislros enulriret

earum

per tcrras suoe

ditioni subjeclas

cultnm

divini noiiiinisaiij[)liaret.

Quod probavit
fallilur,

felicissimus
qiii

ordinatione procedens,

dum

lales

exiliis ex illius sua disposilioiie iion mullo tem[)ore gcstavit Roma

iii

rerum

filios, tales

educavit alienos,

qiii |)ra'niissis et aliis

leat, et

miseratio

tiiic [lietatis

abslergat .

[lielalis

operibns jngiter insistcnles, orbis climata

suie
radiis illnstrarint.
iion leviter

26. Ut lot malis aliisque

relur Poniifex,

senatoris

immincntibus medeniunus ab Henrico in

illi(|ue

bonilatis

dem, quod

Carolum Iransfnndendum decreverat,

feslo Ascensionis tur,

au-

ctorilatcm contulcrat', ut ni Henricus recurrente

Hinc est si(|uinos conturbat, non mediocris iioslrum et frairum nostrorum aninios puiigii dolorif aculeiis, i|uod in Urbe laiii clari noiiiinis

Dominicre Ecclesiae conciliare-

obscuraium videtnr aurum,

nnitatus

ei color o[)tiiiiiis
jiiris

iinfoe-

administrationem Url.is capesseret infra jiroximum feslum Ouimum Sancloruin, atqne inlerca
de ca
nisi

dnm

in i|)sa,
,

mutatis legibus el
EcclesicC
,

dere

dissipiiio

spolianlur

rapiunlnr

re

cum

iis

ogeret

qiiorum o|)eram
[iroelio

sibi

deposila,
[lantur
;

male Iraclantur
taiiieu in

clerici,

carceri manci-

perntilcm fore pntaret;sed potiri co magistiatii

posl

qna^qiiaiiivissaiiienlibus dis|i!icerecrcda-

Henricum
Ep. cDLXViii.

et

Conradiiuim

victos

miis,

magnam

sua gloria [^onunt niacuEp. CDLX.ixrv.

Tom.

II.

'

Lib. III. Ep.

CDLXXV.

Toni.

ii.

Ann. ToMCS

XXII.

Rayn. HI.

29

22e>

CLEMENT-IS IV

ANNUS

A;

CHRISTI 1268;.
molire-

lam, qui peccatis alienis coininunicant, dnnri oa fiori pnliuntnr. Qnid eiiim snpiTo?!, ni?i nt ipsa Veronica
tur
;

slina felicitnte est destilutus, ut qiiidqnid

tnr,

cnm

Aposiolornni

cnpilil)iis Inni.-portc-

omnin ipsius consilii bereiil, quamvis arridere

infelieisslmos exilns haiiiilio

viderenlnr. Pr.e-

et Urhs toto spoliata tiiesauro, confnsinnis

clara ipsis rei

gereiulie affulserat ocensio,

quod

intlufa iliploiile

hnhcat in aelernum

(|nn(1
iii

liii;enl,

et a lantis liilnpfa (liviliis,

non

adjicint

perjic-

Carolns in (ompriiiienilis NuceriaeSarracenis aliissed niov accepla qiie iirodiloribiis disliiierelur

:

tuum

ut repurgnt?Ecce

tibi

et aliis

Urbis nobiproponi,

hiistiiini

irriipliiine,

Niicerife

obsidionem

solvit,

libus rrbsipsareliiKinitnr. Conleslamur omnibns,

adversique exereitns in Pnlentina plnnitie castra

defixere.

fusum pro cunctis saiignincm

Cincilixi

mus sanclornm

pignora inibi conslituta quornm quoruin viosedes ausu sacrilego invatUintnr latur securilas, quornm minislri \ililer concnl,

qui 30. Dirimebat acies fluvins ac pontem uiramque ripam jnngebal, defendebant Galli Pro,

vinciales

qnem

cuin Henricus senalor, qni pri-

cantnr. Rcquirit hoc

Dominns ab onmiluis, qui

et

mum

Conradini

agmen
msus

duclabal, perrumpere fru-

dissimnlant,

et

qui cjus injurias non defendunt.

Quocirca nobililntem Inam rogandam duximus

monendam, ac per aspersionem Dominici snngninis adjnrandam, quatenus ante mentis redncens
oculos tam bonores

quam commoda,

qufe

domus
(

tua per

Romanam
sit

recepit Ecclesiam, talibus

jus

uiaxima cuin suornin alque a tergo parte fliiminis vadnm Proviiiciales aggressus, fregit. Pnrcipni e nobilitate cacsi, atque inter cos mareschalcns Henricus Cnsentinus, qui regia armainduerat, hostium gladiis concisus occubuit, cum majori in eum impetu
stra aliquandiu
es,>et,

superavit

occnrras

opiirobriis, tantis jiericulis olivies. Alio-

undique iiruerent
prima
lite
iii

caoteri se in

fngnm

praecipites

quin

cum non

arclior solilo

manus Domini,

effudere, qnos Henrieus cst inseculns. Profligata

acie, Conrailinus suecinctns

per viam aliam laborabit, ct tu semper inexcusabilis remanebis. Dal. Vilerb. V non. Maii an. iv . Hactenus Clemens:qni iisdem verbis ad Pelrum

Gerniano mi;

secimdiim Cnroli agmen incnrril

ac i^ah.bundus miles
;

vagus,

iira?ila

Jacobum proconsuli>s scripsit': eosqiie ul ad defendendam Rom. Ecdesiam consurgereul, permovereconatns est. 28. Cecidere irrila Ponlificis monita nc sprelae
et

excurrerel per caslra

tertiiim

cnmque jam enim Caroli agmen

illeclns

non

viileliatiir,

arreptn occasione Cnroliis in ConGallicse nobililalis

radmnm

iiiiiielum feeit,

flore

cinclus, ac

Germnnos

fudit delevitipie.Conradinus

ejus querimoniae, sive iiiflectere hos procoiisiiles non posset, sive ii Henrici et Conradini potentiaj

e periciilo effiisissinia fnga avolavil.

Inlerea dis-

pergere se Cnroli miles ad

bal
:

ca|)ieiula spolia
;

arde-

opponere sese ne(|uirent. tanta pompa ab Henrico senatore exceplus, ul apparatus magnificentia Iriumpbantium imiieratoriun faslum ptene a;quaret, atque in Cnpilolium perdu-

Cacterum fuilConradmus

sed Carolus illuin conliiiuit

:

Henricus enim

ailliuc

instinclaqiie aeie vincendus superernt gradum fixil. Rcdihatah insequendis Provinciali-

bus Henricus trinmplianti siimlis

slipare ac densare aginina coepit

qui

nhi re&

Cliumadus diu a clus sit de quo et Appulis expetitus, priori anno llaLongobardis
;

bacc Slero

'

nuitatns, convers;;mqne praelii aleam vidit, inoxj

:

adeo ut

diflicile

liam
riose

ingressuf,

adlia;renlibus et

fnventibns sibi
:

adinodiim perruinpendus viderelur. Timc Erardus

Valeriacns bello exercitatissinuis, qui divma Piovidentia euin plnribus aliis e Terra-Saneta redierat,
Sicilianique anle appulerat,

uhi gloplurimiscivilalibus, Uomam ingreditur tanquam iinperator cnni magno tripudio suscipitur,

domino papa tunc apud Vileibium

Bernardus
'

exi-

slente . Similia tradunt

de ejus in

magis

el consilio
:

qnam
:

viribus

Carolum monuil, astu Henricum debel-

Urbem adventu, Ricordanns Mnlespiim \ Villaiius^ ' quibus monachus Palaviiius \ et S. Anloninus
:

lamlum

acceplisque aliquot etiniliiin tiirmis,

Plolemaeus Lucensis 29. Confluxere

',

ac Jordanus consentiunt. ex lota Ilalia sliuiio

fiigam simubire coepit ac tum deceiitLis Hemicus eos fugere sui metu compiilsos ratus, iii Erardum
cffiisis

Romam

e(|uoruin hnhenis invecliis est

iu

suisque
:

ita

partiuin incensi plnres Ecclesia; iierduelles, coii" tanto flalisque maximis copiis die xviii Augusli
terrore ac poteulia in ut omnium exislimatione certissiinam vicloriam

dispersis,

eos ixneliavil facile Carolus

cum

aliiconversafronte,alquein

unum

congloLali,Giiin
Atqiie
ita

Apnliam movit Conradiiius,

Henrico fortissime
fugani
se

dimicarent.

cum
in
',

Ileiiricus ctesos suos dissipatosque iulueretur,

relaturus videretur
su|>|ilicii

sed divina ultio sacrilegos ad

proripnit. Haec
alia

plures historici
a nobis
laeilii

qui

locuni dissimulaiiler accedere patielwlur. Et quidein Henricns, qui rerum geslaruiii gloiia anlea maxiine floruerat, ex quo sacras aedes ditfregit,

iionnuUa

fnsms afferunt,

vitandi

gralia pia;teriiiissa.
31. Taiilam victoriain

non humana

potentia,
:

contraque

fas

omne

deposita rapuit, adeo pri-

sed divina ope partam ab oiimibus crediluin est cuni victus loiigu numero ac vinbiis vietorem superasset, tuin

Reg. post camd. Ep. ' B-rii. tom. p. 299.

lesp. c.
c_
1.
l'.

i92.

^"

I.

quod Clemens,
:

ut ail Joannes Villa-

iii

Slero

iii

Annal. apmi Canii^.anli'!

Chron. Roin. Ponl.

c.io.
1.

Jo. Wll.

VII

9.

'

Monacli.

Piil.

Chr.

" XXli. c. 37. Jord. Ms. Val. bibl. an. et Hist.Eccl. I. XXii. c. 37. Jord. Ms. Val. bibl.

S. m. Plol. Plol. Luc.

s

loct.

Rioord. M.i-

nns

',

eam

cujlitus accepisset

duui

eniiii

Vilerbii

.\iilon. p.

ni.

tit.

xx.
'

l\if. Ilist. Eccl.

iii

Annal. hoc

Ricord. Hisl. Klor.

in Vit.

c.

192. Jord.

.Ms.

Vat. Hibl. sic. niini. 11160.

si?.

num. 1060.

Nang.

>.

Lud.

et phires alii.

CliEMENTIS

A-NNU8 4.

CHRISTI 1268.

aay
spcrabam
nie gratia

ad poiiuliim concionnbatiir, qunsi in (livinam ecstasini abrcpliis, aliquaiiiliii iiasit

;

ptionis B. Virginis, de cujus potissimo

aiixilio,

tniii

inclamare
n,

de

[iiMtis

Ovimili seciis lacum Fucini et

inslrnclis, diviiia
;

coupit

u Piociiriiti.'
fiit;;iti

ca|iitt!

liosti'S

Kcclcsi

i|ui

vill;i .\iiecciii ;icicbiis

fusi ac

sunt

Nec ullus repoitatje

(lotcrat,

victoriae

comilanle, procedens

nuntius venisse ad
sl;iret,

eum

ciim

|)lus(|iiani
ili-

lcm

[irope

demuin ad quemdam colAlbam, qui per duo [larva milliaria di(luo campiis Palentinus se
:

cenluiii inilliaribus a loco, in (|uo |iu^ii;i erat,

st;il)at

ab

lioslibus, ex

eaqiie

|ii;i'ce(ienti

fr;ingenle se die, niini-

explicaf, iler

nieum prosequcndo, perveni

((iiia

et

hoet

ruiu S. B.irtlioloniai pervigilio, rehifa cssut, quocirca ab oinnibus,

qiii

sliiim exiiide caslra [)ros[)icieiis,

eqiii jiotissime

gens

mea

iu

aula

Poi)ti(icia

erant,
crat
aii-

erant pr;e laboie

iiiinio falig;iti,

de-

crcditum

(iiviiio iiiniine

PontinciMii. qui
:

wix
uiide

lihcravi cljiissi, caslrametari iu

cituiii

eodem

colleexer-

sauctissiina?, collustratum li;cc dixisse

Cbristianiim. Hostcs vero videntes vexilla

formiilanfes aggre.ssum, de ca-

ctor eliain qui Parisio AiiiK^ndicem a(ljecit,et

si li-

niea,

castrorum suorum appro|)iuquaiido terminis,

vore in Puntitices Hoinaiios

inilMitiis,

a coiiinien-

(licti(|iie e.vercitiis

daiida ipsius sanclitule, refcrendoqiie lioc ipsius

stris suis in caiii[)uiii,cum

omnes eorumcopia;exi-

oraculo teinperare uon poluil

vit,'iliis,

'

Isle

papa

ita

rent, as|)icientes geiitem nostram ad (irffilium pra;|iaratain, in magna confusione rneis prius eos clamantibus, ad loca, de quibus exierant, sunt reversi. Sequeuli autera die Jovis, orto jam sole, liostcs de locis ipsis recedentes,c(Bperunt prosequi

jc|uiiiis et oralioiiibiis ac aiiis boiiis opeii-

bus eial inlentus, quod multas Iribnlationes, quas tunc sustinebat Ecclesia, Deus siiis nieritis creditur e.\tin.\!sse. Qnin etiam, ciim
gis
niiilti factiiin

rc-

Caroli

pro dc.-pcrato liaberent, tiim [iropter

exercitiis

ultra

fliimcn, qiiod iiiter ufrumiiue

inf;uistis

decurrebat

multitudinem
totiiis

Conradini,

timi
;

propter

exercilum,

eorum

auspiciis iter

suum.

paene regni Sicilia; rebcllionem

rei

in pubiico

Quod ego
dinatis ad

diligciiter

advertens, statim

pra;dicti

sermone
32.

evenlum

pr;i'di.\it .

caiujii Paleutiiii (ilauitiem,

aciebus dislinctiset or-

De hoc triumpho Caroli ad

Pontificem

lau?-catce lillerce.

Pduch

posl dicbiis lEEtissima

de Ecclesiae lioslibus fama se diffudit atque Carolus rex ex agro Paleiilino, in quo victoriam gloriosissimam, quamvis non pauco
reportati
:

triiiiiiplii

prslium, in divini nominis virtute desceiidi, procedeus maluris gressibus, ex adverso el cuni ciedercm eos ulteriiis progressuros, i[)sa caslra sua snper ri[iam fluminis prope villam Por:

liuin,
[iraiter

suis

Idinen aciebus nullatenus dissolutis,

suoruin sanguiiie, comiiararat, laureatas basceiitleras ad Cleiiientem dedit' :

a

s[)em
et

meam

et

ineorum onmium posue-

runt

iutuentes quod et

meus

similiter castra

Sanclissimo in Cliristo patri

et

doniino suo

Clenienti, divina [novidcntia sacrosanctic Hoiiiana3

ct

uiiiversalis Ecclesiae

summo

Pontifici,

Carolus

Dei giatia rcx Sicilia;, dncalus A[)iiliae, [irinci(ialus

Capua,',

Aiidegavia Folcari|ueriique comes,

cum

omiii reverentia et boiiore devota

pedum

oscula

metabalur exercitus, deinum flnmen subito cum magno im[ielii tnijecerunt. Ego vero de divino pra?sidio vestrarumque oratiouum confisus auxilio, invocato Cbrisli nomine, irrui celeriter el viriliter iii eosdcm. Postquam fuit acerrime utriinque [lugnatum, majore [larle bostiiim inoregladii trucid;ita, reliqiii licel (non) [lauci sustinere noslri molem cxeicitiis noii valentes, sc fug;p |)r;esidiocommiseruiit quos mei, feslinis gressibus insequentes, [iro magna [larte per montes et nemora pereme:

beatorum.
oExs[)ectatani diuliuset desideratam acunctis fidelibus orbis lerra; helitiam vobis, cleiiientissime
jialer, el sucrosancla.'

Houian;t Ecclcsiic matri

ineae,

su[)|ilico ul

taut|uam suavitalis inceusuiii buniililer otferens, suigcns [later, et comedens de venatione

taiii
tilii

ruut.
33.

sui, e.\solvat gratias debit;is Altissimo.et

quod
clesia;

ifla, (|ua; iu

Facta est itaque hostium tanta strages, cam()0 Beneventano de aliis Ec-

pater

quam mater

suis deince()s laboribus ac-

quiescal. Noveritis igitur

quod

maiiii Doinini, quae

[)erseculoribus facta fiiit , biijiis respectu valde rnodica ie|)utatur. De Com-adino aulem et
Heiirico seiiatore Urbis,
rint, aii

n.ei lutrix est et patroiia juslitia;,

meos

feliciter et

utrum

iu

bello coiicideiii

salubriter dirigente processus, |iostc|uani Conradi-

per fug;im evaseriiit, nulla

(|u;i'

confectione
scriptae

nusejusque sequaies regni

niei fmibiis ;ip|)ropiii-

[)r;i'sciitiiim,

stalim

post victoriam
:

qnaiant^ qua^rentcs foramina, [ler qna; pos.-enl latenter ingredi, seque conjungere Sarracenis ; ego i[)se de passii in iiassiini [ler Ires dies, lolidcinqiie
noctes scqueiis el [iidseqiifiis,

suiit, liaberi poliiit

certitudo

vcrum

e(|uus, cui

dictus senator insidebat, a meis,

fugerct,
c;i[)liis fiiit.

cum

sine sessore

L;ctetur ergo nialer Ecclcsia,

landeiu

[ierce|)lo,

el (iro l;inti) lriuiii[)lio, caclitus ei [)er

quod

dicli

bosles

[ler

Tecli j^arles ingrcssi, s|)era-

giluiii iniiiisteriuni

suorum puclementer indulto, injubilum

:

bant pcr
moiiles,
fixerant

i\Iarsicaii;i
;

Sulinoiiain
iii

rura dcscendcrc, el |)crvciiire quodijuc inter Sculcula} et Cliaicliii

jilanitie

sii|icrna;

laudis assiirgat

(|uoniain

jaiii

dedisse

vidclur omni|)i)lciis Dcus fincm suis vexalioiiibus-

quadam

sua

infelicia

castrade-

jamque de

avidis
iii

die Mercuni, in Octava videlicet

Assum-

lil)cr;isse. Dal.

suorum persecutorum iaucibus campoPalentino xxiii die Aug, xi,

ludict. aiiiio IV .
'

Paris. conlinualor. an. 1201). Jord. Ms. Val. bibl..sig.nuiD. 1960. " Apud ciem. lajn. n. lip. d.xxvih.

34. Friderici stirpe lugnbri

Sicilia; insula

modo

extincla,

ad Caroli obsequia

revocatur.

228
Uberrimas
siae

CLEMENTIS
miiniiii

IV

ANNUS

4.

CHRISTl 1268.
Vita

grates Clenipns retulit. Eccleatlrivisse

:

gere

Conradini niors Caroli

mors Conra-

siuc ferocifsiinos iiosles

ail

aliosqiie

dini vila Ciroli .

Qunnquam

alii

eliam tradunt

etiam

M.ilatestatn

coiuinnendas Deo l:uules, qnod litleriE ad de Veriilo daUu ' testanlur, coiicitavit,

felicenique
C'.inr.idiiiiis

nnnlium
:

lale

circnintiilit.

CKterum

atque HeiiricdS iu poteslatiMii Caroli

Pontifex

Cleinenlem vilac siiperslilem nonfuisse, cum ferro Conradinus periit, iique ipsius necem ad annum seqnentem rejeeerunt. At mitius egit rex cum Henrico seiialore, sive quod ipsi consangiiinitale
esset

c.ciderunt
vil

enim

in lilleris

xvin Oelobris
significa-

conjiinclior;

sive

quod abbas

Cassinensis,

ad card. episcopnm Ostiensem

-

scri|iti<,

qui fiigieiiteni
disset,

intercrperat, ea
c;rde

bge

Carolo tradi-

Conradinnm, Fridericnm dueeni

et

Auslriae,

utab

illius

temperarel, ne prenain

Galvauum
te

Galiotlum ejus filium, alque Henri-

ciim olini senatorem

daui)

in vincula conjeclos: Scire voluinus, quod, sicnt pracdiledi lilii iiostri (Jor-

aliquam ex saeris canonibus incurreret; quare ipsum arclissinio careere mancipare contentus
fuit
:

qiii

vincnlis Castelbe

regis

precibiis uuillis

Sanclorum CosincC et Damiani diac. card. el aliorum multoruui flde dignorum lilteras accepimus, cliarissimus iu Clirislo filius uoslerCnrolus
illustris rex

post annis soluliis fuit. Senaloris vero dignitatem,

qiiam gesserat Henricus, panlo post adeptam vicloriam Carolus recepit, ut refert monaelius Patavinus
'
:

Galvanum

quondam

S)eilia;Conradiuum etdueem Aiislriae, Galiotlum ejus filium, cum Heurico senatore Urhis, el Courado de Anliochia
et

quem

Iriumphaloris magnifiei cultu

ait,
;

Roinam ingressum

atque a populo

magnis
,

appiausibus exceplum

constitutoque alio

qui

tenet careeri maneipatos, etc.

Dalum YiterbiiXVHI

suas in Urbe vices gereret, iu Afuiiiam rediisse.

33. Pari felicitale ipsius duces contra rebelles

kaleud. Octob. aiiuo iv .

Captis igitur lioslibus Carolus, atque in vin-

Siculos

rem peragere. Tola ea

iu

insula, exceptis

cula coiijictis, i)i\Tci|inos ex universis regni civltatibus excivit, ut qiiid in cajilivos consulendum

Paiiormo ac Messaiia,
Aiitiocbia

Caputhis sive Conradi de

verotan(|uam laesajmajesialis reos pleetendos capite censiierimt. Al non siue plurium repugnantia, ut narral Jerdaiius'
;

esset; inler se agitarent

ii

oConradinum, inquit, et ducem duin quoque comitem de Pisis de

Neapoli
faiiiilia

Austriae, Gerareonsilio
sajiien-

', qui a Friderico imp. genus ducebat, obsequia prociibiierat. Sed cum Galli inslructa magnifice classe victoriae parlac gloria eiati appulissent, populi ac nobiles adCaroli parles inclinare cceperunt, cinctusque obsidione Conradus captus

est; erulisque

primuni

ei oculis, foeilissiino

postea

tum, uoniiullis tainen contradiceutibus,

cajjile

in platea

susiiendio damnatns. Insula veio perculsa metu,

truncari voluil . Ciesus igitur est

iii

Neapoli Couradiniis,
excisa est
:

quo Sue\orum priiuipum

illi

objeelaque

a praeeoiie fo-

tamen nimio sanguine victoriam referunt auctores, idque Clementi ingratiim extitisse Post hxc ,
brevi jiigum Caroli accepit. Foeilatam
bostili fuso
:

rensi, ait

Nangius \ ingentia maia, qu;p ipsius parentes atavique Eeelesiae intulissent. Caelerum

iiiquit Jordaniis

ad recuperandas rebellantes

terras rex Caiolus coiiverlit aniinum,

idque agit

qui ejus inorleiii fiinestam, ac FriJerici, filiorumque lugnbresexitus perpenderit, dubitare noii poterit,

uon

sine nuilta sanguinis etfusione

quod Ciebeuignus
sae-

nienli papae

non placuit;
qui

fuit

enim

vir

divinum numen, ul
injuiias

illatas
iii

sponsae su;c Ecillam

fainiliam

generaliter

habitus . Eadeni

tradit

Plolemaeus
Aprutio
is

clesiae

ulciseeretur,

Lucensis
viisse

*,

maxime
:

iii

Sicilia et

Porro Conradinum et socios ajiud sacerdotuni crimiua ex|uass6 testatur bisce verbis Nangiiis " Antequain eos
iras effudisse.
:

tyrannorum altricem

Carolum

in perduelles ait.

Cumulatus

er-

ror graviore est

insolescenti eniin ob pr;tterilas

viclorias militi, atque administiis lieenti;^

effudit.
li

habenas

qiiamJam capellulam missain pro animabus suis, secuudum morein

feriret lictorisgladius, juxta

itaque divitesper calomnias circumven-

los

exnebant opibus, pauperes vectigalium causa

thoris

Cbristianaj religionis, pr0|iriis auribus audieruut:

atlerebant, Ecclesiastica invadebant jiira, marito-

iudulto etiam
signavit

sibi
^

Quibus Siffridus
:

spalio crimina confilendi . consentanea bisloriae su;i! con-

rum

comparabant

insidias, rapiebant virgi-

nes, solutas opprimebant.

Qiiorum scelerum fama

Capitalem, inquil, senlentiain accepe-

perciissus sanctissimus Pontitex, litteras ad Caro-

ruut;

jirius tiimen confessioiie facla .

lum

scripsit,

Peperit sibi ea severitate Carolus non modo illius aetatis hominum, sed etiam fulurornm Sce-

oculis objeeit

quibus infelicem regni statum ipsius inonuitque quaiito Iiaec periculo '
:

inipune palrari sineret.

36. Poiitiftcis
B

culorum

iiividiam, et odia collegit; gravissimeqiie,

'

ad Carolum gravia monita.

utasseruut Riconianus
Poutifice increiiilus est

et

Joannes Viilanus \ a taulum abest, quod ali-

Kegi

Sieiliae illustri.

Fieijuenter ante tuae considerationis oculos

qui comineiiti sunt,

luerunt, atque

tanto Pontifici ac reipsa clementis?iino, crudtiilatis inaculain aspeigere voqiii

illi

ponentes

niiiic

veibo, nuiic

litteris

statnm niise-

rabilein regni tui, sperabamus,

quod ad reforma-

hoc famosum dictuin

iinpe-

tionem
*

illius,

quod amaredeploratetconquerilur,

'

Ep. DXXSii.
1691).
iii

num

Ep.

II.

Ep.

D\xxv.

Nang.

Siffrid.

i.

"Ricord.

in gesl. S.

ubi sup.
Lud.

Monach.
I.

Pat. Clir.

Jord. Ms. Bibl. Vat. sign.

s

iXang.

ubi sup.

de ead.
flisl.

viii. c. 4.
1

I.

iii.
'

^
I.

Jonvil.

1.

vii. c. 39. Fazel. posler.

Eccl.

xxil. c. 3S.

Jord. Ms. Valic. Bibl.

Ploi. Luc.

Est. in Ms. Vall. siga.

lit.

C. num. 49.

s villan. ubi

sup.

pag. 19. et apud Sunl. iadic.

n. sub an. 1282.

CLEMENTIS IV ANNIIS
se

4.

CHRISTI 1268.
perse^jiii iiitermiseiat,
liiiid

229
ut frater Sieiiiam sibi
jiro

ininistrorutn

tuorum non sohim dcfonnari

(iis:;ipari;

causa

malitia, veriini otiam pncne penitns

op-

siibjieerel;
neficiis
giiia;

levcm

injiiriain

Scceptis be-

portunaj prdniptituiliiiis n^niediiini adiiibLMTS, tu.e

in liocet suljdilorum

reposuit. Sigiiifieavil vero Fraiicoruin re',

tuorum indcmnitati provitiii

Pontilcx

daniiMri

a se, qiia; Sieilue rex

"

dens, ac niliiloiiiinus periciilis, in qua* iidem

minislri
te
ac;

teiitassel.

Suslinuil

jiriclerea

Migiilonensis

ejii-

infieruiit,

rcf^num piccfdlum, qunsi scieiiter pnidenler occurreiis. (jiim aiitein sciaiiiijusmodi

scopi |>artes coiitra Aivgoniiiin

regem. Tnin

S.

Lu-

ddviciiiii, ciijiis ministii e|)i-eopiinim

digiiitalem

mus,
sed

ndliiic

non cessasfe
juf,'ilrr

ntalitiain;

infiiiigebaiil,

ad eoruiii eoiii|)rimendani audaciiim

Credit niundus, et nos duduin jirocertii scieiiliii

eam

invalescere polius, valiiloruin

clamcrum
ag-

excilavil

'

freqiientia

invalescentium
quotidie tui

oppressioiumi,

baviinus, (jiiod ex

millmii

oiipriiiiis,

quas

inibi

officialcs inculcaiit el
;

nulliim
agiiiitur
dilis,

griiViis

sed noii oiiinia scire potes, qucC

ijisis

gravant, evidenlia maniteslet

nec nostra penes

(]Uo niiniis

in

finibus regni tui; nec factis

(jiia

au-

luam
te

exeelleiitiam eessabit

instaiitia,
iii

(juo jioiidere,

miiisura

siiit

faela, sine

ad soliditatem stalus

tui, quaiii

iis

specialiler

recta

noscere valcs

iiidiigiiie.

Et idciico

miilta

quiErimus, et ipsius regni ordinatio verisimiliter pollicetur, et ad relevandas eju-dem regiii pressiiras,

plerumque transeunt
verilas
inveiiit,

incorrecla, vel qiiia ad

manon

gniludinis UiiC |)ra?seiiliam, obsislentibus a^mulis,

iirout
si

nostrum decet

ofliciiim,

iiivitemus.

non

pcrniilliliir ingredi;
(jiiein
libi,
(jiii

vel ingressa

Verum

forle ideo niinus in bis le nioiiila nostia

per

eam

diligis, valeat

movent, quia nos ad ea moveri vaiia relalione

quorumlibel, aut
sitan
a.'iiniloruin

aperiri. Ha^c coiislaiitiiis scribimiis, qiirc iiilerdum

oeiilis

sujtf^eslioninus for-

nostris vidimus, et

eiimdem defccliim
:

in

arbitraris

regia) serenitali

consulimus,

et

iioslra curia sa'pius

exjieriinur

et ex

nobis inlel-

saiio consilio
iitatis

suademus, ac

niliilomiiiiis,

tiux uti-

liginius quiE

siiiit

proximi,

te

et alios principes,
jiotius

obtentu

niagniricenliam
Oidinis

tuam

rc(juiiiinus

ad

coiidij;iiam
in eis

sollieiliidiiiem

excilantes,

et liortamur, qualeiius a religioso viro fralie A. de

quam
tes;

Rupe domoruin

militiffi

Tcmpli Hierosoly;

omissionem aut negligenliam arguencuin nos nullo possimus ingenio liiiic niorbo
:

mitani, prceptore in Fianeia

(|iieiii

iiiiper ve-

[ileiium antidotiim reiierire

nec

|)i;Ecise diiuina-

nientem de regno praedieto poluit lata lides, in pluribus vero fama

tuic
prosjieritatis et

in niullis

ocuiie

miis

iii

aliis,

(juod in nobis ii^^qiiequaque noii cerelc.

coiiimuiiis,

niiiius

emendatum,

Datum

Viterbii

XVI

kal.

inlamia dicainiis instiuere; qiieiiKjue noii diibilas

fama3 seduluin zelalorcm, de
regni
borribili

Julii aniio vi .

Tulit S. Liidoviciis

jier

bac teinpora

giavissi-

desolatione

ejusdem
si

diligenlius

perccnleris.

Mirainur quiilem,
ibi

tuis sajpe

non

sanctionem, ad asserendum jus Ecclcsiasticiim, tuendam saeerdotalem iii designandis jiraesiilibus

mam

insonet auribus, quantus est

tus, ululatus et clanior
:

afflictonim gemi-

libertatem

et

aboleiidam simoniacam
sibi

quot

el (juanta Ecclesia:

corruplelam. Tiiin regios magislralus ab iminunitate sacrosancli

rum,

et j^ersonarum Ecclesiasticarum gravamiiia quot opjiressiones non sidutarum, sed et conjugataruin et virginum: quot |)au|)erum spolialiones quol divitum concussiones quot injiiriae qiiot
:
:

Ordinis lemeianda

temperare

jussit

quoil saneti^simi regis |)ium edictum sub:

jectis verbis

(juut poslremo deprwdaliones undique ac rapinaj. Profcclo, fili, lucc niinis periculose dissimulas, nec sine miilta indecentia et tui delrimeiito nominis palcris, |)r;cdietos ofthiales et familiares eorum, in pra?fatos tuos siibditos sic lasciviendo Sicvire, ut eis abundantibus de subditorum ifisorum injiiriis, tu per ijisos tiiis IViiu:

calonmiac omniuin

datus viribus, et odiosus reddaris omnibiis; et propter ipsorum excessus, ea eliam in sua inter-

dum

convertentium commoda, qua;

et paupertatis

iii

tiiam deiiifa-

conceptum esl * Ludovicus Dei gratia Francorum rex, ad [leriietuari rei niemoriam. Pro salubri ac traiKjuillo slalu Ecclesiae regni nostri, nec jiro divini cullus augniento et Cliiisti fideliuiii aniinarum salule, utijiie graliam et auxilium omnijiotentis Dei, cujus soli dilioni atque prolectioni regnuin noslrum semjier subjectuin exlitit, et nunc esse vulumus, coiiseijui valeainus;qua3 sequuntur boc edicto consultissimo in perpetuum valituro, statuimus et ordiiiamus primo ut Ecclesiarum regni iioslri jiriclati, jia:

berent utililatem cedere, non soliim uraris

troni

et

beiieficioium

collalores

ordiiiarii

jus

mia, sed

incommoditate premaris

37. S.

Ludovicus jiiris Ecclesicn tulor.

liis
:

Non
de
liis

suum plenanum
et alia; rcgiii

halieant, et unieuique sua ju-

risdictiu debileservetiir.

Item Ecclesia; catbedrales

electioiies
et

occuriisse Ciirolmn

malis, V(l ea poslea re-

nostri

libcras

enrum

cruduisse visuii sumiis

Siculi

unde taiidem
movcre.

exasjierali
Si'd

cruentam
:

reliellioiiem

effeclum liabeant. Ilcm simoniai crimen pesliferuin, Eiclcsiam laberactiiiis, a rcgno iio-tro jienitus climiiiandiim

postea

niinc adjiiiigeinus corrcptum eliam a Clefuisse,

mente Carolum

jiendeiite conlroversia

de

vdlmmis etjiiliemus. Ilem promotiones, collationes, provisiones proelaturarum,

Provincia3 comilatu
cialibiis exegisi^e. In
tri,

sacramentum fidei a Provinquo Carolus sanelissimo fra-

digiiitatum, vel aliorum

quorumcumque
-

benefi-

qui majorem natu filiam Berengarii comilis uxorera duxerat, jusque suum, ut vidimus, ea de

Tom.

II.

Ep. crxciii.

Ep. cdxcvi.

Ep.

du.

* Ext. in bibl. patr.

tom. vi. col. 1273.

;;

"i&O

CriEMENTIS IV

ANNUS

4.

CHRISTI 1268.
et

cioniin, offieiornm Ecclesiaslicorum rptrni nostri

pra^sumitnr,
tcs,

nnn lam ex libera volnnfate, quam

proccssisse
;

secundmn
lioinm

(lippnsitiom^m ct (irdin.itioiicm el dcterjin'is

ex timdrc mitleiiliiim
iinod

nos altendeii-

tnina'ioiu'm

comnnniis
licri

sacrdrnm Conciiim anli(|uo-

linjiisniddi eldgia veril.atis

dc' |iia'di(tis

subslanliam
ea iioslrnm

{'.cclesia'

Dei, alcinc

iiistilnloi

ndii ininiulaiit, aliiina

gravamiinbus

rum

faiutiiinm iialrnm

vdliimns paiitcr et
liisias,

nariare

decrcviniiis

lilM(|iie

ciica

orilinamns. Ilcin libcrlatcs, fraui

tates, praproffalivas. jnra et

innnuniiiu lyt;B

aniiiMim api-rirc. Fcrlnr enim (|uod loca ad coniniunilatcs ipsas spcclanlia, el ad firivatos, inter-

piivilcf;ia

per

recordationis Francorum rcfjcs iiiasdcccssoics noslros, el siiccessive

dnm

proaililiii

tiii
:

octupans

liberlate,

illa

tiiis

per nos Ecclesiis, inonasleriis

Cdinniddis apphcas
venalia vendi ulibi

cl faciens

in eis ddiiios ali,

alqne

piis locis rcli^iosis,

uecnon pcrsonis Ecclelauda-

qnaiido, (juaiHld()ne macella

conslrui

probibes

siasticis rejini noslri concessas inuovaiiius,

quam

ibidein, in grave

com-

inns, approbamiis et cdiifirinamns per pnesentes.

mimilutiim ipsarum
tisfactio

el alioriim,

ad
et

qnoseadem
discrimcn.
regni
inu-

Haruin tenore universis

subilitis

jusliliariis,

olfitiariis et

loca pertinenl, inaxinie

proveiiiat
,

cum

nulia eis exinde sa-

noslris,
et

ac loc.iteiientibus prtcseiitibus et
cuilibet prout

prsjudicium
uc alios

futuris,

eorum

ad

eum

perti-

Mercaloies (|uoque gravibus niinis

tuiini
futc
;

incolas dicti

nnerit dislricte pia;cipiendo inaiidamiis, t|ualcniis

et terroiibus, ac

interdum eliam
tibi

oinnia et singnla pracilicla diligenler et altcnte

servent, teneant et cuslodiaiit;

captione personaium, ud
invilos

concedendum

atque servari,
:

le-

pro Ina diceris compellere volun-

neri et custodiri inviolabililer f.iciaut

quid

iu

nec alicontrarium (]uovis modo faciant vcl atleapcrmitlanl, tiansgres-

ipsos uiias insnelis et indebilis

exuclionibns

inulfipliciler
sl.itim

aggravaiido.

Noiuuinquam viduas,

tenl, seu fieri vel attentari

sores aul conlra facientcs jiisla casns e.vigeuliani

tuli

sis;

viris eariim viam universa! carnis ingresipsarum quoque, necnon conjugatariim fili.is,

poeua

plcctcndo

qnod

cicleris

dciiueps
et

nt

cnm

pcrsonis vilibus,

noiiniillis
;

boininibus

cedat in exeniiilnm. lu (|uoiuin oniniiini

singu-

luis, ct aliis

malrimoiiia contraliant

majores in-

lorum testimoniiim prasentes

a[)pensione
miiniri

lilterassigilli nostri

super de civilalibus
lieres, seii ulias, (iua2

dicli regni, nt iniiuidicas inu-

fccimus.
pictale

Dat.

Parisiis

anno
Iiac

de Sarracenis aut Judffiis Iraniutiiiiionialiter

Domini mcclxviii, mense

S.

M.irlio . Defecit
illius

ab

xciunl origincin,
[lellis,

sibi

copulcnt

Ludovici gloiia
(|ni

el

ncpos

1'Iiilip-

passim noii tain inducis volunlarios quain coinul feitnr, iiivitos.

a

pus IV

ob jus Ecclcsia-licum labefaclariim

Bonifacio dissidia exercuit, ciiui

gravissima

cmn

39.

Illud insuper satis grave [irfelermiltere

videlicet
(iiiod

potius paii Vdluntalnm conspiialionc fuo

Ecclesiastica S. Ludovici,

angcnda

nolnmus,

aliquando clericos per

pra;sentalio-

inonitis Cleiiiciilis ob-

dioecesatios,

vel (;oruni vicarios ad

in

teniperantis, exeiiiplo couseiitiie debuisset.

38. I)e variis uLiisibus Alphousiis Porlugalice

nem palrouorum
;

Ecclesiis inslitutos, et alios

rex a Clemente arguilur.

Incitalus eodein zclo

:

quibus sunt eadein Ecclesiae commendata, Ecclefaciens capi rioiinnnqnam praesiis i(isis deslitnis
sentatores bujusmodi,
et
boiiis propriis spoliari

Ponlilcx Lusilaiii cleii patiociuium suscepil

AI-

fonsus enim rex accrbam adeo lyramndcin cxcrcebat, ut pliires insigncs picesnles, iiilerdicta saciis

nec aiident
dere qnse
Udscitur

|iropter

poteiitiain

regiam
:

in

foro

Ecclesiastico suaiii jiistitiain

iii

proseiini
et
alia

quod ce-

Lnsilania, profngere coacti

siiit.

Nec

lii

modo
:

in-

dciogatiouem
et

[ira^judicium
quain()lura,
et

digne

liabili,

vcrum

obtriti

injnstis

onenbus

ac

Ectlesiastica; libertatis. Siint

regiorum administrorum liccntia populi t|ni apud Cleuienlein graves (inerelas cffndcre. Is vero
ne niuneri Apostofico decsset, lenia prius adiiiovens reinedia, Alfonsum hortatus est, ut suscelitam

longum

csset

nairare pra;senlibus,

de

([iiibus

tua conscienlia cerlilicaie polcril leinetDei tanquain devolioiiis

i()sum. Uiide cuin zeluin

iiiclyta' [irinciiiem fe

non solum desideremus, sed

(iraserliiii

niaculam detcrgerct,

at(iiie

ad alerni nu-

ct

speremus

liabcre

cum

[iro Crucifixi

niinis, a (juo iioenaiac piffiinia

regibus exspectanda

servilio sigiiuin

crucis ussiiin|iseris, sisque illius

sunt gratiam viitutibus colligendam, se compararet.

Illustri regi

tilnlo prajsignitus (de Alfonso ad Syriaj res iiisfau-

Porlugalia;.
arliculi,
itt

randas cruccsignalo itcruin infcriiis nobis agenduin erit, ubi seriiio de ea otcnrrel) regalem
exccllcntiam
atfcctu,

Olini ad iios divcisi pcrvcnerunt super (piibus couimnnitalilius civilaluin

re((iiirimus

et

(laferno

rogamus

uiii-

qualenus ciica

|iia;iiii.-sa

iiequaqnam
(icr

cum

veisilatilius ul.oiuin Idcoruin icgiii

tiii

diccbantiir

id rcgia; tclsiliiilinis statuin

non deteat, necessita:

te

liiis(|iie

dfficialibns

ctnitia

consiictiidiiies

teni

corrcttiuiiis

cxsjiecles

sed

tei(isum,

anliijuas a luis dbseivalas pra'ileci ssoribiis et luo

nilnloiiiiiins jiirauienlo fiinialas,
niiilii|dicia
licct
|

quoil el tibi erit (licciilius, et lco uc nobis atcejilius,

gra-

sic nieiite

yainiiia

et

injniia; iridg.iri.

El

er missas
siiper

Deum, ad tnjus
ditin,
iti

le

devola (irovidcas, quod ijisum (iiapaias giMliam (iromerenle

nobis earuindcin coniniiimlalum

iis

lilter.is tiia

talibus noii olftiKlus; sitqiie

constiluas

non solum prateiuli exciisalio, sed asscri de tuo laudabili rcgimine coinmcndatio videalur; quia tamen a mullis hnjusmodi asserlio exacta

in lioruni eincndatione iironqiluui,

sollicitum, et

paratum, quod clarens

ad
illius

iiitore

mundiliae, securus
a

accedas obsequium,

quo praennura

CLEMENTIS IV ANNU8
piM-cnnis
rrlribiitionis

4.

CHRISTl

1i268!.

231
electos

expprclas
tiiis

libiqiie

ipsi

sum

inter Castella;
Iioc sui

regem ac Richardnm

tanlo nia;,MS propiliiis in

(|ii,iiilo
iii

pioccpsii)iis lialicatiir,
tc limiiiliorcni
nliis
II

exlreiiio

Pontilicatns aiino egcrit, af;gre-

pr;rinisponmi corrcclionc
ail

diamiir.
42.

invenerit, et

|iroseqiienila

iii

iis cl

sua hc-

Agil

Pnnlifiix

de imperii conlroversia

ncplacila
aniio IV
1).

proiiiptiorcm. Dal. Vilcrliii

kal. Aiifx.

inler Alphi)nsum ct Wch<irduni.

ul siipra dicliim csl, sanclissiiniis

Coii-litiicrat,

Poiilifcx,

diem

40. Cfpteriim ad redintcprandain in Lnsitania

ad causam grivi^siinaiii, in (|na de Roiii;ino impcrio agebatiir,

rem

Ecclcsiaslicnm niissns

cst

Ap<istoli(;c Scdis

dcfiniendam
aliiiie

cx

(|ii;i

diriiiieiida

niiiiliiis F(dc|iiiiins

canoiiicus Narlionciisis, pliiri-

populoruiii i|nics, Gcriiiania; pax, Ecclcsia; Roui.

qii,-c

mnqiie inslruclns
talc
;

'

ad

mimns

f^rcrcndum auctori-

Conradini,
et

Henrici olim scnaloris con-

tum etiam tum

(|uerclas

advcrsus Alfonsum
ac [uoviiiciis exillala injusle

tuiiiaci;i

perfidia coiuussa fliictiiah;it, libcrtas

Noniiiillis eti;iin piudeiiliic

rcirem ab arcliicpiscopo Bracliareiisi aliis(iuc cpiscopis,

pcndihant.

laude

[ira;-

a popiilis,

iirbil)ii?,

cipere jussus,

eumque

ad s.ircienda

Gcrmania, Ilalia, spauia provinciam dcniandarat, ut

slanlihus viris
locis
tesles

Galliis et Hiin

dcsignalis
nulli
ipsis

daiiina Apostolica

aucioritatc adi^fcrc, Ciim vero

tcslium

dicta

excipcrenl

scd

discessisset e Liisilania

Bracliarensis arcliiep.

nt

cx nciitra parte scse ohtulcrant.

(li(S

Ciiiii(|ue

ad Aposlolicum asyliini confuyerct,

EcclesioB

suamqueatque
alii,

pra;fixus

pcremplorius iminineret, Alfunsusa

causam

in

anla Pontificia ageret; conces()ui

Clcinenle contcndit, nt illum diffcrret in

allcruin, cuiii Silvcnsis
episco[iiis,

amuim

sissent simililcr in voluntariiiin exiliiiiii

fiicraiit
sili
;

cui

ncgidiiim

ab rege,
atqiie

ejiisijue iiiiiiislris iiii(|uius laccs-

coinniiscrat, a [aNcdoiiibus

occisus essct, omnia-

ut eos patriai ac dignitatibus Cleiiiens rcsli-

qiic cjus Inslrtimenla periissent; orator altcr

ad-

luerct,
ret,

ab omni
'

niali

suspicione
foi

liliera-

vcrsa v;ilcludiiie imiiliciliis,

Bonizi nomcii
prodiixil
ei;il,

iii

()p[ido, cui Poilii

iiivp^cripsit

Lusilaiio

(jiia

ma iinmunes
[lollice-

loiiga ohsidionc circiimclusus

mali, at(|ue in lulo fiituros,

retur.
41.
([

sacrameiito

fuissct. Rci ajquitale

'.

adductus Puntifex terminum

regi
Caslellai
clccto.
(scilicet

Alfonsus Dei pratia rex Portiigaliap, uni-

Clcmciis,
iii

clc.

ac Legionis

versis prxsentcs liltcras inspectiiris saliilciii.

vcritis (|uo(i liccl veiicrihilis

No-

illuslii

Romaiiorum rcgem
iii

patcr Maitiiius Bracxivciil;

iM;igistcr

Giiilklmus cxacto brmino

[irimo
se

cliarcnsis

arcliicp.

rcgnum noslrum
et

pcrcm[)t()rio)

die

|)(ist

Anniintialionis
iii

asserens a nobis, vassallis et Iiominibus noslris se

ac

fesluin

piffilixo,

iiomine Ricliardi

Romano-

suam,

et alias

Ecdcsias,

clcruni proviiiciae
adieiis, ihi

rum
elecli
ctiiin

rcgeiii elecli, corain nobis ct fralrihiis repra;-

su;e gravahis;

ct

Sedein Apostolicam

sciilans; et pctilioiicm rc|)ctciis frcqiicntcr, i|isius

contra nos, aceosdem vassallos et liomiiies nostros

querimoniam supcr gravibus

dcposuisse
dic;iliir
;

ct divcrsis arliculis
(luic

propler

coiitra eiiiii, et

iiomine iteratam; jietcbat instantcr, iiraediiicgotinm finalilcr alisqiic ultcriori dilalione dccidi ad lioc ralioiiibns ulciis vaiiis, et diversas
;

proseculores hiijusmodi ncgotii, rciigiosos el clericos, eoriiiiiquc

pcrsnasioiies indiicciis.

Ex adversovcro
Pctriis

dilccti

filii

faniilias (liciniur for.-an

:

conce-

magistri Jo;innesarcliidiacoiiusConi[iostLllanensis,

pisse

rancorem

iios

taiiicn

lam

ipsi

arcliiepi-

Joannes Lcgionciisis,
caiii,

cl

Sahimanlinus dctiii

scopo, (|uam iiegofii cjusdein prosccutorihiis, et

tainiliis supradictis
reiiiiltiiiius
:

capellaui iiosUi, procuralorcs

propoiiere

omiiein rancoreni ad

|)leiiiiin

curavcruiil, (iiiod

cum

et

archiepiscopo, proscciilonhus, ac

mirum
ras,

de Podio

Boiiizi)

magisler Ridulpluis (niqui siipnidicium rcccpit

litte-

familiis eisdeui, et rebus ipsoruiii pro nobis, ct pro

teriiiinum, ct apnd sc lam praaliclas noslras

omnihus de regiio nostro, ct de domiiiio noslruj plenam securilalem damus redciindi ad pncdictiim rcgniim, ct ihidcm iiior;indi scciire
et oiiiuia
:

quam
,

oiiinem

;;liain

instiuctioiiem

ipsiiis

negolii

ad

productioncm teslium
Bouizi,

[lerlineiitem

iiecnon

Iiabcbat; infiiinilalc gravissima occiip;ilu~, et post-

sua ncgolia, ct quaicumque ad ipsos

rcdcuiidi, qiioliciis sihi

moiluui

in ca.^tio Pudii

non

soluiii

cjus-

spectant, liberefacieiidi,elde dicto rcgno cxeundi,

et

ad

ipsuiii

pulaverint

incomniodis, sed etiam subila et loiiga obsidioiie dclciitus tc snpcr liiijiiMnodi

deiii infirmitatis
,

ex|ie(lire, iiiillum

proplcrca iicnculuin forinidaiiex abundanti treguam pro

proccssu, pcr nos cuiii ippo in codciii ncgolio

bito

lia-

les

ipsis niliiloiiiiiius

instruere, sic evidcnli iiecessilate,

tihi

velanle,

nobis, et pro omnihiis de ipso rcgiio, et dc doiiiinio iioslro

el siiie
iis(|iic

nci|uiverit;

coiiluiii;icia,

vel

ncgligcntia

dc
[iro-

ad

qiiiiidcciiii ;iiiiios boiia liilc,

.'.

ti'stihus, vcl aliis moiiiiiicnti- iu tcriiiiiio

non
:

malo

iiigenio concedciites

Ri stitiitiis cst
aii

ductis

iiii[iutari

iioii

poferat,

ncc debebal

[uai-

sacroriiiii iisus Liisitaiiiie.

ac ceiisui;e

cpiscopis
id

seitim

cum

boii;c

mcmori;e

Silvcnsis cjiiscopus,

Lusilanis iiicuss;e ad senicstre solutte. C;eleriiiii

maluiii ilerum lecruduisse, dicidiir iiifcMus
:

nuiic

quid Cleinens ad dirimcinlam coiitrovcrsiaiii dc imperio coeptam, tutque productani anuis AllonLib. IV. Ep. LXI, LXIl. L\IV, LXVI.

(unidcm Ibrmiiium, pro |i;irte tua ciim nonnullis Iiistrumcntis, ad fuiidandam inlentionem tuam spcctantibus, ad Scdcm Aposlolicam
qiii cilra
'

'

Llb. IV. Kp. fur. \vi.

extat.

etiam in Coii.

Val.

sign.

lit.

C.

Ep. LXV.

nuin. iO. pug. 19.

232
accedebnt; in Tiieria
iii

CLEMENTIS IV ANNUS
maniis qiiornnidani nefiicril

4.

CHRISTI 1268.
iitilifas

prout permiserit, jusfitia et

vina
Juiiii 0.

suaserit, dikal.

fandissimoriiin iiicidens, ab eis

inlereiii|itus,
piffidictis

ininianiter

faveufe gratia [iiocedemus.

Datum XV

Instrmneiitis, qua; seciim

deferebat, amissis. Propler quoti iiilem procuralores asserciiles, impediiiienla

proximo allegata
ad pro-

essenotoria;

et

diialioncm

siiflicitnli in

43. Diim itaenascentibnsnovis difficulfatibus, quas repeiifiiiicasusingerebanf, Romanus Pontifex senteutiam de adjudicando alteri electurum im-

bandiim piacmissos jicr te oblalos articulos concedciidam fore nnilliplicilLralliganlcs; ipsiim sibi
tuo coiiccdi nomine iiislaulissiiiic petierunl, memorato magislro Giiilieimo multa in conlrarium replicaiile. Omiiibus pro iitraque piirte propositis, cuni cisdcm Iralrilms plena deiibcralione disciissis;
iicct

perio differret,
iniqiiiore

Germaiiia;
ferenles,

priiicipes

tot

inoias

animo
ila

giavissime
reclore

conquesti

suul, sibi ab Alfonso ac Ricliaido electis illusuin

essc,

qui

niiilo certo

ctuare palercntur; nec leviter in

silia

imperinm fluSedem Apostolilulissc,

:

cam commoli, nondiim senlenliam

de
tcifio

con-

dcsiderii

noslri

suasio, el juslilia; rigor

in

delibcralionis

noslr.T

scrutinio

confliiienles

dcliberantiuin jiidicium allcrnaiit;

imperii, ac piincipiim

cum

Ecclcsia;,

regemque Bobemiffi interpcllarunf, ut onines mufuo conscnsu coiiiifia nova, deeligeiido iiovo Romanoriim
agifarunt

eligendo

priTcdicloram nobis

admo-

rcge celebrarcnf. Al
dicfissimiis
erat,
taiila re ofleiuleret,

ille,

qui Sedi Apostolicffi adoraloribus,

sibi

dum

votiva

lran(|uillilas,

VLrisimililcr ex ipsiiis

imperii ordinatione speraiuia, viam omuiiio pra;cludi quibuslibel dilalionibiis siiadcrel; jiislitia;

ne eain in ugendiim csset, consulendam ccnsuil. Cui Clcmens rescribens Sedis

missis

quid

vero auctoritas prociildnbio non conlemnendi suggercrel, qiiod ciim tLrminus alias, nt i)ra;iiiitlitur,

Apostolica; iiilegrifatem at^iue

solliciludinem in
ut illius jiulicium
polius

ea traclanda

re

|iroposuil

',

ad piobandumaiticuios jain admissos, ciim caiufe cognilione consensus (constitutus), pur casus fortnitos
et

subire elccfi recusassent,

remque

armis

dcccrnere

sfafiiissent

ino|iinalos

eveulus

frustratus

debilo

Urbanus missis
cere sluduissent
termiiuis

legatis
:

qua cura Alexander afque in coiicoiiliam ipsos adduinquit,

filii

probationem eorumdem arliculornm nova, saltem de bono et a3qiio dilalio denrganda, quaiitiiniciimque iiiviti proliactioncm ejusdein ncgotii paliamiir; cligeiites la-

fuisset effecln,

nou

crat ad

ut |ira3fixus ipsis peremptorius

:

fiiis?et

Dilccfi,

m,:gistri

Joaimes archidiaconus Cianiocensis, el Auguslinns subdiaconus nosler Pragensis canonicus, tui capellani ac
iiuntii,

men
qiiam

in lanto

negotio
alicnjus

potiiis

obUmperaie

juslilia',

nobis lua) seieuitalis

Iitleris,

ciim

pia-jiidicio

amiuere

volis

Aposlolicae Sedis affectum ad

iirogenitores tuos,
oliin

nostris, dilationeiii

nomine tuo pelilam decrevi:

tuamque magniludinem confinuafum ab

grala

mus concedcndam
ad uniim

et

tam

tibi

quam

praefato Ri-

recngnitione

falenlibus

ac asserentibus

cliardo electo a kal. Junii

proxime

fiiluii,

usqne

de fralrum consilio peremptorium termiiium, in quo cum dictis festium produ-

anmim

consfans 111 devolionis sincerae proposilum, ad bcne|ilacila ipsins scdis et noslra ipsisque nun;

tiis,

piajcipue

sujier

quibusdam
ex
parte

arliculis fulem

ccudorum
lius
aliis

siiper allerins parlis arliciiiis, et

aclis
,

omniper

adliibcri

|ielentibus;

fua

inter casfera

moniinciitis

et

juribiis,

retulerunt, (juod noimulli

]iriiicipes

AlemannicE,
post-

procuralorcs idoneos Apostolico vos conspectiii

praeseuclis,

ad quos rcgis

Romanorum

in

imperatorem

duximns pi;vfigcndum
in

insuper

sta-

modum

proinovendi, speclat electio, per cbaris-

tucnles,

iit

prajdictis

proviuciis,

videlicct in

sinios in Cbristo fllios noslros,

Castellaj ac Lcgionis illustrem,

AUonsum rcgem
el

Alemaniiia apud Fr.uikencford,

siis,

in Fraiicia Pari-

Hicliarduin in

Hispania in civilate Biugensi, iii llalia Bnnoniensi; ac etiam in pra'dicla curia noslra,
in
coraiii illis,

Ronianorum regem

electos;

necnon

Romanam
snadebit,

Ecclesiam, in eo quod alteiutrius illorum electio-

quos ad Imc duxeiiiiius deputandos,

fcslumNativilatisDominicae, primo quein peremptorinm tcrminiim, iit ex
tcsliiini ulriiiqiie incipial,

mm

coiifirmare, vcl iiframqiiesi

jiislitia

octavodic

aiilc
;

iiilirmare distulit, sibi conquerentes iliusum; die

venturum
tuiic

slatuto ad clectionem

de tcitio celcbrandam,

te

produclio

assigna-

ul

codem

die

cum

ipsis

ad id convenias citavenuntii,
sit

mus;tam
lestes,

jiirare,

lu (|uam altcra pais ad producendum quos iirodiicere voliieritis, et videndiim quos produci conlinget. per piocuratores
:

runt, vaiiis

nibilominiis ad hoc suggestionibus

inducenles.

Unde

dicti

supplicaruiit, u! quid tibi

nobis bumilifer super tanto negotio

curetisidoneoscomparere
tionis sit el pl( nis
diis, qiia; iindi(|iie

scituri jiro cerlo,

quod

elapso ejusdem anni termino,

cum

noslrae iiiten-

facienduni; in (|U0, ut dicebant, conlra nosfrum bencplacitum procedere taniiuam devotionis Dlius

desidcremus

affeclibiis, dispen-

de ipsius imperii flucluatione insurgunl, occurrere ac Ecclesia;, imperii et principiim pra^diclorum tramiuiflo statui providcre; noii obstanle ciijusdam vestrum absenfia,
;

non infeiidis; remus.

44.

noslris tibi

exponcre

litferis

cura-

Sane,

fili

charissime, gaudenfer accepi-

mus

te

iffcctiniieni,

quam semper
ipsos

ad personam

tnaiii el iirogenilores

eadem

gessil Ecclesia,

si ad prolwndam intentioncm suam alleruter non intendat, quod ad finalem decisiouem bu-

seu

tam bumili confessione

'

faleri; et excellentiae tuae

jusmodi

negolii,

sine diffusioris moroe periculo.

Eod. Cod.

Vall. pag. 20.

CLEMENTIS FV ANNUS
qiiampluriTTmm congaudemus, quod ad propriaj ail tui commodi et honoris auproposilo
ipsius

4.

- CHRISTI 1268.

233

taliter impediri,

saiiitcm aninui',

termino com[)nrente,
processus esl

guieiitum, ad regalis exaltatioiiLiu uomiiiis, iiiuefesso

quod ncmine pro ipso in dicto in eodem negotib nullus sed idem terminus, onmiliabitus
:

matris Ecciesiaj

honorem

bus

in

suo statu maneulibus,

justitia

exigente

prosequi, ejus et uoslris obedire mandntis, ac ea

dilatiis .

promovere

sollicile

devota

et

[irom|)la inleiilione

43. Pergit exponcre, ut

cum

Urbani consilia

disponis. Veriim de pra^dictorum qnercla et co-

de conlroversia dirimcnda, ipso Richardo a rebellibus in vinculis detento,

set, ipse

nalu principuin, intendcntium ad electionem teriiam, dum iiiter memoratos eiectos, super diiabus
celebratis de ipsis quciestio agitur,

giibernaculis Ecclesiic

mors im()ortuna turbasadmotus ad eam

promovendam;

decidendam
rit
:

studium

diligentiamque convertede Caslro Podii Ronizi,

de pra missa etiam lua circa id dubitalione non

sufficimus admirari.
ipsitis

sed rei^entini ac improvisi casus, Silvensi epi-

Nullum

eniin fere aiiguluni

sco[io trucidato et RoduI|ilio

hitere

debet iinperii, quod

de

prsdictis

Cistclla; regis procuratore,

morbo

op[)resso,

atque
obsi:

eleclis,

hujusinodi electionibus in discordia celei[)sis

op|)ido, in

quo versabatur, a Carolo longa

bratis, et electis

non cuinnlibus subire judiEcclesia

fel.

dione circumsesso, curas Apostolicas retanlarint

cium; sed

[iropriis se velle iniiili viribus ex|)resse

dicentibus;

eadem

rccordationis

nec propler improvisos rerum exitus debere principes electores novis suffragiis tertium evehere;

Ale.xandri et Urbani

Romanorum

Pontificiim pree-

cum

ea injuria in ipsorum dedecus,

in

electorum

decessorum nostrorum temiioribus atiente consideraiis, et amare de|)lorans imrnensa periciila, <|uae de hiijusmodi fluctuatione imperii, non so-

reguiu dignitatem, majestalemque

Dcis redunilaret
stere, ut
:

Romani Pontieo demum statu rcm consi-

ad kal. Junias insequentis anni terminus

:

lum
sia;

i[)si

Ecclesi;e,

|)rincipibus

totiqtie

iuiperio

pnTidictis; sed et

universo commisso eidem Eccle-

populo, tam quoad animas,

el

quam quoad

cor-

ab inilio ad suum subeundum jmlicium, sicut nec decuisset nemine provocanle, lam subito non arctarit; laiiien ad reformandainterea [lacis foedera,
|)ora

bona

etiani

iinminebanl;

licet [lartes

sePoutificia auctoritate vetare, ne hujusmodi eleclioneni moliantur rescindere ac convellere omnia, quae male essent meditati ciEterum se egregium regis Rohemia; animum col-

rejectusfuerit

laudare, qui in tanta re, Sede Apostolica inconsulta,

nil

tentandum

censuisset

ipsius

esse

dignitatis, ut

cum

suffragia sua ab

uno ad alium
subdit Pon-

et

negolium non solum pro earunulem

utilitate

traduxisset,
licae

utrumque non

deserere, sed Aposto-

parlium, sed Ecclesise tolius imperii principum et populi praediclorum in concordia terminandum;
varias vias excogitans ad celerem ipsiiis ordinatio-

Sedis judicium pra;stolari.

;

Tum

tifex

46.

Tecum

igitur,

fili,

attenta meditatione

nem

imperii, mullipliciter elsollicitelaboravit. Et

regis Castellaj [^rocuratoribus

considera, quid in his possiteidem pi matri Ecclesiae

demum memorati
ipsum regein;
bus,
inter

imputari.

Numquid quod

dicli

principes

me-

[irocfati

post vero Ricliardi s|ecia-

moratos electos
iidem

in discordia elegeruiit ?

An quod

libus ad hoc nunliis

cfelera,

eumdem
tempore

Ricliardum petenlidicti
i[isius

pra;decessoris
pra?decessoris
eis

Urbani ad reci[)iendum de
consiietam
proedecessor
in

rnanibus ejusdem im[)erii diadema vocari, el

talibus justitiam exhiberi;

dictus
et

eorumdem electorum concordiam,

[lacificam ipsius
toli

ordinatiunem imperii, tanqiiam

electi jus, quod sibi per electiones hujusmodi acquisilum reputant, uou oiuitlunt? Vel quod eadeiii Ecclesia, tantorum maxime principum, jura [)raeci[)iti non praecipilavit judicio, seu perverso forsiian non subverlit ? An quod casibus fortuitis, quibus non polesl diligentia humana resistere, non occurril ? Profecto licet eadem Ecclesia electionis

dict.-B

rnundo perulilem, sibique ac Ecclesiae prfcvalde volivam multo atfectu desiderant;

[)arlium
instantia exigebat, an-

tunc instantis pracveniendo tempora,

electores

eosdem ad concordiam sedulis monitio;

deiiberavit sic luijus pelitioni exliibendae justitia;,

nibus invilarit

naluralem taiuen ad dissentien-

quam earumdem
ejusdem

dum
dire.

fncilitalem

hoiniuum

in eis

non poluit impe-

nuere, quod Iractatusconcordia?, ad

inter illos negligere censerelur.
electos speciales nuntios,
ctorilatis,

quam semper
ne(|uaquam

Nec

electos arctare decuit,

;

imo nec

licuit,

ad

Ecclesire suspiravit intentio,

cedendum

sicut nec
;

ipsorum pervertere autprae-

Sicque ad ipsos

cipilare justitiam

nec prohibere, seu etiam prae-

virosquidem magna; au-

videre potuit casus varios

HcEC
si

postmodum

incidentes.

discretos
[)acis

qui eos ad

providos ca[)eIlanos suos unitatem inducerent, de fratrum

et

memorati principes, qui de

lerlia electione,

ut supra expriinitiir, satls inconsulte cogitare

di-

suorum

consilio

deslinavit.

Et ne quid

deesse

cuntur, consullius attendissent, puderet eos super

ipsorum proedecessoris et Ecclesia; solliciludini ad accelerandam expeditionem ejusdem negolii putaretur; eosdem electos peremptorie fecit ad certum terminum, et sub certa forma citari. Sed

jura imperii ejusdem inter electos ipsos, (luosconstat

eosdem principcs elegisse, pendente judicio non sine niinio varialionis opprobrio et incon:

stantice nota,

in
si

vanum

talia cogitaro

cum

scire

eodem pendente termino, turbatione

valida in re-

debeant, (|uod
illa

iidem, non terminato judicio, ad

et ipso

dum

gno AnglijE insurgente, conligit eumdem Richarelectum, sicul satis credimus esse notorium,
Ann.

praesumptuosis, quod vix credere possumus,

:

couatibus prosilirent

jure foret, et nos ni-

Toiius X.\ll.

Rayn.

111.

30

234

CLEMENTIS IV ANNU3
nimirum ex nuncdefnerit,
irri-

4.

CHRISTI 1268.
terras sanxit Pontifex, quas

liilominus decerneremus, et
crevinius, f]uidquiii sic

omnes

Bohemus

sibi

prasiimidum

bello pe|)erisset.

Ne vero

diiin

strennns [irinceps

tum

et inane: tani
,

hibentes

tiiii qnani i[)iis niiiilominiis inne contra liujusmodi decreti nostri

:

debellandis barbaris incumbebat, discoidia aliqua

i[)suin inter ac

tenorein id attentelis
indul)ia,

firina spe ac

fiile

tenentes

barbarornm

terrae

Theulonicos equites, quibus plures subigendae altributae fuerant,

quod id sem[)er eadem egit Ecclesia, id etiam nos et liaclenus gessimus et adhuc [)uro geslamus in pectore, quod idem negotium, sine ipsorum tlectorum et [)rincipum eos eligenliiiin quavis injuria, expcditioiiem celerem ad totius ejusdem pacem imperii snrliatur. Nec inlenlionis fxclesia} ipsius, aut noslric unquain exlititvelexistil jns eligendi, quod tihi et eisdem princi|)il3US competere non negamns, quoquo modo minuere
aut
tibi vel i|isis

emergerent, initas antea ipsos inter ac Bohemum conventiones Apostolica aucloritate commuuivit ; eaque de re ad eosdem religiosos equitesscripsit '. Sigiiiticanti etiam OlhoclKiro junguiull cum Carolo foederis desiderio teneri, Pontifex illius consilium coUaudavit ^.
48.

De

AiiQuslini archiepiscopi Nidrosiensis

miraculis inquirilur.

Collnstravit per
Nnmen
:

ba^c tem-

pora ingentibus miraculis Christianae

dignitatem diviuum
iis

religionis

circa illud, ant ejns libertatem in

in Septenlrionalibus

aliquo derogare. Quiu potius in votis gerimus, et

oordi nobis est

regioiiibus 0[)era sacri pignoris B. Angustini

adinodum,

sic iilud

vobis conser-

Nidrosicnsis olim episcopi

cleri

unde ejns

Ecclesiae

vare inlegrum penilus et illsDsnm, quod siveallerutram praedictarum electionum confirmari, sive

precibus adductus sanclissimus

et

Ponlilex

Bergensi episcopo

Tulrensi atqne Holmensi Ci-

utramque

cassari

justitia

cogente

conlingat

sterciensis familiae abbalibus provinciam

sit ',

coinmi-

idein jus perinde

omnino

(non)

imininutum baveslrisque
|irae-

ut religiosum

beatis et liberum, sicut tibi et

illis

gestis ac

examen de beati viri praeclare iniraculis, qnod Innoccntii jussu antea

ritu

decessoribus compeliisse dignoscitur ab antiquo. Praemissa quoqiie, si excellenliae tuae prudentia

debito discussisset examine, lua etiam dubitatio
;

inclioatum alque interinissuin postea fuerat, perficerent,

quo solemni

insanclorum Albo poneTutrensi

retur.
a

quae

tamen filialis devotionis signa prujlendens, ad paternuni, sicut decuit, devote recurrendo consilium, in eo polissime grata perveuit, quod gaudeet

Episcopo Bergensi

et dileclis filiis

Cisterciensis, et

Holmensi

S. Benedicli Ordinis ab-

batibus Nidrosiensis dioecesis.

a

mus
omni

volumns

te in tuis bene|)lacitis

ad

noscum
di-

Insinuanlibus venerabili fratre nostro arfiliocapituloNidrosiensibus

seciirilate recurrere,

quievisset. Si quidein

cbie[)isco[io, el dilecto

ignorare non debes, quod

cum

in

utrumque

ctoruin electorum tua vota, licet successive, direxeris, illorum saltem alterutrum velut efficax tibi
terlio

consenliendo in allerum revocare nonlicet: sed et polins, dum de illorum juribus [lendat discussio, ab electione tertii, et propter juris exigentiam,
el

in majeslate sua Dominus, qni facit mirabilia magna solus, pro meritorum laudabilium claritate quibus piae memoriffi Auguslinus Nidrosiensis archiepiscojius, cujus

accepiinus,

quod gloriosus

cor[ius in Nidrosiensi Ecclesia requiescit,

fulgere

pro|iter
elc.

abstinendum,

etiam decentiam, omnimodis addit preces, ne se ab iis, qui

flecli

tantam miraculorum mnltitudiuem dignatus est hactenus, ac dignatnr assidueoperari ut si pium, et conveniens, quod ipsius inter saucoinperitur
;

tertium creari vellent,

pateretnr

quin po-

ctos caeleros Cbristi fideles invocare

debeant suf-

tius delata saepius Sedi Apostolica; studia exjdicaret. Dat. Vilerb. VII id. Novemb. Pout. noslri

fragia

mente humili

et devota.

Et

licet felicis re-

cordationis Innocentius papa pra)decessor noster

an. IV B.
47. Othochari regis Bohemice insignes virtuIs [)orro Bohemiae rex Otbocbarus erat, tes. quem Crantzius Odoacrem vocat inugnis sane

diidum qnondam... Tutrensi Cisterciensis et... Holmensi S. Benedicti Ordinum abbatibus pracdecessoribus veslris,
filii

abbatcs, snas litteras desti-

navit, ul de vita ipsius et iniraeulis,

qui sanctopetebatur,

virlutibus decoratus [irinceps fuit,

aliis litteris saepius extulisse

quem Clemens
:

rum
ijisi

adscribi Catalogo

cum

instaiitia

reperitur
in

tum

vero

diligenter ac sollicite inquirentes, qiia; invenirent

pra^decessori per snas litteras fideliter inliina;

maxime ob egregium zelum, quem

stra;

lacessendis

belio infidelibus Litbuanis, aliisque religionis no-

rent

ac

postmodum

alicC diversae lilleriead

diver-

hostibus explicuisset

quoruin
',

etiain

terras

sos inquisitores alios, ut super inquisitione hujus-

ipsius ditioni subjiciendas decrevit

[lermisilque

modi secundum forniain abbalibus

memoratis

Lithuaniam edomaret, regiam dignilalem in ea a Sede A[iostolica institutam, alque iu Mindola

ut
si

traditam procederent, a Sede Aposlolica emanarint ; variis tainen impediinentis, et obstaculis inlerim occurrentibus, in(|uisilionis ipsius negotium

a suis crudeliter occiso extinctam revocaret, ut pro suo imperio de iis terris statueret -, quas bello subegisset ac ue in suscepto consilio ipsius zelus
:

remausit usque ad hccc

tein|)0ia

Quarearcbiepiscopus

et ca|)itulum

imperfectum. memorati nobis

defervesceret, aliis litteris incitavit

',

Olomucensi

vero episcopo in rebus sacris fuluras obnoxias eas

>Lib. u'. tp. cxxxix.

humiliter supplicarunt, ut super lioc, ne is quem divina bonorat diguatio, siue veneratione in po-

Ep. CKi,.

'

Ep. rxLi, r.xui.

Ep. cxLiv.

Tom. U, Ep, cdlxvii.

Lib. iv. Ep. lxxi.

CLEMENTIS IV ANNUft 4.
pulo congrua relinquatur, palerna providere sollicitudine dignareimir. Nos igitur de circumspectionis
veslrae

CHRISTI 1268.
:

HiS

scrvari

deponerct conscientiam erroneam, ac ne

legato flctitias

popiilis scaiiilalum injiceret, daret

vesliae

industria

conlidentes,

discretioni

cas

re!ii|uias

ad se deferendas

ne

si

in

alias

per Aposloiica scripta iiiandamus, quate-

iiianus iiiciderent, occasio erroris inde pullularet.

Isal)uli;e
'

nus,

si

quod de

i>ia,'(lecessoiis
;

noslri

prtcdicti,

et

Fiancorum

rcgis germana).

aliis vuriis coiniiiissioiubus

iieciion iinpedinientis

Scias, lilia,

Lujusniodi proponilur, ventule fulcitur, et tanta

Litanler

hal>cri,

Apostolorum cupita Boinm induqua; felicis recordationis Gregc|iru;dece3sor noster

,

super boc

sit

publicfelamacsuieninitus,

quod vobis
ac ini-

rius pupu

Nonus

de sanctis
restituit

inquireniiuin du

ipsiiis vita, conversatioiie,

saiiclorum suis maiiibus extrahens, Komaiio populo palenter exhibuit, et in locum

cuiii

raculis nieiilo videalur super prajiiiissis inquirere juxtu iiiterroguloria, qua? vobis sub Bulla nostra mitliaius ac iiobis rescribere procuielis, secun:

suum
et

debita revereiitiu,

pncsenlibus

scientibus

uiiiveisis.

Quod

si

lorsitan caput B. Pauli Apostoli

dum

prajdictaruin nominuti iiraedecessoris ad prae-

apud

fatos abbales

directarum coiilineiitiain liltcraruin,

alioquin in negolio inquisitiunis ejusdem procedere penitus omitlalis. Uuod si non omnes, etc.tu,
fraler episcope
bii VI kul.

depone conscientiam, ne falponas scuiidalum matri tufe Romanffi Ecclesia;, qua; deceptionem hujusniodi non posset
te esse putas,
iiec laris,

ffiquaniniiler lolerare. Si vero Giaeci aliquo

tem-

cum

eoruin altero, etc. Dat. Viterfesto S. Ja-

Oclobr. auno iv b.
reliquiis S.

poie se illud habere dixerunt, ne mireris: nam odio Latinos habenles facile sibi forinaveruut

49.

De

nuarii in tempus
glia

Eduardi ; de vernum translata.

Non ininori
An-

gloria sacris S. Eduardi regis reliquiis cllulsit

:

mendacium, qui de lide mentiri Catholica, quod majus, minime dubilarunt. Bene igitur facie?, si quod habes, dilecto filio nostro Siiiioni S. Caeest
ciliiE

ad quas decorandas Henricus Angliss rex leretrum ex auro confluri, atque egregio artis leiiocinio elaboruri jussit. Ornare voluit
lationis illius

presbytero cardinali, Aposlolicoe Sedis legato

Nuinen

trans-

noniine nostro reddideris, nobisper euindem mitteiidum ne si ad alias manus devenerit, possit
:

pompam
'

insignibus duobus miiaclericus

iiide

cum

erroris periculo

culis

Benedictus

enim

Wintonia oriun-

Dat.

Vilerbii

XIV kulend.

Maii

scandalum suscitari. anno iv . Fieri

dus, ac Joannes laicus, qui ex Hiburiiia accesserat,

sanctissimi regis, cui se ardeiitibus aniinis

com-

etiam potuit, ut S. Pauli episcopi Constantinopolitani sub Constantio Gucusi inarlyrio affecti caput
esset,

niendarant, apud Deuin precibus prisliuce sanitati

cujus reliquia;
jioslea

in Ecclcsia a

Macedonio ejus
:

quibus divinum Nuinen prodigiis populorum religionem in sanctorum suorum culsunt

rustituti
:

persecutore exstrucla recondilaj fuere

falsusque

rumor

tum

acceiidebat.
Italia

reliquias ibi

apud populum increbuit, S. Pauli asservari, de quo plura Baronius*.

Inllummuta eliam adeo in plebs ad colendas beali Juiiuarii

Christiana

reli(|uias undi(]ue

Al de his hactenus: iiunc ad coin|>aratum iii Syriain ab Occidentalibus expeditionem convertimur.

naii qui socii.
S.

contluebut, ut Glemens quo populorum adventuntium commodis consulcret, rnissis archiepiscopo et

clero Neapolituno litteris
-

testum

illius diein,

qui

Apparatus sacri belli a S. Ludovico orOrnabat sacri belli apparatum Ludovicus, qui subeundi omnibus pro Ghristo
.M.

XIII kalend. Octobris celebiabatiir, ad VIII id. Maii

traduxerit.

vit(|ue

luboribus regia constaiitia se devoverat, sollicitaVenetos ut vires maritimas cum ipso

Pra;terea ad

alendam Gulloruin

in B. Quinti-

num

pietatem univeisis

Glirisli lidelibus

paroecia-

adversus impios coiijungerent. At ii veriti, ne res niercaloria in ^Egyplo jacluram aliquain paleretur, tuiiia; gloria; purlicipcs csse, sese

nis Ecclesiarum, qua3 in Petragoricensi dioecesi in

illius sancti

excusarunl.

honorein
si

excitalai essent,
festi

coiicessit

'\

ut in festo illius,

in

Oiiinium Sanctorum
in-

Guin Puntilex Geiiueiises' im|)elleie studuit, ut classcm S. Ludovico oUerreiit: Scire vos volu-

pervigilium feria secunda, vel tertia, vel quinta curreiet, cariiibus vescerentur.
.50.

caput.

Pontifex discutit errorem circa S. Pauli Coe|)la de sanctorum veneratione orarepressuin a Clemente Grajcuin
qiii

mus, quod Veiieli nuntiis liiii nostri cliarissimi illustris Francorum regis dederunt res|>onsum, quod cum eis nulluin jiolerant coiiventiouem faceie, timeutes ne soldunus Babylonia; quidquid habebuiit in Alexaiidria, occuparet. Unde consuliiiius et iiioiienuis quod curetis ad eumdem , regum solemnes nunlios destinari, ut vobiscum passugiuin suum faciat et exponatis vos ei tam lib(jruliter, quod ubsequium veslrum debeat acce:

tioni a(Jjuiigimus,

hominem,
pientissimaj

Isubellaj

lemiiiiE

Francorum legis quasdum reliijiiius

sorori
,

quas

S. Pauli Apostoli cupiit esse jactubat,

contulerat

Isabellamque nuiuituin, cerlissiina traditioiie constare, preliosissimum illum thesaurum Romoe as'

ptare, Dat, Viterbii

XV
.

kal. Octob.

anao

jv (1) .

Weslm.

Flor.

Ilist.

Lib.

111.

Ep.

cxxi.

'

Lib. iv.
'

Ep. XLII.

' Tom. ii. Ep. cdlxxvii. Tum. II. Ep. Dxxxviii.

Uaroa. An. Cbr. 381. nuoi.

73.

(1)

Res

Gallicanj; liujus anni Eeclesiasticos scriptores diu

dovici, qua; sub noniiiie l'i'?cmatic Sanctionis

mullumquc cx(?rciicruflt. lluic eniui aiino assiijaatur Constilutio illa S Luapud eruditos inuoluil, In ea vero plura deaernunlur, qua; lanti regis pietalem sunimuml

236
52.
vici

CLEMENTIS IV ANNUS
Nec
Gallia

4.

CHRISTI 1268.

modo
erat,

in arnia sacra S.

Ludo-

vicus,
fert

opcram missis oratoribus conjunxisse, re:

zelo

coorla
,

vernni Cleinenlis sUidio

Lusilania
et

Anglia etiani
In Annlia

Caslella,
Ijulli

Aiaj;onia

Andreas Dandnlus' a Nec tamen pertinaciam odiornni Ponlificis ac Innlorum regnm ancloritate
moiliri iioUiisse,

indicli Sarracenis

freniiln circnnisonabant.
S. L.

(vcrba anctoris

siinl), et

ullimo

qnidem ab Oltobono A.
Henrici
filii

Ednardus

ducis anno a papa et rcgibus per nnntios requisi-

atque

Edmundns

cruce insignili, de

quibns ha;c auctor adjecl;e Parisio A|i|iendicis ' Ollobonus legatus Londlni Concilium convocavit, in quo multa statnil ad reformationem Ecclesia;

Venetorum diix), Joannem Dandulo de S. Moyse, Nicolanm Quirino et Andream Rarbarico pro Iractanda (lace, vel tregua
tus, (Raynerins scilicet

cum Jannensibus

Vilurbium, ubi papa residebat,

:

Anglicanae. Et non ninllo post crncosignavit

ambascialores misit

qui post longos tractatus de

apud Nortbamplonam filios regis Eduardum et Edmundum et comitem Gloverniae cum mnltis aliis Anglica3 regionis. Quibus haud dissimilia
,

pace habilos et non complelos, duce jam morluo redierunl . Praecipitata ila est in exilium dissidenlibus invieem his populis Syria, cujus clades

Weslmonasleriensis tradit

additque

ad illud

boc anno
cepit

illatas a
'

sullano Bendocdare his verbis

:

Concilium non Angliie modo, sed Scotire qnoque, Hibernia; et Walli;c e|iiscopos confluxisse. Revocatum porro a Pontifice ex Anglia Ottobonnm novis objectum laboribus, atque in Hispanias missum videtur, cum ad ipsum Pontificia; litterae extent X kal. Julias dala;%ut Castella; regem ad reparandas Terroe-Sancla3 res incenderet et confirmaret ipseque regeni Aragonite ad subsidium
:

Bendocdar vii die Martii et tempore Ireguarum muUos ex pauperibus occidit: aliis dedil conductuin, mullis primoexspoliatis, xvvero die .^prilis cepit castrum de Belfort et xxii ejnsdem niensis venit Ptolumaidam Hugo rex Cypri. Tunc soKlanus
o

describit Sanutus

JaCfam

prodiliose

venil Trijiolim, et deslrnxit viridaria

cessit

deiiide pro-

contra Anliochiam, et xxix Maii civilatem

:

eidem Turra'-Sancla; conferendum neque ad inflammandos quo ardebat

reges
studia
pra?termisit.
Chrisli

sollicilavit*

zelo caeteros

Eodem

zelo

accensus
crucis

Lusitania;

rex,

militiae,

susceiito

ivmbolo, se addixil ; cui, et aliis ipsius signa secuturis praemia indulgentiarnm contulit Poutifex^;

decimasLusilanas ad sustinendos bellicossuniplus

attribuit

absque ullo belli Innuiltu cepit et post caplionem usque ad xvii millia personarnm interfecta sunt, el ullra centum millia captivata sunt:et facta esl civitas tam famosa quasi soliUulo deserti. Cepit quociue porlum Pr;ebonulii juxta intioilum Armeniae . De Anliochia a Sarracenis excisa consentiunt Saniito alii liislorici, e quibus nonnulli
tradunt iiatriarcham Anliocbenum Ordinis Praedicatoruin , Christianum nomine, a barbaris ad

\ ac plura

alia

subsidia coinparavil

'.

Auxit etiam aucloritate religiosos viros'ut eos, qui crucein capcssiverant, censuris solverenl, ac pro concione popnlum ad Chrisli defendendam gloriam incitarent ', crnceque insignirent. At proh dolor ii conalus irrili cecidere. 53. Adhibuisse sumnuim sludium Pontificem,
I

Expuoccasionem aucnpatum sultanum addit Aytonus', cuin AbatiaTaiiarorum

sacris vestibns Irucidalum.

aram iiidutum
gnand;e vero

Aiitiociiia;

in

Perside rex

gravioribus bellis

cum

T.irlaris

Seplenlrionalibus distraclussubmittere opporluna

Antiochia), quae ipsius vecligalis erat, auxilia
potuisset
54.
'

ul Gennenses ac Venutos
conciliaret, ac pariter

vetuslis odiis

imbutos
reges

non

una cum

Ponlifice erat S.

(I).

crucesignatos,

quorum antesignanus

Ludo-

Clementispapce,Salomece regince, Agnetis

1.

'

'

- VVest. Flor. llisl. au. 1268. Conlinualor Paris. an. 12C9. * Ep. cdxxv. ^ Lib. iv. Ep. li. Toni. n. Ep. ds.

Ep. LII.

'

Ep. LIV.

Ep. LVI.

'

Andr. Dand. Hist.

Vat.
bibl.
1.

x.

c.

7.

^anut.

1.

iu.

p. 12. c. 9.

Jord.Ms.

sign. nuin.

Ep. LVII.

Mon. Pat. Cbr.

III.

1960. Ajton.

llist.

Orien.

c.

32.

Ayt. Hist. Orien. c. 32.

que ejus iu Ecclesiam studium uiaxime decent ; sed ejus Edicli postremum caput velat, ne immoderata; ministrorum Roraanse Ecclesiae exactiones deinceps permiltantur, nee, si lorte iiiiposteruin nccessitas aliqua illas exposlulassct, adiiiilli mandat, nisi ex consensu regis et quanquam non in oninibus a^que vetustis ediiionibus ejusdem Pragmaticie iegilur ; sando regi vindiEcclesiarum regni. Po.-tremum boc cant Gaiicani plures scnplores, lutcr quos iNalali-. Alexander llisl. Eccl. tum. v.ii in Vila S. l.udovici ; qui lidem huic astruenda; adoptat ex continuatore Parisii fabcllam de legalis a Cleuieule mistis lu (jalliam ad corrogandam sibi mului lege pecuniam, quos Galiia; rex, Romanam avaritiam detestatus, vacuos, etnon siiie piobro diiiiitti imperavil. ;ed non erat cur vir doctus patrocinmm :ententi;e sua; ex fabella pelcret, cum argumentum capiti liuic addendo assunii poluis^et ex deciinis quas Ponlifex qua>sivit, uon q'iidein illis, qnas in sumptus ad sacras expeditioues indixit, iWx euiin Gallia; regi cedebant, sed lis quos sibi postulabat pro rebus Siculis juvandis. Ijuas e.\actione3 nun;

quani a^quo aiiimo Galliic pricsules tulerunt.

Quanquain vero ratio aliqua pricleudi potest, cur poslrenium hoc Sanctionis eaput S. Ludovico adstrualur, nunquam tamen in animum induxerim genuinum reputari debere. Pr.iterquam enim quod caput istnd in multis Sanctioiiis biijus editionibus non comparet, ut in editione bibliotheca; PP. per Macbarinuui de la Rigne docloivm sorboiiicum, sicul nec iu edilioiie Bullai llist. Lniv. Pans. muUum parilcr iii illud suspicionis creatur ex silentio oinnium sciiptorum Vila; S. Ludovici ; quiu et bi enlium cuntinuatoris Parisii, iinillum in lem priesentem conduclt
;

eum

scriptoris illius ea sit indoles, ut

si

qum

in

Ponlilicem et

Romauam
apud

curiain

olleuderet,
invidia!

illud
in

libentissime adiiotaret,

fabella-

Cur idem Clemens uon regessit caput istud Pra^malica; ^aiictioiiis, quo mnlesla; isl.T pecuniarum exacliuncs caipebautur ? Sed fo.te postiemuni hnc argumentum, quod urgeri veheinentius posset, ex eo convellilur, quod Piagmatca hac Sanctio ex Marlio mense anni mcxlxviii, quo Clemens adhuc in vivis agebal, ad annum sequentem mcclmx, quo lemeiis e vivis jaui cesserat, retrahenda est. Nam licet inscripta est anno mcclxviii, cuin tamen in Galliis annus ille pro veteri stilo tunc obtiiieute nonnisi cxtunte .Martio anui .mcclxix desmeiet ; binc forle promulgata auno accL.\viii, niense

rumque

adjectione promoveiet alque exaggerarel.

.Nihil

vero

iile

de boc

Sanclinnis capite

liomaiiam

cunam

plenissimo.

ttiam S. Ludovico pro dicimis in sui

commudum

indiceiidis plus uimis

Cleuiente.ii niolesto.

Martio, Sanctio auno novi

stili

mcclxix assignauda

est.

Mansi.
qujedam addit de rebus PahTslinff,
quas hic

(1)

Bernardus Thesaurarius, seu coiilinuator gallus Historiaj Tyrii>

prKleriisse pigeret,

CLEMENTIS IV ANNUS
marchionissce Misnensis et Svatopliiki ditcis mors-

4.

CHRISTI 1268.

237

Luxit

dani.

Poslmodum

dictante juslitia persuccessorem

est

ctiaiii

Ecclosia, importiinaiii sanctipsiiiii

Pontificem rcstituluin
aiite
[)at';t,

corpns fralribus
in

ipsis, et

Poiitificis

iiiortein,

quein Deus

lioc

anno ex

liac

tapcllam uiajorem
collocaluni .

lalere honorifice,

ut

vita eripuit, sive

iie tol

Orientis malis ohiueretur,

sive ut victis in Italia ciiuielissiinis Ecclesiie liosli-

33. Sanclissinii Pontificis fimeri SilcmcaD vir-

bus, in
haec

tffilo

trium|iliuin a>;eret. De
:

ciijiis oljilu

ginis sanctissimac Galaliae, seii

Haiiciensis reginae,
,

BernarJus Guido'
Viterbii,
in

Clemens papa

IV, \ir

Boleslai

Pudici

Cracoviae,
illa
:

ducis sororis

funus

totiiis priKleiitite pra; cuiictis

f^enerosis hoiiiiiiilnis

conjtinL'pmns. Niipscrat

Coloinaiio, ut ait Lon-

obiil

Vigilia B.

pace Ecclesia; concessa ex

illo

Andreic Apostoli cum latere, ((ie Conra;

ginus
varat

',

Haliciensi regi

sed oblrilis deliciis con-

sentienle sponso, viiginitalis florem integriimser:

dino proflif^ato ca?soqiie loiiuitur)

fLiiliine

sepul-

qiio sublalo,

iit

majori liberlate caicstium

S.

tus in Ecclcsia fialrum friTdicatorum in Viterbio,

contcmplalioni se
stilnta

(liulercl,

Clarae religiosa in-

anno Domini millesimo ducentesimo icxagesimo

octavo
:

vacavit Sedes

aniiis

duolnis,

iiiensihus

amplexa, ctini duos ac Iriginta annos in asperriino vitic gencre.conlinno cilicio perdomilis
carnis illeccbiis, duxissel; pie obiit iiiagna sanclilatis

novem . Sed de Interpoiitificio iterum inferius. Quod vero ad tempus Sedis attinel, ha;c Baronins
asserit
:

existimatione illustris
clTiilsil,

quae etiam
die

[iluribus

Clemens IV creatur
lial.

ix Februarii,

con-

niiraculis
rcfert
:

ut

Longinus subjeclis verbis

Saloniea virgo

iii, mcnsihoc anno e vivis ereptum omnes auctores confirmant, ut eosaddu-

secratur Vlll
IX,

Martii, sedit annis

Decima Noveinbris

bus

diebns xxv. Ipsum

illustris Galaliac

mana

seu Haliciensis regina, soror gerBoleslai Pudici Cracoviac diicis quae sponso
;

supervacaneum sil;si novatores exceperis, qui, ut nullo rerum delectu ac judicio cenlurias suas consarcinare solent, Clementis obitum ad
cere

suo Colomano Galaliae, seu Haliciensi rege, cum quo, omni carnis illecebra profligata, in virgini-

Cielerum proiter id, insinuatum est, sublata illiiis precibus et jcjiiniis iiigentia mala, quibus Ecclesia prcmebatur singniares illius dotes altingit Jordanus liis verbis': Fuit vir benignus gecontulere.

annum mcclxx
quod

.superius a nobis

neraliler habitus, canlor delicalus, in coiicionando

siimma conlinentia convixerat, obeunle, et Ordinem S. Clarae professa in Zavichoslen monastcrium se contnlerat; et Zavicbosten monasterio ad Lapidem S. Marice alias Skalam prope Cracoviam translato, in observantia regulari et rigore vitfe virginum Domino annis duo de triginla, nnnqiiam a carne cilicium amotate et

religionem

non habens socium,

Commeiiilat eadeiii
censis
*,

sibi

au^terus,

c;i'leris iiius .

illius

elogia Ptolenia>iis Luila desci ibit

:

vens, servierat, abbatiss;e olficium gerens in Zavichoslen et in Lifiido S. Mariae monasleriis, mo-

(juae

ex veteri bistorico
fuit,

Gc-

neralis clericus

videlicet jurisla

siimnuis,

pr;cdicator
pari
:

egregius, canlor

piiklierrimns sine

Qua3 licet diebus seplem jacuisset insepulta profoelore,qui cadaveribus iiicsse consuevit,suavis odor sanciimonialcs, corims sunm fre(|Uciitantes,
ritur.
afflabal. Qiiarto

carnes diu non comedit, asperrimo lecto est usus, nec vestibus lincis ad carnein ulebatur;et
sic

dcmum

idus Novembris in

codem

monasterio de
IV kal.
S.
.Itilii

sanclissitnam vitam dnxit

nec invenilur exalliic

Lapide sepnllum, aniio sequenti Cracoviam transveclum iii Ecclesia

tasse

parenles Deo dicalus . Nec piget

:

Lon-

Ultima Decembris dievir vilse sanctissimae Clemens papa Qnarlus, iiisigiiis jurista el praedicalor egregius, diu carnibus abstinens, asperrimo lecto, vestibus vero lineis ad cariiein nuni|unm in papatii uleiis, Vilcrbii moritnr .
gini verba'annectere

fralruni Minoruin in cliori medio honore congruo humatum. Sed nec lum quidem, qnanivis exa?sluante sole, cx cadavere poterat a qnoiiuam illud coiiiilanlium Iffilor sciitiri scd et quaedam ex sanctimonialibus coeiiobii praefatiMar-

Francisci

tha noinine, virgo religiosa

stanli
siio et

Quod

ail

locum

sepiiltiiras atlinel,
fuit,

|)ro

ipsius con-

dendisexuviis contentioaliqua
sanctilatis snaj

cum inaximam
;

el graiukcva, pro conadstruebat veritate, eliain tunc ex corpore suavitatem frngrantiamque odoris, et slilli:

opinionem concilassel
:

de qiio ha!C
gloriosiis
in

S.

Anloiiinus'

Sepultns
ubi

est

autcin

Pontifex

Viterbii,

tunc curia residebat,

Ecclesia fratrum Prffidicatoriim, ubi ipsemet sibi

elegerat sepnlturam
sed de facto tranglalnm ad Ecclesiam cathedialem ad voluntatem quorum:

manasse quo mtilti aegrorum perunintegram se samlalem recepisse leslali sunt. Animam ejus benedictam, caelosin magno fulgore petentem, in visione vidit fraler Boguslans Ordinis Minorum, vir devotus et religiosiis, et angelicum
cidiiim olci
cti

coelnin

canenlem
tlortiit

siiavilate inenariabili

cainien

Frondiiit,
'

Aari.n

virgula.

Bern. in (^hron.

Ms. Valic. bibi.

c.

88.

sisri.

Rom. Potit. num. 19G0.

Pol.
I.

i.

'

Baron.
" S.

in scliedis.
Iliil

p.

Qtiae in

caine

'

Jord.

posita frequentibus suspiriis, lacrymis et obsecra-

Long.

Hisl.

Plol. Luc.

Kccl. I..\xu.
lit.

Anlon. ni.

xx.
*

c. 1.

U.

Long.

Hist. l'oI.

1.

vii.

hoc an.

cum
cepi^t

iir;i'ertim

sisse.

icqualis sciiplor miTito repulari possit. Cum Sanuto colioeret ille in a^signanda die, qua Jaffam soldanus viLiuii barl.aro i^^osiss^j ijuii. t.. .,,.,..... ^. u... .ov.uu.t. ..int, 11,111.111111 cauut victon uaii'aiij cessisse, (luiu ct fur|)us S. Cliristiana; Jaffie relicluin a Joanne episcopo Ticcensi, 31ouuiiin; cpitLU^IU liecenSl, arCaptae vero AntLOciiiic diem noii (luidein xxix, sed poliiis xvil Wuii astignat, sicul et arcem de Belfort Sarraccnis non die xv, sed C

eorum temporum
.

sed

addit S. O.

Georgii UCUl j^ii

LtlUlii.

potius

XXV

Aprilis permiltil.

338

SEDES VACAT ANNUS

cognalumque
desi-

1,

CHRISTI 1269.
:

tionibus cfelestem splendorem

derabat,
illic

tamen a nomine destituendam

ipsam e
vita discessisse.

nec multo post

dependi norniam, pionimque con-

ventum

siliens .
',

Tradunl eadom Michovias

',

et

36. Siilpiali

eliam hoc anno e vita nonnuili

viri alii
:

Chroinerus
testantur.

ac sacro oleo corims virgiuis sudasse

insignes dignitate

inler

quos Swanlopelfuit)

kus (de quo

liiein

saipiiis

nobis sermo

Pomeraiiiae

Non

disnari ac felici obitu Asiies marchionissa clausil

:

Misnensis exlreinum
scriptorcs
in scy|iho
'

cui

Germani

dux, reliclo ac diviso quatuor tiliis piincipatu, silubribus eos monitis erudivit, iit ab inferendo
e(iuitil>us Theuloiiicis bello sibi

Iradunt, olijictum pervisuin

Angelum

lemperarent, Poet

aureo viinim amaruin proi^inasse, atque iila jiotus amariliidinem conquerenle, Angelum subjecisse acerbam fore ejus morlem ; non ipsam

lonosqiie principes

omni amoris

benevolenticE

signiticatione coiniilecterentur. Porro nobiles Po-

nieranos,

splendorem, ut
'

ad retinendum in uno capite gentis ca^teri majori natu parerent coa-

Micliov. ler. Pol.

I.

iii.

c-

.j".

Clircm.
iiildil.

1.

ix el

alii

venisse, ne scissiE ita Pomeranise dignitas ac potentia obsolesceref.

' Auclor.

anonvm. de

Lanli;. Tliiiiing.

\iift.

ad l.ambert.

SEDES VACAT ANNUS

1.

CHRISTI

1269.

i.

Sede vacante, Sarracenorum a Carolo

baptisantur.

siib-

venia douatos in plura loca

ita dispersit,

jectorinn pliires

Jacebat

ut ipsoin poste-

in hiclu

Romana
Chrisli

Ecclesia,

summo

pastore vidiuita, anno

rum rum

vires penitus infregerit;

omnemque

rebellandi occasionemademerit.Quaj res

non
eli-

millesimo sexagesimo nono , Imiictioiie duodecima; alque ob conlinua cardinalium in conlraria stuilia lendentium dissidia, in periculum addncebatur, cum illius moeror debellatis
virtute Caioli Siciliaj regis in Apulia infensissinns

siiigularis

modo

pro stabilienda |)ublica pace,

deiulisque oinnino fiituris inde periculis; sed pro

misera gente ad

Clirisli

cultuiu traducenda, pru-

Chrisliamc

fulei hoslibiis nonnihil recreatus est. PerDdtC gentis capul Nuceria erat, validissimis iiiunila propngnaculis nec modo superstilionis
:

enim ex iis, ut monachus Patavinus leslatur', cum jam snorum prava societate non corrumperentur, ad hauriendam Evangelii lucem oculos extuleie. His consenlanea IraditBerdentiie fuit. Plures

nardiis^, qni addit Sarracenos

funibus, se ad
ei vexilla

ita

perdomilos,

sentina,

verum

et

rebellionis

fomes. lllain rex

ut ad clemenliam a rege oblinendum injectis coUo

illius
:

obsidione cinctam, et undique circumclusam, ne

Luslis excurreret,
toris artiitiii) se

pedes prosternerent, suaque

ijuos ipse, ut in servili cou-

dura adco fame atlrivit, ul vicdedeie inQdeles compulsi fuerint.

:

iierferrent

dilione vivcrent, vita tlona\il(l).

2.

Pepercit

ir;e

Carolus ac vicloriaj temperavit

alios

eos

Belluin contra

Guelphos.

Nec multo
Rom. Font.

tamen neciuissimos
facinus.

Chiislianos, tiui Sarracenos ad

:

impulerant, gladio peremit

vero

'

Monach. Pat. Chr.

1.

lii. et alii.

Bern. in Chr.

(I) Quanqnam certnm est hoc anno Nuceriam Sapvacenoriim in Caroli polestalem venissc, alqne lunc ilomum factuui nt res Sarracenorum, qni lam diu Italiam vexaverai.t, ita tteri inciperent. ut nunquain d iuceps resurgerenl nicinorabilis tamcu liijus vicloria; dies et mensi nunquam Siitis adbuc exp oralus est. Plcrujue eiiiin veleies sciiplores ..unum lei gesUc adnolasse conlenti, reliqua ne}:ltxerunt. Pauci vcro illi, qui co iisqne diligentiani suam provexerunt ul iiec mensfiu nec diem negliseienl, e leii sunt scriplores icrum;ue Italise
;

paruui

giiari,

nec intrr se plane co'i;crenles.

;

Nam

Giiillclmus de Podio-Laureutii, et Clironici .Monfurliaui scriplor anoiijmus

ille

dieiu

VI

kal.

.wvi .\ngnti praTert llui [quid tamen sit de anno ct mense captu' urbis, conslat inter pacta dedilionis unum illnd fuisse, nt ex veiuslis Lhronicis tradit F. Pippinus (irdinis Pi\Tdicatorum, qui procedcnti seqiienli swculo Chionicon SHniii scrip^it vnlgatum a lluratorio rer. tom. ix; unum, inquam, illiid fuisse, ut singulis Bcxlis feriis nouiine iributi magnum pondus auri eidcm regi exhiberent . Hanc conditionem qnod apud neminem legerim, adnotandaui hic censui ; an verit.iti conciuat, bdes estn penes auctorem. Eodeui eliain Pippino tcste (hoc anno) Ferraria; obiit .\rmannus quidam, cujus tanla fuit sanctitalis species ficta, ut etiam annis post obilum iriginta in specioso mausoleo condiius frequenti populo coleretur. Sed ejus hypocrisi tandem detecta, ossa e tumulo extracta igne cremata fuerunt, qua de re in Annalibus ad an. mccci. 25. JlANSl.
scribit dieui

Augusti nolai.t

conlinuatoi Gallicns Tyrii dieui VII kal. Seplembris seu ut

SBDES VACAT ANNUS

post partain
lavit.

1.

CHRISTI 1269.

239

eam

victoriain alio triiimpho cniiuiGcsriiianicis

trimonio principatiim acqnirit.

Tiiscia

Tnm

constituto ia

Gnido enim Novellus coines copiis ac Seneiisibus, Pisanoruinqne

genlilius Iretus,

auxiliis

iii-

suo vicario doiniiio Joaiine DLrlaldi , et parte sua in dicla provineia inffivalente, militiam
iiiiltit

cum

anleiis vijKlictsn (iipiililale

Pocliuiii

de Apiilia coiitra PahToldgiini

Constaiitino[)()lilanuni

(|iiia

impcoccu-

ob vastaliiiii aniio superiori citum in collein vallis Elso!

vicarius Francoruin,

Buiiizi cxer-

rium
cessit

non justo
:

titulo

iiiovisset,

eo accepto,
iii

paverat, ut supra est diclum

cui aliquando bene

Joaniies r.crtar(liis Gallus regis Caroli

Etruria
aliisquc

cuin

i[)so,

aliijuaiulo iuale .

copiis Eloreiiliiiis

S.

Dum

vario evenlii diniicaret

cum

Gr.xcis

Guelphis stipatus militari arte, quamvis nuiiiero et roboie liosti impar, occurrit obviaiii, nc Gibellinos magiia tlade devicit. Qua de re liaec Piolenia;us a Eodem vero aiiiio Lucensis tradit historiae
' :

schismaticisCarolus, ipsius frater LudovicusFran-

corum
dieis

rex, longe virtiitibiis su[ierior,

Francos in

sacruni belluin concitabal. Adjectie Parisio A[)pen-

diclus Joannes
vadit apuil

cuiii

sua mililia, (jiiam habebat,

coUem

vallis Elsie coiitra Gibellinos, et

auctor rcfert S. regem nuntiorum opera Eiluardum ex Anglia excivisse, venientemque arctis amplexibus consli ictiini |)erinovisse, ut se
coiiiitem laboruin
i()si

Senenses; inter quos luit comes Guido Nuvellus cum militia Tlieutonica et cum eisdem pugnat.
:

[)io

Terra-Sancta recu[)eranda
i[)sius

adjungeret. Qnani histori.im

auctoris
iiiquit,

Et cuin
bello

jaiii

diu atrociter pugiia certasseiit, succu-

verbis

narrare visiim

est

Hoc aiino,

buit pars Gibellina,

cffisis

omnibus quasi

Theutoiiicis in

et aliis

multis. El ex tuuc in Tuscia

sanctus Ludovicus rex Francice nunlios speciales direxerat Eduardo filio regis Aiiglia;, rogaiis, ut

defecit pars Gibellina, et pars Guel()ha regiiul, rege

ad

ejiis

colloqiiium festinaret.
iter
:

Non segnius Eduar-

Carolo eidein assisteiile.

3. In

dus maturat

et

ad regem Franconim Iransvullii siiscipit liilari, et

eo bello Provenzanus Sylvanus Senenvir prai(>oteiis,

fretare curavit.

Qinun rex

sium dux,
disse

fertur-

quam

exeniplum c;eteris defallacia sint ariolorum resbelli

amicabiliter aiiqilexiiiii arclius osculabalur,

nifeslans

ma-

lionsa.Cum eniin dajinon de

eventu consultus

subjecissel, Proveiizani ca[)ut

cieleris

sublimius

exiturum; ille, sibi gloriosissiniaiii vicloriaiii [)ra>sagiens, temere in medius Guel()lioruin globos
peiielravit, et

ca()tus

capile

truiicari

jussus

est,

quod infixuin liastLe jier exercitum circumlatum. Ua scelesliim bominem elusit diaboliis vel divina Providenlia a da;mone dicta, ad vindicandum
:

causam, pro qua euin advocaverat. Dixit nempe se in volis habereTerram Sanctam repelere, eiimque dcsiilerare coiiiitem ail dehellaiidam barbaiicam rabiem [laganornm. Quod cum audisset Eduardus ita reS(ioiidit Nostis, domine nii rex, quod substanlia Anglicaua fere defecit omnino propter bellum inter regem et proceres el mea
: :

substanlia est niinis tenuis ad taiilum

in [ircesenlia talis

negotium

domini
:

(leragendum. Cui niox

Trigiiila, iiiquil, niillia
tihi

scelus in aliiim
adipisci
proslio

sensuin delorta, exilum

vires, ut

verum

rex Francia; sic res(iOiidit

permisit. Cajlerum excisce adeo fuere eo

marcharum
modabo,

bona; legalisque nionet;e

accom-

paulo post Florentini Guel[)hos, Seneiises exules in iirbem iiiduxerint,

ejeclisque Gibellinis firmuin foedus percusseriut

Senensium

taiitum meis desideriis acquiesce. Eral Eduardus reveiavir grandis stalurcc, inagna; probilatis et audacia; forlis insu:
:

vel cert;B gralis

dabo

denique

iu

mutuam

amicitiam

e;e

duai civitales

persupra inodum.

Ilex qiioque Fruncia; repulavit

coaluerint, qute belluin

inex|iiabili

odio tamdiu
Pisaiii, ut

se felicein, si talem coinilem

ohtinere mererelur.
cu()iens tanlam pro-

gesserant.

Nec Senenses modo, veriim

[loteiitiic

Eduardus
fectionem,
suis.

igitur

non minus

Patavinus monachus referf, qui Carolo [lertinacissiine

quam

ipse rex FranciiE, annuil votis

restilerant, regia)

im|)ares,

ob

Et coiifLStim
[iro

conlinuas lioslium excursioiies, quibus uiidique erant circumfusi, se Carolo subdidere. Alque ita
ex diuturnis bellis, quibus atlrita fuerat,
felicissinie emer-it.
Italia

Guasconiam,
riain

acci()ieiis

impignorat Francorum regi ah eo jiecuniam necessa:

itinere Terrae-Sanctae

reversusque

est

Aiigliani,ula[)atre suo rege licenliain ini[)etraret. iMoxque patrein senem pietas commovit in lacry-

4.

vicus Francos in

Dimicanle cum Grcecis Carolo, S. Ludosacrum bellum concitat, varios

nactus socios.

Proferre

eliam latius in Griecia

et
[losleris aflinitate [lepe*
:

mas justo tamen desiderio acquievit, etbenedictionem lilio suo grataiiter inqicudit, [lerniittens quolquot eum sequi velient in peregrinalionem
;

iinperium meditatum Caroluni, atque Achaiae,

Peloponncsi princi(iatuni
risse, refert Ploleinaius

disponere se ad
est,

iter.

Hac occasione crucesignatus

ut (inemittitur, a legato.

Lucensis

Aniio Doinini

MCCLXix, Ecclesia Roinana vacante,et jm()erio simililer,

rex Carolus, videns se in dominio \nx\'dlere,

0. Fervebal' eodem zelo Aragonia, atque ipse rex se militia; sacrse adversusSarracenos transmariiios inagno lerrore accingebat cum jaiu pra;;

jaiii incipit

versus Orientem
tilia [)rinci[iis

suam

[lotenliam dila-

tare.

Uude malrimoniuin- pro

filio

suo
:

Phili[)[)0

conlrabit

cum
1.

Achaiai

ex

quo

nia-

missa suorum parle, conscenso niari tenqiestate exorta repulsus est. Qua de re ha;c Sanutus monumentis tradit' Eodem anno rex Aragonum ad
:

'

Ptol.

Luc.

l'at,

ubi su|).

xxii.
'

Jo. Vil.

1.

VII. r. 31. et
I.

alii.
40.

'

Mon.

'

Continuator. Paris.

lioc an.

Saiiut.

I.

III,

p. 12. c. 9. Jord.

Ploi. Liic. Hist.

Eccl.

xxii.

c.

Ms. Vat, Eign.

num. iy6n.

240

SEDES VACAT ANNUS

1.

CHRISTI 1269.
Gnstato frequenter amaritudinis calice super oppressionibus Tprrpp-Sancta?, qiiam sau-

Teriae-Sancta; veniebat succursum, et quarta die valiila tempestate exorta paene naufragium pa-sus

diiatatis

ciim

parle

stnli

rediit;

pars vero altera, in

qua

ciat el lacerat
fieri

erant duo
cessisse,

cjus

filii

illegitimi,

pulans regem pro-

manus Agarenorum iinpia, madesemper avida, sanguine Cbristiano; ejus de-

Plolemaicjam usque pervenit. l\vx atl aulem pericula maris ac corporis perhorrescens,

ploramiis angiistias, et per afrectiim compassionis

doloris lormenta patimur. Doincolarum ipsius terra; criiciatu continiio; quibns vix defensionis tulela relinquiiutimae seciim sui

amplius transfretare nohiil. Accidit autem, ut infans regis pra;dicti prajfitnm immediale bellum cernerel, velletque Cliristianis in auxilium proficisci
:

lemus itaque

et

tur, seu quietis

remedium

indulgutiir

sed potis-

fuit

tamen

illi

propter Turcoruin muiiitu-

sime circa opprobriuin

Redem|itoris afiieiniur,
perversa^

dinem dissuasiim.

Ila irrila cecidit

Aragonum

in

cujus iKcreditatem nationes

diris alfligunt moiestiis, et

diripiunt,

Syriam expeditio; ac praccipue, ut aiuiit, meretricis arlibus, ciijus amoriliiis Jacobus erat irretitus, ignave siimiitaex tempeslale

hoslili feritale

concul-

canl.

Talibus

quidein

Romana

Ecclesia

maler

quam

erat passus

diutius ibidem

ve.xata mole^tiis,

solliciludiiiilius

occasione. De quo ba?c Beriiardiis scribit' : oJacobus rex Aragouiim cum regio apparatu it miilti-

anxia,

et

sludiis

o(ierosa pro
;

juvanda prscdicta

terra hil)ores subiit varios

tudine pugnalorum inare ingreditur in subsidium Terne-Sancta? et pricmissa parle suorum, ipse (juem rejicitur, ul dictum fuit, consilio miilieris
:
:

quantiim sibi extilit ex allo permissmn, manus el menteni ab ejns anSpecialiler auteni modernis xilio non relraxil.
el

temporibiis

felicis record.ilionis doiiiiiius

Clemens

bolocaustum . ItaClementisQuartidictum^ verissinuim repertum

revera Dominus
est,

in

suiim

noliiil

papa IV,
tit.

i|ui

prosequi ncgotiuni
presbylero card.

ipsiini efficaciter

intendebat, primo viiieraliiii fratri noslro Simoni

S.
Cieciliaj

Jacobo, glorianti se arma sua Crucifixi obsequio consecrasse, r^siioudilChrislum ejus ob-

cum

etiam

iii

regno

Franciae A. S. L. iionnulla, quic ipsi negolio erant

sequiononegere,qui ipsumimpudicis voluplalibus

in suo cor|iore

opportuna, commisit
tes Gallice,

el

postmoduin vos ad par-

crucifigeret.

Ad fuiciendas vero
flnilimum

faciiius labenles res Syriacas procpres

ob fcdicem promolionem ipsius negotii, cuni plciiae legalionis offieiu destinavil coinmit:

Cypri regem Hugonem ad solium Hierosolymitanum evocarunt, correptaque ab eo Tyri lioc aiino insignia regia fiierunl exigua, ul referl Sanutus^ pompa xxiv die mensis Septembris, cum parva,
:

tens nobis niiiilominus, habila super lioc deliberalione

solemni

cum

fratiibus
coiisihis,

suis,

eorumque

intellectis in

bac parte
rece|)lo

idem bgationis
;

officium in partibus Iransiiiarinis

vosque, de suis
,

quantum existimo, solemnitate vel cordis Hugo rex Cy|iri Jerusalem diadenia cepil in civilate
litlilia,

manibus
stis.

crucis

signaculo

prosecuturi

commissum

vobis officium in Fraiiciam processi-

Tyri, At Hugoni poslea Maria, reguiii Hierosolyniitanorum stirpe sata, judiciuin intendil de ereptis sibi ha-redilariis juribus qua; cum contra
:

sultanum
SiciliiP

tueri non posset,

gloria,
qiio
et

in Caroium

regem

Cuiu autem appropinijuet tempus passagii sit in eisdem [larlibus mullipliciter opporluna; maxime, ut Chrisliaiius exercilus, proul in tam arduonegotio coageneralis, et legati praesentia
venil, et alias fleri consuevit,
diis

bellica

viribus florenti^simum
siiis

spirilualibus praesi-

transfudil; de

inferius

locis.

Nunc de

adjuvelur

expedit ut legatioiiis officium in

Suslinere

comiiaratis subsidiis dicere pergamus (1). 7. Rudolphus cardinalis legalus in Oriente.

legdti

dictis parlibus transmarinis,

juxta datam vobis a

Deo graliam, exequi

Apaslolici

munus

in

regum

expeditius esse conspicimus,

Cbristianorum

caslris e

Clemenlis decreto debebat

Hieroso-

Rodulpbus episcopus Albanensis, symbolo crucis

Fontificiis nianibus insigmlus, ut ruenti
:

Decentius enim et quod per vos persecnlionem recipiat parlium earu;ndem legatio, cui, semel extilit jam commissa, sicut praiinittilur
valeatis.
,

quam

si

de novo

[ler

nos

alii

commitlatur. Et ne

sed cum Rodulpbus lymitano regno succurreret nondum provinciam, in qua legali partesobiturus erat, iugressus esset, vacante Sede, cardiuales illi injunclam provinciam conlirmarunt '.
JHiseratione

apud aliquos revoceturin dubium, aii pro eo quod viventi memorato summo Pontilice non fuistis termiiios legationis partium praediclarum ingressi

nec de commissione legalionis ipsius

liabuistis

ab

divina episcopi

presbyteri et

eadem sede
tione

litteras speciales,

seu alia (|ualihul ravel (|uod potestas

;

Romanse Ecclesia; cardinales, venerabili Iratri Rodulpho episc. Albanensi A. S. L. salulem in Domino.
diaconi sacrosancla

vos

dictum olGcium expirarit, non resideat ipsum exercendi

apud
nos in

tanla; necessitalis arliculo

xiliis desideriis

acpopuloChristiano aupromplisque conatibus intenden,

'

Uern

ubi sup. Suril.

(1

I.

lll.
i).

3 SaiiDt I. 111. Ms. Vat. pag. 91.

\i. c

c.

li.
' lix

tes
-

subvenire salubriler

quantum iiossumus

et

Tom.

li.

Kp cc^cil.
Ebtil.

Form. Marin.

toui. I.

Eii.

nccLXX.w.

debemus, non derogando in aliquo commissioni praediclse jam, ut suprafexprimitur, per eumdem

(1)

Ad

res Pahuslina' (luod attinet, addere juval ex conlimiatorc

Galiico Tyrii,
illi

male pugaatiim

lioc

anno

dic

Mercurii

anle Nalalein

IHiuimi aU

equitibus nouuulUs cuin yEgjpliis

Jaffai.

Cum

eiiiiu

cquites

iusidias in Barbaros telendisseiit, tauta subilo

Barharorum multi.\l.\NSi.

ludinc circunivallali fuerunl, ul ad ducenlos Irucidarculur.

SEDES TACAT ANNUS

1.

CHRISTI 1269.

24<

summum
iis

Ponlificem vobis factae; sed

(inbitalionis,

omnem

in

inalerinin

et scrupiiinin

a fnle-

Cliristopliorum

liiiin

iMenlil)nsanipnlare, prontexpeditaileclando;
priisnis eailcin Side vacante alins iion

Dania cxorta jamdiu ante erat coDtro.versia inter rcgem et Jacobuin arcbiepisc. Liinilenseni priniatem Suecia;, Pelrum episcopuni
,

ad pleiiam vestnc potcslatis eviilenliam, piresertiin cnni

aii

lioskildensem, nomiullos(|ue aliosdejure Ecclesiaslico;

(|ii;e

inagis,

Erico ad patcrnum solium

supersil, qni valeat in

ipfiiis exi|iit

Imjusmodi

articnlo, pinnl
iii

evecto,sul) Margarit;c matnsregina; tutela exarsit;

necessilas,

pro^idere; vobis

diclis

adco ut
riiil

ii

pnesules et clerici, regiaj polentia; metu

e

p.irtibus tiansniarinis plenain legalioneiii, ut evullatis et deslruatis,

|ierculsi,
:

Dania ad Sedein Aposlolicam perfuge-

dissi|ietis et disjierilatis,

ajdili-

olijtirgatus veru Ericus a

celis et plantetis, sicut videbilis expedire, auctori-

lali

juris Ecclesiaslici

Clemenle IV viouna cmn regina Margarita

',

tate pr:L'>entiuin

duxinius coniinitteiiduin
Clirislo,

Iraler-

Sedis ejusdem iniperiis parere Chrisliaiia deinissioiie

nitalem vcstrain rogaiites, lioitanteset oliseciaiites

in

in

aiiimum

iiiduxil

ac iNiculaum regii

iii

Domino Jesu

qualenusonns
Calbolic;e
terra;
,

pra'dicluni
ail

Daiiia sigilli pr;cfectum misil, instruxilque auctorilate,

Oduciaiiler liiinieris vestris im|iosiluin

diviiii noiiiiiiis,

laudein
sa-

ut

PontiliciiE

vel alterius, cui a Sede

Apo-

augnientum
et

lidei,

stolica aibitri paites foient demandalffi, sententiiB

staret, ut e regiis lilleris palebit

lutem vestram

praidictaj

ac aliorum
liumililer

Cbrisli fidelium, qui se illius terr<E constitnerunt

et constituunt dtfensores suscipientes
;

Sanctissimo patri ac domino... sacrosanctae Romana; Ecclesia; sumii.o PontiDci, Ericus Dei
gratia
niae;

iUud conslanti animo

deatis.

et benit^na palientia,

prout

Danorum Sclavorum que

rex et dux Esto-

vobis ex legationis oflicio conipetit, prosequi stu-

ac Margareta re^ina mater ejus,

cum omni

Speramus enim

in illo,

cujus auxiliatrix

humilitate et obedientiadevotapedum oscula bea-

dextera cleinenler adest ageiitibus causam ejus,

torum.
Noverit sanclitas vestra, quod tam nos simul, quam nos rex praedictus diversa mandala dedimus exbibiloribus pra;seiiliuin inagistro Nicolao caiicellario noslro, et Petro Aurisiensi archi-

quod
et

vestram Providentia; iiiunere, scientiaruni magnitudine, circumspectionis

ipse, qiii personain

industri.e

gratia,

iiiullisque

viitulihns coiisiiurtitudinis ro-

gnivit,

piiEdictis hoineris veslris

bur

adjiciel virtutem, misericordiler facieiido vo-

diacono circa diversa noslranegotia

in

et specialiter
et

biscuni,

ut

pra-fatuin

negotiuin, ciuod ad

suam

causis el negotiis, qu;c

iiiter

nos

quosdam

prosequiniini gloriaui felicitatis oplata;, suscipiat

pra;latos et persouas Ecclesiaslicas, videlicet reve-

incrementa,
8.

etc.

Profectum sequenti anno Rodulplium episcopuin Albauensein uiia cum S. Ludovico et crucesignatis copiis in Africain, visuii sumus. Uuni vero ita Occidens sacri belliaiiparatu fremebat, in aere concurrere arinatEe acies vis;e sunt ad quod prodigium multoruin aiiimus emarcuil. Id vero ostenlum s;epius in Polonia liocannoobjectum narrat Longinus ': Duoexircitusarniatiutequestresaciebusbostilibus et infestis inter se concurrere et du:

rendos potres dominos Jacobuin Lundensem archiepiscopuni, Petruni Roskildensem episcopiim,

Saceruin prGeposilum Lundensem, magistrum Ro canonicuin Ripensem, et David rectorem Ecclesiae de Ruthe Roskildensis dicecesis verluntur. Qus omina rata et linna habenius, nec de illis aliquod

intendimus revocare

sed adjiciendo

cancellario et archidiacono, et cuilibet

damus eidem iUorum in

rumcertamen gerere conspecti sunt;quod ne pernicieni reipublica; Polonorum porteiideiet, adevotiset religiosis viris

solidum iiolestatem paciscendi, componendi, coin|)romittendi, cum poena et sine poena, prout viderinl expedire; et ordinationein subeundi sive submittendi se nomiiie noslro pra;cise ordinationi
,

Deo oninipotenti supplicationes

iis

dicto laudoetarbitrio vestro, seu

terius,

cujuscumquo

al-

et obsecrationes habila; sunt . HcEC Loiiginus,

cui

vos pra;dicta negotia, seu alii|uod ex

similia, qu;e in Muculiaba;oruiii libiis osleiisa, et a

eis duxeritis
iiiiiie

coinmittenda;
et

et

faciendi

eodem no(]uidi|uid

Magno Gregorio
tis

enarrata, cuin Longobardi Italiam

in

[iriemissis

circa pra;inissa

invastiii essent, referunlur. Ejusinodi eiiim osten-

opportunuin fuerit de consuetudiiie veldejure,

seu
elianisi

prainuntiare populis calainilatus iNuinen conut ad

suevil,

molliendain
'

iacrymis et jirecibns

divinam iram sese compareiit; qiiemadmoduiu

cecinil Psalinograpbus
te
:

vel eoruni alter putaverint expedire , inandatuin exigalur speciale ratum nos promitlenles liabituros et lirinum quidi|uid per
ipsi
:

Dedisli

metuenlibiis

eos, vel eoruin

allerum actum

et gestuni,

procu-

siginficationem,

ut

ftigiant a ficie

arcus

ut

rattim, seu etiain acceptatuni

vel
ali(|uo

ftieril in

praemissis

iiberentur dilecti tui . Nec iiiinora prodigia se-

prGeinissornm. In
litteras

cujtis rei

testimo-

quenli anno populos exlerruisse

in
Silesia niiniruni

tradil

auctor

nium

pr;rsentes

sigillis

noslris feciinus

Odram

et

Nissam
,

ilu\ios tri-

rol)uiari.

Datuiii et acttiin

NyburcU anno Domini

bus diebus crueiila aqua

lluxisse

ati|ue in

ea-

MCCLxviii, IV non. A|)rilis)).

10.

dem

regione aeslivo lenipore

9.

cielum

sanguine

Praelermissum

est litterarura inscriplione

pluisse.

DanicB rex jura Ecclesice

vu.

reslituit.

Ponliriciuni noinen, ctiin novi pastoris exspecta-

In

tioue orbis penderet

diulurnum vero luterpontiin

Longin. Hjt. Pol.

I.

'

Psal.

ux.

'

Eit. apud Greg. an. 3. pag. 468.

Ep. cxciv

Ann.

Touus XXll.

Rayn. IIL

31

242
flcio

SEDES VACAT ANNUS

controversiam hancproduxil
',

2.

CHRISTI 1270.
Hujus vero causa, Jacobo archiepiscopo erat conjuncta,
est,

qiiae

demum

ginis MCCLXxiv exaratis constat.

Gregorio
est.

Ecclesiae gubernaciilis adnioto, sedota

quae

cum

Aiinoeiiiin liiijuss;rculi se|ituagesiinosecundo,

cPquo direinpta
regi

omnesque
:

acceplte

iiijuriae

cum

Jacobus Luiidciisis

arcliie|ii<c. (l)

Urbevulere

ab eodeiu remisste fuere

de quo subjectae

in 1'oiilificia auia agerel, litteris i>uiilicis |irofessus

est se conlrov(.rsuiii jusEcclesiaslicuni Ecclesiasti-

littene proiiiulgalse:

Universis Cbrisli fidelibus praesensscriptum

corum virorum

qui siinter se dissentirent,resad?umiiuiiiir'onti[iceni referrelur:

:

arbitrio iieruiittere

cernentibus, Petrus miseralione diviiia Roskildeusis

episcopus, in vero salutari salutcin.

11.

quod vero ad rem profauiim

amicos,

spectaret,

comniunes

Noverint

taiii

pra?sentes

quam

futuri,

lum

a se,

lum

a rege deligendos, qui litem

turum,

dirimerent :Cceteium sedein Lundensem se repetisi Ericusrescriplo tum regio, tum uliorum

viginti Danise

procerum

cliirograplio
:

muuito
iis

suae

acsuorum
sacerdolia,
ranl, ex

iiicolumilaticaverit

cum

vero, qui

dum

a Luudensi st-de aberat, invaseHis Lundensis archiepisc.

liltcris

Kquo acturum.
*
:

pactionibns assensit Ericus, adjecta bac in

verboruiii foriiia

quod anno Douiini mcclxxiv, mense Maii oninia et singula, ([uae iiiter gloriosum |iriiicipem dominum nostruin Ericum Dei gratia Da:iorum Sclavorumque regem, et reverendam matrem ejus, dominam nostrain regiiiam cx parte una et nos et Ecclesiam noslram Roskildensem ex allera, tam in curia Roinana, quam in regno Daciaea tempore felicismemoiia; regisquondam Cliristoiiliori usque
;

Nos igilur Ericus Uei gratia Danorum Sclavorumque rex et dux Estoniic huic supradicta; coiniiositioni consentimus, et eam promitlimus obsurvare. In cujus rei tesliinonium
litteris sigillum nostrum duximus appouendum. Datum apud N.kepiiig anno Uoiii.

modo movebantur,
dictos

sedata suut amicabililer et so-

plla ac finaliter terminala.

Propter quod nos \nxiira^diclis

regem

et

regiiiam illustres super

oiiiniluis el singulis
iios

causis et quastioiiibus inter

iiostra
:

prasentibus

buc usque motis, ex parle

litleras
et

et

Ecclesia?

nostrae, oniniiio

dimillimus excusatos

et lioc

per

MCCLXXiu

iii

die MalUiiai Aposloli n. Ere|iius est

praeseules
rei

publice proteslamur. In cnjus

paulo poste vivis Jacobus arcbiepiscop. Lundensis,

Suecise priinas
teris
', iit

lestimonium

evidentiam pleniorein

sigilluiii

e Petri episcopi

Koskildensis

lit-

liostrum praesentibus tluxiiiius ap|ioneniluiii. Datuni Ruslandis aiuio Dominisupradicto, dic Asceusionis Doinini .

Syoburch

kaleud. Junii, au. a pailu Vir-

>

Ext. ibid. ejus

lit.

' Ext. ibid.

'

Ext. ibid.

AnnaUbus sermo fiat de Jacobo Luudensi archiepiscopo, opera pretium est adnolare prasulis illius anmim emortualem quo fatis funclo, Trugottius Danis Lu 'ewigii in Reliq. annuni mcclxiv, cui successor datur Erlandus, In reversione de exiho factum fui<se fratrem Minorein anno mcclxvii, assuniptus. De Jacobo vero notanl scripiores illi Lundis . Id vero contigisse inler annuui uccLxxiii die S. Matlhia, et diem ejus emortualem intelliginius ex litteris Erici regis relatis in
(1)

Cnm
a

hic in

chronolog-s

Annalibus hic.

JIansi.

SEDES VACAT ANNUS

2.

CHRISTl

1270.

1.

Sede vacante, S. Ludovicns a Palceologo

controversia arbitcr electns, a car-

proferre in Graeciam coeperat, potentia, neconjurtctis arinis

de

Grwcorum

Baldiiinum, Graecoriim scliismalisodio,

;

dinalibus super en instruitur.

Exterrilus Pahto-

logus annoChrisliseptungesiino suprainillesinium duccntesimum, IncLctione teMiadccima, ingenti

bellico

S. Ludovico ad ejuraiidum Graecorum schisma paratissimum se obtulit. Quippe noverat z^lo orthodoxa? lidei propa-

Conslautinopoli restiluerent

apparatu S. Ludovici Fiancorum regis,

ganda} ardere
quffi

eunique oninium coutroversiarum,

ipsiusque fratris Caroli regisSicihae,

quiimperium

in

redinlegranda Ecclesiarum coiijuncUone

SEDES VACAT ANNUS

occurrerent, arbitrum delegit
;

2.

CHRISTl 1270.

243

meminilque Pa-

cidivum, vestraque devolio

acceplior
:

cfiymerius

'

de oratorihus ea de causa missis. At

rex sanctns, qui ut cictcros iirincipes reiiqnis virtulibns, ita demi?sione Cliri^^tiana, alque in Sedem Aposlolicam observanlia vincebat, id mnnus sibi

illi exinde reddalur cujus in verilate res geritur, qnique labores vestros, qiios pro servitio sibi lam graloet

et

accepto subibitis, in relributione justorum ina>slimibili munificenlia compensabit. Dat. Viterbii id.
Maii

arrogare recusavit
Ecciesia;

responditcjue Graecorum iin-

anno Domini mcclxx, Aposlolica Sede va3.

peratori, preces siias ad Sedein Aposlolicam, ut in

cante o.

adhibiturum. grcmiiim admitterelur (quod anlea vidimus agitatum) ut Optabat enim Pala?oiogus novo adslrictus foedere Grcecorum arma
,

clesia; conjiinctionis

PerducendfE igitur in opus Orienlalis Ec', (luam Gra;ci urgebant, cu-

pidi cardinales,
vici

in Sarracenos converteret.

Tum

tjus oratores ad

castris

cardinalium collegium dimisit. Quibus exceptis senatus sacer S. Ludovico amplissimas grates ob navalam operam ia revocandis ad EcclesiBB obse-

sub

Rndulplmm A. S. L. in S. Ltidocerliorem factum de omnibiis, quae Urbano IV et Glemento IV ab Apostolicis

apocrisiariis gesta essent

cum

Gra?cis,

auclorifate

ad rem ciim
o

iis

componendam

instruxerunf.

quium

schismalicis egit

'.

2. a

Miseratione divina episcopi, presbyleri et

Pi.

diaconi

Miseratione divina episcopi, presbyteri et sacrosanctfe Romanae Ecciesiae cardiquoe in excellenti et Ciiristia-

diaconi S.

E. cardinales,

Ludovico

illustri regi

nales, venerabili fratri episcopo .\lbanensi A.S. L.

o Inter caetera,

Franciae, etc.

non credamus, vos de ingenti ulilitate tanli negolii admonere, vel excitare ad ejus promotionem regite |)ielatis atiectum,cum quia tamen illum fervere noverimus circa ista ejusdem negotii consummationem, per ad felicem quam inveterati scliismatis semina oniiiino tollanLicet necessariam
;

nissimo domino principe, domino Ludovico rege

illuslri , digni in Domino lauilibus attollenda recli judicii censura d'jiidicat, singularem ipsius zelum ad incrementa fiidei orthodoxs

Francorum

considerationis ociilis intuentes, in vocem exultationis et confessionis eriimpiinus; et exullantes in

tur, et

redintegretur corpus Ecclesiae

per ilUid

tanto membro, eorumdem videlicet Grcecoruin imperio, tam longis et detleudis temporibus mutilatum, prfECordiis totis afQcimur, et ad eam plenis serenitatem regiam monedesideriis suspiramus
;

ejns beneficia confitentes, ipsi super hoc vituhim labiorum exsolvimus, aquo dicto resi credimus pia miseratione concessiim, ut el alias
affluenter charitatis ubera in opera pietatis effundat ; et pro defensione ipsius fidei, quasi abnegans

Domino ac

mus, rogamus
sioneni vobis

et

bortamur

in

Domino,

in remis-

peccaminum

suadeiites,

quatenus

ulilitates innumeras, et pracipue animarum salutem, ex hujusmodi negotio, Deo auspice, proventunecnon attendenras, pia meditatione pensantes
;

semetipsum, ad id se, suos et sua promptitudine spontanea exponendo, sic illius specialem se exhibeat defensorem, el in ejus dilatalione ministrum. quod laudabilium evideutia operiim satagit eidem fidei non solum filios ab initio alienos venire, sed
per erroris devium alienatos ab ipsa sucB sollicitudinis studio ad ejus reducere unitatem, sicut
et

tes sollicite,

quod

circa illud,

quanquam

fiequenti

repetitione tentatura, pro eo

indicat, dicti Giajci
illo

quod, sicut eventus

et

non

in veritatis sim[ilicitate in

Terrffi-Sancta?

negotium auspiciis, Deo auctore,

procedere, sed tempus deducere in cautelis

felicibus per
et

eumdem tam

potenter

assumptum,

simultatibus intendebant, frustrata longae dedu-

ambagibus SoBpefata? Sedis intentio ad opmemorato legato, talum exitum non pervenit sicut per easdem nostras lilteras direclas ad ipsum
ctiones
;

porrecta nobis ex ipsius parte super Gra?coriim reconciliatione petitio liquido protestanlur. Nuper

vidcre poteritis, dicti negotii execulio ad vestra

petitionis instantiam

demandatur,

si

annuente Do-

siquidem nobis praefatus rex, religiosis viris fratrihus Eustachio de Atrebato et Lamberto de Cultiira Oidinis fratrum Minorum suis minliis et litteris ad nostram pia?fentiam destinatis, exposuit.

mino

forsan

appareat dictos Grcecos efficaciter

quod magniCcus

vir Palsologus

eorumdem

Graeco-

velle procedere in pra;missis, vestrae cooperationis sufTragium in direclione et prosecutione ipsius negolii
tis

per apocrisiarioset litteras eidem regi exposiii!, qiiod ipse, clerus et populus
illuslris

rum imperator

exhibentes, ad evitandum consuetae simultaet

suae ditioni subjecti, desideranles ad obedientiam

Ecclesiae

idem negotium securitalibus et divinae relricautelis accommodis roboraiidum butionis intuitu, et ob reverentiam Sedis ejusdem sic sollicite intendatis qaod vitatis scissurae antiinsidias,
;

Romana>

redire, ipsique in

ejusdem

fidei

professione uniri; varios super hoc nuntios et litteras ad Sedem Apostolicam destinarant, quorum

etiam aliqui in via delenti

non pervenerant ad

quata; dispcndiis, et fidei, charitalis el obedientisc

eamdem

et

frequenter ac liumiliterad hsc poslu-

unitate Latinis et Grscis

memoratis

unitis

eam-

larant adniitti, nec

desideriis

dem Ecclesiam suis redintegratam (>artibus, et solida membrorum suorum restitutione firmatam,
in
iis

satisfactum

adhuc eorum circa id fuerat et apud eumdem regem

;

verisimiliter timere

non oporteat

ulterius re-

super hoc multiplicatis nunliis et litleris institit, deposcens instanter, ut ipse rex in tam pioet utili
negotio, arbitri partes assumens, ad ipsius con-

'

Pachym.

Hisl.

Grac.

I.

v.

'

Ext. eor.

lit.

id

Forra.Mar.

tCbul.
>

pag. 91.

Exi. ibid.

244
sunimationem
sollicita

SEDES VACAT ANNUS 2.

intenderet pietale. Ipse imporalor, ul suis verbis, prout nobis

CHRISTI 1270.
alii Ecclesiarum praelati, populus supradicti eaindem fldei veriprimatum Ecclesia Roinanae, jiixta seriem

mandritce, abbates et

namque

derus
lalem
in

et

referuntur. utaniur, se \elle regeni

constitiiere

eumdtm
,

arbi-

et

trium in lioc qnidquid idem rex siiper hoc diceiel, se plene ac inviolabililerobservaturum. Et ut circa boc suuni

asserens

proiiiittebat

piaemissis litteris

ejusdem domini papa3 Cleac seriose lectam

,

meiitis

exiiressam

pleiie

et

exposilain

lideliter,

explicite, ac aperle

hoc niodo

magis ostenderet diclus ini|ier;itor alTectuiii, prJEdielum regom adjurabat per afptrsioiiem sanguinis Jesu Cbristi, quod nequaquam assumere onus liujusmodi recusaret:el si secus faceret, ad sunimum judicLin, ut i[ise rex in extremo judicio corani eo de hoc rationem redderet, aiipcllabal. Propler quod memoralus rex solitum prosequens ad ejusdem fuici augmenta propofituin, et ad pra;latam Roinanam Ecclesiam consuela; non omitsed prudenter attendens tens devoUonisairecluni humiliter cognoscens, quod suuin nonerat lale ao
;

recognoscant, acceptent et profiteaulur, praeslito

juraineiito.
3. Ego...

Graecorum imperator suprascriverain, sanctam

,

ptam
liter

fidei

veritatem, piout plene lecla est et fide,

exposila

Catholicam

et

ortliodoxam fidini etse cognosco

eani accejtto, et

corde ac ore profileor, ipsumque, prout

eam

vera-

citer tenct, fideliler docet et praedicat sacrosanc.ta

Romana Eccle-~ia, me mviolibililer servaturum et in ea omni teinpore perseveraturum nec ab ea ullo unquam tempore recessuruin, qiiO(iuo modo
;

in

eodem negotio, quod specialiter pertinere dignoscitur ad ejusdem Sedis examen , eliam ad

deviaturuin vel disLrepaturum prnmitto. Priina-

tum
proul

quoijue
in

ipsius

sacrosanctae

Rom.
,

Ecclesiae,

ofQcium usurpare; consulte respondit, quod iu eodem negotio, huJusmodi partes nequaquani assumeret; sed pro
ipsius imperatoris instantiam
ipsius salubri

promissa serie

conlinetur

ad ipsius
et

Ecclesia' obedientiain

si^ontaneus veniens, fateor,

:

recognosco, accepto ac sponte suscipio

me
,

consummatione
si

apiid

eamdem

Se-

omnia praimissa tam

circa

circa fidei veritatem,

quam
et

demad quam id
simus,
tot

pertiuet, libenter instaret.

Ne ilaque
Altis-

ejusdem Ecclesiae Romana' primatum

praistito

negotium, cujus expeditio,

eam concedet

ipsoriiin recognilioiiem, acceplatioiiem, susceptio-

auimarum discriminibus
;

obviat, eisque

nem, observalioiiem,
mento, promilto
et

corporaliter jura-

viam. aperit ad salutem, in prosecutioiie defectum

contirmo. Sic

me

Deus adjusi

quibus eadem nunc aliquem patiatur, a nobis Sede vacaute, cum alius, qui hoc possil teinpore vacationis hujus non supersit, spectat in talibus
providere
tudini
;

vet, et ha^c sancla Dei

Evangelia. Quod
et

contra

haec aliquid sentire, conCteri aut alias agere prae-

sumpsero,
eo
iiiso

me

scbismaticnm

anathematizatum

humiliter per eosdein

nuntios suos

recognosco, ac scveiitali sacroium cano-

postulavil, ut negolii executioiiem

vestrffi

ejusdem sollicicommitlere curaremus . Nonnulapociisiariis,

num
ptione

subjacere. Hiiic
,

autem prascriplo de inea

,

recoguitione
,

acceptatione

profei^sione

susce-

lisque interjeclis, quibiis cardinali Radul|dio ex-

proniissione ac

juramenti
feci.

piacstalione

ponunt omnia, quae ab Apostolicis ab Urbano IV et Clemente IV missis

S()onte

mea

facto,

lecto et perlecto sponte

subexiet

cum
:

Pala;o-

scripsi, et sigillum
a

meum appom

logo et GiiTcis fuere agilala, subjiciuiit Quocirca debita meditatioiie i.

Porro a
,

pra;lalis

erunt pradicla
et se

et alia

pensantes

genda

videlicet ut et

manuaiein obeilientiam
ab
illa

tam salubre negotium,

penso consilio,
et

tain utililer,

tanu|ue per-

reverenliam exhibeant,

nullounquam

exacla maturitate

dispositum

tempore recefsuros
tant
niat,
:

praestito

jurumento proinitaliquid

non immulalione, sed prosecutione potius indiinstantite memorali regis Francorum, in gere
;

et

nilulominus
coiitra

in

eoruin promissione ve-

quod nec

suam proiessionem

votiva

admodum

expeditione ipsius negotii nosliis

publice praodicare, aut occulte suadere piffsumant

adjicieudis nihilominus veslra solliciludiiie
iii

desideriis concurrenli,

consensu iirom|ito concur-

omcir-

rimus ; et praemissa vobis ad plenioris instructionis auxilium seriosius exponentes, executionein

praedicti

nibus professi(mibus, quas

neis

fieri

conlinget, aliis idofacli

securitatibus et cautelis, quas vobis

negotii

fraternilati

vestrae

pra;sentium

cumstaiitiiB suggerent exigeiuias. Caeterum ad fa-

tenorecommiltimus, utin ipsojuxta pra?missarum ejusdem domini papae Clementis lilterarum tenorem quem vobis stib sigiliis nostris de verbo ad verbum sine immutatione aliqua deslinamus se;
;

cdiorem

et

pleuiorem consuminationem pra;dicto-

rum

expedire putainus. ut persingula locainsiguia

illarum parlium personasidoneasdestinetis,(missos

quidein ea de causa peromniaGraciaelocainsignia

viros religiosos refert Suritain suis iudicibus'),

cundum dalam vobisaDeo

tes,

prudentiain proceden-

imperatorem, clerum et poimlum memoratos ad ejusdem fidei orlhodoxie professionem, et acceptandam, et recipiendum ipsius Ecclesia; Roinanae idoneis primatum juxta subscriptam formain
,

per quas professiones siiniles in locis eisdem cum solemmtate, ac observatione sinnli admitlatur. De

hujusmodi autein professionibus

et sigillanda
sigillis

fient publica lusiinilia,

strumenta, mulliplicanda in varia oinuino

securitatibuset cautelisadhibitis, adiniltatis. Volu-

authenticaruin personarum,

siqnidem quod in Concilio de Graecis generacongregando, memoratus imperator, patriararchiepiscopi, episcopi, archicba Graecorum

mus

quas conligerit esse piaesentes, ut aliqua penes vos

'

liter

Sur. ind,

1.

hoc aa.

SBDES VACAT ANNUS 2.

retinere, nonniiUa possitis deponere,
viderilis
pro|iter
si

CHRISTI 1270.

245

et

prout

non parcain senectuti meae, nec

lalio niatris tuce
:

me

flcctat

deso-

cxpedire

et alia

per

diversos

iiuiitios

delicias el hoiiorcs

contemnam,

iiiopinatos

casuum

furliiitorum
iii

eveiilus

opesqiie,
et

ad Sedem Apostoiicam, ul
archivo, niiii caiilela el
mitlntis. El
iit

ejiis

conserventur

meas pro Christo iinpendam. Viile ut te fratres luos et sororem primogenitam mecum
etiam
(|iiarliiiii
tiliiiiii

(iiiinfiilia

omiiinuule rediligeiiliiis

diicaiii, siniiil

(liicluius,

si

(luanlo suleiniiius tt salubriiis cst

iii

aliqiiaiulo nialuiiori cssel a;tate. Ihec vero idLiico

te

ncgoliuiM,

taiilo

eo sludiusius el

audire volui,

iil

ciiiii

post obituin

meum
nun

ad

procedatiir, ve.-tris voiiiuius cura et sliidio

provi-

retiiiiiin

pei tigcris,
iiiilli

pro Chrislo et Eccle-ia atque

parcas
(iiiiii
;

deri, ul in catliedraliliuselaliis sokniiiibus Eeclesiis et

lide tiieniia
ris, iion

rci

iiun uxori,
tibi et

Iibe-

monasleriis iocorum,
(fienl)
;

iii

quilius jirofessiones

ngiio. Voliii

(;l

fralribus luis
res pustulel,

eaedem
scriplis

in

lihris

autlieiiticis

ndif^anlur in
rei ^jesla)

de meipso
Martii,

pra.'bere exeiiipliiiii, ut

si

iit

iii

fuliirum conservent

me-

vos siniililcr faeialis. liigrei-sus mare k.ilendis

clai-sis jactata est

moriam,
id.

et ipsius

recentem posteris notiliam reApost. Sede va-

prajsentent, dilipentius con?ervaiida;. Dat. Viteibii

alque altu iiiveclus cum esset, tempestale ac niaxima ciim difficullate ad

:

Maii

anno Domini mcclxx

Calaiilaniini SaidiniaB

p(,irtiim

aii|tultt,

ul fcssum

cante .
Exaralae ha; liltera; videiilur,

procella militem reficeret. Ubi

parum humaniler
maxiino
[ilerique eiiin

anteqnam mare

exce[)tus est, prelio

cum

incola; cibos iioniiisi

;

ad

debellandos Sarracenos conscenderet. Cujus

in iiortu
', ait S. regem Aqiiarum-Mortuarum in-

distraherent

unde

etierati

profeclionem describens Nangius

locum evertere
sauctus rex
7.

vindictcX cupiditate ardebant:

quos

navibus jani

refiressit.

slructis, una cum filiis ac proceribus ad S. Dionysium patroiium suum e veteri reguni moreaccesniullisque precibus beatis marlyribus Diosisse
;

Dtim

in eo portu consistebat, rex Navarrae,

'

Alphoiisus Pictaviae
Joaiines

el Guido major natu comilis

;

Flandriae comiles,
BritaniiiiE,
aiiiijue

nysio, Riislico el Eleullierio

S. Dioiiysii, ad

porrectis, ex allari

[iroceres a|ipltcuerunl
taiiiiit,

ac militare coiisilium agisaliiis

qiiem Vulcassiiii comitatus (|uem

signiferi
solili,

quo
est

dirigere
iiriniiim

cursum

videretur. De-

Fraiicoruin reges fiduciario titulo ab ea Ecclesia

accepere,

creluin

Tunetutii aggredi, cuin ex

vexillum

jure, ut Viilcassiiii

ejus portii saevissiini piratae toto mari excurrerent,

et Cliristianis in

comites suscipere eraiit

cum

pera

el

baculo

terrain saiiclaiu coiilendentibus

de singiilari ejus animi Cliristiana demissione erga viros religiosos ha?c piodit Ad capitulum nioiiacliorum illius
peregrinalionis extulisse.
:

Tum

gravissinia damiia iiifligere solerent. Impellebat

S.

Ludoviciim

alia ratio, ut

suscipieiiduiii

b.iplisnium

Tiiuetanuiu regein ad adduceret miserat

:

Ecclesiae pervenieiis,

iiisorum pro se el

tiliis

suis

eniiii ille in Callias

plures oralores, regiqiiesignisacra ample-

orationum suffragia petiturus, tam buinilitercum ipsis in capiliilo rcsedit, (|uod nec locum iibi pueri soliti sunt sedere, ut de loco abb itis el caeterorum monachorum taceam sed graduin inferiorem de
;

ficarat gerere se in votis Christiana

cli, si

lionesla se daret occasio

sibi a

at(|ue |iericulum,

.quod
set.

Sarracenis iiuminebal, declinare pos-

sex graaibus, per qiios ad abbatis

tur, sibi elegit
tyris Dionysii
:

sedem ascendilolumque regnum Franciae mar-

teni
iter

Sed de his Gaiifiidum e Bello Loco disserenaudiamiis Nacla, iminil -, opportunitate,

:

ciim suis aggrediens, et slaluto tempore ad

protectioni depulans,

cum
(iiiam

lacry-

portum Aquarum-.Mortuarum perveniens, multa

taedia

niariini

fluniinilnis tain

noliilium

populi

Girciimstanlis, prius sancti Clavi el Coruiiae beue-

atque niceslitias ibidein iierpessiis est prodeceplionein nautarum, el defectiim navium, pter
ita

dictione percepta, ab Ecclesia est egressus .

dit,
inilo

Subin

quae slaluto lempore et proinisso non fuerant pra;paralce

:

itinere

Ilierosolymilano
in

sequenti die
iieiiiore
,

(|iiod

navem
^

asceiulit

multo tardius
adesse po-

uxorem Maigarilam
6.

Vicenaruin

quam

credebat, cunctis

navibus

ijuae

suspiria et laorymas solutam, reliquisse.

teranl coiiiinode ante Sanliniam, sicut

suri

monita
ad

S. regis ad Sarracenos debellandos discesfiliis dala, et zelus in Tunvtano rege

contertendo.
esset,

Ciim jam naviin conscensurus

Pliilii)piim,

Joannem et Pelruni conveisus, ac majorein uatu priecipue compellans liEto vultu gravissima liaec iiraecepta dedit, qnac
filios

condiclum fuerat, coiigregatis. Et venientibiis cuiictis majoribus exercitus coram rege, balnlum est commune consilium, et confirmatum, quod prius irent ad expngnandtim regnum Tunicii, anteiiuam
in Terrani-Sanctani sive in

/Egypttim Iransirent.

Hationes autein, quae dominiim

Vitae

auctor apud Suriuni refcrl^

Vide,

fili,

iit

regem ad hoc (ilurimum induxeraiit, ad pra>sens, sicut credi-

egojani grandaGvus secundo lioc iter cajiessain, quando jam etiam regiiia mater tua provecta aetate est, et nos regiium nostrum, favenle Deo, absque ulla [lerturbalione obliiieinus; diviliis, deliciis

nius, expedil assignare propter adiiiiralioiietn el

murmurationem multorum, quibus

batiir

[lotius

vide-

(|uod

recto

itinere

ad succtirsiim Terraf.Siquidein
*

Saiicta; trausire debuisset.

antequam

et

hoiioribus

quanlum

fas

est alflueutes.
'

Vide, inquam, ut Christi et Ecclesia; ejus causa

Meyer. Annal.
e
1.

v.

2
'

Gaiifr.

Belloloco in Vita

hnc amio in S. Lud.

Margarct? Constaiitinop.
c.

39.

Nang.

(ie

gesUs S. Lu(i.

W\A.

t.

40.

Sur.

iii

Vit. S.

Lud. die

xxv

Aug.

ibid. c. 41.

246

SEDES VACAT ANNTJS

2.

CHRISTI

1270.

dominus rex hanc crucem ultimam assumpsisset,

multos nuntios receperat
liler rex

a rep;e Tunicii

et simi-

subsidium soldano Babyloniae tam in equitaturis, (liiam in armis et bellatoribus in gravamen et no-

noster (ilures nuntins rctniserat ad enmdem. Dabafur enim sibi a fide dijjnis infelligi, quod dictus rex Tunicii bonam voiunlatem ad
cl valde de facili pnsdiimniodo occasionem honorabilem inveniret, el quod s.ilvo honore suo et al)S(|iie melu Sari^acenorum siiorum hoccomplere

cumentum plurimum
barones nostri, qiiod
si

Tcrrm-Sancta?, crcdidcrunt
pcstifcra radix
illa

Tiinicii

possct penitus exstirpari, ex hoc Terra'-Sanctn) et

toti Clirisfianitati utililas

fidcm Cliristiannm haberet,

Ciirislianus
:

niaxima provcniret.

set fieri

igitur scrii)tum

sit,

quod ubi

rum, ibi tantum alterum Tnnicium proprie aggressa

Chrislirini

Cum unum propter alteunum, cum via apud

fuerit
;

ad

honorem
ad
;

vaieret.

Unde

rex Catliolicus cuin

:

muUo
!

desiderio

nominis anipliandum
via

et specialiter

quan(lo(|iie diccbat

si

possein videre, quodfiect patrinus

Tcrrffi-Sanctac iitilitatem,elfacilioremsuccursum

rein fanti

filioii

compaler

Et ob hoc

sub spe

ista

aliquando

voliiit se

transferre versus

partes Cnrrasson.T! ct Narhona^, quasi terram visilaturns; utsi dicto regi

ficere

suam

apud Tunicium contraria voto utpote quoddam crucis, sed polius una et eadem adminiculuin et pneparatio ad Terram-Sanctam

non videtur

Dominus inspiraret perquod proposuerat de suscipiendo baptismo,

Hic non silcndum arbitror, quod

cifius et

quasdam
gressi

Iiuic pio operi propin(|uior esse possel.

8.

commodius restaurandam. Propter has et alias rafioncs viam apud Tunicium agsuiit. Quod si alitcr de via illa successit,
peccatis nostris, at-

cum

in

quam

a fldelibus spcraretur,

ipso anno,

quo piusrex debuit ultimotransfrelare,

que nobis occullo Dei judicio debemus potius imputare

tO.

rex Tunicii misissct ad

et in

eum solemnes
rex
faceret

nunlios

festo

B.

Dioiiysii
in ipsa

quemdam
B.

Durante

expedilione

pius

rex

tethali

Judaeum famosum
nysii

Ecclesia dicti
,

Dioipse

morbocorripitur,etsajiclissimemoriinr,relinqaens

solemniler baptizari

ita

quod

rex

cum
cii

mnltis inagnalii)iis
;

ipsum de sacro
nuntii
regis

fonfe
Tiini-

levaret

voluil

quod

dicti

hwredibus siiis testamenti vice Christianissimam Vclis igitur factis, in Africam instntcthmem. exscensioneque facla, Carthago classis invehifur

solemnifati illius baptismalis interessenf. Quidixit

:

alterius cclcbralissim;e Carthaginis ruinis iniposita, levi

bus rex vocafis ex magno affeclu

parte

Dicite ex

conatu

in

Cliristianorum polestatcm redissiliim

fam vehementer salutem animaj ipsius desidero, quod vellem esse in carcere Sarracenorum omnibus diebus vita? mccc, ibidein claritatem solis non visurus de
vestro regi, qiiod ego
Ccctcro,

mea domino

digitur

'.

Inde ad cingendum obsidione Tunetum,

milliaribus
,

(|uindecim

Christianus

extrcitus incumbil.Tcntavit barbarus variis artibus

dummodo

rex vesfer et gens sua ex vero

crucesignatorum impetus eludere emisitque in primis duos Cathalanos nobiles, qui regi denun;

corde fierent Cbristiani.

vere
1

fidelis

sermo

et

tiarent

omnes
si

Chrislianos,

omni acceptione dignus

licum, perfcclione
fidei

verbum

|)Iane Caliio-

erat, in carceres retrusisse,

quorum maxima vis omnesque trucidalusi

et charilatis

referlum

rum,

bcllo peterctur

vero crucesignatus

Desideral)at (jiioque devotissime rcx Cafholicus, ut

exercilus Tiinetano regno facesserel, redditurum

Jibertafi.

Chrisliana fides, qurn tempore B. Augustini etalio-

rum
xiine

ortliodoxoriim doctorum in Afiica, et

ma-

rent se Cbrishana sacra expetere

Dein submissi sunt Sarraccni, (lui fingequibus cum

:

apud Carthagineni, tam ab antiquo eleganter floruerat, noslris temporibus refloresceret,

ad honorem
et

Joannes de Accon

fidem temere adhibuisset,

socios fecere,
:

illi

impetum
perfldia

in

ipsum ac

summaque

et dilataretur

gloriam Jesu Christi.

nonnuUos cecidere

unde postea majori

quod si tantusexercitus, famque famosus apud Tunicium subitoapplicaret, diclus rex Tunicii vix posset apud Sarracenossuos tam rationabilem occasionem habere suscipiendi
9. Cogilavil itaque,

prudentia in admittcndis perfugis cautione uti didicerunt. Confraxit ingentes copias barbarus, ac
levibus velitationibus noslros lacessere cceperunt,

bai)tismum videlicet ut per lioc ])0sset niortem evadere lam sni ifisius, quam eorum qui secum et sic etiam regnum suum vellent fleri Christiani sibi pacifice remaneret. Prailerea regi dabatur intelligi, quod si oinnino prffidiclus rex nollet fieri
: :

qui gencrose ipsorum impetus propulsavcre : tardius tamcn circa Tuncti cxpugnationem actum est,
set, nisi rex,

cuin rcx sanclus in urbem non assilire decrevisCarolus frater una cum validissima,
comiiararat, classe pervcnisset. Interea ex

quam

Chrislianus, civitas Tunicii erat valde facilis ad

aquae dulcis inopia, commeatuum corrnptione, aerisque intemperie, conlagio cxercitum Christia-

capicndum

et

per consequens fota terra. Suggeilla

:

num

invasit

ac

primum
infecit.

in

ignobilcs grassari

rebatur insuper regi, quod civitas argento el auro, ac divitiis infinitis

plena erat
qiiaj a

deinde proceres

Angebanf maluin Sarra-

utpote

ceni, qui quoties ventus validiorafflaret,

magnum
pe-

multis retro tcmporibus a nullo fuerat expugnata. Unde sperabalur, i|uod si, Deo volente, dicta civitas a Christiano exercitu,

equorum nuiiierum

in altos arena;

montes addu-

cebant, cosqiie agitabant, ut sparsa

equorum

caperetur, ex thesauris

dibus arena elata, atque impulsa venlo nostrorum

ibidem inventis posset acquisilioniet restaurationi

Terrae-Sancta;

multum

efficaciler subveniri. Caete'

rum cum de

Gaiilc.

c.

42,

4.T.

in Vil.

S. L'iil. el JoiJ.

Ms. \at.

bibl.

siijii.

terra Tunicii venire soieret

magnum

miiii.

1960.

SEDES VACAT ANNTI8

caslra aspergeret,
iiari conliii^eiiat,

2.

CHRISTI 1270.

247
vir Deo plenus Pro Dco stiideamus

unde aerem non

iit

leviter iiiqui'.

ad verba ejus
ct vcre

aurem adbibentibus,
:

referl

Joanncs Villumis

Cutholiciis dicebut
fidcs Calliolica
et

iiobilitale

i)riniiis

Joaiincs Tristuiius Nivcrscnsis

filius,

quomodo
prffidicari,

possit

apud Tunicium

comes
tale,

S.
:

Ludovici

morljo

corrc|iliis, e vivis

plantari.

(iisccssit

udciiln.-i id

iiomcii erul ex iiutris caluini-

cuni eo unno

tiiio

ab
-

/;;y|iliis suiiclus

rex in

servitutem abduclus fuerat, in vitules auraseditus

iuisset.

ibi ad (luenidam Irutrem Ordinis Pnc(licaturiiin,(iuialias illuc iverat, et regi Tunicii notus crat.

niitlcretur

quis esset idoneus ut piffidicundiim ! Et noniinabat

Dein Railnlplius

cardinalis legatus epis-

t2.

copus Albaiiensis, de quo nos plura anleu, occubuit

:

ClirisliaiicC

Ecce quuliter vcrns Dei cnllor, ct fidci constans zelator bcutum vilani suam in
fidei

quodqne ingenteni luctum omnibus

Ludovicus
ictliali

ultulil,
esl.

confessione veraj

consummavit.

Cum autcm
dcfi-

ipse S.

morbo

corrcplus

De

virtus corporis ejns atque seriiionis paulatim

ceret,
saiictoruiii sihi

bac Tunetaiia expeditione a S. Ludovico susceptu, ac lue iu nostrorum castris grassuta, mcmiiiit la-

rum,
lare
:

sicut eniti

non cessabul tamen loquendo poterat, sulfiagia postudcvolobeati Dionysii, specialis

stalii
illo

chymerius

"

eamquc ob

relicta
ait a

inliumutu cor-

maxime aulem
rcgni sui
;

pa-

pora aiiclam obscrval,

dum

1'aUcologo impe-

troiii

uiide in

cum qnodam
audiviinus

ratore cartbopliylacein Beccuui et arcliidiaconum

susurro
fincm
scilicct

ipsuni

pluries replicantem

Meliteniotcm (viros niniirum Culbolicos) ad regem Francorum missos, ut Caroliim fratrem regem
Siciliie

illiiis
:

orationis, quic de B. Dionysiocanituv,

Tribiie nobis, qitcesttmus,

Domine, pros-

ub inferendo Conslantinopoli bello avcrte-

ret

suncto vero rej^e

(quem

recti

observantissi-

muin

fuisse scbismaticns auctor testatur)

niorbo
:

pera mttndi pro amore tuo despicere, et nulla ejus adversa formidare. Et ba'c verba multolics ilcrabat. Siiiiililcr principium oralionis de S. Jucobo
Apostolo
et
:

oppresso, consiliu, ob quie venerant, discussa

dovico, ad Scdis Apostolic;e

ea

Esto, Domine, plebis

iiltiries

tuw
et

sanctificator
uliis

porro de orienlali Ecclesiu, interprete ipso S. Lu-

ctJStos,

rcplicubut
faciebut.

de

sanctis

obscquium revocanda
litteris
collifjji

devolam memoriam

Ad extrcmani

igitnr

fuisse, e snperioribns cardiiialium

horam venicns
nere respersum

Christi servus,
iii

posse videlur. Coiterum piissimus rex

clari operis

tam

prae-

modum
mundi

snper stralum cicrucis recubans, feli:

praemia in caelo brevi relaturus, di-

cem spirilum
qua Dei
expiravit.

reddidit Creatori

ea scilicet hora,

vinsD Providenlia;suam

accominodans voluntatem, in divinis laudibus totuni morbi tempus consumebat, ut NuvarrE rex, qui aderat, ad Tuscula-

Filius pro

vila in

cruce moriens

num

e|)iscopum cardinalem poslca scripsit. Cui

dignissimi viri, quiuderant, ut Guillelmus

felici, ct

alii flde

Sanesuperobitu tam Christiano tamque pinm eslflere, et pium est gaudere. Pium quidem et congrnum est llcre pro jactura cl deso13, a

Caruotensis, et Gaufridus e Beiloloco consentiiint,

e

latione

universalis

matris Ecclesiae

cnjus crat

quorum i)ostremo H. Post modicum

ipsemet
piae

liistoriae

verilatcm petemus.
*,

devolissim.us cultor et indefessns defensor. Specialiler

auteni, inquit

in diclis

castris

ac pra;clarae recordationis rex,

;

corum regno,
lominus,
si

autem plangendum etdolendum cui merito tanto et tam

toti

Fran-

excellenti

Deo

dilcclus et

bominibus graliosus
;

post tot lau-

principe erat singiilariter

gloriandum. Sed nihi-

dabilia fidei et cbarilulis opcra

post tollaboriosos

agones, quos pro fide et Ecclesia; dilatutionc fideliler

ac fervcnter ct indefesso

animo

tolcravit

rationem vis doloris admittut, guudendum potius quam dolendum tum propter modum Christianissimum mortis cjus, tum qnia de ip?o
certa ab omnibus, vitam ipsius gloriosam
el

disponentc Domino, qui lubores

ter

illius voluit felici-

actus

consummare,

el

ipsi

bonorum laborum suo;

sanctissimos agnoscentibus,

spes

babetur, quod

rum fructum

retribuere gloriosum
lecto

febre conti-

nua inlirmatus morbo, omnia

nissime
et

dccubuit.

Et

iuvalescente

jam de temporalis rcgni cura sit translatus ad caelestis regni jucmulam curiam, qnae cura; lerrestris
extat penitus aliena in
:

Ecclesiaslicu sacramenla Christia-

ubi

cnm

electis Dei

regnans

devotissime suscepit, sana mente et in:

tegro intellectu
septeni psalmi
dicebat,
et in

ita

quod cum

i|)si

sacramenlum
et

extrema; unctionis exbiberemus,

dicerentnr

perpetuum beata rcquie perfruilur sine fine. IVIigravit autem ad Dominum in crastino B. Bartholomaii Apostoli circa nonam anno Domini niillesimo duccnlesimo

cum

litania, ipse in

psalmis versus

scptnagcsimo
cajlilus

'

Ilactenus

litania,

sanctos nominans,

suffragia devotissime invocubat.

signis

eorum Cum autem jam

quae ad soium
proprie pcrsubinisse et

Gaufridus e Belloloco, qui eliain

regem, cognita
successoribus

iinasi

sanctum imminente morte,

tradit
:

evidenlibus appropinquaret ad finem, de

nisi

sceptri

Gallici

saluberrima docuac

nullo erat sollicilus,

de

iis,

menta
forct,

tcstamenti vice proposnisse

sermone

Deum

et

cxallationem
:

fidei Christiano!

Gallico,

antequam morbo hoc

descripsisse
:

lelhali

implicitus

tinebant

ita

quod,

cum jum non

nisi

in charta

quai Latinis hisce

cum gravamine

loqui possct, nobis adstantibus et

verbis donala adducit.

'

Joaii.

Vill.

I.

vii. c. 37.
1.

Pncliym. Hist. Graec.

v.

Mberl. Ar^ent.

iii

an. 1273.
Vit. S.

'

Gaulr. e lielloloco in

Lud.

' Ext. apud ciimii. c. 15. Nang. de geslis S. LuiJ. Gaufr. c. 14. Sur. in Vit. ejusd, sancli 25 die Aug. Gaguin. llist.Fian. in S. Lud.
''

c. 44.

et alii,

u
14.
a Fili

SEDES VACAT ANNDS

charissime,
iii

2.

CHRISTI 4270.
id. Sic diligens,

(Philippum regni hrequod Doiniiium Dcum luuin dilijjas ex loto coide tuo et ex tola virlute lua nain pine hoc nou est sulus. Fili, tlelies te cusloiliie ah omnihiis i]\)X Deo
redeiii alioqiiitiiij,

iirimis te doceo,

justitia el

paceservenfur

quod omnessubditi tui (m) inaxime autem personse

:

Diciturderege Pliilippo avo nostro, qiiod qiiidam de consiliariis suis dlxit

Ecclesinsticae ac religiosae.
ei,

(]nod cleiici inulla

dumna
:

iiifertbant ei. jiira

uoveris displicere, viJeiicelab omiii morluli peccalo

:

ipsiii?

usurpando;
Cui

et niiiabantiir miilli

qiiod ita

ilaiiuod prius deheres te pcrmillere oinni

tolerabal.
dicis
:

nx

respondil

Bene credo qiiod

niilii

genere inailyrii criiciari, quam ali^iiiod inorlale peccatnm commiltere. Prteterea si Dominus tibi aliquam tiibulationem hahere periniscrit, heni-

sed qiiando cogito beneficiu, qiiae

pali,

Do-

miniis coiilulit, melius volo

et

quam

iiiter

me

gne

el

cuni gratiurumactione dehcs siislinere, co-

Ecclesiam scandahim suscilare. Ania igilur, o flli, personas Ecclesiaslicas serva pacem earum
:

gitans qiiod ad

bonum tuum
iiieruisli.

provenial, et qiiod
si

quanluin

poteris.

Libenter subveni
:

pauperihus

boc forsilan bene

tibi ei

lusuper

Dominus

religio?is in suis neces>italibus

et

maxiine

illis

prosperitatem qiiamcumque contulurit, debes humililer regraliari, cavcns ne in.le fias dete-

per (juos Deus m. gis honoratur in tcrra. Honora parenles tuos, et reveienler serva mandalaeorum.
Beneficia
Ecclesiastica personis

rior sive per vanani gloriam, sive

quocumque

alio

idoneis dona de

modo
flteri
:

qiiia

non debts Dcum impugnare

te

vei offeii-

consilio spirilualium virorum, et eis qui

non ha-

dere de donis suis. Ilem iiioneo

et qiiod

Irequenler contihi

bent aliud beneflcium.

il. Cave ne ahsque maximo ram primus moveas contraaliquum
et
si

discretos

et

honestos

eligas
sit

consilio guer-

confessores, qiii le sciant docere, a quihus tild

Cliristianum

cavendum,
et

et

qnae te facere

sit

necesse. Et

tii

ad

te haheas tam modesle, quod ipsi amice te et secure reprehendere aiideaiit. Libenter ctiam et devole audias officium EccJtsiie ei quamdiii eiis in Ecclesia, cave ne vage circum-

contVssores luos

ne innocentes et Ecclesiae, ac res earum sine nierito pnniantur et quam cilius poteris pacifica de guerris et conlenoporteat
fieri
,

fac caveri

'

lionibus tuis, et
tos tuos
tutuiii
:

(le

giierris quae

sunt inter subdi-

sicut fecit B.

Murtiiius, qui

bonam

virsi

spicias,

nec vana loquaris

sed

ora

Dominum
:

suarum consunimalionem

exislimavit,

devote sive ore, sive cordis medilatione

et speiiiissae

pacem
tus,

inter discordantes reslituisset. Sis sollicilialieas fideles |irce|iositos el hailli\os, et

:

cialiteram|iliusiiilendasdevotioiii in secreto

quod

circa lioram consecrationis cor[ioris et sanguinis

inquire diligenler quomoiio se gerant

siiniliter

Domini

noslri Jesu Chiisti.

de
ad pauperes, miseposse

io. a

Cor habeas
:

pielatis

de hospilio tiio. Sis devotus et obediens nialri noslne Romana; Ecclesiae, et summo Pontiillis

ros et atflictos
venias,
et

tt

secundum
Si

luum

eis

sub-

eos

consoleris.

hahueris

aiiquam

eam confefsori liio, vel et lunc eam levius feres. Dilialicui proho viro gas hahere semper tecum societatem bonorum
cordis desolationem, dic
:

tanquam patri spiriluali. Labora quod omne peccatum de terra tua removeatur maxinie autem blasiihemiae et ha^reses. Memoriler recognosce, et regratiare Deo super ominbus bcneticiis suis. Atteude quod expeosse domus luaj cum moderaflci
:

sive religiosorum, sive saecularium

:

et habe frequenler colloquium cum eis et cave societatem pravorum. Audi hbenter sermones tam in aperto quam in secrelo et libenler tibi procures indiil;
:

mine

flant.

In fine obsecro te, o

fili,

quod

si

decedam
juvari

ante

te,

quod

tu

fideliter

animam meani
et

facias in missis et oralionibus;

miltas per san-

gentius matris noslraesanctaeEcclesiae. In proximis

ctas congregalioues regni nostri ad

semper diligas bonum, et odias malum. Noii pati dici coram te verbun; alleclivum ad peccatum, nee verbuin delractoriumde aiio maxime autem nullum verhum blasphemiae de Deo, sive de saa:

fragia

impelranda pro nie;

fili

et

orationum sufquod iii omnibus

bonis, qu;e
S|iecialem.

facturus es, participatione;n

charissime, in fine do

habeam tibiomnem
filio.

benedictionein,

quam

pius pater potest donare

clis paliaris dici

fieri facias.
coll.itis sic

ab aliquo, quin vindiclam de eo

beiieficiis
illi,

Et tota Trinitas, el omnes sancli custodiant

le

ab

De omnibus
gratias agas

ul sis
ila

Deo dignus majora

luis lihi a
te

omni malo. Et det tibi Dominus graliaiii faciendi suam volunlatem taliter, quod servialur el honoretur per
le
:

accipeie. Erga suhdilos tuos

juste

babeas,

ita

(|Uod post hanc vilam nos simul

non declinans ad dexieram neque ad sinislraui et semper plus te teneas tx parle pauperi?, quain diviiis, donec sis certus de verilale. Si qiiis aulem contra te quere-

quod

lintaiii jusliliae teueas,

:

perveiiiumus ad ipsuin videudum,

amaudum
.

et

laudanduui
18.

siiie fiue.

Ainen. Ainen
eliain
alia

Prteclarissimi

documenta

'

scripsit rcx sanctisjimus

giuaiii Navarrie, quihiis
neiii in

ad Isahellum filiam, read trausfuudendiim

lam haliueril, donec conslel

stes polius pro

libi

causa adveisarii
:

tui,

om-

de veritale
slabiiiit

et sic

illi

qui sunt
Si pro

Deuni amorein

ac potius feienda alaciiler

de consilio luo cituis

cerlo intellij^as,

pro

juslilia.

exquisitissima

supplicia

qiiam

lethale

criinen

quod

tene;;suliquid dealieno, sive

sive a
est,

coiniiiiitendum; reverentium erga sacia, sapius

ab antecesjoribus luis, reslitije. Si res obscura

cias per discretos.

tempore tuo, slalim

expiaudam exhomologesi conscienliam

1

aliaque

verilatein inquiri fa. .,

Ext, ser. Gal. in Nolis ad Jonvil,

SEDES VACAT ANNUS

pietatis

2.

CHRISTI 1270.

Q49

sectanda

opera

liortabalur.

ln

quibiis
regis

omnibus

cum

sauctitalis

Cliristianissimi

splendor einicet ail miraculum, nonnulla alia ad eam in illustriori luce collocandam attexere placuit. Ulque in j^rimis prajtereamus Albigensium
hairesim ejusvirtute et zeloexcisam, Grajcos
sclii-

imprecabatur, altissime in pectns demisisse con Nec ' omittendum, quod postquam de transmarinis partibus est reversus, seinper duos
stat

smaticos ipsius

armorum

terrore

ad ejusdem

unumdeOrdine fratrum Minoalium de Ordiiie Piajdicatorum; ut si unuin habere non posset, alium paratum haberet, ut per hoc amorem ad utrumque Ordinem ostenvoluil confessores,

rum,

et

arbitrium Romana; Ecclusia; se subjicere paratos obtulisse : praeditum ingentibus adeo animis

deret et servarel . Consuevisse

scientiain, et dein sacerdotis
reis diverberari,
sa^i^ius cilicio

'

sexta qiiaque

feria recurrente expiare sacra exliomologesi

con-

Africam adversus infldeles belium traduxerit; qua laude a Pacbynierlo Graeco auctore celebratur ejusdem auspiciis atque ope Romanam Ecclesiam a Manfredi el Sarracenorum Luceria; tyrannide fuisse vindicatam auctum adeo ejus prudentia Gallicum nomen arniisque tloruisse, ut Siciliam, deinde Pannoniam stirpis Gallicae principes tenuerint provectam adeo rem litlerariam, ut Sorbonica Academia sunm illi decus debeat, cum is regiis studiis Joannem Sorbonum, tanti auctorem operis, arclissime complexus sit '; ex initis ab eo Iractalibus regni Francorum fluxisse amplitudinem, ut Tolosae Provinciaeque comitatusad coronam Gallicam temporum decursu fuerint revocati tantus rex (quod caeteras laudes maxime exornubat) eo ardore (idei flagrabat, ut Christianum noinen regio longe anteferret. Qua in re egregiam narraliunculam ex Gaufrido decerpemns. a Ad laudem, inquit *, devotionis fidei ipsius pertinet, quod cum semel essel apud Poissinci caslruni, quibiisdam familiaribus suis gaudens et glorians dixil, quod majus bonum et digniorein honorem, quem unquam habuerit in hoc niuiido, fecerat sibi Doininus in caslro illo piaediclo. Mirantibus qui aderant, de quo honore hoc diceret, cum de civitate Rhemensi, ubi regiii coronam et sacram susceperat unclionem, hccc dixisse eum potius aestimarent, subridendo respondit, quod in castro illo sacri baptismi gratiam susceperat, quod
fuisse, ut in

Asiam

et

manu

catenulis fer:

'

refert

tenerarn
:

macerasse idem auclor carnem ad recolendam Do-

minicam passionem

liberalem in pauperes, seque

sin-

ad leprosorum etiam pedes abluendos abjecisse.

De rerum vero caBlestium contemplatione, ac

tradit
'
:

gulari in fundendis precibus pietatis sensu haEC

Omnes horas canonicas, et etiam de Virgine cum cantu quotidie audire volebat; B. etiam si eas in itinere equitando audire continge19.
ci

ret,

tam de

nihilominus eas inter se et capellanuin suum die quain de B. Virgine submisse dicebat.

Insuper officium mortuorum quotidiecum novem lectionibus, etiam in festis quantumcumque solemnibus, dicebat cum capellano suo. Raro accidebat quin quotidie duas missas audiiet, et frequenter tres vel qiiatuor. Cum autem audivisset, quod nobilium aliqui muriiiurabant super hoc,

quod
qiiod

tot inissas, tot

si in

serniones audiret; rcspondit,

duplo tempore ponerel in ludendo ad aleas, et currendo per silvas pro venalionibus et aucupiis, nemo super his loqueretur. Aliquaiito

tempore in consuetudinem duxit circa mediam noclem surgere ad Matutinas, a capeilanis suis et
clericis in capella

cantandas

ut post

matutinum
orandi

rediens ante leclum

suum quietum spatium

haberet. Tunc, sicut familiariter dicebat, non ha-

siiper

omnes honores seu

et

dignitates

mundi majus

donum

dignitatem incomparabilem reputabat.

secretas litteras alicui familiari

Unde etiam cum

bebat timorem, quod si tunc Dominus ei aliquam devotionem immitteret, impedimentum a supervenientibus pateretur et tunc tam diu in oratioue pcrmanere volebat, ([uautum duraverant in Ecclesia Matulinae. Sed cum ipsum uihilomiuus opor:

mittebat, et ex causa aliqua volebat supprimere

teret propter instantia negotia ad

satis

primam surgere

nomen

regis,

Ludovicum de

Poissiaco, sive domi;

num

Poissiaci (se subscribebat)

potius eligens a

mane, et ex his vigiliis corpus ejus et caput maxime nou modicum debilitari et gravari poterat,

loco bapUsmatis denominari,

civitate

ab aliqua sua famosa . Praeterea pulcherrimum hoc ei Ego, quamvis elogium idem auctor tribuit insufficiens, dicti domini regis confessor extiti per viginti annos vel circa; et confessionem ejus generalem audivi tolies, quod vices numerare vix
:

quam

acquievit consilio et precibus discretorum

videlicet,

quod ad Matutinas surgeret

tali

hora,

quod
et

post

modicum spatium Primam,

et missas

horas caeteras continue possetaudire. Dum horae canlareiilur, nolebat aliciijus colloquio iinpediri,
nisi

urgeret aliqua utilitas

20. Sicut

et

tunc breviter

et

scirem.

per totam vilam

Ad honorcm igilur Dei dico, quod ipse suam nunquam aliquod peccaquo
S.

succincte.

lum

morlale cominisit scienter,

judicare mortale . In

quod egoauderem Ludovicum Blaiica;

obstringeret,

reginae malris saluberrima monita, quibus inor-

aulem in laudem regis Josiac priequod fecit Phase, qnale ante non luerit, misimus, nec quisquam de regibus fecittale; sic isle soleinnilates praecipuas anni non solum Pascha, sed et
cajleras feslivitates
et studiosissime celebiari,

tem

priusquam peccato

lethali se

devolas faciebat veiierabiliter convocaus ad hoc plu-

'

Pachjm.

Hist.

GrKC.

e Belloloco c. 33.

I.

v.

.Masson.

iii

S. Lud.

' Gaufr.
1

* Ibid. c. 5.

Cap. in.

Cap. 16.

elc.

Cap. 21.

Ann.

ToMus XXII.

Rayn.

III.

32

250
ries
et
iii

SEDES VACAT ANNUS

anno
cli^ricos

2.

CHRISTI 1270.
Pragmatica Sanctio
observanlia Cliristi

cleclos et pratiose cantnntes

(iiii
;

edila nb eo lapso ante bicnnio

illiistre

mnxime

de bonis pneiis,

in saiicta
f|iiilMis

congrerecessu

monumenliim

est. Qiia

gationc Parisiis morabnnliir

in

vicnriiim prosequerelur, (|ii(izelo

fulei

ngia

aiicl(irit;'.te

denarios eroj;ai)a!,
iii

illis(|iie

pro

magna

parte anni

censoies ad exscindeiulos brercticos fnlciret;

ante suis locis exemjila

sliiilio

siistentaliantiir.

LnciynKiriiin gratinin
confes-

(in.Tmvis pliira nobis j;im

illiistiia

|iliii'imiini affLCtabat, el sn|ier lioc (lcfeclii

sori siio pie et Ininiililer coniinerebaliir, faniiliari-

ler ei diccns,

(|iioii

(]iiando in lilimia direbiitiir

Vl
:

fontem lacrymarui 7iolns dones ; devote (iicelial Uomine, lonlem lacrymariim non aiuieo poslnlare, sed modice laciyiiiarniii slilkr iiiilii siifficerent ad cordi mei aridilateni el duriliain irrigaiidam. Aliquando eliam confessori suo familiariter
recognovit, (luod (jiiandoque Dominiis in oralioni!
'

t;imen ex eodein GuilOiiam reverenter et liumilitererg;! sacrosanci;im Hom. Ecclesiam srmper se liabnit; (piam ^devole el obedienter rescrijila et mamlala Ajiostulica consuelus erat suscipcre;

addncta

sinl, jiapc
:

lelito

'

ailjungimus

qnam

obedienler et (ffic-uiter, sicut verus

;

filius

obeilienti;e adim|ilere
riiis adliasrebaiit.
sire

norunl

illi,

qui

ei f;imilia-

Ipsc

enim negotia matris Ecclelolis affiatibus

pliisipiam prnpria reputans ea

J;

aliquas lacrymas sibi dcdil

sed

quas

cum

senti''

promovcre curabal.

isilores eliam liaTelicoEcclesiaj

per genas suaviterad os iiifluere, nonsolumcoiui, guslui siio dulcissime sapiebant. Conf^refreiiueiiter

rum
i

jiro

nei;olio

ficiji

laborantes,
el cele;

.landocumqiie recurinjjiit ad ipsum, recipiebat

gationes religiosorum
visitabat, et

ac (levolissiine

diilciter el l)':iiigne, diligenler eos

andiens

ab

eis

pro se et ainicis suis vivis ac

et

riter

expediens
;i!iis

cum omni

gratia et favore

post;

defunclis iiiarum oralioiiiim

missarum
et

suffia-

[losiiii,

quanlumcnmque

anluis

nefjoliis
aliis

gia humililerel (lexis geiiibiis in ca|iilulo sli|)ula-

asserens negoliuin fidei debere onmibiis

oplimiis posteris regibus: qun^
Jonvillaeus
sint
ail
:

an-

batur. Fidelissimus erat ad oraiulnm

orari

facieiidum

teponi . Pnneclarissima ha;c exempla reHquit rex

si

pro familiaribus suis, servienlibus suis et

.

iniilentiT, utait
dec.;-^

amicis dcfunclis
qui

^,

uiagiium

L,bi-ia;

^ollecturi

21. His consentanea tradit Guillelmus Carnotensis,

si

spernani, intamian^ sibi parituri.

Quod vero

admirandam

S.
'eria

rcgis

|iielalem eniisanctse,
ita

cxequias speclat, alque ingentia patrata mira22. Philippi regis de

care solitam,

cum

sexla

bebdomada;
qiiac
i.ius

cula, seiiuenli

cum

ad crucem adorandam pie ])rocumberet,

:

describit
saiicta

Silere

non debeo
ante

rex die

rnm
rum,

litterce.

Nunc Philippi

anno agemus. morle patris sui

illins
filii

tid cle'

litleras

Parasceves annis singulis agere consnevit.

dc patris sanclissimi morte ad Gallicanum

ut (ireces pre iliius

cleaffe-

Posl MaUilinas si>|uidem

diem coram

ipso

anima fuuderel,

more
solus

debilo

ticcanfalas, post

orationem breveiii
veiiiens ibique
,

remus.
Philippus Dci piatia Francorum rex, dilectis
suis universis archieiiiscopis, episcopis,
el fidelibiis

cuni silenlio ad

cameram

srain

remanens cum uno

capollaiio su;

'oluin cx
'

ordine psallerium
lioiie

cum omni
:

aUenliouL

devo-

ueoiion abbatibus, prioribus, decanis, presbyteris

et

perlegendo complebat
in

nec lecliim

;:ilrans

ca}leris

Ecclesiarum

recloribus

ac

universis

aut dormiens, post pauliilum circa solis orluin

tam regularium quam saeculariuin conventibus,

coUef 'is et capitulis in regno Francia; conslitutis, ad quo" nrttsenles lilteraj pervenerint, salulem et
dileciiosieri;
fl

nudns pedcs,
snls

liumili
[ler

habilu, paucis

eum

ex

comilantibns,

lutosas et lapldosas vias

|.erambuhns, eleemosynario snbsequente , et eleemosynas omnibiis pauperili ;s eDundente et ipse eliam rex mullos dunarios pi.jpria nianu dabal. Deinib faligatus supra modum ad domum rediens, post paiilulum sennonem publicum, in quo tola Dominica; passionis recitai, lur series, congregalo populo devolissime audiecrat,

civitatem, aut villam, in

qua
:

intrabat Ecclesias ct orubal

C-

's

fle:ida

Christi fidelibus, et dolenda

specialiler universa; et singulis iiifra regni termi-

nos constitulis, nobis autem pnecipue

continuis

ac ciebris lamentaiula suspiriis, universitati vestrs compellimus sreva quaedam molesta nimis ac
tristia
cu''^

niulla cordis
sicul

amaritudine nunliare.
gressus,
sua? be-

Nuper qv;!Jem,
actus et

bat

postmodum Dominicum

officium

devotione celebrari solemniter

cum omni faciebat. Vernm

Domino placiiit, qui inem electorum suorum jnxta

neplacitiim volunlalis
ille

([uam reverenter et humiliter ad crucem adoran(lam venire consueverat, non facile explicarem : nam a sede vel loco suo veniens, nudus pedes,
discooperto capile,
et coUo nudalo, in seniiciis et humili habilu, quasi pauperrimus, a longe procedens, genibus suis flexis, liberis suis ijisi simili

Deo

dilectus,

semper dirigit in salutem, hominibns graliosus, pu-cacpraeLudovicus Francoriiin rex

toti
il-

cIarE recordationis

lustiissiinus percliaiissimus

domiiiiis ac geiiilor
Ecclesia; fructuosa
i

noster qiiondam (cnjus vita

fuisse dignosciliir, cnjus
est,

memori

iii

benedictione

cujus

laus iu Ecclesia pnedicalur) post

tam

Iiabilu

suliseiiuenlibus,

crucem Dominicam

sic

laudabilia charitalis ac pietatis opera, post tot la-

quod adstantes et aspernentes plurimos ad compunclioniset devolionis lacrymas

liumiliter adorabal,

boriosos agones, quos pro fide Christi et Ecclesia) di-

excitabat .
1 '

Guill. C.iru. ib.

'ti

Ji..nvil.

\a Hisl. S. LuJ.

Eil. lom. V.

Quo vero ardore Ecciesiaslicum

jus tueielur,

scrip. Kranc. pag.

SEDES VACAT ANNITS

latalione fidcliler ac fervciitcr iiidcfesso aniino toleravit
:

2.

CHRLSTI 1270.
laiii

251
suave.colloquium,
Dolor
i|iiiilcm
i|)so

patris r.uiisisse solatinm,

taiii

posli|iiini niiper in |uiilu Tiinicii viiili(er

ajiiilicuit, |iorluin

cfficax coiisiliiim

ct jiivaiiien.

etsine liclriiiientosuoruni

ipsnni

liic

inconsolabilis

ccnscrclur, nisi de

cerla

famosuin occupaiis, et leriae inlroitum Africana), quatn si darct Doniinns, proposiiciat, cx|iiiisa harbarie ac iicfainia Sarraceiiictc gcntis eliiniiiata spiircilia, Clirisliano

spes ab

omnibus vilam

ejus ac actus sanclissiinos

(|iiod

agnosccnlibiis liabiiretiir,

jam dc

rcgiii

tem-

jioralis sollicitiidine sil Iranslatus

ad ajlcrnum re-

culiui deilicare;
ciiiii jaiii

jiosl

captiin viiille-

gnum

etgloriani sinc fine.

cloriose Cartliaf,'iiicm,
riiis lain

proccssiirns
f

Ut igitur C('s-einus alii|uantiilum a lainenlis,

dolores el geniilus convcrlaiiius in
iii

pera(|uaiii

(|iiam

pcr teriani

licitcr

ac

arma

saliitis,

polenler iiitendcret expugnare Tuniciiini, el

delis rcf,Mianlis
iii

infi-

orationum suflragia,.et subsidia

cliarilatis

im-

co ac suoriiin lotalilcr exteriiii;

peiidaiiius defiincto gratiam, (luaiii ad coinincren-

nare potcnliam el virtutem

ciler
et

iiiter liicc disponeiili!

Doniiiio labores et agoiies ipsius

consummare

feli-

complere, quadain corporis iiifirmitale

:

tcm lialinimus, ul cxinde biMiediclionis fruclum a rctribiilorc bonoriim omnium reporlcmus. Sanc jiixta iira;(licli piissimi patris noslri suprema)
voluiiliilis

gravatus lccto dccubuit

dines ejusdem molcstas
postnlalis, ac

cL

posl niullas ic^riluCbrisliaiiissiine

arbitrinm,

liiiinililer

poslulaiilis,

ut

landem

post ejus

obilum mitleretur ad personas

et loca

cum

oinni devolione susccptis

iii

om-

religiosa per

rcgnum pro

snffragiis

orationnm,

et

nibus Ecclesiaslicis sacramenlis,

nosliffi
veiiti,

coiifcssione

gralis

Dco

cliaritatis subsidiis

oblineiidis; ecce ad

fidei,

in Dei dilectione

et

devolioiie fer-

diversa rcgni loca, pro[itcr hoc dileclos noslros

viros religiosos fratrem Caufriilum de Belloloco et

feria seciinda in craslino B.

illa,

Barllioloinsi
Cliristus

Aposloli, bora

qua Doiiiinus Jcsus

Guillelmum Carnolenseiii deOrdiiie Pra;dicatorum

(snnt
trcin
lii

Dei Filius in cruce pro riiuiidi vita moricns e\|)iravii,

S.

Ludovici gesloruin

scriiitores)

et fra-

ad exlrcmam lioram veniens, et siiper sacet

cum

cincrem recnbans,
ilaiiue

fclicein

spiriluin red-

Joannem de Monlibus Ordinis Minorum, familiarcs et cliaros qnondam inemorali domini

fiatris

didit altissiiiio Cieatori.

nostri, lalorcs

pra?sentium

cum

aliis

de

Nos

sauciali

tam

diri gravitate

vul-

domo

nostra et fiinilia destinamus, Qiiocirca ve-

neris,

tam

acutis ortiilatis aculeis

nimiuni ejulare
nostram
jactu-

compclliiiuir,ac plangcre dcploraiuliiin abscessuin

et
oljiluiii
pii

slram uiiiversilalein toto cordisalfcclu rei|iiirimus etrogainiis, quatemis memorcs e\islenles illius
sincera; devolionis ac dileclionis, quain ad Eccle-

patris

iii
,

qiio iion soluiii

irremciliabilcm

plagain

inrestaiirabilem

siam
ac

ram comperimus
stianitatis

it scnliinus; sed et totiiis Cliri-

et persouas Ecclcsiasticas idein pius paler et dominiis seinper liabiiit ct cxliibuit pcr clfcctum
;

iiiajstimabile

damiium,

et laniciilabile

illius

pia)

sollicitiidinis,

(luaiii

ail

feliccm et

delrimcnlum

lugeiit parilt r univcrsi

rcgem

iiiiim,

prosperum
(|iiiele

statiini

rcgni, quasi
coiisrivaiiilum

pupillam oculi
inipendit, pro

rcgcni paciticum, patrcin paupcruin, iniscroriim

et

pacifice

refugium, sulatiuin opprcssoruiii, lulius religioiiis et iiinocenliiE auctorem praecipuum, zclalurem

juslilice, el
fidei

ipsiiis

aiiiina

preliosa (licet, ut a inultis creditur,

alicna iiilrrccssione non egeal)

summo
iii

regi precliaiilalis

et Ecclcsia;

dcfLiisorem.

(iiiis

ciim cl liosliarum

munera
fleri

ac caitcra

nobis daret, locuin ejus teneiilibus in lerris, talis ac tam laudabilis progenitoris sequi vestigia et
imitari exempla, implere consilia, sacra cjus exe-

subsidia oiferre vclitis; illud idem

locis

omni-

bus vobis subjeclis

giler, et in locis
ct

facientes. Orelis eliam jufacialis orari pro iiobis

pracdictis

qui mandata et salubria documenta

vitae

de cujus

pro

toto exercitii

Cliristiano.

Aclum

in caslris

meritis et actibus virtuosis nobis esset

non

juxta Carthaginem
B. Virginis,
tius Gallos
caslris in

die Veneris post Nativitalem

is tristis

immerito gloriandum polius, qnam de morte dorationem admitleret vis doloris. Prosi fecto magna gloria est, talem Labuisse parenlem sed et dolor irreniediabilis, tanlum et lain dulce
leiidum
;
:

anno mcclxx. Perculit

nun-

omnes summo dolore. Ad ea, qua) in Africa ad Tunelum gesta siiit, reverta-

inur

(1).

susceplffi el pii p.jus ohilus historiam diligenter adei pcrscquitur annalisln. ut me ah ingcnti dbsolwt Uuuin snpeiest ut singulirum eveuttium ccrliiin tempus chronologico oidiiie adnoti^m, qua iu re opportuue utor Epistohs quihusdam a viiis principibus in cxertitu S. regis tlatis ad abbalem S. Diony-ii, et Simoaem dominuiu de Nigella, qnos regni ailininiS latores S. Ludovicus relitiuerai. Igilur dit; piiina Juhi rex cuui cxeirilu i; porlu aJ Aqnas-Morluas solvit, et die viii Julii Caiarim Sndu.i* iioitum teuuit llii priino subsistcre coati suut, eo i|iiod portum illnm teuentes Fisanos, Genueibes, qui erant in exercitu' S. icgis, nii;lutbaiii. Scd .onlinnaii diin a Gallis icquioies se prajbuerunt. Ex en portu discessiim die XV Jnlii ; atque bidui navigatione Tuiietum pcrvontuui. Maue alteriiis uiei copi.c in l.ttnre expositic ; ct du; xxi exerciuis Cirttiaginem peiTcxit. D.e .x.xiii Julii (arthagiiiis arx ccssit vict.irinus. Tum urbis Tuiit;tau;c uhsnlio coepia, iCE|iitque pariler exercitus morbu corripi, ciijus vi onmium pridius snhldlus fuil Jii,innes comes Niveruei.fis, quem Augusto nifinse obiis.-e iNangius tcstatur. I'ust Joanncm et aute S. regem adeoque Augusto racnse, Kadulplius Alhauensis A. S. L diem clansit ; qucm seculus est S. uudovicus, .lie Luiiie in crastino S. l!artliolom,-ci, id cst, dic xxv ad suprios leceptiis. E.deni die et liora Caiolus SiciliiE ic.v superve.iit, a quo conrinn.ilus excrcitus interinissa urhis ohsidio e, lie iuduciis tracl.itio ciTpta, ct iioii a;gre utrin.|ue couventa. Diem liujus conveiitionis assiguat l'.-trus de Coudelo iii Epistnla ad ahhatem S. Dionysii viilgala S|iicileg. tom. ui. pag. tiDT, iiidicitque feiiam v ante Kestuiu O.iini iin SS. quic dies in tngesimam Oclohris aiino illo iucidit. Induciaeodomque ilecreto, novus rcx Cliilippus uie xx Novembris e rum condiii.ncs hahes m Anualibus. Sccundum luec de regressu cogitatuui portu Carth.ii:inis ^olvit, et die xxii Trdpaiium appulit, quo die priccedenti xxi Novemhiis rex Camlus pervenerat. Ihi die iv D*ucmbrit .|iuu*. rdX' .\avauraiiecfliibuit..Jjti'i; Adi piij!i;ei4(i.iaiAUiiiiMii-(>crtiijmiL;..JiclKiu, ulrgis.i'Julilil^.jtiu;,Uaiiian)i/<iJi. -ViUwluui|),.,eijuenli .iu MufSO ut -Wi auno coafecta sunt. .IsiH .lol^i .12W * .etiSl .ot
(1) Expedilionis a S.
illius adiinianclae

Ludovico hoc anno

onere

|ilane

252
23.

SEDES VACAT ANNITS

2.

CHRISTI 1270.

Ttmetani a Carolo strage fundunttir. Pervulgata S. regis morte, acerbissimos fletus Christianus exercitus effudit audacia vero, et animi crevere barbaris, qiii ocius compressi adventu Caroli Siciliae regis fuere. Quain enim victo:

classis

magna

pars fluctibus hausta est; ac maxiina

adjectae Parisio Appendicis

ex parte Ihesaurus a Tunetano rege acceptus mari

periit,

quo tempore

auctor ait' (quamvis male in

annum sequentem
jactatas
:

rem

conferat),

Anglorum naves

qiiidem

riam

S. rex

non

retulerat, voleiite (iiviiio

Numine,

gravissiiiie, sed

ipsius patientiaui exornare, ut

phum
vis

in coelo ageret

fratri peperit.
est, a

pulchriorem trininAtque etiam

dum

incolumes servatas atque Eduaranimadversa divina vindicta novo perfiprofectionis voto se ad-

ciendae Hierosolymitana;
strinxisse,
aliis

precibus sui, ut credi par

Deo obtinuit, ut
reniitteret

quamdiu
;

superstes foret, etiamsi ab

morbi, qua>

in

castris serpebat,

desereretur

et

cum

paucis in

Aceonem

vela

ac lapso plurimo imbre frangeretur. Recreati Siculi legis adventu Cliristiani, ac

tetendisse, et

feliciter

ad servandam urbem, ut
conflrmat Westet
a

procerum
cinctum

tum

Philippo S. Ludovici

plurium alioruin fiiio Fran-

diximus, applicuisse.
monasteriensis
'

Quam rem
:

corum rege
est;

salutato,

Tunetiim arctiori obsidione hostisque, cum aliquando iniiuinera

mullitudine erupissel, repressus a Francis. Tum Carolus, ul militari arte valebat, conserto proelio
simulata fuga eos elicuit
fronte
:

maxima

strage fudit.

quos poslea, coiiversa Quo tempore magiia

fossas ingentes exca-

barbarorum multitudo, quae

eas,

natu majores, periculum evadentes, ad portuin difflcillime pervenerunt alii in navibus perieruiit cuiu pecunia barbarorum, navibus Eduardi inter alias positis miraculose salvatis. Ad has enim Angelus Domini percutiendas non pervenit nierito, quia pecuniam barbarorum non cupivit, sed terram aspersam sanguine Jesu Christi, quantum in se fuit, restihis verbis
:

Rex

varat, ut in eas Christianos incautos allicerel, in

tuere voluit Christianis. Periisse naufragio ad

oinnem aliam cogitalionem nietu adimente,

proruit. In
tuit
:

quam
in

id

Incidit

propheticum' intorqueri pofoveam quam fecit. Poterat

:

Tunetum expugnari
aliisque regibus,

sed agente

maxime

Carolo,

percussum cum barbaro fcedns his legibus, quas Jordanus subjectisverbis atlert': quod omnes Christiani in a Promisit rex Tunicii regno suo capti diniitterentur; et quod moiiaste,

quatuor hominuin millia, oclodecim majoris alvei naves ad proelium instructas, cum muitis aliis minoris alvei, atque opibus innumeris tradunt. Quibus congruunt, qua; a monacho* Patavino o Postquam niandata historiae inquit, fuerunt
: ,

pacis foedera

celebrata, exercitus in Siciliam

re-

nieavit. Sed, vento

iu

vehementi contrario exislente, portu Trapani naves piurimae sunt confractie,

riis

ad

honorem

Christi in

omnibus

civitatibus

inquibusmagnamilitum multitudoestsubmersaii:
hisque verbis flnem operi imposuit. Nec inalorum is Unis extitit; ea enim funera novis Theobaidi
regis Navarrae, qui adversa

regni illius constitutis, fides Christi per Minores et Pradicatores libere pra;dicari valeat, et etiam per

quoscuinque
nullo

alios;

et

quod
paralis

baptizari

volentes

valetudine tentatus

modo

pruhiberentur. Factusque
:

est tributaaliis

rius regi Carolo

necessariis,

nam

machinis, et

Tuneto discesserat, funeribus, cum ad Drepani portum appulisset, cumulata fuerunt. Cujus uxor
Ysabella S. Ludovici
filia,

per terram et per

aquam Tunicium

nioribus regiis virtuti-

oppugnare disponebat. Hanc etiain conditionem adjicit monaclius Patavinus' ut cum bellum Sara-

busque ornatissima, perpetuai continentiae se adet Navarrae regnum, ac Briae et Campaniae dixit
:

cenicum

teneret in Terra-Sancta, tribus millibus

militum stipendia daret.

Tuiietanus rex Carolo
esse
:

Cum

vero jussus esset

regi

comitatus Theobaldi frater Henricus capessivit*. Quanlo vero rei Christianae dainno Syriaca expeditio a rcgibus

Siciliae

beneficiarius

intermissa, et repetitus Occidens

:

ac tributum, quod alii Friderici jimperatotis tempore pendere solebant, persolvere ; inde conflala ipsi invidia est,

fuerit, dicetur inferius

nunc Eduardum
-

in

Syriam

euntem sequamur.
AnglicB rex Eduardus. Extremis rebus Eduardi
23. Infelici

quasi avarilia ductus vincere

Terrce

Sanctce statui medetur

cincta obsidione va-

respuisset

cum
aliis

si

captum

vi

Tunetum
Angliae

esset,

praeda

cum

principibus dividi debuisset. Id

regis

adventum

saluti

fuisse,

cum

vero
filius,

maxime damnavit Eduardus

qui post acceptas datasque pacis leges cuin classe suorum appulerat, ut Westmonasteriensis*
narrat.
24. Terribile naiifragium
redeuntis.
classls

lida Ptolemais in eas angustias esset adducta a Bendocdare, ut intra paucosdies deditionem factu-

ram
rius

foret, tradit

Westmonasteriensis ^ Liberatam

illius virtute ab

extremo

exitio testatur

Gregocon-

Sperari potuerat ex soldani manibus

liberandam,
si

ex Africa

in litteris ad
illi

prasules Anglicanos, quos ad

liiuindoque fralri

subsidiarium

aurum
:

Teriam-Sanclam
ingens
ille

cum Ednardo
iii

crucesignaloruin exercitus
:

Syriam

vela converlisiiet

quem quidem
peteret,

cx'leste

numen

ferendum inito Pontificatu soUicilabat Scitis, inquit, quod gravibus ab olim, sed [)i\Tcijiue iis diebus subjecta periculis, immensis pressuris
oppressa, exinanila incoHs enurvala viribus, evaCoiitiD. Pdcis.
- Weslm. F.or. Ili.-t. sub aii. sub an. 1271. Chr. I. in.lord. Ms. Val. Bibl. sie. num. 1960. Weslui. Flor. Hisl. Jord. Ms. Vat. Bibl. sigu. oum. ItibO.

ob non perfectum volum

i^ercussif^se

visuiu est.

Cum

enim Siciliam

exorta

tempestate
'

' Psal. VII.

iii.

' Joril.

Pat. in Chr.

1.

Ms. Val. sign. uuoi. HniO.

Hisl.

Moujch.

12G9

3 .Mon. Pa!.

'

Wcsl. Flor.

an. 12o9.

SEDES VACAT ANNUS 2.

cuata opibus, ope destituta
,

CHRISTI 1270.

253
et viribus frangi

sed necessariae destiin

Eduardi et obsessorum audacia

tuta defensioiiis auxilio Terra-Sancta fatali prorsus

videret, belli molemalioconvertisse,

acduasarces
:

exposila discrimini videbatur. Sed

iile,

cujiis

a Bendocdare sultano ereptas esse Hospitalariis

conspectu nori est differentia in niultis liberare vel paucis, ad libcrationeni terrae illius; ne in

manus inimicorum incideret, prout niiserabilis status ejus, quem prajsentialiter vidiraus, verisiniiliter

minabatur;

sil)i

ministrura pro sua volunvidelicct

Eduardus, ut cum hoste signa conferre posset. Ex quibus apparuil quam fuisset optandum, ut Galliarum el Sicilia; reges coeptam expedilionem essent prosecuti , a qua intermissa et Gallicas rcs perturbatissimus,

cum non

iis

polleret viribus

late

delegit, diiectum

filium

nobilem
filii

virum Eduardum,

cliarissimi in Christo

nostri

et Carolum adversis casibus sumus.

coiiflictatuni

visuri

illustris regis Angliai

primogenitum, qui

ejus, ut

27. Dejectus porro conceptaderegibusingenti

creditur, spiritu inspiratus post dissolutum sicut

spe Aytonus Armeniae rex,

cum

nec Abaga, qui

ex i^llgyptlaco

permifit Dominus, congregatum pro dictae lerrae

subsidio exercilum Cliristiauuni
genti ea expeditione,

Tarlaris in Perside imperabat, auxilia ferre posset;

(loquitur de in-

cum Bendocdare
quo
alter

pro Livone

(I) filio

quam

S.

Ludovicus

cum

Theobaldo Navarrae et Carolo Sicilia; regibus inierat quae post Tunelanura regem faclum slipendiarium exlincto S. rege, dissipata esl), iniperter:

; de Aytouus ha;c historiae tradidit a Rex vero Armeniae, qui semper soUicite conabatur ad
' :

carcere rediniendo iniquis legibus composuit

destructionem infidelium toto posse, intelleclisinfelicissimis

bililer

rito,

imo

constanli el forti aninio serviendi persoterrae

rumoribus regni
:

sui, fuit

maris discriminibus sua magnaniniilate contemptis, sed virtute Domini superalis; nec vitalis grandibus expensarum oneribus, sed exinaniens se ac sua, ad terram eamdem tanquam devotionis fllius transfretavit ibique non parcens suinptibus, nec labores evitans, una cum dilecto tilio nobili viro Eadnaliter
illi

onus devote

susci()iens,

perturbatus

et die

animo miranoctuque cogitabat,

;

qualiter Sarracenis posset inferregravainen

unde

multoties iuducebat Abagan

et

Tartaros ad deslru-

clionem seclae perfidi Mahumeli, etChristianorum subsidium et juvainen. Sed Abaga propter guerram, quam habebat quotidie cum vicinis, se saepius excusabat. Rex Armeniae vero perpendens quod non poterat ad praesens habere subsldium Tarlarorum niisit suos nuiitios ad soldanum
,

periculorum,sumptuum particeps et laborum extitit et existlt; ejusdem terrae, ante ipsorum adventuni quasi omnino in
suo, qui

mundogermano

i^igypti, et

treguas

cum

ipso inivit et finnavit

desperatione positae, contra persequentiuni insidias

et

conalus sic necessariae adniodum defensioni

huc faciens, ut de Sarracenorum carceribus posset redimere natum suum. Unde soldanus promisit
regi, quod si sibi redderet quemdam suum socium nomine Sangolascar, qui ca()tivus penesTar-

quod Omnipotentis brachium in eorumnobilium manibus ipsius terrai salutem dirigens, ipsam per eorum pr.ccipue ac ipsis assistentium ministerium sua virtute protexit. Quod profecto ad totius Cbristianilatis commodum cessisse dignoscitur, et gloriam non modicam geutis vestrae, etc. Hactenus Gregorii litterae'. 26. Animadvertisse Eduardum in nonnullos mercatores Venetos, qui arma et commeatus Sarracenis ferebant, addit Weslmouasteriensis * delusumque spe sua sultanum onines impetus ad expugnandam Ptolemaidem effudisse quos cuni
vacavit,

dem

toros tenebatur

et sibi restitueret castra civitalis

;

Halappi, qua2 occupaverattemporeHaoloni

restitueret prislina?. libertali.

filium

Soldanus itaque restituit filium regis, et recepit socium suum etrex restituit soldano castrum de Tenipesack, et alia diio castra fecit dirui ad requisitionein soldani et hoc modo fllius Armeniae regis fuit de carceribus
: :

liberatus.

28.

Post haec rex Aytonus bonae memoriae,

qui quadraginta quinque annis

et

regnum

tenuerat,
et

multa bona feceral Christianis, regnum

'

do-

Eil. io Cod. Vall.

sigri. lit.

C.

nnm. 49. |g. 88.

Westm.
Aylon. Hisl. Oiien.
c.

Flor. Hisl. sub au.

1209.

33.

Armeniae niius, qui caplivitat m apuil Tartaros aluiiiot annos loleraverat, tandem libertati palrique rcstitutus fuil. Rem hoc anno narrat Annalisla, opinionis suae asserlorem babere se ratus Ayiouuin, qui pcr hac tempora res Orientales scribebal liberatwnem Livonis, abdicationem Aytonis et secessum ejus in monastCTium, tum et obitum anoo mcclxx Scriptor enim iste iliicat. Sed haec de tempore obitus la n recte inteliigenda, quam male de ereplione Livonis captivitate ; cura per ha;c tempora scribens GA icus Tyrii coutimator ajserai lilioregis Armenia; Livoni, lacla caplivorum permulatione.anno mcclxv libertatem partamfuii.se. Forieetiamannus mccl.\x apud Aylonum nequidem de obilu Hailonis Armcnue regis int-llige.idus esl, sed polius de anno, quo rejsno valedicens .Monasticum cucul. lum innuit ; cum idem Gailu Tyrii continudlor obitum regis ArmeniiE cum aiino mcclxxii componat. Obiisse hoc anno Guiilelniuui pilraichim Jerosolymitanum die xxi Aprilij stalui in Nota ad aiiiium MCCLXI. 8. Qui in re Sppndani anctoiila-, qui obitu n patnarcha! hujus wtu serius anno tertio Urbmi iv, id est anno mcclxiv, consi:;niri po-se asseruii, rHliquos omnes scriptores in errorein perlnxit. Sphalma istud chron^ilogiciini em^Midavi in No a a A. mci;l\i. 8. in quo e.\ Bernaido Tlie'saurario alii.-que evici Guillelmuni ad hunc u-que aniinm MiXLXx vitam prorngasse. i'ost iium tcclesia llicr.iso!yiiiit.ina alquandiu pasiore vacavil. cum ei Melitcnsis Codicis cliarla CLII Himli Junio mense aiini mcclxi, consiet |iat iarclulum Hierosolymitanum tunc pcr vicaiium adminbtrari, adhuc sciliceiSede vacante. Inler testes enim lauJ.ilur Magisler Hui/mwiUni vicarius pnliinrchutus 'noii patiianha;) lUerosnlymitimi. Congruit his Thesaurarius teslatus Thomjui fratre 0. P. patriarcham Hierosolyinitanuiii aiiiio mcclx.vxii die
(1) Livo resis

geslaoi

viii. Oclobiis

Acram seu FtolemaiJem perveuisse auctum munere

legati A. S. in uuiversain

Syriam, cl episcopi Ptolemaiden-is dignitate

eumulatum,

jUsi.

'

' ;

254

SEDES VACAT ANNUS 2.

contnlit ct concessit
tllio

CHRISTI 1270.

minium siium

sno Dn.
;

nnbis afferendsB probant,

adiiiiunf.

omnemque scmpnlum
pares

Tivono (Livono) de yEf,^y|ili carccribiis liberato et ipse renuntians ponipis liiijiis saeculi esl rt ligioneui ingiessus et vocatus fuit Macarius niutalo propiio noinine secnndum consuetudinem Arnie:

30.

Steplianum porro gerendo regno

attulisse,
Aiiosfoli,

virlules
S.

refert

Stero,

et

circa festuni

Thoma;

misso exercitu in Austriam,

nornm, qui quando iiigrediuntnr rc[\^ionem, mulari iaciiint sibi nomen. Et post modicum lemporis siiatinm

eam

|)rovinciam, qua Danubio perfusa

vasla^se, ac multa

meridiem
millia in

speclat,

homitmm

rex Aytonus rciinievit in jiace aiino

.

seivilulcm

abduxisse. His similia atque alia, ad

Domini mcclxx

Consenlil Jordanns

'

Aytono in
:

illusfrandam iirincipis gloriam, affert Bonflnius'

consignaiido Ayloni regis obilus tem|iore

nec ta-

additque
qiie

si diii

vivere licuisset,
et

omnium

judicio
;

men desunlqui ad se|iluagesiinum secundum liujus ssecnli annnm \itam i)ropagasse asserant -.
Sed ad Livonem filium redeamus, dequoAylonus o Ille aulem rex Armeniae supra noliistoricus '
:

0|itimuin priiicipem
inter
alia

clarissimum fiitiirum
ejus gesta
sibi

al-

pr;cclara

Bulgariam
esse

debellasse,
coegisse.

regemque

stipendiarium

jninatus tuit sapiens atque |jrudens, et

suum
valde

re-

gnum

provide gubernavit. Dilectus

luit

a sua gente,

quam
:

a Tartaris

et

ex tolo

tam animo

signiuiu virorum morte

S.

Cceterum funestus plane hic fuit annusiapncter enim tres reges, Ludovicum Galliarum, Theobaidum Navam,
31.
:

sludiiil dtslruere

Sarracenos . Hactenus de rebus

Belain Ung.Jiia! extmcfos, plures

alii

conspicui viri

Orienlalibus

nunc ad Occidentalesmullisinsigniftlius

e vivis discessere. Inter quos Annales Steronis

bus fiinenbus lugubres redeamus. 29. BelcB Ungarice regi succedit

iius.

Stephafra-

Wladislaum archiepiscopuin Salibbnrgeusem collocant quibus suum calculum ailjicil Longiiius',

:

Piaiixil

boc anno Ungariai Belae regis

additque gravi suspicione nonnullos nobiles

tislavienscs laborasse,
sisse,

Wra-

tris S. Elisabi*th

obitum

(I),

qui

vd

senio confeBiiidensi in-

ctus, vcl praeterilis malis altrilus in

dum

toxicum ijisius cibis asperpost Hennci fratiis morfein Wralisla-

sula vita cessit

\ ac Steplianum
qiii

flliiim sceplri liae-

redem

reliquit. Consentit Sleioni

de niortis temPudici
Cracovite
in

viensem jirincipatum in ne|iotcm rciicfum patrera se el palruuin gcrens admiuisliabat. Becensel auclor

pore Loiigiinis ^

Bole^lai
:ic

egrcgium
;

virtutis exeiiipliim,

qnod explicuit

ducis socernm fuisse adjicit,

Suagonii

iMino-

Wladislaus

objecla
ijiis

enim

rilarum lemplo, quod magmticentissimeexcilaral,

modo pudoiem
inqiiit,

formosa puclla, uoq temerare noluit, sed i|)sius

illi
:

condiUim

ipiod cuin inde ab arcliie|iiscopo in

etiam, et parentuin cgestati succurrit

Daiiti ,

Ecclc^iam piinc

pem

Iraductiim

vi fuisset, lile

ad

huic Wladlslao
palie

iii

adolescentiam ad Pata-

summuin
restitiii

Ponliflcem
est.

delata, piisliiio

se()ukhro

viuiii, ulias

jussum

Addit auclor Slcplianuin noatque a Boleslao

ac vctns
li;viro

formx
Cujus

Padua, littens oiieram, virgo decorae Pata\ino, ci\e (luondam divite,

vum
episc.

rcgein ad lnslranila B. Slanislai Cr..covien^is

Iiinina
accej-sisse,

tiinc veru iiiope, (|iiiESlus turpis gratia .idducfa est.

ifle

condiliunem miseiafns, laciiiusque perdofein conlulit. Pro

ingcnli

pompa exceptiim,

Ungaros inler

osus, et egi-nti patri subvcnil, et virgini piidore

servato, eliam

et Poloiios

fuedns renovalum. Piaeter

*

Longinum

quo quidem

monacbus, et Siffridus ' de anno niortis Belae congruunt, a quibusUngaricarum rerum scriptorem Bonflnium miramur disseutire, qui ejus morlis tempus in annum mcclxxv conjicil, (luem novatores ', ut temere non discussis rebus onuiia, qua? sese offeruut apud quosvis auctores, agglomerant, seculi sunt. At cum dicalur posl Andream patrem annis triginta quinque regnasse, atque Andrea^ obitus in annum Clirisii mccxxxv incurrerit boc anno e vivis discessisse affirmandum est quod litteraj
:

vero ac Steronem, Erpiiesfordensis

operc a singulis Paduaui studii scholaribus celebratus est iusigni fama .

32.

Margaretce

ftlioi

regis Belce pia mors.

castibsimi vin lugubri uecc ad virginis

castis-

simae ac sauctissimae obitum oralionem traduci-

mus. Ea

erat Margarila Belae

Ungarorum
quae

regis ac

MarifE Constantinopolitauffi

filia,

cnm

a pa-

rentibus Deo, ul Tartarorum furorem ab Ungaris

averteret, devota fuisset, taulis virlutibusemicuit,

ut victimam oblalam gratissimam Nauiini extitisse

manifesle constaret. Suscepti vero servandae

Gregorii aiino sequenli exarala; alque Ladislai a

caslitalis consilii

adeo tenax

fuit,

ut oblatas

tum

Poloniae ducis,
'

lum

Bobeii.ia! et Caroli Siciliae re-

Jonl. Ms. Vat. fign

3 Ayloii.
1.

niim. 1960.

Hijl. Orien. c. 34.

tom.

pag. 300.

"

'

Sanut.

I.

iii. p.

12. c. 12.
ii^.

gum

nuptias exaggerato

animo

repudiarit, atque

Slero apud Canif. an

l.

= L.jog. Hisl. P.il.

mon.
1345.

in Addi!.

ad Laixibert.
11,
1.

vii.

hoc au.
1.

S.ffr.

rer. Uuiaric. dec.

vill. el alii.

iu epit.
'

ii.

iect.

in monasterii secreto recessu

religiosis

laboribus

Erphes.
Bontin. derad. 2.
'

8 Bjnliu.

Cenl. xili. c. 16.

col.

'

1. I.

viii.

Stero apndCanis. tom.

ii.

p.

3uO.

Lou'. Hist. l'ol.

VII.

(1) Hoc plane auno Belam Hungaiia. rcgeni vila cessisse, tum ex iis, qna; liic nolal annalista certum est, cuni pariter cx eo conslal. succpssorem ejus Steptidnum ex.!Uoi; jnno legni sui eppcham e.\oii4iri. Patel id cs litteris ^jusdem Stepliani. dalis sgquenti .TnnOL,^et ou

stoWjji^%M!firtllJn9jaui^m<;^eciJLi,.iWj^oiiatimvA.iilscripttis4llisi.^ilup'S4i&is^ secundus .i|WMI notatur. adeoque et coustnt Uelsm patrem anno mcclsx, aute diem illam Julii, obiisse.

MAH8lUi^mD:i

SEDES VACAT ANNUS

se macerare, qiiam in roriun rcpnin ;inla
geniniis, (l(liciisi|ne

2.

CIIRISTI

1270.

255

fnLM-re

novaj (li.im ernppre ba>repps, quas in Gqlliis^nonnnlli ex

sl.is,

dilflnLMc malntTil. Cinn(|ne

pbilo^opbnrnm eibnicorum lacnnis

b.iii-

nuiicii|ialnin viif^initatis vdlniii nhjiciunli rcsiion-

acncnli ingciiii sprcie, in conccrlationilius

coeprriint. Negabant incpti animoriim distinclioiiem, crcalionein inniKli,

siim esset, snniimiin Pdntiflcem eo voto

i|ipain

li-

academicis spargere
viri

beialnrnm
nt

snlijccit

silii

alia renioilia aii

nin

ilis-

cnlienilam sniiurcssc, nimiruin narcsaliscis-nram,

liomiiiinn

priini

homii

is

elforinalioiiein
\oliinlaiis

iinmort
;

ilit.ilem

ainores sno sanf;ninc

',

|ir.Tl'ocarel.

amma;, libcrnm

aibilriiiin

pcndere

Qno eliam

rcspoiiso usa esl

cnm rnmor
libiiio

incrcviri;iiii
iii-

bresi;eiet Tartaros,

(|Uornm

nnlii

vero oinnla a civlcstiiim corpornm intliixilins asscrcliaiil. Nnllas in. allera \ila pcenis iinprobis
proposilas jictabant, conv(;llcbant (livinam scicn-

parcere consueveral, iinininere: Ccrlasiim,

qmt,

(leforinato iiico

vnlln, ae irinluis

lalirisi|iie

liam, eripicbanl Dco providcnliam

oinnipotcniii-

prjEcisis,

me non

ainoiem, scd liorrnrcm

.

vnleiiti-

tiam

labcfai talianl

ac

rem

coi rnptibilcin

bus incussuram, anim<cque

tale corfioris

luilclirilnilinein loedi-

corruptibililale donare, vel iucorrnplibilem cor-

redem|ilurain

Demonslravit ctiam

ruinpcre aUpie
banl.
daiiinavit

iii

Deus
in

iiitegnlatis sponsa'. sua; pniilatcin,

cum

ex-

Pcrvc rsam

niliilnm reiligcre pos-^e ncgaadco ac pcsliferam doclrinam

e[)isco|)us
:

linclie laiilum

splendorem
ra|)cret,

alTudit,

ut spcctanles

Stepbanus

1'arisieiisis,
([iii

ejus-

adniirationem

alqiie e corpore

odor

qiic diligeiitia

exlincti fnerniil

a novatoribns

suavissimns, onmiluis aroniatiluis fiayrantior, exlialaret

:

rcfcrniilnr'. Sed ah iin[)ioium errorilms ad san-

qui etiam post tres menses perceptus,

cum

sepnlclirale

amoverctnr. Non
ratoris

saMim ad reiionendnm marmor ita felix altera Maigaiila 'impelilia

Friderici

ac

lanlgravia

Tlmringia;,

quae mullis a viro

adultera;

sno Alberto lanlgravio, qui

lacessita,

amoribns pcrditns erat,injuriis

:

ctorum liinmpbus oralionem traducamus. Translala sunt 3-4. 5. bennonis Iramlatio. boc annoMiigcnti pom|)a a Wiligo Misiiensi e[iiscopo sancti Eennonis ossa ac [ilura Dcns miracula hnjiis opera ex|)licnit vinum enim, quo sancti ossa a Witigo lota fucraiil oinnia morborum g(3-

atque in arce allissima indusa, ac fugam meditala,

nera sanavil. Casula vero et pediim Pontificiiim,

qiiaj

per sportam se dimilti jusserat

excepla
honorilicenlissime
obiit.
ibi

et

Franco-

furli

poslmodum

tot

una cum sacro corpore sepulta fueraiit, post aunos in signuin bene geslic quondam (lignicorruiitionis
ex|)crlia re[)erla sunl. Tulerat
[ira^sul

hoc anno diem extrcmuin

tatis

Germania ; licereses in Galliis. Nec lugnbris solum princi|iibus bic annns fiiit
33.

Fames

in

emm

sanclissimus

carceres, exilia, labo-

resque innumeros,
Cbrijli

dum Gregorium VH
iii

veruin
Eccle-

verum
lulit
:

et populis quoqiie

graves calamitatcs in-

vicarium

contra Hcnrici IV scbismalici

cum

Kstivo tem|)ore tanla siccilas incan-

tyrannidem dtfendebal, atque

sia>

bonorum

(Juerit, ut

exarnerint scgetes, atque ingravcscente

suiE invasores censuras distringebat; et

morte

annona idebs inops fame gravissima laborarit: quam Siffridus ' in Germauia tres amios lciinisse, mullosque penuria periisse, tradit eaque fuit,
:

alliciendus

ad cEtermim jndicem provocarat, ut

accusaielur
et

juie ad
frustra
,

injuria

[uonuntiaret.

cum eodem anno

i|isiiis

Henricus

et

Nec marchio

quam
tiasse

Chri^tianain

\iiginem, divinilns [incnunscriplor*. Et quasi tot

Misncnsis

persecutores ad divinum tribunal

affirmat ejus Vitai

rapli fnerinl.

calamitates uni

obriiendo anno non sufficerent,

'

Bibl. patr. to.n. iv. col. 1231.

Coiit. XIII. c. D. cul. ;i"J.

' *

Siir.

tom. VII. die xv

iii.

Jiin.

"

SilTr.

ciiil

I.

li.

'

Ibid.

- ' Sur. loin. VII. die

xvi Jun.

Apud

Sur. lom.

die xiii Jun.

256

8EDES VACAT ANNUS

3.

CHRISTI 1271,

SEDES VACAT ANNUS

3.

CHKISTI

1271.

Sede vacante, reliquiarum S. Lndovici Pendebat anxia auno liujus saeculi septuagesimo primo, Indictione xiv, novi videndi
1.

cultus.

tiosae ejiis reliquiai

portabantur, cum dominusrex transitum faceret tam per Siciliam et Calabriam, quam per sacram Urbem Romauam, et apud Vi-

Pontificis spe Ecclesia, otque intercisas suspiriis

Exsurge, quare obdorvoces fundere videbatur mis Domine? exsurge et ne repellas in finem ;
'
:

terbium, ubi tunc doniini cardinales

moram
;

ad

eligendum

summum

Pontificemfaciebant, necnoa

cum

caeleste

numen
,

totius

orbis Christiani la-

per Bononiam et civitates alias Lombardiae testes sunt qui tunc aderant cum domino rege praesentes.

Ecclesiae sua; summuni in crymis perniotum terris paslorem dedit. Sed antequam de eo agamus, nonnulla praemillenda, qua; tempore praecurrere; ac primum de S. Ludovici exequiis di-

ctionem.

Philippus et Carolus urgent Pontificis eleContulerant se reges Philippus et Carolus Vilerbium, ut cardinales, qui maximo Chri3.

cendum, qua;

lioc

anno

ceiebralae fucre. Jiisi^erat

slian.T rel

damno

divisi inter se studiis erant,

ad

ipse moriturus corpus

suum
aedem

a Gaufrido
diferri
:

'

viro

dandum

Ecclesiai Dei

pastorem sollicitarenl

dum-

religioso ad S. Dionysii
stianis regibuo

sed Cliri-

visum
pars

eral illius reli(iuias in no-

strorum

castris firuiissimum

mutiimenlum fulufratri

que ibi versabantur, commissum estatrox facinus a Guidone e Monteforli, Caroli regis in Etruria praefeclo cujus immanilalem Gregoiius X in
'
;

ras:quarum
filio in

regi

Carolo

tradita,

ut

edictis
B

adveisiis

Guidonem

latis

ita

describit'

Siciliam eo thesauro ditaret, allera u Philippo rege

Gallias elala. De ea quiclem, quae in Sicilia
:

Divulgatus fere in

exivit, et in

terram jam sonus remotos orbis angulos vulgaris fama

omnem

condila, haec tradit Gaufridus

2.

deduxit,
et

Carnes corporis ejus excoctas

devotus rex
Siciiiae

ab ossi-

in

qualiter in Henricum, (Richardi electi regem Romanorum majorem natu filium),

bus separatas, necnon cor

et impctiavit

et intestina ipsius petiit,

crucesignatum, de Tunicii partibus, in quibus

Jesu Christi servitio
cilu,

a nepote suorege

cum

Christiano vacarat exer-

Philippo. Qui suscipiens sanctas reliquias, honorifice fecit eas in

ad Sedem Apostolicam in comiliva charisiii

Siciliam deportari et prope Pa-

simum

Christo filiorum

nostrorum Franciae

ternum

in

nobili

quadam
cleri

et cathedrali

abbalia

ac Siciliae

regum

illustrium ad civifatcm Viter-

praecepit recondi

cum

valde solemni atque devota

ac

processione

totius

populi

terra

illius.

Quando de Tunicio redeuntes,

euntes
,

et Pateruura transdictam abbatiam vere uobilem ac pul-

biensem, ubi tunc Romana residebat curia, venientem ; et tandem in quadam parochiali Ecclepro missarum solemniis sia civitatis ejusque
,

sacro Quadragesimali tempore constitutum, eis-

cherrimam visitavimus, audivimusapluribusOde dignis, quod postquam sacrae reliquiae ibi fuere
reconditae, multa miracula

dem (nempe
liae)

Philippo

Francorum

et

Carolo Sici;

ibidem

cooperante
ho-

Domino

acciderunt. Denique

cum quanto

nore, devolione ac reverenlia suscepta sunt ossa

ejus, quae devolissimus
Pliilipjius in reditu

ipsius filius illustris rex

suo de Tunicio secum ubique deferri devolissime faciebat cum quanto desiderio ac devolione tam clerus quam nobiles et populorum innumera mullitudo cum solemnibus ac
;

devotis

processionibus undique concurrerent ad

sive

quonGuido de Monteforti germani, ac ejusdem Henrici amitini fratres ad qnos restiluendos ad cliarissimi in Chrislo filii nostri Eduardi qua ipsos fertur regis Angliae illustris graliam eorum gravis culpa privasse, idein Henricus de voluntale nieiuorati Sicilia; ac cum mandato ejusdem Angliae regum venerat; associalis sibi aliis BL'lial filiis, cum armis diabolico incitati spiritu irruentes, ipsum nianibus inhumatis, imo
regibus in civitate ipsa praesentibus
et

dam Simon

videndum,
'

tangendum loculum,

in

quo pre'

Psal.

xuil.

Ptol.

Gautr. e Belloloco in Vit. S.

Lud. c. 47.

el alii.

Luc.
-

1.

XXII. c. 43. Ricord.c. 196, Jo.

\. ii.

Vill.

i.

vii. c. 40.

Greg.

Ep. lxiv.

SEDES VACAT ANNUS

prorstis
lloc imindus hoc communis asscrtio pnlilicat: hiijiis

3.

CHRISTl 1271.

257

immanibiis, Inicidariint.
:

prole, et cnmitatiis rjiis ipsa vivcnle toliis est laccratiis .

chunat
sic

Versuni

esl ciiiniiii regibiis l'liilip|io ef

inimanitatis onlincMn, vcl inonlinnlionLMn potiiis,

miilliloqiia vnlyi lingiia (icsciihit.

Carolo,
[isissc
:

de (liiidone Moiifortio pccnas noii

(|uani|iiani
'

siiin-

Mcinoratiis

siiiniilciii

Giiido in ipso iii;iressu

|ir<Bilicla3

paro-

piicfcctiira

ob criininis iinid aiii Etriiriic exancloralum a Carolo conslcl. Sed

poenilcnle
ileriim
iii

cliialis Kcclcsia),

voce

terribili

coniminaiis, (lcnli:

de Guidone

iiifcrins

nunc

bus

siiis

iiifriiiiiuit

conlra euin exclamans

,

l'ro-

S. Ludovicifiiiuis ctrerenleiii

Gailias Pliiliiipiim
a Gallis

ditor Hcnrice de Aieinannia

non evadcs

el

snb-

scquainnr.

[)c

soleninilius

illi
'

honoribus

scqiienter in ipsuin, ad

liujiisinodi

siiliiliim cla-

tribulis lu-cc rcfcrl Gaufridiis

4.

(i)

morein

et

freniitiini,

oiniiino
iioii

impncniedilatuni
ct

Reliqnice S, Ludovici in Gallia miraculis

et iiiscium,

paventem
ac
illi

imiiierito,

[iropin-

fulgenl.

Qiiod

si

pcraliciiastcrrasossium sacrotol ct

quaniem
ipse

altari,

ha;rentem manibiis, lam

riim reliquia; transeunlcs ciini

tantishonori-

Guido qiiam niemoratus Simon, coetcrique

aggreesi
talilnis

bus, acpiis processioiiibussunt a fidclilius populis

liroscciiUT; (piiscnarrarc siifficiat, (|iiando rex illuslris

ipsoruin satelliles evaginatis ^^ladiis el clavis elevatis

,

circiimdantes
:

eumdem,
viiliiere

cum cum

|>ii

patrisossibiissanclis Fraiiciiercgnum

saturuverunt se poenis
sibi
qiiasi

illius

ac ponentes ipsiiin

intravit, ct pcrcivjtalcs ctcas-lra

rcgni

siii

traiis-

in

siginim, cecidernnt
ipsiiis
,

eum

ivit?

(luain dcvotis ac lacrymosis proccssioni-

siipiT

vulnus; lalusque
et

renuir,

viiitum
digi(|iii-

biis clcrus

ac religiosi sibi revereiilcrocciirrercnt,

erat pie susciperenl, at(|ue devoat(|iie

convulnerantes

iuinbos, preecisis sibi nihiloini-

ac prout

dignum

nus

qiiasi

totalittr i|iiatuor sinistrse

manus
:

tissime pro<e(iiiereiitiir ciim iiiniinK^ra

de-

tis, qiia,

ut |ir;t!niitlitur, adii^ereliat altari

clericis
in

et

vola fie(pientia poiiiiloriiin

? [ostrenio
:

'

apiid san

busdam
Henrico

praedictis

solemnibus eidem
videlicet lellialiter,

assisleiiUbiis,

allero

clum [)ioiiysinin iii Fraiicia.Et infra esl anno Doniini mcclxxi, die Veneris
coslen
I).

Scpultus
Pente-

aiitc

reliquo vero satis graviler vulneratis. Nec niorluo

pepercerunl
parocliialis
niiiiis

sed et post

mortem

illatam

vnlnera
per

5. ['atrata

Numine

plura miraculaad preces

infercntes eidem, ipsiim traxerunt ad Obtia dicttc

Ecclesi;c jain

S. Ludovici, eju.S(|iie
criB

opein imploralam,
ac dein

dum

sa-

exlinctuni

hoc

exequi;e

C(

leliralianlur,

conseciitis

proculduliio divinum irreverentes in cultum, graviter in eaindem Sedem ct Ecclesiain Romanain injurii, saciilegi, dicUc imniunitatis Ecclesiasticje infractorcs, lemerarii

diebiis,

te-tatur Guillelmus Carnotensis *, ex quo noiimilla aff renda vifasiint: [|.sa,iui|uil, (lie,

conleiiiptnres cel^i-

qua pretiostim corpns apiid S. Dioiiysinm cst sepiiltiiiii, ibidein (itiajdam matrona de Sagiensi
dioecesi
visiiin

tudinis regia;, ac foedi luimaiii loedcris siibversores

in consobrinuiii frutiicidii rei, in liuiniiiein lioiiii-

octiloruni,

qiicin

dtiduin
:

(|uasi

tolaliter ainiserat,

reciipcrasse ferliir

ct lioc vi-

cidx

ac

sicaiii

nuniuiii

inluiiiiani.
lilialis

(jlii

tuiic

dissc se diciiiit alii|ui gisler

sieiisis,

fide digni, et prcecipue

ma-

igilur ad

malrem

Ecclcsiani

atTcctiis? ubi

Guillelmus
(|iii

de Matiscone canonicus PariEt nuilla alia lam

reverenlia diviuo cullni dcbita?ubi li(iiiorificentia

sc nsscrit vidisse.

rcgibus exhibenda?

iilii

laiita sangii nis iinio?

iilii

ipsa die, (piain alias

contigcrunt ibidein miracula

observanlia teinporis

? Uiiis haec

omiiia ccnlemiiere

docuit?quis talia praetLrire moiistravit?0 lurur, rabicslimo [iruculdubio rabiosi furoris excessus, qiii adeo in ratioiiubili crcatura judicium rationis absorbet, etc.

circa varii> inririnilatibus laborantes, qua; in publicaMi notitiam non venerunt.

G. Contigil

eliam

noii

multo

post, (|uod (|uiultiiiiis

daiii

adolcscens circiler xxv annoriim de

finilius Biirgiiiidiu;,
qiii

surdiis et inutiis a nativitale,

insecula esl

Sed divina vituiicta sacrilegum lento gradu ab eo enim teinpore, qui magiia ar:

per sexdccim aiinos vel circa in qiiodani ca-

morum
De quo

felicitale

ac gloria floruerat, infelicissiiniis

funesta morte consumptiis est.

Joannis Caliilonensis,(|tiod vocatur Orgelestum, conversatus fucrat et iiutristro nobilis viri doiiiini
tiis; ct jain

extitit; ac

demuin

per

annum

vel

circiter in

domo

ejus-

lia;c

Ptolemaius Lucensis
;

ab inde semper fuit iiifelix et a Rogerio de Lona, in Sicilia moritur. Uxor sua facta est adultera, et liliaj sua; mortuae suul sine
Ptol. Luc. in Annal. et Hisl. Eccl.

Ex mala morte, ca|itus

'
:

ijua caiisa

dem
rat,

nobilis in coquina ejns servieral, jiroul potc-

non audiens nec loquens, sed solummodo

'

Greg.

c.
'

48.

1.

II.

Ep. lxiv.

"

Gaufr. e Belloloco in Vil. S.

Cap. 40.

el Chioii.

S. Uiuu.

LuJ.
iii

' Guill.

Cariiolen.

1.

xxii. c. 43.

Vit. S.

Lud.

et Cliroo. S.

Diou.

(1)

Ncscio undo accepcrit Spnnd.mns ad

liiinc

nnnuni ea, qua! de lempire rece-sus

Piiilippi

Vilerbio

narrat. Inde cni;n

recossissc
aiini.

notat noii serius (luam k.ilendis Marlii liujus anni.

Ex

([uo c luseiiucretur l|.-uricus neci tradilus

I

f li-se

iiieii-e F.-biuari.i cjiisdcin

Sed

erroris manifcsli arguitur Spou.laniis ex Kpislola fj.isdem Pliilipiu a

utruiiKpic ad ninislrat.irfm
itilic.

regm
loiu.

Fiauc.ir..m, iiuu! siguatur Viterbii die

sabbati po>l festum

viso facinore
illo

^.

Gregorii,

i.l

est, die

xiv

.Mariii.

liisupcr l',iriiicusis Curimici (ller.

IX

auctor

'c.|ualis

notat

I>liilippuin

det.-stabili

de
;

c;cilc Ilenrici,

sus fuit Heuricus intelligitur

cuiq eiiiiu

non de cade

etecto pafui,
illa

1'nnn in firimu dte Aiintts, die Meicurii rediisie. Hinc inensis

illala

qiio cai-

se

pivxscule

liiteris

illis

supeiius
;

indiialis,

leuendisque

Daidie ian.
et

Spicil.
.\prilis

om.

iii

pag. 270, idcm Pliilippus nihil iuenioret, et

eodem evoluio mcnse

Viterbio recesserit

intra

diem xiv Martu,

i.rimam

casus

ille

luctuosus contigit.

Ma.nsi.

Ann.

ToMUs

XXII.

Rayn.

111.

33

258
signis iitens;
ita i|iiod

SEDES VACAT ANNUS

fere tola f.uiiilia signa ejiis

3.

CHRISTI

1271.

ratione divina
titiili

Odo Tusculanus episcopus, Simon

Aiicberius
tit.

noveral, ei jut sifjna siiain voliintalcm cl molnin

S. M.irlini,
tit.

S. Praxcilis, GnilS.

animi tam ipse aliis, quam alii sibi lolaliler ostcndibant, comperlo persigna (|noil apiul sepiilcbiiim gloiiosi rcgis Franclii' Ltulovici fiebant mirainla
virtute operaute (iivina, adjunxit se (inibusilam

lclmns

S.

Marci, Guido
lit.

tit.

Lanrcntii in

peditibus venii^tilibiis Parisios

S. Dionysiiini
:

dcinde peirexit ad
liri

Amlialdns Bisilicae duodccim Aioslolm uiii pnsbyleri ; Ritbardus S. Aiigcii, Otiavianus S. Maria' in Via-Lita. JuanOltobonus ncs S. Nicolai in Carccre TuUiano
Liicina, Siinon
8. Cajciline,
,

el in

loco sepuli

vt{i\\

plorans
oiis scd

S.

Adriani, .lacdbn- S. Maria^

S.

iii

Ciismcdin. Gulti,

et cjnlans

oralionem, qualem

puliiit,

nun

fridus

Georgii

ad

VcluiM-Aureiim

Ubcrtus
fel.

cordis

cum

geinilibns et suspiriisali(|uandinfiidil.

S. Eust.icbii. et Matlhaiiis S. Mariffi in Porticn dia-

Tandeni virtute divina et gloriosi rcgis meiilis, ob cnjus devolionem vencrat apcilae snntaures ejns, t solutnm est vinculum lingiia' cjus, el loquebatur rectc. Slatim enim cce|)il ibidem biqui non lingna matcrna, scd recte Gallicana. ac si
;
(

coni tardinnlcs; Apustolita

rtc. doinini Clenitiilis

Sede per obittim

pap.e IV vacante, in

com-

miini consistoriu Sdlitu inore conveninius, de electione suinini Poiilintislraclaturi.

et singiili coiisentirtuiiis

Cumque omnes
tit.

per viaiu proceilere coniS. CiptiliiB, A.

;

fuisset

natiis

in

ipsa villa S. Diouysii el coutinue

promissi, nos pra>ditti 0. Tusciilanus episc. A.

S. Praxtdis, G.
Basilica?
S.
tit.

convtrsalus; unde multis in adnnrationem

ver-

S.

Marci, S.

til.

sum

est ac stuporem . Eliufra Narr.ibat eliam quod nun(|uam tanluiu ti rrorem babneril in vita sua, sicut quando canii>anas Ecclesiie soiianles
:

duodccim Apustolorum presbyleri

G.
S. Georgii S.

0.
V.

Adriaui,

ad

Velnm-Aurum,

S. Enstacliii, et M.

Mariu^ in Porlicu di.coni

audivit, linebat ne tota Ecilcsia corrneret snper

cardinales,
tueiisi

vcnerabili

patre

douiiiio

Joanne Por-

eum
lam

nam

lunc primuin audire

puleiis

cocpil

unde

stu-,

cpiscopo lunc abseiite a diclo coiisislorio, et

pascbale
(p:

Iior el

tremor

euin invasit. H.xc narrant

alii, qiii

infra

pale)

palatium in sna camera

coiisenticiitc;
lil.
iii

iira}cedeules
a

nobiles quaiii el miilii

coiistiliilo,

rc(|iiiMto el exprcsse

eum

mullo temporc coguoverunl. Et niulla

picl.itis

alia

veiierabilcs |i;dres pra-r.itos

tiiii,

domiiios S.
Liitina
iii

S. .Mar-

diviiifc
ipsiiis

liencficia

innriiiis

variis

meritis

G.

lit.

S. Lanrculii

in

presbyteros R.

ibidcin

(ollala fuisse cicduntur,

iiotitiam

(|iia'

uon-

S. Aii^^eli,

Otlavianum
diac.

S. MariiB

dum
linit

in

publicam

devenerunt

n.

Percre-

nem
riiE

S. Nitolai in C,:rcere-Tull. et
in

Via-L t.!, JoanJ itubimi S. Maet ex-

dein magis ac magis adnlto temiiure ainplio;

Cosmcdin

card. coiisen-inuis, et eos

ipsis volentibiis

ribns illnstrata miraculis regis saiictitas

diligenti

<|mbus
so-

compromissarios eligentes,

examine

discussis,

Bouifaciiis

Vill

prcsse coiisenlienlibns, ac conipniinissnm

bujns-

lemni rilu, ut suo luto dicetur ', sanclorum ei honores decrevil. Hactenns de S, Liidovico nunc intermissam de iiovi Poulificis creatioiie bistoriam
:

repetaniiis.
7.

Gregorius

Pontifex

creatiis.

Unc anno

nioili tt foriuam atteptanlibiis; iufra.-tiipt;iin contulimus concordi voto, et uiianimi consensii oiniies et singuli potest;iteiu pruvidendi s;icroaiictae Riim;ui;e ct iiiiivers;ili Ettlesiic de pastore iii foriiia

subscript;i. Videlittt

(iiiud

qiiinqne ex cisdcin sex

Deciinuni sumnuiin l\inlificeni reniintiatum, ducent Heiiricus Slero ^, Ptoleiraeus Lncensis

^

Gregonum

et alii

qiiamvis non dcsml, qni in seconjiciant, atque ipsiussolemiicm

compiomissaiiis de stxlo ex ipsis sex, vel onines ipsi sex dc ali^pio alio de tollegio ditturum tardin;iliiini, seu eliam exlra ipsiini colltgium in Pontiliceni

quentem annnm
Celebrata
sa:-pius

et

pastortm ipsius Etclcsiae concorditer

cousccrationem nna cuiu crtatioue confuiidaiit.

luerant a cardinalibus comitia, afque ob varias difsensiones, qnibiis sacrum col-

providtrent; ad ba?c facienda ipsis prsefata priina die Septembris et sequenti concessis. Dicti vero

compromissarii

singtili singulariter,

etomnescom-

lcgium ardebat, renunliandi Pontilitis Rom.

discoii-

muniter

tonsentietites, ut piaiinitlilur, liujnsmodi

cussum diutissime
traria

consiliuui

cum

illi

ad

studia

concilianda,

sapientissime

omueni

comprornisso, i|)sum et potestattm in prae-cripta forma concessnm eisdein benigne ac hnmiliter

susceperiinl.

suam

auctoritatem salntandi novi Cbrisli vicarii

Atluin Vilerbii
et die pr;rtliclis.

iii

dicto consistorio

in scx cardinales, edilo

compromisso rcfuderunt:
e

anno, inense

Ego 0. Tuscnlaniis

de qiio editas publicas Tabulas

rini Ebiili
*,
:

Fornmlario Ma-

episc. in pr;T?dictus comproinissarios consensi, eos

ad illuslrandam liistoriam, in

medium

elegi et ipsis pro

me

poleslatem contuli providendi

Ectlesia?
et

adductmus
8.

saciosantla?
et individuae Trinitatis

Romana;

nnivcrsali de

In nomine sanctai

Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Ainen.

Aniio Incainat. Doininicffi mcclxxi menso Septembris, die prima mensis ejudem, nos mise,

pastore in furma prascripta. Et sic sciiliant singuli, qui compromiserunt. Ut autem liiiic com-

iuomisso fidcs plenior li;ibealur, ipsaiii sigiUorum noslroriim niunimiiie fetimus communiri . 9. Admisere igitur designati cardinales creandi

'

An.

Clirist.

1296.

anliq. lect. pag. 302.

I.

Slero

in

Aiinil.
in

apud

Caiiis.

loin.

i.

cominunibiisque suOragiis Tbedaldum Placenlmuni palria, arcbidiaconum

Pontifitis provJntiam,

3 Ptol. c.

xxn.

c.

43. et

I.

xxiii.

1.

Lnc.
<

Annal.

el liist. Eccl

Ms.

Foruiul. Mar. Eliuli Ms. Arch.

Leodieiiscin deltgere

quod

subjeclislitteris testa-

Val. pa;;. 18.

num. 123,

tum

voluerunt.

SEDES VACAT ANNUS

a In

3.

CHRISTI 1271.
.

259
nostrorum

nomino

sanctT. ct

indiviflu<c Trinitatis,

plenior habeatur, ipsorum sigillortim

Patris, el Filii, et Spirilns ancli.

Anicn.
,

miiiiimine fecimiis commiiniri.

Anno

Ihcarn.il.

Domiiiicaj mcclxxi

mense
S. Liti-

tO. Asscnseriint cicteti

Septemhris, die prima mcnsis cjnsdem, nos niiseralione divin:i S.

renlii in
tit.

decretum ab
iisdem v(M'bis

iis

S. Marlini, Giiido
;

lil.

cardinales, al(|uc boc edilum est' cnjiis inilium, cum conceptam Cf.nipromissi siiperioris
:

Lncina

pr(:sbyleri

Kiciiardtis S. Angcli,

forinam

conlineat,

prjclerinitlendum

brevitatis

Ocla\iamis S. Marifc
lai

in Via-Lata,

Joannes

S. Nico-

stiidio vistim est.

in

(larcere-Tulliano, et ,Iac(d)us S.

Maria" in

In noniini-

sancl.x- etindividiircTrinitalis, etc.

Cosinedin diaconi cardinales con)|iromissarii (decli

a reverendo

N(;S pricfali

cotiiptomissarii liiijiisinodi

com-

collegio
poleslah;

doniinorum cardinalinm
prdvidcndi
pi^- oliiliini fel. rec.

promisso

el potestate susceptis, biibilo in

conclavi

dala

nobis

saciosaiuliE ac

diligenli, [iroiil negotii

[)i!iiso triictalii;

exigibat ardtiilas, et per-

universali Ecidesiic vacanli

miiii

do-

el consideriilis
ipsiiis

circumslantiis

titii-

Cieinenlis

iiaiiie

IV de paslore in fnrma siib;

versis, (|ure

nccessitiile

Ecclesiai ac totius

scripla in comproiiiissiiiii iiisiim coiisensimiis

iikid

el

orbis iiisjiecla iios s ictindiim

riinl ct 'ichehiint
;

Deum

iiiovere poteiiostri Jesii

ac poleslatem

revereiiler.

cnncessam rccciiiinus Forma vero diclorum compromissi ac

n(d)is

ad honoreni Domiiii

Chrisli,
sna;,

et

gloriosissinifE

Virginis Mariic matris

potestalis nobis concessic

ctae 'i

lurc est. In nomiiie sanitai|ue praif

.ti

beatoriimAjioslolorum Pelri etPauli,omnium

ipsitis

individux' elc.

Nos

compronegotii

Siinclortim ac
dicla
state

sacrosanctc^c

Rom.

Ecciesia;

missarii hujiismodi compromis~o el potestite susceplis, liabilo in conclavi

exi,i;ebal ardiiitas, el
(lilij,a'nti,

prima die Septenihris, cx

jiixta

coliala nobis pole-

protit
;

forniiim
et

nobis

Iriiilitam

[irocedenles

perpenso tractatu
orbis

ac consi-

convenimus
miniiiii

deratis

circumstanliis miiversis, qiiae

necessitate

slra, ac i[isius

concorditer coiiS(!nsiiniis vice nocollegii in veneriibilem iiatrem do-

ipsius Ecciesiae, ac toliiis

inspecta, nos sed(d)i baiit

;

Thealdum Placentiiuim
seu
in

arcbiiiiaconum
Leodiensi,
eliatii

ciindiim

Deum movere

poterant et

ad

Leodiensem
ipsiim in
assiinieiiles
:

eiulem

Ecclesia

honorein Domini noslri Jesu Ctn

loriim
ipsiiis

isli, et

fjloriosis-

Rom.

Pntitificcm

iiominantes, ic

sinuc Virtrinis iMariBC matrissiirc, beatoriim ApostoPelri

et
Paiill
,

omnium

sancloriiin

ac
die

sacrosanct;c

Pioiri.

Ecclesiie dicta

prima

Seiilenibris, ex

collata

nobis pot(;slate jnxta foret

domino Simoni nos reliqtii quin(|ue compromissarii dedimns [loteslatem ad eunidem (iomiiiiiin Tliealdiim vice siia el noslra et [)ricfati Idlitis collegii eligeiidii n iu ipsius Roet pr.cfiito

main nobis traditam procedentes, conveniinus

concordiler conseiisiniiis vicj
collegii in veiierabilimi

no?tra et

(jtisii(uii

patrem nostrum doininum Thealdum Placentinum, arcliidiaconum Leodiensem seu iii Ecdesia Lcodiensi, ipstim in Roinan. Ponlif. nominaiites ac assnmentes et prajfito domino Simoni nos reliipii (]iiinqufi compromis:

manae ac universalis Ecclesiae Pontificem et pastorem. Et nos [(Cicfatus Simon ipsiim e vestigio elegimus in lia;c verha Ego Simon, elc. ut in ulia usque [laslorem. il. Sane iis peractis incontinenli omnibus
:

cardinalibus vocatis,
storio

et convenieiitibiis [iricdicti

in

consi-

memorato

nos

compromissarii
[iiibli-

sarii

dedimus poteslitcm,
et

iit

eumdem domimiin
necnon
et
totiiis

consenstis nostros et eleclioniMii pricdictaiu

Tbealdiim vice sua

pracfati

nostra;

Ciivimus, et iniblicando ip~os conseiisiiiii el elcclio-

collegii eligeret in ipsius

EcclesiiTe

Romana; ac
;

iini-

nem

iteravimus in coinmuni. Nos autem prredicti

et singuli
iii

Tersalis
pricfattis

Pontificcm et paslorem
e vestigio

et

nos
per

omnes

e|)iscopi et presbyteri et diaconi

Simoti ipsnm
:

elegimtis

cardinalcs

eodetii consistorio congregiiti proces-

ha;c verba

cardinalis ad lionoti^m

Ego Simon tit. S. Martini presbyler Domini nostri Jesu Chrisli, beatissimic Matris ejus, et sanctorum Aposloloriim Pelri et Paiili, et omtmim sanclorum, nccnon et sacrofaiicla; Romanic Ecclesite memoralre, eligo veneriibilem piilrem doininum Tiiealdiim Placentiiinm, arcliiiliaconiiiii Leodieiisem
Leodiciisi, in
seii
iii

sum

et

electionem bujiismodi ralificanles, accep-

Ecclesia

et eliam in ipstim venerabileiii patrem diclum domintimT. consetitientesexpresse, ipsuin licet absentcm recepimus et recipnniis iti Romanum Ponlificem et [)astorem. Cicterum venerabilein palriMii dominiiin H. Osliensem episcopum posl bicc ad idem consistoriiim convocantes, comtaiitcs,

Romantim Pontiricem
Ego Simon
tit.

el

pastorem.

mutiicavinuis

ei

oinnia siipradicta

qiii

ca

omnia
paslo-

Actum
die

Viterbii iu dicto consislorio anno,

mense

et

et singula gralanler acce|itans,

memoratum domiet

prtcdiclis.

S. Miulini

presh.

ntim
reiii

Tlieiildiiiii in

Romantim Ponlificem
devote

cardinalis in venerab. |)atrem

dicliim dominuiii

Immiliter

et

rece[)il. .\ctuin Vilerbii

Tliealdum consensi, ac ipsum in Rom. Pontilicem nominavi, assiimpsi et elegi in forma piiescripta. Et;o Guido til. S, Laiirentii in Lucina presbyler
card. iii venerabilem [lalrein diclum dominum Thealilum coiiveiii, consensi ac ipsum in Roni.
Poiililicem
notniiiavi, et assuiiipsi

ul snpra .
12. Rcfellendus e superioribus Franciscani Chronici auclor, qui nimis interdum credulus plura a veritate historica aliena per siin[ilicitatem
scriplis tradidit;

at(|ue

inler cajtera canlinallnm

ac elegi tdigi)

collegium
I

S.

Botiavenlura Pontificis reiiuiiliandi,

inandavi
aiii

in

forma

prajscripla.

Ineumdem modum
lniic procsstii fid(;s
Kxl. ibid. Muni. 12o.

coinproinissarii.

Utaulcm

260
siii

SEDES VACAT ANNUS

ipsiiis

3.

CHRISTI 1271.

etiam

testatem

contiilifse, eiimqiic,

ad eam dignitatem cfferemli, pogenerosa constanlia

calcato fastn,Gregorium

snfliagio siio ad soliiini

Apostolicum evexisse. PriElereo, qiiod fernnt nonmilli, Joannem Porluensem cpi^c. ob gravissimas
piir|iiiratoruin
ci^se, palatii
ritiis

gerendae rudimenta posuisse, verum in ahis quoque niuneribiis se excrciiisse, ex ipsius litteris coiistal, (jiiae iiiter canonicos Ecclesia' Lugdunensis meruisse leslantur; ita enim ad deeaniim et caiii Lugdiinensem liiluin Liigdiincnse scripsit'
:

p:ilrum

conlenlioiics facete obje-

Ecclcsiam,
Icgio

in qiia
iii

nos olim,

dum

niinori

offlcio

ticlum amovendiim vidfri, quo S|)isaiicUis penetrare poset; dein virtuks e^iePlacenlini aicliidincoiii Lcodiinsis in

fungeremur,
personaleni
,

canonicnrum

ipsius Ecclesise col-

exislcnlcs, diiilinam
elc.

feciinus

residentiam

gi,;s Tlie;ildi

Emendaiidi vero qui majores

^,

luce

ila

coUoia^se, nt caidinalil)ns acceptisi^inius

lios

ante Pontificatum gessisse dignilatcs, Plicenliiium episcopatiim,

iit

fuerit,

tuinque

versus exlLinporaneos fudisse:

S. Aiitoniuus

cardinaliliam pur-

puram, atque
Papslus miinus
lulit arcliidiaconiis uniis,

in

Syiia

Sedis Apnstolicae legati,

Ouem palrom patrum

fecit liitcoriiia fralrum.

muniis, nt Ricordinus' el Villanns' asseruerunt. 15. Diversa ad eiim Qratulntimoe littercB.

Decrela esl

mox am|

lissiina a sacro

cardinalium
subjeclaeque

13.

Designat Nangius creationis

' :

illius

diem

collcgio legalio ad renuntiatum

Pontilicem, qua
;

kal. Septeinbris celebraiam his verbis

Posl bien-

nonnulli

viri religiosi perfuncti

sunt

nem
nem,

et

novem menses
festo B.

Sedis Apostoiicse vncatioest Tlieobaldus

a palribus exaratae lilterae, quibus

in

^gidii eleclus

senda EcclesiiE
verunt.
a

ipsum ad capesCatholicae gubernacuIaeSyriaexcl-

(Tliealdus) de Placentia archidiaconiis Leodiensis

in papain, cuni

esset absens in Iransmarinis parlu

Sanctissimo patri et domino reverendo, doTliealdo archidiacono in Ecdesia Leodiensi,

tibus apiid

Accon.

quo

edilo

coii:promissi
sil

mino
ctum

decreto consenlit.

Cum

ilaque creatiis

Grego-

divina Providentia in

Romunum

et

snmmiim
Rom.

ele-

rius Pontifex hoc aniio kal. Seiilembris, Cleinens

Pontificem
et

miseratione divina
oscula beatorum.

episcopi,
Ecclesice

vero IV dcfunttus tradalur S. Andrea? Apostoli

presbyteri
cardiiiales,
o

diaconi sacrosanclae

quodin vicesimnm nonunidiem Novembris incidil , Sedem Aposttdicam annos duos, menses novem, dies duos vacasse dicendum esl (liiod eliam Baroninsobservavil^ De Gregorio liaec
pervigilio,
:

pedum

Sem|iilerno splendens lumine, ac ineffabili

majestate Patris leterni Filius

praeditiis

Dominus

Jesus Christus, qui cuncla disponit virlule mirabili, pioiit suae

' a Archidiaconus Leodiensis mare, in pnpam eligitur, natione Placentinns, de genere Vicecoinitnm b. Consenlit de patria ac stiipis nobililate, ut alios omittam,

Plolemieus Liicensis
ultra

placet sanctissimiE majcslali; circa

et

existens

sanctain
suae

Romanam

universalem Ecclesiam

ita

continnat benignit.itis affectum, et roborat pniteclionis auxilium, qiiod nullo unquaiii tur-

Longinus'
Adjicit

perpeiam tainen Simbaldum appellat.

arcliidiaconalu

bine vexationis evertitur; gatur

nec propter alicujus

et

vero, ex

Leodiensi
episco[io
re
,

per
in

persecutionis vel adversitatis inslanliiim naufra:

summam
divina

injuriam

Terram-Sanclam

trajecisse.

depnlsnm ab Qua in
qufe
inflicla
ulilitali vertit

quiniino gloiiosa incrementa snscipit,

stella

adoranda
probis
eniin
est,

tanquam
gescit,

malulina per inundi climata refulli.|uet indiciis, et patct claris-

Providenlia,

iniqiie
:

prout inultis

damna, majori eorum

archidiaconatu
iUi

(]iiL'm

simis argumentis. Niiin licet jain dicta Ecclesia

posl

si)oIiari

per invidiam passus

habilumasnperno Rege demorle triumphum,

regressum ad gloriam
caelestis patriae sui
,

ad Ponliticatum iter munivjt. 14. De ejiis dotibns haec ex Ptolem.co Lucen^i'

:

el i|)sius

fulgore luniinis perenniler

prodil Joannes Loiiginus'

Mirae vir in saeculalilteraturae

ribus experientiae,

quamvis
liicris,

modicat;

fuerit pro personariim illiirum destidiversitate temporum tula praisidiis, quas ad ejus regimen celsitudo proillustratae

non

iieciiiiiarum

pauperes de ejus in

largitioni

eleemosynariim in opcram dans iii consecratione

sed
:

viderat

omnium

Condiloris

ijisa

lamen Ecclesia
felicis

per successivam substilutionem Romanoruiii Pon-

autem Gregorius

Deciiiius a|)pellatur. Qua; vero

adveiitii

tificum, favente supcrna; virtutis auxilio,

Urbem

aflirinal Longiniis,

ad

habuit perseveranticE diebus

virluli
piae
istis

firniamentuin. Et

seqiienlem anniim perlinent. CelebiMlissimiim ob egregias virtutes fuisse consentit Pachymeriiis'

auctor scliismaticus, alqueantequam saciis Ponlificalibiis

circa

dicliim

quidem Ecdesi.im hoc ipsum

;

Altissimi

dignanter placuit operari

finibili

quia

recordalionis

domino Clemente papa IV duad infinibilem evocato

initiaretur,

aboleudo Graecorum schis-

dum
(sicut

de hac luce

mali vacasse. Erral voro, dnm patria Syrum fuisse scribit, eo quod, dum in Syria ageret, fuerit ad Sedeni Apobtolicam eveclus. Coiterum noii modo
in

Leodiensi archidiaconatu,
Nang. de gest.
1.

summa;

dignilalis

de Redemptoris nostri conlidimiis pietate) ac ipsius corpore tumulato; nos, missarum solemniis, siciit moris est, ad honorem sancti Spirilus devotissime celebralis, in unum convenimus ad

habendum
'

de

summi

Pontificis

substilutione

Pliil.
'

Annal. tioc an. Luc. Hist. Eccl.

res!.

Barnn. in fcliedis.
Pol.
^
1

Longin.
v.

llist.

XXIII. c. 4.
I.

vii.

hoc an.

^ pio).
*

in

Ptol.
1

Longin. nbi sup.

'

Georg.
3

Lib. IV. Ep. XXIV.

Aut.

iii.

par.
"

tit.

Pacliym. Hist. Graec.

Ricor.J. .Malesp. Hist. Flor. c

196.

xx.
1.

c.

2.

init.

Jo. Vill.

vii. c.

4.

SEDES VACAT ANITO

tractalum,
aclibus

3.

CHRISTI 1271.
erlt

261
coram vobis
iii

Quo frequenter
nej;olii
,

habilo, et circa tanti

diorum, qnia ipsornm nomen

aniabile; ac eoriim
;iiiim.!S

profiitulitalcin

cui

sinule
,

in

luimuiis
tt,ni|)oris
,

consolari

veslris

non cernitur

inveniri

dillusi

existel jifrLtlibiis S|ieciale.

Volds auteiii, pater or-

spalio inlerjecto,

ac desideriis eligeiiliuiu
diver.-a
divisis
;

perdi-

phanoruin
ficiat

et jiidex clemeiitissinie

viduarum,

suf-

niillento Doiiiino, in

tandem,

istam brevem audivisse particul;iin de pro-

vina [irapitiaiite

ck'ineiiti;i,

vota nostia in veneia-

tcttibiis iiiiiumeiis,(iui proveiilnrisiint uiiiversit;iti

bilem personam veslram unaiiiniilerelcoiicoi'diter

dirigeiites, vos pcr coinprouiissi

fideliiim jier vtslrac iiiinisteriuiii saiiclilatis, illius

faveiile

viam

elef;iiiiiis

iii

tlementia,

<|ui

iii;iiii:ae

caieslis

ediilio

Roiiianum

suii niiini 1'onlilicem, cousiieto

laudis

siiiiin suli;ivil

divinx cantico, ruliliiim adstaiite miilliludlnc, decantato; ducli creiiulit:ite fiiniissiina, iiuod
in vohis

miracnlose piipiiliiin; et de quiiii|iie panibus, ac dunlius p scibus p;ivit qiiiinpie uiillia

cum

persouarum, duodecmi cophinis

eiiini nostiae

iii

aiignKmtuin
Islis

ab annis
liiiic

teiieris

laudabiiis convtrsationis
;

suai gloria; su|ierantilius de fiagirentis.

et-

et vitac reliilserint

ornamenta

^t

odor fain veslijE

devotionis eloqiiiis cuni

alffctii

pa-

gralissimus

inde per loca plurima sildiCfusus;

iii

terno clementer auditis, virlutc

I*aracliti festinale

illebenedictus in s;t'cula<|ui VDsdiKuanter

et

suum
dabit
et

vos yestros videre fratres et

cord;i geinenliiini,
qiiiliiis
iii

filios,

et

consol;iri

assunipsit viL-arium, el in Cliristiani po|iuli patrem

visione vestri vultus

dominum

graliosum, de vestris

saiiclis

angeiici

quasi dabitur
iis

vidisse delicias paradisi.

el

pro\enire merilis, quod in stulum prosperuni

Reiiqua super

votivanobis

Christiano popiilo

jucundum

resurgat Ecclesia generalis

ac etiam

veslris infiinilat praecordiis Spiritusille p;iraclilus,

quod lidei CalholiiCE gloriu ubique voliva suscipiet incremenla; necnon quod Terraj-Sanctae negotium fatilem el felicem sortietur effettum; maxime, cum sit benignitas vos ad
ejus angu.-tiis,
illo

qui discipulorum corda iugentium fuit plenissime

consol;itus .

17. Adjiingendffi his visa; sunt insignes aliu;

lilterie
',

verisimile, quod Redeniptoiis noslri

qiiae

designatoPonlifiti Iransmis^ae fuere

terram

ipsam vuluit

iila

de
de

causa personaliter pervenire, nt ocuiata

et

fidc visis

tribulalionibus

intelleclis,

quibus aiixia Occidcnlalis Ecciesiae de ipsiiis advenlu suspensa; vota explitantur; atipie ad ornanduiii celercm e Syiia reditiim sollicit;ilur a (juo
:

sibi

procurelis

provideri

subsidio, ex quo

vero

siiit

exaratte, in

pervetusto Ms. a Codice Vai:

provenial acquisitionis perfecta;

retroactis

gaudium

a longis

litellaiio

non prodilur

at ex ajiposilis

Furinulario

teniporibus laudabiliter exspetlalum.

virtuUs eximioe? Vir in oculis Dei
et

Quid ad
\6.

ista vir

Maiini Ebiili Nulis pers[>icue colligitur, a fontificio notarid, eo nimiruin, qui illiiis electionis
riluiii

et hoiiiinum gloriose?

iiiiuiblitasTabiilasredcgerat, sciiptasfuisse.

Veiierabiles, ac providos,

discretos

Sanctissiiiio, etc.

Angclica

juiiiuris Tlioljiae

viros latores praesenlium,

ies

nostros qiiidem specia-

ad celerem

nuntios cum dtcreto electioiiis canonitae de vobisconcorditercelebrataead [ira'sentiani vestrain

rtditum comiliva la;lari, et pedum oscula htalorum. Quuniam, |>aler sancte, concesserit virtus
allissiiiii f[)oiisae suae

duximus destinandos;
inslantia,
et

supplici |irecum pelentes

gaudii, et exullationis in ve-

per Dei misericordiam obsecrantes,

slia jiromutioiie

materiam, considcrata pruilenter

qualenus in virtute illius, qui super peniias \entorum ambulat, et in niomento cuncta perflcit, prout sua; sanctissiniffi voluutatis existit; cessanlibus quibuscumqiie diffiigiis, vos actingatis ad iter adeuiidi Sedem Aposlolicam, sub aiixietate mulla s|iiritus coiistitntani, quoiisqiie de clementissima virlute Altissinii sibi proveniat veslram desiderabilein fatiein intueri qua visa stillabiint caGli dulcedinem, et colies flueut lactis et mellis incessabiiem ubertatem. Quinimo ad pedum veslrorum oscnla non soluiii concuiret iiinltiludo fidelium numerosa, sed anle vos etiaiii curvabitur
:

exacla vacalionis teiii|)ora evidcnter insiiiuant, et pateiiter coiisidcratioius atlentiune discussa illius

incommoda

inaiiifestant. Si()uideni, ulcaetera pr;i'-

tereanlur siientio, in eoruiiulein teiii|iorum iestoruiii detursibus eadeni mater Etclcsia,

ad

mo-

dum

editioiieiii s|)iritualis [latris, et filii sponsi sui anxia niteretur, [larliirientis [lartcs ex()erieiis, conatus |irose(|ueiis, et inolcslias [lerferens, dolores
iiistar iUius.

eo seiisit acerbius, quo erat jirofeclo

moiestius, quod
sed coUidentibus

magna procuidubio
iii

|)aiieiidi

ne:

cessitas inerat, inleiisa niinliiiin voluiil;is aderat

utero

filiis,

cum

veniebalur
[la-

aititudo

princi|)um, et

personarum sublimitas
(lie

ad [lartum, virtus sallem elflcax noii siibcrat

toris
vicarii

inciytarum. Nec mirum, quia sicut

conridi-

riciidi. In iis, ini|uaiii, tenqioribiis iiavicula jiisca-

mus

et

devole speramus, vobis halientilius Deuiii

malevdlis exsliriii

Jcsu

Ciirisli

veheiiienlibus excilatis

soium

praB oculis et ampleclentibiis jngiter vilae

iii

undique
alis(|ue

flitibus, et procellosis fluctibusconcilalis,

teii

stuilium iniioceiitis; vitiorum

patione pra-missji, et |ilantatioiie viituliiin

be-

nevolis subsecula; benignitas vestra laelificabil Dei

populum
ferendis
illam

in exlubitione jnstilia;; ac eli.iin in

cnn-

siii rcmigii inniimeris periciilis ();iluil, quod des()eratioiiis naufragio huniano judirio exposita videbatur.

remigis

porali auxilio, iino

viduata

ni;igi.-lro,

sic

dignis gratiis opporluno teinpoie libfraliUr con:

causam

miseranda multitudine iiauperuin ob liabitura de vobis affluenliam gau-

'

in cod. Vall. sigu.

Kxl. in Ms. foriMul. Mar. Ebiil. Vai, Bibl. pap. 19. iium. 127, el iit. C. iium. 49. pag. 85.

262

SEDES FACAT ANNUS

J8. Niim(]ni(1 igitur, pie patc^r,

3.

CHRISTI 1271,
atqne ad

nnn grandis

tnr

extinguendam discordiam, qnae

'

caua

l;rlili;c

parionli

jiost

i^arlnrilionis an:;nslias

volivo p;irln editn en|ierat;is, i|ii;irMm sic iiicnio-

riam

;iboL;l in

Incpni

|iro(iiicti

n;iti

incnnditn?,
liib;i (inl-

qnoil, sicnt inson;it Kvnngi-lic;i' veril;ilis

cisoiin, pro|iter

Ecclcsiam afflixerat, in Occidcntem, supcr;>tis hybernis jirocellis, navigaril. Ferunt ab Ednardo .\ngliae reg s filio magiiifice rebus oinnibiis insli-nclniii fiiissc. Qncslus vero est comiter
taii diii

gaudinm non nuMninil

dcdncl
II,
1

prcssnrap ?
']noil

P.ilaeolofius

Gra^corum

iniiieralor
et

^,

Conslantino-

Nun

(]iiiii

non inppns cxullalio

ft-licilas

na\ig;inti,

polim, nbi nuixima jioinpa.

jiienilns

gratulalione exci-

i]isins ;id ]irirlum

gr;iv,bns rcslilit

fnssct, iion diveriisse. Aiitcijiiani jiorro

impnisibns tlilnu
iur,

tiunciilmni c;iica\il vcrliccs

libnris

flnctiiniii, et frnctuiii

(]uein

aiuins sei]ncb,ilur

oplalum conscqni? Porro nec labor

mare conscendere!, Syros iiigentiiim ;inxilioruin spe ad relundendosSarracendrum imjietus confirniasse S;iiiutiis
'

rcfert

liis

verbis

Gregorius X,

siions;e dissiniili-:,

nec

illins

dispar exitus in (juae-

existcns archiiliaconns Lcodiciisis, devolionis gra-

rcndo dilectnm

quoesivil etenim, et post difricul-

innumeras, quein qnaerebat invcnit; invenlninqne solido tenens afrectu, u^qiie ad Iransmarinas jiartcs, in unf:uenlorum et cnm in vos non veslroruin odore cucurrit hoiLim industria. sed (iivina Providenlia ^raviler discoidanlinni aiilea concnrdiler vota coucnrretatts varia?, et anxictates
:

ad visitandnni Terram-Sanctam jirofecins, in papam cligilnr. Pro ejus electione magnnm gaudium liabucie fideles tcrrae jiromissionis, erecti ad Sj em magni anxilii qnia Cliristi vicarins
iia
,

Terr;p-S;incta; devotus ocnlis consjicxeral, et experiintiac

manu

jialjiaverat iiiisenibilem ac

Ingu-

rent, pissiilnm ostii sui dilecto sno apernit;

qnem,

de Ptolemaida rccessnriis, inier CcElera concioiiis siiae verba melbreni

ejns slaluin.
Ipse
(]ii(iqiie

abscntiam declinasse comjierit, et Iransisse fcstina dennntiant, (juoil aniore bmgnescil; Sjionsique sui diLilos niniium, sed desidi^r;itos
qnia
|ier

liflua,

cordis sui atrcctnm ajiericns, duiii de slatu

;

Tcrrffi S;inct;e
iui,

admodnm
humililer
19.

inijilorans
cxjielil,

ut in

amidexns. inst;inter petit et reverlendo celeriter sitis

loqncrelur aicbat Si nblitns fuero Jernsalem, obliviuni dctur dcxtera inca. Adhareat lingiia iiiea faucibiis iiieis, si non memi-

nem

tui

si

similes c;ipreac iiinnuhjqne cervoriiin.

pio laeliine me;e. Vere oblivioiii

non jirnjiosucro Jerusaleni in piiiicinon tradidil, sed

pro Terra;-Sanclae subsidio

rum snmnialim
Catliolica?.

C;cterum, pater ei domine, in praetactoexclnsione discrimimim, cuiictis

religionis

proponit

jirincijialiter

congrcg;ire Concilium, elc.

Rcfcrt
belli
ideiii

communionem
excitativa

halientibus
:

auctor,

Christianos Sarracenici

communis

pracstanlnr

tiijindii

sed

inter cateros vestros

dudnm

devotos et notos, mihi

etiam singularis plausus

et jnbili

de familiaiis

mole obiutos Abagham Tartarorum in Perregim concilasse iii Bcndocdarem; ac Sarracenos a Tartaris magnis excnrsionibus attritos
side
:

commenioratione notitiae non levis indulgetnr occaiio, de veslrarnm consideraiione virlutum, quas, notani adulationis abhorrens stilus succincte ]ieriransit, non qua3vis causa succrescit. Verum, ut cunctorum gaudinm iinpleatur quaninni pra^ce-

Attendentes,

inquit

',

aclualein
in

saevitiam

et

saevicntem potenliam Bendncd;ir

districtum et

jiojiulum Chi isliannm, cuni caeteris habita dcli-

beratione,
giint; qni

prudentes nnniios ad Tariaros diriprovocati discuirunt per toiam terram

Alajiiae,

denlium laboruin fatig.iiio ]iaiitur, fcslinate, pater, ad sponsam, ul desiderata et Uoiiiino

veiite, ]ierulilis vestra |ir;csentia

jiie

AntiocliiK,

Haman, CalamchT!

usqiie

ad

fa-

magnam
tcs
:

Caesaream, Sarracenos nbique intcrimen-

discriminibns va-

indeque redicrunt ad locum diclum Marays

cationum, induclas inolestias relevet, damna reet sic ij^sius sjionsae saiciat, ruinas ini])leat
;

ad inlroituni Turcliiae mull;iin condncentes prfedani sclavorum, et aniinalium

genas, in dcsiderio vestri adhnc lacryinis madentes, alislcrgal, quod vestri rcgiminis per tempora longa, divina
ratura; rore
]ira!via

quandiu

eligeiites

proptcr labornm
:

copiainque

aquaruin

quietem aliexcessum intuitu eiiani jumento:

ibi

clementia,

]iotita solalio

du-

rum

laelitiaj

res]iergatur.

Dextera Domini,
liiciat

patersanctissime, vobiscum viiiulem

actns, et iter dirigens ad salutem.
ctitalis veslrae

vestros
s;in-

Decretam per haec tempora fnisse insignem legationem a Cobila sive Cublai Tartarorum impenitore,

Sane nie

ut millereiitur in Tartariam a

Romano
inferliistoria

sei

vulum

noii

minus iiromplitudo
quain ple-

Pontifice sacerdotes, qui Ev;mgelii Inceni involutis

genlilili;e
reiit,

voluiitatis vesiris beneplacilis subjicit,

sujierstitionis

tcnebns

jiopulis
iii

nitudo Aiiostolicac
20.

iiotestatis addicii .

memiiiit Mircus Paulus Venetus

SuUiciludo PonHficis in Tartaris conNoii levi admiraiione delixus liaesit verloidis.

sua; qui ubi jiareniis sui Nicolai Pauli et alterius palricii Veneli iuTariaricam aulam advenium descrijisit,

Thealdus conjcctos in se cardinalium oculos, neque cardiiialitia, iieque e]iisco]iali dignilite

geret
:

(jiii

subjicil

'

Qu;idam die niagnus Cliam

jiroliciscenles

ful-

cuni regni sui jirinciiiibus inito consilio rogat Latinos, ut noinine

et

(|uamvis

iiiilio,

cuin de se adiiiodiini

suo ad pajiam

una

demisse scnlirct, rtsjniere digiiitalem nieditarelur; tot iainen alqne adco gravibus argiiineiitis el rationibus coiiiiiuL>us est, ut oblalum honorein
admiserit, ne divinae voluiilati obluclari videre-

Westin. Flor. Hlst.

p.

1.

III.

12. c. 13.

Apuil liieg l.i. lip.

c.

xxxvii.

'^

tanul.

'

Ibid.
4

H.

Marc. Paul. Venet. de

regionibus Oiienlal.

I.

i.

c.

SEDES VACAT ANNUS 3.

CHRISTI 1271,

263

cum

barone qiiodam Gogaca

al(|ne apnii
illtini

iioiiiine

viro aulicn

rcriini et regioiiiim,
tr.ididit bistoi iic
;

quas [icrairravitdescriptionein
nos paiica,
qii;c fnlci CliriIii-

et opliino,

agant, nl cunlnm
miI

e (pia

\iros sapientcs, cl in lege Clirisliana ilocUis

dirigal qni sa|)ieii(ilins

se

sliaiuc coinmciid.int dignilatcm, deccrpenius.

stiliita ille

suisotendere possinl

Cliri-

oratione de Tarvisio florentissima iiibe

Mr.liumetica superstilione
'.

stianonim

fulrin cacteris

onimbns

seclis piaofcrcn:

Mcdiic, qiiam
Est moiis

foedant

dam, al(|ne unicani salntis csse viam Tarlarornm cssent djemones, qni Orienlalibns
sni cullura imposnissenl.

qnodipiedii
in

iiicoLe, liicc liabct

quidam
(|iii

Nam cnm

is

iniperalor

a civilate Taurisii,

in regione illa haud longe olim virlute divina a loco

teret

mulla audissct de fide Catliulica, et iiilcrim adverquam mordicus sui sajiienles conarenlur
defciidcrc
tiilcm,
in

suam

aniliigiio

posiliis

ne-

suo liac occasioiie dimoliis cst. Accidit scind, ut Sarraceni Evangelium Cbrisli blaspliemare voleutes, et veluti vanam doctriunm Chrisliinis imliroperatites, dicerent
:

sciebat cui tuto

animum

suiim

incliiiarct,
lili

qiiam-

Est scriptum

iti

Kv.ingclio
sina()is,

que ut veram aniplexaretur viam.

bitam rcgiip majcstatis
liltt

itaque de-

vestro

Si babueritis

fidcm sicut granuin

:

cxbibentes revcrcntiam,

el (lixcritis moiili
et nihil

huic

Tr.uisi

liiiic, et

transibil;

ptdlicentur se comniissa fideliter exicnttiros, et

ras,

impossibile erit vobis.

c&ret

Nunc
Ei

igilursi lides
liiinc,

quas ab eo Roniano Ponlilki offerendas

aii-

vestra

errore,

amovete montem
illorum

et

acccperinl |)ra!senlaliiios. Ipsc vero liibulam

reain

probale
sliiiiii

Evangclii

virlutem.

qiioniam
(loininio

Chricniiii,

signo

regali

sculplain ct iiisifiintani jiixla

iliis

siib

peifiilotum

imperii sui consiieludinein

dcfeicntes,

liadi jiibi t:
iii

i|ii;iiu

cog(baiilur vel

montem

illum transferre, vel Ma:

comiTieatus loco -cciim pcr to iim ejus

iib:(|t!e

pcrium

huneticam
rent
gladio
Cliiisti

siibire

lcgeiii

et

si

n(;nlriim
(piid.mi

face,

|)rovinciariim

ct

civilatum

fcrinntur,

Tunc

vir

in

rectoribus pcr loca discrimiiio.-a

tur, at(|ue expensiis ab

s.ilvi

deducereii;

fcrvens
fiisa

amore
:

el fidH,

coiilortavit pusillalota

cisdem ri cipcri nt cunujue tandem reopusiii itiiieie ti.bcri

et (|iia-

nines;ct

oriitioue ad

Dominuiu ctim

nt,

illis

fiducia dixit

iiioiili

.\h' hiiic.

Qiiod, videiit(! inulinulli

iniperaloris nomiiic suppedit.iretur. Rotfabat ([uo-

que eos iinperalor, ut iiotiiiiliil dc olco lamp.nli-;, quaj juxla Domiiiicum sc|)ulcliriim Jciosolyinis
aidcbat,
sibi in

liiiidiiie, illico factiini cst. De (|uo mir.iculo Sarraienurum cuuversi Chiistum confiteri

toepe-

runt

reditu deferrent, credcn- sibi lllud

si

Narrat idem auctor* insigne

(p-io in

iiliiid

miraculum
uibe ad
et
:

noii paruin

piofuturum,

Cbristus

mundi
in

cs;et

Samiiiarcliaiulii Sogdi.uiie regionis

trslatiir

Salvalor .
Adilit

sua usque tempora persiilisse

anctor abfumptiim

ferme

itinere

Sainarehatii ,

iii(|iiil,
ill
i

civil.is

magna

trienniutn ob eliivioiies fluiiiinum, ac Tartariciim

egrcgia est in regioiie

Cliiim.
Iii

Iribiitaria neiioti inagni

oratorem
stibstilisse

iiomine
;

Gogacam morbo implicilum

hac biibiiant Chtistiani

cum

Sairacenis,
teti

nobilcs atilcm Venelos Acconeni per-

lioc est,

Malioiiictiinis.

Accidit vero

liis

pori-

venisse, et Clementis IV aiuiilo obitu, Tliebaldtim

biis

iti

ea (li^ina virtute tule miraculuin. Friitcr

comitem (vicecomitem) Placentinum

Evaiigclicos
fecisse
'
:

A|iostolic;e

niiigiii Cliiim,
fiiit,

nomiiie Cigatai,

(|ui

regioni

illi

piae-

Sedis iiilernuntiiim de Tartnruium ad e\ci|icndos

salus
fi

|>ersiiiisus a Cbiisli iiiis baptisini siiscepit sacra:

lici

propinsioiie

ccrtiurem
crea-

mcntuiii

de

(|iio

Clirisliatii

giudenles,

fa^ore

nionilos auteni ut

fiiluii Potitilicis

illius iudificiilionis

Biisilicam

magnam
arehilecli
iit

in lionore

tionem
litteras
jiosita
riis

|)ia'stiilareiitur,

cxliacla re ad
,

bientiium,

D. Joaiiiii- Baplislte. Purro

Ecdcsiam
ejiis

repeliisse

Ploleiuaidem

at(|ue a lcgilo accepisse

illam

tali

fiibriciivcruiit ingeuio,

tota

te-

ad imperalorem Tartarorum S quibiis exfidei orlliodoXcC formtila dc diviiiis mystenl Tlicbaldiis a canlinalibus ad

studo

uni

nileretur

marmoreBe coluinnae, qiis

H.ibcbaut tunc

mediuni

EcclesiiE tenuit locuni,

edoccbatur: sed cuin paiilulum digressi es-

Sarraceni insignem lapidem, qui otnnibus iiiodis

sent, contigisse,

Ponlificatuin, indilo Gie^orii

tur;illiiiii
litleras

noinine, vocareotfereiidas,
jiro-

ad hoc (|uadrabat, ut basis loco pra;fat,im snstineret coluinnam. Raptus igitur a Clirisliaiiis funda-

vero

mox

revocatis Vcnclis parassealias

mento columnie

localus

est

de (juo S.irracen

summo

Tartarorum imperatori
sciliccl el

ac duos Ordinis Pr.!'d:catoruin viros

bitale el lilteiis, iNicolanm

insi^'tics

dolentes hiscere non audebant, cuiii princeps ad hnc ipsum iiiinuisset, Fiietum esl au^em ut ali(|Ui;iito
illi

Guillclinum

post tcnipore princeps ille

nioreretur, et

Tiipolitaiuim, qui
collustrarent

tum Plolemoide versabautur,

aulem
|)erbuiiiaiiiter fuisso

filius

ejus in rcgno succederet,

non autem

socios adjiinxisse, nt Evangclica veritalc Tarlaros

:

fide.

Tunc

Sarraceiii ab eo oblinucrutit, ut Cliri-

cxceiitos

stiani lapiileui

illum, qtiem coliiinii;e snpposue:

ab imperalore Tartaroriini, euiue novi Ponlificis

litteras

et
,

oleuiu e l.impade bomiiiici sepulcbri

porrexisse
fueril,

qnod ab

ipso

lionorifice

rcpositiim
qiii

et cum illi pretium digniim offerrent, recusarmit Sarraceiii (|uidquain aliud accipere quain lapidem qiiod hac

rant,

reddere cogcrentur

satis

narral Marcus Paulus Veiietus,

paren-

iiiipostura faciebant

ut Cliristianorum

Ecclesia

tein

ea peregrinatiune stipavil, Orienlaliumque

fuuditus destruerelur. Cbrisliani ilaque videntes

'

Eod.

1.

1.

c. 5.

Cap,

vi.

Eod.

1.

1.

c. 18.

Ibid. c.

39.

264

SEDES VACA.T ANNUS

esse contra stimuliim calcitrare, alio con-

3.

CHRISTI 1271.

dunim

obtinendis ad
ruit,

eum

iverant, responsioni suae inse

fugere nei|uivcrunt,

quam

ad Uenni ctad saiictum

quia

t(it

et lales in

suum

Jonnnein Ba|>tistani,(|ueni lacrymosisociilis invocare cceiicriint. Advenientc ilaqiiedie, quando lapis sub columiia aufiMendus erat, ne Ecclefia
diutius iiianeret, nutu diviiid longe aliud decidit,

defecerant, ut
suis viris

\eiisiiiiililer

capienda una munitione nequaquam credere

posset, eos aptos ad

Hierosolymilanum regnum occupatidum . Discrimen reritm Christianarum in Se-

quam

perfidi

speraviMant

Sarniceiii

si(iuidem

ptentrione.

Parum eliam

prospere adversus
Irntpisse

columna adeo

sulilcvata e.4 ab ipsa basi, ut

trium

alios iiifldeles in Seplentrione gesla res.

palmorum spatium

inler ulriusque lapidis super-

enim
citu
;

in

Piussiam

infideles, contracto valido exer-

ficiem iiilercesserit, ct

columna
quod
in

ipsa

jam

testudi-

nein Eccle^iae non ferret,

sed vice versa testudo

coluninam portaret
perseverat .
Tradit deinde

id

bunc usque diem

suj^a-

flammaque regione vastata, maChristianorum multitudiiiem abduxisse in servitutem, Additiotium ad Lambertum aiictor
ac ferro
giiain
tradil.

Quo lempore

Judaei iinpoteiitia,

non

feri-

Paulus

plura de funesta

tale in Chrislianos

barbaris impares, in Germania

perstiiione geiitium, qu;e Taitaroruin imperio

rent:ut
vincia

in

desertis spectra da?moniini illudanl'

:

ad satiandam, qua ardent Christiani sanguinis sitim,inpuellam innocentematroxetclandestinum

facinus exercuere. At divina providentia , quae ejusmodi scelera impiine non patitur, auctoies patefecit quos merito affectos supplicio refert Cantipratensis bis veibis Miraculum referam
,
:

hoiiiinibus, quos in |ierniciem traliuiit

ut in pro-

Tangulb

pliira sint moiiasteiia idolisconse-

crata
et

% passim dsemoiiibus
iis
:

iinmoleiitur sacrifitia,

nascenles pueri
ut
niisera

couimendentur consecrenaslrologiie

turque
addicla
nis

natio

judiciaiia?
ralio-

celeberiimiim, quod aiino

iiraesenti

ab Incarnat.
Tbeutoniae,

sit,

at()ue in provincia

Camul adeo

Domini mcclxxi, factnm

malignissiina
velula

est in

villa

lucem
:

amisrriiil

',

ut adulteriorum

promisgloiioB

Pfoiczilieim iioinine. Ctinligit auleni, ut (luaedam

Jiidaeis

cuoruin infantiam a dajinonibus pcisuasi

familiaris

effecta,

duonl

ut Tarlari
sibi

Nalagai nomine

aduuibiatum numen lcrriE fiiigaiil ', cui uxorem et libe-

puellam
plura

eis

annorum septem orbalam

iii

[larentibus

venderet occidendam. Hanc igitur

parid

secretosuper
in
jncisloiiibus

ros atiriliuiiiit,ac piansuri simiilacroruni ora pin-

linteaminum obslructo ore ejus

guedine perunganl. Lt (kcmones, qni inf. lices eos popiilos deludunl, borrendas edant voces', slatusque sui infelicilalem teslentur:ut reperianlur religioso monaclii cullui idoloium m:inci|iati
,

oiiinibus fere juucluris

membrorum

vulnerarunl, maxiino conaniine sanguinein exprimeiiles, et

recei>taiites.
iii

ipsis

liiileaininibus diligentissime

Haiic

atileni

post

lormenla defimprope oppidum

cullu a
bulico

pkbe
',

(iijlincti,

qui siiiiiorum iiislar dia-

clam, Judai in aiiuani fluidam

piojeceruiit,
et

iiislinctu

inoiiacliorum
aiii

iniitentur
alii

at.pie

ex his
:

noslrorum riltis caiiiein macerent,

lis

super eam

la|>inuin

congeriem
et

posuerunt. Terlia vero, vel quarla die per iiianum

se in voliiptates etliindanl

qua;

consenliuiit,

ereclam ad caeluin a piscaloiibus

iii

est invenla,

qiise

de Sinensiuin su|ierstitioiie relernnt, qui hac a'laie eas oias tnl iiiteieiidain ENangelii liicem
peiiustranl. Ueinissis porro a Nicolao IV, U gitanle
Coliila Cliaiii

opjiidiim deporlata

liorrenlibiis el clamantitius

popiilis a JiidaMs
per|ietraliiiii.

inipiis
ni

tanluin
in

flagitium

esse

Erat auU

vicitio

niarcbio de

itnperaloie, necnon a Clemeiile V,

et
aliis

Ba

leii

qtii
;

mox

audilo lanto |iiaculo pervenit ad

Joaiine XXII

Pontificibus

iii

T.irlaiiatn

corpiis

statiiiiqiie

ipsum corpus erectum residens

principem, quasi
vindiclam
rieordiam imploret. Post

arcbiepiscopis, episcoiiis et sacerdolibiis, ut geiililitiai

teleiidit

iiianus ad

superstitionis tenebras

disculerenl

suis

sanj;uiiiis, vel forte misi

locis dicetur.

Niincad Sanutum regredi;i ur, (lui Tarlarorum iii Syriam adversus Beiidocdarein excursiones descriptas, narratAnglos,cum iu Sarracenos erumperent, niiiiio la\oriim et niellis
post

luiram veio liiiiiidiam iteriim se deposuit defuncti

moie siipiiium. Addiictis igitur ad hoc spectaculum impiis Juilaeis, slatim eruperunt otiinia vulnera corporis,
et in

testimonium borreiidce necis

esu

periisse

Uie vero xxiii

Novemb.

doinitius

copiosum
ad sidera
convicla

saiigiiiiiem effuderunt.
toilitur, el in

Mox

claiiior vulgi

Odoardus

et fraler ejiis, rex Cypri, et Ires

mansio-

vindictam sceleris totaliter

fllia

nes el peregriiii cum pedilibus iverunlCiEsaream, ut demolireiitur Caco. Euntes aulem invenerunt Turcbeiiiannos advenisse , nihil suspicaiites adversi. Incautos
niille

aniniatur. Ex (|iiibusilam indiciis capta vetula et

:

inaxime

cum

ejus

parvula omnia

prodideril, qiiia a pnero etebrio extorciuetur veritas.Judsei quoqnecapti sunt, qui in puellam

igilnr pra?occiipaiit, et

usque ad

manus
sunt
Hffic

quingentos interimunt,
reporlantes
;

(|uiiique millia ani-

nefarias exlendt-riiiil,

rotaliiiue et suspensi

malium

propter lucrum

dimilleiites

cum

vetula

diio vero se

mntiio jiigularunt.

prmcipale intenlum de turri Caco. Propter qiiod

a Sarracenis niinoris siiul repulali valoris
:

nobis duo fiatres Ordinis Praedicatoriim Rayneriiis et

et sol-

yEgidius, sicut
,

illi

qui in villa fueruntpost

danus

ipse nuntiis regis Caioli, qui [iro treguis

triduum
runt .

quo

ha;c gesta sunt, veraciter retule-

1 Eod. 1. Cap. 62.

I.

c.

14.

Cap. 45.

Cap.

4(J.

'

Cap. 58.
'

Cap. 66.

Thom.

Canlip.

1.

ii.

c.

29. nuai. 16.

SEDES VACAT ANXUS

22.

3.

CHRISTI 1271
nostri

2f,5

Amplissimnm documentiim

de

fuidcre

genitores
.Moraviae
stri:e,

Unguros
borato.

Hoc annocoinpositniii
rei

inter el liohemos inito a Pontifice corroeslilitlicillinuiin

belluin inter Ollioclianim Bolieniijc elSteplianum

Uiigaria) ro^rcs, quoil pluribus annis

chiae,

reges Bohemiae et rnarchiones necnon anteccssores nostri duces AuStiri;e el Carinthiae, domini Caruolia;, MariEgrae ac portns Naonis usque tempus vitae
;

eorum anna
Atciue
,

doniini Bela; inclytae recordationis, patris dicti doiiiini

maguo
inter

Cluistiana; dainno exercuerat.

Stephani regis Ungari;i', possederunt ettenue-

praecipuas fcederis leges

constitutuHi

ut

riint.

Veriim termini hinc inde luissent avulsi, vel

Stiria, Cariiitliia, Carniola,

xiffi

sceptroBulieniicoobno-

mutati, venerabiles patres domiiius archiepiscopns

Strigoiiiensis et episcopus Olomucensis,

forent

iionnullisiiue archiepiscopis et episco-

Deum

et

pis

inunus ilemaiulatuin, ut nascituras controvercensuris Ecclenieiiioria

'

juslitiam habentes pr;e oculis, super ipsislerminis

ct limitibus

sias dirimoreut, ac pacis violatores

siasticis

cognoscent

et id,

quoii legitime de-

coinpescerent.

Sed ha?c

et alia

finiverint, per

dignissima ex ipsius Olhochari regis

tenda visa sunt.

lilteris

pe-

censurain Ecclesi;isticam partcs facient observare hoc objecto, ut occasioiie ternii;

norum, seu liinitum, de quibus

pus
et

dicti

archiepisco-

Othocliarus Dei gratia rex Boliemiac, dux

AustricB, StyriaB, Carinthis,

marchioque Moraviie
,

episcopus cognoscent, pacis puritas iuter regem Ungariae et nos non turbabitur nec nos
;

doiniuus

Carniola;,

Marchiag

yEL(r:e

et

portus

cum eodem
mina

rege relabeinur in giierrarum discri-

Naonis
a

universis praeseiitiuin notitiam habituris

recidiva.

salutein in salutis auctore, etc.

23. Pace igitur lnijiismodi inter

ipsum

re-

Noverint universi, quod post longa guerra-

rum

discrimina, quse inter

dominum Stephanum
Dahnatioe,
Cioatia?,
et

gem rum

et

nos refonnata, et cautionibus tam litleraauthenlicarum,' quas jurisjurandi religione

ut

regem Ungari;e illustrem,

RamcB,
Bulgariae,

firniata,

eadem robore

subsistere valeat

fir-

Servise, Gallicis, LodoineritE,

Cumania;

miori, infra terminuin inter illustrem

gariae et

regem Unpro

ducem

totius Sclavoniae, charissiinuin

;

nos statuendum, seu

moderandum

cognatuin nostrum ex nna parte et nos ex altera suscitata fuerant, suggerente humani generis ini-

mico

cum

manda

nos pro volivae pacis puritate refordilectos fideles nostros dominum Bru-

nonein venerabileui
fratrem Hartpinum

episcopum Olomucensem ministrum Ordinis fratrum

,

eidem regi Ungari;c dari procurabiiiuis, et taciemus litteras magniflcorum virorum domini Henrici Misenensis, et domini Olhonis Braiuleburgensis inclytorum marchionuni, cognatorum et amicorum nostrorum, prajpacis multiplici firinilate senti paci ex parte nostra

Minoruin per Austriam, Harllibuin cainerarium, Buhulchonem marescha lcum, Noczainizlonem pincernam Moraviae, baronesregni nostrimisissemus dato eisdem pleno, sufticienti et legali mandato, ut convenientes cum praelatis et baronibus regni Ungariae domino Paulo venerabili episcopo Vespriniiensi, jEgidio summo cainerario, Rolando bano, et magistro Benediclo proposito Oratliensi
;

quod iidom
nuiic factis

inclusorum ; super eo convenlioni, seu compositioni, per nos et baroues, adhibebunt conseupaci,
et

sum, conniventiam
in lilteris

opitulatiouem
:

commodam,

inviolabiliter observandis

eo expressim cauto tam niarchionis Henrici Misenensis, quam

domini Othonis marchionis Brandeburgensis praediclorum, ut si nos pacem contingat, quod absit,
infringere, vel turbare, ex tunc iidein marcliiones nobis non assistent auxilio, consilio vel favore
;

vicecancellario, a praedicto rege Ungariae siiniliter

cum

pleno mandato

desliiialis, tracture

ordiuare
pacis

sed se a nobis penitus separabunt.

gariffi

et diflinire [lossent

omnia ad reforiiialionem
si

sub eadem, seu consiuiili

Rex autein Unforma iiobis dari

illustris re-

facientia, quae nos ipsi,

prcesenlialiter cuin ipso

faciet litteras magnifici

domini Caroli

rege Ungariae convenissemus, ordinare et diffinire

gis Siciliae,

ducatus Apuliae, priiicipatus Capua;

:

et

possemus, pro noslri quiete animi,

tranquillilate subjectorum,

et

nostrorum

comitis Fulcalquerii

considerantes

iidem barones nostri, baronibus regui Ungariae, ordiuaverunt el assumpseruiit juxta mandali traditi sibi formam, ut de caetero perpetua

cum

praedictis

necnon lillerasdomini Heiirici inclyti ducis Bavarice et amicoruin suorum, sub ea forma ut si rex Ungaris aliquid coiitra pacem fecerit, vei attentarit, violando seu iniViugendo eamdem extunc iidem rex et dux a socie: ;

pax iuter regem Ungarife

vari
;

ac nos debeat obser-

tate et amicitia regis Ungari;c se penitus retrahentes, eidera

nec eidem regi, vel suis turbationes, vel

includentes eideni paci, et

contra nos non imperlienturconsilitini,

et
:

molestias interemus, vel inferri per nostros patie-

auxiliiim
bilur in

mur

eadem

vallantes,

favorem et hoc expressim contineeorumdein regis et ducis patentibus lit-

regnum nostrum Bohemiae,

lam, Marchiam, ^ilgram

terrasque nostras Au-

teris, sigillis

eorum authenlicisprudenlibus

consi-

striam, Styriain, Cariiitliiam, Moraviam, Carnio-

gnalis

quffi,

ut dictum est, infra teriniiiuni, per

onmibus

atlinentiis

et portum Naonis cum eorumdem, secundum sigiia,

:

dominiim regem

Utigaria; et nos inoderandun:, uobis debent simililer assignari . Plura interjecla

distinctiones et metas antiquas

prout eliam pro-

sunt, (iiiibus piolitetur Othocharus,

Nicolaum

et

Sleplianuin
'

Pauli

filios,

qui desciverant ab Unac

Ext.

apnd Greg. X.

I.

i.

Ep.

iv.

lit.

aJ Stef. reg.

garo, ac nonnullas arcesoccuparant, asedesertum

Lttg.

iQserla;.

iri,

ut ea; a Stephano rege recu[ierari possint

Ans.

ToMcs XXII.

Rayn. HI.

34

266

SEDES VACAT ANNUS

non ad-

3.

CHRISTI 1271.

pariter et proccriim consilio sancitum est,

circa confinia Carinthiaj, Carniolae, Marchia;, ex

missum in gratiam ab Ungaro Henricum, Joannem, Steplianum, Nicolaum ac Laurentium pra3nobilL-s viros
;

parte rrgis Ungaria? banus totius Sclavoniffi, ex parte nostra

capitaneus Carinthiae
:

et

Carniolae,

nec etiam eos,

i|ni

transfugerint ex

deputabuntur
tiae

qui (]uerelanlibus liinc inde justi:

Ungaria exceptum iri Bohemia, ut bellorum semina pnefocentur. Ad qutc exlinguendaeliam ha^c
cavet Olhocharus.
24.

facient

complementum
Quod
si

et

id

qnod

fecerint,

tam

ipsius regis Ungariae,

quam

nostraaucloritate
ex ipsis fuerint

facient observari.
et

alicjui

Promittimus

assumimus, ut

si

aliqua

defuncti, successores ipsorum dignitatis hffireditarii,

temporum
oriri

processibus successivis contingeret subhinc inde, qua? turbare possent pacis et con-

vel per alterutrum

vice et partibus
26.

regum eorumdem.
si

substituti

fungentur

cordiiTB unionem, pace eadem nunc facla in suo robore permanente ; super gravioribus, qua; ex

Item

inter amicos regis Ungariae et

nostros aliqua fuerit discordia suscitata pro causa

omnium nostroruni contra homines regis Ungariaj attentata fuerint, sive facta, episcopus
parte
ex ipsius jurisdictionis in eos, qui
subjecti

hujusmodi, contra paceni promiltimus nou venire sed discordantes studebimus , si poterimus ad
: ,

Olomucensis lam ex ordinaria jurisdiclione,qnani eidem episcopo

pacem

et

concordiam revocare

alioquin causain-

ter ipsos discordantes exorta

arcliiepiscoporum et
:

non
:

suut,

prorogatione nunc facta, co-

gnoscet

et

qua, judiciaria niaturitate servata,

et

invenerit jierperam attentata, seu facla in proeju-

dicium regis Ungariae

bominum

suoriim, pro-

episcoporum judicio, vel ordinationi relinquetur quam if)si recii)ient, et eidem parcbunt seu stabunt. Quod si amici nostri hiec renuerint adimplere, nullum consilium et auxilium eisdeni im-

lata difOnitiva sententia reformabit,

posltiuam de
:

causse meritis cognoverit, ut est juris

difOniverit,

et

quod
faciet

per censuram

Ecclesiaslicam

pendemus contra regem Ungariae siipradictum. vero, quod absit, rex Ungariae pacis violatur quavis causa, propria vel amicorum suorum

Si

ex
ac

observari, cuni ipsius regis Ungariae, et nostri ba-

hominum
nis,

regni sui, inventus fuerit, vel turbator

rones ordinaverint juxta traditam

ipse rex Ungariie ac

sibi

formam
omnia

et

ipso facto incidet in sententiam excommunicatio-

nos assum|iserimus, approbaet

quam

ex

nunc venerabiles

patres arcbiepis-

verinuis et omologaverimus praemissa

copi Slrigoniensis et Colocensis,

eorumque

sulTra-

siugula spontanea voiuntate.

25. Si vero aliqua graviora per
sive facta, per (pia? nobis et

homines

re-

ganei episcopi Ungariae tulerint in scriptis solemniter: et quod eadem sententia teneat et adstringat

gis Ungarise vel barones ejusdeni attentata fuerint,

violatorem pacis et concordis,

cum

effectu

ipse

hominibus regni

ler-

rex Ungariae snbjecit se jurisdictioni ipsorum ar-

rarumque nostrarum
rari
;

posset pra^judicium

genePliilip-

chiepiscoporum
ali(|uibus

et

episcoporum, non obstantibus

indulgentiis, seu
privilegiis a

super

iis

venerabilis pater

dominus

litteris,

pus Strigoniensis
risdiclione,

archie[)iscoi)us ex ordinaria ju-

Sede Apostolica impetratis, vel in posterum impetrandis.

27. Pra!terea, ut multiplicatus funiculus pa-

quam omnes

baroneset hominesregni

Ungariae in se |irorogaveruiit, cognoscet juxta for-

mam
rit,

proximo expressi et quod diffiniveexecutioni mandabit, contradictores percensuarticuli

:

cem

pleniorem, venerabiles patres electus Saizeburgensis, Pataviensis, Frisingensis, Ratispofaciat

,

ram

Ecclesiaslicam districtius compescendo. Et in hujusmodi cogmtionibus, diffmitionibus, etexecutionibus causarum procedent iideni archiepiscopus

nensis

Pragensis

Olomucensis

et

Secowiensis

episcopi regni terrarumijue nostrarum juraverunt,

et episcopus,
lis
;

Deum

et

justiliam haJjentes praeocuet

quanlum in eis est, pacem praesentem inter ipsum regem et nos ordinatam tenere ac servare et
;

postpositis

gratia, timore, odio

favore.

nos inducere juxta promissionis a se

factae for-

sonam

lidem quoque archiepiscopus et episcopus, in perregis Uiigariae atque nostram singuli singiilatim pronuilgandi excommunicationis sententiam plenam babeant facultaleui cum ipse et nos in proemissis subjecerimus personas nostras jurisdictionibus eorunidem. In minoribus vero causis,
;

mam,

ad
ea,

eamdem mutuo observandam

quae in prsesentiarum

et

tenen-

promisimus et promittiinus, spopondiiuus et spondemus, sicutin ipsorum litteris plenius conlinetur. Promiserunt etiam per idem juramentum et promittunt, quod si nos, quod absit, pacem infringere conlingeret
;

dum

quaj hinc inde inter ipsius regis et nostros homi-

vel ea, quae in praisens placitnm sunt deducta,

duo ex ; parte ipsius regis Ungaria;, videlicet comes Posoniensis et comes Nitriensis, ex parte noslra camerarius Moravia; et Purchravius de Brumove ; circa
confinia Austriaj, ex parle regis Ungaria; comites

nes emerserint circa confinia Moravias

iidem Salzeburgensis electus Ecclesise et nominali, regiiique nostri barones nos deferent, et rcgi Ungaria? adhaerebunt ex debito
violare
;

episcopi

prajsliti

juramenti.

Verum

si

regem Ungaria) padevenerunt, infrin-

cem,

vel ea, quie in placitum

Musnniensis, ex parte noslra castellanus de Haselowae et castellanusnovaecivitatis

et

Supruniensis

gere contigerit, vel turbare, archiepiscopi et episcopi regni sui et barones, ac comiles iidem juxta

judices provinciales

circa

confinia Slyriaj
et

ex

formam

pra;sentis compositionis et ordinalionis

parte regis Ungariai comitesCastriferrei

deZala,

eum

deserent, et nobis
prffistiti

ex

parte nostra

capitaneus

cl

notarius Styriaj

debilo

adhanebuut similiter ex juramenti, sicut in ipsorum paten-

SEDES VACAT ANNUS

tibus lilteris conlinetur. Itetnelectiis Salzeburgensis, ct

3."

CIIRISTI

1271.

267
de avun-

Lantsperch,
ciiiis

dominum Othonem marchionem

fiatribiis siiis, cliarissimis
;

venerabilcs j^atrcs Palaviciisis, Frisinf^^ensis,

Braudburg cum
nostris

Ralispoucnsis, Praj^eusis, Oioinueciisis, Secowieusis

fiiios

domiiii

Joatmis marchionis,

episcopi de nostra ct

baronum nostroniin vocxcomniunicatioiiis

(juod absit,
iios,

videlicet doniiiutiii

Joannem marchionem Brandoininiim

Slesiie el suuiit

lunlate ex

nunc

sciilenliani
si

dliiirgensem

cum

fralribiis et filiis siiis,

promulyaruiit,

(|iiani

transgrcdi conligeril, ipso facto

paeem incurremus et
:

Wolezlaum duecm
ciim ac alios
filios

dticem HeiiriIleiiri-

suos,

dominum Chunradum

niliilomiuiis iidcm cleclus et episcopi lottim rc-

ducem

Slesiae

cunt imeris suis, dominuiii

ct

giium

lcrras(|ue tioslras Ecclcsiastico siil)jicieiit iu

:

cum

fiiiitm

ducis Ilenrici de Wralislavia, domi-

suisdicecesibus inlcrdicto

tioii

obstaiitibus lillcris,

num Lczkonem
filiis

fratrcm ejus

ducem

Cujavia^

seu indiilgetitiis impetratis, vel in postcrum impelrandis. Archicpiscopus etiam Slrigonieusis, qui

aliosquc fideles, fautores etfainiliares uostros ciim

omnibus,

lerris, rcgiiis,

ducatibus, juribus

ordinaiius rcgis Ungariee

existit, et atchie|iiscopus

ac possessionibus

eorumdem.

Coloccnsis ipsius caucellarius ac suDVaganci co-

rumdcm
tulcrunt,
ret,
si

piulati regni Ungariae coiisimiicm cx-

29. Insuper promisimus ct promittimus juxta ipsorum barotium tioslroruni ordinalionem,

cominunicalionis sententiam in scri|)tissolemniler

quam

ipse rcx Uiigariae ipso facto iucur-

quod a dominis cardinalibus, vacante nunc Sede Apostolica, obtinebimus Iransmissis nostris nuntiis

transgicssor pacis existerct, vel turl-ator.

coufirmafionem pacis
S.

nititc factae

hoc adjecto

Et

si

in bac parte archicpiscopi et episc. pra'dicli

quod
et

ipsius regis Ungariae et nostri nuntii circa

tam regnorutn regiii UngaricC, quam regni nostri et terrarum noslrarum negligentcs in exequetidis
praemissis exlileriut, vel rciuissi, punieiitur a dominis cardinalibus, quorum jurisdictioni sein liac parte subjecerunt, tan^iuam juramenti praesliti transgressores . Adjecta sunt plurima procerum nomina, qui sacramento se devinxere pacetn iui-

festum

Michaelis nunc

venturum

iter arripient,

in festo

Omnium

Sanctoriiin

proxiine subse-

quenti se dominorutn canlinaliumconspectui praeseutabunt, et confirmationem noslris suniptibus

et expensis obtetitam

facicmus

ipsi regi

Ungariae

assignari. Ifetn etiam rex per suos proprios

tios

nun-

impetrabit consimilcs confirmationis litleras

tam

religiose culturos.

Tum

ad pacem lirmandam

suis expensis et

conslitutum, ut Ungarife rcxa Pbilippi electi Aquileiensis, et

vero papa, confirmationem

sumptibus nobis dandas. Creato eamdem sub simili vi:

Bohemus

StephanoLombardo nepote

cissitudine alterulri noslrutn

marcbionis Estensis foedere discederent. Prajterea

subjicitur
28.
:

largiente Doinino, inipetrari

dandam faciemus, damua autem illafa

InsuperdominusStephanus rex Ungarise renuntiavit omni juri et actioni, quod et quse sibi
videbuntur coin|)etere, seu eliam competebant in
ducalibus Styria;, Cariulbiai et doiniuiis Carniolae
marchiae, nullam de ca;tero suo, vel hsereduin

hinc inde compensatione mutuasuntsublata jiixta ordinationem sa?pius memoratam, Ul igitur prae-

missa universa
observenliir
;

et singula per nos inviolabiliter nec successivorum temporum mu-

tatione infringi

valcant, vel aliqtialiter vacillare

tactis corporaliter

juravimus
et vivificae

et

juramus,

sacro-

suorum noinine coiilra nos super iliis moturus niateriam

tiavit

et

haeredes nostros

sanclis Evangeliis,

multorum
:

sauctoruinreliquiis,

quaestionis.

Reuun-

crucisligno

adjicicntes ut transgressor

eliam rex Stephanus Uugaiiae saepediclus

itisiguiis

juri et aetioni sibi et suis hacredibus coinpetenti-

bus de

regalibus, corona videlicet, gladio,

aliis

praemissorum praeler infamiae notam,quamlransgressioite juramenli incurrel, divin;E acrimouiam sentiat ullionis, et cuin Cliore, Dathau et Abirou
recipiat portionem, Dia otnnipotenlis et gloriosissiincG

monili, sella, sculellis et

cleuodiis, ac the-

sauro delatis per domiuam stram in regnuui BoheinicC.

Annam socrum

no-

Virgiiiis ct

sanctoriiiii

oiniiiiiiu sulTragiis

volumus

Item prajdictae ordinationi et paci includi et iucludimus cxcellentes domiuos ct regem AngliLc, domiillustres regem llispaniai
,

teslimoniumad per|ictiiam mcmoriam ac muuimctt praesentes concessimus

deslitutus. In cujus rei
lilleras duplicis sigilli nostri

Daluin
30.
riac

et actutn Pragae

an.

munimine roboratas. Dom. mcclxxi coro-

num Riehardum

fratrem regis Aiigliie eleclum iu

nalionis noslra

imperatorem Romanorum,

coruindem; vencrabiles patres domiiios archiepiscopiim Maguiitinum cutn suis suUraganeis, arcliie()iscoi)uin Magdeburgcnsetn cum suis sulTiaganeis, archiepifiliis

cum

anno x, II id. Julii . Respondent iis ali;c Stephani regis Unga'

liltera)

de pace

cum

Otliocliaro rege Bolie-

nti;o,

eodemque duce

Austriac, Styria;, Carinthiac,

scoiium Salzeburgetisein cum suis suflragaueis ; dominuin Ludovicum coinitem Palatinum Rbeni,

marchionai Moravia;, domiiio Carniokc marchi;e, yEgra; ac portus Naonis firmata qua Ungarico scei)lro obnoxia haec regna provincias(|uecompre,

doiniuum Henricuiit matchionem Misenensem, domiuuin duceiii Saxoni;c cuin fratribus et liliis suis, ducetn Bruuswiceusem et fralrem suuin, dominum ducein Brabanti;u, domiuutu ducem de LyiDpuich, doiiiiitum Albertu mlantgravium Tliuringiae, dominum Theodoricum marchionem de

lieudit

Includentes, inquil, eidein paci et eaCro;iliam,

dem

vallaittes

Dalinaliam,
ciatn,

regna noslra, videlicel Ungariam, Hainam, Serviam, Gallito-

Lodomeriam, Comaniam, Bulgariam,

litteris

>

Kxt. iuscriui Gicg.

ad Otoctiarum rcgem Boliemiai. Ep. vi.

2ti8

SEDES VACAT ANNUS

3.

CHRISTI 1271,
:

tumque ducatum SclavonicB, cum omnibus altinenliis eorumdem secundum signa, distinctiones
et

nostros

fratrem nostrum

metas antiqnas

prout etiam progenitorcs no-

Belam ducem de Machow et de Bozna, Urosium regem Servire, et Stephanum filinm ejus juniorem regem Servia?, ge;
;

stri et

antecessores reges UngariiE usque lempus

gloriosffi

vitcB doniini Bela2

memoria?

patris nostri

possederunt

et

tenuerunt.

Verum

si

termini hinc
et episco-

inde fuissent avulsi vel mutati,

venerabiles patrcs

nerum noslrum Swctizlaum imperalorem Bulgarorum, el Leonem generum nostrum Rliutenoet rum ducem Mitizlaum fratrem ejusdcm Wazulcm filiuni Wazulaj duces Rhuthcnorum
;

dominus archiepiscopus Strigoniensis

aliosque

fidcles

fautores,

et

familiarcs nostros

pus Olomucensis, Deuni et juslitiam habentes pra oculis, super ipsis tcrminis ct limitibus cognoscent; et
id,

cum
det

filiis

oninibus, terris, regnis, ducatibus ju-

ribus ac possessionibus

eorumdem,
:

etc.

Spon-

quod legitime
interjectis
:

diffmiveriiit, pcr cen-

daturum operam,

ul cardinales, vacante Sede,

suram Ecclcsiasticam
Pluribusque

partes facicnt observare.

a

superiores pacis leges confirment

ac deinde creato

Ilem archiepiscopus

summo

Slrigoniensis, qui ordinarius noster existit, et ar-

ciiiepiscopus Colocensis aula? nostra; cancellarius,

et sufTraganei

eorumdem
;

ex

baronum nostrorum

voluntale ex nunc senlentiam excommunicationis

quod absit, pacem transgredi contigerit, ipso facto incurremus; et nihilominus iidem archiepiscopi et episcopi lotum regnum nostrum Ecclesiastico subjicient in suis dioscesibus interdicto, non obstantibus litteris seu
promulgaverunt
si

quam

nos,

Apocommuniat. Dat. et aclum in castris apud Pozonium anno Doniini mcclxxi, regni nostri anno ii, V non. Julii . Complevere sequenti promissa Ungariae et Bohemiae reges enim anno, 111 non. Maii Gregorius hujus fcederis
Pontifice, ab eo postulaturum, uteas
stolica auctoritate
:

pactiones conflrmavit

ac litteras Olhochari ad
-

Stephanum

',

Stephanique ad Othocarum

Apo'

stolico DipIomate,quo erant corroboratae, compre-

hensas transmisit
et

tum

archiepiscopo Prageusi

indulgentiis impetratis, vel in

dis.

posterum impctranet

episcopo Olomucensi distringendarum solemni

Elcctus ctiam

Salzbnrgensis,

venerabiles

ritu in

rcgem Bohemiffi;

Strigoniensi* archiepi-

patres Pataviensis, Wisingensis (Frisingensis), et

alii

scopo et episcopo Waciensi in

Ungarum, ccnsurapaclas foederis leges

praelati regni et terrarum

suarum consimilem

rum

auctorilatem contulit,

si

niter tulerunt

excommunicationis sententiam in scriptis solemquam ipse rex Bohemiaj ipso facto

:

infringerent. At de his haclenus.

el Entii hoc anno Anglia Richardi, Anglorum regis fratris, atque elccti iinperatoris obitum. Qui quidem principes ob virtutes egregias fcliciore sorte dignus videbatur expertus vcro cst regia diademata plures spinas, quam flosculos habere. Quid enim ipsi imposita

32. Richardi electi regis

incurret,
tor.

si

transgressor pacis extiterit, vel turbain

SardinicB tyranni mors.

Luxil

Romanorum

Et

si

hac parle archiepisco|)i

et

episcopi

praedicti

tam regnorum nostrorum, quam suorum

exequendis pramissis extiterint, punientur a dominis cardinalibus, jurisdictioni se in hac parte subjecerunt,
praestiti

negligentes in
vel

remissi,

quorum

tanquam juramenti
31.
M

transgressores . Et

infra controversis provinciis ccdit:

Germaniae corona aliud quam spes anxias, acerrimos metus, tristia pericula, funestos exilusattulit?
Haec

Item renuntiamus jiiri et actioni, quod vidcbantur nobis competere, seu etiam competcbant in ducatibus Styriaj, Carinthiai, CarnuUam de cictero vel ha^reduni niolffi et Marchia;
et qua?
;

nimirum rerum humanarum

conditio

est,

ut

cum

laboribus maximis ambiantur, ac spe avida

noslrorum nomine contra ipsuin regem et suos hffiredes moturi matcriam quKstionis. Rcnuntia-

mus

insui^er juri et actioni, nobis et nostris hxTc-

De principis ipsius morte ha!C adjecta; Parisio Appendicis auctor Eodcm anno Richardus rcx Romanorum, frater rcgis Angliae IV non, Aprilis apud castrum de Markamsted viam uiuversae carnis est ingressus
inhiantes fuga fallaci deludant.
:
:

dibus competentibus, de insigniis regalibus coroua

videlicet,

cujus cor in Ecclesia fratrum

gladio,

nionili,

sella

scutelhs et

aliis

clenodiis ac thesauro

delatis per

dominam Annam
pra^dictai
et

corpus vero in Ecclesia Ordinis de Hailcs, quam

exstruxerat, sc|>elitur .

Minorum Oxoniae; monachorum Cisterciensis

i[)se

pro[)riis

expensis

in rcgnum Bohcmorum. Item tioni et paci includi volumus,

ordina-

Non adeptum Alfonsum

cemulo, liberas iuiperii

includimus ex-

regem

Castelke, sublato

cellentes dominos Pliilippum Francorum, et Carolum Sicilise reges illustres, Carolum juniorem primogenitum ipsius regis Caroli, generum nostrum Michaelem Angelum Palaeolognni ini[)eratorem Graecorum, generum nostrum Bouzlaum Cracoviae et Sandomcriae, Bouzlaum majoris Polo; ;

habenas, sed

Rodulphum Habspurgcnsem ad im:

perium evectum, suo loco dicemus

cbardi, cujus filium

nunc Rialte-

majorem natu
(1)

crudeliter a

Guidonc

e Monteforli

CcTsum vidimns, funeri

Friderici
II

rius princii)is,

uimirumEnlii

uolhi

ni;c,

llenricum Bavariae inclytos duces, generos

'

Greg.

1.

I.

Ep. iv.

Ep

VI.

'

Ep

v.

'

Ep. vil.

ne varia apiul varios ineundi anni r.itio illos deeeperit. (1) Entii regis obitmn plonque cum annalista anno luiic assignant ; sed vereor, N'am auctor anonymus memoriaiis potestatum Regiensium, vulgatus a Muratono rer. llalic. tom. vill, annum sequcuteu), et diem xiv .Martii feria secunda ((lUcC omiiia cuiu anno M(;cl.\.\ii plaue quadranl) obiisse illum Bononia; notat; addens exaniine corpus aromatibus conditum, et uon sine pompa sepulturie mandatiim fuisse iii Eeclesia Fratrum Prffidicatorum. Cum igitur novus annus tunc apud multos a
die

xsv

.Msrlii

e.\ordiretur; liinc factum est obiisse infeliecm ilium

regem anuo MCCLXXt adnolariut.

Mansi.

'

GREGORH X ANNUS
filii

1.

CHRISTI 1272.
:

2(59

funus addemus,

quem

patcr Sardiniae, invasis

enini

Ecclesire juribus,

regem imposueral. Hoc

S.

peream Friderici dcfecisse ait (|u.inquain alii adhuc Manfreiii lilium superfuisse, atque in arce
niunitissiina Ncai^olilana a Carolo

anno Bononiic
fessus oLiit. In

carceris s(|nallorc et inconimodis

tcnluin, ati|ue

quo

Antoniuus

'

proyenieni \i-

ob carceris inconunoda orbatum oculis asserunt.

'

'

Aut.

III.

pur.

lit.

XX. 5.

.lo.

Vill.

I.

VII. c. G2.

GREGORII X ANNUS

1.

CHRISTI

1272.

Gregorius reversus in Jtaliam,

et

de rebus
et

regis filium,

tum magno

virtulis
;

Syrice instaurandis sollicitus scribit

FrancicB reges.
toti

ad Anglim
inodo,

Sanclae ruinas

sustentantem

exemplo Terrajquibus praeter su,

Inve.xit

iion

Itali;e

sed

periora a

nobis insinuata significat

ad auxilia

orbi Cliristiano publicam laelitiani Grcgorii

submittenda Concilium cecumenicum celebratum

iri (I).

advenlus anno Cliristi inillesimo ducentesimo septuagesimo secundo Indictione quintadecima atque offusam oinnium animis ex diuturnae Sedis
,

2. Gregorius, etc. magnifico viro Eduardo primogenito regis Anglorum.

B Exigit affectio, quam ad te velulifilium pradilectum babemus, ut magnitudineni tuam specialium litterarum visitemus oracnlis; de succes-

Pontificiae vacatione trislitiam novae felicitatis luce

delevit.

Et sane

ingenti

e.xspectatione

suspensis
collegio

omnium

animis missi a

cardinalium
pra?sertini
:

aliisque principibus,

tum

Romaiiis

sibiis

ac processibus nostris

habitis,

post(|uam de

oratores venieiiti obvii occurrere

qui ardentibus
diverteret.

partibus Terra;-Sancta3 recessimus,

curemus redplaciiit, iler

precibus flagitarent, ut in

Urbem

Sed
res,

dere certiorem. Itaque sicul Allissimo

cum

ille

ma.xime ad reparandas Terrffi-Sanclae

nostrum juxta
rigenti
;

sua; miseralionis
lento,

abundantiam

di-

Dumasci ac Babylonis potentia attritas, incumbere oplaret; ne longiore in Urbe mora vel occupalionum imininentiuni mole a sacro consilio
soldani
retardaretur,
recto itinere Viterbium, ubi coacli
,

navigio sulcalis aequoribus, prospere pervenimus ad portum Bruudusii, prout ad tuam credimiis notitiam pervenisse.
veloci

nuuc

nunc

erant cardinales

se

contulit

'.

Utque ex

visis
altiis

Orienlalium

Cliristianorum

calamitalibus

dolor Poiitilicio pectori inluTserat, prinias Apostolicas curas mcdendis eorum malis adjecit, ut testantur
ritu
litterae
'

Deinde vero continualis quasi dietis versus Romanam curiam properantes, utquocitius ibidem pr;csentiam nostram adesse contingeret, eo celeriiiset efficacius seciindum fervens desiderium, quod in mente gerebamus et gerimus, possemus una cum
fratribus noslris dict;o

Pontificioi
'

acceptam

aiite

solemni

Terra;-SanclcE statui provi-

tiaram dalce

ad

Eduardum

Heiuici .Vngliai

'

(ireg. toiii. II.

I:t.

Ep. XXI.

Tom.

ii.

L'ibl. si;;.

C. uuni. 59. pjg. i3, 24, 25.

Ep. xu.
Toin.

et

CuJ.
t\'.

Vall.

nonnullos nobiles ambassatores Romanos de majoribus Urbis iiilra regnum Sicilia; nobis occurrentes invenimus, (jui iit recto Iramite declidere;

ll.

xxi.

naremus ad

Urljeui,

apud nos

et aliquos

ex dictis

(1) lliueraiiuiu Grcgorii ita breviler

describil Bernardus

Cuidonis

in

Vila Gregorii

vulgata Rer. ItaUc. tom.

iii.

inJe

(e

1'alaistiua)

meiise

Dccenibri, et Januario iiavis!uudo applicuit Brundusiuui, veiiiens<|ue

Kebruarii.

per regnum

Sicili;e,

per

CaDuam
est

pervenit Viterbiuni, vidclicet IV idus

Acce|ilu papalu

Grcgorius

.\

est

appellatus, ct

in

fol. 397 : Recedens rege Caiolo comilante Roraam vadeus IV kal!

Aprilis

corouatus a.
ii,

ongruit bis,

cpiod

narrat velus

auclor rerum ab

eodcm

Poutilice gestarum vulgalus

Campo

in

Hist.

Eccles.

IMacentis tom.

qui et Brundusii appuisuMi ipsis Januarii kaleudis afligit. Ideui quoipie de die, (jua Brundusium appulit confirmat Bernardus Thesaurarius, qui e Palajsuna solvisse novuni ilhini Pontilicem nolat die oclava S. Marlini, id est, xvm Kovembris. Ex eodem pariter anonynio Vit;e Gregoiii scriptore discimus, veteres illos, ut S. Antoniuum aliosque, qui episcopum Plucenliuuin egisse illum allirmaut, erroris sui speciosam aliquam causationcm habuisse. Nani cpiscopatuiu illuiii sibi oblatum ah Innoccutio IV recusavit eodem

anonymo

teste.

Denique eodeni reterenle sciuuis privatum adhuc

illiiis

sione cxpedilionis

Pahcstinam transiisse, cuiu priiiium obiluni S. Ludovici audivit. (juanquam occasaucto rege suscepta;, consilium tianseundi iii ca locu suscepisse videtur, cuiii Bruadusii jam agens ad Iransfrein

tanJuui paratiis nuntium Je funesto regis obitu acceperit.

.Ma.vsi.

270
fratribus, qui tunc in
raiit,

GREGORIl X ANNUS
occursum nostrum accessesupplicationis instantia labo-

1,

CHRISTI 1272.
tiosissimi sanguinis eflusione sacratam, oculo piae

cum maxima;

considerationis advertens,

iiec illius

tormenta

dis-

rarunt.
3. a

Pensantes aulem, quod

Romana

civitas,

plenaque netjotiis, alia forte noslrum inipedientia propositum , vel retardantia saltem ejus etTectum, nobis ibi prfesentibus ingeutpote
maf,aia

simulans; assumiisit in spirilu pieiatis ejus negotium prosequendum, se multis subjiciendo laboribus et periculis exponeiido; ad te germen illius
sti|)ilis

|ira:'cellentis
;

egiegiuni, dictaG sedis fllium

tanti negolii,

priedilectum

quem

ubi causa Dei

non annuimus eorum precibus etiam cum quadam filialis devotionis importunirere
potuisset;
tate porrectis
:

sed Viterbium, ubi

prffifala reside-

bat curia,

procedentes, inibi nobis, licet labore

defessis, otio subtracto quietis, por octo dies conti-

promotorem vuluntarium coiitemplamur; quiiiue, sicut firmiter speramus et credimus, vesligia proprii geniloris in virtutibus et gratiis a Dominosibi traditis imitaris; cum fuerit splendore vilae, aliorum
specialiter agitur, zelatorem iiitentum et

nue,

caeteris

interim aditu praecluso negotiis, ad

boc solum studia nostra vigili medilatione convertiinus, ut eidem terrtc quam in exlremae relique-

Catholicorum principum speculum et exemplar, ac multitudo gentium ambulaverit in luniine vultussui; aciem nostrae inentis extendiinus eam:

ramus

necessitalis articulo constitutam, defensio-

que

tibi flducialiter

aperimus; ut quae scribimus,

,

nisetgubernationisauxilium perveniret B.Tum de cogendo consilio nonnullis additis Magnitudi:

devota

menle
,

pensatis

quod

in

iis

expedire
cir-

perceperis

proniptis

et

efficacibus studiis

nem tuam rogamus

et

bortamur
sui
et

attente, quate-

nus jugum oneris Domiiii pro

supportans, circa custodiam

nominis amore defensionem ejus:

cumspectio regia prosequatur. Ad manutenendam igitur ipsam lerram, in extremae necessitalis articulo constitutam; ne
excidio, sicut olim
citus Cliristiani,
finali,

quod

absit, desoletur

dem

terrffi

sollicite

vigiles el labores
tibi

ita

quod

contulimus

cum

ducibus exer-

exinde retributionis aiterna;

proveniat incre-

mentum,
Aprilis

et

coniis aitius extollatur.

nomeu tuum laudis humauje pra;Datum Later. II kalend.

necnon cum Templariis et Hospitalariis, aliisque magnalibus illarum partium, quando piicsentialiter iiiibi morabaniur; et de-

muin

deliberatione

cum

nostris Iralribus habita

4. Comparasse sane Gregorium duodecim triremes in Syriae auxilium docent ejus litteraa ad Pisanos ', Genuenses % Massilienses ^ et Venetos ' data;, quibus singulis tres milile et commeatu instructas ad Sarracenorum piratarum impelus propulsaudos quantoLius niiltere jussil. Ad quod quidem pium opus Laurentius Teupulus, quem detixum anatbemate iuisse ex aliis litteris colligitur % uon propeudebal. Ad suslinendos vero sumplus ex piorum legatis pro re Cbristiana instauranda relictis pecuniam redigendam curavit " quam non levem fuisse constat, cum iutercaeleros Ricbardus in Uonianurumregem electus octo millia unciarum auri, AlbauL^nsis episcopus cardin.
niille iu

duximus providendum, utad

iu certa quantitate

praesens eidem terrae

militum, et galearuin, prout venerabilis frater noster... arcbiepiscopus Curinthiensis, latur praesenlium, tibi oraculo vivac vocis
ex[ionet, debeat subvuniri; et processu temporis,

cum

propter hoc et alia generale Concilium indixerimus, certo lermino, coadjuvante divina cle-

mentia, celebrandum, de majori

et

opportuno

subsidio pruvideri. Per dictos enim milites ipsa

terra in hostium fronteria constituta,

manuteneri

medio tempore
charissime
fili,

pulerit, et

per galeas alia,

Nosli

qus

consistit in maritimis,

defensari.

namque,

quod

si

nunc eadem

terra relin-

sacro bello collucanda testamento reli-

quatur exterminio non adjuta, verisimiliter poterit de lotali ejus occupatiuue timeri, et vix unquam

quissent. Contrahere etiam sategit ingens aliud aes

a Philippo
tavit
',

Francorum

rege,

quem

litteris

sollici-

ue Christi Domiiii sanguine perfusa luca

inOdelium fastu sacrilego coiiculcari, ac reliquias Cbristiauorum cajdibus expoiii pateretur. Utque facilius ipsum ad vola perduceret, Coriuthiensem archiepiscopum legatum misit. 5. Recolentes, inquit, quod claraj memoriae
Ludovicus rex Francia>, paler tuus (quem inter cseteros orbis terrae principes nobis ainautissimum intra praecordia portabamus), veluti princeps inclyta devolione praeclarus, princeps Chrislianissi-

posterum de ipsius recuperatione sperari . Et quibus legalum commendat, subdit Nec mireris, quod Dulla non expriuiens nostrum nomen est appensa praesentibus, quae ante consecrationis et benedictionis nostrae solemin
interjectis nonnullis,
:

nia transmittuntur
in

Romanos

electi

Pontifices

quia SLinper ii, qui fuerunt consueverunt in

,

bullandis

lilteris

ante sua; consecrationis

Dat.

munus
IV

mudmn

hujusniodi observare.

