TR1713 - Bab 3 1

Bab 3 : Pemerihalan Data

3.1 Sukatan kecenderungan memusat
3.2 Sukatan kedudukan
3.3 Sukatan serakan
3.4 Sukatan serakan relatif
3.5 Pekali kepencongan Pearson
TR1713 - Bab 3 2
Objektif
Mengenali alat-alat asas untuk
mengukur data.
Menggunakan alat-alat asas tersebut.
Mengeluarkan maklumat daripada data
secara berangka

TR1713 - Bab 3 3
Persoalan
Adakah data-data tertumpu pada satu
nilai?
Adakah data-data tersebut tertabur
secara normal?
Adakah data-data tersebut terpencong?
Jika ya, adakah terpencong ke kiri atau ke
kanan?
Adakah data-data jauh terserak antara
satu sama lain?

TR1713 - Bab 3 4
3.1 Sukatan kecenderungan
memusat
Min
Mod
Median
TR1713 - Bab 3 5
3.1.1 Min
Min
Nilai purata bagi satu kumpulan data
n
X
X Min

= ,
TR1713 - Bab 3 6
3.1.1 Min

N
N
...
2 1
N
populasi, min
_ _ _
_
+ + +
=

=

n
n
...
2 1
sampel, min
_ _ _
_
_
+ + +
=

=
n
TR1713 - Bab 3 7
3.1.1 Min
Contoh 3.1:
Markah ujian statistik bagi 10 pelajar adalah seperti
berikut. Dapatkan min markah ujian statistik.
75.60 52.40 85.00 43.00 72.00
70.00 60.00 81.50 51.00 49.00

95 . 63
10
00 . 49 00 . 51 50 . 81 00 . 60 00 . 70 00 . 72 00 . 43 00 . 85 40 . 52 60 . 75
,
=
+ + + + + + + + +
=

=
N
Min
_

TR1713 - Bab 3 8
3.1.1 Min
Contoh 3.2:
Lima daripada 10 markah ujian statistik telah di
ambil sebagai sampel. Dapatkan min markah ujian
statistik.
75.60 70.00 85.00 81.50 72.00

82 . 76
5
00 . 72 50 . 81 00 . 85 00 . 70 60 . 75
,
=
+ + + +
=

=
n
Min
_
_
TR1713 - Bab 3 9
3.1.1 Min

Kelemahan:

Sensitif. Sangat bergantung kepada
data.
Untuk mengatasi masalah ini, guna
median.
TR1713 - Bab 3 10
3.1.2 Mod
Mod
Bacaan berulang dengan kekerapan
yang paling tinggi. Notasi mod >>
Sesuatu set data tidak semestinya mempunyai
mod, dan jika wujud belum tentu tunggal.
.
_
TR1713 - Bab 3 11
3.1.2 Mod
Contoh 3.3:
Berikut merupakan markah ujian statistik bagi 20
orang pelajar.
33 25 33 75 84
75 65 57 84 70
61 53 38 70 81
69 70 71 59 67
TR1713 - Bab 3 12
3.1.2 Mod
Susun data secara menokok
25 33 33 38 53 57 59 61 65 67 69 70 70 70 71 75 75 81 84 84
Kekerapan paling tinggi
Mod, adalah 70
.
_
TR1713 - Bab 3 13
3.1.2 Mod
Kelemahan : Mod tidak banyak digunakan dalam
menyukat data numerikal.
Tetapi, mod satu-satunya yang boleh menyukat data
nominal.
Sebagai contoh: Suatu kajian terhadap pelajar kolej
mendapati 84% mempunyai telefon bimbit, 75%
mempunyai komputer, 29% mempunyai TV dan 5%
mempunyai PS2. Oleh kerana telefon bimbit
menunjukkan kekerapan yang tinggi, maka kita
boleh kata mod adalah telefon bimbit.
Kita tidak boleh menyukat min atau median untuk
data jenis nominal.
TR1713 - Bab 3 14
3.1.3 Median
Median
Bacaan/data yg wujud di tengah-tengah
apabila data disusun dalam tertib menaik atau
menurun. Notasi median

Jika bil data ganjil, median = data di tengah-
tengah.
Jika bil data genap, median = purata dua data
di tengah-tengah.
~
_
TR1713 - Bab 3 15
3.1.3 Median
Contoh 3.4a:
Berikut merupakan markah ujian statistik
bagi 9 orang pelajar.

69 57 61 53 70 67 59 65 70
TR1713 - Bab 3 16
3.1.3 Median
Contoh 3.4a:
Susun data secara menokok.
53 57 59 61 65 67 69 70 70
Data di tengah2
Median, adalah 65
~
_
TR1713 - Bab 3 17
3.1.3 Median
Contoh 3.4b:
Berikut merupakan markah ujian statistik
bagi 10 orang pelajar.

