Professional Documents
Culture Documents
Toan Tai Chinh
Toan Tai Chinh
Mc tiu ca chng:
Gi tr ca tin t theo thi gian l mt khi nim c bn trong ti chnh.
Mt khon tin c gi vo ngn hng hm nay, sau mt thi gian sau s to
nn mt s tin tch lu cao hn s tin b ra ban u. S thay i s lng tin
sau mt thi gian no biu hin gi tr theo thi gian ca ng tin. ngha
ca tin phi c xem xt trn hai kha cnh: s lng v thi gian.
Gi tr ca ng tin theo thi gian c biu hin qua li tc v t sut
li tc (li sut). Cc khi nim c bn ny s c trnh by trong chng 1
bn cnh hai phng thc tnh li tc (li n, li kp), cc loi li sut (li sut
hiu dng, li sut chit khu, li sut danh ngha). Ngoi ra, sinh vin s bit
cch xc nh gi tr ca mt khon vn ti mt thi im nht nh (vn ho,
hin ti ho) sau khi hc xong chng ny.
S tit: 6 tit
Tit 1, 2, 3:
1.1.
1.1.1. Li tc
Li tc l mt khi nim c xem xt di hai gc khc nhau: gc
ca ngi cho vay v ca ngi i vay.
Trong , i l l i sut.
Ta c th rt ra 3 c im v hm vn ho nh sau:
- a(0) = 1
- a(t) l mt hm ng bin
- a(t) l mt hm lin tc nu li tc tng lin tc
V mt ton hc, a(t) c th l hm nghch bin. Tuy nhin, trng hp
ny him xy ra trn thc t. C mt s tnh hung, hm a(t) khng lin tc m
lin tc trong tng on. V d :
-
a(t) = (1+i.[t])
a(t) = (1+i)[t]
Trong : [t] l phn nguyn ca t (v d [1.75]=1)
A(0) = k
A(t) l hm ng bin
Khi , li tc ca k th n s l :
In = A(n) A(n-1)
Trong , A(n) v A(n-1) ln lt l cc gi tr tch lu vn sau n v (n 1)
k. Do , s chnh lch gia hai gi tr ny chnh l li tc ca k th n.
Li sut hiu dng ca k th n, k hiu l in, chnh l t s gia khon li
tc thu c trong k th n v s vn tch lu vo u k th n :
(1)
Trong , n l s nguyn v > 1.
Li sut hiu dng cng c th vit theo hm vn ho nh sau :
(2)
V d:
hay
(v a(0) = 1)
=>
a(1) = 1 + i1
(1+i3).(1+i2).(1+i1).A(0)
= 1.225.016 VND
1.3.
a(t) = 1+ i.t
vi t N
Trc y, ta nh ngha hm vn ho vi t l mt s nguyn dng.
Tuy nhin, hm vn ho vn c th nh ngha vi mi s thc t 0. Khi , hm
vn ho trong trng hp li n l:
a(t) = 1+ i.t
(t 0) (3)
i c gi l li sut n.
Hm tch ly vn trong trng hp ny s l:
(4)
Li tc ca mi k l:
I = k.i (5)
Trong : k l vn u t ban u, i l li sut n
Ghi ch:
Trong trng hp li n, li sut hiu dng ca k th n s c tnh
theo cng thc sau:
(6)
=> n cng tng, li sut hiu dng in cng gim.
V d:
Mt khon vn gc l 5.000.000VND c u t trong 3 nm vi li sut
n l 7%. Gi tr tch lu ca khon vn ny vo cui nm th 3 l bao nhiu?
A(3) = k(1+ i.3) = 5.000.000 (1+0,07x3) = 6.050.000 VND
Ch :
(7)
Trong :
n: thi gian u t
N: s ngy trong nm
n, N c xc nh nh sau:
c mi nm
ngy.
c mi nm
l: 187 ngy.