Viterbii

non. Marlii, suscepti a nobis A|)ostolatus officii anno i . Horlatus est etiam reginam Francorum, ut virum pro ea, quaaiiudeum floretjat, gratia ad

mus

praecellentium

meritorum,

athleta

Christi

strenuus et sollicitus fidei Cbristiauae defensor; dudum praiclaram Salvatoris haereditatem, pre-

Quo vero Gregorius legato suo ad demandatum illi munus facilius implendum auctoritatem conciliaret, archiepitam pium opus
inflecleret.
'

scopo Rolhomagensi
Ep. XIV. Ep. svui.

Ep. XV.

Ep. XVI.

Ep. XII et xvii.

sig. iit.

C.

Sabaudiai comiti

'

Lingonensi episcopo ^ ac injunxit, utejus dictis fidem in

-

nuui. 49. pag.

IH.

Ep. XXII, XXIII, xxxii. et Ms. Vali. ' Lib. I. Ep. ciir. li.

'

Ep.

111.

Ep. IV.

"

Ep. V.

Ep. VI.

GREGORII X ANNUS
omnibiis adhibcrent
:

1.

id

CIIRISTI

1272.

271

qiio!

archiepiscopo regi exposita sint, ex

porro a Corinthionsi lilteris ad

materiam retulcrunt; aperlius,concurrentibus ad

liiis

litteris,

exprimeiites, (juod ad eripieiidum

sic

Tcmplariorum in Galliis prx'l(>clos cnlligitur, fiuibus siguilical arcliicpiscopuiu Gorinlliicnsciu |Ud

conlralieiulis subsidiis ad

tenam ipsam de manibus impiorum

in

prompti-

tudo tua' magnanimilalis cxtenditnr, quod ctiam

peisona
i)iopria
sis

Pliilippum milli atiiue

paratus assumere ipsius

ex cardiiialium consilio sancilum, ut Tciiiplario-

terric

rum

pncdia, oppida ledesciiic ad viginti ciuiiHiue

si

millia marclianiin,

pus

foret,

regi oppigiie-

rentur, ut raptim auxiliares copia) coiillari possint

:

ncgotium, divina tibi favente clementia, promovendiim. Sane, fili charissime, ab illo, in cujiis mauii corda suut iirincipum, iiifusuiii tibi ca;litus crcdimus, ut clara; memoria; progciiito-

cum
sint.

nec vero cam rem cquilibus luturam oneri, diligentia Apostolica ea nomina dissoivenda

rum luorum

recolenda

imitando vestigia,

hiiic

sancto proposito sic constaiitcr inhajreas, (piod ad vindicaiida ipsius Redcmploris opprobria , tam

{).

Obsecutum

Pontificiis votis petita

Pbilippum Galmillia

liarum regem ac

vigiuti (iuin(|ue

promptus exsurgas, ad eruendam tcrram ipsam de potestatc persecutorum fldei, ne amidius ipsorum
iminunditia polluatur;
stiam
offerens

marcliarum Grcgorio ad coiiflanda auxilia muliio dedisse, ostendiint liltera; tum ad Caroluiu Sicilia) regem ', quibus rogat, ut patriarclia) Iliciosolyniitano ad

placabilem

bo-

temetipsum, tanto proculdiibio in ipsius Redemptoris ociilis gratiorem, (|uanto exlrcma

ipsius terrae necessitas oppressionibus

conparandum
;

ex eo a^reexcrcilum ope'

eorumdem

ram

explicaret
'

tum ad Erardum
Siculi praifcctum,

Valeriaci

Imbertum domagistrum equitum, atque alios proceres, ut ea viginti quinque millia marcbarum ex Tuuetana pecunia ipsis comniissa,
fisci

dominum

persecutorum expositae,et quasi ab omnibus derelicta;, magis necessario singulare pra^sidium tuae
consoIalionisexposcit.Superquo, princeps inclyte,
in
et

minum

Belliloci in Galliis

illi,

vocem confessionis et exultationis erumpimus; a quo datur regnare principibus, labinrum

el

atque in
ad

subsidiiim

Terroi-Sanclffi
:

Philippo regi refuiidcrentur

tum

aliae

converlenda denique
agit,

vitulum exsolventes; supplicamus humiliter

rogamus
felicitatis

instanter, ut dies tuos

cum augmento
solida stabili-

eumdem
eam

Pbilippum, quibus gratias

argenti

ac

adaugeat,

regnum tuum
et spccialiter

signiticat

vim

patriarcbaj tradilam;

tate corroboret, et te in consuiita fldei puritate

ad

jussumque in Siciliam instruendae classis gratia ad Carolum regem Sicili;c se couferre denuim
:

ipsius
terrac

beneplacita,

circa

ejusdem

negotium prosequenda,

in

tam

sancti pro-

ad acriores

illi

stimulos,

utarma

sacra suscipeiet,

Syriamque ad ipsum maiius supplices teiidere proposuit. 7. Hic anniiit Ponti/icis desiderio. Incensus est Philippus adeo vehemenli eripiendae e Sarracenorum manibus loca sancta desiderio, ut oratorum suorum opera conceptum aniino sacruin ardorem in procinclu comparanda; ad circumferendam late divinam gloriam expedilionis, novo
totius Orientis oculos,

conversos in

eum

positi soliditate conservet . Nonnullisque interjectis, quibus illius postulata spcctantia ad expe-

ditionem in Syriam adornandam extraxisse

subjicit.
8.

ait,

Ex suspensione namque hujusmodi

utilius

prffidictum pricpaiandi negolium, etutilem ipsius

executionem, juxta nostrum desiderium

variis
id

modis
soleat

numiendum,
affectibus

faciillatem quajriinus, et ad

plenis

suspiramus, ut

cum

Ia;io nuntio ingenti Uno gaudio delibutus, ad pium desidcrium in opus perducendum , gcrenda pro Cbristo arma atque

Pontifici siguificarit.

iile

longa bcUi praspaiatio cclerem afferre victoriam, votivum de tuis laboribus cxitum (quos idem

exequendo negolium subire proponis) tanlo certius sperare de illius, qui

egregia
ratus,

mojorum cxempla imitanda

differre, ut
:

rem tamen

\ major instrueretur appa-

sollicitavit

bella conlerit, virtule

placuit Grcgorio spopoiiditquc Scdein Apostolicam suarn operam diligentissime adliibituram, ut Terram-Sanctam in Gbristianorum i)0testatem redigeret, deque Mahometanis trium-

possimus, quanto pleniora et ad hoc efficaciora munimenta interim, ut spcramus, concedenda

per ipsum id verisimiliter repa;sentent. Nec enim, fili charissime, nos vel fralres nostros pati decerel; nec,

pbaret.

remur,
etc. rcgi

te

quantum in nobis est, proculdubio patemaximc personaliler tantuin aggrcdi

vel in tui prwsertim
et

Gregorius

Francorum
tui, et

illustri.

minus inconsulle ncgolium,

regiminis
aliter,

Dilcctus Ulius, nobilis vir Joaiines, dictiis

juventutis auspiciis ad talia prosilire

de Accon, butticiilarius rcgni

tui familiares ut nuntii, (|uos

N, N. consilii

contcmplatiouc mit-

tentis et su;e iiisupcr

bonilatis obtentu bcnigne

et

deceret excellentiam regiam, per omnia comnumiluin. Sed te id volumus de noslra et ipsorum fratrum meiite indiibitalo concipcre,
id

quam

recepimus, laudaliilcm

acceptum nobis adniojiro

de nostra,et ipsorum deliberatione tenere, quod

ex allo concessum, ut dictum Crucifixi
cir-

dum

ad Terram-Sanctam,

gcneris

buuiani

si fiierit

redemptione conspersam sangiiine Rcdciiiptoris,

regia; serenitatis

ncgolium personaliter secundum Apostoliccc

atfectum ad mullae jucundilatis

cumspectionis providentiam et votum tua; devotionis assuinas, illis Sedes Aposlolica tibi proponit
adesse favoribus,
illis

'

Rxt. in Ms, Vallic. sign.

'

Ext. ib

pag.

2.-;.

lil.

C. nuin, 49. pag. 23. pag.

2;i.

" Exl. ib.

^-

Ibiil.

charissimam, ac nobis

personam tuam eiileiii Sedi et eisdem noslris fratribus

979.

GREGORII X ANNUS
divinse

1.

CHRISTI 1272.
vel supor

perdilectam coniinunire prwsidiis, qiiod

ralio ejiisdeni Terra; desiiieria ]irajveniet

si

est presbyter,
et

Isvam partem,
:

si

est
:

potentire dextera tuis assistento ])rocessil)us, libe:

diaconus
et

non

in presbyterii

ordine constitutus

et ei,

postea poiiit

ei

initram et dicit
uti

Investio te de
orbi. Et tradit

Domino

anspice, quietis optalffi dintius tranquil-

papatu Romano, ut praesis Urbi

ei

et

litas arriileliit .

Hactenus de Ponlificia diligentia

subniittendis

etiam aiinuluin, quo

;

consueverit prsdeces-

ac sollicitudine in

Francorum

regis

sor i])sius

et oi iiiitram
:

comjiotenlein

super cavoca-

opera auxiliis ad collapsas Syriacas res erigendas, antequam xVpostolicis infnlis Gregorins solemni
ritu decoraretur.

put iinponit
velit,

et

petens ab eo

quo nomine vocari

ei

ipsum eo nomine, quo

facit

placuerit,

Jam de

ejus consecratione alHni-

bunt. Qiio facto

faldistorio
;

eum

sedere in sede sua in

calceis,
si

pta parumper Syriacarum rerum narratione agemns.

9.

et do])Ositis

communibus

Describwittir ritus quilnis Ponlifex esset

habentur, ruboa calceamenta papalia calcantur eidem. Et sic cardinales omnosper ordinem primo
episcopi,

itiitiaiidus et in

cejidus.

Excepturus

Pontificalium possessionem induita^iue magniflco apparatu

secundo

])resl)yteri,

tertio

diaconi ve-

niunt coram eo
dinate ad

tlexis

genibus, et idem eleclus or-

Pontiflciam tiaram Gregorius in

scitur
:

Urbem

profici-

pedem

recipit et ad pacis

osculum

necin-

obviam |>oi)ulol;t'tissimis vocibus acceptus. Certatum auteni fuit de rituum iorma, qua excii^iendus sacris Ponlificalibus iniatcjue efluso

non

et oiiines alios

capellanos suos, ac cffileroscle-

ricos et laicos venientos ad ejus reverentiam,

fiinos,

mediocres

et

majores.

lianduselinPonliflcatns possessionem inducendus

esset
:

Quibus

expoditis, cruce pra;eunte pa])ali,

cumque

ea ex

jirudentum consilio fnisset

processionalitor ducitur a cardiiialibus et a tota

descripta, Gregorius ad sedandas

biguitates, i|)sain
voluit,
in

posterorum am'

curia ad cathedralem, vel ad aliam

pnblica nionnmenta referri

closiam

loci, in (]U0 est

curia
iii

(si

locus, in

majorem Ecquo eli-

quam

ex antiquo cairemoniali volumine

gitur, civilas

non
orat,

exislil)

qua

Ecclosia ad altare

delibavimus.

ducitur
tius, et

et

ante ipsum altare prostralus orat diu-

Qiiia

sajpe contigit,
cffilesti

omnis potentatns vita brevis, idcirco quod Romani Pontifices, qui in subliierarchia primatum obtinent, infra breve

dum

Te

Deum laudanms ah omuihus

Quo
decantato, prior

clericissolemniter decaiitatur.

tem])oris spatinm vitani fininnt, et carnis ergastulo

derelicto ad liberlatem transeunt patria; superno-

rum. Et cum

talis

ac tanta hierarchia non debeat

esse acephalaquasi

monstrum, censuerunt
per viani

])rovide

episcoporum dicit, Pater noster, et suffragia conOmnipotens sempiterne sueta, et orationem Deus, miserere electu nostro. Qua finita, idem electus surgens ab oratione dicit Sit nomen Do??i/? ; el facit benedictionom. Qua expleta, reve:

sancti j^atres, ut detuncli praisidiis corpore Ecclesiastica3

renlor osculatur altare, et ut oniiuate vonit ad

tradito sei)ultnra3,

canonicam
tanfo

Ecclesiam,

sic redit

ad cameram suam, etsignando

:

defuncto
prffisit

praisidii subtitueretur
et oneri.

alius, qui

seniper in oundo et rodeundo

rit

et

postquam redieet

honori

Verum

quia circa modos et

ad cameram, deponit ])luviale

niilram, et

formas, qualiter se

debeat

lial)ere Ecclesia
alii

erga

assumit
ligas de

rubeum mantellum

et

babere debet caet

hujnsmodi
versis

substitutos,

cnm

aliquando in di-

panno rnbeo sine pedalibus

cum

sta-

majoribus ordinibus Ecclesiasticis constitnti

])hilibus, et iiifulain

niboam de

scarleto, et ])0stea

ad onus hnjusmodi assumatur, frequenler extitit dubitatuni jiropter hoc sanctissimus j^ateretcom:

parvos calceos de panno eodem, et calceos religiosos usque ad medium crux de corio rubeo, et tunicas et vestes de scarloto albo, et dosuper

niunis

dominus

])a])a

diaconatus ordine conslitutus electus

Grogorius X, qui olim in extitit ad

dignitatis,

pannos

albam camisiam
rico
ita

et erit

subcinctus cingulo de se;

ejusdem

Pontificia; a]>icem

volens

])er

rubeo super camisiam

et ipsa

camisia erit

ea, q\ia3 circa

ipsum

acta sunt,

dubitationes huet

longa,

quod

elevata competonter super ipsuni

jusmodi amputare, ad cautelam pra^senlium memoriam futurorum h;ec quic sequunlur

,

in

cingulum reflectatur. Idem vero oloctus,

fuerit,
si

in

scriptis fecit redigi, et

Si

brevis styli offlcio exarari.

scribat ali(]uas litteras alicui ante

lilteras

quocumque ordine suam

i])sas

Roinana Ecclesia i)aab omnibus cardinalibus, vel a duabus partibus electus in papam, ab universali Ecclesia Ronianus Poiitifex habealur. Qui si fuerit absens, vel de coUegio cardinalium non fuerit ad locum, in quo cardinales

quidem

in primis,

consecrationem, buUari faciat

parte
illa Rullae, in

cum

slore vacante, ille qui fuerit concorditer

ex uiia parte,

qua sunt capita Aposlolorum ex altora vero erit ])lana, cum non;

duni

sit

consecratiis in ])apam
sic
:

et in

salutatione

sunt, in consistorio venire debet vocatus

electioni de eo factaj

et eo

G. electus sercus servorum Dei, dilecto, etc. salutem et Apostolicam benedictionem. Et addit in fiiie littoraruin ante dascribat

nomon suuin

consensum

ira?stante,

prior

qua utitur, et ponit ei, si non liabet albam Romanani, camisiam et orarium ad modum iiersbyteri super humeros,
cardinalis exuit cappa seu claniyde,
'

tam Nec mireris, quod Bulla exprimens nomen nostrum non est appensa pra'se)itiOus, quce ante
:

consecrationis ct be?iedictio?us nostrce

solemnia

Cereinonial. liom. Ms.

Ii)bl.

Vall.

sign. iium. 4737. |iag. 44.

qui fuerunt hactenus in Roynanos electi Poniifices, consueverunt inbullandis litteris ante consecrationis suce miinus modum
transmittuntur, quia
ii,

GREGORII X ANNUS
hnjusmoil/ of)scrvare
A' /m/.
;

1.

CIIRISTI 1272,
et ponit ci

273
ei

et [iondur dala

iii

lali

loco

liter

casulam rellexo

primo

orario,

amio

1.

Maii, si/scepti a nohis Apostolatns officii Et poeiiiteiiliarii iliciint \n dala suaniin

:

ut esl moris, siipor iitriinuiin; humerniii. Qiiibus

oinnibus, iitin ordinalione presbytororum continetur, peractis, et casula

lavahit maniis suas cuni
ei

Dat. etc. domini Cregorii papm

littcraniiii

anno primo

pra-sulattis

exlonsa ad dorsuni

jier

X electi
ir>

h/.

Romanum

Von-

ordiiiatorem, et jiarata a ministris, idoin electiis

tificem.

Idoin aiilcm electiis,

(hiocuiikjiio riiino

Quo

faeto recipit

ad
:

pedem

mica panis, ut moris est. et osculum omnes

constilutus, itroniovebitur ad niajores ordincs sc-

episcopos cardinales
tos,

presbyteros, otdiaconoscar-

cundum
sulvo,

foriiiani,

qua

alii

ordinantnr
indutus
si

lioctanicii
et

dinalos,orilinah)reni iiuo(|uo, necnoiietaliospra;la-

quod
si

ainictii

et

alba

cingiilo

qni assistunt in ordine suo.

Qno

facto canlatur

succinctus
niis
;

cum manipulo

tantuin,

est

subdiaco-

vcro est diaconus,

cum

stola

super laivam
;

sedebit in faldistorio suo tonens

mantum suum

evangelium. Quocantato,idemelcctusosculatursibi delatum evanj^elinm, ut osl nioris. Et posl dictum Vominus vobiscum, et Oremus, per ordinatorom,

pluviale vero indutum,

thrain
iii

scd post collum, et mi-

ca|)ito temiiori

congruani. Et

dum

debot

idem ordinator venit coram eodem electo, et recipit de manii ejns duos magnospanes, duasphialas
vini, ot diio tortitia,
facto,

ordiuari, ordinalor veniet coraiii ipso, etoratioiies

osculando

ei

inaiium. Quo
et

debitas dicet, etalia faciel, quae ia ordine,

confert, fieri consueverunl. Et atlonde,

quem
et

redit

ad altare ordinator
cardinalis

et ordinatiis,

quod duni

iiniis |iresbylcr

eidem

electo ordinato

idem eleclus ordinatur, diaconus cardinalis

subdiaconus capellanus assistent ei in lavando inaniis et induendo, siciit alias fieri consuevit, dum papa colelnat et crnnt induti vestiineiitis
:

(ie libro in allari iii iiiissa, dicondo et instruendo ipsum. Et deinde tempore debito, post-

sorvil

quam ordinator coinniuiiicavorit, priefatus cleclns de manu ordinaloris super altarc communicabit,
usque ad finem missae. Qua Multos aimos, ut dictum est Sil nomcn Dom/ni pra^cedens, por ipsum electum, prout superius est exprossum. Quo facto, idem electus exuetur revereiitor, ut moris est, dicendo post debile, scilicet Ucuedicite et Laudate
ot rite ageiitur
finita,
;

sacris debitis, Et

eidem

electo

postmodum duodeoi

omnia

bont assistere diaconi cardinales, qui

iit

servient,

ordinator dicet

est moris, et
vestiti
:

isli

etiani veslibus sacris

congruis
ordi-

erunt
iiis,

alii

cardinalos,

cujuscumque

non erunt induti. Ordinator vero

ministrenl
et lioc

iiabebit suos

aliis

subdiaconatu cl diaconatn ot do ordinediaconatus. Quo elocto ad ipsuni ordiiiem ordinalo, post suscoptum
miiiistros, (|ui ei in
;

Dominum,
a

aut

jnsinodi rocipiet pnblice

Trinm pucroruin. Et ordines huomnibus pi\Tsentibus, et

hoc agetur die sabbati. Die vero
si

ordinem,

et

vestimentis ordini

debitis rece[)lis,

quocumque
:

episcopo sibi placueritcardinalo seu

sibi

mantum sive pluvialo, sicut diclum est, i)ost collum resiimet. Et cum veniot ad horam cominunicandi, ordinatus ad ipsuni ordinatorem
venit, et
bil
:

alio

et

totuin

Domiiiico sequenti consecrabilur,

ril
:

placue-

ad allaro

ordinator ouin roverentor coinmunica-

et sic

omnibus

paratis, et reverentor
:

missa
et

aliqua causa differet consecrationem, quousque consecrelur, missam nec publice nec private cantabit.
si

vero consecrari noluerit, sed

ex

expleta, ipsc eleclus dicet

faciet

Sit

nomen Domini ;
,

Cnm

electus in

papam

presbyter fuerit con-

benedictionem. Qua dicta

:

ordiiiator

ter

S(icrandus, lalis ordo dcbet servari.

olectus,

Primo idem

dicet

eidem clecto Multos afinos, llectendo ter genua coram eo, ut et moris, et alliori voce semper dicendo. Idem eloctus nulliim servitium in
altari faciel ordinatoii,

dum

dicit priinuin,

Quam

amahilis, etc.

calciatur sandaliis et caligis. El lolis manibus, indiietur

omni ornamento suo,

scilicet priino

alba,

nec epistolam nec ovangelium cantabit. Nec aiite receptionem ordinis diaconaliis

cingulo ciim subcinctorio, postea poctorali, deinde favono, poslea stola, deinde tnnicella, et postea
dalmatica.
et aniuilo

dicetur

illa

postulalio

Postulat

mater
in

Subseciuentor recipit chirothecas,

et

Eccl. elc.

nam

illa

petitio noii ost necessaria

deiiido casulam, et

milhram
(lu.c

in capito, sine pallio

papa
do
eliam

quem scimus
cuiii

per

omnia

esse

dignum. Quid

pastorali,

postea recipiet in loco

coloris

illa

pronnntiatione, Auxilianle
postulatio dicelur.

Domino

nec

suo

ct

vostimenta oruiit
diaconi,
in

tempori con(luaiu
pra;lati,
alii

promoveliir ad ordinem presbylerii

gruentis.

Cardinales oiiines tam episcopi

oadcm

presbyteri,

subdiaconi et

Sed ciim ad ordinem presbyleratusordinari indnotur cuiii ea soleinnitate, cnni ([ua (lictuin esl, liabondo stolani super humeruin ot niaiiuale (inanipuluiii) in bracbio sicut diacoiius nec lamen babobit tunicellaiii, nec dalnialicam
(iobebit,
:

omncs

eruiit

vestibus congruis tempori,

et

cruco papali i)rifeunte

scptem et incenso, omnes de loco, in quo est vostitus, veniunt processionaliter ad altare. Nulla tamen fit examifaculis

cum

natio prinio, nec etiam illa consueta in consecrationo aliorum episcoporum, (imu incipit, Antir/ua. El vadit eleclus ad altare et facit contessionein,

nec calciabilur saiidalibus, nec habebit pectorale ; scd soluin amictuin et aibaiii, et fiet Iffitania, ut
cousuevit. Et deinde ordinalor
uleo sancto inniigit, iniponcndo
ct

coram
ci

ipso stans

interim
iiicuinbit
alii

choro vel schola canente introitum

et
ibi

ordiiiat oiini nioro consiiolo in aliis,etinaiius cuin

k'?jrie eleison.

Qna

facla,

voiiit

ante altare, et

primo

manum
111.

super faldislorium paratuin,

similiter, et

et onines

omnes

prosbyleri cardinales, qui assistuntsimi-

prajlati

duo diaconi

cardinales,

Anh.

louus XXli.

Kavn.

35

Ilti

GREGOEir X ANNUS
ad servieiulmii
ei

1.

CHRISTI 1272.

qiii

a (lexteralnevaqueassislunl,

ct

capellanus, subdiaconus dicit liT^taniani canlando, aliis capellnnis respondentihus. Et dum vencrit ad iilum lociiin
:

subdiaconum capellanoruni, sive per priorem l)asilicae sanctoriiin et duo priores diaconi cardinales
,

lenent pallium ipsuin, et tunc prior illonim diio-

Consecrandns,

etc.

repetet
ele-

rum

solus dat palliuin

:

suinmo
,

Pontifici

siil

his

bis, ct quilibet pra^latus

una cuin ordinatore

verbis

Accipe pallium

scilicet

plenitudiyiem
Dei,

ctum ipsuni siiinahit. Qnaj loitania dicla, ordinator venil coram eodem electo, et dicit illud (|uod Episcopiim oportet, clc. Quo cst in Pontificali ct tunc veiiit dicto, redeunt post altare omnes unus cx ipsis cardinalibus, et dicit illam orationem, Adesto. Et postmodum venit alius episcopus
:
:

ponlifica/is officii

ad honorem omnipotentis

gloriosissitna- Mariiv. virrjinis ejus r/enitricis, bea-

toriim Apostolornm Petri et

Panli , ac sanctcn

RonuDuv

Ecclesia'. Etaptato ]).dlio ipsosuper euin

trihus spiniilis aureis, ut est inoris, asccndit

sumet de-

inus Pontifex ad allare, et

facil

incensum,

cardinalis, et dicit illam orationeni

Oremiis, di-

imim reditad eminentem

vobiscum, vel
nicaj alte, et
B

scdeiii, tt dicit:

Dominus

/ec//sswi/; ef additiir
Ecclesi(e, etc.

iii

ea

Utilitati

universaUs

Pax
:

vobis, sive Gloria in excelsis;

Demuin

venit ordinator sive conse-

ut dies requirit

et postea dicit

orationcm Donii-

crator, et

ponil apertum codicem Evangelii super

aliam dicit pro se secrete.

iu

capul

electi

versus collum, et codex sic aiiertus tediaconis, el oinnes

Qua

oratione finita, et secuta responsione,

sede, tt prior

netur a
iibro
et

duobus cardinalihus

Amcn ;

papa residet

diaconus

prselati stant in circiiitii

:

iuduti quillbet

cum

suo

cardinalis portans ferulam in

manibus cum dia-

ordinator incipit et procedil, ut contine-

conis, subdiaconis, scriniariis et judicihus,

omnes

lur in libro, oninibus abis pradalis secuin dicuntibus in voce depressa, et ordinalore
in

induti solemniter,

descendit ante altare, et facit

cantu

duas acies sive

diaconos
diacoiius

fila,

unam

ex iina parte, et

unam
tertio

Deus ho.

etc.

prout

est in

libro, eo

tamen

salvo,

ex reliqua, ajqualiter dividendo; et ponit primo

jiixta altare,

(|uod inutatur in loco suo illud, et idcirco,

specialiter

quod

secundo subdiaconos,
i[)se

ponitur

in

consecralione

papa;.

Qua

judices, quarto sciiniarios in ordine. Et

iuci|)it
:

prior

linita, depositis cliirothecis,

ordinator ponat

unum

capiteregium subtile in inodum serti super caput electi pendentibus capitihus capiteregii post colet sic niittit cbrisma super caput (!jus in luni
;

inodum

crucis, et dicit illam

oralionem
:

Ui)r/alw\

etc. et addit

aliam orationem

loco suo additur illud tributis, git manum electi cum clirismate, et dicit illain

Hoc Domine ; etin elc. Qna finita, im-

laudem, sic alta voce in cantu, quasi legendo Exaudi, Christe; et judiceset scriniarii resiiondent similiter in caiitu ([uasi legendo Domino nostro papce a Deo decreto summo Pontifici et imiversali papa-, vita. Itcm idem prior dicit secundo Exaudi, Christe ; et judices ct scriniarii
:

respondent ut prius
priordicil
:

et sic facit l(M'tio.

et

Item idein
tertio.

Salvatormundi;
:

judices et scrin,arii
;

orationem Deus, etc. qua finila non dalur ei baAccipe baciilum ; culus. nec dicitur illa oratio Accipe, anniiUim, et dicit orationem sed dat ei addit sanctam wiiversalcm Ecclesiam ; ct etc. et
:
: :

respondeiit

Tu illum

adju.va
:

el ^\c et

facit
illi

Itein ideni prior dicit bis

S.Maria,

respon-

dent:

Tu illum adjuva. Eodem modo

:

dicit

lantum

semel
tista,

5. Gabriel, S. Raphael, S. Joannes Rap-

iterum dat

ei

librum Evangelii,

et dicit

Accipe,

elc. et addit imiversali populo tibi commisso, etc.

S.

Leo,

S. Petre, S. Paule, S. Atidrcea, S. Stephane, S. Grerjori, S. Renedicte , S. Rasilii,

,

Quihus omnihns expletis per consecratorem, idem

S. Sabba
|)rior

sunimus Pontifex sedet in faldistorio, et lavat manus cum mica panis et aqua, et unus episcoiius cardinalis venit coram ipso, et tergit ejus capnt, quod luit uncluin cum mica panis et cum cortice
leviler, et tergit
lea.

S. Agnes, S. Ccecilia, S. Lucia; aliis respondentihus Tu illum adjuva. Quibus finitis,

:

dicit

Ii.yrie

eleison,

et

illi

resi)ondent

lOjrie eleison; el

hoc

facit tertio.

Et poslea oiimes
eleison. Et lau-

dicunt alta voce dibus

fiiiilis

et

una

vice

Kyrie

cum

linteaniine sive sublili toba-

legitur E|iistoIalatina etsiibsequenter

:

secratorem

suinmus Pontifex recipit conomnes episcopos cardinales et diaconos cardinaies ad osculum oris. Cum vero quis episcopus in papam eli^^itur,

Qno

lacto, ipse
et

gra>ca super pulpitum

ita

etiam de Evangelio.
(|ui

lUe vero episcopus cardinalis,

eum

consecrat,

debet esse oinni

ponlificali

ahsqne baculo pastorali,

Pontificem consecrat.

indumento ornatus duni euindem suminum

finita,

non consecratur

aliter,

sed liunt omnia,

(jiKTe

con-

tinentur in isto loco

ah hoc verho
:

P/'iw20

/f/m

Qna consecratione
praedictum
servit
: :

deponil omiie or-

Processioiialiter electus, usque ad illud verbum facta confessione, ascendit sedem adaltare.Vbi

namentum

ct

assuinpto pluviali

cum

siiperpellicio,

eidem
et sic
;

sumnio

Pontifici in

iJixparalam, et ibi coram i|)SO veniunt ejiiscopi cardinales, et dicunt illas tres, qua sunt in oidinario secundum ordinem in ipso ordine scrijdas.

altari, ul est inoris

missa ordine suo pro-

cedit

usque ad finem

etcantabit
Sil
:

cum

solemnitate
dicit

non super

altare, sed ad
:

sedem. Post missain

Quo

facto, sedel in sede et recipit diclos cardinales

idein siinimiis Pontifex

nomen

Doinini. Couoiii-

et prselatos alios^ etc. Facit ea,

qufe hic contineii-

secralor lainen iion dicil

Multos annos, sed

tur a verho illo, Omnes alios pradatos ad pedem receptis, venit ad altare, et et osculum. Quibns per priorem inibi desuper est pallium paratum

nibus

rite peractis, ip>e

summiis Ponlifex etonines

suhdiaconi, quilihet iu

cardinales et

alii prajlali et

gradu suo, indutus vestimentis pretiosis albi co-

GREGORII X ANNUS
loris, cpiscopi

1.

iiiia

CIIRISTl
et

1*272.

275
omncs
sederc, et sedel in

pluvialihns, prosbyteii casiilis,

(li;i-

tihiis

eo ioco vadunt
ciiimciili

coiii (ialiiiaticis, siilidiacorii tiinicollis, acolytlii sii-

iiiensa

soliis

pa|)a

cum

divcrsis ot
alia

perpflliciis, ctalii caiKillaiii, cpiscopi, arcliicpiscopi

niagnis

vasis aurcis et argcntcis. In

mcnsa

abbali^s

ct

palriarclia!
Siiiiilihir

plnvialibiis,
ct

cl jiiiliccs

ct

sedenl episcopi, in alia iiresbyteri, post eos in alia

[larto

scriiiiarii.
iiuliiti

pr,i'fi'cti

ailvocati

criiiit

ad siiiistram diaconi cardiiialcs, ct postiiioet

pliivialilms, ipsc in
iii

pliiviali

ct niitlira, ct

diim mcns;u omniuni |)ra'latormii

bilium. Et atlendc,
dct, indiilus
ct
((iiod

aiiormn

iio-

shnla caiitoriini

siiperpclliciis.

Et papa omiiia

papa
iit

stabit,

diim comcsu[)cr-

prcliosa (Mnaiiicnla liabcl)it,cl palliiim, ct niitiiraiii

calciatus,

dicfiim cst, ct ciim

optiniaiu, ct cliirotliccas, cl aiiiiiiliim pasioralcin:

et sic

mitlira, cardinales vero

pellicia

omncs habcbunt
comedcnt,

ciim oninibus venit ad portam sive ad }?raet

ihi

cuni camisiis et manlellis cl milhra alba

cl oiiines pr;r|);i[ia

dus Ecclcsia^
extraliit

prior
|)onit

diaconus
ci

cardiiialis
ipia;

sini|ilici in ca[iife, et sic

lati

niilbram,

ct

coronam,

vo:

similitcr ciim

mithra.

Coram

servienl

catur

regnum
Et
sic

capite,

tolo

populo clamanle

laici

Ktjrie eleison.
M

majores natu et nobiliores, qiii sunt praiscntcs. Qua comestione finita, pa[)a lavabit manus
iit

cuni

omni ornatu

(juilibct cardiiialis

[iriiis,et quilihct cardiiialis siniilitcr sedciido

et prajlalus equitat

equuin coopertuni paniio albo:

scriiiiarii ct alii

lavabit, servionte fiindenleaiiiiam cardinali lcviinli

subdiaconi vcro, capcllani,

tant oriiatc vestiti
,

equi-

cardinalcs,

(jiii

afsistunt, teiieaiit

tohaleam unus ex
iiivi-

iioii

lamcii lialicnl c(|iios co-

iiiia |);irtc Iav;iiitis,

altercxallera, etsicsihi ad

opcrtos. Papa equilat eiiuum

et

magiium phalcratum

cem

niutiio serviant. Qiiihus omnibiis lotis, et rcd-

coopertiim

laiitiiin

cx parte posteriori dc scar-

lcto,

partc

vcro aiiteriuri non cooperitiir. Sic

papa rcdiicilura diiohus cardiiialibiis ad cameram, elca[)clni discalceant et exuiint eum,

ditis gratiis,

oinnibus c(|uos asccndcntibiis, prior diaconorum

ct [lostea pa[ia (juicscit. Cardinales veroctalii pra;lati

cum

fcrula ordinat processionem hoc

modo.

Fiiiiio

redeuiitad hospilia sua

sicut steterimt
iii

cum

mithris equites et
((iialuor locis

procedit c(|uus doiiiini

vadit subdiacoiiiis

papae plialeratus, sccuiido

criicc, tertioxii baiulerarii
alii

[larali,

comestione. Et attende,
iii

cum

quod duiu

vcnit coroiiatus, dcbet

cum
bus
;

XII vcxillis

rubeis, et duo
vi, advocati

cuiii

duobus
;

faccrc missilia, id cst (lecuniam divcrsam

mixtam

cheriib... iv,

duo

priBfecti navales induti pluviali; ;

projicere super

homines.

V, scriniarii
IX,

vii,
,

judices

viii,

cantores;
forcnses
tes

diaconi et subdiacoiii
iu

qui legerant
abba-

Epistolam et Evangelium
;

Graeco; x, abbates
;

Si vero [lajia fuerit Uomto, apiid S. Pclriim ordinaturet consecratur et dum dehct consccrari induitur ad caiiellam S. Gregorii, et venit proces:

xi, episcopi; xii, arcliicpiscopi

;

xiii,

sioiialitcr us(|uc

ad altarc,

ct fuiiit cietera

ut supra

Urbis

xiv, patriarcluc el eiiiscopi cardiiiales;

XV, presbyteri cardinales; xvi, diaconi cardinales;

XVIII,

Quihus factis, coronatur ad gradus, et redit Lateranensem (Latcranum) (ler viam papa3
dictuiii cst.

doniinus papa et subdiaconus

(|ui

cum
:

tobalia,

et iiostijiiam c((uitaverif,
|ieciiiiiLc

fit

ibi in

codcm
aliuiii

loco jactus
lcr, ct (lost

et serviens

[lortat

umbraculum

et sic venit

[icr

senescallum vel

usque ad palatium suuni sive ad Ecclesiam juxta

palatiuni suuni. Ubi cuni descendit dc c(|uo,
ile-

pa|iaiii [)rojicit.

Itcm

cum

(lervenerit ad turrini

Stephani

ponit

rcgnum dc

capilc,

et reci|)it
ihi

milliram,

ct

Pclri, quffi cst Parionis, ct hodie dicitur turris

de
et

presbyter cardinalis facit

laudes

cum

tabellio-

caiiipo

iiniis

dc

fainilia

papai

facit

ibi

uiiuni
:

nibus et jiidicibus. Quibus

et

factis, (ie[)onit palliuni

alium jactum,
ibi

staiido in aIi((uo

cminenti loco

casulam tanlum ac chirothecas, et rcsumit pluviale. Postmodiim venit ad aliquem locum prieparatiim
pra;Iato

doiiiinus slat, et veniiint illuc Judai

ci

cum

lcge,

facienlcs

laudem

et

offcrunt

legem

sibi

ut

decentcr, et ibi dat cnilibet cardinali ct

adoret. Similitcr

dum
cum

(lervenitad palatium Cincii,

presbyterium. Et

sic

ipse

papa scdct in

unus de

faniili;i (i;i[iLe

de dicto

(lalatio facit

uniim

sede, et quilibet cardinalis et |)raelatus vadit co-

jacluni simililer
Similiter

pervenerit ad S.

ram

eo, et flexis

sive pra;Iatus

genibus extrahit sibiinet cardinalis milbram, et tenet apertain anle [lapecuniaiii, (luam dat ci
et

pam
in

et i|)se ponit illani

uno cypho argenteo camerarius,

(juam

dicit

cum pervenerit ad S. alium jactuni, slaudo in fenestra (lalatii S. Martinai et sic venit ad plateam Lateranensem, et ducitur ad (lorticum ()u;c vadit ad Ecclesiam
:

Marcum. Adrianum facit

camerte, qui vocatur policilus : et iile qui reci[)it i^ecuniam iu mitlira osculalur geiiu doinini paiiffi. Et idem camerarius habct ante se magnain
liber

S.

Joannis Lateraiicnsis

et ihi

ante (lorticum

sl;it

prior Laleraneiisis ct canouici

tiva iiiduti

cum eorum comicriice

:

solemniter et
desceiulit,

cum

[irocessionali
et post((u;iin
iii

niensam coopcrtam tobalea, ubi sunt hujusmodi inoiieta! et assislunt ipsi camerario clcrici camene et duo mercatorcs ijisc vero camerarius et clo rici tanlum sunt in su|ierpelliciis.
:

(lapam,
l)a[)a

cum

reci()iunt

dcsccnderit, faciuut eiim ihi sedere

qua:

daiii

scde marmorea,

((uic

vocatur slercoraria
et
:

ct

veniunt omnes cardinales,

honorilice elevant

Quo
a

iireshytcrio dato, idcin doininus

diicitur

eum,

duobus

cardinalibiis diaconis ad
et ibi sedet,

inensam solc-

ut vcre dicere possint Suscitat de (lulvere cgciium, etdeslercorecrigil (laupcrem ut sedeat

:

mniter paratam,
daiilc

episcopo cardinale sibi

cum

principibus, et solium gloritc teiicat. Etideni

\)'d[>a,

aquam,

et

duobus diaconis lobaleam tencn-

doiuiiius

stando juxla i(isam scdem, acoipit

; :

276
ifes inigillalas (leiiariorum

GREGORII X ANNTTS
de gremio camerarii,
:

1.

thurc

CHRISTI 1272.

et projicil iiiter poin.iliim (iicons

Auntm

et arf/cii-

|)a|iam

cum cochleari in tluiribulo j)onit, et ilii cum eo iiiceiisant et faciunt ita omnes
:

tum

710)1

est
,

//lihi,

f/uod

autem habeo hoc

porticum
ail
:

tibi do-

Ecclesi*. El sic diicitiir

jier

porticum usque ad
a quibus
recipilur

El jioslea
taiulo,

jiriore et canonicis iineeuiitilnis

jier

can-

gradus

S. Petri,

ubi esl jirocessio parata et archi,

ducitur

ipsaiii

Ecclesiam
Sit

presbvttr canonici S. Pelri

BasilicaB Lateraiiensis, ubi orat et Jicit

nomen
recijiit

reverenter: et cautantibus
ipsuin |)apam ex

ijisis

canonicis, intro-

Domini ;c\
et

deitonit

regnum

et assuniit niilliram,
,

ducilur in Ecclesiam priore canonicoriim tenenle

sedet in

magna

sede post altare

ubi

una

parte, et priore cardinali ex

priorem et canonicos Lateranenses ad ]iedem et ad osculum. Quo iaclo ducilur ad palatium et ubi venerit ad iiortam paiatii, unde intratur palatium per Ecclesiam, ponitur ibi faldistoriuni et ibi, ]iapa sedente, ]irior iiresbykrorum
pra;dictos
: ,

altera, et sic introducitur in

Ecclesiam tenentibus
ante portam Ecclesiae

eum

sed prior dimittit

eum

ipsius Basilicas, et alius cardinalis assumit euiu ex

illa jiarte
;

et in

medio

Ecclesije veniunt et cautanl

:

coram

ipso juesbyteri cardinales

Protector noster,

cardinaliiini
filo,
facit

ordiiiatis judicibus et scriiiiariis

iii

ads/yice,

Deus,

et

respice in faciem Chrislitui.

Quo
orat

ibi

laiidem sicut diaconus cardinalis

])ost

dicto ducitur ad altare, et ibi orat, ct

dum

fecerat in missa aiite Epistolam

orationem.
iialatium

Postea ducitur ab

ijisis

cardiiKilibiis

])er

usque ad portam
est
ei

Ecclesia; S. Silveslri,
:

ubi sunt

Te Deum laudamus. Quo candominus jiajia ab oratione, et dicit Sit no7nen Domini benediclum ; et postea osculacantant canonici
:

tato, surgit

dua; sedcs porpliyrece

et jirimo seilct in illa (juai

tur altare B. Petri oflerendo super allari jirelio-

ad dextrani, ubi

jirior Basilictu S.

Laurentii dat
et regi-

sum iiamium
olfert

ferulam, qua; est signum correctionis

ipsiiis Basilic;e, etsacri

aureuin. Et nota, (juod semper jiapa jiannum sericum super altare cujuscumque

minis, et claves
sis palatii, in

Lateranen-

Ecclesia;

ijuibus designatur ])otestas claudendi

ad
tri

cum |)rimo cjus allare ascendit. Demum magnam et eminentem sedem jiostaltare B. Peducitur, et
iii

et ai)erieiidi, ligandi

atque solvendi

et

cum

ipsa

ea a jiriore diacono cardinale

ibi

ferula et

aliis

clavibus accedit ad aliam sedem

est

intbronizatur et ponitur, et
deiu et ad osculum oris
et

sedensrecipitad

jie-

similem,

qua

ad smistram
sede.

et tuiic

reslituit

eidem
*in
illa

priori ferulam et claves,

et iucipit sedere

onines canonicos S.

onmes caidinales ordinate, Petri. Quo facto ducitur ad

postquam aliquantuluiii sederit idem prior ciiigit eidem domiiio pa]ia> zonam de serico rubro, in qua debet jiendere bursa pur])urea, in qua sunt duodecim lajiides pretiosi cum sigillis el muscus et dum in ijisa sede sedet, reciiiit ofticiales palatii ad pedem et ad osculum, et sedens ibi recipit de manu camerarii
secunda
,

Et

cameram suam,

et ibi quiescit.

Cum

vero venerit

Lateranum, recipitur priina vice, ut supra diclum est de sedibus et omnibus pnEtenjuam de laudibus, et otfert ad altare ut dictum esl . Hactenus cicremoniale Pontificium. Quibus perfectis sacris ritibus, qui circa ipsuui perageiidi eraiit, Gregorius tertia die consueta celebrilate sacra coroiia
est

denarios argenteos, et
et

jirojicil

eos su])er |)opulum

redimitus

lertiaque die Encyclicas litteras de

hoc

facit ter,

dicendo singulis vicibus

ejiis

dis/icrsit,

suscepto a se Ecclesiie clavo, de

more
'

exaravit

dedit paujjeridus, Justitia

scecidi: et in

manet

in

seculum
et

qua; in Regeslo tabularii \aticani

Vallicellano
scriptse.
8

archiei^iscojio

duabus sedibus debet

])apa taliter se

babere

ut videalur polius jacere

quam

sedeie

Senonensi ac suffraganeis, in vetusto vero Codice - patriarcha; Hierosolymitano sunt inGregorius,

Gloria in
etc.

nulla islanim sedium, nec etiam stercoraria erit cooperta vel jiarata, sed nuda. Deinde ducitur ad
sancta sanctorum, ubi intrat, et ante altare

suam

altissiiv:is

Deo, et in terra pax honativilatis

orationem

facit

el jiostea

reducitur ad capellam

minibus bona; vokmtatis. GIoriosfB

prtEconium
generi
,

Do-

S. Silvestri, in

quam

intrat et sedet in loco prajjia-

minicae latens licet mysteriuiti, palens tamen late

ca;Iestis

rato, et facit presbyteriuin, de

est.

quo supradictum

Poslea redit ad cameram, in (|ua depouit ca-

prasmisso

praico humauo nuntiaturus accommodo verboruiu sche-

sulam et pallium, et assumit mautum, et vadit comebere, ut supra dictum est primo tamen recijiit
:

mate, Deo in allissimis gloriam

terra bonse voluiitatis
est

juramenlum secundum formam: Ego

senatore.
a Si

talis, elc. a

retulit, pacem in homiuibus nuntiavif. Hrec nuntiatio profeclo dignissime veneranda hcTc
:

attenlione

dignissima
et

quam

vere venerabilem
ipsius vcritas
;

vero dominus papa consecralur vel eliUrbem, cum venerit ad Uomam ad cajiellam S. Mariaj Magdalena; ad radicem monlis
gitur exlra

rcddit
tiantis

nuntium

mittentis sublimitas, exlollit nun,

auctorilas

nuuliationis

manifesta commendat.

Hsc

vera

et justa

sed

eam

Marii descendit, et iutral

cum
:

cardinalibus ij)sam

non servanlibus proculdubio tremenda

qua ore angelico
gloria,
soli

partitio,

cai)ellam, et ibi recipit jiluviale et

mithram

et

postea eijuitat et jirocedil

et Juda;i sibi

occurrunt

quam

soius ipse ineretur,

Deo altribuitur honor et (|iii lacit mira-

cum

lege et laudibus. Et

omnes

Ecclesiaj Urbis ei
'

cum iuocessione, et veniunt omnes clerici induti cum crucibiis et vexillis et thuribulo cum caj)sa:et idem dominus jiapa de
obviaut honorilice

Grcg.
liliul.

I.

I.

I^p.

I.

cl in (od.

Mar.

paf. 1.

niim. 12!!.

lom. pog. 121. Ext. cliani in Forin. = Ms. Vallic liibl. sig. lil. C.

nuiii. 40.

pag. So.

GREGORII X ANNUS
bilia

i.

ptiis
,

CHRISTI

I27'2.

277
comparando;

magna

solns; qua diiin bona; voluntatis

iii

lio-

ct lueriloiiim insufficientiam

ininibiis
iin|)iis,

pax

lorra

itroniiltilur,

iiitordicilur

jualevcilis (ieni!g.;lur.

iNuila esl eiiiin

:

pax

cligcndiim sano consilio piit;ibainus, ut hiimcri siibdiicerenliir ob oncre, niaiiiis ab opere arcerenlur, Veruin ne post ejusdein
diffusa el dispendiosa
dictionis rcluctalio

impiis, nulla conteinnentibus

seil

nnilta diligen(|ui

tibus noinrn Dci. Eoruin si(|iiidcm,

ipsiusaudiiiiit, |iax
iil

innndafa

vacationis tam tcmpoia obstinata contraoccasioillo solo

fluiiicu

iiiipii

vuro ul niare

protiisioris dispcndii

fervens quiescere nequeunt, pacis comrnoda nesciunt

deiit
,

neni indiiceret; nos

potcst,

non dc

iiobis,

sed de

sed discerpentibus viliis in seipsis dissi-

concepta fiducia, qui dat lapso virlutem, quisolus

redundantibus ipsorum fluctibus in conculcationein diaboli, lutum(|ue peccati dum per peccatuin averluiitur ab eo, qui est pax nostra, quaj exsuperat omneiii sensum, a
et

lurlianlur

et

cum

omiiis sutfiLicnlia

sil

ab eo, nostram
supplere
;

insiifficicntiaiii abiindaiitia
iii

virtiitis suae

humililatis spiritu

taiiti oiieris

sarciiuc imbccil-

les

exposuimus

hiiiiieros, debiles iiiisimus nianiis

pace rodduiitur pcr consequens

rito,

aliciii

non

iinine-

ad

fortia, et huniilitcr
;

collasubmisimusjugo Apo-

sed obsuadenierita pecloris et teinporis pace

stolicvD servitutis

su|)|iliciter im|)Iorantcs, ut ipse,

frustrati.

Dcus etenim ultionuin, exercituum do-

ininus, ageus liberc, ut retribiitionem reddatsu<E,

qui per hiijusmodi vocationem iu maris niundi hujus altitudinem iios deduxit, noii patiafur ab
ipsius tcmpestate deiiiergi
potentia?
;

(|uantum in eis est, detrahentibiis gioriffi, superbiendo per peccatoruin insolentias, contra ipsos torram commovens et conturl^ans eis^iuc jnsto
,

sed
,

illani

nobis su;c

Jiidicio

pacem

toilens; ostcndit po|)ulo suo

l>ropter injustitias suas

dura ipsum bumilians, super

dexteram porrigat (jua; Aposloloriim principcm ambulantcm et lia;sitaiitLiii iii fluctibus, ne iitergeretur, erexit:et coapostoluni ejus

Paulum
liberavit.

nocte ac die in profundo maris positiim

rectorem inteidiim spiritum principuin aiilereiido subducens, ut non

iiiducens terroreni, et
sit

ipsum

qui congreget ab ovili Doniini peccatorum aversit

sionibus fugientes: non

scd
(|ui esl in

qiii

errafa corrigat

11. Accedit etiam ad grande nostra; fiducia fulcimentum vestne consideratio probitatis sperainus iinmque ac suinmopere affccfamii?, (|uo(i
:

sordibus plus sordescat.

cum
collisio-

sitis in

partein tanta; sollicitiidinis nobis sin-

dO. Hinc itaque, hinc prociildubio provenire

gulariter

indiclse vocati, sic, auxiliante

Domino,

creduntur , imperiorum fluctuationes , iicsque regnoruin, et cuncta guerrarum

(luse

dissidia,

animarum
,

pericula,
et

corporum

strages, facul-

commissum vobis niinisterium impleatis, ut populum vestra; custodi;c credilum reddatis Domino acceptabilem, bonorum operum sectatorem. Ad
quod universitatcrn vestram affcctuose inonemus, et qua possumus insfanfia exliurtaiifcs, humiliter petimus et rogamus inslanter, (juatenus veslris
orationibus devotis ct scdulis nostras maiuis debiles confortetis; pias preces fundentes ad Doiiiinuni ut in beneplacito Filii sui dirigens actus
,

cffitera

Hinc nuineranda discriinina, et in partibus variis gravitcr dcploranda contritio, et gravis admodiim pudendaqueconfusio populi Chrisliaiii. Hinc diutin;c vacationis Sedis Apostolica;

latum lapsus

destructiones inducunf.

non

facile

disiiendium (postfclicem sancta; recordationis Cle-

mentis papa; patriset prLcdecessoris nostri de lioc muiidotransitum, etcorpusipsius cum debita exe(juiarum soleninitale reconditum tanto tempore)
,

noslros, nobis et vobis ac ca;teris Ecclesiarum pastoribus sua pietate concedat, sic circa gregeni

Dominicum cura
lias,

pervigili noctis observare vigi-

prorogatum, donecDoininus, populi ejusdem peccata dissimiilans, et misericorditer ipsius miserias

iniscratus, dignafus est ipse, qui

quod

in eo

mansuetudo
:

su|)erveniat, et coi

rcctio

subsequatur

reddatur Domino

poptiliis

concordiamin su-

Christiaiius voluntatis acccpta;,

pacis ex hoc pro-

lilimibiis opcralur, fratribus nostris sic unaiiimitatem ad procedendum in provisione sedis cjusdeni facienda concedere, quod miro Dei et nobis niniirnm slupendo coiisilio ad iiiibccillitatem nostram oculos dirigentes ; nos (qui fuiic in minori

culdubio commodis potiturus. Scirnus enim quod

si

fccerit ci |ilacidas vias suas,

ipse inimicos ejus

(|ui

convertet ad paceni, nec crit

cum exfcrrcaf; sed perfidae gentis lerroribus de ipsiiis finibiis jiroconfldenter in tabernaculis fiducia; Iiabiiii

fligatis,

constiluti officio iiro saliitis nostra;

remedio pere-

tabit, et fiducialiter

reciuic opulciita (iiiicsccl.

grinaliainur in

iiarlibiis

transmarinis) ad consceu,

dendam Apostolicae pra;eminentia; cathedram et suscipiendum importabile nobis non soluin ex humanai inflrimtatis ;scd eliani ex liuiiiililatis nostrae dcfectu onus universalis regiminis orbis tcrra; concorditer elcgerunt, ad inducciidum iios ad id variis ad nostram praisentiain niintiisctlitteris destinatis. Nos vero in considerationis examine onus ipsum per lioc noslris imponenduin huincris et opus noslra [irosequendum sollicitudine atten(ientes noslraruuKiue inelicntes virium quantilatcm, dispungeudo insufticientcs virtutum sum, ; ;

Nos saue vobis affcctum cluiril;iti\a) bcnignitalis expandimus, et signum charitatis solidae apcrimus; proponenles, (]uaiitum cum Dco polerimus,
lionori

vestro deferre, ac vestra et Ecclesiaruni

vestrarum commoda, pro quibusadnos recuiTere cum securitate iioteritis, iu iirompfifudine bcnevolentiffi promoverc. Dat. Latcr. IV kal. April. Poiitilicatus nostri

anno

12. I?i litteris

ad Januensium comnmnitatem

datis de Sarracenis agit.

tioiiis sua;

Certiores etiain crcafecit,

Christianos iirincipcs

inter

quos
Fran-

benedictionis Aposfolica;

priiiiitias lMiili[ipo

278
cormn
cciitif:

GRERORII X ANNUS
regi imperliit
'

I.

CHRISTI

127'2.

eiiiiKiiie saltibriluis

pnc-

iiieunt, et in ejus

contemptiim
etsi

illis

talia ]ira^sidia

ad scclniida iin]iiessa a patrilnis

tiiciulain

virliitinr,

subministranl.
dicta' terra;

T'linam.

non timorem,
si

vel

vcstigia,

Ecclesiaiii, vitia(|iic e popnlis

:

amorem divinum

allenderent; aut,

de vitando

exscindentla excilavit

Imn

ipsi

Aposlolicani clienita^jiie

telam

csl

pollicitiis.

Sahilalis

principibns,

dispendio non iiensarent, saltem ipsos graves injuria' coercerent, qUcE dictis el factis in
barbaricis ])artibus eis, et in ipsis Christiana; religioni mullipliciler inferuntur. Inter alias namque

ac bciievolentia Apostolica ip.-^is pionii.-^sa, copplum Hicrosolymitan;e expeditionis ante accepta Pontificatiis iiisignia opns nrgere non destitit. Cuin vero nonnulli Cliristiani, exuto omni piidore ac
divini Nuininis inetu, avarili;c furiis perciti,

conlusiones,
stiaiii

(|uas

in

oartihus

illi:^

pseudochri-

arma

aliquibus

atque

alias

merces, unde hedebantur Chrisliani,

cffite:

si de gravaininibus conquerantur, hac eos probrosa respoiisione Sarraceni contundiint Si

:

reci|)iunt illuc irerciiiionia deferenles,

Sarracenis invelierent, Gregoriusad eos ab scelere

deterreiidos litleras dedit. Liboiabant inler
ros ea iiifamia nonnulli Genuenses mercatores

erueremus vobis allerum oculorum, ad nos cuin

reli(]uo rediretis;

prout

iideiii

mercatores nobis,

ad quos coinprimcndos Grcgoiius

summos

iii

pri-

eo lempore in regione Terrai-SanctEe moraiiiibu^. cxjiressius retulerunt.

14.
litalis

mis
est
-,

rei|)ublicffi

Gcnuensis magistratus hortatus ut tantum neias arcerent; ulque ipsis eam

Cumque

frequenter eveniat

])er

hosti
et

incursus,

(juod

ex

Christianis

viros

reni suaderet, fortissinium

deli sultani faclo duxit
:

argumeutum

ex cru-

mulieres, ac lactentes etiain parvulos Sarraceiii

I)ra?fati

cum enim

infanlulos in

ca|)iunt, et captossub

servitutem
post
litos

abductos

redimi permisisset,

paulo

detrudunt;

nonnunquam
lactis

infanlibus a

carcerum arctatione inatrum

decrctum convulsit,

dictitans eos postea niievasuios, ac Sarracenis bellum illaturos si

:

ubeiibus, ut inaterni
ratis; contigit oliin
litis

careant [labulo, sepa-

enim
|)oris

tenelia' oetati iioii pcpercit, ne succcssu teincorroborata, arnia gestaret; quanto sequius iisdem Sarracenis vires succidere atque ea adi-

ad cujusdani instantiam miChrisliani, gratiam habeiilis in oculis soldani

prajsidio

barbarorum

[irocurante

nihilominus
s])ecialiter

quodaiii ex fratribus Ordinis S. Trinitalis, qui ad

caiitivos

mere, quibus
-13.

iiislructi

tot Cbristianis

mala

iiifli-

bujusmodi redimendos

siint

gere consueverunt ?

de])utati,
etc.

quod

idein soldanus mulieres cuin paraliis

Gregorius,

capitancis, consilio et

viilis suis,

quos carceris angustia cruciabat;

coinmuni Janueiisibus.

aetate ])rovectis a gratia liberationis exclusis,

Heu gravissimuin
!

Christi et Chrislianitatis

per suas litteras liberari mandavit. Sed curn detento-

oiiprobrinm Pciire |)ermitlitur nostrffi pulcbritudims ornaineiitum, ipsum vulelicel s|)eciale Salvaloris
,

res

eorum,

babitis

hujusmodi

lilteris,

eosdem

liberare ])arvulos denegarent, meinoratus solda-

Nalivitatis,

assionis et
:

esurreclionis

nus, ad

quem

habitus est recursus, re(|iiirenlibus

Domiiiicac gloria dccoratuin

las

et

exinde suos inco-

eum

contemplibiliter fugari
i

ercipimus, ubi libe-

raliler

dolor

prelium nostra; redemptionisexsolvit. Proli ibidem crucis bostes inhumani tyiannide

lide-

super hoc expresse respondit, se mamlatum revocasse, quod fecerat de jiraedictis [larvulis, ut [irffidicitur, liberandis; ne peripsos, quos reddere poterat jirovectior oelas armigeros, ])0sset processu
tcmitoris
in

supciant, qui serxili subesse conditione solebant,

impugnari
ergo

siciitidem fraternobis tiinc

(]Uorumquc iiiullitudineni virlus jiaucorum lium lunc timciilium Doininum suiierabat.

autein borribile scelus,
currit merilo
et

jiartibus dictas terraj

Si

degentibus
priefatis

retulit

viva

Illud

voce.

noininatus

soldanus crudelitatis
])arvulis ex

execrabile crimeii oc-

acerbitate deviclus,

quod de

reprobandum, quod nonnulli inaledictiouis aluinni, solo nomine Christiani, terrena dunlaxat, non caelestia sapientes, et innitentes lieriiiciosis lucrorum studiis, ut iu voIui)tuosa5
debacchenlur, victualibus, armis, vasis navalibus, et aliis necessariis causa
vita; ficcibus lalius

quadam

humaiiilate concesserat, denegavit tan-

dein efflcere, ne ad impugnanduni ipsum consiirgerent in futurum ; quam gravi opprobrio Christiauitas ijisa

respergilur,
in

cum

vinci nos a iiietate

non patimur, sed

tes, illis

nosmelipsosacerbius sa;vienhostibus arma nostra deferimus, quibus

?

danmati que.-tus Chrisli muniunt inimicos, ul ad

im])iigiiationem fldei et Cliristianorum, ac Tenv-cSancta; deprcssionein robore forliori sic niuniti consurgaiit, ac |wnalur inirstimabilis inacula ia
gloria noniinis Christiani. Hi suiit iiigrali
fllii,

contra Christum in fldemejusfortius muniuntur

15. Et

quidem
tam

graviter, nec inirum, dolcre

compellimur, duin pensainus, quod renatos fonte

ba])tismatis iier

miserabilis ca^citalis

devium

(lui

oberrantes, Dei turbatio

retrahit, ac

non

deterret, geheniuc

poenain meruere doloris.

li

sunt qui a])ud i|)sum

odibiles,
])rofecto

terror ab errore nonrevocat, ignominia famae

Redemptorem

foie

merentur
li

ut ab cis

cjusdem injuria

fidei

non non compescil. non sunt

:

faciem iniserationis avertat.

perccpla beneflcia non

non solum

Unde

(juod tales inverecundi, et iinpii Christiaiii,

iniseratio, ut

attendunt, veruin etiain

(juos excaecat fojdi lucri cupiditas, sua im])ietate

contra Redeinptorem
spirarc videntur,

eumdem ])robabilitcr condum loedus cum ijisius bostibus

consumpti, sola

cailestis

poenitenti;c

ter subsistentiain
'

locum indulgeat, operatur nam alinon haberent, qui a se verecun-

E|).

11.

Ep. X.

dia piorsus abjccta per tant;c damnationissemitas

r.REGORII
gradiiintiir.

X ANNUS

t.

CHRISTI 1272.

279

Qiiare Sedis Aposlolicfc piovideiitin,

sacro tunc apiirobanie Concilio, volens ailliibere

circa pnemissa roinedium,
Cliristianos,
i|iii

illos

lalsos el iinpios

.\nliochenum Memplarioscquites ', eornmquc prirfectum debitum ipsi obseqiiium deferre, et opcm porrigere jiissit ac iie (luiil paet princiiiciii
:

Sarraceiiis (lelerre priesiiinercnt

triarcliic
ijisi

ad suas parles obeiiiidas deesset, piilliiim

',

arma, ferruin
qiii

et

lignamina galearum
illis,

eos etiain

Iransmisit

religiosissime(|uc impcravil

'

ut

galeas vcnflerent
iii

aiit

naves, quiqne gii-

Cliristianos Syros a viliis abdiicerel, ne in sc diviiKis

bernationis ciiiam

piraticis
iii

Sarracenornm na-

iras

extrcmiimquc

exitiiim

veiterent,

ciim

vibus exercerent, vel

aliis

inachinis; aiitqiiibiislibot

familiarc ob oculos excisa) Aiiliocbiic

cxemplum
iii-

aliquod aiixiliuin, vel consilinm oisdem impenderenl; anallicmatis et exconiinunicatioiiis

:

versareiur, quain non hostium potentia, sed elliisa

iiliido

everteral

Non

intendiniiis doctnni

vinciilo innodavit

ipsos^iue rcriim snariini [iriva-

struere, nec cerliorare scientem. Nosli, siciit

illc,

tione nnilctari, et capieiilinin servos lore decrevit,

certis aliis poenis adjeclis niliilominiis contra eos.

quem mora

diutinajconvcrsationis

iiislriixit, eiior:

16.

Vmiim

qiiia

iiiiilti,

(|uos a

veritatis

jii-

mia, qua; in transiiiariuis parlibiis cominitliintiir nec te lalet (|iialiter per voluptiiosos vitiorum
servos etservitulicarniscxpositos, motussequeiitcs
ipsiiis, sic inibi
liir,

dicio voiuptatis dulcedo delor(|uet, in profuiulum

demersi malorum conteinnunt divinam clemenliam; ct in aniinarum siiariim periculum pra;scriptam seiilenliain vilipendiint, IJeiini et eani-

diviiuB majcstalis oculi offendiiiiillariim, siciit

(]uod variic lerrai partiiim

An-

fiochia!

ac

iilioriim

pliiriuin

locorum

testatur

dem sedem
nos
Apostolica)

in praeinissis offendere praesunientes; cleiiicntia,

licet

destructio,
sioiuiin,
riiiit.

manibus inimicorum
ii)sariim
(|ii0(l

expositie in ever-

qnos ipsa

imnieritos
jiosuit,

in
taiii

et

iiicola3

in

excidium devenelicet

i)ia'(;iniiientitc

specnla

Propler

miraiuliim occiirrit,quod

atroces ct

enormes

piBefali

Kedemptoris injurins
iit

eliam aiiimalia brutalr-Esiosimiiium sibi (lclerrcal;

habiliitores
laiiien e;iruiiuleni iiartiiim, (|iii hucusque casus luijiismodi, iiiios eoriiiii demcrita proculdubio mererentur, solii Dei palienlia eva-

detestantes, el conlra pra^dictos impios aggravart!

sedis (^jusdem sententiam

inlendentes,

saltem
et

a reatu

solito

diicli

pcenitudine resipiscant,

ipsos teiiipore vindictie

dat, ac ex illoriiin
tali

ira Dei subito noii disper-

seruDt; sic
niillo

isla

coiitemnere, sic videnlur

ad

ea

nequitia, dicta terra solila

modo

terreri, (|uoil a siinilibiis excessibiis

ciiraiit;
salleiii

Dat niixta precibus imperia Genuensibus, ut suis proliibeant, ne S,irracenis vetitas inercesferant, vel ad piraticam excrcendain navent operam tiim pronuntiat e coetu
:

dispcndia non iiicurrat etc.

non solum abstinere non

ianto gravins
excediiiii,
illa,

sed ipsos eiiam

conliiiiialionis

diiiiiirnitale

quanto
diire

tam

profecto detestabiliiis posi vindicaia in aliis, in scipsis nec

est
illiul
:

lidelium ejiciendos, qui eo se crimine devinxerint

ac

vereri nec abborrere vindictam; ut

Origeiiis

bonorum mulcta
i".

afliciendos.

Datum
i

Lateraiii

adimpleri videalur

in

eis,

kal. Aprilis, Pontificatus nostri aniio

De

Anliocliiai excidii caitsis.

Ne

biimani cordis dnrilia, ut

vero

quo dicilur Ilicc esl non soiiim audiendo,

mam

Syria diuiius patriarcha careret, Giegorius Tlio(t) ex Cuseiitina archiepiscopali sede ad pa-

sed nec etiam videndo periissealios icstiment, iiisi perire conspiciant et seipsos. Tu ilaque fiiiUr vigila,

labora,

iii

omiiibus opus fac Evangelislac;

triarclialem Hierosolymifanam, utsuas virtutes in

difficiliori

pro viribus argue, obsecra, nec

gioiiis illius

cum

expedit, re:

munere
eiini

utilius explicaret,

traduxil

',

populum
tuiiiii

iiicrepan; desiste
iii
:

sed

iiisla

cui etiam,

Ecclesia Accoiiensis siio paslore

illius

oiipDituiie et

iiiiportiine,

iliis

tolis

conalibus

orbata

fuisset,
*.

administraiida; provinciam
denii|ue noviim

miiiislerium

commisit
iriaicham
in

Ad decorandum
niajoiilnis
illi

pa,

eo, qiii niullam

implens sperainus eniin in Evaugelizaniibus dal virluleiii,

iit

digiiitaliim

ornamentis

quod

ipse voci lu;e vocein virtutis tiibiiet,

liujiisinodi

pec-

creandamque
cumjeclis
tnii
'
:

aiictoritateni, legaliim

a latere
cir-

Ciitoies

odibiles

Armenia, Cypro, Antiotheiio principatu,

iiisulis, eai|ue

virtute avertas, ab inviis

diis

tnta Orieiitis

ora

coiisti-

Domiiio

populiim

inimensa converlas ad viam, redacceplabilem bonoruni

ipsiiis
,

Uco

atque

aliis lilteris

Catiiolicos Orienlis piic-

operum sectatoiem,

etc.

sules,

ut debila eum observantia colerent, et ipsius impcria, inia paressel religione, exci|iereiit,
pi-iccepit. Quiii

Adducius esl in invidiaiii pairiarcha, diim in comparandis mililibiis operam darct, iiiinns pru-

etiam, Cypri attiue Armeniic reges.

'

li|).

VII).

Uc!;.
sisii.

posl eai)ul. Kp.

lil

Ep. xi.

'

Ep. xiv.

'

CoJ. Val.

S|i.

IX.

K|,.

.\U

niiKi.

i9

p^g. ni.

;i/ Thoi))a> isle

aliiiiiaiidiu

iii

iiuUiiircliaiii llici^osoiyinitaiiuiii lioc iiiino assiiinplns, Uellilccinil.inuni

i

c|ii^ciipnin

cl le^'aliini .\|iosliiliiMiin in l'ala'stiiia

cgil. Iicin a.l

usciitinas iiilnias assuiuiilus, postiiioilnin

1'ia'dic
(iiianiiiiani Spoiid.iiius e.\

lioc aiiii

ail

ca.lictliain

llicio.-olyinilauaiii Iraiisalus. iNcc

Urijaiii

divcisus est a

Tlioin.i

dislinL'iiil, cl allciiini

i as aUcri successorein lii callicdia lliciDsolyii.ilaiia coiistiUiit. Cuii) leipsa uiius riieiil pei' liac "tcinpoi-a Tlionias ipii ,. Ciisentiuo episcnpalu ad re^'ciiilaiii Kcclcsian) Ihciosolyuiilanaiii acciliis luil, siiccessitqiie Guillcluio i|iii aniio mi:lxv diTcssit. Vide iNoias ad an. MCHLVi. N ad aii. mccl.w, 27. Ncc nniius ctiain ciravit Spoudauus iii assiscando iiiciise, et dic, iiuo iii palriarchain rcnnnli iliis liiil, cuiii 1,'gliellius, e iiionunicnt.s lorlc Kcclesia! Lusciilina;, clecluiu dic xi kal. .Maii. cii vcio Vi idiis iMaii, ul lialict Spnudanns. Mhhmi

Aiiiii ilc l.ciilii

Oiil.

piava (luadam ieclione Kpisloa.-

IV dccepliis gcniiiio-) liosce Tlio

M,5NSI.

28

GREGORII X ANNUS

-1.

CHRISTI 1272.
:

constat

dcnler se gessisse, ut ex Grcgorii queriilis litleris ipsi exprobrat niullam pecunim ', (|uil)us
dissipnsso, ac se princi[iuni

principis Antiocheni contendebat

et

gravissime
'

qucsta

est,

vini Iruslra

virorum
florem

tiim. Cui

titulum a Gregorio fuisse collarcscripsit sanctissimus Pontifex non

ea apjicllatione Cypri regi attri:

eum

prccibus

vcl arlibus ali(|ii()rum circumv(!iiiri pas-

fiiisse siii consilii

sum

essc.

Ciini

cnim

Gallica3

nobililalis

stipendiarinm colligere dcbuissct,

inuliles, vcl

plurcs labori

pannososac

viles sibi adscivisse, uiide

buta ipsius jura infringcre ac labcfactare Cum siib Bulla nostra nuper qiuBdam littera; nostr;e, in quibus cbarissimum in Cbristo fllium noslrum

TcrravSanctic
incrcbuit,

damnum

grave illatum vidcretnr

et

(juani siibjeclis vurbis

Te monenuis, rogamus
tibi

admonitus csl borlamur attcnte, per

:

Aposlolica
lii:cmiosa,

scripta
vix

niandantes

(juatenus

si

quod nituntur, co qno

1

crcdere possunms, verilale

potes remedio corrigere studcas,

ad slatum deliilum pro tua possibilitale reducas.

vcro
siiit,

Si

ut

niallcmiis,

dctractoruni [lotius

Hugoneui Jcrusalem et Cypri regeni sub intitulabujusmodi regem nominavimus, emanarint tenore praisentium declaramus, quod nostre intentionis non extitit, siciit ncc esse dcbuit ncc existit, quod per inlitulationem bujusmodi, scu denominationem in nostris litteris appositam liactcnus, vel iii futurum forsilau ajiponendam, libi quoad regnuni Ilierosolymitaiium quod ad te
tioiie
;

fictiones,
tas, illa
riiias

eadem ad stimulum solUcitationisadmitdc cajlero maxime posti|uam ad transma;

sjjectare asseris, pra?jiidicium

generetur. Dat. La-

terani

id.

Aprilis

anno

iiartcs

iiervcnicns (pervencii.s)
filio

cum

cbaris-

19.

Cum

itaqiie gravis

de eo regno concilaiida
ffiquilaU; coiitro:

simo
rogc

in

Gbristo

nostro .lerusalem et Cypri

discordia timeretur, qna;

cxtremam Tcrraj-Sanctee
.'^ed

illustri,

ac vencrahilis fralris nostri Anlcia-

cladcm

iiifeircl,

iion

ferro,

densis e|)iscopi, ct dilcctorum lilioriim Hospilalis

S. Joannis, milititeTempli,

magistrorum,
utilitalibus

ct

iisurus solerlia

domusTiieutonicorum percgrinorum capilanei consilio iii prtedictis, quod lcriae pra?raf:p

subventio per
te destinata

vcisiam dirimi jussit Gregorius atque utratjue parte corona ritu solemni redimiri expetente, imperavit
^

Nazareno arcbiepiscopo, alque

aliis,

ut

de utriusque juribus litcm instruerent.

Archiepiscopo Nazareno, Betblehemitano Paneadensi episcopis.

elTicaciter

et

priilicial, clc.

Duxisse patriarcliam Hierosolymi(|uiiigci)tos eijuitcs

taiiiim

in

Syriam

peditcsve,

Sanutus -. Et qiiidcm opiiorlune fractos ob Eduardi disccssum Pahcstiiios, vcrsosqiie pa-iie in despcrationcm
stipendiis l']cclesiai suslentandos, refert

Exposuit nobis dilecta in Christo filia nobimulier Maria Domicella, lilia ((uondam Milesanda; nato! clarae memoriaB Isabeila; magna; relis

gintB Hierosolymitan;e, qiiod licct

regnum

Hieroso-

coiilirmasse,
1'liilippo regi

sigiiificavit

sci|ucnti

anno Pontifcx
'
:

Francorum,
patriarclia

cui ob instructum sub

lymitaniim ad eamdcm nobilem de jure pertinere noscatur; et propler hoc ipsa in reginam Hiero-

sidiariis

turmis

palriarcbam gratias egit

Di-

solymitanam,
moriffi
ratioiie
(!.

iit

nioris est, coronari a bona;

me-

clus,

in(|uit,

personaliter, prout ejus-

patriarcba Hierosolymifano (ad

insignire) regio

queni

dcm
el

noslri

mandati babebat adjectio, ad niemoraauxilio

Hierosolymitana; Ecclesiae pertinebat rc-

tiim regeni Siciliae accedens, ipsius usus consilio

fullus,
illo

gem Hierosolymitanum
peliissct;

diademate

liujiismodi

congrcgalo, simul
laiita;

lamen charissimus
illuslris

in Chrislo fllius no-

cum

ad parles easdcm cvesligio in

up-

ster

Hugo

rex Cypri, se in

dicto regno

portunitatis

tempore transfretavit, ijuod iiicolcC memorati j)er recessum piv-cfati regis AngliLC, qui
parlibus
illis

falso asserens jus babere, in

regem ejusdem regni

coronari,

se

ab eodem patriarcha

cum

instantia

jam de

absccsserat' in exlrciiia (juasi

poslulavil. Praifata vero nobilis

rem

siiam agi conofTcrens se

jietiit,

dcsperatione
Dii

positi,

pcr cjus adventuin

ita spiri-

spiciens, et

metuens ex hoc

sibi

prtejudicium geut

tuin fortiludinis rcsumpscrunt, (juod lerraeadem,

et

nerari, ct ad

docendum de jure suo

tuo siillragio,

ab immincnlis
ct

pciditioiiis

paratam

a praidiclo patriarcba inslauter

dispendio prBeservata substitil,

sislil.

buciis(jue sub-

ncquaquam
coronarct
tioue
:

pra;fatum regem, sed ipsam |)otius

Iii (juo (juantuin libi comparaveris nicriti ajmd euin, cujns in Iioc negotium agitur, quique irrcmuneratuni bonum non relimjuit aliquid, ille

cum
regni
:

sibi,

et

non eidem Ilugoni, racorona regia

ad Sedem Apostoli-

dicti

llierosolymitani
flerel,

dcberetur

et

ne secus

novit; nec tuipse,

ter vitas

sallem

cnm

j^ost

exacta felici-

cam

appellavit.
20.

tcmpora fmis bumanus adveneril ignu-

At idem patriarcha hujusmodi appella-

rabis .
18. Litis dercf)}io

tione contemjita, vciicrabili fratri nostro c|)iscoi)0

archiepiscojms judex desiQuatur

nierosobjmUano Nazareims Quod ad Cyi^ri

.

Liildensiauctoritalc propria diciturcommisissc, ut

pncfatum Hugonem
coronarc ciirarct.

in

regem Hierosolymitanum
eodeni cpiscopo, ne

regem

allincl,

in

Pontiliciis litteris Hierosolymi-

Verum ab

taui regni titulo

exornatum;

is

erat

Hugo

e Lisi-

uiano cujus in
crant
:

id regnum jura certa oninino uon de (juibns Maria Domicclla nata Boemumli

ad coroualioncm bujusmodi jirocederet, ex jiarte dicta; Maritc, ad Sedeiii eamdein fuit denuo ajijiellatiim
:

scd diclus cjiiscoj^us bujusmodi a|ipcllavilij^ensis, praidictuni

tionibus
'

Hugonem

in iliero-

i'jx.jl.l

Ml uu.l.
li.xt

i;.'.!
III

Vrl
.Ms.

p.ii;.

s;.

I,

IJ.

-^

S,;nil.
iHuii.

I,

III.

r,|.|

'

lit.

Vall. si^ii.

Iil

i;

il).

|iut;.

:V1.

'

Lili.

I.

l',i'.

III.

lliui..

l-,|i.

i.i.

GREGORII X ANNUS
solymitarium regcm de
posset, pro suaj
faclo,
cuiii

1.

CHRISTI 1272.

28t

dc jiirc noii
coro-

diaconis, praepositis et aliis Ecclesiarum prajlatis

voluiilalis libito asseritur

lioc

pcr Seiioncnsem proviaciaiii coiistitutis.

nasse.
litcr

Nominata vcro Maria proptcr

ut
iis

persona-

Salvalor

iioster, iu

cujus dilione cuncla suat

Et
iios

ad ApostolicamScdcmaccciieiis,

iios liiiinilitcr

pofita, civitaleni Ilierusaleiu videas, et prievidens

supplicavit,

Cypri suiier
exLibcri.

faccremus sild dc pncdicto ic^^e apud pncdictam Sedcm justiliam

ruiluiam,

tlevisse

dcscribitur siiper

eaiii.

ita(|uc, (jui civitatem veri David, religioais videlicel Cliristiaaaj, circa cujiis

regimen

iion insuffiiiiiii-

Qiiocirca

mandamus

(|iiatenus pradatuin

ciiMiti

V.

nostr;c debilititis, siciit iicc dcbeiiius,

regem Cypri, vos vel duo, aut unus vestruin pcr

vos,

tiniur; scd desola superabuudaalia virtulis divin;e

vel pcr alium, seu alios ex parte noslra pcul infra novcin incnscs

sperainus, non solum

vaticiiiiuiii

scissuras juxta proplietia;

rcin|jtoric citarc cuictis,

niuKiidicatas aperte videmus; sed et

in sublraclione

post citationcin vcslraiii pcr se, vel per procurato-

ruiiiic

magiue ptriculum
(lui

populi

rem idoneum ad
licct, tain

totaiii

liujusinoiii

causam

vidc-

Gra^corum,

a Sedis Apostolicae devotione, ac

super appcllatioiiibus

iiiterposilis, (piaiii

obedientia se suidraxit; ia occupalioae laaxima,

et vastatioac valida Terric-Saacta;; in

super principali tolo neyotio sutiicicntcr instructum tum omnibus actis, juribus et inunimcntis
suis ad causain ipsain pcrtinciitibus
;

subversione

morum,
(luaiii

ciua; universalitcr ia clero

;

graviter obre-

Apostolicose

psisse videtur et [loiiulo

jaiii iion tain

ceraimus,
nuii

conspeclui repnesenlent

facturus et rcccpturus

palpainus,

iioii

possamus noa lugerc,

suspiria,
taata

super
[ler

iis,

quod ordo
forinam

dictaverit rationis.

Uiem vero

comprimere
coliibere

lacrymas, continere
Profecto cuai

vel

citationis, et

ct (]uid(|uid inleceritis, iiobis

singullus.

subsit

vcstras Iiltcias liarum scricui conliaeiilcs lidc-

plaiigcndi ralio, plaactum

decliaare non possuforas exeat, ab oliai,

litcr intiinetis (1), Dat.

apud Urbcmvetcrcm IX

kal.

mus

sed

necesse est

jam

Noveinb. aiuio i . Transtudit postca Maria siia ia Hierusolyiuitanum jura Caiolo Siciliic regi unde id aoinca Siculis rcgibus adjunctum cuia uec iiisc Aragoaio est (2). laaac (luidem
regiiuiii
: :

dum

cliam nos miuor status habcret, tanto allius

radicatiis inlrorsuai, taaloiiue diuturailate factus

acerbior, (juaato facultate vctaale diutius

efiicaciter exire

aon

est

perinissus. Exeat igitur, exeat

ad

bello, et Siculoruiii dclectionc iniplicitus e Sarra-

fralres et fllios, ut scieiilcs iiicoiumoduui ipsuin,

ceiioruiu tyraaiiide,

ut coucitataj de iilo spes pol:

prudentius a^sliinantes, cooperationis reaiedio

cacius pro viribus releveat, ct plaactum pia;
passioais
ufficio

elll-

licebaatur, viadicare potucrit

alii^iue reges,

uiu-

com-

bra coateuti, idem regauai bosti cripere nou sint

ausi.

dulcius consoleatur. Quis ergo

sic populi

dabit
iii

caiiiti

nostro aquam, aut oculis nostris fouhumilitati nostr;e

21. LiUerce Encyclicce de Concilio

Sarra-

cenorum

et

schismaticoruni causa celebrando.

teiu

lacrymarum, ut

coininissi

spiritualitcr ct teiniioraliter interfectos

Urebant iaterim Gregoriuin graviorts curaj, qua taadeiii ratione aftlictas Terra;Saucta3 res ab extrema peraicie uoa viadicaret modo, sed Sarracenoruai etiain potentiaia prosteracrct ad Eccle^iie coajunclionem Gra^cos adduccret, Cluistianaiu religionem dilluuderet, dcforinatos niaiium Ecclesiasticoruiu mores i)erpoliret, primajvunuiue sau:

diehus ac noctibus iagemaimis, (luod cul[)ariim sordes, (|uibus iram mcruissc creditur, diluamus?

Lugenduin
ctioacin

si(iiiidem occurrit,

quod per subtiauaitate

pra^dictain

a Sedis

Apostulic*

subtractos, et in devio posito grandis culpa; niors

aflicit
:

quod sanctum universalis corpus

Ecclesiae
et

nicinbro tain nobili eadeiu gravius admoduin,

dispcndiosa subtractio tanto

ctilatis

llurein

revocaret.

Arduam

ct

dillicilem

tcaipore mulilavit.

suscipicbat provinciam, ()uain solus perticcre

aon

Lugeaduai

poterat
dixit
,

atque ideo Concilium OEcunieiiicum in-

convocandi Eacyclicie litterai baj sunt Senouensi arcbiepiscopo ac suirragaaeis iascripta;.

a

cujus

iterum ac ainare dolendum, quod sicut iii partibus trausmarinis noa tantum audivimus, sed et oculis noslris vidimus, ct nianus noest
stra;

contrectaverunt
blasplieaialur
jaiu

proli

dolorl delestabilius
Clirisli
:

solilo
etc.

iii

gcalibus noinea

Gregorius

archiepiscopo et episcojiis, ac

cuiii

non

tain

vcibis, (luain rebus ipsis, et

dilectis liliis abbatibus, prioribus, decanis, arcbi-

laclis Christianis iusultetur

ab iulidelibus,

ct dica-

(1)

In litteris Pontificiis

jussu Guiiieimi patnarcliu; Jeiosoiyniitani, accepissc.

Thesaurarius. ^'acile

ab annalista recitatis assevitur llugo Cypri rex, llieiosolymitaai rcgni coronam ab episcopo Liddensi, Veruui aiino MCCLXix diademate ilio iusignitum ab ipso Guiilelmo asserit Bernardus tamen utcnpie cunciliatur, a id scripsisse Uernardum repulaverimus, quod cum ab episcopo Liddcnsi jussu Guilielmi
liic

coroud decoraretur, ab ipso Guilleimo id praistitum dici merito afiirmari potuerit.

(2)

Ma>.si.
principis Anlioclieni usurpare c(Eperit, colligerc milii
illa;

Qaando Carolus Hierosolymitani

litteris

regis litulum cessione Maria;

in Anecdotis .Martcnii loui.
ttie

filiai

Boemundi

vidcor ex

cjusdem Caroli, legeudis

l,

col.

H31, modo tamcn

;

cx niendo, (|uo

vitiata; sunt, corrjganlur.

Consisnantur

ilkc Neu/iuli,

unno

DiMna mcclxx,
Sicilia; amiiis Siciliic et
Ital.

xxix Muii,Indicl.

ffurte Indictionc, scd

numeius

Indictionis dcest; rey.

nostnrum
(jui

Jerusaiem unno

iv,

Sidliie XV.

XV cum anno m^clxx plane non congruit

legoQduin proindo aimo Doinini

Uiiilouia Caroli pro

uccLxxx,

plane aniius cuui anno xv regni Apulia episcopo apud Ugbellmm

anno iv regni iNcapulitani conjungitur.

1'ariter altcruiu

Asculano

i|uodaiii in

Sacr. tom. Viii, col. i:iS, nov. edil. datuin Neapoli dic x l'cbruarii Indict. viii, adeoijue rcvera ccssionem regni Jerosolyiuilani factaui anno mcclxxvi, pust dicin xxi.\ Maii. Mire his congruil Sabba Malaspina, qui per has dies Chronicon suum Sicilitu scribens tcstatur, cessionem hanc p'eractam eo brevi tempore, (luo Innocentius V sacris

anuo MCcLxxx. Ex
praefuit,

his vero constat

nempe anno mcclxxvi.

Jlwisi.

Ann.

Touts XXII.

Rayn.

111.

36

:;

282
tur: Ubi est Deus
tatis

GREGORII X ANNUS
eorum; (luin liuiiculus li;\}redieadem Terra-Sancta per nefanilissi-

\.

CHRISTI 1272.
fidei,

et

gloriam, ad aniinaruiii profectum, robur

et

Doniiui,

pacem

exaltationem populi Christiani.

felicius,

sic audacter invaditur, sic secura occupatur audacia, sic vastalur intrepide, sifc in eisdem partibus ClirisUanus populus inliumauitur

mos Snrracenos

23. (iQuiavero prosccutio tanti propositi tem-

pore indiget, ut deductum niaturius, ac

trucidatur, quasi

non

sit iilis

adjutor

uec

sit

qui

auctore Domino, efl^ectum debitum sortiatur, bienninm numerandum ab initio instantis Maii ad id

misereri possit ipsorum.

duxinuis deputaiidum

dei^ataturi

pr;eterea inte-

Lugenduni, et aniplius iiariter, et horrendum, quod cum ille paterfamilias diligens, qui
22. a

rim

ali(|uos viros tanto ministerio

prffifatte

competentes ad

prajdicandiim iu terrae

suffragium salu-

suam misit in vineani ille summus agricola, sator bonorum omnium, et Itlantator, agrum mundi bujus diligeuter excolens, in eo seminaverit semen bonum inimicus bomo tanta inveniturin ipso superseuiinasse viliolioris diei variis

operarios

tiferiim verbnin crucis, |)erquod

cordaprincipum, prttlatoriini, c;eterorumqiie fidelium inducantur ad subsidium eidem terra>, prout ipsius exposcit extrema necessitas, impendeudum. Quocirca univeisitati vestrae per Apostolica scripta prsecipiendo

rum

zizaniaet erroruni, ut ea defleru magis liceat

:

niandamus, quatenus oinui uegligentia relegata,

cunctis, prout talis et tanti negotii qualitas exigit,
dispositis et paratis, sic niedio

quatn narrare

idemque ager quotidie

potius

arescere videatur ad ignem, quani albescere inveuiatur ad messeui. Hfec dum miuisterio considerationis debits mentis nostrie praesentautur obtu-

leuipore vos accin-

gatis ad iter,

quod
aliis

lial.

Maii anni ab Incarnatioiie

Domini

millesinii ducentesimi septuagesiuii quarti,

et

tibus, iguis iu uoslris meditationibus exardescit,

et

ad tanta discrimiua relevanda suspirat atlectus,

quas vobis loco, queui

licet

pro termino assignamus; in ad pra;sens snbticeanuis ex causa

zelus accenditur, el spiritus auxiatur.

Ad quod

cum

nos sulficere non

posse sciamus, levauius

:

competenti, tamen tempore vobis curabimus iutimare; Uostro vos conspectui prgesentetis, ad sub-

moufem monteni quidem Dei, montem ubereni, moutem pinguem; uude opportuuum nobis provenire auxilium et lunniliter peocuios nostros ad

timus

et

devole speramus.
iis
;

Et quia satubre iu
aiiiscjue viris

adhiberi

remedium
fratribus

Yenliouem necessariaui terr;e prajdiclje solers et operosum interim studium iinpensuri, prosequendo favorabiliter et fideliter adjuvando illos, quos ad hnjusmodi prosequeuduni uegolium duxerimus deputandos.
:

interest generaliter

omuium

nos

cum

24.

VoInnuisautem,quod

in vestra provincia

prudentibus exacto et frequenti traclatu prffibabito, prout taut;u necessitatis instautiaexigebat, de ipsorum consilio, genenostris

ex vobis, fratres episcopi, unus vel duo remaneant

rale Concilium, sicut imitatione digna

sanctornm
teni|)ore

ad ea, quae officiuin episcopale requirunt, inibi exercenda et tam ille, vel illi, quos propterea contigerit remanere; quam alii, quos ad idem venire
;

patrum consueludo laudabili

tiouis

longaeva) observa-

exeniplo uos instruit

opportuno
ut in eo

decreviuius congreganduni
prffiuiissa,

tam

circa

Concilium praepeditio forsan canonica proliibebit cai)itiila insuper Ecclesiarum oniniiini ejusdem provincia;, tam cathedralium quam etiam aliarum,
qiiibus per vos, fratres
episcopi, ex parte
arcliiepisco|)e et prcefati

quam

circa csetera,
illa

qum

saluteni res|ii-

ciunt aniniaruni,
silio

Deo auspice communi couiuveniatur provisio, et ejusdem approbatione

virtus Altissinii, eliminalis erroribus, robo-

uostra

volumus

id

mandari

cum

in

eodem

Coucilio tractanda siul aliqua, quse

Concilii roboretur, per cujus saluliferani executio-

uem

rata fide, redncliserrantibus redintegrata

fidei unitate, sedatis discordiis,

ejusdem

pertinebunt ad ipsos; ad ideiu Concilium viros idoneos pro se niittant : non obstautibus qiiibuscuiuque privilegiis, seu iudulgentiis quibus-

pace flrmata, exstir;

cumque
legio

personis, ordini, vel dignitati, seu colforiiia vel

patis vitiis,

virfutibusque plantatis

correctis ex-

sub (luacunique verborum

mandati

expres-

cessibus,

moribus reformatis,

repressis

oppres-

sione a prtedicta
aul
et

sede concessis, per quae possit

iiostri

sionibus, libertate solidis uuiuiineutis instriicta,

recui^eratis deperditis et ejusdeni

effectus liiijusiiioili

quoniodolibet
:

Terrte-Sanctie

inipediri

eideni in aliqua

derogari

circa

statu prospero reparato

hujusmodi scissuras uniat,

:

personaruni
niine,
taliter

evectionum

numerum moderaConcilium,

ruina inipleat, occu|)ata restituat, vastata restauret, iiobis(]ue viam restituta et restaurata couservet
aperiat

quod

alias staluit Latcraiiense

observato, ut neuiini liceat illud excedere

idem

ipse qui novit, et facultatem tribuat

ipse qui potest. ut vitiorum errorunique zizauiis

sed omnibus prout libetarctare. Nullus poniposus aut iiianis glorias quaesitor; sed quilibet sic verae
huinilitatis cultor appareat,

ad conibureiidum (in) fasciculos aiiigatis, ad triticumin ejus horreum congregauduui, sic in prajmissis jnxta inteusum aninii nostri desideriuin sibi miiiistrare possimus utiliter, quod ideni verus ejusdeni universalis sjjoiisus Ecclesite ipsam dilectaui suam expedilaiu rugis, purgatam maculis,

quod

et Ecclesia^ sibi

comniissa;

nequaquam onerosus

existat. Interiin

quoque per
timentes
et

vos, et alios prudentes viros

Deuin

babentes prae oculis, omnia, quas corliniaiii ex|)Oscuiit, iiiqui-

rcetionisel reforinationis

rentes subtiliter et couscribentes fideliter; e;idem

munitam virtutum monilibus

semper habealet formosam ad

ac oriiatam, sui

unam

ad ipsiusConcilii notitiam deferatis. Et nos uihilo-

nominislaudem

minus

variis

modis

et viis

solers

studium, et

effi-

GREGORII X ANNUS
cacem operam dare proponimus, ut omnia et alia in examen ejusdeiii deductaConcilii, correctionera
et directioneiii reci|iiautop[)Ortuiiain.

1.

CHRISTI

1272,
in

283
pacis
direxit

fatemur humiliter,

semitas

et

Nullus igilur

inobedientia} nolam, et canonicae ultionis acriino-

eadem a nostne promotionis commoda, in omnes pretioso sanguine, piaecipue aulem in

titulo insignitos,

auspiciis ad illius
Christi

redemjjtos

Christiani

nominis

niain vitare desiderans, failacium excusationum

ditfundenda pro viribus, eo ma-

velamento se muniat, vel ex impedimentis itineriim;qua) Domino prava in directa, et in vias planas sua oninipotentia convertente as|)era, cessabunt; frivola) allegationismunimentaconfiiigat,
ut a

gis accendit,

nos, et affectus intentio

ofGcii

quo salutem animarum (ad quam afficit, et debitum suscepti pastoralis adstringit) speramus exinde libe-

rius

tam

sancti

prosecutione operis se subducat

id,

et efficacius, divina concedente clementia, proventnram. Unde (juampriinum ad locum, in

sed occurraut singuli voluntarii ad

vinae

quod

et di-

quo cum fratribus

nostris sacrosanctac

RomaucB

congruit voluntati,

ac utiiitateni
II Ivai.

salutem animarum, respicit singulorum. Datum Laterani

et

Ecclesia cardinalibus; quorumspecialiterconsilio utimiir et auxilio communimiir , coiivenire potuiinus, nos, bybernis maris calcatis fluctibus, potentia divina perduxit,

Apriiis, PonliQcatus nostri

anno

i.
',

25. Aliae ad

Francorum regem

data^ littersE

nequaquam torpuimus otio,

quibns, ut ad Concilium accederet, rogatus est tum sollicitati csteri reges ac principes, ut illud

sed non sine gravi amaritudine attendentes prae-

sua praesenlia ornarent. In primis vero invitatus Palaeologus Gra;corum imperator, ut suos oratores mitteret pro expetita adeo Orientalis cum Romana;
Ecclesiae conjunctione. Coeptuni

figurataminpiscatoris Petri rete, quod prae multitudine piscium rumpebatur, scissuram universalis
Ecclesiae
;

quam

in suis Qdelibus,

non

in fide fpro

qua

ille,

qui pro sua reverentia est in omnibus

fuerat opus, ut

exauditus, se rogasse testatur. ne deficiat fides

ejus) aperle

vidimus, ab Urbauo
cibus,

et

Cleniente

summis

Pontifi-

videmus non solum damnose

iu

divelli,

quorum postremus

litteris^ suis

modum

verum etiam

eorumdem
;

scissura casu et aver-

imperatori praescripserat, quo ea res ad felicem exitum perduceretur. Transmiserat nimirum professionis fidei

sione fidelium periculose divulsam, et ruinis gra-

vibus deformatam
putavinius
:

elaborandum summopere fore

qui est lapis angularisutraque

formam
;

iu certa capita discretam,

ut

illo,

quam
alii

professurus erat, ac

Rom.

Ecclesiae

prima-

unum
et

tum agnilurus
tur,

quod

pariter

patriarcha at(]ue

faciens, et parietem utramque connectens, sua iinmensa pietate donante, salubris exquiratur,

Gra;corum pra^cipui pra^sules facere jubebanQuam viam initam, Gregorius sibi ut optimam
censuit, ac

desiderata provisio, per cujus prosecutione, di-

insistendam

Palaeologo

scribenti,

niaximo se copulandae utriusque Ecclesice desiderio artiere utque S. Ludovicum Francorum regem pacis arbitrum constituisset, perque fusum Christi
;

et Austro Noli promater Ecclesia, suos afi^erens filios de longinquo, et suis ab extremis terrae scissuris coeiintibus, cadentibus, relevatis, aversisque con:

cenle

Domino Aquiloni Da
:

hibere

ipsa

versis

ruiuis

impletis et deformitatibus refor-

in

cruce sanguinem

esset obtestatus, ut

eam

pro-

matis
et

vinciam susciperet, ac si eam respueret, coram diviuo tribunali rationem Numiui tot periclitantium animarum redditurum respondit Gregorius% Fraiicorum regem prudenter censuisse id munus
;

dissidentium multitudine in unitate fidei vinculo charitatis unita, juxta ])rophetae vatici;

nium,
loruni

dilatet tentorii sui locuin, funes tabernacu-

suorum
et

ad dextram
luereditet,

extendat, et consolidet clavos suos : laevam penetret semen ejus, gentes

sibi

arrogandum uon esse nunc vero opportuperficiendae rei tempus affulsisse, si ex animo eam conjunctionem expeteret, navaret operam
:

et desertas inhabitet civitates.

Hoc

est

num

enim quod ab
profundis

ipso largitore

bonorum omuiuin
quod
effnsis la-

sus])iriis

petimus
,

Iioc

aeternum sibi gloriae decus, uulla dum, pariturum.

a

aetate

obscuran-

crymis postulanuis
datur
fides
fidei

ut ipse, in cujus unitate fununitatis Ecclesiasticte funda:

unitas,

Viro magninco Michaeli Palaeologo inipera-

iiientum, dicente Apostolo

;

tori

Graecorum illustri, gratiam, per quani gloriam obtineat in futurum. Qui miseratione ineffabili, ciim venit temporis pleuitudo, vocavit ab Oriente aveni, et virum volunlalis sua& de terra longinqua i|)se nos in Orientalibus peregrinantes partibus, ut licet immeritos ejus vicarium sua sola dignatioue statueret, qui ore propbetico avis noniine in meta,

Unus Dominus, una suam sanctam atque Catholicam Ecclesiain

et Gra^cis

redinlegrando uuiat, et uniendo redintegret, ia

sinu ijus populis universis Latinis
cialiter

spe-

adunatis

iii

tide integra, s]ie solida et cbasi

ritate sincera.

Et quia haec,

fons misericordiae

desideriis nostris

l)bora

praeinissa

signatur

vocari ad

gerendum

benigne annuerit, ad communein cederent utilitatem oinnium, communi ad ea deliheravimus consilio insistendum. Ideoque cum eisdem fratribus nostris, multisque aliisprudentia
et vcritatis

Apostolutus ministerium dignanter polius quaiu digne permittens ; vota nostra eliam, duni nus

anioie ])oIlentibus, deliberatione

])rae-

habita, proj^ler luec^et ad

et efficaciter

providendum

utiliter

minor

slatus haberet, sicut firmiter credinius, et

' '

Lib.
1.

1.
1.

Ep. cur.

m.

Clem. lom. u. Ep. cccxxxiu.

de necessario Terra;-Sanctic succursu de generaU niorum reformatione, quorum deformatio in clero et pojiulo uiinisobrepsisse videtur;

Greg.

Ep. cur. xxxvii.

necuon

et propter alia (jua; in cunctis Chrisli fide-

284
libiis

GREGORII X ANNUS
speraniiis
,

1.

CHRISTI 1272.
non modicum ad conceptam

auctore Doniino, spirilualiter de luaxime ac infuper tcmporaliter profutura

;

Adjicit (]uoque

ex pra^missis cordis nostri Ixtitiam, (luod hiijusniodi laudabilem

(iictoruni

fratruiu

nostrorum consilio Synodum

{zeneraleni universis Catliolicis luundi princiiiit)us ct Ecclesiiuum pnrlatis, ad illaui per nostras sul)
certa

unionem
riim

clara;

zelum tiinm ad ejusdem iinjiuli memoria; Ludovico regis Francointellcximus, apertius revelasti,

illuslri, sieut

lorma lilteras cvocatis in kal. Maii al) Incarnatione Domini millesimi dncentesimi septuagesimi qnarti, annuente Domino, indiximus coiigregandam. Sujier qno, licet al) exordio Indictionis luijusmodi ad magnincentiam tuam litteras et nuntios dis[)osncrimns dcstinare; ipsorum lamen consulto suspendimus luissionem, anxii exspectantes, ut a te snper iis, qnse felicis recordalionis Clemens papa ]irfedccessor noster novissime tua?
celsitudini scripserat, apocrisiariis receptis aliqui-

eidem iiatenter insinuans, qiiod lu, cierus et populus tuaj ditioni siibjecti desideraiiles ad obedientiam ejusdem Ecclcsia} Romanfe redire, ipsi(]iie in ejnsdem fidei probssione uniri ac varias suiier hoc
; ;

ad

eamdem sedein lilteras et iiiintios destinaiites, quorum etiam aliqiii in via detenti non pervenerant ad

eamdein

freqiienter et hnmiliter ad id vos

posliilastis
fiierat

adhuc tua? ac ipsorum instantia satisfactum; apud euindem regem

admiltl, nec

nuiltiplicatis
])eteiis

super hoc
i])se

litteris et

nuntiis

institisti,

bus, nostros plenius mitteremus instructos.

26.

inslanter, ut

Nobis vero de luorum apocrisiariorum

sollicitis, dilectus filius frater

arbitri ])arles

tam pioet utili negotio assumens, ad ipsiiis consummatioin

:

exspectatione

Joan-

nem

sollicita intenderet pietale

ac insuper ut tuis

nes de Ordine Minoruiu a tua serenitate transmis-

verbis, prout nobis referuntur,

bonus de terra longinqua nunliussupervenit, tuas iiobis devotione plenas, et laelitiai cansa non vacnas litteras reiira-senlans in ijnibus gaudinm
sus,
:

regem

utamur, te velle arbitrum iii hoc constituere, asserens promittebas, quidquid ideiu rex super hoc diceret, te plene ac inviolabiliter servaturum.

enmdem

de nostro, queiu sperabas ad tuas partes adventu, conceptum et honorem ac reverentiam nobis ut
;
,

Et

iit

])lenius

circa Iioc

tuum

manifestares affe-

ctnni, adjurasse diceris regeni

eumdem

per asper-

patri affectuosissimo, a te ac tuis,

filiis,

vtlut a dilcctis

sioiiem sanguinis Jesu Cliristi, ne assuniere onus

exliibendos

et

subseculum dolorem ex nodebere diligenter adverterc,

stro transitu aliunde reverenter exprimens, inter

caetera inferebas, nos

hujusmodi recusaret: et ne secus faceret, ad summum Judicem, ut ipse rex in extremo judicio coram eo de hoc ralionem redderet, appellasse. Et
licet ideiu

qualem affectum et zelum tumu gerit, ut dicebas, imperium ad ])acem et unionem ]iopuli Clirisliani;
sperans, sicut ea'dem
liltera;

rex, ])rudenter atlendeus ac humiliter

recognoscens, quod

suum non

erat tale in

eodem
:

continebant, ex Iiu-

jusmodi nosfro aiiventu distantiam, quam inler pastorem et ovile Satlianic induxit snggestio, dissolvendam ac deinde in litteris ipsis edicens, quod
:

ideni frater tuo

dilectus inijierio, ut

earumdeni

litteranuu

verba sequamur, enarraret oretenns

et

negotio, quod specialiter pertinere dignoscitur ad cjusdem sedis examen , ofticium usur])are consulle responderit, quod in ipso nequaquam hujusmodi parles assumerel, sed pro ipsius consummatione, apud sedem ipsain Iibenter instaret; ac pro])ter('a Iitleras et suos ad eamdein sedem niinfios deslinarit,

i'everenliam,

suiumam

quam gerit idem imperinm erga Apostolicam Sedem sacrosancta; RomaikxEccIesiai inatris fu.T; et maximuiu dolorem
quem
Iiabes
jiropter schismala, qua^ intra Eccle:

qui

hffic

omnia, ipsa lunc sede vanostris

cante,

coram prxdiclis

fratribus retulei]isiiis

ruiif; ad

quorum

etiani

pro parte

regis in-

staiiliam bona;

siam Christi permanent dolorosa et prtccordialem affectum, queiu observas Ihalamo cordis tui ]iro pace ac uuione pojiuli Chrisliani ac fervenlem
;

zelum contra omues

imiiios

crucis

vivificaj

ac

memoria; Albanensi episcopo, tuuc in ])artibus illis cjusdem sedis legato, super hoc ])Iciiacomiiiissio facta fuit, tamen ijisis rege ac legato huniana de hac luce sorte subtractis, processus aliquishaberi non poluit jier eamdein. Habeiit

honorabilissnua; iuimicos.

Demiim

in calce litte-

hac

itaijne

nuilta jucunditatis
iii

caiisam, et
Si

rarum

i]isaruin

ejnsdein frafris veibis, tanquaiu

materiaiu exiiltationis

Doinino reprasentant.

ex ipsius ore prolatis imjierii, nos fulem adhihere plenariam petiisli.Sane tantaiad nostua; devotioiiis indicia, nobis in invemissis exhibila, valde niini-

eniin, ]irout est de taiito principe

supponendum,
ille,

de arcaiio mentis,
vult spirat,

ori

consonae in veritate ])rocepotest,

daiit, verisimiliter credi

quod

qui ubi

rum

gratanfer acceiiimus; et laudabile tuuin inopositum et affectum ad reparandas i])sius po]iuii

Chrisliani scissuras, ac
i]isa

tuum ad

tale

iam

utilis

unionis desi-

deriuin aiiimuni inspirarit.

in indemnitale Calho-

Quajsuiiius ilaque siiirilum uon extinguas,

facias, quae

lica; fidei el charilatis

glutino

uniendum

necnou
Sedi

nec

irrita

ad

eamdem

tuain

matrem

el

recognitionem reverentia! debita3

inaifatce

Ecclesiani et ad

tantum

])rinci])em, per diversos,

A]iostolica>, i|isiusque

Roman;c

Ecclesia' inatri Iikc,

exiiressa, cuiii

ut ])ra'mitlitur, nuntios et litteias de tuis dicuiitur labiis processisse. Sed

per

fratrem et

litleras

pra3dictos

attende

pnfius, et in

lanto inajori gaudio acceptamus, quanto id credi-

conspectii attciitje coiisiderationis expande, iinod

ille, (]ui L'st

nuis Deo acce]itius,

]ioi)uIo

eidem

utilius, et tua; ac
])le-

veium

ca])ut corpoiis myslici, Eccle-

ilisorum saluti, iiostrisque ]iroinde atJectibus nius convenire.

siastica;

videlicet

unilalis, juxia

illud Ai^osluli

Oiiines suiuus

unum

corpus

in Christo; instaiite

GREGORir X ANNUS
suae passionis articulo, pro hac sibi placida uiiitate
lej^iiur
sii;iiaiilor
iioliis

1.

CHRTSTI 1272.
;

285
,. prout eis multisque aliis,

ceptis

et
,

tam

secreto (|iiam publice

;

nrasso

Volo, inqiiiens,
sint. Si

Pater,

placuil

pleiie ac palienter aiidilis

ut onincs in

ununi

ergo juxta Scriprofeclo

tst,

ejiisdem negotii ulililate ac justilia exigente, peractis; qnae ipsius praedecessoris Clemenlis littera;,

pluroD sacra; teslimonium, consilium ejiis stabit et

fiet

oniiiis

vniimtns

i|)siiis,

necesse

per cosdein luos aiiocrisiariosad

ut credinius

te

mi?s;c, ad
;

tuam
,

baiic uiiioneiii
et

iiii|ileri.
tiii

Festina itaqiic, toile inoras

notitiam devolverunt

demum

iit

coiisulte

fac

esse

muneris, quod omiiino

taii;

bujusmodi conjunctionis
ii;ile

spiritualis initium ordi-

abciijns fiitiiriim csl lemporis. Feslina et conside-

[irocederet, idein
et final(;m

pr;eilecessor
taiili

Clcmens ad
negolii, pra3-

rans incertam iiumani teinporis brevitatcm,

utilem

expeditionem
,

tum bonum non

forle,

uilra differendo procrastines

ne

missum ordinem
idem negotium
nifeste
tibi,

(luem rationibus probaverat,

Kt

ciim voliiiitasaffiierit, ad perficiendiim quod

:

facto ctiam apjirobavit.

ne

iiltra

contingerel,

volueris, vila desil

sed celeriter viani

saliitis et

jier iii(llic;icia

verba deduci, maexpressit,

qiiid

pacis per desiderabilem cordi tuo,

(uttam publice,
fiiiei

in

pra^dictis

litteris

suis

tam laudabiliter
cliariiatis

pnifileris)

unionem Laliiiorum
et
tiiis

tuis, clero et

popiilo siipradictis facienduni

pariler et Gr;ecoruin in unius professioiie

solidae iinitate tuis subdilis aperi,

;

Romanae
silio

iiieumberel, ul reverenler ad ejiisdem sacrosancUe (Ecclesiae) sinuin tu et ipsi sano freti conrediretis;in eisilem Ijlteiis verae Catholica;fidei
,

posleris pracpara
sollicite

et

incom[)arabile
utili

merilum

libi

ac

prudenter ex tain

tain salubri

que

praqiaratione

priEoccupa. Considera, considera,

quam
niatris

iiitrepidus,

dicio coraiu

qiiam securus in exlremo jutremendo Judice, taiilis ad ejusdeni gremium lecum tiio minislerio reducto-

professionem (|iiain eadem Rorflana firmiter tenet, lideiiter docct, constanter prfedicat et publice coiifiletur Ecclesia (piatiique a te, tuis
;

populo supnidictis noster Cleniens expostulatus,

et
si

clero

idem prffidecessor
te ac ipsos

profiteri,

rum

slipatus cuneis, aliis tuis ad id concurren:

vellelis juxta ejus

;

tibus meritis, apparebis

quam

gralus advenies,

uiiitatem

desiderium rediread EcclesiEe ea insuper (|ua; circa ejiisdem Ecclesia;

quam
ros, ut

gratanter eliam admitteris, quaiido comi-

liva gratissima

ornaiuius illorum, quos iimunieovile, ijiso

ipsis tiiis ciero et populo acceptari et recipi voluit; pleiiins explicando.

Romana; primatum, ac
De

speramus, de tam iiumerosa mullitudine,

ad
illiiis

ijisa i)ra;terea fidci

professione, diclis
,

liiis

quam
tandem

prastante,
jiro

reduces,

apocrisiariis

copiam faciens

ciementer obtulit

ijise

pastor

bonus, qui
et

cis

aniniam

suam
tu
iii

posuit, indilectasua tabernacula inlroducet;

eadem exultans
:

jubilaus de suo nuinere

intioibis.

te lelicem, si

ad

liajc te

Domiiuis prac-

eisdem salisfacere, si super ea in aliquo diibilarent:adjecto niliilominus iu litteris siipradictis, qualiter provida deliberatione conceperat , ali-^ quos in lege Dei jieritos ad tuam prajsentiam
stinare,

paravit

si

facultalem, quae ad ea tibi data videtur,

et de omiltens, multis ab oiim ad

cum

oinni diligentia eflicaciler prosequens,

nil

contingentibus
labores

deiidem(|ue tui cierus et populus siiper praemissis conferre possetis et quod, si niliilominus aliijuid tuiim tuorumve ani-

cum

quibus

tu,

eadem laborantibus per

iii

diversos

modos

et vias;

tii

mos
quid

eoruin

iiitroieiis

pervenias

solus ad
inde-

conculerel, aut turbaret propter quod ali(ie contenlis in prajscripla; fidei professione
;

biavium, optatnm illorum

lestiiiiabilem gloriam, bes, finaliter assequaris.

Qnem obtineas, et quam specialiter sequi

tu, vel ipsi

tioribus
teres ad

eorumdem

vereremini profiteri aliquos de perituoriim cicri et populi mjt;

eumdein, quibus

se

paralam

obtulil, sicut

Caeterum ut sit inccepti super iis tractatiis proseculio, Deo adjuvante, facilior, et desideratus exitus promptior; felieis recordalionis piacdecessorum nostrorum Uibani et ejusdeiii Clementis Romanorum Pontificnm gesta, circa instans negotiiim liabita, recensuimus diligenter et eos prins
27.

, :

eadem Romana Eccksia parala semper extitit et existit, omni poscenti de ea, quae in ipsa est, fide
ac spe reddere rationem.

Quanquam

auteni

liiijusmodi suos apocri-

de

fidei

verae dogmatilius

qiiam de concordia
in charitale nultua
lioc in-

inter

eosdem Latinos elGraecos,

tractandiim
,

eis, qui ad lioc fueadvocati, et ipsiinet morte praivenli fuerunt, iioii potucrit mitlere ut concepit tiiam lamen excellentiam per easdein

siarios,
raiit

pro eo quod aliqui ex

parliliiis

de longin(|uis

solidanda,

evidentibiis ad

suas lilteras moiiuil,

el variis

exliorlatioiijbiis in-

ductis ralionibus (licet aliiid conliiiere tua petilio

vilavil instanter, ut sic studeres liabililare

mate-

videretur) elegisse comperinuis. iNec indigne cuin

riam,

sic

animos

luiiin

spiritualem
jier

unionem
:

fides initiet, dicente

Domiiio
;

quod
ut

in

eorumdem

tiioriimque disponere apocrisiariorum, quos ad te'

te ai:

[iropbetam

S|)orisabo te
,

mihi in

fide

cba-

pra'dicitur,

mitterc sperabat advenlu;

rilasque
teslantc,

consummet

egregio gentium

doclore

l)r;edictis tuis, clero et popiilo

liter suscipieiitibus, et lideliter

pra^scriplam humiprofiteiitibns fidei

quod qui adhtcret Deo, unusspiritusesl unus profecto cum illo noii tamen identitate
;

veritatem
liiveiite,

facilis foret

siilistaiitife,

sed

grati;e

participatione ac gloria;.

processus.

Ad

Memoratus

ad reliqua, divina 'Matia (luorum proseciitionem et

ita(|ue

praedecessor

noster

Clemens

speciaiiter ad charitatis

vinculum

inter

eosdim

apocrisiariis et lilleris luis ad ipsius praesenliain

Latiiios et Gra;cos solido fa;dere coiifiriuaiKium

si

super hujusniodi negotio destinatis, benigne re-

post receplionem et proftssionem

ejusdem

fldei'

286
et

GREGORII X ANNUS

1.

quse

CHRISTI 1272.

postquam ad obedientiam cjusdem Romanaj

iidem
,

guerrarum inducerei, quam

pii

averiat Altissi;

Ecclesiae, tu ac
setis,

tui clerus et

populus redis-

mus horrenda
de iain

calamilas, prudenter occurras

et

ad locum de quo eadem Romana expedire videret EccUsia, generale Concilium peleres con;

vocari

salis

aperte

spem

tribuii,
:

quod tuum

in

hoc desiderium adimpleret non ad pra^diclffi discussionem, vel novam difflnitionemfidei, quam tanquam innumeris sacraj pagina^ auctoritatibus, numerosissanctorum Patrum sententiis, et Romanorum Pontificum stabili diiflnitione firmalam, nec nos intendimus, sicut nec in dubium novo ii)sam exponendo examini revocare. Cujns seriem ad majorem certiludinem ne forsan ejus copiam
iiec

acternum tibi meiiioriale consiiiuas, Iiujusmodi salutarem uiiionem Laiinoium et Gi;ecorum, quam iibi votivam admoduni evidentibus faleris allaiibus, sedulis prosecuturus affectibus praescriptam fidei puritatem, imo puram ei solidam veriiaieni agiionegotii
,

consummatione

in

ipse

voluit,

coram corde liumili et sincero eisdem fratribusapocrisiariis nostris profitearis ore veridico ac fideli. Pr.Tinissum eiiam ejusdem
scas, suscipias
;

decet, nec foret expediens

,

Ecclesiffi

Romanae primaium, ad
:

illius

obedien-

tiam spontaneus veniens recognoscas, ipsum acceptes et sponie recipias praedictosque tuos cle-

casus abstulerit, vel

oblivio
;

illius

memoriam
,
,

obliierarit

rum

et

populum, ipsam fidem

similiter suscipere,

necnon et illorum qua? circa ejusdem Ecclesiae Romana' primatum idem praedecessor Clemens a te, tuis clero et populo supradiclis acceptari, et recipi voluii
;

profiteri,

ac ad obedieniiam ipsius Ecclesiae Ro,

mana? venire

primatum

ejus recognoscere ac

acceptare procures.
29. Praemissis primatus adimpleiis, ad menioratam Synodum, cui una cum aliis Caiholicis

licei

eadem
;

per jiricdicias

ipsius praedecessoris Clemeniis

liiteras

ad tuain

notiiiam pervenisse credamus

praeseniibus duxi-

principibus

te

decebit, et nos desiderainus,

in

ac

mus annecfendam,
i>

qu;B

talis

estrCredimus san-

ctam Triniiaiem Patrem, Filium et Spiritum sanctum, etc. Concepiam iisdem verbis hanc ortho-

quo ipsain congregari coniinget, ut ad cactera qua3 imminent, ipsorum et tuo fulii consilio securius procedamus;
petimus inieresse, in loco
vel personaliter venturus,
si

formulam in Cleinenie altulimus ', atque ideo iierum repetere supervacaneum ducimus.
doxae
fidei

facultas atTuerit, vel

et

apocrisiarios

magna;

auctoritatis,

prudentiae

viros tuo missurus nomine, per quos

tuum nobis
Peracta

28. Nos igiiur debiia medilaiione pensanies, idem negoiium, tam uiiliter, tam propenso con-

sujier agendis inibi coiisilium reveletur.

siUo et exacta maturiiate dispositum et electum

uostris
;

siquidem liujusmodi utriusqne populi, Laiinoruin videlicet ei Graecorum, iii praedictis jirofessione
fidei

ad execulionem ipsius, ab eisdem prfedecessoribus

ei

recogniiione primaius, tam sancta, tam

;

Ordinem imilandum
,

polius

quam

inutan-

dum dilectos filios religiosos viros fratres Hieronymum de i^ilsculo Raymundum Berengarii,
Bonamgraiiam de S. Joanne in Perseceto et Bonaventuram de Mugello de Ordine Minorum viros quidem pauperes spiriiu, sed; diviies fide, mundi
;

unione per quam pracmissuni tuum zelum laudabilem, a te verbis et liiteris frequendesiderabili
ter

expositum, facto manifestabis

et

probabis

quam iiosirum et eorumdem fratrum noslrorum ahorumque Latinorum iibi animos altrahere poieris, et in iis quae agenda superaperiius, per

hujus contemptis divitiis, caeierisque abjeciis illecebris, post Christum simul in unum diviiem et
ceditur, giadiendo

erunt, noslrum et ipsorum favorem

care
et

in

quibus

sine offensa Dei praestari poterit, meriio vindi;

pauperem pcr suorum, quantum eis ab ipso consemitam maiulaiorum, ipsum veram sapieniiam imitanies decrevimus ad tuam
;

ad pnemissa solide roboranda commodius,

ad traclaium cliariiatis inier ipsos Latinos et Graecos, radicibus zizaniorum evulsis, omnibus-

celsitudinem destinandos. Ideoque magnificentiam

que

discordiis,

Domino annuente,

sedatis, invio-

luam monemus
rium,
et

rogamus

ei

bortamur

in unige-

labiliter solidaud;e

ianto efticacius, tanioque fatibi

nito Dei Filio Jesu Cliristo, per suae crucis niyste-

vorabiliter

intendemus quanto iiberius

;

de

immensai redempiionis humanae bene-

regione dissimilitudiiiis jam reverso

ductain in spe

post pro-

ficiiim, in chariiaiis visceribus obsecrantes, quate-

recuperandae innoceniiae stolam

iu maiiu tua ex fidei procondescendere poierimus, et

nus ipsos benigne recipiens, etad illum respiciens salutis et pacis auciorem, qui operaius est in inedio terrae saluiem qui oriens ex alto pacem sibi accepiam, ei ab omnibus accepiandam evidenier
;

primam,
fessione

post

annulum
;

positiim

sine conscientiffi laesioiie rationabilibus acquiescere

votis iuis. Sic

nanique
noii

ijracmissa cordi nosiro in-

osiendens,

eam

in oriu suo

Angelorum minisierio
,

sident, sic ad ea ioiis prascordiisaspirainus, ut pro

bonae volunialis hominibus

nunliavit, et inter conversaius verbo docuit |>ra;dicavit exeinplo, ut ad ovile Doinini redeas, ac ipsos tuos

eorum executione

solum labores impendere,

homines

sed etiam siiperimpeiidi

modicum repuiemus.
tam
libi

30. a Propter qiiod licet

et tuis haec
sit

clerum
et ipsis
lis

ei

populum
et

eo concedenle, reducas,
:

tilii

via

salubrior
;

quam

ipsius negoiii qualitati

quietem tribuas

iniuiiiierabilibus pericii-

aptior

cum
tainen

fidei

puriias

consensum purum ac

animarum
An.
Clir.

corporuni rerunique dispendiis,

liberum
miitat
;

exigai, ei
si

condiiionem aliquain iion adest

peccatis exigentibus populi uiri-

'

num. ja.

usque nouduin datum

desuper, ut ad ea prae-

GREGORII X ANNUS
dicto
sint

1.

CURISTI 1272.
ad

m
intendimus,
kalcndis Maii anno

modo complenda
parati
;

tuus tuoruiiKiue anniii

vjas, (|uas

animarum salutem Dominusaperire

propterea nec omillere

ncffotiuiii

nos non intendentcs ideiii salutare desperatioiic pnccideie, sed saltein nia-

dignabitur,

nuiiiictione, ijua possuiiiiis, proinovere, tolerabi-

mus

patientcr.

Uuod

si

velis ad

sedeiii eaiiideiii

ncc ditrcrie. Datum ajiud Urbcmveterem IX lial. Novcmliiis aiino i . Ilis Pala;(dogum a schismatc abduccre iiitcijalur Grcgoriiis: (]ui simillimis litleris iiatriarcha;

ante pia;dictain Syiioduni vcl in ipsa

ibi ordiiic siio [iraulicta oninia,

Synodo

(ul

sigiiiflcavit

',

tam

circa profes-

sionein lidei cuiii

Ecclesiai

rccof,'iiitioiie
,

priiiiatus

ejusdem
et

ab Iiicarnalione Domini millesimo duceiitesimo scptuagesimo quarto Concilium ob iirgentissima

Ecclesiac negotia

Ruiiian;e

(|uam circa ipsos Latinos

indictum

ad quod,

cum

piuri-

Graecos, dissciisionis cujuslibet inter eos sublata

puis piffisulibus Gra-corum

acccderent,

rogavit.

materia, in charilale iiuilua unicndos plenius ct

solidius compleaiilur) luos apocrisiarios desliiiare,

Lcgatis vero qiicniadniodum cuiii im|icratore sc

gerere dcbercnl, |)r;EScripsit*, ul post editam

fidei

ad eadem pro
cienda secure
prout
tacti

le

ac ipsis tuis clcro et populo fapolcslate

|)lenaria
;

cum

solemnes,

professioncm ac primatum agnitum, ad id prsestanduin Gnvcos adducturum sacramento polliceretiir,

qualilas exigit, mittas apocrisiarios ad

tum

imperatoris apocrisiariis Diploma I*on-

Volunius tainen quod prius tam tu serenitatis tuie apices, quam omnes, vel saltem
prsemissa.

commeatus tribuerent'. Quo argumento sanctissimus Pontifex ad Carolum Sitificium tuti et liberi
ciliiE regeiii litteras

patriarcha Greecorum, ct aliqui

lati

alii

niajoies prae-

dedil,

quibus de coepto Grae-

ejusdem imperii,
(luaiii

praedictis noslris nuntiis in

corum cum Romana

ctatu
staiitinopolitaiiis

Ecclesia conjuncUonis tra-

forma,

destiiiamus sub Bulla iiostra, per

te

ccrtiorem factuiii deprecatus est, ut Conoratoribus

ipsos tibi,

cum

ac eosdem tuos clerum et po,

venientibus

itinera

pulum ad

ha;c procedere velle patuerit

ostenden-

omnia

dam

litteras concedatis,

de pra;missis professione

ejusdem Ecclesiae Romana; prinio apud iios per eosdem solemnes mittendos apocrisiarios, (Domino viam ad sedandas
fidci et

rccognitioiie primatus

inler eosdein Latinos et Greecos discordias, ahas

incolumes tueretur. 31. Papre ad Venetos littei^ce. Conjungemus liic alia ad Pateologum hoc annospectantia quem belli Latiiii terrore urgere meditatus videtur Grcgorius ad venlilatam toties Graecorum ad Ecclesiam redilus causam absolveiidam. Cum
aperiret, salvosque et

deiiionstrante) luo et

tuorum nomiiie

iiifallibihtcr

postmoduin per te, preelatos omnes, ac tuos clerum et populum supradictos cum a
faciendis
;

et

sede ipsa

mandatum

fuerit, personaliter iterandis.

enim inducias a Venetis cum Pala^ologo antea iiiitas jam effluere, ac Graecuni de iis producendis apud Venetos instare accepisset, repctitis frequentibiis ad Laurenlium Teupulum ducem Veneto-

Nos enim eosdeni tuosapocrisiariosconcessis

dictis tuis apicibus

pra;desti-

rum

liltcris rogavit,

et prffilatorum

litleris,

inducias, vel foedus

nc inconsulta Sede Apostolica cum PaUeologo coiret:cum

iiandas recipiemus alacriter, charitative tractabi-

mus

et

ad consuiiiiiiationem prajiiiissorum

cum

maxime ex eo Christianae reipublica; damnum ingcns infligeretur. Sed nullum responsum Pontiflciis lilteris daiite

omni dihgentia, prout Dominus concesserit, procedenius :et iiihilominus su|>er sedatione discordiarum ipsarum, tam per
ipsos apocrisiarios,
hiiic

ducc, gravioribus

cum

qucrelis

ad praseus mittimus, quani per aUos mittendos , poterit interim tractatus

faciiiorem

quos inde
;

liaberi

et

exquiri diversae vise ac modi, qui adexpeditionem

idem negotium, favente Doinino,

prae-

parahunl.
Quia vero cordi nobis est de ipso negotio saltem in eadem Synodo providere saiubriter; et ideo desideramus, quod dudum antc ipsam ad nos

nuper absolutionis beneficium oblivione delevisse tum mixta precibus imperia adjecit, ne iis iiiduciis consentircl De tua, iiiquit, (ili, discretione non possunius non mirari, quod cum te nuper ad sinum malris Ecclesiae sic gratiose, non siiie aliquorum magnoruin murmure, duxerimus admittendum, in hoc tibi ailectionem, quam ad te gerimus, non modipcrstrinxil* Pontitex, acceptuin
; :

cam
tam
filio

ostendentes

tu quasi

tam immemor

beneficii

reccntis, ct vclut ad exliibitionem tantae affe;

de illorum cxitu, fclici utinam, provcniat certitudo celsitudinem tuam affectuose requirimus et
;

ctionis ingratus

ad varias nostras

tibi et

dilecto

communi Venetorum

directas litleras, super

rogamus

instantcr, ut

eosdem

fratres apocrisiarios

nostros, felicitcr et sic celeritcr studeas exjicdire,

treugis inter vos et Palaiologum inhibendis, respondere hactenus non curasti ; mandata nostra

quod redeuntes curn tuo certo ad praemissa responso, dictum lcmpus jiro cjusdcm Synodi cougregatione praifixum, adeo valeaiit conimode pncveiiire, quod ad ejusdem negotii provisionem ante
suflicientis

reprehensibili silentio, vel damnabili contumacia

negligendo. Quia vero cordis nobis est

ut ab hujusmodi Ireugis cum dicto Palaeologo tu et dictum commune abstineatis oninino, sicut ipsa
,

ipsam Syiioduni possit, ut decct, habilitari maleria ad hoc tempoiis opportuiiitate coiicessa. Scirc quidem le voluinus, quod si eosdem nostros nuntios contra luijusinodi nostrum desiderium retardari contingat, nos, de tua responsione incerli,

littcrarum super lioc inciilcatio manifeste indicat,

et

contenta
;

iii

illis

noslric

voluntatis

exjircssio

manifestat

nobilitatemtuam monemus, roganius

'

Ep. x.xxix.

Ep. xxxviir.

Ep. xl.

tam

Ext. ejus

lil.

utilis negolii

prosecutionem per

in Cod. Vallic. sig.

lil.

C. num. 49. pag. 92.

288
el

GREGORII X ANNUS
,

1.

CHRISTI 1272.

liortamur attente

tibi

niliilominiis

districle

|)i\Tcipiendo

mandantes, i|uatenus ob reverentiani

operani et
,

care. Quae cum in cardinalium consessu agitarentur, visum est decidi rem non posse, nisi
'

Apostolici-C Seilis et nostrani studiosain

Ricliardi elecforibus excitis

cum

ad eos de eo
erat, per-

operosuni
potes,

studium cuni onmi

,

diligentia

qua

eligendo, qui in imperatorem

tineret
:

ungendus

impendas, ut a Iractatu treuijaruin bujusmodi contraliendarum \el i)roducendarum in longius penitus desistatur. Quo argumento ad

cum

veio integra

eorum

essent jura, posse

si

ad electioiiem alterius convenire. Quod

rent, atqnc

face-

Petrum Venetorum ducis filium

tulatusque est
;

scripsit,

gra-

suam iilum voluntatem

Pontiticiaj

accommodasse utque ad eas inducias noxias Ecclesiffi

discutiendas navaret operam, et quid de-

inum perfectum esset, ipsum litteris suis quamprimum faceret certiorem, hortatus est. 32. Mortuo Balduino 11, Gregorhis ad Alphonsum Caslellce regem imperiiini atihelantem scribit.
pacem Venetos a Palseologo fuisse, etiam meminere Veneti liistorici atque ad ineundam ab iis gratiam, quosin vinculis tenebat, restituisse libertati. Nec minus Balduinum et Carolum Siculum Venetos de lirmando fcedere |)ro
Solbcitatos ad
:

mterea Pontifex Castella? regem corona imperiali redimiret, gravissimam discordiam emersuram, ac sorte ffiquitate cogente, latam sententiam rescissum iri. Caeterum quod Richardus sublatus e vivis esset nullum ipsius causa noviim jus a(ljectum;ac uutare atibucimperialem in illo dignitatem, si ab ipso principio non justis suffrugiis lielata Alpbonso fuisset.
,

Illustri regi

CastelkB ac Legionis in
frater

RomaOrdine

norum regem

electo.
filii

Dilecli

Aldemarus de

Praedicatorum,

et

Zamorensis,

tui

magisler Fernandus canonicus procuratores et nuntii, habentes

recuperanda Constantinoi)oli interpellasse, narrat Andreas Dandulus' sub quarto Laurentii Teupuli anno, qui in praisentem incidit o Eodem, iu^iuit, tempore apocrisiarii Micbaelis imperatoris Gra^corum quingentos boniines Venetos, quos in galeis
:

bberum et generale inandatum ad petendum pro te ac luo nomine a nobis et fratribus nostris, sacrosanctaj Romaiue Ecclesiae
ante sub tuo sigillo
cardinalibus, uuuictionem, coiisecrationem et imperii coronam ac assignari tibi diem ad recipiendum easdem et ad pfctendum favorem ipsius Ecclesite, tibi medio tempore impendi pro juribus
;

fundatorum Nigropontis ceperat, duci olferunt, et renovationem treugaj requirunt. Tunc etiani ambasciatores Balduini

et

imp. Constantinopolitani
,

et

Caroli

nam

qui liliam suam Catliariprimogenito Balduini in conjugem dederat, Venetias accetlunt, et coUigationem iniperii Romania; a duce petunt. Dux vero per suos legatos utrisqiie respondere promisit, el cum duabus galeis legatos Grcecorum Constantinopolim transterri fecit. Postea Balduinus imp. obiit, cui
1

regis

Sicili;e

Pliilippo

honoribus imperii prosequeiidis, et etiam conservaudis:ad petendum etiam cnm instantia revocari, quidquid in [)rccjudicium tuum, vel juris in imperio tibi debiti, post electionem de te factam,
vel
et

vel aiiquos exlilit

consensum a te prffislituin, per aliqueni, innovatum circa jura imperii

ia luiiui piffijudicium, et

aliquam ejus partem

;

gravamen

in nostra et

eorumdem fratrum

prae-

sentia constituti tuo

nomine

petierunt, ut te ad reci-

Pliilippus filius successit .

perio
xisse

Ad restituendum imgenerum ingentem posteaapparatum instru;

piendum inunctioiiem, consecrationem, etcorouationem in imperatorem vocaremus et assignaremus tibi certam diem, (pia veiiires piajdicta omnia recepturus: quodque tibi debitum, et consuetuni favorem medio tempore praestaieinus, et Iioc fuceremus secundum formam et juslitiam consuetam. Dicebantaulemid debere coucedi pro eo quodqua:

Carolum

sed Palasologum Procbyta; suasu,

adjuto sere ingenti Petro rege Aragonum, ut Siciliam invaderet, periculum discussisse, inferius

videbimus. Nunc ab Orientali imperio ad Occidentaie orationem traducamus, cujus miserrimus

status

cum

esset

ob diuturnum interregnum, volillud

lis et

a quibus, et sicut

et

ubi debuisti
iii

fueras ia

vebat animoGregorius in OEcumenicaSynodo, decisa

principum consilio veleri controversia

prislinaj restituere dignitati.

33. Miserat Alpbonsus cbardo imperii aemulo, ad

sublato e vivis RiPontificeiu

summum

nomine flagitarent, ut ipsum ad imperiale diadema solemni ritu conferendum vocaret omniaque gesta, quce ipsius detrabebant dignitati, rescinderet cum servatis onmibus juris circumstantiis in regem Romanorum electus esset
oratores, qui suo
,
;

imperatorem postmodum coronandus priedictis quoque secundse petitionis articulumadjungentes, videlicet ut eaqua? post electionem tuam et consensuni adhibitum circa jura et possessionem imperii, vel aliquam ejus partem tibi quKsitam, per aliquem vel aliquos
eleclus,
:

Romanorum regem

innovata fueruut, deberent in irrilum revocari

cumjuretuo,
remus imperii
duraute,
atl

possessione, vel quasi

debeas, sine causa. Terlio petierunt,

electoribus,
ut

privari non quod iiihibeprima petilione

eli-

tum

principes electores electionem aliquam novam moliri vetaret. Denique ea re Apostolica; Sedis judicio permissa publice professi sunt Castellai regis oratores, se ad eamdein Sedem, ne electores ab-

a!i(iuem aliam non procederent

gendum

de facto,

cum

de jure non possint. Et

demum
Irio

hujusmodi tertiam pelilionem nostroarbi-

quid uovi in ipsius

Audr. DaniJ.

damnum

perlentarent

piovo-

committentes, protestali fueruiit, (]uod pra;dicti electores, ad aliquam aliam eleclionem proC. nuni. 49. p. 26.

'

hist. 1.

x. c. S.

Lib.

I.

Ep. cur, ixxv. et Cotl. Vall.

sig.

lit.

OREGORII X ANNUS
ceden;
noii
:

1.

CHRISTI
si

1272.

^^
princifdo- habuisset;

debLToiit

iii

liiuiii

|iraejudiciiiiii

et

assiimpsit,

nequaquarn a

gravamcn
pellare.
34.

rt iie

contra fiuret,

Sedem Apostolicam

nec ex casu partis alterius fulcimento alif|uo indigeiet,

si rite

appellarunt, assereiites ex causis se legitimis ap-

fuerat celebrata; procdiclosfratrem et tuos

caiioniciim

procuraloies

publice in codL-m
velleiit pradalis

Cum aulem

ad iiivestij,Mtionem

veritatis,

coiisistorio

interrogavimus, ulrum

super liiijusmodi pelitionibus, in consislorio publico cuiu ijisis tuis procuratorilnis et aiiis jiirisperitis, eisdem in prosecutione tiii jiiris assisteiitibus, quasi familiariterconferremus, inter ca;tera
tanf,'i'batur, ()uod clara;

arliculis pro parte tua oblatis insistcre,

ipsosque

probare; an eisdem renuntiare, seu

t|uasi esset

ipsis omissis,

in

hujusmodi conclnsum ncgolio ex-

spectare finalem ordinalionem ipsius.

dicentes, (|uod ad ista respondere

Verum

ipsi

memoriae Richardi

in

Ro-

niaiiorum rcfjem

electi

electoribusnon vocatis, vel

non poterant, nec debebanf, ulpote ad [lelitiones dnas priiiu)

saltem denuntiationealiqua non lacta eisdem, non erat ad expeditionem petitionum hujtismodi pro-

pro|>osilas deputati, et ad Inslriinienta et chartas,

qucE habebant, in curia ostendenda, et ad respon-

cedendum
rum,
in

ciini

eoruni videatur

s|iecialiter in-

sionem

siiper dictis

petilionibus

audiendam

de-

teresse, utpote

Uomanoimperatorein deinde promovendum, sibi

jus eligeiidi regciii
esse dicantur ipsius posai|,aiebatur,

cum

mum

litleras tt

Instrunienta (|uaiii|ilurium

ma-

gnatum de Alemannia, etaliquarum

singularinm [lersonarum de
Italia,

civitatum, et

viiidicent, et in pacifica

ut dicebant, et

sessione, vel tiuasi.

Ex quo etiam

posse, nec debere inhiberi cisdem,

non quo minus hu-

earunidem
tur;
in

litteraruiii

series

[ircEleudere videba-

nostra et eorumdeni fratrum [iraesentia

:

jusmodi
si

siia i)Ossessione

libcre uterentur; alium,

exbibere curarunt
etsi

protestantLS exjiresse, ([iiod,

facereiit

eis

videretur expediens, eiij^endo. Ex lioc insu-

pra:missa,

iit

eorum verbaseiiuamur,

per manifesla quaedam lua ratio videbatur insurgere, \wr quam dicf.e pelitiones videntur non esse
aliqiiatenns admittend;e
:

(|uia

si

contingeret eas-

coram nobis taiKiuam coraiu jiidice, (jui [letila facere [loterat et debebat sccundum juslitiam consuetam iii aliis [iromoveudis ad coionam im|.erii
non tameii boc petebant nec exliibebant, nec faciebaiit coiaiii nobis, ut in figura judicii; sed de |)laiio ad iiistructionem et informationem nostram et fratrum noa nostris prajdccessoribus observatani
;

dem
in

petitiones admitti, et interiiii dictos electores

alium consentire;

cuni

nou possemus electo

taliter audientiani sine injuria, et gravi scandalo denegare; cogeremur habitum pro te recensere, et forsan urgente justitia nvocare processum, quem

petiliones

adniitteiido pra;diclus,
lis et aliis

justnm videre-

mur

antea censuisse.

in collationem de-

ductis hujusmodi, receptis(|ne quiliusdam alkga-

super jure tuo, et exhibitione justitiie ac insuper asserentes, quod ciedebaut ex eisdem Instrumentis et chartis exhibitis, et ex iis quffi per ipsos proposita fuerant, coram nobis
consueta;
:

stroriim

tionibus ab eisdem tuis procnratoribiis super

illis

et [)er alios tuos et

imperii nunlios corain nostris

([uod

taiulem

aclis,

et statu

ejusdem

negotii soUicite

luajdecessoribus, a quindeciiiiannis circiter; nec-

invenimus per quemdam magistrum de Podio Bonizi piocuratorem fuiini, articiilos diversos oblatos, et ipsum procuratorem se admitti ad
repetitis;

non

et ex qualilate facti,

pnbiicum per

fa-

mum, imo notorium communiter

re[iulari dice-

bant; nos et eosdem fratres nostros super jure ac

juslitia tua sulficienler instructos petierunt, insti-

probandum eosdem inAlemannia,

nia, Ilalia et niliilominus
iii

Francia, Hispa-

curia

Romana

tuo

terunt, et etiam su|)plicarunt, ut dictas pelitiones

nomine ciim

instantia iiostulasi-e; ac ipsos et alios

dignuremur admittere cum

liter et celeriter res[)ondere,

elfeclu,

et

ad eas uli-

quos dilectus filius magister G. dc f-orneria procurator memorati Ricliardi ejus iiomine obtulit, per felicis recordationis Clementein paiiam prrcdecessoiem nostrum de fiatrum suorum consilio fuisse, prout facti qualitas suasit, admissos et
:

salvisprotestationibus
iiisi taiii

omiiibus, (juas in hoc negotio

in pro|iosi-

tione [lublica (|uani [irivata proposuerunt, iu suo

robore duraturis
fuissent,

cuin tamenfrequeulerprotestati

quod nequaquam renuntiare probationi-

taiidem assignato utriusi|ue partis procnratorihus

tui et nieuKirati

Ricliardi noinine ad

probandnm

bus intendebant; sed, si opus esset, potius uti eis. 30. a Sane licet nos debituni nou urgeret
officii,

eosdem

articulos tenninos propter iinpedimenta

dictostuos procuratores instruere, sed juxla

[le-

varia circumdiicto,

demum

iterato ad mullaiii tuo-

qiialitafem pelitorum rcspondere sufficeret ad

tita; illa

rum

procuratorum instanliam, ad ideni alium praifixum terminum, et in prjEdictis provinciis assignala loca, iii quibus testium [irodiictio fieret, ac examinatores i|)surum nihiloininus despecialiter

tamen, ([uaiii ad te gerimus, coegit aUcctio, ut benigne tecum et cum ipsis agentes; nc votivam iiobis insfantis expeditionem negotii, [ler
iiie[)las

pelitiones contra

nostrum dLsideriiim

coii-

putatos.
35. Et quia iiiter

tingerel impediri; eis prajmissa; primae petitionis

moras, eodem praideccs-

oslenderemus ineptitudinem, nec secundce injustitiam taceremiis. Si([uidem

[iriina petitio

sore viani universae carnis ingresso, nullus circa

cuni

probationem eorumdem articulorum ex pra;missis

baliitus est jirocessus;

ipsius negotiidecisionem exigatcum protestatione,

(|iiod

cuni nullum de jure

sit

adhuc probatioiiibus
nec

uli liceaf, se

non comiiamijue

dubium,

juri tuo

nibil ex dicli

Ricbardi obitu

lialitur,

cum

ipsa

concurril.

Sive

accrevisse, quia electio tua vires ex post facto

nou

ipsam admitti, sivefinaliteret decisiverepelli con37

Am.

ToMiJS

XXH.

Rayn. HI.

290

GREGORU X ANNUS

CHRISTI 1272.
biis

tingeret, post decisuin allerutro niodo nei^otinm,

per

suum

miiiislerium,

loti

eidem provinciae

nnlhis |irofeclo locus probaliouibus superes^^el, ncc

pax saltem pnblica proveiiiret; idein praulecessor

regiiiiinis

probalionuui facullate i)endeute

clusiouein sallein explicitain,

sed

deiunm

post

regis

ipsius utilitale peusata, palienter

renunliatioiieui probationuin expressam vcl conseii

toleravit,
ri;e

non
iii

iiuligne perniisit,

eumdem

polesta-

interprelativam

officium

civitatibus Loiiibardiae, (luae illud

licite

exjnre, snnt ucy^otia

finali

calculo tcrminanila.

sibi ollerrent,

recipere ac libere, prout sua:

Secund;e vero petilionis injustitia proculdubiolale jiatet. Quomodo euiin, duni de jure, quod in imperio tibi asseris aciiuisiluni, pendet exaiiien, pro-

derel juslilia exercere

potissime

cum secundum
et ipsuin in

coiiventioncs habitas

iiiter

Eeclesiam

coiiccssioue regiii Siciliiesibi lacta, ipsas recipiendi

facultas

cedere juste potest

illa petilio,

qua pro

iiarle

lua

nou adimatur eidem; duiu tamen

iu

ma-

petitur, revocari (iuidi]uid

iiuiovatuui est in prajillud adliuc iiicertum

jori parte ipsius piovinciae

domiuium

iioii

pr;csu-

judicium juris
sit,

tui ?

Cum

inerel iisiirpare. lujuste itaque diceb;iutur innovata, et proculdubio petebantur injustius,

et

ex incerto judiciorum
:

eveutus

maxime cum
rei

peudere videatur caveatnr in jure petitori,

rei

maxime

luo nomiue,
toris ex

cum

de jure tuo noiidum coustet, ut

siint concessa. Caeteet nuutii

peiideiite coutroversia,

snper

doiuinio alicujus

piUHiicitur, revocariea, qna; tanli auctoritate prae-

iuterim ipsius

ratione jus aliquod vindicaiiti,

prae-

causa tam ratiouabili

exceptiouem obstare, ne niajori (]uaGstioni fiat jndicium per niiuoreni. 37. Porro cum ad vicariam in Tuscia
rissiino in Christo filio

rum

niemorali tui procuratores

piajdictas

super

iis

patenter et diligenteradmoiiiti explicite respoudeciia-

runt, quod

petitioues
,

nec

inoderari
te

uostro regi Siciliaj illustri

poterant nec etiam

variare

utpote certo a

ejusdem sedis auctoritale commissam, et polestarias iii quibusdam Tnscia? ac LombardiiC civitalibus a rege ii)S0 ejusdem sedis toieranlia, seu permissioue susceplas, ipsius pelitionis feratur intentio,

super

illis

maiulato recepto.

Regaiis igitur ex-

celleutia; circuiiispectiocolligat, qiice

de praemissis,
:

exigente justitia

respouso subsequatur

cum

priiuam eaiumdein petitiouuui, tuuquam sibiconIrariam

et iiieptam

prout eain

propoiientium

expressio conliuebat,

sua ineptiltido repellat. Secuii-

expressesuppiicautium quidquid circa ilhisfaclum

fuerit, revocari; cx
tia evideiitins

dam

vero, velut evidenter iiijustam justilia inaui-

hoc ejusdem petitionis iujustiregi

praislitffi

festa confutet. Et ideo ipsas,

quantumcuiuque

tui

apparebal, quod auctorilalis coiiiiu

zeiemus

memoratio, eidein

praemissis

manifeste docebat. Uuduin siquideni dielus pnedecessor noster i^rudeuter ultendens, (]Uod cuin ad
priclatos oiunes et episcopos inaxiiiie spectel,
siiis

in

augmentuin, considerato ejusdem stalu negotii, de ipsorum fratrum consilio non diiximus adiuitlendas. Dat. apud Urbemveterem XYl k'd. Octobris Poutifiealus iioslri anno i . 39. Non repulsam modoiinperialisinunctionis
hoiioris
eliani

dioecesibus exliortatiouibus prius, et

demum

sua jnrisdictione ac aucloritale revocare ad concordiam discordautes; ad ipsuin siiigulariter pertinebat iu uuiversali Ecclesia cunctave congregatioiie fideliuui

passus est Alfousus Castella^ ac Legionis rex ; veruin demum jure oinui abire, ne Pontilicia senItaliam
post

tentia illius causa

que

in

damnaretur, compulsus. CumRicliardi mortem Hispanas

pacem
;

quajreve,

ac

ipsam facere
eisdem Tusciae

copias, qui Gibelliiiam

facUouem tuerentur,

jur;i-

(liligentius observari

et potissinie iu

que

imperi;ilia occuparent, subiuisisset, PonUfex,

ac Lombardiie partibus, quLC imperiali desUlutae

provisiouem ipsius et dictaj sedis exspeetabaiil; de ipsorum fialrum couspecialiler silio salubriter ordinavit, ut iiicola; partium dictte proviucue Tiiscix', ipsi suljjectaruui imperio, jiiregiiniiie, in
iis

qui pacis in Italia revocandiTi, belli()ue in Asiam trausferendi desiderio sumnio lenebatur, Aquensi
arcliiepiscopo A. S. L. in eas

censurarum
:

distriu-

gendarum provinciam dedit

loquitur), iuam

Tam
(

inquit

rarent pacein se iuviolabiliter scrvaluros, et eam studereul fideliterobservare non intendeus, quod
:

de Insubria coutra iucolas ejusdein provinciae contra quoscuinque Hisjianos,

,

Theulonicos

vel alios

eamdem

provinciam ad

per hoc aliquis sui juris prosecutioneni omilteret; sed ut illnd uon viiibus sedjuribusprosequerelur

turbandam pacem ipsius ingredi praesumentes; et ipsorum audaciam jier censuram EcclesiasUcam,
ct aliis reinediis,

coram judice competenti

ne

si

quisquam

sine sui

magislralus imperio sibi jus dicere propria tenieritate priesumeret pacein provinciae, non absque
gravi alioruin dispeudio perlurbaret.
38. Pacis

conipescendi, pleuain

et

de quibus expedire videris liberam fraleruitati tuae

autem liujusmodi eumdein regcin

proviucia siugnlis

teuore praesenlium couccdimus potestatem, etc. 40. De componendis discordus in Italia exorPcruioverat Pontificem ad tis Pontificis curce.

a principio constiluens servatorem, deiude ut in

conimissa
justitiam,
stiliae sit

sibi

suam reddendo

pacem

uielius couservaret, cuiu pax ju-

opus, et fructus ipsuiii ut haberct exliiomuilius justilix poteslalcm; vicarium sub beudo
certa forma geueralem
in
et

creandum illum legatum iufelixrerum Italicarum facies, ut bella plusquam civilia ex Italia iielleret. Iiisubres enim iu factiones divisi mutuis se Cccdibus atterebani.Nec provincia modo, sed ipsae urbes
conlrariis studiis lauiabantur
tia
:

iuter (juas Pluceii-

eadein proviucia Tusciaj constituit

calamitaUs exempluin

extiUt.

Bonouieuses ac
:

demuin,

cum

post labores innu-

Veneti inullis se couficiebant proeliis

jneros et expensas uoii

modicas, reduclis lebelli-

Veneli ac Genuenses

maritimum

sibi

iterumque bellum in-

GREGORII X ANNTJS
ferebant.
Elriiria

1.

CHRISTI 1272.
42.

291
,

veteri ac faniiiiari

Caelpbonim ac Gibellinorum malo torqiicbatnr. Qiias dissen,

siones sanclissinins Pontifex

altigit, so|iiic in

ut

primum

Italiam
in
lit-

aninnim induxissc, legato

ci

teris

de inunere

imposito

traiiitis

significat.

Cnm

illnd obire Aciucnsis arcliicpiscoons, atquc

Egregiam vero ad id navassc opcram litterce ad magistratnm Mediolancnscin data;, qnibus gratulalnr, ad pacem amplcctendam flexisse civium aniinos, atque ad illam apud caeteros adducendam cgregiam operam dedisse maximeqiie apud Brixianos, quos ad lcgati
oslendiint
Aposlolici excipienda imperia permoverat. Eiim-

ad jiopulos in

mutuam

concordiani adducendos

strenue oi)cram darc conpissct,

tatcs a |)acis pul)licffi tiostibus

maximas
est.
'

dlfflcul-

demque Mediolaiicnsinm
rogavit, ut adducta) in
centiae succurreret
:

pr.Tfccliim

aliis

litteris

superandas bortatus
conatus consumercl
4i.

Ad (juas illnm est Gregorius ul omnes

papsns
,

cxtremuin discrimcn Plaex

illius

cum maxima
toti

urbis

ahiuo oculos proponeret inculcaretque;

baec

Insubribus ob

evcrsione pericula
scribit Poiit.
'

Insubri:E iinmincrciit. Deilliiis

calainitosissimum
Italia) civitates

urbis sta-

De singulis partium earumdem idoneis ad hoc ambassatoribus compctenti in locoad tuam

pra;sentiam evocatis, prinio ipsis prudenter cl patenter exponas,
cialiter

tuin quic olim inter

opibiis ac populi

niullitudinc einorueral,

tum veio
:

mutiiis civiuin

c.cdibus attrila ac dcformata erat

quod cum ad reformationem spestattis

norum
clesiae

ex quo Gibellifurore abrepta Uberti Palavicini Iiosfls EcIta

pacifici

mundi

t,^eneralc

Concilium
el sive

tyramiidi se subjecerat.
:

enim Placentinos
:

mandaveriiiius cerlo tempore congregari;

in Italia,

alloquitur

sive ultra

montes ipsum celebrari con-

43. Iinpletur in ea illud

tritio et infelicitas in

tingat, venturis

ad illud viariim est pi-eparanda

propheticum Conviiseonim qni pacis seniitas

;

securitas; decet ipsos sollicite laborare, ut in par-

non cognoscunt.

tibus ipsis discordiarum turbines, vel per soiidre

In iis quideni, licet pro[)lietic;c vox doctrinfc custos communiter instrnat, vos ta-

concordia;
salteiii |)er

vinculum tollantnr omnimodis vel trcnganim reniedia cessunt ad tempus.

;

iiien singulariter evidentia vcrilas (veritatis) cxperimentalis informat. Qualiter eniin civitatem ve-

Deinde
pendiis

ipsis utili

commemoratione

studeas, quantis

animarum

periculis et

per

domesticas simultates
:

civilia bella patuerint

corporum, rerum(|ue diset plusquam quodque, si eos in antiqua

stram scidcrit iiiveterata dissensio, ([uam graviter lacerarit; qua insnper animarum pericula, quas
strages coriiorum, qiianta indiixerit

rerum
non

dispen-

dia; vos non alitcr

quam

expertos expedit

admonu-

guerrarum ne ipsorum

dispi(iia

recidere, fortuna novercanle,

nere. Nostis etenim, ut singularia

facile

dixeriniusnialitia exigente, contigerit

meranda dispendia taceamus

dudiim

civitatcm ipsani

eo inolestiores proculdubio senticut recidivaj collisionis insnltus,

quo

solet esse recidenti profecto

detcrius,

quam
,

cadenti.

Nec omittas

illis

aperte

'^irornm prKditorum virtutibns et divitiaruin foecunditale prajclaram, claritale conspicuam et ipsorum abnndantia in conspectu omnium glo-

ut oppressiones innuineras casuum suggcrere adversorum, quibiis cos exacti lemporis tempestas
involvit, in meditationis
sollicitic

riosani
tis
,

nunc multis ex

suis civibusin prcemedita-

scrutinio recen-

impeluose, liinc insidiose subtractis, castrisque ad vos ac ifisam spectantibus, et (luamhiiic

sentes; et considerantes altente quantis laboribus

pluribus nobilibus ipsius

hostiliter,

a?diflciis

nunc subversis

quantisque

oneribus se ab illis, dum ipsorum eos moles opprimeret, redemisset; quantisvc redimerent si, (|uod absit, in casus similcs

sumptuum

nunc
,

sticcensis

immaniter; debilitatam
opibus, inteslinis dissitaliter

incolis,
diis

ope altenuatam
et

et

laceram

immanitate diffidenlitim

tantorum malorum principia

ipsis partibus

(ju;e

jam

patulo

iii

patere dicuntur, neglecta reducant:

laceratam, ut iu se ipsa evidenler experta, quod inimico faniiliari nuUa pestis efficacior ad noceii-

sed

illis

studeaiit obstare celeriler,

paucos adliuc

dum, amare
ciiisse

defleat,

gravitis

manns

similiter no-

quietem turbantes ipsorum ad pacein, si fieri potest, reducendo paciflce, vel castigatione debita viriliter compellendo, quod per longas nioras nequa(]uam iiericulosins convalescant . Additlnsubres eo facilius ad pacis consilia adducendos, quo
in

domesticas, quaiii imperantium hactenns et

aliorum ipsam persequentium dexteras inimicas.

Nostis quod pcr hiijusniodi scditiones et odia inqnietudini ac periculis exponiiiitiiranima) simiil
et

corpora;

et boiia

nihilominus

vastata... testantc,

Concilio

OEcnmenico de publica pace alenda

in
iis

ferendoe sint leges. ProBterea suhjicit ut in quos-

qiiod in concoidia criiscuiit res niinima', in discordia inaxinKc dilabuntiir. Et ulinain, filii, consnltius advcrtalis
;

cunique, qui pacem

de Lando, quein

regionibus

disturba-

rent censuras distringat: ac maxinicin Ubertinum

I'ontifcx

pestis irrepsil, et

undc tam gravis, tam undc iiiter vos, veliit

rabies sic hostilis.

saeva in vos intcr liostes

nnllis nionitis, ncc in-

infestos, dcs3?vit

Prolccto non

cusso censnrarum tcrrore, ad pacem amplecten-

dam

inflectcre

potucrat. Dedit

eliain aliis iitteris

imporia, ut non niodo contra incolas Proviiicicc,

potnit in vos hactenus, cujusquani potentia mala, qiUB vos ipsi alterutrnm ad iiiternccioncmvcstrani pcr peccatonim iit crcditur, demeiila coiigcssi,

verum

conlra Hispanos ctiam ac Germanos, pu-

blicaj pacis lurbatorcs,

animadverleret.

Pro eo namque, qnod abiisse videmini post turbati aniini |)ravilatem, videtur ct vos Doniinus
slis.
Lib.
I.
V.[>.

'

K\l

ejus

lit.

iii

cit.

Co

I.

Vall.

p.

89

Exl. ibid. pag.

9fl.

cur. XX. Exlat etiam in cil.

Cod.

Vallic. c. 49.

29-:;

GREGORII X ANNUS
cl potasse insiipcr aqiia fellis

1.

CHRISTI 1212.

cil)asse absynlliio,
niillciis

Dandulo, Thonisius Justinianus, Nicolaus Nanigioso ducis nuntii ciin legatis Januensibus curain

post vos gladiiim consuiimiantRin.

soliiin cx siisceiiti

Hajc

uos non

pasloris ofticii

debilo,

sed eliam ex

siniiiilari, qiiein

ad vos gerimus, chainlcnlo stiidio

iiie-

ritatis afrcLln, ciira

pcrvifrili ct

Grcgorio papa, qui ad passagium plurimum anhclabat, convcniunt, ut carcerati ulriusquc partis, qui in firmatione trcugaj detcnti n maiiscrant,

dilantcs; licct nnilto desiderio atfcctemus, Iluenta

pacis abiiiidc in universos saiicla^ inatris Ecclesiaj
filios

debeaut relaxari

Non tam

facile

Bononiense
:

dcrivare

in

vos tamen

illa

^clut

fliiincn ef-

bellnm causam
tertio

sopiri potuisse refert idein auctor

iiide

ciijus

cmersisse scribit, cuin Boiionienses

frtti

Ihicre tanto siiigniarius affcclaniu?, <iuanto iiiagis

LaurentiiTeupuli aniio virinin

potentia,

ad vos singulari afficiinur charitate,

tcran.

etc. Dat.

Lni

IV
'

kal.
cst

Aprilis,
aliis

Pontif.

iio^tri

anno

ac totius liomandiolGe alTectata doininatione, Venctds frumcntum et sal australi fluminis ripa devclicrc

Horlalus

litlcris,
:

ut conjunctis aiiimis

indignaretur

atijue

arcem

in
:

faucibus
sed Pon-

liostem propulsarent

foeduin

enim

videri ipsos,

flumiuis Primarii excitare apparassent

tificia

qni Friderici iinpcratoris polentiffi restitissent, Palavicini

demum
quae

aiictoritas ipsos ad
iis

mutuain

pacem

inarcliionis conaiiis suslinere

Siciliae anxiiia

uon posse

adduxit,

Icgibiis

cst

percnssa, ut arx a

ncc rcgis
44.

uuquain defutnra.

Bononicnsibus
retur.
^

in

Primariano excilata solo ;fqua(^liain

Non ad

Placenlinos modo, et alios Insu-

brite po|>uIos intcr se conciliaudos

incumbebat

AQ.

Ad pacandam

Elrnriam Gregorium

Aquensis archiepiscopus A.
inter Boiionienscs ac Venetos,
Gi

S.

L.

veruin etiam
inter ac

eodein tempore Apostolicum sludium defixisse ad

eosdemque

Dominicanorum
strenuam
cceptisqiie

prffifectum docent littene

illius

',

quibus

nuenscs pacem agilarc coepcrat. Cujus adduGregorius ciim desiderio suinmo tenereliir,
oratores ad se cvocandos dnxit.

in ea re

diligentiam commendat,

cendffi

insistere jubet.

Cumqiie religiosoruin

earum urbium

opera, Gregoriiis amantissimis verbis

tiurn Gibellinos

carum par-

Sed ne mullipliccs tractalus rein confunderenl, Pontificias litteras ad legatum transmisit, ut si ipsos iii concordiam addnclurum siieraret, ccepto si vero ea spes non affulgeiet, traclalui insistcret
:

mulcere studel, non minus incnsso ccnsurarum tcrrore, si factionis sUidium pietatcin

omnem
urgebat
rent,

ex eoruin aniinis delcvisset,

,

ad officium

ut oinnes populi
in

muluo

ainore coalesce-

ad Venetos, Bononiense?, ac Genuensesde initteudis ad Sedcin Apostolicam oratoribus lilleras transinitlerct.

ratiB liltcra! los

Extant in Vallicellano Ms. Codice meino' ad Genuenses, BononicnsLS ac Veneniissa^, ciuibus jubet, oratores

eodem exemplo

uominis liostem contumacia Scnenses, atque ob turbatam Italia; pacem, lyrannoruui dcfensas partcs, nec admissum Caroliiin regcin in gcrcndo publicse scrvanikB qiiictis inaCliristiani

suaque odia

pie

exercerent.

Ha^rLbant

adliiic in

ad pacem agitandam ad aulam Pontificiam recurrente sacro B. Lucaedie transiniltcre, hisijue verbis
ipsos ad

gistratu censnris Eccksiasticis a

Romanis

Pontifi-

cibus iVIexandro, Urbano, Clcmentu

irrclili

erant,

concordiam allicit: 4o. Quanlacxconcordia

intcr vos et dilectos

couiinune Veiielorum refoniianda, si annuat Bominus volis nostris provenire possit utilitas;
filios

quas iii eosGregorius renovavil -. Easdeni censuras adversus Pisanos ^, Ticinenscs', Veronenses', Ludovicuin ducem Bavaria;'', comilem Tyroli atque alios, qui victi Conradini partibus fueiant iinpliciti atqiie

ipsa dispendiorum, i\ux jam ex peruiciosa inter vos et ipsos discordia emerserunt, consideratio

ob

id poenis Ecclesiasticis dainnati, noii-

duni

a Sede

Apostolica criminis veniain

in die Coenaj

pnpoin ejiis

evidenlius manifestat. Sopiret

inala,

enim

picis leuitas
:

scerant,

lum

Domiui, luni
S. Pctri
,

quse guerrarum

calainitas introduxit

et

Ascensione, tuni in festo Basilicoi

inavit.

confir-

commoda multa
rent, pnccisis
ilhitis
iii

ex pacis reformalione

succresce-

posterum et salteni aliquibus jain euicndalis incommodis, (|use dissensionis

(juai

Et

radini partes,
publicai
(lacis

quidem Pisanos, non modo obsecufasConnon cxceptum in Elruria C .rolum

servatorem,
et

iniquilas germinavit. HcCC et alia,

rauilo; tanli ncgolii

conside-

immissain

in Skilia)

ciicumstauli;e suggesserunt,

insulaui classem;

vcrum etiam ob

SardinicB insu-

frequenter iu uieditationis debitye scrutinio recenscnles, plenisdesideranuis atfectibns, pacis foedera

eosdem Venetos solide reforinari. Et credimus apud nos id posse Iractari consulquia
inter vos et
tius,
et

lam Sedis ApostoliL.-e beneficiariam, oppugnatam, captamque Sassarim, sacris multatos, e Ponlificio ediclo conslaf in quo hae omnes causas intenlal;e
:

Ecclesiaslica!
vitas
,

(xecrationis afferuntur
et

Qiiia

ci-

majori soliditate

firniari, partcs eligiiiius

cives

coininiine

Pisanornm autiquam
diiitius;
et

ad nostram piffisentiam evocanrias, etc. Paruere Aiiostolicis monitis Genucnses ac Veneti

:

persecutionem, cui

cum

codein Friderico contra

contiiEcclcsiae

eamdcm
maciam

Ecclcsiaiu

inslitere
i|)sius

atque Christi vicario inter|)ietc in inutuam

((

ad iiiandata

consuetain

pacem, ut arma in Sarracenos verteientur, conJoannes sensere. De quibus Andreas*DandnIus

: 1

obfirinata pcrtinacia

prosequentes, pr;x!dictas in-

hibitiones, conmiinationes ct sentenlias contem1

Eo(i. cod. pag. 91.

i IliiJ.

Ms. Vall.

sig.

lil.

C.

num. 49.

nuin. 49. [lag. 90. et [lost eanid.

1.

E\>.

pag. 90.

Exl. ia Ms. Vall. sign.

Audr. Dsnd.

et XLVIII.

lil.

L. iium. 49.

Ilist.

Veii.

S. c. 8. in L^iur. Teupulo.

xxvii, XLVii.

Ep
>^

V, X.'CVI, XLVI.
Ibid.

Lih.

i.

Ep. cur. iv
^

* E|). Vl,

XLIX.

Ep. VII,

' E;j.

XLVi.

, ;

fiREGORII
ncndo,
iii

X ANNUS

1.

CHRISTI 1272.

293

pnicdictum
niillere,
iinciiiissis

Conndinum
ac ab
iiiso

veliilin Sicilioe
littcras

EcclcsiiE sludcanl rcdire inandata, salisf;ictionem

rogem intendcre,
Sicilinc rcgi

iiisique

nuntios et

ut

de iiicDmissis impensuri plenariam et nostris pra3cise

taiiquain a rege

lieneplacitis

parituri

alioi]uiii

ex tiinc ad
episcopali

Siciliic siil)

intitiilatione et

denoinina-

privandum ipsam
dignitate, qu;c
illi

civitatem

l'isau;iiii
;

lione recipere, sicut ctiam anibaxialores seu syniiici

sola remansit
et

ac jure civitatis,

cominunis

ipsius in

eorumdem

iir.Tdccessoris

seu uiiiversilatis
buslibet
cives
,

cujuscuiiiqiie territorii,

seu
(|ui-

etfratniiii pra-seiiliaconfessi fiieruiit,elaliaseidem

districtus, jurisdiclione
;

insuper ac vassallis
bracliii

favendo mullipliciter, ipsum ad veniendiim contra

iiecnon

ad
ac

invocandiim contra ipsos

s;rcularis
jier

eosdein

Kcclesiam
lioc

et

re;;em Siciliaj in Italia

civitatem

comiuune

iiicitare

sibique ad
;

pecuniariiim etiam pr;cpromittere tennTitate

aiixilium tam per regaiem potiMitiam, (|iiam

alios

stare

suiisidium

aii;u|iie

magnates

cl coniniiinia
;ilias

civit;iliim,

alioriiniteiii-

damnaliili pra-suiiipseriint; pr;iefatiim quoqiie reg(!iii

que locoruin, ac
poraliter
,

gravitersiiiritualiter et

de pra>dictoruin fratrum consilio a pi\Tilecesdestiiiatiiiii

iii

jirout
iii

expedire

viderimiis
iii

procede-

sore ipso

Tiisciaii!

taii(|uam pacis
in

miis, etc. Act.

nis
Basilic;p

Eccl. Urlievet.

festo Deditalio-

puhlicie servatorem

admiltere

sibiqiie

imcis

princijiis Apost. Pont.

nostri an.

observalione
ipsuiiKpie
Cleni. IV
)

iiarere

contuniaciter

recusarunt
(

ac

pr;pdecessoreni

euiiid;!iii
iii

iiempe

Pontificis in sopienda veteri de Provincia controvcrsid. Ciiiii regis Caroli iiien-

i1.

Studtwn

in ipso in

omiiibu?,

(|iiilHis

polerant

tio inciilerit, iioii praileriiiitlciiiiis,

quanlaiii solli-

pro posse ofTendere sunt conati

terjectis
fueriiit
(jnilius
defixi,
:

Et pliiribiis iu-

citudiiiem Cregorius pro extiiigiienda ipsum inter

et

n nrat,

ut a Cleineiile
civilas

censmis

Margaritam Francorum
reginas
iii

;ili|iie

Alieiionim Ancausa,
BDtate

eorunKiue

arcbiepiscopali

gloruiii

comilattis

I>ioviiicia; ea;
;:c

sede nudala

Non

soluni ad ipsius proedecessoris

discordia
sorori

coUocarit.

Pneilianl

regina;
polinra
iii

mandata
etiam

infra

dictimi

eorumdem

Aposloloriini

feslum redire contumaciler non curariint,

cum eodem

Coiiradino

verum gentem suam mit-

Provinciam etalios coiiiitatusjura (diliueie coiilendebaiit (juam controversiam S. Liiiloviciis frateriia!

:

Beatrici

reginie Sicilia',

tere, ac pro ipso in

regnum

et specialiter in insu-

cliarit;itis

studio,

diiiii vixit, sopivissi! vidiiniis,

el

lani Sicili;c

galearum

stoliuni desliiiare, variai|ue

Cleiiieiiteui aigiiisse
fidei

Canilum oh
ciiiii

ProviiKa;iles sibi

loca ipsius regni et pifficipue insulam

dere

illisque,

ipsam invanecnon etliabitatoribus eorumdein

iiift;rre,

sacramento deviiictos;
Egit

ea re Margarit;e
niaxiiiKX' fllia;

Berengarii Proviiicia;
juribus detraxisset.

coiiiilis

uatu

niultipiicia

damna

ac in iinefata insiila

Sardinia;,

qua; est Sedis A. specialis, judicatum

Turritaniiin, et specialiter Sassariin, locuin insi-

cuin rege Carolo, ac reginis Margarita et Alienoni pluribus lilteris ', ut amanter controversiam compo-

igiliir

Grcgoriiis

giiem el quasi caput judicatus

ipsiiis

eodem

pr;e-

nerent

decessore defuncto, occu|iare ausu teinerario prw-

ad
ut

rciii

cum(]ue oratores iiistriictos iiuctoritate diriniendam iiiillere assensissent, Sylva-

snmpserunt,
niiint
:

el

occiipatum adluic detinere pnEsu-

necteiisis e]iiscopus et abbas monaslerii S. Dionysii,

propter qiiod non est

dubium
iii

ipsos
eos,

tam

pnrmissas

spiritiiales sentenlias lafas

illatas

quam
qua
in

communes amici; a Pontifice ad traclaiidaiu coiicordiam delecli siinl. Extractaiii iii |iliires annos
illaiii

teiii|Kirales poeiias

eisdem, ut prcemitlitur;
terrae et juris, si
li;ibiieraiit,

inter regeiii ac reginas disconliani vide-

et specialiter

piivationem

bimus

et

Rodulplin rege Boman. Provinciam

^

pncdicta iiisula Sardini;B

pi;cdicluiu feslum

cum

infra

Carolo attribiitam

iiec

ullum
iii

lielliiin

iii

ipsum

Apostolorum ad mandata Ecpraedecessor ipsos eo

decreverit

reginis coiicitatum. Ut vcro aiitea Poiilificem in

Itaiia
et

clesi;c iion redierint, et idein

Galiiis,
,

it;i

iiiinc

UiiL^aria et Bolieiiiia

ipso,

iii

redireiit iiifraillud, pr;p(lictis terra et jure

paci reslitueiiiiiE

;ileiida!ve sliideiil(!iii iiilu(!;iinur.

privaverit et privatos
risse .

manere

iiicur-

48. Defuiicto UiKjariii; reye Stepliano Grc(jo-

Et

iiifra, ui)i

iionnuUa de i*isaiiorum con|)oeiiisdisseriiit, lissubdit

(!t
:

rius

regem BohemicB ad pacem cum Ungaris ex-

tumacia, illalistpievariis

citat.

Cdiiliiiiuivit lioc ;iiiiio

iiiler

Grcgoriiis iiercusUiig;iri;e, el Otlio-

Memoratos

civilateiii

coiiiniiine

Pisanorum

sas buiieriore

Sl('|)li;iiinm

monemus

mandaiitcs eisdein, ut infra tres nienses, (luos eis ad lioc pro pereiii|itorio pncfigiuius termiiio, de memoiiita iiisiilaSardini;e
districte

cliaruui

Biiiieiiiiic

reges, foederis leges, datis ad

'

Ungarum

*, ct Bdeiiiiiin litteris al(]iie Sfrigonieiisem el Wacieiiseiii Piiniiouia', Prag(!iiseiii " et

:

geiitem suain,

si

quam

illuc

miserunt, revocent

Olomucensem Boemioe prasules ad

leges, iiicusso

si

rvandas eas
priu-

eteamdem
et
tiis

insulani, etsi^ecialiter dictos judicaluin

censurarum

iiietu, iitiuiiKnie

locum

Sassari iiobis, EcclesiT Roiiiaii;c ac

nun-

cipeiii coiiqiellere
]iax
:

iiiijiciavil.

Sed

p;iruiii lciiiiitea

noslris libere et iu pace dimittant, nullani de

ac Stepbano rege hoc

extincto
si;;.
lit.
(_;.

ijiso aiiiio,

cum
-i.

diio-

tictero molesliaiii
aiit

super
:

illis

per

se, vel

per alios,

biis regnasset,
Ms. Vallic.

est rescissa
19.

(1). Ielii|iiit

cum

aliis

illaturi

stiiin Purificatioiiis,

quod

quodiiue iiifra inst;uis feeis pro peremptorio ter-

'

liibl.

niiin.

pag. 28 el 21

'

i:.\i.

de eo Diplom. Ep. XI.

niino assignainus, liumiliter ad noslra el ipsiiis

Uodul|ili.
I.

apud Marlin.

Lib.

Kp. IV.

IV.

<>

lip. VI.

lum.
5

i.

in-crl

ni

Kp. V.

(1)

Slcpbani l'ngariic regis obitus circa kalendas .\ugusli consignatur

in

.\nnalib'-s Stcronis. Obiliis

vero llcnrici .Vnglorum regis,

dc

294
ille

GREGORII X ANNUS
:

1.

CHRISTI 1272.
disponciitc pacis aclore
,

(jiinrum duos liberos Ladislaum et Aiulream major natu rep:io nomine insignitns, Andreas ducali dignilalc donatus esf. Exnrlo vcro paulo poft
beilo,
Iradil
(lui

dia,

inler te ac

regem

eumdem reformata concordia,

juramenli
,

formata sunt fcedera

ac aliariim

et iiceiiariim

ndjcclionc connimafionis
instiintiain,
:

Slcro
a

'

facc:n

pra-tulissc

Hcnricum

nosfra', ad fiiam cf ipsius

comitcm,

Slepliano re.ne aiiluic supcrstite

lliiparia cjcctus,

ad rcf2:cm Bidicmiic confiificrat

rcvcrsns ac Ladislai

quie idam rex tolo vita; suae icinpore dicilur obscrvasse.

firmitatuni niboie conlirmata
50.

sul)ialoi|iie e vivis Slcpliano,

C;clcrum mcmorato rcgi charissiimis in

Ladislaus rex UngarifE, ut tua novit

novi regis gratiae restitiitus, Bclam diiccm, rcgis

Ladisiai

Christo

filins

avnnculum

ac rcgis Boliemiaj consobri-

sulilimitas, in
;vtalis

rcgno sncccssit;
flliis

(|ni,

cuni

sit

adhuc

Ladislaum accnsatum crndelissimo mortis genere in insnla apud Biidam trucidavit, ejusi|nc mcinbra in frusta concidit. Ex ijuo
|)roditionis in

nnm

innoccntis, de nulla confra te potijst offensa

:

nolari

cf

cuin i|isum

tnis uniat, sicut acce-

sccJcrc

Otliocliariis

iracundia exaBstuans pacem

ac

pimus, sanguiiiis unitas, contra cnui milla tibi de fiiluro verisimilis potcst esse suspicio quain uatu:

ciim Ungaris com[iositam, afiiue a Grcgorio corro-

ralis

potius

non soliim cxcluderc dcbet omniuo

sed ct suspicantinm corda ponere in

boratam,
oratoribus
flecti

abruiiit

solcmnibus Ungarorum
,

coiijiiiictio,

pacem
:

flagitantibus

nullis

precibus

tranquillo.

Ad observanda
inif;i

igitur

illi

cum memoiiivi-

poluit

scd conflato cxcrcitu

in limitcs

Un-

rato gcnifore ipsiiis

firdera,

fanlo cfricacius

gariaj excurrit.

Suam quidcm

aiictoritatem pio

tuam dcbct cxccllcnfiam

tare,

horuiii considcralio

emollienda Bohemiae regis iracundia, qui se laesum querebatur, aiiiiibnissc Grcgorium papam, ex cjus
litteris

constat

qiiibus recriidescentcm discor-

diain, proposilis

ob oculos ingentibus malis, quae

emersissent,
:

quanto judicium cst dc pra;lerito certius, ea pcr ipsum iion esse hacfenus vioi;da ct dc fnturo vcrisiniilius credi potcst, ncc iii pusleruin violanda. Adjicit aufcm ad servandre a te hujusmodi
;

ex praetciilis

bcllis

sopire

studiiit

observafionis iiistantiam

(]uia

si

(luis

iu

eodem
possit

jnratas

pacis lcges colcret

forct
:

si

qua

in re violata

genilore
excessns,

vel

ejus

subdifis

forsan

argiii

ejns dignilas

I^adislaiim ipsi
vciti
ipsi

facere

satis

idem rcx Ladislaus ad emendationem

satisfactionis

liaratissimum

non

gloria; iiu|iilliim

cum
citur

dcbita;

promptitiidine

juxta

eunique ipsi altiiiitate conjuncfum invailere ct ac salfem Carolum Sicilias rcgem opprimere cujus in bcllo virfiis cclcliratissima crat, (|ui(|uc Isabellam flliam Ladislao nnptui tradiderat, revc;

convenfiones in fanleribus pncdictis adjcctas, diesse votivus, et quia nec gloriosum

regiae, nec gloriiT; regali
foret

reretur.
49.

Begi Boliemi;e

illustri.

magniflcum, in pupillnm insiirgerc aut Elatem faiii tcncram impugnare. Ideoqne serenifatem regiam inoneiiiiis, rocclsitndini
et horfamur in Domino Jcsu Christo in remissionem tibi iieccaininum siiadentcs, quatenus pivTcdictas conventiones diligenler observans, ab omni inemorati rcgis Ladislai suorumque of,

Patcrnum ad

tua; celsitudiuis
te

incrcmenta
saluti expe-

gamns

amorem gcrimus, dum

diunt, et lioiiori tuo

ad ca

qiiae

congruunt,

sollicitis

moni-

tionibus invitamus.

Persuasioues itaqiie nostias

qiiaj fibi
,

devota mente suscipias, ad ca,

benigiie
et aiires

fensa et injiiria sludcas penitus abstinere

in

hoc

suggerimus, aperlos liabiturus oculos

illis

non solnm cjusdcm

iu Christo
natiT?
filiai

regis Ladislai, ct charissimfe

adhibituriis lutentas, ut in raflonis deducta

ct ipsius

nostraj Isabclkr' coiisortis ipsius,

iii

secrctum,
tiir

cxaminaia scrulinio adiniltan-

charissimi
ffifati

Clirislo

fllii

nostii rcgis Siciliae

devolius, ct prcssins imiirimaiifur admissa, et

;

illiisfris,

deferens;sed ad euindem regem

excellenlia;
utile

impressa frucfiflcent
ducfura (inictcm
sas
el
:

germinalura pacem,
Nosti

ct pro-

SicilicE,

virum
liuc

tanfae ac virtutis, cui

picTcidciulo iuimicifiarnm cau-

celsifiidini

forc credinnis in sinceritate

fc

amicifias
,

augmentando.
jiost

lili

clia-

clKuifatis iiniri, proiit

dccct, alfcndcns noslris-

rissiriie

quod
,

varia ct gravia gueiraruin

que monitii^uiibus
missa scrvare,
has,
acqi;
ct
.

(pia;

Iionorcm

etiani

liium
pro-

disciiiiiina

([uas inlcr tc ct clane

mcmori;c

Sfi;-

respiciunl, ciini tnae nuignifudini congruat,

taliter ;';cquiescens,

pbannm
giniis^ et

rcgcni Ungariie inimicns liumani gcnciis

post gravcs cx cis hinc indc |)crso-

qiiod

ad tua

pacis im|)aticns excitavit (de eo bello agunf Lonalii

')

commoda memorati
apud nos
is

regis Sicilia?

proiiule

aninium affraaiigmcnfum tibi favoris

narum

stiagcs, graiuliaque

rcrum sccuta dispcn-

'

Stero in Annal. apud

Canis. anliq.

Exl. in cil. Coil. Vall. pag. 29.

lecl.

lom.
Ilist.

i.

p.ig. :i{)2.
I.

hoc

Ladislaum dcfuncti filium saluberrimis pra^ceptis instruit. Patcrnum igifiir solium

51.

'
I.

Lom!;.

Pn\.

vii,

cum

paulo ante conscendisset Ladislaus, ad nia-

anuo.

'

Uoiilin. rer. IJng. dec. ii.

viu. et

alii.

giias sjies

pubesccbat

cnm

sanctissiiiuis Pontifex

(luo iigit annalisla iniiii.

lil

dici sacra'

S.

Kailmumli arcliiopiscopi Cantuarionsis

siiocessorcm ojus

ali

Aiiijlis

scripilorilius

consiLMialur, intor
fnisso

eoruui tciMiionim
pioditionc, nt
luiuiii
iii

a'qiialis

Trivottus in
liic

Annalihus. Ouoail
(ij

Evardum

adnotiire juvat

vulncralum

nofanda

qnos legendus cnjusdam

Annalihus

num.

soWisso die XIV Scplcnihris.

in

ijua; si

nanalur, die xviii Junii, lcste ticrnardo Thcsauiario ; qui et asseril Ediiarduui c I'ala'Stina redivora siinl, antc paUis ohilum rcdilum maluravil ; qnanquain Vilcrhii cl alihi commoratus, uonnisi

sequcnti anno

Angliam

iiervenit.

Mansi.

GREGORII X ANNUS
Apostolicas ad eiini lilteras paterni amoris significatione insignt!s (icdil'
nionitis ad
;

1.

ac

CHRISTI 1272.

295

devolione debila polLeant, sinceroaffectu ferveant,

et consilii
te illos,

(|iMbus salubribus
egrej,'ie

eum

niaturitate clarescant.
(jui

Decel si^iuidem
(]ui

niodeiamium
se

regnuin instruEcclcsiasticum

tuis

commodis

iiiliiant,
,

tuis
et

xit: nenipc,

ad ejus dignitatis fastigiuin a sunimo

agnosceret,

[irosperis
i[)sius

eventibus delectaiitur

circa

tuam
;

Numine evectum
ret
:

regina' custndiam solerler intendere

ipsam-

splendoreni liRietur: ne jura EcciesiiU infringeproiios

silii

cunsiiiarios

adliiberet

susur-

que ob daram generis sui prosa|iiaiii, ob singiilarem sui generis claritatem, et taiiti princi|)is sui
genitoris ubteiilu
;

rones ejiceret,
niis
nilereiitiir
;

(]ui
:

ipsum suis imbuere calumregis

Siciliae

cujus virtus emiiiet, cujiis pro-

soceri

amicitiain

bata strenuitas evidentia [irobationis experimentalis elucet

;

coleret

si

(juid occurreret,
litteras se

ad Apostolicam
ut ad
i[)sius

Sedem
regni
et ca-

juxta taiitaium circumstantiarum exi-

confugeret:
niittere,

Ungaria; clero ac nobilitati

geiiliani singulari

honore

([irosequi), ut ejus regis

(]uibus

commendet,

aiiimus
toti

tibi

vinculo

lantae

afnnitalis

adstrictus,

felicem lran(]uilliiiii(|ue statuiii

beant.
52.

tuendum,

regno tuo

ct ijisius incolis

perinde fortius ad-

pessenda ipsius imiieria |)romiitissimos sese exbiRegi Uiigarire

fili

stringatur.
S-i, Nos autem zelantes etiam temporaiiter prosjierum slattim tutim. ad ipsius conservatio-

illustri.

Habes,

cliarissime, uiide liiiniiliato

aimd
i[)?o,

Deum
et

spiritu et corde contrito in

iit

vocem

exulta-

tionis et conlessionis erunijias;

exultes in

promoliouem in tiiis oiijiortunitatibus mapromptitudinem Apostolici favoris otreriiiius et ob hoc i|isam tam afTectuosis
(.t

nem

gnificentiae regiae
:

ejus ciica te immeiisa beneficia filearis. Ipse

monitioiiiiius [iraevenimus

volenles, ut ad nos ac

nam(|ue tibi donavit tantis oriri natalibus, immensis abundare diviliis et [irimogeniturai jura concedens, regue piiedestinavit exceilentite successorem. Ipse, ciartE memoriae patre tuo de hac
luce sublraclo, te in annis juvenilibus constitutum ad i^alerni sulii culmen, secuiulum omnli^o-

tuam matrem Ecclesiam Romanam cum omui

fidiicia

et

securilate recurras, (]uae

tibi

ojijjor-

cum aluindaiitia iiatern;edulcediuis, quantum cum Deo poterimus, [lercepturus. Et ecce ad tui favoris augmentum veneraliilibus fratuna fuerinl,
triliiis

uoslris

archiepiscoiiis et episcojiis,

ceIc-

tentiam suae virtutis, erexit. Quid igitur retiibues Domino pro tantis, (jute tuae tribuit juveututi?
Profecto
pio
[)atri
si

risque praelatis Ecclesiarum; uecnon

coniitibus,

baronibus
sas

et aliis

[jateruis

aurem

incliiies allatibus

si

pro te

lilleras

magnalibus regiii lui, affectuodeslinamus ipsos ad exhi,

de tua salute

sollicito,

etejus salutaribus

bendum

tuae celsitudini

aflectionis et devotionis

monitis acquiescas,

qnem

regnum tuuin ab ipso, [ler datur regnare priucijiibus, recogiiosceus;

debitiim, tibique constanter et fideliter consilio et auxilio in tuis conimoditatibus assistendum, efficaciter et mullipliciter exhorlantes .

ad eum, a quo bona cuncta procedunt, oinnia tibi coData benelicia referes, illi juvcnlutis tuae [iriinitias offeres, ad ipsum foititudinem tuam custodies, et residiia vita; tuae

Nou demisit
Ladislaus
;

in

animum

Pontificia
:

monita

sed vitiis frena laxavit

temporain contiiiuatione

nam
[jost

juslitiaiu severitalis suae

quem diviexemplum statuisse

in

salutaris [irojiositi,

et

pioruin [irosecutione ojie-

rum

devovebis, favendo Ecclesiis, i[)saruin liber-

multos annos videbimus. Nuuc Gregorius ut promissa illi stiidia imponcret, ad fulciendam lenerani illius aetatem, patenia sollicitudiiie Ungaros in novi regis obse^iuio coufirmare estconalus nec [)iEiniaii)Sorum virluli defutura esl j^oilicitus.
'

tates et jura,

clesiasticas

necnon et ministros Dei jjersonas Ecconfovendo haec eiiim tibi aiinos vit;e
:

producent: haec dieruni longiludiiiem minislrabunt ba>c tirmabunt proculdubio thronum tuum.
:

In Priissia

parlus est hoc anno de infidelibus

53. His itaque ab annis teiieris tuuni ani-

mum

imbue

iis

iiiforma

talibus assuesce, ut jier

euim ex superiori el inferiori Germania crucigerorum equilum adversus Prutriuni[)hus

:

profecti

consuetudinem niores
ainplius conversa

flant,

nec perverti

[)0ssint

thenos auxilio nonnulli

viri

iiobiles

inter

quos

quod serenitatem hortamur in Domino, sano nihilominus

suadeiites,
liares
tibi

quodammodo in naturam. Ad regiam monemus, rogamus et

coiisilio

Juliaci et Maichie comiles eiiiincbant, (|uos pro[)a-

ganda; religionis ac tuendi Cbristiani nominis pius aidor incendebat; nobilissimam de hoste victo-

quateuus et consiliarios assumere studeas, qui

dirigant

et alios
te

fami-

in semitas

mandatorum Doinini
geslioiiibus

non

a via

rectitudinis

sugabstrahant, nec
[lerversis

exemplis detestandis abducant

: tuum statum pacificiim diligant, tuos subditos foveant, et sua lucra in alienis disiiendiis non venenlur: qui erga tuam

riam retulerunt. Superioribus prceliis efieratior Prutheuus superbe admodum se efferebat cumque in Sambuciensem regionem, inslrucloagmine itum esset, durissimo conflictu cuin barbaro certatum est; ac bello, niulto jam fuso sanguine,
:

ingravescente

rcligionis lioslis succubiiit et in

fugam

vcrsus,

cum

auiinis colleclis froute 0|i[)0-

et

charissimae in Christo
illuslris

Mx nostrae reginae Ungaiii

sila resislerel,

ingenti clade a Christianis fractus

ria;
filii

consortis tua;, cbarissimi

Cliristo

ca;susque

est.

Caroli regis Sicilia;

nats personas

fidelitale ac
>

Ext. Apost.
alii

lit.

in

eod.Cod. pag. 95.

Loog.Bist. Pol.

1.

vu,

Eit.

cil.

Cod.

Vallic. pag. 29.

hoc an. et

290
55.

GREGORII X ANNUS
Seconianaimm oppidum repentino

1.

CHRISTI 1272.

dio deletur.
cui

incenres in-

AI)solvaimis Ciirnianicas
:

defuit, qnos exemplaris iuformatio, qiue veibali tanquani efficacior in instrueiido praefertur, instriixit
:

signi (livinic severilatis exeiniiio

opiiidiiin

eniin,

cum

natiira

nobilibns in;ixime necessita-

Seconis nonien erat, cuni cives

,

iiiterret^ni
,

tem videatur imponere, ne a majoruiii suorum

degenerent probitate
raiu inldrinet; ciini
:

occasione

innocentinm

iiire|itis

forlnnis

i^iiis

cum

doctriiia ipsarn natusit

vetiliscjue tieliciis

indul^erenl, deletum est impro-

longum

iter

per doctri-

Cujus cladis jira^sagia non oLscura extilerant in ferelro enim, (juo S. Fridolini o.^^sa, cnjus clientelae is locus conimendatus
:

viso ac re|)entino incendio.

nam, breve ac
iili

efticax

per exempla. HtEC quidem,

tibi

erat, contineljantur, mayiii et crebri ictiis adstan-

tiuni

stupore exauditi, ut clironici Colmariensis

'.

auclor subjectis verbis enarrat

56.

memoriEe gloriosissimi successione non desiint, siquidein tii lilius es et lia;res. Te ille princeps inclytus soUicile salagens vas aplum proBparare virtutibus, a teneris annis bonis moribus iuicbarissime, in
clarae

regis Fraiicia; patris tui

Castelluin

(juod Seconis dicitur, ()iiod

tunc erat de dominio coniilis Riidol|dii, ignis casu superveniens, exceptis duabus vel tribusdomibus, devastavit. Eoruni enim peccatis exigentibus lioc
eis

creditur accidisse.

Saiictus

enim

Fridoliiius

opera exemplis salutaribus Gloriosum itaque, fili, proculdubio gluriosum, temporalem iiaereditatem tibi delatam al) ipso maautenere virililer, el jusle sine aliorum injuria etiain am|>liare; sed longe quippe iiuestibuit, et per laudabilia

inforuiavit.

locum illum usiiue ad illud tempns custodierat, quod nullns dominorum eos enormiter poterat infestare. Cives vero luci illius, non cuntidentes in domino suo S. Fridolino, pontem lapideuin, (|uem
ipse

mabiliter gloriosius,

si

virtutuin seniina

(juai in

corde tuo idem,

agiicula

cum

laudibus cominemorandus,
;

seminavit, studeas confovere

ne

illa,

(|uod absit, quasi sata secus

viam nialus

eripiat,

constrnxeraiit, destruxerut, priEdas jiaupo

aut veiut jacta supra petraiii arescant, vei (]uasi

seiiiinala inter spinas sollicitudiuibus liujus seculi

ruin iimocentuin introduxerunt, et cumessatioiii-

bus el luxuiiis insistebant. His et similibus peccaverunt ideo perierunt indignationem enim suam
;
:

sulfocentur

sed tantjuam a terra boiia prout defructuin

sideramiis, accepta

non

soluiii

trigesi-

S.

Fridolinus duobus
pulsationibus,

annis ante destrnclionem

in cajisa,

niuin vel sexagesiiiiuiii atleiat, sed et centesimum

iu die messionis extreina; producant.

loci

quas faciebat
etiam

qua

ejus reliquiai qniescunt, pluribusetmultis vicil)us

osteiidebat.

58
niet
,

c(

Hoc

tibi, fili,facile

Deo adjuvante prove:

Custos

Ecclesiai

domina de
et

Gliers conditionis libera', solemnis receptatrix fra-

trum Minorum atque Piaidicatorum,

suis

iiauperum

ttii patris verba sancta commeiiiores: si laudabilia facla recenseas siante tui cordisobtutus commemoranda; ipsiusexemiila

si

frequenter ejusdem

aliorum, dixit S. Fridoliniim liliabus canonissis iii soninis apparuisse, et indignationein suain

pricsentes

si

gias
reiil,

si

peccalures,

peccatorum occasiones solerler effuqiii te fursan oblectarc cupeellugans,

saipius ostendisse. Frater Hospitalis cuslos Ecclesia;

S. Fridolini, qui in Ecclesia

coustantcr

ncquaquam illurum
fili,

semper

jacuit,

eain-

oblectationibus acquiescas. Haic,

sicut de pafilialis,

que custodivit infra duos aniios, sujpius eum se retulit audivisse . Haclenus de Germanicis rebus nunc ad Gallicas transeainiis.
:

terni aflectus diilcedine proileunt, sic in

57. Grcf/orii

pateriuc littene

Francia: regem.
solio ac
liplius,
sita

Successerat saiictissmii

ad Philippum
parenlis

quaisumus, devotionis affectioae dulcescanl. Quanquam enim salutem omnium plenis desideremus affectibus cx causis tamen, cuuctis evidentibus,
:

sic
])ro

singulariter ad tuain allicimur,

ut iiistanter
,

Fraiicorum sce|itra tractare cceperat Pliiul supra insinuavi, (lueiu Poiititex iiio|)onobilitate

singulari

munere

postuleiuus

serenitatem

regiam ad
actorem,
te

id sollicitis iu

Domino

exliortationibus

geneiis

ad imitaiidas S. Ludovici

obsecrantcs, quatenus ad tua? resjiiciens salutis

in

aiigustas virtutes, onineiiKiue criminis labein de-

tua i)r;ccipue juventute vigilanter

clinandam incendit ^. Reyi Francorum illustri. Si eximii prophetarum exemiilo deducimur, prfcclara cnique sua esse debet luxredilas; sed quo pretiosior,eo nimirumest babeiida piicclarior.
Licet igitur claritale refulgeat, temporalis liaireditatis

observes, donec instructionem laudabilem,

quam

de ipsius tui geiiitoris iuclyti recoleiidis verbis, et operibus suscepisti,

sic jirfficordiis
liiis

sic

visceribus tuis immisceas,

incorpores,

quod

in

naturam
per lioo

quasi assiduitas diuturuitate conversa, nec perverti

nec
et

avelli

a te valeat, vel aveiti

lui te

jura defendere; loiige tamen cst clarius

enim
el

in

Creatoris

amore

custodics,

apud omnes, suis majoribus iii virtutibus succcssisse, successionemque bujusmodi, gradiendo de
\irtute in virtutem, augmentissuccessivis augere.

faiiioe

tuae claritatem

liroinde ad

commeniorabilem

inlegram conservabis; tuic laudis titulum

imitabile aliis princii^ibus futurus exeiniilum .

59. Ornavit
licis beiieUciis,

Ad hujusmodi autem

virtuosa; successionis dcl)iiilus

novuin regein Grcgorius Ajiostointer

tum

illi

pioculdubio

tenentur, ijuos natura

id

qmc

illud

'

ad ejus iiiclateni
iii

consliluit successoies,

qnibus ad

doclrina nou

alendam

coiicessit,

ut feslis priccii^uis diebus

locis interdicto Ecclesiastlco suppositis

posset sa-

Cliron. Coliiiar. paite allera.

li.^l.

Cjiis lll.

iii

cit.

Coil. Val.
'

pag 25.

Lib.

1.

Ep csLVi.

GREGORII X ANNUS
cris interessc,

1.

CIIRISTI 1272.

297

modo

sine

campanarum
ii

classico,

in

Annales suo loco contuli. Decerpsit etiam plura

iiui

ac vocc sulnuissa cciclirarenlur; nec

sent. Eliyendi etiain

qui ipsum

cx co Nangius. Guillelrnus vero Carnotensis,

stiparcMl, lercndo iiiterdiclo oceasionein prieliuis-

sancti regis pr;eclara gesta oculis contreclaverat,

fiuem optaret sacerdolis pro

sensus Iioininis
lilieii-

postea nonnulla digna mcinoria ab alio

praiti^r-

sacris ifisius cxcipiendis coiifessionilius potestatem

lecit'
:

missa ab oblivioiie vindicavit scriptisque tradidit:

Uuia,

iiiiiuit, iironi siint

quo
iisi

ad
ter

malum

ab atldlcscentia, cleinentia reyia

reinedia
,

ctiaiii auctore, duiii dc S. Ludovico egiinus, sumus. Accuratissime etiam de eodem scripsit

inquirit

(|uil)us

irruentes

actorcs

Jonvilkeus qurcsibi cxploratissima fuere,ac plures

alii

morlis valeat declinare. Uinc est quod nos, tuis

devolis prccibus iiiclinati,
rrjj;ali

excellenlia!

pra-

S. rege

sentium aueloritato concedimus, ut quandocumque et quotiescumiiiie maluerit, aliqucm discreliim presbyterum stccularem, seu etiam relij^^iosiiin in

moderni , quos consullo praterimus. Sed a Franco ad Angluni |)ietale cemulum, a;tateque supparem Henricuin; (|uem filios suos Eduardum etEdmundum Cliristo pro defendenda
iii

Syria flde consecrasse supcrius vidinius, scr61.

coiilessorem

tuum

eligere; etillo dimisso,

:

nionem traducamus.
filiiis

alium, quoties expedierit, assumere valeas

audila confessione tua, ciiin

qui

oppoitunum

fuerit,

injunyat

tibi

]iro

comniissis poenilcnliam saluta-

Henrico regi Anglice mortuo siiccedit Eduardus. Discessisse ex hac vita post gcstatum quiuquaginta scx annis et amplius An-

rein, et benericium debita; absolutionis inipendat.

glorum sceplrum, Westmonasteriensis

dicis auctor, qui cjus

tradit'

ex

Nnlli ergo, etc. Dat. aputl Urbenivclerem

kal.

(luo aliis(|ue corrigendus adjectai Parisio

Appen-

Aprilisanno i. Pluiai|ue uliaejus generis adjecit. Cum vero augeretur in dies D. Ludovici sanctitatis gloria, quain nova miraciilorum luce Deus collustrabat, Gregorius (laufrido e Belloloco qui, ut vidimus supra, sancto regi aconfessionibus fuerat,
,

rctulit:

obilum in sequentem annum quique ex eo potissimum erroris arguitiir,

suis sequentis anni inilio
patris inorte dolorein deli'^

quod Pontifex lilteris Eduardi conceptum ex

nire conatus
sit.

Contraxerat

Hcnricus lethalem

ac plura ejus gesta liauserat ocnlis, provinciam

morbiim,

eum

post justas de Norwicensibus, qui

imposuit% ut ejus vitam conscriberet ne eximia tantarum virtutum exempla oblivione obscurarenlur qu;c utinam reges omnes principesque
:

altissiino pectore deflgerent,

atque exararent.

nobilissimam ex flammis exusserant acceptas poenas rediret sacramentisque Ecclesiaj communitus aniinam pie admodum Deo
sacrilegio

immani
,

Ecclesiam

odio, (luo in

monachos

efferati erant,

Gregorius electus episcopus, servus servoetc.

reddidit.

De ejus

in

audiendo

missa;

sacrificio
:

rum

Dei, dilecto filio fralri Gaufrido de Belloloco,

avida pietate ba;c tradit niemoratus auctor^

rex,

Ordmis Praidicatorum, salutem, Clartc memoriaj Ludovici

praecelsa

regis

Francorum
vita5

Hic qiiantum in actibus saecularibus putabatur, minus prudens, tanto apud Dominum majori devotione
pollebat
:

merita recolentes, de beatiludine

cajteris

singulis

namque diebus

tres

suae, quae

principibus ortliodoxis
tanto majoris

beale

missas

cum

nota audire solcbat, ac

cum

sacerdos

vivendi praibebat
perci|iimus

excmpium,

adbuc

corpus Doininicum elevaret,

manum

sacerdotis

quem

quanto i[isum, vivum pura mcnle dileximus, revocatum

suavitatis

adorein,

tenere et illam osculari solebat. Subjicit argu-

ad |)atriam recentiuii memoria retineinus. Verum lieet de vita; modo, quem sui Redeniptoris beneplacita

menluin ejusdem responsum; dum

piissimi regis ad S.
ipsuiii
:

Ludovicum

prosequendo
notitiam;

servabat

parle

cu|)ieiites

habuerimus in taiiien, quod niodus

,

bujusmodi nobis plenius innotescat, in iis potissime, qua; secretius agebanlur, devotionem tuam

ad sacras conciones audiendas hortabatur Contigit aliquando sanctum Ludovicum Francorum regem cuin eo super hoc conferenlem dicere, qnod non semper inissis, sed Irequeutius sermonibus audiendis est vacandum.
Cui faceta urbanitate respondens ait, se inalle amicum suuin sa^pius videre, quam de co loqiientein, etsi bona dicentem, audire. Quod ctiam
pra;ter alios referunt

rogamus

et bortaiiiur atlente,

per Apostolica tibi

scripta inandanles,

quatenus satisfaciens devota

soUicitudine votis nostris, prBedictum vivendi

mo-

novatores^
prcbitale:

^ diciis supra Qui quanla;, iii-

dum
tiis

in

omnibus

et siiigulis

actibus, et observan-

62. Consentit Westmonasteriensis

suis; nil ultra

quem

fuerit addilo, sed veritatis

de Henrici regis

vita;

purae servata substantia; serialim nobis, etsecrelo

quit, fuerat innocentice, quanta; palienliae, qiiaiita;(jue devotionis in obseiiuioSalvatoris,

sub tuo

sigillo

quani

cilius

poteris per certiiin

nuntium scribere nou post|)Oiias. Voluinus autem, quod apud te verlniui remaneat nemini reteren-

vitct (|ui
nierili

ei fideliter

IJominus noadhieserunt:et insuper quanti

iu

vita

dum.

Dat. Viterbii IV non. Martii suscepti a nobis Aposlolatus olQcii aiino i.

60. Obsecutus est jussis Pontificiis Gaufridus,

post ipsius niurtem

sua fuerat apud Deuin, tcstanlur miracula subsecuta. Contuplures victorias Deuin, at(|ue

lisse (juidein viveiiti

ex extremis pcriculis ob pietatis ejus

commenda-

ac libellum de Vita sancti Ludovici, qui

omnium
lcctiora
'

manibus circumferlur,
'

conscripsil, e

quo

Westm.

Flor. Hist.
6. col.

hoc an.
622.
1,

Ep. DXLV.

* Cciit. XIII. c. 2

Continuator. Par.
l''lor.

> Ibid.

Westiu.

Uisl.

ubisup. Theod.

Regest. altcr. Ep. vni.

Vallicol.

apud Masson.

v.

Ann,

ToMUS XXIL Rayn. IIL

38

298

GREGORII X ANNUS

1.

CHRISTI 1272.
65.

tioneni eripuisso, visura est. EffusiB ctiam in pau-

Increbrescente vero rumore

Eduardum

peres liberalilalis fnisse, demonstrat illud S. Lnejus laudem didum cleemosynis suis iii ab ouinibus periculis creptum iri. Cujus oraculi Teritas postea conspicua fuit, cum inter hostium
dovici
'

Apostolici couspectus potiundi desiderio teneri, pa-

teruo amplexu
insidiis
licis

maris periculis barbaroruinque oFeredivivum excepturum signiflcavit

'
:

manus
sime,

lapsus, ciuctusque |)criculis ex

liostibus, emersit;

iis

felicis-

ad nos rumore perlato, quod tu, consors, et reliqua comitiva tna prospere ad portuin Trapani
pervenisti,

cfesis

iirobatque

etiam
ipsius

gaudemus

et

exultamus in
;

illo,

qui

aliud Leolini principis Walliaj dictum

bile, se

memora-

personam tuam de
tas

tantis periculis eruit

qui tan-

magis Henrici eleemosynas,

quam

exercitus pertimescere.
63. Obstrinxere fidem Angli" proceres absenti

insidias superare concedens, le sicut firmiter credimus, ut beneplacitis suis inservias, reservavit.

Recognoscens ilaque,

fili

charissime, te ipsius
oiniii diligenlia

Eduardo qui cum in bello sacro adversus sultanum Babylonium uua cum tratre Edmundo opes
:

omnipotentia praeservatum, in mandatorum ejus

semitas

animum

dirigas, et
:

eadem

suas
esset,

consumpsisset

Gregorius ab Ecclesiasticis
:

studeas observare

hEC etenim

tibi

dieruin longi-

Anglicanis sere juvandos edixit ut e Crucitixi bonis

cum sequissimum
levaretur,

eorum inopia

qui sua pro Cruciflxi obsequio et Christiano no-

mine gloriosissime prodegissent. Datis itaque pridiekal. Octob. ad Wintoniensem ^ aliosque Angliie
episcopos
*

tudinem, annos vitae ac pacem apponent. Sane si te ail nostram praesentiam, sicut habet aliquorum assertio , venire contingat iu quo jiropter singularitatem affectionis, quam ad te gerimus, tuas te
;

volumus commoditates,
riis

et

alias

circumstantias
te cre-

htteris

subsidiarium

tes

cogi jussil

diligenter attendere, potius quani nostris deside-

clerumque Auglicanum,

expositis egregiis

Eduardi

indulgere
tibi

te

proculdubio, sicut uosse

indicia,

facinoribus, cujus virtute reliquiai Syriae contra

sultaui impetus steterant, ad liberalitatem expli-

dimus, tum multa jucunditate videbimus,

terni
affectus

et pa-

proul

erga

charum

candam

hisce verbis est cohortatus"

Si

debita

fihumspiritualem patrem decuerit, apertius osten-

nieditalione revolvihs, quantis progenitores ipso-

demus
66.

rum

Ecclesias vestras libertatum privilegiis

mu-

nierunt, quanta liberalitalum largitione dolarunt;

nunquam
nobilibus

tanti

beneflcii

largitores in praedictis

Deductus est sequenti anno a rege Carolo Viterbium , ubi Pontifex una cum cardinalibus agebat ; quo salutato, Teriaeque Sanctse rebus expositis, poposcit
teforti

sangninis et memorice

continuatione
:

ut justitiam in

Guidonem
fllii

Mon-

viventes, in tanta^ necessitatis arliculo negligelis

aliosque Henrici majoris natu

Richardi

nunquam ipsis ejus partem negabitis, quod (ab) eis, cum teslatoris et hsercdis personoe eadem censeatur, elutriusquefaclum idemjuris sestimalione

electi regis

Romanorum

interfectores exerceret, de

putetur

integrum
sitis

recepistis

prcesertim

cum

quibus inferius agetur. Hic vero non praeterimus, Eduardum a Gregorio clementi;e laude exornatum, obtritis oblivione injiiriis ab Henrico episcoiio
Londoniensi, qui una cum Simone Montfortio in ipsum, ut vidimus, conjurarat, et in Clementem IV dum legationis munus obibat, proterve se gesserat
;

eos habituri

proinde propitios et promptiores

jurium vestrorum defensores. 64. Adoruabat tum e Syria, inscio Pontiflce, reditum in Occidentem Eduardus suorum iinpulsus consiliis, ut a barbarorum insidiis sibi consudum ad servandas Terraeleret. Quein ([uidem Sanctse reliquias incumbebat, grave vitae discri,

suam auctoritatem apud Gregorium

sanctissimus
: ,

adlii-

buisse, ut Londoniensi sedi

jirecibus flexus Pontifex

restitueretur. Cujus

merilam

Henrico exauctorato poenam remisit

quit
iii

Quia, in-

men

adiisse

auctores

consentiunt.

Harsacida

litteris

pridie kal. Juuii datis

jamduduni

enim a sultano Babyloniae, Syriae, iEgypli totiusque Orieutis domino immissus, in ejus thalamum ingressus, secreti aiicujus insinuandi specie, non cogitanlem imbuto veneno cultello sauciavit vixque Eduardus periculo iiberari potuit, cum virus intolum corpus se diffunderet neque illius vis nisi tardereuiediisedomita est. Necminus inmari
: :

ad eaindem sedein accedens, inibi longo tempore conversatusetmultie iioenitentia; signa praetendens te, sicut fratrum nostrorum testimonio flde digno recepinuis, adeo huinilem et devotum exhibere
curasti,

quod nos
et
te

et

tuain ad benevolentiam, et

sedem ipsam erga personam mansuetudinem lua

;

humihtas
sperantes

devotio efficaciter inclinavit

post

nos,

evasit

periculum

ac valida lempestate jactatus,

in Sicilia.
'
:

applicuit

Drepanum

Quem

Carolus rex
illius

ipsius sedis

lapsum hujusmodi futurum in obedientia, praesertim ob perceptae ia

;

magnificentissime excepit

moxque de

ac-

hoc ab ipsa benignitatis gratiam fortiorem

erga ipsum regem et dilectuin
filiuin

et

cessu superatoqiie ab eo discrimiue certiorem fecit

Eduardum

tifex rescripsit Carolo,

Gregorium. Quibus acceptis sanclissimus Ponquantum de salutc Eduardi

hausisset.

gaudium
1

primogenitum ejus, qui tanquam vir, mansuetissimns injuriarum dicto regi et sibi factarum oblitus, pro te apiid eamdem sedem supplicationibus
institit,

etlitterissupplicavit, etc. pristiuLC illuin

:

Apud

JonviU.

Ep. cur. xsix.

m Vita
*

S. Lud.

Conlinuator Paris.

num.

49. pag. 88.

1.

Reg. post eamd. Ep.

3 Li1,_ i_
lil.

reslituit dignitali

clementiamque pariter
num. i9. pag. 36.

in

non-

^ j|s. Vallic. sig.

C.
>

Weslm.

in Flor.

toc an. Sanut.

iii.

p. 12. c. 12.

Hist.

contiuualor. Paris.
in Flor. Hist.

'

Westm.

Ext. in

cit.

Cod.

Vallic. C,

GREGORII X ANNUS
ruillos alios prccsules

1.

CHRISTI 1272.

299

Anglos, praeteritae perduel(pii

lionis reos, ad

Eduardi preces,

regui exordia
regi-

a mansueliidine au-picabatur, ex|)licuil.

67.

bonum tibi ab adolescentiae tenecum quemerces laboris debeatiir, elaboraudum est tibi sollicite, ut possis cum
suave, quod ad
ritate

porlasti

Cum

vero ad Ecclesiarum

optimum

Apostolo gloriari, te

men maximi
iii

intersit, viros probitatc

coiispicuos
ciiras
viris

quantum conceditur ex allo, plus aliis laborasse. In reuiissionem ilaque tuout vocationi Domini,

earum gubernaculis admovero, singulares

eveliendis

rum pcccaniimim suademus,

ad

diguitates

Ecclesiaslicas

Robertum cgregiis virtutibus ornatuni Cantuariensi

scienlia et sanctitate insignibus collocavit. Ita
Ecclesia) imposuil
'

per cujus contemptiim ipsius in te posses iracundiam provocaro, nullatenus contradicas: sed illi

Joanneni Gradenseni
;

|iatriar-

clesiam fiducialiter adeas

spe Omnipotentis,
ct

prompte consenliens, eamdem Lugdunensem Ecipsiiisque regimen sub

;

Tarantasia sacra; pra;dicatorum familia; religiosum virum gerendis qiiibusque maximis muneribus virtutibus parem, Lugdunensem Ecclesiam gerere
creavit
',

cham

ornavitque pallio

Petrum

nostri

fidncia secure susciiii

piens, ejus adminislrationcm

spiritualibus et
tibi

temporalibus ad salutem populi

commissi,

et

tuam exerceas
tibi

coiifideuter

sciturus (|nod nos in

jufsit

ad

quem

in Ms. Vallicellano Codice extant

tuis et Ecclesia; prffidicta; nccessitatibus,

qiiantum

quibus ipsum ad zelum pro divina augenda gloria explicandum, munusque obeundatae lilteric,

cum Deo

poterimus, conslanter adesse pro-

dum

est

adhorlatus.

ponimus, et tanquam manuum nostrarum operi auxiliatricem dexteram libeutissime porrigemus.

68.

Electo Lugdunensi.
a

Conceptum

in

nobis ab olim de te

fili

spectisque
rius

Cardinalhim creatio. Exploratis permagis lanti viri virtutibus Grego,

signa evidentia formarunt, quod vir virtutis existas, et in persona tua ille, a quo cuncta data sunt

Pelrum paulo
ad

ficatus,

quem
S.

Pontidivina f>rovidentia Innocentii V

,

post

ut

cum

ipso

optima, multa dona congesserit, per quae in couspectu ejus acceptus redderis, et in ocuiis homi-

nomen accepturum
una cum
legium cooptavit
(t),
:

vocabat

onera partiretur,

Bonaventura

in

cardinalium col-

num

gratiosus

haberis.

Ideoque opporlunilate

ut hisce verbis refert Pto-

concessa,

dentes in

conceptum hujusmodi producere intenpartum ne talenta tibi credita per hu:

militatem status, quasi suffossa remaneant, sed ea lanquam fidelis servus, et prudens multiplicata

lemaeus iLucensis ' a Hic fecit ordinationem cardinalium proborum virorum, inter quos duo fuerunt magistri in theologia, quoruin unus fuit de

credendi foenore duplicato pra^sentes

neniioris gradus loco putavimus

te in

cmi-

Ordine fratrum Pradicatorum, quem ipse fecerat archiepiscopum Lugdunensem, et factus est Ostiensis,vocatusqueestfratL>rPetrus de Tarantasia
;

coUocandum, ut velut accensa lucerua supra candelabrum posita, per virtuosorum exempla operum, et laudabilis
doctrina? ministerium

vir

magnae
Parisiis
cit

religionis et doctrinaj, qui

multo tempore
Biblia; poslilfuit

rexit in theologica facultate. Scripta feet

ingredientibus in
\\ix. Propter

domum

super seutentias,

multos libros

Domini pra;beas lunien

quod Lu-

lavit, specialiter

Epistolas Pauli.

Secundus

gdunensi Ecclesiae, tunc vacanti, te de fratrumnostrorum consilio in archiepiscopum praefecimus in quo sic corpori majoris oneris et et pastorem laboris moles imponitur, quod menti spes foecun:

frater

Bonaventura de Ordine fratrum Minorum

et minisdictorum Fratruiii, uatione Tuscus,

qui similiter fuit mngister in theologia,

ter generalis
vila et doctrina

admodum

gratiosus

sed praeci-

dioris retributionis offertur.

Non

igitur laboriim

pue in sermone. Focit scripla super sententias,

certamen deterreat, sed magnitudo polius prajniio-

et postillavit aliquos libros Bibliae, sicut libros Salo-

rum

oblectet

praesertim
leve
sit

cum tanquam

expertus

intelligis,

quam

onus Domini jugumque

monis et Job, et Epistolas Pauh : quera Gregorius assumpsit in episcopum Albanensem.

'

Lib.

1.

Ep. Lxvii

Ep. Lxv.

Ptol.

Luc. nist. Eccl.

I.

xxiii.

(!)

sed

cum

Cardinalium promotio a Gregorio facta ncquc ad hunc annum, cui ab annalista assipnatur, ncqiie ad annum mcclxxiv pertinet: aiino mc.clxmii illiganda est. Porro ab anno isto MCCLXXli retrahendam porspicue demoiistrant liltenc S. Bonaventurj}, qui unus
aceitis. Protulit illas

fuit e
iis

quinque ad eain dignitattm

S. Honaventura se

fvutrem,

el

Ort/ini'
adivit)

Frairum

(quain utraiiniue di(?iiilatfm simul

appellat.

ex Chartario Bursjimedii Wesensis P. Martene Anedoct. tom. i, col. HSs', atque in generalem nimistrum ; non vero cardinaiem, et Albaiiensem electuin Signatic vero illa; sunl Parisiis, Xlll kalemlas A/in/is, anno Domim mcclxxih

Mimrum

Nondmii ergo

aniio illo cardinalem agebat.

auctor Vila; Uregorii in .\ota ad hunc

Eodem vero auiio MCCLXxili dignitalem obtinuisse, iicc retralii serius posse, inde discimus, quod annum num. 1 relatus, scribat illum autcquam Urbevetcrc digrederetur Florcntiam, inde Lusdunum

perrccturum cardiuales renuntiasse. Constat autem c liegislro Epistolarum ejusdcm anui Ponlincem sub ipso mensis Junii cxordio Urbevetere rcccssisse. Ab hac auclorilate anonymi scriploris Vita; (.regorii, quem lloruisse circa finem hujus saculi indc colligunt quidam, quod S. Ludovicum Erancurum regein saiRtum liaud appcllet, cum anno Mccxcvii eum titulum a Ponlince ohlinuerit; ab hae, inquam. auctoritate nolo teuiere recclcrc, quauquam lillera; illa: S. Rouavenlurre supra laudala; haiic mihi suspicinnem injecissent, vcram csse opiuionem, qua; ad anni mcclxxiv feiias Pentecostes piumotioneiu illam transfcrt. Cuiii ciiiiu litleras illas 1'arisiis dcdcrit S. Bunaventura, Gallicanum
stilum seeutus credi potuisset, quod dies

XIU

kal. Aprilis anni

mcclxxiii,

slilo

nostro est annus

mcclxxiv. Videriut

ha;e docti.

Ma.nsi.

300

GREGORII X ANNUS

2.

CHRISTI 1273.

GREGORII X ANNUS

2.

CHRISTI

1273.

De loco celebrandi Concilii, de personis ad irwitandis, deqiie rebus ibidem deliberandis. idem Ancipiti cogilationum fcstu diu fluctuarat Gred.

tanto locorum intervallo a pccuiiari nostropopulo Romnnae urbis abesse convicinis partibus, qua;
:

sedi

eidem non solum

spiritualiter, sed et

tempo-

gorius, cjuo in loco iiidictam a se

Synodum

cele-

Lraturus esset, cum hoc anno millesimo ducentesimo septuagesimo terlio, Indictione prima, decrevitLugduni in Galliis eam cogere. Non deerant
rationes gravissima?, quseab eoconsilio ipsnm abducturte \iderentur : Guelphorum enim et Giin bellinorum factionibus nondum cxtinctis ex summi Ponliflcis discrimen adducebalurltalia, absentia; tum ob longiora itinerum intervalla sacro cardiuahum collegio, quorum pkires aetate
,

rahter subesse noscuntiir, commoditatem vicinitatis nostra; subtrahere quaiita exabsentia nostra
:

diversis Italise parfibus possent

imminere

discri-

mina
dio

qnantum pnrtium earumdem inveterata scissura pro integrandae unitatis obhnendo reme:

nostro

auxilio

indigebut

quantis denique

oneribus, quantis laboribus noset fratres nostros;

quoruni

aliqiios a4as,

los infirmitas, et

inhabiles;

quosdam debilifas, nonnulomnes ad haec desuetudo reddit exponimus non sine rerum dispendiis,
non facile contemnuntur. non posset succinctus sermo partibus isfis focuiu hujusmodi eliqu;t'

graviore

alfecti

erant, atciue ipsi Gregorio

magni

qua; quasi pro niliilo ducimus, iiou sine discrimi-

subeundi erant labores.

Verum cum

sacra Syuo-

nibus corporum,
Haec et alia

dus potissime ob submillenda Terrtc Sancta? auxilia cogerelur, qua; a transaipinis maxima pelenda et contrahendaessenl, in eam sententiam adductus
est, ut in iis

quae

percurrere, in

geiidum concludere videbantur.

2.

susceiitam

partibus Concilium celebraret. Quam mentem Gbrisliani orbis praesulibus

Vernm

ea, qna;

iu

eoJem sunt agenda

:

Concilio, contrarium suadebant

et specialiter ne-

subjectis litteris Encyclicis significavit '. Arcliiepiscopo Senonensi et episcopis;

dilectis filiis

ac

abbaiibus, prioribus, decanis, archi-

diaconis, propositis et ahis

Eccksiarum

prajlatis

golium TerrcC-Sancla?, quam dum Creatori omnium chariorem oninibus Scri|itura describit, satis aperle indicat charissimam proculdubio a nobis Iiabendam cum soleat, quod est in superioris conspe:

per Senonensem provinciam couslitutis. a In htterisquas per universosorbis principes

et prajlatos super generahs convocaUone Concihi destinavimus, locuni , in quo idem Concilium

clu praestantius, in subditoriini aesUmatione pracslare. Adjicil

insuper beneficiorum consideralio,

generi de divinfe superobvenerunt. Siquidem Salvator
illius terrae salu-

quae

inibi

liiimano
gratiac

abundanfia

convenire deberet, ex

causa duximus subticenin

ilhs,

omnium
teiii
:

operatus est in medio

dum;

iiraediximus
ipsis

tamen

quod locum
intimare

eumdem
fratrilnis

principibus,

et pra;iatis

competenti lempore curaremus. Nobis igilur

noslris,

cum

sumpsit corporaiis nativilatis inifiuin, ibi conversationis Iiumanci} deduxit lempora ibi post probrosae passionis opprobria pro redemphone noibi
:

hujusmodi

loci clectionein de-

stra

mortem

subiit

ducenlibus in exacta discussionis examen, occurrebant hinc inde diversa, quee discuhentium videbantur judicium alternare. Nec enim prffilerit noslra; considerationis indaginem, quam grave,

effusione cruoris vetus

temporalem piaculum

et sui

pretiosi

expiavif. Nuin-

quid igitur non contingenf redemptoruin corda immensa ef innumerabilia beneficia redemptionis ?

Numquid
ipsi

noii

accendenf cujusque luvTcordia, uf

quam durum
prium,
in

est locum Sedis Apostolicae proquo prfficipuorum Apostolorum glorifi-

pro

fot

quae nobis tiibuif, hoc sallern necessi-

catus esl exitus, in (luo iiiorum corpora gloriosa

quiescunt, terrarum spaliotam difluso dimiltere

tempore aliquid impendamus, diini crncis cultures Crucifixum Iiaiienles ostentui ipsius Cbrisliani nominis professores, ul Ciiristi cnitum de terra deleant, iiicessaiifer exterminaiit
tatis

hosles

'

Greg.

1.

II.

Ep.
tiO.

ciir.

iv. Ext. etiam

in

Cod. Vallic. sign.

ef
Iit.

conculcaiil;

i|isos

deliililantes

viiibus,

exte-

C.

num. 49. pag.

nuantes opibus,

et

eorum

facies replentes

igno-

GREGORII X ANNUS 2.
minia, ipsosquc divcrsis confusionibus saturantes ? 3. Ad vindicandas itaqiie Redemptoris injurias,

CHRISTI 1273.
:

301

ficent

aSercnitatcm regiam rogamus^tbortamur

salntem, in remissioncm
ut te
illi

in illo, qui rcgibus dat

ac

redinienda

ij^nominioso!

conciilcalionis

tibi |ieccainiiiiiiii siiadcnlcs,

gratificans,

opprobria in redemptis,

nostruin

circa lerrain

qui tot graliis te pra^veiiit, laborem voliintariiim

camdein Creatorisconformantes

alVnctui; ac deldta

meditationc pensantes, quod ejusdem terioe sul)sidium praicipue de principum et prailatorum

ad tam sancti, iam utilis negotii [iromotionem assnmens, [)ia;fixo per easdem litleras tcrmino interim

ad

boc

o|)portunitate captata

in
et

civitate
[)ra!lalis,

pendet anxilio, (|uos ultia montes crediimis convenire posse conimodius; exinanivimus nosmet-

pnedicla iina

cum

aliis

[iriiiciiiibus

quorum
pant

su[icr lioc corda teligeril

Dominns, tuain
iis

sub spccie illius, qui dal lapso virlutem, sub ipsius dcbilitatem nostram contein[)siinus liducia, qui de sua misericordia nos confortat, quod intendimus, in eo posse sperantes, parvipenipsos, et
:

velis prBesentiam

exhibere

Parum ab

discre-

littera;, ([iiibus Phili|ipiim

Francoriim regcm

ad Concilium allicerenitebatur
inter cffileros

'. Invitavit quoque regem Armenife % (quem ut ad se

dimus onera, labores consideratione calcavimiis

et CBBteris nostris,

integra

Nica^iiffi

Syiiodi Acta, qua;

Armeno
:

idio-

ac fratrum nostrorum inconi-

matc

concc|)ta habcbat,

una cum

aliis Conciliis

ac

modilatibns, in ejusdem considerationis examinatione [)oslpositis, ut piincipiim et pradatorum eo-

peritissimis interpretibus mitteret

giimento ad

eodemque arArmenorum Catholicuni ', is eorum

scri[)sit,

possimus babcre pra'sentiam, ac terraj nrBedictse subventionem efficacius promovere; civitatem Ltigdunensem, qiio inibi Concilium cuin majori commoditatccoiiveniat, de ipsofacilius

rumdeni

archiepiscopuserat,)

ac [)rovinciaiii Hiero-

solyinorum patriarchap, atque episcopo Anteradeiisi eadem Concilia ad se transmitlcndi imposuit

*.

rum

fratrum consilio duximus eligendam. Quod

niintiantcs, universita-

vobis tenore prajsentium

5. Nec Armenos modo ad OEcumenicam Synodum LugduniceIebrandam,sedGiaecosetiani,

tem vcstram monemus,

roganiiis et iiortamur in

Doniino, Apostolica vobis niliilominus auctoritafe

mandaiites, quatenus in [)ra;dicta civitatc Lugdnnensi juxta pra'scri[)tain
nostras
[>er

et nationcs barbaras, ut Tartaros, ad cxcipiendos lucis Evangelicae radios convocavit. De qua rc ha;c Ptolcma;us Lucensis ^ Anno Do:

imo

su[)radictas iitterns

formam

sludeatis omni, qiiam inevitabilis

mini mcclxxvhi. Gregorius X Concilinm advocat apud Lugdunum; ad quod Concilium GrBBcos vocat, el Pala;ologiim

non indicet, excusatione postposita, in pra^fixo per easdem litteras terniino com|iarere. Dat. apnd Urbeniveteremid. A|)ril. anno ii . Sul)necessitas
jicilur in

requirit, qui papain soUicita-

Regesto archiei>isco|iorum Calalogus, ad

quos

littera;,

eadem verborum forma

concepta;,

Lalinorum concoidiam et Gra^corum, sicnt eventus rci testimonium perliibel. Ad hoc etiam Concilium vocantiir barbara; nationcs, ut gens Tartarorum ad Christi fidem adduceretur,
verat

ad

transmissaj fucre.
4.

prociirantibiis rcligiosis [lersonis, qute fuerant ad

Cum

litteris suis

Gregorius abbates omnes,

nationcs transmisstc .
6. Relatio

priores,
alios

decanos, pro[iositos, archidiaconos et Ecclesiarum [)ra;sules ad Concilium convo-

Gcrmnnioi

et

episcopi Olomiicensis super rebus provinciaritm vicinarum, quibus a

casset,

modum

ali([uein

statuendnm

censiiit,

ne

sumptuum magnitudine
ergo ut
abbatibns
iueretur

obruerentur.

Decrevit
aliis

Concilio providendum esset. Synodo exscindere vilia, qiiae

pseraiil,

Ciiin vero in ea

in

Ecclesiam irre-

e singulis dicEccsibus

abbas unus, ab

et [)rioribusejusprovincia3 [)ro excipicn-

improbas coiisuetiidines delere, Christianoruiii moics ad prima;vum sanctitatis florem revocare, meditaretiir, pluribus archieiiiscopis, atque e|iisco[)is scientia; ac prndeiitia;o|iiiiione florentissiinis [irovinciam

dis sacrosanctae
:

Synodi imperiis procurator

[iropositis aliisquc
[irtelalis
staliiit.

insti-

idein(|ue dc

EccleGessit

siaruin iion catliedraliiim

demandavit, ut
in

sollicite

inqui-

vero

maxime

in volis Pontifcx, ut reges Christiani

rerent, qiuc
iii

emendanda
fainiliis

[lopulo Christiano, vcl

:

pra^senlia sua

OEcumenicam Synodiim ornarcnt, quo ainplissima coiitra Sarracciios cx[)edilio coinparari posset
:

religiosis

vidcreiitur

qiia;

a gcntili-

bus, Judieis,

vcl

luereticis
iis

quos

litteris

suis allicere est cona[ircces

tum

qua; congrua
:

immincreiit |)ericula; remcdia adliibenda essent,

tus.

Ha; certe siint

ip?ius

rcgi

Caslcllae

designarenlur

(I)

inittcrcntnr oratores ante Con-

porrecta;', qua)

incensum
pag.

illius rci votuiii signi1

Lib.

II.

>

EoJ. CoJ. Vallic

M.

Ep. u.

Ep. cur. V.
5

iii

Ep.

i.

Rcg.

iiosl

eamd. Ep.

iHil. Luc.

AniiaL

Non cpiscopis lanluiDinodo, scd cl viris scientia cl, rcligiono eximiis injnDclnin fuisse credn a Ponlilicc, ut si qua; liabercnt Consuggerenda, scriplis redigerent. Egrcgiam ea dc rc consullaliouem dedil F. Iluuiberlus de Romanis, qui anno mcclvii ad siiprcminn rcgiuien Ordinis Fratruui 1'riedicatorum vocatus, anuo demum mcclxiii dignitalem illaiii abdicavit, annoiiuc m CLX.wii, pridie iil. Uiln,
(1)
cilio

in l'rovincia decessit. In liac vero doctissimus vir

quam

gravis

sit

muUa habet iu quibus prudenliain ejns et judicium admirere. 1'rinio itaque expeiuiit. Sarracenoriim in Cbristianos insectatio, nt digna res vidcatur, quare iis exscindendis Clirisliaui totis aduitanlur vir.luis ; cl
non
ex
perdi-

ea, quic transniarin.T expeditioui a nonuullis opponuntur, sinsjiila refutat, Iluic vero belli snslentando propcmit, ut niililes
tissiniis

bominibus, sicut haclcnus factum cst, sed ex probis et piis dcliganiur. Suuiplus

pei-peluis

emendis de supcrfluo Ecclesiarum

l/iesauro, in lapidibus, vusis, clc.

eam rem pra^slandi piiinn ex reiUltlilius Scciindo ex prwOendis una vet pluridus de Collegiis
in

302
cilii

GREGORri X ANNUS 2.
indictum teinpiis mensibus sex, quo
Ita electo

CHRISTl 1273.
conscripta
;

ea,

qua

et aperte
diis

necnon

et consilia

de reme-

par erat, prudentia discuti atquc in Concilio ipso

adhibendis ad correctionem et reformalionem

ad praesentiam vestram mittamus, in missione

ordine debito proponi posscnt.

'

Com-

illoruni sub sigillo nostro per aliquos fiileles iiuatios

postellano, ul in regno Legioneiisi id agerel, Hispalensi, Tarraconensi, Toletano, Caesaraugustano,

hujusmodi

tempus

ipsius

pra;veniendo Concilii

Segobiensi, Pampilonensi in rcliqua Hispania; in

per sex menses, ut interim haberi possit competens discussio, et plena deliberatio ad opportuua

Germania vero Oloiiiucensi

caeteris Cliristiani

e|iisco|io,

aliisque in

junxit

',

orbis regnis ac provinciis id inEgregie vero ea perfunctus inter caeteros

:

exquirenda, ut decet, antidota circa

Olomucensis cujus litteriB in arce S. Angeli reconditx snnt, atque a Platina jussu Sixti IV redactae inter insignia

monumenta,

quae tribus voadspiciaiit

luminibus

est
:

dignissima?

complexus \ qufe lucem quamvis parum aequo in

illa perapprobationem ejusdem Concilii adhibenda volentes nos omni cautela et diligentia providere, ut ad investigationem prfedictorum taliter procedatur quod nulli per hoc irrogari possit infamia, nec adversus aliquem pioinde scandalum suscitari.
; ,

religiosos

Qiiod

quidem

iiitelligimus de personisspecialibus,
:

viros zelo invectus videatur.

non

in

genere

prffisertim

cum

mandaveritis in

Relatio episcopi Olomucensis in

Alemannia

clero

cujuscumque

religionis, aut status in

regno

papam super deliherandis in Concilio. Quoniam dies mali sunt, ad instantis temporis nialiliam redimendara, imo potius propulsandam,
ad
((

Alemannige
poijulo

et parlibiis convicinis, sive in

fleri

reliquo

Christiano utriusque sexus

hoc dein evel-

bere .

Qua

iu re Pontificum

Ronianorum

vestra
ut

piovidentia

sanctitalis indixit

Concilium,

lendis ex universa Ecclesia vitiis

coinmendandum

communi
;

consilio inalis

conimunibus occurranobis, quatenus ea,

tur

inter ceta;ra

mandans

qua? in regno Alemanniae et partibus convicinis,

prout facultas aderit, sive in clero cujuscumque

religionis aut status, vel in reliquo populo Chri-

stiano utriusque sexus

sive in infidelibus cujus-

cunKjue sectae, vel rilus conversantibus inter eos, quatenus per illos Cbristiana religio infici potest seii quomodolibet fermentari, correctlonis remcdio indigerc, videntur per nos aut alios viros ad hoc idoneos, non quidem per testes juratos seu
;

studium, ac sacra consuetudo observanda, qua indicta OEcumenica Synodo, episcopi incommoda scandalave in Ecclesia Dei exorta aliquot ante meusibus denuntiare, et remedia illis alTerenda proponere jubebantur, quo ea maturo librataexamine ac discussa, Synodo, ut sententiam ferret, proponerentur adeo ut quae probanda refutandave in Conciliis, diu prudentia insignium viroruiu sagaci judicio perpendereutur. Ut mirum videri jani non debeat, si Concilia, in quibus res adeo mole sua graves ac varietate distinctae
:

alios ordiiiaria inquisitione, sed aliainvestigatione

tractabantur,

paucis

sessionibus

absolverentur,

qute per familiares collalioues et alios diversos in-

quae aliunde loiigo tempore, ut in

examen voca-

dagaudi modos cuin religiosis et aliisexecrantibus maxime vitia, colentibusque virtutes haberi poterit; diiigenter exquireutes, ea sigillatim, distincte

renlur, eguissent.
7.

dato,

Nos igitur in his vestro pareutes manimo secuudum opinionem procedere inten-

dentes in bis, quae per experieiitiam didicimus,

'

Lib.

t.

Ep. cur. lxv.

]ib.

Reg. posl eamd. Ep.

Tom.

i.

Ms. vat. pag. 108.

bibl. Vall, sign.

privileg.

Rom.

Eccl. toin.

I.

pag. 224. Ms.

num.

R. 12. pag. 548.

quod scimus loquimur, et quod vidiinus protestamur quoniam, secuudum A[)oslolum, periculosa lempora jam venerunt, in quibus homines seipsos
:

singulis

ad id deputatis. Tertio ex Prioratibus, in quihus pauci cum scandalo morantur, Ouarto ex Abbatiis destructis, quarum reformatio deiperalur. Quiuto ex fructibus BeDeficiorum anni unius alteriusve. Dcin ad unionem Gra^corum cimi Ecclesia gradum faciens, dilutisque Gracorum junctioni adversantium objectis, tum et dissidii bujus causis, cjusque tollendi necessitate demonstrata, quibus mediis id obtineatur, indicat. Inter ea enumerat Gra;ca liugua; studium, nam ait ; K Vix in curia Romana invenitur, qui sciat legere litteras ab eis (Gracis, missas ; et legatos ad eos missos oportet babere interpreles, de quibus nescitur utrum intelligant aut decipiautur . Addit et eopiam bbrorum Graecanicorum, in quibus, ait, <( verisimile est mulla mveuiri Denique commendat ne Gra;ci pro nobis ; et curatum est multa de libris pbilosopbii!, el jure transfereadis ; non sic de theologicis temnaulur, ne a Latinis opprimantur ; ac denique librorum Laliuorum in Grscum translationem. Lltimo tandem quid in Ecclesia reformatione indigeat percensens, suadet ne nova festa injussu Romaai Pontilicis insli'iiantur, et in feslis per annum prceterquum in majonbus
.

permittantur fidelihus post aiidilum o/ficium opera servilia ; eo quod, ait, ui festis multiplicantur peccata, qus mala docet otiositas ; suadet paiiter divinum officmm sic abbreviari, quod devote et integre dicatur, et audiatur . Repugnat huic episcnpi Olomucensis moni-

tum, de quo in Annalibus hic num. 17. Addit ne vacatio Eeclesi;c Romaua; deineeps longius prorogetur, (( quod ne accidat de citero, monet, ne interim cardinales uti permittantur de bonis papa; vel Ecclesia;, nec munia qua;cuii,que gerere ; ut si prorogetur ultra certum terminum electio ; tunc electoribus alii adjungantur de primariis . Tum suggerit minui Religioues mendicantium approbalis tantummodo
retentis
;

tolli

moniales

nisi qua; possint sustentari

ex redditihus sine mendicilate, et discursu. De prslatis curandum

edicit

ut facilius

deponnniur, alioqui, ait, ab^que ttmore perpetrant maia ; ut crebris inquisitioniltus eorum gesta explorentur, ut supellectilis et familia eorum in ordinem modestum redigatur. Inter ea qua; proviJenda sunt in Parceciis suggerit, ut (( fiat aliquod opusrulum pro instructione igiiorantium idiotarum in suis ofliciis . Censet quoque expedire, (( quod in l'iblia glossetur continue de dictis sanctorum in libris non nempe quos nondum quisquam eo commentandi genere eiposuit. Item qund Coneilia niaxime univcr-alia in metropohtanis glossatis Ecclcsiis omnibus haberenlur . De imperio vero consulit ut eo vacinte vicarius constitnaiur ; vel rex Teutonia> deinceps per successionem, n-m per eleclwnem lieret et quod contentus ille Germania sua, Italiam uni vel duobus regihus ex consensu pralntnrum, et comuuinilatiim eligendis permitteret. Electi vcro in certis casilms possent deponi per Apostolicam Sedem. Vel denique rex in Longohardia
; ;

conslilulus vicariam imperii potestatem exerceret in Tuscia imperio

vacante

Imperatori

vero coronato

tenere se

ex

illo

ex

PonliDce

regnum

juraret. Hjec

Humbertus, cujus moniia plura salularia erant

aetate iila,

non vero noslta

facile cxeculioni

mandanda.

Mansi.

GREGORIl X ANNITS 2.
amantcs pTOponunt commodo rcipublica; rom privatam uniic non solum in rcgno Alcmannia;,
:

bus

CHRISTI 1273.
diviti ct

303
oxtitit: Eccicsias, liosjiitalia

judex

paupcri

defendit ct protexit.
persoiiis, secuin

Cuin videret miiiles humiii!o(|iii

:

scd

ul)i(|uc

lucc
in

pcstis

taritum
sivc

iiivaluit,

qiuid,
,

cupicntibus, accossiim

qnanlum regum
talcs

esl

lioniiiiil)US

spiriUialibus

ad se probiberc, dixit

i'cr

Uoum

datc hominibus

sive sa3cularibus,

liorrcntes

okctioiiibus, tl eliam
(juos
eis

juga superiorum pnclatorum, anl

in

accendendi iocuni
poriuin

non

eniin propter hoc ad iin-

sum

elcctus, ut

hominibus

in

arca pra;-

cligmil,
prneesse,

subcssc

polius

oporlcat
:

quam

autin diversos dividunt vota sua

duabus forsan de cansis, ut plus emungant a pluribus quam ab uno aut idco, si voluciit uiius
;

cludar . l''eruntiir pliira prasagia, quibus divinain providenliam, non hoininum nulu iilum ad iini>crium cxtulissc dcmonstrciit, iiitcr qua; illud
in Coliiiariensibus
'

Annalibiis adducluin, viriim

proccderc per rigorem justiliae contra ipsos, per alium defendantur. Eccc, pater ct domine reverciide, c.\om]iluiii
est
ct

praenobilem atque opulcntum, cui dc Cliugen nomen erat, hoc coelosti viso iiiipcraluruiii agnovisse
:

nostris,

bujusmodi corain vestris oculis jam prffiteritum et jam instans

coiiiitis

Vidit,

inquiunt, principos et clectores

:

imperii congrogatos, et diceiites

iiobis haiic

prieteritum iu eicctione regis Hispanise et

coronam

levare potcrit, rex ab

se

Quicumque ex omniprobanlibus,
iiodiii-

Richardi
dulplii B.

et

nunc

regis Hispaiiia3 et comitis

Ro-

bus habebitur. Singuiis autem

nullus coruiii levare
plius de
vit,

potiiit eain.

Tandein

8. Consentiunt pra^sulis hujus sagacissimi dictis nonnulli auctores, qui tradidcrc cxtcros principes

Habspurc coines coronam potentcr cleva:

a Gerinanis electos iion

lam ob

praeclaras virtutes,
iis

sequoiis

quibus florebant, quani ut ab

rent, ac

muneracorrade-

minus eoruiii impeiiis subcssent, quibus ipsorum auctoritas ac potcnlia magis neccssaria viderctur. De altera vero electione, extiucto, ut \idimus ', Richardo, celebrata, congruunt scriptores, qui Rodulphi elcctioncin in hunc annum conjecere inter quos Eberliardus Allahensis Ec;

sequc coronavit, Visionein lianc evciitus subeligilur enim in craslino approbavit Michaelis anno mcclxxiii . Addi teorumdom Coimariensium Annalium auclor % contigisse aliud quiddam singularc, duiii consucto ritu in pervigilio festi Oinniuiii

Sanctorum imperii ornaincnlis

in

cingobatur,
crucis

uimirum nubemcandidam
in

moduin
fuisse,

cffurmatam

aerc

conspectani

clesiae

Ratisponensis archidiaconus

a Gregorio fucrant electores, ut in

jussi enim uno eligendo

;

eam(|ue postea cruoris ruborem induisse ; reque adeo admiranda, qua; stupore omnes defixerat, a
principibus Rodulpho renunliata, dixisse
:

Si

consentirent, darontque Ecclcsise defensorem,

ut

et Joanncs Vilianus quibus addit Nauclerus dcnuntiasse Gregorium, ni regcin crearcnt, se Apostolica auctorilate iliuin renuntialurum. Adjicit Ebcrhardus , inox Rodulphum fldei sacramento priiicipes in sua verba adigerc voluisse, iisque, cuin sceptro

tradunt Ricordanus, Malespina

*
:

'

^*

Uoiuinus uiihi vilaiu prosperitateinque dederit, transmarinas partes adibo , et pro peccatis ineis iiiaximis sanguiuem meum conseerabo Domino
Jcsu Christo . His conseutanca tradit IHolcinaeus
Luceiisis
^

de Rodulpho.

10. At postea Christi

causam turpitcr
littoras,

dcseruit,

Sed ad Olomucensis episcupi

careret, rccusantibus,

quaj in Cbristlaui principis

crucem manu arripuisse, manu omni sceiitro

:

augustior censenda esset

Eloctus

est,

inquit,

statum Germanicarum rerum describenles, a quibus ionga Hoc ideovobis digiessio nos abriimit, redeainus, scribimus, (noiiipe de impcrio iloruin Alfonsuin
((

Rudol. comes dc Habspurch in Romanum regem, postea in imperatorem consecrandus, qui Rodul-

inter ac

Rodulphum
ilc

diviso ioqiiitur),

qiiia in

lit-

tcra prima, quaiu

Cuncilio scripsistis superuiio

phus stalim exegit

fidei

a princiiiibus cloricis
:

ac laicis

prinoipali articulo cclebrando, qualiter subvenia-

juramcntum

quod cuin recusaienl propler

crucis ac-

tur Terrae-Sanctae, eadein subvcntio jani debiiitala

sceptri absontiam, ipsc electus signuiu

vidcatur

cum

iinpcrii

turbalio

iienilus

turbet

cipicns, talia dixisse ferlur

nos et totus muiidus utainur loco sceptri

principes

est
:

Ecce signum, in quo redemplus, et hoc signo

:

eam, Cujus reformationis Concilii credimus esse suinmam, quod talis, si fiori posscl, per vcstrum
consilium
adjuvante,

et

deosculata cruce,

omnes

haberetur im|)erator, consilio Concilii

(lui

tam

spiritualcs

quam

saeculares ipsain

potcntcr ordinata pace in nuindo

crucem loco
post

sccptri osculantes, recipientos fouda,

posset esse hujus exccutor negotii propria in per-

sibi fldelitatis

juramentum prajstitcrunt b, Paulo autcm Aquisgrani solcmni pompa regiis insiest rcdimitus.

sona B, Sapiens iioc consilium admisil Gregorius, cuin Rodulphum, repudiato Alfouso, regio nomine
decoravit, cuinquc transinarinac cxpeditionis du-

gnibus

9. Fuisse

quidem Rodulphum numeris omnilaudem

.^quus

cem futurum sacramento

adstrinxit.

Addunt
si

su-

bus absolutissimum principem, fidem faciunt auctores,

perioribus episcopi Olomucensis

iitlera;:

inter (juos Siffridus ba>c in ejus

:

M.

Terra)

doniine reverende,
spirituales

audcmus
saicu-

Anualibus coniniendanda celebravit

*

dicere, videtur

quod tam

quam

lares imperatoris potentiam

Jord. Ms. Val. bibl.
* Jo. Vill, vji. c.

jam abhorrent. Vo-

An. Chr. 1271. num. 32. Ptol. Luc. Ilist. Ecol. I. xxiii. c. 3. ^ Eberhar. in Ohr. hoc an. apud Canis. antiq. lcct. lom. 1. pag. :m. 3 Rich. Malcsp. Uist. Flor, c. 198.

43. Naucl.
6

Colmar. Chr. part.

liist.

alt.

Colmar. Aunal. Uoc an.

'

Plol.

gener. XLiii.

Luc.

Eccl.

\.

sxiii. c. 3.

'

304
lunt

GREGORII X ANNUS 2.
quidem per Spiritum sanctuin benignitateni
et

CHRISTI 1273.

nire discriminum,
ctarc .
43.

quam eorum

instantia exspe-

imperatorem habere,
tiani
sett

per unigenitam Sapieu:

Dfi

Palris, irnperatorLMii eligcrc sa|>iei)tem

Nec ea

sola

Ungariam premebant

inala,

quasi pcrsoiiam tertiam abnegantcs poleutiam

:

veruiii

serpcbant eliaiu in eo regiio

deiiloiatur

lia;reses, et

ipsam horrent

cum tamen
: ,

velle et scirc niliil

schisiiiatici

invalcscebant, ut in relatione Grego:

valcantsine posse et (nil) magis cxpedieiis videatur quaui unius potentia etiainsi aliqiiaiiluluiu malignari vellet, malignitalem aliorum niliiloini-

rio facta

nifcste
ruiii

liaerctici

et schismatici

Item in eodem regno maconfoventur terra-

profugi aliarum. Ecce ipsa regina Ungariae

(de Ladislai

nus compescendo tolerarelur,

lignilate

quam

si

pescente insolescerent universi.illius

comsaltem masine

esl

Cumana,

malrc

l0(|uilur),
:

proximi
filia;

parentes ejus g(;ntilcs sunt, et fucrunt

dua;

mors

deleret unius, pluriuni insolcntiam

;

rcgis Ungaria; Rhutcnis, (|ui sunt schismatici, despoiisalLe

facili delere non [lossct cum jam in consuetudinem devenisset. Uxc de regno Alemanniae suffi-

de

fuerunt

soror jiivcnis liujus regis

est tradita EcclcsiLC

inalici
ct

inimico

Rbutcni sunt schis.

cxprimendis nos diniinutos potius quain su|)erfluos reputemus . Vera nimium tetigit episcopus ex diuturna enim illa rectoris orbitate creverat adeo eflrcnata nobilium audacia ut quisque raperet ; et quasi praidiB dalum esset impeiium, ex illius ruinis suam potentiam condeciaiit
:

(|uanivis in eis

Tartaroiiim nihiloiniiius servilorcs

Le-

thircani (Lilhiiani) ct Utlicni (Prutheni) velut gentiles

plures cpiscopatus Polonia;

:

jam penitus

dele-

proximi nobis , in quibus cum ardeat, rem nostram agi sinc dubio jam videmus . Iiiflictas hoc anno a Lithuanis et
isti

verunt

sunt

pariclcs

fuereque gravissima bella Rodulpho susciiit jura impcrii recuperaret unde ob bellorum molem a profectione Hierosolymitana
ret
:

Prulhcnis Poloiii;c clades lugct Longinus', quiait

Roleslai poleiitia
bcllis civilibus attrita,

pienda,

ipsos in

Lublinensem provinciam

ferro

flammaque suc:

retardatus
Pergiint

in

Sarraccnos arma
litlcra!

non

convertit.

ciuctos excurrisse, ac barbarico niore s;eviissc

la-

praesulis

finitimorum Germaniae

borasse vero proditionis infainia

Paulum Craco-

regnorum
:

slatiim depingere.

circaterminos nostros haec sunt Ungaria, Russia, Lithuania et Prussia. Ha-c vero sunt pericula a regno Ungariee Christianilati iinmincntia primuin quod in ipso regno
:

42. aCoiifinia vero regni

viensem episcop. atque a multis credilum, abipso ad capiendaiii de Rolcslao ultionis voluptatem excitos. Subdit auctor nonnulla ad id conlirman-

dum

prodigia,

cum

in

sepliKiginta viris

cinctiis
aii

templo sanctee Trinitatis vcrsaretur, auditam in

:

Cumani inanutcnentur, (jui non solum

sed etiam
et
i|)siiis

alicnigenis,

aerc voceni, boiiine

tibi,

mali Aiigcli incertuni

Vaj

rcgni incolis atrociter siint infcsti

modo apud

alios

minus
sui

solito proeliandi, iufan;

Paule ejiiscope. Satius tecum actum essct, si natus non fiiisses . Visum etiam a viro pio per
qiiictem lupum, erectis prioribus

tibus ct senibus

non parcentes
ritus
:

jiivenes ct juvcu-

sursum

pcdi-

culas caplivatos in

inalitux

deducunt
laliter
ipsi

consuetudinem

ita

quod potentiam siiam

jam multiplicaverunt per eosdcm, quod

Uu-

gariajcertuin ex hoc iinminct periculum ctjactiira et terrisetiamconvicinis. Et quidcm tradit Stcro'

Paiilum eidscopum into Vae Paule episcope , quoniain nuisse tibi eaque voce et relatione ccpisti et occidisli contcrritum pluriinuni de criminibus dolorein hausisse cumque ea solilarius in cubiculo [ilan-

bus voce
:

hiimana

iii
,

hoc anno post festum purificatic Virginis Ciimanos Ungaris jiinctos irrupisse in Ungari.im, Styriam cl Moraviam, ac slrages horrendas, niillo cTtalis
sexusqiie discrimine, edidisse

geret, alteram vocein

:

exaudilam

Ne timeas,
:

Paule episcope age quodlibet, in anno seplimo moriturus . Cui voci rcspondit ille 0|ilin)e

incensum enim anlea inter Otliucaium Dohcinia; ct Ladislaum Ungaria; reges bellum supra insinuavimus, quod
:

Pontifex extinguere nisus est

atque etiam hoc

vitam mibi usque iu scpteiinium protcUiverit, iiilra illud temiius de factis meis digna poeiutcntia expiationein obtenturus B. Hce erant artes da;monis, qui miserum hodivina pietas,
si

agetmecum

anno Carolum Siciliaj rcgem, (|iii Ladislao filiam uxorem locarat, ut ad illud sopiendum suam ope-

miiiem prinium

in dcsiieralioiiem dejicere, licinde

in effrcnatam peccandi audaciain alhccre mcdita-

ram strenue
tatus
*.

adhiberet, subjectis verbis est adhor-

Regiffi serenitati paterno

suademus

aff^ectu,

cum in plures annos Paulus vitam produxerit. Ca;terum subdit Loiiginus cjusmodi voces tam alte insonuisse, ut ab lis
batur. Mentitus vero est,

quatenus iis, (|uae in dictis continebantur lilteris, debita meditatione pensatis periculis qu;c de guerra inter memoralum regem, ct charissimum
,

qui fores cubiculi observabant, iuerint excepla;.

Quod porroadLilhiianos
iiiqiune sccliis

acPriitlieiios altinet

non

tulere

Lestko enim et Cunradus

in Christo filium nostrum illustrem regem Uiigariaj generum luum possunl insurgcre, nisi ejus obstetur iniliis, quantum tibi facultas adcrit, so-

Cujavia; et Masovia; duces, Polesitarum ac Prnthe-

norum

terras ingressi,

omnia ctedibus

rapinisiiue

corru|ierunl.
ii. Ubi ha;caIaniitatesflnitimorum regnoruni Germania! in oculis Pontiflcis ab Olomucensi epi-

lerter attendas

cum

sit

cautius tempora prajve-

'

Slero in AiiDal.

apud Canis.

anli(i.

Icct.

Eitat Greg. Ep. in Cod. Vallic.

sig.

iil.

lom. i. pag. 303. C. nuui. 49. pag. 31.

'

Lung.

Uisl. Pol.

1.

vu.

fiREGORir X
scopo coIlocatGC luerunt,
GernianiaMiiala
niai
:

ANNUS
rclic|iia

2.

CHRISTI 1273.
Synodo approbantc
ipsa

305
Synodo degradarc
;

retlit

narratio ad

loinni

IJtergo de

])riiici|ilnis Tliciilo-

vel aliter pro[)ter iiiullituiliiiem i|)S0S clcricos ca[liciitium siiic dilficili acccssii curia; Komaiiicipsis
laicis vestra

taceamus, i|iii adeoiiilcrsesiiutdivisi, ulsupcriorem habere non intendant, quod dcsolalioncin et

destructioneiu
siijc terrcC

studeat iiaternitas in absolutionis beqiiibus cle-

uiius

ali

altcro exs|icct,ire
iii

nclicio providcre. Siint alia vero, in

videtur

uiide ad Christiaiiitiitcin

nostris par-

rum

el Ecclcsias sa,'cularcs,

convcntualcs, scu pa-

tibus defendendain, vel ad daniiia transmariliina-

rociiiales

runi parliiiin propulsaiida inliabiics suiit oinnino;

soli rcgiio l'.oliciiii;c iininincre
iiostris

stolicain

adeo contingit ollcndi, (juod Sedem A|)0ab hujusinodi filiabus jam non oporteat
:

videtur in partibus

exspcclare (|uod crescaiit

cuin eas ([uotidic iu rein Evangclio,

defensio fidei Chrislianaj. Gerte per has

fiiit

busetjuribiis

iniiiui et
[)cr

decresccrc videa;nus. Ula

terras

introitus

Tartarorum,
vicinis,

ct

iterum cxspe-

enim
et

ostensio, quic

Doininum

ctatiir, nisi

veslra patcrna provideiitia cavere vo-

pcr Moysen in vctcri testamento lc()rosorum saintelligitur, est

luerit periculis

jam
:

sicstudens in acquisireliiKinat in

cerdotibiis dcbcbatur, [)cr ([uam

fcssio

tione Tcrra; sancltc,

quod non

pcriiii

peccantium conde njedio sublala [irajdica:

culo terras istas

voleiitcs vitare Cliarybduin,

tionis

verbum, quod
ct

eis-ln comniisso sibi populo

:

Scyllam utique incidercmus. l)e clero non scribinius ita vobis, ((uod in illis quidcm, (lutc siint do vita et honestate eorum, satis in aliis Conciliis est provisum. Ue quibusdam vcro emergciitibus in terris nostris ct nobis vicinis, nescimus autcm si sint gencralia apud omnes, credimus ita csse, quod quoad paucitatcm beneficiorum, et eoriiin tcniiitatem, niniiclas est corum, qui gaudere volunt privilegio clericali ex quo nobis, qui praelati sumus niaxima perplexio consuevit oriri. Ciim eniin talibus provideri non possit, coguntur mcn:
,

com[)etebat audiri, coiJteinnitur ab eisdem

i()sas

conventuales
tari

parochiales Ecclesias in dicbus Dominicis et fcstivis non conlingit a populo fre((ucn;

et

hoc niaxiine

in civitalibus et oppidis, ubi

Pra;dicalorcs ct Minorcs domicilia sua habent .

Monitum
aiquo zelo

hic ego [lium lectorein velim,

lerri

paruin

hunc

c|)isco|)Uin videri,

qui Doini-

nicanos ac Minoritas ob disscniinatuin

vcrbum
quos
viri

divinum

pcrstringat.

Quod enim

si

clerici,

sane cura tangit po[)ulosinslruere, ob divitias qui-

bus atfluunt,
edoceant, vel
tur

otio
si

inarceanl, nuiii religiosi

dicare in

opprobrium ordinis
,

clericalis
,

vel,

quod

ideo vituperandi,
si

divino incensi zelo populos

siio

verius est
nescientes

nolentes

fodere

artes

mcchanicas
ducant,

clcrici

strciiuc

in

[)opulis

quarum comniercio vitam

latrocinia

Christiana pietate informandis officio

?

non funganviris,

ad furta

et sacrilegia convertuncomprehensi quandoque traduntur episcopis quorum tandeni carcerem evadcntes [lerseverantes tamen malitia iii consueta, iterum deprehensi suppliciis deputantur manibus judicantium, et consenticntiuni in(|uinatis adco ut mullitudinein eflranatam propter hoc accidat aliquando denuntiari excommunicationis vinculuiii incidisse, propter quod intcr [irajlatos et laicos frequenter scandalum suscitatur .
,

Praeterea

si

populi plus religiosis

quam
illis

tur, et in talibus
:

ssicularibus

affici

vidcantur. quid succenscre

possunt

17. Solent enim dicti fratres primo diluculo diccre missas usque ad lioram teitiam, non ces-

sando: praitcr unam aulciii, quain dicunt soleiniiiter in conventu, legendo brevitcr continuant piures niissas: ct quoniain gaudcut breviiate moderni, [)0[)ulus
([Uffirit

polius niissas
Ecclesiis

iilas,

conven-

tualibus et parochialibus

praetcrmissis.

15.

Lugcndum

cruentis sane lacrymis ob cieqiii

ricorum hujusmodi excessus,

diicti,
\it

non

[lictate

ad-

sed avaritia clcricali

divitias

nomeii dedere, sub pau|)cre Christo, quas sub iiiundo

niilitiaj

divite

sperare

non

poterant

asse((uaiitiir
acti

vel

Consueverunt eliam dictis missis fratres detinere [lopulum per serinoncm quare alias Ecclesias non visitant, ut deberent. Consueverunt etiam darc indulgentiam duorurn, triiim, qualiior, decein, plurium annorum in dicbus solemnitatum
,

qui sajpius mancipiorum

biis,

more

ijaienti-

suarum

qui ipsos familia bonisque paternis cjiciunt, ut niajores natu bcne coUocent, ad divina obeunda
officia se

et per Octavas earum . Et infra: dc clcro vobis scri()siinus, sicut de vcritate inoda nobis conslat.

Hsec

oiiini-

conferunt a qiiibus eo magis abhorrent animo, quo [lietatcm invilis im^iriniere alii contenderunt. Quid eniiii ex iis exspectandum est, quam iit sui muiicris dignitatem conlamincnt, et depravato niorum cxcmplo horrorcm oinnibus
;

18.

De populo vero

Ciiristiano

utriusque
ei

sexus vobis constarc scimus, tan(|uani

diensis archidiaconus cxtitistis,

qui Leo-

quod

in illis et aliis

qiiibusdam
((uoticns in

anno cum

partibus Christianitatis Synodus alilaicis celcbrari consuevit,

incutiant
16.

Placcant crgo

saiictitati
iii

vestnc, ex

quo

ubi testes synodalcs ad hoc electi ct jurati dc()oncre consucvcrunt ct dicere quai coiitra Deum
et

tanta cst distantia episcoporum

[lartibus nostiis

quod de facili ad degradationein talium convenire non possint in talibiis casibiis, ubi incorrigibilcs
inveniuntur
factis

religionem Christianain [lublice fiunt a laicis anno; vel etiam quae fama accusat, contra ((uam vcl purgarc se conlingit accusatos, vel iion
illo

clerici, prinio, secundo ct tertio in enormibus deprchcnsi, valeat episcopus sine convocatione episcoporum, eos solus in sua so-

[iiirganles sc canonicam secunduin lcrrai consuetudinem non evadere ultionem. In aliis vero dioecesibus hoc fleri non obtinet consuetudo, unde

Ann.

ToMus XXII.

Rayn.

111.

39

306

GREGORII X ANNUS
si

2.

CHRISTI 1273.

laiconini inipunit maneanti excessus,

sinteliam

petimus ut vestra discretio parcat nobis. Voluistis

mnnifesti. Si vero sacerdos

in

tales forsitan voluerit

sua parocliia accusare, frequenter ex eo sentit

vita?

periculiim
vestra,
si

sua3.

Provideat

ergo

sanctifas
ser-

placet,

ut Clirislianitatis

Synodus

Cliristiani

vetur ubique pro conservanda honestate populi cum idem deposcat auctoritas Evan:

autem ut vobis cum omni caufela el diligentia scribereiuus quod sine dubio iiobis ii)sis necessarium arbitramur quoniam sit littera ista de nomine nostroadaliarum maiius, quam ad vestras forsilaii perveniret scimus quod persecutionis scandalum evadere non possemus . Hacfenus
:

gelica in

qna dicitur: Dic

Ecclesiie,

quod

talia

Olonmcensis episcopus ad Gregoriuin de malis iu

Ecclesia; sunt dicenda.

Germania
et

exortis, quae

in

Concilio indicto falce

Sunt etiam quidam

sibi et

quasdam apud nos

Apostolica resecanda videbantur.

19.

religiosorum

habitiim et

nomina
non
,
:

vindicantes,
religio

De

co?'07ia

Norwegiana.

Adjungenda

quos

quas,

ciim, eoriim

sit

per

hic nonnulla alia visa sunt, quae Cindicti oncilii occasione in Norwegia gesta fuere. Joannes
Nidrosiensis

Sedem Apostolicam conlirmata seclarum nomine credimus comprehendi qui passim ut jugum
evadant obedientise,

enim

archiepisco[ms a Gregorio
agilatuiii

habentes velameu malitise

inter caetera, in
tueiidis

monitus episcoporum conventibus de restiiri

;

libertatem, quasi liberius

Domino

servituri, do:

Ecclesiarum juribus

cum

nolentes fugientes etiam obedientiam sacerdotum, seu etiam coercitionem conjugii maritalis, et per aliquem ordi-

minos

et

dominas

habere

suie sedis praerogativas obsolevisse

perpenderet,

nem

se

adstringi

femina; juvenes in

statu vi-

ponunt, illecta^ forsitan ab aliquibus, per quos nubere prohibentur, contra Apostolum, qui de talibus ita dicit: Vidua non eligatur nisi
duitatis se

quajtamensine maximo discrimine pristino sfatui asseri non possent quippe qui contenderet Norwegianum sceptrum Ecclesiaj Nidrosieusi esse obnoxium, regemque non successione tiaereditaria, sed liberis suffragiis, quorum praecipuum archi;

aunorum. Item Adolescentiores autem viduas devita. Volo autem hujusmodi nubere istae enim sunt quaa solent circuire donios non solum otiosaj, sed verbosae; unde et postSathanam
sexagiufi
:

creandum Nidrosiensis obtineret Magnus vero rex Norwegiae contraria opponeret argumenta publicae pacis colendae studio cum Magno ipso his pactionibus coutroversiam compoepiscopus
, ; :

suit
luit.

',

quibus
In

et regis et Ecclesiae dignitati

consu-

convertuntur retrorsum. Cerfe istae sunt illae religios.-e, quaj sub nomine honestatis, sicut olim contra Barnabam et Paulum, sedifiones coutra clericos suscitare sueverunt: a quibus etiam in confessionibus fugiunt, nec recipiunt Ecclesiastica sacramenta et innuentes tacite, quasi saScBpius
:

nomine

Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Amen.
Ut certiludo praesentium det veram in perpeet evidentem inemoriam praeteriforum sciendum est, quod cum venerabilis pater Joaimes

tuum

cramenta in eorum manibus sint polluta. Consilium autem de hujusmodi aliud non damus, nisi

Dei gratia Nidrosieusis archiepiscopus, fuisset ad

regimen Nidrosiensis
vocafus
;

Ecclesia} superna dispositione

quod Apostolus dedisse dignoscifur, sicuf supra, nuberent, suam dixit oninimodam voluntafem,
vel in approbatis religionibus retrudantur . Huic

reversus a Sede Apostolica,

receiito,

secrationis

munere contanquam sponsae Christi in

;

parte sollicifudinis fidelis procurator effectus

coepit inquirere,

in-

malo mederi
lica

est

conatus Gregorius^
dissolvi,

cum

in Con-

prout scivit
^in

et debuit,

de juribus
per

cilio edita constitutione sodalifia a

Sede Apostoatque exlingui imperavif tum eorum licentiam, qui sibi rehgiosam professionem afflngerent, coerceri.

et libcrtatibus, et privilegiis
et

ad eam pertinentibus

non approbata
:

cognovit sibi fuisse

praediclis

omnibus

obreptiones contrarias multipliciter derogatum,

juri

communi

videUcet, quia causae fere

omnes ad
balivos

bus
daeis

De infldelibus vero inter nos conversantiDeo teste, de ha?reficis uihil scimus. De Juvero dicimus, quod Chrislianas habeut nu;

Ecclesiani

perlinentes

per

exactores et
leges

laicos ex parte regni

secuudum

iiatriae scri-

plas vel consuetudines (non), jure cauonico et Ecclesiasticis judiciis

trices,

usuras patenter exercent, et eas indigentibus aggravant ultra modum in tantum, ut infra anofflcia
:

tracfabantur libertatibus, quia

nullos hoiiiines liberos obtinebat Nidrosieusis Ecclesia, exceplis illis,

excedant etiam iijsam sorfem. Publica exertelonearii, monetarii liunt, et cum alias sint infldeles, fldem miuimam etiam in his servant. Furatos calices, vestes sacras, uecnon et
cent
libros recipiunt a furibus, et servant
;

num

qui in curia archiepiscopi

et

in

fabrica

ipsius Ecclesia;

continue laborabant.

et

cum

sic

acceptos cogantur restituere Christiani, si apud eos fortassis inveniautur, Judaei eos restituere non

Privilegiis siijuidem omnibus sibi a quibuscumque coucessis defracfum fuerat nmltipliciter, ut creditur, non utendo et praecipue privilegio a Magno quondam, ut dicitur, rege Norwegiae in ea parte, qua coiilinebatur, quod pra^fatus rex devovit
se et

coguntur.
a In his
ctitati,

regnum suum

B. Olavo regi et martyri

et in

omnibus, quae

vestra; scripsimus san-

sidimiuufi forsan vel superllui iuveuimur,

relig.

signum perpetuic subjectionis praecepil, coronam suaui post decessum suum, et omnium iu regno
'

Cap.

Ext. apud Greg. an. 3. pag. 138. insert. Ep. sxxvili.

GREGORir X ANNUS
sibi
iii

2.

CIIRISTI 1273.

307

succedentium

offerri prrcfato
:

martyri

Nicirosisc

contineniur, ctEcclesiasiicorum privilegiissemper

salvis
:

Ecclcsia calhedraii

nccnoii et cuidain consti-

diimmodo

siipcrsii

ali(|iiis,

qui lcgitime

tuiioni antiqiiic patria), forte

ediiEB,

peroumdcm Magiium

possiiet debcat jurc h.Trcdiiaiiosuccedere. Sivero

quac iunuit reges Norwcgifc debcre eligi,

eiectioiie archioiiiscopuui et cpiscopos regni

nullus invcniatur successor legitimus, arcliiepiscopiis ct episcopi intcr ciEteros iiobiliores et dis-

ct

in

inter caiteros electorcs

voccm

priccipuainoiilincre.

cretiorcs rcgni electores in elcctione

tantum voces
et

Tandem
qiiod

receptis litteris Apostolicis pro congrega-

primas

ci potissimas

obiinebunt. Praefaius auiem

pro se,
li.Tredibus
juri,
si

iione Concilii gcneraiis, intcr crctcra conliiicntibus

dominus rcx

reniintiavii
iii
,

unusquis(|uc
in sibi

praelatus

noiarct articulos

successoribus suis

perpetuum omni
ct

quos
dictiis

commisso rcgimine reformatione ac

arcliicpisco|)US
j)ricfatos

corrcctione per|icndcret indigcro; deliberavit prirpater

articulos
,

detcrminalione causarum ad Kcclesiam spectanlium liactenus habuerai; inliibens firniiter uuivcrsis exactoin auditione

quod

examinaiione

quanquam
prssentare.

correctione dignos,

Romano
iis

Pontifici

ribus ci legiferis regis, iam propin(]uis

motis,

quam

re-

Vcrumtamen

(|uia cx

posset discor-

tam

pra3sentibus

quam

fuliiris

per totum judicare;

retro-

dia inler regiium et Ecclesiam provenirc, multis

regniim, ne de ipsis causis

actis

i)ra;suuiaiit

animabus

corporibus nocitura prffifatus pater archiepiscopus prius ipsos domino llagno, Dei
et
;

vcl praetexlu alicujus consuetudinis,

quam

temporibus habuerat

pr.xdictiis doininiis rex,

gratia, illustri

rcgi

Norwegim

explicavit, suppli-

vel liabcre visus fueiat, se aliquateniis intromit-

cans, ui inter se de praedictis taliter ordinaret,

tant

sed per judices Ecclesiasticos tales causae de

quod cederet ad honorem Dei omnipotenlis, etutililatem Ecclesiae, animarum ipsorum etiotius sibi
cominissi populi ad salutem.

cffitcro libere diriniautiir, ut

sunt baeomnes causaj

liligaiit,

clericorum, quando inter so

vel a laicis
jiiris

impetuntur

matrimoniorum,

natalium,

dominus rex assereret sufficientes rationes ad respondendum prcTfatis ariiculis se habere, si su|)er iis coram justo jiidice duceret contendcndum et maxime contra electioB

Verum,

licet praxlictus

patronatus, decimariim, votorum, testameutorum;

maxinie quando agitur de

locis,

legatis, Ecclesiis ei piis

et oblationem coronae, de quibus vix posset probari Nidrosiensem Ecclesiam possessionem pacificam habuisse et novum genus exactionis vi;

nem

peregrinorum visitantium limina B. Olavi, vel aiiorum sanctonim, et eoruin causEe. Item personarum Ecclesiaslicarum
et religiosis
:

iuiiio

sacrilegii, perjurii,

usiirarum, simoni.T, haeresis,

posseut de jure

fornicationis, adulterii et incestus ei omnesaliae,

deri poterai, ilhul ab eo exigi,

quod non fuerat

qua; ad forum
concessit
cepit,

Ecclesiasticuin

hactenus attentatum, vel consuetum ; eipraecipue quia de subjectione regni sui agebatur, quod ipse

communi quoquo modo

posipatremetantecessores suos asscrebat; se jure haereditario liberum suscepisse; et sic illud proponiiper Dei gratiam suis haeredibus et successoribus dimiltere posi se liberum et quictum verumta;

denuo dominus rex, et firmiter observari pncquod a praedecessoribus suis est concessiim,
spectare. Item

scilicei

ut seniper

licitum

sit

archiepiscopis et

episcopis in capeilis a rcgibus fundatis, vel dotalis,

sicut et in aliis capellis suae provinciaj, instituere

men

ex

solilae

benignitatis affectu,

quem

ad

lio-

idoneas sine ipsorum

vel praesentatione

ct

aliorum laicorum assensu

nesta quaeque, et

maxime

circa

matrem

Nidrosien-

personas. Itein concessit

quod

sem Ecclesiam hacienus habuit, et adhuc habere dignoscitur, volens eam fore sibi pacatam, ct amplioribus liberiatibiis ei priviiugiis suis temporibus decorari ianquam pacis amator et cultor
;

in electionibus

episcoporum, vel abbatum Nidropotentia, niilla

:

siensis provincicne nulla vis, nulla

auctoritas regis vel principis interveniat

nec

fa-

vore ipsorum
ipsi,

quisquam officium
ille

Ecclesiasticae

justitiaj, post

muitos iractaius hinc inde liabifos super pra;dictis, interveniente consilio et assensu

praelationis obtineat; sed

praeficiatur,

quem

episcoporum
siensium,
ei

baronum

et

aliorum plurium
illustris

canonicorum Nidroduxit componeu;

ad qnos elcctio periinet, vacanii Ecclesiie scieniia ei moribus judicaverint aptiorem. Itein

deuuo
batas

concessit,

quod regibus

iion liceat appro-

duni picxdictus rex

scoi)o

cum domino

archiciii-

patrife leges el scriptas, et poenas

pecunia-

anno Domini mcclxxiii

Videlicel,

in fesio S. Peiri

ad

rias sive in clericis sive in laicis conira

aniiquam

vincula in civitate Bergensi inliuuc

20.

modiim

consuetudinem

in

Ecclesiarum seu clericorum

quod prajdiclus
,

archiei^iscopns,

pro bono pacis et commodo Ecclesia; et animarum procuranda salute renuntiavit nomine Nidrosiensis Ecclesiae pro se et siiccessoribus suis

disi)endium immutare . Et interjectis pluribiis, quibus Nidrosiensis ct aliarum Ecclesiariim privilegia aucta, et amplificata suiit, subditur:

cano-

Ilem concessil, quod liceat domino archiepiscopo iiabere unuin hoininem in curia sua, qui cudat denarios, prout littcra sua super hoc confecta attestabatur.

nicc intrautibus

iii

perpeiuuin omni juri,

si

quod

in pracdicta electione

regum, subjcclione seu oblatione coronae liabebal, vel liabere poterat, tam in
petitorio
legii,

Ilancautcm compositioiiem

ini-

quam

in possessorio

raiione dicti privialio

aliis

seu

legis, vel

quocumque
omnibus
,

modo

sibi

veruut ScCpe nominatus domiuiis rex illustris, et reverendus paier arcliiepiscopus praesentibus vencrabilibus patribus

comiictere videretur;

juribus ad
patriai

domino

Triullo, Dei gialia,

Ecclesiam siiectantibus

(luuj

in

icgibus

episcopo Stawangrensi, Andrea Asloensi, Askiviiio

308
Bergensi
:

GREGORIl X ANNUS

2.

CHRISTI 1273.

el istis baronibus rosni Brunulpho, Ro^naldo Aiidrea Grcgorii, Eliwo de Naustal, Andrea Phit, Aslaco Gus, Bernouo Eliiigi, et Tho,

sitionem suscipias in vocatione clara; memorioe illiistris regis Anglia! patris tui, quom eduxit Do-

minus de

valle miseria; nuiudi

hujus,
iit

tanquam
credimus,
tibi

ria cancellariodoniini regis

El infra;

tianles

in

hoc facto

ouiiii

exceptioni

Renundoli mah,

Calholicuin principem in

patriam,

delaturus. Sit^iuo in hoc ex eo consolationis

frandis,
tioni
in

actioni

in facluni, et specialiter reslitu-

integruni, et

omnibus

hlteris inter ipsos

prKsto materia, quod sicut de miseralione divina, et ejusdem tui genitoris potest devotione sporari

\el iir.edecessores suos hactoiius habilis ct obteiitis, et

ad hoc

oinnibus indulgeuliis,
et

et privilogiis

Aposto-

licis

impetralis et impetrandis, ot
civilis,

omni
[losset

alii

reme-

neiiuam ereptus, ut post ejus inquioliulinem trausirel felicius ad quietcm. Cajterum licetingentem conceperimus de tuo
cst do pra!soiiti
sa>ciiIo

dio juris canonici

per

(|ua! |ira3dicta

et

composilio seu

ot

finalis

concordia
:

impecHri,

tuoruin prospeio adventu hxlitiam, de tua; lamen per.soiiaIis oxhibitione praisentiaj, illius exu-

modo

aliquo

irritari

salvatamen

in

omnibus
si

Apostolica; Sedis auctoritate.

Hoc

adjccto, (|uod

berantiam avidi exspectamus. Dat. apud Urbemvoterem VI id. Januarii anno i .

22. Gregorins Cnidonem occisi Henrici auctorem censuris gravissimis mulctat. Ubi in con-

Romanus
noUierit,
sint

Pontifox Iiuic

coinposiUoni consenlire

eam

[lersuas htteras confirmando, salva;

rcgi (]uain archieiiiscopo actiones et

domino

si>octuni

defensiones, (luajsibi in praisenli coiiipeteredigno-

scuntur,

etc. Dat.

apud prKdictam civitatem anno

et die pra?dictis,

regni vero domini Magni quarti

patris Joannis

Dei gratia illuslris regis Norwegitc XI, consecrationis

Eduardus, ab eo inter csetcra eiiixe contoiidit, ut fusum Honrici innjoris natii filii Richardi elocti Romanoruin imporatoris sanguinom ulciscerotur, justamque sevcritatem iii Guidoneni e Moiiloforli cffidis auctoPontificis

accossisset

vero vcnerabilis

Nidrosiensis

rcm

distringeret. Vibrarat

(luideiii

antoa Pontifex
kal.

archiepiscopi anno vi .
Coiifirmavit Apostolica auctoritate Gregorins

subI*ontificalusauspiciis anatlieinatisfiilmen,aliasqiio pcenas cuinularat, qiias Iioc

anno

Marliis
*

sequenli anno VIII kal. Aug. has paclioiies,

dum

Urbevelere ronovavit
illi

'

ac magistro Rayiierio
^

ut

solemnes opiscoporum conventus Lugduni celebrabat. Sed antequam de Pontificis in Gallias profectiono, atijue in itinere abcogesta iiroso(]uamur, illa nobis praimitlenda qua priusquam iter iniret,
perfecit.

apud civitatem Suanensem, Marcellino

:

apud

Castri

urbem, Uberto * apud Montisalti oppidum diom indicerent, proviuciam injimxit (jui littoris,
imperata egisse, Ponlificom cortiorcm focerunt ^. Adductus est in suspicionem sceleris atque auxilii

21. Poniifex

Eduardum

solatur de parentis niorie.

Extincti, ut vidimus,
|iorvoiiil;
])a-

Anglice regein con-

Guidoni

dati

Aldobraiidiiius

comes Rubous Gui;

doiiis socor,

cui a Rayiierio ad ohjecta diluenda

anno
qiii

invTterito lloiirici Angliee regislugubris niin-

tius ineunlis Iiujus initio

ad Pontificom

ut Ediiarduiii doloie confectum ex acerba

litleras dedit

diem dici pnccepit " Gregorius functusque officio Raynorius roscripsit Pontifici ', Aldebrandinum comitem sistero so jussuin, illiimque ad capessenda oiiinia Pontificis imperia paratissimum

rentis suavissimi morteerigeret, atque ad constan-

tiam excitaret,

* ;

cuiiique ex transdidicisset,
iit

professum
est

esse.

Postea Joaniiis S. Nicolai in carcard.

niarina oxjieditione rediisse

incolumom

cero TuIIiano diacono

",

imposita provincia
si

bene ac fauste

illi

i^recatus ad se accederet,

ut qutereret in

Aldobrandinum comitem,

muluo

conspectii potirentur, invitavit.

iii

Honrici
regi
dalis ad

nocis reus extitisset. At Giiido vibralis in

Charissiino

Christo

fiiio-

Eduardo

so sentcntiis defixus, cinclusquo uiuliquo periculis,

Angiiaj illuslri.

Decet,fili charissimo, principem

in adversis

maximc

excusavit se
littoris "

Gregorium litteris, purgare facinus nisus, ', lutum atque intogrum sild non vi-

fortitudo, ul nec elevetur in prosjieris, noc concidat

:

dori, Aposlolic.un

Sedem

adire; ac postea repelitis

etfiidil
:

sed

sic

animum

prrcmittat in oninia,

inanes querelas in Grogoriuiii

se

quod in omnibus divinis boneplacitis se conformet et tam ad illa, quaj interdiim iiifert adversitas,

ipsum erga

plus ffiquo ab Eduardo coiicitatum

quam

ad oa qu;e aifert iiilordiim

spirituali

iiistabilis
;

pro-

exasperatumque, acnullojuris sorvato ordineseutentiis atrocissimis obruisse. Sed ini^iuas sacrilegi

qiierelas
iili

speritatis arrisio,

appareat uniformis

bona de
mala,
si

manu Domini cum

quaiido
ille

la^litia, et

contempsil sanctissimus Pontifox, atque ob immanitatom sceleris consurarum severila:

pormiserit, ciini palienlia

himiili ro-

tom incussit"
fainia

latas a
:

Carolo

SiciliiC

rego in

eum
:

cepturiis.
te

Talem te, flii, fore praecipuo, queiii ad gerimus, desideramus aflectu, quateniis illiiis,
eripiiit, cl tot ot lanta

senlentias confirmavit

perculit

damnavit

loca, in
:

analhemate inquibus prassens esset,

:

qui te dc insidiis tantis

pe-

subjocit intonlicto
ris

bonis

exiiit

ricula superare concessit, benoficia rocognoscens; et te ad illius scrvitia repuians prajservatum, et

diUonem

auctoritalem adeniit

omnein in uxoipsum capien-

satagas servire pro viribus,

tuam som|ior

illius
1

voluntati coaptans. Patienter ita(]ue ipsius dispo-

l.ili.
'"

Ext.

iil

CoiJ. Vallic.

sif;.

Ii(. V,,

iiiiin.

10.

|m.

.'iil.

I.

Kii.

tur. III.

V.\\.

LIV, LVI, LVin.

lip. ciir.

XXXV.
txiv.

1.

'-

E;i.
'

l.iu.

K|i.

Lix

'

l'"|i,

n.
L.\.

'

K|i.

i.vii.
II.

'

\:\\.

"

1/b

'

l.ih.

I',|i.

ciir.

LXi.

"'

V.\u

L.\ii el LXiii.

"

K|i.

GREGOHII X ANNUS
tibns exposuit
:

2.

CHRISTI 12T3.
contra eos

309
gravius
i^rotit

cjus

tameu

vitse parci

imperavit,

malis scntentia innodamus

spiritualilcr
,

edixitque ne quis ipsis faveret.

2:}.

ct

tem|)oraliter
etc.

proccsstiri,

McMioratum Guidoneui

citra mortis el

viderimus expcdire,
rcligioiie cas

Addit jubcre se tanta

,

mutilatiouis puriculum (iitlidamus, ct ctiam tor-

h^ges observari

ut iiuUus nisi in
possil, omiiia-

banninius. Persona nihilominus i|)sius citra idem periculum exponontcs, ila (luod abomnil)uslib(TC
capi
i^ossit.

mortis extiemo discrimine absolvi

qtie privilcgiacontraiia infiiiigi
:

permitlere tamen

Oninilius provinciaiiaiii

pra'sidiiius,

ut mulieres, qu;e
suis

faverem

i)iu'stiterint scelestis, a
a

quocumque nomine ccnseantur, necnon

bus
.

poteslali-

dioecesanis absolvi

[lossint.

Datiim in panoslri

consuiibus

abisque

rcctoribus civitatum,

latio nostro

Urbevctano

kal. April. l*onlif.

castrorum, alioruiii(|ue locorum districtc pracci-

aiino

II

ipsum (luidonem caj^iatd, et ad curiam noslram ducant dcputandum carceri, vel alias, prout nobis videbitur, castigandum. Ipsum quo([ue sacri[egum,et conlumacem excouimunicationis sentenlia innodamus, deccrnentcs, ut oninia loca, ad qua; pervenerit, donec inibi prcesens fuerit,
pinius, ut
nisi capiatur, V(d

2i. PapcR in tiietida liftcrtate Hcclesiastica, componcndis controversiis , conciliandis inter

in
se

discordibus per Italiam zelns.

Perculsus harum
:

legum
ctattis,

acerbitate Guido,

a^stiuiue conscicnti;E ja-

ad suscipiendas oinnes, (juas Pontifcx pcenas infligeret, sponte se submisit de quo inferius.
Niinc dc
disliictis
aliis

captus teneatiir

iii

(iis,

ad nos ut

ceiisuris in veteres Ecclesioe hostes

praedicitur

deducendus, Ecclesiastico
iiiec

sint

suppo-

adjungimus, vibratas a Clemente IVcen-

sita inlerdicto.
a

suras in die Coencne Domini, uti moris erat,

uuiversis et singulis
universitatibus
civitatibus,
ct
;

lum
'

in
et

Ad

fcsto

Ascensionis
partibus

Dominica?
scelus

iii

Veronenses

cominunilatilius,

(|uil.uslibi;t,

comitem Tyrolensem ob admissum insuscipiendis

Conradini
etiain
res,
,

personis singularibus, Ecclesiasticis et

mundanis

renovasse.

Percussi

cujuscumqueconditionisaiitstatusexislanl, etiamsi
imperiali, vel regali,

autaliaquacumque

dignitate

Papienses' anatbcmate, qui (juamvis oratout jiissi erant, misissent ob |iervicaciam ta;

hoc generali mandamus edicto, ut nulliis dictum Guidoiiem receptet, vel quantiim
prcefulgeant;
in eo fiierit,
rccejitari
,

nien in respuendis Pontificiis imperiis veteribus ccnsuris irrelili nec uUnm amaiilissimi patris
:

pcrmittat. Nulla euiii uni-

officium pro Ecclcsi;e perducllibtis vel

niiiiis

in-

versitas

in

potestatem

consulem recipiat, aut

aliiul

fringendis, aut
pra;tcrniisit.

verborum

suavitate

pelliciendis

rectorem, vel ad (luodlibet

officiiim,

quo-

Explicuit etiam
:

eximium

zeltim in

cumi|ue iiomiiie censeatur,

adiiiittat.

Nullus comipsiiis

tuendis Ecclesiarum juribus

cum enim

stibortum

mercium

aliipiod, aut
illis,

commuiiionem quamlibet,
ad salutcm animce

nisi forsan in

qiiaj

esset inter Lugdunenses ac principis Ecclesiae clerum, cujus dominationi se stibduxerant gravissi-

respiciunt, liabeant

cum eodem.
ipso

auxilium, coiisilium, vel

occiiltum. Nullus

Nullus ei prastet favorem, publicum vcl

mum

dissidium, censurisque a decaiio defixi cle;

ricos divexassent

ac missis ad

eos conciliandos

cum

Guidone sub

([uovis

Cltiiiiacensi et Caf;edei

monasteriorum abbatibus,
;

ingenio, colore, macliinafione, vel artesocietatem, seu confoedcrationem ali^iuam inire prsesumat et
:

conlroversia sopiri nein adducere

iiondtiiii |iotuisset

aiinisus est

Grcgoritis hisce litteris' cives ad ajijuitatis ratio:

si

secusscienter pra>sumptumfuerit,

omnes singu-

contrarium |ira3sumentes, iiou obslante qualibetindulgentiasiib (|uacumque forma, vel expressione verborum ipsis ab eadem sede concessa, vel in posterum concedenda, quam quoad hoc viribus omnino carcre voliimus; senlentiam excommunicationis, quam ex nunc in ipsos ferilares personas

Gregorius,

etc.

dilectis filiis

civibus et po-

piilo

Lugduneiisi.

Palerna; sollicitudiiiis incumbit officiontinc

,

arguendo monitionibtis
crepando, discordantcs
care . Et infra
Ecclesia;
:

nunc correctionibus
quidem

in-

filios

ad concordiam revo,

Nostis

quid status
juris,

mus, incurrere volumus ipso facto. Universitatem autem, qutcsecusscienterfecerit, etterras illoruni,
(jui

Lugdunensis, quidve
latet.

illi

quid

jiiiisdictionis in civitatcm

Liigdimeiisem

et cives in prac-

euin rcceptaverint, societatem, vel conloederationem ciim eo inierint, Ecclesiastico su[iponimus interdicto el nibilominussocietalem, etconfa3derationcm initas, et in postcriiin incundas; etiamsi
:

competat, nos iion

Uuanlum aulem

missis excesseritis contra eam, vos ipsi salis advertitis, si lioc, sicut decet, in cordis arcano verlalis.

Nec

ciiiiii

pCKuarum

et

juramenti adjectione, velquactim(|uc

vcrtitiir

penittis abjurasse

crcdimus nec credcre possumtis, vos sic judicium, quin voluntalis im-

fuerint alia firmitale vallata' (luiiteniis in ipsis cjus

pctum

r;tionabilis discussionis saltem

interdum
;

commodum
et

omniiio viribus vaciiamus, esse decernimus vacuas, irritas et inanes.

;

sulijicientcs

examini, vestros circa prremissa tnm gr;ives, tam notorios altendatis excessus consideretis(]ue iiriidenter, (|Uod,

quos habet idem Guido, absolviiiiiis a lidclitat(;, qua tciieiitiir eideni juramenta super hoc pnestila de jiotestatis plenititdiiie relaxantes. Memoralos vcro ejiisdem Guidonis in pr;ciiiissi commissione flagitii complices, et fautores excommunicationis et anatbeVassallos (|uoqtie ac siibditos,
si
;

cum

nos eadem Eccleuberibus, gra-

sia dudutii

iii

niiiioribtis ofliciis (011511111111111, siiis

tan(|uam

illiiis

canonicum

lactarit

'

Lil).

11.

I.|J.

cur,

VII.

Ep. viii.

3 |ji.

c,t. (joj,

Val.

pag. 133.

310
viter proculduliio

GREGORII X ANNUS

2.

CHRISTI 1273.
;

menlem nostram tam grandes

non

religio subministrat

primum principum

oculos

injurise matris afficiunt, ct in illius molestiis

vesani consiiii praecantatione perstringit,

quo

eis

imniorito molcstamur,
cjusiieni
tate

cum

inter vos, tanqiiam

bonuin videtiir
siiis,

et utile,

tanquam oppositam

votis

mcmbrnni Ecclesia^ in multa non modicum tem])us cgeranms sione vobis speciali compatimnr, dum
:

familiari,

Ecclesiasticam subvertere libertatem . Et

compasin gravia

iiifra

Acccpimns quod

tu in

regno tuo, prrcdictam

vestrarum aniniarnm pericula, ot corjjorum rerumque dispendia corruissc videmus cum multi lioc nos non ignorare considerent, procnldubio quod in iis nondnm lalionabiliter admirantur correctionis apposuimus dexteram, nondum saitem justitiffi remedia feslinavimns adhibere . Et
,

satagens subvertere libertatem, venerabilesfratres

nostros episcopos, et alios Ecciesiarum praelatos,
clericos et personas Ecclesiasticas
silia et
,

infra
a Qnia tamen de cbarorum utilitatibusagitur, tam ipsi Ecclesiae quam vobis spccialiter expedire putamus, ut per humilitalis et pacis semitas ad ejusdem Ecclesia? gremium redeatis, dilecti Petrus e Taranlilii Lugdunensis electi (is erat tasia, vir ingentis famae, postea Innocentius V inter
i:t

necnon concommunitates ac homines civitatum castrorum et villarum ipsoriim in pra?diclo regno consistentium in eorum prajudicium gravibus injuriis afflcis, et damnis importabilibus aggravas
,

et

niolestas,
,

immemor

vel

transgressor
libertate

jiotius

juramenti

quod de conservanda

prae-

dicta, et provisionibus Apostolicis, quas firmiter

observare teneris, in regno pra>fato diceris praestitisse .

Subdit ut Clemens papa iV Bracharensis

arcliiepiscopi et aliorum
relis

liom. Ponliflces nuncupatns) ac eornmdem decani, ct capitnli ex lioc plenins et solidius benevolen-

tiam habitnri; a coeptis non putavinius desistendum. Sed adhuc sediilis monitionibus insistentes, (luo frequentius eo ferventiiis universitaiem ve,

episcoporum justis quepermotus, Guillelmum Folquinum nuntium in Lusitaniam miserit, ut liis nialis mederetur isque a legatione ob ipsius Pontiflcisobitum fuerit
revocatus, atqiie interim res in pejus lapsaesint, e

slram monemus, rogamus et hortamur in Domino vobis nihilominus pcr Apostolica scripta mandanles, quatenus consultius attendentes manifestam

quibus haec Gregorius recenset inter alia quidem, quae nostris sunt auribus intimata, mirantes audivimus, qiiod tu ad bona Ecclesiastica oculos
:

cupiditatis injiciens

Bracharensis, Colimbriensis,
et detines

memoratae Ecclesiai justitiam, injuiias et damna eideni illata qua decet, attentione pensantes, inconsultos niotus freno prudentiae refrenetis, etc.
Dat. Viterbii IV id. April ,
25.

Antequam Urbevetere Gregorius

discede-

Ecclesiarum redditus et occupatos civitati Bracharcnsi cujus proprietas et dominium ad prtedictam Ecclesiam Bracharensem perlinere dicitur plenojure, prcetorem auctoritate propria
Viscnsis et Lamecensis

proventus occupasti,
,

ret, consulere libertati Ecclesiastici-e in Lusitania

pracfecisti

nonnullas vero Ecclesias parochiales,

;

studuit,

Alphonsumque

illius

eversorein gravissipristino
reslitueret

jura patronatus ipsarum

nostri

necnon aldeas, domos,

^gitaniensis

mis

litteris

monuifut

eain

possessiones, jura et redditus venerabiiis fratris

episcopi
et

splendori.

Ecclesiae

occuet

Regi

Portugalliae illnstri.
fili

pans
laicis

aliquas Ecclesiarum, aldearum et possesdiversis

Scire debes,

charissime, sicut necessario

sionum ipsarum
contulisti
;

personis

clericis

scire te

convenit, ut regni lui negotia per circum-

spectionisdirectaprudentiam prosperis successibiis

convalescant, quod prae caeteris rebus, quibus Christiana regna fundantur solidiiis est tutela Ecciesiasticffi libertatis, ita

laicos et

aliarum vero possessionum in sa^cnlares personas transtulisti pro tuae

Ecclesiaslicffi

libito voluntatis, auctoritatis

lermi-

nis illicile occupatis, etc. Addit,

non modo ^gifllio

,

nt

onuiiatam tempora

ijiiaiu

taniensis Ecclesi;e castra Alphonso

contulisse

ioca

considerationis

oculo percurrendo,

nuilus

veruiu ctiani Ecelesiaruin aliarum

monasterio-

quod eadem libertate convulsa, sceptra non possunt aliqnam firmitatem. Cum eiiim eadem libertas sit Cathnlica:- fidei munimentum, et fldei religio societatis humanae sit vinculum, quo popiilorum miiltitudines sub priiiignorat,
regalia tenere

rumque
passe.

vectigalia et decimas invasisse vel dissi-

Tum

de eversis tribunalibusEccIesiasticis a
ita

magistratibus regiis
20.

conqiieritur

Dictus etiam superjudex in ciericos et

persoiias Ecclesiasticas dicti regni indebitam sibi

cipibus continentur
privilegio violato
,

libertatis ipsiiis,

qiiod absit,
,

jurisdictionem usur|ians, de causis ad Ecclesiasti-

perfidiae

patebit

insultibus

cum forum
|iropter
lioc

spectantibus cognoscere, ac de rebus

:

immunitum

fidei

fundamentum.

Ideoi|ue hostis

Ecclesiasticis judicare praesumit

et

si

dicti clerici

humaiii generis dolosa malignitas sui)eriorum invida potestatum, duni ad prtecipitaiida princi-

ad

Apostolicain

Sedem
;

appellaiit,

cuimina studio iniquae intentionis asiiirat, se in obruendo civilis regimiiiis prinquamdiu legibus cipatu iiraevalere non posse
palia
scieiis
, ,

ipsorum appellationibus vilipeiisis, eos leiuitat contumaces et conquerentes in iiossessionem diclorum bonoruin inducere non
dictus superjudex
veretiir.

reverenliam iibera divini et Ecelesiaslici cultus

Tu quoqiie praedictos clericos et personas passim in omiii causa in tua, et judicum alioruni
respondere compellis
exaclioues iudebitas

curiis
1

Lib.

II.

et

uova etiam imponens tain

:

[ledagia
clericis,

GREGORII X ANNUS
quain
}:ii

2.

CHRISTI 1273.

311

laicis vassallis et

colonissuis, ab ipsis peda-

27. His gestis Urbevetere Gregorius, ut caeteris

iioiuiiu; iu

eoruni

pra^juiliciiini

decimam

par-

teiii

ommtim,
el

(juii: lie pra,'(iicto

reguo exlrahuiit,

exi'm[duiu diligentix in suscipiendo itinere Luduiieiisi ad celebrandam OEcuuienicaiu Syiioduiu

ex[)licaret,

exigi

extorqueri facis contra canonicas sausentenliani

Juda?i
iiou

ineuule

aestate [irofectus et

Florenliam

cliones, latam in tales per Sedeiu Apostolicam

uiia

cum

cardinalibus, im[)eratore Constantinoextiiiguen-

excommiiiiicationis
Pra'terea
si

forniidans.
lilieri
,

|)olitaiio

regia sede pulso, et Carolo rege Siciliae,

aliis [iroceribus sli[)atus
:

quanuo

vel

Sarraceni

pluribusqiie
tus, ut

divina

inspiratioue

veniunt ad

ijaptismum

tu
in

dicque Guelphie

et Gibeliiua;

factionis zelo iucitafidei hostes

bona ipsoruiu

facis (uotinus coufiscari, et eos

omnium

arina iu

communes

novam

redigi

servitutem. Et

si

Sarraceni servi

stringerentur, gravissima oratione [lartium signiferos inler se conciliare studiiil. Iiiter alia quideiu
S.

Judffiorum per baplismum Christi fidem acceperint, eos reduci facis in servitutem pristiuam Ju-

daeorum.

Si Juda^i iiiiidem vel

Sarraceni einptiopermitlis,
edicto

Antoninus e Leonardo Arelino Ponlificem sanctissimum ad raulcenda Guel[)liorum odia has

'

nis vel pignoris tilulo

Christianorum |ossessiones

seutentias

[irotulisse

refert,

dum

iiaruiu causas
:

obtineant, vel acquirant,

non

sciscitanti, sibi ipsi ila

est
:

responderet

aGibellinus
Gibel-

generali su[ier hoc edito, ut de liujusmodi posses-

at

Christiauus, at civis, at [iroxiiuus. Ergo

siouum
siis in

fructibus, quas dicti Juda^i vel Sarraceni

hajc tot et taiu valida coiijunctioiiis

uomiua

propriis manibus, vel

sumptibus excolunt

Eccle-

quarum
deciniffi

parochiis possessiones

ipsffi

con-

lino succurabent: et id unum atque iuane noraea (quod (|uid significet nemo iiitelligit) plus valebit

sistunt,

ac priuiitiae persolvantur.

co-

ad odium,

quam

ista

omiiia taiu praeclara, ac tain

:

lonis praiterea pra;diorum clericorum, et Eccle-

solida et expressa ad charitatem? Et infra

Quo-

siarum, ac etiam laicorum in ipsorum clericorum et Ecclesiarum prsejudicium contra antiquam

,

niara haec vestra partiuiu studia pro

titicibus contra
ratis,

Romanis Pon-

eorum
;

luimicos suscepisse asseve-

consuetudiuem partem fructuum dictorura praediorum sub nominejugtajcoiilra justitiaui exigis et tam clericis quam laicis in i[)sorum clericorum
;

ego Romanus Ponlifex hos vestros cives, etsi redeuntes tamen ad grehactenus offenderint mium recepi, ac remissis iujuriis pro liliis habeo.
velle

suorum, ac emptionibus venalium onera, leges

imponis. Haec
ris,

praejudicium in fructibus et laboribus praediorum et venditionibus rerum

et

Et vos ergo in uostra causa non plus ([uam nos

ipsos

par

est.

Quare

si

bellum pro nobis

consuetudines uovas
et

suscepistis, j)ro uobis etiara paceui suscipiatis.

et alia

plura fecisse, ac facere dice,

28.Agunt de

his pluribus Florentini historici';

quae in Dei offensaiu redundant

derogatio-

nobis Pontificium cdictum, quo sancitam concordiain promulgavit, Gregorius, subjicere suffecerit
a

nem

Ecclesiasticae libertatis, etc. Addit Aposto-

licas adhortationes, ut

dignitatem Ecclesiasticam
,

Ordo

pacis per

pristino

spleudori

asserat

ereptas Ecclesiarura
,

pam X de

consilio fratrum

domiuuiu Gregoriurn pasuorum editae apud

opes restituat, vetera statuta servet

exules in suas sedes revocet, ac
gratia

episcopos
oratores

demum

Florentiam inter Guelphos et Gibelliuos. Ad perpetuam rei meiiioriam.

ad Sedem Apostolicam componendLepublicie pacis mitlat. Dat. apud Libemveterem V kalend. Junii anno ii o. Lapsis aliquot diebus , IV nimirura nonas
Junias,
religiosos
viros,

Non
sciderit

sine raulta cordis amaritudiue recen-

sentes, qualiter

hacteuus civilatem Florentinam

disseusio,

intestiua et inveterata

quam

graviter lacerarit, qiiaula louge,

lateque diffusa

qui Praedicatoribus ac

Minoritis Olysipponensibus pra^eranl, conferre se

ad regem, et ea capita, in quibus praesules 0|>primeret, Pontificio nomine ut corrigeret, [)erceusere imperavit ac si [^anitentia ductus ea se
' :

quantas cor[JOquanta multiidicaverit dispendia facultatum; sub spe iliius, cui est in faciii res etiam desperatas sine moliminis tarditate perticere, ad id sollicitudinem nostram con!

proh dolor
rura

animarum

(lericula,

strages

induxerit,

emendaturum

polliceretur,

iuterdicti a praelatis

vertiuuis, ut licet

graudium negotiorum moles

pro

latam sentenliam ad septem menses amoverent ; ea tameii lege, ut intra uienses quatuor ad Sedeiu Apostolicam oratores mitleret si vero parere re:

ingrueret,

licet

illorum

prosecutione

assumpti
ipsorura

coutiuuationeiu

itineris

ad nos qualitas

spueret

regnum

ipso jure, lapsissepteni mensibus,

urgeret; uihiiominus tamen illis ad tempus omissis, non siue ipsorum discrimine,
nostro et charissimi in Christo
Siciliae
filii

interdicto prislino subjicerelur. Ei^deni etium religiosis viris proviuciaiu im|iosuit

litteras,
-,

uostri Caroli

ut Poutiticias

regis illustris, ac fratrum

uostrorum gra-

quibus Lusitanum oppressa; Ecclesiasticae qua ratione in ea re se gessisseiit, Sedeiu A|iostolicam facereut certiorem. Veruiu iterum hocraaluiu recruduisse, libertalemque Ecclesiasticam fuisse oppressam,
liberlatis carpebat, ipsi offerreut, et

vamine; una cum ipso rege ad civitatem diverlentes eamdem, impenderemus sollicitas operas,
quateuus
illo

favente, qui est lapis angularis, utra-

que

uuum

faciens,

hujusmodi coeuutibus

in ipsa

visuri suraus inferius.

'

Leonard. Arelin.

1.

'

Lib.

II.

Ep. L.

c. 2.
-

1.

lom.

III.

llisl.

Flor.

I.

iii.

S. Anton. ni. par.

Hist.

til.

xx.

tlicortl.

Malesp.

Flor.

c.

198. Jo.

Ep. Ll.

Vill.

VII. c. 43. el alii.

: :

312
civifate scissuris
,

GREGORII X ANNUS 2.
dissidentiuiii corda
iiulissolu-

CHRISTI 1273.
litiera?

ad Carolum

bilis cliaritatis bituuiiiie uiiirentur. Ideo(|ue variis

Florentia abscessisset, dal;e

cum

partibus, quas Guelpliam

,

et Giiicllinaiu vnl,

gus appellat

tractatibus

liabitis

et

unicuique

qnerelanim, jiostquam quibus objicit Floillo rogatum, susceptis magnis lareutiam se al) boribus jiro adducendis in concordiam civibus,
jileiKC
'
:

ipsaruni articulis pateutcr expositis, in (juos eos

jietiisse;

ex eo(jue ifinere
:

gravem

se contraxisse
et

credebaiuus posse rationabiliter convenire; denium laiii partem Guelpborum iu generali coiisilioad boc specialitercongregato re(|niri fecimus,
et

niorbum

cuuKjue
faisse

jiacem

altulisse

oinnia

jirobe coniposila reliijuisse videretur,

tnm

iion

perductam
ipsi,

at^jne

rem ad exiiiide gravem

nos

ipsi

viginti

quatuor ex
consilii
,

eis jiropter

boc de

invidiam conflari tuni

Ajiostolicai
iiiertiani
:

tum
:

Sedi Apostolicaj
(jiiare citius

\oluntate

totius

et

taiideiu

consiliuiu

Carolo (juidem violatas foederis leges; Sedi vero

iinpingi

ipsum

in nostra pra^sentia constitutos, ijuani eliain

eam

syndicos, jirocuratores et nuntios coinituiu Gui-

deleret maculain

(jiiintjnaginta

obsidibus con-

donis Novelli, Simonis fratris ejus capitaneorum

consilii

teulus esset

Gibellinos Floreiitiae bonisque pri:

parlis Gibellina}; necnoii el totius

sujier

partis
lia-

stinis restitueret

illos

ad obsetjuinin paratissimos

ipsius

mandatuiu

boc ab

ijisis

jilenum

bentes requisivimus et mouuiinus diligenter,

in

ut

formam
29.

pacis, ciijus subslaiitia exjirimebatur

virum jiacis el concordiai amaiitem ad rem jierliciendam in Etruriam mitteret. Sed Pontificiis volis oblemjieralum noii est imo Guelpbi, eductis Flo:

in diclis articulis concordareiit.

Et licel longa fuerit super hoc concerallera parlium,

tatio,

nunc

nunc reliqua

reluctaiite
;

circa ea, ijuaj dicli articuli continebant

finaliter

turorem in Ubaldinos, quos Carolo studuerat- conciliare Gregorius eUuderunt ex quo gravioiem Ponlifex dolorem haiisit, et Carolum, ut tot malis mederetur, excitavit.
rentia cojiiis in Gibellinos,
:

tamen, tam memorata j^ars Guelpiiorum, siiper hoc eodem consilio congregato, per poteslaleiu, sive vicarium regiuin et aliquos de ijiso consilio; quaiu etiam praefali coinites, et alii Gibellini per
suos ambassatores, syndicos
et [irocuratores, seu nuntios supradictos responderunt exjjresse, se in

31.

Nec

bis

sed Liguria etiam

modo turbis qualiebatur Etruria, lum iutestiiio, luiu exlero beilo

Genueu:

laborabat. Addicti eraut Carolo uonnulli

ses, alii
ijisi

inteusi

alijue

adeo crevere odia, ul

jjer buic tempora crudele belluiu, ut refert IHolemicus Lucensis *, ipsos inter elCarolum accensum

dictam formam pacis, qute per eosdeiu exjiriiuebatur articulos, juxta nostraet ipsius regis monita
et beneplacita, consentire.

fuerit,

atque navaii

jtroelio jiertinacissimis

aniiuis

diniicatum. Cujus discordite sojiienda; cupidissi-

Nos itaque, babito

dicli

nms Pontifex, Carolum suis est Iilteris *

coiijungeret,

adhorlatus,

regis et

earumdeni partium, ut

jirffidicitur, exjiresso

ut Januenses contrariis inter se studiis discissos

eamdem ab eisdem partibus inviolabiliter observari, sub jioena viginti millium marcliarum sterliiigorum jiro medietate nobis, pro reliqua vero medietate dicto regi solvenda eam, et formam ipsius adstaute hac numerosa fidelium mullitudine publicamus. Ne (juid Pontifex ad jungendam illani jiacem praeterinitteconsensu, volentes et mandantes pacem
ret,

ab

ipsis
3-2.

pacem cum iis iniret, alque oratores missos perhumaniler exciperet (1).

Per baec quoque tempora Pisani, qui pluanatbemate defixi, atque eorum civitas interdieto percussa ob secutas Conradini partes fuerat,
ries
iii

gratiam Ecclesite a Joaniie Ordinis Pradicatoreligioso viroadmissi fuerunt. Quae provincia

rum

censuras, quae in

Guidonem Novellum, Simo-

a Gregorio ut infra dicetur,

Gueljiharum partium jactffi fuerant ob imjiensa Coniado, Maiitivdo ac demum Conradino stndia, ab Anselmo familiic
ipsius, aliosque

nem fratrem

morabatur, imjiosila

est".

dum adhuc Urbevetere Qui ne rigorem onmem

:

exuisse viderelur, arcbiepiscopalis sedis digmta-

Cisterciensis religioso viro, Pontificisque capellano,

tem a Clemente ademjitam tunc non restituit sed lapso post mense % nimirum XII kal. Julii, cum
Florenlia;

ac poenitentiario dissolvi jussit, ubi, quas teiiebant

arces, regis Caroli nuntiis datas fuissent, seque ad
Ecclesia; excijMenda imperia
sent.

agens conficienda; Gueljihorum

jiaci

sacramento obligas-

operam daref. Praitereuudum vero hoc loco non visuiii esl, ut Pisani oratores ad Gregorium pro
sarciendis pr;cteritis Ecclesiic injuriis
rint;
illalis miseutque publico decreto obsequentes iu posle-

At pia sanctissimi Pontificis consilia Joannes e Bussou Caroli in Etruria prtefectus, vir irarum impotens, efl^usis temere in Gibellinos minis abrupit. Quare Gregorius,qui mutuo fffidere arctissime
30.

rum

Sedi Apostolicie futuros sanxerint.

dissidentium animos adslringere j^eroptabat, justissimo zelo incensus excanduit, FlorentiauKjue

perculit interdicto. Extant

' Ms. Vallic. bibl. sigii. lit. Malfsp. Hist. Flor. c. 198. Jo.

C.

num.
1.

49. pag. 33.

c.

Vill.

Anual.
s

vn.

43.

RicoiJ.

3 piol.

Luc. in

'

Ext. in Cod. Vallic. sign.

Lib. II. Ep. cu.. VI.

Ep. ui.

lil.

C.

num.

49. pag. 31.

lit.

> Ext.

Grecor.

inserls

quidem

Gregorii pajioe

Instruiuento pacificationis l'isau.

lib. Privil.

liom. Eccl.

(1) Pax illa Genuensium cum Carolo, quam Gregorius hoc anno conciliare adnisus fuit, ut in Annalibus, iion solum non coaluit, sed bellum crudele et diutinuui dissiluit. Nam tolo lioe et duobus sequentibus annis crebiis iusectationibus inuluo se ambo lacesserunt. Genuenses bis de causis interdiclo subjecti a Gregorio auno si,'i|uenti. Taudein auno mcclxxvi, Innoceulius V utrosiiue composuil, ut ex coulinuatoribus Cassari ad eumdem annum erudimur ; ejus vero successor Adrianus V iuterdiclum solvit, cum luuocentius V morte iuter hasc oppressus rem perlicere baud valuerit. Mansi.

in

....

ORERORn X ANNUS
In nomino Amen. Kx liiijus

2.

CIIRISTI 1273.

313

1'alris, ol Filii,

i;t

S|iiritiis sancti.
sit

publici Instiuitienti soric

(|iiod

omde

nihvis

iiianilostiiiii,

(loiiiinus Stcpliaiius

toris iicpoti, eidcm pertinaciter adhacrendo, diversimode pr;eslilerunt et (|iii;i charissimum in Cliristo filiiim nostrum (^arolum regem Sicili;G
;

Rusticassio de Placeiitia, Uei '^n\\\d 1'isaiius potestas, el iloiiiinus tiuilleliiius

illustreiii

prinio paciariiim, ct

postmodum

vica-

Hor de Mediolaiio,

rium imperii per Romaii;un Ecclesiam iiiTusciain

(lestin;itum noii soluin

tertia vice

capitaneiis Pisani poinili, [iraesentia et

recusarunt admittere, ve-

auttoritale aiitiaiioiuiu Fisan. el consilii ^eiieralis

riim

cli;iin se illi

oppoiierc, ac illiim
;

imimgnare

Pisauie civiUitis, ct

ijisi

anliaiii ct coiisiliuni uiia

coiii-

multipliciter pra^sumpscruiit

piimo per pr;cdeiios ipsos

cuni suprascriptis potestale et capitaneo pro

muiii
Pisaiio et ejus vice
et
iioniiiie,

ccssorem etimdem
legatos ct imntios,

ac

varios Apostolica3 Sedis

in

fcccrunt,

ei

postmodiim pcr
civit;is

prudentem viruiii Gualterotiim Zampantem judicem pr<iesenlem, et

coiislilucruiit ct ordiiiaverunt

potcstatcm, cai>ilaneum, cives Pisanos ct c;cteros,

quorum

consilio

eadem

tunc temporis rediversa;

taiii

suscipieiilem suuiii pro

communi
,

Pisaiio, cl coiii-

gebatur, ac omiies alios, (juinum consilio vel as-

muuis i*isani sjiidicum ct procuratorem ct ccrtum nuntium ad acceplandum et ratilicandum

omnia
manse
yio
ct

sensu praedicta facta fucrunt

municationis,
lala;
:

cxcoin-

quam

interdicti sentenlia; sunt pro-

singula

pracccpta

facla a

saiictissimo

variis nihilomintis poenis adjectis, et proces-

palre domiiio Gregorio papa X, sacrosancla; lioEcclesiae

sibiis aliis habitis coiitra

eos,

sicut apertius, tain

et

suinmo

Ponlilice, in publico con-

eorumdem

prcedeccssoris

legcatorum

nuntioserics

sistorio

praisidcnte, assislentibus sibi sacro colle-

rum, (|uam iiostrorum etiam processiium

nianifestat. Veruiii iidcin civcs,

revcrendorum patrum dominorum cardinaliumB.Et infra Et insuper ad juraiuium de novo nominc civium, civitalis, et communis Pisan. in aninubus suis, et civiuiii prajdictorum stare
:

tangente

Domino

cor ipsorum, post multiphces in praedictis vario-

rum excessuum

culpas magnc^e huniiliationis in-

dicia pra;teudeiitcs,

cjusdcm matris

Ecclesia;

mi-

praecise et absolute

mandalis
iii

i|)siiis

Pontificis siiper

omiiibus
tatein
et

illis,

pro (juibus

prasdictos cives, civi-

sericordiam continuata diutius iuslantia implorariint, oblatis dcvote insistentes supplicationibus et

eamdciii Ecclcsiam irrevocabiliter observauda; oblalionibus supplicantes, ut eos ad sinum ejusdem niatris Ecclcsiae, a qua ipsi sua,
devotionis ad

et

commuiie
alii

Pisan.

cxcommuiiicationem
[irolatcu,

interdicti

senteiitia;

suut

vel liabiti

contra eosdem
raliter ad

(iuicunu]ue processus; et gcnealia

omnia,
vel

et singula

faciendum, qu;c
fuerint

quam

ad

prffidicla,

ali(|uod

pra;dictoriim

ccsserant, sola niiseralio

recognoscebant humililer, pcrversitate rematerna reduceret et

;

opportuna. Et proniiseruut eidem

stipul, se pro

syndico

per

circa (ilios pceniteules supercxaltala, judicio beuigait;is pi;e

communi
semper,

Pisano et
et

commune

Pisa-

num
et

liabituros

omni

lcnipore firinum,
Pisis in Ecclesia

cessiis

matris (luoad sententias, pocnas et procliam memoratos misericorditer provide:

ratum lotum (luod

ipse syndicus fccerit syndi-

rct B. Et infra 34.

catus oflicio in pr;emissis.

Actum

Nos itaque

in

pra;missis,

qua decet

di-

niajori SanctcE-Maria;, prttsenlibus vciicrabili patie

domino Frederico,
scopo
et fratre

Itci

gralia, Pisaiio

archiepi-

ligeiitia providere volcntcs restitutionem arcliiepiscopalis digiiilalis, qiia eoruiudciii, civium cul-

Alberto Pnlte de Ordine fralrum

cl P;ui-

pis

Proedicalorum, ct Hciirico Fraxia; judice,

Pisaiia

exigentibus fuerunt dicla civitas et Ecclesia prival;c , nobis spccialilcr reservantes

;

tonerio notario, canccllariis Pisaiii coiHiiiunis, et

seiitcnli;is latas, vcl

processus habitos coiitra eos,

Moricone notario de Veltri de Astiano

iiotario

blico cancellaria; Pisaii. comniuiiis, ct

puLcopardo

quo ad insulam
tem,
tiis,

Sardiniae, seu

quamlibet ejus parEcclcsi;e,

cl jus ex

eisdcm,

vd

(iuibuslibet aliis sentenqiiibusli-

nolario de (iheraiidi notario de coiiimunia testibus

vcl processibus
aliis Ecclesiis,

KomaiKe

ad hoc rogalis. Dominica; Iiicarnationis anno inillesimo ducentesiino septuagesinio (luarto, Indictione
priiiia
,

bet

vel univcrsitati,

aut cuicumque
vel
ipsis aliis

singulari persoiue in cadeiii insula,

pridie

iionas

Junii

aiilc(iiiani

Ecclcsiis, iinivcrsitatibus ;iut siiigiilaribus

perso-

accederent oratores Pisanorum, Gregorius Joanni

Viterbieiisi Ordiiiis

nis

davit,

iit

p;nis omiiibus exsolvcrct. (juas vcro

Pncdicatorum rmiiuis deniaiioh

:

rebus vcl jurihiis (luonulluni volumus per ea modolibet acquisitum qua; ad pra'sciis cum cisdcin Pisanis aguntur, vel
iii

quibusciinuiuc

locis,
;

causas Pisani ccnsuris conslricti fuissenl, Pontifex

suhjeclis liltcris
33.

iii

mediiim adducit

Dei, dilccto

Gregorius episcopus, servus scrvoruin filio fralri Joanni de Vitcrbio Ordiiiis

et

processum pcr te auctoritate Apostolica faciendum, iiiimutationciu recipcre sed pcr oinnia in suo robore permanere nec libi supcr pra;missis conccdimus, scd interdicimus
per quemcunujuc
:

Pra;dicalorum, salutcm
ctionem.

Apostolicam
et

beuedi-

polius

potestatem.

Quoad

alias

vero

scntentias
cives, civi-

latas, et p<]enas stalutas contra

eosdem

Occasione consilii, auxilii

favoris,

(|iia;

talcm
citur,

et

commuuc
;

pr;cdicta occasione consilii,

cives, civitas el

coniniune Pisan. contra moiiitiorccorii;i|iic

auxilii et favoris, qua; diclo

Conradino, ut

pi;c

nes, inhibitiones et comiiiinationes fclicis

datioiiis Clcmeiitis

impendcrunt
Siciliie

pr;udecessoris nostri, olim

regcm

iion

seu pro eo (|uod pralatiiin admiserunt, sed impugnavc;

Conradino Friderici duduni Uoinanorum impcraA^N.

runt, ut superius est expressuui

.iiersoiue

lux-,

ToMUS XXII.

Rayn.

III.

40

31A
de cujus indiistria
steriurn
clipentes

GREGORII X ANNUS 2.
et fldelitate confidinius,
,

CHRISTI 1273.
curire,

nuni-

manae
nii
,

Indictione prima, pridie non. Jupapae

discrelioiii

tuas

i)i;rsentinm

Pontificatus domini Gregorii

anno

tenore inandamus, quatenus ])ersonaiiter ad dictani civitatein accedens

,

secuiido .
33. Gregorins FrancicR et Bnhemice reges ad belbtm sncntin excitat, Alphomo hac de re medi(anti re^pondet. Ferebatur maxima publicajpacis adducendae pacaiukE^iue totius Ilaliaecnpiditate

prajinissis, quao ut praj-

mitlitur

facienda sunl
et

iii

conveiitione iiriedicta,
i)iiinilns

per eosdein civcs

tis
,

cominune

adiinpleet

eisdein

quoad

prffidictas alias sententias

poenas auctorilate noslra per te ac per alios provi-

Ponlifex

utciue Floreiiliam nd

siias
ita

pailes in ea

dere procures, omnes de dicfa civilate ac

ipsius

tlistrictu
,

conficienda adhibendas adierat,

Mediolanum

occasione i)ra!missoruni
iniln post

et alios

pro eo
offi-

ad

quod

easdeiu seiitentias gi-ssernnt

excominunicationuin senlenliis innodatos, petentes huiniliter, ab eisdem aliis sencia, pr;cdictis

pristinac paci reslituendam petere gerebat in votis sed cuin imminentis Concilii tempus longiores in ilinere moras ducere nou paterelur, Mediolanensibus ipsius adveiitum expe:

Insubriam

tentiis, juxta

formam

Ecclesia; absolvendo,

rcla-

tentibns rescripsit

',
:

rein ad suuin in Itaiiam redi-

xando, seiitentias interdicli revocando, pricdielas

alias pcenas

tum dillerendam
pacis

\iros interea probos

publicae

remittendo eas,
civibus
et

et

eliam de nostrLE
privilegia
et

potestalis pleuiludine absolvendo, restituendo eis-

amantes mitterent, qui sibi occurrerent Placentiae, cum quibus de provincia; pacecoiicilianda
tractaret.

dem
vati
;

civitati

communi

libertates,

quibus fuerunt eadem occasione

pri-

Dum

in

oppido,

cui

S.

Crucis

nomen
iii

est,

qna; tanien factuin Sardinia; noiicoiitingant,

;

dioeceseos Florentinae agebat Gregorins, acceptis a

Pliilippo rege
bellicis

non sit aliciii acqui^ilum neceosdem reddendo habiles ad dignitates, ofllcia publica et honores. Quidquid autem super iis duxeris faciendum, una cnm tenore prtrsenet contra quae jus

Francorum

lilteris,

ut viros

rebus

non

cives

exereitatissimos in Syriam niisisset, qui

reruni statum explorareiit, ut necessaria subsidia

snbmitteret, gralias egit, sna in ea re vota occupasse. Florentia eniin Willelinum Malisconensem legatum ad ipsuin miserat ^ qiii necessarios suin-

iii publica docuinenta, eadem ad nostram delalurus praesentiam, vel perfidelem

tiuin redigi facias

nuntium transinissurus. rem XII lial. Junii Pontif.

Pisanos in gratiam
editae

Dat.
noslri

apud Urbemveteanno ii . Instru-

ptus pro defendendis reliquis Clirislianorum arci-

ctus ea auctoritate a Gregorio Joaniies Viterbiensis

cnm

Kcclesia admisit. De
:

quo

snnt

lige

publica;

Tabuke

bus suppedilare rogaret, dum magna illa expeditio in (joncilio decernenda ornabatur. Coinmendalitiis etiam lilteris Erarduni ^ e Valeriaco atque Imbertnm ' Belliloci comitein stabileiii Galliarum
,

cxcoinmunicationis, inlerdicti et alias poenas latas in civitatem cives et

seiileiitias
,

Omnes

qui

apiid

regem

gratia

florebant alqne
,

erga

Teriffi-Sanctae res erant egregie affecti

rat, nt legato

sollicita-

districtum Pisan. ibidein publiee auctoritate Apostolica reiaxavit ac prieter restitutionein archie:

suo opera

et

Consilio non deessent,

ac Philippum ad petita illius adiniltenda inflecterent. Haec vero

est
^
:

piscopaUs dignitatis,
sibi

quam idem sumnius

;

Pontifex

missarum

regi litterarum sentenlia

specialiter reservavit
si

necnon

et |)ra3ler seu-

tentias, sive processus,

qui habili sunt conlra

Regi Franciae

illustri.

cives, et civitatem praedictos,

diniffi, vel

quoad insulam Sar;

Gaudeinus

in

Domino Deo
qnia
te

nostro, et

laeti

quamlibet ejus partem vel si jus alieisdem sententiis, vel processibus foret quod ex Romauffi Ecclesiae, vel quibuslibet aliis Ecclesiis, aiit universitati, seu cuiciimqiie singulari person;e
in quibuscumque locis, rebus, juribus iu eadeni insula quomoilolibet acquisitum, de quibus idem

plurimum

exiiltamus,

pietatis

operibiis

libenter intendere per ipsam facti evidentiaiii ex-

perimur. Inter qua; siquidem opera laudabile judicamus, quod sic, veluli pii patris filius generosus, miserabili stalui Terrae-Sanctae grandi affectu

compaliens, de
votis
et

illius subsidio

saepius meditaris

frater

Joannes juxta formain maudati Apostolici

;

dcsideriis

spiritualis

matris tua;

Sedis

se nullatenus intromisit

omnes

alias senlentias,

praemissorum occasione coutra diclos cives, civitatem commune ac districtum Pisanum per
,

quoscumque
relaxavit
:

prolatas eadem aiictoritate publice ac oinnes privationes et poenas alias eis-

dem civibiis, civitati et communi per quoscumque, praemissorum occasione, impositas vel inflictas revocavit, remisil et penitus aboievit.

maxime tiliali mansuetudine Pro continuando enim ipsiusterrae subsidio, donec per generale Conciliuin ad hoc specialiter convocalum, obveniat ei provisio plenior, regiae celsitiidini direximus preces nostras, dilecto filio magistro Guillelmo de Maliscone caApostolicae super hoc
te conforinans.

pellano noslro,
latii

et

generali

Acluin

auditore, propler hoc aJ

causarum noslri paluam pracsentiam

Pisis iu prajdicla inajori Ecclesia Pisana iu publica conventione praedicta. Interjeclisque ali(|uot testium noininibus Dominica; Iiicarnatioiiis anno
:

destinalo.

Tu

itaque, qui zelo fidei et devotionis accen-

susjain per laudabile propositum praeveneras, ut

millesimo diieentesimo sepluagesiino quarto se-

cundum cursum Pisanum,

simo septuagesimo
tertio

el

millesiino ducente-

Eod.

secundum cursum Ro-

3 Ibid.

Cod.
''

Vallic.

paS.

133.
lib.
1.

Eod.

Cod.

pag.

134.

Ibid.

Greg.

Ep. xxxiii.

GREGORn X ANNUS
inlelleximTi?,

2."'

CIIRISTI 1273.

315
custodiam medio tem-

htijnsmodi

votum nostrum,

susci-

incolis aliis ad iUins terrjE

piens

et admittoiis devotioiio l)(;iievola

preces ipsas,
lia-

pore sollicite studeas;

et

quantum

tibi

ex allo

ali(|uos viros idoncos expcrientiani

armorum

permissum
tas B.

fuorit,

de contingcntibus nihil oinit-

bentes, ad ejusdem terrae slalum phsnius

explo-

randum,
silio

ilhic
;

iii

inslanti pafsa);io
et

(l(;Iil)erato

conipsi

mittere

eorum
.ti

relatione

audita,

Qua porro de causa stipcriori anno intor Hugonem ac proceres discordia exarsisset, utque
so|)ila

terr.c

de compeleiiti b(;Ilalorum subsidio usqiie

Coiicilii in

fuerit
'
:

certis

legibus,

narrat Sanutus his

iiitor

ad provisiniiein prief
proxiiiio
fiitiiii

passagio Martii

vcrbis

Illis

diebus (nempe mcclxxii),

subveiiire divina concedento cle-

regem

mentia decrevisti, prout exbibitte nobis regitc pielatis lillora; plenius contii)e!)ant. Nos ila(|ue tiium in liac [larte i)ro[)osilum proinptis laudibus com-

mendanles, reqiiirimus attentius et rogamus, ac obsecramus i)or misericordiam Jesu Cliiisti, {iiiatenus propositum ipsiim sludiose prosequeiis,
caciter implere sludeas
aliis tua; piotatis
elli-

discordiaquajdam emersil, requirente rege, ut sibi cum armis extra insulam inservirent illis vero e contra asserentibiis, qiiia ad id nullatontis tenerentur; land(;m qiiibusdam mediatoribus convenerunt, ut quatuor mensibus
et milites Cy|)ri
:

aiini regi ex insiila servianl,

litor

ubi adesset persona-

aut

(iliiis

regis .

quod coepisti, ex hoc, et oporibus do immarcessibili corona

iioslri

gloriac

fiduciam plenam liabons. Dat. apud S. Crukal.

37. Adducere etiamhoc loco visum est, Othochariim Bohomi;c regem profoclionis Ilierosolyiiiitan;c votuiii nuiicupasse cui iiiuiii dosideriiim
:

cem V

Septembris Poiitificalus

Subjecta; sunt in Ueiiosto Ponlificio

anno ii . eodem argu',

sigiiificauti Pontifox

bisverbis gratulatus est

non

alio (|uani divino P|)iritu

ad sacrum adoo consiliuin

nienlo ad Willeliiium legaliim liUerio

Teriam-Sanctam protecturis peccata

jussus
est.

qnibus in condonare

ca[)ossenduni atfiari poluisse.

I5egi Bolieiiii;c illuslri.

Jitcuiidilatiscausani, qiiam nobis litterarum

36.

Submissas porro

in

Syriam aliquas subsi^

:

et nuntioruiii

tuorum

relalio ministravit,

illi

soli

diarias copias, qua; in Galliis coiitracl;e fuorant,

refert subjeclis verbis Sanutiis
a

Olivorius de

credimus adscribondain, ([ui ubi vult spirat, et corda principum habons iii sua; potostatis arbitrio,

Termes mcclxxui
tes
a

vm

Aprilis,

rediens a rege

eadem ad nutum
tii
,

sua; voluntatis
fili,

inclinat. IUi et

Francia; ad ipsius regis stipeiidia duxit

el

xxv

e(|ui:

cbarissime
floctere,

teneris

procitldubio

cordis

ceiitum

pedilts ballistarios . Et

iiifra

goiiua

Vouit

quoque 1'tolemaidam ^gidius de

:

Santi

humiliare spirituiti, ox intimis gratias agere, quod tuo inspiravit anirno, et in te

talo digiiatus esl

cum

quadiiiigeiitis balllstariis ad stipondium tcet |)ost

formare ac
vota tua

lirniaro, prout tostanitt iii ojus benead Terrae-Sanctae

closia; et rogis Fraucia;

huiic Poli us D.i-

tur

litlora; pra)dicta;,

pioi)ositum,
,

mineis

cuin
.

trecenlis

ballistariis
lis

ad

conforme
Poulifex
:

placita

dirigens

te

slipeiidium

Confirmavil

auxiliis

siibsidiuiu oHoras tain liboralilor,

lili,si

tam poleuter.