70 65 59 70 61 53 69 70 57 67
TR1713 - Bab 3 18
3.1.3 Median
Contoh 3.4b:
Susun data secara menokok.
Median, adalah 66
~
_
53 57 59 61 65 67 69 70 70 70
Ambil purata
TR1713 - Bab 3 19
3.1.4 Min - Jadual taburan
kekerapan
Menggunakan jadual taburan kekerapan, utk
dapatkan min guna rumus berlainan.
Ini kerana, setelah data dikumpulkan, nilai
sebenar sudah tidak diketahui lagi.
f
mf
Min

= _ ,
m = tanda kelas
f = kekerapan kelas
TR1713 - Bab 3 20
3.1.4 Min - Jadual taburan
kekerapan
Contoh 3.5:
Data PNGK 30 orang pelajar telah diringkaskan dlm
bentuk kekerapan terkumpul.
Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
TR1713 - Bab 3 21
3.1.4 Min - Jadual taburan
kekerapan
Contoh 3.5:
Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
79 . 2
30
85 . 83
=
=

=
f
mf
_
TR1713 - Bab 3 22
3.1.5 Min berpemberat
>> Pengiraan min bergantung kpd
pemberat-pemberat tertentu.
w
wd
t berpembera Min

= _ ,
w = pemberat
d = data mentah atau tanda kelas data terkumpul
TR1713 - Bab 3 23
3.1.5 Min berpemberat
Contoh 3.6:
Seorang pensyarah statistik ingin mendapatkan
purata bagi markah-markah yg didapati oleh seorg
pelajar yang setiapnya mempunyai pemberat atau
peratusan yg tersendiri. Peratusan diberi, tugasan
20%, ujian 30% dan akhir 50%. Markah pelajar
berkenaan adalah 85, 74 dan 68.
TR1713 - Bab 3 24
3.1.5 Min berpemberat
Contoh 3.6:
2 . 73
100
7320
50 30 20
) 68 50 ( ) 74 30 ( ) 85 20 (
=
=
+ +
+ +
=

=
w
wd
_
TR1713 - Bab 3 25
3.1.6 Mod Jadual taburan
kekerapan
) .......(
) .......(
2
1
R C L
atau
R C L
B A
A
A
B A
B
B
|
|
.
|

\
|
A + A
A
=
|
|
.
|

\
|
A + A
A
+ =
_
_
TR1713 - Bab 3 26
3.1.6 Mod Jadual taburan
kekerapan
Dimana
L
A
sempadan atas kelas mod
L
B
sempadan bawah kelas mod

B
beza antara kekerapan kelas mod dgn
kekerapan kelas sebelumnya

A
beza antara kekerapan kelas mod dgn
kekerapan kelas berikutnya
C saiz kelas mod


TR1713 - Bab 3 27
3.1.6 Mod Jadual taburan
kekerapan
Contoh 3.7:
Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
Kelas mod = 2.50-2.99
Maka, L
A
= 2.995

L
B
= 2.495

B
= 3

A
= 2

C = 0.5
TR1713 - Bab 3 28
3.1.6 Mod Jadual taburan
kekerapan
795 2
3 2
3
5 0 495 2
.
. .
=
|
.
|

\
|
+
+ = _
795 2
3 2
2
5 0 995 2
.
. .
=
|
.
|

\
|
+
= _
R1
R2
TR1713 - Bab 3 29
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
) ...(
~
) ...(
~
2
2
1
1
2
1
R
f
F
n
n
C L
atau
R
f
F
n
C L
m
A
A
m
B
B
|
|
|
|
.
|

\
|

|
.
|

\
|
+

=
|
|
|
|
.
|

\
|

+
+ =
_
_
TR1713 - Bab 3 30
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Dimana
L
A
sempadan atas kelas mod
L
B
sempadan bawah kelas mod
n bilangan cerapan
F
A
hasil tambah kekerapan kelas-kelas sesudah
kelas median
F
B
hasil tambah kekerapan kelas-kelas sebelum
kelas median
C saiz kelas median
f
m
frekuensi kelas median


TR1713 - Bab 3 31
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Tentukan kelas median terlebih dahulu,
sebelum menggunakan rumus.
Untuk mendapatkan kelas median, gunakan
rumus >>

2
1 + n
TR1713 - Bab 3 32
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Contoh 3.8:


Mula-mula, tentukan median

5 15
2
1 30
. =
+
TR1713 - Bab 3 33
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Contoh 3.8a:


Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
Daripada jadual,
f
1
=2; f
2
=7; f
3
=10; f
4
=8; f
5
=3
Dapatkan kelas median:
f
1
+ f
2
= 9 < 15.5
dan f
1
+ f
2
+ f
3
= 19 > 15.5

TR1713 - Bab 3 34
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
f
1
+ f
2
+ f
3
= 19 > 15.5

Maka, median berada dlm kelas ke-3.
Kelas median ialah 2.50 2.99
TR1713 - Bab 3 35
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Maka,
L
A
= 2.995 L
B
= 2.495

n = 30
F
A
= 11

F
B
= 9 C = 0.5 f
m
= 10
82 2
10
9 5 15
5 0 495 2
.
.
. .
~
=
|
.
|

\
|

+ = _
R1
TR1713 - Bab 3 36
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Contoh 3.8b:


Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
Daripada jadual,
f
1
=2; f
2
=7; f
3
=10; f
4
=8; f
5
=3
Dapatkan kelas median:
f
5
+ f
4
= 11 < 15.5
dan f
5
+ f
4
+ f
3
= 21 > 15.5

TR1713 - Bab 3 37
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
f
5
+ f
4
+ f
3
= 21 > 15.5

Maka, median berada dlm kelas ke-3.
Kelas median ialah 2.50 2.99
TR1713 - Bab 3 38
3.1.7 Median Jadual
taburan kekerapan
Maka,
L
A
= 2.995 L
B
= 2.495

n = 30
F
A
= 11

F
B
= 9 C = 0.5 f
m
= 10
82 2
10
11 5 15 30
5 0 995 2
.
.
. .
~
=
|
.
|

\
|

= _
R2
TR1713 - Bab 3 39
Fikir dan buat
Lakarkan histogram untuk taburan yang
menunjukkan kes mod berikut:
1. Kelas sebelum kelas mod mempunyai kekerapan
kurang daripada kelas selepas kelas mod.
2. Kelas sebelum kelas mod mempunyai kekerapan
lebih daripada kekerapan kelas selepas kelas
mod.
Untuk setiap satunya tunjukkan kedudukan mod dan
titik tengah kelas mod.
TR1713 - Bab 3 40
Hubungan di antara Min, Mod dan
Median
Pembolehubah
Min = Median = Mod
Bentuk Simetri
TR1713 - Bab 3 41
Bentuk Terpencong Ke Kanan
Pembolehubah
F
r
e
k
u
e
n
s
i

Median
Mod
Min
TR1713 - Bab 3 42
Bentuk Terpencong Ke Kiri
Pembolehubah
F
r
e
k
u
e
n
s
i

Mod
Median
Min
TR1713 - Bab 3 43
Fikir dan buat
1. Nyatakan 3 jenis sukatan kecenderungan
memusat.
2. Berikan hubungan di antara ketiga-tiga sukatan
kecenderungan memusat bagi kes data simetri,
data terpencong ke kanan dan data terpencong
ke kiri. Lakarkan setiap hubungan tersebut.
TR1713 - Bab 3 44
3.2 Sukatan Kedudukan
KUARTIL
PERSENTIL
25% 25% 25% 25%
Q1 Q2 Q3
1%
1%
P1 P2 P98 P99
TR1713 - Bab 3 45
3.2 Sukatan Kedudukan
KUARTIL
25% 25% 25% 25%
Q
1
berada pada
kedudukan
ke - (n+1)
Q
2
berada pada
kedudukan
ke (n+1)
Q
3
berada pada
kedudukan
ke (n+1)
TR1713 - Bab 3 46
3.2 Sukatan Kedudukan
Contoh 3.9:
Diberi data markah statistik bagi 15 orang pelajar.




Dapatkan kuartil pertama, kedua dan ketiga.
26 58 49 72 50 70 38 58
68 61 84 60 75 72 40
26 38 40 49 50 58 58 60 61 68 70 72 72 75 84
TR1713 - Bab 3 47
3.2 Sukatan Kedudukan
Contoh 3.9:
K
1
adalah pada kedudukan ke- (15+1) = 4
K
2
adalah pada kedudukan ke- (15+1) = 8
K
3
adalah pada kedudukan ke- (15+1) = 12

