UNIVERZITET U TUZLI MAINSKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD Mjerenje i kontrola R&R analiza

Ime i Prezime : Odsjek : Datum :

Vidovic Mirko III-106/06 Mehatronika 2012-01-23

Sadraj
1. Uvod................................................................................................................................. 2. R&R............................................................................................................................ . 3.Obrada podataka.............................................................................................................. 4. Procjena sposobnosti mjernog sistema............................................................................. 8. to je mjerna nesigurnost................................................................................................ 3

9 13

1.0

Uvod

Jedan od estih problema ocjene kvalitete proizvoda ovisi o sposobnosti primijenjenog mjernog sistema. Ta se problematika ponekad pojavljuje u procesu reklamacija unutar tvrtke, sa dobavljaima i kupcima, ali najee, iako postoji, uope se ne uoava. Odabir, projektiranje ili unapreenje odgovarajueg mjernog sistema vaan je korak u razvoju i unapreenju procesa. Mjerni sistem treba shvatiti u irem znaenju i to kao: instrument, software, pomone naprave, mjernu metodu i ispitivae. Ovi elementi mogu biti uzronici rasipanja pri mjerenju i proizvesti znaajne trokove poslovanja.

Slika 1. Mjerila (ispitna sredstva)

Ispitna sredstva moemo razvrstati u 3 grupe: mjerni uredaji, kontrolnici i pomona sredstva. Mjerni ureaji se dijele na vrsta i pokazna mjerila. Kontrolnici su tijela s odreenom mjerom ili mjerom i oblikom ispitnog predmeta. Pomona sredstva su prizme, stalci, podloge i drai. Obzirom na preciznost izrade alata ( tocnost mjera od 0,11 do 0,002 mm) mogue su greke mjerenja. Najceci uzroci su: - neprikladno mjerilo u pogledu tanosti mjerenja: +/-0,001, +/-0,01 ili +/-0,1mm - istroeno mjerilo: potrebno umjeravanje (badarenje), popravak ili zamjena - utjecaj topline: ista temperatura mjerila i proizvoda (20+/- 0,5 0C), utjecaj temp. ovjeka - utjecaj vlage i praine: poveane mjere - utjecaj vibracija: odvojiti prostoriju za precizna mjerenja - nedovoljno iskustvo: koso postavljanje, krivo oitavanje, prejaki pritisak, masnoa...

2.0

R&R metoda

R&R metoda je experiment koji se koristi da se procijeni koliki je udio u ukupnoj varijaciji uzrokovan mjernim sistemom.R&R metoda ukuljuuje: - Potrebno je kalibrirati mjerni instrument ili se uvjeriti da je kalibriran - Prvi operator vri mjerenje svih komada - Drugi operator vri mjerenje svih komada - Proceura se ponavlja dok svi operatori en izvre mjerenje svih komada barem jedan puta - Statistika obrada podataka koja ukljuuje: - Odreivanje promjenljivosti - Odreivanje produktivnosti - Standardan devijacija svih navedenih stavki - Procentualni udio svih stavki - Analiza rezultata za akcije koje slijede Ukoliko je R&R<10% mjerni instrument se moze smatrati prihvatljivim, ako je 10%<R&R<30% mjerni instrument se moze smatrati uslovno prihvatljivim, ako je R&R>30% mjerni instrument se smtara neprihvatljivim,potrebno je pronaci uzrok varijacije te izvriti korektivne mjere i ponoviti R&R postupak.Potrebno je izvriti mjerenje rolera sa digitalnim pominim mjerilom te izvriti statistiku analizu podataka. Koriteni softver za statistiku analizu je izi fit. Izvreno je 20 mjerenja za gornje granine mjere i 20 mjerenja za donje granine mjere ukupno 40 mjerenja.Rezultate cemo poredati u odgovarajuu tabelu1.