Hugoiiem Cjpri ot Hiorosolymoruiii rogoiu deque concordia ipsum iutor ac proceres felicissiine
conciliata esl gratulalus
:

prudenter considoros liujus proposili exifrtictuiu

o|ieris

tiim,

si

mediteris, proculdubio,

Fili cliarissime,

de

sicut s[)eraintis firinitor, zeliis tuus

tiir,

adeo accende-

concordia iuter le ac praifatos barones, ul i^itcdicitur, reformata gaudeinus et rogamus suppliciter pacis actorem, ut ipse pacis commoda iu uuiverbos fidoi Cbristianai cultoros oflinidons, illam
in

quod libi inob stiain iiigoret propositi ejusdem quaecumque dilatio, et desiderantisaffectibus prtesenlabit ipsa (juasi coleritas tarditatem, consurget

ingonium',
tius,

iiiibit consilia,

remedia

oxi|uirot atten-

tempora ionga conservet. Veruin quia slatus nosler non palitur propter iiifirmitalom, qtuo iios
iis

ut iinpedimenta submoveat, et executionis

diobiis alfiixil, iicet nos in via

curalionis esse

dis[)Ositio,

|)romptitudinem picxparel, ne tua lam salubris morae cujusquo dispendiuiu [laliatur.

Considera itaque, [)rince|)sinclyte, considera ad qtiantum [iropter lioc tu;E gloricB

medicorum judicio censealur, etnos eliam sentiamus, sernionetn toxore longiorem, pra;missis excellentia;
tiiai

el attende,

petitionibus brovitor respondontes,

titulo,

serenitatem

tiiani
tcrri.c

volumus non

lalere,

quod pro

contiiiuando

meuiorata! succursu, tlonec ex

iiiter ca;tera specialiler
illi

imo ad quaiitiiin salutis aniina; tuse compendium invilaris. Considera, et excitatum in te a Domino s[)irituitt ne extinguas, nec a quibuscum([ue
te a tani salutari [iro|iosito

ordinatione iudicti ad hoc

Concilii gouoralis

retraliere vo-

obveiiiat

provisio [ilonior,

lenlibus patiaris extingui; sed susurronibus, qua;

ad charissiiiiiim in Christo Qlium noslrum regem Franciee illustrem, cui tam ex laudando proposito,
ad subvontiouotn hujusiiiodi, et voluiitas pronior ot facultas est [iromptior
infra
,

quam

alias ex causis variis

suntsuaquaerentibus, iionqua;Cliristi, rosisto virietut non itu[)iiiguet [leccatoris oleumcai^ut liler luum, neqiiaqtiam ipsorum adiilalionibus acqiii:

escas; quin potius in i|)saruni rogali exordioregali

coiislautia coiifutes

nunlium deslinavinius Sjiecialem . Et aTuitaque, fili, una cuiii iiieinoralo painagnatibus

et

eosdem. Caeterum super seda-

tionodiscordia;, (lo(|uacelsiludini tti;ealiasscripsiiiius, ot lu

triarcha, cuilerisque ijisius terra;

eliam rei)ondisti, cito quod exiicdire creC. nuui. 49 pag.

Ib.

Ep. XXXIV.

saiiut.

1.

iii.

pait.

xn.

c.

12.

'

Ibid.

Co(i. Vallic. Sig.

lil.

M.

m
rent viva voce .

GREGfOHII X

ANNUS

2.

CHRISTl 1273.

dinius, curabimuspleniusiiitimare, etnitiilominus

tissime deperiret, pio consiliosuademus, (|uatenus

id

nuntii tui latorcs praesentiuni interim aliqua refe-

iiobis

per aliqueni secretarium tnum, de (luo

inor;i; disiiendio

Eodem

Terraj-SancliP liberandm
lillcra)

liieiie

sicut de te ipso coiifidas, siiie difficullalis

desiderio incensus \i?uscsl Alfonsus, cujus

obslaculo et

exprimas

et reveles

ad Ponlificem, Caniberiacum accedentem, pervenere (|uibus mafiua se tcneri viscndi Pontificis

:

vel saltem acceptes et scrlbas nobis, ut aliquam

religiosam iiersonain de noslrissecretariis, de qiia

sicnl de corde nostro et

cu|iidilate sii;nitlca\it, ut
nis,
(juffi

cum

ipso de rebus arca-

TerraD-Sanctx res instaurandas, ac Grajcos ad Ecclesi obscquium trabendos spectacolloqueretiir.

ad

prsesentiam destiiiemus, et

cum

seciirilate

anima sentiamus, ad tuain peream nobis id ipsum plenaria, vitala bujusmodi iiericupotiorum

bant,

Cui Cregorius rcspoiidit

'

losa dilatione, deniules.

urgeri se Concilii Lugdunensis imminenlis temporis angusliis

:

39. Et quia

munerum

distributor

niitteret viros fidissimos, qui Iibbc

:

per aitlucntiam
tibi

l)oiiilatis

suae videtur conccssisse

arcana aiicrirent

ac

si

perflci posse viderctur,

post Concilium ea res congressum ipsius jucuii-

gloriffi

gratiam in pncsenti, ex qua obtinere valeas cerlitiidincm in fiiluro, fcrvidum videlicet

dissinnini sibi futurum.

38.

de Ueoserviendo proposilum; insta velut princeps

iii

Uluslri regi Castellae,

n gcm Roma-

Catliolicus, et dieni et borani tuae salnbris visitationis

noruni electo.
a

agnoscens,
piuni

iis

quae iu liac parte Spiritus

Celsitudinis tua; liltcras solila licnigniiale

et

paraclitus tibi

suggerit,

recipimus,

tam ea qua; continebantur

in ipsis,

quae

inclinat

non rcsistas; sed ad ea animiim, lioc apto tempore

quam illa qua^ dilectus filius Joaniics de Porla miies et nuntius tuus, cujus veibis fidein nos adbibere per easdem litteras voluisti, coram nobis
ter.

ex parte tua proponere voluif, audivimus diligeuEt quidem inter cxtcra qua; piaidictarum
litterarum continebal series,
et piffidictus nuntius boc quasi pia?cipuum videbatiir, quod

referebat,

tanquam
utilitate,

zelator Calbolicaelidci pro Tcrrpe-Sanct.c

Grsecorumque redilu ad Ecclesia? Romana; devolionem, gerebas in desidcrio pcrsoiialiter nos videre. Et licel nostra quaiitum ad mutnam visionem utriusque nostrum, si permare
,

dcxteram regiie poiestalis exlendas; attendens quod magna; sapienliic est, ac optimum Dei donum, ut (lui longo vixit tempore super terram, vitK suae rcsiduum dcpiitet obsequiis Jcsu Christi, ac cligat in causa Redemptoris sui, si expediat, nioii cum gloiia, duiu restat post modicum sine provenlu gloriae gratis mori. Dat. apud Camberiacuni III non. Novenib. anno iii . 40. Liigduno sigiiiflcat Eduardo reqi Giddoiiis

p<x)iitentiam.

Posl nuiilas

itincris

superatas

diflicultates

multo post
sus

Lugdiinum ingressus Gregorius, baud incommodis in ilinere toleralis defespriiicipis

nos conligisset venire, salis cum tua super boc concurrerel voluntate; conditione lamen iicrson.e nostrcT tunc id niinime patiente ac suadenle
bonestalis consilio,

morbo

implicitus est; adeo ut in festo dedica-

tioiiis

Basilica)

Apostoloriim

missae

per

Lombardiam ex

causis

augustissimo sacrificio de more interesse non potuerit. Jiulicii tamen formaconsuela contra Ecclesiac

necessariis elegimus peragere

viam nostram. Generali autcmConcilio, proquo viam ipsam

te

rebelies observata

',

ac seiiteiitiae a Clcmenle

lalac in

eos renovata;.

assuni|isimus, et cui
si

juxta vocationem nostram,

Hisloria; vero Ecclesiaslica; suscepla a nobis

ratio cftlagilat, ut qu;c Lugdiini a

potuisses, desideravinius interesse, faciente Do-

Gregorio

lioc

mino, celebrato, si persouai nostra; conditio, seii negotiorum urgens utililas ad parles illas, in quibus persoiiam nostram videre ronceiieras, nos
\enire iiiduxerint,
dente, tenipore tam
tibi, utililatc piiblica suacoiigruo signilicare curabimus, quod illuc tunc regia venire potciitcelsiludo.

anno
ipse

cffluente gcsta in lucecollocemus. Acceperat

ul

Anglia; regem regicc iiiauponipam cclebrandam eo tenipore ingurationis dixisse, quod in OEcumenicae Synodi tenipus incurrebat; unde Angliae prasnles, ne Concilio inteiesfent, abducebantur. Qiiare Pontifex Eduar-

Eduardum novuin

Atlamen quia

posset accidere,

quod negolia

noii

diini moiiuit

-ut consccrationis regi;e celeliril

i-

urgebunl, vel non patietur jiersona! noslia; coiiditio, ut ad partes veiiiamus easdem; vel non sustinebunt, ut te vocemus, scu exsptctemus, si etiam veniamus; quia eliam ignoratiir, quaindiu
in |iartibus

teni vel maturaret, vel iu aliud

tempus

ditfcrret,

ne

illius

occasione adeundae Synodi occasio Angli-

canis patribus eriperLlur. Exarserant porro aiilea

Eduardum
Leycestriae
qiKis

iiilcr

atque cjus fralrem Eadmunduin

:

Lugdunensibus oporleat nos

intcrius,

niorari,

sicque in retineiido

seu

celando iilud,
recuperitioiie,

ad comitem nonnnlla; controversiae cxlinguendas Grcgorius studium omne adbi-

quud pro Iiujusmodi Terra!-Sanctai

ac

buit, ut cjiisad

Anglorum
*.

regiiiam

lilteiic denioii-

Gra^corum reditu nobis revelare iiroponebas ibidem non leve posset esse periciiluni, et jactiira maxinia causic Cbrisli; rogamus et obsecramiis
attentius, ac pro aninia; lutesalute, cui sine dubio in boc periculo et jactura hujusmodi vebemen-

strant

'

erga

quam

egregie se gessisse

Eduardum
debiti;

ipsi est

gratulatus
ut

Ciii eliain iisdeni lilteris prte-

cepit,

quae circa decimas Eadniuiulo

foreiit, persolveret.

Jam enim

Pontificeui Anglia;

l.ih.
'

II.

E|i.

cur. x\iii.

Ib.

V.\i.

XXIV.

Ib.

bp.

x.vvi.

'

Lib. n.

Ep xxvni.

Ib.

Ep. .\xv.

GREGORII X ANNUS
(JecinKis

2.

CHRISTI 1273.

317

Terra-Sancta

Kduardo alqiie Eadmundo ob siias iii defendenda exliaiic-tas opes atlrividimus. Eaihiuindo vero iinpeut (jua par erat prudciilia fiatri

ipsiiis (luxiniiis ;idiiiitlcndam,

biiisse, siiperius

ravit Gre^driiis,

ncc responsum ipse imo redargnimus potius alios assistcntes eidem, quod iii talilius nec loci, iicc temporis compctentiam obscrvarant. Vcrum
a nobis habiiil alii|Uod
:

obsec|ueiileiii sc exiiiberet.

41.

Praderea

sigriificavil

eidem ul

(iiiido e

nc decssc jnstitia! urgente laiidem coiiscieiiUa vidcremiir, el contra ipsiusdcbitum Ecclesi;eclau;

Monlelorli, adversiis (|uem Eduanliis uUioiieiu de

ca;so llcnrico patrucle poposcerat, ccnsiiris (ietixiis
llaf,Mlii

dere

grcmium
iii

rcdeiinti

de fratrum nostrorum
iiistanti;c siippli-

coiisilio

lioc

condcscciidimus

veniaiii,

adliibitis

pluribus inlerprelibiis,

orasset,

repulsamquc passus, sibiFlorentiaabeiiiiti

ciiltii

caiilis. Mandavimus quidcm pcr (lilccluiii liliuiii nostrumUichardum Sancti-Angcli,et Jo. Sancti-Ni-

poenitenlis

la(|Uco c collo pendente ad pedes

colai in Carccre

Tulliano diacoiios cardinales in

pra;lalo
iii

accidisset, sccjiie ad

ratum

obtiilisset

subeundas carceris i^aMKis padatani vero duobuscardiualibus

cuslodia} Qdis-

Lhbc moranles, Giiidoui

terra Ecclcsi;e

Romanaj

in

aliqua arce luta

locum

carceris assiillis

proviiiciam, ut

s[)Oiite venieiitein

guari, ct propter nostram dc parlibus

absen(^liristo

sima; traderent.

liam, ipsuiii (iuidoiiciii pcrcluirissinium in

illustri.

Regi Anglia)
dire, qiiain

filium nostruin

Carolum

Siciliaj

regem

illustrem,

a Piiicciis iiiclyte, iiovit excellenlia regia

qiiam

et alias

pcrsonas idoiicas inibi

:

cum

diligeiilia cii-

dure Guidouis de Moiiteforti nialitiam,

stodiri

sicul dilcctus lilius Gurardiis dc Poscillon

iis,

non
silos

oiiiitlendo taiituin juslitia; semitas, sed exqui-

nosler familiaris et clericus, cui super

tibi

quae

etiam scqueiido juris tramites, fuerimus pcrEt idco est opus liabilum contra i|suin

ex parte noslra duxerit exponenda, fidem inplenius oraculo viva>

secuti.

duliitatam liabcrc puteris,

vocis exponet.

repetitione aliqua
sufficit
(jua!

commemorare processum

sed

sunt exinde
iiiinliarc.

postmoduin subsccutn,
El (luidcni inemoratiis
prcetendent, |>ostet iixoris sua; pra'seninstilit,

tiKc celsitiidiiii

Guidomagnju
tia, el

pcenitentite signa

quam Florentiam vcnimus,

a Quid autem circa hoc poslmodiim actum noiidum ad nos relatio certa perdiixit. Ha3C tainen ideo tibi sic seriose intimanda dccrevimiis, ne noslrorum proccssuum puritalcm tcrti;Elingua;
sit,

multiplicalis aliis nuiitiis

multa(|ue

ac longa instantia su|iplicavil, ut ad nostram per-

Dat.

mitleretur venire pra^seutiam

plici cjus

paratussimpliciter,
iiiiiUi-

ut dicebat, nostris obedire mandalis. Sed

instantiaj multi|)licem opposuit iion soolfensffi,

:

auribus fermentaret. Dccembris aiiuo ii . Paruit Pontificis imperiis Guido Monfortius, atque in arcem e Leveo in Mcdiolancnsi agro, carceris ta^^dia squalloremque subiturus, se contulit
iiialitia

in

tu;E celsitudinis
III

Lugduni

kal.

temporis dilatioiic rcpiiisam vcrum etiam cujiisdam nostra; deliberatioiiis exainen, (juo iiivesligaiulum
qualilas
saltcin in inagiii

lum

sprevitque generose coriioris servitutem, ut ana-

Ibematis vindicaret.

Qua

in re pra?clarum habet

dcmissionis Cliristianae ac formidandarum Ecclesiasticarum censurarum

(Iiio

foru

providiiuus, an contrili et liumiliali cordis

posteritas

exemplum,

indicia, qiiae tanta,

doiiis
instaiilia

tamque assidua ejusdem Guiargucbat,

vcritatis

plurcs

aelatis nostra;

principes descivere. Man-

vciisiiiiililer

cipato vero
tifex,
clia'

munimine
i2.
((

fulcireutiir; an essent velamine siinu-

ita carceri Guidone, sanctissiiuus Ponclemcntia temperaturusseveritaleiu, palriar-

lalionis obducta.

Aqiiileiensi sequenti
restitiiendi

anno illiusfidelium com',

Cum(]ue pnstmoduui nos contingerct civitalem Florentinaiu cxire, idein Guido qiuisi ad duo milliaria extra civitalem eauuiem, necnon et

miinidiii

parlcs ca lcge demaiidavit

ut iiiUicta; tauieu alia' p(ciuc ob iiatratuiii in llenrico inter aras caso flagitium valerent.

quidam
jiositis

alii, (|uos ad hoc sibi comilcs liabiiit, deomiiibus calceanientis et vcstibus, pncter camisias et femoralia, ciiin cliordis ad colla, pro-

44. PalcBologutn pei- lilteras Ecclesice

afjdregnri petentem

Romana; ad conslantiam hortatw.

redilum
pccl

Qua

piclate Grcgorius homicidffisacrilego

iioii |>ia?clusit,

slrati(|uc

in

terram
:

se

nobis

iu

via cxliibucre

ad Ecclcsiam
ctiis

ad

cjiis

sinum confupatcriiiiiii

cum

lacrymis

et subsistentibus
tiiiic

qui erant in nostro

(luamiduribus, temporis comitatu, ine-

gere nieditanti Micliacli Pakeologo

expandit,

atiiiic

ad

rem perficiendam,

moralus Giiido ciim

cjulatii

non modico profusis

Graicos adduccndos ohvias difficultat(S lenivit. Excitaliis

lacrymis iustantis supidicatioiiis verbis ctlusis se ait et bas siue tenore, modo, vel conditioiie ali(|ua
notsris itiandatis cx|)oiiens, pctebat
huinilitiu-, cl

eniiu Poiitiliciis

litleris su|,'crioii

aiiuo datis

Giiccus imiierator, strenue ad CGeptum opus, sivc

illiim pictas, sive rrriim

supplicabat iiistantcr,

saltem ubicum(|uc

iiobis

ccrct, inciibuil. Cn.jiis ad

CliristiaiKc
littcrffi :

suariim coiiimodiim duGrcgoriuin dcmissioiiis

notis iiisignes
ha;
siiiit

placercl in carcerem se detrudi, et in absolutioiiis bencficio misericordise, sibi

ac

religioiiis

januam
quod

aperiri

niillo

penilus adjecto
vel

iii

suis supplicatinuibus uieilialc,

alias derogari

Sanctissimo
veteris

et

beatissimo
ac

domino

(ircgorio
Ecclcsia;

immediate

porrcctis, per

papa;

Uoiiiai

uiiiversitatis

posset in ali(|uo

pncdicto processui habilo coiitra

'

ipsum.
Lib.
111.

Ep.

XIV.

i:.xt.

Kegcat.

Grei;

1.

ll.

parl.

civ,

43. a Sed nec tuuc

hujusmodisuiiplicaUonem

num. 10.

318

GREGORn X ANNUS

2,

CHRISTI 1273.

siiinmo Pontifici, et Sedis Apostolicae successori,

reverendissinio
fidelis

pntri

suo

Michail in Christo Deo

tinue aspicientes, illum incepfionis nostrce et promptiludinis cooperatorem ohtinere et perfectorem

;

imperator,
,

el nioiicralor

RomiTonini, Du-

coiitinuiim invocantes,

qiii

jam

vesfris sanctissi-

cas

Angeliis
;

Comnenns,

Palaenlogns,

semper
dchi-

mis
ipse

ct sacratissimis

oratioiiibus

exhilarati

cum

Angusliis
tain

sua3 sanclitalis

obeiliens filins,

Dius clemeiis
iiispexil,
et

sit

cupiens unionem, propitins

et

paternitali suac reverenliam et

orationum pe(|nfP

ad nos
teudit,

oraliones noslras beni>rne in:

titionem.
fl

super cogilationes nostras ascenilens

et

Mulla

siint,

sanclissime domine,

possent

secnndum siiam magnain

ineffabilem miseri-

spiritnalem delectationem conferre homini et sua-

actionum i;ratiarum landem attribuere Deo vero. Sed nohis videtur, qnod nunqnam aliquid sic laelificare po(ierent exnlfalione et l;Btitia aninia;

aliquem, sicut nos exhilaravit Epistola vesfra} Aposlolicic sanclitatis nuper imperio nostro traiistuit

missa

(|uam gavisi recepimus,

inus ipsam ad nos diutins deslinari.

cum in spc eraQuam etiam

cordiam intellectus nostros direxif, et viam iiobis rectam ostendit, pcr quam bene perficielur el dexteram consiiminationem accipiet negotium supradictum et moilico temporis spatio tantum opus Deo acceplum manifestahitur cuin ad honorem et gfoiiam cjus existat, acceiifum eliam AposfolicsB Ecclesiae et veslra; etiam sancfitati. Primitus enim, sanclissiine domine, dnm occnler^^tur
: ,
;

fuimus pinguedine ipsius deleclatione repleli, omni gaudio fuiinns recreati. Priino quidem quia nohis fuit a vohis destinata Epistola, (|uem supremum profitemur
et perlecta la^tati

multo desiderio legimus,

via,

qiiffi

(lucebat ad

paccm, incertus erat inodus

deceret, et sicut errantes
et

in leclione ipsiiis, el sicut ex adipe et

qualiter ipsam

tractare

vere

oves

curiebant,

diibium eral ut aliqnis

posset ad fiiiem

hiijus operis peivenire.

Deus au-

tein ex qiio ostendif

principium, iiullum impedi:

Pontilicem,
et

utpole A|)Oslolic;e Sedis snccessorem

mentuni
facile

coiisislit

nec prohihet

sed negotium sic

decus

et etiain

erga imperium nostrnm affe:

de ctetero coinpferi videfur, quod omnis

cluose disposilnm, paternalem obtinere afrectiim

quem tanquam lucernam lucentem

versationis et vita; divinilate super
liticatus

puritate con-

Sedem,

veluli

siiper

maxiinam Poncandelabruin Ueiis

constituit, ut in

opera, juxta

omiiibns finihus fulgeielis. Cnjus Sicut sol iu conspectu DoSirach

:

procul habetur, quod spes quoque melior animahus plantalur, et nos cum amoredivino pufamusainodo finein inde attingere concupitum alio eiiiin modo in spe bona existeutes quod etiam sic oportet cum Deo sperare
duhitatio et formido
: ;

vestram Apostolicani sanctitatem.

4G. De hoc vero,

mini

et oculi

conspicui super \ias ejus, cujus

quod

accidit

moram

nobis-

laudem

liiigna noslra lotadie propterea meditafur.

Clirisfianitatis et jde;

cum
ctitas

protrahere fratres, et aliquis

a^iparuit
:

finis us(|ue

ad

Secundario vero quia pacem

hodiernum diem non

iion ailmiretiir

exinde vestra san-

nitndinis unionem, qnaj adest secundnm Deiim quain nos eliam semper sifimns (iiovit hoc pacis Deus) desiderare vestram palernitatem ijisa Epistola deifice denotabal. Qiias nos etiam snadehat,

cum
qiia;

licet

quid modicuin

videielur in

iirincijiio,

infer iios et vos diffe-

vestrain in hac parte agnoscere ^anctitafem inslan-

tem cohortalricein boni liujus, et cooperalionein promptissimam et sinceram, et dicere Ecce vir
:

rentia modica consisfebat; sed ipsius prolixifas in tantum iuvaluif, et taui magnam dilafavit el fecit, qnod nec facilem esse, quamvis hoc puletur ab aliqnihus, veruin etiam difficilem et onerosam dissofntionem hiijusmodi repriisenfat. Quare om-

limens nomen Doniini,

(juoniam amliulal gnum Eliam Cor
:

in

cujus ore lex veritatis

nes diceiit

Ojius csf ad hoc temporis, et laboris.

consislil, et iniquitas in ejus lahiis

iu

non invenitur
ad fitium
:

pace directiis. Et ju\ta

maet

lestifuit palris

hominis ad proximum suum. Hujus gratia mnlto magis exaltati iii liis, ultra quani ([ui invenit siiolia inulta, el illuin, qui hoc ptrticit, non cognovimus alium pricler Deum, cui jusle et digne ad gratia-

rum acuinen
Magniticetur

assurgere comniovemur, dicentes

sem|ier

Doininus,

(|uia

erexit vos

Temporis quidein, ut congregafio fiat Pontificum, qui longe existuiit; quos necesse est adesse hiiic communi negotio, et vofnnfatem et propriam intentionem facientem pacem proferre, et nobiscum sentire, quod omuihiis expedit qui piaBlali nou modica pars universitatis consistnnt, ut ne forte veterem scissuram fuere quaerentes, alteram de novo ex imperitia, et uon minorem priore aliiinde rumpainus. Laboris autem, quia per instantiam et
:

semper niagnum Pontificein suorum servorum

liacem o|itanlein, qui

perseverautiam

fit;

et

etiam qu;e sunl

difficilia

suum

sanctissinium uoinen

invocaul indefesse. ^S. Et licet antea pergeremus ad viam unionem ferentem, et festinaremus ad hoc negotiiim ab antiquo, (luod communem Chiistianorum uliiitatem exhiliel,
ojieris

emendare quis potest? Pr;eler autem ista uihil unquain liomo de levibus perfecit, non soluin
tantuni negotiuin, quale hoc existil propositum.

Unde,

si

debet illorum aliijuid consummari, quae

et

expcdimit,

(|uaeconsuinmalum ad omne teinpus,

erit

nnnquam
;

siue sollicitudiiie tanti

quod deinceps
lari;

firmuin, forle et perenne, valest,

moraremur

iiunc tamen, ex

quo ad nos
multo ma-

necessarium
47.

quod lahor

sit, el

temporis

vestrae sancfitalis fitlera; perveneruiit,

gis

erogatio intercedat.

instilimns, et cuin ardore animai fcstinaufes

:

Ilujusmodi autem praisumptiiose quoscribere moti

opus susce|)inius peroptatum

ad Dominuui con-

dammodo

sumus

vestrae Apostolicae

GREGORir X ANNUS 2.
sanctitati, qiiia et alias,

CHRISTI 1273.

319

cum

delipmns ad inviooin
ad

ad

iiacum

conjuugi,

existcnles jain

nnionis
teniporis

consnmmalionem,

licet alio

modo tnnc

ea, qnae snnt pacis Iraclaljnntnr, alilcr

vero nnnc
pacis

annuens, vidpre lioc nos dignos concessit, secunduin suic judicium voluulatis, quodnon decet omittere Apostolicam animani vestram, nec in vannm transire concedere: incertum enim existit,
si

dispensatur gratia Christi; consi(leravimusaii(|uos

tale

deinceps tempiis evenii^t.

sequentes proprias voluntales qni jam consensu prosecntionem prohibentes et diutino perfecernnt propositnm eornindeni
,
,

et injuste

49.
et

aSed

haec

quidem, heatissime domine,

propter bonas spes et confisas, quas decet vos de futuro habere, suggerunl vestrce scrihere sanctitati,

bonum Clirislianae gentis invidentes inimiciliam ad commune inlentum onminni inlrodnxcrnnt nos tamen omnem curam nniouis et concordiae
apponentes, sic liabenius per omnia, sicut dictum nam (jiiales est, et nnlla a nohis consurget occasio
:

ut ad

brari Coucilinm, futuiani cuni

futunim quod jam per vos debet celeDeo Ecc!(;siaium

et

amiuntielis conlirnialionem
et

reslaurationem

omnes

divi viri, qui congregari

debent ibidem,
ipso,

cuin

deceat ipsos gaudere snper negotio

fiant,
certificati

iii

verhis nos ostendimns fore, tales

etiani, et fer-

laetiores

de

perftictione

unilatis

ventiores nos in operibus invenietis paratos. Beatitudo

aliter

pradictae.

Et etiam quod omnibus certificetur,

aulem

vestra,

sanclissime doinine,
;

non

nem
sed

de nobis recogitet nec ali(|uam lia'?ilaliohahealde consummrilione negotii Sicpedicti:

quem sanctissima benignitas vestra ad prteseiis negotium suhrogavit, non vanus factus
quod
iuhor,
est illius

gratia, qui ad

hoc vos inspiravit;

liabetis,

ilia

amhiguitatem et timorem ejicientes al) aniina de consuinmatione el perfectione negotii sa?pedicti, quod ad manus est, sicul jam ad prailempus enini, in sens recipiet sanctitas vestra quo magis convenil dispensari snper Clirislianornin utilitale communi, non aliud nnnc (|uiilein videtnr, quam pnesens. Ad- qnod nos quidem,
:

omnem

fiducia,

quam

ad ipsum

sed ad tempus

et sexaginla,sed

conducens, reddet fructum, non solum in trigiiita etiam ad centuplum, juxta vocem
Salvatoris in Evangeliis: residuum sane in cura
veslice sanctilatis existit.

Quid reslat? Debeut

in

ad

unum

convenientes cooperalione
angnlari
in
lajiide

S|)iritus saiicti, in

ubicum(|ue voluerimus anibulare,

Deo

facie-

mus

virtulem,

Ctiristo,

qui est

una cum aliis fratribiis, qui nos existuiit, viam cum Deo accipere ad penes vestram sedem allissimam proticiscenles, ut appareaut coram vobis cum perfectione operis peroptali. His autem hoc facere dehentibus, sicut
brevi nunlii nostri

caput EcclesifB, in quo omnis

pluui sanctnm
;

aediflcatio

ad tem-

summus
ac

Pontifex et pastor pervigil

animarum
placet
;

medio no?trnm conipaginata concrescil juslam exinde promissionem habentes, et nos in pace indiruptibiliter conjungenles, non dno vel tres exislinieums, sed milliaria infiuita et
innumerabilia in iiisius nouiinecongregata. 48. Contra inimicos autein DominicaD crucis divi Amos dictuin bene et optinie inducilur: Occidet sol in eis in meridie; sic opinantibns ex an-

provisor

omninm

provideatis,

si

et

\iam qua transire debeiit nuntii, modis omnihus securam et sine periculo Geri statuatis, ut sine impedimento noslii nuntii valeant ad vestram sanclissimam pruGsentiam proficisci. i\ani timemus valde, ne ipsis differenlibus tanti et talis
operis efT.clum, forte antiquus hellator, pacis motus inviilia, tanlo divino o|!eri obviare conetur, ut

gustia cordis et obumbrahitur su per terram

in die

eorum

imperfectum contingat mnlto tempore remanere

per quosdam iniquos liomines indesperate periculuni operetur. Sed divinitas vestra sna ma^na providenlia repellat insidias assidui inimici, quare
diclis nuntiiset fratribiisvinm

lumen,

et in nieridie velut in

nocte palpa-

buiit: expugnalio erit eis, et totalis destruclio

redemplio vero Terrae-Sancla>,

et ullra alienigenae

non transibunt per

perditionis. Et sic
Israelis

eani. Ait Joel

tus ad (icslriicliouem eril, el

magnus: /EgypIdumaea ad cam|)uiii

flamma novi
iniqui
:

prteparetissecuram

lanquam

ignis el

doinus ap[)arebit.
et

Domus

vero Esan tan-

principi flat cogitatione annullata vestrae providentia sanctitatis, bonuin, qnod labore esl tanto tempore
et

nt exinde verecuudia malignitatis

eorum

quam

niam venerunl

quodictnm divi OsecD, et dies retributionis eorum. Nos vero tota Christiana gens dicimus, faventihus orationihus
stipula,

consummahuntur

dies vindiclae juxta

acquisitum, perdiicatur ad tinem, ne propter deauteqnam confirmetur et radicetur spectum

,

aperle rumpatur.
test reajdiflcare,

Quemadmodum enim
deslruxit inertia;
est

lahor podestruit

quod
et

ita

vestris virtutem

Deo

accipientes

Dilatati
si

eri-

injuria,

quod acquisitum
lia'c

labore. Quapropter

mus,
tia

el

ad pristinum iterum venienius:

nostra impiis
su;ierhiendi

dislan-

divinam vestrani,
providentiam ad
certi

eniin

lihertatem

efficacem in operationibus cogitavimus incilare, quam

;

concessil, coaduiiatio uli(]ne, et in

iinniii

congrenostro-

sumus

retribuere velie negotio antedicto

gatio manifestissiniiim eis in teitium

pnrparabit.

Istud est tenipus illud, qiiod mulli

quidem

Deo confidentes, qui pacem super omnia acceptat, et ipsam tribuit animabus diligentium
in

rum

spiritiKilium

vironim,

et

etiam non [lauci

i|isum, et

iii

vestra providenlissima et imitaliva

iiobis alTectuose

veslrorum inenlis oculis discernentes, et prophetizantes super hoc, desiderarnnt etiam illud corporeis oculis revidere, sed

sanclilate, cujus oraliones

conce-

dantur.

Amen

non viderunt. Deus

50. Aliis
fecit, se

autem

in vestris diebus sanctis vestris orationibus

eliam litteris certiorem Gregorium brevi solemnes oratores ad Synodum inis-

320
surum
(laret
;

GREGORII X ANNUS
atque adeo rogare ut
ut
litteris

2.

CHRISTI '1273.

Apostolicis

cinnir, ut et persona; in via hac,

iitlera; te

quam

praemissa;

operam,

omnia

ipsis itincra tula ct libera

ambulare describunt, zelemus honorein

te

forent, ne adeo optata conjiuictio alicujus improbilate at(]uc invidia convelleretnr.

et

dc-idcreimis

diligentissiinum fore opinionis

Quibus aeceplis

tu/c
iiec

m^ei;li

gaudio deliliulus sanctissiinus Pontircx,

iiluslri

custodem, curain liabentem de tuo nomiiie, fainain aliqiiatenus negligentem. Pcrsta igitur:
enim,
(|U(i(l

Pala;ologuni ad constaiitiain excitavit^

nosti

perteverantiu;

palma debclur.
et nuiitii

Magnitico viro Micluuli Palajologo

Persta, et qu;e te priemisssc tutc littera; tani sullicite

quam

impeiaton Grajcorum gialiam iu gloriam obtineal iu futiiro.

pr;esenli,

per

inccepisse

coinmeinorant,

nostri,

qui ad nos rediere, testantiir, sollicitudine conlinuaiula, et quantuin lacullas pciiiiiserit, augiinientaiida prosequere, ad
divinae retribulionis pr;cmiuin,et

Lilterarum series, (|uas nobis novissime tua inagniticentia destinavit, cunclis, qui spiritii Dei

aguntur
in

ipsas audieiiiibus gaiidii et exultationis

obtinendum immensuin memoiiale inier

opere in aeternum
cuiii

Domino niateriam
perutilis ac

instaiis
ratsB,

subministrat. Siquidein circa unionis Lalinorum ct Gnecorum deside-

liomines

iie taiii pio,

Deo

tani amabili, et Chrislia;

nitati tain

votivo, tani utiii

Deo acceptm negolium et intensuin tiiuin teslatur afTcctum, ct votivum illius exituni proximiim rcpiomittit adjicicns inler ca;lera, quod cum qualem te ostendis iu "verbo, talis
:

missurus apocrisiarios,
dinis
tiite liltertB

quorum eaedem magnitupo-

pollicenlur adventuiii,

testate pleiiaiia, et

ad

oiiinia, ijua;

nostrarum mis-

sarum ad

te

per eosdein nunlios litterarum tenor

et ferventior inveniaris in tionis

opere, nullius dubila-

exigit, pleiic,

prout decet, instriiclos. De quoruin

litteris

scrupulus

in nostro

corde remaneat de cou-

securo condnclu, sicut inscrta tuis

ad
iios

petilio

flrmalione ac pcrfectione negotii supradicli. Hsc quidcm CatLolicos rei conscios in jubiluni excitant

continebat, per viam a celsitudiuis tuae

nuntiis

proptcr hoc intercaetera desliiiatis, de speliio,

animos. Scd inullorum circa lioc motus reprimit, quod, ut veruiii falcamur, quam pliires inagnaj
couditionis et status asserunt, unionis piicdictiu Iractatuni ex Graecorum parte diulius in ligmentis

ciali

maiuialo

ul diccbant, electani salubriter

duximus providendum. Dat. Lugd. XI kal. Decemb. Pontificatus nostri anno ii . Ad Pliilip|iuiii vero Conslantinopolitanum im-

verborum
et

simulate deductum. Propter quod nostrorum, qui ad tuam pervenere praesentiam, deliberanliliiis
et

nobis super apocrisiariorum

quae se

missione, id dissuasere frcquentius; viam aliain videbalur offcrre [>rx manibus, iioliiis

nomen sine imperio hajserat) quibus revocavit in niemoriani, ut % a Scde Apostolica nuntii ad PaUeologum pro conficiciida Ecclesiaruni |>ace essent lcgati, rogavilque
peratorem
(id

ipsi

litteras dedit

ut oratoribus a Pala;ologo mittendis rcgiuni Di-

suadentes

licet

autem

illis

credulitatis aures

nou

ploina daret,

quo

in itinere, inora ac reditu

:

ipso-

duxerinius iuclinaudas, hajc tamen excclleiitire tua; ad stimulum qnasi sollicitudinis exponiiims, ut attendens, quod ex iis, qua; de prsdictis tuis lilteris brevis supra commcnioravit eiiilogiis, ct
aliis,

runi saluti libcrlalique consiiltuiu essel

linpein

rialcm
uiintiis,

excellentiain

rogamus

et

hortamur

Doniino, quatenus praedictis, ejusdem Palaeologi

litteias

qutc pateiit lalius in eisdem,

te

oristui verbo

de plciia,

ad idcm Concilium deslinandis, jiatenles el pro personis, fainiliis et bonis

,

non solum Deo sed et universis audientibus, si famam tuam non negligas, ad consumiiiationem
praidicti ncgolii quasi obligasse videris

suis iu

eundo

morando

et

redeundo assecurae\.

tione coucedas

et a tuis, si

ad eosqiiaudocumque

ad illam ; sicsolerter intendas et efticaciter, et in verilale

procedas, quod tua3 promissionis elfectu per cvidentiam opcris apparente, obstruanliir ora iniiiue

perveneriiit, niandes et facias decenler

tractari.

benigne

Datuiii

PoiiliL nostri

Lugduni XII kalend. Decembris, anno ii . Atqui! codeiii arguuiento

rcgem, alque alios principes exooratorum PakBoIogi

Carolum
ravit

Sicili;e

loquentium, qui celsitudinem tuam libenter

notarent, quasi

Ibrte

ut simili Diphmiate

non in sinceritale dcbita hoc tam salubre negotium prosequaris; sed et nuiic post
nuntios nostros tanto tempore delentos quasi necessitatem dilationis
ingesseris
,

securitati

cavcreut. Minoritas insupcr, qui tanti

operis streniii eranladminislri, alque apocrisiario-

runi Pontiflciorum

munere fuugebautur,
^*,

Palaeo-

sicut

haclenus

logum rogare

jussit

ut ipsos

una cum GnDcis

eadem parte frequenter ingestas asserunt, ut per angustias temporis et per inopinatos casus, qui peisx'pe in negotiis tractandis einergunt
ex
desiderato
fructu
iie
,

oratoiibus ad Conciliuni dimitteiet. .51. Grates agil Francice regi pro comitatu

fruslraretur;
et

hoc tam salubre ncgotium qiiando nobis supergaudeant

dicant
:

linein,

leHusinoEcclesiwdonato.lmpotmmus huic anno adducto Piiilip|ti regis Fiancorum ergaEc-

clesi;un
eniiii

Roinauam

studii insigni

argunienlo

cum

Ecce (|uod verebamuraccidit; sicut enim vobis prasdiximus solain perditionem leniporis nostrorum niissio liabuit nuntiorum. llicc sicut ad tuam instruclionem et provisionem de paterna dulcedine prodeunt,
ita

insulteut

ac

coniitatum Vcuusinuni ad se a patruo Al]ihoiiso, (]ui llayniuiuli Tolosani comilis (iliain

duxerat,

una cuin reliqua

ditione,

devolutum

te-

ncrct;nec deessent, qui jura sua delendcre AIphonsi

Kaymundi exemplo suaderent;

fl;igitanle

in

tuae

considerationis

attenlione

dulcestua;
affi

caut.

Sic

enim ad

salutem

auima;

Ep. cur. 14.

Ep, XIII. clc.

'

Ep. xvil.

GREGORII X ANNUS
legato Ponfificio, sponle coniitalu cessit
(1),

3.

CHRISTI 1274.

321

qiieni
;

fideni adhiberi scripsisti, nobis et fratribus nostris

Roni. Eccle.-ia

sibi
'
:

jure (lchituni contcndebat

ile

cxposuit,
lioiie

tii

eoilem vcrbo suscepto,

et

delibera-

quo
fici

iiaec

Sanutus

IMiilippus rex Francia) t^in-

liabila

^uper
et

illo

disposuisti

et ordinasli

pus pra^venit Concilii reililiditquc suinino Poiiticomitatuni Venesi, quein longo tcmpore ab Ecclesia sui tenueraul praedecessores . Tanta; rei testes sunt Grcf^orii papfc liltera^ efHueiite lioc

consnlte
totaliter

proidiclani

terrani

extra

inaiius

liias

poucre

ab ipsa prorsus omnes

illos,

anno ad
a

Pliili|ipum datie
regi

-.

qiii eain tuo nomine obtinent, per nuntios tuos ad hoc speciale niandatmn babentes , nostris pr;esentibus nunliis amovere ut sic iidem noslri
,

a llluslri

Fiancorum.

nuntii praedicliE sedis, et nostro

ritate posscssioneni iiisius terrac

nomine

et
,

aucloet

Libenter aiidivinius, (luod benevole susceperis, et acceptaveris iiiausuete nostruni et Apostolicae

expeditam

va-

cuam apprehendant.

Sedis verbuiu, per dilectum filium

iiia-

Nos

igitur

pro

iis

Deo laudes rcddentes

Guillelmum de Matiscona capellanuni nostrum ac geueralem causarum nostri palatii auditorem ex parte nostra, et sedis ejusdem regiae
gistrum
,

debitas, et regiani
tes,

|iromiililudinem
et

commendau(jiiatenus

rogamus

atlentius

hortamur,

iiiijusmodi tuani disposilionem, veluli animaetua!

saliiti,

serenitali exposituni, de terra Venesina, (luani quondain Alphonsus comes Toh^sanae ac Piclaviaj

ac (iivinis beneplacitiscongruentem, op|)or-

patruus tuus oblinnit,

tt ad

manus

tuas pervenit

tuna diligentia prose(|uaris. Nunlios autein (|Uqs propter hoc miseris, venire ad sedem faciassupradiclam, ut
eis nostris associatis nuntiis,

Romanae

Ecclesiae, cujus csl propria, libere dimit-

negotium,
ii

tenda. Sicul

enim
par.
.^ii.

idein capellanus, cujus diclis

auctore Doinino, feliclter valeat conflrmari. Da-

tum Lugduni XI kalend. Decemb. anno

'

Sanul.

I.

111.

c.

13.

Lib. ii. Ep. xxii.

(I) VeuusiiComitatus cessio in commodum Pontificis Romani isto quidem anno agitari ccepit, ut oplime notal annalista ; sed nonDisi sequenli in Lugdunensi Concilio absoluta et contirmala. Id eniui diserlis verbis aflinnat horum temporum scriptor Joaunps Iperius iii i.lironico S. Bertini Anecdot. .Marten. tom. lii. col. 732. Ita enim scribit. lu boc Concilio (l.uijdunensi) Pliilippus rex Francoruiu Domino papee reddidit comitalum Veuusinum, quem ab Eceiesia sui tenuerunt prffidecessores . MiNsi.

GREGORII X ANNUS

3.

CHRISTl

1274.

1.

insignis est
tus,

Concilium Lugdnneiise II ejusqiie Acta. annus Servaloris se|)tnagesimus (|uarsupra millesimnm ducentesimum, Indictione
in

in Hisforia Ecclesiaslica alTert in institufa

de CrrPontiii-

gorio

narratione:

Ilic lertio

anno

sui

catus pro utilitate Terrae-Sanctae,

visitare intendebat,
vit

quam personalitcr
et Tarfaroruiii

secunda, rerum

Ol-AMimenico Concilio
majeslate
:

'

Lugdu-

Lugdunense solemiie celebia-

nensi secundo gistarum

cuni in eo
fidelibus
:

Concilium, in (juo et Gra?coruiii

Graeci Spiritus sancti ex Patre Filioque processio-

celebres nuntii etiain interfuerunt, hoc procurante

Pallialogo, (|ui tuiic Imperabat in Constantinopoli,

nem

festis

vocibus agnoverint

Cliristi

contra Sarracenos se conjunxerint Tart;iri

decreta Terroe-Sanctaj ferenda auxilia
stolicae,
:

sint

Gneci ad unitaleni
cujus signuni
iiitate

fidei

redire promitlenfes, iu
alta

Sedi Apo-

imo

uiiiverso orbi

Cliristiano, qiii diu

ob

cardinalitim dissidia pastore carere consuevt-rat,

voce et cum solemdecantaverunf, videlicet Spirifuni sanctiiin a Patre Filioque procedere nuntii vero Tartaro:

symbolum

consultum. De quibus lucc Ptolemaeus Lucensis'

'

ruiii intra

Coiicilium baplizati ad propria rcdiepra}latorum, qui inferfuee|)iscoporuin,

fuil

runf.
Siff. in

Numerus aufem

Ep.

I.

11.

Stero

in

Annal. Eberard. apud Caais.

iii.

anliq.

runt Concilio,

quingentorum

lect.

tom.
1.

I.

pag. 30 S. Nang. in reb. gest.Phil. Ric. Malesp. c. 199.

Jo. Vill.

VII. c. 44.
1.

Anton. p.
c. 3.

tit.

XX.

c.

2 et 6.

'

Piol.

Luc. Bist. Ecc'.

xxiii.

abbatnm lxx, aliorum prtclaforum mille. Hic in Coucilio multa bona constituit, videlicct pro sub41

Ann.

ToMCS XXII.

Rayn.

III.

322

GREGORll X ANNUS

3,

CHRISTI 1274.

sidio TeiTBC-Sanctcc, pro clcctioiie

cis,

summi

Pontifi-

pro statu Ecclesisc. Tot tantasque res orafione atrgressurus, earum liistoriam ex ipsius
et

dcns de camera sua in ipsam Ecclesiam, paralo sibi faldistorio in choro, conducentibus enni duobus diaconis cardinalibus, ut moris est, dixit tertiam

Aclis in lucem edilis, qu;c cuni una Manuscriptis Vaticanis contiilerim, sumnia cnm inter se fide consentirc rrperi delibabo '. Incboatnmest' nonis Maii hujus anni feria secunda, in
Concilii
,

sexlam quia erat dies jejunii. Quibus subdiaconus venit cum sandalibus, el calceavit eum, capellanis dicentibus psalmos consueet
,

finitis,

tos circa

Ecclesia S. Joannis:

cum

ante

omnibus pncsulitridui

ipsum. Et eo calceato, et lotis manibus, diaconusetsubdiaconusmoresolitoinduerunteum

onuiibus vestimentis
sicut

bus

et

capellanis suis Pontifex

jejunmm
scri-

Pontificalibus albi

coluris,

indixisset.

Ue cujus

auspiciis

hiBC

Actorum

quia inler Pascha et Ascensionem erat, et pallio

si esset missam celebraturus. Et inde, praecedente cruce, ascendit pulpitum preparatum et

ptor(l)
2.

aDominus papa

circa

horam missaedescenm
tom. Conc.
i.

ornatum,
'

et sedit

in faldistorio suo, ministrante

tit.

Exi. in Reg.
II.

par.

iii.

Gregor. X. num. 102. et

''''

I""

presbytero domiuo Simoue

S. Martiui,

2 ibid.

ct

diacono domino Olhobono card.

et assistentibus

liic suscipit annalista de Concilio Lugdunensi II (Ecuuieiiico, cui ab illo contexta; narrationi nos pro nostro morequaedam scriptonhus libata, qu;cque vel ipsorum coUeclorum ciiligentinra fiig^^ruut. .\c primo quidem de mense, et die, et auno, quo eccpit nulla e.-t inlcr scriptores conlroversia, cuuiomnes lemprris Noia; in Actis hiijus Concilii diligenter adnotentur. Cttpit nonis Maii anni luijus mc(;lXX!V tiim sessio altera die xviii ejusilem mensis hahita. Succcssit sessio teitia riie vii Junii ; die vi Julii quarta ; die xvi Ptolema^us Lucensis in Annaejusdeiu uieiisis quiuta ; die xvii eius^leni postrema. De l'atrum iiumero uoii satis inter scriptores constat

(1)

Agendum
a

addemus

libus
S.

MDLxx

suppulal. BeriKirdus

Tbe.^auranus in

liistona

Gallica

niille

Herliiii

episcopis

dlxx

abbates et alius

iiiferiores praiiatos

adjicit.

pnstorales virgas Nangius, etTiivetlus numerum liunc

quailringentas

Joannes

Iperius
in

in

Chron.
cogentes

Patrum

arctuui

interfuisse as?crunt episcopns D, abhates LX, iirajlatos et alios circa M. Congruit his Chronico, ct vetercs reruui Pontiriciarum cbrnnistic, Martiiius Polonus, i ffiierique ab

Bernardus Guidnnis in Vila Gregorii, F, Pippinus in Etcardo inter historicos medii Kvi tom. ii vulgati. Auctor Chronici Parnicnsis, qui opus suuin ad annum Mcccx perducit, Rer. Ilal. tom. ix exterorum qui Concilio huic adfuerunt nuuierum prorogat ad clx uiillia, quod laiiien de ratjum numero vix credibile est Receiitiores fcnplores niliil rnoror, utpote qni nou comperta nec meditata scripserint sed prout qui^que in antiquo aliquo, queni explicabai, scnplore otfendit, nibi! aliud cogitans ita scripsit Inler has senlentias pra'fcrendara, arhilror illaiii, quam piitior et sanior scriplorum pars ten^t de episcopis qumgentis, abbatibus Lx vel Lxx, et pralatis inferioribus iM. Adfuisse etiain cum ca;teris magislros supnmos Tem|ilariorum et llospilalarioriim equitum sciibit Spondanus, quod ex ipsis Concilii Actis petilum est. Sed mendi aliquid lu Acla hic irn-psisse con^lat ; nam Concilio quidein praisens adfuit magnus Templa. rioruiu niagister tesle Beniaido Thesauraiio. Teiii|ilariis lune pra;er.it Guillelmus de Bieavixeu, qui tunc recens electus et in Transmarinis adbuc partibus agens ad Conciiium, eodcm Beruaido teste se cmUiIit. An vero cum magistro Teuipli magister pariter Hospiialiiiornm adfuerit, Acta quideai asserere videnlur ; scd cum iu illis iienuiuum nomen magistri Hjspitilis non lcgatur, iieque pariter llo^pilalari illi, qui adfuit tiiulns mnyni miiyistri tribuatur, quod laiiien Tc.m| laiioriim magistro addilur ; atqiie insu|ier de lioo magistii Ilnspitalis itinere ad ConcUium niliil scrilat Bernardu-, qm id taiiien nolat de inagislio Teniplanorum ; ideo suspicor Coiicilio buic non quidein ipsum per se masislruin llospitalis scd per lcgalnm adluissc. yuod et eniiiur ex con-ilio magistn TtinpU dato Clementi V, de quo iiiferius. In eo enim asseritur adfuisse Concilio magister Templi, et de Oidiue Ilospilalis F. GuiUclums de CorceUis. Ad Conslitutioiies Concilii hujus quod aitiint, di.igenter il as annilista persequitur. Animadveitere tamen juvat Conslitutionem illam de qiw in eleclione Romani 1'outilicis a cardinalibus S' rvanda fueraiit, non diu post suspeusam ab Adriano V et Joanue XXI, dein a Ca;Ieiis adnotabimus. stino V iiinovatam rediis-e ; prout suis anins Gra;cos iii hoc CoiiciliO ad commiinionem reci plos neino igiiorat, id inque argumentum ab annalisla diligenter tractatur. Sed ab illo, fuil, Logotetaui, qui pro imperatore legatus in CunciUo agebat, schisraa quidem nomine sicul et ab aliis omnihus buc usque ignnratum Scd pcr boc mandaiuin cjus iion ostenilit ; ut nid.avit Innocentius V in instiluiione quam deJit nuntiis ipsius iinperaloriS ciurasse puhlici juris fecit V. Martene iu Cullection. Mouniu. tO:ii. vii, col. :;54. Ilinc de siiiceritate suis ad cumlem imperatorem desiinatis, quam
:

Gra;ci priueipis

argumoiitnm capias. qua; de rcbus in boc CoiiciliO Iractatis apud Labbeum disscruntur, addenda est Leodiensis episcopi deposito, de qua paZantliet, qiii Cbrouicon suum auno auccCL circiter absolvit, vulgatumque est iii ea^em Colleclione riter meiit-o bt ia Actis. Sed ex Conielo archidiacono, Marlenii lom. v, discuuus episeopum bune fuis.-e iu vilia oinuia cirrMem, qiii cum propterea a Gregorio, adbuc tunc ejus Praiter liunc alter etiam coriiperctur, calcem illi impiugere ansus fuit. lluic amoio slatim a Ponlilice succcssor datur Joanues de ADgia Denique coepta praehujus causa ignoratur. testc Beiiiardo Tbe.-aurario ; sed epijcoiius, Rhodieu^is nempe , depositus fuit mcclxxiii, cedenti anno de cessione Comiiatus Vcnu^ini in favoiem Sedis Apostolica; tractaUo in Concilio peracta, et conlirmata, ut in nota A.
Prailerca
iis
,

51 scripsi.

sane coiibrmatio a F. legi in Cliarta confirmationis jurium S. R. E. qua) anno mcclxxviii ; de qno in Annalibus ibid. num. 47.
In

Addcre hic pariter juvat nomina arcbiepiscoporum quoruiudam, sicut et cardiualium oinnium, qui Concilio buic pra;sentes adfueruut, Conrado .Miuorita, Rodulphi Icgato, e.\bibita fuit Nicolao 111 papae

eodcm

pariter Coi.cilio

pricccptum

datum
]e.su

est

omnibus verbi Dei

prfficonibus

ut

pro

concione populum bortarentur ad

incli-

nandum

religiose capul qunties iu Ecclesds

nomen

prouuntiari audirent. <)ua

de re

Grcgorius hoc ipso

anno die xii

k^l. Octohris

Joannem de Valentia piiorem piovincialem Ordiuis fratrum Pncdicatorum, qnas litteras exliibet Martenius inter Ordinis Acta selccta Capilulorum generaliuni Oi-dinis Pr;ediiatorum Aiiecdot. tom. iv. col. mdcclxxvi. id executioni ut mandareot PriTdicalornm fralres in Capitulo goueraU Mediolani anno mcclxxviii staluerunt, ut juxia Coustitutionera domini Gregorii papffi editam capita sua propter juxla Concilium Lugduuense, quod quaudocumque nouieu Domini nostri Jtsu Chrisli nominatur, oranes fralres inclinent
Utteras dedit ad fratrein

revcreutiam CruciUxi . Diii ctiam multumque

resisteiitos regulares,
id licet

ex stalutis

in

eodein Concilio adnisi sunt quidara, ut reeularium privilegia vel tollerentur penitus vel labefactarenlur ; at gratia suiiima ei'at apud 1'ontinci-m, id evicerunt, ut nihil in eoruin detrimeiitura iiinovaretur. Discere Capitulo Geiurali Ord. Cisterciensis anui mcclxxiv vulgatis a Marleuio Anecdol. toin. iv, uhi in Constilutioue XIV
in

quorum

lain a monastcriis ejiis Ordiuis solveiidnm abbati Cistei^cii ad sarciendos sumptus erogatos propter dclensiouem constat libertatum Oidiiiis, quas lihertates inajor pars pi'a;latoruin ibidem (in Concilio) existcutium tolis virihus impugiiabat . Id etiam ejusdem Ordinis ex litteris Joaums Vercellcusis magistri generalis Ordiuis Prajdicatorum, qua; suhduiitur statutis in Capilulo anni mcclxxiv

edieitur vectisal

quod

apud Martene ibid. Dcnique Lugduncnsibus Palribiis consulendum fuit dejungendo in unum qucmdam coramunem Ordinein omnes Ordiues militares. Sed cum multa et varia jactaientur, rem tandcm inlactam relinqucie visum fuil, cuin regcs llispaniiu nunqnaiu idem consilium admissuri reputaienlur n propter tres reUgioues (S. Jacobi, Calatrava;, el milituui Jesii) arraonim, qu;c sunt in patria sua stabilit;e . Narrat ba;c Magnus magister Templarioiiim in Concilio dato Clementi V, cum de juugendis Templanis lluspitalarusque traclaretur, vulgato a Baluzio in Colleet.
Aclor. Vater. ad Vilas papariira Aveiiicnicns. tom.
ii,

col. 181.

Mansi.

GREGORII X ANNUS 3.
sihi

CHRISTI 1274.
Concilii

323
clamoribus urgeretur \ ut
eratores re

in

eodem

piilpito

S. Adriani et doniinis Jacobo S. Maii;c in

din, (Gotifredo)

S.

domino Olhobono CosmeGeorgii ad Veinm Aurenm,

ipso
;

cum Patrum

lacerato consuleret imperio, Alfonsi

infecla dimisit
P>odiiI|)hi
:

Huberto
ticu

S.

Eustachii, Maltli.-co S. Mari.e in I'or-

Germanicos vero ad sacramenta nomine nuncupanda, ac privilegia P>o-

diaconis

cardinalibus

eliam sedcnte juxta

manie

eum domino
etiam
storio
sibi

Jacobo rege Araf,'onum,asi^tentil)n?

Ecclcsiie, a veteribus concessa imperatoribu3 coiilirmanda, admisit. Qu;g ut majori cum

indutis. Sedens

quibusdam capellanis snperpelliceis idem sunmuis Pontifex in faldisuo, fecit crucem super priclalos el Concisic

celebritatc gcrcrcnlur, adhibiti sunt principes Ecclesiaslici clcctores, aliique insignes

siilcs,

Germaniprae-

lium, qui
3.

sedebant ab opposito,

et in

emincnPantaleo
pa-

qni imperialia Diplonuita perlegere : atque ad rem secuturis ;clatibus mandandam solemnes
ha3 Tabulae confectae sunt, qua; in Molis Adriana) archivo asservantnr, atque a Piatina jnssu Sixli IV

tibus sedibus praiparatis .

Qnod ad sedium onlinum

atlinet

Constantinopolilanus, et Opizio Anliochcnus

triarchaG,

inler
clesiac
6.

illustria

nimirum
alveo
;

qui Latinis praeerant, in

:

medio
quos

Ecclesise

sedere

e
alii

laterc

dexlro episcopi
post

moniunenta, qna! ad Romanae Ecdignitatem spectant, collecla; *. a In nomiiie Doinini. Ainen.

cardinaies

e sinislro

cardinales

NosHenricusTrcvirensis, Guarnerus Maguntinus, Engnibertus Coloniensis, Conradus Magdeburgensis, Gisclberlus Brcmcnsis archiepiscopi
;

primates archiepiscopi, episcopi, abbates, priores

nulio inter se sedium discrimine consedere
;

cum

a Grcgorio ante sancitum esset, ut datas sedcs sine

Inferius

ulloEcclesiarumsuarumdignitatisjuriaaccipercnt. vcroTemplariorum atqueHospilalariorum

pra;tecti

una cum Galloruni, Germania;

Anglia;

et Siciliae

regum

oratoribus coilocati sunt. Fusis

S[)iritu3 sancti

ConradusArgentincnsis, Leo Ratisponensis, Bruno Brixinensis, Olho Mindensis, Fredericus Merseburgensis, Widego Missinensis, Joannes Kimensis, IIdebrandus Eistetcnsis cpiscopi Fredericus Burclavius de Nuremberc, et Gotifridus comes Seti:

dcinde precibus, ac

numine implo-

verba: Desidcrio dcsideravi hos Pascha manducare vobiscum, anteciuam patiar et antequam moriar ; ac rationes adstantibus proposuit, quie ipsum ad cogendani
rato, peroravit Ponlifex in haec

nensis pr;esenti scripto fatemur nos vidisse, ac diligenler respexisse privilegia, necnon et juramenta

Synodum
in

impulissent.

Tum

secundam sessionem

memoriaeOthonis IV et quondam Frederici II imperatorum, tunc regum Romanorum non canccUata, non abolila,nec in aliiina sui parte viliata: sed in prima sui facie Aureis Bullis regum ipsoclarae

secundam Nec frustra consumptum tem|)us, quod medium e (|ualibet inter sessionem utrumque eftluebat enim provincia archiepiscopum, episcoi)um et abbatem ad se venire jussit, atque ab iis onmium Ecclesiarum proventuum decimas ad sex annos
sequentis hebdomadte feriam indixit.
:

rum regiae majestalis imprcssis typario consignata quorum tenores tales sunt, ctc. u Praitereunda censemus ea imperialia Diplomata, cum a nobis
tomo iisdcm concepta verbis, insinuata sint % ac loca indicare suffecerit. His subjungemusaliud ' quod iis magna ex parte conin supcriori

pro submiltendis Terrae-Sanctae auxiliis postulavit adeo ut a festo S. Joannis Baptistaj obtinuitque
;

sonat.
7.

ejus anni tempus excurreret. Atque interea a Minoriiis Apostolicae Sedis apocrisiariis
lices
liltcr;c

rcgis

Romanorum
III.

Tenor juramenti ejusdem Friderici tunc [irajstiti memorato Honorio

et individu;e Trinitatis.

pervencre

fc-

papae

ad Gregorium,

qus niaximo ipsum

gaudio perfuderunl ; quasque convocatis pricsulibus, sacram prius concionem habente S. Bonavcntura, periegi jnssit.
4. t^elebrata est
lial.

In nomine sanctae Amen. Ego Fridericus II,

Dei gratia rcx

Sicili;e,

Romanorum
tibi

rexsemper Augustus

et

domino

meo
papic

sanctissimo
III

et

patri

charissimo

Juniis, in

secunda sessio, decimo quinto qua nonnuUis constitulionibiis lcctis,

,

tuis(|uc succcssoribus, ct

Honorio Ecclesic-e Ro-

procuratores capitulorum

abbates ac priores

man;e, praesentibussubscriptis principibus imperii et nobilibus, spondeo, polliceor, ct promitto et

juro,

quibus mitra^usus non erat permissus,abire jussit. In tcrlia sessione lects etiam plures constilutiones, quae

ad sacerdotum emendandos mores,

quod omnes possessiones, honores et jura Romanae Ecclesiae pro posse meo bona flde protegam et servabo. Possessiones autem, quas Ecclesia
rccnperavit, liberjis et quietas sibi dimit-

excutiendas sordes avaritiic, primaevam rcvocau-

Romana
tam,
ct

dam

sanctilatcm pertinebant.
5.

perio,

Consultum tum temporis est Occidentali imnon quidem in ipso Concilio, sed cardina-

ipsam ad eas retinendas bona Ddejuvabo: quas autem nondum recuperavit, adjutor ero ad recuperandum, et recuperatarum secundum posse

lium consislorio. Miserant ad Gregorium Alfonsus Castella; rex ac Rodulphus oratores, et quisque
certabat
ut exauctorato officiis ac promissis aemulo, imperio polirctur. Ac sanclissimus Ponti,

meum
ad

ero sine fraude defensor

et

qucccumque

manus meas

devenerint, sine difflcultale resti-

fex, proposita sibi

ob oculos Dei gloria,

missis
tot

et |)opulo,

toin. I. pa?. 81.

.\ls.

Formul. Mar. Ebul. pasr. ad pag. 89.

IS3.

sCollccl. Plaliu. Ms.

VaUarcU.
pag. 376.
iiuni.

rum

concordia

litigiorum ambagibus

Vall. bibl. sign. D. 1. pag. 87.

quibus praedecessores

annis se implicucrant

* 1200. num. 10 el 1213. Eccl. pag. 380. et Cod. Vallic. Ms. sigo.

imm. 23.

lib. privil.

Rom.
3

Eccl. tom.

i.

An. Chr.
toui.

1201.
i.

13,

E.'ctat.
lil.

privii.

Rom.

D. pag. 87.

;,

324
tuere procurabo.
cst a

OREGORII X ANNUS 3.
Ad
lias

mus,

CHRISTI 1274.
fideliter

pertinet tota terra, quae

fuerunt exposila. Idem ((uoque can-

RailicdtaiHi

usijue

Coperanum

cxarcliatus

cellarius habens ab

eodem rege Rodnlpho

omnia
el

pote-

Uavenn;r, 1'ontapolis, marcliia Aneonitana, ilucatus Spoletanus, terra comilissae Jlathildis, coniitatus Brittenorii cuin
i;i

stalem

ct

specialemandatum

subscripti tenoris, de

nostro consilio et assensu,

singula in

adjacentilms lerris, expressis

a lenipore

rnultis privileyiis ini]ieratoruin

ivici.

Lu-

Has onines pro posse nico restiluam, et quiele dimiltam cum onini jurisdictione, dislrictu et lionore suo. Verumtamen cuni ad recipiendum
d

eisdem privilegiis et juraincntorum conlenla tenoribus ejusdem regis Rodulphi noinine ralificavit, rata el firma se habere, ac ab aliis haberi velle
professus est; et
cessit.

eadem innovavit, ac denuo con-

coionam imperii,
a'i

vel pro necessiteatibu-^

Ecclcsioi

Apotolica Sede vocatus accessero de mandato

s-:inmi Pontificis, accipiam procurationem ab eis.

Aljutor etiam ero ad relinendum

Ivjciesiai

et

RomanE regnum
et

Sicilice. Tibi

dtfendendiun eliam do-

Promisit insuper eodem uomine, ac jnraanimain ipsius regis Rodulphi, quod ipse rex per se, vel per alium, seu alios, non occupabil, nec invadct in totum, vel in partem terras
8. B
vil in

mino meo Honorio papw

n 'm obedienliam
q

et successoribus

tuisom-

Romana?, aut terras vassallorum ejus, quas jure feudi, vel sub census, aut alterius preeEcclesi;e

lionorificenliam

exliibeiio,

statiunis tilulo, sive alio

lam devoti

ct Catliolici

imperaiores consueve:

ab ipsa Ecclesia

nec

eas,

quocumque modo tcnet vel earum aliquain

r int Sedi Apostolica?

exhibere

tium

meum Romannm

et si propternegoEcclesiam oportuerit inci,

procurabit occupari per alium, seu alios, vel invadi. Quineliam nec i|)sas, nec lenenles easdcm,
se vel terras ipsas
sibi

currere guerram,

subveniani
:

sicut necessitas

ullro volentes subjicere;

postulaverit in expensis

omnia vero supradicla

tam juramento quam scripto firmabo, cum impeiii liicro coronam adeptus. Principes autem impeiii et nobiles, coram quibus juravi, hisunt: Henricus
Basiliensis episcopus, abbas S.
Galli,

ncc officiiim aliquod aut dignitatem, vel quamcumque potestalem in terris eisdcm,et spccialiter
iu civilatc

Romana,
:

recipiet

sub quocumque colicen-

lore sine veslra

lia s[ieciali

vestrorumque successorum
si

Hugo abbas

et

qui eas occupare, vel invadere

Morbacensis

Golfradus de Vilzeburg, Tibaldus

dux Lotharingiffi, comes Egendo de Urach, comes Ludovicus de Virtumberc, comes Everardus de
Elfinsem, Henricus de Niflen et quain|ilures
alii.

consilium

non solum denegabil illis auxiliiim, publicum et occullum et favorem veruin etiam ad requisitionem veslram diclorumquc successorum, adjutor erit contra iUos iii detentareiit,

Aclum
nis

apiid

Agnove anno Dominicae IncarnalioII

fendendis et conseivandis eisdeni.

9. a

Mccsviu, mensis Se|)tembris, Indictione Vlll.

privilegiis et

Item quod ideni rex Rodulphus per

se,

Perlectis Otlionis IV et Friderici

vel jter alium

spccialiler

sicramentorum
in Sedein
lur,

forinulis,
:

quibus
ne
iis

se

Romaiiis

non offendet vassallos Ecclesice, et inagnificum principein domiiium CaSiciliae

Ponlificlbus obstrinxerant

pietate et studio

rolnm regein

illustrem seu ba?redes ipsius:

Apostolicam Rodulplius iuferior videreillius oratores idonea instructi auctoritale

'

nec volentibus ipsuin offendere projstabit consilium, auxilium aut f;ivorem, publice vel occulte
:

habilum iri jurati spoponderunt. Ue editum in Mole (juo insigne hoc monumentum Adriana asservatur. a Prffidicta quidem i)rivilegia, et tenores jurarata et sancta

rcgnum Sicilioe, quod idem rex ab eadem Romana Ecclesia tenet, vel aliquam ejus parlem
ucc
se, vel per alium aut occupari, vel invadi procurablt; nec invadere, aut

occupabit, aut invadet per

menlorum, in consistorio vestro, sanctissime pater ct domine Gregori, divina providentia [lapa Decime, assistentibus vobis reverendis patribus Joanne Portuensi, Petro Tusculano vicedomino P;pneslrino, Bonavcntura Albanensi, PclroOsliensi episcopis; Simone S. Marliiii in Muntibiis, Anclicro S. Praxedis, Guillelmo S. Marci, Simone tit. S. Ca;,

occupare tentantibus

pra?stabit auxilium, consi-

lium, vel favorem publicum vel occultum. Alios

etiam devotos EcclesiEe, qui

eidem adstiterunt

contra praedictum Fredericum, ha-redes vel successores i|)sius, proplerca nou gravabit; scd nilii-

lominus favorabiliter |n'osequctur vassallosautein

;

suos, conlra praedictorum aliquod facicntes, pro

cilia3

presbyleris;
in

Otliobono S. Adriani, Jacobo

,

posse bona fide compcscet. Servabit prKterea et

faciet oinnia et singula, quae in
LXiii distinct.

S. Maria

Cosmcdiu

Gotifredo
S.

S.

Georgii ad

canonibus

posilis

Veluni

Aureum, Uberto

Eustachii, Maltbaeo

quorum quidem canonum

alter

S. .Mariffiin Porticu diaconis cardinalibus; ac

iii

nobis

E(jo Luduvicus; aller vero, Tibi domino

incipit, continentur.

papcB,

vestra iiricsentia inibi coiistitutis, per venerabilem virum Otlionem S. Guidonis Spirensis praepositum, domini nostri Rodulphi regis Romano-

Qnodque idem nx Rodulphus

observabit, ac de

prsedicta

omnia,

tain in priviiegiis ipsis contenta,

quain
inissis
lactis

alia, inviolabilitcr

pne-

rum
et

illustris

cancellariuin el procuratorem lecta;

,

omnibus elsingulis observandis,

pnBstabit,

propter nos suiiradictos burclavium et comitem, qui nec lilleras, nec linguam Lalinam novi-

sacrosanclis Evangeliis, corporulitcr jura-

mentnm;et

privilegia per omnia, verbis tamen aliquibuscompetenter mutalis, proul facti qualitas
exigit, similia suprascriptis continenlia, niliilomi-

'

Ext.

ifl

1.

privil. lloai.

Eccl. Coll. P.alii. cl Ms. Vall. siga.

Iil.

r>.

uiim. 1. ubi sup.

nus plene omnia

alia,

quee praeter privilegiorum

GREGORir X ANNUS
pra'missorum tenores superius exprimunlur; ac
insuper ratificationein
tiatioiiiiin
,

3.

CHRISTI 1274.

325

coiifirniationem, iniiova-

lionein ac novain concessioneni, onHiiiini reiiuii,

diinissionum

pollicitalionum, sjion-

omnibus meas dabo Aiirea Bulla typario rcgiae m;ijestatis impressa bullalas. Do praiterea eidem cancellario potestatem et speciale mandavel niintio fiiero requisitiis. Et super his

patentes

litleras

sionum, concessioniim, cessionum el coi.linnationuin, quas tam dictus Fredericiis Secundiis,

quain alii refres et imperalores Roinani |ii;eeedentes eumdem li. Petro Apostoloriiin principi, suminis PonliQcibus, qui pro tempore fiieruiit,
,

tum dandi super oinnibus

patentes litteras, seu

praemissis et singulis
et

publicum Inslrumentum,
iii

oninia facieiidi,
inissa

(juac

pracmissis et circa prac:

fuerint necessaria, vel etiam opportnna

etiamsi
rei

mandatuin exigerent

speciale.

In cujus
fieri

vel Ecclesia)
fato

Romaiue

|)i;cstilisse

noscuiitiir, piic-

testimoniuni, pra^senlcm

pri)curalionem

Apostoloruni
et

principi, ac vobis

sanclissiino

feci, el

patri ejus successori, caelerisque vcstris Catliolicis

successoribus

Ecclesi.x

RomaiKc concedel,
:

quaiidocumiiue per Sedem Aposloiicam sujier lioc litleris fuerit, vel nuntio requisitus et jiiramenta
eliam praestabit,
et litterns siiper hujusiiiodi iir;cstatioiie concedet, prout dicti rcges Roniani prae-

mei sigilli inunimine roborari. Dat. Rotemburc anno Domini mcclxxiv, in crastinum DomiQiiasi tnodn (^enilt; regiii nicffi qua cantatur nostri anno primo. Nos itaqne memorali archiepiscopi et episcopi omnia pramissa, quae per euin:

dein cancellarium, acta suiit, de nostro,

niittitur, consilio et

iit

prae-

assensu habentes rata

et firma,

Postquam autem Romain ad recipiendum uiiclionein, coronationem, seu imperiale diadema pcrvenerit, ipsaque ceperit, praemissa omnia et singula iniiovabit, seu de novo faciet; ac sine aliqua dilficultatc juramenta prastiterunt ac concesserunl.
stabit,
(]uae

promittimus in verbo sacerdotis, et sacrosanctis Evangelhs coram positis ac nos praefati Fredericus et comes, eisdein Evangeliis tactis, promiltimus et juramus, nos bona fide curaturos et fac:

turos

quod idem rex eadem omnia

plenarie
:

et singula

imperatores

pra;stiteruut.

Roinanorum hactenus Ilem quod dictus rex Rodulphus

bona fide, sine fraude et mato ingenio, procurabit quod oinnes principes Alemannia! laici promillent et jurabunt, se bona fide curaturos et facturos, (juod prffifatus rex Rodulphiis praemissa omnia et singula inviolabiter observabit; et si quod absit, ipse rex Rodulphus prEPdicta non servarel, iidem principes iii hoc ipsi aliquatenus non assistent. Tenor autem mandati, (luod idem cancellarius ejusdem regis Rodulphi nomine praesentavit, per omnia talis est. 10. Sanctissimo in Christo patri et domino suo, domino Gregorio sacrosanctae ac iiniversalis Ecclesiffi summo Pontifici, Rodulphiis Romanorum rex semper Augustus, pedum oscuhi beatorum. Sanctilati vestrs pr;Bseiitibus notescat, (|uo(l
,

nec per se, nec per alium veniet contra ea, seu aliquod eorumdem. Et si quando, quod absit, secus facere atlentaret, nos in lioc aliquo niodo non assistenius eidem..Acta
observabit

sunt hsc Lugduni in

prffidicto consistorio anno Domini mcclxxiv, mense Junii, die Martis, vi mensis Ponlificatus vestri anno iii. Porro ad ejusdem certitudinem prffisentium, el niemoriam futuro,

rum

claviiis et

nos niemorati archiepiscopi, episcopi, burcomes, praesentes litteras fieri fecimus,

et noslroruin sigillorum

miinimine roborari
esset

11.

Ut consullum etiam

Rom.

Ecclesiae

juribus in utramque Siciliam, ne imperator id regnum conjunctum imperio conlenderet, affectaretve uiKiuam;
adeiinte

principuni electorum, qui olim,

Sicilia; rege,

impeiium Frederico

inFran-

cofnrlensibus conventibus

pronuntiarant, Sicu-

ego devotus vester et Ecclesiffi Romaiiie filius, honorabilem viruin Olhonem pr;eposituin S. Widonis Spirensis, regalis aulae meae caiuellariiini meum nuntium et procuratorem consliluo, daiis
ei

lum regnum

iniperio obnoxiuni

non

esse, litterae

confirmatffi sunt

ab iisdem Rodulphi oratoribus,

ea re e(lil;c, qu;e in Molis

ac suhjcct;c Tabula; de

Adrian;e archivo asservantur,

Sixti

tum

a Platina jussu
'.

liberam potestatem

et s|)eciale

mandatum

fa-

cieiidi

nomine meo

B.

Petro Apostolo

caelestis

IV inter insignia monumenta reposilae Iii nomine Domini. Amen.

regni clavigero, ac vobis ejus successori, caeteris-

Nos Henricus Trevirensis, Guarnerus Ma-

que vestris canonicis successoribus et Ecclesite Romanae confirmationes, concessiones, privilegia,

jiiramenta
sores
et

ca^lera oiniiia, qiu-e niei iir;i'deces-

reges
;

Romanorum
necnon
et

fecisse
alia

noscuntiir, seu

guntinus, Enguebertus Goloniensis , Conradus Magdeburgeiisis, Griselberliis Bremensis archiepiscopi, Conradiis Argentinensis, Leo Ratisponensis, Bruno Brixinensis, Otho Mindensis, FrideMerseburgensis, Widego Misnensis, Joannes Kimensis, Ildebrandus Eistetensis episcopi, Fridericus burgravius de Nureinberc, et Gotfridus comes Sennensis, pr;cseiiti scriplo fatemur, nos
riciis

iiiveniunlur
faciendi,

proinittendi, seu
pater et doniine,
et

(|uae

vos, sanctissiine

sine demeinbratione imperii

secundum Deum
;

aniniam meam jurandi, (^uod ea omnia et singula rala habebo, et inviolabiliter observabo, nec contra ea per me, vcl per alium publice, vel occulte venire tentabo. Oc etiam ei poteslateni proinittendi noinine meo, quud ego per meipsum eadeiii faciam et promittaiii, atque jurabo quandocum(|ue per vos litleris.
honestateni videritis expedire
et
iii

vidisse,

ac diligenler inspexisse patentes litteras

tenoris, sigillis eo-

principum imperii subscripti

'

Cnlleci. Pljtiii. Ms. Vatic.

liccl.

lonj. ii.

pag. 87 et 107. Lib. privil.

slg.
lil.

Hiicu.

lcMu.

1.

pag.

59.

Ms.

Vallic.

B.

num.

12.

pa^. ojS.

326

GREGORII X ANNUS
pendcnfibus consignatas, quarum tenor

3.

CHRISTI 1274^
lecta^ et

rumdem
talis est
:

ratorem

propter nos supradictos burgra-

Nos principes imperii universis pra;sentem paginam inspecluris, Ut tollatur de medio omnis

comitem, qni nec litteras, nec linguam Intinam uovimus, fidelitcr fucrunt exposila?. Praefat;c quoque lilterae erant non cancellata?, non
et

vium

niateria scandali, dissensionis, seu eliam rancoris occasio inter Ecclesiam et imperium, et ii duo
glaiiii,

abolita?, nec in aliqua siii partc vitiatac, sed per omiiia iu primasua tigura. Aclasunt ba;cLugduni,

in

domo Domini
;

constituti, iMtima3 dile-

in

praedicto consistorio,

clionis ioedere copulati exsurgant in reforniationem

meuse

Junii, die Marfis vi mensis ejusdem,

vestri

universi populi Cliristiani

et

merilo

mundo

appa-

tificatus

rcant in
illa

omnem
nos
in

exliibiliouem justiti;B et veritatis,

posita
iii

operaj jiosuerit

Domini mcclxxiv, Ponan. iii. Quaiitum vero studii et Gregorius, ut Roduipbo imperium
aniio
illi Bohemiac et Siciliae Aifonsum regem CastelkB ab

duo magna luminaria

et

medio fn-mafilii

assereret, alliceret in Italiam, ut insignia imperialia

menti;

opere

et voluntale

invenia-

conferret, couciliaret

mur omni tempore devotionis et pacis, qui tam Ecclesiam, quam imperium confovere tenemur,
ac eliam

reges, ac denique

unanimiter gubernare
nostrae

quidquid

ipsi

Nunc de

imperio affectando abduceret, dicetur inferius. Orientali imperio ad Romanae Ecclesiae

13. Haeserant diu
jiaties

S. R. E. matri

facturn est jier

dominum

conjunctionem revocato agemus.

exspectatione adventus

noslrum Fridericum, Dei gratia Romanorum regem semper Augustum et regem Siciliae, per iirietiam scripta sua, pro omiii discordia sopiendaetevilanda in posterum,et pro pace totavilegia, seu

Gra^corum suspensi;

cuiii

demum

Palaeologi

imperatoris, atque Orientalium praesulum Synodi

oratores accessere, ac
versia, quse de imperio
praeterita silentio

controCaroli

reformanda pariter et observanda ut sit in omnibus eisdemomni tempore idem velle et idem
liter
;

cum

Pliilippo Balduini II
fllit),

olim Constantinopolitani
Sicilia^ regis

iiii|)eratoris

nolle, et nos

bonorum operum
nostri
et

sectalores feliciter

genero, intercedebaf, ad siuum

Rom.
haec

gaudeamus
preedicti

nomine
preces,
nostri

princi|)atus, sicut

olim

Ecclesia; admitti supplices flagitarunt, de

quo

ad petitiones

necnon

et

mandatum
teiiipore

Conciiii historia narrat

est

Dominuspapa

allocutus

domini

regis Friderici
III

Concilium, narrans pr;edictas tres causas voca-

bonaj memoria! domini Innocentii

papae pro
ipsi

tionis Concilii; et dicens, qualiter contra opinio-

bono

pacis

ad omnia

scaiidala

evilanda,

super privilegiis ipsius regis sibi datis nostram tunc voluntalem inaebuimus et consensum; sic nunc eamdem voluntatem et consensum
S. R. E.

nostruni noviter innovamus, et per omnia approbamus. Et ut haec nostra voluntas et approbatio,
sive renovatio, a nobis ipsi S. R. E. in

quasi omnium Gra^ci libere veniebant ad obedieutiam Romana; Ecclesiae, profilendo fidem, et recognoscendo primatum ipsius; nihilque temporale petendo, de quo multum dubitabatur . Contendisse jam ante Palicologum ab Urbano ut
prius imperii controversia dirimeretur; sed

nim

tum

perpetuum

observentur, ut liqueat in effectu in testimoiiium illi, et ad perpetuam memoriam uostri, boc praesens scriplum inde Ceri fecimus, uostrorum sigillorum munimine roboratum, super omnibus privilegiisab ipso rege usque nunc sibi datis, et etiam adbuc dandis, tam su|)er facto imperii, quain super facto regni Siciliae ita quod imperium nibil
:

ab ijjso, vidimus,
saluti

tuiii

Clemente iV repulsam passum

cum

prius fidei dignitati, et

animarum

cum

dicto

regno

babeat unionis,

vei

alicujus

consultum Sedes Aposloiica vellet. Reversis vero ad obsequium Ecclesi;c Gra2cis, Gregorium ad pacem Carolum regem ac generum fcederatum inter et PakToIogum revocandam conciliasse inducias, diceturpostea nunccceptam |)rosequimur orationem. Porrexere Pontifici Graeci oratores imjieriales litleras. in (|uibus orlhodoxam fidem
:

jurisdictionis in ipso. Acta sunt

nicae Incarnationis luccxx. Dat.

bac auno Domiapud Franckenforl

iu coiisistorio

piaescripla ab Apostolica

Sede fornia prolitebatur,

'

subjectis verbis conce|itas

14.
ff

in soleiimi curia IX kal. Maii, Indictione vni.

12.
Prajdictffi

Sanctissiiiio

et

beatissimo

primo
,

et

quidem

liltera)

sununo
et

Pontifici ApostoIic;c Sedis venerabili pap;

patri

vestro, sanctissime pater et domine Gregori, divina providentia papa X, assistentibus vobis re-

communi

omnium
fidelis

Cliristianorum

et
:

venerabili patii imperii nostri doniino Gregorio

verendis patribus,

sculano

Joanne Poituciisi, IVlro TuVicedomino Praenestino Bonaventura

,

Albanensi, Petro Osfiensi episcopis, Simoiie S. Martini in montiiius, Anchero S. Praxedis, Guillelmo

moderator Roma;orum Ducas, Angelus, Comninus, Pakcologus, et spirifualis filius magnae sanctitatis
Michael in Clirislo Deo
,

imperator

et

veslrae

convenientem liouoremetreverentiam

cum

Csciliu presbyteris, Ottobono S. Adriani, Jacobo S. Mariae in Cosniedm,

S. Marci, Sinione
lit.

S.

sincera et pura atfectione, et oralionum postula-

Golfrido

S.

Georgii

ad

Velum-Aureuni, Uberto
S. Mariae in

S. Eustachii, et Maltbffio

Porticu diaprtesentia

Quoniam missi sunt a magnitudiiie vestra ineum nuiitii Deo placenlis Ordinis fralrum Minonim frater Hieronymus de Asculo,
tione.

ad imperiiim
frater

conis cardinalibus, ac nobis in vestra

inibi constitutis, per

Raymiindiis Berengarius, frater Bonagratia

bonorabilem virum 0. sancti G. Spirensis pra'posituiii, domini nostri Rodul|ilii

'

regis

Romanorum

Exl. Ms. \u :iicliiv. lu Valic. et aicis S. An^eli

ct Colluct. flat.

illustris

cancellarium

et

procu-

Ms. pag. 89.

GREGORII X ANNUS
de S. Joanne in Persiceto, frater Bonaveiiliira de Mugello; et obtuleriint lilleras n)agna; sanctilalis vestra; imperio nieo, in quibus iiiter alia de confessioni!
fiilei,

3.

CHRISTI 1274.

32T
Ecclesia, inviolabiter ob-

praedicat sancta

Romana

servare

eamdem

professionem, et in ea omni tem-

(inauidocet,

et priudicat, etcoiifitetur

ipsa discedere

pore perseverare, nec ullo uni|uam tempore ab quoquomodo, aut deviare vel disS. R. E. sicut in

sancta Roniana Ecclesia, coiitineliatur, etoportebat

in
his

cordare prouiittiiiuis. Primaliim quoiiue ejusdem

pneinissa serie conlinetur, ad
obedieiiliam
ipsius sanctae Ecclesiae

niagis

responsioneni

couveiiientem

uos

facere;

ecce

hoc

facit

imperium nienm.

Ilabet
:

sponlaueam

autem prolessio lidei in dictiouibus lalitcr Credimus sanctam Trinitatem etc. Concepta est
iisdem

veiiientes, coiifitemur et reco};iioscimus, accepta-

mus
et

et

sponte suscipimus. Confitentes vero hdec,

et

oninino verbis atque

ipsi iiropositaui
liic

illa,

quam

a Cle-

approbantes,

acceptantes,

et

promittentes

mente IV

jaiii

ante adiiuxiuius

observare, ut superius dictum

est,

rogamus

nia-

ut propterea

eam

repetere su|)ervacaneum

sit.

Suffecerit tantuiiimodo
fidei

uou

pra^terire controversa

capita

perspicuis verbis
:

iirofessum,

veluti

processiouem Spiritus sancti Credimus et Spiritum sanctum, plenum et perfectum, verumque Deum ex Patre Filio(iue procedeutem . Tum de
a Ex azymo coulicit sacramento Eucharistiae Romaiia Ecclesia, tenens et docens, quod in ipso sacramento pauis vere transsubstaiitiatur iu corpus,
:

gnitudinem veslram, ut Ecclesia nostra dicat sanctum symboiuni, prout dicebat hoc ante schisma usque in hodiernum dieni, et iiuod permaneamus in rilibus uostris, quibus utebamur ante schisma qui scilicet ritus uon sunt contra supradictam
:

fideiii,

nec coiitra

diviiia

prtecepta,

uec coiitra
et

vetus et

novum testamentum,

uec coutra doctrisanCuucilia, qu;e celeEcclesiae

nam sanctorum generalium

brata

Couciliorum,

ctorum receptorum per snucta

sunt
a
spiritiiali

et

viuum

in

sanguinem Domini

nostri Jesu Chri:

doiiiiuatione

sti .

Tum

de primatu Romanae Ecclesia;

Ipsa

Romanae.

quoque sancta Roiuaiia Ecclesia summuui et plenum primatum, et principatum super universaiii
Ecclesiam Catholicam obtinet queni se ab ipso Domino in B. Petro A[)ostolorurii |)riucipe, sive
:

non grave est vestrae sanclitati, necinusilatiim, et nobisnuuc difficile propter iiifinitaiu multiludiiiem etc. Quibus populi consentanea Andronicus suis litteris est professus.
IIoc igitur
,

15. Exarsisse sane iuter Gra;cos conlroversias,

vertice,

cujus Romaiius Pontilex est successor,

cum

potestalis plenitudine recepisse veraciler et

humiliter recognoscit. Et sicut prBeca;teristenetur

fidei veritateiii

Pachymerius auctor schismaticus, cum ad Ecclesiarum coujunctionem redinlegraudam Synodus coacta esset adeo ut, cum PahToIogus imreferl
' :

defeiulere,

suborlm
defiuiri.

fueriiit qusestiones,

Ad quam

si quae de fide suo debeut judicio potest gravatus quilibet sufier

sic

et

perator gravissimis seuteutiis ad

ceret, chartopliylax suaiii

eaiii

ipsos pelli-

sententiam jussus depromere, anuuente patriarclia Josepho,

de Latinis

negotiisad Ecclesiaslicuni fnrum pertiiientibus appellare, et iu omuibus causis ad examen Ecclesiasticuni

spectautibus
:

ad

ipsius

potest

judicium
sibi

recurri

et

eidem omues

Ecclesiae sunt subjectcE;

et

ipsarum
dant.
sistit
,

pra;lati

obedienliaiii

revereutiam

Ad

lianc autem sic polestatis plenitudo conquod Ecclesias cffiteras ad sollicitudinis

:

partem admittit
clesia honoravit
liva, tuni in

quaruiu inultas,

et patriarchales

impudeuter has voces protulerit Aliqui dicuntur et sunt alii nec sunt neque dicuntur bi dicuntur et nou sunt; et rursus alii sunt quidem, sed uon dicuntur in horuiu uumero collocandi Latiui, qui ha^retici nou dicuntur, sed manifestis ha;resibus sunt inquinati . Addil Pachymerius, abscedente ex Synodo illa Palaeologo, cuiu graviores ob prolerviam lioininis, quem ipse laudat, iras
: i
:

praecipue, diversis priviJegiis

:

eadem Romana Ec-

concepisset, patriaicliam et sequaces iu eos, qui

sua tamen observata praerogageneralibus Couciliis, tum in aliquisalva suprascripta fidei veritate;

Catholice sentiebaut,

vesparum more

involasse.

Quam quidem
gorio subjectis

dissensionem

animorum Grsci
:

bus

aliis

semper

praesules, qui ab impio patriarcha discessere, Grelitteris sigiiificarunt

prout plene lecta est et fideliter exposita. Veram, sanctam, et Calholicam et orthodoxam fidem
,

et

celebrata
Ecclesias

Synodo, se ad
sensisse

supremum illiusiuomnes

coguoscimus

et

acceptamus

et

ore

ac corde

imperium agnoscendummutuaconspiratione con(1).

confitemur, quod verc tenet,

el fideliter docet, et

IG.
'

Sanctissimo, reverendissimo et bealisin Hist.

Ad. Chr. 1267. nuai. 75. usq. ad 79. excus. etiam typi tom. iii.
ii.

CoDcil. par.

<

Pachym.

Grxc.

1.

v.

(I)

Synodus

illa

priesenleni

anuum

referretur.

Graicorum, in qua de utriusque Eeclesia; conjunctione deliberatum fiiit, mclius quideni ad pra;cedentein, quam ad Cum euim, teste Pacliimere, Josephus patiiarcha a Synodo persuasiis, ut ex litleris Patrum ejusdcm Coucilii

hic in Annalibiis legeudi< couslat, in luoiiasterium secesscrit die sccuuda Januarii anni

MCCLXXIV, huic hinc

.\sia; el

recta

eousecutioue deducetur
suis sufTrajaneis el proillul

Synodus aule eam uiem, adeoque bibente auno mcclvxiu citpisse.

Quiu vero annalista hic iium. 16 uotut de litteris ad Pontiricem mis?is ab archiepiscopis
vincijlibus Synodis,
liUeris legiiur
:

Europ cum

non

iia

accipienda suiit ac

si

in proviueiis singulis Coocilia iu

eam rem

celebrata fuerint.

Nam

quod

iii

ilsdcm
;

.Melropolita tjjhesiuus

cum

ea, qu;e ciica

me

esl,

iuquaui,

Hun

sisnilicat

pioviuciaiem

,;li(iuaui

frairaneorum
qui circa

cum

metropolilanis suis
;

Syuodum, quam siii};uli consensuin. ilinc aliis ommissa Si/nodi voce subscribunt

saucta Syuodo , et sic ab aliis orauibus metropolita; iu suis provinciis hahuerint

:

melropolilis
;

cxprimilur

id,

sed unuui

eumdemque,
Mansi.

sufiis

Metropolitanus Ueraclea: Ponti

cum

me

Eunt episcopis

id est,

cum

suHraganeis meis.

328

GREGORIl X ANNUS

3.

CHRISTI 1274.
Nos autem,
et

simo papse antiquo Romanorum domino Gregorio

prajsuJes Grajci.

nobiscum potenilli

magno
nilatis;

Pontifici excellontissini.T Aiiostolicrc Scdis,

tissimus imperator, iiijunxiinus

a palriarcliali

et veiierabilissimo

domiiio

cl

patri

noslra; liuma-

scde reccdcnli omiiiiio in uiia lorina solitiidinis

nos qui Ecclesiasticam complemus ordinalionem, \eslra> sanclissimnc Ecclesiai salutem,

spirilualis

sul)jcctionis

atrcctionem

melropolila

manere, qu;e sunt Constantinopoli monasteriorum, donec iiuntii ad veslrani saiictitateni accedant, et audianl sermoiiLMii veslrum et si magnitudo ve:

Ephesius, prajhonoratusexarclms totius Asia> cum ea, quBC circa me esl, sancta Synodo, etc. Subji-

stra ita recipiat, deleget certos delegatos

stris

cum

noiri

reversis lcgatis.
si

Addunt sede motum

prohxa serics archiepiscoporuni Asia; et Europa?, qui una cum suis sufFraganeis et proviucitur

palriarchain,

obdnrnerit in pertinacia, Ecclesi:eagnoscere dctiectarit. Quiqua; Niccpliorus Gregoras de eo

(|uc Riiinaiuc priinatuni

biis conseiitiunt,

cialibus Syiiodis

primatum Honi. Pontificis agnoscendum conscnscre. o Non sohim nunc, sed

ad
prius beatissimai et saiictissima; vestrsB Ecclesiue

tradil

'

Palriarclia Jusephus ea concordia repu-

diata, sede sua cessit,

faciebamus divisionem intei^rilalis, et Ecclesiarum Christi tolahter unilatem dilacerabamus, quomodo qui unius pasloris sumus, non in unum, el intra unuiu aggregainur ovile nec
:

magnam

se

in Arciiistrategi

contulit.

Hoc

igitur

nec inullo post relicta urbe monasterium ad Rosphorum iiropoiiimns, a Dco honorate

doinine, nos quos patriarclialis Conslantinopolitan;c sedis

sublimes poutilices

cum omnibus,
;

qui

unum

replenuis

mandatum

Chiisli;
ct

sed ea qnai

circa nos, veiierabilibus clericis per hoc scriptum

sunt discordiaj

magis eligiinus,

bono

pacis

amissoinvenire nonqutcrimusiliud, quod ex bouo

zelo nobis declarabatur
:

nullus autem erat,

et sufllarct

(jui

nostrum vobis coiijuiigi habenuis (lualiter si somagnitudo ea, qua; legatioiiis sunt admitlat, non est quod tempus teratur, et uos inciiluin veslra

conjungeret oiunes in unuin,

quasi ad
.

namus prompte,
mittjmus,
et

et inagnic vestraj

altitudini

sub-

unum
busque

flainen

singulorum concordiam

Pluri-

valde gratanter, ea, quce sunt spiri:

interjectis ad laudein Palaiologi, qui studia

tualis subjectionis lolius asserimus

et nihil

eorum
;

Ecclesiarum conjunctionem apphcuerit, excejitisque Apostohcis legatis Synodum GroBCorum coegeril; in qua alii paribus cura
ad redintegrandam

denegainus, qu;e
nostri his, qui

aiite scliisma

pra}stabaut patres

Apostolicum regebant Sedem

sed

statim et nos attribuiiuus, etc.

18.

imperatore votis concurrcrint

alii

dissenserint,

Subjuncta

est sacraiuenti

forma, qua nun-

demum
ciam

vero impcriahs diligcnlia

eorum

pertina-

tius a Coiicilii Constautinopolitani palribus

missus

atque in concordiarn agnoscendi Apostolici primatus redegerit; subdunt: 17. Scilole, quod nos volumus, quod Pontivicerit,
ficalis

sese obstriclurus,

fidemque orthodoxam professurus esset, iisdemque est concepta verbis atque ea, quain Gregorius acropolita Pakeologi imperaloris

Sedis tota pleniludo

cum

toto

venerabili

clero, et

omnibus

officiariis,

sacerdotibus, diaco-

nomine nuncupavit ^. Ego Georgius acropolita

theta, uuutius doiniui

et

magnus

logo-

nis el lecloribus sanctissiuKc Ecclesia; Dei conveniat in unuin, ut attribuat

tati et

imperatoris Grajcorum MiPalaiologi,

Apostolicae Sedi,
et

prompte veslrae sauctiquod adhonorcm pertinct,

Ponlificem
et

chaelisDucffi,

AugeIi,Comneni,

habens

nec aliuiu [irimuin

summuiu

Ec-

ab eodem omneschisinaprorsus abjuro;

sufliciens ad
in

infrascripta

mandatum

el subscriptainfidei

clesiarum omnium nominaturi : sed antiquam internuntiorum confeclionem agnoviinus, quain et patres noslri semper attenderunl toto pricterilo

veritalem, |irout |)leiielecta est et fideliter exposita,

nomine
ct
,

dicti

tholicam
accepto

domini iiiei veram, sauctam, Gaorlhodoxam fidem esse cognosco. Eam

corde
et

tempore usque ad teinpus hoc

triarcham
et

unde nostrum paalios (iiuoquot

et

ore profiteor

ipsanique
et

subsequenter omnes

prout

eam

veraciter tenet,

fideliter docet

prae-

convenerunt) ut in unuin ha;rcaiit, et Sedis poiierenl concordiam obsecravimus. Ipse vero cuui

dicat sacrosancta Roin. Eccl.

ipsam inviolabihter

serv;ituruin

magna

instaulia lenet,
et

mus

postea,

ul indicat,

quod agnosci dcbet non decidet ab

|)ri-

uec ab ea ullo uiiquaiu tenipore recessurum, vel quoquoinodo deviaturum, vel dis;

ista

\oIuntate,

nec adhuc a prima sententia,

quam
et

tenet cuin aliqua inlentione, mutalus est:

unde

crepaturuni piomitlo. Primatum quoque ipsius sacrosanctaj Roinana; Ecclesite, prout in pr;pmissa serie continetur, ad ipsins Ecclesi;x! obedientiam,
nomiiie ipsiusel meosponlaneus veiiiens, pro ipso pro me fateor, rccognosco, acce[ito ac sponle

plurics nos prailali corrcximus ipsuin

ipse ne-

quidquam ad
dotibus
scribit

prujsens adquievit.

Quibus vero

et

homo

pertinacissimus esset praiditus, deimperitissiiiiuin

Niccpliorus Giegoras ',

fuisse
:

nimirum

Josephus, inquit, vir canus,

suscipio ; et i[)suin oinuia pneinissa tani circa fidei veritatem, quain circa ejusdem Ecclesia; Romanae primatuin; et ipsoruin recoguilioneiii, acceptatio-

qui lougo teinpore in moiite Gallesio

egerat, Gra;caruiu litterarum

monachum

plane rudis et ni-

neni, susce[itionem, observantiain ac [inescntiaiu, servaturuin, iiraeslito in auiiuam ipsius et meani

miuiii simplex . Quid vcro ad edoinaudain illius

corporaliter juramenlo, promitto et confirmo

sic

arrogantiain et impietatem decretum

Rom.

sit

subdunt
'

Niceph. Greg. Uist. Rom.

D. i. pag. 155. et toin.

1.

v.

^ Ooii.

Ms. bibl. Vallic. sign.

<

Nicepb. Gteg. Hist.

I.

iv.

lit.

iii.

Conc. 2.

p. 2.

Conc. Lugdun.

GREGORII X ANNUS
ipsiim
el

3.

CHRISTI 1274.
ad

329
aliis

me Deus

adjuvel

el

luecsaiRta Dei EvaiiAsia) et Europa;

traduceiidis

Ecclesiam sciiismaticis
imperatori consilio
et-

de-

gelia, etc. Pra;sulmii etiaiu Constaiitiiiopolitaiue

figerent, atque

opera ad-

Synoiii triginta sex

nimirum

me-

tropiilitanorum ac sufFraj,'ancorum nomiue orator

siniili

jiiicjuiaudo se obstrinxit. Quibus perfectis,

Vos fratres el filios monemus, et liortaDomino Jesu Cliristo in remissionem vobis peccaminum injungentes quatenus ad peressent:

mur

iii

pra;ciiiente Poiitifice

hyinnum
bis

Te

Daum

laiida-

fectiouem solidam incceptorum

gentes,

totis

viribus sata-

mus ; denique
doxffi

Grcecis Latinisciue verbis Ddei ortlioprofessioiie

forma, repetita

processionis
est.

Spiritus sancti a Patre et Fiiio, dec;uitata

19.
cilii

ejusdem schismatis abolere studeatis omnino reliquias abjicieiites oves morbidas iie gregem valeant contamiiiare Dominicum, autfidei
;
,

Quanto porro applausu ac tripudio ConEcclesiae

dalis

e vobis noviler agnita-, in vestris cordibus inficere

PaliEologus sinu

exceptus fuisset,

puritatem.
efficacius

suis litteris

kal.

Aug.

Lugduni

expresjit

In his autem exequendis utilius et adimplendis eideni |triiici(ii conslanter

Pontifex'.

et Ddeliter adhaerete,
fllio

Charissimo in Cbrislo

Palijeologo Gra;-

auxiliis adjuvate. Decet

ipsum fulcite consiliis, et enim vos, praelatos praeestis

corum

iuiperatori illustri.

cipue,
dissiniilitudiiiis

qui

constituti

in

specula veritatis,

Occurrentes

tibi

de regione

luiiien aliis ostensuri,

aberrantesde tenebriserro-

redounti coilo tuo brachiis paterna; aflectionis ac-

rum
ut

educere, devios in viam rectitudinisrevocare,

cumbimus,
oscuiamur.

et te solidcC ciiaritatis

osculo pressius

utinaui

tibi, llli,

pateret ad

pleuum,

cum

clesia nujier in

quauto in his occurrit tripudio eadem cLugdunensi Concilio congregata!

si voces psallentium inibi, Deumque flexis genibus et nudatis capitibus laudantium praecipue praelatorum, in tuis sonuissent auribus, etrevelata

officii debitum ;cterni vestrorum laborum exitus compleatur . Mox abbatem Cassinensem in Orientein misit', qui de induciis inter Palaeologum, Philijipum imp. Constantinopolilanuiu, ejusque socerum Carolum ineundis agitaret. Qiiae vero

voiiis

adimplentibus
prtemii

plenitudine

facie

ipsorum oculos, deducentes quasi aquarum

1

deinde a Grscis gesta siiit, subjiciemus inferius: nunc de Taitarorum regis oratoribus dicamus.
21. Producti funt in superiori sessione quarta

cxitus, inspexisses

profecto prudenter adverteres,

quod eraut eorum lacryma; tam excussi doloris indices quaui adeptae Iaetiti.'e proditrices. Nec
,

niinus
nuntii
:

intelligeres

quam

grati

tui

adveneriat
;

Abaghce in Perside ac finitimis regnis imperantis oratores , lecta;que ejus de conjungendis cum Cbristianis adversus Sarracenos armis propaganda(|ue pietate litterae': quae ingenti bclitia Patrum animos iuiplevere, cum fidein Christianam felicissime inter Barbaros disseminatum iri, evertendamque eorum armis Sarracenorum tyrannidem ac superstitionem spes atlulgeret. Contundebat enim armis Bendocdarem sultaoum Abagha, atque

quam

fuerint

gratanter accepti

cum

quanto etiam jubilo tua professio acceptata. Exulta

igitur et tu,
flli,

exulta et laetare in eo, qui est

spieiidor lucis aeternce, divina;

claritatis
:

quaedam emanatio

tuum sic animum suo lumine illustravit, ut lumen veritatis intelligens, non soluin redires ad illam, sed ad redeundum aliis diix et
qui
praevius
efflci

Occidentalium vires

sibi

conjungere optabat

cu-

merereris. Exulta et gaude talein

jus nonnulla facinora insignia ex Aytono ad

:

illu-

ac
et

tantum jam datum iaboribus tuis effectum, i:t de tuo ad sinum unitatis Ecclesiasticae reditu indubitatum exspectare valeas praimium, et de
per te redeuntibus
tibi

strandam bistoriam adducemus Abagha, inquit *, (lacem composuit cum vicinis suis qui longo tempore sibi fuerant inimici. Tunc vero temporis
,

aliis

plenioris

debeatur
et

soldaiius .^^gypti ingressus fuit

et ibi
villis

regnum
et

Turquiae,

retributionis
coepisti,

augmentum. soUicite cum omni

;

Persta ergo,

quod

diligentia et sollicitu[iro

dine

prosequaris

efficacem

posse

daturus

operam, ut nec in aliquibus ejusdem schismatis reliquiae qualescumque supersint, etc. Dat. I^ugduni V kal. .\ug. anno iii . 20. Eodem argumento ad Andronicum Palaeologi majorem natu liliuni scripsit^: a Magnitudinem tuam monemus et hortamur in Domino Jesu Christo, quatenusin pra;missis, sicut discrete
scripsisti, tui genitoris inclyti

Nam quidam Sarracenus, qui Paruana vocabatur, erat in regno Turquia; capitaneus Tartarorum et iste, rebellis effectus
:

multos Tartaros fugavit eosdem.

interfecit,

de pluribus

contra
ita

Abagham, conabatur Tartaros omnes perdere et fugare. Abagha vero hoc audiensequitavit
prospere, quod quadraginta dietas in quindecim dierum spatio peregerit. Soldanus iEgypti audiens adventum Tartarorum, subito de regiio

Turquiae recessit, nec

ctare
:

fuit

ausus ulterius exspe-

laudabili

proposito

nobis per ejus et tuas ex[iresso litteras constanter

adhaerens, totis viribus satagas, ut autiquati scbi-

non tamen potuit ita celeriter arripere iter suum, quiu Tartari, qui velociter seqiiebantur,
attinyereut exercitus sui flnem iu inlroitu regui

smatis aboleantur

omnino

reliquiae; sitque Lati-

.Egypti in

quodam

loco vocato Pasblanck. Irruen-

norum

et

Groecoruin unitas perpetuis temporibus

tes itaque Tartari in posteriori

custodia exercitus

incoucussa. Dat. Lugduni

kai.
,

Aug. anuo

iii

.
iii

Hortatus etiam praesules est

ut curas

omnes

ceperuut duo millia equituin Sarracenorum, et divitias multas acquisiveruiit et ceperunt etiam
:

'

Lab. 111. Ep. cur. x. Extat. eliam inConcil.

Lngd.

'

Ep. xi.

'

Ep. XIII.

>

Aylon. Uist. Orien.

c.

34. 4-2

AsN.

loMCS XXII.

Ravn.

III.

330
i|uinqiie niillia

GREGORI] X ANNtlS
,

3.

CHRISTI 1274.
ExceIIenti6e tuae litteras et nuntios lalores

domos Cordinoruni qui in illa regione degebant. Perveniento V(>ro Abaghausqne ad conDnia terra; ^gypli, consuKuni eral sibi, iie
tiltra

ipsariiu!,
diciliir,

qnorum alterum poslmodum

nna cum

sors,

ut

liumana subduxil, ad noslram praisensacro Concilio adventus

progrederetur, propter cBstuni

calida ullra

lerra enini

tiani veiiientcs,

illa est

niodum

ct Tartari et

eorum

eoruin teinpore in iiostra prtesentia congregato

in qiio, sicul per superslitis relationem inlelligere
poleris,

animalia, quai a longe venerant festinanter, non potuissent pondus ierre laboris et sestus. Unde

Abagba
destrui

rediit in

Turquiani,

el

fecil dissipari

et

piosa et

principum et pnelatorum multitudo coveneranda couvenit; cum animi kctilia et

:

omnes

terras,

quai rebelles extiterant, et

vultus serenitate recepiiiius

et

litleris

in coin-

reddiderant se soldano. Paruanam vero prodito-

niorem Tartaroquod in omnibus cibis, quos erat comesturus, isoneretur de carne iila Paruanaj proditoris de qua comedit Abagha, et dedit suis proceribuscomedendum et lalem ultionem sumpsit de Paruana prodilore rex Abagba.
suis sequacibus juxla
fecit sciiuii,

rem cum
per

rum

medium

et jussit

benigne in omnibus, quffi proponere voluernnt, auditis corde coiilrilo lit humiliato spiritu exoraviiiius et exoramus Altissimum, ut ipse (|ui est lux vera, omnem homineui venienlem in hunc mundum iilumiperleclis, ac nuntiis
ipsis
;

muni

naus,

tibi ettiiis

sua pietate concedat,

sic

semiier in

lumine
fidei

viiltus sui

lumen

veritatisagnoscere,

quod

in suis beneplacitis

ambulantes, ad exaltationem
iis,

22.

Postquamergo'Abagha deregnoTurquias
et Tarlari

Christiaute,

vestramqiie salutem indetesso

qiis per
])ra3dictas

sua vola complevil,

dis el divitiis,

fucrunt repleli

jira;-

proposito inteiidatis. Ca-terum super

quas ac(|uisiverant coutra rebelles ot Sarraceuos ; vocavit ad se regem Arnienia)

et
sibi

nuntios

et

litteras

tua

magnificeutia
prfe-

inlimavit, ante ChrisUani exercitus ad transmarinas parles

obtulit

regnum

Turquite, eo quod pater

fideliter

adventum disponiinus ad tuam

:

suus

el ipse

semper

se gesserant

erga

sentiain legatos nostros, prout 0|)portunitas permiserit, destinare

dominium Tartarorum. Re\ vero Armeniai

quam

tansapiens et discrelus de tanto doiio obtulit

et a retentione regni

qui et magnitudini tuae ad

prctstiteris,

illa

pleiie resiiondeaut, et te uiliilominus ad alia, qua?

si

Abagha; mullas grates,

Tur-

aures

illis

exaiuiitionis

tuam tuorespiIII

uou posse sufficere ad duo regna commode gubernanda: nam soldanus iEgypU erat in iutegro posse suo, et ad gravamen regni Armeniae toto conamine intenad defensionem regni Armeuiie polerat consilium adbibere. Consuluit tamen rex Armeuia?, ut Abagha de regno Turqui;e taliterordinaret, antequam
si

quioe se curialiter excusavit, asserens se

rumque salutem
cient,

et uliiitatem

communem
Lugduni
:

solerter

iuducant.

Dal.

id.

Maiiii

anno

ni . At de his liacteuus
'.

jam ad syno-

dalem historiam redeanms

stilutiones

debat: quare

satis

sibi

facere

videbalur,

24. Inchoata sessione quinfa, nonnullas con-

promulgavit. Prinium ad arcenda ex diuturna Sedis vacatione mala, qux Christianum orbem post Clemeiitis IV obitum misere afflixerant, saucita ab Alexaiulro Teitio aliisque prae-

recederel,
ret,
et

quod dc rebellione unllatenus dubitadaret

nulli Sarraceuo

dominium

in

Turillis

decessoribus corroboravit
a Poutificis

adjecitque ut elapsis

quia.
et

Abagha quidem

acceptavit regis consilium,

nun^iuauj postea voluil quod Sarraceni in

terris

dominium

obtinercnt. His ilaque completis

rex Armenia! requisivit et rogavit, quod Abagha vellet intendere ad liberalioneih Terra3-Sanctce et

morte diebus decem, sive accederent cardiiiales alii, sive nou, secretum coiiclave ingrederentur , qui singulos tantum clericos laicosve ad familiare obsequium adducerent; obscplis undi(|ue omnibus aliis adilibus, ut nec cum
aliquo coUoqui litterasque excipere, intentato in
legis viulatores

ipsam eruendam de manibus paganorum. Hoc Abagha promisit facere toto posse et consuluit,
:

anathemate, ])0ssent

cumque

tres

quod rex nuutios suos misit ad papam, et ad alios dominos et princii>es Chrislianoruin pro subsidio
Terrai-Sanctaj . Initiatus^estsacris ba|)UsmaIibus Abaghee orator una cum duobus pia;iiobilibus
Tartaris a Pelro card. episco|io Osliensi, qui postea in Poulificatu Inuocentii V nomen accepit, paulo

quinque uno tanlum ferculo contenti essent quibus praeteritis viuum, ]ianis et aqua ipsis tantummodo apponeeffluxissent dies, sequentibus aliis
:

rentur; nec aliquid e Pontificio <crario acciperent, supersedere doiiec Pontifex renuntiatus esset
:

etiam omnibus

aliis

negoliis jussit; ni forte aliqua

ii)si

ante sessionis v celebritatem

quos Gregorius preaule

adeo urgens necessitas instaret, ut

e vestigio

tiosissimis vestibus donavit. Dalis vero jani

occurreudum

videretur, sed ha^c ex Pontilicia con:

ad Abagham litleris i|)sum ad Christi cultum allicere conatus, oratores, antequam iniretur expediho missurum
23.
((

stitutione libet decerpere

Hoc sacro Concilio

|)oIlicitus est

Abaghae regi Tarlarorum

,

tiam in prajsenti
fuluro.

illuslri, graqua? perducat ad gloriam in

approbanle statuimus, ut si eumdem Pontificem in civitate, in qua cum sua curia residebat, diem ciaudere contingat extremum, cardinales, qui fuerint in civitate ijisa ])ra;sentes, absenles exspectare

decem diebus tantummodo teueantur

Uist. Orien. c. 35.
' Lib.

quibus

'

Ayton.
II.

part.

'^

iiisl.

Coiicilii Lug(]. 11.

iv.

Ep.

ciir.

c(,i\. K.\t. iu dicto

tom. iii tom. Couc. Lud".

Ext. apud Greg.

5

1.

iii.

uum.

102. et lom.

iii.

Conc. part.
ii.

Jl.

Regest. Gteg. X. pag. 104. tom. Conc. lu. part.

OREGORII X ANNTIS
elapsis, sive absentes venerint, sivc

3.

CHRISTI 1274.

331

non, ex

tiinc

ejnsdem
per alios
libcie

clectionis negolio ulterius admiltendo,

ail

oiiiiiosconveniaiit
iialiilalial,

iii

|uilalio, in qiio iiloiii Piiiilifcx

siiigiili

cligcndum siibslitucndum Pontificem

vcro,
iiiliiniitatc siipcrvc-

coiitcnti

siiij^uiis

lanlimimodo

procedatur. Si

servicnlibus,
eligendiiin
id
:

cicricls
illis

vcl

laicis,

iuout (iuxcrinl;

nicnte,
tiiigat,

idem conclave aliquem ex

iiou

eis exire

con-

taiiicn, (luiluis |)atciis iicccssilas

ipsa etiam infirmitale durante, poteritejus

rcquisito proccdi
:

su^gcril iiidiilgcii, diujs liabcre iierniiltiinus,

rcscrvato. In

siilliagio

scd

si

ad alios

ejusdein elcctionis arbilrio

autciii

eodem
iii

post sanitatcm sibi rcdditam, seu anlea redire volucrit

(lics
;

palatio uniiiii conclavc,

millo intermcdio
coin-

vcl ctiamsi alii absenles,

quos per decem

sit

paricte seu alio vclaiiiinc, oiiiiics liabitciit

iiiuni
:

diximiis exspectandos, supcrvenerint re in-

quod, servato bbero ad secretam camcrain aditii, ita claudatur uii(li(]ue, ut nullus illuc intrare valcat vcl cxirc. Nulli ad cosdcm cardinalcs aditus pateat vel facullas sccrete Io(|Ucndi

tegra, vidclicct

antcquain eidem Ecclesia!

;

de

pastore provisum
in (juo ipsiim

in

codem negotio

in illo statu,

invcncrint admitlaiitur, pramissa

tam de
potu
,

clausiira

quam

de scrviciitibus, cibo ac

cuin
tant
:

eis

ncc

ipsi

aliquos ad se vcnienles adinit-

nisi eos, (|ui

dc

voliiiitalc
iis

omiiium cardinatantuiii,
(iu;e
,

qiiaiido

lium, inibi pracseiitium, pro

elcctionis
instantis

ad

ncgotium
sit ipsis

pcrtinent

voca-

renlur.
25.

servaturi. Porro si Piomaiium Pontiliccm cxtiacivitatem prffidictani, in qua erat cuiii sua curia residcns, contigerit ab hac luce migrare, tcncanlur cardinalcs in civitale, in cujiis territorio seu dislrictu idcm
et

reliquis cuiii aliis

Nulli etiam fas

cardinalibus, vel

Poiitifcx obiit,
dicta,

convenire

nisi sit forsitan inter-

eorum

nuntiumniillcrc vel scripturam. Qui vero coiilra feccrit, scripluram mittcudo vcl iiunalicui

vcl conlra Ecclcsiam

Komanam

in aperta

rcbcllione persistat: qiio casu iu alia vicinioricon-

tium, aut
i|so facto
Iii

cum

aliquo ipsorum sccrcto lo^iucndo,

prcCdiclo aliqua fenestra coni-

vcniant, qu;c

siiniliter

nec interdicto subjaceat,

Iiac

sententium excomniunicationis incurrat.

nec

sit,

ut pr;cdicilur, apcrte rcbcUis. In

etiam

conclavi

tamen

civitate

petcns dimiltatur, pcr (luain (jisdeni cardinalibus

qiiain

tam quoad exspectationem ahsentium, quoad babitationem communeiii, clausu-

ad victum neccssaria
per

commode

minislreiitur

sed

rani, et caitcra oninia in

domo

episcopali, vcl alia

eam nulli ad ipsos patere Verum si, quod absit, infia tres

possit ingressus.
dics,

qualibet eisdem cardinalibus deputanda,

eadem

poslquam, ut prcedicitur, coiiclavc prjedicliim iidem cardinales intraverint, et non fucrit ipsi Ecclesiae de Iiastore provisum, per spatium quin(|ue dicrum

obscrventur,
fice in ea, iu

(|iia3

superius, obeiinte diclo Ponticuria, sunt

qua cum sua residcbat

expressa
27.
pactis,

Cum
aliisve

immediate
:

se(|ucntiuni

singulis dicbus,

tam

in

vero interdum eligentium libertas convcntionibus, iniplicilis expresillis

prandio quam in coena, uno solo ferculo sint conlenti quibus, provisione iion facta, decursis, ex

sisve, infringi soleret, divini

judicii terrorem

incussit

alque omnia liiijusmodi

foedera,

pro-

tunc tantummodo
strenlur eisdem,,
tur.

Provisionis

vinum et aqua niinidonec eadem |)rovisio subse^iuaquoquc hujusmodi pcndcnte

|)anis
,

negotio, dicti
recipiant
,

cardinales niliil dc camcra paptC nec de aliis eidem Ecclesiae tempore vacalionis obvenientibus undccumquc sed ca omiiia, ipsa vacatioiie duraiite, sub ejus, ciijus
:

missave etiam sacramento confirmata convulsit, ut in ca re datam turpiter fidem non servare, laudi non vitio vertendum sit. Nos nibilominus paconventiones, obligationes, condicla et ctiones
,

intendimenta omnia
libct
alteriiis
,

sive juramenti, sive cujusfirmitatis

fuerint vinculo

annexa,

cassamus

irritamus ct viribiis deccrnimus om:

fidei et diligeiitiae

camcra eadem
,

est

commissa,
fiituri

nino carcre

ita

ut nullus ad

illa

observanda quo-

custodia maneant

jier
:

eum

dis|)ositioni

modolibct
sed

sit

adstriclus, ncc quisqiiam ex

eorum
; :

PontiUcis rcscrvanda
rint,

qui autcm aliquid recope-

transgressione notam vercatur lidei non servatae

teneantur ex tunc a perceptioiicquorunilibet reddituum ad ipsos spectantium abstinere, douec

non indigna; laudis titulum potius mereatur cum lex etiam bumana tcstetur. Deo magis transgrcssioncs liujusniodi,

de receptis
pendant.
provisioni

taliter

plciiariam satisfactioiicm

im-

quam

jurisjurandi obser-

lideiii

(|uo(|ue

cardinalcs accelerandaj

vationes acceptas B. Haiic constitutioncm

Gregoriiis
sibi

cumantc
duriorem

sic

vacent attcntius, quod se ncquancgolio

cardinalibus

ostcndissct

quam de
lcrcl

alio

intromittant

nisi

forsan

legem imponi
[lost in

(|ucsti

sunt

et

controversia
Pontifcx pra;:

neccssitas adco urgens incidcret, iiuod eos opor-

paulo

publicuin erupit,

cum

de terra ipsius Ecclcsiaj dcfciidcnda, vcl cjus

:

sules sine cardinalibus ad sc cxcivissel

c contra

tam grave, tam evidcns pcriculiim immineret, quodomnibus

vcl nisi ali^iuod
et

partealiqua providere

cardinalcs pra;sules sucC nalionis cogerent, atque

ab

iis

consilium anxiliuiiKiiie flagitarcnt. Scd Gre-

singulis cardiiialibus |ira;scntibus concorditcr

illi

gorius dcinuin, vocatis pra;sulibiis,

primum

ob-

viderelur
26.

celcriter occurrendiim.
si

Sane

ali^iuis
,

dc pra;dictis cardinalibus

conclave prcEdictum
intraverit
;

ut supra cxprimitur, noii

aut iutrans absque manifcsta causa

inflrmilatis exierit, ipso

minime

requisito

nec in

jcctoanathematc consilia sua aliis pandcrc vetuit; iisiiue expositis, assciisum ab iis clicuit, (|ui ctiam siiarsxMjue mox sigilla constitutioni apposuere per rcgna et provincias lilterae extant de his in Libru Privilcgiorum Roin. Ecclesice patriarcha;

332

GREGORII X ANNUS

3.
culis

CHRTSTI 1274.
ipsius sanctitas,

riim Constantinopolitani, Antiocheni et Gradensis;

tuin inter iiisignia
Sixti

quse toto orlie

pervagata

monumcnta,

qujc Platina jussu

et

IV coliegit

',

arcliiepiscoporum

episcopo-

rum

Frnncia! Provincia!% et Arelates,

GcrmaniK^,
liltera?
:

Sixtum IV adduxit, ut solemnes ei sanctorum lionores decerneret': apud quem, cum Marlinus Siiessanus orationem haberet, recensilis aliquot
prodigiis,
silentio
id

Angliffi', Italiffi', Hispaniae';

qux

insuper
in

subjunxit

Non committam

ut

in Adriante Molis

arcliivo

asservantur

noslro ac
Ci-

vero Vallicellano Ms.'

prajteiea

tum ex liis nonnulla;, supremorum abbatum Cluiiiacencis,

transeam stupendum acmemorabile qiiiddam, quod omnipotens Deus ad perliibcndum certum testimonium sanctitatis viri in illius venerabili

sterciensis et Prsemonslratensis Ordiiium.

lU vero

corpore pro sua clementia monstrare dignatus

que a tot tantisque Patribus in Concilio OEcuiiienico fuerant confirmata

est.

Dum

laudataque ab universa
gratiam a Joamie XXI

ad

novam Ecclesiam

idem venerabile corpus transferretur ad tit. S. Francisci Lugduni

et

Ecclesia, ad cardinalium

erectam centesimo
rosa, caput

sexageslmo sui obitus anno,

qui

magnam
28.

iiide sibi

conflavit invidiam, abro-

reliqua corporis parte alioquin exesa atque cor-

gata sint, dicetur inferius.

tamen solidum capillamentum habens,

slatu, aut

SS. Bonaventwce
et

et

mors, virtutes

canonizatio.

Thomos Aqidnatis
Inter
liajc

labia, dentes et lingua in nullo a vitali

exlin-

colore demutata reperta sunt. Erat profecto divinae

ctum

est

Ecclesiffi Dei,

maximum collegii cardiiialium, imo totius quam sua sanctilate ac scientia colid.

clementia! illud os a putrefactione servare, quod

ad salutem fidelium

at(|ue

in

divinis

laudibus

lustrabat, Iiimen S.

Albanensis,
ininicus,
iu

Bonaventura card. episcopus .lulii: eodemque die, (|ui fuit DoMiiioriim, effuso

Ecclesia

omnium
in

luctu, sepulchro elatus.

Funebrem habuit
e Tarantasia

ejus

Qui plura de eo cupiat, Wadinghum- consulat. Cajterum Gregorius de illius aiiimae statu sollicitns, si quas in purgatoriis flammis expiandas labes haberet, toseinper fuerat operosum, etc.
tius orbis praesulibus in sessionequinta imperavit,

laudem orationem Pelrus

episc.

Ostionsis

Doleosuper le, frater mi Jonatha . Insigne hoc de ipso elogium refert S. Antoninus^: Tanta bonae indolis honestate ])oIIebat, ut magnus ille Alexander de Ales supradictus diceret aliquando de ipso quod videbatur
pro|iositoargumento:

ut

missam pro
iis,

illius

anima celebrarent; alteram

extitit

pro

qui arreplo ad Concilium itinere e vivis

discessissent.

Ex eo nnmero

S.

Thomas,
illius

quem

ad

Synodum

exciverat Gregorius,

cum

sanctitatis doctrinaeque gloria late in

Dei Ecclesia

Adam
alii,

in eo

non peccasse
^

B.

Eadem

narraiit

Mar-

efQoresceret, ut ejus opera in sacro illo coetu uteretur. Testatiir hoc, ut alios omittamus, S. Anto-

tinus Suessanus

ac Sixlus Senensis

'",

qui ut plures
:

in quibiis librorum ejus Catalogum texit pietate iion niinus affici, quain doctrina refici lector experitur; unde hffic de ipso recolit Ecclesia" Multa scripsit, in ijuibus summam eru:

ninus" qui ipsius doctrinam matani addit.

;

caelesti

voce confirsibi

30.
fuit a

Anno

Doinini mcclxxiv,

mandatum

Gregorio

ut ad Concilium Lugdunense,

ditionem cum pari pietatis ardore conjungens, lectorem docendo movet. Et infra: Eumdem adhuc viventem B. Tliomas Aquinas sanctum a|)pellavit cum enini Vitam S. Francisci scribentem
:

tunc celebrandum, accederet propter eminentem

ejus scientiam
;

secumqne

deferret librum,

quem

de mandalo Urbani IV fecerat contra errores Grac-

corum, de quibus eranl

fuerant vocati,

comperisset: Sinamus, inquit, sanctum pro sancto laborare . Caeterum quamvis amplissimis nalur;e
et gratiffidonis esset

ornatus

adeo tanien demisse

in dicto Concilio, ad quod arguendi rationibus efflcacibus. Ante tamen quam iter sumeret, in conveutu sancli Dominici Neapoli existens, cum quadam nocte

de se sensisse scribit sanctus Antoninus'^, ut divinam reininterdum peragere non auderet: Chri-

ante

ret, a

imaginem crucifixi in Ecclesia devotius oraquibusdam eum observantibus visus est a

:

stum vero

insigni

miraculo amanteiu

suum

desi-

terra elevatus cubiti spatio

auditaque est vox de

derio sui colliquescentem caelesti pabulo refecisse:

Gruciflxo

Bene

scripsisti

de ine,

Thoma
alias,

quam

Cum

per multos dies.seindignum

ejus respiciens,

communione

ergo mercedem a
inquit, nisi

me

recipies?

Non

Domine,
intelligi

corporis Chrisli reputans, miniine celebrasset, Do-

teipsum. Per quod dabatur

vitae

minus humiiitatem
una de
i)articulis

cum una

die

laboribus ejus et

lerminum imponendum,

inissam audisset devotius, ad ejus conlortalionem

hostia;

prout evenit.
Kuinain,

Nam

consecratae, etiani |iro

cum

transiret per

recedens ex Neapoli versns Campaniam ad quod-

sacerdole divis;e solo Domini jussu, in os ejusdem

generalis intravit, et
ginavit .
29. lllustrata est post

dain castrum applicuit, quod erat neptis sua do-

ipsum gustu suavissimo

sa-

min;e Franciscae, languere incoepit. Et iufra: convalescens pro Post aliquot dies pauliilum
seculus est iter et transiens juxta monasteriuin
Fossae-Nov.e Ordinis Cislerciensis prope Piiiernum

mortem pluribus mira-

'

Ms. Val. toin.

Pdp. 97.

'-

i, pag. 93. Pag. 100.

B. iium. 12.
princ.
1.

pag.

5.",7.

IbiJ.

pag. 92.

6 pajr.

105,
Jul.

tit.

Pag. 95.

lil.

castrum, invitatus est devote ab abbate

et

monachis

Ms. Vallic. sig.

S.

Anton. id

Apud Sur. lom.

lil.

iv. die

IV. Possev. Bellar. et alii.

III.

xiv

p.

xxiv.
v.

c.

8.

in
1

Sit

Senen. bibl.

"

In offic. div.

Itcl.

12

An-

Vad.

An. 1482. extal. Aposlol. Dipl. in Biillar. in Si.\l. IV. - Luc. ^ Anlon. lit. .\xill. c. 7. 2. Sur. in Aiinal. Miii hoc an.

lon.

p.

.\xiv.

c. S.

in ejus Vil. toni.

11.

die

vu

Mar.

GREGORII X ANNUS
praedicli

3.

CHRISTI 1274.
'

333
elogia verbis

monasleriiadquiescendnm ibidem,(Ionec
:

adjectus est

cujus amplissima
(jiiot

perfeclam rt'cn]iernret sanitatem

tavil.

(|iioii

et

aecep-

card. Baronii' absolvimus: Vix quif(|iiam enar-

Ei visitato allari EeelesiiC ciim oratioiiilms

:

rnre siifliceret,

vir sanctissimiis

atque erucelebretur
:

ingressusclaiistrum dixit ad socium Reginaldiim

Ilic

ditissimus

theologorum
ejiis

prcTcouiis

liabitabo; iirainnntians
:

ei

terminum

vilaisuai.

(|iianlnmqiie
tribiis, in

iilibatai doctrinc-c a sanctis

Pa-

Kt infiM

Crescente ianguore, et cor|)oris virtiite

defkieiite, petiit sibi afferri venerabilc

luiii

sacramenest Eecle-

Eucliarisli:e, eni
:

occunil, ut potuit, prostraut

tus iu lerram

reijuisiliis^iue,

mos

OEcnmenico Concilio considenjnreque ob eam causam saiiclissima; memori;n Pio V Romano Pontilice iiiter cel(d'riores doctores Ecclesi;c Uiit annumefnnclo
tibiis, fuerit

acclaiiKitnm

siasticre discipiiiia!, aii

crederet

quod

in iiia liostia

ratus, diim hiijus diei celebrilalem iisdem

sacris

corisecrataesset verus Dei filius natiis de Virgine,

solemnibiis pcragi voluit, qiiibus Bonifacins VIII

passus pro nol)is, resurgens a mortuis, etc. Iii)era voce attenta devotione cum lacrymis respondit: Si niajor scienlia (|uam fidei integritas et ineffabilis ejiis veritas
iii

papa sancloriim (juatuor doclorum Gregorii,

brosii, Aiigustiui, et Ilieronymi

Amhi-

fcstivilates cele(juinta;

brandas constituit

Sed ad sessionis

i^riesenti exilio

scio

mento haberi potest, in illa hunc esse verum Deum

:

de hoc sacrarespondeo quia vere

:

storiam, a ([ua dcllexil oratio, redeamiis.

32. Alia Concilii Decreta

et

homincm,

CDlerni

primis attinentia

PatrisetVirginis matrisFiiium

Dominum nostrum

Jesum Christum

et sic

confiteor. Sic itaiiue devote et

puro corde credo, et ore cum lacrymis acdie

constilutionem de Roinani Pontificis electione editam sanxit alias Gregorius, (iiutc sexto Decretalium libro inserlae
Praeter

bellum sacrum prm

sunt, ut

si '

cepit illud vivificum

recepit sacrameiilum

sacramentum. Sequenti

retur, ilhid

iii

vitium aliqnod insigiie eleclo objiceexanieu vocaretur ac si verilate

;

extremai unctionis, respon-

foret destituliim, adversario

junctis manibiis

dens sana inente ad singulas unctiones. Exinde spiritum suum commendans ,

caus;e

omnis

taciiltas

persequend;e ullcrius abscinderelur, deque accu:

Creatori suo, obdorinivit in

nali,

Domino hora matutiajtatis

non. Martii, nnno Doniini mcclxxiv,

vero suee, quinquagesimo inchoante .

3i. Agit de ejus prarlarissimis lucubrationibus interaUos innumeros Ptolom;BUS Lucensis', ipsius discipulus qui, ut alios plures prc-etereamus
:

sumerentur vincerentur analhemate ', (|iii clcricos ob non electum, quem ab iis flagitarant, infeslarent, eorumve, aut Ecclesiae bona expilarent '. Ne a rebus divinis possent canonici absistere, antequam rationes ipsorum cosatoribus poenae debitae
rani ordinario judice probataj essent. Fraenari jus-

sus

'

eorum abusus, qui crucesimaginesque, cum

prodit
scripta

liistoriae,

extremovitae acluomnia Ecclesice censurae Christiana demissione

iii
;

ipsum

cessabatur a divinis, prostratas urticis spinisque

subjecisse

ac

miraculum insigne
oculis,

in eo patratum
{|iiod
i^jus

suis spectasse
vidi, inquit

refert^:

Caiteruiu

de ipso ad indicium sanctitatis

tacere iion debeo. Ciim

enim ego ciim ipso veiiirem de Roma, declinavit Molambriam (Molariam)

ad castrnm domini Richardi cardinnlis ibiqiie praefatus doctor infirmatus est de terliana, socius vero suus frater Riiialdiis (Reginaldus) de conti:

supponebant. Ne ' anathemaUs vinculis soluti essent ii, qui absolutionem vi extorquerent imo novo anathemale irrelili. Ne bigami ' tonsurarn vel habitum clericalem, quod anle diu in contentionem venerat, deferre possint ; aut privilegio
;

clericorum

potiri.

Ne

'

usurarii in Christianorum

terris habitare permillantur.

Ne

in Ecclesiis

'"

in-

digna loci majestate patrentur. Intersint omnes quo decet pietatis sensu ac religione incruento
missae
sacrificio
;

nua gravi:
critica,

et

cum non

a|ipaierent iu eo signa

ac

|)ronuiUiato

augiistissimo

medici domiiii Ricliardi niale judicabant de ipso. Tunc venerabilis doctor reeepit reli(|uias bealaj Agnetis, quas ex devotione seciim ferebat de Urbe, et misit dielo fratri, quod super se poiieret,

noiniiie Jesu, caput ex pietate inflectant. Vibralae

etiam in eoscensiu';e ",qui monili abexcomiiiuni-

catorum consortio

iioii

abstinerent.

33. Habita est sexta eacjue

kal. Augtisti, in ([ua

et

fecil, et

baberel fulem [)lenam in eis (jiiod et curatus ultra s[)em omnium medicoriim.
:

ullima fessio XVI ob nimiam religiosarum fain dies

miliarum varietatem, quae

sobolescebant

Projiter

quam
et

dis|>osnerat singulis
i|)sa

annis facere

novum

Ordineiii iiistitui vctiiit Pontif. dissolvique

festum solemue de

cum bona

refectione fra-

jussif^ea sodalitia, (ina;ab ApostolicaSede contir-

trum
fulsit

quod

illo

anno

fecit Neapoli.
[lost

Sequenti

mata non
qui

fuissent.

Tum

invectus est in praesules,

pravis iiiliciebaiit
;

vero transiit ad Deiim b. Ingentibns

morteui

|ioi)ulos cxeiiijilis

(]ui

si

miiacuUs,

(|iia;

illius

sanctitatem in luce

vila; sauclilate cateris [iicelucereiil,

coiistitutiones

collocarunt;
ejus

inter ([uae non praetereundum, ex corpore omnis experte corru|itionis snavissimum odorem etflasse^ Aueta vero dein in dies

eas edereopusnonesset

ac se in eos duriusaniin-

ejus gloria, a Joanne

XXII sanctorum Catalogo

An. 1323. Joaune XXJl.

'

exlat
-

ea de re Aposlol. Lii(iloiii. iu Bullar. Uaron. iu Xot. ad Alartyr. iioiii. die vii .Mart.

'

Fiol. Luc. Hist. Kccj.

illustr.

i\n.

Ord. Frsd.
2

1.

xxii. c. 20, 21, 22, 24. Leand. de vir. iv. Sixl. Seu. 1. iv. bibl. Possev. liellani,. et
1.

PtoL Luc.

I.

xxiii. c. 16.

Cap. Sii.mt. cuncli Cap. Si forie Regest. Greg. pag. 104. * Ibid. ' Cap. ^ Cap. Si canonici Heg. pag. 107. ibid. * Altercationis aut. Reg. pag. lU. Absolutionis benebciuni. '" Cap. Decel domuui Cap. Usurarum voiagincm Rcg. pag. 100. " Cap. Consiitutionem Ueg. pag. 109. Doiiiiui Iteg. pag. lOS. 3

Reg.

iu

s ^.

Autoii. ubi sup. 13.

'2

Cap. Religionum divtrsilatem pag. IU8,

334

GREGORrr X AimTJS

3.

CHRisTr 127/i.
neccssitatis

adversnrum comminalus, hortatus est ut ad defrecandos mores sedulo iiicunibcrent idonens

;

preiiuc
eiiiin

articulum
jieccalis

prfeparasse.
inter

Cum

dividentibiis

hajreditatem

Ecclesiis prffificerent parociios

iicc

suis paslori-

ipsain et Doiiiinum, diripuerint oimies spes ejiis

bus viduas tamdiu lugerc Ecclesias paterentur, unde firavisfima danma in populos emanarent. Denicjue fcliciter coeptum Terraj-Sancla; opus firfficorum vero ad exiluni perdnctum gralnlalus. Deoqne fiisis precibus ac laudibiis decanlatis Concilium dissolvit; mox(|uc Aposlolicasciirasad mandanda operi omnia, qux in Synodo eranl decreia,
convertil.
res

naliones variae, impetierint ipsam immaiiiter populi, ac principes infideles,

eainque

sibi coiilinuis

boslililatibus

ac variis

jiroditionum

fraudibus

subjugarint ; exterminaverint quoque velut aper de silva, et oppresserit cani tanijuam singularis
feriis

prscipuus

Cliristiaiii

nominis iniinicus

ita

ut

jierditis fere

civitatibus et muuitionibus

uni-

Cum

vero ad instaurandas Syria? lapsas

versis, ac fidelibus

ipsarum populis pene omnibus

maxime

indicla fuisset, ad conficiendos bel-

in ore gladii trucidalis, paucis

eorumdem

fldelium

licos

apparatus
regi,

Francorum

animos applicuit ac Piiilippo qui ex Tunelana expeditione re:

rcliquiis vix alius

quam

supradicloc terrae, extrealiae

mus

locus civitas videlicet Acconensis et du;e

;

versus abjectum crucis

symboUim resumpserat,

potuerint ad vilae pt;esidium conservari

ipsis prae sui exiguitate

reliquiis

seque ileriim Asialica? accingebat, est gralulatus'. Nuper, ipso Uomino adjiciente quam34.

nequaquain sufiicientibus

defensare civitates easdem, nec valentibus protra-

plurimum
vico

in

spcm

salutis

dens, quod licet

cum

incyt.T recordatioiiis

hujusmodi, tu attenLudoilla

Francorum rege

patre tuo, post

rerum
iu
arri;

personariimque

dispendia,

qufc

idem pater
itcr

clum diutius exspectare subsidium, et quibus etiam ad tempus vix couceditur respirare Dominus ipse uiisericordiam in ira uon continens, sed projiler nomen suum, ne semper blasphemetur in
;

teria ipsa pro causa pertulil supradicta,

gciitibus faciens cuiii causa sua signuiii iu

bonum,

pueris in cjusdem tcrra; subsidiuin transfretandi

dcdit tanquam pius et misericors causam ipsam in

tamen, quia eodem patre tuo ad eum, cujus insistebat obscquiis, pcr naturalis mortis occasum,
quasi per viam salubris compeiulii properante, tu

eodem

Concilio auspiciis inchoari felicibus et deci-

de partibus Africanis, ad quas declinari videbatur

utilitas ncgolii suasisse, ad

onuiium reddiluum et proveiiluum Ecclesiasticorum iu omnibus jirovmciis Christianis per sex annos contiuuos a proximo proeterito festo nativitatis B.

mam

propria non cornpleto

Joannis Baptist;e

jier

nos

ijisius

terrse

volo

una cuin
rediisli
;

ipso exercilii variis causis urgentideliberasti

dcjiulari subsidio, ct de[iutatiouein

bujusmodi per

bus

demum

voto priori insi-

deposilam rcsunicre crucem, ac te ad intermissam voti excciilionem termino congruo regali

slere,

supradictum Concilium unanimiter ajiprobari, ac etiam ordinari, ut efficaciter jiroiionatur in omnibus Cbrisliauitatis regionibus fldelibus populis verbuin crucis.
36.

magnificentia praiiiarare, elc. Dat. Liigduiii kal.

Augusti anno in
35.

Nuper quoque,

ipso

Domino

adjiciente

Ad promovendam vero sacram eam expe:

quamplurimum
rissimus in

in s|)em salutis

bujusmodi, cbaPhiliiipus

dilionem sanclissimus Pontifex Gallicani cleri decimas Pliilippo altribuil - tum Simoncm tit. C;t!ciliae presbyterum cardinalcm legatum in Galliis
creavit

Christo fiiius noster

illuslris,

rex

Francorum
jiatre

atleudens quod licetipsecum

iuclylae recorilatiouis

instruxiliiue auctoritatc, ut fideles cruce

suo,

jiost illa

Ludovico Francorum rege rerum personarumque dispenpro causa pertuarrj|)aerit

;

insigniret.

Ad quos

iii

arma

sacra concilandos

dia, quae idein paler in terra ipsa

lit

gravissimis senlentiis exposuit adiinscenda! a;terna3

salutis compendiiiiii in fiiiideniio pro tueiulaChrisli

supradicta,

iler

subsidium

lransfret;iiidi

ejusdem terrae tamen quia eodem patre

in

gloria, ac religione amplificaiula

sanguine procardi-

positum.
a

suo ad euin, cujus iusistebat obsequiis, per naturalis mortis occasum, quasi |)er viaiu salubris
com|iendii properante, ipse rex Philippus de
biis Alricauis,
jiarti-

Simoni

lit.

S.

Caecilia;

presbytero

nali A. S. L.

ad quas decliuari videbatur utilitas

Novum genus
cordem
inus
et
liaris btcredilas,

salulis

sumini regis miseriqiuc ejus est pecu-

negotii suasisse, ad propria

uon completo voto,

voto priori insislere,

Filiuni pro leira

illa,

un;i cuiu ijisius exercitu, variis causis urgenlibus,

rodiit
;

indubitauter providisse confidigratiain

deliberavit

demum

per

abundautis misericordioG
;

uliliter iiistaurasse

dum

maxiiiie pro ipsius terraj

hberalione generale
praeteritis,

Coiiciliuiii

diebus
et

proxiiiio

congregari concessit,

multa ibidem
I^atris

depositam resumere crucem ac se ad intermissam vuli execulionem, tcrmino coiignio, regali magnificcntia praejiarare, elc Subdit PoutifexSiuioiiem ipsum S. Caeciliae presliyterum cardinaleni ad ur-

pro

illius

subsidio feliciter ordiiiari, ut post pra;ci-

geiidum

sacra?

expeditionis a[)paratum mittere

puum
ijise

salutis miuisteriuin, (juod de secrelo

tuiii coiii[)araiida, rile exj^iata coiiscientia,

iiulul-

egressus ad

servos

ibidein ojierari dignatus est

gentiarum j^nemia, ac veteres sacra

re|)luris
in

ariiia

cor-

Dominus

Jesus Christus, et boc novuiu salulis

ba;reditati sux>

Sarracenos ac subsidia pccuiiiarum

[ira^rogativas coucessas
[iroponit,

genus in dextera Dei sedens

'

ob su-

subiiiitleiitibus

Lib.

111.

lii).

cur. xi.v.

liaiJ.

UiJ.

Ep. xvu.

amplissimuiiique ajteruic gloriae triumphum pollicetur . Dat. Lugduui kaieiid. Augusti annoiii .

GREGORII X ANNUS
vero probe nosset Gregorius, huinanos oinnes conatus inaiics evasores, si divino auxilio (lesliluerenlur, crucesignatosa legato inoueri
37.
jussit, ut piis

3.

CHRrSTI 1274.
iis,

335

Cum

decreverint, ab
talitor

provocarc debeant, retralias; adeoiiue reddas bonorum operuin

qua;

Deum

sectatoros, (luod

cum

coiilidentia

securitate ac

luxu

tum
nis,

operibus se addicerent, nec opes in consuinerent : ornatnenta virtufjuaiu vosUuin esse potiora si alfluorent bo(leliciisque
:

vicloria; certitudine proelium Doinini prose^iuantiir, et tradat omnipotens ipse in eoruin manibus

cum egenis partirentur: necvero

duliciis aucupaiulis
Cliristi

abligurienda,

inimicos nominis Cliristiani ad laudem sui noiuinis, et exaUationem fldoi orlliodoxa;, necnoii ad
ipsorniii regis, priiicipuni
el

aut in

collocanda stipendia,
vectigaliLus compa-

alioruin salutem, et

qucE ex ministroruin
rata essent.
B

gratiamseuipiteriiain. Datuiii
bris aniio
iii

LugdunilV
ex
aliis

id.

Octo-

Eidem legato. Priinum diligentiae

tilii

40.
tu?e

Ad conflauda quoquo
auxilia
est

regnis et

studium

circa cre-

provinciis

adhoitatus

Ecclesiarum

ditum

miuisterium verbi crucis esse convenit,

ut |)almites quos in se vitis vera manere,

causamattente

oinniuni piixsulos, uti ad incitandos pro roligione tuenda in arma sacra Christianos conciones habere, ac proponere indulgeiitias deberent
:

que suam prosequi

illecebris

velle

inonstraverit,

(lua in

(luigare labores, et saUibriliUS nionitis a consuetis

re Dominicana; familia; roligiusos viios ac Mino-

expiare

procurare quo(iue

sollicite

quod

ipsi

ante omnia, ut virtutes efflcaciam haeis,

jier

beant, friictuiiKiue salutis operentur in

idoneos praidicandi verbi divini minislros adhibuit ', ut toto orbe id munus exe(|uerentnr qund iiisigiiibus etiam aliis sacra eloquentia viris
ritas
:

vene confessionis lavacrum in menlibus suis babitaculum Deo nitidum prajparent, resurgentes a
mortuis per salviQctim paMiiteutife sacianieiitum, flentesqiie commissa, et fleiida ulterius iniuime

demandavit

-.

Eam

igitur pruvinciam prtesulibus

universis, Encyclicislitterissubjectisimposuit.Quae

committentes
mulieri

metuantque draconem

insidianti^n

qiing parit,

ut devoret natiim ejus, et fidepio evacuet a nier-

Regesto Pontificio archiepiscopo Eboraconsi, aliisque Aiiglis sunt inscripta; * ia Vallicellano vero nostro Ms. Codice *, Rhemensi archiepiscopo ac suffraganeis leguntur data;.

quidom

litterte in

lein aniinain in

omni opere

Venerabilibus fratribus archiepiscopo Ebouniversis episcopis per Eboracensem

ac ideo, ut ab indebitis oinnium, et pra;cipue subditorum suorum molestiis reverenter abs-

cede

racensi, et

tineant, iiec eos gravent

colleclis
;

illicitis

exaclionibus, vel

sed emendenl congruai sactisfactionis

in lioc

antidoto,

si

haclenus excessorunt.
et

provinciam conslilutis. M Si mentos fidohuin, terrenisabdicatis illecebris, recolendisimmensis beneflciis nostri Redemptoris intenderent; si ea; cajlesti lumine illustrata;
diligonli scrutarentur

38. Et qiiia voliiptatiim ignes

mentis increscunt,

e coutra
,

ciborum foquos abstinentia

examine;

si

frequenter

mein

ditationisattentaeconspectui prcEsenlaront, profecto

frangit, noii exurit tentalio

veluti etsi tres pueros

eorum corda concaloscerent

intra ipsos igne

abstinenles Babylonici inceudii flamina susceperat,

eos aijttamen

nieditantium aniinis exardescente. Cujus etenim

pectus saxeum non emoUiret
considerata illius

non combussit

omnes

causa; Chrisli

zelatores infra legationis lu;e lerminos constitutos,

liumanationis humilitas, in (lua Dei Filius factus

quod
illis

sibi cibos,

potus et vestes teinperent, et se

sludentes placare Deo

;

non

in ornatu vestium,

sed virtutum

ita

ul qnod

sibi taliler sublrahiuit,

vel causa; Cliristi [iioveiuat, vel

alfligitur,

unde una caro

;

liomo exinaiiivit semetipsum, foriiiam servi accipiens, in similitudinein hominum factus, et habitu invenlus ut homo ? Cujiis viscora non inflammaret charitatis ardore piaconsideratio illius huinilitatis
extrema;, in qua ipse idom factus est obediens usque ad mortem, ad exprobrantium opprobria corain tondonte se velut agnus obmutiiit, et sicut
ovis ad occisionem

inde caro proximi reparetur egentis

(]iialiter [.tjcunia

diiigenter insfruas et informes, eis dihicide ac si-

gnanter exponeiis,

dicala pronio-

tioni causoj prmdicta},

quae pro peccatis mortuovi-

ductus;

post

contumolias et

rum
ctui

noscitur Ecclesiis [irovenisse, propter hoc

terrores, post spinas et spula, post flagella varia,

paupcrnm

siibtrabitur, et de exlrcmis necesallaris

iii

post diversa denique genera toriiienloruni inno-

sitatibus

ministiorum

Dominici lesecatur

cens sino causa damuatur; et

opprobriis,
clavis aflixus,

denium

saturatus

eo (|uod ideo non est

voluptalibiis,
sive

comessationibus, vel ia

acoto et foUe potatus,

ponipis,seuvanitatibusliujusinodi niiiudi etcaeteris

superfluit;;tibus convertenda
,

tis

confossus lancea in crucis patibulo tani dira; morsubiit passionein inystoriuin redoinptionis
,

sed

rcservanda totaliter negotio Crucinxi

in
iis,

et ex

nostrae perficieus, sine qiia

paruin nobis naUvitas

iiitegro

qufe ad illud pertinent,

cxpen-

profuisset ?

denda.
39. l*er

hanc igitur

et alias

salubros exhor-

41. Quis igitur hajc et alia largitalis divinte charismata infra pectoris claustra debita et fre-

tationes, juxta sapientiam tibi

desuper altributam,

quenti altentione revolvens, nou

zelo

intus
foris

fervida;

charissimuiu

in Cbristo liliuiii

noslrum Pbilippum
Cliri-

devotionis accensus ferveat,

ebulliat.

regem Francoruni
sti

illiistrem, aliosque priiiciposet

'

barones iegationis praidictae, qui praimissain

Eod.

1.

causam crucis assumpto signaculo promovere

Ep. xciv.

111.

Ep. cur. xcv.

Rgg. ppst eamd. Ep.

C.

Ibid,

Cod. Vall.sigu.

lit.

uum.

49, pag, 56,

SS6
exclamet
et

GREGORII X ANNUS
dicat
:

3.

CHRISTI 1274.

Quid retribuam Domino pro

virtutis tribuet

Dominus

voci suae

verbum

crucis

omnibu?, qua:
:

rt-tribuit inibi ? et

non exspectato
:

ad promotionem ipsius negotii in

ves^tris civitati-

monitoris velsoUicitatorisoflicio, subjungat ullroneus Calicem salutaris accipiam et nomen Domini invocabo ? Quein non pudeal ingralitudinis argui, quin potius de infidelitate notari, si Crealori proprio,

bus

et iiioecesil)iis

decrevimus proponendum. Ad

quoti

eligendas,
et

duximus quo magis ad id fama; veslrse claritas pastoralis officii debitum nos invitat. Ideoque
co confidentius personas vestras

benefico Doniino, piissimo

Redem-

fralernitati vestrae praedicationis

officiumineisdem

plori, tanta? necessitalis

tempore non

assistat;

dum
sibi

civitatibus, et in
tate

dioecesibus pra;sentium auctoriin

bsreditalissuDe funiculus Terra-Sancta,

teslatur Scriptura;
sacrse

quam

committimus,
a

remissionem peccaminum
illud

testimonium omnium cbariorem, in Christianitatis confusionem et dedecus, per nomiuis Chrisliani blasphemos pro parte maxima occupata tenetur, et ad occupationem
residui per
insistitur,

injungentes, quatenus in hujusmodi officio juxta

datam vobis
efflcaciter et

Deo prudentiam procedenles,

prudenter, non obstante quod hoc

iidem
tis
:

alii

forsitan sit

commissum, exequi

studea-

eosdem instantia supereo assidue in

infestaj persecutionis

parlibusillis

populus

Christianus impetitur, et molestis impelitioiiibus

quidem si facultas resistendi comnon pateretur aliquis absque desertcE fidei scrupulo sui domini temporalisvei vicum aliquem occupari et haereditatis DominicxMnvasores fuieles ulterius patientur ? Numquid marcebunt otio, aut ocyus nou exsurgent ad vitandum tantai notcE discrimen ? Exsurgant itaque, qui suut Christi, et se ipsius esse non solum nomine, sed o[)ere fateantur. Exsurgant itaque in illius auxiliuni exsurgant ad salutis suae compendium, et illam brevis laboris pretio compendiose mercentur nuiic pra;cipue
infestatur ? Et
peteret,
: :
:

omnes, quos ad hoc utiies fore putabitis, instantius inducendo, utsuscipientescumreverentia signum crucis, ipsamquesuis cordibus et humeris afflgentes, ad terraj memoratffi succursum viriliter se accingant, ac ipsius negolium fldeliter exequantur. Et ut iidem
fldeles praemissa eo libentius

eoque ferventius prosequi studeant, quo [)otiorem se noveriut fructum ex suis laboribus percepturos
:

nos de omnipoteutis Dei misericordia, et

et

beatorum Petri
ritate
confisi,

Pauli Apostolorum ejus auctoilla,

et

quam
<(ui

nobis Deus

ligandi

atque solvendi contulit potestatem, omnibus vere

poenitentibus et confessis,
salutiferaj crucis

hujusmodi laborem,
[)ersoiiis

signo suscepto, in
et

pro-

dum

in sacro Concilio, ad lioc

iis

diebus inter

priis subierint

expensis,

plenam peccatorum

caetera,

imo

prae

caeleris specialiler

congregato,

ejusdem
illius,

terrae nujier ordinata

subventio sub spe

providentia, et
et

de cujus solius clementi

talis

suorum, de quibus corde contriti et ore confessi fuerint, veniam indulgemus; et in retiibutione juslorum salutis iBternae pollicemur augmentuin, etc.D Pro|)onitetiam
iis,

clemenlia provida ordinatio

cessit, laboris

tanta

pro-

indulgentiarum praemia
A[)OstoIicam
suscipit,
in locis

optatum exitum repromitlit. Convenientibus siquidem in eodem Concilio nonnullis

principibus
versis,
et

qui suis sum[)tibus milites sustentarint, cruiu

cesignatos

ciienlelam

praelatis

de

mundi
,

partibus uni-

usuras remitti imperat, sacrorum

interdictis,
in

usum

principum prffilatorum et ca(iituIorumnuntiis, post subsidium pecuniarium, communi consensu terrae deputatum, eidem convenit omnium sententia in idipsum; videlicet, ut in generali passagio, cujus celeriter, auctore Domino, terminum praetigemus, universis Christicolis contra blasphemoseosdemconflantibus vires suas, quanto erit Christianorum vutus unita po-

aliorumque

quibus de sacro bello habendae tuni fuerint conciones, restiluendum decernit crucesignalos censuris liberandos, exponendas in quibus stipem fldeles inferanl. teniplis arcas
:
,

Dat.

Lugduni XV
'

kal. Octob.

anno

ii t>.

43. Pro su()peditandis crucesignato militi sti-

sunt a Pontifice Ecclesiastici, pendiis praefecti qui deciuias a sacerdotibus exigerent. Ne vero
ii,

tentior, tanto ad liberationem terras praediclte sit

quorum

tenuiores fortunae essent, injustis one-

via securior,
iila

sit

opiiortunitas

promi)tior,

et

de

ribus oppriinerentur, haec a Gregorio in exigendis

Deo auspice spes

certior habealur.

decimis sunt sancita

De redditibus

et (iroven-

42. Cffiterum licet ad excitandos

eorumdem

tibus

leprosorum

domorum

Dei et hospitalium

fidelium animos in terrfB memoratae succursum

pauperum quo

iu usus

prajmissorum; licet possit non indigne sperari, quod, si fldeles lidem quo debent pietatis oculo terraiu eamdem rtspiciant; si ad persecutionis acerbitatem, quam terra
sufficere debeat solersatteutio

convertuntiir, decinia

infirmorum et (lauperuin non solvelur. Moniales etiam,

aliaeque regulares personse,

quarum

redditus et

eadem continuis

lacessita

molestiis et diutinis

vexationibus lassata perpetilur, convertant piai compassionis intuitum; discriinina quoque considerent, qua; per hoc
est

adeo sunt tenues et exiles, quod de illis susteatari non possunt sed pro habenda vilte suai sustentatione necesse habent publice mendicare, eteleemosynas publice petere, dictam decimam non persolvent. Saecularesquoque
proventus Ecclesiastici
:

eidem
ad

fldei orlhodoxffi

non

dubium imminere;
negotium

sa?pefatae
tari

se polius

assumendum terrae ingerent, quam invi-

quorumEcclesiastici redditus et [^rovenlus septem librarum Turonensium non excedunt, earadem decimam non prastabunt.
clerici,

annui

summam

ad hoc commonitionis alicujus suUragio exspectabunt; quia tamen speramus, quod vocem

'

Lib. III. Ep, scvi, xcvii. Ms. Vall. sig.

lil.

C, nttm.

4s).

p. 58,

GREGORII X ANNUS
Si

3.

CHRISTI 1274.
;

337
sed ab eis qtiatcniis

vcro iina

piirsoiia
.c

|iliir;i

h.iliMcrit

beiicficin;

quin polius damnosis involvi

tc

(jiioriim millmii jicr

iucc|itiiiii

diclam

smmiiam
alliii-

involvissc vidcntur,

cum

(luaiita

possumiis

<lili-

scptcm

liliiariim

TmoiiciisiiKii amiiKilim
iii

gat; sim'.il tameri coUecta

aimiiis proventilms
,

summam mcmoralam
c|uaiitiimciim(iiie
siiifijulis

cxceLlaiil
tU(M'iiil,
:

<|iiot(|uot,

vcl
et

modica

de oiimilms
iioii

ilecima persolvetiir

scd

solvcliir de

gciitia ccicriler evolvamus, iii illis etiam tua procmaiitcs commoda, tuuin promovcntes honorem. lliiic, fili charissime, proccdcre cum vcritate supponas, ut cum ncgotium, <iuod de impcrialis fasimminct sine tigii rcgimine ullciioris mor;D
,

pitantiis

munaclioriim.
iis, tiuac

dispciidio cxpediri juslitia

maiiitcsta siiadeat,
exigaiil
,

iii-

Similiter de

a Cliristi fidelibiis rciis

mimcr;c muiKli necessitalcs

utili;i

magna

et

lini|iiimtur Ecclcsiis,

ut ex

perpctiii cmaiiliir
et
aliis |icisoiiis

Dci scivilia, pro <iuibus consiliuiii (Conci-

rcdditus

et

xeniis

prjelatis

liiim)

congrcgavimus,
,

et

pra^cipuc slaliis miseraiu

illius

Eccicsiasticis liberaliter factis,

tur.

decima non solvescu

arbilrio

bilis Terraj-Sancta;

(|u;c

prorogatione
di'|iloiaiil,

Solveiitium

dccima
ipsaiii

elcclioni

apcrta et pcriculosa iiiipcilimcnl;i

staiit;ae

in-

comniittatur,

ulrum

veliutsolvere pcrtotum

coiitiimatione rcqiiiruiit

et

ad cjus cxpepericulosa
;

tcmpiis, (]uo (lurabildecima pro rata proventuum,

qiios singiilis aiinis dicti
contij^crit,

ditionem accelerandam omnimodis, quasi com-

tcinpoiis ipsos

iicrci|><!rc

munis

oiimiiiiii <let<'st;intiiiiii

illiiil

taiii

au

per totum ipsuiii tcmpus iirorala

<lil;ilionc

protiaitiim cfuiior im|ii'llat

pro vigili
rcgali

communis

ajstimationis proveiituum
clei ta

eorumdem

studio ct studiosa vigilantia curaverimus

cxci'lle!!ti;i'

scd ima via

non
ctc.

liccbit

aliam variare ad

rem proumbra
jiistitiaj

|icrqiiircrc, pro ilispen<|u;c t;iiiicu

iioii

aliam reciureiido, vembris anno iii .

et

Dat.

Luyduni

Ual.

No-

iliosis iililia,

pro niimdi momeiitaiicis,

te

consequi

rigor, et facli iiualitas

it;i<iiie,

per-

ii. Pu)ilificiscontroversiam inter

Rodidplium
varicn

mittit,
iiiclytc,

perjietua providerc. Sint

priiiceps

Al/ihoiisiun
litterve.

eosdem
bclli

compotiere

studentis

ad

aurcs
iit
:

inleiit;p, ociili tiuc

circumspcctioiiis

Hactenus de sollicitudine san-

apcrti,
auili;is

<iuae salubriler
iii

suggeruntur, patienter
;

ctissimi Foiitificis

in coiiliciendo (crario pro sacii sumptibiis sustinendis, ac milile in omnibus

quod

cis agitur, ililigeiitcr intclligas

et ad (|uid

rejjnis ac provinciis coiiscribendo.

Sed
iiiter

ii

conatus

pura tiii |mtris spiritiuilis iutcnlio dirigatur, prudcnler advertas. Ad Dci siquidem bcneplacila
in
iis

inaiies fuluri videbaiilur, ret ea expeditio;

si

<lnce imperatore carc-

prosei|Uciida

studemus

iiuictem

vel

si

Gt^rmaiiia
fliictiiare

contraria

miinili qiiaBiimus, cogitationes pacis sollicitc cogi-

elcctoruiii reguni studia

sineretur. Eleerat
:

tamiis discriminibus, qua;

tui hoiioris et comiiiodi

immincre palpamus,
fiilci

ctus

quidem concorilibus suffragiis phus, si BoliemiLc regcm exccperis

fuissc, ac penitus
extitissel;

Roduleleclio-

occurriiiius, ad rcligionis et

Christiaiia?, ail

sed alia cx

proiieiamus aiigmcntum.
tibi,
,

paite Alfoiisus contciidebat inii|uam

eam
si

46.

Nonnc

hoiior

nonnc clarius
si

tui

no,

nem
tima

rescindciidam,
erat

sua legi-

minis

tituli

coruscabuiit
te

divina;

volunlati

iormidaiidaiiue

Olliocliari

noslro coiisilio,

coaptes ?Siconimuiieni utilita-

fiotcntia,

ul aliorum

princl|)um coiijimclam poGcnnaiiiac partem intci-

tcm

tiiis

dcsiilcriis |)i;cfcras, ct iiobis, qiii tui

cu-

tentiam (iiiagnam

eiiiiii

rain gerimus, de tranquillitatc tua ct salute sollicitus acqiiicsciis,

iii

regni occasione sibi vindicaral) icquare videretur,

iis
,

iirofecto

non

detiaclionis

qninetiam

Italia

Alfonsum magis

<iuaiii

Hoiliil-

cujusqii;im convicium

fcd

pra'C0iiiiim

magiuc

phum

spcclabat. In quoancipiti rcruiii discriminc

Pontifex,

ul Cliristianum

orhcm
:

eriperet, Alfoiisum patcrno

atfectu

abambicndo impcrio

desistcrct

malo admoimit ut rcm Clirislianam,

intestino
'

commenilationis cxspectaiis ? Omnibus ctcniin non indigne coinmendabilis aiiparebis, ct cunctorum

jira;cipue recte sapieiitiiim judicio

nimirum

coiii-

meiiihmilus occiirrcs,
revclafa docucrit,
olitiiicnilum
noii
(iu;i:'

si

cvidcntia opcris
te acta siint,
;

vcritas

quse in periculum vocabatur, iion pati, iit iliutins ea controvcrsia produccrctur ccquo fcrrct animo
:

pcr

nd ipsum

;iiiibilioiic gcst;i
fiilci, a<l

s<;il

ad cxalta-

sijuslitia; vis

beret
si

longe

i|)si

sceptrum Gcrmanitc alleri Iranscriinajorem gloriain comparaiidam,

boiii

tioiicm ipsiiis orlliiiilox;c

danilum ciilcm
orbis revclauda

sabbatismiim impcrio,
iiigcssit,

;id

toliiis

pneterita publici tantuiu

causa tcntasse

graviimina, ipuc iliuturiiitas

iiii|icrialis vacalioiiis

deinoiislraiil. 45.

;ipp;ircaiit procur;ita.
si

Qiiod cx co cvidcnpromiilius proiiiocviilenti;i lioiioriRci

allci tiir via
iii-

Regi

Castella; ac Legionis illuslri, in

Ro-

tius elucebit,

diiiii

a<l

lircc
ciiiii

manornm rcgem

elccto.

vciida cclsitiidiiii

rcgiii;

Inducit nos

singularis airectns,

quo

clara;

cmolumcnti,
tuitii

ct

cmoliimcntitii honoris
devotiis obedias

nicmoritc progcnitorcs tuos, et leipsum ab oliiii Sedcs Aposlolicacsl amplcxa, quem<iue nos prosequi, (luaiitum cuiii

facilior, provisioni nostrsBj

aiiiiivcntcT,

regalis excelleiitiic
;

ct

cam

sccus

Dco

potcriiiius, constaiili voto

suggcreutibus iion accommodatis

rilius,
iii

crcdulil;ilis aii-

proponinms, ut paleriio morc pro te, taiKjuaiii pro charissimo tilio, consiliuin capiamus, uec te paliamur perplexilatibus, uon soluiii inutilibus,
'

omiii
a<l

promptitu<liiie devolionis acceiilis.

Iilcoque
bilciu

ha?c tibi scriosius cxprimciida vciiera-

fratr<'m

ct (lilcctiim filiuin
tod. Cod. Vallic.
i)ag.

noslrum Astoriccnscm episcopiim, nobilcm virum .loamiem Num,

dc Ordine Pni!dicalorum,
et

43.

fralrcm

Adcmarum

ANN.

TOMLS XXII.

U.UN.

111.

43

338

GRErTORlI X

ANNUS

3.

CHRISTI 1274.

magistium Ferrandum nolarium, tuos procuralores elnuiilios reinilleiidos; ac insuper ningistrum

excepto, citerorumi]ue regni ejnsdem principum

magnatum,
49.

et

aiiorum

iiaciflce

ohtinente.

Freduhiin capellanum noslrum, canoiiicum Maj;alonenscm, viium quideni fldelem et pioviduin, de cujus fidelitate coiifidinuis , cnjiist|ue relalioni
circa pra;missa fidem adliibere te petimus et sua-

Nec

boiiori suo congruit profeclo, nec

utilitatibusexpeditturbationem
csGlera

mundi

totius,

non

sine Dei otlensa, salutissiiK ac fama; dispendio, ut

pericula taccamus, in supradicla provisio-

demus persuasionibusadlutrerc, ad tuam di\imns

lincsenliam destinandos
;

nis dilatione, vel

trire.

qualicuinque impedimenlo nuaniniffi

suffi saluti

serenilatem regiain

lior-

Propter quod nos,

prospi-

tantes iu unigenilo Dei Filio Jesu Christo, el per

suffi

cere, ipsius consiilere

commodis,
et

salutiferaj

crncis

mysterium

in cliaiitalis vi-

nis cnpientes ei dcliberavimus

nomisuggerendiim, ut
et claritali
sit

sceribus obsecrantes quatenus in piKinissis non quid velles, sed quid velle te decet inspiciens et
;

ciim

liaclenus

litleris

nuntiis laudabiliter

tam

in

illis

quam

in

lAus, quce
et

tibi

agenda, nou solum inilium, sed

et finem,
tit,

occurrnnt prosecntionem

quod in assumendo im[)erialis onus regiminis non suain (|u;crere gloriam, nou suum
professus,

ampliare dominium

sed ad sui Creatoris obsefidei

qnantum futurorum

incertitudo permit;

quium, ad

ulilius

promovendum

ortbodoxse

prffianibula et attenta medilatione discutiens

negotiiim, ad lotius orbis, et ipsius inaxime pacein

eamdem provisionem nostram divini Numinis voluntatem, cui vides a parte nostra in hoc votaconcurrere, amplectaris alacriter, el ad tui Creatoris
obsequium, ad consliluendum tibi mansnetudinis et clementiffi memoriale perpetuum, sine cujus-

imperii plenis atlectibus, et tolis nisibus intendebat

;

qnod verbis, ut
sibi

pr;cmittilur, Ircqiicuter et
:

polenter asseruit, opere fatcatur

niinc praecipue,

duni
(|iiae

eadem

prose(|ueiuli,

iion

offertur, sed
a|)erte

cum multorum
hiijusmodi

vitatione

solum facultas discriminum

quam
his

contradictionis aut dilalionis obstaculo ve-

assuini^tionis prosecutio

lut fortis

cjusdem atlileta fidei prosequaris. Super autem res|)onsionem tuani Deo, ut desidera-

uius, acceplam, necessitatibus prsdictis

accommo-

comminatnr, cum grandis et eviilentis utilitatis suae ac suorum posterorum augmento facilitasindnlgetur. Si enim consultius divina; majestatis
oblentu de nostro consilio ab eadem prosccutione
dcsistat per
rii,

dam,

proinde nostris desideriis concurrenle/n, petimus nobis cum celeritate remilti .

et

concordem

ipsius ordinationem

impe-

47.

Durum admodum

videri poterat Alfonso

qiiae

in necessitalibus

pnedictis

et

justitiae

praetenlis ad

jus

rei

imperium juribus se exuere. Ad cuemolliendain dilficultalem dictum FriduPontificiuin

,

rigore cogentibus, absque intolerabili daiiiiio iin(lediri

noii

potest am[)lius
,

aut differri

inundo
nostra

Uim nuntium
datis instruxit

in

litteris

ad

ipsnm

tranquillitate concessa

non

soluiii ipse

qua ratione Alfonsum adducere

:

provisione a

(iiajdictis

discriminibiis absolutus
lidei

deberet, nt piKlento imperio cederet

electores, excepto uno,

exjioneret

consternandis et sulijiigandis inimicis ipsius

(;iiristian;e [loterit
fidei

Rodulphum
cinctiiin
stianie

elegisse,

nimirum rege DoliemiiB, jamque Aquisgrani corona

:

vacare liberius, (sed) et cacteris

imcato inipeiio potiri

ingeiis rei Cliri-

diviiia virtute pra>anibiila

ejusdem cnltoribns aderil ad id via facilioret commoditas [^roniptior,

ad Christi

inakim conflatum iri, si pacem disturbarel, atque expeditio TerriE-Sanclae abrumiieretur. Si vero a prosecutione destiteril, decinias rcgiii Castella!

ac etlicacior concedetur. Cliristicolis iiam([iie concurreiitibus, licet (ler diversas partes,

negolium [irosequeiidum

et

adversus Agarenos

in

(iraesenti
iri

Concilio ad sex annos decretas

(lersecutorescrucis, ipsiusque blaspliemos conflantibus et exequentibus vires suas

;

ipsi

atlributum

ad Sarracenos Hispaniae faciUus

s])crandum

est

debellandos. Injunxit vero, ut prius ad pra?tenta omnia in imperium jura abjicienda, vel ea Ponti-

de

ineffabili

misericordia

et

Crucilixi,

permittenda adigeret. 48. Gregorius, etc. magistro Fredulo capcllano nostro, canonico Magalonensi.
ficio arbitrio

paratiores ad

quod iiersecntores casum, quanto impotentiores

immensa (lotentia eosdem tanlo reddet

efficiet

ad Cliiistianoruin proseculionem unanimen sustinend;im. Ut autem luec utilius pro i()So rege procedant, cogitamns
tio desistenli,

Volumus quod

ei,

sicut constituto in nostra

sibi,

ad im^ierii praedicti nego-

praBsentia expressimus, et ipsi salis per alias noslras lilleras aperimus, exponas qualiter ex causis variisimperialisprovisionemculminis,quaiu totius orbis et negotioruin Dei, qu;e imminent evidentes

decimam omnium Ecclesiaslicorum reddituum suorum legnorum ct terrarum ns(]ne

ad sex annos, sicut ad Terrae-Sancta; subsidium in
praesenti sacro Concilio est concessa, gratiose con-

necessitates instanter exposcunt, nec

debemus nec
juslitia

cedere: ut

i[)se, ()er

concessionem liujusmodi cuin

possumus

ulterius prorogare

quodque,

iniiiori suin(itiium gravamine iiersecjuens in [lar-

et facti qualitate vetantibus, sibi

ad imperiale dia-

dema, vel idem imperium oblinendum favere nequimus piaesertim alio, jiixta ejusdem inipcrii consuetudiues hactenns observatas, apud Aquasgranas regni Alemannia; coronam adepto, et regnuin ipsum cuin favore oinnium vocem in eleclione imperuloris liabeutium uno duntdxal
: ,

blas[)hemos eosdem, quidquid de quas in partibus illis tenent ad ()raesens, jure doininii in jierpetuum acqiiirere [loterit De Fredulo sibi et lueredibus siiis acquinit, elc.
tibus Africac
terris,
,
,

))

ad AI(iboiisum misso deque

toribus Mariana meminit.
iiO.

rejectis

regiis

ora-

C;cterum egregiain navasse operam Gre-

GREGORII X ANNUS
gorium ad belltim civile extingnemium, (juod ab Alfoufo timebntur, non sujieriores niodo liltcjra) liileui f.iciunt, vcrum qu;c SLMiuuiitur ex Ms. eliam
Valliceilaiio exciTpta! illustrabuut, cui
'

3.
tiis

CHRISTI

I27'i.

339

dcdissemus, noii sine multorum admiratione

distulimus, ut

omnibus
veliit

in lu;im

deductis notitiam

ab
res,

cjiisdem

negotii prosecutione

pr;pterea

communitatc,

decentius pro de clcmcntia regaii desistediftiiiitivi

e|)isco|ium Valeutinum,

magni
regi

consilii

virum

le-

(luam cxcludi per

calculi

rigorcm
imperii
tibi

galum

misit.
etc.

exspectares. Et nihilominus ut eju.3dem

Castelloe

aGregorius,
illuslri.

ac

Legionis

provisio

cum
;

tua magis pace proccderet, ca

t;intuni
ipsiiis
tiiae

oblulimus,

(|ua; iion

saluli evidcntius
,

(|uam

bonus
,

et suavis esso

videtur in
,

congruebant

sed

impeiii

consideratis

te

fili

cliarifsimo

S|)iritiis

s;uH'tus

iiiudentor

nncribiis, in (]unriiiii consideratioiK!

]i('r

rcgiioriim

ciicuinsi)eclio rcgalis atlendat,

dum

celsitudiuem

regiam, quanlum
palimur,
noii
iii

in

uobis est, circumveniri non

iier

poriculosa
;

iguniantiam

|irol;ibi
,

siuimus

sed

uiore palris allo(|uimur

paternis

et

tuorum distantiam, aliasiiiic circumstantias varias tu;e quantaecumque potentiae grave proculdubio pondus adjicitur eidem, iino etiam de jure debito el oblato concordiler forcnt non iiiimerito pluriuin recte sapientium judicio pncferenda
;

lapsus

hujusmodi

monitiouibiis

quanta i)0?sumiis diligenlia praevenimu?. siqiiidem ne te in discrimiiiosos aiifractus ingereres, sed ipsos potius quatenus in illos incidisse videbaris, evaderes, tuis ad excellentiam tuain re-

cum Dudum

et

de-

mum
qiiae

post

moras non modicas,

cum

pericula,

graviora prioribus expeditionis ipsius morosa

dilalio
tateiii

minabatur, ulteriorem in prajmissis tardiarguereiit, illamque accusaret couscientia,

missis nuntiis, et nostris litterisac nuiilio dcslina-

et evidentia justiliae
lis

condemnarel; nos tam

,

pericii-

statum negotii, quod de imperiali regimine immincbat, nonsubinvolucro verboruminvolvere, nec sub enigmatum velamiiie vclare curavimiis
tis,
;

praedictis

occurrere

quain

piis

instaiitibus

sed revelata veritate deteximus, et detegentes ex-

providere negotiis intendentes, cum fratrum nostrorum deliberatione praehabita, exigente juslitia et cogcnte conscienlia, cbarissimo in Cliristo filio
nostro Rodulpbo rcgi Romanorum illustri de ipsorum fratrum coiisilio tilnlum regiae denominationis adscripsiinus et eidem ad unctionem ,
,

obtiiieiulum

pressimus, quod ad Cncsarei culminis fastigium tibi jiiris censura non aderat sed et
;

justilia? rigor, et facti qualitas obsistebant:

maxime

quia,

cum consuetudo apud Germanos incomniuad decus ac diadema imperii, quo luo no-

taliiiis,

consecrationein et coron;itinnem de nostris recinibus terminum in proximo nos assipiendis

miiie palebatur, pervenire alii]ueiii

non permittat,

gnaturos pra^diximus,

et

decrevimus assignare

iis

quem

prius solemniter corona regiii Aleinaniiia3

;

non decorat
ris

alio

apud Aquasgranas de consensu

vocein iu eleclione imperato-

(modo) non pracdictis, et aliis ejusdem rcgni Alemannia; principibus, inagnatibus et universitati-

omnium principum

bus per diversas nostras

sertiin

litteras

nuntiatis

prae-

liabcntium, unico dunlaxat excepto,

cum

so-

cum

et

niissae

interim
litterae

tiiae

celsitiidinis, et
praefafis nostris

lemnitate debita juxta praedictam consuetudinem

coronato, et regnuin Alemanniffi
pacifice
possi-

prffimissi

nostri nuntii

te

dente

ad

id tibi jii-ris

via praecisa finaliter et facti

monitis consensurum innuerent, idemque nuiitius ad nostram prssentiam rediens affirmarit. Pensa
itaque, princeps inclyte,

janua praeclusa totaliter vidcbatiir. 51. Et licct dicti iiegotii expeditionem innumerae orbis, et praecipue ipsius impcrii, ac TerraeSaiictae

fcctum

de tuoruin
et

sincerum procedentis afpericulorum propulsatione

sollicilum, intentum pro tuis relevandis lioiiori-

necessitates exposcerent

ad

eam

totius
et

bus (oneribus),
riosum.

pro ampliandis

commodis cu-

Concilii

quasi

communis clamor

impellcret,

vulgaris assertio iiobis et Ecclesiac Ilomaiu-e

non

52. Pensaprocessusjustitiam,quamipsiusimperii leges

parcens, inio contra nos et ipsam non soluni miir-

etconsuetudo comiiiuniuiit,
instantia

et
;

commuin

nuirans
difTerri
;

sed

exclamans

illud

nimis periculose
iiobis, ac

ninm
recti

necessitatum

exigebat

qua

tuorumque nuiiliorum coram

fratribus nostris iterata frequenter instantia cou-

stateram judicii nullus inciinavit favor aut odium, nec aiterni Judicis odioso coiis]ieclui temporalis in judicio consideratio

stanter affirmaiis, in
in aliis

bujusmodi negolio solitum judiciorum ordinem noii servandum sed partibus etiam non vocatis, alterum iu discordia
;

pnemii rationis re-

ctitudinem obliquavit
ncplacitum,
judicantis
et

sed ad

eam

solius Dei be-

status ]iublici votiva tranijuillitas,

et

eleclorum, cui concorditcr eligentium mimerus

votum

animum

induxeriint. Ideoque
et horla-

major

assisteret, delectu
sit

non

babito... (quis) priiis

scdciii
;id l;i-

serenitatem regiam

monemus, rogamus
prctinsi

vd

postcrius

electus per
ct

eamdcm

mur
suae

in

Doinino Jesu

Cliristo, jier saluliferae crucis

vorem Aposlolicum,
possessoris nrgercnt
nilatis
;

omnia solenmia cjusdcm

myslerium

et sui

asi^ersionem san-

imperii admittenda necessario et manifesta justitia

guinis obtestaiites, qiiatenus praimissa tranquilla

et te a Rege regum datum iiiente discntiens rcgem in gentibiis recognoscens, ut tciiisnm ac tuos non peccatorum necessitatibus imiilices, sed regas et dirigas ad salutem quodiiue nisi tui motum aiiiiiii rexcris, non reclc libi regium noinen
;
;

nos tameii illam tuae sereiii-

obtenlu, qiianquam uullam

spem nostruin

in praemissis dillerendi processum pnedictis nuii-

'

t".oJ. Vall.

sigii.

Iil.

miiii. 'jO.

|.aj,'.

iG.

340
et titiilnm

GREGORTI X ANNUS
\indicabis
;

3.

CHRISTI 1274.
pimus, (]uanlo amplins
tujc salnti

riani iiislar iMincti

cnm

vanam hujiis mundi gloIno tnornmque pericnlo

pariter et Iio-

nori ])roculdubio congrnunt, obsequiis Dei, circa

prBediclinii amiilins in commolionis spiriUi prosequendo negolium, cujus tamen ct frnclnm aliquem ne quis proculdubio assequi, non sequaiis sed animarnm exitia, strages corporum, rernmque (iispendia, qua^ iirosecutionem hiijnsmodi \e:

qnaj nostra inlentio versatur. expediuiit, ettotins

orbis
tranquillitati

manifeste coiiciirrunt.
exloilit oblatio
:

Haec

profecto

admoilum

sed executio
s|iirilualis
,

plenins
]ialris

commeiubiliil

et

sinceruiu

risimiiiler prosc(]niintnr, quornni()ue

tu

auctor

prfficipuus censereriset redderis deiiitor, rationem

animum ad fHii tam chari profecluiu quanfum cum Deo et Iioneslatis observantia id fieri jiolerit, promovendnm tanto efficacius cxcitabnut, qnanto ipsius palernis votis per effectum venient gratiora
55.
>.

pro

ip?is in die stricti examini> reddiliirns in libra exaclre discusfionis appendens, momentaneffi
;

delectationis

amliiguum
;

certitudini

ajternffi post-

Papa Rodulpluim Romanorum

ponens
ejus

salntis

et siib potenli Creaioris tui

maiiu
,

agnoscit.

His gestis Cregorius, ciim

via delinivisset,

reriem

Altnnsiiras

vicario

vires tui

[lotentatus
et

huiiiilians

ac

moiliore

illa inilia

Rodulpiium ex

justitiae qua;-

magnum

parvnui simililerjudiiat,

cardinalium
i]uo(I ]iauIo

consilio

rcgio

noniine decoravit

magnilieenti;e tiiircolla siilimittens, humili

animo

ante iiisiniiatnm Alfonso vidiinus, ut

ab eadem

prosecntione desistas

onininiodis et

ijisiim ;ib atfectando imjierio revocaret, ]ir;iMnissisijiie

mullipiicatis ab olim salutiferis nostris persnasionibus luimiliter acquiescas. Ad quas nienti tu;e

nonnuliis excusationibus, cur tam diu ad reilli

gium
nuit
',

nonien adscribendum

distnlisset, adiiio-

imprimenda-, venerabilem fratrem nostrum Valentinum episcopum, viruiii religione et litteratura conspicuum, et suoruin merilornm consideratione nobis el fratribus nostris acceptnm, excellentiae regia; sedulum zelatorem, ad tnam prssentiam destinamus
vivpc vocis ministerio etficacius
:

ut (]ua par erat magnificeiitia,

cum

ad

insignia impeiii accijiienda exeiretur, se

raret.
B
((

compa-

Rodulpho
sentire

regi

Romanorum

illustri.

Solent ardua, pra;cipue

]iotius
pati

propensis digesta
et direclionis

cunsiliis,

celeritatis

cujus

te

rogamns indnctionibns
monila

in

pnemissis in-

Cdinpeiidium, qiiam
loiiga
belli

dispendinm

tarditatis. Sic

teiuiere, ac

efficaciter exandire. Dal.

Lug-

duni
53.

Rogavit

etiam CastellaB reginam

'

virum
causa
fecit',

celerem consuevit afferre victoriam. Sic iterum festinatur instanter, duni sidiicite pneparatur. Haec nos consideralio in
prap]iaratio

precibns flecteret. ut 1'ontificio arbitrio

in

imperialis negotii proseculione hucnsque delinuit:

haec in tui

imperii se committeret. De misso Apostolicolegato

consummatione
:

f.istigii

muUa
ut,

uti

ma-

Jacobnmetiam Aragonum regem cerliorem

monuit(]ue, ut
jiro affmitate, (]ua

liiritate suasit

hauc varias

vias suggessit exqui-

Alfunso conjnii;

rere, (iiversaijue
taiito ilia

remedii cogitare;

Deoauspice,

ctus erat, generi ciipuiitalibus ue abblandiretnr

sed repudiatis assentationis
bria ipsi consnlerel.
54. Pontiiiciae voluntati se

quae inslant

deducamus
Licet

securius, quanto

omnis lenociniis salu-

accommodasfe Al-

fonsnm, atque ad Gregorium accedere meditatnm ex aliis litlerisconslat ', quibus ipsiiis erga Sedem Aiinslolicam studium et Chiislianam animi demistlagilavitque, iit adveiitus sionem commeudavit
:

ilaque non sine denominationem adscriliere , cum fratribus tamen uostris miper delibeiatione prajhabita, le regem Romanorumde ipsornm consilio nomiinimus. Causas autem salnaccnratins
pr;e]iaramus.
caiisa distiilerimus liaclenus tibi

bris dibilionis,

ii!;o jiolins

consulliv accelerationis
et ail

hnjiismodi ad
piofntnra?
filins

toliiis

orbis,

ipsius

maxime

sni temiwris faceret cerliorem, (juo se ad euiu ex-

pacem

imperii, ut speramns, dilectus

cij^iendum, qua
raret
:

jiar

eral honoris |iom|ia, coiiip;ifa-

Dilectus filius Joannes de Porta tuus

miliaris et nuntius, regiae nobis serenitatis lilleris

Tridenlinns electus, et fr;iter Henricus de Ordine Minorum tu;e eelsitudinis iinntii, iion soInm ad veritalis expressionem, sed adhortationis
sollieilationem aperient,
iit
iii

prwsentatis, per qnas

tunm

nobis

adventnm

deilio

eis doclrina! siiecu-

nuntians, sibi fidem in omnibus, quae super

referenda duceret, adhiberi jietebas
;

lum exemplaris
dinis
in

inspiciens, et salutaris consuetu-

primo nobis

informationem recipiens prudenter satagas

familiari colIo(]uio, et jiostea in nostr;i et fratruiii

cunclis tuis processibus vitare discordias, vias

nostrorum [iriesenliaconstilutus, inter cfetera prute ad nostram eo proposilo veuiie praesentiam, nttanquani princeps Calholicus et dede progeuitoribus tiabeatns Catholicis, votus illorum sequendo semilas a nostrls et Apostolicc Sedis bene]ilacilis nullo unquam tempore discredenter exposuit,
,

tuas facere pro iiosse pacificas, et semit;is, quas

princeps pacis, et Rex

regum
ijise

et

dominantium Do-

minus

doeuit, ([uantum

eoncesserit, pro viri-

bns ambiilare. Ca;terum ciim inchoata feliciter ad ejusdem culmen imperii tuae promotionis auspicia non
prosecnlionis iiroeraslinatione differri, sed festina
deince|is
festa

pes

se

illis te

confoiinans ac tnos, semiier

iiostris

etipsiussalutiferispersuasioiiibusacquiescas. Haec,
fili

consummatione compleri
;

utilitas

mani-

charissime, de te tanto mngis gaudenter acce-

suadeat

serenitatein tuain hortamur, el sin-

Eod. Cod.

Vallic.

pas. 47.

Ibid.

Ibii].

pa^'.

43.

'

lioil.

Ciid.

Valiic.

iia;;.

44.

GRECiORII X
cero
lihi

ANNUS

3.

CHRISTI
niuluis

\'27'l.

341
suffragiis,

affectu et consilio sundemiis, quateniis

auxiiiis

semper cgenlia

suis

sic te prneiiares, sic dispoiias,

ut ciim te ad nnclio-

inter

ii)sa

vieibus allernandis innuit necessitas, et

institiiia,
tit

nein,

consecralionem et iinperiolis diadematis coronationem denosliis reci|iiendasmanibiisduxeriniusevocanduni ad quod lerminuni in proxiino prout circnmstantiffi pensanda? perniiserinl, infen;

ad profeclum iniindi regimina

ruin videlieet
ministiet humanis, iina
el

alle-

s|)iritiialihiis priBsit,

reliqiium vero
finalis

e;idem causa
licrl

inslitulionis ipsa inse[)arahiliter,

suh mini-

dinius assi^'naie, non iinprovisus, sed sicut lanli

negotii solei:iiiia exigunl,

slroriim diversilate, conjiiiicta designat. tloitim

paratus ap|iareas, et ad

praemissa non morosus, sed promptus et feslinus occurras. Expedit autcwn, ut

alicjiios,
(jui

insuper necessariam unionem allerutmm considcrala carentia evidenter insinuat, emergentia

exinde discrimina manifestant. Iinperiiim nainque in Apostolica; Sedis vacatione sua; dcsliluitur directore saltilis
Ca^sarei
;

super

ejusdem
ditati

assi[;nalione

termini, quid tu;c comino|)lene

congruat, el alias

tiiam super

hoc

Ecclesia veio in throni cessatione

per omnia voluntatem uobis insinuare

ciio ad prffiseiiliam
kal. Octid).

valeant,

nostram mittas. Dat. Lugduni VI

56. fJanc

anno iii . rem 7iotificat archiepiscopo Salisbur-

[latet incuisihiis, duiii suo defensore privatur. Curare itaqne debent, curare summopere gubernantes imperia, et regna regen-

oppressorum

tes, iit

Ecclesias et personas Eeclcsiasticas foveant,

gensi

et

regi liohemia; Olhocaro^

quem

ciim aliis
rene, conlevia

libertates et jura lueantur i[)sarum, et teinporalia

iis

j^rincipifjuti,

prcccipue

ciliare nititur.

Prsesagiebat Grcgoriusnou
si

cum Fraiicorum
im[ierialis

fiilcimenla ni^n suhtralianl, a quibiis spiriliia:

imminere discrimina,
prodnceretur
:

consecratio

qnare paulo post ad firmandum ', ut quantocyusaccederet pro excipiendo diademate; prius tamen oratores mitejus solium scripsit
teret, qui advenluiii insinuarent,

imo inomni [iromptitudine temcommuniant, (luoruni praesidio spiritiialia recipiunt munimcnla. Scd nec minus qui Ecclesiarum guliernacula geruut, sumnia esse
liter fiilcinntur

poraliter eos

cnra

solliciti,

et

omiii

dehent ope satagere, ut

dt hiU'e

peterentque pro

reges ca?terique Calholici principes

integritate potcntiffi, stalus sui

polleant
inte-

celebritate

|)erficienda
,

giam monemus
utili

Serenilatem rediem rogamus et horlamur atteiite,

:

[)lcnitudiiie

grcntur. Coiisnlte

namque
iiiti

illis assistitur,

(|iiorum

consilio snadentes, (|ualenus, nisi considera-

cedere debet

pros|)erit;is in

tio

gravis perieuli evitaudi conlrarium suaderet,

cilius j)oleris,

Debcnt

(itiippe

toto

auxilium assistcntis. conamine, ut regna pace

Ecclesiisi[)sis ([uietis

quanto

ad partes terrae tua) nchis

refloreant, statu pacifico vigeant, et tranquillitate

viciniores accedens, nobis tiium

adventum

insi-

fruantur optata
et pacis

in

hoc enim

nues, solemues
tione termini

nobis

nuntios,

pront alias tua3

comniod;i procurantur.

I'orro

piaedicto-

celsitudini scripsimus, plene tani super assigna-

rum

atlenta consideratio

non imincrito consciendcbita

ad

iniperiale

diadema, de nostris
super
iis,

tiam nostram coarctabat, ut ad collapsi rcparatio-

recipiendiim
te et

niaiiihiis,

quam

qucC inter

nem
voccm

imperii

solliciludine
aii

exsurgentes

charissimum in Christo filium nostrum Carolum Sicilia} n^gem iiliistrem, ac nobilem virum comitein Sahaudia; aguniur, consummandis; iiistructos celeriter ad

electioncm uiianiiniler
in

omnihus

principifius,

eiectiont>
iii

iinpcratoris hahcntibns, clia-

rissimi tanttim
illiislris,

Cliristofilii nostri regis

Bohcmi;B

iiostram praBsentiam translitteris

qiii

sihi

jns

in

eligendo imperatorem

missuriis . Aliis vero

ad Gernianiaj pro-

compctere
charissimo

asserit,

ceres datis % eos hortatiis est,etcum i|)Sosiini)erii dignitas et confirniatio taitgeret, suani pro eo
stahiliendo slreiuie navarent op( ram, ac Rodul-

in Christo filio
illustri

non intervenieute consensu, de nostro (Rodulpho) rege

concorditer cclebratam;
et

Romanorum

principum ipsoriim ac aliornm, maxiinequi niiper

inCoucilio couveucriinl, mtilliplicatam instantiam

ornamenta sumenda venientem argumento insignes sunt, (lurc ad Salisburgensem arcliie|iiscopum scripts ^, quihus festum Oiiinium Sanelorum diem, proximo iiimiad
iin|)erii

phum

stiparent

(|uo

necnon

et

communem

qu;isi

ejusdem

Concilii cla-

ad ipsius reuisRomanoruin expeditionem instantem, benevolnslavor admillerct, ct proinpta

execiitio desideralo impleret affectu. lis adjicicbat

morem,

rum

reciirrenteiii

anno, ad

insignia

iin[)erialia

Apuslolorum aceipienda Rodulplio constitutum ait; seque oinnium [)aene

in Basilica iiriiicijiis

non

leves sollicilalionis aciileos,

coiijectiirae,

quod suinpfc de
satis efficacia

praiteritis

arguinenta

vocihus
tatiim.

iii

Concilio Lugduneiisi ad collapsiim

diii-

turno interregno iinperiuin iiislauranduin

Arcliiepisco[)o 9

inci-

futurorum, ipsuni Romauorum regem fntiirum Catholicum priiicipem, Deo devotuiii veritatis
,

amicum, zelatorem
Saizeburgensi.

jiistitiae,

favorabilem Ecclesiis

ac [lersonis Ecclesiasticis,
sii|uidem

et Ecclesiastica^Iibcrlatis

Sacerdotium
sajiieiilia

et

iinperium non inulto differre

asseruit
:

initio

civilis

illa,

sedtilum promotorem, verisimilitcr repromiltunl. Propter quod et memorato Romanorum regi de-

tanquaiu maxiina doiia Dei a caalesti collala elemenlia, [irinciiiii conjunxit idenlitas; ea velut

K;id. pae. 1442 Hxl. cacJ Mar. Kbuli pag. 133. num. 1398.
'

paL'.

ii.

>

lislaiil

MiKoiiiail.

nominatioue rcgia de fralrnm nostrorum consilio ailscrijita suasiniiis, ut se sic pararel, quod cum ad euni ad unclionem, consecrafionem et imperialis tliadcmatis coronationcm de nostris recipiendas iiKmibus vocareiiius; ad tiuod tam
sihi, (|naui

34-i
libi c\ nlii? principilnis et

GREGORII X ANNUS
mngiialibiis, ac uiiivcr-

3.
ct

CHRISTI 1274.
aditiim

liberiorem inveniat, cl exauditionem

.

sitalibus AlLMuaniiiic <lpnuntiaviiiius nosteriniiiuin

celeriter,

obtiiicat

prompliorem

pront perniilterent

pensantisc

circum-

h7. Alias vero peculiares litleras ad

Othocha',

stantiae, pnefixiiros; iit

paralussicut solemnialanti

riim regein
ipsniii
eniiii in

Rohcmiae dedit Gregoriiis

Rodiilplio conab;itur.

quibiis

ncgoiii exipunt, appareret. El niliiinminusinterim

concili;ire

(Jniinivis

aliquem
naret,

vel aliquos

ati

nostram pncsentiam

desti-

super ejustlem assignatione terniini quod sua^ commoililali congrueret, ct alias plene super Iiocejusnobisexprinieret voiunlatem.Niii>cr jlaque ipsius regis Romanorum nunliissuper lioc
(|ui

aperlum hellum res nondum erupisset, non dubia tamen discordi;c signa emerserant. Ad
exlingiieiidam saiictissiinus Ponlifex, ubi
fccit,

qiuiiii

cerliorem ipsum

urgenle

a}quit;ile

Rodiil-

pliuiii a se ct ciillcgio

c;u\linalium

rcgem Romarc(iuiid;irat,

a sua niagnificentiadeslinatis, innostraet fralriim

norum agnitum,
qiia?

cuin iiule ca iii;ilonim colluvies,

in

eorumdem
terminum

iiraeseiitia in i)uhlico et

solemiii coiisipraeinissa

ex

intcrrcgno

Germaiiiam

storio iioiiiiiie suo

petenlibus, sibi ad

cxliaurienda putaretiir; excitatum etiam, ut oratores pro accipiendo imperialis consecrationis die

assignari;

nos

cnm eisdem

fratribus

collatione Iiabita, el

iis,

i\ux circa Im'c alteiidenda

mitteret

proinde

summis ah

eo contcndere preac

putavimus, pcrpensa dcliberatioiie discussis; ipsi regi Romanorum ad petitas unctionem, consecratioiiem et coronationem imperialis diadematis in

cihus, ut

pacem cnin eo
:

iiiiret,

suam operam

pro adipiscenda imperiali iiiaugiiratioiie humanissinie explicaret

Rcgalem excellentiam nolumus

causis pi.Tinissis et
aliis, (lute

Urbe recipiendas per manus nostras, Domino faveiite sermoni festumOmnium Sanctorum, primo vcnturum,terminum de ipsormu fialrum nostrorum coiisllio duximus assignandum.
Rasilica principis

Aposlolorum

in

ignorare,

quod ex

conscientiam nostram urgebant, memorato regi,

(liodulplio niiiiiruni),

nuper cuin fratribus nostris

deliheratione pradiahita, dcnominatioiieiii regiain

Prudenter itaiiue considerare te decet, (]uot et quanla liujusmodi coronatio miindo commoda poUicetur. Sicut enim, juxta sapientis eloquium,

duximus adscribendam; et euiii regem Romanolum de ipsorum consilio nominaviinus pernostras

lilleras;

Iiorhintcs eunidein,

ut se sic praeparet,

sic disponat,

quod cum eum ad unctionem, coniiiiperialis

ubi non est rector, populus facile corruit;

risimiii potest praesumptioneleneri,

sic

ve-

secrationem et

diadematis

coronatio-

quod pereum

regimine inipcrialis culnuiiis reforiiiato, et status subjectorum iiiiperii reformetur, et ruiiuc gravissimop, quas diversa jura

cjusdemimperii ex

ipsiiis

diulina fluctuatione senserunt, integrilatis plciia!

reniedio implebuntur, dabitiir eidein sabbatismus

manibus, diixcrimus cvocaiidum; quod terininum in proximo, prout circiimstantia; pensandae periniscrint, intendimus assignare; non improvisus, sed ut tanti negotii solemnia exigunt, paratus appareat et ad pra;niissa non morosus, scd promplus et lcstinus oc-

nem, de

noslris rccipiendas

imperio, et tam pro ipsius regis

periaii

Romanorum imper aliorum

curral. Et niliilominus ali(|uein, vel aliquos, qui

excellcntia sublimati, iiiiain

principuin

Catliolicoruin

auxilium
et

inimicorum

ejusdem assignalioncm termini, quid siife commoditati congruat; et alias plcne ipsiiis super
sii|ier

crucis corniia confringeiitur,

lus fidei CliristiaiKB.

anipliabitiir cul-

lioc

per omniavoluntatem nobis insiiiuare valcaut,

Ideoque fratcrnitatem tuaiii monemus, qu;erimus, rogamus ct liortauuir pcr

,

celeritcr ad praesentiam

nostiam mitlat. [deoque

allectii,

serciiilalem rcgiam

paternocommouemus
noii
et

Apostolica scripla mandaiites, quateniis, ut taulo-

quatenusin piKmissis,
aliis,

quid vellcs, sed quid

rum bonorum non

tor existas ad tanti

expers, sed pifficipuus proino-

velle te decct inspicicns,

lam
fineni,

in

liis,

quam

in

dccus

fasligii

oblinenduin,

sic

qua; agenda occurrunl, non solum initium,

et

efficaciter assislere studeas

sibi, tui

magnifici cocelel)rit;is,

sed

prosecutionem

et

prieambula
sit

et

mitatus, prout cxigit solemnitatistant;B

litlcnta uicdilalione disculiens;

circumspecte quo-

personalem clbonorabilem prsesentiani exliibendo, quod tua et aliorum principum iii ilinere, ac in ipsius coronationis solemniis gloria et comitiva stipatus cimclis gloriosus apparcat; et Caesarei
regiminis, Dco auspice, feliciler adejiturus auspicia, illud ipso

iiue

considerans,

quam
cxitio,

incertus

guerrarum

eventus,

quam

pcriculosus animabus,

quantum
ingerat

corporum plcnus

quanlam rcrum

vastitatem; discordiam

cum

praediclo rcge,

imo

potius ciim imperio solliciteac prudenter evitans,

sic ;id solidain

ficienle qui

potesl, facilius prosel)re-

concordiam

cuiii

eodem aniinum

qiialur. \n
vitas,

iis

aiitem exe^iuendis ne tcrinini

publicae utililatis,

tuiim
tcria,

Iiahilites, el

opere prose{|ueiite conptes, ut

quam
et

consulla provisio, et cauteia vit;uidi

accclerandffi

oiiinis dissensionis inler te ac ipsuin siihlata

mapra>-

periciili

cuui

ipse tuo fretus

,

auxilio

coiiscqiialiir

exegerit,

impedimenti

aliciijus occasioiiem afferat,

tiia

sed

ad eoruiii

execiitionem,

fraternit;is

sic

voluntaria, sic prompla consurgat,

sibi

quod mcritum apud retributorem bonorum omnium, et nos ac Romanam Ecclesiam comparet el apud eumdem Romanorum regem nostra intercessio, si qiiando eam pro le aut tua Eccksia res exposcet,
:

coiisccrationeiu el impcriale niissa unctionem diadema facilius incumbcntia sibi prosequalur elficacius; et ejusdcm iinperii tlirono, te cooperaute, firnialo, tu et
foveatis,
ct
iii

ipse nuiluis vos favoribus

noii

unaniiiiitate laiidabili,

solum

Kxl.

iii

cil.

Cucl. Vallic. sigii.

Iit.

C. miiii.

i'J.

i';is!.

41.

GREGORII X ANNUS
ejusdom imperii, miiim piiiicipom
ciijiis

3.

rilRISTf

1'274.

343
iiiler

te

t;mi|uaiii

ipsius
lotis
;

cxi-

roliichmfcm. qiiod imporii coron;im ainbirot,

(|iios

ilcccl rutormalidiii

vacare
proiiio-

SillVidiis

'

ait

Olhociiriim oiMtorcs cuiu in1'ontilioi

iib

coiialil)iis, ('xallatioiii possilis iiilcuuicic

scd ct ad

gcnlilius niiiiioribiis

misisse

iii

Lugdu-

totius Chrislianilatis cl (lliristianae fidci

ncnsi

Concilio,

iit

oo

im[)oriuiii

ohtiiiorct,
*

venda ncgotia, polcntim V( slne vires ad oi)tinciidiim iiia!stimai)iic rctriliiilioiiis folcnuc praMiiiiim et perpetucC lauilis mcmoriaie pra^conium, iitilitcr
exerccrc. Dat. I.iigiiuni VI kal. Octoliris aiino
iii)).

eaque Gregoiium
11011

ros|iuissc.

Conlra

alii

iion inoilo
obl;i-

alVcctasse, sod

eliam

sibi

ab olcclorihus

tiim, coiitoiidontibus iiih:r se Alfonso ac Richardo,

dum

ah

cx[)editioiie
;

Ungarica rcdibat
(|ui

temcre
hoiiori

58. Noii paitiit rcpclitis Gregorii monitisOlliocliarus, sed loHlcra in Uiuliilpliiim inire,
illius

asi)crnalum cssc

iit

ini|ioiiiim

noii

ac
:

ref^io;

sed oneri fore putaret,

sc(|iie

imponitori futiiro

consccrationi ohsislcrc non cessavit

litteris,

uiis-

antcforrot. E;is vero bolli caus;isallcrt Diihravius',

sisque Grc-iiorio
officia

pra^stila a

majoribus suis
(lui

Rodiilphum Austriam
fidiiciari;is ro[)otiisse,

et

Carinlhiam

iit

iin|ieiii

Scdi

Apostolicic
alte

commendavit.
iii

(!ic-

lum more miijorum

;

sacra-

goriiis illa

sil)i

luurcre

animo
:

rcscripsit;

niciitiim

ab Olhocharo exogisse
in illius

dotrccliisse vero

proinde oplima siiggcrcre consilia

contra ipsiim nectcret,
Italiam
;

pacem cum

Olhocarum
oliiii

[irocumbere obse([iiium,quein

Rodiilpho amicorum opcra contralicrct, no lo-dcra

co[)iafc|iie

militarihiis ordinihiis, duiii temiiorc fortiina

:

transmitlcrel in
id

ulobatur, [iriorecisscl

non enim Apost. Sedem

in
:

sequo animo

verba), in fortuna sua

faciliiis

Rodulphus, (auctorissunt non ;i(lmodum ampla, (|uo

((

unqiiam laturam, cni

Rodiilphi causa

eum

so

assoi|iiorotur,

totiiiii

se priiicijiihus

pcr-

accommodaro par
regiam co
hortamiir
iii

esset

Qiincirca sorciiilatem

iiiisit,qui

eiim staiim

in

Gerniania

iiiore solenini

attenlius, qiio fre{|iiciitiu3,

rogamus
sit,

ct

coroiiavorunl. Post hicc continuo indiclus ab eo

convonliis, ut omiies im[iorio siihjocti Norll)orgam

[)omino

.Icsii

(liiristo, (|iialciius

pruotiaiii

(.lontcr atlciulons,

(ju;im (lispondiosum

ad

cxliiheiidum

novo

Carsari

ollicium debituin

quibusqiie potentibus stjitnni proprium guorrarnni evonlihus incortis exjionere, ut ;iiiim;irum

et cori)ornin

cum

pensand;i prfficipno poricul;i taceaac

jiossil infi'stum,

mus; quantumque Dco implacidum, nobisquo

eidom sedi esse

etobse(|uium conveiiiant. Riirsus Othocharus venirc coiiteiiqisit. At Roilul|iliiis do priiuiimm sontonliii primiim Anstriam, taii(|ii;im imporii [iiovinciam, (|uaiii irulior ahalienare, aul dotis, aut
poluorit, ropetit. Doin CaSliriam ab oo, (|uas ae(|ue Udalrico sine Caesaris assensu vendere minime
tiliilo

procossuin pro-

quovis alio
riiitlii;ini

noii

speruin dicti regis; ct proinde cadom Dci nogotia impediri; non solum a qiioiibot ejus iinpodimeiito abstinons, et specialiter nullain in Ilaliam mittenfo mililiam, nec gonteni ali(|uani, mc ali;is

otiaiii

ati|iie

liciiit,

cum

utraqiie ad iin|ierii,ut vocant,

apposiiil, ut
iii

feudum

portiiieant. Iloc insiipor

verlia su;i

cuin

Ilalicis contra cuin te in obligationos seu confoedcrationes ah()uas involvendo, (|uod procul-

inoro majoruin jiirarot. Vehementissime ad sin-

gula

excanduit Olhocharus
experior, de
iiiliil

I[isa

re,

in(|uiciis

dubio sedes eadom a'quaiiin;iter ferre non posset;

sed
sic

verum
IIic

([iio

ali((iian(lo

siihdnhilavi

ad p;uis foedor;i

iiitcr

te ac iion

regom

ipsiini,

insoleiitius

apud iiuem etiam snper hoc

sionis orficium,

omisimiis hac-

r>odulplius

Iiori

esse liiimili ciimsurgitin altum. vidclicet assccla nostcr, hodie

tenus, nec omiltere intcndimus, debilic persuainouiido pcr cnmmuiics amicns,

Germanorum

Cacs;ir,

ut subito por

summam

in-

qni dissentionlium corda coiiciliont, ol dillorontcs uniant voluntates, aut alitcr, pront (X ;ilto pi(im|iliiis

Sed pro|iediom scntiel ulor inagis valeat dominiis an serviis . Exarsit itaqncatroxinler utrumquc bolluin:
insiiltat.

solciitiain velori

domino suo

concedcliir,

animiim tmini
iic

|)iom|)tiiiii

oxlii-

ao [larlc Austri;e
iiiiiiiiiim

jaiii

RoduI[)iio occiqiata
[lax

com
:

beas et volmit;uiiini,
inter te ac

paraluni cx|ionas, qiiod

sulilala

ipsum principalis dissensionis

ciijiislibet
:

brevi

amicorum opera postmodum dissoluta.

juncta

est

qua;

materia

sinistraD

suspicionis occiisio
lui,
[lacis

00. Ut stiidiiim coUocarat Crogoriiis

pro Al-

prfficidatur

tiii|ue

Croiitoris

auctoiis

fonso al(Hie Olhooli;iro

semitas se(|uendo
projiitiiim

pacificas, beneplacitia te coa|)-

tans, iiisum cx[)eriaris in

;

omni tua

o|)i)ortuiiitate
(|iii

novo imporatori conciliandis, ita Siciliic * et Calliarum ^ rcges, comiteinqne Sahaiidiae" in ojus amiciliam addiiccroostconatiis.

ac nos ac scdcni oiuiuloni,

[Hioliito

Ad Camluiu
repehbat,
lica
iil

ciiiiii,

(|uo

rcgi dcesse
justitiio

non [lossumus; sod

i^urrigere

favorabilileri[isius
(|u;isi

(|iii,ereato

Rodiilphus Ktriiriam Cmsare a S(;de A|iostocpisco[)iini

adosse [iroponimus, ot

operi
iii

mai|isiiis

confirmato, [irovincia; adniinislr;itioiio discossacriiincnto

S|iopoii(lor;it,
l>c..

nuuin noslrariiin

doxtoram,

suruiii

de cictoro fiivorahili [)roseoutioiie tenemur, liabere merearis in tiiis bonoplacitis pronqilioros .

59.

Non inane
:

sanclissimi Ponlificis
o[i|ionit

fiiit

vali-

tragoricensem misit ', qui ipsum ad a'(|uifalem floctcret, doceretque i[)sius rationibus consullum ah cadein sede, (/iieiii etiam Grogoriiis liis sontentiis officii

ciniuin

duni enini Rodnlplio se

a Toria;-8aiiclic

Bolicmus,

admonuit

Noii quid velles

vel

euniquo
sibi
lio

forendo auxilio rctudat,

'

exitium conflavit, victusque et caplus in [iroemisore trucidalus cst, ut suo loco diccmus. Fcriint|iorroaliquiBohcmiiE regeui idco Rudulpho

SilTr. K|iii.
liolieiii.
I.

I.

ji.

Ilisl.

n.

6 Ibid.

pag. li.

'

2
"

.Kiiea Sylv.
liO(J.

iii

I!olieni. c.

Co(J. pag. 43.

27.

Dubrav.
4-;_

Hnj. pag.

_[

Ibid. pag. i3.

GREGORIJ X ANNUS
qiiid

3.
vel

CHRISTI I^TA.
tuoruiii

aliqnorum suggerit

incoiisulla facililas, scd

injuriam, emendntione celeri taliter

(]iiod iiiilla siipeisit

quid \elle decet

in talibus, (]uid (iictet ratio, (|uid

(]iiid

corrigatur,

querebe materia

Uei beue|daeito C(Uigruit, quul justitia,

lio-

scd discordia^ ciijiislibet iiicenliva tollaiitur.

potest, dilalio
;

Nec

nestas exiJoscit, diliyenter alteudas. Si eniiu luec

ut

crcdimiis,

aliquid

liujusmodi auferre

judicio traiu]iiiilo

discusseris

i>roculdiil)io

jier

sed potius (]uietis coiiimoda, et prcccoiiia

llliiui

ea, quic tibi ejiiscoiius lueuioralus a[ieriet, |)aleuter

iiitellii;es,
iiii[)erii
iii

laudis aflerre .

iiisuper Gregorius impulit',

lis,

([Uie

acla suut et

ageuda circa
tiiai

ut Ecclesias et praesules quos regii ministri opprimebaiit, coiitra

uegoliLim unuiiueut,
[ileiiius

niagniliceulice

eorum insolentiam

defciuleret.

[laleriia diligentia

fore [irovisum. Aliis

Tuin ttiam
lit.

legati

Aposlolici, iiimirum

Simonis
gereret*

etiam

lilteris

l'oiititiciiim

studiuui Carolo delulit

S.

Cfficilise

cardinalis monilis morein

ad tuedus illum iuter ac R(idul(iliuiu attiuilatibus

ad eos, qui censuras EcclesioSticas despiciebant,

regia auctoritate coercendos.

ad^triugendum ac vicissim Rodul|dui!ii sollicitavit, ut Caiolmu arclioie ainicitiLe uexu sibi deviiiciret.
Distiiiebalur
ille
iii

Qno tempore

contro-

versiam diremit^

qu;T3

de

doiiiiiiio in

Gerniania iu recu[ierau(lis

sem urbem
lica,

iiiter

alienatis iinperii rebus, ac regis Boliemiaeconsiliis

iiifringeiuiis; uiule Poiitifex, qui Terrie-Saiicta' ex-

capitulum vertebatur

Aymarum Tam
:

Lugdiinenarchiepiscopum et auctoritate Aposto-

quam
s

ex ejiisdem subniissionis juribus pro-

[leditidiiem accelerare, atque iiumiiieutia iiericula

cedentc
iu

dechiramus, jurisdictioiiem temporalem

rerum([ue gerendaruiu feiicitatem iii celerilale coiistare noveiat Roiiul[)lium iterum iteruiiique urgere uon destitit', ut b ga;

discutere nitebalur;

civitate

Lugdunensi speclare ad supradictos

et

archieiiiscopum,

pro ali'|ua parle ad capiluiuiu

ratione jiiris, ([uod

idem ca|iitulum a quoiulam

et

tionein solemiieiu

ad im^ieriale diadema [lostu-

comite Foresii acquisivit,

etc.
)>

comitatuin appellat,
Dat.

laiulum decerneret, atque oratores pro tiriiiando coe|ito cum rege Siciliie fdere aucloritate instrueret.
61. Iiicumbebaut quotidie Rodulidio uovie bellorum causaj, alque aliaex aliis uegotia exoriebantur; utque erat ab bellicos labores im[jiger, manu strciiuus, et ad reparauda im|ierii jura de[lerdila acerrimus, aliquid iiovi in Fraiicorum regiii confiiiiis moverat atque ideo lacessitus Pliili|)|ius rex coiuparabat coiiias, easque in Ger:

Ne

in

jure dicundo ordo iterturbelur, suis

limitibus cujusque
Liigdiini
III id.

aucloritatem
iii

deliiiit.

Novemb. anno

Ad eam

litem

sopieuiiam

siiigularis in

eani Ecclesiaiu jaindiu

pjcue innatus

amor
litterae

urgebat. Cujus rei argiiraeiito

Ponfificia;
*,

sunt ea'dem exordiuntur

quae his verbis

EcclesicT>Lugdutractavit

Memores uberum

uensis, quae olim

nos tunc caiionicuui

etc.

ut filium, et mullipliciler honoravit, ad

cilauiur

eum

ex-

affictum

Eodeui

benevolentiae

maiiiaiu

iiiissLirus

erat.

Quo

audito

Gregorius,

ciijus studia

iu [lace iiiler principes Cbristiaiios

conjuiigeiuia intenta eraiit,

bostes debellaret, exiiavit,
rei Christian;e cerlissiiiiam

uteorum

armisCliristi

cum
'',

illud

bellum ad
exersuas,

iierniciem erumperet,

ac

citum

Francorum regem exoravit ut mitlere dilTerret se apud Rodiilpbum partes

:

Leodiensem Ecclesiaiii iii qua archidiacouatum gesserat, complexus, bonoruiii illius invasores frenare studuit. Inler quos ducein Brabauti;e, qui ejus jura in oppido, cui S. Trudouis iiomen est, occupabaf, abducere couatus', oppidaiios ipsos ad ea constanter defendeuda exciaHectu
lavit

\
0-2.

adhibiturum. Regi Francoruiu illustri. Pertulit ad nosaliquorum non contemnenda relalio, quod militia (|u;edam de regali jussione [laratiir cum armis versus partes imiierii jirocesut facta eineiiilaret,

Censnrcp. in rebelles populos.

iii

Clemeuqui
ve-

tiani

suaiu iiisuper

quosdam

episcopos,

Manfredi olim tyraiinidi faverant, ejusque regiae

inaugurationi interfueranf, explicuil,
iiiani
iiui facti
'

demisse iioposceruiit
'",

Melifensem

eiiim

sura.
sio;

Ne igitur ex lioc dissensionis excitetur occauunc [Uiccipue, dum ad Dei servitia [iroiiio
iiO|iulo

episc.

Nolanum % Hydruntinum % electum BeneC.iielaiium

ventaniim

" ob

id ponlificialis officii
illius

venda, iu
niniitatem

Cliristiano, et specialiter iiiter

luuiiere interdicfos pristinae obeuiidi

tati resfituit.

liber-

princi[ies suniinoiiere

pacem qua^rimus,
serenilatem
in

et

una-

At pervicaces ferire juslis senfentiis

oiitamus

re^iam hortapacis auctore,

mur

et

iustaiiter

obsecramus

quatenus ob reverenliam ipsiusetnostram,regalis

circuiuspectio solerter attendens, quod

malorum

ad pertinaciam eorum infringendam iion desfitit. Veronenses '- eniiu, ob Conradinum olim rece[itum inlentatis nudandae e[iiscopatu eorum civitatis minis, ac Papienses '% afque Ubertinum '* de Andifo

princi|iiis iirudenler obsislitur; dilferatad pra^seiis

civem Placenfiiuuii
perculit.

repetitis aiiafhematis seiitentiis

versus partes

illas dictoe niilitiee

dimus
Chrislo
illustri

eteiiim dare operaiu, et

Dlio
iiostro

missionem. Iiitenjam charissimo in

regi Roiiiauoruiii

Ac Papienses quidem

oratores Dominicae

Ascensiouis festo ad poscendam veniam miseraut:

sed

Rodulpbo

cum

Aposfolica postea iiuperia detractarent,

liberlcatis

niandaviiiius per nunlios suos, uuper de

ut coiituiiiaces, aliiue Ecclesiasticie

Lib.
5
'

vioMbid.

nostra curia recedentes, ellicaciter suaderi, ut si quid in eisdem partibiis prajsumptuiii est in tiiam
num. 40. pag.

'

111.
II.

tp.

Ep
'

ciir.

Lii.
I.

tp.

Ep. xxxni.

<

Cod.

Vall. sign.

lit.

C.

45.

IbiJ. cad. p. 43.

III, VI. .xcviii.

'

Ep. Liu.
x.>i.

Ep.

"

Ep. XL.
IV.

E|i.

-'ccvii.

Ep. XXVI.

"

Ep. V,

VIII,

Ep, .\xvii. '^ Ep. ci.

!*

" Ep.

GREGORir X AXNUS
latores itenim ccnsiiris dcfivi
iiiieiises,
'.

4.

CHRISTI

1275.
fiiisse
:

345

Ctiiii

(inihiis

Ge-

clcemosyiias etfusum
(iiKluil)

Nec intcmlebat

Asteiiscs ac iiiarciiio Moiitisfcrrati cuiii

fcedus, contra iiiiperia Ponlificia, iniissent; alciue

etiaiii

synis B,

pecuiiiarum lucris, scd pauperum eleemoquod Gesloruin ' Gregorii scriptor eliam
iilijiie

nis|ianuiii

iiiiliteiii,

(|iio
iii

Italia liiiljaiKla

tcslatiir;

probat
iii

Diploma

incuiite

anno

liiiicbalur, vctiti

rccepisseiit;

eos oiiiiics ccn-

editum:
taiii

ciiiii
,

ciiim
vini
et

caiiii>|)rivio iilchccula) cer-

suras vibravil', ac Genuensibus classem ad inve-

[lanis

carniiim (|uaiititatem circa

iioiiiiiilli,

hendas
vetuit'.

Italia;

alias

ex

Hispania

copias

initleic

vcspeias dare moris essct,

vocat, sibi ila
iii

(|uos ribaldos

eas eleemosyiias

jiis

airogabant,

Concludemiis hunc annuni pio Gregorii

cinore: ex Poiitificiis
eiiiin litteris* conslat,

fa-

ut paupercs arcerent.

Quo auditoGregoriussanxit,
eodem muuerc
[)o-

ipsuia

ut

priiiu)
;

loco

cleemosyna pauperibus tradcre-

mille marclias caiionico coiitulisse, ut eas ad le-

tur

ac

si

ribakli accctleieiit,

vandam

in

Pisaiia republica

pau|)erum inopiam
in

tirenlur.

erogaret. Saiie testatur

Luceiisis' Gretjorium

'

Esl.
ail

iii

Ms. Vall. bibl. sign.

lil.

0. nuui. 25.

Ex Nolis Ba-

'

Kp. xcix
Ilijt.

I.

Ep. c.

'

EaJ. Ep.

Ep. IX.

Ptol.

nm.

au. 1212. et Lib. Cens. p. 348.

Luc.

Eccl.

xxili. c. 4.

GREGORII X ANiNUS

4.

CHRISTI

1275.

Gregorii pro cnpiis in Italiam mittendis Aniio a Virginis partu septuagesimo itterw. quinto supra millesimum diiccnlesimum, Indii.

derantur; quaruin
(|uas

duxi
ut

pliires in luccm cdereob rernni, contincnt, majcslalcm opcrc [irelium esse tum in iis iiisercmlis eo faciliores sumus,
taiiti

clione lertia, Grcgorius sanctissimus Pcntifex, ceIcbrato, ut vidimus, gciierali cpiscoporum con-

jiulclicrrima

Ponlificis

monumenta ab

ventu Lugduni, ubi diu cgerat, niiiiirum saltcm ab XI kal. Decembris anni Christianae salutis MCCLXXiu ad priiiie iisque id. Maii bujiis aiini, ut ex litleris Vaticani Regcsti patel, profectionem in Italiam, ubi ipsius absentice occasioiie Guelpbos
inler ac Gibellinos discordiae recrudueraiit, adornavit. Scd

oblivione alque inlcritu vindiccinus. Consulturus igiliir iii [irimis Gregoriiis Scdis ApostoliccC dignitali,

tuin ditioni Ecclesiaslica;, atqiie

;

Itali.p

tran-

quillilati

qiiamvis Otlio
in

rcgii

sigilli

pnefcctiis

Rinliilplii noiiiiiie

Concilio Liigilunensi

omnia

primum

aiia ilinera

subeuiula, plurcsfueruiit,

ab im|ieratoribus concessa iirivilegiaconfirmasset, S[)0|iondissetque itcruin ab illo post accepta solcmni rilii impeiialia insignia corrohoratum iri;
Gregorius
licitus,

que Galliarum urbes luslrandiE

ut ciim

taiiien assereiuli

juris Ecclcsiastici sol'

Alfonso rege CastelbE apiid Bclliquadriim, ciim Rodulpho lege Uomanoriim apiul Lausaiiam coiloquia
iiiirct. Iiidc

a Rodiilpho siibjectis litteris

ornainciilis

exegit,

ut

ca, antci|iiam

imjicrialibus

cingere-

bus

siiperatis

Sedunuin perrcxit. Tum AlpiMcdiolanum, Placenliam. Florentiam

Arctiu
viciiiis laboi

tur, lata ac lirma fiilura

sacramenlo poiliceretur.
fiiio

Gregorius,

eic.

cliarissimo in Ghristo
illuslii.

adiit, jain(|ue

ibus

fcssiis, ali|ue

Rodulplio regi
0.

Romanorum

oniistus merilis, rclicto sui

iiigciili

desidcrio, ad

colligenda pncmia pro navataadeo egregie Christi

gloriae opera,
iii

M Nosli, tili cliarissiiue, (]iiod bona3 inemoria; (Olto) Sancti-Guidonis Spirensis prajpositus
,

cjeium cvolavil; de
ciil,

(|iio

se(]ucnti
iii

caiiccllarius et prociiralor luiis

liabciis

ad

lioc

anno ageiuium
aliis

uuiic

(|iia;

Liigduni at^iue
in

2.

urbibus gessit, jicrcurral oralio. Extant plurcs Grcgorii lillera;

Icgilimum ct sjiecialc mandatuiii, nu|icr in Concilio Lugdunensi, [iraiscntibus et consentientibus

princi|iibiis ct aliis prailatis, ac

iis

locis,

magnatibiis rcgni
iii

quae ohibat exarata.', in noslro SKpe laudato Codice

Alcmannne, qui
convenerant,

tuiic

temparis

Concilio

i|)so

Ms. Vallicellano

',

qua; in Pontilicio Regesto desinum. 49.

quxdam

privilegia regura

Romano-

'

Cod. biblioth.,

Vall. sig.

lil.

C.

'

Ext. ibid. pag. 49.

Ann.

Toaius

XXII.

Rayn.

III.

44

346
rum, prccdecessoniin
per
i|isus

GREGORII X ANNUS
liioriiiu,

4.

CHRISTI 1275.

el

alia

concessa
lc
illa

A. niintium noslruni cxcellentiseregiae

mandamus
et

rcges

Roiiiaiiffi

Eccksiic recogiiosccns,
ct

exponi,
bato

sic

sludeas pi;eparaie

(|uod saltcm circa

ac ea noniinL' Uio iiinoviins

concedcns;

finem inslanlis Maii cuin boiio capitaneo

sit in

pro-

primo, ut regem Ronianorum,

runi, et etiam conccssuriim,

cl poslca susccplo

parlibus supradictis,non sokim adversis

impcriaii diaiicmate, ul imiieratoreni,

|jiffislilo

innovatuaniiiKim

obstatiira
inessis,

conalibus,
tui

sed

illis

in

oinnino ad

commodi

Deo auspice reet boiioris auginultipiicatura

liuc

luam juramento

promisit. Licet ilaquead unctionostiis

mentum, conservatura
dcvotos. Qiiid(iiiid

feliciter et

iiem, consecrationein cl coronalionem, de

autem super
poteris,

duxeris disrcscribas, ut

recipicndas nianiljus,

tilji

per alias nostras littcras

;

liouendum,
cuin omiii,

iiobis

pcr eunidciii nuntiuin noslrum

celeritate
tua^

aLsokile videamur teiininuin assignarc

scrcni-

qua
iii

latem tamen rcgiam voiunuis non laterc, quod inter nos el Iratres nostros lioc exprcsse actum
stit,

lcgato, quein

nuigniflcentiie

favorem ad

partes destiiiaimis easdem, iiostris litteris injiin-

ipsorum intcntionis cxiipsum teiniinum pra;miss:i oinnia, quaj memoralus cancellarius, ut ijraimitlitur, de
est, el

tam

nostia; ipiam

ganius, qiiod

inilitite

pra^dictte fcstinus occuriat,

tjuod antc

enmijiie ulili coiisilio foveat et cfflcaci auxilio pro-

sequatnr . Prajler
A|iostulicani

lios rcligiosos

viros ad Sedein

consensu priEdictoruin priiicipuin

ct

m;ignatiini,

a Rudiil|dio

missos,

decretos alios

qui eadem ina;senlialiter iiispexerunt, solemuiter

insignes oratores,

niminini ducem de Tect reet elcctuin

nomine tuo promisit

per te ut pcr

regem Roinanos nuntio,

gium cancellarium,
a Poiitiflce

Basiliensem, qui
imiierii

norum

|ilenarie iinpleaiilur, cuin per

dc|iusceicnt,

ut

ornamentis
ex

vel litleiis fiieris rcquisdus, etc.

3. Stabilicndi Rodulplio Germanici sceptri, alquc ejns inipcrialis conseciatiunis acceleraiuhc

Rodiilpbum iuducrct, tradunt Golmarieiisiuin Uominicanoruin Annalcs'.

stulasse

Qnx

litteris Pontificiis

cuiifirinantiir, in (|iiibiis addit

desidciio teiicbatur Gicgorius, ut oiiincs disscn-

Gregorius- eos poul UominicLe Ascensionis dics ad inipe-

sionum occasiones, qutc ex mora nascitune

absciiideret
:

erant,

riale diadeina

Rodulpbo

in Basilica piincipis

Apo-

ac lirmato

ita

imperio consilia pro

stolunim impuiiendiiin
pcrslriiigit
traiisinisissc,

statiicrelur

iisdeinque

Teira-Sancta, cx Sarracenoriini servitutc erueiida

in o|)us perducere posset

Rudiilplium, cupias in Insiibriam non

atque ideo, cum accepissetdiscordiasinlnsubriarccrudcsccrc, ipsiusqnc a;inulum (is erat AHonsus (jui anno superiori ex
:

suoque auxilio Mediolanenses

desti-

tuissc
in

ab aiivcisariis obruanliir, inde ipsos fastum elatum iri cjus vcio res dcprimcndas,
:

qui

si

Hispania militem

Genuam

transmiserat)

pluies

in suas partcs pellexisse;

Rodulpliiiin inonuit',
iii

ut contractas valukis copias

lusubriain, ante-

quam
terel.

inaluin conlirmarelur, apiictente Maio, mit-

nun(|uam imiieriale diadema e Pontiliciis manibus adc|ituriuii scii-et suariiiu reruin felicitatem iii cclcrilate sitain occupanda lioslis consilia, ac tuin obvias quasque dilflcultates profligatum iri.
ac forte
: :

Eidem regi Romanorum. Ne celsitudineiii regiam

in

4.

Gregorius,

etc. eidein regi

Romanormn.

forsitan

lateant,

Altciuie, flli

cbarissime, quaiu periculosum

quai

tnum dispcndium
;

agiintur in

partibns

foret in ipsis (|uasi tuai proinotionis auspiciis tan-

Lombardis
litale

sed

illis

iii

tuain deductis notitiam,

(|na3 facli (|iiate

tum
per
rius,

revclaie dcfectuin, (|uam facile averli possent

lioc
;

agas cautius et disponas consultius,

docentc vidciis opportuiia; scire

vulumus,
:

(|uod tui adversator culminis et bonoris aemulus

iion

corda fidelium et quod esset loiige detead adversitatis vola converti, si eo (nempe Alpbonso) insislente oblatione munerum, nec a
prosecutioiiis instantia dcsisteule
,

dormil

in

iliis

parlilius,

nec dorniitat

scd

tu illus anxilio
inilitia}

ingenio conatur et viribus ad devotioneiu incola-

luo destituas,

iiec eis

spcratum subsidiuiii

rum carumdcm parlium

ila()ue
nisi celcriler ejus

iiervertendam. Regalein
attcndere,

circuinspcctiuncm deccl

quod

nisibus occurratnr, adeo cou-

Considera quanlum ex hoc adversarii superbitE sua3 corniia elevarent: (|uam facile lotius Lombardi;e subversio sequi posset,
praedictse transmittas.

valescere polerunt

qua; ad pra;sens constat essc

di^criiiiine

mala per moram, qnod ca, facilia, nou sine gravi

difficiliora

pcr (luam totaliler

tiii

casus negotii fursitan se-

(lucrclur; duin adcinpla tibi facullale prosequendi

in

innnensum

reddentur.

coron;e impcrialis recipicnd;e propositum, omiii-

Ideoque serenitatem regiain monemus attentius, etbortamur iialcrno niliilominussuadentesatfeclu,

quateiius,

bus spes de consummatiunc

lui fasligii denieretur.

Cunsidera qiuc via supcrerit

,

dictiim

rclcvandi

omni

inora et occasione

postpositis

competentem

rr.ilitiam

strenuain

et

expertain

ncgutium si viiibus aut iiisidiis perseiiucnlis Lombardia succuuibat. Profecto incoiiiparabiliter

facilius
est

cujus quantitatein tibi per dilectos filios fratres H. de Ordine Miiiorum lectoreni Maguntinum,
B.
jier

dentein. Idcu(|uc

impcteiitcm repellere ((|uam) possiatlcctu palerno tuuiii zelantes

magistrum Ordinis

S. Joannis Hierosolymitaiii

honorein, serenitatem regiam sollicitamus attentius et instantcr

Alcmanniain, quos ad tuain

expeditione remittiinus

|)rirsentiam
,

cum

hortamur, (|uatenus,

si

diligis

speciali

ct

magistruin

statum tuum,
Ciiliiiar.

si

contusionein extremam

vilare

'

E^J. pag. 49.

'

Clir.

lioc

an.

Cod.

Vallic. ubi siip.

GREGORII X ANXUS
liesideras, mililes, de ([iiibiis alias
lilii

4.

CIIRISTI

1275.

U7
soliici-

siifj:f;cssi-

tinum, ineunda! parenlelrc ftEdera regalis

tanto

miis,

ad

|wrtt:s

iiraedictas

iioii

ditfuras

ulteriiis
si

tndinis ^tiidio preeparata descripsit. Itec tjiiidein

destinare.

Speramus enim

in

Domino, quod

accepliora sunt nobis,

tiiis

quanto ea

tlivinis

Lnjusmodi mitlendo niilitiain idem tunm nejjotium virilittr prtisequi videaris, succedet tibi eventiis prosperioris applansus, quem variae conjectnrae

btneplacilis et
liis

novimiis coinmodis aptiora. Ex

magiiiliceiitiie soiiiim

nanique rcgaiis

soiida-

tum augmenta
quanto quietior
bil

suscipiel, tiu-cque virliis potentiae

,

proiniltnnt

cedet advcrsilas,
erit
si

et

aspera
|)ar-

tanto efficacior evitlenliori clare-

ccivertenlur in planajnec

opns in

illis

ellectu, etc. Certiores

de

iiis

fecit

Pontifex

tibus militiam retinere. Vel

res forsan secus

Giiiileiiiiuin

exigeret, adversariis in perseculione perslantibus,

ibi poterit tractari

niiin,

Neaiioiionem ac Fraiicisciim Tiirriaqui Medioianensein rein nioderabanlur, iiioul Ilispaiiorum impetiis coiistanter exci;

comniodius, ut per devotos,

qnidein
to

si

niiit(|iie

ejiistiein niililiie piffisentia

indigent, ipsi slipendia

perent ac pio|iulsarent

tlata

Germanis oinnibus

niinistrentur.

Scire

proptcr fratrum nostrorum, et absentiam perquireiido libi muluo vacare nequivimns, nec vacandum credidinius, ne charissiiiio in Cliristo (ilio nostro regi Casteila; ac Legioiiis illiistri, nobis jam vaide vicino, et iiifra pnucos
,

voiumus, (|uotl etiain mercatorum

imperia,

iit iii

Roduiiihi obi^cquiuin,

norum regem
herent
:

Apostoiica Sedes agnoscil,

(|uemRomaprocum;

brevi ipsorum rebus cnnsullum iri atque Hispanos aliosque, (\m in eoriiin lines irrupere,

censuris Ecclesiasticis esse irretitos.

6.

Ex eo

iiiito

iiiter

Rodulphum

el

Caroium

dies fiituro

nobiscnm bujusniodi

liia

necessitas,
.

fcedere

non

ini|ierii

iiiotlo, scti

Ecciesiae eliam res

non sine grandi tuo periculo, panderetur

Non

confirmatas e litleris*ati Aibaiios coiiigitur, qiios

in leve discrimeu Roduiplii adtlucta; res erant in

lusubria, in qiia Geuuenses ct marchio Montisferrati

ciim ab hostibiis Ecclesiae circuinsideri accepisset, ati constaiitiam erexit, iis regibus mutuo conjunclis foedere, atque in Ecciesia; auxiiium excitatis,

una cum Papier.sibus Aiphonsi

:

partes effer-

rent, ac lacesserent Medioianenses

res ac

qiiare Ligii-

nuiiorum hostium vim esse pertimescendam.

ex
est
iis

marciiionem ut contuniaces Gregoriiis die Ccenae Domini censiirarum pcenis Lugduiii subjecil
'
:

Qiiaiito

fcederibiis

Roiluipho
,

perfeclis

gaudio

delibutus Gregorius
iili

tanto

metu ob

dum

aiias
'

in

Veronenses',
:

Papieiises

',

discordiam, qua;
intercedebat
,

cuni Olliocharo rege Bohemia;

Ubertininnque
exeiinte
inferiiis. Ciiicti

de Andito renovavit
iis

quas eliam

anno Medioiani

incussisse videbiiiins

mensa mala,
auctum
iri
;

vero hostibusMeilioianenses decre-

Prccvidebat enim imex eo beilo eruptura erant: atque contra ex ea concordia rem Chiislianam

angebalur.
quffi

Rodul[ihum oratores, ut auxilia ab ipso elicerent. Quos Gregorius Romanorum regi comvere
aii

acfacile fciicem exilum expeditionein,

quae pro Terra-Sancla iiberanda ornabatur, habi-

mendavit^, ut ipsos benevole exciperet;

siiis

cum

rebus

turam. Quare ardenlissimis

titis'

votis iitleris(|iie repe-

maguum incrementum

pra^potens ea civilas

Olhocharum

cst hortalus, nt

cum Rodulpho

allatura videretur,
caeteras urbes in sui
5,

petitisque

eorum admissis
Sicilice

concordiae loedus iniret.

7.

obseqiiium pelliceret.
iiiter

De fcedere juncto

Rndulphum,

Regi Rohemia! iliustri. Extenso dudum soiiicitae considerationis in,

regem Carolitm et Bacarice diicem fjralxdalur ; BohemicE regem denuo imperatori conciliare studet Pontifex.
riiis, iiti

tuitu ad futura
ris in ovili

cum

speciaiiter nostri, qui pasto-

Doiiiinico

parles exercemus, iatersit,

Suaserat
cum cum

eliam antea
Sicilia)

illi

Grego-

reminisci praiterita, instanlias

praesentiuin et

temporum
nostro

librare,
;

foedera

rege

Carolo aliis(|ue

fulurdrum

iiulicia
filio

iirajvidere

tibi

iniret, ut

eorum

potenlia sui principatus auspicia

esset obsecutus Pontifici,

cuin charissimo in Christo

Rodulpho
obser-

corroboraret. Qui
et

Romanorum

rege

iiiustri amicitioe foedus

cum

Carolo atqne

aliis

principibus amicitiam,

vare suggessimus, et menteni regiain ad unitalis

atque etiam cuni Ludovico diice Bavariae affiiiilatem injungere decrevisset, Gregorius est gratulatus
'

tanlorum

principuin

foederibus
:

firmasse

bonuin cum eodem rege concorditer excolend;e litterarum nostrarum seric recolimus induxisse. Illud praecipue medilaiiles, quod ex regis ipsiiis, tua(|ue
concordia

sceptrum, ac vires suas auxisse

currit

Grata nobis oc-

missarum nuper tuarum series litterarum, quae te regem |)acificum manifestans, volunlatein tuam ad patein elconcordiam ciim variis ininciiiibus, et speciaiiter

cum

charissimo
prout
libi

iii

Clinslo

filio

noslro Carolo rege Siciiiie iiluslri, ex eo jiaratam

et ordinale disposilam,

frequenti exhor(alque)

talione

suggessiinus,

apertius

reseravit,

commoda immensa consurgerent negotiorum Dei, ad quae vola nostra direximus |iroinet discripta, sequeretur ac grata promotio minibus variis ex uliins(|ue (lamnosa discortiia prout cresiiscitandis materia lolieretur. Sane si dimus, tua5 speciilatinnis examen circa iiegotium dicli regis veritas patefacla non pra;teril, duiii initiis ejus attpie processibus dexteram Doinini
,
,

quod inler eumdum legem et dilectuni filiuni nobilem viruni L. ducem Bavaria;, comitein Pala-

liqiiido palel favorabiliter cssc propitiain

dum

ex

ipsius felici regimiiie prosperi status imperii re-

formatio exspectatur
'

nisi

omnino ab

illius

impe-

Greg.
.V.s.

1.

IV. Ep.

ciir.
lil.

iii.

Ep.

I.

'

Ep.

Vall. sign.

C.

num. 49.

pac. 49.

ii.

Ep. iv.
'

Ibid. ead. pag.

Ext. ibid. pag. 114.

Eil. ibid. pag. 48.

348

GREGORII X ANNUS 4.

CHRISTI 12T5.

dimenlo defisteres, beneplacito divino resislere, nec sine gravi discrimine reformando eidem im)ierio perlinacitcr obviare, non immerito censereris.

catam, absorbuit; quid circumspectionem regiam

sic a

semitis rationis abiluxit, ut in ea

prorum-

peres, quffi nobis novissime per tuas litteras destinasti,

non sufficimus admirari, cum causam non

:

Ideoqne nos, de quorum cura pra-cipne inter Ciiristi fideles pax et unilas procuranda reqnirilur; cum te ac eodem rege concordibus ina;8.

habeas

elsi

occasionem proculdubio frivolam

fingere videaris. Qua>

namque

causa

filio

suspiiuvi-

cionis ad patrem, i|)sum ad pacis

commoda
suis

bona consurgere, te autem ac ipso discordibus mala (luodammodo inttfabilia non tam
slimabilia
verisimiliter,

tautem, ut ejus saluti provideat, commodis consulal, occurrat

dis[)endiis,
sibi ac

quielem

qur.m pal|i;ibililerextimemus

apuil

iiidulgeat ct conservet ? Quid

Iitteris

aliud ex

omnibus

excellentiam

tuam quo frequentius, eo

inslanlius,

excellentiaj tuae
filii

super negotio cbarifsimi

niulliplicatis esbortationibus

insistentes, sereni-

in Christo

noslri regis

tatem regiam iteralo requirimus, mouemus el borlamur in Doniino, in reniissionem libi pecca-

destinatis, inlelligis?
versuii) etiani
,

Quid

iis

Roinanorum illustris adversum, vel di,

nisi

[^erverso forte judicio ad sen-

minum

inlensis afieclibus suadentcs

quatenus distibi

sum

criminosa; dissensionis nulla profeclo

Yel

alii

produclur;e compendia, sed dispendia gravia probabiliter allaturce actor vulgari delatione describi

contrarium elicis ex Numciuid forte molesle tulisti. sicut nunlii tui baberevidebatur assertio, quod inaliquibus illarum praediximus nostri esse proposili, ut ejustraliantur
eisileni?

omnino

]irudentcr evifans, et imminenlis ex dissensiom^

liujusnH'di slragis excidla, buniana saltem

uein regis

justiliae

assistamus? Profeclo hoc

si

verbi

comet tua

niysterium

attendisses,

neijuaqiiam
juslitia jus

tuum

passione

in

ejusdem regis Romanorum

animiim moleslassel. Cuin enim

unicnique
tribu;it
;

suum

reconciliatione i^rrccidens ipsi,

quem

similiter ad
te ulle-

dum

jiistitiae

litigaiitinm alterjiis

boc etficacibus induclionibus exbortanuir,

rius ad

ntrius assistitur, per

consequens

cujuslibet

plenum

reconciliare

non

difi^eras^sed ut

conservatur.

regalem

animum

manifestius exliibeas amatorem

M. Quce
cta? Quae in
landi causa,

igitur injuria iu prjedictione praediiis

pacis et concordise ac tranquillitatis publicaisecta-

suspicioiiis occasio ?

Qu.t

appel-

unanimilate conjungas, quod processuum nostrorum, quos ad promolionis ejusdem regis Romauorum consunuiianda sotorem, celeriter
sic solida

[iraesertim

ab

illo,

qui supremi Juliabet in terris?

exigit, ut

dicis vices gerens su[ieriorem

non

Numquid

noii

a|ipellalio

gradum

etiam

lemnia prout utilitas publiea exigit, conliuuare disponimus, quorumque im[)edimenda pali sequaexperiaiuur te ad luoe niuiiter non possemus salutis meritum, et fauite prfeeonium per rei evidentiam sedulum jiromotorem .
;

nou ])arem appellare sufficiat; sed a ininori ad uiajorem gravaUis appellel? Quid hic tuus, vel ]iotius, prout verisimililer pnesnminius, tuorum
consiliariorum inconsullus conatus habuit, nisi
cul[)ani? Quid aliud nisi prffisumpliouem adino-

9. SoUicitatus a Ponlifice

Otbocliarus, nunlii

duni temerariam
proteslationi

et

argumenta
nolabilis,

pra^lactaj
et te

tuae

opera nonnulla concordisecaiiita miseratquaecum ab iis, qu3c antea trausmissa fueraut, nou discre])arent
,

contiaria

omnino
fili

indeceutis indevolionis expressil? Porro,

rissinie, ista

cha-

subjecit

non

aliud

i|)si

respondendum

materiam multae commotionis ingenesciat ab auiico chiritas etiam

quam animum ad
videri,

preces aflerendas repelendasque, ut

ruut
Iffisa

sed

cum

]iacem

ineundam

flecteret; mitteret

recedere, proculdubio non imj^rimunt cordi

oratores

cuui

quibus pax confici posset,

cum

nostro. Sic

RoduI|)luis ad Sedern Aiioslolicam accederel. Flecti ad concordicC et pacis coufilia saluberrimis liisce

vinculis

Pontiflcismonitis
pit

nou

potuit

Bohemus:

sed conce-

sinistram de Giegorio aversi in se auimi, ni-

studii

miique in Rodul[diuni bostem alque oeiiuilum cuiu Pontifex Rodul[)bo in suspicionem tuendis im|ierii juribus non defulurum professus
;

enim personam tuam solitse charitatis amplexamur, ut prmmissa qua? usque adbuc facilitali, vel aliorum malitiae credimus im])utanda, donec a le illa perceperimus ex sententia dicta esse; ipsani nec movere sufflcianl, nec turbare. Ideoque licet eadem tui putissime contem;

platione

dis]jliceaut;

conimunem
tur, et tuo

ciim per ipsa si forsan in notiliam devenirent, et fama laderefavori decrescerel; nihiin
illis

esset

suorum
liavit

utque Pontiflciam aucloritatem eluderet, consiliis subornatusoraforisopera denunGregorio, se ab illius judicio provocare. Qune
provocatio,
,

non modicuin

loniinus

tamea eumdem tuum nuutium

conclavi
nisi
,

patienter audiviiuiis in
parati

et

in

publico

quidem

cum

nulla ratione nixa at^iue

fastigio ad

eramus audire

quod

ipse [irudenter

inanis esset

necnisi ab angustiore

altendens, quod, licenlialis et absentibus multis

celsiorem dirigenda,

Olhocliarum

re|)rebendit
:

ex nostris fratribus

forum

judiciale sus()endimus

Gregorins, ])ravis se consiliis irreliri passum esse borlatusque est, ut ad ]iacem cum Roduljiho con-

quousque nos

in terra Ecclesife

cum

tota nostra
[)ublicae

curia residere coutingat, a

[)etitioiie

au-

ciliandam
1

animum

converteret.

dientice su[iersedit; pra;sertim

0.

Regi Bohemia3 illustri. Quid ila devolionem illam, qiiam protele a tuis

missa
vocata.

hujusmodi
abjente

audienlia
praecipue

cum ex causa praenuUum habuisset

parte
altera
,

effectum,

nec

status es totiens in

prugeniluribus radi-

nREGORII X ANNUS
12.
tere
:

4.

CHRISTI 1275.

349
:

Ad

cor ilaqiie, inclyte princeps, converrationis, et ipsiiis

,

tatos

nnn

|ir;cterimiis

ipsiusque opera

institiitos

ingreclere cnnsistoritiin
consiliis

in Catalanniafidei censores ad exscindendos lia>reticos, qiii sicpius ex

pacate
attende.

acquiescens
nisi

patris

puritatein
siiiit,

Narbonensi Gallia

iii

eas lerras

Nos enim,

quoc inconsulte acta

profugiebant. Curatiim
ac
et

magna

poiiipa illius funus,

Alfoiisi(]iie

perseverantia patnerit animi fuisse judicium, non

duoriim Jacobi Aragoiii;c,

Legionis

Caslelloj

desistemus a ca'plis; sed traclatui coiicordi;c iiitcr te ac regem praidiclum, pacis auctore pra-vio, sic
efficaciter insistemus,
test

quod

i|)S0

faciente, qui po-

non soliim
in
toli

til)i

ct rcffi pra-diclo exiiide, qiian,

regum pivTsenlia colioiiestatum, tradiiiit Surita' ac Mariana^ Quibus conseiitiunt ea, quoe refert Clemens VIII in Diplouiate', quo ipsi sanctoriim boiioies, ineunte noslro sajculo, anno
nimiruiii mdci, decrevit.

tum

nobis erit

fliienta

(luietis

aflliieiit;

sed

imperio

tramiuililtatis

lenitas

arrideliit. Dat.

Omuibiis deiiiiim

virlulibus
iii

cuiiiiilatissi-

Bclliquadri XI kal. Aufj. aiino iv.

1

nius, dev(;xa jani a^fate,

li.

iKjrpctiia

(|iiadam erat

3. licllicjnadri

interest niorli

Rnijnnindi

animi
niiptias
n;itus,

Penafortii miraculis clari.

vigilia cxspectans Uoniinuiii ut ad ca;lestes

Coiitiiier.it so Itclli-

ab eo vocaretur. Igitur annos fere centum

cupiciis
dissolvi
ct cssc
:

quadruin

PontilVx, ut collo(|uium
el

cuin Alfonso
illiid

ciim Cbristo

in

rege Castellnp

Legionis

iiiirel. t^xiidsceliat

leflialeiii

iiiorbuiu
rite

incidit

afqiie

sacr;micntis

magna

conlentione rex, cuni inani spe Pontiticis

:

omnibus

muniliis,

adsua vola pelliciendi tenerelur qua exspectalione delusum, aiiinioque exulceratum in Gregorium
videbimus. Intentus
lialiitis
'

fiatribus, dcficieiite

orantibus ad lecluluin sensim oiiiiii vit;c sensii, ipso

iii

die Eiiipbaiiia!
aiiiio

Barciiione obdoruiivit

Domino

itaque Gallic;c profectioiii,

filio

salutis

Toleti

rcgni convenlibus, commissa

Iioniiniim

mcclxxv. Vulgata ejiis morte ingens concursus ad nionasteriiiin videndi

est
:

Ferdiiiaiido publica; rci administratione, supcriori

causa ivpenfe faclus

ejus apnd

ac
iit

taiita fuit sanctifatis

annoexeunte Valentiam, inde Dertusam, et Tarraconem profectus a .lacobo rege Aragon. Barcliinonem adductus Natalem Cliristi in ea iirbe celebravit in qua paucis post diebus, ineunte anno
:

omnes
ac

opinio,

niulli cpiscopi,
viri,

comet

plures

prffilati,

nobiles

clerus

eliaiii

populiis

Biirciiionensis

universus

funus

ejus

millesimo

septuagesimo qninto S. Raymundus Pennafortins, genere Calalanus, e vivis excessit; niniinim die Epipbanirt! sacro VIII id. .lanuarii, ut
refert ejus

summadoloris signitlcatinne sint proseculi. Commiinem vero illam ejus sanclitatis famam aucforitate siia magnopere auxerunt Alfonsus CastelloG
Jacobus Aragonise reges, qui ad ejus exequias sua propsentia coboneslandas, coinitaiitibiis filiis
et

gestorum

scrij^lor

-.

Fiiit vit;e sanctitate

ac doctrina insignis,
li;c

quem

ideo Dominicanre fami-

ac domesticis oinnibus, suinma

et

cum

veneratione

se addixisse aiunt nonniilli, ut

comniissam
refellit

in

fama

sanctitatis beati
ejiis

liujus viri

convenerunt.

juvene, queni ab eo sacro aniplectendo

averterat,

inslitiito

Itaque corpus
priiicipiim
:

magno

totius civitatis luctu ac

culpam

resarciret.

Sed eos

Fran-

ciscus Penia', qui gesta sanctissimi viri antiqui-

tus conscripta Notis accurate illustravit anxilque. Doclrinai quidem insigiiia posteris relicta sunt monumenla, cum Gregorius IX ipsius, ul viri iu

virorum dolore houorilice liuiiiatiim est qiiod paucis annis post in sepulcbrum niarnioreum transl;itiim fuit. Barcinonensis populus
extincto,

B.Rayiiiuiidovitafuncto,(]uasi totiuspalria,^ lumine nicerore afflictiis graviter angebalur

:

utroque jure scientiaj laude tlorentissiini, opera ad decreta Pontificum in ordinem meliorem redi-

atque ob recentem virtutum

cjiis

atque benelicio-

rum memoriam
erat
:

eo carcere omnibus accrbissimum

genda usus

sit;

eum(|ue librum legendum

iu aca-

demiis, in foro ad dirimend;is causas discutien-

dum

proposuerit. Scripsit etiam

Summam

egre-

pater misericordiarum et Deiis totius consolafionis, qiii secundum mullifudiiieni dolorura consolationibus suis timenfium se corda lajsed
tificat,

giam, qua;

cum

diu inaiiusciipta circmiiferretur,

B. Bayiiiuiidi

nicrilis bciieficia in

onines
:

taudem
iis

lypis

mandata

Ecclesiasticos jiire

Qui ideo inter scriptores merito ab auctoribus, qui de

est.

conterendo,
lidelissimi

pkbem suam
qiiidem
post
in

miriflce recreavit
et

iiam

hujiis servi integritatem

vita

sanclimoclaram

agunt, reccnsetur. Nec iiiinor sanctitas ciim

patrala miracula

niam,
hclitia

miiltis

niiraculis

tanta doctrina conjuncta erat, ut plura oslende-

jiliiribus

sigiiis

obiluin

ingenti

omniiim
cuiii
:

runt ab ipso

qua;

percensere

com|)robavit.

non

est

opus,
',(iui

cum

a [iluribns ac recenler a.I(ianiie

dili-

Iiisigiie illud

esf,quod narrat Pcnia*,

cx

Bolando
Kentia,

egregio pietatis studio, sumiiia

sitit,

ejus sepiilcbro suavissimiis odor cfllavit

immensoque

labore Acta sanctoruni coUe-

git, scriplis

mandata

eorumque memoria

Die iv Aprilis MDXcvi, quo arcbiepiscopus Tarraconensis, et episcopi Barcinonensis el Vicensis beati viri se-

apud Birciiioneiises efflorescat. Iiiter (iu;c sulc;Uuiii ab ipso in pallio noii madido Balearicum mare, et
quadragiiita' niortuos ad vitam ejus opera exciMariaii.
et

pulclirum exploravcrunt, Luduvicus de Claramont, qui sexdecim annorum spatio olfactus facultate privatiis, dum sepulcbrum aperircfiir.

'

1.

xill. c. 22.
l.

'^

^ Le^ncier

de

-vir.

illusl.
I.

Ord. Prad.
iii.

I.

1.

cl

alii.

apud Sur. tom.

'

dic vi Jaiiiiar. Surit.

Annal.

Fen.

in iNot. ad. c. 4.

lom.

I. die vii

Januar.

Viuc S. Raym.

I.

c.

94.

Leand. ubi sup. Sur.

I.

III.

* Jo.

BoiaiKl.

I.

ubi sup.

'

Kxt. in Bnllar. in Clein

Vlll.

.Marian.

1.

xill. c. 22. S.

Penia

in Vit.

Rayuiun.

Leaad. uln sup. Sur.

iii.

ubi sup.

u. c 1U6.

1 "

; ,

350

GREGORII X ANNUS

4.

CHRTSTl 1275.

olfactum reciiperaverat; simulqne inlcifiierat, suavissimum ox sepulchro odorem i)rod(MU]lem

seiiserat.

morari,

dnm
iit

Caslella! rex Belliquadri consisteret

cui laiiien

gereret

niorem,cum
boc
tiiai

aliiiuibus car:

odorem

EuiiKlem siiavissimum ac p;ciie cffilesteni multi tesles, qiiorum atteslationes in

affirmaverant

diiialilius in ideiii oppiduiii se

couferre pollicitus

Volenlcs, inqiiit,

Actis relatas judices iepitimo jinlicio pxceperant

se percepisse
nnili
:

Iiinlati,

condescendere vodeliberavimus veiiire Belliquadrum, aliiii

addebantquc non-

(|iiibus ex (liclis

fialiibiis

nobiscum

iiiibi

mo-

nou eo modo die, quo celelierrima solemiiilale sepiilclirum aperlnm cxliterat; vcrum diversis quiu|iie aliis temporibus ex foramine qiiodnm,
iii

raluris,

reliiiuis

vero remanentibus

Tarasconc.

Decet it;ique ut sic dictam coiiiitivam tuain circiims|ieclio moderetiir,

loci aiclitudo

codem

sepulcliro existente, suavissiinum odoilli

non

palitur, provideiitia

quod multitudine, qiiam moderantcs

rem, qiiem
gralia

taiilum
vult,

quos Deus co lionore

exire

ct

c\clusa,iiicomniOditales pi\Tpdicl;E,quasccii.iectura
niinatur, |irovisionis tuic diligeiitia cxcludantur.
I);it.

|ierfrui

percipiunt,
:

solere.

Haetenus de
iA.

S.

IViyinundo
rcf^e

niinc ^d intermissam

Aniasiai etc.

de Alfonso Caslelhc

redeamus.
arjit

Ingressiim Gallias octavo a Pascliate die AICaslellce rex

fiiiisiim,

Ibidem

cum

Pimtifice

ac toto

vere

et

parte astivi

tem(ioris
'

Alphonsiif^ dnmmi imperii jnribiis cedeiis.

dd

ii

cgisse

Ijelliqu;iiiri

ciim Ponliliee, refert Surita

*

Surita el

iriana, Jacohimi regeni Alfon<i

fj;eiieri

de quo lamiliari coiigiessu Maii;ina meininit

geinqiic

re-

consilia liaud

probasse,ac mullis
ineiindo

vi-rbis a Belli-

coram Gregorio
aliuin

iu
(jui

cardiiialium

coetu

quadrensi

ciiin Pontifiee
;

colliii|iiio

abdii-

con(|ueslum de Germanis,
clionis coiitroveisia
e;i

[lendeiite siia; (de:

cere coiialuin

cuni jani, imperii causa Rodiili^lio

ehgissenl

si

i|Uod in

adjudicala, Gregorium e sententia diseessunim

nulla
sjies

dubiiim
:

erat, eieplo aemiilo Kicliardo,

oli

esset

Alfonsum tanien, qua

inilahat

esse

Hi?p;iniam

irriiptiones
:

sublatum Barbaroruin desepatre

floiere gratia innixuni

fidiicia, retralii a siisceplo

reie
liia

;iiilea iiun iiuliiisse

lilio

nuiic vero reliclo in pa-

itinere

non poluisse. De eo
illi

acliiri colloqiiio, uoii-

gemiiiai

prolis

jam
:

imperium
ne
fa-

niilla ex ronlificiis litteris pr;eiiiiitenda sunt, (jiia;

ipsius auspiciis c;ipessituriim

iii

tiiiii

olitestatiim,

ad

viain

steriiendam

|)r;peessere.

Po^tulanti

jiiventiite parla

iii

eoa?t;itis fiexu sibi eripi p;ite(

Alfonso annuerat Philippus, ut

ditionem suam

retiir.

At Poiitificem causas exposuisse

quod

ineiindi liujusinodi colloquii causa ingrederetur;

ctuni aiilea;ibunde vidinius)ciir

novum Augustiim
nulluni jus
illi

ca taiiien lege, ut arniatiim militem

secum non
contra
sti-

creare licnisset
accessisse
:

Ricliardi

obilii
:

duceret:
erat

quamobrem
suam

ofTensiis Castelhc rex questus

sibi a Pliilipiio

cessisse

imperio

priora in

eum
;

GerCbriAddit

apud Pontifieem videri

Ciii

manorum

studia rcfrixisse

nullas vires contra

et

digiiilalem

inlerdici, ne satellilio

regio

(^eriiKinorum conseiisnm pares futiiras

palus accederet,

Gregorius non

ita reiii int(;r-

stianam rem iu periciilum addiictum

auctor Alfonsum
ita

iri.

pretandam volunlatem
l'liilippo

resiiondit.

Ut tamen regis Francorum

lilleras

repiilsam

passum
a

alias spes

exploraret illuslraretiiuc,

tenlasse, contendissei|ue Sueviae principatum ad se

ad Alfunsi graiiam, (|uihiis regii corporis

materno
prEcterea

jiire

perlinere

nova

Rodulpho

alie-

slipatores iionnullasqiie

equiUim turinas addiicere

quas Valentino episcopo
Qiio vero Caslelkc
'.

ctuin injiiria, (jui

illum invasisset. Conqiiestum

teneri in vinculis a

permissum

erat, obtiiiuit,

Henricum fralrem

Alfonso tradendas misit

regem

Carolo, ac Philippum Fr;uicorum regein regiii Navarr;E procurationeiu invasijse

:

venientem dcbilis ofliciis prosequcretur, areiiiei^iscopo Narbonensi munus excipiendi regis, alqne ad se deducendi, (|ua par erat honorinceiitia, coiiiaCharissimuni in Cliristo liliiim nostrum misit*
:

ciim

repetitis

anliquis jiiribus, illud

revdcaret.

ad Castellanam coronam

regein Casteliae ac Legionis illustrem ad nostram

pra.'5enliam accedentein desidcr;iiiles, prout decet,
niullipliciter

Exambiverant post Henrici regis morlem Nafiniliini reges ac regem Araolini a Sanctio ado|)lionis, de qua a gonum iiiitac
varrEBum sceplrum
iiohis
:

honorari, fialernilatem

tuam motibi

suo loco cst

;;ctuiii^,

speeie allectasse, jilu*.

nemus

atteiitius et

hortamur, pcr Apostolica

res(ine in suas pellexisse parles, Surita refert

scripta mandantes, (|ualenus eideiii regi iiertotam

terrani tii;im, per (|!i;un

Kegiiia vero
lueclios
alii,

eum

transire contigerit,

Joanna impubere inter tiimultus, ciim alii Caslellaiio, Aragouio

una

ciiiii

filia

honorificentia hinlo principi congruenti exhibita,

alii

Gallo studerent,

profugiente

in Gallias,
il-

ipsum piistmodum
ut sibi
paret.
,

;id iios

persoiialiler comiteris.

Pliilippus rex Fiaiicoriim conjuiigcndi Gallico

lius regni avidiis, a

Magislratni vero Belliiiuadri curain demandavit

regi et cardiiialibus asdes congruas ap-

Gregorio coiitendil, ut leges

et

canonic;is ad

filii

Luduvici

Joaiinae, qui tertio

consanguinitalis giadii
fueral

crant coiijiincti, gratiam

Visum quidein Gregorio

stiorein esse ad

locum angii-

solveret.

Pontificiam regiamque familiam

ideo decreverat Tarascone

Caiterum Pontifex, cuin iiiitio ab ea re ob aliorum regum temulationem abhorreret, demum

excipiendam

atijuc

Suril.
2

I.

iii.

Annal.

c.
I.

Ext. Gre!2.

lil.

ad

c|)isc.

pa};.

112.

Vaien. in Cod. Vall.

?ifr. lit.

c.

Ibici.

pa-. 113.

ntini. 'lO.

M;irian. Ilist. Ilisp.

inil.
I.

.iill.

93. Ptol. Luc. Hisl. Eccl. I. xxiii. c. S. c. 22. ^An. Clir. 123i. tuini. 52.

^'

IbiJ.

Siii-.

II.

GREnORII X ANXnS
luendrp rei Gallicae sludio assen?it, ut Joaruia non

4.

CIIRISTI

\27^.
utitiir
litteris

;^5i

[)iius, et sigillo

ct impressionis ly:

Ludovico

Gullici

t-ceplr!

hfcredi, sed

Pliili[i|io

se-

[laiioiiititiilatioiieni bujiisinodi ex[)rim'eiite

super

cundo

iialu,

quem

lanien poslea brevi, iuoituo

quo

iios etiaiii aliqiiic suie littcric

inslruxerunt inliujus-

fratre, ulruin(|ue sce|itruin liestasse visuri suinus,

titulaUc talib^r et iiiq^iessic.

Ilabet etiaiii

nuberet

ac ne ab AironsoCislelhTj rege, ciiin (|uo

modi
non
iii

asseitioiiis adjectio, (|uo(i

idem rex

varias

Belli(]uadreiise collo^iuium erat initurus, ini|)or-

Iilteras(|uampliiribusiiiagiiatibiisAleinannia3, necet

tunis precilius de Joanna alicui e

iie|iolil)iis

llioro

communilaliluis
se a dicto

ll;ili;e

desliuavit, afliriiians

jungenda

Francoruin rej^i Uiplonia tradidit : de quibus in Ms. Codice Vallicellaiio extant Gret^orii lillercc '. Adeptus ila in Nalatiyarelur, niox

illis,

imperii iiLgotio nec destitisse,

nec

velle desistere; sed |)lenisconatibus illius proIii

secutioni vac;ire.

liis aiileiii

iitruiii,

sicut rega-

vairaiu

jura rraiicoruni

rex

IMiilippcs

fractis

lem decet
que

excelleiitiaiii, debiluiii
([iii

suu; |)roinissio-

pulsisve adversariis,
ina;us

eam
^
:

arinis siibefiit, ut IHoleEcclet.iaslic,i

nis observet, satis intelligiiiit

frateriiitatein
Jilleiite,

rem sciunt.Ideorogaiiles

Lucensis in Ms.
refert

liistoria

sub-

tuam

iiioiieiiiiis,

et

jectis verbis

Hex

Fraiicia; exercituni
lilio

hortautes

niliiloiiiiiiiis

in

viitute saiicta)

parat ad
lippo, (pii

intrandum Navarruiii pro

filiam regis Navarrie
et

suo
in

1'lii-

obedienliic tibi districte prBecipieinlo mandaiites,

(|u;iteiius ali(|uibus
;i(l

accepit

uxoin

lioc,

de ((uibus fxpediie
liliuin |)riorem
si

vi-

rem, cui

successive debebaliir regiiuin pr;efaijjitur

deris

(inttr ([uos dilectiim

de Lu-

tum

ac comitalus Cami^aiiia?. Vadens

nello ca[iellaiiuiii nnslruni,

ejusfacile possis ha-

Navarrain exercitus ejus, Pampiloniam

exinigiiaiit

bere copiam,
citer

[iiiesLiiteiii

esse voliimiis) convocatis

etcertaiu parlem deslruuiitpinpterrebellidneiii. In-

super

et

qiiidam nobiles, rebellaules (coiitra)doiiiidomiiius

est et

nieiiioralum regein diligcnter monere, ac cfficainducere studeas, ut ab bis et similibiis oiiiiiUituIalioiie pi.-ciiiissis

nium

Francia?, fugiuiitiu Aia,t;oniam ct Castellaiii,

nino desistat, sigillo ac

ctetero

de

sic rex Fraiiciai us^jue in liaiic boiaiii

non

usuriis

alioqiiin oiiiiltcre
([iiiii

non

[lote-

Navarrae . Agunt pluiibus de Pompeiopoli expugnata a Carolo comite Atrebaleiisi, et regno uiiiverso in Galloruiii

rimus, sicutnec etiam deberenius,

(|uae
facti

reiiiediis,

([ualitas exiget,

talibus,

quaiilum

cum

potestatem redacto Gallici et

Deo
his

fieii (lolerit, obvieiiiiis.

Qiiidquid auteiii sujier

[ler

et llifpanici scriptores ': sed

bac nobis

sutlecerint.
(|ui

actum

fuerit, et specialiter resiioiisione ipsius

Nunc

redeo ad Alfoiisum Castellae regem,

ob

regis super [iraemissis, nobis teras

tuas patentes

lit-

haec a Gallo gravissime est abalienatus, nullaque re a Gregorio impetrata, [iraecipiti

ficio
ffistate

harum

seriein, et eoruiii qui |ira'seiiles fue-

a Ponti-

rint iiomina contineiites, fideliter intimare procures. Dat. Valenti;c id.

situiii sibi

colloquio iratusdiscessit
IS.

'.

Septembris aniio

iv d.

ImpoAlfon-

Regressus in Hispaniam, abjecta imperii insignia resumpsit ' sigilloijue imperiali usus est,
atque ad Germaiiite
scri|)sit,

iMunusobivit
iie

aicliic[iiscoiius, cui

sus mohenti,

rcgis Boiiianorum nomeii,cujus,

et

ItalicC fffideratos [)riiici|)es

jure cesserat,

coiitra

fidem datam
;

magna

rei

ut
:

illius

causam adversus Rodulpbum

Cbrisliana} [lernicie, atreclaret

re delibLiatuium.

respoiidit se ea de

tuereiitiir

sui noii fuisse consilii jiiribus im[ierii

Cujus

res[H)iisi certior

faclus
praece-

abscedere. Quibus acceptis Gregorius, cuin Belli-

Giegorius,
|iit.

rejietilis iiniicriis coe[)tis iiistare

quadro Lausanam
duljibo rege

iter

intenderet,

ut cuin Boinijierii li-

Qua de

re Viennae IV kal. Octobris exlant exa'.

Homanorum, quem,
,

ut ad

rat;e litleric

mitem accederet ad colloquiuiii de rebus ad im[)erium et rem Cbristianam spectantibus haben-

IG. Belliim

sacrum conlra Afrtcatios in Uispa-

niam

irruentes.

Perfecit

'

deinuin archiepiscodeiiunet insigiiibus iiiipe-

dum

sollicitasse
deilil
'

vidimus
ut

His|ialensi e|iisco[)o [iro-

[lus Ilisi^alensis

Ecclesiastii^ae execrationis

vinciain

incusso censurarum

terrore

liatione, ut

Alfonsus nomiiie
:

Augusti nomine sigilloque abstinere moneret.

Arcliie[)isco[)0 His[ialensi.

rialibus sibi tein[)eryret

in

cui (lecinut Ecclesiarurn sum[)tus belli Maiirici coiicess;c; de qiiibusLauextant littene

aiiiii in Regeslo Adegit quideni ad id

Obdanduiu
orbi

su|ier negotio im[ierii [laciticuiii

fraleriiitas
,

san;c [iridie idib. Oclobiis liiijus

Pontilicio
'.

slatuiu novit lua

noii

grandia

post[)osuisse negotia, nuiltos siistiniiisse labores,

ct gravia ticdia

Alfonsum niulalus
thiruiu
reruiii
cliitaiiis et

re|iente
;

in

non

vitasse.

Quod de

Oiniii[)oleiitis

st;itiis

geiiiin;i

contrarium secunnimiruni a Marro-

misericordia

fuisse

supponebaiiins

obtcntum

Granateiisibus accepta clades. Agit pluiu Ilispaiiias irriqitione

*

post(|uam cliarissimus in Clirislo

filiiis

iioster rex

rilius

de ea Afric;uioiuiii
iit

Castelkc ac Legionis ilhislris sujier todeiii negolio nostris beneplacitisac(|uievil. Sed, sicut multorum
lide

Mariaiia, ac refiMt
ticai
liuiiti

Niiiiniiis

Lara

tiituiulo B;c-

[ir;cfectus,

digiiorum asserlione didicimus,

dictiis rex

iii

tiieri [losset, liosti

cuui sc arcis muiiitioue obviam progressus burburoi um

iiiilio

suis lilteris se

regem Ronianorum
lil.C..
c.

iutitulat sicut

mulliludiiie, quoriiiu acies

retudeiat, obruid proe-

tus
'

sit

magna suorum
:

clade.

Mense Maio

CikIcx Vall
I.

sig.

num. 49. yng. 47

'

el 1 14.

Plol. Luc.
I.

lium commissuiii

([uo audito sacram, dato crucis

Uisl. liccl.

xxiii.

36.
c.

iNang.
1.

gesl. Piiil. Surit. ind.

c. 3.

an. 1274.
c.

22.

Marian. de
5 Suril.
1.

rebus Hisp.

xiv.
I.

ii.

iii.

93. Marian.

xin.

c.

22.

Ibid.

I.

xiii.
'

e I,ib. iv. c.

Lib. IV. Ep. xii.

Ep. cur. XI.

22.

Sur.

I.

111.

'"

Lib. IV. Ep. cur. x.

.\nnjl. c. 93. ^larian.

I.

xiii.

* .Marian. 1.

xiv. c.

I.

352
symbolo,

GREGORII X ANNUS
arcliiepisc. Toletaiuis niililiain coiifraxit,

4.

CHRLSTI 1275.

ut lapsas res reiliiitegraret, cui in Sarracenos prosiliro nieditaiiti, Giej;oriiis, Bellii|ua(lri

cuni esset,
laita-

nobilom viriim Arnaldum Dei, tuai magnitudinis nunlios, quos nuper ad nostram jirajsentiam destinasti, benigne recei^imns; et laelantes audiviinus,
quffi

adjecit

'

aninios

Gauilenius

in

Doinino, et
(jiiod

nobis de fuo laudabili proiiosito retulernnt.

eniiii

mur

in tuis

laudibus glorianles,

sicut gra-

Habet

iiisornm assertio, quod tu non iiigratus

lantes accepiiniis, et utiiiue acceptainus, illo, qui

ubi vult spirat,

reni salubiiter

tibi

tiniorein sui nominis et

fnlei

amo-

tibi a Deo potentiam grata recognitione cognoscens, projjonis illam

beiieficiorum accepfor, datain

inspirante, zelo
Cliristi

Chrisliana2

in ejns seivitiis exercere,

id

offerens

]iro

nostris

succensuSj iino
Sarraceiios

flagians aniore, ad Chri-

beneplacitis le facturiim.

Nos itaque oblationem

acceiitantes, in ea tibi

stiaiiorum succursum decertaiitiiim contra perfnios

{(|ui

tam accejjtam multipliciter

qui taleni

con^M'ei:ala de i^arlibiis Alrica^ inui-

specialiter congaudeiiius. Sperainus

tibi s|iiritiiin iiispiravit,

titudine C(^intuinaci, prodilorie regnoruin et terra-

enim in quod i|)so

illo,

le in

rum
tells

charissinii

iii

Christo

filii

nostri reyes Cas,

hujusmodi

projiosito conservante,

qui polest et

ac

Lcgionis illustris fines ingressi

fideles

actus dirigenfe, qui novit anima! tuai salufem;

illarnm
deranter

partium

popnlos

liostilibus

impugnant

quam

prosei]ueris, proculdubio assequeris. Coete-

ingressibus, et truculenta impelunt feritate) desiaspiras, ad assunipto vivificiE crucis si-

ruin voiumus magnificentiam tuain non latere,

qnod charissimo
coruni
illustri

in Christo fillo nostro regi Fran-

gnaciilo te proinpto spirilu devovens, le ad execu-

per eosdein
efficaces,

tionem

magniflce pr8ei)aras el accingis, etc. Datuni Belliqiiadri III non. Sept. aii. iv. Ad invoti

tuum

litteras

nuntios in favorem prout decere vidimus,

elc.
lis

desfinamus. Daf. Belliquaciri,

18.

cendendum

allicienduni(|ue inilitem, criminuni,

De

reg?io ISavarrce

inter

quse sacra confessione expiata essent, veniam aniplissimain atque alia privilegia ipsius signa seculurisiiiipertivit. Erat isSnnctiusfllius,

Aragonum
conim.

filiwn natu inajorem et

Extant

ea;
'

ad regeiii

Petrum regis regem FranFrancorum in

atque

Aragonuin

regis
:

VallicellanoCodice
principis

litferse,

quibusrogat, ut Petri
accipiat,
:

qui in acie a Barbaris confossus est

sinistra

mox
cx

illi

oratores perhuinaniter

amputatuin caput, ac

manus

Pontiflcio

amicifiam
tur

cum

ipso rediiitegret

cuiii

arma au-

anniilo insignis obtrnncata. Cumulata)

clades

genda; divini numinis gloriae consecrare inedile:

Ferdinandi sceptri haeredis inlempestiva morte, qui ut in prascnti ingentem Inclum attulit, ita in
fuluruin ingentium belloriini causas
ceperal ex nxore BiancaS. Ludovici
et
ielit|nit.

De dilecto

filio

iiobili

viro Petro, primofilii

genito charissimi

in

Chrislo

nostri

regis

Sus-

fllia

Alfonsum

Aragoniim illustris, fidelium iiobis testimonia referuiit, quod ad Dei servifia sincerum gerat affectuni, suasque in
illis

Ferdinanduiii

flllos,

quibus transinissam paterno

|)aliiius eiipiiit,

vires, firmato ad

jure regiii haereditatem Sanctius

posito, pro nostro beneplacito cupiatexercere.

ilisuin,
tibi

hoc proHinc

conlendens ad
nis

se, iit qiii proximo gradu cognatioAlfonsum regem superstitem contingeret, suc-

afflnilate

conjunctum,

benignifatis

ter

cessionem devoliitam. Sed de secuto inde bello iiiGallos et Ilispanos agetur inferius jain de Maurico inslitutum serinonem absolvimus.
:

commercio desideramus uniri, ut ad utiliorem eorumdem negotiorum promotionem regali potentue ufiliiis uniatiir. Datuiii Belii()iiadri .

19. Intercesserat

PLtrum priiicipem

inler ac

i~. Accessit in illius belli socielatem Petriis

Pliilijipum gravis de regno Navarrae controversia,

Jacobi regis
quaiii

Aragonum niajor nafii fllius. Antevero in hostem pergeret, celebratis regni convenlibus, Jacobus nepolis ex Petro fllio digniconsuluit, ut
beret,

cum

utcrque Joannem sceptri h;eredein

:

fllio

dare

conjiigcm medifaretur excesserat eniin e vivis supcriori aniio die S. Magdalenae sacro Henricus

si in bello Maurico ille occuniJacobo Alfonsus ne[)Os , exclusis palruis i|)sius Jacobi filiis, sceptro succederet in ea re Ferdinando Castella} ])rincipe ad sopienda bella longe cautior. Legavit vero Pelriis ad Pontificem, antequam Belliquadro discederet, Valentinum episcopuin , ul suscepta tuendaj fldei bellique in

tati

Navarnc

rex.

Porro,

iit

paulo ante

dixi,

egerat

cum

Gregorio Pliiliiipns rex, ut Apostolica auctolegem de gradibus consangninitatis ad ritate

Ludovici lilii et Joanna} puellae gratiam, ut maIrimonio conjiigarentur, solvcret. Aflerebat gravissimas, ut Gregorium ad vota flecleret, rationes;

Campaniam
provincias ad
si

et

Briam

nobiles

regni

Gallorum

Sarracenos ex Apostolico arbitrio gerendi consilia

aperiret. Cui

Joannam successione

s[)ectare, qiiae

[dum adeo ardoreni

est gratulatus

alteri

quam

Gallo principi nuberet,

regnum

in

Gregorliis

'.

discrinien ab externis adduceretur. Quibus perinoliis sanctissimus Poiitifex, cuni etiani

Nobili viro Petro ])iimogenito charissimi in

Joannain

Christo

Aragonuin illustris. Venerabilem fratrcm nostrum Valentinum

filii

nostri regis

in regis poiestafe videret, ita Gallico regiio coiisu-

luerat,

ut tamen

aliis
iis

regibus
regnis,

oiiiscopum excellentiiu tn;e devotuin, et dilectum filiuni fratrem Pctrum de Ordine Minoruni, ct

jiofentia,

conjuncfis

nimia Gallorum mctueiida nou

consilio

esset

beneflcium eiiim

e cardinaliiim

'

E;i(l.

Ep. X.

Mariaii.

I.

xiv.

c.

1.

Cil.

Cod.

Vall

'

Cil. Coil.
I.

Vall.

pas;.

53.

= Naiig.
1.

de sc5l.

Pliil.
1.

Kraiic, rcg

pag. 53.

Surit.

111.

Auual.

c.

89.

.Mariaii.

xill. c. 12. el

xiv. c. 1.

GREGORir X ANNUS
iion in

/l.

CURISTi

i'i?r).

353
dntum
a
in prfe-

F.udoviciini sceptri flnllici

secuiKliiiii
ii.ilii

linredem, sed

I*liili|)|)iiiii

conliilorat

beneficio
coire

non contentus
iit

Pliilip[)ii>, ciiiii

At eo ea regna
'.

dem non dam ab

coiisumi
cuiit, et

rogi vei dirigi, scd velut

ipsis ct

suis
,

taiu|uain

^irfcdonilius

iiibumane

perpeluo nexu
collatiim
in

vellet,

coiitcinlit

ileriiin

Grefrorio,

PliilipjK)

seciimlo nalu beiiirretieni

undiqm! diripi tntaliterque divcrsorum liomanorum Pontilicum pra'decessornm nostrorum, et nostras aure.~ [)ertraclari
:

nelicium

Luciovicnni GalliCcC coroiup

:

ad priedictorum correclioiiem, ipsiu.^^que

et

transfiimieret

cujus pclila repulit Ponliiex, ac

S. L. rcgeni

regni direclioiiem eo speciaiius ilioriim

ruiii excilavit ofllcium,

nostro-

Simonein card. A. care jiissit ^

abeo

consilio revo-

affccit

animos, provocavit
(jiiod

affectus,

quo

idern

rcgniim,
i|)si

cst

Romanie
jure
recor-

20. Rejiiis insigniis iioc aiino

exonialam Ma-

Ecclesiie

censuale,

Ecclesia;

s[ieciaiiori

riam Heiirici Brabaiitite ciiicis filiam, quani IMiiiippus rcx, priore uxore ileruiicla, silii juiixerat, refert Naiigius ' remque solemni lompa 1'arisiis
:

tenetur.

Dudum

siquidem

cum

ad

feiicis

(hitioiiislloiiorii [)a[);c [irajdccessoiis iiostri

audien-

tiam

vaiidis

multorum clnmoribus

pervenisset,

aRhemeiisi arcbiep. perfeclam acGiiloiiearcbiep. Senonensi (|uerente suis juribus (ietractum, ciiin Rbemensis non foret extra provinciam re^es Gal:

quod quondam
(livini

AifoiisusPortugaIIi'ie rex,

timorem
regiii
et

iiominis et aiiiorcm damnaiiiliter a se proet

cul abjiciens,

lanquam ad

ejiisiicm

los

reginasve corona redimire; coram legalo cani.

lit.

Iiabilaloruin siiorum conculcationem, seu polius

Simone
fuisse,

S. Cacilia; regis
iii

nomiiie responsmii

tlesolationem extremam, et suiivcrsionem omiii-

saceilum regium,

quo

ritus celel)ratus

modam

Ecclesiastica; liberlalis in sjiirilu tyran-

erat, a

Romanis

Pontificibus iinmunitate

donalum.

nicee persecutionis
et eiiormia, i[uibus

anbelans; inter caelera gravia

contra se ultiomim

Parisiensis porro episcopus ad id niuneris a rege

Dominum

non

est adhibitus,

cum

ab

iiiiiis

giatia excidisset.

|)rovocabat, sacrosanclam Ecclesiam siionsamejus

iii

Quem quidem
Piiilipi)um

ab eo oppressum ostendunl ad
litleiae
*,
:

Gregorii

qiiibus argnit Paria

catticdralibiis,

rcgno ipso ancillare pro viribus satagebat, tam ([uam aliis Ecclesiis, necnoii mo-

Si ad veneraiidam Parisiensem Ecclesiam nciem mentis nostrae convertimus, occurrit quod ea, qua; cum ipso gerniitur ialere nequeunt; sed facile diffundiiiiliir iii orbem, cuin de universis muiidi i^artibus conve-

sicnsis Ecciesiai jiira vioiasse

nastcriis, Iiosi^ilaliiius,

domibus

aiiis([ue religiosis

locis el clericis

portabilia

et alia imgravamina praesuin[)tuosus imponens,

dicli

regni coliectas

alias eaiiidem diversis et

variis afflictionibus op-

[irimentlo

praEfatiis [)r<cdecessor

eumdem
,

Alfon-

nienles Parisios^
posituin

eam

quasi S(iectacuium in sjiecula

occurril
tiiiod

snm

[ler

snas

iittcras

rogandum

moiiendum
[ler

contemplenlur;

eadeiii

diixit attentiuset iioitaiiduiii,

obsccrans

asperliii-

Ecclesia et pastores ipsius,

torumdem

piogeiiito-

sioncin san|.Miinis Jesu Clirisli, ut culpas suas

militer recognoscens, cunverti
atl

runi et Inis quasi peculianter inbairenles ullectibus, dexteram veslram sin^ulariter sensere propiliani
:

Ecciesia sub

(luodque niemoratus episcopus, et eadem alarum umbra tuariim speraiit, qiiod

transeat, et regia; prote-

Duininum feslinaret; et ab Ecclesiarum ac personarum Ecclesiaslicarnm molestiis et gravaminilius omnino

tiesi^leiis,

bona! mcmoriae aicliic|)isco[)o Braciiaiinjiismotli

ab

eis alioriim iniquitas

rensi,

(|iii

occasione gravamiiium in

ctionis auxilio
Noiiiie

quavis vexalio ejiisdcm exiiiidatur. igitur digne inolestum, si piictexlu cjuspraedicti episco[)US et Ecciesia

cumdcm regem

ac iioniiullus conqilices cxcoinmu-

deiii qiiaeHtionis vel

pra'suinaiitur

mole

regaiis [lotcilia; o|i|irimi, vel

exceiientia regia

quoquo modu de ijisurum

op-

nicatiouis, el leiram i[isiiis metiopolilica silii lege subjeclam interdicti seiitciilias dnxi ral [nomulgandns, de damnis et injunis aiciii('|iisco()0 irrogatis, eidem salisfaclioiiem [licnariam exliilieret,
certis siiper

pressione notetur ?

21. Lusitanice prcesules

ab Alphonso oppres|i;ui

hoc executoribiis deputatis, adjectisque commiuationihus gravibus et diversis, quae de

regiii etiaiii

sos tuelur Ponlifex.

Dcfendit

conslaiitia

Gregorius oppressos in Lusitania ab Alfunso rege

prajsules, liac edita Conslitiitione
a
'

22.
fonsi

Cumque quondam
cum

lilius

amissione formidinein iiigercl)aiit. Sanctius i[isius Alregiio snccessor eodem, tantiuam iii
sanguiiie biijusmodi [iravitate dif-

Ad

perpcluaiii rei

memoriam.
conlra
|)opiili,

in i|isuiii

De regno

Portug.iiiia;

dudnm

et

nuiic, pro|)tcr [leccata ioisaii

i|)SO

rcgnaiiles iu

fugienda seqiiens vestigia geniloris, excessus eiiormes in Ecclesiaslicus et religiusas personas

iusa,

et

ab olim iiigens clamor asccndciis, in genles regiia illoriim tlifTutlit infainiam et exclamans
;

non minus, imo magis

[irava ([uaedam

[icruiciose

commilteret,
[iroscquendo

el inii|ua iiiter caelcra

[^rofaiia

in eo sancta proslerni, Ecciesias, persuiias Ecclesiaslicas,

slatnta, qiKc [iroavi sui

et libeilalem ipsdrum non conciilcari tanlummodo, scd (inasi omnino subverti rcgnum ipsum cum suis babilatonbus [ler regnanles eus;

piaeumilur edidisse |)ia;suiii|)lio; et [^er qua; personarum ipsaruin iiijuriiB ac infaiiialioncs gravcs, tlomorum
([uoqne infractiones, Ijuiiuium siiolialioncs el
[itioiies

tiirc-

frequentius contingebant

[liae

memoria;

'

CoJ. Vall. Ms.

in
jrest.
I.

sig.
Pliil.

lil.

C.

num. 49. pag. lU.

Uiid.

Naug.
'^

rej;.

Franc.

'
iii

Ext.

ibiil.

pag. 49.
Maiiii.

Ijreg. X.

IV.

Kp. XLlv. Exl. cliani

roiii.ul.

Kliuh.

paL'.

3U1. uum. 3279.

Grcgorius PP. IX iiraidcccssur iiosler, cuin atl i[)suiu priemissa per ciamosae insinuationis infamiam devenissent, inlendeus et ejusdem Sanctii

Ann.

ToMts XXll.

lUVN.

111.

45

354

GREGORII X ANNTTS

4.

gorii

CHRISTl
litteris

I275.

saluti consiilere, et Ecclcsiaiuni ac personannii

coniprehensos, se

cum

ipsius regni

ipsaruni iiukiniiilatibns provi'lere

inter alia clislrictins
ciales,

dicto Sanclio

iiiliilinil per snas lilteras sjiene per se vel officiales ant vassallos suos personas easdein infamare, vel earnni doinos in-

dominiuin (|uoniodocuin(iue aleiitus foret titulo, adstriiixeiil jiiraiiiento pracslilo servalurum, prout in litteris inde confectis, etquondam magistrornm
Joannis Sedis Aposl(dic;G capellani
et

Carnotensis,
Parisieiisis

fringere, sen
atteiitaret,ab

bona ipsarum

(|uovis niodo diiipere

Lucae

decaiii

ac

Petri

cancellarii

carumdem

gravaniinibusetniolesliis

(luibuscuniqne penilus abstiiiendo: et certissuper iisexecutoribus de|)utatis, graves connninatioiies

Ecclesiarum, aliorunKiue clericorum tam religiosoruni quaiii saccnlarium, neciion et qnornmdam

nobilium

sigillis muiiitis

plenius coiitinelur;
sibi Sedis

tam
be-

duras idem Gregoiius pra?decessor adjecit. 23. Recolendae insuper recordationis Innocentius papa IV, praidecessor noster, querelis
el

grandis tainen honoris, ab ejusdem

nignitate collati, quasi oinmiio iiiimemor, tanti-

que

inultimodis et claiiiosis delationibus excitatus

inter alia intellecto,

et

regni gubernatione suscepta,

steria

quod idem Sanclius, ejusdi;m Ecclesias et monaeodeni,

iii

Ijeneficii gratiani mininie recognoscens; seci ad eam prorsus ingratus, juramenti religione contempta, quam cautius cnstodire debuerat, non so-

lum

provisiones et articulos supradictos servarc

consisientia

in

gravein divinaj

contempsit, veruin etiam quaniplura contra pi"elalos el Ecclesiasticos religiosos,

inajestalis
sticcB

oflensam et conculcationem Ecclesia,

clerum

et

popu-

liberlatis

exactionibus et oppressionibus
et

lum

sacpedictos, ac libertatem Ecclesiaslicam coin-

plurimis per se ac suos iiiiinaniter afflixerat,

affligere

misit

eiiormia,

sicut

fama, imo verins infaniia

noii

cessabat, et ab aliis pro

alfligi;

bito

libere
tot

permittebat

ipsorum licupiens regnuin

cuin

publica [irotestatur, etc.

illiiis

Subdit Poiitifex, ut
ad

fessi

persecutione Martinus Bracharensis etplures

ipsum,

Iribulalionum adversilale depressiini,

prudentis iiuluslriain relevari
;

alii

episcopi perfiiL-eriiil

Sedem Apostolicam,
:

jier aliciijns

ut violatum jus Ecclesiasticum assererent

vis

quain-

jira^falns Sanctius,

(juem per suas

litteras

idem

Brachareiisi et Compostellano archiepiscopis

Innocentius prajdecessor

rogandum

diixerat atten-

vita functis, data sint Apostolica

imperia Alfonso

lius et liortandum, siiecialibns super

loribns deputatis, ut pramissa celeri

moniemendatione
lioc

regi, ut ab

invadeiulis Ecelesiaslicis opibus sibi

;

temperaret

ac monita inculcata jussu Poiitificio ul datie

lidei,

corrigeret, ac in consilia se reduceret meliora; in

a religiosis viris,

ac regii mnneris

semper malis, tanquam

delerius

coiiverterel aclus suos, et

in
,

mala

meminijsel, isque variis verborum effugiis

mo-

sensuin datns reprobuin, cucomiiiiinitales

,

nentium
eliiserit.

dilig^.Mitiam

omnem

ac sollieitudinem

mularel;

barones

seu

consilia

Qiiibus permotus Gregorius baicdecrevit,

tam civitatum qiiam eastrorum aliorumqiie locorum, ac universos niililes et populos per regnuni constitutos piffidiclum, per cerlas sub cerla forma
confeclas
nioiiiiil,

ne ruenti Ecclesiasticae rei deesset 25. Nos igilur, qui ex debito pastoralis
cii

offi-

de fidelium statu pacifico

sollicilis studiis cogi-

litteras,

de fratrum suoruin consilio,

tare

tenemur,

tot et tantas iniquitates tanto

conet

rogavit et liorlatus extilit

districtius in pr;rceplis,

minus

illi

dans iiibilout cbarissimum

:

tinualas tem|)ore;

imo

potius

lot

leniporum

siiccessionum continuatione incorrigibiliter obfir-

in Cbristo filium

noslrum Alfonsum Porlugallioc

,

matas, nequeuntes ullerius, urgente conscienlia,

regem illustrem

tiinc

coinitem Bolonieiisini

conniventibus oculis perlransire, sed

Ecclesiis,

praelatis

ejusdem Sanctii germanum, per queiii sperabat ipsius regni miserabilein slatum ope comite cxcnm praedictum Alfoiileslis auxilli rclevandnm suni ad curam et adniinisliationem generalcm et liberam dicti regni Apostolicae Sedis auctoritas
;

monasteriis, clericis, aliisque personis

Ecclesiasticis, ca^terisque habitatoribus dicti regni

super

tot im|iortabiIibus gravaminibiis,

afflictio;

nibus, et pressuris beniguo compatientes affectu

ac volentes eliani paci et tranquillitati

eorumdem
iiaterno
ple-

ossumpsisset; devote reeiperc sibiquc in

et

omnibus
deputatis

regni pra^latorum, Ecclesiarum, monasteriorum,

per omnia intendere prociirarent

praedictac lilterae

clericorum

et

aliorum

iii

illo

degentium

eidem

certis execuloribus in liac parte, prout ha?c

sollicitudinis sludio providere, de Apostolicae nitiidine potestatis, et fratriim

omnia eorumdem
stantur.
24.
8

plenius atle-

Porro processu temporis saepefatus Al-

fonsus rex, ad ejusdcm regni praelatorum instantiani, ad curam et custodiam dicti regni, ac denecnon relitensionem praclatoruin ipsorum giosorum et totius cleri , et monasteriorum , orplianoruin cccteroEcclesiarum , viduaruin rumque in illo degentiuin per sedem eaindem,
, , ,

nostrorum consilio slatuimus et ordinamus, quod idem rex obliget se stipulatione solemni, prffislito juramento, ad observandum quod in praedictis eorumdem Honorii
et Grcgorii

iira'decessorum

litteris

continetiir, et
et

qu.e,

ut

prajinittitur,

Parisius juravit,

(piod

nullo
eliain,

unquam
quod

teiiipore veniet conlra ea. Promittat

iii

sui successores

regno

praedicio, in

(|iiibiis

linjusmodi jamquasi

liacredilariac pravilalis

prout pra^mitlitur, evocalus

licet certos ex parle

in tot

eorum

sine iiiterriiplione radicalae

pracde-

prailatorum ipsorum sius, ac prffiiiiissas provisiones Apostolicas

diclis

arliculos sibi oblatos Pariin prajet

eorumdem

prn3decessorum llonorii

Gre-

cessorum exempla non immerito metuuntur infra annum postquam gubernacula ipsius regni susceperint, sc modo simiii obligabunl, et super

GKEGORII X ANNUS
hoc idem rex suas pateiites litteras t;im juramentum, quain totins promissionis liujusmodi sericin continentes sua plumbea Bulla Ijullala confici
faciet diletto tilio electo

4.

CHRISTI

1275.

1355
diclo

curia? suae, ac

decem majorum l)aronum de

rcgno
et

sigillis

nihilominus roboratas,- dando sin-

gulis dictis electo, et singulis episcopis, abbatibus

Bracliarensi, et venerabi-

lihus fratribus nostris Egitaniensi, Colimbriensi,

Portugalensi

Ulixbonensi

Silvensi

et

caeteris

ipsius regni episcopis,

eoruniqiie successoribus et
;

prioribus monasteriorum, (|uae |)er priorem tantummoilo consueverunt gubernari, necnou ct communitatibus civitatmii regni praedicti, etc. Ad coercendam vero regiam licentiam barum p(E-

procuratoribus

eurumdem

singulis videlicet sin-

gulas concedendas.
26. Slatuimus insuper, ordinamiis, et pro-

narum lerrorem inciissit. 27. a Volumus et ordinamus, quod

ordinatio
ista

nisi snepe-

dictus rex infra tres menses, postquam ad

[^ervenerit,

ipsum
et sin-

videmus, quod quandocumque

alferazes,
rios
,

aIi(|iiosin

barones,
cancella,

et successores sui infra

seu signiferos, majordomos,

,

annum, postquam regnare

coeperint,

omnia

superjudices

coiisiliarios

aimozarifos

gula compleverint supradicta, capilula cujuslibet

meyrinos et alios ofliciales publicos in assumet eodem, ipsos, anteeiuam suorum ofticiorum executionem concedat eisdem, jurare faciat, quod ipsi non erunt in consilio, auxilio vel favore, quod dictus rex vel aliqiiis de suis contra prcEdicta provisiones et contenta in forma pra;niissi juramenti regis ejusdem, aut contra Ecclesiaslicam libertatem quidquani faciat, et i[)si ea
pra?tores,
ref,^no

ipsorum praemissa, prout contii;erit, omitterent imj)lere, et si per uiium mensem in bujusmodi obstinatione perstiterint; loca etiam, in quibus ipsi omittentes fuerint, vel ad qufe ipsos contigerit pervenire, quandiu ibi moram contraxerint;
sinl Ecclesiastico supposita interdicto. Et
si

infra

unum mensem
quantum ad

praeter praedictos tres,sive

annum

successores, proximo sequentes huic

inviolatdliter

observabunt,
Dlios

et

a suis subditis fa-

ordinationi parere, ac prEEiiiissa

sores ejus ipso faclo sententiam
nis

cient observari;
et

quodque nobiles
suos
,

viros

Dionysium

omnia et singula implere neglexerint; idem rex et praedicti succesexcommunicatioin illum casum ferimus in eosdem. Quod si infra alium mensem, praedictum unum mensem immediate sequentem, 111 bujusinodi negligentia seu oinissione perstite-

Alfonsum

alferaz,

majordomum,

cancellarium, barones, supeijudices, coiisiliarios

almozarifos, meyrinos, prtetores, judices et alios
officiales regni

incurrant,

quam

ex

nuiic

ejusdem qui jam

praestare

instituti

admini;

strant,

faciat

simile

juraiiientum

et

quod

boc ipsum de suis baronibus, alferazibus, majordomibus, cancellariis,

dicti successores sui

rint, tola terra sua, videlicel

lia; et

praBdictum Porlugal-

Algarbii

regnum, eo
si

ipso Ecclesiastico sub-

superjudicibus, consiIiario,aImozariQs, pra^toribus,

jaceant interdicto. El
in illorum
vassalli

adluic per tres alios menses

,

meyrinisjudicibus regni sui officialibus etordinariis observabunt. Providemus etiam , ordinamus atque statuimus, quod nominatus rex pro se et omnibus de regno et dominio suo bona fide et sine
fraude praestet, et concedat perpetuam securitatem
et

adiinpletione cessaverint

subditi

et

eorumdem regum
fidelitatis et

inentorum
gati

ab observatione jurabomagii, quibus sibi obli-

existunt,

sint

penitus absoluti, sibique re-

pacem

pra;dictis electo et episcopis,

e-t

ac

eorum

spondere in aliquo minime teneantur, quandiu in hujiismodi pertinacia permanebunl nec rex
:

faiiiiliis,

rebus, acaliis, qui hactenusadstiterunt

idem

et

successores jure

eis in dicti

prosecutione negolii, vel deincepsadsti-

Ecclesiis dicti rcgni,

terint,

aut praestiterint consilium, vel favorem,

tumacia
sui

et

quod in quandiu in hujusmodi conexcommunicalione permanserit, uti

patronatus,
si

(luod eis in personis vel rebus suis intrando,

mo-

possint. Si

autem memoratus rex aut successores

et

rando, velexeundo

regnum praedictum,

quotieset

post

promissiones

obligationes praedictas,

quandosuis viderint utililatibus expedire, non offcndet, nec offendi, (luantum in eo fuerit, peraliquem patietur quodque idem rex remiltat praela:

juramenti prffistalionem, litterarum suarum pacis

et securitalis concessiones

hujusmodi contra
;

prae-

dicta venerint, vel aliquod pruimissorum

et infra

tis,

eorum familiis, etaliissupradictis omnem rancorem et odium, si quod contra ipsos concepit, aut
aliquem eurumdem,
oflensis
vel sallem in abstinendo

similes terminos,
eis

postquam denuntialum

fuerit

per dioecesaiium loci, in quo rex praifatus vel

ipso

ab

successores sui veniendo contra pr.xmissa excesserint; vel per ejus vicarium
ejiis

eorum,

et

faciendo alios abstinere, prosi

absente,
et

aut

vide se habebit ad ipsos ac

adversus eos

nuUum

Ecclesia

vacante

cum

consilio

assensu

rancorem vel odium concepisset. De hujusmodi autem securitatis et pacis infractione ipsum ita per omnia teneri decernimus, sicut juxta consuetudinem regionis leneremur, si Ireugam forsituii infregisset et quod super praemissis capitulis omnibus et singulis observaadis prajstet idem rex cor()orale juramentum et contici etiam faciat patentes litteras sub pr;rdicta Bulla plumbea bullatas, et praediclorum filiorum suorum, alferacum, cancellariorum majordomorum, suprajudicum
; , ,

duorum coepiscoporum
;

regni ejusdem, tunc in regno ipso praesentium, super iis satisfacere forte contempserint pcenis expressis superius ipsos decernimus subjacere a quibiis absolvi non pos:

sint sine

mandato Sedis Apost.

speciali.

Assumendi

autem

in barones,

consiliarios, et alios officiales

l)ublicos; seu etiam

jam assumpti,

si

eorum qua)

juraverint, fiierint transgressores, nisi exinde infra

meiisem

satisleceriiit competenter, laici eo ipso senteutiam excoinmunicatioms incurrant; clerici

356
vero
L't

GREGORII X ANNUS
eadein
ligatl senlenlia, et obtenti? hencficiis

^.
nis

CnRISTI 1275.
remedio tibi celerifer consulas, tola perit, adeo non occiirras in temporc, jiost tcmpus sero succiirrns. Ecce siipcr faiiiam tiiam non tanliim sed fama densilas caliginosae nnbis op|ianditur
ut
si
;

sint privali, ct inli.Tliiles ad nlia ohtinenila.

Nulli

ergo, elc.

Datnm

Belliiiuadri

II

non. Seiitcmhris
graviter

anno

iv .

28.

Regem

Aragomim ndiiUerum

binis litlcris

increpal.

Mennnil

eadem
tcipsum

totalitrr

dcnigralur.

Si

quiilcm
pracceps

tii,

rcx, ut
I

Inijns Couslilu-

ct nlins regas el dirigas,

iicr

proh dolor
riiis.

per

Aulnnius Brandanusin historia Lusitauica'. At nou liis rcprcssa cst Alplionsi regis liccntin, ucc oh cousrciitam Grcgorii u;orlem ca Conslilulio mandala ' opcri. Extiucto vcro Alpiionso, cum Dionysio successore ngifalum a Martino IV lic Ectionis
clcsiastica
siiiinis.

indirecta laheris, et
rex, ut suhdilos tuos

invin

Tu,

ah alioriim
et

injiiriis

sub alaac jura

te veri-

riim luarum uinbra tcgas

iirotcgas,
;

ipsorum
talis

regnli virliite potcntiae tuearis

si

intuearis in spcculo, ipsis siibditis nimis ni:

lihcrtate

tueuda

in

Lusitauia
sit

visuri

rnirum appnrehis injuiius

vis rehiis

non enim

iii

quibiis-

Cum

vero jam inslituta

officiiiiu

de Aposlolico
Ara-

aut juribus

eorum

injnriaris eisdcm,

in

regihus ad

revocnndis zelo oratio,

iii

sed cuilihet in nltera corporis siiiparte,

dum

ipiod

insigne sanclissimi Pontificis

.lacobo rege

quisqiie tain mnnifeslc injuriosum

sciitit, iu

pro-

voluptatum Icnociuiis corriiplus alieincrepando cxeniplum rapuerat afferemus. Proposuifei ob oculos tum quani ha^c ab cgregiis illis suscipicndaj \)V0 Chrisli fide Asiaf|iii

gonum,

ximo

verctur, el liorrct piohnhiliter in scipso.

nam uxorem

Numquiil

iion

pleiium injuria et horrore,

quod

commiinis assertio, non tam miirmurat, (juam vulgari clnmore publicat ct disicut puhlica ct

ticse

expedilionis, cui in

Lugiluiiensi Concilio se

vulgat, cujiisdnm nobilis tui vassalli conjugi vio-

devoverat, aiiena essent;

lum

tacinorisfcedilatem,

lenter abductiE, quasi ductus in rntionis exilium,

cujus exemplo iuficereufur subditi, divina jiistiincouslantiam vilae deiiif|ue tiai severitatcm
,
;

damnato

adlia^res consorlio,

fnriis et adullerinis

amplecteris

amplexibus ipsam neet non sine nolae

,

censurarum Ecciesiaslicarum terrorcm

incussit.

gravis infamia notorie detines

scelus
1

concubinam

Hcgi

Aragonum
flli

illuslri.
,

nefas
I

dedccus, rcgale dcciis prKcipue

Ulinam,

charissime

regalis circumspe-

clio consullius

attendisset,

quantum Deo

gratus,

ut crcdiimis, et liominiiius acce|itus, ut scimus,

Inudahilis luus nd
tus
exstiterit
ct
;

res niaturitati ictatis incongrua, et dedecens emiuentia tantae dignitatis indigna Non atlendis, quod aelas tua cupidinis arcus nunc saltem abjeI

Lugduncnsc Concilium advcntitulis

cisse dchucrat,

ne turpius abjecta relinqiialur ab

quantum
clarilatem
jiia

regiae

devolionis
;

illis?Nonne nosti, qiiod vassallus domino debito

fidclitatis

adjeccrif,

tui

nominis amplinrit
liberalis

adstiingitur, ct vassallo

domiuus
I

in sui

quain

efficnciter tua

et

chlalio in

suoruiiiquc tulamen fidem servare tenctur

Terra;-Sancla? subsidium de regali magnanimilate

quid
tcrii

illi

Nuinfidem observas cui contra juris ohservan?

procedcns, ad ipsius
suggestionc pra-sentes

tcrra-

ne^otium exemplari
et

tiam uxorcin injuriosus abducis

actori,

Non

horres adul-

animaverit

ahseutcs

facinus,horrihiIc matrimonialisconjunctionis
liorrciidiim
?

quantum
siffi

isla te, licet luis

mcritis nohis ct Eccle-

Roniana? priBcharum ab oliiu, noslriset ipsius Ecclesiae impresserint intimis, cl uos ac ipsaiii ad
conservandiE tiue salutis
obligarint. Profccto
si si

ct

famae soliicitudincm

ha;c discussisses atteiilius,

atlenta discussione librasscs, advertisses a|icrlius

iie

hominihus, quoruin scparat Suntne ista praeparaloria viae tuae peregrinationis, quam in terram illam tam laudahililer, tam pulilice ohtulisti ? Niim te latet quod maculas criminum oportet ahstcrgere ut Deo acceptabiliter servialur?0 quantis te discriininicharilalcm
,

qiianta erat tliligcntin praecaveiulum,

lahereris,

in alii)uid
prae-

btis

suhjicis,

dum

per altiludinem status, veliit

tot in alios perditio-

qnod

laiito tibi

merilo verisimiliter

parato detraheret, tam claros tuos actus inficeret,

vel famniii tuam longe lateque liiffusaiu minnerei, aut infami;e iichulis ohfnscaret. Nec minus lihi

speculum in specula positus, nis exempla trnnsmitlis

30.

Qiiia

vero lucc

licct

interdum
iii

in

aliis

humililas condilionis occiiltet,

tc

tanto iiatent

liquido patuissel, quod

si

hujusmodi lapsus
le r.idicata noii

inci-

latius, qiiauto ainplius ea regalis

cxcellentiae
filii

ma-

derei, charitas in nobis nd

illiiiii

sincret

nircslat

idcoqiie pracdilecli salulcm

singiilarilale cogente,

negligere,

praeteriri

silcnlio, vel licsiilia

tnciturnilalis

dilectioiiis

nonpossumus;

obduci.

Numquid enim, quod npud omnes

coin-

et offlcii dehilo exigente silere

munis jam fama

flliuui

iion occulit, paler apud churiim occultahit?Nuinquid potcst paleruus affefllii

non sinimur; serenitatem rcgiam monemus, rogamus et horlamur

per aspersioiiciu sui pretiosi sanguinis
vitae

in Doiuiiio,

ctus ad

saluteni

uon alfici?de

illius

inlamia

ohlestautes, quiiteuus saltem

tuae

vesperum

non

affligi ?

dedicaturus Altissimo, ne
fili,

te

obdormirc contiiigat

29. Ecce,

non solum periculum

saliiti

in

morte, a

taiiti

fncinoris viiiculis te prorsus ab-

tuae ingerilur; lino nisi correctiouis et satisfactio-

solvas; ahjures adulteram et

eam
liaec

reslituas viro

'

Anlon.
-

lininilari.

I.

Marlin. IV. lom.

i.

xv. monach. Liisitan. c. 41. in Airons. IH. ' i:xl. Apost. lil. in cit. iv. Ep. xi. I.

cod. Vallic. pag. 54.

non immerito provocatiim, qiiem poccali tui usque adhuc dissimulatorem contempsisse dignosceris, tandcm gravius experiiiris ultorcin. Scilurns, quod cum non
suo, nc Crcatorem

luum

per

r.REOORII X
sit

ANNUS

4.

CHRISTI
si

\'27h.

357
pec-

(leferpndnm homini conlra D(Mim, (|iianhimcumque te gHramiis in visccribus ciinritalis, oiiiit(ere iion posseniiis (luin si opus fuerit, nostriim
in iisdfficiiim exe^iuainur. Cflpteriim |)('timiis(|uo(l,

qiiod

te illiiis ccpit species et decepit, tioc

;

caluin

non minuit

scd eo niagis augmenlat,

:

qno

majori ad

eam

dnceris voliiptate

nec ejuscon-

sensiis exciis.it etiam viideiitiam. sed aceusat.

Nam

cum
in

li;pcd(! paterni

[lectorisdulcedinc pro(leant,sic

filiali

meiite rece|ila duicescant, ul

briter siifrfreiimii?, Iiumiliter

quod saluadimplclum alisiiue

quantuincuni(]ue abdiicta consentiat abducenti; jus tamen perinde punit violentiam et rapinam,
sicut

uon

intervciiiente eonseiisu

ab insidiis et-

morosa dilatione rescribas. Datuui Dellujuadn Vlll kalend. Aug. an. iv . 31. Accepit animo iniqiiiori Pontificia moiiita
impiidiciis
cantis
rex,

eniui iicijiiissimi liominis lioc ipsiim velle miilieris

I)ra;surnit

iniluctum, adjicieiis

(|iiod nisi

eam

sol-

licitaret, nisi

odiosis (ircumveniret artibiis,

nun-

eorum

inslar, qiii

vulnera

iiicdi-

quam

faceret

eam

velle sese

iii

lc

tantiim dedeciis

manu

tractari

exhorrescunt, cnmeu novo

At repetitis
',

exliibere. Dictse

praeterea

tenor Epistola; in tanti

excusare criniine
Pontifex
illiim
:

iion erubuit.

lilteris

facinoris
tibi

urgere nou

destitit

iit

e cceno
illius

velamen adjecit, iiuod is qiii eam, quain damnato contubeiiiiosociasti, (juasi conjiigem
ejiis

emergeret
in

mortis periculum,
intentare

devexa jam
si

detinebat,
tinnis,

nec vir erat, nec poteral esse

alii

legi-

seiiium state; divina judicia

:

in flagitio e vita

utpote

antea copula maritali conjun-

discederet,

denique anatliema

atqiie

ctus

unde coutiiberuali eidem quod

libi

interdictum Ecclesiasticum incussit.

Regi Aragonum. Scimus quod amara est potio bibentibus sed non eo minus aegris indigentibiis, illam
(I

asseris

te in lioc fldem debere servare, ut nequaquam ipsam illi

restiluas, qui pro co,

liter

adliajsil,
nisi

verisirni-

animain suam
liac parte

(inieril.

Sane

permisisses

tiuim in

superari sensiialilate judiciiim,

quanquam
diam

rcnitentibus propinatiir. Sic ne medi-

regalis circumspeclio et attendisset apertiiis, quaiii

sint hoec a rationis cujuslibet tramite aliena, et
illis coiisultiiis

cus aninianim, pastor videlicet ad illariim custodeputatiis,

ab
si

S|)iriiualem

illis

etiam renuenti-

dcstitisset.
fictio

Nosti

eiiiiii,

(luod et

bus curam
invitos.
stavit

stibtraliit, aiit

subditos ciirare omittit

(]uia, sicut tiia iiianife,

halieret Iiujiismodi
iu talibus,

Numquid
tu

igitur,

tamen qua; tantum Ecclesiasticum forum reiiulla

veritatem;

Epistola,

de benigna

saliibri

et

justa

spiciunt,
certe,

tibi

est

permissa cognitio

nec

licuit

monitione nostra injuste conquereris,

nostro

erit in

ore

verbum Domini alligatum

peccantem
te

Num

secun-

nec decuit iuter illos, qui se maritali tractabant affectu, per Ecclesiam noncelebrato divortio,
quasi

dum Apostolum
licebit, sed

iinblice

arguere non

quadam

executioiie

definitiviim

calculuni

quasi

jam
;

in peccato sopitum pa-

prcBvenire, iilaui, quae jiro uxore salteiii Iiabeba-

tiemur
nostris

in illo

decedere
a

manibus

sanguis autem tuus de Domino requiretur ? Num cla;

mare cessabimus, si tii peccare non cessas cum tamen ore prophetico jubeamiir quasi tubam vocem in annuntiandis populo Domini sceleribus dolemus ex inlimis exaltare? flii, dolemiis proculdubio vicem tuam et tibi, si tanien tu doleas, condolemiis, quod sic medentis consilium
: ;

abducendo per vioientiam, vel in nefaconsorlium spontaiieam admitteiulo (juarn nec, etiamsi constaret , ipsam a cujiislibet viri lege solutam, tu adhuc alii alligatus ; non obslante divortii senteutia, qiiam asseris pro te lafarn, cuin el tii ijise fateans eam appellalionem siispeusam
tur, vel
riuiii
:

iion posses sine

iiere.
fidei,

metu, imo

et reatu adulterii reti-

Nosti,

vel nosse debes,

quod nec servanihc

,

asfiernaris, sic tua salutis res|)uis

niediciuam, ut
(luiii iiec
iii

quo
,

uteris

velameiitum

nec

periculiim,
si

videaris accedere ad cor

dnrum

pa-

quod superinductae imminere

reddatur

praetendis,

viro

tulo palentibus patienter palris correctionein pateris,

suffragiiim alicujus excusationis addusicut scriptum est,

pliis
iii

nec pateniis

monitionihus emoiliris,

iiec

cunt

cum,

Iiujusinodi sic

commonitionibus
tibi datis,

justis cedis, ut significationibiis

illicitis,
iiieiiti

sic damiiatis

placeat Deo etiarn jiira-

a facie arcus fiigias ceiisuram prssentis

et

transgressio,

quam

observatio pactionis, et

justitiaj
nisi

comminantis,
in
,

denuntiantis iiievitubile,
futnri
,

contra
provisa.
33.

virl sa;vitiaiii,

alia jier

jura remedia sint

adjicit

resipueris, jiidicii

periciilum,

quod

saltem

die Iiumaiii exitiis

(luaiitmiicumijue

Qnia vero
tui
;

iis

non leve pondns

diff(^rendi

niliiloniinus tainen

celens et vicini,
tantuui

eminentia status
biis

cum crimen

in sublimiori-

ternble imniinebil.
32.
a

Nonne dolor
sic

Nonne pudor
apellice,
iit

Iius
ditis
Iioc

eo ipso coiispectius, tanto profecto datnnabihabeatiir, (luaiilo perniciosius solet esse sub-

principem
deat? quod

pclleclum
te

ipsiiis

am-

plexus nefarios

voce propria confileri non pudiutiuspublicasti,

illos sic inipud(!iiter

per exemplum, qui superiorum suorum in etiam captando gratiam, illorum se satagunt moribus coiifirmare nos tuis et ipsorum obviare
;

ut eosjam non sufficias diffiteii?quod ad excusaiidas exciisatioiies in pcccatis pulcliritudiiiem

illius

periculis,

necnon

et saluti

coiisulere

magnopere

cupientes, ct cuin huciisiiiie iu profuiido tui pectoiis

allegas?etqu(id

non violenter abduxeris, Imo volnnlariam volunlarius recepisti ? non attendens

illani
'

vulncra lenia patLrna; monitioiiis fomenta

acerbioris
nostris

noii senseris,
nisi

executionis

pi^axisione,

nunc saltem

monitis
:

ac(|iiiescas,

non

l.ib.

IV.

V.\t.

cur. XVI. et Coil. Vall. pag. S3.

iminerilo aeslimantes

utendum

regalem excel-

358
lcntiani

GREGORII X ANNUS

4.

CHRISTI
33.

1275,
scribebat Gregoriiis
:

mnnemns,

rofrnmiis

et

liortamur altenlp,

Hkc Vienna

in

qna

sub inteiniinationo divini judicii oiitestantus, (juacontrailiclione ac mora tenus omni occa^^ione poslpositis, abadiiltera pi;i'dicla oninino alislineas
,

urbe, diim consislebal, Amed.Tiim

tiiiae
liii

prffifecit

Valen-

Ecclesite, iii (|na olim Pontificein divino cnlmaiicipatum fuisse ex ejus litteris pridie kal.
:

et

eain a

te

prorsus abjiciens,

i|i<;'.iii

inlta octo dies

Octobris cxaralis colligitur

Fore, iiKinit,

non

a prcesentatione praBseiitiuin secure per honeslas

personas deduci lacias ad

alii|ueiii lionestiiin ln-

immemores quinimo fiequenter ad memoriam revocamus, quod pr;efata nos olim

valemiis
Ecclesia
aCfectibns,
piiiavit
:

cum
sis,

(,'t

tutiini, (|iiem

veneratiiles tialres nostri ar-

fovil

nt

liliuiii

maternis

iiertraclavit
pociil;!
iii

cliiepisco|ius Tarraconensis et episcopus Derluseiivel alter ipsoruin ad lioc

suoruinque nobis uberum

ideo(|iie

pro-

du\erint deiiutandnm
per eos, vel eornni
proviso, restitui

cum jam

recognoscat
,

|i;itrem

iiiibi

miiraturam, donec

sibi

(piem

in

niiuni
officiis

cogiiosceb;it

alterum, de

siifficienti securitate
:

viirboriim

etc. Pluribus benevolenliam singnlarein in

personam tuam excomaiit ipsam pervenire contigerit, donec inibi fueris adulleram
valeal viro suo
alio(|uin

V;ilentinam Ecclesiain oslendit. Nec

niissa

mora

pro-

muiiicationis, terraiii vero, ad ()uam te

ornavit

operibns
'

ac Diensem
et

episcopa-

tiim

illi

conjunxit

Valenlinam

Diensem Ecet

tii

vel

ipsa, inlerdicti sententiis, (|uas ex nuiic le-

clesias

propter urgentem necessilatem

eviden-

rimus, voltimiis subjacere: non obstante ipialibet indul^enlia libi ab A|)Ostolica Sede, siib qnacuni-

tem

ntilitalem ipsaruiii, de qnibus nobis et eisdein

fralribus ciinstitil evidenter, de ipsorum fratriim

cmisilio, pia;sertim

que verborum furma,

per qiiam

vel expressione, concessa,

cum

ad boc etiam vicinilas lostatueneis-

tibi forsitan sit

indultnm, quod excomqiioil

corum
slatis
tcs,

invitet, et

de Apostolica? pleiiiUidiiie potepr;r?seiitium

municari

nequeas, seu

terra

tua

suiipoiii

unimus

auctorilate

non

possil Ecclesiastico interdicto.

Volumus enim

ut statu praesuluin, qui

nunc

pricsunt

omnem

iminunitatem in boc casu cessare, et qno ad impediendum, aut ditTerendum pra'missa mandatum, seu processum nostrum quaiiilibet indulgentiam prorsus viribus vacuamus, ac decernimus

dem,

sine immut;itione aliqua remanente, integro

tandeiii, qiiovis
deiite, sic

ipsorum cedente, seu eliam decesit

una

earumdem

Ecclesiariim episco-

omnino
34.

carere.

Datum ViennaG X kalend. Octob.

sit episcopus utriusque,ValeidinusetDiensis episco[)nsnoniin;iudus:

palis

dignitas,

quod superstes
iiiio

aiino IV .

ac deinceps Ecclcsia3 ipsae

simili
petiiis

et eodeiii antistite,

Extant eo argumento ad arcbiepiscopuiii

,

Tarraconensem
]itlei;e
',

atque

episcoiium

Dertusensem

quin potius eadem intitulatione usuro, pertemporibus giibernentur. Ciijus electionem

Valenlina

ut objeclo anatliematis atque interdieli

in ipsis Ecclesiis allernis vicibus, sed in

terrore ad adulteram ab ejus consortio divelleii-

primo, ab iitriusque canonicis, voceni in eadem

eiectione quasi corpus
tcr habiluris,

dam

ac viro reslitueiidam studium coliocarent

sit

unum

seu collegium pari-

deferendnm bomini conlra Deum, et quia diclus rcx salubria patris monita respuens quibus devotus obtemperare debuerat, nobis ad sui excusalionem (|uas(lam lilteras, non tamen exper eas hujusmodi faciniis cusatoiias destiuavit ne(|uaquam inflcians, sed inverecunda; su;c coiifesuos laiitiim sum sasionis leslimonio asseverans lutis dispendium abs(|ue remedio praeterire nolentes, sibi alias nostras litleras sub certa forina diri; ;

Cum non

decernimus celebraiidam. Qnoliens

autem novi pastoris crealio immincbil, illorum sit eorumdcin canonicoruni Ecclesite utriusque
vocatio, quibus in illa Ecclesia, cui ea vice sorlem

hujusmodi vicissiludo concesserit, jus ejusdem antea coinpetebat. Et canonici alterutriiis Ecclcsia;, dum in illa, in qua tunc est eleclio facienda, propler hoc |)ra!sentcs fuerint,
electionis

vocationis

(listribiitioiies

in ea quotidianas pcrcipiaiit, et in

gimns, vobis per lalorem pra^senlium exliibeiulas et veslro vel allerins veslrnm miiiisterio regi prajinter cailera continentes, ut ab sentandas eidein adultera omnino abslinens, el eam a se eadem
;

omnibus

aliis

pro ipsius canonicis admitlantur.

prorsiis abjiciens,
tationis lillerarum

ipsam

iiifra

octo dies a pra^sen-

earumdem lempore numeran-

Scd ali;rs, qnoad canouicatus, praBbendas, et obventiones qu;islibet canoiiici earumdem Ecclesiarum divisione remaneanl consueta. iii discretione, sive Cicternm ne consuetudinum iii eorumdem canonicorum vocatione diversitas occasionem aliquam
iiiler

dos secure per honeslas [lersonas deduci faciat ad

aliqnein locuin biinestiim et tiitiim, qiiem vos
alter

eos allercationis indiicat, lllos lantumiiiodo

electioiiem
in

vd

caiionicos ad

vocari

statuimus

qui

vestrum ad lioc duxeril de|iulanduiii, inibi moralnram,donecsil)i per vos vel vestrum alleruiii
de
sufricieiili

tunc temjioris luerint

iiensi. Dat.

eadeiu

provincia Vien-

VieniuTjVll kil. Oclob. aniio iv .

securitale

iiroviso,

restitiii

valeat

viro suo. Alioquin ipsius

personam excommunicationis, tenam vero, ad quam ipsum, vel donec ipse vel illa ibiillam ])ervenire contiprerit deiii tueiint, iiitenlicti sentenliis, quas ex tuiic protulimus, volnmus subjacere .
resis
; '

iutpr Ponlificem et Rodiilphum coUoquii(m, cpio finito, constiluiio editur siiper ditione Eccledaslica ab imperatore integerrime
30.

Lamanwi!

tiienda.

inleudebat

itcr

Lausanam

Ponlifcx, ut

cuni Rodulpbo rcgo Konianoriim, a (|uo jam ante ad id soUicitatum vidimus, iniret colloquium. De

Eod-tod.

Vall, |iag.

115,

Lib. IV. Ep. LViii.

OREnoRrr x annus
cujns
advciilu
' :

4.

ciiRrsTi

I^Tft.

r^-.o

liaic

Annaliuiu Colinarieusiinn
euiii
siiis

sine fraude defensor

et

qiia^ciimiiue

ad

manus
pro-

auctor
festo

Pridie nonas Oclobris, Gre;,^orins papa

venit Lausanain.

Rex Roilulphiis vcnit ad

regina
:

meas devenienl, sine diflicullale ciiiabo. Ad bas [lertinet tota terra

ciqiliano
iisiiui!

reslituere
qiiic est a

Radi-

Luca;

cum

et |ia3iie

cuin libcris

Ce[ieraiium, exarchatns Ravenna;,

universis b. Et

infra
in

chas expenderat
coiisiiluerat
,

Rex plusiiuain dcccc marvestes pretiosas. Papa rej;i

Peiita|ioIis,

marcliia Anconitana, ducatiis S[)ole-

tanus, terra comitissa; Matbildis, comitatus Brittenorii, ciim adjacenlibiis terris expressis in iiiultis
[irivilegiis

iit

rioinain

ad

fesliiin

Pentecostes
iii

cum duobus

millibus mililum veniret, ut euui

imperatoruiii a tem|iore

Ludovici. Ilas
hoiiore

imperatorem Romauorum soiemniter coronaret. Verurn ex lilteris Pontificiis suo loco allerendis, festum Omnium Sanctoruiu die prafixum coustal. Eadem Bernardus ' quae Annales Colmarienses additqiie Rodulplium ^miliam atqiie exarciiatum
,

onines pro posse nieo restituam, et quiete dimittaiii

cum

oiiini jiirisdictione, districtu

et

suo. Veriiiiilanien ciim ad reci[iienduin coronani

[iro necessitatibus Ecclesia; ab ApoSede vocatus accessero de mandato suinmi Pontificis, accijiiam procurationem ab eis. Adjutor etiam ero ad retinendum et defendendiim Ecclcsia; Roniana; regnum Sicilia;. Vobisetiam dominomeo Gregorio pa[)a' et successoribiis veslris omnem

im[ierii, vel

stolica

Raveniice

l*oiitilici

restituisse

Pervenit, in(|nil,

Vienna Lausanam: ubi dictus Rodiilplius rex cum regina uxore sua fiiiisque et

(nimirum
filiabus
fecit,

Pontifex),

siiis

veniens, juiamentiiin

eidein

papa;

et

Ecclesiae
Ptoleiiiaji

Romandiolam cum oxarchatu Ravenna; Romanse restituit . Consonant Bernardo

'

obedientiam

et

lionorificentiam

exhibebo,

quam
iiieuin

devoli et Catholici ini[)eralores consiieverunt Sedi

A[)ostolica; exhibere. Et
si

Luceiisis
,

verba

Tiiiic

tradiint

pro^iter

negotium

inquit

historici

qnod

jiiranientum

prtcstitit

Romanam
in expensis.

Ecclesiam oportuerit incurrere guerei,

summo Pontifici fidelitatis Ronianae Ecclesiae de conservando ipsam, qiiod lialietiir disf. lxiii, cap. Tiiii domiiio : tunc etiam restituit Ecdesite coniitatum Romaniolae cum exarcliatu Ravenna; . De
Romaniola recuperata a Nicolao
ferius.
111

ram, subveniam
f|uam
scrijito

sicut

necessilas [lostulaverit

Oninia vero praedicta tain jnramento

aileptiis. Praeter

firmabo,cum inipeiii fuero coronam reverendum autein cueliim domi-

dicetur

iii-

noriim cardinalium; videlicet veneraliiles [latres Petrum Ostiensem e[)iscoi)iim, Ancherum S. Praxedis,

37. Fuisse

porro illnd sacramentum

Clirisli vicario

fidei

G.

tit.

S.

Marci

[iresbyteros,

Olhobonum
M.ittlueum
(iiii

quo Romanorum reges

tutione
'

ma^^na sui

S. Adriaiii, Jacobiiin S. Maria; in

Cosniedin, Goliel

gloria se devincire soleiit, ex Cleinentis

Consti-

freduiii S. Gi orgii ad Veliiin

.\ureum
pra;Iati,

confirmatur

pra;slilit(|iie

tuin Gregoiio

S. Mariae in l'orticii diaconos cardinales,

tiinc

vobis
et

Rodulpbus, quae ab ipso exegisse Pontificem vidimus; ut nimirimi promissa ab Otliime regii sigiili
prsfecto, aliisque orato'ibus in

temporis assislebant;
ini|ierii, coraiii

principes
lii

nobiles

(|uil)us juravi,

sunt

Concilio

Lugdu-

nensi confirinaret. In

cincto cardinalium et Rodulplius obsequium soieniui rilu conccpta bac verborum forma ' devovit Ravennaique exaicba;

Eccb sia enim Lausanensi principum coroiia Poiitifici

Adeniarus Lugduiiensis, Odo Mediolanensis, Bonifaciiis Ravennas, Jacobus Ebredunensis. Odo Bisiintiniis
arcliie|iisco[)i
:

Joaiines

Lcodiensis, Ste-

[ihaiius Parisieiisis, Ro(lul|ihiis Conslaiilieiisis,

Hen-

ricusBasilieiisis, Giiillelmus Lausanensis,

Tiideiiliiius
,

Henricus

tum,
dit,

et alias Ecclesia; lerras dcfeiisunim s[)0|iniinec unquani Sedi Aposl. si ob (iecrctos sihi Caesarum apices bello appetereliir, dediliuuiii.

Massiliensis,
ceiisis

Aineileus Valeiiliniis, Rayinundus Ayuio d beniiensis, Alaiius Sist.iriep:sco|ii Geraidus electus Virdiinensis, Lu:

nomine sancla; et individua' Tiiii!t;itis. Ego Rodulphus Dei gralia Romanorum rexseniper Augustus vobis doniino ineo sanctissimo, et patri
In

dovicus coiiies Palatiniis

Rlieiii diix Bavnrirc,

Fri-

dericiis diix Lolhariiigiae, Conradiis diix de

charissimo Gregorio, divina

[irovideiitia

|ia[ia;

de-

cimo

veslrisqiie successoribiis,

[ira;sentibus sub-

Teche, Fridericusbiirgravius de Nuremberch, Albertus et Burchardus comites de Oiimberch, Einicho et Fridericus comites de Lininger, Ebcrhardus comes de
ChazeneIlen|iogen, Siguertus

scriplis [iraelatis, princiiiibus et nobilibus imperii,

spondeo,
pro posse

[lolliceor, iiromitto et juro,

quod oinnes

possessioiies, lionores et jura

Roinanre Ecclesia;

comesdeWerde, Thibaldus conies de Ferreto, Heiiricus comes de Uriburch, Liidovicus comes de Hoheinberch, Hermannus de Sulz, Mangelduscoines de Neliemliercb, et Eberhardus coines de Habi^burch, ut aulem liaec omnia vobismemoratosanclissimo [latri nostiodoinino
Grej;orio

meo bona

fide protegain et servabo. Pos-

sessiones aiitem, quas EccUsia Roinana recu|ieravit, liberas et quietas sibi dimitlam, et ipsam

ad eas retinendas bona fide juvabo. Qnas autein nondum recuperavit, adjiitor ero ad recuiieran-

sacrosanclae

Romaiia;

Ecclesiae

summo

Pontifici,vestrisquesuccessoribusperiioset

dum, et recuperatarum secundum

'

posse

meum
Ilist.

ero

nostros successores

Romanorum

reges et im^ieraet iiicoiivulsa

tores observentnr, firinaqiie

Annal.

semper

Dom.

I.

xxiii. e. 4.
I.

