Cn Bng Ha Hc

CN BNG HA HC. GING DY NI DUNG CN BNG HA HC LP 10

Chng I. C S L Thuyt
I.1. Khi nim v phn ng thun nghch v khng thun nghch, cn bng ha hc I.1.1. Phn ng khng thun nghch L phn ng xy ra n cng cho n khi tiu th ht hon ton mt trong cc cht tham gia phn ng. V d: Zn + 4HNO3() Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O Khi lng aixt HNO3 c th phn ng s kt thc khi lng km tan ht, ngc li nu sc kh NO2 vo dung dch th cng khng thu c kim loi v axit I.1.2. Phn thun nghch. C nhng phn ng m sau mt thi gian phn ng ta cn tm thy c cht u v sn phm, ngha l phn ng khng xy ra n cng.

Nhng phn ng ny gi l phn ng thun nghch. Trong loi phn ng ny ngi ta dng du hai mi tn ngc chiu nhau thng chiu t tri sang phi l chiu thun, chiu ngc li l chiu nghch. c im ca phn ng thun nghch l khng bao gi ht cc cht ban u v vy ni phn ng thun nghch l phn ng khng hon ton. I.1.3. Cn bng ha hc

-1-

Cn Bng Ha Hc

-2-

Cn Bng Ha Hc

I.2. Hng s cn bng. I.2.1. Hng s cn bng Kc

Kc c gi l hng s cn bng ca phn ng lin h n nng (mol/l). K c ch ph thuc nhit v bn cht ca phn ng, m khng ph thuc vo nng cc cht phn ng. H thc cn bng trn biu din s lin h gia nng ha cht lc cn bng , n chnh l ni dung ca nh lut tc dng khi lng. C th pht biu nh lut ny nh sau: Khi mt phn ng ng th t trng thi cn bng th t s tch s nng sn phm vi tch s nng tc cht l mt hng s mt nhit xc nh. I.2.2. Hng s cn bng Kp

-3-

Cn Bng Ha Hc

Vi mt phn ng tng qut ta c.

aA + bB

cC + dD

I.2.3. Hng s cn bng Kx Hng s cn bng ny lin h n phn s mol ca cc cht trong phn ng. Phn s mol x ca cu t i trong hn hp gm nhiu cu t l t s gia s mol ca i vi tng s mol ca cc cu t c trong hn hp. Xi = ni / ni 0 xi 1, xi =1. Xt phn ng aA + bB mol ca A,B,C,D lc cn bng. xA = nA/n ; xB = nB / n ; xC = nC / n ; xD = nD / n Vi n = nA + nB + nC + nD. L tng s mol hn hp kh ca cc kh A,C,B,D lc cn bng. PAV = nART PA = nART / V = nART / (nRT/P) = nAP / n = xA.P PA = xAP
-4-

cC + dD

Gi P l p sut ca hn hp kh lc cn bng . xA,xB, xC ,xD ln lc l phn s

Cn Bng Ha Hc

Tng t cho : PB = xBP P C = x CP PD = xDP Thay PA, PB,PC, PD. vo biu thc KP ca phn ng:

(P ) (P ) Kp = C a D b ( PA ) ( PB )
c

( x .P ) ( x .P ) = c C a D D b ( xA .PA ) ( xB .PB )
c d

( xC ) c ( x D ) d ( x A ) a ( xB ) b

P ( c+ d ) ( a +b )

c Kx =

( xC ) c ( x D ) d ( x A ) a ( xB ) b

khi ta c: KP = Kx.Pv.

Vi v = (c+d) - (a+b) l tng s mol sn phm tng s mol tc cht Nh vy hng s cn bng K ph thuc vo nhit T v p sut tng qut P ca hn hp kh lc cn bng. I.2.4. Mi lin h gia cc hng s cn bng Kc, Kp ,Kx. 1. Quan h gia KC v KP T phng trnh:PV = nRTvi pi: p sut ring phn ca kh. Ta c: PiV = niRT pi = ciRT

Thay cc gi tr ca pi vo biu thc tnh Kp ta c:

-5-

Cn Bng Ha Hc

Vy : KP = KC.(RT) n = (c + d) - (a + b) .Vi

n = 0 tc l s phn t kh 2 v bng nhau th KP = KC n 0 th KP KC * Nu cht phn ng hoc sn phm l cht rn th nng hoc p sut ring phn xem nh khng i nn cc cht ny khng c mt trong biu thc hng s cn bng. V d:

* Ch : i vi cc loi cn bng khc nhau th hng s cn bng c tn gi khc nhau. - i vi cn bng axit baz, ta c Ka, Kb - i vi cn bng kt ta ta c tch s tan T

-6-

Cn Bng Ha Hc

- i vi cht in li ta c hng s in li : Kl - i vi phc cht ta c hng s khng bn: Kkhng bn. 2. Mi lin h gia : KP ,KC , Kx Ta thy rng : KP = KC.(RT)
n =

Kx.Pv.