a(1) = 1 + i
a(2) = 1 + i + i + i
1: vn gc ban u
i th nht: li tc sinh ra trong k th nht ca vn gc
1VND
i th hai: li tc sinh ra trong k th hai ca vn gc 1VND
i: li tc sinh ra trong k th hai t khon li tc i ca k
th nht
C th vit cch khc:
a(2) = (1+i) + (1+i).i
(1+i): gi tr tch lu vo u k th 2 (cui k th 1)
(1+i).i: li tc sinh ra trong k th 2 t gi tr tch ly (1+i)
vo u k th 2
a(2) = (1+i)
Tng t:
a(3) = (1+i) + (1+i).i
(1+i): gi tr tch lu vo u k th 3 (cui k th 2)
(1+i).i: li tc sinh ra trong k th 3 t (1+i)
a(3) = (1+i)3
Tng t, ta s rt ra c hm vn ho l:
a(t) = (1+i)t vi t l mt s nguyn dng
y chnh l phng thc tnh li theo li kp. y, hm vn ho c
nh ngha vi mi s t nguyn dng. Tuy nhin, hm vn ho vn c th nh
ngha vi t 0 vi gi thit l hm vn ho l hm lin tc v li tc thu c t
khon vn gc 1VND u t ban u ti thi im t+s (t,s 0) l tng ca li tc
thu c t 1VND ban u ti thi im t v li tc thu t gi tr tch lu ti thi
im t trong khong thi gian s. Vi gi thit ny, hm vn ho trong trng hp
li kp s l :
a(t) = (1+i)t vi t
(8)
i : li sut kp
Ghi ch:
Trong trng hp li kp, li sut hiu dng ca k th n s c tnh
theo cng thc sau:
in = i (9)
Li sut hiu dng khng thay i v bng vi li sut kp.
Hm tch ly vn trong trng hp li kp l:
A(t) = k.a(t) = k(1+ i)t (10)
Li tc ca k th n l:
In = A(n) A(n-1) = k(1+ i)t - k(1+ i)t-1 = k(1+ i)t-1.i
In = k(1+ i)t-1.i (11)
Trong : k l vn u t ban u, i l li sut kp
V d:
Mt khon vn gc l 5.000.000VND c u t trong 3 nm vi li sut
kp l 7%. Gi tr tch lu ca khon vn ny vo cui nm th 3 l bao nhiu?
Gii:
A(3) = k(1+ i)3 = 5.000.000 (1+0,07)3 = 6.125.215 VND
1.3.3. So snh li n v li kp
Hm vn ho
Hm tch lu
Li tc ca k th n
Li n
a(t) = 1+ i.t
A(t) = k.a(t) = k(1+ i.t)
In = k.i
Li kp
a(t)k = (1+i)t
A(t)k = k.a(t)k = k(1+ i)t
Ink = k(1+ i)t-1.i
Trong :
ink = i
i : li sut
k : vn gc
t=1
t<1
t>1
th:
Gi tr tch lu n
cui k t
A(t) = A(t)k
A(t) > A(t)k
A(t) < A(t)k
Tng li tc t c n
cui k t
It =Itk
It >Itk
It <Itk
1 nm.
2.
9 thng.
3.
5 nm.
Gii :
k = 200.000.000 ng.
i = 9%/nm.
Ta c bng sau:
Thi gian
u t
Gi tr tch lu t c theo li
n
Gi tr tch lu t c theo li
kp
t = 1 nm
t = 9 thng
t = 5 nm
= 218
= 18 Itk
triu
= 213,5 A(t)k= 200(1+9%)9/12
triu
= 18
A(t) = 200(1+9%)
triu
It
triu
A(t) = 200(1+9%.9/12)
triu
It
triu
A(t) = 200(1+5.9%)
triu
= 13,5 Itk
triu
= 290 A(t)k = 200(1+9%)5
triu
It
triu
= 90 Itk
triu
Ghi ch :
Trong mt s trng hp, hm tch lu kt hp c hai tnh hung : i vi
phn nguyn ca t, ta s dng hm tch lu ca li kp, v phn l ca t, ta s
dng hm tch lu vn ca li n.
a(t) = (1+i)[t].[1+(t [t]).i] (12)
Tit 4, 5, 6
1.4.