Coliiiar.
2

p.

i.

lioc

an.

Plol.

Luc.

Bern.

Hisl. lccl

x.\lll. c. 4.

in Clirnn.

Itom. Ponl.
I.

Eccl.
'"

ptoi. Lr.

Ext. Eccl.

il.

c.

Rorn.

Exl.

toni. 111. piivil.

m.

Hoin. Eccl. pag. i'.}'J. et Ms. Cod. Vjll. bilil. sign. D. nuui. 1. iiag. 69. cl Ms. sign. lit. E. 12 pag. 233.

permaneant, pracsens sci'i[)lum noslro jussimus sigillocommuniri: promittentesnihilominusaliudde verbo ad verbum,et per omnia siinile AiireaBuIIa
typario iiostr;c niajestatis inipressa

mimitum,

iiifra

3(iO

GREGORII X ANNUS
el

4.

CHRISTI 1275.
autem
in negotiis

tempiis coronationis nostrai vobis

licae

Sedi Aposto-

nonicis institulis. Appellalioncs

sine diifuullate quulibet exiiibere. Acliini in

etcausis Ecclesiasticis ad
fiant;
liis

Sedem Apostolicam
sive

libere

Ecclesia Lausanensi
dicl.
III,

anno Doinini mcclxxv, Iniii

earum prosecutioiiem,
abusiiin,
(|iieiii

XIII

iial.

Noveinbris aiino

iin[)edire [iraesumat. Illuni

processum nulquoque dimitlimus

38. liccurrnite |iroxiiiia dic, Roiiul|ilius regio

(uiiclo

el rifiitaiiiiis

in occiqiandis bonis

pioinulyavit, se oinnia jiira ab aliis impe:

ratoiibus coUata coiroboiasse

sanxisse, ut pro!-

decedenlium [iraelatorum, aiit etiam Ecclesiarum vacantium nostri consneverunt antecessores coiniiiittere

suluin eleclioiies suinina cuin liberlate celebrarentur, utque

j^rovocari
in

ino motu

|iro[)ria;

voluntalis.

Omnia vero

causis Ecclesiasticis

sjiiritualia vobis, et aliis

ad Ronianuiii Pontificeni posset, proscripsisse con-

sueludinem, qu;c
ad
baereses

in antistituin
;

niorientium invaesse.

dendis fortunis irrepserat

operam denique suain

|ioilicituni

exfciiidendas
litterai in

Quse

quidem insignes
recoiidita; suni,
Sixti

Molis Adiianai arcliivo

Ecclesiarum praelatis relinquinius libere disponenda, ut quae sunt Casaris, Casari, et qua; suut Dei, Deo recta distributione redtlantur. Super eradicando autem baereticte pravitatis errore auxilium dabimus et operam efficacem.

alque

a Plaliiia inler illustriajussu

Possessiones eliain, quas

Romana
et

Ecclesia

IV collecta

monumenta
sanclBB
et

descript;e fuere'.
individiia!
Trinitatis.

recu[ieravit ab antecessoribus nostris, seu quibuslibet aliis

In

nomine

anle delentas

liberas

quietas sibi

Rodul|tlius, divina favente clementia,

Romanorum

diinittiaius, et

rex semper Auguslus.

sceiites

Ab

eo solo, per queiii reges

regiiant, et potentes scribunt justiliam, recogno-

inaestimabilem nostice

|ironiolioiiis

gra-

ipsam ad eas obtinendas boiia flde proiniltinius adjuvare. Quas vero nonduni recuperavit, ad recuperanduni eriinus pro viribus adjutores; et quaeciinique ad manus nostras desine
difficultate

jam in nobis culmine consummato, nos ad obtinendum imperiaiis glorieesolium sua sola pietate disponens, ut noii solum cuiii
tiam, qui regali
liriiuipibus

vciiient,

ac

mora

ei

reslituere

satagenius.

Ad has

[lertinet tota

terra, quai est a

Ra(licofanous(jueCe[ieranuin,niarcbiaAuconitaiia,

sedeamus, sed ut

illis

pra?sideamus,

ducatus Spoletanus
ta[)oiis,

terra

coimtisste

Matbildis,

erexil; sanctaujue matris Ecclesiae, ac vestra, pater

comitatus Rrittenorii, exarchatus RavennaB, Pen-

reverendissime, domine Gregoii, divina providenlia

Ma^sa Trabaria

cum

adjacentibus terris,et
perlinenEcclesia in perpetuuin

papa X,

iiiiiversa

beneficia, qnibus iios

iii

be-

oniiiibus aliis ad

Roiiiaiiain Ecclesiam

nedictione dulcedinis provenistisfelicibusejusdem

tibus, ut eas habeat

Romana

promotionis nostrse auspiciis, mulli[)licibus concur-

cum
[lerii,

onini jurisdictione, distiictu et lioiiore suo.

reci[)ieii(luni coioiiaiii

rendo lavonbus,

et

ipsam

fa\oral)ilis proseculioiiis

V.rumlaiiieii cuiii ad

im-

auxiliisconfovendo,

atteiita sollicitudine

recensen-

vel pro iiecessitatibus Ecclesiae ab A[)OsloIica

tes,reddiiiuir corde sollicili, cogiinurcogitare profuiidiup, qiia tanta; dignationis gratiani,

digne

sal-

Sede vocali veiierimus de inandato summi Ponlilicis, reci(iieiiius [nocuralioncs sive fodruin ab
i|isis.

diiie

tem, proiit liumana insufficientia sufficit, gratitupiosequanuir.Illiergo,aqiiocuiictaprocedeie

noviinus,
ct liiiniililer coiiliteiiiur,

Oiniiia igitur sujiradicta et

pcitinenl ad

quaciimque alia Romanain Ecclesiam, de voluntate

imdimiltimus, renuniiauius,
el resti-

qiuid

abeo

rece-

et conscientia, coiisilio et conseiisu [^rincipum

piiiius, offerentes ei et Aposlolicae Sedi,

ac vestris

peiii, libere

illi

obse(|uiis nos {|uidquiil

possumus,

{|uidqiiid su-

tuimus: neciion ad

omnem

sciiijiuliim
et

removeninlelligi,

mus,
tabili

in

perpeluum

huiiiili

voto et in iiicommu-

dum

piout inelius valet

cflicacius

proposito devoveinus: vobisque, beatissime

concedimus, coiiferimus

et doiian.us, ut

siiblata

pater, el

ac eideni sanclai
nostrae

omnibus successoribus ve^tris Catbolicis, Romana; Ecclesiie sjieciali matri oninem obedientiam lionorificentiam
,

onims contentionis
pax
et et [ilena
riiini

et dissen^ionis materia, firnia

et im|ie-

concordia inter Ecclesiain

perseverenl. Ailjiitoreserinius ad retiiieiiduin

atque reverenliam seinper bumili conie, ac devoto

spiritu

impendemus, quam prsedecessores

vestris
iiibil

iiostri

reges et imperatores Catliolicici soiibus iinpendisse

lentes diminui, sed

anteces-

cum omnibus Faium, quam

sciinlur
,

defendendumEcclesiic Romanae regiium Siciliae ad i[)sum s[)eclantibus, tam citra

ultra
:

necnon Corsicam

et Sardi-

noscuntur
lllum

exinde vo-

niani, ac calera jura, qiuc ad

eam
fiiius

pertinere noet

magis augeri, ut nostra magis

igiliir

tamjuam devotus

Catholicus
caelestis

dcvotio

eiiitescat.

ab^dere volenles
praiilecessoruiii
et diciinlur in

])rinceps.

Proiniilimus (|UO()Ue B. Petro

[latri

abusuiii, qiiem interdum (luidam

regiii clavigero, ac vobis

saiictissimo, ipsius
vesliis successo-

nostrorum exercuisse noscunlur

eleclioiiilius

B. Petri (^uccessori), caeterisque

ribiis, et cideiii Ecclesiic

iiralatorum^concedimuselsaiicunus,

ut electiones pr^il itoruni libcre el canonice fiant, quateuus ille praeficiatur Ecclesiae viduat.x> quein totuni capitulum, vel major et sanior pars ipsius duxerit eligendum dummodo nibil desit de ca:

Roinamt, quod [ler nos, vcl |)er aliuiii, seu alios non occupibiitius, iiec invadenuis in totuin, vel in partem aliquas terras i[)sius Eccksiffi Bdmaiuc, aut vassalloium ejiis, qiias jure feudi, vel sub census seu allerius [irae-

'

Tiim.

1.

[lag.

102
lit.

el Lil). Pi-ivil.

Rnni. Eccl. tom.

p.

i.

pug. !20.

Co'J. Ms. Vall. sigii.

B.

num. 12.

241. etc.

quocumque niodo tenent nec eas, vel earum aliquam procurabimus occupari per alium seu alios, vel instationis titulo, sive alio

ab

i|)sa

Ecclesia

,,

GREGORir X ANNUS
vaili.

4.

CIIKISTI

1275.

3G1

Quinoliam

niic

ipsas,

nav,

leiKnitus casilcin

et Sedi Aposlolicic siiK! dilliciiltate (iualibct exlii-

se vcl lciras ijisas nobis ullro volcnlcs siilijicci(!;

bcre.

Tcsles

iii

suiit.

Aden
;

ariis

Lugdunensis

ncc

oiriciiiin aliiiuod,

aul (ii^nilatcin, vel

(|iiaiii-

Ronifacius Ravennas, Odo

Ebrcduiicnsis,
sis.

IJi-uiitiniis ct J:icol)iis

tiini(|uc |)otcstateiii in lcrris

cisdcm et spcciililcr in civiliile Koniaiia, recipiimus siib (|uocuni(]ii(i colorc sinc vcstra, scu succcssoriim vcstrormu
si

aicliic|)isco|)i

Sleplianus

l'iirisicn-

Ilciiriciis

Basiiieiisis,

Joiiimes
;

l^eodiensis

et

Amcdicus

Viilenliniciisiscpisciipi

Lodoxiciisconics
doiiiinus

licenlia speciali. Et

(]ui

eas occupare, vcl inva(ienefiabimiis

illis

paliilinus RlnMii,

dux Rivariic,
:

1'liilippiis

dere tentarent, non

soluiii

aii-

Carinlhia;. etc. Et inlra

Kiimiiii

Actii

simt hcc amio

xilium, consilium ct favorcm piihlicum ct occiil-

Moci.xxv

liidict.

iv,

rcgnante domiuo

tum

verum etiam ad
iii

rc(|iiisilioncm

vcslram

Itodiilplio
aiiiio
rc^iis
rici

l{()iiiiinorum

rcgc glorioso, rcgni ejus

vestrorumve successorum, adjulorcs erimus contra illis

trrlio.Signiim domini Rodiiljilii

iiivictissiiiii.

Romanorum

defcndendis

et

conservaiidis cisdcni.

Daf. LausaUiT! pcr nianimi Ilen-

39.

Ncc (iffindenuis per nos, vcl per aiiiim

illii-

cpiscopi Triibinlini riigalis aul;c protonotarii

Ivil.

vassallos Ecciesia! ipsius, et spccialiler niagiiilicum

principiMii doiniiiuni Caroliim rejjein Sicilia!
streni. seu Ihcrcilcs ipbius:
iicc voleiilibiis

XII

Novembris

41.

Ad

assereiida pra^terca RomaiUT; Ecclcsiaj

ipsuiu

in Siciliiim jiiia

Rodiilplius vetiis

I)

|)loma jirinci-

offendere praislabimus

auxiliiiiii,

consilium, vcl

pum

im|)erii, ()ui

Honorio
iion
II

III

scdente in FrancoSiciliam ea confirinave-

favorcm publice, vel occiilte. Ncc rc^iium Sicilia;, quod Kicin rcx Carolus ab cadem Uoniana teiiet Ecclesia, vcl aiiquam ejus partein occiipabimus, aut vci jicr alium aut invadcmns pcr iios
, ,

furtensibus coiivcntibiis

professi eraiit,
esse
;

imperio coiijiinclam
ranl, qiuB Fridericus
rat,

et

IiinociMitio III

sjiopondc-

corroboravit

'

Nos piinciprs imperii uniiii.<|)cctiiris.

occupari, vel invadi prociirabiimis: nec iiivadcre,

versis pra^senlcin piigiiiam

(lc iiiedio

Ut

lollatiir

aut occupnre tenlantibus prBet-tabimiis piililicnm

vei

omnis materia
lii

scandiili, di.-seiisionis,
iiitcr

sou

occtillum auxiliuiii, consilium aul favorcm.

ipsius
Ecclcsiic,
(|ui

etiam raiicoris occasio

riiim
;

Ecclc^iam

et iinpe-

Alios eliain dcvolos

eidem

et

diio gliidii,

iii

domo

Doiiiini constiliili,

EcclcsiiP adstilcrunl coiilra (|iioiidam brcdcriciim

iiiliiiuc
ri

(lilectionis

foelcre copiiliUi cxsiirgmit in

;

olim Romanoruin impcratorem, lucrcdcs, aiitsuccessorcs ipsms proplcrca non gravabimus; sed
niliilomimis favor.ibililcr prosc(|ueiiiur. Vassallos
aiitcm nostios, contia iinedictoium i.iiquod
cicntes,
fa-

lonnatioiicm uiiivcrsi popiili Clinstiani

iii

et

mc-

lilo muiidii api>iui'al

ti;e

omuriii cxliibitioncm jusliiii

cl veriliilis
;

illii

diio luiniiiiiria |)o?ita

o|)cr(!,

nicdio
filii

flrmameiiii
iiivcnianiur

ct

nos in

et voluntiitc

compesccmus pro viribus boiia lide. Scrvabimus pricterca, et lacicmus omnia et sinizulii,
qii?e
iii

omni

tcin|)ore devotionis et pacis, (lui

tam Ecclcsiam

(lUiiiii

imperium confovere

tciic

canonibus

positis LXIll dislinctione

quo-

mur,
cst jicr

;ic

cliam uiiaiiimilir gnbcrnare

quidi]iiiil

rum quidem canonum

alter vcro:

alter

Ego

Liidovicus

ipsi sancla!

Tibidumino papcB,, incipii, coiitinciitiir. Postquam auteiii Roiiiam ad rccipicndam uiiclionem, coronationem et imperiale diadema perveneriinus, ipsaciue pcrcepci imiis, pricniissa omiiia
et singula
et sine

Romaiiaj Ecclesia; matri nojlr;e factum doiiiimim iiostnim Fridcricum, Dci griilia Romanoruni rcgiMii sciiii)i?r Aiigiistum ct regrm
pcr
privilrgiii,

Sicilia;

scu ctiiim scripta

iii

siia

pro

omiii discordiii sopicndii ct c^itinda

et

iioslcrum,

innovabm.us,

seii

de novo facicinus:

pro pace totalilcr rcformanda piualcr et obseriit

aliqua diflicultale juramenla praestabimiis,

viinda;

sit

in

omnibiis cisilem omni lcmporo

quEC imperatores
runt.
40.

Roniauoium bactenus

praislitc-

iilem velle ct idciii nollc, ct nos

bonorum operiim

scclatorcs fclicitcr gaudcainiis iioslri iiominc prin-

Promittimus insuper, quod bona

AlcniaimiiE
laici

fide

cipalus
et

siciit olini

ad pelitiones et prcces, iiecnon

sine fraude ac

malo ingenio procurabiiiius, (|uod

promittenl
ct

mandatum

pricdicli

domini

iiostri

regis Frede-

onmcs

princi|)cs

rici

tcinpore bono! memori;c domini Innocentii

jurabuut, se bona fide curaturos et facturos, quod nos prajinissa omiiia et singula inviofibilitcr ob-

Terlii piipic

pro boiio pacis ad oiiinia scaiidala evi-

taiida ipsi siinctBe

Romana;

servemus;
assisteiil.

ct si, (luod

absit, cadeiii

iion

scrvare-

giis ipsius regis sibi datis

l)r;cbiiiiiius et coiisciisiim

Ecclesi;E, super privilenostram tunc voluntalem

:

nius, ipsi ])rincipcs nobis in lioc ali(]natcnus

Ut autem ha;c oniiiia

jialri

non vobis memorato

saiictissimo
saiicl;E

noslro domiiio Gr(>'oiio sacro-

sic luiiic camdeni voconsensum nostrum iioviter innovalimtatcm ct nius ct per omnia approbamiis. Et ut hajc nostra

Romaiuc

Ecclcsiui suinino Ponlilici, vestrisi)cr

voluntiis, et approbatio sivc innovalio a iiobis ipsis

que succcssoiibus

nos

et

nostros succcssores
obscrvciilur
;

sauclae
tiir,

Romanai
iiii

Ecclcsi;e in

pcrpetuum observelioc
illi ad pnescns scri-

Romaiiorum

rcgcs et

iiii|)i'ralorcs

ut liqueat in efTcctu in testimoniiim

moriaiii
iiostri,

firnuKinc sciiipcr et iiicoiivulsa p(;rnianeiiiit

seiis |)rivilegiuin conscri|)tuiii

|ir;T;-

])rrpctiiiim
pluiii
iiiilc

iiostro

jussimus

si-

ficri

ficimns, nostroriiiii sigillorum

gillo cerco
aliiid

communiri |)iomitli;ntcs niliilomiiiiis dc vcrbo ad vcrbum, el \wv oinnia siniilr,

:

niuniiiiine roboriiliim, su|)er omnibiis privilegiis

ab ipso rcge u.-quc minc

sibi datis, ct

cliam adbuc

Aurca Biilla lypario iiostr;c nuijcstalis imprcssa, niunitum iiifra tem[)us coronationis noslrae vobis
Ann.

AiiuJ Nicol

111.

I.

1.

pap. 23.

mim

12.

ToMCS

XXII.

Rayn.

III.

46

3fi2
(landis,

GREGORII X ANNUS
tam
siipcr facto imiicrii i|uam
:

4.

cHRisTi

r27r).

siipcr faclo

reges, ad quos ea res magis spectabat, nil magis

in votis geivbant, qiiam ut
fidei, a

rcj;ni Sicilia)

it;i

qiiod impcriiiiii

niliil

cum

ip-o

arma cum

iis

in hostes
:

regno liabeat unionis, velaiicnjus jurisdiclionis in ipso. Acta sunt Iutc anno Dominica' Incarnationis niillesiuio duccntc^imo viccsinio. Dat. apud Franclienforl in solemni curia IV kal. Martii (Maii), Indictione octava. In cujus rci t( stimonium pncsentes litleras
potestatis
fieri

quibus opprimebantur, conjungerent

sed

de Syriacis rcbiis inferius.

43. IntereaGregorius colligendis pro apparatn

conficiendo sexennalibus dccimis intentus,

dum

Lausana digrediens coepluin

cutus
Ilelvetios

in Ilaliam iterperse-

fecimus, et

sifjilio

typario repiai

adibat,

alii|iiot

diebus Sediini

impresso muniri. Dnt. Lausaiife Xil kal. Noveml)ris anno Domini millesimo ducentesimo

moralus, archiepiscopum Ebredunensem exigendis iis a Gerinanis praefecit, ac ne illi, quibus id

iiiuneribus conferret, in

septuagesimo quinlo, liuliclione iii, rcgni nostri anno iii . Corroborata hrec iterum a Roduipiii
oratoribus, cuin
a Nicolao
lil

rem suam

eas derivarenl,
:

imperialibus insi-

gnibus ornari deposcerct visuri sumus. 42. Expedilionis Orientalis a Rodulpho

bac sacramenti forma ipsos adigi jussit ' Juro ego, a vobis auctorilate Apostolica dcputatus collcctor ad exigcnilam, cdlligeiidain et recipiendam

et

dicersis princip:bits snsceptce sianplibns proviclet

papa, varias
in

Italice civitntes invisens.

Suscepisse

dccimam omnium reddituuin et proventuum Ecclesiaslicorum ab omnibus pcrsonis Ecclesiasticis

exemptis
et

non exemptis,
Sede

iu

civitate et dioeccsi

memoralo Lausanensi congrcssu Rodulpluim e Pontificiis manibus crucis syiiibolum, refdrunlauplor

:

constitutis, a

Aiioi-tolica
;

pro subsidio Tcrra;ipsain

Sancta3 coiicessam

(|Uod fideliter exigam, coUi-

ctores, ex

quibus Colmaricnsium Aniialiuin scriRex, inquil', accepit crucem, et regina, et

et comilissa, et

gam, recipiam atque custodiam

non dcferendo
ordinis, status,
in
iis

decimam,

alicui

[lersonffl

cujuscuinque

comes Hutrctensis,

pirne oiimes

conditionis aut dignitatis existat,

nobiles, qui ad curiam papa; pervenerant .

Addu-

]irece, tiinore, gratia, vel favore, vel alia quacuiii-

ctum vero Grcgorii precibus Rodulpiium, tradit Andreas Dandalus bis verbis Rodulphuscoines Haspurgi rex Romanorum approbatur a Gregorio papa, et promisil ire iii favorem Terr;c-Sanct8e, ad
:

que de causa

et

eam

integre rcstituam et assiin

giiabo, prout a vobis recepero

mandalis. Et

super praemissis omnibus

fidelem rationein

et singulis
:

plenam ac
si

reddam vobis

ac

coiitingat

anbelabat personaliter prolicisci unde ad ejus petitionein Rodiilpbus crucesignatus est. Huic ad preces pa|)se Alfonsus rex Castell;c cessit, renuntians omiii juri quod haberet . Arsisse

quam plurimum

vos otlicium, quod in prsemissis geritis, diinittere, haec eadem faciain juxla mandatum illius, qui subslituelur, in
et

eodcm

oilicio. Sic

nie Deus adjuvet,

Prffiter

sancta Evangelia. Dalum, elc.

decinia-

eo quidein pio desiderio Gregoriuin, utiinperatorem ac reges Clirislianos secum iu Asiam ad

ruin colligendarum

munus

arcliiepiscopoEbredu-

nensi in Germania demaiidalum,

novam

illi

pro-

Sarracenos debellandos adduceret, conscntit Rcrnardus: Tempore, inquil*, hujus Gregorii papae,
icx

Franciae Pliilippus
gnati sunt

Romanorum Roduiphus cum iuultis, el rex cum multis baronibus cruccsipro subsidio Terne Saiict;e,
petente

vinciam Liidovicum et Hcnncum Ravarise duces concordiain adducendi tradidit'. Exorta eniin iii iiitereos odiaac bella magnam rebusTerr;T;-Sancta3
inslauraiidis periiiciem ac tarditatetn
4-4.

inferebant.

Cum Seduno Mediolanum

perrexisset Gre-

papa, qui cutn eisilcm Terrain-Sanctam intcndebat

visilarc, et ibi vit;im tiiiire .

gorius, XVIII kalcnd. Decembris ad

electuin, cni

De Hotlulpbo, quem

Virdunensem dccimarum colligendarum iii iis re-

seqiienli

anno

iii

eain

rem

insigiiibus iinpfcri.ilibus

gionibus cura tradita erat, scripsit^ ut Eduardo

coactas in Angli:i, Hibernia, Wallia atiiue etiain
Scotia
(si

ornare decrcverat, jain diximus. Phili|ipus Francorum rex magno ardore sacri belli apiiaratum
instruebat, urgcbatquc Simoii
cardiiialis lcgalus.

regis

Scntorum

voliintas accederet) pro

instruendis ad bellum necessariis decimas erogarct (t).

B

Jacobus rex Aragoiium

eiileni bello

in

Concilio Liigdunensi

scnium devoverat. De Eduardo Anglolittera^.

Eleclo Virdunensi.

rum

rcge addnceiuloB inferiiis ostendunt

Sicilia;

Ciim

sicut intelleximus

cbarissimus in
proficisci

majore natu eadein pia consilia suscepisse gratulatoriie ad euin a Poiilifice dat;e testantur^ Cypri vcioel.\rmcni;T;
filio

Carolum

regem una cuin

Chrislo

filius

noster

Eduardus

ilkistris rex Angli;e

;

propoiiat in Terrae-Sanct;E subsidium

iios hujusmodi cjus pro[)Osituiii mulliplicibus in Doniino laudibus commendantes, ut id commodius

'

Annal. DiimiD. Colnnr.

Aniir.
'

DdnJ.

1.

p. 1. hoc an. Btrn. Chr. Rom. Poiit. x. c. 8. in Liur. Teup. Bern, in Clir. lioin. Pont.

'^

Lib. !V. Ep. cur. xili.

Lib. IV. Ep. Lvii.

Eod. Cod. Vall. pag. 137.

et cil.

Cod.

Vall.

c.

49.

pag

115,

' Ibid.

pag. 117.

(1) In CoUectione Labbeana anno huic assignatur Concilium a suffraganeis Arelatensis provincifB celebratum, cui praefuit Bernardus a S. Martino. Sed in Nola huic Concilio subjecta recte vidit Cossartius Concilii hiijus annum certum plane ii^nniari quin nee satis consta; ret, euinain ex Arelalensibus prssulibus deberetur nisi in Synodo Insulana anni mcclxx wiii, cap. viii, canon biijus Coucilii ix recitaretur, idemque a Beinardo de S. .Martino in Synodo Arelatensi editus aflirmaretur. Cum igitur Bernardiis iste anno mcclxsiii, ut demonstravi n

.Noia

ad

tror constai'e

annum mcclixii, lxix, in solemni cardinalium promotione a Gregorio X ad Synodum hanc biennio saltem anticipandam esse.

infulas Sabinenses translalus fuerit

hinc certo arbi-

MiN^i.

GREGORII X AXXUS
et efficacius t'xe(|ui valeal
;

4.

CHRISTI

1275.

363

pracfalo regi,

si

ejustiem

terra negotium
assiim[)lo
,

hoc signo vivificae crucis decimam personaiiter prosequalur

,

aJ

nus,
iii

nullam oninino immulalionem reci|iiaut, quo mieti im qiiantum ad fiiluri temporis la[)sum,
omiiibiis et per
i[isis,

omniui7i

provfiiluiim

Ecclesiaslicorum
iii

liujus-

ex

[irout

omnia efficaciam sortiantur, et nunc [lossemus, sic deinceps, quanvalea-

modi

siib>i(l;o

ciepulatam,

lolo

regiio Anglis,
in

documque
brosii),

viderimiis expedire, (iroccdere

iii

partibus Hiberniap el Walliae, ac etiain

Scotia;,
i(l

regiio

nius. .\ctum
in

eadem

Ecclesia, (niniirum S.
BasiliciE

Am-

si (|un:i(j

(k'(.-imam i|)sius regni Scoliaj

fiiii

ad

feslo

Dedicationis
b.

principis

ch.irissimi in Clnisto

nostri

regis Scotiie

Aposlolorum anno qnarto

46. lu

iilustris

assensus accedat

per sex annos, prout est

[)acanda etiam

compnnendaqne Insu-

ipsius Terr;e-Sancl;e subsidio

nuper

in

generali

bria studiuni (loluisse

Gregorium,

dum

Mediolani

Concilio

Lugdiinensi

conccssa, confcrendi, assi-

versabatur, par est credere,

cum

ante ad id fidem
,

gnandi ac etiani faciendi eam deponi, juxta formam super lioc aliistraditam; lam lilii (|uam aliis, quibus est in eisdeiii partibiis ejusdom (lecima; coiligendae cura commissa, eidem regi (lidiiiu
ut pr;pmittitur prosenegolium personaliter quenti, circa tempus generalis passagii assignandam necnon contradictores et rebelles per censiiram Ecclesiaslicum appellatione postposita compellendi non dbstanle si personis aliquibus
, ,

Mediolanensium

oratoribns

obstrinxisset

cum
Me-

Liigdnnum ad Synodum cekbrandam

diolano Plaeentiiiam
toties
adiil,

peteret.

ubi Ubertini de .\ndito

delissimae seditiones fuerant concital;e.

damnati deflxique anathemate scelere cruSua enim niagno consilio itinera dirigebat Pontifex sanclis-

cujuscumque

sint

praeeminentiae

conditionis

simus, easque obibat urbes, in quibus magnum aliquod ad divinam augendam gloriam opus explicare spes eral. Dum patriam praesentia sua ornabat , Virduuensem electum Eduardo Angliaj

ordinis, religionis aut stalus,

sub quavis fornia vel

sit

expressione verborum a Sede Aposlolica

tiim,

indul-

quod
possint

interdici, suspeiidi vel

;

excommiinicari
kal.

decimas cum genelransmarin;E profeclionis tenipus immineret, tribuere jussit '; comitique Ilichemundiae diicis
regi collectas in i[)sius regnis
ralis

non

aiictiiritate

pra?sentium concedimus

BritannioB

filio,

([ui

symbolum

crucis acceperat,

polestatem.
bris .

Datum Mediolani XVIll

Decem-

adsustinendos bellicossumptusvim auricongruam

e\ ea deeima suppeditare.
47. Placeutia Florentiam peliisse xviii Decembris, tradit Ricordaniis Maiespina , idque e
lilteris

De Eduardo pr.-Etennittere non possumus ipsum, ut refert Westmonasteriensis', plures optimaslegesad temperandum nioiierandumque [irobe
,

ronliliciis
^

regnum
utqiie a

lulisse

usuras exercere Jud;ci5 vetuisse,

distinguerentur, certa signa

Viilauus

conjicitur. Addit vero Joannes una cum Ricordano, Gregorium ab in-

Cbristianis

circumferre jussisse. 45. Agebat Mediolani Gregorius,

gredienda Florentia abhorruisse, cum interdicto ob non servatas pacis cum Gibellinis juratas leges
sup[)osita esset: arte

cum

festum

tamen

et

induslria

adduclum

Dedicationis Basilicae principis Apostolorum,

quo

cum

ipsi

Arnum
vadum

aiieui|ne iatuiiiuisse
trajici
:

signiOcatum

Romanos
siae

Pontiflces censuras in perduelles Eccle-

esset, ut

Ad qnem servandum, tum ad edomandam eorum pervicaciam,

vibrare moriseral, agebatiir.
([ui

ciliata civitate, ita

progressu temporis incussas in ipsos pcenas

nou [lossel eumque coningressum, ut per pontem transirtt, civesque Apostolica benedictione donasse : verum discedentem sacris iterum eos interdixisse,
atque haecPsalmistae* verba iralo vultu usur()asse: In camo et freno maxillas eorum constringes

Ecclesiasticas obsolescere, atque evanescere posse

arbitrabantur; latam a Ciemente IV sive in singulares

liomines,

sive

in

pojiulos

ac respublicas

quinon approximant ad te.

urbe videtur,
cuiii

Subslitisse vero in ea

sententiam, in Ecclesia .\inbrosiana, ne vetnstate Me fralrum delerentur, renovavit * inquit,

:

Florentic-e daU-e sint

litterae
',

Carolum
se

Sicilia;

regem

ab eo ad quibus Aretium

nostrorum consilio tenore praesenlium declaramus decerninms statuimus el etiam ordinainus

,
,

progressurum

significat,

rogat([ue

Romain

se

conferat, ut ibi vel in alio cougruo loco

cum

ipso

onines

et singuli

processus contra

quascumque
cujuscum;

colloqui possit.
((

universitates,

vel singulares personas

Regi

Sicili;e illustri.

que

sint

pra>eminenti;e, conditionis, aut status

Ut

filiulis

devotionis affectuni,

quem

de pa-

h;ibili

a felici? recordatioiiis Clemente

[ia|ia [irae-

terni adventus exspeclatione soilicitum ex consuela

in lalibus diversitate rimiorum liactenus forsan iucertitudo suspendit, iiidubie cerlilicet relatio veritatis
;

decessore uostro, et aiipiobati

poslmodum, seu
;

eliam innovati, aut

facli a nobis, senteiiti;e pr(dat;e

coiiiminalioiies, illalionesque |)CHnarum

termino-

celsitudini regia; praeseiitibus innotescere

rum dem

insu[)er assigiiationes, et caelera, qua; in eis-

processibiis, qui solent in

hac

et aliis certis

aiini solemnitatibiis fieri, conliiientur, ex

ad (iraesens non

eo quod jirocedimus ex eisdem, nec [iraidicta, ut exigit eadem consuetudo, prosequimur ;

'

volumus, quod illo gressus nostros dirigente ([ui iiovit, et iter prosperum faciente qui [lotest, XVIII kal. Januarii prospere ad locuiii qui dicitur
,

'

Co(J. Vall. sign.

I.

lil.

C. pig. 136.

VVestm. Flor. Hist hoc an.

' Jo. Villan.

-

vn.

c.

50.

* Psal.

'

Ric. .Maltsp.

c.

102.

Exl. in

cit.

Cod.

Vall.

Lib. iv. Ep. cur. xv.

C. 49. pag. 52.

'CA

GREGORrr X AXXUS
(iicecesis

4.

CHRISTI 1275.

Sancla Crnx,
iilii

Florentinne,

iierveiiiinus,
laliore
,

Longinus,

eo

aiiiio

nunliaUiin nuillcis pavore ni-

die

iina

soiilo

ilini'iis

interniisso

niio concussit.

Apud Cracoviensemsiquidem nrbem

(ieinile

versus Ari'liuni procedentcs, fesluni

;ti-

\ilalis

Doniink;r

ibi iiro|iouiiiius celi lirare

itl

cujus

puer vix semestris, iu voceni arliculatam iirorumpcns, Tarlaros superventuros el Polonorum capita
])r;ccisuros pr^tdixit. QiKfsitiis ad adslanlibus niide
id iiossel, iliviiio

ct aiioruni git, inibi

SK]ueiit,um, quoriuu
iieraclis

celelirilas e\iiter versiis

soieiiuiiis, ca>(iUiin

oraculo se freluin

ista

imsse re-

tenas patrimonii, prout f^tatns nosler perniiseril, Deo prfpduce iirofei|iieniiir. Cum auteiu desidcreinns, sicut et expcdire crediiuus lui celeriter
licre praeseiiliani, serenilatein
el
lia-

siiondii.lnlerrogatusdeinde an et

regiam re(]uirinius
feslivitatibus cele-

Tartarorum adveiiUim peilimesceret, quam maxiine se liniere adj('cit, cuin eliaiii inter aUos suain foreiit cervicein iira^cisuii . JNon vana ctcidisse infaiituli
i])3e

i-('gamus, ()uatenus eisdciu

ea celerilatc, (luani lua couinio<lil;is l^alielur, ad Urliein accedas, ul ild, vel exuule alibi, ubi tuiic eiiinus, in viciiio conimodiiis posliratis,

cum

Gnesnensem verlia, rerum exitns edocuit enim ])idvinciam a Tailaris ev;islat;im i)ra;suies
illins
:

Nitolao

lii

figniticasse

',

infeiius visuii
lii>loriain

sumus

'.

Nunc

Orient;ilium

rerum

aggiediainur.

sis

convenire nobiscum. Dat.

Floreiitiae, elc.
,

apml Arelium Fregit (jus consilia iuors sain tis?iiiie dicemus ul i-equeiili anno eiiim
,

oljiil.

Ctvleniiii

prsBlermiltendum
1'oiitilicem

noii videlur se-

Ccepla superiori anuo GrcBcomni res. Grffcornm cnin Ri)m;ina F.cclesia conjunctio confiiiiMta est. Josepbus eniin, qui se Roinano Ponlifiei antiferendum su]ierbe contenderat, coaclo
49.
e|i;sco]ioruiii,

daiidiirumomnium
slndio

inler Clirisliaiios discordianim

qui Sedis ApostolicEe obsequiis ac-

incilalum

superiori aiino

C:is-

cesserant Concilio, depulsusi-St boc anno Constantiuoiiolitano

jiatriarcbatu
,

sinensem alibatem ad Palrcologum Grsccoruiii imperatoreiii Iransmisisse, ut foedus inter ip-uiu Romnnffi jam Ecclesue aggregalum ac legciii CaroUim SiciliiE IMiilippumque generum AugusUiiu Constanliiiopalilanuiu conciliaret
a kal. Maii liujus
aiiiii
:

cum

veleres errores

daninare abouisset, ut in Concilio l^ugdunen-i a

Gi;ecorum
iiiissum

]iatruin

Synodo oridorum opera

]iro-

vidiiiuis. In

cujus lociini subrogatus est

siia tidein orlliodoxaiii',

qui

cum

iiiducias

iiigenlium \irlutiim Joaiines Beccus Catliolicus,

tjui cuiii

ad recurrenles alterius inse(iuenlis peingissel, redeunli e Givxcia esse gralulitum '. Hic modo adjungemus, ipsuin, regi Sicilitt

antea eloquent:;i

schisnialis lenebris
niiiiii

involnliis,

0|ipngnasset, de,

veiitalis luce
,

ciillustratus

ad eain latius
scliisma
vires
scri-

iiiferendifisco Poiitificio oclo iiiiUiuin uiicia-

dill'uiidend;iiu

ac

disculieiidum
perlectis

auri,adqua;sacro Aposlolornm die pendenda obslrictiis eral, ob pericula ilinerum distulisse Dictum terminum proregamus, liisce iegibus"
ruiii
:

oiiines contulit.
plis in carcere,

Quem in quem

Blemmydae

ob perfidiain fuerat conP;icbyiiierius, cui Nice'

:

jectus,

conversum narrat

quod per prorogationem biijusmodi ila tanien ejnsdein solnlionis faciend;e in feslo Aposloloruni
,

pborus Gregoras
quit, temiioribus

bis verbis consenlil

His, in-

niagn;e Ecdesias

cbarltqiliylax

tfrminus
fiat

in posUTUiii nullateiius

deinceps eadem

solutio in piaedicto festo

immutelur: sed Apo-

erat Becciis, excellenli vir ingenio,et doclrin;i?sludiis

ab iiieunte vers;itus

actaie. Praiterea tantis

na-

stoloruin annis singubs sub poeiiis slatulis el ordinalis, sicut in coudilionibns et convenlionibus coninter eamdem Fcclesiam et te babitis plenius
tinelur. Kt
in festo
si

lura^ doiiis ornalus quantis

fftatis
;

quisquani alius
et

illius

nam

et

proceritate corporis,

majestate

vultus, el facundia, et uberlale alque acniuiiie ingeiiii

defeceris in sohUioiie ceiisusejusdem

onmcs ad

res apti, aliisqne dotibus

pra;sta-

sancli
si

cliaelis periiide
f;:cta

p(Enas incurras

bat

(]uibus id erat consecutus, ut et im[)eratori-

easdem, ac
c^ratia,

non

bujiisiiioili irorogalioiiis
te

biis et iiriiici|iaUis (priiicipiitibiis). et

oinnibuseruesset.

non solvere coiiligissel: nec per prorogationem eanidem dict;e coiiveiiliones etcondilionesinnovationis vaiietatem seiiliaiil, luque sed in sua omnino pernianeaiit firuiilale
;

censum eumdem

ditis veiierabilis,

atque

illuslri

apud eos fama

Qui cuni imperatorio decreto acriteradversarelur, imperator niliil non teiilavit, taiii p^ r seiiisum
quain per alios eruditos, ut erudilis
rationibus
et

legitimis

ac successores tui,

quoad solutiones

ipsius ceiisus,

eum

adiluceret nt tlecreto assentiretur.

de

cffilero

in dicto feslo A|iost()lorum

annissingu-

teneaiiini, siciit tenelis faciendas ita per omnia prinsquam pradicta prorogalio bamini liactenus,
jirocessisset
;

Veruin ingenii acuinine et copia orationis omniuin aiiimos cominovebat, eorumqiie argumenla veluli
Penelopes telaiu retexebat.

Nam

Gr;ecaruiii lille:

et sicut inter te ac
et

dictam Ecclesiam

rarnm

doctrina eiaiit, qui illuin su])erarent

sed

ordinatum
-18.

extitit

convenUiin. Dat. Belliqua-

dri Xll kal. Jul. an. iv.

aciimine ingenii, et eloquenlia, et Ecclesiaslicoriim dogmatum usu onines ciiiii illo coUali pueri videbantur.

AbsidviniusOccidentales res

magno

prodi-

placato.Numine gio, quoPoloni immineiites clades avertere, seque adversus Tartarorum irruplionem armis niuniresint adiiioniti': Prodigium, inqnit

Ea spe fru^tratus imperator aliam viam init, et onine fere genns ejus in teterrimos carceres conjicit. Quibus peractis, tandem iii men

eumque

'

E.id.

Cod.
4'J.

Vall. pag. 114.

'

Greg.l. iv.Ep.cur. viii. el O.d

Hisl. Pul.
1.

'

Nic.

III.

tom.
I.

I.

I.

II

Vall. C.

pas- 34-

' Uui^iii.

vii.

hoc an.

Pachym.

Hist.

v.

- An. 1279. uum. 4i. Ep. CLXXXli. Niceph. IJreg. Hist. Hom. I. v.

GREGORII X ANNUS
tem venit iinperatori, eaiiKicm rem a L:iliiiis anle annos xxv, Joiinne Duca rerum poliente, agilatam fuisse, ac Inm <ioctnm extitisse virum Niceptio-

4.

CHRISTI 1275.
filii

365

disscnsiones ob

inibellem selatem, corn planiilliiis

que a Tdrtosa' pia-snU;

tas,

tutelain
:

coiicila-

iiarrat

Siiiiitus

liis

verbis '(I)

oMoiitiir

rum Bleniniydam, inum qiii cnm se

:

divin irnni lilleranim

iii

pirilisssi-

BoaniuiKlus princeps Aiilioclieniis ct comes Ti ipolitaiius

(itiiim

contnli^stt, iniilia e

Mcci.xxv,
i|iii

XI

M.idii

ct succtssit

ei

tilius

sacra Scriplura tesliinonia, q:iaj (lognia l/Uiiioinm

Itdainuiiiliis,
tosir,
ivit
([111

dc coiisilio niatriset episcopi Tnr-

confirmare vlileicntnr , colllgere ac consciituMe ccepi^set clam ille (luidein infimiic nietn, (iiiini:

runi apnd
Iisisse

iiiiidos stliismalicos),

sed

tamen

scri-

eiim ailhiic miiioris alalis (lirigcliant, Armeiiiani ad rcgcm avuncnliim sniim jiro snscipiendo baltheo mililari . Niinnnllisque iniii

iin.Tiiani, qiia' tiim

ille |>eilectis,

Qiiibns

imptrator Decco ndsil. saiicloium libros, e quibns

iirmlenter

Blemiiiydes ea collegerat,
postul.ivit
tis, in
:

admodum
legeiet,

iisqiie Inlieiitissimo

imperalore accepillos

a l\cx vt;ro Cypri post inorlem principis Anliochcni consanguiiiii siii cnin ninlta comitiva Tripolim advenit ad consulendiim et jnvandum pncrum, qni remanserat : sed episcopus Torlosae,

tcijcctis

eo occiipabaliir, ut dili^cnler

(|nia

tractante inatre prior vcneiat, et

piieri
,

jam cuiani
intcntnm
:

expenderet, ad
teinpore

verbnm

conferret.

Itaqne

brevi

assuiiipseral

regis

frnslravil

eum

testinioniorum aLervum coegit,quae

<|ui

integra volumina complere [)ossent;et

dudum

propter quod de Tripoli receilens venil IHoleniaidem.Tunc etiam iii Tripoli iion parva turbatio orla
est, (|ni,iRoniaiii,
iiiii

acerriine Latinis

adversabatiir,

ninlala scienlia,

priiisdoniiiiinin tcrr;B li;ibue-

victoriam
triarchica

faceret

sede conscensa, imperatori

omnia,
lamiis
:

et lingua,

ambiguam. Quaiiiobrem, pauuus fiiit et manns, et acuti scriptoris ca-

rant,
lites,

iii vit;i ;illerius

principis inultos lajserant nii-

proptcrea nuiicab eis tres gladio interemiiti suntB.Giavissime pcrslriilum aNicolaollI Boamuii-

et dicendo, et scribendo, et dogniata slatnendo ejus cerlamina (cerlaininum) adjuloribus

duni ob Romanos, qiios pater velnti lidissimos sui corpori^ stipalores adhihuerat, atqiie ob eximia officia

Meliteiiiote et Mctocluie im|ieialorii cleriarclii <iia-

mnlti- fulnciariis boiiis auxisset, vcl

visiiri

iiiorte vel

conis, et Georgio Cyprio

Haclenus Nicepborus

bonis nnilclasse,
tes odia
piis

sunius. Subdit Sanntus

Gregoras,

cjui
si

inirum
fidei

est

cum schismate infeclus essel, non iiitenlum nonnnlla ad exteniiand;:m

iiijiciat.

TripoIil;uiiim episcopum, ob snsceplas horiini par-

Bnainundi contiMxisse

Et (|uia cpisco-

orlhodoxa; dignitatem verba

Ea porro
fuisse

Tripolitanns Romaniis

Romanos defendebat
(lefendeb;it
;

Blemiiiydae scripta,

quorum meminit, eadem

iiam avunculus erat priiicipis, episcopus vero Tortos;e principis lulor milites

vidi ntur, (|n e superioris

tonii calci adjunxinius,

inter epi-

in

quibus veterum Gr;ecorum sanctoium patrum

ad

auctorilates

illustrandam Spiritus sancti

processionein
lioc

ex

Pdtie

Filioqiie

depronipta!

snnt.

Joannem vcro

anno patriarchalibns infiilis ejusdem litterte inquibus patriarchatus annos ab hoc enunierat. At de
rediiiiitum fuisse probant
'

multoruin malorum sequentiuin , ac inter principem et Templarios difcordiae seminarium. Dominus (luoque de GybeIctti, quia |irocuranlil)US Templariis concordiam
scopos orladissensio
r;i(lix fnit

cnm

Tripolilano episcopo

iniit,

in

odiuiii venit

liis

inferius

jam ad

Syiiaj Quctuantis tnrbas

nos

princiiiis procuratione episcopi tutoris sui. Creavit proinde lurbatio, et multiplicata sunt niala in

conferamus.
cto

defunPontifex Carolttm Sic/lice regem ad copias in Palcestinam Siiblatum e vivis Boamitlendas excitot. niundnni Antiochiic (sed quam a baibaris occupalam luximus) principem eumdemque co50.
,

Boamnndo

Antiochice

principe

tiirbisque in Oriente

exortis

terra B. Auclas consecnlis annis eas dissensiones, atque episcopum Triiiolitannm, a principe contracto non suoruni modOj sed etiani Sarracenorum exercitu, Teinplariorum equitum ;edibus depulIII Boaniundo principi, iii admissorum poenileret, divinaruin, humanarumque poenarum terrorem objectuin ' dice-

sum

atque a Nicolao

sceleruin

milem
'

Tri|iolitanuni

ac post

illius

obilum graves

mus

iuferius.

Ext. apud Nicol.

111.

I.

i.

pag, 69. niim. II.

S^Kiut.

1.

lll.|j.

12.

C.14.

''IbitJ.

3 Nic. III.

t.

1.

1.ii.

Ep.cxii.

anno claudit Chronicon suum Gallicum, vulgatuni a Marlenio Collcction. vet. monum. tom. v tiucn)i|iii; haud procul ab his temporihus vixissc cx ei? dcduco, quod i-lud ejus opus anno cireiter Mi.ci xx l.aline reddiluni sit, ut denioii^trat Muratorius iu Pr;rfalione al "pus istud l.atinum vulgatum Uer llalic. lom- vii. Igitur Brrn;irdus istc, Saiiiito, iiiianlum coiijecluja assequi licct, veti.stior, obilum Bramundi lu anuum priccedintcm, diem vero in .\x Mai refert. Pr;csenti vero illijrat tdiiluin liendociiaris soldani Babylonia', quem vita funcium asseril die .\.\v Maii post decursain non sine c;i dibus, et v:ista lone ArmcniHin. Iliicusque aiictor, quo s;i'pe non siue fruclu in corrigendis .\nnalibus ujus sum. Ca;lerum quod Gallicum opus si.b titiilo anonymi continuatoris ad Historiam Tyru l'P. Marlene, et Dur nd in Collectione sua tom v vulgarunl, illtid iiJeiii esse opus
(I)

Bernardus Tliosaurarius,

tiui hoc.

sub

titnlo Continuationis

ad hisloriam Guillelmi Tyiii,

Bernardi Thcsaurarii, unde K. Pippinus vel quivis alius Latiuus inlerprcs historiam suain de acquisilione Terraj-Sancta; accepil, in Nota ad an. MCt.xxvi demonsiravi. Faleri lauien oportet, Sanuto, quoad annum emorlualcm Poaiuundi, consentire Joanncui Ipcrium in Chronico S. Bertini. quem scrires enim anni M(.(;lxxvii ptorem per hos aiiiios lloruisse satis conslat. llic pariler ciuorlualem liendocharis anuuni alium plaiie delinit percensins scrihit Eodiiii anno Bendocliar suldanus B;ibyloni;e pro succurrcndo c..slro suo Lahire, quod siipra fluviam luipliralem obsidebant Tartaii, fluvium iiatando pertrausiit ; sed reperit sex millia Mongalos Tarlaros, qui sibi nmllam intuleie molesliam ; sicque amissis .Sanucopiis vulneralus Dania^cum rcdiit et accedente sihi ventris piofluvio extinctus est. Successit illi Melechiisai . Eaden, legas apud
:

tuui ad

cumdem

aiinum, et referlur in Anualibus ad A. mcclxxvii, 18.

Mai>jsi.

; ,

3fi6

GREGORII X ANNUS
51. Interca (iiim Clirisliniii

4.

CHRISTI 1275.
consiirgcnt?

liMTiim in

sunmot

nila

Cnm

debilitentiir fortia, nuiii-

conv(Mliint

vifcern,
iii

Siirr.icciii

Tripnlitanos mnle
irrupcrc, a (luil)us
verbis
ciescrihil
:

qiiid dcliilia convalcsceiit ?

Piofccto non tam ve-

pnstca

iieriliiuii,

Armcmam
'

rcndiim

qnam

supponendiini vidctur omnimodis,

inflictas

clades

Sanutus

liis

quod
bit;

siib

inlestinarum

guenarum molc non

s

sta-

E"(ieni aiuio (lioc nimiruiii), Bcniliirdar, (|ni vo-

cnm
53.

contra iinpctitiom

exliinsccas Cypri, in

caliatur Malec Madavar, pcicurnl |ilaiium

Armect piiclet aiii-

inlrinscc.T pacis tr.iniiiiillitatc vix diirct (I).

nia', etpercussit in ore pladii ullra viginli miilia

Non immerilo
nobilis viri

itaqiie

rclaliim

nobis

liomiiium, caplivos
las

Iraliciis

sccum pneros
:

diiecti

fllii

coinilis Brcncnsis proposi-

usiiue ad deceiii millia

ccjiios

vero,

tiim,

(jiio

(lisponere dicitiir, ul rcgmiin

Cypricum

malia niajora etminora usque ad trecenta inillia . Eadeiii eisdem verbis Jordanus , sed cirsornni

armatis invadat, animuni nostrum multa sollicitndine inquietat, ne idem comes ante Cliristianitatis statiim,

numcro

discrcpat,

dum

loco vigiiiti milliiim dii'

:

proiit

iii

centa millia trucidata asserit

e^iuitibus ad nioiilaiia perrexit

teri,

Rex aulem cuni mercatores el cxo

divina speralur, in

illis

proximo de onini()otcntia partibus reformalum, per

invasioiiem bnjusmodi
tiirbationis

regnum pra^dictum

niiniae

qui potueruiit,

cum

rebus

siiis

cum

navibus

|ier mare iieiiciilum evadentcs in |iiratarum ceciderunt manibus, deimle Plolemaidam pervenerunt . Furente ita in (lliristianos Orientales Bendocdare, submissas ex Occidcnte aliquas sub-

sidiarias

copias,

refert

ideni

auctor.

Et

quidem
:

cxponendo discrimini, non sine grandi ejusdem Cbristianitalis gravamine, m.inibns illud inimicorum exponat et duobus contendentibus, utrinsque terlius inimicus in mari turliato piscabitur; comes ipse ad reciiperandum jiis suum, quod in rcgiio pra^dicto eidem, ul asscrit, justitia
;

oppoitune,

cum

Oliverius e Termes, strenuissi-

rcpromittit

intendens,

recuperationis

spem

sibi

mus

fidei

pro|uignalor,

mortcm

oppetiisset

Circa

omiiino
tibi

i)r.Tcidat.

Ideoiiue

sercnilatcm

regiani

tlncm,

inqiiit,

Octobris domiiuis Guillelmus de

Rosseylon applicuit Ptolemaidem cum xl militit)us et aliis lx equilibus et cum quadringentis

ballislariis

rogamus atlentius ct hortamur, in remissionem peccaminum injungentes, qiiatenus prsemissiim comitis mcmorati propositum prorsus impedias,

ad slipendia Ecclesiae .

52.

Permovit eliam Pontifex ad submittendas

Carolum regeni Sicili:e, rege Fiancorum ad confirmandas Pal8estin,T res iucumberet. Impendente etiain ex Cbrislianorum dissidiis majorum pericnlorum terrore, ad ea anleverlenda eunidem regem impulit cum euiin Brenensis comes Cyprum invadere, ac bellum Hugoni Lisiniano inauxiliares copias in Syriaiu

ursilque ut

cum

Pliilippo

nec in efTeclum deduci aliquatenus patiaris ne per ipsiiis Christianitatis discordias vires inimicorum crucis in tantam confiisionem Christiani iiominis augeanlur, etad liberationem terrse praeordinationibus Concilii via quasi totaliaiitcm nostras preces
sic efficacitcr

dictae piis

ter pr;tcludatur. Hiijusmodi

et

monila

sedulus exequaris, quod

aetern.x

exinde praemium,

ferre cogitaret, egit

cum

rege Carolo, qui pluiima

Ponti-

in ea re auctorilate poliebal, sanctissimus

'

utillud consilium extingueret, nesi in se fex Clirisliani arma vcrlere pergerent, tenues luo

muillaj

apud Dominum assequaris apud Iiomines praeconii niemorabilis incrcmentum . 54. Paruisse Carolum Pontificiis imperiis vidctur ciim Brenensem comilem Cyprum bello adortum non reperiamus. Insignes vcro Caroli ad
retribiitionis
et
,

Syriae reliquiae in hostis vicloriis |)rEeferocis pote-

Grcgoriuin
vantise

litleras

'

plenas officiorum et obser-

statem venirent.
a

notis ad

hujus anni calcem afferemus

Regi Siciliae

illuslri.

quibus ad pendendiim
Terrae-Sancta;
se exhihet,

annuum
illud

vectigal paratum

Patet liquido illud

modicum

ac

locum quo

numeraturus

sit

residuum, quod Cbristianilas obtinet, ex eo maxime immensis patere periculis, quod exinanilum opibus, bcllatorum ope desertum, incolarum suorum viribus etiain per unitatem concordia; collatis
in
et

designari, dcqiie Gregorii in

certior efflagitat.
B

Italiam reditu

(ieri

Sanclissimo in Cliristo patri

et

Gregorio, diviiia providcntia sacrosancta?

et universalis Ecclesiae

domino suo Romanae

unum, non solum

aliorum
igitur
si

in sui delensione deQcil

sed

summo

Pontifici, Carolus

siibsidium

non

sufticit

exs|iectare.

Dei gratia rex

Uiiid

gUL-rrarum

dissidiis

expoiiatur?
exina-

Cuin per eas opulenta decidant,

numquid
sign.

ducalus Apulia^, et principalus Capute, alinaG Urbis senator, Aiidcgaviai, Provinciae et Folcalquerii comes, Romaiii iinperii per sauctam Romanam Ecclesiam in Tuscia vicaSiciliae,
'

Sannt.

cit.

14.
Iil.

JorJ.

Ms.

Vat.

num.

lOiiU.

Nicol. Card. Arag. Ms. arch. Vat. sign.

lit.

Ms. Vailic. sig.

C. nuin

49. pag. 49.

C.

num. )9U. pag. 81

(1)

Ex Henrici Ppondani

.\nnalibus

mentionem

l)ic

facien lam csse censeo de insigni conventu antistitum ac principum

?uecicorura

in

Waldemarum regem inter et fiatres ejus, urbe Slrcngcnensi regni Suecia; ce ebrato Agitaia in eo fnit controversia liabebat. Decreta fuit VValderaari exauctoratio, et Magri assumpducein. EricuiDque, quos ambos Sopiiia Waldemari uxor suinmo conteraptui codem pariter conventu factum Insuper tl ana.liema pronunti.tum m libertatis EcclesidSticie ac clerieorura violatores. In tio adscubitur, ut scilicet Dania solveretur ab interdicto, quo credo, quod a nonnullis chionologis Uanis, a Ludewig vulgatis, anno buic mcclxvi, an. dissidio in Nola ad Guidone card. et A. S. L. ob non compositas cum episccpis controversias innodata fuit. De hoc
a

Magnura Sudermaunis

IL

^'^^'egi.

GREGORIi X ANXr:S
rius

5.

CHRISTI

1276.

367

generalis, devota peiium oscula

beatoruiii.
|iercini-

siipplico, qualfniis

Diu
sivi et

esl, cli-menlissinie
lie

paler,

quod

tneani super hiijnsn odi

benigne attcndentes fsi [)lacet) negotio purilatcm tnilii

apiid

indngavi soilicite

tempore, quo vo?, de

ultratr.ontanis pariiluis recedenlts, iler nrriperetis

mandare dignemini (juod vobis euindem

tes iiieam

quem

lociitn

vullis

censiiin transmittain, haben-

ad

partf^s Italia; IVliciler

si

redeumli, ceititiciin dusi-

devolioiiem, obcdientiain meaiii super

apud aliquam civilatem in imjusmodi reditu morani alicjiiam disponeretis contrahere,

derans,
ut certiiis atqiie securius clementia; vestice octo
millia
Ecclesiae

eo, (|uod

censum
et

i|isum in statuto teriiiino secun-

dutn pacla
siain
et

conventionfS inter

eamdem

Eccle-

me

habila non Iransmitto, ex consueta

unciaruni auri censum annuum, in quo Ronianaj ratione regni SiciliiP teneor,

btiiignitate Sedis Apostolicae excusatam,

mihi^iue

Aposlulicas

Iilteras

ad

hujusmodi
;

excusationes

possem
n;ire.

cum

devolione et oljedientia deldtis desliJ

Misi etiam jamdiii

icohuni de

dileclum
slram

militem

fainiliarem et

Gancelmo GdLdem ad vepi-r

priEsentiaiii,

expresse injungens eideni, ut

si

me

super piaeinissis, nccnon ut

cilius

niare vcl

per terram essetisadeasdem partes Italii redituri,

ila quod pro|)ler pactorum et conventioniim i|)Soruiii transgressor non repiiter, ac exinde poeiiam aliqiiam non incurram. Ego eiiim censuin ipsum ()netn vobis ante prffidiclum terininum transmisissem, si certus fuissein de loco, apud quem poluissem

ineas necessarias concedentes

ha>c

quam

posset,

certilicare curaret. Et licet a

illum misisse, jam in certo locofeci deponi

jiixta vestrae

vobis
lilialis

idem Jacobus, considerato tempore, quo

recessit,

me

voluntatis benenlacilum
celeriter

cum

polnerit (ut mihi videtur)

fcfQcere
;

ceitum
vel

nondum

per

me supcr his eumdem Jacobum

devotionis

[)roin|)liludine

transmitlen-

dum.

Dat.

Xeapoli anno Dumini mcclxxv, die xi

per aliqiieni scire potui de privinissis veritalem. Uuapropter slatim veslri sanctitati hutnililer

Jiilii, III

liRlictiunis.

regni mei aniio x .

GREGORII X ANNUS

5.

CHRISTI

1276.

Gregorii oditus, encomia

racula,
ribiis

Crebris

et

mulliplicia mi-

Sarracenorum manibuseri[)iendam cutn imperasacrando,

ac Fraiicorum,
.^njilia?,

Romanorum
extiiil

Puiitilit

um

fune-

lore

Siciliae,

luctuosissimus

aiinus a Cliristo nalo

Aragonum

regibus, alii^que principibus iiinume-

millesimus ducentesimus septuagesimus sextus, Indictione quarla vidit enim quatuor Ponlifices,
:

ris erat [iiofecturus. Quo sublato reges priora abjecere consilia, Gneci rediere ad sclii>ma, miitiiis-

Gregorium X qui eo iiieuiite e mortalibus ereptu Innocenlium V ejus successorein esl Adrianum V. quo |)aucis posl mensibus extinclo, Joannes X\I Ecclesiae in sub.tis adeo rerum conver: :

que

dissensioiiibus

Calholiti

discissi

consecrata

Chrislo

arma

in

mutuas strages convertere. Sepul-

tus est vir saiictiis,

quem

merito arfirmare [lossu' :

mus
fice

illam Ponlilicii symboli sententiam

Per-

sionibus flucluantis gnbernacula suscepit

quae

gressus
Arelii

tiieos

in semitis

liiis

b, faclis

imple-

tamen
qui

tion

est

diu

moderaliis.

Lugubrein ergo

visse,
illius

effuso

omnium

luctu, ubi hacleiius

piis culitur, ut

aggressuris liisloriam Gregorius primo occurrit,

cuiii eGalliis

corpus

magna
(1).

vcueratione a

revursus, Aretium peteret,

siii

morbo

inferius

dicemus

corre|jtus, ingenti
cessit,

relicto desiderio, e vivis disFor. MariD. Ebul. Ms. Vat. pag. 56.

irreparabili Terraj-Sancta; damiio, ad quain

adnolandum occunit, cum in diem ab annalista expressum omres conveniant. Quod vero fuisse magna; dexteritatis, sed modica; litlfralurse, falsi arguere conatur Cagius in Breviario ad Vilam Gici^orii, retcsens Calalogum lucubraiiooum ejus, qua; tameu omnes iu bibliothecis adtiuc latent. Sinpsit Diulugum nter Sauluni et Puu/uin quem Ms. biblioltieca Vormiensis servat, et Orationem pro concon/ia inter Guel/j/ws, et Glntjellinoi quam ,
(1)

De die emoitu^li Gregorii papa:

l.ucensi,

nihil

hic additur ex Ptnlemaio

vium nempe

cum

Re^islro Epistolarum ejus ad varios bibliollieca Valicana tenet. Denique ejus tonslitutiones Ecclesiasticas

cum

Notis Garzix

J.

C.

Iiabent in bibliotheca sua canoaici La.eraaenses Hatavii,

368
Noii
defiiere
,

GREGORir X ANNUS
qui
snnctissininm
aiisi.

5.

CHRISTI

r276.

Pontificem
id

dednxit.

Confulandum dein aggreditur Pauluni

'

calnmniis

a(i|ietere
viileri

sint

Neque
Phansa^i

miruni
in

Jovium

addiictis

hisce

illius verbis

Rtfert
car-

cuiquam
Cliristiiin

dei)et,

cuni

eliaiii

Sleplianaidus

Flamma, qui eam historiam

consilii

Dnminnm contnmtlias evomere non [lerliorrneriiil. Horum calnmnialorum principem

Stephaiiardum Vimcrcatum poetam VicecomiOlhoni
vicecomiti
Medinlaiieiisi arcliiepi-

niine conscrijisit, Pontificein ipsum, qiiod vix cre(lil)ile

est,

infarii

conscium

fiiisse

quod
et

recentinr GrcgoriaiKe Ms. Apnlngia; auctor adducit

fortasse i)ro falso essel omitleiidiim, nisi el

tum

postea, quantuiii vita siiperruil, Olhnni

l)Iane hostilem, et

anirnum

tiim encoiniastem, qni a^seriierit inslructas Placentioe

qno lethilius noceret, insidiosis honeslorum verbomm coloi ibus coiivelalum ostendissel.

scopo

Tnrrianis insidias, ac perstiinxerit ignaviac

Hacc Jovius, in qiio

primum

Apologiae

Gretzorium, (|iii in Neapolionem Turiannm aiiatliematis sententiam non tulerit. Comparatfene

revera fupriiit insidiai
esse negat

scriptorarguit in afferendo dicto auctore peccas^e,

iit

qui duos Stephanardum, et

tuni iisdeiii
illa
:

Flammam

in

unum

elusaeque, vel polius vice-

coiifuderit,

affingere quae nus-

comites adversarioruin odio flnxerint, exploratum additque nec iirudentiae nec eqnitatis fnijse censuris agere iii Turrianos, ciiin de corpore delicti, iil ail, non constaret. Num forte Nea:

quam

dein nullo argujactasse reiieriantur mento, nullis probationibus fulcire Gregorium nocendi studio condila odia iiisidiosis olfi iorum
,

iiivolucris subornassi^
teat.

polionem Gregorius reformidavit,

locis
jiis

(|ui,

nti

snis

vidimiis,

regilius,

ut Alfonso Lusilaniai ob

Aiagonum ob adulteram inductam, Allonso Caslellae et Lcgioiiis ob atTectatiim imperium, Oibocliaro Bobemiae ob Rudulpluim laccssitum bello poeiias Ecclesiaslicas objecil corripuilque acerrime Carolum Siciiiae ob Guelpliuriim factioiiem sustentatam, el aiiiino
Ecilesiaslicum violatum, Jaexibo
;

unde falsilas maiiife^te pacorrcplum jure a multis fiiisse plerumque mendacia magnifico verborum apparatu ornare non viua scnliere atque inler
Denique
objicil Jovio
:

plures alios, qiios affurt, a Juslu Lipsio judicio et

(ide

vocatum ambiguum
:

perslricluinque a Mireo

co poelae versu

Veiialiscui peiina fnit

iiileit-

que

Jovii aul

alionim dicleiia conceplaB de Grede eo sanctis

officere,
actioiii,

gorii sanctilate opiiiioni, institutaGqne

plane excel^o Occideiilein

iii

Sarracenos Asiaticos ad

aniiumeiaiido

non posse magis

belliim rapere est meilitalus ? Kefellil tpque niBinoralae

quam
ruin

Daiilis poelte convicia Caelestiiio,

illi

Apolngiae scriplor Galv.inum

illius dicl^^rns in

Flammam,

nec

ne sanclolumores decerneiLiitur, obfuerunl. At

quae ipsuin

mnjorem
fidem

Giegoi

luiii

adhibeiidam

pia;leriiiissis iiianibus bisce malediclis,

coiiteiidit, qiiaiii vicecomituiii eiicoiiiiis

dum
'

ipsonim slirpein a Jove Veiierccjue per AcbiUem

Joiivil.

iii

ViU

Oltnnis arcliiep. Mediolan.

Pro cullu puhlico

ejusdeimi e
est
;

illi

Vietorelluui et Oldoiimui
rei

iii

decernendo postulationes suas exliibuerunt Placenlini an. Mcr.cxxvi vel Mcccxx'i, (non enini Addiliuii. ad Cidcuuiuiu couveuit) sicut et Aretiui auno mcccxlv, re^naniibus Joanne XXII
III,

liac

de re

inter

et

Cleinente VI,

petitio ^ub Julio

egorio

XV

et

Urbauo

Vlll

in ovala

fuit.

Licet

vero

nilul

adliuc

a Sede

Apostolica
Sductilatis

decretum
nota
est

pia tain^ n lidcliuin religio privatis votis illum suiiplicat, quin et vetuslce plures

ejus iiudgiues

diademate,

quE

ornantur
Die sxi Januarii, id est, iinilecima post die, coucordibus cardinalium sulFragiis eleetus
liflcatu
fuit

Pelrus de Taraiilasia, Innocentius

ila inullo

in

Pon-

appelldtuj, qui

ex Ordine fiairuin PriBdi atoiuni, Lugdu

:

le-.sis

archiepijcopus electus fuerat, nee

po-t a
annalisla

Gregoiio
ludicatis

X ad
eum

episeopatuiu Oslieusem eveclus

morti'

liis

gradibus ad

Poiililic.iluui ascendit,

quem

iioc

ips

>

aunn,

inense,

et

die

ab

abhinc aunis PP. .Marlene et Uurand luler monumenta varia de reconciliduoue Giiccorum alids uounulUs ab eodem Innoceiitio scriptas dederuut, in quibus Uchael l'ala;ologus, ejusque liluis Andronicus urgeiitur ut ccepluiii junclionis duarum Ecclesiarum opus laiideiu perbciant schismj )ialam ejiiieut, eaque de le puhlicas litleras exhiavit. Pr;eter eas Epislolas,

commu

quis anualis

a liic evulgavit, paiicis

heant.

Tum

et

uuutios ad

illos

desliuat eosdem, quos

tradidit ea q\i

Romaui pnniatum
sciip
is

priesulibus Poutihcis agnoscant, et suhjectii nis su;c puhlica documenta praslent. Huiic vi.um omues, quotquol res ejiis ti mporis gestas cousigudiimt, ah iiigenii et scieutia; Ijude commeudaiit, queiu Harisiis leg sse annis plane muliis afiiiiuat, qui tuuc lloiebat Jacobus
in Cliron.
2i).

ab ipsi^ prffistanda fuerant. Ejus

nondnm irissos ob Inuocentii uhiluui, deiu Joannes XI legavit. scripti summa ad id rcdigitur, ut iinperalor eum tilio, et Graicoruni

His nuulios de scripto

de Varagine
3.
tit.

Geuuensi

rer. Ilal. toin. ix. col. 32. qiiin et scripsisse iu sententias et S. Pauli Epistolas scribit S.

Aulouinus part.

-0. cap.

Huic snflicitur Adrianus V, quem renuntiatuin fuisse Ponlificeiu, non quidem die xii Julii ut Ricordanus, S. Antoninus, et ViUanus scribunl, ut-c die ejusdein mensis s, ut suppilat Pagiui in Breviario, seJ die xi ejusdem mensis certum teneo, id affiiniante exertis verbis auetore Chrouici Pdrmensis qui cum anno Mcccix opus suum claudit, cui et cousanat diligentissimus auclor Mem irialis Polesiatum Regieusium, qui ad annuui UlCLXl Chronicon suum perduxit ; ac denique non ahludunl, qui Annales GenuensfS Cassari
publica aucloritdte usque ad an. mccl.xxx coatinuarunt. .\b eo Poulifice ceusuras, quibus Genueuses taindiu ilhgati
fuerunt,
solutas

iidem

coutmuatores testantur.
Diein ohitus pleri|ue constituunt xviii Augusti
nici Parineusis. Periodus ista
;

sed auetor Memnrialis diem xvil staluit,

sed
bi facile

gesti Pontifi'atus deliniunt conlinuatores Cassari, qui die x,\xv post electionem vila

quidem

desinit in

diem xvi Augusti

cui magis congruunt ea quac de tempore fuinlum scribuut, quod etiain confirmat auctor Cbroscriptores diem ipsam electionis excludunt ; atque ita

suppulationem sua
ruit

u in diiun xvii recle

deducunl.

Post Adrimum, assumptum fuisse Vicedominum de Vicedoiuinis card. Placeuti:ium ex tide vetusli cujusdam Chronici Placentini assePetms .Vlaria Cainpi lu llistor. Eccles. Placeutina tom. ii. Huuc vero altera .ib elecUone die vita fuuclum ex eodriu Clironico scrihit. Et quidem conclavi peudente die vi Septembris anni ucclxxxi, obiisse legilur iu .Necrologio vetusto Ecclesiae Placeutiiiai apnd Wadingum ad aii. MCCLXXvi, num. 2. At reliquorum oniniuin seriptorum silentium dubiam efiicit Udem Chrouici hujus, de cujus vetustate, cum non prodiicitur a Canipo, judiidum fern nequaquam pulest. Joaniies XXI succesor dalus esl, ciijus electionis diem iii xv Septemhris concurrere ex conjeclura tantummoio Pagius in Breviario

Sed aiiclor .Memurialis Poteslatiim Regiensiuiu electuiu definit die xvi Seplemhris. (Ju;e tameu dies cou;;rueie uon potest ciim xxviii inlerponiilicii, quos Beruardus G iidiiuis aliique nonnulli iuter Adnanum et Joanuem slaluunt. Sed major peues me est fides scriptoris bujus, quem in deliniendis rerum epochis nunquam errasse deprehendi. Coronationem vero PontiCcis bujus die xx Septembris Mansi. habilam Ciacouius ex Pauviuio tradit.
asseruit.
dieiius

GREGORII X ANNQS

5.

CHRISTI 1276.
vivum,
et

369

Numen
ferainus.
2.

patratis ad

implorata Gre^^orii suffragia

Deum

per Jesiim Christum cjusFilium,

perspicnis niiraculis abunLJe confulavit e!ogia af-

et [ler B.

Virgiiiem

Mariam

ejiis

malrem,

et [ler

Hoc
'
:

in

primis Gregoriuni exornat S. Aiitofidei

oinnes Aiiostolos, et sanctos et sanctas Dei, com|)iilato eidem mulieri sacrainento [ler Joannein
Tlieiilonicum,
i[)sa

ninus

Erat vir zelator

et (iiviiii cullii?,

([ui

sciebat

llnguam Lalinam,

(jiiod

ac detestator partialilatiini, et pacis amator . Nec disparibus etfert

mulier

iion vidit ali([UO

modo

iie([ue c;eluiii,

eum

encomiis Leonardus Arelivir 0[iliinus et piuculdiihio

ne(|ue terram, neiiue solem, nequeali(|uam aliam

reni
ela[)si

nus

'

Fuit, inqiiit,
:

e.xistentem
;

in

mundo, jam
venit ad

suiit octo

anni

sanctissimus
stiani

ingentis (|iiidem aninii coiitra Cliriiiiimicos, et

(|iii

et venieiido

ab Urbe anocula

nominis

sacne recuperalio-

ad civitatem
beati

Aretinam,

nem
rem

TerrcE

semper meditaretur, ad eamque unam

iiifra
:

Gregorii

supradicli, cui se

cum societate monumentum cum reverentia

Christianos omiies, positis inter se contentio

(levovil,

quod eidem redderet luinen oculorum

:

nibus, intendere censebal. Et

est Aretii
illius

SepuUiis

suoruin

et facto voto statim

meritis B. Gregorii

summa cum

veneratione. Multa circum

supradicti a[)erti sunt oculi sui, et vidlt ca}lum, et

corpus miraciila postmodum subsecuta fidem

terram, et homines, et mulieres, et omnia quse

res[)iciebat.

ejus sanctilatis
iiaec

indubiam pra;buere
*

Confirmat
:

Et idem Joannes Tlieutonicus juravit

sic

Ptolemtcus
in

Lucensis sulijeetis verbis

,

Traiis,

ad sancla Dei Evangelia, quod ipsa mulier

raverat,
suiit xir
et

ju-

ivit

Lombardiam
:

et
;

venil in

Tusciam

ac

juravit

quod

vidit eain

caecam,

jam

apud Aretium ubi iiifirmatus est et mortuus per quLMU Deus suas virtules ostendit. Quod fuit, ut liistorici tradunt, IV idib. Jan. anno videlicet Domini mcclxxv. De cjus vero singulari
a|i|)liciiit

dies in

Urbe. Et haic oinnia

leslificati

fuerunt Peugo Joamiis de Francbeforte de Alemannia, et multi alii qui venerant et duxerant

eam

ad

Urbem,

et

liberata est prsdicta

mulier

in rebus gerendis iiidusiria, mieericordia in pau-

[irssentibus domiiiis Caccia plebano de S. Donato

inque religiosos viros benevolentia lia^c Hic papa fuit mira; experientia) in sa?cutradit* quamvls modicae litleratura?, uec inteularibus,
peres,
:

de Maiitinellis canonico Aretino, Orlandino plebano |)!ebis Ponlenano, Copjiovelli, et coram magiio

debat pecuniarum lucris, sed pauperum eleemosynis. Religiosos viios multuiii dilexit etfovit.
His priclaris elogiis GraBCoriim patrum congrega-

corain

numero hominum, et mulieium et juravit domino Bono pra^posito Aretino, Reinerio

:

de Gressa,
tinis, et

et

Donato de Mantinellis canonicis Arenuillis aliis.

coram
filius

torum
litteris
^

in

Concilio

Constantinopolitano
:

insigne

4.

Die Veneris, [iriina die mensis Maii Be-

encomium adjungimiis ii enim in Syuodalibiis ad Joannem XXI dalis de Ecclesiarum

coiijunclione a Gregorio redinlegrata locuti, ad-

ninlende

Benincasx' de Vogognano dixit suo

jurameiito, quod
qiiod propter
ali(|uo
siiie

jam suiit quiiique aiini et plus, gravem iiifirmitatem, ([uam habuit,

poluil ire, nec rediresiiie baculo

Tempore felicis memoriae beatamen virum et iion Angeium vocari oportet, felicein illum saiiclissiinum papam decimum dicimus Gregorium . Consentiunt Berdunt
iiaec

verba

modo non
:

tissimi illius viri,

si

scaccis

et ([uaiido ibat

cum

scaccis, sem|)er

nardus

et

Longinus

effulsisse, ac plures

' post morteiii miraculis qui seejus nomiiii atque apud

gibbus etadeo incurvatus, (|uod ca[iul et faciem suam juxta terrani, (|uasi retiiiebat et aliter noii [loterat ire, nec se erigere. Et veniendo et staiuio cuni magnareverentia ad monumentum
ibat coiitorlus, et

Deum

precibus commendarant,

valetudini reslibistoria

B.

Gregorii

su[iradlcli,

cui se devovit
,

et invo-

tutos. Descripta est

in veteri cliarta

eorum miraciilorum
illius

pergamena, ad

sepulclirum

cando eum Deus

auxiliiim

suum

meritis

i[)sius

liberavit

a dicta iiifirmitale; ita ([uod libere siiie

alio adjulorio

in sacello [irincipis EcclesicE Aretinaj afQxa, ex

prfficipua siibjicio.
3.

qua

baculo vel

pra;dictus vadit, et redit

quocumque
ffiterni.

vull. Praedictaomnia testificatur

iie[i(is

Arendicli

In

nomine Dei

mini mcclxxvi, Indictione centio papa V residente, infra scri[)la sunt miracula,
qufe

Amen. Anncj Doquarta, domino Innofecit

gutius Albergatore

dicti Beiiinteiidis, doiiiia

Gubilia uxor

dicli Areiigulii,
alii,

Giana famula

Areugutii, et mulli

qui viderunt

eumdem
:

sic

Dominus noster Jesus Cbristus

[ia[ia;

meritis

iiifirmum
tcslificali

et

coiitortum, et iiiodo

sanum

et hajc et

beati Gregorii
ptis,

Deciini in iiersonis infrascri-

tueruiit

coram Rainerio de Gressa,

quae se

cum

reverentia devoverunt B. Grego-

Donato deMantinellis canonicis Ecclesia cathedralis

rio supradicto.

Die LuncB xxvii mensis A[ir. Ada-

ArelinEB, et multis aliis.

5.

lerte

mulier Theutonica, lilia Henrici de civilate Ruodolingliene districtus comitis de Ferihgene,

quae

Die Veneris [irima die Maii,

donna Bona

uxor quondam
meiilo,

Donati notarii de civilale Arelii de aliqua iulerpellatione

stetit

venicbat a civitate
l)eatoruiii

Roiiiana, et visitaverat
et Pauli, et

po|)ulo S. Pelri parvi, dixit, et affirmavit suo jura-

limina

Aposloloriim Fetri

quod

ijisa siiie

etiam
>

S. Nicolai associata,juraveril tacto libro per

anocula
cst
[loliiit

et amisit

lumen oculoruin suoriim, jam

;

unus annus
videre
:

et [ilus

ita

quod

aliqiio

niodo noa
iiiagna

Aiiloii. III. p.

li'.

Flor.
c.

4.

I.

III.
5

xs.

c. 2.
1.

iii

princ.

Leouar.

'

Ptol.

Luc.

xxu.
lom.
i.

Eccl. Hist. c. S.

Ai-fliii.
*

Iliat.
lib.

el

veniendo

et stando

sub se|)ulchro

Eod.
6

Exi. apud Nic.

III.

in Chivn.

Rom.

Honl.

pa?

69.

num.

11.

Uern.

>

Long.

Ilis!.

Pol. an. Ii73.

B. Gregorii supradicti, cui se devovit reverenlia, meritis ipsius beatissiiui

cum
47

[lalris

Deus

Ann.

ToMts XXII.

Rayn. HI.

370
liberavit eani, slando siib
ifa
(]iiO(l

GREGORII X ANNIIS

5.

CHRisxr r2Tf!.
;

monumento ejusdem
omues

supradicti devola fuit

bene videt
Die
XIII

el

cognoscit

res que

sibi nioiisiraiilnr.
G.

et stando sub eodem sepulchro, et tangendo eum, merilis ipsius beatissimi patris Gregorii liberavit eain Deus: itaquod loqui-

mensis Maii inlranlis Baldnlinus

dicunt et afClirisli,

filius olini

Oilandi civis Arelinus de popiilo S. Mi-

tur bene, et audit, et hoc teslificata fuil Liliaria ejiis soror coram doininis Bonsignore primicerio,

chaelis, el doiiiia Jacobina ejus uxor,

firiiiant

Rainerio de Gressa,

et

domino Donato de Mantisit

in

verbo veritatis et
fiiia fuil
siiis,

iii

fide Jesu

nellis canonicis Aretiiiis.

qmid Neiia eorum

nibus meinbiis

adeo contiacla

in

om-

H.

Praeterea

notum

quod non

poluit se erigere,

sed legentibus istani charlam,

niiracula

omnibus videntibus, quod mulla alia

sanctissimi patris
esset

nec

ire

aliqiio

modo

sine adjutorio liominis vel

per

merita pra^dicti
Deus,

muiieris: et faciendo diclam filiam apportare a

Gregorii

fecit

quae longissimuin

quadam
15.

serva dicli

Baidutini ad

Gregorii sniiradicti,

nionumentum devoverunt dictam eorum

quod per
se sine adjutorio

narrare. Et quia non posset multa ejus miracula conliuere

haec brevis cbarta

;

ideo (|uicumque

filiain,

staudo snbejus nionumento, meritis ipsius

ejus miracula ad plenuni noscere desiderat, ad sacristain

liberavit

eam Deus,

ita

hujus Ecclesiee accedat, qui

pra;dicti

sibi

plenosCoei

aiicnjus potest se erigere et libere ire. Et ba?c testificantiir

dices

miraculorum

beatissimi papae

fuissevera dominus Beneludus, Orlanalii testes,

libenler ostendet o.
12. Permovere * ea miracula Aretinos, ul decretomunicipali sancirent, inagislratus postdiviua peracta cereos, reciirrente quolauuis deciina Ja-

dus quondam Jacobi,Rainerius olim domini Ubertini, et

plures

7. M Die nona mensis Maii intrantis Roberlus quondani Cainbii de Florenlia dixit et affirmavit in verbo veritatis, quod stelit surdus, et non audivit aliqiiem homiiieiu loquenlem, jam suiit xvi anni, el plus et veniendo ad sepulclirum B. Gregorii supradicti, cui se devovit, et tangendo ejus sepnlclirum, et stando sub eo, audivit quenidam sonitum locuslae et cicadae, et ab ipsa hora in anlea
:

nuarii die

in

Gregorii
:

Pontificis

sanctissimi

honorem oblaturos pem e marmore B.

gorio

alque etiain aram princiVirgiui, S. Donato, et Gre:

sacram eleganti cultu excitarent

Pontificis

in

qua

ejusdem
ria

siguum ad

Virginis

laevain

pulchro opere assurgil.

Recolitur

ejus

niemo-

merilis beatissimi patris Gregorii Doiniuussanavit

in ejusdem Ecclesioe Kalendario IV id. Januarii. 13. Agilatum vero fuil ad Ferdinandi II inagni

eum

et reddidit ei

auditum,

ita

qiiod bene audit,

Etruriae ducis preces, sedente

Uibano
;

Vlll, desaii-

et inteliigit oinnia,

qu;e sibi dicuiitur ab bominiest in

ctorum honoribus
religioso adliibiti

illi

decernendis, atque publica

cui exainini

bus. Et

hffic lestificatus

pra'senlia doinino-

acta de ejus miracjlis instructa sunt

rum

Rainerii de Gressa, Donati de Mantinellis, et

Eberli canonicorum, et pluribusaliis.

perla ac illustrata

Romanae rota auditores, commiraculorum verilate, Pontifici

:

Die nona prajdicti mensis, Joaunes olim Tucciardi de Rancho dixit et affirmavit in verbo
8.
fldei et veritatis,

responsum dedere
pater,
vila,

Hsec habuimus, beatissime

quee de B.
virlutibus

Gregorii

Decimi

processibus,

quod

i|)se

stetit

surdus, et non
:

ac miraculis dicenda

proposui-

audivit aliquain voceui,

iiiendo ad
^e devovit, et stando

jam suut xxi anni

et ve-

nius

ex quibus sspe expensis canoniceque confeposse

nionunientum B. Gregorii supradicti, cui sub sepulcliro beatissiiiii patris, et tangeiido ipsum monuiuentum subito liberatus esl ita quod bene audit oinnia meritis
:

clis referri

beatum virum
;

rite

censuimus

in

sanctorum
traditae

numerum

modo

sanctitas veslra, cui

sunt secretorum cailestium claves, hac super re aperiat Christiano populo divlnitatis ora-

ipsius beatissimi patris. El hsec dixit prffisentibus

culum,
14.

etc.

domino Uliertocanonico Arelino, magistro

et

Bonfilo,

Ruberto quondam Cambii. 9. Nona die pra-dicta Joannes Petri de Car-

Guillelmus Nangius
rique in Salvatoris

De obitu Gregorii Westmonasteriensis * aliique agunt quorum

:

'

et

ple-

annum

millesimuin ducentesi-

pignalo, iilebatiis plebis S. Petri de Massa, dixit et

stetit anoculus, et non potuit viannus, vel parum minus ; ita i|uod Ron videbat lumen et veniens ad nionumeiitum

mum

aflirmavit
dere,

quod

jam

est

septuagesiinum quintum conjiciiint, cum Christi annos ab incarnato Verbo numerare consueverint. Cum vero renuntiatus fuerit, ut supra
vidimus,

summus

Pontifex kal. Sepleinbris auno

healissimi patris Gregorii supradicli, cui se devovit

;

et slando

sub

monumento

praedicto, et tan-

gendo ipsum moiiumentum, inerilis ipsius subilo liberalus esl ita quod bene vidit. Et hoc testificalus fuit Timideus et domina Berla uxor ipsius Ti:

midei.
10. Die X inensis Maii Margarila

millesimo ducentesimo septuagesimo primo, obieritque boc anno die x Januarii, i|)suin aniios quatuor, menses qualuor, dies decem Ponlificatum tennisse diceudum est. Quibus conveniuiit a Baronio tradita, diiin ait ^ Anno Glirisli mcclxxvi, Indictioiie IV, Gregorius X obiit IV id. Januarii
: :

uxor Joan-

vacavit Sedes dies

decem

nis Saviae de castro plebis de

Massa Trebatia (Traipsa

baria)

dixit et affirrnavit,

quod

loqui aliquo tempore vitae sure aliquo

non iioluit modo, vel

West. Flor.

Ilist.

iSang. in gest. Ptiil. Franc. reg.

Ba-

ron. in scbedis.

audire, veniens ad sepulchrum 6. patris Gregorii

IXNOCENTIUS
INNOCENTFUS
13. ftmocentius

V.

CHRISTI 127(3.

371

V.

ex parte unn, ct vos ex alia exortic jamdudiim, su-

perseminante pacis hosle zizania, emersisse no-

cnncordiam
cilio

allicit.

Sanclissimo pntrn
viccsimo
'

vix eleclns Gemienses

vita

ad

scmitur, attentius meditantes,

et ciipientes illis cc-

liin-

clo, car(iinalL's cx vi Constiinlionis

ab co in Con-

lerem finem im[)oni, uiiivcrsitatem vestram monemus, rogamusclliortamuratfcnliiis,obsccrantes

in

Lugdnnensi

(ie

eli;ctione Pontiiicis edilsG Anilii

pririio

Domino

Jesu Christo,

el

mcnsis Januarii, festo S. Agnelis dic, uti Burnardus Guido ' et alii affirmanl, ad Summi Pontificatus apicem Petrum Tarantasienseiii evexcrunt de (|uo inler
in conclavi inrinsi,
;

A[iostolica scripta mandaiites,

nihilominus vobis per c|uatenus cjus ob-

tcntu, qui pacis est actor,

animos vestros habilimajo-

lantes ad

pacem,

ali(|uos viros pacificos dc

libus civitalis cjusdiMu ad lioc idoneos, et voluntarios, acsiifficienter instriictos, ad ciim praedictis rege ac nobilibiis

alios h.TC Ms. Vallicellanuui

'

in Vitis

Ponlificum
Et infra

componendum
mandatum,
iiifra

habet

Innocentius V, natione Burgundus, de

ac
se-

Tarantasia sedil anno

Dom. mcclxxvi

plenam

et

liberam

[lotest

ilem habentes,

Hic a puerilia
in

in

Ordine fralrum Pricdicalorum

:

cuudam Dominicam

inslaiitis

Quadragesimne ad
;

doctor in sacra Scriptura exiinius efficitur

de-

nostrain pra?sentiam destinare curetis

noslris in

nium

archiepiscopum Luf^dunensem, et postin episcopuiu Ostiensem, tandeni in siiminum Pontifictm assumitur n.

Corrigendi vero sunt

ii,

qui

hoc exhorlationibus, et mandatis taliter |iariliiii, quod ct nos de veslrac obedientiae prom|)tiludiiie non immerito gaudeamus, et vos prompt;e pacis
consilia ineuiites, juxta sapieiilis [iromissum

tradunt

'

Innocenliuni
:

gradus conscendisse ficiis litteris, suo allatis loco, cum a Gregorio archiepiscopus Lugdunensis creatus est refei,

eodem anno eos dignilatum abunde enim ex Ponli-

gau-

dia subsequantur. El ecce utcirca pnemissa, vobis

plenius de nostro affectu pateaf,

dili.'ctuni

filium

luntur.
16.

de Uberlinis, Ordinis Pr.xHlicatorum, lectorem conventus Senensis ejusdeiu Orfratrem

dinis
;

Hugonem

Anteqnam

iu

Urbem

Aretio se conferret,

viruin uti(|ue scientia et religione cons|)i-

ac Pontificia corona solemni rilucingeretur, egregiis

cuiiin, ad vos pro()ter

hoc specialius destinainns,

Gregorii exemplis, qui tantum studium pro

cnjus monita in prajmissis vos rogamus beiiigne

suscipere, ac efficaciler exaudire.

conciliandis invicem Christianis posiierat,

catus,

provo-

Mec miremini

Genuenses ad
'

mutuam concordiam
electus
,

Apostoservus

licis litteris

allicere est conatus.

quodBiilla nostra noii ex[)rimens noinen nosfruni est appensa praesentibus. quae ante benedictionis
nostrae soleiuuia traiismitluntiir
:

Innocenlius
.

episcopus
capitaneis,

quia hi qui fuebene-

servorum Dei
consilio
sanioris.

potestati

antianis,

runl liactenus in

Rom.

Ecclesia electi Poutiflces,

et

communi

Januen.

scriptum consilii

consueverunt
dictionis

in bullandis litleris anle suaj

munus modum hujusmodi

Ejus ad

observare.

Regis pacifici

et alta

et excelsirespicienlishumilia, de longe cognoscentis qui pro infallibilis

,

Actum
1

Aretii, etc.
.

providentia;
exallat;

suffi

arbilrio

hunc humiliat,
occulta

hunc
licet

clicce.

Nec diu
'
;

fideles et prcesiiles litlerce

liasit

Arelii, adoriiato

nuper ad summi Apostolalusapiceui,

merilis,

Urbem

ifinere iiide abscessisse,

Encyenim in Vifcrbiumque esse

ac Bernardus as-

insufficienlibus

nobis, sed sibi

iiigressum docel S. Antoninus

sentitur

',

non incognita,
bus temporibus
se

disposilione
;

vocati,

cunctis fidei

Christianac cultoribus

el vobis praecipue, in qui-

dein Roma? in Basilica S. Petri, sacra tiara ornatum, at(|iie inde Lateranum serecepisse,
indicat.
Inito

reperisse

Romana mater Ecclesia commemorat sincerae devotionis

retruactis
;

itaque

PontiQcatu,
:

proposila

pro

promptitudinem, et aflectum reverentiaj filialis cura vigili boniim jiacis exquirimus, et quietis dulcediuem plenis desideriis affectanius. Novimus
eteniin

symbolo Ponfificio hac senlentia Oculi mei semper ad Domiiium, fideles Encyclicis litteris ' adcplaj
dignitatis fecil cerliores, ac

pra^sules ad operani
excitavit.

pro re Chrisliana tuenda

conjungendam

commoda,
:

quae pax aniabilis, pax deside-

lunocenfius, etc.

randa producit nec ignoramus, quaj solet guerrarum fugienda commotio irrogare |)ericula quaeve dispendia germinare. Moreigitur pii palris,
iiia?tereuiitcommoda fiiiorum, non sine conipassionis zelo, discriiuina, quis occasione dissensionis inter charissimuin in Christo filium no-

Nuper

sancfiC ac venerandLC

memoriae Gre-

gorio papa

[lalre

ac pricdecessore nostro in conti-

quem non

niiatione laborum, quos ad Dei proseqtieuda servilia solers et devotiis assum[)serat, nobis(|iie tuiic
Osliensi episcoiio, ac aliis iioslris fratribus,
tain in Urbe,

(juos

quam
de

circa ejusconfiniajam diversa

strum
lis,

Siciliie

regem

illuslrem, et

germanos

dile-

loca receperaut, tribus taiitiim ex illisexistentibus

circa

cti filii iioslri

Ottoboui S. Adriani diaconi cardiua-

ipsuiu
;

ullramonlana
prffidecessore

rcdeunfibus

reci-

ac nonnullos alios nobiles civilatis Gianuensis

gione

ac

codem

apud Aretiuin

'

llich.

Male-p. ubi

c.

3. in priii.
lit.

fu|i.

Jo.

Viil.

ubi su|i. .\ntoii

Bern.

lu

Chron. Ilom. Ponl.

sign.
1.

C.
c,

num. 25.

pag. 172.

xxin.

n.

et alii.

iii.

p.

lii.

x.\.

vitatem Tusciic in infirmitate diebus alitiiiibtis deductis de hoc saeculo nequam, quod eo dignum

Cod.
Ilist.
lit.

bibl.

Vall.

Plol.

Luc.

Eccl.

Ms.
411.
'

E.\t. in

r.od. bibl. sig.

C.

uum.

.\iil.
'

tii.

|i.

tit. .\,v.

c. 3. in prin.

Bern. in Cbr. Houi. Pont.

pag. 137.

Eorm.

.Mar.

Ebul. Ms. Vat. pag. 56.

372

INNOCENTIUS V.

CHRISTI 1276.

forle non erat, creplo, el ipsins corpore cnm exeqniarnm solenmitate dchita Inmnlato licet in pastoris snhstitucndi processn eornmtiem fralrum
;

partem estis lautge sollicitudinis evocali, in gregihus cur;c vcstric comniissis pro virihus soUiciti
pasloris partcs satagentcs implcrc, Moysi
dehilcs, cujus licct iiisuflicicntihus merilis,
in Douiini

absentia,

patis^ine

longa dislantia, difficiiltatem

manus lypum

non modicam conimnni iiominnm jndicio jnvaret

;

ilio

tamen, ut firmiter crcdimus, eornmdem

fratrnm corda tangente, cni facile est disjuncta conjnngerc, ac etiam inter se distantia insimnl adunare, nos et fratres iidem omnes, quibus id

populo gcrimus, vestris intercessionihns sustentetis npnd illum, qui hujusmodi nohis onns iuiposuit devolis prccihus insistcntes, ut
;

non

paliatnr ipsins
:

mole nos opprimi,

;

ipsius pres-

snra susterni
fiilciat,

sed debilitatem nostram suo robore

personarnm snarnui statns indulsit, sponle ac ceconveuimus in civitate pra;dicta: et in omni mansnetudine spontanea palatium, quo idem pra;leriter

sna((ne virtule confortct

missi executione rcgiminis ejus

ut sic in comprosequamur be-

deccssor habitarat, pridie ante fcstum beata;Agnetis

neplacitnm, quod aeternae retributionis gloriam et scquamnr attentius, et de suae benignitatis gmtia
efficacins

inlrautes in ipso festo

sumino mane missarum

S. Spiritns

conseqnamur. Cajlerum,

fialres et

fllii,

solcmniis in

honorem

celcbratis cx

atfectum

vohis charilativaj henignitatis expandi-

more, ipsiusque gratia

votis invocata supplicihus,

mus,

et

sinum

charitatis solidir; aperimus,

propove-

concorditer ad celchrandam electionem instantem scrntinii \iam eligimus. Et assistente ipsobenigno

sapientiaj
Si^iritu
,

nentes

qnantum cum Dco poterimus, honori

qui devote se invocantihus;

Ecce adsimi, solet dicere invocalus, cujus gratia molimina tarditalis ignorat, primo celehralo et puhlicato scrntinio qnod tamen nequaqnam aliud, sicut ncc oportuit, est secutum in huinili; ;

Ecclesiarum vestrarum commoda, pro quihiis ad nos recnrrerecum securitate potcritis, in promptitudine hcnevolentia; prostro deferre, ac veslra et

movere
19.

racenos ferendis.
zelo ad

Cnrce Pont/ficis c/e auxilii:^ adversiis SarInnocentiuin porro Apostolico

tatem nostiam, Dei providenlia seu permissione mirabili, nohisqne niniium lerrihili ct slupenda, iidem fralrcs nullo discordaiile, unanimiter con-

rebellium

Ecc^lcsise

frangendum pervica,

ciam, censuras in Papienses Veronenses alque alios a pra;deccssorihns contumacias damnatos

jecisse, testatur Joann(;s

cordarunt

nobis ad

summi

Apostolatns evocatis

XXI

'

in

suis

Diplomati-

apicem,

et ipsius

onus giganteis etiam tremendum

di-

bus, adversns eos cditis. Consuluisse praeterea lahoranti Hispania; indicant geminae lilterae, quas ah
ipso

humeris, nostris debilihus imjionentes. 18. mira Dei potenlia admirabilis

!

tum Romae
sunt
,

datas

pulamus, quae
priores

in VHllicel-

vina? ])rovidenti in

sui dispositionc

infallibilis

lano Codice ante alias Joannis Vigesimi primi praefixae

magniludo

tuaj allitudiiiem

Quis divitiarum sapientiaj ac scientia; admirari qnis comprehcndere

; ;

quarnm

episcopo
a

Ovetensi

missae,

quibus illum

dccimas

Gregorio regi

tna miranda jndicia

vestigahiles vias

(jnis
?

investigare sufficit inid,

Alfonso coiiccssas diligcntissimc cogere, institnere

collectores, in illosqui eas persolveredelrectarent,

tuas

Ecce

non interjecto
;

perfccisti ad (|nod temporis spatium vix perfecil. Ecce longe distantes ah invicem corporibus coadunasti celeriter, etin eo ipsornm animosquasi
liorffi

quasi

nnius

interstilio,

vihrare censuras iniperavit

Sarracenisde paril-

alias pcrsa^pe difTnsi

tibus Africanis cgressis, regua et terras charissimi

in Christo
lustris
filii

nostri regis Caslellae ac Legionis

hostiliter

dudiim

invadentihus,

felicis re-

subito conjnnxisli, in qno aiias cohahilationc conjunctos longa dissensio separavit. Haic profccto, pic Jesu, tni snnt nnmeris, tni doni, qui pacis et
unitatis

cordationis Grcgorius papa pncdeccssor nostcr pa-

lcrno sibi super hoc affcctu comiiatiens, ac

dili-

genter attendcns, quod Surracenorum impugnatio

ainator, ntrumi|ue

uniim

faciens, a di-

verso
licet

venicntes

partes
,

univisti.

In

iis

itaque,

ipsarum parlium cedil in favorem non modicum et grande subsidiiim Tcir<p-Sanctae, cum Sarracenis eisdeni

nos gravis
;

serit

ejus

nec immcrito, stupor invatamen quem ipsorum aclorem fidcliter

magnum

solcal Babyloiiicis persccuto;

ribus, tcrra; ipsius infestis, sutrragium cxhiheri

pracfato rcgi

su|)poniinus, el humiliter confilemnr, coiisiderata

clemenlia conforlavit, ut quamvis injuncti oneris

insnfficicntia nostra refugeret dcsnper abundautia tamcn plenitndinis suaj confisi ei noslra; imbecillitatis subjccerimus imperfectum,spe;

decimam omnium Ecclesiasticorum proventuum pncdictorum regnorum et terrarum,

prout
ipsi TcricC-Sancta;

molem

concessa fuerat, duxit per

suas litleras coiicedcndam. Unde cum propter necessitatem omnino expediat, ut decinioe praedictae
collecho pncfato regi cfficaciter sutfragetur, et nostra inlcntionis exislat,

quod operi manuiim suarum dexteram nec nos impricmcdilatum et insciuin dispositione sua iii tam profundi maris aititudincposilum dcrclinquet. Ad quod promfitius oblinenrantes,
liorriget,

quod idem

rcx ex conces-

sione hujusmodi fructum conscquatur aptalum,

collcctioncm ipsius decimaj in

eisdein tibi pr;cscntium auctoritate
20. Captasse abscntiae

regnis

et

lerris

dum, vestrorum snffragiorum opilnlationcm exquirimus studiosam iu hoc opem et operani affeclamus, universitatem vestram affcctuose mo:

commiltimns . Alfonsi occasionem dum

nentes,

rogantes

el

horlantes, quatenus iieusato consultius,

qua possumus instantia exquod in

'

.lOHii.

I.

Eii. CLilL.

clc.

'

Cod.

Val. sign.

Iit.

C. nuin. 49.

rag.

t:J8.

INNOCENTIUS V.
in Gallias erut profectus,

CHRISTI 1276.
;

373
ac plect
;

Abenjiizopluim Marrni

i-

Ecclcsia, evidentia opeiis pienius aperin;

tanum rcgem,
pra}pollentem
,

ingenlis animi Ijaibarnm et opihus

nam

de tu;e

fidei

purilale,

viitutis

colislautia,

exiitumque a Mahomade Granata; rege, qui utilitati magis quam religioni datic ficlei
serviebat, superins vitlimus. Perliorruit tunc His-

cirrumspectione in Christo flduciam obtinentes pra?dicati(iiieni crucis iii n^gnii Aragoiium, in suh-

sidium

dicti regis, regiioriim

ac terrarum suariiin

pania exlremum discrimen adiisse

hostis copias addtixcrat, ut
iiiitio

tantas

enim
:

conira Sarracenos eosdem pracsentimn aucloritate

committiuiiis,
in

felici

armorum

remissionem
iii

tibi

peccaminiim
tllii

evuntu usus magnas Ghristianis clades intiilerit ac majores invehere parabat, nisi Sanctius prajs^idiis multis locis dispositis, certamine detrectato
victoris ferociam repressisset. In dis

iiijungeiites, (juateiius
officio,

commisso
a Doniino
;

juxta datam

iibi

super lioc pnidentiam,

efficaciter

procedero sliideas

illos, qiiilius praedi-

rebns adeo

trcpi-

candum
cens,

diixeris, exhorlatioiiihus oppditiiiiisindu-

Pontifex,

sacrum

cecinit

classicum, ac

po-

puios ad

arma capessenda pro

litleris,

Christiana causa
'.

Apostolicis
a

zelo ardentissimis, incitavil

nt ad refrenandos ipsorum Sarracenorum midignos impetus, repellendos insultus, compescendam ne(|iiitiam, el snperbiam conterendam,

Archiepiscopo Hispalensi.

cum
:

reverentia suscipiaiit crucein ipsain

ei

eam

Exurgat Ueus,

et inimici dissipentur ipsiiis

propriis affigentes humeris,

votum suum

fideliter

ab ejus
ejus.

facie fugiant, qui

gloriosum odiunt

nomen
Africa;

exequantur.
2-2.

Dispareat protanus poimlus,

quem

Et ut ipsi fideles tautn libenlius atque

fceda latibula produxerunt.

horribilis,

Habetur enim rumor

qui matris Ecclesiae

rumor implacidus,
;

ferventius promissa prosequi sludeaiit, quanlo ex suo labore se potiorem frucliim noveriiit perce-

nuper insonuit auribus, ejus viscera saucians, quod inundanle Sarraprajcordia dure pungens cenorum superbia, suis finibus non contenia, ipsorum uiultitudo permaxima,deparlibus Africanis
exiliens, collectis

pluros

beatorum
giiis,

nos de omiiipotentis Dei inisencurdia, ei Petri ei Pauli Aposlolurum ejiis aucto-

ritate confisi, et illa,

quam

nobis Deiis,

licet

indi;

ligandi

viribus,

robore

adiinato,

omnibus

solvendi contulit potestate de parlibus illis vere poeuitentibus ut

at(|iie

Hispanos limites invasit hostiliter, ipsos aggrsdiet

ingredi non expavit, ac in redemptos Christi san-

guine

pretioso

ingenita

immanitate

grassatur.

assumpto vivificae crucis signaculo ad prtelium Domiiii adversus Sarracenos eosdem pra;liandum in personis propriis processerini et
confessis, qui

Dolet itaque, nec immerito, mater Ecclesia, tantis

intrinsecus tacta doloribiis
;

perfunditur lacrymis
:

vultus ejus

fletus multiplicat sibi

menta consurguni,
ultores

dum
:

undique laquos regeneravii in fllios,

expensis, plenam peccatorum suorum, de ciuihus corde contriti et ore confessi fuerint, veniam indulgemus, et in relributionem justorum salutis
aeteriiae

pollicemur aiigmentum. Eis autem

etc.

efferatus hostis elacerat

dum

in

fidei

Christian;c

impiorum

glatlius

dire satvit. Quis igilur

Proponit etiam sacra indulgeiitiariim praemia vel bellicos labores suscepturis alienis stipendiis, vei

orthodoxEe

fidei zelo

fervens ad tanlum fldelium

sumpto suo militem sustentaturis, uteorum

et

pietas

vindicandum ocyiis non excitetur opprohrium ? Quis illico non exurgat adversus nequitiam malignaniium, aui non siabit adversus iniquitatem nefandis studiis operanies ? Qiiis vocihus fidelis san-

auxiliorum magnitiido
fortunas

tulerit. Crucesigiiaioriim

pra;terea

patrociiiio

Apostulica!

Sedis,
:

atque episcopi cujusque

rogativis eos, qui

provinciae
;

usuras remittendas decernit

commitlit deni(|ue iisdem prae(lui

guinis de ierra clamaiitibus ad tam graves protiiuis

arma

sacra corripuerinl, ac

non accendalur injurias ulciscendas ? Surgai ergo fldelium popuhis. et fidei clypeo pra?muniius crucis

Syriacam expeditionem aggrediuntur, poliluros

coiistiiuit

signo se protegat, ut intrepidiis in hostiles

ir-

concionatoribiis etiani concedil, ut populos ad conciones de criice indueiida liabendas,

;

ruat acies, turmas infidelium opprimat, minet agmina impioriim,

21.
Assislil

et exter-

et
:

eiiuidem Dominus servis suis

deserit
:

centum dierum indulgentia, pelliciant, symbolum censiirariiiii religione exsolvant, ni casns immanis iiimium fuiet
proposita

accepturos crucis

in se sperantes

non

sicque timentibus
est

tri-

si

buil firniamentum,
illius dextera,

quoniam non

abbreviata

qui in ornaiuio bellico apparatu e vivis tolienlur indulgentiarum compotes fuluros pollicelur non;

virlutum operatione coruscaiis: sed

nulhuiue alia ad expeditionem sacram spectaniia

constituit.

brachium bella conterens, comininuens cornua siiperborum, pra;liantes pro sui nominis gloria confortabit. Sub ipsius igitur spe intendenies, populi Christiani dissidiis, quae tam i^erniciosus Sarracenorum ipsorum minaiur aggressus, remediis quihus possumus obviare; volentes etiam sinejus
ceritatis affectum,

sunt postea paulatim barbaroriim vires Elisa; illorumqne inipetus mora resedit, cum salutari consilio uuius certamiiiis periculo regnum com'

mittere Alfoiisus recusaret. Inducia; itaque

cum

Mauris ad biennium
AbeiiJMzeffus
niisit.

pacta;, (juo fcedereconstituto,

rissimi in Chrislo

fllii

gionis illuslris, ei

(luem erga prsdecessores chanostri regis Castellae ac Leipsum ab oliin Komana gessii

Algezira

Marrochium copias iranspie morUtir.

23.

Rex Aragomtm Jacobus

I.

'

Cit.

Cod.

Vall. pag.

138.

'

Mariau.

xiv.

c. 2.

374
lii

INNOCENTIUS
liplli

V.

CHRISTI
diio

1276.
;

illiu?

nrdnre Jarnbiis
Hlniiro';,

'

rex
(]ui

Arnrrnmim,
iii

f(^cit,

('Uiii aii

(oitipriuieiulns

Valeiiliiio

inisit diins legatos in

tamen referuntur de ipso iinum quod Tusciam cum ambasciatoriet

rej;uo coujuralioiies |)as?iui Irceraut, inciiiuhoref,

biis

regis Caroli,

facla

esl

pax

iiiler

Lucanos

frncto iiiullis lalioriluis corpore, at(|ue cx accepla

et Pisanos pcr prfpdictos legalos, el

ambasciatores

a suis ad Luxeiuim, ol) prrteii magiia clade iuoerore coucejito

i

i ::,

Idueritalem,

regis

tiiiic

cnim quasi
:

Inla Tuscia cnnjuraverat

moriuini

cnuPetro

traxit,

ac salule desperala,

regnum Aragonum
iiriiici|iatuin

niajori nalu filio.Jacobo vero Baieariciim regiium.

Rus.^iiionis ac Mniitis|)essi)laui
reli-

adventum diclorum legatoriim et ambasciatorum ouuiia sunt pacificata iu Tuseia. Secundum quod fecil Innnceutius
coiilra Pisanns

sed

j^er

jiraedictus

fiiit

quia prn^cidit (]ua>stionein,

quam
fralri-

quil

(t).

Planxil vero adeo acerbe praeterita flagitia,

liabehat Ecdesia

major Vilerbiensis cuin

dictis
ijisos

ol) i]use a

Clemente
iii

el

Gregorio correptum vidiimis

al(]ue

bns PriTdicatnribus sujier cor[iore Clementis IV,

quia niandavit dictuni corpus
stitui,

ut reguo

filium transfuso, Cisterciensium vesle

iiuilaret,

fratribus reelegisse legi-

purpuraui

ad Pojiuletiim cceuo-

cum

inveniatur apud

biuni relii]uani vitam cxigeret, eodemqiie in monasterio liuinari decerneret. Suscejitis ilaijue rile

limesepulturam .Nou pretermittendum id etiani vidclur, comparanle in Italiam expedilionem Rodulplin rege

omnibus sacramenlis,sexagesimolerlio
j)ie oliiil;
:

regni auno
lioc affert

de quo Mariaua

prasclaruni

inlerregnn
missis,

Romanoriim ', ut dissipata diuturno Romani imperii jura recuperaret, alque

sihi

elogium o Obiil Valeuliae Julii die vicesimo seplinio, fama ob maguiludinem rerum gestarum
immortali. Vir vere inagnus, pra^cipua religione,
cujus sludio ad duo millia templa exslructa fuisse niLraoranliir dedicata arbilror ex ritu Christiano
,

insignihus iiiiperialibus,

a Gregorio

pro-

cingeretur; veliiisse lunocentium, misso

ingredi

ad ipsum Bernardo episcojio Alhiensi designato,

Italiam
,

anlequam cum Carolo

Siciliae

rcge controversias onines firmissimo foedere conciliassel,

Maurica superstilioue expiata. Militiaj laude cuni quovis veterum ducum comparandus, trigesies
Mauris signa coiitulit, secundo semper pi\Tliorum eventu uiide iualialoris nomen tulit: tres et sexaginla annos regnuui lenuil . Paribus illum
;

ne novo bellorum discrimina, ac Guel]ihorum etGibellinorum factionesin muluascsedes

cum

Qua in re Adrianum, Joanmni ac Nicolaum successores illius vestigiis institisse visuri sumus.
concitarcl.
2r).

encoiiiiis

exornat Siirila

'.

Quibiis

addimus

id inael

Ejiis 77iors.

Insenlia alia moliebatur

ximuiii, Jacobi bellica virlute Biliaricum

Va-

Inuocenlius consilia ad

rem

Chrisliauani defen-

lentinum regna Cliristum novisse. Exitio fuit ejus niors non His|)anias niodo,sed cliam Terrpe-Sancla?,
ciijus ruiuis

tlendam augendamque;
iiniversa? acerba

cum ea inors nimium Ecclesine, qax magnam de illius

o

rcjiarandis se addixifsse

iii

LugduJani ad

Ponlilicalu exspeclationem concejieral, coufregit,

(juod dcjilorat his verbis Bernardus':

neiisi Concilio

vidimus, sed de eo

salis.

Hic

licet

Innocentium redeamus.

mulla facere proposuisset, luorle praeventus, non

jioUiil adiiiijilere:

Palceohgum ad constantiam hortatiir, iMcanos et Pisanos ad pacem reducit Pontifex.

24.
Colla|isas res Terrffi-Sanclne Ajioslolico auxilio
desliluil,

sed jiroh dolor!

:

mox
tiilit

in suo nrtu

(xaruil flns decoriis

Oliiil

cito

namque

eum

Deus.

non

auteui Roinse, sepiiltus in Ecclesia Lalera-

ac PaUTEologum

ad quas iiistaurandas lideles adliorlalum, sollieitasse, iit factam in Coneilio

Ecclesiae

Lugdunensi Grfficorum

coiijunctionem

alque alia in eo slalula confirmarel, ex lilteris suo inserlis loco coUigilur. Scissaj (lunquc discordiisllaliffi

curani gessil

Florentinos sacris resli-

anno Douiini mcclxxvi, vicesima secunda Jiinii )), Sicijue menses quinque, ac dies duos, vel unum ex aucloribus commemoratis sedisse aflirmandum cst, Plolemajus Lucensis duos dies siijira (juinque menses ejus sedi tribuit Sedil, inquit, menses v, dies u, et vacavit dies
nensi,
die

mensis

(I

quosGregorius interdicto iierculerat: Pisanos Lucensesque iiiuluo cru(nlatos sanguine, legatorum &uoruin el Caroli oralorum 0|iera, ul aflirmanl Ptolemaius* et Leonardus Areliiuis\ (iiii
tuil,

XVII.

Recedens igitur
et
iii

cum

cuiia de Aretio vadit

Roinain
et
iii

sancto Petro cnrnnalur el consecra-

lur. Iiide se Iransfei

Luceiises retulisse de Pisanis viLloriam ail. muluo foedere conciliavit: Hic propler brevitalem leiiiporis , iiHiuit

t ad Ecclesiam Laferanensem, ihidem in(irmalur ac iii xxii die Junii morilur magiia gralia cnllegii, ac jirssente rege Carolo,

in

eadem

Eccle^ia hoiiorifice sepelilur .

et

PloleuKCUf,
iiid.

in

Poniificatu pauca
Iioc an. Jo.

Ricordanus Malesjiina^,
illiiin noii

E quibus Joannes Villanus*, qui

modo
si;;.

seqtii,

sed exscrihere cousuevil,

<

Surit

j
iu

2.

1.

I.

in. au. c. 101. el

I.

:i.
I.

Maria.

I.

xiv.
M;. Vall.
lil.

Mariau.

ibid.
liccl.

Suril.
1.

mJ.

II.

liOC aii.

Auual. et Uist.
111.

M-.

x.\ill. c. 19.

- * Ptol. Luc. Lconar. Arel. Hisl.

'

C. nura.

-i9.

pag. 63.

Flor.

Roii).

l'oul.

> liicli. iMd cs|).

c. 2112.

Uern. io Cliron.
I.

Jo. Vill.

vii. c.

50.

(1)

bic

non

Jjcobus Aragouia; rex lioc auao, die ab annalisla c.vprcssa, decessil. Ante obitum Cisterciensem cucullum induit, quod et annalisla omisil. Adderc taincu hic juvat abdicali a se rcgui, ct iuouastica; professionis suscepla; Duutium Encyclicis undique ad pra>sules

reiiui trausmissis legassc.

Ex data

illdruui lillerarum

discimus hanc ejus abdicaliouem paucis aute

litteric,

obituiu

diebus

contigisse,

cum

in

illis

scnbat rex ynodo se monastic.c devovisse, Siguautur auteni xxvii obiit. t;t eiusdem meuiis die
,

legenda; iu Spicilegio Dacher. tom. iil, co'. 682. nov. edit. die xi Julii,

Mansi.

ADRIAXrS
ememlandi, ilum
sepiiitur;e

T.

ac

CHRISTl 1276.

375

Viterbii

mortuiim tiaditumfiue
lilleris

Cum

porro eo tempore Rodulphus

suscipienda compararel,

Romanorum
Ilaiia:

scripseruiit.

Fuifse (luidfm
in libros

rex cx[>editionem in Italiam ad recu|>(5randa im-

divinis pr;ecipue txciiilissinniin, tluologic.T? ipsius

penalia
el

piiblicie

lucuhraliones deinonstrant
S.

Senlentiaruni

paci consultunis .\drianus

et Epislolas S. Pauli in luce;n edila?,

de qiio

li.TC

Anloninus' mandat

bistoriac

In

Ordine (nempe

liano, el

Joannem Gajetanum S. Jacobum S. MariiE

episcopum Sabineiisem .Nicolai in Carcere Tulin Cosinedin diaconos

Pra;dicatoruni\ fuit mayister in tlieolo.L-ia et magna; lilteratur;i, unde scripsit super senteiitias, et

cardinales misit Viterbium, ut

inter

cum

rege Carolo,

(|uem ut eo se cunferrel perii.overat, controversias

etiam super Epislolas Pauli, quas legit;

et

iii

ipsum ac regem Romanorum suborlas comIII

qualibet lectione facit distinctiones septinieiiil)res

ponerent, ut teslatur memuratus Joannes Gajelanus, Nicolai

ad materiain pr.Tdicandi . Consentanea S. Antonino ahi ', qui de scriptoribus Ecclesiasticis egere, Iradunt. Non defuere tameii in^idiae veneno imbuti,
(|ni

iiomiue iu Puntificalu insigiiiliis';

papae morteni

quanquam ob inimaturam Adriani

res est extracta. Addit de
:

ceiitum ejus propositiones carperent

quas S. Tbomas Joannis Vercellensis sacra illius familiaj summi moderaloris imperiis aureo opusculo propugnavit.

nus a Hic statim post tutionem Gregorii de restriclione cardinalium in

electione

eodem Ponlifice Jordasuam creationein, Consliintendens

papic suspendit,

eam

aliter

ordinare:sed niorte proeveutus non

sacerdos ordinatus est .

potiiit,

nec

ADRIANUS
26.

V.

27. Eadem iisdem poene verbis Bernardus, Martinus Poionus, et alii qu;e eliaiii ex litleris
:

Adriamts V

eligititr et

quadrafjinta dies IV idus

JoannisXXI, qui
jiissit,

eaiii

post morilur.

Lrepto

suo roboread tempuscarere

ex

bumanis Innocentio,

ut inferius videbitur, illuslrantur. Pergit

evectus est ad
Julii, ul

sunimum PunliQcatum

S.

Ricordanus Malespina, Joannes Villanus, Antoninus^ et alii affirmaut, Ottobonus Sancti-

Adriani diaconus cardinalis, qui ex sua cardinalitia diaconia Adriani V iiomen suscepit. Nec diu

augustissimam illam diguitalem gessit; iuQrma enim valetudine ulebatur, qua brevi consumplus occubuit. Ferunt gratulantibus sibi afQnibus ob adeplum Poiititicatum respondisse Utinam ad sanum cardinalein, non moribundum Pontificein venissetis. Fuisse patria Liguiem, tradit Bernardus Guido, qui paucis bisce verbis iiiulla amplectitur o Adrianus V, nalioue Genuensis fuit
:

Bernardus: Hic de Roiiia Viterbiuin veniens, quadraginta diebus a sua creatione noudum expletis, nonduiii(|ue promotus in sacerdotem, nec coronalus, nec consecratus Viterbii morilur xviii die mensis Augusti, et in Ecclesia fratrum Minorum sepelitur anno Domini dcclxxvi o. Ipsum porro Viterbii defuncttim sepultum(|ue non iiiodo
pleri(|ue auctores testantur, veruni Epistols (|iioqiie

<i

Joannis XXI successoris .\driani palefaciunt '. Exornat vero Adrianum eo elogioSanutus', fuisse
ad iiistaurandas rts Syriacas egregie animatum.

electus in
in

papam Romae

iu

palalio

Laleranensi

mense
IX,

Julii aii. l'om. iiccLxxvi,

sedilque a dic
Idein de
laudati,

creationis suae

usque diem obilus mensem unum,

diebus xxviii
.

Verba auctoris subjicio: a Adrianus (apamagnum succursum Terrae (nimirum Sanclae) per Gregorium inclioatum, et inisit patriarcba; xii millia Iibiarum Turoiiensium pro galeis construendis, vel aliis magis bonorum \iostendit affectum ad
roruiii judicioopporlunis: suisqiielilterismultiim

dies

vacavit sedes

ejus sedis tempore auctures paulo unte

et alii triginta

coufortavit incolas Terrae-SanctaB, etad

ac Marlinus Polonus tradunt; Barouius* tamcu

magni
solo

auxilii.

Sed in Poutificatu

septem tantum

dies

eum

sedisse

xxsix diebus
dra
vigiiiti

spem erexit non amplius His consentit Hocsemius ' a Rexit

vixit
:

alQrmant.
Pergit Bernardus a Iste papa dictus fuit Otbobonus nepos Innoceutii Papce IV, (ex fratre niiuirum, cui Tbeodisio nomen erat, praji.obili Fliscorum familia) a quo promotus fueiat in diaconum card. S. Adriani B. Fadem Marlinus Polonus^: additque a Clemente IV in Angliam ad extiiiguenda exorla interregem ac priiici[>es virosbella missum, quod Jordanus eliam, ac* Ms. Vallicellanum de Vilis PoniiUcum testantur, uosque supra ex litteris Puiilificiis enariavimus: alqueobsingularem in gereudis rebus, obeundisque legatioiiibus peritiam ejusmodi munera illi saepius deuiandata.
:

mense, novemque diebus

octo diebus .

et

vacavit catbe-

28. InterpontiQciiilliusdecursii
est Viterbii,

tumultuatum

atque a pluribus curia? riumanse officialibus vis purpuratis palribtis illala. Cum enim

ab Adriano Gregoriana Constitutio de electione Pontificis emendanda visa esset, idque cardinalium
ccetus

proniulgandum censuisset, non modo

fides

illorum assertioni detracta, sed ctiam archiepiscopus Corintliieiisis, cui a cardinalibus ejiis rei

vulgus eflerendaj deinandata provincia atque a Viterbieiisibiis sacruiu cardinalium colUgium in duriorem alque arctiurem custodiam compactum fuit.
in

palam

erat, inale habitus est.

'

S.

AnUn.
Siit.
el *

Eccl.

lom.
c. 3.

* Tbril. ie scrip. ia priDC. sancU. Possevin. in Apparalu sacto ' Antou. in. p. tit. xs. 111. Bellar. de scrip. Eccl. 5 Mart. Polon. in Adr. Baron. in Scbed. Jord. .Ms.
III.

p. Ul.

ss.

c. 3.

SeDen.

bibliut.

'

E.
I.

eju5
I.

lit.

in

Ms. Vall. sign.

Joan

Ep.

i.

et aU>.

111.

C.

Lum. 49. pag. 63.

c. 15.

'

Sanut.

1.

in. p. 12,

Ho-

Vat. sign. num. 19B0. Ms. Vall. sig.

lit.

C.

iiuui.

25. pag. 172.

csem.

in Joan. Engbiensi c. 11.

376

.TOANNES XXI.

rHRISTI 1276.
quantiitn
Ecclesiic
sil

JOANNES XXI.
29.70?//^ A'A7 creahis papa, Gregorii
stitutioiie

onusta dispendiis, plenaque periculis

prolixa vacalio, et vigilanter in-

Romana?

Con-

lendens super hoc de opportuno remedio providere,

de Pontificis electione ut rigidiore remissa, Encyclicis litteris fideles principesqne salutat. ln ea reruin perturb;itione cardiiiales iii

quamdain super

electione

Romani

Pontificis

Coiistilutionem ediderit in Concilio Lugdunensi

qiiia

tamen experienlia

docuit

Tusculanum episcopum egregie

iciibus

litteris

excuitum
'

eamdem mulla
et
Ecclesiffi

intolerabilia,

Conslitutionem nonnulla obscura,

Septembris

sutfraiiia

contulerunt. Qui ac:

propter hoc acceleralioni jirovisionis ejusdem

cepta

hac pro Pontificio

symbolo suntenlia

valde damnosa

imo etiam provisiouis

Domine Deus, in conspectu tuo vias uieas, Joannis XXI nomen sibi adscivit, de quo
Uirige,

ipsius impediinenta, el dilationem ingerentia con-

tinere

piae

memoriae Adrianus papa praedecessor

praemissa considerans,
et resi-

inter plures alios

sis

iiaec

refert

PtolemaHis Lucenesl

nosler, diligenter

Anno Domini eodem,

lioc

mcclxxvi, et

dominus Pctrus Hispanus, dictus Petrus Juliani cardinalis Tusculanus, natione Portugalensis de cardinalatu assumitur in
papain, et Joannes XXI est vocatus. Hic generalis clericus fuit et piaecipue in medicinis : unde et

circa finem Septembris

dens in camera sua Lateranensi in consistorio, nobis et aliis fratribus suis, de quoruin numero tunc eramus, praesentibus bonae memori;G V.
;

Paenestrino episcopo,
et
dileclls
filiis

Sancti-Eustacbii diacono,
S. Marci
tit.

G.

tit.

presliytero

tunc

infirmilale detentis, ac S.
licac

S. Caeciliae Aposto-

quffidem experimenla scripsit ad curas

ac librum

hominum,

legato
;

presbytero cardinalibus duntaxat ex-

composuit qui Tiiesaurus pauiterum vocalur. Fecit et libriim de problematibus juxta

ceptis

Constitutionem

ipsius effeclum,

eamdem quoad omnem quidquid posset conlingeresolemEt (]uainvis postejus

fralres, qiii

modum
magnus

et

formam
:

libri

Aristolelis.

fuerit in scientia,

Et quamvis modicus tamen fuit in

niter et absolute sus[)endit.

obitum nos
et

et

dicti

lunc supererant,
curia, suspensio-

discrelione

preeceps
:

enim
et

fuit in

verbo

et

minus
facilis

pra'sentes erant In

Romana

caulus in moribus

el |)lus

apparebat, quia

nem bujusmodi non solum

eliain noslro
el

verbis,
sigillis

sed

litteris

ad

inde palebat omnibus suus defectus quod est conlra documentum pliilosopbicum, quia facta principum personalia non
:

eum

erat ingressus,

debent patere conspectibus bominnm, sed soluin publica, in quibus princeps babet populo respon-

munilis concordiler testaremur; nonnulli tanien, corda conlumacia iii dainnalam superbiam erigenles, adhibere hdem nostro teslimonio conlempserunt, aliis
eliam
inirunilis

eorumdeni

animis siiggerentes hujusmodi

maximusdifnnit Val. Verum id aJordano ' et aliis ' ipsi laudi versum est Hoc, inquit, laudabile habuit, (luod licet papa, cum quocumque litteralo eliam paupere conversari non renuebat. Pergit Ptolemffius Religiosos pa:

dere, sicut

testimonio non esse

credendum

quanquam

in-

super aIii)uorum liabet assertio,

eumdem

prsde-

et inde eideni, ut creditur, male unde tradunt histori;L' quod eo tenipore, quo camera recidit sui)er caput ejus, qua^dam

rum

dilexit,
:

cessit

fulminaverat contra religiosos. Hic statim Constitutionem per Gregorium X de reclusione cardinalium, suspensam per Adrianum, revocavit, consilio, ut fertur, domini Joannis Gaitani, cujus nutu

cessorem Adrianum in lecto aBgritiidinis decumbenlem suspensionem revocasse praedictam nos tamen et iidem fratres frequenles el diligenles super hoc inter nos collaliones habuimus, el non solum ab iis, qui revocationis hujusmodi conscii dicebanlur, sed ab aliis ejusdem priedecessoris Adriani familiaribus, et alias etiam studuimus veritatem frequentissimeindagare nec invenimus eumdem pra;decessorem Adrianum ad revocatio:

nem

iiraedictam aliquatenus verbo vel litteris pro-

multa

eo quod principalis auctor fuerat suae promolionis . Paucis ab electione diebus eTolulis, XII kal. Oclobris tiara Pontificia redimifaciebat,
tus,

cessisse.

30.

Nolentes itaque, nec valentes

urgente

conscientia, qu;i?nos,

maxime

in tali ac tanto arti-

decrelum, (juo Adrianus Diplomate

est
'.
"

V memoralam Gre-

goiii Coiislitulionem
stolico
:

suspenderat, firmavit A|)0quod postea a Nicolao Quarto

culo, veritatem occultare non sinit, praefatam suspensionem dicta; Conslilutionis ratam, ut expedit,

XII

k;il.

Maii, Ponlificatus sui

anno secundo,

cor-

roboratum

Joannes, elc. ad iierpetuam rei

lelicis

memoriam.

Gregorius papa prffidecessor noster, pia medilalione considerans

'

Licet

record.itionis

ipsam de cslero quomodolibet in dubium revocari; suspensionem ipsam ab eodem imedecessore Adriano factam fuisse, ut praemitliac ipsain niliiliir, iiraesentium tenore testamur lominus ratificantes, et ratam haberi volentes, revocatione prEedicta, cum nulla de ipsa fides ha-

non habere,

vel

Forniul. .Maiin.
siiin.
Iit.

Ebul. Ms. Vat.

pag. 56.

beri poluerit,
2

non obslante, Conslilutionem eameffectum, de fialrum

Ms. Vall

de Vit

Pont.
Uerii.
1.

Clir.

Rom.

IV.

Manan.
Ilist.
I.

C. iium. 25. pa<:. 12. Jord. .Ms, Val. sijj. num mtiU Pont. Hocsem. in Jnan. Engliien. iMarlin Polon' de reb. Hisp. i. iv. c. 2. et aiii. 3 Ptoi

dem

qiioad

omnem suum

Eccles.
5

\xiu. c
Vil.

214 Jord.
lit.

Lucen'

Ms. vat. sig.

num. 1960
pa. 172'

.Ms.

Vall.

de

Ponlilicum sigo.

lit.

C. nura. 25.

Ext. in Cod. Ms. Vallic. sig.

1.

C. num. 49. pag. 140.

ipsorum consilio decrevimus esse suspensam. Caeterum aperte praidicimus, quod nec nostrae nec fratrum ipsorum intentionis exislil, ut solum in
ejusdemConstitutionissuspensione, seu abolitione
sistamus
:

NiclV

toin. I.

II.

Ep. cur.

i.

sed ad tollendas occasiones dilfusae va-

JOANNES XXI.
cationis cjusdein Ecclesiae, ac celcritatoin provisionis ipsius,
|)roul

CHRISTI
pfn,
|iliis

1276.
sapere

377

quam

oporlet sapere

gestientes

eadem

iiitcnciebat Conslitulio

iinprudeutius, seque rei ad sc non pertincnti te-

competenter iiiduceniiam,
ditoris

sic

inlendimus

prjefalcB

mere
ptuin
tur;

inuiiiscentes nec verentes,

est,
liestia (|U,t

quod siculscrilapidabi-

Coiislitiitionis ct dicli iircedcccssoris Gregoiii coii-

monlcm

lctigerif,

cjusdcm

intcntioni concurrerc, ac, Ueo ati-

ctorc,

de fratrum ipsoruni consilio salubriter iu

providerc, (]uod

prorupere tcmerilatis audaciain, ut in dubiiim auctorifatem et jurisdiclionem colin

lanfaiii

liroxinio

cnm

disposilione diviiia

casus cnierseiil, eidem Ecclcsia? suldatis iiiipedi-

mentis quiljuslibet, cclerilir desiilcrata provisio, prout mundi necessilas exigit, valcat provcnire.
Niilli

cjiisdem Ectlesitc revocarciit, et de illis in dcrogaUoiiein ipsaruin dispulautes ubiiibct, cnervare, imo et vacare pro viribus niferentur inanibus argumentis falso insuper asserentcs Constilcgii
:

crgo, etc. Daluiii Vilcrbii

i

11

kalcnd. Octobris

tulioiiem

felicis

recordatioiiis

Grcgcrii

papa;

Pontif. nostri aiino

31. Concitaraiit

prffidecessoris
tiini

nostri

maxime eam procellam

edilam, per

pi;c

super eleclione hujiismodi inemoria! Adriamim papaiu pra3aliijiialeinis

aulae Pontificiie gcrcndis

mnncribus, ut duxiimis, praefecti, tuni noiinulli alii pra;sules, i|uos maxinia videndi novi Pontificis cupiditas urebat, ob (|iiain
indij^^na

diccssorem nostrum, suspensain

fiiisse;

non

id

non suut

veriti

nefariis ausibus disse-

plura ad

cardinales

urgendam iliius electionein in perpetiarant. Ad compriinendamigitur

in siinile

eorum temeritatem, ne iterum

facinus
sa-

minare per terram, et auribus etiam officialium ejusdem dolosis labiis inslillare, iu cleclionis, nostrum et fratrumnostrorum periculuni et evideus detrimcntum.
civitatis

erumpcret, Diploma in eos edidit Joannes, ac

32.

Cumque

ipsiuscollegii consultacircum-

crum

tribunal inslituit, cui facinoris commissi rei

speclio decrevisset, ut suspensioncm hujusmodi,

sistercnt sese

et si id agere dctrectarent, sacer; dotiorum, qure gerebant, proventibus iirivavit, at-

quaiilum, ut praeinittitur, noiinuUoruni asscrtio in dubiiim diversimode revocabat, per venerabi-

(|ue in eos quaeri

et

censuras Ecclesiasticas pervilitteree istaj

cacibus
a
a

infligi jussit.

Universis ad quos
Crcscit facile in

pervenerint.

lem fratrem nostrum Coriiithiensem archiepiscopum, et dilectos filios fratics I. magistrum et I. procuratorem Ordinis Pra;dicatorum facerent publicari
;

immensum impunila tcme-

dicli(|ue archiepiscopus, et alii vellent in

ritas,

cum

frequenter indebita unius impunilas

loco ad hoc clecto

commissionein super hoc

;

sibi
alii,

in aliis etiam

ausum pareresoieataususexcessum.

factam exequi reverenter

eanuleiii sequeiites
dical, in loco convenieutes

procuratores et

Quanta; autem audacise, quantaque tcmeritatis fuerit iis

diebus nonnuUorum.ut dicitur, preelatorum,

ac aliorum interioris conditionis et status novissimse

vacationis Ecclesite
stra prffisentiuni
;

perbiae

spiritu

curiam, malitiose, ut exilusineodem, assumpto suobturantes more aspidis aures

et

Romanse

tciiipore in curia no-

suas ruin

ejusdeiii collegii littcras nostro

singulo-

ac specialiter scrijdorum nostro-

rum, et procuratorum, aliorumque curiam ipsam effrenata pracsumptio, ne dicatur sequentium

,

eorumdem fratrum sigillis munitas testimonium de suspensionis ejusdem veritate reddentes,

audire penitiis contempserunt stolide vocibus iii clainores, ac
pitibiis
:

quinimo
aliis

exaltatis

effrenis

insania;

series

infrascripta, ne subdito-

diversis streli-

rum

culpas referre delectahiliter videamur, suc-

tumultibusque commofis, furori data

iif

cincto
nostri

sermone percurrat.
saiictae

Cum

enini nos et fratres

cenlia, loris(|ue iiisanj;e relaxatis,

ini(|uitatcm
cl

Ilomaiia;

Ecclesiae

cardinalcs

de
in

parercnt, qui

dolum ini(|uum

coiiceperaiit
qiii

dulo-

quorum numero luuc eramus, convenissemus

Viterbicnsi palalio,
tilice

rem

iu

eumdem

archiepiscopum,

lifteras
iie^iuisigillis

pro eleclione dc

suinmo Pon-

easdem

in nianibus lcgendas assumpserat,

cclebranda

el

studercmus solcrtius obicein

iiiundi

ter irriicntcs, nonnuliis ex eisdeiii litlcris

impedimenti submovcrecujuslibet, ut favente Do-

manibus pra;sumptiiosis
chiepiscoiium
fiistes

avulsis, in

eumdem

ar-

mino

cclcrius proveiiiret, (juod exigebat

inhumanc
ut

jecerunt,

excrtis

necessitas, el fervens

nostrum ac ipsorum fralrum

;

nihilominus
.Suntne ista

gladiis,
filialis

pcrdereut iiinocenfem.
indicia,

dcsiderium exquircbat bienses cives iinmanis

rantiae

inchoataque

per

Vitertole-

devotionis

qua; dictis

arctalio,

usque adeo

fratribus nosfris, coliimnis Ecclesiae, noii indigne

metas excedcrct, quod nobis

et ipsis fra-

debentur
liae

tribus salutis dispeiuiiuiu miiiaretur, ac electionis

processui dispendiosam ingererettardilatem

praelati el alii

dicti

? Suiitiie ista obedieiiti;c sigiia, revcrenopcra, tantis palribus nobiscum nuindi supportantibus ouera, exliibenda ? Profccto aliud exi-

non soluni ud nostra et ipsoruiu fralruin pericula, (|uibusduriusangcbamur, compassiouis non habuerunt cffectum sed a se jiotius omnis bumanitatis et reverentiiE debito relegato,
;

giint

eorum

labores et mcrila, aliud

eorum

digiii-

tali et auclorilati

debelur. Ne

igifiir

tam detestandi

ct

pertranseant,
lose
iii

enormes excessus, absque debila casfigatione cum ad eos compescendos ne |iericualios

grassaiites, in superioressuoscrudcliter saevientes,

cxemplari alvco deriventiir, exeren-

satagcndo irreverentcr persccjui, (juos reverentcr

prosequi tenebantur, Viterbienses ipsos ad arctationeni
lius

dus

potius Ecclesiaslicit gladius ultionis, nos /elo justitiae, quantnm ex officii debito excqui tesit

eanidcm aggravandani accrbius, inslan;

nemur

accendebant

ct Apostolica

doctrina conlein-

ad onines, uec volenfes, nec valentes conniventibus oculis iierfransirc, oniiies cxccssuuni
18

Akn.

ToMiJS XXII.

Uayn.

378

JOANNTES XXI.
sint dignita-

CHRISTI

276

hujusmodi patralores, cujuscunique

tis,

nos et fratres nostri in episcopali palatio Viterbiciisi

cis,

oniinis, couditionis,

aut stalus

ijra^senliiim

convenimiis, electioni sul^slituumii Pontifi-

auctoritate nionemus, et eis in \irtute obedientioe

districte praecipimus, ut infra octo dies a pul)lica-

juxta necessitatis instanliam, et tervens no-

tione

praesentium

uunierandos, excessus luijus-

niodi venerabili fratri noslro episcopo Sabinensi,

et aliis,

quos ad id idem episcopus deputabit, non

lioc specia-

in confessionis foro, sed tan(|uam ad

liter

strum desideriuin vacaturi. Et licet diebus aliquibus per importunitatem Vilerbiensium civium tractatui clcctionis inslantis nec darc possemus inltium poslquam tanien illi vacare potuimus, astitit, ut credulitas devota supponit, benignus
;

deputatos a nobis spontanei, fatcantur. Alio-

sapientia;

S(iiritus

ex

more

nobis et fratribus

(luin scriptores et

procuratores eosdem, aliosque

ipsis suppliciter iuvocatus, et priina die

deipsorum

pra?fatos, ut pra;dicitur,

eamdem sequentes curiam,

quos prEemissorum excessuum culpa conunaculat,

ex nunc a perceptione proventuuiu beneficiorum,
si

fratrum concordi voto, pariqueconcordia processit de nobis, tunc episcopo Tusculaiio, im|)ra;meditatis et

insciis

ad Petri cathedram electio canonica

concors.
iib

qua; obtinent, suspendentes, aperte prLcdicimus,

i)rx'latis

communis
l^ariter et

et

lam

quam omnibus

aliissupradictis_,qnod
dili-

35. In

itaque stupemus non

immerito,

cum
nuis

cordi bujusniodi negotium habeanuis,

fieri

tcrremur. Noiine stu|)or, nonne terror,

gentem inquisilionem super pra;nussis

;

facie-

quod
silii

nos, qui tutioris seinpcr putaviinus essecon-

processuri gravius,
et

coutra

illos,

quoruui

secure in

domo

Doniini abjici,
et

quam
?

pericu-

reatum non bumilis

33.

spontanea oris confessio,

lose suj^er aliorum

curam

regimen

elevari, sic

sed babendce inquisitionis assertio relevabit.

subito in maris altitudinem

injuncti

venimus

Et duin ad

Et ne diutius tantae pra3suniptionis au-

oneris sarcinam insufflcientes virtutum

dacia occultetur, aut sine vindicta remaneat, ad

suinptus dispungimus, et vires impares compara-

faciendani inquisitionem eanuiem, ex nunc dilectos

fllios

magistros Petrum ipsius Romanae Ecclesia; vicecancellarium, G. litterarum nostrarumconlra-

mus, ab demergi
tione, in

illius,
;

hoc

elficaciter

nec indigne timemus tempestate suggerebant, ut in voca-

dictarum auditorem, et Joannem de Roccha capellanum nostrum, auctoritate Apostolica deputamus ipsis inquirendi de oiuuibus et singulis su;

pradictis

et

referendi
rebelles,

nobis

qua3

inveneriut potestatem
si

necnon contra
surani

eadem
:

auctoritate per cen,

qua nos vocavcrat Dominus, maneremus, onus refugcret, ac opus insufficientia nostra vitaret. Verum quia merces laboribus commensuratur, et redditur propter quod doclor et prsdicator egregius, non de profectu glorians, sed veraciter suos labores attestans Non, inquit, plus
et debilitas
;
:

Ecclesiasticam compescendo
dignitatis,

oinnibus profeci, vel profui, sed plus laboravi

licet

plenariam concedentes

uon obstaute

aliquibus

deterreret onus, et labor, ad

subeundum

ta-

cujuscumque
sit

prgeeminentiae, ordinis,
a Sede Apostolica

inen

jugum

Apostolicaj servitutis, et in ea pro vi-

coiuiitionis, aut status existant,

ribus laborandum,

merces retributionis

icternae

indultum, quod interdici, suspendi, vel excom-

uniuscujusque, nisialiud misericordia rctribuentis

indulgeat,
ct

luunicari iiou jiossint per litleras Apostolicas non

facientes

commeusuranda
fiducia,

laboribus, invitavil

plenam

et

ex|)ressam, ac de verbo ad
;

sub

illius

qui lasso virtutcin subjicit,

sufficit

verbuiu de indullo hujusmodi meutionem

et

ciijus solius sufficientiffi plenitudo nostros

qualibet alia pr;efata3 sedisindulgeutia, cujuscum-

supplere defectus, debiles humeros tanto subjeciinus oneri

;

que touoris existat, per quam praesentibus uou exaut totaliter non insertain pressam elfectus carum inipediri valet, vel differri et de (]ua iu cis expressa nieutio sit habeuda. Dat. Viterbii 11
, ,

nec expaviinus manus exponere

iin-

mensilati laboris.
36. Cffiterum quia sujira vircs nostras esse conspicimus susceptum offlcium, illudque soli portare nequimiis, oralionum vestraruin suffragia humililer imploranda, et vos in partcm sollicitu-

kal. Oclob. Pontiflcatus nostri an.

34. Ha;'C

Joannes advcrsus practeritaeseditionis

littcris

incentores, cujus etiatn in

Encyclicis ad
:

Ecclesiaruin praesules datis

tio

celebrandaj clectioni

meminit adeo ut iniuon levem inoram injice-

ret,

qua

sopita,

arcano diviuK providentiae consilio

ad moderandam Ecclesiam, quamvis tantae se putaret imparem dignitati evectum fuisse, certiores
facit
'.

coUaborando nobiscum diligenexequamini commissa vobis officia, decrevinuis exhortandos. Ideoque universitatem vestrain nionemuset hortamurinDomino, vos nihilominus rogantes instanter, quatenus preces humiles, devodinis evocatos, ut
tius
tas et

sedulas frequcnter fniulatis ad

Domiuum,

ut

Joannes,
a Felicis

elc.

recordationis Adriano papa prade-

nostram insuflicientiam supideat, debisua litatemfulciat, nobi3quequodestonerosum,lcviget, quod obscuruin, suaeclaritatis Iucerevelet,etaspera
pietate

cessore nostro post promotiouem suain ad summi Apostolatus apicem brevi dierum numero vita)
sUcC tempora consummante post exhibita eidem in solcmnibus cxcquiis dcbita hunianitatis obscquia
;

'

Joan.

1.

I.

Ep.

I-

Fonii.

libiil. p.ifr.

2.

nnm.

13.'.

convertat in plana: sicque votanostrapricveniendo clementer aspiret, et misericorditer adjuvando, benignius prosequatur, quo<l zelus noster semper in ipsius beiieplacitis ferveat, nec uni|uain in illorum executione tor[iescat. Vos quoque, quos de grcgibus (liligentiac vestra; commissis pasloralis

JOANNES XXI.
officii ciira sollic^itat, sic diliLrenler iilud

CHRISTl

I27().
Petri et Pauli, et Ecclesiae

379
Ro-

stndpatis

que Apostoloriim

implere, quod
ritis

ciiiii

(liscussio veiierit, etexacti fiieillain

maii;e, ligiiiin lioiiKigiiiin facio tibi doniino

meo

pro

illis

reddere rationem, noii soliim

et

cum
miiii

seciiritate reddatis, sed et cxigentis merca-

Joanni papac Vicesimo Priino, tiiisque successoribus canonice intranlibus, ct ipsi Ecclesire pro regiio
Siciliac,

giafiam

interim

iii

vestrisEcclesiarunniue
potestis ad

el tota

terra,

(|uae est

citra

Farum

vestrarum negotiis, super quibus

nos

cum

securitate recurrere, Apostolicae Scdis propi-

tium sentire favorem. Dat. Viterliii, iionisOclobris anno i . 37. Eo argumento ad regcs, principcsquealias litteras dedit qua3 regi Galliarum iii Uegeslo quibus ipsum ad Ecclcsiie Pontilicio inscripta? opein explicandam adhortatur: a Regalem, inquit,
:

usque ad confinia terrarum ejusdem Ecclcsiae. Quae utique regniim et tcrram, excepta civitatc Beneventana ciim toto tcrritorio cl onuiibus districtibus et pertinentiis suis, milii ethaeredibus meis
pra?(licta Ecclesia

Romana

cnncessit.
gratia,

39.

Ego

Caroliis,

Dei

rex

Siciline,

plenuin et ligiuni vassallagiiim

facieiis Ecclesip.

Roinanae pro regiio

citra

Siciliiu,

et tofa terra quae est

celsitudiiiem

rogamus

et instanter

obsecraimis

iii

Domino

Jesu Cbristo, quatenus prudeiiter attendens quod datum est tibi divinitus in orbe pro non modica parte judicium, justitiam diligas et eam

Faruin usquc ad confinia terraruin ipsius Ecclesiac excepta civitate Renoventana ciim toto
;

territorio, et

omnibus

(liclrictibus

et

pertinentiis

suis,

secunduni antiquos

fines territorii, pertinen-

omnibus

tuae ditioni subjectis,

clemenfia, diligenter observes.

non omissa tamen lis enim columnis

laitantur sfatu

tiaruin, etdisfrictiiscivitatisejusdem

perRomanum

Pontificem distinctos, vel in posterum distinguen-

firmissimis stabiliuntur imperia, regna firmantur,

dos

ab hac hora

in antea fidelis et obediens ero

muniuntur

principes, et

communiti

B. Petro, et tibi doinino

meo

Jnanni PapiB Vice-

pacifico principatus.

Eamdem

insuper Ecclesiam

matrem tuam,
Ecclesiaslicas,

et praesidentes

imo

tuae salutis
illo

eidem, ac personas actorem, per quem

simo Primo, tuisque successoribus canonice intrantibus, sanctaBque Aposlolicae Romanae Ecclesiffi.

Non

ero in consilio, aut consensu, vel facto,

regnas, et regeris, in

minJstros ipsius solerter

imitari,

honora. In

iis, fili

charissime, laudabilis memoriae

membruin, aut capiamini mala captione. Consilium quod mihi credituri estis
ut vilam perdatis, aut

praedecessores tuos

non solum

sed exce-

per vos aut nuiitios vestros, sivo per

litteras,

ad

dere studeas

quinetiam teipsum virtutum successivis augmentis, veiut de virtute in virtutem progrediens, superare illain de nobis spem cer:
:

vestrum dainnum,
Et
si

me

sciente,

nernini

pandam.

scivero

fleri,

vel procurari,

sive tracfari ali-

quid,

quod

sit

in
:

vestruin dainniim, ilhid pro

tani, et tiduciain habiturus,

tui

quod tuam et regni prosperitatem paterno zelantes affectu, eam,

posse iinpediain

et si

impcdire non possein, illud

vobis siguificare curabo.

Papatnm Romanuni,

et

quaiitiim

cum Deo

poteriinus, conservare studebi-

regalia S. Petri tain in regno Sicilia; et terra pra;dictis,

nuis, et facullate succedeute favorabiliter

pronio-

quam

alibi exisfeiitia

adjutor ero vobis ad

;

vere .
38.

retinendum
Carolus Sicilicc rex cUentela; officium
defert.

novo

Po7itifici D/plo7nate a^nplissimo

defendendum ac recuperata manulenendum contra omnein hominem.

et

40.

Item, juro

me

ad hoc specialiter obli-

Eodem
Sicilia?

Octobris mense, se|)tima illius die, Carolus

gans, quod ego seu mei in regnoetferra prredictis

ha3redes

rex stipendiarii
el

principis,

ob
,

Siciliam,

nunquam

per nos, vel alios, seu quociiinvel iiomivel

Apiiliaiu
ciario

Capuanum principatum
offlcia

jure fiduPontifici
'

que inodo procurabimus ut cligainur,

ab Ecclesia obtenta,

novo

nemur

in regein, vel

impeiaforeni

Romanum,

detulit.

Qua de

re confecta? subjectae Tabula;

quai

in

Molis Adriana; Archivo asservantur, atque a

regem Theutonia;, seu dominum Loinbardia;, aut Tusciae, vel majoris partis earunideni Lombardiffi,

Platina jiissu Sixti IV inter insignia

quffi

monumenta

vel Tusciffi: et

si

eleclionem, vel nomiuatio-

ad Romanaj Ecclesiae dignitatem speclant, sunt collocatae ^ Licet vero in pluribiis cum iis conveniant, quae a nobis allata superius fuere, cum jure fiduciario Siculuin sceptrum Carolo a cardinalibus legatis transmissum est ; adducenda; tamen
visae fiierunt,

nein ad imperium, vel regnuni

Romanum,

seu

regnum

Theuloniae

aut doininium Lombardiae,

partis

vel Tuscia) seu majoris

vel ipsis hcBredibus

celebiari
vel

hujusinodi electioni

de me, nullum nominationi assensum

contigerif,

earumdem

cum

nonnihil haec forina obstricta)

praestabimus, nec intromitlemus nos ullo

modo

Pontifici fidei discrepet, atque ad

hanc pari casu

simillimas editas Tabulas annis sequentibus referaiiius.

de regimine ipsius imperii, vel regni Roinani, seu regni Theutoniae, aul LombardicC seu Tusciaj, vel
majoris partis earuin
,

ad quodcuinque horuni

In noinine

Domini Ainen.
gratia rex Siciliae,
,

noininati fuerinius, vcl electi.

Ego Carolus Dei

ducalus

Apuliffi et

principatus Capua;
Eilii, et

ad hoiioreni Dei
Spiritus sancti, et

oinniputentis Palris, et

beatae ac gloriosae Virginis Mariae, beatoruin

quolU.

a Quod si ego vel ali(|ui in regno haerediim meoruin, studenlibus et procuranfibiis me aut eis, ad imi>criuin ipsuin, sive ad dictiiin regnum Romanum, sive regnuin Theuloniae, aut

'

Lib.

11.

li().

xxxiv.

Ms. Vat. coil.Plaliu. tum.

i.

paij.

dominium Lombardia;, scu Tusciae, vel inajoris earum partis electi scu noniinati fuerimus si
;

380

JOANNES XXI.
,

CHRISTI 1276,

aut si post hoc verum ct iiianifestum fuerit vel nominiilionem de imtalem electionem
,

gnum
tur.

Sicilia? et terra ad Romanam Ecclesiam, ejusque dispositionem plene ac libere devolvan-

l)erii,

vel

regni

Romani, seu regni

Tlieutoniffi,

aut Lombardiae, seu Tuscia^, vel majoris ipsarum

Quod

si,

non extantibus masculis, femina

et terra successerit, illa regi, vel

regimine ego, vel ipsi nos uiaiiifeste iiitromiserimus; eo ipso a jure praHJicidruui regni
partis

in eisdeiii

regno

cadamus ex toto, ipsaque prorsus amittamus et eadeiu regnum et terra ad Romanam Ecclesiam lihere devolvantur. Si autem ego, vcl aliqui ex dictis liacredibus electioni, vel nominationi facta;, non procurantibus me vel eis, aut
Sicilia? et lerra?
;

Romanorum, seu ratorem Romanorum electo

imiieratori
in

in
;

regem,

vel

impe-

vel

regi aut electo

regem

Tlieuloniae. seu

Tusciao, aut ninjoris i^artis

domino Lombardiae, vel earum, seu electo ad ea-

rum domininm, nunquam

procurantibus consenserimus et huic electioni, seu nonunalioni vel juri, ego vel ipsi omnino renuntiabimus,et quod de imperio seu aliquoalio praemissorum ad quod electi, seu nominali, ego vel ipsi fuerimus, nos nuliatenus intromillamus
;

malrimonialiter copuletur:etsicontrarium fecerit,eoipsocadataSiciIiae regno et terra prffidictis, maneatque prorsus ipso-

rum jure

privata, ipsis
Si

regno

et

terra ad

eamdem

autem ego vel aliquis dictoruminregno meorum haeredum conlra haec veneriEcclesiam devolutis.
nuis,eo ipso exconununicati, prout
ditiones,

secundum

con-

moniti infra quatuor

mensium spatium
;

post

mo-

nitionem hujusmodi
tioni, vel juri

tali electioni, seu nominanon renuntiaverimus vcl de ipso imperio, seu aliquo prajmissorum ad quod electi,

sub quibus regnum et terra praedicta mibi et baeredibus meis concessa sunt, per Sedem Apostolicam extitit ordinalum, et msu|irr labeetreatu
perjurii respersi, et notati existamus. In

hujusmodi

intromiserimus quoquomodo ex hoc simus ego et ipsi eisdem regno Sicilia;, ac (erra, et omni prorsus eorum jure privati et ut dictum est, eadem regnum et terra ad Romanam Ecclesiam libere devolvantur. Si vero ad me, vel ipsos, meos in eodem regno hasredes
: :

vel nominati fuerimus, nos

quoque juramento addo,

st

per eosdeni in dicto

regno hajredes addetur expresse, quoil nullo un-

quam tempore regnum,

aut

seu imperium

Romanum
aut easdem

regnum

Theutoniae, vel

dominium Lombardiae,
partis,

seu Tusciae, aut majoris

earum

Lombardiam,

vel Tusciam, vel

alios,

majorem partem

non

super quo
delur
et

talis monitio pervenire; impedimento, videiicet quod moneri commode ego vel ipsi nequeamus, cre-

poterit

commode

ipsarum, per nos, vel

seu alium occupabi-

nti(|ue

stabitur assertioni vestrte, seu successo-

mus, capiemus, vel acquiremus, aut nobis alias quomodolibet vindicabimus et si secus fecerimus, secundum praescriptam formam pceaas si:

rum
hoc

veslrorum, sive dicto, sufflciet pro ea super successorum vestrorum ipsoruni monitio publica et solemnis: ita quod si infra sex
vestra, seu

miles incurramus.
a

Quod auteni

dicitur de majori parte dominii

intelligitur scienter. Si

Lombardiae, vel
vero ignoranter,
mittere teneamur

Tusciffi,

nienses post illam non renuntiaveriiiius

aut de

eam
:

ad
si

imperio, seu aliquo alio praedictorum, ad quod ego vcl dicti li;eredes electi, seu nominati, nos

et

mandatum Ecclesiae dieam Ecclesitt! mandante

quomodolibet intromiserimus, cadamus ex hoc ab omni jure ipsorum regni, et terrffl; et regnum et terra ijisa ad Romanam Ecclesiam libere devolvantur.
a Caeterum si contigerit aliquem de dictis meis ha>rediluis, qui debent in praedictis regno Siciliai et terra succedere in regem, vel imperatorem Romanum, seu regem Tlieutoniaj, vel do-

dimittamus, non incidamus in poenam in isto articulo et consiiuilibus constitutam. Si vero moniti

non dimittamus, remaneat pocna, prout esl in hoc articulo. Quod si forte in posterum regem Siciiiae conlingat in imperatorem eligi, postquam regni fuerit possessionem adeptus, non transeat ad imperium alioquin in ])oenas incidat in hocarticulo
:

et aliis consiniilibus

compreliensas.

Al.

Quod

si

regni possessione praedicti non-

mmum

Lombardia?, aut Tusciai, seu uuijoris partis

;

dum
prius

agnita (adepta), seu oblenta in imperatorem

earum nominari, seu eligi, vel assumi nullatenus possessionem eorumdem regni Siciliai, et terra3
nanciscatur, vel habeat;necse de illorum cura, seu dominio et regimine per se, vel alios ali(jua-

electus transire voluerit ad

imperium

m manu
ideni

Romani
iii

Ponlilicis, vel illius,

Poiitifex duxerit

quem deslinandum, Olium suum

cujuscumque
fuerit

suc-

tenus intromittat,

Romano,

prius imperio, vel regno seu regiio Theutonia?, aut dominio Lomnisi

bardia;, vel Tusci;e, seu majoris

partis

earum ad

quodcunique eorum electus, noniinatus fuerit, vel assumptus el omni juri sibi competenti in
;

cessorem emancipet, et regno renuntiet, nihil juris in eo retinens clam vel palani, nec cujuslibet etiani potestatis; nec ipsum filium ad servitiuiii, vel subsidium aliquod faciendum juramento vel volo,
aelatis,

regno,

stipulatione vel pacto sibi

adstriiigat
:

vcl

successoribus suis

illis

omnino

reiiuntiet, et

illorum regimen nec

sicijue factus fllius sui juris

ab eodem

de jure, nec de facto illud gerens, vel retinens, omnino dimittal, ipsum nullo unquam tempore resumjiturus. Alioquin cadatab omni successione
et

Romano

Pontiflce, vel ab alio destinato ab ijiso

protinus invesliatur de regno.

Ad

cnjus regis suc-

cessionem,

si

forte

decederet sine hberis, nullo

ad imperium per-

jure, qu;e in regno

Siciliae,
:

ac terra pnedictis

unquam
sed
si

tem|)ore pater veniat, imjierator existens:

et

sibi coinpelerent, ipso facto

ita

quod eadem

re-

imperio

omnibus,

qua,'

JOANNES XXI.
tinent, iclem pater rennntiare voluorit, et
laiitiini

CHRISTI

1270.
ipsoriim

381

regno
lin-

unionem
dictum
rogiii ot

e??e conlentiis, post

ail iilius

reiuintialionom

est,

regni et terrse cum imperio hoc ipsum circa unionemeoniinilom

jusniodi
el

successiontini

lilieie ailinittatur:
al>

terrfc

ciim rogiio

Romano,

aiit

rogiio
:

tuiic

ab

i|)So

Roinano Ponlifice, vel

alio

Tiioutonia>, seii ciim Loiiibardia vel Tuscia

cuiii

sivc

destinato ab ipso invcstituram recipiat rogiii ejus-

majoii parto ipsariim Louibardiffi vel Tusci;e,

ot

dein.
42. Qiiorl
si

volo et intolligo esse dictuni. Universas

diclus fiiius sic ad regiuim ascoiiditioiios conteiilas
littoris
silicio
iii

singulas

praedictis Iiistnimonto, scii

sumptus
ipse

niajor aiinis

admiuistret:
(|uain

sed

decem et octo fuorit, iibore quamdiu minor oxtilorit, tam

praudiclorum

boiiac nieniori;c

Aiiibaldi Ha-

duodocim Apostolorum

prosbytoii, itichardi
S. Ni-

regnuin ipsiiis in cuslodia Hoiiiana; maneat, donec rex ipse innileveritsupradictam SBtatem fructibus et obventionibus regni, ex quibus sumptus nccessarii faciondi proejusdom regnicustodiadoducantur,regiconservandiseidem;
Ecclesise
;

S. Angoli, ac veiieiabiliiini iialnitn Joaniiis colai in

Carcerc Tulliano, et Jaoobi S. Mariae in Cosmedin diaconorum cardinalium super ipsorum

rogni et terra; concessione niibi
fectis; et
al)

cis

facta

coneis-

omnia singula,
seu

qiia;

continentur in
nec
iiie

et

lucro alterius ratione ipsius cuslodiae non ces-

dem Instrumento
et

litteris,
:

plenaric adimplebo,
iillo

suris. Quse

vero de

filio

dicuntur, ut

ei

vidclicet

inviolabilitor

obsorvabo
illa.

unqiiam

regnum possit sub observatione prsemissa a patre ad imperium transeunte dimltti, de filia etiam est
concessum.
43.

tem[)ore veniam contra

et

Dous adjuvet, haecsancta Dei Evangelia. In hujusmodi aulem

Sic

rei testiiiioniiim,
si

perpotuam(|iic memoriani

prtr;-

Et

rex,

non habens

filios

in

imperaet

torem electus ad imperiiim transire voluerit;

de personis, qua)
strumento, seu
litteris

sens scriptum exinde confici jnssi, et Aurea Biilla regia; majestatis impressa typurio coinmuiiiri.

in conditionibus contoutis in [nl)ona!

Acliim Vitorbii
MCCLXXVi, die
nis, regni
vii

in

palatio

papali

aniio

Domiiii

memoria) Anibaldi Basilic duodecim Apostolorum presbyteri, Richardi Sancti-Angeli ot vonorabiliuin patrum JoCarcere Tulliano, et Jacobi
S.

mensis Octobris (|uints Indictio.

moi aiino dnodecimo

Lnrjdunensia

45. Ponlifex per litteras

prcesiiles

ad Gracce

Ecclesia;

annis S. Nicolai iu
Marise in

Decreta

inculcat.

In

Cosmedin diaconorum cardinalium

praedictorum
regni
el
torrae

eadeiii Viterbiensi iirbe

Joanncs nonnullos veteres

in pertinacia

super concessione

Caroli hostes poenis Ecclesiasticis defixos, ut Voro-

mihi

facta concossis;

dicuntur liboris non extanfllia prffidiota

nensos ac Pa[)ienses, qui adhuc

duriierant,

ob-

tibus in regno posse succedore, aliqiii superstites

fuerint, quce de filio et

ad

frangondam eorum
et

pervicaciam
toties in-

sunt, conser-

prffidecessorum e\em|)lo censnris,

cussis,

illis

ventur

in

illis,

exceplo

mancipationis articulo,
jiatria;

ob Manfiodi
'.

Conradini

[lartes siisceptas

qui in solis
Qiiod
sit

illis

procedere poterit, quae capaces

polostatis.

{jevinxit

Decrevisse praeteroa Joanneni in Orienin fidc

coiifir-

einancipationis oxistant ratione

si
,

tem logationem, ad Palaeologuin ad Grwcos

et obse(|uio

regi Siciliae siiie filio decedonti superstes

vel

Ronianae Ecclesiae continoiidos

tradil Boriiardus
:

lilia

mulier

alia,

prcBdictis conditionibus

(|UtT! juxta forniam in contentam deboat ad liu-

mandosque
tos ad

H:c misil lega-

jusniodi successionem

admitti; qu;c imiieratori,

Pariologum, (sic i[)se vocat Michaelem Grajcorum imporatorem), si vellot obedire inaiidafis
Ecclesiffi

duni ipse rex viverol, fueratdesponsata, vol iiupta; non succedat in regno et si regno sibi delato ini:

Romana;

cuiii

gonte sua

fuerunli|iie

missi duoe[)isco[)i. et frator Salvus de Bargnaciiiu

eis,

peratori nupserat, cadat protinus ab eadein

vir ojiis

nisi

imperio prorsus renuotians, regno soluincontontus.

se ad

qui optimae recepti sunt ab eodem, ot obtulit omnia, qua; nunlii sui in Concilio Lugdit-

modo
aha

sil

44. In

primo autem casu repulsis

illas

filia

et

nensi proiniserant, obsorvanda. Eadein Jordanus ' et alii, qua; illustrantur ejusdom Pontificis
littoris
i[)sos
*

prfpdicta, ad personas

servatis gradibus,

ad Oriontalis

EccIosi;e

[irajsules (|uil)iis

regnum
liberi

perveniat, quas in regno posse succedere

ad cceptam

cum Roniana

Ecclesia conjunctio-

inipsisconditionibuscontinetur,si regi praeiiiortuo

nem

perficiendam adhortatiir.

non su|)eisiiit. In socundo autoin casu regnum ipsum ad Ronianam Ecclesiam dovolvatur.

Joannos o|)iscopus, servus servorum Del, ve[latriarchae,

filiis

nerabilibus fratribus
et episcopis,
prffilatis

arcliie[)iscoj)is,

Regnum quoque

Sicilito et terra praedicta

imperio

ac diiectis

abbatibus, ca!loris(|ue

nullo niodo siibdontur, nec

sibi ullo uii(]iiani toiii-

Grfficorum salutem et Aposlolicam bene-

poro in oadom porsona quoinodolibot unientur; et praecise super hoc articulo tam per pcenas spirituales,
clesioj

dictioneni.

Grandis affectus,

quem

circa traclatae

jamiii

quam

alias cautiones

cavebo
tii,

jiixta

Ec-

dudum
miiiori

inter Latinos ot Gr;ecos uiiionis negotiiim

voluntatein, (luaiulocunique

vel dicti

Doi beneficio laudabiliter huciiS(|U(! [iroinotuni

successores tui hoc duxeritis acquirendum:

cum

dudmn

coiistiluti

officio

taii([uaiii

lilius

prorsus intentioiiis

sit

Ronianae Ecclesiae, ut re-

gnum

et

terra

prajdicta iiullo un(|uain

tempore
'

imperio uniantur; ut scilicet unus

perator
et
Siciliae

Romanus imcirca

Lib.
sii;.

I.

Ep. CLiii.

Vat.

DUin. 1960.

Bern. Cliron

Hom. Pont

Jonl. Ms.

rex existat.

Quod autem

Ext. in rotul. pergam. cx Arcli. Avin. iu

Val. (Jelatus sie. nuin. 5.

382

JOANNES XXI.

CHRISTI 1276.
Indine adim])lere,
in
idiis

gerebaimis , iii |iatermim crevisse fiignoscilnr, nobis disposilioiie liivina (licet immeritis) aci api-

et

opporlune inserere ac fovere

illis

cuin omni sollicitudine sfudeatis, ut

dilfusins,
est

com
felici

Aposlolicie (iignitatis assiiniptis. Crevit

pra'tati

quo-

gloriosius dilatiilis pro]ing;disque

ab eo

que cuni onere praeconcepta de

proniotionc jncunilitas,
coiilingal ut
respiciat,
cii;ii

negolii

qui

bonorum

nos jam

non

relributionis praiinium

omnium cum

retrijjutor,

affluentis

biudis liuniaiiae prae-

tani

lllium,

torem

sed

specialis

non solum ut cooperain nobis stndium

cordi
noslro,

coniis et ])k'iiiori Sedis A]iosfolica; giatia re])orletis.

Dat. Viterbii XII kal. Decembris, Pontificatus

prouiotionis exquirat. Et ideo ad illius prosecutio-

iiosfri

iumoi. Sed de

his

auno sequenfi. Nunc

nem,

uti^jue

insidentis

admodum
et

Terra;-Sauctfe res, atque ad eas instauiandas j^rin-

intentum sfudinm dirigentes,

diligenter

attendenteseliam
unionis in

cijinm conatus, et consilia in luce historiae collo-

consummationem
,

ip?ius

cemus. (3rnabat Hierosolymitanam expcditionem,

susce]ifo crucis signo, Pliili])]ius

Deo fidei ortliodoxaj perutilem, niundo necessariam, ct animabus etiam frnctuosam, illud ab ipsis pipne promotionis nostrae privobis gratani

ac

niagnam bene gerendae

:

rei

Francorum rex, spem et exspectatio-

mordiisquasi |iraecipnuni prirelegimns |irosequen-

nem ex[)licuerat ob quam gaudio delibutus Joannes Galliarum praesulibus censuras Ecclesiasticas

dum, diligentem curam

ad votivam
affectum,

et

curiosam

diligeiitiaiu

infligere

iis

jussit

'

qui crucem

acceptain
iti-

adbibentes, ut ejuscircnmstauliispleniusiudagatis,

abjicerent, vel trajeclionis ineundaj articulo se

neri accingere detrectarent.

consummalionem eamdem
pifc

efficacius

proccdatur. Porro

sollicitudinis et devotionis

46. Philippitm Francicp cxpedilionis fjieroso-

quem nos

ad ipsius unionis promovenfeiicis

lymitana; principent,
piscojiis,

et

Alphonsnm

Castella; reges

dum

negotium impendisse missa liactenus

litterse
;

cliscordes pacificare studet Pontifex.

Archiepraelatis

recordationis Gregorio papa; pra^decessori nostro

vestrie

episcoj)is ac aliis Ecclesiariim

testabantur

sednla

meditatione

per reguuiii Fi-an<"ix cous',itutis.

aConsideni.jtesferv(;ntischarissimi in Christo
fllii

pensantes
vestris

ac firmiter sperantes in

Domino, quod

mentibus

veriT" lucis radiis illuslrans, affe-

noslri

Philip]ii

ctus bujusuiodi de liono in melius augeatnr, et

devotionis affecliim,

regis Francoruni illustris quaui ai Terram-Sanctam

per evidentiam
cat; plenis

efficacioris operis

clarius eluces-

il)snm habere manifesfis indiciis profltetur

quoquedesideriis affeetanfcs, utanliqui

que luundi hujus

abnegans,

deliciosis

otiis,

discrimen scliismatis, quoil malorum iiicenforis astutia uefauda suggestum sit, nova; unionis antidoto terminefur ad charissiinum in Clirislo filium
nosti

l)Osset excellenfiaregia, vilipensis,

quodquibus affluere sponte seipsum

;

vivifica;

crucis

assiiniplo

signaculo

ipsius terra; negotiuin confra Chrisfiani

nominis

um Micliaelem Palaoologuin im peratorem Gr;c-

aemulos magn;iniiniter assumiisit, ])ersonaliler in

corum illustrem et vos venerabiles fratres nostros Jacobum Ferentinalem, Gaufridum Taurinensein
episcopos, et dilectos
filios frafres

riainonum prio-

rem

conveiitus Viterbiensis, ac

Salum leclorem
,

Lucanum

Ordinis Pia?dicatorum

viros

ufique

Deo praevio profecturus, eo negofium i|)sum siibventionis opporluna; suffragiis libentius iidjuvamus, qiio ipsuin in nianu sua speramus felicius dirigendum, ea pro]iter ut idem rex tauto negotium ipsuni animosins prosequatur
ejus subsidium,
(|uaiilo illud

meriloruin tulis eximiw, ac nobis

sua;
])rotiitatis

claritide couspicuos. probata; lidei, viret fralribus noslris

cura; nobis, et Apostolica; Sedi fore

merito
latores

cognoverit per effectum, universitati vestrae per

A])ostolica scri]ita

acceptos,

noslros nnntios

maudamus, quatenns

crucesiet

praisenliuui destinanius, desiderantes inter caet(;ra,

gnafos laicos civitatiim

vestrarum, dioecesum

ut ad comniunis utilitalis
qua; acta snnt
])iant
;

augmeufum non solum

plenius rolun- acci|)er

locoruni, qui tempore ]iassagii generalis in subsidiiim Terrae-Sancla;, votuni Domiiio

tes,

]ier

eumdem

sed ct in vobis, et

i])sum ac vos in

aliis

quoad ])rofessiouem fidei et rccogiutiouem ]irimatus Eccltsise Romaufe i])sa unio desiderafa jterfecfione la;tetur.
B

nou reddenneglexerunt juxta emissum votuiii, vel tardanisi id de Apostolica; Sedis, verinl transfretare
;

vcllegali ejus in Fraiuialicentia sibi concessa distulerint,

aut eos im]iedimeuto legitimo contige-

Quocirca universilatein vesfram rogamus

altente, ac

et

rit

delineri, conlra

borlamur

obsecramus

iu

Domiuo

Jesu

eis i)ro
lisisse

eorum domiuos saeculares, ab tempore, a qiio crucis signaculum assumViterbii

Christo, quatenus recogitantes soUicite, quod ad hoc Dominus ])ra;latos in Ecclesia sua ])r8efici voluit,

dignoscitur, tallias debitas exigentes, nulladefeudatis. Daf.

1

tenus

id.

Decembris

ut exerceant iu ea

(juoe solliciti

sunf pasforis;

anuo
ad

ad boc in vineain
ut

suam

illos

operarios iiitroduxit,

47.

Inflammatum egregie Francoruin regem

sacra Sarracenis Asialicis inferenda, con-

su;e culfura; sfudio uberior illa iiisfifuatur in

;

arma

Iruclu

ad lioc

illos in

specula stafuit, ut

aliis lii])raefati

tracta

ab ipso

cum

Alfonso Castellae

et

Legionis

men
pt;r

verilatis

oslendant, ea qua; vobis

rege discordia, ob nepotes ex sorore potiundi sce])tri

nuntii, quos ad

boc providinins
aliisijue
i])si

desliiiaiulos, sn-

s])e

(ieturbatds, retardavit.

Cumque

ii,

pluri-

eisdciu i^rolessionefidei el recognilione priniiiEcclesia;

bus

tr;ctalibus i^acis tent;itis frusfra et clusis,

rem

tus

Romanai

contingentibus
jiroiiqitiI

praemissasuaseriut, et vos

cum omni

Llli.

lip.

LXVIII.

; :

JOANNES
ferro deccrnere constituisseiit
stian;i, (|u;e
;

XXr.

CIIRISTI

127r).

383
attent(! reco-

cx iiuo rcs Clirinccesse

ncm

sanguinis Jesu Christi, qiialenus

iiisoruni potenli;i assuif^ere atciuc efafflijjM

gilans, (|uod occasionc turbationis

hujusmodi ne-

florescere

speriibatur,
|i;utcs

ailnioiluin

goliorum Dei, quae

te

priucipaliter cxspectant et
;

erat, aiitiibiiit

suas Joaiines, ut Francoruni

propnsuit(|Uc ioiige iiiajora

regis iras

niitigaret,
;

expetunt promotoieni, cxecutio iiiipcdilur ctcoiivertens ad inansucludinem, quod dispositum vidctur ad iram
;

ipsum spcctare

Syriam ejns auxilio e priesentiiili|ue ad paceni bus calamitatihiis crigcnclaiii blando alicjuo coiloquio conjungcmlani aninium flcctcret. Apostolicarum litlcrarum exemplum infra scriptum est.
;
'

animum

regiuni ad pacis

bonum

et iiiiil;ilem coiicordi;c habilitcs et

disponas: tanto

liroinde jiacis actori et eideni iiialri Ecclcsi;e hitu-

rus acceptior, (jiianto te dcvotiiis ipsoriim

bene-

liegi Francia; illustri, elc.

phicilis conrormabis. Ut autcm (|uod in hoc desideramus avidius, facilius et celcrius valeat proveiiire,

Habet infausti rumoris

assertio, (|uod

lai-

dilectos

fllios

fratres Joannein

magistrum

mani generis iniinicus, pacis liostis, amat(H' liliuin, zizaniai semmator, inter te et cliarissimum in Christo filium nostruni, regem CastellcC ac Lcgionis illustrem, materiam gravis (lissensioiiis iiigessit, usijue adeo principes conimovens dissi(.lcntes, ut inter se nou juribus, sed viribus non per justitiaj semitas quoc inter discordes media esse
;

l'i;B(licatormii ct

Hieronymum

niinistriim Mino-

ruin fnitrum Ordiiium viros religiouc cnnspicuos,

probitatis ex|icrtie ac meritis et

fama

poilentes, et

iiobis ac fratribus nostris acceptos, latores pra;sentiuiii

ad preesciiliam regiani destinanius

(|Uoruiii

salutaribus monitis et persuasionibus in hac (larte

magnitudineni rcgiam acquicscere,

cupiinus

ct

debet, sed potcntia cxpcriri decreverint

paciticis,

nec

viris

|)romi)lis coiisciisibus adliajrere, ut actoreillo, (|ui

sed congressibus bellicis exortam diri-

potest, quibuslibet dissidiorum vepribus radicitus

ani|-utatis, inler te ac
opl;it;c pacis fcedcra

mere quaestionem. Profecto inauditu rumoris hujusmodi vehementer indoluil Komana matcr Ecclesia, et ejus pia viscera

niemoratum

regciii Castellae
si

reformeiitur. Cceterum

ijuod

turbationis validie turbo

filios,

forsilau iiiter te aci[)suiii rcgenisupererit(iua.>stionis,

concussit

duin tam fldeles

tani

dcvotos,

Scdis Apostolica; sollicitudo noii deerit, sed

quos optat ardentius

inclytos,

solidae charitatis glutino co:

parala se offert suis

et aliis inter te ac
iiein

pulari, sentit in utero collidentes

dum

reges tam

quos fidci Chrisliana; religio semper et promotoreshabuit, et suorum hostium repressores

non paixendo laboribus in iis dictum rcgein pro viribus omfomiteni dissensionis extinguere, acunitatcm
Vitcrbii

studiis (irocurare soliicitis, et fovere. Dat.

id.

in

tam gravi discordia positos intuetur. Reveraet in stuporem dedncimur et non possunt mentes fidelium non mirari, dum tam Catlioliconos
:

Octobris .
4'J.

Non

his dcliniri potuit Philippus Franco-

rum

rex,

quem

sororis injuria urebat

ut
iii

sed ingen-

rum regum molimina,

rigi

iu

consueta, in redeinplos
:

blasphemos Cliristi diCliristi sauguinc pr;et.inta

tem exercitum,
ravit.

Hispaiiiam duceret, compaGallos

in sui
iiroceres, ut Westauxilium excitaverat ob stipendi;irias, (inas

Non

euiiii iiiodo
ait
',

parantur

dum

principes

consanguiiiilale

monasteriensis
vcruiii
etiaiii

conjuncti, qui debcrent se polius mutuis fiilcire

praesidiis, favoribus

Eduardum

confoverc

ac

iila,

qua; pro

temporum diversitatc contingit einergere, quantnmcnmque gravia (|uantuiiicumque diflicilia

,

Francorum regum benelicio acceperat, provincias, veuire cum exercitu ad invadendam regis Castellae
ac Legionis ditionem jusserat,

Quo

illuiii

nuntio

tractatilius

ordinare domeslicis, ct familiaribus coUationibus expedire; nec in talibus susurronuin uti consiliis, vel adlkTrere siiggestionibus, (|ua.' ne(pia(|uam de fontc charilatis emanant, sic no-

admoduni
dit
princiiiis

attonituni, ahiue ancipitem tuisse traciini

auctor,

ncc

Philippo officia

fiduciarii

scunturad invicein adversari.Nimirum

si

diligenti

ncg;uc vcUct, ncc Alfonsum lacessere, cujus sororeni Alienoram uxorem duxerat ; alque etiani nefas putaret in eum principcm ferrum
striiigerc, a (luo
alleriio

meditatione discutitiir, multuni luec regis utriuset

cingulo mihtari donatus fuissct

que nomini delniliunt multuiii fam;e dciogaut honori, Quid enim putas non tani loquitnr,
;

quam
fidei

(obloquitur) crucis hostis. Quid orlhodoxa; ajmulus nefario sermone disseminat ? Quid
infidelis ?

cogitationuiii aestii fluctuaiet, cunuiuc sumpsisse consilium significandi Philippo, gerere se in votis amicitiaminter utriiiiKiue rcdiulcgnire
;

ac

si

pacis legcs Alfonsus respuerct, ariiia in

eiiiii

submurmurat
48.

movere non

dctrcctaturuiii,

mundi

Attendentcs igitur tam dispcndiosum pcriculum, et spccialiter Teria;-Sancta3,

50, Ut tristem

hiinc anniini

a luctii

sunuis
affert

auspicati, ita funestissima

hisloria,
;

quaiii

cujns lacryma; singulariter ad te clamant ; cum tuarum potentia viriuin ab incumbentibus sibi malis speret, favente Domiiio, resurgciidum et
;

Joaiincs

Longinus

-,

concliidemus

ex (luadiscant

cupientes
et

in

hac parte opportununi remediuin

adhibere, serenitatem regiam

monemus, rogamus,

improbi ad p;itranda iinpune el eirncnate scelcra non ita sibi dc divina misericordia temere abblan Miles, inqiiit, quidain Polonus, s;cvns ct diri iiupius in proprios subditos etcxtcros, dc vita fu:

horlanuir attcnte, ac oLtestamur pcr aspersio'

tura

iiihil

pcnsi gerens,

cum
Loug.

assiduis praBvarica-

Exl. in Ms. Vallic. sig.

lit.

C.

num.

4;i.

|iag.

52.

'

Wcstra. in Flor.

llist.

Hist. l'ol.

I.

vii. Iioc an.

384

JOANNES XXI.
pro
Iiiili-

iu

CHRISTI 1277.
teri et

tioiiibus in Deiini, confiteri cl poenilere

poenitere, vellct, pollicentibus,

:

extremam
arbitrio,

brio ducens, iras in se cffilestiuui coacervasset,

edidit voceiii

Fruslra, iuiiuit, ingeritis de confiet spoiiato

graveui intidit languorem. Sed uec

tum quidem

sceleruni conscientia aclus, (luiilciuam sibi de iml)etraniia iiropiliatione diviiia ratus, sesupervictu-

tendo monita proprio exiito etiam in daMuonuiu poleslate

coiisistenti,

quo-

rum

calervis supereiiunentibus torqueudus et flaillico

ruin et suas transgressiones resuuipturum

spexit. Invalescentelaiuieui

j^ro-

gellandus jain appetor. AuditEe

siones horrend;e,
ictiis

sunt percus-

moibo

Iralres Pra^dica-

frequentes, et atroeissima

tores, per consorleiii illiusprosanandaiegra nieule

ex sonitii, el collisione atque reciprocationefl;igel-

militem ad poenitendum multifarie per salulifera moiiita inducebant. Qiiibus miser bumo
accili,

lationiim verbera

el

iu

segri

corpore

livores,

jdags, vulneivique a fratribus

tibus
visibiliter

el aliis

circuinstan-

coiniiiolus
imi)ellitis,

Serius, inquit,

ad

paMiiteiidum

mc
et

serius
;

confessioncm jiidicato jam

coiispecta,
lioino,

inter (|ua!

ab invisil)ilibus tortoribus illata ille iufelix et execrandus

damnato

suadetis

cum

pocnitenti;e et graliaetem-

l)ore eflluxo, confessionis et poeuitendi spatio inilii

liter exiiiravit. In

nec voceui, uec gemitum edens, miserabiquo bealissimi Augustini sermo

Ha^c
esl,

subrepto, justo Dei judicio in potestatem traditus

pro diviiio oraculocuilibet peregrinantiretinendus

sum spirituum
majori
tione

teneiirarum.

Urgentibns deinde
ne (luadesperaa coiifitendo
si

impletus est
ut
(|ui

iuquit, justissima

lex

Dei,

instaiitia aigruiii tratribus,

vivendo obliviscebatur Dei, nioricndo obli-

commissorum facinorum

et

viscatur sui.

poenitendo abstraberetur, oitem divinam,

coufi-

JOANNES XXI.

CHRISTI

I27T

1.

Subsidiion Terrce-Sanctce bello iulerFran-

fiinsi

)iiimogenito

Cnstelhv reges disturbatnm deplorat Joannes, leQatisque iilrosque ad coiicordiam adducere

cice et

in Castellam
bat, ita

uxorem tradidit, ob jura, qua) materno genere se liabere contendeliberi, sc(;ptiiim

adnititur.

cuni Alfonso convenisse, ut qui ex eo maCastellae

Annus

a nato Clirislo

millesinius

trimonio suscepti essent

ducentesimus sepluagesimus seiitimus, Indictione qiiinta, inopino Rom. Pontificis casu Cliristiauum
orbeui terrore perculit

forent adepturi. Incendisse

lippum aiunt,

sorori

quoque iracundia Pliidotem redditain non fuisse,

aggrediamur,

de quo anteiiuani dicere qux' ipse antea gesserit, oratione

:

eam(|ue, reteulis liberis, magiio

ruiii discriuiine, iu Galli
(S

cum

saliilis

ipso-

sunt percurrenda. Exarserat belliim atrox iiiter CastelUc et Francoruin reges, cum ex nimia Alfonsi tacilitate atqne propensione in

dimissam, atque ob ea Francorum regem belluiu Alfonso denniitiasse. At

Pontifex,

cum

eo bello consilia expeditionis Hiero-

Sanetium

se-

solyiiiitanai in

Lngdunensi Synodo agitata

;

dissi-

cundum

natu filium,

qiii Ferdiiuuido fratre ina-

pari, atqiie evanescere inlueretur

dniii arina,

quae

jori natu, relictis

duobus ex Pbilippi Fraucorum

regui successioiiem
ita

verlenda
cias

iu

Sarracennm
;

erant, Cliristiano cruore

regis sorore
afrect;issel
;

liberis, extincto,

ac movit

(jua^stiouem, ut indicto

nobilium solemni conventu secuudum illuiii prouuntiatuni sit, atque Ferdinandi filii spe successionis dejecti.
2. Visa
est

aversalus facinns propter induab eadem sacrosancta Synodo nniversis |irincipibus eo tempore indictas, Simoni cardinali A. S. L. dedit impcria ', ut Plnlippuin a gerendo
iu

iinbuenda essent

ea

res,

ut scribuut Jordanus

',

Alfonsum bcllo 3. Simoni til.

intentatis ceiisuris deterreret.

S. Caeciliee.

Nangius
jura
ratio,

-,

et alii,

Pliilippo iniqua,
filios
:

cum

p;itriiin

Molesta nimis etdispendiosa dissensio,

cunctoniiiiqiie maloriim

quam

tiansfundantur in
S.

tiiin alia

suberat

zizania; sator,

incentor

Ludovicuiii, duin filiam Ferdinando Al-

inter cliarissimos in Cbristo filios nostros Franciee

Jord. Ms. Vat. sig.

num. 1960.

'

Naiig. ubi sup. et

alii.

'

Joan.

I.

II.

liii.

xxxv.

JOANNES XXI.
et Castellffi reges illustres suscitasse dignoscitur, 60 potius intiina noslri cordis amaricat, et punctionis aculeo durioris aftlii:it, (|uo aniaras illius

CHRISTI
necnon
lis

1277.

385

ad pra;tacta pericula propulsanda sincepra?sentium auctoritate com; miltimus el mandamus, quatenus tam pra?fatum
et

affectibus affici

circumslantias
sollicitudiiiis

nobis intentioris
:

considerationis

regem Franciae, quam omues

sint conditionis aut statiis, in

alios

cujuscumque
in-

discu?sio re[)r:rsenlat

altendimusetenim paternae

prxmissis regni ad-

studio iiicomuioda

immensa,

quie
si

ha'rere

pncsumentes eidem, ut ab hujusmodi

ingerit; et coiiimoda piaijue

Dei negotia, qua;

sfaurafione, ac hostili processu contra prajfalum

procedat, imi^ediet, utinam non

extinguat, pra;-

cipue circa Terra^-Sanctoe subsidium,

molestias

si

solilo, prout mceslus riimor enunmodernistemporibus perferentis. Naiii si, quod absit, inter reges eosdem, aut genles ipsorum (quas in bellis animorum vigor et corporum effi-

longe acriores
tiat

regem Castellae seu terras ipsiusomiiino desistant, quando; et prout circumsiteclioni tuaj secundiim Deum videbitur expedire, |)er cxcommuniin

cationis
terras

personas,

et

interdicti

sententias in

eoruin, appellatione remola,

si

compellas

non obstante

regi Francias aut adiia?renlibus

cit

virtuosas)

locum

sibi

congressiva

colli.^io,

seu

supradictis, seu cuivis eoruin a Sede Aposfolicasit

collisiva congressio vindicaret, cujus nutas a;sti-

matio, quantiimlibet studiosa, conciperet quan-

induifum, quod excommunicari, aut terrae ipsorumEccIesiaslicointerdictosupponinon possintper

Sedis ejusdem, non fucienfes plenain et expressam ac de verbo ad verbum de indulto liujusmodi mentionem et qualibet alia dicta! sedis
litteras
;

tum illa hominum

cula,

Ciiristiani

sanguinis exhauriret, quas

strages ingereret, quae

animarum

peri-

quot

damna rerum
terrae

inferret? Revera

non

temporis, imo nec temporum,

bilis dictae

qim

status misera-

indulgenfia generali

vel

speciali

cujuscumque

non

sufflcit exspectare,

cursus

tenoris, vel expressionis existat, per quain eflectus

adjiceret, ut resumptis viribus fuciiltatum,

quas

prtrsenfium impediri possef, vel quoinodolibet retardaii. Dat. Viterbii

0.

expensarum abyssi, et quasi protluvia sumptuuin, quos bellicus exigit apparatus, absorbent, prosequi posset terrte praefatae negotium Gallicorum laudanda devotio, quos vivificae criicis signaculum
insignivit; ad

V nonas Martii anno . Ad extinguendam ergo erumpenfem flami

mam, dum

primos

belli

fiaenabat, legafionem ad

impetus Simon cardinalis utrosque reges in con-

quorum

post

Deum,

singulare suflaedio fati-

fragium terra ipsa exspecfationis anxiae

gata suspirat.
4.

cordiam adducendos decrevit, de qua haec Jordanus ' Misit, inquit, Joannes papa legatos ad
:

reges Francia; et Castellae fratrem

Hieronymuiu

Cura itaque, sicut

quorumdam

relatione

didicimus, dictus rex Franciae instaurare conetur exercitum adversus inemoratum regem Castellae, ac terras ipsius hostiliter processurus; nos pie volentes tantis obviare periculis, tantisque discri-

generalem Minorum, qui postea fuit Nicolaus IV, et fiatrem Joannem de Vercellis magistrum Pi<.edicatorum, ut eos concordarent . Da!a sunt hfec a Joanne ipsis imperia - coUataque auctorifa?, ut
coitiones resciuderent, ac ()acis obsfacula

remo-

minibus congruum remedium adhibere

tim

prsser-

verent.

cum

ad praelatos omnes
prius,
et

et

episcopos

maxime

Joannes, elc.

spectare noscatur, in dioecesibus propriis exliorfationibus

tandem

suje jurisdictionis ac
;

Volumus quatenus, diligentius advertentes, quod negotium tam iusigne slatumque totius religionis Christians contingens, ac propter

concordiam revocare discordes multoque magis ad nus, qiii licet immeriti, potestatis plenitudine fungimur, nobis ex alto conpotestatis vigore ad
cessae, singulariter perlineat in universali Ecclesia,

hoc po-

tissime insideiis cordi nostro, vobis

commiftimus

confidenter,

cunctave cougregatione fidelium pacem quairere, ac ipsam facere diligenlius observari ; et insuper in Lugdunensi Concilio iii favorem negotii terrae praedicta; provida fuerit deliberafione sfatutuui,
ut in toto orbe terrarum, inter principes praecipue, ac alios in Chrislianos pax generaliter observelur;

quodque ad hoc vos specialifer duxiregum prajsenfiam adeuutes, ipsos ad pacem et concordiam, juxta datam vobis ex alfo prudentiam, sollicifis mouitis

mus

eligendos; praedictorum

et eflicacibus

persuasionibus inducatis,
est actor pacis et

iit,

auxi-

liaute
lutis
utiii

humaniE saamator, vestraque cooperante solerlia, fam

Domiuo, qui
orthodoxaconcordia possit

et necessaria fidei

quod per Ecclesiaruni pnelatos discordantes reducantiir ad pacem, vel firmam treguam certi temporis spafio inviolabiliter observandam et acquiescere contemnenfijs per excommunicationem in persoaas, et in terras ipsorum interdicti sententias compellanfur; tibi, quem non solum
ita
,

celeriter provenire. Ut vel

autem

in hoc

impedimeuti

obstaculi seu turbationis cujuslibet tollatur

occasio, dissolvendi,

vacuandi, irrifandi et revo-

candiomnes
nes
alia
et

pactiones, obligationes, confcederatio-

colligationes juramenfo, vel

;

firmitate vallatas
et alia

originis rafione,

quam

de regno Francice traxisse

jusmodi
praestita,

quacum.iue nccnon et relaxandi luiquaelibet juramenfa a quibuscuiu

verum etiam niultcB benevolentiae, quam inclyta domus ipsius regis Francoruin a
dignosceris,
longis relro temporibus ad te gessit, prosperi sta-

num
'

per qu;e nutriri discordia, et pacis boposset quomodolibet impediri, vel etiam re-

tus

eorumdem
;

regis et regni

sedulum novimus

Jord. Ms.

bibliolb. siga.
alii.

zelatorem

et

ad conservationem honoris ipsorum,

Jacobo Contar. et

'

Cod.

num. 1960. Andreas Dandul. Vall. sig. lit. C num. 49

c. 4. in

p.

Ul.

Anr.

ToMcs XXII.

Rayn.

III.

49

386
tardari, prout ea

JOANNES XXI.
secundum Deum
viderilis dissol-

CHRISTl
ad

1277.
Sarracenos
derivari

propulsandos
'.

Joannes

veniia, vaciianda, irritanda, seu insuper revocanda, vobis plenam ct liberani pnesentiuni auctorilate

jubet

Joannes, etc.
filius

concedimus

poteslateni.

Dalum

etc.

Cbarissimus in Cbristo

noster rex Aranuutiisinti-

Gravioribus conciliandi utriusque regis curis aestuasse Joannem probant aliie lilteroe ad eosdeni
datae
',

gonum
uiavit,

illustris nobis

nuper

litteris et

quod Agarenorum funesta pra?sumplio,

aculeis

quibus ipsos in eos

si

re;ies vel in

alterum,
Voli,

quos nutrit |)rofana regio Africana contra renatos

fonte baptismalis arinata diris

tum

in

exercilus vibrandi censuras provinciani

acies in proelium

regni sui

ini|iosuil,

educerent

Cluisticolas ssvis [lerlurbans proceliis, adeo

renic;e
potentiai convocatis auxiliis in
est evecta,

inquil, nostri et sacrosanctaj matris Ecclesia! ad id

Agasuperbam

ferventis inteulio

vi.x

potesl aliquibus in boc convi.v

audaciam
absit,

quod jugiter
et in

bostilibus teutat

tenta esse remediis;

potest aliqua

sufficienlia

aggressibus

regnum ipsum suo

eo

nefando, quod

existiniare. Ideoque nova solerter excogitat, excogitalisadjicit, etea in optimum elTectum deducere Si expedire celeri executione festinat . Et infra videritis, reges eosdem, vel eorum utrumlibel, ae ipsorum exercilus sive gentes, ne alter invadat alternm, vel quoquomodo inter se congrediantur
:

subjugare im[)erio,

denuuu

extin-

guere lucernam nominis Cbribliaui. Propter quod idem rex contra im|ielum tam ssevi fulminis, suis
et

suorum
:

viribiis excitatis, tandein cEstimavit su-

pL-r lioc

foie A[iostolica} Sedis auxilium imiiloran-

liostiliter,

[ler

censuram Ecclesiasticam compe-

scalis . 6.

quare nobis bumiliter su|)plicavit, ut reduui gnoruin et coiuilatuum snorum Ecclesiasticorum [iroventuum decimaui iu Terne-Sancta3 subsidium
iu
sibi

Auxil porro eos lumultus Violantis reginse,

Lugdunensi Concilio deputatam dignaremur

uxoris Alfonsi Castella', discessus, cui boc anno

data a Ponlifice nonnulla privilegia, ut se|>ulturi.e locum, iu quo malit templo deligere* tum in suppositis Ecclesiastico iiiterdicto urbibus op[)idisve
sacris interesse [^ossit
'.

concedere in tuitionem regnorum et comitatuum eorumdem. Nos autem duni dicta; TerraeSanctae afflietionem in

opprobrium prafati nomiinviti

:

nis continuatam bucusque in mentis nostrae secretario

Illam vero ideo ex Alfonsi

receuseuius,

indueiiuur quidem
in

ei

regno

se subduxisse

tradit

Mariana
fllii

',

quod mapossetcum
erat,

terno aiieclu in priniogeniti

liberos proclivis,

deputatum subsidium rumtainen quia tam

baberi ludibrio

eorum

a'tatem [latiuon

quibus, uequid graviusiilisaccideret, [latrui enini

potentia et regnandi cupiditas suspecta

vealterum derivare damnatsB prasumptioni et vicinis perfldorum aggressibus occurrere salutaribus remediis quamjtlurimum uecessarium

ad

Petruiu fratrem regem

rum
quos

tanta im[)otenlia

Aragonum perfugit. Cajteaninii eam rem tulit Alfondiscessus reginae,

:

sus, ut cxtremis

sup[iliciis in

comprobatur ne forte invalescat in proximo quod in remolis Cbristiana devotio proiionit [)rosequi contra perfldiam Agarenicam, Deo [iropitio, sub vexillo viclrici considerato quoque, quod ex
; ,
;

credidit, auclores SiBvierit

atque adeo

illa

resistentia suflulta viribus, divina opitnlaute de.xtera,

sororis fuga Petruni exasperaret, ut [)arum ab in-

Agarenorum ipsorum

alis

pnecisis polentia;,

terendo Alfonso
nisi

bello abesset, ut inquit

auctor,

sent

illum Sarracenorum insoliti molus distraxispetenti sane uxoreni .\lfonso respondit

:

Babylonica Cbristianorum perseculio liorum cousuetafoveri praesidiis,reddetur plurimum imbecillis

:

dicto

regiii

in

liac

parte,

iino

[lotius

fidei

Aragonem omuibus perfugium tutum

niagis sorori.
7. CitrcB Pontificis in 7'elnndendis

esse,

nmlto

Cbristiante voluntes favoribus assistere o[)i)ortunis,

ei

su[)er

iis

Apostolicae

benignitalis

favorabilem

in Aragonite terras irrumpentibiis.

Sa?racenis
Irrui)isse

assistentiam

considerata

nequivimus, sicut nec debuimus, hujusmodi qualitate negotii deneII id.

tunc ex Africa in .Vragonum regis terras Sarracenos ex Pontiticiis litteris ad Narbonensem atque

gare, etc. Dat. Viterbii

uostri

Aprilis, Pontificatus

anno

Arelatensem arcbie[)isco|)os datis perspicuum est, (1) quibus decimas in regno illius principis et comitatibus coUigendas, ac Terraj-Sancta; subsidio iu Lugdunensi Concilio devotas, in regis auxilium

8. Optasset

quidem

Pontifex, in Terrae-Sanctae

auxilium eas decimas

afflictis illius

rebus instau-

randis consecratas convertere: sed atrox [)ericulum laboranti Aragonia; opitulari urgebat, de quo ad

magislrum Beneualum Aragoniae collectorem

scri-

Exl.

in

Ep. cxxvi.

eod. cod. cad. pag.

*

'

bb.
[|isp.

i.

Ep. cx.w.

'

IbiJ.
'

Mar.

1.

xiv. de reh.

c. a.

Lib.

1.

Ep. cxLUi.

(1) Sarracenoniiii in

Aragoniam invasio,
rogantcs,

siciit

anno non suo

iiic

in

Anualibus reponitur,
remiserat

ita pariter et

corrigenda sunt ea, qu:e de loeo

Valeutini ad archiepiscopos

ubi Sarraceni

isti

irruperuut ab auualis:a traduutur. Apiid lialuziuai Miscellan. tom.

ut quas Poulifex

iv, extaut littera capituli

dimitferent ad coercendos Sairaceuos, qui de regno Valentia; oriuudi ab auuo, ct quatuor mensibus circa quamplurima castra ejusdem rcgui occuparuut . Additur iii litleris illis : Multitudo eliam Jaueloium (unde Giaunizerij quos regio genuit Atiicaua, in Valentino regno coiivcnit ; quorum ctiam aliqui iirofecto in quantitale uon niodica, noviter suut veuturi per incolaruni hiijns ri^gni Agareuorum promisfioiu^s . Dat.e sunt dio XIV kal. Julii , unde eiuas anno iircLXSVi ineuute Sarracenos dilionem Chrislianorum iuvadere litttr;c ista! <' anno Mcf.Lxxvii,

Narboaensem

et Arelatcuscin,

ipsorum

arbitrio

decimas,

regi

tandem Aragoni;c

coepisse.

Mansi.

: :

JOANNES
plte litlcrsD
'.

XXI.
ador'

CHRrSTI

I'i77.

387

Vnriiiii iioii exij^ua

oanim

vis

Parisiis, iibi

fons vivus sapieiitia! salnfaris alnm-

nand

illi

expeiiitioni ex aliis proviiiciis

regnisque
in

supererat, de qua ad episcopum Cassanensem

Calaliria et Sicilia, Artlilioneni
ciesi;c
|n'iniiceriu!ii

danter liucusque scaturiit, suos rivos limpidissimos, fidem patefacientes Catliolicam usqiie ad teriiiiiios
iii

Ec

orbis

terra;

diffnnilens,

quidaiii

errores

Rayneriuin in Coloniensi archiepiscopatu, Hogcriuni in Trevirensi, Albertuni * in Vienneiisi cogcndis decimis

Mediolanensis
'

iii

Aiiglia,

pra'jiidicium ejusdeni lidei de novo pullulasse

'"

dicunfur.

Volumus

itaqnc

libique

auctoritatc

pra;fectos dat.i' crebra; littera'. Atfriliut.-c iMant eoe

prwsentiiim districtc praecipieiido inandamus, qnatenus diligenler facias inspici, vel iiuiuiri a qui-

decimaG snbsidiaria; i^rincipibus, qui copias crucesignatas coiiiparabant, alque ita

drire coines

bus personis,
dicti

ct in

quibus

locis errores

hujusmodi

cum Guido

Flaii-

snnt sive scripfi; et

(|ua; didiceris, sive in-

idemqiie Nainurcensis niarcliio arnia

veneris conscripta fideliter iiobis pcr luuiii nnntiiim transmittere

Vilerbii
11.

Christi obsequio consecrasset,

decimas

in ejus di-

quam

cilins iion omittas.

aiiiio
iii
i

Dat.

tionecogendassubjcctis conditionibus imperlivit"

assignationis dcciina; Volunius (juod leni|)ore memorata; idem coines se obliget, et sufficienter caveat ad ipsius Ecclesiaj voluntatem qnod si quod absit, contingat eum ab ipsins prosecutione
,

XV

kal.

Februarii

Adliibitnm

cst eliaiii

Ilalia

ad ha;reseos

venenatas radices, ne latius serpcrent, ampntandas studium. In

quo oppidanorum Sermionen-

siuin zelus niaxime cominendandiis visus est, qni

ca>lestiinstinctu permoti hajreticos, pcrfidiae adtlictissinios,

voti casu inortis, aut quovis alio legitimo inipedi-

mento subduci, haeres vel successor suus prsedictum votum cuin hujusmodi, (nimirum honorieqnitum bellalornm in persona fica), comitiva
propria exequatur. Si vero prKilictum ha;redem,
vel

ad cenluin seplungiiita octo utriusqiio

sexus correptos constricfosque vinculis ad Pliilip-

puin in marchia Tarvisina plectendis ha^reticis pra'fectum adduxere a (|U0 coiisultus Pontifex
:

successorem ab hujusmodi executione voti

casu, vel

pra-cepit', ut

oppidanos

ceiisuris,

qnas ob

lia;reti-

quocumque

modo

retrahi,

vel cessare

cos receptos contraxerant, liberaret. iiiodo populi

decima integre ad Roni. Ecdictusque comes, ac hairedes, vel successor pra-fati id, quod de pra?ilicta decinia forsan anteipsiuscomitis nomine percepluni fnisse
contigerit, pra^dicta

procurafor cnlpas omncs in eo commissas fateretiir

:

clesiam revertatur

ob

prffiterita

eaque lex imponerelur acerrime in eos tam quam futura llagilia, si novo scelere

se confaminarent,

animadversum

iri

in singulos

contigerit,
terra^

eidem Rom.

Ecclesiae

nomine

dictae

vero crimine hfereseos infectos ita sc gereret, ut

reddere teneantiir ad Apostolica; Sedis arbietc.

.

diem
illis

illis

ad confifondas cnlpas diceret, ac

viderentnr, poenam
alios,

si

vcre

trium, in terrae pra3iibata> subsidium converlen-

divino

spiritii acfi
:

congruam
qui patrata

dum
anno

Datum

Viterbii

XIV

kal.

Februarii

infligeret
fateri

cseterum contra

crimina

respuerenf, severitatem legnm diin alios perdnelles Ecclesiae,

9.

demice statuit.
fideles

Pontifex contra errores Parisiensis AcaNec minus ad tuendam infer pietatem, quam ad eam armis inter Sarra-

stringeret.

Nunc quid

ejus gratiam ambientes, decretum sit, inspicia-

mns.
ImminenleCoenaeDominica; feslo die, Gnillelmarcliio Montisferrati, ac Papiensium, Aslenmagistratiis a Romaiio et Veronensium siuni gratiam Ecclesiai Poiififice oratorum opera in restitni flagitarunt. Quorum causa magnis iinplicifa difficultafibiis, cuin non ita cifo dirimi posset, ex cardinalium consilio visum est -, ferendam in-

cenos ampliflcandam, iiavata a .loanne opera est in Galliis enim nonnulli philosophiae fuco subor-

mus

natoserrorescontrafidem Parisiis diffundeie, magicisque artibus siniplices inficere non perhorruequos Stephanus episcopus Parisiensis in runt publicotheologorum ornatissimo coetu damnavit', vetuitque asseri nonnulla esse vera secundum
:

philosoplium, sed non

cani
et
:

secundum fidem

Catlioli-

tcrea sententiam,
clesi;e

quo

die ejecti fidelium ccetuEcsi

ii

Quasi, inquif, sint dua; veritates contraria?

sit

perduelles anathemate defigi solent, ut

quasi contra veritatem sacra3 Scriptnrae

ve-

Apostolicis imperiis
a

non parerent,

latis

oninibus

gentilium damnatoriim, de quibns Perdam sapientiam sa|)ientum , scriptum esl quia vera sapientia perdet falsam sapientiam . Extant vero Joannis liltera; ' ad eum datte,quibus deplorat ejnsmodi ficcem ex illa Academia einerritas in dictis
:

Clementc IV
12.

et

Gregorio

pcenis obnoxii es-

sent.

Defcndit libertatem Ecclesicc contra Ln-

sitania regem.

Nec imiiuinis erat

stiidii
',

protrita;

Ec-

clesiastica; libertatis

crimine LusifanicC rex,

quem

sisse, e

qua ante

linipidissinii scientia; rivi

emana-

Joannes post exhibifas paterni

leiifiie

ac beiievo-

bant

ac proviiiciani in eos iiHinirendi, atijue ad

Sedeiii Apobtolicain deferendi iinponit.

ne eligendornm pra;sulum iura Pontificia invaderet ad Apostolicai

insigiics
:

nofas nionuit

nimis implacida nostrnm nuper lurbavit auditum, amaricavit et animum quod

10. Relatio
,

Sedis

incumbere, viros gerendo inuneri pares pr;cficere ; nec sibi ex eo ullam injuriaj notani iiuiri pularet.
sollicitiidinem

nimirnm

'

Lib.
'>

I. lip. cxLiv. Ucg. post eamd. Ep.

Ep. Lxxxiii.

IbiJ.

'

' lip. ciii.

Ep. cii.

sealcntia

m biblioth.

patr. tom. iv. col. 1319.

'

Ep. cs.
ejiis
'

Ejt.

Lib.

II.

Ep. xxxii.

Joan.

I.

i.

Ep. CLvi, r.Lvn.

CoJ.

Lib. ii.

Ep. xxxi.

Vall. sigD.

lil.

C. Dum. V). pag.

(iti.

'

388

JOANNES XXI.
Regi PortngallirG
illiistri,

CHRISTI 1277.

duo

Jucunditatis et exultationis in

materia excellentiaj luae crescerc, pridem promotionis nostrrc rumoribus intellectis, qui nuntiorum ct lilterarum de more

Domino multa debuit non indigne suc-

divinorum ut servetur maxime in reguia, nullum ainbitio locum inveniat, alter in alterius calumniam non erumpat; ut unoquoqiie proprio jnre contento, pax inibi
cultui
,

clero

justitiffi

vigeat, ferveat charitas, modestia fulgealclericalis.

canticum Domini, cujus largitatis irriguo gratiarnm (inarunilibet a cbarismala derivantur, non immerito labiis resolutis. Digna siquidem exultaiio regis erat, et inibre
prffiveniunt missiones
;

tuis in

Ideo desiderium, quod ad tuain, ut prncgestanms inlensum remediis, quibus possumiis prosequentes, serenita13.

mittiiur, salutem in meiite

tem regiam rogamus

et

hortamur

in

DominoJesu

foecundo

conspeisa

tripudii

mens

illius

nam

Christo, quatenus dirigere ac acce|)tas facere stu-

scilur Aposlolicac dignitatis;

queni ipsius terra iirogennitj titulos adeptns agnoquiquc honoris regii

se

et

deas in conspectu Altissimi vias tuas, mores tuos vitam semper reformans in melius et confirin suisEccIein snis

semper

zelatorcm cxliibuit, sunimi

Pnntificii
tibi

mans ipsum Creatorem luum honora

siis, et

culniina sujierna suspositioneconscendit, jam

factus in patrem,
;

minislris,

solum ab

injuriis absli-

quem

liactenus reverebalur ut

nendo ipsorum, sed jura eorumampliando

litate

libera-

dominum jam in tui superiorem erectus, cuidudum plenis affectibus adha;rebat, adha;rere non
desinit, ejus

munifica, et regalis potentia; brachia protegendo, nec omittendo in aliis regalis justitia;
semitas, ad

ad id directo proposito, favoris non

oblitus

cujus executionem, ut populos

tibi

immemor regum, non

amoris,

circa te

filium prffidilectum per effectum operis paterna} dileclionispandataffecturn. Porro ab ipsis praefatffi

subjectos juste regas et dirigas, regium nomen et titulum accepisti. Ha^c enim, et iis similia le ad

promotionis auspiciis mens noslra disposuit Catholicos reges etprincipes, sed te pra'cipue SedisApostolica; litteris visitare
:

nam

etsi caeteros
;

paterna?
te

I^romeiendam divinam graliam fulcient, tuum firmabunt imperium, adjicient annos vitae famam, et gloriam dilatabunt. Ut autem animo tuo promissa efficacius imprimantur, dilectum fllium...
qui de prsedicto regno traxit originem ad tuam pivTsentiam destinamus, quem familiariter audire
|ioteris, et ei
i-i.

benovolentie perspiciamus intuilu

nalivi etiam soli materia

ad

tamen

zelum

sincerae charitatis

accendit, ct ad jiersonam regiam summis favoribus confovendam virlus originis nos inducit. Sed

quae volueris, revelare. Dat. etc.

Pontificis liberalitas et zelus sacer.

Ita

succedentis temporis qualitas, quae impedimenta quamidurima intulit, casus graves ingessit, iinprffiuieditatos injecit eveiitus, prout tuam latere non credimus, fama revelante, nolitiam, effectum

EccIesicB juribus tuendis insudabat Joannes, qui

in

Joannem

S. Nicolai in

Carcere Tulliano diaco-

num
poslea

card. optime de Ecclesia meritum, quique

summum

disposilionis

hujusmodi

retardavit. Ignorare itaque

tum

est

assecutus

sub Nicolai III nomine Pontiflcabenevolentiam Apostolicam

,

nolumus

excellentiam

regiam, quod

te

|)uro et

effudit.

Extant enim Pontificiae

S. Petri Basilicae

sincero corde diligimus, tua3 specialiter salutis profeclum et honoris incrementa zelamur, tniciue

cardinalem,

littera; ad euindem archipresbylerum et

'

regni pacem desideranter appetimus et (|uietem, juribus regiis non intendentes derogationis cujuslibet irrogare dispendium
;

capitulum dalae, quibus ob auctum ab eo ministrorum nuuierum portionem oblationum ara;

maximse,
contulit
staluta
:

et Confessionis S. Petri

ad viginti anuos

sed ea potius conser-

confirmavitque

Apostolica auctorilate

vare favorabiliter et lueri, tuasve petiliones, quaj nobis pro teinpore porrigentur, favoribus prosequi (rratiosis, ut Romanam Ecclesiam matreiii tuam

egregie, quae ad

deformatos clericorum

semper
filialis

tibi sentias

adesse propitiam,

quam

teneris

mores sanctioris vitae instituhsexpoliendos tum ad bona (|Uffi partim avaiitia, partim negligentia dissipabantur, retiiienda augendaque
illiusBasilica'

devotionis affluenlia revereri. Nec ex eo velle nos scstimes in aliquo Icedere jura tua, quod nonnuUos in tui regni Ecclesiis, minus canonice
inslilutos,

edita fuerant. Caeterum

prater Iiaec recensita a nobis Joannis gesta, multa alia pra3clara molitum

esse, ex Nicolai III litleris constat.

Ad

conciliandos

conscienlia nos

canonice per Apostolicas urgente jubemus.

,

destitiii liiteras,

enimAIfonsum
Galliaruin

Castelkc etLegionis,

acPhilippum
Exciverat

Cum enim
nostraj

reges legatos

decreverat.
Caroli

vinea?Domini sabaoth credita

sit vigilantia;

Rodulphi

Romanorum

et

Siciliae

regum
exer-

custodia, possemus de negligentia non indigne redargui, si minus idoneos noslra scienter patientia sustiiieret in vinea memorata cultores; nisi operarios

oratores, ut controversias firnussimo foedere diri-

merent, antequam Rodulphus Italiam

citu ingrederetur, ne sopitas

cum

Guelforum Gibellino-

non

acceptos, qui per ostium

non habueriat
|iellere-

rumquefacesaccenderet.AbagliaeTartaroruinregis
oratores, de quibus |)aulo inferins ageiuus, siisce-

ingressum, ab ejusdem cultura

tor dum dum "-ratum

sollicile

mus, ne legilimum dominum illegitimus operaplacere pularet, olfenderet, i))sumque,

pra^stare sibi

perat

'

ac

viros

pietate et doctrina insignes

ad

autumaret obsequium,
desiderio duciinur,
ct

Evangelium disseminandum mitlere , ijra;terea Grajcorum Ecclesiam validiorenexu adstringere et

perlurbaret. Grandi

namque

ut in

eodem regno dignus

sedulus impendatur

'

Lib.

I.

F41. cx.s.xii.

Allissimo famulatus, ul in eo sludio vacetur assi-

iium. 49. pag. G3.

"-

Ep. CLV.
III.

i.

'
1.

Cod.
i.

Vall. sigii.

lit.

C.

* Nicol.

lom.

Ep. cur. xili, xiv.

JOANNES XXI.
Pal.Tologuni inter etCarolum Pliilippuinque nun-

CHRISTI 1277.
sapientes
,

389
et

omnia quaecumque jnra habebat,

in regiio et

cupatuni iinperatoreni Constanliiiopolitanuni pacem jungere' meditabatur.

15.

De Sarracenorumreltis.

Accessisse igi-

tur paulo ante ad Sedeni Apostolicam Tarlarorum oratores, inde vero transmissos ad Francorum et Angiornm rcges, nt ipsos ad cxpeditionem Syria-

de regiio pi\'edicto Carolo regi Siciliae. Praedictus vero rex donationem pr.pfatam recepit et facta sunt Instrumenla dicta; donationis per pinres pul)licos notarios, roborata habere poterat
:

cam conficiendam
B

promissis Orientaiinm auxiliis

*

accenderent, refert Nangius subjeclis verbis

Circa idem

nihilominus sigillis idurium cardinalium,ac praelatornm, (|ui personaliter praefalo interfuere negotio. Deinde iirLCiiicta; doinina; rex possessioncs et caetera dedit donaria, quibus illa merito contenta fuit
:

tempus (nimirum cxpngnalse a comite Altrobatensi Pompeiopolis), in Quadiagosima venerunt nunlii Tartarorum in Franciam ad regem Philippum, diceiiles cidem ex parte domini sni regis Tartarorum, quod si ipse rex Francirc, quia
crucesignatus erat, proponeret contra Sanacciios

sic(|ue

regni Jerupalem jus ad

est.

regem
Ro-

Caroluin devoluliim
17.

Et infra

'

Mitlitur itaque ex parte regis Caroli

gerius com(>sS. Sevcrini bailivus regni Jerusalem,

et applicuit
VII

Ptolemaidem cum sex

galeis mcclxxvii,

ad partes Syriae in Accon transfretare, dominus

ipsorum consilium gentissuae etjuvamen totalifer ac fideliter promittebat. Si autem veri nuntii, aut exploratores fuerint, Deus novit non enim erant
:

adveutu ipsius balianus de Ybely dominus Arsus, evacuato castro, illi cessit. Ille vero cum suis castrum intrat, sumitque terrae dominium cum auxilio Templarioruin, suorumque complicum. Subdit auclor, ut
die Junii. Statiin autein in
viii nobiles

Tartari natione nec moribus, sed de secta Georgia-

norum

Cbristiani

quse natio Tartaris totaliter est

cum
tum

subjecta. Ipsi
S. Dionysii in

vero ex parte regis ad abbatiam

Francia ducti solemnitatem Pascbre

de fide Carolo obslringenda postulati, aliquandiu ob prrestitiim Hugoni sacramenrem extraxissent, demuin in Caroli regis verba
:

jurasse. Tuin de praefecto Caroli subjungit

Ipse-

ibidem celebraverunt,

morem

Cbristianum per
causa
Angliae pervene-

que comes
juravit
fecit

nimirum

Sancti-Severini), similiter
:

omnia ostendentes;
consimili ad

et postea ut dicebatur,

juxta

regni scita, quod debuit

,

deinde

Eduardum regem

senescalcum, comestabulum
et caeteros

ac prfficipue Gregorii

runt. At crebra, proh dolor! Pontificum fnnera, X sanctissimi Pontificis, qui

vicecomitem,
triae

officiales

marescalcum, secuiulum pa-

morem.

Requisitus etiam princeps Antioche-

Orientem atque Occidentem ad Mahometicam superstitionem exscindendam commoverat, inteinpestiva mors, quam superiori anno luximus; tum bellum inter Gallos et Castellanos occasione illius controversiae, an viventi avo ex majoris natu filio relicti nepos, an secundus natu filius successurus esset, accensum ac regni iVavarrae turba) prfficlara
illaOrientalis expedilionis consilia dissiparunt.

nus, ut faceret

homagium,

missis idoneis procu-

ratoribus debitum regi Carolo fecit liomagium.

De tradito Carolo a Maria regno Hierosolymitano, deque misso Rogerio meminere etiam Jordanus* Andreas Dandulus ' in Jacobo Contareno, et alii *, Tulit graviori animo rex Cypri Hierosolymitanum regnum, cujus possessionem jam ante iniverat, comparatoque ingenti exercitu Tyrum sibi eripi
:

Carolo Sicilice regi ceditur jus in Syriam Sarraceni inter se dissident. Confudere pariter
\

6.

accessit, erectus in speni

Ptolemaidis proditione

potiundae

sed hcec ejus expeditio conatu irrito est

tristi

exitu adversi casus Caroli Sicilia! regis con:

dissoluta. Ut vero postea,

fecisset,

cum

Sicilia a Carolo de-

silia

is

enim

susceptis regni Hierosolymitani ju-

Cyprii

reges

Palestina;

regnum,

ejectis

ribus

spes ingentes sui concitabat ob iiraeteritas

Caroli praetectis, arripuerint, paucisque post annis,

illustres victorias facile illius

armis lapsas resresti-

eo fuerint a Sarracenis spoliati, suis locis dicetur.

tutum

iri.

ut Maria,

Qua exspectatione permota Ecclesia favit, ad quamjure haereditario Palestine scep(1).

Nunc

trum

spectabat, in ipsum, ut laceras regni partes

redintegraret, jura transfuderit

his verbis describit

Rem

gestam

Sanutus

'

Praedicta

domina
quod

(nimirum Maria Elisabethae

reginae Hierosolymi-

tanaj e Milesanda iieptis, mcclxxvii), perfecit

ante tractaverat, et coram pluribus cardinalibus,

et jiraelatis, et majori parte curia? donavit

prosequamur, immanissimus Cbristianorum hostis Rendocdar, a quo tot infandas clades dictae Terrae-Sanctae illatas luximus Eodem anno, in(|iiit Sanutus', a Rendocdar soldanus Rabyloniae, audiens quod Tartari quoddam ejus castrum obsederant, vocatum Labiere super Euphiatem, natando tlumen pertransiit, et
reliquias Terrae-Sanct;c
res
18.

Exlinctns est boc

anno

tanquum

reperit sex mille Mugulos, (jui

lere raolestiam
:

illi

inultam intuprotluvio

haeres

legitiinus
et

regni Jerusalem, sicut pluries

et amissis copiis
el

vulneratus Da-

ostensum

nos legum

ct

declaratum fnerat per jndices, domimagistros decreturum, advocatos, et

mascum

rediit,

accedente ventris

'

Suiul.

I.

'

K().

cxLiv.

^Nang.

iu ijest, Pliil.-

Sanul.l.

111.

pur. sii.

iiuiij.
I.

I9UU.
alii.

la.

X. et

III.

parl. XI!. c.
AikJ. Dan. c.

1.
i).

Jord. Ms. bibl.

5 *

ia

Jacobo Conlareno.

Val. sign*

Bosius

Loc.

cil. c.

17.

(1)

Qua;

hic

narianlur

de cessioiic regni Jerosolyniilaui in favorcra fjaro

siccLXSii.

regis

ad superiorem

annum

pertinere ex fide

Diplomatis

ejusdem

Cai-oli, et

Saba; Malaspina; probavi in Nota ad annuui

XX.

.Mansi.

390
xv Aprilis
cxlinctiis
est
:

JOANNES XXI.
supcr quo Christiani
illi

CIIRISTI
dictoriim

1'^77.

ineffabiliter iaekiti

sunt. Successit autein

lilius

Meleqnclsayt. Addil Aylonus' posl ncceptam a

Tartaris

Templariorum suh baylivatu Albertini domino Joanne Dandulo et recuperaverunt tunc Veneti
Moresini, inchoata sub ejus |)rtedecessore
:

ciadem veneno potaluui i>cadocdarem ejusquc filium non diii paternum sceptrum sustinuisse, sed

jus in tertia parte Tyri

quam habebant

ratione
(1)
:

conquisitionis ipsiiis, et diu possederunt

doininiis Philippus de Monteforti jus

sed

panlo post a lyranno Ersy solio fuisse

depulsum. De filio Bendocdaris regno dejecto ab Ersy meminit etiam Sanutus%sed Elpliy a[pellat. Exarsisse inde inter Sarracenos tantam discordiain,
ut coBdibus passim se

ahstulerat pro|)ler giierram,

suum illis quam cum Januen-

sibus liabuerant. Al de Syriacis rebus hactenus:

mutuo
111

delerent, refert
coiiflrniat
'.

gius

',

ac Nicolaus papa

NanEx qiio
etiam
:

cgregia Chrislianis porrecta erat occasio amissa ob

pra3teritas discordias

recupGrandi sed
:

tum

ii

ferrum in viscera convertere, ut Sanutus narrat' Tuncinterprincipem Autioclienum etTemplarios

discordia niinia
oritur
:

aggrediamur. inopina mo7's, et qnxpxlam de ejus vita. Describit eam Ptolemaeus Lucensis ' subjeclis verbis Digna est exemplo pro incaute gloriantibus de suo statu et dignitate tradunt enim oinnes historici, quod dum esset in camera
Pontificia inorte dicere
19. Joannis

nunc de

solus,

quam

ipse aedificavit pra?ter palatium

Pon-

nam

liomines

principis
:

tificale Viterbii,

cum

semel

iiitraret

dictam came-

familiaribus Templi toedia ingerebanti^. Et intra

ram, quod tamen

glorians in seipso
:

saepius contingebat eidem, re-

aAccidit quoque ut magisler Templi,

iier

terram

spiciebat seipsum, ac totus solvebatur risn, quasi

et

iens Tortosam, ab introitu TripolitancE urbis pro-

tunc subito camera cecidit

coUisus vi die

biberetur,

faceretque conQci

Instrumentum de
;

super
post

euiii, et inter ligna et lapides

offensa per principern sibi facta

reversusque

est

casum

expirat, sua intentione frustratus, quia

Plolemaidem, ut bellum ei inferret, dimissis aliquibus de confratribus ad principem offendendum

iu

credebat et sua sapientia confidebat, sicut ipse

tate

Gibcleth,

Ipse

quoque dominus Gibeleth de

Tripoli recesserat turhatus

cum

principe. Magister

interdum dicebat, longo lenipore ista posse dignigaudere . Eadem Jordanus % Martinus ^ Polonus, ctBernardus ' tradunt quorum postremos
:

ilaque Templi septem galeas arniat, miltitque ad

addit

Joannem

infra Octavas

Pentccostes
dicti

mense

obsidendum Nephyn, mililesque per terrain sed galeae naufragium passae sunt, qiii ibant contra Domini volunlatem et qiii per terram ihant, Ptolemaidam rediere. Princeps vero et ipse multos equites peditesque congregat, et ad obsidendum
: :

Maii e vita sublatuni.

Tum

de

Martini elucu-

bralionibus suhjicit
Marlini Poloni de

Hucusque Chronica fratris Bomanis Pontificibns protendi:

tur et finitur . Notatur censura a card. Bellar-

mino % atque
in vetustorum

ex eo a Possevino

nimiainiinirum

Gibeletli

properat

nihil

auteni

lucratus
belli a

pliires

amisit milites. Ipso vero tempore magister Teni|)li

mortuus est. Hi riornm prtefecto

tibus concordiap,

tristes

inteslini

per

suinmam

Templaimprudentiam
controver-

temporum scribenda hisloria simplicitatis, ut qui fabellas nonnuUas pro veris alferat. Caeteruin illum iii temporum suorum pangenda historia rerum gestarum veritati consentire,

suscepti, exitus fuere. Conciliatam jiorro inter|)re-

experti

sumus. Archiepiscopi Consentini

fuisse

Templariis veterem

titnlo in libris cjus Antuerpiffi typis cusis insigni-

siam, quae diu Venetos, Tyriosque exercuerat, Tiinc inter Venetos refert meinoratus auctor"
:

tur

at alii

Gnesnensem arcbiepiscopum
religiosac
vitae

produnt, idque ex Pradicatorum (institulam enini

a
S.

et Tyri

dominum

jiax

relorinata est procuralione

-

Doiiiiuico

formulam fuerat
24.

'

Ayloii. llisl. Oiien. c. 3o.

iu gest. S.
c.

3 Naiig.

Lud.
)7.

in

S9U. ibid.

Nicol. Sauut.
'
5

Saiiul.

1.

lii.

pag.
I.

i'i.

c.

8.

v.

'

Plol. Liic. Uist. Eccl.

papa

toui. i.

Jii.

Ep.

ciir.

sig. nuMi. lOliO.

ibiJ. c, lli. Clir.

And. DanJ.

c. 9.

Ponl.

I\ls.

I.

.\uii.
1.

c.

Mart. Pol.

iv.

Jord. Ms. Vat.

iu Clir.

^ Cellar.
ii.

de script. Eccl. au. 1250,

Bern.

Rom.

Possev. in ajipar.

Jacobo Contar.

sacro. toui.

(3)

In

calce

Codieis Ambrosiani

coulinciitis (lironicon Veiietum Daiiduli, sub

ccssione bac confecta;, signanturque in campis in terriiorio Accumensi sub

(juod

anno MCCLXXii descripta: leguntur publica! Tabula; de anno mcclx.xh (lege Lxxvii, ut patet tuui e.\ Indictione, tum

uibus testes

Jacobus Conlarenus dux, qui in illis Tabulis legitur, nonuisi aano mdcclxv ccepit ex Dandulo), Indictiune v, kul. Julii. Ilis pacliosese oHerunt Thonias ex Ordine Prffidicatoium palriarcha Jerosolyuiitanus, Bonacui'Sus Tyriensis archiepiscopus, Goffridus epiauclor Codicis
Diplouiatici

scopus Ebronensis, GuiUelmus de Belloloco magister domus Tenipli, Nicolaus magister

electio, quaiu

llospilalis, (jaiii ergo Nicolaus co^perat, adeoque ejus anno MCCLXXviii conjungit, ad uuuum mcclxxvh anticipauda est), Conradus magister Tlieutonicorum. Ex his veio constat Thomam palriarcham eo tempore adliuc in vivis egisse, quauivis hoc anno vel saltem labenle sequeuti fatis cessisse certum est, ex iis qua; leguntur, apud annalistam ad an, mcclxxviii, xxiv; sermo est enim ibi de Joanue Vercellensi Hierosolymitano clecto, quo nouiine cxpriuiilur Joaunes Vercellensis Ordinis PiKdicatorum supreraus magister, qucm oblalam

Melitensis cuui

sibi

a Nicolao dignitatem palriarclue Hierosolymitani

respuisse afnimat Bernardiis Guidoiiis in libello

;

de Magist. Ord, Pitedic. inter Vcter.

resignanti piwbuit, ut

monum.
ex

Martenii tom. vi, col. i09, Ilanc cessionem adinitterc aliquandiu recusavit Nieolaus

sed taudem assensum

dignitas
illa

cuidam, de quo altum est silentium, cum alibi nihil occurrat, necnisi purum putumque uomen iu litteris Nicolai IV apud Papebrochium legitur, Corrigendus est tauieu Papebrochius iu llist, Chiouolog. Patriarch. Ilierosolym. tom. iii Maii pricfixa, duui exordiiim Eli;u anno mcclxxviii, et uon potius
litteris

ejusdem PontiDcis anno sequenli

datis, ct a

Bzovio productis constat

alque luiu

demum

Eha

anno mcclxxjx
Post
llonorii

afligit.

hc

scripta

occurrerunt

patriarcha in

favorem
ii.

Parthenionis dc

IV amm

Ex

liis

Elia; patriarchn Hierosolymitani vulgala; a Martenio Anecdot. tom. i, col. mccxxx. Dedit illas Sparnacho dioccesis Caturcensis signaturque : Komce anno accLxxxvii, Pontificatus domini erueudiiui suspieor Eliam liunc Galhim fuisse, alquc ineiinte anuo uccLXXXvn Honorio nondum vita functo,
litlera!

in vivis egisse.

Mansi.

JOANNES XXr.
professu?) Annalibns, tiim ex inciso

CIIRISTI

1277.

391

marmori

sepul-

tur, ita Landiilpliiim

Caruculum nepotcm suum

cbrali Epita|iliio ailstriuuit. Et tiuiiiem Martinuiii

Ordinis PnDtiicatorum arcliicpiscopatu Gnesnensi

a Nicolao
111

ob conjunctissimi alicujus obituin, moerore oppresfum erigit Cajterum iEslimo te non solum
:

oriiatum paulo posl vita functum,

'

do siibtracla

tibi (|uasi altera

parte tui, sed et novi

demoustraiit Nicolai
si

et Martini

IV

litteiae

qui

ul arbitraris casus incursatiouc

commoveri. Vetibi

idem

ati|ue historiarum scriptor extiterit, Sitfri-

rum

si

antiqua

monumenta

revolveres, et eventus

dus Petrus Leocardiensis in suis ad Clironicon Martinianum Nolis aberrant, dum ad Joannis XXII temiiora vitam propagasse asserunt; adjunctamque illam post Joaiinem XXI Appendiccm alteri auctori tribuendam coiligilur. Ulut resfuerit, sine
ulla veritatis injuria,

varios in tua consideralione re[ieleres, o quot

occurrerent
fiilgoribus,

etiaiii

[irincipes repentinis

subtracli

insidiosis occubuisse gladiis, extincti

ut nos

voluminum

titulis

accommodemus,
loni

siibjecta

Appendice Martini Vohis coloribus dedefice-

nomine

in Aniialibus uteuiur.

Ad Joanneni
pinf^it PtoUMiKinis
ret,

redeo,
'
:

quem

Et (|uamvis in

ruinarum oppressionesubvelerum gesla, vel casus antiquos ? Numquid non velut in conspectu est patreni patrum praicipitio sui aidificii recenlis oppressum ? Augent rei stuporeni, quae Joannes Villanus de hoccasu liistorite prodidit mercatorem (|uemvenenis, inopinalarum
ducti
!

Sed quid opus

est recensere

'

hoc tanien

liabuit laudabile, quia

cum summus

dani Florenliiiuiii,

i]ertiiiii

nomiiie,

cum

in

mari

Pontifex, et sua dignitas esset suprema, cuin infe-

Acconem versus
sc in pedes,

vela faceret, nocte

somno obrucollegisse
:

rioribus

non dedignabatur conversari, qualiscum-

tum, repentinoque perfusum horrore,

atque
in
tristes

(jue esset status,

dummodo
:

esset litteratus, sive

voces [irorupisse

pauper sive dives esset et talibus fuit largus beneficiis, et pio amplectebatur affectu iiariler et effectu et hoc solum fuit virlutisin ipso. In aliis' autem pastoralis status niultum defonnabatur . Quibus vero maculis dcscribit ^ Jordauus a Pa:
:

quibus
tati

exciti socii

ab eo adhuc dormiente,
colore atro,

scisci-

quid novi esset, subdidisse videre se

gigantea

mole

et

hominem columnam, cui

evertit,

fornix innixa erat, clava disjicere molientem; ac

paulo

[lost

ha!c exclamasse

Ipsam
:

at(|ue

rum

discretus fuit, ]>raiceps iu verba, niinus cau:

moribus . Pergit PtoIenKeus Lucensis * Moritur autem Viterbii et iii Ecclesia S. Laurentii sepelitur et tunc vacavit Ecclesia persex nienses, videlicet ab hebdomada Pentecostes usque ad festuni Catliarinae anno Domini jicci,xxvu , De interpontificii tempore consentiunt Jordanus % Martinus ' Polonus, ac Baronius '; ac mensibus
tus in
:

Mox rogatus quis extinctus esset; subjecisse, Pontificem tum vectores, notalo die ac tenqiore, rem in commentarios redegisse; cumque Acconem postea appulissent, lapso aliquo tem[)ore, mortis Joamiis papa; rumorem increbuisse, cujus tempus cum altero penitus coninfelix ille nioritiir.

gruebat. Subdit porro auctor, id se ab iis mercatoribus, qui navi cum Berto vehebantur, eumque
audierant, quique niagiia auctoritate ac fide pollebant, auribus suis hausisse, reique
Floreiilia

octo

lotidemque diebus
pro
illius

'"

sedisse.

Anniversario

ilhus mortis die Ecclesia Olysipponensis

divinam

famam
([uid

tota

rem

anima

perayit, cujus Kalendario

disseminatam. Nec dissimile

de

Brandanus iii Lusitana historia " : .^raMCCCxv, XVII kal. Junii obiit papa Joannes XXI, qui dedit capitulo domus
suas ad anniversarium facienduin suuin . Exornat auctor eo elogio effusae in pauperes qui darent

baec verba adscripla refert Aiitonius

cujusdam Minorila; Viterbiensis viso iiarral Jordaiius ^ Quidam, iuquit, frater Minorum Viterbii
:

in strato suo quiescens, subito fortiter exclamavit,

operam

litteris, iiberalitatis

fuisse,

ut Ecclesiae a

viris doctis administrari possent.

Caiterum de mortis genere

alii

dictis

consenl.uut

auctores,

Nangius

", Kicordaiius ", Joannes

ViIIanus'%S. Aiitoninus'^ Louginus ', et alii. Tot itaque scriptorum testimonia, in dubium lugubre mortis genus revocari non sinunt (|ua! a nobis conDrmari possint litteris, paulopost huiictristem casum exaralis, ex pervetusto nostro Codice Valli:

accurrenlibus fralribus ait Niger vir graiidi malleo [lalatium papae percutit orate ne corruat. Tertio vero idem cernensexclamavit Et palatium corruit. Et ipsa hora corruisse inventum est o. At l.i..um rerum fides sit penes suos auctores. Novit Deus, cujus judicia sunt abyssus multa, cur vicariuiii suuin in terris tristi adeo casu elidi [jermiet
: : :

serit.

20. Ferendus vero non est Siffridus, qui intolerandam huic Pontifici calumniam imiiosuit ' dum ait librum ha;resibus plenum scribentem,

cellano ", in quibus auctor, cujus

nomen

omitti-

concusso
satis

suliito ac everso a;dificio,

o[ipressum

enim Italorum auctorum

silentio ba;c refelipsi

luntur,
'

cum

nullus

lioc

crimen

asperserit,

Nic.

III.

tom.

II.

I.

II.

Ep. cLxxxi.x.

el
I.

Ms. Vail. sigD.

num. 49.
Luc.
sig.

pag.

74.
I.

Mart. IV. tom. xxiii. c. 24.

Hist. Eccl. Ms.

i.

iii.

Ep. Lix.

lit.

C.

3 Plol.

quamvis ejus famani

curarint. Cieteruin
si

in aliis carpserint

atque obs-

* Ibid.

Vat. sig. Buai.

1970.

num.

'iStiO.

bibl.

'

'

Ibid.

Plol. Luc. sup. c.

1.

23. 5 Jord. Ms. 23. i JorJ. Ms. Vat.

c.

la[isuin fuisse in ejusniodi

Martifl.Pol.

iv.
1.

scelus conligisset,

non detrahendum

[iropterea es-

^
1.

Nang.
I.

in Pliil.

Vil.

vii. c. 50.

>' Antoii. liranJ.

Barou. scli(;d. Ms. Vall. xv. Monarch. Lusit. c. 41.

'J

set Sedis .\[iosloIica; digiiitati, sed divina

providen-

"
15

Hicli. .Malc=p. llist. Flor. c.

202.

'* Jo.

Anton.

Iil.

LoD!;.

va.

Iioc an. et alii

plur.

p.

til.

xx.

c. 3.

in prin.

C.
'

" God.

Vall.

sign.

Iil.

Jo. ViU.
iu

1.

VII. c. 50.
1.

Jord. Ms. Vat. bibl. sig.

num. 19G0.

num. 49. pag. 99.

3 Siir..

Chr.

II.

au. 127G.

392
tia

JOANNES XXI.

CHRISTI 1277.

adonianda, qux prius Romanuin Pontificeni

Synodum,
B

eostine adjectis snis

nominibusrem

fir-

ex liumanis eri[)nisset,
paterotur. Nec niiuus

qnam

h;ci'esim

promnlgare
Col',

niasse, testal)atur

arguemium inepliarum
(lUie

Sanctissimo

el

beatissimo primo et
palri

summo

mariensium Dominicanorum Clironicon

inier
coitera

quod
jecit,

Pontifici Aiiostolicaj Sedis veteris

sali
et

oppmljria,

in

Joanneni

papx, comniuni
revereiiilissimo

magum
potuit,

fuisse depingit. Qute

quod cnm

scientiis

calumnia ex eo enasci omniims, ac maxinie

(iua3-

patri

Roma), univeromniuni Christianorum, nostro imperii doinino

(Joanni) Michael in Cliristo

el

Deo

fidelis

imperator,

matliematicis artibus instrnctissimus esset,

dam
euni

ederet, quie ignaiis et

imperitis

stuporem
:

moileralor Roniffiorum, Diicas, Angelus, Comninus, Pala^ologus, specialis filius magnse sancti-

injicerent. Subdit Colmariensis Clironici scriptor,

tatis vestrae,

convenientem reverentiam

cum

sin-

decreta Concilii
illi

generaiis

contempsisse

cera et pura afTectione, ac orationum postulatio-

quam

notam ob Constiiulionem Gregorii

de

nem.
a
tatis,

electione

Rom.

Ponliflcissuspensain aspersit. Illud

perj)essam, ob sex

Summse

supereminentia; Apostolicae sancti-

sane negari non posse videtur, gravia inde Eccle-

cui fidelis quilibet in Christo subesse

et fide praeclara

non
to-

siam Dei

danma

nimirum

nien-

debet ambigere, spe certa

me

sium interpontificium, eo maxime tempore, quo

tum confidenter exponens

vire
testor,

illius

imperio, cui sersustinui,

summoruni negotiorum,
sia;

Orientalis scilicet EccleSyria; recuperanda.',

perpetuo est regnare, non

dies et

Deum

lirniaudai conjunctionis,

annos

iiieos

in

vacuum consum-

convertendorum Tarlarorum, pacandi Occidentis moles ac provincia Christi vicario incumbebat, Quod ad Grtecos allinebat, refert Ptoiemaius Lucen sis ^ missos ab eo Constantiiiopolini legatos, qui
-

mare

sed tanto provide adjeci studia studiis, et

vigilias continuis laboribus addidi, ut acceptabile

opus orthodoxaj
vifice

fidei

germinatum
lumine

in

Domino,

vi-

progrediens ad optata, beatum finem susciillustraluin, quanto,

redintegratam iu Concilio Lugduneiisi coiijunctionem Ecclesiaruni conflrmarent Hic Joannes le:

peret, glorioso divino

ut luniiuare

majus

prffiesset hassitantibus, et veliiti

gatos mittit ad Palajologum ad ipsuin requiren-

accensa candelabra in toto universalis EcclesiaeCatholicic corpore radiaret, ac in

dum,

si

paratus erat obedire

Rom.

Ecclesiie cuin

remissione peccatoglorioso
felix

sua gente. Etfueruntduo episcopi, etalii solemnes Yiri religiosi Ordinis tratrum Praedicatorum qui omnes fuerunt ab ipso uiultum gratiose recepti, ofTerens se ad omnia observanda, quae nuntii sui
:

rum nieorum,
a;tas tanti

et

laudum obsequio Deo

fieret,

hujusmodi dignuin
dignissima,
ctiva
!

et

acceptum.

boni desiderati operis

et

commemoratioue
et

per totum alacritate nimia refetotaliter

iii

Concilio Liigduiiensi observaiida judicaveriiil,

in

qua, destruclo

de medio

etc. His similia

tradunlur

(1) a

Jordano ^
acl

21.
litteris

Sede vacante oratores

accedunt.

Pervenere, vacaiite Sede,

cardinales

cum
Mi*

Chrislianorum abjecto (lenitus dissensionis schisinate, quod inler Ecclesiam orthodoxam et populum, (luem sibi Dominus noster Jesus Christus
adoptavit, ut
tot diffusis

chaelis Palajologi oratores, qui ini|)eriales littcras

attulere,

quibus ille Jacobum Ferentinum, Gaufridum Taurinensem episcopos, et Raynerium ac Salvium e sacro Prtedicatorum sodalitio Apostolicos legatos a Joanne XXI missos peramanter excepisse, atijue ad ca'|itum Ecclesiarum conjunctionis
oi)US

suum, Graecum scilicet et Latinum, temporibus viguil suggestione huinani generis inimici (qui de nostra immorlalitate condolens,
nostri
priini

parentis seductione

dira,

aeque incauta, morlalitatis transgressione peremit,

in

evidentem Christianorum perniciem

et jactti-

perficienduni

navasse ; de iis litteras

corroborandumque operain conflrmasse onuiia Lugduni gesta, novas

Andronico confecisse, coaPatrum Orientalium Constanlinopoli
fllio

rain)

nunc dispouente

Altissimo, inulla solertia et

sollicitudiiie ipsius verae fidei totalis identitatis in-

cum

tegrilas ad

clum
'
''

fuisse

Cliroii.
.Ms.
1

Colmarien.
Vat.
ct
siij.

I.

Plol. Luc. Ilist. Ixcl.

1!)G0.

I.

Jord.
i.

sig. iium.
loiii.
lil.

x.xiii. c. 22.
III.

i.

Ext. apuil Nic.

Eccl. pag.

tom.
389.

1.

iium.

pnvil.

Rom.

15U.

matrem Catholicam et Apostolicam, sacrosanctam Romanam Ecclesiam, omnium Christianorum dominam et magistram, et ad patrem verum ipsius Ecclesia) suinmum Pontificem, universalem oninium Christianorum rectorem et doclorem Calholica;
verilatis, Chrisli

et

cl

Cod.

Vallic.

B. rium. 12. pag.

Itl!;.

Dei nostri in

in Collect.

Quanquam iiiliil certi constat ile anno, quo celeliraliim fuerit Concilium Trevivense, publici juris factum a PP. Martene et Durand Mouum. tom. vii, col. 10, pi\Tseiiti tameii consignalni- ab iisilem coUectoribus, ex eo ductis, quod iu Ms. Codice aduolatur Syuodus illa a metropolita Treviicnsi cnm snffraganeis habita anno uccxxvii ; cum autcin, inqiiiunt, menlio ibi bis liat Coiicilii Liigdu(1)

iiensis

II,

aniii
:

legi oportere

lUCCLXXiv, cujus etiani Constitutio duplex exhibctur ; binc suspicio oritur in iNotis illis nnmericis deessc aliquid, et forte ita un. mcclxxvii, kal. Mcalii, etc. Vcruni adnolatiouein illam scriploris esse Concilio recentioris, adeoque nihil valere ad
nulla;

lidem pricstandam suspicor. Patet id non cx Chronologico tantum

provinciale
indicetur
:

sphalmate quo vitiatur, sed erratum in eo credo, quod Concilium istnd occnrrnnt Coustitutioncs provinciales, sed oinnes ad dio?cesanos directa:. Sunt numero 144, in quibus disciplina pra;sciibitur iu saciamentis ministrandis , in Ecclesiis curandis, in clero siecnlari et regulari ad recti normam formando. Priesertiin vcro in Constitutione 117, edicitur ut monachi omnes Oidinis S. Benedicti et S. Angustiniad pristinam regula; suiu sanctimoniam reformentur. In Constitutione C6 cavetur ne Begardi vel conversi cnjuscnmque Ordinis sint etiani extra Ecclesiam conciones babere permitlantur . Id iiomiiiis Iratribus ad laicaba ministeria destinatis ex Ordinibiis piffisertim Minorum et Pricdicatorum tribui
cnini

ca!ptum arbitror saiculo xiv ineunle, ut ex auclore Aimaliuni Coliuariensium ad A. Jicccn deduco. Qua; Cclebratum an. Uomini Mcccxxvii, kalendis Maii . numeralcs Notas ita coriiijerein
;

si

valeat coiijeclura, Concilii hiijus

Mansi.

JOANNES XXI.
terris vicariiim, et

CIIHISTI
veracius

1277,
qnalitcr
sanctitas

393
praedecessoris vestri

boatonim

Potri et Pauli
;

stolorum

|iriuci|iuiii

succcssorem

rcsiclcl

Apoopu-

dispoiiente
Sjieciilam
(jiios

ienla di^nilate, Ijenignitale noniiuis, virlulis gra.

tia, et iiOMoris

Domino consccndcrat ad [lonlificialis digiiilatis. Nec minus sinceros affeclus,

iii

gloria coronata.
i)ic

ad sa'|icdictum opus Dei de bono

melius

22. El licel,

pater, iiriTdecessoris vestraj

|iromovendum ejusdcin
pure gerebat,
slra; in

sanclilas corde et aniino

teiujiore sauctilatis, iliius videlicel bonao memoriffi

quam

de beniguitate sanctitatis vecoiifidimus ctspcramus,

doiuini |>apa' Gregorii, revereiidissimi

|ialiis

moi,

Domino suscipere
successores.

(luem

|tr(i|iterea S|icciali(cr jirai aliis

bonis in Do-

dum

cllecli estis

Dei vicarii el Aposlolorum printaniis Cliristi donariis

niino (irniiter viverc credo, tanlus

eum

zelus rc-

cipum

uniendie

i)ei

Ecclcsi;r, nc Cliristianorum pacis conliujiiscciuodi

23.

Ego autern

tinuc couictiebal,

operis

laudauda
Concilio
;

ditatus, exhilaranter in oi)erc

spcm

firmavi, in

|iiimordia fuisseiit iiidulta in

generali

jam multa

inquisitione

ac stiidio

ubcre quo prophelarum,

apud I^uyduuum itrospere hactenus celebrato tamen gioriosa solcmnitas totalis perfcctiunisipsius
vestrae
tus
saiiclitatis

Apostolorum, ctsanctorum palrum maiiifestissima

pio

patrociiiio

exlitit

diviiii-

documenta solerter apposueram fundamenhim, quod nemo polest ponere aliud, nisi Dominus
Jesus Christus, qui patria} supernae Jerusalem est
via, veritas et vita, ut inhabitanles in ea

conservala in posteruin

modcramine

vestri

gloriosi Apostolatus, qui prai caleris

iiidissoluliili charitatis

|ira;excel!it

cohabi-

vinculo in pcrpetuum rosiiigulare

borandie.

Cujus

gratia

(juod incoinparabile proinde adjacet, ad

commoduin, oiunium

eodcm, (|uoruin efficitur causa mercedis, qui pcr hanc viaiii iiigressi suiitin vcritate, quibus
tent in
vita vivere promitlitur sine
si

fine

nimirum

ergo,

bcneficia dilfiin(iilur,sinediftldcntia iiualibct, ciim

sint dulcissiuia, qua; per

giatiam sancti Spiritus,

ita-

cujus res agilur, benigniter largiuntur. Digne

(|ue
viri

ad nic |iiidem Aitostolicaj sanctitatis nunlii

religiosissimi,

tam dulcissimis repromissioiiibus ad ipsorum consortium revocem parteiu meam beatorum exemplo, qui pro icterna patria commutarunt lerrena. Super quod quid aliud existimare
allejtus
o[iortet nisi

virlute

scientia decorati, videlicet

moruni et graliarum dominus Jacobus Fe-

resurreclionem

Cliristi a ir.ortuis ?

ut

vitalis inlellectus,

qui latebat, prodiret,

cl

et

remotis
[trcs-

rentinus et dominus Gaiifridus Taurinensis episcopi, et de sacro Ordine Praidicatorum fraterI4ay-

odiis,

fratrum conteiitionihus,
vigeret,

auiinarum

siiris, [lax

amor

cresccret, el quasi cujus-

nonus prior conveutus Viterbii, et frater Salvus lector Lucanus, magisquam potestexprimi, alacriter perveucrunt, vcstris [liis oraliomhus pros[ierali
;

daiii

floris

species,

Scriplurae

monumeulo

pro-

deuntes ovile Domini

uiiitate, ac

cum

iiii|ilcretur in verafidei

una coluinba,
:

scilicct Calhoiicael

eo polissime, qiiia

mensam

Doiiiinici convi-

stolica Ecclesia

rota prima, quae

Apomajor ap|taruit

vii, et
lis

festivam mundis paratibus, refeclivis fercu-

super terram

et

unus agnus, qui peccata inundi

paslurem gregis
[iropter

satiutam, et amoBnis odiiribus reperientes orna-

absulvit, ejiis in terris vicarium,

tam, nihil omissis de contingentibus iu iis, qute fore utilia vidcbantur, [troutcreatoromnium Deus qui tiiicm benigne dispeiisavcrat ab Excelso
;

universaliter venerenlur

quod quam

bouum uuum,

est, et

qiiam jucuikIuiii habilare fratres in

iminiilatio hujiisinodi Excelsi
vestr;e
piis

satis os |iro[ilicticuiu re[irieseiitat.

malis imponens, servos (juos iuvenit in charitate

inauere,
iiivilat et

2i. Ul

autem

praparat
sed
vivit

eis

cibum, non
qui
ait

soluiii
:

dexlerx', sanctilalis

intercessioiiibus

Angclorum paneni, manducal uie, ipse

salis

seipsuin,

Uni

propter
ac

me

affeclalas

super angularein lapidem, qui aetcrnaj legis doniinio cuiicta regit in montibus fundala sanclissimis,
clarel iu aternuni
;

quondam magnifica; summu; Apostolica} sanclitalis

htteras mcis propriis

reverendissimae

ct saucta

sanctorum

praedeccssoris vcstri
Ciui-

manibus assignavcruul.

novae structurtc Hierusalem, ([ua; civitas ajternae palrise su|ieraugeatiir, et crcscal in alriis ejus
stantes [ledes niei reperiaiitur ab

bus

liliali

reverenlia receptis, el devolissime oscu-

humanis

insul-

lalis,

ac diligentissiuic inlellectis qua; ordo narra-

tibus et pressuris,

me

totaliter absoliito;

ut qu;eiii

tionis

ipsorum detexcral, ac iis, quic iitsorum iiiiiiliorum grata insinuatio continebat iu illo magiio salutis gaudio meus animus tuit repletus gralias dcdi illi, <|ui pro noliis el salute iiostra veram caruem liumamtalis assumpsil gcnitus DcushuiuoLle utero virgiuali et iiulc iniilliplicium cougaudio; :
:

(|uc grata ipsius divini o[ieiis [lerficcrcnt, et

iis

fidei meae sinceritas in charitate vigerct ; mens mea in rebus congruis intentior fuit, cura pro-

voluutas pronior , devulio clarior et operuni cflicacior, ut sludiuiii [terfeclae exhibitio consolationis mea; in onmihiis efficacius habepcnsior
,

rum

geucre

bilaraliis,

iioiiicn

Dumiiii henedixi,

retur;

cum

eisdem vcnerabilibus nuntiis superexlitit,

qui ineain iudigculiani, mullis circuniventam aftliclionibus et suspiiiis (quia videbatur

quoad
!

sa-

emmenlis Apostolic;e sanclitatis tractaluui et Deo coadjuvante com[ilctum, quidquid

negolii

crosaiictain Pioinanam Ecclesiam, proh dulur

cx

subilo dcfcctu pasturimi, uiutatis Ecclesiaruiii Dei

execulio [lostulabat, et cisdciu a sanclitate A[iostolica spccialiler fuit injunctum; roborans, et

opus refrigescere quoquomodo) divina gralia subito me satiavit, et rcfecit sus|iiria ct moerores ad gaudia inhnita convcrtit, intellecto [ler i[isos
;

couflrmans diversis litteris et scriptnris omnia et singiila, qua; de Catholica fide sacrofancla Hoinana Ecclesia tenet, docet et pricdicat: quajsiinili inodo
50

Ann.

lOMUS XMI.

Kavn.

III,

39^
etiam
iier

JOANNES XXI.
primogenitum

CHRISTI 1277.
consurgant
la^titia

meum imperatorcm

Grnc-

in

genlium, quoc sulKlilc sunt imiieriomco, Constanlinum ilcvoluin filium vcstrae Ajioslolicae sanctitatiS; (|ui unn mccnm ad lioc opus
coriim, ct aliarum
viriliter laboravit, inslructus

in

corda fidelium, qui

nuiudo, quanto inde major cresci pura conscienlia

Dcum

vident, quae attcndenda sunl, pater sanctissime, a vestra pia benisnitate omnino, cui oves
Christi pascere

bcneilictione vcstra

ab ipso Domino sunt comniisfae,

geritis, cui

secundum quanlitatem

sui tcmporis in divinis operibus et falularibus animarum, et pacis per vcncrabilcm quidem dominum patriarcham (is eral Joannes Beccus, cditis pro ortliodoxa fide con-

vices beati Petri Apostoli, cujus vicein

ler pra?cepil

Dduiinus

Pasce oves meas.

liis

2G.

Keddaliir igitur in

Creatori

omniuin

firnianda scriplis clarissinius, dc

currit incntio
:

quo frcqnens

rc-

qui cxaucloralo iialriarclnc

scliis-

ab hymnidicis Angelorum choris gloria in excelsis, et ab universis orthodoxis de terra actio gratiariini; quouiain (jui retroaclis temporibus multa
moeroris vulnera
coiisolalionis

matico fuerat subrogatus, ut tcstatur Pachymerius') ct jicr cEcteros |ir;clatos Orientalis Ecclcsia[!,

pertulerunl,

iiunc

universalis

qui una nobiscuin in unilate siiirilusconvenerunt,

sanctee

Romanae
ct

Ecclcsiai

ac cjusdcm Pontilicis
el sibi

invenerunt fonienta. Unde necesse est omnipolcnlis Dei misericordiam exorare obnixius, ut cor vestrae sanctitatis et vestrorum fra-

recognoscenles primaluin,

dcbitam dcberi
qiue in ipsis

trum sua
dicli

seiiiper dexlera tencat, vestrasque cogi-

rcvcrcnliam
rata

honorcm,

et

ca^^lcra,

tatioiics, et

aiiertius continentur, sunt valiala, et etiam robo-

aclus ad Crinilalem divini operis supracwkslis gratite ope dispenset, quatenus tran-

propriis

subscriplionibus

ct

sigillis,

luout

quillitas vestra tanlo rectius valeat

misericordia suprcmi Judicis, qui cuncta in irquilale disponit, salubriter dispensavit,

ct obtiiravit

prolegere,

Deo servientes quanto doniinatori oninium noverit

verius deservire; ac in

amore
et

Catholicae fidei de-

ora obloquenliuin falsa, inania, etmendacia, (|ua3

odit
se

fensores suos faciat, quos fecit ex benigno opere

Dominus et detcstatur. Uui non vercbanlur timore divino conlra tantum bonum o[)poiicre, ncc invcstigare iniqua, nec ctiam in hujusmodi
0|ieris

imperare
nientibus
valeatis

zelum simul

mansuctudinem

in

eorum

infundat, ut pio sempcr fervore

segete,

quam Dominus

coluit, discordiai

quidqnid in Deo cxceditur, emendare. Omnipotentis Dei misericordiae largior sanctitati

vestiLC concedat, ut
ctitutis

seinina spargere in Cliristianorum conlumcliam,

et

quo longius

vila vestra!

san-

eorum aniinarum daiiinationem

25.

aBternain.

exteuditur, ipsa orthodoxia fidei, et meo-

Cffitera

vero tam ipsis venerabilibus

rum laborum
et

consolatio validius

iii

Domino robonieum
et

niintiis,

de ipsorum religiositate ac probilate con-

rciilur. C;cteruni

lisus, ac iiicis

nunliis,quosconfidenleicuin cisdem transmitto ad pra^sentiam veslree Apostolicai sanctitatis,

mediviua eumdcm charissimum

poteulia iinperatorcm,

priniogeiiituin

Dei gralia imiieralorem, omiies nostros

fllios,

vidclicct

sacralissimo

metropolita;

Kisi-

alios uobis iiropinquos speciali afiinitate, uecnon

el

ccnsiy perlino, et cxarclio totius Elispontis, Thco-

omuein sorlcm

iiobis

birgilam a Deo
;

veslris

doro quarlam sedem

rabilissimo
scriuiario
tinojiolitanaj et

in Concilio obtinenti,

hono-

sanctis oratioiiibus

recommcndo
seinper

supplicans hu-

saucta^ Ecclesia)

Conslan-

militer, qualciius
iiiores cxi.Uentes in

mei

ct

ipsorum meiicrsuasioni-

arcbidiacono imiienalis clcri ConMcliliniotaj et honorabilissimo slantinopolitani archidiaconocicleri impcrialiscleri,etepiteudesion

;

vestris ad

Dcuiii

bus,

el

deprecationibus,

me

ac ipsos

paternali

gialia protegatis .

cjusdcii!

sanctffi

Constantinopolilauffi

Ecclcsi;c

27. Alias ctiam lilteras ad

Joannem dedit,qu8e

Georgio Mctbocilaj, el de secrelis familiaribus, et de sccrelis cainera nostrre Angelo, Joanni ct Andronico Masgoda, fulelilnis iinperii nostri, verba

nonnisi
priiiiuni

iiiso

e vivis sublalo

iiervenere, in quibus

eas

inseruit,
fidei

ubi orthodoxa;

quas Gregorio X miserat forinam a Ponlifice descri:

suggerenda cominisi, ac exponenda perspicaciter

aiiribus
\eslra3

ptam

se firinissime tenere professus cst

quam cum

magnificaj sanclitatis,
,

iiislructis

de oinnibus

plenarie

jirout

i|isi

prajscntialiler

nos suo loco attulcrintus', hic repetere supervacaneum videretur. Quae vero adjecta, adducere
ex Ms. Codice Valliccllano " operjc jiretium erit Cum sic de vei bo ad veibum continens jura-

liertractarunt, et oculis insiicxerunt universaliter

singula, et singulariter univcrsa. Quibus in

liis

fidcm plenariam dignctur Dei inluitu vestra pia sanctitas adliibere; ac iiuie Dco auctore, ilLi pcr-

meutum
pmseulia

juraverit dictus

magnus Logothcta

in

dicti illiiis sanctissiini ct beatisiimi

uni-

luculentam iliviui operis publicatioiicm complere, per qu;B non sub modio cjusdem suygercntibus forsilaii supraluminis claritas
ficcre, ct ad
;

versalis papa;

doinini Gregorii

dicti,
;

apud Lu-

gduneuse sacrosanctum Concilium

ctissimus
rabilis
et
|i;ilris

et

nunc

san-

bealissimus univcrsalis pa[ia et vene(

filiis, qui in uuione tant;i; inociuam divina potenlia salutari piu'tidio misericoidilcr inlroduxit, iii coutempluni ;iliquased tanlo majora luniiiiaria tcnus rcponalur vcslra; sanctitalis studio ad imivcrsalem Udtitiam

dictis

iuiquitatis

[laler

noslri

inijicrii

dominus
Gauboc

speritatis,

Joannes XXI

[ictiit

|ier

venerabiles nuntios suos,

(jiiscoiium et

videlicet Jacoliuni

Ferenlinum

friduui cpiscoiium Taurinensein, et fratres,

1
'

An.

Clir.

I-G7.

iniiii.

'3.

Coil. liibl. Vall. siy.

lil.

I).

iiiiii.

I.

Patliym.

llift.

Gricc.

I.

v.

|iag.

ISIi.

.lOANXES XXr.
est RannDiiiii

CHRISTI
ruborasse
in

1277.
Constintino[)oli
bello
qiio
,

395
;

priorcm oonvciitui

Viteibiensi-:, et
PrcC-

feliciter

gesto
lit-

Salvuiii

lecloium

Lucanum

fiatres Ordiiiis

Turcos
illiiis

advolaret

demissis

i|)se

dicatorum, ut affirmet,
crameiitiim
imin rium

ratificet

per coriiorale sai]urc

liictiis

teris,

ac pietatis nolis

illuslribus asserit', (|uas

et [lerfidiam,

iioftium ea,

ad

inconstantiam

diim in Ca-

magiius Logollieta jiiravit, ut sajpius dictmii est; imperiuni nostrum, perficieiis petilionem s;mcli<simi univcrsalis papcT, et veiieraliilis palii# imperii
iioslii

tholicos concitata [)erseculione,

Gra;cos in velus

Dumini Juannis
:

XXI cunSLquenlcr
Deo
fidelis

schisma et haeresim prajcipites conjecit, coarguendaiii in Iiiee diiximus collncanda?. a Sanclissimo et beatissimo primo et summo
Pontifici Apostolica; Sedis veteris
patri
[latri

suprascriptus jurat sic

28.

EgoiMicliael

iii

Cliri^lo

impcraCoiii-

omniiim Christiaiiorum,

et

Romae, communi reverendissimo

toretmoderatorRomaiorum, Ducas, Anfjelus

Dinus, Pala?ologus

omne

scliisma prorsus abjiiro,

fidelis

doinino (Joanni), Androiiicus in Cliristo Deo imperator et moderator Romaeoruin, Ducas,

et supra?cri(itam fidei

veritatem, prout plene lecta

Angelus, Comninus,

Pahxologus,

devotiis

filiiis

est, et fideliter exposila,

veram, sanctam,
esse

Catlioli-

vestrae sanctitatis, convenieiitem

reverenliam

cum

cam,

et

orthodoxam fidem
corde
el

cognosco.

Eam

sincera et pura affectione,

ac orationum postula-

acce[)to, et

ore profiteor: ijisamque, proiit

Ecclesia,

tionem.
30. B Quae fides quaeve devolionisintegrilasob

eam

veraciter tenet, fideliter docet, et pi"tdical

sacrosancta

Romana

me

inviolabiliterser-

honorem
clesiae

et

obedientiamsacrosancta; Romanac Ec-

vaturum, nec ab ea ulio unqiiam tempore recessurum, vel qiio(|uomodo deviaturum, vel discre|tromitto. Primatum quoque i[isius paturum
,

matris meo;, ac ejusdem Pontificis

summac
hactenus

Apostolicffi saiictitatis,

me

sollicitaverit

excellenlissimo genitori et dominatori

gratia, imperatori

sacrosanctae

Romana;

Ecclesia), prout iu pra?missa

Romreorum

meo, Dei adesse continue ad

serie continetur, et i|isius Ecclesire

spontaiieiis

obedientiam
,

exequendum opus divinum,

clesiarum
et

veniens fateor recognosco

susci[)io
et

accepto,
,

unitatis scilicel EcChristianorum pacis reformationis

ac

spunte
fidei

circa
clesiae

verilatein,
et

primalum,

omnia praemissa tam qiiam circa ejusdem Ecipsorum recognilionem, ac,

ardentibusdesideriis etstudiis curiosis, jani divina misericordia operante, patent exo[iere. Nec iiiinus

ceptationem, susceptalionem, observanliani, ac perseverantiam servaturum praeslilo in aiiima

ipsorum meam devotionem et sollicitudebitam repra!seiitdt, non sub modio, sed omnibus, qui habitant indomo Domini, manifeste.
effectus
(liiitiii

mea

corporaliter

juramento

et [iromilto, et
:

firmo,

[iroedictum

juramentum

jirocdicti

theta; nostri

approbo

et ratifico. Sic

me

conLogoDeus ad-

Deleclabatiir in

Iiis,

novit Altissimus, qiiiesthujus

operis stabililatis

perpetute

fundamentum,

sine

jiivet, et hcBC

sancta Dei Evangelia. Haec

omnia

suprascri|)ta facit

autem imperium nostrum, ad

sanctissimum et beatissimum summum Pontificem, et venerabilem [latrem nostri imperil universalem papam doiiiinum Joannem XXI et per ipsum ad omnes successores suos, roborans ipsa per pro|iriae manus, Deigratia, imperialem subscrililionem suam, et [ler sigilliim [lotenti.c suae, iiiense
Apriiis, quintae Indictionis, sexto milleno se[ilimo

factum est niliil; ultra qiiam potest ex[)rimi, merejuventutis affeetiis, prtetermissis omiiibus soUicitationibus, ad quas mullotiens aetatis meae conversatio a|iplausiva conabatur altrahi re; sed zelus domus Duinini me adeo comedebat, (jiiod ad cor non descendebat alicujus voUiptatisaffectus, quain senilis
dispositionis providentia,
et

qiio nihil proficiunt operarii, et sine ipso

|)i\Tmeditatione

ma-

tura su[)[iedilans, ad i|isum opus totaliter as[)irabaiu , et factus soUicitudinis zelator continuus,
stiidendo
,

centeno octuagesimo quiiito anno.

Cbristi mcclxxvii).

Actum

est

(Is est annus hoc in urbe nostra

inquirendo

vigilando

et

audiendo

sanetorum Patrum volumina, Dei

cessilate

praesidio, et ne-

Constaiitiiio|)ulitana in

sacro nostro [lalatio Bla-

cbernarum
29.
litteris

Andronicus Ecclesiarum reconciliationem

ad paparn datis ratam habet. Celeberrimae hujusce rei meminit cardinalis Raronius in Nolis
'

viitutem assumpsi, nunc suadens supradictum dominatorein et geiiitorem meum, nunc ostendens secuiidum cognitionem, et gratiam milii concessam a Deo, a quo cognovi o[)eris complementum, quod bona qutc de perfectione ipsa
,

manuscriptis

ad

aiinuin

mcclxxviii
[ler

his verbis

proveniebant, erant
ca;teris genilis ejus

sibi

princi[)aliter,

inihi,

et

Imperator Graecorum jurat

omnia servare

iiiex|iugnabilis exercitus, glovita perpetua, preliosa hLcre-

fidem Cutholicam et symbulum Latinorum ; et quod ipsa Romana Ecclesia est mater, caput et magistraomnium Ecclesiarum: confessionem Qdei
orthodoxae in

riusum pi\econium,
ditas, et gloriosa

mcmoria
cacteris

su[)er

terram requies;
imperii
sui

coiisanguiueis

et

fidelibus

quas subscripsit propria manu. Habetur Libro Prnilegiorum Rolitteris

inseniit

pacem

et

ubertatis tempus, quae sunt regnantis

excellentia nominis et pretiosa

commodilas,

dum

nianae Eccli-si*
etiaiii

1).

Haeteiius Raronius. Iiicubuijse

[iiopterea cives, et populos habet laiulaiites; piau-

ad eamdein Ecclesiarum conjunctioneiii conglutinandam Aiidruiiiciim oniiiiaque cor, <

Apud

Nicol.
II.

III.

lom.
154.

I.

I.

I.

pag. Ui. nuin. 2. et

sig.

I.

Prlv. Rora,

Eccl. tom.
'

pag. 41.

.Ms.

Vall.

B.

num.

12, pag.

S9

et 105.

lidruu. lu scheilii .Ms.

et .Mi. sig. U. pag.

396
ter illa

JOANNES XXI.
mansura pra;mia, qua;
n

CHRISTI 1277.
soi)bisticare charitatem operis et operari
nea", cnjiis

a Creatore

omnium

opus araI

seternaliler iiolliccnfur.

tclam facilins aura dissolvit

Attamen
sua>

31.

Et

si

quaiidoquo,
necessario nb

(]uol

anxie dicimus,
piaesenlialiter

opns tantac unitatis, ex quo ad

tris,

gremium

ma-

oportebat
diviciere.

me

ojiere

ipsum opus prottcUoni Altissimi, studiis exquisilioribus coiitinuis mei excellenlissiini dominatoris
et genitoris

divisio

Deo mulfa

faciente, conslituitur, siciit

jain ipsius

nioeroris vnliierapertulit, sic cura et

vigilantia veslri diynissiiiii Apostolafus, cujus interest,

prcedicti,

qui ad ba?c Dei

non fraudabitur ejus operis

ideiititas,

sed

beneplacito

suum immolaverat corpus ct animum,

aliquarum varietakim incursu tempra>senlia indi-

conservabitur in integra iu scferno, de quo erit

nec ad
geret,

alia ex

nomen
caclis

benignitatis in sscula benediclum, et ia

poraliu?n,

quantumcumque; sua

ab Angelis aeterne glorificalum.

suum aniinum

convertebat; tamen ferebar

belli

ad arma consurgere, tunnas

instruere, ac

33. a Ego aufcm, ex supradictis omnibus assuniens maleriam, de benedictionevestra confisus,

armata

manu

pro defensione Cbristiani generis,

quani pie cunctisfidelibuscxbibetis, quodamniodo

tentavi scribere vestr;c Apostolica^ saiictitati;

ad ciijus servilium misericordia divina concessit me benigniter imperare, potenler insislere, pu-

in praesuniptione

gnare pro patria, quse, proli dolor contiiuiis insultibus ab ipsis lacessitur, ct ad reprinienduni
I

impcrtiri

quod non imputefur mihi aliquafenus sed acceptum ducatur, qiiod flliali
ab offerenfe ac

devolione praesumpsi, et oblafa

offerens

Turcorum impetum, et multimodam praesumptionem, ipsorum Cbrislianorum acies dirigere, ac

ipsos Dei piocsidio in

ab oblationibus placeant; nam respexit Dominus ad Abel, et ad nmncra ejns et quan:

propria expugnare, ac de
,

quam

laiitam

giatiani

coiiseqni

sim iiidignus

eorum

confiniis

ejicere

quibus Christianorum

imperio vicinantur; et iufra terras ipsoruni vicloubi preedicti riose glorilicans nonien Cbrisli scelerati fatna doctrina blaspbemant, et vestiis
,

tamen non frustrefur spe, qui in vestra devotione persisfif, quoniam sancfilatisvcslra' supereminens
Aposfolatus,
(lui

babet recompcnsare meiita sincaelo

et

gulorum,

et

in

in terra absolvere

ac

piis

oralionibus prosiieratus, refecta nostra pra'-

ligare, benedicfionibus, orafionibus et persuasio-

utcumque peiterrita, insultibus paganorum, curam gerebam provincia;. 32. a Non sic, paler sanctissime, quod a divisentia, genle

flliis

nibus potesf, ut ad charitalis gloriam, et devotis sacrosancfffi Romanse Ecclesioe aggregare,

perducere, ac in
eis

protegere ac fovere. Quae peto

niori

opere

me

aliquateiuis

divisisseni,

scd

iu

ipsum fundatus anima et corpore meum excclleutissimum geiiitorem, et dominatorem sedulis litleris, et nunliorum frequenlia de statu pros|)cro provinciae suumreflciebat affectum, quemad opus
propterea ferveiitius acceudebain, a
cissitudine

mihi beniguiter impertiri a vesfra piissima sanctitate, ac requiri ad omnia, qua; vestra sanctissima pafernifas milii suo devolo filio iilacuerit conimittcre ac
criter
sacris

mandare

quae devole

recipiam

et

ala-

quo

grata vi-

nunc et semper vestris orationibus recommendo, ac nuntios, qui

perimplcbo. Me

mea

lotaliter

anima

reficiebatur, de-

lectabatur spiritus, et

mea

viscera congaudebaiit.

iii

ad vesfrae sanctitatis praeseiiliam traiismiftiintur signum devotionis innafa^ quibiis dignemini

credcre
,

Super quibus, divinaprovidentia dispensante, qua3 lirocurat, non deserit, me ad urbem feliciter redeunte ad mei dominatoris et geniloris prxsentiam, in qua post [laucos dies saactissimi pri.cdecessoris veslri

quaj

pro

parte

mea

sanctitatis

veslrai

audientiae

oretenus

reserabnnt.

Vivat

sanctitas
.

vesfrasalutari et perpcfua vita in

Violasse

Domino. Amen

Androuicum
is

insigni scclere fidcm visuri

nuntiis emerilissimis el discretis

sunius, cuin

sublato parente liberas

imperii

salubriter pervenienlibuset invenieiitibus Dei gratia

omnia

negotii raerita

iiri.eparata,

prosiierum prout
cis

assumenlibus tractatum, invocato Cbristi nomine,

finaliter
ipsi

perfecerunl

negolinrn
ut

habcnas nacfus Grrecos ad vetus schisma, impiorum subornatus consiliis, revocavit; et jam senio gravis Turcos sceleris ullores sensit. At de his nunc quid patriarcha gesserit postea affe: ,

redeunlibus adarcam, unde

ferentes

columba cxiveiant,

ramus.
34. Constantinopoli ex freqnenti episcoporum convtnln de fide orlhodoxa stabilita ad PontifiNoii suo defuit officio Joannes cem littcrce.

ramum

viridantis olivae,

ramum
:

unitatis
el eis a

et pacis poterit vestra sanctilas iuformari

Sede Apostolica

fuit

injunctum, cujus succcssores

Deo, quod iUa resti-

vos, Dei gratia et misericordia, consliluti ad spe-

Beccus pafriarcbaConsfantinopolitanus

celebrata

culam

dignitatis, confido in

tutionis gratia vcstra sanctitas

a^sumerc

poterit,

per quse vestro patrocinio universalis consolatio

enim Constanfinopoli Syuodo Romanam Ecclesiam oinnium Ecclesiaruin niatrem ct fidei orlhodoxae magistram, Ronianumque Pontiflcem summum

beuignitcr oriatur, et aniplificatio negotii perdu-

omnium
Filio;
coiifici

Cbrislianorum pasforem agnovit

Euchaiisfia' in

pro-

caturad perpeluam

firuiitateni

contraquoJ, o! in

fcssus cst processionem Spirilus sancfi ex Patre et

quantum laboravcrit, et laborare nou cessat ille humani gciieris inimicus, qui tot diffusis tcinporibus superdivisioiie pra;terita gloriabatiir ini(|ue;

sacramenfum
:

tum

alia

fidei

orthodoxae dogmata

azymo posse una

non dimiltens seduccre

illaqueare inscios et

inermcs, et iudoctos, et ostendens eis

et

dcbiles

cuin Orientalibus episcopis est amplexus, ac vetus scbisma damnavif. Transmissum est ad Sedem Apostolicam volumen, in quoConcibi Acta descri-

JOANXES XXI.
pta, tiim

et

CHRISTI i'277.
unionis, poterit sciie veslra a
clitas,

397

Synodales

littersc adjecta;
siiiit
:

',

qiiae

hac ver-

borum forma
LilU'r;e

concefitae

Deo magnifica saneta volumine synodicali, quod sibi osten-

patrirrclKe

Coiislantinopolitani

delur, quoii humilil.s nostra

cum

tolo sacroijisius

Concilli

cum

profLSsione fidei et recogiiitione pri-

convenlu firmavil
manualibiis.
raiiK-nli.

et

roboravit subscri|itionibus

matus.
S.inclis?imo el beatis>i.mo
Apostolicffi Sedis veleris

suinmo

Ponlifici,

Roma?

et univer^ali pajia;

()ua? apud nos vigorem obtinenl juHabet in>u|per nosccrc. et ab iis qua; in prajSLnliscriptospecialius nos diceinus omnimode

domino
triarclia

Joanni, Joaiines

miseratione divina, pa-

pra;benles vcstra Aiioslolicae saiictitali certitudi-

Coustanlinn[iolilaiius,

Roma; nova; cum

nem nostrxad
que
et

Aposlolicam Sedem

piirae [lerfecta;-

omiii noslra sacrosanctaSynodo, debitam revcrcu-

iam

nostrae obedienliii' ac inclinatiouLin el oralio-

enim, sub tuslibus Deo Angelis verba facientes, qnod onine schisma inobedienlia;. niciimis

num

postulationem.
a Princi|)ii

boni oi'tiinum esse finem omnibus absque dubioclare patcl. Etijuare non. cuui omne donum [lerfectum desursum sitdesccndensa Palre

luniinum
credi

Hoc enim concesso, conseqnens

cft

omne

(irincipium cujuscuuique rei oplime

veteris Romae scilicet et novae male introduclum in laesionem Ciirislianitatis aspernimus ct abjicimus et pra^cordiali affectu, et cx tota anima prius ipsuni deponentes, per linguam, et labia, et prolalivuin nostrum sermonein eliatn in prasenti scriplo ijisum abnegater Ecclesias Dei,

nostiiT,

inchoatse a divino |>endereconsilio, et propler hoc

necessario tale [)rinci[iium in finem desinero glo-

mus et Ecciesiaslicam pacem et unitatcm, et primatum ..\poslolica; Sedis confiteniur, recognosci:

riosum. Quod Lnim a Deo bene inchoaluin esl, quomodo nonoplimeterminabitur, auxilianleDeo, quale quid factum est, super iis, de quibus nunc
|)ro[iositum est nobis dicere, o

mus, acceptanius
bere, et

ct

sponte suscipimus

et

ad
et

ipsius obedientiamspontanei venientes,

ratum ha-

conservare immulabile promittiiiius

caput.

Nam

Ecclesiastica

divinum et unione feliciter inccepta

sacrum

asserimns. et eas praBiogativas, qua; a principio ante schisma [iracstabantnr A[)OstolicaBSedi ab illis
qui pro tempore Pontificio in Constaiitinopoli fun-

tempore felicis memoria; bealissimi illius viri, si tamen virum et non Angelum vocari oiiorlet felicem illum sanclissimum pa[)am Decimum dicimus Gregorium ad gloriosiorem finim. qnam ad ipsani
videlicel
vit

gebantur

integra

et

inviolabilia

proinittimus

conservare. Schisma enim, quod in medio interces?it, intimo cordis affectu et tola animi voluntaie as[iernentes

unionem sum;!iUS Dominus consumma-

conipp.ginamus

et

coaptamus nos,

decorem Apostolicae Sedis, et illuminationem perspicuam flrmamenti universalis Ecclesie vos, nomiiie gralia; nominatum, Deus eligendo constituit. Quod quidem Apoin

diebus, in quibus ad

metipsos

hne

Pontificum

illornm

(|ui

ante

stolicae Sedis nuntii, reverendissimisciiicet fratres

nostri et coei)iscopi Jacobus Ferentinus el Gaufri-

schisma Apostolicae Scdi veteris Romae siiam obedientiam canonice et legilime conservabant et nihil omnino imperfectum omiltere [loUicemur de iis, qucB ante schisma illi divi et sancli imperatores Apostolicae Sedi prxstando roborarunt et
:

dus Taurinensis, et de Deo accepto Ordine Pra;dicatorum religiosissimi nostri fraties Riynonus prior Vilerbiensis, etSalvus leclor Lucanus, vestrse sanctitatis orationibus prosperati, pervcnerunt ad sanctos et potentissimos nostros moderatores, etad nostrain humililatem, et ad eam, quae a[)ud nos inventa est sacram et sanclam Synodum relictam ab universitate inagnae Synodi, qua; apiid nos
|)aulo ante fuerat celebrata
:

affirmarunt insiiper etiam,

Conciliis

et

de

iis

quae in sacris

patres nostri ad ipsius obedientiam demonstrabantseconservare. Rursns ad .\[iostolicam

inviolabiliter, et integre omnes praerogativas et privihgia, qua; antc schisma
et beati

Sedem confirmamus
reverendi
nostri

im[)eratores, et deiferi patres

doctores ad

primatnm

.\postolicae Sedis in

obedientiam ostendebanl,
crosancta Roinana Ecclesia

videlicel,

quia
el

i[)sa

sa-

dictee Ecclesiasticae

summum

perfectum

unionis inclioatio, auctore Deo,

fiue prospero

absque defectu
potens et sanctus

primatum

et

consuinmata

est.

licam Ecclcsiam oblinel

principnlum super universam Cathoquae in seipsa ab ipso

,

35. Et

quomodo quidem

Domino

in beato Petro

Apostolorum principe seu

Pontifex
est

moderator noster

cum

divinitus germinato

ramo

vertice, cnjus

Romanus
:

snccessor,

radicis, sacro, polenti el sancto nostro inoderatore

cuin plenitudine poleslalis rece[)isse, vere ac humiliter recognoscimus

aliis

confirmationem Ecclesiastica; unionis in

scere iiiaxima sanctitas vcslra
et

fide per-

et

quemadmodum
sic

pra;
et
si

fecla et diligenti certitudine fecerunt, poterit

;

no-

tenetur Cdei verilatem defLndere,

ab

ipsis,

qui ad

ipsam mittuntur,
strumiiito

litteris

polentiae suae, et ab In[)er ipsos, et

qua; de fide suborl;ifiitrinlqu;estioncs, suodcbent judicio definiri. Atl hanc potest quilibet giavatus

juramcntornm factorum
.\iiostolicaB

ab

iis,

qiUB

Sedis nnntii oretenus divi-

uis auribus veslrae insonuerunt sanctilatis.

Quooi)eris

modo

qiioque

iios

robur

pra;staiiius el fideni ap-

ad forum Ecclesiaslicum |)crlinentibus et in omnibus causis, ad exameii cclesiaslicum siiectantibus, ad ipsius potest recurri judicium et eidem omnes Eccksia; sunt siibjeclae
in negotiis

aiipLllare,

poniinus

glorioso

principio

hujusmodi

ipsarumque
silii

[iiaelati

obLdientiam
lianc

et

reverentiam

debent.

Apud
([uod

autem

[lienitudo potestajia-

'

Kxl. apud Nic. IH. tom.

l.

l.l. pag. 69.

tis consistit,

e;i,

quae ca;lera; Ecclesia;,

398
lfiarcli;ilt's
s|)i'cialil('i',

JOANNRS XXI

crrRiSTi

1277.
regniim nobis elargiens.
Qiii

divcisif tciniioribiis privi-

inlroiliim in c^leste

lcgia obliiiiicrnnl, sanctioiiiluis

heatorum sanclncanonicis sanclio-

rinn imperatoiaiin

ilioriiin, et

itcrum jiidcx vivoruin et ;iinrtnorum, reddiluriis nnicuique sccuiHlum o]icra siia.

vcntnriis
esl

nibns

cl

rcfoiiiialioiiihns

sacroriini ct ijivinoriiin

Coiicilioiiiin, eailcin Roinaiia Ecclcsui coiifiiinavit

et rolioravit
:

et

non

alilcr oljtiniierunt

confiriua-

tionein Ecclesiariiin hujusmoili praerogalivtB, nisi

37. Ocdimiis codcm iiiodo cl iii Siiiritum sanclnm, omnia scrutantem, ct ^irofiiinla l'ei, qiii naturaliler inest Deo et Patri ct cssentialitcr iiisitns cst, ut ita dicamus, el imiiMsibiliter ex ipso

cadcin Ecclcsia Roinaiia

et

suum

super

iis

judiciiim

))rocedens
tcr
illi

natnraliter inest el Filio, et csr^enliali-

sententiam
aliis

proliilissct,

sua tanicn pra}rogaliva

insitus csl, et indivisibililer ex ijiso jiroce-

tam que

in f:eneialil)us Conciliis,

quam

in (|uilniscum-

dit: profunditiir

quod enim idem

:

jroce^iit:

quem-

semper

salva. Et de abnegatione (]ni(lem

admodnm
tcm
el

a fonte Deo et Patre

i]iso Filio,

)irofiinditur au-

scliismatis, et recognitione
Seilis tanta sint dicla.

]irimatus AposlolicaB

ah

quemadmodum
et

a fonle, velut

iili(]uc el

ex

i])So

Deo

Patre

sed licet Pater fons

36.

Quoniam
,

aiitem

mullum

schisnialis

S]iirilus sit, ef Filius fons

tempus opinionem qnibusdain vanain et falsain tribuit quod sil ali(]na dinerenlia dognialiim
inter utrainque Ecclesiam, Giaccain
videlicet
et

S))iritus sit, non tamea dno fontes Spirilus siiiit Paler et Filius iinum cnim fontem S]iirilus Palrem et Filium fidelis et
:

Latinam, projiter in Symbolo factam addilionem )>er Romanam Ecclesiam, oportet ulique nos lihclliim fidci exponere, ex quo vestra adeo magniflca

hoc commimem Spiritum S. Ecclesise luminaria et ddctores thcologizarunt siciil eiiim de suhslantia
]iia

iiitclligentia tenct: ct projiler

Patris et Filii

Palris naluraliler S]iiritiis cst

Filii

sic et ex snhstantia et sicul

ita et

altiludo, et tota

Romana

Ecclesia cognosccl,
iis,

naluraliter

S]iiriliis

est

quod nulla
primi

diffcrentia fnlei esl

qni syinbolnm

siibstanliam

cxislil

Dei et Palris,
:

secundum secundum

Nica!ni Concilii legnnl, et qui

Symbohim

subslanliam
Patris, et
essentiae

Filii existil

et ul pro^iriusest essenticB

Constantinopolitani secundi Concili profdicant, et

iis,

non cxlra
Filii

lianc procedcns in esse, ita et

est el non extra hanc naluralium enim honorum
,

qui lioc symliolnm,

(jiiod

a Roinana Ecclesia

pro]irius
esse
:

legiliir

cum

additione, vcnerantur.

))roceilens in

Credimns enim in unum Deum ingcnitum Pafrem omniiiofentem, immorlalein, invisibilein,

Dei

et

Patris
,

essenlialiler

existens
,

Filius

com-

niunicator

hahet

Sjiiritum
in

sicut

Hiius()uis-

im)ialpabileni

universuin imjilentem

el

su))er

que iiostrum proprium

ritum
et

seipso

conlincns spi-

omnia existenlem, coiiditorem

sibilis et invisibilis, corjioralis

tolius creaturae viet s|iiritnalis.

ex intiinis viscerihus ad extra profun:

El in

dit ipsuin

jiropter

quod

et corporaliter

ipsum

di-

iinuin lUimiiium Jesuin ChrisUim,

Verbum unige-

scipulis insnfflavit, quiainspirationc Filii Spiritum

nitnin I^^ilium, Delernuin ah reterno Patre, princijiinin

novimus,

et

sensum
siimus
;

Christi

Spiritum esse ah Apoesse Catliolicam

iii

de

iiriiici|iio,

luinen de lumine, Deuin de

stolo edocti
et sanctain

unde unani

Deo, oninipolcntem de omni]iolent(', [cqualem incominutabililer generanli Palri, prout i]ise Domi-

AiKistolicam Ecclesiam confitentes,

(jua

unum

datnr ha))tisma, et vere remissio

S))iritui

om-

nus

in

Evangelioasserit dicens: Qui videt me, videt

;

iiium |ieccatorum, tribus personis, scilicet Patri,

et Filio, et

el 1'atrein

qui ante omnia sajcula nalus, inetfabieiiarrabit ? sacra

lii

sancto, in

quibus

et

ad quas

lem

et inlellcctn iiicom]irelieiisibilcm liahcl nali:

])ersonas ba)itizamur, gloriam relerimus, sicut uni

vilatem

Generaliouem ejns quis

Deo

et ipsas

trcs esse

congnosccntes )iersonas
ipsr.s

fatentur eloquia, hoc esl nuUtis.

consumma]ia-

uiiuni Deuin
totaiii(]ne

omnipotenlcm
Trinilale

cognoscimus,

tionc sa?culornm dcscendit iiise]iaral)ililcr ex

in

deitatcm
;

ternosinu
riam,

(in)

inlemeralain

el seiu])cr viigiiie:ii j\Ia-

coaelcrnam, et cooinni)iotcn!em
nis

cocssentialcm unius diguitatis,

et nostrain

ex ipsa assum])sit naturam, carralionalij iion

nem

vidclicel

hunianam cuin aiiima

el

sccundum
neqiie

^iliantasiain, scd sevuiidiiin

verilalem

su])eiiiam

intcm]ioralcm

nalivitafcm

ado])tatus, iic(]ue
leiii
:

natnralis

sccnndum inleiiorciii temiKiraenim cxisfens el verns Eilius Dei,

sempcr
virgiiiis Maria; i))se
ijjsa, vi-

naturalis et verus et
idein filius existit, qui

unius potentiae, unius volnntalis, unius o])eratiosiiigiilam sancbT Triiiitalis ]iersonam Deum ))Icnum cl pcrfLctuin ])ia}ilicaiiles el confitentes. Et ita credcntes gloriam offerimus Patri, gloriam offerimus Filio, gloriam offciimns Spiritiii sancto. Credimus vcrani resurrectionem nostrae carnis quam in jiraesenli vila gestamus, et futuram vi;

cariiem accc])it ex
iiiimorlalis,

tam

iTlcriiam ))cr)ictuam cxspectamns.

ipsiiin et

Credimus
ct

sibilcin invisihilis, moitalein

jiassibi:

eliam

iiiium

Deum

actorem csse

do-

lem

im]iassibilis, ]ial]iabilem im])alpabilis

et

in ()ua

minum

oiiini))otentem, veteriset noviTcstainenli,

:

carne
cariiis

))io iioliis s))unte suscc])il passioneiii

:

veia

))assioiie

mortnus

et sejiullus, ct

descen-

(leiis ad infcros, et tertia die, secundum Scriiiturain,resurgeiisa mortuisveracarnisresurreclione. Post qiiadragiiita a resurrectione sua a moitiiis

in Triintate uniim et Apostolorum Dcuni benedicenles nunc et in sa;cula. Amen. El hoc quidein iisqiie in tantum. 38. Ex quo auleni sancta Roipana Ecclesia

Prophetarum

cogiiiliim

]iro])ter

diversos errores

qnihusdam ex ignopr;i!-

ascendit ad ca;los, cum eadem, qua rcsuricxit, et sedet ad dexteram Dei Palris, carne cl aninia
:

raiitia, ah aliis ex malitia intiodiictos, dicit et

dical eos, qni jiost liiqilisiniim in peccata labuiitur

JOANNES XXI.
non rehaplizandos, scd pcr veram pfrnitcntiam
suoruin
[lossc coiisciiui

CHRISTI 1277,
in

31t0

vcniani pcccalotuin

cl si

clissiiiii

vcre pcenitentcs

in chaiilate

decesserint,anlc(|uam

dipnis pfciiitcnti;c iructiiius de commissis satisfcccriul ct oniissis, coruni aiiimas iu i,ij;iic pur^atorii
post

sangiiinom Domiiii noslri Jesu Christi per sanSpirilns, ut dictitm est, virtutem et opcr;ilioiiem. S;icr;imeiitiim Ordinis et ipsiim aniplectaolcr coiifilemiir et rccipimiis, M;itrimoniuin,
de
vir
(iiio teiiet

ipsa Ecclesia

Roinana, qiiod nec

iinits

mortcm purgari
iis

ct

ad poeiias liujusinoili rc-

levandas proiicsse

liilclium

vivorum

suffrai^na,

missarum

scilirct sjicrificia,

oratioiies,

clcemosy-

uxores simiil, ncc una miilier simiil habere permiltitiir plitres viros solula vcro l'';;e matrimonii pcr mortein altoriiis coiijugum, sccunpliircs
;

nas, et alia iiietatis olTicia, i|ua;a fidcliluis proaliis

fulclibiis ficri

ilas,

i't

tcrlias,

ct

dcinde nnplins legitime faclas

si

consiicverunt
illoriim

instituta

et

sacnim
])cccati

baplisiiium

secundum Ecclcsi;c quidem animas, qurc post snsccptiim millam omnino

illas

siiccessivc licitas esse dicit,

impediiiientiim ca;

maculaniincurreriiit,

etiam, qu;c|iost

baptismum maculim pcccati coiitraxcrunt, vcl in suis mancntcs corporibus, vcl eisdem exiila;, siciit
superius dictum cst,sunt (nirgatoe,

recipimus nonicum, et causa alia non obsistat (Mulcm modo, et de ipso idem dicimiis nos. Exlreiiiain Unclionem etiaiii ipsam recipiiiiu?. Similiter ciiiii aliis, qiia3 ct a nobis celcbrata eplapapaduin ciim lutc nomiiiatiir. Uniim sumnialim dicamus
:

mox

in ciElcste

oiiinia sic vciicrclur et pridlicct

dicta saiicta Kc-

regnum
iiiox

recipi, illorum

autem

aiiimas, qui

cum

desia Romana, credimits

fiikdiler, et

et

dicimus, (^uod vere,

et

morlali peccato, vel ciim solo originali ilecediint,

in

orthoiloxe docet ct pr;eilicat ipsa san;

infcrnum descendcre,
;

iicciiis

disiiariliiis

cta Ecclesia

puniendas et qiiod nihilominus in die judicii oinnes homines ante triljunal Cliristi cum suis
corporibus comjKirebuiit, reddituri de
priis
factis pro-

Romatia t:niicu permanere incommiit;ibiliter

siiiit in

sic

dfbemus nos
qui a prinH;cc

in riiibus

cipio obtenti

Ecclcsia

noslra.

omnia

suprascripta ad coiitiriiatioiiem pleiiissimam, ex-

rationem

quoniam quidem sancta

pr;cdical,

Ecclesia
li;cc

Romana

sic dicit ct

rccipimiis

et

ponentes abnegationis schismatis, et pur?e ac vera; nostrffiobedienlia? ad primatnm Ecclesia; Roman.T,

et

coiifitcmur, qiioniam s;iuctoriim

Patrum

diviiue

rcpraisentationcm
sit

et

demonstrationem, quod
siiie

Scripturae ipsa continent.

coiicors
sia

plenissime et

defecUi iiostra Eccleintellectiim sancta;

Apostolica

39.aCuni anteni itrrum cnm suprascriptissancta Ecclcsi;i HomaiKi (iicit, ct pr;C(lical, quod septem sunt Ecclesiastica sacramcnta, Baptismus, de quo dictum est supra sacramcnliim
;

secundum
,

lidei orlho(lox;i'

Apostulicae m;itris

RomanoB mense Aprilis,

Ecclesiarum Ecclcsiffi nostra biiUa consucla roboravimus ,

(]uiiil;c

omnium

Indictionis,

sexti
',

milleni

Confirmatioiiis,

qiiod

per maiius

iniposilioiicm
,

seplimi centeni octiiagesimi quintianni

aiino pontificaUis nostri
n
.

scciindo

episcopi conferunt
tia,

chrismando renatos

Pceniteii-

Licct

lia;

Syiiodi Coii-

Eucharisli;i, sacraincntuni Ordinis,

et

Matrimodicimus
el coii-

slanliiiopolilana; lilteraiSedi Apostolica,' gralissinuE

accideriiil,

nium

Exlrem;i Uiictio, qiKE secuiidiim doclii;

noimulla tamen postea a Nicolao

IIF,
:

nam
et

B. Jacobi inlirinanlibiis cxhibLtur

cui porrectiE fiicrimt, dcsiderata visiiri siiimis

flagitavit
-

de his hcBC, baplismiim hoc rccipimus

fiteinur sicut

secundum

Confiriiiationis sacnuiien-

moie, ut Cra?ci priesules prEescriplam prinium a Clemente IV, ac

pr;edeccssoruiii

enim

tum, licet apiid Ei:clcsi;iin Hoinanam jicr iinpositionem maiiiiuum soli episcopi conferant chrismando renatos, apiid nos autem iiulifferenler
prirlati et presbyleri lioc l;iciunt
;

deiiiile a

Grcgorio

fidei

foriiiam

siiis

coiiciplam
:

verbis profiterenlur, ncc

novam cuderent

tiiiii

non modo orlhodoxiE

fldci iu scriptisexpositse

sub-

tanicii
fiiit

iioseam,

scribeient veleri institiito, sed ctiam sacrameiito

quae bacteiius apud nos obtcnla

in ipsa ordinatione conservantes,

consuetudo,
a Ronuiiia
pcrfecli-

quod

Ecclesia super ipsa

fit,

saiiclificativum el

ad eain sempcr iirufiliiuhuii se dcvincirent S]iirilii^ sancti proccssionem e Patre Filioquc inter diccnsiiris viii;i mysteria iu Symbiilo dec;iiilarerit
:
;

vum
et

csse contilemur. Pcenitentiam et

ipsam ain-

plectanter confltennir el recipimus. Eucliaristiam

ipsum sacramenlum

Eucliaristia;, per

sanclam

Ecclesiain

Romanam

ex azymo pane confecluiii,

ob scliisiii;t furrant irreliti, exsolvi supplinonnullaccs ab Sede Apostolica deposcerent que alia exegit, dc quiliiis inferius agendum erit. 40. Adversiis j^crducllcs schismalicos synodus
i|iitbus
;

secundum

ipsius antiquam consuetudinein pcr ipsam hactenus veneratam siinilitcr ilhid, quud
;

Q.onstantinopoli adunata.
ea

In superiori

jiraDter-

Conslantinopolilana

per nos conficilur

in ipso
tiari in

Sacramentum

diciimis cssc

iii-

coriim, qui (hienlali

Synodo Joaiines Beccu Ecclcsiai ad Homana} obse-

distanter, credentes et nos

ipsum azymum panem

Jesu
Clirisli, el vinuiii

quium revocandae
slanter infregit
:

sacro offkio Eucliarisli;e vere transubslaii-

re])Ugiiabanl, ])crfi(liam consubortiim enim tuin intcr Gr;ECOs

'

corpus
et

Uoiiiiiii iioslri

in

sanguinem ejus per suam sanctissimi Spiritus

0|ieralionem
:

aiictor novum schisma dcplorat Pachymcrius schismaticus, cum recurrenle sacro A]iostoloruni
]irincipi die, coraiii

virtutem

a nobis iteruin cx fcr-

imperatore

et Lalinis oratori-

mentato

confectum paiie, Saciamentum ctiam illud cognoscimus, quod et conservantes sicut a

principio nobis tradilum.

bus, Nicolao Chalcedoncnsi sacris operante, Evan-

Credimus

similitcr ipsiim
'

Is

iiiciilit

iii

aiinuiu

Chr.

1277.
I.

Lib.

I.

E|i.

ciir.

iL

i.

panem verc

ttaiisubslanliari in coipus, ct vinuiii

Gcoi'g. 1'aaliyii). (juuc.

llift.

v.

400
frrliiirn L-ilino
("t

.lOANNES XXI.
Gr.Tce prrlecliiin essrt
;

CIJRISTI
a

1277.
ipsiiis siimmimi Ponlificem priiinimet oimiium Clirislianorum (piocumqne
,

alijiio

gistrnm, et

diacoiio jKipLV Gregorii suiimii Aiiostolien; et OEcii-

paslorem

meniccE Ecclesia; Pontificis

lelirala

ineiilio iiiter (iiviim cc]>liire,?

fungantur
seii

officio vel ordiiie,

;

iiontificali

dignitate,

esset

tiim eniin

sc

ab Ecelesirc
ati|iii!

sacerdotali, diaconali

ac oiniies alios univer-

Coiistaiiliiio|iolilana3 conjiiiiciione ciivulsisse,

saliter

scliismalicos

|iertiirbatores, ciijusciiiiii|ue

a sacra syiiaxi refu^nsse,

nuiii sclnsiiia anetuin.

pra'leriliiniiiiie
iii

Arsenia-

conditionis aut status cxistant, sive de impcriali,

sive de seiiatiis consllio, aut aliciijus alterius conditioiiis, ciiin
([iii

Deinde
,

sacra:' conjuiiclio-

nis

auctores

inveliilnr

salinsijiie

longe

fiiisse

(juibus etipsuni Nicbilorum Ducain,

et

Grtccos a Lalinis discissos, f|uani post inituin

lis

cum

nominatur dcspolas,

Joannem Ducam de

fccdus iiuitiio inter se dissidere, temere asseril.

Pafra, qui notiiinatur syiitocrator, sicut scbismati-

At qui sanctissimo oiiere aldiorruere, non sapientes

cos et pei lurbaloies liujnsmodi Ecclesia; unionis,

et

ac sacrarum
41.

periti

litterarum,

sed

pervica-

ces liypocrita?, vel

novarum reriiin cujiidi extitere. Adversatos enim acerrime Ecclesiarum

ciii

susce|)tores scbismaticorum et persecutores ipsorum, qui coiivenerunt ad hujusmodi Ecclesiaslicain unionem et sicnt illos, qui dividuntur de
; ;

conjunctioni,
stiles

clarissimi quiijiie viri atque anli-

populilate nostra, et de nostra socielate fugiunt

jiropter obedienliam,

AsiK et Eurojiai, ut vidimus, assenserant, mendiculos impostores, qui ut llieologiic expertes cranl, ila muliercularum instar concepla} veteri
senteutia; addictissimi, ut refert Niccpliorus Gre-

quain fecimiis ad Apostoli-

cam Sedem
viinus,

excoiiimunicavimus, analliematiza-

ipsosque dimiiatos
lii

pronuntiavimus,

et

penitus reprobatos.

ciijus rei

testimonium bulsolila pra;Coiistaiiti-

goras, qui

ila

eos describit
et

Maxima pars

veri

lam nostrain cum noslra subscriptione

seiilibiis diiximiis

judicii expers foex plebis,

circiimforanea turba
iiidiiti,

apponeiidam. Ditum

asperis, velnt lu scena, palliis

iibiquespar-

nopoli,

apud

S.

Sopbiam, aniio Domiiii mcclxxvii,

'

sim

et

passim vagati sunt, ubi Clirislianos esse

die Venerls, sextodecimo intrante Jnlio, Indictione

qiiiiila .

audiverunl, in Peloponneso, iiKiuam, et Achaia, et Tliessalia, et Colcbide, ubique (leiii(|ue geutium

exlra

Incuss;c

etiam iisdem fuere a nuiitiis

est

Aiiustolicis qui

versabantur Coiistantinopoli, EccleAt non his repressa

:

ditionein

imperatoris,

neque universalem
;

siaslicae censura;.

schismaest

pacem conservan;
alii aliis

volentes, ne(|iie inter sese

sed

licoriim
i;t

perliili;i

aiictum

eiiiin

inagis Nice|ihori

noniiiiibus ascitis, parliin Arseini aiit Josectaiii

Diic;e e Palra ex L:itiiioruin foedere, qiiestus

sephi

iiatriarcluc

profileiido,
|ileri(| le
i|iii

partiin

alia

P;il;eologiis apuil
iit

Sedein Aposlolicani
socii
iiiferius

'

ursitque,

jaclilaiido, tenipus lerebant,

et decepti
:

deci|iieiites
iii

Laliiii ;il(|iie
liis

eoium
ilerum

censnris percelleren:

iiec

eiiim deeraiit

oraciila

vicis

tur. Sed de
exciirreiite
IIIUS.

nuiic alia,

qua;

et uibibiis,

(iiiasi

inodo
tiiin

Uei coiispeclu reversi

ail

inlerponlilicio

acciderunt, conjungaoppiignaiites car-

canlarent, lucri utiijue causa et

cos.

iinpleiidos s;;ouiii

Airi|)neie

etiam iiovaiulai

occasionem Nicepborus desjiota, trae, in quoruin dilione ceiitum sordidi pseudoinonacbi cuin paucis
tra
e|iiscojiis couciliabuluiii coii-

rerum et Joaiines dux Pa-

43. Venetos

Anconam mari

dinales a coeplis abducere nitnnlur.

l)ost

Licrebuere

mortem

Joaiinis iiap;c in

Italia

novi tumul-

tu^, dilioiieiiKjne Poiilifici;iiii laceravere. Noiiiiulli

rem Catbolicam coegerunt ^

Dum

vero Pala;o-

eniin

Romanae
:

Ecclesiic subditi mutiiis inter se

atijue

logus adveisus perdiielles parabat arnia, Joannes

odiis conflixere

etiam Veiieti J;icobo Coii-

Deccus in Coiistaiilinopolitino
subjectis

Coiicilio

anatbeiiia,
"
:

tareno duce, coiiiparata classe, Anconam,

urbem

conceptum

verbis, in eos jacuialus est

Sedis Apostolicic dominio obnoxiain, oppugnarunt.

litanus
litterae

Joamies miseralione divina Constaiitinoiopatriaicba universis, ad quos pricseiites

pervenerint,
rei

Adducit hiijus
iielus

belli

causas Andreas Dandulus Ve:

auctor

'

bis verbis

Coiifra Aiiconain bel-

gestic

memoriam
lieri

cuiii

luni inciioatur, quia Aiiconitani coiitra

Venetorum
resijiis-

salule.

edicta victualia per ostia fluininum riperi^causfraCliaritali

vestrae
iiobis

notum

voluir.us
in

|iei'

lis

prcesumpserLint deferre, nec adinoiiiti

galeis

priesentes, qiiod

existeiitibus
[iro

Concibo

ceie Voluerunt. Igitur Joannes Teupulo

cum

tre-

Coiistantinopolilano, congregato

discutienda

decim

capilaneus
ut facta

el

subsequeiiter Marcus
inissi suiit, tlecre-

dnduin facta iiiter Ecclesiam I^atinam et Crascam per illuni, ijiii uiiitali invidet, et una cuin
scissura
ipso sacrosancto Concilio deliberalioue liabita,

Michaei cuin tolidem contra eos

lumijue

est

inst;iiitis

belli

per duceni,

om-

consiliarios, et viginti

nobiles et s;ipientes viros

nes scbismalicos, ac unionis Ecclesiasticaj turbatores, (|ui

debeant agitari,

de quoriim judicio sex naves,

inslrumeiilis bellicis pra;paral;e
;

|Mope
;

que

exislaiit

longe snb pertinacia sua ubicuinqui non recipiunt sanctani Koinaet

machinis
roceno
et

et aliis

ad cxercituin traiismiUuntur

et Keiigeriiis

Mau-

nam

Ecclesiani

esse

matrem,

et

aliarum Ecclesiaruin,
' !.

el fulelitalis

caput oiimium ortbodoxa; maNicol.

lili

Petrus Jnstiiiiano, ut Fimianos Venetis

favorabiles exhiberent, delegati sunt .

Abducere

Nicepli. Greg. Hisl.

Rom.

I.

pa?. 102. iiiim.

1.'19.

I.

v.
-'

iiiii.

rjiis

Apud
lil.
iii

111.

tom.

i.
1

Kxl,

imvil. nflin.
II.

^ic.
iKi!-'.

m.

loiii.

I.

1.

I':p.

ciir.
'

Eixl. lom. 111. pas;. ii70. cl iMs. Vat. Vall.

bilil.

sig.

lil.

imiii. 12.

I.

1.

102.

iiiuii.

1511.

lo2.

Apiil Nic.
I.

III.
'j.

tniii.

I.

AnJr.

IJaiid.

vii.

c.

iu Jacol).

pag. 297. Ms.

iJe

rebus Tarl. etc.

Coiitareiio.

JOANNES XXI.
Venetos cceplis cnisi
siint cardinalcs, ct in

CHRISTI ]'277.
noviniiis

401
in sui dcfensione dcesse

nicmo-

mullo favore,

riam revocatis cgregiis majoriini crga Romanain Ecclcsiam slncliis, monuere', si (jniil injnriarnm ah Anconitanis accepissenl, id ajqnilatc, non ferro di-

nec velimns, nec etiam debcamus; tanien exces-

rimcndum, alque ab Sede

A|JOstolica jus

llagilare

debuisse, ne relictam sibi a majoribus gloriam

tanto facinore labcfactarent. Abscedercnt ab iilins

urbis ex|uignalione

ni facerent, sui esseoflicii

An-

conitanorum causam non deserere, alque auxilinm studiosos Ecclesiae concilare.

a

in eoruin

persequencensuimus, scd paternis a|md vos ad ipsius revocationem monilionibus iiisistendum, universitatem vcstram monentes, rogantes, et hortanlcs in Doniino Jcsu Chrislo, ac niliilominus pnesentium vobis aucloritate mandaiites, quatenus dictum exercilum, et omnes ac
accrbitate debita

sum eumdcm, non

dum

ad

pra;scns

fore

singulos
nidiili-

(|iios

contra civitalein

eamdem

desti-

Miseratioue divina, etc. Dileclis

consilio, et

filiis

nasse dicimini, abscjue

mora

et dilflcultate quali-

bus

viris duci,
in

communi Venelorum,

bet ad propria revocantes, ab

omni

civitatis ipsius

salutem

Domino. a liisignis Venetiarum civitas, et nobilis universitas Venetorum, evidens ab olim adRomanam
iiisigiiitum
:

molestntioiie cessetis. Si (juid autciii adversus

pulalis forsan vos qua;sti(inis liabcre,

eam Sedem camvel

si

dem promptam
pacis
lucritis,

et

paratam habebitis ad illam,

vcl vigorc jiidicii,
forle

Ecclesiam protulerunt devotionis iiisignc laudabi-

compendio
celcriler

ma-

lium operum cvidenlia

talibuseidcin

dirimcndain. Alioquin

civitati

Ecclesiae astitcrunt in prosperis, nec ci

defnerunt

etiam in adversis. Haec in vos a vestris snnt deri.

vata parcntibus
:

eidem protectionem Sedis ejusdem nec valentes siibtrahere, nec volentes, ncccsse habebimus validioribns uti remedils, quibiis per nos et qiioslibet ipsius devotos Ecclesia; lanlam injuriam com-

bseca vobis laudabilitcr bactenus

observata, ut laetari
tuerit pro devotis

eadem
est

Ecclesia bucusque po-

palribus devoliorcs sibi natos.

iis

pcscamus,
teras
fecto
'

elc. b
:

Quaiito ita(|ue in

fama vcstra
fuerat,

prasciarior,

45. Ikcc Venetis cardinales

tanto

vobis accuratius

vitanda contrarii

qualiscumque suspicio, ne iiidcvotionis signa cujuslibet eo vobis notain graviorem ingercrcnt, quo solent invicem sibi collata contraria clarius apparerc. Ideoc|ue non sine causa grandis admirationis
audivimus, (|uod vos, quasi solitacircumspectione
seposita, hajc facicntes a vestra; considcrationis in-

qui peralias UtH. dicto liubco marcliia; Anconitan.T; pra;in illius urbis auxilium consurgere, ac

Venetis, qui eain conllata classe infestabant, ut a cceptis desislerent, cciisuras Ecclcsiasticasincutere
jussere.
pcEnis,

Tuin
vetant

Piccnatibus, intcntatis gravissimis

% ne Venctis ad oppugnandam urporrigercnt. Suscepit Ecclesise

:

bem opem ullam

sponsaj sua;

tuitu aliena,

nec

attendentes

prffisentem

i|isins

matris Ecclcsiic statum, viduilatis ejus compassi

causam Deus armasse enim in Venctos proceHas ex Andrea Dandulo ' colligitur
:

non

cstis

inconimodis
vidclicet

sed super

vulnerum suoterra sua,

in

rum dolorem
civitatc

addentes, ipsam in

Anconitana,
ipsi

sibi

non indigne

cbarissima, utpote qua;

suaj
bis

Ecclcsia; adversitatis

Ca;terum, inqnit, capitaneus , nempe Marcus Michal secus portum Ancona; anchoras flgunt et urbem acriter impugnant. Tandem circa exitum mcnsis Jaiiuarii tempcstas valida turbavit, et exercitus in
])itur,

tempore constanter adbtcsit, molestiis acerimpetitis, semel et iteruin contra eam navali

mare

secessit.

Tuuc
:

galea Clugiensis

rum-

et aliae

quinque in

plagis Senogalliae iin-

exercitu dcstinato, qui

xiinus, pcrsecutionibiis continuatis

4i.

adhuc ipsam, sicut intcllcimpugnat.

vobis contra civitatem eain-

Numquid,

si

dem

qucrela; ali(iuid competcbat, Scdcs Apostolica

deerat, ut ad iilam habcri

non

po?sit rccnrsus?

frcs quoque in Firmo, et Dalmalia pcricula evaserunt. Naves quoque, quac ad exercitum navlgabant,accedentes stolum iiivenere secus Anconam, suum itcr prosequuntur. Tuiic Aiiconitani, pluribus paratis ga-

pulSLU confracke simt in

ctetcra;

Numquid dubitandum forsitan vobis erat, quod tam charis filiis ajtud matrem satifactionis ultronea;,
si

leis,

cum

insigniis

Venetorum ad naves veniunt,

capiunt
,

et

diias

ex

improviso

et

reliqua;

in

pateret injuria, vel

si

forctin diibio, plentc

justitioe

promptiludo deesset? Quid igitur viros

faiiti
iii

lanta; discretionis, lionis abduxit, ut

consilii sic a semilis racivitatis

Dalmatiam redicrunt. Dum aiitem ha;c Venetiis patefacta sunt, decretum estutcapitanei cumignominia redire dcbeant et sicut offensores reipu,

aggressura

cjiisdcm

bliciG

in

centiim

marchis argenti

pro quolibet

vel sequeremini voluntatis impetum, velsi justitia

subcrat,

coiitemncnti
slolo

(condcmnati).

Dcnuo tunc reparato

jus vobis in causa dicendo propria

eam

in injuslitiam vcrteretis ?

Porro
:

qiiid tanto cxces-

Pangratius Maripetro, successor creatus, ob~ sidionem iirbis Aiicoiku innovat, ct durius solito

sui dcberetur, advertimus

sed quanta nobis of-

fertur exinde turbalionis occasio, ignoramus. Sed

qiiia nescil a charis charilas, ctiain kesa, rccedcre,

eam impugnat eodem auctorc

autem
et

Irritos fuisse

intcUigitur,

dum

hos coiiatus, ex subdit Dux

:

Vencli turbati

|)Ost

nos devotionis et obscquiorum vestrorum ne^iua-

Maripctro, qui Ancoiiitaiiis

reditum Pangratii mulla danina intulcrat,

quam imniemores qnanquam civitati quam 6|)cciali atlcctione proscquimur,

;

pia;dicliu,

ct

dignam

Bocasium Aurio cum octo galcis pro oflensione hostium, et navigantium tutela, et Jacobum Mo1

'

Eit. cor.

lil.

in

Cod.

Vallic. sig.

lil.

C.

num. 49.

pag. 97.

Exlant ibiJ.

Ead.

lip.

Ubi sup.

Ann.

ToMus XXII.

Rayn.

III.

51

402
lino ad obsidenniim

JOANNES
Anconam cum

XXI.

CriRISTI

1277.
ipsi,

exercitu maii,

jus obfinerenl;

spretis iHius imperiis, insti-

ilerumque Jacobus ('onlarenus dux quarto ducatus anno Marinum Dauruni viginti quatuor triremibus invectum, nc dein quinto Marcum Cornarium ingenti subnixum classe immisit sed omnes ii impelus
.
:

daverunt

Consenuit hoc bellum

tere operi majori^iue celeritale perduxere.

Quod

ubi accepit sacer cardinaiium senalus, Parmenses

quod ipsijuscontenderent, censuris corrupisse, quod propugnacuium, evertere impevero extruxerant

audacia) perstrinxit:
si

eo

facto jain

violatis

tam

Jacobi Confareni,

quam

Joannis Danduli, qui

lia-

cedente ducatu Contareno, Venetaj reipublica;

benas capessivit, ab Anconitanis excepti strenue, propulsatique fuere qua; licet dislincta temporibus hoc loco congerere visum esl.
:

'. Cravissinia porro cardinafium monifa dignissima quaj Annafibus inserantiir nobis visa Estiie, inquiunt, hic tionor, qui mafri suiit

ravit

det)etur ? Eslne hic timor

hibendus?
tur,

Nec Veneti modo, vacante Sede, Picenum adduxcre

in

dominee a subditis exad dominos observaquorum lenentur vassali corpora et jura tueri ?

num

sic fidelitas

pericuium, sed etiam /Esculani gravisVacantis

Num
S.

vos excusat

fictio

ifla,

quam

sine veritate

sime

afflixere.

namque

Sedis occasionem
:

confingitis,

aucupati siBvissimos mofus concitarunt

oppidum

Angefi,

montem, de quo agitur , nimirum ob castrum Mirandte ad Rom. Eccle',

enim, cui Furcis nomen est, pra3sidiario miiife ab Anconitana! marchiffi piiefecto munitum impetu cepere ac nullo sexus ailatisve discrimine majori civium parte ferro ca?sis, afios in vincufa abduxc:

siam spectantem

vestrum esse?

Cum

etiamsi

veritas fiujusmodi

fictioni

subesset, proiiibilione

tamen

et

ilenunliatione

[irasmissis factis
,

non

so-

fum

auctoritate

pnetoris

imo ab

ipso

prsetore

runf.
afia

Tum

hoslifes

impelus in ditionis
cerfiores
'

Pontificiffi

oppida Castenianum et Scalelfe converfere.

facti

De qua conjuratione
^scufanis prajcepere
rori

cardinafes,
resti-

quod opus , acceptatum demolitioni subjacet sive jure, sive injuria opus fiat, etc Subdunt
adeo pareri

nihilominus debuisset

postmodum

taliter

ut

captum oppidum
parerent,

ut excitatam turriin dejiciant, ac loco facessant

tuerent, vinctos in libertatein vindicarent, ac fu-

frenum injicerent;

ni

censurarum
:

coram Aposlolica si Sede disceptent: brevi novum Pontificem creatum

de suo jure confidant, illud
iri,

niinas inlorserunf. At sacri pur|iuratorum patrum

coifegii gravissimas voces

qui totam controversiam Ecquitate

47.

sil

direm-

audiamus
?

Qua?, in-

pturus.

quiunf,

vos ducit,
fiac

imo

polius seducit intenfio?

Cardinales stndent principes dissidentes

Quis vos
plaretis?

mafiliaimbuit

Quis vos tanta coni-

pacificare.

Extendere

eliam

extra Italiam cu-

pfevit adstutia, ut vacalionis Ecclesise

tempora ca-

ras cardinales. Ciim

enim Joannes Praedicatorum

Numquid

velut escam

panis subditos

ijisius voraliifis

contra quos sic adstute, sic arden?

praifecii a et Hieronymus Minoritarum summi JoanneXXI ad sopiendas Caslel! el Galliarum re-

ter

mafiliam exercetis

An

abbreviatam creditis

gum discordias legati fuissenf

ipsique strenue sus-

manum

ejus, ipsiusque

debilitatum brachium, ut

in suoruin

defensionem suse virtufisdexferam non

ceptaea provincia, maguos adiissent iabores, confectaqueinea re inslrumenta vacante Sede transmisissent;

possitextendere, aut ad confringendum vcstra^ su-

cornua fortitudinis sua" brachium exaftare? Caterum ficet eadem mater Eccfesia nequaquam verberibus domiuffi careat quia tameu erga subperbia;
;

rum
nec

opera, rescripsit

cardinafium coUegium, collaudata ipso', ut ad coeplum opus, e quo

dilos

libentius

matris uberibns

ulitur,

ideo(|ue

ipsorum conversionem appetit, et aversionem ac dispendium safulis abhorret universitatem veslram monemus et hortamur atfente, vobis distri;

penderet, incumberent, doab Apostofica Sede imperia accepissent. II.TC erant cardinafium senatus studia, ut Ecclequi siasfica; ditioni ac rei Christianoe consuferent
rei Chrislianas salus alia
:

ad averfendam imminenfis Itafite afferius betfi procellam conatus suos adhibuerunt. x\pparabat

clius aucloritate praesentiuni injungenles, quate-

enim

fransiiire in ffafiam

Rodulphus, ut imperii

nus ab obsidione
castrorum,
et

dicti

castri Scaieite siue

mora

jura, qua3 diuturno inferregno periisse vel conse-

quatibet recedentes,

omnino ab ipsius et alioruin terrarum eidem Ecclesia} subjectaet

nuisse videbantur, revocaret.

Non parum vero

iii

Carolo, qui vicariuiu imperii agebat in Etruria,

rum, necnon

ab

omuium

suljjectorum ejuscoilu
([ui

animo

erat abalienatus, ac res

apertum belluin

dem

infestatione quavisetmolestiadesistalis, etc.

46. Esculani el
corripixintnr.

Tumulfiiatietiam Parmenses,

Parmenses a cardinalhim

eruptura timebalur. Etlicet a Romanis Pontificibus Gregorio X, Innocenlio V, AdrianoX, Joanne XXI,
perfracta res
fiiisset
,

ut iidem

principes

mu-

monlem

S.
,

Angeii,

invaserunt

(luem sui juris contendere, ac firmissimo opere muniverunt

:

tuo concordiffi fffidere controversias deciderent

quibus cuin Raymundiis e Nogeriis patrimonio

8. Petri in Etriiria

pr;efectus objccto

censurarum

metu
rent
:

denuntiasset, ut ab exstruenda arce abstinespectare ratione Mirandtc oppidi ad Sedis

ejusmodi tamen consilia ob immaturam tot Ponfinoum mortem perducta in opus non fiierant, quaiuvis Sicilia; regis oratores sub Joanne ad prosequendum perficiendumque tractatum paratosse
obtulissent. Tiidenlinus
provinciaiii

enim episcopus, qui eam

iufecla

Apostolicte ditionem

eum locum,

iii

quem nufium

Rodutphi nomine gerebaf, re

Eo(i.

Cod. Vallic. pag. 98.

'

Ead. pag. 08.

Ead. Ep.

Ead. pag. 98.

JOAXXES XXI.
abscessil,

CriRISTI

1277.

i03

ac tuin

cardinale?,

(]iii

Poiitificionim

dalum, ad endem vestrofirmandanominecuraretis

consiliorum participes extiterant, Rodulplium rogavere,

ne exercilum in Ilaliam

transmitteret

neve ipse descenderet, antequam cocptus ineundi

foederis tractatus perfectus csset, (|ui

secus retar-

suam prtcsentiam destinare cum expediret omnino et suae propterea voluntatis existeret, ut iter ad veniendum in Italiam non assumeretis; et si assumpseratis, nequacjuam assumptum proad
:

dandus abrumpendusve timeretur. Prselerea flagitarunt ut Pentapolim at(jue exarcliattun Ravenna;

EccIosi;e
restitueret.

sequeremini, antequam prajini^sa forent soliditate

congrua roborata, venerabili

fratre

Rernardo epi-

Ad

quaj

obtinenda

scopo, tunc electo Albiensi, ad vcstram propter

Martinum Cusanum e sacra Dominicana familia Roduli)hum in Germania adire jusserunt

48. Roditlpho expeditionem in Italiam

ante

hoc pra;sentiam destinato, qui causas utiles et nenon immerito Pontificem ipsum Innocentiuin ad ista movebant , et voluntatem
ccssarias, (quae)

stabilitam ciim Carolo concordiam paranti cardinales cojitrarii.

presbyteri,
et

suam supcr

illis,

quanquam

in pra^dictis litteris

Miserationc divina episcopi,

patenter expressam, manifuslius aperiret

affectu sincere consuluerit, et

quam

ex

diaconi sacrosanctae
et

clesiaj cardinaies, excellenti

Romauffi Ecmagnifico (>rincipi

cum

fratribus suis

consulta
plcri.

deliberalioiie

pruihabita voluerit
Iratre

adimepi-

domino Roduiplio

regi

Romanorum
filio,

rissimo ipsius Ecclesiae

illustri, chasalutem in Domino.

Tandem

venerabili

Rasiliensi

scopo, vestro tunc nuntio, ad

B Quanquam de vacatione sacrosancta) Romana; Ecclesiae matris nostra; iiiulti[diciter anxiemur; quanquam illiusconsideratiocordanostra

accedente, ac excellente
illustri
filio,

Sedem Apostolicam priucipe domino Carolo

ipsius
;

rege

Siciliae,

charissinio

Ecclesim
praefatus

apud Sedera

existente praedictain

incessanter affligat, et

liiialis

noster affectus ad

Pontifex

Innocentius laboravit

sollicite,

ac dili-

provisionem utilem,quam totis praicordiis a Domino iustanter exposcimus, sic nos urgeat , sic iiniversos conatus nostros viuculis

eam ad

illius

genter interposuit partes suas, ut tractalus hujus-

modi optatum exituin sortirentur. Sed eodem Pontifice Innoct^ntio,

dispositione processit Altissimi,
infirmitatis articulum, in
vitae finivit
,

sicut de

solidsB charitatis astringat,

nimirum a considerandis aliis quasi penitus abducamur quia tamen

ut
;

cum

incurrente

quo temporalis cursum

totius orbis, et vester praecipue,

ac aliorum Clui-

tractatus ipsi desideratte

consummaAdrianus

slianorum principum status pacificus nostris ad-

tionis effectum conseqni

mininie potucruut.

niodum

insidet auimis, conlinere

non possumus,

49.

Insuper

pia; recordationis

quin ad illum nostrae convertamus considerationis

conservandum eumdem studiosae sollicitudinis efflcacem operam impendamus: praesertim cum ad id nostrorum patrum Romanorum Pontificum recentia exempla
intuitum, et ad

procurandum

et

papa V, eidem succedens officio, voluit ut idein rex se conferret Viterbium pro memoratis tractatibus prosequeudis,
ubi
venerabiles fratres... Sabinensem episcopum
S. Nicolai in

Pontifici Innocentio in apostolatu?

Joannem

Carcere TuIIiano,

et Jaco-

nos excitent, in

quorum

prosecutione

cum

de

bum

S. Mariae in Cosmedin, diaconos cardinales,

nostro consilio et deliberatione processerint, non

solum eorumdeni Pontificum factum proscquimur, sed et nostrum, sicut infrascriptorum series manifeste declarat.

super prosecutione hujusmodi deputavit b. Horum duo postremi postea summi Poutifices renuntiati, quorum prior, ut dictum est, Nicolai III, alter Honorii IV nomen accepit. Sed quia prcedictus
Pontifex Adrianus post promotionem

Novit siquidem
felicis

excellentia

regia,

recordationis

Gregorii

papa;

quanta tempore
vestris

suam bre-

fucrit sollicitudine ac instantia

laboratum ut

vissimo tempore supervixit, assumpta prosecutio ad id, quod prosequentiuiu iiitcndebut instantia,

gressibus in via pacifica positis, vestrae promotionis

non

pervenit.

negotium quietius procederet, et securius duccretur; ad quod, sicul nostis, varios idem Pontifex perutiles tractatus assumpsit, quos finaliter consummari ejus, prout Domino placuit, de hoc mundo vocatio non permisit. Quare venerandae memoriae Innocentius Y, ejusdem Gregorii in papali dignitatc succespapa sor,consuIteconsiderans, quod tranquillitali status publici, et vestris praecipue commodis, quibiis in
liocproviderepalernointendebataffectu,exi)ediebat

Demum

felicis

recordationis Joannes papa

Vicesimus Primus ad apicein Apostolicaedignitatis assumptus, licet libenter super hujusmodi tractatibus fuisset

eorumdem prLcdecessorum suorum

studia prosecutus; quia tamen nec praefatus Dasiliensis episcopus, nec quivis alius ad ha;c traus-

missus, vel a vobis liabens ad prasmissa raandatum, vestro firmanda nomine, in Romana curia
praesens erat; ipse desiderans prffiinissum negotium, scandalis et impedimentis quibuscumque submotis, ad pacificuiu (;t dcsideratum exitum

hujusmodi ante vestrii) serenilatis adventum in Italiam firmitale debita vallarentur, magnitudinem regiam duxit perApostolicas litteras rogandam in Doniiuo et hortandain, vobis nihilominus iiersuadens, ut quanto possetis celerius aliquos viros idoneos, paccm ct concordiam gerentes in votiSjct a vobis pleuum habeutes ad praemissa manut tractatus

devenire, ut processus vestcr quietior csse posset; el propter hoc laudabiles iu iis eorumdem pra;de-

cessorum suorum semitas prosequens, niagnificentiam vestram per suas litteras attente rogavit,
et hortatus est in

Domiuo Jesu
qua

Christo, ul cuni

omui

festinantia,

possctis aliquos viros ido-

404
neos pacis
cl

JOANNES XXr.
concordiae zelatores, plenuin a veslra niandatnm hnbentes, ad
ipsiiis

CHRISTI 1277.
nuat divina clementia
et celeriter, ut optamus, pastorem indulgeat, cujus

celsitiidinc nd pra?niissa

idoncum

EcclcsisB sua}

eadeni vestro finnanda nomine ad

tiam mitleretis:

cum expcdiretadmodum,
et si

prasenetprop-

circnmsjiccta providentia, et iirovidacircumsi^ectio

cunctis Christianitatis occurrat incommodis, et in
iis

ferea sua? voluntatis exisleret, ut iter ad venien-

et aliis

opporlunum antidotum

?u;b provisionis

diim
ratis,

in

Italiam non assumeretis:

nequaquam assumptum

assump?eprosequeremini,

npponnt! Scd ne interim qnte per eosdcm Pontifices,

praicipuelnnocentium etJoannem, de nostro

donec eorumdem trnctntuum exitu cognito, vobis ab eo super ndventu veslro ipsius et Apostolicas Sedis beneplacitum per litteras specialesetnuntios
certiludinaliter panderetur.

consilio processerunt,

non

sine verisimili grandis

conjcctura discriminis, negligerc videanmr, eo-

rumdem
publici

Pontificum provisioncm laudabilem de

imitatione,

nostro consilio inchoatnm

status

commodis
;

quoque idem Pontifex Joannes, ut prffiuuniiaretis eidem, quando viros eos ventnros ad sunm praesentiam verisimiliter crederitis, ut interim procuraret, quod et prsefatus rex dc suis provideret propter hoc nuntiis destinnndis,
riO.