Nu khi v = 0 tc l (c + d ) = ( a + b ) th lc ta c. KP = KC = Kx Lu : Cc hng s cn bng K gn lin vi phng trnh phn ng c th : V d :

1 3 N 2( k ) + H 2( k ) NH3( k ) 2 2 P NH Kp = 1 3 P 2 .P 3 2 N2 H2
cb

Nu vit :
N 2( k ) + 3H 2( k ) 2 NH3( k )
2 PNH 3 K = 3 PN .PH 2 2 ' p

cb

Vi : Kp = Kp2. Nu phn ng c vit ngc li :

1 3 N2( k ) + H2( k ) 2 2 3 1 P 2 .P 2 N H " Kp = 2 2 PNH 3 cb NH 3( k )
" Vi : K p = K cng nhit . p

Cch tnh tng t cho cc hng s cn bng khc. Nh vy: Trong phng trnh hng s cn bng cc sn phm t t s, cc cht phn ng t mu s.
-7-

Cn Bng Ha Hc

I.2.5. Hng s cn bng trong h d th : Xt phn ng sau trong h rn - kh:

CaCO3(tt) CaO( tt ) + CO2( k )

V p sut nh hng rt t n tnh cht ca cht rn, nn nu cht rn khng ho ln vi cht trong phn ng (nh to dung dch rn) th ho th n ch ph thuc vo nhit , ngha l :
0 CaCO3(tt) = CaC O3(tt) 0 CaO (tt ) = CaO (tt )

T thit lp phng trnh tnh GT .

GT = GT0 + RT ln P CO2
0 Khi cn bng : GT = 0 nn. GT = RT ln ( PCO
2

cb

= RT ln K p

Ngha l : K p = ( PCO

cb

Nh vy : nu trong phn ng c mt cht rn khng ho ln vi cc cht khc th n khng c mt trong biu thc hng s cn bng. Tng t cht rn, nu trong phn ng c mt cht lng khng ho ln vi cc cht khc th n cng khng c mt trong biu thc hng s cn bng. V d :
2 HgO(tt ) 2 Hg (l ) + O2( k ) K p = PO2

( )

cb

I.2.6. Hng s cn bng v cc i lng nhit ng. Xt phn ng tng qut :

* Nu A, B, C, D l cc cht tan trong dung dch lon ca chng ngi ta chng minh c:

-8-

Cn Bng Ha Hc

hay

G = G0 + RTlnKp

Chuyn sang logarit thp phn ta c: G = G0 + 2,3RTlgKp G phn ng = 0. Khi t h trng thi cn bng th. G0 = -2,3 RTlgKp G Thay R = 1,98 vo ta c: G0 = -4,56TlgKp y l biu thc quan h gia hng s cn bng v cc i lng nhit ng nh sau:
lg K p =
G 0 G 0 hay K = 10 4,56T p 4,56T

I.3. Cc yu t nh hng hng s cn bng. I.3.1. Nguyn l L Satlie

-9-

Cn Bng Ha Hc

Ta c th c th ho s chuyn dch cn bng nh sau: Yu t tc dng - Tng nhit - H nhit - Tng nng cht tham gia - Tng nng sn phm - Tng p sut - H p sut - Chiu nghch - Chiu gim s ph t kh (gim P) - Chiu tng s phn t kh (tng P) I.3.2. nh hng ca nng Xt phn ng: Cn bng chuyn v pha - Chiu phn ng thu nhit - Chiu phn ng pht nhit - Chiu thun

- 10 -

Cn Bng Ha Hc

ang trng thi cn bng.Nu tng nng FeCl 3 hoc KSCN th tc phn ng thun tng cn tc phn ng nghch cha tng do to thnh nhiu Fe(SCN)3 hn nn ta thy mu ca dung dch tng ln, cn bng chuyn theo chiu gim nng ca FeCl3 v KSCN. Khi cho KCl vo, tc ca phn ng nghch tng nn mu ca dung dch gim hn so vi ban u v vy cn bng chuyn theo chiu nghch, chiu gim nng KCl. Mt cch tng qut : Gi s c phn ng :
0

aA + bB
0

cC +
c

dD
d

Ta c : G = G + RT ln Q = G Lc cn bng : G = 0, Q = K

[ C ] [ D] + RT ln a b [ A] [ B ]

Nu tng nng cht phn ng ( [ A] hoc [ B ] ), biu thc sau du logarit (ln) s gim. G tr nn m, h khng cn trng thi cn bng na. phn ng theo chiu t tri sang phi tip tc xy ra cho n khi G = 0. S tng nng ca cc cht sn phm ( [ C ] hoc [ D ] ),s gy kt qu ngc li. Nh vy: - Khi tng nng cu cc cht phn ng cn bng s chuyn dch t tri sang phi; - Khi tng nng ca cc cht sn phm phn ng cn bng s chuyn dch t phi sang tri. V d: Khi trn 1mol C2H5OH vi 1mol CH3COOH v cho phn ng xy ra nhit thng , lc cn bng ngi ta thy to thnh 2/3mol este. Nu trn 3mol C 2H5OH vi 1mol CH3COOH th bao nhiu mol este s to thnh lc cn bng ?. cho rng th tch ca h l c nh.