1.4.1. Vn ho (capitalization)
V d :
ng A u t mt khon tin ban u l 3.000.000 ng. Trong 3 nm
u tin, khon u t ny mang li cho ng mt li sut kp l 7%/nm. Cui
nm th 3, ng A li ti u t ton b gi tr tch lu t c trong vng 4 nm,
= 213,353
= 13,353
= 307,725
= 107,725
(14)
Trong :
a(t) l hm vn ho
a(t)-1 l hm hin ti ho
(15)
(16)
V d:
Mt ngi gi vo ngn hng mt khon tin theo li kp vi li sut
7,8%/nm. Sau 3 nm 9 thng thu c 50 triu ng. Tnh gi tr ca s tin
gi ban u.
Gii:
i = 7,8%/nm.
t = 3 nm 9 thng = 3,75.
A(t) = 50.000.000 ng.
1.5.
(17)
C th vit cng thc tnh d1 theo hm vn ho nh sau :
(18)
hay
(19)
Li sut chit khu hiu dng c s dng trong cc giao dch ti chnh
c li tc c tr trc.
V d :
ng A cho ng B vay mt khon tin l 10.000.000 VND trong vng 1
nm, tr li trc, vi li sut chit khu hiu dng l 7%.
Khon li ng B phi tr : 10.000.000 x 7% = 700.000 VND
ng A a ng B : 10.000.000 700.000 = 9.300.000 VND v nhn li s
tin 10.000.000 VND vo cui nm.
Ta c :
A(n - 1) = (1 dn).A(n)
A(n - 2) = (1 dn-1).A(n - 1) = (1 dn-1).(1 dn).A(n)
(20)
Ta cng s c:
(21)
V d:
1.
a.
tng ng:
b.
tng ng:
2.
ng A mun mua mt cn h vi gi l 3 t VND. Ngi bn
ngh 2 la chn: hoc ng tr 3 t sau 1 nm hoc ng tr tin ngay v c
hng chit khu l 15%. Nu li sut hiu dng trn th trng ti chnh hin
nay l 12%/nm, phng thc thanh ton no s c li cho ng A hn v li
sut th trng l bao nhiu hai s la chn ny ging nhau?
Gii:
Nu li sut hiu dng trn th trng l 12%/nm, gi tr ca
khon tin 3 t VND tr sau 1 nm vo thi im bn l:
i = 17,65%
y, ta c th tnh i theo cng thc:
t < d-1
(22)
t < d-1
vi 0
vi 0
t < d-1
(23)
vi 0
(24)
= (1 - d)t vi 0
vi 0
(25)
(26)
T phng trnh ny ta c th tnh c li sut hiu dng i tng ng
vi li sut danh ngha i(m) v ngc li :
(27)
(28)
V d :
Mt ngi u t mt khon tin ban u l 7.000.000 VND vi li sut
danh ngha l 9%, vn ho mi qu (3 thng/ln). Sau 30 thng ngi thu
c gi tr tch lu l bao nhiu ?
Gii :
i(4) = 9%
Li tc c vn ho : m =
= 10 ln
V d :
Mt ngi cn u t mt khon vn gc ban u l bao nhiu nhn
c mt gi tr tch lu sau 3 nm l 5.000.000 VND. Bit rng u t ny em
li li sut danh ngha l 10%, vn ho 2 ln/nm.
Gii :
i(2) = 10%
Li tc c vn ho : m = 3 x 2 = 6 ln
Vn gc cn u t ban u l A(t)-1
Ta c :
A(t)-1 x (1 +
1.7.
)6 = 5.000.000 VND
Tng t li sut danh ngha, ta cng c khi nim li sut chit khu
danh ngha d(m). Trong trng hp ny, mi k c chia lm m k nh v li
sut chit khu p dng i vi mi k nh l
Tm tt chng :
Cc ni dung chnh :
Li tc: c xem xt di hai gc :
gc ngi cho vay hay nh u t vn, li tc l s tin tng thm
trn s vn u t ban u trong mt khong thi gian nht nh.
gc ngi i vay hay ngi s dng vn, li tc l s tin m ngi
i vay phi tr cho ngi cho vay (l ngi ch s hu vn) c s dng
vn trong mt thi gian nht nh.
T sut li tc (li sut) : t s gia li tc thu c (phi tr) so vi vn u
t (vn vay) trong mt n v thi gian.
