T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES
MAKNA MHENDSL BLM




25.000 Nm Olan Cerli Dingilde, Diferansiyel
Boyutlandrma ve Hesaplar

ARATIRMA PROJES

Ufuk OBAN


PROJEY YNETEN
Prof. Dr. NUSRET SEFA KURALAY


OCAK ,2012
ZMR


II



TEZ SINAV SONU FORMU

Bu alma / / . gn toplanan jrimiz tarafndan BTRME PROJES olarak kabul
edilmitir.
Yaryl ii baar notu 100 (yz) tam not zerinden ( .. ) dir.


Bakan ye ye



Makine Mhendislii Blm Bakanlna,
.. numaral jrimiz tarafndan / / . gn saat da
yaplan snavda 100 (yz) tam not zerinden . almtr.


Bakan ye ye


ONAY


III



TEEKKR

Bitirme Projesinin hazrlanmasnda yardmlarn esirgemeyen hocalarm Sayn Prof.Dr. N. Sefa
KURALAY a ve Sayn Dr. M. Murat TOPAa iten teekkrlerimi sunarm.





Ufuk OBAN












IV



ZET

Ara viraj alrken viraj dnda kalan tekerlekleri, i tarafta kalan tekerleklere oranla daha hzl
dndrlmeye zorlanrlar. Bu tekerleklerin, itekilere olan ballklarn korumalar ve aracn
istenilen dn dairesini izebilmesi iin diferansiyel kutusu ad verilen dzenek kullanlr. Bu
almada, BMC A. tarafndan kullanlmak zere 25.000 Nm olan cerli dingilde, diferansiyel
boyutlandrma ve hesaplar yaplmtr.

Bu projede BMC markal bir kamyon iin tasarlanm diferasiyelin ayna-mahruti dili iftinin 17-
25,18-25,23-25 di saylarna gre boyutlandrlm ve bu dililer izilip analiz yaplmtr.

Diferansiyel iindeki dililerin kat modeli SOLIDWORKS 2010 yazlm ile oluturulmutur.
Ardndan kat modeller ANSYS WORKBENCH 12.1 programnda fakl di saylarnda gelen
kuvvetler ile analiz yaplmtr ve deerlendirilmitir.










V


NDEKLER
1.GR 1
1.1 Diferansiyel dili kutusu 2
1.2 Diferansiyel dili kutusunun alma 4
1.3 Diferansiyel rnek almas 6
1.4.Kullanlan dililer 7
1.5. Diferansiyel eitleri 8
1.5.1.Standart diferansiyel 8
1.5.2. Kontroll kayma yapabilen diferansiyeller 8
1.5.3.Tam kayma yapmayan diferansiyeller 9
1.5.4.zel maksatl diferansiyeller 10
2.HESAPLAMALAR
2.1. 17-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri 12
2.1.1.Modl hesab 13
2.2. 18-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri 21
2.2.1.Modl hesab 22
2.3. 23-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri 30
2.3.1.Modl hesab 31
3.DLNN ZM 39
4. ANSYSTE ANALZ 45
4.1. 25 di mahruti dilinin analizi 45
4.2.Aks dilisinin analizi 8 modle gre 51
4.3.Aks dilisinin analizi 9 modle gre 53
5.SONULAR 56
VI

6.TABLOLAR 57
7. KAYNAKA 61

EKLLER LSTES
ekil 1 Diferansiyel dili kutusu 1
ekil 2 Aks kovan 2
ekil 3 stavroz 3
ekil 4 Diferansiyel kutusu 3
ekil 5 Aks dilileri, istavrozlar ve mili yekpare gibi dnerler 5
ekil 6 Aks dilisi nde gidiyor; diferansiyel alma balamtr 5
ekil 7 Virajda aracn almak zorunda olduu yol 6
ekil 8 Aracn yerden ykseklii 7
ekil 9 Hiploid dili 7
ekil 10 Konik spiral dili 7
ekil 11 stavroz milleri ve kutudaki rampalar 9
ekil 12 Konik kavramal kayma yapmayan diferansiyel 9
ekil 13 No-SPIN diferansiyel 10
ekil 14 BMC takviyeli diferansiyeli 11
ekil 14 Dili llerinin gsterimi 20
ekil 15 Modl deiimine gre emniyetli yzey basnc kontrol 25
ekil 16 Dili llerinin gsterimi 29
ekil 17 Modl deiimine gre emniyetli yzey basnc kontrol 34
ekil 18 Dilinin lleri 38
ekil 19 Ayna dilisinin render grnm 39
ekil 20 Ayna dilisinin boyutlar 40
VII

ekil 21 Di profilinin grnm 40
ekil 22 Spiral erisi 41
ekil 23 Alm tek di profili 41
ekil 24 Dilinin son hali 42
ekil 25 Dililerin montaj hali 43
ekil 26 Ayna Mahruti montaj 44
ekil 27 2 mmlik yzeysel (face sizing) mesh 45
ekil 29 5 mm'lik (Body sizing) model mesh 46
ekil 30 Toplam mesh grnm 46
ekil 31 Kuvvet diyagram 47
ekil 32 Temas eden yzeylere kuvvetin uygulamas 47
ekil 33 Sabitlenen yzeyler (civata delikleri) 48
ekil 34 Toplam deformasyon 48
ekil 285 Gerilme (stress) 49
ekil 36 Gerilme (stress) 49
ekil 37 Gvenlik faktr 50
ekil 38 1mm ve 5 mm lik mesh boyutu grnm 51
ekil 39 Sabitlenen yzey 52
ekil 40 Gerilme deerleri 52
ekil 41 Gvenlik faktr 53
ekil 42 9modl aks dilisinin 1mm ve 3mm mesh hali 54
ekil 43 Gerime durumu 55
ekil 44 Gvenlik faktr 55
1


BLM BR

GR
Ara viraj alrken viraj dnda kalan tekerlekleri, i tarafta kalan tekerleklere oranla daha hzl
dndrlmeye zorlanrlar. Bu tekerleklerin, itekilere olan ballklarn korumalar ve aracn
istenilen dn dairesini izebilmesi iin daha uzun bir yol kat etmeleri gerekir. Tekerlek millerinin
zaman dilimi ierisindeki devir saylar farkl olurken, millerin ilettikleri moment yaklak olarak
eittir. Bu durum diferansiyel dili kutusu ad verilen dzen ile salanr. Bir akstaki iki teker
arasndaki devir dengesini salar.


ekil 1 Diferansiyel dili kutusu





2

1.1. Diferansiyel dili kutusu

Kardan milinin arka akslara iletecei hareket mahruti dilisi aracl ile arka kprde bulunan
diferansiyele ular. Konik yapdaki ayna dili, aracn ekseni boyunca olan dndrme hareketinin
asn 90 deitirerek arka akslara itilmesini salar. Mahruti dilisi ile srekli kavrama halinde
olan dier konik dili ayna dilisidir. Ayna dilisi gerek ap gerekse di says bakmndan mahruti
diliden byktr. Aralarndaki hareket iletme oran aracna gre deimekle beraber 5:1 e kadar
kabilir. Bu nedenle transmisyondan gelen dndrme kuvveti daha da arttrlarak arka akslara
iletilir. phesiz momentteki artmaya bal olarak devirde dme meydana gelir, ger bir deyile
ayna mahruti zerinde bir redksiyon salanr.