- 11 -

Cn Bng Ha Hc

Gii Phng trnh phn ng este ho :

C2 H 5OH + CH3 COOH CH3 COOC2 H5 + H2 O

a. c V l th tch c h.
CH 3COOC2 H5 ] [ H 2 O ] 3V . 3V [ Kc = = [ C2 H 5OH ] [ CH3COOH ] 1 . 1 3V 3V 2 2 =4

Hng s cn bng ca phn ng este ho nhit thng bng 4 b. Khi tng s mol , tc l tng nng C2H5OH trong h phn ng , cn bng s chuyn dch t tri sang phi , s mol este c to thnh s ln hn trong trng hp du. Tht vy : gi x l s mol este to thnh khi cn bng mi c thit lp :
C2 H 5OH t =0 t = tcb 3mol (3 x) mol + CH3 COOH 1mol (1 x )mol CH3 COOC2 H5 + H2 O 0mol xmol 0mol xmol

. [ CH 3COOC2 H5 ] [ H2 O ] = V V Kc = =4 [ C2 H 5OH ] [ CH3COOH ] (3 x) . (1 x) V V

x x

Gii phng trnh bc hai ny ta c : x = 0,9 v x = 4,4. V lng este to thnh khng th ln hn lng axit CH 3COOH ban u, do nghim thch hp l x = 0,9. Tc l s mol este c to thnh khi trn 3mol C2H5OH vi 1mol CH3COOH l 0,9mol. Nhn xt : Khi tng nng ca ru (cht phn ng) lng este c to thnh ln hn, tc l cn bng chuyn dch t tri sang phi , ph hp vi nguyn l La Chatelier.

- 12 -

Cn Bng Ha Hc

i vi cc phn ng pha kh, s tng nng cu mt cht cng chnh l s tng p sut ring phn ca cht . Do nh hng cu s thay i p sut ring phn ca cc cht n s chuyn dch cn bng ho hc cng tng t nh nh hng ca s thay i nng . I.3.3. nh hng ca p sut Xt phn ng thun nghch:

ang trng thi cn bng. Cn bng s chuyn theo chiu no nu ta tng p sut ca h ln 2 ln v gim p sut ca h xung 2 ln? Gi s h ang trng thi cn bng no ng vi nng cc cht l: [NO] = a khi ta c: vt = kt [NO]2 [O2] vn = kn [NO2]2 ti trng thi cn bng: vt = vn nn: kta2b = knc2 * Khi tng p sut ca h ln 2 ln th nng cc cht tng ln gp i ngha l: [NO] = 2a khi : [O2] = 2b [NO2] = 2c ; [O2] = b ; [NO2] = c

vt = kn (2a)2 (2b) = 8kta2b (Tc phn ng thun tng ln 8 ln) vn = kn (2c)2 = 4knc2 (Tc phn ng nghch tng ln 4 ln)

Vy vt tng nhanh hn vn v cn bng chuyn theo chiu thun.

- 13 -

Cn Bng Ha Hc

Ngc li nu gim p sut ca h xung 2 ln, nng ca cc cht gim cn 1/2 so vi ban u, khi : [NO] = a/2 Khi : [O2] = b/2 [NO2] = c/2

vt = kt (a/2)2 (b/2) = 1/8kta2b (Tc phn ng thun gim 8 ln) vn = kn (c/2)2 = 1/4knc2 (Tc phn ng gim 4 ln)

Vy vn ln hn vt do phn ng chuyn theo chiu nghch, chiu tng p sut ca h. * Ch : Trong trng hp tng s phn t kh 2 v ca phng trnh bng nhau. Vic tng hoc gim p sut ca h khng nh hng n trng thi cn bng. Mt cch tng qut ta xt s thay i p sut chung cho c h n s chuyn dch cn bng ho hc. i vi phn ng tng qut pha kh ta c:
aA + bB cC + dD

d PCc PD Kp = a b PA PB

V :

Pi = xi.P

Pi : l p sut ring phn ca kh i trong hn hp. xi: phn mol ca kh i P : p sut chung cho hn hp kh.

( xC P ) ( xD P ) T y ta c: K p = a b ( x A P ) ( xB P )
c d

c d xC .xD .P ( c + d ) ( a +b ) = Kx .Pn a b x A . xB

n = (c+d) - (a+b) = bin thin s mol kh trong h phn ng. gi s h trng thi cn bng ta c:

- 14 -

Cn Bng Ha Hc G = G 0 + RT ln K p = G0 + RT ln K x .P n = 0

nhit c nh, nu thay i p sut chung ca c h , gi tr G ch ph thuc vo Pn . chng ta phn bit cc trng hp sau: - Khi n = 0, ngha l s phn t kh hai v ca phng trnh phn ng l bng
0 nhau. G = G + RT ln K x = 0 . Trng thi cn bng ca h khng thay i. Ni

cch khc, s thay i p sut chung ca c h khng lm chuyn dch cn bng. - Khi n > 0, ngha l s phn t kh v phi ca phng trnh phn ng ln hn v tri. Khi p sut chung P ca c h tng ln, gi tr Pn tng ln, bin thin th ng p G ca h tr thnh dng (G > 0). Phn ng s xy ra theo chiu t phi sang tri. Ni cch khc, cn bng chuyn dch v pha c s phn t kh t hn. - Khi n < 0, ngha l s phn t kh v tri ca phng trnh phn ng l ln hn v phi. Khi p sut chung P ca c h tng ln, gi tr ca Pn gim xung, bin thin th ng p G ca h tr thnh m (G < 0). Phn ng s xy ra theo chiu t tri sang phi. Ni cch khc, cn bng chuyn dch v pha c s phn t kh t hn. Nh vy: Khi tng p sut chung ca c h, cn bng s chuyn dch v pha c s phn t kh t hn chng li s tng p sut. iu ny cng ph hp vi nguyn l La Chatelier. D nhin s gim p sut chung ca c h s a n kt qu ngc li I.3.4. nh hng ca Nhit Khi tng nhit ngha l ta cung cp thm nng lng cho h, phn ng thu nhit (cn nng lng) c tng cng, khi vn tc ca phn ng thu nhit tng hn tc ca phn ng pht nhit, kt qu phn ng chy theo chiu phn ng thu nhit. V d: Khi tng nhit ca phn ng
- 15 -

Cn Bng Ha Hc

th phn ng s chuyn theo chiu chng li s tng nhit , tc l chiu nghch (chiu phn ng thu nhit) ta thy kh NO2 c to nn nhiu hn, mu nu m dn. Ngc li khi h nhit , cn bng chuyn theo chiu thun, chiu tng nhit (phn ng pht nhit) mu nu nht dn, cn bng chuyn v pha to N 2O4 nhiu hn nh hng ca nhit ln hng s cn bng c lin h qua h thc sau: T cng thc: G 0 = T S 0 = RT ln K Khi phn ng t cn bng ta c:
0 S 0 ln K = + RT R

Gi s nhit T1 hng s cn bng ca phn ng l K1, cn c nhit T2 hng s cn bng ca phn ng l K2. Cng gi thit rng trong khong nhit t T1 n T2 th S 0 , 0 l thay i khng ng k, ta c:
ln K1 = ln K 2 = 0 S 0 + (1) RT1 R 0 S 0 + (2) RT2 R

Ly (2) tr i (1) ta c.
0 0 RT2 RT1 K 0 1 1 ln 2 = (*) R T2 T1 K1 ln K 2 ln K1 =

Biu thc (*) gi l cng thc Vant Hoff. S dng biu thc ny ngi ta c th xc nh c gi tr ca cn bng nhit T2 khi bit gi tr ca n nhit

- 16 -

Cn Bng Ha Hc

T1 v hiu ng nhit ca phn ng khi bit gi tr ca hng s cn bng hai nhit khc nhau. V d: i vi phn ng: H 2 + I 2 2 HI ngi ta thu c kt qu sau:
T (K ) 731 764 Kp 49,8 45,9

Xc nh hiu ng nhit ca phn ng Gii: Theo cng thc Vant Hoff. Ta c

K 2 0 1 1 ln = . K1 R T2 T1

Qua mt s bin ta c.
K 45,9 R.T1.T2 .ln 2 8,314.731.764.2,303log K1 49,8 0 = = ( T2 T1 ) ( 764 731) = 112968 j / mol

p dng nguyn l dch chuyn cn bng vo phng trnh :

0 S 0 ln K = + RT R

gi thit rng S 0 , 0 l khng ph thuc vo nhit . Khi ta thy:

-

i vi phn ng pht nhit (0 < 0), khi nhit tng, s hng

0 RT

gim, v do K gim. iu c ngha l cn bng chuyn dch v pha phn ng nghch, tc l phn ng thu nhit.

- 17 -

Cn Bng Ha Hc 0 RT

i vi cc phn ng thu nhit ( 0 > 0 ), khi nhit tng s hng

tng, do K tng. iu c ngha l cn bng chuyn dch v pha phn ng thun, tc l phn ng thu nhit.
-

Nh vy: Trong c hai trng hp, khi tng nhit th cn bng u chuyn dch v pha phn ng thu nhit. iu ny ph hp vi nguyn l Le Chatelier: Khi tng nhit th cn bng chuyn dch v pha phn ng thu nhit hp th bt lng nhit a vo h, v do gim (chng li) s tng nhit .

D nhin s gim nhit gy ra hiu qu ngc li.