Trong :
i : li sut
t: thi gian u t
[t]:phn nguyn ca t.
hay
Li n (Simple Interest): Phng thc tnh li theo li n l phng thc
tnh ton m tin li sau mi k khng c nhp vo vn tnh li cho k sau.
Tin li ca mi k u c tnh theo vn gc ban u v u bng nhau.
Hm vn ho:
Trong :
a(t) = 1+ i.t
(t 0)
i: li sut n.
n: thi gian u t
N: s ngy trong nm
Hm vn ho:
Trong :
Hm tch ly vn:
i : li sut kp
A(t) = k.a(t) = k.(1+i)t
In = k(1+ i)t-1.i
Li sut chit khu hiu dng : c s dng trong cc giao dch ti chnh c
li tc c tr trc. Li sut chit khu hiu dng ca k n, dn:
Mi quan h gia li sut hiu dng v li sut chit khu hiu dng ca 1
k :
Trong :
2.
Bo u t 10.000.000 vo chng ch tin gi ca ngn hng vi li n
l 9%/nm trong vng 1 nm. Sau 6 thng, li sut ca cc chng ch tin gi
loi ny tng ln l 10%/ nm. Bo mun tn dng vic li sut tng ln ny nn
mun bn li chng ch tin gi cho ngn hng v u t tt c gi tr tch lu
vo chng ch qu u t c li sut n 10% trong 6 thng cn li. Hi s tin
m ngn hng yu cu Bo phi tr khi mun bn li chng ch tin gi ny l
bao nhiu Bo t b nh trn?
S : > 69.048 VND
3.
Nam u t mt s tin ban u l 50.000.000 v mun t gi tr tch lu
l 70.000.000 VND sau 5 nm. Hi t sut sinh li (li sut kp %/nm) m Nam
t c l bao nhiu ?
S : 6,961%
4.
Bc gi vo ngn hng mt s tin vi mun nhn c s tin l
75.000.000 VND sau 5 nm theo li sut kp vi iu kin nh sau :
-
2 nm u tin : li sut kp l 7%
5.
ng mun vay mt s tin l 10.000.000 VND trong 1 nm. ng c 2
s la chn :
-
6.
Ty c mt khon tin 300.000.000 VND mun u t trong 10 nm. C
hai phng n cho Ty :
-
2 nm u : 7,5%
5 nm cui : 9.5%
7.
Tim vay ca Tom mt khon tin v s tr cho Tom 15.000.000 sau 3
nm. Bit li sut chit khu l 7%, s tin m Tim nhn c ban u l bao
nhiu trong trng hp :
-
8.
Nu li sut danh ngha ngn hng cng b l 8%, tr li mi thng 1 ln,
li sut hiu dng tng ng vi li sut ny s l bao nhiu ?
S : 8,3%
9.
Nu li sut hiu dng l 9%, li sut danh ngha trong li tc c tr
mi tun 1 ln tng ng vi n l bao nhiu ? Cho bit : 1 nm c 52 tun.
S : 8,625%
10.
Nguyn mun gi vo ngn hng mt khon tin l 6.000.000 VND vi li
sut danh ngha l 8.5%, vn ho theo qu. Nguyn mun nhn c
10.000.000 VND th phi gi vo ngn hng trong bao lu ?
S : 6,073 nm
CHNG 2
TI KHON VNG LAI
(CURRENT ACCOUNT)
Mc tiu ca chng
S tit:
4 tit
Tit 1:
2.1.
Tng quan
Nghip v C:
Nghip v N:
Tit 2, 3, 4:
2.2.
V d:
Doanh nghip X m ti khon ti Ngn hng Y.
Thi gian:
Li sut:
7,2%
Din gii
S d C
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Nh thu thng phiu
Chit khu thng phiu
Hon li thng phiu khng thu
c
C
100
550
400
250
150
80
Ngy gi tr
31/05
20/06
10/07
15/07
25/08
15/07
y chm li 2 ngy.
nghip v N:
y sm ln 2 ngy.