K
1
terletak di antara data ke-4
K
1
= 49
K
2
terletak di antara data ke-8
K
2
= 60
K
3
terletak di antara data ke-12
K
3
= 72
TR1713 - Bab 3 48
3.2 Sukatan Kedudukan
PERSENTIL
1%
1%
P1 P2 P98 P99
Persentil pertama, P
1
berada pada
kedudukan 1/100 (n+1)
Persentil ke-27, P
27
berada pada
kedudukan 27/100 (n+1)
Persentil ke-k, P
k
berada pada
kedudukan k/100 (n+1)
TR1713 - Bab 3 49
3.3 Sukatan Serakan
JULAT
SISIHAN ANTARA
KUARTIL
VARIANS &
SISIHAN PIAWAI
TR1713 - Bab 3 50
JULAT
Pengukuran paling mudah untuk serakan
Kurang sesuai untuk mengukur serakan data
kerana ia hanya mengambil kira antara nilai
maksimum dan minimum
Julat = Nilai maksima Nilai Minima
TR1713 - Bab 3 51
Julat
Contoh 3.10a:
44 49 50 58 58 60 61 68 70 72
Julat = data maksimum data minimum
= 72 44
=28
TR1713 - Bab 3 52
Julat
Contoh 3.10b:
Selang kelas Tanda Kelas, m Kekerapan, f mf
1.50 - 1.99 1.745 2 3.49
2.00 - 2.49 2.245 7 15.72
2.50 - 2.99 2.745 10 27.45
3.00 - 3.49 3.245 8 25.96
3.50 - 3.99 3.745 3 11.24
Jumlah 30 83.85
Julat = had atas kelas terakhir had bawah kelas pertama
= 3.99 1.50
= 2.49
TR1713 - Bab 3 53
SISIHAN ANTARA KUARTIL
Perbezaan di antara kuartil ke-3 dan kuartil-1
Ia memberikan julat bagi data di tengah iaitu
50% daripada cerapan
SAK = (K3 K1)/2
TR1713 - Bab 3 54
SISIHAN PIAWAI & VARIANS
Sisihan piawai adalah pengukuran yang paling
sesuai digunakan untuk mengukur serakan data

Sisihan piawai yang diperolehi memberikan nilai
bagi kedudukan data yang bertabur sekitar min

Nilai sisihan piawai yang tinggi memberikan
gambaran bahawa data itu tertabur jauh daripada
min (kurang padat)
xx
x
TR1713 - Bab 3 55
SISIHAN PIAWAI & VARIANS
KES DATA TAK
TERKUMPUL
KES DATA
TERKUMPUL
TR1713 - Bab 3 56
SISIHAN PIAWAI & VARIANS
KES DATA TAK TERKUMPUL
Varians populasi : Varians sampel:
o
2
= (x - )
2
/ N dan s
2
= (x x)
2
/ n-1
xx
x
Di mana o
2
adalah varians populasi,
s
2
adalah varians sampel dan

TR1713 - Bab 3 57
SISIHAN PIAWAI & VARIANS
KES DATA TERKUMPUL
Varians populasi : Varians sampel:
o
2
= f (m - )
2
/ N dan s
2
= f(m x)
2
/ n-1
= m
2
f [(mf)
2
/ n]

xx
Di mana o
2
adalah varians populasi, s
2
adalah varians
sampel dan m adalah titik tengah suatu kelas

n-1
TR1713 - Bab 3 58
SUKATAN SERAKAN RELATIF
x
V = Sisihan piawai

min
V = pekali varians dan ia tidak berunit.
Semakin besar nilai pekali varians, maka semakin
terseraklah sesuatu data .
Walaubagaimanapun, nilai pekali ini hanya
memberikan makna jika nilainya tidak terlalu kecil
TR1713 - Bab 3 59
PEKALI KEPENCONGAN PEARSON
xx
x
Pekali kepencongan data mengukur kepencongan
data atau sejauh mana data tersebar jauh dari min
Kp = min mod


Nilai kp yang negatif menunjukkan data
terpencong ke kiri dan sebaliknya.

Nilai kp yang sifar menunjukkan data tertabur
secara normal
Sisihan piawai
TR1713 - Bab 3 60
Fikir dan buat
Berikut merupakan markah tugasan bagi dua
kumpulan pelajar:
Kumpulan 1





Unit daun = 1.0
Samb..
3 2 7 8
4 0 0 2 3 8 8
5 6
6 0
7 6
TR1713 - Bab 3 61
Fikir dan buat
Kumpulan 2





Unit daun = 1.0
a. Bagi setiap kumpulan data, dapatkan min, median, mod dan
sisihan piawai.
b. Bagi setiap kumpulan data, dapatkan Q1, Q2 dan Q3.
c. Bandingkan serakan data bagi kedua-dua kumpulan data
tersebut. Jelaskan apa yang anda perolehi daripada
pembandingan yang telah anda jalankan.
2 4 6 7
3 0 4 4 7 9
4 2
5 4
6 0 1