Mahruti diferansiyel dili kutusunun tayc muhafazas iinde yataklanr. Ayna dilisi ise
diferansiyel dili kutusuna ya civatalarla ya da perinlerle baldr. Kutu bu ekliyle muhafaza
iinde yataklanmtr. Mahruti dilisi ayna dilisini dndrd zaman kutuyu da beraberinde
dndrr.

nce diferansiyel dili kutusunun yapsn inceleyelim. Diferansiyel dili kutusu ve arka akslar arka
kpr iindedirler. Arka kprnn ortadan yanlara uzanan ve akslar iin muhafazalk grevi yapan
iki kovan vardr. Bunlara aks kovan denir.



ekil 2 Aks kovan

Her kovann iinde birer aks vardr. Akslarn d ularna tekerlekler balanmtr. Akslarn
tekerleklere balanan ular flanldr. taraftaki, diferansiyel dili kutusunun iinde kalan
ularnda ise birer konik aks dilisi bulunur.
3


Konik aks dilileri akslara frezelidir. Bu bakmdan bu dililer dnd zaman akslar da
beraberlerinde dndrrler. Konik aks dilileri i frezeleri ile akslara gemi durumdadrlar; d
taraflar ise diferansiyel dili kutusunun iinde yataklanmlardr. Ancak, kutu dnerken aks
dilileri kutu ile birlikte dnmezler. Aks dililerinin kutu ile dnmeleri iin baka artlar gereklidir.
Diferansiyel dili kutusunun iinde istavroz ad verilen dililer vardr.

ekil 3 stavroz
Bunlar iki veya drt tanedir. stavroz dilileri istavroz ad verilen bir ataln zerinde yataklanrlar.
stavroz ise kutuya gemi ve kutu ile birlikte dnecek ekilde yataklanmtr.

ekil 4 Diferansiyel kutusu
Kardan mili mahrutiyi dndrnce, mahruti dilisi de kavram olduu ayna dilisini
dndrecektir. Ayna dilisi ise civatalarla bal olduu kutuyu ve kutuya bal bulunan istavroz
ataln dndrmeye balar, istavroz atalnn zerinde bulunan istavroz dilileri bu durumda
sadece ve dorudan doruya kutu ile birlikte giderler. Kendi eksenleri etrafnda dnmezler, istavroz
dilileri kendi eksenleri etrafnda dnmedikleri srece istavroz dilileri ile srekli kavrama
4

durumunda bulunan aks dilileri de kendi eksenleri etrafnda dnemezler. u halde mahruti
dilisinden ayna zerinden kutuya ulaan hareket olduu gibi akslara geer. Dier bir ifade ile kutu
bir btn halinde iindeki dililerle birlikte kilitlenmi. Yekpare duruma gelmi gibi dner ve
akslar da bu hareketi tekerleklere iletirler. Buraya kadar aklanan durum dz yolda gidi
durumudur. Dz yolda gidilerde, herhangi bir sapma yaplmadan srlerde, diferansiyel harekete
ihtiya yoktur. Bu bakmdan diferansiyel dili kutusuna da gerek yoktur. u halde gidiler srasnda
kutu ile akslarn yekpare duruma gelmeleri zorunlu olacaktr.

1.2.Diferansiyel hareket ve diferansiyel dili kutusunu almas

Dz gidi halinde mahrutiden hareket alan ayna dili diferansiyel dili kutusunu dndrr. Kutunun
iinde bulunan istavroz dilileri ile aks dilileri kutu ile birlikte dnerler. Bu dililer kendi eksenleri
etrafnda dnemezler.

Ara bir viraj alrken ya da viraj almak zere dnmeye balarken, aracn d tarafta kalan tekeri
daha hzl dnmek zorunda kalr. nk yukarda akland gibi d tekerin daha uzun bir yol kat
etmesi gerekir. D tarafta kalan tekerin daha hzl dnerek daha uzun bir mesafeyi kat etmeye
almas bu tekere ait aksn, dolays ile aks dilisinin de daha hzl dnmesi demektir. Gerekten
de aracn viraj almas srasnda viraja gre d tarafta kalan teker daha hzl dner. Tekeri daha hzl
dndren aks dilisidir.

Aracn viraja girmesi ile birlikte i tarafta kalan tekere binen yk ve d tarafta kalan tekerin daha
byk bir mesafeyi kat etmeye zorlanmas i aks dilisinin yavalamasna neden olur. Bir an iin
keskin bir viraj alan aracn i tarafta kalan tekerinin durduunu kabul edelim. Bu durumda
diferansiyel dili kutusunun iinde bulunan i tekerin aks dilisi sabit kalacaktr. Aks dilisi sabit
kalnca, ayna ile birlikte dnmekte olan istavroz dilileri sabit aks dilisi zerinde yuvarlanma
hareketine geerek kendi eksenleri etrafnda dnmeye balarlar.stavroz dilileri bu almalar ile
hem ayna tarafndan dndrlen kutu ile birlikte, kutunun ekseni etrafnda, hem de sabit aks
dilisinin etrafnda yuvarlanarak dnerler, istavroz dililerinin kendi eksenleri etrafnda dnmeleri
kendileri kavram bulunan d teker aks dilisinin daha hzl dnmesini salar. nk d teker
aks dilisi hem diferansiyel dili kutusu ile hem de istavrozlarn verdii hareketle kendi ekseni
etrafnda dnmeye balar.

5

Eer belirtildii gibi i tam kalan teker tamamen sabit kalrsa d teker eskisine oranla iki kat hzla
dner. Bunun nedeni dilinin kutu ile birlikte bir tur yapmasna ek olarak istavrozla verdii bir turu
da yapmalardr. lerde bunun neden byle olduu saysal deerlerle aklanacaktr.

Diferansiyel dili kutusunun almasn, daha dorusu diferansiyel hareketi ekil 5te zerinde
aklamak mmkndr. ekil 5te ara dz yolda gitmektedir. stavroz dilisi iki aks dilisini
birlikte gtrmektedir. Bir bakma istavroz dilisi bir kama gibi iki dilinin arasna skp iki
diliyi birbirine kilitlemitir. Dililer eksenleri etrafnda dnmemektedir. Sadece komple olarak bir
eleman gibi oklar ynnde dnmektedirler.

ekil 5 Aks dilileri, istavrozlar ve mili yekpare gibi dnerler.
ekil 6de sa tarafta kalan dilisi sol taraftakine oranla daha hzl dnmektedir, istavroz dilisi hal
kutu birlikte ayn hzda dnme hareketini srdrmekte ve iki aks dilisini de dndrmeye
almaktadr. Ancak bu defa, kendi ekseni etrafnda dnmeye balamtr. Bu dnme hareketi
aksn daha nce mevcut devrine eklenerek sa taraftaki dilisinin, dolays ile aksn, daha hzl
dnmesine yol aar.

ekil 6 Aks dilisi nde gidiyor; diferansiyel alma balamtr.

Tekerin birinin, viraja gre i tarafta kalan tekerin, yavalamasdr. teki tekerin yavalamas
orannda dtaki hzl dnmeye balar. Bu farkl devirlerin salanmas diferansiyel hareketin
sonucudur. Diferansiyel hareket diferansiyel dili kutusunda salanr. Diferansiyel dili kutusu her
6

hz deiikliine gre kendisini ayarlayabilir. Bu bakmdan tekerin birinin kaybettii devir dieri
tarafndan kazanlr. Bylece virajda rahat bir dn salanr ve aracn tekerlekleri zerindeki ar
srtnme eilimleri ortadan kalkar.

Aklanan alma standart bir diferansiyel dili kutusunun almasdr. Bu diferansiyel dili
kutusunda tekerleklerden biri patinaja geip kayma yaparsa patinaj yapmayan teker olduu yerde
kalr. Patinaj yapan teker iki kat hzla dner. Bu durumda diferansiyel dili kutusunda meydana
gelen alma yledir: Mahruti ayna dilisini ve ayna dilisi de kutuyu dndrmektedir. Kutunun
iinde bulunan istavroz dilileri sabit kalan aks dilileri etrafnda yuvarlanrlar ve bu hareketlerini
patinaj yapan tekerin aks dilisine iletirler. Bylece patinaja geen teker byk bir hzla dnmesine
devam eder.