V d: dc trng cho mc chuyn dch cn bng trong mt qu trnh no ngi ta dng i lng tin trin dn. l bin thin s mol tnh theo mt mol cu cc cht phn ng trong qu trnh. i vi phn ng tng hp amoniac 4500C v 300atm, trng thi cn bng ngi ta thu c:
N2 + 3H 2 b = 30mol 2 NH3 c = 12mol a = 10mol

Tng s mol kh l: N = 52mol. p sut c nh l 300atm, ngi ta tng nhit t 4500C ln 4550C. bit
0 NH 3 = 46,1kJ / mol . Gi thit l hiu ng nhit ca phn ng l khng ph thuc

vo nhit , hy xc nh tin trin dn ca phn ng. Gii.

N2 450 C amol 455 C da = a dn
0 0

3H 2 bmol

2 NH3 cmol c+2dn

db = b 3dn

Tng s mol kh : N = (a+b+c) = a - dn + b - 3dn + c + 2dn = N 2dn = dN V s thay i nhit t 4500 C 4550 C l rt b, chng ta c th xem n nh l yu t vi phn ca nhit , dT.
- 18 -

Cn Bng Ha Hc

p dng cng thc Vant Hoff di dng tng qut:

d ln K p dT = RT 2

Chng ta c:
d ln K p = dT RT 2
2

Mt khc :

2 Pc 2 2 c N PNH3 N Kp = = = 3 3 PN 2 .PH ab3 P2 Pa Pb 2 N N ln K p = 2 ln c + 2 ln N ln a 3ln b 2 ln P

d ln K p =

2dc da 3db 2dN 2dP + c a b N P

V p sut khng thay i nn dP = 0:

d ln K p = 2dc da 3db 2dN + c a b N 2dn dn 3dn 2dn = 2 3 + 2 c a b N = dn 4 + 1 + 9 4 12 10 30 52

V phng trnh phn ng vit cho 2mol NH3 nn: = 2.(46,1) = 92, 2kJ . T hp cc kt qu trn ta c:
92, 2.103.5 = dn( 4 + 1 + 9 4 ) 12 10 30 52 8,315.(450 + 273) 2 dn = 0,16mol

Nhn xt : Vic tm c dn < 0 chng t rng phn ng tin hnh theo chiu nghch, ph hp vi nguyn l chuyn dch cn bng ca La Chatelier. I.4. ng dng ca hin tng chuyn dch cn bng. Hin tng chuyn dch cn bng ho hc c s dng rng ri trong cc qu trnh cng ngh ho hc khc nhau. Chng ta xt mt vi v d minh ho. V d 1: Qu trnh tng hp HCl.

- 19 -

Cn Bng Ha Hc

HCl l mt trong nhng sn phm quan trng nht ca cng ngh ho hc. Mt trong nhng phng php iu ch HCl trong cng nghip l phng php tng hp trc tip t cc nguyn t bng cch t hiro trong clo theo phn ng:
H 2( k ) + Cl2( k ) HCl( k ) = 92,31kJ / mol

tng hiu xut ca phn ng thu HCl phi to iug kin cn bng chuyn dch t tri sang phi. Mun vy, ngi ta dng d hiro, ngha l dng hn hp ban u c t l H2 : Cl2 > 1. Vic dng d hiro, tc l tng nng hiro, lm cho cn bng chuyn dch v pha bn phi, v do lm tng hiu sut thu HCl (theo clo). Vic dng d hiro cn c mt tc dng khc l, nh hiu xut s dng clo cao m trong hn hp kh thi l gim c mc nhim mi trng. lm cho cn bng chuyn dch t tri sang phi ngi ta cng c th gim nhit ca hn hp phn ng. iu ny c thc hin bng cch lm ngui nhanh hn hp kh sau khi ra khi bung t. V phng din p sut. v s phn t kh hai v l nh nhau, n = 0, nn vic tng hay gim p sut khng nh hng g n trng thi cn bng ca h. trong thc t vic t hiro trong clo c thc hin p sut thng. V d 2: Qu trnh tng hp Amoniac. Amoniac cng l mt trong nhng sn phm quan trng ca ngnh cng nghip ho hc, v vy n c sn xut nhiu v quy m rt ln. Phng php ch yu sn xut amoniac l cho hiro v nit phn ng vi nhau di tc dng ca xc tc bt st kh.
N 2( k ) + 3H 2( k ) 2 NH3( k ) = 46, 2kJ / mol

Nhn vo phng tnh phn ng thy ngay rng tng hiu xut ca NH 3, ngi ta phi thc hin qu trnh tng hp p sut cng cao cng tt. Trong thc t ngi ta thc hin qu trnh ny p sut khong 2000atm v nhit khong 4000C. S gii hn v p sut l do yu t k thut quyt nh, cn s gii hn v nhit l do yu t ng hc quyt nh.

- 20 -

Cn Bng Ha Hc

nhit thp hn na tc ca qu trnh s rt b , khi ci li v mt nhit ng hc khng b li c ci bt li v mt ng hc. Ngoi ra, tng tc ca phn ng ngi ta cn dng cht xc tc l bt st kh. Ni chung: Trong cc qu trnh cng ngh ho hc ngi ta c gng s dng hin tng chuyn dch cn bng ho hc t c hiu sut cao nht, tit kim nhin liu v nng lng, tn dng cc nguyn liu qu him, v gim n mc thp nht s nhim mi trng.