C: gi tr ca nghip v
i: li sut p dng
n: s ngy tnh li
+
bn n
bn c
-
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php trc tip nh sau:
n v tnh:
ng
Ngy
Din gii
01/06
S d C
C
100.000.000
Ngy
S
gi
ngy
tr
n
31/05
92
Li tc
N
C
1.840.000
Ngy
18/06
12/07
13/07
23/08
28/08
31/08
31/08
Gi tin
mt
Pht hnh
sec tr n
Nh thu
thng
phiu
Chit
khu
thng
phiu
Hon li
thng
phiu
khng thu
c
Cn i
li tc
Cn i
s d C
550.000.000
20/06
72
10/07
52 6.240.000
250.000.000
15/07
47
2.350.000
150.000.000
25/08
180.000
15/07
47
600.000.000
80.000.000
7.920.000
752.000
5.298.000
375.298.000
1.055.298.000 1.055.298.000
31/08
S d C
375.298.000
31/08
2.2.2. Trnh by ti khon vng lai theo phng php gin tip
Theo phng php ny, vic tnh li c tin hnh theo ba bc:
Bc 1: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy gi tr ca mi
nghip v (mang du m).
-
ny.
Bc 3: Tnh li thc t bng cch ly kt qu bc hai tr i kt
qu bc 1.
Ti khon vng lai c trnh by theo phng php gin tip nh sau:
n v tnh: ng
Din gii
Ngy
gi tr
S
ngy n
Li tc
N
01/06
18/06
12/07
13/07
23/08
28/08
S d C
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Nh thu thng phiu
Chit khu thng phiu
Hon li thng phiu khng
thu c
31/08
Li tc t ngy 31/05 n
31/08:
100.000.000
550.000.000
80.000.000
31/05
20/06
10/07
15/07
25/08
15/07
/
20
40
45
86
45
680.000.000
31/08
92 12.512.000
31/08
92
600.000.000
250.000.000
150.000.000
31/08
31/08
31/08
S d C
1.050.000.000
-2.200.000
-4.800.000
-2.250.000
-2.580.000
-720.000
5.298.000
375.298.000
1.055.298.000 1.055.298.000
375.298.000
31/08
Cch tnh:
-
Bc 1:
+
S ngy n: tnh t ngy kho s ln trc n ngy
gi tr ca nghip v pht sinh.
+
tnh li).
-
Bc 2:
Li tc tnh theo bc hai:
+
ngy.
19.320.000
Bc 3:
Li tc tnh theo bc 3 = li tc tnh theo bc 2 - li tc tnh
theo bc 1.
*
Li tc C =19.320.000(2.200.000+2.250.000+ 2.580.000)
= 12.290.000
=>
2.2.3.
06 S d C
06 Gi tin mt
07 Pht hnh
sec tr n
07 Nh thu
thng phiu
08 Chit khu
thng phiu
08 Hon li
thng phiu
C
550.000.000
600.000.000
80.000.000
S d
N
Ngy
gi tr
C
100.000.000 31/05
650.000.000 20/06
50.000.000 10/07
S
ngy n
20
20
5
250.000.000
300.000.000
15/07
41
150.000.000
450.000.000
25/08
-41
370.000.000
15/07
47
Li tc
N
C
400.0
2.600.0
50.0
2.460.0
3.690.000*
3.478.0
khng thu
c
08 Cn i li
tc
5.298.000
5.298.000
375.298.000
375.298.000
08 S d C
31/08
Cch tnh:
S ngy n c tnh t ngy gi tr ca nghip v trc n ngy
gi tr ca nghip v k tip. S ngy n ca nghip v cui cng c tnh t
ngy gi tr ca nghip v cui cng n ngy kho s ti khon.
-
C
N
S d C
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Nh thu thng phiu
Hon li thng phiu
khng thu c
Chit khu thng
phiu
Cn i li tc
Cn i s d C
550.000.000
600.000.000
250.000.000
80.000.000
150.000.000
S d
C
100.000.000
650.000.000
50.000.000
300.000.000
220.000.000
Ngy
S
gi tr ngy
n
31/05
20
20/06
20
10/07
5
15/07
0
15/07
41
370.000.000
25/08
2.3.
1.80
5.298.000
31/08
40
2.60
5
44
5.298.000
375.298.000
375.298.000
S d C
Li tc
V d 2:
Doanh nghip 1 m ti khon ti Ngn hng B vi cc iu kin sau:
01/06 -> 31/07:
Li sut N: 7,2%.