1.3.Diferansiyelin rnek almas
Konunun aklk kazanabilmesi iin aracn 90 lik bir viraj dnmeye altn dnelim. Dn
yarap 8 m. olsun. Aracn teker eksenleri arasndaki mesafenin, yani; bir bakma ara geniliinin
1.5 m. olduunu kabul edelim. Tekerlekli ara, yarap verilen virajda aadaki gibi yol alr. Viraj
srasnda i tarafta kalan tekerlekler, 12 m. d tarafta kalan tekerlekler 14, 25 m. yol alrlar. Farkl
dnlerle aradaki mesafe fark olmad zaman her teker bir miktar patinaj yapmaya alacaktr.
Yani tekerlekler kayma yaparak harekette farkllk yaratmaya alacaklardr. Bu tr srekli
kaymalar ise lstik mrn olduka ksaltr ve belki de arac kullanmak mmkn olmaz. u halde
dnlerdeki hareket farklln salayacak bir dzen gereklidir. Bu, diferansiyel dili kutusu ad
dzenle zlr.

ekil 7 Virajda aracn almak zorunda olduu yol



7

1.4.Kullanlan dililer

Hipoid dililer kullanlarak aracn arlk merkezi yere yaklatrlm ve glkler yenilmitir.ekil
8de h yksekliinin azaltlmas salanr. Gerek dz ve gerekse helisel konik ayna mahruti
dililerinde, ayna dilisi ile mahruti dilileri ayn merkez ekseninde kesiiler.


ekil 8 Aracn yerden ykseklii
Dier bir ifade ile denilebilir ki ayna ve mahruti dilileri birbirini tam ortadan kesiyorlard. Hipoid
dililerde mahrutinin ekseni, ayna ekseninin altndan geer; bir bakma mahruti ekseni ayna
dilisinin dik eksenini merkezin biraz altnda keser. Byle bir dili sistemi ile kardan milini biraz
daha aaya almak mmkn olmutur. phesiz kardan milinin biraz daha aadan balanmas
ara arlk merkezinin yere yaklatrlmasn salamtr.

ekil 9 Hiploid dili

ekil 10 Konik spiral dili
8

Hipoid dililerdeki di helisi, hemen hemen helisel konik dililerdekinin ayndr. Fakat; Hipoid
dilide blm dairesi yzeyi temelde koniktir. Dililerde kullanlan teknik ifadesi ile pi yzeyleri
koniktir. zetle diferansiyel ayna mahruti dilisi olarak dz konik dililer, helisel konik dililer ve
hipoid dililer kullanlmtr. Gnmzn tm otomobillerinde Hipoid dili sistemi
kullanlmaktadr.

1.5.Diferansiyelin eitleri
Otomobiller ve dier ar hizmeti aralar zerinde kullanlan diferansiyelleri eide ayrabiliriz.
Bunlar:
a. Standart diferansiyel dili kutular
b. Kontroll kayma yapabilen diferansiyeller
c. Kayma yapmayan diferansiyellerdir.


1.5.1.Standart diferansiyel
Standart diferansiyel dili kutusunun baz eksik yanlar vardr, zellikle kaygan yollarda tekerin biri
patinaja getii zaman arac yrtmenin, imkn zorlanr. nk diferansiyel dili kutusunun yaps
patinaja geen tekerin rahatlkla patinaj halini srdrmesine imkn verir. Yerde sabit kalan tekere
herhangibir moment iletimi olmaz. Diferansiyel dili kutusunun yapsndan kaynaklanan bu eksik
yan, zellikle, ar hizmet tipi aralar iin byk glkler dourur. Lstikler erken anr; iin
kts arac kurtarmak byk gayret ve zaman kaybna yol aar. Bu nedenle kayma yapmayan
diferansiyeller zerinde alld ve bu tr diferansiyeller gerekletirildi.

1.5.2.Kontroll kayma yapabilen diferansiyeller

Bu tr diferansiyeller birka eit olmakla beraber prensipleri bakmndan birbirinin benzeridirler.
Chrysler'in sure-grip diferansiyeli
Bu diferansiyelde bir istavroz mili yerine iki istavroz mili vardr. phesiz istavroz dilileri de iki
yerine drt tanedir, istavroz milleri biribirini keser; fakat, biribirine bal olmadan her biri serbest
olarak alabilir, istavroz trlerinin d ular yuvarlak deildir. Yani, miller, normal
yuvarlaklklarnda, da kadar devam edemezler. D tarafta V eklinde kam biimine
sokulmulardr. V eklindeki bu rampalar, diferansiyel dili kutusundaki yuvalarna geer. ekil 11
.Dier taraftan kutunun iinde bulunan konik aks dililerinin arka taraflarnda bir seri kavrama
diski vardr. Disklerden iki tanesi diferansiyel dili kutusunun gvdesine gemi, dier ikisi ise aks
dilisinin arkasnda bulunan dayanma puluna ya da dayanma elemanna gemitir.
9


ekil 11 stavroz milleri ve kutudaki rampalar A, milin ucu dipte; B, milinin ucu rampada.
1.5.2.Anti-spin diferansiyel
Bu diferansiyel kavramay hzlandrmak iin yay kuvvetinden yararlanr. Kullanlan kavrama konik
kavramadr. Yay kuvveti altnda konik kavramalar birbirini kavrar. Aks dililerini birbirine kilitler;
daha dorusu akslar kutuya kilitlenerek ayn devirlerde dnerler.Byle bir diferansiyel dili
kutusunu paralarna ayrlm olarak gstermektedir.

ekil 12 Konik kavramal kayma yapmayan diferansiyel - Oldsmobile anti-spin diferansiyeli
sklm durumda

1.5.3.Tam kayma yapmayan diferansiyeller

Kayma yapmayan diferansiyeller daha ok ar hizmet tipi aralarda kullanlr. Bunlar moment
datml ve No-SPN ad verilen diferansiyellerdir, i, yol hafriyat makinelerinde dier bir ifade ile
kara yolu d yerlerde kullanlan makinelerde ve aralarda kullanlrlar.




10

No-spin diferansiyeli
Patinaja kar alnan tedbirlerin bir devam olarak no-spin diferansiyeli gelitirilmitir. Bu
diferansiyelde konik aks dilileri, istavroz dilileri yoktur. Bu nedenle standart diferansiyellerle
kontroll kayma yapmayan diferansiyellerden ayrlrlar. Diferansiyel dili kutusunu oluturan
paralar deiik bir yapda olmak zere vardr denebilir. nk istavroz milleri ve dilileri yerine
ayn biim verilmi merkez kam vardr.
Merkez kamnn yanlarnda birer kavrama eleman bulunur. Bunlar birer eneli kavrama gibidir.
eneli kavramalarn arkalarna da birer yay yerletirilmitir. Yan taraftaki yaylardan sonra aks
dilileri yerine kullanlan birer frezeli dili vardr. Bunlar akslarn frezeli ularna frezelenmilerdir.
ii frezeli olan bu zel yapdaki elemann dnda da di vardr. Dndaki diler aracl ile eneli
kavramalara gemi, onlarla kavramlardr. ekil 13

ekil 13 No-SPIN diferansiyel; dz ileri gidi konumu. 5- Aks dilisi, 6- eneli kavrama 11-
eneli kavrama 12- Aks dilisi. 17- istavroz 22- istavroz eneleri 23- Kavrama eneleri.

1.5.4.zel maksatl diferansiyeller

zellikle kamyon ve yk tayan uzun yol aralarnda ihtiya duyulan takviye momentlerini
karlamak iin zel maksatla hazrlanm diferansiyeller kullanlmaktadr. ekil 18 de BMC
kamyonlarnda kullanlan bir takviyeli diferansiyelin kesiti gsterilmitir.

