You are on page 1of 23

Libera

Liberal Democrats
Burma

vpfb&,f'Drdku&uf
zwfpm
L i b e r a l
D e m o c r a t s
R e a d e r

LDB
vpf b &,f ' D r d k u &uf w d k @ .
&nf r S e f ; csuf y ef ; wd k i f ( 3)&yf

'D r d k u a&pD
'Drdkua&pDta&;onf tmvHk;.tajccHtkwfjrpfjzpfonf? 'Drdkua&pDtajccHr&dSbJ
+id r f ; csrf ; a&; ES i f h om,m0ajyma&;ud k rwnf a qmuf E d k i f ? xd k @ a=umif h r d k @
'Drdkua&pDta&;udk OD;pm;ay;wm0eft& 0dkif;0ef}uDK;yrf;=uzdk@ vdktyfvSayonf?

+id r f ; csrf ; a&;


EdkifiH. pD;yGm;a&;ESifh EdkifiHa&;wnf+idrfr_twGuf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;onf r&dSrjzpf
vd k t yf a yonf ? jynf w G i f ; +id r f ; csrf ; a&;onf tajymouf o uf r #jzif h
tusd K ;rjzpf x G e f ; Ed k i f b J wd k i f ; &if ; om;vl r sKd ; pk t m;vH k ; wef w l n D r #aom
pD;yGm;a&;tcGifhta&;ESifh EdkifiHa&; tcGifhta&;rsm;vnf; aqmifusOf;ay;&ef
vdktyfayonf?

om,m0ajyma&;
'Drdkua&pDESifh +idrf;csrf;wnf+idrfr_&dSaom rnfonfEdkifiHrqdk om,m0ajymaom
vl @ tzG J @ tpnf ; ud k wnf a qmif E d k i f & ef rcJ , Of ; awmh a y? od k a omf
xdkom,m0ajymr_onf wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;=um; omwlnDr#aumif;pm;+yD;
twlwuGtusdK;jzpfxGef;&ef vdkayao;onf?

2
*E0if
x v pf b &,f 0 g'
rif;jzLpif(rifjzLpif)
vpfb&,ftawG;tac:awG[m 18 &mpkaESmif;ydkif; }uD;us,fwJh (EdkifiHa&;qdkif&m)
awmfvSefa&;awGuae aygufzGm;vmwmyg? EdkifiHom;tcGifhta&;awG/ tajccHOya'
ud p P & yf a wG e J @ t"d u ouf q d k i f w ,f ? tar&d u ef a wmf v S e f a &;eJ @ jyif o pf
awmf v S e f a &;awG x uf yd k + yD ; }uD ; jrwf w J h a wmf v S e f a &;wck & S d y gao;w,f ? tJ ' D h
awmfvSefa&;uawmh acwfopfurBm&J@ zefwD;wDxGifr_awGudk ydk+yD;A[dkjyKwJh pufr_
awmfvSefa&;ygyJ? vpfb&,foabmw&m;awG[m tJ'DhrSmvnf; ta&;ygcJhygw,f?

ajrydkif&SifpepfeJ@ tusKd;wlyl;aygif;aqmif&Guf=uwJhtzGJ@tpnf;awG&Sd=uwJh tv,f


acwfukefqHk;oGm;awmh vlom;awG pD;yGm;a&;vGwfvyfcGifhawG ydk&vm=uygw,f?
tJ'DvdkeJ@t&if;&Sifpepfudk zGm;jrifvdkufapawmhwmygyJ? 'gayr,fhvnf; ukefoG,fwJhae&m
awGe@J ukex f w
k v
f yk w
f t
hJ ydik ;f awGrmS pD;yGm;a&;eJ@qikd w
f v
hJ y_ &f mS ;aqmif&u
G rf a_ wGukd tpd;k &u
awmfawmfrsm;rsm; csKyfudkifxm;aeqJygyJ?

18&mpkrSm pD;yGm;a&;vpfb&,f0g'eJ@oufqdkifwJhjzpf&yfawG pjzpfvm=uwJhtcgrSm


ol w d k @ ud k , f y d k i f pD ; yG m ;a&;t=uH t pnf a wG / tpD t pOf a wG t wd k i f ; vl o m;awG
vkyfudkif=uygap? tJ'Dhvdk vkyfcGifhay;vdkufvdk@ vl@tzGJ@tpnf; bmrSuarmufujzpfoGm;rSm
r[kwfbl;? pnf;pdrfOpPmawG tjrJzG@H+zdK;pnfyifaewJh vl@tzGJ@tpnf;yJ jzpfay:vmrSm qdkwJh
tH h = oxd w f v ef @ p&ma=uG ; a=umf r _ a wG ay:xG u f v mcJ h y gw,f ? tJ ' D v d k e J @
Ed k i f i H a &;vpf b &,f 0 g'eJ @ pD ; yG m ;a&;vpf b &,f 0 g'wd k @ aygif ; pnf ; oG m ;=uwmygyJ ?
tJ'Dhvdkaygif;pnf;vdkufjcif;[m tpdk;&awGudk tjrJxm0& =oZmv$rf;rdk;xm;awmhr,fh
tiftm;}uD;rm;wJh oabmw&m;w&yf aygufzGm;vmjcif;ygyJav?

3
t'rf p rpf

vl@usKd;a=umif;qifjcifr_odyyHudk zefwD;zdk@ ^m%ftvif;acwf&J@


psmef0ifpm;}udK;yrf;tm;xkwfr_awG[m pD;yGm;a&;e,fy,frSmu
vG J + yD ; wjcm;ae&mawG r S m atmif j rif r _ od y f r &cJ h y gbl ; ?
paumh c f v l r sKd ; awG ; ac:&S i f t'rf p rpf u ol @ &J @ crf ; em;vS w J h
EdkifiHrsm;. "eOpPm (The Wealth of Nations) pmtkyfudk 1776
ckESpfrSm xkwfa0vdkufygw,f? tJ'Dh pmtkyfu acwfrDpD;yGm;a&;
oD0&DawG&J@ tajccHtkwfjrpfawGudk csay;vdkufygw,f? 'ghtjyif
vGwfvyfwJh aps;uGuf&J@ tHh=op&mawGudkvnf; az:xkwfjyocJh
w,f? ukefypPnf;awG/ t&if;tESD;awG/ vkyftm;awG txdef;tcsKyf tuef@towfr&Sd
pD;qif;r_a=umifhxGufay:vmwJh tusKd;tjrwfawGudkvnf; &Sif;vif;o&kyfaz: jyocJhyg
w,f? tpdk;&pGufzwfr_uif;wJh aps;uGuf[m EdkifiHw0Srf;vHk;(EdkifiHrSm&Sdoltm;vHk;)twGuf
tjrifhrm;qHk; pnfyifzG@H+zdK;jcif;udk ay;tyfw,fvdk@ qdkygw,f? udk,fhudk,fusKd;pD;yGm;udk
vlwdkif; &SmazG=ujcif;[m tm;vHk;&J@tusKd;udk trsm;qHk; jzpfay:apowJh?

t'rfprpf axmufcHwJh tpdk;&rpGufzufjcif;rl0g'(0g) vufpDzJ (Laissez Faire)[m


pD;yGm;a&;udpP&yfawGtay: tvGefyJtao;pdwf xdef;csKyfuGyfuJaewJh tJ'Dhacwftpdk;&
trsm;pk&J@ pD;yGm;a&;qdkif&mvkyfyHkvkyfenf;awGeJ@qdk&if awmfawmfhudk udk;&dk;um;,m;
jzpfaecJhygw,f? tJ'Dhacwftpdk;&awGu jynfwGif;ukefxkwfvkyfr_udk umuG,ftm;ay;
r_awG vkyf=uygw,f? b,fvdkumuG,ftm;ay;ovJqdkawmh a'owGif;ukefoG,fa&;
awGtay:rSm uef@owfcsKyfcs,fr_awG/ twm;tqDawG tajrmuftjrm; jyKvkyfxm;yg
w,f/ w&m;0ifaps;upm;jcif;awGudkvnf; cGifhjyKxm;w,f/ aemuf+yD; oGif;ukeftcGef
awGudk trsm;}uD;aumufw,f/ tJ'DvdkrsKd;awGvkyf+yD; jynfwGif;xkwfvkyfr_awGudk
umuG,ftm;ay;xm;=uygw,f?
'ga=umifh t'rfprpf&J@tawG;tac:awG tpdk;&tay: =oZmv$rf;Edkifzdk@ tcsdeftawmf
,l&ygw,f? 'gayr,fh +Adwdefpufr_awmfvSefa&;udkzefwD=uwJh pufr_vlwef;pm;topf
w&yf&J@ qENawGudk ol@oabmw&m;tawG;tac:u aumif;aumif;}uD; xif[yfEdkif
wmrdk@vdk@ tpdk;&awGtay: =oZmv$rf;rdk;Edkifzdk@[m a&&SnfrSm ajr}uD; vufcufrvGJjzpf
vmwmygyJ?