Chng II. Ging dy mi dung cn bng ha hc trong chng trnh ha hc lp 10.

1. Mt s dng bi tp thng gp.

Bi tp 1. N2O4(k) phn hu theo phn ng:

N 2O4( k ) 2 NO2( k )

270Cv 1atm phn hu l 20%. Xc nh : a. Hng s cn bng Kp. b. phn hu 270Cv di p sut 0,1atm. c. phn hu ca mt mu N2O4 c khi lng 69g, cha trong mt bnh th tch 20l 270C. Gii A. gi phn hu ca N2O4 270C v 1atm l . Theo iu kin bi ton th ta c = 0,2
N 2O4( k ) khi t = 0 1 mol khi t = tcb ( 1 ) mol - 21 2 NO2( k ) 0 mol 2 mol

Cn Bng Ha Hc

Tng s mol kh trong hn hp lc cn bng

n = 1 + 2 = 1 +

p sut ring ca cc kh trong hn hp lc cn bng l :

PN 2O4( k ) = PN O2 ( k ) =
2

1 Pch 1+ 2 P ch 1+

Kp =

2 pNO 2

pN2O4

2 Pch 4 2 Pch 4 2 1+ = = = P 2 ch 1 1 + 1 1 ( ) ( ) Pch 1+ 4. ( 0, 2 )

Thay Pch bng 1atm v = 0,2 vo biu thc trn ta c:

2 2

Kp =

1 ( 0, 2 )

.1 = 0,17

b. V hng s cn bng Kp ch ph thuc vo nhit cho nn 270C. Khi Pch = 0,1atm, Kp vn gi nguyn gi tr 0,17. Gi phn hu ca N2O4 iu kin mi ny l ' , s dng kt qu thu c cu a, ta c:
4( ' ) 4 '2 0,17 = P = .0,1 ' = 0,55. 2 '2 ch ' 1 1 ( ' )
2

c. S mol N2O4 : n = 69/92 = 0,75mol. Gi phn hu ca N2O4 iu kin cho l " :

N 2O4( k ) t =0 0, 75mol t = tcb 0, 75(1 " ) 2 NO2( k ) 0mol 0, 75.2 "

Tng s mol kh trong hn hp lc cn bng l:

n ' = 0, 75(1 " ) + 0, 75.2 " = 0, 75(1 + " )

p sut ca hn hp kh (vi gi thit cc kh l kh l tng).

PV = n ' RT P = n' RT V

- 22 -

Cn Bng Ha Hc

L lun tng t phn b ta c:

K p = 0,17 = = 1 ( " ) 4( " )
2

.P = 2

4 "2 .0, 75(1 + " ) RT ( 1+ " ) ( 1" ) V

4 "2 .0, 75.0, 082.(27 + 273) ( 1 " ) .20

Gii phng trnh ra ta c: chn " > 0 " = 0,19 Bi tp 2: Trn 0,292 mol H2(kh), 0,292 mol I2(kh) v 3,96mol HI(kh) vo mt bnh dung tch 2lt 4300C xy ra nh sau:
H 2 (k ) + I 2 ( k ) 2 HI (k ) , K c = 54,3

a. Hi chiu ca phn ng ny?

b. Tnh nng cc cht kh lc t ti trng thi cn bng.

Gii: a. T phng trnh ng nhit Vant Hoff:

GT = RT ln Q K

Nu Q > K th G > 0 : Phn ng i theo chiu nghch. Nu Q = K th G = 0 : Phn ng trng thi cn bng. Nu Q < K th G < 0 : Phn ng i theo chiu thun.

[ HI ] QC = [ H 2 ] [ I2 ]
2

[ H 2 ] = [ I2 ] = [ HI ] =

0.292 = 0,146mol / l 2

3,96 = 1,98mol / l. 2
2

( 1,98) QC = ( 0,146 ) ( 0,146 )

= 183,9

QC > KC phn ng xy ra theo chiu nghch.

- 23 -

Cn Bng Ha Hc

b.
H 2( k ) ndbd: ndcb: 54,3= 0,146 0,146+x + I2( k ) 0,146 0,146+x 7,37 = 1,98 2x 0,146+x 2 HI( k ) 1,98 1,98-2x

( 0,146 + x ) x = 0, 096 [ H 2 ] = [ I 2 ] = 0,146 + x = 0.242 M [ HI ] = 1, 79M

2

( 1,98-2x )

2. Gio n ln lp.
CAN BANG HOA HOC I. Muc tieu :
1. Ve kien thc :

HS hieu :

- Can bang hoa hoc la g ? - Hang so can bang la g ? Y ngha cua hang so can bang ?
2. Ve k nang : S dung bieu thc hang so can

bang e tnh toan.

3. Thai o nhan thc : Hieu ro ve phan ng

mot chieu, phan ng thuan nghch, hieu can bang hoa hoc. II. o dung day hoc :
- 24 -

Cn Bng Ha Hc

GV : - SGK, STK, bang 7.2 .