Li sut C: 6,84%.
Li sut N: 7,56%.
Li sut C: 7,02%.
0,1% s d N ln nht.
Din gii
01/06
18/06
12/07
13/07(*)
27/07
23/08
28/08
S d N
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Nh thu thng phiu
Tr n thng phiu
Chit khu thng phiu
Pht hnh sec thanh ton
50
250
350
200
150
300
180
Ngy
gi tr
31/05
20/06
10/07
15/07
25/07
25/08
26/08
S d
N
50.000.000
250.000.000
350.000.000
C
200.000.000
150.000.000
Li tc
Ngy
S
gi tr ngy n
N
C
31/05
20 200.000
20/06
20
76
10/07
5 150.000
Nh thu thng
phiu
Tr n thng
phiu
Chit khu thng
phiu
Pht hnh sec
thanh ton
Cn i li tc
200.000.000
150.000.000
50.000.000
100.000.000
300.000.000
15/07
10
25/07
31 620.000
200.000.000
25/08
180.000.000
20.000.000
26/08
56.500
19.943.500
150.000
19.793.500
2.720.000
17.073.500
17.073.500
31/08
Cch tnh:
Li tc c tnh theo s d vi li sut N hay C tng ng vi
tng thi k.
-
ph:
*
*
Ph gi s =
(350.000.000+150.000.000+180.000.000)x0,4%
= 2.720.000 ng.
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Ti khon vng lai: loi ti khon thanh ton m ngn hng m cho khch hng
ca mnh nhm phn nh nghip v gi v rt tin gia khch hng v ngn
hng.
Nghip v ca ti khon vng lai gm: Nghip v C (nghip v gi tin vo
Ngn hng) v nghip v N (nghip v rt tin Ngn hng).
Cc bc tin hnh:
+
Cc nghip v pht sinh c ghi vo bn n hoc bn c tu theo
tnh cht ca mi nghip v.
+
Tnh s ngy tnh li ca mi nghip v. S ngy tnh li: tnh t
ngy gi tr n ngy kha s.
+
Tnh s li theo li sut quy nh ca tng nghip v, ghi vo li
tc bn n hoc bn c. Li ca mi nghip v c tnh theo phng php tnh
li n:
.
Trong :
nghip v
C: gi tr ca
i: li sut p dng
n: s ngy tnh li
+
Tnh s li trn c s cn i hai ct li tc bn n v bn c, ghi
s li vo ti khon khi n ngy tt ton ti khon:
Nu tng li tc bn n > tng li bn c => ghi s li vo
bn n
Nu tng li tc bn n < tng li bn c => ghi s li vo
bn c
+
Nu c cc khon hoa hng v l ph th cn c vo quy nh ca
ngn hng tnh.
+
-
+
Bc 1: Tnh li t ngy kho s ln trc n ngy gi tr ca mi
nghip v (mang du m).
+
ny.
+
Bc 3: Tnh li thc t bng cch ly kt qu bc hai tr i kt
qu bc 1.
-
tc N.
tc C.
+
Trnh by theo th t thi gian ca ngy gi tr: cc nghip v c
sp xp theo th t thi gian ca ngy gi tr. Cc tnh ton cn li ging vi
cch trnh by theo th t thi gian ca nghip v pht sinh.
Ti khon vng lai c li sut khng qua li v bin i: dng phng php
Hambourg (phng php rt s d) tnh li tc.
Bi tp
1.
Cng ty X m ti khon vng lai ti mt ngn hng thi hn t 01/04 n
30/06, li sut qua li v bt bin 8,1%.
Cc nghip v pht sinh trong thi gian m ti khon nh sau:
n v tnh: Triu ng
Ngy
Din gii
01/04
17/04
22/04
08/05
22/05
03/06
07/06
S d N
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Chit khu thng phiu
Nh thu thng phiu
Thanh ton tin mua hng
Hon li thng phiu khng thu
c
Gi tin mt
18/06
80
300
250
100
200
150
50
30
Nghip v N: y sm ln 2 ngy.
2.
Doanh nghip Y m ti khon ti mt ngn hng thi hn t ngy 01/10
n 31/12 vi cc iu kin sau:
01/10 -> 30/11:
Li sut N: 9%.