19 &mpktapmydkif;rSm ydk+yD;wbufpGef;uswJh (awmfvSefa&;ykHpHr[kwfwJh) vpfb&,f 0g'udk


xl;xl;jcm;jcm;av;pm;cJhwm[m tJ'Dhtkyfpk&J@ vpfb&,foabmw&m; t,ltqawG
tay:xm;wJh opPm&Sdr_a=umifhygyJ?

tJ'Dhtkyfpk[m (tcktcg *E0if x pD;yGm;a&;ynm&Sifrsm;qdk+yD; odxm;=uwJh) t'rfprpf eJ@


ol@0g'DawG&J@ oabmw&m;awG&,f +yD;awmh avmhcf&J@tawG;tac: oabmw&m; awG/
t&yf o m;(Ed k i f i H o m;)tcG i f h t a&;eJ @ tm%muef @ owf x m;jcif ; cH & wJ h tpd k ; &qd k w J h
oabmw&m;awG u d k axmuf c H w J h o l a wG aygif ; pnf ; +yD ; jzpf v mcJ h w myg? *E0if x
vpfb&,f0g'vdk@ tcku|efawmfwdk@ac:wJh0g'udk tJh'gawGu zefwD;ay;vdkufwmyg?
x
tJh'gu tpdk;&0ifa&mufpGwfzufr_ tenf;qHk;om&Sd+yD; zGH@+zdK;wdk;wufwJh vl@tzGJ@tpnf;
w&yfudk zefwD;xm;wJh/ tcGifhta&;nDwlnDr#&&Sd=uwJh/ udk,fhudk,fudk tm;udk;EdkifpGrf;wJh/
wm0ef,lEdkifpGrf;&SdwJh/ xkwfvkyfEdkifpGrf;&SdwJh vlwOD;wa,mufcsif;&J@ vGwfvyfr_&SdwJh
tzGJ@tpnf;yHk&dyfudk az:aqmifay;ygw,f? tJ'Dh tpdk;&rsKd;[m tajccHOya't& jynfoludk
udk,fpm;jyK+yD; wm0efcHEdkifwJh tpdk;&rsKd;vnf;jzpfw,f?

tcktcgrSm vpfb&,f0g'qdkwJh pum;vHk;udk vGwfvGwfvyfvyf


oHk;ae=uayr,fhvnf; 19 &mpktapmydkif;txd tJ'DhpmvHk;udk
EdkifiHa&;oabmw&m;taeeJ@ roHk;=uao;ygbl;? tJ'DhpmvHk;udk
EdkifiHa&;oabmw&m;taeeJ@pwifoHk;wmuawmh *s&rD bifwef
&J@ wynfhawGjzpf=uwJh ydk+yD;wdk;wufwJh 0S*sfygwD0ifwcsKd@ygyJ?
Jeremy Bentham
(1748-1832)
toH k ; ust"d u 0g'

toH k ; ust"d u 0g'vd k @ od = uwJ h oabmw&m;pepf w &yf u d k


bifwefu wnfaxmifcJhw,f? vlom;tm;vHk;e@JqdkifwJh pdwf
ynmqd k w m aysmf & $ i f c srf ; ajr@r_ u d k &S m azG w meJ @ emusif r _ u d k
a&Smif&Sm;wmqdkwJh t"dy`m,fyJqdk+yD; csKH@ypfvdkufvdk@&w,fqdkwJh
oabmw&m;rSm tajccHxm;w,f? (bifwef&J@ oabmw&m;
t&) tJ h ' guaeqif h y G m ;vd k u f & if aumif ; rG e f j cif ; tm;vH k ; [m
Bentham
t"d u tm;jzif h a wmh aysmf & $ i f c srf ; ajr@wmjzpf + yD ; / qd k ; &G m ;r_
tm;vHk;[m emusifjcif;ygyJ? tJh'Dhoabmw&m;uae xyfcsJ@vdkuf&if u|efawmfwdk@
}udK;yrf;&SmazGae=uwhJ tqHk;pGefaumif;jrwfjcif;qdkwm[m (vlom;OD;a&) t&nftwGuf
trsm;qHk;twGuf taumif;qHk;aysmf&$if csrf;ajr@r_ygyJ?

u|efawmfwdk@qHk;jzwfor#tm;vHk;[m emusifr_enf;Edkifor#enf;+yD; aysmf&$ifcsrf;ajr@r_


rsm;Edkifor#rsm;rsm;&zdk@ wGufcsuf=ujcif;omjzpfw,f/ tJ'DvdkwGufcsuf=u&if; b0udk
&Sifoefaexdkif=uwmjzpfw,f qdk+yD; bifwef awG;yHk&ygw,f? bifwefpOf;pm;wmu
vlom;awG qdk;qdk;&Gm;&Gm;jyKrl vkyfaqmif=uwm[m olwdk@&J@ rSm;,GifwJhwGufcsufr_
a=umifhyJ/ a&&SnfudkrwGufbJ a&wdkudkom=unfh+yD; wGufcsufwma=umifhrdk@vdk@yJ jzpfw,f?

tpd k ; &twG u f ta&;t}uD ; wumh t }uD ; qH k ; u b,f [ mawG [ m Oya'qd k ; awG /


b,f[mawGuawmh Oya'aumif;awG/ b,f[mawGu aumif;wJh tzGJ@tpnf;awG/
b,f [ mawG u awmh qd k ; wJ h tzG @ J t pnf ; awG j zpf = uw,f q d k w mud k wef z d k ; jzwf w J h
enf;vrf;awG&&SdEdkifzdk@yJjzpfw,fvdk@ bifwefu ,Hk=unfw,f?tpdk;&aumif;qdkwmu
tJ'Dhtwwfynm/ enf;ynmawG wyfqiftm;jznfhxm;+yD;awmh aysmf&$ifcsrf;ajr@r_
yrm%udkwGufcsufjcif; (Felicific Calculus)vdk@ bifwefac:wJh enf;eJ@wGufcsuf+yD;
&&Sdr,fh aysmf&Gifcsrf;ajr@r_yrm%eJ@ emusifr,fhyrm%awGudk wGufcsufEdkifwJh tpdk;&ygyJ?

6
tJ'DhvdkwGufcsuf+yD; trsm;pk aumif;zdk@twGuf vl@tjyKtrlawGudk yHkoGif;/ yHkavmif;/
yHkaz:wJh Oya'awG/ tzGJ@tpnf;awGudk twnfjyKEdkifwJh tpdk;&ygyJ? tckvuf&Sdwnf&Sd
aewJh Oya'awG/ tzGJ@tpnf;awG/ tjyKtrlawGtm;vHk;udk tJ'Dhpnf;urf;awGeJ@ wefzdk;
jzwfEdkifw,f/ vdktyfwmawG@&if ydkaumif;wmeJ@ csufcsif;tpm;xdk;Edkifw,fvdk@ bifwef
u ,Hk=unfw,f? 'ga=umifhrdk@vdk@ tJ'Dh(ol@)oabmw&m;awGudk oHk;+yD; aumif;rGefwJh
vl@tzGJ@tpnf;udk tvG,fwulwnfaqmufEdkifw,fvdk@ bifwefu qdkw,f?

bifweftaumif;qHk;pHxm;wJh tpdk;&yHkpHu pdwfapwemaumif;+yD; aumif;usKd;jyKwwf


wJh wOD;wnf;tm%m&SiftkyfcsKyfa&; (Benevolent Autocracy)ygyJ?tJh'gu ydk+yD;tusKd;
jzpfxGef;r_/ xda&mufr_qdkwJh tajccHay:rSm &dk;&dk;&Sif;&Sif; tajcjyK+yD;jzpfay:vmwJh ol@&J@
oabmxm;yg?

'gayr,fh tpdk;&u ol@tawG;tac:oabmw&m;udk vspfv#K&_ vdkufwJh tcgrSmawmh


ol@oabmxm;awG ajymif;oGm;cJhygw,f? ol@oli,fcsif; *sdrf;pf rD;vf&J@ v$rf;rdk;r_a=umifh
bifwef[m trsm; }udKufESpfowfwJh tpdk;& (Popular Government) yHkpHudk wu,fh
udkyJ ae@csif;ncsif;ajymif; }udKufvdkufygawmhw,f?

bifwefeJ@ rD;vfwdk@ av;av;eufeufajymwmu vlom;wOD;csif;


twGuf udk,fhudk,fydkifaysmf&$ifr_udk taumif;qHk; wefzdk;jzwfEdkif
wm[m olwdk@udk,fwdkifyJ? udk,fhtusKd;pD;yGm;udk &SmazGjznfhpnf;
Edkifzdk@twGuf olwdk@awG jzpfEdkifor#vGwfvyfaeoifhw,f? qdkvdk
wmuawmh ao;i,fwJh tpdk;& (tenf;i,fom tkyfcsKyfjcif;) eJ@
ao;i,fwJh Oya'jyKjcif;ygyJ? (enf;yg;wJhOya'qdkwm[m rsm;jym;
James Mill
wJhvGwfvyfjcif;vdk@ tvkdtavsmuf t"dy`m,foufa&mufw,f vdk@
bifwefu ,Hk=unfw,f?)

ol w d k @ ES p f O D ; [m t'rf p rpf & J @ vG w f v yf a omaps;uG u f p D ; yG m ;a&;pepf u d k pl ; pl ; epf e pf


ouf0if,Hk=unf=uolrsm;jzpfwmrdk@/ tJ'Dhoabmw&m;rSm pD;yGm;a&;vGwfvyfcGifh yg0if
aeygw,f?