HS : - Hoc bai cu va xem trc bai .

III. Cac hoat ong len lp :

1. Kiem tra bai cu :

- Toc o phan ng la g ? ; bai 2 SGK ( ap an : B) 2. Giang bai mi : TG NOI DUNG HOAT ONG CUA GV 5 I. Phan ng mot chieu, phan ng thuan nghch va can bang hoa hoc 1. Phan ng mot chieu Phan ng ch xay ra theo mot chieu t trai sang phai c goi la phan ng mot chieu. Dung mot mui ten * Hoat ong I : - Yeu cau HS nghien cu SGK va cho biet the nao la phan ng mot chieu ? da vao th du SGK e giai thch. - GV chot lai : Phan ng ch xay ra theo mot chieu t trai sang phai c
- 25 -

HOAT ONG CUA HS

Phan ng ch xay ra theo mot chieu t trai sang phai c goi la phan ng mot chieu. Dung mot mui ten ch chieu phan ng. V du : 2KClO3 ---> 2KCl + 3O2 2H2O2 --> 2H2O + O2

Cn Bng Ha Hc

ch chieu phan ng. V du : 2KClO3 ---> 2KCl + 3O2 2H2O2 --> 2H2O + O2 2. Phan ng thuan nghch - Trong cung ieu kienphan ng xay ra theo hai chieu trai ngc nhau. Phan ng o c goi la phan ng thuan nghch. - Chieu mui ten t trai sang phai la chieu phan ng thuan, chieu mui ten t phai sang trai la chieu phan ng nghch.

goi la phan ng mot chieu. Dung mot mui ten ch chieu phan ng. * Hoat ong II : - Yeu cau HS nghien cu SGK va tra li cau hoi sau : + The nao laphan ng thuan nghch ? + Bieu dien nghch nh the nao ? + ac iem cua phan ng thuan nghch la g ? + So vi phan ng mot chieu co g khac ? * Hoat ong III : - GV neu van

- Trong cung ieu kienphan ng xay ra theo hai chieu trai ngc nhau. Phan ng o c goi la phan ng thuan nghch. - Chieu mui ten t trai chieu phan ng thuan, chieu mui ten t phai sang trai la chieu phan ng nghch.

phan ng thuan sang phai la

- Can bang

- 26 -

Cn Bng Ha Hc

e : Th nghiem 3. Can bang hoa hoc - Can bang hoa hoc la trang thai cua phan ng thuan nghch khi toc o phan ng thuan bang toc o phan ng nghch. - trang thai can bang, phan ng khong dng lai, ma phan ng thuan va phan ng nghch van xay ra,nhng vi toc o bang nhau ( vt = vn ). ieu nay co ngha la trong cung mot n v thi gian, cho 0,5 mol H2 va 0,5 mol I2 vao bnh kn 4300C ch thu c 0,786 mol HI. Hay giai thch, viet pthh va tnh lng moi chat co trong he. - at van e : Tai sao trang thai can bang nong o cac chat trong he phan ng khong thay oi theo thi gian ? ( hng dan HS da vao SGK so sanh toc o va phan ng nghch ). - Can bang hoa hoc la g ? Tai sao noi can bang hoa hoc

hoa hoc la trang thai cua phan ng thuan nghch khi toc o phan ng thuan bang toc o phan ng nghch. - trang thai can bang, phan ng khong dng lai, ma phan ng thuan va phan ng nghch van xay ra,nhng vi toc o bang nhau ( vt = vn ). ieu nay co cung mot n v thi gian, nong o cac chat phan ng giam i bao nhieu theo

phan ng thuan ngha la trong

- 27 -

Cn Bng Ha Hc

nong o cac chat phan ng giam i bao nhieu theo phan ng thuan lai c tao ra bay nhieu theo phan ng nghch. Do o can bang hoa hoc la can bang ong. - ac iem cua phan ng thuan nghch la cac chat phan ng khong chuyen hoa hoan toan thanh cac san pham, nen trong he can bang luon luon co mat cac chat phan ng va cac san pham.

la can bang ong ? - So sanh phan ng mot chieu vi phan ng thuan nghch ?

phan ng thuan lai c tao ra bay nhieu theo phan ng nghch. Do o can bang hoa hoc la can bang ong. - ac iem cua phan ng thuan nghch

* Hoat ong IV - Xet phan ng thuan nghch : N2O4(k) 2NO2(k) va nghien cu bang 7.2 SGK. So sanh cac t so : [NO2]2/ [N2O4] tng ng vi cac gia tr nong o [NO2] va [N2O4] tai cac thi iem khac nhau. - HS nhan xet

la cac chhat phan ng khong chuyen hoa hoan toan thanh cac san pham, nen trong he can bang luon luon co mat cac chat phan ng va cac san pham.