Koriteni mjerni uredjaj je digitalno pomino mjerilo:

Slika 2. Digitalno pomino mjerilo

R/B 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

Uzorak 1: Kota 9.00+/-0,05 8,97 8,97 8,99 9,03 9,01 9,03 9,03 9,02 9,02 9,02 9,05 9,05 9,03 9,02 9,02 9,07 9,03 9,02 9,06 9,00

Uzorak 2: Kota 4.95+/-0,05 4,93 4,93 4,93 4,92 4,92 4,93 4,92 4,92 4,93 4,92 4,91 4,92 4,91 4,90 4,92 4,92 4,93 4,92 4,92 4,90

Tabela 1: Uzorci mjerenja

Gornje granine mjere:

Tabela 2: Statistiki podaci za uzorak 1

Donje granine mjere:

Tabela 3: Statistiki podaci za uzorak 2

1. Artimetika sredina za uzorak 1 u tabeli je prikazana pod nazivom mean

i iznosi: Xg= 9,022 mm za uzorak 2 iznosi : Xd= 4,92 mm

2. Raspon/Range za uzorak 1 iznosi:

Rg=0.1 mm a za uzorak 2 iznosi : Rd=0.03 mm

3. Standardna devijacija za uzorak 1 iznosi: =0,02587 mm

a za uzorak 2 iznosi :

=0,00918 mm 4. Da bi proces bio sposoban treba zadovoljit uslov da je polje statistike tolerancije 6 ue od zadanog polja tolerancije T tj. Indeks sposobnosti procesa
Cp mora biti mora biti vei od 1 znai: Cp=T/6 >1

T=Tg-Td
Za uzorak 1 vrijedi: T=0,1 CP=0,1/0,0258>1=3,87>1 Za uzorak 2 vrijedi: T=0,1 CP=0,1/0,00918 >1=10,89>1

5. Granica statistike tolerancije:

Za uzorak 1: Ts=Xg+3 Tsg=9,022+3*0,02587=9,099 Tsd=9,022-3*0,02587=8,94 Potrebno je zadovoljiti uslov da je =0 =Td+Tg/2-Xg=9,05+8,95/2-9,022=-0,99 proces nije podesen i pomaknut je prema Tg Za uzorak 2: Ts=Xd+3 Tsg=4,92 +3*0,00918 =4,94 Tsd=4,92 -3*0,00918 =4,89 =Td+Tg/2-Xd=5+4,9/2-4,92 =0,03 proces nije podesen i pomaknut je prema Td

6. Vjerovatnoa pojave karta:

Z=Tg-Xg/ =9,05-9,022/0,02587=1,08 sto znaci da je mogucnost pojave skarta minimalna,nikakva za uzorak 1. Z=Tg-Xd/ =5-4,92 /0,00918 =8,71

3.0

Procjena sposobnosti mjernog sistema

METODA ARITMETIKIH SREDINA I RASPONA

( X R)

3.1

to je mjerna ne-sigurnost ?

MJERNA NE-SIGURNOST definirana je kao parametar pridruen rezultatu mjerenja koji opisuje rasipanje vrijednosti koje bi se razumno mogle pripisati mjerenoj veliini uz odreenu vjerojatnost. Mjerenja nisu savrena kako zbog djelovanja sluajnih utjecaja (trenutna promjena temperature, tlaka i vlage ili ne iskustvo mjeritelja, ne savrenost ureaja i osjetila) tako i zbog ogranienih mogunosti korekcije sistemskih djelovanja (promjena karakteristike instrumenta izmeu dva umjeravanja, utjecaj mjeritelja pri oitavanju analogne skale, ne sigurnost vrijednosti referentnog etalona itd.). Mjerna nesigurnost je upravo posljedica djelovanja sluajnih utjecaja i ogranienih mogunosti korekcije sistemskih djelovanja.

4.0

Popis slika i tabela

2 3

Slika1. Mjerila................................................................................................................. Slika2. Pomino mjerilo..................................................................................................

Tabela 1. Uzorci mjerenja.............................................................................................. Tabela 2. Statistiki podaci za uzorak 1......................................................................... Tabela3. Statistiki podaci za uzorak

4 5 5

2.........................................................................

10