Voliiit

accomoda, prosequentes screnitalem regiam affecliiose rogamus et hortamur in

Domino

Jcsu Christo, celsitudini vestra; attentius

suadcntcs,

quatenus aliijuem, vel aliquos viros

idoneos, zelatores tranquillilntis ct pncis,

a

plenum

qui

cum

viris

eisdem in curia

Romana

concurrcin

vestra magnificcntia

mandatum

habcntes, ad

rent,

quo mngis utrisque pra3sentibus

prosecutione tractnluum
et

eorum-

dcm

processus efficnx

hnbcrel;

nihiloniinus dilectum filium frntrem

Bartholomajum de Amelia de Ordine Minorum

ad vestram celsitudinem deslinavit, causas titiles et necessarins, qua ipsum non immerito ad prsemissa efficaciler Inducebant, et voluntatem suam super illis npertius expressurum, quain ex nffeclu puro consuluit, et nobiscum consulta deliberalione
prtehabita voluit adimpleri.

eosdcm prosequendos nomine vestro, Deo nuspice, consummandos ad Sedem ipsam, quanto celcrins poteritis, destinetis, vestra; inagnificcntia? litteras praemissuri, per quas eidem Sedi de advcntus nuntiorum ipsorum tempore innotescat, ut memorali rcgis nuntios eodem tempore cum ipsis in eadem curia concurrere procuremus. ;)2. Speramus enim in Domino el in omnipotentia virtutis ipsius, quod ipso,incujus dilione
tractntns

Profeclo intendebat hujusmodi

prrcmisso-

cuncta sunt posita,cni est in

sine

facili

cnncta perficere
misericor-

rum

Pontificum
et

Romanorum,

et specialiter

Innoex-

cnjusquam molimine

tarditalis,

centii

Jonnnis paterna provisio quieli status

publici, et vestris, sicul in litteris

eorumdem

primitur, singulariter volens providere profecti-

bus,utomnidihgentiacaveretur, ne per vestrum

aut
vestrffi militia?,

sive gentis

adventum

in Ila-

eidem Ecclesiae de paslore provisum, qui vestris et sa?pefati rcgis nunet pra^sentibus eisdem tractatibus solerter, tiis, prout expedirc videbitur, intendet; eteos feliciter, auctore Domino, consummabit. Qnajsumns autem
diter faciente, interim crit
et iiistanler exposcimus, ut quod de vestro adventu in Italiam, per eosdem prcccipue Pontifices Innocentium et Joannem, de nostro, ut pracmittitur, consilio sunt provisa, diligentius observantcs nullnm contrn prffiuiissam providentium intentionem in Halinin militinm, sive geniem medio tem-

liain,

ad seditiosorum susurra, quibus, plusquain

expedit, refertus est orbis, vel

eorumdem immisinsurgeret,

siones malevolas aliquid turbalionis

quod dictorum consummationi tractatnum impedimenti obicem ministraret. Verum licet et vos memorato Pontifice Joanne adhuc vivcnte, venerabilem [iatrem iiostrum Tiidcnlinum cpiscopum piopter hoc ad eamdem Sedem duxeritis dcsti-

pore destinetis
sive

gens

iter

fncturi, quod bujusmodi militia non proseqiiatur assumptum, si

in

nnndum, qui eodem

Pontifice Jonnne, pront

ille,

forsan

jam

iter arripuisset

Italiam veniendi;

qui aufert spiritum principum, pcrmisit, de hac

luce subducto, a curia pra^fata rccessit; et nuntii prajfnli regis, propter hoc eamdem Sedem e vesligio adeuntes, se

quod ex hoc contra votum et beneplacitum ipsius Sedis ac nostrum pncmissis tractatibiis non levis impedimenli parari posset
consullins attendendo,
occasio,
et

pro parte ipsius regis paratos

iidem tractatus

quam

periculossime

obtulerint ad eosdem tractntus prosequendos, et

impediri.

prout

esset

expediens,

consummnndos
,

tamen

propler memorali obitum Pontificis Joannis, et ipsius episcopi Tridentini rcccssum nullus in
eisdein
est

et speciahler

Ca}terum quaj circa ejusdem Ecclesise terras, exarchatum Ravennae ac Pentapolim

el

iidem Pontifices Innocentius

petierunt, nos
affcctuose

Joannes a veslra

tiactatibus

potnit

hnberi processus, nec

mngnificcntia per prffdictos suos nuntiosetlitteras

de

ipsis,

prout desideramus,

communibus
toli

uti-

cum precum
et

instantia repetentes,

litatibus satisfactum.

deposcimus

rogamns, nunc saltem

51.

utinam, princeps inclyte,

orbi

celeri executione compleri. Adverlat itaqueregalis

nobis et vobis fuisset ex alto concessum ut aliquo

prffidictorum Pontiflcum longiori vita donato, tractalus ipsi

circumspeclionis industria pnesentem ipsius

tris Ecclesia'

maad

statum, et beneficiorum ejusnon imviduitatis

perutilem recepisscnt

consumniationem votivain et mundo utinam vel nunc nostris

!

mcmor
prffisens
lia

suaj

incoinmodis,

quibus

premitur, ab

illis

auxiliante divina pofen-

desideriis et tolius Chaistianitatis

commodis an-

celeriter liberanda,

filiali

coinpahatur atfectu.

NICOLAUS
Et ecce, dikcti
filii,

III.

CHRISTI

1277.

405

reli^iosum
Oniinis

vinim fratrem
Prffidicatorum

quc ab ea mnnere perutilem ac necessariam provisionem sacrosancta> Roinanac Ecclesia; obtinendo laboribus multis exactis, nec adliuc nostris desiderils optato implttis efTecln, nostram circa hoc desiileramus instantiam devotarum orationum opitulatione fiilciri : sed praDci(iue cleri et populi Ro-

Marlinum
quein
fessio,

ile

Tuscan.

fide

dignum

perhibot religionis ipsa prorepra^sentans,

ad veslrani |)ra!-entiatn dtstiiiamns, ut pr,Tvol)is

sentes

nostras litteras

qucc

continentur in eis oraculo vivoe vocis cxponat. Ua-

tum

Yitoiliii
'

Apostolica Sede vacaiite aiuio,

et

etc.

manl

ulriiis(|ue

sexiis,

qiioriim

est

ad canidem
id

Paruit

Kodulphus,

Conraduni Minorilam

misit,

Ecclesiam

iiota devotio,

quoruin ad

singularis

qui significaret se oratores ad coiiciliandam cum rege Carolo coiilroversiam ad futiirum Pontificem

concurrit affectio, quos ad hacc, tanquam peculiarem ipsius Ecclesiae |)opulum s[)ecialiiis interesse
sollicitat, et

missurum. Ut vero reiietita li^eciterum aNicolan III imperia fuerint, paulo inferius dicetur. Quod ad

singularius lanquain ipsius

filios

spe-

ciales invitat.

Ideoque discretioni vestrae praesenet alios

Carolum

attinet

extat in nostro

Vallicellano Co',

tium tenore mandamus, quateniis per vos

(juos ad lioc idoneos esse videritis,

dice cardinalium senatus syngraplium

quo receptum ab eo pro Siciliae regno octo miliium unciarum anri censum professi sunt. Utqnc simiiia
conjungaimis,

homiiies reli(in

giosos, et

eosdem clerum

et

populum Urbis

qua

ipsius Apostoloruiu

principis,

cujiis devote

regem debitum octennii

solvisse testatnr
ipsi
*

tum etiam Eduardum Anglorum retro evoluti censum perMarliui IV syngrapiium, postea

|)elimus successorem, et coajiostoli ejus Pauli alio-

rumque Apostolorum sanctorum venerandae

qula;

reli-

ptomptiorem orantibus exauditionis gratiam

datum,

cum

de eo accepto regiis rationibns

:

cantum non

fuisset

marcharum
lis

argenti, in

De annuo censu mille quo Ecclesice Romanae tea

repromittunl) ex parte iiostra rogetls etsolllcltetls, moiiitlonibus ac exhortationibus inducalis, ut ex

totis
trito

neri pro octennio

jam

transacto in festo B. Michae-

praecordiis humlllato spiritu et corde condevotas oraliones et sedulas fundentes ad Do-

de mense Sepleitibris tunc currente, anno Domini mcclxxvu terminato ipsi Romanse Ecclesiae
fuit

pro parte tna per diversas solutiones integre

,

minum, processionem nihilominus ad id die congruo propter hoc facturi solemnem, siipplicller ab ipsius clementia flagitent, et inslanler iinplorent, ut ipse cujus oninipotentiix; nihil resistit, cui

satisfactum

etc.

Datum

III

non.

Februar.

auno

cuncta sunt
Prcemissis

53.

solemnibus

suppUcationibus

pro obtinendo probo Pontifice, com/jositisr/ue inter cardinales cliscordiis, Nicolaus IU elirjitur Pontifex.

facilia, celeriter per nostrae huinililatis minlsteriuin de pastore idoneo Ecclesia; pr;efata; provideat cujus opera et coram hominibus lu:

Suspensi

ceant, et in

conpectu Altlssimi |)Iaceant

cujus

interim erant expectatione novi

zelus sic in exequendis mandatis

Domini

ferveat,

omninm animi, ac toto orbe ad Deum preces fundebant Christi fideles, ut ciliusfliictuanti
Pontificls

quod nuuqiiam

iii

illorum prosecutione torpescat.

Ecclesiae suae

jure obstricti

rectorem praeficeret: singulari tamen erant Roinani, quos sacer cardina-

kal. Octobris anno Domini MCCLxxvii, Apostolica Sede vacante.

Datum

Vilerbii VII

lium senatus,
censuif,

dum

contrariis acli studiis senten-

NICOLAUS

III.

tiisque in eligendo Pontifice discreparent,

urgendos
Elapsis postea inlegrls duobus mensibus, post varias controversias inter cardinales Galllca; atque Italicae nationis, cum suae gentis Pontificem creare

ut divino numini ardentes porrigerent preces ad tantuin beneficium ab ipsius effusa cle-

mentia eliciendum ; solemnique pompa religiosuni sacerdolum certo die agmen inslrui, ac supplicationes
B

fieri

praecepit

(l).
filiis

Miseratione divina etc. Dilectis

recto-

contenderent, acdiscordiam aiigeret nlmia patrum libertas ob solutam Gregorii X constitutionem, Viterbienses tanta; impatientes morae, cardinales, qui

ribus Romanae fraternitatis, salutem in Domiiio. Successor Aposlolorum princijiis Ciiristi

vicariiis,
licet

tum
sere

oclo niimero erant,

;

praetorio civitalis incluac desolato orbi iiatrem dare coegerunl ' :

bumano

sit

eligendus

minislerio,

a divina tamen cst implorandus providentia, ut ille sibi vicarium eligat, ad cujus vices gerendas
eligitur,

deUrsinis. Et infra:
fuit
S.

Nicolaus , inquit Jordanus^, natione Roiiianus Llectusestin fi-sto B.Catha Pro|irium illi noineu Joannes Cajetani. Fuit diaconus cardinalis tit. Nicolai in Carcere Tulliano, moribus valde com:

riucE Vlterbii B. Et infra

ad cujus gregem regendum

el

dirigenita-

duin in salulis semitLi

sibi deijutatur. In taiilo

'

Ms. Cod. Vall.

Vail. pag. (i7.

lil.

sig.

lit.

C.

num
li.

49. pag. 66.

Jlart. IV.

loui.

pag. 20.

Eod. Cod.
Vail. sigii.

positus el discretus . Prajdixisse olim illi puero Pontiflciam dignilatem S. Franciscum refert idem

Cod.

C. uuoi. 40. pag. 99.

'

Nicol. tOQ).

I.

I.

Ep.

I.

Jord. ijid. Ms. Val. sig. n. 1960.

(!)
illos

Dum

electio fuliiri

PontiCicis agilaretur,

cum

inter cardinales convenire

non posset, Viterbicnses ad urgendum cunctantes seplem

publicis Viterbicnsibus coucluserunl, consMtutionem do cODclavi Ponlificio, a Joanue XXI abrogatam, factu ipso innovautcs. Igiiotum id liisldricis, qui ad Ikcc usque tempora de rebus Pontilicum Romanorum scripscrunt, aduotavit qui pcr li;cc forte lempora scribcbat, auctor Clirouici Parmeusis fHcr. llalic. tom. is) (lui in aunuui mcccix opus illud peiducil.
a;dib'.is

eleclorcs (iiam tolidem supcreraDl) in

Mansi.

406
auctor
:

NICOLAUS

III.

~- CHRISTI 1277,
atfectiis nec legi nec consuefudinis c-ijusquam regula coarctari. Quis aiitein sic inceni!i!ur, utpa

Cum

esset puer,

inquit

',

patcr ejus,

Incensus sincera) charitatis

qui erat de tertio Ordine,

lit
:

eum

B. Francisco obtiiesset
frater

facile potest subjici,

et B.

Franciscus

ait,

quod non

liabtu, sed futnrus (lefensor Oiduii sui, el

tandem
infan-

ternum excedat

Hic proculdubio,

fili

cliarissime,

doniinus muiidi
tulo

Commendasse enixe

ipsi

a nobis exegit, ut Ecclesiae Roiuana;, q'"e solet ex

suam familiam eumdem sanctum

viri

divino col:

more

servare,

qnod

litterae,

novam promotionem
procedanl visitalionis
nos, prout el ex

lustratum lumine addunt Frauciscani Annales

nec
exspcclationem exitus
fefellit. ^-Etate

Roniani Pontificis nunliantes, alios ipsius praesertim ad principes,

lilteratoriaj

adul-

tior in Eboracensi, Suessionensi, et

clesiis sacerdotia gessit
',

Laudensi Ec-

atratus, observantia tion servata, exceilenti;e tuaj

atque in Urbe SS. Lau-

prius scriberemus ut pater,

alto

quam

Chrysogoni Ecclesias administravit ' tum ab Innocentio IV diaconns cardinalis S. Nicolai in Carcere-Tulliano creatus, Minoritarum familiae patrocinium et procurationem sustinuit ^ Ab Adriano una cum episcopo Sabiuensi et Jacobo S. Mariie in Cosmedin diacono card. missus ' Viterbium, ut cuui Carofo rege Sirenlii et

Damasi,
;

et S.

universa'em patrem nuntiaremus assumptum. Ad nossiquidem perlato rumore de febrili dyscrasia, qux te diobus aliquiperiuissum, in
et

tuum

bus dicilur molestasse, simul

et mult;i! sollicitudi-

nis se ingessit instanlia, ul de votiva

iucolumiiate

tam chari

filii

patris votis

indubia safi^faceret cer-

ciline

controversias gravissimas illum inter et Ro:

regem Romanoruin cunciliaret deinde Joanne XXI archipresbyteratu in Basilica principis Apostolorum donatus est. Eniicabant in eo jam futurffi niagnitudiuis atque ingenlium virlutum signa, ob qua^ his elogiis idein Joaunes ilUim in
ilulidium
a

quod dileclum filium magistrum S. celsitudinis tuae nuntium, ad tuam praesenliam cum celeritate, quam novitas hujusmodi nostrte
titudo. Propter

assumplionis, nec occupationibus vaciia, nec a coq-

currentium tumultibus aliena

reiuiltendum
etc. Dat. Viterbii
litterie,

perniisit,

duximus

superiora ahae

.Conrirmant eliam ne recepquibus moi!

'.,

Diplomate PontiGcio
bonitatis, quae a

'

exornavit

Attendentes

tam valetudinem nimiis

set, incredibili se illius

curis obru
litt:

.!.

Cum

vero

nobilem non incognilae

mundo

tua;

magnitudinem

Carolus Salerni princeps Nicolao

piditate

:is

ignificas-

teiieris

annis de virtutum cres-

adeundi salil iiidique cuPontifi

.
,

cenlium meritis contiuua famae incrementa suscequodque dator bonorum omniuni te illius pit circunispeclioiiis eminenlia insignivit, quodnove;

teneri

rescrijisit

ne

Sicilia

discederet,

dum
:

ipsius

pater advei a valetudine

occasioiit ;n,

tentabalur

exspectandam

qna

votis

ris

recensere praeterita, praesentia prudenter dis;

obsequi posset.

ponere, ac futura consultius providere

bajc coufidenter

et

propter
qua?

Non

diu haisit Viterbii

ritu

Nicolau.'^

sid

Romam

ouus curiE ipsius

Basilica},

se contulit, ut soleiuni

Pontin/alibus orna-

tuo noscitur indigere regimine, cuni omnibus jurisdictionibus, juribus et pertincntiis suis, qui

mentis cingerelur. Ubi antequam e; ce'ebraretur pompa, litteras pridieid. Decembrisai Uodulphum
regeiii

nuper
riae

in

eadem

Basilica per

obilum bon;e memo-

Romauorum

n^.o.

ut trepiihuiti IlaIi;ECon.

S. Angeli diaconi cardinalis vacavit, tibi conet

suleret.
. phum ab hiltaliam rev-c tmonendo cimi, ut oraingressu

ferimus

providenuis, etc. Dal. Viterbii

i

XV

kal.

54.

Prccdecessomin txemplo R,

anno Novem. ad redintegrandum iu ea afleclus

Pontificatus nostri

Eo munere

Basilica rei sacra;

tores mitteret.

splendorem, ac periioliendos sanctioribus institutis canoiiicorum niores noiinullas leges edidit *, qnas
postea suscepto Pontificatu auxil
'.

ut paulo superius insie'

Excitatus igitur

minis iuelus, revocand;u]ue jura iiupeili in

bat enim lum temporis, atum est, gravis discrineRodulphss niiuiruin r.d repetenda

Immln

Ilali;iiii

veniref, bel-

ad Apostolicum solium Nicolaiis Carolum Siciliffi regem de sua electione fecit certiorem '", atqueob

morbum, quo tentari eum audierat, solatus est. E quibiis amoris notis insignibus litteris colligitur uon eum mox, ut nonnulli propter Gallorum cardinalium ambitum tradunt, abalienatum animo
fuisse,

luiuque Carolo ob F lu.iai gestam praifecturam moveret : cuiu maxiiiC veterum ]iirtium odio jdures imbuli giave liqMid moliluii timerentur.
:

Et quidem ad ea discii.ienda pcricula Romani Pontifices, Gregorius, hinocentius, Adrianus, et Joannes, ac vacante Sl le nuper cardinaliu^n senatus pluribuslegalionil
's inissis,

S.

sed ob aliam potins rationem, quani ex ADtonino " et alias anno sequenti referemus
extitisse.
Siciliac

cum Roiuanorum

subiufeiisum

rege egerant, ut prius cnin Carolo fujdus firmaret et controversias diriiueret, quaiii exercitum in
It;iliam transniittL-ret
:

Nicolaus electus episcopus, etc. regi

et licet corilciendai rei pro-

illustri.

vincia ab utroque

principe noniiiiilis oratoribus

tradita esset, repentina

'

tamen Ponlificum morte

quos Nicolaus relitteiis

Jord.

iliul.

Waiiine. iu Anual. loui.

I.

et

tom.
5

II.

an. i2Ti.

reg. ijosteamd. Ep.

num.

2.

an.
i.

1222. uum. 3.
I.

coepti tractatus coiisenuerant,

Nicol. tom.
lil.

i.

Ep. L. et

6 8

Cod. Ms.

Vallic. sig

p.

jord. ubi sup. Wad. iu Anual. hoc an. ' Ibid. pag. 9.';. Ms. Vallic. sig. lit. C. nuui. 49. pag. 63. Tom. i. 1. ii. Ep. cx. Ext. apud Joan. .KXI. I. i. Ep. clii. " S. .\utuu. I.i. ' Cod. Vallic. sig. lil. C. num. 49. pag. 31.

C. num. 49. p. 93. num. 2. et alii.

dintegrare studiiit
hortatus
est
,

hisque
pacis

Rodulphum
milteret

ut viros

am;iiites

atque Iimocentii, Joannis et cardiiialium CLdlegii exemplo exarchatum Ravennae ac l'eutapolim \\cclesia; rcstilui postulavit.

lit.

SX

c. 3.

4.

NICOLAnS

III.

CHRISTI

1*277,

/.07

-"ia(is, clc. regi Uo;-

anoruiu

illustri.

gorium huic
ril
;

rei

Solet

uota principuui nnio, ut pauca sal-

niiserit

eam ob

navantem o|ieram mjors occu])acansani liinocentius V Rer-

teiu

exprimauius e niullis, chstruere cra ini(|ua loi|iientium, (puerenlium inter ipsos suis susurris
disseniinare

discordias, (iisscnsionum

accentlere

narduni designatum episco])uni Alliiensein, legaverit Adrianus ipsemet Nicolauni liini diaconum cardinalem iina cuin Sabinensi episciqio et Jacobo
S. Maria;
iii

incrntiva. Solet yuerris indicere t:^rniinum, iiacem

Cosniedin Vitcrbiuni, ut cuni rege Ca;

inducc"e

subcli'';",

quietem

et

securitatem publite

rolo

(le

conciliandis controversiis agerent

(ili

inter-

cam

pra'parare. Ilinc ilaque

int( r

ac ciiarissiSiciiiic

missum

Adiiani morteiii tractatiim Joannes

XXI

siMiuni in Clirislo llluim

nostrum (l.rolum

niisso ad Rodiilidium Rarlhdloinico de Aiiielia iMi-

regem
rii

illustrem

primo

felicis

recordutionis Grego-

noritaredintcgrarit, urseritque, ne ulL-c in Italiam

coiiia;,

PP.

sludiis initam, ac ]ioslniodinn successo-

qua' tnninltus concitatura; essent, traduce; ,

rurn ipsius Uomanoruni Pontificnni ne(|ua(|uam

prosecutione sollicita destitulam,
desiderio
taiilo

ferventiori

cupimus perfecta consumniatione dostudio pervigili

Tiidentinus vero episcoiius extincto Joanne, abscesserit, nec Caroli oratores coepta proniovere potiierint ac tuni cardinales instilerint
reiitur
;

nare, quanto illam utiliorem advertimus, quan-

coeiitis,

inissoque in Gerinaiiiam Marino Ordinis

religioso viro exarcliatum

procurandam eorumdem Pontificum prscdecessorum nostrornm imitove ad

tandis invitainiir exemplis.
ferventis desiderii

eam

Pncdicatorum
et

Ravenna;

Ihijus quiiipe

nostri

Pentapoliui repetierint, promissumqucsit a Rodnljiho oratores ad rein oninein coniponendam

iri
;

nos sic urget inslantia, ut nec

inulta vacantes, clausura
ali-

legatum

tum

subjiingit Nicolaus

nobis nec fratrilnis nostris (quos provisioni Ecclesi?e

35.

Cum

igilur Iiumilitatein nostrani

ad gc-

cum

sollicitiidinc

renduni in eadein Ecclesia pastoris ininisterium

iuovisio, seu
rit
;

diutina non leviter molesla vexarat) quietein

forsan potius iierinissio divina vocatractatjc

quam

satis

neccssariam indulgere permiserit, nec

Eccli sia;

nosque ut

inter te ac
utilis

memoratum

observantias Pkclesiaj Pioinante solilas observare.

regem unionis,

orbi

tam

et Gliristianitati,

Hinc prfcter ip.Ms

morem, secunium
promotionem Road princiexhi-

ad ipsius exaltationem, Deo ausjiice, ])roni])tiorem

per necessaria foedera consummentur, semjjer gesseriinus hactenus, eoque nunc plenius geramus
in
votis,

quem
pes,

solent litter^c A;.ostolicre,

inani Pontificis nuntiantes, prffisertim

quascumque

alias ipsius Pontificis pinevenire

s
i

quod
et

id sigularins
;

ad nostrum novimus

nos cclsiludini regio) patrem prius patern

officiuni pertinere

serenitatein regiani
attente
in

monemus,
et saluhri,

bemus

afTectibus, (|uain litteratoriis ad

hoc

once-

rogamus,
quatenus

hortamur

Domiiio Jesu

ptis affatibus nuntiemus. Vocali siiiiiideni, licet impares meritis, ad Apostolatus oflicium. iii craslinum vocationis liujusmodi fnitribus nostiis
,

Christo, sincero tibi

tol et

suadentes consilio

tantorum in idem cuin discussione ac deliberatione perpensa convenientiuin preces,

monitiones, exhortationes, suasiones, et consilia linidenter attendens et ea iuoinde utilia et salu:

convenientibiis una nobiscum

charitatis all0(]uium ad

post

consuetum

cosdem

considerationem
voto ]irosecutioni

nostram confeslim ad pra^missa convertimus etdeliberatione prschahita,

bria noii indigne

communi

supponens, illisque consultius ac()uiebcens; a!i(juos solemnes nuntios, juxta ]ii,eHiissam

dicti

cojptorum de hujusmodi unionc inter te et niemoratum regem consummanda tractatuum deliberavimus instanter el celeriter insistendum.
et
Et licet eorum, quaj circa tractatus eosdcm adventum tuum, gentisve tua; in Italiam jier

tul

notarii asserlionem,

earumdem

tuarum adminicuIationesnffuUain,quos ad Iiujusniodi consummationein traclatuum Dei

litterarum
tiinor, et public;e utilitatis ac traiKiuillilatis ainor
afficiat
;

ciiin

ideno mandato ad tractatus eosdem

praedecessores ipsos, dictoru;); quo^iuc fratrnm no-

tuo nomine prosequendus,

c; iiiiiiandos

consummandos

jiariler

strorum collegium, de quorum numero lunc lim-

ad Sedeni eamdeni, sublata qualibet,

mus
ideo

regali

magnificentiiE

fuere suggesta,
;

sit

prout opportunitas curiose ca])tanda pcrniiserit,

dilatione transmiltas, tuis ])rauiuntiatunis litteris,

forsan repelilio audientibus onerosa

illa

nos tamen

repetenda ccnsnimus,

iit

ex ip?is eoniiii-

quaiido cos ad
tenipore
cuiii

iiisaiu

Sedem

a^stiines verisiniiliter

dem

Pontificum, fratrum, nostrique inanifestius

perventuros, ut procuretur qualiterunoeodemque

inibi
;

te inducal

assumendavotorum

iduntilas, ad
te

eadem

concurrant sspefati regis nuntii

interim taiiien contra
]ira'missam intenlionem providentium, iii Itamili.

liheraliter

prosequenda instantius

inducat, cuiii

eisdeni

tantorum tam concors, exacla deliberalione pra>toties repelita suggcslio tiiae celsitudini missa evidenliLisarguat, quam ad eain Dei beneiilaciluin
,

provisionem
liam
tiaiii

et

jamnon venturus, nec missurusaliqnam

sive

gentem

Et infra

Pctilioneiii

auiem

et zelus

ad traniiuilUlalein ]iuhlicani rectus ac dePluribusiiue

interjectis

siqier cjnsdeni EcclesiLe terris, ac siiecialiter exar-

bitus exhortantium elsuggereiitiuni aniinos cocge-

chatu Ravenna; ac

Penta]>oli,

regali excellcnti;c

runtio.

qiiibus ex]ionil

toticsinculcatam, absijuc ulteriori ]irocrastinatione

quanto studio Roinani Ponlilices contenderint a Rodulpho, aut antequam in Italiam traduceret
exercitum, firmissimo focdere
ciliic

rogamus

el

iielimus eflicacis execulionis

1

])ioini)ti-

tudinem adimpleri. Ca^terum a

pivtsentium serie

]ira;niissa,

licct

cum

Carolo rege Si;

satis exprcssa,

vcrbo

seriosiiis
|)rtecor-

inito controversias

componeret

ulque Gre-

exprimenda,tuisque pressius imprimenda

408
diis
;

NICOLAUS
necnon
et

iir.

CHRISTI 1277.
Christianilatis per te potissime ac
liostes lidei

causas q\ix nos, diclos prcEiiecesiiostros

soros, et fratres

ad
,

caclcTii iion

immerito
episcoiii

ipsum contra ampliandis profectibus invidens, exci-

imluxerunt
et fratris

|irKdictorum

Alljinensis
tibi

tavit

ante

omnia

olitulibus nostraj consideratio-

Bartholomsei

jam

minislerio revela-

nis ex[iandimus

animarum

pericula, slrages cor-

las

denuo repetenJas, cumdcm fratrem, regali excelientia^ non ignotum, cousullo delilieramus de,

porum, damna rerum, impedimenta negotiorum

Domini,
tiain

tuaiii

singulariter exspeclantiuin poten-

stinare

et

repetita ejus missio nobis, et

eisdem

iVatribus nostrisipsum

bila de ipso uotilia, sibi

acceptum perliibens et haapud te audienliani benietc.

promolricem, quse nisi eam virtus pra;cedat Altissimi, inoculdubio eadem discordia comminatur, in niulla mentis amaritudiue recensentes
:

gniorem obtineant,
rclatibus
S.

et

certiorcm lidcm liaberi ejus

,

in

pra?missis

Pelrum,

II id.

Decembris,

legibus inter Carolum et ac pariter Ilodulphuni Carolus Elruria cederet

;

Roma; apud Confectam iis llodulphum paccm, ut

Dat.
etc.

repeteuti

Ponlifici

bes restiluisse,
aliis

exarchatum, ac plures alias ursequenti anno videbimus nunc de

:

Ponliflciis

curis

pro sopiendis inter reges

autem tuam ejusdemque tui regni ob pramissam, ut intelleximus, excitata discordiam considerala commotio eo gravius nos anxiat et conturbat, quo eam periculosiorem advertiinus, et si vcritati noii parcitur, multorum judicio a laudabilibus jirogenitorum tuorum semitis alienam. &7. 9 Numqnid enim Gallicanai potentitc gladius in Catbulica^ fidei professores vel hmari conspecialiter
,

pergamus. Cum iustructum a Philippo Gallorum rege in Alfonsum Castellanum belli apbellis dicere

sueverat, ut terreret; vel

acui, ut feriret ? aut

rumore nunlio acccpisset, concepto iugenti dolore mala imminentia consilio infringere monuit, decre\it Nicolaus, regemque Pbilippum Gallorum arma exiiugnandis Sarracenis consene
paralLim
'

Christianum silire vel effundere sanguinem, seu Calholica regna subvertere, vel eliam conculcare,
in Christi
ct dilatationcm

blasphemos ad ipsius exaltahonem fidei Christiani cultus limatus hucusacutus? Ha3c,

ipse
flli

que

[lolius et
,

charissiine, quaesu-

crata in

Calholicum principem conveiieret sese tolius rei componendae provinciam legatis impo:

mus

tecum

considcra,

consultius

tecum

pensa, et salubribus nostris monitis et consiliis ex

singularitate charitutis ad
le

suisse.

fllium prtcdilectum

Studium Nicolaiconficiendopacis Philip Nicolaus, elc. regi pum iuter et Alphonsum.

56.

procedentibus acquicsce,
'

etc. Dat. Viterbii

IV non.

Franciai illustri.
a

Quanto ex potcstale Apostolorum principi

ejusque succcssoribus a Domino tradita, humilitali nostri.e ad promovenda commoda regia dispendiaque vitauda liberior concessa est cx cffilesti permissione facultas, tanto noster aQectus ad clara; memoriai iiatrem tuum regem, rcgnumque Franciffi in nobis radicatus ab olim adtuam regalem excel-

Decembris anno i. Provocavit simillimis litleris Alfonsum novus Pontifex, ut ad pacem cum Philippo contrahendam facilemse pra;beret aliisque " ipsi inculcavit, ut belli causam removeret;
:

eo

enim cxpeditionein

in

Sairacenos Africa;, qui

Babyloniis
tuin

armornm

foederead opprimendos Chri-

slianos Syros conjuncti erant, averti questus esl;

lenliam

ct

cjusdem regni statum provehcndos ad

a

maxime cum Terra-Sancta inagnam de illius S|iem concepissel. Eodem argumento ad Simonem tituli S. Cfeciliae presbybellica virtute auxilii

lirospera et

quovis discrimine prajservaudos

:

teruin cardinalem Apostolica) Sedis in Galliis le-

ferventior inardescit

adeo utsui fervoris instanlia

gatuin % atque Hieronyinum

Pra.Hlicatoruin et
daitc sunt.

et

Joanncm suinmos
*

ncc nobis, iicc Iralribus nostris, quos provisioni

Ecclesiie

Minoritarum prafectos

lilterai

cum

sollicitudiiie niulta vacanlcs clausura

ali-

diutina non leviter molesta vcxarat, quictem

uS. Nicolai tiara redimiti Encyclicoi

quam, quanquam

satis

necessariam indulgere perEcclesia?

sules et principes liltera.

Gesta a Nicolao fuere

ad

pra>-

misit, nec obscrvantias Ecclesiffi

observare. Hinc pra3ter ipsius

Romanaj solitas morem,

superiora, anlequam
ritu
S.

Ponlificales infulas solemni

sccunduin qucm soleiit litterte Aposlolicaj prouiotionem Romani Pontificisnuntiantes, iira;serlim ad

principes

pompa, exeunte anno die Stephano sacra, celebrata, ut refert Bernardus ' Nicolaus III, natione Romanus, de doino Ursinoacciperet
:

qua;

quoscumque,

alios ipsius Pontiflcis pr;c-

runi, electus fuit in paiiain in Viterbio in festo

S. Catliarina!, luilque Roiiia;
iii

venire, nos celsitudini rcgis [latrem prius paternis

Rasilica S.

Petri

exbibemus affecUbus, quam litteratoriis ad hoc conceplis allatibus nunliemus. Vocati siquidcni,
licet impares meritis, ad A|ioslokitus olflcium, in

in

festo S.

anno Dom.
loniffius

Stephani in die Dominica coronatus mcclxxvii . Consentit Bernardo Pto-

crastinum vocationis hujusmodi fratribus ipsis convenienlibus una nobiscum, post consuelum charitatis alloquium ad eosdem amaram nobis et
eis

' Lucensis, qui plura de cardinaiibus a Nicolao creatis addit, cujus verba affercnda visa

suiit

Anno,

in(|uit,

Domini mcclxxvii,
111

in festo

S. Catbarina!,

Nicolaus

in cathedra Petri scdit.

discordiam,

quam

inter te ac cbarissinmni in

Hic de genere Ursiaorum Urbis

Tcmi.
Ei). cur. iv. et

Romae
sig.
lit.

dictus est

Christo fllium noslrum

rcgcm

Castellai ac Legionis

illustrem pacis a>inulus tuis et illiuSj

imo

potius

pag. 31.
' Ibirt.
1
I

Eod. CoJ. pag. 51. 3 Tom. i. 5 Beru. in Clir. liom. Puiit. Ep. VI.
"-

I.

1.

I.

CoJ.

Vall.

C.

iium. 49.

1.

i.

Ep. cur. v. ptol. Luc. Hisl.

ib.

1.

Ep. cur. in.

el

CoJ. Vallic.

sitr.

lil.

C. mim.

i:i.

p. ol.

1.

.\.\m. c.

2t;.

NICOLAUS
primo domiiius Joaniies Gaylani,
dinalis
stalini
tit.

iri.

CIIRI.STI

1277.

AOO

et liiaconus carllic

nos sub clausura eadem habitantes

S.

Nicolai

in

Carcere Tnlliano.
Stepliani, in die

iii unum ad ulilem provisionem ipsius Ecclesia; obliiieiidani,

vadons UoinaMi,

nljiiiiu;

saccrdos faclus, in

pidut siiiguloriim liabebat asseitio, unanimes fore

siia pietale

Basilica S. Petri,

in festo B.

Do:

coiicesserit;ad

consunimationem tamen
uiiitatis
:

minica, eodein aniio corouatus est . Et infra

provisioiiis,

ejusdem

alto siio et secreto consilio,

Hic

fnit inullnin

coinpositns in nioriljus;

unde
pnl-

dare aliiiuaiidiu distulit spiritum

deinuiii
ciiin
iii

sed

ajiud inultos et composito appelialjatur

de

die B. CatliarinLc niissarum solemniis

clirioribus clericis inundi. Coininendaljatur etiam

invocatione sancti Spiritus celebralis, iidem

de maj,aia prudenlia
giosos mulluin

et

matura responsione.

Reli-

fratrcs in

humilitatem

noslraiii, ntinain

nonexor-

dile.\it

etfnvit, et specialiler fraties

bitante judicio per viani scrutiiiii concordantes,

Minores
tores

et l*ricdicatores, sed in

proinotione caidi-

nalatus tequaliter se liabuit. Minores et Prasdica:

quia diioscardiiialis
,

fecit

de Oidine Pra'dineiiotem
episcopus
Bilibi iiia-

nos tiinc S. Nicolai in Carcere-Tulliaiio diaconuin cardinalem ad conscendeiidain Apostolicic dignitatis speculam uiianiiniter elegernnt; nobis vestem
pondeiis univeisum orbis ainbitum continentem

caloruin

videlicet

fratrem
et

Latinuin
faetiis

suum,
et

filium sororis, qui fuit vir excellenlis vita;

non

egregius

pnedicator,

est

ofTerentes tantummodo, sed ctiam portuna instantia ingerentes. Veruin ut

cum imrei gesta;

Ostiensis. Aliiis fuit frater

Hubertus de

sericni succinctus seriiio pertranseat,

nedum

de-

gister in philosopliia, et inagister in tlieologia, et

fectus

super utranu|ue duclrinain

sed praicipue siiper
tolaiii

fecit opliina

scripta,

eosdem ad humiliationem nostram geslinius expriniere, sub liumilitatis specie notam clatiunis,

logicain

iiovain.

Hic

prior provincialis in Ordine suo, deinde factus est

repetitio

seu qualiscuiiKiue jaclantiaj ingerat seriosa veritatis; nos gradus aititudinem et

,

archiepiscopus Caiituariensis, et postea faclus est

episcopns 1'orlueiisis. Fecit et duos fratres Minores,

oiieris inimiiientis tanla;altitudinis, ascensori

mo-

lein nobis in cardinalatusofficio experientia^longa;

unus

fuitfraler

Bentivengade Tuderto,
in doiiio sua, et
iiiajor, et

quem

participio
saiites,

non ignotam,
et

habebat fainiliareni

confessorem,
episco-

eligentium

attenta meditatione penofferentium instantia} insuf-

et inde factiis est pLeiiitentiaiiiis

pus Albaneiisis. Alius fuit Joannes (Hieronyinus) qui postea fuit Nicolaus IV. Cum istis autciii fuequiiique, iiiter quos unus fiiil doininus Jordanus germanus suus, vir niagnaj excellentise
ruiit alii

nostrai inipaiilatcm objecimus debilitatem nostram, dictanle conscientia, oblatis imparem, cuni repetita miiltoties relaxationis supplicatione
ficientiffi

luimili alleganles.

59.

Cumque

nec

sic cessaret instans

fratrum

et

iiinocenliie, et doniiiius J;icobus

de Columna

importunitas

eorumdcm,

sed

vim

iiiferens nostro

vir inagnEe maturitalis et innocentii.e, et religionein

amplexans. Hanc auteni ordinationem celebravit priino aiino fontificatus sui, qui in sequenlein
incidit, Gliristi riiniiruin mcclxxviii b.

proposito vehementius collegii jussus urgeret; nosque violcntiam paticntes clamaremus lacrymis, nec esset qui auditu cxauditioiiis audiret; vo-

ciferaremur gemitu, nec foret,

iiijuncti oneris

Susceptis porro Ecclesiie gubernaculis Nicolaus Pontiticiae BulliE hancseiitentiam pro Apostolico

Symbolo
mei

adscripsit
;

'

Miserere mei Deus,

(|ui remissionem benigno judicio indulgeret ad illnm oculos menlis ereximus, qui sicut pr,xmittiliir, Ecclcsiam, quaiii per se fundavit, non
:

niiserere
instituto,

ac piiedecessoruni

more atque
litle-

ncgligit
coiididit
,

regere
|.ie

per

sei|isum

sed

quam

pie

ineunte sequenti anno, Encyclicas

tiara Aposlolica est

ras ad Ghristiani orbis praesules scripsit, qua) in

de insufficienlia noslia timentcs, desuperabundantia tamen

omnipotciitia! su;c confisi,

regit.

Et

quanquam

hunc annum quo

rediinitus,

humeros suiiimo

su-

coulereiidie visa) suiit, ne

eadem

repetere coga* '

mur

quiE

quidem

in Ms. noslro

Vallicellano

perhumerali subjeciinus, et humiliter jugum subivimus Aposlolicrc scrvitutis ; sperantcs quod

ipse, qui Petri pcdibiis

Turoneiisi archiepiscopo, in Vaticano

nensi et suHVaganeis sunl inscriptuj
Nicolaus, elc.

vero Seno-

marinos vortices

inclinavit,

ut iter liquidum

humanis gressibus solidum praeberet obsequium; nobis, quos, licet indignos, illi
Joannc
papa
et

Nuper

felicis

recordationis

sua constituit dignatio

cxecutioiie ministerii

succcssorem

in

nostri

proedecessore nostro apud

Vilerbiuin,

ubi lunc

humiliahit

[icr suae virtutis

cum

sua curia residebat, ab hac luce subtiaclo,

in Viterbiiiusi

ipsius corpore

Ecclesia cuin exe-

potentiam colla tumentia su|ierborum, iii delicta labentiiim cohibendo, eos in

stabilitate

et lapsus

bonorum

quiarum solemnitate debita lumulato, tandein

nos et fratres nostri, quihus nos tunc
officii

ijuo

ad hoc annuinerabat ;equalitas,

pali

iii

iialatio

episcocoiisi-

operum solidabit. Ad quod eflicaciter obtinendum attente orationum vcstrarum siiirragia imploramus, universilatem veslram moneiiles,
rogantes et obsicrantes
iii Domiiio Jesu Ghristo quatenus diligentius attendcntes, quod ad taiiti puiuUris sarcinam siipportandam pervigjles co-

conveninius, pro|)eiisiorem diligentiam

cajlesli dat

derataj provisioni, Ecclesiic iinpensuri. Et (|uaii-

quam
'

ille, (lui

concentui liarmoniain,

opcratores csse vos cxigit, vobis

Foniiul. Mar. Ebul. Ms. Val. bibl. pag. 5e.
lit.

iii

vestris gregibus

sig.

C. nura. 49.

pa;;.

G5.

" Ms. V.ill. bibl.

sollicitudo
iniiusterio

'

Nicol.

loiii.

i. 1. i.

Kp.
111.

i.

commissa in hujusmodi cooperationis cxequendo super gregcs eosdein solli52

Ann.

ToMUS XXII.

Uayn.

410
cite vigilantes,

NICOLAUS
debilitali nostrac

III.

CHRISTI

1277.

devotarum orafrequentibus

cogitare, nisi
sain.

Deum

existere attributorem et cau-

tionuni

el

placationum
:

ubernni

Hujusmodi

igitur gratia

confidenter babe-

oLIalionibus assistatis

sarcinam eanidem imposuit, seu potius forsan imponi periiiisit, snpplicalionibns devotis et sedulis implorantes, nt (jui ex eisdem nostris defectibns sub illius onere premimur, ipsius munere subleveeo, (jui iiobis

ab

bain, et vos fore

commode

veraciter exspectabam,

(|uem su|)erna providentia eligeret, et ut lumen splendidum egressum de vero Ininine ostenderet
orbi lerrae, quibus mediantibus meipsuin beatifi-

cabam
iins

in

Domino.

Congaudentem babeo sane

fiues infallibiles

mur;
sic

nobistine

i|)se

bonorum

larpilor
et

omnium

illnm in o|)eribus prtevium, de quo ante nullate-

illam ad sui nominis

laudem
pia

gloriam, nofilios

dubitabam, suscipiens

spei

slrain ]iopuIi(iue sni saluteiu

portare sua pietate

mei, quibus etiam ante finem,

ultra
bar.

ut

jam

recepisse

concedat,

quod eadem

maler Ecclesia

suos nnnieroet merito nostris niulliplicari temporibus i;Iorielnr. C;eterum fratres et filii affeclum
vobis cbaritativae benignitatis expandimus, et
si-

num

charitatis solidie aperinuis, proponentes in

quibus

cum Deo

poterimus Iionori vestro deferre,

ac vcstra et Ecclesiarum vestrarum

commoda, pro

quibus ad nos recurrere cum securitate poteritis, in promplitudine benevolenlite promovere, etc. Daluin Roma! apud S. Pelruni XVIII kalend. Februarii
60.

modum delectabar, nec in aliquo contristaSed agnoscens vos fore in divinis sapientes, et secunduin Cbristum, Dei et hominum mediatorem, nihilominus in humanis et omne quod extia spem admiratur, et omne quod spe accidit, et ante faclum diligilur, et in fine beatificatur, et amplius diligitur affectanter ad se attrahens experientiam, dans et recipiens ad invicem primae
afrectionisetfeclum.

Extendiinus priBterea, beatis:

anno

Transmissae

sunt,

immutatis nonnuUis
',

sentenliis, effidem littcne ad reges ac principes

nunc autem totum meipsum sanctitali vestrae humiliter recommendo, et etiam reprresento, et inclino inet incumbens in sinu telleclualiter caput meum
sime pater, animae specialem affectum
:

quibus

humanissime offlcia Pontificia detulit, hortatusque est, ut operam ad pietatem propaganiis

vestrae Apostolicas benedictionis, orationes postulo

dam

conjungerent. Inter ca'teros vero Micliaeli

osculans manus sacras Apostolicam vestram sacram benedictionem assumo. Latores siquidein
et

Palsologo Groecorum imperatori porrectae fnere quibus ille acceptis, ut paribus sequenti anno
:

vestrae sanctissiinae paternitatis prout decuit, expediti

ad vestiam affectatam praesentiam,

utinam

cum
lici

Nicolao certaret

officiis,

has humanitatis

et

observantiae singularis uotis illustres novo Pontidedit

*;

prospere revertnntur, quibus quaedam de pluriinis, quae in meis intimis resident, de ipsoruni
l)robitate confisus
,

utque

sibi

Apostolicain

opem ad im,

attenta conversatione

quam
vestrae

jierium

egregie
:

moderandum

suppeditaret

est

hactenus contraxerunt, commisi fideliter

sanctitatis

deprecalus

audientia; referenda

cum

aliis,

quae

Sanclissimo et beatissimo primo

A|)OstoIicae

et

summo
Deo
re-

videruntoculiset auribus audierunt. Super quibus

beuigniter obsecio, ipsis a vestra piissiina sanctibenevolam audientiam impertiri. Et quia Dei
nostri snnt opera, vos, qui vere in terris, quce Dei

Pontifici

Sedis

sacrosanclae

Ecclesiae

veteris

Romae universali

papa;, in Cbristo

tate

verendissimo

ct specialissinio

patri nostri imperii

domino Nicolao Michael in Chrlsto Deo fidelis iniperator et inoderator Romaeorum, Ducas, Angelus, Comninus, Palaologns filialem obedienliam Apoorationum postulationem. Si niibi, o divinnm et sacrum caput, dignum el aequale totius angelici chori honore per oinnia exprimere non est leve, quanta laetitia corporis,
stolicae benediclionis, et

sunt, Deo reddilis, et in caelo

non

picetermittatis

hujusmodi, pie paler

devoto
filio vestra;

sed cognita veritate mihi

AposloIic;e sanctitatis, qua; suiit

terreni Caesaris ut excelso Caesari persolvam cuin

fiBnore, assislatis ope, benedictionibus, consilio et

favore,

ut reprobantium opera
Caelestis

nostro subsidio

irritentur.

omnipotens Deus sanchtatis

praibeat misericordiae largita-

et exultatione animai fui repletus ex insinuatiohe lillerarum vestra) Apostolicae sanctitatis, depro-

vestra; processibus

tem, ut per cuncta,

serviatis .

qux

agitis,

aBternae glorite

mentium ad Apostolicam Sedem vestraesanclitatis gloriosum ascensum, quem pridein fama volahlis
salisjucundeconsperseratad universalem notitiam cl audienliam devotorum, vestrae paternitatis benigiiitas non miretur. Non enim erat hujusmodi
annuntiatio cxtranea spei

Ci.

Grcpcoriim

ad Nicolawn

fjratulationes.

etiam sunl Joannis Becci patriarchae Catholici litterae, quibus Nicolao Sedis Graecorum ApostoliciB fastigium conscendisse est gratulatus.
a

Insignes

dum

meae imo cerlissima, hujusmodi omnes communiter faterentur et

Sanctissimo

et

beatissimo

summo

Pontifici

Apostolicae Sedis veteris

Romae

universali papa;

concordiler asserebant. Si vero

est sentenlia, ulique et
stit,

secundum Deum secundum Deum haec exi-

et

non oportet de bac opiuione aliquid aliud

domino Nicolao, Joannes miseratione divina patriarchaConslantinopoIitanus novte Roma;, etquod sub nobis est Concilium sanctum salutem in Domino,
et

debitam inclinationem,
litteras

et

orationum
divinissime

postulationem.
i

Ep. u. et post ead. Formnl. Mar.

Vall. c. 49. pag. ti6.

Eliul. pag. 22.

i.

num. 138.
I.

Co^l.

Ext. apuii Nicol. tom.

i.

pag. lOi.

Recepimus

vestras,

nuni. \'ol.

doinine paslorum paslor,

omniumqne prKSuIum

NICOLAIIS
supereininens prrplatorum.
quaiita
Iretitia rcpleti
:

III.

CHRISTI 1277.
,

41

Ncc

est

dirrndnm

62. Et licet vcslra

litteris

maxima

sanctitasin sacris

simns cognovimus nanuinc,

ad nos missis vos indignos vohierit nomi-

quod Deus bonoruni omnium elargitor noii magnificcnlifc vestne Sedom, scd Sedi sanetitalcm
vestram potius condonavit, ut ipsa siquidem |)cr eos decoraretur amplius ct ornaretur. Et (|iian-

nare, nosque ad oralionem provocaveritis, et sup-

plicationem, ut Deiis vos tan(|uam digiios efflciat;

nos tamen diligcnter cognosciinus, quod

smit bujusmodi
niilitatis
:

nil

aliud

quam

prius sanclitas vestra

omnibus

essfit

nota,

prjcvenit enini fama |)ennas exlendeiis, el volans

ac
et

Deum

verba niansuctudinis et liuimitamini nauKpie oiiiiiiiim Doiiiinuin Jesum, a(|iio vobistantagnitiaest laigita,
nisi
;

str;e

non cognoscentibus ea, quae sunt vemaximai sanctilatis, manifesta el cognita demonstravit magis cognoscet taineu amodo ac
ubi(]ue (]u;e
;

amplectivum

modesliam

et

mansueludinem,

diligentius

quilibet

usus materia

ampliori
ex

et

melius

quam

ante vos benefacientcm unicuiiiue

specialiter ac

communiter omnibus
,

operibiis

elcommune exempliim iiumililatis vos proponitis: cum non sit alius digiius ad adniiiiistralionem gubernationis Ecclesiae, quam vestra sapiens a Deo sanctitas, quam digne estis ad hoc et vere dicere possimus superdigni. Quomodo crgo unquam
,

festinantem

maximum

et

primum

Pontificem

oralionem tab
honorabilitate,

fundenius pro vestra Ai)ostolica

Doiiiinum nostrum Jesum Cbristum propensius imitari. Conli(^lit proculdubio nostra liumilitas ,

magis vesiris sacris orationibus indigentes affectemus (|Uotidie ipsas liaberc tanviaticum ad salutem
?

cum

quod hoc procedit ad perfectissimum complementuin nec minus putamus, quod in boc concordant quicumque sapientes ex prajcedentibiis futura imaginantur. Si enim antequam ascendissetis ad
:

quam bonum
vincens

Deus itaque

per suos speciales ininistros eligit

cum

quanta

()uis dicet

quem vult, et virtiite, qua mulquem

torum sunt omissis

elegit
:

coiisiliis,

suain perficit volun-

superexcellentem altitudinem
tuiii, in

omnium

dignita-

tatem. Sicque conslituit in Ecclesia illuin,

et

vobis tantaaderat [jrajomnibusexceiientia

ut vobis quis non posset ferre in aliquo

bonitatis,

comparari, quanto magis decet vos nunc indutos

magnitudine
vero,
tanto

lali,

utiliora operari et

meliora? Qui

hcc doniim perfectum et gratiam omnibus donans ac utilitatem. Unde nos vestras paternas litteras intelliguntes, de lioc intimantes, fllialiter recepimus ipsas tanquam omne bonum
fuit

nondum

gradum perfectionis perveniens, bonorum operum lumine refulgebat, ut

ad
cae-

annuntiantes

supplicantes pro|iensius vestrae san-

ctissimae palernitati,

quatenus de nobis
reputantur,

persuaderet in ipso videntes patrem gloriari

qui inter vestros

vestris,

filios

cum aliis, memoriam fa-

lestem, hic idem ad superlativum ascendens quo-

cere velitis in sacris ad

Deum

supplicatiouibus

modo non
omnes
a

apparebit lucidus ac apertius relucebit,

ionge attrahens ad
in
alto
et
se,

ut ipsis adjuvanlibus ac fovenlibus bene

quemadmodum

candelabrum
resplendel,

ijisos

positum iis, qiii longe sunt, ad se convoial ex fulgore ?

gubernare possinius populum nobis a Deo creditum iino ipsum conducere in operibus Deo placentibus et salutaribus, atque caetera in pace se;

Non enim idem candelabrum tantuin ex infimis vel de terra refulget, quantum si super modum vel in altissimis producatur. Unde et propbeta super candelabrum aureum videnscandelain, duo
ostendit, igneni videlicet descendere grati;ea Patre

cundum Deum,
dinem
ad
ipsi

et firmain

patientiam ac quietu-

populo acquiramus, negotianles ipsum

pastoris
:

manus

omniiim Domini Dei salubriter

pervenire

luminum,

et

quod

est

natura ignis suprastantis

recipere mediantibus orationibus sublimissimai V(;strae supereminentiae, vestram in multis temporibus conservaus

qui dignetur nos

nobis ex supernis lucidius relucere. Quis ergo ea, qu;B diximiis, in niente babens, non replebitur
laetitia spirituali,

divinitatem .

ut promptissime ad Deuin

tan-

suo victus.

quam bujusmodi largitorem

gratiarum referat

actiones, ac sibi postulet, ut qui tale

bonum
siciil

con-

donavit, conservet i|)sum aeternum, et

perfecit, ila conservel illud ad

ipsam
utilita-

communem

Waldcmarus Suncice rex a Magno fratre Absolvamus hunc annum rebus Gothicis. Retulit Waldemarus rex Gothorum et Sueonum juslam scelerum suorum vindictam qui enim Jutliam uxoris sororem stuprarat, implacabilesque cuin Magno fratre inimicitias exercuerat,
63.

tem?Quisnon super hujusmodi

poterit de
stra
sibi
istis

jubilet? et (luis non gaudere? Humilitas vero no-

ab eo Danicis

auxiliis,

(|iiae

ab Ericoregeelicuerat,

sutfulto in Wesgotlii;i deletus est

ob

bellaiidi
'

im-

nunquam

alias

jucundius

Deum

magnilicavit,

peritiam in villa IJova, inqiiit Magiius

archiepi-

adscribens omnia, et glorificans procuratioac provisionem,

nem suam maxime

faclis,

per

quem

scopus Upsalensis, a^ino Dumini mcclxxvk, Cuinque restituendi exercitus paruni sollicitus fugani
arripuisset,
in

semper utile suis dispensans in bujusmodi nuper opportunum nullatenus prajterire dimisit,
totam Ecclesiae constitulioncm ad ea, quae damni essent, alii|iiatenus extenderentur
venieuiiiiue ad
ipsi viri Dei.

Vermelandia

niisso

ab adversariis

expedilissimo equitatu, est compreheiisus. At

a victore supplex vitain posceret,

cum
:

Maguus

fraterni

Quomodo enim

viris tain egregiis

iii

amoris ineinor in cum liumanitatein explicuit Adductus , in(|uit mcmoratus auctor, Waide-

unuin congregatis,
dubital,
iieri, el

inter quos Deum fuisse nuUus oppoitunuin laterel? Non oportuit lioc ideo iion esl factum.

marus prinius supplex

'

cirectus

misericorditer se-

Magn.

Hist.

Goth.

1.

xix.

c.

22.

412

NICOLAI
agi rogabat.

III

ANXUS
fratris

I.

dia?

CHRISTI 1278.
fomentis, regnare.

cum

Deinde regmim ad mniuis

reponens, asseruit se privatcT vil.T sorte conteutum, dummodo sibi sallem medietas ox paterna b;rreditate permilleretur.

concordia, lota patria cumiilatissimo

Tum

dux Mngnus,
respondit

suae innalffi
:

fratrum gaudio affecta exultavit . Regio ita^iue Magniis diademate a Folchone archie|)iscopo Upsalensi die sacro PenItaque
restituta

bonitatis rationem babens,

fratres

Scio quia

tecostes est insignitus

'

nec diu pax tenuil,

iu

sumus,

et

nimis inluimanum esse trater:

Waldemarus

postea Erico regi Daiiise in

cum Magnum
qui tra-

iiam iiecessitudinem violare

(juocirca,

si

me

in

se conjunxerit.

Csteriim

bisJoanni Magnofides
Crantzio
-

meo

jure

libere |iermisisses,

nec

me tam

gravi

potius adhibenda vidctur

dit

quam

odio ad tuce conjugis

fuisses,

suggestionem persecutus
belliim in te suscepissein.
aii

nequaquam boc

Agam tamen tecum

manitas, ut
ficiis

ea,

(jute

me

deducit hu-

Magnum regem dolo fratri Waldemaro regnum eripuisse, dum is pietatis studio sacram profeclionem ad lustranda Ecciesiarum limina peregre
suscepisset.

omnes agnoscant me maximis benemaximas injurias compensasse. Statimque

,

De Magno vero ut

egregiis virtutibus

exornato principe sermo

iiobis occurrel inferius.

convocntis proceribus et regiii consiliariis, assigiia-

contentus in ei totum regnum Gothorum regno Sweonum, sopitis illius domestica? discorvit

'

Magu. Hist.

Gotli.

1.

xx.

c. 1.

Albert. Crantz. Saec.

I.

c.

24.

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CHRISTI

1278.

1.

Palwologo decretum Lxtgdunense confir-

manti per litteras gratulatur Pontifex.

omnes

Ecclesias
in ejus

auctoritalem

aynoscebat,

pro-

Exori-

tur ab ortu Cbristi annus millesimiis ducentesimus septuagesimus oclaviis, Indiclione sexta,
crebris Tartarorum,

imperatoruin, apud Sedem Apostolicam obitis

Graccorum et aiiorumque regum

Romanorum
legatioiiibus

illustris.

Hlnc eiiim

obsequium, ac schisma ex tradita sibi illiiis abjurandi forma proscripsisse asserebat, omnemque operam in revocandis a perfidia Graecis collocabat, cui ob tantos illustri adeo fide ac religione parlos de scbisiiiate triumphos gratulabundum Nicolaum rescribentem audia-

cumbebat

Rodulpbus solemui pompa ornamentis imperii redimiri oratorum suorum opera exposcebat: binc Graecorum imiierator omuia Cliristiani principis
ofQcia deferebat
stianis ad
:

mus

2.

Charissimo

in Ciiristo filioMichaeliPaIa?oillustri

logo imperalori Gr;rcorum

stolicam benedictionem.

salutem,

et

Apo-

binc Tartari foedera

cum

Cliri-

exscindendos Sarracenos coire

flagita-

Sicut ex litterarum tuae magnitudinis, Sedi

bant. Utque ab
ctatae sunt,

omnium ob rerum,

qtiE in ea tra-

Apostolicae uovissime directariim, grata lectione

majestatem nobilissima exordiamur, legatione Palaeologus quK, ut vidimus, celebrata Synodo OEciimenica Lugdunensi, decreta ad ipsum fuerat, ut gesta in ea adexcitus

coUegimus,
claret,

illiid

ad laudem

tui

superiori

imo

clarius sideris instar irradiat,

fidei

nominis magis quod ad

Sedes
eadeiii

Catbolicae

veritatem,

quam

tenet, docet et praedicat,

zelo

devotionis afficeris,

mitteret confirmaretque

Pontificiis jussis

morem

gesserat, ac sacramento rata semper habiturum fidem constrinxerat atqiie oratores et litteras ad Joannem XXI miserat, quo inopina ruina eliso,
:

ctos

ipsam devotus amplecleris, ad ejus unitatem cuntibi subditos adducere satagis, et debitain ei reverenliam invariabili proposito conservare pro-

mittis.

Quid enim puriore luce relucetin

priiici[ie,

successori ipsius Nicolao III redditae fuerunt. In

iis

Graecus imperator, utex Poiiliflciisgratuhitoriis

'

quam fidei rectae sinceritas, et vera reiigio, quae cum iu luminis et vilae dirigautur actorem, tenebras respuunt, subjacere defectui nesciunt, nec verenlur occasum. Probant autem laudabilem tuee
in
iis

datis

constat,

Roinaiii

ejjiscopi

supreinam

iii

Tom.

I.

1.

I.

Kp.

ciir.

CXLIII. Cod. Vallic.

si;

Iil.

C.

iiiiiii.

49.

sinceritatis afTectum
fidelis,

ejusdem vera Catholi-

pag. 70.

caeque fidei tua

clara et aperta professio,

NICOLAI
primatus
dientiaj,

III

ANNUS

1,

CIIur.STI

1278.

413

sacrosanct.T

Romannc

Ecclesirc dcvota

recognitio, spontaneaquc suscoptio (lebitac sibi obe-

a te

prompta et humilis sponsio corporaliter schisinatis abjupra'stito jnramento firniata

;

huju?modi negotium, ejusque dependct consummala perfeclio tua; decet esse soliicitudinis, tua; curac, ut idem negotium ceierem desiderata;, sed proculdiibio nimiuiu prorogata; (consummationis)
;

ratio per te publice facta, ac in

rum

seriu, jiixta

fdrmam

per

earumdem lilleraeamdem Sedem tra: ;

conseqiialur cfrectiim.
a

Ideoque
,

iios,

(lui

ad

lioc

summo
ea,

desiderio

dilam, plcnius seriatim expressae per tuos apocrisiarios pra^senlatas

veritatis testinionium, sed et

quas ipsi Sedi non solum ad

suspiramiis
ajiud
et
tiiaiii

tihi

singulariler

iiinitentes

ad

i(i

exccllentiam; et

cum

(luin potius

ad memorabile tuaj
Ecclesia; faci-

per eam, apud caeteros scilicet pra;latos et alios

laudis |)ra'coiiium lam |)r;rsentibns, <iiiam (losteris

exacta diligcnlia
treiii noslriiiii

procurandum, venerabiicm

fra-

memorandnm,

in Arcliivis

ejusdem

Bartlioloiiiaium epifcopiiiii tirossc-

raus conservari. 3. Sane, fili,

cbarilatis

tanum,

et diiectos fiiios fratres

Barlholoina;um dc

dum ardorcm

desiderii, tjuoad

Senis ministruni Syria;, Pliilipiium I*erusinum, et

Latinos et Gr;ccos anti(|uo sciiismate separatos, iu

Angeluni Urbevetanuiii lectoies Oniinis Minorum,

viros Calholica; fidei zelatores, scientia pra^ditos,

mutuie vinculo

et unitate fidei

uniendos
et

per sanctos patres

Romanos

Pontilices pra^decesso;

observatores voluntariic panpertatis, ct vcrae liumilitatis amicos,

res nostros est susi)iratuin ardentiiis

labores

adtuam

pra;seiitiam deslinainus;
ct

immensos, quibus est hinc inde diutius iaboraquod in pnemissis tum, memoria recensernus actum ab excellentia tua comperimus, taiito votis nostris cedet acceptius, quanlo solet haberi gra;

celsitudinem

tuaiu

rogantes

obsucrantes in

tius, et

reputari prscharius,

quod anxie
ChristianEe
iis

quairitur,

et laboriosius obtinetnr.

Et quidem cunclis,
religionis
laetitia?

religionis

communionem
tione
excitativa
tis et

habentibus, in

de redintegraprajstaiitur

Domiiio Jesu Christo, (luatenus ipsos ob reverentiam Apostoiica; Sedis et nostram ea, quee tantum decet principem, benignitate recipiens, iila qua; ad pleniorem ejusdem negotii consummalionem, soliditatem, roburque soiidius tam per teipsum quam per alios facienda suaserint, clementer audias et ut eflicaciter impieantur, ad augendum
:

ejusdem communis
;

retributionis tuae praemium, et

dis titulum operosus intendas.

ampiiandum

lau-

sed nobis eo majoris jucundita-

gaudii specialior causa succrescit, qno magis,

et

Caeterum

moram

apocrisiariorum tuorum

dum minorifungebamurofficio,eorumdem fuimus

laborum participes, quo singularius hcec
desiderii

non expertes

a nobis ad Apostolatus cul-

apud Sedem eamdem, quam ipsius Sedis vacatio tibi, ut credimus, non ignota, et nostnc promotionis novitas induxerunt, habeat tuae mansuetudinis circumspectio excusatam.

men

assumptis,

diligentiam

promotionis

expoet

Ad

petitiones au-

scunt, quee priuscooperationis

tantummodo com-

tem per eos coram

et Innocentio

felicis

recordationis Gregorio

mune

iiobis et aliis

ministerium exigebant. Sed

Qnuito Romanis Pontificihus, prtcnostris,

et

tu, princeps magnifice, te Isetanter in iisconsidera

decessoribus

noiiiine

tuo propositas, et

praeducem,
turos

et lajtare [ler alios

etiam tuum imita-

novissime in nostro
tia reiietilas,

fratrum noslroruin pracsen-

exemplum, tibi retributiouis pra;miuin, aliis concurrentibus meritis, adaugendum. Considera quod fortes animo nec debiles viribus, qui prudenler sui operis afficiuntur ad exitum,
fini

praedecessoris Innocentii
(lualitas,

siimus per speciales litteras ejusdem piene, prout suasit facti

:

fuisserespniisum

quamquia

nulla post-

quo plus
ii,

modum

novitas iminulavit, nec nos ad eas respon-

propinquant, diligentius operantur. Sic et

qui in agone contendunt, qno minus restat decursus inslantia, eo currere uituntur inslantius
;

et

sionem putavimus iminutandum. Datiim Viterbii, non. Octobris anno i d. 5. Aliisetiam litteris Nicoiaus Andronico majori

quo de
4. o
aiiis, at

victoria

magis sperant, ad bravium pius

fili,

aspirant.

Eia igitur et tu,

qui tantum
nobili

In

te

ac

natu Palteologi filio operam in concilianda Romanae Gra;coruiu Ecclesia navasse gratulatus sollicilavit ', ut studium ad ea quae deeraut,
,

prtEcipue in dilecto

filio

viroAndro-

supplenda converteret.
a

nico uato tuo sic desideratis dedisti |)rincii)iuin,

Dileclo

filio

nobili viro Andronico,

filii

primosaiu-

tantum
cessisti
;

in sic accepto unionis perutilis opere pro-

genifo charissimi in Christo

Paix-oiogi

noslri .Miciiaelis
iliustris

cum prsesto tibi fatearis potentiam virium, nec promptum diffltearis, aut difflteri deceat animum insta opportune, imo si opus fuerit, etiam imporluiiius insisle insta, utquae in teipso
;
:

imperatoris Graecorum

tem,

etc.

Age,

fili,

prudenter

et liumiiiter

iminensa
quaiita

beneficia
tuic

tui

Crealoris attende.

AUeiide

coepisti feliciter, In

prailatis et aiiis
:

opere com])leantur
desuiit
;

etiam ore et suppleantur oinnino, qua;

prffiteriiiittantur, aiit difFe-

juvenlutis auspicia suae

praevenit,
ipse

dilectionis

banedite

ctione

quidem
in

(ut suae circa

nec ulterius

rantur omissa.

Cnm

igitur, sicut

verum etiam missorum dudum ad

non soium faina;, te nuntiorum

tolaliler a
te

lemporalibus laceamus) in te ocuios interioris hominis suo iuinine iiluimmisit iu tueementis habitaculum iucera stravit
largitatis
:

abundantiam

ipsius Ecciesise relatio perliibet, et veritas, et tna

uihilominus asserlio habeal, quod

Eod.

1.

I.

lip. cur.

cxLV.

4U
siiam
iit
:

NICOLAI

III

ANNUS

1.

viri

CHRISTI 1278.
Andronici nati
ejiis,

dedit inlclligere Catliolicnc fidei veritateni,

et vestra solerti
litter.ie

coopera-

monleni pancliim sinini, in coinmunioneni \idelicet el unilatcm sacrosimcla? Ronianae Ecclein

siae,

tionc bant,

promotnm
notavit

qiiem caedem
,

pra^tende-

atrectiim

probat multipliciter et
illi

per profissionem ipsius

firli

r.ciignitionem

commendal. Super quo

ofTijrimus,
ct

sncriflcium

laudis

et

susceplionem primalns ejusdemEcclesiae, spnnsilii

jiibilalionis

hosliam immolamus,
nobilis,

sioncni debila?

ol)edientia\ alijurationem
littera?
,

sclii-

qni

eorumdem

imperatoris,

et

vestros

smatis (qna; omnia tuse testantnr

noveris per

quns
beni-

Sedem Apostolicam

<;ratariler et

oculos mentis aperuit, inlcllectum tribuens, et vos ad ngnitionem vcritatis addiicens.

gne reccplas) suo ducatu dcductus tandem in dilecta ejus labernacula, per continualionem bono-

Et quidem, fratres ct
et gratanter

fllii,

la;lanter atten-

dimus,
lilteris

rum operuni

feliciter

adducaris.

Ipse

sic

er^a

accepimus multa in eisdcm contineri, professioni ejnsdem vera; fldei

dicti priinatus

cliarisfinium in Clnisto filium nostrum

Michaelem

consona, recognitioui
fali

accommoda,
in

Pala3ologum imperatorem Gra;corum illustrem gcnitorem tnuin, et feipsum pium direxit ejiisdem matris Ecclesiae sludium, ut non solum per hac ei et libi spinl-.ialiler consulnerit ad salutem;
sed et saluLribus multiplicatis persnasionibus,
in aliis
tionis
quffi

obedientiae s|ionsioni congrua, et abjurationi prae-

schismatis opportuna.

Verum cum
esse decet in

praedi-

ctis

perpenso consilio,
Ecclesia; certa,

et

discussione sollicitnejus-

dem

quam

omnibus

eidem genitori tuo, tam a

littcris

felicis

recorda-

Joanne

pajia priedecessore iiostro,

quam

iiobis directis

exprimuntur, tem|ioraliter

jgitur ut et tu,

ad securitatem status satagat providere. Decet ne periculose de timtis gratiis com-

periaris ingratus,

eidem Creatori tuo

etc.

jiro oiiinibus,

uniformem, fornia sit prodita, per memorntos imperatorem et nobilein acccptata, jamdudum per eoruni nuntios in generali Lugdunensi publicata Concilio, et ab ipsis nuper in personis (iroiiriis publice ac solemniter iterata, illam censuimus omnimodis observandam pra;serlim cum expediat in iis uniformitcr ab omnibus, (ler hujusinodi
;

quae

tibi tribuit,

aliquid gratitudinis pro tuae pos

unioiiem uniendis, in
velut

fldci unitate

procedi

et

vos

sibililatis

viribus recompenses,

Certiorem

jam

factos obedientiae filios decent iiisius Ec-

lacit

palmara in redinlegranda Orientalis junctione coUigendam adhortatur.

supra
6. .

de missis oraloribus atque ad perseverantia; Ecclesia; con

clesia;, vestrae

omniumque

matris fidelinm

et

ma-

gistrse, fldeli

magisterio per observationis promp-

Datum

ut

liludineni liumiliter adhsercre, ac juxta ejus bene-

placitum
Alia Pontificis
et

et

dispositionem circa hujusmodi nego;

ctione stiulia

staluta.

Tum patriarcliaeGraeco,
',

de

Ecclesiamm

conjiin-

ca^lerisque prasulibus signilicavit

Apostolicum

Sedeni ipsorum litteras ingcnti gaudio accepisse, quibus primatum Romana; Ecclesia; agnoscere ac
suscipere, s|iondere
iu Concilio
:

et maxime illa, tium adimplere sollicite omnia ipsum consummandum plenius et solidius qua; ad roborandum per nuntios novissime ad hoc missos, ex ejusdem Ecclesiae parte requisita nec adimpleta fnerunt . Subditse ad ea perUcienda Grossetanum

illi

huniillimaobsequia, atque
gcsla admiltere exponc-

OEcumenico

verum ad stabiliendam coe|itam conjunbant ctionem habere se in votis quam Palaeologus et Andronicus lidei professionem a Romana Ecclesia
proiiositam ediderant, ipsi
licis

episcopum, ac nonnullos Minoritas religione conspicuos misisse atqne has preces et imperia adjungit Universitatem vestram rogamus et hor;
:

taniur, obsecrantes in

Domino Jesu

Christo, per

Apostolica vobisscriptamandnntes, quatanusjuxta

coram

legatis A|)osto-

requisitionem ipsorum onines etsinguli singulariscatis et suscipiatis

nuncnparent

Venerabilibus fratribus patriarcha;, archiepiscopis, episcopis ac dilectis flliis abbatibus,

ca;lerisque pra-latis Graecorum.

praemissam veram fidem proflteamini, recognoprimatum, abjuretis schisma, obcdientiam [nomiltatis, in his supradictam formam, vobis per eosdem nostros nuntios praeseuter

Fraternitatis

tuae

lilteras,

frater

patriai-

tnndnm,

sic

studiose per

cha, professionem veraj CalhoIica:que fldei, quam Romana Ecclesia docet et praedicat, aspernationem
et abncgationem antiqui schismatis, ut earumdiin litterarum verbis utamur, rccogiiitionem et susce-

cstcris, ut pra;dicilur,

omnia observando, et in non implelis ac aliis, quae

,

iidem nuntii ad perfectam consummationem ejusdem negotii tluxerint requireuda ipsis acqtiie-

scendo humiliter,

ptionem primalus ipsius Ecclesiae, ac

obedientiae

sponsionem
te

cooperando idem negotium celcriter absque

et

elficaciter,

quod
:

ulterioris niorae

tuo et totius Synodi,

certo

spontaneam ad eamdem jier apud vos antea

faclas,

nomine
Sedes

ilispcndio, studio vcstro

perfectiusconsummatum

celebrala;,

modo

inter

alia continentes,

Aiiostolica benigiie recepit; etcas diligenter inspi-

iminenso id desiderio atfectamus, ac universalem Ecclesiam sanctam Dei laetiflcet civilatem, etc. Datuni Viterbii VIll. id. Octob.
nos, (|ui aiixio et

ciens,

vestrum ad ncgotium
filii

uiiioiiis intcr Latiiios

au.

. 7.

et Graecos, divino beneplacito

inchoalum,
fllii

et

cha-

Commendata

inter caetera Apostolicfe Sedis

rissimi in Christo

nostri Michaelis PaUcologi

illustris, dilecti

nuntiis ea res, ut a Gi;Ecis pra>sulibus sacramen-

Graecorum imperaloris
1

nobilis

tum de abjurato schismate

:

ac

Romani

Pontiflcis

Ep. CXLVl.

primatu aguoscendo exigcrent, ac publicisTabulis id manduri curareut ut videre est mter monita

XICOLAI
Pontiflcia
suiil
'.
,

III

ANNUS
instructi

1.

rilRI.STI

1278.
:

415

quibiis ad

rem gereiidam
:

In iis

vero observatione dignissimiini PaFilinque, in Giaecorum

ritus.

spondeiidum est scilicet, (juod eadem Ecclesia Uoiuana intendit Graecos, quanluin cum Ueo poterit

laeologo flagitanti, ut vox

favorabililer prosequi, et ipsos in

iliis

eoruin

Syinboio non adderetur, nec iHMinutareiitur

assensisse, sed praecepisse adjici,

ritil'us,

de

(]uil)us

Sedi Apostolicaj visum fuerit,

ne ex ea novitate Graeci tuniultus concitarent, non

(juod per Catholicic fidei

non

lcEdatur integritas,

quo

fideles inter

se fide discrepare
jussit eos

non viderentur. De

ritibus

vero

tanlum, qui Ecclesiai

puritaleiii

iuqui-

narent, deleri.
a Iii

coinmissi vobis executione negotii, venefratres Bdrtiiolomeee

rabibis fiater Bartholomaee episcope Grossetana;e et

dilecti
fiiii

nec sacrorum statutis canonum derogetur, etc. Subdit Pontifex, (|uid legati a patriarcha et pra;sulibus aliis exposcere debeaiit ; ut nimirum conceptis verbis sacramentose obstringant, primatum nec ulla excusaRomaufc Ecclesi;E agnituros tione vel consuetudiiie ad noii illud nuncupan,

de Senis, miui-

dum
illis

se tueantur

quam

juri^jurandi forniam in
qua; se
conferent, a
rite

ster Syriffi, Pliiiippe Perusiiie, et

Angele Urbevevidetur proest

nobilioribus locis, ad

tane lectores Ordinis

cessus

Minorum
infra
:

talis
a

pra;sulibus eliciant, ac plura illius exempla

conficiant.
9.

habendus. Et

Petenda

ab

imperatore praedicto multiplicatio litterarum super fidei protessione,

priniatus
recogiiitione ac

Hsc autem

sunt

illa,

qua; petenda sunt a

clero civilatis

patriarcha, ccelerisijue

|)r;elatis, et
:

missarum ab ipso per nuntios, qui novissime redierunt. Hoc tamen niutato, ut non scrib itur felicis recordaliosusceptione, et obedientiae sponsione
nis proedecessori

cujuslibet, castri, vici, seu loci

oiiines
et

scilicet,

quodipsi
se-

singuli singulanter Qdei veiitatem, et

Ecclesia;
litteris

nostro Gregorio, sed nobis.

Ad

hujusmodi autem mutationem non est importune instandum sed ita si de plano possit baberi . Et
;

infra

ejusdem pnedecessoris Gregorii, quarum tenorem vobiscum defertis ad praesens plene ac seriose leclam et expositam fideliter, explicite ac aperte infrascriplo iiiodo, absque ulla
coiiditione
,

ejusdem riem in

Romanae i^rimatum, juxta

Item suadetur diligenter eidem imperalori, ut cum patriarcha et alii praeiati nondum fecennt
a

vel

adjectione
,

occasione

praeteriti
;

temporis apponenda

seu etiam

facienda

sed

professionein

lidei,

recognitionein et susceptionein

sim[)liciter et [)ure, sicut petitur. recognoscant,ac-

primatus ejusdem Ecclesiae

Romans
;

abjuratio-

ceptent, et profiteantur pra^stito juramento.

nem
i|)si

schismatis, et obedientiae sponsionem, juxfa

Ecclesia traditam
cui debent

oEgo pradatus
licam
et

fidei

veritatem, prout plene le-

fonuam ab eadem
obedientia;

cta est etfideliter exposita,

iilii,

maxime

in

iis,

quae consuni-

veram, sanctam, Cathoortbodoxam tidem esse recognosco eam

:

mationeni, robur et firmitalem unionis tractatai respiciunt, tanquam oinniura Ecclesiarum ca[)iti
suae matri et magistrae devote parere
rator, qui fatetur et asserit, a se
;

accepto, etcorde et ore profiteor; ipsamque, prout

veraciter

i|)se

inipe-

sacrosancta

eam teiiet, Romana

fideliter

docet
,

et

praedicat

Ecclesia

me

iiiviolabihter

negolium, suamque fore

potestatem, det
fiant a praelatis

in

iis

totum dependere omnibus liberam

operam

efficacem, ut et praemissa

servaturum, et in ea omiii tempore perseveraturum nec ab ea ullo uiKiuain tempore recessurum quoquo modo deviaturum vel discrepafu; ,

eisdem, et caelera omnia, quae ad solidationem unionis ejusdem per vos, ul iiiferius
exprimitur, sunt petenda plenarie, per oiuniacoinpleantur.
8. Iteni

runi promitto.
saucta;

Primatum quoque
;

ipsius

sacro-

prout in praemissa serie conlinetur, ad ipsius EcclesicE obedientiam sponEcclesiae

Rom.

taneus veniens

fateor,
et

recognosco

accepto,

et

super eo, quod dictus imperator in

litteris petiit,

sponte suscipio
fi

praefatis suis

ut Ecclesia Gr<Tror'im
sicut dicebat hoc anie
rilibus suis
;

lei

veritatem

prsmissa tam circa quaiii circa ejusdem Ecclesia;

me omnia

dicat

sanctum Symbolum,
ipsi

schisma, et

Gra;ci

inaneaiit in

respondeiidum

est,

quod unitas

fidei

noii palitur

et i[)Sorum recognitionem, acceptationem, susceptionem, observantiam ac perseverantiam servaturum [^romitto. iManualem in;

Kom. primatum

diversitatem in professionibus suis, sive in ()rofessione, sive in decantatione, vel alia ipsius lidei pu-

blicatione

et

maxime

in decantatioiie Symboli,

quod quantomagis
ravit eadeiu

in Ecclesia frequenlalur, tauto

apparere debel amplius uniforme. Et ideo delibeadjectione

illa,

Roinana Ecclesia Filioque, tam

:

et vult

ipsum cum
quain a

super obedientiam, et reverentiam vobis (nuntiisi sanctissimi patrisdomini Nicolai Tertii divina([)rovidentia suinmi Pontificis, et ifisius Ecclesite Romanae, ex nunc exhibeo, et me ab illis nuUo un(]uam tempore recessurum, cor[)oraiiter f^racstito jurainento, promitto et coiinrmo. Sic me Deus ad)

a Latinis

juvet, et
tO.

ha;c

sancla Dei Evangelia.

Graicis uniformiler decantari

illa

et

quia de additione

specialiter

actum
;

est et recogiiitio vera; fidei

occultari

non debet sed

caeteris autein

revelari potius, et |)ublice

autem uullam decet patriarcham, pr;clatos, aut clerum consuetudinem, quod jurare iioii coiisueveiint, allegare cuin nunlu pra;inissis
;

pradicari.

quam
Gixcorum
ritibus sic re-

similis casus acciderit, cujus

:

De

tudo praeteudi
usur[ialioiieiii

consuenec hujusniodi consuetudines per adversus su[)eriores, el jura ipsopossit

'

Tom.

I. 1.

1.

Ep. cLii.

rum

et

maxiine adversus Rom. Ecclesiam coutra

A16

NICOLAl

111

ANNUS
:

1.

CHRISTI 1278.
anatlieiiiatis in illos

cunones usurpalce, sunt aliqualenus observandue nec dicencte tain consueluilines. (|uani ahusus.

etiam

Voiniuus

liiaeterea, ut in

eorunuieni

|)ra3la-

pronuntiandi Apostolica eamconjiinctionemdisturbare molirentur, iirovincia deniandata est ita extrema

auctoritate, qui
:

toruni et clericorum prornissione veniat, quod nec contra suani professioneni aliquid pnblice praedicare, vec occulte suadere pricsuniant
illi
;

intelligenda, ut in Graecos principes, qui ad Phi-

lipiium et Carolum descivere, censuras, ut urgebat Pahcologus, ob

ni

quiniino

qui ofllcium prwdicationis exercent, publice

certissime constiterit, eos

eam defectionem non ferant, initaj cuin Romana

quod tantum
lit-

prffidicent, et

exponant
illa,

fideliter suis populis

eam-

Ecclesia conjunctioni adversari, ob

deni

fiilei

vcritatem, et cantent etiam Synibolum

sicut pr;emittitur videlicet, Fi-

facinus censiiris perceliendi viderentur.

Iteiu

cum

additione

attendendum quod

in

quibusdam
et

lioque. Adjicialis niliilominus vestrse sollicitudinis

teris,

qua} vohis nuiitiis diriguntur

incipiunt,

studio in omnibiis cognitionibus, quas

ijracdictis
fieri

professionibus et re-

desiderantes, ut ea
bis

qu

ad unionis

etc.

datur vo-

contigerit, alias idoneas

securitates et cautelas, quas vobis circumstantia; suggerent exigendas. Caiterum ad faciliorem et pleniorem consiimmalionem praidictorum expedire putamus, ut ad singula loca insignia illarum partium, ad quae

excominunicandi auctoritate Apostolica eos de partibus illis, quos negolii unionis ejusdem fore vohis constiterit turpotestas

sub certa forma

batores,

cujuscumque

priveniinentia;^ coiiditionis,

aul slatus existant, et in terras ipsorum interdicti

sententias proferendi,
siiiritualiter
et

necnon

et

procedendi alias
consideratis
:

accedere poterilis, et de qiiibus videbitis expedire, vos personaliter conieratis, cuiijunctim vel divisim

temporaliler contra ipsos et terras

utilitati negotii,

easdem, prout

ejus

promissiones

siiniles

in eisdeni locis

cum
De

solemliujustiant

circumstantiis, videritis expedire

similis potestas data fuerit

nitate, ac observatione siinili recepturi.

quodque cum per Sedem eamdem duo-

modi autein professionibuset recognitionibus

publica Inslrumenta.
11. Jussit etiam insinuare Grajcis, mirari
ipsi,

Roob scliisma sententiis [duribus censuris(|ue involuli, nondum ab iis absolvi flagilarint, atque etiam post devotuni illi suuni obseiiuium, in adepla dignitate, confirinari

bus episcopis, videlicet Ferentinali et Taurinensi, qui una cum aliis novissime per Sedeni ipsam ad idem negotium destinati fuerunt dictus PaUeo;

inanam Ecclesiam, cur

logus

i|>sos instantissinie

requisivit,
institit

et
,

apud eos
ut

multotiens et

multipliciter
et

contra
illa-

quosdam magnates

nobiles Graecos partiuiu

ruin, qui priiidictis imperatori Constantinopolitano

et regi SicilisE adh;eserunt, et ipsis se confoedera-

non poposeerint
jierati,

inde occasionem aucupari im-

ut Paloeologum ad

petendum cardiiialem

verunt, ijjsumque Pala;oIogum impugiiare dicun-

legatiim

sunnna

aucloritate ad perflciendain illani

conjunctionem cumulatissimum exposcat, decujus

juribus
exci|iiendique
illius

ratione

inquirant

Iteiu memorandum, quod jiost ex|ieditum tractatum priemissorum, vel duin praemissa tractantur, et executioni mandantur, [irout opporlunitas

obtulerit, etvidebiturexpedire negotio fangendiim

est,

quomodo

prffilati et alii

Roinana miratur, quod nou curaverunt adliuc stalui suo ex

Ecclesia
in

tanquam contra turhatores pr;cdict;x; unionis et excomeos excommunicando municalos nuntiando, ac ipsorum terras supponendo Ecclesiastico interdicto. Ipsi tamen episcopi, post inquisitionem sujier hoc factam non processerunt in aliquo coutra eos consultius attendentes, quod nec prcedicti ])ia3decessoresGiegorius et Innocentius hujusmodi
lur

procederent

Pakcologi ejusdem instantiae ipsis generaliter contra

consideralione pra;teriti temporis providere. Cuni

omnes recedentes

et recessuros a fldelitate

sua

enim quod rum,

ratione scliismatis,

quo

erant, multotiens

liorrect;B
teris

lalae sint sentenlia!

contra eos,

mirandum

occurrit

annuere voluerunt, sicut apparet in litejusdem Innocentii, quae misste fuerunt eidem
,

ipsi

et

quoad relaxationem sententiarum ipsatam prailati quam alii clerici, et person;c

Palaeologo

qua; incipiunt

Innocentius episcofllio

pus, etc. charissimo in Cliristo

logo, etc.

Michaeli Paheo-

Ecclesiastica} super irregularitate,

quam

ex conse-

Dudum

a Sede Apostolica, etc.

portatis. Et

Quarum
modo
litte-

quentia incurrerunt, se immiscendo divinis, nullum adhuc petierunt remedium adhiberi.

alii

tenorem vobiscum
in
flne

ad

illos

remittunt

suo pra}dict;B
etc.

nostrae littera;, (inas

incii)iunt
si
:

Item miratur Ecclesia qiiod iiatriarcha, et priclali post professionem fidei factam, reco

portatis Palaeologo,

qux
vos,

Sicut ex

rarum,
a vobis,

Undeet

forsitan

idem peteretur
tain ipsius pr;B-

gnitum etsusceptum primalum EcclesifB Roinanaj ac ohedientiam promissam eidem siiper conflimatione status sui nullam provisionem petere curaverunt
12.
.
iis lilleris, quibus excipienconfessionum, reconciliandi Ecclesia; in nonnullis casibus anathemate ob injectas clericis maniis irretitos, irregularitatis amovend;e,

inultum habetis attendere

in

decessoris Innocentii processum, quain dictorum

episcoporum
tatem
et ita
;

hac parte constantiam,

solliciti

et

maturimaturi

ut et vos non faciles, nec piaicipites in hoc

;

Monet legatos

inveniamini

sed diligentes,

et

darnm

in Gra;cia

demuni contra

iilos procedatis, si

manifeste

vobis constiterit eos esse turbatores unionis ejus-

deni
dicti

non eo ipso quod a

et

fldelitate,

seu subjectione
iinperatori
adhaesisse
,

imperatoris ac pra;sulum oratorihus dandi Diplomatis, quo ipsis de luto ilinere caveatur, atque

Palsologi se sublraxisse,
regi

pra>f;itis

Constanlinopolitauo

Siciliae

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CIIRI.STI

1278.
atfectum,
(lua;

417
constitiie-

eisque se confoederasse, ac eiiniderii Palicologum

devotionem

et filialein

impugnare dicunliir: sed si direcle veniunl contra ipsam unionem, el directe inipediunt, ne Gra;ci et Latini in clKirilale mutua, unitate fidui, Ecclesiae Romana; primatu recognito et susce[)to sub
ipsius ol)edicntia uniantur .
13. Palajo/of/us

runt haberead sanctissimam Ecclesiam Romanam, et per tempora ad sanctissimos papas et certilicati,
;

quodammodoest
diminutione
clesiaj
;

impossibile, utfiataliquid alind in

tanta;

obedicnlife ipsius sancbe Ec-

aliqui,

de tarbis in eiim ob schisma

(jraviter

suflicientem
tionis

tanquam non habentes scienliam intelligendi magnitudinem operaalii

abjuratiim
conqueritur.

concitutis

apud Pontiftcem Ad afferendam liistoricC lucem

hujusmodi uiiionis Pxclesiarum,

et
;

vero
et

propter malitiam
turaiis

infidelilat)'m resilierunt,

nonnulla ex Ogerii interpretis Latin;e linguaB, prolonotarii imperatoris Palaioloyi lilteris ad Marcnm et Marclietum nunlios datis' videntur decerpenda cjuibus jussi sunt referre Pontifici, post agnitum a Palifologo alque Andronico Romanai Ecclesite primatijm, a nonnullis tumultus graviores concitatos, ac Michalitii ducis Patra; filios, allerum legi:

conturbari c^rpcrunt

unus (|uorum
alius filius

est

filins

na-

domini
;

Miclialitii, (|ui a Latinis

dux

Palrae

vocatur

similiter

el

ejus legitimus

doniiniis .Nichiforus,

qiii

ut subditi, servi et sub-

timum nomine Nicbiforum, aiterum notlium,

ctioni

fa-

manuales imperii sacrameiitum domino mco sanclo imperatori fidelitatis, et ligii homagii multoties praestiterunt de pareiido in-cceptis et mandatis suis, a quo dignitales et officia, quibus nominati
sunt hactenus, acceperunt.

duces se praebuisse, atque in tantam efferatos superbiam, ut prosilirent in arma, at(|ue imperatorem, patriaiclKiin, et alios ad Romane Ecclesiae

Videntesitaiiue

isti

sancti

iinpcratoris ad sacrosaiiclam

obedientiam domini mei Aposlolicam

sinum reversos beereseos nota aspergerent.

Honorabilibus viris dom. Marco et Marchelo
iitteraruni

latoribus

sanclissimi

et

beatissimi

Ecclesiam taliter ratam persistere Insurrexerunt ex adverso inopinate, ac ostenderunt nianifeste infidelitatem ipsorum, vocantes luereticos, cum
ipsi

summi

Pontificis

Apostolicie Sedis veteris

Romae
do-

vere infideles et ha;retici sint, sanctissimum

et universalis

papa^, et in Christo

Deo

specialis-

simi et reverendissimi patris potentis

et sancti

dominuin papani, quod perniciosum est tantummodo cogitare ac domiiium meum imperato;

mini mei imperatoris.

Postquam locutus

est

dominus meus sanmenioria,

et

ctus imperator vobiscum, et retulit qua; oportet

vos tanciuam fide dignus habere in

rem et domiuum patriarcham Constantinopolitanum, et omnes alios, (|ui subditi sunt sanctissimo. Quare dominus meus imperator misit ad eos nuntios et monuit et persuasit removeri
,

denuntiare ipsa Apostolicae magnitudmi summi Pontiflcis, fore necessarium existimavi bujusmodi
praesentibus
lilteris

a vana institutione eorum, et simnl sapere cum eodem sancto im|)eratore domino meo, et existere

exarare, ne forte, prout con-

suevit accidere boniinibus

itineris,

tum propter spatium

com-

ad obedientiam sancta; Romanfe Ecclesiae. Ciimque obedire penitus recusassent, et resilirent om-

tum

propier prolixilatem temporis aliqua

qute locutus est vobiscum

occurrat oblivio aliquorum, de quibus vobis

nimode, idem dominus meus imperalor misit expositam excommunicationem a nuntiis sanctae
et Apostolicae

missa fuerunt. Ergo

ilia,

Sedis, siiniliter et excommuiiicatio-

dominusmeus sanctus imperator, referenda sanctissimodomino suninio PontiQci,

nem, (luam exposuit sancta Constantinopolilana Eccl(;sia

sic se habeiit

omues Chrislianos ad patrem tualem dicere veritatem, tanquam verum ad veram patrem et si lilius est iniperator
Decet
:

s|)iii-

filiiim

conlia illos, (|ui iiohint convenire ad obcdientiam domini summi Pontificis. Et cum adhuc convenire penitus recusassent, niisit dominus meus
sanctus imperator exercitum
capitaneis de

grutia

contra

ipsos

cum

palrum, sicut sanctissimus papa Christi vicarius, justum est equidem, ut cognoscerc debeat domiiius summus Pontifex
Cbristi, et paler, sed pater
iilud, (juod est

veruni de suo

filio

iniperatore.

magnatibus imperii, magnum videlicet marescalcum Orientis dominum Andronicum Palaeoiogum consobrinum domini mei sancti imperatoris, et pincernam consanguineum ejus-

Propter hoc ergo dominus meus imperator revelat et enucleat, quie revera ita sunt, sanctissimo do-

mmo

papae. Sunt autem quae vuU cognita fore magnitudini summae Apostolica; sanctitali htec.
Verum est, et jam patet, quoJ non potest dominus meussaiiclus inii^eratorconipleread prae-

dem, qui habet in uxorem filiam primi consaiiguinei domini mei sancti imperatoris. Fuerunt similiter et cum eis transmissi Comninus Catacusinus, et Palaeologus dominus Joannes, ambo nepotes domini mei saiicli imperatoris qui, euntcs
:

ad expiignalioneni

dicli infidelis

ducis Pali;c, non

sens ntgotia sua, quemadniodum erut in antea consuetus coniplere, cujus causa talis est. Nam cuni vidissenl illi, qui sunt iu terra sua, scilicet

solum non studuerunt contra ipsum procedere,

sedintimaruntei,etretuIeruiitinfidelitatemeorum
talibus verbis
:

Nos

tales

cognoscentcs, quod impapa,

parentes sui et

idem dominus nieus sanctus iniperator Andionicus ratam tenere, ac Qrmiter couservare obedientiam , honorem
alii,

(juod juravit

lieratoruiiitus est

cum

ha;reticum

et ideo

a nobis

habemus et ipsuni contrarietatem ali-

quani non liabetis, sed quid vultis facere contra terram imperatoris, nuiic habetis tenipus.

Exl. apud Mcol. toai.

ii.

pag. 102. nuin. i:.9.

Adquorum

suggeslionem

cxivit diclus ba-

Ann.

louijs XXll.

Rayr. IIL

53

418
stardus,
et

NICOLAI
occupavit
quaedain

III

ANNHS
de
terra

CHRISTI 1278.
pinquse domini mei sancti imperatoris in ipsam

caslra

domiiii niei sancli imperatoris.Cum

Aisset

autem cognoip-

malitiam inciderunt,
et

scilicet
fllia

soror domini

niei

dominus meus impcrator

infltlelitatem

imperatoris, et neptis sua

ejusdem

similiter,

sorum capitaneorum deslinavit incontinenti, et removit ipsos de capitania, et vinculaios deduxerunt ipsos ad imperium suum et praecepit et fuerunt carceri de|>utati. Contra illum quidem
:

aliasua neptis

filia

alterius suae sororis, simi-

liter, et

cognata sua uxor qiiondam despoti fratris domini imperatoris, et mater ejusdem uxor Sevastocratoris

quondam
et

soceri despoti. Ideo detentae

cour-tituli

fuit illis,

fuerunt novi capitanei, et injunctum ut solummodo custudirent locum et ter-

sunt et

ipsa?,

ac posita; sunt in carceribus, et bona

|>raedictorum

earum muflerum
liter et ablatae

baronum

ablata

ram, et non irent ad contrarietatem ac expugnationem ipsius bastardi. Uli viro non conservantes sejuxta praeceptumdomini mei sancti imperatoris, sed afsumentes vanani virilitatem ut juvenes tEmuIati fuerunt, et contra diclum bastardum
,

sunt, et intromissa ad imperiale vestiarium: simi-

et feuda.

Hi vero

sunt possessiones, quas habebant, omnes supradicli barones quaiia

magnalia et dignitates liabebant ab imperio, et ad quot capitanias et castra conversabantur; quot

etiam possessiones et terras habebant, et quantam substantiam, et bona ipsi et supradictce mulieres,
et
Iiis

im|ietiim fecerunt, et intrarunt

quamdam

clau:

suram
i[)se

et

locum
et

vix accessibilem et

apostata inveniens in sui

loci

arctum et adjutorium durieis.

nunc oinnibus caruerunt

ab
aiiis

in

carceribus

tiam

difficultates,

nocuit

Equidem

positi,

potest scire sanctissimus

summus

supradicti marescalcus, pincerna, capitanei et qui

Pontifex.
Isti

cum

eis erant, tales apparuerunt, quales erant ad contrarietatem ipsius bastardi. Itemad alias terras capitanias fuerunt commissi alii mngni viri,etalias

vero supradicti, qui detenti fuerunt in

propinqui doniini mei sancti imiieratoris, scilicet nepos suus fllius sororis sute PakBotogus, dorainus Joannes Traclianiolus,CaIojoanncs Lascari primus consobrinus domini inei imperatoris, et dumiuus
el

quantam devastationem intulerunt, eo quod Iiabent parentes inultos et magnos viros, et fere omnes, qui sunt iii palatio, quosdam fratres, quosdam consobrinos, quosdam generos, quosearcere,

dam

avunculos,

et

nepotes
est

teni, lioc

manifestum

et aliam affinitaomnibus. Ideo postquam

,

Isacbius Raulus
inei

Comninus consobrinus
Unusquisque
igitur

doniini

inventi suiit ipsi tot et tanti viri ad infidelitatem

si voluerit secundum consuetudominus meus imperator mittere exercituui dinem

imperaloris.

istorum

et incredulitatem,

commovit, et conturbavit, ad quam erat capitaneus expositi omnes ipsi ad ipsam contrarietatem propter ipsum opus obedienliae sanct;e Romanai Ecclesiffi quare detenti fuerunt et ipsi similiter
:

ad debellandum, et contrariandum inimicos suos, suspicatur ne forte qui debent transniitti capitanei
exercitus
consilia

magni

viri

et

nobiles babeant et ipsi

alligati

ac interrogali

cum

supradictis

invere-

cum

praedictis iiifidelibus

tanquam procautela et projiropter

cunde

dixeruiit, et

egerunt palain erga

propter

dominum
papai

pinqui eorum, et cogilur ut

visione
ipsaiii

cum

meumimperatorem, quod

unionem

diligenter perficiat sua

:

negotia

fecimus ijuidquid egimus, et debemus adtiuc manere ad ipsum nostrum consilium.

ii. Est
quffi

autem

et

ad partes Orientis terra,

:

quare revelat sanctissimo domino summo Ponlifici consiliuin suuin,et dicit quod non potest ad praesens facere sua negotia,
incredulitatem

noiiiinatur

Trapesunda

quam

terram

in

quemadaiodum

extiterat primitus

consuetum

ad

captione facta de Conslantiiiopoli a Latinis tenuit quidam de capitaneis, qui vocabatur Comninus

dominus Alexius: et intimarunt prasdicti infldeles ad illuni qui nunc est priuceps ipsius teriaj Trapesundae, existentem abnepotem illius quondam Alexii, quod imperator factus est h;ereticus, et
subjectus est
papae,
et

quos autem habebat certitudinem a baronibus et fidelibus hominibus suis cogitur mittere ex ipsis cai>itaiieos ad terras et castra, qua; habet. Manifestum autem
est,

quod

sicut ejectus fuisset qui-

dam a domino meo sancto imperatore

ubicumque
tales ad

conturbator,

erat et contrarius voluntati

hujusmodi

univit Ecclesias, scilicet

operis Ecclesiasticte unionis, coiifugientes plurimi

Gra^corum et Latieorum, et si vocaberis imperator, adliiErebimus vobis, et conslituemus quidquid voluerinuis. Ille quidein,
cari se fecit

eosdem,

terram ipsius bastardi, diligenter recepit et coiigregavit de ipsis contrariis fere

et

ductus inani consilio voiiuperatorem et coronatus est, et inet

nionaclios centum, cuin quil>usdam abbatibus, et

episcopis octo, et fecit Concilium
locuti fuerunt
:

sederunt et

duit se vestimentis decentibus imperio,

offlciales, et
cejiit.

fecit

et

tanquam iniperatorem bonorari pr;eApparuit autein, quod sicut dispensarunt miserunt ijisi iiifldeles ad eumdem principem

quot voluerunt blasphemias contra Romanam sanctam EccIesiam,etcontra dominuin sanctum imperatorem, et sanctissimum patriarthematizaruiit sanctissimum

Trai>esundae homines cum ipsis intimatiombus, erant et Latiiii simul cum eisdem transmissis cooperantes ipsani legationem ipsorum. Non solum

cliam et Ecclesiam Constantinopolitanam, et anasummum Pontificem,

,

dominum meuin imperatorem

Constantinopolitanum,
sapientes, et eos

et

[>atriarcliam

et

omnes

subjectos simul

conturbarunt ojius Ecclesiaslicai uiiionis, taJem eorum malitiam ostendentes; verum etiam muilte mulieres baronissaj, et speciales proipsi

autem

tanquam liffireticos. Quidam autem episcopus, Tricalensis vocaet dixit

tus, quia destitit el surrexit contra eos,

NICOLAl
(jiiod
;

Iir

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.
'

419
Gregorns. NuIIas vero Apo-

cuin eisilem male facitis, ft non convenit ipsam inalignissimam operationem illorum dead tinuit ipsum, et posuil iii carcere j^er meiisesdecem
et octo
:

meminit Nicephorus
stolicfe sollicitudinis

partes praetermisit Nicolaus

ut Carolum

regem ejusque generum Philippum

:

postea vero vix evasil de carcere ipso, et

et intravit in

iiiiperatorem cuin Palaeologo conciliaret

siiiius

gravis-

invenit

lignum navigans,
ad
et

ipsum

et

enim metus impendebat, ne

illud
:

bellum
cui rei

transfretavit de gulplio Neoplanti, et se contulit in

Graecos a

Romana

Ecclesia abalienaret

Moream
ratoris
:

quoddam castrum

doinini mei im|)e-

exinde receperunt euin liomincs do-

etiam operani dederat Joannes XXI ac Pala:?oIogo Philippi et Caroli jura exposuer;<t, utque ad ineun-

niini niei imperatoris, et porlaverunt et

conduxe-

dam
diain

runt ijisum in Constantinopolim. a Itum aliuin episcopum vocalum Patrensem tenuit, et ipsum cogebat ut simul saperet cum

ad discrimina imminentiadepellendaconcoranimum converterct. Sed lianc Palaeologus

dissimularat silentio, queni Nicolaus dalis litterisut ob fldei edila exempla pulcherrima erat gralulatus, ita

eodem
liabeo

et

quia non obediit, sed

<iixit

(]uod ego
et

ob spreta de tractanda pace monita perde ea re

ciiin Poiitiflciis legalis
illius

primuin praLdalum Tliessalonicensom,

ivi

ab

strinxit, jussitque

ipso suin ordinatus, et ad Conciliuiii

Constanti-

agere
ad

vias

omnes

perficiendae

scrutari

nopolim cum meo praelato, etdedi meam subscriptionem, quod debeam manere cum aliis ad obedientiam sanctae RomanfE Ecclesiae, et est impossibile quod boc debeam prffitermittere et revocare
siibscriplionem
quit

atque oratores, excurrente qiiin(]ue

tio,

mensium

spa-

Sedem Apostolicam

transmittcre.
filio

Charissimo in Christo
imperatori Graecorum

Michaeli Palaeoiogo
Aposfoli-

illustri saliitem et

meam
;

et exspoliavit

eum cum

sola camisia, et
et stabat die

eum et relistatuit eum sub

:

cam benedictionem. a Ex more quemvis

operis
afficit,

opificem conservatio sui

sollicite

ctelo discooperto

ab byeme
fici, et

et glacie in

noctuque afflictns mense Decembri et hoc sit

et

ad vitanda

qna^cumque
negotium
evi-

contrarii etiam susjiicioiiem inducerent, instinctus

manifestum

et

certum sanctissinio

summo

Ponti-

quasi

naturalis inducit.

Porro

circa

poterit

super hoc cognoscere sua sanctitas

unionis infer Latinos et Graocos, non sine mulfo et

nialitiaiii ipsius apostatffi bastardi,

etquomodoa

sc

mufuo hinc

inde labore

promofum, eminef

uon timet Dei judicium et non verecundatur de hominibus. B Latini vero, qui sunt ad partes Thel)arum, et Athenarum, et Nigriponlis, et Morearum non
ipso divisus est, et

denter sacrosancfae Romanae Ecclesiae nec sollicitudo dissimilis, nec dispar afFectus. Siquidem felicis

recordationis Joannis pap;B praedecessoris nosfri

Aposfolicis
directis

temjiore,
litteris

magnificentire lua2

cessarunt aiijuvare, et sibi ministrare auxilia omnimodo contra parlein domini mei imperatoris,
scilicet ipsis apostatis

Nichipboto

et

bastardo. Miet par-

ne unio eadem cx dissensione, quam inter te ex parte una, et charissimos in Christo filios nostros imperatorem Consfaiitinopolitanum et Ca-

sit autem dominus meus particularia ligna ticularem gentem in ipsos, et iverunt ad

rolum

partes

Nigiipoiitis, et

eos, et protexit

invenerunt Latinos, et debellarunt Deus et vicerunt ipsos. Dominus

autem meus imperator advocat super hoc Deum

testem, quia hoc opus non videtursibi quod factum

Siciliae regem illuslres ex altera temporalium subministrat occasio, dispendium senfiret ia facfi circumsfanfias non siib involucro aliquo verborum involvere nec sub aliquo velamine velari studuit sed revelata veritate dictorum prin;

de virtute illoruin, quos misit iinperium suuin sanctum sed quantum videtur sibi illi Latini debellati fuerunt a divina virtiite, eo quod auxiliabanlur talibus excommuiiicalis, et inobedienfuisset
:

cipum querelas aperuit, detexit instantiain, et propositum non celavit. Nec omisit, sed ad commusiiatque puritatem conscientiae nein cautelam conservandam, pia denuntiavitinfentione pericula, quae dissensio eadeiii comminafiir.
,

tibus, et

siam

blasphemantibus sanctam matrem Ecclenani et populi quanlilas, qune debellavit

Ad

quae vifanda consulfius praedictis princi-

ipsos Latinos, fiiitad

comparationem illorumqiiasi
erat digna versus quanti-

modica
tatem

et nullo

modo

pibus exhortatis ad pacem magnificentiam tiiam monuit, et rogavit aftenfius, [laterno affeetu nihilominus persiiadens, ut proinde dubiis guerrarum
considerafis, et vifatis eventibus, qiio solent innu-

potentiam Lalinorum. Haec sunt qua: locutus est vobiscuin dominus meus sanctus im|)eet

mera

disiiendia praevenire, aiiiiiiuin tuuni ad con-

rator, quoe dehetis,

stolica;

sicut teneinini

summa; Apohajc

sanctitali

significare. Et subsignavi

ego protonotarius interpretum Latinonnii curise domini inei sanctissimi imperatoris Romania^ ad
cautelam.

cordiam prEj^arans et disponens ad i^acem ; ac vias et modos, per quos infer te ac principes memoratos pax et concordia possent provenire facilius, diligenter

excogitans

illos,

Sedis ApostolicK

nuntiis tunc ad fuain pracsentiain desfinatis

com-

Ego Ogerius protonotarius quoc supra manu

municare ac ipsos super

sed

eis

informare curares

propria scripsi et
13.

meo

signo signavi .

Nicolai de hac re responsnm Palanlor/o datitm. De parta a Palaeologo de Caroli Sicilia;

ef nihilomimis apocrisiarios tuos animum, et plenuin ad prose(]uendum eosdem niodos et vias,

regis, qui

Philippum genurum Constantinoiiolitaiio

insigni
victuria

'

Gregoras

liist.

I.

v.

' Eoci. toin.

i.

I.

i.

lip.

Ui.

et

Cod.

imperio reslituere moliebatiir,

Vallic. sig.

lit.

C. uum. 49. pag. 71.

420
et

NICOLAI

III

ANNUS

CHRISTI 1278.
utriusque partis consensu dependeat, non expedit
alterutram partium certam

infra

etiam consiimmandiim, manclntum liabentes, ccrtum terminum in litteris ipsisexpressum,

formam

eligere, sed

ad Sedem desliiiares eamdem. Sed el ne medio tempore per molestias vel injurias aliquas inter te ac faepefatos principes posset exasperari negotium,
ul ab
illis

ad

communem
;

el ffiqualem decet

easanimosincli-

nare

nec aliquid petere, quod vel absurditatem

sapiat, vel a justitia et ratione discordet.

Datum
\ ut

abstineretur omniuo, treuifuas aliquas,

Viterbii non. Octob.

anno

Dedit inter caelera

Philippo imperatore

ad (luas menioratos principes variis induclionibus iuclinarat, prout pnedicti nunlii sui sug;g'ererent,
persuasit
iiiiri.

nunliis Apostolicis de ea re imperia Pontifex

Palaeologum ad ineundas
et

cum
;

Super

iis

auleni nullo a

niagnitu-

dine tua recepto resjionso, ex eo nobis et fratribus

nostris datur

admiralionis non injusta; materia,

tum ad controversiam Carolo rege inducias tolam Sedi Apostolica; permittendam adducerent pariterque hortatus est Philippum % et Carolum
Pontifex, ut inducias

quod cum

prsediceris vir esse consilii, vir

spiritualis
tui

magna;
patris

armorum

coirent

jirudenliw, tantuin ac tale

logo, oratores ad Sedein Apostolicam

cum Palaeosumma ad

consilium ne coutempsisse dicaris,

iisti,

taliter pi\Tler-

nec ipsum facto prosequens, nec ad illud praisertim cum liascripto seu verbo respondens buerit hactenus tua instans et repelita petitio, quod ad Latinos et Grscos iu cbaritatemutuasolidanda tractalus erat temporalium pnemittendus
;
:

controversiam dirimendam instructos auctoritate, ul cum Palaeologi oratoribus pacis agilarent consilia,

mittercnt

nec Gra^cis apocrisiariis ullam

in-

ferrenl injuriam, ac regio syngrapho per

terras libere

eorum

hactenus
\1.

commeare concederent \ At de his nunc qure ad collustrandos Evangelii

religione inter Tartaros

ejusdem Ecclesiffi circumspecta provisio non indigne a spiritualibus elegerit inilium assumenlicet

luce gentiles consilia agilarit, afferamus.

De

dum.
AG.

Pontificis ApostoliccB curce.

propaQanda

Accesserant antea

Quia vero per hsec nionitioni charorum

ad Joannem (quem vulgo XXI appellare consueviinus,

insistitur, ad

urgemur
tamen

quorum quanquam

utilitalem stimulis ciiaritatis

cum tamen XX
extiteril)

in

Pontificum ejus nominis

ex parle tua

non

fuerit

effi-

caciter prffimissa, ut decuit, admissa monitio; nos

jiropterea

nequaquam desistendum

a cceptis,

Abagha; Orientalium Tartarorum regis oratores, qui in cardinalium coetu exposuere, Abagham arma in Sarracenos conversurum, si

numero

sed ad conservationem unionis ipsius, etvilandum pervigili studio qufficumqne |)0ssent occasionem turbationis ejus inducere, praemissum affectum ejusdem Ecclesiae prosequendum potius ajstimanexcellentiam tuam atteiite rogamus et affetes
;

Christianus execcitus in

Syriam

transfretaret

atque illum commeatu

et

rebus necessariis instru-

cturum

praterea

magnum Caamum

Quobley

omnium Tartarorum imperatorem,

Christianis sa-

crisjam initiatum, traducendorum ad Chrislum

filiorum desiderio teneri, atque in volis gerere, ut

ctuose
Ciiristo.

monemus, exbortanles

in

Domino

Jesu

quatenus prudenter attendens, quauta ex bujusmodi sedalione discordiae detur, non solum
utrique parti, sed etiani
toti

Sedes Apostolica nonnullos viros rerum divinarum

cognitione excultos mitteret, qui Tartaros docere
ac baptismo abluere possent. Et (|uidem Joannes

quasi Christianitati

tranquillitas; quauta vitenturexea pericula, (|uam

sit

aliquibus

eam

provinciain injunxerat,
:

cum mors
familia

eadeni

animarum
et

saluli

congrua

et soliditali

ipsius ejusmodi consilia discussit

evectus veroad
Evangelii

tui

tuorumque slatusaccommoila, juxta

sine

prneniissas

Poiitificatum
leclissimos

Nicolaus,
viros

ex

Minoritarum
Tarlaris

exhortationes
Ecclesia},

persuasiones ejusdem tuae matris

inferendi

cunctatione aliqua pacis

fralre nostro

semitas
epi-

prosequaris, et in excogitandis jiraedictis viris et

muneri praefecit hoc anno, subjectasqne litterasad Abaghain magiii Cliami nepotem scripsit '.
Excelleiiti

modis

veiierabili

Bartbolomaio

et

magnifico

principi
illustri

Abaghae

scopo Grossetano, et dilectis filiis fratribusBartbolomffio de Senis ministro Syriffi, Pbilippo Perusino,
et

regi Orientalium

Tartarorum

viam agno-

scere veritatis
18.

Angelo Urbevelano

lectoribus
illos,

Ordinis

Exultavit et exultat in
in
iis,

Domino Romana
felicis

Minorum,
lius fore

nuntiis nostris circa

prout uti-

mater Ecclesia

(|uae

grata

recordatio-

piitaveris, informandis,
;

nullam ullerius

nis Joauni papa> pra;decessori nostro et ejus fra-

negligentiani babiturus

apocrisiarios tuos, viros

tribus accepta quainpliiriinuin, Joannes Vassalli miles, et Jacobus Vassalli, magnificentiee tuae
tii
,

quidam
cordiam

idoneos, viros pacificos, ad

ut prffiinittitur

pacem
et

et

con-

nun-

auimum

mandatum

habentes, infra quiuque nienses post receptionem prffisentium destinare ad ejusdem sedis prcesenliani

non

omitlas.

eisdem praedecessori et fratribus ex parte tua qiKcdam contenta litteris, et quiedam expressa vivae vocis oraculo porlaverunt. Sub tuo nainque nomine pracsentatai per eosdem nuntios eidera
pr;edecessori lillerae, sicut asseritur, continebant,

ad compescendum hinc inde molequae possent parlium animosirritare, circa treuguas certi temporis, cuin dictis principibus ineundas, eorumdem nuntiorum no-

Sed

et

stias et injurias,

quod

si

Christianum exercitum in Terram-San-

'

strorum persuasionibus acquiescas, pensans consullius

,

Ep. CLil. cp. cLii.

VIII. sui.

' 2

lip.

xsviii et .\xxv.

el cil. l
s V\\ ' Ep.

(]uod

cum treuguarum

Cod Cod. Valhc. pag. 3i.

Ep. xxsvi et euii.

Vallic. pag.

'

Ep. CLlll. Cod.

3i.

conventio

ex

NICOLAI
ctain transfretare conligeril
;

III

ANNUS
tuam
liii

1.

CHRISTI 1278.
propfer hnc ad partes
illas

421
decreverat desti-

lu terram

ot

tios

provisionem victualiiim ipsius

exercitiis Clu-istiani:

nare; quos ad id diligenter accinctos supervcniens

obitus jiraedecessoris ejusdem ab imposito eis
iti-

necnon etpersonam
citus

liiaiu

ac potentiam
fldei,

exer-

contra iniinicos Cliristiausc

In

videlicet

Sarracenos, devota proiuptitudiiH! offereljas.

a

nere non indigne retraxit. Unde nos post alicujus dicursum temporis ipsius Cliristi vicarius et beati
1'etri,

fine

vero conlinebalur

earum, cjuod

disponente Domino,

licel in.meriti,

succes-

cisdem nuntiis in oinnibus, quae pro parte tua dicerent, crederetiir sub (lua credulitate, rem Deo placilam, eisdem prtcdecessori et fratribus, inter quos nos tunc officium cardinalatus habcbat, amabilem reiuloriint. Est (|uidem res ipsa digna
:

soreffecti; super omnia,

(lua; nobis ex

injuncto

incuiiiliunt Apostolatus officio ad tiiam

omniiiiu-

que salutem, noslrae inlentiouis dirigimus aciein; ad hanc prajcipue mentis nostraj firmamus affectiim, circa

eam

diligenti studio, el studiosa diliviaiii

Isetitia,

pleua jubilo tota, divina; laudis extollenda

si factis

genlia vigilantes, ut errantes ad

voritalis re-

prncconiis, qua;

dicta frequentibus coiifirvi-

metur, saliitcm taiitarum continet animarum,

delicet,

ducere, omnesque Deo lucrifacere sua nobis cooperante gratia vaieamus. Uiide tibi de oblato

quod cliarissimi in Ciiristo filii noslri Quobley magni Caami imperatoris et moderatoris omiiium Tartaroriiin iilustris avunculi tiii ( (|ui
jaiiidudum fuisse asseritur baptizatiis
haeret
)

succursu actiones refeiimus gratiarum, et (]iiod super praemissis expediat, cum lemiius adfuerit,
prout rerum et teuiporuiii exegerit qualitas, salubriter, dante Domiiio, dispnnemus.

et luis in-

affectibus

personas

aliijuas

ad

vos
iii

[ler

Romanam
leatis; et

Ecclesiam
filii

destinari, per (]uas

Cliri-

Pro tua (|uoque praedicti caani, filiorum, populique sui, tua, populique tui procuranda sa((

stiana fide, vos,

i^opulique vestri instrui va-

lule servitiitis noslra;

debitum exsolventes,

fralres

ab eisdem praedicti filii vestri et alii de utriusque populo seu exercitu baptizari. Laetetur ergo mater Ecclesia, si sponso suo Jusu Cliristo,
sua misericordi operante clementia, tot possit filios per baptismi lavacrum generare. Laetelur el pastor
Ecclesiae,
si

Gerardiim de Prato, Antonium de Paruia, Joannem de S. Agatlia, Andream de Florentia, et Mattlia;um de Aretio Ordinis

Minorum,

latores prae-

sentium
vita;

viros

religione

conspicuos,

honestate

pudicos,

moruin

claritate

decoros, et sacrae
fili,

Christiana plebs suis temporibus tanti

Scripturae scientia praeditos; uttu,

popnlusque

populi quasi infinito

si

numero augeatur. Quid miri

tantarum i^erditarum
cui

coetus exultet angelicus in

saliite,

ovium obtenta
naginla

secundum Evangelicam

vcritatem, unius peccatoris poenitentia super no-

novem

justis praedicatur acceptior?

si

stra beata

tempora,

nodiebus nostris tale ac taniUi caelesti curiae praesen-

ipsum Dominuin Jesum Christum Salvatorem nostrum salutaribus eorum eruditionibus agnoscendo, ac ab eis illi ex vobis, qui nullum baptismum haclenus, vel non in forma debita, receperunt, In nomine Patris, et Filii, et Spiritus
tuus,
sancli
in
;

auctoritate nostra

secundum ritum, quem

tum gaudium possemus

tare
I

hoc eadein servat Ecclesia Cliristi, ba|itisinate baptizati nomen suum gloriosum, quod est super

easdem litteras tua obtulit prompta devotio, gratanter eorumdem praedecessoris el fratrum non immerito sensibus adhfcserunt. Grandia enim sunt, iino maxima reputat9. a Sane, quae per

omne nomen,
tis;

Christiana; fidei observatione cola-

defratrum nostroriim consilio duximus destinandos. Quibus etiam per nostras litleras, et oraculo vivae vocisinjunximus, utopportuno tempore

mus

qiiaj

sic

devote

porrigit

proinitlit tuae celsiludinis

promptc magnitudo. Nec est ve,

et

sic

juxta prudentia; tua;

motum, ad

pra^fatum

caam

risimile,

quiu digitusDei circa

Iioc

operetur in

te,

se peisonaliter conferant, ut et ibi circa salutem animarum jirocurent jiixta dalam ipsis divinitus

quod tanlus zelus ad negotium

videtur accendere, ut

Christi cor tuuin

terram
sive

teipsum, populi tui robur, ac victualia contra inimicos Christi deli-

beraveris exponenda . Gessisse

Abagham

Cobilaj,

graham, ac,Deomiserante, perficiant, (juod eorumdem asseruit relatio uuutiorum; et Cliristi operante clementia, devota mente cupimus et speramus. Ideoque magnificenliamtuam monemus, etc.
Preces addit, ut ipsis in iis, qua; de baptismi sacris ac religioneChristiana retulerint, fideni adhibeat,

Quobley imperatoris nepotem belluin cum sultano.-Egyptio, refert Sanutus ac sultanum cum Tartaris Cumaniaj fcedus iniisse, ut se mutuo tuerentur uude argumeiito esl Abagham aliis foede;

ribus,niiiiiriimCiiristianoruiuadversusSarracenos
partes suas augere

meditatum

fuisse, vero insigni

liberum commealum ad imperatorem tribuat, regioque eos favore prosequaliir; fauste deiiium illi Nos et fiatres noslri divinam precatur his verbis clementiam exoramus, ut sic tibi et filiis eisdem
:

prudentia, parique in rebus gerendis felicilate. Super eo vero, quod de praefatis personis, per eamdem Ecclesiain traiismitlendis, pra;dicti nuntii

diesprosperilatis adaugeat, et actus vestros dirigat ad salutem, quod vobis, populo oxercitiiique praedictis cum Catliolicis iu lucis ainbulantihus clariritate in felicibus vestris

sub praedicta credentia retulerunt, dictus

pra;-

successibus a;terni Patris

decessorgialasibi quampluriiuuiii tuapereosdem nuntios facta requisitioue commotus, certos imn'

oculi delectenlur. Dat. Roniae apud S. Petrum kal.

Aprilis

anuo

20. Respuit
Siuut.
1.

Abagha saluberrima de suscipien-

XIII. p.

13. c. 8.

dis

baplismalibus sacris Pontificis nionita, (luem

422

NICOLAI

III

ANXUS
Sanu-

1,

CHRISTI 1278.
omnibus,
tinerent
tias
;

iiioloniin cullui niancipatiiin fiiisse refert

et

claudendi ejusdem regni januam obpotestatis

tus

'.

Longe

felicior ipso

Quobley, quein auctor

aii

ac in eis in dispensatione caelestis graauctoritas

resideret. Haec

Cobilain vocat, cui Nicolaus Aiiostolicis litteris ob

sumiTiffi

susceptain fidein gratulatus, atipie

(iilos

eam

in sub-.

populos liifTuiidendain

est

cubortatus
Quoliley

Cbarissiino

iii

Cbristo

filio

magno

Caamo

imiieratoriet moderatori

omniumTartaro-

officio cura salutem qiiaerere singulorum. Hanc exemplo Salvatoris pendentis in cruce sitit Christi vicarius : lianc piscando perquirit piscatoris Petri

ergo

ipsis

imminet ex Apostolatus

pr;rci|iua,

rum

saUitem

et Apostolicam benedictioneni. Plasmator hominis Deus, de parentis proto-

successor. Haec civitatem Dei obtenta helificat: haec

plasti

fraudefacta generi

humano

patienti

compa-

vias

etiam in uuibrae mortis regione degenlibus per gradientibus tenebrarum, aliquibus sperata
praesagiis,

tiens, ut

hominem redimcret

peccati

lalie colla-

meutem suinmi

pastoris exhilarat, ofQ-

psum; quem ad imaginem suam, similitudineinque formaverat, quemadmodum legis aenigmata

figuraiiant,
et sanctis Palribiis

in prophetis; ex niinia charitate inisit

proniissum fiierat iii nniiuium

Jesuin Chri-

cura jiroiiiovere soUicita, quatenus ambulantes in tenebris videant lucem magnam. '21. a Porro ab olim in eo Romana mater
excitat

cium

exullavit Ecclesia, et felicis recordationis Joannes

Filium

suum unigenitum Dominum

stuin, sibi coneternum et majestate potestatis a?qua-

lem, factum ex muliere, incujus sacro utero, non ex yirili semine, sed sancti Spiritus operatione conceptus; inde pariendi completo tempore, per-

papa praedecessornoster laetitiae incrementa suscequod de te per Abagua regem Orientalium Tartarorum illustrem, nepotem tuum suis exhtit auribus intimatum videlicet quod dudum te grapit,
;

tia

divina praeveniens

mentem tuam

sna miseri-

manente

gloria

maternse

virgiiiitatis
:

egressus
illos,

cordi virtute commovit, ut semitas erroris abjiciens, vias incederes veritatis,

cunctis visibilem se oslendit

et

tandem

pro

recipiendo Cbristi
fertur

quoruin salute de excelso solio, ad solium infimiiin inundi descenderat, saliitaribus inslitutis
informans,
ctrince
et

baptismum
devotio
,

ut sic regeneratus in Cbristo, populo

fidelium jungereris.
ut

Ex hoc tua

accensa

viam

vitae ipsis
;

indice perfectse do-

sacrosanctam

Romanam

reverearis

demonstrans post sanctae conversationis exempla, post Evangelics instructiouis eloquia,

Ecclesiam, cultum diligas Christianum, et ipsos

Christianos, sub ditionis tua> degentes imperio,
cliaritative foveas, favoribus

postquam

se

verum liominein, verum Deum

licet

ac

munias, beuigne

jier-

Dei Filium sacris Scriptuiis, signis et virtiitibus

tractes, ac ipsos in libertate conserves; et in tan-

comprobavit,
vera tainen,
sibilis,

esset

impassibilis

divinitate,

tuin, prout asseritur, gratia tedivina prosequitur,

quam

assumpserat, humanitate pasfine

quod

natos tuos ad agnitionem Christi,

praedicavit et dociiit verani

et

ejus

dignatus est sub dirte crucis supplicio morut poenah prffisentis vitae
,

quam
clesiae

fidein, perve-

tem

pati,

pcBnam
et

nire desiderans, eos de aucloritate Roinanae Ec-

mortis
ipsius

perpetua>

quain

protoplasti
,

posterilas

appetas baptizari, ut ab ipso Cliristo

et

dici

incurrerat

transgressione

fluiret,

de

valeant veraciter Cliristiani,

derelictis
,

veteribus erroribus
euntes,

amarocalice suas inortis temporalis hauriret

vitac

homo

per viam

veritatis

per bona

diilcedinem sempiternae.

opera suas animas possint reddere Creatori. Nec

Pro huinani ergo redemptione generis se hostiamexhibeus, illud suae salutis hoste prostrato, de oiiprobrio servitutis eripuit ad gloriam liberta-

hoc tantum iu

Gliis,

quinimo

in toto tuo exercitu

affectas, sicut fertur, impleri.

si ita sit, laudanda paternilas, quae suos ne pereaut, dirigit ad salutem ducatus
!

hs

ca}Iestis,

sibi

[latrire

oslium reserando
divina

et

filios,

deinde, licet passus, inortuus etsepultus uthomo,

die tertia tainen a mortuis

fidi

ducis errantis exercilus, dignis qui ductos in

;

virtute resnr-

coiiiis attollendus,

laudum praedevium reducere

gens, ac testibus

praeordinatis a

resurrectionem,
speraniiis et

quain et credimus, manifeslaiis, ipsos ad

per
creatnras,

DfO suam verain nostram firmiter

prae-

conatur ad

viaiii

exercet suis studiis, ut errans

exertitus a noxiis retrahatur exercitiis, et ad salutaria dirigatur!

dicandum Evaugelium omni

ac baptiet Filii, et

quae

tantum

sunimi Dei laudanda clementia, po[)ulum, tantis erroribus, tauto

suae pietatis adspiciens,
!

zandum omnes

gentes in noniine Patris,

tempore exccccatum, oculis

Spiritus sancti iu

universum mundum, tan(|uain

semitas aperit, ut perdiicatur ad lucem

Confir:

salutis huinaui generis Angelos, destinavit. Et demum eisdem videntibus, ut iidem Ascensionis, qui
et

Resurrectionis testes existerent, in

sibi

cslum
,

ele-

met autein Deus, quod operatus est iu te tuque a Deo tibi factam gratiam devota menle conserva, ut et ipse quam cceiiit, adaugeat, quousque baec
scintilla tenui
tia, in

vatus ascendens, vicarium

reliquit in terris, cui
saliiti

beatum
curain

Petriiin

sua, quic praevenit, sequente gracharitatis.

animarum

ut

earum
tra-

prospiceret,

ainoris ejus constantia trinae

ardorem trauseat salutiferae 2-2. B Cuni autem idem Abagua

dicto praedeces-

professionis

argumento probata, commisit,

sori suis litteris et nuntiis, sicut asseritur, intimarit,

dens

sibi

claves regni caelorum, per

quas ipse

qiiod luis,

ut diclum est, inhaeret affectibus,

suique post

eum
p.

successores potestatem aperiendi

personas aliquas ad
nari,
et

'

Sanul.

I.

III.

13. c.

.<.

Eod.

!.

i.

Ep. cur. siv.

te per eamdem Ecclesiani destiper quas in Christiana fide plenarie instrui, ab eisdem dicti filii tui, et alii de tuo exercilu

'

NICOLAI
baptizari possitis
;

III

ANNUS

1.

CIIRIST!

r278.

423

praedictiis

prrcdecessor, ejus-

dem Abagua

jfrata

rcquisitiono coinmonitus, cerati

tos nuntios |iro|)ter hoc

partes illas dccreverat

destinandos, quos ad id dilif^enter accinctos, su-

perveniens obitus prLcdecessoris ejusdem ab imposito eis ilinere

qiii

non indigne retraxit. Unde nos, tunc cariiinalatus otliciuni gcrebanuis, post alicujus dccursuni temporis ipsius Cbristi vicarius,
licet imineriti,

nequivimus eisdem in determinata et certa necessariurum suflicientia providere, (|uamdiu ipsos in partibus eisdein morari conligcrit, providcas diligcntcr ac sutficienter eisdcin in eundo, morando, et redeundo ad iios de sccuro condnctu et necessariis oppurtunis; utipsi ad pra;sciitiam nostram, et pracdictoruiii (tVatruni) noslrorum, cuni optato
fructu
taiiti

populi

sijcratac

salutis

hcti

de suis

et Petri,

disponente Domino, suc-

laboriosis opcribus tute valeant renieare.

Tu vero

cessor effccti, super omnia, cin;c nobis ex iiijiincto

Christianos

omncsad tuuni
ipso

confiucntes imperium,

incumbunt Apostolatus oflicio, ad tuani omniumque salutem nostrcE intentionis diriginius aciem:
ad hanc prajcipue mentis nostr;E destinanius
fectuni
:

seu morantes in
ut per lioc et alia

favorabililer

proscquens,
et defcndas,

ipsos dextrae tUcE protectione

qure,
iit

munias

af-

speninins, cxcrccbis
praisenti et a;ternae

circa

eam

diligenti studio ct studiosa di-

opera charitatis,
retributionis

et

gloriam

iii

ligentia vigiiantes, ut errantes ad

viam

veritatis

praemium

recipias in futuro.

Datum
i

inducere,

omncsque Deo
quia,

lucrifacere sua nobis

RoiiKe apnd S. Pcfruiii XI non. Aprilis anno

o.

cooperante gratia valeamus.

Perfuncti igitur aiiiplissima ea lcgatione inrenitente

locis

Verum
natura, uno

humanae conditionis eodemque tempore diversis

signes divinie gloriae propagandae zeio ac doctrina

viri, e sacra B.

pne-

Francisci familia Gcrardus, Anto-

sentialiler adesse

nequinius; ne ullatenus negli-

nius, Joannes Andreas, Mattbieus ingcnlibus privilegiis

gere videamus absentes, ad eos viros discretos et providos transmittinius vice iiostra; ipsorum ministerio circa illos Apostoiicae servitutis debituiu

a Pontifice exornati ex eadcni

sunt

'

ut imposi-

tani provinciaiii niajori auctoritate gerercnt.

luilli

Nonverbi

vero

alii

familia

diviiii

exsoiventes. Hinc est,

quod

in ipsis nostriE

promo-

semen
ad

inter

Tartaros

Scythas

feliciter

sparse-

tionis auspiciis, quaj pr;cmissa sunt

cum

fratribus

rant, ac
Cliristi

plures gcntilitiis

erroribus involutos,
civitas,

nostris S. R. E. cardinalibus reccnsentcs, pro tua,

cultuni tnixerant cnmijue iiullus epiiis

filiorum, populique pra;diclorum procnranda saiute dilectos filios fratres

scopus in
iii

regionibus ageret, et

quae

Gerardum de

tonium de Parnia, Joannein de S. dream deFiorentia, et Mattbeum de Aretio Ordinis

Minoruiii
,

AnAgatba, AnPrato, religione

cla-

set

Tartarorum liniite sita erat, jamdiu deleta esunde Minorita; ad sacros ordincs non poterant
;

promoveri, qui
praeerat,

iisdeiii

Minoritis

iii

iis

regionibus
iis

latores

praesentium

viros

exposuit Pontilici, episcopuni in

utilitatcs rei

par-

conspicuos, bonestatis vita pudicos,

ritale decoros, et sacra; Scripturae

morum
,

tibus

magnas

Cliristiana)

allaturum.

scicntia praedi-

tos

ut tu

fili

populusque

praedicti

ipsum
ac

Dominum
salutaribus

Jesuin Cbristuni Saivatorem noslrum,

eorum erudilionibus agnoscendo,

et alii

Ouibus permotus Nicolaus Philippum cpiscopum Firmanum A. S. L. institucrc episcopum jussit ac si qui proventns ad Sedcm Apostolicam spectarciit, eos ad sustinendam dignitatem cpiscopo attribuere. Cumquc Cumani ad excipiendos divini verbi satus egregiecomparati viderentur, praefccto

iidem
ruiit,
saiicti

filii

de [lopulo

tiio,

qui nulluin ba-

ptismum

hacteiius, vei

non

in fornia debita recepeet Filii, et Spiritus

abcis in nomine Patris,

auctoritate nostra

Frauciscanornm
e suis ad fideiii

in

Ungaria

iirffiiejiit '

ut aliquos

secundum

ritnin,

quem

propagandam
c qiui viri

siibmittcret.

hoc eadem servat Ecclesia, Christi baptismate nomeii suum gioriosuni, quod est super onine nonien, Christiana; fidei observaliunc colatis; de ipsorum fratrum nostrorum consiiio duin
baptizati

23. Legatus Aposlolicus in Uiigaria.

Quod

ad res Ungariae,

Apostolici in Cunianos

et Tarlaros ad liiccni Evaiigelii infcrendaiu cxcur-

ximus destinandos.
ideoque celsitudinem tuam monenius, rogamus et bortamur attente , quatenus eosdem

rebant, attinet; adversis populorum in regem factionibus afllict;c admodniii ac laccratie eraiit ad quas rcstitucndas Nicolaus Pliili|ii)uiii cpisco:

pnm Firmanum, quem

.Vposlolicae Sedis

pauio ante memoravi,

'

fratres Minores, seu ilios ex eis

nire contigcrit,

si

quos ad te |)erveforsan ipsorum aliqucm mors

ipsis i)ro

icgatnm creavit

contuliUiiie ut

vei casus aliquis a proseculione injuncti eis per

nos itineris impcdiret, imo potius nos in

divina et nostra revcrentia bcnigiie rccipieiis, ac honeste pertractans, super iis, qua; tibi cx parte nostra de susccptione baptismi
Cbristianae fldci,
et

instructione
et
aliis,
fi-

ac ipsius obscrvantia,

Pannonia ea dignitatis iusignia gestarL-t, (juibus iegati Apostoiici in transmariiiis partibus dccorarentur. Ea vero ornamenta in Polonia, Rania, Dalmatia, Servia, Cumania, Galatia, Ludomcria fcrre oinnino vetuit, ad quas regiones illius iegationeiii exporrexit. Dccretam vcro eam fuisse ad Ungariae civihs niotus, qui snb rege Ladislao iu
in

quae salutem coutineant aniinarnm, dixeriiit,

cllnsam

libidinciii
litteris

soluto

cxorti

craut

indicat
datis.

dein indubitatani adhibcre procures

et

nihilu-

Pontifcx in

ad Pbiiippum lcgatum

minus cum nos propter viarum pericula, lungitudinem itineris, et inccrtiludineni temporis, per quod eosdein in partibus illis oporteat immorari.

'

Ki).

XV.

Xoini

I.

I.

1.

lip.

CLXXX.

Kp. CLXXIX.

Ep. cur. xci.

424

NICOLAI
Nicolaus
etc.

iri

AXXUS

1.

CHRISTI 1278.
inuiius Sedi Apostolica; re-

Pbilippo

cpiscopo Firmano

ficiendi arcbiepiscospi

Apostolicaj Sedis legato.

servavit

',

tum Wadariensem episcopum ad sedem

:

Nobilis regni Ungariffi necessitates, Aposto-

Strigoniensem traduxit

quo argumento
-,

datis ad

lic3e

Sedi freqiienter cxpositas, prfficordialiter in-

regem Ungariae
tutes,

lilteris

liortatus est,

ut

eum
mu-

tuemur, auditas recolimus, et non sine cordis amaritudine sspius contemplamur. Condolemus
eiiini

susciperet atque ad episcopum, ut egregias vir-

quas prae se tulerat, in tam preeclaro

(umultuosis motibus,
cjui

et seditiosis tuiiiulti-

nere explicaret.
'24.

bus iUius,

vel per dissidia simultatuni aller-

utruni dissident, \e\ congressus mutuos, et bella lilusquam civilia inimaniter collidunlur. Ex qui-

sopire studet.
aliae

Pontifex bellwn Gallos inter et Bispanos Exercuere praeterea Nicolaum graves cura^ in sedandis aliis Cbristianorum

bus inter

alia

douo

pacis

niortalibus

cunclis

principum

bellis civilibus. Excitati

erant gentiles
exscin-

accommodo

libello

dalo repudii, graviter solium

ejus(]ue

Tartari ad Sarracenicam

superstitionem

regale deprimitur,

depresso

regimine,

dendam, fldemque Christianam amplectendam, ut

vidimus,
egregie animati
in
,

non soluiii in regno ipso vastantur bona Ddeliuin sedjura Ecclesiarum et aliorum piorum locorum
in

cum

Europaei

reges

crucesignati,

funestas

discordias

abrepti, in

dire|itionem veniunt, el libertas Ecclesiastica

mutua funera arma

bellum
inter

damnabiliter

conculcatur

anunarum quoque

subsequuntur deploranda pericula, nefanda personarum excidia et aba fere innumera detrinienta, etc. luterjectis nonnullis, quibus Firmano episcopo gereudae legationis provinciam demaudat,
,

distrinxere. Ardebat atros Philippum Francorum, qui sororis vidufe et pupiilorum causam susceperat, et Alfonsum in suos e Ferdinando filio majori natu nepotes iniquiorein, propensioremque in Sanctium;

hac illum praerogativa exoruat

Xos itaque tam ingenti et periculosa nede cessitate priEmissorum attente pensata , te claris meritis et probata industria plenam cujus

ad quod sopiendum jam aute transmiserat Joannes XXI Hieronymum Minoritarum, et Joannem PrcEdicatorum summos praefectos ad Franciajet Castellae

reges conciliandos

cujus consilia Nicolaus

,

successor prosequi instituit

iiiter illos

cum nondum

belli

Domiiio tiduciam obtineuius, ad regnum ipsuiu, tibi legationis olficio plene commisso, in eodem regno, ac Poloni;e, Dalmatife, Croatice, Ramic,
iu

Serviee, Lodonieriie

Galatiae et

Cumaniae

parti-

bus

illi

conterminis

ut in eis evellas et destruas,

in no-

dissipes et disperdas, adiQces et plantes

mine Domini,
:

sicui videris expedire

de fratrum

motus detumuissent. Eosdem ergo ob perspectam ipsorum iirudeutiam jam dignitatibus auctos, Joannes enim palriarcha Uierosolymitanus electus fuerat, Hieronymus numero cardinalium a Nicolao ipsius Pontificatus initio una cum aliis octo aggregatus, ut refert Ptolenueus ^ Lucensis ac postea sub Nicolai IV nomine summum
;

nostroruin cousilio, velut pacis Angelum destinamus injuucto tibi uibilominus, ul iu regno ipso inter eumdem regem et regni personas ; necnon
tani ibideni,

Pontiflcatum adeptus est; ad susceptam legatio-

nem,
bere

ac piaeclare haclenus gestani jussit

*;

conjunxilque

iis

Gerardum

Basilicie

incumduo-

quam
et

iu provinciis

memoralis iuter

Ecclesiasticos
alios

niundanos viros, et universos pra;emmentie cujuscunique conditionis

,

decim A[iostuKirum presbyterum cardinalem, cui quaiii urbem ut locuin pracepit, ut Tolusam regibus acconiiiiudum delegerat, se conferret, quo
,

sive status agere studeas, et tractare, qua; ad cul-

cum

utriusque

reiiis

oratoribus pacis

tractatum

tum
ticie

Dei, Apostolictc Sedis bonorem,observanliaiu

agitaret.
Castellae

Tum

canonicae sanctionis,
libertalis,

redintegralionem Ecclesias-

Pbilippum ^ Francorum, Alfunsum reges ac Sanctium illius flliuin ejussi

robur status regii, bonestatis cultum, reformalionem pacis, relevationem pauperum, ac animarum salutem, et tranquillitatem

inodi belli fontem,

cilus foret,

pater graviori

morbo impli-

oralores auctoritate ad conciliandam

corporum pertincbunt. Et ut circa legationis officium, quod in eudem regno Uugariffi tibi duximus committendum, eo possis prosperari facilius, quo solitis legatorum, qui- niissi de latere mare transeunt, adornatus insigniis personam nostram (juo-

controversiam niunitos transmittere jussit. 2o. Obsecutus est Pontificis votis Pbilippus Francorum rex, at(iue oratores dignitate et prudeutia spectabiles
leves
et

Tolosam misit;
causatus
,

sed Alfonsus
oratores le-

inanes rationes

dammodo
lica
tibi

praesentabis, de speciali gratia Aposto-

gare detrectavit, questus inter csetera, eam urbein Gallicffi ditionis esse, nec paruin detrahi
Castellae

auctoritate

concedimus, quod

eisdeni

dignitati,

si

in

ea tractatus

hujusmodi

insigniis, infra pra^diclum Ungarioe

taxat,
el terras doininio

regnum duusulijectas,

baberetur. Pnpugit ea res

admodum Nicolaum,

ejusdem regis
legationis
Viterbii

uti

libere valeas,

pra'dictffi

oflkiuni

ac de Aifonso in litteris ad Philippum est conquestus quein etiam, ne ob id in Altonsum ipsnm

:

jirosequendo, etc.
B.

Datum

kal. Octobris

gravius coinmoveretur,
est

moUibus verbis

deliiiire

auuo I Nec leve dainnuni

dissensiones inferebant,

conatus
Lib.
I.

ac ne coeptus pacis traclatus ea de

Ungariffi Ecclesiasticorum

qua>

maxime

in Strigo-

'

Ep.
*

Lsvm.

niensi clero in arcbiepiscopi electionis causa exarsere

num. 49. pag. 7i.

Pont.
et

I.
<>

Ext. Aposl.

lit.

in

Cod.

Vallic. sig.

lit.

C,

' Ptol.
I.

Luc.

in .\nnal. et

Bem.

Toni.

i.

dmtius

ad quas extinguendas Nicolaus pr.e-

Cod. Vall. pag. 82.

^ Ep. cur. xs, sxi, .xxil. Ep. :Lun. et Cod, VaU. ead. p. 82.

iu

Chr.

Rom. Ep. xui.

NICOLAI
caiisa

III

ANXUS
,

1.

kal.

CHRISTI 1278.
tanto
id

abruinperetiir
Ani,'lo

iuslilil

nt

in
:

VasconiLC
eoijue
'.

perslileris;

majoris meriti majoris appa-

tunc
a

obnoxid',
,

urbe

inirelur

ut

reat et virtutis. Dat.

Romae apud

S.

Pelrum
'

III

oratores suos mitteret

Philippuni sollicilavit
iliustri.

Dccembris
Castellae

Nicolaus etc. regi Francoruni

27. Perstrinxit aliis litteris Nicolaus

Alfon-

Quarn amare, (juam molesle tulerimus ne-

golii consiileralo dispendio,

contumaciam

et

cim-

ternplum contra nos

ciiarissirno in Cliristo

et
fllio

Romanam
lua,

Ecclesiam a

millendis onloribus dercgem fui?se; cum tamen anteaBenevenuto minoritaiepiscopatui Eugubino tnnc prafecto futurum se iii
,

sum

nostro rege CastellcT ac

SedisAiiostolicae poteslate spopondisset: confutavit

Legionis

mus,

et

Basilic;e

quod gravius feridilectorum filiorum nostrorum Gerardi XII A|iostoloriim, Hieronymi S. R. K.

illuslri
;

non sine

ad eludenda Pontiticia jussa

allala

argumenta

demumque
contumaciaj
oratores in
a

addidit stimulos, ut ad superbiK et

quam

susceperat
legaret.

notam abolendain
il-

presbyterorum cardinaliiim ac Joaiinis

iymitani
electi,

Hieroso-

Vasconiam

quantum

in eo fuit illusione corn;

Nicolaus, elc, regi CaslelliE ac Legionis

missos, per nostras sibi directas litteras

non snb

lustri.

verborum
gimus,
infra
:

irivolucro, sed

explicito

et

manifestis

aflatibus

sermone deterevelamus . El

o Scire

tuam excellentiam volumus, nos

civi-

tatem pra^dictam non negligenter,

sed praemisso
rationis
in curia

noii inconsulle,

cum

fratribus nostris exacto delibetuis

26. Caiterum, princeps inclyte, devolionem

et

examine,

etiam nuntiis prresentil)us

humiliationem tuani meritis laudibus

lilium

et debitis te

nostra non insciis, consultius elegisse.

gratiarum acliouibus proseijuentes, illud

tan-

quam
tUcB

vohimus ante oculos mentis babere, quod nullius apud te tanti

prEedilectum,

Consideravimus eiiim cum quibus, et dequibus erat ibi tractatus habendus. Consideravimus, quod non exigebatur principalium personarum ea vice
pnesentia,
erat, sed

debet esse malitia, ut perdas

propter eam,
vel

tuam innocentiam
ponas.

non de

negotii

consummatione spes

maculam
in

in gloria tua poteiite,

Quid autem gloriosius

ait

suos prolessores exaltat bumilitas,

:

(luam cjute (luam ille qui

que

de pra?paratoriis agebalur, iit cum utriuspartis nuntiis, negotio ad exitum optalum

iii

disposito ct ad concordiain prajparato,

ipsis nuntiis

loco cuin

Uuanto magnus
esse
lili

es,

humilia

te iu

majorem
itaque,

persuadet in magiiis.
te

omnibus Non deseras

:

eligendo
et

mutua
,

conventio, sive justa

et

ipsius

regis

lua,

necessaria eidein ut dicitur

cLarissime, vias tuas io

derivatas.

a tuis etiam

consummando

negotio

sequeretur

quanto

progenitoribus

Devient qui voluerint,

esset negotii expeditio promptior, tanto

tu semper reclitudiiiis seiiiitas prosecjuaris,

pacem

amplectere, et (luanlum in

te fuerit,

cum
noa

oiiinibus

eam

habe. Contemne aliorum arroganliam et consit

temptuiii, cuni in sublimi positus,

unde

contemiii ab aliquo verearis.

mora jusla brevior et partium gravamina pauciora; quodque cum etiam pro islo eodem uegotio alias lain tui longe majoresnuutii regem eumdem in terra sua, quam te in tua sui hactenus adiissent, ratio non suberat prKSumeudi, quod moleste ferre deberes,
nuntiis luis praedictam civitatem pro loco ad praedicta idoneo deputari.
28.

Ideoque

cum memorati

cardinaleseteleclus

tanquam

viri virtutis, lortes

aiiimo,

suam

palien-

ter ferentes iiijuriam, imo contemnentes oiiinino, Deique ac nostrum benei)lacitum prosequi cu|)ientes

U"'t!

igilur causa praemissis exhortatio-

nibus nostris

et

precibus non parendi

minus

suf-

disposuerint iu

kalendis Martii venturi

ac sa;pefatum

ficientes, ut dicitur,

mittendo nuntios,

et eos pro-

[)roximo in Vasconia in loco congruo eidem tra-

hibendo
cta;, in

iro

Tolosam? Qus admirationis

ratio

de

ctando negotio convenire;

suis
litteris

te

exhortantes,

ut

regem ad locum eumdein

assignatione civitatis ipsius, pra;diclo regi subje-

solemnes iiuntios plene in negotio ipso iiistructos, cum suflicienli mandato in eodem termino deslinelis serenitatem regiam rogamus, liorlamur et obsecramus iii Doiuino Jesu Clui>to, quatciuis ad
;

quo per hoccuria;Castelkcdetrahi poterat? NuuKiuid ipse rex tibi assignavil eamdein, vel ejus
consiho,
sive ad ipsius instantiam,

aut eo etiam

couscio, exlitit assignala? nuinquid

non

crat tuis

nunliis nostra diligenlia plene de securitate pro-

utilitatem iiiiblicain et Dei negotia, qiiorum tibi

visum? Qux

iteruin admirationis ratio ex civilatis"

promotio
paliaris

imiiiiiiet,

cousideratioiiis iiituitiim, de-

praidicta distantia,

pro eo quod

te

forsan consuli

bita pietate convertens,

te abduci ab illis. Sed ut liberius exeijui valeas, ob reverentiam Apostolico! Sedis, et nostram, eorumdem cardinaliuin et electi, quin potius u<jstras

nullius malitia

oporteret siiper aliquibus consummandis, cuin non de consuiiimalioiie, sed de pra^ijaratione ibi,
ul priemiUitur,
esset

agendum

Nuiiiqiiid prote

pterea dicti

cardinales et eiectus,

abeunte ia

exhortationes adimideas, slatutis

eos loco et tempore, ad

et statueiulis iier

eorum praseutiam

liujus-

frontariam contra Mauros St^iui debebant , aut flnes excedeiuio maiidati, juxla tuae petitionis iuetibi viciniorem adire, ut nuuliorum tuorum, et iiou ipsorum laboribiis parceel proculdubio lelur ? Noiine inei^tum extilil

modi nuntios cum pleno mandato

transinittas ut

et instructione

ptitudinem, locum

quanlo coiistaulius injuria

iii

noii pro-

vocalus,

altius

tii^e

buiiiilitalis

prosecutioiie

'

Eod.

1.

I.

Ep. cur. CLXi. et CoU. Vall. pag. 136.

Ep. CLXii. ct Mi. Vall.

sig. lit.

C.

num. W. {3:. J5.

.\NN.

TOMLS

XXII.

RaYS.

III.

54

426
incivile
,

NICOLAI
tu

III

ANNUS
:

1.

gotii

CHRISTI 1278.
convenire
:

locum

libi

vicinuiii

pclere

cuni

te

ac saepefatum regein suis

litte-

quanto

tibi

vicinior et ad

eum
;

tuis nuntiis aditus

et electo

ris exhortantes,

ut ad

eumdem locum

solemnes

aptior, tanfo

eisdem cardinalibus
tuis

tior et laboriosior peteretur

personis,

quam

esset

remonon jilus tantis nuntiis deferendum?

(juasi
pra?fati

nuntios pleiie in negotio ipso instructos,

ficienti

cum
;

suf-

quasi non snfficeret,

les

quod saltem
electus,

cardina-

Hieroiiymus

et

nsqiie Tolosam,

non

eodem termino destinetis serenitatem regiam eo instantius, quo frequentius roganius hortamur et obsecramus in Domino Jesu Cliristo, quatenus prudenter attendens quod
mandato
,

in

propter dictum regeni, cujus in Francia, ubi tunc

talia saluti

iux non congruunt, sed

;

et

famae detra-

copiam poterant babere faciliiis et exiiuirere voluntatem; nec iiropler suos nuntios, sedpropter
erat,

hunt

et

honori

dia inter te ac

animumque tuum super concormemoralum regem, Deo auspice,.

tuos taiitumniodo laborareiit?

Sed et de termini tarda notitia querela prudentius substitisset, cum eam confutet aperte,
29.

reformanda, votis nostris in omni puritate conformans; juxta inaimissam exhortationem eorumdem cardinalium et electi nuntios statutis et statuendis
per eos loco et tempore ad ipsorum prcEsentiain

(|uod sicut dictus luus nuntius Joaimes post ter-

niinum
ficienter

tild

coynitum a te missus pervenit insufad eorumdem cardinalium et electi pra^sic

sentiam infra illum,

sufficienti
si

etiam potuissent

cum

mandato
pro[iter

alii

pervenire. Attende itai|ne

decuit

ctuose per nos

si

iietita

hoc a tam instanter, tam affenuiitiorum missione cessare,

teiieritateiii,

operibus exhibes

quam

in prcemis-

sis

admirationis luaj rationibus verbis te habere

])raetendis,

ne hujusiiiodi neyotio dilatio ingera-

tur cui tu tantam pro nihilo ingessisli sine causa,

ad pacem benevoquod contractam contemptus et conlumacia? notam aboleas, nec tibi amplius impedimentum tam utilis, tam frucluosoe, tam communiter desideratae concordiae, a Deo vel hominibus valeat imputari. Dat. Romae apud . S. Petrum III kal. Decenibris anno 3 1 Nicolai querelce de oppressa ab Alphonso Invectus est in eumCompostellana Ecclesia. dem regem Nicolausaliis lilteris Ecclesiam Coniposic

solemnes,

sic instructos, sic

los destinare procures,

'

easdem nostras contemnendo exhortationes et preces, nec tanlis defeiendo [lersonis, sed ipsarum tam leviler evacuando laboies. Estne ista oblatio, quam nobis per venerabilem fratrem nostrum Benevenutum, Ordinis Minorum, nunc episcopum Eugubinuni, a tua prsesentia redeuntem, ex parte tua nieminimus pra^sentatam, per quam devote ac liberaliler offerebas, te paratum in eodem negotio nostris acquiescere monitis, et parere
dalis?
30.

stellanam
S.

oppressisse.

Potiebalur

Ecc esia

illa

Jacobi reliquiis nobilitata, prffiiogativis maxi-

niani

mis atque ami)Iisj.ima non divini inodo, sed Iiuetiam dicundi juris auctoritate pollebat
re dignitatem

qua
tus,

suam

infringi Alfonsus arbitra;

doiniuium illud civile adimere decrevit repugnanteque archiepiscojio, filium cum exercitu
,

adversus eos

qui Ecelesiaj Compostellanae jura

man-

tuebantur, immisit. Querelae

delataj, ac Nicolaus

mox

Sedi Apostolicae

gravissime Alfonsum monuit,

Utinam, prince|is magnifice, oblationem

laliter

eamdem, quam
iu

hucusque servare probaris

observes
iii

turpissimum videri egregium religionis in Hispania defensorem arma in nobilissimam Ecclesiam

verlisse,

minimis, melius

in fuliiriim

magnis.

Utinam
dicti

ut abiisetiis similibus cautius in

caveas, consideret circumspectio regia,

regis Iiumilitas
obedieiitiae

futurum quod prae-

quai etiam exteris suminae venerationi agnosceretveram principum gloriam in Ecclesiarum augenda, non obterenda dignitatesitam,
esset
;

tuam

inobedientiarn arguit,

aliaque gravissima

boc argumento
:

attulit,

quae a

suKque
si

promptitudo notabiliores tuos

Profecto

Nicolao ipso audiamus

perhibet contumaciam et contemptum.

32. Nicolaus, etc. regi Castellae ac Legionis

illustri.

tuum solum

verteietur iiericulum in prsedictis,

ista

possent,

nec immerilo, nos

movere, ad

te

Sensibus

tuis,

fili

charissime, verba patris

ipsum tuo in iis relinquendum arbilrio, et hujusmodi negotium totaliter deserendum. Sed quia
meinorati regis
periculis,
et

adhaereant, mulceant intrinsecafllii, modestiamregaleni alliciant, aspera quacque leniant, et resulteiit

tua dissensio mullis est onusta

in

jubilum sumi)ta

cum

pondere, ne inutili

magnis est plena disjiendiis, mullorum discrimina secum trahit, utilia Dei servitia impe.
dit
;

volatu perlranseant, aut torporem forsan inducant

graviter intellecta. Te quidem, veluti Christi pngi-

animaium
rerum,

exitia,

excitiia

corporuni,

vasti-

lem inclytum,

in pectore charitatis adstiiiigimus,

tates

horrenda, quae avertat Doiiiinus, comminatur; cogit cliaritas, hortatur pietas, ut propterea non desistamusa coeptis, sed illis soet alia

et inter alios orbis terrae Catholicos principes intra

nostra praecordia

retinemus,
extolli

et

cupinuis tua gesta

et in

magniflca laudibus
posteritatis clarani
bilari caligiiie tuae

felicibus,

regiae

lertius insistamus.

meuioriamadaugeri, non obiiuradios claritatis. Nil

Cuni itaque memorati cardinales et electus, viri virtutis, fortes animo, nec tuo moti contemiitu, nec contumacia provocati, sed Dei et

enim

in

tanquam

quovis priucipe melius, nii decentius, nilque pu-

tamus honeslius quam recognoscere Patrcni

altis-

nostrum beneplacitum prosequi cupientes, disposuerint in kalendis Martii venturi proximo, in Vasconia, in loco congruo prosecutioni ejusdem ne-

simum, sanctos Apostolos

'

revereri et Ecclesiarum

Tom.

I.

I.

I.

Ep. V.

NICOLAI
honnrnrn tninistrns
et regn;! frnctificent,
et
:

III

ANNTIS

1,

CIIRISTI

1278.

/r27

cnm

ox t.ilihus aclihns rop^es

felioium |)rospcritate siiccessuiim, ct exfoUi digne

laudis pr.neconio apiid Deuin,
ris
;

(liriganturagmina princi|)iin)
Nil

po|uiIi

iira;servenlur.

quoque
in
illis

facilJMS

in

(;tc.

Datiini rioina; apiid

i

et homines niereaSanctum-Pelrum idi-

Ornni|)olentis

consurpere posset injuriani, (|unni

:

bus

Fidiriiarii, aiino

opprcssio
voluerit
(landiis.
a

praelutoruin
in

cuni

venerari
coliau-

33. Pontifnx

Petrum episcopum Dajocensem,

rer/is

terris

qui est in gentibus

posthabita Galliarum

qratia, tuelur; rerji-

jiam criminis accusalam solalnr.

Ul

Coiiii)OS-

Digne itaque nos

venerabili fralre

nuper noslro arcbiepiscopo Compostelaffecit anxiefas, duiii

riiiiior

tellauuin arcliiepiscopuin Nicolaus adversus Alfonsi

regis

lano significaiite, apiul Siuleni A|)OstoIicaiii

invaluil, qiioil i|isuin, et ejus Ecclesiam ad

potentiam defendit, ita Petrum episcopum Bajocensem, postliabita Philippi Calliariim regis

hono-

gratia, tueiidiiiii suscopit. Erat

rem reverendi
ris,

corporis sancti Jacobi per universa

iiiundi cliniata veneranclam,

non favore prosequeet

sedpersequerispotius, lacessisinjiiriis, niolestiis

is cpiscopus consanguineus uxoris Petri eBrocia, qui ex innmaconditione adfloreiilissimuni staliim ab rege exoitatiis infolici postmodum cxitu, niagno iiiconsl;iiilitc

opprimis, eteorumjiirisdictiones
indigne more

jura pracripere
te

rerum humanarumcxcmplo,

periil
' :

rein gostaiii

satagis, ac hoslilibus incurslbus conculcare.

i^atris

perpungimur, diim

Nec regem

Petrus de Biocia captus, prinio Parisiis iiicarcoratiis, et post

narrat subjectis verbis Nangius

Janvillain

cximiuni

sic prosiliisse

jiercipimus, et obduci fla-

apud
lecto,

iii

Celsia ductus, fuit ibidem in

niine labinruin. Quid dicitiir,

dum

auditur, quod

turri fortissima coliocatus.

Hispaniarumatliletaprfficipiius, regnisui Ecclesiain

tam nobileni
niinus licite

Quid excusatio

persequatur? adimere, si motus regius concitatusin iram, sic in aciiim exer,

ejusque prajsulein
jiotest

Quo audito et iiitelepiscopus Bajocensi Potrus consanguineus iixoris dicti Petri de Brocia incarcerati, slatiin de

legno Francia; recedens, ad curiaiii Homanam se Iranstulit: ubi tanqiiam exiilem sub protoclione
Pontificis el Eoclesia; ipsum oportuit Iniigo tempore permanere. Non de longe postea Petrus deBrocia Parisiisreductus, et in carcere positus, fuit ibidem, praesentibiis ducibus Burguniii;o et Brabanlia;, ac Roberto Atrobatensi comite, communi latronum patibulo suspensus. Cujus mortis causa,apud vulgus incognila, magnaiii ounolis qui audierunt, admirationem, et murnuirationis nia-

cueril, qiiod sicut asseritur, natus tuus, et exerci-

summi

tus validus contra dictos archiepiscopum et Eccle-

siam processerunt ? Sunt haec munera, fili, qua) per te rependuntur Ecclesiis ? Sunt exempla damia minoribus, ut in illas desicviantet in earum devotione tepescant ? Certe

quod
biini,

pra^ter

non videmus compelere, contiimeliam Creatoris beatum JacoHispaiii;e,

decorem

livore collidas injuria?,

:

ipsius offendendo

vere praesidiis

ministrum cum illum confosuinmopere lenearis.

eisiieiii

teriam ministravit . Peperisse sane

relictae,

ipsi

perniciem

Profecto

archiepisco|)0
tali

et Ecclesia;,

sigillo consignatas, qua; a tabellario

litteras ojus casu extinclo

ac

tibi

compatimur, quod vos

nobis

dissidio

videmus

ut regi deferrentiir, enixe fiierant coin-

allisos, (|uos

aiijiinxit in filios

cominissa no-

nioiidatae, insinuat paiilo ante

laudatus auctor
est

(|ui

his a

Uomino cura

miiiisterii pastoralis.

Namidem

subjicit: a In lioc eliaiii

facto

possiinius patenter

archiepiscopus et Ecclesia, recurrentes ad

eamdem,
et

securitatis tuas litteras,

Sedem quod dicU natus

quo(]iie

advertere,

quain stultissimus
positus

homo pauper
priii-

de liumili plebe natus, regis alicujus aut

cipis

exercitus

revocentiir

restilulionem

in

servitio

cum ipsum
,

ad altum
,

bonorum,

libertatis etiam, et status quod ad jiirisdictionem temporalem, quibus de mandato tuo spoliati fuisse dicuntur instanter iietere suiit
;

slatum
eniin

fortuna

provexerit

si

par nobilibus
vel
videri.

aut magnatibiis voliierit

effici,

Ncc
ali-

unquam
,

taiu

alte

forluna
sibi

provexit

coacti. Et ideo celsiiudinem

regiam logannis et horlamur allente, (|ualenus ad Deum, et ad eamdeni Ecclesiam, (luam beatiis Jacohus propter merila

quem
sicut

ut

non tanlunidem

quantnm

por-

miserat

minaretur. Petrus autem de Biuoia , , cedrus Libaiii in regno Franciae fortiiiiaiii

sui veneraiuli corpoiis

illiistravit,

et

diver-

litor exallatus, et

altiori loco volubilis fortunai

sarum nationum concuisibus

divini nominis visilari,
regioe

voluit ad

laudem

positus, duiii ibideni

permanere

credidit,

revo-

mansuetudinis aniet

lulione
fiioral

uiiica
in

rotie

forlunac

plus decidit,

quam

mum
ac

divina; grali;c infusione converlens, ii^sam

tibi

diiplo

cenlies elevatus.

Et non soluin

niatrem

placidam recognoscas

eamdem,
raii-

ipse cecidit, sed et omiies, qui

ejus ope promoti

diclum archiepiscopuni, eorum exclusis op-

fuerant, servitia perdiderunt .Hactenus Nangius.

iiivoluto igilur

pressionibiis el molesliis, hinc inde

quoque

eadem

procella Potro episcopo Ba-

coribus enervatis, luis sinceris affeclibus glutino

charitatis adjungas, prajinissa seu alia
si

jocensi, utque episcopatii a Pontifice depelleretur,

gravamiua,

Philippo
ciiiii

Francorum rege contendente,

non
esset,

Nicolaiis,

(jua forsan

arcliiepisoopuin et Ecclesiaiii presniaturitate

scolus maiiifeslum

nec regius ora-

serunt,
ita

eosdeni

provida revooando
Iffitiflces,

tor illud probarot, vel ;idversarii

partes suscipore

quod nos in hac jiarte amaritudinum degustatione

regno tuo quietem pacis

et a

lalium

respueret,

ut ros

iii

judicio discuteretur; datis

piaiserves, tibiipie ac
'

adjicias, utsemperlccteris

Nung

in i'hil. rcg.

l''raiic.

/i'28

NICOLAI

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.
,

ad

r(^pieni i|i?!nTi littoris',

negavil leges pati posse, a

nt in

onm
B

animadverteretiir.

scripsisse
litleras

34,

Quanto ex (]uerinionia per

Vellemus itaqnc sicut alias proxime tibi meminiuuis, circiims]iectionem regiam prudenter advertere, (]uod talium non est coininemoratio frequentanda
dcducuntiir,
;

celsiludine tua (lireclas, et relationem dilecti

fratris

filii

quia

immunda quo ainiilins

Arnnlplii deUrsamalaOrdinismilitiaeTempli

et latius et
;

longius sua3 inimuiidiliai

nunlii lui ad lioc specialiter deslinati, nobis

(^X|)Osila,

nuper
conli-

diiriindunl iiorrorem
biis

quia iion est datuin omni,

de

infuielitate,

nt ea^dem
nostri

litlerffi

ex personariim qualitate
recte

aliis(]ue

circum:

nebant, venerabilis
doloris
tui

fratris

Peiri

episcopi

slantiis

dijudicare

qua;

audiunt

quia id

Bajocensis, acerbius te dolere cognovimns, tanto

])aterna

Iiahet iiuindi corruplio, ut boinines ad niala, quae

conipassione
:

iiarticipcs
te

tibi

sive

siib asserlionis,

sive

sub cujusquain repe-

ami)Iius

condolemus

cum enim

siugulariter

tilionis specie

referuntur, facile inclinent audi-

habeamus in visceribus cbarilalis, tiia ciua^vis nos non possel anguslia, (juam mis( ricois Dominns a
tuis avertat eventibus,

pncterire. Hiuc, j^rinccps

non indigne su|)ponere, quod cum doloris commotio commune nulucere soleat
inclyte, potes et debes

quod licet fuisset cautiusa principio nec ad horuin proccssisse iiidaginem, sed ut eorum citiiis extingueretur memoria, ea sub dissimulalione transiisse; taiiicn ex quo ad id procedi
tiim, Propter
placuit, sufficere deliuit, et prociildubio suflicit,

desideriuni ad vindictam,

si

nobis de infldelilate
vcrilas, vel

cliarissiuKe in Cliristo

filitc

nostra; Mariae regina;

bujusmodi ]ioenam exigens innotuisset

ut innotesceret, pariter via
justiliae, inio et
H

FrancifB illustris consortis tuae innocentiam, cujus

legitima, proseculio
deessct.

contrariuin

de lanta domiiia

de

tali

proilucta

jnompta executio non

gcnere, el ad tale vinculo matrimoniali deducta,

Verum

scire

tuam excellentiam volumus,

quod

dictus frater in nostra, et fratrum nostroi^rwsentia constitntus (ul omiltanius, quid

rnm
cilo,

niinquam a discreto aliquo etiam autumandum ciedimus fuisse manifestius sicut ])iaBmissa; luae littera^ continent revelatam, ut non am]ilius talia
;

sibi circa
iit

boc jura permitterent) de luo bene|ilaasscruil

,

vel
alia

vindictse libidine,

vel

quacumque occasione
et

est proteslatus

ai^ertius

quod
inlen-

renoventnr.

nullo niodo in
parteni

iis

onus

partis

assumere, vel se
eiiiscopum
iii-

Quocirca serenitatem regiam rogamus

in

tuo aut suo

nomine constituere

bortamur
bi^inori

Domino

Jesu

Cliristo,

libi

alfectu

debat

cum

igitur conlra

memoratum
sit

non

]irocesserit,

apud nos

sujjcr praimissis

famia, nec clainosa insinualio

secuta, quae ad

inquisitionem nioverc iiotuerit contra euin, ncc ad id facti circunistantia3 conscientiam nostiam

qnatenus ut boc ])Ienius consulatur, a praedictorum proseculione de caetero consulta meditatione omiiino desistens, contra inemoiiitimo, et sincero consilio suadenies,

tuo et dicta;

regiiiiii

iii

ratuin

e]ii?copum

ad

eorumdem tem])oraIium
in

nec aliquis appareat accusator legilinius, vel delalor, seu etiam nuntiator, qui suai delationis seu nuntiationis instantiam prosequainducant,
tur, et expresse jure sit cautuni,
res,

occupalionem, quae potius

Ecclesia; verteretur
,

dispendium ejiisdem
juris

cum

tanta

injuria et

quod nunliato-

etiam qui per notoria indicia produnt, juben;

ob reverentiam Aposlolicae Sedis ac nostram nullo inodo procedas scilurus qiiod si nobis de praejuslitia;,

kcsione

divina; majestatis obteiilu, el

tur assistere volis suis

nulla juris ratio pateretur

niisso

ipsius

episco])i

vel alio etiain

sic

conlra te
ultio-

facto |)lectibili, nec iirobalionibus in judicio, nec

comniisso excessn palucrit,

gravainen,
Ecclesiae

ipsumdebitae

evidentia

facli

de cacteronos vel alium queincuin-

nis acerbitate castigare propoiiiinus,

ipsiiis

quod propter

que, niaxinie non

suum judicem, eumdem

,

epi-

])oena

suum

tenebit

scojiuni pleclere, vel propter ipsius deliclum

bona

aclorem, cujus severitas

aliis

similia ]ira;sumendi

inordinale commissai sibi Ecclesioe occujiare nimis execiitione ])ra;veniente sententiain nec probationem vel cognitioiiem cxspectante vindicla. Idcirco mirantcs audiviinus, quod de ])rivando, seu

trum

interdicet. Datum Roma; apud S. Penon. Decembris, anno i . 33. Expetenda' itaque de Bajocensi episcopo ultionis avidus Philijqius, Bajocensis e]iiscopatus

audaciam
III

niulctando eodein episco])olein])oralibus episco|)a-

vecligalia invaserat

at Pontifex,

licet

afrox epi;

earunidem lillerarum tenor liabebat prajserlim cum non liceat ad res Ecclesire manusextendere ob jiersonai deliclum, quod juxta scila canonum non est iii damnum Ecclesi;e contus Bajucensis
:

crimen objiceretur ciim taiiien iliius convinci non iiossel ipsius causani, ne innocentia 0]iprimeretur, defendendam ratus
sco|io laesae rcgiiiae faiiiae

Siinoni card. S. Caeciliae Apostolicae Sedis legato

vertenduin, etiam pro lein])ore delinquentis, licet aliud effidem tua; litterae sapere viderentur. Cicteriim,
excellentia!
regia?

jirovinciam dcdit, ut Bajocensi Ecclesias praesidio

esset,

Tum

regem

aliis

litteris

moniiit
inole
,

'

ne maje-

veritate

juris

exi^osita,

statem rcgiain, niagna

rerum

occupandam,

exbortationes et

preces ex abundantia charitalis

adjicimus

et consiliuin

non

a;stiniaiiuis

subtra-

hendum.
Tom.
'JS.

neve in diveinanibus rumusculis implicaret xanda Bajocensi Ecclesia nominis gloriam obscuraret, Alteiule itaque quod non decet inagnificentiam regiam exercendam in arduis, imiilicandani
Cod. Vallic. pag. 34.

'

1. 1. 1.

Ep. cur. CLXiv. cl Cod. Vall. sign.

Iil.

C.

num.

-19.
1

pag.

110(1.

NICOLAI nr ANNUS
in

1.

tna;

CHRISTI 127^^.
serenitatis

429
:

inagnis, occnpari minimis, vacare cnjnslihct

expressorint

nos

tamen

veliit

(lelractionis

cxamini
et

perscqiii

(|ucmlii)et lielra-

oinni verisiniililiidine destitutam indi^gnam repe-

lienteni

nntrire

dctralientinni
iiersecntiones

mnrmnra
liujusmodi
|)er
;

per
i>er

examinationes
(]nas
illis

el

titionecensuimus) tuBC conscienlicC piirilas liorruil, ad priiiinm ipsiiis aiiditum rigiiit caro, inens
liebuit
,

repetendis datur occasio, quie

con-

tantique

sceleris
;

imposturam

fragilitas

temptnm
naiii(|ne

neglcclui tradila facilius cecidissent. Sic

fcminei scxus expavit

si

contra eos, quos a;stimas

dolo-

latratnm canis, qni latranlem dissimii:

ejiisdem sceleris inipostores, animiis irritatns incanduit, et ipsuni ad vindiclani fervor

ris
siibili

iando

|)raeleril, coliibet

qui vero pers(Miuitur, et

irritat.

coinminando cobibere conatur,

Attende insiiper,
(iiiod

accendit.

qiianlo genus

tunm
per-

inclytiim plenius tovit et exallavil Ecclesias,

sonas Ecclesiasticas manutenere, ac illibataiu conservare studuit Ecclesiaslicam libertalem, lanloin

slicas

Sed illnd considerationis noslra! discessio non sine admiratione recenset, (juod dato delibede confidenlia propria; innocenlia; randi spatio concepta secnrilas, resumpto fortitudinis spiritu,
,

amplins notaretur, si tii EccU.vsias vel Ecclesiapersonas opprimeres, aut libertatem Ecclesiaslicam violares. Attende (iuomodo noii solnm in re|,fno tuo, sed ct in viciniis pnelatornm corda
te

talia

non conlempsit. NunKinid

taiitis

eiiini

lantis orla

nalalibus,

Irabeata

parentibus, talibns eduteneris

cata studiis, talibns ab

aiiiiis

imbula motui

ribus, vel nolain, vel suspicionem (iiiainlibet in

iis

tnrbares

qnomodo universalem
bona nianns

scandalizarcs Ecsi

vereri debueras?

Niimqnid hoc admittebat

illiiis, (iiiod

clesiam, quantusadversus te clamorascenderet,

tu in Ecclesiastica
injiceres,
si

claritas generis, aut

l)0iia

ticipium

malriinoniali
tiliilo,

suiim parunioiie receptam regio

te in
,

(|ua;visBajocensisEcclesiaeoccuparcs. Altende^inod
iis

insigniens

clariorem

ettecit,

veliiti

etiani
id

non leve pondus adjiceret eminenlia

in

ini statns,

maritalibus radiis cornscantem?

futabat ?

Numquid non

cum excessus

sublimioribus, eo ipso cons|)ecti(ir,

tua fama laudabilis, et innocens conversalio con-

tantodamnabilior babetur, (jnanto laciliiisqnanto(|ue periculosius dejivatiir in alios

et ideo

Annon

et

(luoad familiarcs tuas, qiias

minus

esset

ab

Ecclesia tolerandiis,

perexempluni minus

hnnestas, ct providas, vitaBqne probalte ipsa

earum
ralio

ad

tui

custodiam manifestat electio, evidens

te,

que

posset nrgente conscientia lolerari, etc.

36. Quaj vero atrox illa

calumnia regin;e Maria2

excIudebat?Qnid nauKiue delem insontis morlem

,

vel eas ad

cujiis

tam crii. nec felas adhnc

imposita fnerit, scribit Nangius'. Extiiicto (veneno

odium parere
sionis
tanti

polerat provocasset? Quis succes-

maPetrum Brociam clam sceleris suspicione reginam perfudisse, eamqne privignos alios eadem arte sublatiiram cumque rei indaet ganda; cupidus rex Bajoceusem episcopum abbatem S. Dionysii ad consulendam beguinam Nivellensem, quie proplietia; dono procdila fereut a nonnuliis credebatur) Ludovico Pliilippi
jori

ambitus,
atrocitatem

natu

filio

ad fntune soboli procurandic facinoris molles irrilasset ani,

mos, ant manus armasset imbelles,

qiinsi

quot-

cumque
daiitia
sit

regis Franciie

filiis

de divitiarum abun-

batur, sive emenlitce saiutitatis specie ad se venieiites dehidebat, episcopus

dubilandum, aut de defectu slatus eximii timendum?etc. Datuni IV non. Decembris. Fiiisse porro Mariam reginam pietali deditimi, e quibusdam Pontificiis privilegiis colligitur: fliigitanti

abbatem antevertens

eniin

ipsi

Nicolaus concessit

',

ut facilius

cum
iisset

femina coUocutus
abbas, nil aliud
foret,

quam cuni postea adretulit quam episcopo (|uid

est
,

divinis rebus
in

transfunderetanimum, bis nimirum anno sacrarum Deo virginuni a;des ingrede37.

rei

patefactum.
ingentia

f\eversus

vero episcopus
sibi dicta,

retur.

exposuil
(ina;

quidem arcina

sed

elfari

per religionem ob sacramenti sigillum

non
cepta

posset.

Ex eo non parum
sinislra de

exarsit rex

qui

Nec abslmile aliud, qiio ipsl ac viro regi concessumest*, utiiuotemporejactnm interdictum cui vibrando occasionem non dedissent, esset
,

anxius
,

admodum
alios ad

uxoresuspicione con-

divinis mysteriis interesse

possent

quam

porro

mulierculam nuntios misit, (ini eani sciscitarentur quos illa regi denunliare jussit, reginam onini criminis lat)e purissimam ac
: :

tiim temporis sub Philippo Ecclesiastica anctoritas

in Galliis vigeret ex iiisigni

liiiuel Pontificio

si

qiiis

de ea detraxisset,

nuUam fidem

adliibeii-

Diplomate, in quo Nicolaus permittit regi * ut clericos gravissimorum criminum nota inustos in
carcereiu delrudere posset, non nt jus aliquod in
eos exerceret, sed prajsulibus traderet, ne iu etfrae-

dani. Inde regiiia in Bajocensem episcopuni, ul

proditionis auctorem graviores iras effudisset, nisi
ille,

ut dictum

est,

fuga

sibi

consuliiisset

qiiem
ira

cum

a Pontilice piBna affici instaret, ardentis

ita

aniinuin delinire

Nicolaus est conatiis

fllia,

Non

natam licentiam, impunitatis spe prornmperent, ob (luod factiim analliematis sententiani non subiturum decrevil: cui subjungend;e alia;, qua; Phipietatem redolent, concessa; pra;rogativ!E, uti ne quis sine Aposlolica; Sedis imperio Gallias interdicto allligere posset^et (luem optaret sacerlippi

miraninr, cliarissima in Christo

noii

miralittera;

mnr,

si

liorrendam infamiam
lic(it

tibi

falso

inipositi

criminis ((inam

plenius missffi nobis

'

1.

i.Ep. cur. CLXVi.

Nang. de gest. Philip. Frane. reg. ad an. 127R. el Cod. Vall. pag. 39.

'roni.

i.

'

Ton.

1.

1.

I.

Ep.

cm.

Ep. ccxLvn.

"

Ep.

cxnx.

Ep. cxxxix.

430
dotoin,
ret
'.

NICOLAI
iil

TII

ANNUS

1.

OHRISTI 1278.
Dat.
II

sibi a sncris confessionilnis esset, elige-

miiio, consulatnr.

kal.

Decemhris

. Qiio
'.

Ciijiis

etinm

precil)ns

addnctiis Nicolaus

etiam argiimento ad Philippum regem scripsit

Prffilerea cerliorem ipsuin
fecit, se

prncmia indiilgcntiarnni ailenntii)iis cerlis dicbns

sacelliim
nl)

ad componenSicilia;

S. Liidovico elejiar.l

c;.:Ui inlraregiie

dam

controversiam, qua; inter Carolum

ac

spineam, Dominica? Criieis partem, aliasque angnslissimas rellquias religioseservandasexcitatam, ahlnnocentioQiiarlo

septa

ad

sacrani

Coronam

regem
39.

nginam Margaretam

vertebatur, Apo-

stolicam aucloritatem interpositurum.

Philippi in sanctam
ipsiiis virtutis

Sedem

pietas.

conc(;ssa confirmavil

'.

Quam
reret,

vero ah invadendis alienis Pliilippus abhor-

Ciini

38. S. lAidovicimirn (leslain Ac/a redigtmtur.

S. Lndovici
felix

eximium

exemplum

enituit,

menlio inciderit, omit-

ciim parcntis sui S. Ludovici vcstigia iinilatns, ac

tere non iiossumns, cfflorescente in dics niiiaciilornm gioria, qiu-c Numen. implorata a Ciiristi

nonnulla rcligione perfiisus, ne majores ipsius aliqiia ad enm hona, vel alios iuiqnins erejita
transfudissent,
qiias in

fidclibns

illiiis

ope, palraliai; Pliiliiipum filium

a Nicolaoexpetiisse, ut de

Nicolao

petiit,

ut eleemosyiiac,
illati

oratornm opera

ejusdem

cgenos profunderet, sarciendi

:

dainni

S. Lndovici miraculis Apostoiica auctoritate aclio-

loco essent

nem

qno in coelitnm nusumnia in tanta re prudentia progrediendum ratus, Simoni cardinali

sacrain instrni juheret,

mulum

quod Nicolaus ut ex illius animo stiomneni eximeret, probavit maxime ^ ea

;

mcro

coilocaretur. Al Nicolaus

A. S. L. provinciam im|iosuit

',

ut ea ediia inira-

compertum esset, ad quos res spectaret, ablala restitui operam daret. Eadem religione ductiis cum Eduardo Anglorum rege de
tamen condilione, ut
si

cula caute indagaret, antequam ad pubiicnm et

religiosum examen revocarentiir.

transegisse sequenli
card.

Normannia, ab atavo Philippo Anglis belloerepta, anno visus est. Sed de Plii:

Simoni

titulo S. Cfficiliae presbytero

lippo satis
caniiis.

jam ad Eduardum orationem tradu-

A. S. L.

Sicut nosti,

felicis

recordationis Gregoriiis

papa praidecessor
Franciffi

noster, consnlla deliberatione,

iO. Ediiardi pro Pontificis clientelatribntnm.

Iiitulisse

Eduardum

flsco

Pontiflcio

regnorum
ad-

decrcvit, de meritisclarai

memoriae Ludovici
talis

regis

Angliffi et Hihernia; Sedis Apostolicffi clientela!

per

te diligenti, secrela et

provida inda-

dictoriim

nomine intermissum ab

ipso parlim;

gatione perqniri, antequam

indagatio ad exaitaque nuper ex

nostri
Pliilippi

])arlim ab Henrico rcge excurrenlihus oclo aniiis

men pnblicum
parte
regis

deveniret.
in

Cum

censum; nimirumocto milliamarcharumsingulis

millibus
lai

cliarissiini

Christo

filii

Francornm illustris per venerabilem fralrem noslriim G. Ambianensem episcopum, et dilectum filium Gnillelmum decaiuim Ahrincensem, ac nobilem virnm Rodnlplium de Slralis marescalcum regium nuntios suos peteretnr a nobis, ut procedi
ad puhlicam iiKpiisilionem meritoruin hujusniodi nos praidecessoris ejusdem in hac facercmns
;

annos pendendis docet Nicoiii singulos syngraplium, quo Eduardo cavit.

Flagituvit
jiro

qui

a Nicolao Eduardus ^ ut census, regno Anglia!, ut Sedis Aposlolica? vecti-

gali, sulvebalur, in iiosternm a

quibusdam

abhaliis

ac monasteriis penderetur, qu;e ainplissimis bonis

reddilibusque
ac

ijise

augerel, ut ea ralione inlegre

Pioniaiia;

sinnma

flde

in

Ecclesia;
*,

aiiarium

parle providis vesligiis inhaerentes, et attendentes, quod licet 1u generaliler et succincte nobis scri-

interrelur. Rejecit petita Nicolaus

Ecclcsite dignitali

iu eo detrahi

arbitratns,

nec aliquid uovari

quia tamen per htteras tuas, pseris de prajdictis instructionem nuntiorum tuorum.quos vel aliam
;

siiper

iis

diligenler ct cante inlerrogari fecimus,

ad nos hujusmodi indaginis, |irout tanti |irocessus qualilas exigit, plena et idonea non pervenerat
cerlitudo
;

discretioni

tiiaj

per Apostolica scripta

mandamus, qualenus qnidquid de iir.Tinissis, et eorum circumstantiis, ac aliis qua; pro ipso rege
Deus miraculose
vcrilate
fuisse dicitur operatus in plena

addenda quai Westnionasteriensis ' tradit, revocasse Eduardiim (verum ea in re reprehensione dignum) |irivilegia ])luribus abbaliis Angliaj a inajorilius concessa, ad regiam aucturieumqiie uno die Judajos tatem amplificandam oh erasam toto regno in carcerem compingi supplicium de sonlihus sumi jusmonetam atque
passus
cst. Ilis
; ,

sisse.

41,

Bclhim

inter

Rodidphum

et

Othocarum.

pcrceperis, clare ac dislincle per

omnia

Coinmissnm
stria
',

seriosius scnbas nohis, ut tuis relationihus, nt prcEniitlitur, clare, dislincle et seriose perceptis, luciiis providendum exlilerit, et respondendum.Eaquidem intentiune

cum

hoc anno alrux ]iroelium iu AuOlhocarns Auslriam, Slyriam et Ca-

dius appareat qnid in

in posterinn
]iolissime, sicut

rintliiam sibi ereplas doleiis, violato inito foedere, collccloque iiotentissimo exercitu in Austriam ex-

currit: illam
^
:

enim provinciam donationis

lilia

jiire a

stras

eidem regi Philippo per alias nohlteras intimamus, tnam hujusmodi sic disac

Margarita Auslri;e ducis

hat

debitam cuntendecontra Rodulphus negahat eam ut imperii

cussa; jirovisam continuare providimus, in hoc ei,

et dicto patri,

domui

regias specialiter deferenet

Tom.
lil.

\.

I.

1.

Kp. CLXViii.
|i:ig.

les, ut in iis eis

honesUus
CXLI.

sulubrius, danle Do-

sign.

C. imiM. 49. C. num. 49

CG.

sign.
6

lit.

pag.

84.

E|i.

cxxxviii.
1.

Coil.

Vall.

'
^

Eod.

Eberard
I.

apud Canis.
XVII.

lip.

CXLll.

E|).

E|l.

CLXIX.

Boem.

antiq.

lect.

Cod. Vall. West. Flor. Hist lioc anno. lom. i. p. 314. Dubrav. llisl.
i.

Ep. cx.

et

' Ptul.

Luc. in Aunal. hoc an.

NICOLAI
slipeiuliaiiani
aliaiioiiari
l)elli

iri

AWIJS
Descnbit
liodiil-

1.

CIIRISTl

TiTS.

/i31

jtiri!
liis

jiolnisse.
vcrliis
'

iiionitiis, iit

Diiliravius lanti
plins, (luod

caiisas

tius illius

ab ariiiis desibleret, occuhnit, nc. diucorpus jacuit iiisepulliim, (|iioil (idcliiim

cum animo

suo cuinijue

i|)sis

ininci-

consortio, e (jno ejeclus fiieral ante

ait

mortem,
:

ut

pibus statutnin at(|ue deliberatum liabuit, in pri-

SilVridus

',

restitutus iion fuisset

incurrerat

mis

videlicL-t ut arro|.'aiitiaiii Otliof,'ari iiifiinf.'eret,

enim, ob
.\postolica

illatiim
,

Rodulplio bclliim coiilra imperia

ceiisuras,

dciii ut

Austriam

illi

adiineret, speciosissimis illum

vibratas

quibus
in

siippositi

blandissimisque invitat verbis, utsi palam pudeat,

salleni secreto inlra
tris

fuerant, qui
43.

Romanorum regem
vila;

lacesserent.
|ir;elio

tentorium

j^aiicis

coram

arlii-

Nec leve
:

discrimen

nodul-

debito per fidem Ctcsari praistandam fnnyere(iflicio;

phus
iili

adiit

tradit

eiiiiii

Eberardus %

UoliLiiiia;

tur

|)crpetuani(|iie Qiniciliain coire

bibito lideli

nam(|ue stabilem inter ipsos nnn possc, nisi exprius ohseiinio. Abominantein rursus
aliter

regem ante pugnam ingentia

pollicilum,
si

praiinia streiuio niiin |)iii'lio ca;deret,

Rodulphum

Othogarum dignitatem suam Kodulpho submittere, pcrsiiadent proceres,

velereiii familiaritalem,

cienles
ille

iit

se fidei

non niinus (^tEsarem ob (luam re^em suuin respiCa^saris committat quod cum
:

e(|uum snlloderet, euiii(|iie pi;emii spe accensum, quajsito in acie Rodulpho invento(|ue, loto impetu in eum invectum, diro ictii ex equo dejeaiil

cisse,

tuniqiie luista ei|uuiii iiercniisse Ca;saris

mox

vero
ca-

concurrenlibiis in auxilium

Germanis

facit,

atque, ul

mos

habct, (|uiii(]ue vexilla

ptum

ac Roilulphum, qui se clypeo ne e(|uorum

alliderelur,

Caisari de

manu

sua

ollert, reslitiiit (iuo ille

dun-

liedibus

texerat

iii

aliiini

ei|Uiim

taxal, ac sibi tria,

ct

Aushiic videlicel, Carinthiaeque,

retiiiet,

Styriae

nomine

quasi

tiitclai

interim

sublatum perse^iuenda: victoria; institisse, e;i(|ne magiia Boliemoruni strage, adeo ut c;csorum nuiiierus ad

tilulo possideret,

niatrimonium recens coiicilialum ad efT^^tum perduceretur deinde illas qtioque regiones Wenceslao Olhogari filio prodote
:

dum

qiialuonlecim

niillia asceiideret, parta,

egregium clcmeiiti^c e.xeiiipium explicuisse '. Mililem enim, (]ui in vitoi discrinicn i|isiim addu.\erat,
sihi

accessuras . Addit auctor de tentorio macliinoso

oblatum, illa;sum abire

fore,
si

jussit,

dictitans

ruenle in
rore

partcs

dum

Olfiocarus flexo

geuu

non exiguiim damnuiii

adeo generosus ac

rulem Rodul[)lio deviiicirel, indeqiie conceplo fu,

forlis iiiilcs [leriiiierelur.

quem

auxit

uxoris impotenlia,

ultionem

Praemium porro

tant;c

viclori;c
filio

non Austria
a
Iioiliil|)ho

expetere de Rodulpho decrcvisse irrupisseque in

modo

fuit,

qua; secundo natu

Austiiam.
42.

Cum

eo Rodulphus rex advolasset, slra-

altributa^ eoque cxtinclo, in niajorem natu Albertiim transfusa; verum magna efiam BoemiGe [lars,
([iiani in

gem fuUiram horrens ^

misit,

nuntios ad Olhocaruin
cuiii

suam

[)olestatein redcLiit

i|uam(]ue

[lost-

qui monerent ut proelio abslineret,

ea

[letciile

Wcnceslao
fili;mi

Otliocari lilio sup[jliciter

proditoribus undique sepliis esset.

Ac revera piures

pacem reddidit; ad quam firmandam

situdinis

arcto neces-

in ipsius exercitu erant cjus crimiiiis lei,

quorum
',

vinciilo

suam Gutham uxorein

Lucensis':

odia

Bohemus

in se concitaiat,

iit

ail

Eberardus

concessit".
((

De

()iiibus liaec Plolenia!iis

cum
uti

in eos nullo dignitatis habito discrimine,

vim

Circa autein isla tem[)ora rex Rodulplius

jam

legum
a

exerceret, ac ne grassarentur in populos,

refriciiaret. Ita

railicalus est in regiio Alenianiiia;

ab omni
:

[larte,

consueverant,

vero pr;emoiiilus

sed |ir;eci[)ue versus

luin
qiiia

regem

Boheiiiia;
]iro

unde excrciim[)erii,
et

rege pnefectoscastrorum, tribunos, alios(|ue proceres in suum tentoriuiii excitos ita

compeliavit
fidei
:

Romanorum

congregat conlra ipsum

occu[)averat Austriain
,

jure

Styriain

Cariii-

egregiic (|iiidem ac probata; ipsorum

;

tliiani,

qutc de jure debebaiitur cidem sive r;itione

iiii[)erii
;

eum
set

certissimum semper extitisse at conjurationem iniisset, vel nefaria

si

quis in

regni Aleniannia;, sive ratione

pugnat

susri^pi'-

cnm

ipso, et occidit
suis.

eum

in

bello,

facta
,

magna

cousiiia,

inermem
saliiis

enini
iiinlta

longe

jam occideiet, id futiirum, (|uam si una cum eo

ipsuin

suuge de
vassallo
,

tradidit fllio
et
:

hominum

niillia funcst;e stragi

exponerenilli

ipsam suo Alberto, quia ducatus erat sine ideo ad regein Alemannia; [lertinebat
.Viistria

Tunc subjugata

tur

lum vero omnes uno

ore fuiissimos

semper

futuros, atque oninia discrimina peiietraluros polliciti sunt.

partem Carintlii;c tradidit coinili de TiroUa.Tunc [irocedit conlra filiuin regisBoheini;e, comminaiis cidein de regiio, (|uia venissel contra
providere

Concurrentibus die

in equenti adversis exer-

doiiiinum
tutus est
iii

suum:sed
iiiatia,

niediantibus amicis restifilia

citibus, Olhocarus, suis illuin deserciitibus,

dum

accepta

Roilul[)hi in
si

uxo-

strcnue inter medios hostiuin globos diiiiicabat, oppressus numero, captus est, moxque exutus armis cum iiiiles, cujus fratrem Olliocliarus pcr:

rein et ipsa dolala de bonis regiii,

fliiis
flliaj

rex exea sine

moreretur
nata;

qui casus non accidit, quia duaj sunt ex eis et uiius filius .
:

emerat, fnrens irruit *, alque ad fraleriiam necem ulciscendam gladio in fronte ca;dit, ex quo vulnere intelix rex
toties

44.

De

|)arla ea victoria ineininit

Pontifex in

lilteris inciinuiite lioc

anno ad Roduipbumdatis %

a Romanis Pontilicibus ad-

'

Dubrav.

Ilist.

auuo.

lioliem.

1.

Ebeiar. ubi sup.

xvii.

Long llisl. Pol. I. vii. Cliron. Uom. Colon. parl. ait'.

2

lioc

sup.
sup.

'SilTiid. Epit.
'

I.

II.

Ebciard. ubi sup.

'

Colniar.

r.jir.

Ebirarii. ubi sup.

Plol. Liic.
llisl.

Plol. I.uc. in Annal.

I.

ubi
ubi
i.

Sillr. *

Eccl. Ms.

.\Xill. c. 25.

Lib.

Ep. XLVIII.

; ;

432
(jiiihus

NICOLAI
rogavit,
iil

III

ANNUS

1.

CHRISTI

1278.

velera ab ini|ieratoribtis coii-

cessa Roiiianaj Ecclesiffi privilefjia, a priiKipibus

electoribus

conlirnianda curaret

Ut,

ini|uit,

curaforem, dantes ei expressum et speciale mandalum pro nobis, et nostro nomine recognoscendi, ratiticaiuii, apiirobandi, iniiovaadi, coucedendi et
niliilominiis de

alTectus tua? ilevolionis,

quem
et

sic

gratanter inlise-

novo donandi omnia

et

singula

rere sensihus nostris inspicinius, in effecluni perfectae

solitlitatis

dislincte, libere et ex[iresse, quae facta, acta, proniissa,

appareal,

residere

in

omni
snc-

dicta,

confirmata, donata, sive concessa,

puritate prohetur, et ut prosperitas

tnorum

recognita, seu etiam jurata fuerunt hactenus per

cessuum,
victoria,

videlicet de liostiiun luoruni de|iressione

qiios liiebus istis
iii

bon;p memoriae Ollioiiem propositum Sancti-Guidonis Spirensis regalis aulae nostraj cancellarium,
seii

nianihus tuis divini

judicii
c)ua!

virga conclusit, in niansuetudinis gralia,

per

quoscumque
felicis
ipsi

alios, et

per nos ipsos

|)ost-

triumpluim regales actus adornat, te nobis gratum, el aliis repraesentet acceiitum, ac

post

modum
pa|)ae

recordationis

domino
alii,

X, sive

de regia
nobis
el

gratitudine

post

lelicitatem

majoreni

ejus

nomine
:

et et

domino |)a|)oe, sive Romanae Ecclesice

nos
ijisi

Gregorio sen aliis

recipienli vel

et Ecclesiae

mansyeta pr;esagia repromittat,

recipientibus
et

niliilominus ea oiiinia

successive nos reddat de tua sinceritate niajori

singula recognoscimus, ratificamus, approba-

perfectione securos, etc. Addit preces, ut qua;

constabiliendis Romana&--Ecclesis juribus deerant,
a Ikit. Rom;e XVJfal. Decembris, an. . Roduiphus Romahie Ecclesice jura edito Diplomatc coiifirmat ; de qua jnibliccc coiificiunQnod ad institutam de contiiniatis tur Tahulcc. a Rodulpho rege Romanorum, ad Nicolai III Poii-

mus, confirmamus, innovamus, concedimus et de novo donamus; et etiam ad nostram conscientiam sereuandam revocamus, cassamus, annulla-

comjdeat.
43.

mus,

irritanuis

et

oninibus viribiis vacuamus

aliqua |)rdictorum
nostros nuntios, vel officia-

quidquid contra
per nos, seu
les

piffidicta, vel

[ler alios

niandato nostro, vel nomine, seu

quemcumque

titicis

id

exigentis

gratiam juribiis Romaiia;

;

aliiim, vel alios

Ecclesiaj historiam s|)ectat

ineunte aniio idem

juribus corro'

Rodulphus,
posceret
,

cum

insignia imperialia a Nicolao dePoiitificii

lilteris

quocuinque modo, (|uacuni(iue via factum esset, vel promissum, sive juraluni volentes et consentieiiles exiiresse, (|uod per hoc
iiullum jus nobis accrescat, vel in aIii|uo Ecclesiai

de principalus

borandisappellatus, jiublicis

professus esl,

Romanae depereat

tani circa possessionein,

quam

se oninia Romana,' Ecclesiaj privilegia concessa

ab

circa pro[irielateiii.

imperatoribus, ne pietate
stolicam ab
iis

et

studio in

Sedem Apo;

descisceret,

corroborasse

atque

46. Concedimus insuper et consentimus, quod Ecclesia Roinana per se et per alios accijiiat,

assentiri, ul Ecclesia universa} illius ditionis, (jua;

nanciscatiir,

intret

et

apprehendat abstjue ulla

ex liujusmodi Diiilouiatibus ad eain spectare constaret, possessionem sibi vindicaret, mitteretque ea de causa ad cnriain Apostolicam Conraduni, qui in caidinaliuni senalu regiam fidem ad haec jier-

nostra vel alterius requisitione, auctoritate, vel

et mandato obtentis sive jietitis possessionem oninium coiiteiitorum in praedictis [irivile,

qiiasi
giis,

contirmationibus, coiicessioiiibus, innovatio-

flcienda obstringeret

nibus, recognitionibus, donationibus et juramentis

;

Rodulpluis Dei gratiaRomanoriim rex sem-

et
:

omniuni
et

eoriiin,

qu;c [lertinent ad
iios

[irae-

per Auguslus, universis praGsentes lilleras iiispecturis gratiam suain, etoiniie

dicta

promitlimus, quod
alios

per

iios,

vel

per

bonum.

alium, seu
si;iui,

non impediemus ipsam Eccleejtis

iii

universis,
(ilius,

Noluni esse volumus per pra^sentes lilteras quod nos devotus Ecclesi;B Roin;ui;e
recogiioscentes beneficia, quae nobis sunt
et

vel

nuntios
;

pradiclis et ([uolibet

liiaedictorum

sed eani

iii

omnibus

[)ra3fatis

tam

adipiscendis,

quam

lenendis et babendis nostro

ab ipso Deo
cedimus,
ctissimo
pap;e
III

cessa, ratilicamus, apiirobanius

et

ejusdem vicario papa Romano conmnovainus, coiinihilominus de novo donamus san,

posse perpetuo juvabimus.

Damus
,

etiam

ipsi [iro-

curalori nostro s[iecialem

[lotestatem
[ilenarie
,

generalem

et liberain
,

stabiliendi
et

solidandi

fir-

palri
et

domino nostro domino Nicolao ipsi Roman;c Ecclesiae matri nnstraB

jilenarie et

maiidi

compleiuii

[lerficiendi,

ac jiirandi
;

oiiinia et singula
ita

[irajdicta

in

animam nostram

distiiicle,

libere,

expresse confirnui-

quod plenam onuiimodae

;

perfectionis, et solict

tiones, concessiones', privilegia et ca'lera oiiinia,

datioiiis liabeant firiiiitaleni

proniittendi,(|uod

quae nos hacleniis fecinius, et nostri [irajdecessores reges

nos

|ier i[)Sos

eadem

facienuis, [ironiittemus, sta-

Romanoriim

seu im|ieratores conUrni;isse,

biliemus, pleiie solidabimus, firinabimus, perficie-

concessisse et fecisse nosciintur, seu invenientur.

mus, atque jurabimus quandocumque

[ler

ipsam

Et ad majorem prfedictorum
constiluinius religiosum

omnium

firmitatem

Ecclesiani lilteris vel nuntiis fuerimus requisiti

et faciendi oiiinia, qu;e in [irffiinissis, et circ;i [irae-

dum

ministruin

viruiii fratrem ConraIratrum Minorum superioris

niissa fuerint ipsi Ecclesia; Roiiiaiia! utilia, necessaria,

Alemannia!, nostrum nuutium et s|teciulem pro-

vel

etiam o[i[iortuna, etianisi

;

mandatum
[ler

exigant, vel exigereiit speciale

proniittentes nos

ratuni habitiiros, et
Servantur in arce S. Angeli et ext. in Collect. Platina! tom. i. pae. 136. et tom. ii. pag. HS. et tom.lli. privil. lioui. Eccl. pag.
1

firmum

qiiidquid

ipsum
iu-

procuratorem in omnibus

et singulis supradictis

199. et

iMs.

Vallic. sig.

lit.

D. niim. 1. pag. 70 et SS.

fuerit recognitunj, ratificatum,

approbatum,

NICOLAI

III

ANNUS

1.

ri;e

CHRISTI 1278.

433

novaliim, conccssum, (ionaliiin, Ilrniatuni, slabililuiu

,

iimnituni,

infrascripli fenoris: cujus auclorilale,

pia;

solidalum, conipluUnn, |)urfectum atijuu

rui teslimo|ira3-

noinine ejusdem domini regis, corain'

cis

memo-

juralum, acluiu sivu iactuni. lu cujus

sciilus lilluras liuri

niuni, ul piiciiiclnruiu oniniuin (irniilatuni

domino Gregorio papa X, adstauliiius sibi felirccordationis domino Iiiiiocenlio V tunc Putro

lucimus, ct noslri

siyilii

unmi-

miue roljorari. Uat. Viennffi, an. Domiui mcclxxvju, XIV kal. Friir., ru.t^ni iiostri auno v .
Al. Inslructus liac auctoritate
rita,

Conradus niinooralor,

Uotluiplii regis

Romanorum

coram
|)ra!-

Nicoiao iu sacro cardinalium seuatii omnia lio-

episco|)0, Adriaiio V tunc Othobono S. Adriani diacono cardinali, et doinino Joaiine XXI tuiic Petro epi^copo Tuscuiano Iioiiianis Poiililicibus, et boiue ineinoritc Joauue Porluensi, vicedomino Prauieslino, et fratre Bonaventura Albanensi episcopis, Simone tit. S. Martini

Ostiensi ct Velletrensi

mance
fectus,

Lcciesia: jura, qucc Ollio regii sigilli

presbytero, et Ubeilo S. Eustacbii cliacono cardi-

dum

Lugdimi soiemnes episcoporum con,

venlus iiaheliantur
fore
si)o|)(iudural,
:

Gregorio iutegra ac
alia

iiiibata

omniai)ue

ab ipso gesta

nalibus ac reverendis patribus prajdictis dominis Anchero lit. S. Praxedis, Guiiiulino lil. S. Marci, Simone tit. S. Cieciiia; prusbyteris, Jacobo S. Ma;

conflrmavit
niatibus,

ac regio

nomine

assensit, ut Nicolaus

riiE

in Cosmeilin, G^jlifredo S. Georgii ad

et Mattliieo 8. Maria; in
:

Yelum

universie iilius dilionis, qua; iniperialibus Uipio-

Aureum,

Porticu diaconis

tum
;

ratis i)al)itis,

contniubalur, posses-

cardinaliiius caruinaiiiiuti

et ei

priusen i^ricsentibus iiiibi

venerabilibus

sionem
ad
ea

iniret

vel armis, vel aliis moliioribiis viis

;

patribus Henrico
tino,

%^vii nrensi, Guarnerio Magun;

suum obsequium adduceret Rodulphunuiue omnia corroi)oraturuin e^t [)ollicitus. I'ubiicis demum Tabulis, (juibus Olbonis oratoris coram GregorioX acla erant com|)rehensa, perlectis, lum
ea

tum

alias vutcruin
:

iuipeiatoruni

donaliones

liensi, Coiirado MagdeburEnguelburto CoToni el Gilberto Rremeusi arcbiepiscojiis Conrado Argentinensi, Leone Ratisponensi, Rrunone Bri.\inensi, Otbone Mindunsi, Ferrico Merseburgunsi, Widegone Misnensi, Joauue Kiinensi, lldc-

gensi,

coustabilivil

(|ua;

oinnia suljjecla fornia iu puSixli

;

braiido

Eistuluiisi

e[)iscopis

et

nobiiibus viris,
,

blicas Tabuias, qua; in Moiis Adriana; arciiivosiuit

Ferrico qute in
larii

Rurclavio de Nureinbcrgli
;

et Gotifrido
iiifiascri[)ta,

recouditac

atque a IMaliua jussu

iilustria coUeclie

iV inter
extant
-,

coniite Jeunensi
lilteris

[irocessil

ad omnia
leiior

Monuuienta
in

sunt'

lum

inde conlectis, et ejusdem caiicel-

\^_

Libro Privilegioruin Romanaj Ecciesiai

et iu

sigilio signatis,

quaruin

de verbo ad

^L

Ms. Codicibus', quai cardinalis Baronius pretiosissimi lliesauri mstar bibliotliecije noslrae Vailicellanai reiicjuil, redacta tueruut:
lu

verbuin infra subjicilurj seriosius coiitiiientur. Qua; ([uiduin oinnia et singula dicta, ()romissa,
recognila,

inuovata,

concessa

acta seu

nomiue Domini, Amen. Ego frater (louradus minister fratrum

superioris Alemanniae,
principis
gloriosissiiui et

gesla, ratiflcata, coufiruiata, sive jurata per

eumet

Miil-

dem

canculiariuin
[iieiiius
,

prout in eisdem
,

litteris

norum

tenore

expriinitur

ejusdem domini regis

et ex|)resse,

iustrissimi
gratia regis

dornini mei Rodulplii Dei Roinanorum semper Auyusli [^rocuipso

nomine

et

pro ipso distincte, libere

ratilico,
a[)[)r()l)0,

recognosco,

rator et nuntius, habens ab

potestateiu

et

minus ea omiiia
vobis,
[)atri

et

innovo;et iiiliilosingula de novo dono at(|ue

ca;lestis
cjiis

mandatum
papa
lll,

in

forma subscripta, constitutus

vestro in papaii

in

concedo beato Petro

regni clavigero, ac

praesenlia vestra, bealissiine pater doniiue Nicoiae

in

sanclissimo

successori, C'Teleris(|ue

consistorio
iii

paialio

vestris successoribus, et Eccl.

apud
vobis

S.

Petrum

Urbe Romana, assistenlibus

miiii

Romaua;: et ad domei regis conscienliam serenandam, et ut

reverundo coelu dominorum cardinaiium,

jiriedicta

omnia

[ilenarie

solidentur, stabiliantur,
el

videiicet venerabilibus patribus

domino Ordono
,

lirinenlur, coin[)luautiir

[)urflciantur,

ruvoco,

Tuscuianensi
Ostiensi
et

Bentevenga Albanensi
episcopis
tit.
;

et

Latiuo
tit.

casso, annuiio, irrito, et

omnibus viribus vacuo

Velietrensi

Anciicro

quidquid contra

[irajdicta, vel ali([ua [>r;Ldictoru!ii

S. Praxedis, Guiilulmo
tit.

S.

Marci, et Gerardo

Basilicse

duodecim Apostoiorum presbyteris;

j)er i[)sum domiiiuin regeiu, seu per alios ejus nunlios, vel ofliciales suo mandato vel nomine,

Cosmedin, Gotufiido S. (jluorgii ad Velum-Auruuin, MaUha-o S. Maria; ni Porticu, Jordano S. Euslachii, ct Jacobo S. Maria; in ViaLata diaconis cardinalibus, recognosco et confiteor , quondain Oliionein prajpositum Ixclesiiu
Jacobo
S. Maria) in

seu queincuni(|ue alium,

vel

alios

quocumque

modo, sum, sive juiatum ac volo ct ex[iresse consentio, quod [)er hoc nulluin jus i[isi doinino meo regi
:

quacuiii([ue via factuni essel, vel [iromis-

accrescat, vul in aiii[uo Ecclesia; Rouiana; du|iereat

,

Guidonis Spirensis, regia; aula) cancellarium, habuisse a pra;dicto serenissimo {)rinci|)e doinino
S.

tam circa possessiouem, quam

circa

[uo-

prietatem.
/i8.

Rodiilpho,

Di;i

gratia rege Roinanoruin seinper

sigiili

Conscntio insuper ac concedo, quod vos,

Augusto, mandatum,

sui

muniinine coin-

sanctissiine [later, et

eadem Romaua

Ecclesia

[icr

vos et per alios nunc ct sem|ier

caniini
'

acci[)iatis,

uancisuila

inlrelis

et

appreliendalis absque

Ms. arcliiv. Vutic. lom.

2

i.

pag. llli, 13C. et tom.

iil.
iit.

Ibid. privil.
lit.

Uom.

Kcci. tom.

pag. 212.
D.

li.

pag.

478.

ijisius

domiiii regis vei alturiusreiiuisitione, auclo-

(jQd. Vallic.

sign.

b. nuMi. 12. pag. 254. ct

num.

1.

pag, 83.

rilalo, vui

niandato obtcnlis sivc

pctitis,

posscssio-

A^N.

ToMts

.\XII.

Ravn.

III.

: :

434

NICOLAI
et quasi

III

ANNUS

CHRISTI 1278.
Otlio IV

nem

omuium

coutenloruui in pracdictis

Innocentio

III

fidem obstrinxit, quae ab

:

privilegiis, confirmationii)us, concessionil)us,inno-

his verbis ducit

exordium
,

vatiouibus,

recognitionibus

donationibus

seu
per

Ego Otho
Augustus.

Dei gratia
Tibi

etiam juramentis; etomnium eorum, quae pertinent ad prsdicta. Et promitto, quod ipse dominus
rex per
se, vel

doinino

Romanorum rex semmeo Innocentio

.

per aliuni, seu alios non iui|iediet sed polius in oninil^us pra'fatis laui

Yos, vel Duntios vestros in praediclis, et quolibet

pnedictorum

PP. tuisque successoribns etc. Et desinit in ha?c verba, fueru coronaiii adeplus His ailjectae sunt ejusdem regis litterce anno Incarnationis MCCix, XI kal.Ai^rilis consigiiatffi', quibus Romana' Ecclejura confirmata, atque ab his verbis incipiunt Recognoscentes abeo.His annexae sunt quatuor Fiederici II lilterw, qtiarum prinia; " ab hisce verbis iiiclioata> Regnuni nostrum tunc slabiliri confidimus. El iufra Actasunt ha^c anno
si;e
:

adipiscendis, quain teuundis el habendis suo posse

perpetuo adjuvabit. El ut hcec omnia pienam

om-

nimodffi perfectionis et solidationis habeant firmi-

tatem, tactis sacrosanclis Evangeliis, juro in ani-

mam

pra'dicti

domini mei

regis,

habens ab eo

superhoc speciale mandatum, eumdem dominum regem prcedicta omnia et singula perpetuo inviolabililer

Domini

nostri Jesu Cliristi mccxiii, Indictione

II

i,

re-

gnante domiuo Frederico

rioso,et regeSiciliae,

Roinanorum rege
ejus

glo-

observaturuni
et

et |)romitto,

quod idem

anno regni
Siciliae

Romanorum
datum apud

dominus
Iiromittei,

rex per seiiisum

stabiliet,

omnia

et singiila faciet,

primo, regni vero ejus

xvi

plene solidabit, firmabit,

^grum

per

mauus

Bertokii de Tuf regalis aulae

perficiet atque jurabit

quandocumque
lilteris vel

per vos et

protonotarii IV id. Julii. Secunda; iisdem pa;ne

])r;udictam Ecclesiam

nuntiis exliterit

verbis conceptae suut, quibus Fredericus proniissa

autem litterarum ejusdein mei procuratorii super his habiti tenores de verbo ad verbum per oumia tales sunl 49. In nomine Domini. Amen. Ego Otho S. Guidonis Spirensis |)rffipositus,
requisitus.
canceliarii
Praedicti
et

Innocentio
jicitur:

III

iteruin

Honorio

III

spopondit. Varia

porro sunt testium nomina, ac dies his verbis ad-

regiae

aulae cancellarius,

gloriosissimi

principis

domini mei RoduI|ihi, Dei gratia, regis Romanorum semper Augusti procurator et nuntiiis, liabens ab ipso mandatum in forma subscriiita, pra;seuti scripto confiteor me privilegia, nec non et jurameiita
clarae
II

Actasunt haec anno Incarnalionis Doiiiini mense Septembris, Indict. viii, regnante doinino Frederico II Rumanoruin lege glorioso et rege Siciliae, anno Romaiii regiii ijisius in Germaniavii et in Sicilia xxii,feliciler. Amen. Dat. apud Agiiove etc Tertiae litlerae incipiunt Tibi domino meo sauctissimo, et patri charissimo Iiino

Mccxix,

centio papae

III

elc.

iisdem paene verbis, quibus

memoriffi Othoiiis IV et

Frederici

imperatorum, tunc

quondam regum Romano-

jirimae Othonianfc conceptae. Fitlei obstricta; Pontifici

rum, nou
sui

cancellata, iion abolita, uec in aliqua

vitiata, sed

in capella in castro

tempus aclocum his verbis designaut Actum ^griE anno Dominicse Incarna:

in iirima sui facie Aureis ipsoruni regia uiajestate impressis typario cousignata, diligenter inspexisse, de verbo

parte

tionis MCCXLiii, IVid. Jiilii, Indict.

terae

i.

Quarta;'

lit-

Buliis

regum

eadem

continent, sed Honorio iiiscriptae suut;

adjecta vero testium

nomina

et

tempus discrepaut

ad

verbum

legisse,

ac

iu

Theulonico

idiouiate

Actum apud Agnove anno Dominica; Incarnationis Mccxix,

propter infrascriptos nobiles exposuisse in consistorio vestro, sanctissime paleret

mense

Septeiiibris, Indict. viii. His

domine, domine

adductis

subjungit

iiiemoratus Otho

Rodulphi

Gregori papaX, adslantibu? vobis reverendis patribus Joanne Portuensi, Pelro Tusculano, vicedo-

mino

PraMiestino,

fr.

B. (Bonaventura) Albanensi,

Augusli oralor: De pra;dictorum itaque archiepiscoporum, episcoporum et nobilium consilioet expresso consensu, ego

Petro Ostiensi
S. Marci

episcopis;
tit.

Simone

tit.

Martini in
tit.

memoratus

cancellarius

omnia

et siu-

Montibus, Anchero
:

S. Praxedis,

Guillehno

Simone tit. S. Cscilice presbyteris; OthobonoS. Adriani, JacoboS. Mariae in Cosmedin, Gottifrido S. Georgii ad Vehim-Aureum, Uberto S. EuMalthaco S. Mariai in Porticu diaconis cardinalibus et praBsenlibus inibi venerabilibus
stacliii,

gula in eisdem coiitenta privilegiis ejusdem regis Rodulphi nomine ratifico, rata et firma habeo, et

ab

aliis

haberi volo, et eadem innovo atque de

novo concedo, promittens eodeni noiuine B. Petro

caelestis

et

regni clavigero, ac vobis patri sanctissimo

ejus successori, csterisque vestris successoribus,

patribus Heurico Trevirensi, Guarnero Maguntino, Engueberto Coloniensi, Conrado Magdeburgensi, Giselberlo Bremensi archiepiscopis; Conrado Argentinensi, Leone Ratisponensi, Brunone Brixinensi, Othone Miiulensi, Ferrico Merseburgensi

Ecclesim Romanae, ac jurans in animam ipsius regis Rodulphi, (luod ipse per se vel per alium
et

seu alios non occupabit, nec invadet in totum vel

in

partem aliquam terras ipsiusRomanae Ecclesiae,

feiidi,

aut terras vassallorum ejus, quasjure

vel

Widone Misnensi, Joanne Kimensi, Ildebrando

Sistecensi (Eistecensi) episcopis; et nobilibus viris

Burclavio de Nuremberch

ac

Gotifrido

couiite

sub census, aut alterius pr^eslationis titulo, sive alio quocumque modo tenent ab ipsa Ecclesia, etc Quas sequuntur, iisdem verbis suut coiicepta, atque

Seunensi. Teuores autem prajdiclorum privilciorum, et juramentoruni de verbo ad verbuni tales sunt . Subjecta est sacramenli forma ex qua

Exl. lom. XIII. Annal. an. Chri^i 120fl. iium.

iiurn.

Itl.

1213.

23.

Ext. jb.

Ext. hoc lom. xiv. an, 12*4. iium. 7.

NICOLAl
e.i,

iri

ANNUS

1.

CIIRISTI 1278.

A35
aliis

quoe prrcsnlum Gcrnianorum noniine alluliipsi

tibns de
laicis

Urbe

et

quamplnribns

clericis, et

mus', cuni

promissa a Rodulpi oratore in publicas Tal)ulas redegcro, usque ad iiaic verba

:

in

multitiidine

nuinerosa,

aiino

Domini

Acla

siiiit

luBC Lufiduni

iii

pi;cdiclo consistorio,
die

quarlo die mensis Maii, Indictione vi, Pontilicatiis vcro doinini Nicolai [ia|)a; III ;in. i .
Mcci-xxviii,

aiino
VI

Doni. mcclxxiv, mense Junii,

Marlis,

51. Ilcec

mensis cjusdcm, Pontificalus vestri anno ui. Porro ad cortitudiiiem pncsentium et memoriam futurorum de piaemissis omnibiis praiscntes lilte-

Rodulpho conscio.
rado
I;ibefacl;ita

promissa ah ejus ministris violantiir, Interea promissa h;cc a Con-

sunt

Rodiilplius cniin imperialis

scrinii jincfectus, ad rcciiperaiid;i iiii|)orii in Italia

ras fieri feci, et

mei

sigilli

munimine

roborarii).
littei\T,

jura missus, clientes nonnuUos Ecclcsia;, ut ex impcrialibiis Diplomatibus constabat, Rnnonicnses nlmiriim, Iinoleiiscs, Favcntiiios, Forolivieiises,

His

adjiinct;i!

siint

supcriorcs Ilodulplii

quibus Conrado auctoritas deniandala cst, ut qu;c Gregorio X ab Othone regis sigilli praefeclo sacramcnto cr;int proniissa, diim in Concilio Lugduncnsi reg\x
bat, Nicolao
ritate

ses,

Foropopulienses,Caesenates,Ravennates,AriininenUrbinates, plurcsqne alios Pontifici;r! ditionis

Romanonim
III

(iignit;itis

a principibiis

electoribus sibi delata; conflrmationem deposce-

in regis Romanorum vcrba sacramento adegerat. At jiostulatus a Pontifice Rodulpbus Aug. regiis

spondcret. Qiia instriictus auctodilioiiis

iteruin litteris

'

jnra ejusdem Roman;r! Ecclesia),

Conradiis Kcclcsiastic;c

tcrras

siiis

qua; a Ludovici imperatoris tcmpore iinperatorum

nominibus dcsignatas, ab imperatoribus Sedi Apostolica;

regumque

privilegiis expressa erant, confirmavit:

grali animi, vel pictatis crgo

altribulas,

ac pra;cif)uas Poiitificia; ditionis terras percensuit,

Ecclesiastico impcrio iterum solcmni ritusubjecit

hisce verbis
50.

Volo insuper
teuores
inscrti

et

expresse consentio, quod

ne qua de iis conlroversia moveretur. Tum alium oratorem, nimirum Golifrcdum, niisit, qui non modo Conradi minorita; promissa corroboraret,

iidem

pra?sentibus

easdem per
et

verum etiam

Rodulplio imperialis

scrinii pra;-

omnia

vires

habeant

et obtineant,

quas babent

fecto gesta resciiuleret, illaque teiiiere, inconsulla

quod siforsan quomodolibct deperire, dicti tenorcs perinde vim et robur obtineant, ut in omnibus, et per omnia in judicio, et extra judicium fidem faciant, sicut ipsae principales litteree facerent in sua prima flguia et integritate munentes, lege seu constitutione aliqua nou obstante et promitto, quod pra;dictus rex idem per oninia sua regali aiictoritate statuet et decernet. Porro ad certitudiiieiii piffisentium et memoriam fulurorum baec omnia conscribi, et in publicum luslrumentum redigi per magistrum Pauluin de Rcate Apostolica auctoritale tabellionem subscriptum feci,atque rogavi, et sigillo commissffi mibi administrationis, quo utor, ad [)r;cseus muiiivi. Volo laiiicu et consentio, quod si diclum
oblinent ipsailitlerre principales;
ita

regia majestate,
professus,

tentata datis Nicolao litteris

est

ipsas priiicipalcs litterascontingerct

Sanctissimo in Cliristo patri ac domino, dominoNicolao, diviiia providentia, sacrosancla; RomancE Ecclesiae summo Pontiflci, Rodul|)luis Dei gratia Roiuaiiorum rex semper Auguslus , cum

fllialis

obeditionis

reverentia devotissima

pedum

oscula beatorum.
Ad muiiiflcentiam munerum et gratiarum quodammodo ineffabilem largilatem, qua; impe-

ratores

Romani , et praedecessores noslri reges Ronianorum de Romana; matris Ecclesi;e uberibus

ipsi

susceperunt,

velut devoti
;

dinis convertentes

fllii facicm gratitunec minus allendentes, (|uod

eadem

Ecclesia ipsos in diilcedinis bencdictionc

prajveniens, Iransferendo de Grajcis

imperium

in

sigillum quovis

modo

vel casu deperdi, frangi vel

Germanos, eisdem dederat

praedicarentur
fiiii

id

quod

erant, ut grati

deformari contigerit, iiibilomiiuis Instiumentum i[isum in suo vigore [)criiianeat, ac si de ipso sigillo facta meulio non fuisset. Actum Roma; apud
S.

laudabilis recognitionis effectu,

i|isi

inter caitera, (jujc

Ecclesia;

confirmaruiit, di-

niiserunt, seu etiam concesserunt totam terram,

Pelrum

tibus

iii praidicto papali coiisistorio, piu'senpatribus domiiiis Ronifacio Ravcniiale, et

R;idicopbano usque Ceperanum, marchiam Anconitanaiii, diicatum S[ioletaniim, tcrquce est a

rani comilissa; Matbildis, comitaluin

Joanne Rarensi arcbie[)isco|)is; Heiirico Lunensi, Orlando Narniensi, Pa|)aroiio Fulginate, Orlaiulo
Massano, ac
doinini
|)a|)tc

Rertenorii,

exarcli;ituin Raveniia;, Penta|)olim, Massani

Traba-

Raymundo

Massilieusi

e|)iscopis; et

riam, cuni adjacentibus

terras,
pertiiientia
teiii|iore

terris, ct

omiiiaalia bona,
ini|)eratorum a

viris doiiiino Angclo de Verosis camerario, domino PetroS.R. E. vicecancellario, magislris Rerardo de Neapoli, et

bonorabilibus

possessiones, et jura ad dictam Ecclesiam

in

multis

privilcgiis

Renedicto
tariis,

lie

Anagnia

cjiistleni

doiiiini

papaj noet

Petro

magistro I*aulo de Interamma clerico,

ipsi beato regni clavigero, ejiisque successoribus, et eidem Ecclesia; dimiserunt, renuiitiave-

Ludovici expressa sive conleiila,

ca;leslis

procuratore in audientia curiee Roman;i! pncdicti domini Rudulplii regis; ac nobilibus viris domiiiis

runt, restituerunt, et confirmarunt, et ad

omnem
et

scrupulum removendum,

[)rout

melius valeret,

Urso curiic duiuini

comitis, et Petro

pajia;

marescalco, Adinol|iiio
ac Nicolao comitis mili'

coiiiilis,

Ext. in arce S. Angeli in collect. Plat. Ms. Valic. tom.

priv. Hoin.

i.

p. 178.
|jl.

et lib.
I

Eccl.

lon).

i.

p. 92.

Cod.

Vallic. sign.

B.

Aimo lili. num.

8. elc.

cum.

12. pag.

Iti.

/i3G
efficaciiis possel intelligi,

NICOLAl

III

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.

contulerunt, coiicessesictit in

Salzburgensis dioecesis, magniflci principis domini

Rodiilphi

rniit et eli.ini
giis

donaverunt,
|>lacnit,

eornm

i)riviie-

Romanorum

rcgis

illuslris

familiaris
rei

seu

litteris

coiitinelur,

nosqne postnindiim,

clericus et protonotarius,

ad futurain

memo-

prout Doniino

ad rcgalis exceileniinc cnl-

men

assunipti

inaedicta onuiia in praesentia reco-

lendcT menioriai doniini Gregorii papaj

recognocon-

vimus, ac ea omnia

et singnla ipsi

pro pra3dicta

riam notuni esse volumus universis, quod excellentissiiniis priiiceps domiiius Rodulphus rex Romanorum illuslris, sacrosanctam Romanaiii Ecclesiam niatrem et dominam recognosceiis ac
iiitendens
illaesa

Ecclesia, se snisqne succcssoribns

reci[>ipnti

ejus jura

non percipere, sed

ea potius
et

flrinavimus, innovavimus, et de novo concessi-

servare, nos ad sanctissimum

patrem,

mus, atque donavimu.s, ipsa nihilominus praestito corporaliter jnramento firmaiites. 52. Verum qiiia iiostniodum absque nostro vel mandato Rodulphns consensu, conscientia
,

universalem dominum, doniinum Nicolaum divina

providentia

summum

Pontificem ciini spetenor

talis est .

cialibus litteris destinavit,

quarum
:

Subjecfae siint superiores Rodulphi regis

Romano-

cancellarins noster a civibns Bononiensibns,

Iiiio-

rum

lilter;p,

qnibns

adjicit

Nos

itai|ue traditi

lensibns, Favenlinis, Foro[ioiuiliensibiis, C;rsenatibus,

nobis ab eodeiii

domino rege
,

auctoritate mandati,

Ravennatibus, Ariminensibus, Urbinatibus, necnon et aliis aliarum civitatum ntque locorum

juramenta

fidelitatis

seu

alia,

quae Rodiilphus

illariim

partiuin juramentum fldelilalis noslro nomine dicitnr recepisse nos dilectnm familiarem clericum nostrnm magistriini Gotifredum
;

ejusdem domini rcL^isacivibus Rononiensibiis, Imolensibus, Faventinis, ForopopiicancelLiriiis

liensibus, Caesenatibus, R:ivennatibus, Ariminensi-

bus, et UrbinaUbus, Cervicnsibiis, Forliviensibns,

praeposituin

Soliensem,

regalis anlai

protonota-

ac hominibus castiorum Montisreltri, et Bertenorii, ac

aliis

rium, transmittimus ad
ctitatis,

vestree prgesenliam san-

coinmunitatibus, universitatibus,etincolis

cui dam,us
in

pra;senlibus nostris patentibus

civitatiim et

locorum partium earumlem, seu

eo-

litteris

mandatis, nt quidquid

per eunidem

rum
pisse

aliquibus pro ipso domino rege dicitur rece;

cancellarinm, seu quemcuuKjue in prfcdictis civitatibus, locis, et terris, Sfd per homines ipsaruin
civitatum, terrarum, atque locorum

ac quidiiuid per

eumdum

(]uemcuiiique alium
et locis sive per cives

iii

canccUariuin seu eisdem civitalibus, terris,

cxtiht,

stum, recognitum

extitit,

et

pra;dicta

actum, gejuramenta

aut alios supradictos acUim,

remiltenfes, revoiiritaiites,

gestnm,
caiites,

et

recognitum

specialiter revocel, casset,

annuUet,

irritet; cassa,

cassanles,

annullanles,

cassa,

nnlla, et irrita nuntiet, ac

cuet

volentes,

et

omnibus viribns vacoiisentientes expresse, qnod

nulla et irrita nuntiantes, ac

omnibus viribus vaomnia

et

cuantes

eisdem civibus,

incolis, etaliis universis,

per hoc nullum jus nobis accrescat, vel Ecclesia} Romanae depereat tam circa possessionem quam
circa

et singulis ex

parte ipsius doinini regis

proprietatem in civitatibus, terris, et locis

ac hominibus, juribus, et jurisdictiomet universis,etsinguliscivilatibus,
locis, et
lioniiiiibiis

praefatis,

denuntiamus, et denunfiando eosdem sive homines, communitates, universitates, et incolas soUicilalitteris

singula praedicta in eisdem contenla

bus eorumdem,

mus

et

commuiiilatibus,

supradictis

et Ecclesiie

inducimus, quod eorumdemdornini papae, recognoscentes (iominium, dictis do-

ex parte noslra oninia et singnla praedicta denuiitiet, denuntiando sollicitet, et inducat eosdem,

miiio papae, et Ecclesiae

tanquam vero doinino

in

oninibus

el per oiunia, sicut

debenf, obediant, papraesentiiiiii, et

quod vestrum,

et

Ecclesiae

pracdictiB doiiiininm

reanl el intendant.

recognoscentes, vobis et Ecclesia) niemoratae tan-

Porro ad certitudinem

me-

quam eorum

vero domino in omnibus

et

per

omnia, sicut debent, obediant, pareant, et intendant, promitteiites nos ratuin liabituros et flrmum
(|uidquid

idem magister Golifredus ordinandum

seu laciendum duxeritin praemissis.Datum Vieniia! IV kalen. Junii, Ind. vi, annoDomini mcclxxvui, regni vero noslri an. v . Acceptis liisce a Rodiilpho iniperiis, Gotifredus in cardinalium coiisisto-

futurorum haec omnia coiiscribi, et in publicum Instrumentnm redigi per magistruni Pauluin de Reate Aposlolica auctoiitate tabellionein subscriplum fecinius atque rogavimus, et proprio sigiUo munivimus. Voluiiius tamen et consenlimus , (]Uod si dictum sigillum quovis
moriain

modo

vel casii deperdi, frangi, vel dcformari con-

tigerit,

nihilomiiius Instrunientum ipsum in suo

si

Rodulpliuin ab invadendisRomanaiEcclesiffijuribus abesseanimo,

rio
est,

coram Nicolao prolessus

vigore permaiieat, ac
iion in
fuisset.

de ipso

sigillo facta

mentiu
palatio,

Actum

Viterbii in episcopali

ac rcgio noniiiie extorta ab imperialis

fecto

sigilli prte-

magno

consislorio in pra^sentia sanctissimi paPontificis

sacramenta convulsit; sanxitque Bonoiiieiises, Ravennates, alios(|ne memoratos popiilos ad Sedis Apostolirai ditionem revocanilos de (|ua re:

tris

sumini
III, et

prsdicti

domini Nicolai

papa;

veiierabilium pafruni coetus domino-

rum
miuo

cardiualiiim corani his testibus, scilicet do-

edita; subjecta3 Tabula:,

quae in arce S, Angeli re-

condita; sunt.

53. Gotifredus restittiitpristina Ecclesiccjura.

B. archiepiscopo Ravennate, doinino G. archiepiscopo Corinfhiensi, doniiiio H. episcopo Lunensi, domino P. episcopo Firmano, domino....

lanoniine Domini. Amen. Nos Gotifredus pra)po3ilusEcclesia;Soliensis

episcopo Viterbiensi, domino R. episcopo Massiliensi, doniino... episcopo Burgensi, domino...

NICOLAI

III

ANNUS

1,

CIIRISTI 1278.

437

episcopoGallicensi, domino.,.episcopoTaiirinensi,
doniitio...

populis dictaj regioni=, ut Ecclesiae Romana; obediaiit, alqiie

e|iiscopo

Faina^iistano,

ol

(ioniiiio... (iciicis, et

dictum domiiiiiim ad Ecclcsiam Ro-

eiiiscojio Anrasiceiisi,

ac ninllis

aliis

laicis

in

niiiltiliidine
II

numerosa, anno Doniini

Indictiono
vi, Poiitirn.at.

nianain asseril perlinere. Et sic diclus papa possessionem obtinet.

rj.').

.Mcci.xxviii,

i<al.

Jiilii,

Egregiuni quideiti Dononiciisium stndiiim

Poiitificio d()inin;itii
:

doniiiii Nicolai pap;e III aiiiio i.

extitit in aniitteiido

54.

jEmilu

et

Bononienses recuperati.

His

pnblico

Gotifiedns gestis, dalis ad eos po|inlos

Ecclesiaj ohnoxios
',

Roman;c

enim consensii oratores ad Nicolaum niisere, qui Bononiam ac loca eo spectantia ditioni Apostolicae
siibderent
clis,
:

qnos impcrialis canccllarius

solvil, jussit(|ne in
:

iisqiie

in

sua vcrba sacramento ada-

in verba Rodulplii jurare coej^erat, litteris, prajsliti

sacraiiienti

r(;lit,'ione

Ro-

man;E
lilteris

Ecclesi;c fide, ac poteslate perslare

(|uil)us

quem supra diximus, Joanni Viterbicnsi provinciam tradidit ', ut coactis pr;rconis vocc ni;igislratibiis et civibiis,
Pontifex Giffrido Anagnino, et
ipsos ea omnia, quae gessissent oratores, rata ha-

pra;Dxus est

liic

titnius

Providis viris

potestatibus, capitaneis, consiliis, et

coinmunibus

bcrc operam darent. Qnos paruisse,

tifici;e

lilterac:

'

Ponquac

Bononiciisibus

Favenlinis,

Foropopnliriisiijus,

docent.

Omnes

alias

urbcs

adiisse, ct

Caesenatibiis, Ravennatibns, Ariminensibiis, Urbi-

a procuratoribiis acta fuerant, rata haberi a senatu

el popiilo

natibus, Ccrviensibus, et Foroliviensibiis; Montisfiltri,

harum

et Rcrtcnorii, ac aliis coiiimiiiiitatibiis,

uni-

vibiis

qui a xix ad lxx

curasse,

civitatum, sacramentoque a cifclatis aiiiinm proTccti:

lefert Hicroiiymiis Riibeus

versitatibus, et incolis aliornm, civitalum, castro-

erant, fidein
obstringi

summo Pontifici Roman;pqueEccIesia;

'
:

riim, terrarum, et locorum

))artiuin

earumdem;
doniini

Gotifredus proei^ositus Ecclesia; Soliensis Salzcburgensis dioeccsis, magnifici

princiiiis

Ru-

tum aliosprociiratoresexadversis factionibiisexcivissc, qui compromisso in Roinanum Poiitificcm

facto, conjiingen(la2concordia;rationem illiusjudi-

dolphi regis
lcnlissinnis

Romanorum

illustris f;iniiliaris cle-

ricus et protonotarius, salulem in

Domino. Excelsibi

cio permitterent

qua^aNicolaodatis ad Giirridum

princcps ctc Significat data

Rodulpho rege Roinanoruin imperia de iis ad Sedis Apostolicae obsequium revocandis, afque
de quibiis etiam in Vallicellano' nostro Ms. insigne Instrunientum exlal,
regias
lilleras inserit,

memoratum lilteris * confirmata sunt, (juem animos ad concordiam comparare atque allicere
jiissit

Ad ineundam vero yEmilia; possessioncm Latinum Osticnsem et Vellctrensem episcopnni Apostolicffi

Mcminit de Roac Flaiiiiiiia a Nicolao ditioiii Pontificiae adjuncla Jordanus bis verbis'' ((Ab hocRodulpbo Nicolaus papa III requisivit ut Romandiolam resignaret, et exarchatum Ravenii;n, qui a comitatu distiiiguebatur, et antiquilus Ravennae erat senator, sicut Roma3, et dictas communitates gubernabat, inter quas erat Botionia, ut per Ludovicum scribilur Pascliidi paptc I banc rcgioiiem per Carolum datam, et recuperatam per Gregorium X, nniic isto repctente, niandat Rodulphus
consentit.

quod cum superioribus

dulphi
litteris,

Sedis legatum

quem Joannes
,

Villanus'

Latinum
nuiii
ait
;

cardinalem

vocat
fratre

atque

Brancaleo-

familia saluin Nicolai

alterumque ex
'
:

ex sorore nepotem nepotem Bertoldum

iiitcr

misit

ac

ne discordia

aliqiia

ipsos se-

reretur,
nil

Berloldnm Lalino subessc

jussit,

adeo ut

contra ejus imperia auderet, et quE male gesta rescindi ab illo possent. Commuiiicavit ^ cum re"-e
Sicilia;

consiiia sua Pontife.x,

priecepitque ut ad

augendas Pontificias vires

dinali cxplicareiit

copia;,

niensi agro ct /Emilia habebat,

;

quas in Bonooperam legatocar-

omnibus nobilibus tcrr;e, et ut Eccl. Romana; obediant

ad

(lopulis dictaj rcgionis,

et dictuin

cumque

necessitas postularet,

(iominium
:

Romanam

Ecclesiaiu asserit pertiiicre

.

et sic

ex accepti Apostolica beneficentia Siculi regni legibus militnrem, manum egregie instructam ro-

papa possessionem obtinuil Consentil Ptolema:'us Lucensis' in bistoria Ecclesiaslica Ms., Iradit enini recuperandis Pontificiis juribus intciitiiiii Nicolauiii, misso Joaiine Viterhieiisi Ordinis Pra;dica-

gatus
cia

torum

religioso viro, tiini litteris, superiores populos urbes(jue ad Sedis Apostolicaj ohsequium

Impacata qiiippe erat provineMonleferetro exercuerattyrannidem, nc Gercmienses, et Lambertalii contrariaruin parlium signiferi gravioriluis iiiter se odiis imbuti erant. Ad quos mulcendos regendosque non levi prudenliaopuserat: (luamobrem legatum
siibiiiittcrcl.
',

in

quam Guido

allicere

stiiduisse*
III

Secundo

sui

Pontificatus

Poiitifcx arcaiiis litteris mullis pivTccplis iiiforinavil ",

Rodiilplium rcgem Alcniannia; requirit super resigiiatioiie etexarchatu Ravennaj, qui erat principatiis super sex civitates Ronianaiino Nicolaiis
diolffi, qii;e

monuilque in neutram partem propenderet. Qu;c nionita ciini a Beitboldo, Guidonis et Montcferetro

Lambertatiorum

foederati studioso,servata

a comit;ilii distiiigiiebatiir. Et infra

iion esscnt, iiniversa ^niilia in gravissimos, uti

Mandat diclus rex omiiibus nobilibus

terroe ac

dicemus, tiimultus conjecta

Tom.
Ep. cur. xlvi.

est.

Ext. in Ms. Vatic.

sigii.
lit.

lib.

privil.

Uom.

M3. Vall.
piig.

16.

U.
i.

num. 12.
1. I.

pag. 10
ciir.
1.

Eccl.
-

lom.

i.

pag. 92. et
B.

'

I. 1.

1.

Sigu.

lit.

num.

12.

Rub.
I.

Hist.

Tom.

Ep.

x.x.wiii et reg. post eiind. Ep.

Ep. Li.
1.

Raven. 1. Ep. cxx.

Plol

Liii^.

Hist. Eccl. .Ms.

xxiii. c.

32.

'

Jord.

Ms

Vat.

Ep. XXXIV.

"

vi.
'

Eod.

J Ibid
1. i. i.

Ep. xlvi;

el .\Llx

Ep
e.

cur. l.

Jo.

sign.

uum.

llliiU.

I.

I.

Ep. cur. cxx.

Ep. XXX.
Toiii

Villan.

VII.

54.

ii.
i.

Ibid.

Tnm.
et tom.

"
I.

Ibid. Ep.
I.

xlv, xlvi.

II.

Ep

XLVH.

438
r6.

NICOLAI

III

ANNUS

1,

CHRISTI 1278.
scientiam plenius serenandam, qualiter
jira^decessores tui
illa certi

Tradilam porro Nicolao Bononiani a RoRomanorum scribil Ricordanus Malespina ', ul sacramenti religione, qua ad suscipieudam Asiaticam expeditioncm accepto crucis symbolo obstrictus erat, dum ea spe ac lege aGreduliibo rcjje

runt, qualiter
raruni,

illa

Romani imperatores expressead Rouianam Ecclesiam perli-

nere sub cxpressis terrarum distiuctionibus declatibi

de verbo ad

verbum

tenores privjle-

gorio instaurandaj rei Syriacse cupidissimo imperiuiM obfinuil, solveretur sed longe a Nicolao ea
:

giurum ipsoruia imperatorum, sicut in arcbivis Romaufe Ecclesiae reperimus, sub BLiila nostra
traiismittinuis
:

abest calumnia, ut Syiiani Sarracenis relinquere non curaret, niodo Bononia potirelur. Nec minus a rei verilateabliorrent convicia, quae ob recupe-

quorum etiam
in

privilegioruiu alipeti-

qua originalia,
iiius,

quibus praedictorum, quae

ratam ab Ecclesia Bononiam totamque Flaminiam evomunt novatores *. Caeterum bistoriae veritas
ea est,

babetur plena distinctio, dilecto filio fratri Conrado nuntio luo inspicienda commisiinus, et

quoad bunc articulum exemplanda concessirnus,

qiiatenus super bis
tor dcclaratioiiis
iiolae sibi veritatis fidelis asser-

Rodulplium prudenter

se gessisse, ac resti-

tuisse Nicolao jura Ecclesiae, ut iuiperii jura, qua:;

pereum

visae relatur,

oinni nube

Elruria Carolus legati imperii nomine obtinebat, sine bello recuperaret (qua de re agendum fusius duximus) ac Nicolaum, Innocenlii V ac
in

de niente tua caliginosae dubilationis exclusa, te jiossit clarius informare. Tenores aulem praefati

eoriimdem
suiit
:

iiiiperatorum

quoad

praedicta

tales

Joannis
a

XXI exemplo Bononiam Rodulpbo justissime repetiisse, quas Ludovici, alque Ollionis, Henrici, ac Friderici imperatorum,

aliasque urbes

58. a In noiiiine Doinini Dei omni[iotentis Patris, et Filii, et

Spiritus sancti.

electoruni principuni testimonioad Sedem Apostolicam antiquo jure spectasse constabal, quae Nicolaus ad Kodnlpbum trausmisit ^ ut eorum exemplo eas urbes iterum eidem Sedi ad controversias

Ego Ludovicus imperator Augustus statuo

et

tibi

concedo per boc pactuiii confiriiiationis nostrtB beato Petro priucipi Apostolorum, et per te

vicario tuo

domino Pascbali sumnio

Pontifici et

singularum urbium omnes exprimeret.Quac res ne insidens videretur, uoniina imperatorum Ludovici, Otbonis, Heunci priviletollendas. lirmaret, ac

universali papae et successoribus ejus in jierpe-

tuum,
stis,

sicut a praedecessoribus vestris usque

nunc

in vestra potestate et ditioue tenuistis et disposui-

decerpta, atgia, ex tabulario Romante Ecciesiae que a Conrado Rodulpbi oratore etiam e.xscripla
misit
:

et

civitatemRomanam, elc. Et exarcbatum Ravennatem, sub

et

infra

Necnon

integritate

cum
me-

uibibus, civilalibus, oppitlis,

castellis, quae piae

57. Poscit Nicolatis a Rodiilpho ut

jura ab

recordatioiiis doiniuus Pipiuus rex, ac bonaB

anliquis imperatoribus concessa confirmet

liam, Sardiniam
agnoscat.

et

Corsicam

; SiciSedi Apostolicce

moriae genitor noster Carolus imperator B. Petro

Apostolo, et
iira-decessoribus
vestris
:

jaiiidudum
lioc eslcivi-

Nicolaus episcopus, servus servo-

per donatioiiis paginaiu restitueruiit

rum Uei, cbarissimo in Cbristo filio Rodulplioregi Romanorum iliustri, salutem et Apostolicam benedictiouem.

talem Ravennam, et.iEmiIiam, Bobium, CflGsenain Foiuinpopuli Forunilivii, Faventiam, Iiiiolam, Bononiam, Ferrariaui, Coinaclum, et Adriam, quae
,

Ad

tuffi

devotionis

augmentum,

et

jurium

RomauaiEcclesia;clarilatem,quodcivitasRavenna) Forumiiopuli, Forilieti^iuiilia, Bobiuni, CcEsena,

vium, Faventia, Imola, Bononia, Ferrara,

clum, Adria,

ComaatqueGabellum, Arminum,l]rbinum,

Moulisferetrum, lerritorium Balnense, cum omniinsulis in terra mabus juribus, territoriis atque

Gabellum, cuin oinnibus linibus, terriloriis, atque insulis in terra inarique ad supradictas civitasimul et Peiilapolim, vidclicet tes pertiuentibus Ariminum, Pisaurum, Faiiuni, Senogalliam, Anconaiii, Ausiinum, Humanam,Hesiiii, Forumsempionii, Monteniferetri, Urbinum, et ferritoriuni
et
;

Balneiise, Calleiii, Luciolis,

Euguhium cum

oin-

quoquo modo rique ad civitates et loca prsedicta perliuentibus, ad nos, et Romanam Ecclesiam
pleno jure perlineant ; per cum expressione nominum te, lili cbarissime, villarum, atprffidictorum, civilatuni, caslrorum,
alias noslras litteras a

nibus finibus ac terris ad easdein civitales pertinentibus . Ilem tenor privilegii Olbonis iinperatoris talis est.

59.

In

nomine Doinini Dei omnipotentis PaSpiritus sancli.

gratia imperator
filio

tris, et Filii, et

et

que locorum sub cerla fornia pelinius declarari ; nilulominus, ut erga eamdem Romanam Ecclesiam

Ego

Ollio Dei

Augustus

una cum Otbone glorioso rege

uostro, divina

malrem

tuaui

sincerilalis
et

tuae

devotio

ordinante providentia, spondeinus alque promitti-

ampbus
nari.

elucescat,

omnia

singula de novo do-

mus

per lioc pactuni coiiflrinalionis nostrae per te vicario

tibi

B. Petro [trincipi A|)OstoIorum, et clavigero regni

Ne autem per

b;EC nos aliquod

novum

pe-

caelorum

et

tuo domino Joanni

tere, vel a tuis pra3dece?soribus

imperatoribus Ro-

sumnio

Pontifici, et

uuiversali paptB Diiodeciino,

manis iusolilumexistimcs poslulare, ad tuam couc. Ricord. Malesp. Hist. Flor. c.

sicut a pianlecessoribus vesliis usque

uunc
:

in ve-

stra [loteslate, atque dilione teiiuistis, et disposui1

Ccutur. xui.

1. col.

126.

204. Jo. Villan.

^

1.

vii.

c.

34.

Tom.

il.

1.

l.

Ep. v.

Romanam, etc El infia Necnon exarcbatum Ravennatem, sub inlegritate cum urstis ci\itateiii

NICOLAI

III

ANNUS

1.

loca

CHRISTI 1278.

439

bibus, civitatibus, oppidis, el castellis, qujB piae

memnriae domimis

Pi|iinu, et

Dominus Carolus

Maguntinensi expetiit', ut publico Diplomate conOrmarent, non dictas niodd urbes ac

niensi,

excellentissimi imperatores videlicet noslri B. Petro Apostolo, et prsedecessoribus veslris

dilionis

Apostolicaj
et

esse

verum Siciliam

jamdudum
hoc
est civi-

quoque, Sardiniam
integro jure ad
I^aene

Corsicam supremo, atque

per donationis paginam contulerunt

tatem Ravennam,

et .-Emiliani,

Bibium,Ca?senam,

Fonmipopuli, Forumlivii, Favenliam, Imolam, Bononiam, Ferrariam, Comaclum, et Adriam, alque Gabelhim cum omnibus finlbus, territoriis, atque insulis terra mariquo ad suprascriptas civisimui et Pentaiiolini, videlicet Ariminum, Pisaurum, Fanum, Scnogalliam, Anconam, Ausimtim, llumanam, Hufim, Forumsem[)ronii, Montemferetri, Urbinuin,et territorium
tates pertinentibus
;

eam speclare. Et conceptas eadem verborum forma litleras ad Germanos praesules, ut Ecclesiae Romana; iu ea re digiiitati studerent, dedif.Noa defuisse principes Germanos
justis Pontificis votis, ac litteris jiublicis superiora

[)romuIgasse, videbimus.
6-2.

Praescripsit vero

Rodulpho' formam, qua

:

jura Romanae Ecclesia; confirmaturus esset quae cum fere iisdem omnino concepta sit verbis atque
ea,

qua Lausanae Rodulphus coram Gregorio

Balnense, Callis, Luciolis, et Eugubinm cum omnibus finibus et territonis ad easdem civitalespertinenlibus . Item tenor privilegii Henrici imperatoris talis est

fldem adstrinxit, atque a nobis suo loco jam ante allataTuit, illa lantum decerpemus, quae adjecta sunt a Nicolao in exprimeudis ditioiiis Ecclesiasticae locis,

ut Rodulphus ea ad Pontificium domi:

GO.

In

nomine Domini Dei omnipotenlis PaSpirilus sancti.

natum
terra,

spectare [irofiteretur

tris, et Filii, et

quae est a Radicofano usque

Ad haspertinet tota Ceperanum,

gratia imperator Augustus spondeo, alque promilto per hoc pactum confirmationis uoslra; tibi B. Petro principi Apostolo

Ego Henricus Dei

marchia Anconitana, ducatus Spoletanus, terra comilissae Mathildis, civilas Ravennae, et ^milia, Bobium, CcEsena, Forunpopuli, Forumlivii, Faventia,

rum, et claTigero regni caelorum ; et per te vicario tuo domiuo Benedicto summo Pontifici, et univer*
sali

Imola,

Bononia,

Ferraria,

Comaclum,

Adriam, atque Gabellum, Ariminum, Monsfeltri,

territorium Balneuse, Penta|iolis, Massa-Trabaria

paptB sicut a
in

praedecessoribus vestris usque

nunc

poteslale vestra ac dilione tenuistis, et

disposuistis

civitatem

Romanam,

etc.

Et infra:

cum adjacentibus terris et omnibus aliis ad Romanam Ecclesiam pertinentibus, cum omnibus
finibus, territoriis
,

Necnon

et

exarchatum Raveunatem sub integricasteliis,

atque insulis

in terra
el

marique

tate

cum

urbibus, civitalibus, oppidis et

ad provincias, civitates, territoria

loca praedicta

quaj piae recordationis

dominus Pipinus,

et

domnus
ilidem

quoquo modo pertiuentibus, ut

yincias,
civitates,

suprascri|)tas pro;

Carolus, et

domnus Ludovicus,
ejus,
et

et Otlio, et

Otho

filius

prsedecessores

videlicet nostri

B. Petro Apostolo,

pra;decessoribus vestris jam:

dudum

hoc est bium, Caesenam, Forumpopuli, Forumlivii, Favenliam, Imolam; Bononiam, Ferrariam , Comaclum,

paginam contulerunt civitatem Ravennam, et ^milium, Boper

donationis

necnon et omnia supradicta habeat Romana Ecclesia iu perpetuum cum omni jurisdictione districtu, et honore suo. Verumtamen, cum ad recipiendum coronam imperii, vel pro necessitatibus Ecclesiae ab Apostolica Sede vocati venerimus de mandato
loca,
et territoria
,

summi
priis

Pontificis,
ipsis.

recipiemus procurationes sive

igitur siipradicta
,

Adriam, atque Gabellum,

territoriis,

cum omnibus
;

finibus,

forum ab
civitatum

Omnia

tam pro,

dictas

alque insulis terra marique ad suprasimul et Peutacivitates pertineutibus

seu specialibus provinciarum

,

terrarum

Ariminum, Pisaurum, Fanum, Senogalliam Anconam, Ausiuum Humanam, Moutemferetri Hesim, Forumsempronii Urbipolim, videlicet
,

quem
et

atque locorum ex[)ressa vocabulis etiam non expressa, et quiciimque alia

,

pertiiient

ad

Romanam
,

Ecclesiam
et

de voluntate

num, et territorium Balnense, Callis, Luciolis, et Eugubium cum ommbus finibus, et territoriis ad
easdem
a

consensu principum imperii libere illi dimiltimus, renuntiamus, et restiluimus: necnon ad omnem scriipulum remoconscienlia
consilio

civitates pertinentibus.
S.
.

vendum, prout mehus

Junii,

valet et efficacius intelligi,

Datum Romae apud

anno
' i

Petrum non.

de novo concedimus, conferimus, et donamus, ut

sublata omnis contenlionis el dissensionis materia,

Pontificatus nostri

61. Postulatum

insuper a Rodulpho, ut intra

firma pax

et

octo dies, post suscepta e Pontificis

|)erii

mauibus

ini-

imperium perseverent

plena concordia inter Ecclesiam et . Ad calcem vero littera-

oriiamenta,
polliceretur
;

rum
rii

omnia illa privilegia roboratuoperamque daturum, ut impePraeterea

rum

hffic

adjecta.

Ut autem haec omnia Tobis memorato sanctissimo

[lalri

proceres

suam adderentauctoritatem.

nostro

domino

Nicolao, sacrosanctae
Ponlifici
,

ab electuribus principibus Joanne marchione Brandeburgensi, allero JoanneSaxoniacduce, Ludovico comite Palatino Rheni duce Bavarias, Alberto duce
Saxoniaj, atque archiepiscopis Trcvirensi, Colo-

Romanae

Ecclesiae

summo

ve.*trisque

successoribus per nos et nostros successores Ro-

manosreges et imperatoresobserventur, firmaque semper et inconvulsa permaneant, pra;sens privi

Ep. VI

Ep. SLis.

Ep. L.

'

Ep. XV.

'

An. 12*5. num. 37.

440

NICOLAI

III

ANNDS

1.

CHRISTl 1278.

legium conscriptum jussimusAurea BuUa typario

nostrae majestatis impressa muniri, ac
ipsi

ipsum ad

forma praemissa egerit, fecerit, sive nostro nonuue duxerit ordinandum. In cujus testimoniiiin, et
evidenliam iileniorem
vestrae
prffisenles lilteras sanctilati
,

perpetuam suiiditatem et certitudiuem vobis et RomaiuT EcclesiaB exhiberi. Promittimus insuper quod postquam Romam ad recipiendam unctionem, corouationem, et imperiale diadema
perveueriinus, ipsaque perceperiinus, infia octo
dies prcEuiissa

transmittimus

majestatis

nostrae

sigilli

robore eommnnilas.

Dat. iu castris

non. Septeinbris, Indiclione sexta,

MCCLXXViii, regni vero nostri
65.

apud Dyax aniu) Dumini

.

anno v

omnia
et

de novo integre

singuia inuovabunus, et plenarie facienms .

et

De pace ejusque
et Goilefrido

condilionibns.

Tradita
Carolo
fce-

Conrado
deris a

pacisceiuli

cum

63. Coiiciliare

lum.

adidUlur Rodiilphnm et CaroCousulUim etium est a iXicolao Caroli

Rodnlpbo

auctoritate, Nicolaus,

admissa

juribus,

duin Rodul|ibum solemni sacramento adegit, Caroluin regem bello non lacessitnrum,

pacis arbitii provincia, Carolum Siciliee regein ad regni limiteni excivit, ul res nielius perduci,

nuntiii|ue liinc inde facilius

a

commeare

possent
et
tui

iuvasurum. Ad jungendum vero inter eos reges fcedus, Conradum Rodulpbi oratorem, ut rem
retinuit.
tolies

nec Siciliam

regiam requirimus hortamur attente, quatenus in aliquibus regni

Celsitudinem
,

inquil

',

agitatam perflceret, penes se

locis

Urbis vicinis
iis

te

nobis celeriler appropinques,

et

Nec dissensit

Romanorum
el

rex:

memoraregii

ut in

per litteras

nuutios frequentius, et
;

tum enim Conradum

praefectum

Godefridum

scrinii

commodius,
nobis

sicut expediet, requiraris

ut per hoc
et eidein

auctoritate ad ineundas

cum
'

Carolo

salnbrius ac celerins ipsis tractatibus consulatur,

speratffi

foederis pactiones munivit, ac Nicolauin, ut iUius

prosperitalis

dulcedinem,
a et tibi

interpres et arbiter foret

64.

his litteris

rogavit

regi niniirum

Rodulpho
,

fructus uberes

Sanctissimo in Cliristo patri ac douiino,

producluris

Coppta concordia est cedente pria juiibus imperii regi

domiuo Nicoiao, divina providentia, sacrosanctas Romanae Ecclesiae summo Pontifici Rodulplius Dei gratiaRoinanorum rex sem|ier Augu^tus, cum
,

inum

Etruria Carolo
restitutis,

Ro-

manorum
inferius.

de quo iterum sermo recurret

ritu

filialis

obeditionis reverentia, devotissima peduui

66.

Professum porro boc anno solemni

clienteliT!

oscula beatorum.

Carolum regem, Siciliam

Apostolica} addictam
;

nomine Sedi
A()osto*

Ecclesia;

Gerentes tanquam devotissimus vester et Romana> filius, de inobiiquabilis sanrectitudine

,

fidemque Nicolao, ut justo

ac suprenio
lica

domino Romae coram Sede

ctitatis vestrffi
est,

qua

cuilibet

quod snum
;

adstrinxisse, ostendunt Caroli ipsius litterae

sine

personarum delectu,

tribuitisa?qu;i lance

et ex fervore cliaritalis intrinseca?, qiia iiiter

quos-

libet Cbrisliana? religionis, et potissiine inter illu-

stres et superiUustres,

ut reges et principes, ex

quibus inter caetera spondet, nunqnam se imperiuin cum Sieiliaconjuncturum. Cum vero iisdem omiiino verbis conce|ilcB sint, atque eae quibus Joanni XXI addixisse obsequium vidimus^ praetereundac visa? suut. Id
Cceteris
titulis

quorum

dissidentia tanto gravius suboriri posset

modo

observaridiim,

ipsum

periculum, quanlo majuri |irffiemiuent dignitate; concordiam, unionem, et amicitiam tanquam [later piissimus toto corde diligitis indubilatae fiducice

regis Jerusalem

numen
S.

adjecisse

ipso

lilterarum
:

exordio, atque dieni bac fornia

adscripsisse

Actum RomcB apud

Petrum
.Maii,

in

plenitudine. Ecce quod super familiarilate, confoederatjone, etindissolubilisamicitiae unione inter

papali palatio

anno mcclxxvui, meuse

Siciliae

xxiv

ejusdein, vi Indictionis, regnuruin

nos

et

inclytum Carolum regem

et

Siciliae,

noinine

salem anno u,
ploina VIII
liul.

vero

xiii .

meorum JeruAd rem gestara

lilteras

nostro tractanda, facienda, firinanda seu solidanda

secutuiis ajtatibus transfnndendam Niculaus DiJunii edidit" iu

per matriinonia,

quascnmque obligatioues et modos alios, vestra sanctitas viderit expedire, vestrae beatiludini uos ducimus commiltendum super boc concedentes, quantum in nobis est plenain et
,

quo

Caroli

inseruit, atque assenliente sacro cardinalium se-

natu, clientis officia a Carolo accepisse promulgavit.

acomnimodam potestatem constituentes nihiloniinus honorabiles viros fratrem Conradum

liberam,
;

67.

Devinctum porro
(in qiio

gione Carolum

de Ordine Minorum niinistrnm superioris Alemanniae, et magistrum Godefriduin praepositura

Ecclesia? Soliensis

nunquam

illius sacramenti relispoponderat inter caetera, Elruriain, Insubriamve cum Siciliacou-

vestrum capellanuin, noslrum-

que protonotarium, procuratores nostros ad iuforniandum nostro nomine vestram paternitatera

de
facti

et

negotii circnmstantiis,

cum

necesse
:

fuerit, et a vestra sanctilate

fuerint requisili

ra-

juncturum) Etruria, cui publice pacis servatoris noinine imperitabat, cedere jussit. Molitum id vindictas cupiditate Nicolaum accusant Ricordanus ^, Joannes Villanus ^ S. Antoninus ' Franciscus Sansovinus*qui Ursinte fainiliae historiain conscripsit, pluresque alii ob repulsum, adjectis
,

tum

habentes

et

gratum
et

quidquid
ii.sius

paternitutis
1

vestrae providentia
liaritatis,

super bono concordite, famisolidatione,

Tom.

II.

1.

I.

et

amicitia;

sub

pag. 83.

'

ubi sup.
'

num. 82.

Ep. XLiv.
'

5 Ricli.

- Eit. apud Nicol. tom. i. 1. l. * Nicoi. Au. Chr. 1276. num. 38. etc. ' Jo. Viilan. I. vii. c. 54. Malesp. e, 204.

Anton. ni. par.

cle

tit.

xs. c, 4.

1.

* Franclsc.

Sansovin.

Eit. tom.

I.

privil.

Rom.

Eccl. Ms. Valic, p. ai.

1.

II.

famill. L'rsin.

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CIIRISTI

1278.

441

nonnullis verboruni aculeis, tiuiun erat passus, cuni a Siculo, ut nepteni l'rsiiio nepoti nxorcni
traderet, llagitasset. Ferunt eiiim dixisse Cariiliini,
Poiitificis

cellano ad i|isius imperia

pial. Dat.

earum custodiam

susci-

genus
,

oli

rubros calceos,
,

(luiliiis

iiisi-

XVl kal. Octobris; anno i . 69. Nec Etruria modo, verum etiam Urbis imperio, (luod senatorio nomine obtinebal, jussus
Vilcrbii

(iignuni non videri gniebatur genere misceretur, atque ejus principatum hajreat(|ue iiide Nicoiauin conditariuin non esse ul
:

cuni

regio

(jMrolns

discedere,

illico

|iaiiiit

sui(|ue adinira-

ob singularem in tanta potentia erga Pontilicem, adveisantem siiis cominodis, modestiam

lioiiem
coiicitasse, refert Jordaiius
' :

cepto dolore
xisse,

Koma
'

atque Etruria Caroluni delrain Nicolao iraruin caiisam,

liinocentii

Rex, inquit, Caro-

adduntque aliam

lus privatur officio senatoris, el

ria

eodem anno

vica-

Caroluin post

mortem

Gallicos patres

Tusciaj

per

cumdem

, iiiiiiruin

Nicolaum.

contra Italicos in

l^oiilificis

electionc fovisse. Qiio-

Papa misit

uiiuiii

cardinalem, qui patientiam

receiiisset,

rum

lides sit
iit

penes auctores. Petiit ergo a Carolo

Elniria cederet, causalus, ut aiuiit',
jiosse.

regis tentaret super prajdictis sibi ablatis:et audilo,

Nicolaus,

quod cardinalem honorificc

res|)oiidisset
,

et

cuni Uodulplio secus de fcedere agi noii

modeste
habet a

ail

Felicitatem

Caroius

68. At quanivis ea res graviorem Siculo regi

domo

Franciie, ingenii
,

perspicacitatem a

dolorem

atlerret, ut

eam tamen
ita

a
illi

Koniano

l>on-

regno Hispaniae
tione

Blanca enim matre His[)ana

tifice acce()erat

dignitatem,

restituil, lilte-

erat natus, discretionem

risque regiis,

quem

Etruri;e praifecerat,

Kayinun-

dum
sit.

e Poncellis provincia abire, reddere oljsides,

atque arcibus pr;esidiariuni niilitemdetraherejus-

Quo

accepto ketiis Nicolaus' Latino cardinali

verborum a frequenlaRomanic curiic . Acceiierat illum, ut vidimus, a Clemente IV in lirbemagistratum Carolus, cum Henricus Alfonsi regis Castelke frater, a Romanis senator crealus, ipsos ad rebellionem, inita

scripsit' ut loca munita,

atque arces reciperet.

Ostiensein

cum

Ecclesia) boste infensissimo

Conradino

coi-

Eodemque argumento
episcupum

missis dicto Ilayinundo Ponlilleris,

tione, violatisqueetexpilatis

Ecclesiarum sacrariis,

cellano regio in Etruria vicario

in arces

concitavit; atque a Pontificeanathemate devinctus

est.

inducere jussit*.
in Cbristo fllius

Et

licel

Carolus, suscepto SicilicE regno se ad-

Cbarissimus

noslcr Caro-

strinxisset Urbis

lus ,

Latinum cardinalein alloquitur', Siciliae rexillustris, debitum clarae sua; devotionis el facta)
nobis olim ab ipso promissionis observans, a vigesinio quarlo die prffisentis mensis Septenibris pro-

ad decennium tamen

magistratum non correpturum, illi contulerat Clemens, ut Henrici Hispani , quem hostem judicarat, si in
pertinacia perstaret, potentiam frangeret,

Urbem

ad Pontificis obsequium revocaret

ritate rebelles in officiocontineret.

suaque aucto-

xinio futiiro vicariam Tuscite absolule ac libere

dimittendo dilecto filio nobili viro Raymundo de Poncellis suo in Tuscia ipsa vicario, sicut per litteras

Cum

itaque

jam Nicolaus urgeret Carolum,

ut magistratu abiret,

regias

nuper accepimus, per

alias

litlcras

suas injungit, ut eodem die omnia castra, quaj pro

parte ipsius regis facit
dictain

is exposuit se a Clemente IV doiiatum ea digiiitate ad Uecennium, cujus deponendaj tempus in menseni Septembrem incideret;

idem

nobilis
illiiis

ubi(|iie

per

ac Nicolaus

eequitati

standum
;

ratus,

Clementis

Tusciam

custodiri, in

nianihiis libere

beiieficium iiifringere noluit

sed Carolo regi pro-

ac absolute dimittens etiam et assignans, (|uem illuc propter boc duxerinuis destinanduiii, dictus
nobilis se de vicaria ipsa per se, vel

xinia ab eo adacto in sua verba die,

cessit,

per aliuin

Piploma conClementis privilegio ad decimarn sexlam diem Seplembris magistialum Urbis geut ex
rere pergeret, ea lege, ut conslituto temiiore pu-

nullatenus introiiiillat

inaiidans niliilominus pra,

dictus rex universis et singulis castellaiiis

(]ui-

blicaj rei guberiiaeula restitueretEcelesia!. Acce|)it

bus quorunicuiiiquecastroruin [leripsain Tusciam tam per regem, tiuam nobilem eosdein, seu quenicumque aliuin pro dicto rege ciistodia est commissa, ut ad requisitionem pra;dicti nobilis omnia
ipsa caslra iiuntio, per nos illuc dcstinaiido, libere

conditioiieiu Carolus,

nuncupato

Ponlifici

eaque ipsa die, qua; proxima sacramento effluxit, subse

jectis

htteris^Nicolao cavit,

Urbis imperium

Ecclesia;

redditurum.
,

Sanclissiiiio

Nos igilur necessariam utilitalem illarum partium et incolarum earumdem, quos interna nieiite conspiciinus, attendeiiles, etc .
ac absolute
diniitlaiit.

speciali,

sanctaj

in Christo patri et domino domino Nicolao divina providentia sacroKomana! ac universalis Ecclesiae summo

Signilicat Laliiio episcopo cardinali data imperia

Apostolica

Raymundo

Poncellano Caroli pricfecto,

Carolus Dei gralia rex Jerusalcm, Siciet [^rincipatus Capua;, AndegavicB, Provinciae Folchalq. et Tornodori comes,
Pontiflci,
lia;,

ducalus A[)uliie,

ut Etruritc arccs niilite pra^sidiario firmatas leneret,

cum omni

reverentia et honore devota

peduin

donec

EcclesiaB nomiiie repetitLc essent,

ne

oscula vestroruni.
70. SanctcC recordationis

magno

regis
:

Komanorum damno

a nonnullis in-

dominus Clemens

vaderenlur
' Anlon. 111. ^lidem qui sup.

atque ideo praicipit, ut cedente Poutil.

pai'.

xx.

et ViloiNic.
I.

c. 3. 4. Sanson. Ms. Vallic. bibliolh. si;;.

1.

ii.

et

alii.

iit.

Tom.

I.

1.

Ep. cur. Lsxxiil.

C. nuin. 23.

Ibid.

bp. Lxsxiv.

papa IV picedtcessor vester niihi , ut si nobilis vir domnus llenricus magnifici principis illustris re-

'

Jord. .Ms. Vat. sig.

nmn. 19G0.

Ext. apud Nicol. lom. ij.

Ep. Lxxxiii.

pag. 38. nuui. 32.

Ann. -- Toucs XXII.

Ravn.

ilL

S6

442
gis Castellae

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.
tibi

gernianus tunc Urbis senator, ab ipso doniino papa ex justis causis excomniunicationis
\inculo innoilalus, infra tunc proximiini fesluni
Ascensionis Doniini ad sua,
et Ecclesiic

super boc
ras,

concedi contigerit per nostras

litte-

Ronianae

concessionem bujusmodi specialiter exprimentes. Quod si secus per te vel alios de mnndato tuo quomodoiibetfactum, vel attentatum extiterit,
oiiines et singuias posnas contentas in conventionilius pracdictis

mandata non

rediret, ex tunc cjusdein Urbis regi-

men

de consensu

populi

quod eidcm domno

infra tunc

Roinani a jurameiito, Henrico pra?stiterat, absoluti

huic annexas arliculo, quibus ex

te

tunc

te

subjacere decernimus, eo ipso

noveris

proximum festum Omnium Sanctorum

ad continuum decennium recipere possem, sub cerla forma concessil. Et cuin sextadecima die

mensis Sejitembris proximo futuri dictum decen-

nium

flniatur

pra-senti scripto

sponte fateor a

juramentum a te prajstitum vel quod imminet nunc praestandum, nibiloniinus violasse. Datiim Romae apud S. Petrum Vlli kal. Junii, Pontificatus nostri anno i . Admissa sunt obsequenti animo ha}c imperia a
incurrisse, ac praedictum
,

mibi nuper esse concessum, ut retinendo regimen bujusinodi usque ad praedictum diem, juxta formam concessionis praedecessoris cjusdem, pcenas in conventionibus tempore traditi mibi regni Sicilia;, inter sanctam Romanam Ecclesiara et me statutas, non incurram, nec juramentuni super eisdeni conventionibus plenarie
sanctitate vestra

Carolo

Siciliae

rege, ut

is

subjecta htterarum parte

profltctur.

72.

Ego autem eamdem Ecclesiam,

,

et

vos

mibi
ter

propitios recognoscens

vobis, et per vos

successoribus vestris, et eidem Ecclesiae, solemni-

bona
:

fide promitto,

quod adveniente

dicto die

de ipso regimine

me

ulterius nuUatenus

intio;

adiniplendis

et invioiabiliter

observandis a

me

miltam

sed illud dimittam penilus absolutum

quod imminet nunc praestandum, censeri debeat per retentionem bujusmodi vioiatum ita quod adveniente dicto die regiinen ipsum, et quodcumque aliud in ipsa Urbe doininium liberum et expeditum omnino dimittam nisi aUud interim sufierlioc mibi concedi contiugeret per vestras litteras concessiouem bujusmodi speprcEstitum, vel
;
:

nisi aliud

interim super hoc mihi concedi conti-

gerit per vestras litteras

specialiter expriinentes.

concessionem bujusmodi

Quod si, quod absit, contrarium facerem, prenis omnibus buic annexis
articulo in conventionibus supradictis totaliter

me

adstringo, et expresse volo et consentio,

quod per

hoc, vel boruni aliquod convenlionibus eisdem in

ciabter exprimentes.
a

nullo penitus derogetur

sed

illae

perpetuo nibilo-

Quod

si

secus per me, vel de mandato meo,

lactuni, vel attenlatum extiterit,

omnes,

el

sin-

gulas pcenas contentas in conventionibus, et coUatione prcPdictis buic annexas articulo, quibus ex

robore perseverent. Ad quarum observationem ita per oninia me teneri fateor sicut ante praidictam concessioiiem tene-

minus

in suo perpetuo

tunc

me

subjacere per easdem lilteras decrevistis,

eo ipso

me

noscerem incurrisse

ac pra'dictum

bar;et perinde promitlo in omnibus observare. In cujus rei testimonium pra-sentes litteras fleri feci, et Aurea-Rulla typario regiae majestatis im-

juramentum a me prteslilum, vel quod imminet nunc iiraestanduni, nibilominus violasse, sicut in
Apostobcis
contiiietur,
G

iitteris

per vos milii concessis plenius

quarum

tenor

talis est.

Nicolaus episcopus, servus servoruin Dei,

filio

charissimo in Cliristo
illustri
titis

Carolo

regis
etc.

Sicilia?

ad perpetuam rei

memoriam,

Repea

Datum Romae apud S. Petrum per magistrum Guillelmum de Farumvilla pra?positum Ecclesia3 Sancli-Aiiiati Duaceiisis, regnorum Jerusalem et Siciliae vicecancellarium, capellanum veslrum, anno Doinini mcclxxviu, die xxiv mensis Maii, vi ludictione, regnorum ineorum Jerusalem anno ii, Siciliie vero xiii .
pressa muniri.
73.
restiluta.

proiixa

oratione superioribus de

collata

Urbis administratio PoiUifici a

Carolo

Clemente IV ad decennium Carolo Urbis senatoria dignitate ob Henrici Castellee regis fratrisperduellionem, ac litteris ii>sius Clementis ea de re exaratis, Nicolaus Carolo permittit, ut decennium

Cum senatoris

dignitale abiturus es-

set Carolus, Nicolaus

ad Pontiflciam potentiam in

Urbe asserendain Constitutione edita cavit ', ne in posterum id munus regi uUi extero regibusve
oriundo, principi, aut marcbioni deferretur. Qua

compleat in eo magistratu, addilque baec imperia.

71. late

Celsitudini regiae iiraesentium auctoriliujus-

concedimus, ut retinendo regimen

,

de re baec Jordanus ^ historiae commendavit : Constitutionem fecit de electione et domino Urbis

,

modi ustiue ad praedictuin diem

juxta

formam

concessionis bujusmodi, poenas in eisdein conventionibus expressas huic articulo annexas, vel ea-

possit eligi

quocuinque noinine censeatur, quod noa ad majus teinpus unius anni absque
Ecclesiie, ut i)atet

auctoritate Aposlolicae Sedis, quia totacivilas juris

est

rum aliquam non

eisdein

incurras, nec

juramentum super
et

RomaniE

percapitulum Concon-

conventionibus plenarie adimplendis

stantinus, xcvi, dist. et di. lxiii c. Ludovicus, quae

quod iinminet nunc praeslandum censeri debeat per retentionem bujusmodi violatum ita tainen, quod adveniente dicto die regimen praedictum et quodcumque aliud in ipsa Urbe dominiuin liberuin,et expeditum omnino dimittas nisi aliud interim
;
;

inviolabiliter observandis a te piaestitum, vel

Constitutio babetur in Sexto de elect. His

sentanea a Ptolenueo Lucensi in Ms. bisloria Ecclesiaslica

traduntur ^ Qua; porro causie Nicolaura

Lib.

II.

Ep. Lxxvi.

1.

Jord. Ms. Vat. sign.

xxiii. c. 20.

num, 1960.

5 Plol.

Luc. Hisl. Eccl. Ms.

NICOLAI
ad

III

ANNUS

I.

CIIRISTI 1278.

443
omni robore
nominali,
se
firmitatis,

cam ferendam Constitutioncm

'

impulcrint, ipsc

mus
et

essc iiullas, ac carerc

soluiii

his vcrbis cxpoiiit

non

nomiiiatorcs, cleclores, ct assuiuipsi

74.aNicolaiisetc.ad perpetuam
a

rci

memoriani.
iii

ptores;

verum etiam
si

electi,

aut as-

Fuiidamenla

niilitanlis

Ecclcsi;c

nioii-

sumpli,

luijusmoili noniinationi, eleclioni, scu

consciiscriiit,
aiit

lihus

sanclis proplicta rciiiciiiorans,

pcr nioiitcs
lit

assumplioni

de

ipsis

quo-

Apostolos et
infra
:

pnidicatores patenter insiiiuat .

NiuiKjuid obduxit oblivio, (|u;cUrl)i,

t\uiv

iiicolis

nota dispendia intulcrunl baclcnus

|)crc-

grina

rcgimina? Numquid non baBC dcslructio

modolibet intromiserint, intciidcntes etobedientes eisdem, et omnes dantes iu hoc ipsis nominatoribus, electoribus, assumptoribus, aut noniinatis, electis, vei assumplis auxilium, consilium, vei
favorem, publice vcl occultc
tatis, praEcmiiicntia;,
;

nineiiium, deformatio provenicns ex ruiiiis, luce

clarius nianifcstant ?

cujiiscuiiu)uc digni-

contrectata

Numquid non luec lidcliuiu deposila? Numquid non bicc ipsa vc-

couditionis, aut status extite-

rint;

neranda Dei tem|)la praesidcutis

manu

sacrilega

eo ipso sentenliaiu cxcoinmunicalioiiis incurrant ac nihilomiuiis ipsos iiominatos,elcctos,

:

diebus noslris nefarie violata proclauiant? Quid

seu assuuiiitos,

si

conlra prffsentem constitutlo-

plura? Nonne ipsius Urbis retroactis tcniporibiis incorrupla constautia sub regentis et teiupore ne-

nem

praidictis nominalioiii, cleclioni, vel

assum-

ptioni conscnscrinl,aulscquoquoniodoillis ingesserint, et

faudo subversa regimine,

ipsain

Urbem, spccuut a matre sua

eorum

posteros iu

pcrpetuum omnibus
,

lum

fidei,

tanta respersit infainia,

filia

feudis, privilcgiis, libertatibus

gratiis
et

immunitatibus,
aliis

Romaiia Ecclesia
pulsa,

pra;dilecta

dcviare

com-

honoribus, qua; a pra;dicta, scu

quondam

Coiiradinuiii, qui

de venenosa
imperato-

tenent Ecclcsiis,
gerint,

censemus

esse
(lui

privatos,

etc.

radice Frcderici
ris

quoudam Komanorum
ipsius

Aggcrit alias poeiias in eos,

hsc

sancila infre-

colubri tortuosi juslo

Ecclcsia) judicio

reprobati prodiise videbatur in rcgulum, (|uique

decernitque cives Ronianos, vei in agro Romano oriundos, pubiicfe rei gerendae admotum
iri.

ad extcrniinium Romana3 matris Ecclesiae manifeslis indiciis

Dat. Vitcrbii

in

una contemptum Dci, sus

cuin suis fautoribiis as[)irabat;

matris, ac ipsius Urbis

76.

Adducit

XV kal. camdcm

Augusli, anno

Conslitutioiicm S. An-

opprobrium patenter exciperet, receplo favcret, constituens se pcr hoc tain patentis liostis sua;
matris Ecclesiae
|<ra>stitcrunt
filiani

toninus ', at^iue etiam meminere novatores '. Quod veio qucrantur iiijuria Carolo senatum ereptum, nulla querelaruni occasio subest, si Roma-

adjutricem. Haecipsi Roniffi

Il;ec

nus Pontifex, quod

naeiiue rei

suum

erat, repetierit,
:

Roma-

scnatores incognili.

pr;csidcs

curam

suscipere voluerit

(luani qui-

improvisi, ut gloriosa civitas redderelur ingloria,

dem

sibi

multis nominibus conimcudatam cleiitteris

:

sua
tife

stabiiitas

vocaretur

instabilis,

suaeque constan-

ganter in
edisserit
'

anliquata soliditas linguis bomiiium notarelur

:

((

ad LatinumOsticnsem episcopum Alniae, inquit, Urbis gcsta magnifica

jnfirma . Nonnullisque inteijeclis h;cc sancit

75.
fragabili et in

resonant, et acta tcstaiitur,

quod

ipsa Urbis digni-

De fratrum nostrorumconsilio hac irrepcrpeluum valitura Coiislilulione sancimus, ut quandocumque ct quoticscumquc senatoris elcclio, vel alterius quocumque nomine censeatur, quocumquc modo, quocumque titulo
ipsius Urbis debeat pra;esse regimini, iu

tatnm immcnsitate pra^ccllens est, etdicitur caput oibis. Ibi quidciu Deus omnipotcns Ecclesiam suam fundari voluit, ct Roniano titulo nominari,
ut inter se

nuUam

quasi senliret vocabuli sectioCliristi

postcrum

nem, Scdem

et ibi

Apostolorum principis
qua;

vicarii

constituit, ut vere A|iostolica censerctur.

immincbil, nullus imperator scu rex Romanorum, aut alius imperator, vel rex, princcps, iiiarchio,
dux, conics, aut baro, vel qui aiterius
pra;cniincutitc,
tia;

Ad ipsam

itaque Urbciii,

iialiiralcm

nobis

iiolabilis

potcntiae seu

poleslatis,

cxccllen-

vcl dignilatis cxistat;

fratcr, fllius, vcl neiios

;

originem prcxbuit, et Romanum popiilnm praedilcctum compage nobis tanta; spcciaiilatis adjunctos oculos noslros extendimus, mciitem dirigimus, et animuin eicvamus; ipsos(iuc aifcctione
spcciali

eorum ad

perpeluum seu quivis alius ultra annale spatium qiiovis modo, colore vei causa, per se vcl per aiiam pcrsonam quomoteinpus, vei in
dolibct submittendani in sen;itorcm, capitancuin,

coiispicimus,
:

et intra

nostra

praecordia

retinemus cum ad hsc specialiter ob praimissa nos adstringat cliaritalis intcgritas, et officium Apostolica; servitutis. Quid enim dignius, quara
oculis intentis inspicerc
slitula,

patricium, aut rectorem

vei ad

cjusdcm Urbis

fundamcnta

diviiiilus in-

rcgimen, seu officium nominetur, cligatur, seu aiias etiam assumatur absquc iiccntia Sedis Apostolicae speciali,

et

eis

cum

sic

;idjuiicto tilulo rctovcri ?

per ipsius Scdis iittcras conces-

sioiiem

liccnliiE

bujusniodi

specialiler

expri-

Quid honestius quain nobis illos adstringere, quos provisio calestis uiiivit? Quid dcccnlius, qiiam hodiligcrc quos aniavit Allissimus, et tautorum

mentes.
a

Quod

si

secus faclum fucrit, nominationcm,

electionem, ct assuinptionem hujusniodi dccerni-

norum praerogativa valiavit ? Et quid inagis debitum (|nam scrvaie quod disposuit suninii provivordentia Couditoris, elc. Commcndat uiulhs
'

'

Toui.

1.

I.

1.

Ep. cur. Lxxvi.

exl.

cap. fuudameula dc eleclo

ei elccti polestale iu Sexlo.

Anlon. p. lu. lU. XX. c. 3. i, 2, 3.

3

^ C. xiil. c. 7. col.

126.

Tom. u. Ep. xxiv.

NICOLAI
bis,

III

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.
',

ut Caroli adminislros, rie qiia illls injuria inferalur exeunte magistratii, lueantur, ralionemqiie aflerl
:

studium

ut Senenses ac Pistorienses revocalis

Qina. cbarissinnis in

Cliristo

filiiis

exulibus veterem ainicitiam redintegrarent. 78. Duni pax, jain diu ex iis iirbiljus prateritis bellis

noster CaroUis SiciliiC

alios orbis terra;

rex

illustris,

quem

inter

depuisa, feliciler revocaretur, in exscin-

principes

cbarum

inter braciiia

denda

breresi egregie
:

boc

et sequenti

aiino desu-

Sedis Apostolicce retinemus, suis claris exigenti-

bus meritis,
77.

est

amplis bonoribusatloUendus,

etc.

datum est instiluti enim fidei censores, qui in eos legum severitatem exercerent, ac Sinibaldns
minorita Viterbium ea labe purgare jussus ' Prout crelira insinuatione audivimns, ct interdum experimento didicimus veritatis infra civita:

Dat. Viterbii VI kal.

Aug. anno
Ilalice

Pace in diversis

w'bibus revocata,

Hedeunde coiivertendis Judcnis agit Pontifex. tibus tum ad Romana; Ecclesia olisequium nonnullis principibus ac populis, quos ob seculas
Conradini partes censuris
agilatos,
tolies a Ponlificibus ex-

tem Viterbiensem
supersunt,
licet

nondum

totaliter

exterminati

ad reprimendum errores bujusotlicio, el

modi,

dum

minori fungebamur

curam

\idimus, Nicolaus Latino

L.

Ostiensi

epiet

generalis inquisitoris pravitatis bareticae, per Se-

scopo A. S.
alios,

ut

Guidonem

e Monteferelro

dem

quos superioris ab Ecclesia defeclionis

sacris restilueret,
-

iioc',

nileret,

munus

deniandavit

Albanensi epi^copo
Mediolaneusi
Vercellenses
jussit.
'

Astenses cives, Vercellensi

Guillelmum marcbioMeni
Papienses
in
*,

Montisferrati, Ainbrosio

Apostolieam gerebamus, studia nostra, solliconverterimus, et labores, etc Explicabant quoqiie egregie, quo ardebant, animarum zelum e sacro S. Dominici sodalitio fidei censores iiiter quos vit;B sanctitate illustris Conradus Pagacitiidines

tum Novarienses

'

et

nus
lil

in

fidelium

Veronenses etiaui

consorlium revocare salutis immemores ad

'.

])eriori, ul collocat

Insubria gloriosissimo martyrio anno suBozius noster', occubuit. Intu-

greminm

Kcclesia; allicere studuil

At contuma-

et Laurentium e ', Prsdicalorum familia religiosuni virum Forolivienses a bello Kavennatibus inferendo abducere imperavit '. Coeptam vero toties ac toties discussam inter Florenlinos Guelpbos ac Gibellinos con-

ces acerrimis censuris defixil

eximio Cbristi servo cruentam necem scelestus Conradus de Venosta, vir impurus atque bajreseos infamia perfusus, qui ad tantum palrandum scelus
nefarios alios sicarios conduxerat, in
cios Nicolaus leges distrinxit
*
:

quem

ac so-

imploravit etiam
tan-

Ponlifex Rodulpbi regis

tuiiique

Romanorum opem,

cordiam

jierficere

aggressus

Lalini

cardinalis

opera, cui extorres urbis

cum

civibus conciliandi,

in Ponlificem compromisso obprovinciam im[iosuit ". Exceptus magnis bonoribus Latinus primum Guelpbos inter se conjunxit, cujus factionis capita erant Donati, Tosinglii el Pacii contra Adimaros, qui po-

cum jam mutuo

slricti fuissent,

sludium in sicaiiis bisce insectandis adbibuit, ut anno insequenti conjecti in vincula Bergomi fuerint, quo sumendie de iis poeiiffi alios crimine delerrerent '. Nec ad ba;reticos modo ad Ecclesiam revocandos , plectendosque facinorosos incnbuit,

verum ad Juda;os

in veteri perlinacia

tentia et opibus florebant,

fecla

faiderali

qua

re per,

Gibelliuos Guelpbis conciliare pervicacia

aggrcssus

post multas conciones babitas, ita

tot

omnium

pectora

annis in

obfirmala emollivit, ut
in-

si fleri posset, ad Cbrislum adducendos curas adjecit ' : atque inter ca'teros Petro ', qui in Insubria Dominicau;e famiV\x alumnis praeerat. Hebrjeis Evangelium annunut pnBliandi ])rovinciam imposuit, injuuxitque bumanissime pertrasulibus Judnpos conversos,

obfirmatos loto orbe sparsos,

ipsos in

mutuos ainplexus corani populo, ex

iiavavil o|ieraiii Nicolaus ", ut

ctandos Ponlificio nomine commendaret

ut vero

credibili laetilia

in feslas voces effuso, alliceret.

adversus pertinaces se gereret haec

praescripsit

Parem
et

Genuenses

De

istis, si

contineret, ne pacein ipsos inter ab Innocenlio

:

conculcato

comites Lavania; initam infringerent ilU Pontificio imperio, eam violasseiit,

reipublica;

V cumque

locis, et

tales inveneris, qui sint, in quibus sub quorum doininio comniorentur, no-

bis

rescribere

liujusmodi de

saliitari

non omittas, ut circa pertinaces eorum remedio, sicut excogitemus. Ul auteiu de prte-

Foroliviensi episeopo
stratus

uumus iiijunxit '% ut magiGenuenses anatliemate ob id scelus defixos promulgaret (1). Simile allatum

])edire videbiiuus,

missis avidis nostris conceplibus juxta nostra de-

Tom. I. 1. 1. Ep. tur. cxxi. - Ep. cxx!;iii. 5 Ep. cxxxvi. 6 Ep.cxxxvii. 'Ep. cxsxv. '" ' Ep. xxxni. * Ep. XXXI el xxxii. '- Ep. cxi. " Ep. cs
'

Tora.

I.

l.J. Ep.
Eccl.
* Nic.

cxiv.
I. I.

Lih.

ii.

Ep. Lxxsni.
21. et

Th. Po-

' '

Ep. cxxxiv. Ep. cxx.xu.

ziiis

de sign.

E|i.

cxxiv.

XXVI Ucc.
6

vii.
I.

c.

-3.

sign.

Femr. nnvo CataL

ill

Kp. LXXVl.

Llb. II.

Ep. LXXiv, Lxxv. et poit eamd. Ep. T Bull. Ep. CLXXVI, CLXXVIIl

Nicul. IIL pag. 123.

dcscribit continuator Caffari ad A. mcclxxxi, narrans (1) Ilistoiiani iuiatliemalis scii interdicli liiijus Gcnuensis, ile quo annalisla, coudilioiiibus pacis ab Innoanno ucCLX.xviii ab cxiilibus quibusdam Genueniibus diem dictaui fuisse magistralui Geimeiisi pro neglectis urbem Placentiam condixil. llli pra;cenlio V sancili:. Poiilifcx judiecm biijus rei episeopum Foroliviensem coustituil, qni Genuensibus ad tendentes privilegia IniKiceiitii IV, recusarunt extra ditionem suam ad caiisam dicendam accedere. Spreta eorum causatione episcoi)iis senboc iulerdicluiii Gennenses religiose servarunt bieunio. Poslmoduiu inveulo casu privilegio Inuiicentii IV, quo de tenliiun interdicli dixit licentia doinini pupa; iuteidictu subPoiililieis indiilgeiitia piovisiim eriil, ne Geuucnses ab abquo legato seu delegato, nisi de nxpressa proposueruiil. iili le tota iucere fus esset, cimviicala e toto clcio, et c Regulaniiin Ordinibus viris doclissimis Synodo rem discutiendam Mansi. perpensa male proiumtialHin ab episcoijo Foroliviensi analhema judicaruut. Atque ila saeris sese urbs tota restituit.
:

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CIIRISTI 127H.

445

sidcria (satisfiall, frequfinlcr nobis intimare sliuleas

Quotidianarum dislributionum exbibitiovel

:

qualiler

comniissum

tibi

negolium prosiieralur

distribulio ipsi canonicis ila fiet

singulis diebus

79. liasilicnm S. Pctri antplioribus redditibus

instruit, lerjes dcritibus in

tam
piat

ferialibus,
Ires

quam

feslivis in

matulinis perci-

Aiigendi
dum

cadcm

observandisfvrt.

dcnarios

provenientes unu?i|iiis(|ue, in
Ires, in tertia

pra^terea divini cullus studio in Urljc

prima unum, in missa

sexta
(liiod

unum,

in

Basilicam principis Apostoloruni vcctigalibus suis

unum,
,

in vesperis tres, in

completorio ununi,

arciiipresbyleratnm gerebat aucliorcm red;

ditam, am|)lioribus inslruxit

sacros,

legcsque ad

rilus

dicetur
liora

deinceps in clioro immediatc post vcspcras pra;terqnam in Quadragesima in qua

qua par
tulit
'

est

pompa

et pietatis

sensu obscr-

vandos,
iea ad

e quil)iis

pr;T!cipnas

decerpemus.

De aucto

in

primis canonieorum iiumero, qui nn-

consueta cantelur, et in ipsa Quudragesima unus denarius ailimatur a vi speris, et completdrio adjungatnr Miilta aliaea de re inserit, deque
cultu canonicornm

decem tanlum redactus erat, iiivc pracfatur: Qnia sine augmentatione facullatum minislroruni numeriis servienlium in dicla Basiiica non poteratconvenienteraugeri, nos tuncarciiipresbyter prffifatcC Basilicfe, clcmcnti apud eumdem pra)decessorem, nempe Joannem, sliidio devotae
sup|)licationis instilimus, ut ad

hsc

sancit.

Statuimus, quod omnes Basilice supradiclaE canonici in Ecclesia et in clioro, (juando divina
officia

celebrantur, ac ctiam

aliis

horis pracsertim

in publico,

cum

est ibi

advenientium multiludo,
:

habitum haheant uniformem

vigilia

scilicet

eamdem

Basilicam

su;c magnificentiiE

vide,

quod

la^ti

dexteram apcriret: sicque pronferimus, comi)ertum est, quod

ad Sabbatum Sanctum super|)elliceas lineas deferant, cappas nigras de segiasimplices, velsi voluerint foderatas a cingulo
vel circa ex parte anteriori
fixr.s

Omninm Sanctorum usque

tum

ex bis, quae

idem praedceessor,
Basilicffi

noslris preei-

inferius et apertas:

bus annuens,
tate donavit,

prefat;c

clemenli liberali-

deinde vero usqiie ad festum

pis

Omnium Sanctorum
absque cap-

praeter centuni lil)ras provenientes annis singulis de proventibus allaris pia>fata; Basilica;

lineis togis superpelliceis, sive cottis

Romano

Pontifici debitas,

cessor, ex tunc
silicne

quas dictus prajdeusque ad viginti annos eidem Ba-

donavit liberaliteret concessit;

tum etex

iis,

qua; nos anteliac post proinolionem nostrain de bonis, quae cardinalatus nostri tcmpore bahebamus pro i)Ossessionuni et reddituiim emptione conluli-

quod hactenus, ut accepimus, fieri consuevit. Sive autem pauci cssent, sive nuilli, nunquam appareant in eadem, quin saltem succas habeant; et super eas chlamydes ante pectus vel post colhim annexas licet gratius nohis csset, quod semper in Ecclesia in eo, quem gestanl in
ulantur
; :

cboro, habitu apparerent. Beneficiati autem nullo

mns

necnon ex

eis,

quaj aliunde per nostram sol-

tempore appareant
bitu chori,

in Ecclesia prffiteniuarn iu ha-

licitudinem ipsi Basilicte obvenerunt, quatuordecim niillibus, et centum octuaginla lihris prove-

emplione bujusmodi collocatis eidem de bonorum temporalium augmenlo provisum, et redditusac proventus ipsius non modicum sunt adaueti . Subdit iii iiiito Ponlificatu
uientes et ultra, in
est

canonicis omiii tenipore baheanl, succis et capparum apertura exceptis ipsi namque super clausa
:

quem omnes similem cum

vesti-

menta clausas cappas habeant non apertas modica

dunfaxat in fine cappae, et ante pectns aperturadimissa, per (luam bracbium possit extrahi juxla

eam

Basilicam, veluti decus, ut ait, ain orbe, ornare majoribus studiis contenderit, ac vectigalibus lociiplelare, addit(|ue
:

morem

. I>e divinis vero peragendis ha?c conslituta.

Missffi

magno

pietalis

sensu

et

omnia

divina officia tam pro vivis

ipsa decanlanda Ecclesia

PrcEter alia supradicta et niille libras prove-

quam
vel

pro defunclis,

in

nienlium, qua; sunt in camera dictae Basilico? impraesentiaruin proanimanostra, consangiiineorum

benefactorum,

et

aliorum fidelium defunctorum

quinqiie millia librarum provenientluni de bouis cardinalalus nostri, ac aliis ex nostra provisione
ac sollicitiidine acquisitis, ipsi venerandac Basilicae offerimus, concedimus, et donamus ac qningen;

dicanlur per syncopani vcl transcnrsum; sed a canonicis et beneficiatis, quantimi eis Dominiis dederit, sludiosecelebrentur pariler ct devote.Missa; omiies conventuales, feslivae
feriales,

legenda, non

et etiain

pro defunctis,

omnesque

horiE
et

canonicffi anniversariie

cum

cantu peragantur,
fiat

nola

in

Parasceven tamen

(]uod consuevit

tas

marchas sterlingorum, de quibus ohtinendis haberi creditur sufliciens certitudo, depulamusad

possessiones emendas, de (luarnm proventibus eiBasilica;
sint

fieri. In omnibns missis conventualihus diaconus etsuhdiaconus sacrisindnti vestihus, prout utriusque ordo re(|uirit ministrent presbytero cele,

dem

excrescendae facultales.
excellentiain

H;ec

branti.

Omnia quoque

fiant soleniniter

pins

vel

quidem non ad bumanam

posteris
,

rememora-

nius inaniter, sed ut prssentibus patere possit et

minus, juxta quod exigunt fesli celehrilas, diei ac teniiioris quaiitas, solemnis anniversarii coiidilio
ex beneficii perccptione m;ijoris. Sileiitinm a canonicis et beneficiatis sic in clioro ohservetiir

quibus initiis et qiialibus incrementis pnesens ordiiialio radicelur . Plurihusiiue inlerjectis de vectigalihiis inter canonicos et alius sacerdoles partiendis, addit
:

cum

divina officia celehrantur, quod nec strepilus sive vociferatio ihi flat, nec per verba iiiulilia niens a

devotione
'

Nii;.

1.

II.

Ep. cx. ext.

ttiaui

iii

arcliiv. Bdsil. S.

IMr.

(lUcC

officii retrahatur. Si (|iiis tamen de iis ad ofliciuui vel miuisterium pertinent, seu

446
aliis utilibus socio

NICOLAI

III

ANNUS

1.

CHRISTI 1278.
S. Nicolai altare,

loqui vellet, breviler et silenter

contingat.
lioc

nomine
Habetur
Basilicae

quod

et dicavit, et

doni

lioc faciat, ut

inipcdiri seu turl)ari propterca divi-

cumiilavit, ipsauique Basilicam reddilibus auxit.

in

nuni officium non

altare,

Ad inccnsandum
non
pluviale dicitur,

Appendice ad Marlyrologium ejusdem

cum

cx

more

fuerit facienduiu,

in

cajipa linea, sed

scrica, quic

sacerdos accedat . Et infra de excitalo a se sacello.

Prffiterea

sub die xxii Aiigusli . 80. Joanncs Ordinis Prwdicatorum magister palriarcha Hicrosolymitanus. Vocabalur ad Hierosolymilanam sedein Joannes Dominicana;

cuin ad iionorem

15.

Nicolai qiiod-

faniili;c

supremus magisler,
' :

spectataj virtutis vir,

dam

allare in

cadem

Basiiica conslrui et erigi fe-

ut sciihit Bernardus

Eodeiii etiain
priino)
,

anno

ni-

quod divina nobis assistente clementia disponimus propriis manibus consecrandiini, ad ejusdem altaris ac minislrorum ejus duas rnliei, duas paonacii violati, duas albi colorum planetas et alios pannos sericos, ac quinque camisos, duos calices, crucem, duo candelabra, tliuril)ulum naviculam, coclileare, duas i^liialas, el duo bacicerimiis,
,

mirum
scilicel),

Pontificatus

siii

fecit

(Nicolaus

palriarcham Hierosolymilanum fratrem

Joaniiem deVercellis, iiiagislrum fratruni Ordiuis

. At cum is oneri humeros supponere recusaret, nt in olio rebus vacaret divinis, Poiitifex ipsius aninium ad conslantiam, fereii-

Prsedicatorum

dosque pro Chrislo

excitavit
mitaiio,
-.

iiitre])ide
tilio

labores hisce litteris

lia

argenla, libros, et nonnulla alia ad prfcdiclum

Dilecto

Joaiini electo Hierosoly-

altare

duxerimus assignanda,

el
;

oriialum ijisum

quondam

Ordiiii

fralrum Prsedicatoruin

velimus in decenti statu servari slaluimus et ordinamus, quod si prajdicta, vel eoruin aliquid vetustate auniliilari vel consumi, aut alias deficere, vel perire contigerit, de ipsiusBasilicae camera taliter suppleanlur et etiain reslaurentur quod
,

magistro.

Lilterarum tuarum series, quas super pro-

visioiiis

lorma de

te

in

Hierosolymitana Ecclesia

deslinasti, responsi tui

cusans, et
tibi

super ea dilata moram exdeiiide renunliationem juris, si quod

crnatus ipse in decenti vigore deccnler conscrvetur, etc.

B

Denique ad ()ropaganda
anatliema
iis

in

secuturas

fftates pia instiluta,

incutil, qui ipsa

eadem provisione compeleret, seu comprsemissis quibusdam excusationibus, iii sui calce subiiiferens, materiam mullai
ex
jietere
i^osset,

resciderint: ac successores rogal, ul haiic saiuiioiieni dissolvi

admirationis ingessit. Miraimir siijuidem

obedienlia et disciplina nutritum
aliis

te,

in in

non patiantur,

cui deinuin cardina-

et

harum

lium nomina adscribeuda curavil. a Ego Nicolaus catholica; Ecclesia; episcopus

subscripsi.

nutritorem, obedire vocationi divinae,

Dei

licet

per liominem,
taiito
B

tamen vicariuin praecedenti

tempore

dislulisse.

Ego OrdoniusTusculanus episc. subsc. Ego frater Benlevenga Albanensis episcopus Ego
frater

Quomodo

obedientiae

bonum
,

a tuis poles
re-

exigere snbditis, contra quod

niteris voluiitali?

tibi prsesidentis

subscripsi.

Miramur etenim

te

qui sub

Robertus Portuensis episc. subtit.

jugo Domini labores voluntarios

subiisti,

sub eo

scripsi.

locum, quo
S. Marci presbyter carris

altioris gradus, eo,

,

quanquam majonieriti

Ego GuiUelmus Ego Jacobus

laboris

uberioris
te

tamen

declinare.

dinalis subscripsi.
o S. Mariae in

Miramur
Cosmedin
diac. car-

et terlio,

lirudenticTB

virum non ignaruin, lam

consilii, ex|)erlaeque

Ecclesiae supradictae

dinalis subscri|isi.
a

quam
S. Gregorii

Terrae-Sanctffi

statum a pastoris ejusdem Ec-

Ego Gottifredus
Ego Matthaeus
S.

ad Velum-Au-

clesifc

providentia et diligenlia

maxime

in spiri-

reum
a

diac. card. subscripsi.

tualibus dependere, dictas Ecclesiam et terram, temin Porticu diac.car-

Maris

pus non
spiritualis

modicum
rectoris

in

responsionibus deduceudo,
;

dinalis subsc.

tamdiu exiiosuisse

discriniini

permittendo
destitutas
,

illas,

Ego
scripsi.

Jordanus S. Eustachii diac. card. subS. Maria; in Via-Lata diac. card.

sollicitudine

sub

Ego Jacobus
Dat.

quadani, quantum in te fuit, incertitudine fluctuare. Miramur deuique, ut alia, quae admiratio-

subscripsi.
a

nem eamdem
Roma; apud
S.

exaggerant, taceanius,

si

Pelrum per mauuiii

temeritas conscientiae tuae

remurmurat
et Ordinis

non in hoc imo re,

magistri Pelri de Mediolano S. W. E. vicecancellarii, III

clamat: praesertiin
giibernatio
et incerto

cum

non. Februarii, Indicl. vii, liicarnat. Domin, an. mcclxxviii, Pontif. vero D. Nicolai papa; III an. II . Quamvis vero is in sequenlem a Virginis partu incidat, superiora lioc potissimum anno pcrfecta referre

fluctuat,

proinde sub nuUo, vel saltem dubio

tui

magistro.

placuit

de quibus ad huiic amiuiii

affeclui, quem ad terram eamdem habere crederis, ista convenire videntur quam parum in taiita; religionis et devotionis

quam parum

card. Baronius in schcdis iiolat': Hic (uiinirum Nicolaus), inler alia sua gesla in Basilica A|iosloli
S. Pelrixxxbeneliciatosinstituit, in

viro decere putatur, ut locis

illis te

recuses exhigeneris

bere praesentem, quie Redemptor

humani

eadeniquusub
'

BL-iuard, in Chroii. Uoiii. l'oiit.

Iil.

"-

Tom.
7!).

i.

1.

i.

Ep. lxxxix.

Uaiuu.

111

uolis Ms.

el Ms. Vallic. sigii.

C. iium. 49. pag.

NICOLAI
:

III

AXNUS

1.

CHRISTI 1278.

447

sua praesentia decoravit illoram recuses curani gerere, in qtiibus ipse languores nostros curaudo
niiral)ililer,

misericorditer

abstulit;

et

dolores

portando, |>roi)rium sanjruinem iuelTabili preiium nostrae redemiitionis elludit Altende in si haec famae tuae congruunt, si saluti. Altende
piLtale
1

Devorando hello sacro respondet Pontifex, verul Eduaidus armorum suorum potenliam reparaudisTerrajsanctre rebus, missisque ad Nicolaum oratoribus, symbolum criicis accepturum spo[)ondit, si s;icerdotiorum deciinas ad sumptus bcllicos
tolerandus adscriberet. Cni Ponlifex, nesacioe 0(ies
frustra absumereiitur
,

quod

forte

non desunt, qui de

te niussitent; qui

respoiulit

ea

lege ipsi

etiam dicanl apertius: Ubi

tricto judicio

est zelus

ejus?

81. o Licet igitur laudabile repulemus, te dis-

decimas atlributum iri, ul ad ipsas refundendas,si expeditionem non conficeret, se obstringeret.

n

luum

ex humanilale insilum reco;

Nicolaus elc. regi Anglia;

iihijlri.

gnoscere imperfectuni quia tamen per hoc illius majori magisque meritorio vacabis obsequio, cjui
dat iapso virluteni, renuntiationem
tis

Dileclus filius frater Joannes de Derlincon

et m;igistri

Ordinis fralrum l*ra;dicalorum,

Hen-

tuam

praidic-

ricus el Guilleluius tuK serenilatis nuntii (ijuos

de fralrum nostrorum consiho uon duximus adinittendam. Sed scire te volu-

expressam

litteris

mus, quod omnino de nostra voluntate procedit ut, sicut alias tibi mandasse raeminimus, impositum tibi onus regiminis Ecclesise sjcpefata! devote recipiens, et pro electo Hierosolymitano
te

contemplalione miltentis, et sua) probitatis obtentu benigne recepimu?) laudabilibus ad Terram-Sanctam regia; devolionis airectu, et proposito ad

subventionem

terrae ipsius diligenterac

prudenter

expositis, ex parte tuae celsitiuiinis petieruiit deci-

mam
ac
ut

Ecclesiasticorum reddiluuin regni Angliae

extiht in

adminislrationem ejusdem Ecciesiae prosequaris diligentius ad ipsius et terrae praedictae utihtatem, etiam dum te ab illis
gerens,
et

ipsum regimen

aharum terrarum tuarum, prout

i[>sius

Lug-

dunensi Concilio

terrae

subsidio deputata,

hujusmodi

afrectiim
et

evidentius

per

operis

abesse contigerit, sollicitas,

sentia,

quantum

patietur ab-

affectum exhibeas,

propositum efflcacius prosetibi

opcras impensurus. Dat. Vilerbii kal. Oc-

qui valeas, Apostolica

aucloritate
et

concedi.

tobris .

Petierunt insuper collectam jam,

colligendam
sis vivi[ler

patriarcha in Syria opus reprimenda illiusregionis vitia, quai ipsam demum funditus evertere. Deteslandum quidem facinus Tripoli palratum, ubi lex impura Machometi e fastigio Ecclesiae militiae Templi gravissimo
erat ad

IngenUum virtutum

ex decima ipsa pecuniam

ficae

cum

paratus

crucis
tui,

signum assumere, ac

pra^Iatos

regni

qui ad hoc de nostra licentia se ac suas

Ecclesias obligabunt, et etiam per sufficientes iner-

catores cavere idonee, quod

si le

Christianoriun scandalo a

Saracenis

qui

eam

contingat, sine diminutione aliiiua

non transfretare pecuniam re-

Boamundi

Tripolitani principis jussu invaserant,

e^l
',

promulgata

ejusque urbis episcopus ab An-

teradeusi episcopo crudehter adeo exagitatus est,

ut ob insidias pulsus fuerit.

vitge sus comparatas fugere comQuare Nicolaus Sydonis et Beriti episcopis, ut Anteradensem ad Romanam curiam
I^roficisci

ceptam de decimapra;dicta restitties; libi ex nunc, praemissis tamen crucesignatioiie ac cautione [)raesentibus, assignari. Ad sulTragium quoque praemissarum petilionum iidein nuntii addiderunt, quod ex iis decima el terra dict;e non solum [ler renovationem pecuiiio;, quam indicto regnorenovare proponis; pro eo quod
noii
[ler

juberent

edixit,

injunxitque Templariis
ad
instruerent.

*,

modos

varios est
;

ut

egregium copiarum numeruni

impetus
expeditio,

hostmm
vero

modicum

solito ejus valori

delractum

sed

propulsandos

NuIIa

comparata

sed

decimae ad conflciendum apparalum

undique cogebantur de quo ad

;

etiam ex colleclionis diligentia et favore, quem collectio ii>sa de tuo nomine sortietur, auctore

Domino,

sentient,

magn;e

utililalis

auguinentum.

Maguuliimm
tina
',

',

alque ad coUectores
*,

archipresbyterum Clusinum
B.

Venturam Gerardum e Mu^,

83. a Sane,

fili

charissime, hnjusmodi
illo

tuum

pro|iositum,et affectum in

exultanii aniino cora-

episcopum Eugubinum

cui

eliam
',

declarationes

quasdam pro

iis

cogendis, misit
',

tum

ad arLhiepiscopum Coloniensem

ul Trajec-

tensem eleclum iucusso auathematis metu ad ereptas decimas restitueadas cogeret, scripsit. Quae porro in Syria hoc anno gesta sint, iierslringit Sauutus ', Hospitalarios caslra ad Margath promovisse, ac Saracenorum praefecto capto, vastitatem
agris intulisse
tentasse, at
:

mendanteSjin cujus manu regum corda consistunt, quiea pro arbitrio suae voluntatis incUnat, ad praeniissam purain |>etilionein uominetuo factara, tuae salutis et negotii utilitate peiisata, de fratrum nos-

trorum consiho respondemus, quod si regali magnificentiae placeat ad subventionem terrae praedictae absolute absque inlendimento aliquo publiceacsolemniter, prout tantura decet principein,
salutiferae
positi est,

additque Sangulascar

Damascum
Aquasinslau-

crucis cliaractere insigniri, nostri proet parati

non

sine clade propulsatum ad

surnus excellentia;

tua;, post-

Frigidas fuga se recepisse.

82.

quam

taliter

crucesignatus fueris,

decimam conet

Eduardo postulanti decimas pro

cedere postulatamcolligendam, et in tuto servan-

dam usque
'

ad tempus generale passagii,

,

tunc,

Lib.

I.

'

Ep. XLI.
Sauut.
1.

Ep.
*

cii.

Ep. CLXiv.

Ep. CLSXXIX.
p. 12. c. 18.

Ep.

iii.

'

Ep. CLic.

'

Ep. xiv.

Ep. cxsiii.

seu ante forsitan

tibi

prout

facti

qualitas suadebit,

ili.

de mandato nostro libere assignandam. Circasecundaeveropetitionisarticulum; 8-i.

448

NICOLAI in ANNUS
lalorc, qiiod

2.
te

CHRISTI 1279.
possis

magnificentiam regiam voliirmis non

pitcparare comniodius, circa petitionem

in eo

reddimur admodiim, con?cientia

urgeiitc, sollicili,

camdem
post
ginti

graliose tuis volis

liiaii)

annuimus

(juod
vi-

ut decinia ipsa in ejnsdeni terr;e utilitalein Lfficaciter convertatur, et subsidio, tanlis Ecclesiae uni-

liiijiisiuodi

crucesignationem

tilti

quinque millia marcharum de

;

praefala col-

versalis

laboribus

ac oneribus
proiiler

cx(inisito,

terra
facile

lecta jani ex dccinia ipsa ])cciinia intendiinus fa-

eadem non frdudetur:

quod non

nobis occurrit, qualiter iiossumus ad lioc aniniuin inciinare, quod concessio pecunia?, decinia i|isa
collecttc,

multum

jiraidicti

passagii

tempusantitotaliter,

cipct, aut

pecunia eadeni prcemature vel

tua
pra?seiitia,

vel etiam pro parte alicui assignelur.

Verum

quia

dum tamen prius ad quaiitilalein ipsam sine diniinutione ac contradictione aliqua restituendam, sive ad maudatum ipsius sedis tibi quovis tempore faciendum si ex quacumque causa non transfretaveris sive alias sedesipsa, quandocumque anle tuum passagium dictam recere assignari
, ,

singularia sperantur de

favente

jietieril

(luantitatem, te ac successores tuos obliges

Domino, ipsi terrae conmioda [)rovenlura, singulariter inducimurad specialem tibi super boc graliam faciendain. Tdeoque, ut ad idem passagium

pracstito
lilteris

juiamento,

et tuis

siiper hoc |iatentibus

kal.

exliibendis, etc. Dat. Vilerbii

Augusti

au.

i.

NICOLAI

III

ANNUS

2.

CHRISTI

1279.

Mommientum

imperiale qiio jura Ecclesice

et litteris

ab ipso Uelaturus Deo acelectoribusque confirmantur. cei)ta3 dignitatis gratiam Hodulphus Romaiioruin

Romance a Rodulpho asseruntur,

domino Nicolao papa III reverendo caetu dominorum cardinalium, ac prielatoruni, et aliorum clericorum, et laicorum
vobis sanctissimo patre
et

miiltiludine copiosa, ad

omnia

infiascripta, quae

rex, volisque Nicolai papa; obsecutus,

stolicu! jura, et ea

Sedis Apo-

in litteiis iude confectis, (]uariim tenor infra subjicitur, seriosius continentur. Quae
et siiigula

omnia, quae

Conrado minorita

imperiali oratore in sacro cardinalium senatu promissa vidimus,confirmavit anno liujus sacculisep-

per euuidem fratrem

quidem omnia, Conradum reco-

gnita,

latilicata,

luagesimo nono, Indiclione septima. Nec modo veterum imperatorum donationes ratas habuit,

donata, atque concessa

approbata, innovata, de novo dicta, promissa, acta seu

;

gesta, conlirmata sive jurata, prout in

teris, et

eisdem

lit-

verum ilerum
nec

contulit, gcsta contraria rescidit,

tenore plenius exprimitur, recognoscimus

el

repetiturum sacramenlo spopondit; tum etiam obstrinxit fidem superiora omnia se corroboraturum, postquani insignibus imperialibus pontiDcia

unquam

et

fatemur nomine nostro,

de voluntate nostra

recognita, ratificata, approbata, innovata, de novo donata, atque concessa dicta, promissa, acta seu
;

manu

redimitus esset. Qua de re

gesta, confirmala atque jurata

eaque omnia,

et

subjeclum Diploma promulgatum est*. a In uomine Domini Amen. Nos Rodulphus Dei gratia rex Romanorum semper Augustus. Ad
aclernam
rei

singula nihilominus acceptamus, ratificamus, rata

firma volumus, et decernimus permaiiere ac insuper ea omnia et singula confirmamus, innovamus, et nihilominus ipsa de uovo concedimus
et
:

gestic

memoriam recognoscimus,

et

falemur religiosum viruin fratrem Conradnm minislrum Ordinis fratrum Minorum superioris Alemanniic habuisse a nobis mandatum, sigiili nostri
niuniminecomnuinitum,infrascriptitenoris.Cujus

atque

donamus

et

ad ncstram couscieuliam sere-

nandam,et ut
tur,
et

praedicta

omnia pleuariesolidentur,

stabiliautur, firmentur, conpleantur, et perflcian-

revocamus,cassamus, annuliamus, irritamus,

mandati aucloritate nostro nomine

'

processit

coram

omuibus viribus vacuamus, quicquid contra

Ang. el extat apud Nic. III. 1. I. Ep. xiu. Assemtur coilect. Plat. Ms. et in 1. privil. Rom. Eccl. tom. iii. pag. 199. ct

iu arce S.

praedicta, vel aliqua praediclortim per iios seu per alios nostros nuntios, vel officiales nostro

nomine
vel

vel

Vatic.

pag. 32. et in Ms, Vallic. sig. lit.B. el in alio sign. lit. D. num. 1. pag. 09.
loii). Ji.

num. 12.

p. 236.

ulios

mandato, seu quemcumque alium, quocumque niodo , quactinique via

NICOLAI
factum
lentes,

III

ANNUS
:

2.

CHRISTI 1279.
cxliiberi.Datum Vienna; pcr
lifridi protoiKitarii noslri

/i49

esset vel
et

promissiim sive jiiratiim

(|iioil

vo-

manum

niagistri Got.

consenlieriles expresso,
limc faclum
esset,

per lioc
nol)is

prTdicti. Acla sunt bajc

quod contia

nullum jus

XVi

k,il.

Marlii Iiidict. vn, an. D. mcclxxix, regni

seu successoribus nostris regibus, aut imperatoribus Romanis accrescat, vcl in aliquo Ecclesiae

Romanaj

(li'[iereal,

tam

circa possessionem,

quam

circa proprietatem.

vero noslri anno vi. Ego Fredcricus Salzburgensis Ecclesirp archiepiscopus interfui et per manuni Joannis Chimensis episcopi suhsciipsi.
a

aConsenlinuisinsuperat(iueconcedimns,quo(3
vos, sancUssinie paler doinine Nicolae
i)a|ia III,

Kgo Joannes Chimensis episcopus

inlerfui

et

et suhscripsi.

eadem Romana
et

Ecclesia per vos, et per alios

nunc

semper

accipiafis, nanciscamini, inlrelis, et ap-

Ego abhas Henricusinterfui et subscripsi. Ego Ivernhardus Sororiensis episcopus inrecognovi

et suhscripsi.

prehendatis absqiie ulla noslra, successorum nostrorum, vel alterius requisilione, auctoritate, vel

tcrfni,

Ego Rodnlphusimperialis

aulaj cancellarius

mandato
quasi

oblcntis

sive

petilis,

possessionem, et
et

inlerfui, recogiiovi et subscripsi.

a

omnium contentorum

in noslris

pra^de-

Ego Nicolaus archidiac. Tudertinus

interfui

cessorum nostrorum
concessionibus,
qua^

priviiefjiis,

confirmalionibns,
recognilionibiis,

et subscripsi.
9

innovationilius,

Ego Albertus doniini

regis

Romanorum

pri-

donationii)us, seu juramentis, et

omnium

eoriiin,

mogenitus

inteifui, ct subscrijisi.

quoquo modo pertincnt ad

praulicla: et pro-

Ego Ilarlmannus domini

subscripsi.

regis

Romanorum

mittimns, qnod nos per nos, vel per alium, vel alios non imiiediemus vos, vel nuntios vestros in
praedictis, et quolibet piffidiclorum
;

lilius interfui el

Ego Fredericus burgravius de Geremberg

et

sed polius in

interfui,

per

manum

domini R.

notarii

iiiei

omnibus

praifatis

tam adipiscendis, quam tenen-

subscripsi.

dis, el Iiabendis

nostro posse perpctuo adjuvabi-

Ego Henricus marchio de Hamberg

interfui,

mus. Et ut

ha}c

omnia plenam omnimodjc perjuramus

et

et

per

manum
B.

fectionis et solidationis habeant {irmit;;tein, tactis

Furstemberch

Alberti notarii comitis Henrici de subscripsi.

sacrosanctis Evangeliis

in

animam noper
fui,

Ego

comes de Holiimberch
mei subscripsi.

interfui, et

stram
a

pripdicla

omnia

singula nos perpeluo

manum
et

notarii

inviolabiliter servaturos.

Slatuimus praeterea regali auctoritate, atque decerniimis, ut idem tenor insertus prwsentibus

Ego Hcnricus comes de Furstemherch interper manum Alberli notarii mei snbscripsi. Ego Conradus de Herwilingen notarius regis
inteifui et subscripsi.

easdem per omnia

babent

vires habeat et obtineat, quas

litteraa

Romanorum

et obtinent ipsse

principales

ita

Ego Angelus canonicus

Ecclesioe S. Valcnt.

quod

si

forsan ipsas principales lilteras coiitingeret

de Ferent.

iiilerfui et subscripsi.

quomodolibet deperire, dicliis teiior periude vim et robur obtineat in judicio et exlra judicium, et
in

num

Ego H. de Lovemberch interfui, et per madomini Can. Belluensis subscripsi.

omnibus

et per oninia
littera;

fidem

faciat, sicut ipsae

Ego Joannes de Ediugen

interfui, et sub-

principales
integritate

facerent in sua priina flgura et

scripsi .
3.

manentes, lege seu constitutione aliqua

Confirmata pariter a Rodulpho fuerc, qua;

post

non obstante. Proiiiillimus insuperj quod postquam Roiiiam ad recijiiendam unctionem, coionationem, et iniperiale diadema pervenerimus,
ipsaque perccperimus,
ac plenarie faciemus.
iiifra

ab

alio oralore Gotifredo

Conradum

fuerant

promissa.
lios,

Cum enim

regii

sigilli

prffifectus

^mi-

ut dictum est, in regis

Romanoruin verba

octo dies praemissa

omiiia ct singiila imiovabimus, el de novo integre

sacramentoadegisset, ac juribns Roniana; Ecclesisc ea re detractum esset: Rodulphi jussu Gotifredns

.Emilia; urbesad ditionem Ecclesiasticain spectare professus est, populosque allicere ad Ecclfjsia; oh-

Tenorautem pra;dictusdeverboad verbum per omnia talisest: In nomine Domini Amen. Ego
2.

fraterConradus etc. usque in Cnem . Inseitasunt Conradi Acta superiori anno, qua; cum suo loco altuleriinus, hic repetenda iion sunt visa. lis vero

sequium sluduit: ac monitus Rodulphus, ut ad dissidiorum omnes occasiones tollendas iteruin iEiniliam, Bobium, Caisenam, Forumpopuli, Forumlivii, Faventiam, luiolam,

Kodulphus a Porro ad cerlitudinem praescntium et meinoriam futuroruni et

recensitis subjicit
:

Bonoiiiam, Ferrariam, Comaclum, Adriam, Gabellum, Arimiuum,

Urbinum, Montemferetrum
snis exiiressa

ut ha!c oninia vobis

nostro

memorato sauctifsimo patii Nicolao sacrosancta; Rom. Eccl. suiiiino

agrum Balnensem nominibns Sedi Aposlolicte conce,

deret, id

amplissimo hoc Diplomate' perfecit:

in Cliristo
[lalri

Poutifici, vestrisque successoribus pcr nos, el no-

Sanclissimo

et

doniino,

stros

successoresRomanorum reges etimperalores perpetuo observentur, firmaque semper et inconvulsa permaneant, prajseus scriiitum Aurea Bulla
typario nostra; majestalis impressa

domino Nicolao
rei

Hodulphus Dei gratia nomanorum rex semper Augustus. Ad perpetuam

papa; Tertio,

memoriam.
Esf. spud Nicol. tom.
ii.
I.

fecimus, et vobis ad perpetui

munitum fieri roboris memoriam

'

i.

pag. 23.

num.

14.

Ann.

ToMCS XXII.

Rayn.

111,

57

450

NrCOLAI

III

ANNTTS

2.

CHRISTI 1279.

Summa

reipublicae tuilio, de stirpe

ot

duarum

rerum

imperii divina iiistitutioiie provenieiis viuujue suam exiiulc; nuiuiens, liusacenlotii

canceUarius nosler a civibus Ravennatibus, Bobiensihus, Ca'senatibus, Foropopuliensibus, Forolivicnsibns,

sibiis,

F'aveiitinis,

Iinolensibus, Bonoiiien-

genus salubriter guhernavit in poslerum, diio et reget, Deo propitio, in irteniuni. Ha-c sunt oinnibus a suiiiriia dona Dei, niaxima quidem in coliata clementia videlicet auctorilas sacia Pon-

manum

Urbinatibus, ac hominibus Montis-Fcnetri, Britlenorii, necnon et aliis aliarum civilatum,

illaruin

atqiie

))artium, et locorum, qiue ipsius

existunt,

Ecclesiae
tatis

tiQcum, et regalis excellentia polestatis. Ha:c

Salvator noster, uiediator Dei et

duo

Rom. juris nomine nostro

juramentum
;

fideli-

dicitur recepisse

nos, con-

hominum

J;'sus

spicientes id in jira^judicium juris dict;e matris

EcclesisB

Christus, sic per seipsum actibus propriis, et diy;nitalibus distinctis exercuit, ut utraque ab ipso tan-

subsecutum, quidquid per eumdein canseu

cellariiim,
tibus,

queincumque

iii

prasdictis civita-

eodemque principio manifeste procedere omnibus indicaret.

quam

ex uno

locis et terris;

seu per homines ipsariim

civitatum, terrarum atque locorum, actum, ges-

Ab

eo igitur solo, vivo et vero Deo, recoet

gnoscentes omnia, a quo reges

legna sumpsere principia, et sacrosanclae Roman;E Ecclesiffi beneficia

erga nos innumera recolenles, plenis excitamuraffeclibus, ea quae possumus, iili relribuendo,
repeiidere, a

qua nobis

et noslris piffiiiecessoribns

regibus

Romanistam grandia,tani excellenliadona

conspicimns esse tributa. n Pi-Befati ilaque pradecessores ad niagnitlcentiam munerum, et gratiarum quodammodo ineffabilem laigitatem, quae de ipsius matris EccIesifE uberibussusceperuni, faciem gratitudinis convertentes; nec minus atlendentes, quod eadem mater
Ecclesia ipsos in dulcedinis benediclione praiveniens, transfereiido de Grcecis imperiuin in Germanos, eisdem dederat id, quod erant; ut grati

tum, recognitum extitit sive juratum, et specialiter prajdicla juramenta, remittimus, relaxamus, et eis ex[)resse renuntiamus: ac jirffidicta oiiinia revocamus, cassanius, annullainus, irritamus; eassa et irrita nuntiamus, ac omnibus viribus vaciiamus, volentes, statuentes el conseiitientes expresse, quod per id nulium jusnobiset imperio acciescat, vel ipsi Ecclesiai Roni. depereat tam
circa possessionem,

quam

circa proprietatem in

civitatibus, terris et locis praefatis, ac

hominibus,

juiibus, et jurisdictionibus
5.

eorumdem.

ritate

procedere, ut

Et quia decet regales actus in omni claomnem obscuritatem, quam jura ipsius matris Ec-

frequenter generalitas consuevit inducere, nostra

tollat regalis expressio; ac
clesiae

per nostram declarationeiu, quain decer-

prfBdicarentur
inter caetera,

filii

quK

laudabili recognitioms affectu, ipsi Roinana> Ecclesis confir-

niinus esse perpetuam, plenarie solidenlur

mariint, dimiserunt,seu etiam concessernnt lotam

terram,

(juse est

a Radicofano usque Ceperanum,

marchiam Anconitanam, ducatum Spoletanum,

terram comitissa3 Malhildis, comitatum BrittenoMassam rii, exarchalum Ravennae, Pentapolim,

; recognoscimus, falemur, et oraculo iuaesentis edicti civitatem ad ajternam memoriam declarainus Ravennatem , et j^ilmiliam, Bobium, Ca^senam, Forumpopuli, Forlivium , Favenliam, Iinolam , Bononiam, Ferrariam, Comacluin, Adriain, atque
,

Gabellum, Ariminum, Urbinum, Montemferetriim,

Trabariam cum adjacentibus terris et omnia alia bona, terras, possessiones et jura ad Roinauain
;

territorium
civitates,

Balnense

snprascriptas pro-

vincias,

loca et territoria;

necnon,

et

Ecclesiam pertinentia, in multis privilegiis imperatoruin a tempore Ludovici expressa sive contenta

omiiia siipradicla cuni

riis,

omnibus

finibus, territo-

atque insulis in terra marique ad provincias,

Petro cadestis regni clavigero, ejusque successoribus, et Rom. Eccl. diimserunt, renuntiaverunt, restituerunt el confirmarunt et ad
;

ipsi R.

civitates, territoria, et loca prsedicta

quoquo modo

pertinentibus; ad heatum Pelruni caekslis regni

clavigerum,

et ad

vos patrem beatissimum domiet

omnem scrupulum removendum,

prout melius

num, Nicolaum pnpam Tertium,

adsuccessores

valeret, et elficacius posset intelligi, contuleruut, concesserunt et etiam donaverunt, sicut in eorum
privilegiis seu litteris conlinetur
:

vestros Rom.inos Pontifices, et ad ipsam Ecclesiam

Romanam

pleiio jnre, ac integre, iion

solum

in

nosque postmo-

spiritualibus, sed etiam in temporalibus, in soli-

dum, prout Domino placuil ad regalis excellentiaj culmen assumpti, ut de susceptis donis innuineris, quffi de manibus dictcE inatris accepimus, non
minoris recognitionis debituin solveremus, pra;dicta omnia in prasentia recolenda? memoria; do-

dum

perlinere; ac vestri et ipsius Roin. Ecclesiae

ac priiicipatus existere. dubitationis scrupulum, in Et ad

pleiii jiiris ditioiiis,

omnem

mini Gregorii papae Decimi recognovimus, ac ea

omnia el singnla ipsi jiro Rom. Ecclesia, se, suisque successoribus recipienti, confirmavimus, inde novo concessimus, atque donanihilominus proprio pneslito corjioraliter jurameiito firmantes. 4. Verum quia postmodum , absque no-

poslerum abolendum, et ut nostra devotio erga ipsam malrein Ecclesiam clarius enitescat prsedicta omnia et singula tam propriis, seu specialiterrarum, civitatum, atque bus provinciarum locorum expressa vocabulis, quai.i etiam non ex;

novavimus,
viiiius, i|)sa

et

pressa,
ijisi

prout melius et elDcacius valet intelligi;

|)ap;i

beatissiino Petro et vobis, sanctissiine |)ater

Terlie, et per vos successo-

domine Nicolae

slro consensu, scientia, vel

mandato, Rodulphus

ribus vestris Ronianis Ponlificibus, etipsi Romanae Ecclesiae de novo libere, plenarie concediinus,

NICOLAI

III

AXXUS

2,

CHRISTI 1279.