- 28 -

Cn Bng Ha Hc

II. Hang so can bang 1. Can bang trong he ong the - Xet he can bang sau : N2O4(k) 2NO2 (k) - Ta thay t so nong o luc can bang : [NO2]2 / [N2O4] hau nh khong oi, du nong o ban au cua N2O4 va NO2 bien oi. Gia tr khong oi nay c xac nh 250C va nong o cac chat luc can bang, nen c goi la hang so can bang cua phan ng

ve t so o ? - Gia tr o goi bang cua phan ng tren, k hieu la K. - Cho phng trnh cua phan ng thuan nghch dang tong quat : aA + bB cC + dD trong o A,B , C, D la chat kh hay chat tan trong dung dch, hay viet bieu thc tnh hang so can bang va giai thch cac ai lng trong bieu thc. - Xet he can N2O4(k) 2NO2 (k) - Ta thay t so nong o luc can bang : [NO2]2 / [N2O4] hau nh khong oi, du nong o ban au cua N2O4 va NO2 bien oi. Gia tr khong oi nay c xac nh 250C va nong o cac chat luc can bang, nen c goi la hang so can bang cua phan ng 250C. Hang so can bang c k hieu bang ch K. la hang so can bang sau :

- 29 -

Cn Bng Ha Hc

25 C. Hang so
0

Kc = [NO2]2 / [N2O4] = 4,63.10-3 250C . - Trong o [NO2], [N2O4] la nong o mol/l cua NO2 va N2O4 o trang thai can bang. So mu 2 nong o NO2 va so mu 1 nong o N2O4 ng ung vi he so t lng. - Hang so can bang Kc cua phan ng xac nh ch phu thuoc vao nhiet o. - Tong quat : aA + bB cC + dD A, B, C, D la nhng chat kh hoac nhng chat tan trong

can bang c k hieu bang ch K. Kc = [NO2]2 / [N2O4] = 4,63.10-3 250C . - Trong o [NO2], [N2O4] la nong o mol/l cua NO2 va N2O4 o trang thai can bang. So mu 2 nong o NO2 va so mu 1 nong o N2O4 ng ung vi he so t lng. - Hang so can bang Kc cua phan ng xac nh ch phu thuoc vao nhiet o. - Tong quat : aA + bB cC + dD A, B, C, D la
- 30 -

Cn Bng Ha Hc

nhng chat kh hoac nhng chat tan trong dung dch. Kc = [C]c[D]d/ [A]a[B]b Trong o : [A], [B], [C] va [D] la nong o mol/l cua cac chat A, B, C va D trang thai can bang ; a, b, c, d la he so t lng cac chat trong phng trnh hoa hoc cua phan ng. 2. Can bang trong he d the - Xet he can bang hoa hoc sau : Fe2O3 (r) + 3CO (k) 2Fe (r) + 3CO2 (k)
- 31 -

dung dch. Kc = [C]c[D]d/ [A]a[B]b Trong o : [A], [B], [C] va [D] la nong o mol/l cua cac chat A, B, C va D trang thai can bang ; a, b, c, d la he so t lng cac chat trong phng trnh hoa hoc cua phan ng.

Cn Bng Ha Hc

Kc = [CO2]3 / [CO]3 - Nong o cua chat ran la mot hang so, nen no khong co mat trong bieu thc hang so can bang Kc. - V du 1 : Phan ng nung CaCO3(r) CaO (r) + CO2 (k) co hang so can bang 8200C la Kc = 4,28.103

; va 8800C . Tnh lng CO2

la Kc = 1,06.102

thu c moi nhiet o va cho nhan xet. Giai : Kc = [ CO2] - 8200C , Kc = 4,28.10-3 , [ CO2]

- 32 -

Cn Bng Ha Hc

= 4,28.10-3 mol/l ; - 8800C, Kc = 1,06.10-2, [CO2] = 1,06.10-3 mol/l . nhiet o cao hn, khi phan ng trang thai can bang, lng CO2 tao thanh theo phan ng nhieu hn, ngha la nhiet o cao hn hieu suat chuyen hoa CaCO3 thanh CaO va CO2 ln hn. - V du 2 : nhiet o nhat nh, phan ng : H2 + I2 2HI co hang so can bang la 36. Nong o ban au cua H2 va
- 33 -

Cn Bng Ha Hc

I2 bang 0,02 mol/l . Tnh nong o mol cua cac chat luc can bang. Giai : Kc = [HI]2/ [H2][I2] =36 Goi x la nong do H2 tham gia phan ng. Suy ra co x mol/l I2 tham gia phan ng va co 2x mol/l HI tao thanh. Luc can bang : [H2] = [I2] = ( 0,02 x ) ; [HI] = 2x 2x2 / (0,02 x ) ( 0,02 x) = 36 Giai ra, ta c : x = 0,015 [H2] = [ I2] = 0,02 -0,015 = 0,005 mol/l [HI] = 2* 0,015 =
- 34 -

Cn Bng Ha Hc

0,03 mol/l

3 . Cung co : Bai 3 (SGK ) . 4. Dan do : - Xem trc bai : III va hoc bai . - Lam bai GSK .

- 35 -