Takviyeli diferansiyellerde genellikle planet dili gruplar, standart diferansiyel dili kutusu ile
birlikte kullanlr. Kardan milinden alnan hareket ayna dilisine iletilir, ilve edilen planet dili
grubunun yrnge dilisi ayna dilisi ile birlikte dner. Planet dili grubunun gne dilisi, takviye
kontrol dzeni aracl ile altrlr. Yani, gne dilisi gerektiinde kilitlenir. Bu durumdu
hareket yrngeden verilip planet taycsndan alnr. Planet dili sistemli takviye diferansiyelinde
11

hareket nce ayna diliye sonra takviye nitesine geer. Takviye almyorsa, dier bir deyile
ara takviyeye alnmamsa, planet dili sistemi kilitlenmi durumdadr ve hareketi olduu gibi
iletir.
Kilitleme ilemi iin gne dilisi diferansiyel dili kutusundaki i dili kavramas yaplarak; sistem
kilitlenir. Bunun sonucu olarak kutu sadece ayna mahruti aracl ile salanan redksiyon kadar bir
redksiyonla alr. Daha dorusu diferansiyel standart yapsnda olduu gibi alr. Ancak
takviye altrld zaman ikinci bir redksiyon, planet dili grubu zerinden, salanr. nk
ayna dorudan doruya deil, planet grubu aracl ile kutuyu dndrmektedir. u halde planet
dili grubu zerinden salanan redksiyon ikinci bir redksiyon olarak diferansiyele geer.

Takviye diferansiyelini altrmak iin gne dilisinden yararlanlr. Gne dilisi sabit tutulursa
redksiyon salanacandan dk bir hz elde edilir.

ekil 14 BMC takviyeli diferansiyeli. Kesit grnm.
Gne dilisi serbest braklrsa, daha dorusu, planet iindeki i dili ile kavrama yaplrsa planet
sistemi kilitlenir ve planet sistemi zerinden direkt hareket salanr. Bu nedenle dk hz
salanamaz ve ara takviye diferansiyelinin yksek hz ile alr. almadaki bu zellik dolays
ile bu tr diferansiyele iki hzl ya da ift redksiyonlu diferansiyel denir. Byle bir diferansiyel
dili grubunun paralar ekil de gsterilmitir. Gsterilen ekildeki diferansiyel Inter loadstar 1800
kamyonuna aittir.





12


2.1.17-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri

- Taksimat konisi as:






-
0
no
22,5 =

-
0
2 1
35 = =

- Pinyon spirali: Sol

- Ky Yzey dzml faktr

20MnCr5 elii iin
2 2
K
130kp/mm daN/mm 130 = = Ky=0,64
- Byklk faktr k
b
=0,9

- entik faktr
1,34 K
0,85 q 1,4 Kt 1) (K * q 1 K

t
=
= = + =

- Gvenirlik faktr K
R=
1 (%100 gvenirlik )
- mr faktr K
L
=1,4 (N=10
6
mr iin)
- Zorlanma faktr K
Z
=1,4

2
em
2 '
D
'
D
2
K DZN
kp/mm 51,112
1,5
76,668

kp/mm 76,668 91 * 1 * 1,4 * 1,4 *

1,34
0,9 * 0,64

KZ * KL * KR *
K
Kb * Ky

kp/mm 91 130 * 0,7 * 0,7

= =
= =
=
= = =

-
Pinyon konisi as

ark konisi as

(Basn as)

(Spiral as) sin(
1
)=0,573

13

2.1.1.Modl hesab

- Kv ,Dinamik ve hz faktr Kv=1
- Km yk dalm faktr Km=1,06
- Kf Form faktr Kf=2,6


bulunur. Kf gre degerine 30,92
0,549
17
) ( cos
z
z
0
3
1
v
= = =
modl standart 10 m
9,45 m
9,45
51,112 * 8 * 25
cos(35) * 1,06 * 1 * 1,5 * 2,6 * 12746645,3 * 2
* * z
cos(35) * Km * Kv * Ko * Kf * M1 * 2
m
m
m
3 3
em m 2
m
=
=
= = =

Yzey basn Mukavenet kontrol

- 20MnCr5 malzemesi iin HB=650 kp/mm
2

- P
HD
srekli mukavenet snr N=10
6
iin
- P
zHD
=0,28*HB=0,28*650=182 kp/mm
2

- K
lo
=1,1 N=10
6
yzey basncna bal olan mr faktr


- P
*
HD
=K
lo
*K
R
*P
zHD
=1,1*1*182=202,2 kp/mm
2



- 466 , 133
5 , 1
2 , 202
= = =
s
P
P
HD
em
kp/mm
2

- Malzeme faktr K
E
=85,7 kp/mm
2
(her ikisi elikten yapld iin)

Sanal di says
14

em
2
Hmax
em
2
o2
1
i E Hmax
02
02
2 s 02
n
s i
P 156,95 1,5 * 1,06 * 1 *
305,175 * 61,51
1274645,3 * 2
* 1,296 * 1,68 * 85,7 P
P Ko * Km * Kv *
d * b
M * 2
* K * K * K P
68 , 1
) 5 , 22 cos( * ) 5 , 22 sin(
1
) cos( * ) sin(
1
mm 61,51
sin(55,78) * 6
305,195
) sin( * 2 * 3
d
b 305,195mm 25 * 12,207 z * m d
12,207
cos(35)
10
cos(35)
m
m 1,296
1,47
1 1,47
i
1 i
K
> = =
s =
= = =
= = = = = =
= = = =
+
=
+
=
o o
K
o o
o
Modl deitirmek gerekiyor.Emniyetli deil.
Yuvarlanma noktas faktr kavrama as 22,5
o

15


z
2

Ayna
di
says
m
n
m
s
HB P
zHD
K
lo
K
R
P
'HD

s
(emniyet
katsays)
P
em
P
hmax
KE
K
i
evrim
oran
faktr
K

Kv Km Ko
b max
di
genilii
d
o2
M
1

25 16 19,53 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 77,54632 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 98,424 488,3098 1274663,3
25 15,5 18,92 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 81,32866 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 95,348 473,0502 1274663,3
25 15 18,31 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 85,4288 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 92,272 457,7905 1274663,3
25 14,5 17,7 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 89,8854 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 89,196 442,5308 1274663,3
25 14 17,09 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 94,74343 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 86,121 427,2711 1274663,3
25 13,5 16,48 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 100,0554 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 83,045 412,0114 1274663,3
25 13 15,87 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 105,883 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 79,969 396,7517 1274663,3
25 12,5 15,26 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 112,2991 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 76,893 381,4921 1274663,3
25 12 14,65 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 119,3904 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 73,818 366,2324 1274663,3
25 11,5 14,04 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 127,2607 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 70,742 350,9727 1274663,3
25 11 13,43 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 136,0355 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 67,666 335,713 1274663,3
25 10,5 12,82 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 145,8671 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 64,591 320,4533 1274663,3
25 10 12,21 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 156,9427 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 61,515 305,1936 1274663,3
25 9,5 11,6 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 169,4946 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 58,439 289,934 1274663,3
25 9 10,99 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 183,8135 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 55,363 274,6743 1274663,3
25 8,5 10,38 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 200,2686 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 52,288 259,4146 1274663,3
25 8 9,766 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 219,3341 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 49,212 244,1549 1274663,3
25 7,5 9,156 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 241,6291 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 46,136 228,8952 1274663,3
25 7 8,545 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 267,9749 85,7 1,296 1,68 1 1,06 1,5 43,06 213,6356 1274663,3
16


Modl deiimine gre emniyetli yzey basnc kontrol


Grafikten de grld gibi emniyetli modl 11 ,5ten sonra kullanlmaldr.

m=12 seilerek dili boyutlandrmas yaplr.
Ayna Dilisinin Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap

64 , 14
) 35 cos(
12
) 35 cos(
m mm 366,23 25 * 14,64 z * m d
s 2 s o2
= = = = = =
n
m


- Koninin Uzunluu

mm 221,454 73,818 * 3 b * 3 R
a
= = =
- Di genilii
mm 73,818 b
2
=



17

- Di ba ykseklii
telemesiz 0 x 2 1 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 726 , 379 cos(55,78) * 12 * 2 366,23 ) cos( * hk * 2 d d
02 2 o2 b2
= + = + =

- Taban dairesi ap

mm 336,23 12 * 1,25 * 2 366,23 m * 1,25 * 2 d d
n o2 t2
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 5 1 m * 1,25 h
n t2
= = mm 27 15 2 1 h h h
t2 b2
= + = + =
- Ba as yar as
o
2 02 2
o
2
a
b2
2
58,201 3,10 55,78 xb 3,10 xb 0,0541
221,454
12
R
h
tanxb = + = + = = = = =
b
o