451

conferinuis et donamus, ut sublata omnis conlenlionis

et dissensionis niateria, flrnia

pax, et plena

teneret imperii, germinaret. Hic est illud Inminare niinus in flrmamenlo mililantis Ecclesia! per

concordia inter Ecclesiam ct imperium iierseverent.

a

Iiiminare

inajus

Hic
Ut autem
EcclesiiD
liaec

est ([ui

Cliristi vicarium illustratum. malerialem gladiuin ad i[)sius nutum

lissimo patri

nostro

omnia vobis memorata sancdomino Nicolao, sacrosanclae

PontiDci, vestrisijue sucEcclesiiB per nos et

exerit

el convertit, ut ejus praesidio pastorum pastor adjutus oves sibi creditas spirituali gladio

Rom.

summo
Rom.

nostros successores Romanorum reges, et imperatores iu [)erpeluuni observenlur. firmaque semper et incouvulsa permaneanl; prajsens noslrtu recOf^nicessoribus, et
i|)Si

corrigat,

protegendo commuiiiat, tenqiorali refrajnet et ad vindictain malefactorum, laudem

et

verocredentium
7. a

bonorum.

tionis,

declarationis,

concessionis,

et donationis et

Ut igitur omnis maleria dissensionis et scandali, seu etiam rancoris occasio inter ipsam Ecclesiam et imperium auferantur; et ii duo gladii

privilegiuni

de

conscientia

uustra

expresso

mandalo conscri|)tum, jussimus AnreaBuilalypario nostrae mujestatis imj^ressa muniri ac ipsum ad perpetuam soliditatem et certitudineni vobis et ipsi Romanae Ecciesice exbiberi. Proniillimus iusuper, quod poslquam Romam ad reci[)ieudam unclionein, coronationein, et imperiale diadema
;

in domo Doinini conslituti, debito fiedere copulati, sei[)Sos exerceaiit in uliiein reforniatiouem reginiinis universi ; et nos in actu voluntatis
filii

et operis invenianuir

devotiunis et pacis, qui

pervenerimus, ipsaque perceperimus, infra octo

dies praeniissa

tam Ecclesiain quain iiiiperium confovere tenemur: quidquid per domiuuin nostrum Rodulphum Dei gratia Rumaiiorum regem seiiqier Augustum sanctissimo [)atri et doiiuno nostro domiao
iXicolao paiia; III ejusque successoribus, et ipsiRomanaj Ecclesiie recognitum, confirmatum. ratifica-

omuia

et sinjrula

innovabiinus, et

de novo integre ac plenarie facieinus. Exlat etiain imperiaie hoc dipioma in libro Privilegio-

rum

Roin. Ecclesiae

',

in

quo

tesles a|)posili, et

tum, innovatum, de novo donatum, declaratum, siveconcessum, jiiratum, et actiim seu factum est
per privilegia, velquaecumqiieuliascriptaquorum-

liUera-sigillo regio,
Testes

anno ac

die consignatae sunt

aulem

hi suut, venerabilis frater archiep.

et

cumque teuorum super

matiouibus,
factis

recognilionibus, ralitica-

Saizburgensis, Juannes Kyinensis,

Secoviensis
eliani
aliis

Bernunlus
Et pluribus

tionibus, a[)probationibus, innovationibus, conflr-

Ecclesiarum
adjectis
:

e|)iscopi .

donationibus

concessionibus

et et

Roiiiaoorum regis
im|)erialis aulae

Siguum domini RoduI()hi invictissimi. Ego Rodul[)bus

seu

gestis

tam aliorum imperatorum

cancellarius vice doniini Yern-

regum Rumanurum [)r;Bdecessorum regis ejusdem, quani ipsius regis; et specialiter super fidelitate,

heri archiepijCO|)i Maguntini

perGermaniam

sacri

obedientia, honorificentia, et reverentia per

im[)erii arcliicancellarii recognovi.

anuo Doniiiii MCCLXxix, liid. vii, Rodulpho Romanorum rege glorioso, anno regui
ejus sexto. Dat. Viennae per
tifridi

Acla sunt haic regnanle domino

magistri Go-

Roniaiios imperatores, et regus

cibus,
ijisi

Romanis

Pontifi-

Ecclesiae

bus, honoribus, et

impendendis; ac possessionijuribus ejusdem Ecclesiae et

;

manus

prae(iosili Suliensis

protonolarii nostri

XVI

nominatim super tota terra, quae est a Radicofano usque Ceptranum, marchia Aiiconitaiia, ducatu
Spoletano, terra comitissa; Mathildis, civitale Ravenna, et .milia; Bubio, Ciesena, Foropopuli, Forlivio, Faventia, Imola Bononia , Ferraria,
,

kal. Marlii o.
6.

Nec

sufflcere Nicolao

visum

erat, ut Ro;

dul[)hus ba;c regia auctoritate stabiliret

rent

verum

exegeral, ut principes imperiisuo conseiisu firina:

mam

quibus cum anuo superiuri Ponlifex fornuncu(iandi sacrainenti preescripsisset hoc

;

Comaclo, Adria, atque Gahello Arimino, Urbino, Monte Feretri, territorio Balnensi, comitatu Bre;

anno conceptis
stiterunt
a
*.

lisdein verbis subjecto

modo

prae-

Traharia

exarcbatu Ravennae, Pentapoli, Massa adjacentibus terris, et omnibus aliis ad praedictam Ecclesiam pertinentibus; ciim omctenorii,

cum

Nos principes imperii universis pfcEsentem

Com[)Iectens ab olim sibi mater Ecclesia qnadam quasi gerniana
decoravit,
inspecturis.

nibus finibus,

terriloriis

atque iusuiis, in terra

paginain

Romana
nomine

marique ad provincias, civitates, territoria et loca [)ra>dicta quoquo modo S()ectantibus; necnon super civitate

charitate Germaniaiu, illain eo terreno dignilalis

Romana

et

regno Sicilia,
tain

cuiii

omni-

quod est super omne nomen tem[)oraIiter tantum praesidentium super terram; planlans in ea princi[ies tanquam arbores [iiceelectus,

bus

ad

i[)sam

spectantibus,

citra

Farum

quam

el

rigans

iilas

gralia sin,i;ulari, ilhm eis dedit

ullra; Corsica quoque atque Sardinia, et cajteristerrisacjuribusad ipsam Ecclesiam (lertinentibus; nosnustriiioiniueprinci(iatusinomnibus
et per

increiiientiim
siae

iiiii'and;e |)Uleiitiae,

ut i[)sius Eccleelecluin per

fraina Romaiii

omnia a[)probaiuus,

et ratificamus

ac eisaliis

auctoritate sulTulti, velut

germen

dem omuibus,

et singulis et

quibuscuinque

ipsorum electionem, illum, qui

'

Lib. Privil.

Rom.

Eccl. loin.

i.

pag. 9S.

super eisdem per eumdem regem quoquo modo factis, et iu posterum faciendis, voluutalem nostram, assensum, atque consensum unanimiter, et
concorditer exhibemus;
et

Asservantur
i.

ca;

lit.

in arce S. Angeli, et ext. in lib.

iii

Pnv. Rom. Eccl. tom.

p. 7.

|.roniitlimus

(juod

et

Collfici. Hlat. toni.

i.

pag. 137.

conlra praiinissa, vel aliquod praimissoruiii, nullo

452

NICOLAI
scd ca

III

ANNUS
et sin-

2.

CHRISTI 1279.
ct Poiilificia diligentia et

unquam tempore veniemus,

observari. Et ut hfcc noslra
ratiricatio,

omnia

urbes

gula pro posse nostro procurabinius inviolabililer

volunlas, approbatio, asscnsus,

norum

regis, ac

])rinci|uim

imperii

Rodulphi Roniaelectorum

studiis ad

consensus alqne proniissio

rcvocatie fueruiit; deqiie

9.

pristinum Romana; Ecclesia; obsequium liis hactenus (1).

a uobis eisdcm
in

Romanis Pontificibus, et Ecclesiae perpctuum observentur, hoc prsesens scriptum inde lieri reciinus, nostrorum sigillorum niunimine roboratum. Acluui et datum anno Dom.
MCCLXXix, Iniliclione vu, regnante doniino nostro
praulicto

et

pacem Rodul/)Imm inter regem Carolnm promovere studebat. Spoponderat inter Ccctera capila, qua; a Rodulpho Nicolaus exegerat, non laccssiturum belloCaroIum regem Sicilia;. Graviores enini inler utrumque
Qualiter Nicolaus
SiciUce

domino R. Rumanorum rcge

^^lorioso,

iiitercedel)ant controversiae, tuin

regni ejus anno scxto.

coliigitur

Editas [UcEterea a singulis

cipalum Poiitificum
Provincia; et

principibus electoribus iisdem

:

conceptas verbis
',

ob Elruria; [irinacceplum, tum ob Foikarquerii coinitatus, quos Rodulsludiis

exlant

enim Ludovici
alue
-

comilis Palalini

]ihus veluli imi^erii fiduciarios,extincto sine prole

Bavaria;

ducis,

tum

Otlionis

marcliionis
:

mascula R.iyinundo Berengario, Caroli socero, ad

ini|)eriuni devolutos contendebat.
lico utrinsque principis

Brandeburgensis htteroe iusce verbis inscript;e Otho Dei gratia marchio Brandeburgensis oninibus prajsentem paginam inspccturis. Cumpiectens ab olim, etc.

Gumque
Ilaliae

ex belet orbi

congressu

Christiano pernicies iiiimineret, dedil operam Ni-

ut in superiori. Dat. el acII

colaus componendis foederis legibus: ulque

niiore
viiiculo

fir,

tum anno Domini

mcclxxis,

id.

Septeinb., re-

rcgum

ainicitiam

adstringeret

gnanle prffidicto dooiino Rodulpho Romanorum rege glorioso, r^gni ejus anno vi . 8. Asserenlibus ila Romanic Ecclesite jura priiicipibus electoribus, et una cum Rodul|iho rege Romanorum professis, Bononiani, aliasque yEmilia; urbes Sedis Apostolicae obnoxias esse, navata
a Nicolao feliciter est opera ad restituendum in
iis

Rodulphum

soUicilavit',

ul consilia

conveiteret
vinciret.

ad concordiani, eainque
10. Indefessis,

affliiitatum

nexu

inquit,

sludiis

intendentcs,

quod inter te et charissimuiii in Christo Olium nostrum Carolum Siciliae regem illustrem tjuos
;

sibi

eadem

Ecclesia iu

fllios specialiler

adoptavit,

eldivina piovisioniultorum ]irinci]iesslaluit jiopuloruin; sinceritatis anioenitas et

inlegrilas nutriantur, ut
inliiiiae

pristinum Ecclesia; imperium.

Ad sopiendas

chaiitatis

enim Bononiensium dissensiones Lalinum cardinalem ex sorore nepotem legatum misit% alque hanc sancieudi inter extorres, et cives fcederis rahonem pra;scripsil*; ut niinirum c qualibet Geremiensium Lambertaliorumquefactione delecli
quinquaginta
viri

sub potentatus utriusque

doniiuio cessent saeculi teiiqiestates, et fluctualio-

nes abeant procellaruni; nec indigne infra ]ir;ecordia nostra gaudio multu reficimur, et exulta-

mus
et

in

Domino, duin

illuin nobis, et tibi, ac

eidem

initas

raliones

confirmarent,

regi sentimus esse pro])itiuin, (jui gloriosus trinus

bona singulis reslilucrentur, omniaque in prislinum statuni, in quo ante ejeclos Lambertatios erant, revocentur: cxulcs tamen ad aliquod lempus in patriam redire
noniensis agri,
vctili
:

unus ubique servari piceciiiit gratiain unitalis. NomiuUisiiue interjeclis de perducto a se coepto
piaedecessorum tractatu, subdit
:

Et quia indis-

castra deiiique Bo-

solubile matriinonii viiiculum, divinitus inslitu-

Francum scilicet et S. Petri, communibus Bononiensium sumptibus custodicnda, prffisidioiiue Pontiticio (irmanda sanxit. Quo vero cives in mutua concordia conlinerentur, neque
in diversas, ut antea, factionesabirenl,BerloIduin

tum, ex instilutione sui virlutem in se obtinet connexivam, inter alia non siiie multa discussioiie piovidimus, quod iiiter te ac regein euiiidem cliaritalis

unitas afflnitatis linea conjungalur,

S.

etc.

Datum Romae apud

tilicatus nostrian.

Petruni

III

non. Junii PonCarolo

iiepolem Nicolaus praifccil^ Quibus Ptoleniccus

Lucensis*, ac Hieronymus Rubeus" consentanea

ii

Peifcclum idcin malrimofilio

niuni

Clementiainque Rodulphi filiam

Ptolemaius Lucensis
vero est
ut ad
'.

adducunt

atque

ita

Bononia iionnuIbTque

alia3

Martcllo regis Sicilia! ex

nepoti nuptui tradi-

tam,
1

scribit

Lib. Privil. Roni.Eccl. tom.

et ext. iu lib.

I.

pas;.

89.

11.
^

Imiiosita
'

Asservanliirin arce
pap. SS. collect.
lit.
li.

episcopo Tripolitauo
loedere

S.

Ang.

Priv. Ilom.

Lccl.

tom.

ii.

provincia

Rodulphum pro coeundo

XMil.

Plat.

tom.

pag. 59.
'

Ep. XX. Raven. 1. vi.

I.

pas;.

loo. el Cod. bibliotli. Valic. sig.

^ Nicol. 6 Ptol.

tom.

ii

I.

ii.

Ep. svill.
l.

uuui. 12.

Luc. Hist. Eccl.

xxili. c. 33.

Ep. XL^f.
'

'

Rub.

llist.

Ep. XXXII.

I.

Ptol. Luc. Hist. Eccl. Ms.

1.

c.

31.

5 iNic.

lom.

II.

II.

Ep. XLi.

(1)

Cum

annalista scribit lioe landem

fallitur egregie.

Licet

enim anno

isto, die 3

in Lambertatios ab adversariis facto

Rer. Italicar. tom. IX et tom. xi,

iit

anno Bononiam ad obsequium S R. E. rediisse, pace iuler duas factiones dissidentes composita, Septembiis inter duas factiones cnncordalum sit ; brevi tamen arma resumpta concursoque Urbe expnlsi sunt die xxi Decembris. Exponunt id fiisius historici veleres Itali a Muratorio vulgati vetus auctor Annalium iMutinensium, et anonymus altt-r Annalmm Parmeiisium scriptor. Hanc pacis
,

fractionem annalista in
Reconciliatio
vel

annum

.eiiuentem conjicit. ut iilonumenta

Mansi,
,

potius submissio l'ononiensium

publica a nobis producta testantur, non die

Junii a
I,

rissimus .Mansius asserit, sed die

titulus
in-fol.
:

xxix Maii a Poiitifice lirmata et die ll Codex diplomatkus dominii lemporalis SanckK Sedis, tom.

cardinale
ct

num. 389

iii Seplembris, ut clapromulgata fiiit. Vide opus uostrum, cui 39U,"pag. 237-243. Roma; , IStil , typis Vaticauis,

legato

Theiner.

NICOLAI

III

ANNUS

2.

piciiae

CHRISTI 1279.

453

cum

deris leges
steris

Carolo se conferret, atque a Pontilice haj foecoiidilae, ut Uoiliiljihus Carolo ac po'

corpus, ad asseverationem ct in testimonium persverit;itis,

cartellus

quidain vetuslissimus,

Provinciic

ct

Fork;ili|iiL'rii

coiiiilalus jiire

fiduciario

traderet;

profileretur

tamen
nisi

sui esse

quod;im disposito jiro coiiservatione a putrefactione, repertus fiiit, continenshanc

concliisusiii ligno

consilii Jlargarit;e

Francoruin regiuiE juribus non

nuiicupaiiduin,
or;itoris
,

scripturam

Anno

Nalivitalis I)oniinic;cseptiiigen-

detraiiere,

nec ad

tesiino, xvi diemiiiisisDecembris in noctesecrelissiine, regnaiite Otioyco piissimo rcge

opera

lidei

s;icramei)luin
:

ol)stringeret

voca-

Francorum,

rctve in judiciiim

illatas pra;t('ritis

regihus Uo-

teiiiporeinfestatioiiisgenlis perlidacSarracenorum,

maiiorum ob negata obsequia iiijurias remitteret: nec oh defensam contra imperiuiii Siciliaiii jiidicium intenderle prouuntiarel, ardente inter iin:

translatum

fuit

corpiis hoc cbaiissiinae

randac B. Mariic
bastri in hoc
fidae, et

M igdalenic

et venede sepulcbro suo ala-

marnioreo

tiinore
liic .

dicta3 gentis

per-

perium

et

Ecclesiam bello, Ecclesia:

suscii)i

i)artes

a Ca-

qiiiasecrelius est

rolo jure

posse,

exortave

inter

Sicilias

14.

Subdit auclnr, se eain chartam perlegisse,

imperium controversia, eain non ferro, sed Pontilicia senlentia dirimendam. Dicta vero

regem

et

anno Carolum coiiflato ex aiiro purissimo loculo eleganler elaborato, geinmisqueadorac sequenti

regi Siciliae lex est,

ne impeiii terras

iiiv;iileret

ac denuiitiatum Sicuios
discessuros.
i

tum ab

illius

lide

jure

2.

boc anno preliosissimo thesauro, qui diulius latuerat, in lucem

lalio.

Caeteruiii Proviuci;im

Divoi M'igdalence corporis incorrupli trans-

pompa coraiii Narhonensi, Arelatensi, Aquensi archiepiscopis, magnaque pra;sulum inullitudine, sacrum pignus e marmoreo sepulchro extulisse, atque in ea pretiosissima iirna collocasse
nato, ingenti
et

Deumque
Jordanus'
Salerni,

postea

iiigeiilia

miracula ad illustranda

S. Magdalena; merita edidisse. Consentit

his verbis
:

Bernardo
dicitur

adducto nobilitalam, reterunt auclores

*;

Caroli
filii,

Carolus adhuc princeps

translulisse
in

nimirum
qui in
B.
Mariae

principis Sakrnitaiii

regis

Siciliae

postea

rex Sicilia),

Provinciam venerat, pia diligenlia sacrum

Magdaienae corpiis in sacello, in qno

corpus B. Marife Magdalenae repertum

miniis

tumulo

S. Maximiiuis, unus ex septuaginla Chrisli Uoniini discipuiis Aquensis episcopus tumulo condiderat,
refossis

marmoreo ex illo oratorio, in quo sanctus Maxieam tradidil sepultur;i'. CoUocalur igitur
seorsum
in

corpiis in capsa preliosa, caput vero

omnibus

sepulchris,

quai

ibi

posilaerant,

nono mensis Decembris repertum, atijue reserato iocuio suavissimum odureni efflasse (\). Ait enim Bernardus Guido ^: lu villa, quseabipsodenominata Ponlitice Sanctus dicilur Maximinus, aperlisque omnihus tumulis, qui erant iu utroque latere,

quadam pulcherrima tlieca ex argento et auro, ac gemmis fabricata . Tradiintur eadein historia; a
PtolomEeo Lucensi, qui de instructa solemnis supplicationis
,

qua
'
:

translata;

sacrae

ea3

reliiiuia;

Interfuerunt autem huic translationi archiepiscopus Narbonensis, Arelatensis et

pompa

addit

hincetinde; necnon effossa humo, qu;c erat in medio solo in oratorio menioralo, inventum est corpus sanclum sanctissimae Magdalenae non quidem in tumulo de alabastro, in qiio i)rimo condituin fueral, qui adbuc ibi cernitur, cum historiis et sculpturis; sed in alio tumulo marmoreo, ibidein regione ad dexteram introeuntibiis collocato,
;

Aiiuensis

plurimi
alii

etmulti episcopi sui comitatus, abbates religiosi ; necnon et multi barones et nobiles: in quo loco conventum fratrum Prae;

et

dic;\torum

fabricavit
,

et

eis

pretiosas reliquias
pii

commendavit.
cinore

At de praeclaro
:

principis fa-

haec suffecerint

ad

Carolum patrem, a
lis,

quo

digressa est oratio, revertamur.

13.

cum

ingenli odoris fragrantia, taiKjuam

si

aperta

De

rerjno Uierosolymitano

Ad aver-

fuisset

suavium aromatum

apollieca; consequen;

tibus signis, et mullis miraculis gloriosis

et

ex

ejus iingua sacratissima,

adhuc tunc suo

capiti et

gutturi inlucreiite, radix qucedain

foeniculi exibat, et exterius

cum

raiiiiisculo
in

tenda pericula, quae ex Caroli Sicili;B et Hugonis Cypri regum controversiis*, si bello dirimerentur, timebantur nascitura, Nicoiaus a Cyprio, querente sibi a Carolo regnuni Hierosolymitanum ereptuin,

prominebat

longum

provocatus

concilianda; coiitroversi;e studio, ne

quam
lis

qui prcesentesaderantadmirantes, suis ocuclarius coiispexerunt, et ab ipsorum aliquibus

extremum
rel,

relatione fideii et devota ego ipse, qui hfficscribo,

saepius hoc audivi. Qufe radix
visa

bellum afferCarolum interpellavit ', ul oratores ad componendam dissensioiiem instruclos auctoritalemitannis ea controversia

Syria; exitium intestinum

cum

postmodum
13. In

in

[larticulas

ramusculo diadhuc in diversis

juxta

teret. Extracta vero aliquot

est

donec Caroli
:

potentia

Siculorum rebellione
Cypri regem occu-

iocis pro reliquiis coiiservalur.

elisa est

mox

eniiii llenricuiii

eodem quoque tumulo

sacrum
Piol. Luc.
et
alii.

pata occasioiie Caroli regis jiraefectos Ptolemaide

'

>

Ext. ibid. nura. 42.

1.

Bern. in Chron
in

Rum. Pont,
Ms.
scliedis

Hisl. tcel.

xxiu.

c.

35, 30. Baron.

Jord. Ms. Valic, sign.

1.

Ms.
c.

xxiii.

Bern. in Clir. Roin. Pont.

16 et 17.

c.

33.
*

uum. 1969.
EoJ.
ii.
I.
1.

36.

s Ptol.

'

iii. c.
ii.

Luc.
1.

Hist.
iii.

EccU
p. 12.

San.

Nic. toin.

Ep. v.

(1) Inveutionem hauc corporis S. Marise Magdalcna; quaiu valide defcndit Nalalis Alexander Hist. Eccles tom. iii, nou levibus argumenimpuguant Vezeliacenses, qui jamJiu apud sc quicvissc coipus sauctissima: illius fcmiuic adductis veteiuui histoiicoruin lestimoniis contendunt. Horum causam dcfendendaiu suscepit Lauuoius sacra; facultatis Parisiensis thcologus nou iucelebris. Ulrius causa sit potior detinire; nostrum non est. .Ma.nsi.

454
aliisque
SyrioB

NICOLAI
urbibus ejecisse,

III

ANNTJS 2.
\isuri
illis

CHRISTI 1279.
partibus,
sicut

iiiferius

sunius.
16.
litterce.

temeritateni argiiit,

hactenus inauditam contumaciam et imlevotionem

fertur,

De Uastilttdiorum celebratione Apostolica: Interea Galii, cuni Hierosolymitanum

iii-

accusat illorum, quibus coiisuieiitibns idem ediclum processerat, quibusque instautibus est ejus
revticatio subseciita,

i'egnuiH ad sui generis (uincipes clevolutum

varietatem et inconslantiam

tuerenlur, ad aiiiissa prajteritis

bellis,

(ium Syria

nolabilem detegit
nolal silentium, et
heiidit
;

tuumque

in

his

damnosum

a Germanis Conradini pueri regis nomine aiiministraretur, recuperanda snmmo conatu se comparabant. In quo bellico ardore plura bastiliidia,

non sine nota

desidia; repre-

nobis proinde ac fratribus nostris non levis propinans amuritudinis calicem, et admiratiouis,

vulgo torneanienla nuncupata, in Concilio Laleranensi

vetita,

inierunt

et

quidem

tanta

pompa

atque a[)paratu, ut duo

niillia invicem conflixerint. Putabanl nonnuUi rem laudi et gloriie, non cricum in iis nobiles, velut in quoniini ducendam
:

materiam subniinistrans. Num(|uid enim amaritudine vacat audire dictum regem, tanti palris filium, taiiti genitoris ha?redem inclytum, in eoab illius laudabilibussemitis decUnasse, ut censuram Ecclesiasticam contemui taliter asuis
ac turbationis
suliditis pateretur ?
M

dam belli sinuilacro ad propugnandam fidem, regnumque delendendum aptiores fierent unde et
:

quam

invitus clarse memoriae suus geniinstaii-

ter

in

auuo has puguas

etsi
iis

conflci

rex sanciverat.

tor

ilie

piissimiis praedictae revocationis

I

Quie lex

speciosa, graviora

mala invebebat,
;

tiam admisisset
tius,

quanti hoc redemisset liben-

cum

in

pugnis non parum sanguinis tundi, ac

tum magni laetitia publicain luctum verli soleiel sumptus profundi, qui iu subsidium Hierosolymiquocirca ea res adeo tana} rei denvari tlebuisseut
:

quam in suce ditioni subjectis taiia tolerasset Nnmquid iterum non amarum patri considerare
filios

tam devotos comites

;

videlicet, barones,

mati-

gnates, et alios milites regni ejusilem ab olim

lulo prfflcipu;e
illius

severe a sumniis Puntificibus vetita eiat, ut qui in hujusmodi certaniiue niortem oppelerent, sepulturaEcclesiastica ex Laleranensis Concilii sancitis

singularis devotionis insignes, se

pioprii effusione sangninis clavium
,

indevolionis macula insignisse, ut qui con-

sueverunt
perse(|ui

cum
sic

arcereutur. Agente itaque Siiuoue card. A. S. L. a

coiitemptores

comperiaiitur iu

tanta

Philippo rege de hastiludiis lex rescissa; proximo tanien tempore iiisigni iucoustantia ludicrae pugnse habilcC, dissinuilaute Siiiiuue
tit.

S. C;eciliie

presbytero cardmale A. S. L. qui severe a Nicolao inertiic increpilus est ', jussusque iu eos onines,
qui in congressioneiu descenderant, solemui rilu auatliematis sententiani pruiuulgare. Nec frustra
concitabatur zelo Nicolaus, cuui ui ludicra hujusniodi pugna trislem casum euarret Nangius %

levitercontempsisse?Nonneadmiratione ac turbalione non vaciiiim, quod cum, sicut scriptum est, ad dissentiendum natura sit hominum facllis, jn tam temerariae novitatis audaciam cum propricX salutis dispendio sic facile tam grandis, duorum scilicet millium, ut eaedem litterae continent militum nuUtiludo consensit ?
multitudine
,

Nonne novum
dente negotio

et

nullum unquam de illorum

,

prae-

decessoribiis babens
,

Robertum uimirum comitem Clarimontis

uialleo-

exemplum ut crucis pencrucesignati maxime se torneacontra talem prohibitionem

rum

iclibus ab adversariis, incalesceutibus, ut fit, sensim ex ira animis, contusum adeo capite, ac debilitatum fuisse, ut in perpetuam ainentiam, niagno ob tanli principis jacturam damno uiciderit.

mentis,
EcclesifB

et praecipne

immiscerent?

Ex quo
ffiquitas

tristi

hastiludioruni
potest,

exitu Pontificii

zeli

illuslrari

quo

censurarum
litleris iu-

tuum, ut praemittinotatnr?Num injusle tiiain in hoc desidiam non absque turbatione miramur ? Quis enim credere potuisset, quod
18.

Num

itaque in his

tur,

damnosum

silentium indigne

Apostuiicarum cunlemptures subjectis

vectus est

sic tepesceret zelus tuus, ut te pra^sente factae jira;-

\
lit.

missae
S. Caecilise presbytero

revocalio et

proclamatio manifeslum
;

le

17. Dileclo fllio S.

obiceni
facie

non haberenl

imo

et

cum

pertinacia in
in tanto ani-

card. A. S. L.
Litteraruni

resistentem

?Nonne debueras
;

Christo filium

tuarum series, charissimum iu nustrum Philippum regeiu Fran-

niaruiii

discrimme incalescere,

spiritu

comminari,

ac etiain proferre sententias

adjectis,

adjicere pcenas, et

corum

illustrem eiliclum suuiii de torueamentu-

prout res exigeret, alias iuculcare?An

factae

rnm

usque ad passagium generale vitando, cum baronum et aliorum maguatum regni Franciae consilio editum, uuper ad eorum instantiam revocassejac pustmodum torneamenta iu
exercitio

sufUcere forte putabas ordinationi

de tornea-

mentis ter in anno ineundis, ut scribis, non pracslitisse consensum, quasi voluntarium prffsertim
silentium dissensum innueret;et non potius conniventiam dissinuilatio [iraesentaret? a Sane noii pioficil, sed officit ad prsedictam sententiain revocandam, quod iidem sui prosecutores arbilrii. seu nuilti ex eis propter eam, quin
toriieamenta ineant, non dimittent, dicentes (utin
litleris ipsis exiirimitur)

tua proclamala pra;sentia,

et

demum

conlra Sedis

Apostolicie pruhibitiunem exconununicatione sub-

nixam, non sine gravi conlemptu clavium prasiiniptn, describens prLPsumptoriim novam et iu
;

'

Toin.
II.

II.

1.

11.

K|i.
.\iii.

xiii.

Naug.

iii

Phil.

Franc. reg.

'Tom.

ead. Ep.

tum armorum

fore

torneanienlorum exercidoctriuam:in quo non pec-

NICOLAI
care se

III

ANNUS

2.

apud

CHRISTI 1279.
uobis, data opporlunitate, rescribe.

455 Uatum

apliores cfficit ad

reputant, sed mereri pro eo, quod eos flflcni Caliiolicam et praefatum
:

fiierit,

S. Petriim
II fi.

kalcnd. Maii, Pontificatus nostri

rcf^nuni ab iuistibus defctuleuda

ratio

cum

noii sit iia'C

aiinu

revocandi excommunicationis senteuliam,

pertiiiacitcr

21.

Sollicititdo

quia excommunicatus

contuniax inve-

concilianfiis

Alphonso

Romonoriim Pontificum in et Pliilippo rerjihns. Non

nitur; sed potius augravandi, ne revocationis facilitas coulumacibus fiat, et aliis contuuiaci;e in-

segnius navata opera est a Nicolao, ne Galli susceptum iii Sarracenos bellicum ardorcin in Hispanos
convcrtereiit

centivom non enini contemnentibus uitro estingerenda remissio, sed liiimiiiter postulanlibus in:

dulgeiida.

Utrum vero

iu

toriieameiitorumexercitio

alebatur enim atrox discordia inter Alfonsum Caslellac et Pliilippum Galliarum reges ob exclusos, ut suo locn vidiimis, iu pubiicis co:

mereaiitiir, Roiiianis Pontificibus pra-decessoribus

mitiis Ferdinandi i)riiiiogcniti defuiicti a regni suc-

nostris ea prohibentibus, etspecialiter Lateranensi

Coiicilio,

cessione

filios.

Et sane

cum

legati

Apostohci post

ingerant (luaestioncm, quod

illa sic iiiter-

susceptos
(|ue

magnos labores,
re,

ut niirdegalae utrius,

dicit apeite, ut

deccdentibus in eisdein Ecclesia-

regis
,

oratores convenirent

operam

dedis-

slicam deneget sepulturam.

19.
riti

sent
vel

infecta

utriusque exasperatis animis,

l'orro

qua

froiite sibi meriti,

deme-

discesscrc.

Ex quo Pontifex magno dolore ob im-

judicium arrogeiit; et adeo iioii soluiii decernentis, sed etiam decretuiu proprium exequentis partes usurpent, ut quod in subitalione voluiitatis
mulatae concipiuut
scientiam,
teutia,
,

minentia eoiuiii
iis

regum

iutcr se beila affectus,

cardinales legatos ad se revocaudos censuit, ut ex

praesentibus

rem

certius cognosceret,
:

maloque

subito i^rceter superioris con-

consentanea remedia adliiberet

' ;

egitque crebris

imo

iu hoc casu, ejus

pro libilo exequautur,

coutempta senpioculdubio non

apud Philippum litteris tum apud Castellae regem, ut in concordiam eos adducerct, quorum
posteriori

vidcmus. Credebamus enim et credimus, iiiio scimus, quod ad pastorum, et pra;cipue Koinani Pontificis, non ad subditorum spectat ofticiuiu
luuicn veritatis oslendere, dare salutis scieuliam
plebi suse.
cit

gravia

Terrac-Sancta?

[lericula

ex

eo

bello enascentia, aliaque

mala ingentia, quaeacer-

bissimis aculeis Pontificium pectus conflciebant,

proposiiit

^.

Nec ad hujusmodi revocationem induinstaiitia,

Nicolaus etc. charissimo in Christo

fllio

regi

illorum

sed ab ea magis abducit, qui

Castellae ac Legionis illustri salutem.

o

ad

sententiain profereiidam in regno novissime bis quasi dielms ad ipsain in vicinas parles auctoritate nostia tuo miuistcrio prorogandam, evidentibus ailegatis ralionibus iu-

eamdem
,

Digne quidem
illustris

ab

oliin

in

horrendorum,

pra;diclo

et

tuie, ac

charissimi in Christo

fllii

nostri regisFran-

corum

discordijc iterceptione
felicis

rumorum

Ecclesia concitata,

recordationis Joaunes

stiterunt:

cum nou

deceat, ut Ecclesiee
sic

Romanae

variantium subsequatur, ipsiusque judicium adeo de illorum pendere

maturitas inconstautiam
videatur arbitrio, quod ad
20. CiBterum quia
i[isoruiii

papa XXI praedecessor noster tot animariim corporumque periculis, rerumve dispendiis occurrere cupiens, dilectum Clium nostrum Hieronymum
tit.

iiutuin sen-

S. Potentiana;

[iresbytcrum card. tuiic fratrum

et fratrem

tentias proferat, revocetque piolalas.

Minorum generalem ministrum,

Joan-

personam tuam novimus,

:

nem magistrum fratrum

ad

Praedicatorum Ordinum
injuncto
eis,

nec ejus merita iguoramus, processuiii tuum in praemissis habitum benigno dijudicamus allectu

hoc

elegit

idoneos

ut

iltsius regis

piaesentiam adeuntes,

te

ac

tam et ipsum ad
exhorta-

etsupponentes

eum secundum

conscieutiam pro-

[lacem et concordiam, juxta datam eis ex alto pru-

cessisse, circa illa

inodo subscripto deliberaviiiius

dentiam,

sollicitis nionitis, et efficacibus

j)rocedendum. Volumus igitur, et discretioui tute praesentium auctorilate niaudamus, quatenus universos
,

tiouibus inducere procurarent.

Et

postmodum
illa

nobis, licet insufficientibus

ct siiigulos couiites,

baroiies, milites, ac

meritis, ad A|>ostoIatus a|iicem evocatis, illico pe-

aUos, qui se toriieamenlis imiuiscueie juaidictis, quos non est dubium prcefatam senteiitiam incurrisse,
tis

riculosa
tavit, in

dissensio se iiostris oblutibus praesen-

qua gravibus piorum negotiorum undi,

siiigulis dieljus

Dominicis

et festivis,

pulsa-

que concurreiitium
periculis
recensitis
,

et

[irapcipuc

Terrtc-Sanctae

cam[iaiiis etcandelis accensis, excouiiiiunicatos

quac mentaneis videramus

officii

usque ad satisfactionem coudigiiam in locis, de quibus expedire putaveris, publice nunties, ac ab

aliis tacias

oculis etiaiii in minori officio constituti,

de-

iiuutiari. El uiliilouiiiius )[isos

nioneas
illud

et

inducas, ut absolutioiiis ab eadein beneticium buiiiiliter poslulent tuque

:

seiilciitia
ip.-^is

taliler iiostulanlibus

bcuigne, juxla forniaiii Ec-

bitum nostra praecordia impugit, et nostrorura primordiacogitatuum ad occurreudum per 0(>iiortuna remedia taiito et uiiivcrsali discrimini diris aculeis stimulavit, uec indulsit menti nostrcequietem ita qiiod scnsibus nostris circa lioc cogila;

clesiae,

laigiaris: imposilaque
dislricle

cum

misericordia
iuae-

tibus protuudis obtusis iiigcrebat se nobis adjectio

cogitatus,
tate,

poeniteutia saiutari,
stili

sub juranieiili

quod pcnsata

diligenter ncgotii (luali,

debito iujungas eisdeui,

quod de
auteiii

caetero cou-

ac personis sublimibus

inter quas discordia

tra

pixfatam

senteutiaiii uullo iiiodo aliiiiiid atteii-

lare priesumant.

Uuidquid

iii

his

actum

'

Tom.

II.

1.

II.

Ep. XXIX,

xrx.

ibid.

Ep. xxv.

456
ipsa vertitiir, et aliquis

NICOLAI

III

ANNUS

2.

CHRISTI 1279.

borum

altis

circumstantiis

nistrassct.

Nam,

sicut accepimus, tuis nuntiis, seu

[iraedicti

ex inipuisu (|uoti(lianaruni sollicitudinum circumspcctis, pro|>ter in>c aliis cx nostiis

fratriiiiis

i|isorum aliqiiibus occasione loci

interiiiissioiiibus

cerlis
,

mit-

subornatis

negotiiim

i|)sum

teretur,

cujiis

praesentiam altitudo tanti negotii

videliatiir.
tiiiic

quod

invite

referimus, relugium solaminis non

et

merito reqiiircre

Sed quia eorunidem

nccinxit: sed diffugium tractus longioris indixit,

(|uo per

fratriim nostroruiii

paucitas, et

aliquorum
;

eorunidem G.
vias

Hieronymi cardinalium,

ea ipsis debilitas, urgensque molestia deliberationi

ac niagistri lilteras, aniare, nec indigne percepto,

ut

bujusmodi nostri crutlnii restiterunt ne circa idem negotium, quod sic nobis erat et est cordi,
sollicitudo nostra quovis

onmibus

pra'cluderemus eventibiis, eorum

consiilationi respoiidimus,
regi pro alio

quod

tibi

et sa;pedicto

venerabilem fiatrcm nostrum Benvenutum ipsius Minotor[ieret,

modo

termino assignando

in

Vascoiiia no-

stras litteras, [irout ipsi

noliis scri|iserant,

mise-

rum

Ordinis professorem, nunc episcopum Eugute,

ramus; inandantes eisdem, quod iidem arduitatein

binum ad

filium fratrem

ac ad regem pra^fatum dilectum Joannem de Yiterbio procuratorem

ipsius

negotii

atteiidentes

cum quanta
prosecutioni
sni cor-

possent diligentia ejusdem

vacarent.

negotii

ipsius Praedicatorum Ordinis, in etrectum suasio-

Verum eodem
imo

card.

Hieronymo

nes,

nostraque monita,

et

consulta in prsemissis

poris infirmitate detento, et pro arduis negoliis,

per ipsum Benveiiutum

tibi, et iier

eumdem
;

pro-

ac evidenti utilitate,

necessitale |)otius exinde

dicti

curatorem dicto regi pienius ex[)rimenda et praeparanda inter te ac niemoratum regem pacis et solidae concordia^ foedera, [ler cardinalem et iiiagistrum eosdem tunc ad hoc Apostolicae Sedis niintios reformanda [lariter et firmanda duxiiiuis destinandos eidem fratri Joanni de Viterbio inter
; :

de nostra licentia recedente,

diversas

Gerardus cariii

dinalis, et niagister, ac tuietdicti regi? nuntii [lost

discussiones super hoc lu.bitas

Burde-

galensi civitate finaliter, utsingulariteromittanius

enarrare singula, conveneriint

et

ciini

ad tiacta-

tum
iis

[lacis

reformanda?, vel ad tregiias ineundas

aliain

quadam

sjiecialitatecommisso,

nequicquam
[iro-

inter aha processissent, prout antea etiam super

tractatus exliterat inchoatus, iiec iiucem, nec
hiiic et iiide,

omittere videremur, ut apud eunidem regem pro

suspensione seu dilatione saltem cujuslibet

cessus bostilis contra te ad tempus insisteret,

treguam

proh dolor! iidem nuntii

quo

acceptarunt: quinimo, quod acerbiusgustarecompellimur, tractatibus ipsis

interim

facullas

adesset plenius

providendi,

et in liac [larte

eidem negotio de op[iortuna sollicitunostro

omnino

succisis,

dis-

cordes exiiide discesserunt.

23.
aciileis,
[lost tol
B

dine nii omisso, dilecto

teras nostras

filio

Simoni

tit, lit-

(*rofecto

nobis ipsis talibus transfixis

et

S. Cfficiliae presbytero card. A. S. L. speciales

eisdem Gerardo card.

labores
affi ctis

magislro ruboris

sub certa forma direxinuis, ut

card.
et

iis,

incendio, et tibi ac regi

quae tam

Hieronymo

magistro,

quam

jiraelato

ad niajorem forsan rancorum amaritujier

procuratori proedictis eidem legato referendacom-

diiiem deductis, el praedictis tractatibus sic succisis,

misimus, diligenter

insiiectis, eos in

commissione

nec minus eidem Terrae-Sancta?, cui

hoc

prosecutionis tiujusmodi juxta datam sibi a Deo

mullipliciter deperire digno^citur, aiiimo

[lerjilexi

prudentiam dirigeret, et studiosius infonnaret. 22. Porro dum inter nos et prsdictum Hie-

coni|)atiniiir; et cogitatus plurinii nostris sensibus

iiiculcaulur. Multa

enim mentis turbatione peret labores, et

ronymum

card. ac

magistrum

se varia consulta-

punginuir,

cum

tot sollicitiidines,

tiones et res[)Ousiones ingererent,

com|)ulit

evitanda necessitas, qua incessanter circa

non negotium
vel

quod unde favum s[)erabamus degustare dulcedinis,

vigilias ins[)icimus sic

inaniter pertraxisse,

ipsum impellimur, nobis

aliorum
silio,

ipsis
:

non parcere,
sicque

calix

nobis amaritudinis propinatur. Multa, nec

laboribus
filiuin

indulgere

provido
conBasilicEe

eorumdem fratrum noslrorum communicato

dilectum

mirum, anxiaiiiur angustia, dum in absentia talium personarum incommodapertulissesensimus,

rubore videnuis aifectos, qui spcrabant post labores ad divinam gloriam exulet ipsos insperato

nostrum Gerardum

XII Apostolorum iiresbylerum card.ad partesillas

transmisimus, ut per eumdem, et dictum Hieronymum tunc in cardinalem, ac magistrum eumdeni tunc in Hierosolymitanum electum assum[)-

tationis

bravium

re[)ortare. Et

multa nos angit

dissidere conpriiici|)es

anxietas,

dum
,

sic electos priiicipes

siiicimus

ijuoriim

dissidio

nuilti

et

memorati regis nuntiis convenientibus invicem apud civitatem Tolosanam (quam locum satis congruiim [lartibus et acce[ituni eideni netos tuis et

po[)uli concitanlur, et

de gravioribus futuris peMulta insuper

nostros actus obnu-

riculis [lotest, et merito, dubitari.

cordis affiictio [iracordlales

bilat,

gotio existimavimus) certo ad boc per nos statiito

dum

per hoc praedictae Terraj-Sanctae negotio

termino, bujusmodi negotiiim tractaretur; eisdem

cardinali et electo, tibi

sic deperit,

quod

ipsa terra de sua? res[)irationis

baesitat;

propter hoc, sicut te

quoque ac regi prffifato latere non credimus, spe;

remedio

graviiis

compellitur Agareno-

rum
sam,

injuriis
et

lacessita in divinie majestatis offen-

ciales litteras destinando

et

ex praesentia talium

ojiprobrium populi Christiani.

luec coiifidentcs in illo,

personarum, eidem [ler nos, [irout decebat, de[iutatarum tractatui, finem Ueo [ilacitum sperabamus: utiuam id Allissimus uostris desideriis mi-

Ad

qui sperantes
cousiiia, per-

in se niillatenus derelinquit, in novi casus acer-

bitate

sub spe

summi

consilii

nova

NICOLAT

ril

ANNUS

2.

CHRISTI 1279.
illius

'.57

quirere procuramus. Et qiiia ubi multa consilia

ibi snlns, ciiin fratrihiis nostris ilcliberatioTH! prte-

ribus verbis
ca!lera(|UiE

rei

injiistitiam

Pontifex inlcr

eidem

iiuntio Apostolico
articiiliis

demandavit:
iii(.xcii:-.i-

hnbita, niatnro providiiiins

lcj^atiiiii, et

Coiardnm

Secundus,

iui|uit,

siiniliter

cardinales praedictos ad nostrani praesentiam n;vocare, ut ooniin, tiui do pra'ilittornm traclatuiim

circunistaiitiis notitiani obtinciit iilenionMii, iiifordirecti, et eorumdem cardinaliiiin aiiorumque fratrum nostroium coiisiliis aiixiliisque

matione

novus, nec attentatus a prfcdccessoribiis suis, sed ab ipso injnriosc pricsumptus. Sive crgo rccognoscat se facere custodiri boiia, ut consive sibi illa approserventur futnro episcopo
bilis est, qiiia
;

priet, sive dicat

per

modiim regalium
:

se intromit-

siitfulti,\'ias ntiliores

ad pr;emissa,dante Uomiiio,
nostrce, et tuio,

tere de iisdein, totiini noviiin est,

totum usurpa;i

pen|uiramus; per quas

regis, et vestrorum

dictique

tum, totum

injuriosiiiii

(|uia iiec

fiindatione

regnorum
:

quieti,

pncdicto

Kcclesiaruni, nec ex privilegio, nec ex longa con-

quoque Terne-SancUe negotio de

salutari et op-

suetudine, \el pricscriptione hoc habet.

portuno reiiicdio consnltaturi cnm iiostri sit omiiino proi>ositi, sic nos liujnsinodi coiiferre negotiis, sic solertes circa ilia curas impendere, ac omni

Tcitins est de gravaininibns

illatis

archie-

piscopo, et Ecclesiic Compostellana;, terris et vas-

qua

poteriiiius diligeiitia jirovidere,

quod extincto
nostris
perutilis,

discordiie

inceiitivo,
votis

pacis et concordiii!,

salIiseorum,sub quo sunt gmvamina infrascripta. In primis petitur lioiiia|jiiim ab archiepiscopo Coinposlellano, (|uod ncc ipsi, iiec praedecessores
sui

admodum
et et

accommodie, mnndoqiie

numcjuam fecerunt.ltem
Iteiii

eidem opportunie negotio

Terrtc-SanctiB

rediiitegratio solida
celeriter,

contra justitiain.
civitatis

vult habere perticam gravatur super dominio

remedium iirospernm

Compostellanai,
illatis ipsi

Deo auspice, subsequantur, etc. Et infra: Serenilatem regiam liortamur et obsecranius in

damnis
diip,

et ejus exercitio, et super archiepiscopo occasione discor-

quie

fuit

iiiter

ipsum archiepiscopum,

et

Domino
tiani
et

Jesu Chiisto, quatenus

aniiiii

tui

decen-

cives Compojtcllanos.ltemgravatarchiepiscopum,
et Ecclesiain

mansuetudine regia niuniens, sic ad pacis odiorum foniitibus a te prorsus exclnsis, quod Deo et nobis gratiflceris, ut gratiis tibi et regno tuo de quiete prounitatis giiudia te conformes,

Coinpostellanam in portibus,

et vas-

suUis niultipliciter, et
fccil
iiilciri

mulla damiia,
et

et violentias

Ecclesiis,

personis Ecclesiasticis

sibi subjectis.

videas

et

taiidem retributionis aeierniE prccniium

Juiiii,

25.

Quartus

arliciilus est

de gravaminibus,
epi-

apud S. Petruiu V id. PontiUcalus nostri anno ii . 24. Nec huic modo bello priebuerat
nierearis. Dat. KoniiE

et injuriis illatis

pcr ipsiiin

dominum regem

scopo, et Ecclesiae Legiouensi.

facein
Quintus articulus est de giavaminibus praelatorum, sub quo raini notabilioies sunt bi In primis preces minaces et impressiones, quae fiunt
:

Aifonsus, ac se
suerat,
juriiB

[laci dillicilein

exhibnerat;

verum
iu-

Ecclesiusticorum cervicibus

jugum

gravius impo-

eorumque

fregerat

dignilatem.

Quie

septem capitibus distinclui in Regesto Pontificio describuntur his verbis: Articuli principales, super quibus mittitur
iis illala;
'

in electionibus et postulationibus Ecclcsiaruin, et magistroruni religioiniin per regein et suos, et

mala quic inde contingunt.

Ecclesiasticis

prajlatis et personis

per varios

modos
vassallis

subsidia extor-

venerabilis paler cpiscopus Reatiiius,suiit septeni.

queutur,
via

et sicpe exactioues fiunt eis,

ipsis,

onera gra-

Priinus est de

terliis

Ecclesiarum, quas rex

tertiis addictis

iniponuntur

et

eorum. Privinonnulla
a

occupavit pluribus jain annis elapsis, et detiiiet

legia et libertates a jure concessa, et

occupatas . De
ploruin sartis

iis

decimarum

tem-

tectis

reficieiidis
:

bicc

in
si

episcopi

prfcdecessoribus suis indulta etconcessa, praclalis, Ecclesiis et personis Ecclesiasticis nou servantur:

Reatini instructione adduntur

Et

ali(|uando

nec etiani

illa,

qua; ipse rex coucessit, obscrvat.

receperit pater suus ex concessione Apostolica, et

idem rex concessionis tamen teiiiiiora suiit mullis annis elapsis; unde ipsas irrationabiliter percipit. Nec revocatur in dubium, quod injnste percipit, in qnoriim perceplione nec
ipse
finita jain

immobilibus et violentiis traliuntur clerici ad jndicium sa'culare, capiiintiir, et etiaui judicaiitur super nialeficiis; et in niultis libertas
Siiper rebus
Ecclesiiistica coiiculcatur.

Contra clericos
sibi

et laicos

siiper
paiis,

crimine nsnrarum

cognitiouein usur-

concessionein, nec consuetudiiiem, nec pricscrip-

bujusmodi

occasioiie inultos gravat.

De

spi-

tionem allegare

potest. Peccat
iii

ergo graviter iu

ritualibus

processibus et senlentiis pra^latornm

percipiendo, peccat etiam

modo

percipiendi,

quia assigiiantur laicis, et Jiidajis etiam iii solntionem stipendiorum, vcl debitorum, et sic percipiuntur per eos; sed nec de eis congrue quaj suiit
opportiiiia Ecclesiis niinistrantur.

prohibendo eos licri, inbibendo servari, vcl niaiidando revocaii, et pi"norando interdicta servantes; ct jurisdictionem de
se indebite iutromittit,

testameiitariis cansis, et etiain

temporaiem com-

petentem Ecclesiis
ficri

in nonniillis terris et locis Ec-

Secundus

est

de custodiis Ecclesiarum ca-

clesiarum usurpat. Excommunicalionissententiam

prohibet, nisi iu certis c;isibus, scilicet viokitionis

thedrahum vacantium, et monasteriorum, seu de occupatis in eis quaudo vacant .Declarat amplio'

Ecclcsiarum, injectionis

cos, vel Tom.

11.
1.

nianuum decimarum non solutarum nec

:

in cleri-

exceptio
:

II.

pag. 56. nura. 10.

excommunicationis in curia sua

III.

admilfitur

Ann.

ToMUS XXII. Rayn.

58

/i58
paiicis

NTCOLAI
aniiis
cilra
fracti

iri

ANNUS

2.

tus
'

CHRISTI 1279.
Altonsum
Nuiiiinis,
est

siint in

phiribus locis
et

tatus gravissimis sententiis

adhorta-

Ecclesiarnni Ihesauri.
20.

ut miuistros divini

cujus gloria

Lihernm

iion

est

iir.TJatis,

clericis

in

iis

ohscurabatiir, pilstinae reslilueret liberlali.

exeunlibus regnuin ex causa studii vel peregrinationis, aul alia jiista cansa,

Nicolaus, etc. charissimo in Cbristo fllioregi

Pra?para, quaesunius, in spirilu timoris

extrahere pecnniam
Ileni
si

Castella? ac Legionis illustri.

pro snis nccessitalihus exlra regnuni.

clesia,

Ec-

Do-

vel

religiosi

acquirunt per donalionem,

niini, et recti cousilii-nieiilem

tuam,

et

verba sa-

possessionem, vel alio jnslo lilnlo vassallos, aut

possessiones exemptas ab onuii fisco, et regalibus

lutaria,

quibus

te Christi

vicaiius plenitudine pa-

teriiae dilectionis

aIloc|uitur,

jucunde

suscipias, et

postquam transeunt ad dominium

religiosorum
,

Ecclesiaj, vel

in

praecordiorum tuorum medullis pro consertuos,

rex

facit

possessiones et vassallos

ipsos sibi censuales, et tributarios. Item licet Ecclesia sit niunita legilima praescriplione

vanda regia salute dulcescant. Leva igitur in circuitu oculos

ter,

fili

cha-

super

ali-

rissime, et diligenter aspice. Considera et pruden-

quibus possessionibus vel vassallis

nisi

ad requi-

quod

ille

qui ventis

et

mari pro

libilo

impesine

sitionem regis oslendant sufficientia nuinimenta,

rat, te oleo

misericordiae suaj inuugens,

non

per qua; ipsos oblinnit, rex spoliat Ecelesias possessionihns, et vassallis liujusmodi, non obstante
prajscriptioneprixdicla. Iteni facil|)raelatossigiIIare

speciali l)enediitionis ])rivih'gi(i, tihi

liropitiationis aiieruil in
gitate.

dexteramsuae
lar-

magnitica

munerum

Nani excelsus
et

cedulas vacuas, et [lerhibere per suas litteras te-

dat alfluenter et

super oinnes gentes, qui non improperat qui(|ue ahs(|ue

ijise
;

slimonium de
Item
et

his, qua;

non vidernut, nec

sciunt.

argenlo
Iniiiine

ulla

commutatione
;

silientes ad

aquas
tihi

facil fieri latentes int|uisitiones

conlra cleri-

evocat refectionis aeterna), in te sensus illuniinans

suas virliitis

cos, et personas Ecclesiasticas, etiam

non

cilatos

inter

dona multiplicia

mandat

eos capi, inlerflci, vel puiiiri per tales

tradita in diversis regnis tuo imperio gubernalionis cominisit habenas, ut cunctis et

inquisiliones; etiam nonconvictos, necconfessatos. Item occasione novai religionis, iiistilutee ab eo, Ecclesiaj niullipliciter aggravanlur. Item privile-

maxime

colo-

nis

iii

agro Domini conslitutis, in operihusjustitiae

amictus.

fulgeas, et appareas splendore sincerae devotionis

et soliilae pielalis

ab Apostolica Sede concessis ad tempus abulitur, imo magis ahulilnr transaclo tempore nec eorum eliam originalia oslendit. llem praelatis, vei capitulis terrae suae non est liberum siniul coiiveiiire, et traclare de gravaniinibus et injuriis qua3 mferuntur eisdem, aut ipsa Aposlolics Sedi
giis
sibi
;

Veruin sicut Rom. Ecclesiae ac nobis, non sine admiratione, non sine lui compassione insinualionibus multis antiquis et modernis innotuit, haec in scrinio tuac memoria' otiantur, haec in tnis

referre. Item
|)Iiciter
:

Judaos unde mulla mala proveniunt. llem

Chrislianis prffipomt multiAi)o-

rum actuum
qnidem
slicfe

maiiibus non pollent prsconiis, qu;e poliiis luonuhilo videris gloria vacuare dum
;

infra

regnorum tuorum terminos

et personae

aiicil-

stolicas,

vel ordinariorum indulgentias publican

laiitur Ecclesiae,

ac libertas Ecdesia-

per regna sua non patilur, ut ex indulgentiis sihi concessis majus commodum consequatur. Sunl

concukantur,
praefati

ipsffique Ecclesiae, prailati, ac

illicitis,

personae

exactionibus

oneribus
;

etaliamullagravamina, qua; persuam indnstriam episcopus colligere polerit ex scri|)turis, quas secum porlat et in quibus seriosius gravaiiiina e\primuntur, el quae priediclis ramis quinli articuli
poteruiit applicari, el ad eos reduci.

gravihus, et alias multipliciler aggravantur

tu-

que ad bona Ecclesiarum ipsaium, et personarum l)er modosvarios et illicitos tuas manus exlendens
ac te de personis Ecclesiasticis et

earum

processi-

Sextus arliculus esl de facto Portugallia;

nam cnm

dicatur rex Porlugallice decessisse, (de

hus inlromittens, in casihiis qui jurisdictionem regiam aliquatenus noii contingunt, ipsas premis. Nonnullisque interjectis, quihus gravioraEccIesiis
imposita onera queritur, subdit
pensatis, quffi
:

eo e vivis sublato hoc anno dicelur inferius), el credaturregnum ipsum Portugalliae ad Dionysium nepotem regis Castellaj fllium quondam regisPortugallia; devenisse, vei

Hlpc siquidem,

uunc

te,

ac regna lua fluctuationi-

devenire debere

lahoret

bus dissidiosis exagitant (propendebant nimirum in Sanctium |)Opulorum voluulates, Altonsusque,

ut ex Mariana
-

idem rex
liherlas

Castellaj studio efflcaci,

quod

Ecclesiai

colligitiir,

ludihrio haberi coepesi

et

personae

Ecclesiasticae,

qua; in

ipso

regno inveniuntur nolahiliter conculcata restaurentur.

rat) ad tenipus sub silentio transissemus, sed impendente nos scientia permisisset
:

con-

tui salutem, haec niovere

ad compellimur, sperantes,
illa

Septimus articulus est ultimo et secreto videlicel de oppressionibus ct gratangendus et iujuslitia subdivaminihus mullis illicitis

, ,

quod teipsum

in praemissis ad divina heneplacita

eflicaciter dirigendo, tibi et regnis

eisdem celerius

tranquillilas optala proveniet, et quae lihi

incum-

torum.
27. Nicolaiis litleris

bunt, salubrius dirigentur.

Alphonsum hortahir

miJiistros Dei pristina; restituat libertati.

ut
lis

28.

Pncmissa itaque,

fili,

petimus, infra rega-

He-

couscientiae solium digeras, et

landem cuin pe-

stituendae prislina; Ecclesiarum Castellae liberlatis

zelo Nicolaus, el crebris prajsulum querelis inci-

Ep. VI.

Marian. de reb. Hisp.

1.

xiv. c. 4.

NICOLAI
ritis in

III

AXNTTS 2.

CHRISTI 1279.
Illnstris

A59
rex Porlugallia? et
.\l-

Ipjre

Doniini disculias diligenter, an hrpc

obvia, et te coaptent gralicB Regis

domnus Alfonsus

tuGG sahiti
:

siiit

garbii

in

mortis articiilo constitutu*

dixit, qiiod

reginn an etiam [topulis tibi subjectis sint congiua, ut qiiietem regnorum coritineant pr.Tclictoruni
:

jamdudum
licet salvo

intentionis suae fuerat jurare ct stare

maiidatis Ecclesiaj Romana^, siib conditione vide-

dumque

repereris utique super

iii>

tuum

jure regni sui

:

et

filiorum et vassallo-

virgam protinus per teipsum correctionis assumas el progeuitores tuos memor.ms, ex quoruin gestis solemnibus, ut audivimus, colligilur evidenter, quod hi zelatores
notabiliter errasse consilium,
;

rum suorum
ter, ct

rex in
vit

verovolebat jurare simplicisine aliqua conditione. Et tunc praedictus manibus meis praedicti Petri Martini jura-

modo

justiticB, Ecciesiastici

ordinis amatores, et

filii

de-

et sine

ad sancta Dei Evangelia, et promisit simpliciter aliqua conditione stare et parere mandatis

votionis sinceri mnltifaria beneGcia

conlnlerunt
;

Ecciesiis et libertati s laudabiles concesserunt

rein

gnis

quoque

et

gentibus sibi subjuclis,

et prosperitalis

qnantum

eis exlitit, pacis

conmioda procuconsensu seet

rarnnt

i>rrB?crl|ita

potius forsan negligentia et dotua;

coiiscienli.x-

omnia, qux- mansua, et de maleficiis satisfacere et nominavit exitres.e quaedam, qua; ipse occupaverat, qurc statiin mandavit restitui, ulValenzam, Gayam Linhares,Laurianam,
Ecclesirc
et restituere

Romana;,

davit occupari, et praelatis

:

omnia bona

loso suasu,

quam

cula, sic corri;;as stndio efficaci,

qnod divinam,

Arrayolos, Vimearium, et Acaffionas, et fralribus Templariis, et aliis religiosis bona sua, facta computatione

Apostolicae Sedis graliam exindeuberius merearis,

et

cum

iisdem, prccsente

domno

Dionysio

eorumdem progenitorum
Petruni

in bonis actibus inii-

tdlor laudabilis praedicerisetc.

S.

Datnm Romoe apud

primogeuito tilio ejusdem domini regis et consentiente et mandavit pra>dicto domino Dionysio,
:

;kalend. Aprilis, Pontificalus nostri

quod
illa

auuo uo. In eam quoque sententiam Sancio Alfonsi filio scri|)sit', apud |iatrem, apud qnem plurimum aufueraut

restitueret oninia alia occupata, quic sibi in ora subvenire non poterant, et maleficia per

eumdem commissa
Inil facere

corrigeret

et

quod suum

vo-

perperam aeta emendaret jussus ' etiam Hispalensis archiepiscopns Alfonsum ad ajquitatem addncere, labemqne inustam regiouomiiii abolere. Quavero
ctoritate poterat, insisleret, ut qnaj
, ;

testamentum, quod pra^dictus dominus Dioiiysins sibi concessit. Actasunl h.cc apud Ulixbonam in domibus dicti domini regis die supradi-

ratione Petrus episcopus

sibi

Reatinus in coraniisso
^

muneregererese deberel, illum NicolansApopluribus monitis iuformavit

:

stolicis

praecepit-

que inter caelera, ut caveret strenue, ne rex inanibus ipsum verbis ac promissis Iraduceret, sed ut
praeterita facinora rite expiaret
:

mense Jauuarii in a^ra mcccxvii . Et annus quo oratio nostra veisatur, jicclxxix. Qiii praesentes fuerunt vocati a dicto domino rege, domnus StephanusquomJam abbas Alcobatiae qui dictura regem absolvit in dicto mortisarticulo constitutum, etc. Consumptus est eodem morbo paucis post diebus, ut auctor ex Ohituum S. Crudicta
Christi, in
cis libro colligit,

eliceret

ab eo

re-

ginm Diploma, quo nuUum jus in tertiis decimarum obliuere agnosceret, uec Ecclesiasticos fatigaturum
pojferum polliceretur idemque de vacantinm Ecclesiarum vectigalibus et aliis juribus praestarel: ac solemni sacramento ipsiusfiJem
in
:

Martii obiit
galliic.

equo haec verba affert: oXIVkal. domnus Alfonsus inclytus III rex Portu-

Adducit memoratus auctor ejusdem regis tcstamentuin, in quo multa pietatis signa explicuit:

adstringere niteretur.
29. Alfojiii 1 1 1 LiisitanicB regisobilus.

Quod
Grego-

ad sarciendas enim, quas suorum subornatusconsiliis intuleral injuiias [durimas, iis opes legavit. Pontilici vero Roinano, quem suae animae, et corporis

aJ Alfonsuiii regem LusitanicE superius memora-

dominuin vocat, centum marchas argenti

ab eo ut Apostolica auTabulas confirmaret.
,

tum
rio

speetat, a

qno prssules Lusitanos gravioribus

illius licentiaui

contulit, flagituvitque

affectos injuriis vidimu.-:, constilutasque a

cloritate extremae voluntalis

ad reprinieiidam
;

acerbiores

30. Ladislai Uiigarice regis in

Cumanisrerum

sublatume vivis ineunte Martio hujusanni refert Antonius Brandauus * atque in anceps mortis discrimen adductum poenituisse violati
leges
,

Christianarum inimicis convertendis curce. la Ungaria cum Ladislai regis ignavia res Cliristiana
in

maximum

periculum a Cumanis gentilibus ad-

oliiu juris Ecclesiastici,

plura injustease occupata

restitui jussisse,

filiumque Dionysium Lusilani

sceptri
ciesiis

hicredem ad saiciefidas injurias illatas Ecobstriuxisse. Qua de re testes publicas litte^

ducta esset, opesque Ecclesiasticae passim diriperentur, excitatus tandem rex a Philippo Apostolicae Sedis legato promulgatis regiis litteris se
,

adstrinxit,Cumanos,quorumaIiquiChristianasacra
susceperant, sed iinptoba vila corruperant, ad baptismum adacturuin: e montuosis locisacsolitudi-

ras ex Olysipponensis Ecclesife archivo producit,

aNoveriut universi, quod feria tertia, videlicet decimo sexto kal. Februarii, in praeseiilia iiostra Durandi episcopi Elsubjeclis verbis

conceptas

nibuSjinquibusScythico more tentoriis fixis vivebant pra-da et cae.Iibus, in oppida fraducturum si

siis

borensis, Petri Martiui thesaurarii, elc. et iufra:

repugiiaient,ductuinineosexercitum:ablalaEccIebona restitutum iri deleturum haerelicos, liber:

'

Tou). u.

I.

II.

Ep. VII.
1.

Ep. vui.

dao. moaach. Lusil.

sv.

c. +7. in

-injeDd.

Ep. X.
^ Ibiu.

'

Brau-

tatemqueEcclesiasticamcontrailliusdepressoresde-

feusurum. Qua de re card. Baronius

ha;c notavit

460

NICOLAI

III

ANNUS

2.

dem
;

CHRISTl 1279.
necnon omnia
in
alia

Hoc anno Ladislans re.x Unpari.T coram Piiilipiio Firmano legato Apostolico juravil fidelilatein Romanaj Ecclesiac libertatem Ecclesiasticam defen:

et singnla, quaj

nostri

siinim
e

qiiod expelleret qiios reiieriret iKerelicos

consueverunt coronatione jurare, inviolabiliter servaremus; venerabilique patri domiiio Pliiliiipo A. S. L. et aliis, qiiibus ex
progeiiitores

sua

regno suo, cogeretque genlem Cumanam ad servandam fidem Catholicam, et ad resliluendum bonaablataClirislianis. lla^cljudffi siib anno Cliristi
wccLXXix
rei
.

oflicio

competeret, assisteremus debitocum effectu

jurisdictionis et potestatis nostrse brachio,

adcom-

jirimendos, et ex|)eIleiulos haereticos de regno et

terris nobis subjectis.

Hactenus Baronius. Sed

ut
ipsas Ladislai

flagitat tanlae
liisto-

dignitas,

litteras'in

riam |iroducamns.
31.
Croafiae,

Ladislaus Dei gratia Ungaria?, DalmaticE,

Ramac, Serviae,
rex

Galicia^,

Lodomeriae, Cuauctore salulis,

maniae, Bulgariae

omnibiis Cliristifulelibns,
in

Secundo juravimus in praesentia praequod novem alios articulos, qui fidem Catliolicam et Ecclesiasticam liberlatem, necnon Christianorum et Comanoruni statum tangunt, ellectualiter impleremus, et modo siinili seivare32.

dictoriim,

prcesentes inspecluris, salulem

nius, ac servari a nostris subditis faceremus. De-

Divina; visitalionis exordium,

minus verus
Catliolica-

oriens visitavit

quo nos Doex alto, quo sancla;

luniine

nium promisimus

et

juravinius venerabili

j^atri

doniino kgato praefato, attendere

unilate fidei observanda

et servari facere

matris Ecclesi;e visceribus aduniainur,

fidei

articulos infiascriptos; quos |iro cullu justiticC et

illustrali,

in

progenitore

nostro

Uxuc

et

Tolon

[irincipales

sancto rege Sle|)bano, a sacrosancla

clesia

Romana

Ec-

Coinanorum pro

se et universitate se

Comaiioium,
et iioslra
so-

recognoscimus, ut debenius. In ipso enim

lidei,

ortbodoxac
redolevit

divina affiante clemenlia,sacrum

:

qnoruiu vicem et consensum iii i)r;esentia ejusdem domini

habere dicebant;
servaturos, sine
:

legati

unguentum

iii

ipso alluvione ca^lestis

leniniter, et publice se facturos,

gratise pnllulante

una cum

reliquis serenissimis

refragatione qualibet assumpserunt

et

modisom-

regibus Uiigaria?, claio gerniine descendentibus, ad eadem regni gubernaculum suscipimus, ct co-

ronam. Et

ut principatum fidei in sacrosancta

Ro-

mana

Ecclesia consistere,

eamdem
;

Christi thala-

nostrum suscipimus officium et ministerium regiae niajestatis, sub obligatione regni nostri et nostra, eosdem principales Comanoruin et universos Comanos articulos innibus curabimus,
et in

mum,
straret,

et Trinitalis hospitiuin luculentius

deinon-

fiascriiitos

fideliter

fervaturos,

omnem

ad hoc,
et

non

a se vel ab alio

sed ab

eadem Romana
;

quaiituni ad nostrum spectat officium,

curam

Ecclesia matre

omiiium

et

magistra, regiii diaut ab

operam impendendo. Qui quidem

ordiiie declarantur
et siiiguli,
;

dema

revelatione divina nieruit obtiuere

ut scilicet
aetatis

dona sua in omne corpus diffunderet iux divina, et exoitem

ea, quasi

quodam

capite ])rincipali

cujuscumque
bapliz:ili,

hoc universi Comaiii et sexus, qui nonarticuli

duin sunt

volunt et desiderant recipere

ministerii se intelligeret esse divini, qui a Petri

soliditate recederet deviando.

baptismalis sacramentum, et suscipere et tenere

Ecclesiastica sacramentaet quaecuniqueaha scrvanda docet, tenet, et praedicat Romana Ecclesia sacrosaiicta
:

Et quia

nil

quod

omnia

lumine
fidei

clariore
;

pr.Tfulgeat

quam

in

princijie

recta fides

cu|)ientes toto nientis aniiisu teiitoria

et

idolorum cultura, ac omiiibus

ritibus dimissis et prorsus
tidei

Dominica3am|)Iiarej ejusdem sanctissimiregis Stephani progenitoris iiostri vestigiis pro modulo

inhaerentes
iuter
;

et siiigulis ])agaiioruin
reliclis,

servare Catholica;

unionem:
iii

et

quod
domi-

ut in

cseteros

arcam Doniini sub unitate Comanoruni multitudinem

fidei

desceiident et recedenl a tarbernaciilis

siiis et

parte charactere
baiitismatis

pro Domiiiico insignitain, suscepto

,

bus

filti iiiis,

et liabilare et niorari

villisChiistiano

sacramento, quamvis adhuc in via

Christianse
fidei,

more in aedificiis et domibus solo fixis, ex|)ressius assunijiserunt, elcoiiforniare se in omnibus moribus
et ritibus Christianis ]iroiiiiserui)t expresse.

morum

erraiitem, reliquam etiam |)artem a ritu

niePlii-

paganisnii ad agnitionem
lippo Dei
giatia

diante venerabili et sanctissimo patre

legato, ejusque sancto ministerio,

domino

episcopo Firmano .\post. Sedis

33. Piffiterea in regno et terris nostro dominio subjectis ab omnibus insolenliis et liomicidiis facieiidis, ac interlectione Christianorum, et

rante

Domini coopeclementia, perducamus, quatenus caleste

;

eoriinuleni saiiguine effundeiulo retrahent

[leiiitus

manus

suas

et in

antea

nuUo unquam

tenqiore

misimus

regnuin proficiat per terrenum solemniter proet juravimus, ciuod fidem Calholicam,

facient, nec paticntur fieri hiijusiiiodi aliquatenus

per suos famulos el subjecttis. Practer h;EC iidem

et Ecclesiasticam libertatem

remus, ac teneri faceremus

servaremus ac teneet servari in regno

piocuratores Conianorum
huiiiiliter su[ii)licaverunt,

eidem domino legato quod ipse dominus le-

no.4ro et terris iiobis subjectis:

tutiones et decreta sanctorum

quodque

coiisti-

gatus procuret ordiiiare inquisitores aliquos fide

dignos, qui per singulas generationes

regum

jirogenito-

eorum

et

rum

nostrorum,

et

boiias consuetudines

eorum-

generalionum gradus

sibi

invicem
;iIios

qiiacumque
subjectos eo-

linea attinentes, et per oniiies

rum
Asservantur in arce S. Aiigeli et extant lib. Privil. Rora. Eccl. 1. pag. 100. et Collcct. Cod. Vallic. tom. i. pag. ITi. et Coil. Vall. siga. lit. B. iium. 12. pag. 472.
1

inquirant, et sciantsuper praemissis

omnibus

toin.

et singulis veritatem,

quam

domiiio legatoetnubis
;

referre et expouere teneantur

ut

is,

qui in aliquo

NICOLAI

III

ANNUS

2.

CHRISTl 1279.

461

siasticain, iitiam

praGmissonim transgressor invenliis pcEnam Ecclnmeretur, ab codem venerabili palre el Kcclcsia ipsam recipiat, et per nos teni|)0ralis vin(lict;B (lebitani seiitiat iiltioiiem.

solemnes episcoporum convenlus ad fidcm propagaiidam, ac prislinum saiictitatis florem in clero popiiloi|uc n^voc.indum iii (|uo edit;c sunt plures
;

C;eteruiii

Consliliitioncs
reli(|iio

'

de coroiia

et

sa^pedicti |)rocuratores

Coiiiaiiortim

procuialorio

iiiffisiilum

et Ecclesiasticorum

tonsura gestandis, ac cullu ad

nominc pro
et

se et pro eisdeiu (^oiiiaiiis reniiiitiive-

ruiit et alxlicavLTuiit omiiia moiiastcria, Ecclesias,

|iossessioii(!S

moiiasteriorum, Ecclcsiariim, et
oc-

omiiiuni iioliilium, ac csElerorum Cliristianorum,

modestiam redigendo; non exercendis indecoris non circumfereiidis armis, mtilieribus a siio commcrcio ablegaudis, fuiideiidis liorariis precibiis, gerendis sacerdotiis, non ineundis coitioniartilius,
biis, celebraiidis syiiodis; sacris iniliandis iis,

qux

et (|uas liacteiius injuste et iiiiniis dcbitc

;

qui-

cui^aruiit, el etiain teiiueruiit

asserciites

eosdem
resli-

lius

animarum cura

deinaiulata esl,

tueiida in

Conianos

et se esse paratos ad

remittenda et

tiicnda, jiixta iiiandatuin ejusdeni

domini

legati,

adeundo

pra^sulum elcctionibus Ecclesiastica libertate, non sa;culari triliunali de sacraruiii rcli(]uia;

omnia

et siiigula

supradicta.
fidei

rum
et
tis,

Promitlimus etiam sub sponsione

non alieiiainlis Ecclt;siarum ornamenreddenda bonorum Ecclesiasticorum adminicultii,

iioii

pra;stili jiiraincnli

ac obligatioiiibus siipradiclis,

strationis ralione,

profaiiandis templis, abicoiicubiiiis,

quod, iit praimissa omnia et (|u;ecuiii(|iu! alia jiro amplialione fidei Christianae, etEcclesiasticc libertatis,

geiidis

meretricibus

et

adulteris et

incestuosis plectendis; tiim

nmlta

alia

ad mores

ac snbliiiiatione ret;alis solii et statu pacifico

iiostri

expoliendos spectantia sancita

suiit. Ctijiis coiicilii

regni
post

ulLni |)ater venerandus A. S.

L.

iii

convocatione piiblica et regni nostri, facienda xx die

fesliiiii B. Joannis Baplistse, diixeriturdinanda, acceptabimus, scrvabinius; atlendi, ac scrvaii ab

Acta nobis ad calcem sequeiitis toini rcjicicnda visa siiiit; qua^ quidem ideo videntur imperfecla, cum
Ladislaiis Uiigari;c rex

ab impiis suboriialiis, sa-

cram syiiodum
susteiilandaiii

disttirbasset, ac Budeiisibus dedis-

omnibus nostra; ditioni subditis flrmiterfaciemns, Quae omnia, videlicet tanr arliculos prffinolalos,

set iniperia, ut Patres

urbe pellerent, nec ad vilam commcatiis suppedilarent. Cujus

quam

alia,

(imc

iii

i^ra^fataconvocatione peripsiim
et solemiiiter

facinoris pceiiitcntem sequenli aniio visiiri sumiis.

Is

doiiiiiiuni

legatum fuerint ordinata,

vero adeo in priori suscepto coiicilio tuendaj

publicata, ad aiteriiam rci meiiioriam in

sciiptis

noslris

publicis sub Bulla

sic

Aurea scriatim rcdigi

ami)lificanda;que Clirisliana; fidei incoiistans extitit, ut iiiox \iol;il(i jtircjiuaiido ad Cuinanos gentiles

faciemus, ac
et tradi

redacta et buUata legato tradeiiius

maximo omiiium scandalo

atiiue

faciemus pra;fato. Quod si inadatos Comanos ad pr;edicta et singiila observanda et impleiida eNliort;itionibus, persiiasionibus, ralioiiibus
et

e perfidia
liffl

defecerit. Ad queni abduceiidum, Nicolaiis ^ ad regem Siciad Rodulplium Romanorum regem, ul

oratorum suoruiii opera ad resipisceiiduin adducerent, scripsit'. Regiiiam etiam Ungari;csollicitavit*

iit

i)recibus

torsil;in

iiidticere
et

noii

posscnuis
(|iiod

recepimus, promisimus,
congregatioiie

jiiravimus,

iii

in tanta re

navaret operam, pra;terea

'

epi-

|)ra3dict;i coiitra

dictos Coiiianos in-

scopos Uiigaros ac duces

dicemus, et faciemus exercitum geiieralem de regno et terris nobis subjeclis ad quein nostros et regni nostri iiivitaliimiis et invilari faciumus aiiiicos ad compelleiuium eos |)er dictuiii exercitum et alios quoslibel utiles modos bra;

proceresque ca;teros justissiiiio ztiio pro religionis causa defendenda coiisurgereiit. Legatum vero suum Philippum Fir-

maniim

episcopuiii

coiistaiilius

noii demittere aiiiinos sed ad religioiiem propugnandain incmii,

bere jussit

certioremque

fecit
';

cbio regiae potesiatis ad reci[)ieiida, facicnda, ac

Ungarite regem datas lilteras

eo argumento ad quas ad majorem

deficientem

eliam obseivaiuia omnia, el smgula supraclicta. Promittimus sub obligationibus supradictis, quod
eos facieniiis dare iiecessaiids dbsides, ctistDdiendos
et teneiidus jnxla

historiae affercnil;im liiceiii subjicio.

35. Ponlificis

ad Ladislaum

Cunianorum
stri,

niores litterce.
ci^uisilii

ad

Regi Uiigariaeillu-

regiiiini et

turram iiostram ad
doiniiii

spiiiliim

sanioris.

mandatum

et

proGceiituiii

i^raefati

legati

Militantis Ecclesia;

Pater a;ternus proprium

(|ii()d

in loco scu locis, per illum seti

illos,

de (|uo vel

Filiiim Jesiini Cliristum, pra;ter

ncnio

;iliiid

quibus eideiii domino lcgato videbitur expedire. In qiiorum omiiium testimonium, niemoriam, et
notitiam
pleiiioicm
,

poiiere polest, posiiit fiindaiiieiitum.

clesia)

Ad

cujiis

Ec-

regimeii voluit
siii

Cliristi

clen entia fiomanurn

fiiiiiitateiii, piiesciites

iiec non i^erpetui roboris concessimus litteras duplici

Poiilificem vice

deputari ministriim,
,

utcjus
elo(|uio

fldcm, instruclioiieiii, atque doclrinaiii

veritatis

sigiUi nostri appeiisione, ct muiiiinine roboratas.

Dat. Budaj per maiius magistri Nicolai

vicecancellarii, dilecti et lidclis
nostri

atila; nostrai

li;iptisiiiatis
li;ic

Evangelicae traditas, cuncti renati fonte tencaiit et observent. Qui enim sub

aiino Uoiii.
noslii

fide laudabililer cuisiis vita; peregeriiit, Sal-

MCCLXxix
aii. vii .

IX

kal.

Julii

regiii

autem

vatoris gratiam mercbuiilur; el (lui ab ipsa decli-

34. Synodus Budensis ejus Acta habeniur ad Celcbrali suiil ineiise calcem hujus voluminis. Septembri ab eodem Apostolic;e Sedis legato Buda;
:

Ka.
'

iu eoil.

Cod.

Vallic. pag.

Ri'i;.

posl eaiiiJ. lip.

VII.

520.
.\i.

Ep.

'-

Tfnii. i.

I.

liii.

viu.

ii.

lip.

x.

Ep. is.

>

t.p.

462
naverinl,

NICOLAI
sunt dainnationis

ril

ANNUS
fe-

2.

CHRISTI 1279.

ffiternne senteniiae

expialis

munde

reniteas

Deo

Patri, et nobis filius

rieiidi. IIoc

itnque ministeriuni A|iostolicae servitusollicitiido nostra

rc(iuirit, et
iil

piBeseiiteris electus, ut exulteiit

corda fidelium in

tis ex|)Oscit, lioc

ad

boc conliiiuis

viyiliis aiixiauuir |iotissiiiie,

(ides

ipsa ubilibet SLTvelur et vigeal, subinotis

(luiliiisli-

bet iiubibus, clare reluceat, et effundat in siniiulos illain proflleiitibus libere siios radioscluritatis;

Inmine vultus tiii, tu(|ue prospere procedens et regnans, tandem partici|)alionem a>tern;E gloriae merearis et si qua forsan ex noslris eloqiiiis amaracolligeres, tenerete volumus, ipiod ex amoris dulcedine lalis amaritndo procedit, et finaliter
:

nec

uiiiius pro Ecclesia.-^lica libertate servanda^cuiis

a te grate percepta diilcescet.

quotidianis insistimus, et quietein quaerimtis fideliuin |)0|iiiloriim,

in
iis

36. Licet ilaque in jirimo ipsius legati pro-

jK.storalis oflicii debituin

gressu, disiilicnerit iiobis,

el

merito, qiiod, sicut

et in-

exsolveiites. Uiide noii iiidigiie de lua regniiiue tui

audivimus, tu ejus reformidans advenlum,

salute

more

iiatris soUiciti

cogitantes, ab olim indicli

,

gressum
invite

forsilan dubitans, illum dicebaris

;

(quod

lelleclis tiimultuosis
sis

molibus

regui etsedilio-

referimus) impedire
filium

cum non

deceret de

luiiiultibiis

mcolarum

illius

qui
et

[^er dissidia

palre

dubilare,

nec opinari, seu deberc

simullatum allerutrum dissidebant,

gres.-ibus

mutuis coni|uidem,

collidebautur imiiiaiiiter;

(juse

doiio pacis posljiosito regalesolium graviler depii-

praesumere, quod Homana mater Ecclesia (qua) munifica singiilis iion solum fllios benedictionis grata; complectilur, et dulcedinis lactat uberibus;

mebanl, ejusque depresso regimine, non solum in regno ipso vastabanlur bona fldelium, sed juia Ecclesiarum et aliorum piorum Idcoruin diripiebantur euormiler, et libertatem Ecclesiasticam insolenlia

verum eliam oberrantibus,

linqiiat benignitalis

ut

neminem

suae re-

expertem, polius mansiieludi-

damnabililer coiiculcabaiit

auimarum

iiis sinum pandit ad gratiam, quam in illos judicinm exerceat ultionis) in te saeviens quicqiiam tibi nocivum transmitteiet, vel celsiludini regim

quoque subsequebantiir deplorauda pericula, nefanda personarum excidia, et alia lere innumera
detiimeiita

ac regno prsdicto

(|U(id

iii

menioria nostra teneniinistros

mus acceplum, quod

tbolicae fidei

Cliristi

producit

nos vcrisimililer bcC itantes, ne ex iis fidem ipsani vacillare, liberlalem eamdem el jiisti;

electos, et viros religione fcecundos. iuclytos

Ca-

professores; et

iii

(juo degit calboli-

tiain couculcari, ac errores scbisniaticos pullulare

cus populusmandalorum Domini seclatoreximius,

peregrinationibus, |icenitenliis, et aliis piis vacans

contiiigeret

licel

consideraremiis inlerdum,
jiossibililate

si

coiicurrisset

cum

deceutia, iiostram
li;ec iinrseii-

operibus, pront in pluribus experiiiiur, fomenta

ibidem exbibere
tialiler

|)r;cseiitiam,

ulcirca

negaret piopinarc

saliitis;

tamen resumpsimus in

studia nostra versando,

apud Demn

et

P;i-

meiite iKlitiam, gratanter audito, quod tu post-

Ireni
ptis

retributorem omnium in sic gralis et acceobsequiis mereremur, tua ciilmina prE.<ervafluclibus,

el

modiim,

ingressii dicti legati perceplo, te ipsius

inductionibiis et salutaribus monilis regali inanet animuni tuuin ad oinnipotentem Dominum, ut videbatur, devote concurrens, dicla libi per eumdem Ieg:itum tam super obscrvatioiie fldei acdecretorum etconsuetudinnin progenitorum tuorum, et conservatione liberlatis

remus a populum
id

tam

te

quaiii

dicti

regni

suelndine conformasli,

reficeremus affatibus, et exbibitionibus spiritualinm graliarum quiatamen

iircesentialibiis
;

non patiebatur nostra conditio, nec emergeutiuni undique negoliorum immensitas permittebat, venerabilt m Iratrem nostrum Pbilippum epi-

Ecclesiastic;r

quam

ha^reticorum expulsione de
in
terris tnis servari
:

scopum Firmanum
puritate confidimus
cis
;

Apostolicae Sedis legatum

de

regno pracdicto servare, ac

cujus industria, circumsiieclione [irovida,

et fidei

facere, super altare, tactis Evangeliis, promi^isti

ad partes illas, tanquani paangeluiii, de fratrum lioslrorum consilio duxiut

quodque

ipsius

legati

moiiita

supcr liberatione

mus deslinandum,
tibi,

personam nostram

pra^lalis,
aliis

Christianorum, quos Cumani et alii pagani sub servitute tenebant, benigne recolligens, quod
Cliristianos a

ac

aliis

illarum partium Catbolicis, et

Cumanoinm

ob-equiis retralieres,

Ueo placitura, dicloque regno ad salutem profulura, etad Cbristianae fidei ac tiii
preesentaret; et qua'.
status fulcimenta
tate noslra

pertinere cognosceret, aiictoriim|)leret.

qudd compelleres Cumanos ad babitandiim in domibus solo flxis, et ex eis baptizatos potissime ad deslructionem cogeres idolorum nullum etiam
;

munitus

Utinam in bac parte

noslris desideriis satisfiat

Profeclo te affectibus palernis alloquinmr,

et tibi

nostraj mentis

aperimus
,

intiinseca, ut de

palris

peclore

colligas
et

quod

tute

prosperitatis

excomnuinicatione ligatum in officialem regium, vel fainiliarem admitteres, quod tam iii te, quaiii in illis de regno tuo, dimisso paganoriim abusu resumeres Cbristianorum hubilum tam in vestibus quain capillis; Cuinlidelem, vel
scircs

quem

commoda
ris

qua;rmius,
:

iii

tuis successibus prospe-

manos insuper

resliluere monasteria et Ecclesias,

dicti

devola quoqiie boruiii alleiilione |)ercipias, quod Uuesalutiszelatores existimus, nec

deleclamur

occupata per ipsos; ac apostatas

dines redire compelleres,
exisleres reipiisitus, et

regni ad or-

cum

ab eorum prsiatis
alJa

omittimus aclus tuos duigere precibus, interduni linire commonitis, et ad te, cum expedit, correclionis |)atern;e virgam extendere ac illa feriente a te indecentia quaique prorsus excutere, ut illis
;

quaedam

directionem
tui

regni,

et

saiulem contiiientia status

coram
ex-

ligno crucis soleniiiiler in altari, jirimo et iterum

regia fide data Uiigarico

more

jurasli. Et

dum

NICOLAi
pi!ctaietiir,

ril

ANNUS
salnlari

2.

CHRISTl

1279.
(|iiir

463
coiisuevit iithlctas Clirisli
reiiri-

quod
non

in lnijiiFnmcli

iiio|io<ilo

doiinis Uiigaiicn,

concrcsceres, pra?dicta sic proniisga pliiries cl jurala per te

fiierunt, proti dolor
1

contra

iiilicleles

producoie, ac insurgcre ad
fidei

ut speraliaiiuiitii

mendam

asluliam barbaroruiii; el quae viros enuprofessores, Deiim et

jiistitiae,

tur, iniplela: (luaiiquam Cuiiianoriiiii

tos

ccriiiio

trivil elecbis Caliiolicaj

recepisseiit

ct

approhasseiit

arliculos,

m;itiem Eccbsiam

reverentes, cultores

excepto, \idelicet de barbis radendis, ct crinibus

reiigionis Cbristianajservatores pracipuos, et pio-

brevinndisad (juod
praedicti,

le,

pradatis et baroiiibus
iiiduccnlilius,

rcfiiii

rum
tur.

operuni sediilos sectatores;

tali et

lanto, (]Uod

euii deni

lcgatum

tu

ei-

ex [iraemissis colligilur, ncfaiido contagio niacule-

dern legato, quod catera alia servari facores, promisisli

,

Attende quod in praescnti negotio agilur causa

a (|uo

coroiiain et reguuni

specialiter obligaiulo. Et

tuum postmodum

propter boc
pro eo
(iiiod

Cliristi,

non

cst afipellatioiiibus

divertcuillos

dum

nam

ipse

scrutator cordiuin judicat

te

prsemissa, quie promiseras et juraveras, ut pra;dicilur, adim|)lere distuleras,to graviter d(;li(|uisse

Deus. Quibus allc^galiouibus

dicitur,
lor,

juramenlorum

el tot

munies diim, ut promissionum violaEcclc'?iasti,

biimili spiritii

recognosceiis ileruiu ciim oliliga-

uiaxime conlra tidem, libertalem

dexteram regia fidedata, Ungarico more similiter et denuo te excommiinitione simili, per

manum

catum
terdicto

et

regnum tuutn piopter boc

fuisse

juste
,

iii-

cam, in iiotoriis insuper, in eo etiarn cjuod esi tempore periturum, contra renuiiti;itionem tiiam, ac salutem iirojiriam, sub palliotalis appellatioriis
iiiobecliens coraiii Cliristi vicario praesentaris? Kes^

suppositum

recognoscens
;

taclis

sacrosanclis

Evangeliis jiirasti

et

reiiuntiaudo

piiunl inteiclum
divina, sed

iii

talibus appellationes,

nedum
apud
salutem

appellalioiiibus,

exceptionibus

et

impiignationi-

bumana jiidicia.

Qiiibiis te poteris

bus quibusiibet, promisisti etiam implere peromnia supradicta.

37. Sed nec iis non sine nola miramur, prout decuit, observatis
,

jusluin Judicem excusare sutfiagiis,

dum

tuam
tui
et

et rcgalis riominis

famam

postposuisse sic

nominis,

diceris; et pateris,
sic catbolico
,

mirando

compaticndo (kjlcmus, (juod libi famam regalis nominis reprebensivic incoiistaute

compatimur,

et

colit Ecclesia,

quod sub tuo pra;textu in regno unde conscripta sanctorum merita flucluet tidcs Cliristi ? Quibus defenillo

sionibus poteris corarrr

et

subsistere, qui patiens

:

tiae,

in principe

maxime

lacerari reinorsibus ne-

liumilis miseietur

gligentia; ac in

velita toties,

nou

sine Dei otfensa

et inconstantia notabiii, relabente, praedicta sic

te jurata toties, el

per
ro-

provocatus ad irairr et deprimit obsistentes?

commodat et tandem mucrone durae sententia; ferit,

ct

promissa,

et obligalioiiibus

Absit,(|Uod tu

talilius contracleris insulli-

boiata, ne dicamus conlemiita, reperiuntur amissa

:

el

demum

audito, (^uod

le

tionis refugio,

imo polius

diiTiigio

improvide appellacommiseras,
baculo

bus. Absit, quod tanturir |irincipem, et sic electum regrrum sicque copiosam fldelium multitudinem
,

et prtelextu appellationis liiijiisiiiodi, (juasi

arundineo incautus inlia^rens, non solum legato non parebas eidem secundiim teipsiim, neciion el alios ab ejus praelatoriim sibi adluerentium obedientia, non absque notae macula, interdum commiiiationibus, induetionibus iuterdum poeiiarim!
infliclioiiibus

noslro tempore videarnus. quanla producimus, et (luarrr amara suspiria, dirm te ac diclum regnirm, sic nobis cbara, tautis videmus subjacere periculis! Oquam profunde distrahimur
periclitari

dum

astutias

infideliuiii

sublilius

judicamus;et

quanto languore difruodimur, dum timemus nequitiam sitientium Clirisliani popiili colludcreveritatem
!

rctrabebas

in

eo

potis^iine

taiilo

Nam

ipsi

scbisrrrulici,

tecurn

barbarico
Ciillidilale

graviori dolore perpuiigimur, et anxiamur anguslia, quanto incaiitius super liis teipsiim, aniiiiam

more

luctantes,

tibi

seipsos

seditiosa

subjiciunt, ut

landem

sibi subjiciant tui

nominis

unde progredi et videris in devium, et nisi resilias, in ruiuam. 38. Nos itaque niore pastoris de commisso nobis grege Dominico et saiule tua, jnxta oflicii nostri debitum, ne videamur in te ac regiio pr;equod in Catbolicis Cbristianis dicto negligere amamus, sedulo cogitantes; ac licet noiidum ad
regiium tua diceris
iiivolvisse
:

quae divirrairr clemeiitiam orationurn suffragiis humililcr implor-amus, ut dignetur

clarilatem.

Ad

ab oculis tuis oninem

diri

nubem

exciitere,

per

quam
sis,

posset in te superioris luminis beneficitim impe:

ut exclusa tenebrarurrr caligine, qirid

et

ubi; quidagas, quid(|ue tuis merearis actibirs tam exteriori quarn inferiori luniine corrtempleris. Et

nos ex

[larle

tua super prosecutione apiiellationis

nuntii, seu procuratores tui venerint,

nibilomiuus

bujusmodi

pnemissis absque inleriiiissione temjioris occurrentes, te, ne suh talibus nubibus cespilando picCcipites, pastoris ministeiio noii acljutus; ad luam,
et regni tui

illius vices ger-entes in terris, (|ui pro deperdila ad llagella duci, clavis afligi, et tanove dem morlem subire voluit , ut mortem nostram

nioriendoi'edimeret, et (|uas protoplasti delicto meruiiiius, rriiserias tollerct iiifernalcs; nos et fratres iidem, non solum in his adbibere quae videbuntur

salutem, sub spe suinmi Patris prom-

plis adbibilis studiis,

praevenimus.
iiiclyte, cogila el
:

opportuna remcdia
redierit,

sed nos ipsos

etiam, prout
si

39.

Altende igitur, rex

et a

lcneiiiur, pro coiiservatione Catliolica; fldei,

expe-

volve,
ris; et

quo duceris,

quid postposuecui, vel quibus inbaseris. Attende teiiisum,

quibus

exhibere proporiinrus, ut tuametregni piaeet

si

falisalutem,

oportuerit non soluiii spirituali-

et vide

quod

dicitur,

dum

audilur, quod regalis

bus,scd temporaiibus currcclionibus, procuremus.

464
40.

NICOLAI
Et liopt

III

ANNTTS 2.

CHRISTI
se

1279.
infudisse,

speremus iii bonoriim omnium quod ipse te reducet ad gratiam, et disi tariget per suorum semilain maiulalorum men, quod ab^it, in pnTsenti varietate callesceres, iirma fldu tenemus, quod nobis aderit ipse propitius, et sua potentia prsevalebit. Digne quoque confidimus sic pradatos, baioiies et populum regni
directore,
:

gno terrore

atque in

Christianos
'

debacchalos refert Joannes Longinus

additque hoc anno duos cruciferos oquites a Lituanis gen:

fibus, qui iii Pokuiiam irniperant, captos flammisque expositos divina virlule, barbaris niiraculi magnitudine stupore percussis, ereptos. Iii particulari,
iiiquit,

quodani certnmine
,

et

congr^ssu
captivos

praefati

ad Deuin

et

niatrem Ecclesiam sincera dete in lalibns

crucifeii de Prussia de douio Theutonica a Lituaiiis

votione fervere, et in divinis beneplacitis radicatos,

gentilibus devicti

cuni

inter alios

quod non solum

non confoverent

duos quoque offendissent

posiluni itaque execuluri,

criicifLros,

utrumque

flagitiis,

sed zelo fidei, et fervore Christiana? reli-

exquisitis criiciatibus deslinarunt necaniliim. Pro-

gionis

accensi jiotius in tuos actiis reprobandos

primum

in editiori ar-

insurgerent pro conservanda gloria Redemptoris.

Exsurge igitur per teipsum, et imbnlus consurge animum tunm regali constantia, et ad Creatorem tiium serena magnaminitate reforma; et illi pure ac simpliciter irrefragabili soliditale studiosius te conforma, et ejus nutibus dirige actus tuos, a quo depeiident omnium mors et vita. Exsurge, nec tepeas illius te beneplacilis humili spiritu devovere, cujus est proprium misereri semper et parcere. Cnnsnrge quibus te Christi fortis, et prudenter audi verba vicarius alloquilur. IUa sunie, sumptaqiie diligennam, te danle causam, deducunt ad ter attL-nde
41.

spiritu salutari, inente

equo alligatum vivum cum equo una creiiiaiKlum altero coram in spectaculum adducto, dislendunt et igne ingenti exstructo, equus
bore
|iro|irio
,
:

qiiidem

illico
:

torrente igne videbatur voratus et

coiisumptus
splendor

super cincifero vero aperto caelo cselestis demissus, ignis ardorem in vacorpus cruciferi reddidit

rias partes restringens,

iiiustiim. Cfflnni

tandem splendor ille, ex quo prodierat, repetiit, cum qno simul, et corpus crupulcherrim;r
iiiiran-

ciferi in similitiidiue virgiiiis

tibus et stu|)enlibus cunctis barbaris adeo,

quod

nec iillum corporis

consceuilit.
a

illius

relinqueretur vestigium,

verbera,

ut

teipsum

correctione paterna

refor-

mes, nec avertas mansuetndiuem inatris Ecclesi;e filiuin trabentis ad ubera, ut ipsum materna dulcedine liniat, et reficiat gratia salutari. Et exsurgens humiliter de tua vel cujusvis alterius contra

diviiia id
id

perfidia Lituanica non virtute actum, sed carminibus et incantatione procuratum censeret, alter superstes crucifer,

Verum diim

in arboris

rimam

per secures et cuneos violenter

:

iiitrodnctam

includilur

elisisque

excussisque
duris-

Deum

potentia non confidas

sicque faciens sicut

cuneis, arbore iu
sinia

suam naturam redeunte,

Catholicus Christianus, regalibuscircumfultus virtutibus, de quadam Deo placida necessitate virtutem et in dicto legato peisonam nostram devote
;

pressione ab arbore tortus, pyra exstructa,

vivus urebatur.

candida colore,

Hunc quoque avis qufedam niveo nunquam alias conspecta de

,

contemplans, sicut nobis in proedictisetaliislegato

parere, praetextu

cujnsquam

appellatiouis inde:

bita?, vel incauti coiisilii,

non dimittas eidem

te in

sed

flammae medio ereptum deferre, attonitis supra inodnm barbarisetCliristianorumDeum niagniim, suisque cultoribus benigna et projdtia dona largientein profltentibus, visa est in cseluni . Haec
auctor.

ei

potius

sic

prompte ac humiliter acquiescas,

hac parle
pcEnitudine plena,
et

promptiludine regali corrigas per

ConOrmant

vero, quae de barbarorntn ir-

commissa,

et

intentione peret dicti fratres

fecta places

Altissimum

quod nos

per ipsius legati, tuas, praelatorum, et baronum regni pra?fati lilteras, et alias etiam optata et Deo accepta gaudia cuin efficaci et devota regali promptitudine de tuis actibus, dante Domino, velociter colligamus iiise quoque pius pater tibi placatus
:

ad Philippum episcopum Firuiauum inUngaria, Polonia, regnisque flnitimis A. S. L. Is enim, ubi plunbus

ruptione diximus,

Pontificiffi lilterfp

Gnesnensis proviiiciae vastilalem illatam a barbaris luxisset, siguificaverat Puntifici, Martino archiepisc. vita funclo,
piti

Gnesnensem Ecclesiam
:

anci-

contenfionum
'.

aeslu flucluare

cui

Ponlifex

arrideat, solium et

reguum

praedicta solidet, diri-

bcBC rescripsit
43.

dictumque regnum ubergat et reformet; tuque progeuitorum tuorum sefixcundet tate

ac le
:

Veiierabili tratri Philippo episcopo

Fir-

mano,

Apostolicae Sedis legato.

quens clara vestigia

quolibet

nubilo

fugato

reluceas; et plene percipiens nominis divini fragrantiam, et efficacius ad amorem ejus allectus,

sis Ecclesiae

Quae de slatu, inio casu miserabili Giieznenac populi Christiani partinm illarum,
,

tuae,

ad dona

caelestis

gratia valeas
:

ctionis Clius pervenire

tanquam benedinec cogamur quod facealia

cani

remus
anno
ii

invite,

circa haec
S.

Datum Romae apud

.

remedia cogitare. Petrum, V id. Decembr.,

in Polonia illatam de-

necnon dilectorum filiorum praepositi deejusdem Ecclesiae, ac quorumdam litterae missae praelatornm parlium earumdem nuper lanienlabiliter referebant; nobiset fratribus
et capituli
,

nostiis amaritiidinis

praesentavere

maleridin, et

accelerandam gratiosae provisionis misericordiam

42.

Cladem a Lituanis
status extilit
:

plorat Pontifex.

Infelix

etiam rerum Poloniet

Lougin.

\\\il.

Pol.
Iit.

1.

VII.

hoc an.

Tom.

ii.

1.

ii.

Ep. cxcix.

carum

barbaros euim Polouiee lua-

Cod.

Vall. sig.

C. num. 49. pag. 74.

NICOLAI

Iir

ANNUS
ns-

2.

CIIRISTI

1279.

/i65

implorabant. Ilabet onim liltoraruni ipsaruin

serlio,

quod eadem
Marliiii

Gneziicnsis Ecclosia,
et iiunc

qux
,

diu

Bren Minoritam generis ciaritate el virtiilum ornamentis cons[)icunin, ad Gnesnensem sedem

,

antea p;istore vacural,

per inorlem bonai

vocalurn

eo vero archie[)isco|)alisdignilatisa|)ices

memoriic

de Ordine Pnedicalorum

quein

attrcclare res[)ueiite, Jacobuin a Gnesnensiuni ca-

eidem |ira;feceraiiius Ecclesia', vacare diyiioscitur, tam per tyraiinidem paganoin archiepisco|ium

nonicoriim collegio archie|iiscopuiii designatum,

Sedis(|ue Aposlolicaj anctoritale confirmatum.
AA. Nicolai de Ecclesiaritm pasloribiis orba-

rum

fi(iem perscquciiliiiiii Cliristianani, (|iuun |)er

temerilates et insolciilias plurium

aliorum iion

tariim

providai Conslitiitiones.

Cum

fiinesta

solum
fala

in suis bonis et juribus,

et

molesliis

dediicta

in

gravibus est atlenpauperlalis oppro-

experienlia
siis

compertum

salis

esset, ((uanta EccJe-

brium; sed

etiii

personis populi, pasloris cjusdem

ex eo

damna diuturna vacatio invulierel, quantae animarum strages, Ecclesiasticorum bonomaNicolaiis Coiislitnlioneni cdiilit, (|ua

Ecclesiae curae commissi,

enormibus
ciiiii

est

convulsa

runi jactura; sequerenlur; ad abscindendam

dispendiis, noii sine fidei cjusdem injiiria, et gravi,

lorum causain
in liujusniodi

proh dolor

periculo aiiiniaruni,

sicut

eaedem
cru-

casibus ad Sedeiii Ajiostolicani ac-

lilteraecontinebant, diebus
stragein lioiniiium, qiios
delitas

istis praeler

numerosam

cedendiim
rius, nt

(jiiemadmodum etiam ante Grego-

paganorum ipsorum

huic nialo mederetur, decreverat, sanci-

iiihumaiia pt-remit,
dicli [lopuli

sam juvenum
violeiitia

multitudinem copioeorunidem paganorum

et per-

tum

est'.

fldem eamdein abiiegare coegerit,

Nicolausetc, ad perpetuam rei memoriam. Cu[)ienfes Ecclesiarum vacalionibus (lericulosis

errorem. Habebat insuper earnmdem lilterarum adjectio, quod dicti praepositus, decanus, et capitulum post obitum praifati arcliiepiscopi pro futuri substitutionepastoris, sicut moris est, convenientes in
traxerit ad gentilitatis
a

occurrere

. Et iiifra:

Hac generali,

el in per-

petuum valituraConstifulione sancimus, ut onines

electi

quorum

cathedralium, vel regularium Ecelesiarum, electioiiumconfirmationes vel infirmationes ad ipsius sedis examen deducit immediata sub-

unum,
filiiim

Spiritiis

sancti gratia

invocata, dilectiim
,

jectio,velap[)ellatioinlerjecta devoIvit,iiifra

unum

Wolstiberium
utiijue
et

virum

ritnalibus

canonicum Gnezneiisem providum et discretum, ac in spiin temporaiibus circumspectum

,

mensem

post

consensum,

vel

post oblenlani de

Gnezuensem archiepiscopum canonice ac concorditer elegerunt, nuntiis ad tuam praesentiam destinatis, primo ad excusandam dicti electi absentiam, et commissionem hujusinodi negotii a te in illis |)aitibus impelrandam, et demuin ad petendam confirmalionem electionis i[)sius. Sed tu, cum noiidum [lartes illasintrasses, variis et arduis
in

ipsorum electione notitiam, si eam debitotempore non coiilingeret [iraisentari, ad sedem ipsani iter arri[)iant. Elex tunc sive infia praescri|)tuin mensem iter arripuerint, sive non,absque fraudequamcito commode [loterunt locorum considerata distantia,
petitiiri

suarum electionum confirmationes, vel proquibus potueriiit modis

actis, juribus,

secutiiri elecliones suas,

licitis

coiiqiarare

cum omnibus

et

rcgno Uiigaria! occu(iatus, nec coininode,

prae-

serlim absque periculo incumbentiuni

soUicitu-

dini tuae in regno praedicto ipsius iiegotii vacare

munimentis suis, et [irocessus suos contingcntibus, coram nobis personaliter teneantur. 45. Quod si [ler viginli dics [)ost lapsum ex ([ualitate locorum niodcrandi temporis ex[)ectati,
sive eligentes seu

posses exaniini, eligens Apostolicffi Sedi dcferre,

ad iilam dictum negotium |)ra;mi<isli, huniiliter

supplicans illud celeriter ex[iediri, ad id eoriim-

deni

[iraclatorum,

pnrpositi, decani,

et

ca[)ituli

devota su|)[)licationis inslanlia, menioratis inserta

litteris,

opponentes venerint, sive non et suarum electionum confirinafionein, vel proseculionem, seu executionein peteie niilia jusla causa inlervenienfe conlempserint; de qiia infra praedictos viginti dies
personaliter com[)arere
,

concurrente,

etc.

Provinciam

imponit

pro[)Osita infia

((uiiidecim dies post

alio,
si

tempus hualiis,

legato, ut siWolstiberium riteelectum coiiipcrerit,

jusmodi, coiam nobis, vel

bitur, teneantur
:

seu

depu-

ipsum A|)Ostolicaconfirinetauctoritate,
vocatis e[)iscopis sacris poiitificalibus

acfinitiniis

lando, vel (le|)ufandis a nobis,

admifteiida vide-

iuitiandum
kal. Januarii

curet.

Dat. Roiuce a[)iid S.

Petrum

anno
lonia;

ii t>.

Infeiisum Wolstiberio fuisse Lestconem

el

ipsaiii facere plenam eosdein viginti dies, seu [irtedicfos quindecim eo casu fanluni, cuin ad praj-

apud sedem

fidem

nisi vel infra

Nigrum Cracoviensem

Siradiensem ducem, PoLonginus': atque ideo Wolstibeiium, cjuamvis jure fietum, adversus [)0principem, referl
et o[)es

dictam causam propositam, ut pra^dicitur, et admissam jirobandam concessi fiierint, talia et tam
verisimilia
(iro()Oiii

tentiam
lis

contendendum non
;

duxisse,
;

cum

sideutis eleclos i[)sos

contingeref, qu;e judicio pra;ab infrascripta puena merito

<(uod
forsitan

extraheretur

coeptisqiie destitisse

abiisse di-

excusarenf,

et

pro[iter

viderefur

gnitale deiata sibi

Phili|)po episco()o

coucordibus

suffiagiis,

coram

testatur Martiuus IV

Firmano Apostolicae Sedis legato, -, ac dein a se Henricum de

eidem ad (ircedictain com()arilionem tem()us prolixius indulgendum. Insuper etiam eo casu, quo ad personalem electorum comparifionem excuTom.
i.

Longitt. Ilist. Pol.

\.

vn.

Marlin. IV. tom.

1. 1.

in. p. 133.

ii.

Ep. cur, xn. Eit. cliam in

G.

c.

Cupienles de

Ep. L.

clect. et clecli potest.

Ahn.

Toaius XXII.

IUyn.

III.

59

A66

NICOLAI

111

ANNUS

2.

CHRISTI 1279.

saiidam aliqiiam juslam causam proponi contiperit, vel ailmitti: nisi tunc infra idem teiiii^us, justo inipedimento cessaiite, per procuratoiem ad pnemissa omnia sutlicienter instriictum, et iiihilomi-

a Pontifice elicuisse', ut gerendi muneris liber renunliarelur,

at(jue in illius locuiii

Eliain suf-

feclumtia;,

et pallio

exornaluiii^

pra;lerea Nicolauin

adversus Regis Francorum,

tiam, tium,
is

et

principum Braban-

nus
eo
eis

ipsa causa cessante, ut pr.cmitlitiir,

eleclioiies

se per-

ac Lolliarinj:iffi,Burguiidia; et Aliebati gra-

sonaliter piffisentarint:
i|)fo viiil)us

de

ipsis factas

Petruni episcopum Biijocensem insectanillius

vacuaiites, ipsds omiii jure,si (|uod

(jUKsitum esset, decernimus esse privatos. Eiectos vero qui se sine actis, juribus, et muninientis suis et processus suos conlingentiljus personaiiter, vel per procuratorem, ut praemittitur, prffisentarint, eos volunuis ex conteniptu Conslittilionis hujusmodi eo casu pcena percelli, ut pro exhibendis illis alibi

per electionem

liujusmodi

Ixix

niajeslatis

palrocinium arripuisse. Postulabatur ac improba; gest;e legaliouis,

cuin ad falidicam

anum

Brabanliiiain

pro explo-

rando auctoie

venelicii,

quo Ludovicus niajor natu

regis filius exlinctus pulabalur, inissus esset, gra-

vioribusque criminibus appetebatur. Quae

cum

non probarentur, negavil Pontifex constaulissiine, nisi de objeclis convictum damnari posse atque
:

quam apud sedem

possint dilatioiiem
Roniffi a|)ud

ipsam, nisi ex justa causa, non

aliam obtinere , etc. Datum Sanctum-Petrum idibus Decembris, PonliDcalus nostri anno ii .
46. Cum nonnulla postea in iis dubia emergere possent, ad ea illuslranda sequenli auno ineunte alleram Nicolaus adjecit '.

principum, regiuEe animos his litleris'

JMariffi iras

ulcisci

cupientium,

deliiiire est

conatus,
nobilibus viris

Nicolaus, etc, dilectis

filiis

Joanni Brabantiee et Lotharingiuj, Roberto BurgundicB ducibus, et Roberto comiti Atrebatensi

salutem
48.

elc.

Qua3 querelae causa,

Jesu Christi

si

successori Petri
ininierito, con-

Nicolaus etc, ad [lerpetuam

rei

memoriam.

et vicario

quanquam

Quia leges

et

Constiluliones in sui promui-

scieiitia reclaiiiaute

non

Iibuit qiiia

nec

licuit, ita

gatione sic regulant futura negotia, quod praeterita vel pendentia dispendiis noncommendant, nisi

cujusquam deferre

potenliae,

ut per

eum

contra

jusliliam alius opprimalur; aut de iinmutatione

status ipsius episcopi

noininatim iu
pientes,

eis

de pnrterilis

et

tibus caveatur, Coiistilutionem, quae

adhuc peiidenincipit Cupostnlan-

gratiam facere, {|uain

cum

de sufflcienli ad
casus
alias,

hoc nobis causa nou constet,

ut taceauuis absurditates

quain de eligentibus

et electis,

instaiitis qualilas,

tibus et postulatis, ac se opponentihus, et piccdic-

quae perinde sequerentur, ab^^iue gravi ejus,

expensis,

torum oninium comparationibus, proseculionibus, et poeiiis nuper edidimus, vacantium

Ecclesiarum
utiliiate

et

canonicarum traditionum praejudicio non adcuin taineii

etiaiii

miitit;

sEecuIaris

vox

illa

sit

pensata, etiain in praileritis,

principis: In alltrius iiijuriam beneficiaconcedere

seu

in judiciuni jam deductis, electioiuiin seu postulatiunuin negotiis pra?seiiti Conslilutione eo

nequa(|uain noslri moris

qiierelandi,

existit.

Advertile ilaque

qualis vobis suhsit adiniraiidi ratio; qiicB materia

si

moderamine decernimiis

observari, ul virtusejus,

decenter,

si

rationabililer fuerit in

prout ipsorum negoliorum status et qualitas patientiir, sic in veniendo, comparendo, |irose()uendo,
exjiensas

ministrando, eligentes, electos,

jioslu-

lantes et poslulatos, ac se op|ionentes in eisdem

praeteritis,
et judicio pendentibus negotiis ab eo tempore, quo verisimiiiter jiossit ad eos pnesentis Constitutionis edilio perveuire, oinnes adstringat; quemadmodum ex sui forma, suis determinationibus, modis, pffiuis et terminis in fuiuris ne-

earunidem lilterarum vestraruin calce subjuncluin, quod corda vestra in quiete, vel pace non erunt donec in statu, in quo est ad praesens, idem negotium permanebit. Non enim credere possumus, quod corda vestra molestet, si Apostolica
Sedes, quae libram
judicii
justiti;c

geslare dicitur in

ma-

nibus, observantia; juris obsequitur, et staterain

non

subvertit. Id

enim opinari de vobis

consideratio geiitis ac generis cujusque vestrum

laudabilis non [lerinitlit. Quorsum itaque dictorum verborum leiidit intenlio? Numquid personalem offensam meniorati episco|ii verba eadem conimiiiantur? Nempe si qiiantum illa divinam majestatem uffeiideret in lanti sui oflensione ministri quantum vestrain magnificentiam dedeceret,
faina
et foret

ergo etc. Dat. Roma; apuJ Petrum non. Februarii , PonliOcatus nostri anno iii . De edilis hisce Constitutionibus mcminit PtoS.
leniffius Lucensis'' in Historia Ecclesiastica his ver-

goliis coarctalxat. Nuili

bis

Hic etiam quarndam

sive in

formam

circa electos

tradidit,
electi,

quam

concordia sive in discordia sint quantuni ad tempus suae prffisentationis, habes c. Cupientes. Muilas enim Constitulitulis

a generositate vestra, et [ira;decessorum

vuslroruiii aclibus aliena, (juani grave in

sali

univer-

Ecclesia

tiones fecit fruLtuosas pro bono statu clericoruni,

[losset
iri,

scandalum generaret? Quomodo non aliqualenus ab ea sub dissimiilatione traus[iati(!iitia

prout in suis
4.7.

conlinetur
his

.
est,

vel ciiin

tolerari consulla,ut ex|iedit,

Adjuiigendum

visuiii

Joannem

attentione, [leusetis, iiiotns talts, quus immiltere

solet

electum patriarcham Hierosolymitanum precibus

Eod.

malorum

inceutor ipsiusque ministri, exiniii

'

1.

ji.

Ep. cur. nii.

Ptol. Luc. Hist. Eccl. JIs.

1.

xsi.
in

Lib. 11. Ep.

Vallic.

xsiv.
Iit.

Ep. cLvni.

Ep. cLix.

* Eit.

C.

29.

Cod.

sii;.

C. nuiu. 49. pag. 40.

NICOLAI

III

ANNUS
cum
sibi

2.

CHRISTI 1279.

/|67

prophetariim reprimentes exemplo; qui

suggcreretiir a
siiis,

liter obscdisti,

erectisquc pluribus machinis confra

dicta domo eamdem doimim ne-

ut

iii

Saiil

ipsmn

iiifefta;

periii

if)sum ac

denium eodem episcopo de

seculioiiis iustaiitia perse(|ueiilL'iii

suo

arliitrio

tiirpitcr, et violenter ejecto,

spelunca pcr opportunitatem casus exposiliim

liii-

quiter

iiivasisti,

jusmodi peisecutioms molestias vindicaret

ter clilamydis illius ora prjecisa,
rei gestffi

silen-

ablatis,

deputasti

bonisque onmibns inventis ibidem ad ejus ciistodiam Saracenos,

consueverat,
fieret

ut illam evideiis

Dei numeii in illajugiler blasiihemantes, ut quae

haheret insigne, cor

inqiiit,

suum
sit

pro hoc ipso

Christus
lajsionis

domus

Dei

et oratiunis esse

perculiens: Propilius,

mihi Domiiius,
sit

infidelium synagoga. Nec expavisli ad sanctorum

reliquias el alia diviiio cultui dedicata sacrilegas

ne hanc rem faciam, ut in eum,

cum

Domini

manum

mittam;

nihil(]iie

sibi

manus

extendere,

illa

irreverenterde dicta;
(lua;,

domus

intulit, uihil mjuriffi

ijrogavit: sed et viros suos

et in

sacrario asportando. Projiter

lestos excessus, per te contra
et

ac alios maniepisco]iifm
tii,

ejusmodi sermone confregit,

gere non pcrmisit.
titicatiis noslri aniio
ii

illum consur-

eosdcm

Datum Romae Vidus Jiilii, Pon.

Ecclesiam Tripolitanam conimissos, tam

alii

quam
ad Boamiincliim Antioconstantia et
eiiiscopi Tripolitani cau-

corumdem excessuum
fuistis

patratores aucto-

49. Pontificis lilterce

chice

ritate

principem.

ifisius
;

excommunicalionis sentenlia
tuis et

Suscepit pnri

innodati

el

demum

intcgritate Nicolaus

papa

tibus, Tripolitaua

civitas

tuorum culpis exigeneadem auctoritate fuit

sam,

quem Boamundus

comi^s Tri[)olitanus, ini-

sufiposita Ecclesiastico interdicto, et in illos qui

quis impiilsns consiliis,

plariis
:

una ciim

Ilalis

ac

Tem-

aHectum gravissimis injuriis Tri|)oli pepulerat profugumque ad Sedem Apostolicam GermanicBB legationis mnnere exornatum, niissumque ad Rodul|ihiim, ut illiim inter et Carolum regem
SiciliiB foedus conciliaret,
lix

interdictum hiijusmodi noii servarent, similis excommuiiicatioiiis sententia promulgata. Pergit

Ponlifex exprobrare Ecclesiasticos ab ipso vinculis
mancij^atos, ac sacra ])rofaiiaie jussos, religiosos
viros, et

moniales atrocibus ailectos injuriis

:

tum

vidimus.

Cum

vero infescelera,

haec addit

princeps jiiventiitem

delor(]iieret ad

50. Graecos

quidem,

(juos

ab obedientia Ro-

ac religionem Christianam in discrimen conjiceret, ne a Saracenis prosterneretur, illum Pontifex

hisce litteris acerrime iierstriiixil'.

Nicolaus, etc. nobili viro

cipi

Boamundo

prin-

Antiocheno, comili Tripolitano. Ad audientiam Apostolatus nostri pervenit,

nou peraiiltis obsequium, juxta quod majores eorum Romanae Ecclesi;!; promiserunt in Coucilio Lugdunensi novissime celebrato, et tam eos quam alias personas Ecclesiasticas di-

mana;

Ecclesiae vetus error abduxit,

et Catholicae sedis

ad unitatem

versos ritus habentes, qua>

dientes existunt,
gnitatis
cafii et

quod tu nou attendens, ut convenit, (]uod venerabilem fratrem nostrum P. episcoi^um" Tripolitanum tc decet tam ratione officii pontiQcalis, quo prajeiiiinet, quam etiam consanguinilatis, qua sibi
nosceris

Roman;c Ecclesiae obecujnscumque siut ordinis et diEcclesiastica libertate uti non sinens, eos quosdam insuper
Ilalicos pracsertim

incarcerari facis, et cogis redimi sicut ser-

vos. In

Roper-

conjunctus,

intimBe

dilectionis
;

affectu

manos, qui zelo

fidei ac devotionis accensi

ad partes
illic

prosequi ac mulli|)liciter venerari

Tripolilanani Ecclesiam

eumque

ac

se contulerant transmarinas, intendentes

tanquam devotionis filiuiu non solum alii]uibus injnriis non aflicere vel molestiis perturbare, verumetiam ipsosa quibuscumque
luae ditioni siibjeclis, eos indebile molestaiititibi

quosque quondam Boamundus priuceps Antiochenus pater tuus, de ipsorum strenuitate, consilio, ac probitate
coiiflsus, eos

sonaliter se Crucifixi obsequio deputare;

ad proprias iiersonae custodiam

siiae-

bus, potestate
rias et

tradita

defeiisare; sed ad iiiju-

gravamina ejusdem episcopi ad suggestioaliquurum, qui

tuuiii noii zelantur

uem

forsitau

conimodum

vel

honorem,

asjiirans

dictum

ejiisco-

pum

jiraitur

atroces injiirias, et giavamina, pcr te

ac tuos

sibi

suaeque familia; irrogata Dei timore ac

que terrae munimeu suscepit, illus tanquam sibi et eidem terrae perutiles decentibiis feudis et stipendiis bonorando, qui ei dum viveret, grata servitia fldeliter impenderunt; immaniter saeviens, oblitus servitiorum hujusmodi, dictique patris erga ipsos vestigia non secntus, eoruni alii]uos
crudeliter perimi, (]uosdam in tna

reverentia, (]uam ad iiisum e])iscopum

tamiuam

domo

et alibi

patrem spiritualem liabere teneris, poslposilis, ab episcopali sede Tripolitana ausu sacrilego ejecisti .
Et inlerjectis nonnullis de bonis occupatis tibus divexatis, subjungit
a et clien-

acerrimis
meliis
boiiis suis

c;t'di

verberibus, ali(]uos diversis contute (lestitutos cogis

afflci

impiine permittens, reliquos per

illatas a patre
ille

omnibus

miserabiliter

niendicare . Objurgat eliam

lilana; Ecclesiae injurias,

Tripo-

Nec

iis

contentus,

dum

dictus episcopus in

domo
tem,

mililiae Temi>li Tripolitani

se i)roi)ter

metnm,

(]ui

maneret, in (jiia cadere poterat in conslauejiisco-

ul a Gregorio

morte oppressus, erat jussus, sarcire uon ])otuerat,

quas
:

uon

refecisse, subjicitque

cum

sua familia receplarat, contra

bl. Altende, Hli, diligenter, et respice.

Sunt

pum ipsum tam Cliristianorum quain rum exercitu congregato, eum in domo
'

Saracenoi]isa hosli-

piM-missa quae

de

te

dicuiiliir

ojiera Clirislinni?

Tom.

I.

I.

II.

Ep, cxii.

Sunt baec laudabilia tute f^rimordia juventiitis, in qua zelo fidei et divinai lervore dilectiouis accensus, pro defensione raatris EcclesitC totum te debes

468

NICOLAI

III

ANNUS
et nostrte

2,

et

CHRISTI 1279.
creatus
est,

exponere, totuni dare? Quo aninio nos,

jurisdictioni subdilos ad
disi)OiiinuiSj

cundum Deum
nobis
absit, in ipsis

per

quem
:

Creatori tuo

succursum Terrne-SanctoB
id

placere valeas, induas

quo exeniplo ad

rcges el principes

ne forte, quod operibus pertinaciter perseverans,

de totius

mundi

finibus invitanius,

cum

te,

ipso-

rum

siifTragiis

diruni ipsius

non modicuiu indigentem, tam EccIesijeTripolilana; juriam et liberpersecutorem conspicimus,

sasvire
et

acriorem in te vindictam excipias, quam quidam prajdecessorum tuorum, ab i|)sius Ecclesiai devotione recedeiis in amissione civitatis Antiochenae
justo Dei judicio noscitur excepisse
transivit in posleros, et in te,
fili,
:

tatum
fideles

ipsius
Christi

in

cujus poena
subjacet,

tain

cnideliter

intuemur
ipsos

patenler agnoscis

reprehensibiliter? Quippe coiitra

infideles
te,

quandiu Antiochena
tuus
scilicet

civitas infidelibus

nostra dirigeretur inlenlio, postquam

rifatis

a via ve-

titulus

doininii

priiicipalis,

etc
octi-

errantem, videamur ad devotionem matris

Addit mixta precibus imperia, ut excurrente

Ecclesiaj revocasse. Ecce qualis de te fania circumvolat, qnalein te

mestri oratores ad sarcienda Ecciesia3 Tripolitauae

futurum

esse deinonstras, quales

damna

mittat

ac

si

in

pertinacia

obduruerit,

etiam de
nialitiis

te

fructus exi^ectanfur in posterum, qui

tempestive deditus jain in flore marcescis.

minas intentat, divinas humanas(iue pcenas se districturum ac Templarios, Hospitalarios, et

,

Nec

attendis

auxilio,

quantum indiges divins quantumque tibi posito in medio

veritatis
natioiiis

Tlieutonicos equites in ii^sum concitaturum. Dat.

Roinae apud S. Petruin kal. Junii, anno ii.

Relulit justa tantoruni scelerum, ad quae ju-

pervers;e Apostolicte Sedis expediat provisio repentina, qui clausis oculis sana;

mentis erigendo male

Ecclesiam,

ventutem detorserat, praMnia Boamundus, ut enim

antea a Saracenis Aiitiocheno priiicipatu majores

verticein

coiitra

Deum,

Triiiolilaiiam

imo fidem

diversis aftlictioiiis jaculis impugnasti,

et si te

ob cuniulata Antioclieiiorum
nuis;
ita

fidgitia

exulos luxi-

ad ciijus devotioiiis obsequia

prffimiorum

Tiipolis

ali^iuot

post

annis a barbaris

merita repromissa fidetibus non invitant, deberet saltem Dei tinior, et Apostolicoe Sedis ira terrere,
quae quantunicumqiie
iii

molestatores suos, cujus-

cumque

cxcellentiaD et dignitatis, vindictam diffe-

rat ultionis; finaliter

destruit cornua
si

tamen verbo virtutiset opere superborum. Quod in diebus tuis,

mullis regibus
et

expugnata deploranda erit. 52. Confirmantur litterce de stigmatibus Addimus ad luijus anni S. Francibco imp?-essis. calcem coufirmatas a Nicolao lilteras' Gregorii IX a nobis suo loco allatas, in quibus Poiitifex im-

pressa Christi stigmata S. Fiancisco fuisse testatur,

bene

respicis,

princii^ibus,

atque ex

iis

illuni

potissimum inolum, ut
expressas verbis,
iinbuti alludunt,

et erigentibus

calcaneum coutra eam, invenies

sanctiim virum in aliorum sanctorum Albo collocaret; quas

lilteras, conceplis

accidisse.

Nec credas, quod abbreviata sit dextera Dominl, etApostoIicffi Sedis potentia imminuta, utte, quamvis in reinotis positum, apprehendere nequeat
o

suis inseruit; ad qiiaj novatores veteri in religiosos

virosadrem Iraducendam odio

duin aiuntlitleras
:

NicolausIII sub aniium salutisi280,

mauus

nostra

sed quia te atTeclu paterno diiiginoslris monitis expetui exlii-

mus, emendalionem tuam ex

buerunt
illis

ctamus. Recordare quauta prKdecessores

Ecclcsiie

de stiginatibus S. Francisci passim in orbein Christianum eniisit. Addidit etiam suam S. Francisci inslitutis auctoritatem ', qua; a Gregorio Deciino in Lugduiiensi Concilio coiifirmata nieminit:
aliisque lilteris Honorii
III

Romance

servitia

quantaque
nobili-

proveiierunt, ex ipsius Ecclesiae studiis incre:

Di|)loma corroboravit

*,

menta
tate
et

et

dum

praedecessorum ipsorum

per prffiinissos actus degenerasse conspexeris,

quo ille S. Francisci disciplinam ab Innocentio approbatam confirmabat.

III

Apostolicis te fecisse beneficiis alienum, exuto

vetere
te

homine cum
qui

actibus suis; amotis etiam a

consiliariis,

tam pravis

moribus tuain
qui se-

Eod.
II.

instruunt juvenlutem;

novum hominem,

tom.
'

11.
-

Ep. CLV.

Ext^l eliain
c.

:i|iu(i

Ceut. xiii.

7. col. 720.

Wading.
'

in

Eod.

1.

11.

Regeslo ad bp. cLvi.

Ep. CLVIl.

NICOLAI

iri

ANNUS

3.

CHRLSTI 1280.

A69

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI

1280.

1. Ad pacem inter principes Christianos firmandam poctionemque proponenti Nicolao assen-

borum forma, qua

postea,

Benedicto Anagnino (qui

tiwitur Rodulphus et

Carolm.
,

Anno

tertii,

honorum gradus ob singularem periliam eniensus, adeptiisque Pontificatum, Boiiifacii Vlll

tiia;o

ut videtur, multos

Indictione octava decimi saeculi octuagesinio Nicolaus paia ad coiiciliandam, uti coeperat, inter principes Chrislianos ac populos concordiam ,

nomen

accepit) et

Alat-

qnibus descrihendarum concordifB legum provinciam Nicolaus demandarat ', concecard.

jituni est.
Rodulphns Dei gratia Romanorum rex sempcr Augustus, venerahilibiis archiepiscopis, epi-

omne

stndinni

suum
:

extrenio hoc Pontificatns sui

legatione,

tempore expiicnil

ac decreta in primis ad Rodnl-

phum Romanornm regem

ut

quam

Tripo-

litanus episcopns obibat in Gerniania, sollicitavit',

sco[)is

caeterisque

coniitalus

et

marcliionalus

cum

Siculo rege firniam

pacem

contraherel, ac
'

Provinciae,

ac comilatus Folkalker

legnti,
sit,

queni slrenue ad munns incnmbere jusmonilis obtemperaret Serenitatem, iii(]uit',

:

pivTlalis devotis suis [irsdilectis,

Ecclesiarum graliam suani, et

omne bonum.
Iii quihnslihet nostris actibus, Ecclesiis, et personis Ecclesiasticis gratificari sollicitis studiis

hortamnr altente, (|uatenus (nimirum Tripolitani) circa prsemissa suasionibus et consiliis regali mansuetudine acquiescens et mentem nostram ac ejnsdem regis affeduni, noc minus effectum ex tanli ettalis negolii consummatione, Deo propitio, inspiciens; sic prffiiiiissa, qua? ut accepimus quieti
et
,
;

regiam rogamns ejusdem episcopi

earum dispendia, quaulnm nohis ex evitamns. Licet igitur comitatum et marchionalum Provincia; (iiitendentes ha;c duo noniina, scilicet comitatum et niarchionatum esse synonyma, et unnm, non diversa supponcre) ac
affectantes.
allo permiltilnr,

iuffi

utiiia

dignoscuntur, pra^cordiis tuae sereni-

tatis

adscribas; sic oinnia, et singnla observes, et

quiete ac prompte perficias, quod eis felici consummatioiie conipletis. dc sollicitudinibus et labo-

cum omiiibiis jiirisdictionibus, juribus, el pertinenliis eorumdein; ac omnin, (ju;c iiifra coniitatus ipsos consistentia, Romacoiiutalum Folkalker

ribns nostris in pra;dictis adhibiiis oblala gaudia, fiiie debilo soliicilndinihus ipsis imposito, coliiga-

noruni iniperatores pereorum privilegia (|uondam domino Raymundo Berengario coniiti et niarchioni Proviiici*, ac comiti Folkalker, ipsinsque pracdecessoribus donaveriinl [ler speciale privile-

mus
ejus,

et tu, ac diclus rex, et dilectus

liliiis

iiobilis

vir Carolus

princeps Salernitanns primogenitus

terr;e veslra serenis successibus
jiixta nostra desideria,

regnaque ac

ad laudem divini noininis,

concurratis.

gium, confirmemus, concedamus, et de novo tam domino Carolo regi Sicili;c illustri ad vitam suam, si lantum voluerit, quam hffiredibus regis
ejusdem, qui processerunt ex eodem rege
nicmoria! Beatrice regina
Sicilia;

Datum Romae apud

S.

Petrum

kal.

et clarte

Februarii .
2. Assensit

mox

Pontificiis monitis

Rodulphus

consorte sua; et omnihushaBredihus et snccessoribus eorumdem in

Romanorum

rex,

utque antea a Nicolao diutius

feudum sub consuetis censu

in

etservitiis prsstandis

agitalum fuerat, ProvincicC comitatum imperii fiduciarium Carolo attribuit. Ne vero MargariliB Francorum regina; jurihus detraheret, profe?sus
est sui

posterum ab eisdem rege,ha;redibiis,et succes-

sorihus in perpetuum

possidenda, donemns; et promitlentes quod per nos, vel alium, seu iihos

non

esse consilii ea ullatenus labefactare

nuliam donationem, confirmationem,

rain, concessionem,

ac

si

in imperiali aiila judicio cxperiri vellet,

se-

investituvel contraclum, aut ali^iuid

illustri
(|iii.

cundum

leges sententiam latum iri. Provinciali etiam clcro sua omnia jura assertum iri est poliicitus, edilo suhjecto

cum domina

Margarita regiua Francorum

vel cjns procuratoribus aut iiuntiis, seii aliis

Diplomate eadem penitus ver-

huscuniquc personis
Ep. x.

Ecclcsiasticis vel saecularibus

'

Tom. n.

1.

ni. Ep. vn.

'

Ep.

viii.

Ead. Ep. sup.

vii.

'

;;

470

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.
ipsum
et

fecimus, per quae hujusmodi confirmaiio, de novo donatio, five concessio, aut ali(|niil, (]uod in coileni

Romanum imperium
nos vel

debitae gratitudinis
ct b;rredi-

stuiiio revereri, pronu'ttiiiius

pro iiobis

concesso dicto regi super

iis

privilc^gio continclur,

btis nosfris, (|U0(1

ipsi lia?redes

per nos vel

habere non possit vel deJjeat firmitatem, vel per

confirmationi, donationi, et concessioni praedictis, ac iis, quic in dicto iirivilcgio continentur,
quffi

per alios non ofl(^ndemus regem eumdem in aliquo, nec volenfibus ipsuin offendere praestabimus consilium, auxilium, vel favorem, publice vel
occulte. Imperitim etiam, vel aliquam ejus

aliquod afferri possit vel debeat

sionis, et

nocumentum, seu
in privilegio su-

partem
vel per

pra>dictoriim confirmationis, donatioiiis, conces-

non occupabimus,
alios,

vel

invademns per nos

aliorum contentorum

pradicto eiTuctus aliqualenus impediri circa ea,

qua; forsan extra comitatns

natio
nihil ad

eosdem praidicta doimperatorum comprehenderet eorumdem

prssens penitus innovato,
declaraveri-

nec occupari vel invadi procurabinius ; nec invadere vel occupare tentanlil)us pra-sfabimus consilium, auxilium vel favorem, publicnm vel

occultum
sallos

in iis auctoritate et

mandato Roinani

Ponlificis vel Sedis Aiioslolicae seniper salvis. Vas-

mus, ordinaverimus, decreverimus, statuerimus,

ac expresse facturos, et curaturos nos specialiter

quoque

nostros, contra praedictoruin aliquod

facientes,

pro posse bona fide compescemus, et

salvis auctoritate

obligaveriinus,

quod per ea

quaj facta sunt a

puniemus,
Et
si

etmandafo

praedictis.

nobis, preedictae reginse Franciae

nullum omnino

nos conlra praedicta, vel aliqiiod pricdictofacere-

pragudicium

fiat,

regi, et haeredibus, ac successo-

rum, quac superius de imperio loquiinur,

saeculaiibiis
collegiis ac

ribus supradictis, vel in jure praterito, quod eis

in praediclis comitantibus competebat, seu
tit,

nuis, liceat oiiinibus et singiilis Ecclesiasticis et

priiicipibus,

compe-

baronibus,

v.issallis, et

vel

iis

quae in confirmatione ac concessione

;

praedictis continentur

nihiiominns tamen decla-

ramus, ordinamus, decernimus, alqne statnimus,

siones

quod per confirmationes, donaliones et concescomitatuum eorumdem Ecclesiiset personis Eccletiasticis illarum partium nullum omnino

communilatibusregni Siciliae,actotius terra', qn;e est cilra Faruin usque ad confinia terraruin RomaiuB Ecclesiae, qnae ab i[isa tenemus Ecclesia, et omnium aliarnm terraruin nostrarum, quiB sunt iu eodeni imperio, ad mandatiim
eoruiiidem

Rom.

Pontificis, vel ApostoliciE Sedis,

et

praejudicium generetur ; cum intentionis nostrae sit earum jnra non imminiiere, sed augere.

juvare praedictum regem,

imperatorem Romaimperato-

norum

confra nos et haeredes eosdem ad defensiovel

regeiii

In

omnibus aulem

et singulis

supradictis,

nem
rem

im[)erii, et pro eo qiioil jtivabunt

,

plenariam interpretationem

et

declarationem Ro-

piaedictiim

ad defendenduin

mano

Ponliflci ad prcBsens et in

posterum reser-

vantes, ejus interprelationem seu declaralionem faciendam etiam simplici verbo nos servaturos
specialiter

iniperium conlra nos, et bieredes eosdem, non repulentur aliquid egisse, vel agere contra homa-

gium

vel fldelifatem ab

ipsis

praestita

vel prae-

auctoritate

praesenlium

obligamus
dante Doet per-

standa nobis et
pro|iter

haeredibus supradictis; et quod

in

promittentes niliilominus pradicta omnia et singula, postquam imperiale diadema,

auxilium vel juvainen, qtiod

Pontificis,

hoc casu

ad

mandatum Romani
prajdictorum

vel Sedis

Apovel

mino, susceperimus, renovaread majorem

stoliciB

[iraeslabunt

im[ieratori

peluam firmitatem. Actum etdatuni Viennse V kal. Aprilis, Indict. vui, anno Domini mcclxxx, regni vero noslri aimo vu . 3. Donatus C.irolus a Rodulpho Romanorum
rege Provinciae
et Folkalkerii

regi
tuin,

Romanorum,
vel

nulluin damniim,
ijisi,

defrimenhaeredes in

jacluiam

vel

eornm

feudis et terris, qnie in regno Sicilite, ac tota terra

comitatibus, imperii

fiduciariis, ut diu ante, interprete foederisNicoIao,

conventum
perii terras

erat, publicis Tabulis

spopondit ', imnon occnpaturum, nec cum Rodulphi

quod non teneantur obedire nobis, volentibus per nos, vel alium imperium, vel aliquam ejus partem, ut diclum est,
piaidictis tenent, incurrent vel accipient; et
lioiiiiiies,

seu vassalli regui

Sicilia;

occu|iare, invadere, seu oQ^endere

ali([uo, salvis

hostibus coiliones ullas

misit.
a

unquam

inituruni; ac

si

auctontate
regis

et

mandato Romani

Pontificis,

vel

fidem iniringeret, suis clientibus defectionem perCarolus Dei gratia, rex Jerusalem,
et
Sicilia?,

Sedis Apostolicae prsdictorum. Praeterea inimicos

ejusdem non juvabimus contra ipsum,

salvis

aucforitate et
si

ducatus Apuliae

principatus Capuae, princeps

mandafo proedicfis, et excepto quod nos haberemus guerram contra eamdem Rom.
vel
ipsa

Achaia}, Andegavise, Provinciae, Folkalker et Tor-

Ecclesiani,

Ecclesia

conlra nos,

possit
:

nodori comes, universis praesentes

cturis.

litteras inspe-

Ad perpetuam

rei

memoriam.
et
affabilitatis

Munificenliaj gratiam,

affe-

idem rex dictam Ecclesiam libere adjuvare et si praedictus rex haberet gnerram contra Ecclesiam pr;edictam vel eadem Ecclesia confra
,

ctum, quibus magnilicus princeps doniinus Rodulplius Romanoruiu rex nos et domum nostram
prosequitur cognoscentes
;

ipsum,

liliere

nos menioratain Ecclesiani adjuvare

possimus.
riae

ac inlendentes

regem

Ext. apud Nic.

II.

III.

tom.

ir.

1. iii.

pag.

lOS.num. 25. etMarl.lV.

4.- Possit efiam rex praedictus regeni Ungajuvare in defendendo, sed nec de hominibus imperii possimus nos alicui servire conlra regem

tom.

pag. 5. inserta! Ep. xi.

Romanoniin,

vel

imperatOFcm, nec de hominibus

NICOLAI
regis

III

AXNUS
contra

3.

dale,

CHRISTI 1280.
quod
tuo

471
asseris esse feuin

Franciae

scrvire

teneannir

alicui

tello et suis pertinenliis,

tibi

ipsuni.

PossiiMUS (juoque el nos regeni Unjrariae

liis

vel

procuiatori

eadein cuiia

in defendeiiiio juvaie, salvis in

auctorilate ac

responsurus.
chicpiscopi

Verum dum
in

procurator ipsius ar-

niandalo Romaiii Ponlificis, vel

cia;,

Seilis

Aposlolicje

illic

ipso

termino
,

compareret

pra;dicloruin. Possinuis eliam juvare

ul tenenuir. Qiiod
si

regem Franabsit,

forte,

quod
et

inter

eumdem regem Romanoruni,

nos aliqiia discordia oriretur, unus non movebit propter lioc guerrani alii, nec teriam vel vassallos alterius

forum decliiiando, proposuit quod dictum castrum non erat feudale, sed liberum quodque idem arcbiepiscopus et Eccksia Capnana illud
;

taiiquam Iiberum

et

ad Ecclesiani ipsain in
possedit
et

soli-

dum

ac

plene

pertinens

moleslabit per se vel per alios; salvis

supradictis

mandalo

et

adhuc eliam possidebat,

regia curia resiiondere
videlicet
;

hactenus, et ideo non lenebatur ia

sui
jiotius judicis,

auctoritate Roniani Poiilificis, vel Sedis ApostolicBe

:

sed

sed recurremus ad Roiiianum

Ponti-

Ecclesiaslici

competentis, coram quo,

ficem,

et

Romanorum,
mani

super bujusmodi discordiis pra;fatus rex et nos stabimus diclo memorati Rosi

prout ordo juris postulat, se paratum offerebat

cuilibet conquerenti super illo justitiam exbibere;

PonliDcis,

forsan

iiiter

nos neciuiverimus

concordare. Siiper bis autem oinnibus, et singulis

plenarie observandis absolute ac libere
Ponlifici

Romano
omnibus

nihilominus tamen tu terminum alium sibi per tuas lilteias prcelixisti, nt super nominato castello ostenderet jura Ecclesiae supradicta;. Propter quod
nienioralus archiepiscopus ad noslram diixit jirovidenliam recurrenduiii, allegans, quod si rem a

spiritnaliter ac temporaliter nos tenore

pra?senlium

duxiiiius submitlendos. In

aulem
presse,

et

singnlis

supradiclis

consensimus exet singiilis |)lena-

quoquam possessam
pertinere, vel a
gnosci
;

alius ad se ut

feudalem asserat
postulat recoet

ut in ei?dem

omnibus
et

se

ut feudalem
libera,

riam interpretationem

dLclarationem
et in

Romano

Pontifici
ejiis

ad praesens
simiilici

eidem posterum re-

sed

possi.ienle

a se libere
;

possessa dicitur, et feudalis esse negatur

tio hiijus

cogni-

servante?,

interpretationem, seu declaratio-

causa', cujus

conimoduni

et

incommo-

nem

faciendam, etiam

verbo, nos serva-

turos specialiter

auclorilate prcesentium obliga-

mus

promittrntes niliilominus pra^dicta oniiiiaet

duni respicit petitorem, sicut altt-ruter judici eventus oslenderet, non ad ipsum pertinet pelitorem, ne contra juris regulam in sua causa judicet,
vel jiis sibi
dicat,
et

singula, |ioslqnam in-;efatus rex iiiiperialediadema

ne idem

sit

actor et judex;
rei.

majorem et perpeluam firmitatem. Prffimissa vero omnia et singula juramento corporaliler praeslito promUtimus inviolabiliter observare, etc. Actum Neajioli anno Domini mcclxxx, die xMaii, viii Iiuiictione, regnorum
susceperit, renovare ad

sed regulari jure sequi debet polius forum

a

Nos

igitur, attendentes

quid deceat celsitu-

dinem regiani, serenitatem tuani monemus, rogamus, et bortaniur attente, quatenus pro nostra et
Apostolica; Sedis reverentia

pra;fatum archiepi-

nostrorum Jerusil. an. iv, dem ea pax anno sequenli

citt?

Sicili;c

vero xv
:

Tan-

scoiiumsuper praemisso castello ejusque perlineuulterius, neque per tuos officiaaut nuntius facias molestari. Et si ob hoc contra dictiim archiepiscopum per te seu per
tiis

coaliiit

ipsiusque sanaucloritate

non molestes

leges

Martino IV Apostolica
'.

les

confirmatae siint
ritae

Ingralffi

bae

admodnm
filio

Marga-

regiucE

Francorum

etPliilippo

fuere,

cum

praedictos

Provinciie obtinendse

sjie

deturbari conspicerent

aul nuntios in aliquo est processum, illud studeas revocare. Quod si forte
officiales
,

quos Nicolaus mulcere litteris studnit *, ne ea dissensio in bellum erumperet. 5. Carohis momtur ut controversiam de Vulturni ditiojte apud Sedem Aposiolicam dirimnt.

jus aliquod
poteris
si

adversus archiepiscopum ipsum super praedictis tibi competere credas, illud prosequi
S.

Adjungendum

bic rebus Siciilis videtur,

Carokim

volueris, coram nobis, etc. Dat. Rom, Petrum kal. Aprilis, anno iii. Questus etiam apud eumdem est ', Aprutii pra'sidem,

apud

cum

arcbiepiscopo Capnano de Castro Vulturno

,

quffidam Pontificiae dilionis loca occupasse, prae-

judicium intendisse ut doceret quo jure ea ditione potiretur, provocante arcbieiiiscopo ad Sedein
Apostolicam, a Nicolao monilum
in Pontificio foro dirimendam.
a
,

eum revocaret, et abbati Montis-Majoris, niarchiae.\iiconitana^ pnefeclo, onus

cepitque ut a coeptis

conlroversiam

imposuil
6.

-, ut o|)pula ipsa recuperare studeret. Pontifex Bononienses dissidentes conci-

Nicolaiis, etc, cbarissimo in Christo filio

Carolo illustri regi Sicilije.

bilis

Premebal Nicolaum ut Bononienses

liare studtt.
conciliaret
:

etiani

gravifsima cura
dissentientes

inter se

Habet
fiatiis

liuinilis
iiostii

et

niodcsta relatio venera,

cumque pro adducenda concordia

alque txorla sediliuiie,
iion

arcbiepiscopi Capuaiii

(|iiod

suscepliniuIlilal)oreifuissent,iiiUauimatisrursum
ira

cuiii

qiioddani caslellum

ad

iiiare

de Vulturno
Ecclesije

aiumis

leviter

vulgariter nuncupato, possideat

nomine

priora pacis concilia dislurbata fuerunt.

Ad

quae
stre-

Capuanae

niagiiiliceiitia
iii

regia

per suas litteras

mandavit, ut eidem

regali curia, cerlo ad boc

Ponlikx redintegranda, Berlolduni Ursiuuui uuaui nav;ire oiieiani jussil '.

a Nicolaus

praefixo sibi teruiiuo, couipareret super diclo cas-

episcopus elc. dilecto

fiiio

nobiii

Mait.

1. 1.

Ep. XI

Nicol. lom. n.

1.

lu. Ep.

xsxv, xxxvu,

'

Ep. XLViu,

* Ep, xux.

Tom.

ii. 1.

ui, Ep.

i.

,;

472
viro Berlliokio de
filiis

NICOLAI
Ursi civi

III

ANNUS
totins

3.
dis et

CHRTSTI 1280.
adimplendis, tain nostris
iioslri

Romano,

qnam

venerabilis
potesta,

provinci.E Iiomani(il;r, civitatis Bononiensis, comitatus Bertinorii, et pertinentiarum

ctori,

fralris

Latini Ostiensis et

Velletrensis epiflli

eorumdem
;

reet

scopi AposloIicEB Sedis legati, et tuis,

ac

ipsins
et

civitalis

postestafi

concilio,

communiler
stantiis, et

vel divisim praecise

mandatis primo

commnni,

nniversis
,

de
et

parte

Gereniiensium

re(|uirere, diligentius ox|ieiiri

de negolii circiim-

Bononiensibus tionem.
Esset

salutem

Apostolicam benedic([nibus

citus

in
:

nmnes commnniler veluti pastor solliobeilientia Romanae inatris Ecclesiae

enarrare

longissimum

ab

retinere

ut taiidem, apiiarente veritate, refor-

olim

turbationes vestra? civitalis nos

afTecerunt

maiido, ordinando, sententiando, el puniendo ac

alias etiam

angustiis, et quot iia^sitationum, et

interdnm coni-

qnod

negotii

(|ualitas

indicabit, juxta

passionum incendia nostris sensibus inculcarunt et quibus laboribus, sollicitudinibus, ac studiis

nos concordiaetnnc procurandic contulimus, nobis
ipsis

formam

ordinationis per nosjaminitic inler partes

vel per vias alias, quas nol^is, ut speramus,

nistrabit Altissimus, liberius
iiius.

mikal.

et

decentius
,

facia-

non

indulgendo
litteris

qnietem.

Nec possemus

Dat.

Rom;ie

apud

S.

Petrum
iii

XV

exprimere

gaudia, qniiius exullabamus in

Februarii, Pontificatus nostri anno

Domino
diae

dum

vos tandem ad hnjusmodi concor,

Adhibendam
scopi
,

Latini

cardinalis Ostiensis epi-

ac pacis gratiam

spirante reductos, in

credebamus Domino inunitate videbamus procedere,

ut
studia, soliicitiidines

qui

ad conciliandos mutuo
illuiii

Florentinos
FIo-

summa cum
rentiae

laude, acfelici successu incunib(^bat,

:

acin
B

illa

concrescere gratis atTeclibus sperabamus.

operam pulavit
niam
vix

eniiii

ob

id cffiptum

Sed

dum

sic

post lot

concordice opus interrumpere, ac Bono-

et labores,

nostra pra3cordia

scebant, subito, proli dolorl

qiiodammodo qnierumor innotuit, t]uod

plantata
:

proficisci, ut confusis ac

pessumdaliscivinm
litteris

rebiis succurreret,

repetitis

imperavit
poterat.

'

novella

Deo placida,
se

et

nobis accepta

enim
',

coeplis

egiegie

divelli

Cui

concordia,

ventorum concertationibus

fliicluabat

postea de obsidibus Floreiitinis consulenli respondit

unde

in

nondum

cicatricibus

solidalis,

ipsa

rem
:

totam,

concordia patitur, et nos in illa sic adhuc tenera digne sensimus in mente scissuram, et compali-

temperaret

ut sibi melius visum esset, atque ad rein prajclare gerendam

sacramento adigere jussit' Bonoiiienses, Pontificis

imperiis parituros; ditlerre in reos legibus agere,
arces milite praesidiario inunire,
alleri

mur filiis, quos amanms. quanta nos tuibaret anxietas nisi celerioris remedii adhibendi fiducia turbationem hujusmodi aliquatenus mitigaret!
,

admonuitque ne

factioni studeret.

Ingravescebat adeo

ma-

Si

videremus, quod
!

absit, sic in

vacuum
nos

ista

tem-

Iiim, ut fiangeiidaarmis

Bononiensium
a

peitiiiacia

pora percnrrisse
nostra
ictibus sauciaret.
si talis

Quam
si

acutus aculeus viscera

lurbatio
iteratis

videretur

quare Nicolaus
',

Carolo subsidiarias

perfoderet,

talis

Quanta nos ainaricaret acerbitas concordia dulcedinis, quod averlat Altissi:

Ponconscripsit^ Ut vero adversus perduelles Martino IV desudandum fueril, dicetur inferius :

militemiiue in provinciis
tiliciis

copias expetiit

mus,

facta virus calicem

et

pinaret

nobis amaritudinis proquanta turbatio, nec minus admiratio

nunc

res Ungaricas aggrediamiir.

8.

Ladislans facinus patratum dainnat, leges

hmreticos rcgio
edicto vali-

in pectore nostro concresceret, et extraneis etiam

Pontificias contra

subsannandi daretur occasio, si talis civitas, quae debet aliis esse doctrina constanlia}, concitatione tam aspera fluctuaret; et in illa levis inundatio prorumperet iii procellas, quibus se ipsam et partes circumpositas [leiturbaret.
7.

das iina cum Elisabetha regina declarat. In Ungaria Cbristiana religio, quae anno superiori
in

magnuni discrimen

adducla

fiierat

pulso

inagna ignominia legato Aposlolico Philippo a Budensibus Ladislai imperio, hoc anno refloriiit
:

Absit

quod

talibus

ulterius concitemur

rex enim a Ponlifice

Siculo perstrictus

tuiii

a Rodulplio et Carolo

insultibus, vel dicta civitas tali nota,

imo potius

commissum

scelus agnovit

ad
,

dispendiis laceretur. Siquidem conflixisse vos par-

partem Lambertatiorum, ac nonnullos alios, quos nunc nominare, sen alias dislinguere non oportet, prima fama, demum multiplieatis litteris, et tandem veridica relalione percepimus hinc inde patratos nefarios excessus audivimus. Quse autem partiuin, seu qui dederint prcedictis initium, et cnlpabiles vel magis culpabiles sint censendi adhuc certitudinaliter non sensimus. Projiter quod mansuetae discussionis examine proviiientes, nonfore sic incerte ad imponendas culpas, vel culparum pcenas qiiousque
et
,
, ; ,

tem Geremiensium,

quod abolemlum legato centum marchas aniiuas quas egentiuin Ungarorum nomine reciperet, constituit ", ut xenodochium excitaret de quo card. Baronius ' in Ms. ad hunc annum Notis B Hoc anno Ladislaus rex Ungariae pro crlmine commisso in impediendo Ecclesiasticam libertateni, recognoscens se reum, confe^sus est palam
, :

se

prohibuisse pradatos regni sui,

ne

inlrarent

Builam tempore, quo Pliilippus legalus Apo-tolicus habuit synodum in Ungaria qui in poeniten:

tiam

aedificavit

niouasterium

cui

donavit per

super
et

iis

plenius appareret veritas, procedendum,

> 1.

provida deliberatione decernimus, vos consilium,

III.

Ep. xLix. 3 Ep. XXXIII. 4 Tom. il. Ep. IV, VI, XLiv. s " E.\l. iu Coil. Vallic. Ep. XXX. Ep. XXXI, XXXII.

commune,

ac Geremienses, et

illos

super facien-

sig. lit.

B. num. 12. pag. 30,

'

Baron. in scliedis.

'

NICOLAI

III

AlOnjS 3.
arf^enti

CHRISTI 1280.
et
;

473
dicti

manuin

dicti

legali

centum

marclias

nem

gubernationem
nos et

hospUaiis
singula
si

fucrint

annuatim. HaJietur
visae

libro !>rivileg:ioruiii

Romaiiae con-

de|)utati

cameram nostram, nostrosque

omnia
et
|)er ()ra2-

Ecciesice . Pruducemla) ex cotlem Valicano Cociice

successores ad pradicta

sunt Ladislai
o Ladislaus,

litlerae

subjectis verbis

sens privilegium obligantes.

perire contingeret, (juod dictcE
ipsius argentifodinac

Quod

casu aliquo

cepla;.

dictam argcnlifodiiiam deficere, diminui, vel deDei gratia Ungariae,

Dalmatia;,

centum inarcha;de

Crovatiae, Ramae, sive Galliciae, Lodomeriae, Cu-

manifE, Bulgarice(|ue rex, orimibus ad (|uos praeseus scriplum pervenerit, salulem ia actore salutis.

proventibus solvi non possent; assiimimus, [iroinitlimus, onlinamus atque statuimus, nos et cameram et a-rarium noslra, ut

Ciim ad Calholicos

et

Deo devolos

principes,

et quoslibet alios Cliiistianaeflilei professores prin-

supra obnixi obligantes, quod dictae centum marchae de camera vel aerario nostris annis singulis persolvantur tam pro satisfactione [iraefitiB inju;

cipaliter quasi

exspectare

noscatur, culpas suas

nx,

et offensac per nos

Deo

et Ecciesiae irrogata:,

agnoscere,

et Ecclesias, ac alia pia loca et

ad

usum

quam

pro nostro et progenitorum noslrorum re-

paiiperum
aedificare;

notum

egenorum, ac iiiflnnorum Cluisti fieri volumus universis, <|uod

medio peccatorum. Iii cujus rei meinoriam sempiternam et perpetuam flrmitatem praesentes concessimus
litteras

cum tempore sacri Concilii per venerabiiem patrem domiuum Piiilippum Dei gralia Firmanum
episcopum, ApostoliciE Sedis legatum, in castro Budensi devote et soleinnitercelebrati, nos fervore juventutisconlra noslram saliitem accensi, et quorumdam pravoruin consiliis depravati atque seducti, in

duplicis

sigilli nostri

munimine
magistri

roboralas. Dat. per

manus

discreli

viri

Bartholouiaji aulae nostra; vicecancellarii dilecti et

quod

erat ad

nostram hoc inferri injuri iiii aeslimanfes propagationem virtutum, excliisio;

anno Dom. mcclxxx, XV kal. Septemanno viii . 9. Ad asserendam pariter suo splendori religionem, quae ob nefarios errores, qui in dies pullulabant in Ungaria, labefactabatur Ladislaus
fidelis nostri

bris, regni nostri

etiam vitiorum judici et civibus dicti caslri Budensis sub gravibus poenis dedimus in mandalis, ut iiraclatos regni noslri, ad iiiandatum domiui
legati

nem

melioribus instructus consiliis regio edicto sanxit, leges omnes ab A[)OstoIica Sede ad exscindendam
haereticam perfidiaiii latas (fuere autem hoc anno
gravissima; a Nicolao [iromulgata;, qua; in Bullario extant)

prafati ibi occasione dicti Concilii congre,

gatos, de castro ipso exciuderent

nec aliquos in dictum castrum permitterent introire quodque

;

suum robur
:

habituras.

Baronius*
officiales

a xMandavit in

Qua de re haec regno suo servari per

,

eis et familicE

hiberent.

eorumdem victualia et venalia proTandem paterna mansuetudine ab ipso

frequentem induclionem ipsius excesin

suos

omnes Conslitutiones

et

statuta

domino
tionem,
diae

legato pie et leniter informati, ad erudiet

contra haereticos facta, in quibus obligavit se ac successores suos . Insignis adeo

Ecclesiastica
sanclio, seculuris transmittenda aetatibus, ne fidei

sum nostrum
rediiiiantur, in

hujusmodi

cu[]ienles misericor-

operibus expiari;

cum

crimina eleemosynis

decus absolesceret, edita, e memorato Valicano Codice ' a nobis decerpta est.
a

perpetuam eleemosynam ad mandonamus, concedimus atque ofTerimus eidem reverendo patri domino legato, recipienti nomine et vice egenorum, ac
datuiii iiisius domiiii legati

Ladislaus

Dei

gratia

Ungariae,

Dalmatiae,

Crovatiie,

RanuE,

Servia;, Galiciae, Lodoineria;, Co-

maniae, Buigariaeque rex, omnibus Christi fidelibus, [iraesentes litteras inspecturis, salutem in

pauperum,

et iiifiriMorum

Chrisli,

ceiilum

iiiar-

omnium

Salvatore.

cbas argenti annis singulis perpetuis lemporibus

ipsorum pauperum

et e^^enoruui, ac
;

iiiQrmorum

Ad universorum tam praesentium quam futurorum notitiam harum seiie volumus [)ervenire
quod nosad imitationem sanctorum progenilorura nostrorum, cu|iientes sanctam fidem Catholicara in regno noslro miserante Deo |)er ipsorum [irocenitorum nobtrorum ministerium [)ropagatam atque firmalam, evulsis atque destructis inde erroribus, et eliminatis atque exterminatis hareticis, cujuserroris, vel sectaj, qui Ecclesiam et fidem Catholicam demoliri damnabiliter moliuntur;et specialiter de ducatu nostro ac dioecesi Bosnensi,
et

nomine percipiendas

ad o[ius conslruendi

unum

hospitale pro sustenlalione dictorum

pauperum,
solatium
el sicut

egenoium, ac etiam infirinorum

pracfato

et in

eoruiiidem in regno nostro ubi, quanilo,

domino

legato videbitur ex|)edire, et per

:

se vel per

alium duxerit ordinandum

irrefraga-

biliter statuentes,

quod

dict;e

centuin marchje per

cumque

nos

et successores

nostros annis singulis perpe-

tuis temporibus persolvantur de argentifodina no-

stra,

QuiyUiylchbana vocata circa Sce[)es

qui

quibusdam adjacentibus
ac

per ipsum vel alium, qui de mandalo ipsius aut per venerabilem [^atrem Lodo, Dei gratia Strigo-

risdictione,

terris sub noslra judominio constilutis, in quibus

diversa; lueretica; pravilatis secta>, [leccatis cxigentibus, iu

niensem archiepiscopum ad curam, miuistiatio-

coutumeliam

Creatoris, etfidei Cbristianaj

Lib. Privil.

Rom.

Eccl.

tom.
lit.

ii.

pag. 80. collect. Plat. tom.

E.\t.

ii.

'

Baron. in Sched. Ms.

'

Tom.
i.

lib. Privil.

Rom.

Eccl. lom.

ii.

pag. 319. Cod. Vallic. sig. cecoadits in arce S. Angeli.

B. num. 12. pag. 31.

etiam

pag. 81. et coUeclan.

Plat.

tom.

pag.

35 et 173. .\ijervantur

eliam in arce S. Angeli.

Ann.

ToMts XXII.

Rayn.

III.

60

474

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.
destruclis inde haereticis, qui Ecclesiam sanctam
et

opprobriuin, iiostrum et regni

et

iiostri

scandalum

infamiani manifeslam januiuiium miseraljiliter

potestatis offi-

fidem ipsius demoliri, atque destruere damnabiper noslrae regalis mansuetudinis

puilulasse, et damuabiliter cxcrevisse noscuntur,

liter moliiinttir,

per regalis nostr;e auctoritalis,

et

ac potestalis, necnoii jurisdictionis officium et ini-

cium

ac

miuislerium

dilatari;

omnia

statuta

Constitutiones, leges et jura, alque decreta contra

nisterium dilatari tionem reverendi

ad requisitionem

el

commoniDei gratia
,

i^atris nostri I^hilippi,

bareticam pravitatem quibuscumque nominibus ceuseantur, per sanctam Sedem Apobaereticos et

stolicam edila, accepta, et quouiodolibet approbata,

ad requisiliouem etcommonitionem reveiendi patris doniiiii IMiilippi, Dei graiia Firmaui episcopi Apostolicae Sedis legati, devote rucipimus, acceptamus, ac etiam approbamus pra?senti pagina sta:

Firmani episcopi Apostolicae Sedis legati proniittimus et assumimus per praeseiiles, qiiod oninia statuta, jura, atque decrefa conlra haireticos et iiaereticani iiravitatem, quibusciimiiue uominibus censeantur, persanctam Seilem Aposlolicam edila,
aut approbata, seu etiam acceiitata observaliimus
et

ad

mandalum

Ecclesiae sanctae
a

Romanae,
in

et per

tuentes,

quod liiijusmodi

statiita,

Constilutiones,

nos etiam ea faciemus

tibiis caeterisquc
stati

nostns subdilis

duca-

leges, et jura,

atque decreta in regno el omnibus

comitatibus nostrae reginali poteet

terris nobis subjectis,

cessores,
biles,

quam

tam per nos nostrosque sncper duces, comitts, baroues, noac

subjectis invioiabiliter observari; decernentes

ex

nunc slatutorum

decretorum

liujnsmodi

judices,

offlciales,

populos universos

transgressores atque viulatores per pcenas canonicas atiiiie legitimas compelli, eisque poenis subja-

ctsB,

regni nostri, et terrae, nostrae jurisdictioni subjeperpetuis temporibus inviolabilitcr observeuet

cere et subjacere debere. Si

qiiis

aulem contra

tur; deceriieiites statutorum, Constitutiouum, le-

gum,

jurium,ac decretorum hujusniodi trans-

giessores, seu violatores, poenis cauonicis atque

legitimis in eisdem statutis, Cunstiliiiionibus, legi-

jacere debere

bus, juribus, ac decretis conteutis subesse el subipsasque pcenas et alia, qua; in

:

sanctam ordinationem fidei Catholicae contraire praesumpserit, iram omnipolenlis Dei, et nostram iiKlignationem se noverit incursurum. Ut igilur liujusmodi sponsionis, seu promissionis series robur obtineat perpetua3 firmitatis, ncc possit ulio uiiquam tempore
liujusmodi salubria statula,
et

eisdem
ril,

statutis et legibus coiitinentur

necuou

et

in

irritum revocari, praesentescoiicessimus litteras

nostri

sententias, quas auctoritale

eorum

ferri contige-

sigilli

duplicis

munimine

roboratas. Dat.
Ecciesiae

stri

per nos noslrosque successores, ac regni nojudices et officiales, et alios quoscumque in

per

manus
,

magistri Lucas Strigoniensis

praeposili

aulaj noslrte cancellarii fidelis

lial.

nostri

regno nostro jurisdictionem habenles, executioni

irrefragabililer maudari debere. Si qui auteni Iiujusstatuti nostri transgressoresextiteriut,
debitee

anno

Dom. mcclxxx, XIV

Septemb., Ind.
libi-

octava.
iO.

At brevi Ladislaum, (juem effraenes

indignatiouem nostram merito se noverint incurrisse, et regiam sentient ultionem. Dalum per

dines ad imiiietatfm detorquebant,

improborum
Ungaria

actus stimulis in Pliilippum episcoiiuin iiiique se

gessil.

manus
viii,

discreti

viri

magistri Bartholoiiiffii

aulffi

Meminit quidem Longinus

'

ejecti

nostrae vicecancellarii au.

Dom. mcclxxx,
viii .

Indict.

Phili|)pi,

quem
:

a Polonis honorinceiitissiine exceille

regni auteni nostri an.

ptum

ail

sed

Huic non
slai

absiiiiilis

Elisabethae reginae Ladi-

Tradit vero idem auctor hoc anno

rem anno mcclxxxii coliocat. Leonem Ruthe-

luem

malris Machou el Bosnae ducissae sanctio ad haereseos e suis ducatibus exscindendain promulgata, qua fidem ad servanda omnia RoEcclesiae pro

manae
quoe

tuendo in
et jiira

iis

oris religionis

norum ducem, occiipand;!? Puloniae studio incensum, conducto e Tartaris magno exercilu, irrucollectis raptim pisse ac Lestconem Nigrum copiis, etsi inferiorem nuinero, hostem aggres; ,

splendore imperia
licet

in

iinpios

obstrinxit.

sun), divina potius

quam humana

virtute praecaesis,

cuin superiori consonet, ob rei tamen gravitatem non praelermittenda visa est '
Elisabetli, Dei gratia,
riBB,

claram victoriam, octo miihbus hostium

peperisse.
tl.

inajor regina

Unga-

5. Hiirjonis translatio.

Hoc anno
Vitae

in

de Bosna, omnibus Christifidelibus prasens scriptum inspecturis, saducissa

et

de Machou

Anglia translatas soiemni

Lincolniensis episc.

pompa
^

sacras S. Hugonis
tradit

reliquias

ejus

lutem

in

onuuum

Salvatore.
serie voiu-

auctor

inventiim

illius

corpus paene inlegrum,

Ad universorumnotitiam harum
pervenire,

mus
et in

Catbolicam in

quod cupientes sanctam fidem ducalibus de Machou et de Bosna,

adeo corrupUonis immune, ut suavissimo odore oinnes perfiinderet; repertumque in locnlo non parvam cajlestis oiei vim, quod ex ejus corpore
exsudarat.
12.

comitatibus de Pasaga et de Valcon, caete-

risque comilatibus nostrae jurisdiclioni subjectis, ac alii, quos juvante Deo, nos habere conligeritin

Ut bcgiibri Christianorum in Syria sorti

inimica; di^cordicB inter

Francornm

et Castella;

futurum; destructis erroribus ac eiiminatis, atque

reges tollantur, publicas preces indicit Pontifex.

'

E\t. in ead. et eod. lom. Privil. pag. 82.

colleclaii.

Plal.

pag.

Liingiu. Hist. Pol.

1.

VII. aa. 1:282.

Apud

Sur. lora. VI, die

5 et 174.

xvti Novemb.

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.
terra

476

Inter lucc Nicolaiis ad siistentandas Syriae ruinas

Pliili|i|inni
'

ncndam nuper
tios
(lis|)ositi()iiis

icgeni Fraiicornin

scjiiicilavit,

nt de-

destinavit, eis

eadem ad nos litteraset nunprudenter injuncto, ut juxta

mandatuni
in sibi coniinissis

cimariini

jiaitom ad

proiinlsaiulDS Saiaceiioriini

noslra}

iiii|)etus deri\aret, ac Puiitiuin Broelinn (|ueiii Temjdarii iniserant ad Sedem Apostolicam, ut

procederent, et principes Christianos adirent, Cuin itaque dilectus filius frater Pontius de

Syria; Ingiibrem conditionem exponeret, ad Aifon-

Bruct magister provincue Ordiiiis

mililia; Teinpli,

sum

Castellye

regem

ire jussit, ut ipsuiii

ad paceiii, ne

unus ex
tiam
et

pra>dictis

nuntiis, vir fidelitate ac discre-

vel diuturiias

iiiducias

admittendas

flecleret,

tione laudabilis, de
regaleiii accedat

mandato
,

nostro, ad praisen-

60 bello Cliristiana; res penitus coUabereiitiir, qiio

Terra; pr;cfat;c necessitates

argumenlo tnm ad Templarios regem Castella; scripsit'.

l;egi Castellac ac

ipsos',

lum ad

statum, tanqiiam illorum ex inspeclione recenti

Legionis

illustri.

conscius, celsitudini tuae plenius expressurus; serenitatem regiam moncmus, rogamus et horta-

Quaiito Terra;-Sanct;e negotium ex subven-

tione, pro ea ordinata in novissimo Concilio

Lugtanto

nuir attentius, in remissionem tibi peccaminum suadentes quatenus ipsum benigne audias, et ut
efficaciter per sedationem dicla; discordia, vel suspensionem remediotreguicditrusiorisexaudias;
sic

dunensi, videbatur

prosperitati

vicinius,

terra ipsa snbveiitioiiis (jiisdeni fert iin[)edimenta

moleslius, et suspirat ardentius ad eamdem cum desiderium propiii(|uanlis ad bravium accendere soleat ipsa piopin(jnitas, et inflammare desiderantis alTectum. Hinc terra eadem per impedientes subventionem ipsam gravatur infestins, contra eos clamat acerbius; sed, dnm beneficia sibi per
;

animum

pra;pares, sic oinnino disponas,

pax, vel salteui

quod
adeo

inter te et
sit prolixi

regem eumdem
temporis
tregiia,

quod

ad generalis pas-

processum, et reditum verisimiliter ejusdem temporis intercapedo sufficiat, concedente pacis actore, absijue moratoria cunctatione procedat.
sagii

ipsos contra hostes fldei collata

rit

rememorat, recur-

Datum
an.
iiiB.

Ronice apud S. Petruin

kalend. Marlii,

confldentius ad eosdem.
a

Ecce,

fili

cliarissime, te ac charissimiim in

13.

(1)

Cum

Christo
stieni

fllium

sermo

iste

nostrum regem Francorum illiicomplectilur Terrfe siquidcm

:

pacis

munera

a divina

vero omnia eximia, tum maxime manu excipienda sint, cen-

zelatores illius vosquerelis ^ravibus impetunt, vos

impedimentorum hujusmodi ex eo sant, quod tua et ipsius discordia

tain prffidicta subventio, ratio in snbtractatione

actores accufacienle,

non

quam

terra;

ipsius libe-

orbe Chrisliano publicas indicendas preces, atque orantibus sacras ex Ecclesiastico ritu indulgentias proponendas, ut caeleste Numen utriusque regis animos ad concordiam inclinaret; eoque pacto contra soldanum Babylosuit Nicolaus, toto

soldani Babyloniae, suoscissura, variisque

inodis
divi-

rumqne
aliis

ninlliplicata

hnmiliata snperbia, et viribus enervalis,

nitus praeparata difiertur; et (juod vehementioris

doloris habeat aculeos

qui impulsas in ruinam Christiaiiorum Orientalium res prosternere minabatur, expedilio comparari posset cujus conflciendae quanto arderet desiderio Pontifex, archiepiscopo Turonensi signiniffi,
:

dum

libeiationis ejnsdein

flcavit'.
o

oblata commoditas prsteritur, timetur verisimiliter,

ne (quod Deus avertat) omnino perdatur.

terra proefata,

scopis per

Archiepiscopo Turonensi et universis epiTuronensem provinciam constitutis.

Verum

dum tuorum

et regis ipsius

Salutaria, et sollicite imitanda discipuloruin

priedecessorum contia ejusdem

fidei

perseculores

magnifica gesta recenset, tnaijue ac

rationis
suae

illius

adversus

perseculores eosdem impensa pr^sidia in considescrutinio

exempla nos instruunt, ut ab occurrentium periculorum facie fugientes, ad divinum confiigium recurramus. lUi siquidem adeo grandi comChristi

non

omitlil,

in

quadam

motione niaris

facta, ut fluclus

naviculam,

quam

confidentia! roboratione consurgens,

tibi et ei sla-

tnm suum
humiliter,

confiiienter

quibuslibet

praecipue ipsa tua el

imploians submotis obstaculis, ac eisdem regis disconiia, (lua;

insiiiuat;
et

Jesum sequentes intraverant, operirent; ipsum, qui et per hoc veritatein suae humanilatis ostendens in eadem navicula dormiebat, semper tamea
in eo divina vigilante virtute; civerunt vocibus,

maxime

desideriis

suis

obstat,

pace sedata, vel

suppiicatioiiibus excitarunt; adveisus ingruentis

treugua prolixiori siispensa, suum accelerari succursuni ; evidentes utiiitales accelerationis exponit, nec i)oslponit immensa dispendia tardilatis. Ob accelerationem hujusmodi, princeps inclyte, obtiEp. Til.

tempestalis

impelum

salutis

ab eo praesidiiim po-

stulantes, et nos exemplariter instruentes, ut jiro-

pelago inundi liujusmodi discordiarum concitato flatibus, et exaltatis commoto Uuctibus, ad ilkim, in cxdis ad Patris dexterain residentem,
celloso
lip.

'

i\'ic.

1.

III.

Tom.
lit.

Ep. IV.

ct

Cod. Vall. sign.

I. 1. iii. Ep. cur. m. C. nuin. 49. pag. 76.

'

Ibid.

pluleis Mouaslerii Pontis-Levi eruit

,

unum aliud ex Galliis suppetit , Senonense scUicet , quod e , Auvulgavitque in toiu vii. Colect. vet. uionum col. 270. Praituit iili Gilo , cui Pariseusis, tisiodorensis Meldeikis , Trecensis , el .Mveruensis episcopi assederunt. Cognita est iu eo causa Joannis Doniini de .\uibazia et de CalvoMonte, qui per vim et nelas plurimu iu iuonaclios intulerat, cujus rei causa a vicario Carnotensi diris devotus fuerat. Uabita fuit Synodus Ma.nsi. isla die .Mercurii post festum S. Micliaelis Archangeli.
(1)

Praeter Concilia plura Gallicana

de quibus in CoHectionc Labbeana

Marlene

m
potenlia;

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.

levemiis ciim manibiis corda nostra, devotis pul-

discordia
feslina,
iit

regum ipsorum

certo

rumore

perlato,

senuis precibus, sedulis orationibus iusislanius,

disciiminibus tam daiiinosae dissensionis

cessationem flaluum, sedationem fluctuuui oniul-

occurreret; et quo celerius foinitem ipsius exstin"

gueivt, et in suo quasi ortu insurgentis procella;

sux inducendam iuiperio, et trani|uillifatis gratiam ejusdem beueficio coucedendani inslanter, et humiliterinijilorantes; nunc niaxime,

spiritum pi;rtocaret, eo acceleraret amplius pro-

dum

id

tanta

petit

instantia

contra exortariim

dissensionum iucommoda

(juietis et jiacis accele-

visum ejusdem terra,' succnrsum; dilectum filium nostrum Hieronymum lit. S. Polentiana? presbyterum cardinalem tiiiic generalem ministruui
,

randa commoditas; tam anxie postulat negotii TerraeSanctae provisa, sed per dissensiones easdem

Minnrum,

et

dileclum

tilium

frntrem

Joannem
di-

magistrum Praedicatoriim fralruin Ordinum,

versis excogilatis remediis, et data ipsis ad

jam

diutius impedita
;

promolio, ipsiupque Terrae

eadem
:

non ignola necessitas

verisimiliter

lam ardeuter animarum

vitanda

exequenda
nosciue

potestate

i)Ieua et libera, destinavit

pericula, quae dissensionum ii^sarum cousideratio

post

defunctionem

pranlecessoris

ipsius

commiuatur,

summopere

vocati, prout

Domiuo
liaec

placuit, ad Apostolatus offi-

persuadent.

cium
enim quantis redundat guerrarum
:

Nostis

non torpuimus otio; sed quasi ponenles viarum nostrarum initium ojius pacis,
circa

dissidiis orbis terrae

nostis qiiod de siibventione

cum

pro Jiberatione Terra? ipsius in Concilio Liigdunensi, ad

fratribus nostris, quaiiiiirimum coiivenere nobiscum, super sedanda peramara nobis et i|)sis

recordationis Gregorium

hoc speciaiiler inler cfitera per felicis papam praedecessorcm

eorumdem
habita,

i-egem discordia, deliberatione praeconsilio remedia remediis ad execiitionem illorum nunet

de ipsorum

nostrum
tios

indicto, noumillis priucipibus, et

tibus personaiiler, et

quampluribus
ordinata;
et

aliis

maguaper nunmultis
salutis

quresitis adjecimus,
tios

multiplicautes

litteras,

nionita

monitis,

couvenientibus in eodem, non

illa

sine

preces precibus, et exhortalionibus exborlaliones addenles. Et

laboribus et sumptibus
terra
suae jiibiliim

spem

demum
|)Iene

licet noii

ignoremus biijusquia tamen ad

suspiracirca
et

nou indigne conceperat,

quasi

redempliouis

niodi negutio de cardiiudis et magistri pr;T;dicto-

promptum et proximum ciim concurrente pra?sertim aperto snperni favoris indicio iii exlerminalione soldani
fidncia exspectabat
:

riim

industria

provisum

eorumdem
adliibitae

reguiu concordiain

sic iioster

bat et suspirat affectus, ut

sollicituiiiiii

eam

Babyloniae, terrae ipsius persecutoris infesti, et in suorum praelerea humiiiatioue multimoda bellis
variis conlra eos, et inter ipsos scissuris intestinis

majorem semper

exisliiiiaret

existi-

niet adliibeudam, dilectnm filium

silicae

ejusdem terrae qiiasi paratam Christicolis offerebant, et adliuc otferre videntur. Sed prosperis ejus invidit auspiciis perfida zizaniorum satoris aslutia, quae suis diffidenobortis, quae recuperationem
tia?
filiis

ut

noslrum G. Baduodecim Aposlolorum presbyterum card. eidem negotio, una cum diclis cardinali et madiiximus desliiiandum. Et
niliilo-

gistro vacaref,

niiuus ut ex multiplicatione consilii

filium ni'strum

liabendi tra-

ctatus utilitas miiltiplicaretur et salus, dilectum

taliter

consternatis, ex

cnnsternationis

Simonem

tit.

S. C^rcilia; presbyte-

hujusmodi consideratione

diffideus; etquasi victus

rum

card. tiiuc in regno Franci;c Apostolica; Sedis

in eis, ut de fidei domesticis resislenliae munimenta conquireret; et inlideles saltem per fidelium impedimenta protegeret, facilisque foret eorum protectio nemine impetente, inter praeci-

legatiim per uostras sub certa forma litteras sollicitare

formandae

curavimus, eique mandare, ut iii ipso rejiacis negotio praccipiie apud dictum regem Francias juxta datam sibi a Deo prudentiam
Ipsis

puos
stellae

fidei

propugnalores ejusdem, charissimos

filios

cardinalibus, et magistro cooperaretur eisdem.

videlicet in Christo

nostros Franciae, et Ca-

autem omnibiis
sine amaritudine

comiiiissa sibi prosei|iienti-

ac Legionis reges illuslres discordiis, non

,

bus, et exequenlibus juxta posse, dicti reges (quod

absque gravi animarum corporum, et rerum discrimine seminalis; tam salubris provisionis desi-

non
in

stiipore

deratum

et periculose

dilaliim Iiucusque proces-

mulfa referimus nec sine miramur), occulto forsan Dei judicio, nec pacis, nec in Ireguai conveuere traclatum, tam

sum

non solum dictos reges, ac eorum regna per hoc ab ejusdem

nniUipliciter
imiiedivil.

Cum

solertibus nostris, el ipsius Ecclesi;c studiis,

tam

terraj

rum

subvenlione distraxerit ; sed et alios in eodissensione pertiirbaus, ipsos proinde a prosecuticme sui, circa id propositi avocarit et ita
:

gravibus, et diutinis ipsorum cardinalium ac gistri, proh dolor! laboribus vacuatis.

15. Qnis igilur

ma-

animo nou amaricato recen-

seat

tam

Calliolicos principes, fidei hostes prosequi

vires Christianae potentiae dividendo minuerit, nt

ad s[)eratum

])raediclae liberalioiiis

exitum reddaii-

tur inhabiles, quae iu uuitate concordiae adunata; fuissent, et erunt in omni sufficienlia sub spe caelestis auxilii efflcaces.

bella converpersecutionem i|isoniin hostium convertenda? Quis non slupeat, et miretur per eorum qiios progenilorum suorum laudissidentiam
solitos, iu seipsos et Cliristianitatem

tere, in

danda memoria

iu pro|iugiiatioue C,itlioIic;c fidei,

non

Sedis Apostolicae sollicitudo dtfuit;,sed ad eam teinpore felicis recorda14.

in
iis

Verum

quasi hcereditarios siiccessofes instituit, impugnasi reges tionem ipsaiii impugnantium impediri? iidem ut oporteret, atlendereul, quantum iii iis

tionis

Joannis papa3 pradecessoris uoslii super

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.

477

Dctis offendilur, qnantiim claritali regii nominis dero^alurl profecto ne |)ro|iterca in se iiani l)o-

potest ea, qiia) postulamns iiumiliter, mnltiplicatis

iutcrcessoribus hirgiatur;

miivcrsis Cliristi lideliiii

mini provocarcnt,
,

proniptiiis pcr

accciitalioiiein
fiiiia! i\c-

bus salubriter siiadeinus,

iiiiniim

rcmissionem

[lecca-

nuitiKu pacis cxsiirgerent, et ne ipsoriiiii

injungentes,
in

ut

dicbus

siiigulis ex totis

crcsceret non set,'nins, sed ocius providerciil, Nuni non Deus olfenditur, duin Terra illa in impioriini
maiiil)iis
,

pia;cordiis

cxcelsa

prcces hiimiles [lorrigant,

edriimdcin

rcguin

discordia

devotas fundant orationcs ad Dominuin, ut i[)se, cujns est ita [lacis pcrfccta (^onccssio, (|iiod i[)so
eain

facicnte, dctcridir, (piani ci Scriplura sacra tcsta-

conccdcntcnon

sit,

quicondeniiiet judicio,
iii

[lo-

tur

omnium charioiem ? Num parum eorum

diim
tol
C.liristianitatis

famfc

teslate deterreat, vel terrorc perturbel;

memo-

dccrescit,

dispeiiilia ipsis

ratos reges

siinc [lacis el coiicorili;c

fliienta diiriin-

comiminis oi)inio imputat, et roiuiii aiiimositatibus assertio viilgaiis adscrihil? Nec sibi regum
ipsoriim tdlcrulcr,

dat, sei[)siim

vciam
:

p;iccm, ([ua;

omncni seiisum

exsuperat, eoriiin animisiiifliiat, i[)Sosqiiefaciatsua

[)ietate

quem
eis

forte coiiscientia

fortiiis

concordcs
ut

vel

salleni ad lioc liiimiiiet ct

arguit, Idandiatiir de

borum,

in

quibus

nostrorum a'i|ualilali! vtsrculpam videmur fcipialitcr

inagis fore ciilpabilein

iiiclinet,

omiiem

moliiin sn;c (iiscordi;c adeo

prolixi teinporis tregua suspendant,

quod

in ejusterra;

im[)utare. Nain etsiad pr;csens ideo sic dux(Miimis

traiiscuiKluin, ut

dem

iiiterc;i[)e(liiie

teiiqioris

[)rovida ipsiiis

neutrum

exprimentcs, proficiamus efticacius apud eos; si tameu processu tcmporis eorum altcriitrum, vel

subveutio [iiocedere valcat, ct cfficaciter i[)SO favente procedat; cunctis prjElerea Christianis princi[)ibus,
ct

cjiisdcm

fidci

Christiana;

cultoribus

utrunique patnerit Cliristianitati [lerulilcin iiitcr eos concordiam iin|)edire, nec i[)sis conlra Dcum,

statiim

[lacificum

sua omnipoteiiti virtute consiitrragia,

cedat.
Inter alia

comnioda publica defcrre [iro|)onimus , ncc causam taiiti discriiniiiis occultare; scd ct iliam, proul expediens fore"vi(lcbimns, [niblicire ncmini
et
dcfi,'ren(lo

vero devotorum

[)ro[)ler

hoc

in laudis sacrificio Domiiiiiin

quibus honora-

curabimus,
rei

et

ad alia

o|)|iortuiia [irocciniiii-

dcre, (|ua)
slrabil.

qualitas suj^gerct, et Doiiiinus

bunt, in siiigulis missarum celcbiationibus, post dictum a celebrante, Pax Domitii; res|ionsiouemque secutam, aiiteqiiam ipse cclcbraiis vcl respon-

Midunius ctenim, quod [^rocessns dcbilus cujiiscunique ipsorum cul|iic res|)Ondeat, (|iiam

dcules incipiant
bita in [lateua
locatis, tertia

Agmis

Dei,

cum

dcvolione de-

qiiod siib tlissimiilatione

tantum

religionis Cbri-

duabus Eucliaristi;c [larlihus colquoque cum oratioiie solila in calice

stiaiim periculiim transcalur.

mixta

cum

sanguiiie, i|iso([ue c;ilicecoo[icrt(), illud

Qiiaiii|uam

autem ex
et

prffimisssis

idem con-

cordiae reconciliaudoe

rctur ex|)0situin,
tiir
;

uegotium dcsperationi vidcadhuc huniano judicio vidca-

canticuin: Lwtalus sum in his, qucc dicta sunt mihi ; a vobis religiosis, clericis,
exiinii
cilliaia;di

et aliis

littcratis

dici

voliiinus
:

cum

oratione ac

nos tamcn oculos mcntis levantes ad iiiontem,

suppliciler petimus, et flducialiter ex[)ecta-

vcrsiculis iiifiascriptis

ipso celcbrante, aliisque

unde

mus
tres

op[)ortunum auxilium proventiirniii, dictos cardinales et magistrum ad iiostraiii duximus

[ler i[)sos

praesentiam revocandos, ut

plenius cir-

flcctentibus, diim iirseinissa iidem flddes ad [ir;cdicla f)er salutaris retributionis exinde oblinenda; [irajmium fortius animeiitur; nos de omni[ioteiitis Dei misediciintiir. Et ut

praesenlibus

genua

cumstantianim cjns conscios,

licel

instriictione |)ieniori

ricordia, beaforuin

quoque Apostoloriim
cx
illa,

I'etri et

reccpta, iu illo proccssus consullior liabcruliir. Et

Pauli auctoritate

coiifisi,

(juam nobis ipse

potcstate
;

cum

eistlem et aliis cardiualibus

mcmoratis
in

Dei Filius ligandi atque solvendi

tribiiit,

pcr[)enso consilio, et
ria

cum eodem

magistro

cu-

oninibus vere

[ia'niteiitiljus

ct

confcssis, sin^Hilis

Romana

pitesciite,

coilalione liabitis ad sa3|)c-

falos reges in charitatis et pacis vinculo

et terra;
siiit

uniendos,

diebus, quibiis usi[ue adaninim, [lostquain eis innotuerit computanduin, devote pro praeinissis oravcrint, misericordit^sr dcceni dics de injunctis sibi
[iceiiilentiis

praifala;

ncgotium promovcndiiin vaiia

[iro-

adiiiveiita

renicdia, ([ua; inslantcr [iroseiiui

rclaxainus.

coe[)imus ct continuata instantia, Deo ans[)ice,

scqueinur

quia taiiien non tam de

sollicita (|uan([uaiii

tumcuni(|iie adinventioiie conndinuis,

dc

vestram monemns, rogamus, et hortaniur atteiite, pcr A[)ostolica vobis scripta mandantes, quateiius [iraeseiites nostras litleras per vestras diceceses

17. Quocirca universitatem

humili fiidcliim sn[)[)licatione s[)eraiiius; instar illorum, quoriim cxenipla [)i.'ciiiisiinus; [iro tant;c
tempcstatis tiirbinc
et veiitis iinperal, ct
so[)icii(lo,
fit

blicantes,

ct

ab

aliis facicntes in hicis,

ad

illuiii, (|ui

iiiari

expcdire vidcritis,

solemniter pude quibus [lublicari; caruin lcnorcm ut

de turbatione lianquillitas,
sunt,

plciiius intclligaiitur

ab omnibus in vulgari per

:

deliberavinius rccurrcndum.
16.
cis

vos, et alios ad lioc idoneos cxponatis

i[)suiii [la-

adjicieiites

Ea igiturqucead pacem
actorcm
virtute
;

tlagitantcs

ct in

corde
ul

coiitrito, ac

huniiliato

spiritu
i[)sius
iii

su[)plicaiites,

intcr

cosdcm
in suis

nihilominus in omnilnis vcstris scrinonibus ut pro eorumdcm rcgiim pacc, siciit pra;dicitiir, vel tregna prolix;i, et aliorum [iriiicipiim, lotiusqiie
Cliristianitatis statii
[^acilico
su[)[)liciter

reges

in

pax

flat,

abundet

orctur

;id

turribus,

sublimibus vidclicet cisdem, ct aliis priuci[iibus orthodoxis, quo promptius i[ise, (|ui

Doniinum, cxhorlatioiies acconimodas, juxla graliam vobis cx alto conccssani. Versiculi aulcni,
ul

478
oratio dicenda

NICOLAI

III

ANNUS

3.

sui

CHRISTI 1280.

post praeinissum canticum dictum

pater imperii mei transmiserit ad magniflcentiam

veslra} Apostulicae saiicfitatis infrascriplas imperii
lifteras

cum

Glor/a Patri, Kt/r/e eleijson, Christe elei/son,

;

Pater noster. Et 7ie nos. ^ Sed libera ?ios. Hi suiit versiculi Domi/ie, salvos fac reges. Et exaud/ nos in diequa invocaverirnuste, ^ Salvum fac populu/n tu/tm Dornine, et benedic

Kyr/e eleyson

et

de vurbo ad verbuin

sic coiifiueiites

Sanctissimo et beatissimo primo

el
jialri

et

sumino
pajiae, et

ii)

Pontifici Aiiosliilicae Sedis

universali

hccreditati tuce ^ Rege eos, et extolle usque in ceternum. y Fiat pax in virtute tua: Et abundantia in turnb/is tuis. y Do/ni/ie exaudi oratio:
iij

clamor meus ad te perveniat. Dominus vobiscurn : ^ Et ci/m spiritii tuo. Ore^ mus. Largire, q//ws/imus, Do/ni//e, fidetibus tuis indulgentiam placat/is, et pacem,ut pariter ab omnibus mii/tdet/t/ir oflt/isis, et secura tibi mente deservia/it. Per Chr/slum domi/ium )/ostr/m/. ^ Amen.
PJt

nem meam : ^

oinnium Cbristianomm, reverendissiino patii imperii mei domino Nicolao III, Micbael iii Cbristo Deo fidelis imperator et nioderafor Roiiiaeoriim, Ducas Aiigelus, Comninus, Palaeologus specialis fllius vestrae magna? sanctitatis, convenientem bonorem et reverentiam
comniuiii
, ,

cum

sincera et pura affectione, et orationum poQiioiiiam missi sunt a magnitudine vestra

stulationem.

ad iniptriiim iiostiiim
nis
viri

Posl haec dicantur

Martii,
18.

Ag/tus Dei, el caetera

(iiiiE

subkal.

nuiitii Ueo plaeentis UrdiMiiiorum, videlicet venerabiles et religiosi

sunt. Dat. Roniae apiid

Sanctum Pelrum,

frater Bartboloinaeus Grossetanus

episcopus,
Syria;, fra-

anno

in .

Beges prcedict/ tracta/tt de concordia. Apostolicorum legalornm opera coiisiliisque adducli

Casteliaj
et

frater

Bartholomaeus de

Seiiis

mmister

ter Pbilippus lecfor Perusinus,

et frater

Aiigelus

lector

Urbevetanus

qui ab imperio iiosfro petie-

Galliarum reges, extra regni

runt ex parte magiiae sanctifatis vestrae multiplicatioiiem et reiiovationem litterarum super pri-

confinia in Vasconiam, Anglo tunc obnoxiain, se

contulerant, ut

propius de coiiiponentia contro-

mafus recognitione ac
nobis per nunlios,
stolicie
qiii

susceptioiie, et obedienfiae

versia agerent. Et

quidem Alfonsus

Bajonae, Pbi:

sponsione Roiiianae Ecclesiae, direclarum olim a

ad piaesentiam Sedis Aposeilicet

lippus a|iud Moiiteni-Marsanum consedere

qiiibus

Nicolaum legatorum opera indixisse tradit Nangius ', ul in mutuani concordiam, salva utriu^que
aBquitate, coaiescereiit
:

novissiine redieruiil,

venerabiles

et religiosos viros

fratrem Jacobum Ferentiiiateni,

cumque

liinc iiide iiiter-

Gautriduin

commearent, recrudescentibus odiis discissam rem fuisse, indeqiie Pbilippum Tolosam profectum. Qno Petrns Aragoiium rex se contnlit, ac summis bonoribus omnique amoris significatioiie excejitus a Pliilippo et muneribus iiigentibus cununtii

Taiirineiiseiii episcopos, fratres Rayniununi piiureni Viteibieiisem,et Salvuin lectoreni

Lucaiium
uf
iii

sacri Ordinis Pra'dicatoruni

videlicet,

nomiiie efiam niagnae

saiicfitafis vestrie ipsas

lifteras
taiites
;

expunanius, digiuim

liuc

perficere

repu-

ecce exiionimus ipsam multiplicalionem recapilulantes et a()[irobantes,

niulatus est
dit

auctor,

sed in Aragoniain regiessus, nt subornatus ab nxore Manfredi

et

trafllia

dietaiiim litterarum in iiomiiie etiain vestra; ina-

gnae sanctitatis,

illa

atque Panormitanorum
tationibus
ciliae

Messanensium poUici-

quae ad bealae niemorife sanctissiinuni

niinuni Gregorium

papam doatlri-

illeetiis,

coiijurationein in Caroliim Si-

Decimum

exposuinius et

regem

coiitlavit,

quae

tiumattulit.

Sedde

his

niaximum Orieiifi exiposlea nuncad Giaecorum

:

buiiiuis per nostros nunfios, qui ad ipsuis perve-

nerantsanctitatem

sujier quibusacceptati

fuimus

res digredimur.

per ipsius beatitudinem, et per inventos ibidem

denuo orthodoest iterum Andronicus iioc anno imblicis litferis ' Romanae Ecclesiae semper se adbffisurum, fldemque orlbodoxam pie culturum. a Saiictissimo et beatissimo primo et summo
19.

Audronicus per
profitettir,

xam fidem

Professus

litteras

reverendissinios cardinales, et per sacruin et di-

vinuin concilium, penes euin tunc apud Lugdu-

nuni congregatum. Ilabet aulein profe^sio fidei, et consequenter tenor litferaruin iii dictionibus taliter: Credimus sanctam Trinilatem, etc. Concepla est iisdein verbis
quaiii jain ante
fidei

Pontiflci

Apostulicae
jiatri

Sedis

et

univeiv-ali

papx'

suo loco retulimus

est.

tormula atque ea, proinde prae:

communi

omnium

Clnistianoriim, reveren-

termittenda visa

dissimo patri imperii mei

domino Nicolao papK

fiilfclis

III,

Andronicus

in

Cbrisfo Dei

imperafor Con-

20. Quoniam vero cognatus imperii noslri magnus Logotbeta domiiius Georgius Aciopulita

stanlinopolitanus seinper AugustLis, et moderator

ad

alfiriiiatioiiem

suprascri(itoruiii

ex

niandafo

Roinaeornm

oinnium subjeclariim genfium imperio Romania.', Ducas, Angekis, Cumninus, Pa,

et

laeologus speciaiis fiiius niagnae sanctifafis vestne,

convenientem bonoremetreverenfiam cumsincera et pura atfectioue, et orationum postulalionem.

Cum
1

sanctus dominus

meus imperator,
in lib.
lil.

et

memoriae sanctissiiiii illius universalis (lapaj domini Gregorii Decimi, et tunc congregati apud Lngdiinum sacrosancti Coucilii, ((UcC de verbo ad verbuin sic Ego Georgius Acro|)oIita et magnus se habeiit Logotlieta, nuiifiiis domini mei iniperatoris Graeim(ierii nostri juravit in jiraeseiitia beatae
:

coruin Micliaelis, Ducas, Aiigeli, Coiiinini, PaleeoNang.

II.

in Phit.

Franc. reg.
et

- E.\l.

Pnvil.
D.

Rom.
12. p.

Eccl.

logi,

lom.

pag. 252.

Cod. Ms.

bibt. Vatl. sig.

num.

216

mandalum

habens ab eodem sulflciens ad iiitrascripla omne scbisma prorsus abjuro et

,
,

NICOLAI
suprascriptam
est
et
fnlci voritatoin
;

III

ANNU.S.3.

CHRISTI 1280.

4T9

prout plene lecta

dicli

rideliter

exposila

noiniue
eaiii

doniini
ortliodoet

ac acce|)lionem, susceptionein, observiintiam, ac perseveniiitiam servalurum, in aniiiiam nieam

prajslito corjioraliter

noslri

veram sanctam,
iirofileor;

Catliolicam,
:

et

jiiramento promitto: et con|)ra>dicti

xam

fidein

esse co^miosco

acceplo

corde

firnio

[iriPilictiini
iiiei, et

jiiramentiim

magni

ipsainque prout eaiii veraciler tenet, fldeiiter docet et prsedicat sacrosancta Roet ore

Logollieta!

et sicul feci,

meuiii, (|uod alias su|ier his feci a|)probo et ratiflco. Sic me Ueus adju-

mana

Ecclesia invioialiiiiler

iiie

ab ea ullo unquain teinpore

servatnrum, nec recessurum , vel

iiisis

vcl, et hicc sancta Uei

Evangelia

. ILicteiius Pala;o-

quoquo inodo devialurum

promitlo.

vel discrepaturnin

Primatiim
Kcclesia),
ipsiiis

qiioi|ue

sacrosanct;c

logi littera; suis insert;e ab Andronico, qni [lergit: 22. Cuiii hffic de verbo ad verbuni sanctus dominus meus iiiiperator inqierii mei transmiserit

Romana!
ipsius et

pront in praTuissa seiie coiiEcclesiaj

ad vcstram magiiaiii sanctitateiii, nostrum

totaliter

tinetur, ad

obedientiam
venieiis,

nomine
et

iiiqierinm

modo spont.meus
fateor,

pro ipso
ac

nienm inqieralorem
m;iiis et acce[)taiis
sic jurat.

pro

ine

recognosco,
oiiini.i

aecepto,

sponle

sequens sanctum dominum et patrem im|)erii niei, afflroii.nia suiiiadiela consequenter

in
Cliristo

suscipio, et ipsa

prccmissa tain circa Gdei

Ego Andronicus

Ueo

fidelis

veritatem,

quam

circa ejjsdeiii Ecclesice

Romaiue

imiierator Coiislantino|iolitanus semiier Augustus,

primatum, et ipsariini recognilionem, acceplionem, susceptionem, observantiam, ac perseverantiam servaturnm piaestito iii animiim ipsiiis et noslram corporaliter jiirainento, [iroiiutto el coniirmo. Sic

nioderator Roiiia;orum et oinnium subjectarum gentium imperii Romania?, Uucas, Angelus, Comnimiis,Pala;ologus,

omne

scliisma [irorsns abjuro,

etsuprascriptam
est,

ipsum
gelia.

et

me Cum

Ueus
sic

adjiivet el

lia.'c

sancta Uei Evan-

veritatem, [irout plene lecta et fideliler exposita, veram, sanclam, Catholidei

de verbo ad

verbum coutinens

licarn et

orlhodoxam fidem

esse cognosco
;

eam

juramenlum,

(juod juravit dictus niagnus Logo-

accepto, et ore et corde protiteor

i|)sain(|ue

prout

theta in pracsentia dicli illius sanctissimi et beatissimi universalis

papaidomini Gref^^orii X,etdicti apud Liigdunum sacrosancti Concilii, etnunc sanclissimus et beatissimiis universalis papa, venepater iniperii mei dominiis Nicolans
III,

veraciter tenet, fideliter docet et praedicat sacrosancta Romana Ecclesia, me inviolabililer serva-

rabilis

turum, nec ab ea iillo unquam tempore recessurum, vel quoquo modo deviaturum vel discrepaturum [^romitto. Primatum quoque i[jsius sacrosanctic

universalis Ecclesice

summns

Pontilex petiit per

Komana;
veiiiens
:

Ecclesia',

[irout ,in pra;missa

venerabiles nuntios suos, videlicet religiosos viros

serie continetnr, ad

i[isius Ecclesi;e

obedientiam
circa

fratremBarllioloinaeum Grossetaniiniepiscopuni,et
fratrem B;utlioloina;nm de Senis ministrum SyriBe,

siiontaneus
el

fateor,
et

recognosco, accepto,

sponte susci|iio

omnia pra;missa tam

fratremFMiilippum lectoreni Perusiiuim, etfratrem Angelum Urbevetanum sacri Ordiiiis Iralrum Mino-

fidei veritatem, qiiam circa ejusdein Ecclesia; primatum, et ipsorum recognitionem, acce[)tionem,

rum,

ul renovet, innlli[)licet, affiriiiet et ratilicet

susce[itionem
pra;stito

ac

per corporale
et

jnramentum

ea,

qu;c dictus

maest,

in

aiiinia

mea
et

perscverantiam servaturum , cor[ioialiter juramenlo,

gnus Logotlieta jnravit, ut siqierius dictuni

nos
i|isi

promitto et confirmo,
dicli

dictum juramentum
[irout
in
littera

[irae-

alias eadeiii

fecimus cor[ioraIi praestito

magni

Logotlietae,

sancti

juramento; iiii[)erium nostrnm |ierfkieiis [letitionem sanctissimi et universalis i)a[)ac venerabilis palris imperii iiiei domini Nicolai III, consequenler
suprascripta
21.
sic

doiiiini

mei im|ieratoris

et [latris im[ierii

mei con-

tinetur, et meuiii,
[irout feci,

quod

su|ier

his alias feci, et

approbo

et ratifico.

Sic

Ueus
f;icit

me

ad-

jnrat
in Cliristo

juvet, et ha;c sancla Uei Evangelia.

Ego Micbael

Ueo

fidelis

impe-

Haec auteiii

omnia

su|)rascri[)ta

impe-

rator et moderator Ilomaporum, Uucas, Angelus,

riuiii

meum

Comninus, Pala?ologus oinne scliisma

juro
;

|)rorsus ab,

et [ler

ad vestram magnificam sanctitalem, ipsum ad omnes successores vestros, roboper

[iroiiria;

et

su[)rascrii)laii!
scri|)ta

fidei

veritatem
ex[)osita
,

[irout
,

raiis i|isa
leiii

iiianns
et

Uei gratia imperia-

plene est

et

fideliter

verain

sanctam, catholicam,etorlliodoxain fidein esse cognosco:eam acceplo, et corde et ore profiteor; ipsamque prout veraciter tenet, fideliter docet ac
prffidicat sacrosancta

per sigillum (lotensubscriptionem meam, perpetuo duratura. Prteli;e niea; ad certitudinem eens auteiii sacramentum aclum est in nostra

urbe

felici

Romana
,

labiliter

servaturnni

nec ab ea ullo

tempore

recessuruin, vel

me unquam quoquo modo devialuEcclesia,

iiivio-

iin(ieriali

Constantinopolitana in nostro sacro [lalatio Bhichernarum inense Septembris

Indicl. VIII, aniio sexlo

milleno se[itimo centeno

i^iso

ocluagesimo octavo, hoc

salutis

nimirum
.

Christian;E

rum vel discrepaturum [iromitlo. Primatum quoque ipsius sacros;inct;c Roiiiaii;e Ecdesia^ [irout
in praimissa serie contiiietur, ad
iiisius

MCCLXXX

feliciter.

Amen

Hactenus An-

droiiicns, qiieni brevi infaiida perfidia h;EC

omnia

Ecclesia;

obedientiam spontaneus venieiis

acce[ito, ac s[)Oiite snsci|iio;
et

faleor, recogiiosco,

omnia prajmissa

tam

circa

fidei

veritalem, (juain circa ejusdein

et

Ecclesia)

primatum,

iiisorum recognitionem

sumus. H;e porro liltera; aliquot post Nicolai obitum diebus exarat;e sunt, cum nondum Coiistanlinopolim Pontificia; mortisrumor affluxisset, Iii quibus id observandum, nec Aniiec Pala;ologum nientiouem ullam dronicura
violasse visuri
,

480

NICOLAI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.
fnisse scribit
et S.

fedsse de Nicolai postulafis, ut vox, Filioque, a

Grfficis in

innnunem
Vill.inns
(]iiainvis
-,

Symbolo
iisiiom

adjicereliir, ac

conceplaui

verbis

Gncci iitaesiiles quibus ab Roniana

aiiis,

Ricordanus ', cui Joannes Antoninus ' alii()ue assenliunt

niinio

in

snos

propensum

amore
:

et

Ecclcsia eral proiiosita, non

nius, fidei formulani

autem

ut \idiaii

profiteienlur, seque

eam

jurejurando obslringerent. pervenere liae lillera; ad Martiimm IV, Csteruni queni sequenli anno ob stndia impensa scliisinaservandain
soleuini
ticis

congerendis in eos opibns sludiiisse dicant neiiue aliam inaciilam, si ea infectus fiiisset, dissimulassent. Unde mendacissimos Novalores, qnos paulo ante inenioravi, refellas, (]ni luxiiriai maciilam
ipsi

aspergere nitunlur
ille

*.

Inter cietera jiorro egre-

nms

PalsGoiogum defixisse anatliemale visuri su(1). Nunc ad Nicolaum cujus obitus meniini23.

gia opera, qua;

suscepit,

landat Ptolemaeus

Lncensis^ Ponlilicium
tii

|ialaliiiin

abeo juxtaS. Pe-

mu5, redeamus.

Basiliiain excilaUim, ac poinarinni elegantissilateritiis

De Nicolai repente mortid

et

de

qiiibiis-

dam

in Vrbe gestis.
'

Tradil

muin mcenibus
25.

cinctum.
III

baec de ipso Plole-

Hic, inquil
|iriino,

% Nicolaus

inultas noviacdificavit

o Moritur apini Surianum jnxla m.tus Lucensis Viterbium et tunc corpus ejns li aui-ferlur Romam,
: :

tates lecit

quia apud S. Petruni

jiro

palatium inultum solemne Pontificde, uhi niandavit

fieri

et in Basilica

B. Pctri in capella B. Nicolai,

hoiiorifice supelilur

quam

domos
|)ro

oninibiis olficialibiis suis,

jioeiiitentiariis
: ,

ipse cetlilicaverat,

anno Do-

sed

]ircPci|)ue

oinnibus

qui

mini mcclxxx, in Oclava Assumptionis . His con Nicolaus, inquil, papa lll iu sentit Bernardus :

castro Suriaiio

existeiis (eo

ad

derlinandos aido-

nbi fecit fieri claudebantnr sub uno cancello unnm viridarium de diversis con-ilum arboribus, et inagnai amplitndinis, quain et niuro cinxit amplissimo, fortissimo, et alto, ac turribus inunito,
qiiasi

res aestivos se receperat), subilo faclus apopleclicus

sine

Octava Assum|itionis Virginis, (eaque ratione WestmonasteriB. Mariai

loqueUi

morilur

in

civitas
'

esset .

Quibus consentanea

in

Ap-

penilice

Martini Puloni traduiitnr, addit Ptole

enr-is',

ipsum XI
tainen

kal. Septeuibris decessisse

testa, ut

maeus
fecit

'

tur)
ait,

cum

secundnm benediclionem

renovavit, et

Hic Ecclesiam B. Pelri quasi tolam numerum summorum Pontificum

comi)lexionis boiue, et teniperatuin

modum

descnbi

secundum

imagines

in

Ecclesia

in vivendo, quein

Iiabebat, diulius vivere nierilo

in captdla S. Ni-

B. Pelri in loco eminenli, et B. Pauli, ac S. Joannis de Laterano.

videretnr. Fuit

aulem sepultus

Anget multum divinum cullnm

qnantiiin ad

colai in Bisilica S. Petri, die Doniinica

tunc se-

Ecclesioe B. Petri

numerum

canoni-

queuti . His accedunt, qu;e Ricordanus* Nicolaiim Auguslo mense vita functiim tradit. De eo quoque lisec Longinus ^ Nicolaus papa cum annis duobus, mensibus novem, diebus tribus sedisseta.Al cuin auctor idem ipsum xxui Augusli
:

corum, et augmentat pra^bendas . At de eo jam ante abunde actum esl. De aliis ab ea excitatis
ffidificiis,

<r

aucloque Ecclesiaruin cultu addit supe-

rioribus Ploleinffius Lucensis in Historia Ecclesiaslica.

vivis excessisse conflrmet, ac

Nicolaus,

ut

ex

26. Hic etiain palatium Lateranense,

quod

ejus litteris

ostensum

est, feslo S.

Catbarinae die,

de novo Adrianus Quinlus inceperat,

fecit |ierfici,

qui in VII kal. DLCenibris incidit, Pontifex rcnuntiatus fuerit,

necnon

et sacrain

Basilicam

ad sancta Sancto-

aliquol dies

ex eo teinpore detra-

rum

evidentius ruinosam a solo terrae opere perpicluris ])nlcberrimis

bendos constat, atque adeo annis duobus, inenminus duobus diebus sedisse diceudum est ; quod etiam Baronius conUrmat'. Ex quibusMarlinus Polonus eliam eniendandus, duin ait': Seditannis duobus, mensibus octo, diebus
sibus novein
viginti diiobus .

petuo inter i|isam per lalera vestita inarmore, ac

in superiori j^arte testudinis

ornata fundari jussil, capitibus Apostolorum cura

carne circnincisionis Domini noslri Jesn Christi,

capillts

Agnelis,

quoque beatae Viiginis, et seorsnm positis; quarnm

:

cipile

beatae

i\li(|uiarura

24. Exidodendus vero magis inter caeleros Novatorum ' error, (luiNicolai obituin in aunuin sequentem conjiciunt. Ipsum praeterea Sutrii vita functum perperam scribunt cuin tamen non
:

quaelibet in ]>rojiria ca])sa erant

et

evinde iiianu

ejns

|iro|iria

in

i^alatinm ipsuiu noviini de nocle

Sutrii,

sed in oppido Suriano e vivis ereptiis

sit.

Purissimis moribus, atque ab oinni libidinis labe

ibidem per religiosas perdonec Ba^ilica fuit completa, commisit. Demuin autem Roinano populo ulriusque sexus generaliter, ac multis pratranslatis, et custoditis

sonas

et fide

eliam dignas,

>

Ptol. Luc.

I.

XXIII.

Ilist.

Rnm. Ponl. hoc

Hist. Flor. c.

aii.

in sthed.

207.
^

Eccl.

c.

33.

^ \Ves!ni.

Flor.

liist.
1.

Long.

Hisl.

Pol.

- Bern. in Chron. * RicorJ. hoc an. vil. hoc an. Bamn.

'

Ricord. Hisl. Flor.

til.

c.

204.

lon. III. p.
^ Plol. In

XX.
I.

c.

3.

3.
1.

= Jo. Vill.

I.

vii. c.

54.

An-

' Cent. xiil. c. 10. col.

1008.

Luc. Hist. Eccl. Ws.

Eccl.
c.

Mait. iu Pol. in Appendice.

Ceut. xiii. c.

11).

llist.

xxiil. c. 28. et in Aiinal. hoc an.

Pol.
1.

' .Martin.

iv.

Ptol. Luc. sup.

coL 1007.

cap.

vide ne forte (1) Cum morcm antiqua acceptum atate Graeci tenerent , Indicliones nempe suas ab ipso Septembris exordio ducendi, ex hac conjectura script a Pateologo ad Ni.olaum Ponlilicem Iitterae anno superiori obslsnata; fuerint. PrKsentis (ji.idiMn anni Indictio viii agebatur , sed Graei illani a Seijtembri superioris anni usque ad Septenibrnn hujus aani supputabant. Haic si valuerit conjectura,
scriptse

Septembri mensc, Indictione viii,

littera;

aanum mcclxxix pr

se 1'erunt.

Mansi.

NICOLAI
latis,

III

ANNUS

3.

CHRISTI 1280.

481
;

et aliis innuineris

genlibus concunentibus

Tibi commitlinuis
illa

Ordinem fratrum Minorurn

:

et

personaliter, argoiiteas capsas ipsas eas retluxit in

altaro cjusciciu iiasiliciu, (juani pridie nonas Junii

verba regulae recitavit

Qui

sit

guberiiator,

l)roteclor, et correclio,etc.
et correctioue
tiia

Gubernatione, iiKiuieus,
:

consecravit. Multa virtuosa eiilein atlribuuut lustorici, quoil inagnus eleeuiosynarius, quoil clevo-

non

egeiit

sed

pauperes, et

imbecilles, et babenles impugnalores tua indigeut

tissime celc:brabal, et seniper in inissa

llel)at.

De

protectione defendi .

niagna pruclentia coninieiulabatur, ac in oinnibus actibus suis niullum inalurus vacantes Ecclesias

Fluxisse ex ea propensissinia in Franciscanos

Nicolai benevoleutia, ut pra^scriplam a S. Francisco rcligiosa) vita; forinani in nonnullis
declararit, refert Plolerna;us Lucensis

super onines pneclecessores suos velocius expedivil. Nolarios eliam ul Gregorius X et Joannes XXI
a se repulit, nullain eis auclientiam daiido . 27. In conferendis porro sacerdotiis, viros pios

ambiguis
:

memoratus

Propter

quam

causain, inciuit

',

ipsorum regu-

lam declaravit per quamdam Decrelalem, quam

G 1. de verb. signif. c. Exiit qui seminat. Qiiod non fuit iiicongriiuin, cuin etiam declarari possent per ipsum etregula Evanfecit, qiia; babetiir in

doctioribus iiratulisse
rationeni
yitse

'

refert Sansovinus, ac facti

,

nimiruin doctrinam probilate deslitutain veneuum immedicabile

addere
solitum

esse. Et

quidem
:

testatur Plolenicfius

Lucensis %

gelica,

et Ai^ostolica
:

dicta,

plures religiosos viros ab eo ad episcopales sedes

doctoruiii sententias

secundum sacrorum unde quia dubia qu;edam

ea vero Constitutione

proveclos

Hic multos, inquit, episcopos religio-

in dicta regula videbantur, baec certiorari voluit

in Decretali
praifata . In

Ordine fratrum Minorum . Extulisse nou uiodo ad boiiorum eos gradus religiosos viros, ut virtutum exeinpla in populos transfunderent, sed etiam cardiualium collegio aggregasse ut Latiuum Robertumque Praidicatores, Bentevengam, et Hieronymum Minoritas vidimus. Cumque mentio cardinaliiim iuciderit, addemusab eo pra3ter alios ex Jordano suo loco ' memoratos, Ordosos fecit de
,

adverlenduiii,

Nicolaum rerum
in

futurarum
studio,

in-

scium, ex ingentr

Minoritas

rerum

omnium,
tur,

quaj religiosae illi familiae concederenpermisso Minoritis usu, Sedi Aiiostolica; dorninium reservasse ex quo ingentia postea scan:

dala,
in

quae

Ecclesiam,
elati

concusserunt, emersere

superbiam eniiu

nonnulli Minoritaj sper-

nium Tusculanum episcopum,

licffi

et

Gerardum Basi-

Apostolorum presbyterum sacra purpura ornatos, de quibus in Regestis Pontificiis frequens mentio incidit. Cur vero maxinie Minoritas NicoXII

nere postea alios religiosos Ordines, suamque venditare paupertateni dominio reruiu omniuni

laus Ecclesiasticis afficeret

diguilatibus,

exponit

Ptoleuucus
et

Quia, inquit, ipsos s|)ecialiler dilexit

tum

ipsorum protector seinper fuit usque ad papa. Observat porro Jordanus *, ipsum iiiito Pontificatu, cum Minoritarum clientelam Mattbaeo

exutam coeperunt^; illiusque specie Pontificio nomine pro cogendisopibus iujustas lites inovere: cuinque his malis Joannes XXII occurreret, editaque Constitutione dominium iHud, ut fictilium et nuUius utilitatis abdicasset, ac definivisset controversia capita de Cliristi et Apostolorum paupertate,

non defuere
;

in

eo Ordine, qui hcereses et scbisma

:

Rubeo
cuisse
:

cardinali

commendaret

singulare illud

studium

in S. Francisci sodalitium egregie expli-

de quibus suo loco couflarunt Lucensem redimus. ma;um

28.
allata lia;e elogia ipse

nunc ad Ptole-

Conslituit, inquit, loco sui procuratorem

Ordinis Minorum Maltlueum Rubeum S. Maria; in Porticu diaconum cardinalem subjeclis verbis Si beneficia per nos tibi impeusa inagna inveuiantur et multa in nullo tameu sic c vicino dedimus tibi arrbain a?ternae vitaj, sicut in eo, quod libi modo commitlimus. Daiuus enim tibi, quod te in paradisum inducat, merita scilicet sanctorum danuis tibi nielius quod fratruni Ordinis bujus habenius dainus tibi desiderium cordis nostri et pupillam oculorum nostrorum. Et hoc dicens non sed etiam singuUus vir niodo lacrymas fudit
:

Post Romce graves seditioiies exortoe. nonnuUos iUi mevos aspergit, quos Bernardinus'' Tonus iu Ms.Nicolai Vita refellit, in primisque suorum amantiorem (quod ab aliis
extitisse *, suspicionemque iujecisse duos uepotcs Insubrite et Etruriie creare reges meditatum. (1) De quibus condendis regnis haec

objectumdixi)

Jorclauus

Tractabat quoque

idein

Poutifex

cum

diclo rege,

vitatibus

(nimirum Rodulpho), super iiofacieudis in imperio, ut videlicet totum

imperium

tantse maluritatis continere

non

valuit. Et extenta
illi

manu
>
1.

propriuin

anuulum

tradidit

dicens

in quatuor divideretur partes, in regnuin Aleinanniffi quod dabatur posteris Rodulphi perpetuum, in regnuin Viennense, quod dabatur in dotem uxori Caroli Martelli, filia: dicti Rodul-

'

Sansov. de famil. Ursin.

c.
111.

xxiii.

Nicol.

30.
'

An. 1287. Dum. 58. Martin. Pol. Jord. Ms. Val. si|;. num. 1960.

1.

il.

Plol. Luc.

I.

xxili.

Ilist.

Eccl. Ms. c. 28.

Ptol. Luc.

nist. Eccl. Ms.

1.

de vcrb. signif.
Nicol. IIL

iv. in

Ad

coiiditorera

canon.
I.

"

Extrav. Jo. XXII.

Vit.

'

Bern. Tonus Ms.

Ptol.

Luc. Ms.

xxill. Hial. Eccl. c. 31.

'

Jord.

Ms. Vat.

sig.

Bum.

19lJ0.

(1)

Qua; Nicolaus meditabatur de quatuor regnis

,

condendis
,

seu

potius veteribus

regibus

novis

aliis

adjiciendis,

quorum unus

in

liisuhria

absuna fiierunt , ut proplcrea in Nicolai nomen invidia apud posteros creanda sit. Superius ciiim iu Nota ad siccLX.\ni, 6, aniniadverti lioc ipsum consilium suggessisse Humberlum de Romanis Ord. Praed. Mansi. generalem magistrum, dignamque remjudicasse qua; in generali Lugduncnsi Coucilio serio discuteretur.
alter in Etruria
,

tertiiis in

rcliqua Italia regnaret

noii ita

Ann.

ToMCs XXII.

Rayn.

III.

61

m
plii
:

MAUTINI IV ANNTTS
de
sed
Italia

1.

CHRISTl 1281.

vero prater

regnum
ost .

SicilifB iliio

amicorum opibus ac
ac senatoriis

regiia fiebaiit, iinuin

cia
;

in Ltinibardia, abiui in

Tus-

potentia freti sese Ursinis ita aequarunt, ut ex utraque familia unus eligeretur,

iiiteriin

papa morluus

Ubi morlis

Nicolai

exarsisse scribit

fama Roma? increbuit, ingentes seditiones Aimibaldenses enini Naugius

'
:

anibo exercerent, quibus reinpublicam gerentibus, passiin ccedes editse, atque ingenles tumultus magna sceleris impunitate concitati.

munus

'

Nang. Vit, Ms. Vall.

bibl.
I.

sig.

lit.

C,

num. 25. Nang.

in reb.

gest. Pbil.MartiD. Polon.

iv.

MARTINI

IV

ANNUS

1.

CHRISTl

1281.

1. Titmultits Interpontificii

tempore.

Anno

Joannes Villanus

'

et S.

Cliristianai salutis

primo supra miliesimum ducentesimum octuagesimum, Indiclione nona, in

cnria, qua;

quo faciuore
clesia

haec Honorii IV litterBB

Antoninus^ tradunt. De ' Cum Ro:

mana curiaduduui
per
felicis

Viterbii residente, praefata Ec-

Romana

lum

Yiterbii consistebat, post

111

recordationis Nicolai papae prae;

ingentes, quae Ecclesiam Nicolai

morte reclore

decessoris nostri obitum pastore vacaret

et fratres nostri,

ac nos

deslitulam tempestates exceperunt, jubente eo cui

\enti et

de

quorum numcro tunceramus,

convenissemus
et
sollicite

mare obediunt,

Iranquillilas suavissima

ipsius Ecclesia3 cardinaies

novi Pontificis eleclione

arrisit.

Quae vero procella

*
:

in paiatio episcopatus Viterbiensis pro

electione

fuerit concitata, prodit bisloriic Jordanus

In

de

snmmo
,

Ponlifice

celebranda

studeremus

electione Martini IV accidit turbatio,

quod domi-

omniiiiode impedimenti cujuslibet obicem sub-

nus MattbBBus Rubeus cardinalis fuit singulariler redusus in quadam camera per ofllciales Viterbieiises, consentiunte doinino Ricbardo nobili viro

movere
sitas ac

ut superna favente clementia celeriter

provenire contmgeret, quod tunc

mundi neces-

Roinano de Annibaldensibus, dicto de Larota, qui lunc erat dominus in Viterbio. Cardinales autem tunc non includebantur secundum formain Constitutionis, qua; revocata fiierat per

ipsormn fratrum fervens desideriuin exquirebat memorati Viterbienses, ut praeconceptum virus evomerent, et quam gere-

nostrum

et

Joannein pa-

bant iniquitatem interius, exterius revelarent pulsata campana, sumjitis armis et scelestis acti-

pam

reclusio tainen erat spontanea, ul de electo-

ribus aliorum pnelatorum fieri soiut. Ex bac igilur violenlia omnes auctores sententiam excom-

bus data licentia, in furoris spiritu, ad praedictum palatinm concurrentes, ac liumanilatis et reverentioedebilo a se penitns relegato, in palatium ipsuni
clamoribus
dilectos filios
ticu, et
les,
tia

municationis incununl,
dicto
;

et civitas

supposita inter-

terribilibus

editis

irruentes

gras-

et ex

tunc curia ibidein residentiam facere

santes in patres, in pastores atrocissime saevientes,

noluit.

huiiiilitate venil

autem Ricliardus cum multa dedonio propria Ronia; nudispedibus etcum corrigiaad collum usque ad domum doniiui Maltba'i, humiliter veniam petens et idem cardinalis ejus absoiulionem impetravit . De
Prffidictus
:

noslros Mattha?um S. Mariae in Por-

Jordanum S. Eustachii diaconos cardinacoluinnas quidem Ecclesiee, omniquereveren;

pertractandos

quanquam

Viterbienses prae-

ditti firmiter promisissent, se

tunc ad inclusionem

card. Ursino carceri tradito consentit Ploleniffius

vel arctationem praidictorum fratrum nullalenus

Lucensis
2.

'.

processuros, injectis in nonnullos ex eisdem fra-

Verum duos

ex Ursiuorum familia cardi-

tribus

manibus

violentis,

et

non levibus

dictis

nales mancipalos custodiae,

et

nimirum Matthtcum,
Malespiua alque ex eo

Mattbaeo el Jordano cardinalibus irrogatis injuriis,

iu

Jordauum, Ricordanus

'

una ex cameris ejusdem

palatii, obstruclisosliis

'

Jord. Ms. Vat. bibl, sig.

c. 1. et in

num. 1960.

1.

ixiv.

Aunal. hoc au.

' Ptol.

Luc.

Ilist.

Eccl.

'

Jo. ViU.
3

I.

VII. c. 8.
I.

Anton.

iii.

p.

tit.

ss.

c. 4. in

princ.

Ricord.

llist.

Flor. c, 207,

Hon. IV.

I.

Ep. cur. sviii.

MARTIXI
et

rV AN^XTTS 1.

CHRISTI IQSi;

483

fenestris

illius,
aliis

ausu sacrilcgo inchisenint

nonnuliis ex

fratribus supradictis, duni pra;-

sumptioni tam temere, tam delesiandis aggressibus refragari sollicite niterentur, indecenter et
irreverenter impulsis, ac eisdem Matthaeo et Jordano

quod qua; habebat ut papa, bona essent Ecclesiae non sua, unde nec dissi[iare vellet iridiscrete donando .
i.

Conscendisse
Petri

Sedem Apostolicam
',

ipso saillius

cro

S.

Calhedrae die

referunt Vitae

caniinalibus sub dura el suspecta nimis carcerali

auctor' ac Martinus Polonus

nonnullaque ante

cuslodia

positis

tandem

prsedicto

Jordano ah
jiactis et

hujusmoiii custodia, quamvis sub certis

Pontificatum gesta adjungunt his verbis : o Martinus IV, natione Gallicus eligitur anno Domini
,

conditionibus relaxato, praefato Mallh:ro cardinali,

MCCLXxxi, in die Cathedrae S. Petri. Hic vocabatur

diebus plurimis
dies

sic

aliquot

cibaria

ab illis injuriose detento, per inhumaniter subtraxerunt

Simon
per
et

tit.

S. Caeciliae presbyter cardinalis, fuitque

eidem, pane et aqua duntaxat juxta ipsorum dispositionem nefariam reservalis, non permittendo

Urbanum papam IV ijromotusadcardinalatum per eumdem Urbanum primo, et secundo per

in

Gregorium papain Decimuin

gatus, et per pluresannos

Franciam raissus

le-

quod proprius confessor accederet ad eumdem

prorumpendo,
lis

ilji

legatiis exlilit.

His

in temeritates alias diversas et varias nihilominus

iu

addit Jordanus
ibi

'

Et uiultas bonas ordinationes

grandem
et et

divinae maji'statis of-

dimisit firmatas in provincialibus synodis per

:

fensam, Aposlolicae Sedis,

EcclesiaB,

Romanae

ac universa-

nostram atque dictorum fratrum vehemenlem injuriam et contemplum, niagnumque scandalum populi Christiani, etc. At de poBuis Viterbiensibus ob violatam horum cardinalium dignitatem inflictis agetur inferius, Addit S. Antoninus abductum cum iis fuisse La-

necnon

in sumptibus autera fuit mulmagnificus religiones dilexit Minorum maxinie et Pr;r?dicatorum . Eadem cum Jordano

eura congregatis

tum

Ptoleraffius

Lucensis

'

scribit,

ac mulla

nobis

jam

ante suis locis et Pontiflcum litteris recensita

fuerunt.

Antequam

vero

cardinalitia

purpura

ornatus esset,

tinum cardinalem Ostiensem (de quo plura nos supra) et conclavi postmodum, duohus Ursinis in
privato carcere detentis
,

sacerdotium gessisse in Ecclesia Rhotomagensi, ipsemet in Epistola sequenti anno ad canonicorum collegium data docet ' hisverbis:
a

redditum. Haic

vero
audita

assentiente Carolo Sicilite rege gesta,

quem

ter ad

Nonenini sumus immemores, quinimo frequenmemoriam revocamus, quod ipsa Ecclesia

,

Nicolai morte Viterbium se contulisse auctor est

nos

dum

in

rainoribus agereraus
,

maternis
beneflciis

Ricordanus, quod memorati Jo. Villanus et S. Antoninus indicare videntur.

3.

nutrivit

affectibus
In

pr^evenit

gratiis

honoravit .
aerarii

Turonensi etiara Ecclesia sacri

charlario
;

Martini

electio,

prcpsules litterce.

Post eos motus cardinales Sitit.

dotes et Encijclicce

ad

praefectus et canonicus extitit, ut testantur

ejus litterae e

monem
simum

cardinalem

S. Caeciliae,

vlrum

ornatis-

Massonio
S.

virtutibus ad Ponlificatumevexere concordibus suflragiis, tantoque ardore animorum, ut

unde Martinum Turonensem,

'

adductae

Turonensis Ecclesiae a grata; mentis ergo in

ejus

nomen

sibi indi-

disse

ferunt.

Caeterum

respuenti Pontificios apices, evulsa veste cardinalitia,

ejus

votis
sibi

vim illi intulerint '. Cessit itaque onmium Simon, ac Martini nomen accepit, proposita* pro synibolo ea sententia , qua transfusos
ctelestia affeclus

me

latet,

nominis sanctus cur non Secuiuius, sed Quartus ab anti-

cum unus tantummodo Pontifex eum prfficesserit,

quis auctoribusappelletur.
o. Gerebat quidem in votis Mardnus in Urbe solemni ritu Pontificiae ornamenta dignitatis sibi conferri, inteslinosque Urbis motus sedare ; utque
iter optatis

onmes ad

expriinebat

Portio

mea, Domine, in terra viventium . Et quidem avulsum a terrenarura reruin amore testatur
S.

sterneret,

Latinum episcopura Ostien-

Antoninus, duin

ait

Post vacationem Sedis

sera et Gottifriduin S. Georgii ad

Velum-Aureum

quimestrem eleclus
esl

fuit in

papam

is,

qui dictus

cardinales misit, ut in
Siciliae

lilteris
:

'

Martinus IV, natione Gallicus, patria Turonen-

testatur his verbis

ad Carolum regem Exigebat Urbis inte-

sis, (Bria nimirum oriundus in agro Turouensi), etsi nou nobilis genere secundum carnem, tamen moribus generosus et magnanimus, et a cupidi-

stina turbatio,

animaruui periculaingereus, et rerum vastitateminducens; ad idem urgebat instaninlerpellans multipliciter, et

instigans, ut in illius, videlicet
cipis,

tius nostra devotio

tate pro

se, vel suis alienus, Ecclesiasticique juris

zelator . Subdit sanctus auctor insigne

quo irretitum nimio

monslravil
cessisset
:

in

suos studio
et

exempium non teneri de,

Apostolorum prinveneranda Basilica successor ipsius munus

;

Cum germanus

ejus ad ipsum ac-

consecrationis reverenter acciperet, cujus divina disi)Ositione onus successionis accepit in ea civitate

gratia visitationis

congratulationis

sperans aliquid forte ab eo

magnum

obliuere,

sumeret idem successor Apostolici honoris insignia, ex qua titulum suae denominationis as-

quam
dicis

citifsirae

eum
et

remisit ad propria

cum
,

rao* Marl. Pol. nnm. 79. num. 1970. et alii. * Ptol * Tom. i. I. u. Ep. xlii. Luc. Hist. Ecc'. I.mv. c. 1. MatSOD. I. v. iu .Marl. II, vulg. IV. Eil. iu I. PriT. Rom. Eccl. Ms. Valic. lom. lil. pag. 279. et Ms. Vallic. sig. lit. B. nom. 12.
'

muneribus

moderatis expensis

dicens

.Ms.

bibl. Vallic. sig. C.

I.

IV. in Mart. IV.

num. 25.

et

Jord.

Ms. Vat.

' Marl. tom. i. 1. i. Ep. i. Masson. 1. v. in Mart. II. vulgo IV. ' S. Aiiton. iu. p. Ut. xx. Formul. Mar. Ebul. Ms. Val. pag. 63.

sig.

c. 4.

inpriac.

pag. 297.

<^
curreret,

MARTINI IV ANNUS

1.

CHRISTI 1281.
sufflcit,

sumit Romanus Pontifex, seu papa vocatus. Hincut saliiti tamspecialiuni fllioruin provisio paternasuc-

damnis occurreret,

et tanta; ipsius nostraj

devotionis instantiae desiderata satisfactio proveniret, nostrae consecrationis et

coronationis solenmia,

nec considerando discutere, loquendo? Quis, inquam, absque stupore ac terrore latentes quotidianorum eventuum prsvisionesattendat ?Quis intelligere valeat discretam lancem aequitatis occultae, qua ille, in

prehendere

vel manifestare

multorum persuasione conlraria, non absque negotiorum nobis imminentium et ad renon

sine
tardatffi

quo

sibi

misericordia et veritas obviarunt

qui
sed

Ecclesia;,

quam non solum

petrae

misericorditer,

ipsoruni expeditionis accelerationem in-

mirabiliter suo saiiguine pretioso fimdavit, et in

stantium

impedimento
filio

distulinnis

ad

Urbem

adeo solida firmitate

inviolabilis stabilivit,
;

eamdem

venerabili fratri Latino Osiiensi episcopo,

noslris Gottifrido S. Georf^ii ad Ve-

ut portis inferi etmortis legibuspraevaleret

in sanctis Apostolis promisit

suam

et dilecto

omnipotentiam usque
;

lum-Aureum diacono

cardinali velut pacis

lisdestinatis, utinibi statum

Angereformando pacificum

sopirent odia, concordarent corda disconiia, et in

unitatecharitatis unirent, nobisqne adeundi Urbein

consumniationem Sfficiiii assistricem ipsain Iiumano judicio quodammodo derelinquens, eam tam fre(|uentium vacationum, et aliquando etiam
ad
ditrusaruin
vexari
permittit

inconimodis,

et in

eamdem, adprosequenda
nia,

prffiseitiin

opportunitatem curia; noslra;,

6. Efferati

eademsolemipsamque se.

substituendi

Pontificis

exspectatione languere ?
rectissima merita nnicuique secundum regimen, etsi justa, nobis
statera
et

Qua

ipse

idem sapientissimus ponderator, qui sua

sapientia
in apiiendit,
illius

quentibus necessariam |)ra!pararent

ineffabili

nimirum mutuis

odiis

procerum

singulorum
tanien

animi (eos vero Annibablenses et Ursinos fuisse, demum Ursinos, qui ob nimiam sedente Nlcolao collectam potentiam invidiani sibi peiiererant, succubuisse ferunt') flecti tam cito ad concordiam non potuere atque adeo Martinus solemnem conac
:

opera sua reddit,

ignota et miranda

libratione dispensans,

illud sic libra inscrutabilis dispensationis alternat,

ut is subtrabatur interdum, cui suppetebat in abundantia fortitudo virtutum, cujus vita subdilis

secrationis Pontificalis
git
;

pompain Urbevetere
:

pere-

de qua Jordanus

Hic post ejus promotioibi

dandam

profutura sperari poterat eo ipso loiigaevior ad sulutis scientiam plebi suce substituatur
:

nem

aViterbiodiscedensnoluit ibidem consecrari;

consefnit

vero qui se potest non indigne

inopia debilem, et alias
tificii

fateri,

et

virtutum

sed se transtulit ad Urbemveterein, et

cratus

imparem ad summi Ponfelicis

kal. Apriiis.

PrJBcipilis

hujus e

Viterbio

discessus

causam

designat Ptolema^us
cardinales a Viter

8.

sarcinam supportandam ? Hujusmodi subtractionem in obitu

Lucensis',
violentia
catioiiis

nimirum obUrsinos
:

recordationis Nicolai

biensibus mandatos ciistodia!

Ex

Iiac, inquit,

paps cujus longe lateque fama

pr.xdecessoris nostri,
claruit, emicuit vita,

omnes auctores sententiam excommuni;

exiierientia et

prudentia eminebat, eadem

per-

incurrunt, et civitas Viterbiensis Ecclesiaet

pessa mater Ecclesia viduitatis angustias aliquan-

stico

supponitur interdicto

ab

illo

tempore

curia ibidein usque

residentiam non fecit duravitque istud interdictum non modicum. Eadem

modo

tactae

diu peramare deflevit: substitutionem aiitem prxnon absimilem in nostra vocatione ad Apo-

stolalus officium, cujus seriem subscripta descri-

de Martino tiara Pontiflcia Urbevetere redimilo

Bernardus*, Nangius
cant Encyclicae
prgesules,
licae

litterae

idque eliam indiex ea urbe ad orbis Cbristiani

^

et alii

bunt, nos, ex nostrorumconsideratione defecluum in huinilitatis spiritu profitemur. Memorato siqui-

quibus de susceptis a se Ecclesiae Catliogubernaculis certiores eos factos monuit ' ut

ipso in re Cbristiana aiigenda con-

dein pracdecessore nostro, prout Domino placuit, ab bac luce subtracto, ejusque corpore delato ad

operam cum
jungerent, ac
tanto nnineri
7.

numen
imparem

precarentur, ut
fulciret.

caelesti

ope

Apostolorum Principis Basilica, cum exequiarum solemnitate debita tumulato; nos et fratres nostri anxiide vacatione ipsius Ecclesia?, Viterbii, ubi tunc Ro-

Urbem, ibique

in

ubi sepeliri delegerat,

Martinus etc.
et investi-

mana
sia;

residebat curia, in episcopali palatio con-

Incomprehensibilia Dei judicia,

gabiles

cordi voto convenimus, provisioni ejusdem Eccle-

via ejus, grandem niinirum stuporein considerantibus ingerunt, et causam profecto non
inducunt. Quis enim in illorum consideratione non stupeat ? Quis non stupendo miretur, et timeat illa judiciorum secreta
levis admirationis

propensiorem daturi operam,

post aliquanti temporis
diversae

jirout necessitas
lia-

exigebat. Circa hoc aiitem

bitis,

plunbus tractatibus

moram, quam casus

indnxenmt; deApostolorum |irin[ler viam scrutinii

varii, et

circumstantiae

mum
cipis
,

in festo Catbedrae ipsius

caelestium, (|Uorum
talibus, aut
in

terra ponere rationem

ordinem non datur nosse morqiiorum

:

mysteria mens humana, nec investigando com>Vit. Marl. auct. Ms. Vallic. sig. C.
ia Mart. IV. et alii.

iidem fratres nostri ad electionem celebrandam electam, concorditer in nos, tunc tituli S. Caeciliffi presbyterum cardinalem unanimiter concordantes, ad summi Apostolatus apicem, et ipsius cathedrae nos elegere conscensum. 9. Quara nos, ut est, speculam existimantes 60 non immerito altitudinis grandioris, quoeidem

num.
in

25. Martin, Pol.

Jord. Ms. Vat. sig.

c. 2.

Luc. Hist.
'
'

Ecc:l.

1.

Xiiv.

Uern.
1.

num. 1960. Cliron. Rom.

1.

iv.

ptol.

Poiil.

Nang.

in Pliil. reg.
I.
1.

Franc. Mart. Pol.

iv. in Mart. IV. et alii.

Tom.

I.

Ext. eliani in For. Marin. Ebul. Ms. Vatic. pag. 145.

MARTINI IV AXNUS
insidens conslilutus super
tiis alliiis,

1.

CIIRISTI

1281,

485
quod cum discussio veneiliis

omnia speculator
orljis

loca-

illud studeatisimplere,
rit, et

prosiicctare

longiiis,

cuncta speculari

exacli

fiieritis

pro

redderc ralionem,

tenclur attentius, et totius

sua; coinniissi
tia

ambitnni cura)

non soluin

illani
;

ciim scciiritale reddatis, sed exiet interim in vestrisEcclcsiarum-

non tam

prcGsentia

quam

providen-

gentis gratiam

circuire

exstirpare vilia, virtutes inserero, pro

que vestrarum negoUis,

nos

sujier

quibus potestis ad
Apostoiicae

viriljus

Ecclesiarum obviare periculis, providurc

ct saluti

cum

seciiritate

recurrerc,

Sedis

commodis,

specialiter
et
:

inlendere anima-

piopitium niereamini sentire favorem,

etc. Dat.

rum

status eniinentiani,

immcnsitatem imlanto cx biijnsnioiii

miiientis oneris

pensabamus

apud Urbcmvetercm d. 11. Aucto cardhialium senatu, dttionem Ecclesiaslicam contra

tur.

vocatione redditi proinde magisaltoniti,(]uantoab

altioris gradiis appetilu fucramns ab olim fixo propo?itoaiieiii, arbitrati sempcr tutioris fore consilii nobis altiora non quffirere, in doino Doinini

Guidonem e Monteferetro
post

tue-

Adscivil

paucis

diebus laboruin in

quam

humiliter habitando, de propria salute curare, pericnlose supcr univerfalem oinnium cu-

rain erigi, ct ad tanti fastigii soUicitudinem elevari.

Hinc insnfficientiaB nostraj considcratio contrahebat aninuim, et a tanli assumptione laboris dexte-

ram

retrahebat, suadebat instantius

polius tantae

molis pondus effugere,

instantiaj

consentire.

quam eorumdcm fratrum Verum in contrarium con-

scientia

quam

suadente, non esse vocationi Domini, tanto verisimiiius eorumdem fratnim adeo

administranda re (;iiiistiana socios viros insignes, quos numcro cardiiialium aggregavit, interque alios Bcnedictum Cajctanum Anagnia oriundum, qui Bonifacii VIII noro^n postea in PontiQcatu gessit, atqiie Hieronymuni tit. S. Potentianae presbytcrum cardinalem, qui Nicolai IV indito nomine Ecclesiae prajfuit, ad Pra;nestinum episcopatum, Gerardumvero,qui posleain Sicula legatione inclaruit, ad Sabinensem sedem provexit. De qua cardinalium creatione haec in Martini Poloni Appendice tradita sunt Hisloriac Ordinationem in vigilia Resurrectioiiis Doiiiiiiicfe proxime se' :

unanimis concordia pra-tendebat, quanto diutius ipsorum fuerant vota discordia, contumaciter resistcndum ne ipsa Dei Ecclcsia eo prolixius viduitatis dispendiis gravaretur, qno alias spes erat inceriior de ipsius provisione vicina tandem variisallegatis excusationibus, ncc admissis;sed ab eisdem fratribus in eo fervore vohintalis anxi.T, importnnitatisque multimodne obaiiditis, ut inaniis ad cxucndum nos chhmiyden, qua tcgcbainur, extenderint, nec ipsius rupturae pepercerint; sub
;
;

quenti faciens, pra>dictum

tit.

dominum Gerardum
Sabinensein, ac praefatit.

Sanctorum-Apostol.

iii

tum domiiium Hicroiiymum

Pracnestinum presbyteros

S.

Potenlianoe

cardinales

episcopos;

doininum Hugonem Anglicum tit. S. Laurentii in Lucina, dominum Gervasium tit. S. Martini in Monte, dominum Gaufridum Burgundum tit. S, Susannfe,etdominuniJoannem Coletum lil.S. Caeciliae, Comilem Mediolanensem til. SS. Marcellini
etPetri in presbyteros;
tit.

dominum

vero Benedictum

spe unigeniti Dei

litatis

Filii

Domiiii Jcsu Christi liumi-

S. Nicolai

in Carccre-Tulliano

diaconum car-

nostrae

colla subjecimus

jugo Aposlolicae
ipse,

servitutis,

de sua pietate sperantes, quod

qui

juxta Evangelicani veritatem quinque

runiqiie [liscium paucitatem satietati
tis

panum,duodiscumbcn-

dinalem proinovit . De ancto a Martino illusfribus hisce viris cardinaiium collegio Jordanus ', Ptolcmaeus Lucensis ', Bernardus ', Yita; Martini
Ms. auctor et
alii

meinincre.

ad jussum ipsius immensae mulliludinis

cum
dam

12. Aiiqdificato cardinalium senatu, ad tuen-

mira fragmentorum superabundantia coa^quavit,

nostrac iinbecillitatis insufficieiitiam sua

ditionem Ecclesiasticam, nc vimticandam e

immcnsa

tyrannide Guidonis eMontcfcrctro/Emiliain consi-

virlute quali, quaiisaltemsufficientiae tanti oneris

et laboris aequabit.

Lambertatiorum enim Bononienha converlit sium factione inflatiis vir nefarius provinciam,
:

iO. a

Ad quod

de sua mlsericordia obtinen-

nondum
sibi

in ScdisApostoIica? ol)sequio

confirmatam,

vestrarum orationum suflragia ferventi desiderio iinploramus; universilatem veslram monentes et hortantes in Domino, vosque nihiloininus rogantes instanter, qualenus prcces liiiiiiiles,
devotas, et sedulas frequenter fundalis ad

dum

subjicere

meditatus

esl,

rcrumque novarum
:

cupidos in suas parles pellicere

ad cujus repri-

mendos conatus
Carolo excivit
;

Pontifex auxiliares copias ab rege tum ex Etruria tcrrisque Ecclesiae

,

Domi-

obnoxiis exercitum confccit

in

quo Joanni de
',
:

ut ipse in ubertatesuaeclementiae praetaftani nostram inojiiam suppleat, debilitatcm fnlcint,

nobisc|ue

num,

Epa supremum impcrium

ad

dedit

ut subjectas

quod

est

riosum

allevict,

onerosum levigct, (jiiod laboquod obscurum suae claritatis luce

;

rcvclet, et aspera convertat in plana

sicque vola

demonstrant quem Romaniolae creasse comitcm Ricordanus ' Joannes Villanus ^ et S. Antoninus ' tradunt, ac Jordanus ' etiain oclingentis Gallis succinctum in Fladatfe
litterac
,

eum

nostra pncvcniendo clementer aspiret, et misericorditer adjuvando benignius prosequatur, (juod

'

zelus noster

semper

in ipsiusbencplacilis ferveat

i:.

Mart. Pol.
" Plol.

1.

IV. in Mart.

IV.

I.

= Jord.

Ms. Val.

Luc. Ms. Hist. Eccl.

et

xxiv.
.".8.

c. 3.

nec unquain iii illorum executione torpc.^cat. Vos quoque, quos de gregibus diligcntiae veslrae commissis pastoralis cflicii curasollicitat, itadiligenter

num. 25

Flor. c. 207.
c. l.

79.

'

Tom.
1.

ii.

pag. S.

' Jo. Vil.

vii. c.

sig.

num. 1960.
lil.

.Ms.

Vall. sig.

Ricord. .Malesp. Bist.

tit.

S. .Ant. Iii. p.

xx.
Val.

Jonl.
lit.
V..

Ms. Vat. sig. num. 196U.

nuin. 23.

et Vil. Mart.

IV

.Ms.

bibl. sign.

A86
miniam

MARTINI IV ANNUS 1
adversus Guidonem missum

CHRISTI 1281,
aciem,
ac

Marlinns eiiiscopns. seiviis viro Joanni de Epa tolius iirovinciae Romaniolae, civilatis Bononiensis, coinitadilecto filio iiobili

meminit. servornm Dei,

superior quidem
(I). Ciii

extitit,

sed

cladem

eliain levem accepit

Pontifcx gratulatorias
',

ob partiim victoriam
nis
quffi

litteras dedil

iitqiie slreiiue

eos lacesseret debellaretque incitavit:

tuoe
litferas solita

Devotio-

tus

Briclenorii

ac

pertinentiarum

earumdem
durasque

benignitale recepimus, et

reclori, saliitem et Aposlolieani bonedictioneni.

oEnormes
ris
tis

injurias, gravesoffensas,

continebant, super hostili congressu inler gentein nostrain et inimicos Ecclesia; pridem habito notavimus diligenter, tuam induslriam Domino commendanles, quod diwtera Domini
cienle, te

molestias,(]uassub continuatione temporis longio-

in
fa-

Guido deMunteleltro,

iniquitalis fllins, pravita-

alumiuis, cnnisuis sequacibus, sacrosancta} RoEcclesia; cuncloruni

nialri

duce, fidelium noslrorum cuneus de

mana
natis

fidclium, daniqiiae

inimicis noslris et Ecclesia; repoi tavit

triumphum

ausibus irrogavit, terram Romaniola',

specialis

quanquam

ipsius Ecclesia;

existit, diversis et variis

strenue decerlanti fnisset jactura modica irrogata, de quo tibi sicut devoto filio contibi

afflictionibus op|irimendo, dc civitates et alia loca

varia inibi nibilominus pra;siimplione temeraria occu|)aiido, jam fere terrarum fines orbis(iue anguli volucris fanioe reialibus agnoverunt. INos au-

dulemus. Unde cum in lalibus sit maxima cautela et discretio adhibenda, volumus et preesentium libi tenore niandamus, qnatenus sic matiire, sic
proside processus
et

aggressus tuos pra^ordiiians,

temabipsius piBue promotionis nostroe primordiis ad pra^diclain lerrain cons\derationis aciem converlentes,
stabiliter
nis, et

singula quee expediunl feliciler exsequaris, quod

per ah"cujus curiusitatis desidiam locus fraudibus

dirisque

i)ressuris

compatientes ipsius,
ut

iiiimicornm non pateat:sed

catis,
et nol)is

ipsis

polins concul-

duximus disponendum,

cum

Guido-

famse tua; celebre adscribatur praeconium,

utpote in malitia obfinnali nec

sequaciuin pra-dicturum elata siiperbia,(iui Deum timent, nec

reverentur, non
flecti moniti';,

exinde gaudendi in Domino materia mi-

ni^trelur, elc. Dat. IV kal.

14. Seditio

non ininis conleri, nec metus incussionibus valeant emolinvocaremus auxilium sa^cuiaris liri; bracliii contra eos, el q uos Dei timor a malo non revocat, necessitas eorum nequitiam refraBnatura compe-

hominem

Nec inodo Gallurum arniis usum

num,
neiida
et
;

nnta

in Uibevetere

Novembris , comprimitur.
Martiniim ad
,

Flaminiam ad oflicium revocandam veruin ad Picenum etiam, Canipaniam, ducatum Spoletaatque eliain ipsius Romaiiffi
Carolo regi
Siciliae

scat.

Proi)ter

qiiod

laiitain

illius

abominationis

patrimuniiim B. Petri in obsequio contirei adminiIradidisse, refert

insaniam, tanlamque ffiquanimiter sustinere stulnequeunles titiain copfente nos conscienlia novimus non lalere nomandavimus, prout tuam
, ;

slralionem

Jordanus^; postquam nimirum a Romano populo

Pontifex senatur reuuiitiatus fuit
quit, senator Urbis loco sui
:

Electus, in-

titiam,

tam de gente cliarissimi in Cliristo

illustris,

filii

regem

Sicilia? inslituit,

nostri regis SiciJia;

Ecclesiffi
,

qnam

terris

ipsius

eligens de familia ejusdem regis in Yilerbio existentis milites ad

neciion

et

de

aliis

diversis

partibus

victricem, auclore Domino, exercitum congregari,

quam Campaniam, marchiain

regendum tam patrimonium, et ducatum . Si,

adversus
feliciter,

pradictos G.

tantaj

insolentise

virum,

milia traduntNangius^ etVila^Martini Ms. auctor*,

tanaetque ministrum ncquitia;, ac ejus complices

qui adduiit excilatam Urbevetere seditionem cives

iuter et Caroli milites, scius creditus est

Deo auspice, prucessurum. Desiderantes igitur ipsum regi, et dirigi providi gubernatione
recloris, ciijus

cujus conjurationis con:

Urbevetanarum copiarum dux

eum
;

slrenuitas aiiimet, et circumte

cum enim

furenle populo excitus saepius fuisset,

dignorum accepimus,

virum, sicut assertione fide iu armis strenuum, et in aliorum exercitio experientia diutina eruditum, ad bujusmodi minislerium duxinuiseligendum, te
speclio

moderelur

ut seditionein exslingueret, ille adversa

inipliciluin se teneri respondit.

vaktudine Quare miles cum

ingentera

rem

agi pro cupile vidisset, collectis animis in Ur,

bevelanos niagna iiiipressione invectus

eoruin stragein edidil, ac
pressit.

constituentes magislrum ipsius totalis exeicitus,

seditionem virtute comSiciliae

rectorem,

et

capilaneuin

generalem, tibique in
capilanei generalis
ulfi-

Quod ad memoratum regem

magistratu exornatum

Urbis
;

illo inagistri, rectoris, et

amplissirao

spectat

rei

cium cuni omni

tes,

sui juris plcnitudine comniitten-

etc.

Datum apud Urbemveterem

anno
i

VII kalend.
'

Junii, Punlificatus noslri

13. Duxit paulo post

Tom.

11.

pap. 16.

Nang. in

gesl. Phil.

Jord. Ms. Vat. sign.

num.

IfieO.
lit.

C.

* Vit. .Martin.

Ms. Vail. bibl, sign.

Joauues de Epa iu hostes

DUDJ. 23 et 79.

(1) Historici fere

omnes pugnam, de qua bic

annalista,

dunt
est

cum

allera

quam ambo
iis

hi duces inter se iterum

copiarum Ecelesise Joanne de Epa duce, cum Guidone de Montefeltro confuncommiserunt. Igitur anno islo pugnatum fuisse a Gallis stipeudiariis Ecclesis certum

lum cx
;

Utteris Martiui hujus anni Registroinsertis,

tum ex bistoricorum coa;vorum testimonio. Sed cum

relatam
fuisse a Gallo

littera; ilUi; Pontiticis data; sint

Octobii exeunte, et in

scribat

Pontifex

victoriam hanc

imperatore pridie ejus

diei,

qua de

illa

certiorem fecit

Pontificcm

pugnam ultra Septembrim mensem retrahendam non esse. Igitiir plaue diversam csse oportet a pro;Iio, quod anno mcclx.vmi, iueuiitc Maio, commissum tuisse Ricol)aldus Ferarieosis testis, ul F. Pippiuus iu chrouico oculalus asserit. Di)obus ipitur pr(Uis, hoc scilicet et sequeuli auno, decertatum fuit, dispari lamen exitu ; nam in pugna hujus anni victoria GalUs, sequenti vcro Guihiuc
constat

doni favit

ut Ricobaldus teslis locuples asserit.

Mansi.

MARTINI IV ANNUS
gestae seriem exponit Pontifex in litleris ad eiim-

1,

CHRISTI 1281,
tempora,
et

487
secundum formam
:

ad salarium
sibi

et

dem
et

tiatis', ut

niiiiirinn

aii I'oiiii(icisE

a[iicein di-

modum

prout

[ilacriiil

necnorv dederunt,

Ostiensem episcopum, GdtifredumS. Georgii ad Velum-Aureum diaconum cardinales misisset, (jui conciliatis Ilomanognilatis eveclus, Lalinuni

et |)lenarie

commiserunt
(ler se vel

diclo

domino

()a|ia;

Mar-

tino [ileiiam el liberam

polestatem

disponemii et

oriiinandi

per aliiim, seu alios de regi-

peragendam PontiGcalis consecrationis celebritatem comparadissensionibus, aditus faciles ad

rum

miiie ()raDdictorum Urbis, et territorii, et dislri-

ctus

et

insuper dis()onendi seu

ordinandi

de

reut: obfirmatis vero advcrsa) tactionis odiis,

meiniri

proventii)US, fiuclibus, et obvcntionihus pertinentibus, seu s|)ectantibus ad

liorem ad pacem turbata;

Url)i

restituendam
ut

Urbem eamdem seu ad

:

rationem non
rendae

iiotuisse,

quam

Romana;

rei

ge-

commune

populi Roinani, proiit de ipsius domini vuluiUate

summa

PontiCci dL-ferretur. At

cum

Nicolai

pa()a; [)rocesserit

mutandi etiam senaet

Constitutione
celsioris

cautum esset, neminem dignitatis fastigio conspicuum publica; rei admo-

tores in Urbe, et alios substituendi, seu subro-

gandi, qiiandocumque volucrit,

limitamii

mo-

venduin, rescissam Apostolica auctoritate praedecessoris Constitutiunem fuisse, ac tum Petrum e

dum

reginiinis i|isoruni

ac insu|ier converlendi

pra;fatos proventus, fructus,

seu obventiones in

Comite
tifici,

et

Romano

Genlilem Ursum senatores designatos a populo electores senalorium munus Ponajiices,

ulilitalem et ineliorationem ipsius Urbis;et

tam
de

senatori, vel senaloribus, qui erunt pro tempore,

non ob Pontilicatus

sed ut jirivato

quam
cuerit,

aliis

Urbis offlcialihus, seu

faciendi
et

ministris

viro obtulisse. Extant de Ins confecta;

lum

publicie

[iraedictis

fructibus ac proventibus, prout sibi pla:

Tabulae', quee in Annalibus

15.

visas

sunt inserenda;.

providendi

quoque

in pra;missis

De

Pontificis.

senatoria Urbis dignitate Constitutio

omnihus
pa[ia;

et singiilis,

circa pra;missa et pertii[)sius

tus sancti.

B Iu nomine Patns, et Filii, et SpiriAmen. Anno Domini millesimo duceu-

nentia ad

praedicta

quidquid de

domini

Marlini processerit voluntate toto tempore

contradictores et rehelles, seu

tesimo octuagesiino primo, tempore domini Martini IV [lapae, die Lunae, decimo Martii nona; Indictionis. In praesentia
et

vilae sute: et

non

mei StepLani

scribae senatus,

parenles, poenis, iiiodis, iiiulctis, et viis per se vel per alium quibus sibi placuerit puniendi.
16. Voluerunt quoque [ira;dicti electores, quod per pnedicta , vel aliquot pra;diclorum in nuUodiminuatur, velcrescatjuspopuli Romaniseu Ecciesia; Romanae in eleclione senatiis Urbis, transacto teinpore vitcc ipsius domini pap;e Marlini sed jus suum permaneat ex lunc integruni cuilibet
et

horum

testiuiii

ad lioc specialiter vocatorum et

rogalorum,

coiigre;:ato

magnitico populo Roniano

ante palatium Capitolii publice ad

sonum camman-

panae et voces pi;econum, ut moris est, de

nobilium virornm dominoium Petri de Comite et Gentilis de filiisUrsi alnice Urbis, etillustrium senatornm iideni nobiles viri domini
dato
,

illssum. Quibus concorditer

et

unanimiterceleelectores prceet

Gentilis de

filiis

Ursi et Petrus de Comile senato-

bratis per electores

dicla

jam

diclos,

i|isi

res, electores ordinati a

magnifico

|)0[)ulo

Homano
(irtefato

omnia

et

ipsam electionem,
ipsi

omnia
,

et sinet so-

ex auctoritate et potestate eis super hoc a

gula supradicta recitaverunt

:

po()ulo

populo Romano concessa ; attendentes saiictitateni, prudentiam, et bonitatem sanctissimi patrisnostri domini Martini papae IV, et dilectionem quam

lemniter (lubiicarunt et idem populus omnia et singula supradicta acceptavit et conflrmavit ex,

idem dominus
sapientiam
et

[lapa liabet ad
;

Roman. populnm
Urbis et po[)uli

et

Ronianam Urbem et sjierantes, quod per ipsius

statui

Actum et puhlicatuiii in dicto sentibus domino Aiigelo Malahranca

presse.

po(iulo prte;

)>

interjectis-

que plurium nominibus,

prohitatem expertam bono

mense etdie

prffdictis .

anno, Indictione, Admisit concordia; studio

in

Romaui

falnbriter [loteiit, divina

favente gratia, [)rovideri, invocata Spiritus sancti

gratia, praefato doniino Martino
[)a|)a;

Martinus ohlatam dignitatem, quamvis exploratum esset spectare ad Sedem Apostolicam su()remum
in

IV,
:

non rased ra-

Urbem imperium,

ac pra;ficieniii deturbandive
,

tione [)apatus vel Pontificalis dignitatis

senatoris

auctoritatem

tione suae personae, qua; de nobili [)rosa[)ia traxit

tendetur. Ut vero
pori, senatoris

originem, unanimiter
et plenarie

et

concorditer transtuJerunt,

quod inferius fa;|)ius osaccommodaret se iinpacato lemofflciuiu in Carolnm regem Sicilia?,

commiserunt regimen senatus Urbis,

vitiu

tum ad

rehellesillius puteiitiacom()riinendos,

tum

ejusque
suae
:

territorii et districtus toto tem[iore

et

teni regendi toto

dederunt sibi plenam et liberam potestatempore Urbem, ejusque terridistrictum per se, vel
[)er

etiam ad vires \\\o iiigentihus ilhus consiliis perducendis augendas tiansfudit '.

torium

et

alium, seu

17. Etruscos Rodulpho parere jubet Martinus. Ca;terum quamvis Carolo senatoriam dignita-

alios;et eligeiuli, instituendi, seu ponendi senato-

tem Martinus

conlulerit,

non tameu

illi

vicaria-

rem
<

vel senatores,

unum

vel j^lures ad temi)us seu

tum
licis

im()erii in Etruria restituit, sed sua

:

Rodulpho

jura asseruit
Exl. in
lib. Privil

Rom.
B.
1.

Eccl. Ms. Vat. tom. ui.

12. pag. 297.

Ms
arce

Vall. bibl. sipn.

Iit.

uum,

[jag.

279. et

commendavit enini Iilteris ApostoGurcensem episcopum, et Koduiphum regis

sigilli

Atservautur in
iii.

Romanorum

S. Angeli et

eit. in

Piiv.

Hom.

[iraefectum in ea provincia vi-

Eccl.

tom.
lil.

pag. 279,

Collect. Plal. tom. i. pag. 169.

et Ms. Vall. sign.

B.

num.

12,
Lib. privil.

pag. 197.

Rom,

Eccl, tom. iii. pag. 279.

488
carios a
ria;

MARTINI IV ANNUS
Germano
Csesare constitutos, atqiie Etru-

1.

CHRISTI 1281,

ab Ecclesiarumasylo.
nefarii

Gliscebat
cum

tum

iu Galliis
,

tum
'.

nobiles viros ni;igislratus

iis

urbium

oppi-

iminunilalis EcclesiasticEe

|)ia2textii

abusus

ut

dorumve, ac populos
ravit
Dilectis fliiis

fldissime obsequi imjie-

homines, qui vel a

fide desciveranl, vel

hffireicos uuta eraiit iiifecli,

ad sacruin cen-

universis marchionibus, comi-

sorum Cdei tribunal

Ciiin vero id in

perdiici metuLreut, confuge-

tibus, et aliis
ca|iitaiieis,

magnatibus; necnon poteslatibus,

rent ad Ecclesias, ut justo supplicio se subducerent.

|)einiciem reiigionis redundaret,

cunctisque rectoribus, consiliariis, ac uuiversitatibus, civiiatum, tastrorum, et aliuruui iocorum, ciuterisque per [jartes Tusciai Romano
Etsi

ac sceleri dare
siiiius

asylum videretur, decrevit sanctisPunlifex hujusmodi privilegium iilis non

'

subjeclis iuii.crio.

attribuendum.
cujiis

Romanum imperium,
ilJo taciente,

gubernafllii

Veiierabilibus

fratribus

archiepiscopis

el

cula (grandia
versa)

qui regit et dirigit uniregis illustiis

episcopis per regnuin Franciae conslilutis.

recturis

idonei charissimi in Clirislo

Ex

paite dilectoriim flliorum inquisitcrum

noslri Rodulpiii

Romauoium
fulgeat,
et

manus
siite

haeretica; pravilatis, per

regnuin Franciee consli-

docta potensque
altitudinis
titiilis

dirigenda suscepit, claris

plenee suae viribus

tutorum fuit iiuper propositum coram nobis, quod nonuulli de ha;rctica pravitate culpabiles,
vel suspecti, aut accusati, seu conversi de Judaica
cfficitate

muniatur; Romana tamen Ecclesia sibi sollicitudinis studium atteiitioris indicit, ut idem imperium et suorum iutegritate jurium gaudeat,
potentiae
et

ad fldem Calliolicam,

postmodum

aposta-

prosperis

successibus amplietur.

Cum

itaque

pra;fatus rex,

ad ipsius imperii,

et

specialiter |)io-

prosperum statum intendens, veiierabilem fratrem nostrum Gurceiisein episcopum, et dilectum niium Rudulplium
vinciae Tusciae

tranquilium

et

imperialis
delicet
dilio

aiila;

cancellarium,
in

eorum

solidum

ita

unumqueinque viquod non sit con-

non ad remedium, sed ut eorum manus cffiigiant, et suorum scelerum vitent judicium ultionis super quo Apostoiicai Sedisprovidentiamhuiniliter imploravit. Nos igitur ad extirpaudos orthodoxae et herbam tam iioxiam, tainque fldei inimicos pestiferam de horto Domiuico radicitus evelientantes ab ipsa, ad Ecclesias confugiunt,
salutis
:

dam

soUicitis studiis

iiitendenles,
litleiis in

eisdem inquisi-

melior occupantis, suos

regis litteris

paitibus eisdem
,

toribus nostris

damus

maudatis, utillos,

vicarios generales

duxerit urdinandos

[irout in

ejusdem

plenius dicitur contineri

universitatem vestram

monemus, rogamus

et lior-

quos de hujusmudi hajiclica pravitate culpabiles, veldeilla notabiiiter suspectos esse ipsis consliterit, accusatos eliaiii de labe prajdicta; conversos
quoqiie Judicos, et

laniur attenlius, per Apostolica vobis scripia mandantes, quatenus pro Apostolicae Sedis reverentia
vota vestra ejus beneplacitis coaptantes praniiclos
vicarios,

postmodum

patenter, vel veri-

similibus indiciis ai)Ostatantes a flde, juxta quali-

seu ipsorum
tanti

recipere, ac eis,
vicariis

alterum studeatis devote vel eorum alteri honoriflcentiam

tatem dclicti libere offlcii sui debitum exsequantur, si adEcclesias vel loca pradicta minime confugissent. Quocirca fraternitati vestra; per Apostoiica
ac
scripta
tores

principis

congruentem

iilieraliter

mandamus quatenus

eusdein in inquisi-

exhibere; iiisorum, vel alterius ex ipsis monitis et mandalis intendentes, et obedientes humililer,
ut debelis, iilo vos in hac parteconsilio dirigendo, ul exiiide promptitudo vestra; devotionis eliiceat,
dictique vicarii
et efflcacius

non iinpediatis, quo minus hujusmodi mandalum nostrum inijilere valeaiit; sed potius ad
sicut extiterit

requisitionem ipsorum iu iis assislatis eisdem, o()portunum. Dat. a|)ud Urbeiiiveli.al.

commissum sibi offlcium liberius exsequantur. Dat. apud UrbemveteJunii,

tcrein XII

Novemb. anno
"^

. His

subjiciuntur

in Pontiflcio Regesto

lilterae,

quas Martinus ad

rem, XII

lial.

anno
vi

censores

tidei se scripsisse testatur (I).

Suscepit quoque Pontifex

riensis episcopi, qui

clientelam Ferrasede sua ejectiis fuerat :

S. Ludovici miraculis novum examen. Cuin vero clarissimis miraculis D. Ludovici

19.

De

atque arcbidiacono Ferrariensi munus iinposuil% ut pseudoepiscopo, qui ariiiis et potentia SKCulari intrusus fiierat depuiso allerum Aposlolica
, ,

sanctilatis

gloria

in dies

effloresceret,

Galiicani

Ambianensi episcopis, flagitarunt a Martino, ul ritu Ecclesiastico tantum

patres, niissis Carnotensi et

aucloritate

ad
:

Ecclesiam

revocaret.

De

Ilalicis

regem
res

ciElituni

catalogo
:

aggregaret. Gratissima

rebus

ad Gallicas res nos convertamus. 18. Decernit depellendos hcereticos et Judceos

satis
Ep. IX.

1'oiitiflci

fuit

qui de miracuiis sanctissimi

principis qua^rendi, ac publica conflciendi Instru-

Tom.

i.

Ep. XVI.

'

Ep. LXXVlI.

Ep. LXXVIII.

Canonem,

cclebi-alur Concilium in pago ejusdem provineiE qui Castrum-Gonlerii appellabatur. eo editus ferebatur, commemorant, siquidem ibi revera conditus fueiit {quod non credimus iuquiunl Palrcs Salmuriensis Coneilii) et revocant Patres ejusdem provincia;, qui anno Mcccxv Salmurii coiivencr,)nt. Caulum in eo fuerat ne locus aliquis interdicto subjicerctur antequam in personam domini, vel bal.ivi animadverium fuisset . Id euim disciplina! eorum tempoium repuguabat Bimul enim ac dclictum aliquod commissum fuerat, lociis ille iiiterdicto suberal, tuni in aominum loci inquirebatur. Aliqua id moderatione
(iMi in
,

(I)

lloc arino ab episcopis Turonciisis provinciffi

servaudum

esse,

cuiu scilicet delictmii illud supremus aliquis princeps comniisisset

Saltzbuigense Concilium

can.

22

cdicit.

MaNsi.

MARTINI IV AXNUS
menta Rothomagensiarchiepiscopo, atque
doreusi el Spoletano epi^copis
suit
'.

CHRISTl 1281.
tiendum commisit
:

m
sed

Autissio-

codem Nicolao

prajde-

piovinci;iin

iiupo-

ccasoie natuia' debitum persolveiile, ulteriiis pro-

cessum non
notensis,

extitit in

negotio supradicto.

Veueiabilibus fratribus archiepiscopo Rothomagensi, et Antissiodoreusi et Spoletauo epi

21. a Porro venerabiles fratres nostri S. Caret G.

Ainbianensis episcopi, nuper ad

accedentes, ex venerabilium
et

scopis.
o Intellecto

nostraiii prajsentiam

dudum,

felicis

recordalionis Gre-

fratrum nostmrum Rheuieiisis, Senonensis

ronensis archiepicbi)orum, ac

Tu-

gorius papa i^ncdecessor uoster, quod ouiuipotens Douiiuus, qui facit uiirabilia uiagua solus, graudia
et aperta niiracula

fraganeorum suorum,

et

quamplurium sufetiam aliorum quorum-

pro clarae uiemoriaj Ludovico

vita;

dam
liler

regni Fraiiciae prailatorum parle uobis liumi-

rege Franciie faciebat, voluit, praesuppoueus

supplicarunt

ipsius Ludovici notadi sibi exislere sanctitateui, ut

regein,

ut prajfatuiii , Ludovicum quem, prout eoruiiidem archiepiscopo-

de hujusuiodi uiiraculis per cujusdam secretae indagationis uioduui nos, tum in minori oflicio
coustituti, et legationis

litterac ci|)es

rum, sutriaganeorum ac prailalorum misstEUobis coutinebaut, jam inter caelestis aulce princollocatiim

fuugentes

oflicio

iu

par-

pro ipso facta

miracula proU-

tibus Gallicanis, nostrutn inforuiareuius auimuiu,

sibi

tentur, sanclurum adscribi Calalogo

mandaremus.

postmodiim informationem hujusmodi transmissuri. Quare nos de praedictis miraculis iiida,

Nos autem,

ganles

ac

de ipsis

plenius

informali

[inefato

pra;decessori nostram super hoc informationem

cum qiiae ad ipsum morte praeventus, non potuit pervenire. Succedente autem piae memoriae Innocentio papa
duximus destinaudam
fuisset
: ,

negovotivum et celebrem exitum propensius cupiamus attendentes tamen, quod qiianto solemoius quanloque niaturius et sollicitius inhac parte proceditur, tanto id proculdubio
etsi

geramus
;

specialiter cordi

tiuin, ac ejus

ad ipsius Ludovici regis accedet laudis cumulum potioris ac de vestra multiplici probitale , in
;

pra;decessore

nostro

Gregorio

fira;libato

nos

niultis et aniuis

probata multoties, specialem ia

eidem Iunocentio praedictam informationem curavimus intimare quo, sicut Doinino placuit,
:

Domino

fidiiciam oblinentes; fraternitati vestrae

per Apostolica scripta

mandamus, quatenus ad
in

rebiis

liuuiaiiis

exenijito,

hujusniodi
Pi;c quoLjiie

processus memoriffi

monaslerium
scere

S.

Dionysii

Francia Parisiensis

negolii extitit retardatus.

dioecesis, ubi ossa ejiisdem

Joanni papae praedecessori nostro iDformationem

digiioscuutur

Ludovici regis requieet ubi Dominus pro ipso

direximus supradictam qui priiisquam super hoc aliquid ordiuaret, diem clausit extremum. 20. a Cumque poslmodumfelicis recordationis Nicolao papte pra;decessori uostro iiiforuiatiouem
,

miracula specialiusfuisse proponituroperatus, aut aliuin, seu alia ioca, de quibus expedire putabitis,
vos
ahis

personaliter

conferentes,

de jam

diclis

et

quibuscumque

eliain novis miraculis, ac vita

misissemus
tiliiis

eamdem

et

charissimus in Cbristo
illiistris

et conversatione ipsius

noster Philippus rex Francoruiu

ab

articulos,

Ludovici regis secundum quos vobis sub Bulla nostra transmilti-

ipso Nicolao iiraedecessore, solemnibus projiter hoc

mus

interclusos,

cum omni

diligentia et solliciiis

ad euiu nuntiis destinatis,

lasset, ut faceret

cum

instanlia postuet

tudine inquiiatis, quae su[)er

stolicam sub
sigillis

invenire conti-

ad miraculorum

inerilorum

gerit, in scriptis redacta fideliter ad

Sedem Apoquanlocius

ipsius Ludovici regis

publicam iiiquisitionem proin

vestris

inclusa

cedi, praefatus Nicolaus praedecessor, scire volens

sujier

hoc plenius veritatem, nobis adhuc

litteras in

par-

transmissuri. Si vero teslesaliqui recipieiidi super prffimissis occurrerint, qui propter loci distantiam, et inQrinitatis impediiuenlum vos
adire

tibus existeutibus supradictis, per suas sub certa

commode
in-

forma dedit
qua;

mandatis, ut (|uidquid de

nequiverint; vel vos accedere absque

poteritis ad

praemissis et circuiiistantiis

eorumdem,

ac

aliis,

jam pro dicto Ludovico rege virtutum Doininus miraculose fuerat operatus, nos in plena contiugerel percipere veritate, clare et distincte
iier

omnia

ei

seriosius scribere

curaremus, ut

relatio-

eosdem, committendi discretis aliquibus in casu hujusmodi vicesnostras prafcsentium vobisauctoritate concedimus potestatem. Per commissioiiem autein inquisitionis hujusmodi vobis factam nequaquam iutendimus iis,
quae auctoritate
Nicolai
pra;decessoris

commodo non

nibus nostris evidenter ac seriose perceptis, lucidius appareret quid in iis providendum existeret,
ac iu posterum respondendum.

praedictarum iitterarum ipsius per nos super hnjusmodi

:

Unde

nos, hujus-

negotio acta sunt, in aliquo derogare

illa

([uinimo
si

modi
super

receptis
iis, et

litteris

diligenter

processiuius

rata esse
his

volumus atque firma. Quod

exequendis
jiotueritis

non

qua; invenimus, eidem Nicolao prtedecessori pleuius et apertius duximus intimaiida.

omnes
tur.

vel

volueritis

interesse,

Qui hujusmodi
venerabili fratri

processu noslro recepto, illuiii Gerardo episcopo Sabinensi, tuiic

filio iiostro

Dat.
I

duo vestrum ea nihilominus exequanapud Urbemvelerem, XI kal. Januarii,

auuo

XII Apostoloruin presbytero, et dilecto

22.

Jordano
'

S. Eustachii

diacono cardinalibus discu-

cussis poslea diligenti

culis,

Martini benevolentia in reges. Ut disexamine S. Ludovici mirasanctoriim honores decreti illi fucrinf, dice:

Lib.

I.

Ep. Lxsxiv

et

lxxxv.

tur inferius

uunc sacra

beueficia, quac Ponlifex

Akn.

ToMDS XXII.

Rayn. IU.

62

490
ipsius
filio

MARTINI IV ANNUS
Philippo, erga diviiia egiegie aflecto,

1.

CHRISTl 1281.

adjectum, cuin eo saeculo fideles arma ac vitam

cousecrare Christo solerent pro tueuda Palaeslina
contra Saracenorum

ad pietatein ejus aiigendain contulit adjungenuis.

Concessa in priniis illi fuere Diploniata ' de lucrandis unius anni et dieruai (juadraginta indulgentiis, in audiendis sacris

impetus, qui

eam

foedare

Maliometica suiierstitione nitebantur; defendend;rque

illius

concionibus, adeundis

Ecclesiis sacellisve,
tas
fieret
;

quo die conseciationis celebritum etiani quo divina sufiragia ipsi

indulgentiam
iis

prcesulibus (pariterque aliorum

tibus conjectura est) dedisse
'

cupidum Pontificem hoc auno Gallis regnorum anUstiimperia, ut fideles

conciliaret, viginli dieruin

pro-

ad legaudas teslamento nonnullas opes in bellicos

instaurandae
rei

posuit
rent.

',

qui pro ipso pias ad

Deum

preces funde-

Syriacse

sumptus convertendas
attenle, per Aposlo-

hortarentur:
Philippo regi FranciiB
illustri.

Universitalem, inquit, vestram moet

nemus, rogamus
lica

hortamur
in

Regalis providentiae magnitudo, lauduni sonoris etferenda pra;coniis, recto consilio ducitur,

vobis scripta mandantes, quatenus diligenlius

advertentes,

quod

hac parte

illius
;

negotium
pensantes

salubrique dirigilur actioue, duin tu lireve

prajsentis spatium, statum stabilem

vitae

agilur, qui pro nobis voluit crucifigi

non

tiabentis,

soUicita consideratione discutiens, novissima tua

quoque, quod non indigne vos condecet ad graves terrae memoratae niiserias aHectum intimae com]iassionis

praivenire satagis sludiis pia vit;c, tain

bonorum
suffra-

habere; Chrisli

fideles,

cuin vos

illis

operum, quam devotarum orationum

gia praeparando, ut

tibi

contigerit verbuin Dei proponere, solerter inducere, sibique suadere sollicite studeatis, ut in testa-

cum

de bujus valle miseriae

revocatus,

ad patriic

cselestis gloriani fueris

apud

nienlis
terrae

eorum aliqua de

boiiis propriis
:

judicis ffterni

clementiam inisericordiam conse-

praelibata; relinquant

et

subventioni nihilominus ve-

quaris. Nos itaque pia desideria mentis tuae favorabili effeclu prosequi cupientes, ac
tis

stris subditis jier speciales

deomnipoten-

lilteras iiijungatis, ut cuin testamentis interfuerint aliquorum, ad ipsuni

Dei niisericordia, et bealorum Petri et Pauli Apostolorum ejus aucloritate conflsi; omnibus

testaloribus, juxta datain sibi a

vere poenitentibus etconfessis, qui devotis oratio-

Domino gratiam, suadere procurent, ut tandem terra ipsa magnificis circumfulta suffragiis, de tribulationum fluctibus, quibus periculosius operitur,
stationis
lllius
cad

nibus divinain pro

te

singulis diebus, quibiis

oratioiies effuderint,

misericonliam imidorabunt, apud Doniinum liujusmodi

franquilliTe

viginti dies

de iiijuncta

eis

juvante Doinino, reducatur. ergo sollicitudinis sludium super hoc adhi-

commoda,

pcenitentia misericorditer relaxamus.

Dalum apud

bere curetis, ut proinde vobis picBmium divinae

retributionis accedat, vestraque |irompta devotio

UrbeniYeterem non. Octobris, anno i . 23. Explicnit etiam Martinus sacram beneficentiam in alios reges pietatis alend;c studio inter quos ad Magni regis Svvecornm gratiam, sacerdotem , quem sacris confessionibus esset adhibilurus, auctoritate ad omnes noxas venia delendas, et cominutanda vota, Hierosolymitanae
,

dignis occurrat laudibus attollenda.

Datum apud

Urbemvetereni non. Octobris, anno i . 25. Pontifex in Palaologiim ab Ecclesia Turbavit hoc anno deficientem sententiam fert.

Cliristianam

rem

in

Orienle Palaeologi GrcTCO:

rum

iniperatoris defectio
iiijecerat,

qui enim antea

ma-

profectionis et continentia; exceptis, instruxit

a

'.

gnain spem

arina in Saraceuos
;

cum

Marlinus, etc. cbarissimo in Christo

regi

filio

Magno

Svvecorum

illustri.

Regiis supplicationibus inclinati auctoritate

tibi

prassenlium indulgemus, ut aliquem idoneum

fuerit,
tibi

regibus conversurum ac non Lugdunensi Concilio oratorum opera schisma abjecerat, verum etiam id litteris exeunte superiori anno damnaverat, eoque religionis speOccidentalilius
in

modo

presbylerum religiosum vtl s;ccularein quoties-

cioso ardore Ecclesiam ad retardandos Caroli regis

cumque opportunum
ritate nostra
ris,

eligere valeas
tibi

impetus permoverat,

demum

a Sedis Apostolicae

confessorem, qui audita confessione tua

pro peccatis
tuis, (juffi sibi

aucto-

confitebeiis

obsequio descivit. Ad ciijus plectendcam defectionem Marlinus illum devinxit anathemate % religioseque principibus omnibus imperavit, ut ab
illius foedere se divellerent.

pcenitentiam salutarem injungens, super

:

beneficium debita; absolutionis impendat nisi talia fuerint, propter qUcB Sedes Apostolica sit merito consulenda. Ideni quoque vota per te einissa, Hierosolymitano ac continenti;t' voto excepto, hac
yice eadein aucloritate

Marlinus, etc.

Ad certitudinem praeseutium,

commutare

valeat in alia

opera

pietatis,

prout animae tuce saluti viderit ex-

pedire, etc. Datuin

apud Urbemveterem,

kal.

Decenibris anno

24. Fidelibus res Syriacre commendatcE.

niemoriam futuroruin. a Michaelem Palffiologum, qui GrcTCorum imperator nominatur, tanquam eoruindem GrcTcorum antiquorum schisinaticorum, et in antiquo schismate constitutorum, et per hoc haereticoruin necnon et haeresis ipsorum ac schismatis antiqui fautorem de fratrum no<trorum consilio deuunet
;

Cum

de profectionis Hierosolyinitana? nuncupato

sit

voto facla

mentio, praelermitteudum non est id

Ep. SXXVni.

tianius, praesente fidelium multitudine cojiiosa, excommuuicationis sententiam latam a cauone in-

'

Ep. XXITI.

'

'

Ep. LS5X1X.

Ep. Lsxix.

Bullar. in Mart. IV.

MARTINI IV ANNUS
ciirrisse,

1.

CHRISTI 1281,
;

491

datuni.

CiX'ternm

ac ipsius forc senteiitine vincnlo innouniversis et singulis regibus,

,

tando necessitas imponeretur

a Nicolao

verumtamen

data

imperia
fide

illius adjiciendffi,

ut universi
Caete-

principibus, ducibus, marcliionibus

comitibns,

Christiani
ruiii

consentire

ostenderentur,

baronibus

et caeteris
,

oninibus, cnjuscumque sint

;

praeeminentia)

conditionis aut status

necnon

universitatibus civitatiim, castrorum, et aliorum

locornm,

districtius

iniiibemns,

iie

cum eodem

PalcEoiogum manileste se ab EcclesiiE obsequio subduxisse lestatur Martinus ' : atque inde praiclaram Carolo regi Siciiiae recuperandi imperii Coiistantinopolitani ociasioiiein porrectam fuisse,
nisi

Michaele Palajologo, in bujusmodi excommnnicatione manente, societatem vel confoederationem

illum Siculi perduellione sua distraxissent. Ex

elicitur

quo

non ob

latas

temeread

Caroli gratiam

aliquam contraiiere snb quovis ingenio vel macliinatione prajsumant vel etiain ei alias iii bis pro
:

censuras initam Lalinos inter et Gra'cos concorol) violatum a Graecis initum jam ante foedus ac Palajologi ab Ecclesise obseqiiio defectionem, Martinuni fLiimeii Ecclesiaslicum torsisse certe si ob incussum temere Pa-

diain dissolutam fuisse, sed

quibus excommunicatus
praestare consilium,

est

denuntiatus a nobis,
secus pricsuniptum
fa-

auxilinm, vel favoreni, pusi

blicum vel occnltum. Et

fuerit, orones singulares

personas contrarium
indiilgentia

laeologo

cientes

non obstante qualibct

sub

quacumqueforma verboruui,

vel exprussione ipsis

ab Apostol. Sede concessa, vel in posterum concedenda, quam quoad hoc viribus volumus omnino carere, sententiam excommunicationis, quam ex

ad Caroli gratiam anathema Graecus imperator defecissetab Ecclesia Komana, et conjurationem Carolo conflasset, id Graeci non prtetermisissent silentio; ex quibus Gregoras rei * gestaj
Ostendimus Carolum virum magnis rebus gerendis intentum,etsingulari ingenii vi tam iu excogitan-

seriem his verbis exponit

Italiae

regem

fuisse

nunc
facto
:

in

ipsos ferimus,

lerras

volumus incurrere ipso autem ipsorura, necnon nniversipraesumpse-

dis et deliberandis, uti solituin.

toris

quam
et
illi

administrandis negotiis
,

tates praedictaSj qu;e secus attentare rint,

Veriim, ut paueis absolvam

celeritas
illi

imperafiebat,

prout expedire viderimus, Ecclesiasticosnbjiquae a quibiislibel tenentur Ecclesiis, et

et
:

majus acunien,

obstabat, et
Ita

cere curabimus interdicto, ad privationem omniiim

velut e superiore loco

repognabat.

bonoinm
utile

ut neque huic sui contra

illi,

Romanos

conatus, nec

ad poenas alias spirituales

temporales, iirout

qua; contra Latinos moiiebatur, succederent;

putabimus, processuri

et

nihilominus socie-

tales coiifoederationum ipsas, etiamsi

poenarum

et

juranienti adjectione, vel

quacumque

fueriiit aiia

longoque tempore a;quo Marte inter illos certaretur. Proinde viri prudentes haud inscite dicebant, nisi respubliea Romana talein imiieratorem haberet,
facile

Ormitale vallata, decerninius irritas et inanes, etc. Actuin apud Urbemveterem in platea dictae majoris Ecclesiae, in festo Dedicationis Basilica; Princi-

contra, nisi

eam a tum

rege Carolo subigi potuisse

talis

et

rex Italia potiretur,

:

eam ab

pis

Apostoloriim, Pontiticatus nostri anno

26. Impulsum ad ferendam eam sententiam PaUeoIogum fuisse Pontiflcem a Carolo rege Siciliae, ut facilius censuris detixuiii Romanae Eciu
clesiae

a Carolus imperatore capi poluisseo. Et iiifra imperatori perpetuas siruebat insidias, easque perducendi ad exitum occasionem captabat. Cum

subsidiis,

in sacras

expeditiones conferri
,

autem hinc Joannem Sebastocratorem Thessaliie principem, inde lUyrios bellum inferre illi cernesibi quoque terra marique Romanos invaret
;

solilis, instructtis

deturbaret Constantinopoli
,

ge'

deniii

opportunitatem, et destinata execjuendi dari

nerumque restitueret solio refert Jordanus a Ad instantiam regis Caroli papa Palialogum ex:

ratus est:

itaquemagna
:

classe instructa, terreslrcs

copias majores parat, iisque

virum fortem nomine

lonio
,

comnuinicatum denuntiari jubet, quia jiixfa promissum et sequentem requisilionem cuin sua gente ad obedientiam Romanae curiae non venerat: ex quo non parva incommoda secuta sunt . Consentil Jordano Ptolemaeus Lucensis % addit(|ue dicto regi Carolo a Qiiod quidem factum fuit
:

Rososulem praeponit
nitiil

qui,

mari trajecto,
castello Bello-

spectabat magis, quaiii ut

et

opportunioribus Macedoniae locis expugnatis, impune Byzantiuin usipie progrederetur : neque enim fore queiiKiuam, qui cum tantis exer-

grado

causa scandali

et ruinae,

et ipsi Ecclesiae fuil

utjam patebit; plurimum damnosum

iiecnon
.

ciUbus et armis tam firmis congressus sine malo discederet. Quod cum ad imperatorem perlatiim
esset,
niis,

Quae

non cunctandum
et consiliis

ratus, et arnus, et pecuilli

promissa in Lugdunensi Concilio, ob quffi violata jactum sit anathema, auclores non et edictum quo Palacologiis, anteexprimunt censuris percelleretiir, offlcii admonitus est, quam

vero sint

illa

resislendum
sit

censuit.

Unde

apparet quanto priidentia

non reperimus.
pius deprecatum

Id veio constat

Pahxologum

sre-

armis polenlior, et ingenii soleitia milile numeroso. Priiiiiim enim omnis generis opibus missis Sicilix regem Fridericum (I'etrum) ad belluiii Carolo faciendum concitavit,

Sedem Apostolitam, ne Gnecis

in

ut

eum

vel classem,
:

si

aliud

non

posset,

addendae vocis Filiotjue (ubi de processioiie Spiritus saiieli agitur)

domi
magis

retincret

et

de vicino, qiiain externo bello

:

Symbolo

inter sacra decan-

sollicituin esse cogeret

id

quod maximum

Joid. Ms. Vat. sign. nuai. 191)0.

Plol.

Luc.

Hisl.

liccl.

'

Tom.
1.

I.

1.

iij.

K|). cur. xi. et

1.

lY.

Ep. cur. xiv.

Nicepli.

I.

.XXIV. c. 3.

Greg.

V.

m
et

MJ^tCtm

SMtus

*! .

S.

"cteRT:^-!!

T281

pias regis
irritas .

efficaci?simnm opus visum est, ac navales colioc astu imperatoris dexteritas fecit
27. PalceoloQtis in

mors.

Hoc anno, secundo translatae Sunt Thomaj Aquinatis sacrae reliquia;, ac non sine ingenti miraculo ipsius corpus omnis corruptionis
expers in signuni servatae perpetua
caslitatis in-

Conjurarat igitur antea in Carolnm Palacologus, ut imminens sibi ab eo periculum

citatus.

Carolum

Sicilice

regem con-

ventuin
Surius'
:

est.

propulsaret;

cum

in

eam conspirationem aJoanne

Is

Procida adductus esset.

fredi partes, insulre ejus

enini ob secutas Mannominis adjacentis Sicilia; dominio depulsus, vindicta furens in Carolum, et pristinarum opuni recuperandaruincupidus, Con-

a septem evoluti essent a prima translatione (celebrata nimirum salutis anno mcclxxiv), Petrus abbas nionasterii FossaNovae sancti viri corpus denuo exhumatum jussit et in sepulchro marinoreo supra terram reponi
:

Rem gestam Cum jam aiini

refert subjectis verbis

tunc itidem odor suavissimus inde manavit, cor-

stantinopolim

petiit ac Palsologum nactus, proCarolum potentissimam in enm classem posuit adornare, nec sustineudis ejus viribus parem esse
:

pusque
sane
rei

et vestes illaesa fuere

nisi

quod parum

deerat extremi pollicis dexteraj manus, atque hujus

idem abbas

testis

juratus fuit .

posse; conjurare
tentissimos
pesli

cum

ipso Venetos, aliosque po:

Italiae

populos

dei^ellendae
si

tantte

Eodem anno consignata est mors Annfe reginse Rodulphi Romanorumregisuxoris, quam piissime
aiiimam

remedium unum
:

superesse,

intestinum

efflasse

tradunt Annales Golmarienses

Carolo belluni conflaretur : rem non videri difliplures nobiles Siculos patria extorres, cilein
affines ad rebellionein allecturos
:

Accersivit, aiuut, consiliarium

:

sibi, iiiquiens

confessoremque Mortis pericuUim sentio mihi bre-

secuturam

[ile:

viter iinminere.
et

Rogo
:

igitur vos,

quomodo corpus
Domini

bem, quaejugo

intolerabili attrita
,

gemebat

re-

animam

ad ca>lum et ad paradisuni
dixit

gem Aragonum
filiffi

ad

qiiem

uxoris

Constantia;

dirigatis.

Qui

Omnes

auiicos vestros,

omnes

Manfredi litulo
occasioni
:

regnum

[lertinebat,

pulcher-

divitias hiijus saeculi,

omnemque
hominibus

gloriam mundi
menioria
prosatisfacere

riniBe

non defuturum, atque insulam

belli suni-

corde vestro,
repLdlatis; ac
mittatis.

quantum
Deo
el
dixit,

potestis, a vestra

occupaturum

PakTologi esse, opes in

ptus eflundere, ac
sollicitare iitteris,
sii

regem Aragonum ad fuciiius suamqueoperamdeferre. Assen-

Quae

libentissime faciam . Sub-

Joannis consilio Palaeologus, cumque ut rem promoveret, dimisit qui facile ambitiosum Petri

dunt, Basiliensem Ecclesiam bonis illam auxisse, ut dainna, quae Roduijihus antea intulerat, resarciret.

regis

Aragonum animum ad bellum

:

in Gallos, a

quibus avus et socer trucidali fuerant, accendit, ut refert Jordanus* his verbis 28. Tractatur composilio inter Palialogum,
et

30. Ladislaus Ungarice rex in libidines effusus.

Iiiter haec

rex Ladislaus in Uiigaria, laxuto cu,

[lidilatibus

fraeno

Cuinanarum muliercularuin

insanis anioribus irretitus,

conteiii[)ta

cum

jura matrimonii,
filia,

Petrum regem Aragonuni, qui filiam Manfredi habebat uxorem, vocatam Constantiam. Mediato-

uxore Caroli Siculi

iu periculuin

violaret,

ac

auteni coinpositionis fuerunt Benedictus de Zacharia Janueusis, et dominus Joannes de Procida, qui fuit unus de principalioribus in auferendo regnum regi Carolo. Dum vero paratur
res

adduceret; a Phili[)po legato Apostolico frustra admonitus, ut Cumunoruin mores habituiii(|ue exueret, analliemale
percussus
est,

rem Ghristianam

ut scribil Longinus'
deturbati.

ac

duo

epi-

sco|ii, ([ui fojda illius

opera pravis assentationibus

exercitus

jiapa

scribit

ad

suggestionem
sibi

regis

mulcebunt, dignitate

Quo

efleratus

Caroli regi

Aragonum, quaerens cur

ille,

paret exeici-

tum
si

res[)ondel

linguam

am^uitaturum,

vesanus rex, missis satellitibus legalum, objeclo morlis nietu si redirent, ejecit. Al regni [iroceres,
justo concilati zelo, ad

secretum manifeslare putaret . Similia traduntur a Plolemaeo Lucensi ^ et a Ricordano, qui hoc Petri responso finem liistoriae imponit, quam Jachettus Males|>ina nepos est prosecutus. Ut vero
conjuratio eru[)erit, sequenli anno dicetur.
29.
iS.

comprimendam

regis

sui
,

temerariam insolentiam illum comprehendere depulsisque cum iguominia omnibus illius concubiiiis, in arce una cuiu uxore, ut servandis inahieres daretur, incluserunt.

trimonii legibus assuesceret, at(|ue Ungaritejustus

Thomce translatio
num. 1990.

Annce regince pia

'

JorJ. Ms. Vaf.

c. 4

sigii.

Ptolem. Lucen. Hist. Eccl.

Apud Sur. tom.

Ilist.

II.

die VII Mar.

Cliiou.

Coliii.

p.

i..

1.

XXIV.

Ricord.

Ilist.

Flor. c. 208.

3 LODL'.

Pol

1.

vii.

MARTINI

IV

ANNUS

'2.

CHRISTl 1282.

MARTINI IV ANiNUS

2.

CIIRISTl

1282.

i. Belli htter Tartaros et Saracetios exitus. Turbata est res Christiaiia anuo Domini iiiillesimo ducentesimo supra octuagesiinuiii secuiiduin liidictione decimn, geniino improvisocasu altero in Asia,cumTartari et Armeni exscindendis Saracenis stricto ferro victoresimminerent; ultero iii Europa, duin Carolus SiciliiE rex ad restitueiidum Constantinopolitano imperio Pliilippum Augustum, ac relaiisos schisinaticos ad |iiclalein armis cogendos expeditionem ornabat. Uti|ue ab A^^iaticis ducamus exordium, Abagha Tartaroruni in Perside regnisque fliiitimis rex queiii Koinanis Pontiticibus pollicitum diximus armorum niolein ad perdendos fidei Christianai bostes Saracenos con, ;
,

debant, gravissimis affecti

demum, cum Ahngha

novos

sint incommodis; ac ad Syriam subjiciendam

delectiis instrueret,

una cum
sit.

fratre Sarace-

norum
2.

dolo veneno exstinctus

Qute ab ipso

'

excipere operse pretium ducimus.

Termino veniente, in ([uo Abagha debuit guerram niovere contra soldanum JEg^^pti, ordinavil, quod Mangodanior frater suus ad regnum SyrisB cum triginta millibiis Tartarorum
et potuit

se transferret

et si forle

soldanus veniret belliger

;

contra

eum ipsum

violenter debellaret

et si sol-

danus

vitaret proelium, occuparet terras et castra,

et custodienda traderet Christianis. Quando Mangodanior itaque per dia^tas suas processisset ,

versurum
allicere in

ac reges Occidentis, missis oratoribiis,

quousque ArmenifE
pro rege ArmeniEE
,

apiiro|)iiiqiiavit, et

tnnc misit

Orientem ad Terra.'-Sanctaj res instauMangodanior fiatrem raiidas, conatum vidimus amplissimo succinctum exercilu, cui Livo Arme;

qui continuo venit

et ingressi

chra equitum comitiva,

cum puifuerunt re-

gnum

nicB rex Christiano flore

stipatus se coiijunxit, in
initio

rerum secundaSyriam amplissimas tcrras victoriis peragrariiit, ut Jurdanus narrat Tarlari discurrunl usque Calamelain et Ala[iiani,
Saracenos immisit,
taiito

Syris, et iverunt totam provinciam devastando uscjue ad civitatem Hames, qiiae Camella hodie appellatur a pluribus, et est sita in medio
in facie vero illiiis civiquffidam planities valde pulchia, ibique soldanus ^gypli congregabal posse suum, inlen:

rum

successu,

ut

ingressi

regni

Syriae, ut refertur

tatis est

caedentes oinnes Saracenos,

obviain sibi factos.

deiis

cum

Suidanus autem Babylonia; cum centum nullibus equitumet totideiii [)uditum uccurrit eis, et conveneruut in [)artibus CalaniekB . Addit auctor de Et in felici prcelio cum Mahonielanis inito et per tres partem unam irruit rex Anneniai, leucas eam fugavit usque ad Calainelam el Tar:

parte, et Ctiristiani

Tartaris procliari. Saraceni itaque ex una cum Tartaris ex adverso in-

gens

|)roeIiuiii

iniverunt.

Rex

ita(|ue

Armcnice
cornu usque ad

cum

Christianis ducebat et regcbat exercitus dex;

trum cornu
civitatem
viriliter.

unde
,

invasit
et

ipse sinistruin

exercitus soldani

fugavit ininucos

lari

()artem aliain debellaverunt

et

per tres dia;tas

Hames per ties diictas longas, et ultra Almach etiam quidam Tartarorum aliam
soldani
viriliter

csedendo insecuti sunt usque civitatem Tairi. Eadein cuni Jordano Sanutus refert *, a qiiibus

partein exercitus

debellavit,
,

el

per
Tara.

tres

di^Etas

Saracenos

lugavit

quousque
vocatur

Joannes Viilanus

',

Nangius
in

'

et

S.

Antoninus

pervenit
3.0

ad

quamdam

civitatem,

qus

non dissentiunt;

oinnium

vero

accuratissime

Aytonus princeps Curchi

rerum Orientalium

Cnmque crederent
,

soldani potentiain fuisse

Clementi V obtulit, eam Saracenohistoria, cladem recenset ; utque parti triumphi rum fructus Mangodanior intempestiva e castris fuga

quam

contritam
Saracenis

et

ecce Mangodaniofj qui

viderat discrimiiia
,

proeliorum

de

nuraquam quibusdam
,

corrii^erit, et

Armeni

in ea expeditione,

dum

rece-

Bediunis liiigua Arabica nominatis , absque rationabili causa timens retrocessit campum victoria? derelinquens, diinisit regeni Armenia;, et

'

Jord. Ms. Vat. sign.

et p.

Pbil.

13.
5

t. 8.

num. 1960.
I.

c. 4.

alium ducem suum, qui inimicos fuerant

Oricul. c. 36. Sanul.
ill.

'

San.

'

Jo. Villan.
iii.

vii. c. 72.

I.

iii.

p. 12. c. 18.

Nang. in

gest.
'

s. Aulon.

p.

tit.

xx.

6.

Aylon.

(list.

I.

13. c. 8.

494
persecuti.

MARTINI IV ANNUS
Quando vero soldanus, qui omnia crevacunm, el derelictum, ascendit (|ucmdam nionticuarmatis
,

2.

5.

CHRISTI 1282.

tyranno, ac divina in

diderat aniisisse, vidit camiiuin belli

totaliter

eum vindicta agetur inferius. Carolo de sacra expeditione instauranda meditante Poiitifex decimas pro cadem decernit.

lum cum quuluor

firmiter

ibi
,

stando.

Post trisles superiores exitus reliqiia Christiano-

Rex vero Armenia; rediens de conflictu cum non invenisset in canipo Mangodanior, fnit iilurinnun
cogitans viam quam gradiebatur, ipsum tenuit gressus suos. Almacli vero praediclus, qui persecuttis fuerat Saracenos, quos fugaverat, per biduum expectavit, sperans douiinum suuni Mangodanior post ipsum sicut debuit
stupefactiis,

rum

spes in Carolo
:

rege Hierusalem et

Siciliae

post

enim unacum priucipe Salernitano, niajore uatu filio, crucem induerat, quem regni Hierosolymitani Jura coemisse scribit Nangius ', atque ad eripieiidum Saracenis sacrum illud regnum mngna consilia agitabat. Extant enim
supererat
is

Marlini Pontificis

litterae

"-

paucis ante conjuratioipsi

equitasse

ut inimicos et provinciam subjugaret

nem Siculam
tainen

diebus exaratae, quibus

regni

decimas
si

de quibus fuerant victoriam consecuti. Cognita vero veritate de recessu Mangodanior, post ipsum
ire festinavit, victoriam derelinquens, et

Sardiniae atijue

Ungariae ad sex annos,

,

Ladislaus assenserit

ad instruenda bello

runt Mangodanior super

littore (luuiinis

inveneEuphrates
provin-

necessaria concedit.

lia;

Chari?simo

in Christo filio Carolo regi Sici-

exspeclanlein. Post liac Tartari ad

eorum

illustri, et dilecto filio

nobili viro Carolo pri-

Rex vero Armeniae cum gente sua in illo ilinere passus fuil imilta incommoda, nain proi)ter viarum loiigitudinem et et labores penuriam pabulorum equi Chrislianorum regni Armenia! fuerunt totaliter fatigati, quod incedere non valebant et sic separatim Christiani per
ciam sunt
reversi.
:

mogenito ejus principi Salernitano.

Cum

sicut ex parte vestra

fiiit

propositum

coram nobis, vos

vivificffi

zelo fidei et devotionis accensi,

crucis assumplo signaculo proponatis in

;

Terra5-Saiict;B

devia incedentes, a Saracenis, qui degebant in

cordia caedebaiitur
citus regni

iilis

partibus, sffipiusinveniebantur, et absque miseri;

unde major

jiars totius

exer-

Armeniae amissa fuerat,

:

et

proceres

quasi

omnes et hoc infortuniuin Mangodanior accidit anno Domini mcclxxxu . His consentiuut, quae apud Sanutum ', et in Vita Marlini IV leguntur*:
8

subsidium jiroficisci noshujusinodi vestrum salubre proposituiu, et iii oculis divinre majestatis acceptam iiiultipliciter in Domino commendantes ut id coiiimoiiius et efficacius exsequi vulealis, tihi, fili rex, decimain onmium Ecclesiasticorum pioventuum hujusmodi subsidio deputatam in tota insula Sardinia,' , totoque regno Ungariae, si qnoad decimam ipsius regni ad id
;

chui

issiini

in

Christo

fllii

nostri

Ladislai

regis

Tuncsoldanus Babyloniae
;

a Tartaris fiigapagaiii

Uiigariae illustri assensus accedut, per sex annos,

proiit est ipsius terrae subsidio per generale Conci-

tns per octo diaitas

occisi diciiutur

uilra

quinquaginta niillia.Sed viribus ac aniino resumptis

soldaiius, dictos Tartaros Orientales fugans,

triginta

lium Lugdunense crucis iu termino

cuncessa
tibi

dummodo votum

circa

millia

Tartarorum
.

in

hujusmodi
Adtlit supe-

ad faciendum passagium per Sedein Apostolicam assignaiido personuliter

prosequaris; praesentium auctoritate concedimus
teiiipus passagii a

fuga dicitur occidisse

rioribus Aylonus
',

Eadem
,

aiii.

ut

Abagha

duin in Saracenos
inet

assignandam circa
lica tibi,

Sede Apostofili

exercitum cogebal, veneno extinctus sit. 4. Postquain vero AbaghaCan haec omnia
tellexit,

ut praedicitur, statuendi. Si vero tu,

rex, persoiialiter illuc proficisci qiiovis casu

impetu,

congregavit undique gentem

esset paratiis contra

suam

ditus nequiveris vel noiueris,

fili

volumus quod
simili

cum jam
venit ad

Saracenos procedere

princeps, deciinam

eamdem

modo

per

quidam filius diaboli Saracenus regem Persarum et quibusdani, (pii Abagha fumiliariter serviebant, contulit multa dona, quod una die Abagha et cnm eis taliter ordinavit
toto pofse, et ecce
,

ideiu

tuae pocuni lionorabili bellatorum equituincomitiva,ipsiusterra3 negotium, transfretando

tenliae viribus,

tempus habeas, duminodo pensalis

jiixta

dispositionem eanidem in

eodem

passagio,

et fratri

suo Maiigodanior veuenum mortiferum propinatur ex quo ambo, proh dolorl excesserunt e vita iu octo dierum spatio per illos eos:
:

in

persona propria prosequaris.

G.AVolumusautemquod temporeassignalionis
decimae memorutce
ille,

cui assignationein ipsam

dem, qui scelus

istud perpetraveranl, fuit

:

primo

fleri contigerit, se obliget, et sufficieuter

caveat ad
absit,

et sic obiil Abagha comperla veritas hujiis rei Can aniio Domini mcclxxxii . Successit Abaglue fiater Tangodoinor Christianis sucris in pueritia initiatus sed qui in crudelem Ecclesiic persecuinquit Saniitus, torem descivit. mcclxxxii M Abaghae succedit frater Taiigodoiiior iii pueritia baptizatus sed Saracenus ettectus Maluimetli Chaam voluit appellari . At de scelestissimo
: , :

ipsius Ecclesiae voluiitatem

quod

si,

quod

contingat eum, ut dicilur, ab ipsius prosecutione

voti
niortis aiit quovis
alio

longo impedimento

subduci, pra;dictadeciiiia ad Romanain Ecclesiam libere revertatur; vosque vel alter veslruni deci-

mam

ipsam,

si

forsan ante vestro, vel alteriiis

fuisset,

veslrum noinine percepta

Ecclesiae

eidem Romanaj
reddere

nomine

dictae

Ternc-Sanctae

teneamiui, ad Apostolicae Sedis arbitrium in Ter'

Sau.
'25

I.

111.

nuMi.

cl 70.

p.

13. c. 8.
>

Vit. Mait. iMs.

Vall.

biijii.

Iit.

C.
'

Eud.

Ciip.

Naub'.

iii

gest. Pliil. reg. Fraiic.

^ |'oiii. i.

1.

i.

Eij.

cxvi.

, ;

MARTINl
rse

IV

ANNUS

2.

CHRISTI 1282.

495

jusinodi

convertendam. Per liuvobis gratiose concessionem factaiii a nobis in favoreni et subsidium dict;e Terrie, non intendiinusnos vel cameram nostram,
subsidiutii

memoratae

Domiiiicaedie, illum schismatis veterisdefensorem

autein

non modo

defixit aiiathemate,

verum omnes etiam

ab
illius foedere

C;itliolicos iiilentalis iisdeni pa;nis,

jussit discedere
deiiti s;icra

tum
iii

die Cluisto caelos conscen-

aul
vei

Romanam

Ecclesiam,

si

forsan vos, vel alte-

banc

eum

ac socios sententiam pro-

runi vestrum dictam

decimam quocunic|ue casu

conli[,'erit, ali(|uateMus obli-

mulgavit
et

'

modo non habere

;

Martinus

etc.

Ad certitudinem praesentium,
civitatem hanc

gare

ac niliilominusresLrvanuis nobis, ut absque

memoriam futurorum.

alicujus variationis nota de

simus ante assiynationem

ordinare,
si

ipsins

decima pradicta posinchoandam aliter

Dudum apud

Urbevetanam
in festo

in platea majoris Ecclesia; civitatis ipsius,

id

forsitan
,

ex aliqua causa,
utiiitati
;

quam
iiiten-

Dedicationis Rasilicae principis Aposlolorum pro-

putaremus necessariam
Sanctffi

eidem Terraenostr
Dat.
i

viderimus expeiiire

licet

Michaelem PaIa;ologum, qui Graecoruni iiiipcratorem se noiiiiuat, laiiiiuam eorumxiiiui praeterito,

tionis existat, ut

hujusmodi

iiecessitate cessante,

deiii

Grajcorum antiquorum schisinaticorum,

constitutorum iintiquo;
et per

et

asseqnamini deciinam

supradictam.
aiino
ingeiites tolo

apud

in schismate

hoc

Urbemveterem
7.

XV

iial. A|>rilis,

a.

Cogebantur tmic

orbe Chri-

sniatis autiquati

haereticorum, neciioii et h;eresis ipsorum ac scliifaulorem, de fralruni iiostrorum

stiano opes ex decimis, quas Ecclesiastici in Concilio

consilio

denuatiavimus excommunicationis seni[)sius

Lugduiiensi solvere jussi erant ad belli sacri sumptus sustinendos non tamensine plurium magnis
;

tentiam latam a caiione incurrisse, ac fore

seuteiitiae vinciilo

innodatuin. Uiiiversis prsterea

principibus, ducibus,

difficultatibus

quo argumento

datae a Pontifice

et

singulis regibus,

mar-

pUires litterai', ut reluclaiites ad solveiiduni coinpelleret. Et

cliionibus, comitibus, baroiiibus, et cajteris oiniii-

quidem Magdeburgeiisis archiepisco-

pus, colleclo provincialium episcoporuni concilio,

aut status

Synodo decretas solvi vetuerat ' alii deciinas iii suos usus, utConradus Osnaburgensis, derivabant quidam, ut Siffridus Coloniensis aliique earum partem dcfraudabant ^
deciinas in dicta OEcunienica
: :

bus cujuscum()ue sint pra;eniiiientia;, coiiditiouis necnon universitatibus civitatum, castrorum, et aliorum locorum districtius inhibere curavimus, ne ciiiii ipso Micbaele Palsologo, in
;

teiii

hiijusmodi excommunicatione manente, societavel confasderatioiiem ali(|uaiii contraliere sub

nonnulli etiain principes, ut rex Norvegiie

deci-

mas

e suo regno avelii abducique vetabant, cui

Martinus editam legem revocare pnecepit. Quae vero inagna collectae diligentia, inexspectalo casu,

quovis ingenio vel machinatioiie prffisuiiierent vel ei alias in iis, pro quibus excoinmunicatus extitit denuntiatus a nobis, [iraesfare coiisilium, auxilium, vel favorem, publicum vel occullurn;
et
si

mox
silia

a nobis subjiciendo, infeliciter

iii

bellis inte-

secus pra;suni[)tum existeret, onines singu-

stinis coiisumpta^, ac

Lugdutiensis Synodi pia condissipata fuerunt.

Sardiniai,

lares [lersonae coiitrarium praesumentes,

stanle qualibet indulgentia siib

non obforiiia

quacumque

Licet vero superioribus Apostolicis litteris Italise, Sicili;e,

Ungariae, sexennales deciinstauraiidis

mas

attributas

Carolo pro

Terraeagitasse re-

Sanclae rebus viderimus;

illum tarneii

Sede posterum concedenda quam quoad hoc viribus omnino carere voluimus, excoiiimunicationis sententiam, quas ex tunc in illas
concessa
,

verborum

vel expressione ipsius ab A[)Ostolica

vel

in

animo prius imperium Coiistautinopolilaiium

stituere genero
Jo. Villaiius
;

prolulimus, iiicurrerent

i[)So

facto

niliilomiuus

Pbilippo, tradunt Ricordanus

comminantes quod

terras

ipsorum

et universitales

, et S. Anloninus ' iiidecjue facili Syriam impetuiii facere eam(|ue ex Saracenorum servitute in libertatem vindicare. Conflrmaiit id etiain Martini edicta ' in Petrum Aragonium, in (juibus vertit crimini, Carolum bello lacessitum fuisse, cuni ob Palajologi manifestam ab Ecclesia; Roinan;e obsequio defeclionem Coii-

pra;dictas, quaisecusatteiitare i)ia;sumerent, [irout

trajectu

iii

videremus expediens, subjiceremus Ecclesiastico

interdicto;

ad

privationem bonorum

omnium

quic aquibuslibet tenent Ecclesiis, et ad alias spirituales et teinporales pa?nas, prout [lutaremus
utile, processuri.

Societatem insuper, et confiEde-

rationes easdem, etiamsi

poenarum adjectione
vallata;,

vel

stanlino|)olitanoiinperioiniinineret. Sed

antequam

quacunKjue forent

alia

Grmilale

decrevir

de Siculorum perduellioiie dicamus, cceptain de Palfeologo orationem prosequamur.

8.

mus

irritas et inanes.

Paloeologiis

anatkcmale plectitur.
in

9.

Etdetestandis ali(|uoruin astutiis, etfucalis

Di-

strinxerat

jam ante

eum

Pontifex Ecclesiasticas

obviare malitiis cupientes, nuper in die Cffina; Domini transacto novissime, prfesenle fldelium multitudine co|)iosa, districtius inhibuinius, ne aliqua Ecclesiastica sa;cularisve (lersona , cujuscumque

censuras,
est visus
:

quarum

acerbitatc Graecus moveri

non

atque ideo Martinus, recurrenle Cceuce

pra;eminentiae, conditionis aut stalus;

*

necnon

et

Lib.

I.

Ep. cur. xi,

XCUl, CXII, CXIII. Ep. cxx et cxxi.

c. o7.

xii,

xiii,

tp. XXII.
6

xiv,

xxiii,

lxxxviii, xcii,
^

universitates

castrorum

Ep. XXIV, XXV, xxvii.

Ric. Malesp. c. 20(i.

locorum

aliorunique

|ir;edictorum

locorum sub specie scu fraude cum-

Jo. Vill.
^

1.

vii.

'

S. jVnton.

m.

p. tom. xx. c. 4.

1.

Tom.

1. 1. ii.
1

Ep. cur. XI.

Ep. cur. rv.

496
mcrcii, aut alio

MARTINI IV ANNUS
qiiocumque
quaesito

2.

CHRISTl 1282.

coloie,

ad

versus Palreologum Carolo adUseserant, dutn se-

Itrafatuiu Pala;ologum et tenaui,

quam

ipse tenet,

aul

sibi

vel suis gerentes

arma, equos, fenuni,

ligiiamiua, naves, galeas, alia^iue vasa, aut qua;libet alin,

cundis rebus utebatur, versis una cum fortuna ad Uostem incliuarent tum Aragonii, et SicuU aperte cum PaUeologo seutirent.
stu(Uis,
;

per

(|U8e

dictus Pateologus ad pra?stausu[)radi[losset,

il. Siculce in Gallos conjurationis ttjranni-

iluni favoreni scliismalicis, et schismali

ctis validior,

des

Vesper Siculus.
iila

Erupit

'

vero hoc anno

efQcacior et instructior reddi

funestissima

conjuratio Siculorum in Gullos

caesa, ac

deferrent, mitterent, sive venderent ; aut sub quavis fraude vel ingenio, seu qualitercuraque

pluriUus anuis contlata, in qua iumiuui crudelitatis

exemplo

tot

Gallorum millia

prosigno

ibidem (limitlerenl in derogationem hujusmodi nostraj inlubiliouis, et orthodoxa; fldei detrimenquod si secus existeret atteutatum, nos tum ounies singulares personas, contrarium pra>su:

ad cruentam exercendam carnificiuam fesluscam-

pauarum souns ad vespertinas Ecclesia; preces populum convocans, datus; unde iu triste proverbium Vesper Siculus abiit. Tauto furori occasionem prater regis Aragonnm iustigationes crebras, quas ipsi Ponlifex in seutentia adversus
iata vertit crimini, porrexerat
sio
:

menles, excouununicationis sententiam, quam ex tuuc iu ipsos protulimus, incun-ere voluimus ipso
facto
fatas,
;

eum

ac nihilominus terras, et universitates prae-

qua; secus attentare iirccsumerent, ex tunc quae a

populorum oppresnon ennn ad exlenuaudam Siculorum saevidici

Ecciesiaslico subjecimus interdicto, ad privationem

tiam conflctum id jactatumque

praeter

potest,

cum

omuium bonorum,
Ecclesiis, el
les

quibuscumque teneut

auctorum
litterai
111

teslinionia,

Romanorum
:

Ponti-

ad alias etiani spirituales et temporaprout putaremus utile, processuri. Veruni quia Romana Ecclesia mater fldelium et hujusmodi negotium potissime cordi magistra gerens, nuilta redditur alteutione sollicita, ue in
poenas,
,

licum
Nicolai

ejus rei fidem faciant

non modo

% ad levandum Sicnlorum jiignm

etiam Clementis IV
stissimis defixit
^,

qui uxori Caroli scripserat, ut virum

Uortarelur;

verum
moestu-

Galli,

et Caroli auiantissimi,
litteris

qui populi calamitates in ejus oculis

ut ad ea

hac parte aliquid attentari coutiugat in fldei Christiauai dispeudiuu), ad cujus inteudit assiduum

emendanda mala
:

dium diligentiamque
vamina
atrocia a tyrannis, qui

converteret

illa

porro gra-

incrementum
consilio

nos, prsdictas seutentias ratas ha-

uou a Carolo primum inducta, sed

bentes, eas ex causis eisdem de fratrum nostrorum

iunovamus,
dicttc
ii

etc.

Actum apud Urbemve-

lerem in platea
sionis dO.

majoris Ecclesiae iu die Ascen.

Uomini anno
Concepta
',

est

pa3ne iisdem verbis alia ana-

themalis forma
rente festo

quai iu

PaUcologum apud MouS. Fiaviaui

tem-Flascouem ante Ecclesiam

Dedicaliouis
est,

recur-

principis

Apostoloruni
h;uc adjecta
:

pronuntiala
(j

ad cujus calcem

Ac uihilominus apud civilatem praedictam, (Urbevelanam iuteljigit), iu eadem platea iu festo Asceusionis Domiui proximo prajterito pra'dictas
sententias
ratas liabentes, eas

praicesserant, propagata testatur Honorius IV in Iitteris ad Gerarduni episcopum Sabiuensem * Quam gravis, quamque dispendiosa et amara Sicilia; regni coudiUo usque nuuc a diebus olim Friderici quondam Romanorum quaiita etiam et (|uani dura imp. extiteiit qninimo paene inaudita gravamina, quot afflictionum et persecuUonum angusUas per ipsius Friderici posterornmque suoriun inducta tyrannidem usque ad teinpora moderna pertulerit; quot pro: ;

pterea tempestatuiu fluctibus

regnantes iu eo patuerint,

tibi

reguum ipsum et verborum oraculis

scripturarum susic

ex causis eisdem

exprinii, aut ministerio repeti

duximus innovandas. Ne

igilur iu hac parte ali-

pervacaneum
ris,

fore putavimus,

cum

ea didice-

quid attentari contingat in dispendium fldei Christianae, ad cujus intendimus assiduum iiicrementum, declarationem, inhibitiones, commiualiones,
sententias, et processus quoslibet supradictos, ac

sic

quasi palpaveris digilo et fide cognoveris

innovationem bujusmodi ratos niauere volentes, decernentes plenum robur firmilatis habere, declarationem, inUibitiouem,comminationes, seuet

quod de illis instructus plenius ad reformatiouem status regni ejusdein felic. recordat. Martinum papam prffdecessorem nostrum, et nos etiam, quamvis ab olim illa communis notitia
oculata, publicasset, per tuas litteras plenius et seriosius

informasti .
1"2. (1)

tenUas

et

processus praifalos uuiversos et siugulos

Prsecipua igitur baec rebellandi occasio

ex causis prcedictis de praidictorum fratrum consilio raUflcamus et etiam iuuovamus . Objeclaj suut Palajologi foederatis censura; ad debililandam
Caroli Uostium

dala Siculis,

quorum immane

facinus Jordanus

potenliam,

cum

plures, qui ad-

1 Jachot. Miilesp. llist. Flor. c. 20S. Naiig. iu gest. Piiil. regis Franc. Ptot. Luc. iu Aiiual. Mart. Pol. 1. iv. Berlin. Chr. Rouian. Pont. Joan. Vill. I. vil. c. 61. S. .\nt. p. 3. lit. il. c. 5. g 3, S.

2 iNic.
1

III.

I.

I.

Ep. XXVI.

ciem. IV.

I.

ni. Ep. cur. vi.

Ep. xui. pag. lOo.

Hon. IV.

1.

I.

Ep. xciv.

vit

Raymundus

est mentio Coueilii provincialis, quod Aquileia: hoc anno celebra(1) Inter res Ecclesiasticas Italiai hoe anno gestas praitereunda non a Turre patriarclia . Ejus Acla in Ms. Codice bihliotheca; JustinianiC Veneliis offeiidit oliui cl. P. Monlfaucon, ut iu Itine-

rai-io Italic.

patriarclia: vulgatis

cap. 28, pag. 436 aflirmat. Ejusdem pariter Concilii nieatio occurrit iu Coiistitutionibus Provincijhbus Aquileieiisiljus Bernardi auno mcccxsxix et in edilioue Veaoto-Labbcana Concilioruui tom. sv, col. 33i. pmiuum excusis. (Jmd iu eo editum

: ,

MARTINI IV ANNUS
liis

2.

CHRISTI 1282.
X ejusdem, x Indiclione,
vi, SicilicD

497
regnorum
vero xvii

vcrbis

'

rcfcrl

Eodem

anno,

(niniiruin

Jiinii,

nostro.

MCCLXXXii), Siculi rebellarunt contia ret,'em, interfectis

rum
tos

Ilierusalem anno

Incita-

mullis Gallorum, qui erant in Panoriiio

vero ad palrandum tantuni facinus Siculos a

succensa est primo stupenrla rabies, pro|)ter eniin enormitates-Gallorum cunctos inibi commorantes

Petro rege

Aragonum,

(lui

nxoris Constanli;c

filia;

mares et fuminas, senes et pucros morti tradunt; et, quod cst niagis horrendum, caeteras mulieres
impraegnatas a Gallis scindunt, ut foetus interiniunl . Tiadit similia ViljE
In

Martini

scriptor

regno, inquit,

Sicilia;

Panoriiiitaiii succeii.-:!

Manfredi tyranni impulsu ad regnum illudaspirabat, refert Ptolemacns Luccnsis cnjus dolos prodit, utsimnlata'11 iu .iVlVos cxpedilionem susceiierit, armorum moleni in Siciiiam conversurus; obquam proditionem a Marlino anatliemate ictusest; cujus historia; series ita a laudato Jordano cxponitur':
'

rabie Gallicos, qui

morabantur ibidem, omnes tam

el

mares quam feminas ac senes

dicti rcgis

juvenes
:

in

pr;c-

8 Tunc rex Aragonum cum suo navigio vadit ia Africam versus Ilipponam, quoe hodic Bona vul-

conteniptum occiderunt

et

quod

de-

gariter

appcllatur,

et

aliijuas
et

regiones vastavit.

testabilius fuit, latcra

aperientes mulierum, i|uae

Inde transit in Sardiniam,

saria jiarat . Eadeni alii.

prope castrum Cas-

dicebantur a Gallicis concepisfe, partus occidebant,

tro applicat, ibique sua navigia restaurat, etneces13. Ad Panormitanos imperia Pontificis et anathema sperncntes mittitur legatus, qui in Petrum ArarjonicB rerjem fert sentenliani. Ante-

antequam nascerentur
:

Confirmantur luec
tota Sicilia sic re-

Martini Puntificis edictis in Siculos edilis, infcrius

a nobis adducendis
a

Deinde

bellans Petrum regem Aragoniae in suum defensorem et dominum vocaverunt . Perculsus Siculorum rebellione Carolus, cum ob eversam a suis

justitiam

jugum

e cervicibus depulisse audiret,

plures leges edidit, quibus objccta sibi a

tis

conjma-

sustulit, ut

tum

deficientes [jopulos ad officium

alios

qnain in Siciliam Petrus ad confirmaudos in perduellione Siculos irrumperet, Ponlifex soleinni Dominicae Ascensionis feslo die ex cardinalium sacri scnatus consilio anathematis scntentiam in Panormitanus et eos omnes tulit', qui Siciliam

revocaret, atque

in

obsequio

contineret.

Romanae

Ecclesia) stipeiidiariam, jureque fiducia-

Redacta
ptionis

est ea sanctio inter Siculi rcgni Constitu:

rio Carolo tradilam invadercnt, vcl qui conjurato-

tiones', atque ab his verbis incipil

Post corra:

rum
rent

partibus
(1).

irretiti

opem aliquam

iis

prabe-

amara discrimina . In haec vcro desinit Actum Neapoli anno Domini uccLxxxii, mense
nnm. 1960.

'
'

Ptol. Luc. Hist. Eccl. Ms.

Jord. Ms. Vatie. slgn.

ct 'iO.

Ms. Vallic. sig. nuin. 25

I.

sign.
leet.

num. 196U.
tom.
l.

1.

xxiv.

c.

5.

Jord. Ms.

Vat.

Eit. in Annai. Eberhardi apud Canis. antiq.

'

Constit. regui Sic, capitula regia Caroli

pag. 319.

fuerit ignoraiur; sed

cum

in seriem CoDcilioram a coUectoribus

aondum

relata

fueiit

hujus

Concilii

meatio, e re Ecclesiastica

me

facttt-

nim

eommemorarem. HiEc scripseram, cum Acta Concilii

censui, ut bic

Aquileiensis sub Bernardo patriarcha

nondam
Concilium

satis

intelleii aonnullas saltcm ei Constilulionibus in eo Coneilio repetilis,

ad

aceurate discusseram, quibus sedulo perpensis, boe auui mcclxx.\1[ pertiuere, ea prsesertim, quae

decernuntur in eos, qui sacrilegas uiauus in episcopos seu alios e elero injecerint; tum et giavibus pcjeuis subjiciuntur iniqui bonorum Ecclesiasticorum usurpatores. Constitutiones isla; in ipso Actorum Conciliorum anni mcccxxxix exordio recitantur. Sub finem vero eorumdem Actorum legitui- earura Constitutiouum moderalio in hanc seutentiam. Ut Constitutio bon. mem. Raymundi |)atriaich;e.... qua; incipit Coustilutioues boii. meiii. Uaymundi etc, qua; incipit Quia nonnuUos . Quibus verbis geminse UorriJ)ilium seelerum etc. Et inferius
; :

constituliones, in eiordio

Synodo anni mcclssxii a

eorumdem Aetorum expressa; indicaulur; unde necessaria consecutioue Raymundo habita repeti. Vide Notas ad an. uccxxxix.

deducitur, geminas

iilas

Constitutiones ex

Mansi.

narrandam annalista hic merito suscipit ; cum bistoria; Ecclesiastica! hujus anni adco connexa sit ut uon iugratum fore lectoribus spero, siea, qua ad accuratam ejus exposialtera ab altera distingui nulla ratione possil. Qua; cum ita sit tionem deesse in Annalibus videntur, supplenda hic aggrediar, utens ea in re ope diligenlissimoiuiu ejus a;tatis scriplorum, ac prajserlim illoium, qui publica auctoritate destinati Anuales Genueiises Caflari tunc summa dihgentia coiitinuajjant. Carolus Sicilia; rei jam inde a superiore anno eipediiionem iu Pala;ologum meditans per suos nuntios clam soUicilavit Genueiises , ul inito secum foedere arma sociarent. Recusanint illi, quin et submissis nunliis Caroli inohmina 1'alxologo aperuerunt. Hlus impelravit a Pontilice rex, nam , qua plurimum apud eum valcbat, gratia obtinuit, ut Pontificio anatliemale soleiuni ritu pronuntiato Pateologus lioslis Ecelesia; palam denunliaretur ; qua in re plus aliquid amicilis quam Ecclesise commodiim postularet a Ponliflce datum fuisse conliuuatores iUi tacite queruntur. luter ha:c annus HCCLXxxiT evolutus est. Sequenti anno Carolus expediiionem in Terrani-Sauctam simulanseo nouiine decinias a Pontilice requisivit; qui, sive eonsibi regis ignaius, sive non inscius quidem, at sub ea hoiiesti specie (jostulata concessil. Inlerea Petrus Aragonia; rei, cui pariter sacia pecunia ad sumptus belli Africani indulta fuerat, a Saraceno quodam, ut fama crat, iiivilatus, valida classe ei trircmibns 19, navibus 4, taridis 8 in^tructa e portu solvit mense Juuio, tenuitque porluin Africa; Antolam die iS cjuslem inensis. Ibi spe a Saraceno sibi facta
(1) Sicula; defectionis historiam
,

frustratus

varia

cum

Saracenis prcelia miscuit

qiiibus attrilus

Komam

mislt auxillum postulalurus. luter h;ec legatio a Siculis supcrvenit

Carohim regen pelens. Siculorum defectio a Panormitanis ea;perat, qul diu inultuinque a Gallis afUictl, cum mdum in dies ut scriblt Birtholoina;iis a .\eocastro qui lunc vivebat sumpta occasione in"ravescens ferre diutius non possent d:e Marth penullima raulierls , qua; a Gallo quodam licentius provocata lujuriain propulsatura clamaverat , in subltam scdltlonem erumpentes , Gallos passun omnes tiucidarunt quorum exempluiu .Messanenses, Dcipancnsesque stallm secuti sunt. llauc defeclioni'! Slcula; causam coaivi omnes
auxilium in
, ,
,

sciiptores tradunt
die et hora

ut merito in suspicionem vocari

in Gallorum

possit pervulgjta

llla

Slculorum

traditio, ferens

convenisse inter se Siculos, ut indicta

capcndi arma haberent pulsum a;ris campani, quo fideles ad vespertinas horas canendas invilantur. Quld enim est quod banc conjuralorum pactiouem ignoraverint veleres omnes Sicull scrlpSiciha; tores, anonymus Vaticanus a Muratono Rcr. Italic. toui. viii pioductus, Barlholoma;us Neocastrensls, anonymns allcr cujus Chionicon vulgavit P.Marlcne Anecdot. tom. iii, ut Nicolaus Specialis, ca;lerique'? Pra;terca exteros etlam onines fiigit : quln et coinmotam sublto

arma simul omnes capientes

neeem

Irruinperent, signuraque

ac iosuper legendl Jachetus Malaspina In contlnuatione Chrouici casu seditlonem ob vim mulleri illatam tradunt Sicull omncs supia laudall Ricordani Malaspina;, Joannes Villanus, continuatorcs Anualiuia Genuenslum Cafrari, auclor .Memorlahs potestalum Itegiensium, auctor Chronici Parmensis , ae tandem Joannes Ipirius Gallus, qui tunc scribebat Chronicon Monaslerii S. Bertini, qulque Gallos suos excusaturus,
,

Am<.

ToMiJS XXII.

Rayn.

ill.