7
jynfolawG[m olwdk@udk,fpm;vS,fawGudk (jynfoltm;vHk; rJay;cGifhr&Sd&if awmifrS)
rsm;jym;us,f j yef @ wh J (vl t rsm;rJ a y;Ed k i f c G i f h & wJ h ) rJ q EN a y;cG i h f p epf e J @ rJ a y;
a&G;cs,foifhygw,f? 'grSom tJ'Dhudk,fpm;vS,fawG[m jynfolawG&J@ qENoabm xm;udk
az: jyr,fh/ vkyfydkifcGifh tyfESif;cHxm;&wJh udk,fpm;vS,frsm;jzpf=urSmyg?

olwdk@ajymwJhpepfrSm bk&if eJ@ rl;rwfrsm;vGwfawmf (txufv$wfawmf) r&Sdygbl;?


vlvwfwef;pm;udk,fpm;vS , f awG t wG uf ol w d k @ awG [ m rJ a y;=uwmvd k @ rD ; vf u
,Hk=unfayr,fhvnf;/ vl@tzGJ@tpnf;&J@ tod^m%ft&SdqHk;/ u|rf;usifr_t&SdqHk; tpdwf
tydkif;awG jzpfae=uwJh u|rf;usifol twwfynm&SifawG/ vlvwfwef;pm; pD;yGm;a&;
orm;tp&SdolawGudk rsm;pGmaom tvkyform;awG rJay;a&G;cs,fEdkif=uygw,f?

'DvdkeJ@ uGJjym;jcm;em;wJh vpfb&,f0g'wrsKd;udk bifwefeJ@ *sdrf;rD;vfwdk@ zefwD;cJh=uyg


w,f? tJ'DhyHkpHu tpGef;a&muf+yD; 'Drdku&ufwpfqefygw,f? ('gayr,fh tm;vHk;ydk+yD;
wef;wlnDr#jzpfoGm;=uatmifqdk+yD; vl@tzGJ@tpnf;udk &nf&G,fcsuf&Sd&Sd wrifwum
ajymif;vJ=uwJh jyifopfawG&@J oabmxm;tjrife@J rwlygb;l ?) t&ifvpfb&,fypkH eH @J vnf;
uG J j ym;ygw,f ? tJ ' D h y H k p H u t"d yym,f r J h w ,f q d k + yD ; bif w ef y,f x m;wJ h obm0
tcGifhta&;oabmw&m;awGryg&SdwJh vpfb&,fyHkpHwrsKd;yJ?

bifwefeJ@ rD;vfwdk@&J@ tawG;tac:awGudk olwdk@aemufvdkufawGu jzef@jzL;cJh=uyg w,f?


tJ ' D h o l w d k @ aemuf v d k u f a wG x J r S m =oZmtm%m&S d w J h v$ w f a wmf t rwf a wG
tawmfrsm;rsm;yg=uygw,f? tJ'Dhv$wfawmftrwfawGu olwdk@udk,folwdk@ tawG;
tac:ydkif;qdkif&m tpGef;a&mufolawGvdk@ ac:=uygw,f?

'gayr,fhvnf; a,bk,stm;jzifhawmh vpfb&,foabmw&m;awG[m t"du ygwD


}uD;awGtay:udkvnf; =oZmv$rf;rdk;Edkifygw,f? txl;ojzifh aemufqHk;rSm vpfb&,f
ygwDjzpfoGm;=uwJh 0S*sfawGtay: =oZmv$rf;rdk;EdkifcJhygw,f? ('gayr,fhvnf;) +Adwdefe@J
usef w J h Oa&myEd k i f i H a wG [ m aemuf q H k ; rS m tar&d u ef y H k p H a emuf u d k vd k u f = u+yD ;
vHk;0'Drdkua&pDjzpfwJh pepfw&yfudk pwifrdwfqufcJh=uw,fvdk@ us,fus,fjyef@jyef@
od&Sdxm;=uayr,fhvnf; tJ'DhtzGJ@&J@acgifaqmifr_udk }uD;pdk;xm;=uwmu 'Drdkua&pDudk
oHo,&SdwJh 0S*sfrl;rwfawGygyJ?

8
tar&d u ef ' D r d k u a&pD

Andrew Jackson

19 &mpk E S p f a wG r S m Oa&myEd k i f i H a wG u tar&d u ef E d k i f i H u d k


tvGefpdwf0ifpm;zG,fEdkifiH/ t&rf;qGJaqmiftm;}uD;wJh EkdifiH
x
taeeJ@ owfrSwfxm;=uw,f? tef',l; *sufqif&J@ orRw
oufwrf;(1767uae 1845txd)udk rJar;EkdifwJh 'Drdkua&pD
pepfqD aemufqHk;ul;ajymif;jcif; eJ@ tar&dueftpdk;&tay:
a&S@a[mif;ta&S@urf;rdom;pkrsm; (East Coast families)&J@
Andrew Jackson tvHk;pHk xdef;csKyfxm;r_&J@ tqHk;tjzpf jrif=uygw,f?

vGwfvyfwJh tpdk;&jzpf&Hkwifrubl;/ pD;yGm;a&;vnf; vGwfvyfpGm vkyfaqmifEdkifwJh


wdkif;jynfjzpfw,f? *E0ifpD;yGm;a&;ynm&SifawG&J@ aoG;aqmifr_awGvnf;r&SdwJh EdkifiH?
tar&d u ef r S m pD ; yG m ;a&;vk y f i ef ; w&yf pwif w nf a xmif z d k @ t&rf ; vG , f u l w ,f /
Oa&myEdkifiHawGxufvnf; wdk;wufatmifjrifzdk@ vG,fulw,f?

wu,fhvufawG@tjrifrSmvnf; tar&duef[m vGwfvyfwJh okcbHkw&yfvdk pwifcJh


wmygyJ/ tjrJvnf; tJ'Dhvdk qufjzpfae+yD; okcbHkvGwfvGwfvyfvyfjzpfaewmyJ? tJ'Dh
rSm vpfb&,f0g'&J@ uGJjym;jcm;em;wJh trsKd;tpm;uGJawG}uD;yJ &dkufcufvGrf;rdk;EdkifcJh+yD;/
qdk&S,fvpf0g'eJ@/ tjcm;oabmw&m;awGa&m rvGrf;rdk;EdkifcJhbl;?

9
Oa&myu tar&duefEdkifiHudk tvGeftrif;pdwf0ifpm;=uwm rdk@
pma&;q&mrsm;pGmwdk@[m tar&duefudk oGm;vnf=uyg w,f?
ol w d k @ tJ ' D h r S m awG @ =u&wJ h 'D r d k u a&pD e nf ; uswJ h ,Of a us;r_
t
_ opfta=umif; owif;awG/ tpD&ifcpH mawG a&;om;cJ=h uw,f?
tJ ' D h p mawG / tpD & if c H p mawG x J u tajrmf tjrif t &S d q H k ;
ALexis de xd k ; xG i f ; od j rif r _ t &S d q H k ; / axmif h t aph q H k ; pmawG
Tocqueville trsm;qHk;a&;cJholuawmh jyifopf rl;rwftEG,f Alexis de
Tocqueville (1805-59) yJjzpfygw,f?

ol u (1835-40 ck E S p f r S m xk w f w J h ) tar&d u u 'D r d k u a&pD


(Democracy in America) pmtk y f r S m vl w d k i f ; ud k , f v k y f c sif w m
vkyfEdkifcGifhtcGifhta&; tjrifhrm;qHk;&&Sdxm;wJh vl@tzGJ@tpnf;rSm
tjcm;t&mawG&Sdaewmxuf nD!Gwfr#wr_qD wdrf;!$wfOD;wnf
r_ w &yf wu,f y J &S d a eygw,f ? tJ ' D h wd r f ; !$ w f r _ [ m t&rf ;
jyif;xeftm;aumif;w,f/ +yD;awmh jynfol@oabmxm;qENqdkwJh
jyif;xefwJh vlr_zdtm;w&yfuvnf; 0ef;&Htm;jznfhxm;ygw,f? vdk@
a&;om;cJhw,f?

tJ ' D h a umuf c suf c sr_ [ m *sd r f ; rD ; vf & J @ om;/ 19 &mpk & J @


txif & S m ;tausmf = um;qH k ; vpf b &,f a wG ; ac:&S i f *|ef
pwl ; 0yf r D ; vf u d k t&d y f = oZmv$ r f ; rd k ; Ed k i f p G r f ; wJ h aumuf c suf
awGxJu wckyJ? *|efpwl;0yfrD;vftwGuf Alexis de Tocqueville
b,favmufta&;}uD;a=umif; oabmaygufzdk@qdk&if &dkrefwpf
v_yf&Sm;r_eJ@ Oa&my (+Adwdefryg)u vpfb&,fawG ol@tay:
John Stuart Mill
b,favmuf vGrf;rdk;cJhw,fqdkwm u|efawmfwdk@ jrifzdk@vdkw,f?

10
&d k r ef w pf vpf b &,f 0 g'

19 &mpkESpfrSm vpfb&,fv_yf&Sm;r_awG[m (atmifjrifr_awGrSm ta&mtaESm trsKd;


rsKd;awGygaeayr,fhvnf;) Oa&mywdkufu EdkifiHtrsm;pkrSm wdk;wufzGH@+zdK;cJhw,f?
tar&duefrSm vpfb&,f0g'[m tcktcHtqD;twm;r&Sd pnfyifzG@H+zdK;ae+yD;/ +Adwdef u
trsKd ; om;ygwD a wG t m;vH k ; xJ u d k v nf ; a&maES m pd r f h 0 if a epOf r S m (+Ad w d e f r ygwJ h )
Oa&myEdkifiHawGu vpfb&,f0g'uawmh olwdk@ oD;oef@ygwDrSmyJ (oD;oD;oef@oef@
&efolawGeJ@) uef@oufzGH@+zdK; aeygw,f?