- Taban as yar as
o
2 02 2
o
2
a2
t2
2
51,905 3,87 55,78 xt t 3,87 xt 0,0677
221,454
15
R
h
tanxt = = = = = = =

- Di genilii izdm
954 , 38
) 10 , 3 cos(
) 201 , 58 cos( * 818 , 73
) cos(
) cos( *
2
2 2
2
= = =
xb
b
a
b
o

- Di ba iz dmleri
mm 9,922 sin(55,78) * 12 ) sin( * h C
02 b2 2
= = =
- koninin ykseklii
mm 257,469
cos(3,10)
sin(55,78) * 73,818
* 2 - 379,726
) cos(xb
) sin( * b
* 2 db di
2
02
2 2
= = =






di
2
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 79,815
) tan(58,201 * 2
257,469

tan * 2
di
g
b2
2
2
= = =
18

- Tepe mesafeleri
mm 114,592 sin(55,78) * 12
2
249,03
) sin( * h
2
d
x
02 b2
o1
o2
= = =

Konik Pinyonun Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap

mm 249,03 17 * 14,64 z * m d
1 s o1
= = =

- Koninin Uzunluu
mm 221,44
) sin(34,215 * 2
249,03
) sin( * 2
R
01
1
a1
= = =
o
o
d

- Di genilii
mm 66,412 1,47 1 * 249,03 * 0,15 i 1 * d * 0,15 b
2 2
o1 1
= + = + =
- Di ba ykseklii

telemesiz 0 x 2 1 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 268,876 ) cos(34,215 * 12 * 2 249,03 ) cos( * hk * 2 d d
01 1 o1 b1
= + = + =

- Taban dairesi ap

mm 219,03 12 * 1,25 * 2 249,03 m * 1,25 * 2 d d
n o1 t1
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 5 1 m * 1,25 h
n t1
= = mm 27 5 1 2 1 h h h
t1 b1
= + = + =

- Ba as yar as
o
1 01 b1
o
1
a1
b1
1
315 , 7 3 3,10 34,215 xb 3,10 xb 0,0541
221,44
12
R
h
tanxb = + = + = = = = = o

19

- Taban as yar as

o
1 01 t1
o
1
a1
t1
1
51,905 3,87 - 34,215 xt 3,87 xt 0,0677
221,44
15
R
h
tanxt = = = = = = = o

- Di kalnl
mm 18,84
2
12 *
2
m *
S
n
o
= = =
- Di genilii izdm
mm 52,61
cos(3,10)
) cos(37,315 * 66,412
) cos(xb
) cos( * b
a
1
b1 1
1
= = =
- Di ba iz dmleri
mm 6,74 ) sin(34,215 * 12 ) sin( * h C
01 b1 1
= = =

- koninin ykseklii
mm 267,66
cos(3,87)
) sin(37,315
* 2 268,876
) cos(xb
) sin(
* 2 db di
1
b1
1 1
= = =



- Tepe mesafeleri
mm 176,36 ) sin(34,215 * 12
2
366,23
) sin( * h
2
d
x
01 b1
o2
o1
= = =














di
1
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 175,582
) tan(37,315 * 2
267,66

tan * 2
di
g
b1
1
1
= = =
20


Pinyon Konik ark
Di says z
1=
17 z
2
=25
Normal modl m
n
12 12
Aln modl m
s
14,64 14,64
Taksimat konisi
Yan as
=
01
o 34,215
02
o =55,78
Taksimat dairesi
ap
d
o1
=249,03 d
o2
=366,23
Koni uzunluu Ra1=221,44 Ra2=221,54
Referans profili
5 , 22 =
no
o 5 , 22 =
no
o
Eiklik as
35
1
= | 35
2
= |
Eiklik yn Sol Sa
Aks as 90
o
90
o

Di ba ap d
b1
=268,876 d
b2
=379,726
Taban dairesi ap d
t1
=219,03 d
t2
=336,23
Di genilii b
1
=66,412 b
2
=73,818
Di ykseklii h
1
=27 h
2
=27
Tepe mesafesi x
o1=
176,36 x
o2=
114,592
Malzeme 20MnCr5 20MnCr5

ekil 14 Dili llerinin gsterimi
21



2.2. 18-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri
- Taksimat konisi as:





-
0
no
22,5 =

-
0
2 1
35 = =

- Pinyon spirali: Sol

- Ky Yzey dzml faktr

20MnCr5 elii iin
2 2
K
130kp/mm daN/mm 130 = = Ky=0,64
- Byklk faktr k
b
=0,9
- entik faktr
1,34 K
0,85 q 1,4 Kt 1) (K * q 1 K

t
=
= = + =

- Gvenirlik faktr K
R=
1 (%100 gvenirlik )
- mr faktr K
L
=1,4 (N=10
6
mr iin)
- Zorlanma faktr K
Z
=1,4

2
em
2 '
D
'
D
2
K DZN
kp/mm 51,112
1,5
76,668

kp/mm 76,668 91 * 1 * 1,4 * 1,4 *

1,34
0,9 * 0,64

KZ * KL * KR *
K
Kb * Ky

kp/mm 91 130 * 0,7 * 0,7

= =
= =
=
= = =




-
Pinyon konisi as

ark konisi as


(Basn as)

(Spiral as) sin(
1
)=0,573

22

2.2.1Modl hesab

- Kv ,Dinamik ve hz faktr Kv=1,5
- Km yk dalm faktr Km=1,06
- Kf Form faktr Kf=2,65


bulunur. Kf gre degerine 32,78
0,549
18
) ( cos
z
z
0
3
1
v
= = =
modl standart 11 m
10,88 m
10,88
51,112 * 8 * 25
cos(35) * 1,06 * 1,5 * 1,5 * 2,65 * 12746645,3 * 2
* * z
cos(35) * Km * Kv * Ko * Kf * M1 * 2
m
m
m
3 3
em m 2
m
=
=
= = =

Yzey basn Mukavenet kontrol

- 20MnCr5 malzemesi iin HB=650 kp/mm
2


- P
HD
srekli mukavenet snr N=10
6
iin

- P
zHD
=0,28*HB=0,28*650=182 kp/mm
2


- K
lo
=1,1 N=10
6
yzey basncna bal olan mr faktr

- P
*
HD
=K
lo
*K
R
*P
zHD
=1,1*1*182=202,2 kp/mm
2


- 466 , 133
5 , 1
2 , 202
= = =
s
P
P
HD
em
kp/mm
2

- Malzeme faktr K
E
=85,7 kp/mm
2
(her ikisi elikten yapld iin)




Sanal di says
23

em
2
Hmax
em
2
o2
1
i E Hmax
02
02
2 s 02
n
s i
P 167,48 1,5 * 1,06 * 1,5 *
335,713 * 68,94
1274645,3 * 2
* 1,315 * 1,68 * 85,7 P
P Ko * Km * Kv *
d * b
M * 2
* K * K * K P
68 , 1
) 5 , 22 cos( * ) 5 , 22 sin(
1
) cos( * ) sin(
1
mm 68,94
) sin(54,246 * 6
335,713
) sin( * 2 * 3
d
b 335,713mm 25 * 13,42 z * m d
13,428
cos(35)
11
cos(35)
m
m 1,315
1,38
1 1,38
i
1 i
K
> = =
s =
= = =
= = = = = =
= = = =
+
=
+
=
o o
K
o o
o


















Modl deitirmek gerekiyor.Emniyetli deil.
Yuvarlanma noktas faktr kavrama as 22,5
o

24

z
2
Ayna
di
says
m
n
m
s
HB P
zHD
K
lo
K
R
P
'HD
s
(emniyet
katsays)
P
em
P
hmax
KE
K
i
evrim
oran
faktr
K