G3

498

MARTINI IV ANNUS
Maitiniis cpiscoinis, sei-vus SLTVoriim Dei, ad
))ia;3entiinn,
et

2.

liaMie

CHRISTI 1282.
redegit in

nihilum

sic

iliam jacluram
,

certituciinem
riini.

jiienioriani fiiiuro-

multimode
nisi scintilla
licet

dissipalionis

o])pressit
;

ut

de
in

ijjsa

unica remaneret
filius

Conradinus videqui

Cogil nos

lemporis qualilas
iit

et

nequitia

Coiiradi

su])radicti

cum

eo

pUiriiim ileleslanda soilicital,

infrascriplorum

malitia sup])Ieret actatem, ipseque

annorum suoprogenito-

pra'decessorum noslrorum gesla, quaj i^lenius in

archivo conservantur Ecclesiffi (recensentes) ipsius providere quieti caulius studcamiis. Sanc fclicis
recordationis

rum
ruin

curricula

nequitia

superaret,

suorum
vitio

nefarios actus sequens, ac illorum

profanas
biliosa3

iiiiiinitales

amplectens, mentisque amexiietens

,

Innocentius

papa IV praedecessor
nuilti-

imperium

sibi

regnum

nosler culpas graves,

plices, ac

imo gravissimas, ac

inlitulaiulo Siciliae, se ipsius regni

maiiifeslos excessus

quondam

Friderici

minarc
lis

lemere prffisumcbat

el

regem denocum nonnul-

olim impcratoris

Romanorum

propensi maturitale

Ecclcsiaj inimicis Loinbardis, Tuscis, Marchia-

consilii, recti judicii

cundum

censura dijiidicans, cique seprava sua opera reddciis, ipsum lionore

nis el Apulis, praeci])ue de

libalo, fraudiilenlis se implicaiido

regno protugis praecommerciis, in

per alia diversa loca
inlitula-

imperii, regno Siciiiae, ducalu A])ulia!, ac principatu Capua;, generali super lioc congregato Lugdunensi Concilio approbanle, ac juslilia exigente,
privavit;

Urbe, Lombardia, Tuscia

sioiie

et

suas disscniinare litleras iiraesumebat, sub exjiressui proprii nominis, et pra^missai

prout in universalem niundi nolitiam

devenisse. Nec ab eodeni creditur alienum, qualiter Fredericus ipse, auclo superbia; s[)iritu, qu;in(|uam sic digne deest

non

dubium

temere sigillo regijE majestatis impressas, per quas conimovere ])0pulum, concitare gentes,
tionis

verisimiliter

ac lurbare
Ecclesiu!,

pacem
ac

Ecclesiae nitebatur,
in

in
filii

ipsius
nostri

charissimi

Christo

positus, sic juste privatus, sentenliae liujusinodi

Caroli Siciliae regis illustris grave praejudicium et

privationis prolatae in eum pertinaci animo parere contemnens regnum et imperium supradicla j^ost ejusdem prolalionem sentenliac occupala detinere praesumpsil. Qualileraulem ])osljamdicti Friderici obitum quondain Conradus nalus ejus, pateriice maliliffi imitalor dictum rcgnum pra;sum|ituosis ausibus occupavit et tandem, ]ira;dicto Conrado humanis rebiis exein]ito quondam Manfrudus
; ,

discrimen.

Unde pis memoricE Clemens

^iajia

prae-

decessor nosler,
lisset,
diiii

cum

sibi

de his evidentius consti-

diligenter altendcns inultam ipsius Conramaliliam et suorum conatuum jierversorum volens obviare principiis, cerlum habuit contra eum in hac parte processum, prout vidit rationabiliter

ex])edire, ac negolii qualitas persuasit. De-

olim princeps Tarentinus ejusdem, ut dicitur, Friderici filius; qui eliam absque privatione pra^dicta

non
vit,

injustc

legitima;

successioiiis

]iarticii)ium

perdidil, quia i])sum parlus legilimus

utpote

de damnabili

non agnocommixlione suscep-

tum, ad occui^ationem
et

pra'dicli regni temerarias

exleniiit,
et

occu])alriccs
14.

manus
et

Gravibus ergo

enormibus

admodum

malitiam eorumdeni injuriis irrogatis Ecclesiae, ipsaque in suis altlicta niulliper potentiam
pliciter

fidelibus
el

respexit
ilii

Altissimus
iu

sjjonsam

suam
verat,

converlens

nubilum

serenum,
sic

Conradino sublato de medio, eidem aurora tranquillilatis illuxit, sedatis turbationis fluclibus, quos ipsius Conradini prava studia suscitaranl. d^. Sed sicut nuper non sine nuilta turbatione fide dignoruni relalu percepimus, nonnuUi protervc assumentes ad nostram, necnon Eccledictique regis turbationem et scandalum sia3 aspirantes, in prajdlcto regno ignem turbationis emorluae reaccendere moliuntur ad id sua studia inique congerunt, ad id suaruni virium potentiam coacervant, nianus pracsumpluosas ap])onunt, et eliaiii occulti favoris auxilium largiunlur. Testa-

muin

prajfalo
iiax

regno

rcdiit,

sceleslam

jiraedicti Friderici

domum,

quae consue-

quantumvis

inalis

abundare persouis,

tur h;ec inler catera hurrendi sceleris feralis immanitas de uovo iu civilale Panormitana palrati,

narrat liujus erumpendae sedilionis causam dcdisse Gallorum sedutam circumspeetionem qui cum seditionem in se timerent, Siculos omnes , diligenter scnilabaulur, ne quid aiujurum clam ferrent, cujus rei gratia nc mulieres quidem ipsas prjcterire tutum rati , mulieri manus injecerunt, qu^c aJ juopinum casum terrila exclamavit. Sicvitum ea occasiune a Siculis eliam in Ikmiiuas, iicdum iii viros scribuut omucs ; se auclor eorum tcmporuui diligenti.-simus qui Memoriale Polestatum Itegieusium scribebat , testatur, eam quidom de Gallis stragem a
I

editam luisse; sed ait llli de civitate Messana non taataiu crudelilatem exeicueruat in Gallicanos , sed uudaveruut eos armis et bonis suis, et remiserunt ad domiiium suum . Ita vero exciti in Gallos Siculi, ut defectionem suam valido quodam fulcimento tulareut, Petrum Aragonia; regem ad capiendam regni Siculi possessionem, sibi debitam ex juj-e uxoris sua;, ManlVedi regis lili;c, inviiarunt. Petrus, uova ea spe illeclus, Saracenicaiu quani susceperat, et Giajcam quaiu meditabatur expeditioaem abjicieus, ex Africa solveus Derpaaum ap|iulit die xxxi, seu die xxx Augusti, ut
Pau(jrmitauis
:

perunt

tom. xi. Venienlem teti exceregai Siculi coj'ona solemui ritu ornatum voluei^e, quod b cpiscopo Cepbaloai;c, absente tunc Pjuormitano arcbiepiscopo, prajstitum Joaunes Villauus asseruit. Secundum bffic Petrus Iitieras et nuntios misit ad Carolum, adventus sui causam, et regm Siculi sibi delati jus e.\poacns. Extant in colleclioue Epistobirum Petri de Vineis litterffl, tum i!l;c qu;c a Petro, cuiu qu;c a Carolo ad illuuj dala; sunt, sed ulr;cque unius eju^dein iaipostoris stylum saiiiuiit, ulrinque enini
scribit
Bartbolojjia:iis a Neocastro,

rerum Sicularum
vera scribit

sui

tempons

seriptor, vulgatus a Muratorio Her. Italic.

.^larlemi,

Siculi, slalimque

cadem

die, si

anunyjuus

Siculus

indignum regibus scripturibus offendas. Imposturam etiam cx eo intcUigas quod apud diversos veteres anonymus Martcaii, alias Joanues Villanus, alias Joauaes Ipcrius in Cbronico S. Bertini, apud quem littera; sunt modest et rege scriptore i.oa plan.; iudigna;, quo charactere genmnas agnoscas. Qua; post ha:c gesta sint, latius scriptorcs a nobis supra laudati expoaant. IIos iuler lidi^m pr;c c;cteris mojelur Bartlioloma;us a Neocastro Uorum ommum testis oculatus et scriplor. Nos vero pr;ctereunda ducimus, cum Notas ad Annales, non hisloriam scnbamus,
et

trasuuismum plaue intolerabdem,

auctores diversa; suut.

Nam

alias

exbibet

MAiNSI,

MARTINI IV AjmUS
iibi sic (iebacchatiis c?t

2.

CHRISTI 1282.
forsitan,

499
vel

gladius, ferrum infroiii:)it,

prffilationis officium, sed dignitatis

furor incaniliiit,

rabies insanivit,

nianus trucuenuiiliat,

porsonatiis

aut alicujiis Ecclesiaslica

beneficia

lenta dea'viil ([uod, sicut

nimor mreslus

oblinonlos et oblentis privare curabimus, et inhabiles rcddorc

non suffecit virorum ac mulierum multitudinem inibi cocdi dari, nisi et hi, (luos nonduiu in lucom
natura firoduxerat, maternis aperlis uteris, necarentur,
triicidarentur
innaii
im|iiffi
,

ad alia obtinenda, prout nobis

et justilia suadcbit. Laicis

facli

qiialitas suggeret,

vero

et

dolitescentibus

ciijiiscumque pra;eminentiaj, dignitatis, conditionis, aut staliis, et pnecipue jurisiHclioni tomporali

visceribus genilricmn

praefocationis exilium

inferrelur. Quia ergo prEefatuni

regnum

Sicilise

ad

Romanam

Ecclesiam spectare dignoscitur, suique

ipsa medullitus
in

juris et proprietatis exislit; ac pro|)ter hoc nos, qui

una cum Ecclesia

conlingimur,
et

hac parte
punctionis

quasicujusdani

acorbi-c

aculeo excitamur; volentes tam gravibus hiijusmodi malorum initiis, prout possumus, obviare,

RomaujE subjoctis, denuntiamus exprosse, quod si contra monitiones et praecepta nostra huseu per alios jusmodi per se vel per alium tomere veniendo ea non curavoriiit observare, nos tanta; temeritatis audaciam non intendentes relinquere impunitam, ipsos feudis et aliis omnibiis, quaca pra^dicta et aliis Ecclesiis ac personis EccleEociesiaj
, ,

siasticis

obtinere noscuntur,

privare et vassallos

ne tam

liorrenda priiicipia convalescanf, prnesenle

hac fidelium mullitudine copiosa, de fratrum nostrorum consilio universos et singulos cujusstatus

eorum, quos habent, a fidulitatis juramento, quo teiieiitur eisdem, reddere pouitus absolutos; et
personis

eorum

citra

mortis

et

mutilationis peri-

cumque monemus
et

prajeminentiaj, dignitatis,conditionis, aut

attonte
,

culnm

expositis,

ad expositioneiii bonorum eoru:n

districte

prBecipientes

procedere, Deo auctore, curabimus, prouteorum-

eisdem ne

in praedictis regno, vel ejus parte nos,

dem

culpa3 exegerint, et videbimus expedire.

18.
B

eamdem

Ecclesiam,

et

praefatum SicihEC regem,

tenet Ecclosia,

qui praedictum

reguum ab oadein

mitana,

et

Caetorum quia pra;dicfa civitas Panornonuulla castra seu villae illarum par-

per se vel per alium aut alios moleslent, seu impetant, aut perturbent, occupando vel invadendo
hostiliter,

tium contra praefatum regem Carolum, qui regnum ipsum ab eadem tenet Ecclosia rebollionis
spiritum assumpsisse dicuntur; nos circa
lentes in
illa

seu occupari vel iiivadi hostiliter favelaliquaiii parteni ejus.

no-

ciant

regnum ipsum,
lidelibus
,

16.
lis

Prfficipimus insuper uiiiversis et singuspecialiter

hoc juris rigorem observare, sed uti potius mansuetudinis lenitate, quam in actibus
nostris libenter

Christi

autem marchi-

amplectimur, intendentes ac voerroris inifio paternis

et

onibus, comitibus,baroiiibus, civitatibus, communitatibus, et universitatibus castrorum, villarum,

et

lentes

eadem ab bujusmodi

studiis revocare; commiinitafibus, civifatum,

aliorum

quorumcumque locorum
praedictis in

Italiae

et

maxime

jurisdictioui temporali Ecclesiae

Romanae

subjectis,

ne

occupatione vel inva-

sione hujusmodi prorsus intendant; et ne

cum

armis vel sine armis ad tiirbandam in |)ra?dicto regno pacem ejusdem Romanae Ecclesia-, ac praefati regis Siciliceineadem praestent eis occupatione vel invasione prfedictis consilium, auxilium, favorem, y^ublice velocculte; et iie supor hoc societatem, conjurationom, aut foedus aliquod ineaut cum eisdeiu. Si qui autem conlra mouitionem et
praecopta nostra praBinissa per se vel per alium,

castrorum, ac villarum prffidictarum distriofe praecipiiiius, ut siiblafo cujuslibet difficultatis et dilationis objectu, ad uostra mandafa et Ecclesiae ac regis praedicforum redire procurent : eisdemque comitafibus disfricte prteoipiinus, ne pra3dictos molestatores et turbatores, occupatores, seu etiam invasores, aut dantes eisdein in praediclis consilium, auxilium, vel favorom in civitatem,

castra et viUas, seu districtus

eorum

(|uovis

modo
se

recipiant, vel receptent, nec ipsoruni, vel alicujiis

eorum dominio,
nos et

vel

rogiinini

quomodolibet

submittant, neque ipsis vol eoruiii alicui coiitra

aut ahos

quocumque

doio, fraude, arte vel

ma-

eamdem
iii

Ecclesiam ac regem prtediclum

i\os eniiii
si

chinatione focerinl, cujuscumquesintpraeeminentiae,

impendanf

praedictis consiliiim, auxiliuiii, vel

dignitatis, conditiouis, aut stalus,

excommuin
illos

favorem, publiouiii vel oooulfum.

inter

conquaj

nicatiouis

senlentia

quam

ex

nunc

foederationes, Si^u colligationes quashbet,

proferimus, ipso facto se noverint innodatos. Civitates quoiiue et commuiiitatos quaslibet, quaj
contra monitiones
et

praecepta

nostra

prajdicta

quocuinque dolo, fraude, ingenio,

chinatione venire praesumpserint
sententiae inlordicli,
,

arto, vel

ma-

communitates easdem, vel ipsos, et quoscuinque alios initas vel factas siiper occupatione vel invasione pr;edictis, pemtus dissolvenfes, ac juramenta de illis servandis, vol alio quocumque

Ecclesiastica)

modo

prajdictis,

liinc

inde

jira^sfifa

relaxantos

quam

ex

nunc

in illos profe-

rimus, volumus subjacere. 17. Aperto quoque praedicimus patriarchis,

archiepiscopis, episcopis, abbatibus, et aliis iuforioris

omnino ; communitahbus ipsis aperle pncdiciinus, quod nisi pramissa curaverint quantocius adimplere, coiitra eas, el civitatom, et
casfra, et villas

earum

gradus

praelalis,

quod

si

conlra monilionem

Domino, procedomus, quod p;enadiceufe cognoscere

poterunt

spiritualifor ot teiiiporalifer, auctore

et prajcepta nostra pra;iiiissa, vel

eorum aliquod
Ecclesiaslicie

quam

sit

venire

tentaveriut,

nos eos onmi

caeteros

datis Apostolicis conlraire.

feinerarium et superbum mauUt autoiii otc. Datum

iii

dignilalis

houore

aulem

clericos

nun

apud Urbemvelorom

plafea dictic majoris Ec-

500
clesiac

MARTINI IV ANNUS
in

2.

CHRISTI 1282.

die
ii

Ascensionis Doniini
.

Pontificatus

nostri

anno

19. Sprevcre Apostolica

impcria Panormiluii,
vcrbis exordiiim du-

recumbit. Unde cum lioslis Iiumani generis, pacis aemulus, et zizanise seuiinator nuper in eodem regno turbationes et scandala suscitarit, satagens
ut

nc Martino dc palrata in Gallos csde npolo^iain

regnum

pra?fatuin de oppressionibiiset languo-

transmisere
cit
:

',

qnrc ab

liisce

ribus, qiiibus pcste tyrannica fluctuarat diiitius,

Diim, sanctissime Pater palrum, loqui forin

sub ejusdem regis strcnua dimicatioiie respirans,

deformalionis dispendiasubmiserabili ductavehiculo sustineret nos cxinde graves et amaras in
;

midavimus, os

cccium ponere titubantes, ne taciturnitatis longa prrcscriidio pcramplius dclictum iiostrarum vidcatur exaggerare culparum . Pluribusque interjectis contumeliis in Carolum et
Gallos,

corde suscepimus, non sine immensi doloris acerbitate, puncturas, duni miserabilis dicti regni
conditio,
et

quorum tyrannidem

ad exteniiandum per-

commissoruin

duellionis crimen cxaggerant,

iiibil in

subdunt

Cum
bene

excessuum

in nostro pcctore

ibidem enormitates revolvuntur; et pro-

terra legitur fieri sine causa, sicut

fundis meditationibus, laboriosisque vigihis anxia-

novit vcster perspicuus intcllectus, Scripturarum

diligentior indagator,

mur, ut

privare nos vestra miseriillico

in taiitae ncccssitatis arliculo possimus, auctore Domino,adhibere consilium opportunum.

cordia non dcbetis. Scilis enim, quod

post

21, B Et quia

stragem scelerum ministrorum cailitus deslinatam, B. Petri vexillum levavimus, et sanctam matrem Ecclesiam Romanam invocavimus protectricem sed quia nos indignos B. Petri et
:

rum

varietate distrahimur, et

innumerabilium quasi negotiobumaiia natura non

simul in

palilur, ut essentia nostri corporis tota

diversis locis exhibeat se prEEsentem, illos ia par-

tem

Apostolicae sollicitudinis de latere nostro nonquiluis

fore

vestra gralia reputaslis,

infallibilis

ille

qui manct desuper

numiuam assumimus,
cffilesti
tiis

perciiiimus

speculator,

cui

cura est sequalis de

Petri affcc-

dono provisum, ut

in altis et arduis

negoutili

nmnitius tam majoribusquam pu?illis, sicut lcctio

divina testatur, allerum

sciant et possint

provide consulere, ac

Pctrum loco

consilio providere. Attcndcntes itaque

quod pergratia, et

tuosius invocari ex insperato in

prrcsidium nos-

sonain tuam .Utissimus scientiarum maguitudine,

providcntia;

trum voluit cumpaucis comitibus destinare, etc. Ad colorandum flagitium tribucre Panormitani
divinffi providcntise

munere, circumspectionis

industriae claritate, inultisque virlutibus

Tit,

insigni-

Petri

adventum, cum

is

ex

Joannis Procidce nefario tractatu praedae maxinu-E spe allectus esset. Caeterum expetitam initio a
nonnullis Siculis clientelam Pontificiam, tcstatur Martinus papa, qui Pctro rcgi Arngonum vcrtit
crimini
',

humeris tuis fortiludinis robur adjiciens, ut ad laudem sui nominis, frequentcr onera grandia supportares, plenissimam quoque de tuis meritis fiduciam obtinentes licet apud eamdem Sedem ex
;

eminentia
inviti

tui

consilii

nccessarius

habearis, et

Siculorum Sedis Aposlolicae nomen

et

auxilium adhuc implorantinm tyrannidem corripuisse, atquc ab obsequio Ecclesiae avertisse. 20. Instructum porro amplissima auctoritate

Gerardum episcopum

card.

Sabinensem legatuin

in Siciliam misisse, ut populos ad officium revocaret, testantur subjcctae littene'.

a Martinus, etc. venerabili fratri Gerardo episcopo Sabinensi Apostolicae Sedis legato. a Licet Cbristicolarum singula; regiones Deo,

careamus; te tamen propter exaltalioncm ejusdcm Ecclesiic, cujus negotium in hac parte iirincipaliter agitur et oblatam praedictorum regis et regni quietem, de fratrum nostrorum consilio, illuc tanquam pacis angelum duximus destinandum; fraternitati tuae in eodem regno plenae legationis officium committentes, ut
tanti viri

praesentia

evellas,

destruas, dissipes et disperdas, aedifices

et Apostolica; Sedi

devotae

favorem Apostolicnm

mereantur; nosque ad cas nostraj considcrationis diffundamus intuitum; tamen regnum Sicilije, velut delectalionis nostrac poinerium serenis intuemur affeclibus, et infra claustrum nostri pcctoris prae dilectione portamus. Hoc enim est regnum Ecclesiffi Romana; peculiarc praecipuum, cui praesidet rex devolus

nostra qu;ccumque prosperum statum illarum partium, ac reformationem prospcri status regis et regni picEdictorum videris iicrlinere, etc. Dat. apud Urbemvet. non. Junii, au. ii. 22. Excepere honorifice Mcssanenses legatum Apostolicum, quo iuterprete Carolum, qui conet plantes, et facias auctoritale

ad honorem Dei,

et

tractis

jecerat in Siciliam,

raptim copiis Poutiflcia aula digressus traMessanam consternatam metu

ipsius Ecclesia; filius, et piigil

intrepidus, regnum ipsum sua potenti strenuitate liberans, et defendens de manibus impiorum, ac

ad ejusdem exaltationem Ecclesia; conservans, et cujus protegens superna benedictione pcrfusus

:

facileadobsequium redigere potuisse tradunt, nisi propositas a Gcrardo cardinale conconliae leges inconsulte reiuilissct, dcinde cum urbciii impetu expiignare potuissct, irruentem intra moenia militem, ne vastaretur, continuisset quod Jordanus,
saepe a nobis laudatus, subjectis vcrbis testatur'

tota

domus

regia sincera;
insignita, ct
dicta;

fidei, clarae(|ue

devotio-

uis titulis

aromatibus imbuta virtuSedis et nostro praediiecta

tum
i

in greniio

Rex quoque Carolus exercitum magnum parat Apulorum, Provincialium, Gallorum, Italicorum, et cum ipso in Siciliam transit, Mcssauam obsidet,
'

Eil.

111

M?. Frcder. coniit. Ubaldim.

Tom.

ii.

I.

i.

Ep. xi.
JurJ

3Ep.

V.

Ms. Vat.

sisiu.

nuiii.

ISlLU.

MARTINl IV ANNUS
qiiain

2.

CHRlSTl 1282.

501

capere potuisset
,

sed omisit timens leriac

caperelnr. Interim
applicuit, et iiuie

destrnclioiiem

si

violentia

rex

Arasonmn Paiiormum

cum

iis, qui Petri regis Aragonum signa contra Caroliim fucrintsecuti, vel rum eocoitioiKS armoruinque foedera iniverint. Ciimque percrebresceret

tbema

sua mililia vadit Messanam. Quod audiens rex Cainsupcr et de Sicilia roliis ab oluidione recedit
:

Palajolognm, firmata una ciim Petro rege Aragonuiii conspiratione, Siculam tempestatem concitasse,

in Calabriain cnin toto exercitu transit, timeiis

ne

illum Pontifex hac senlentia involvit, mo-

sui

perderent, et nc rebeilarent aVix partes regni . Qnibus Ptolem.Tus' Luccnsis, Jacvictualia

chetiis^ Malespina, Joannes Villanus' vctiis Ms.

de rebus Sicilice Friderici comitis Ubaldini, et alii consentanea tradiint. Neque ita multo post RogeriusAuria instructa commiiatibus Messana, plures
Caroli naves, qua; in ora maritima crant expositaj,

utaregis Aragoniim fccdere se divelieret: Michaelem (Pontificia verba sunt) Palaeologum, qui se iniperatorcm noniinat; qiiein(|ue snper iis et praccipue super impenso in prajdictis meniorato regi Aragonum contra nos, eosdem Ecclesiam et
nuil(|iie

incendit", cepitve.
23.

regem Carolum consilio, aiixilio, et favore, nec non pactis, conventionihus, et confnederationibus initis cum eodem argumenta verisimilia deferunt,
praiterea

Ad confirniandas

lapsas Caroli res

addu-

publica, et

communis

continuae

quasi

xisse eGalliis

bri lectissimum

nus' ac

Vit;e

Salernitanum principem mcnse Octonobilitatis tlorem Joannes ViiiaMartini auctor' narrant tuni Mar:

accusationis incessit; omnes(]ue sibi de facto vel

quomodocumque
que

subjectos atlente

districte praecipimus, ut

monemns, eisomnia monitiones,

-Mi-

tinus rccurrente

Dedicationis B.isilicre

principis

praecei)ta, inliibitioiiesiiue

pr;emissa (nimirum de

Apostolorum

festo dic objectas iis,

qui Siculis pcr

non

fulciendis in Caroliim Siculis), qua3 ipsos

duellibus studerent, censuras

inquit,

Petrum regem Ara:

goniim contraxisse pronuntiavit*

Denuiitiamns,

Petrum regem Aragonia), suos comites,

coniplices, satelliteset ministros, ac insulfc

rata? rebeiles ex supradictis causis

memo-

chaelem et subdiios contingunt, vel possuntquoquo modo contingere, vcl in eis, seu quoad eos qualitercumque locuin habere; quic omnia et singula volumus pro nominatim singiilariter et expresse repetitis haheri, et velut taliter repetita ro-

excominunicaloca pricfata,
interdicti piae;

tioiiis; civitates, castra, villas et alia

necnon
missis

el
latis

universitates

ipsorum

bur efflcaciamque soitiri; diligenter observent. Denique judicium Palfeologo, et Petro apud subscllia

per nos sententiis subjacere

et alios saepefatos,

de novo

Apostolica intendit.

tam

in

regem

qiiam in univer-

25. a

Ad

haec

prccfatis

regi

Aragonum,

Mi-

sitates,

castra, villas, et loca praedicta ex cansis eisdem, et i>ropler auctam eorum contumaciam in noii parendo noslris moiiitis et pr.Tceptis, a nobis

chaeli Palaeologo, et caeteris universis, qui contra

priemissa nostra monila, pr;ccepta, vel inhibitiones

praedictum regnuiii
in reliquis

Sicili.e

iii

praefata insula, sive

prohibila pertinaciter

prosequendo, similia promulgantes. Nonnullisque interjectis, (luibus Peabscedat,

tro regi dat imperia, ut insula Sicilia;

nec eam bello

sibi adscribere
goniffi

infestet, vetat regis Siciiiae

:

nomen

Inliibemus, ne idom rex Arase regem Sicili.ne nominet, sigillum rogium

ejusdem regni partibus invadere, turbnre, impctere, vel qnomodolibet molestare praesiimpseruiit, publice vel occulte, hoc generali et publico denuntiamiis edicto, quod nisi dictus rex Aragonum, et alii praeilicti iii eisdem insnla et
regno
Sicilite, acvicinis,

seu totius
inagis

Italia;

partibus

sub intitulatione regis Siciliae nomen assumat, vel utatur assumpto; neque privilcgia, immufeuda, donationes, bona vel jiira qnaecumque in eo, aut aliqua ejns parte concedat, vel tanquam rex Siciliae quidquam agat; iieque dominiuin vel sut)jectionem aliquam in (juascumque singnlares personas, aut terras ipsoriim, seu
nitates,

commorantes
B. Virginis
;

infra
alii

instans festum Piiriflcalionis

vero

remoti

infra

kal.

mensis Aiirilis, et dictns Palncologns infra kal. mensis Maii proximo fnturas, quod tempus eis ad hoc pro peremptorio termino assignamus; humiliter

ad nostra el Ecclesia; inandata redierint, praparituri beneplacilis; et

cise nostris

tam nobis

et

polestalariam vel quamlibet rectoriam, scu offi-

cium quocumqne nomine censeantur,

vel quovis alio loco,

in civitate
Sicilia;,

Ecclesite, qiiam memorato regi Carolo de contumacia et conteinptu damnis et injiiriis, oinnique
,

maxime

ipsius

regni

aut alicujus partis

regis Caroli

Italiac

innostrum,
se vel per

Ecclesix', aut

eorumdem quomodocumquc,
alium

vel quareci|)iat,

lecumque gravamen per

vel acceptet.

plenariam competenti tempore, quod eis ad id pra;flximus, impensnri; ex nunc personas corum citra morlis et mutilationis periculiim, et omnia bona mobilia exponiinteresse

satisfactionem

mus
devincitur.

24. Palmologiis ob foadus

eadem poenn

Incutit
c.

cnm

Petro initum
praeterea ana-

a quibiislibet fidelibus libere occupanda, ipsosque feudis, bonis, ac juribus omnibiis, qnae
a

Romana vel

aliis

quibuscumiiue
et

teiient Ecciesiis;

privilegiis,
'

indulgentiis,

gratiis

quibuslibet,

mol. Luc.
211.

llist.

Floi-. c.
l'"i-id.

Eccl.

1.

XXIV.
1.

3 Jo.

ViHan.

vu.

corn.Ubaldini pag. 24. et alii Male.^p liist. Klor. c. 212. Jo. Villau. 1. vii. c. 74. .Ms. de reb. Sic... Ifrid. com. llhal. pjg 49. et alii. ,|o. Vill. j. yn. c. 84. ' Vit. Mart. V. Ms. Vall. lubl. sign lit- C. uimi. 23 ct Vj. Tom. li. pa;.'. II.

Jacch. Malcsp. Ms. de reb. plures. Jacch.

6.
=

ipsis
Ilist.

ab eadem sede sub quavis forma concessis,

c. 73.

Sicil.

Apostolica auctorilate privamiis; vassallos

eorum
ter-

ajurainento

fidelitatis, (luo forsaii

tenentiir eis-

dem, penitus absolventes. Lapso vero dicto mino, quandocumquc iiobis visum fuerit, ad

pri-

502

MARTIXl rV ANNUS

2.

Suam

CHRISTI 1282.
quoqiie contnlit operam Martinus, ut insi;

vandiim eumdein regem Aragonum, ipsius etiam non obstante, prafalo regno Aragoniae, omnibusque aliis terris suis, seu ad ipsa regnum et terras similiter exi)onenda, quoad ipsum regnuni et terras prafata, semper noslro et ejusdem Eccleabsentia
sia}

dias hujusniodi avertert-t

atque ideo memorato

Gerardo episcopo Sabinensi injunxit ', ut nonnullas arces ditionis Pontificiae, in regno Neapolitano
sitas,

Carolo regi praesidio militari communiendas

;

jnre salvo; et niiiiloniinus contra

eum

pro
est,

Iraderet

ipso

tamen prius sacramento

adacto, eas
foret, re-

qualilate

crimiiuim, quibus, ut i)ra?tactum

superiora praeteudunt,
facti

se arces, cuni

ab Sede Apostolica jussus

eum obnoxium

quantum

stituturum.

nostrum patietur officium,

qualitas suggeret,

Venerabili fratri Gerardo episcopo Sabinensi

el nobis expcdire videbitur, auctore Domino, procedemus, etc. Aclum apnd Montemflasconeni ante

Apostol. Sedis legato.

Consideratis attentius tam iis, quae nuper ad nostram nolitiam pervenerunt, quam etiam tem-

Ecclesiam S. Flaviani in
licffi

festo Dedicationis Basi,

Apostolorum Pontiflcatus nostri Deturbatum Pontilicia sententia Petrum Aragonii regni juribus, qute in secundum natu filium regis Francorum transmissa fuere, visuri sumns.
principis
id.

poris instantis malitia, expedire videtur oinniao,

ut circa regni Siciliac
sollicitioris

anno

custodiam diligentem curfe

igitur

studium impendatur. Voleutes

agi caulius in bnc parte, ac etiam obviare periculis

quffi

possent forsitan evenire, fraternitati tuae per

26.

Conrachis

Carolo

infensus.

Eodem

Apostolica scripta

mandamus, quateuus quamlibet

porro die, quo superiores intentata? minm, postuiatus est pariter judicio Conradus de Antiochia,
qui in Carolum perduellionis signa extulerat.

fortelitiam Moutis-Casini,in quosituin estmonaste-

cujus pcrfidia in Ecclefiam

ediclo proposita
' :

De Carolum lia?c in Duduni nobilis vir Conradus

et

riumCasinense, tam infra ipsius monasteni septa vel ambitum, absque impedimento regularis observantiiL' inibi

observandae,

quam etiam extrain monte

praedicto, et castia EccIesiffiSalernitans, ac specia-

Antiocbia, sicut ipsius liabet confessio, testibus et testimonio publicaj scriptunB firmata , graviter

literca^trum Olibaui ad Ecclesiam ipsam spectans;

Romanam

Ecclesiam

et

charissimum

in

Cbristo

filium nostrnm Carolum Sicilise regem illustrem ofTendit, ejusdem Ecclesiie inhibitionibus, comminationibus, aliisque processibus onmino con-

necnon et si qua alia castra, vel arces Ecclesiarum monasteriorum quorumlibet vacanlium vel non vacantium dicti regni, de quibus propter sui dispositionem, vel situm videretur non iminerito dubitandum, ne per ea status patriae, sive regai,
et
,

lemptis, adliffirendo

quondam Couradino

nepoti

seu cliarissimi in Christo

regis illustris,
facias per

fllii

iiostri

Caroli Siciliae

Romanoruni imperatoris et veniendo cum ipso ad prceiium contra regem eumdem in quo idem Conradus de Antiochia captns fuit per gentem regis ejusdem, et sic morti qnod nisi felicis recordationis Clemens expositus papa IV pra^decessornoster prfefatum regem rogavisset instantissime pro ipsius vita salvanda, idem

dudum

Friderici olim

posset quomodolibet

perturbari

eumdem regem

in expensis suis, juxta

tnam

et

ipsius providentiam

amutis per
forlelitiis,

te,

seu
ar-

tuo speciali maudato, tain de

quam

cibus, et castris praedictis personis

cuslodiri, receptis prius ab
sigillo

quibuscumque, videris expedire, cum suinma diligentia de quibus

eodem rege
quod

suis

cum

Conradus decapitationis periculum in praesentia pter quod idem Conradus

,

subiisset. Propiae

pendeuti patenhbus

litteris,

fortelitias

arces, et castra prffidicta, ad nostrain, seu Apostolicae

memoriffi Gregorii

papae

praedecessoris

uoslri

Sedis requisitionuin, sublato cnjusvis inorae

constitutus, venerabili fratri noslro Petro archiep.

dispendio, etexpensarum quarumlibet aul alterius

oneris iinpositione ornnino cessaute, Ecclesiis et
moiiasteriis restituet memoratis.
Praedictas

Narbonensi, tunc camerario pnedecessoris ipsius, praesenti, ejusdemque ac ipsius Ecclesisc noniiue
slipulanti promisit,
fidelis et

quod ipse iu perpetuum essel obediens eidem pra^decessori Gregorio,

autein lilteras regias, et quidquid

feceris in

prttdictis,

per fidelem

nuntium nobis

ejusque successoribus elc. Recensentur alia ab eo promissa, inter quae bellum Carolo nunquam illalurum juratus spopondit, quffi omnia perfldia illuui vero mouet Ponlifex, ut insigni violavit abjectis armis ad officium redeat, legesque sper:

mittas, et alias siiniles regias litteras ab eodein

Ecclesiis et monasteriis exhiberi ad cautelam. Dat. apud Monteiuflasconem IV id. Decembris anno u . 28. Coortis in Urbe turbis, Guido qucedam

rege

praefalis

facias

nentijudicioruniacpoeuarumgrdviorum terrorein
incutil.

ditioitis

Actum

in

festo Dedicationis
,

Basilica;
ii

mulctatus. Depressa suorum delectioiie potentia

Ecclesiasticie loca

occupat

pcenis ideo

priucipis

Apostolorum

Poutificatus

anno

regis Caroh, cujus virtuteEcclesia adversus hostes

invicta steterat,
exortae turbae

27. Pontificis de Calabris rebellionem in CaCaetcrum Siculis rolum medita)itibus dispositio.

plunmae

in ditione Ecclesiastica

fuerunt, quaruin expers Urbs ipsa

ia

rebellione

ubflrmatis

Calabri

defectioiiein
offi-

nun
bis

cxtitit, ut Vita)

Martini scriptor iiarrat his ver-

adversus Carolum sunt meditati, ad quos iu cium coutinendos uou parum ei desudanduin
Ep. cur. xu.

Eudeni coucursu temporis, (quo niiniruin

fuit.
'

Tom

I.

1.

ii.

Ep. cur. x.

Mail. Vil. Ms. Vall. bibl. sign.

>

Toiii.

1. 1.

11.

'

NaDg. iu se-l. Phil. rog. Frajic.

lit.

C. uum. 2o

el 7U.

MARTIXI
Sicula dcfectio accidit), inler
sio

IV
fuit

AXNUS
dissen-

2.

CHRISTI 1282.
de speciali maudato
III

503
piae

Romanos

A.
Lii

S. L.

maxima, ut paralis hinc iiule aciebus suis, pars Ursinorum selranstulit in Penestrinum Annibaldi vero, crt-denles se contra eos belhim habere cam;

papae

praedecessoris nostri benigiie in

extitil

memoria; Nicoforma
absolutns,

Ecclesiie a priediclis sentenliis

eidem

iiiter CcClera

expresse per
iiraBstili

euindem legatum
I

pestre, illuc se transtuleruiit

ciiiii

vitario Urbis,
:

injuncto sub debito

juramenli, qiio

nun-

qui certis de causiseosfovebat, et ab eis tuebatur

et

quam

ex tunc

Romanam

impiiguarel Ecclesiam,

vastaverunl totam contratam, usque ad

muros
Pontifi-

aul impugnaiilibus daret consilium, auxiliiim, vel

Penestrinaj .

Ob Urbanos motus coactum

Montemflascoaem
,

cem
litos

recipere se
;

tradit

idem

auctor
:

ac Perusinos etiam plura

conlru

fas iiio-

favorem ; et promissione ac fide jussoribus sub poena quinque millium marcharum argenti receplis ab eo, quod nunquam praesumeret contrarium
attentaie,
30.

Tunc temporis circa fesluiu Nativitatis B. Joannis Baptistaj dominus papa se transtulit apud Moiiteiiiflasconem . De hoc ejus secessu Ria

oVerum idem Guido, quanquam postmofidelitatis pncstitit

duni eidem Ecclesiae

jiiramen-

cordauus Malespina ', Joannes Vill^inus ' et alii agunt : excitatamque ab eodem arcem addunt

tuiii, ipsius Ecclesiae domiuiuiii iu provincia Ro-

quo loco extant

litleiaj
'
:

consignatcfi kal. Ocl. Apostolicae

maniolaj recognoscens, tameu quasi recepti beneficii penitus immemor, et ad gratiam iu eadein
absolutione peice[)laiii prorsus iiigralus, et promissae fidei seu fidelilalis infractor, nec [terjurii

exercitu congregato coutra

Sed Romaiii parvipendeiites eumdem, Cornetum, eo vidente

vineas, hortos et blada vastaverunt, et exinde alias

reatum abhorrens
Bononia,
et

resumplo
parte
aliis

solitae

rebellionis

parum

facientes recesserunt. Perusiiii tunc contra

spiiitu, associatis sibi

inhibitionem domini papae subvagum exercitum facientes, quidquid erat extra muros civitalis un-

nonnulhs
aliis

Lambertalioruin de taiii de Tuscia qiiam

de diversiis
livii,

jiartibus,

Ecclesiam ipsam non

dique vastaveruut, excommunicationis sententiam

in eos

est veritus iiuiIU[)liciter

impngiiare: civilates Forprovincia, ad

iisdem verbis
seutur'.

proiudepromulgalam incurrentesi). Eadera apud Marlinuin Polonum recen-

Foripopnli, Ca?senae, Cerviae, castrum Brecle-

norii, et alia loca in

eadem

eamdem
et

Ecclesiam pleno jure spectantia, occupaiulo,

praedictis suis complicibtiset stipendiariis,

de-

eodem tempore RomaiiaEcclesia infensissimum hostem Guidonem comitem Montisferetri, quiForum Livii, Caesenam, aiiaque loca
29. Passa ost

votos ipsius EcclesioB provinciae memoratae

cum

quosad
;

occuparat, latiusque per

summam

ingratitudinem
:

hoc congregavit, mullimodis impugnando ac dilecto filio magislro Guillelmo Durandi capellano,
et in
rio,

tyrannidem

propagare nieditabatur

in

quein

dicta provincia in spiritualibus nostro vica;

ipsiusque studiosos Martinus die Coenae Domini % festo Ascensionis% atque incelebritate Dedicationis
Basilicae priucipis
sit
:

Apostolorum ' anathema intoreuormes excessus jam in remotis partibus divulgatos quos Guido dictus comes
a

et nobili viro decano Ecclesiae Carnotensis Joauni de E[)a [ler nos ad i-egendam eamdein provinciam ;deslinato contumaciter resistendo, ipsos-

Graves

et

que

in officioruin executione

suorum iinpediendo

Moiitisferetri per antiquai

quin potius autiquatae

multifariam, non sine gravibus ejusdem Ecclesiae damuis, injuriis et expensis elc. b Deligit anatheiiiate

indevotiouis oberrans iuvia coutra

Romauam

Ec-

Guidonein

et Lamtierlatios

Bononieuses

ac

clesiam, ejusquedevotosa lougis retio tem(ioribus

Forilivii, CaBsenae,
praefectis dat

Cerviae, aliorumque locoruin

commisisse dignoscilur, et adhuc continuata prasumptionis audacia committere non veretur; praeterire sileutio, vel impaiiitosreliuqueie

imperia, objectis gravioribus pcenis,

ut

non debe-

Romauae Ecclesiae obsequium redeant Aclum apud Urbemveterem in platea dicUe inaad

mus, ne
ad

id

impune
titulum

deliqnisse se gaudeat, sibique

joris Ecclesia;, in die Coenffi

Domini, Pontificatus

multitudiuem suae damnatae iniquitatisadicribat. Dudum siquidemdictusGuido pro eo quod quondam Manfiedo principi Tarengloriae

nostri

anno

ii

31.

Contempsit Pontificias minasGuido, ulque

iustructissimus erat militaribus artibus, contraria

ac geminata proditione Pontificias copias ex Gallis,
at((ue Italis conflatas,
sas, i^arlim in

tino, et

deinde Conradino

quondam Fredericiolim
necnon
et

Romanorum

imiieratoris iiepoti,
lilii

Hen-

partimque Forumlivii

iiigres-

rico charissimi in Clin.-to

uostri regis Caslelloe

agro

rei exiluni

pncstolantes adortus,
fraenis,

ac Legionis illustris germano, eamdeni Ecclesiain

concisis

prius a civibus equoruin

dum

persequenlibus

et

excomnuinicatis adhi'seral, di-

[^raniatnri Pontificii per

' ;

versis per fclicis recordationis

Urbaiium

et Cle-

meutem Romanos
stros,

Pontiflces

praedecessores no;

gna sirage delevit auctor ' meminit. Sed anno sequenti compressa

domos discurrebant, made qua clade Vitae .Marlini

.^inilia fere lota

excomnuinicalionum senlentiis inuodatus |)er venerabilem fratiem nostrum Latinuni Ostiensem episcopum, tunc iu partibus illis

admoduni
ciendum
e

est i[isins potentia, et

demum

ad obsequiuiii EccIesicU revocata. Ad ([uod perfiGalliis

auxilia

excivit

txtant eniin

Pontificioe litlera?,
>

quibus

Phili[)()0

Galliarum regi

Ricord. Malesp. Hisl. Flor.

2 Mdriiii. 5
I.

c.

11.

Ep. L\xxvi.
I.

Toui.

1. 1.

u. Ep. cur.

207.

lii.

- Jo. Vil.

1.

vii.

c.

38.
'

Marl. Pol.

Ep.

I.

iv. in Marl. IV.

Jacch. Malesp. c. 213. Jo. Villan.

I.

vii. c. Sl.

'-

Hs. Vail.

"^

Ep. xiv.

bibl. sign. Ul. C.

num. 25

ct 79.

504

MARTINI IV ANNUS

2.

CHRISTI 1282.
revocanda.

ob siibmissas copins contra ^miliae jierduelies gralias agii '. Ail ampliora vero clicienda auxilia Galterum e Foiitanis capellanum siium ad Pliilippiim regem misil ' neque ila miillo post Spoletanum e])iscopum adjecil, quem Galliarum prajsulibus comineudavit '. Petiit vero a rege *, ut lectissimos ballislarios mitteret tum ex decimis pro
:

iverit a bona; fldei possessoribus, dicitis

Quamvis autem

a prcedecessoribus nostris

nis Pontificibus extiterit difflnitum

praesenleiii articulum,

Romaquantum ad

vatur in

la!s;e

debere servari, quodobsercrimine majestatis, nec iu hac parie

;

bello sacro ctdluctis ceiitum niillia

nensium
obligabat
32.

pra:iberet,
'

librarum Turoadquae refundenda suam fldem

eorumdem volumus tamen, mandamus quatenus ad revocationem talium bonorum in civitate, ac dioecesi Florentina minime procedatis ad pra;recedainus a vestigiis
et per Apostolica vobis scripia
,

(1).

sens;iiisi forsan iiilcrvenisse constitcrit

fraudem

biis

Marttnus Ecclesiasticonim a magistratioppressorum defensor. Obsoleverat adeo in

vcl maliliam

proptcr quain merito

sit

ad revoca-

plerisque civitatibus Iioc tempore Ecclesiastica digtiitas, ut magistiatus iniquissimas Dei miiiistris
loges
iiifligerent
,

iionem hujusmodi proccdendum, vel nisi alieuator alicnationis hiijusmodi tempore de pravilate
hsrelica infaniatus
fiicrit

publice, vcl su.<pectus.

laborandum

fuit.

ad quas resciudendas iMartino Et (juidem Parmensi episcopo

Datuip. ajiud Monteniflasconem

kal.

Decembris
in bello adIii

anno u
versus

provinciam tradidil, utseiialum populumque Rhegiensem ad revocaiida hujusmodi decretacogeret ^;

cui etiam

33. Leolino

Walloisium principi
bellici a
'.

Eduardum caput amputatur.

(2)

Anglia
fratre

una cuin Mediolanensi archiepiscopo cuul Brixianos', qui similes leges

hoc anno tuniultus

principe
concitaii

Leolino Wallensium

ram demandavit,
stolica ad eas

Is

cnim una cum

Ecclcsiasticis exitiales condiderant, auctoritate

Apo-

Davidc intempcsta nocte Aiigliae nonnuUa oppida

et arces

convellendas adigerent; tuni laboranlibus in com|)rimenda hacreseos lue censoribus fldei haic res|iondil
Inquisitoribus pravilalis ha^reticaj in civitate ac dioecesi Fioren. constilutis.

aggrcssus, nullo
feritate

magna

Adversus
progressi,
est,

quem cum

aetatis sexusve discrimine, dormientcs plurcs ferro delevit. cuni nonnulli ex Eduardi exercitu

ex insula, cui Angleseje

nomen

fugerent, fluciibusque casu miserando haiisti

,

Ex parte dilectoruLii filiorani polestatis, concomniunis Florentini fuit proposituni coram nobis quod ex eo inibi videtur generari scandalum, et posset gravius suscitari, quod si quis

silii,

esscnt

et

adeo bus Merlini

fastu inflati siint Wallenses, ul inani-

vaticiniis

freti,

Leolino suaserint,

a retro temporibiis invenilur haereticus extitisse,

boiia
tecto,
ciali

ipsius, quae suo criinine non denec conlra i|isum aliqua inquisitione spependente quocumque alienatiouis, vel con;

quondam

diademate rcdimitum iri. Qua stulia opinione tumidus infelix princeps nuiiicrosissinium eduxii exercitum, commissoiiue prcelio deletus est, amputatumque ipsi caput Londinum
illuni brevi

dc[>ortatum

ct

iii

iurre, e

qua

ipsius pater Griffl-

cessionis titulo forte distraxit

etiam

si

per plures

nus corrucrat, ccrvicesque fregcrai, afflxum palo est, atque haedera coronatum. Ex quo discant
niortales

manus interdum

res sicalienala velconcessa trans-

non

in vaticiniis inanibus

spem ponere,

sed divinae se committere nrovidentia?. Wallenses

Tora.
2U.
'

[laj;.

I.

I.

ir.

Ep. cur. vi.

1.

Ep.

* Toiii. I.

tp. SXSIIl.

II.

E|j. ciir.

vr.

Lx.xvm.
*

iind.

Tom.

11.
'

6 |ip_

xviii.

West. Flor.

Hist.

Ms. VdU. bibl. sign.

Iit.

C.

et79.

Ep. LXilll.

ia Mart. IV.

(1) Hoc anno Turoneiisis mctropolis episcopi Turouum cocunles (1'0 xxvii Julii Concilium celcbiarunt, cujus canoiics 13 in Labbeana Colleclione cxtant, in quibus |ilensiiue pa:iia! adversus juris Ecelesiaslici violatores infliguntur. Cum vero in cap. 7 et 9 pcena; ista; in pra;ccdeutibus Couciliis lata; ultra inodum aggraventur, atque extendaulur in alios, quibus prEecedeutium Condlioruni statuta pepercerant, ideoque plus ffiquo };raviores reputarentur, idcirco delala ad Marlinum Poniilicem causa ; ille auuo sequenti lillei-is datis (Jrbeveteri IV uon. Maii scnpsit ad legatum suum ul slatula iila reformaret atque cornyeret. ilas Utieras pubbci juris lccit Marienius Collect. vet. .Monum.

tom. vii, col. 281.

Apud eumdem Martenium die XI kal. Aprilis auni mcci.xxxii, inscriplum extat Coneilium, quod Bernardns Terraconcnsis arctiiepiscopus cum sex episcopis suffraganeis liabuit, quo latas a prffidecessordius suis Consliiutioues omiics ita coulirmavit, ui Uonstilutionibus vi adjeclis pnora statuta reformaril, auxeiit, roborarit. Sed colUito hoc Teiraconensi Coneilio cuui alio Concilio Teiraconic pariter Uabilo anno mcccxxix, in quo priorum Conciliorum Conslituliones plures ex integro refcrentur, intelligimus Concilium istud anni mccl.xxxii
trium Couciliorum sub Uernardo ai'ciiiepiscopo Collcetiouem, nam canon lerlius iiiscriptus cuutru invasores, raiitores, idcm est cuui caiione iu priove Concilio a Bernardo edito. lu quo pariler Concilio leperias canonem allerum ibideiu recmTentem, quo cavetur ne Cbristiani cum Judieo coniiibernium Uabeant, quod in Coiicilio Marlenii totidem verbis legitur. Deuique Bernardus in Coneilio tertio anno mcclxxxii celebrato, ut ex Concibo anni mcccsxix conslat, Constitutionem dedil zn eo* 5!' m/e;'^niliil

esse aliud

quam

et

clericorum

percussores,

ciant

vel ca/nunt ejjiscopum vel prcelalum, quam paiiier Coustitutionem lotidem expressam verbis babes in slatulo sexto Coucilii aimd Marienimu. Est igitur Martenis istud Concilium Coneiliorum trium sub Bernardo Cnllcctio, quoruui postremum tantunimodo prKsenli anno mcclxxxh, XI kal. Aprilis celebratuin fuit. Id piv-cierquam ex iis qiue dicta sunt pcrspicue constat, tum pariler demonstrant nomiua cpiscoporum, quK adscripta leguntur in primo slatuto ejiisdem ConeiUi, si conferantur cum nouiinibus episcoporum qua; novissiuuc ejus
ibi

Coucilii Conslitutioni piicliguutur. In priori enim legitur F. Tirasonensis ; in novissimu vero Gurcias Tirusoneusis ; per proeuralorcm adest; Uic lin. Gerundensis per se piiesens adsislit; in illo suflraganei suut sex; ia Uoc vero octo. plura simul collccta non agnoseat '?

P. Gerundensis
ergo
Concilia

Ouis

Mansi.

(2) Defeciio Wallensiuni, ipiani iira;senti anno alligat annalisla, jam inJe a pra;ccdenli anno ca;peiat, scvibit Nicolaus Trivettus, qui Cbronicon suuni per Uos anuos scripsisse videtiir, et ad aiiimm usque sicccvii prosecutus cst. Proelium vero cum rege perduelles isti commiserunt feria vi aute festum S. Luci anni hujus mcclsxxii. MiNsi.

MARTINt rV ANNUS
vcro funesto principis sui casn exterriti, sesuaqne
ifgis Eilnardi arbilrio pernii^urnnt.

2.

CHRISTI 1282.

505

retorsit; in iiocconlra nos prodiliose ac falso pro-

cedeiis, eo (|uod iiobis per suas scripsil litteras,

34. AljJioiisi in Sa)tctiuni /ilium perr/iieilem

seiiteitti,'!.
i,'iis

qiiod

hifeli,\ eliaiii

ob niniiam vanis

iinusa-

Giauali.c,

ordinatum erat inleripsnm et (lictum regem quod ad noslram misericordiam venicns

li<leni

adbibilani exlitil Alfonsus Castella' ct

is

Do>ter vassallus fieret ac tributa cerla nobis pra;-

Legionis rex:

enim

aslrologiac jndiciaria; addictis-

vcrnmcuriosornm lioniinum ludibrinni est, regno exntum iri aliqiiando sibi porlendissel, ex eo, ut scribit Mariaiia ', suspicax atciue ex mctu crudeiis tffectiis, magiiam cjus odii |)arlem concitavil, iiuic illi eam peperit calamilatein. Creverat adeo Saiictii ipsius
sinius, ciim ox bnjnsinodi arte, cjUfc
filii

contra omiies bujiis mundi fideliter nos jiivando:et ad firniandnm piailicla cliartas albas
slaret,

sigiUo nostro sigillatas peliit sibi milli, quas cuin

penes se habuit, mulla per eas operatus

(lundantia in grave

est,

reet

damnum
scelera,

dom.inii

nostri,

bonoris .

Addit
iit

alia Sanclii

vocatum Hispalini

poteiilia (in (|iu'ni

ille

debita ex priniogfnito
Iransfniierat, (|ni-

de bello contra Sarracenos Granatenses gerendo,

liinite

defunclo iifpotibiis regni

jiiia

tulandoque

adversus Afrorum irruptiones

que omiiium ordinum conciliandis voliintatilius impense studel)at) ut jani omnibus ipsiussenectns
cont(;mptui |iatere
viiiereliir.

cum

eo deliberaret, abiisse in Castellum et Legio-

Quod non

ferens,
iis

sive eliam nepotes miseratns, consilia de

libe-

nem, cansatum motas noimnllorum mentes aversasque a regiis obsequiis sua opera sedandas : iilum vero urbes et populos circuivisse, ul ipsos
in

randis agitavit, ac Freduliini Ovetensein episco-

regiam niajestatem concilaret

tiim
:

onerasse proiri,

piim i)ia;texlu alio ad Pliilippuin rugeiii Fianco-

inissis, a se l'\riandi

jnra llispanis reslitiilum

:

rum

inisit,

ul reni cuin eo comrnuiiicaret.

conflasse coitiones varias

acerbe querilur

Id subodoratus Sanctins a patre defecit, con-

snamaSanctio famam
los concitabat,
iii

lauiatain

DittnsSaiictius

vcnluque omiiiuin ordinum

Vallisoleti babito

ab
Ila

in stiis pr;cdicati()iiibus, quibiis coiitra

nos popu-

Emannele
tiata

|ialrno, Alfonso fratri infenso, proiiim-

multis locismulta iiidignacontra

publica senlentia, rcgiio piivari jussit.

nos evomuit, inter alia frequenter dicens tam ipse

depulsns rex Marrocliitani regis opem imploravit, qni illico ad augendas res suas cum exeivitn
affuit,

qnam
el
iii

siii nuntii lex insanus est alqne leprosus, multis falsus atque perjurus; bomiiies inter:

partemque Hispania; poj)ulatus

abscessit,

ficiens siiie

causa

qucmadmodum Fredericum
anlcm
)).

ct

cum
lio,

Alfonsus tiinens ne a barlwro caperelur, ab

Alfoiisns in celebri
ita Sarracenoruni anxiconventu llispali oclavo coaclo, Sanctinm regnisuc-

Sinioncm

interfecit. Dictis
iiivasit,

iniijiiisfacta per-

eo se subduxisset. Tentato

versa continuas

et

nsurpfivit sibi regnoin boc vero divina

runi nostrornm dominiuni

mensis Novembris die ab

illo

adoranda
filio

est jnstiti;i, quie

Alfonsum ntinsanuma
')

cessione spoliavit. Aifertur a Surita* pronunliata

sentenlia
M
liis

traduci permisit, cuiii divinae (ut ferniit

pro-

coiicepta verbis

videntia; opera saiiientiaj

su

confidenti;i

blasesl.

33.

Ut de vultii Dei judicinm nostrum

pro-

phema

linguEe

procacitate,

accnsare ausus

cedat, nos Alfonsus Dei gratia Caslelhc,

Toleli, SiciliiB, Cordnbic,

I.eiiionis,

Pergit Alfonsus alia in se

pr;i'fectos ct

commissa recensere, ut
;

Mnrci<E, Giennii, at(|ue

magistiatus regios Sancliusdepulerit,

Algarbii

rex
et

per priEsens scriptum ad notitiam

praisenlium
nifestum
,

memoriam fnlurorum facimnsmaSaiiclius

fiiiiis

regium a'rarinm iuvaserit, occnparitarces monitnsqiie, nl Tolctum ad regnl ordinum celcbiandos

conventus accedeiet, in (|uibus regni res componendae esscnt, ipse alios ad Vallem Oleti iiidixerit, alque in iis proccrum stndia variis artibns sibi
devinctos,
aiit

quod

nosler inajor nobis

graves

et niultiplices

injurias nequiter irrogavit:

nam

traclavit et fecit

conjnialionem contra nos

et

contra nostrum doininium in Corduben^i civitate,

exislens
videlicet
lesii, et

minis fractos tiaxerilad perduellio-

cum cum

baroiiibus et religiosis quibusdam,

nem,

atqiie baec etiani

contrajudiciorum ordineni
curia nobis non citato,

magistris Ordinis Calatravs et Ve-

pertentarit.
Iii praedicta, iiiquit,

cuhi priore Hospitalis, ac cum commendatore Templi, viccs et locum tenente magistri CaslelUe et Legionis, necnon eliam cnm aliquibns
civibus in

nou monito,
ralores,
liani,

iiou coufesso,

non conviclo pronunper hostes et conspijusli-

tiari fccit iion a jiidice, iiiio

eodem etiam loco existentes; cum ad instanliam suam eideiii concessum fuisset anobis,
treug;c seu concordia;, qua; in Dei
,

qnod nos deiuceps non faceremns

foitalitias
aliiiiios
iii

nec

teneremus, nec pecunias aut

ut cuin rege Graualaj Sarraceno tractaret aliquam

redditus

ad

regnum

perlinentes recipere-

bonam viam

iiuis, iiec

castro, civitate, aut villa aliqiia ruci-

servitium, et terra; utililatem

daiet lionorem
;

ac nostrnni rednn-

ideiii

Sanctius

cum

dicto Sarra-

ceno

et

posteris suis amiciliam et

pacem juia-

et ulterins, quantum potuil inslitit per ; suos familiares ac compiices, pro viribiis laborando, quod ipsiim legem aut dominum C;i-

peremur
et

se

cuutra nos el nosUuni doiiiiiiiuin, el pecuuia.- ac tiibuta a diclo Sarraceuo nobis debita, in semetipsum
pL'r|ii'li:,iin

nieiito el Instrunieiitis firinavil

stella;

ac Legionis el Vaiidali;c deinceps

iios
iii

nomina-

rent;

omiiibusexbccredans,

iii

se

usurpando

bouorem
'

et

dominium uon

sibi

(l(.biluiii,

quod

'

Marian. dc reb.

IIis|).

I.

.\iv. c

.'i.

2 Surit. indic.

1.

ii.

Marian.

I.

xiv.

Ann.

Tojius

XXII. Ravn.

III.

lit

506
nobis rapit,
et

MARTINI IV ANNUS
rn|iuit

2.

CHRISTI 1282.

violentcr, et ut ex supra-

ornatissiniiE Petri

Aragonum

regis
:

fllise,

cnin Diosancfo-

dictis ])atel, eliani fraudulenter. Aci

tein nialoruni

cuniuluni aueslvitii} noslra;

nysio rege LusitaniiT? celebratas

postea sancfilafe enituit, ut in

qiiK regiiia tanta

oinnium nou soiuin

et

numerum

insidiatus, sed etiain contra nos se potenter

vit
:

arma-

rum

referri meruerit.

iiam deliljeralo consilio,

per snos lamiliares

et coinplices publicalo adeo, qiiod

ad noliliam iion
ve-

soliim pra3sentium, sedetiam

multorum absentium

Ladishium VngaricE regem turpiteri^ivenLonge aberat ab illius sanctitate Ungarus rex Ladislaus, qui ju36.

tem ad

mcliiis hortatur Pontifex.

lont;e lateque pervenit, de Castella Cordubaiii

ventutis facibus iiifl.iminatus regia liceiitia tiirpi-

niens, ut nos caperet, cougrei;avit et convocavit concilia de Gieniiio, et Bealia, et Ubeta, necnon

bus voluplatibus se addixerat

sed

cum

laxiores

mores coercere jam

tifex

velle viderefiir,

illum Pon-

de Aiulujar, ut simul cuin eis aul Cordiibensibus accederet hosliliter contia Hispalim, ut ibidein nos caperet mala
et

adhortatus

'

est,

ut genlilinni

mores babi,

tuiiKjiie

exueret, assentatores expelleret

probos

impia captione

et

iii

hoc

sibi consiliarios

adhiberet, seque e sanctis origi-

conaium tantum
luni i|isius

ostendit,

ricida censendus. Sed

quod esset merito parhunc tain crudelem conaa civibus

;

nem
licas

duxisse meminisset. Ne verode Sedis Apostoin

eiiiii

lienevolentia (lifflderet, ac

si

quas

Uuminus impedivit,
esl,

Ilispa-

siilireptitias lilteras,

qua; ipsius diguitatis regiam

esseconsilii Seilis ApostolieLe,

leiisibus et aliis nostris fidelibns

necnon etiam,
et

labefaclarent, ejus administri obtiniiissent, sciret

eas iriitas fore
ipsi
:

quod dictu mirabile

Iiuni o|qiorliinum. Et

nostris

nostra;

fidei

non

hostibus ad defensionem noslram procstando auxi-

officere;

sed

potius illum

omnibus

officiis

cum Sancliusconceptionem
jiosset,

complexuiam.

impiam contia nos explere non

devastavit, et ibidem
iilures

prout potuit

homines interfecit. Ad civilatem vero Cordubensem rediens eam contra nos clausam tenuit, et niunivit et cum
, :

Regi Ungariae illustri. Paterna nosmonet affectio, zelus ture salutis

tuii

iiuiucit,

regnique

fui

desiderala

prosperitas

interpellat, ul exacta pericula,

quic per opitula-

nuiiL-r

nos illuc

persoiiaiiter

accessissemiis ad
et

tionein solius diviuic gratiaj superasfi, repetilione

civilalem
vexillo

ai>proiiinquantes,

extenso
iios in

explicato

nostro regali, ipso Sanclio

audienle,

ex

noslra parte clainaUim est, ut

:

civitale ipsa

suminaria tua3 iiientis obtutibus exponentes, excellentiam regiam ad debitam de tanla tibi concessa gratia giiilitudinem excifemus, te proinde in
concedenfis beiiepl.icifis contoitantes. Et quidem,
fili

reciperet et tam ipse qiiam loci illiiis habitafores hoc facere recusaruut, quiniino fuit confra vexillum nostrum sagilia missa.
Ij^ilur

charissime,

si

multiplicata in te tui beneflcia

;

cum

priedicUis Sanctius pr;rmissas

alias,

Ridemptoris scrutinio solerti recenseas si praiteritorum eventnum qualitafem devota medilatione

recogites; habes proculdubio, uiule Creatori tuo
hiimiliafo spiritu, in

gra^es injurias ac multas

quas longumesset

scribere vel referre, timore divino postposito, ac paternii reverenfia penitus abjecla, nobis irrevereiiler inlulerit,

vocem

confessionis

erumpas

soioque

i|isius

benelicio te vivere, ac reguare hu-

gnissiinuin, a

ipsum palerna maledictione diDeo reprobatum, et ab hominibiis

:

meiito reprobandiim nialedicimiis: etsit di-inceps

inaleclictioni divinai et humanae subjectus et eunulem nobis rebellem, inobedienter et conlu-

Recogita itaque quam paratus erasad c;isum, quiiin ilisposilns ad ruinam, qnando regno tuo diversarum guerraruiii convulso dissimiliter fatearis.
diis,

ef

quasi tolaliter tuaj ditioni subtracto, in

incidisti.

inanus tuain qiiaDrentium aniiiiam

grafiose te,

Reco-

niacein

tanquam
quod

ingratiim, iino

ingratissiiniim

filium sicdegenerem exhaeredamus, et

successionis,
doiiiiniis
ei
,

omnijure

comjietebat in regnis noslris,

ac

terris

honoribus

et

digiiitatibus

vel quibiiscumque rebus

aliisadnosquoquomodo
;

iniquorum seducUonignosce quam impulsum, et versafum ut caderes, quain bus benigne suscepit. Quomodo ipsius dextera, tecum virfutem facieiis, te a rngientibus ad escam paraUs eiipuit, piaefatum regnuin tuum tranquillitaU resUtuit, et iu eo regiuin soliiim ad exalta-

specfantibns ipsum privamus

aliquis pro eo, vel descendens
in

et ut nec ipse nec ab eo in posleruin

Uonem

stafus solifi

prajparavit

excellenUae tuae
fe in

aliquo

nobis succedere

possit,

sentenfialiter

satis certis jain datis auspiciis,

qnod

suorutn

condemnainus. Hanc aufein irrefragabilem sentenliam in praesenfia testium subscriptorum, et mullorum aiiorum latam mandamus sigiUi iioslri

mandatorum semila
37.
trarii

persistente,

thronum tuum

in slafu consueta; iillitudinis solidabit.

Persta igifur, et ab omnibiis, qnae con-

appensione inuniri. Acliim est octavo die mensis Novembris intrantisanno Domini mcclxxxu in palalio Hisp.ileiisis
civilafis,

possent

suspicionem
averte;

inducere

menfeni

tuam

prorsus

teque

diligenter atten-

piiBdicfo domiiio rege

sedente pro tribunali .

Imploravit

mox Alphonsus Romani

Ponlificis

dens de sanclorum slirpe progenitum, abhorre ab sed eorum illorum laudabilibus semitis deviare fidemque Cathovesfigia imilanda prosequere,
:

opem, nt
Martino

filiuin

ad oflicium cogeret. Qua; vero a

se-

licam

totis

viribus devotus amplectens, ad dilata-

siiit

gesta ad infelicis patris gratiam,

:

tiouem
FO.

illius solerler iutende.

Mores ab

illa

quo-

quenli anno dicemus hic nuncaddimuscoUocari hoc anno uuptias Elisabethic, omnibus virtutibus

'

I.

1.

11.

Ep. L5SXVI.

MABTrNi rv Ajoros
modolibet, etinm
alieiios
in

2.

christi 1282.
non
differat

507

cnltu corporis

et

lialiitii,

abjeclis,
illi

persequi bostcs, cerlamque

[iroiiiillit.

(lenitus

as|ternnre.

Pravos
:

consiliarios
tiiie

fiituram victoriam
niilitibus

Ea

visione, uni-

abjice, consilia ilioruin obaudi

jusli et in

versis

in

concionem
meliciilosos
exbilaral.

vocalis,

exposita

sinceri vias Inas regant et diri^rant;

nec inipiniinbue, ut
lilis

cliam

tiniidos

et

persequique barNibil

guet |)ec:atoris oleiiui caput tuum. Assucsce virtulibus

eas
in
:

baros delnclanles

enim sque

illis

ita

juveniiem
state

animum

niilitum aniiiios et popularium confirniare solet,

provecliori

pr.Tsentel.

taliter

quam
cibariis

denunliata religio.

assuesce,

nec ab

ipsis facile possis averli, conversis

in

modo
et

quod per consiietudinem niorus fiant, quodamnaturam. Nec excellentiam regalem dejier

quam armis

Sumptis itaque tam impedimentis vero, quae

escas et pabula ferebant, se subsequijussis, recentia

barbarorum

vcstigia intuentes,

qua ampliori
:

terreant litlerai quaedam, quas super luis corona

possunt celeritate vecti, barbaros insequuntur

et licet illos

regno

niinistroruiii tiiorum malitiam con:

Prag

et

Narem

flmiiina pra;turgressos

quereris fraudulenler extortas

sciUirus (juod

non

couipurissent, certi
ipsi,

est intentionis Ecclesiae in jura celsiludinis regalis

tamen de oraculi visione; et iisdem fluminibus superatis, barbaros inter

el

obrepere, vel tecuiii

tuis ad id

agere captiose,
iiieritis,

iiiio

potius

Narem
eniin

concurrentibus

velut cbarissi-

proiiter

muin

filium, prout
,

eam

decet, Apostolico favore

iiiiasi

agmen

Niunuin flumina consistentus, neque priedaruin mullitudinem facile barbarorum movebatur, tredecima die

protegere

ipsiusqne

nberlate

maternis

uberibus confovere. Dat. apud Montemflasconem

II

kal. Octobris,

anno

ii

38. Pontificiis monitis ad officium revocatus

mensis Oclobrisconsequunlur. Terriiit supra modiim omnes baibaros Polonorum conspectus, et multo majorem, quam pro numero Polonorum exercitiim, eumdem(|ue au.iacem et animosum

aliquanlotenipore visus Ladislaus, boc ccrle anuo, ut scribit Longinus ', ingenti miratulo victoriam

mori

deslinatuiii, aut vincere aniino et cogilatione metiebanlur, paucos et timidos in tain abdita et

de

hoslibus

fidei

rtportavit.

Oldaminis enim

tam rumota
-10.

loca nullatenus penetraturos.

iii

Cumanorum
fugit.

dux, pro suis dimicaiitu Niimiue, a

IlaliebatLuskoNigurilux

suocomitatu

Cbristianis deletus,

cum

paucis ad Tarlaros con:

De quo bwc auclor Oldamir Comanoriim diix iii siiperbam jactaiitiaiii elevalus, et credens
se

regis pravos et

universum Ungarise regnum jiropter Wladislai Ievesmoressubacturum,Uiigariam

confligit;
et iiroelio acri

invadit. Cui Wladislaus Ungariae rex circa lacuiii

sex Polonorum de equileet pedile (inler quos plures equilus erant) millia baud copias conlemnendas; oiiines tamen in iiiuim agmen coaclas neque enim locus, in quo cerlandum ural, plus silvarum quam camiiorum habuns, dividi copias in plures acies patiebatur. Qiiilius adliortalis, ut non tam
:

Hood occurrens, secum

pro patria, conjugibus

Jesu
Clirisli

et

liberis, qiiain

pro fide

inter utrosque durante, tempestas ingens coorla,

de

caelesli

securi

praesidio viriliter

ora etvullus Comanorum verburans et magno adjumento Uugaris fuit, ut

obcoecans,
viucerent.

subiio

Victus tandein ab Ungaris est Oldamir, et

omnis

maximo iuipetu in barbaros metu et Polonorum consiiuctu alloiiitos iiisiliit et quamvis barbari primosPolonorum impetus exce[lUgnarent,
:

suus exercitus, paucis, qui fugiendo ad Tartaros

evaserant, exceplis, deletus .
39.

pissent, et
taiiien e-

aliquanto tempore tolerasseut; primis

oblritis,

secundis ordinibus

reliqui re-

Jazyges

et

Liihiiani a Leskone

magna

clade delentur.

victoriain Poloiiis

Nec minus insignem bocanno contra barbaros Deum

'.

Nigro

contulisse sciibit auclor

Jaczvingi autea a Po-

lonis profligali, acceptam ultiiri

cladem Lituanis
onusti, satiata
:

se coiijunxeiant, praedaque ingenli

pedem, poslea vero vertiinfugamcoeperunt caedes deinde, non pugna in omnes passim fugientts edebatur, quam nonsoIuiM mililes Polonorum, sed a barbaris capti Polimi, quos ex Lublinensi terra in utroque sexu abduxerant, operose promovebant. Turruerat et barbaros canum, quos simul
ferre

abscesseraiit sanguine rabie cum Niger Cracovise et Sandomiriae dux, raplo Lescho

Cbristiano

cum

caplivis duxeranl, viso

Polonorum

exercitu,

ululatio. et vociferatio exultanlium speciem prae-

tuinulluario milite, bostem "insecuturus,

silv.is

cum

in

ferens sublala, qui et in

certamine durante

et in

et

lacus se proripuisse comperisset,

quid

ageret incertus, caelesti viso per

est
,

somnum

erectus

fuga diris morsibus quasi nossent, quos insectari deberent, lacessebant. Ca;de ingenti et usque ad
satietatem
edila,

jussusque ab archan^elo Micbaele liostem insequi, ceitissimam victoriam ipsum relalurum promissisque exitus consensere, Sed pollicito tauti iniraculi historiam ex Longino accipiamus :
:

nox

siiperveiiiens

persequendi

Jaczwiugorum ea clade usque ad intereinplionem ultimam deletas esse, ii enim pertinacius nstiterant, certum est.
fugiuntes finum dedit. Ruliquias

Fluctuanlem, inquit,

illiiiu

(neuipe Lescboneiii),

Plures insuper tani ex Jaczwingis

qui fuga evaseranl, pudore
acti,

quam

Lituanis,
pciiates

consiliique

luopem

visio angelica, quae

arcban-

diim

in

geluiii (Michaeleni) profitebatur,

iiersoporem inonslrata inouet, ut quolibet respectu et cunclalione

proprios

aut metuunl,

aul

erubescunt reverli,
illo fre-

partim laqueo, partim fame, partim aquarum suffocalione morleiii sibi consciscunt, ul ex

'

LoDg.

Hisl. Pol.

hoc an.

Long. ubi sup. ChrOD. Pol. rer.

quunii baibarorum exercitu pauci fuerint superstites,

I.

\i. et

alii.

qui aut Polonorum gladiis non ceciderint,

MARTINI IV ANXUS
aut sibi ipsis niortem miserabilem non coiisci\elint.

3.

CHRISTI

1283,

Mirnin

tlicki

ct

vlx cretiibilc, a|)ud Polono-

rum

excrcilum
iii

scruiiulosius

rccensitum,

nemo

bencficia Angebca tnnc collala Polonis, et cladem barbaricam altestatur . His consentanea Micliovias , Chromerus -, et cardinalis Baronius * tra-

reiierlus esl

eo prcelio, et in persctiuendo ceci-

dnnt.

oracnluni Leskoiii duci pertiuielem factnni non fantasticnm, non linmanuni, sed didisse. Qiia? res

vinum

ciliis

et ca?lcsle co iirodiiiio nionstravit.

Lesko dux

et liostium stratre, et

de sui exer-

Cnmnlavit recentem victoriam altera Lescbo cuiu enim Palalinus ac Sandomirienses ad Conraduin Masovia! duceni defecissent, in eos diicto exercitu, Conradnm ambigujB suornm fidei
41.
:

incolumitate, suoruminsnper, qnos genliles

diffidentem in

fngam

avertit,

anctoresque defe-

ex terra Lnblinensi caplivos dnxerant, liberatione,

Dei

omnipolentiam
eliam boslinm
al)

glorificans,

ejnsc|ue laudes
;

ctionisvenia donatos sibi concibavit. Pioeler hsc iiileslina externaque bella, dira fames non Poloiiian:

cnm
liis

oinni exercitn suo

identidein resonans

spo-

niodo,
invasit

verum Boemiam quoque

*,
:

et

Ge-ma-

|iolilus, ovaiis in

snos principa-

niam

sui triumplii et

eoqne teuipore beatum Micbaeleai successuum Idicium aurtorem singubui proseiiuebatur vcneralione et cullura. Ex
tns rediit,

adeo ut infelices matres, eliani inox epidemia insecuta in pofibos absumerent

pulos

magna

clade grassata

est.

Litiianorum quoque ciade reversus in Lublin, Basib'cain parocliialem S.

Miclio.

1.

iii. c.

59.

Chrora. Polon. rer.

alii.

Micbaeb fundat, eteiiisno-

in Notis Ms. ad au. superiorein el

I.

x.

'

Baron.

Long.

iibi siip.

mini

dicari procural

qucE etiam iu

diem buuc

MARTINI

IV

ANNUS

3.

CHRISTl

1283.

(f/s,

Aniio a Virginis

Martini

aircp. in Siailis

ad officiumrevocansnpra mille^i-

parlii lcrtio

ciiiibiis(|ue Catholicis distractis

popnlo Cbristiano guerris gravibus excitatis, prinad alia, impediunjiia

miim ducentesiinum octuagesimum, Indictione undecima consignato, Martinns Ronianus Ponlifex

crigenda? rei CbristiaiuP,
qu;i;

tur

sua negotia,

et

praecipiie Terrc-B-.^aiictEe,

quam

Scriptura sacra testatur, sibi omniuin cba-

novis btllorr.m

tii-

muhibus

prostrata jaceliat, pacis^iue conciT.andcB

riorem ?Per(iuos sacrosancta Ecclesia sponsa sua, sic graviter kedilur, sic gravatnr enormiler, qnod
invaditur

studiosissimus nil rebquitintentatum, quo Siculos ad Ecclesia? Ronianffi ob.-eqnium revocare posset :

regnum

ejus,

regnum, inquam,

SicilicT,

teiTH peculiaris ipsius. Per (|iios insula

dicli

Siciiic-B

pars

utque rebellium pervicacia yrnioruni snltem

frangeretur,
signis

vi

regui noii modica rebellis

efficitiir, et

occu-

cunctis (jui in proelio sub Caroli occumberent, amplissimam criminum ve-

pata teneinr; reliqua; regni partes

sis

ejusdem divcreliatn eadeii)

filius

impetuntur
Sicilia;

insidiis,

et

in

illis

niam proposuit, quam ii (lui pro Terra-Suicta defendenda pngnando caderent, assequerentur,
Gerardo cardinali episcopo Sabinensi '. A. S. L. jussit promnlgari 2. B Venerabili frcatri Gerardo episcopo Sabi-

Ecclcsica, et

charissiinus

in Chri,-to

noster

Carolus

rex illustris, qui

est

regnum idem
iinim-

quamque

tenens ab
lus, sed et

i|isa, ejiis

exinde non solnm vassalniullipliciter

sjiecialis

alhltita,

gnantur.
lain

Numquid
,

et itertim

non suaiinproperia,
injnria;
et
illatBe

nensi A. S. L.
flExurgat Dominus, judicetcausam suam,improperiorum siiorum non immemor, qnaesuntab
insipientibns tota die. Niiniquid

graves

tain

enormes
sUcTC ?

ipsi

Ecdcsiae sponsa)

Nnmquid

tertio,

non

insipienles.qui fecerunt,elfac:nnt conleniplis pra3-

enim

iion propria
in

dictorumsnornmexcesfuuindelestationibus,increpationibus,

cansa ejns contra illorum pcrfidiam, per qnos

moiiitionibns, inhibitionibus, praecc-

'

Mart. tom.

i. I. ii.

Ep. cnr. x.xxvi. Exiat cliam ih Formul. Mar.

Eiiul. pag.

294. niim. 3043.

pcenarum coniminatioiiibns, quae nuper innostris processihus jainileralis edidimus, non tantum in pra;dictis suis injuriiset excessibus
ptis, sententiis, el

MARTINl IV ANNUS
per?istcntes
;

3.

Iiiiii

CHRISTI 1283.

509

sed

eos dolis

et

macliinationilnis

Ponltfex, sna perperam.

(Jalliis

Confliixirnnt ad Caro-

vaiiis, porversisquo conatihus aszi^ravantes ?

3. Hi

iiigoiitos copia;

sub ducihus SalorPhilippi

profecto sunt

protorvi

Siculi

qui

nitano

principe, Petro Alenconio fratre

dobitie iiobis Ecclosiic, ac regi

oblili,

iircccliclis

fi(lolitatis

ngis, Roberto Atrobali, Olbclino Burguiidi;e coinitibus, alioiiue nobilitatis Gallica) loclissiino flore,
(liiibus aucliis Caroliis stEpius tontalo

post

pra^sumptaiii

toinerariiE

rebellionis

audaciam contra
latos,

nos, Ecclosiam regeiiKiue pra3iit

cum

hoste

in

oani

piorupisse feruntur insaiiiani,

Polrum regem Arayoiiuni

silii

in (lucoiu et {ioiiiiiiuni

cortamino (1), cum ad Siciliam oppngnandam oinnibns viiibus se compar;irot, Pelrus Aragonius,
qui Siciilos instabiles fore nietuebal
ut diiilius
astiilia
,

quasi

novum

Baal idolum

eroxisse

dicanlur,

ciiiii

non-

quatonus ipse facius dovoratoripsorum,dovoretur

taiidcm virtute Altissimi paritor

duni ipsius jtigo assuevissent, noc valcbat

bidlicos

opibiis,

cum

eisdom.

li

suinptus stistincrct,

militari

onmes, cajteiique ipsorum

sipientis

in

lioc

complices

ot

fautoios Sapientis testimonio non indigne sub in-

ad Caroli discutienda consilia, dcbilitan(los(iue Gallorum priinos impetiis qiiorum ma;

metapbora doscribuntur

si(iuidoin, nl

xiiiiam partem

necesso erat in alieno solo ob aeiis

prrciuissa indic;int, increpatioius sic odiuiit,

quod

intcmpericui niorbo perire, Carolum ad singnlare

ccrtaiiien provocavit. Liltoris enim ac missis oratoribus porfidia! objurgatum a Carolo ferunt, iit (lui belliim non indicta causa, non jtirc, non consilio
,

coutemnunt.

Exurgat itaque Dominus, ipsosqiic

:

piffivenial celeris prajventiono vindicta-

prtevoniat

obitor, ot subvortat

erigat bracbiiim suuiii sicut

ab

iiiitio

allidat in virtute
in diobelli capiit

sua virtulein illorum

sed fiirore ac
' :

proditione susccpisset.

Qua

zclantium zelum ejus, bellanlium belluni ipsius: protegat eos armissuGe sit de cailo potentiaj sit ilUs de alto victoria veniens foititudo. Cajterum quia, ut pr<cmissorum series perbibet, in iis causam Deiagi conspiciuius,
:

obumbret

de re haec Jordanus
tur), regi

Scripsit (de Carolo loqiii-

Aragonum,

se

gnum suum
uxoris
hujiis
filiae

invaserat. Cui

admirari, quoinodo reille respoudit, ratione

Manfredi ad se potius pertinere. Ad

liligii

autem
se

discussioneni ad singularecerreqtiiriint,
ot

sicut per processus pnefatos oain

;

persequenlibiis

tamon

invicem

Vascoiiiam

eli-

putavimus obviandum sic illam devote prosequonlibiis decrevimus eiiam spirittialibus auxiliis
assistonduni, ut

Eadeni iisdem piEne verbis Ptolemaeus Lucensis', et pluribtis auctor veteris Codicis Ms.
giint .

causam

ipsaui eo foivenlius i)io-

Frodcrici

comitis

Ubaldini

in

quo utriusque

sequantur, quo securius prosecutionis hujusmodi quemvis oxperientur evontum.

4.

regis litterae adductee sunt, quas praeterimus consulto, cum non absit suspicio, vel ab auctore aut
alio coiifictas:

ricordia, et beatoriim Petri et Pauli

Ideoque de ipsius oinnipotentis Dei miseApostolorum

tuin h;Ec responsa religiosis viris

ejus auctoritate conlisi,

omuibus

Cliristi fidelibus,

de quibusvis partibiis oriundis, qui contra memoratos regein Aragonum, Siculos, complices, et
fautores, aliosve quoslibet in regno prcediolo seu

Aragonum rege feruntur: Caroluin non dobot latere, quoniam pro flliis nostris, (luos ex dilocta consorte nostra Constantia inclyti Manfredi regis filia, in quam defectu virilis prolis hoc regnuiu logitime revolumissis a Carolo data a Petro
tuin erat, belluni suscepiinus, et

qualibet ejus parte, nos, Ecclesiam iirafatuiiKiue

propulsaudorum

regem

Sicilia)

impugnantes; nobis,
si
iii

Ecclesia; vel

rogi Siciliieiiiemoratisasdliteriiit,

eos, vol ooriim

bostium, repetend;E pia;da;,atque ulciscendi nobis actio legitime compotcbat: ot ab eo tom|iore, (luo

aliquom proptoroa
tiiiio

generali velparliculari,iiiari-

Manfiodum regcin
indolis

seu terreslri contliclu mori coutigerit, illam

Conradiiiuiu

illustrem,ot adoloscentem bonae crudolitor ac inique vita

ore confessi fuerint,

poccalorum suurum, de quibus corde coiitriti, ot voniain indnlgemus, qua;

regnoiiue privavit, bolluin sibi a successoribus eoriim denunliatiim atque indictum esse, intolloxisse dcbcbat . Et iiifra
:

concedi transfrotanlibus in Teria;-Sanct;E subsidium consuevit. Quocirca fratornilati lu;e per

Apostolica scripta mandanius, quatenus prieseiites
litleras in

Ite

ad regein vestrum,

responsa reporlantes
hic bella potius

adjicietis,

quod

si

elogerit

quam

rationem esse approbanda

omnibus
etab

locistua} legationis, de (|iiibus

iiior;e

otiam
iiiatur,

iit

sine strage

populorum negotium
diviiia

diri-

expedire videris, sublato cujuslibct

dio, publices,
aliis faci;is
ii

dispon-

publicari.Dat. apiid

cum

mediante justitia, sic paucis anjue numeratis militibus concur-

non recuso,

Urbemvet.

id.

Jau. an.

,
Jord. Ms. Vat. sign.
1.

5. Petrns Aragonius Carolum astule provocat ad siiigutare certamen, quod discutere adnititur

Ms

.\xiv, c, ".

num, lOGO,

pioi.

Luc.

Hist. Eccl.

' f^oil.

coraitis Ubald, de reb. Sicul.

(1) Pelrus

et

Carolus

liles

se pugnarent,

pacli cessionem

regni

suas dirempturi peculiare certamen indixerunt, in quo ambo reges ac ccntum utrinquc selecti milites inler lotiu^que juris illi iiarti, qua; in cerlamine vicisset. Sponsio ab ulroque rege prKstita in publicas

Tabulas redacta cst ; e quibus eas, quas Carolus signavit, e pluteis Kcclcsi;c Albieiisis in lucem publicam e.\tra.\it .Marlinus Anecdot. tom. III, col, 101. Dala; sunt ilkc peiinltiina die mensis Decembris, -Xi liidict., iieinpe a iiio praDsemi, Indielioiio a Septemhri inulala. Licet

enim

iii

illis

legatur Caroli litteias invitatorias oMalas fuisse Petro anno MiXLxxxiii, die vi Decemliris, Indict. xi,

non

alio

lamen quam

pricccdenti

anno

e.\hibilas

illas

credo, plurimisque
liauc

conjecturis

deduxi

alias

aiinum apud Situlos

Ex

his intelligimus

provocatiouem

utriusque regis inale

cum

piaesenti

anivi ab .Ti!nali=la

iiuam a kal, Januarii incipisse. componi, cuiu ad superiorem perlineal.

citius

Ma,\si.

510
rcre
aiit,

MARTINI IV ANNUS
qiiod tninns periculi

3.

CHRISTI 1283.
seu quamvis, ut praedicitur, Vasconiae pariiaecingredi paliaris, neve in
liis

traheret singulari

dem
tuffi

certamiiie conferre tlexturam in duello . 6. Paclffi sunt ea; cerlaminis leges, ut in subjecta prope
arniis

tem ad

praesentiaj

copiani facias, aut proniittas, seu

locum

sae-

Burdegalam i>lanilie, omnibus iustructi invicem concurrerent, quo in numero duo reges haberentur. Victoris

centum

equites

pefatocertaiiiiiii

deputes,aut diclos tunsiu eisdem partibus vicarios sive officiales iii liis aliquod niinisterium exhibere permittas, districte subjicimus
liroliibitionis

pramium

erat Sicilia, victiis icterna infamia inu-

edicto;

ac

illa

omnia

et

singuJa,

rendus, regio indignus noniine censendus, atque in posterum unum tantum servnm in comitatu

quantuincuiiKiue

suo haiiiturus: detrectanti pnnelium par psena proposita. Admisit certamen Carolus, relictoque in Calabria exercitu, cuni quo si invasisset Siciiiam, edoniare liostem potuisset, in Gallias iter contra
ApostoiicaBSedis imperiaarripuit non enim niodo testatnr Nangius' sanctissimuni Pontificem objecto
:

inlendimus houori deferre,tibi et eis sub paena excommunicationis expresse inhibemus, sub eadem pa?na mandantes, ut si ad aliquod horum est processum, illiid sluin aliis regio

deas,

celeritate, qua poteris, revocare . Adhibuit denique Martinus omnia studia, ut Carolum ab insano consilio abdiiceret: impru8.

cum

dentiae eniin arguit' provocatioiii certaminis assensisse, ac fraudes Aragonii aperuit, hac nimi-

analhematis terroreCarolum ab ineundocertamine abducere conatum veriim etiani Martinus promulgavit *, utriusqne regis pactiones ut nefarias
;

rum
e

arte

usum,cum

desperaret sustinendis ipsius

conatibus parem esse posse, in longinquas terras

Ecclesiaslica se execratione notasse rescidisseque

regno suo divellere meditatum,

iit

fraudibus

aSub pa;na excommunicationis

processus cujuslibet, quem

comniinalione contraeum quovis niodo

et

licenlius grassaretur.

CI)arissimo in Christo
illuslri.

filio

Carolo regi Si-

habere posset Ecclesia, ne ad execulionem tam damnati certaminis tamquam nefandi procedat,
et universis ac singulis Christi
sibi

ciliffi

Morale

est,

ut

([ui

plus diligunt, amplius

fidelibus,

ne

illa

in

dilectoruui

inordinatione turbeiitur,

errores

prosequenda suadeant, neve ipsi consilio, auxilio vel favore in illis prosequendis assistant, duximus districtius inhibendum, etc. Datum apud Urbeniveterem nonas April., anno ii . 7. Cum vero in Aquitania, quse tum Anglo parebat, commiltenda pugna esset, moniiit Eduar-

illorum acerbius arguant,durius increpent, promptiusque compescant. Hunc morem erga te, fili

chanssime,

facti

exigente qualitate, jirosequimur

hunc

praesertiiii,

cum

vices,

licet

iiisufficieiitibus
diligit,

meritis,

geramus

illius,

qui quos

arguit

et casligat, iion

indigne servauius. Sai;e regiae se-

dum
ne

Angliae

regem

Pontifex, ut edicto

caveret,

reuitatis litteris

nuper nobis transmissis

periiioti,

diligenti

Aragoniae regibus ingrediendae provincia; aditus permitteretur, neve certamini spectator interesset, ut illius pugnae legibus appoSiciliae et

studio exaratis (examinatis), grandi nec immerito

fuimus admiratione
facto sensibus

nostris |)Iene patete

per easdem,

tanta

discretioue

situm erat. Qua de re mixta precibus imperia haec Eduardo data fuere ' a Serenitatem regiam
:

praeditum, tantaeque circumspectionis radio ruti-

Jantem, minus caute, quin potius temere coiisenut cum Petio rege Aragoiuim parlicnlare cerlamen in civitatis Burdegalensis territorio sive campo, statuto ad Iiocin kal. primo vtuluri inensis Juiiii termiiio, exercendum; ita qiiod tu cum censisse
,

monentes, rogantes, et borlantes, ac obsecrantes in Domino Jesu Christo, et per aspersionem sui
pretiosi

sanguinis

oblestantes in

Domino

Jesu

Christo; et nihiloininus in remissionem tibi peccaminum injungentes, mandamus quatenus con-

tum

mililibus, et ipse siiniliter et regione conve-

flictum hujusmodi tam detestabilem, tam horrendum, ejusque prai^aratoria onnii studio (]uo |)otes

niatis ad ilhul, et

insimul confligatis, inire propriiiius

miseris, et in subitatione spiritus

jura-

impedias; dictorum

Sicilia;,

et

quondam Arago-

meiito firmaveris comniuni consensu; pariter in

jiaeuam
jecto ut
j)artis
is,

nuni regum adventum ad civitatem BurdegaJensem,ejusque terriloriuui, quiiieliam ad quamcumque parteni Vasconiae omni, quo poteris, remedio pra^pedilionis impedias et aperlius interdicas tuam nihilomiiuis in his prjEsentiam denegando, et luis
;

deficientis,

aut succuinbeiitis ad-

qui, ut tuis verbis

utamur, kgitimo,
certamen seu pu-

aperto et bene probato corporis cessante defectu

ad locum
tate

et

diem

pra;fixos ad

gnam hujusmodi faciendam

piaedicta

defecerit, et in civi-

insuper in parlibus illis vicariis et oflicialibus acriusinjungendo, ne praedictorum regum guar-

non

fuerit

cum numero militum

vitai suae se

prajtaxato, in antea toto

tempore

tenere

diam recipere, vel ad dictum locum deputare ceraut aliquod aliud in his niinisterium tamen
,

pro devicto, perjuro ac etiam |)roditore; quodqua nunquam sibi adscribere debeat nomen rcgium
et

exhibere praesumas, super quibus

uilus adimas
ciosa,

eis

omnem

pe-

honorem quinimo
:

potestatem. Nos

enim ad tam

perni-

et

ipso facto remaneat nomine honore regio, ac cujuslibet alterius officii, seu

Siciliae el

tam noxia omnimodis evilanda, ne dictos dudum Aragonuiu reges civitatem eam-

dignitatis exutus, epoiiatus perpetuo, et [irivatus,

ac etiam in |ierpeluum habealur iiifamis

uullis etiam aliis super hoc

nontam contra parteni

;

^ Marl. tom. ' Naog. ubi sup. Ep. Exl. eliain apud Sur, iiid. 1. ii.

i.

I.

ii.

Ep. cur. v.

'

lbi4.
'

Ep. xxxvii.

MARTINI IV ANNUS
deficientem,

13.

CHRISTI 1283.

51

quam succumbcntein
tam
in Gallico,
et

indecentibus,

tes, et tibi

nihilominus arctius injnngiintes, quate-

iniioneslis, et irralioiuiiil)iis conditionibiis interjeclis

nus
(|ue

prosecutione promissorum, et juiatoruin

prout

in eisdein,

qnam

Latino

talifer

coiifectis

litteris

iilenius

seriosius

habebatur
adscribi

expressuni.
9.

prorsus abstineas, et omnino desistas; libinibilominus sub excoinnainicatioiiis ac processus cujiislibet, quem contra te qiiomodolibet

Sed

nuiii

tilii

ad

prudeiitiani

liabere possel Ecclesia, |icenis, ne ad executijiiem

aestiinas, vel

(|nod

ad prudentiam pryctatum rcgein Araj,^onum

putas potius imputari,

tibi

[irorsus

cunctisque

viribiis

imparem, ut de

cocteris

taceamus, qui

velut in desperatione positus censetur boc agere,

tam damnati nefandique certaminis Ueo utique, fidelibus honorem diligentibus regium odiosi procedas. Ac universis et singulis fidelibus, ne illa libi prosequenda suadeant, neve
,

utpole conlra Dei juslitiain el Eccicsiac,

tnam tuo-

in

illis

prosequendis consilio, auxiiio, vei favore

runuiue potentiam desi>erans merilo posse sul)sistere fecisti bellicae damnataique sortis judicio
,

assislant, districtius inhibeinus.

12.

Cieterum quia singulariter ad personam

efficit

parem ? Qiioinodo te potuit inimici tani insidiosi, tam SLiluloli, tcrrain luain tam traudulenter
tibi

tuam
iis,

afUcimiir, singiiiaris
tibi iioii

charitas,

ut in

pnecavendo
nil

solum

a noxiis, sed

etiam ab

ingressi, provocatio adeo irritare, ut ad sic inor(linata procederes,

tu,
tat,

quffi regiaj

serenitatis decori

non congruunt,

ad

sic

im|>iovida prosilires? ut

persuasisse sulficientes, scd persuasis seniper

cujus vires

mundus majores

longe non dubiillis

luas angustares spontaneus, et suas

in

addendnm. Et idcirco dilectum fllium nostrumBenedictum S.Nicolai in Carcere-Tuiliano

ffistimemus

ciijusdamnon laudandrc animositatis impetu,

in-

diacoiium cardinalem
Bonifacii Vill

(is

postea Ca;iestino accepto

consultiis ffiquares, ut te a recuperatione Sicilia?,

nomine

in Pontificatu successit) vi-

quam non
verius

in sui fortitudine brachii, sed in populi rebellione detestanda Siculi occupavit; quin

rum
tui,

utique profiindi consilii, virum fidelem, ocu-

iatum,

industrium, circuiiispectum, ac honoris

de ipsoruni

rebellium ipsam occupatam

insidiator,

jam tenentium manibus clandestinus

et lurtivususurpatoraccepit,soIlicitudo

regifB zeialorem fervidum, de fratrum nostrorum consilio destinamus, ut tibi

et exaltationis

liujusmodi

circa pra^niissa (licut Ecclesia

velit aliquatenus sustinere, ut

non intendat, nec

ad
prffiinissa

futuri conflictus abstralieret,

alii,

qui forsan in

tam ipse, quain tua perseculione non dormiunt,

et

proce-

das) diligentius reseret

mentem noslram, innu-

te

maxime
10.

ipsius occasione conflictus absente re-

mera
ciliae

niotius suas liberius insidias proscquantur?

Quid insu|ier, fili, putas, obloquitur cruQuid orthodoxie lidei perseculor, nefario sermone disseminat? Quid submurmurat infidelis, duni tam potentes priiicipes Christianos, quorum molimina in Christi blaspbemos deberent totaliter
cis hostis?

pericula, (jua; tua de regno Sidiebus absentia non tam verisimiliter coniminatur, quam patenter ostendit, prudentius edisserat; et ad quantam hbi ha;c imprudentiain
et
iis

immensa

communiter imputantur, quo

absque morje dispendio,
tis,

facilius

ab

iilis

et

cujuslibet contradi-

ctionis objectu penitus desistendo, praefatis

moni-

dirigi et converti,
et

non solum

in

suum exterminium
Christi

precibus et exhorlationibus nostris obtempe-

ruinam, verum etiam in multorum redemptorum sangine stragem.etexcidium

res et jussibus acquiescas;

exprimere non omittat.

VIII
id.

pra^pa-

Dalum apud Urbemveterem

anno
ii

Februarii,

ranlur; pra^sertim in turbationem

maximam

scan-

dalumque gravissimuin
stiani,

tolius p;ene populi Chriac destructionem, et dissipationem oinnimo-

13.

Nec modo Benedictus cardinaiis

tit.

adliibitus

ut Caroluni ad meiiora revocaret consilia,

dam negohi Terrae-Sanctce? 11. Verum quia in

ficit, nisi

Joanni
data
ritas
'

S. Ca;ciiiae

presbytero card.

verum deman^

pra^missis increpatio dura, quanlunilibet paterno afleclu, sola non suf-

provincia, ut pactiones a regibus initas, ir-

atque anatheina in eos,

si

enses conferrent,

tius

minus prudenter acla sunt, prudencorrigantur; ad remedium celeris illorum

quae

ac

omnes qui

faverent sceieri, latum in Gailiis

promulgaret.

correctionis inteiuiimus, ad illud plenis desideriis

suspirainus.

Ideoque

hujusmodi

promissionem

prorsus illicitam, utpote

sius contintntem,

rem prohibitam expressoluin in principibus

Tuendi inanis gloriolfE spiendoris servandaeque perperam dattE fidei cupiditate obcoecatus Carolus magno suo damno Poiilificia monita neglexit,
,

cum non

sublimibusque personis, sed etiam in privatis duellum non sit oinnino ab Ecclesia toleraiidum, reprobamus, irrilamus, et penitus vacuamus ac juramentum etiam super ea pra;slitum, non solum temerarium declaraiites, sed et carere viribus,
;

seque in gravissiinas calamilates pra;cipiteni egit. Cujus exemplo infeiici discant pii principes censurasEcciesiasticas non aspernari, Igitur die statuta,

prima niiniruin Junii,cum

degala;
in

centuiii e(]uitibiisBur-

cainpum
suis

uscjuam cuin

nec Aragonius comparuit. Ferunl ' Petruni

descendit,

teque ad illorum decernentes observantiam iion teneri, absolvendo te nihilominus ab eisdem, quatenus de facto processisse noscunlur; celsitudi-

'

Mart.

1.

II.

Kp. cur. V.
et
Ili^t.

'

Jach. Malesp. Hisl. Flor. loc.

I.

cit.

l'lol.

Luc. in Anu.

Eccl. Ms.
in Cliron.

.xxiv.

c.

7, S.

Jord. Ms.
iu gest.

nem regiam rogamus

monemus

et

horlamur

Vat. sign.
i>bil.

num.

IDCiO.
liist.

Bern.

llum.

1'oiit.

Nang.

reg. Auctor.

Sicul. Ms. couiitis Ubald. Jo. Vill. et S. Aut.

attente in remissiouein tibi

peccaminum suaden-

ubi sup.

512

MARTINr

IV

ANNUS
iirfcce-

3.

CHRISTI 1283.
media pacesurrexit,
facti

serolino ttMniiore vel nucte diuni

lienle,

dictani

quillitas, belliim in
Iiustes

sunt

reniotis arbitris,

ut fideni servare videre-

tnr, Biirdej-altE^eneschalclio se aperuisse,

|iraici|)iti

indeque

ex subditis, et qui nieiuoralo regi Siciliae (iiimirum Carolo) ad fidelitatis debiluin tenebaiilur,

tuga se proripuisse, causatuin a rege

ciui

rebellionis

spiiiluin

infideliter assunientes,

(jallianim,
tate

non

loiige a

Bnrdegalacuin nobilicom|iaiari.
esset Petrus aliquot

nun soluni
Sicut
inia,
euiiii

hostilia, seii et tyiaiinica

patraverunt.
iiifa-

Callica substilerat,

insidias sibi

gravis claiuabat et adliuc clamal

Cuni itaqne nusquani visus

processit adeo Panormitanffi civilatis et ciprffisutiipluosa

dicbiis friistra e.\|)cctatus, sero Carolus Aragoiiii

viuni

rebellio

quod

rebellandi

fraudes, ac ninnuni vera Pontilicis nionita agnovit,

audaeia, et juriuni iiilerversione regalium, suiqiie

pueriliter niniirum

delusum

fuisse;

bene ge-

quautum

in eis fnit

abjectione douiinii nou con-

rendffi rei

occasionem

prffilerii?se, liostisqm; ciijus

tenta, ferina; iminaiiitatis dexleras ad crudelitates

insidias erat expertus, artibus irreliri se

passum

inauditas exposuit;dnm
iioii

eorum

exitialis iniquitas,

esse

poenituit. At Pbilipims

rex copias in Arago-

iiiam, qua parle Navarram coiitingit, immisit ', quae dainna ingeiitia iniparalis Aragoiiiis intulerunt. 14. Instrumento amplissimo describitur historice series in

solum qtios ex ilevoiis regis ipsius concepta potiiit pncoccupare ueqnilia. sine sexns a;tatisve
delectu iiiliumane ciccidit;
celabant,
tioite

verum etiam

partus,

quos adhuc viscerum purtiotiem claustra n.aterna

illis

fcrenda a

Potiti/ice aclversus
^

Petrum

sasvc

deseclis, sic pra^eipiti festina(|U()d eis

sententia.
historici,

qui

Tradit Villanus

aliique Florenlini
id

produxit in lucem,

nimis proeul-

perperam Martinum

cerlainen

(iubio innaturaliter lucis ustiin, aiiteqiiain conce-

laudasse scribunt, evulgato nuntio Pelruin Ara-

deret

gonium non

coniparuisse, delixisse illum anatbe-

iiatura, sttblraxit, eis adeo praunatura et imptissima ttcde casis, quod euruiu ortus princi|)ia

mate, ac i^erjiirum promulgasse; exuisse honore

regio, fidelium coetu eos submovisse, qui

praevenit oceasus.
16.

ipsum
lia'C

Quia vero, sicut ex tunc plurimorum

regem appellarent; Petrum vero facete se Aragonium equitem, duornm regum patrem ac maris

liabebat assertio, et evidenter exitus

jam

probavit,

in nostram, et ipsius Ecclesia' lurbationeiu, et

dominum

iiiscripsisse.

Quam

vero in eo labanlur,

dispendiiim teulabantur; et ad hoc plurium intenlio laborabat et studiuin, ut foruacis (juasi re-

iude pilet, cuiu pugna ad priintuu Junii diein de-

nuuliata esset,

seutentia

vero atlversus Petrum

vibrata fuerit
^
:

cenler exlincta; nos, Ecclesia et rex pra;dicti renoYata eo graviora sentiremus incendia,

Aragonium uiense Marlio

uude

quo solent

perpende, lector, quanti inomenti sit ad detegendos bistoricornm errores temporum ratiunem ducere. Cajlerum lata adversus
fex declaiat, ut

nocere gravius pericula recidiva; nos tantoruin

maloruiu obstare

eum

sententia Pontiin Siciliam

nullum jus Aragonium

Lugduueusi ab

|)rincipiis cupientes, ne illis invakscentibus, seru parari coiilingeret medicinam, iu lesto Ascensionis Doniini, praesente fideliurn

prajtendere putuerit, ac primuni quiiiem Frideri-

cum

iii

Concilio

lunoceiitio

IV

lio

multitudiue cuinosa, de fralriim nostnuuni consiuiiivcrsos et siiigulos cujuscunique praeemiaut status attente inonuinius,

exauctoratuin jure, regno etiam

suni jus in

Sicilia;

Ecclesice

neiitia;, couditiuiiis,

stipendiaiio ut [)erduellem spoliatum, nec ainis-

distiicte pracipieiites eisdeiu, ne in piafato regno,

Couradum trausrundere poluisse liuuc itaque nijustum possessorem, defuncto patre extitisse. iManfreduin vero qui accepla Conradini
: ,

vel ejus parte, iios el

faluiii

eantdem

Ecclesiaiii,aul praj-

regeiu Sicilia, qui dictuiu

regnum ah Eci)ra;suti)erent

clesia ipsa tenet, per se, vel per aiiuiu molestare,

babenas susceijerat, ac postea conmorte tyrannideiu arripueiat, niillo jure regem esse potuisse non aliqiio a Fiiderico accepto, cum nullum obtineret, atque aliunde ualalium infamia id vetaret: proinde juste auathemate onmibus bonoribiis ab Alexandro IV defixum
clieulela, regni
flcta ejus
:

impetere

vel

etiam

|iertuiLare

occu|)ando, iitvadendo, seu occupari aut invadi

facietido, regnuiii iiisum
teni.
,

vel aliijuain ejus

par-

17.
lis

Praecepimus insuper uuiversis

et

singu-

Cliristi

fidelibus, et specialiter marchioitibus,

exuluni, in filiam

suam
,

non

transmisisse,

nius illud

regnum

aliquod Siciliam jus cujus praitextu Petrus Aragoad Ecclesiam devolutuiu con-

coniitibus,

baiouibus, civitalibus, conintunitali,

bus, et uitiversitatibus castrorutii, villarum

ct

quorumctiinque locoruui
Ecclesiae Romaiia;
ctis,

Ilalia;,

maxinie ipsius

cessnm(|ue Carolo, invadere poluerit. Conradinum |)ariter, qui atrox bellum cunlra Caroluni moverat, a Clemente IV justa defixum sentenlia. Cum

temporali jiirisdiclioiti snbjone hujusniodi molestatoribus^ impetitoribiis,

perturbatoribtis, occu|iaturibus, vel invasoribus,

aiit

pax alta in Sicilia arrideret, Petri prodilioiie exercitam in Gallos cruentam carniDcinain conqueritur Poulifex *.
vero,
iis

sublalis,

occtipari vtl iuvadi faclentiiuis regnuni

vel aliqiiam
et

ipsum, partem ejnsin pra^mi.-sisinteudereut;

siiie arinis

ne ciim arinis vel

ad turbandum in

15. Maitinus, etc.

eodem
ffistiva

regtio pacein pradictoniin Ecclesiaj ac reillis

In subilas tempestates acta est

trau-

gis Sicilia; picxstarent

cousilium, auxilinm vel

favorem, ptiblice vel occulte; neve sujier hoc so.

1.

Nang. in gest. Phil,

II.

Ep, cur. XLV.

Jo. Vill.

1,

vii. c. 8C.

Tom_

cietatem, coijjurationem, aut foedus inirent ali,_

Ibid.

quod cuin iisdem.

Si

quis autem contra nostra

MARTINI IV AXNUS
tnonitionem
,

3.

CHRISTI 1283.

513

ct [ira^cepta ]if.Tiiii?a

por se vcl per

[lacis

aliuin (niil)uscuni(|uc (iolo, Iraude, vcl iiiacliina-

quaesivimus

angelo destinato, bona in illis et jiro illis (larlibus, ncc veiierunt; expectaviiiiiis

tione facerent, cujuscumqueforentpraBcniinentiae,

digiiitalis,

])acem, et turbinis lempestas gravioris appaniit,

niacliinatis ab

coiulilionis aut stalus, exconiniuiiica-

olim

(])rout

coiiimunis quasi tenesatis

tionis scntentia,
i|)S0

quani ex

tuiic in eos

protulimiis,

bat opiiiio

et

subsecutorum consideralio

faclo se noscerent innodatos. Civitates (juoque

indicabat, et indicat evidenter) dolis et insidiis revehilis.

ac coniniunitates quaslibi;t, quae contra moiiitio-

pnBCcpta eadeni (luocumquedolo, ingenio, arte vel macliinatione venire praesumerent interdicti Ecclesiastici sententi;e, (]iiam ex tunc in
et
illos

nem

Siquidem Petrus rex Aragoniae, de iirocedendo adversus AlVicam qu;cfito colore, Siciliaj insulam, terram utique peculiarem ipsius Eccleniilitum et peditumcatervastipatus invadens

siae,

proniulgavimus, voluimus sulijacere

:

Et

et occujians,

ac

iii

illa

ejusdem

Ecclesi;e jiaccm

infra

48. Et licet Panormitanoe civitatis ct civium

liracdicloruiii, ac

turbans; gravem seditionem excitans contra eara graviterque populum concitans, in illam temeritatis

nonuullorum castrornm

illaruin

[iroruiiit

aiidaciaiii,

(]uod

cuni civilalibus
incolis
scili-

liarliLim, quae

contra eunidem regein

Siciliae re-

aliisque locis, universitatibus, civibus, et

bellarant, culpa gravis acerbiorem iirocessum exi-

ejusdem
cet

iiisulae,

(]uibus ratioiic uxoris,

,

flli;e

tamen desideranles, quod civitales, cives, et loca praedicta mansuetndo corriperet, et a tanti erroiis invio revocaret, erga eos non rigogeret; nos

Maufredi

pnedicli

natorunKiue suorum se
,

teneri

pra;tendit,

confocderatioiiibus

]iactis

et

conventiouibus, sicut ex tunc ferebatiir; (]uin potius consiiiratioiiibijs, ct sceleslis factionibus in regiio pr;edicto, nonieii
iiiilis

mansuetudiiiem prosequentes universieorunidem civitatis, castrorum, aliorumque locorum districte praicepimus, ut submoto
reni, sed
;

tatibus

jam

usurpab;it regium
et

et usurpat, se regein Siciliae noniinans,

gerere

cujuslibet diflkultatis et dilationis obstaculo, ad

iiostra, etEccIesifc, ac regis jiraidictorum niaiidala

pro

Sicilia;

rege ])ra3suinens, in

ni;ijoris

prajsumsicque

plionis augiiientuiu regi Carolo su]iradiclo in siiis

litteris regiii Sicilia;

rediret;
tores,

quodque

pracfatos

molestatores,

turbaeis in

lilulum subtraliendo

occupatores,

invasores; aut dantes

non solum Panorniitanos eosdem, quos

ries ad

alias plu-

hoc auxilium, consilium, vel favorem, in

civitate, castris, villis,

dictis

baic sollicitasse per nuntios dicebatur, in

seu districtibus

eorumdem

incboatae contra praefatum

tionis et rebellionis

regem Caroluin
obflrinavit,

sedi-

nullatenus receptare, vel recipere attentarent, nec i[)Sorum aut alicujus eorum dominio, vel regimini
se quovis

rum
vel

alicui

modo submitterent neve ipsis, vel eocontra Ecclesiam vel regem praefatos
;

eos per se ac gentem suani fovens, ipsisque favens in illa; sed tam ipsos, quam ca'teros insula; piffilibata; rebelles

contumacia

adeo contra
eis,

jaiii

dictam Ecclesiam,
concitavit,

inipenderent in

prtedictis

auxilium, consilium,
:

eorum specialem matrein

quod nonnulli ex

et

domiiiam

favorem, publicum vel occullum

si

et nihilo-

minus
bet,

confcederationes, seu obligationes quasli-

quaj

iiiter

universitales easdem, vel iuter

alios initas sive factas sui^er
]ira;dictis

Messanenses, qui ante ijisius in insula praenomiuata pra'sentiam dicti legati nuntios devote ac buiiiiliter adinitte-

et specialiter

ipsas et

quoscunujue
servandis,
jieiiitus

occupatione ac invasioue

etjuramenta
eis

dominium prafatae recognoscentes Ecclesia;, nomenque publice invocantes; illos postmodum

bant,

de

illis

vel

alias
;

pro

liinc

inde

prsestita

relaxantes

universitatibus ipsis

contumaciter admittere recusarint, baculo arundineo eidem scilicet regi AragonicC praetextu
,

aperte praediximus,
adiniplerent,

quod nisi praemissa celeriter coutra easdem civitales et villas eaprocedere,

eorumdem
regem per

sius inniteiitLS

uxoris et flliorum, ut fertur, periculo(]uos tamen uxoreni et fllios, seu

:

rum

spiritualiler et temporaliter sic

eos, seu ratione i]isoriim in

eadem

in-

actore Doniino, curaremus, quod, pojna docente,

sua; temeritatis et superbiaj recognoscerent quali-

sula, vel aliijua dicli regni Siciliic [jarte, jus ali-.

quod non habere

tatem.
19. Ca;terum licet,
viis filiorum salutcni

apertiiis prtcmissa declaiant; ct nos nihiloniinus deceriienduiu duximus, et etiani

dum

iis et aliis

modis

et

declarandum. In qua) autem crimina

seditio, violeiiti;eque

paterna venabatur affectio,

falsa regiae dignitatis, inioetsimplicis niagistratus assuiu])tio,

reliquarum civitatuin, castroruni, villaruni, c;eterorumque locorum, civium et incolarum Siciliaj in nostram notitiam jierlala rebellio et prffici])ue Messanensium qui Paiiormitanorum ipsorum iniitati sicviliam, quamplures ex miuistris et devolis ejusdem regis Sicili;c post securitatem illis
;
,

cuin armis coiiimissio incidant; quibus addicendi sint poenis talium [latratores, iiec fuit

nec

est

opus ex]irimere, quia

id

nota

et vetustisfima decreta saiixerunt.

praestitam crudeliter trucidasse dicuntur, Castrum regiuni loci ejusdeni trmerariis ausibus occujiautes, uiulta;

20. Et quia niemorati Aragonia; regis excessibus non leve ]iondus adjicit iiisins et regni sui explicite descripta conditio, seriose duxinius expli-

candum,
deiitia

(]ualiter

de arcliivio ipsius Ecclesiae pro-

commotionis causam inducerent; nos

desistentes a coeptis, veneran^^stro

tamen propterea non

bili fratre

Gerardo ejiiscopo S;\binensi ad

iiiaiiifeste testantur, quod ])icE memori;e Innoceiitius papa 111 pnedecessor noster quondam Petrum regem Aragoniim cjusilcin
,

moiiimeiita

partes illas

cum

iilena; legationis offlcio,

tanquam
111.

Petri Aragonia; regis

avum

Arelatensi archicpi-

Ann.

ToMLs XXII.

Rayn.

65

514
scopo, qni tunc crat, el
cis
,

MARTINI IV ANNUS
aliis

3.

CHRISTI 1283.
et sollicito

personis Ecclesiaslisuis

quod cum sumptuoso

fidei,

apparatu ad Dei

necnon
iicr

et

quamplnribus

associatuin

et Ecclcsia; serviliuni, et exaltatiouem Catholicae

proceribus

niare ad Seilem Apostolicam acce-

pofentise
coiitra

suae

bracbium dirigebat
fidei,

quod

denfem, ul
sore

inibi

ab eodem Innocentio prjedeces,

tamen

ejusdem utilitafem

dictum

milili;e
;

cingulum

et

regium
S.

accipcrct

rcgetu Caroliim crucesignatuin in Terric-Sanctae

diadema

lionoravil mullipliciter,
et in Ecclesia
|)er

honoriQce ac
Pancratii

benigne rcccpil,
truin,

marregein

tyris juxta Transtiberiin

bonae niemoria; Pe,

tunc Porluensem episcopum

regalia insigiiia uuiversa,

in

subsidium, et publice ad Dei ejusdemque fidei obsequia prosequenda dispositum, nulla diffidatione praeuiissa (quod ninltorum judicioproditoris notain non effugit) hostiliter impetendo; necnon
et

inungi faciens. Deinde nianibns propriis coronavit, et

confra ipsani mafrein Ecclesiain ferram ejus,

colobium, sce|itruin et mitram, qua; ad opus ipsius non solum speciosa, sed et pretiosa parari fecerat, ex more in reguni
et

mautum videlicet pomum, coronam et

invadendo et occupando, direiit. Nec eum excusat, sed accusat potius, quod ad
sicut proedicilur,

paites Africa; insulse praedictae viciuas diebus ali-

quibus destinavit
tuiiitafe

id eniin

ipsum ideo concinini^iuifafem,

coronationibus

eidem

observando niuniflce largitus ab eo juramentuin corporale recepit per

, :

nasse probat, imo et conviucit eventus, ut opporcapfata conmiodius

parturiret
;

quam

cujus religioiicm prtefatus rex inter

cffitera fideli-

conceperat,

maxime cuin per suos

ipsi sunimo Ponlifici, tjusque successoribus, dictitque RomaniB Ecclesise; regnunique suuni in ipsius obedientia fideliter conservare inomisit. Ac denium rtx ip^e ciim jiixta et apjdausu coronatus multo tri|)udio

tatem et obedienliam

nunfios missos exinde plurics eosdein Panorniifauos sollicitasse, ac ipsis in pia'suin|)fa inalifia obtulisse

consilium
veiisimile,

et

auxilium diceretur

necesset,

vel

sit

quod eamdem Africam, terram

referfam incolis

quipjie diffuso vastani anibitu,

eumdem
Pelri

praedecessorem

Innoceiitiuin

ad

beati

Apostolurum principis Basilicam rcdiens, super liiius allare sceptruin et diadema deposuit, et uiilitarem ensein de manu ejusdem pra>decesdicluinque regnuin suum antea soris accepit
;

non prorsus imbellibus, crebris munitionibus, ut Iiabet fama, non vacuam, opibus et aliis opulentani ; cujus invasionein vix muiforum regum et
principum quorumque potentia coacervata praesumeret; ipse ad hoc iiroculilubio divitiisimpar et viribus, cuin comitiva modica bellatoruni solus assumeret invadendam. 22. H Nuniquid et iferum haec non ostendebanf, et pateuter ostendunf, quod idein rex Aragoniae neiios, tanquam ejusdem insula; dicfi regni Siciliae parfis non modic:u manifeslus invasor et
occupator; ac Panormitanorum rebellium, et seditiouis, comniofionis, seu concitationis, pacisque turbationis conlra praefafum regem Carolum motae
noforius fotor
et

censuale a suis priedecessoribus eidein Ecclesiic conslitutum, cupiens principali post Deum ipsius
beali Petri, et Apostolica; Sedis protectione
niri, pra;l'ato

mu-

per euni ipsi sacrosanctse Apostolicie Sedi obtulit, illudque sibi et successoribus ejus in perpetuum divini amoris intuitu, et pro sua; suorumque progenitoct

Inuocenlio pia-deccssori,

novo adjecto censu, coustituit censuale; poUicendo adjiciens, et adjiciendo pollicens, quod ipse ac successores sui specialiter eidem sedi fideles et obnoxii leneantur. Hffic autem perpetua lege fore servanda decernens, ut liujus regalis (honoris) coiicessio robur tirinitatis inviolabilis obtineret, ipsam in scriptis reda-

rum

reniedio

aniniaruin

fautor, et adversus
;

clcsiain actor etfactor

eamdein Ecsuique complices, coinites,

per nos in prae-

safellites et ministri praemissaiii

dicto

Ascensionis festo latam in

praecepfis
et

omnes

nostris

monitionibus,

inbibifioiiibus

non

ctain, el

de proceruin curia suaj consilio, prEesenArelateusi

parentes, excominunicationis seiitenfiam iucurre-

tibus

diclo

arcbiepiscopo

quondam
et

ruut?
liain

Pluribus inteijectis

quibus intentatas
si

Sancio patruo suo, Hugoue de Baucio, de Faciano baronibus suis, sigilli sui
21.

Arnaldo

Petro regi

Aragonum

justas minas,

bello Sicisiiretas,

munimiue

vexaref,

easque pertinacissime

ac

roboratam eitlein praedecessori concessit.

monita Apostolica obtrita recensuil, has

illi

demum
fiant

Numcjuid igitur

pra;niissa coUata pariter,

poenasinfligil
23.

et solerti examinatione discussa, pra^fatum regem Aragonia; nepolem, fidelilatis, ad quam memoratus avus, cujus est in eodem Aragonia; reguo

Ne

igitur

tam
;

jusfcB

commiuationes

injuste

ludibrio,

si

eariim justitia prosecutione

debita fraudaretur
crescat insania,

neve siue vindicfa gravis adeo

ipsum, sicut et successores ejus cseteros tam publice, tam solemniter obligarat eidem Echa-res,
clesiie,

dignum pufavimus, ut niemoratum Petrum nepotem regem Aragonum, tantaraque

ipsius proferviam ultrix sententia prosequatur.

(lebilorem et violatorem publicum

infidelitatis
lidei

reum

non accusabaut
sant? ProlVclo
proculduliio
prajiiiissa

damnabilis, el accuviolatio
;

debitaa

violanlem

El ideo regniiin Aragoniae ca'terasque terras regis ipsius de fratrum ipsorum consilio exponentes, ut
sequilur, ipsiiui Petruin

arguil iiifideleui

pra^sertim

cum

regem Aragonum eisdem

honore
scnteiitialiter,

non leviler aggravet frauduleuta coiificlio, qua idem rex Aragonia; nepos, non absque fraudis cominento notabilis, finxisse detegitur, et

regno

el ferris,

regioque

jusfitia exigente,

mus

privamus; et privanfes exponieadein regnum et terrasoccupanda Catholicis

et

apud uos etiam per solemnes uuntios

affirmasse,

de quibus

prout Sedes Apostolica duxerit provi-

; ;

MARTINn IV ANNUS
dendum
;

3.

CHRISTI 1283.
Martinus, etc. Joanni
tit.

515
S. Ca;cilire presby-

in dictis regno et terris

cjusdem Eccle-

siw Rorranae, ut pncmittitur, jure salvo. Vassallos

ipsius, ut pra;nii?sa deciarant
tatis, si
,

tero card. A. S. L.
a Tua; circumspcclinnis industriam probatam frequenter in arduis, fidum ptctus, providnmque

a jnraniento Qdeli-

quo tenebnntur eidem, jam absolvimus, denuntiantes penitus absolutos, et denuo ab codem
a quolibet fldelitatis vinculo et
:

consilium nobis nota familiaritate diutina, debita

niedilatione pensantes, te ad baec ministrum ido-

et

boraagio expres-

sius absolventes

gem, Siculos, que alios singulares, qui [ira?dictas nioiiitiones, inbibitiones, comminationes damnabililer contenipserunt, pra;niissis excommunicationis
;

eosdem Petrum quondam recomplices, et faulores corum, omnesac

neum
ad

de fratrum eorumdem consilio assuraentes, occupandum idem Aragoniae regnum, et comi,

tatum Barchinoniae
regis Francia;
fiiiis,

qui est dc terris expositis,

univorsi-

denuntiamus interdicti sententiis subjacere, ipsos etipsa ex causis eisdem, et propter continuatam auctamtates vero, civitates, castra, ot loca caetera

que i;iSorum contumaciam

supponentes,
etc.

siniilibus

seutentiis

illo ex cjusdem quera ad bocipse rexelegerit; alio tamen ab eo, qui sibi est in dicto regno Franciae succcssnrus sub lege, conventionibus, paclisve subscriptis, ab eodem rege Francis, ac ipso filio ad id electo pereumsolemniter promiltendis,

quae olim fuerant dicti Petri, de

Dut imperia priEsiiIibusac proceribus, ne Petro regia exuto dignitate adbicrescant omnes coitiones, fcederaque cum iis inita
;

ut

eorum (lueniquu contingunt, et inviolabiliter observandis ; perteauctoritate Apostolica, quam in

rescissa pronuotiat, poenisque giavioribus prasva-

ricatores devincit. a

Actum apud Urbemveterera

anno ii b. Petrum Aragoniura sen-

hac parle plene tibi committimus, de ipsorum fialrum consilio volumus provideri, et ipsum ad id faciendum singulariter deputari statuentes et
:

in plitea dictje Ecelesiae majoris, XII kalend. Aprilis,

decernentes, quod prius

filins

quam

ipsi

Franciae rex et
a
te,

Pontificatus nostri

suus ad boc electus ab

illo, et

ut prae-

24. Lata itaque in

dicitur, deputatus,

tentia, qua coetu fidelium ejectus, et omni regio honore exutus est, misit ' iiiGallias Martinus Joannera Colletum tit. S. Caeciliae presbyterum cardinalem, quera una cum Carolo rege profectum in Franciani Nangius ^aliique scribunt ad quem in
:

legem, conventiones et pacta expresse acceptaverint , et promiserint contenta in eis se inviolabiliter servaturos ; tuque

eamdem

ipsum ejusdeni regis Franciae filium ad id deputaveris idem filius iu prfefato regno Aragoniae nomen, et titulum regium, in comilatu quoqueprae;

Regeslo Pontificio exlant plures datte litterae, quibus raagnis illum praerogativis decoravit Marti-

dicto

dignitatem
per se,
et

omnem

quam

diclus

Petrus

quondara rex Aragonura

et laui

in illisobtinuit, sortiatur

nem

nus, ut auctoritatem ipsius ampUGcaret. Mentioillius edidere Novatores ^ ex Meyero, quem

Lutetiae

gyranasium condidisse, CoUeti

sive Picarexstin-

quam per alios eadem Aragoniae coniilatum libere occupet, et faciat suo nomine occupari :eaque tam ipse, quam sui perregnum
petuo successores, in illis infrascriplo ad illa ordine adnultendi, absque ulla contradictione possideat, et in ipsis

dorum nuncupatum, atque eodem anno

;

ctum, et in coenobio S. Luciani juxla Ccesaroraagura Bellovacorura sepultuui adduul sed in eo errant, cum annis insequentibus ad ipsum PontificiK littercE scri|jtoe reperiantur. Ea vero ardua
provincia imposita ipsi est
*,

tanquam

veri reges, comites et

,

domiui

legitiuie

administrent

plene in eis jus

;

regis, comitis et doniini habituii

in

Terraconensi

ut

Petrum Aragonium
promulgaret,

civitate, ipsius territorio, districtibus, et pertinentiis sa;pefatcE

anatbemate devinctum in

Galliis

atque Aragoniam nomine Roin. Ecciesia; alicui ex Pbilip[ii filiis vectigalem traderet. Qua de re bsc
Plolemaer.s
a Eodem Jordanus ' anno Martinus papa processum facit contra regem Aragonum, iiisumque regno deponit, et ab omni dignilate, eaque tradidit regi Franciae pro Carolo secundo filio dicli regis, totumque regnum Ara-

rum

Romanae, ac Terraconensis, Ecclesiaper omnia jure salvo.

26. a

Quod

si

dicti rex Franciae

ac

filius

legem,

Lucensis

',

et

conveutiones, et pacta
vel contenta in

eadem non

acceiitaverint

eis, ut praedicitur, non promiserint;tu ad provisioneni et deputationem hujus-

modi non procedas. Lcx autem

conventiones et
et

pacta, sub quibus dictas provisionem

depu-

gonuni supposuit gravissiino interdicto

ac re-

gnum Aragonum alteri confert, sicut ipse rex Aragonum iu regnura conspiraverat alienura.
25.

tationem, et non aliter procedere volumus, haBC sunt videlicet ne eadem regnura et comitatum
:

Diploma

giio Pontificis noyiune statuta

fernntur pro novo Ararjoimm rege instituendo. Quai porro leges novo Aragonura inslituendo regi dictae siiit, quibus fiitem Romana; Ecclesiae obstringeret, e subjecto Diplomate patebil'.

ctus,

ab eo eledepulatus, ejusve successores in illis ullounquara temporeseparent, nec ipsorura alterutrum dividant; sed in eamdem personam sempercum sua integritateconcurrant.
et a te, ut pra;mittitur,
sit

pra^fatus ejusdera regis Franciae filius

Ad

eorura successionem uullus unquam , qui non de matrimonio natus legitimo sed tantum legiregis, siiisve in
si eidem filio dicti Franperpetuum successoribus

timi adraittantur. Ita ut,

'

Tom.

I.

c.

iO. col.

Eccl. Ms.
'

1.

1023. Tom. XXIV. 10.

1.

ni. Ep.
*
c.

iii.

Naog.
I.

in ?est. Phil.

i.

Iii.

Ep

vii.

Cenl. siii.

corum
in

Plol.

Lnc.

Hisl.

Jord.

Ms. Valic. sign. num. 19ti0.

Ead. Ep. vu.

regno el comitatu eisdem morlis terapore liberi scxus ulriusque supersint, ex suo vel successorum

516

MARTINI IV ANNUS

3.

CHRISTI 1283.
29. Ipso

suoniin corporibns legitime descendentes, primogenitus mascnlus succedat in illis. 27. B Si vero solum feniinei sexus liberos snperesse conlingat, siiccedat priinogenita in eisdem.
Que
si

autem

infra

diclum tempus nemiflliis

nem nominante,

habebit Ecclesia eligendi seu noipsius regis Franciae

si

minandi aiiquem de
liberam
eliget
si
,

seu

coiijunctis etiam supradictis,

supersliles fiierint,

tenipore devolntse Inijtismodi snccessionis

potestatem

quibus non superstitibus,

ad eam fuerit innupta, et nubere voluerit, personaj (|UiB ad ipsius regni regimen et defensionem exiftat idonea, nubere teneatur : nec nnbat
,

eadem Ecclesia libere undecumque. Quod memorato Fiancife rege defuncto, contingat
suuiii filinm electum, et

eumdem
liberis
suiis

deputatum

sine

nisi

viro Catbolico et Ecclesiffi

si

Romana; devoto.
vel

Sed

scienter

jam

nupserat,

postea nnbat

ab hac luce migrare, similem per omnia primogenitus nominandi liac prima vice tanhabeat poteslatem
is
;

alicui

non
ille

Catliolico, vel ipsi Ecclesice

non devoto,

tummodo

deinceps vero succe-

donec

vixerit, et in deviatione a flde, seu in

ilisius Ecclesia;

indevotione perstiterit, eadem Ecnibii exinde per-

de regum Francornm genere, saltem conjunctus ei similiter quarto gradu,

dat taliter decedenti

clesia i|isoruni regni et conntalus adniinistratio-

quem ordo

legitimse

successionis

admittet.

In

nem

veniat ad eani

quod virum non Catholicum, seu etiam indevolum. Illo vero non Catholico,
liberam obtinebit:
,

ita

quolibet autem prajdictorum

casuum

electus, seu

vel ejus

nominatus ex ipsa electione sive nominatione jus habeat in praemissis regno et comitatu, servatis in

seu indevoto defuncto

ipsa in

viduitate

persi-

omnibus
ctis

iirsdictis et

subsequentibus legibus, pasucceiiendi.

stens, seu nupta viro Catbolico et idoneo, ut est

el

conventionibus libere

Eadem

dictum, iiabeat sicut ei conipetit,

et coinitatum,

eadem regnnm

insuper

regnum

et comitatiis in

eamdein perso-

necnon

rum

:niliil

tamen de

restituelur eidein. Si
lico, vel

administrationem i|)SOillis hoc casu vero ignoranter non Cathoet

nam cum

FrancicB, vel Caslelke, seu Legionis, aut

perceplis ex

Anglia; regnis, aliquo

currant, neque ipsa

tatus
forte
ulli

unquam tempore non conregnum Aragonum seu comialii

indevoto jani nupseral

|)ostea

vel

ille

cui

jam

unquain

regno subdantur

et si

nupta

erat, vel

nupserit post contractum

talis fiat,

contingeret aliquod de

pnedictis Franciae,

cum

nec ipsa ejus erfavorem exbibuerit; Ecclesia nihilominus eorumdem regni et coniitatus adminislralionem babebit illo vivente, ne ad ipsum ex dictis reguo et comitatu
ea
rori, aut indevotioni consenserit, seu

matrimoninm

Castellae, Legionis, vel Angliae

regnis ad aliquem

regein vel reginam Aragoniae pervenire, ipse vel

ipsa rex Aragoniae seu regina, si regnum sibi obveniens maluerit obtinere, cadant eo ipso, quod illud acceptaverint, ab omni dominio at(|ue jure, qiiae in Aragonia; regno et comitatu pnedictis

aliquid valeat pervenire

fllia?

in viduitate

devoto, et

sed illo defuncto, eidem manenti vel nubenti Catholico, idoneo, ut superius est expressum, re:

habebant, eaque libera et expedita ipsi Ecclesiae Fiomanae dimittere teneantur. Ad successionem
lu regno ipso cum comitatu praeipsorum filii sive conjuncti, aut alii secundum moduin et ordinem suiuadictos.

stituetur hoc casu, prout

tio

ei
;

competit, administra-

autem eoruni
dicto veniant

cum

perceptis

ex ea deductis tamen exinde

factis

omnibus expensis
:

ratione seu occasione ad-

niinistrationis ipsius, et cseteris, qute fuerint de-

30. Et

quia nostra; intentionis

existit

pro-

super quibus Romani Pontificis ejus ducenda temporis dicto stetur. Sed et ipso viro vivente, si eum ad fidei veritatem, seu ipsius devotionein
Ecclesia;

spere statui dictorum Aiagoniae regni, et comitatus, Ecclesiis, et

incoliseorumdem
et

utiliteretetfica-

citer

providere; volumus, quod onines Ecclesiae

comitatus, tam catliedrales

redire contigerit,

non simulate, sed in verilate manifeste filia eadem administrationem

praidictorum regni

quam
tibus
;

aliae,

regulares
personte

et sa^culares,

omnesque Ecimmunitaprovisionibus,

ilisam, prout ei videbitur, reliabebit.

clesiasticae
dicti

illis

libertatibus et

28.
ci;c

Quod

si

forsan

ipsum Glium

Fran-

et specialiter in electionibus,

regis ab eo sic electuni, et a te deputatum, vel aliquem suorum liujusmodi successorum, eodem Philippo suo genitore superslite contigerit absque liberis fati munus implere idem suus genitor non snccedat in regno et comilatu prffidictis; sed si plures iiabeat filios unum ex eis, non famen primogenitum ijui debet in Franciae regno succedeie, infra tres mensesa tempore, quo sibidefuiicti niois innotuerit, numerandos ad snccessionem bujusinodi poterit nominare. Si vero unum soluin Ulium vel nullum, quod absit, idem rex Francorum haberet, liceat ei aliquem de sua progenie, qui dicto
; ,

et juribus aliis eisdein

competentibus omninogau-

(leant, qua) ipsis

sancliones
sic

et

competunt secundum caiionicas tam ipsis quam filio ejusdem regis,

ab eo electo et a te deputato, suisque snccessoribus et aliis etiam personis saecularibus antiquae

consuetudinis
et

approbataj,

bonaque usagia regni

quaj sacris canonibns
:

comitatus

eorumdem,

non repugnanl, illibataserventur

tra sanctiones canonicas, statuta,

quae vero con-

seu alias intro-

ducla fuerint, oninino viribus careant, etquatenus Ecclesiis ipsis de facto processerant, revocantur
:

et

personis Ecclesiasticis

omnia bona

imniobilia,
vel quasi

filio electo, et ut praimittitur,

dcputato, defuncto

sive jura, qua;

summarieipsas possedisse

sine liberis, fuerat

quarto saltem consanguinilatis

possedisse constiterit, eis ablata, praicipue per

me-

gradu coiijunclus, eligeie seu nominare ad successionem eamdein.

moratum Petrum quondam regem

plauo restituaulur eisdeni
:

Aragonia^, de

de iUis vcro de quo-

MARTIXI IV

A>nsTIS 3.

CHRISTI 1283,
erit

517

rum

possc?sione taliter constarn

non

potest, fiat

stico

eis JMslitiai

complemnnltim.

tertio

31. Super prsedictis comitatu et repno cum aut memorato Petro qnon'l3m rege Araffoniae
,

suppositum interdicto. Si vero nec in anno eodem terinino, nec infra quatuor menses proximos sibi per satisfactionem census
ipsius diixerint consulendiim, habeant adluic ad

ejus Qliis, scu

cum

aliis i|uil>uscuni(|iie

pro

eis,

satisfaciendiim alios duos menses. Sed

si

nec in

nuliam societatem dictus regis Francia;

filins vel

eodem

tertii anni termino, nec infra sex prajdictos

sit

iidem sui successores inibunt, nec conventioneni

subsequentes menses
satisfictum, cx tuiic
ciae Blius,

de censu eodem plenarie

ideni saepefati regis Fran-

aliquam facient de reddcnrio illis, vel eorum alicni dicta regnum vel comitatum, seu aliquam partem ipsorum aliscjue Sedis Apostolica- lieneplacilo, et expresso consensu; nec nliqnnm aliam societatem, seu conventionem hujusmoli negotii prosecutioni nocivain. Pro eisde?ii qnoqne regno et comifatu tam idem regis Francia^ filins, quam sui singuli successores in regno et comitatu prsedictis noliis, nostrisque singulis succe??oribns, et Ecclesia; Romanre fidelititis prGBstaluint piiblice jnramentum,
et

tnm

quam

successores ejus ab ipsis regno et

comitatu, omni(|ue jure, iiuod in eis habebant, eo

ipso cadant ex tofo tatu prffidicto ad
;

ct

regniim ipsiim ciim conii-

positionem

seii

devolvntnr. Si

Ecclesiam, et ejus disordinationom plene ac libere autem de ipso primi termini censu

Romanam

infra dictos tertium

terminumet
,

sex sulisequentes

menses
si

(ilenarie sntisfacerent

niliilnmiuus sem-

perprosingiiliscensibussingulorum terminorum,

homaginm
esse

facient per seipsos

quando

pree-

sentes erunt, ubi nosvcl successores nostros pra;sentes

continget.

Si

vero nbsentes fuerint,

facere ac fide-

tunc per idoneam interpositam personnm, ad hoc

specialiter
litntis

destinandam,
eis

homagium

similimodo in eornm solutione cessaverint, vel non solverinf, similes poonas incurrent, 33. B Ca?terum cum idem regisFrancife tilius, vel dicti successores ejus in regem decreverint coronari, quililief in ordine vicis suae coronam ab
illos

jiiramentiim

praestare licebit; nisi forte

hujusmodi absentia; ipsorum casu nos aut successores nostri ad hoc nuntium elegerimus destinare. Tunc enim destimto ad hoc nostro, eorumdem successorum, et Ecclesiag nomine, tani ipse
in

eadem Apostolica Sede requiret, ut de speciali mandato nosfro, vel snccessornm nostrorum posper Terrnconensem archiepiscopum apud Caesaraugustnm solemnifer coronari. Hoc enim inter felicis recordationis Innocenfium pnpam III praedecessorem nostrum et inemoratum avum ejiisdem Petri fempnre, quo idem avus dictum regnum Arngonia; ipsi EcclesiaE Romanae, uf praetactum est, obtiilit, extitit ordinntum. Concedimus famen quod saepefatus regis Franciae filius, ad praedicta
sit

qnam
priis

pra^dicti successores ipsius in personis pro-

idem jnramentnm
32.

prn?stare, ac

homagium
et

facere tenebuntnr.

Eadem

praeterea

juramentum

homapost-

gium lam

ipse dicti Francia? regis filins, nobis et

nostris successoribus singulis infrn

annum,

electus et deputatns, possit per tecoronnri,

et

si

velit,

quam quiviseorumdem successorumin summum Pontificem assumptus fuerit, qunm sui successores
infra
et

sine

alia

nosfra requisitione et
:

mandato per

quem

maluerit consecrari

singuli vero sui siic-

simile

tenipus,

postqnani in eisdem regno

,

cessores in Aragoiiiae regno et coniifatu pra^dictis,

comitatu successerint
praescripto.

renovare tenebuntur
et
filius, et pra;dicii

prius petita super Iioc ab Apostolica Sede licentia,

modo

Et nihilominns pro regno

comitntu prcedictis solvent idem

sui singiili successores noliis,

de speciali mandato Sedis ipsius, iit in coronatione praedicitur, per eumdem Terraconensem episco-

nnstrisiue singiilis

pum

successoribus, et ipsi Ecclesiae

gulis in lesto bealoruni

RomanBe annis

sin-

Apostolorum Pctri et Pauli census nomine quingentas libras parvorum Tiironensium, ubicumqueRomanam curiam configerit residere. Incipient autem teneri ad censum hiijusmodi exsolvendum, postquam tres partes eoriim-

fldelitatis et homngii faciendi a saepefato ejusdeni regis Frnnciaj

34.

consecrentur . Et infra: Forma vero juramenti

ad prcBinissa electo ef deputnfo, suisi|ue successoribus pro regno et comitatu praedictis haec est
filio,

Ego... Dei gratia rex Aragonia;, et

noniae, plenuiii et ligium vassallngium et

comes BarchihomaTerraconensi

dem regni et comifatus obtinuerint ; licet alia qunrta pars in iiisius filii vel eorumdem successorum suorum
si

gium
[et

faciens (Ecclesiae

Romanae pro regno Ara-

goniae et comilatu Barchinoni;E in

adliuc rebellionc persistat.

filius,

Quod

forte

idem regis Francia)

vel dicti sui

Terraconcnsis] civitate, ipsins territorio, districtibus et perlineutiis pra;fat;e Romau; ac Terraconensis Ecclesiarum per omnia jure salvo) ab hac hora in antea fidclis el obediens ero beato

successores quocumcjue termino noii solverint integre

censum ipsum, et exspectati per qualuor menses, terminum ipsum, immediate se(|uei)tes, de illo ad plonuni non satisfecerint, eo ipso erunt
census solutione cessantes excomraunicationis vinculo innodafi. Quod si in secundo

Pefro et domino meo domino Marfino papa IV suis^jue successoribus canonice iutrantibus, san-

taliter in dicti

anno
siiie

in prwdicto solutionis termino, vel infra subsequenfes quatuor menses eumdem censum

Romanae Ecclesiae. Non ero in cousensu, vel lacto, ut vitam perdant, consilio, aut aut menibrum, aut capiantur malacaptione. Conctajque Apostolica;

silium,

quod mihi

credituri sunt per se, aut

nunvel

diniinulione qunlibet nou persolverinf, tofum

praidicio comitafu Ecclesia-

tios siios,

sive per litteras, ad

eoruin damniim,
si

ipsum regnum cum

me

sciente,

nemiui paudam

el

scivero

lieri

518

MARTINI IV ANNTIS
qiiori ?it in

3.

CHRTSTI 1283.
Quantas
et

procurari, sivo tractari aliqnid,

eorum

quam

graves,

quamque ignomiEcclesias cun-

damnniii,

illnil

pro possn impodiam, etsiimpe-

nio?as iiijurias sacrosanclae

Romanae

dire iion pos?cni, illiul eis significare curabo. Papatnm Romaniim et jnra S. Petri in rcgno Aragoniae et comitatn pra^dictis adjntor eis ero ad

retinendum,
et

et

defendcndnm ac recnperandum;

recuperata manntenendiim contraomnem liominem. Universa et singnla leiicm, conventiones et

litteris

ctorum matri fidelium et magistra? irrogare praesumpserit quani enormibus, quam magnis, imo pcrmaximis illam perturbarit ofTenfis, tcrram ejiis, Sicilia^ videlicct insulam, damnatis ausibus occupando, Petriis quondam rex Aragoniac, quem
;

jiridem

exigentibus

gravissimis culpis suis tain

terris caeteris,

pacta contenta in papalilms

suprascriptis

regno Aragonia?,
bat,

qnam

quas habe-

plenarie adimplelDO,et inviolabiiiter observabo, nec

Apostolica

duximus

auctoritate

privandum;

nnquam tempore veniam conlra illa. Sic me Deus adjuvet, et iia-c sancta Dei Evangelia. Dat. apud Urbemvetercm VI kal. Seplemb., Pontif. nostri anno III . Admiltendi Pontiflcio nomine liujns
nllo

serenitalem regiam latere non credimus,

et ipsa facti

cum

id

evidentia longe lateque publicet, ac

famas

exuilur. Nec

sacramenti facnltas cardinali legato collata est '. 35. Pelrus etiam Valevtia; regno a Pontifice
principatu

volantis prajconinm jam in ultimis pajne terrarum finibus divulgarit. Propter qiiod non solum nobis, sed universis quoque fidelibus, ad

qnorum

modo

Cataloniae,

re-

notitiain pervenire contingit , occurrit veheinentius admiiandum, quod tu, qui devotus Ecclesise fllius, qui princepsCalholicus, qui cultor
fidei

gnoque

Aragonia; evertendiim

Petrum censuit

Pontifex, veriim eliain nt a Sicilia avelleret, illum regno Valeiitiaj spoliavit, cujns jura ad unum e
Pliilippi filiis franstulit^;

orlhodoxae condignis
et

laudibus praedicaris

tractatum habuisse

habere

cum
fllia

Petro diceris

quo argumento ad Joan-

memorato, ut

dilecta in Christo

Alienora nata
conjugali vin-

neni Collelum legatum scripsit; eamque addidit legem, ut nisi excnrrente designato tempore Valentiani
sibi

tua Alfonso primogenito

dicti Petri

culo copnletur,
37.

armis assereret,

bellove appeteret,

Revera,

fili

charissime

ingens subiit

omni excideret jure, quod ad Sedem Apostolicam devolvendnm declaravit. Qno (juidem argnmento
nniversis Galliarum
iirfcsulibiis

noslri pectoris arcana turbatio,

multaque cor nos,

quibus insinnavit, jiira suani perfidiam ad lilium Galliarum regis traad quae perflcienda decimag triennales ducta imposilae. Qiiibus coiisentit Nangius ', additque
:

^ regni Aragonia; a Petro ob

missae

litlerae

cum tractatus trum amaritudo circumdedit hujusmodi lam abominabilis, tam horrendns ad
andientiam nostram
cita nostra fide

digna relalione pervenit;

ciim personam regiarn, quain seinper ad benepla-

paratam,

et

ad Apostolicae Sedis obse-

quia

circa

Domini

nafalilia,

celeberrimo conventu omhabito,

promptam inveniraus, sinceris affeclibus prosequamur; ad exaltationem tuam, tuacque domus

,

nium ordinum

Parisiis

Philippum oblata
concione

inclytae

claris devolionis et fldei titulis insignitse,

a Pontiflce admisisse, CoUetuinqiie pro

benevolis studiis intendentes. Sed

numquid sum-

Gallos ad rrncis signum indiiendnm adhortatum. Et quidem cxtant ad Joannem legatum datae litterae

ma
tui

considerationis regice inspexil acies, quod in

^ ut pivTsules ad solvendas decimas cogere

36.

posset.

cum

Marlinus Aiiglioe regem a conlrahenda At Petrus AragoPetro affinitate revocat. nius, cum Pontiflcem sibi adversantem, tot(|ue hosles conflari cerneret, contrahere undique auxi-

dicta?que domus honoiis derogationem non modicam, in laudis regiae detrimentum, in tuae gloria? nubilum talis copula proveniret?Numquid tuai circumspectaB providentia? magnitudo discussit, quod absque multa divin;c Majestatis offeusa,

gravi fidelium scandalo,

sacrorum contemptu
infausla conjunctio

lia

bat.

ac principum amicitiaiu sibi eonciliare studeAmbiebat vero maxime Anglitc regis afflniillius

animarum periculo, et canonum manifesto tam minime sequi posset?

quod quondam... comitissa
Christo
filiac

Aii

ignoras

talem, atque

filiam

Aifonso

majori natu
:

Provinciae mater charissim;e in

trai

nos-

uxorem

tradi

oratorum opera deposcebat

spera-

A. illuslris reginx- Anglia> malris

,

batenim, juncta ea affinilate, Anglorum potentia impetus Gallornm, ne suam invaderent ditionem, infringendos. Nec minusMartinus eo animadverso incubuit, ut Eduardum a contrahenda affinitate cum Ecclesia; hoste, defixo anathemate, atque
Apostolica seiitentia regio lionore exuto, revocaret,
ut exsubjeclis ejus
litteris jiatebit
^
:

na, prout asseritur

matreni jam
sicque
si

exstitit
filia

Sabaudise... comilis, cujus

dicti

germaqiiondam Amedei uxorem ipsiusPetri

tnae,

Alfonsi

genuisse

refertur;

diligenter attenditur, Alfonsus, et Alie-

noia

fllia

tua pra?dicti

quarto consanguinitatis
se

gradu utrimqne inviceni

si

prsemissis veritas

suffragatur

contingunl? Ideoque, prout publica ,

Charissimo in Chrislo

filio

Ednardo

regi

fania clamat, talis

commixtio non matrimoiiium

Anglia; illuslrij salulem et Apostolicam benedi-

ctionem.

sed potius contubernium censeretur. Absit igitur, ut tui nominis clarilatem per absit, rex inclyte
,

effectum
1
iii

talis

operationis obtenebres, ut tuae praestudiis tibi conser-

End.

1. III.

Ep. cur. xi.

reg.

!;esl

Pbil.

Frwc.

'

Ep. viil.
1.

Ep. ix.

Fnil.

iii.

Rp

cur. x.

celsae
*

devotionis sinceritas,

Nang.

To.n. u.

pag. Vi.

vanda sollicitis, contubernii hujusmodi contagio maculetur ut exinde tui generis generosi lucidis
;

MARTIXI IV ANXUS
fitulis

3.

CHRISTI 1283.

519

gerit infra charitatis visctia iirredilecluni

deroges, et prfedictam Ecclesiain, quae te , hujus-

ingentem vim auri deprompserat, Poi tiienseiiKiue

cpisco|)um ad Vcnetos, ut auxilia ab
miserat. De quibus Carolum subjectis
iis

eliceret,

niodi occasione perlurbes, cui seniper placere pro

litteris

cer-

viribus sludnisli.

tiorem kcit
a

'.

Quocirca celsitudinem regiam rogandain attente duximus et horlandam, quatenus provide pensans, ct solerter atlendens, quod cum inimico
38.
et persecutore Ecclesiae

Martinus, etc, dilecto

galeie

filio

nobili viro Carolo

princi|)i Salernitano.
a

Niillaj

conductitiae

pro

te

haberi

mauifesto
et

te

contrahere parentelam

quod

si,

non decet quod absit,

pra^dicta conjunctio ficret, le regi Allissimo, per

possunt Venetiis, quamvis venerabilem fratrem nostruniBernardum episcopumPortuensemA.S.L. illuc iiropter hoc specialiler duxerimus destinan-

queni regnas, quamplurium redderes odiosum ; quodque nos et eamdem Ecclesiam gravissime provocares, nec possemus, sicut nec etiam deberemus, conjunctionem eauulem, utpote contra

dum

sicut dilectus filius nobilis vir Joaniies

de

Genvilla,

quem

tu

cum

nonnullis

aliis tuis

nuntiis

ad civitateni Venetiarum pro certis galeis conducendis

iiiibi

destinasli,

nobis in nostra

pridem
in par-

Deum
sujier

et

sacrorum

statuta

canonum

attentatam
si

constitutus praesentia retulit oraculo vivae vocis.

aliqualcnus sustinere;

oninem tractatum,

quem

Quia vero praefatus Joannes asseruit, (jnod

tibus
illis

hoc forsitan assumpsisti, et si ad aliud etiam, quod uon credimus, est processum, illud prudenter revocare non differas, nullatenus permittendo,quod in hacparte ulterius(juomodolibct procedatur : sic te super hoc promptum, etficaccm, et facilem impensurus, ut exinde Altissimi Filio, et EcclesicB supradicta;, ac nobis uon indigne complaceas, divinis et nostris benedictionibus fovearis, teque dictamque filiam tuam supernis
beneplacitis constiluas
aptiores.
,

hoiiiines idonei et experti ad

armandiim
legato,

viginti galeas poterant inveniri, nos ad promotio-

nem
auri
,

negotii sollicite intendcnle?, eidein

existeiiti,

tunc Venetiis

(jiiiiKjue millia

unciarum

cum

fuisset a nobis a te humiliter supplica-

tum. ut longe mnjorem

summam

pecunire pro

galeis initferemus eisdem, per certossociosmerca-

torum camerae
per

nostrai transmisimus,

converlenda

eum

in

stipendia

hominum

praedicforum.

Datum apud
noslri

Nuper autem
marescalla*

dilectos filios nobiles viros

Joanuem

Urbemveterem . anno

non.

Julii

Poutificatus

de Chentiliaco, nuntios tuos

Hugonem de
litteris

Vicinis regiae ac tua3

vicemagistrum,

39.

Pontifice Carolo pro rerjni dcfensione

pecuniarinm mutuatur. Non niinus ad confirmandas suas partes, coiiciliandaque aliorum principum studia Petrus litteris et oratoribus ipsos sollicitabat inter quos Venetorum operam sibi perutilem arbitratus, magnam soUicitudiuem
stibsidium
;

cum

et Petrum de Sury ad nostram praesentiam

destinasfi, nobis humiliter supplicans per

eosdem,

ut cuin infendas in proximo, divina favente clemeiifia, in Siciliam transfretare, ac propterea tibi

coUocavit, ut ipsorum amicitiam sibi compararet.

subsidium opportunum, mupecunia' dignaremur. Unde nos habentes specialitcr cordi negotium, et

pecuniarium
tuare
tibi

cxistat

cerlam

summam

Cumque

nonnulli florentissimce

illiiis

reipublicae

in tantae necessitatis articiilo tibi

efficacifer

fnvnrabiliter et
viginfi
et

favere Aragonio
Castellano

viderentur
injunxit
'

Pontifex

episcopo

adesse

volenb^s

tibi

octo

munus

ut Apostolicam sen-

millia et trecentas

nonaginta
.

et trfs

uncias, et

tentiam in Petri Aragonii sequaces divulgaret, ac Venetos, qui sentirent cum ipso, anathemate notatos pronuntiaret.

quatuordecim grana auri cnmf)ufafis in cis (iiiinque millibus supradictis, mandavimiis mutiiari.

Et quidem

a Petro

nonnuUos
':

De cujus

totali

summa

venerabili

fratri

nostro

Venetos subornatos queritur his verbis Poiitifex

NonnuUi de

ta),

universitate prtcdicta (nempe Venedamnabiliter a laiidabilibus praedecessorum

Gerardo episcopo Snbinensi A. S. L. viginfi millia et trecentas octoginta et quatuor uncias seplem tarenos et tria grana auri per nuncios mitfanlur.
,

suorum

semitis

sicut intelleximus

deviantes, ia
;

supradictos,
Dat.

eam prorumpuiit temerilatisaudaciam quod noa

solum memorati Pelri contra praedictam prohibitionem nuntiosvel litteras recipere, ipsique mittere non verentur, verum alios, ne contra Petrum et rebelles eosdem nobis, Ecclesice, ac regi praefatis assistant , in nostrumve procedant auxilium
contra
illos

pereoseidem fideliteras?ignanda,etc. apud Urbemveterem IX kal. Maii, Pontificatus nostri anno iv . 41. Exhausto porro Pontificio aprario, cim
Carolus princeps
a Martino
,

subsidinrium aiiriim

posceret

exaclae a clero pro instaurandis Syriae

malitiose impedire praesumunt, etc,

rebus deciinae olim decretae in concilio Lugdiincnsi ad defendendam Siciliam derivari sunt cocpta;,
ut subjeclae ad

Datiim apud Urbemveterem Vlid.Junii, an. iub. 40. Objecta nimirum fuerant plura obstacula
in Sicili;e

Berardum
litterae
:

Apostolici a?rarii prae-

fectum ostendunt

ne Carolus prince[is Salernitanus,qui expeditioiiem iusulam meditabatur, classem Venetiis posset comparare, militemque conducere. Ad quos sustentandos sumptus JlartiuusePontificio airario
'

Nuper ex parfe charissimi

Sicilis regis illustris

in

Christo fiUi

nostri Caroli

fiiit

nobis ciim

instantia sup[)licatum, ut cuiii sibi [)ro defensione

ac custodia regiii Sicilite subsidium pecuniarium

Toin.

I.

1.

ni. Ep. cur. xxiii.

'

Ead. Ep.

Tom.

II.

pag. 95.

Ibid. pag. 105.

520
plurinmm opportunum
,

MARXrNI IV ANNUS
faceremus
ei

3.

CHRISTr 1283.

usque ad

praesentiaruin ab eisdem regni praesidibus, alio-

certani quantitalcm pecunife, prout de ijeneplacito

rumque

officiorum gestiribus consuetudinariam

fere

nostro [iroceileret, mutuari. Nosigitur atteiidentes,

cunversam ad piaedam, extremae

inoiiam

quod in hujusmodi defensione ac cuslodia non solum dieti regis, sed etiam Ronianai Ecclesia; bonor et ulilitas iirocurantur, \olumus et prajsenquatenus tle tium lilii auctoritate maudamus
,

exinanitionis incurrit, ab institutionum labe ser-

vilium nosliis parta laboribus nova lege resiirgeret, etc. coiisignatu

vero ea Sanctio

liis

verbis

Data in campis in planitie S. Martini anno Doiucclxxxiii, die |ienultima Martii, xi Indict.
4-3.

viae et

pecunia decimarum regnoruin Scolia;, DaciaG, SucUngarige necnon partium Sclavouiae et

;

mini

Polonia;

apud quoscumque mercatores \el alias personas tam in Romana curia, quam etiam extra

Decerpsit ex illa Constitutione postea Honorius IV prsecipuas leges, qu;e ad tuendum jus Ecclesiaslicum spectabant, easque e sacri collegii

deposita, seu

quocumque modo

alio

commendala

cardinaliiim consilio Apostolica auctoritate confirniavit, edita subjecta sanctione

'
:

dilectis filiisdomino

infra: o
et

Joannide Tomasis Spiliati. Et Usque ad quantitatem quindecim millium

Ad perpetuam

rei

memoriam.
meprimogenitus, tunc ejusdem regis in regno
tanquain vir Catliolicus

sexceiitanim

unciarum

auri

facias,

subinoto
etc.

Dilectus fllius nobilis vir Carolus, clara3

Siciliae

cujuslibet
Dat.

dilTicultatis

obstaculo,

assignari,

moricB Garoli regis

apudCaslrum-Plebis, Ylllkal. Augusti, Ponti-

princeps Salernitanus, et
Siciliae vicarius generalis,

ficatus nostri

anno iv.

Cum

vero prsecipua Siculi

mali labes ex nimiis extorsionibus, quas Carolus

tuendi regii juris specie, exactorum nefaria secu-

de genere ortus Christianissimo, devotam ad Deuin

imper. et Manfredi tyrannorum exempla, nec eoruin triste exilns i^ertus

consilia,

ac Friderici

II

horrescens, exercuerat, medendi huic malo serius

soUicitus, regio edicto

nondum

defecerant

sanxit ', ad populos, qui continendos in obsequio

mentein gerens, ejusdein genebono statu Ecclesiarum regiii pnedicti, et ad conservationem juriuin earuindem inter caetera, licet sub alio forsan verborum schemate, dicitur statuisse, et mandasse inviolabiliter observari, quod decimae, quae debebantur
et ipsius Ecclesias
ris vestigia

imilatus, pro

aliosque ad offlcium pelliciendos, libertalis leges,

quae viguerant moderante sceptrum Guillelmo Se-

Ecclesiis et personis

Ecclesiasticis regni

ejusdein

cundo, sub quo Sicula res bonoruin

omnium
:

iri ad quas quidem restiluendas Carolum accepto Ponlificia liberalitate regno obstrictuni vidimus, sed commodorum niagis, quam fldei gravissimo suo damno rationem duxisse. 42. Princtpis Salernitani eximice pro Sictilis

affluenlia singulari efflorueral, restitutum

leges

quarum qucedum ad rem Ecclesiasticam

spectantes ab Honorio
ptis

IV confirmantur.
in

AcceSiculi

Catholicorum reguin Siciliae temporibus, et debentur, et recipi ab Ecclesiis consueverunt, eisdein ipsis Ecclesiis sine difficullatis obstaculo ac morae dispendio persolvantur; scilicet quae debentur in pecuiiia in festo Pentecostes, et alia quce debentur in frumento et aliis viclualibus, vino, oleo, seu fructibus aliis, illis temporibus, quibus percipiuntur; et si aliqua sint, quaj caeteris diebus persolvi consueverunt, die debita persolvantur et ne de
:

etiam a

parente abeunte

Gallias

regni habenis Salernitanus priuceps, ad mulcen-

dos poiiulos edixit, ut e singulis provinciis s[)eclatissimi viri ad Martinum IV legarentur, ut de justis

hoc Ecclesife vel personse Ecclesiasticae necesse habeant singulis annis a curia litteras impetrare, statuit quod sub poena dupli ejus pro decimis vel aliis juribus, iiersonis vel Ecclesiis, quibus secun-

dum

ordinationem prtenii-sain solutum non

seu
alii

fuit,

consuetudinibus qu;e Guillelmi

II

temporibus

debitis, secretarii

magistri
offlciales
,

procuratores

ac

viguerant,

quarum jam

obsoleverat

memoria

magistri

salis, vel

qui eas debeat

futuri, teneantur

aequi boni(|ue consuleret, pluresque optimas le-

persolvere, tain praesentes

est distinctum,

quam

ges -condidit, qu;c extanl in voluiiiine jiirisSiculi

inscripto Constilutioties regni ulriusqne Sicilice,

ea integraliter solvere, secunduin quod superius

nuUo

inde mandato alio exspectato.

alque ab his verbis ducunt exordium

stris

Carolus

illu-

Ilierusalem

el Siciliae regis
,

prffilatis

Ecclesiarum

primogenitus, etc. comiiibus, baronibus et

universis

offlcialibus, ac aliis hominibus regni a foro (Pharo) citra doniini regis fidelibus devotis

Item quod comites, barones, et caeteri, qui tenentur ad decimas et jura alia Ecclesiis vel personis Ecclesiasticis pro bonis quae tenent, ea teneantur solvere suis lemporibus, quibiis hactenus extitit

consuetum;

adjiciens, ijuod ad hoc auctoritate sui

suis,

salutem

et

haclenus

non

dilectionem sincerani. Desideriis niinus imniensis quam arduis

statuti sujier

hoc

editi

ad requisitionem personaaliis

rum, quibus

debentiir, per justiliarios ]n'ovinciaB

noster spiritus laboravit assidue, ut peculiare do-

compellantur; quodque solvantur ab

quibus-

mini

patris nostri

praedilectumque nostrum
Sicilia;,

liaere-

cumque, perquos bona pupilloruin,

sive alii sint

terras et feuda

ditarium regnuin

torum

injustissimisinstitutis

quod tam olim occupahorrendam quodani-

tenentiuin procurantur, sive baliatus curiateneat,

commissi, sive

terrae vel

feuda

ali-

modo abusione
'

contraxerat servilutem,

enm

ia

quorum

occasione delicti

vel

quacuinque

alia

causa per curiain teneantiir.

A|iuii Marl.

tom.

i.

1.

iii.

Ep. cur. xxjiv. pag. 178.

Ext.
1

inter Constitutiones regai utriusq. Sicilia!.

Hon. IV.

l.

1.

Ep. xciu.

MARTINI IV ANXUS
4i. Ilcm quocl clorici nisi i)ro bonis
libus,
foiidaiiiler

3.

CHRISTI 1283.

521

modi
jiiris.

crimiiie libere cognoscant el puniant, ut est

prout

conlinetur in

conventioniijus

Item qiiod

justitiarii vel alii se, vel

officialos vasjii-

dictuin

rejj;oin el

Roiiianaiu Kcclesiaiu

liabilis,

ad

sallos

Ecclosiarnm corain
prajlati

ad ipsoruiii

judicia siecularia
siie in loto

nou

traliautur.

Itoiii (|u<.hI

Eccleeis

dicia in eivilibus

trahere non pracsumant. Itein

regno praedicto gaudeant privilegio,

iioii

quod
ao

Ecclesiarum, Ecclesiasticae persona;,

per coininuiiia jura iinlullo,

scilic(!t (|uoil roi, (|ui

()ffici;ilos

ipsarum vassallos eariim dobiloros suos

dc debitis
et

ad eas coiifiigiunt, abinde

exlraliautur

iiiviti,

possinl, prout ois compotit, conipellore ad satisla-

nisi in casibus a jure perinissis. Iteni qiiod

domus

ciondum

sibi

juribus

earumdem,

prielatorum, rcligioforuin, et aliarum Kcdosiasti-

contradiotioneali(]iia illogitima nonobstante.Itom,

licot idom priiiceps statuorit ali(|ua de vassallis Ecclesiarum, eis ad personalia servitia obligatis, si

carum peisoiiarum
iiospilandi ab
invitis,

sIih!

voluntato ipsorum causa

aliis
:

officialibus vel

personis, eis

null itcuius

capiantur
,

et si

de voluiitate

forsaii a terris, in

quibus morari dobeiit, aiifuge-

ipsoruiu i)i;elatorum
criiniiialia judicia

relif^iojoruiii, vol

aliaium
ibi

personaruiu Ecclesiasticarum recepti fueriut,

suinaut; nec leclos, vel res
tatein

persouas Ecolosiasticas rovocandis; nos taiiien dicimus distinguendum, ut si

rint, per prielatos, et

exercere aliiiuateniis non pra?-

ralione porsouac ad liujiismodi servitia teneaiitur,

possiiit, si

eorum contra voiuusecus faclum fueril,

damiii,
si

recessorint, legitiine

revocari
et

si

voro

ipsorum accipiaut post emeiidationem, et

et si

tenentur rerum tantummodo ratione,

volueriiit, res

recedere

reslilutioiiein

ipsas

Ecclosiis ot personis

eisdem

comos
niilos,

fuerit vel baro, qui coiitra focerit, teneatur

;

omiiiiio diiniltere compellaiitur. Ueiii qiiod Jud;cis,

ad pcenain duodecim unciarum auri

si

simplex

ad sex,

et si

burgensi?, ad tres. Ilein qiiod

aii;e

qui sunt Ecclosiarum vassalli, niilla commillautur offioia, nec eis aliae oppressiones vel gravamina
iiiforautur.

ofliciales,

comiteSj barouos, vel

quscnnKiue

Nos ilaque cuin fratribus nostris

et

doli-

person;c laicales non iiitroiniltanl se de eleclioni-

beratione pncliabita, pra;inissa in favorem Eccle-

bus praelatoruin, vel collationibiis pra;bendarum,

seu quorumlibet Ecclesiasticorum
diroote vol
indirocto,
l)ertinenlibus, nrsi

siarum Doi

miuislrorum

ipsius attendontos in-

beiieficioruin

ducta, de ipsorum fralrum assensu,ac ploiiitudiiie

potestatis ea firmilalis |)orpetu;e

mic de aliis ad spiritualia quaiitum ratioiie juiis patronatus aliquibus coin|ielit, velex privilegio est con-

robur statuimus

obtinere, ipsaque perpetuis temporibus inviolabi-

cessum

nec propler pntlatos, capitula Ecciesiai[)Soruin

rum, seu conventus piorum locorum,

tur.

consanguinei vel vassalli quomodolibet inolesten-

Kem quod

clorici, (lui

cleric;iIilor vivuiit, iu

Docornimus ergo ut nuUi liomipagiuam nostrae Constitutionis, aut praeceuti infriugore, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem, etc. Ego Honorius Catbolicae EcclesiaB episcopus
liter observari.

num

liceat liauc

colloctis et exactiouibus aliis

quihuscumque, nec

subscripsi.

pro bonis Ecclesiasticis, nec pro patrimouialibus de portioiiibus, eos logitimo conlingenlibus, cum
aliis

Ego Ordonius Tusculanus episcopus subsc. Ego frater Bentevenga Albanensis episcopus

teneanlur. Itein quud res

iu

et possossiones,
alii obligatae,
:

qua)
dari,
si

subsc.

non sunt
doiiari

aliquo curiac vel

Ego
Ego

frater Latinus Ostiensis et Vellelrensis

Irater

possint Ecclosiis, et legari

sed et

ea

episcopus subsc.

obligatione teiientur, propter

quam

donatio, datio

Hieronymus Pasnestrinus
et

episco-

vel legatio de jure impediri non possit, hoc casu

res et possessioues

pus subsc.

bujusmodi

pr;efatis

tituliscum

Ego Bornardus Portuensis

Ego Ancherus
subsc.
tit.
tit.

S.

Ruffina)

onero

siio

ad Ecclosias traiislorantur. Itoin qiiod

episcopus subsc.

vassalli

teiient, ot

Ecclesiarum, qui ea habent, ab Ecclosiis sunt eisdem Ecclesiis ad servilia perso-

S. Praxedis presbyter car-

diiialis

nalia obligati, oflicia per curiain, coiiiites, barones

vel alios sine

Ego Hugo

S. Laurenlii

in

Lucina pres-

ipsorum praeiatorum

licentia

nuUa-

byter cardiualis subsc.

tenus cominitlantur.
45.
Itein

EgoGervasius

tit.

S. Martini presbyter cardi-

quod

privilegia et jura, concessa

nalis subsc.

Ecclesiis et persouis Ecclesiasticis a Catliolicis et

Ego Comes

tit.

SS. Marcellini et Petri presS.

autiquis

ngibus

Siciliae,
:

in

quorum

possessione

byter tardinalis subsc.

sunt, serveutur ilkosa

de

illis

vero, in

quorum

Ego Gaufridus

tit.

Susannae presbyter

possessione non sunt,

titia in

fiat ois

siue diffioultate jus-

cardinalis subsc.

curia conipotonti. Ilem quod officiales et commissarii curia; possessiones et res, qua; ab
Ecclesiis

Ego

Goltifridus S. Georgii ad

Velum-Aureum
diaconus cardi-

diaconus card. subsc.

possidentur, uon auferant, nec ab ipsis

Ego Jordanus
Ego Jacobus

S. Eustachii

easdein Ecclosias contra justitiam perturbare praj-

nalis subsc.
S. MaricC
iii

sumaut.

lleiii

quod

officialos

seu saeculares per-

Via-Lata diaconus

sonso nullaleuus iulroniitlautur ad

coguoscendum

cardinalis siibsc.

de aliiiuo crimine Ecclosiastico, nec iin|iediant praelatos, aut ipsoruni olficiales, quin de hujus-

Ego

Boiiodictus S. Nicolai in Carccre-Tulliano

diaconus cardinahs subsc.

A^N.

TOMDS XXll.

lUYK.

111.

52S
Dat.

MARTINI IV ANNUS
Tybiire

3.

CHRISTI 1283.

per

manus

inndstri Potri de

Caroli regis litteris ',quil)usPontifici annuicensus

Mediolano

S. R. E. vicecancellari.

XV

kal. Octobris

pensionem

cxlraheiiti gratias egit,

anno Domiiiica) Incarnationis mcclxxxv,

Pontifica-

47. Carolo flngitanti

absolvemus. prorogationem pensionis

tus vero doniini Honorii papa} IV antio i. Inseniit has littcras Honorii regioe Conslitiitioni
'

census anmtit Pontifex.

sto patri et doniino

Sanctissimo in

Cljri-

Fer-

sno, doiiiino

Martino divina

dinandns rex
siastici,

Siciliae

anno

Cliristi

mcdlxix.
luce Eccle-

providentia sacro-sanctaj Romanee ac universalis

Ecclesiae

46. Rccreati porro

hac

libertatis

sumnio

Pontilici, Carolus Dei grntia rex

tum aliarum legnm proniulgatarnm aSarerum

populi
alii^iuc insignes

Jerusalem
AndegavisB

et Sicili;e,

ducatus Apuliae,
Forckalchel

principa-

lernitano principe beneticio in ineliornm

tus CapucB, almaj Urbis senator. princeps Acayfe,

,

spem adducti Neapolitani,

oratores ad Pontificem
quffi

Provinciic

et

Torna-

misere, deprecatiiros, ut
:

dori comes,

cum omni

reverentia et honore de-

forent

ex

libertatis leges i^ronuntiaret

pro-

vota

pedum

oscula beatorum.

fessus quippe erat Carolus promulgata regia san-

ctione

Pontificiaj

sententiae

omnino staturum.

recepi

His auditis Martinus (limissisqne, ne in re obscura

sanctitatis litteras in haec verba Martinus episcoi)Us. servus servorum Dei, charissimo in Clirislo hlio Carolo ri'gi Siciillustri

Vestrae

nec explorata incertam ferret sententiam, qusesidiligenter respondit, populosque citerioris Siciliee ad meliorum spem erexit. Tum Gerardo

liic

salutem

et

Apostolicam benedictiosupplioclo

turum

neni. Per tuos nobis nuntios et litteras

casti,

ut

cnm censum

niillium
,

unciarum

de libertate, qua Sicnli,

episcopo Sabinensi A. S. L. provinciam dedit, ut dum Gnillelmus II sceptractabat, potiebantnr, iiiquireret:

II

anri

ad pondus regni
in instanti festo

Siciliae

ad

quem

sol-

vendum
iu

trum Siculum

Petri et Pnuli nobis et

beatorum Apostolorum EccJesiae Romauce teneris

eoque referente, ante Fridericuni

nulla vecti-

eodem

festo solvere,

commode nequeas

variis

galia elici a Siculis consuevisse, nisi ad propulsan-

duin liostem instruendus exercitus, aut regiaj inancliouis poinpa celebranda, aut regis liiius baltheo militari donandus, aut fllia in matrimonio
collocanda
jussit'.
B

foret,

accuratius

reni

pervestigare

expensarum oneribus 'imminentibus inipeditus, terininum solntionis dicti census faciendae in festo praedicto usque ad festum Nativitatis Domini priino venturum prorogare de speciali gratia curarenius. Nos itaque impedimentoriim tuornm conscii, et oneruin non ignari, super
negotiis, et
illis

Martinus

etc.

venerabili fratri episcopoSabi-

nensi A. S. L.

Olim

tibi

per noslras

litteras

meminimus
et collecta-

injunxisse, ut de

modo subventionum
Siciliiie

rum, qua^
diligenter

in regno

tempore

clarie

meino-

rifeGuillelini regis Sicilias solvebantur, inquireres

paterno tibi compatientes affectu, terminiim ejusdem solntionis dicti census octo millium unciarum in pnefato A|)OstoIorum festo, ut praedicitur, faciendffi, usque ad propdiituin festum Nativitatis Dominicai proximo venturum ad tuae petitionis inslantiam sub iliis eisdem poenis tam spiritualibus

nuper vero te recepimus intiniante, quod per inquisitionem super hoc a te factam niliil nliud potnit inveniri, nisi quod antiquorum habet relatio, quod quondam Fridericus RoinanoTum imperator, tempore, quo de ultramarinis partibus rediit, primo subventiones et collectas ordinarias in regno imposuit supradicto, et quod ante pra;dictum tempus colkcta} ac subventiones ianlum fiebant, cum rex Sicilise pro defensione
:

quam

temporalibus
faciendn,

et

obligationibus,

qnac sunt pro solutione ipsius census in

festo

eodem

Apostoloriim

statutie,

seu etiam

de fratrum nostrornm coiisilio prorogamus, ilatnmen, qiiod per prorogntionem hujusmodi

ordiiiatae,

ejusdemsolutionis
tur

facieiid;E in dicto festo,

Apusto-

loruin terminus in posterum nnllatenus

;

immnte-

sed in

eodem Apostolorum
,

festo annis sin-

gulis solutionem ipsam facere tenearis sub pcenis

statutis
et

ipsius regui exercitum faciebat, ac in coronalione regis ipsius, necnon et quando filius ejus susci-

ordinatis

sicut

in

conditionibus et

conventionibus inter
clesia
tibi

eamdem

Ecclesiam
si

et

te

piebat

cingulum

militare, ac ipsius

filia

nuptui

habitis in concessione pnedicti regni, ab ipsa Ecfacta,

tradebatnr. Nos igitur super hoc certiticari plenius cupientes, ac volentes quod iuqnisitioni super

iilenius

conlinetur. Et

forte

deficeres in solutione piaedicti census, in

festo Nativitatis

eodem

hoc facienda; per

nitati tua3

le sollicitius

insistatnr, frater-

per Apostolica scripta mandamus, (luatenus ad inquirendum super hoc solemniter jnxta prioris inandati nostri tenorem exacta diligentia

etprompta sollicitudine procedere non omittas,etc. Dat. ajiud 1,'rbemvcterem, VI kalend. Decembris annoiiio.Sanxisse eadem posteaHonorium insigni Conslitutione, qua Siculos oneribus jani aiite imnunc res Siculas positis liberavil visuri sunius'
:

Domiui facienda, perinde poenas ac si non facta hiijusmodi prorogationis gratia dictum censiim tempore secnndum easdem conventiones bebito te non solita etinm quod per petitionem, vere contigisset
incurras easdem
,

concessionem prorogationis hujusmodi, dictae conditiones et conventiones nullam prorsus innonec mutationis vationis variationem sentiant dispendium patiantur, sed in sua omiiino permaet
,

neant firmitate
1

nec tu aut
jiau'

tui

successores in

Exl. inlcr Const. reg. Sicil.

3

Marl. lnin.

1.

i.

iil.

tp. XL.
'

Anu.

Clir.

128i.

Kxlatapuil Marliu. toui.

II.

So.

MARTINI IV ANNUS
regno praedicto, quoad solutioaem
Ccetero in
dicti census,

3.

CHRISTI

1^283,.

5^3,

de

men

e Monteferetro perdomitiis, adactusque est ad

saepefato

Apostoloiiini feslo annis sin-

impliiraiidam
/Eiiiilia
felici

Aposloiicc Sedis

graliam

atque

gulis

faciendam,

aliler

quomodolibct tcneanuni
prorofia-

ad Ecclesiac obsequiuin revocala'. De quo

litteris
':

(juain teneljaniini hactenus, priusqnaui

successu PonUfex iu

ad provincice
sacro-

tionis ejusdeni pelilio el |)rorogatio processissent

ejusdeiu priefectum memiiiit

sed sic in oiuuibus et per onniia teiieaiuini, prout

inter

Cuiii, inquit, omni|)oteus

Dominus

Rouianum

Pontificein et

Rouianam

Eccle-

sanctam Ecclesiam sponsam suam misericorditer

ex alto respiciens,
liis

siain e\ parte una, ct te ex alteraordinatuin exlitit

diebus colla rebellium et

iii

couveuUiin. Gajterum vohimus, ut si liujusmodi supplicationem tuam et prorogationem nostram

et

persecutorum

ejus, dura(|uaiilunilibet,

ejusdein
;

provincise parlibus eflicaciter subjugarit

ac

illo-

ratas liabueris,

super

lioc

patentes litteras tuas,

ruin superbia fastuosa |)erdoinita, cervices contra nos et eaindein Ecclesiam pridem
iii

eorum

haruni seriem conliiienles, Aurea tuaBulla siguatas

ia forma,

elatione

quam
tibi

dilectus

BHus Bernardus camesigillo transiniltit,

rarius nosler

sub suo

nobis

mentis ereclas, pedibus noslris subjecerit in ipsorum perpelua) coufusionis opprobriuin conculcandas; nos consulta meditalioiie pensautes, et consideranles atteutius,

iulia dictuiu festuin Nalivitalis, cessaiile (|uaiibet

occasione, transmittas

alioqiiiii

jusmodi nullius

peiiilus sit

humoineiiti. Daluin apud

prorogalio
nostri

quod eorumdem Joannis

(de

Epa

scilicet), et

stipendiarioruin [irajsentia multo

Salernitaiio)
,

Urbeiiivetereiu IV kal. Julii, Pontificatus

magis principi meinorato (nempe

anno
gratia

ni.

Ego

igilur, pater sanctissime,

pro tanta

quam

vobis ad gratiarum aclioues inclinans, et

et

nobis deinceps existere poterit opportuna, sibique pIuscommodi,i)lus favoris offerre; acpra3-

oiiiuibus et singiilis supra conteiitis assciitiens, sic

dictorum
benigiiiiis

regis, et principis toties

is

inculcatis pre-

ad vos
aliis,

sanctissimaiu

matrem meain

in

iis

et

cibus, (parabat

expedilionem

iii

Sicilia;

insulam),
et

Dei fultiis auxilio, me habebo Ecciesiam, quod devotiouis meic palentibus increiiienlis, in conspectu Dei et hominuin reddar ipsius munimine gratiosus. Datum a|iud Dunum-Regis anno
Doinini mcclxxxui, die xxiii Noveinbris,
ctione,
Siciliae
xii

anuuentes, saepedictis Joanni

slipeu-

diariis nostris daiiius litteris iu

mandatis, ut ex-

pleto tempore, pro

quo nostra slipendia recepeprincipem, sublato cujuslibet

etc. Dat.
iii

runt, ad

eumdem

ludivii,

regnorum nostroruin Jerusalem anno

apud Urbemveterem
hosti
^

morse dispendio, studeant se conferre, id. Septembris au.

erepta fueiat;
iiiter
,

. Prae-

vero xix . Recurrente constiluta die, iteruinad Epiphania; Domiuioctavas solutio extracta,
perfecla

cipua strenuissimi hujus ducis opera ea provincia cujus egregia facinora

catapliractum
celebrant illnd hislorici
concitatissiino cursu
,

qua

Carolo Pontiticia syngrapha cau-

equilem

tuni est.
48. Hostes ditionis Pontificice a
viiicuntur.
si;c

direclaque hasta in

eum

ir-

Ut
;

Giddone

diccti

ruentem, virga

quam manu

gestabat ictu adverso

conjuncta erat

cum

Carolo Eccle-

dejecisse ex equo, ac necasse.

Nec prictermitten-

causa, cujus ope atque potentia de hoslibus

ita

triunipharat

cum jam

ejus res ob defeclionem

dum pacatam ab eo Cainpaniam, atque Adinulpbum ad Frusinonem Ecclesiae restituendam adactum

*.

Siciiloruin inclinata; eraut, plures perduelles eru-

pere, qui PoiiliUciam ditionem invadere suiit ag-

49. Martini pro /Emilia populisque levandis

sollicitudo.

Guido Montisferetri conies imillis censuris hoc auno defixiis, qui Gibellinorum velerum ope Urbiiiuiii invasit '. Percussi ob id similiter censuris Urbinates, cum flecti ad officium non possent, Guido e Monteforti (de quo antea egimus) in eos prffifeclus cst exercitui, ac provinciarum ditionis Ecclesiaslicae praesides
gressi. Factionis princeps erat

Cum

vero, uti diximus, bellica

hu-

jus ducis viitule procubuissct ad Ecclesia obse-

quium
civili

^iiiiiia,

Marlinus ul provinciain concussam

bello in pristinum statum restitueret, leva-

retque populos, Beruardum episcopum Portuen-

sem

iu ea legatuiii cieavit
a

\
fratri

Marlinus,

etc,

venerabili

Bernardo

subniitlere

illi

copias jussi

Cuni,

incjuit, cives

e[)iscopo Porlueiisi, A|)ostolicie Sedis legato in par-

Urbiuates ab olim in infidelitalis dcvio constiluti,

et

tibus Loinbardiae, Roinauiola;, etc.

tanquam damnatiouis

fiUi in

reprobum sensuin
contumacia
persi-

dati, ac in obslinatae rebellionis

niolae

Diu inter alias nationes terrarum Romapopulus importabilium onerum mole gravadepressus aiigustiis, diiin exoneiari
qu;erit

stentes,
filiis

ad devolionem Ecclesiae, qu;B rcdeuiilibus

pietatis, expectati

tus, saevisque

non claudit gremium

filius

diu-

desiderat,

dum

ab alflicUonibus

eripi, et

tius redire

superbe contempserint
nobilis vir

et

contemnant:

dum

ac dilectus
exercilus

Guido de Monteforti
provincia Ronia-

anxius ad gaiidia (]iiieUs aspiral, votivum exspuctat a Doniino pro tanlarum genlium utrius-

Romanae

Ecclesiae in

niolae capilaneus

geueralis ad

eorum

|irolerviam
viri-

edoiiiaiidam de nostio nuuulato potenter et

liler se accingat, etc.

que sexus relevatione sulaliuin, in (juo pacis ubertati; respiret. Eidemilaque populo paterno compatientes affcctu, ac illum uoslrum utiquespucialem,

Quanquam
visi

vero Urbiiiales

oblirmatiores in perduellioue

sunt

Guido

ta1

Tom.
Vill.

I.
I.

pag. 61.
'

i.
1.

* Ibid.

pag. G2.
p.
tit.

XX.

Jjcliet.

Malcsp. c. 213.

.lo.
'

Tom.

i.

1.

11.

Ep.

tu!'.

XLiv. tt

I.

III.

lip. cur.

xiv, xxi.

pa;;.

"U.

vii. c. 81.

Anlou.
Iil.

lii.

c. 4.

3.

*Toin.

ii.

Tuin.

Ep. XXiv.

524

MARTINI IV ANNUS

3.

CHRISTI 1283.
Quani vero liumaniter ac peramanter Romanos tractarit, ejus litterae demoustrant B Dilectis filiis coiisilio et |iopulo Roniano. Elsi cuiictorum iideliuin ubilibet in orbe

aliasque terris ipsis \icinas paitep, quas Fentimus

boniin occasione
pertulisse,

aiicujiis

comiuassalionis ta^dia

inentaneis oculis inUifntes; cu|)ientes

quoque

ut crescat ibidein tranquillitatis ubertas,

"vigeat,

et pacis opulentia

exinde discordiarum

sti-

degentium
versaliter

in

susceptione Pontificaiis
extilerit

officii

uni-

luulis resecatis; attcndentes insuper qiiod miseri-

nobis

sulliciludo

commissa,

cors

Dominus, qui

sic
;

intirdum
iit

irascitur,

ut

beuignius mansuescat
solatioiiis

sic aftligit ut

bonum
altiiis

conelisos

Roinani tamen poi)uIi sjiecialiter creditacura fuit. Naui quamvis suninins Ponlifex Cbristi vicarius
tutius
sit

adjiciat; sic prosternit

iis

Christianitatis autistes, specialis

tanien
[iroiiler

extollat,

super
iliis

pia benignitate rcs|Mcieiis, tactis

esse diguoscitur episcopus

Ronianoruni
statuni,

superborum
dignatur
Roinauffi

ipsius Romaniolas cordibus, salutari,

quod

circa

vestrum Urbisque
iiislaiilia

ut absque
fcE-

quod ad EccIesiiT gremiiim reducantur, sicuteosjam pro

inspirare consilio,

intermissionis

successibus prosperis

cundetur,

et pacisstabilis

conimodis

atflual, dis-

majori parte conspicimus devot;E conversionis spirilum assumpsisse, videmus expediens, (|iiod tam clerus quani po|iuIus dictarum teirarnin et parlium ex parte Sedis Apostolic visitenlur, et inibi deformata provide refornientur, et exinde quseque
noxia diluantur . Et infra 50. Te propter exaltationem
:

seiisionum quarumlibet nuliiio profligato, vigilaniiisaftentiiis, ferventer iiiteiidiniiis, o|ieraiiique

sollicilam, [ihniis sludiis iiiipeilimur.

Vos

eiiiin,

ut vera loquamur, noster populus peculiaris existilis,

intiina

nobis affectione

tiilectus.

Vos
ejus

eslis

aliimni rioniauae Ecclesia; speciales, quos paterni

i|isins

Ecclesia?

favoris

pleiiitudine

confovemus. Vos

fllii

ac reforniationem et directionem, ac oplatam quietem illarum partium; de fratrum nostrorum

consilio illuc

praeelecti, claris devotionis et fidei titulis insigniti,

quorum

hoiioris et

tanquam

pacis

angelnm duxiinns

venlibus aflectamus
versitas, prosperitas

commodi cumuiiim votis quorum nos perturbat

;

fer-

ad-

deslinandnm, fraternitati tua; in Aquileiensi, et Giadensi patriarcbaiibus, ac in Ravennate, MedioJanensi, Janueiisi, el Pisana iirovinciis: et in eo-

non immerito

reficit affluentia

gaudioruin.

Sane niiper ad nostram praeseutiam vestros

et

rumdem

ac in Bononiensi, Lnnensi, Ferrarieusi,

ambassatores
illis

nuntios accedentes libenter vipaterna recepimus, benignam

:

Papiensi, Placentiiia, et Castellana civitatibus et

difficesibus
;

diiiius. et affectione

necnon

et generaliler in Lonibardia?,

totius Roinaniola', Tusciiu

stitutis,

marcliite

quoque in imperio conTervisinae, ac Venetiarum jiartiut

dissipes et

audientiam coiicedendo (lui nobis, iiiter alia prudenter ab ipsis proposita, ex parle vestra buniiliter

supidicarunt, nt cuni propter sterilitatem

noniuillis

bus,

pleiiae

legalionis ofricium commiltentes,

temporis niiniam, qua; in

provinciis

evellas et destruas, a;dilices et plaiites,

invaluisse asseritnr, victualibus Roiiianon affluat;

disperdas, ac facias, auctoritale iiostra, quajcuiii-

que ad bonoreni Uei, et pros|)eruin staluin partium earunidem videris perliiiere. Adjicientes nibilominus quod eadein auctorilate in eisdem
slris,

tur, vobis aliciijiis subventionis

(luinimo non niodicam illorum |ienuriam iiatiaauxilium priebe-

reinus. Nos autem, qui de staln vestro libenlissime

intellectis, turbati fiiimus

Bononiensi et ejusdeni Ecclesiae in temporalibus exerceas viccs uoslras. Dat.

kal. Julii
aii.

et Koniaiiiola!

paitibus specialibus uo-

nova grata percipimus, tam ingratis rumoribus vehemenfer, et pecloris

nosfri praeconlia

dolor ingeiis peistrinxit. Qnis

iii

apud Urbemveterem

XV

eniin paler benevolus

filioruni, aul in

adversitate

noii

doleat

iii.

Eadeni sentenlia litterarum,

'

quDG ad Aquileiensem et Gradensem patriarclias, atque ad arcbiepiscopuin Ravennatem scripta; sunt, ut legatum quo par erat boiiore exciperent
:

eoium tnrbationibus non tiirlietur ? Cujus geniloris animuni dispendiosa natorum necessitas, qnasi quodain diro telo non sauciet? Profecto jiatris ad lilios veram non baberi convincitur cbaritatem,
iiisi

ejnsque postea provinciae tinesad Urbiiiatium

dire-

et

congaudeat

ipsis

in

proprae-

cesim extendit.
51. Egrefjfhim liberalitatlset
in

speris, et participet pariter in adversis.

Iileo

liumanos ducnmentiim.

amoris Pontificii

fatis

nuntiis

per

nos, et nonnullos ex frafribus

,

Ingravescebat adeo

nostris
sollicite

respondimiis

(juod

super hoc cogitare

Romai per

ba>c tenipora rei fruiiientaria2 inoiiia,

volebamus, ut consideratisattentius, quae

ut Roinani oratores, ad Poiititicein miserint, qui

deniissis euni verbis precarentur, ut populi labo-

rautisfaine misererelur
diain,

qui flexus ad inisericorsubinisit, ut ex

:

magiiam vim pecuniarum

Sicilia; sibi

consideranda occurrerent, efficacius posseinus procedere iii hac parfe. 52. Verum licet ob grandium oiiera sumptuum, quos prout ad vestram credinius audientiain perveiiisse,

alque regno ad Salernitanum principein scripsit-, ut fruideo mentum ex Neapoiilaiio regno efferri periniltcret; Albertiinique e Parina VaticanDE Basilicic canonicouiparareiit

annonam

pro recufierandis et manutenen-

dis

ejusdem

Ecclesia; juribus

pridem

fecisse digiio[losset

sciinur, cainera nostra

ultra

quaiii credi

cuin colligeuda; anuonie curain gerere jussit^

Reg. post eauid. Ep.

gravata; nos tainen vobis, ulpote cbarissimis filiis in hujusmodi iioii volenles, nec valentes arliculo viscera claudere piefatis, aut

proculdubio

sit

'

Tom.

ii.

pig, 70.

''

Ibid.

p. 09.

quovis

modo

deesse

sed potius ex benigna;

com-

MARTINI IV ANNUS
passionis affcctu indigeiitino vestrse defectiii
Tciitionis
effecluiii
;

3.

CHRISTI 1283.
',

525
ut propter

siil)-

scribere necesse fuit

maximum

pauipsi

(ioxleiaiii

inlenileiites

exteiidere

per

[lerum

concursiiiii, qui

ad

curiain Apostolicam

vol.is jiixla siibscri|ituin

niodum dfcrefilios

confiigiebant,

cumuiealus ampliores curi;e

vinius subvenire. Ecce igilur dileclos

struiii

magicie-

inferendos salagerent.

Angeliuii de Fulgineo cainerae

,

iiostrie

ricuui

et judicein

Michaeleni

CiUadiiiuin

de

conciliaiidis.

Urbevetere latores prasentium, de quoruin probilate confidiiiius.

qiii

ad vos duximus destinandos,

in liac purte niaii-

juxla nostrum sibi factuui

datuin, quinque niillia florenoruin

aureorum ad
Hliis uia-

emenduiu pro voblsfrumentuiii

gislro Alberlo de

dilcclis

Januensibus hoc leui|ioie graviura Pisanos inter et Genuenses dissidia tradunt scriptores, de quibus Jachetus Males[)ina -, Joannes Villanus ', S. Anloninus *, el ;ilii scri(isere (i). Belli causas indicat Ptolemaeus Lucensis ' his verbis : Eodem teuipore inchoata est guerra inter Ja53. Af/it Pontifex de Pisanis et

Exarsisse

Pariuacanonico Basilica) principis Apostoloruni , et Joanni Basilii fratri Hospilalis S. Spintus in Saxia de Uibe ex partenoslra facient assignari. Qui liujusmodi recepla pecunia, eani
aliquibus personis fidelibus ct
di.-^cretis,

nuenses

et

Pisanos occasione insulae Corsica;, ex

et

qua multa sunt

magna
alque
in

secula niala

El qui-

dem

Pontifex

palerna solliciliidine incubuit, ut

dissenlieiites fiiios,
tos conciliaret.

mutua fuueia
'

effera-

de vestro
eli-

Testes

litterae

ad magistralum

expies<e consilio et asseusu seniei vel pluries

frunieuli in

popuIum([ue Pisanum, ad
nicani
iustituti

(juos Raiuoneiii

Domi[iro

gendis, totaliter exhibebunt, peLeasiu emplionein

religiosum vinini transinisit, in-

parlibus regiii

Sicilia;,

ubi

melius

junxitque ut oratores ad Pontificiani aulam

couficienda pace niilteieiit.

foruin, ut creditur, haberi polent, fideliter con-

verteiidam. Pra;dictuiii vero fiunientum cuui deferetur ad

Martinus,

elc. dilectis

filiis

potestali, capila-

Urbem,
ul

[)r;cfatis aliis,

cauonico

el fratri,

ac
et

neo, consilio et coiiiiiiuui

a

1'isaiiis.

[lersouis [>raedictis vel

de vestro consilio

Quia

nil

melius dissideiitium iiliorum corda

assensu

|)ra;dicitur,

eligendis conimuniter,
[laiticulariter

sedabit, quain paterni providentia studii, vigilans

illos, digne ad vos et civitatem vestram aciem noslra? considerationis extendimus : et dum iiiter v(js et Januenses exorlam discordiam

vuluiuusassignari
[)ro

vendendum abeis
:

assidue circa

[uctio compeleiiii

nostr;c autein

vulunlalis

exislit,

ut iuiem canonicus et frater

pecuniam,

quaiu de dicto truinenlo

luiii

reci|)ient, iteialo personis

iion

teui|)eraii

[ilaeid^e

reconciliatioiiis reniediis,

a^signeut eisdeni, quaj de dicla [lecunia fruuieniro vobis iu [jailibus ipsis emenl, deportan-

diiin

ad

Urbem,

et

cauonico,

et

fralri

et

aliis

sed potius odioruin fomitibus succendi cons[)icinuis, ulterius conlinere iion [)05sumus, quin ad liac iuler alia, (|u;b
liactenus;
nostris

ut s|ierabamus,

su|iradictis

integre

assigiKiiulum ac
:

vendendum

per eos

[)ro

pretio supradicto
fieri

de praeiala iiecunia
a

hoc eniui laindiu voluiuus, donec in Urbe

tamus
citi

incumbuut liuiiieris, nostra stuiiia coiiversic(|ue more patris de salute filiorum solliaffectantes, quod inter voset Juuuenfeseosdem
:

praesentis necessitas caristia; [^enlurabit.

rancoruiii cesseut aiifractus, et

[)acis integritas re-

Et ut facilius ac conimodius pra;dictum

filio

valeat haberi frumentuni, dilecto

nobili viro

formetur, ad id quo(|ue, si expedierit, nostris laboribus uon parcentes; ac sperantes, ([uod ad

laiideiii (liviiii

Carolo [)rincipi Saleruitano, priinogenilo cliaiissimi in Chrislo

stris,
filii

uoiuinis tales labores fructus utiles

illis exponimus; et mentes sumnii directoris cordium exci-

nostri Caroli Siciliaj regis illu-

afferant, libeuter nos

ac ejus in regno Sicili;B

vicario

generali,

nostras sub
tuntes,

s|)e

nostras affectuosas dirigimus litleras, ut vobis in

eodem regno
quotieiis
dire,

victualibus, sicut asseritur, opulento

mur

attente,

universitatem vestraiii roguiiius et horlaquatenus aiiimos vestros ad Deum,

[lacis

eniendi frumentuiu, et extraliendi de ipso libere,

jirffifata

qui ubique
veslra
linieiites;

commoda
liquore

diligit

erigentes, ac

caristia

ingruenle viderilis expe-

praecordia

concordia?

salubriter

benignam et liberalem licenliani largiatur. Praifati aulem magister Angelus et judex de beiievolo et sincero circa vos et urbeui [nKdictam
nostri

ac atleiuicnles |)rovide quid

foiiiitibus

ex

tran-

quillitale habeiitibus illaiii

proveniat, et quid ex
fiualiter iu direjitio-

odiorum

consuigat

cordis affectu, vos poterunt jdenius inforiion.

niare. Uatuiu
bris,

apud Urbemveterem 111 Poutilicatus nostri anno iii .

ino[ies uiidi(|ue

Noveni-

nem rum

|)ersonarmii et
;

rerum ac

dispeiuliuiii

anima-

aliquos nunlios fideles et providos, ac de

[ileiiius iufor-

iulentione veslraet negotii qualitate

Tora. u.

Liberalitale etiain usuin in |)aiiperes constat,

qua
nii

illecti

ad Pontificiaiu aulain

'

paL'.

6S

confliiebanl;
B.
Petri

unde

[)Iures lilteras

tum ad

|iutrimo-

nist. Flo.. c. il6.

et 55.

et reg.
I.

post eamd. Ep.

VII. c. S3.

piffifectos,

urbiumque magistratus

p.

t'.l.

.\x. c. 4.

'

Toni. i.l.

1).

= Ptnl. Luc. Hist. Eccl. Ms. 7. Ep. cur. XS.

Jo. Vill.

1,

Jacliet.

S. .\nlon. ni.

xxiv.

c. 9.

(1) Bellum inter Pisanos et Genuenses, quod a(i annum usque ucclxxxvii diemque xv .\prilis magna utrimque animi contentione gestum fuit, non qui lem a praisenti, ut annalista scribit, sed a pi;ccedenti inno exor.Jium sumpsit. Cujus rei assertor.:in dauius coiitiiiuatorem Anualium (ienuensium Cafran, (lui lunc publica, ut aibitror, au loritate res palria; sua; scribebat. Occasio bclli suiupta a judice quodam, seu praefecto traclus cujusdam in Corsica, qui cum subditos Geiiuensium (quibus et ipse suberat) injuria afficeret , Genuensimn .Ma.nsi. arma in se provoeaverat. Pisani judicis illius tutelam sumpserunt ; ba:e dissidii bellique inter utramque gentem origo.

526
matos, et a vobis super
tos,
tis
:

MARTINI IV ANNDS
iis

3.

CHRISTI 1283.
53. Licet aiitem sedula consideratione pen-

pleiia potestate

muni-

ad nos, (luaiucito commotie poteritis, lieslinecuni quibiis tractnre ac firmare possimus quae

semus, quod injiislsctuae oppressionis 0|)probrium eo venil amarius, et jaciilo sauciat graviori, (|uo
a
iiropiiiquioiiliiis
illatio

circa lioc tractanda et firmanda viderinnis, et ad

soliditatein unitatis, pacis et concordiae pertiiiere
ita
;

irrog.itiir

quodtjiie

tuarum

injiirianim

tanto inolestior redditur, (iiianto

quod

nostris aflectibus et vobis exinde quielis

adveniat incrementuin, et ecce dilectum Glinm fratrem Rainoneiii Oidinis fratruin Praedicatoruin

latorem praesentium, de ciijus fidelitate ac circuinspectione confidiiiius, ad vos duximus deslinanduin, qui de intentione nostra siiper pi;r!dictis vos poterit [denius iiitormare. Dat. apud Urbemvete-

rem XIV
Pisani

kal. Februarii anno u . Qiiam vero niagna reipublicic suae pernicie Apostolica monita

iiifeieiitiuiii viiibiis opportunis temporibus promplius et efficacius non iinmerito dehebal auxilium exspectari; iietitiouem tanien hujusniodi, non solum quia |)i;efaliis miles ad hoc a le uon habebat speciale mandatum, cum tainen [ler procuralores ad hoc siiccialiler constitutos talia consueverint cum multa iiislautia postulari; sed propler alias etiam circumstantias et rationabiles causas,

ab

qiias id efficaciler suaseruiil,

nou duximus

adinit-

spreveriiit,

sequenti

anuo dicemus, ubi

acjit.

teiidain

pntsertim

cam

prout serenilas legia

funesti illius belli exitus afl^eremus.

54.
Civili

non

ignoral, uiiper veiierabilibus fratribus nostris

aliis

De uuxilio Alfomo prmstando

archiepiscopis, episcopis et
lalis,

Ecclesiarum pneiniliti;c Teiiipli,

etiam bello laborabal Hispania in qua Sanctius Alfonsum iiatreni regno depulerat non sine
in

ac dilectis

liliis....

magistro

priori Hospilalis Jerosolyuiitaui, ac S. Jacobi, et

aliqua diviiiaj vindictai specie, ut ab eo ejiceretur, quem successionis jura defiincti primogeniti
debita traduxerat. Cujus calamitati ut succur-

Calatravensis

militiarum magistris, per Castellae

ac Legionis regna constitutis, direxerimus scripta nostra super opportuno circa

filii

tuum

et

regnorum;
eis-

reret Marlinus,

tum opem ferre

ses,

prwsules Castellanos ac Legioiienreligiosoruin equituin magistros Alfouso

jussit
:

ilisorum statum remedio adhibendo; nec postmo-

duni in hac parte responsum recepeiiinus ab

deiu,

non tainen

petenti

legatum

ac

omnino expedire

noscatur, uos

super
:

Aposlolicum , qui adversarios defigeret anatbemate, terrasve eorum interdiclo feriret, ob iioiinullas, quas in litterisexpriiiiit, causas, concessit'.
Martiiius,

hoc per prailatos eosdem

rit

iileuius iuforinari

nain

recepta iufurmatione hujusmodi, coiisuitius poteprovideri negotio, pioul quahtas

facti suaserit,

etc.

regi Castelke ac Legionis

il-

et

Doininus miuistrabit. Regalis itaque maguifisi

lustri.

centia, picemissis exacta consideratione discussis,

Dilectus filius

Montaninusde Camilla miles,

lit-

moleste terre non debet, ad praesens saepefata

exauditionis effectum

tuis, qu.-E sibi

fidem adhiberi petebanl, nobis

pelitio

non

inveuit. Dat.
ii

apud

teris piaesentalis,

petitionem ex parte regia obtulit

pers.cutionis

Urbeinvetereni XVI kal. Februarii, anno

conliiientem,

quod detestandae

im-

56. Cctteruni revocare ad obsequiuin Hispa-

manitas,
nequiliiE

quam

reverentia palerna posljiosita, et spiritu privignalis assumpto, jier inde-

nos, qui delecerant ab Allonso, ut fidem prEestaret,

conatus est Pontifex, ac sacramentum, quo Sanctio se obstriiixeraut, rescidit

'.

volionis indignae gradiens, vel verius oberrans inviuiii, infaiista

Tum

Francoruni
o|)eram

tuorum
Hisiianiae

temeritas superbaqiie praBsuinptio exercere non metuit filiorum, tiinorein

ingerit

regem, ut adducendcE
daret, horlatus est-;

in iis regnis

paci

lilteras

vero ad Castellauos

verisiimliter

vebementem, ne ad

partes

datas

'

ad illu^trandum Pontificium studium proiii

Agarenis aditus paleat, qui fidem imbi conculcare Catholicam, imo prorsus extinguere moliuntur; supplicalionem in ejusdem petitionis calce subjungens, ut tanto taiiique gravi periculo
studio
paterniE
sollicitudinis

duceudas

historiani arbitramur.

Veuerabilibus fratribus archiepiscopisetepifiliis

scopis, ac dilectis

electis,

abbatibus, priori-

bus, et universis Ecclesiarum praelatis, ac priori

Hosi>ilalis

occurrentes

illuc

Jerosolyuiilani

et

niagistris

Teinpli,

legatuin de nostio latere inittere digiiaremur, vel aliquibus illaruin partiuin in dignitatibus coustitutis,

S. Jacobi, Calatraveusis, et Alcanlarffi

niilitiarum,

ac

capitulis

et

per nostras daremuslitteras in praceptis, ut

filios,

viris,

comitibus,
laicis

conventibus, necnon nobilibus baronibus, et aliis tam clericis

eosdem

quod

terras regiae jurisdictioni subtibi

quam

per Castelhe, ac Legionis, Tideti, GalCordiibae, Murtite, etCihennii regna

jectas, qiias

temere occupare noscuntur,

plene

letiae, Sibiliffi,

restituant, et a tuis injuriis ac nioiestiis oninino

constitulis, salutem, etc.

filii

desislanl; necnon et

omnes

praistantes super hoc

Ilabet

communis
viri

famae relatio, quod dilecli

charissiini

eis coiisilium, auxiliiini,

vel favorem,

publicum

iioiiiles
filii

Sanctius, aliiijue

ia

vel occultuiii, ut a talibus prorsus abstineant, |)ublicoe propositioiiis edicto monere procuienl; ia

Cliristo
iiis

nostri Alfonsi regis Caslella? ac Legionati

,

illuslris

Eiiimanuel germanus, iiecnon

personas illoruin,
terras

iiisi

hujusiiiotli

nionilis studeet in

subditi regis ejiisdem, in eiiin subito insuigentes,

et as|iirantes
officiales,

reut elfiLaciter obedire,

excommunicationis,

ipsorum
XXXV.

interdicti sententiis proinulgalis.

ad totalein exhaeredationem ipsius, quos idem rex instituerat iu suis regnis

'

tp.

'

Eji.

XXXI.

Ibid.

3 Ibid.

MARTIOT IV ANNUS
t terris penitiis

3.

CIIRTSTI 1283.
tilii

527

amovere,

insliliiere alios, et

om-

simi in Cbristo
nis illiislris.
Tiii

nostri regis Castella; et Legio-

nia

sil)i

regalia jura subtraliin; iira^siimpseriinl;

prffiiiictissuis regiiis et terris liabere

eiiMuleinque regcm millum domiiiiiim, nullainqiie

potestatem in permitlanl
:

processus,

imo mngis
te iis

excessiis enorini-

tas circa incestas

nuptias a

diebus temere,

si

vos quoque, vel aliqui vestrum dicimini fKJelitalis (lcliitnm, (luo ipsi Alfonso regl teneniini, violasse. Htcc duin paterno pensamus af-

tam ad oppressum, quam ad oppriin compas^ione miiltimoda moveamur meiites dicto rege, tanquain in pnedilecto Kcclesiaj fllio, tam gravis oppressionisopprobrium, in opprimenfectu, licet
;

consonent facta relatibus, attenlatas non muicebrein fucati sermonis ol)ductioiiem exigit sed apertam potius expressionem nuda; veritatis exposcit. Habet enim fama communis, iino publica
,

claiiiat

iiifamia,

quod

tu nobiliMii niulierem

Ma-

riam,
sto

iiatain

quondam

Alfonsi clarx' memoriac reet charissimi in Cliri-

gis Ferrandi avi iui

filii

germani,

tibus vero i)ropri:c salulis oiivios aboiiiinantes ex-

nostri regis Castella) et

tui

Legionis

illustris

eidcm tamen regi taiilo singulariori charitate compatimur, quanto speciaiius ei vulgaris assistit opiiiio, eum(|ue comniuniter praedicat nimis temerarie, nimis inique gravari.
cessus
;

consobrinam, tibique proinde terlio consanguinitatis gradu conjunclam, de facto tibd

genitoris
copiilans
in
niiptiis funeslati

nxorem non
;

incesti

vetitiiiue

conjiigii

allendeiis,

copulam hujus-

iis, si

Cum

itaque, fratres et

filii,

ad

remedium

in

coiisonent facla relalibns, ccleriter adliibenpro|iter vitantla pra3Li|;ue

modi generali Concilio interdictam, et legali censura non solum CrPterorum bonoriiiii, non extantibus ex alio matrimoiiio liberis, ac dotis publica-

dum,

animarum
;

peri-

cula, inlensis desideriis

intendamus

universitati

tione;

sed

etiam

exilio

et

cinguli,

quo

talia

vestrae per Apostolicascripta mandaiiiiis, qiiatenus

prffisumentes forsitan potiuiitiir, s|)(diatione

dam-

eidem Alionso
civitales,

regi

effiir.citei'

intendentes, omiies
villas,

muniliones, terras, et
et jiira
;

omniaque

castra,

bona,

regis ipsin? libera et qiiieta

natam; nec abliorrens jura sangiiinis liujusmodi non tam connubio quam contubeniio violari, et prolem, si quain suscipi conlingeret ex eodein,
illegitiinitatis

dimittatis

eidem

ipsunuiiie suo doiiiinio, suaque

iiiHeiendam niacula, illegitimamque

polestate uti libere permittatis, ac fnlelilatis jura-

menta,

et

bentes eidem,

omnia alia consueta, ut tenemini exbiomnes conjurationes, coiifoederapeiiiliis,

censendam. Cuin igilur talia nolimus, sicut nec debemus, sub dissimiilatione traiisire, nobilitatem tuam monemus, rogamus et horlamur attente,
tibi

tiones, colIigationes,etsocielatescontra bsec faclas

per Apostolica scripta districle praecipiendo

a vobis dissolvatis
iis

statuta

quoque super
si

edita millatenus observetis, etiam

de

(ircBdi-

ctorum aliquibus observandis

prffistiteritis jiira-

si praemissam infimiam vecomitetur, ad cor rediens, et acturus condignam poenitentiam de tam grandi commisso, prae-

mandantes, quatenus
rilas

menta, ad quorum obseivationem vos, et qneiiilibet veslrum decernimus non teneri. Alioquin
venerabili fratri nostro arcbieiiiscopo Hispalensi,
et dilectis flliis decaiio Ecclesiaj Tutellanie Tiraso-

dictam Mariam, qualibet occasione, contradiclione

ac dilatione postposita,

omnino dimittas; nec

ei

amplius

in salutis tii;c

nensis dioecesis,

ac

magistro Ferrando archidiaComposlelliina

trimentum ciii communiter derogari

scere

dispendium et nominis desupjionas non immerito ex hoc

,

1e damnabiliter

commi-

cono de Nendis

in Ecclesia

damus

nostris lilteris in maiidatis, ut ipsi, vei duo, aut

nostris

unus eorum vos archiepi^copos

licet auctoritate

et episcopos, vide-

lum
dicti

no^tra

electos vero abbates, prio-

monitis bac parte non soad excommunicahonis sententiam et interlocorum, ad quaecumqiie perveneritis tu vel
:

pra?sumas

scituriis

quod

nisi
,

prcccise pai ueris in

conventus, praelatos, et clericos per suspensionis sententiam ab officio,

res, et magistroscapitula,

ipsa, sed

ad

alias poenas spirituales et

temporales

dignilatibus, honoribus et beneficiis, et alias per

contra te ac illam gravius, proiit expedire viderimus, procedemus. Datuni apud Urbemveterem id.
Januarii
,

censuram
roiies,
et

Ecclesiasticain

vos aulem comites, ba-

an.

ii

alios laicos universos, et singulos per

et

privalionem feudorum

oinnium bonorum, quaj

et aliis
te-

a quiliuscumque diclorum regnorum

nentis Ecclesiis, ac alias per

Data pariler eidem Mariae Alfonsi olim Ferrandi regis Iratris filia; Apostolica imperia , ut impudico thoio abiret tuiii Burgensi, et Astori:

censuram eamdem, prout expedire videriiit, ad id appellalione remota compellaiii. Datum apud Urbemveterem V idus . Augusti, anno

censi episcopis

ut Pontificio

nomine nefariam
;

copulam
reiit,

i|)Sos

dissolvere jubereiit

ac

iii

pare-

Ecclesiasticas censuras alias(iiie poenas obji-

cerent.
58.

57. Sa7}cius nuplias vetitas jubetw' dissolvere.

Cumulavit Sancius perduelhonis

conjuncta
sibi

'

in

patrem
attin-

Pontificis

De incursione Lituanonim in Poloniam ad duos prcesules iittcrce. Iii l'olo-

scelus altero scelere,

iiiatrimonio

nia

'

Liliiani

aiino

superiori

divina virtuto ad

Maria,

gebat

quam quem

tertio consanguinitatis

gradu

illegitimas nuptias dissolvere jussit.

filio

Dilecto

nobili viro Sancio, nato charis-

Naren fluvium deleli, vindictie cupiditate ardentes, hoc anno magno furore debaccbati sunl (luos LescUo Niger, coUecto raptim exercitu, dum praeda
:

'

lip. XJLXl,

XXXIU, XXXV

Long.

Hist. i'ol.

I.

vii,

hoc au.

S28

MARTINI IV ANNUS
clsi

3.

CHRISTI 1283.

omisti impeditiori ngminc abircnt, assecutiip,

paucioribus

cojiiis ciiictiis, (livino

ini|iloralo

Nn-

ruin mirari non immerito cogimur, quod sic dnx ipse, si consoiient facta relalibiis, voliintatis pra;cipilis frteiia laxare, sic

mine, ac toto exercilu contessionis et Ewchnristiae sacranientis commnnito, maj^na clade iioslem,
qui cajilivis
instrncto
iii

pravis adhicrere consiliis

potuit, ut in taiilam

prorumperet teineritatisaudaet
iii

silva ad ail)oresarclissiinc alligalis,

ciam, ne dicamus insaniam,

bos,
taiii

aclus tain reproiirosilirel

:

agmine obviam

occiirrerat, proflii^avil.

eiiormes qiiomodolibet

cuni
per-

Pellexisse \ero in Poloniaiii Lilliuaiiuni insiiiiula-

sicut fertur,

idem dux, tanquam

in

sensum

tus est, ut tradit

Longiiius

',

Pauliis e|iisco|>us

jectus

coniii carcerem a Lesclione provinciam interdiclo siib.jeclam scribit. Verum Pontificia! litterae extant ad Wratislavieiisem et Posiiaviensem e[iiscu|ios, iiuibus MarCracoviensis, atqiie
;

versum deditus, prasinissoriim perpetratione damiiabili iion conlenlus, sed mala sua nitilis adjiciens,
el

nec ob

id

excessus excessibus coacervaiis, castra, libros,

ac

ponlificalia
tus,

reddilus

ornamenta, neciion el equos, provenuniveisos tam ipsius episcopi,

Cracoviensis,
et clerico-

liiius

(jueiitur,

princi|)eiii

coiiceijliiiii

aiilea

in

qiiaiii

episco|)alis sedis

Pauluiii

malevoleiitia}
,

virus evomuisse,

cepisse

riim, alioruinque familiariuin eiiiscopi supradicti

proditione

constriiixisseiiue vinculis nia}^na

cum

temeiariis aiisibus pra;sum|iserit occupare

nixi iiiajestalis offciisaiii,

iii

divi-

Ecclesiaslicffi diynilalis iiijuna,alque ob id

aiiatlie-

ApostoficLe Sedis injiiriaiii

mate

defigi jubet

\
venerabilibus fraliibus

et conteiiiptuni,

grave scandafum circumposita;

Marlinus

etc.

Wra-

tislaviensi et Poznaviensi ei)isc.

Gravem

et

borrendum excessum
Cracovia!
,

quem
,

Samlomeriai et SyradicB ducis deteslaiula pncsuiiqilio iii peisonam

nobilis viri

Lesclio

non modicum excessum hujusuiodi tam enormem, tam perniciosum exempfo, el in conspectu superni princijiis odiosum iion possunuis, nec debemiis tacilurnitate silentii prEeterire,
regionis, ac fiberlatis Ecclesiaslic;c
delriiiieiitum.

Quia igilur

venerabilis fralris nostri Pauli Cracoviensis episcopi (licilur conimisisse, iiuper aiidivimus; tanto
poliiis iiide tuibali, quaiitu iiioleste ieriiiius, irro-

ad iffum, uf coiivenit, castigandum, ne impunitas deteriora privsumat, iiartes adhil)endas censiiimus

Aposlolica;
potestatis.

Uuocirca

fraleriiilati vestra3
si

galas coepiscopis nostris injurias et offensas. Intel-

per Apostofica scripta maiidamus, qualenus

de

leximus eteiiim (]iiod diix ipse damiiabiliter ad malignitatis opera pravitalis stiidiis se convertens,
pra'Conceptam inii|uilatem pareret, ac impietatis virus quod adversus eumdem episcopuni in malevoli pectoris abditis occultabat, evout
faciliiis

hujusmodi maniiuin
tione,
el et

iiijectione, carceris

mancipaprLefatiiin

deteiitione

vobis constiteiit,

ducem,

omnes

afios, qui

ejusdem ducis conipfi-

ces extilerinl in bac parte, tandiu vos vel after ves-

trum

(ler

vos, vef per alium, seu alios

excommuonmibus

meret, parlamentum indixit certo termino cele-

nicatos

publice nuntietis, et facialis ab

brandum, ad

illud episco|iiim
:

specialiler evocans

arclius evitari, donec praifatuin

deriiit fiberiati,

memoratum

qiiem tandem ad ipsius ducis pnesentiam fiducialiter accedentem, post beiiigiiffi, licet ficlae, salutationis alloquium, quod securi-

episcopum reddietsuper prsemissis eidem episcopo

,

satisfecerint coiiipeleiiter

el

per Sedeiii Aposlofi:

cani absofutionis beiieficium merueriiit obtinere

et

tatis

coiiimodum promittebat, ad

pacis
,

osculum,
;

nihilominus pracfaluni
tafiler

ducem quod

pra^dicta

sub velamine simulatae devotionis

scelesta vestigia, (|ui

admisit

illius

omnia occupala

ab ipso, vef ejus favore

iffatis
;

humani generis Kedenipto-

iiitegre resliluat, et

de dainnis episcopo, scdi Cra-

rem fallacis osculi exhibitione tradidil, imitatus. postmodnm [ira-fatum episcdpum sic recepliiin, celalaj fiaiulis clauslra nequiter reseraiis, et maEt
litiaiostium latentisoperiens injectis in episco|iuni

coviensi, clericis et famifiarilms supradictis

eis

debitam satisfaclionem iiiipendat monitioue prxmiissa, per excommuiiicatioaein ia

el

pfenam

manibus, Dei tiniore

beri

|)ostposito, teniere violentis;

quffi

tis.

personam ipsiiis ducis, appeffatione remota, cogaQuod si forte pr;pfalns dux hujusmodi excoinmuiiicationem, posl hiijusmodi uuntialionein vesper quindeciiu dierum spatium animo
,

abjectaque reverenlia,
dignoscitur,

miiiistris

diviiiis
fecit
,

deet

ausu

sacrilego

capi

train

vehiculo ligneo ignomiiiiose iiiipositum, ejus pedibus, iiiipiis pra3d;cti ducis manibus in olfensae
gravioris

sustiuuerit indurato
interdicto
afias

vos ex tuiic
suppoiiatis,

terras

ipsius

Eccfesiastico
vestras

aggravaturi

quoddam
addiici
,

arclius coUigatis , ad castrum, quod vSyrac vulgariter nuncupalur, illis eisdem probris contumeliosis
,

augumentum

manns
;

nihilominus
contra
si

coiilra

eum
con-

ipsiiis

jirout juslilia suaserit, et protervitas exegerit

tumacis

iiivocato

ducem

et

fautores

ibi(|ue

telro

carceri

mancipari

(|uem

eosdem poslmodum,
Siccularis etc. Daliini
Aprifis, auiio
iii

opus

fuerit, auxiliobrachii
id.

adliuc viuculis
nere.
59.

compeditum

ferreis dicitiir deti-

apud Llrbemveterem tV

.Wladisfavieiisis [lorroeiuscopus,

Nec

suffecit malitiae dicti ducis

tam prodiiiijiiriose

ad

quem

fia;

scriptaB fitlerce, Afbertus fuit, vir

virtutis, atqiie in
'

tionaliter eumdem episcopumcapere,tam

specl.itissiime

pauperes

profiisa;

iraclare, nisi et ipseinel depiitata gressibiis

bra ejus sub nodis strictioribus

vu.

meincoerceiel. Nimii.
I.

Iiberafilatis, (|iieiii f.oiigiuus

lioc

auno nonis De-

cembris obiisse
Loiig. Hist

scribit.

Luiii;. Ilisl.

l'ol.

1.

iioc aii.

Tuiii.

iii.

Ep. vii.

Pol.

I.

vii.

ho^

aii.

MARTINI
GO.
Iii

IV

ANNUS

3.

CHRISTI 1283.

529

Boemia eodem anno Agnes regiastirpe

oi)iit,

plici
cf;c

petierunt, ut decimaiu regni tui.Terraj-San-

progeiiita

qnnni neptcni rcgis ad vitiim reanilla

subsidio

depiitatam dilccto

filio

nobili viro

vociisse, fulsis<equc pluriljus niiraculis traduiit^,

ac vidisse aiigelos circum Brigittaj Clarissie

cil!;e

fratri tuo; cuin ex cerlis causis, prout nuntiorum ipsorura

[latcfecit assertio,
gii

Eadmuiido Campania; ac

Bria} comiti

Ciiristi

lcctuin

tliura

adolcntes

cum

non intendas gcneralis

,
;

[)assa-

extreiiios spiritus cxlialarct.

tem|>ore, a Sedc Apostolica statueadi

61 Kodtilphus Eccleiiasticorum privilegia con-

firmat.
aiiiio

Iniinane

in co rcgiio faciiuis Judaii lioc

''

accedere transmarinas benigne ciirarcmus cuiii idcm coiiics, sicut asseritur,

les
:

ad [larconcedere
sil

l'rag;u

|)erpetraruiit

Cliiisliaiiuiii

ciiiin
,

[>aratus

iii

Terra;

mcmorata! succursum pra'dicto

fili

cujusdam Ilcbraji servum in crucein egerunt atque omniuin tormenlornm gciius oliiii intlictum Cliiisto Doiniiio inlulerunt compcrtoque
:

tcinpore

[iroficisci.

63. Porro,

charissimc,

[)elitionis liujus-

modi

serie intcllecta, seraiii

l;etiti;e

nostrisct cjus-

scclere,

snmptum

de

iis

supplicium

esl.

Narrant

dem

Sedis

non dispar faciiius Colmariciises ^ circa Moguntiam nuliiccm ncfariam pu|)uluin Judx'is occidcndum
vendidisse
,

ut veritas

minime reseravit atfectibus; (luinimo, non ncgctur, et rein gestain paiidat elo,

palcfactoque

crimiue

Judffios variis snppliciis alTcctos.

nutricem ac Addendum rebus

dicf;u pctitionis oblatio nostrum et ipsius Sedis perturbavit auditum amaricavit animun),
et pectoris

quium,

intima qiiasi quodani non levi dolore

videtiir, Kodulpliuni Ca;sarein Coiistitutionem hoc anno edidisse, ciua praerogalivas Ecclesiasticis concessas confirmavit cui etiam Martinus decimarum [iro Tcrra;-Sancl;c rcbus col:

Ccrmanicis

concussit: nunquiadccimai [)ra^libata!concessio[)ro eodem extilitcomite postulata, cum ob suae iiiulli[ilicis

probitatis

virtutem

prosccutioni

negotii

dictaiTerrajcuiictisadessefavuribusafrcclemusjsed

lectorem commendasse reperitur

(toto

*.

Quo argumento
indictum
in

enini

orbe
ad

Cliristiano

ut

quoniam Rumana Ecclesia mater tua invitis perccpit auribus, quod in prffidicto transfretare [)assagio nuliatenus disponebas, cuin illa plcne confidcrct, sjieque non modica duceretur, ut tu solito

superiori Concilio Lugdunensi fuerat, cogebantur)

a
Fontitice

plures

litlerJE

scriptae
iii

sunt % ut
dissipatas

diligentia

sumnia colligercntur, nec

At eas
nullo

reni cnjusvis

devotionis et fidci succensus,

vivificae

te

crucis assumptione

convertereiitur.
visuri

fructu

praisignircs;

et

tactus dolore cordis iu-

sumus, cum nullus rex expeditionem Asia-

ticam confecerit.
62. Marlini

trinsccus, ac animatus ad ejus injurias ulciscendas, qua; sibi jugifer iu Terra j^raidicta, prout olim

ad Eduardum Anglorum regem

Nuncupati

deexpeditione Sijriaca deque decimisab ipso occupatis litterce.

bus inferuntur,
tatis
illas,

praesens inibi didicisti, ab iiifidclium nefariis ausiiii prom|)titudiiie spirilus, chari-

quidcm

Eduardus

ardore, ac plcnitudine voluntalis ad partes

praedicto adveniente passagio, quasi laudaprajciirsoris

Anglorum rex
cimas

profeclionis Hierosolymitana; voti

pertaesiis flagitavit

ab ea religione libcrari, ac defralii

bilis

officium exequens convolares.

Eadmundo

|irufecluro altribui
',

at

Nosti ctenim,

petita illius

indecora Martinus repulit

erigi, ut

subjecit-

propriis oculis dicfae Tcrra; calaiiiitatcsinnumerasadspexisti,sensistitribulafioiium

[lalpasfi

imu

que se in eamspem immutaret.

illustri.
Charitatis

Deus ipsius auiiinim

filio

ejus incendia, diraque

vulnera,

([ua; sibi

Charissimo in Cliristo

regi

Angliae

foecundcE sinceritas, qua personam

non sine Christiaiuc gcntis opiirobrio scelcsla manus infligere non veretur. 64. Revera si soUicila considerafione discuteres multiplicium dona charismatum, quibus te
praevenisse cons|)icitur ca^Iestis munificentia largiloris; cuiii
tatis
tia;,
iii

regiam, tuainque donium iiiclytam, claris utique dcvotionis et fldei titulis insignitam, Apostolica

tc,

prout

l;eti

referinuis, strenui-

Sedes

mater affectuosa prosciiiiitur, iiistanter animuin nostrum pulsat, rnentemque sollicitat,

qu;isi

vigor, discietionis virtu-s

potentia;

magnitudo [irudennmllitudo clarescant (ut diversarum

facultatum,
(juibus inter
ca;teros

ut circa

te,

vcluti filium

i^raidilectnm, inlcrni lu-

abundanliam

rninis acicni dirijzentcs, de tuae salutis |)ri)fcctibus,

et

honoris auguinento
dilccti
filii

regii

sedulo cogiteiiius,

orbis terrai |>rinci|)es pr;ciiiuiiilus agnosccris, silentio relinquainus) deceret utique magnitudinem

Sane
ter

magistri Roberlus decanus Ebo-

rcgiam,
ciiliim,

iit

te

prompfum
si

et

facilcm divinis obse[)atuluiii((ue inini-

racensis et Joannes diclus Claret caftellanus nos-

quiisexliiberct,

efiain
te,

grande

magnitudinis nuntii, quos alfectione multa rece[)imus, nuper ad nostram pr;isciitiam

regia;
i)orlaruiit

quod

circa
is

dudum

in praedictis partibus

exislcntem,

qui facit mirabilia

com|)lcvit
:

magna

solus

venieutes, et praesciilantes nobis litteras regias,

benigna
iniinici

Ojicrafione

dum

lethifcras

quas

ex parte

tua

cum

instantia snp-

hoininis Asinini (Assassini) tuain [lerdere

aniinam
'

Wading.
in

in

Annal. Minor. hoc an. num. 2. ex Georg. Barlhold.

pia
I.

Ponlano Nov. cenl.

el

Boem.
c.
i.
1.

iv,

anno.

.xiii.

U.

col. 1282.

Tom.

ii.

Ep.

Anual. cxv.
s
*

'

CranU.

1.

vii. c. 40. in Wand. Uominic. Coluiar. hoc

I.

satageiitis insidias, quamvis gravibus confossus vulneribus, evusisfi, diviiui virtute reservatus ad vitani; diligenti niedifafione [jensares,
pati

aliquatcnus iion deberes, ut

dicfaiii

decimam,

Ibid. Ep. cxviii. et

ct

ui.
II.

Ep. SL, XLI, XLVI, LVllI, DXSVI, CXXII, CXXIII, cxxvi Tom. i. 1. ii. Ep. cur. xxi. pag. 59 et 00.

lom.

per cujusvis alferius ministeriuiii convcrfi coiitingeret in servitium Jesu Christi scd dignum po:

Ann.

ToMis XXII.

r.AVN.

III.

07

530
tiiiSj

MARTINI IV ANNUS
et

3.

CHRISTl 1280.
devotionis zelus, quo erga
iiiatreiu

convoniens

}roculilnt)io

iioscoretiir, ut

negligentia (]nalil)et euiiniis rclogata, saliibre onus

batur; dum suniuiai Romanam Ecclesiam

celsitiido

tuam

regia

semper

hnjusniodi subiens,
res
,

iii

per teipsnui viriliter duce-

resplenduit, mentis propria.' subjicie-

exequenduin debita; servitutis pensuni solvendo Doiniiio Ueo tiio, qiii ut te redinieret, et de venantium laquco liberaret, crncis subire patibulum non expavit. Regalem itaque celsitudinem attente 63. duximus exorandam, quatenus non mireris, tuaque serenitas moleste non ferat, si petitionem eam-

batur adspfctui; digne uti(|uesperabamus, digne

nostri pecloris arcliivio recondita finiia credulitas

perinanebat, ut
sic

sic

prudenter tua limitares opera^

studia discrete dirigeres,

tuorum processnnm

sic

sapienter incederes in

omnibus

viis

tuis,

ut

nullins exinde turbationis materiain eidem Ecclesiffl

coiitingeret exoriri

ut reprehensioiiis cujus-

dem

(qnanivis

libenter in

iis,

qune pro tempore

distiili-

postulas, votis regiis

annnamus) exaudire

mus; tuam
cite

hac parte salutem, tuumque solliconsiderantes honorem, ac etiam commoilitain

regis ffilerni Filium, per meriloruin cumulo reddererisaccequem regnas, plior, penes nos et prifdictam Ecclesiam, quoe te
lihet vitatis aculeis,

apnd

gerit in visceribus cliarilatis,

tem

subsidii,

quam

in

persona tua

petitioiiis ipsius

tiosus occnrreres, et

magis ac magis graapud gentium populos fainae

si

cxauditio vacuasset,

tibi

super hnjusmodi conser-

claritafe splendidior habereris. Sed,

liceat, si fas sit exiirimi

vera fateri

vare negotio caulius intendentes. Confidimus etenim, et speramus in Domino,

veritatem, tu pridein indi-

cujus negotium agitur, qiiod cum in manu Dei regum cordaconsistant, ipseque illa quoet ijuando
ac proul vuH, potenter inclinet, tu divina) virtntis operante potentia conceptum propositum successu
teniporis cominutabis, in fervore spiritus pra>fa-

talis

gnis tui conlis affeclibus niniis favens, (;t volunarbitrium minus provide praferens jiidicio
rationis laudis regia) titulis, cura tibi vigili con-

servandis,

dens neque considerans,

gnoscilur, qui negligit

quamidurimum derogasti; non attenquam crudelis fore di-

damnum

famae.

tum proseqnendo negotium, ad cujus

assumjitio-

nem

te in

iira^sentiarum,

si

relatis veritas faveat,

tibi

Niiper eteniin, non solum diviilgalis e longinquo rumoribus, sed etiam asserlione veridica
miiaiites

non disponis. Nimirum magna)

laudis praeco-

accepimus,

et

intelleximus

perturbati,

nium
dis

proculdiiliio vendicabis,

multumve commo-

quod

laudabili temperantia; regiie inore postposito,

propnas salutis adjicies, si quod sensibus regiis ex affectu sincerissimo suadeinus, curabis eflicaciter adimplere. exauditionem 66. Consideravimus etiain
,

extendens ad illicitas manus tuas, pecuniam decimae in regno tuo per Lugdunensis Concilii provideiitiauiTerrae Sancta! concessie subsidio, qiiaj per coUectores a Sede Apostolica deputalos in sacris
tutisque locis deposita, sub fida jugique custodia

bujusmodi differentes, quod cum passagii, utpote uoiidnm constituti necessitas non urgeret; neque status iiiundi qualitas ad slatuendum illud in pio-

servabatur; de locisipsis, sigillisseris(|ue violenter eflVactis, quibus loca eadem flrmabantur; motu
proprio, ne

ximo commoditateni temporis repromitlat, nonnulli orbis provinciis, jirout inlellexisse te credi-

dicamus temerario, pecunia;

praefatee

ciistodibus renitentibus et invitis, tolaliter

amo-

rnus, turbationibus validis lioste humani generis procurante concnssis, nuUum poleratex pramissa
dilatione

veri.etad certiiin locum pro tuae

libito volnntatis,

non absque magnae

toque
dicttC Sedis

dispendium

exoriri.

Ouod

si

forte pra'flxo

divinae majestatisofTensa, mulcontemptu, ac ejusitein TerrcB

fecisti.

passagii terinino te nolle, qiiod absit, transfretare

contigerit, de

gravi dispemiio, asportari

68.
9

quo non

poterit Ecclesia

non dolere,
de deciina

Sed numi|uid hoc, praedicta; Sedis non

tunc tam circa

pra!f.',luin

coinitem, qiiam etiain

tui, taliter

intervenienle licenlia, regia; magniliidini licuit?

magnates

et nobiles regni

disponere proponimus supradicta, quod ad laudeiii Dei, Terraj-Sancla; commodum, et honoris regii
cedat

NuuKiuid ejus decuit honestatem?Nuinquid expedivit lionori? Quanquaui id qiiarumdam excusationuin sive rationum velamine , quas in tuis
super boc nobis directis
expressas
litteris

augumentum. Datum apud Urbemveterem

anno
ii.

non

VI

id. Jannarii,

immerito

frivolas, recti judicii

censura dijudicat,

67.Ca3lerum Eduardus poslea in decimas lota coUectas in Anglia manus injecit; quare Martinus archiepiscopum Canluariensem ad regeni se conferre ac deciinas recuperare jussit*. Eduardo vero
hisce litteris audaciani peistrinxit^.

duxeris pallianduin. Profecto agi cautius conligisset, si tua; circunispectionis industria prorsus a
si per te ad ea processus haNain qiiod exem[)lum ad ca;teros reges Calholicos, tu rex Catholicus, et de rege Catliolico iirocreatiis in tali piitas aclione transmi-

talibus abstinuisset;

bitus

non

fuisset.

aMartinus,

elc.

Cliarissimo in Christo Qlio

etc.

regi Aiigliie illustri

salulem,

seris?

Quam grandem

quuqiie,

quam uberem

Duin regalis prudentige magnitiido, quae non sine lauiinm prajconio rerum exitus inetiens, iu suis actibus non inconsulle procedere consuevit, nostra)

hoc contra te materiam ajiuulis dederis obloijuenili? Quot et quanlas in tiii derogalionein
ciedis, iu

nominis linguas acueris, quantumve

tioneiu aspiranlium diclai terra;;

scaiidali et

dudum

considerationis intuitu lustra-

turbationis intuleris fideliuni cordibus ad lihera-

dum

fideles ipsi,

Tom.

II.

pag. 59.

Ibid. pag.

58.

te qui

dudum

pro ea non parcens sumiilibus, la-

MARTINI IV ANNUS
bonim onera
noii

3.

CHRISTI 1283.

531

abhorrens, cxercnisti soliicitns

;

atlileUB lortis oKicinin

qui tuain inibi pracseiitiam

Maliumeth Can voluit se appellare, ct toto conamine sluiliiit facere, quod omnesTartari converterentur ad sectam iniquilatis filii Mibumeti et quibiis violentiam inferre forsitan non audebat, dona, gratias el bonores conferebat. Teinpore
;

inipendisti, ejus praGgravibus,

affligitur,

quibus indesinenter
piessuris, lalia

compassus
:

anfcnis-tiis et

perefjisse conspiciuiit, et talia

perpelrasse iniran-

tur?

Et infra

Non enim

venit nobis in dtibium,

istius igilur

Mahumeti Can conversi fuerunt ad

infinili,

quod si luijusmoili tam iliicita; asportationis efPectum discretio regia diligeiitius attendisset, ad eain non extendisses ullatenus desidenum ineutis tuae. 69. Cum igitur ad liberandam de bostis iinmanis munibns Terram ipsam fcrvens nostra dirigatur intentio, et propterea illius non minui, sed potius arguinentari, subsidium cupiamus; nec vebmus, sicuti nec debemus, tantiim ejiisdem
terra;

fidem Saracenorum Tartari

boli

sicut

hodie

evidenter apparet. Projcepit itaqne

isle fiiius dia-

Mahumetus omnes
ne

Ecclesias Cliristianorum

dirui. Et

Cliristiani audereiil
,

amplius celebrare

legem et dogmata Cbrisli faciebat publice praedicari Mahiimetem, etChristianos exules fecit iie, et
in civitate Tauiisii
totaliler
fecit

devastari. Misit
.lilgypti, et

Christianorum Ecclesias etiam suos nuntios ad

pra^judicium aequanimiter tolerare; sereiii-

soldaiium

firmavit pacis et coiicordiae

tatem regiam
atteiite,

monemus, rogamus

et

bortamnr

secum

(ceiius, el proniisit,

quod oinnes

Christianos,

quatenus sedula mcditatione recogilans, qiiantum in bac parte tuum oifenderisCreatorem, cujus in boc negotium agitur; (|uanluni pricdictam perturbaris Ecclesiam, quantumve laseris famam tuam, pecuniam ipsam in locis, de quilius extilit imperio lux jussionis amola, facias sublata difficnltate qualibet, excusationibus seu rationibiis noii obstanlibus supradictis, quas oinnino frivolas
reputainus,

qui in terris dominii sui erant, compellerentur ad Saracenos, aiit caidtihiis privareulur; unde Saraceni fuerunt inagna exultatione repleti, Christiani vero Iristes et timidi incedebant, nec eis aliud
residebat, nisi Dei misericordiam invocarc
:

vide-

bantenim perseculionem Christianorum majorem

quam unquam
niisit

cum

integritate

restitui

seu reponi
Eccle-

ulterius a similibus abstinendo, ac etiam

siasticas et alias

fuerat temporibus retroactis. Transeliam praedictus diabolus Mahumeles ad regem Armenia;, el ad rcgein Georgiic, et ad alios Christianos, ut ad ipsuiii accederent sine mora.

quascuiiique personas, penes quas

Sed

dicla pecunia est deposita, vel

eam
te,

de|)oiii

conti-

gerit per Apostolicam Sedein pro terr;E meinoratffi

cogitaverunt potius niori in prcelio, quam suis placere mandatis, (juia nesciebantaliud reniedium invenirea.De sumpta de eo divinitus
Cliristiani

commodis disponendam; per

alios,
:

vel

alium seu

vindicta dicetur inferius

nunc ad Grtecos

scbi-

nuUis impetendo molestiis, nullis vexalionilms perturbando illam in iioc efficaciam, et sollicitudiiiem impensiirus, ut debitae restitutioiiis
celeritas asportationis indebita'

smaticos sermonem tiaducimus. 71 Palmdorjo mortiio a schismaticis denegatur

.

Ecclesiasticce sepidlnrce

/joor.

Altulit

niagnam

ausum

redimat, et
filios

Sedis praefatce gratia,

quam

libenter ad

de-

non iminerito aiigcatur. Nec latere te volumus, quod quaiitmiicnmqiie personam tuam sinceris atfectibus prosequamur, regioijue libenter deferamus honori, neqiiaqu.im poterimus cum non sit deferendiim Iiomini (lati plusquam Deo quin super hoc, si opus extiterit, aliud remedium apponamus. Dalum apud Urbemvotos extendimus, circate

reriim conversionem Michaelis Palaeologi mors, qui cum prope Lysimachiam auxiliares copias, qurc e Scytbia venerant, juxta paguin inter Pacho-

mium
vitae

et

Allageiii

(locorum nomina sunt) situm

recenseret, tremore cordis correptus in

extremum

discrimen adductus est: quem cum ingravescere, ac mali perlinaciam reniediorum vim ac inedicorum peritiam eludere cerneret, percoiitatus, ut ait Gregoras \ quod noinen loco inditum
esset; ubi

veterem
70.
cutio.

III

non. Julii, Ponlificatus

iiostri aii.

ui. perse-

Pachomium

vocitari inaudisset, de se

In

Tartarorum regis
1'erside

in Christiaiins
finitiiiiis

actuiii exclamavit, se(|iie

vehcmentei-

caepit

incu-

regnisque

Mabumelh
tempore
infecit.

sare,

quod cuin ab

oraciilo pronuntiatiim accein

Cham Tartarorum
in Christianos

rex persecutioiiem

lioc

pisset,

Pachomium

imperio siiccessurum, ho-

exerciiit,

profanavit tem[ila, aras

nestum quemdam

viruiii

Pachomium

noinine, ut

eYertit,TartarosSaracenoruni supurstitioiie

Dequo
a

nefandissiino apostata hjec Aytonus narrat':

, redderet iinperio ad suos imperii cupidine, oculis orbasset. Descri-

iniitilein

csca transfundendi

Post obilum Alwga Can congregaverunt se Tartari, et constituerunt dominum super eos quem-

bit cjus

obitum Georgius Pachymerius subjectis

:

verbis'

dam

fratrem Abaga, qui Tangodor vocatur, et alios

fratres suos prtccesserat. In dielius quidein jiiventulis suae

datum

fuit

sibi

baplismatis saciamen:

tum, et vocatus fuit in baptismate Nicolaus sed postquam fuit state perfectus, propter societatem
Saracenoriiin

quam mus Saracenus et

:

dilexerat, eflectus fuit

[lessi-

72. Ut itaque diesobitusaccessit, etinorsjam potissimum a iiiedicls exspectabatur, Actuario Cabasilei iion tutum vidcbatur dediscrimineverba facere id eniin non miniina pars mortis ab'a(?grotis reputatur, quasi in similibus verba facti caiisa sint: ex alia vero parte permittere ut imparatus
et
:

renuntians

fidei

Christian;c,
*

Niceph. GrcK.

1.

v. sub fin.
interp.

Georg. Pachym. Hisl. Graec.

'

Aylon.

Hist. Orient. c. 37. Sanut.

I.

iii.

pag. 13. c. 8.

1.

VI.

Leone AUal.

532
abiret,

MARTINl IV ANNUS

3.

CHRISTI 1283.
noctu pauci quidain cadaver procul a
terra obruerent, id

indecorum \alde existimabatur, Quare Anfllio rem aperit, et decrelum et periculum pandit, impcralorem vitam ultra non produclurum. Ille quoque inausi)icata suggerere non audebat niliilominus praBparationem hoc modo comminiscilur. Namque slatim Dominicffi niorlis symhola prKparantur, quae accipiens
dronico imperaloris
:

jussit, ut

castris

obductum multa

modo

cavens, ne imperatorium cadaver a feris discerperetur. In causa erat, quod

llcus

dum
.

viveret, a rccta

Ecclesiaj doclrina descivisset

Ita

auctor schisma-

impiorum

instar,

quiluccm tenebras vocant.

Eamdem

ex clero et piis

aliis
illi

sacerdos, amicto indutus, ut

par crat,

niliil

de similibus cogilanti adstat

res suas, quippe sanus

causam, ob quam Palseologo funebres honores negati sint, exprimit Jordanus': a Tunc factus est, inqiiit, tumultus magnus in Conslantinopoli

namque tum
et validus

imjierator forte fortuna versus parie-

per calogeros, acclaniantes Palwologuin

tem conspeclum direxerat,

mentis erat, ut poterat, pensitans. Sla-

bat igifur sacerdos ex alia paile, sacra dona

ma-

nibns tenens, tantum

exspectans

illius

ad se conversionem

imperalor sive quidpiam simile sub; odorans, sive (|uid aliud in pcctore volutans, ad sacerdotem revolutus, statim atque vidit, factum
deprehendit. Et quid
cst

non debere sepeliri in csemeterio, qui Latinis adhaesit: et usque nuuc iusepullus manet. Ex his non levis conjcctura suboritur Palffiologum sceleris, postquam a Martino analhemate ob studia impensa scbismaticis dovinclus fucrat, poenituisse.
ob censuquibus fuerat defi.vus, ira percitus diacono vetuisset im|)ie, ne coram se Pontificis inter sacra mentionem faceret, irarum tamen impctum continuisse, ne editam Ecclesiarum conjunctionem penitus rescinderct; nec Joanncm Ceccum patriarras,

74. Constat sane PaIa;ologum, licel

hoc? inquit.

Cum

sacer-

dos responderct pro eo auxilium a Deo imidoraturum, dona qua sanctitatem parerent deferre
,

animos sumit, assurgit e lecto, cingulum poscit, sanctum Symliolum recitat, nccnon, Domine, libera me ex hac Aora ; eflatus, neccssariaque ad Deum altissimum
,

imperator iuterruplo sermone

cham

Catliolicum,

sede pepulisse, ut Pachyme-

rius testatur, qui ubi pra.'falus de Martino Pontiflce Nicolai succcssore, a

torcs

Rom.

pronuntians, sacrosanctam

communionem

assu-

mil: rursumque recumbens, paululum cunclatus animam elflat. Dcfunctus tum Tocbarorum, tum
familiarium lacrymis cohonestatur.
curassenl, ad
Illius

cullos fuisse,

Thcophanem et quod schisma

quo Pakcologi oraLeonein haud honoriflce

iuvalesceret, subdit:

cadaver
pro-

Imperatorem et illius comites, utpote caviilalores, non veritate incedentes, pcenis et excommunicalioue mulctarunt, oratorcs nulla dignatioue,

subilo, qui in id dcstinati eranl, noctu

cum

novum monasterium

peucs ea loca

ut par erat, cohoncslatos, dimiscrunt. Ha;c intelligcns imperator postreditum (ePrussa nimirum),
a Nica^o;

situm deferunt. Sicque imperator defungilur, qui integros annos (]uinquaginta et octo vixcrat, legnaverat vcro viginli quatuorn.Non disscnlit ab
bis nostra chronologia, cum a dejecto imp. Balduino auuosPalffiologi mwn&vasevimm, diesminus vifjinti. Naniqne imperii rubra insignia induit Jauuarii die primo, ut dictum est, diein obiit Decembris undecimo, dic Parescevc. Sicque ipsius nota completur, qua^ II triplici Gracorum clcmento complebatur, qua; erat illius tcssera. Innuebat porro cognomen, namcjue ille erat Pala^olugus; locum, in quo dicm obilurus erat, qui Pacliomii pagus nuncupabatur; pralereaque postremumsui obitus dicm, Parasceven scilicet, (|ua ista [)eracla suut, uudccimo, ut dictuni est, Dcccnib. die, au. VICI3DCCLXXXXI nimirum ab orbe coudito, qui in huuc Cluisti annum mcclxxxiu incidit. Cousentit iu dcsignanda temporis ratione Pachymerio Gregoras: e quibus emendandi nonnulli auclorcs
:

Theophane, Hcracleai cteuim Leo

tulil,

fato

functus obierat, a^gre adeo

ut diacono pro

consuetudine papae commemoratiouem facerc iinperator silentium imposuerit a. Et iufra: Quare

tum

fffidus

cum

illis

ictuin

dissolvere cogitabat,
vix ad exitum

et dissolvissct utique, nisi consiliis obslitisset niulta

ipsum corum
perduxisse,
ut

caiisa tolcrasse,
si

et

e vcstigio rccantans

opus de-

struxisset. Ut vero insigni flagitio Graeci jaclo

in Cbristifldeles

processionem Spiritus sancti ex

Patre Filioque professuros anathemale in pseudo-

synodo Andronici auctoritale congregatafunestiim scbisma conflarint, sequenti aiino dicctur. Nunc elogia Palsologi, (juibus a Giegora afficitur, ad-

jungemus:
fuit, viri

Ac Michaelis PaUcologi

hic

exitus
et

nalura decori

cum

gravitate

quadam

digna principe

inajeslale. Erat

porro in eo robur

corporis et rci mihtaris peritia diuturni lemporis

et prudcnlia rebus gerendis multo fuit acrior. lu iin|icrii principio muniflccntissimus est visus, ut subditorum animos nimiruin sihi

Latini, qui PaIa?oIogi

morlcm ad

posteriora tem-

parta exercitatiouibus.
elo(|uenlia

Cum autem

pora contulcrunt. 73. Addit Gregoras PabToIogum,

et
iiiiti

valerel, in

Eccle-

siarum
dixi,

fa'deris odio, sepullura; Ecclesiaslicae ho

noribus caruisse.
prxter spcm

Imi>eralor
fato

illis

in locis, qute

conciliarct: deinde

modum

sumptibus adhibuit,
,

suam

fuiictus est

anno ab

cum

varia

bella

existcrent

qua;

diuturnos et

orbe condito sexies millcsimo septingentesimo nonagesimo primo annos Lvui natus. At filius ejus imperator Andronicus, quamvis adessel, patrem
imperaloria sepultura adeo uon bonoravit, ut ne
plebeia

magnos sumptuscitra ullam detraclationem postulabant.

Jord. Ms.

Vat. sign. nu:i.

IStiO.

Gcorg. Paclijin. ubi sup.

quidem

sit

dignatus. Prajlcr

quam quod

MARTINI IV ANNrjS

4.

CIIHISTI

1284.

533

MARTINI IV ANNUS

4.

CHRISTI

1284,

i.
J121S.

Aperilur
papa

In Siculos sacram militiam ordinat Martiterlii;lt;ciiiii sacculi

mus, receptanlur

haeretici

et

ne iideni inquisilo-

aiinus octiia-

res, qiiibiis proptcr Pctri et reijciiium

eorumdem

gesiiiius quartus, Iiulictioiie

tiniis

duodecinia, quo Mariiivasorem

omne

in

eo studium coliocavif, ut
rcgiii

maiitiam iiluc non est tutum accedere, contra eos procedere valcant, proteguntur, protectique in
ejiisdcm
lidLi

Petrum Aiagonium
atque adeo
in

Siculi

com-

dcrogalioneni iiorrcndam quolidie

primeret, pra-damquc ex ejus manibus avcllcret

mulliplicantur

eum

scelerisque conscios censuris

^

Ecciesiasticis animadverlit

easque die

CoBiiae
'

Do;

ct puliiiJant, libere pcrvei>is suis persuasioiiibus simpiiciiim aniinas subverlentes. Terrac quoque i)r;cfatac, ciii dc dicta insuia

mini,

ac festorum

Ascen.sionis

Dominicae

et

Dedicationis Basiiicae principis Apostolorum ' retuin novavit, quas etiam ubiiiue proniuigari
,

maxime
et

Geniia; vel

iii

pubiico foro vel niajori

praccipuum soict in victuaiilms |)rovenire subsidium, idem Pelrus et sui miiiistri, suflragio sibi diclorum r.ssistente rcbclliiiiii, ministrari aliqua victui neccssaria non permiltunt per quorum
:

Ecciesia jussit*, ut ab Aragonio veluti anallieiiiate

sublractionem gravi etiam incolis

vatis
ineiiia,

dictac terra) gra-

cxecrationibus defixo

omnes abhorrercnt. Cuni

qiiibuslii^et

aiiis

defeiisioni ejiis in

vero Sicuioruin iierlinacia haclenus frangi nun potuisset, in eos (quod solet Sedis Aposloiicce in
extremis rebus perfugium es?e) criicis expiicari signi,atque in beiio occumbenlibiis am[)iissimam

miillitudine,

quam

qisiiis necessilas exigit, in iilis

sii)i

partibus insistendi facuitas adimitur; et adempta per consequens necessaria copia defensorum,
terra

eadem

searliitrio

inimicorum cxpositam non

peccdtorum
Sabincnsi
(i)

condonationem proponere Gerardo episc. imperavit"; ac tum ipse de

conciones haberct,
fiatri

indigne dcplorans (|irTserlim

hujusmodi

induenda
id

criice sacras

tum

aliis

cum, dicto Petro pcrversitalibus insislenle siibveniri, ut cxpedircl, non iiossil cidciii conlra inipios
suis
tantae suae perseculionis,

munus
2.

conferret

'

lam

iniquae,

Martinus, etc. venerabili

Gerardo

tis

expositioiiis aclores) consueta

iiii|ilurat.

tam evidenremcdia suae de-

episco|io Sabinensi A. S. L.

fensionis
3.

Haiiet excessuum Petri ac rebeilium eorum-

Ktijuidem nildubium, quin praediclarum

terrae

dem
quod
ram,

11011
i|)si

quajvis,

imo

iiravis et

enormis

adjectio,

sif lidci ct
1

subventio
:

ipsis conlia tanta discri-

tidem Calliolicani, cjus perscculorcs prograviler

persciiuuiitiir
;

tegendo,

ct diclani

tcr,

Rcdemptoris sanguine rubricalain in grandem Rcdemptoris ipsius injuriam et offensam, non soium pra;dicto niodo cjus iinpcdiendo,
noslri
infeslis inipugnaiit.
tri

dnbium ipsarum agi iiegotiuiii, diim eorumdem discriminuin acloribus obviatur; quodque qui agnitam fideni Clirisli jicrsenii

min subvenirc

quitur, censendus
uilo uii(|uam

esl

infuieli

dcteriur, qui cain

tcmpore non agnovit. Et ideo eanegotiiim conlra eos iiuos

sed et aiias a|iertiiis et acerbiiis pcrseculionibus

rumdem

fidei et tcrraj

Siiiuidem

|)ost

ingressum Peinibi,

cjusdcm

in insiilam

mcmoratam passim

sicul pcr iiiquisitores luereticuC pravilatis accepi-

(|uam infideies culpa commaculal, prose(|uentes iliiul opportunis et consuctis dccievimiis auxiliis ailjuvandiim.
Quocirca fraternifati tua; priesenlium auctoritate

ut pncmissa iierhiijcnt, gravior

'

Tuin.
111.

i.

I.

IV. K[;. cur. ii.

Ub.

Ep. cur.

Ep.

Lib. IV. Ep. cur.

xxil.
iv.

Ep. vill.

committimuset

^ Jbij.

iiiandamiis, (|uateiiusad rclcvaiida praitacla Christiaiuc fidei Christianitatisque dispen-

(1) Gerardiis Sabinensis

episcopus Pontificia

anno V kaleudas
bibliotlieca;

Aprilis, indicto episcopoiuiu Coucilio Mclliaj, C.oustitutioues pro reforiualione

['P.

regia vulgarunt

funjens, non civilia tanlum, sed et Ecclesiaslica curabat. Hoc enim disci(i|ina! Ecclesiastica; dedil quas e Codice Martene el Durand Veler. uiouu'n. tom. vii, col. iS3. Staluta conlineni ix, (iiioruin nonnulla ad Gra;cos
legatione in Sicilia
Latinis adniixti eraut, |icrtiuent, atque inter cstera jubenlur addictionem

qui

in

locis

ipiibusdam Calabriie

cum

FUioque

in

Symbolo adniit-

tere.

Ex quo

intelliginius liouiaiiaui Lcclesiam ad id

usque temporis omissionem vocis

iilius ita tolerasse,

ut ne Graecos quideni in provinciis

Lalinorr.in .igenles ad eaui adiiiittendam coegeril.

Mamsi.

534
dia, et

MARTINI IV ANNTJS
longe majora pericula, quai
Chrislianitali
fidei, terrae,

4.

CHRISTI 1284.
,

ac

gnis; neciion Lugdunensi

Tarentasiensi
,

Bisuntina, Viennensi,

Ecclesiae, totique

prffdictis ex ipso-

et

Ebreduneiisi provinciis in ea

ruin Petri et rebelliuni nefandis conatibus, nisi

vitlelicet parte ipsius

sita est

Ebredunensis provinciae, quae

divino et
Ctiristi

dicti

re^is Siciliae aliorunique fldelium

inniiinent,

extra Provinciae ac Folcalcherii coniitatus;

conipescatur anxilio,

propul-

et in

Leodiensi, Metensi. Virdunensi, et Tullensi

sanda

conatusiiue liiijusmodi taliter compescenfidei

civitatibus et dia'cesibus de
silio

fratrum ipsorum con-

dos,quodilloruin iinpediiiientisprofligatisomnino,

committimus

plenae legationis offlcium, ut

ipsarum
negolia,

Ecclesue

terrae

Cliristianitatisque

evellas et deslriias, dissipes et disperdas, adifices

Deo auspice,

feliciter

iirosperentur

iu

oinnibus terris tuae legationis contra Petruin, rebellesque praedictos per te

ac alios jjrffdices vervolenli,

prout gratiae coelestis infusio el tua tibi prudentia ministrabit. Dat. apud Urbemveterem III non. Maii, anno iv .
et plantes,
5. Perfunclum suo nuinere legalum, atque in celeberrimoordinuiii conventu Carolo Valesiorum

bum
bus
ris
,

crucis, et

eam quibuslibet recipere undecumque originem traxerint

.

largiaiis

etc.

Addit

indulgentiaruin

iiraeniia

comiti, regis Galliarum

proposita, qui

arma ad

Petri propulsandos cona-

lus et Siculos ad
rint.

officium revocaiidos, corripueII

Aragonium sceptrum ', et alii regemque Francoruin ad eripiendum Petro ideni regnum
filio,

contulisse scribunt Nangius

Datum apud Urbeinvetereni

non. Junii

armorum
ris

vi se obstrinxisse

qucC Pontificiis

litle-

anno

iv .

4.

Legatns Aposfolicus Gallos ad

eamckm

% quibus cardinalis couGrmata gesta, et Aragonuin regis nomen Carolo adscriptum, corroborantur. Neque Aragoniae
Valenliae Pontifex regia, in

p.xpedilioneia concitans gesta in hac re Pontifici

refert.

inodo,

Non segnius

in Galliis Colleluscardinalis
',

venim etiam eunidem principem

ad

iegatus, ut scribit

Nangius

de capesseiuia adver;

jura transfudit; ut ex
tebit.

litleris

eum

datis

pa-

sus

Aragoniuin

criice

conciones babuit
aiictor
-,
:

de qiio

Colmariensium Aunalium
Lucensis
'
;

et

cujus h.ec verba sunt

Plolemaeus Ainio DoS. Cic-

Martinus,
iu

etc.

charissimo in Christo
illustri,

filio

Carolo regi Aragonuin et Valentiae

charissinii

nato
regis

mini mcclxxxiv, doininus Joanues Ciolelta

ciliae

Christo

filii

nostri

Pliilippi

presbyter cardinalis millitur legatus inFrau-

Franciae illustris, salutem et Apostolicani benedictionein.

In

in favorem regis, et ad pracdicandani cruceui conlra regein Aragonuiu . Eadeiii qnae subjectis litteris iis paene verbis Jordanus *
:

ciam per Martiuum

electione

hnjusmodi aliquem de charisnostri regis Franciae illustris

simi in Christo

filii

confirmanliir

patris tui filiis praefereiidnm, multiplex ratio perfilio

Martinus, elc. dilecto

Joanni
inio

tit.

S. Cae-

ciliae
a

presbytero cardiuali A. S. L.

Negolio

quod

Ecclesiae

verius

toli

Chrislianilati, ad defensiouein pr;ccipue Catliolica;

fidei,

ac etiam TerrfflSanctae contia

dam regem
rissimus in

Aragoniae, imminet;
Chrislo
filiiis

Petrum quonquodque chaPhilippus rex

iiosler

Qlium nostrum Joaimem presbyterum card. ad hoc miniS. struiii idoneum de fratrum eorumdem consilio assumentes; ad occupandum regnum Valentiae, quod est de terris expositis, qua; olim fuerant dicli Pelri, de illo ex ejusdem regis Francia? filiis, queni ad occupationem dicti regni Aragonuiii, et
siiasit
:

ideoqiie dilectum

tit.

Ca^ciliffi

Franciae illustris ad

earumdem

fidei et terrae di-

comifatus Baichinoniae
fatus cardinalis juxta

ideiii

rex eligeret, et pra;-

scrimina propulsanda, tanquam princeps Christianissinius, et antiquaj devolionis sui generis sednlus proseculor assum|)sit, aliiscjue inagnis el arduis

instanler urgeiitibus
sicut adipe el

nos de te, cujus animam pinguedine adeo replevil Allissimus,

;

ut vigeat in te rectiludo judicii, consilii

tia,

providen-

datam super hoc per alias nostras litteras sibi foriuam auctoritate Apostolica, quam in hac parte plene sibi commisimus, deputaret; de ipsorum frafrum consilio voluimus provideri, el ipsum ad id faciendum singulariter deputari statuentes et decernentes, quod itlem regis
:

rigiditasqiie

censurae,

iii

zelo

sobrietas, in

Franciae filius

pu.^^tquam ad occupatioiiem ipsius

fuerit per cardinalem regno Valenfia; nonien

ageiido streuuitas, et experientia in arduis approbata

;

regni Valentiae depulaliis

sperantes in Domino, ijuod, ipso actus tuos

eumdeiii, eo ipso
et

in dicto

dirigente, qui novit, ac jirava in directa et aspera

in vias planas convertente,
taliler

titulum regium, omnenique digiiitatem,

Petrus

quam

qui potest, praeniissa

ipse

quondam
:

rex Aragonuni

iii

eodem

tuis

dirigentur, quod ex laboribus, Deo auspice, fructus ]iroducentur

tuo

coiisilio, el auxilio

obtinuit, sortiretur

et

lam per

se,

quain per alios

optali

persoiuim tiiaiii ad illorum direclionem deliberavimus deinitandam. Ideoque circuinspectioni luae in Francias,
;

idem regnum Valentiae suo nomine occupari;

tuo successores in

libere occuparet, etfaceret

et illud ipse

illo

libcre

ctione aliqua possiderent, et in

suique perpeabsque contradiipso taiiquam veri

Navarra;, Aragonio.', Valeutiae, ac Majoricarum re-

reges et domini adminislrarent legitime, plene ia

eis

jus regis et domiui habituri.

Nang.
3 ptol.

in gest. Pliil- reg.

Franc.

'

Colmarien. Ann. Dominic.

Luc" Uist. Eccl.

el alii.

1.

XXIV. t. \1

'

Jord. .Ms. Vat. sign.

'

Nang.

in gest.

Phil.

Mart.

I.

ni. Ep. cur. xi.

'

Ibitl.

niuii.

1960

pag. 12.

MARTINI IV ANNUS
6. Qii.Tilam

4.

CIIRISTI

1284.
xii,

55
1'ontiHcatus

liUeris ciuxiniiit; slaUiemla, iiuai

insupcr alia in eisdom cnnt(>nfa noscuntur ad bo-

die mensis
vestii aiiiio

Februarii, Indictione
III.

Mcmoratus rex

Franciie, acceptato

nuin statuni dicli regni ValenUa;, necnon Ecclesiarnni et incolarum ejnsdem, ac alias inuninenti
negolio expudire, proniiUenila per euindem lilium
sic

jiin ab

eodem rege negolio legni Aragoiium,

[ler iiie

co-

mitalnsqiie Barcliinonia;, eisdemque regno et co-

mltatu

Joannem

card.

domino Carolo

filio

eleclum, el a prajdiclo cardinaU deputandiim,

cjus ab eodein rege ad hoc electo solemniler assignatis, [irout in aliis lilleris mi
tio confectis,
is su[ier ipso ncgovenerabilem virum magi-

ipsius regis Francirc ad id intervenienle coiisensu.

Pra;falus

autem cardinaHs bujusmodi negotium

silji

qiias per

juxta

formam

a nobis Iraditam exe(|ueiis dili-

strum

yEL'i(liiim

de Castellato vestrum notariuni

;

genter, auctoritale Apostolica eidem in liac parte

vobis initto, pleniiis conUnetiir

jiradictis litteris, et a

lectis

etiam super
.

commissa, de

te,

quem

proidiclus rex Francia;

me

cardinale sigillatim
,

pater luus ad ipsorum regiii

Aragonum,

et

conii-

articulos

tatusBarchinoniic occupalioiieni elegerat, et idem cardinalis providerat, ac etiam deputaral, et qui

priemissa
dicto

Imjusmodi regni Valentioe negotium acceplavit. Postnioduin menioratus Carolus ad hujusmodi negotiuin a genilore
ex[iositis

in vulgari

omnia

[>romisisti,

coiisenliente

ad

iioc

siio

electiis,

universa

et pingiila, in su|irascri[)lis

rcge Franciae observare,

ad

occupandiim

lilteris vestris

conlenta, proiit euin

conUngunt,
;

se

re^num ValenUjE supradictum

piovidit, teque ad

ac successores suos per se ac suos officiales inviol.ibililer

id faciendum singulariter deputavit. Tu vero hujusmodi provisionem, et deputatioiiem sic al) eo-

servaturns, nec contia ea venluros

nec-

non

et

hujusmodi negolium

elficaci

ac sollicita

dem

card. factas praediclo rege Francia; genilore

iis

efficacia

tuo approbante, ac in
acceptasti
et

expresse conseiiUeiite,

missione, quas

prosecuturos absijue dilaUone sive iaterfacti qnalitas, seu emergentium

;

etiam recepisU, prout in htteris inde

casuum

confectis i[)sius cardiiialis sigillo

continetiir.

muniUs plenius

Nos itaqiie tuis suppllcationibus inclinaU, qua; in prajmissis ab eodem cardinale taliter facta sunt, rata et grata habentes, illa ex cerla
scicntia de

necessitas non indiicet mihi vestro successorum veslrorum, et ipsius Ecclesia; Romanae nomine, pra>fato genitore suo eadem universa et

singula s[iecialiler a|i[irobante ac consentiente, in ipsis expresse juxta adjectiones, declaraUones et

detractiones factas su[)er negotio regni
et

ipsorum fratruin nostrorum consilio auctoritate A[)ostolica confirmamus, et proisenUs

patrocinio
vel

Aragonum,

scri[iti

communimus
ex

defectiiiu,

si

quis

comitatus BaicliinoniaB in veslris specialibus litteris ad nie directiset permemoratum notarium

niihi tradiUs

in

eis,

eorum aliquo

quacumque causa
te-

comprehensas, solemni

slijjulatione

exUtit, su[iplentes de [denitudine potestatis, et

promisil.

ipsius cardinalis de ad verbuin prajsentibus inseri facientes, qui verbo

talis est

norem dictarum litterarum

Verum cum non

;

esset adliuc astatis habilis

ad jurandum, pracdicta jnramento proprio non

firinavit

sed dictus rex Francia; se ac

suum

in

Sanctissimo patri ac doiiiino suo reverendissinio, domino Martino, divina providenUa, sa

Franciac regno hajredem

bona

fide promisit, (|uod

curaturum et factunim idem snus filius, cumad

|)ivTst;ibit

crosaiiclfe
Pontifici,

Romanaeac

iiniversalisEcdesia; suinino
lit.

ffitatem

ad hoc a[)tain pervenerit,

qiialibet

sine

Joannes Uei permissione presb. card. devotus servus ejus

S. Cajciiiae

contradictioiie
niilii,

hujiismodi jiiramentuin

et filius,
,

cum

vel

alii,

recommendatione oscula beatorum.

huinili
7.

sui devotissima

pedum

bit.

Quibus

actis

(|uem ad hoc Roin. Ecclesia deputaego Joannes cardinalis de memofilio

rato Carolo regisFrancia;

ad occupationem re-

Reverendissimaisanctitatis vestra; Utteras

gni Aragoniim, et comitatus Barcliinonia^ per

me

ad

me

directas recepi, tenorem, qui sequitur, con-

antea deputato, ad occupaiuliim

(juod est de terris expositis
dicti Petri, providi, et ipsuni
,

regnum
id

Valenliae,

tinentes.

qua; olim fiierunt

Martinus episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Joanni Ut. S. CcEciliae presbytero card.

ad

faciemiuin sininfra-

gulariter deputavi sub

scrijitus.

modo, qui sequitur

Ut.
S.
Ca;cilia;

Qui legiia transfert, atque conslituit, etc'. Dat. aimd Urbeinveterem IV kal. Se[)tenibris , Pontificat. nostri
et A|)OstoIicain benedictioiiem.

salutem

9.

Ego Joannes

presbyter

cardinalisauctoritate Apostolica, mihi in hacparte

an. in. Qua; inter Pliili|)[)nm Dei gnitia

Francia; illnstrem et

tum

ex uiia parte,

regem Carolum ejus secuiido geniet nie Joannem tit. S. Csciliae

et

plene comniissa, de vobis, domine Carole, (|uein pater vester Phili|)|ius Dei gratia rex Francorum
illustris

ad

id

nominavit

et elegit,

sub lege, convestio ac

presbyterum card. vestro

Ecclesi;e

Roniantc
tenore

ventionibus, pactisve ab

eodem genitore
[latris

nomine

ex altera acta
vestrffi

siiiit

pitescri|ilanini aucto-

vobis

niilii,

saiicUssimi

ac domini domini

ritate litlerarum juxla

mandatum vestrum

Martini

divina

[novidenUa

summi

PonUficis et

pracsentium ad

dediico notitiani snnclilatis;

sanclic Ecclesia'
scripta,

Bnmana; nomiiie,

siib fdriiia prae-

suntautem
8.

acta hnjusniodi, quae sequuntur.

,

prout (|iiemque vestruni contingiint, so-

Anno Domini mcclxxxiv

vicesima prima

'

Ext. potior pars superiori anno niuu. 2a. etc.

lemniter promissis, ad occupandum regnum Valenliicprovideo, et vos ad id faciendnm singnlariter deputo ihujusmodi provisionem et de[iutatiouem

536
talifLT a nie factas

MARTINl IV ANNUS
idem
Caroliis,

4.

CHRISTI 1284.
cujuscumque religionis aut ordinis, et necnon etcomiles, vicecomites, baro-

memorato rege

religiosae

Franciffi

genitore siio approbaiile et conseiiti(!tite expresse acceptavil et recepit, Pliilippo

sa;:ulares;

in

ipsis,

nes, incola; et habitatores Aragonise et Valentiaj

fratre sno

priinogenito pra?senle, et in

iis

eiiieni

Carolo congandeiite. In cnjns rei

sigilhini

tesliinonium

regnorum, comitatus Barcliinonensis, aliaruinqiie terrarum, qnibus idem Petrus per nos esl, sua
neqnitia exigente,

menm

dnxi praesentibus appendendum. ergo etc. nostrs conllrmationis et

Calholicse Ecclesise episcopus

privatus; necnon et civitates,

Dat.

anno

pra^dicto kal. Marlii, Ponlificalns nostri

caslra, villoe, locave ca^tera, et universilates ipso-

anno
a

lu. Nuili

rum,

licct

monitiones

et iirohibitiones

nostras in
specialiter

suppletionis, elc.

diversis Apostolica; Sedis

processibus

Ego Martinns

eisfictas propria temeiitalecontemiiserint; [iropter

subscripsi.

qnoil
tit.

non
et

est

dnbinni, singnlares personasexcom-

Ego Ancherus
Ego Hugo
tit.

S.

Praxedis presb. card.

subscripsi.

S. Lanrentii in

Lucina pres-

byter card. subscripsi.

Ego Gervasius

tit.

S. Martini presbyter card.

eadem, ipsorum interdicti latas propter hoc sententias, si consonent facta relalibus, incurrisse; interdictum tanien bujusmodi non observant, noii verentes nervum disriinipere,
miinicationis, civitates vero, castra et loca

necnon

nniversitates

subscripsi.
a

qiiantuin in eis
tit.

est, Ecciesiasticai

discipiiiife,

nos

Ego Comes

SS. Marcellini et Petri presb.

in feslo Dedicationis Basilicae principis Apostoloruin

card. snbsc.

transacto
tit.

novissime, pracsenle tunc

mnltitndine
nostri

Ego Ganfridus Ego JacobusS. Ego

Gotifridus

S.

Susannae presb. card.

coiiiosa

fidelinm, manifeste

praediximns,

subscri|)si.

fore propositi contra eos, et specialiter contra

me-

Mariac in

Cosmedin diaconus

moralos

prffilatos et alias

personas Ecclesiasticas

card. suliscripsi.

religiosas el ssecnlares taliter, favente divina grutia

S.

Georgii ad Velum-Au-

reum

diaconus card. snbsc.

Ego Benediclns S. Nicolai in Carcere-Tnldiaconus card. subscripsi. hano Datum apud Urbemveterem per manum magistri
III

Pelri

de Mediolano S. R. E. -vicecanceilarii
xii,

qnod hujusmodi eorum temeritas, poslquam manifeslius de ipsa constilerit, neqnaquam impunita reinaneat sed ita deliitae subjaceat nllioni, quod ipsius vindicta caeteris similia praesnmendi audaciam interdical. 12. Ut igilur hujusmodi provisio rite proprovidere,
;

non. Maii, Indictione

Incarnationis

Domi-

cedat, et ex ipsa debitus, et facti veritati conveniens

nicoe an. mcclxxxiv, Pontificatns vero

tini papae

domini Mar-

seqnatur
auctoritate

effectus,

fraternitati

tuae

praesentium

IV anno

iv n.

Nardoneusi archiepiscopo imponit Ponticensicris in Aragonios latas diUgenter exDe Aragonio et Valentino regnis trajiloraret. ditis Carolo scripsit Pontifex ad legatum ac prcesules Gallos", ut ad ea regna armis comparanda expeditionein instruendi decimas tribuerent quos etiam a legalo, si obluctarentur, cogi jussil ^ Neque a Gallis solum, sed ab uliis exteris iiuoque
10.

committimus et mandamus, quateniis ad indagandam per fe, vel alJuni aut alios super
,

fex nt de

praemissis certitudinaliter, et rescribendam nobis

seriose ac celeriter verilatem, per vias et

modos,

'

quos

tibi

Dominus

ministrabit, partes tuas sic di-

ligenter, sic soUicite interponas, (|nod nos ex serie

tuae rescriptionis instrucli,

titudinis

scrnpnlo, circa baec

absque alicujus incerin tulo de fralrum

prsesnlibus opes in id conferri voliiil'. Siculos"

similiter,

noslrorum consilio, prout res exegerit, procedere valeamus. Dat. apud Urbemveterem id. Januarii

tum

Provinciae',

atque Arelatensis'

anno ui.
13.

archiepiscopatus prwsules decimas regi Carolo, ut hostein regno ejiceret, solvere; atque ad id a legalo adigi pr;i!cepit

Carohis Salerni princeps insnlam

^
:

Interea Carolus Salerni priiiinvadens captiis. ceps bellnm adversus perduelles api>araliat, cui

Sicilice

H.Snbjtcerat insuperEcclesiastico inlerdicto

veruin cum Martinus Petri Aragonii dilionem nonnulli Apostolica jussa vel infringerent vel

Pontifex

omni

o|)e

adesse,

ac

[lecuiiiarum
:

et

armorum
princi[ii

subsidia siippeditare decrevit

nam

et

Reatinum episcopiim
accei^la;

in Siciliam Irajicere molienti

minus

religiose servarent,

Narbonensi

arcliiepi-

mnluo

[lecuni.e

quaindain vim

scopo partes imposuit% ut rein diligentius exidoraret, (juo severitatem legum in contumaces distriugeret.

tribuere jussit', atque aliam ingentem vim Sabinensis episcopi et Berardi camerarii opera confe-

ctam
sicut intelleximus, Petrus

illi

comparavit^.

Cuinque

princeps idem

Venerabili fratri archiepiscopo Narbonensi.

aQuia,

quondain

rex Aragonuin, archiepiscopi, episcopi,et alii infeet personae Ecclesiasticae, rioris gradus prajlati
,

Joannes de Epa Pontificio siiccinclus exercitu secum veniret, Martinus licet illius opera sibi necessaria vicleretur, cjusdem tamen Joannis Ab eodem Carolo arbitrio reiii tofam permisit'
flagitaret, ut
:

principe Salernitano
*

tibi fuisse

injunctuin (supple

xviii.

' Ep. XV. Ep. XVI. 2 Ep. XIV. Ep. XIII. ' 8 Ep. xix. ^ Lib. ' Ep. XX. Ep. XXI.

'

iii.

Ep. Ep.

Toin.

II.

pag. 94.

Ibil.

pas- 93, 103,

1".

' "liJ

cur. xLi.

pag. 93.

MARTINI IV ANNUS
intelleximus), ul

4.

CHRISTI 1284.
ceiisnris detixo, addirnus
Poiililieia

53?
ipsum, contrased ab electo

cum

ipse in instanti rjns passagio

lioc

anno

in rubellein Sicili:u insnlarn,

tcsucuin volil lialuTe

ctis aliqiiot cojiiis, e

ditione in regiiiim
:

piaesenlein, tn

arma

el etiani

cum cum

tota

gente,

qnam

hal)t's

ad

Nea[iolitauuiii

iiriini|iere

teiitasse

majori

armatornm comiliva,

Y|iorieiisi C;ini|iaiii;c el Maritiiii;e praeside deleluin,

feras); (jiiia

qnarn Irabere poteris, ad ejns pr;i'senliam [te conlamen princi[)is inemorati iregotinin magrio favore prosequimnr, non vellemns ipsius
negcitia per

ul Pontifex

iii

gralulatoriis victori datis litleris te-

stalur

'

a Tiansiiiissac, iiujuit,

nobis tna;

lilterae

contmehaiit, quod Conrado de Antiochia tan([uam

Inam abseritiarn in aliquo deperire, dnximus reliriquendnirr . Profectnm vero Joannem ad priricipem i()snru, signilicat
luo arbilrio
poslea Marlinus Andreae Spiliali. Sed
casris

aemulo pacis regni

filii

Sicilia;,

ac charissimi in Christo

nostri Caroli ejiisdem regni regis iiliistris

ad-

versario
flliis

nianifeslo
i|)sius

cum quibusdam
regni invadere
tii

[lerditionis

qnam

trislis

[)artes

i)er

Castrum-

Iranc

Salernilani

priiicipis

expedilionerrr,

Cella; teiiure ;itleiitaiite,

una

cuiii

dilecto filio

aliaque Caroli consilia confirderil oi)[)resseritque,

ex Plolemaeo Lucensi
14.
*

viro

St('|iliaiio

de

Cen;iz;iiio, acsli|ieu(liariis noslris

Sn[)erveirit,

accipiamns inquit, Rogerius dc Loria

: ,

noiiiiullisaliis fidelihus
dicti regis
irriens

Romanae

Ecclesiae, ac

[irae-

ad caslriim i[isum [inqiere accedens, ac

admirallus regis

Aragonum

et

qnasi

in

portu

hellurn crrni eisdem rebellilius, eos in vir-

Nea|)olitano exislens bellum navale pelit. Ail qu;e

trile ili\ini

nominis debellasti, ex
)).

eis captis

quam-

verba

filius

regis Caroli,

qiii et

Carolus vocabatur

[iluribus et occisis, etc. Dat. Pcrusiac id. Octobris,

el prince|)s erat Salernitanus, et |)0stea rex,

[novo-

Pontificatus nostri aiino iv

16. Coneitarunt pliires
clesiastic;c [iroviiiciis

catus galeas armari

fecit, et i[)sas

ascendit ad pug-

molus

in

ditionis Ec-

nandnm.Quoil cardiiialis,qui erat ibidem legatus, eidem [iiohibuit illo autem non acquiesceiite,
:

nonnulli ambitione avaritia"

qiie viri '[lerciti, inter ([uos Adiiiul[iliiis

Caiii[ia-

legatus prolestationem facit per

mauum

publicam
vo-

niani turbavit

sed Joannes de E[)a

eum

contudit.

quod

et circa (contr;^)

suura consiliiiin

facit, et

Fregere

'

(|uoque superbos spiritus

et conciliati

lunlatem. Pugnans igitur

niullis galcis juxta

cum

Rogerio, in bello

Ecclesia; Perusiiii, ([ui

aiite coiiculcalis Ponliticiis

succiimbit, et in portu Neapolitano ca[)itur

cum

jussis Fulginates bello appetierant. Pracfractiores

visi

castrum S. Salvatoris. Post captionem |irinci|)is coacti sunt daie riliani Maiifredi cum ahis ca[itivis, quia intentabat nioitem eidem. Ubi considera divinum judicium, quia ab eo teinpore quo rex Carolus ca;[iil cadere, iiuUuin [iros-

Urbinates,
co(iiaruin

(|ui

comitem
*

e Vigniaco Pontificia-

rum cum

ducem

fiidere.

Urbevetere vero

R;iinerius praefectus ef[ra?nata insolentia Pon-

tificem abire

Perusium

coegisset, ac diruin aliquid

medilaretur

Guelphos, re[)ente a faclione consensit

'.

pernm actum
ciliain

habuit, sicul infra niagis patebit.

traria opiiressus, meritas sceleris poeiias

Ca|ilus igitur priiiceps

cum

suis conca[)tivis inSi-

Cur porro Pontifex non

coucesserit
,

Romam

sed

Perusium
reli-

ducitur

d.

animo Carolns
ctor
^
:

exce[ierit,

Quo vero acerbuin hunc casum narrat memoratus auPisanuin

dissensio Roiiianorum,

qui niutuis

odiis concitati inter se dissidebaiit, ac paruin

Veniens, inquit, versus niare

esse

giose Ponlificia imperia

colebant

causa

extitit.

per Iranseuntesnauclerosaudivit princi[)em filium

Quare antequam eo

se

coiiferret, Apostolicis nio-

suum

captum. IUe vero imperterrilus statim

nitis exortas discordias

extinguere est conatus, ac

cousti-

advocat

iiobiles, qiios
:

secum habebat,

et sic ipsos

nonnuUa ad
tuit. Testis

Urbis reginieu S[ieclantia

illius

alloquitur

Congratulamini, inquit, mihi, et congaudele n}ecuiii,quia hodie perilidiiiius unuin sacerdotem, qui uoslrum im[)ediebut regimen ac vi-

sunt paternae
filiis

soUicitudinis sub-

jectae litlerae ":

17. Dilectis

populo

Romano salutem.etc.
filiorum
delectant

gorem
luclu

bellandi.

UndenuUolainentofacto, nec ullo

pertraiisiil, laiiquaiii
t

More

[lii

[Kitris,

qiieiii

ostenso, sic

si

iiihii

prospera, pariler et adversa [lerturliaiit, sumniis

desideriis atfectantes, ut vobis el Urbi, qiios dile-

esset. Eadeiii iisdem [laene verbis refei

Jordauus',

ut recenliores omittanius. Aucta instructaque classe

ctione paterua

|irosequiinur, subduclis

impedi-

conatus effundere

in Siciliae

insulam [larabat

sed

meiitis quibuslibet, slahilis [iroveuiat boiiuni [lacis, quietis ariideat dur;itiira; comiiiodilas, et [irosjieritalis

dum

tructalur de liberaiido Saleriiit;uio

[iriiici|ie,

resque Siciilorum dolo extrahilur, conficiendtE ex[ledilioni idoneiim tempus effluxit, classeiiujue

volivae

pleiiiludo succedat

ad sedandas

discordias, et scandahi submoveiida,quaDnoiiiiuu-

ob inimiiivintem hyemem in tuliores porlus subducere coactiis est. Ut vero in illius belli ardore morlio exhumanis ereptns fuerit, anno inscquenti
dicetiir.

quam
tes
diis

in

Urbe

i|isa,

prociinuite p;icis ;emulo in-

centore maloruiu,
o|ieni

s;itore zizani;^ suscitantur,

par-

nostras vigilanler aiiponimus, cunctisqiie stuet oiieram,

;

luin
i[)sa

[larcentes
f;icti

laboribus,

13.

De componendis

discordiis in dilione

Pon-

tificia exortis Mnrlini paterna

soHicitudo.

Nuiic

impertimur
vera lateri

[irout

ex

ex[)erieiitia, si
eti;ini

liceat, didicistis,

nec

[irovocati

de Conrado de Autiochia, Caroli hoste, pluribus

quanlumlibet ab hujusmodi vestra dicla;que Urbis

'P.ol. Luc. I.siv. c. 9.

sifii.

Eod.

lib.

U.

'

Jord. Ms.Vat.
3

foiii. 1.

Dum. 19G0.

ibni.

1.

iv.

Ep. cx.
l'ol.

Tom.

Mart.

in Mart. IV.

I.

all.

Ibid.

pag. 79, 85, 88.

^

Toin.

Ii.

p. 94.

ANN.

TOMUS XXII.

U.WN.

III.

68

538
afrectiiosa

MARTINI IV ANNUS
prosecnlioiic
desisliiiius, cogenle
iios

4.

CHRISTl 1284.

biijnsmodi capitania; orficiurn per sex menses tan-

inlima, qna vos et iliani coniplectimur cliarilate. Pridem siquidem inteliecto, quod in eadem

tum

exerceat, ul experientia nos doceat,

voliis

expediat in fulurum

et

utrum id quod capilaneus

lihra-

Urbe,
el

iuiiiiici
i

liominis insti;:aute

malitia,

^ravis
:

super grassia nominetur,

riim provesiiuirum

duorum millium

erat exorl

discordia, iurbati fuimns veiiementer

sibi salario stalueiido.

Tolera-

vestrum Urbisque prKlibatae periculum tam formidandis volentes obviare principiis, quae dispeudia grandia minabantur, tres e fratribus nostris, quantumcumque illorum pra?sentia carere nosceremur inne
in

bimus etiam

patienter, veslrae volentes condescen,

iuvalescerent fluctus ejus, nos

dere voluntati

et

ex|ierimento probare

an expe-

diat vobis in |)osterum, capila, quae nobis

quod remaneant arlinm

insolitum
sit

tamen noslrisque obedirevicariis

qiiamvis
et

teneantur.

Ca'terum

viti,

ad ijrajdictam
(|ui vestrtE

Urbem
ad

celeriter diiximus desti-

novum,
eodem

vel veiius injuriosum

csse regimiiii di-

nandos,
fervidi

ac ipsius Urbis pacis el quielis

gnoscalur, ut vicarius et capitaneus

tecto
coliabiteiit

zelatores,

reformandnm

et pacifican-

duin veslinm etejus slatum

id

sollicite laborarent,

ad
;

grassiii' sub morenlur, talisque commixtio scandalis aditum, et viam possit dissen-

et

sua toliler argumentosa studia convertendo

tractatibus

sionibus aperire

cum

familiarum diveisilas tur;

nonnullis per eos vobiscum

praesentiam
destinalis

babilis,

bationum
in

esse soleat geniliva

iiitendentes

tamen

noniiullis a vobis pro[iterea nuiiliis

,

ad

nostram

lioc desideriis vestris

aniiuere;de gralia spe-

per qiios a nobis

quadam
in facto,

ciali Capilolii
si

domos

cum

instanlia poslulaslis.Licet igitur snper nostro

forte in voluutate
et

diligenter ins|iici facienms, concepta duxeiitis persisten-

Urbis tjusdem

lurbato regimiue
si

tam

dum,
li;T3

quam

uiodo nobiscum,
dicti

diligeiiter attenditur,
sit

propriis

eidem capitaneo, ac offlcialibus, et familocum inibi congruuni per ejusdem

per nonnullos vaide

plena nobis

injnriose

aclum,

cum

tem|iorls spatium assignari.

19.
et

regimiuisfuerit concessa libeitas,

in

Rogamus
attenle,

igilur universitatem vestram

actotum, quod vobis

quinimo
ut vera

boc a nostra benignitate conceditur, gratix innilatur, eo quod indebitum ,

hortamur

quatenus benignitatisaffluenet in aliis erga vos

tiam,

quam

in
,

hoc
et

duximus
,

loquamur, injuriosum penilus fore conspicitur, quod ab aliquibus pelitnr in Iiac

parte, idque vobis vestrisque profectibus,
cita
si

observandain

exuberantem gratiam

quam

vobis in hac parte facimus, sediila medilatione

pensantes, ad ea, quie

solii-

bonorem

et exaltationera

consideratione penselur, et ad recti judicii

,

Roman8eEccIesiaematrisvestreerespiciunt,sollicite
inlendis; in ipsius devotione constanlibus animis persistendo, a

dedncalur examen

non credatur

verisiiiiiliter

expenire, ac etiam nonnullae

aliiB caiisac

snbsint,

qua nulla vos prava suggestio, nulla

qiias ex causa silentio praeterimus, et propter quas,

inductio venenosa, iiulla fraudulenta dolosaque

ali(|uibus considerationibus baliitis, snadeatiir nobis

submissio
divellat
,

nulla turbatio temporis separet vel

in

ad

praesens
in

denegalio

ictitorum

volenles

ut

devolione

ac

obedientia

dictae

tamen vos
nullatenus

hoc prosequi gratiose, ac benigne

;

malris tanto semper inveniamini firmiores^ quanto

specialiores
filii

salisfacere votis vestris

quan(|uani per infrascripta

potestali
,

ejus eslis. Nos

enim

stabiliter in

inteudamus

concessioni

aiiimo gerimus, vos praecipuis confovere favoribus,

S|)ecialibus respicere gratiis, et auxiliis prosequi

translationi et libertali, datis nobis et factis super

conimisso nobis regimine supradicto, ac singulis aliis in bujnsmodi concessione contenlis in aliquo
derogare,
sed
ea jiotius nobis
illaesa

Et ecce dilectum filium Citadinum dictum de episcopo judicem civem Urbevetaiium,

oppoitunis.
Ecclesiae

et integra

Romanae fldelem

exaltationis

Romani

reservari, et in suo vigore suoiiue robore penitus

populi zelatorem ad vos duximns destinandum,

permaiiere velimus; dabimus tamen, seu conce-

qni de inleiitione nostra super prrmissis poterit

vos plenius informare. Dat. apud
II

denius vobis vicariuiii, vel vicaiioselcameraiium

Urbemveterem

ad certum salarium ordinanduin et statuendum per vos, et ad certi lemporis spatium, prout nobis videbilur, faciendum. Qui quidem camerarius redditus et proventus Urbis recipiat, et ad

kal. Maii, i'ontiflcatiis nostri aiino iv .

20. Pisaiios inter et

Genuenses bellum.

Fuleves

nestiora longe dissidia Pisanos ac Genueiises exer-

opus

et

cuere, quce post acceptas et illalas

aliquot clades, Pisanis

primum

commodum
18.

ejus custodiat diligenter,

demum,

qui bello causam

Sustinere quoque iiroponimus jiropter

caristia?, ut in

ante dederant, extreinam calamitatem

boc anno

necessitatem praesentis
affeclibus
satisflat,

boc veslris
sicut

invexerunt

'

(1),

non

siue divinae viudictae exemplo.

quod Joannes

Cintliii,
,

capitaneus super grassiae faclo duntaxat

babitu-

'

Jacch. Malesp.
lil.

c.

216, 220, 221. Jo.

c. 4.

Vill.

i.

vii. c. 83, 91, 97.

rus super boc jurisdicliouem a nobis

qiiodque

S. Aut. p, 3.

XX.

13, 14.

(1) Insijnis illa,

quam

de

Pi?anis

Gemienses retulerunt,
illi,

\-ictoria

die vi

describenda Piolemao Lucensi iniidestiores scriptores

Pisanoruai Iriremes,

quffi in

Augusti a Genuensibus scriptoribus consiguatur. la ea vero victorum |iotfStateni veoeruut, non quideiu 49, ut

ex Ptoleniajo aunalista, sed tautummido i'.\, supputaiit, i|uibiis aliarum 7 demersarum accejsio facienda est. Porro rem 1'isanam clades ista gentium finilimarum fa'diis line aniio iniluin, attrivil. roiverunt enim cum Genuensibus F.orenlini, 1 Lucen-es, (]uibus omnibus arma jam sua illatuiis Pisani rebus diflid^ntes suis, iirimo Genucnsium imperala facturos sese obtuleruut; diun rejecti, Lijolinuin

miuus, (luain

couutem civem Pisaumn

e familia Ghiiwaesclua,

quem

uorant Gueiforum parlibus addictum

ducem supiemum elegemut, sperautes

fore ut

MARirNI IV AXNTJS
cuin ea maris ora sansriiine Pi>ano rubuerit, in ante immani fligitio, ad tyranni Friiiorici ii gratiam, excitos a Gregorio IX ad ConciliumTransalpinos Patres ceperant. Qtiam ciadeni Plolem;eus

4.

CHRISTI 1284.

539
Martii. annoiii.

tumapiidUrbemveterein kalend.
23. Sidvit

qua

pra?terea

'

ad ejusdeni regis grafilius

tiam Pontifex leges canonicas de gradibus consanguinitatis

,

ut

Ulpho Holingerii principis

Lucensis

liisce

verbis describil

'

Eodem anno
in

Helenam Magni consanguineam ad concordiam

ciliandas
quit,

Pisani et Januenses

pugnaverunt ad invicem

mari tionem Pisani succumbunt

generali exercitu, et post

:

magnam
fuit

concerta-

restiluendam Sueciae, gravesque discordias conmatrimonio sibi jnngeret Sane in: ,

quod

propo por-

petitio dilecti Hlii nobilis viri

Ulphonis,

filii

tum Pisanum
Et infra
:

in loco, qui dicitur

Lammellora,

Holingerii

Lincopensis dioecesis
nobilis

ac dilecta; in

ubi ceperunt praelatos, sicut supra estdictumi).

Chri<to

fili;E

mulieris Helena?, consanguifilii

Fuit

autem

in bello lioc

magna
:

bonii-

ne;c cliaiissimi iu Cliristo

nostri

Magni

regis

num

strages, et inter captos et

mortuos plusquam

Sweciffi illustris, nobis exhibita continebat,

licet ipsi affeclent

quod

duodecim millia hominum fucrunt perdideruntque prceterea alia navigia XLIX galeas, pra;ter aliquas submersas in mari . Ferunt Geniienses

lari;

quia tamen

malrimouialiter invicem copuquarto consanguinitalis gradn

in liac parte

conjuncli,
obsisteute,
pleri
:

non

potest,

magna

modestiae lande florenti>simam partam vi-

eorum

impedimento hujusmodi desiderium adim-

ctoriam divino Nomini adscripsisse, solemnes ad agendas grates supplicationes indixisse, multa sacra a sacerdotibus peragi imperasse, atque inanes pompas ducere contempsisse. In Germania 21. Imperator in Germania.

quare nobis liuniiliter supplicarunt, ut super hoc de opporluiiae dispensalionis gratia providere misericorditer dignaremur.
sicut ex

Cum
fide

ilaque,

quorumdam venerabilium

fratruin

no-

strorum e^iscoporum regno Swecia;

digna

emersit insigois boc anno impostor, qui se Fride-

ricum

II

pluribus

jam

ante annis, ut vidimus,

simum
alios

relatione didicimus, pacis unio, qu;e inter charisin Christo filiumnostriim regem illustrem

mortunm

ementiebatiir,

imperiumque

affectabat

Sweci;e ex parte

una,

et

eumdem Ulphouem

ac

nec defuere, qui ipsius artibus irretiri se siuerent. Sed anno insequenti, ul Siffridus scribit ', comprehensus impostur.e poenas igne luit; de ijiio
Baronius
functi,
'

barones

et

nobiles dicti

ngni temporibus

praeteritis difsidentes exaltera,

personarum
dicli

et

propterquod multa aniinarum pericula provenerunt,

in Ms. Xotis

Apud Coloniam,

iiiquit,

diLilur esse facta, per huc corrolioretur fortius, et

quidam armiger

Friderici ante annos triginta de-

ipgni tranquillitas procnretur; nos

elc. b

eorum-

ut concitaret

populum adversus
:

Pu>dul-

deni Ul[ihonis et Helen;B in hac parle siippljcatio-

plium, simulabat sese esse Fridericum

ipso

sed ab

nibus inclinati,

Dat im|ieria alicni episcopo,

si

Rodulpho captus fuit atque combustus . 22. De Magno SuecitP et Gothorum rege. Pra^terire bic silentio non possumus, regem Sue-

ut ad eorum gratiam,
id.

dicta veritati consentiant,

leges canonicas solvat. a Daf.

apud Urbemveterem
et

Februarii,
24.

cite

ab ApostolicaSede

flagitasse, ul in ipsius regio

anno iii . Bellum Ericum inter

saceilo sacra Ecclesise

Romance

ritu peragerentur.

tate

Cui Maitinus hisce

o

Iitteris aiinuit *:
fllio

Charissimo in Cbristo

Magno

illustri

Navasse Ul|ihonem Magao Sueciae regi egregiam operam ad Dauos e Suecia pelleudos, delendosque prcelio, dum comessationi
Vureudia indiilgebant, refert Magnus * adeo nt Waldemarus

componitur.

Magmtm

affint-

Swecorum et Gothorum regi. Cum, sicut lecta nobistua

ob reverentiam Romange
cupias in divinis
offlciis

et craiiuIcB in
petitio

continebat

archiepiscopus Upsalensis

Ecclesiae,

malris tua;,

Magni

fraler, cui Guthiae

sceptrum reservatum
:

vi-

celebrandis in capella tua

Ecclesice observari; nos

diinus, quique exteros exciverat, victus acie in

ordinem ipsius Romanae

ctoritate pr;Bsentium
in celebratione

Daniain

profugere

sit

coactus

qui

deinde

ma-

tuis devotis supplicationibus

annuentes,

tibi

au-

indulgemus, ut idem ordo divinorum ipsorum apud eamdem capellam tuo et bacredum tuurum Sweciae regum temporibus in perpetuum observetur eadem au:

gno stipatum exercitu Ericiim Danorum regem in Westgothiam allexit, qu;i3 a Danis ferro flammaque est evastata, detrectante M;igno certaminis
aleam subire. Denium Ericus
in

regnum

reversus,

cum

fractos imfietus videret, fcedus

cum Magno

nihilominuscoucedentes, utii, qui divina pro tempore in capelia celebraverint memorata, bujusinodi ordine duntaxat sic possint
cturilale

praemissa

rege Sueciae redintegrare constituit ', quod iis pactionibus sancitum, ut Maguus debita Erico stipendia,

cum Dauornm

quod ad ea celebrandum aliter, vel secundum alium ordinem minime teneautur. Daesse contenti,
Ptol. Luc. Hist. Eccl. Ms.

eripuit, persolveret.

opera Suecium fratri bello Ut vero firmiore vinculo id

filia

fcedus adslringeretur, Birgerus Suecici sceptri haeres, et

Margarita Erici

matrimonio conjuncti
Bis.

'

I.

sxiv.

c. 18.

i.

Siffr. in Epit.
alii.

I.

ij.
'
1.

WesliBOn. Flor.
sched. ei
lib.

H.sl. Annal. Uoniiu.

Priyil.

Rom.

Eccl.

Colmar. et
*

'

Baron. in

Tom.

I. I.

Tom.

1.

m.

Ep. cj.ti.

sx.

c. 2.

111.

'

Ep. CLVi. Eod. cap.

'

Magn. arch. Upsalon.

Goth.

gratas Lucensibus et Florentinis vir, ntramqne genlem a Gennensibus abstraheret. Nec

spem

fefellit

evenlns;

nam Lncenses

et

Florentini

cuin novo duce consentientes, foedus Genuense negleierunt.

Hsc

continuator Caflari.

M^nsi.

540
siint,

MARTINI IV ANNUS
Pontifice

4.

CHRISTI 1284.

Romano impedimentum consan'.

regem.

Marlinus

elc.

venerabih

fratri

episcopo

guinitatis

removento

Legionensi, et dilectis
filio

filiis

decano etarchidiacono

Martinus, etc. dilecto

nobili \iro Birnostri

de Ledesma Salamanlin.

gero, nato tharissimi in Cliristo

filii

Magni
filiai

Ex parte venerabilium fratrum nostrorum

regis Swecii! illuslris, et ililectEe in Christo

archiepiscoiii Dracharensis, et ei)isco[iorum regni

nobili mulieri Margaritae, natse charissimi in Christo

filii

noslri Erici illnstris regis Daciae.

Pelitio

nonuiilli ex ipsis

vestra

nobis exhibita confinehal,

Birgere,
et

corain nobis, qnod una cuin prcedecessoribus alioruin contra quondain Alfonsum Portugalliae ngem
Portugalliae fuit propositum
et

quod ab olim
nosiros

inter charissimos in Christo filios

fili

siiper injuriis et gravaininibus,quae sibi, Ecciesiis,

Magnum tuum,
filia

Ericum

personis Ecclesiasticis in derogationem Eccle-

tuum,

Margarita, palres, Swecia; et Dacife re-

siasticiB

ges illuslres, procurante pacis eemiilo

incentore

libertatis; necnon conciliis et habitatoribus regni PortugaliiiE per eumdem regem et siios

malorum, graves
suscitatiE,

fiierunt ininiicitice ac tliscordiae

irrogata et irrogari dicebant,

dalionis Clemente

quarum occasione non modica danma rerum, quamplurima personarum et animarum

pericula evenerunt; vosque, ut hujusmodi sedentur iiiimicitise, cessent discordi.T, pericnla fermi-

coram felicis recorquondam,et postniodunt coram

recolendae memoriae Grtgorio siimmis Pontificibus

alios articulos

pnedecessoribus nosfris, tam i!losi|uam nonnullos obtulerunt; super quibiis eiinidein

nentur, desideratis,

cum

super praemissis aliud

congruum nequeat
nialiter

adhiberi
:

remedium, matrimosed quia quarto estis

invicem copulari

consanguinitatis gradu conjuncti, non potest, im-

regem, ut injurias et gravamina, ()uae seriatim exprinmntur in illis, jam eis illata corrigeret, et in futuium a similibus absliiieiet, per varias Apostolicas sub cerla forma lilteras obtiiiuere moneri
:

pedimento hujusmodi obsistente, vestrum

parte desiderium adimpleri. Qiiare nobis
lifer

in

hac

et

demum

ideni pra^decessor Gregorius, reputans

humi-

supi)licastis

ut super

lioc

de opportunn
incli-

dispensationis gratia providere niisericorditer cu-

super hoc monitiombiis jiarilnm non super |ir;edictis quanidani provisionem sive ordiiiationein de hatium suorum coiisilio edidit,
pr;eniissis
fuisse,

raremus. Nos itaque vestris supplicationibus

nati,

diversarum poenarum
nic;itionis
et iiiterdicti

et

senlentiaruin excoinmu-

volentes tantis periculis obviare, vobiscuin ob-

adjectione vallat;im, eam-

ut

matrimonium iuvicem, inipedimento non

stante praedicto, libere contrahere valeatis, et tanin contraclo licile remanere, auctoritate pra;sentium dispensanius. Nulli ergo etc. Ehit. Perusii X kal. Januarii, anno iv . De his nuptiis ad dno regna ia concordiam redigenda initis ineniinit

dem

ab ipso rege, quam ab ejus successoribus regno praedicto statuit et decrevit in iierpetuurn observandam. 27. Et ijuia nec dictus rex eam observaverat,
qiie tain
in

Magiius

*.

nec Dionysius rex Portugalliae ipsius Alfonsi filius etiii regno firffidicto siiccessor observ;ire cnraliat, idein regnuni, quod per eosilem |)r;elatos diiduin
anlea ex certis causis fuerat interdictum, pereamdeni pra>fafi pncdecessoris Gregorii |irovisionem
sive

sis

25. Libertas Ecclesice in Polonia lahefactala.

In Polonia

'

Henricus per aiiliphrajim dictus

probus, vir avaritiie deditus, plura Wratislavien-

ordinalionem Ecclesiastico interdiclo suhjecextitit

boua ac decimas iuvasit. Ut vero sequentiineum anno coactaSynodusfuerit, inferius

cleri

tum

et exislit

et

pr;efalus rex Dionysius

excoinniunicationis sentenlia innodatus, non abs-

dicetur.

Hoc vero Martinus pro restituenda Ecclesiastica libertate in Lusitania egrcgium studium posuit. Jain

iha diu ante labefactata fuerat, atque

que gravi animaiuin periculo, qu;B proinde jam diutiusdivinorum sacramentorum sunt participatioiie |)rivatce. Proiiter quod archiepi-coi)0 et aliquihus ex pr;elatis aliis supradictis cum eodem
rege Dionysio convenienlibus ad pacis et concordi;e iiiler se

ideo contenfiones maximae

cum

Alfonso Dionysii

regnantis palre exorta) erant; nonnulla^iue Cle-

tractatnm habendum,

praefati aiticuti

mens

IV ad eas conciliandas concordite capita con-

diclo regi Dionysio in sua generali curia (iiiain-

diderat, ac Gregorius

alia postea adjecerat

ve-

rum
leges,

recrudescente dissensione, confectae sunt in

pluribus religiosis, haroiiibiis, militibus et nonnuUis de comniunitatibus regni ejusdem, ad hoc

in

publico

ordinum couventu qucedani

concoidia!

eadem curia

congiegatis, exhibiti et

coram eo

quarum plerffique antea a Pontificibus Romanis corroboratae. Supererant tainen adhuc octo articuli ex iis, quos Sedi Apostohcs praesules porrexerant, quos cum enieiulasset Martinus, ad Dionysium misit, ul ea ab Apostolica Sedeconfirmari flagitaret. Qua de re extant ad Legionensem episcopum
datiO littera."
^.

lecli plene, plane et diligenter expositi extitenint;

consensu et aucturitate suoruin,ad eosdem articiilos singulariter libera et spoutanea voluntate respondit archiepiscopo et prcclalis eisdem, acceptaiido responsiones ipsius, si super hoc Apostolicffi Sudis interveniiet cassensus. Memoratis ita-

idemque rex

Dionysiiis, de

ipsius curias et consiliariorum

2G. Le(jes concordice inter

clerum

et Liisitanioi

que

prajlatis

et

rege Dionysio petenlibus, per nos

liujiismodi tractatum sive composilionem inter eos

Tom.
1.

I.

1.

Pol.

VII.

IV.
*

Ep. Li.
I,
1.

Magn.

I.

xx.

c.

6.

'

Long. Hist.

Tom.

VI. Ep, XI.

habitam confirinari, et firmari taliter, quod robur perpetuum obtineret; nos responsiones prc-edictas

, ;

MARTTNI IV ANNU8
discussiinus, et

4.

CHRISTl 1284.
saipelata!

5A1
provisionis sive

invenimus nonnullas ex
in

eis etsi

observationem
tioiiis

ordina;

forsim

in pliiribiis juri

consoiias, capliosis tainen

ailjectionibiis

involiitas, (jaas

forniain
ca|)tioiiis

redif^i

ftcinuis

jiiri

conformeiii et oiiinis

e\pcr-

tem, nt

ei, si

petitum fuerit, abs'iiie

coiiscieiiliaj

cjusdem domiiii Gregorii non teneri et circa prajfatas sententias inlerdicti et excomniunicationis, tain per pra^lalos, qiiam in non servaiites provisionem seu ordiiiatioiiem eamiiem ab Apostolica

scrupiilo,

coiifirmalioiiis, acceilat:

prout expedire viilebilur, lienefieium reliquas vero ilefectivas

jnris

Sede prolatas de
festiniim
.

vestrae sanctilatis provi-

sione clcmcnli

comperimus, iiec ab omni censura

aucloritale munitas, sed

iliscordes, etc.

Eos dare ope-

remediiim adliibeiitcs jura deperire Marlinus

siiliim
jiira

ram jiibet, iit Dionysiiis se a3i|uilati accommodel. ac tum iiiitam a Sede Aposlolica coiieordiain coiiflrmalum iri. A|)rilis, anno

et salutare animabus Nec Homanae Ecclesiae passiis, qui aliorum pra3lanto slinlii) luctiatiir. Demonstrant

Dat.

apud Urbemvelerem, Vlllkal.

Pontificio Regesto',
in

iv .

ad Silfriduin camerae Aposlolicae clericum in Anglia agentem, quibus yecligai flduciario jure debitum exigere jussil' tuin ad Eduarid cjiis litleric lain
;

28. Extat libellus in

duin

regein,

(|uo

mille

marcbarum censum

quo

ilialae

Ecclesiasticfe rei
singiila
,

injuriae recensentur,
Dioiiysiiis
iic

at(|iie

ad

pa-ne

capita

ncgat

lapsorum duornm annorum nomine exegit. Cieternm de Ednardo sacraj in Saracenos expeditionis
coiisilia

illatas

fuisse

et

elahoratiiiiim
:

poslliac iiifelibelli

mcilitato,

itcrum

recurret

oratio,

ubi

rantiir,

pollicetur
aiticiili

atque ad
siiiit,

illiiis

calcem

Chrislian;E rci in Asia slalus in luce fuerit collocatus.

30. Divina justitia in

singuli

adjccli

(juibiis

Dionysio

non fuerit, iiimirum dclrectare prajdiorum regiorum dccimas j^endere, idque privilegium nonniillis a patre traditum tueri
hacteiius factum satis
|iroliibere

Exurcuit in
latein
iii

Tartarorum regem. Oricnte divina juslilia dignam severiCliristiani

scclesUim

noininis iierseculo-

ne

Ecclcsiastici
aliis juslis

iilla

pi.Tilia

einaiit

rcin

Mahumelum

Caii

aposlatam, (juem Maliume-

em|)tave anl parta

rationibus iiivadere;
Eccle-

taiia superslitioiieTartarosinlccisse

vidimus, atque

eorum

aniiiialia aut possessiones cm|)tioiiisspccie,

non solnla
siastieis

qiiarta

pretii

parte, diripcre:

Argou egregie Irum suscepit

8

affeclus ergadivina
;

Persicum scep*
:

de qiio h;fc Aylonus narral

Cbrisliani
in

pecunias e regiio extrabcntibiis, vel ad

litteris

Cum

fldeles

tanta

esstnt cordis

daiidam
ficiam

operam

Parisiis, vel aiilam

Poiiti-

amariluiiine positi, quod mori potius (|uain vivere

affcctabant, ecce

adeundam
si

vecligalia impoiiere;

pr.tdia a
altriaffi-

Deus qui sperautes

,

in

se

nuUa-

moritiiris

pro animariim salute

Ecclesiis

tenus dercliiiquit
stianis
:

coiisolamcn

Iransmisit Cliri-

buta, etiam
cere
:

libera forent, servitute

nova

subditos novis vectigalibns miiiclare.

iii

Ad

(|ua3

singula

regio senatu servato judiciorum ordine

a rege Dionysio rcsponderi Pontifex exegil-: tiini

formam lilterarum
sins

praescripsit ', ex qua Dionyconcordiam a Sede Apostolica ratam h.ilieri postulaturus essel. In qua licEC nola digna iiiseruntur Dionysii regis nomine.

omnibus uam quidam frater istius Mahuquidam ejus nepos noinine Argon fuerunt isti Mahumeto propter mala 0[)era sua contrarii et rebellcs, et significaverunt Cobihe Can majori imperaloriTartarorum, qiialiler i^te Mabumetus,
meli, et

anlecessoriim

suoriim vestigiis

derelictis. effeetus

fuerat pcssimiis Saraceiius, Tartaros onines qnos

poterat inducendo, ut efficercnlur etiain Saraceni.

29.

Aclum

est

inter
et

nos

(rex

Liisitani;

Pontificem alloquitur),

praelatos

eofdciii, i|U(id

Quo audilo Can impcrator fuit pluiimum pcrlnrbatus unde Mahumeto pnecipicndo inandavit,
:

postquam hiijusmodi nostraet

fnerit pcr Sedein Apostolicam

ipsoruiii

compositio
lir-

quatenus corrigere se deberet,

abslinere
:

et a

malis operibus

confiimata et

alioqiiin proccderel contra ipsnin. I|>se

iiitcl-

mata, prout vos decreverilis, ad perpctiium robiir

esse

(luidem
lecto,

Maliumetus, niandato imperaUiris

firmandam; nos

et nostri
alii

successores ac siibprovisio-

ira et indignatione fuit

replctus: et quia

dili, seii

quicumque

j^er sa}i)cfatain

nuUus erat,qui auderet

|ir;eter

suis voluiitatibuscontraire

vestri

ordinationem ejusdem pra;dccessoris domini Gregorii arctari poterant, ad ejus obscrvalionem nullatenus leneantur qiiare sanctitali vcsliffi supplicamus liumiliter et dcvote, qiiatenus composilionem, quam cum eisdem ariiem
si!U
:

fratrcm

suum

et iira'du.tiiin

Argonum,

laboravil taiitiim (lial)olicus

fecil
iiiterfici

nepotem suuin ille Mahuilliid

metus, quod
ivit

fralrcm suiim, et de

nepote suo Argoiio intendens facere

idcm,
et

cum

exercilu copioso,
qiii

ut

ipsum caperet

cliiepiscopo el [irjrlatis feciinus, ct

quam

articnlo-

teneret.

rum ct nostrarum provisionnm ct rcsponsioniim factarumad ipsosseriesaperte declaral conlirmare

ac firmare modis, viis, ac
dire videritis, dignemini
;

contra polenliam iiiimici non poterat belliger apparere, niontcs petiit, et in

introivit.

Argon vero

quoddam caslrum forlissimum

iniqnilatis lilius

Idem vero

paeiiis,

de

(|iiibus

expe-

taliler,quod per|)etuum

robur obtineat
successores,
et

firmitalis,

decerncnles ex lunc nos, subditos, alioS(|ue prtBdictos ad

Maliumctes dicluin castrum obsedit, stans circumcirca cum suo exercilu infelici finaliter vero Argonus se reddidit Mabumeto cum

'

'

Tom.

I.

pag. 19i. uum. 10.

'

S.iijeriori

Ep. xi.

Tom.
6.

II.

pag. Su.

.\ylon.
l.

liist.

Orient. r. 37. Sanul.

I.

iii.

'

IbiJ.

pag. 13. c. 8. Jo. ViUan.

c.

vii. c. 99. S.
.

Anlon. lu.

p.

lit.

x,\.

pag. 19$. uuui. 12.

4.

542

MARTINl IV ANNUS

4.

CHRISTI 1284.
cir-

pacis interjectis coiiditioiiibus, videlicet qiiod sihi

et stuiin doininiiiiii servaiet.

uberes acfiones erumpif, qnod snperni Regis

cumfiiltus auxilio, lanquam reverenti;c
filiiis,

rex

31.

Poslqnani Malninietns Can tennit Argoet

Catholicus, el princeps devotissinius recognoscens,

nuni, fradiditeiiin coiieslahulosuo

pluribns
:

aliis

tenensque recenti

nienioria

ingenliuni miseriaindesinenter

niagiiatibus sub custodia coiichidenduin

el

duui

rum

angiistias, et

gravium
|iropriis

calauiitaluin incendia,
I

reverteretur ad civitalem Taurisii, nbi diiniserat

filios et

qiiibus

Terra-Sancta, proh dolor

;

nxores, dedit oninibus in mandatis, qiiod

affligitur

(|iia!ve

inspexisti oculis,
illis

ma-

post i|)sum iiicedereiit paiilatiin. Conestabnlo vero

et

nibus contrectasfi, pridem in

partibiis divinis

quibusdam

aliis, in

quibus|iraecipuecontidebat,
suiiiii
llis

insistendo servitiis consfifufus; feperdilectosfilios

jnssit qiialenus

nepotem

occiderenl, et ocitaqiie taliter ordiIiiter

magistruni G. canonicuin Wellensem,

viruiii

et

nobilem

culle sibi caput aileirent.

natis, festiuanter
illos

Eliain

regiaj

nuigniludinis nuiitios, quos

crncis

prascepit eis Maliumetus.

affectione pateriia facieque serena

vero, qui niaiidalum susceperaiit tanti sce-

Iiinfarium

obtulisli

vivificae

ncepimus, vosignaculum

leris adimpleiidi, iiiveiitus fuit

quidain potens
:

vir,

ad tui Redemptoris injiirias ulciscendas assumere

in Terrse-Sancfae

queni Abagha nnlriverat pater ipsius Argoni qui piefate niotus, armis susceptis, conestabulum Maluimi^li, et oiniies

subsidium memoraf;r.
fili

Haec sunt,

cliarissime, (|uae de te libenter

suos sequaces nocte gladio jupericulo liberavif,

ef

gulavit, ef

et conslituit

Aigonum a mortis Argonnm rectorem

alii

dominum

super

oniiies:
dieiites

unile

liinore, alii

vero amore obeet

fuerunt suis beneplacitis

mandatis. His

ilaque sic iieractis, Argoniis

fidLliuin
et

cum

comitiva suorum

audimus, qux' de tuis aclibus, avidis perceiiiinus auribus. Hi sunt rumores gratissimi votis nostris. Haec sunt accepfissima nova nobis, qiiae tanto potius nostri cordis interiora deniulcent quanto personam regiam sinceiiori charitate prosequimur, tiinpqiie salulis augumentuin desiderio cupimus
ampliore.
34.

tuit

perseculus celeriter Maliunieliini

capfuin
per

antequam Taurisium perveniret, personaliter

qnam

salubris est, rex inclyte, dispo-

cepit illuin,

quem
,

jiissit

medium
ille
,

de-

truncari. Et sic

fiiit

interfectus caiiis

pessinius

inimicus fidei Christiante anleMabuuietus quam duoruin annorum spatium in suo soliocoinjileret .

silio menlis tu;cl(inam bonum, celebreque proposituml quam laudanda intenfio! Quid enim commendabiliiis, qiiid fructuosius, quid utilius

3i.

masque

Eduardo Syriw opem in hanc rem pelenli

est leligio
:

ferre nieditanti, deciPoittifix scribit.

obsequio Jesu Christi, qui pro mininiis sumina retribiiit, pro modicis elargitur ainplissinia, pro terrenis Lrtcrna coinpensat? Nus itaque liujujiiiodi

oblationem regiam,
tipliciter

tibi diviiiifus insiiiratam,

mul-

Iiide iu Perside aliisque

ad Orientem submolis
sed
iii

re-

in

Domino commendantes

ac gratam
;

gionibus aucta
et

Syria .^Egypliorum

Biibyluniorum Saracenuruin coiialibus in inajora nec tainen iu quotidie discrimina adducebatur

:

habentes quampluriiiium et acce|itani ac iiitendentes te in prosecutione illius opportiinis, piout

videbitur, subsidiis adjiivare
;

celsitudinem regiam

Occidente validaaliiiuaexpeditio coinparabafur.Cogebaiitur

rogandam
missionem
te,

aftenfe duxiiiius et bortaiuiam, in re-

quidem

deciiiia', sed

earum

parteiii ple-

rique invadebant; ex quibus Poiilifex Lucanos',

tibi iieccaminum suadenfes, qiiatenns humili devotione recogilans, quod Dei Filius pro

Florenfinos^acPisanos' quosdam mercaf(ires,ejus sceleris reos, ad Sedem Apostolicam acccrsivif; pars alia in susceiito adversus Siculos, Petrum

tua>que redeinptionis comniodo, post mulliflagella

plices conlumelias et terrores, post dira

ScTvaque vulnera, post ignominiosa sputa inuumeraqiie opprobria criicis

in
liac

Aragonium,
poterant.

rebellesciue Ecclesiae bello consunie-

patibulum pertulit; quod

concepisse dignosceris,
divini

batur, iiec |irincipes aliis imidiciti, frajicere facile

parte salubriler

Rodulphus enim ad slabiliendam

in Cer-

efflcaciter

exequaris ad laudein

noininis,

maiiia potentia, ac proiiagandam in iiosteros incuiiibebat; Carolus Siculiis in perduelles ducebat:

tu;p sahitis ]irofectuiii, el honoris regii

bile

memora-

movebat Gallus
bello laborabat
bello

in
:

Aragonium: Castella intestino Italia Pisanorum et Genuensiiim

Pontitex
coiitinendis
in
oflicio

suspensa
rex

clienlibus suis occu|)afus. Sohis

Eduardus Aiiglohasce
regi

rum
pra)

eam gloriam defendenda! Ternc-Sanclce

gralulaturias

se ferebat, cui Pontifex

incrementum. Nec inireris, si dicti nuiitii moiain apud nos iiltra tuuin et suum forte proposifum coiitraxerunt; iiam propfer absentiam aliquorum ex fijifribus iiosfris quos tunc pro cerfis negotiis miseramus, et propfer solemnitales festivilatum proximo prreteritarum, circa quas nos vacare decuit; et efiain propfer einergenlium
,

litteras misit*.

negotiorum
filio

varietates,

qus

inevitabilifer nos iirge-

33. Cliarissimo in Chrislo

Eduardo

AnglioB

illuslri.
iii

Exultat
illi

Domino Roniana maler

Ecclesia,

bant, piKdictos nuntios commode nequiviinus et sic eos mansuetudine regia citius expedire merito liaberc poleris excusatos. Datuin apud
:

novum
1 Tom. Tom. i.

cauticum concinit, sibique

in gratiaruiu

Urbemveterem anno iv.

silia

VII kal. Junii, Pontiflcatus

nostri

II.
1.

pag.

100.

2 Ibld.

pag.

104.

^ Ibid.

pag. lO".

35. Proeclara adeo tuenda; Terraj-Sanclae con-

IV. Ep. XLi.

detnum evanuere cum

:

eniiu petita nonuulla

MARTIKI
graviora exiareret,
qiife

IV

AXXUS

4.
id

CHRISTI

543

Romnni PontiGces expuninstarel,

non habiierinl potestatem, constat eas extortas

illicile
:

gerent,

illeque

iis

nblinendis

nulliim

fiiisse

sed qni eas

extorseruut, piiniendi

Syriae auxilium attulit. Qua- vero ea fuerint in postulati, quiilve iis responsum, ex sequenlibus'

sunt, et peciiniam jiixta ordinationem ipsius sedis

illis,

a quibus extorta fuerat, est reddenda.

38.

constabit.

Tertia pelilio. Item

possis

quod
tuis

illi

nuntio

sic
ita

Charissimo in Christo
Anglia; illuslri salufem,
a
i'tc.

filio

Eduardo

regi

mittendo

aliquem de

adjungere,

quod
istis

illi

duo

auctoritate Apostolica possint inqui-

Venientes ad nos diebus

filii

praeterilis di-

rere et exsequi supradicta.

a

lecli
bilis

magister G. canonicus Voellensis, et novir Eliis nunlii tui, nobis ex itarte tua quasiietitiones

Responsio.

invenitur esse
fiierit,

non conceditur, quia concessa. Imo licet ali(|uan(lo

I<ta

nnlli
petita

dam
illas

regias

praesentirunt. Nos

autem

circa pulitiones

easdem nostra studia convertenles,

examiiiavimus diligeniifTectus, et tan-

tamen fuitexcausis ralionabilibus denegata tempore Concilii Liigdunensis.

39. Qiiarta pitilio. Ilem pelis

cum

fr.itribus noslris

decimam

se-

ter, nt noslri tuis

correspooderenl

cundum verum valorem

t.Tris ad

in

praedictis

regnis et

dem super
pracsentium

ns deliberatione

praehabita, respoutibi

qiiinquennium pro Terrae-Sanctaj subsi-

siones nostras ad petiliones hujusmodi tenore

dio

tilii

dari.

nnntiamus

!am
:

petitiones

quam

Responsio. Tibi signum crucis infra festum

responsiones praedictas praesentibus inseri facientes,

quarum
36. a

tenores tales sunt

Prima petitio tua. Quod concedatur tibi tota decima nunc collecta in regiiis Angliae, et Scotiae, et in omnibus terris tuis, videlicet in
Ibernia, Wallia, Wasconia, et Potivo.

NntalisDomini proximo futurum in Terraj-Sancts subsidium solemniler assumenti et publice deferenti concedimus decimam in Anglia, Wallia, et Ibernia per tres annos competenti tempore, proiit
videbitur, colligendam, et

assignandam per bienpraefi-

niiim ante dictum

terminum ad passagium

Responsio. Tibi signum crucis infra festum

gendum.
Quinta pelitio. Item petis omnia et sin40. gula ad Terrae-Sanctae subsidium in Lugdunensi Concilio assignata tibi solemniter assignari. Responsio. Fiet jiixta ordinationera Sedis
Apostolicae,

Natalis Doniini proximo futurum iii Terre-Sanctae subsidium solemniter assumenti, et pubiice deferenti concedimns deciinam colleclam in regno Aiigliae, Iberniae, et WuUiae el etiam in regno
Scotiae, ita si

ad idcharissimi in Christo

filii

nostri

quod

in isla pelitione continetur, in

regis

Scotiae consensus accedat. In quo casu de decima ipsius regni Scotia; tenearis magnalibus ejusdem regni transfretare voientibus juxta provisioiiem Sedis Apost. subvenire. Hujusmodi aulem decima tibi assignabilur per biennium ante terminum ad passagium per Sedem Aiiostolicam [iraefigendum. lu Wasconia vero el Ponlivo decima

terris illis, in quibus decima concedetur. 41. Sexta petilio. llem e,i, qua; de redemptionibus votorum proveniunt legnta indistincte
relicta, legala specialiter in Terrae-Sanctae

subsi-

dium, et bona intestatorum ad tam pium negotium prosequendum petis tibi de benignitate Apostolica assignari.

eadem concedi non Chri<to Dho nostro...

potest, quia

cbarissiiiio

in

regi Franciae illustri secun-

Natalis

Responsio. Tibi, signum crucis infra festura Dnmini proximo futuruni in Terrae-Sanctae
et publice defe-

dum
cessa.

ordinationeni Lugdunensis Concilii est con-

subsidium solemniter as<umenti

renti,

concedimus

in terris illis, in

quibus

et deci-

37.

mittat
fidat,

Secunda petilio.Quod Romanus Ponlifex ad partes ppcedictas aliquem, de quo consil

qui possit inquirere, an deciuia

rite et

tetnpore suo soluta; etan collectores aliquos mulctaveriiit

redemptiones votorum Terrae-Sanctae, et legata in subsiuium Terra-Sanctae indistincte relicla : bona vero intestatorum concedi non possunt, quia bona illa de jure ad aliiim debent devolvi, et

mam,

iirodecima nullo modo, seu suo tempore

coUectores sub alio
iii

non

soliita; vel si

quocumque
et pecuiiiae

colore pecuniam receperint, et

verterint, et

usus suos con-

invenitiir lioc fuisse concessum. Septima petitio. Item petis primos fructus 42. beneficiorum vacantium in prc-edictis regnis et

nunquam
a

quod hujusmodi mulct;e,

ali(|uis,

terris

ad decennium

tibi

dari beneficiorum

cum

sic receptae tibi similiter assignentur.

a

Responsio. Miltetur

de (luo tu

possis,

cura, rectoribus ad sustentationem eorum portione congrua per locorum ordinarios primitus
assignata.
a

et

debeas confidere, cui per

in

te

ac per tuos assistere

poteris

commissis,

cum

ab eo extiteris requiulli

Responsio. Ha;c petitio non conceditur, nec

in Terra;-Sanctai subsi-

situs qui inqiiiret,

soluta, et

an decima fuerit debile ac rite quod per inquisilioneni hujusmodi inve-

adhuc principi, etiam dium, est coiicessa.

niri poterit et haberi, assignabitur tibi eo

modo,

ut decima supradicta. De miiiclis vero et pecunia

per coUeclores male recepta quod pelilur, non

polest decenter admilti
:

43. Octava petitio. Qiiod praedictis petilionibus exauditis, tu signum vivificae crucis assuraes, ita quod citra quinqnennium ad arripiendum iter

cuin enim collectores ad

versus Terram-Sanctiim
iter tassis

nequaquam

arcleris; nec

bujusmodi ullra quiiiqueuniuiii nimium fordouec senueris diUeiatur.

Ep. iL,

544

MARTINI IV ANNUS
Responsio. Placet quod
infr.i

4.

CHRISTI 1284.
:

qninqiienninm
nccullra
id dillerre,
lia-

adstantibiis, in flaininas conjecerunt

qui

mox

in

ad

iterariiiiicndiuii ncciua^iuuni arctLiis,

cinercs redacti, religionem in risum coiiverlerunt.

lla

l)rredicluni

quinquenniuni cogaris adeo

delusi scbismatici, diim

Numen

ul niiracula

quod ad neyotiinn proseiiuenduin

bearis.

inliaJjilis

ederet sollicitarunl, (|uw prolecto exlra Catholicam

Kcclesiam

exspectari
a

net|ucuiit.

Fruslra igilur
impiic caiisoe
iiec

Scire

quoque

te

volninus, quod
,

si in

prai-

scbisinalici

leo flagitabant,

ut

niissis

assuni|itione,

delatione

et

insuper voti

patiocinaretur,

cnm

nec Arsenius

Josepbus,

crucis prosecutione, juxta dictaeSedis arbitrinin te

deflcere forte coiilij;erit, intendimus qiiod dispositio

sed Beccus Catbolicus verus palriarcha Constanti-

nopolilamis essct, queni nierito colere dcbiiissent;

eo vero rcpudiato, intrusiis est Georgius Cyprius,
qui institiita inoiiastica piofessus Gregorii iioinen
siiii

pra^dicloruin

onmiuin ad Romanam Eccle-

siain
si

devolvalur;
\wv nos

et apiid

eam remaneat
seu

libere, ac

laclffi

resiionsiones

concessiones

indidil, insignis iinposlor, qiii ciim aiitea,

atl

duin
stu-

bnjusmodi non

fuissent. Datiim a|)iid

rem

VII kal. Jnnii, PontiQcatiis nostri

i-i.

Urbemveteanno iv.

P.iheologus imperalor

Ecclesiai Oricntalis cuin

Romaiia ineundam conjimctionem contenlis

diis

De

liecco pntriarcha

deqiie Grcecis sc/iismaticis.

res
attinet;

Qiiod

Constantinnpolitano ad Grajcoriim
faiitore

incumberet,

magno

aidore ad scliismaticos obseipiium

operani

ad

Romana3

Ecclesia;

traducendos

Andronico Beccns' patriarcba Catbolicus, ut scbisinaticornm furori se subduceret, ad monaste-

scbismaticorum

desudavit':conversis vero rebus, ubi

evertenda;
fidei

Andronicum
dare vidit,

rerum
rium
est.

polito,

oithodoxa!

invadeiidi patriarclialus insana cupidine jiercitus

confiigit

cui Josephusaelate gravis suffectus

infensissimum Romance Ecclesiae hostein se profcssus est,

Sed niox scbismalici in varias inter se sectas discissi, cuin plures ob Arsenii scliistnalici recentem memorian:, a quo Josepho sacris interdictum
dicebant, ab eo dissideient
;

quamvis
injuria

in Lalino ritueilucatus fuisset.

Qiia de causa

Joanncm Beccum
throiio
relerl

iiatriarcham Ca-

tbolicum
nierius^

deturbatum, querelis
Georgius PachyBeccus,

unde sedem
et
illi

relin-

hisce Gr;i3COS lacessivisse,

:

quere coactus paulo post obiit (1). Caeternm taiita inter Arsenii quaces exarsit contentio, ut cum
adversffi partes

Qnid

passi, dicebat

me apud

Josepbi se-

Griccos et ex Gra?cis natuin et adiiltum freqiientibus

dirimendie

nullus jiidex par esse posse videretur, dcliberariiit

onustum maledicentiis fugilis viruin vero apud Italos et natum et adiiltum, iiraitereaque
:

Alramytti in ignem libellos conji-

ipso babitu el lingua

in

Girecos

intrnsum non

cere, ut eoruin causa superior censeretur, quorum libellus flaminarnm vi non absuraerelur. Sed

sine luude accipitis?

Cuni a;quitatein causa; perspicuis argumenlis probaret Becciis, ne siiie causa

post

niedio

multas tota nocte {'usas preces, acccnso in templo igne, libellos causai sua3 niagno
suspensis rei exspectalioue

exauctoratus videretur, Aiidronico ct

aliis

im|iiis

nefariam

pseudosyuodum

coiitra

Lugduneuse

religionis supercilio,

Niceph. Grecor.

1.

v.

Georg. Pacbjm. Hist. Cra;c.

1.

vii.

Nic. Greg.

1.

vi.

inlerpr. Leoiie Allat.

leguntur de amoto e sede pntriarchali Becco et Josepho restituto, loco non suo relata sunt nain Beccus die (1) QuK hic in Annalibus XXVI Deceuibris auni mcclxxxu dejectus abseessit. iMeiiseiii et dieiii piodit 1'aehyineies iu Vita .Andionici lib. I, cap. 4; annns vero eruitur e Catalogo Ms. Idbliotlieca! collegii Clarainontani, quo usiis fuit Labbcus ; iii eo eniin pra;fuisse sciibilur aunis septeiu, qui ex anno mcclxxv deducti, aunuiu mcclxxmi reddunt. Debemus ha;c viro cl. .\uselino Bauduiio iu Coinmciit. ad Antiquit. Cl'. lib 8, pag. 645,
;

edit.

rediit die ullima Decenibris ejusdem anni, teste Pachyniere ibid. cap. 5. Nou diu tamen sacris pncfnit; nam post inenses qualuor vita ct dignitale excessit, ut ex citalogo Nicephoii Callisti ab eodein BanJurio vnlgaio autiquit. CP. lib. S discimiis. At si Pachymerem sequi libeat, ejus vita nonnisi ad Maruum iueuntein produci polest. lluuc enim meuseiu emortualein assiguat idem Pacliymeres cap 13. Cui suffragalur Codex .Ms. regis Galliie siib nuin. 33UJ, duos tautummodo dignitatis menses illi atlribuens apud Boivin in iNot. ad
lib.