Oa&myvpfb&,f0g'u +AdwdefeJ@ tar&duefu vpfb&,f0g'awGeJ@ uGJjym;jcm;em;wJh


xl;xl;jcm;jcm;oGifjyifvuQ%mawG trsm;tjym;&Sdae=uw,f? Oyrm Anti-Clericalism
vdkrsKd; (Anti-Clericalism qdkwmu jynfolawG&J@b0awG/ EdkifiHa&;b0awGxJudk bmom
a&;u 0ifa&mufpGwfzufwmudk qef@usifwJhv_yf&Sm;r_yJ/ t"duuawmh jynfolawG&J@
b0tay: bmoma&;&J@tcsdefcsJ@,lvmr_udk uef@uGufqef@usifwJh oabmw&m;yJ?)
'gayr,fh us,fjyef&Snfvsm;wJh vpfb&,fpOf;pm;awG;ac:yHk tpOftvmxJudk Oa&my
tawG@t}uHKawGu oGifjyifvuQ%m trsm;tjym; jznfhay;cJh=uwmygyJav?

uef@&J@tawG;tac:oabmw&m;awGtjyif t"duuswJh oabm


w&m;a&;qdkif&m wdk;wufzGH@+zdK;r_ 2 &yfjzpfxGef;chJygao;w,f? *sKd;Zuf
rufZDeDwdk@vdk vpfb&,ftrsKd;om;a&;0g'DawG ay:aygufcJh=uw,f?
(olta=umif; aemufrSajymjyr,f?) +yD;awmh &dkrefwpf v_yf&Sm;r_uae
&vmwJh wOD;csif; woD;woef@jzpfr_ (udk,fydkif oD;oD;oef@oef@jzpfr_)
oabmw&m;awGvnf; wdk;wufzGH@+zdK;aecJh=uygw,f?
Joseph Mazzini

&dkrefwpf0g'[m Oa&myw0Sef;jzpfyGm;wJh todw&m;qdkif&m v_yf&Sm;r_yJ? ^m%ftvif;


yGivhf if;r_oabmw&m;&J@ qifjcifww kH &m;0g' (usK;d a=umif;qifjcif wGuq f vd@k &w,f qdw k hJ
0g')udk wdkuf&dkufwHk@jyefr_ (jyefvSef acsyr_) w&yfyJ? ^m%ftvif;yGifhvif;r_ oabmw&m;
usKd ; a=umif ; qif j cif w G u f c suf E d k i f r _ eJ @ a,bk , sjyKEk d i f r _ (tm;vH k ; yH k p H w l / oabm
w&m;wljzpfr_)udk t"dutav;teufxm;w,f?

11
&dkrefwpfawGuawmh cHpm;r_ eJ@ oD;jcm;uGJjym;jcm;em;r_udk t"dutm&Hkpdkuf tav;
xm;w,f? vlwOD;csif;awG[m/ EdkifiHwEdkifiHcsif;awG[m uGJuGJjym;jym;oD;jcm;pDjzpf=u
w,f/ udk,fydkifxl;jcm;r_awG &Sd =uw,f?

&dkrefwpfv_yf&Sm;r_[m tJ'Dhacwf&J@t"duuswJh oabmw&m; tm;vHk;udk v$rf;rdk;Edkif


cJhw,f? txl;ojzifhawmh trsKd;om;a&;0g' eJ@ a&S;&dk;pGJ0g' (a&S;tpOftvm xdrf;odrf;
a&;0g') (0g) uGefqmaA;wpf0g'wdk@tay: v$rf;rdk;cJhw,f? (vGrf;rdk;wJhtydkif; trsm;pk [m
wd k ; wuf z G @ H + zd K ;r_ a ES ; auG ; ayr,f h ) vpf b &,f 0 g'vnf ; &d k u f
cufr_cHcJh&wmygyJ? yk*~v0g'(0g) wOD;wa,mufcsif; oD;jcm;
jzpfr_0g'&J@ qGJaqmiftm;aumif;wJh oabmw&m;&J@ EdkifiHa&;
tusKd;oufa&mufr_udk cHpm;em;vnfEdkifcJhwJh awG;ac:&Sifw
a[muf ay:cJhygw,f? oluawmh y&uf&Srf; rl;rwftEG,f/
Humboldt ynma&; jyKjyifajymif;vJol um; 0Dvf[ef AGrf [rf;bdk@'f yJ?

vl i ,f j zpf + yD ; jyif o pf a wmf v S e f a &;eJ @ &d k r ef w pf t awG ; tac:


topf a wG t wG u f awmuf a vmif a ewJ h tmomqEN a wG
tjynfheJ@rdk@ tpdk;&v_yf&Sm;aqmif&Gufr_rsm;. tuef@towf rsm;
qdkwJh tufaq;wyk'fudk 1792 ckESpfrSm a&;om;vdkufyg w,f?
[rf ; bd k @ 'f u vl w OD ; csif ; pD & J @ ud k , f y d k i f o D ; jcm;jzpf r _ u d k
tav;teufxm;ajymw,f?tJ'Dh oD;oD;oef@oef@ oD;jcm;jzpf
r_a=umifh &ifwGif;u vH_aqmf vmwJhwGef;tm;awGudk obm0
tav#muf wdk;wufzG@H+zdK; atmif cGifhjyK&r,f? tpdk;& ydkpGwf
zufav/ vl@tzGJ@tpnf; udk ydk!$ef=um;avav tJ'Dh &ifwGif; u
vH_aqmfvmwJh wGef;tm;awGudkjzpfay:vmzdk@ cufcJavavyJ? wJh?

(aemufydkif;rSm tJ'Dhpmydk'fudk *|efpwD;0yfrD;vfu ol@tausmf=um;qHk;tufaq;jzpfwJh


v$wfvyfr_ta=umif; (On Liberty) rSm Oa,smZOfpmydk'ftjzpf
tckvdka&;cJhw,f?) 'DpmrsufESmawGrSm zGifhcsjyxm;wJh tqdk wdkif;
wdu k &f u
kd q
f q
kH nf;oGm;wJh 'Dcrf;em;wJ/h t"duOD;aqmifwhJ rl0g'[m
trsK;d tpm;rsm;jym; pHvk ifra_ wGa=umifh vl@w;kd wuf zG@+H zdK;r_twGuf
vHk;0O\Hk/ r&Sdrjzpf ta&;}uD;w,f?

12
'ga=umifh vlom;wdk@ aysmf&$ifcsrf;ajr@zdk@twGuf wdk;wufzGH@+zdK;zdk@twGuf tenf;qHk;
tkyfcsKyfwJh/ tajccHOya' enf;ustpdk;&[m r&Sdrjzpft&myJ?

vl @ obm0tay:xm;wJ h tJ ' D h ,l q csuf o abmw&m;[m a&S @ rS m aqG ; aEG ; cJ h J w J h


vpf b &,f 0 g'yH k p H a wG r S m trsm;tjym;awG @ =u&wJ h ,l q csuf o abmw&m;awG e J @
trsm;}uD;uGJjym;jcm;em;w,f qdkwmudk &Sif;&Sif;vif;vif;odjrifxm;zdk@ vdktyfw,f?

vlom;tm;vHk;[m qifjcifwHkw&m;&Sd=uw,f/ obm0t&&&Sdxm;wJh tcGifhta&;


tm;vH k ; ud k twl w l y d k i f q d k i f = uw,f / ud k , f u sif h w &m;eJ @ ywf o uf + yD ; ud k , f h b mom
OD;aqmifvrf;!$efxdef;a=umif;EdkifpGrf;&Sd=uw,f/ vlwdkif;[m udk,fhtusKd;pD;yGm;udk
udk,fhbmom &SmazGEdkifpGrf;&Sd=uw,f? vlom;awGtm;vHk;[m =unfEl;r_eJ@em=uOfr_awG
xkwfay;EdkifwJhpufawGyJ? vl o m;tm;vH k ; [m b,f v k d e nf ; eJ @ twl w l j zpf = uw,f
qdkwJhtay: tJh'gawGtm;vHk;u tav;teufxm;tm&Hkpdkufxm;wJh tm;vHk;a,bk,s
jyKEdkifwJh oabmw&m;jzpfw,f?

&dkrefwpftjrifu oD;jcm;jzpfr_eJ@ tJ'DhoD;jcm;jzpfr_&J@ tzdk;wefr_wdk@tay: tm;xm; w,f?


tJ'Dh oD;jcm;jzpfr_udk ta=umif;jyK+yD;awmh tpdk;&tay: uef@owfjcif;udk axmufcHw,f?
vGwfvyfr_udkawmif;qdkw,f? tJ'Dhvdkawmif;qdkjcif;[m vlOD;csif; udk,fhudk,fusKd;pD;yGm;udk
&S m azG E d k i f z d k @ wif r [k w f b l ; / t"d u tm;jzif h vl w OD ; csif ; pD [ m ol w d k @ &J @ jzpf E d k i f a cs
pGrf;&nfawGtjynfht0 zGH@+zdK;wdk;wufvmEdkifzdk@@eJ@ tJ'Dhvdk pGrf;&nfawG tjynfht0
wdk;wufrSom vl@avmuzGH@+zdK;wdk;wufr_twGuf axmufyHhtm;jznfhay;EdkifrSm jzpfvdk@ygyJ?