Kv Km Ko
b max
di
genili
i
d
o2
M
1
25 16 19,53 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 96,36683 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 98,424 488,3098 1274663,3
25 15,5 18,92 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 101,0671 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 95,348 473,0502 1274663,3
25 15 18,31 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 106,1624 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 92,272 457,7905 1274663,3
25 14,5 17,7 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 111,7006 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 89,196 442,5308 1274663,3
25 14 17,09 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 117,7377 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 86,121 427,2711 1274663,3
25 13,5 16,48 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 124,3389 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 83,045 412,0114 1274663,3
25 13 15,87 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 131,5808 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 79,969 396,7517 1274663,3
25 12,5 15,26 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 139,5541 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 76,893 381,4921 1274663,3
25 12 14,65 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 148,3664 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 73,818 366,2324 1274663,3
25 11,5 14,04 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 158,1469 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 70,742 350,9727 1274663,3
25 11 13,43 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 169,0513 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 67,666 335,713 1274663,3
25 10,5 12,82 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 181,269 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 64,591 320,4533 1274663,3
25 10 12,21 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 195,0328 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 61,515 305,1936 1274663,3
25 9,5 11,6 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 210,6309 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 58,439 289,934 1274663,3
25 9 10,99 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 228,4251 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 55,363 274,6743 1274663,3
25 8,5 10,38 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 248,8738 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 52,288 259,4146 1274663,3
25 8 9,766 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 272,5666 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 49,212 244,1549 1274663,3
25 7,5 9,156 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 300,2726 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 46,136 228,8952 1274663,3
25 7 8,545 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 333,0125 85,7 1,315 1,68 1,5 1,06 1,5 43,06 213,6356 1274663,3
25


Grafikten de grld gibi emniyetli modl 13 olarak grlmektedir.

m=13 seilerek dili boyutlandrmas yaplr.


ekil 15 Modl deiimine gre emniyetli yzey basnc kontrol


Ayna Dilisinin Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap

87 , 15
) 35 cos(
m mm 396,751 25 * 5,87 1 z * m d
s 2 s o2
= = = = =
n
m


- Koninin Uzunluu

mm 445 , 244 81,48 * 3 b * 3 R
a
= = = mm 48 , 1 8
) sin(54,246 * 6
396,751
) sin( * 2 * 3
d
b
02
02
= = =


0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
270
280
290
300
310
320
330
340
350
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
emniyet
Y

z
e
y

b
a
s

n
c

Modl
26


- Di genilii

mm 48 , 81 b
2
=

- Di ba ykseklii

telemesiz 0 x 3 1 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 94 , 411 ) cos(54,246 * 13 * 2 75 , 96 3 ) cos( * hk * 2 d d
02 2 o2 b2
= + = + =


- Taban dairesi ap

mm 25 , 64 3 13 * 1,25 * 2 396,75 m * 1,25 * 2 d d
n o2 t2
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 25 , 6 1 m * 1,25 h
n t2
= = mm 29,25 16,25 3 1 h h h
t2 b2
= + = + =
- Ba as yar as
o
2 02 2
o
2
a
b2
2
57,836 3,59 54,246 xb 3,59 xb 0,0628
206,82
13
R
h
tanxb = + = + = = = = =
b
o

- Taban as yar as

o
2 02 2
o
2
a2
t2
2
49,749 4,496 54,246 xt t 4,496 xt 0,0786
206,52
16,25
R
h
tanxt = = = = = = =

- Di genilii izdm
771 , 36
) 59 , 3 cos(
) 836 , 57 cos( * 94 , 68
) cos(
) cos( *
2
2 2
2
= = =
xb
b
a
b
o



27

- Di ba iz dmleri
mm 10,549 ) sin(54,246 * 13 ) sin( * h C
02 b2 2
= = =
- koninin ykseklii
mm 299,825
cos(3,59)
) sin(54,246 * 68,94
* 2 - 411,94
) cos(xb
) sin( * b
* 2 db di
2
02
2 2
= = =



- Tepe mesafeleri
mm 114,592 sin(55,78) * 12
2
249,03
) sin( * h
2
d
x
02 b2
o1
o2
= = =


Konik Pinyonun Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap

mm 285,66 18 * 15,87 z * m d
1 s o1
= = =

- Koninin Uzunluu
mm 244,46
) sin(35,753 * 2
285,66
) sin( * 2
R
01
1
a
= = =
o
o
d

- Di genilii
mm 024 , 3 7 1,38 1 * 285,66 * 0,15 i 1 * d * 0,15 b
2 2
o1 1
= + = + =

- Di ba ykseklii

telemesiz 0 x 13 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 760 , 06 3 ) cos(35,753 * 13 * 2 66 , 85 2 ) cos( * hk * 2 d d
01 1 o1 b1
= + = + =





di
2
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 273 , 4 9
) tan(57,836 * 2
299,825

tan * 2
di
g
b2
2
2
= = =
28

- Taban dairesi ap

mm 16 , 53 2 13 * 1,25 * 2 285,66 m * 1,25 * 2 d d
n o1 t1
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 16,25 m * 1,25 h
n t2
= = mm 29,25 25 , 6 1 3 1 h h h
t1 b1
= + = + =
- Ba as yar as
o
1 01 b1
o
1
a1
b1
1
797 , 8 3 3,044 35,753 xb 3,044 xb 0,05317
244,46
13
R
h
tanxb = + = + = = = = = o

- Taban as yar as

o
1 01 t1
o
1
a1
t1
1
31,949 3,80 - 35,753 xt 3,80 xt 0,06647
244,46
16,25
R
h
tanxt = = = = = = = o

- Di kalnl
mm 20,42
2
13 *
2
m *
S
n
o
= = =
- Di genilii izdm
mm 56,993
cos(3,044)
) cos(38,797 * 73,024
) cos(xb
) cos( * b
a
1
b1 1
1
= = =
- Di ba iz dmleri
mm 595 , 7 ) sin(35,753 * 13 ) sin( * h C
01 b1 1
= = =

- koninin ykseklii
mm 5 , 05 3
cos(3,04)
) sin(38,797
* 2 306,760
) cos(xb
) sin(
* 2 db di
1
b1
1 1
= = =



- Tepe mesafeleri
mm 779 , 90 1 ) sin(35,753 * 13
2
396,751
) sin( * h
2
d
x
01 b1
o2
o1
= = =



di
1
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 006 , 90 1
) tan(38,797 * 2
305,5

tan * 2
di
g
b1
1
1
= = =
29

Pinyon Konik ark
Di says z
1=
18 z
2
=25
Normal modl m
n
13 13
Aln modl m
s
15,87 15,87
Taksimat konisi
Yan as
=
01
o 35,753
02
o =54,247
Taksimat dairesi
ap
d
o1
=285,66 d
o2
=396,751
Koni uzunluu Ra1=244,46 Ra2=244,46
Referans profili
5 , 22 =
no
o 5 , 22 =
no
o
Eiklik as
35
1
= | 35
2
= |
Eiklik yn Sol Sa
Aks as 90
o
90
o

Di ba ap d
b1
=306,760 d
b2
=411,94
Taban dairesi ap d
t1
=253,16 d
t2
=364,25
Di genilii b
1
=73,024 b
2
=68,94
Di ykseklii h
1
=29,25 h
2
=29,25
Tepe mesafesi x
o1=
190,779 x
o2=
114,592
Malzeme 20MnCr5 20MnCr5


ekil 16 Dili llerinin gsterimi

30

2.3. 23-25 Di sayl ayna mahturi dili ifti hesaplama yntemleri
- Taksimat konisi as:






-
0
no
22,5 =

-
0
2 1
35 = =

- Pinyon spirali: Sol

- Ky Yzey dzml faktr

20MnCr5 elii iin
2 2
K
130kp/mm daN/mm 130 = = Ky=0,64
- Byklk faktr k
b
=0,9
- entik faktr
1,34 K
0,85 q 1,4 Kt 1) (K * q 1 K

t
=
= = + =

- Gvenirlik faktr K
R=
1 (%100 gvenirlik )
- mr faktr K
L
=1,4 (N=10
6
mr iin)
- Zorlanma faktr K
Z
=1,4