Ven. Josepbus

C Gregora;. Forte tainen conciliari dissidia hiec possunl, si reputaverimus dignitatem nonnisi ad dnos circiter menses illum retinuisse, eaque diiiissa ad alios duos menscs vitam prorogasse. Successit huie Gregorius Cyprius, iiui, ut Pachymeres docet Ub. 1, cap. 13, cousecratur die Palmai-nm, quK sane dies aiino Mccxxxill
in

diem

li

Aprilis incidit.

CaBterum aunalisla bic geniinas Gr.ucorum Synodos miscet alque confundil. Duplex enim acta Synodus est in causa Becci ; allera quidem ut patriaicbatu jain esauctoratus damnaretur, in qua unio Grajcorum ciim Latinis discissa fuit; atque hanc habitam anno mcclxxxii ante Ularlium mensem es eo constat, quod snb Josepho conveuil. Altera vcro iiidicta cum Gregorius Cyprius Josepho jam defuncto substitulus

fmt;
clia

et

ad

ad eam pertinent ea omnia, qua; 45, 46, 47, ab annalisla ex 1'acliyraere referuntnr. Stare in ea jussus est Beecus non ut patriardeliniendum, sed ut reus ad causam dieendam. Disseruit ille do processione Spiritus saneti a Patre, el Fllio, et ita disseruil, ut
S.

adducto

cum

Pachymere

narrantur,

Joannis Damasceni perspicuo testimonio adversarios suos ad incilas redigeret. De anno bujus Concilii niliil certi allirinari potest, sileatiir. P. Possinus in observationibus Pachymer. lib. 3. cap. 2, ex serie reruin, qua; ante Couciliuiu illud a Pacliymere dedu.it nou ante anuum Christi mcclxxxiv, circa menseni .Maium Juniumve haberi pouiisse. Iluic sentenlKc defectu meiioris
alia piriter
fuit

probalionis acquiescendnm ceuseo.

Prater has ^ynodos verojudicium inslitutnm

Constantinopoli convenit prieside Gregorio Cyprio

patiiareha, et Atliam^io

Sardiensi episeopo. In ea

unionem iinecorum cum Latinis proiiioverant. De hac Syn.do legendus Paebymeres lib. I, cap. 17, qui cepisse illam ait allera post Uesuneetioncm Doiiiinicam die, sed annuiu non desigiiat. Po^sinus annum MtrLXXXiii ex conjerturis assinibil certi. ll.)nc >yniiduni, quam vel ipse patriarclia schismaticus coaciliabuluin scelestorum appellare non dubi;avit, Labheus castegnat causain igiioro. rique collectores in censum non relulerunt
de
iis

qui

Quoad Becci obilum Pnssinus contigisse censet anniio m.cclx^xxviu, sed inccrtis ducitur conjeeturis. Certior cst Gregorii patriarch deposilio, quam in mensem Junium anni mcclxxxix refeit llandurius in Comnientar. ad .\nliquit. CP. Lib. 2, pag. 649, edit. Veuet. perJLiiNSi. suasus auctoritate Catalogi patriarcliiU'um a Nicephoro CalUsto digesti, in quo sedisse sex anais legitur.

::

MARTINI IV ANNUS
Concilium OEctimenicum congregandam visum
est, in (|ua i)ie
iii

4.

CHRISTl 1284.

545
:

sancti sentiebant,

damnarent
,

adductiqiie in

jii-

illo

promul^'ata de processione
Filiociue

Spiritus sancli ex Patre

damnata sunt,
colluvies

ut dicfmus inferius, Qnai vero

foret,

hominum
:

qnibusve

sliniulis

ad taiitumfacinusiiitlamqui stiidium
rcli-

mata, exauctore scliismatico' audiamus

45.

Omnes,
jaiii

inqiiil,

ii,

gionis simulabant,
tates

metropoles et ca-teras dignipartini partituri abroga(jui

partim

partiti,
et

dicium reorum inslar fnere egregU confcssores Beccus patriarcha et Meleteniota el Metochita archidiaconi, a quibus pseudopatriarcham orthodoxi dogmatis ratioiiein exegisse coinpcllato Becco, quidve ab iisresponsum, refert iiisce verbis Pachymerius' a Cum resumpsisset sermonem patriarcha Gregorius Quidnam illud est, ait, qiiod opinantiir, qui circa te sunt? Namque erant
,
: :

tionem pontificum

clericorum oiiuiiuni,

cum

eo,

qui

miilto

ante archidiaconi

munere

MichaeJi imiieratori assensifuissent, in universum

incleinentcr decreverunt, fortuiia non nioderate

nec bumaniter

usi.

Namcum

iderique ex circum-

foranca et niale educatact contumaci turbaessent,

fungebantur Constantinus Meleteniota, et .Metochila Georgius archidiaconi. Tum illi Si sincere theologiam addiscere cupis, et opinionem, quam et corde tenemus et ore proQlemur, haec est quam
:

quibus paulo ante ne vullum quidem iniperatoris nunc vero benignissiiiie ab illo accepti essent, suae conditionis obliti sunt, ab ebriis niliil differentes. Nam polestate ab imperatore accepta, quippe qui eis propter ardentem
inlueri licuisset,

quilibet, nec a theologiaaberraiis tenet; in

nos ad extremum

eaque usque spintum persisteraus.

exposcis,

Quod
nullo

si eam quoque que Patrum est modo fidei symbolo adversariam

;

sed expli-

uniendae Ecclesiae (hoc

est utriusque schismati-

declaralionem potius eorum, quae in symbolo sunt, profitemur. Invenimus in sacris

calioneiii et
litleris

corum

sectae),

cupiJitatem nibil non concederet,

Spiritum

sanctum exhiberi,
;

dari,
in

mitti,

plane securi jam eos omnes, contra quos infame illud suffragium laturi erant, velut oves in ma-

provenire

eum

ex Patre per Filium

nonnullis

gnum Blachernium templum cum supplicibus et vcrbis et

rationem elicere studerent, humanitatis exeinpla cum
illius

congregarunt. Qui gestibus comniiseet

similia
,

veterum
duplicis
illi,

alia

tum

etiam Patribus habetur procedere. Ait vero et magnus Damascenus Joannes Et productor per Verbuni Siiiritus, agnoscinius autem ideiii esse et productorem et causam . Is Graecorum mos est, ut causffi nomiiie vice principii ulantur. Et infra
:

iconomachiai proferrent,

quod

cuin

gravius deliquissent,

humanos

eos experti essent,

et

qui orthodoxam sententiam defendissent.

suum

cum cum

Patrem causam per Filium Spiritus diciinus, productor in locum causae accipiatur . Becpariter,

adductis

similituilinibus
,

lucis

e
et

cuique locum relinuissent, ab immanitate dccreti sui non recedendum putaverunt. Sed omnem clementiam , omneni misericordiam im[irobitatis fluctus in maris Athlantici fundum dejecerunt;
tanta invidia in sacro
initio statim praeclarae
iilo ccelu,

radio et sole emanantis

plicari declarasse, narrat

ac fluininis
S|)iritus

rivo

fonte derivati, processionem

sancti ex-

memoratus
,

auctor. Nec

tantaque acerbitas

illius

concordiae grassaba-

pralermittendum visum est editum aureum (de quo alias mentio insinuata est) a Joanne Becco, quo ex dictis sanctorum Patrum

opusculum

tur. Quis

autem adeo durus est et animo adamantino, ut contumeliam illam et maximam inhumanitatem referre queat, qua contra miseros
episcopos et sacerdotes usi sunt?

lectissimis processio Spiritus sancti e Patre el Filio

confirinatur

quod

e Valicano Ms. Petrus

Arcu-

dius Corcyiffius in Latinum

Nam

post verbo-

atque aliquot ante

In quas
lectas

sermonem convertit*, annis lypis Romae cusum est'.

rum

convicia prasides inferioribus im|ierabant,

illis iiileos

ut direptos

humi
aliis

abjicerent, ter accla-

mantes

Indignus est;

vero aliorum vestes

Indi-

exuere, easque a fimbria inversas ad CMput a|iplicare, atque iterum ter acclamare juberent
:

sententias a Joanne Becco colGregorius Palamas scliismaticus ((|uem ab eodem Becco impietatis convictuin in memorata pseudosynodo non negat Georgius * Pachymerius) venenatos Commentarios conscripsisset,

Patrum

cum

gnus

est.

rios vi

Deinde, alapis impactis, tanquam sicaextrudere sacro loco. At humanus Jesus et

Bessarion

'

cardiiialis,

susceptaBecciet
:

fidei

causa
lati-

illos pie et

erudite confulavil

cujiis [iraeclarum

Servator

etiam lalronem admisit,

et

proditoris

opus memorato Arcudio

nitate

iiiterprete

donatum

pixnitentiani,

modo

ipse voluisset,

desideravit et

evulgatum

est

sed ad inslitutam orationera

exspectavit.

Proinde sero
:

tamen pcenas luerunt

illi quidem, sed jiislas neque eniin novoruni isto-

revertamur.
4".

Cum

rum

legislatorum ullus in sua dignitate decessit sed turpissime suis pulsi sedibus, ut postea dice-

admittere schismalici, et
concoidia?,
ipsis senliret,

respuerent veritatis CathoIicaE lucem Beccum urgerent, ut belio quovis funestioris, sludio cum
ha;c respondit
:

mus,
rite

animi aegritudine vitam abruperuntB. 46. Spectabant eo iinpiorum consilia, ut ne

prae

Quemadmodum

vullis,

cum

ipse

pacem aeque ac vos peroptem.

1.

crimen peregisse viderentur, obtenta judiciospecie

rum

Ronianam Ecclesiam

et Oi ientales

Georg. Pa:h. Hisl. Grascor.

de perp.
conseus.

omnes, qui
>

cum
1.

ea recle de processione Spiritus

c. 2.

vii.

interp.

* Ibid.

pag

99.

LeoDe
'

Allal.

I.

ii.

Opuscula aurea iheologica posterioruiu Graecornm. Georg. Pa^ Eit. illius opusc. iuter alia Graec. opusc. 5. cbyna. sup. I. vii.

luscripluin est
*

Niceph. Greg.

vi.

Arcudio inlerpret.

A^N.

TouiJS XXll.

Rayn.

III.

69

54(5
ac

MARTINI IV ANNUS
minime
ctirioso

4.

CHRISTI 1284.
comprobationem volumen hoc (nimirnm de cansis, ob
se

siniplici

sermone sententiam

in custodia tractaretur, ad
tatis

veriqiias

feram. Nos itaijne dicta haic Palrum tempore id poscente comperientes, ut tulis ac rectae fidei consonis animum advertimus, el cuui, qni Spii itum

Graeci

Romana

Ecclesia

divnlserunt)
illis

quam

optiine conscripsit, el

male ab

Iradita et con-

sanctum ex Patre procedere conlitelur, exofcuiati qnippe ea Salvasuniu?, et nunc exosculamur verba sunt et Synodi, nosque quotidie ita toris
:

stituta arlificiose sapientirque

qiie

refutavit,

primum-

reliqnorum

omninm

Pontificem Occidentalis

Ecclesioe pia;<ulem ostendit, et auctoritalc liivino-

confitemur. Prseterea eum quoque (jui Spiritnm ex Patre per Filium procedere dicit, ut est Septima
universalis Synodns,

rum

quae

ita

sentit

exciiiimus.

Enm

porro, qui Patruni dicta in pretio et diiinitate non habet, audaciajcondemnamus . Etinfra:

ac sanctorum, (|ui prfficesserant, Palrum demonstravit divinum et sanctissimum Spiritum ex Patre etex Filio procedere nec ideoesseduas causas, nec duo principia; sed unum et idem, etc,
:

Eadem Pachymerins negare non audet

quamvis
Ecclesioe

',

et

Qnare qnod a

me

poscitis, et

me

et hos,

qui nna

Calholicae hostis fatetiir, illum

mecum sunt, cogitis Patrum dogma tam antiquum et amultis dicto comprobatum rejicere, et
de his vos curam habere
ralioni

consonum

non mihi videtur uamque angor timeoque ne a

dicilis,

recto deerrem .
48.

Addunt schismaticorum

Acta, ipsum ad
assensisse.

millis terroribus fraiigi, nullis blanditiis ait ab Andronico emolliri potuisse Illos itaque tunc (Beccum nimirum, Meliteniotem et Metochitam), dissoluta synodo, (^osmidii monasterium habuit convenienlibus carceribus custodiisque circummunitos. Ad eosmittens imperator, ut (juiescerent
:

dogma orlhodoxum damnanchim

auctorem schisnialicum

Sed

hortabalur, et caus.-e suae juribus neglectis, ut

11-

pietatis odio id confessori

egregio probrum impegisse ex Joanne Chamata constafjcum is testetnr Beccum acsocios vinculis
a schismaticis mancipatos,

tissime profitebantur.

dum pietatem constanTomum a Cyprio patriarhabenas

snis sequacibus

chatum oblinente,
pra^ter jus

et Orientalis Ecclesia)

onme moderante, cum

vitam traducerent, sua praemuniti benevolentia sin minus, exilia ipsis minabatur, et malis atque a?rnmnis affligendos neque enim fleri posse, ut aliler, quam statutum esset, fieret eos autem turpitudine atque infamia notalos vitaiu perdere, nisi resipiscentes paceni aniplecterentur. Haec imperatore saepins denuntiante, et bona proforet
:
:

bitum

adversus Occidentalem Ecclesiam doininationem ambiente composituni, cui impio, iniquo ac pessinio

lomo

jirior Orientalis Ecclesiae

Pontifex (Bec-

cus nimiruin patiiarcha), et ejusdem magnai Ecclesiae niagnus chartophylax, et dictus diaconus Metocliita, quod tomus ilie in derisionem Ecclesia-

mitlente, illi neque Iristium metu territi sunt, neque bonorum promissionibus deliniti quin utrique vires assnuientes, promjitos se exhibebant ad omne id, quod imperatori placuisset libentius enim omnia se passuros, qnam cum ita condemnantibus foedus inituros. Porro magis ac inagis in
; :

rum

expositus maligne fuerat, nolentes subscri-

eos concitabatur im|)erator,

omnino
fidei

pertinaces et

bere, carceribus tradnntur . Is toinus mihi a doctissimo viro Jacobo Sirmondo theologo societatis Jesu, qui summa cardinali Baronio amicitia con-

obstinatos, (pertinaciam ac pervicaciam appellat

auctor schismalicus Catholicac

atliletarum inilli

victam conslantiam).

Cum

itaque nihil

reli-

junctus

eique plura ad locupletandos Annales suppeditavil, Parisiis transmissus est in quo anafuit,
;

quuin
taiidem

esset,

quo delinire eorum animos

posset,

exiliis

agendum

esse dnxit

sicqiie ad ar-

Ihema ab iiniiiis jactiim in eos, qui Spirilum sanclum ex Patre Filioque procedere senserint, Patrem
et

cein S. Gregorii in Aslaceno sinu navig.mti dexlra

sitam jubet navigio impositos abdnci, ibique clausos coinmissosqne Celtis custodibus, et nescio cui

Filium

unnm

esse

principium Spiritus

sancti, conlenderinl Spiritum

sanctum procedere

ex |irocitonibus imperatoris, relinqui rebns necessariis destitutos .

ex Patre per Filiuni idem sonare, ac procedere ex Patre Filioque;veI sacrosanctae RomaiicB adha?serinl Ecclesia'. Contra Iikc venena addimus Joan-

49. Tulit magna animi constantia patriarcha Beccus vincula, atque ex diuturno carceris squa-

nem Beccum
rilli

inter colleclanea saiiclorum

Patrum

dieta egregio capilulo probasse" Basilii Magni, Cyel Atlianasii teslimoniis

in

sionis

Spiritus

sancti

pr;eposiliones,

quastione procesPer et Ex

nuncupato subjecto testamento, non ob aliam causam, quam ob fldem Ciitholicam professam carceri addictum
lore moriturns,

contestalus

est, se

fuisse
a

'.

squipollentes esfe;quam veritatern cuin Gregorius

Testamentum Constantinopolitani
Multi

patriar-

Palamas

argutiis obscuraie ausus esset, Bes-

chae Joannis.
B

sarionein cardiiialein afficieiidorum ad liiiem Gvx-

homines
:

in exilio et carcere vitaj

licet

cur-

corum cupidum docto opusculo

illuslrasse

sed ad

sum

conficiunt

qui

forte

nihil iiraeterea

Joannein Cliamatam redimus, qui edila nefariae Synodi Actorum et Metocliita^ mentione addit': Propterea hic Metochita diaconus, cum pessime

habeant de quo testentur; nihilominus sub testamenli forma facinus abnegant, ob quod in exilium

1
'

Georg. Pactiym.
c.

1.

Jo. Cha. Leon. Allat. iiiterp.

I.

ii.

de perpet. consens.

"

Exl. inter opusc. posteriorum Grac. pag. i21.

c.

)5.

consension.

15.

vit.
^

inlerpr.

Leon.

Ailat.
I.

m
ii

1.

ii.

de perp.

Ext. apud Leon. Allal.

de perp. cou-

' Ibid.

pag. 5.

sens. Eccl. Occid.

e!

Orieu. c. 15.

MARTINI
aut carcoreni dcducti siinl
;

IV

ANNUS
sii)i

4,

CHRISTI 1284.

547

iiiliil

imle aliiui

procuraiites, sed tanluminudo maleficiuin, ciijus

qiiam propriiim ipsius Spiritum, qui vera ipsius est gloria, iit ijise Patris, ab eo alieiiiiie? I^t quid
in

causa miiiti similes pcenas liiunt, repellentcs.

Milii

oppnihiium Chrisli excogilari posset immanius,

miiiisleriaii;

autem
fabili

linmili et peccatori,

deque sede,

qiiain inef-

qiiam

eumdem organum
vitaiis

Patiis {atcri?

Dei jiidicio oblinucraiii, pulso, et exiliis et

Plane ha;c Ariana suut. Et ego

uppiubriuin,

carceribus ad

extremum

usciue spiritum coiidem-

non refugio,

licet

non nemini dedecus videatur,

nato

taiituin abest ut

cunu

sit,

cuiii

miscruin

cx Patre pcr Filium processionem, ex Patre per

Filiuin cxistentiam tenere, et palaiii proiitcri. Et

inopsque testameiitum conficercdcbeaiii, iitlioruiii milii causam facinus abnegem, ut etiam sludio id
confitear, (|iiod jam extrenia necessitate prcssns
tcstor,at(iue confiteor
:

hanc confessionem huic

pusscssioncs, (luibus

iiieo

testamento pradigo.
divitias,

Deinccps vero testor non opes, non

non
sed

(juemadniodum enim

aliis,

omnibus una cum

modica

tliruno
;

ad amolilionem dedecoris, facinoris abnegatio plurimuin facit, sic inilii ad eumdeni scopiiiii rcsponsio vertitur. Innuit
liis

spoliatus suin, propriis alienisque distribuens

h;pc qua; niilii suppetunt,
stris, (|ui in

et dejecla niini-

verbis obscuiioribus Bcciiifamiaiii,

carcere
filii,

unamecum
servi

persliterunt, quo-

cus,

sibi

propiilsandam
si

imo

int,'ens

rum

uniis

alius

loco est,

secundum

colligendum decus,
ticis

conjeclus

sil in

ob quas a schismavincula, iiimirum ob conslancaiisas,

meum

elargior judicium. Joannes hiimilis misera-

lione diviiia archiepiscopus Constanlinopulitanus,

ter |irofessum de processioneSpiiitus sancti orlho-

doxum dogma
50.
n

hisce Tabulis evulgarit.

Quando enim a Patre per Filium

Spiritus
sancti

pro-

ob verum auteni Patrum dogiiia, ex Palre scilicet per Filiuin processionem Sjiiritus sancti exiliocarcereque maclatus, hoc meuin teslameiitum jiropria maiiu scripsi, subscripsiijue .
5:2.

cessionein

Patre

pcr

Filiuni

existenliam sentire et asserere dilectum inibi, pio

Obiisse impcrante Andronico in carcere,

quo

e patriarchico solio depellerer,

appictum

est,

digiiunuiue exilio et carcere, quibus

tandeme
inficior
:

vita

truderer

facinus non
et

delrecto,

non

ut

ac in eodem sepultum, refert Pacbynierius', per conlemptum, ut ip^e interpretalur vel ne potius egregii Cliristi confessoris curpus a Cuthuiicis me;

opprobrium

dedecus non aniolior

etsi in quo-

ritis

honoribus afflceretur. Piures edidit elucubra-

quam
niisB

iiifamia digiuim censetur, illius ipse iufa-

corona ciiigi miiiime recuso. Quoinodo enim dedecus pro dogmale recusarem, quod in dedecus ipsius Christi, adversarii nobis apjiingunl? Et-

Qdem Catliulicain propuguandam, confulandosiue schismaticorum errores,quie a Leone

tiunes ad

Allatio recensentur. Laxatos dein carcere Melite-

niutein et

Methochitcm

iteruini|ue,

cum

niagiia
viii-

enim
boc

si

ulluin dedecus Clirifti Scriptura enuntiat,

constantia Catholicuui
culis constrictos, refert

dogma piopugnarent,
:

ipse

nullum aliud

esse affirmo.

Ilii

qtiippe,

memoratus Pachymerius',

qui aScripturaruiii exaniine angustiantur, coguntur pcr Filium processioncm l*atruiu essc sentenliani alfirmare;

qui

(le

Melitcniotis niorle addit

Mense Boedro-

mione nova Dominica, qui

inlucscrat, persistens.

in carcere erat Mclite-

nec recte in processionis huinopruccssioneiii

niota moritur, in eadein sententia, cui ab initio

nyniia ambulant a Scripturisarctali, bypostaticam

Patiis

Ab

ipsu imperature tanluiu

propiictateni

ediceiitibus

impetravit, ut ad aliquam inhabitataium iiisula-

nihilominus tamen ex solo Patre inverccunde niniis existcntiam Spiritum liabere asserentes, oiiini necessariai demoiistrationis vi contra ijisam processionem redarguuntur
existentiam
:

rum, quae
est, et

circa

Bysanlium

suiit,
:

cadaver ejus as-

porlaretur, el sepulturae darctur

quod

et factiiiu

idem enim

est

dicere

ad Platam convehitur, ibi^iue coiiteiii|itiiu sepelilur . Al qunvis contemplu generose tolerato, ingenssibi gloriae
53.

quam

ut ipsi aiunt, ex solo Patre

et iiistruiiieiitaliter
id,

dccus peperit.
,

habet Spiritus sanctus,

per Fi-

lium transire tanquam

,

quod consequitur haoc sentenliam et verbis tantum nudis propnum Filii, re tamen vcra ab ipso alienum coiistituere.

Quod ad Gregorium Cyprium horuin temporum facem et impietatis signiferum attinet;

jiatriarchatu diu potiri iion potuit
;

adductus enim

in suspjcioncm novi dogmatis, cuin S. Dainasceni

Cum

nulla fuerit ratio

qua; suadere vaieat pro-

sentciitiani,qux'

dogma

Catliolicumconslabiliebat,
iii

prium esse Filii, quod ex ipso non est, aut per ipsum propriam exislentiam non habet. 51. HiBC itaque duo absurda ac impia, ut

in alienos scnsus delorsisset qiio Acta impiae

memorato

liiicllo,

rccta cst iiule

pseudusynodi consciipta sunt, porschismaticis aiisa vocandi illius iii

verum fatear, dicta instrumentale Patri miiiisterium Filii in processione Spiritus, et Spirilus ex
Filio alicnatio

criinen, ut Pachymerius tradit.

Deinum Grego-

rium arcano

Dei judicio sede per nefas ade(ita ce-

necessario demonstrantur ex

iis,

dere coactum, atque Andronici odia, cui assentandi studio pietatem

qucB dicuntqui ex solo Patrc Spiritum exisienliam

omiiem
est,

ejuraiat, contraxisse.
et

habere asserunt, et per Filium processionem secunduin Scri|iturarum exainiiiis angustiam cum
proprietate processionis
in
iiificias ire non valentes, opprobrium, ut ego dico, Chrisli ex Patre per Filium processioncm pn-cvertunt. Quid eniin in

ex Gregora^ exploratum
ait
:

Pachymerio*

(|ui

Gregorius, qui

aiite patri.uclia fuerat,

morbo

diutino confcctus, ut vero noniuilli dicebant (|uod

'

Pachym.
1.

I.

Christi

opprobrium quispiam iniquius auderet,

'

Greg.

VI.

ix.
*

Georg. Pachym.
1.

1.

xiri.

c.

23, 13.

Pachym.

viii.

548
contemni

HONORII IV ANNUS
se viflerel ex pusillanimitate,
flnit, et

1.

CHRISTl 1285.
;

non multo

interdicebat

suaeque nepti, quae erat Raulaena,

:

post vitani

justa
:

illi,

uti

par erat,

cum
vin-

canticis lieri concedcbant

al ut iionlinccni,

quem-

admodum

ille

opinabatur ponliricalum

sibi

ne quid contra tentaret, niandans jusserat quod et factum est . Uivc quamvis pluribus annis discreta, instituta oratione conjungenda fuerunt, ne
eadeni saspius repctere cogeremur.

dicans, s;cpius imperator nunlios niittens sepeliri

HONORII IV ANNUS

1.

CHRISTI

1285.

i.Caroli Sictdi pia mors.

Siciliae regis

Cumulatis Caroli

Neapoli seinilturac addit

Ad extrema,

inquit,

ac Martini sanctissimi Pontificis fu-

deductus,

cum

'

magna

devotione sumplis Eccle-

neribus, perduellium Siculorum resanno a Christo

siasticissacranientis septimo Januarii Deo reddidit

nalo millesimo ducenlesimo octuagesimo quinto,

Indictione lertiadecima, auctse
firmata? fuere. Instruendae hoc

spiritum,cujus corpus delatum Neapcdim honorifice sepultum est in Ecclesia arcbiepiscopali . Quibus consentit Cbronicon Suessanum ' a De mcnse Januatii venit apud Fogiam die vero septinia dicti mensis mcclxxxv, diclus rex Carolus obiil apud Fogiam, qui regnavit in rcgno Siciliae
:

admodum

et con-

adornandoque
Carolus,

bullico

anno inonnteclassi, apparatui operam navabat

cum
in

tentum

vinculis,

ob filium Salernitanum principem Siculorum pertinaciam, fre-

quentes proiiitiones, atque arte militari toties de-

XIX annis

cujus corpus tranjlalum

fuit intus nia-

lusnm

se

ab hoste non ferens, nein rebelks im[iedies,

tus suos etfunderet, aegritudine correptus estjqnae

jorem Ecclesiam Neapolitanam die xxiii ejusdem meusis, exislente ibidem domino Girardo de Parma
Sabinensi ej^iscopo A. S. L.
Caroli

cum
tifici

ingravesceret in
in

porrectas

jam

aute,

cum

pluiibus piajlatis

dumBurdigalam

Aquitania proficiscebatur, Pon'

regni ad ipsius exsequium faciendum .

Addimus

removenda finnissima sanctione gravamina omnia,quibus popnli atlritos

preces repetiil
ut ad
se fuisse {juerebantur, studia Apostolica conterret,

elogium a
*

S.
a

Aretino

datum

Antonino ' illi ex Leonardo Valde strenuus fuit bic Caro;

lus in armis et egregius

longe tamen
:

belli artia se prae-

(modo Romanus Ponlifex assentintur) procuratoreu) dixit ' Robertum comitem Atrebatensem e fralre nepolem, ([uem eo niunere a Martino IV una cum legalo exornatum dicemus inferius. Cnm itaque consuluisset regno,
testaniento regni Siculi

bus

quam

pacis insignior

res

quidem

clare armis gestas impunita suoruni

jiace foedavit,

licentia in

atque nimio despectn ad rcbellionem

in Italia victoriis
et

coegit.

Duabus pnccipua?

estau;

ctus, scilicet conlra

Manfrediim

curas
et

omnes
fideli

ail

divina Iraduxit, ac areceptis,

sed utrasque secutae rebelliones

Conradinum minus laetas esse

ut ait Jordaims

prius Eccksiasticis sacramenlis,

cum

invocatione nominis Cbrisli

Fogiae

Apulia proxima ab E|)ipbania die e vila migravit '. Tribuit Ptolema^us Lucensis ^ acgriludinis et mortis causam nimio ex adversis concepto dolori.
in

permiserunt . Dissipatam mox |iost ejus niortem ingentem illam classem, quam Carolus ad recuperandam Siciliae insulam compararat, refert Plole Mortuo Carolo oinnia navigia niaeus Lucensis ^ dispersa legatus autem se ibidem firmat ad sunt
:

Joannes Villanns ' illum cum ad se sacra Eucharistia allata esset, in haec verba prorupisset Credo, Domine, te meum servatorem esse, utque miserearis anima) uiece supidex deposco . His consonat S. Antoninus, qui illius corpus traditum
2.

Caeterum
pietalis

tradit

maximo

sensu delibuluni,

militia

firmamentum regni. Insuper et rex FrancitB cum comitem Alrebatensem iiluc transmisit ad
patri;c.
est, filius

defensionem nitanus, hoc

ducitur, et in

Interim vero princeps Salerregis Caroli, qui et postea

rex Carolus dictus

est, in

Cataloniam \inclus de-

quodam

detineturcastro.

Mart.

1.

IV.

Ep. cur. xxiu.

Ptoi. Luc.

Ibid.

Ep. xxiv.
1.

1.

3 Jord.

Val. i\%a. iium. 19G0. Suuiuiout. Hist. Keap.

Suess. Ms.

'

1.

xxiv.

c. 11.

iii.

etalii.

Hs.
'

Anton.

III.

* Clir.

Auton.

ibid.

p.
*

tit.

' CLron. Suessan. Ms. xx. c. 4. 9. ' Ptol. Luc. Leonard. Aret. Hist. Flor. 1. iii.

Jo. Vill.

vii. c. 04.

Hist. Eccl. Ws.

L ixiv.

c.

12.

irONORII IV
3. Pontificis sollicitudo

ANNUS

1.

CHRISTI 1285.
aliijiii

549

pro

Sicilicn rcgtio.
II

Et licct

piobi viri de regno prBcfato ad obtioriliiialii)iiis,

Vinctus igitur ab hosle Carohis

ciiin

patornmn
tciiii)e-

ncndam
mationis,

celeriter editioncm
et

rcfor-

sce[)truni iion possct motlciari, Poiitifcx ad

dispositionis

bnjusmodi priuienter
iiislaiiti;i

ramlum Sicilia} irgiium oplimis lc^iinis Apostolicam solliciluiiin(!m apjilicuit, ac primuiii moriciitis
Caroli el Ncapolitani
refj;ni

insliteriiit, ct

cuni

eorum

iiitentio nostra

concurrerct; qiiia tamcn

ratio petebatur,
versis,

dicti stalus, ciijus decla-

ordinum

|)recil)iis iin-

igiiorantia ex causis causata dilittcris

pulsus, Sabincnsi cpiscopo niumis ilcmamlavit'

uti urbiuiii

quas

iii

ncstris tibi exprcssimus,

viris (ad pctitionem ipso-

magistratus proccresque moiierct, ut

non pcrmisit memoratis

niiltercnt oratorcs

ad Apostolicam

Sc^lein, cuin
II

rum

quibus optima

coiisilia

pro rcstituendo Guillelmi

tunc remissis ad propria, pro eo quod investigalionem status ejusdem, quam facti exigebat
nccessitas, exspectare

jure, ac tollendis publicis gravamiiiibiis explicaret.

non poterant commode, ut

Vencrabili tValri episcoj)0 Sabiiiensi A. S.L.

dicebant) uos ex tunc ad invcstigandam veritatem

status ipsius, prout in

Ad

statuni

rcgni

Sicili;c

reformanduin a
labo-

earumdem

litterarum no-

longisretro tciniioribus Roiiiana; niatris Ecclesi;E,

non absque iniiumerissumptibus, immensis

tio.

ribus, gravibusque dispendiis, pia laboravit affec-

in hoc et

nunc eo fervet ardentius, quo nostris cjusdem Ecclesiaj dcsideriis anxiis, et claraB memorife Caroli Siciliaj regis, et sui primogenili vota multimodis iiisinuata concurrunt, et incolarum dicti regni, Siculis et aliis perpaucis exceptis, sincera devotio et iaudanda fidelitas meSed
et

strarum tcnore pr;cdiximus, sollicitc inbsiidcntes, soUicitudincm investigationis bujusmodi tua; solertiae, sicut nostris Apostolicis super hoc inculcatis litleris diiximiis committeiidam, tuque super iis, qiiffi in hac parle tibi commisimus, solerter
inquirens, ea quaj circa prf-emissa per inquisitio-

nem hujusmodi
curasti. Et

contigit inveniri, nobis iiitimare

prEedi,

(juanquam ad examinationem

morali regis liKredibus post ejus obituin

laetanler audivimiis, et valde

(sicut

ctorum nostra fervens dirigeretur intentio ex causis tamen legitimis multipliciter extitit impedita.

habuimus,

et extotis prsecordiis
et

nimirum acccptum non immerito ac-

Nuper autem, non absque grandium

oiiiissioue,

alio-

ceplamus) laudabiliter
et acceptis instigat, ut

evidentcr exliibita nos

nostris fratribus

rum negotiorum

praedict^c inquisitioni

adeo provocat, adco stimulis gratis proculdubio

vacavimiis, et ad etlicacia excogitanda reiiicdia, et

una cum

concordi et intenso feramiir affcctu cclcritcr in

prtemissis

exquirendos utiles solidosque niodos, et vias, per qua; rcgnum ipsum tranqiiillitate gaudeat, et
libcrtate dcbita

eorum

justa dcsideria satiare. Pra^fatus

potiatur, collationibus exactis in-

siquidem rex, iion solum iii iliiiere duduni constitutus eundi Burdegalam i>er suas pateiites sub certa forma litleras super dircclioiie, ordiiiatione,
vel rcforinatioiie, seu

stitimus,

et

assidue inslare proponimus, donec

patris circa hajc concepit intcntio,

quod benigna

quacumque alia disposilione quorumcumqiie gruvamiiium dicli regis, Ecciesiarum, univcrsitatum, etsiiignlarum personarum
ipsius nobis,

desideratum nobis, et cjusdem regni filiis, justisque ipsorum desidcriis consonum, opitulante divina clcmentia, producat ctfectum, etc. Dat. Perusii III id. Fcbruarii, anno iv .
5.

noslncqne dircctioni, reformatioiii,

dispositioni, ac ordinationi plene et libere, alle et

poluit

Perduccre ad cxituni medilata Martinus non iminatura iiiorte oppressus, siiccessitque

basse, submisit

verum

etiain

nupersaiiusmcnte,
ipsuiii,

licet iiifirmilatisgravatus

incommoilis, qu.e

prout

ei

placuil qiii autert spiritum principuin,

infra paucos dies

ab hac luce subtraxit, priBdiclas

su;c in hoc voluiitatis solidilatem

Honorius, a (pio saluberrimas lcges promulgatas, ac pristinam Neapolitano regno libertatem reslitutam visuri sumus. Nc vero regnum tento ab hostibus in Calalaiio carcere Caroio II
illius curis

suas lilteras per alias pateiites (qiiod irrcvocabilein

et

immutabilem

sine certo modcratorc fliictuarct, Pontifex ad (iuem supremi in Siciliain imperii jiire illius admini-

proliat) apertiiis

conlirmavit in eisdem
;

litlcris

hune-

jusiiioili confirmatioiiis

adjiciens, qiiod ipsis

strationem capesserc veleri more, et instituto, luni ex pactionibus cum Carolo priino initis spectabat,

quaciuam obstaret, si euin liumana fragilitate laborantem naluralis forte solutione debiti contiugeret preevciiiri. Omiiia

Gerardum episcopum Sabinensem A. bertum Atrebalensem comitein regi;c

S, L. ac

Ro-

Siciihc pro-

enim qua;

facienda,

man-

danda, ordinanda, detcrminanda, lieclaranda, et statuenda duxerimus de praemissis per ha;redes suos in pcrpetuum voluit, et in eisdem coiifiimatioiiis

curatores instituit, cuiii noiidiiin Carolus MartcHus Salernitani principis major nalii filius ad a;latem
illi moderando parem adolevisset. Correpta ab his regni babenas mcminit ctiain Chronici Sucssani scriptor ' scd in eo cmeiidandus, dum ea aucto:

litteras

mandavit, ac slatuil inviolabiliter

observari.
4.

ritatc

instructos a Carolo, inspeclo

:

rerum

exitu
di-

Dictus quoque primogcnitus, volimtalis

lioc

pufavit
ctiis

Iii piffidicfo, in(|uit,

rcgno

Sicilia;

aut verboriim in

tcrmiiiis noii contciitiis, ad

rcx Carolus rcliquit

et

doininum Uobcrtum co-

qusdam

statuta, ut dicitur,
,

ob cjusdein regni graprocessit.

mitem Atrebalensem,
dictum
'

dominum legatum

prae:

vamina reicvanda
'

imo polius toilenda

ballios regni Caroli ejus primogenili

et

Mart.

1.

IV. [). ciu. xxiii.

CbroQ. Suessan. Ms, boc an.

550

HONORII IV ANNUS

1.

CHRISTl' 1285.
nostrorum consilio duxitii,

temiiore cjus dominuni Carohim diniisit sul) protectione el defensione sauclcC Rouiana; Ecclesia;
(loiiiinanU'
leiiiitaiii

necessario de fralrum

mus
lis

ordinandiim, ut
,

frater episcope,

ac tu,

domino Carolo

mn,miifici
:

|iriiioi|)is

Sa-

piirilicte

primoi;;enito rofini Sicilia!

dominus viro
lucem,
ex
(|iio

comes commiiiiiter et simiil exerceacuram, gubernalionem el regimen dieti regni.

7.

Carolus primogenitus regis Caroli delinebalui- in

carcere .

Ul igilur cautius, et eflicacius, ac ulilius

Ad

rei

gravissimie afferendam

iu

liiijusmodi negotio

procedamiis

bajiilatiim,

ac Romanffi Ecclesia; in Siciliam illiistranda jiira

curain,

regimen,
in

gubernntionem, admimstiatioet

adducendnm visum

Martini

Diploma

'

nem, potestatem, omnemque jurisdictionem

jilenam
ejusilein
ciiui el

perspicue enitescit, Carolum Roberto Atrebatensi

regni gidjernactila commeii(la<se,
tificis

pr:rdicto

regno ad
iii

bonoreiii

Dei

et

dummodo

Pontra-

Kcclesia',

ac ipsiiis regiii stalum paciQ-

assensus accederet

Martinum vero

iis

quietum vobis

solidum de ipsorum
aueloritate

fra-

ctandis

ipsum una ciim Gerardo

Martinus, etc,

eiviseopo Sabi-

triim consilio

pra^senliiiiu

coiumitti-

nensi A. S. L. aduiovisse.
6. a

miis, pervos, proutdccIaratiiriiifeiius,exsequenda.

venerabili frntri G. epi-

Speramus etenim
vestra

et fiducia

secura dediicimur,

scopo Sabinensi A.

S. L. et dileclo filio iiobili viro

pensata

solertius

excellentia

meritoruin,
ulililer,

R. couiiti Atiebatensi, bajulis regni

Sicilue

per

Roinanam Ecciesiam conslitulis.

a

quod ad comiuissiouem liujiismodi clore Domiiio, exercendam sludium

ranique
auteiii,

au-

efflcax ope-

Duni

clarai

memoriac Carolus rex

Sieiliae,

sollieitam curabitis

exlnbere. Voliimus

cbarissimus Ecclesia; filius, temporalis vitif solatio fruebatur dum regno pragsidebat eideui, ipse
;

ut ulerque vestrum se

regiii Sicilim

una cum altero bajulum nominet per sanctam Ro:

sua? imnieusitate prudentia;, ()ua eiim

decorarat
illiid

manam

Ecclesiam coiislitutum

sed nilulominus

Allissimus, dicti regni guberuacula dirigens,

sux
bat
fert
:

potentia; bracliio tiiebatur ab hostibus, defen-

debat ab exulis, a |)erveisorum coualibus piotegesed rege ipso, |)rout Douiino placuil,
spiriluiii
(jui

hujusmodi noiuine bajuiatus tua? legationis titulum non oniitlas, utsimul legalus el bajuliis una cuin alio in tuis litleris
tu, praedicte episcope, in

au-

exprimaris;
sis,

et tu, praedicte

R. conies Atrebalen-

principum, de medio jaui sublato, qiiod uou sme multa nieiitis luibatione referimus, de ipsius regni gubernalione sollicila curae jiotio-

et

eum

legato

bajulus, ul pra;dieitur, nomi-

neris. Neutri vero

veslrum absque asseusu alterius

aliquatenus liceat regni ejusdem curias ordinare,

vel magistriim, jiisiitiariuiii, seu vicemagistiuni,
et

ris slimulis angimur, ferveutius et solerlius cogitamus muUoruin detestaiulam iiequitiam,ad ipsius regni lurbationem omniuiodam nefandis salageniem nisibus, atteiidentes. hleoque, licet i)ra'fatus rex, dum adhuc meiilis sua> compos existeret, qui(|ue inlirmitatis incommodis gravarelur, de

quatuor judices
:

ejus, aliosque justitiarios . Et

iufra

ipsius regni regiiiiiiie sollicile cegilans, et ad ejus

traiii|uillitateiu

intendeus,

te,

fili

comes, de

(|iio

rex ipse non iinmerito conlidere poterat,

esses

cum

sibi

Cteterum personarum dicti regni laborisumptibus jiarcere inleiidenles, volumus et ordinamus, iit noii soluiu a majoribus officialibus et jiidicibns pra?libatis; verum etiam ab aliis inferioiibus ad qiiemhbel veslrum in causis et judiciis appelletur, queinadmoduiu ad regem Siciliae,
8.

bus

et

i^roxima coiisauguinilate coiijuuctus, gene-

(|iii

existit

|iro

teiupore, contingeret

appellari

ralem ipsius regui, prout asseiitur, bajulum, ut suis utamur eloquiis, ordiuarit, Apostolicae in hoc nihilominus voliiutatis bene|)lacito 1'eservato nos
;

non
ijisi

intendeiiles per Iioc debere vel posse ab aliis,

vel aliter appellari,

quam

fieri

deberet et posset

tamen cousiderantes

allentius arduitatem el difli-

cultatem negotii, et tam ampli, tam spatiosi, diflusique terminos dicti regni, ac innumeram in illo

regno rege personaliter inffisideiite; ac etiam a vobis et unoqiio(|ue vestrum in causis et judiciis prslibatis, absque ciijuslibet contradictionis objeclu ad Sedem A(iostolicam appellatiouem interpouere valeaut liligantes, quoties ipsis rationa-

degeutium multiludinem populorum non

utique gubernaudam
;

facile

peusantes etiam

graves,

iino gravissiiiias et vicinas

inimicorum

insidias
et

ad

regiium ipsum as|)iranlium usurpandum;

quod

ejiisdem regis primogenitus, ad quemsuccessiouis jure memoratum regnum perliuere digiioscilur,

cajitus

a rebellibus
jier

delineatur,

quodque

ipsius

visum fueril expedire. Bajulalum autem, curam, regimen, gubernationem, administrahoneiii, potestatem et jurisdictionem hujusmodi tauidiu voluiuiis perdurare donec praefalum |irimogeniliim dicti regis pristinae liberlati restiui vel per sedem eamdem aliud in hac parte coutigebililer
,
,

primogeuiti lihns

dum

incremenla temporum iioiiad primos hmites legitima; pervenit letahs;

rit

ordinari. Nulli ergo, elc. Noslrae ordiuationis,

et

commissionis,
infringere,
110 IV .

voluntahs,
Dat. Perusii

nostrique iira>cepti

recogitantes

quoque
tam

solertius,

quod

iiraefala

Ec-

etc.

XIV

kal. Marlii,

an-

clesia, ciijus esse coiiS|iicitiir regiii proiiridas

pne-

Quod ad Robertum coinitem Atrebateiisem

liliorum Caroli Secundi, qiiorum major
',

hbati, se iu
poris

lurbine,

periculosi, tam dispeiidiosi temdigne ac raliouabihter de ipsius

;

spectat,

natu Carolus Marlellus

garite rex, lunc

postea materno jure Uniuierat, tute-

regni regimine introuiitlit

cousulte

quiuimo

duodecimum annum

Ep. cur. XXXIV.

'

Jo. Vill.

1.

VII. c. 49.

HONORII IV ANNUS
lam sucepisse
Calihros,
(|ui

1.

CHRISTI 1285.

551

scribit Nangiiis, nt(|ue

Appulns
in

et

Venerabilifrntri B. episcopo Portuensi A.S.L.

frateriiitatis

defeclioncm UKiliehnntur,

officio

Nii[)er

tnae

transmissae

nobis
intel-

continuisse.Nec partes
tinus, ut eoruni

siias segniter adiiiliuit

Mnr1i;e-

littcrac inler alia

contincbnnt, (|uod [iridcm

conatus coniprinierct, qui

:

lccto obitu clar;c iiicmoriac Cnroli

regis Siciliae ad

redes Cnroli dejicere uioiieijantiir

extnnt eniin

robur et consolationem fidelium i|)sarum [lartium

generale C(dl(H|uium ordinnsti, in
gratia tuis Inbiis
sil

ad Sitrriiliiin littenr, (iiiiliiis nonnullos Anconitanos, qui Aprulii relicllibus opeiu ad consiiia
defectionis peiducenda pra;stabant, coercere jussit
'.

(|iio

cnm

divina

necessnrium scias proferre sermonem tempore opportuno, quai ad

infiisa, iil

exaltnlioncm Rdniaiiae Ecclesia?, nd de[prefsionem

9.

pit.

Conrndus de Antinchia in Aprutium irnnnIrruperat tunc in Aprutium nonnullis coCoiiradns de Aiitiocliia, niiti(]uus
;

i|isins

rebellium

|ieitiiiebant,

fnisti

laudabiliter

prosecutus. in
ut
iii

eodem coUoquio specialiter ordinato,

[iroxiiiio

piis succiiiclus

kal. Mnii

futiiris

contra rece|itacu-

Ecclesiae liostis

ac noniuillns

jniii

arces occnpn-

lum inqiiorum, Uibiniim

ercitus
iii

^iih licet, geiieralis ex-

rat;

cuni Mnrtinus ad ejus

Poiitiricii

Joannem de Epa
cives,

exercitus

frnngendos conntus ducein, eo

virtute divini nominis congregetur.

lioc tuani

Nos

autcm ex

diligentinm dignis

iii

Doiitino

iuitfendum censuit '. De ciijus adventii ad Andriae quorum in servanda fideconstantiam effert,
:

Inudihus comineiidanle^, su^ier eo, (|uod eaedein tii;e litler;e continebant, Urbinates velle siib ea
conditione ad
iiiandatn

confirmnndos cerliores fecit ' Mirantcs, in()iiit, audivimus et refcrimus perturbati, (juod Cdiirndus de Antiochia, cujus detestanda maiitia sempcr in deteriora prolnbitur, prreterilis ab ipso conimissis excessibus non coutentus, sed mala nialis adjiciens, etexcessusexcessihuscoacervans, iu tniit im
prorupisse dicitur
illani
teii eritatis

nostia
inibi

rcdire,

videlicel
s;ilvis
;

quod

nlienigena!

rebclhs

receptati,

persnnis et rebus abire libere perniittnntur

fra-

ternitnti tiiac totnlit('r(luximiisres|iondcndnm,qiiod

nisi
i[isi

siiie

aliquo

[);icto,

et conditione, ac iiiten-

nud.icinm

ac

in

dimento expresso voluerintad mandntum nostrum redire, i[isos iii tnlibus alii[uatenus non audias,
nec adiiiiltns, ciim id tnnqiinin votis nostris contrarium manifcste in perniciosum exempliim, ac depressionem Romana! Ecclesia; redundaret. Dat.
Perusii IXkal. M.irtii, 1'ontiticntus nostri aiino iv.

su[ierbinm,

quiiiimo insaniam

devenisse,

quod regnum Siciliae per parttfs Apriitii, proiit ad vestram credimus pervenisse iiotiliam, ciim non modica suoruin in hoc fautorum, et coniplicum comitiva iugressus, jam iioniuilia cnslra ipsarum partium temt re occupavjt non sine grnvi Romanai Ecclesi;e, ac (Caroli)... liscredis clniae memoria^ Cnroli SiciliiT? regis injuria

Ad promoveudam vero decretam

expeditionein .^sinos, aliosque popuios', ut se bello streniie accingerent, jirovocavit ; iiiiperavitque Siffrido

etconiemplu.

Cum
,

ilaiiue

tantae praesumiitionis excessus,

tantque superhiae
dilectus

Mnrchi;e [incfecto ^ut Picenos ad id induceret. Ciim vero plerique in Ponliticis olisequio fluctuarent,
praece|)it Mnrtinus episcopo Porlucnsi *, iit cum in Flaminia de [)lurium locoriim defectione tiniere-

ausus non
filius

sint

aliquatenus tolerandi

nobilis vir Joannes de Epa, nostris precibus

illas

et

exhortntionibus excitatus, ad partes

propter

tur, disculiendis coiijurnloruni

coiisiliis

0|)erain

hoc

cum

ipsius Ecclesiae gente

non modica, cui

adhiberet.

eum

prffiesse

volunuis, doiicc super hoc aliud conse

tigerit ordinari,

personaiiter conferat, non so-

lum Conradi fautorum et complicum praedictorum, verum etinm aliorum quorumlibet rebellium haeredis ejusdem prtefatas pra-suiiientium [wrles
invadere vel turbare, conatus nefarios, actore Domino, re|)ressurus, etc. Dat. Perusii 111 non. Februarii,

Lesko Niger in Bunrjariam confugit. sollicitudiue tuendis pontiliciis juribus, ne in remotissimis etiain regionibus, si contem\
1
.

Qun vero

nerentur, consenescerent, script;e ad Joaniiem archidinconum Gnesnenseui, ut in Polonia censum debilum cogeret demonstrant' quo argumento
:

anno

iv b.

tO. Expeditio in Urbinates.

modo

Siciili
;

audita Caroli regis

Nec rebelles morte extulerant

ducibus, at(|ue inter alios Cracoviensi dalae litterae '. Is erat Lescho Niger ' partis victoriis illustris, a cujus iinperio cuin minoris Polonia; proceres descivissent, excito Conrado Massovia^
Poloiiiffi
;

aniinos

veruui etiam Ecclesiic perduelles colle-

duce,

ille

Cracoviensi arce milite (ira^sidiarioTheu-

geraut; contra quos Bernardus episcopus Portuensis A. S. L. sunima prudentia mox omnium ordiiium coiiventu habito, d(,cerni in Urbiiiates expeditionem o|)eram dedit: (jua re illi acce[)ta
iionnihil conteniti, ea lege deditionem facere
liciti
[lol-

tonicoegregie communita, in Pannoniam ad Ladislaum regern auxilia qua^situm coiifugit ac niox Ungnrorum et Cuiiiauorum co|iiis cinctus, reversus occurreiitem cum validissimo exercitu
:

Coniadum, queni
iui[iar, devicil.

incolumes abire |)eriii)tterentur. Sed Mnrtinus non aliler in graliam admiltendos censuit', quani si uullisconditionibuseX[iressis
sunt,
si

exteri

cEquitate vincebat, etsi viiibus Coiiradns effusa fugn iii Massoviam

Lcscho sup|)lices proceres defectionis veniaiii llagitantes in gratinm rece()it. II;ec [iliise |irori[iuit:
'

Ecclesia? arbitrio se iiermitterent, ut ca;teris rebel-

landi audacia adimeretur.

Tom.
*

II.

psg.

Ibid.

pag
et
I.

120. 5 Reg. post eamd. Ep. 125. Mbid.pag. 117. ell. iv. Ep.
IV.
1.

Ead. p. 120.

lx.x.

'

Toin.

II.

pag. 126.

Hag. 117.

Pag.

U6,

pag
*

US.

Ep.
vii.

LX.\I,

LX.^II,

LXXJJI,

LXXIV, LXXV.

Ibid.

Pag. 119.

"

Long.

Hisl. Pol.

hoc aa.

: : ;

552

HONORII IV ANNUS

1.

CHRISTI 1285.
. lis

ribus Loiip;inus, qui ctiani nanat ineuiite anno

provincialeConciliiini a Suiiikaarchicpisco|ioGnes-

et dit

qui scripsit hacc vidit ea

consentauea traalflicti

Nangius bisce verbis

^ideiitibus,

Diversarum

pas-

nensi celebratiuii, in (luo Ileiuicus diix ob

tislaviensis
fixiis,

Wra-

sioiiiiin et

inorhoruui ad
sunt

tumulum
saiiati .

('jiis

venieiites,

bona occupata censuns deducatus interdicto suppositus est cujus rclijjioneni vioiatam a Minorilis auctor lueEcciesi;c
at(|ne

imillis
(iisL'al

Ex

liis

cavere

moratus queritur', subditque nonnullos, qui Les-

Novatorum fraudibus, (jui odio et furore iii SLdem Apostolicani percili saiictissiuium Poiiliticem, a Deo miraculis illustratum, confictis
lector a
criniiiiibiis

chonem bona

Ecclesiaslica invasisse coargnerant, ab eo trucidatos. At de Lesclione, a quo divina

onerarunt', ut meritas

illius

laudes

obscurareiit; at(]ue Epitaphium^confictiim, inipie

vindicla diu iion abfuit,

niors lugenda est,

iteruin

inferius:

nunc

imperiteque ad
ceiidaiu scriptis
13.

memoriam

ipsius in odiuin

addu-

Martini acerriiiii juris Ecciesiaslici defensoris pia

commendarunt.
tanli

quam

multis consecutis mira-

Cuin vero de

Ponfificis obitus die

culis illuslratam ferunt.

auctorum
inclarescit.
-

sententiic discrepent,

omnibus ea

in re

Et quidem ejus Ms. Vilm scriptor

12. Martiiius

mortims miraculis

praeferendus Honorius

ipsius successor,

qui iu

haec tradit

Martinus papa obiit in Perusia kai. Aprilis in Octava Pascha3 anno Domini mcclxxsv, ferturque a quibufdam miraculis claruisse post mortem .
Posl hffc Martmi
gesta
in

litleris ad Mediolaiiensem archiepiscopum, ciBterosque praisules de sua electione datis' iii IV kal.

Aprilis incidisse testatur, cui plures

tiuut.

alii

coiisen-

Atque

ita

Martinus, qui ut vidimusVIII kal.

Ms. doctissiini Luca)

Martias
esl

auiio

mcclxxxi

ad

solium

Pontificium

Holstenii Vaticanae Basilicae

canonici

liaec

verba

evectus, aiinos quatuor, mensein

unum,

dies

adduntur:
tini

Hucusque sup|ilementum Pandulplii

Pisani ex Ms. Codice Valicano

num. 3762.

At.Mar-

septem sedisse affiriiiandus est. Ex quibus auctorum errorem eniendes, qiii minorem annorum

Poloni Appendicis auclor' non ambigue, sed diserte palrata ab eo miracula asserit, qua' suis
hausisse oculis lestatur:
ctionis
a

numerum
turae

Martini Pontiflcatui adscribunt. Sepulsibi delegissein

locum

Die, inquil, Resurrein

cisco sacro affirmat

templo Assisii S. Franidem Pontifex Hoiiorius, qui

Domini,

quffi

fuit

die Aunuiitiationis

cum

exlrema) volunlatis executor a Martino reMartiiii

Virginis Mariic, postquam

celebrasset,

soHlamque
gra-

lictus esset, adepta [lostea dignitate, magistralibus

refectionem
puil

cum

suis capellanis sumpsisset, arri-

ac populo Perusinis scripsif,

iit

corpus,

eum

iutiiniitas occulla, ex

qua,

licet se

qua

|iar

eral reverentia, Assisium deferri operain

est,

viler pali diceret, ejus pliysici

in eo nullam,

morbum et causam nullumque mortis indicium asse-

darent. Prajlereundum etiam noii

clesiaj S. Ca?cilia!,

lilum Ec.

ubi ante adeptum Pontificatum

rebant esse. Ipse vero die Mercurii proxime sequeiiti ciica noctis lioram quasi sexfam debilum
condilionis exsolvens liumaua;, ad Doininum, ut
certis o|)inatur indiciis,

argenteam geinmis eleganter distiuctam, ut ejusdeni Honorii papee

cardinalitios apices gesserat, icoua
litteraj"

lransmit;ravit

et

vacavit

ostendimt, lestamento reliquisse, atque etiam duoniillia libraruniTurouensium proTerra^-

sedes quatnor diebus. Nam diversarum altlicti passionum, et specialiter visus, auditus, et ioqiielae
prostrati jnxta feretrum,
iii

Sanctffi subsidio

instrueudo contulisse

".

14. Ilduorii

IV

(juo extitit sepiiltum,

Encjjclica; litterce.

Vita luucto Martino papa^JaSabellorum Romaua familia Cosmedin diaconus cardinalis

ejusPerusii subsliluilur(l).

electi exordia, consecratio et

iufra paucos dies, videulibus et assi^teiitibiis clericis

cobus

nobilissinia

et laicis

quampluribus, mulli sunt sanali:

01 tus, S.

Maria; in
,

XII

nec adhuc, quando fuit ba!c sciiptura protracta, mensis Maii cessabant ibideni miracula: verius
diebus singulis occurrenli populosaj fidelium multitudini misericorditer a Domino largiuntur
iiiio

IV nonas Aprilis

consenlienlibus oinniuin animis

senteiitiisqiie, in locuin

Qui niox Urbem se coiiferens, saciis Ponflcalibus

'

Nov. cent.
5

Long. Hisl. Pol.

Iil.

I.

vii. lioc an.

bibl. siga.

C. iium. 25 el "9.

Auth.

Vil.

Mail. Ms. Vall.

1.

C. 1. col.

Ep.

LXi.
744.

xiil. c. 10. col. 180. et c. 13. col. 1270.

3
6

llonyr.

Ep. IV.

I.

1.

Ep. cur.

V.

2 Ibid.

"

Lili. I.

Ep. cr.LXVl.

'

Hon.

IV. Vit. Ms. Vall. sign. IH. C.

ApuJ

Mail. f ol.

iv. in Marl.

num. 23

et 79.

(1) Honorii

dema assumpsit
assignant;

iater

IV electio in annum hunc inciilit. Measis et dies eleclionis recte ab annalista ailnotatur. De tempore qun Pontificium diachronolngos non conslat, iiuidam enim cum Panvinio diem xv uiensis .\pnlis, qiii anno illo in Uominicam incidit,

sed

nemo ex

antiquis

illis

suffragatur. Juannes Ipenus scriplor Chronici S. Berlini, qui per hos

annos

llorebal,

electum scribit
in

statim ut electus esl, coionatus est . An vera scripserit auctor isle c.vlerus adhuc ambigo ; ajgre enini persuadeor elecluui Perusii Pdntilicem altera ab electione sua die Roum adesse potuisse, paratum ad coronam Ponliliciam recipiendaui. Hanc enim cicremoniam Ronia; pr;estilam fuisse veteres omnes docent. Errat insuper
:

Hononum prima die mensis .Apnlis, eademque in sacerdotem consecratum ; tum el autem novum oumino luisse et insuetum scriplor idem aniuiadverlit, subdens

die crastina ", addil, coronatus

Hic

est

papam

. Id

scriptor in die electionis, quam in diera secundam Aprilis incidisse ipse de se Honoiius in litteris Encyclicis affirmat. Papebrochius ia Conatu chronico-his;orico cx En jclica Hononi data Rnmce apud S. Pdrum die VIII kal. Junii, Pontificatus anno primo, colligendum sibi censuit, consecrationem et coronationem pra;cedenti Dominica die .vx Maii peractam. Favere huic censeo Theodoricum Memium, qui Die secunda mensis .\prilis, eligilur in Perusio concordia fralrum priina die, qua Historiam ab Honor.o IV exorsus, sic de illo scribit et die mensis .Maii, licet impotens ad id crederetur, et peuilus inhabilis fduiose diceretur, in sacerdotem per dominum Laticonvenerant num Hostiensem episcopmii cardiualem promotus apud S. Petrum, et ibidera crastina die coronatus per eum in allari S. Petri primitus
:

divineo missa; officio celebrato. Huic etiam Papebrochii coiijeclm-;c accediloppoituiia

liiilla

in

Albanensibus

col.

265.

Ven.

cdil.

Data

vero est floi

upudS. Sabiriam,

die .\H kal. Maii, Ponttficutus

ejusdem Honorii legeuda apiid Ugheliium toiu. 1, unnu primo. Ad annum

HONORII IV AXNUS
initiatus, ac papali liara

1.

CIIRISTI

1285.

553

decoratus
'

est,

ut traditur
:

ac postea anno mcclxxxvi ab ipso Apostolica auctoritate corioboratis patet

'

subjuctis verbis apuil

Martinum
,

Polonuni
fuit

Ho-

gessisse

pr;eterea
i(>se

norius IV,
prius

nalione

Romanus de

Sabellensibus,
Perusii

sacerdotinm
tur
'

iii

Ecclesia

Catalaunensi

tesla-

(liaconus

cardinalis

electus

liis

verbis in

lilteris

Joanni
:

lit.

S. CasL-irue

anuo millesimo ducentesimo octuagesimo (juinto die secunda Aprilis, et Roma^ apud S. Pelrum consecralus el coronatus . Et pancis interjeclis verbis: a llic fuit

presb. card. anno inse(|U('nti datis

Nos

igilur,

quibus ex Apostolalus

officio

sollicitudo

omnium
duiii era-

Ecclesiaruin imminet generalis, [inpdictam Cata-

omnino honio temperatus, et magnus discretione ; impeditus tamen corpore in pedibus et manibns, libenter uliique pacem quaerens
.

launensem Ecelesiam, de cnjus gremio,

mus

in

minori

oficio
et

constituli

noscimur
in

extilisse,

canonicatum
;

pnTbendam
illuni

eadem
circa

His consenlanea scribuiitur a Iternardo',

Ecclesia obtineiido

[ira;ter

cbaritatis affeofflcii

et

Ptolemteo Lucensi % ex quo baec decerpsimus Anno Domini mcclxxxv, Honoriiis IV in Octavis
(alii

ctum

qnem

ex debito pastoralis

Ecclesias

(enemur gerere universas,

;

s[ieciali

bene-

Pascba;

(licunt

ilie

Lnn;e

post Octavani)

in

volentia prose(]ueiites

multO(]ue desiderio afTec-

catbedra Pelri sedet. Secundns hic natione

erat in TJrbe, dictus

Roma-

tamiis, ut inter [lersonas ejus Ecclesia;, submotis

nus de domo Sabellorum, qufc antiquum genus

dominns Jacobus de

Sabello.

(juarumlibet discordiarum de lissensionum fomitibus, [luicbritudo jiacis vigeatetrequiesojinlenta .

Einensiis dein varios
cardinaiitia

bene profectivus. Hic habnit fratrem mullum prudentem el virum biimanitatis non modicae: ambo
Hic sapiens boiiio fnit,nulli la;sivus; sed
siiis

honorum

gradiis et |iur[>ura

ab Urbano IV ornatus, ab AdrianoV,

e[iisc. el

una cuin Sabinensi

Nicolao

III

tiim car-

autem multum podaj,'rati. Uni llnnorius ita ditus in manibus et pedibus, quod celebrare non poterat nisi cum quibusdam instrumentis . Et
im[ieinfra
in
:

diiiale S. Nicolai iu Carcere-Tulliaiio Viterbiiiin

missiis est, uti dixinuis

',

nt ineundi inter RodiilSicilix-

]ihum
ris

Romauorum

el

Carolum

reges foede-

Sialim crealus in

Lrbem

se transfert, et

interpretis

muiiere fungeretur,

quan(]uani

monte Aventino juxta Sanctam-Sabinam magna fabricat palatia, et ibidem sedem ponlificalem
conslituit, totustpie ille
flciis B.

ob inimaluram Adriani mortem c{B[itis supersedit; demum ob perspectas virtutes clavo Ecclesice
adniotus.
16.

minis reiiovalur in aediqu;E ab ipso Pnntiflce in

Respoiideiit

lis,

Cum

inter

caetera sua

litteris

Encyclicis de inito Pontificatn exarata fue-

negotia, qufe novi Pontificis

mole gravissima humeris incumbeille

,

runt. Sed
liis

primum

nobis noniiiiUa de

illius

primi-

bant. Siculi regiii curae Hoiiorium piemerent,

[iraedecessoris Martini vestigia seclatus
Ilaliae

sunt delibanda. Lilleris ipsum aniiis pluiibus

in Parisiensi academia, quee scienetfloresi.ebat
,

(lui lotius

operam dedisse

deciraas ad

comprimendam

Petri Aragonii

tiarum oinniuni gloria

ciliaj

ipse testis

est in Poiititicio Diploniale ad

Joaniiem tit. S. Ca;presbyterum cardinalem, Apostolicae Sedis Iegalum,cui dirimenda; exorta; controversiie inter
acadeiiiiain
et
*.

eamdem
15.

illius scrinii

praifectum

ad trienninm Carolo n gi concesserat, earuni colligendariim Iliigoni Rethleniilano e[iiscopo provinciam tradidit * cum etiam archiepisco[)OS CJtterosque praesiiles illiussecuritati cavere jussit K Quod nuinus etiam cogendie decimx' Jacobo
[lervicaciaiii
:

provinciam demandavit
ConjunctfE vero
illnstre

episcopo Ferentino injunxit

tum

Chiistojihoro

pietatis

cum

litteris
,

mo-

capellano

nonnullas leges in exigeiuiis deeimis

transiiiisil
,

nuineiituni
in paterno

exlilit

monaslerinm

ab ipso

observandas

'.

Confiriiiatura[iiid Marti-

fuudo excitalum, magnisque am|diQca-

tum
ris
,

opibus, quod anno mcclxxxu religiosis vi-

qui S. GuillLlmi sacra instiluta sectaliantur,

conlulit, ut in publicis Tabulis eo

anno confeclis,

Ilonorium proniovendis Siculis iium Polonum rebus studuisse, atqiie Atrebalensi comiti, et aliis ducibus stipendia ad belliim gerendum snppeditasse : et in Siculos , vibratis pluribus sententiis

>

Mart. Pol.

1.

IV.
1.

Bern. in Cliron.

Lnc. Hist. Eccl.

sxiv.

c. 13.

Rom.

Pont.

' Ptol.

'

Lib.

I.

Lib.

i.

Ep. ccLxiir.

num. 26.

Ep. CBXXXi.

Ep. xii.

Lib. n. Ep. cclxx. Xn. Ch. 1276. Ep. cxxvi. Ep, XLXiii. Ep. lvi.
-

'

'

sequentem, quo Pontifei diu egit apud S. Sabinam, pertinere Bullam hanc, vix dubito; coque admisso conslat die xs Aprilis anni JiccLxxxvr, annuui primum, a corouatione utique coeptum de more, noudum praiteriisse. Ex (juo conlicias die XX Aprilis anni uccLXxsv, nQudum Pontiticii diadematis insigae recepisse. Vana ergo Panviaius qui diei xv Aprilis , vanu Iperius , qui diei ii ejusdem mensis id assignant,
comuieatautur.

parum vulgalum a Cl. Lauiio, Delic. unde nodus iste chroaologicus exsolverelur; ila cnim ille : Dic tertia mensis Maii, licet impotens ad id crederelur, et pcnitus inhabilis famose diceretur, in sacerdoleni est per dominum Latinum Osliensem episcopum cardinalem promotus apud S. PeUuin, et ibi .em die Dominica crastiaa coionalus per eum, in altari primitus divino missa; oflicio ceiebralo . Verba supcrioruiu collatione patet; et cum .Niemii textus vulgatus mancus sit et mendosus, hic plane bffic desumpta sunt ex .Nieiuio, ut ex correctus et iutegrior exhibelur. Qua; sane correetio eo lendit, nt certam diem consecralionis Ilonorii in sacerdolem cjusiiue in Ponlifici-m coronalionis assignct. Veruin in die Iiac coronationis designanda errjlum esse pariter apud scriptorem istum conslat ; neque eniin anuo isto uccLXXXV, dies lii Maii in sabbatum inc.dit, ui dies craslina Domimcam rtferret; quare suspicor miniduiu irrepsisse iu texlum vilio librarii, atqiie ab auclore scriptum die terlio nonas Maii in sacerdotem est promolus ; dies enim illa tunc in Sabbalum.iacidil, alque ita die sequenti vi Maii, qua feslum S. Joanais ante Porlam Lalinani alqne Dominica recurrebat, solemnis Ponlificis coronatio peragi
Bffic

icripseram

cum

postea legeadum occurrit Leonis Urbevetaai Clirouicoa Poolificium antehac

erudit. Florenliie

A. 17.17, atqne ii eo olTendi,

potuit.

Mansi.

Ann.

ToMCS XXII.

Rayn.

III.

70

554
soveiitntcm
Ecclosinslicnm

HONORII IV ANNUS
oxoruisse
\i(1el)itTir.
'

1.

CHRKTI 1285.
mnndi
eligit.
iit

infirma

superbiam innilentissibi
forlia
(luieijue

UnJe
vuin

Jo:i!iiieiii

Vilkniiim eiiiendes,
lia3ro(]uin
;

(]U! tradil

no-

furtitudinis

liumanae

ritimdens,

Ptinli(itx'm

Caroli

causom dese-

ruis-e iiinixissinjne

abjue ideo Siculoruniel Petri

alii|iiaudiu

confundat; nec aliquis crealurae, sapieuliae, nobililali, vel potentiie ipsius PLcclesi;c direclionem
erroiiee priesumat adscribere
;

Ar-igonii iiolentiani maffuis increinentis efflorui<se.

sed lotaliter atlri-

Porio llonoiius
ciioi liarani
,

uiii

PoutiQcatu sus-

cepto P(rusii veisatus essel,

Roniam ad Poutifisolemni excipiendam |>ompa se coutiilit ac rite consecrationem adeptus, Encyclicas litleias ad lideles scripsit '; ut eos promotionis
sna' cerliores facfos ad divinamilli oiiem suis pre-

buat Crealori. Ex hoc etiam eos

cientiae suae preinil, spe

ciuos conscientia insuiri-

roborans,

tidiiciaciue coti-

fortans, ut
et

(]uem hujusmodi ad jugum Domini ipsius onera in ejusdem Ecclesiae regiinine subsi
,

eunda vocari conlingat

sic

instante

necessitate

cibus conciliandam provocaret.

17.

>

defectus

pro|irii

considerationi

non succumbat

Honoiius,

etc.

(juod cedeiis laboribus,

coUa subdiicens oneribus,

Uuis loi|uetiir potenlias Domini,

auditas

se^iiie

niercenariuni exhibens, custodiam nominici

omnes

faciet

landes ejus

mira

virlulis Ojiern, (lurE ipse potens ex

ter et ineffabiliter operatur, ita

iiaiis ct

innumera suaj omnibus potensnflicienter enunet

aliis
,

ovilis effiigiat,et eamdeiii

piam malrem Eccle,

sinm

in

tempestatibus variis nuctuantem

;

impie

derelimiual

sed de seipso diflideiis confidat in

illo

explicitc disserens

ut audiantur ab
fine

D()mino,et de

spcrans Ecclesiaeiiue cumpa-

et

audientes laudibus iiisum condipnis att(dlant,

lauuandum proculdubiosine
titudineni
siia.'

secundum
,

iiiul-

tiens suliire, prout res exigit ipsius onera non pavescat. Hujusmodi spe fiduciaque leficimur iu eo,

iiKiiiniludiuis

infinita'?

Profecto

admiralio mixta (luajslioni |ira;miss2e non tam raritatein ad ijua-sita snlficientis insinuat, (luam
g;eneralem oniniuni
explicare loijuendo
iii

quol in eadem Ecclesia bumiliatinnem noslram,

faina;

iis

accidisse

diebiis ad

et

conditoris

omnium

gloriain in vestram nolitiam, licet jain volantis

buc insufficientiam veridica

:

pneconio forte deductum, censuimus serio-

insinualione desi;;nat
,

nec enim

tjuis^iuam ea
sufficit

sius et certius
19.
felicis

vel

comprebendere

deducendum. Nuper si qiiiilem

Martino

(|uarto
|'a|ia

kal.

Aprilis

meditando, cuni

sint

incompreben^ibilia Dei judi-

recordationis

pra-decessore

cia, et iiivusligabiles viae ejus. Et idcirco uec ad

coniprebeudenduin vel etiam investigandum hu-

nostro, prudenlia; ac scieutia', multarunuiue aliaruni virtutum dono poUente, per naturalis mortis

mana
super

ratio

proficit;
,

sed

investigando

miratur,

stnpet et deficit
filios

cur ipse
,

terribilis in consiliis

occasuni de nequain ScXculi bujiis angustiis liberalo, et iiisius corpore cum debita exequiaruin
solemnitate sepulto, prima die dicti meiisis
fiatribus uostris, de
libere

bominum

et praecipue circa

regimen

cum
,

sacrosanclae

malris Ecclesice innotescens, inter,

quorum

nuir.ero

tunceramus,
|ira?ambula

dum
pro
id

rectores ipsiiis virtutibus fortes

et viribus

nulla

inclusionis

coacliune

sua; dis|.ositionis libertate

subducit

interdum

quam

ali^iuando in Ecclesi;u ipsius vacalioiiibus

in successoris substitutione,

illis (luos apli(U\s ad coinniunis homiiium censura peiliiliobat oinis-

(iaiiinabilis

pra;sumpsit abusus, convenimus ad

sis, EcclesiiE ipsius

gubernationeinetcuram Innge
consilio
,

tractaudum de substitueiidi electione pastoris. Et post missarum solenmia ex more in b(Hiorcm

saucti

disparibus in utriusiiue alto suo

licet

Spiritus celcbrata, tractalu ali^iuo habito,

nobis occullo et iiimirum admiraiido, saltem permittendo committit in lioc eliam sua omnipolen;

taiidem
diter,

crastinuni scrutiuii via elecla cuncoriii factoque ac publicato scrutiiiio, iiuod nec

tia, et niliilominus

eaindem Ecclesiam per ipsum

principaliter giilieriiari evideiiter ostendens. Evideiis

ctenim

est Ojtus potentia', viitusiiue potentis,

sarciiiam culmini Apostolatus anuexani adeo levigare debilibus, ut le\iganlis ope salubriler supporlrtur, et proinJe manifestius

immensi oneris

sequens habiiit, sicut nec (qiortuit, iiec |ira;cevolorum fratruin eorum lem directoruin deus uos , eo tempore S. Mari;e in Cosmediu in diaconum cardinalem lanta est invenla con,

ipsam Ecclesiam regi et uirigi potius arbitrio (juam illius, cui regimen erat suadispositioneseu permissione coinmisejus
pateat
opilulanlis
,

unanimi eorum oninium voluntate adeo concors de nobis in summuni Pontincem electio subsecuta, quod nos de tam grandi tamiiue
cordia, et de

inexspeclata,
vitale, plus
toniti
facti

imo

et

nobis

omnino

inopinata no-

quam

verbis exprimere possimus, atvidelicet

sum.
18. Sic, sic iile Pater
tia

sunius, velut in mentis excessu. Filiis

nostrae,
ipsis

cuncla gubernans
liujus aniari
,

omnipotens providenconstilulos inter maris

naiiKiue niatris

Ecclesiae

Ronian;E
licae

communis

niatris et domina^, cardinali-

mundi

piocellas sine rate salvificut

poiiulum (lui aiias ubi non esl rector, facile corruit, a ruina sine recloris idoneitate pia.'servans.

bus contra uos pugiiautibus, ut nobis jiigo Apostoservitutis imposito, custodem nos in alienis vineis ponereut, qui ex nostrorum nieditatione

Nou eniiu vocat niultos sapiLut^jS secunduui uem, non mullos nobiles multosve potenles
'

car,

sed

defectuum, nos nec propri;E custudieud;B sufficere humililer confilemur; et post defeclus eosdem, quos ipsis ad majoris voluutatis indicium quasi
palpaudos exponebamus, objectos ad obtiueudum

Jo. ViU.

1.

VII. c.

112.

Lib.

l.

Kp. cur. v.

nONORII IV AXNUS
fdner hoc consensnm !;ostruM> noii solum
luui' iiitt,iiilibii5, scil iiitestu.
iiiipor-

1,

cnRiSTi 1285.

555

fiducia roborati. ct insfruclinno ac inrormalione

dcducli, pr;elacta Ecclesi;c,

lidci,

l(

ria;<|iie

discrinieiitis

20. a
iis

(|uanla} aiiimuin
!

noslrum

periilexita-

miiia,

varia()ue

orbis dis-idia in

nosir.x

vrxai)at anxiitas

iiuam acutis,
acultis,

(ju;

nmaris

arcaiio, noniibsijiK; gravi aMiariliidine rcccnsentes

cor nostruiii
slionii)US

|)un::t;lKi(ur

ilivursis suj.'ge-

eicgimus
fideiii,
liiis

|iolius

nos
,

ijisos

ministciio, (|nod 5U[ira

,

sul)

conscientiEe

ac
in

rationis
!

Lxamine
eiiim

nostras csl vires

c<Ttcrai|Uo

cxponere

()uam Ecclesiam,
reliiclaiile.

conniLcntitiiis altriiisecus

eoilem

Iliiic

iinedicta rcliii(|iiiTe disciiiniiii-

nosira ilcbilitas siigircreliat a ninlis iiiiimrtabilis

universali muuili rcifimine noslros imliecilles Iiu-

t;mtis ex|i(isit:i, coiiscientia

Sicque

huiniliato s|iiritu
ca'li tcrra;(iue

oculos in

excelsa

levanles ad

nieros subilucemios
caliieilrani

ncc Ajioslolorum
altituiiiiiis,

jirinci|iis
iii-

f;ictorem, a ()Uo aiixilinm procedere

exiiiiius

Ircmendai

vitaniia'|ue

confitctur
i;isius

veniciter

)>roplut;irum
electioni

sub

suflicientibus soilicituilinis speculam conscenilendaiii.

spe onus injunctuiii,

iiiulli)

pra^inissce

rcf^ione vero

ejusilein

status Ecclesi.e,

consentiendii, cuin
iviiiiiis,

tiinore ac Irciimre subniliil

orbisqiie tntius impacatus

fide Culholica insignitas,

graviter,
iiiiii

imD

in gcntes

de iiisullicientia nostra nimis,

vero

laiitum inQdelibus,

de sua omiiijioleiitia liajsitantes; sed apud

devotis
sui'|ilic;iti(iiiibus

i|isiim

sed el oriliodoxis insurgenlilius ^^;ntilius, elrtjrnis

in rejina pcriculose

insislentes, ut sicut

me-

divulsus; TurrK-Sanctte

ni-

mis (lamnose retanlata sul)veiitii), el aliorum negoliorum fulei ejusilem impedita promotio, aliaque ipsius orbis satis iiota iliscTimiiia conlrarium
suadebanl.
adjijclio,

morato liellorum Dei belligcro, in manu ipsius ejusdcm Israelitici poiiuli saliite dirccta, opt;itum
sic ct in

de liostibus tiiiic iiiiminentibus dedit eveiitiim manibiis nostris gregis sui, cura; noslra;
: ;

Ilabcbat i|uoi|ue liujusiiioiii suasionis

commissi, saliilem dirigat

sia;, fidei

ct

de dictariim Ecclciiiipii, ct

quoii

cum

niatri

sit

lionor ex pr;cccpto

ttn;ci|ue persccutoribus votivuin exitum

Doniiiii exliibendus, qui inScripturis iion in salu-

sua
versi

|iietate

cuncedat, ut vertantur

con-

aliorum sulTra^Moexliiliilioiie senlitur, non erat eidem reverum rendie matri Ecclesia;, quin potius orbi toti, roain

ialionum solummodo, sed

ad

Doininum impii

ampliiis iion exislant,

clTccli,

de |iersecutoribus prosecutores
dextera immutante.

Excelsi eos

xime

Iioc lcnipore, tain necessarii siilisidii solatiuin

:

Ouoil ut

cflicjicitcr

vcstris

ailjiiti

siiffragiis

subtralieiidiim

iincsertim

cum

de praleiilis vaiioliis

oblinere possimiis, charitatem vcstram assistiiccni instanter expelimus, et cuni instantia hiiinili

calionibusconjeclura consurgens filialem in

et diclis fralribiis

ad prosperitatein ipsius inatris

eadcm

snffiMgia

imiiloraiiius

vos universos et

aflecluni sollicitalioue liniori- solliciti plena con-

culeret, ne

si

concordia

((]ua' iion

tam prompta eorumdem fratrum abs()ue illius gratia, qui unafacit

singulos inliino rogantes affcctu, ct cllectuosa exhortatione iiKincnles, ijuatenus consideralo prudeiiter,
diiiis

(]uod

cum

sitis

in partein tant;ie solliciluillius

nimcs haldlare

in donio, provenisse

dcvote

vocati, docet vos in prosecutione

coiu

siipponilui) negligeretiir, seu praeteriret inetficax,

ininiico lidmine siiperscmiiiante zizaiiia, mstaiitis
iiinc provisionis negotiuni io iliscordiaiii laberetur

operalores
siisccpti

essc sollicitos

humilitati nostrae

execiilione ministerii devotas et sediilas

jiro

fiindeiido

iiobis

prcces ad

Doiiiiiiuin

et in

prolioxiris vacatioiiis ipsiusEcclesia;,aliaquegran-

plebibus diligenti.-c vestra; commissis, extir|)ando

vilia,

dia pericula conimioantein. 21. a Ilis autein el aliis,

prajsens
brevitatis

inserendoijue virtutes, sic studiose coopcrari

iii

quae subliceri ad
,

vclilis, (luod vi.bis [lervigilis

illis

pastoris|iartes

suasit

obtcntus

non
ille

leviter

im])lentibu3, adeo nobis

sit

(]uoail eas

onere partito,

allernantibiis anxie

delil rationis

nostra; judiIsraeli-

leviiis, qiiod in aliis officii noslri debiliim libe-

cinin, occiirrit dcliberanlis obtutibus

iici

rius exsequentcs, rctributionis xlcrnffi ))r;eiiiiiim

populi

proleclor egregius, ct strenuus bello-

sequamur

instantius,

ct

una ciim grcge

:

iioliis

riim

Doiiiiiii proeliator,

qui

aliis

terrore concussis

cicdito cfficacius de retribuloris

bonorum omniiiin

[>\x muililiidinc

niniia insiirgcntiuin ex adverso,

:

miscricdrdia consc()u;uiiur
partici|iiiiin retributionis
)iortiiiiitalil)US,

vos quo(]ue pncter

constanter

ail,

in^iuil iiitrepide

Melius est mori

ct

ejiisdem in vcstris op-

nos

in

proelio,
:

quam

videre niala geiitis nostrffi

sanctoruiii

^iciil fuerit

voluntas

iii

ca;lo, sic fiat

siain,

exemplari doctrioa vocatum ad regendam Ecclcdirigendam et prolegeiidain lanquam Sal-

in quibus graliose, quantuin cnm Deo poterimus, adesse vobis inleinlimus, ]iroiiide favoiem Aiiostolicum ]iropitiiim scntiatis. D.iluin

Ronuc

apiid S. l'etrum Vlll

li.al.

Junii, Poiilifica-

vatoris vicariiim in

summi

Pontificatus apice,

|io-

tus nostri

anno

i.

puli Chrisliaiii salutem inslruens et inforiiians, ut

inslar
ipsius

pericula

rcgcndi gregis abhorreat,

;

in occurrendo
quieli suaj

illis sua non inetuat et non solum non consulens. imo et vita; non parcens, nequaquam sic de virium suarum ad ea, quae imniiiient iinparitate desperet; quin sub spe

i-2. Ad Rodnlphnm imperialem consecratioMisit ad iionem pctenlem Pontificis litteres, vum l*ontiUcein Rodulphus Romanorum rex ciim

subjeciis iilteris

'

oratores suos, qui ab eo flagila-

crelestis auxilii se

illis

conlideiiter exponat, et die!

F.il.

inarce S. .^ngeli
l'Ut. jussu

el

iii

lib. Priv.

Uom.

Eccl. loni.
i.

n p.3H.

iiiter collect.

vjua; voluululi coiiiinillal.

Pra;uiissis sane spe, ac

CuJ.

Vallic. sign. lil.B.

Sn. IV. edita loin. num. 12. p. 53. el U.

p. 181. alqne in

i. |iag. 1.

556
rent, ut

HONORII ly ANNUS
dicm pro accipiendis imperii ornamentis

'1

init;

CHRISTI 1285.

alfitudo,
et sicut
el

summi
lioiiorat,

ponderis sarcinam socum trahit

sic oiierat; sicut elevat, ita pre-

constitucret.

Sanctissimo in Christo patri domino Honorio,

1'oiilirici,

(juemadinodum ad generale dominium

sic

divina providciilia sacrosanctaj Roinan.e Ecclesia?

amjiiiaf,

et

arctat

ad

jiublicam

servilutem.
tain
affe-

suiiimo

Ro(lul|)luis,

Dei ^ratia,

Roma-

Prosequiinur
ctuosffi

autem uberibus

gratiis

norum
tias

rex semper Augnstus, cumfilialisobedien-

soUicitudinis

studia, ut tiias iiobis lilteras

el revercnliai proriiplitiulirie,

devolissima pe-

speciales, el jinefatum nunliuni destinaies jier eos,

dum

osciila

beatorum.

niagniluitiuem regiain, tuiijue aninii

Ajiostulicai

jiroiiijititu-

Uuia de lide sincera et devotione purissima bonorahilium virorum mayistrorum Luupoldi de Wist l>iiigin, ^Yilieliiii de Sellofurli, et Petri pra;positi et electi Ecclesise
stri, dilecti

dinem, quam acceptissimam gerimus, nostris

et

Sedis benejilacilis totaliter offerendo.

Magunliuaj, caiiellani no-

ac slrenui viri Marguardi de Hyfendal

Commeiiilamus quoijue quam|iliiriiuuin, et atlollimus laiide multiplici voluntatem bonain, iiiten. tionem jiiam, et laudandum projiosituin quae
,

taiuiliariuni
ipsis

nostrorum dilectorum
jiraiclaris

quoniaiu in

pruut ex
nis

litleris sujiradictis

collegimiis, geris circa

regis Siciliae, ple-

laudabilibus et

operibus sumus exipsos,

liffiredes clarae

memorice Caroli
consiliis et

perti

mulluties liuctuose, et ijuolidie experimur

favoribus,

auxiliis

confovendos;
tanto

proe cfflteris, fiduciam

gerimus aniplioreni

affectuofius exliortanles,
tatein

ut jiruiKisitum el volun-

quibus secreta cordis uoslri apertiiinus, ad bealidantudiiiis vestne pedes fiducialiter destinamus tes eis auctoritatem plenariam, et liberam potestalem, ac speciale mandaluin peteudi, impetrandi
;

bujusmodi
ct

stabiliter

prosequaris
Ecclesiaj

proinde nubis,
siaiu

Romana}

jiropensius

placiturus, (juanto

specialius ad eamdein Ecclehieredum cura spectare dignoscitur prajdi-

et acceptaiidi

diem

iiobis

de vestra paterna provi-

ctoruin.
24. Praeterea preces

dentia

prffifigendum

pro suscipiendo de vestris

iiu[ieriuli

recepimus regias, ut de
|ira3-

saciosanctis

manibus

diademale,

et iin-

dilectu

lilio...

prajiosito Ecclesia} Maguiitina', (juem

ponenda nobis coruiia

randi
in

Ciesareae diguitalis; etju-

regalissublimitas nuiili|ilicilercoiniiiendavit,
dicta;

aiiiinain

luistram

super observalioue
eisilein

dignaremur

Ecclesiae providere.

Super quo

oniiiium illorum, quaj ciica pr;cniissa ab

talis resjiunsio

nostra suiisequitur, ijuod in eadeiu

veslra revereiida puternitas duxerit reijuirenda;

Ecclesia, jnout notitiam regiain latere

nou crediAjiustulisolllcitis

ratum

et

gratum babituri quidquid

jiraidicli

acce-

mus, duabus

dudum
:

electionibus in discordia cele-

ptaverint, ordinaveriiil seu feceriiit in prajinissis.

bralis, liujiismodi

quaeslio

apud Sedem

In cujiis rei testimouiuin juvcseiis scnptuni exiiule

conscribi
,

cam

venlilatur

ad ciijus expeditionem

et

majeslatis

nostra3

sigiilo

tecimus
vero

intenditur studiis, et speramus, quod, actore Domiiio, cito debeat terminari. Si autein
jirovisio-

coiiimuiiiri.
liidict.

Dat.

Lausanaj

kalen. Decembris,
regiii

XIV,

anno Dumiiii mcclxxxv,

nein

ijisius

Ecclesia; ad nos devolvi coiitigerit, no-

nostri an. xui . 23. 1'ollicilus vero aliis lilterisesl Roduljihus,

in

slrac intentionis existit

eidem personam

talein,

Deo

largiente, pra;ficere, (jufe regioe celsitudini nieiito

dignitate gratulabatur, se

quibus Honurio de adejita omuiuin auguslissima ba^redum Carolicausam

debeat complacere. Cffilerum mirari

excellentia regia, ut scripsisti,

non

siifficit

quod

in Leodiensi,

suscejiturum, ub

quam
ferret

egregiain erga Ecclesiam

',

Melensi, Virdunensi, et Basiliensi Erclesiis cliaris-

vulunlalem
nuit,

Poiititex grales egit

ijisumque inuin

simo

in

Christo

filio

nostro...
:

regi

Francoriim

ne gravius

nonnuUas decimas

Leo-

illustri

deciina est concessa

propter quod

cum

diensi, Meteusi,

Virduueiisi, et Basiliensi episco-

instantia iiostulahas,

concessionem liujusmodi per

patibus esse concessas IMiilippo l''rancoruin regi,

Sedein Ajioslolicam revocari.

Gum

autein

iiro|)ter

cum

ille

pro tuentia Ecclesite causa iu

ilhistri.

PeUum

Aragoniuin exjieditionem suscepisset.

Regi Ronianorum
Regite celsitudinis litleras, quas nobis dilesolita benignitate recepiin illis,

gravem necessitalem EcclesicC Romanae, tunc temporis imminentem, sicut ad tuain crediinus pervenisse
pajia
coiitra

notitiam

felicis

recordationis

Marlinus

praedecessor

noster

jirwdicto regi Franciae

ctus filius magister Henricus jirolunotarius tuus

et

nuntius pra?sentavit,

mus, eltam quae continebantur

quain qua;

Petrum quondam regem Aragonum perseculorem ijisius Ecclesiae maiiifeslum, graiide ac suinjituosum de mandato ejusdem EccfesiiC aggredienti

dictus nuntius ex parte regia corain nobis propo-

negolium,
;

j)rtefatam

decimam duxerit contua jirudentia,

si

nere voluil, intelleximus diligenter. Sane credi-

cedendaiii

adverlat, quacsnmus,

mus,

fili

cbarissinie,

quod

intelleclis noslrai jiro-

quod miiius convemens

videretur,

nos ad

jira;-

motionis
tinebant,

ausjiiciis cojiiosa,
Iffititia

ut eicdem

litteraj

con-

cxullasti.

Sed ha;c affectio tam

sincera sicutexuberaiitemanimo tuo jucunditatem

suggerit, sic ingentisad nos conipassionisaffectuiu

sens, pii-cdicto rege coininissum sibi negolium multis laborihus et expensis magnifice prosequente, concessionem revocaremus eamdein. Ro-

ganuis itaque excellentiam regiain,

in

et

exliortamur
potius ob

debet pariter suadere, quouiam sunimi Poutificis

Domino, ut moleste non

ferat; quin
et

reverentiam Apostolica; Sedis

Lib.
l.

nostram palienter

Ep. cur. ix.

sustineat,

quod

circa hoc per

dictum praedecesso-

HONORU
rem
ratis
cxtilit

IV
in

ANXUS
memotem-

1.

CHRISTI 1285.

551

onlinatum; proGsorlim

cum

triennales decimas. Dat.Perusii IV non. Januarii

aniio IV.

rugiii

tui Ecclesiis liecima i)ro moiiico

pore,

quo dignoscitur

esse concessa,

non ad ma-

gnam
al.

creiiaturascendere quanlitatem. Dal.Tibure

Belli in

Verum Balearuin regem ol) suorum defeclionem sua ditione exutum ab Aragoiiiis, ac deinde ex fcedcris pactioiiibns illi reslitutam visuri

Augusti anno i.
23.

sumus.Quod ad
civilatem

Pliilippi

txpeditionemattinet;
pcrstringit
'

susce/jti exitus.

Aragoniam a Francorum rege Quod ad Pliilipi^i in Aragoniam

illam Jordanns hisce veibis

Capit

unam

circa

dictos

expeditionem susceplam attinet; consentiunl auctores magno ipsnm apparatn ac terrore bellum in EoAraj;oniam movisse, de quo luec Jorilanus
'
:

Pyrena;os), a parte Catlielonia;

montos (nimirum vocatam Gerundam.

:

Voiebat autcm ultcrius procedere sed tanta fuil, epidimia in exercitu, ut consuleretur regi, ne

dem anno
et

rex FrancisB exercituiii

vadit ad

occupandum

propter qnod Petrus rex

Irausiit. Legatiis

maxiinum parat, Aragonium de Sicilia in Aragoniam

regnniii
:

omiiinoultra procederet sod de ea lue inferius. Addit auctor : Qiiaedam militiic pars descendit in vallom Catheloniae, quaj obvium habuit regem
:

autem, qui lunc in Francia erat, crucem praedicans contra Aragonensem, et Catbalanum, venil Perpinianum; et inde, favente rege
Majoricarnni, sive ex timore

Aragoiium
multi

cum

sua militia

et

cum

pugnassent,

utrinque ceciderunt.
vuliieratiir,

gonum
ritur.

quoque rex Arade quo vulnore tandem moIbi

-

dainni sui, sive ex

amore,
sentit illiim

qiiia

cognitus

ei eral, transiit

montes Py-

AdditJoanncs Villanns

c funesto casu,

dum

reiieeos . Favisse

Balearem regem Pliilippo conNangins-, ostenduntque Ponlificia; litlero!, Ecclesia} partes adversus fratrem secutum
:

una cum
ciiralis

nioretrice im|iudice Yersabatur,

nondum

nis vi infolici

vulneribus apertisque, ebulliontis sanguiiiiorte occnbuisse. etiam a non-

quo cuni

sibi

limeret, ad

muiiiendas arces in

Aragoni;e limite
fice obtinuit.

sitas Iriennales

decimas a Pontifilio

Honorius,

etc.

charissimo in Christo
illustri.

Jacobo regi Majoricaruui

Antoninus'; non tamen ejus rei meminere scriptores Hisjianici quanquam Mariana* cnnscieiitia; gravioribus aciilois ob ceiisuras contraclas exstiniulalum innuat: Mors, inquit, ad Villamfrancam oppressit VI id. Novemunllis traditiim scribit S.
:

Aftluentis devotionis atlectus,

quo
,

progeiii-

bris, integraadluiCcctate,annosnatniii(iua(lraginta

tornm luoruui laudanda

vestigia prosequens, erga

sex

intorjoctisqiie

ojus

elogiis

subdit
vit;e

Una

Romanam

Ecclesiam

niatrem tuam

nou

sine

tantum anatbemalis ignominia ad

multffi laudis |)r3econio, fervere conspiceris, i^ro-

meretur, ut eaiiidem Ecclesiam tibi oi^portunis temi)oribus senlias in subvenlione propitiam, in favore muuiflcam, in gratia lilieralem. Sanc petitio
tua nobis exliibita contiiiebal, iiuod cuni verisiiniliter

finem notatiis, (|uam imaginom nienti morientis atque oculis inerrasse fama ost; vorane affirmare non ansim interest tamen publice ut vora videatur, tainetsi ea eliam roligione a Tarraconensi prajsule procuratus est sub iiiortom Ecclesi;e Romaiia;, cui
:

dubites, ne Petrus

quondam

rex

Aragonum
ipsi Eccle-

parere
jiiratus.

recusarat,

obedientiam

conceptis

verbis

ejusdein Ecclesiae inimicus; proeo quod

siaj,

Corpus ad
est

S. Crucis cceiiobium (|Ui)d viciroliijiiit

ac etiam charissimo in Cliristo Clio iioslro l*hi-

nis

locis

sopultnm. Filios
(]nein
Sicilia!

Alfonsum

lippo regi

Francorum
;

illustri

adhaerere dignosceris

natu

maximum,

palerni imperii hreredem

rogiio

contra euin, lerram tuaui Ar.igonia; regiio vicinam

testamento dixit (de

priEtorea
26. At Aragonii
illiiis

mentio nnlla)
celarunt, ne

occupet vel iiivadut

lunee

tii

voleiis in liac parte nppor-

Jacobum, Fridericum,
rogis

Pclriiiii .

piovisionis

remedium adhibere,
;

civitales,

mortem
:

castra, et alia loca regni

Rossilionis,

Coiitleiiti,

et

Mijoricarum iiecnon et Seiitaiiia comitaluiim

patere poteritaditiis,

ad Gallos olflueret, territi^iue populi nt tradat Nangins' victoris jugiim accipoiont

f;iu)a

tuoruin, per quie praefalo regi ad prajdictum re-

gnum Aragonia; occupandum

iiitciidis,

ut expedit,

necessariis pra;munire. Sed

ad Gallos non pervenisse, etiam cum Gorundenses commeatus inopia adducti se Gallis dediderunt. In ea porro obsidiono, qua; in
niintium
illius

quia in

iis maximai requiruntur expensBe, propter quas Apostolica^Sedissubsidium tibi fore proponis
,

tertium
atqiie ex
postis in

mensem

ducta esl, ex aeris gravitate,

piitroscentium

equorum

fcetore
:

exorta

quamplurimum opporlunum nobis humiliter supplicasti, ut decimam omnium Ecclesiaslicorum proveiituum tam religiosarum, quam siccularium
personarum regni Majoncarum, et comitatunm pra>dictorum, aliorniiuiue locorum, (jua; regi;c
subjecta, tibi usque ad cerli temporis spatiura de benignitate Aposlolica conce-

sunt jiirisdictioni

dere dignaremur. Nos itaque, etc Attiibuit

illi

Gallorum exorcitu grassata est auctam voro scribit Mariana' ob violatum sancti Narcissi sepulchrum et direpta donaria ereplumque Galloruin ducibus consilinm adeo, ut partem classis, (juam coiidiixeranl, ob iiiiiiios sumptus dimisoriiit, nec aliam ut par erat instruxerint. Socutam inde cladem describit Ptolemaeus Lucensis ' Rudrigus Delloria cum suis galeis navalem exerci; : '

Jord. Ms. Vat.bibl. ign.

num. 1960.
c. 3.

Jord.
c.

Ms. Valic. sign. nuni. 1960.

14. et alii.

1.

XXIV.
1.

Plol.

Lnc.

Ilisl.

Eccl. Ms.

l.

'

Anlon.
I.

Iii.

r.

til.

Nang. in gesl. Phil.

regis. Surila in

An-

Hisp.

xiv. c. n.

nal.

IV. c. 71. et

alii.

xiv. c. lu.

XX.

* Nan-.'.

'Joan. ubi sup. Maiian.

10. et
alii. *

Vill.

1.

vir. c.

102.

Mari.in.

de reb.
flisp.

de reb.
17.

'^

Plol.

Luc

I.

xxiv. Ms.

Hist. Eccl. c.

558
linii rpjris

nONORIl IV ANNUS
Franri.T propc NarhninMii forlilcr inva-

1.

CBRISTI 1285.
ai!

usquc

mortcm. qnod
jirui.ler

[lotius

monacltns. qiiaui
iios-ei
liiii.

tlit. el omncs 'luasi galeas (liiti rci;is c<imbiis>it, (jiiia ipsas inagistri ciiriae propter avariliain r. li-

rex vcl niilcs,

abstincnliam
biainln

Erat insuprr
humililatis
cl

omnibns

rlii(|niu

;ifl"al)iiii,

(Hicniiit iminiinitas
niitatc constitutus
(]iio et

iimic rex Francia; ia infirconcciiit, ex

si

grali;i

pradiliis, el iiitcr siios liarones

inagmim (lulorcm
iis, iiiii

niiliks iniiabili mansnctiidine residcbat doniiiillo fastu snperliia;

:

inors ipsius cilius fuil accclcrata, et

vixislialjc-

mis absquc
iii

liis et aliis

miillis

set,

uilionem sumpsissct dc
(licti

curain

pollens virlntibiis lolo lcmpore vilm

sii;c

paccin
crat

bant

navigii. Consciitit Ploleina'0 Luccnsi

Aildefnncli elogium. fliilipinis, cuin in dic

regno
in

siio

incruit ol.liiicrc. Vcrsiirus

nisi

Jordanus'.
27. Philippi regis

arma

Saracenos Asiaticos,

Aragonii fraus

vcrso

illo

casu perciilsus
fore

fintissimi

illum ab eu consilio distraxissct. Luxit illius, ut Ecclesia; ikfens(iris, mortein Ponlifex,

ac fidelihus sacra indulgcntiarum prnemia proiiosuit,
()ui

difficiliora

praeviderel,

ncc

jam

classis

ad

coinincatus infcrendos siippctcret, in Tolosanam provinciam rcgrcdi decrevit, abiiic ex ca;li intemjieric

].ro

illins

aiiima e tLammis expiatoriis

libcianda jirccts Niimini porrexissent, qiio aigii-

adversisijue rclius conceplo animi

iniplicitus,

inuenire
virilnis,

inorlni

adeo

debilitatus

est

(luenti

mentu ad totius orbis anno scripsil

'

Christiani

fideles

haec se-

non possct. Redunfi fauces occupavere obvii Aragonii , ferroPyrenseorum

nt liarcre in
eijuo
(|ue
itcr

Honurius,

etc.

Qualitcr hoc clara; memoriffi Philiiipo rcgi

perrumpcndum
pinelium
,

fiiit:

ubi

post atrocisGalii
,

Franci;e iiupcr dcfuncto, suis cxigciitilnis merilis

siinum
rcgis
sui

pugnabant
'|ui

enim
cruore

pro
provi-

dcheatur,
(]Uo.l
i|ise

illii.l

inler cjetera

evidentius manifcslal
et

bbertate,

lectica

velicbalur

lanquain princeps Cliristianissimus,

oliin regein

pulsali
ctoria,

Aragonii; sed
amissaiiue

niagno

stetit

devolionis antiqiKE sui gencrisseduliis ])roseciilor,

impedimentorum
[iit ail

pars.

Pro-

(juondam Pctrum

Aragonum
imo

(per cu-

gresso Perpinianum
Piiilippus perceplis

magiiis laboribus excrcitu,

jus luquitiam, Dei ct Ecclesia?,

stianit;itis iicgotia, ct ]ir.Tci])ue

totiiis

Chri-

sacrainentis obiit

(1),

Nangius-) Ecclesiasticis siiii]uc ingens omnibusGaliis

dc ipio insigne hoc eioginm

Tcrice-SancUc, iion
hacteniis
et adliuc

est

dubiiim im]iedila
Chrisli aua!, qufs

fuisse

dcsideriuin
vctusti

rclii|iiit,

etiam im|icdiri) (Ufcnsionem

et
fiiici

ijisiiisCliiislianilali?,

refenint,

Frdncorum Annales^ de S. Ludovico luciiti dignumquc tanto parentc ipsum exlilisse

:

]iroiiteica lihcriiis a

Cru-

cifixi

hustibus, jir.Tcipuc in
;

]iartibus transmnriiiis
dicli

oslciidunl
regi
iii

Chrislus bonn? mcmoriaj Liniovico

slabilivit, duiii Pliili|ipiim cjus filium

imiiLlitur

et

imjiugnationem

Pclri sic fcrvilalis

iii-

domum
cst

vcnter assnmpsit, ijuod sumptibus iion

throno

regali

provelii
a

csl
:

dignalus. Deniqiie
Si

numeris,
liter

illas in

iiersona |iro]iria polentcr et viri-

dictiiin
tui

Uavid

Domiiio

ciistodieriiil

filii

proseqiicns, scque i]isuin laboribiis iminensis

]iia?scntis vil-TD

testameiitiim

mcum

et teslimunia niia hacc,

el

discriminibus diversis cxponens,

(|iuc

doccbo eos, et fllii scdelmnl siiper sedem tuam

eoruir. usqiic in sa
;

cuhim

curiicula, pruut ]icrmisit Allissimus, ia iiisatum

liroscculioiie tinivit.
iMciitu

super sedcm pater-

nam l'lnlippiis rcx, ut dicUiin cst, collocatus i^atris sui non imincmor pra?ccptririim, quilius illum
in

itaqiio
ijiso

inultiplicalis oralioiiiim
])ins

stif-

fragiis

iim

im|iloraii(ins est
iil

omnium
jiie-

extieinis

llomino,

saiiientum
:

laborans imbiicrat, amlmlavit cum traclalibus corde iillronco

Conililiir el
latc
o]itataB

rcdemplor,
indiil^entiae

ipse sua iaclT.ibili

sibi

conccdat cCfcclnm,

adliBcrendo

ct

inaximc

tuiic

usus est consilio

et

disciplina revcrenili palris Matlh;ri abbatis S. Diunysii in Fiancia, viri icligiosi el sapientine fiuribiis
ailnrnati, ciii

ilisumquc in lucis oelerna' beatitu.liiie collocct.culpisomiiibiiscxpiatum.Et utad suiiiagia liiijiisiiioili

aiiud

AUissimuin fundenda nro eo cuncli

bajilisinatis

rciiali

super omnes assesson^s

|.alalii regii

fonte

lanto

efficacius

iiiducanliir

causas el univcrsa negolia rcgni sui, sicut et pater suiis fccerat Luilovicus rcx, ex|icdicnda Iradidit.
lllo

qiiaiilo anijilius s])iiiLualis

remuneralioiiis cxiiide
flei

pr;cniium consequentur
miscricordia,
ct

nos de oinniiiotcMlis

etiam tempore, (|U0 posl mortcm IsabcUa; reginffi sine uxore hiit, cilicio, ut aiiint, usus cst, loricam desuper indiitus domabat enini corpus
:

beatoriim Pctri el Pauli Ajioslolo|ifeiii-

riim cjus aucloritate contisi, oiniiibus vcre

tenlibus et confessis,
(jui

pro remedio animaidicli

suiim

jcjiiniis, et miralnli
iie vitiis

ciburum absUneiitia

se

regis or;iti(iiicm Duininicaiii dixeiiiit, dcceiii dics

rcslringebat,

humaiia; fiagihtulis foedare-

de injunctis
turis.

eis

iKcnitentiis misericordilcr rclaxa-

lur. Ex iUo vero leniporeita frugalitateni servavit

imis, iiitEsciitibus post dcceniiium

\)ixi.

miniiiie vali.

Tibuie

lil

non. Aug.

;iiiiio ii

Jord. Ms. Vat. sion.

num. 1960.
.''.2".

Naug. ubi sup.

ct alii.
'

Tom.

V. Uist. Fi-auc. ijag.

Lib. 11. Ep. .\civ.

(i)

prwcessisse
contraelo,

Ouamqiiani annalista bic Pbilippi regis vidcalur; res lamen aliier liabiiil

Francorum obilum post casum

sesi; ;
iiaiii

Pelri

Arjconio; rejis narraf, ntposlrema ba;c mo.s a!;e;am

(,ii;i>

Piiilip|ius,

Gorundii cspi.gnai,,!

(i.e

va

Soplcnibi..-, rnciiit,

iin.bo es Irfbore

cum Perpmiauum

deveuissel,

ibi

dicm

clausit

e.xlremam Septembris die x.\in.

Iia;c

Ci vettrimi sciiiJtoium tesUuioiiio

Meury

Hist. Eccles. lib. 88.

Mansi.

HONORII rV ANNU3
Pliilippii?

1.

CHrJSTI 128r>,
intestinis,

859
qualiuMl'ir

pjns nnmiriis mnior natn

(ilin?

oh

rcdimdan! regna pericnlis

iiisidiis,

oris elciianli.im uhinu t'g!ej:iani nuMiiLirornni con"

exlriiisecis

insultibus im[ietnniur aiida-

fonnalioniini

PiiIcIk.t liicUis,

Galliaruni, el

Na-

cins, cl regnanles
e\;illalioiiis
(itcr

vana;
Jecii.

Joainia) nMirisjnre rex ~ceplriim caiie.-sivil.

iii cis, qui operanles jnsiiliain, gloriam inererentiir, liiiiiiilitali [iro-

Ouiiiiii enarralis Naiij^ius liisloritE !-ua; lineni ad-

iiijiislitias frei|neiiter o(i[iiobriuiii

dejeciiunis

incnrrimt.
T)e.

28.

Sic/lifV statu Pot)tificis uberioi' cx/iosi-

3(1.

In (ira.'missis,clsiScri()turie nosiiistni.ini,
iiotis

lio, et Conslilutioiies alihinc

servanda;.

AlllictiB

cfficacius t;iiiien

(loceninr

cxeiii[ilis. Qii;iiilis

admodnin
tana; res,
rel,

regis

Francorum morle sunt Neapoliille

:

enim tem|)ore .^uondam

riim iiii[)eraloris pro()ter

Friderici oliin Poinanoillalas

(|ii;o

diim

in Catalonia liellnm f^^ere-

regnicolis

aflli-

sese etVerebaiil

[dures enini

Sicnli

victoris

ctioiies illicitas, et o(i[)iessioiics iiulebit:is in rcgiio

Sicili;e,

signa niox seculi, auditis Philippi in Aragoniain irni|)lioiiis rumorilms. ad officinm reversi suiit,

non absque immensitate gravaminnm ini[)S0,

duclas ab
ctuarit
;

regiium i[)snm tem[)eslatibiis

flu-

qnus
a
justit

llonoriiis ceiisuiis, tiuibus devincti

c|iisco[io

erant,

qiiut ct ((iiaiitis rcbellioiiibus

concnssum
;

Geranio
'.

Sabinensi

A. S. L. liberari

cxliterit,

quot invasionibus atlentatum

i|U;iiitum

(ler i()suiii

et (losteros suos (le|)aii[icratuiii opibiis,

;

Consiiltum etiam est re;inicolis gravissimo

jutro

!|uot

iiicolarum cxiliis el stragdius (limiiiutuiii

:

jam

ante

attritis

ab

Eccicsia?. lioslibiis iiilen-

nulluni fcre aiiguluni orbis latet

1'iidcriciis ideiii,et

quam

[Ui-cci^iiti

siS'iniis

ac Slaufiedo
Sicilia;

11 olini imperatore et Cuiirado cnin Carokis primus utrinsque rcv imimsita oneraiioiuinmsustulisset, nec

Friilerico
tiiiis

genus

i|)sius

ruina corrueruiit,

probal uotorins casus

derici
ris,

ejiis, et

maiiifestum eoruiii-

dein exlerminium posteronim. Veruni adeo

F ri-

rcslitnisset

liberlates, <|Uie Gnillelmi

vis,Mieruiit,

II Siciliai

rc-

ejusdcm

in

dictis

continuata et aucta
derivatione
(ler

[loste-

gis

lemporibus

ut Clementein IV inter

ac in alios exem()lari

Irinsfusa

et ipsnni

conventnm

erat,

cnm Siculum

rcj.'iuim

[iroccssit iiiii(iiilas, <(uoJ

eum

inventa gravaet

A;)ostulica liberaiilate jiirei|Ui- liduciario tradilum

csl.

miiia us((ue ad h.xc tcnqiura duravisse, uecnon et

Ipsos

ilaque Siculos citeriorcs Honorius IV

lcjjibiis
a iliirioribus

augnientata 'licuntur aliijua

jccta niliiloiiiiiiiis
alia noii

eurumdcm
:

ad-

sumiiuis Ponlilex subjcctis

miiiora

[iropter (]uod
claraj nienio-

oncribus

levatos

in

pnstinam liberlalcm
servus

asse-

nunnuUuruiii
ricE

su[)()unil 0[)iiiio,
Sicilia;,

quod

ruil^
29.

Carolum regem

((uem (irosccutionis

Honorins
el

e|iiscopus.
rci

servorum

Dei.

Ad perpctuam
Juslitia

memoriam.

diciorum grav;imiiiuin eorumdem Friderici ct |iosterornm pcruiciosa exeni()la fcccrunt saltcm [lermissione partici()ein
cila. .(Uit
;

cielale indissolubiii

pax complexae sunt se, ila sosocialnc. sic se comitatu in liul

dum

opinaretur forsitau
taiii loiigis

li-

ab
;

illis

aiulivcrat

teiii|ioribus

\idiio comitantes,
possil

una

sine altera plene

non

u>nr|iata

rcddidcrunt etiani [iraidiclorum conse-

liaberi, et (|ui laedit alterntrain,

pariter of-

fciidal iitrani((ue. liiiic

iii)[iedilur

complexus eanim gravitcr

eas etcniin, hesa
jiislitia,

quenlium ad illa discriminum non prorsus expertcm (irout Siculorum rebellio mullis onusla
,

mjiiriis,

jier

(icriculis

alioinnu(iie i|isam fovcntiuiii [lersccutio

pax tiiibatur;
difcriiiiiiia

ijisatiue
:

turbata facile in guerraruin

invalescenlilius justi-

manifeslant, nun soluiii in ejusdem regis ac hixre-

labitiir

'|iiilins

duin
i|sis

su'iriiiii i,Tave

tia ineflicax

rcdilitiir, i!iini
i()sa

dcbitum

sortiri iKi[uit
lolli-

li.ercdilius,

nisi

adeu excitataj discrinicii, ((nod (icr nos cchri occun;itur

,

efleclum. Sicque

snblata,

nimirum pax

inajtactorum snbiluctioiie gravaniinuni

(icrdiliunis
n;iiitur
;

inslans

tur, ojins ejus et i[isius frnctus subdiicilur

scmi-

totius dicti
iii

regni

(lericulum

commi-

naudus

in

[lace,

ac ()roiiide com^dcxis dclicientiet

sed et

graiide

nostrum
:

et Ecclesi;e \\osit

bus necessario
vero dcfeclu,
tnr bclla,

deficit

comidexns. In

liorum

niana} (lis[)cndiuin [iiuro^atae

Siciliic

cum

per cas in

liceiitia laxata dissidiis,

mulli[ilicanct cor[!oriim
vai-tiias pr;e-

insula et iioiimillis

aliis

ejusdem rcgni pari(isi

|iericnlasubeunlanimaium
frc((tieiitaiitur
;

tibus ijisarum, iiicolis iicc orbis ncc Eccksiai

crimina
tcritur
:

nec rcrum

parenlibus
et in

sed

adhicrentihus jiotius

inimicis,

ha;c

iii

[inesidentium injuriosis (irocessiiii

iiijstra et i()Sius

Ecclesi;ccivilisiuterversa (lossessio

bus, et iuductarum
tur. In

snbditos ojipressioiium ex-

ccssibus [lalent aiicrtius, et evidentiiis ostendnn-

cajlcrarum aliquibus turbata frecjuentius, et turbctur. Ex ((iio dalur [latentcr intelligi, quanlum
iii

quorum

inulli(ilicalione sauciantur cord;i

li-

iis

iiustrum et Ecclesi;e

(iiailala; iiitcresse

verse-

lajsornm, et qnauto niinus datur op[)orlunitas

cite
(iro[)ulsaiidi,
((ii;e

tur,

quantumque ad noslrum
praMiiissis obortis iu
S(ieciale

spectet otficium, et

illicite

iiifcruiitiir

taiito

hieredum
taiituin
est

i()soruni (uu-cipue neccssitas exigat,

non
et

rancor allius radicatur

iiiferius,

et

(lericulusiiis

eodem

regiio, (juod
jils

prorum[)it exterius, op(>ortunitate concessa. Fiuiit

i()sius Ecclesia;

tanijuam ad

enim

plerimi((iie

liustcs
iii

ex subiiitis

traiiseiiiit

|)roi)rietateiii

cjus (icrlinens dictisque regi et lucre-

auxilia sccuritalis

metuiii, inunitiun(.'s in fursolia,

dibus in
riculis

midiuem couvertuutur, nut mt regnautium

Lil).

fcuiliini ab i[isa coiiccssum, cbviare pescd eliam ne similia oriantur in poste; ruin, liiligciilcm curain ct curii s;uii (iiligenliam

I.

Ep. cur. X.

Honor.

I.

i.

Ep. xcu. pag. 23.

adhihcre, pra;lacla gravaniiua

eorumdcm

pericu-

560
lorum, ut
occasioues
veritriti

HOXORII IV ANNUS
concurrnt oxprossio, nianifostas

1.

CHRISTI 1285.
oncra fidelium rogni
siii,

et

qua? gravamina dici

et

causas congruie provisionis bcneficio

possent, removere, toUero et cassare,

abrogando, cuin proprietalis (iomino praccliuni, in quo est jns alii tonslitnluni, pro eo quoii sua interest tueri
(ines ipsius, cuslodire liceat co etiaui,
:

regnum
qnoe ad

jjrospcre reformare,

bonum
;

slatiim

dictnmque omniaque slatuere, luerodum suorum, et lide-

cni jus debetur invito

cuslodiaj auteni

nonien
fieii,

lium corumdem, oxpodire videret, sua provisione curarot non obslante si regem ipsnm tunc infirmilate gravitor laboranteni natnralis debili solutione contingeret praivoniri, sicut pra^missa; ipsius

id liabeat, (|uod (jui tenctur

ad

cam non

solnni id

debeat, ut
()uid

si

casu vidcrit iu re cnstudienda

,

adversnm
31.

probibeat

facientcm
id fiat.

veruni

regis littera),
noslris

(lUffi

pcr nos et aliquos ex fratribus

in

etiain, nt ciu-ct

dare opcram, ne

dihgentor inspoctae
,

arcbivio

cjusdem
Et

Muiliiilex ita(|ue nos

in

ratio interpcllat et
,

servantur Ecclesia;

manifostius atlestanlnr.

exii,'il

illud

linjusmodi gravaminibus

snpcr

tam

ideni rex, quaui

diclus j^rimogenitus super

qnibns faina |)ul)lica, et variaj iiuiuisiliones |)er venerabilom fratrem nostrnm (jcrardnm Sabinonsem episcopum Apostolic;e Sodis lcgatum facUu de
spcciali

toileiidis ali(]uil)us

ooriundem gravaminum Conillc"e

stitnliones varias edidisse dicuntur, licet el

plcnioris executione observationis indigeant,

non

mandalo Sedis

ipsius, el indagationes alias

plone ut intellexinuis liactenusobservata.Volentos

igitur et
illis

habitaj nos informanl, noslrtc provisionis

ediclo

rcmedium

adbiberi, pcr quod, injustis snbmolis

ea, in

coro, ul

inferius

robur Apostolicai confirmatiunis adjiexprimetur, et pratactum no-

oneribus circa
justitia regiuni

regno pra'fato solide

firmot,

slabilita

tbronnm
inibi

pacis tr;',ni|uilla

exequi accommodoe provisionis adjcclione propositnm, infra scripta omnia, pronl subjccta
striun

producat

sit

pubbcte tran(|uiUitatis silen-

eorum

series indicat, de fratrum

iiotoslatis

noslrorum con-

tium cultus ejus, et ipsa vinculnm societatis humanee sic superiorem populo sibi sul)jocto domeeique ipsius i^opnli corda consolidet, quod superior, insidiarnm sollicitudine absolutus, securitalis jncundilate heleliir, popnlus jjressuris insticot,

siho et as^ensu, ac

ploniludine provi-

dendo a gravamine dlo doliberavimus incboanduin, quod majorem scaudah materiam et generaiius ministrabal. Ideoijue ut

omnino

cosset ia

regno eodcm oncrosaexactio colloctarum, prasenti

cdictali pruvisione ac Conslitutione

debilis
in

liboratns in pacis pnlcbritudine sodoat, et roquie opulenta quioscat et in unanimitate

;

valilura per-

petuo

j)rohibenius,

jier

rogos, qui pro

tempore

ipsorum, ac mutuo sinceritatis

alfoctu,

ojusdem

fuorint, seu j)ro eis

dominanles

in regiio prajdicto,

rogni statu roburato pacifico, non sit, protligatis bostibns, qui foris exterreal, aut qni, peccatis in-

vol imnislios i|)Sorum collcctas Ueri, nisi

iii

tantum
si

qualuor casibus iufra

33.

scriptis.
terra;,

colarum ejusdein
32.
tionis

aniinis, intus tnrbct.

Prinuisesl pro defensione

consive

liistantiae

quoque
adjicit,
lilii

pri-inissa) interpclla-

tingat gravi,
taiioa

invadi

rognuin

invasione

notabili

non modicum
ex
eo

quodmomorali

rogis,

duin viverol,
j)rimogointi

ot dilecli

nobilis viri Caroli sui

non sinmlala, noii momenseu transilura facile, sed manente aut si

non
i^rocurata,
;

mauifosle pcrcepimus, ad id vota concuriere, quod idem rex sui)er directione,

ordinationo,
dispositione,

conlingat in eodeni rogno uotabilis reboUio, sive gravis similiter non simulata, non procurata,

rcfurinalione,

seu (inacunique alia

coUoctarum, exactionum, niatrinioniorum, aul aliorum (inoruiiilibol, quK grava-

non moinentanoa, sive facile transitura, sod nianens. Sccundus est, jiro rogis porsona redimonda
de
SLiis

redditibus et collecta,

si

oum

ab iriimicis

mina dicerentur,
closias,

vel dici i)ossenl;

lam

circa Ec-

caplivari

contingat. Terlius est pro militia sua,

monastoria, etalias Ecclcsiiisticas porsonas,

et universitates civitaet et

quain circa communitales,

scu fiatris sui consanguiiioi, ot ulcrini, vel saltom consanguinoi, sive alicnjus ex Iiboiis suis, cuin se

tum, castrorum,

aliorum locornm,
rogni

ctiam

bujusniodi Iratrem suuni, vol aliqiiom ex eisdem

liberis miiitari cingulo docorabil.

circa singularos porsonas tctius

pr.cdicti,

Quartus

est

pro

cnjuslibot partis cjns fclicis recordationis Martini

papcB IV praadecessoris noslri directioni, reformationi, disposilioni, et ordinationi se plene ac libere,
alle et basse

niaritauda sorore simili conjuncliono sibi coiijuncta, vel aliqua

ex filiabus aut neptibus suis, seu

qualibet

ali;e

de genere suo

ab eo per rectam

submisit; dans
et
\)ev

super

iis

plonam

concedens eidem liberam potostatem ac proct

;

hneam
dotabit.

doscendente,

quam

et

quando eani

ijjse

mittens quic(juid
in

eumdem

praidocessorom

ipso rege, diclove primogenito, limc ejus vicaiio

icgno codcm, boc

et aliis snisofficialibnsrcqiiisitis,

enim casibns, prout quatunc imminentis casus exogcrit, liccbit rogi collectam imponere ac exigere a snbjcctis : dum
34. In praidictis
litas

vel irrcqnisitis

etiain

aclnm

forel,

se ac li;ercdes

tamon pro dolensionc, invusiono, seu reboilione

pra;dictis,

suos ad

sj>c(ialilcr

(bligando, inviolabihler

aul ipsius doniini redcmptione quinpro miiitia duodeciiu millium,

obsorvarc, suis supcr hoc palontibus htteris pr;udeccssori conccssis eidein. Pncuiissa quuquo iu

quaginta

inilliuin,

jjio iiiaritagio

voru quiiidocim inillium unciarum

coUecta; universalis totius regniejus-

morlis articnlo pcr alias suas simiiiler p.dentes iitloras plonius ropotens ctconfirinans, eidem pra;decessoi'1 per eas

auiisummam
dein,

taiiUilUa Earuiii (juaiii citia, jiiantilas

non

humililer supplicavit, ut omuia

excedat. JNec concunenlibus etiam aliquibus cx pree-

HONORII IV ANNUS
didis
casiJJiis, cnlloctn in iino el

1.

CIIRISTI 1285.

5(51

codem

aiiiio

iiisi

una laMluinmotio imponalur.

tatas exccdere,
iit

Sicnit

autein collucla;

qiiaiitilaluiii|)ia'(iiclassun>rnas insuiscasibusliiiiii^ramittiliir, |)roliil)cnius,

si

iiec

si casus emerf.'at, in naves vel alia vassella pro ulililate publica fabricari, liceat tunc regnanti comniiltiie ciirani fabricationis hujusmodi ex-

tur.

Concedimus autem, ul
sit

qiio

iiecessarium

perinitliinus iiulislincte ad ipsas extendi, sed

liinc

peiisis

rcgiis
rei

faciendtc

personis

idoneis, videlicet

tanlum

cum

casus instanlis qualitas id exposcit.

hujus

peritiam habentibus, et (]uos officinin

pro susceptione cutx
;

El ut in pradictis etiam casibiis possit rex, (|ui pro tempore fuerit, eo vitare commodius gravamina subdilorum, quo uberiores fuerint reddilus etobvenliones ipsius, eum a denianiorum doiiatione

tale decet, ct ipsiiis satisfiat

pntdiclie de competenti niercede

el

idem servari

praecipimus

in

faciendo biscollo.

Ad captivoriim

volumus

alistinere,

id

sibi

consultius sua-

soiiai

dentes.
3.T. Simiii quoque proliibilioni subjicimiis mutationem monetaj frequenteiii, apertins providentes, quod cuilibet regi Sicilicc liceatscmel tan-

custodiam universitates vel singulares eariim perniillateiius compellanlur; pra?sertim cum hoc ipsum dicatur ejusdem regis Constitulione

provisum, quod pra;cipimus inviolabiliter observari.

37.

Gravamen quod
alicujns

in pecunia desfinanda

tuin in vita

sua

novam

facere cudi

monetam
coiisiliuni

regi vel regali

alia

camers, seu ad

loca

(iua;cuiii(|ue

lugaiein tamen, et tenuta;

secundum

peritorum in lalibus competeiitis, sicut in regnis illis observntur, in quibus est nsus lcgalium monetaruiii
;

per aliquas personas ejusdem universitalis periculo eligendas

inferii dicti regni

universitatis

expensis

univcrsitatibus dicebatur, proipsis

quodiiuc

iisualis

moiieta

sit

valoris exi-

visione simili

proliibemus

universitalibus,
irro-

gui, et taiis,
toto

quod

in

eodeni valore

sit

apta nianere

vel siiigularibus personis

earum de calero

tempore

vit;c regis,

cnjus mandato cudetur,

giri

maxiine

nec pro ea vel alicjua majiiia moneta, qiiam idein rex semel tanlum in vita sua fucerit, cx|)uiulenda, fiat collecta vel distributio, sed campsoribus et aliis mercatoribus, volenlibuseam sponterecipere, tribuatur et boc ita praecipimus perpetui-s leniporibus observari.
:

tates dicti

dicatur ideni quoad univorsiprimogenili prohibitoria Constitulione

cum

labiliter

a In

homicidiis clandestinis providendo prsiiihil

cipimus,

ultra pcenain inferius

;

aniiotatam
pro

in hac parte decernimus invioobservandam. Illud, quod in eodem regno dicitur usurpatum, videlicet quod incoiae ipsius regni ad reparanda castra, et construenda in eis expensis propriis nova aediflcia cogebanliir, emendatione con^Tua corrigentes, providendo pr;rcipimus, ut

provisum, quani

ab universitatibus exigenduin
Christiano,

videlicet, ut

queni clandestine occisum inveniri

ultra

continget,

centum augustales, pro Juda?o

niliil

ad re[)arationem illorum antiquorum castrorum, quae consueverunt hactenus incolarnm sumptibiis re[iarari, et
ffdiiiciorum, ([na;
iii

nihil ultra expensas necessarias

vero vel Saraceno ultra quinquaginta

tus exigatur,

peni-

bujusmodi

castris fucrant
:

ab

augmenlo

quod

circa

eamdern

anliquo, ab eisdem incolis peti possit

tiilio, (iiiain

et Coiisti-

pcenani idem rex dicitur indnxisse, omiiino sublato

:

circa lioc ideiii [iriiiiogeniUis edidisse

castris et aidificiis

pra3serlim

cum memorati

rex et primoge-

dicitur, iu

hujusmodi antiquis

nitus dicanluridem per suasConstitutionesnoviter

staluisse;

solummodo

quas quoad hoc decernimus iiiviolabiet hajc inteiligi lantuni iii holiter observandas micidiis clandestinis, in quibus ignoralur male;

castra intelligi

Anliqua vero decernimus in hoc casu, quorum constructio annoruin quinquaginta jam tempus
38. Circa personas accusatas, qiue in

intelligenda servetur.

excessit.

ficus,

nec aliquis accusator aiiparet

iioiinisi

adjicienles,

eodem
idoneos

quod
exigi

lantum

iii

locis iiiagnis et

populosis
aliis

regno

injuste

ca[)i

dicebantur,

elianisi

possit

quantitas supiadicla;

in

vero

fidejussores

otferrent, licet

dictus rex aliquid sla-

infraquaiititatem eamdein pro quantitate locoruni

exaclio temperalur.

tuisse dicatur ad

gravamen Imjusmodi lemperanlioc

duin

nos
,

tamen, ut nulla su[ier

provideiulo
:

(juerela
civilia

Eidem provisioniadjiciendo prcecipimus, universitates ad emendalionem furtorum, qua3

3G.

su[iersit

[ir;Eci[)imus

jura

observanda

et

per singulares personas contingit

fieri,

nullatenus
regi,

destitulionem
et ((uorunilibet

eadein observari volumus circa possessorum coniitum, baronum,

compellendas; nec ad

mutuaiulum

aut

aliorum, qni

[ler

regalem curiam,
si

curise suac, ant ofticialibus, vcl ministrisipsoruni;

et olficiales i[)sius,

ac alios alienigenas feuda te-

aul recipiendum ali(iiiatenus regiaj massaria; cuslodiam, sive omis, seu possessioiium regaliiim

nentes in regno suis possessionibus,

curia,
officiales,

quando
jiis

vel

alienigena> pr;rdicti se

procuralionem, aut cabella;, vel navium,seu quorumcunKiue vasselloriim fabricandorum cuiam

babere [inetendcbant in iilis, s|)oliari sive destitui dicebantur, el de possessoribus effici putitores,
millo jnris ordine observato
quis apud eamdeni curiam
([Ufd
iiec
aliijuis
;

quemquam ccgendum
(Iiiae

iiivilum,

usnrpationibus,
:

necnoii ct

cum

ali-

conlrarium inducebant, penilus abrogatis

quis dicitur invenisse thesaurum, et etiani

jiro alio

cum

rnaxiine

cum dicli rex et priinogonitus ad relevanda, non taiiien plene, giavamiiia in pi;piiiissis iaductaConslilutioues varias promulgasse dicauAns.

fidejussit; ila

sna;

deslitiiatur

possessionis

couuiiodo, vcl spolietur, aut desliluatur eadeni,

7t

Touus XXil.

Kayn.

ill.

562
iii'c

HONORII IV ANNUS
qnoad
illiiin,

1.

CHRISTI 128.5.

qui deferliir,
;

aiil

convinciliif de
ciiriai

Querelain gravein Iiominuni regni ejusdein

iiobis

inventione tiiesauri

nec quoad fidejussores

in

super eo

exliibilam,

quod

curiales, stijieniii

dalosaiiler, (juain eadein jura staluunt,'procedalur.

39.
Rej^ilnis futuris jiro tem[iore

diarii regii,etalii

regalein sequentes curiam

regno

civilatibus et locis, ad

qua?

cum

dicta curia

vel

prrcdieto el inenioralis incolis,

qui de inordinata

sine

ipsos

declinare contingit,

domos

eivilatis,

passuum ejusdem regni custodia querebantur, de

passu se iinmoderale gravari, simililer provideutes

seu locorum

eorumdem pro
;

siio arbitrio

dominis
et quaii-

iiitrabant invitis
allilibus

et

interduin ejcclis, eisque in

mus

eidem custodiaj inoderamen competens adliibe; videlicet quod tenipore impacato, seu immi-

animalibus

et aliis

bonis eoriiin,

doijne

horum

occasioue in personis ipsorum graaliquis

nente turbatione, aut verisimili lurbationis suspicione et conlra ipsum regem, aut diclum regnuin
seu in regno eodem rex possit facere passus eosad e\itandum pericnla custodiri. Tempore vero pacifico incolis regni babitantibus in eodein ac aliis iion suspectis liber sit e.\ eo exitus et ingressus in illud ita tamen qnod equi ad arma
;

ves injurias inserebant, so|iire conipetentis provisionis reiiiedio cupiuntes; [iruhibemus,

curialis, stipendiarius, vel alius
iie

sequeus curiam
aliquodcapcre
;

dem

memoratam, domum

vel hospitiuni

sive inlrare propria aiieturilate |ir;esumal

sed per

duos, vel Ires, aut plures,

prout

civilatis

aut loci

juillo

tempore sine

regis

licentia

extrahantur

exinde ad vendendum. Victualia vero qua^libet de suis possessionibus vel niassariis, seu oves, boves
et alia

magniludo poposcerit, jier eamdein curiain, et totidem electos a locorum incolis, auctorltate tamen regia deputandos, hosiiitia memoratis curialibus,
sti|)endiariis,
et
aliis

assignentur.
alii

lidein

animalia

humano competentia

usul

de
eo-

autein

curiales,

sti|ieii(liarii, et

nulla

bona

propriis gregibus, armentis, vel redditibus habita

siiorum hospituni capiant,

sonis

iiec in iUis

aut in per-

extra rej^niim

duin tamen non ad

,

iiiiiiiicos

eorum

ipsis

aliquam injiiriam inferant, nec

assignatum
,

ruindem
eliain

regis et regni

utriusijiie

libere millat

ipsorum

aliijuis [iro eo, (|uod sibi liospilium fiierit

taliter
si

ad

vendendum,

nisi sterilitas

aut

pra.'taclie

aliqiianilo

euin alias ad

turbalionis instantia seu verisiinilis suspicio suadeat, circa

eunidem locum cum curiavelsine curia veuire

contingat, sibi jus hospitandi vindicel in eodein,
aiit

teniporis aliud
ctiialia vel

missionem hujusmodi per regem ejus ordinandum. Si vero pr:eilicta vi-

ipsuin intrare audeat, nisi fuerit sibi

siniili

animalia ex net;otiationis commcrcio habeantur, etiani fertililatis tempore absque re,

inodo iteruin assignatum. Hujusmodi aiitem hosiiitia taliter assignata [)ri'fali rex, illi de doino ac
fauiilia

gnantis licentia extra rcgnuni mittere

vel ex ipso
prae-

sua gratis seniper oblineant. Reliqui vero

alii

extrahere uon liceat sic babenti

niissis

iii

omnibus
,

missionis seu extractionis casibus

per

jure

(|uodcuiiu]ue regi competit,

salvo. Iiilia

omnia

seinjier

quicumi]ue inensem solum, si tanto tempore coutingat curiam residere si vcro

sive stipendiarii sive
;

[ler

unum
loco

in

eodem

ultra resederil,
aliqiia loca

regnum

vero

etiaiii

per inare licuat

vel ipsos stipeinliarios, aut alios ad

cuiiibet Ecclesiasticaj ssecularive personae frniiRU-

sine curia venire contigerit, satisfaciant dominis

tum

et alia blada,

necnon

et

legnmina de propriis
iii

hospitioriim,

seu

ipsoruni

actoribus

de salario

terris, massariis,

alque reddilibus habila sinejure

seu dohanae in loco,

exiturae fundiei

quo

vi-

competenti per deputatos, ut rando.

41. Similiter

|iraiiniLtitur,

mode,

ctualia reciiiiantur, vel

deponautnr praistando de
,

prohibemus

ne

in

locis

in

uno
rege

loco dtferre seu facere deferri ad aliuin

,

quibus viua

et victualia

possunt venalia

rejieriri,

seu

i[isius

officialibus licentia
exilur.i;

non

petita.

Eiii|ititia

vero jiire
si

ac fundici non soluto,

quisquam ea jier regalem curiam, aut curiales, seu quoscumque minisfros ipsoi iim, vel quo^cuinqiie alios invitus

sed alio,

quod

regi debetiir,

duiiimodo

eni|iti-

tioruni delalio de [lortu licito ad similem portuin

et

vendere compellatur nec ali(|ua bona nolentibus vendere auferantur, nec eorum
: :

cum

barcis parvis ceiitum

solummodo salmafiat,

vegetes consigiientur
signataj
,

et si

de facto fuerint con-

ruin, vel intraca|iacium tantum

etdeferentes,

signa

im|)Osita
:

hceat dominis auctori-

seu deferri facientes prffiinissa em|ilitia dent [larticulari portulano loci, iii quo fiet oneratio eoruindein
,

tate propria

removere
vero
alios

[iraesertim

cum

pr;fatiis

rex hoc ipsum de remotione liujusmodi statuisse

dicatur.
curiales
talia

fidejussoriam cautionem

quod

lilteras

Si
et

in

loco

ad

quem curiam
contingit,
illis,

teslimoniales de ipsorum vietualium, et leguini-

praedictos

declinare

num
nuin

exlractione a simili portulano loci, iu qiia

venalia non habentur, abundantes in

exoneralio ipsa
[iro

habeant infra certuin locorum dislantia [inefigendum

fiet,

teriniet hoec

per aliquem vel aIi(|uos ad hoc a regali curia,

et

totidem a locorum incolis electos, aiictoritate

de|)utandos,

omnia

(lerpeluo pra?ci|iimus observari.

taineii regia

omnia hnjusniodi, quae

sua-

Abusuni contra naufragos, ut feitur, inductum, in eo quod bona, qu;e naiitragium eva40.
debaiit, capicbanlur [ler curiain, nec
gis
i|)sis

Iiabent ultra necessaria snis et familiaruni

rtiin usibus,

non solum

curiDe, sed

cnrialibns et

uaufra-

reddebantur, ejusdein provisionis oraculo penitus aboleinus, pivEcipientesbonahujusmodi illis

reslitui,

aliis eaiii sequentibns cogantur vendere [iretio compelenti per deputatos ut pra^mittitur , moderando.

ad qucs spectat.

42. lu raatrimouiis, in quibus voleatibus ea

HONORII IV ANNUS
contrabere varia iin[)('dinicnta contraliendi
iiKMitia
aili-

1.

CURISTI 1285.
i[sis

503
[)rove-

qiiisqiiam [irohibeatur sal de salinis

libcrtiilem, per rcgcni el siios iiigeri (iice-

niciiscincrc ab eisdem. Abusioiics casl(^llanorum,

bantur, ApostolicoD provisionis benelicium deliberaviiiiiis adliibciiiluni. ldco(]ue provisioiie iricfragaliili [iroliiljcntes
rcf,'iiicolis

per quas homines dicti regni ad porlandum eis [);ilcas, ligna, ct res alias etiam siiie pretio cogebaiitur invili
;

rcgiii

liabilaldrilius
[ler

et iideiii

castcllani

de rebus, qu;e
[

malriiiioniuni inter se contraliere volentibus

circa, seu per caslra

eaindem

[lortabantiir,

eda-

regeiii et suos ofliciales, aiit abos (luoslibct inlii-

gia cxigcl)aiit, prajsenlis provisionis beneficio pro-

bitionis seu cujuslibct obiccin impedinieuti [ira;stari,

hibemus.
43.

declaramus

et

declarando |)r;cccpimusiibera
;

Ejusdem

provisionis edicto pra?ci[)imus,

ultra i[)siiisregni
vidclicet
littcris

esse iiiatriiiioiiia intcr eos

ita

(juod bona molilia

iioii

ut

[)ro littcrisrcgiisetsigillo niliil

vel iuiiiiobilia,
sibi

feudalia vel
iii

fcudalia libcre

anti([iiaiii

consuetudincm exigatur:
omniiio
;

ut

niutiio dare [lossiiit

dotcm, nec iidein re-

pro

litteris juslitia; nibil

iii

pro

vero

gnicoloe rcgiii, ut [)r;cmittitur, liabit;itorcscjusdeiii

gratia;,

qua non

cst leudi, vcl terraj conccssio,

matrimonio inter se contraliendo aut in dolem daiido bona quxdibet liceiitiaiii [letere teneantur nec [iro co qiiod malriinonium cum bonis quibu^libct, aut dote quantacumque contractum fuerit, a rcge licentia non [ictila, coiitrabentibus, aul altenitri corum''om, vcl parentibus, consanguineis, sive amicis in isonis ipsorum aut
sujier
:

nibil

ultra ([uatuor

tarenos auri ab im[ietrante

distiiictione
lilteris

solvatiir, nulla in
iiiter

[irajinissis

liabita

clausas litteras, el apcrtas. l'ro

aulcin
;

su|)er

concessione feudi,
el
[iro

vel

terrae

confectis

nccnon
uis
,

[irivilcgiis

aliis,
,

pro
ac

concessio-

scu

[irivilcgii

([ualilate

benevoleiilia

concedentis curioe satisfiat; duin tamen suminain

rebus im|ic(limentuin, dis[ien

aliijuod irrogetur, iiulia in pru
..

itn, vcl

gravaiiien

decem unciarum

[jro (juolibet conccs.-o

feudo in[ira)tcxtu

issis Constitiilioiie

tcgra satisfactio iion cxcedat. Sed

sigilli regii, justilia; sive

iicc

vel consuetudine coutraria de coetero valitura.

43. a Providendo [^rsecipimus, ut si ([uando regno [iradicto contra ccrlam iicrsonam fucrit

gratia; litteris

in aliquo

casuum
sitaii

[iraidictorum iin|iressi, vcl a[iiicnbi, forpra^niiltitur, solvere

in

imiictrans ultra quain

inquisitio facienda, nisi ea prffisente, vel per se con-

compell;itur.

tumaciam absenianle,
fucrit,

iion

fiat.

Si

vcro pr;csens

exbibeanliir sibi

caiiilula, su[ier

quibus
ul pro

niuli

viilgariter

Animalia dcputala molcndiiiis, quae centiiiuncu[)anlur, [)cr legalem cu-

fuerit inqiiirendum, ul sit ei defensionis copia et

facultas.
Siniili

riani, officialcs aut niinistros ipsius,

eamve

se-

[irovisione

[ira-ciiiimiis,

qiicntcs, sti|)ciidiarios vel <|uoscumi|ue

;ilios iiullo

gciieralibus inquisitionibus nibil vel siib com|)0sitioiiis

niodo ad aliquod eoriim

tciiti i^rctio,

iniiiistcriuni

doniinis

colore,

vel

alias

ab univcrsitatibus exi-

caiiiantur invitis, ncc alia etiain; sed pro

compe[lartcs,

gatur; sed si [irocedendum fiicrit, juste [irocedalur ex cis, piu'sertim cum dictus rex Carolus

de quo conventuni fuerit inter

a volciilibus coiulucantur. Et ha;c ita de cictcro

hoc idem

slatuisse dicalur.

Hujusmodi
fiscum
et

pr;cccpto
[irivatuni

pifficipimus observari
luisse dicatur,

maxiine

cum idcm

rexsta-

adjicimus, ut quoties

inter

quod

jiistitiarii et

subofficiales eo-

inj^it, noii soluni in examipartium, sed et ad diflinitivam sententiam juste ferendam, sive |)ro [irivato, sive pro fisco, necnon et ad i|)sius execulioneiu uulla in

causain movcri coii

ruin

ac slijicndiarii ct suboflicialcs iion ca[)iant

:

nando

jiira

animalia de[)ulata ad ccntimulos

cesse,
invciiiantiir alia h;ibilia
:

sed

cum

est ne-

ad

vccturam,

et

loeriiim convciiiciis
tis

et si coiitra fccerint, rcstitu-

hoc

diflicultale
ita

ingcrcnda

[)er

fiscum efficaciter

animalibus

cum

tolo

damno eorum dominis

procedatur;

quod nec

in prccdicto

examine, nec

pcenae noiiiine, et
aniiiiali

[iro

qualibet vice et qiiolibet

in [irolatione, vcl ext^culione sentcnti;G injuslaiu

solvant curioB iinciam auri unain. Pra;([iiO(|ue Coiistiliitioiiem dicti rcgis

siinili-

moram,
4-4.

vcl aliani iiijuriain

[latialur per fisci [)0-

missain

tentiam juslitia [irivaturum.

ter observari [)ra;ci[)iniiis; decrcationeofficialiiim,

fo-

Providcndo dislrictius inhibemus,

aut niagnatcs
sua} curi;c

prtEserlim cxlrancorum, qui [)ro[)ter ignorantiaiii

status regni et favorem, qui eis a regali curia ]n'x-

restas per regcin

offlciales

vel
fieri

scu quoscumque ministros in terris

;

stabatur, subjcctos

impune gravabant; consulte

iiijiiste

privatorum

vel aliqiiarum forestarum occasionc

suggeriinus, quod rex creare studeat officiales idoneos, qui siibjcctos

46.
vidclicet

per rcgiain curiani, magistros, vel cuslodcs fo-

reslarum
sive
i[isis

i|)Saruin ali([uciii

in

ciiltura

lcrrarum

Suiier co

non graveiit. quod rcgnicokc querebantiir,

suarum, seu

etiain perceptione

fructuum impediri,
ali()uod, vcl injuforiislas liujus-

pro[)lcr lioc

dainnum

riam irrogari:

faclas vero

de novo

modi

oiiinino [ircccipimus ainoveri.

Omnes
Sicili;c

Ecclcsi;isticai

saecularesve personai
utaiitur:
et
[ir;c-

regni

libcre

siiis s;iiinis

quod eis gravatis pro relevationis obtincndo reinedio ad rcgein aditiis non [latebat suademus [icr regcm taliter provideri (|uod querelffi subditorum ad eum valeant libere [lervenire. Prohibcmus ne (juisquam pro anim;ili silvcstri vcl limitcs dcfens;e iiiveiito sine c\tr;i defcnsam
, ,

sentis provisionis oraculo [irohibemns, neillis per

aliqua

invenientis im|)ulsione, arte

;

vel fraude

regem,

quoscumque ministros ipsius usus, aut exercilium iuterdicatur earum neve

otticiales, aut
;

ali(|uatcniis [uiniatur

etiam

si

illud ca[)iat vel oc-

cidat. Nullus coines, haro, vel alius in

rcgno pra;-

HONORII IV ANNUS
dicto de csetero compelladir ad feiridas, vel alia

\.

CHRISTI 1285.
hoc requirere tencatur assensum ils ita deinceps ex nostro praece|)lo servaudis , Constitutione vel
;

quaeciimque vassella |)ro|)riis sumjitibus facieiida. Per hoc autem juri regis in ligiiaiiiiiiibus et maiinanis, vel alio servilio vassellorum,
(jua; a

consuetudine coutraria non obstante.

Vassalli

quibus-

baronum per cuiiam

jirivata
oflicia

vel

officiales
:

dam

umversitatibus
dicti

et

locis

aliis,

sive persouis

ipsius ad ali()ua
si

non cogantur
,

et

singularibus

regni deberi dicuntur, nolunuis

ea voluularii subeant, ratione debiti ex hujusofficii

in ali()UO derogari.

modi

receptioue, vel gestione contracti

vel

47. Si coiitigerit

baronem aliquem mori,

fi-

delecli

forsan in ea conimissi

baronibus eorum
,

lio vel fllia superstitibus, cetatis

balii

quse debeat cura

gubernari
et

provideiulo

prcTcipimus, quod

rex alicui de consaiigiiiiieis ejus balium concedat

ipsius
,

dominis in bonis vassalloruin ipsorum vel aliis prajudicium nullum fiat. lu terris Ecclesiarum comituin, et baronum regni pnrdicti magislros
,

qui ad lioc inler consaugifineos proxi-

juratos

poni de caetero

jirohibemus,
vel

et

positos

mior,

si

fuerit

idoneus

pivTferatur. Si

aliquem

exinde )ir;ecipimus amoveri. Ad novas

nantias vassalli

commuire

feudum

a rege tenenlem, in capite, vel etiam subfeudatarium, nullo haerede legitimo per lineam

baronum,
:

aliornm

non
vel

compellantur
tur,
si

inviti

sed nec voliintarii admittansimilisve

,

descendente, sed fratre aut ejus liberis superstitibus,

inori

sint

adscriptiti;r;

fortuna;,

contingat

si

decedentis feuduiii ab

ratione persona;, non tainen

aliquo cx parentibus sibi et fratii

communibus
aut
ex
,

pervenerat ad defunctum
liberis suis

idem

frater,

usque ad Irinepoteni

ille

qui tempore

rerum personalibus servitiis obligati. Si vero ratione rerum tanturamodo hujusmodi servitiis teneanlur, etad easdem communantias translre voluerint, res ipsas doniinis
alii

mortis supererit,

defuncto proximior, in feudo

suis sine

conditione dimittant. Barones vel

)iersonaliter,
:

succedat, habiturus illud

siieti
;

cum

onere

servilii

con-

ad successionem feudi

omnibus personis

regnum, nec servire addohamenta praeslare cogantur

extra
()iie,

nec

in casibus
,

feudatario, aut subfeudalario, defuncto similigra-

in (julbus intra regiiuiii servire

vel

quoaddoha-

du conjunctis, eodem ordine

feudatarios, viventes in regno

ailmitlendis. In suc-

cessione vero prsmissa inter feudatarios et sub-

menla pr;estare tenentur, servilia exhibeant, et addohamenta praestent antiquitus consueta vide;

eodem

jure Franco-

rum,sexuset primogenitura;pra;rogativaservetur, ut inter duos eodem gradu feudatario defuncto conjunctos feminam masculus, et juniorem major
natu praecedat, sive sint masculi, sive feniina; connisi forsan duabus concurrentibus currenles esset primogenita inaritata, et junior remanserit
:

tnbus mensibiis jiersonaliter serviant cum numero militum debilorum, vel |iro singulis militibus ad quos tenentur, jiro quolibet triuin mensiiim pra;dictorum tres uncias et dimidiam
llcet ut vel
,

auri solvaiit

et ha;c

ita

de cactero ini^oncusse de
quae sicut recidant in

nostro pr;eceplo serventur.

49.

Caeterum

iit

contra pericula

in

capillo

tunc enim junior

quae in

capiilo

pra'lactuni est, propter gravamiiia illata subditis

excitatd credunlur
(

manserat, primogenitae maritala; in successione hujiismodi prffiferatur. Sed si nulla remanente

in capillo, dua; vel plures fuerint maritatae
jori
,

ne

quod
,

absit

ma-

natu jus primogeniturx' servetur, ut alias in dicta successione procedatur. Si vero feuduin de quo agilur, non ab ali()iio jiarentum processerat, sed incoeperat a defuncto, tunc solus defuncli
frater in eo succedat
niissis aliud
:

quanto recidenti eo major sit solet esset delerius quam cadentl regnantibus in regno praedicto securitas , quo minus erit Ilbera eadem gravaniina irrogandi faculprovisioni praeinissa; subjunginuis ad jierpetas tuum sui roboris fnlcimentum quod si ventiim
tanto periculosius
) ;

recidivum

nisi

lexconcessionis in pr;eita

fueritin aliquo conlra

eam

licitum,

sit

universila-

imluxisset. Et haec
,

cipimus observari

de caetero pra;qualibet contraria consuetu-

tibus, et gravato cnilibet libere ad Apostolicam

Sedem habere pro sua querela exponenda,

nenda
illali

et obti:

dine, vel Conslilulione cessante. 48. Nullus subfeudatarius pro feudo

,

gravamiiils emendalione recursum

,

qnod

adjicientes inter illa

regi servire

ab aliquo feudatario regis tenel couijicllatur ipsi sed si aliquod aliud feudum ab i|iso
:

nem eaindem
,

fleri

quibus conlra provisiocontigerit cnngrua distlnctione

in

rege teuet in capite, proeo sibi serviat, uttenetur. Si contingat subfeudatarium crirnen committere, per quod jiublicanda fuerint bona ejus, aut ipsum
sine legiliuiis baeredibus fati niunus implere;si feudum ejus fuerit quaternanum , nihiloniinus

delectum videlicet ut si ea fneriut, quae per ipsam prohibitorie vel praeceptorie sunt provisa, nec et iirincipahter faclum regnantis res)iiciunt solent absque ijisius auctoritate praesumi ut est collectarum im))ositio, monetae mutatio matrimoniorum ))rohlbltio, vel imiiedlmenlum aliud
,

immediatus doininus,

illud cuin oneie servitii

eorumdem,
Ecclesiaslico

nisi rex ejus

temporis

illa

infra

decem

consueti personae concedat idoneae , regi postinodum prKsentanda; , ut ejus super hoc habeatur
assensus. Si vero

quaternauum non

fuerit, sic ad

eumdem immediatum dominum

ipsum hujusinodi
cedat, nec

revertatur,

ut

sua duraturo solum quousqne gravameu fuerit revocatum. 50. Iii reliquis vcro prohibitoriiset praeceptosit

dles revocaverit per sei))sum, eo i))S0 capella

supposita inferdlcto

jiersona; ))ro sua voluntate con-

riis, et sfiecialiler

si

nniversifas singularisve

|)er-

eam

regi priesentare, aut ejus

super

sonagravala volens propterea recurrere ad Sedem

HONORII IV ANNUS
eamdtMii
,

1.

CinUSTI 1285.
Egn
fr.

50S
episco-

|ior
,

officiales regios,

seu quosciinKiue
nisi
iiifra

Hieronymus Penestrinensis
et S.

minislros

vel (luoslihct alios fuerit iin|ietlita, vel

;

pus subsc.

ipsos aiil alios pro eis exiiuie liaiiiiniin passi

satisfactione Itesis prastita
,

Ego Bernardus Portuensis

Uuffinae

inipL<limentuin

episcopns subsc.

mensein postquam

ipse rex sciverit revocetur, cx

siniiliter iiiterdicta. In (|uo-

Ego Anclierus
Ego Hugo
tit.

tit

S.

Praxedis

presbyter

tunc sit capellaeadein libetautem casnum pnemissoruin si regnaiis iiiler(lictiim hujusmodi per duos nienses snstiniieril animo contumaci, ahiiide loca omnia, ad (iiiaj
ipsuin,

card, snbsc.

S.

Laurentii in Lucina presS. Martiiii presbyt.

byter card. subsc.

Ego Gervasius
Ego Comes
tit.

tit.

card.

uxorem,
si

vel filiossuosdeclinare coiitini;et,

iii-

subsc.
M

donec

ibi

prtcsentes fuerint, simili subjaceant

SS. Marcellini el Petri presb.

deinde per sex menses interdicto liujusinodi sustiiiuerit aniiiio inilurato, exinde sit excommunicalionis sentenlia innodatus (|uain si
terdicto. Et
:

card. subsc.

Ego Gaufridus
Ego

tit.

S.

Susanna; presbyter

card. subsc.

per alios sex menses coutuinacia obstinata sustineat, ex tiinc subditi ad inaiidatum Sedis ejusdem
ipsis

Gottifridus S, Georgii ad

Velum-Au-

reum

diaconiis card. subsc.

propterea facieuduin iu nullo sibi oliediant,

in

Ego Jordanus

S.

Eustachii diaconus card.

quamdiu
51.

luijusmodi obstiualione persistet.

i^rovisionis liiijus-

subsc.

Ad niajorem quo(|ue
Sicili;e,

Ego Jacobus

S. Mariai in Vila-Lata

diaconus

modi

firmitatcm, eideiii siiecialiter illnd adjicimus,

card. subsc.

qiiod quilitjct rex

fidelitatis

quando juramentum

Ego Benedictus
Dal. Tibiire per
II.

S. Nicolai

in

Carcere-TulPetri de

soleniiiiler

suis

homagii eidem tt EcclesiLc Roinaiiic jiro se, ac ha>redibns in regno sibi successuris eodem,
et

prae^tabit

summo

Ponlilici

liano diaconus card. subsc.

manurn magistri
,

Mediolaiio S.
bris,
Iiulict.

E. vicecaiicellarii

XV

kai,

Octo-

piomittere teiieantur,

(juuil provisioiieiii

prreseneis erit,

XIV,

Incarnalionis Dominicfe

anno

tem

in

oninibns

et

per omnia, (jiiantnin iu

MCCLxxxv,
pajiae

Pontiflcalus
i

vcro

doniini

Honorii

observabant inviolabiliter, et facientab aliis observari nec coiitra cam vel aliquam partem ipsius
; ,

IV anno

52. Quae Apostolica Constitutio iion

solum

in

per se, vel per aliuni quo^iiio modo aliquid atleuqiiam (|uilibet tabunt et snper hoc tani i[ise eorumdem successorum deut ipsi Pontifici et
: ,

Regesto Vaticano extat; sed in antii|uo etiaiu formulanim Hegeslo scrinii regii Neapolilaiii, (((uod
'

a scriptoriliiis Neapolilanis cilatur frequeiitissime,

et in

Ecclesiic
sigilli

suas

pateiites

litteras

siii

pendeiitis

munimine

roboraias. Lieetautem pra;inis3a3

Tabulario Vaticano non minori Dei providentia extat, et cgo pivTemaiiibus habui ac pervolvi

provisionis verba

gravamina certa respiciant

;

de

quod Regestum autlienticum ac probatissimum

esse ex similitudine meiiibranuriim et charaele-

(|uibus ad nos querelu pervenil

continuaiida
tate

temporum

regnabuiil in

reges tamen, qui successorum perpetuiregiio pricdicto non propterea

et
,

rum,

existiment gravandi alias subditos arbilriiim

fore
in

sibi

qiiae in pracedeiitibus et subscqiientibus meniorati arcbivi regii voluminibns probari potest) eadem capitula extant % hoc priefixo titulo Ca:

concessnm sed bono slatu teiiere

;

sciaiit |)otius se
,

dibere ipsos
exactio-

jiitula edita

per

dominmu
in

ab oinnibus
iii

illicitis

regni . Pr;eterea

papain pro bono statu antii]uis ivgni Nea|)(ilitani

iii

nibns, et indcbitis

eorum oneribus
(]uod
e;uleiii

per se ac alios
provisione, vel
sollicilam,

capitulis etgraliistypis inipressa esse, et

Jilaiia

Neapo-

abslinendo. Sane

si

urlie

eircimiferri

aecepi.

Iiiio

iiisuinuiet

aliquo ejus arliculo

dubium non tam

quam

rationabilein dubilalionem continens oriri

Di|doma iii lujcgraiuli cliarta pergamena exaratum, quod tum tempori&ad Sipeilegi pervetusliim

contingat, inlerpretalionem dubii liiijusmodi nobis, (|uan(iiiam eliaiii de jure coiiipelat, reserva-

culos citeriores transinissum

piovideiitia decursn

biit,

ac postea divina

temiiormn Roniam dclatum

^,

mus expresse. Decerniinns ergo, ul iiulli omuiiio hominum liceal liaiic pagiiiani uostraj provi^-ionis,
Couslitutioiiis, iiiliibiiionis
,

nunc apud

Scdeiii Apostolicam asservaiitur

in

(|Uo cardiiialiuii)

subscriptiones, et
visuiiliir,

signa

vaiiis

iiricceiiti

declaratioei

fctlurmala criicibus

una ciim

Pontilicio

nis, abolitionis, et abrogalioiiis iufringere, vel

signo, et ejus orbe boc Honorii papae IV

luin Icgilur
:

symbo-

ausu

teiiierario

contraire

si

(luis

autein

lioc

Parsmea

Deiis in sa;cula .

attentare
tentis Uei

priesumpserit
,

iiuligiiulioiieiii

oninipoApostolo-

53. Data suiil j^orro

el

beatorum

Petri et Pauli

nensi Ai^ostolicac Sedis legato

Gerardo e]iiscopo Sabiab Honorio pa|)a

*,

rum

ejus se noverit iiicursiirum.

a

imperia, utsuiienores leges piomiilgaiet in Neaiioiitano regiio, servarelque: Qiiia, in(]uit

esset provisioiiein

Ego Iloiiorius catbolica; Ecclesice episcopus. Ego Ordonius Tu-ciilaniis ejiisc. subsc. Ego frater Benleveiiga Albaiiensis eiiiscopus
Ego
fr.

i^anim

sive ordiiialioiiem

hujusmodi
;

edidisse, nisi eain olwervationis diligentia lueatur

subsc.

Latinus Osliensis,

et

Velletrensis

'

Exl.in

Arcliiv. Valic.

episcoiius subsc.

Arcliiv. Valic.

1.

^
i.

Pag.

102.

etc.

ExI. in

coJ.

'

lluaur.

Ep, xciv.

566
volumns
et

HONORII
frafernitati
tviiE

IV

ANNUS

1,

CHRISTI 1285.
Datis pra^terca
aliis
:

per Apostolica scTipta

litteris

Robeiiiis

post plnra

pra'cipiendo mandaiitis, qiiatenns pr.Tclictam pro-

sancita

liiec

addit'

Cautos tainen vos reddimus,

per Constituliones

\isionem seu oidinalioiiem noslram necnon et prccdictas alias litleras snper reservatione piffidicta, (nimirum ne Siculi rel)elles eo beneDcio potian:

(Uiod

si

alii|ua

iira;inissoruni

regias, vel Apostdlica; Sedis capitula super regtii

statu edita ex toto tollanlur; aut ab eis in parte

lur), conceptas

iii

Neapolilana

el aliis
et

solemnibiis
in

dissonent, Cuiistitutiones et capitula, ipsa,

iis

non
xxii

civitatibus et locis dicti

terris

ret^ni,

specialiter

ohstanlibns, tolaliter prosetpii ac servare curetis.

Dat.
Uaroli

finilimis
fieri

insula3

Siciliaj

convicinis,

prout

anno Domini mcclxxxviii,

die

commodius
alios,

poterit per se vel per aliuin, scu

Octobris iirimae Indict.

de c|uil)us tua viderit expedire discretio, soet ab lemniter i^ublices, et dilit^enter obscrves
;

50. Consultnrus postea Nicolaus papa IV Caroli

II

regis e Catlialano carcere reversi ciuieti,

aliis

ac prfficipue ab

officialibus, in c|uibnsvisejus-

cum

graves censura; aliaque pcenfeSiculisregibus

litleris ex arcano datis, qiioad temperavit. Qua de re memiiiit inter caete-

dem

regni iKulibns deputatis, facias observari,.etc.

inaidictas Hoiiorii leges violaluris incussae essent,

legis severitatem
|i03iias

Dat. TibureXlial. Oclobris,

anno

i.

Roberto comili bi. Atrebatensi bajulo, ul vocant, retj;in SicilifB imposilasunt': qua3 operi fuisse mamlata ostendnnt

Eadem etiam

imiieria

subjecta? litterae sequenti

anno ad provinciaruni
non de

pnesides transmissse,
ligiosissime coleiint.
aliis

iit

lef^esa Pontince editas re-

ros Petrus deMmiforti in Addilioiiibiisad Andream Iserniam ^ Dicla, inquil, ca|iitiila Honorii suspensa fuerunt per papam Nicolauin IV ad iiistantiam regis Caroli II, sed dicta suspensio est quoad
:

Ite
11

praHlictiseniin, et
et

paMias in eis ajqiositas

In (|uibus libranda

suis

conditis a Carolo

ab Ilonorio confirmatis

ponderibus est ea vox, Sed, quae leguin ipsarum

intelligenduin esse patet,

verbis editas ab Honorio.

cum

dicatur expressis
ejus-

suspensionem, non absolutam,

acerbittite

at

sublata juris

dem

Caroli

II '

E Regesto uauKiue hac excerptasunl

:

circuniscriptam ostendil; regemque Ca-

roluin non imniiinem ab iisdem legibus observandis

o Justitiario Dasilicata), ctc,

Dum

sanclissimus

in Cliristo pater et

domi-

nus, dominus

Pontifex super statu et regiinine regiii capilula certa ediderit ab olim per nostrum cobaldum piiblicata, devolioui vestra; fir-

summus

pronuntiatum, sed iicenarum gravilale liberat]uai probanda et iilnstrauda subjectain VolenDiplonialis Poiitificii partem decerpsi

tum. Ad

tes , iiiquit

Nicolans

',

lua;

ac successorum sa-

lubriter providere quieti, poenas piimlictas in praefata

miler et expresse manuamus, sonam nostram diligilis, nec regni liEcredibus, vel
eis,

c|uatenus sicut per-

oidinatione
pleiiitudine

seu

iirovisione

conlentas,

et

earum effectum
licae

ex

aut nostro hoiiori

et

profectui derogaricu|dlis,

nunc suspendimiis de Apostopotestalis; donecaliud jier Sedem

capitula eadem, quatenus ad vosspeclat, tenaciter ob-crvetisetficialis per (|uoscunique officiales curiffi

tam

secretos, vice-secretos, castellanos, et fores-

Apostolicam contigerit ordinari. Per liujusinodi aulem suspensionem nolumus, nec intendimus, qiiod juri nostro, et Ecclesiae meinoratae, seu conveiitionibns, sive iiaclionibus ]irsedictis in
iis,

quain quoslibet alios inviolabiliter ob^erseitnri, qnod si secus inde per vos vel illos vari debitnn fieret, conlra tiansgressores ad poenam
tarios,
:

quae

inter

eosdem

|iatrein

luum

et Ecclesiain

super re

gno
iii

[ircEdicto facta, ordinata, et

promissa fuerunt,
In

procederetur. Datnni Fogite instante die XIII Martii,

alitpio

pra'.iuilicinm

generetur, etc.
in

qua

XIV Indiclionis .
S3. Siinilia

postrema sententia perpendenduni occurrit, reges

Siculos
aliis

postsequentem annnin praecepisse

gravissimis pcenis

Clementis IV

dicluin Robertiim comitem Alreiialensem Apuliae pivTfectis, de coiidilisab Honoriolegibusservandis,

Coiistitutione oLjectis iion fuisse solnlos, ul supra

allatff!

Honorii leges qiioad ea, quibus pronnnliain

ostendunt subjectaj litlenu e pervetusto ejusdem Roberti Regesto, penes Sedem Aixistolicain asscrvato
',

tum

est,

quibus antiqna Siculoruin

II

libertas,

saslinente regios apices Guillelmo

consisteret,

deceriit;e

Devotioni, inquit, vestric

iir-

iinpune transgredi liceret

laus conventis inler
luin

cum

proflteatur Nicoet

miter injungentes,quatenusofficium su|iradictuni ad honorem et fiilelitatein regiorum licTredum,

curiicque profectum diligenter et fideliter exercere consuetudines curetis, Constitutiones et obtentas Sedis capilula super ipsiiis regni, et Apostolicte
statu regni

Clementem papam,

Caro-

regem

sancitis

non detrahere.

Cum

eniin in*,

ter cffiieras

pactiones, subjecta contincatur

liberlatis spe Siculi

qua

potissimum proposita
roli
et Ecclesia;
:

ad Caet uni-

partes allecti fuere, his concepta

noviter edita, in quibus ofacium vein

verbis
versi

Comiles vero, barones, milites,

illas

strum tangunt, tenaciter observando, prout

homines

totins regni et terrae praedicta; vi-

ad sancta nostri praisenlia cor|ioraliler prsstitislis Evangilia jnrameiita, elc. Dalum Baroii aniio Dei MCCLXXXViii, die XXII Octobris prima3 Indielionis.
Re<'. post eaiuJ. Eii. xciv.

venl in eadein libertate, et habebunt

nitates,

immuII

aliaipie

privilegia

ipsisque

gaudebunt,

qiios et (lute

lempore

clara; nieinoria; Guillelini

Reg. Caroli

II.

sign.

num. 1291.
lit.

licg. Uoherl. comit. Atrebat.

1.

pag. 114.

Pelr. de Monf. in

lit

fol

pag. 38e. Atrebat. pag. 111. etc.

349. a Ittgo. Est. eliaai in .\ls. Ext. in Arcbiv. Vatic.

=>

Valic. de reb. Sic.

>

A.

Reg. Rubert. counl.

Gonslil. regiii
^

iii.

tit. I.

x.^iv. Coiistil.

incipien. Post

Nic. IV. tom.

III.

Ep. cur. XLV. pag. 311.

alii.

tnortpm

suli fin.

'

Lib. Priv.

Rom.

Eccl. tom.

pag. 19. et

IIONORTI IV ANNTTS 1.
Sicilioe
ren;is, el aliis aiitiqiiis loin|>oriiius

E'

CHRISTI 1285.
iibi

567

liabiu'I

sanc

ruiit;
solii,

deiiitle

\ero contiueiit ul

ciiin

CiUdius

Siciilis

colligendo agitiir,

dc subsidiario auro a citcrioribus proposilaformula cst

'
:

quod administroruni cxlorsiones concussefinnnndi cu|iidu?,

II

Eubjectis concepla verbis, pr.Tflxo boc titulo

58.
fione.

rant,

iiolliccrttur

in

imhlicis

Forma de impoiienda
jiistilia

generali subvcn-

convcntibiis GiiiUi Imi

|irivile^'ia sc rediiitcj;raII

tunnn
rel,

idemque Carolus

tum

princeiis Salerni|iroiiiult;a-

Orla est de ca;lo

inconcussa Con:

taiius, alisentc iwtre, rej,'ni innilcralor

ditoris ajtcrni soliditate firmalaB. Et infra

Cum

amboque

i>rofiterenlur rcligtosissime scrvatii-

jura,

rosomnia,in(iuibusRoiuanusIVintifcxGuiIlcliiiiII autiquam libertateiu, el avita iirivilej;ia consislere

iironuniiasset

dein vcro Martiiuis sa;|iius

(|uorum slatum Iranquillum afTectamus, et prosperum, ad qiiodjam studia nostra; opcrationis exteudimus, cum tyrannorum pncsidciitiiim liactenus opcrante malitia,
Sicili;c,

bomincs rcgni

Gerardo episcopo Sabinensi A. S. L. parlcs demandasset, ut accuralissime de autiquis Guillelmi II

privilegiis

diversis

fiicrint et afflicti

immodcralisque gravaminibus oppressi domiiiusque Iloiiorius summus

;

imiuircrct; cuiu(|ue
a Martino

post diliyens ac

Ponlifcx,

ipsuin cx alto regis ajterni dextera diri-

diuturnum examcn
niissa re

in cardiiialiuin scnatu, inter-

gcnle, lcvans in circiiitu ociilos suos, et videns,

assentientesibi dispositioneultima clara;
illuslris Caroli

ob mortem imniaturam, de;

memoriaj
or-

mum

Ilonorius ea privilcgia et jura edita dicla

constat Siciilos rcgcs

Jeriisalem et

Sicilia; regis circa

Constilutione redintegrarit

diiiationein
prii Ecclcsia;

et

statum

iirajfati

regni

Sicilia;,

proel

ad eadeiii privilegia servaiida accepti beuedcieulia

Apostolica regni, addicta^que
fidei

Rom.

peciilii,

benigne prospexerit,

nomine

religio-

sissime obstrictos fiiisse; ncc iioenis a Clemeiite IV

prcBvaricaloribus impositis solutos.

de ipso oppressiones varias, velut pungentes spinas, per sua sacra ca|iitula resccarit; considcrato-

que qiiod regnans

siifficcre,
et

in

regno tempore iinmiiientis

Honorii istimmodi leges post Nicolai 1 V tempora vigtierint ct violatie fneriut. Et quidcin su[icriores ab llonorio editas lcges post memoratas Nicolai litleras viguisse consentiunt jurisperiti, ul Tapsoiius ' Ista eadem, in57. Qualiter

nccessitatis de reddilibus propriis sibi

oiicra

non

potest
in

immiiientia supportare;

spccialibus casibus collectain sive tailliam iu ipsis

capitulis quantitate taxata per [ira;fatos
in

homines

toto

regno ultra

citraiiue iisi regnaiiti seriosa

;

qiiit, pa|i;i3 Ilonorii

capitula in regio archivo luijus

;

exbilieri ordinatione dislinxcrit

ille sjiecialis, et

inter

quos casus

regni conservata fuere

allcgata uti jura,
plurilius

et ideo a

doctoribus siint

expressus includitur, quod rebelnotabili

ct sigiiantcr

per Aiidreani in

lione, vcl invasione rcgni

locis. Qiiiiiimo

Malt!ia;us

de

Atflictis

millium unciarum

in

pra-dicto

quinquaginta rcgno collccta

exi-

testatur

illa se

allegari vidisse in sacro consilio,

:

taxetur, ipsius regnantis applicanda subsidio, prout

in prpcfalis capitulis distinctius

et esse in viridi observantia

Quia fucrunt, iniit

apcritur;cum

quit, facta do

voluiit-ite

rcgis Caroli
:

iKitct

in

procemio illorum capitularium

regia ,

et sic videtur lex

Confirmantur hfec ex Formularum libro pervetusto arcbivi olim regii Neapoliiani, qui
ut supra
extat;
,

nunc memoravi apud Sedeni A|)oslolicam cx quo manifcste patet Ilonorii papai sanIV lempora a regibus culla
Cliristi

peccatorum lasciviis rebellio sit ad pra;scns in regno notabilis, quia est in insula tota Sicilia;, elCalabriie [larlibus, ac invasio Aragonenexigit slemma sium hoslium satis pro|iatiiIa rcqiiirit fldei debitum, et causa rationajustitia;, bilis aiinitatisiiiducit, utad [iraedictorum hostium
gciitibus
;

et

cita post Nicolai

fuisse,

prompta devotio,

rcbellium collideiidam iiialitiam regnicolarum citra Farum in dcvotione sistcn-

cuni

is

liber

anno
'

niillesiino trecentesimo

tiiim, in cxsolutionc (]uantitatis pro

tioiiis instantis |iroiii|>tam

causasubvenparatam,
;

secundo
scriptum
nis a

exaraliis fuerit,
cst

ut constat ex eo
vccligal

(luod

se exhibeat et

Timctanum
:

tempore rebellionis Sicilia; ac regio flsco debitum ea vero rebcllio anno Christi millesimo ducentesimo octuagesimo secundo, ut vidimus eruperit. Cum porro in eo formula; descriptffi sint, |qua; in publicis confcrcndis niuneribus, proponendis regiis impcriis, jurisiiue
servando oidine usurpand;e
Sffipius

pro vigiiiti. annon peiisitatum,

ut trames
sicqiie ipsi
tibiis

jiislitia;

a;qualitate scrvetur hinc inde

et praistitis

juribus pro[iriis

immunita-

gaudeant, (|uod regni dominus, cui ipsius giibernacula sunt divina piovisione concessa, sui jiiris debito non fraudenlur, elc. Constat ergo
ex hac formula, (jua Carolus
II

decimotertio sae-

culo uteliatur, llonorii ca|iitula viguisse. Si

alia
sita,

enim

essciit;
fial

at(|ue

iii

iis

formula tum
illa

scriiiiariis

rcgiis fuisset pro[io-

earumdem Icgum

Honorii

inentio, \\\\k

sine diibio in piU'dicto Codice, siiperiori

foret.

a pra'fectis provinciarum,

arciiim

ac

portuum,
tertiode-

pnclermissa, dcscriiila
59. Ul([iie rei

et aliis magistialibiis religiose observaii ilebcant;

verilas clariiis enitcscat, addualia insigni

et

exidoratiim est

tum tcmporis, nimirum

illa

cemus nonnulla cx
pra^fcctoruiu

Formnla %

in

qua

cimo
'

sajculo ineiinte, papalia

cdicta viguisse.

portuiim

prociiiatioiiuin

Icges

sunt
Tassoa. super Pragmat. deAntefacn vers, 4. observat. 1. num. 10. ^ Mattli. de Affll. in c. 1. vers Ista. sub num. 23. vers. lameu

ex[iressa;,

hoc

titulo consigiiata.
et

Super
I

officio

portus

procurationis.

ego
5

viii.

iiit.

imp,

Loiliarius

Eugenio papa et univers. popul.

Ms. Formular, pag. 93.

Ms. Formular. pag. 55.

Ibid. pag. 28.

tiir

HONORII IV ANNUS
Item
portiis etc.

1.

causis

CHRISTl 1285.
consnetis vetustis temporibus,
II

Plnribus interjectis, daniKipa-

dum

Gnil-

h;pc in

obeundo deniaiidato inunere do

:

lelmi

jus florebiit, a

Sicniis vectigalia,

e.xbau-

libus legibus, ab Honorio

vandis imiieria

Iteni

nimirum editis, obserqnod Ibesauros, et omnes

pront bactenns
et

stnni saepius impuiie adminislroruni culpa popu-

loruin sanguineni

luget auclor
papa3

'.

Sane

si

regii

res, ct sinyulas invenlitias,

extitit

administri
noii tut

Hunorii

sauctiones servassent,

consuetnm

in

conservare procnres
nalibus snpradietis
tiabis
:

regno capere, (|Morum

:

pro

iiarte cnriae

tantaqiie
libet.

mala, quae flere potius qiiam

[iraesunt, Puiiti-

omnium

qnantila-

narrare
ficiani

Ex quo discaut qul

:

tein et qnalitatem slalim nobis, et niagistris ratiotlistiicte

aucloritatem colere

cum

nulla re magis

per tnas b.tteras nun-

qnani ejus observaiitia lirmari

experientia coinperluni
sit,

sulia posslnt: at(|ue

ordinalione tamen inter csetera facta per

eos Cbristianos princi-

snpradicta capitnla sanctam

edita,

Romanam

Ecciesiam

pes

Numinis

divini prfecipua clientela

subnixosad

super inveutionu Ibesanri tenaciter obser-

siiniiiia

quacqiie

assurexisse

qui

summorum

vanda.

Pontificuni
teruiit.

mouilis obsequentissimos se pra-stipelliciendos ad

rebelles
,

quod baliatum aiiquem tlliorum comituni et baronuin, qni tempore obitus patrum eorum in ininori Eetale constituti sunt, tam videlicet pupillorum illorum, quorum patres mortui fuerunt teni[iore ofticii |ira'cessorum tuorum, et ipsoa Iteni

02.

Ctcterum Honorius ad
Siciliae

ofQcium
edixit
*

insulanos

aliosque

superioris Constilutionis beneficio privan-

dos, ni quam|irimuiii

excusso Aragoiiio jiigo ia

runi baliatnm
curiae gerebant,

praecessore

tui

iufedicti

pro parte

tum,

et

quain aliorum pupillorum comibaronuin,seufeudatarioruin quoruinlibet,

patres

posleroium fidem et clientelam redirent. Tuin nonnullas leges a Carolo Salernitano priiiCaroli
cipe Siculi

regni

haerede latas ad Ecclesiaslicuin

'
:

quorum
sub
et

tempore

tui

oflicii

morientur;

jus atfereiiduin proiiiulgatas conllrmavit

qnaea

fideliter et

diligenter inquiras, et nobis significes

nobis antea suo loco insinuatae fuerunt. Praeterea

sigillo tuo |ier lilteras continentes nomina quain cognomina tani patruin mortuoruin ut iiule profiliorum ipsorum superstitnm
, ,

pr.Tficiendornm

Ecclesiis Cathedralibus in regno pastorum curam Sedi Apostolicce, flagrante Siculo bello, reservavit *, ne a memorati Caroli voluntate
alieiii
xiiiii

cedi

mandemus,

sicut

in i^ra^dictis

capitulis per

ad dignitates Ecclesiasticas irre|)erent

id interesse

ma-

sanctam

Romanam

Ecclesiani edilis inter ca;lera

enim

Larinensis episcopi,

(|ui se-

continetur .
dilur
60.

Deinum

post plura a parliculariita

ditionem concitarat
oslenilerat
veiitaiio
:

in

Gallicam slir|iem, defectio

bus casibus ad genericos ascendendo,

conclu-

qui propterea ab archiepiscopo Bene-

judicinm apud subsellia Apostolica inten-

aVoIuinusinsuper

ei

expresse

mandamns,
regein

tatum

est

ut tani capitnla per praedictam sanctani Ecclesiam

Roiiianani, qnain alia capiliila
[ler illustreiii

63.

Veiieti sacris interdicti

Aposlolicte cleinentiam.

Privati
a

implorant Sedis
etiani jani sa-

Carolum recolend;E

iiiemoriae, et

doininum Caro-

croruin usu

fueraiit

Veiieli

Beriiardo episcopo

lum Salernitanum
statu regni in
officia,

priucipeiii edita super pacifico

Poituensi, qui

cum

a Martino IV inissus esset, ut

omnibus, quae praedicta tangunt

debeas invioiabiliter observare. Ciini vero in bis postremis sententiis Honorii IV Pontificis,
I

classem Venetiis instrueret ad Siciliae insulam ad obsei|uium EcclesiLC et Caroli regis cogendain, spe et exspectatione dejectus fuerat, senatu Veneto

Caroli

el Caroli II

legum

leges distiugnantur, patet

[lapales sanctiones de constituendo compoiiendoque regno Siculo decimotertio sieculo excurrente

obsoletam kgein renovante, ne quis inconsulta republica arnia pro ullo extero pnnci|ie capesseret

flornisse; atqne hallucinatos jurisperitos illos, qui scripsere, regia edicta

inde enini meditala in Siciliam ex|)editio niagno rei Pontificiae daniiio atque Aragonii incre;

de Pontificiis legibus ser-

nieiito

difsoluta

fuerat

teiiuilqne diu justiliain

vandis promulgata, de iis, qnae a Carolo II juomulgalae erant et confinnatae ab Honorio, intelli-

sacrorum.

Cum

vero senatus atlirinaret, nun ad

eiTerendas perduellium aut Petri Aragonii partes

genda

qui error facile irrepsit, ciiin

ca|iitula

parum

ace

eam

legein

iiromulgatam, sed

iie

quadam

niali

curate adverterint alia

de toUendis
principe

coiitagione extera bella in rempublicaii; inferren-

regno Siculo gravamiiiibus sancita,

ilerunique
latae

tur; missisque oratoribus posceret ab Honorio, ut

diviiia Venetiis restitueret
;

earum

leguni, quai a Salernitano

Ponlifex episcopo Ca-

erant, potiorLiii parteni ad libertatem Ecclesiasti-

stellaiio dissolvendi Ecclesiastici interdicti aucto-

cam

speclanlem
61.
Violatae

corroboratani
poslea

quas nos suis

injuria

rilatein
dereiit.

cuntulit

',

ea lege ne Siculis Veneti stu-

discretas bicis histoiia^

mandavimus. non sine gravi

fuere decursu

temporum

superiores Honorii leges

filii

ob varias rerum conversiones, ut querilur Suinmontius '. Ciini eiiiiii inler alia constitulum sit ab Romano Pontiflce, non exigeuda uisi certis de
'

Venerabili fratri episcopo Castellano. Accedentes ad Aposlolicam Seilem dilecti nobiles viri, Andreas Uandulo natus nobilis

64.
M

Summont.

Ilist.
'

Ep. xcili.

Neap.
1.

1.

ni.

Hou.

I.

l. *

liod.

Ep. cur. xsili.

Ep. scv.
Ibid.

Ibid.
I.

Ep. cur.

Summont.

Hist.

Neap.

I.

111.

Ep. cur. xii.

HONORII IV ANNUS
viri... diicis Vcneloruin, Loonardus Venerins, el Niculaus Falelrus de Vcnutiis syndici, seu procuratores ipsius ducis, consilii el coniniunis Vene-

1.

CHRISTI 1285.

569
explicanuis, tanto

latis

gremium propensius

am-

plius in ipsius Ecclesio; ac etiam

hierjsduni clara}

tornm

in

nostra et fratruiu

nojlroruni pra.<sentia

memoriic Caroli regis Siciliic devotioiie concrescant, et reddanturad iioslra et eorum benei)Iacita
prompliores; fraternitali tua; per Aposlolica scri(juatcniis iiilerdictuiii civitatis pla mandauiiis
,

couiniune
civitatis

proponere curaverunl, quod dux, consilium et priedicli ab oliin pro iKino et pacifico

Vcuetiarum
Venetus

statu salultriler conservaiido,

sub

cerlis

pcenis et conditionibus statuerunt, ne

civilalis

ejusdem auclorilate nostra rclaxans, ducem, consilium

ctos ex

sulilala
et

diflicultale

commune

praedi-

quivis

liabitalor

ojusdein,

seu

parie nostra inoneas dilif^cnter, ut clara

prffidicti

ducis Gdelis, contra (juenipiam doniinum

pra;decessorum suorum vestigia laudabililer imitantes,

in

seu comniune
iiiinoris

aliquod absqiie ducis ejusdem, ac

majorisve consilii sui licentia, cuiu armis

pcrsevereiit,

devotionem ipsius Ecclesia; stabiliter ipsam siiccialiter iii pncdictis ejus,

proccdere quomodolibet altcntaret.

Postmoduin

deiii Ecclcsia;

ac Sicilia; rcgiii negoliis efiicaciter

autem tempore

felicis

recordationis Marlini papa) IV

ostensuri
filios

ita

(juod Ecclesia

eadem semper
ac
ijisi

in illis

praHJeccssoris nostri, venerabili fiatri iioslro Ber-

devotos

ct fidelcs invcniat,

veluti quo-

nardo episc. Portueiisi, tunc

stolicai

iii

parlibiis

illis

A|io-

daiii

mutiia; rcIatioi:is oflicic, matreiii gratiosam et

Sedis legato, pro certis

Romana;

Ecclesice

benignam reperiant
credere possuiiius,
et civitatem

ac

Siciiia;

rcgni negotiis Vencliis exislentc, piaifati

pracdicUirus cisdeiii,

dux, cousiliuni et coiiimuiie slaUiUiiii liujusinodi,

eadcm aperte iiihilominus quo si contrarium, (|uod vix alteiitarent, noii solum praein
:

quibusdam pceiiis appositis, innovarunt: propler quod idem cardinaiis, re[)Utans civilatem eamdem per senleiitiam ab eodem iiriEdccessore iii oiiiiies fautores Petri quondam regis Aragonuin promulgatam Ecclesiastico iiiterdicto fore suppositam,
fecil in

dictas praefati procdecessoris sententias contra illos

coium faciemus,
;

actore Doinino, in-

violabiliter observari
tiialiter et

veruiii ctiam gravius spiri-

temporaliler, prout expedireputabimus

et

qualilas facti suaserit,

proccdcmus
ut

cuiii

di-

civitate prtefala

iiiterdictum

liujusiiiodi

gnuiii sit et consoiuim rationi,

(jiios

a pravis

observari. Quare meniorati syiidici seu procuratores

acUbus monitionum
acris
disciplina;

leniiiienla

ncn retraluint,
Caveant

pro parte diicis

consilii

et

comiiiunis praj-

verbcribiis

arccantur.

dictorum iiubis biiiiiiliter sup|)iicaruiit, ut ciim statutum ipsuiii in iiijuriam Roinana) Ecclesiao nequaijuam editiim fuerit sive factuin sed ad
;

civitatum el geiitium

dicti

ducis

et

Veiietiarum

aulem illi, qui propter favorcm eidciii Petro ab ipsis impeiisum praedictasexcommunicationissententias iiicurrerunt, ne se ofliciis divinis immisceant, donec super boc absolutiouis beneficiuin
coiisequaiitur. Dat. Tibure non. Aiigusli, aiiiio
60. Magistralus Florenlini
i

luitionem, et guerram ac scandala evitaiida, prout

iidem syndici seu procuratorcs nomine pra;dictorum ducis consilii et communis, habentes ad lioc ab eis speciale mandatuni, juramentuiii firinarunt providcre super hoc illis de bcnignitale Apostolica dignaremur.
,
;

iniqiun

leges in

jus Eccledasticum.

Addiicli

codcm

teiiipore in
ini-

crimen
disse,

Floreiitiiia;

reipublicic

magistratus,

quiores leges juri Ecclesiastico adversantes condi-

atque ideo
illis

Raymundo

Argerio demandatae

65,
praefati

Verum
,

etsi

dux, consilium et

commune
deiiquisse
pra^seiitia,

partes', ut

pcreiiiplorium diem apud

Sedem
:

ex eo

noscantur
ipsins
rata;,

quaniplurimum iii lioc quod in ejusdem cardinalis

Petriini
et

qui contra dictiim

netarios

conatus

Apostolicam ad diceudam causaiii constitueret a Nos igitur ne praemissorum contagium, quae inipietati deserviuiit, supcr prcesiiiiiptioiie siiniliuiii inirciat

negotium prosequebatur Ecclesiae memoad innovationem slatuti bujusmodi proces;

sinceras meiites

liileliuiii, et

maxiiuc

vicinorum, volentes praedictoruiii

taiiei,

[lotestaUs, capi-

serunt
cita

cum

illa, si

diligenter attendilur, et solliiirteli-

consilii, el

communis

refragari conatibus,

meditatione pensatiir, in favorera Petri

et

tam temerariis actibus

te

coiisilio

provisionis de-

bati

non modicum videalur

latas

extitisse

pra;sumpta;
et

bitae

obviare, discretioni tuaeper Apostolica scripta

propler quod

in

fautorcs ipsiiis Pctri per

maiidamus, (|uatenus

ad civitatem pncdictam
praemissa iudagiue non
si
iis

eumdem

preedecessorem, excommunicationis

personaliter conferens,

interdicti sententias, prout in ejus processibus et

solemni, vel jndiciaria,

praedicta statiita vel alia

absque figura judicii

sinulia edita, et pro-

declarationibus super hoc habitis continutur expressius, incurrisse videntur

;

nos taiiien couside-

clamaUones

hujusiiiodi, vei similes eis, factas fore

rantes attentius antiqua; devotionis affectum,

quo

in civitate praefata inveneris;

potestatem, capitapricdictos, ac prio-

jam

dicta civitas erga

Romanam

Ecclcsiam

iiiter

neum, consilium
res arUiim vel

et

commune
statula

caiteras urbes Italia; quasi

refulgebat

ac

quodam clariori tilulo intendenles tum propter hoc, tum

memorata; mandato, pra'dicta

civitatis, quoruiii consilio

de novo edita facta

parte nostra

etiam ot)tenlum cardinalis cjusdem, nobis propterca,

essc dicuiitiir;
existant, sive

sive iidem priores in oflicio ipso esse desierint; ex

cum

instantia supplicaiitis, beiiigiie agere

;

jam

cum
ctos

eisdem

spe concepta, quod quanto pra;di-

peremptoric citare procures, ut infra quindecim

'

ducem, consilium et commune gratiosius in hac parte prosequimur, et eis Apostolicte benigniAnn.

Lib.

I.

Ep.

cLxm.

ToMcs XXII.

Rayn.

III.

72

570
dies post
fiine

HONORri IV ANNUS
cilafionis pdictuin, pofestas. capita-

1.

CHRISTI 1285.
et

sem, nudis pedibus,

portis

Vercellcnsis, et

neiis, ac priorcs

iinvdicti
praefati

porsonalitcr

coiisiliiiin

Iporiensis, ac Albanensis civitaliim

nsque ad ca-

vero

et

coimmiiie

per procuratorein idoiiosliis

neuin nostro se conspectui repraeseiitent,

thedrales Ecclesiascivitatum ipsarum, pedes, nulIiim veslimentnm super tunicam ferens, et cnpite

super

priTiiictis

mandatis
recepturi

et

beneplacitis pariluri,
justitia

discooperto pubiiceac patenteraccedat:

ipsumque
velalio,
aliis,

ac facluri, et

quod

suadebit.

marchionem
et

et posteritafem

suam

auctoritate no-

Diein vero citationis, et forinain, et quidquid stiper

piGDinissis duxeris

stra privare curetis

omni jure patronatus,

;

facienduin, nobis per tuas pa-

feudo,

ac locationibus emphyteoticis el

tentes litteras, liarum seriem continentes, studeas

fldeliter inlimare.

Datuin Roinoe apud

i

S.

Sabinam
a
in

quK ab ipsa Terdonensi tenent Ecclesia ita quod ail eamdem Terdonensem Ecclesiam libere devolvantur
:

non. Novembris anno

67.
Pojttifice

ac reddalis eadein aiictoritate posterita-

Guillelmits
jtulicatur.

Muntisferrati

marchio Gravissime quoque

tem

ipsain usque ad

quartam generationem inhaquoqueinarposses-

bilein

ad obtinendum Ecclesiasticum beneficium

Ineubria violata erat Ecclesiastica dignitas in Terdonensi episcopo qui ex insidiis a f.icinorosis
,

in dicta EccIesiaTerdonensi. Praefato

cbioni districte prsecipiatis,

quod

castra,

boininibus necatus fueral.

lelinus

(1)

Cum enim

Guil-

siones, et terras ad pra;dictam

Ecclesiani Terdo-

marcliio Montisferrali iinpetu Terdonene.xpugnasset, ipsius milites fuy:ienet

neiisem spectantia, qua; delinet occupatn, eidem

Ecclesia; inte^re restituere sine qualibct difticultate

sem civilatem
tein

episcopum cepere,
,

in vincula
,

conjecere
episcopi
,

procuret. Post

IicEC

petilum absolutionis benefldi-

cui niox
trahi

eo

advolans marcliio

compedes depriesi-

ciuin juxta formain Ecclesiai hac vice aucforitate

jussil.

Cum
,

vero

consanguinei

nosfra impendatis eidem, sibique imponalis

strictins et mandetis,

quamdam arcem
diario milite

cui Sorli iiomen erat

ut infra unius anni spalium

munitam lenerent, missus est episcopus inililum manu stipatiis, ut consangnineos

ad arcis deditionem pellicerel
retur, episcopus
:

altare constrni faciat in dicta Ecclesia Terdonensi,

et dotari

duinque

res Iracla-

cum

fratre ac tribus aliis

nensibus cegsus

est, pra^sente

Terdomarcbionis familia,

de bonis suis, ex quoruin iiroventibus, duo presbyteri, quilibet eorum videlicet viginliquinque libras Genuenses annis singulis percipere
valeat
,

nt

ibi

continue

circa

servitium

cultus

quamvis
ret.

conspectum eripeAudilo facinore marcliio inagmim preese animi

nel)ula inlerjecta rei
tulit,

divini inorentur. Passngiiim

qiioque ultra mariad Ecclesiam S. Ja-

nuin, vel peregrinationis

cobi Compostellani,

iter

dolore

alque episcopi corpus

:

magno

funebri

proiit et
et

quando nos duxeriopera,

apparatu extuiit
stoliccB

jussup(iue paulo post Sedi Apo:

mus disponenduin
injungatis jejunia,

prieter prcEdicta etiam sibi

se sistere, plures excusationes attulit

si

oraliones et alia pia

discederet, ditionem

suain in apertum discrimen

prout juxla (|ualitatem excessus aniintc

vitleritis

siia; saluti

conjectum

iri

filinin

seiitennem esse
:

deesse fra-

expedire.
9

trem cui princiiiatum crederet Sabaudiim sibi infensum non perinissnros Geniienses, iii eoriim civitatem ingredi non tuluin inare, si Genuensem navim conscendat ob Pisanorum odia non licere navi Aragonia velii; atque ita sibi undiqne ad Sedein Apostolicam ailitus obseptos esse. Quibus
:

69.

Volumiis insuper, quodmarchioneipso,

eidem, quod infra annuin, postquam
ita

nt prcTinittitur, absoluto, ex parle nostra districte

piTCcipiatis

excusationes ipsae cessaverint,

cedat

quod

tute possit

Apostolico se conspectni praesenfare, ad Sedein ac-

eamdem, mandata

qiiae sibi fieri

contigerint

auditis

lloiiorius,
;

cum

rei

gravitas

severitatem
si

auditurns, et efflcaciter implelurus.

fecerit, ea qujE

Quod

si

noa

poscerel

binc asquitas clementia severitatem,

super constructione

et dote altaris,

excusatio valeret, temperari suaderet; Consanensi

ultramarino
nali

pass.agio, vel peregrinatione, et perso-

episcopo et DominicaniB
fecto

familiffi in Iiisubria prae',

provinciam imposuit

ut

si

marctiio absolvi

adventu ad prailatain Sedem sibi, ut praemittitur, duxeritis injungenda, volumus ut ex tunc

eo ipso in
veritis, rediicatis

flagitaret,
set,

nec tamen accedere ad Pontificem posdescriiitas in Diplomale poenas illi infligerent.

68.

eamdem sententiam, aqua ipsuin eumdem ita quod, sicut

;

absolprius,
nisi

sitionem

Ab eodem marchione ad devotam suam de stando mandatis nostris

reqniel

poenis, et poenitentiis subjacccat

injungendis,
aliter

Ec-

super

iis ei

per eanidem

Sedem

consulatur.

clesiae, corporali pra;stito juramento, et de parendo praecise mandatis eisdein idonea cautione recepla, inter alia specialiter imponatis eidem, quod diclus marchio a loco, iii qiio diclns episcopus captus extilil, usque ad Ecclesiam Terdonen-

Per haec autem, quai dicto marchioni, non requirenti judicium, sed humiliter imploranli misericordiam poenitenti;e salutaris, imponi mandamus, saecularibus principibus vel personis non adimi-

mus

facultatem utendi,
ipsuin

prout

justitia

suadebit

contra
1

legibus, quas adversus sacrilegos

Lib.

1.

Ep. ccxxiv.

Catholici principes

ediderunt. Dat. RointG apud

(1) Caides

episcopi

Terdonensis in

anniim

scribebat, auclor Memorialis potestatum Regiensium, qui

pracedenlem oplime conjicit Spondaniis, cui Ddem adstniit, qui tunc Comnientariris suos suam banc historiani diligenter persequitur, prout etiani in Anaalibus traditur. Mansi.

HONORII IV ANNUS
S.

1.

CHRISTI 1285.

571

Sabinani XTTI kalendanim Jaiiuarii, anno i,

70.

pra;tala;Roinan;e Ecclesi.o inferimrefinentes, [)rout

Seutcntiam fcrt Uonorius in ViterbienUsus eliain est ilonorius Apostolica sium causa.

per

iios,

seu
:

Sedem
coiitra

i|)saiii

ordinatuni fuerit, exer[lersonas,

cendam
|>i

reservata nobis plena, et libera potestate

singiilares

erga Atliniilpluuii jani anlt; ccnsuris ob brusinonis arcem ijfcu|iatam iriclitum. In Viterbienses vero, qui ob Malthaeum et Jortianum
ck'mi'nlia
'

j)rocedeiidi

quie

in

ajdicto excessii fuere cul[)al)iles, [irout ciil[)arum

suarum
II iioii.

suaserit qualitas, et videriinus expedire.

[lalatio episco|)atus Ecclesiaj

Ursinos cardinalcs, post Nicolai

clavi in vincula abreptos

III

obitiim e coii-

Actiim in

Tiburtin;e
i

cciisiiris delixi, crimiiiis

;

Se|)tembris, Pontificalus nostri

anno

veniam

a Marlino poposcerant

eoque defuncto
i'X0|)iit

72. Stipendium S. Pclri a Polonis et

Pome-

magna
tabant

dfTnissione Seilis A|iostolic;e gratian)

ita

ranisexigit flonorius.
veiiia, fideliuni

Flagitata etiain criminis

esl rcstitiitus Lcsko ob conjectum in vincula

inansuutudinem expiicuil
Sollieitn, inqiiit,

',

ne disci-

coniniunioiii
i|iii

plinam Ecclesiaslicam dissolveret, severitatem conjunxfiit

tts,
:

Niger CracoviaB dux,

Pauliiin
illiiis

meilitalione peiisan-

uibis c[)iscopiim,

quem

excivisse in

ijuod etsi Vilerbiensium prcUilictoruin cxces-

Polonoriiiii [icrnicieiii barbaros acciisarat, anathe-

sus, injuriae et offensae

et

enormes

extiterint,

usque adeo graves, atroces quod facti circunistantiis

pcDiiis

ob divina
absoliili

mate devinctus fuerat atijue ejus ca[)ellani, qui coraiii dnce antea celebrata PonliQcum
:

uiiiversis exacta

consideratione tliscussis,
;

legibus saciis eraiit

'.

iiilenlicti, Ilonorii jiissu

sunt

compensari quibuslibet vix valerent quia tamcn idem Vilerbienses prajdictam excommunicationis
senteiiliam, ac suinptus et labores (luamplurinios

Cuin vero res Polonicas attigerimus,

occasione hujiismoili, non sine multis angustiis,

doloribus, etaiixietatibus variis et diversis jain
brevis teni|)oris spatio
|)atienter et

adilendum videtur, Honorium vectigal S. Petro in Polonia et Poineraiiia dcbitum exegisse quo arguinento ad Polouiae dnces ^, archiepiscopum
:

non
jier-

humiliter

Gnesnensem ' atque alios ', prjjterea ad Opoliae duces ', earumque regionum priesules ' scripsit.
73. Tartariin Unrjarin.

tulerunt

;et

volentes benijiiiius circa illos censuraj

In Pannonia exoriLon:

temperare rigorem, ac niitius agere cum eisdein ; habita super iis cum fralribiis nostris deliberatione solemni, de i()Sorum consilio sententiando decernimus, et pronuntiamus, atque |)riecipimus,

tur

hocanno
'.

belli Tartarici fragor, ut scribit

Cuniani eniin acceptae cladis ulciscendae cu[)iditate incensi, Tartaros excivere qui tanta
ginus
niulliludine se in
illiul
illis

regnum

infudere, ut La-

quod per ipsum commune tantum de inurisdictte civitatis Viterbiensis, ac ipsorum miiroruiii liirridicti conimunis sumplibus bus per circultum diruatur, quod de muris et turribus ipsis, duo
,

dislaus belluin cuin

Grassati
rori

conserere perhorruerit.

itaque fcrro, flamma, ra[iinis barbari fulaxavere, iiuleqiie in Conslanti-

frcBna libere

nopolitani imperii terras irrii|)ere, easque pariter

diintaxat senatus urbis

palatia

renianeant super

vastaverunt. Meruit sane Ladislaus ob eflusos in

teriam

quoilque ipsain
infra

dinitionem

pnefatum
;et

libidinem inores divina virga

deiiii[iie

[lercuti,

qui tolies
;

commune
inchoare
circa
;

duos menses teneatur

debeat

monitus turpissimam vitain non emendarat

poeiia

ea-

ac insujier hospitale uniiin in civilate ipsa vel in loco aliquo, de quo nobis visum fuerit

involvi Ungari, ([ui ejus exem|tlo

eam, dictum commune fundare, seu construere, ac dotare jiro pauperibus teneatur quodque tiim in fiindatione seu constructione, ac dotatione bospitalis ejusdem, qnod hospilali nostro sancli Spiritus in Saxia de Urbe pleno jure voluinus esse subjectuin, usquead viginti quatiior millia librarum papalinorum infra quatuor annos
:

imbiberant mores Cumauorum, quos jiiste sacvissimos carnifices senserunt. Misertus vcro est |)0puli Cbristiani Deus, n(!c diu in ira misericordias

suas continuit
ros,

|)cste eniiii atroci

percussit Tarta-

adeo ut multis eoruni iiiillibus absiiiiqilis, rcliijui ex Ungaria se subdu.xcrint. Cacteruni in

tantam inopiam ac vastitateiu

est, ut

iiifelix

terra redacta

honiines

jumentorum

instar aralra et bigas

compiitanilos ex nunc,

commune
pro

tribuat supradi-

trahere cogerentur.
74.
tus.

ctuni, qiiantilatcm i[)sain

iiuarta parte annis

singulis persolveado, per depulandas siiper hoc a nobis persoiias, proiit utilius expedire viderint,

Gravem

Waldemarus Suecice rex regno orbaetiam poenam impudicitiaj sensit

rex,

Waldcinarui
anlea
i|isius

qui cxultantes cu[iiditales intra

expendeiida.
71.

conjugale tliorum non coercebat: non enim iiiodo

Quia vero

memoratum conimunc

per

exutus fuerat regno Sueouuin

quod
*,

iu

assuinpliC,
ciain,
in

quamvis
tantae

indebitae, jurisdictionis auda-

fratrem
;

Maguum,

ut su()ra

vidimus

tra-

prasuniptionis prosilivit excesut iu

sum

comimine i[)sum

eo,

in

quo

deli-

ductuin est sed cuiii nova consilia ad sce|)trum ainissum recu(ieraiuliiin moliretur, atque in viliuin iniiliercularuinamores insanos se ellunderet,

quisse dignoscitur, puniatur, niero, niixto im[)erio, ac jurisdictione

oinnimoda, donec su|)er

aliiul

lioc

ab ordinum conventu

in

carcerem detrudendus

per A[)oslolica; Sedis providentiain

ordinari
;

contigerit, A[)ostolicaauctoritate [jrivainus

rectoet

riam seu potestariam

'

civitatis

ejusdem nobis

"

Lib.

I.

Ep. CXXV.

^ IbiJ. Ep.cxcii. ' Lib. I. Ep. cix. ' Ibid. Ep. cxcni. ^ gp, cscv. Reg. post eanid. Kp. Ibid. Ep. cxciv. * An. Cb. 1277. Long. l. VII. Card. Baron. ia Notis Ms. et alii.

<

Ibid, Ep.

xvui.

num. 63.

572
proniintialus fnil
:

HONORTI IV ANNUS
(luorum decrctum afferendum
'

1.

CHRISTI '1285.
hffic

ut in celeberrimo conventu flerent, data

ab

visum
sis,

est.

Honorio impcria

'

Benediclus Doi gratia episcopus LincopcnetFinlandi;c diiN,

Vencrabili fralri episcopo Parisiensi.

Licet dilectiis fllius frater j^igidius RoinaS. Auguslini, vacans studio, aliqua, sicul intcllcxi-

Magnus eadem

gralia electus

Upsalensis, casterique coiisiliarii.

nus de Ordinc fratrum Ercmitarum

nos
oliin Parisiis

Sane conOteniur

et pul)licc profiteinur,

illustri

domino nostro domino Magno, Dei

regi,

gralia

Sueonum Gothorumque
luisse, et

salubriler consu-

mus, dixcrit et redegerit in scripturam,qu;B honse memoriae Stcphaniis Parisiensis episcopus pra^decessor luus per seipsum cxaminans, et per can-

modis omnibus suggessisse, quod domifratrcm

nuin

Waldemanim
in

suum, quia

omiii jurc

ccUariiim Parisiensem cjus temporis, ac per alios

theologicaj facultatis magistros examinari faciens,

quod

rcgno noslro dignoscebalur possidcrc,

libere renuntialo,

memoratum regnum
se et suos,
;

nihilomiat-

nus intcrdum pcr

nccnun alicnos

censuit revocanda, et ea ininime revocarit, quin polius variis rationibus nisus fueril confiiniare
;

tenlaverit iinmaniter perturbare

qui utiain di-

nuiicr tainen apud

huiniliter
obtulit,

Scdcm Apostulicam
se

conslitutus
qiise

missa uxore propria

plus,
et

et legitima, quasi j^rodigiis,

et

mcnte

ca-

paratum

revocanda,

sua3
ct

fainso

aiiti(|ui

hoslis

dixciat sive scripserat, revocare pro nostree arbitrio voluntalis.

8 Nos vero hujusmodi ejus oblationem humilem acccptautcs el inoli spiiitu compassionis ad

snggestione
nis

instinclu, forinidine diviuLe ultio-

minime

refra?natus, mulierculis vilibus inter-

quando(|ne etiam scclcri adullcrii publice adhKrci)at; contcinncns per salutarcm pnclatorum regni monitioncm ab
,

dum

per coilum

damnatum

i|isum, quia dcccntius ct ulilius rcpufavimus, ul

pra'missa ibi
scrijita

consultins revocentur, ubi dicta et

te

earum

nefario

consortio resilire

et

ad tantam
in alienis

inconsulte dicuntur, ipsum ad

;

dnximus
magistro
aliis

vergebat iguominiam atijue ino|iiam, nt

partibus degere ccepit vagai)undus, in
suffi

remillendum
scripta

fratcrnitati

tua?

per

Aposlolica

niaximum

mandantes, (|i)atenus dilecto

Parisicnsi
cancellario,
cl

fllio

scandalum ]ilnrimorum usqne ad cmcndationem vit;i_^ sua- et morum rcformationem , depulatis ei servitoribus competentibus faciat custodiri. Dafum anno Domiui MCCLXXXV . Addit Joannes Magnus ' de Magnus, habitis his littcris a tolo Sueco rege regiii senalu, non slatim fratrein custodii-E mancipavit sed in tertium annum, si forte mores
aninia^ pi\TJudicium et
;
:

Niculao

onunbus

magistris theologicffi facultalis, Parisiis conimo-

rantibus, tam aclu in

eadem

facultate regentibus

quam

eliam non regenfibiis, ad hoc specialiter

convocatis, procedcns de ipsorum consilio in prajdictis, dicto fratre

coram omnibus

eis revocante,

qua; de dictis contra ipsum uiia cuin majori parte

ni:igistrorum

corumdem

judicaveris revocanda; et

suos einendaret, cxpcctaiuluin putavit

75. Instiluti in Sai'dinia fidfi censores.

At
ir-

spccialitcr quae dictus praedccessor tuus

mandavit,

ul

|irffi(licitur,

rcvocari, circa liccntiam et expedi-

de poenis impudicis a Nuinine hominibusque

rogatis ha^c sutfecerint
:

tioncin ipsins auctoritate nostra pruvideas, prout

nunc quid
dccrelum

in

liffiieseos

scelus a

Romano
in

Pontifice

sit,

intucahffire-

mur. Confluxerat
ticorum

hisce teniporibus
illuvies
:

magna

sccnnduni Deum, fldei Catholica', ac Parisicnsis studii ulilitafi de conscnsu majoris partis magistroruin ipsorum vidcris expedirc. Datum Romte apud
S.

Sardiniam

cum enim

nullus

Petriim kal. Junii, anno

censor esset, ex aliis regionibus depulsi iinpii, tuto ibi indulgere sceleri i)Osse arbitniti, illuc se contulcrant scd ea
in ea insula instilutus tuiei
;

77. Explicuit Christianam dius, ac

demissionem iEgiindies

Romanae

EcclcsiLC doclrime pie adhajsit.

Conjuncta

ita^pie virtulis et scieuliffi lande,

reanimadversaHonorius, in hujusmodi hominum luem inijuircndi provinciam Minoritis demandavit ' parique exarsit zelo iii nonnullos Caicasso;

elflorescens, ad Bituricensein arcbiepiscopatum est

evectus; cujus elogium Sixtus^Senensis his verbis yEgidius archiepisco|ius Bituricenpcrsfrinxil

:

nenses \ qui sacros fungi vetuerant.

76.

fidci

censores

munere suo
Ro7nanus
siia

sis, iiatria

Roinanus, ex
A(|uinatis

illustri

fauiilia

prior

quondam

generalis Ordinis
discipulus,

Columna, Eremitarum,
in

Mgidius

Aurjiistinianus

scripta Pontificio decreto submittit.

in

D. Tlionia;

vir

divinis

Addiictus

Sciipturis erudilissiinus, ct in philosophia Aristotelica nulli siio

suspicionema Parisiensibus doctoribus ^Egidius Augustinianro familioe insignis theologus, ipsum

teinporesecundus,ingeuiosubtiIis,
ct

scrmone

scliolasficus,

ob docfriiue constantiam
Scriiisit

non

recte de nonnullisscnlire, post varias conccr-

Fundatissimi cognoineu adepfus.

insacras

tationes ad subsellia Aposlolica

accersilus Chrise

litleras inullas egregias ex])lanationes,

de quibus

siiana

dcinissione

Pontiflcio

decieto

suaque

scripta subinisil. Jussus ilaque esl Parisiis ea requa, Sorbonicos doctorcs otknderant , alque a Stephano eiiiscopo fueraut damnata, quK

illiiis

ferunfur. In Hexanieron libriduo, efc. Percenset o]iera, dc quibus cardiualis Bcllarminus, qui

vocare

ipsius inter doctores Ecclesiasticos meininit

magna
non

cum

laude, additque

'

Magiia ex

]iarte

Eitat apud Magnuin

Ilisl.

1.

3 Lib, I.

Ep. CLix.

x.\. c. b.

Eo(1_

1i1,_

j_ g

I.ib.

I.

Ep. xxsiii.

Bibl. Sancl.

1.

vi.

C:ird.

Bellar.

'

Ibid.

Ep. c.lxix.

de

Sciiijt.

Eccl. ub. an.

TJOO ad 1300.

IIONORII IV
extanl
,

ANNUS

1.

CHRISTI 1285.
respondit, qnod

573

nisi

cis, etc. B

rantur

'.

mannscripta in variis bibliotheEa vero fiisis?iine a Possevino ennmeAt de co liaclenus nunc ad Syriacas res
:

lihenter faceret quidquid posset

et lidei Christiana;
:

ad honorem Dei
rius ire jiosset

unde intendeut secu(1)

bat foedus pacis componere

cum

vicinis,

nos conferinuis.

ad subsidiiiin TerrK-Sancta;

Egregia per

id

tenipus evertendte Saraceno-

79. I)e imperio Tartarico.

Meditatum Ar-

rum
tuffi

polentia; se offerebat occasio,

anteqnam

illi

gonum
set',

Saracenoniiii iniiiciiiini (vertere, ac sacra

reliiinias Clirisliani noniinis absorberenl, nisi niu-

baptisinalia IlierdSiilymis, post(|uani eas expuguas-

Siculornm rebellio, ac Petri Aragonii pertidia Occidentem turbassent. Tartarorum eniiii in Scytliia iiiiperator, et Argon in Pcrside rex iioc anno ad siiinnium Poiitilicem, Fraiicorum et Sicilia; regcs (nondum enim Caroli
dissensioiies,

accipcre, diceinus infcrius, alque ex dictis

'

litteris

exploratum

est agitasse,

quarum

exor-

dium

gloriosissimo

Christi

noinine Tartarus

auspicatur.
a In Christi nomine. Amen. Gratia Magni Can vcrbum de Argonum domino sancto papa
,

mortis nunlius ad

eos

jjeivenerat) scripfere, ut
et ex

et

cum

ipsis

vires conjungcrent,
ipsi

parte

nna

patri

iEgyiitum ducturos
latuni
iri

invaderent

se ex adversa

copias

Gingiscam priino patri omnium Tartaroruni . Hunc Aytonus Changium Can appellat '
:

alc|ue ita facili negolio Saraceiiosdebel:

sumninm

Caii Ciiristiaiiis sacris inibu-

de (luo ad impcrium Tartariciini e fabro fcrrario divinilus eveclo piura narrat Aytonus, ac [iromul-

tuin esse, ac gerere in votis ut sujierstitio

MahuLatiiii

metica deleatur, ac religio Christiana efflorcscat.

Ad quorum
ex Aytono

illuslraiidas litteras,

quE ob

gatam a novo iniperatore hanc primam sanctionem o Primuin, inqiiit, i)ra'cciitiim fnit, quod Tarlari oniiies crederent ct obedirent Deo immor:

interpretis imperitiam niaxiniis scatent erroribus,

tali,

cujus nutu adeptus fnerat imperatoriam di:

refeieimis, ut
iii

Argonus Cliristianorum
religionis hosti alroaniidifi-

gnilatem
et ex

et

hoc mandatiim Tartari leniierunt,

studiosissimus

Pcisiile aliisi|ue rcgnis linitiniis

Maliumeto

Caii apostat.c, ac

cissinio successerit,

aiiiniumque ad fldem

candain converterit.
78.

tunc coeperunt nomen Dei immortalis iiivocare, et usque hodie in omnilnis eoruin operibus Tartari invocant iiomen Doniini. I*erguntmemo Et serenissimo domino rege Franrata; lilteite
:

Argon

Persidis rex principes Christianos

coruni

et

serenissimo doiiiino rcge Carolo pra-ce;

contra Saracenos sullicitat.

Doniini mcclxxxv, post

Anno,

intpiit,

ptum

suiu (suuni) (nnniuni Cliristianoruni

niaxima

necem pessimi Maliumeti

Caii

Argonus

filius

Abagha
:

primi ini]ieratoris no-

de exscindendapenitusMahumetanasuperstitione, vivo prsesertim S. Ludovico inter Tartaroruin,

luit se vocari Can, iiuousiiue haberet a niajori do-

Francorum
teris
*

et Siciliae reges,

Romanosque Ponticx
aliis

mino in mandatis et super eo misit Argonns ad magnuin Caii nuntios spcciales, quos niagnus Can
Tartaioruni benigne suscepit, et
vit, et

fices agitata ssepius consilia,

ipsoriim

lit-

iioiiorilice tracta-

de morte pessimi Mahunieti fuit plurimuiii consolatus et tiansmisit de ni;ijoribus domus sikc
;

suo loco allatis perspicuiini cst; et omiion dentur aliquid de nium Christianorum tributum, et fiant fianchi in sua terra . Christianos in Perside aliisque Oiiciilis oris ab Argono
:

Argonuni iii (lomiiiio conliiiiia\it et ex tnnc Argonus fuit ab omnibus Can vocatus, et fuit ab omnibus hoiioratiis. Iste vero Argonus fuit adspectu
et
:

affectos beneficiis, ac rcgia leclos clientela fiiisse,

testis

etiam

est

Aytonus.

pulclierriinus, et domiiiiuin suuin teimit virilitcr

et

prudenter, Cliristianos dilexit,

honoravit
:

el

ipsos

|duridiriii

mum

Lcclesias,
;

qnas Maliuinetus

tiam ad Ise Turciman. ordo Can Arguin. El pra^lictus Ise Turciinan servitus istis partibus donec compkautur esset tarde, et Bogagoc, et Mengilic, et Tliomas Banchrui et
Iloba, et tus

Magnus Can fecit graquod mixi ad

fecerat, reparavit

unde accesserunt ad

euiii

rex

Ugelo Tuiciman

pranlictis inixiinus

iii

isla

amba-

Arnieniae et rex Georgiae, et aliiChristiani parliuin

Orientis, et supplicaveiuiit ei, quod consilium apponeret et juvanien, ut Terra-Sancta liberaretur

sciata, si esset ad priiicipium. Nostia

prima mater

erat Christiana . His consentiunt qua; de ipsa in

de manibus paganorum. Argonusquoque benigne

'

'

.Nicol.

IV.

I.

I.

E|i. cur.

Possev. iu Appar. sacro toin.

i.

pa". 128.
-

num 22

xvii.

'

Ext. in rcgcst. Ilonor.

I.

i.

Ajton.

Ilist.

Oricu. c. 16.

An.

Clir.

Ayton. Hisl. Orien.

c.

98.

\-2.(n.

nuni. 70. et

alilii.

(I) Ad ea qu.-c hic in Annalibus traduntur addere juvat, (\\\x ex relatione Fratrum Prsdicatorum et Minorum comperisse se scribit anonymus scriptor Memorialis potestatum Regiensium quem per singulos annos ea qu;e iuterim accideb mt in Commentarios redegisse e.x ca, quam adhiliet, scribendi latioue discimus. Ita ergo ille ad annum sicr.LXX.\lv : Filius regis Tartarorum defuncti sunexit in prcelium contra patruuiii suum (.Mahoiuetfmj qui rogabat, et adlucserat Saracenis, ct occidit cum (erat is Argonus filius Ahaga Can) et Saracenoium multtudiuem nimiam intcrfecit. Insuper mandavit soldano Babylonia;, ut fugiat in /Egyplun; alioquin occidct cuin cum venerit ad parles suas, ad qiias intendit festinaiUer venire. Proponit ergo, ut uicitur, in Sjbbalo Sancto in Jerusalem, et si viderit igncm descenueiitem de ea-lo, ut assi-runt Christiani, proniittit se occisurum omn.s Agarcnus, quus potedt invenire. N.im cum iret ad pifrbum jam prailauim cum
,

Georgianis

1n' nom ne Patris, et cictcris Chris'ianis, quibus adhffsit, fecit monetam ei uua parte Scpulchriim el cx aUa hajc verba ET FiLii, ET SpiniTus SANtTi. Fecit etiam vexilla et aima Crucis signaculo insigniri, ct in Crucifixi nomine de Saracenis, et Tartaris festiuabant in adjutoriuui sibi contrariis duplicem stiagem fecit. Iloc autem audientes soidanus Babylonia;, et Agarcni sibi subjccti, qui illud Tartarorum, reccsscrunt velociler fusicmJo . An comperla orniiia narravcrint crcilulo sciiptori honi hi fratres, haud satis scio tamen ex corum rclationo constare arbitror, uon unam, scd duiilicem ab Argoiie pugnaiii rcliciler commissam fuisse; ejusque regnum ab JIaiNsi. anno mcclxxxiv duei oporterc,',cuui^ex Aytoni relahoue amblguuui sU num anno mcclxxxiv vel potius mccl^xxv coepent.
:
:

574
superiori

HONORII IV ANNUS
tomo
allata sunt, ubi presbyteri Joaiinis

1.

CHRISTI 1285.
Regi Aiigliae
Licet iiuiier
iliiistri.

Ma^nms Nangio diximus Can nostrum bonum patrem Alaum, et bonus Abaya filius ejus, quod custoiiiebantur omnium

filiam extitisse

ex

'

excelientiae regiaj

per nostras

siib cerla

Cliristianorum in terra sua,

et posse

sno, et nobis

duxerimus forma coiicedendum, ut infra iestum Natalis Dnmini, vcl in i])so Natalis dies posses assumere vivilicaj
lilleras inter Cittera

domino

sancto

palri

potestis

Holaono Christiano
expngnatore, ejusque

rege
lilio

. De Saracenorum glorioso iiitelligere

signum crucis
tiia'

quia tamen, sicut

iulellexiiiius,

utiliiati

congruii, et voto coucurrit, ut idem

Abaglia Cbristianorum

teiiniuus in temiius ])rol!xius prorogetur, uos qui

libenter,

foederalis plura a nobis snis k)cis dicla sunt, et

(juanium

cuiii

Deo possumus,

et

tuis

priinum jirincipium, fecit gratiam . Erat is summus Tarlarornm in Scythia imperator, quem a Joanne XXI sacerdoies, ut fide Cbrisli imbneretur, ac orlbodoxa; fidei flagilasse puritatem ab Sede Apost. bauriret dixi^atqne a successore Joannis Nicolao 111 ad eum missos, unde fides propagata atque in regia urbe, cui Cambalu iiomen est, arcliiepiscopalis sedes inslituta. Et babui in corde voluntatem vel |iensamenlum a domino sancto patri ])apa

modo CoblaCani,

sicut erat

voiis aniiuimus, et uiililaiibiis

jirovidemus, prae-

missuni lerminuin usqiie ad fesiuni Peiitecostes

secuiido veiiturum, ui infra
ij^sum,
vel in i]iso

idem sigiium assumere

])roi'Ogaiiius
;

valeas, de speciali graiia

caderis per easdein hiteras iibi con-

mittaiitur robas,

vel veslimentas, et tus

et

nos

suosnihilomiuus robore duraturis. Dat. Tibure V kal. Augusii anno i . 81. Hacienus ad Aiigluiu Poutificis liiierae, qui posiulanli Scotiae decimassubjunxit eas sine alia vero ejus regis assensu concedi non posse adniisil% quae de coiijungeiido quodaiu lieiita
cessis, iu
' :

Argoni pra^ceptiim de Can, sicut erat mox terra Cbristianorum, faciebimus gratia, et habuerimns in nostra custodia. Et hal)emus in pensamentum,
deeoscustodire;et facere gratiam anno prneterito.

moiiasterio Cisiercieiisium abbaliae,

quam

regiis

sumpiibus

acbonis amjilissimis auxerat, porrecia eraul. Uuod pertinet ad regeiii ScoliLe eum A])osiolica liberlate jiersirinxii' Houorius ob
exciiarai,

Ameto

erat intratus in

moribus Saracino:

noiiiiuUas iiijurias ab ejus adiuinistris Rossensi,

et Moravieiibi e])isco])is

rum

Phira de hoc sceleslo apostata sub Maliumetis Cliam nomine diximus a quo maxima Tartarorum mullitiido Maliiimetana superstitione
.

magiio Ecclesiastici

sjjlen-

doris dauiiio irrogatas.

Houorius,

eic. regi Scoiiae illustri.

officii

contaminata.
bus, et sciat

Et lerra Christianorum, quod non

Quia ex debito ]wsloraIis

cura uobis
;

custodi. Et ideo veiiit tarde noslris ambascialori-

modo, quod terra Saracinorum nou sciat nobis in mediiim nostrum bonum patrem, nosqui sunius in islis paitibus, el vobis qui estis
in vestris parlibus

omiiium immiuet generalis et jirojiterea i)ra;dictorum episcoporum et Ecclesiarum

Ecclesiaruiii

injurias, molestias et offensas,

traiisire

terrani Scami, videlicet terram

iEgypti inler nos, et

vos eslrengebimus

(id

est,

coniiirimeniuf), viibis miltimus mesaticis (lioc est

nuntios), sujiradictis,
et

etvosquod mixi?tispasagium
et sciat

prcBlium in terram iEgypti,

islis

modo nos

sub dissimulalione non ])ossuiiius nec debemus sereniiaiem regiam rogamus ei hortamur altenie, in reiuissioiiem iibi peccamiuum injungentes, quatenus sollicita meditatione recogiians, quod omniiioienli Domino, ])er (lueiii reges regnanl, ei iiriiicijies dominantur iii terris, quique te regiae dignitaiis
;

de

partibus, et \os de vestris i)arlibiis estreiiin

iusiguiis decoravii, tanique subliiiii jira^tuiiijioiesiaie

;

gebimus

mittatis nobis per

medium cum bonis hominibus, et bonum hominem, ubi vultis

factum
:

ad

lioc sjiecialiter inier caetera

uon indigne

teueris, ut Ecclesias et ]iersonas Ecclesiasticas be-

quod
et

seiat piaedietuni

Saraceiiis de

medio

nigiie iirosequens el afleciuose iiertractaiis, jura et

noslri levabiinus tloniiiius sciat, et tiomiiium papa

bona illorum
diclis

regii lavoris

pnesidio iuearis, prie-

Can nostra

litlera aiino

de Gallo de luna Madii

dies xvui in coris .

gravaminibus, injuriis, molestiis et ofteiisis (qua? uon moleste ferre non jiossumus^ iiipoie tuai
el Aposiolicaj

H*c Tartarus
nem
iii

80. Ilunurii

ad
:

reges AnglicEetScoticelitterce.

saluii obvia, et proiiule couiraiia vuiis uostris) jiro

sed jam anle Caroli expeditio-

divina

Sedis ac

nosira reverentia,

Orientem Siculoriim rebellione dislurbatam vidimiis, nec poteral Francoium rexeam ]irofectionem adornare cum hoc anno iu invadenda
:

sublaio dilficullalis obstaculo, melaiu ])Onas, ne

Aragonia, quae ipsius

lelhali

lilio

Carolo attributa fuerat,

occuAiiglite rex

procedant vel commiilauiur ullerius , efficaciier iidnbendo. Dai. Tibure XV ftal. Aug., an. i . Dum Tibure agebal Honorius (eo euim ad declinaiidos ctstatis ardores se receperat, ac

morbo ex

aeris gravilate correjitns

medio

buerit.

Eduardus quidein

suscipiendae
:

cireiier meiise Octobris reversus apud S. Sabinam

sacra; ex])edilioiiis coiisilium agilabat

sed alias

ex

aliis

eo nectente moras, res tota evanuit. Sub-

jectis ])orro litleris acci])iendi crucis

symboli tem-

iuoralus esl) delatum ipsi est instituias olini a Guidone Flandria' couiite canonissas saeculares in Ecclesia Andaiieiisi, laiamque eam legem, ui uuUa

ims

ei

prorogatum

est

ad eam digiiitaiem admiiienda essei, qua; iiou paierno materuoque genere nobiliiaie insignis
3(i.
-

'

18.

Toin. Xlll. an. Chr. 1248.

'

nuiii.

Au.

Clir.

127^;.

uuu).
'

Lib.

1.

Ep. cur. XI,

Kod.

1. 1.

Ep. XIV.

Ep. XV.

^*

Ep.

lk.

HOXORII IV ANNUS
esset,

1.

CHRISTI 1285.

575

septemque yiri nobiles id acratiiento coiifirmarent sed cuiii e;i res niiiltis pcjerandi occasio esset, Honorius eam legein rescindi jussit.
:

insidias diiigenter cavetc, ciijus

omne studium

in

fallciidd versatur, ut qui coelestibus

pnemiis sua

cnlpa fraudatus perpetuo manet, invidia quoque

perciliis

82.

li.

Phil/ppi Servitce

pia mors, cgrer/ia

lioc

miiltis inodis

artificiisque variis

eadem

opera
qui
'

et

miracida.

Migravit

aniio u rebus

gloria;

humanis ad inimortalilatem
Lutctia. ubi niedica; rei

B. Pbilippus Servita,

mercede nos semper exspoliaie conatur. Contra quem revera, fratres charissimi, non demihi credite,
viciricia

operam dederat,

in

sunt.

arina,

abstinentia,
est

patriam reversus,
ficio

cum
:

augustissinio niiss;u sacri-

humilitas, patientia, et

qme omnium

maxima

Apostolorum hrec intcresset, ubi verba leffi audivit Philippe, accede et adjnnge te ad curiiim istuni ; iii extasim raptus, iii curiu aureo bealissimam Virginem insidcntem ac sibi pulli coloris indumenta iiorrigenlem siispexit ac
ex Aclis
:

et valde supereminens, charitas. 84. His quidem aniiis circumsepti inexpu-

gnabiles |>rorsus evadetis. Quilius dictis aciem in

caeluin tendens, et rursus

paliens, hiicque atque

illiic

quodainmodo extasim lumina volvens, lici di-

iiocte iiisequeiiti Servitis

se afigrcgare

ab eadem

bruni
versi

suiiiii sibi

dari obiiixe poslulab.it. Cuiii vero

admissusque, serio mentem tot tantisque virtutibus excoluit, atque adeo cgregia
Virgine jussus
est,

a fratribus,

hinc inde adstantibus, Codices

porrigerentur, unum(iuem(|ue illorum res-

earum exempla
rentife

sive in lialicndis sacris concioiii-

puebat, acrius et iiitensius vociferans et iinpor-

bus, sive Gnclphis ac Gibellinis Pistorii et Flocoiiciliandis,

tune flagitans

sive

in

convertcndis viris
a
ut ad

nefariis explicuit, nt post

mortem Glementis IV
proposilus luerit,

tantummodo omnino velle

telligercnt,

nonnullis

cardiiialibus

librum suum illum et non alium se dicebat. Queni ciim fratres non inuiius frater Ubaklus ejus aluninus,
,

sibi

dari

desiderare, illum

summuni

Poiititicatuin evcheretur.

Quo

illo
:

cognito

ciijus inter brachia laiiguens quiescebat vir Dei,

ad monteni Tuniatum fuga se subduxit

ubi dcli-

taiidcm deprehendil

illiiin in

imaginem

illain

ex

tescens balneis vim medendi a L>eo obtiiuhsse creditus est. Prajbuerat vero cardiiialibus illius pro-

ebore sanclissimi Crucifixi oculos defixisse,

iu tota vita3

quam
Talem

manibus gestare

solitus fuerat.

ponendi occasionem insignis miraculi fama cum enim in agro Seiieiisi lcproso inuio dctraclam sibi vestem tiadidisset, mox ille nuindatus est. Edidit
:

igitur titiilo libri crucilixum

tunc manibus acce[)tum, orique a|iproximatiim Pliilipiuis dcosculaiis, illum dicit esse librum suum. Eo itaque
hilari
et

tum in Italia, tum in Germania, ubi ingentem aniniarum messem Christo

plura alia miracula,
collegit.

alacri

vultu sic susccpto, plurimaqne

bcneficia per totam vilam ab eo recepta

comme-

morans,

mox

varia sanctissiinaB passionis mysleria totus hetabundns

:

83. ConsenUt vitae anteactfE felix exitus, cujus

nieditatus,

tandem

integrum

piam historiam ex Aiinalibus Servitarum decerpemus, Ubi enim illuin Ecclcsiaslicis sacramentis
rite

illud canticuin proseciitus est

communitum
in litaniis

auctor descripsit, subjicit

suffrajiia,

'

Duin

sanctorum
auxilium,
te

Deique

coe-

pisset iniplorare
set
:

cum

ad illud pervenis-

nus Deits Israet, giiia visitavit, extremum urgente moibo, psalmum pronuntia\H:Inte, Domine, speravi, etc.Cumqiie |iervenisset ad ejus finem, qua poliiit Ircmula voce ob super-

Benedictus Domietc. Et deinde, ad

rogamus andi nos ; seusibus adeo defccisse, refcrt Tha(l<ciis Adamar, ut facile defuncti speciem |)ric se fcrens, quasi ad tres horas veliiti mortuus ab adstantibus fratribus judicarelur donec per fratrcm Ubaldum Florentinum supervenientem, cui niors Piiilippi divino monitu revelata fuerat, excitatus, auimi viribus mox collectis in hanc proriipit sententiam :
Peccatores,
et

venientem morlem
til)iis

dixil

/n

manus

tuas,

Domine,

simnl

aiiinio

commendo spirihim
fratribus
,

7neinn.

Dum

iiiterim psallen-

l;elaiitil)us
:

aiigelis,

hujusmodi
qui

;uiiliiinlur

voces

Euge, serve bone

tui.

et fidelis,

a virgiiie su|icr fainiliam su;im fuisti conslitutus,

intra iu

gaudium ftomini

Ecce

st;itim odoris

fragranUa totam impleri

f;icie,

domum,

et ejus

ruUIa

quamvis nocte superveniente, splendescere

videri debet,

Eia, fratres niei, in niagno duduiii ceitaniine ver-

locuni, fratresque, (juod insolituni

satus

sum nam
;

tenlator

ille

subdolus,

dum

nieas

culpas ante oculos objicit, quibus

inferiii

me

perpetuis

omni mcerore deposito, circum illud cor|)us psalmis et hymnis veluti spintuali Uetitia pcrfusos
adstare canenlcs. Coiitigit autcin huic Deipar;e famulo beata niors (quidiiuid aliis visuin fuerit) die Mercurii xxu Augusti mcclxxxv, post solis occasum

cruciatibus

dignum

ostendcret, salutis dcest.

speratione

me

protinus confundere nixus

At

benedictus Jesus et adstans Angelorum regina sic

nequissimi

illius hostis tela

inetraliili

contriverunt, adeoque

sua pietate

ine

protexerunl, ut expulso
iiobis

quaiido universa civitas |iulsarct de more cam|)agloriosam Dci matiem salutandam, in n;is ad

proOigatuque colluctatore paralum

certaininisque

regnuni
cha-

Octava ejusdem Assumptionis

posl

Longe majoribus

coronam pro sua misericordia deigitur, fratres

illius

monstrare dignati fuerint. Vos

rissiini,

mortem prodigiis eldoruit. QuaieLco X PonUfex maximus, cuni illum sanctorum numero addere, ob graviores curas
liae

tam varias

callidi

prajvaricatoris

non

potuisset, ejus faini-

sodalibus,

'

Feriar. die
1.

xxni Aug. ex

Aclis J!s.

Centur.

i.

Annal. Ord.

ritu duplici
cessit.

canonicas preces sub kal. Septembris persolverent, conillo

ut de

Servor.

iv. c. 16.

576
85. S.

HONORII IV ANNUS
Odilice reliquice

1.

CHRISTI

1285.

divinitus repcrfcc.

strabo.

Vade ad ad urbem Agrippinam-Coloniam,

jiixla

Reperlae cceleslibus monilis fuerelioc aiuioS. OililisB

iuquirens
opiilenli

Saucti-Gereonis Ecclesiaiu civis

\irginis

et

niarlyris

reliquiae

ac

solenini

nomine Arnulpii

donmm

in

suo etenim
ossa

ponipa Hoyuni IranslaUu, utreleit JoannesClia|iea Anno mcclxxxv, secuniiuni liis verbis Joanneni presbyterum, Chronicon Gemblacense, Brusteniium, et alios, transfertur corpusS. Otliliae virgiiiis et martyrisexccetii umieciiu millium \ir-

viridario subtiis piruiu camera; donius su;e conti-

villus

'

giiam
iiiea

in

luuiba suljterranea ac

marmorea

reperies.

Et quia aniatrix S. Crucis in vita

seiii|)er extili, idcirco

assume
S.

teciini

corpusculiim
omniuiii tui

nieum
Oi(liiiis

et

in

priniario

Criicis

cceuobio jiixta
esl

ginum ad Ecclesiam frafrum cruciferorum

Huyensis.

oppidi

Hoyum oppidum
siio prioii

transferas,

quod

Ha?c sacratissima virgo in sarcopliago juxta Ecclesiam Gereonis sepulta latuit

et

caput convLntuum. Qua; oninia siiuplex

exposuit
:

marmoreo
in

et

laiulem

obti.uifa

ab eo

li-

corde terrae per annos mille

quadraginta octo

ceutia, sacrae virginismonita, elsi

cum

ditficultate

ad usque
scojii

annum domini

Joannis Flaudrensis epi-

maxiiiia, complevif.
80.

Leodieusis, cujus sacra^ reliqui;r, lioc ordiue

Inventa est
in

cum

sacro corpore olliila

inventae sunt. Erat iu Parisiensi coenobio fratrum

qua'dam,
vir;.'iiiis

cruciferorum frater conversiis quidaiii Joannes de

Oppa, sHupIex
et illitteratiis; sid justus et

et

qua charta erat continens ejusdem genus et martyrium. Rediens pradisacris reliquiis, et clnrographo, ac

timens

ctuslrater
litteris

cum

Deum,

in lege

Domini meditans die ac nocte, non

et

vacans a colloquiis divinis

oratione. Huic nocte

ap|iaruil

quadam

(|uiescenti quasi in extasi [losilo

regia quffidani virgo vultu venerabilis, scbemate

redimita spleiididissimo, signaculo sancfoe crucis

in>ignita, qu:e
aff.ita est
:

et

admiranlem

et

stuiientein

ita

domini Gifridi Coloniensis arcbiepifcopi, gestorum lidem paiuientibus, confecto iiedetenlim itinere, venit ad cceiiobiiim douiiuarum Ordinis Cisterciensis, quod vetus vinetum, vulgo Vivegnis, diciliir, non distans procul ab Herstallio, ubi monialis quaedam paralytica, dum sacruin feretrum
tangeret, repeiite

Ego,

sum

inquit, de beata; Ursiilae con-

sanata

est.

In craslinum vero,

sortio

nobilis
biis,

una clarissima de decem generosis illius Brilannicarum exercitus virginum ductrici-

transita urbe Leodio hura vespertina,

Hoyum

op-

piduin devenere, atque in

toli
iii

isilica S.

Petri apos-

rectricibiisque denaria et prBejiositiva, baliens millenas virgines sub mea militia, (luas et Domino

suburbio Hoyensi cuin feretro periioctarunt.

vero
die
cu;icti

Sequenti
illius
ctis

fratres

S. Ciucis loci

dedicavi, et ad

martyrium simul incilavi, fuique natione Britannica Maromei tunc temporis regis
famosi
filia, et

cum maximo

reliquiis

populique tripudio saadecenter obviantes, ad collegialani

cleri

regis Anglia; ex sorore ejus, patris

videlicet Etlierei,

B. Ursuhe sponsi, consobrina, nonien babens Odilia, ad solatium saiictissima;

Ecclesiam divte Virginis detulerunt. Mulier antem qua'dam inflrma alienis manibus deducta, in ipso

castissinia^que prafatae virginisUisula3tradita,cum

eudem pluribusque
natis virginibus

aliis

elegantissimis Deo desli-

duni feretrum tanj.;it, coram omnibus plenam sospilateni recepit. Novissime, Te Deum laudamus illi cantato, sacras reliquias ad Eccleitineie,

commartyrizata, nuuc

cum

eis-

dem

in

ctelis

coronata.

A Deo aulem

misericor-

diter Ordini et collegio fratruin S. Crucis in perpe-

luain |iatronam, promotricem, et (iropugnatricem data suiii et delata. Deinde adjecit Surge ergo,
:

siam fratrum S. Crucis, locuiii ulique pra?electum aspoitaiil ubi usque in bodiernuiii dieni, niultis coruscans miraculis veneralione digna honoratur. Praeter praenominatos auclores veiiit no\is>iiue ad
:

maiius nieas officiuin divinum, quod in Ecclesia

Hoyensi, Leodiensi, et
aliis

frater,

acqiiiesce visioui, aperi festinanter

certis
tibi

meum

ejusdem Ordinis

fieri

monuinentum, quod
Joan. Cliapeavil.

indiciis

demon.loannem

quotannis

solet,

cum novem

lectiombus, in qui-

'

iu

Not.

aii

nocsciii.

I.

c.

11.

in

bus antedicta historia piEne de verbo ad verbum hubetur .

Giiiiloais.

GONCILIUM BUDENSI
ANNO DOMINI MCCLXXIX

MCOLAO

III

PONT. MAX. CELEBRATUM

CONSTITUTIONES UnGARLI; PiIILIPPI yUONDAM LEGATI

CIRCA REFORHATIONES PRiELATORUM ET CLERI.

sit

bona,

et aiiipliiis
;

si sit

inala, tialiatiira subditis

1.

Concilii Budensis Constitutiones, de quo

MCCLXxix, niim. 34.

SanctaD* Conslihilionts
iii

ad
Dei

edil.-c

per veiierabilem patreni

(loniiniiiii Pliilippnin,

gnitia Firniannin eiiiscopiiin

Unf,^Tria,

Polonia,

exempluin statiiimiis quod ipsi pra;Iati coronam el tonsuram patentibus omnino auribus circularem jii.\ta regiilarinm scii reiigiosorum generalem consuetudinem approbatam, cum nulla reiigio pontificali religione sit niajor, de cajtero tleleiant, ab oiiini e.xccssu in ca[iillis et defectu
in

Dalmatia, Croatia,
licia

Rama,

Servia,

ac Cninania Aiiostolico;

Seclis

Lodomeria, Gallegatum de
,

nolabili in corona protinus abstinenfts. Sicut (sic)

eniin servantcs, in jirtcdicHssibi subditos [loterunt

refoniiarc.
3.

consilio et consensn

arcliiepiscoporum, episcopo;

rnm, electornm, atque abbalum

arcliiiliaconoriim,

pra'[iositorum,

Pncterea statuimus

et

ordiiiamus,

quod

priornm, ministroruin, custodum, giiartlianornm plebanorum, canonicoriim, rectorum, ct aliarum personarum et clericorum necnon capitnlorum tam cathedralium quam aliarum Ecclesiarum, sa>culariuin et regularium,
,
;

de cajtero, cuin eiiuilant vel etiam in publico [ledestres incediint, babeant et deferaiit ca|)pr;plati

pas rotundas, siib (juibus habeant et dcferant ca-

miscias albas sive roselas, quas semiier sub cappis

sive mantellis, ante pecliis vel post
iiide coniiexis,

collum hinc
contigerit

Cisterciensium, S. Benedicti, PraMiinnslratciisium,

S.

dercrant,

cum

iii

[lubiico, lioc est,

iiisos

Augusliui, Prsedicatoruin,

et iMiiiorum,

ac alio-

extra secreta habitatioiiis

ire vel stare.

eorum

rum Ordinum, congregatorum

per

in

Concilio cele-

Prohibemus autem ne
iii

ipsi praelati
cuiii

de

bralo in castro FUulensi Vesprimiensis dicEcefis,

cajtero defeiaiit vcl

biis

babcant inantcllos,

(|ui-

euindem

legalum ad honorem

et

gioriain

hacfciius e([uitare, et ([uos

iiro[)riis et alie-

sanclae et individuae Trinitatis, ad reverentiam et

nis hospiti's
ctiaiii

non solum corain

aliis

faniulis suis, sed

:

honorem

sanctai

Romame

Ecclesia' et bealissimi
III et

corain

consueveruiit dcferre

permit-

ac sanctissinii

jiatris

doinini Nicolai

succes-

tinuis aufein, qiiod possint liabcie maiitcllos ro-

sorum ejus, ad revelationem, fulcimentum ac

defensionem fidei Catholica; et Ecdesiastica! libertatis necnon reformationem vita;, nioruin, et
;

tundos, sive tabarda longitudinis moderata;

eos-

que deferre ciim

ca|)uciis se[)aratis

ab

eis tein[)ore

pluvioso, nivoso, seu [iruiiioso: et ciim ad exercitus, seu curiationes, aut expeditiones ex certis
et

actuum

cleri et

populi

legationis

praidicta^

sub

annis Doinini mc.clxxix, Iiuiicfione

deciina intrante Siptenibris,
iii

vii, dio (iiiarta-

necessariis causis, a sacris canonibus miniiiie

Iiisiiiier

quo

videlicet die

rc[irobatis, eos conligerit [iroficisci.

[iro-

terminatum

Cuncilium supradictiim, Poiitificatus sanctissimi patris domini Nicolai iapa! III

fuit

hibemus, ne
liuin canonici

praelati,

vel Ecclesiarum cathedra-

deinceps sub mantellis vel ca()pi3

anno

ii.

pro paratura varios quoruincuinque colorum sive

sibi
ita

2.

Quia sicut pralati, quosque

subditos

varietatiim
iii

nisi forte varielatcs

hnjusmodi esscnt
Uiii-

dignilate et aucloritate pnccellunt,

vita,

moribus,
vila,
si

pellibus agniiiis, vulpinis, et linceis, seu zenvel in alii|uibus vestibus

habitu et conversalione bonestis prBecelleie

dardum rubeum
brias,

el praecedere

debenl eosdem

cum eorum

hoc

esf

premidiones seu ornamenla nobilia

materia deferant
[ira'lafi

exterius ap[)osita deludria, seu bivaria, sela, aut

de aliqua
'

aiia simili

uUo
iii

inodo.

Ext.
I

in lib. Piivil.
bil.l.

Rom
lit.

Eccl.
|!.

Ms. Valic. pag. i03. clc.

12.
paj,'.

el in

Ms.

oJ.

Vall.

jign.

mim.

520.

etc.

De hoc

4.

Probibemus ne

auf

alii

digiiita-

Concilio facta est menlio an. Cbr. 1279.

num.

:i4.

tibus, persouatibus, seu canonicatibus

III.

Ecclesiarum
73

AsN.

Toiics

XXII.

Ravn.

578

CONCILIUM BUDENSE.
8. Perpetiio
alii

cathedraliiim, seu collefrialariim, sive in Ecclesiis

curain animaruiu habentibus

constituti

aut in sacerdotio

clerici

prohibemus edicto, ne praclati et cujuscuinque sint ordinis, dignilatis

praeliis,

sive guarnacias, seu supeiiunicalia, aut

manicas dcferunt consulitias, nec togas qua?cumque alia vestimenta desuper porlent aperta: sed ipsa superiora indumenta circumcirca usque ad
flmlnias liabeant clansa iiuUa collaria, nisi foite
in tal)ardis vel mantellis ad eqiiilandum,

aiit status,

seilitionibus,

spoliis, rapinis,

incendiis, et aliis saevis faclis se ali(iuatenus imiiii-

scere prtcsumant: nec bellicis actibus se implicent

vel involvant
:

nisi forte

pro Ecclesianim suariim

vel
si

et patria; defensione,

non ad impugnandum
tantum,
;

circum-

propulsandum
sonis

sed ad defensionem
et

circa

omnino rotunda,
iii

vei bollones, sive sibnlas

necessitas eos compellat

tunc in propriis per-

aiireas, vel argenteas aiit aliqiiid auri vel argenti

babentes ornalum
renles.

aliiiuibus suis vestibus defe-

Quod

si

qui cnnlrarium fecerint, vesles

commercia non exerceant, maxime inbonesta mimis, liistrionibus el joculatoribus non intendant et tabernas
Clerici officia, vel
:
,

non pugnent.

hiijusmodi per suos ordiiiarios auferentur in usus pauperum, aut in alios pios usiis convertenikv

prorsiis evilent, nisi forte causa necessitatis

iii

iti-

nere
rain

con.-tituti.

Ad

aleas et iaxillos
iiitersint.

non
el

liidaiit,

nihilominus qui in boc inventi fuerint excessisse,

nisi

nec hujiisnindi indi?

Comam
boiiis

tonsuse

ad

mandatum

sui siiperioris se correxerint,

a suis

iiatenlibus aiiribus hniieant congruentes, et

stiidiis

usque ad satislaclionem
facto sus|iensi.
5. Interdicinius

beneficiis sint ipso

in officiis Ecclesiasticis et in aliis

omnibus
,

clericis portare
licite

nulos, nisi sint pra^lali

qiiibus

ancompetat ex

exerceant diligenter. Exercentes antem in tnlibus et si moniti parere a snis moiieantiir pr;elatis
:

conlempserinl, ab ofOcio
arbitriiim prfflatoruni

et beneficio

suspendan-

ofticio dignitalis vel ex privilegio Sedis Aposlolica^

tur, nec prius talis susiiensio revocetur,

quam
quod

ad
:

boc contraria non obstante. Quod si quis de cajtero clericiis annuluni portans inventus fuerit, auferatur ei annulus per suum ordinarium, et non reddatur eidem imo idem Iransgressor clericus etiam tantumdcm ad valorem iliius amuili in rebus aliis cogatur pauspeciali, cousuetiidine
in
:

pro eo fuerit satisfactnm

ac sub certa poena snlficienter caveant,

talibns vel similibns ulterius
9. Niillus clericiis

in

non excedent.

sententiam pangiiinis dictet

nec qnisquani clericus
sanguinis

aut proterat

aut sanguinis vindictam exerceat,

;

aut ubi exercetnr intersit

lilteras

peribus erogare.
vere conteiiineret,

Clericus

aulem qui annulum

dictet aut scribat pro vindicta

;

dare dioecesano vel praedictam quantitHtem solali

ingrtssu Ecciesiae arceatur,

solvat praediclam.

donecannulum reddatct pcenam

6.

nec illam partem cerugiae (chirurgi;e) cxerceal, qua; ad ustionem vel incisionem inducit nec quisqiiam purgationi aqiiae lerventis seu
deslinandas
;

Statiiimus, quod nulla persona Ecclesiastica in doniibus sive curis, iii qiiibus habitant,

frigidae seu ferri cadentis ritiim

cujiislibet
;

bene-

diclionis

aut consecrationis impeiicLit

scientes,

tabernam ubi vinum minututim ventlatur, velubi

seu suspecta; hospilentur aut conversentur persona', babcre, tenere, vel suslinere pr;eviles, leves,

qno

si

ex buinsmodi
subseciita
,

mors

vei

fuerit

irregularilatis

membri mulilalio laqueum non

et

evadet.
10.
alii

sumat. Quod si quis in his excesserit, et a siio superiore monilus non emendaverit infra terminum sibi dandum, ex tunc usque ad emendationem condignam ab ingressu Ecclesiaj excliidatur.

Prohibemus, quoque ne archidiaconi

praesuniant committere vicarias

reclores Ecclesiarum laicis vel clericis uxora:

Slaluimus etiam, et inviolabiiiter observari quod omnes et singuli, de aliqnibus religionibus sive Ordinibus ad iioiitilkalem digni7.

praecipinnis,

tatem assumpti, aut in posterum assumendi, illiiis religionis siveOrdims, de qiia vel de qno assumpli
fuerint, vel de CKtero assuinentur
in vestibus,

etad hoc Ecclesiarum reclores per suspensionem offlcii et privationem beneficii , laici antem vel clerici uxorati, ne hujiismodi vicarias recipiant, per excoinmunicalionis sententiam a suis dioecesanis compescantur oinnino.
tis siias

dicli archidiaconi et

tl. Dislricte
clerici,

iiraecipimus

ne saccrdotes vel

quam

in

babitum tam calceamentis el quibuscum,

in

quovis ordine constituti, gladium vel

tinioris

cnllellum, quod vulgariter dicitur bord, portent,

nisi

que
et

aliis tolo

tempore

vilfe suffi

deferre teneantui,
;

eis

manifesti

causa ingrueril

nec

deferant in publico et secreto

nec habilum

tunc

absijiie licentia

praelatorum portent.
dislrictius, ut nulliis clericus

illnm ullo tempore dimittant, aut vestes, calcea-

15.

Inhibemus
aut in

menta, vel aliqua

Ordini siipradictis.

alia

deferant in colore, forma

beneficiatus

sacris

ordinibiis

constitiitus

seu nialeria, contraria vel dissimilia religioni sive

miilicres aliquas in tinere

vel
alibi
eis

domibus

suae habitationis re-

Qui

vero conlra

bujusniodi

coliabitare

praesumat

qui

sanclum
rint,

el

regulare statulum venire prasumpse-

iiigressnm Ecclesice, et executionem pontifl-

vero ipsas nunc tenet, nisi infra tres menses, ab ultimo die prsesentis Synodi in antea enumerandos, eas a colnibilatione sua prorsns ejecerint, vel

caliuni sibi noverint inteniicta. Per

hanc tamen

Constitutionem non intcrdicimus ocreas, nec cappas rotundas, aut mantellos ante peclus vel post

qui ejectas resum|iserint, vel eis coh;ibitaverint, ex

tunc se sciant excommunicationis sentenlia innodatos

:

cullum coniiexos,

iu colore et aliis supradictis re-

a qiia seiitentia per suiim diceccsaiium

ab-

ligionibus seu Ordinibus congruenles.

solvi possint,

priino de suis cohabilalionibus nii:-

CONCILIUM BUDENSE.
lieribiis prrDdictis ejccli;;, acipsis

579

clericisabearum
Coiislitiilionein
ipsaiii

sacris

canonibus concednntur atque servantur.

oniniiio cohabitalioiiibus separatis, et snf(i(ienti

praestila

17.

Cum

cautione

(|uoii

contra

bentia

animarum annexam.
et personaliler
;

ad beneficia Ecclesiastica,curam hatales qua?ri debeant el

linjnsnioili (ic coetero

non venient, sed

omni

admitti, qui in ipsis beneficiis velint et valeant resi-

teinpore inviolabiliter observabunt.

13.

dere

Suaiiemus, ul quntiescumque clericoscon-

deservire

per seipsos et non per alios ordinanius at(|iie pra^cipimus, ul omplcbani, rectores, et capellani Ecipsis

lij;erit simiil vel singnlariter incedeie aiite altare, seu (igurain B. Virgiiiis aut etiam Crucifixi, et niaxime, ciim pro divinis officiis intrant chorum,

nes et singuli

clesiarum

commissa;

inclinent caj^ita sua

depositis

[lileis

reverenter,

totius legationis nobis deserviant per seipsos et noii per vicarios; prohibentes, ne ali(|ui talium Ecin

iiarochialium

atque instruant

inducant laicos diligenter 14. Volnnius,quod ommesclerici, quoliescumet

clesiarum rectores de caetero absque dioecesanorum consensu quibus Ecclefiae ip<ae siibsiint,
,

que

in divinis officiis

Ave Maria audiverint,

:

flexis

aliquos

instituant \icarios,
:

vel

institutos in eis

genibiis se reverenter inclinent

cleiici beneficiali aut in

prohibentes ne

teneant vel sustineant

et

qni contra fecerint,

discalceali

seu

sacrisordinibus constituti nudis pedibus cliorum intrare,

fructibus et proventibus illins Ecclesim per annum sint ipso jure privati, dictiiine frnctibus de man-

seu in
officia

i|iso

stare

prssnmant,

dum

ipsa

divina

duto

celebrantur. Item quod presbyleri sine cap-

Ecclesiaslicis ad

pis roluiidis vel superpelliciis ad psalleiidnm horas tanonicas, maxime vesperas, malulinas, vel missani, Ecclesias ingredi, vei in eisstarenon prae-

episcopi in ,Iibris et ornamentis opus ejusdem Ecclesiae irrevocabiliter expendantur; nec antea percipiant de fruclibus Ecclesiarum ipsanim, quain snfficienter caverint,

dicecesani

sumant;
etiaiii

nisi

forle esseut

extranei viatores aut

observabnnt.
stitulionis

quod hujusmodi Constitiilioneminviolabiliter Illos autem,qui contra tenorem ConpiKsentis receperint vicarias,

peregrini.

suorum

do.

Quoniam,

sicut audivimus,

nonnuili Ec-

ordiuariorum arbitrio relinquimus puniendos.

18. Conjurationes, et consiiirationes, et colli-

clesiarum

iiradaii it jiersonffi Ecclesiasticic nostrae

legationis, el

maxime regni

UngaricB,

cum
et

suas

gationes

iiiter

diceceses vel parocbias visitant, vei ex aliis cansis

modo, fraude,
missiones,

personas Ecclesiasticas quociimque vel ingenio omnino de cajtero fieri

ad Ecclesias ipsas declinant, gravibus

bilibus fere descensibus
cleiicis,

importa-

proliibemus; factasiiue,
obligationes,
pifestita, vel quae

necnon jurainenla, pro-

non solum

in

pralatis et

reprobandis at(jue damnandis, Ecclesias vel parochius ipsas plerumin laicis

vtTum etiam

et alia super praedictis de catero super eis fleri contigerit vel piaestaii, aut earum occasione, penitus

que aggravanl

et molestant; nos hujusmodi descensus graves, onerosos, dilficiles et importabiles fieri de caetero prohibenles, slatuimus quod, cum

qni

reiirnbamns, dissolvimus, atque cassamus et eos, hujusmodi promissiones obligationes, aut eliam juramenta sub aliquibus etiam pecuniariis
: ,

prcelatos et personas prtEdictas ex juslis et ratio-

vel aliis

nabilibus causis ad Ecclesias

gerit, sic se

ijisas

declinare conli-

honeste habeanlelmodeste se suasijue

iilicitis

pcenis feceruiit, auf etiam prffistiterunt, prolinus absolventes ipsos decernimus et ad observationem coiijnrationnm, consiiirationum et obli-

familias a superfluis et

cohibentes

quod

gationum ipsarum

per inimoderatos descen^us luijusinodi Ecclesite imporlabilil(.r non gravenlur; iu pra;dictis et aliis
taliter se

vel solutionem aliquarum , jicenarum sive pecuiiiarum uli(|uatenus non teneri slatuentes quod qui in talibus de caitero inventi

habenles, quod
Cbristi

sed Jesu

polius

autem
bus

in pra;dictis

non quee sua sunl, quxTere videautiir. Qui excesserint, persupenoressuos

ipsi
illatis

fuerint excessisse

praeter

excommunicationem,

quam

ipso facto incurraiil, a suis dioecesanis aul aliis suis superioribus per privationem perpetuam

abstinere atque desistere, et de

gravamini-

satisfaceie laesis et gravatis Ecclcsiis per cenet

aut etiam temporalem beneficiorum, qufc obtinent, et alias poenas talifer castigentnr, qnod poena ipso-

suram Ecclesiusticam
culo, coiiipelluntur.

alia

prompta remedia,

rum

sublato cujuslibet frustratoriae appellationis obsta-

transeat aliis in exemplum. Quani Constitulionem , quantum ad pa-nas imponendas ad promotiones seu mediutiones prffidictarum con-

ne aliquis abbatiam, pra'poplebanatum capellaniam, vei alKjuod benelicium Ecclesiasticum de manu recipiat laicorum slatuentes qnod archiepiscopi, episcojii et alii, ad (|uos dejure,vel consueludine,
10. 1'roiiibemus
,

jurationuni, cons|)irationum, colligationum, jura-

situram

piioralnm

mentorum, promissionum et obligationum dictarum extendi volumns et mandamus.

19.

praj-

Statuimns (piod

cum
,

ex deliberatione et
,

seu privilegio abbalum vei aliorum confirmatio,

instilutio, vel provisio speclat,

archiepiscoporum et aliorum ordinariorum synodus fuerit celebranda

per duos,
tur,
tres, vel tot dies,
qiii

ordinutiune episcoporum

nuilum confirmare
eis
i)rius

sufficere videan-

vel instituere pra-sumaiit,

iiisi

de caiioelecti

antequam
perpetiii

se

ponant

in

via eundi ad

Syno-

nica

ipsorum electione,
;

et

eligentium ac

dum,
que

rectores patriarchalium Ecclesiarum, eariimvicarii,

(jui

inter eos plene constet

veris patronis in

illis

Ec-

pra;sidentes

Svnodo

clesiis, in i|uibus illius obliiicnt |iatronatiim, jiistitia

ac jure plene

servalis

ac salvis, quae eis a

facieiubB fnerinl generaliter, sive specialiter, seu singuianter cvo.ati, diligenter iiiqnirant, si qui

580

CONCILIUM BUDENSE.
cosqiie
tio spectat,

sint infirmi, seii debiles in parochiis snis;

visitent, eliain

ex luncde personisidoneis libereordi-

non

requisili, ct faciant circa

cos

nentur.
22. Statuimus, ut per

qiiidqnid neccssc fuerit ad aniniaruni salutem.

20.

omnes

Ecclesias, chrifilcli

Staluimns cliani,el i)nrcipinius,ut onines

sma, oleum sanctuni,et EiicbarisUa sub

stodia clavibus adliibitis conservelur;
possit ad illas

cu-

lam

retrulares

quam

saecularcs iu dignitalibus scu

illius

ila

ut

non
ad
tri:

pcrsonatilius

constiluti

metro|)olitanae,

in

nianus impia extendi.

Si

vero

is,

qiia provincialis, ct illius dioecesis, in

qua cpisco-

quem

spcTtat custodia, ea incaute reliquerit,

palisSynodus fueril celcbranda, veniant; nisi remanserintde suorum superiorum licentiaspeciali,

dc
et

bus ii.ensibus ab ofticio ct bcneficio suspcndatur et si per ejiis incuriam aliquid inde nefarium contigerit,

quorum
si

ordinatione Synodus fucril facienda

impedili fuerint, quod ad
possint,

gravius punialur.

taliter

Synodum

23.

Nullus
legere

perniiltatur deservire altari, vel

nisi

veniri

legitimum excusalorem clericum cuni plcno mandato ad acceptandum et recijiicn iuni ca qua? in Synodofuerint ordiuata, Iransmitlant; in eundo ct redeundo boneste ambulent,

non

epistoiam
ter

in

suiierpellicio et

cappa

clausa. Sacerdus

quo^iucdiuturnum ofnciuni parictnocturnum distincte etaperte, quantuni Dcus

21. Qnia

dedcrit, celebret et dcvole.

et

bonesta

ac(iiiiraut iiospitia, et in eis circuuispeet

multorum

assertione comperimus,

sehabcant cluiodcstc, ne vita mores et gestus clericorum poiiulo fianl in scandalum et contemptum. Qui vero cx causa ad Sjnodum ire vel venire
cte

pro certo didicimus, quod in mullis Ecclcsiis,

ac monasteriis, ct Ecclesiasticis beneficiis nostrae

Icgationis multi per Siecularem potenliam
iibero, et

non possunt, cam

jniendo, et

arcliidiaconis,

et

arcliidiaconi
si

legitimo

Ecclesiasticaruni

absque personarum

suis dioecesanis studeant nuntiare.

Quod

in

ve-

assensu, ad quas ipsarum clectio, ordinalio, provisio, et iiislitutio

biliter

denuntiando rationabilem causam negligentes, seu contemptores exliterint, ad dioecesanorum suorum arbitrium puniantur. Praeterea

pertinere digiioscitur,

damna-

sunt intrusi, ac quotidie intruduntur constatuta

tra

sacrorum
;

canonum

cl Ecclesiasticani

statuimus, quod arcbicpiscopi, episcopi, abbates, et quilibet alii, qui ex privilegio mitris utuntur,
mitrati

Iiberlatem

ex quo multa provenerunt el prove-

cum
;

superpelliciis,

stolis, et

cappis, seu
alii

pluvialibus
riores

pracposili vero, priores et

iiife-

pra^-lati

cum

suj)crpelliciisetstolis, sidiaconi

niunt quotidie detrimenta, el animarum deplostituimus, quod randa pencula subseqiiunlur nulliis laicus, cujuscunique auctoritatis extiterit si\e status, aliquem de caetero inEcclesiis, vel iiio;

saltein sint,

et si velint, pluvialibus

seu cappis

nasteriis
;

aut Ecclesiasticis

beneficiis

legalionis

rectores vero et
scii

simpliccs sacerdotes
et
stolis

cum

cottis

pi;edict.e

ponere veL intrudere

quacumque
et

occa-

superpelliciis

tantum;

inferioris

sione, vel auctoritate, quin potius transgressione

vero status, vel ordinis derici

dum
tia
serit,

intrent,

et

in

ea
nisi

cum cottis Synodcvole et cum reverencasus necessitatis ejiier-

seu

teiiieritate,

prabumat; salvo

reservato jure

patroiialus veri competentis patroni, prout cano-

usque ad finem,

n:ca jura deelarant.

Decerniinus autem inslitu-

persevercnt. Reiigiosi iiuoque,

nuUam

prie-

tiones, sive intrusionestalium nullasesse, nulluinel nisi intrusi que jus competere sic intrusis bujusmodi infra sex men3esEccIesias,monasteria,
;

laluram vel administrationem bal entes perpetuam, permittimus in babitu suo cum stolis in Synodo possestare, etiam si administrationeni habeant.
21.

sive beneticia,
pracdicto,

qua

de facto

niodo sunt adepti

Slatiiimus

etiam,

quod oinnes abbates,

alii

prapositi, piiores, plebnni et

lati

Ecclesiarum

pra}-

omnino et sine dUticultate dimiserint; et quicumque alii de caHero aliquabenebcia Ecclesiaslica per manus receperint laicoruiii, el eleclionibus, postulationibus, provisionibus, seu insti'utiouibus ad miiias, commiuatioiies, terrures sive
iiuprebsiones laieorum

etrectores, curani aniinarum babentiuni, pro-

moti ad dignitates seu ciiras pra'dictas ante Concilium Lugdunense noviter celebratum , si presbyleri noii sunt, in proxiiuis futuris

quorumcuinque
;

alioruni

Qualuor-Tem-

poribus successive se faciant usqiie ad sacerdotium

ordinari, aut oiunino diiuittant liujusmodi digni-

prasumpserint consenlire ex tunc se sciant excummunicationis senlentia^ subjicere, ipsosi|ue per dia'cesanum,et alios, quibus Ecclcsia, nioiiasteria, et beneficia

tatesetcuras

et

per suos dioece'sanos seu supeet curis

sunt subjecta praedicta, arclius

invocato

riores, sublato cujusiibet appellationis obstaculo,

coinptllendos ea dimittere, el sati^-facere de fructibus et proventibus exinde perceplis,

amoveantur a digmtatibus
in

prajdictis, nisi

sacerdotes

fucrint ordinati.

sive instituendis post

autem Concilium Lugdunense pra^Institutis

ad talium prolerviam coutereDdam,

auxilio bracliii sacularis.

si

opusfuerit,

fatum per dioecesanos et alios siiperiores eorum denuntietur singulariter singulis, et universaliter
universis, qiiod nisi iiifraaiinum a die sua; constitutionis
iii

25.

lubibcmus ne personae

EcclesiaslicaB agant,

vel re^pondcaiit, sive fidejubeaut, aut se adstria-

gant, vel obiigeiit

bis, et

coram judice
et

saeculari,

nisi

de

marum

dignitatibus et benefieiis, curam anibabentibus, in presbyleros fuerint ordi-

super

liis,

qua' ad saeculare, non Ecclcsia-

slicum furum spectant;

ruin
clis,

de quibusabsque sacropersonas

jure bujusmodi beiieficiis sint privati, benetjcia illa per illos, ad (juos eorum ordiiiaet
nati, ijjso

canomim
vel
aliis

injuria et contradictione in pradipotcst

per Ecclcsiasticas

CONCII.IUM BUDENSE.
Sfpcularc foruin adiri. Porsonas nntein EcclLsialicns,
(ina;

581
nec possessioneirVEccIesia' sua;
,

fidcjubcre,
alias

vel

coiilra

linjusinmii

inliibilioneni
(|Lii

\i'iiiie

Kcdesiasticas quasciimque, niobiles aul

|ira'.>unipserint, el jmiices sa'cularcs,

I>ra'f;ilas

jicisonas

imiiioliilcs vcl se niovciites, pra-sertim sacras,

aliciKi f;icto obligare

pro
siiai

corain se agcro, re.<iioiiderc, vel fidrju-

pra-sumat,

iiec

etiam pio suo

utilitatem
et

bere, aut se ad?triiigere, vel alia fncere, rina; ad

facto

proprio

nisi

evidcntem

in

forum
liter

sa'cul,ire

non

iicrlinciit,

contra iinvilefiia

cedat Ecclesia!, et

cum

liceulia

dioecesanorum
iit

(irdini clcricali

vd
nisi

inrsoni-; Ecclesiastitis, gciicra-

ciim assensu

cajiituli si\e cuiivcntiis

illarum EcclccapiluConsti-

scu siiccialiter ab honiine vel a jure conccssa,

;

si;iium sive nionasteriorum, qua' hab.

Iiiiii

compulerint

postquam de
linjiisinocli

lioc

exceptuni
(iiniiino

vel couveutiim. Transgressores

autem

fuerit coraiii cis,

ab

processu

tiitionis liujusiiKidi pcr

suossnpcriorescoinpellan(|uod inonastcrio ct

destiterint, et revocaveriut oiiinem

bitum contra personas

tionis
seiitcntjjc

praedictas;

proccsjum liaexcommunicaa
(|iia

lur reliccre ouiiie

damiium,

Ecclesia; ex Odejussione vel obligatione huJLismodi

iiicurrisscnt.

voluinus sulijicerc,
coiisistunl,

pcr

dioecesanos locoruiii, in (|uoru:ii juiisdictione pcrsonee

hujnsinoiii

St;iluimus

et

slatiitiim
d'e

etiam

dcclaramus

post salisfactionem

quod Ecclesiarum rectores

jiiribus, seu
libris,
ip,<;is siicclaiitibiis,

bonis mobilibus, vel

iiloneaiii ct
siiit

condijrnam juxta furinam Ecclesiaspos-

aut ornamcntis ad Ecclesias

darc, concedere, vel doipsis

absolvi.

niliil

26. Nullus sacerdos, vel aliqua persona Ecclesiaslica

nare
silis

jiossint in vita;

nec de

seu

aliis,

mohipossint

de personalibus

injiiriis,

vel eleemosynis
liti-

libiis, vcl

immobilibus, aut

se inovcnlibus acqui-

E' clesii' fiictis

cdram

sx'ciilari

judice audeat

conlciiiplationc Kc(:lcsi;iruni ipsarum

nisi iu

gare,

ni.-i

de licentia sui episcopi.

condLre testamentum,
missis
:

casibus a jure perfuerit, iliud

27. Prohibeuius saccrdotibiis et aliis clericis

in sacris ordiiiibns constilutis districle, ne

quod

si

coiitra

factum

decer-

secum

iiimus irritiim et inane; pracipieiites districte,

prolem habeant, quaiii in sacro ordine genuerunf, propter scandalum et ne liujusmodi parochiales sacerdotes in doiiiibns suis habeant aleas vel taxillos districtius iiiliibcmus. Filii autem sive filiic
;

qudd successores coruni, qui in talibus excesserunt, pradicta bona cum anctoritale diocccsanorum cl ctiam judicuni sacularium si fiierit
,

praidictorom in familia, sive famulatu, seu pro

famulis majoris Ecclesiae, cui sunt imniediate subjecti,

opiiortunum, ad jus ct iiroprictatcm ipsaruiii EcclLsiarum cflicaciter studeant revocare ipsitiue

;

jiralati se favorabiles et

promptos
si (|ui

ipsis

rectoribus

redigantur, ac etiam tcneantur.

exhibeant in pra'dictis. Et

de

diclis rectori-

28. In Concilio statutum est, ut

amodo

reli-

bus

iu revocalioiie

hujusmodi
:

fuerit

negllgens,

quiae exlra capsani nullatenusostendantur, nisi in

ipsos ad id per dicecesanos pradictos compelli vo-

praecipuis festivitatibus, vel ad lioc ex devotione concurrentibus jiercgrinis, sicut quarumdani Ecclesiarum laudabilis consuetudo exjioscit, nec aliinventas autem quo modo exponanlur venales
:

lunuis et m;indamLis

archidiaconi (|uo(|uc, sin-

gulividciicctiiisiiigulisarcliidiacoiiatibussiiis,

tam

de praedictis quam aliis v.d buniim et utdilatcm Ecclcsiarum suoriim aicliidi;icuiiatuum curam et
sullicitudiiiem

de novo
batffi.

nemo

publice veneravi

jjraesumat,

nisi

habeaut diligcnteiii

et

si

qiiid

prlus auctoritate

Romani

Pontificis fuerint appro-

super
tiare.

jiradictis ac aliis dilllcultatibus emerserit,

Qui vero contra

leccrit, si clericus fuerit,

;

ab

illud dioecesanis suis sludcaiit (|uam citius

nunquo-

ofticio et beneficio se noverit su :;pensuin

si

laicus,

permensem ingressum
dictum.

Ecclesiae sibi noveritinter-

31. Nullus clcricus nostrae legationis, in

29. Nullus passim recipiatur ad

pra?dicandum,

vis ordine constitutus, peregrinari extra rcgiium vcl provinciam siiaiii prasumat absque dioecesa-

nisi fueril autbentica persona, vel alias per

Sedem

norum episcoporum,
riorum
fcccrit,

vel aliorum
:

snorum oidinaquis contrarium

Apostolicam iirivibgiala, aut ad hoc per episcopum destinata. Uua,'St()res quoque Eccksiaruni
tantuin ea dicant populo, qua; in
papic vel ipiscdpi cuntincjiitur
loci
:

liceutia speciali

quod

si

a bencficio Ecclcsia; vel Ecclcsiaruni, in

iii

litleiis

doinini

qiKi

vel

qiiilius

bcncficiatus extitit,

jicr Uiiius

sacerdotes taiucn

aiiiu spatiuiii sit

3-2.

suspensus.
miiii-

populuni

sibi

commissum

diligenter iiiducant

Dccernimus, ut nemo i.icognitus ad

litteras

ad eleemosjnas erogindas intuitn piciatis, njn animo exlorquendi. NiiIIus eliam qua:sluarius pro
hospilalibus
vel
aliis

slraudiim in sacris ordinibus adiiiitialur,

nisi

sui

ordmatoris vel successoiis ejus

similibus locis

recipiatur

spicione carentes ostendant, suscepli

:

omui suordinis mcn-

ad eleemcsynas quarendas sine littcris (lomiiii papse , aut Icgatorum ijus , vel dicec(;saiioruur

ipsorum. 30. Statuimns, quod ornamenta EccIesi;L' non obligentur pigiiori, nisi pro necessitateEcclesi;c de
licentia

linnem facientes cxjiressam el qui cuntra Constitutioueiu hujusmudi venire pr^esiimpserint, tales ad celebratioiicni divinorum adaiitlendo vel reti-

ncndo

posl
a

triiiaiu

adniomtionein
de
lioc
li;it.

vel

unam

peremptorie

diviuoruiu perceptione et ingressu

:

episcopi

cum

coiisilio

parocbiaiioiuiii.

Ecclesiae arceanlnr

et

per dioecesanos epi-

Pralerea slaluimus,

(|U(nl

miiUis pral.ilus, supL-

scopus iiKiuisiliu IVcqucns

33.

rior vel iuferior, aul Ecclesiaruui reclor

pro alio

Pracipiuiuo,

ul Ecjlcsiaruni parucluaui

582

CONCILIUM BUDENSE.
spectantibus, nisi in casibus a jure permissis, alie-

singulis diebus Dominicis elfestivis ad divina officia, spetialitL r

ad uiissain, vadant ad suas pai o-

nare
irrito

pra'suniant

quud

si

contra fecerint,

pro

cluales Ecclesias, ibique divina officia, prout

dederit, audiant
:

Deus

habeanlur
a

et alienantes, si
;

inferiores praj-

diiigeiilcr nec ipsi parochiani, sua parocliiali Ecclesia vul conlenipla, ad alias Ecclesias, cujuscuinque sint ordinis, religio-

lali siiit, a

relicla

scojii

sunrum ordiniim arcliiepiscopi et epipuutiHralium executioiie siiit ipso faclo

:

suspensi
rii

quam suspensionem

superiores ordina-

nis aut status, sive iuijnsniodi Eccle^iie sint

cliiales

paroet

alienantium, alicnatis prius ad jus et proprie-

sive non, ad

audienda di\lna

officia,

tatein

moiiasteriorum seu Ecclesiarnm revocatis,

spccialiter niissain

pra^suniant accedere, inaxinie

vel alias indeinnilati ip,=oruin

monasteriorum

et

diebus Duminicis
\el Ecclesiis

et festivis,

aut in alienis parochiis

otficia

ad hujusniodi

perniittanlur,

seu

ipsi

per alios, quaiu per sues pavochiales preuiinislrentiir

sbyteros

Ecciesiastica

sacrainenla
et

e.xceplis clericis religiosis

griiils, ciui

transeuntibus
olficia
;

peresive

Ecclesiarum provisio, valeaiit relaxare. 36. Statuimus, quod Ecclesite iiarociiiales, vel alia Ecclesia, seu nionasteria per niajoris, seu minores, vel personas, seu magistros, aut capitula cathedralium Ecclesiarum, vel aliarum Ecclesiaruin pradatos novis, injustis, et indebitis exactio-

ad hujusniodi

iii

parochiis,

Ecclesiis pussunt rccipi alienis

et nisi furle

caiisa

nibus non graventur, nec

teres
iii

eis

novi imponantur

devotionis niujoris aliiiui circa lioc a Sede Apostolica

siiit

census, aut indebitas exactiones inducant, nec ve-

niuiiiti

privilegio,

aut indulgenlia spe-

augeant pensiones
si

i|ui

vero inveuti fuerint

piffidiiiife-

ciali. Parocliiani vero, cuntra Cuustitutiunem hu-

talibusEcclesias molestare aut aggravare

jusinodi venientes, a perceplione sacramentuiuin;

illi

ctas,

episcopi per metropolilanos eoruni,si

auteni, qui coiitra Constitutionein

bujusmodi
eis

riores persona? per suos dicecesauos a talibus per

parochiauos alienos leceiierinl ad divina, vel

censurani Ecclesiaslicam
desistere compellantur.
37.

et

aliaopportunaremedia

admiuistraverint Ecclesiastica sacrameuta, ab execiitione suorum ordinum noverint se suspensus

:

Cum tam

de jure, (|uam de generali con-

et

qui paruchianis
ministrare

alieiiis

taliler

suspensis Eccle-

suetudine

siaslica

sacramenta , excummunicationis sententiam ipso facto se noverint iiicuriisse, a qua cougrua satisfactione exhipra'suinpserint
illi

jurisdiclionem

Ecclesiarum arcbidiaconi habeant causas matrimoniales et |)leruniqiie alias audiendi, exaniinandi, atque de;

mullarum

cideiidi

slatuiiniis alijue priccipimus,

quod

iiuUi

bita

parochiali

rectori

cujus

parocbiano

ministrare

prasuiupsit Ecclesiaslica

sacramenta

per dioecesanos episcopos secunduin furmani Ecclesia;

de coetero in regiio Ungariai et provincia Poloniae in archidiaconos assuinanlur, nisi in jiirecanonico laliter sint instructi atque periti, (]uod causas hujiismodi

possint absolvi.
34.

secuudum

jiira et ralionabiles

consuetu-

Omnes autem
et

abbates, prapusiti, priores,

seiiiel,

dines locorum, in quibus hujusinodi jurisdictio-

et alii

piaelationem habenles, sallein

desuis

nem
tiis

obtiiient, audire,

examinare, alque decidere

siiit

omnibus reddilibns

expensis, el statu E:clesia-

possint; vel alias in artibus

taliter

aut in

aliis

scien-

rum suaruni
rarii,

caleri vero adininistiatores,

came-

informati,

quod

in talibus,
:

annuente

seu officiales, tam inleriores

quam

exterio-

Deo, verisimiliter proficere posslnt

arcliidiacuiios

et si tales in

res, bis in aiino diiobus terniiiiis,

uiio videlicet in

assumi

conligerit, teneaiitur ad ini-

festo S.

Thoma'

A|iostoli, altero iu festo S. Georgii,

reddant in capitulo i^lenariam rationenij consuetudine quarumdam Ecclesiaium, ubi pluries ralio
reddi sulet, in suu robore duratura
:

nus Iriennio in canonico jure studere, dimissis in hoijisis archidiaconaUbus talibus vicariis, qui neste possint supplere vices eoriim. Hanc autem
ad studium, (|uantuin ad coiislitutionem triennii ad jam insUtutos arcbidiaconos txtendi volumus
et

in

quibus

si

pradati et officiales, vel pra^dicti negligeiites seu

infideles et niendaces inventi fueiint,

secundum

iiiandamus;
post

nisi

et

insliluti jain

facti sint, et

qualitatein ciilpae per eiiiscopum vel alium suuni

instituendi
vitio et

suas

institutiones

fianl

absque

superiorem puniatur.

Alii

vero ipso lacto admini-

strationes amittant, graviiis jiixta arbitrium epi-

culpa ipsorum adeo pauperes, debiles, vel infirmi, aul allas inliabiles ad sludendum, qnod

scopi vel sui superioris aULiius punieiuli. Iiihibemus abbatibus, piaepositis? prioribus,
plebanis, rectoribus Ecclesiarum, et clericis uiiiversis,

studmm

incipere nequeant, vel perficere, aut ter:

quibus impedimentis cessanniinare incceptum tihiis, teiieautur inclpere et incoeptum perficere

sliidium, ut superius est expressuin.

ne

ipsi

mutuo

dent, vel accipiant, abbates

Ad pradicta

prffiposili ultra duas vel tres marchas, cseteri unaiii

qiioque imideiula arcbidiaconi

dioccesanis iier

suiiradicti a suis

marcbam,
speciali.

sine

notilia

et

consensu capituli

sui,

amotionem

et

privationem periie(|Uod

vel niajoris parlis, ac dioecesani episcopi assensu

tuaiii a suis arcbldiaconatlbus compell inlur. In-

dnlgemus aiitem
Probibemus insuper, ne
ipsi

arcliidiaconis supradietis

33.

inferiores prajlati

iiifra

triennium

quo studio prafato vacabunt,

absque episcoporiini, nec

poruin, nec
ipsi

absqne archiepiscometiopolitani absque Sedis Apoaliqiia de bonis

arcliidiaconatiium et aliorum beneficioriim suorum fructus et proventus cuni ea integritate perciplant,

stulica^ liceiitia speciali,

imniobi-

cum qua

ipsos percipereiit,

si

In

dicUs

libus vel juribus, ad nionasteria sive Ecclesias suas

archidiaconaUbus vel beneficiis persoiiaUter mo-

CONCILUTM BUDENSE.
rarentur,
quotidinnis (listrilnilinnibiis
,

583
in Ecclesiis duci
;

<iii;p

iii

in ciEuietcriis vel

quia, ut

ait

pane

et viiio sinjiulis vel ccrlis (liclnis exliilicnliir,

nisi
(lui
iii

Augustiniis, nielius est lcslivis dichns lodere vcl

arare, (piam cliorcas diicere.

duntaxat excepiis;
stiliitioiiis

frauilcm prajsentis

(>oii-

Sub anatbematis

in-

reditiis,

consuevcruiit in

pccunia

percipi, ordinarentnr pro distribiitionilius |)anis

et vini.

terminatione pridiibcmus, ne quis civiles caiisas in Kcclesiis vcl civmeti riis agiture [ira'sumal. Nullus etiam de

novo

adificare in ccemeterio

permit-

38.

Prohibemus, ne cans nKitriinoniaies,

coinmittan-

nisi discretis et f^ravibus ac bonestis,

tur personis, et liabentibus juris canonici periliam vel caiisarum experienliain in taiibus opportu-

ncc fimus, vel immunditite alia; in coemctcriis aduuenlur. Talia lacicutes, quousque salisfecerint, ad voluntatem rectoris ab ingressu
tatiir;

Ecclesiae illius arceanlur. 42.

nam.
bus

Statuiinus, ut judex in causis niatrimoniali-

Prsecipimns, qiiod Ecclesiarum rcctores

testes

per seipsum, vel aliiim discretum et

vel tiouani experientiam

in suis Ecclesiis vigilias lieri a laicis

non permit-

honestum jurisperitum,

tant,
nisi

cuin ex hoc scandala proveniant et peccala,

torsan in
illis

causariim liabeiitem, examinet.

39. Qiiia nonnulli piiElati, s;ccuiarcs et regiilares,

Ecclesiis,

in

quibus ex devo-

tione tideliuin vigili;e tales consuevcrunt fieri ab

subdilis suis iiihibent. ne Ecclcsiarum sive

et re-

anliquo.

Ad

dilalandiini in divinis otflciis Ecclcsite

nionasleriornm siiorum stalum personarum

decus, prffisenti Constiliitione

duximusstalucndum
alii

rum eorumdem

superioribus snis seu ahis, pcr

(piod prccpositi, canonici, plebani ct

Ecclesia-

quos ad notitiam eoriim perveniat, insinuent, vel exponant, eosdem subditos sub juiamenti interpositione, et ahis vinculis adslringentes, vcl
si

rum
siis,

reclores, et clcrici universi in prajposituris,

aliis

canoniis, et plebanatibus, rectoriis, et

iii

Eccle-

in ipsis

quibus bencticiati exislunt, vcl a quibus

stipendia
,

secus feceriiit
;

excomnnmicationis

senteiitiani
iiisos

Ecclesiastica rccipiunt

rcsidcnliam

la-

proferentes

nonnulh etiam ex

eis subditos

cientes
luissa)

horis

caiionicis

ad

minus malutinis,
siiit
iit

pbTiimqne

alios sibi obligant,

ne de c.Ttcro dicant

vcl vesperis iutcrsint; cinn eis ad hoc

sive deponant, deiiuntient aut faciant ali(|uid con-

Ecclcsiastica benehcia depulala,

de

ipsis

ho-

tra eos, per

quod malum
ex

vei

damnum

ah(|uod
veiiit,

neste debeant vivere, ac Ueo et dictis Ecclesiis in

ipsis

inciirrere

possiut;

quibiis

frequcnler

divinis
si

officiis

cum
iii

reverentia

deservire.
(appareat)

quod cum superiores Ecclesias ct monasteria ipsa visitant, ipsorum monasteriorum, seu prrelatorum, aut etiam subditoium slaliim scire non possunt, propter quas multa iii eis lam in cai^ile, quam in membris, quae correctione et reformatione indigcnt, remanent incorrccta; nos coiitra hujusmodi deteslabiles et pcricnlosas astiitias providere volentes, omnia super his vincula interposita, ol)ligaliones omnes super hoc initas, sententias et quaecumqne alia hnjiismodi occasione snbsecuta, inita seu facta, vel qua> in posterum
,

Quod

quis

corum

prtcdiclis [^areat
jier

negligens vel remissus, et

emciulaverit

dioecesanum, vel

ca|iitulum, vel alium supcriorem ailmonitus

;

non

sed bujiisiiiodi ncgiigcntiam, ne di-

camus conlemptum, non videatur emendationi,

sed

consuetudini

potius

deputare

quotidianis

distribuliombus

illius diei, (juo absiiue ralionabili

cansa abfuit a divinis in aliiiua de tribus horis pra,Hlictis, ipso sit faclo privalus pcr dioBcesanum
vel aliuin

fcrri

vcl ficri contigerit,

at(|ue

peniliis revocanius, re-

laxamus
fi

cassamus, ac cassa et irrila niintiamus; dccernentes subditos et alios snpradictos

pra^diclis obligationibus,

supcriorcm suuin, si hujusmodi ncgligeuliam vel conleniptum non studuit emendare, oflicia continiiaiido pnedicta, gravius puniendus. Et ut hujusmodi Cunslilutio melius observelur,
deputenlur
lium,
ct
et

ali(|ui a

singiilis capitulis

calhcdra-

sentenliis ab|ue pocnis

ali-

collcgiatarum Ecclcsiaruin, qui absentias

totalitcr absolutos, et

ad eorum observationem

ncgligenlias talium notcnt et scribant, paroqua; a

quatenus non tencri.

40. In Concilio prohibetur, et nos
invioiabiliter observari,
tis

cbialiiim vero sacerdotum el aliorum clcricornm

prohibemus

ncgligenha; et olTensic in talibus, et

aliis,

ne

supellectilia sacerdo-

propria, seu alia in Eccle^iis

nisi

rcpoiiantnr aut

etiam leneantur,

propter hostiles incursus,

pendent eorum, per archidiaconos, pra^positos, aut alios, ct dcniuin pcr episcopos, quibus subsunt, corrigantur, et salubriter

cura

et sollicitudine

aut incendia repentina ad eas oporteat habere re-

emendentur.
43. Pr;rscnli

fugium

tamen, ut nccessitatc ccssante, cxtra Ecclesiam portciitur. Librniu qui dicilurmanuale, habeant singuli presbyleri parochiales, ubi contineatur ordo baptismi, catecbisini, exlrcnue unrtionis, el hujusmodi, neciion libros alios, in (|uibus possint tam diurnum quam nocturnum oflicium
:

sic

quoque Constitutioue declaramus

atque decernimus, (piod consuctudo, secundum quam archidiaconi Ungariix! pro occisis gladio,

celebrare.
41. Prfficipimus sacerdotibus,

aliorum armoriim gcuere, seu ve;ib() damnabili et rcprobat moilo consucveriint recipere unain marcliam argenti, antequum sic occisi tradantur Ecclcsia^tica;
sive fuste, vcl

ncno, aut quucumiiue

utdivino

officio

sciiiilturae,

celebrato, et pojiulo regresso ad propria, Ecclesias

suas firmare debcant diligcnler. rndiibeant cliain sacerdotes sub poeua exconunuuicalionis choreas

ad eos, qiii tulmine pcicussi, flnminibus suffocati, exnsti incendio, arboribus oppressi, aul de equo cadentcs, vel aliis siniilibus, sive lortuilis casibus diem clauserunt extrcmum, seu

584

CONCII.TUM BUnENSE.
nec
tiis

interiisse no=cnntiir, inillnfcnns extendantnr,

maniis suas evtendi

jiiris

faciat vel permittat,

hona

ab eormn

liffiitHlil^ns,

propiiiquis,
:

sivo

aniicis

hiijusmodi aiiferendo, aut etiam occupando occasione

alio qiiocumque praelaicorum contra Conslitiitionem hujusmodi \eiiire prasumpserit, ingressum Ecclesia% et perceptionem seu participalionem sacrapatroiiatiis, vel

marciia hujiismodi exigatur

sed sic defuncti

in

dummodo
poenilentiffi

pncnitenlcs decesserint. vel

morte
alii
:

texlu.

Quod

si (jiiis

signa apparuerint nianifesta, sicul

Christiani Ecclesiastica; sepulturne tradantur

chiiiinconi vero per suos ordinarios
aLi

ar-

hiijusmodi

mentornm

uf(]ue ad satisfaclionem
etiani

oinnium

occiisibi

exaclione indelnta arceantiir.

-U. Prohibeant etiam sacerdotes, ne laici publice leueaiit coiicuhiiias
:

patorum, siibtractorum, ac

ahlalorum

noverit interdictos, salvisaliis pra;dictis, etinaliis

Coiislilulionibus nostiis expressis.
-16.

et (]ui post adnioiiilio-

nem

lenuerit,

tam
:

ipse
et
si

EcclesitB arceantur

i|nam ipsa ab ingressu per hoc se non emeiidaet

Statuimus, qnod nulla ]iersona Ecclesiasit

stica
tiaj,

aut etiam saecularis, ciijuscumqne

Ordinis, dignitatis, vel
statiis,

existeu-

verint, per suos dioecesanos fortius comiiellantur.

vel sub pra}-

Cuni ex vicinitate turpium iiiulierum,

nieretricum
vili

maxime
pro

textu juris palronatus,

quod
aiit

se

habere dicat, converitate

|iublicarum, qure corpora sua

tendat

vel asserat

in

habeat in

pretio vel

mercede venalia indifferenter expo-

aliquibus monasteriis vel Ecclesiis nostra} legationis

,

stretur, ut de mullis

nunt, multis plernnique peccandi occasio minialiis spiritualibus et tem,

seu alio

quocuuu^ue

praHextu vel
in

modo

poralibus

qufc

SiTpissime

ex

earum

vicinilate
ta-

quibus jura hujusmodi se habere conteiidunt, aut aliqiiid de

monasteria vel Ecclesias prccdicta,
bouis vel juribus, ad ipsas Ecclesias vel moiiasteria spectantibus,

damnabili, consueverunt contingere, periculis

ceatur, religio Cliristiaua ac niultorum

bonorum
quod

honestas enormiter infamelnr; statuimus,

nulla persoiia
universitas,

dere, donare,

Ecclesiastica aut etiam saecularis,

collegium, vel convenlns hujusmodi

per se vel alios occupare, venpermutare, locare, aut alio modo qiiocumque alienare, seu bona ijisa ant fructns aliquos in periietuum vel ad tem}ius, aut alias in

infames

et

tate, caslro, vel villa in

abominandas personas in domibus seu

aliqiia civi-

feuduni sive in pignus dare,

pere
;

concedere, vel recidisposilionem

et

possessioni-

aut aliquid

ahud

circa

bus
aliis

suis lialiitare iierniittat, nec eis vel aliqnibus

ordiiiationem Ecclesiarum et nionaslerioruiii

dicloruni, seu bonoruin
liiini

jirffi-

iiisarum iiomine vel pro ipsis aut infamatis

moliilium vel immolii-

de lenociniis, favore,
tione, sive protectione
ipsas, vel

commercio, aut conversataliiim

aut niuveiitium jnriuin

et

eorumdem
:

iirojiria

mulieruni domos
eis

auctorilate attentare prasumaiit

veris

pati-onis

possessionem
(|uoil

suam
si

concedere, lo-

Ecclesiarum
in quilius

mouaslerioruni legationis prafatae,

et

care, vendere, vel doiiare quociinique

modo

vel

Ecclesils

monasteriis jus obtinent

fraude prfesumat

quisi|uam conlra hu-

patroiiatus, jure competenti occasioue

hujusmodi

jusmodi

Constiluli(^inem venire pra^sumpserit, tani-

patronatus servalo
|iarle ]iationis

i;i

tanluni, in quanluni in hac

diu per ordiiiarios Incoruni et presbyleros paro-

Ecclesiarum canonica instituta con-

quibus violalores Constitutionis hujus degueriut, ab Ecclesia; arceaiitiir ingressii, et a perceptione sacramentorum habeantur suspensi,
in

chiarum

cedunt. Transgressores autem Conslitutionis hujus, postquam a dioecesano et aliis superioribus illa-

rum

Ecclesiaruni, iu quibus praedicta, vel praedi-

donec

ipsis

turpibus

(lersoiiis

de diclis domibus et

cloruni ali(|uaattentariiit, per charitatem admoniti

fuerint,
iiisi

possessionibus iirorsus ejeclis, et prtvstila sufti-

iulra

termiuum ab

ip^is dioecesanis,

quod ulterius iii lalibus non excedent et ad mandaluni ordinarioruni, sive superiorum, vel presbyterorum parochialium suorum lanluni de bonis suis iii pios usus expendant, qnanluni pro hujusmodi locatione, venditioiie,
cienli cautione,
;

Ecclesiarum superiores statuendum eisdem, ab ipsarnm Ecclesiarum, vel

vel

per alios dictarum

moiiasterioruiii, seu

bonoium,

ac jiirium eoruni-

deni super

praediclis molestalioiie et pertiirhalioiie

seu concessione perceperint, aut percepturi fuerunt occasione |iricJicta. Persona; auteni Ecclesiastica?, si in pra^dictis excesseriiit, praeter

ad ipsorum dioecesanorum, seu aliosuperioruniarhifrium satisfecerint de daiiinis runi

desliterint, et
et injuriis irrogatis occasioiie

pracdictamonasteriis

praedictas

et Ecclesiis praefatis;

ex tunc se sciant
:

excommutamen

poenas per ordinarios sive superiores suos gravius

iiicationis sententiaesubjacere

a qua, jiixta

puniantur. Hanc autem Constitutionem ad publicos adulteros, et incestuosos et ad publicas adulteras etincesluosas,

formain Ecclesia^, per dioecesanum, satisfactione pramissa et siifticienli cautione quod ulterins in
talibus vel similibus
pricfalos.

quos etquas excommunicationis

non excedant, possint

absolvi

sententia? decerninius subjacere, extendi

et niaiidainus.

volumus

45. Slatuimus,

quod ad bona decedenlium

47. Praesenti quoiiue declaramusstatnto atque praecipimus, (]uod quaecumque persona saecularis,

riorum

episcopornni seu cpiscopatuiim, et alioriim infeiira^Iatoruin, sa'culariiini seu religiosorum,

nionasteriorum vel aliarum Ecclesiarum vacantium nuUus laicus, (]uantfficumque et cujuscum-

cujuscum(]ue sit existentiffi, dignit.ilis, aut stalus, quantunicum(]ue liberaiiler et ahsolute concedat, donec tradatseu tradidisse intenderit, vel intendal,
vel voluerit, vel velit, monasteria
seii

Ecclesias, in

que

sit

altitudinis, existentia;, condiliouis, vel sta-

quibus jus tautum obliuent palroualus, monasleriis

CONCILIUM BUDENSE.
vel aliisEcclesiis sfeciilaribu, ilin<lfaciat e\ facere

585
in

pestem qiiamdam
libert-itcm
laici

dcbeat

tle

illorum (liiEccsuiioniin seu pr.TJalornm

iii

nostra! lej^alioiiis conlra

regno Ungaria; et aliis terris clerum ct Ecclcsiasiicam

licentia scii iisscnsii,

(|iioiii:ii

dioeccii vel jurisili:

invaluisse

jamdiidum; vidcbcet qood

alio

ctione EcclesicE vel inonasteiia ipsaconsistunt

et

Ecclesias, inonastcria, earum(|ue possessiones

tampricilicta', quaniali.c personic ri"gul:ir(.'sauts;e-

et

juia, juris

patronatus seu

quocnm.jue

culares, cujascuinc|ue()r(iiiiis,(lij;iiilalis, rcligionis

vel status, quaiitiiiiiciiiiKine liheraliter et absolule

|)rx'textu,

non absque damnaliili

ct

ct nuioifcsta sa-

crilcgii iiola, (|iiasi iiidiircrenter occuparuiilh.icte-

conccsserint, cloiiaverint vel tiacliderint, aut conceclant,

nus, ct (juolidie occupant,

damii.itiilitcr
suiit
alia?

deti-

donent vel tradant, seu concessisse, dojus

taiitum obtiiiciit
niliil

nent occupata

quarum

aliiiuic

deput.ilu;

nasse, tradidisse, intenderint vel inteiidaiil, Ecclesias, in c|uibus

habilalioni et usibus laicorum,

vero usibus
ct

patronatiis,

jumenlorum
aliis

et

aliorum aniinaliiim, altaribus

ibi slatntis |iia

locis vel personis

pra;dictis,

aliiid iiitclliga;

ad cullum divinum
cl

devotionc
et

tur seu prcesumalurconlerreaut etiam coiitnlisse

fideliiiin

auctoritate Pontificuni, clcslriiclis

;

nec pcrsonx', aut loca pra^dicta aliud ex coUatione hujusmodi rccipere vel acquirere, quain jus in cisdem Ecclesiis seu monasleriis confercntibus

totaliterdelormalis

noscoiitra hnjiismodi pcslem,

quam

pati nullo modo possumus ncc debomns, oinnino inlendcntcs dc salubri renicdio providcre,

competens patronatus
l>robibentes, neali(|iia;

statuentes

et

expressius

iiersoiiaj Ecclesiastica!

aut

omncs singulos Ecclcsiariini cl.moiiaslcrioriim bonorum ac hujusmodi dctentores ex pnrle Dci omnipotcntis, et

etiam sa>culares, (]uibus de monasleriis, vcl Ecclesiis hujusmodi sunt doiiationes, coiicessiones, vel
collationes factae, vel in
nisi

sub obtestatione divini

jiidicii

adino-

neiiius, (luateiiusEcclcsias, inonaslcria,

poslerum

fient aliquid,

possessiones et jnra, qua! laliler

earumiiue occuparunt seu

pia>di':tis,

quaiitum

palroiiis canoiiica

jura

conceduii},

delinent occiipata

in

regno

el

tcrris

exigere, vel extorqnere, aut, capcre inotu proprio,

vel immobilibus moveniibus, vcl dc juribus inonasleriorum, aul Ecclesiaruui ipsaruin ; nec iii eis statuere aliquas [irailaturas, seu etiam reclorias, nec removere sive suiiprimere, vel eliam revocare stalula, ncc de ipsis moiiasteriis, vel Ecclesiis aul teinporaliaiit se

vel accipere de bonis mobilibus,

diocccsanis episcopis, vel aliis ordinariis, aut aliis Ecclesiasticis pcrsonis, ad quas pricoicta spectare

nuscuntur,

infra

scx

mcnses

die publicatiunis
cuiii
frii-

pricsentis Coiistitutionis compiitaiidos,

clibus exinde perceptis reddere et restilueie non postiionanl. Alioiiuin pra^fatos dccentores, (|uus

excoinnuinicationis scntciitia!

decernimus subjaordinariorum, in
aut Ecclcsiis,
suiil

bus, seu spiritualibus, \el juribuseorumdein, nisi quanlum ad defeiisionem pcrtineai,, ad quam patroni tenenlur disponere
lere, vel aliquos in ipsis
;

cere, ad rcquisitioncm illoruni

quoruin
iiiissa,

dioecesi,

vel jurisdictione,
et

aiit eliain

se

inlroniit-

vel earuiii

bonis

junbus

|)Cicdicta

com-

monasleriis aut Ecclesiis

|)atro-

iustituere, vel desliluere, liujusniodi juris

natus praelextu,

quocumque invento

colore, priE-

commitlentur, ab omiiibrs pra;latis regni Ungaria;, quantum ad Ungaros, et ab illis de Polonia quantuiii ad Polonos usque ad
ca;tero
restilutiuiieiii et

vel de

sumant. Decerninius aulciii irritum et inane quidquid a prafalis personis circa monasteria et Ecclesias, et alia oninia et sinj^ula

supradicta conlra

tenorem

praesentis Constitulionis

lcmere contin-

sahsfactioncm condignaui excoinmunicalos pubhcc praicipimus nuniiari, pulsatis canipanis et candelis accciisis diebus Dominicis et feslivis contra quos si opus fuerit invocetur
: ,

geret allentari. Per hanc auteiii declarationeni et Conslitutionem nulhiin veris patronis super his,
qu;e sibi comiielunl, id est juris patroiiatns, pra;-

auxiliuin brachii siccularis.

4.9.

Cum

Ecclesii.e

et

monasteria secundum

judiciumgeneretur. Si qui vero,quacuiiiqiie prLCsumplione contra Constitutionem hujusiuodi venientes, monasteria vel Ecclesias in [iricdictis vel pnedictorum aliquo molestare , seu |>erturbare
(proisumpserint)
,

tradilionesEvangclicas, Apostohcas, atijue cauonicas sint el esse dcbeant donius orationuin, nou
siielunciE

latronum, vcl nuinimenta praidonum;

dolcnter referimus, quod quidain,

in rcgiio
clis

aut de ipsis

monasteriis,

vel

et nou pauci, Unganai ct terns nostrai legationi subjemulta moiiasteria niultiisque Ecclesiiislicas
i[)sas spcctaiilia
:

Ecclesiis, seu bonis et juribus

eorum

se inlromi-

posscssiones et jnra ad

occupasse,
et

serint

quoquo niodo, ingressu

Ecciesia; et perce-

pleraque ex
i[jsis

eis

incastcllassedicuntur
et

cum

(in)

plione sacrainenlorum Ecclesiaslicorum se nove-

et

Ecclesiis,

monasleriis ad laudem Dei

ollicia celebrari,

doncc satislaclione [iraimissa a perlurbalione et nioleslatioiic, et ahis supradiclis deslitennt, et per dicecesanum illarum Ecclesiarum seu monasterioruin, quic hujusmodi occarint interdiclos,

continua debeaiitur Ecclesiastica

et [iro aiiiniabus tain

defunclorum quain vivorum

devole preces et orationes deferri, in i[,sis tyianni raiilores habitant et pr;cdones, ra^iiiue S[)oli.ii[ue

sione

loiseraiit,

mentorum
tein
iis)

ad Ecclesio; lugressuiii et sacraperceptioneni fucrinl rcslituti (qui auniiiiislravcrint

reconduntur
cst,

Ecclesiaslica

sacrameiita,

et [iraida;, ct quod valde horrciiduiu loca ipsa Deo dedicata et sanclihcata frequc:]tcr humano sanguine ct seniine iiolliniiitur. Ciiiii

per sex ineuses a collalione sacrameutoruin iiovcrint se suspensos.

48.

aulcm

ea, quiX!

sunt juris divini, nullo niodo decouverli,

beant ad

humanos usus
;

Cum mullorum
Ann.

maximc lam

de-

asserlione

didicerimus,
111.

tcslabiles et [trofanos

nos nulla

ratioiic volentes

iOMCs XXU.

Uayn.

74

586
tantaiii

CONCILIUM BUDENSE.
ini(|nitatem et perversifatem conniventi-

ejus jurisdictionem spectare noscuntur

ex eis co-

bus oculis jiertransire, onines et singulos cujuseuinque exislentiae, nobililatis, stalus, aut conditionis, qui Kcclesias, monasteria, jura ipsoruni occupare, incastellare, vel violenter invadere pra;sunipserunt, aut invasa seu occupata

ram

eis

exceplionem bujusmodi, prout de jure

tenentiir, adiiiitlant.

Quod

si

dlcli jiidiccs exceptio[ler

aut liona vel

nes biijusniodi forte admiltere recusarent,

ordinarios, de

quorum

jurisdiclionc fuerint bona,

detinent, aut de caitero invadere seu etiam incaslellare et occupare propria temeritate pra-sumpserint (nisi infra terniinum seu terminos

de quibus vel personae, contra quas fuerit judicatum, ad recipiond.im et ad adinittendani exceptio-

nem

bujusinodi
:

jier

opportuna reniedia compel-

omniillis

lantur

bns comniuniler
lrailatis,

et

siui^ulis singulariter

ab

cuin quos Dei timor de malo non revocat, poena coercere debeat teniporalis.
53. Statuiiiius, qiiod universietsinguli noslraB

in

quoium

dioecesi et jurisdiclione

Ec-

clesiae,

fata,

monasleria, bona, et jura consistunt praepereniplorie statuendos, monasteria, Eccleel

legationis,

cujuscumque

sint cxistentioB, dignitatis

aut status, teinporalem jurisiiictionem babeiiles,

ad rcquisiliiineiti pr;tiatorum seu judicum Ecclesiaslicorum coiilra rebelles et inobedienteseis, vel

sias, |Hjssessiones
cis,

jura

illis

personis Ecclesiasli-

ad quos

iiertineiit,

supradicta, libereetabsque

ditQcultate reddiderinl et restituerint, et de fructibus,

eoruin sententias contenuientes, seu non pareutes

alias rei judicatte

atque damnis ad niandatum prcelalorum ipsorum satisfecerint competenler caverinlque sub cerlis poenis, quod ulterius in talibus non excedent) analbeniatis vinculo decerprovenlibus,

ab els de bis

et

super

liis,

quee

principaliler vel incidenter de consuetudine vel de

jiire

ad forum, jurisdictionem, seu ccgniliouem

ipsornin speclare noscuntur, reverenter braclilum

sua; jurisdictionis iinpendant; rebelles et inobe-

nimns

et

volumus

esse ligatos, a

quo

absolvi

non

etad mandatum salisfecerint, ut supeipsorum iiralalorum plene rius est expressum. 50. Staluimus quod nuUus judex ordinarius vel etiam delegatus faciat, vel eliam se facturum
possint, nisi pra>dicta restitueriiit,

dientes, atque

non parentes bujusmodi, ac excomipsis piaelatis,

municatos quosque ab
siasticis

seu Ecclevel a jure

judlcibus, seu alias ab

bomine

redire ad EcclesuB unitatem ac satisfacere procausis

,

pro quibus excommunicationes iiujusinodi

et alia

promiltat, juslitiam alicui

i^er

gratiam se recealias sor-

incurrerunt per occupalionem

plam
des

iiecuniaiu vel

promissam, aut per

sua jurisdictione sunt,

bonorum i]uae sub opportuna remedia

,
:

prxtextu alicujus odii, temporalis emolumeuti, favoris, seu lucri et qui contra fecerit, per annum oificium judicandi sibi noverit interdi:

compeilendo, ad quod praffati judices per censuram Ecclesiasticam compellantur ipsi vero pra3lati

et

Ecclesiaslici judices

versa vice

laicorura

cluni

ad eliminalionem

litis parti,
,

quam

laeserit,

judiciuin sua jurisdlcllone in bis et super his, quae

nibilommus condumnundus

prout in Constitu-

canonicis non obvient inslitutis, quoad vivent, et

tione felicis recordalionis U. Innocenlii papie IV de re judicata, edita in Concilio Lugduneusi, ca-

coulra inobedientes, et rebelles illorum, ac ipso-

rum

velur.
51. Statuimus,

quod judices ordinarii

illos,

aut

etiam delegati onines

quos per denuntiationem vel alio legitimo niodo excommunicatos sciverint esse ab boinine vel a jure, ab agendo, patrocinando
,

judicum justis sententiis noa gladium sutc potestatis et auctoritatis, Ecclesiaslicam scilicet censuram, impendant, cura ab ipsls saecularibus judicibus super hoc fuerint
sfficularium

parentes,

requisili.

54. Statuimus,

quod omnes causae ad forum

sacras et
legitimas

vel teslilicando iu suo toro vel curiis,

:

Ecclesiasticum pertinenles, coram ordlnariis vel

Ecclesiaslicls judicibus juxta

aut judiciis ex olticiosuo repellant judicesautem, qui exceptionem excommunicationis contra agentes
,

sanctiones agilari, tractari, vel ventilaii debeant,

et

advocantes,

vel

testificantes

admiserint, sed ea non obstaute

tales

objectam non admiserint

per eos libere et absque impedimento ullo vel

:

ad prsedicta, per meusem unum judicandi ofQcium sibi noverint iuterdictum : et processus cum talibus excommunicatis babitus sit irritus ipso
facto, nec per processus bujusinodi judicium excipienli excommunicalionem sive ipsam exceptio,

et si qui, quando snper hujusmodi causis Ai>oslolicam Sedem ac alios superiores, ad quos appellare jnra permittunt, appel-

obstaculo terminari

lari contigerit, taiii

pra.'fatani

appellantes

quam

appellati ad

Sedem, seu ad superiores

prajdictos acce-

neiii iialjuerint, sive

sila fuit

non, ex quo per

el

eumcompoadmissa,

dere super appellationum prosecutionibus Ilbere et absque inlubitione aliqua permittantur. Si vero
rex, seu regina, vel

bujusmodi exceptio,

non

fuit

aliquod preejudicium generetur. 52. Staluiiiius, quod judices sa?cul3res exceptionem rei judicataj |ier Ecciesiasticuin judicem,

dicto,

quicumque aliideregno praeposlquam coram ipsis de boc poti.statum

Constllutionem bujus-

fnerit vel exceptuni, contra

inodi veneriiit de causis

hujusmodi cognoscendo,

de qua quidem re cognitio ad ipsuin Ecclesiasticum judicem de cousuetudine vel de jure pertinet, et viam ipsi propositam admittere non oniittant. Item e contra Ecclesiaslici judices, cum de re judicala per sfficularem judicem de his, qua3 ad

vel appellantes ad Sedeni Aposlolicain seu superiores

prajlalorum

proseculione appellationum

ipsarnm quoniodolibet prohibendo sen alias contra Cunstitutionem hujusmodi excedendo ab hujnsmodi prohibilione, impedimento, seu cognitione

CONCILIUM BUDENSE.
oinnino non desliterint, repe seii rcjjina praTnlis in pr.Tdiclis cxcedenlibus tiini tiiu Ecclesicc sil iuterdiclus irignissns, rjuousi|ue

587

aggravantur in pcriciibim animarum illorum,qui talia agnnt, el Ecclesiarum ac [lersonarum Ecclesiaslicrirum

omucin processum per

eos hai)iUni), in caiisis prirdiclis, qiieru (assnm et

irrituin nunliamus ouuusciue proliiijitioiics el alii vero gravamina revocaveriut cum eCcctu
;
:

galionem

Ecclesiaslica; libcrlalis;

non modiciim detrinienlum, et deronosaulemanima-

rum saluii, et Ecclesiarum ac [lersonarum Ecclcsiaslicarum immunituli su[)cr lioc [irovidere volentes, dislriclius [iroliiliemus, ne de cictero Ecclesiis etEcclesiaslicis personis lalia impoiiantiir, aiitexi-

duces, baroncs,

el

alii

iiifcrinres jiidices,

contra
iiifia

Constitulioiicm excedenlcs prccsriitem, nisi

triduiim postquam coram

eis,

nt siipra denuiitia-

gantur, seu extonineantur ab

aul [)8rson;B su[)er
talibiis
:

eis, vcl

i|)Sffi

Ecclesiaj

tuin, prolesl;itiim fuerit vel cxccplum, proliibilio-

[HMstalionibus (jiiomosi

nes, impedimcnla, gravamina, ac proce?siis super

dolibet nioicslentur

quod

contra proliibilionem

hujusniodi revocaveiiol

cum etfectu, ac procedcndo

,

liujusmodi quisqiiam
[iiicdiclis

in caiisis liujiisinodi destileriiit

i|iso facto

cxcoin-

ali(|uid

ab Ecclesiis \el personis occasione [iracdicfa" cxlori|iicre

,

muuicalioiiis senienlicE se novfrint snbjacere, a

liic-esumiiscril vel

nulerre

seu super prcedictis vel

qua, congrua salisfuclioue [irasmissa, ab

in

episcoiiis,

eonim aliqno
prjcdictas,
qiiai
nisi

Ecclesias
iiifra

\el

pcrsonas aggra\are
rcslitiierit,

quormu

dio-cesi

persona vel

res, siiper (piibus

triduum omiiia

\ei coiitra qiios |)rocesseriiil, juxtu furmain EcclesiiB

possinl absolvi.
55.

Cum

rcgum, principiim, baroniim

et

et a!io-

ab liiijusmudi per.sonis occasione praedicla extorsit, ingressum Ecclesiaj et perceptionem sacrainenlorum sibi noverit interdictos (|uod inter:

riim Catlioliconiiti iidcliiim pro|iriuiu

peculiare

ab

anliqiio fuisse uoscatur, Ecclesias, monasleria,

;

dicluni, satisractione prtemissa, per dioecesaiium \aleat rc\ocari.

57. Et (|iiia inlionestum extitit, quod canonici regulares \el monaclii diversis veslibiis vesliantur,

locaque sacra Deo ledificare

libus, juribus,

dcstructas vero, sive

concis.is, aut in se sive iu ministris, vel in fucultaprivilegiis, vcl

immunitatibus suis
reficere, defenfacti

cum

ex

Iioc

proveniat invidia,

murmur

et

scanin eo-

diniiiuita sive ojipressa relevare,

dalum

iuter i|)Sos, slatuimus,

quod omnes

dere, ac

eti:iin

restaurare

prout per

eviden-

tiam, \idelicet per ffidificalioneni, refeclionem, et rcparatioiiem Ecclcsiarum et monaslciiorum niullis et lalis

deni monaslerio, \el regulari canonica, et sub eadem professione morantes, indifferenter uno et

eodem

posscssionibus,

aedificiis, juribiis, privi-

legiis,

piajrogalivis et iiiimunilatibus dotalorum,

antiquitas ipsa oiuui

tioue testalur

digna veneralione et imilaniullum profecto ab antiijuorum et

videiilur vesligiis deviure, iiui

vestiario induanlur [irobibentes expresse, ne quis eorum vcstcs ali^inas aliciijus coluris, nisi tunluinmodo albi, \el iiigri, seu grisei habere |)ra sumat, in qiiibus brunetam nigram, garzatiim,
:

etaliuni

quemcumque pannuin

noLibilili r delica-

majorum suorum
Ecclesias ip^as, vei

tum

sciudunl, occupaut, \el invadunt, seu

eorum bona, seu juiadestruuut, earum pri-

inlerdicimus uni\ersis. Vestes non habeant bre\itule \el longitudine deformalas. Qui vero in pra^diclis excesserint, [ler suos dioecesaiios vel siipcriorcs alios casligcntiir, salva distinctione ac discre-

vilcgia et iuiiniinitiles iiiimiiiuunf el inlVingunt,

autqui
siam

talibus tacite velexpresse consenliunt, seu

tione diversorum

ordinum, servala inter monaqiiidam monachi

s.xcula-

quitalia iu bis similia coiitra

Deum

ejusqueEccle-

chos, si\e canonicos, et con\ersos.

5S. Quia, sicut audi\imus,
et

attjue ministros inipie cummilleiilcs, jier assuuiptx potestalis vcl juiisdictioiiis officium nun compescunt, ei ab ipsis deslitere per remedia opportuua non cogunt. Declarauius igitur alque

cauonici regulares sicut

laici et cleiici

res

consue\erunt incedere in animarum suaruin periculum etscandalum |ilurimoruiii, proecipiiiius,

ut canonici regularcs sine super|)clliceis vcl tuni-

decerniiuus, Ecclesias, et Ecclesiaslicus personas

ab omnibns augariis et [larangariis exactionibus et colleclis, et uliis sU|ierinductionibus, one,

lineis, seu cappis clausis, monachi vero sine cappis, aul cucullis, seu sca|inlaribiis extra doiiios cis

ribus, et

muneribus

sordidis laicurum

iiecnoii

priEstationibus Iribulorum,

pedagiorum, seu

suas de cadero non incedant, nec etiain inlVa domum. Si vero contra facere pra;sumpserint, admiiiistrationem

vecligalium pro Ecclcsiasticis [lersonis, evectiouibus, et rebus ipsuram, qui nou causa mercimonii
sive negolLaliouis, sed pro suis et Ecclesiarum sua-

habens eam ipso

fuclo

aniittat

et

monachus

sive canunicus regiilaris [ler abbalcin,

et si

priorem,\el praepositum puniatur,

fuerit, [ler episcopiim

negligens

terram sive per aquam ducuntseii Iranseunl, oimiino immunes et exemptas esse juxta canouicas el iegitimas sanctiones,
runi
necessitatibus

per

suppleatur.

Slatuimus, ut a die Quatiior-Coronatorum usque ad diem Natalis Doniini a sanguine et carnibus omnes moiiaclii, ciijuscunique Ordinis(praeten|iiam iiiflrmi, debiles ct delicati, cum quibus abbales discretione prae^ia poterunt dispensare) abslitieant, omnibus diebus excoptis Dominicis,
jejununles. Polerit tameii abbas ex causa

nec per aliquos, cujuscumqiie altitudinis, jurisdictionis seu eliain poleslatis ad talium |)ru.'stalio,

neni posse vel debere comiielli. 56. Et qula in regn(> Ungarise,

et aliis

terris

nostrEE lcgalionis, Ecclesia) et EcclcsiasticiE per-

cum

ali-

sonae a multis, et in multis, et variis super prgedictis et aliis similibus indebite et

contra justitiam

quibus, ut ali(|uando bis comedaut, dispensare nec comedant ter in die nisi pucri, infirmi, \el

588

CONCILIUM BUDENSE.
domos
nb
ire, vel

qui in refocforio loget: nec comerlant exlra

aliud qiiam

grammaticam, theologiain,

siias in parocliiis suis,. uisi (]iian(!o prociiralio

aul logicam in scholis audire pra?sumunt. 61. Qnia siculauiiivimns et in parte vidimus, regno Ungariaj et aliis terris nosfrse legationis

ali(|iiil)iisdelielureisciem.A Septui^gesima usqiieati

Piischa, qiinutuiu ad esuni carniuin el

esum san;

in

gninis, ideni pra'cii)inuis{]riiiiter ohservari

cano-

Ecclesiasticce personse,

nicos

autem regulares suam regulani regulariter pnrcipimus observare. Pi\Tcipimus eliam quod
,

lares;et pleruinque,

nnllus canonicus regularis diebus Lunaj et Mercurii carnes in refectorio comedal, nisi feslum novem fiierit lecfionum. Sileufium nufem in clnuslro, refectorio, et

tam sa^culnres quam reguqnod gravius est, piffilafi excommunicafionum, suspenslonum, et interdictorum sententias in singulares personas, coUegia, universitates, ac terras, villas, vel loca a suis

judicibus, vel ajure, sive a canone promulgatas,

u?(jne ad
hrec

donnitorio tjrmifer pnrci|iinius

,

tempora

in grave

animarum
fuerint,

peri-

observari

lioris

debitis et stntutis in loco

ubi ad

cnliim, et illorum, ad

quorum

inslantiam, vel pro

lata;

minus fres moranfnr;

moiiaclii aut rtignlares cnnonici

ita scilicet,

com-

quibns hujusmodi

seiitenlia;

non

quod

aliqnis loqui iion nu-

deat, nisi voce

adeo submissa quod terlius ab ipso

sicut

audire non possit.

audivimus, quidam monaclii et canonici regulares aliquorum nionasteriorum consueverunt exfra sepla sui monasterii,
59.

Quoniam,

tam patcnter quam

lalenter,

fnm

turpifer
;

qnam

modiciim, imo plerumque maximum detrimentum; necnon in gravissimum auctoritntis et pofestr.tis Ecclesiasficae et censuraj contenipfum derogationem Ecclesiasfic;e libertatis,prout tenentur et debeut, hactenus minime servnverunt, nec fecerunt ab aliis observari, juxta mnndatuni Apostoli et slatula cnnonica excdmmunicatos hujus,

damnabilifer per terram snepius evagnri statninnis, ul nullus, excepto capellano et illis, quibus
ex necessitate administratio compefif, septa monasleiii sni exire audeat, nisi prius ab abbate vel
priore, seu
pra'posito, et
si

modi non vitnndo

sed

in

salutntione, osculo,

niensa, divinis ofnciis,ac nliisabApostolo et sacris

canonibiis proliibitisdamnabililer communicantes

cuni eifdem

laicis idiofis,

atque simplicibus, quos

abbns, vel prior, seu

prfBposifns prasentes
riis vel aliis

non

fuerinl, ab

eorum

vica-

ad hnjusmodi sentenfias observandns persuasionibus,monifis,et exemplis imlucere, et percensuram

Ecclesiasticam gravius compellere debuissent, suis
pravis et perniciosis exeinplis viam,

licenfia sit

potesfnlem liabentibus, eis specinliter concessa quibns aLbas, seu prior, vel
;

imo inviumet
liberlafis et

prccpositus, vel

eorum

vicarii siiie causa uecessa-

laqueos damnnbiles ad conlemptum

est,

ria vel rafionabili

exeundi licentiam non conce-

censnrcEEcclesiasticie paraverunt;quiautscriptum

dant. Nec etiam obfenta licentia sine socio quis pedes exire prffisumat. Si vero abbates, priores,
pra^posili, vel
vicaiii in
alii regnlares pra?lali, seu eoruin aliqno pra^niissorum negligenles inventi fueriut vel remissi, suspensionis vel majoris vin-

in

qnod sit a exemplum,

prselatis,

trahitur a subdifis facile

siccine peccatis exigentibus ex taet contemjifus, ac pluri-

lium abusu negligentia

morum
niunlur

malitia evenit; accidit

in

quod

[lauci inve-

dicfai sententin

a dioecesanis suis se noverint pu-

regno et terris pra-dictis, qui Ecclesiasticam censuram revereantur et timeant, cnm

Probibemus ne monaclii vel canoiiici regulares Ecclesias ad fjrmam recipiant, vel conniendos.

videanf delensores ipsinscensurae prsIatos,etali;;s

inferioris gradiis Ecclesiasticns personas, pastores,

ducant, nul sine licentia dioeiesanorum episcopo-

patres, et

medicos animarum suarum hiijnsmodi

potius (li\ina

ordinariorum parocbialium EccliH'arum cnpellnni existant sed ad sua mona:

rum,

vel aliorum

sententias, per iiisos

quam humana

auctoritate prolatas,

quarum
ait,

ad ipsas specialitLr

steiia
turi.

redeant

doiiec

redierint

non

celebra-

S[)ectat tuitio notabiliter, et

damnnbililer non ser-

vare
60. Si

religiosus inventus fuerit cum avibus venaforiis cuicumqne occupanti concedunfur a nobis. Nnllns regulnris cujuscumque ordinis continue deservire audeat in paiochialibus Ecclesiis Sfficnlnrium nltra octo dies

quis

nec sic inflectere animos dicta possunt ut vitaregentis,propterquaB censura

;

quia ut Sa|)iens

canibus

et

et liberfafe

hnjusmodi

viliiiensis

jam

indifferen-

ter et iinpune in regnoetterris [ira^diitis cnplivantur, verberantur, mnlilantur, ac

clericijct, (|Uod severius

etiam occiduufur
bonis ac juribus

est, prEfilati

siiie illius

jiarochialis Ecclesiic

ordinarii liccnfia

suisjfam mundanis quam Ecclesiaslicis,spoliantur;

Ecclesia^,
ipsis laicis

speciali; qui verotalesscienter ultra octo diesloco

monasferia

et

bona ac jura ipsorum ab

horribiliter,

capellanornm ad celehrandum vel ad Ecclesinsfica sacramenta minisfrandnm tenuerint vel sustinuerint,

occu[iantur, invaduntur, et damnabili-

ter detinenfur, iirofanantur

aliaque
ac c^evio-

sint ipso facto

:

pensi
eis

ab ordinum executione susquse suspensio per dioecesanos imposita

excessu

ruinis et incendiis destruuntur,

earumque

meteriorum immunitas infringitur ac etiam

culcata
,

seu tran?gressione pcenitenfia competenti, ac injuncto sibi quod in talibus ulterius non excedant, valeat relaxari. Excommunicentur monitione prsemissa omnes

sub hujusmodi

latur, ac libertale Ecclesiastica quasi totaliler con-

in

omnibus

fere

dissolvitur

quotidie

monachi

et

religiosi,

qui

relictis

claustris suis

nervus Ecclesiasficae disciplinae; nosautem, omnibus [irffilatis, tnm regularibus quam saecularibus, et universis clericis in sancta Synodo congregatis

absque prcelatorum suoruni

licentiu ad

scholas

cum

instantia

petcntibus, contra

mala

et

pe-

CONCILIUM BUDENSE.
riciila

589

siipradicta

por

nostram
i^rovidcri,

Constitiilinncm
prxscMiti Coiict
sint,'iiii

solent justis
lilas

hominum
in

laboribus, ex quibus fragi-

de

opi)ortiiiiis

rLMinuliis

iiiiniana reficilnr,
viris
,

nonnun(|uam etiam sanbnjus

ct

stitiilionc
praeiati ct

pr;L'cipiiiiiis,

quod omnes

ctis

agoiie

s;rcnli

ccrtantibiis
invi-

clerici universi

etiam exempti,

ciijus-

opportiinis, ])erversitate
i\ert\ videlicct
di'iioi)iil;ilores

quadam

diabolica

ciim(|iie dignilatis, onliiiis

vd

religioiiis

exiptant,

vinearum
,

agrorum

(iissi]iatorcs,

excominiinicutloiiis,siispeiisionis, el inlcrdicli scn-

seii

deslruclores,

iiocliirnos

el

ejusdem regni pra;latis nostr.T legationis et aliis, ordinariam vel (lclcgatam jiirisilictionem lialjenlibns, vel a jnre scu acanone, in (juascumque j^ersonas vcl loca prolatas, postquam cl vel per denuntialionem illorum iira^iatonim judicum, vcl alio (|uocumiiuc niodo de talibus
tentias ab
,

diunios, publicos et occultos, cxcommunicationis

seutcntia
rint

innodamus;a qiio postiiuam satisfccedamnuin ])assis, et de imblicis idoneam prajstiterint cautionem, quod siinilia de caetero non
committent, valcant a suis dioeccsanis episcopis

juxta

formam

Ecclcsia;

consuctam

absolutioiiis be-

sentenliis

constiterit

inviolabiliter

observent

neficium obtinere.
G3.

ipsasi|ne ad rC(|iiifilionem

dictorum pr;rIatoriim
subdilis
;

Cum

univcrsalem Ecclesiam,

quam

sibi

ct judiciuin denuiilicnt, et a sibi

tiari

dcnunse

faciant, et

inviolabiliter obscrvari

suos-

Redeniptor nosler suo sanguine copulavit, cui Romana Ecclesia adeo s])ecialis et singnlaris praeeminentia privilegii
est

que subditos subtraliendo, aliosque

nione talium excominnnicatoriim

commii-

praelata,

quod

inatcr

sit

in salutatlone,

omnium
rum

et

magistra, ipsiusque pnlati, saccrdo-

osculo, cibo, et potii, ac divinis officiis, necnon a

tes et clcrici sint patres, |iastorcs, et judices

animaet

celebralione divinorum in interdictis locis, vel Ecclcsiis,

religionis Chrislicolac snper reges et rcginas

quantuni
et

in eis fiierit,

revocando

et expres-

divinitus

exaltata, dictosque

prajlatos

sacros

sius proliibcndo. Si

qui vcro propria- salutis imsancta;

Coiistitutionis,

ministros, quibus potesfas ligandi ati|ne solvendi

memores
necnon

iiujusmodi

animas

Domino

est concessa, reges ipsi et prin-

libertatis

ac censura; Ecclesiasticae con-

cipes, ac fuleles populi

Cbrisliani lionorare atque

tem|itores, tales cxionimunicatos denuntiare acin

revereri pro

animarum teneantur

salute

multum

pnedictis etaliis,

iii

qnibuscxcomniunicati sunt de
sibi

jure vilandi, vitare, et a

vel in Ecclesiis

subdilis denuntiari

praesumere ac enormiter excedere siint ccnsendi, ii maxiine, qui gloriantur nomine Chriprofccto
sliano,

ac vitari facere diabolica frainle contcmpserint,

sive in locis interdictis celebrare

cum

Ecclesias et personas

Ecclesiasticas,

qiiibus de bonis sibi a

suis

Deo

datis erogare, easque,

divina

quacumque
si

temerilate pra?sumpserint;

si

favorabilibns privilcgiis et
al)

immunitatibus

singulares sive privalae pcrsoiiae fuerint, excom-

prapmnnire, al(]ue
tiis

injnriis, dainnis seu violen-

municationis,

collcgiuni vcl universitas Ecclesia-

suae polestalls brnchio defcnsare tcnentur per

stica,sa3cularisaulregularis fnerit, eoruin Ecclesiic

sive monastcria ipso facto Ecclcsiastico subjaceant

slatulaedicla,conjiirationes,conf(vderationes, conspiralionescolligaliones, machinalioncs, tacitasvel

intcrdicto

a qiiihus scntentiis
illis

jiost

congruani saillis

exprcssas, velalia varia (iiversornm

gravaminum

tisfactionem exhibitaiii

praelatis sive judicibus,

qui

iinjnsmodi scntentias proluleiint, et

pro
qui

genera pertiirbant, inquietant, opprimunt vel molestant.seu Ecclesiasipsas,aut lionaipsarum vel Ecclesiasticarum personaruin, veljura ipsarum occu-

quibus, sive in
sententiffi
latfe,

quorum favorem
ab
rpsis

pracf^itie

fucrint

praelalis et judicibus,

senlentias

iirotulere praediclas, vel ab aliis supe(]uos

taliuiii

rioribup, ad
sjiectet

absolutio et

rclaxatio

pando, invadendo, velde facto indebite auferendo, aut in ipsas. (Mulila sunt Acta hujusConcilii, atque in superiora vcrba desinunt, tum in Vaticano,
tiim
allata est

de jure, juxta

formam

Ecclesiae absolutio-

nis

et rclaxalionis

intcrdicti

bcncficinm valeant

Quod aulem de denunliandis cxcommnsupra diximus, intclligimus de Polonis qiiantum ad Polonos, et dc Ungaris et incolis
oblinere.
nicatis
terrae regi Ungaria! subjccta;,

Ms. cujus rei causa suo loco dissolutam nempe Ladisiai regis ab iin]iiis subornati jussii sacram Synodum, armoruinque terrore disturbatam, quod scelus atrox,
',

Vallicellano

intlictis a

legato justis pcenis,cxpiatum vidimus'.)

quanlum ad UngaAn.
(lir.
1:^7!).

ros et

i|.sos incolas.

niini.

an. liSO.

niiin

8.

'

Ko-I

62.

Nonnullos

execrabiles

jieccatores

qui

FINIS

TOMI VIGESIMI SECUNDl.

Bari-Ducis.

Typis Ludovlci Gderin.

>T1

'-,#

^
i

>^
-<:

/
/"

>
BR 1M5 B37 186M T.?2 C.l

ROBA

<
y
\

\\

-*

^5^

Vl
^

#>.:^

>-^^*-

v\k, ^<^

'Mfr"
Ji
f:

" > \

^^^''//''