[rf ; abmh w f &J @ tuf a q;[m ol u G , f v G e f + yD ; tvG e f = umanmif ; wJ h t csd e f t xd


aumif ; aumif ; rG e f r G e f yH k E S d y f r xk w f a 0jzpf c J h b l ; ? 1850 ck E S p f r S xk w f a 0jzpf y gw,f ?
uef@&J@pmawGeJ@ &dkrefwpfawG&J@ wOD;wa,mufcsif;oD;jcm;jzpfr_ taxGaxGoabm
w&m;awGvdkyJ 19 &mpk&J@ 'kwd, &mpkESpf0wfa&mufwJhtxd odyf+yD;v$rf;rdk;Edkifr_ r&Sd
ao;ygbl;? tJh'gawG[m qdk&S,fvpfb&,f0g'&J@ tod^m%fqdkif&m aemufcHoabm
w&m;awGygyJ?

13
a=uuG J r S w f w rf ;

a'guf w mpyf Z ef @ a,mif a [G @


(od k @ )
Dr. Chao Tzang
+id r f ; csrf ; a&;wref a wmf (1939-2004)

+idrf;csrf;a&;udk jrwfEdk;vSaom wdkif;&if;om;acgif;aqmifwpfa,muf uG,fvGefoGm;av


+yD ? a'guf w mpyf Z ef @ a,mif a [G @ vd k wd k i f ; &if ; om;acgif ; aqmif r sd K ;u jref r mEd k i f i H .
tem*wftwGuf tpm;xkd;r&Edkifaomacgif;aqmifwpfOD;jzpfonf? jrefrmEdkifiHonf
ArmvlrsdK;wpfrsdK;wnf; aexdkifaomwdkifjynfr[kwfbJ tjcm;wdkif;&if;om;rsm;vnf;
rDSwif;aexdkif=uaom jynfaxmifpkEdkifiHwpfckomjzpfonf? xdkjynfaxmifpkEdkifiH. +idrf;
csrf ; a&;twG u f a'guf w mpyf Z ef @ a,mif a [G @ vd k tajrS m f t jrif } uD ; aom wd k i f ; &if ;
om;acgif;aqmifrsdK;eJ@ Armacgif;aqmifrsdK;awG&dSaezdk@ vdktyfvSayonf? ,ckawmh
a'gufwmpyfZef@a,mifa[G@wpfa,muf tm;vHk;udkausmcdkif;I xGufcGmoGm;cJhav+yD?

a'gufwmpyfZef@a,mifa[G @ onf vG w f v yf aomjref r mEd k if iH . yxrqH k ;orw}uD ;


pyfa&$odkuf.om;wpfOD;vnf; jzpfonf? 1962 ckESpf AdkvfcsKyfae0if; OD;aqmifaom
tm%modrf;r_jzpfyGm;t+yD; &Srf;jynfolvlxk. wef;wlnDr#cGifhtwGuf vufeufpGJudkif
I ppftpdk;&udkawmfvSefwdkufcdkufcJhaom awmfvSefa&;acgif;aqmifwOD;jzpfcJhonf?
xdkrSwzef uae'gEdkifiH/ udkvrfbD,mwuUodkvfrS 1990 ckESpfwGif EdkifiHa&;ody`H r[m
0dZ…mbGJ@/ 1997 ckESpfwGif EdkifiHa&;ody`Hyg&*lbGJ@toD;oD; udkqGwfcl;&&dScJhaom ynm&Sif
wOD;vnf;jzpfayonf?

xdkodk@ awmfvSefa&;orm;wpfjzpfvnf; EdkifiHa&;ody`Hynm&SifwOD;taejzifh &Srf;jynf


vlxktygt0if wdkif;&if;om;jynfolvlxkudk todynmrsm; yGifhvef;vmatmif rsufpd
zGifhay;cJhEdkif&Hkr#ru usefArmvlrsdK;acgif;aqmifrsm;ESifhvufwGJ+yD; tem*wfjrefrm EdkifiHawmf
+id r f ; csrf ; om,m0ajyma&;twG u f ,H k = unf p d w f c spG m vuf w G J a qmif & G u f E d k i f c J h
ayonf?tem*wfjrefrmEdkifiHawmfwGif wdkif;&if;om;vlrdsK;pkrsm;ESifh usefArmvlrsdL;rsm;
t=um; qif&Jcsrf;omuGm[aeor#umvywfvHk; a'gufwmpyfZefa,mifa[G@ar#mfrSef;
cJhaom wef;wlnDr#+yD; udk,fydkifjyXmef;ydkifcGifhrsm; toD;oD;&dS=uonfh jynfaxmifpkpepf
wpf&yf az:aqmifa&;twGuf cufcJaeOD;rnf jzpfayonf?

14
xd k @ tjyif xd k q if ; &J c srf ; omuG m [r_ a=umif h vG w f v yf a &;&+yD ; ptcsd e f u wnf ; u
qdwfokOf;aecJhaom +idrf;csrf;a&;&&dSzdk@&m tvSrf;uGmaeOD;rSmjzpfygonf? xdkqif;&J
csrf ; omuG m [r_ w d k u f z suf a &;twG u f wd k i f ; &if ; om;toD ; oD ; . tusd K ;pD ; yG m ;ud k
tmrcHcsufay;Edkifaom vpfb&,f'Drdkua&pD EdkifiHa&;pepfwpf&yf az:aqmifEdkifzdk@
ta&;}uD;vSayonf? xdk@tjyif wdkif&if;om; vlrsdK;rsm;ESifh ArmvlrsdK;rsm;t=um;
tjyeftvSefem;vnfr_/ ,Hk=unfr_ ESifh cspf=unf &if;ESD;r_rsm;wnfaqmufEdkifzdk@vnf;
vGefpGmvdktyfvSonf?

a'gufwmpyfZef@a,mifa[G@onf oltouf&Sifaeor#
umvywf v H k ; wbuf u wd k i f ; &if ; om;vl r sd K ;pk r sm;.
tusdK;pD;yGm;udkumuG,f&if; tjcm;wbufu Arm vlrsdK;pk
ES i f h em;vnf r _ / ,H k = unf r _ E S i f h cspf = unf & if ; ES D ; r_
Dr. Chao Tzang
&atmiftpGrf;ukef }udK;yrf;tm;xkwf oGm;cJhavonf?
xdok @kd tm;xkw}f uDK;yrf;csurf sm;udk *k%jf yKrSww f rf; wif&if;
a'gufwm pyfZef@a,mifa[G@ wpfa,muf aumif;&m
ok * wd v m;ygapa=umif ; qk r G e f a umif ; awmif ; vd k u f
ygonf?

u|efawmfwdk@wm0efu etz[m qdk;w,f/ qdk;w,f/ qdk;w,f qdkwm urBmudkajymae/


jyaezd@k wif r[kwb f ;l ? u|eaf wmfw@kd [m tm;xm;avmufwhJ a&$;cs,pf &m tzG@J tpnf;wck
jzpfw,f/ u|efawmfwdk@[m awmfw,f/ wwfw,f/ tvkyfawG jzpfatmifvkyfEdkifw,f?
u|efawmf wdk@[m aqmif&Guf}udK;yrf;olawGjzpfw,f? }udK;0dkif;&J@ a&S@qHk;wef;rSm xdkif+yD;
usd e f q J a e/ atmf [ pf a vS m if ajymif a ewJ h / oabmus&if csD ; usL;tm;ay;aewh J
yGJ=unfhy&douf r[kwfbl;qdkwm urBmu ,Hk=unfvufcHvmatmif vkyfjy=u&r,f?
a'guf w m pyf Z ef @ a,mif a [G @
(2004 azaz:0g&v
D 8 &ufae@wiG f ajym=um;cJo
h nf)

15
=opaw;v#Ed k i f i H &J @ vpf b &,f y gwD vuf & S d 0 ef } uD ; csKyf
vpf b &,f r S John Howard
=opa=w;vsEdkifiH&J@ ordkif;udkajym&,if vGefcJhwJhESpfaygif; 500 u
pw,f v d k @ &rS m yg? 'gayr,f h 17 &mpk a&muf w J h t xd
=opa=w;vsu|ef;udk +Adwdo#wdk@ &SmazGrawG@&dSao;ygbl;? 1788
ckESpfa&mufrS yxrqHk; udkvdkeDe,fudk wnfaxmifcJh+yD; 19 &mpk
tpyd k i f ; rS m aemuf x yf u d k v d k e D e ,f ig;e,f x yf a wG @ cJ h y gw,f ?
1901ckESpfrSm z,f'&,fzGJ@pnf; tkyfcsKyfyHktajccHOya'udk pwif
touf o G i f ; +yD ; awmh +Ad w d o # tif y g,mtwG i f ; u ud k , f y d k i f
tkyfcsKyfcGifh&e,fajrwpfck jzpfvm ygw,f? urBmppf}uD;ESpfckrSm =opa=w;v#wyfawG [m
r[mrd w f a wG b uf u yg0if c h J + yD ; 'k w d , urB m ppf a emuf y d k i f ; upvd k @ vl 0 if r _ } uD ; =uyf
a&;Oya'awGudk jyifqifcJhum taemufOa&myuvlawG tvHk;t&ifeJ@ 0ifa&mufvmcJh
ygw,f? =opaw;v#EdkifiH[m pnf;rsnf;cHbk&ifpepfudk 'Dae@txd usifhoHk;ae+yD; 1999
ckESpfujyKvkyfwJhvlxkqENcH,lyGJrSm orwEdkifiHjyKvkyfa&;bufu &H_;edrfhoGm;um tufvd
Zbufbk&ifr}uD;udk EdkifiH&J@Oao#miftjzpf qufvufwifajrSmufxm;cJh&ygw,f?