2
em
2 '
D
'
D
2
K DZN
kp/mm 51,112
1,5
76,668

kp/mm 76,668 91 * 1 * 1,4 * 1,4 *

1,34
0,9 * 0,64

KZ * KL * KR *
K
Kb * Ky

kp/mm 91 130 * 0,7 * 0,7

= =
= =
=
= = =





-
Pinyon konisi as

ark konisi as

(Basn as)

(Spiral as) sin(
1
)=0,573

31

2.3.1.Modl hesab

- Kv ,Dinamik ve hz faktr Kv=1,5
- Km yk dalm faktr Km=1,06
- Kf Form faktr Kf=2,4


bulunur. Kf gre degerine 894 , 1 4
0,549
23
) ( cos
z
z
0
3
1
v
= = =
modl standart 11 m
10,52 m
10,52
51,112 * 8 * 25
cos(35) * 1,06 * 1,5 * 1,5 * 2,4 * 12746645,3 * 2
* * z
cos(35) * Km * Kv * Ko * Kf * M1 * 2
m
m
m
3 3
em m 2
m
=
=
= = =

Yzey basn Mukavenet kontrol

- 20MnCr5 malzemesi iin HB=650 kp/mm
2


- P
HD
srekli mukavenet snr N=10
6
iin

- P
zHD
=0,28*HB=0,28*650=182 kp/mm
2


- K
lo
=1,1 N=10
6
yzey basncna bal olan mr faktr

- P
*
HD
=K
lo
*K
R
*P
zHD
=1,1*1*182=202,2 kp/mm
2


- 466 , 133
5 , 1
2 , 202
= = =
s
P
P
HD
em
kp/mm
2

- Malzeme faktr K
E
=85,7 kp/mm
2
(her ikisi elikten yapld iin)

Sanal di says
32

em
2
Hmax
em
2
o2
1
i E Hmax
02
02
2 s 02
n
s i
P 175,75 1,5 * 1,06 * 1,5 *
335,713 * 68,94
1274645,3 * 2
* 1,38 * 1,68 * 85,7 P
P Ko * Km * Kv *
d * b
M * 2
* K * K * K P
68 , 1
) 5 , 22 cos( * ) 5 , 22 sin(
1
) cos( * ) sin(
1
mm 03 , 6 7
) sin(47,385 * 6
335,713
) sin( * 2 * 3
d
b 335,713mm 25 * 13,42 z * m d
13,428
cos(35)
11
cos(35)
m
m 1,38
1,08
1 1,08
i
1 i
K
> = =
s =
= = =
= = = = = =
= = = =
+
=
+
=
o o
K
o o
o


















Modl deitirmek gerekiyor.Emniyetli deil.
Yuvarlanma noktas faktr kavrama as 22,5
o

33

z
2
Ayna
di
says
m
n
m
s
HB P
zHD
K
lo
K
R
P
'HD
s
(emniyet
katsays)
P
em
P
hmax
KE
K
i
evrim
oran
faktr
K

Kv Km Ko
b max
di
genili
i
d
o2
M
1
25 16 19,53 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 101,1302 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 98,424 488,3098 1274663,3
25 15,5 18,92 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 106,0629 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 95,348 473,0502 1274663,3
25 15 18,31 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 111,41 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 92,272 457,7905 1274663,3
25 14,5 17,7 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 117,2219 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 89,196 442,5308 1274663,3
25 14 17,09 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 123,5574 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 86,121 427,2711 1274663,3
25 13,5 16,48 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 130,4849 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 83,045 412,0114 1274663,3
25 13 15,87 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 138,0848 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 79,969 396,7517 1274663,3
25 12,5 15,26 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 146,4522 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 76,893 381,4921 1274663,3
25 12 14,65 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 155,7001 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 73,818 366,2324 1274663,3
25 11,5 14,04 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 165,9641 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 70,742 350,9727 1274663,3
25 11 13,43 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 177,4075 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 67,666 335,713 1274663,3
25 10,5 12,82 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 190,2291 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 64,591 320,4533 1274663,3
25 10 12,21 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 204,6732 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 61,515 305,1936 1274663,3
25 9,5 11,6 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 221,0423 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 58,439 289,934 1274663,3
25 9 10,99 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 239,7161 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 55,363 274,6743 1274663,3
25 8,5 10,38 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 261,1755 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 52,288 259,4146 1274663,3
25 8 9,766 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 286,0394 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 49,212 244,1549 1274663,3
25 7,5 9,156 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 315,1149 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 46,136 228,8952 1274663,3
25 7 8,545 650 182 1,1 1 200,2 1,5 133,4667 349,4732 85,7 1,38 1,68 1,5 1,06 1,5 43,06 213,6356 1274663,3
34



ekil 17 Modl deiimine gre emniyetli yzey basnc kontrol


Grafikten de grld gibi emniyetli modl 14 olarak grlmektedir.

m=14 seilerek dili boyutlandrmas yaplr.

Ayna Dilisinin Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap

09 , 17
) 35 cos(
14
) 35 cos(
m mm 427,271 25 * 09 , 17 z * m d
s 2 s o2
= = = = = =
n
m


- Koninin Uzunluu

mm 29 , 290 96,765 * 3 b * 3 R
a
= = = mm 765 , 96
) sin(47,385 * 6
427,271
) sin( * 2 * 3
d
b
02
02
= = =
- Di genilii
mm 765 , 96 b
2
=
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
270
280
290
300
310
320
330
340
350
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
emniyet
Y

z
e
y

b
a
s

n
c

Modl
35


- Di ba ykseklii

telemesiz 0 x 4 1 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 228 , 446 ) cos(47,385 * 14 * 2 271 , 427 ) cos( * hk * 2 d d
02 2 o2 b2
= + = + =

- Taban dairesi ap

mm 271 , 392 14 * 1,25 * 2 271 , 27 4 m * 1,25 * 2 d d
n o2 t2
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 5 , 17 m * 1,25 h
n t2
= = mm 31,5 17,5 4 1 h h h
t2 b2
= + = + =
- Ba as yar as
o
2 02 2
o
2
a
b2
2
146 , 0 5 2,761 385 , 7 4 xb 2,761 xb 0,0482
290,29
14
R
h
tanxb = + = + = = = = =
b
o

- Taban as yar as

o
2 02 2
o
2
a2
t2
2
43,935 3,44 47,385 xt t 3,44 xt 0,06028
290,29
17,5
R
h
tanxt = = = = = = =

- Di genilii izdm
08 , 62
) 761 , 2 cos(
) 146 , 50 cos( * 765 , 96
) cos(
) cos( *
2
2 2
2
= = =
xb
b
a
b
o

- Di ba iz dmleri
mm 10,30 ) sin(47,385 * 14 ) sin( * h C
02 b2 2
= = =
- koninin ykseklii
mm 303,639
cos(2,761)
) sin(47,385 * 96,765
* 2 - 228 , 46 4
) cos(xb
) sin( * b
* 2 db di
2
02
2 2
= = =



di
2
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 734 , 126
) tan(50,146 * 2
303,639

tan * 2
di
g
b2
2
2
= = =
36

- Tepe mesafeleri
mm 186,241 ) sin(47,385 * 14
2
393,08
) sin( * h
2
d
x
02 b2
o1
o2
= = =

Konik Pinyonun Boyutlandrlmas

- Taksimat dairesi ap
09 , 17
) 35 cos(
14
) 35 cos(
m mm 393,08 23 * 09 , 7 1 z * m d
s 1 s o1
= = = = = =
n
m

- Koninin Uzunluu
mm 30 , 90 2
sin(42,61) * 2
393,08
) sin( * 2
R
01
1
a
= = =
o
o
d

- Di genilii
mm 86,784 1,08 1 * 393,08 * 0,15 i 1 * d * 0,15 b
2 2
o1 1
= + = + =