rlvu udkvdkeDe,fy,fajcmufcktaeeJ@wnf&dScJhwJh =opa=w;vs[m 1901ckESpf zGJpnf;


tkyfcsKyfyHkOya't& a&G;aumufyGJvkyfwJhtcg Protectionist Party, Labor Party eJ@ Free
Trade Party oHk;ygwDteufb,fygwDurS rJtjywftowfeJ@ tEdkifr&cJhygbl;? 'ga=umifh
Protectionist Party eJ@ Labor Party wdk@utpdk;&zGJ@cJh+yD; Free Trade Party uawmh
twd k u f t cH t jzpf e J @ &yf w nf c J h y gw,f ? tJ ' D h Protectionist Party tpd k ; &ud k
tufjrLbmwGefu OD;aqmifcJh+yD 1902 ckESpfa&mufwJhtcg tJz&uf 'ufuif u quf
vufOD;aqmifcJhygw,f? 1909 ckESpfa&mufwJhtcg Protectionist Party 0ifawGeJ@ Free
Trade Party 0ifawG pkaygif;+yDawmh yxrqHk; Liberal Party udk zGJ@pnf;cJhygw,f? 'gayr,fh
1910 ckESpfrSm Labor Party udk tm%mr&atmif tumtuG,f ray;EdkifcJh ygbl;? 1913
ckESpf a&G;aumufyGJusawmhrS Labor Party uuyf+yD;&H_edrfh cJhwJhtwGuf Liberal Party u
1914 ckESpfrSm tm%mudk jyefvnf &&dScJhygw,f? tJ'Dtcsdefup+yD; Australia Liberal
Party [m tiftm;taumif;qHk; EdkifiHa&;ygwDwpfcktjzpf &yfwnf vmcJhygw,f?

16
1914 ckESpfrSmpwifjzpfyGm;wJh yxrurBmppf}uD;[m =opa=w;vsEdkifiHa&;udk }uD;rm; wJh
tajymif ; tvJ w pf & yf a y:ayguf a pcJ h y gw,f ? yxrurB m ppf } uD ; twG i f ; =opa=w;vs
ppfom;aygif; ajcmufodef;avmufaoa=ucJh+yD; wpfodef;ig;aomif;ausmf '%f&m&&dScJhyg
w,f? 'ga=umifh 1916 ckESpfrSm tm%m&vmwJh Labor 0ef}uD;csKyf b,fvD[k(pf) u
=opa=w;vsppfwyf tiftm;awmifhwif;zdk@twGuf EdkifiHom;wdkif;ppfr_rxrf;rae&
Oya'jyXmef;zdk@ qHk;jzwfvdkufygw,f? 'DqHk;jzwfcsufudk tvkyform;or*~awGeJ@ Labor
Party u qef@usifuef@uGuf=uwJhtwGuf b,fvD[k(pf)u Liberal Party eJ@ylaygif;+yD;
Nationalist Party udkzGJ@pnf;cJhwJhtwGuf 1923 ckESpftxd qufvuf+yD; tm%m+rJaecJh
ygw,f?

'ga=umifh Labor Party u 1920vGefESpfrsm;rSm wpfpxufwpfp tm;enf; vm+yD;


tuGJuGJtjym;jym;jzpfoGm;ygawmhw,f? tcsdefwnf;rSmyJ Country Party topfudk
xyfraH y:ayguv f m+yD; awme,furJqEN&iS af wGukd pGaJ qmifxm;Edik w
f hJ twGuf Labor Party
[m =opa=w;vsEdkifiHa&;uae aysmufuG,foavmuf jzpff oGm;cJh&ygw,f? 1923 ck
ESpfrSm Country Party u Nationalist Party eJ@yl;aygif;+yD;awmh !Gef@aygif; tpdk;&
zGJ@pnf;cJhwJhtwGuf =opa=w;vstwdkuftcHygwDawG&J@ tcef;[m r&dS oavmufudk
jzpfoGm;cJh&ygw,f?

tckvuf&dS Liberal Party udkawmh 1945 c/k =o*kwfv/ 31


&ufae@rSmpwifzGJ@pnf;cJhwmyg? 1909 ckESpf wkef;u tJz&uf
'ufuif u Liberal Party udkzGJ@pnf;cJhayr,fh aemufydkif;rSm
tajctaeawGt& Nationalist Party tjzpf&yfwnfcJh&yg w,f?
'ga=umif h 1944 ck E S p f r S m a&mbwf ref ZD( pf ) OD ; aqmif + yD ;
tpOftvmxdef;odrf;a&;ygwDawGtm;vHk;udk nDvmcHwpf&yf
Robert Menzies ac:,lcJhum tckvuf&dS Liberal Party udk pwifzGJ@pnf;cJhonf?
tJ ' D y gwD r S m United Australia Party vk d t zG J @ rsd K ;awG /
=opa=w;vstrsd K ;orD ; awG & J @ Women League vd k tpOf t vmxd r f ; od r f ; a&;0g'D
tzGJ@rsdK;awG yg0ifcJhygw,f?

tJ'D Liberal Party [m aemifav;ESpf=umwJhtcg 1949 ckESpfrSm EdkifiHawmftm%mudk


&,lEdkifcJhygw,f? 'kwd,urBmppf }uD;pwifjzpfyGm;cJhcsdefup+yD; jyefvnftm;aumif; vmwJh
Australia Labor Party [m 1949 ckESpfrSm Liberal Party udk &H_edrfhcJhygw,f?

17
1949 ckESpfrSm Liberal Party u refZD(pf) tm%m&vm+yD; aemufydkif; =opa=w;vs
ewson
EdkifiHa&;rSm tajymif;tvJawG qufwdkuf ay:aygufvmcJhygw,f? refZD(pf) tm%m
&vmwJhtcsdef[m urBmhEdkifiHa&;rSm ppfat;acwfpwifaewJhtcsdefeJ@ wdkufqdkifaeyg w,f?
'ga=umif h =opa=w;vsEd k i f i H & J @ tusd K ;pD ; yG m ;twG u f tar&d u ef j ynf a xmif p k e J @
r[mrdwftjzpfvufwGJ+yD;awmh udk&D;,m; ppfyGJ/ AD,uferfppfyGJawGrSm tar&duef
bufuyg0ifwdkufckdufcJhygw,f? 'ghtjyif =opaw;v#EdkifiHynma&;eJ@ puffr_zGifh+zdK;
wdk;wufa&;twGufvnf; tm&HkpdkufvkyfaqmifcJhygw,f? udk&D;,m;ppfyGJeJ@ AD,uferf
ppfyGJawGudk ta=umif;jyK+yD; ppfr_rxrf;rae& Oya'jyXmefzdk@jyifqif&mrSmawmh jynfol
vlxk&J@qef@usifqENjyr_awGeJ@ }uHKawG@cJh&ygw,f?

=opa=w;v#&J@ EdkifiHa&;ordkif;udkavhvm=unfhr,fqdk,if Liberal Party tm%m&vm


wJhtcsdefawGrSm EdkifiHzGifh+zdK;wdk;wufzdk@twGuf tvSnfhtajymif;awG ay:aygufcJhwm
awG&ygw,f? txl;ojzifh EdkifiHwum qufqHa&;e,fy,frSm Australia Liberal Party
[m wjcm;EdkifiHa&;ygwDawGxufydkrdk+yD; taemuf tiftm;}uD;EdkifiHawGeJ@ ydkrdkeD;eD;uyf
uyfqufqHcJhwmudkawG@&ygw,f?'ghtjyif wdkif;jynf&J@ pD;yGm;a&;ay:vpDawGrSmvnf;
taemufEdkifiHawGenf;wl pufr_zGH@+zdK;wdk;wufa&;eJ@ ynma&;e,fy,fawGudktm&Hkpdkuf
vkyfaqmif cJhwmudkawG@&ygw,f?