- Di ba ykseklii

telemesiz 0 x 14 )m x (1 hb hb
1 n 1 2 1
= = + = =

- Di ba ap

mm 687 , 413 cos(42,61) * 14 * 2 08 , 393 ) cos( * hk * 2 d d
01 1 o1 b1
= + = + =

- Taban dairesi ap

mm 08 , 358 14 * 1,25 * 2 08 , 393 m * 1,25 * 2 d d
n o1 t1
= = =

- Di taban ykseklii Toplam di ykseklii

mm 17,5 m * 1,25 h
n t2
= = mm 31,5 5 , 7 1 4 1 h h h
t1 b1
= + = + =





37


- Ba as yar as
o
1 01 b1
o
1
a1
b1
1
371 , 45 761 , 2 61 , 2 4 xb 2,761 xb 0,0482
290,30
14
R
h
tanxb = + = + = = = = = o

- Taban as yar as

o
1 01 t1
o
1
a1
t1
1
39,160 3,449 - 42,61 xt 3,449 xt 06028 , 0
290,30
17,5
R
h
tanxt = = = = = = = o

- Di kalnl
mm 21,99
2
14 *
2
m *
S
n
o
= = =
- Di genilii izdm
mm 037 , 61
cos(2,761)
) cos(45,371 * 86,784
) cos(xb
) cos( * b
a
1
b1 1
1
= = =
- Di ba iz dmleri
mm 478 , 9 sin(42,61) * 14 ) sin( * h C
01 b1 1
= = =

- koninin ykseklii
mm 286 , 412
cos(2,761)
) sin(44,371
* 2 687 , 13 4
) cos(xb
) sin(
* 2 db di
1
b1
1 1
= = =



- Tepe mesafeleri
mm 157 , 204 sin(42,61) * 14
2
427,271
) sin( * h
2
d
x
01 b1
o2
o1
= = =









di
1
= koniye ait ba dairelerinin
aplar
mm 490 , 203
) tan(45,371 * 2
412,286

tan * 2
di
g
b1
1
1
= = =
38


Pinyon Konik ark
Di says z
1=
23 z
2
=25
Normal modl m
n
14 14
Aln modl m
s
17,09 17,09
Taksimat konisi
Yan as
=
01
o 42,61
02
o =47,385
Taksimat dairesi
ap
d
o1
=393,08 d
o2
=427,271
Koni uzunluu Ra1=290,30 Ra2=290,30
Referans profili
5 , 22 =
no
o 5 , 22 =
no
o
Eiklik as
35
1
= | 35
2
= |
Eiklik yn Sol Sa
Aks as 90
o
90
o

Di ba ap d
b1
=413,687 d
b2
=446,228
Taban dairesi ap d
t1
=358,08 d
t2
=392,271
Di genilii b
1
=86,784 b
2
=96,765
Di ykseklii h
1
=31,5 h
2
=31,5
Tepe mesafesi x
o1=
204,157 x
o2=
186,241
Malzeme 20MnCr5 20MnCr5


ekil 18 Dilinin lleri
39



3.DLNN ZM


ekil 19 Ayna dilisinin render grnm

40


ekil 20 Ayna dilisinin boyutlar


ekil 21 Di profilinin grnm

41



ekil 22 Spiral erisi



ekil 23 Alm tek di profili

42


ekil 24 Dilinin son hali

43



ekil 25 Dililerin montaj hali
44


ekil 26 Ayna Mahruti montaj











45

4. Ansyste Analiz:
4.1. 25 di mahruti dilinin analizi
Yaplan tanmlamalar

Compressive Yield Strength MPa 700 MPa
Tensile Yield Strength MPa 700 MPa
Minimum Edge Length 2,7915e-003 mm
Length X 377,61 mm
Length Y 73,963 mm
Length Z 378,21 mm
Nodes 335664
Elements 222028
Materials 20MnCr5
Mesh Controls 30 Faces -1 Body
Element Size 2 mm -5mm
Force (Vector) 70000 N

Mesh Kontrol



ekil 27 2 mmlik yzeysel (face sizing) mesh
46



ekil 29 5 mm'lik (Body Sizing) model mesh

ekil 30 Toplam mesh grnm



47


ekil 31 Kuvvet diyagram

ekil 32 Temas eden yzeylere kuvvetin uygulamas

48


ekil 33 Sabitlenen yzeyler (civata delikleri)

ekil 34 Toplam deformasyon
49


ekil 285 Gerilme (stress)


ekil 36 Gerilme (stress)
50



ekil 37 Gvenlik faktr (Statik analize gre)

















51

4.2.Aks dilisinin analizi 8 modle gre
Compressive Yield Strength MPa 700 MPa
Tensile Yield Strength MPa 700 MPa
Minimum Edge Length 0,199410 mm
Length X 70,515 mm
Length Y 133,96 mm
Length Z 133,96 mm
Nodes 201626
Elements 117213
Materials 20MnCr5
Mesh Controls 20 Faces -1 Body
Element Size 1 mm -5 mm
Moment (Nm) 5512,5 Nm


ekil 38 1mm ve 5 mm lik mesh boyutu grnm


52



ekil 39 Sabitlenen yzey

ekil 40 Gerilme deerleri
53



ekil 41 Gvenlik faktr


4.3.Aks dilisinin analizi 9 modle gre

Compressive Yield Strength MPa 700 MPa
Tensile Yield Strength MPa 700 MPa
Minimum Edge Length 0,199410 mm
Length X 65,154 mm
Length Y 150,7 mm
Length Z 150,7 mm
Nodes 319065
Elements 197629
Materials 20MnCr5
Mesh Controls 16 Faces -1 Body
Element Size 1 mm -3mm
Moment (Nm) 5512,5 Nm
54






ekil 42 9modl aks dilisinin 1mm ve 3mm mesh hali


55


ekil 43 Gerime durumu




ekil 44 Gvenlik faktr
56

5.SONULAR

Gerekletirilen analizler sonucunda diferansiyel tasarmnda farkl modller iin hesaplama
yaplmtr.Bu hesaplamalar analiz edilerek kontrol edilmitir.

Bu sonulara gre emniyet katsays ayna dilisin emniyet katsays statik analiz sonucunda 3.49
kmtr.Gerilme deeri olarak 200.57 MPa maksimum gerileme deeri bulunmutur.Statik analiz
iin yaplan hesaplamalar ve analiz sonular kabul edilebilir deerde olduu grlmektedir.

Ayn ilemler aks dilileri (16di) iin de yapldnda modl 8 iin maksimum gerilme deeri
503.75 MPa olarak bulunmutur.Bu analiz modl 9 iin yapldnda gerilme deeri 339.85 MPa
olarak bulunmutur.Yaplan statik analize gre maksimum gerilme deerleri di diblerinde
olumutur.Emniyet katsaylar srasyla 1.38 ve 2.05 deerleri bulunmutur.Buna gre modl 9
olan dili daha emniyetli olduu grlmektedir.

Kullanlan 20MnCr5 alaml malzemeyle dililerin emniyetli olduu gryor.

Ayrca ayna dililerin iin yaplan farkl tasarmlarda 17,18 ve 23 di saylardaki tasarmlarnda
sadece 17-25 di sayl ayna mahruti ifti diferansiyel kutusunun iine sabilmitr.Dier dili
iftleri emniyetli kmasna ramen kutu iine samadndan tercih edilemez.

















57






6.TABLOLAR




58





Yorulma katsays
59










Basn alar
60
























61



7. KAYNAKA

- KURALAY, N. Sefa (2008); Temel ve Tasarm Esaslar ,Yap Elemanlar Cilt 1
MMO/2008/484 ,zmir
- FGES ANSYS Workbench-Simulation Introduction, 2011
- http://www.ansysbilgihavuzu.com/
- Okday, S., "Makina Elemanlar" , Cilt 3
- Akkurt, M., "Makina Elemanlar" , Cilt 3
- Harzadin G., Niemann, G., "Makina Elemanlar" , Cilt 3
- Rende, H., "Makina Elemanlari" Cilt 2