=opa=w;vsEdkifiH 'Dae@vwfwavm}uHKawG@ae&wJh vl0ifr_}uD;=uyfa&;qdkif&mudpP&yf


awGrSm Liberal Party &J@&yfwnfcsufawG[m tjcm;EdkifiHa&;ygwDawGeJ@rwl uGJjym;
jcm;em;wmawGudk awG@&ygw,f? 'kwd,urBmppfaemufydkif; ppf'%fa=umifh ysufpD; aewJh
Oa&myEd k i f i H a wG u vl t rsm;tjym; =opa=w;vsEd k i f i H u d k vma&muf t ajccsae
xdkifcJhygw,f? 'ga=umifh [kdt&ifu vlrsdK;wpfrsdK;wnf;/ ,Ofaus;r_wpfckwnf;&dScJhwJh
=opa=w;vsEd k i f i H [ mvl r sd K ;aygif ; pH k / t,l t qaygif ; pH k a =umif h ysuf p D ; cJ h & w,f v d k @
tpOftvm xdrf;odrf;a&;0g'DawGu ,lqxm;cJhygw,f?

tJ'DtpOftvmxdef;odrf;a&;0g'DawGeJ@ zGJ@pnf;xm;wJh Liberal Party uvnf;tJ'Dvdk


vma&muftajccsaexdkifr_rsdK;udk qef@usifwJhoabmxm;rsdK; xm;&dScJh ygw,f? tJ'D
oabmxm;[m 'Dae@tcsdefrSm ,kwfavsmhoGm;+yD;qdkayr,fh wif;=uyfwJh vl0ifr_}uD;
=uyfa&;Oya'awGuawmh qufvufwnf&dSaewkef;&dSygyJ? Australia Liberal Party [m
+rdK@aevlvwfwef;pm;awGudk udk,fpm;jyK+yD; qdk&S,fvpf0g'eJ@ uGefjrL epf0g'awGudk
jyif;jyif;xefxefqef@usifcJhygw,f?

18
1970jynfhvGefESpfrsm;a&mufwJhtcg vuf0J0g'Dvlvwfwef;pm;rsm; ay:xGufvmwJh
twGuf Liberal Party twGuf axmufcHr_tm; avsmhenf;oGm;cJh&ygw,f? 'ga=umifh
ppfat;acwfaESmif;ydkif;umvawGrSm Liberal Party [m rsm;aomtm;jzifh twdkuftcH
ygwD tjzpfeJ@yJ&yfwnfaecJh&ygw,f? tJz&uf 'ufuifpwifwnfaxmifumpu Lib-
eral Party [m tzEd k i f i H a wmf & J @ tusd K ;pD ; yG m ;twG u f A[k d k O D ; pD ; pepf u d k x l a xmif c J h + yD ;
jrifhrm;wJhtaumufcGefE_ef;xm;awGeJ@ EdkifiH&J@ pD;yGm;a&vkyfief;awGudk um&HcJhygw,f?
'gayr,fh 1980jynfhvGefESpfawG a&mufwJhtcg Liberal Party twGif;rSm t*FvefEdkifiH
u rm*&ufoufcsmvdk New Right v_yf&Sm;r_wpf&yf ay:aygufvmum ygwDudk jyKjyif
ajymif;vJcJhygw,f? 'Dae@awG@&wJh Australia Liberal Party [m pD;yGm;a&;zGH@+zdK; wdk;wuf
zdk@twGuf pnf;rsnf;pnf;urf;eJ@ enf;Oya'awGudky,fzsufay;jcif;/ jynfol@vkyfief; awGudk
yk*~vduydkifjyKvkyfay;jcif; eJ@ tpdk;&&J@t&G,ftpm;udk wwfEdkifor#avsmhcsjcif; pwJh Lib-
eral Party awG&dSoifh&dStyfwJh ay:vpDawGeJ@ wdkif;jynfudkpDrHcef@cGJaeygw,f?

ol @ pum;
I am in politics because of the conflict between good
and evil, and I believe that in the end good will be
trump. Margaret Thatcher

taumif; eJ@ tqdk; yVdyuQjzpfae=uwma=umifhrdk@vdk@ u|efr


EdkifiHa&;rSm quf&dSae&w,f? aemufqHk;rSm taumif;uyJ
tEdkif&vdrfhr,fvdk@ u|efr ,Hk=unfw,f?

rm*&uf ouf c sm
(+AdwdefEdkifiH. yxrqHk;ESifh wpfOD;wnf;aom
trsdK;orD;0ef}uD;csKyf)

19
jref r mEd k i f i H eJ @ vpf b &,f 0 g' (3)
bma=umif h vpf b &,f ' D r d k u a&pD p epf ratmif j rif & ovJ

+yD;cJhwJh 16 ESpfwmumvtwGif; jrefrmEdkifiHrSm vpfb&,f'Drdkua&pDpepf rxGef;um;&


ovJqdkwmudk tajz &Sm=unfhvdkuf,if t"duwm0ef&dSoluawmh etzppftkyfpkyJ
jzpfygw,f? twdtusajym&,if etzppftkyfpk&J@ vuf0JqefwJhay:vpDawGa=umifh
jzpfygw,f? wu,fwrf;awmh vpfb&,f'Drdkua&pDqdkwm vlwef;pm; wpf&yfxJuyJ
vl@tzGJ@tpnf;udkxdef;csKyfxm;r,fqdkwJh vuf0Jwdk@&J@ay:vpDeJ@ jy'g;wpfvrf;/ oHwpf
vrf;om jzpfygw,f?

jref r mEd k i f i H u d k ppf w yf u v$ r f ; rd k ; tk y f c sKyf c J h w J h 1962ck E S p f u pvd k @ jref r mppf w yf [ m


vuf0JqefwJh ay:vpDawGudkyJcsrSwfcJhygw,f? wpfcg 1988ckESpfaemufydkif;rSm tm%m
&vmwJh vuf&dSetzppftkyfpk[mvnf; aps;uGufpD;yGm;a&; ay:vpDudk csrSwfcJhayr,fh
aps;uGuftwGif;rSm vGwfvyfpGm,SOf+yDKifa&mif;0,fcGifhr&dSatmifaqmif&Gufxm;ygw,f?
wenf ; tm;jzif h vuf & d S e tz&J @ pD ; yG m ;a&;ay:vpD [ m State Capitalism vd k @ ac:wJ h
EdkifiHawmfuOD;aqmifwJh t&if;&Sifpepfomjzpf+yD; yk*~vduvkyfief&Sif}uD;awG[m tpdk;&
&J@vufatmufcHtaeeJ@ pD;yGm;a&;vkyfief;awGudkvkyfudkifae&ygw,f? tpdk;&&J@ a&euf
uGif;v,f,majraz:xkwfa&;pwJhay:vpDawGrSm yk*~vduydkif;pD;yGm;a&;vkyfief;}uD; awGu
taumif t xnf a z:ay;ae&ygw,f ? wu,f w rf ; awmh tJ ' D v k y f i ef ; }uD ; awG [m
aps;uGuf&J@tvdkqENudkomvkduf+yD; pD;yGm;a&;vkyf&rSmjzpfayr,fh tckawmh aps;uGufudk
qef@usif+yD;pD;yGm;a&;vkyfae&ygw,f?

tJ ' D v d k a ps;uG u f u d k q ef @ usif w J h a y:vpD a wG b,f u aejrpf z sm;cH o vJ v d k @ qd k c J h , if


wyfwGif;vuf0J0g'udkESpfoufcJhwJh AdkvfcsKyfawGqDuvmygw,f? jrefrmhppfwyf[m
awmwGif;uvufeufudkifuGefjrLepfawGudk xdk;ppfqifEGJcJhayr,fh vuf0J0g'udkawmh
oabmw&m;a&;&mt& ausnufcJholawGjzpfygw,f?

20
vuf&dSetz&J@ OuUXjzpfaewJh AdkvfcsKyfr_}uD;oef;a&$[m wpfcsdefu wyfwGif;vuf0J0g'D
awG&J@ EdkifiHa&;ody`Hausmif;}uD;jzpfwJh A[kdEdkifiHa&;wuUodkvfrSm q&mvkyfcJhzl;ol jzpfyg
w,f? vGwfvyfa&;&+yD;p jynfwGif;aomifusefr_umv }uD;pdk;aepOf jrefrmhppfwyf[m
qdk&S,faysmhawGjzpfwJh AaqG-ausmf+idrf;twGJeJ@ yem;pm;cJhygw,f? 1962 ckESpf ppfwyf
u tm%modrf;+yD;aemuf atmif}uD;-armifarmifwdk@twGJ wyfrawmfrStxkwfcHvkduf
&um wifaz-pdef0if;twGJwefcdk;xGm;vmcsdefuwnf;u jrefrmhppfwyf[m vuf0JpGef;
bufqDudk tawmftwef a&G@vsm;oGm;cJh&ygw,f? 'ga=umifhvnf; wyfrawmfu
v$rf;rdk;xm;wJh qdk&S,fvpfacwfwav#mufvHk; vuf0JqefwJhpD;yGm;a&;ay:vpDawGudk
usifhoHk+yD; wdkifjynfudkacsufxJqGJcscJhwmudkawG@&rSmyg?

vGwfvyfa&;&+yD;uwnf;u vuf0JEdkifiHa&;orm;awGeJ@ vufwGif;vuf0J0g'DppfAdkvfawG


tm%m&vmcJ h w m[m wd k i f ; jynf p D ; yG m ;a&; uaomif ; ueif ; jzpf & jcif ; &J @ t"d u
ta=umift&if;jzpfygw,f? 'DEdkifiHa&;pepfatmufrSm vpfb&,f'Drdkua&pDudk vufcH
,Hk=unfwJh vlvwfwef;pm;ynmwwfawG[m}uD;xGm;zGH@+zdK;zdk@tm;enf;cJh&ygw,f?
&v'fuawmh vGwfvyfa&;&+yD;ESpfaygif;ig;q,fausmfvmwJhtxd 'Drkdua&pDqdwfokOf;
ae&jcif;yg? 'Dae@acwfrSm vufb&,f'Drdkua&pD[m wpfckwnf;aomEdkifiHa&;0g'jzpf
wma=umifh jrefrmhEdkifiHa&;/ vlr_a&;/ pD;yGm;a&;jy\emawGudkajz&Sif;&mrSm vpfb&,f
'Drdkua&pDudktajccH+yD;ajz&Sif;rSomv#if atmifjrifEdkifrSmjzpfygw,f?

'gayr,f h 'D v d k a jz&S i f ; &mrS m u|ef a wmf w d k @ jref r mEd k i f i H e J @ oif h a wmf w J h t wd k i f ; tqud k
em;vnfxm;zdk@ vdktyfygw,f? vuf&dSumv EdkifiHwumrSmay:aygufaewJh EdkifiHa&;/
pD;yGm;a&;/ vlr_a&;rwnf+idrfr_awGeJ@ urBmt&yf&yfu 'Drdkua&pDta&; jyKjyifajymif;vJ
r_ordkif;oifcef;pmawGa=umifh vuf&dStajctaerSm 'i;fjynfhusyfjynfh 'Drdkua&pDrsdK;udk
awmh ar#mfvifhvdk@r&ao;ygbl;? qdkvdk&if;u taemufEdkifiHawGudkyHkwlul;cswJh'Drdkua&pD
rsdK;uawmh atmifjrifzdk@xuf usqHk;zdk@bufu ydkrdktav;omaeygw,f? b,ftwdkif;
twmtxd 'Drdkua&pDtcGifhta&;awG jynfolvlxku&&dSrvJqdkwmudkvnf; quf
vufaqG;aEG;oGm;&OD;rSmyg?

21
jref r mEd k i f i H r S m u t"d u uswJ h j y\emawG u d k 'D f v d k v uf a wG @ uswJ h c snf ; uyf r _ r sd K ;rS
rvkyf,if ajz&Sif;vdk@&EDkifp&m ta=umif;r&dSygbl;? jrefrmEdkifiHrSm 'Drdkua&pD xGef;um;
zdk@twGuf udk,fhEdkifiHudktusdK;&dSapr,fh b,fEdkifiHeJ@rqdk yl;aygif;aqmif&Gufzdk@vnf;
vkdtyfygw,f?

qdk&S,fvpfacwfwav#mufvHk;eJ@ tck e0w/ etzacwfrSm 'DtcGifhta&;rsdK; r&dScJhyg bl;?


qdk&S,fvpfacwfrSm wHcg;ydwfpD;yGm;a&;usifhoHk;cJhvdk@jzpf+yD; tck e0w/ etz vuf
xufrSmawmh taemufEdkifiHawGu pD;yGm;a&ydwfqdk@xm;vdk@jzpfygw,f? jrefrmhEdkifiHrSm
'Drdkua&pDzGH@+zdK;zdk@qdk,if EdkifiHwumeJ@/ txl;ojzifh taemufEdkifiHawGeJ@ qufqHa&;
aumif;zdk@vdkygw,f? 'ga=umifh EdkifiHzGH@+zdK;wdk;wufzdk@ eJ@ 'Drdkua&pDpepf tjrpfwG,fvm
zdk@twGuf vdktyfcsufawGudk pOf;pm;&mrSm EdkifiHwumqufqHa&;udpPawGudkvnf;
xnfhoGif;pOf;pm;&rSmyg? tckvuf&dS jrefrmEdkifiHOD;pm;ay;qufqHaewJh tmqD,H/ w&kwf
eJ@ tdENd,EdkifiHawG[m olwdk@&J@ pD;yGm;udk,fYu tm;,laeqJjzpfvdk@ jrefrmEdkifiH twGuf
tusdK;jzpfxGef;p&m odyfr&dSvSygbl;?

jref r mEd k i f i H r S m vpf b &,f 0 g'xG e f ; um;zd k @ twG u f yxrqH k ; pG e f @ v$ w f & rS m uawmh
ppfAdkvfawG&J@ vuf0J0g'tawG;tac:ygyJ? txufuqdkcJhwJhtwdkif; jrefrmEdkifiH&J@
pD;yGm;a&;[m aps;uGufpD;yGm;a&;vdk@ac:ayr,fh yk*~vdu +ydKifqdkifa&mif;0,fEdkifwJh
tcGifhtvrf;awG enf;yg;vGef;aeygao;w,f? tm%m&todkif;t0dkif;uvnf; yk*~vd
uvkyfief;&SifawGudkjrifwJhtjrif[m wdkif;jynfpD;yGm;a&;wdk;wufzdk@twGuf t"duus
wJhtiftm;pkvdk@rjrifyJ/ jy\emawGudkzefwD;wJh jy\emaumifawGtjzpfyJ jrifaeqJ yg?
bma=umifhvJqdkawmh jynfwGif;rSm ukef;aps;E_ef;rwnfr+idrfjzpfwdkif; ukefonfyGJpm;}uD;
awG a =umif h q d k w J h t awG ; tac:[m vuf 0 J 0 g'buf u d k w d r f ; !$ w f w J h tm%m&d S
todkif;t0dkif;qDu vmwmjzpfvdk@ygyJ?

wu,fawmh jynfwGif;ukefaps;E_ef; rwnf+idrf&wm[m tpdk;&&J@ay:vpDtrSm;awG


a=umifhomv#ifjzpfygw,f? 'gudk ukefonf}uD;awGbuf tjypfyHkcsvdkwJhpdwfeJ@ ajz&Sif;
&ifawmh ckwf&mwjcm;/ &S&mwvGJjzpfoGm;rSmygyJ? 'Dvdkjy\emrsdK;udk trSefwu,f
ajyvnfcsifw,fqdk&ifawmh vuf&dSusifhoHk;aewJh vuf0Jqefqefay:vpDawGudk vGifhypf
zdk@vdk+yD; aps;uGuftwGif;u +ydKifqdkifa&mif;0,fr_awGudk tm;ay;wwfzdk@vkdtyfygw,f?

22
jrefrmjynfrSm'Drdkua&pDxGef;um;zdk@twGuf vuf0JqefwJhay:vpDawGudk y,fzsufay;
,HkwifruyJ EdkifiHwum eJ@ qufqHa&;ajyjypfzdk@uvnf; vdkygao;w,f? igwdk@u
ajyjypfcsifygw,f/ olwdk@urS rajyjypfwm qdkwJh xrif;a&ylv#mv$Jpum;rsdK;eJ@ uav;
qdk;}uD;vdkvkyfaevdk@uawmh u|efawmfwdk@EdkfifiH[m vlwpfvHk;olwpfvHk;jzpfzdk@ tawmf
a0;OD;rSmyg? 'Dae@urBmrSm b,folrStxD;usefqefqefaevdk@r&awmhygbl;?

EdkifiHacgif;aqmifawG[m 'Dae@udpP&yfwpfcktay:rSm tjiif;yGm;csifyGm;ae&rSm jzpfay r,fh


aemuf w pf a e@rS m vuf q G J E _ w f q uf c sif quf a e&rS m jzpf y gw,f ? 'ga=umif h Ed k i f i H
wumquf q H a &;e,f y ,f r S m xm0&&ef o l q d k w m r&d S o vd k / xm0&rd w f a qG q d k w m
r&dSygbl;? jrefrmEdkifiHudk urBm}uD;eJ@&ifabmifwef;+yD; zGH@+zdK;wdk;wufzdk@twGuf EdkifiH
wumtzGJ@tpnf;awG/ EdkifiHawGeJ@ tjyeftvSefav;pm;r_&dSwJh qufqHa&;wpf&yf
xlaxmifxm;Edkifzdk@ ta&;}uD;ygw,f? 'ga=umifh tpdk;&wpf&yf&J@ Legitimacy qdkwJh udpP[m
rjzpfraeygvm&+yD; udk,fhEdkifiH&J@tpdk;&udk av;av;pm;pm;qufqHvmatmif }udK;yrf;zdk@
vdktyfvmygw,f?

vpf b &,f ' D r d k u a&pD p epf [ m jref r mEd k i f i H r S m wpf a e@rvG J r aoG a y:ayguf v m&r,f h
EdkifiHa&;pepfwpf&yfjzpfygw,f? 'Dvkday:aygufvmatmifvnf; tiftm;pktoD;oD;/
wdkif;&if;om;vlrsdK;pktoD;oD;u }udK;yrf;tm;xkwfoifhygw,f? 'Dvdktm;xkwf}udK;yrf;
&rSm 'Drdkua&pD&J@tE W&m,fESpfyg;jzpfwJh qif;&JrGJawr_ eJ@ acwfaemufusr_udk yaysmuf
atmifvyk af qmifEikd zf @kd vdtk yfvyS gw,f? 'ga=umifh jrefrmEdik if u H kd vuf&w Sd m0ef,l xm;&wJh
ppftpdk;&a&m/ usefwJhtiftm;pkawGeJ@ wdkif;&if;om;vlrsdK;pkawGygrusef qif;&JrGJawr_ eJ@
acwfaemufusr_ yaysmufatmif wdkufzsuf&mwGif yl;aygif;vkyfaqmif Edkif=urSom
jref r mjynf o l v l x k t wG u f t usd K ;&v'f (raison d'etat) &d S v mrS m yg? 'D v d k rS o m
jref r mEd k i f i H r S m tm;vH k ; u vd k v m;awmif h w aewJ h vpf b &,f ' D r d k u a&pD p epf
xGef;um;vmrSmjzpfygw,f?

23

You might also like