Li sut C: 8,64%.
Li sut N: 9,18%.
Li sut C: 8,91%.
Din gii
S d C
Thanh ton tin mua hng
Chit khu thng phiu
Gi tin mt
Pht hnh sec tr n
Nh thu thng phiu
Tr n thng phiu
Hon tr thng phiu khng thu c
C
100
120
200
50
300
280
70
60
CHNG 3
CHIT KHU THNG PHIU
(COMMERCIAL PAPER DISCOUNTING)
Mc tiu ca chng
Chit khu thng phiu l mt hnh thc tn dng ca ngn hng thng
mi. Trong nghip v ny, ngn hng s ng ra tr tin trc cho cc thng
phiu cha n hn thanh ton theo yu cu ca ngi th hng (ch s hu
thng phiu). Ngn hng s khu tr ngay mt s tin gi l tin chit khu v
tr cho ngi xin chit khu s tin cn li. Chng ny s ln lt gii thiu
nghip v chit khu thng phiu theo li n v li kp, cch xc nh s tin
chit khu, chi ph chit khu cng nh gi tr hin ti ca thng phiu. Ngoi
ra, qua chng ny, sinh vin cng s tm hiu cc iu kin tng ng ca
cc thng phiu, thay th mt thng phiu bng mt hoc mt nhm thng
phiu khc,
S tit:
5 tit
Tit 1, 2, 3
3.1.
Tng quan
: do ngi bn lp.
i vi ngn hng:
Trong :
Mnh gi
thng phiu
Nu gi:
C l mnh gi thng phiu
Thi hn
chit khu
Li sut
chit khu
V0 = C - E
Trong :
3.2.1.2.Chit khu hp l
Trong cng thc tnh tin chit khu thng mi nu trn, theo bn cht
ca li n, s li phi thanh ton vo ngy o hn. Thc t, ngn hng li
nhn li ngay khi chit khu. Do , m bo hp l, li tc chit khu phi
c tnh trn s tin m ngn hng cho khch hng vay hay s tin m ngn
hng tr cho khch hng ca mnh (hin gi ca thng phiu). l chit khu
hp l.
Gi:
Ta c:
Suy ra:
3.2.1.3.So snh chit khu thng mi v chit khu hp l
Ta c: v
Suy ra:
V d:
Ngy 08/03, mt doanh nghip chit khu ti Ngn hng X mt thng
phiu mnh gi 80.000.000 VND vi k hn l ngy 30/06. Li sut chit khu l
12%. Hy tnh tin chit khu ca thng phiu trn theo:
-
Chit khu hp l.
Gii:
C = 80.000.000 VND.
n = 08/03 -> 30/06 = 115 ngy.
d = 12%.
-
Chit khu hp l:
Chi ph chit
khu (AGIO)
Tin chit
khu
Tin hoa hng: Ngn hng tnh thm tin hoa hng b p vo
cc chi ph t lc ngn hng nhn chit khu cho n khi thanh ton, m bo
cho nghip v chit khu ca ngn hng c li thch ng.
Hoa hng chit khu bao gm cc loi sau:
+
Tr gi
=
chit khu
T l
x
chng t
hoa hng
Cch 2:
L ph
=
chit khu
T l
Tr gi
x
chng t
l ph c
nh
V d:
Mt thng phiu tr gi 400.000.000 VND, k hn 54 ngy c chit
khu vi li sut 9,6%/nm. T l hoa hng chit khu l 0,6%. T l l ph l
0,05%.
1.
2.
Gii:
1.
2.
400.000.000 x 0,6% =
400.000.000
0,05%
Gi tr hin ti
Gi tr hin ti = Mnh gi - Tin chit khu
b.
Gi tr cn li
Gi tr cn li = Mnh gi Chi ph chit khu
Ch :
Nhn xt:
Do AGIO bao gm c hoa hng chit khu v cc loi l ph nn li
sut chit khu thc t it ln hn li sut chit khu thng mi.
Thi gian chit khu n ngy o hn cng ngn th li sut chit
khu thc t cng cao.
V d:
Mt thng phiu tr gi 200.000.000.000.000 VND, k hn 108 ngy
c em chit khu vi li sut 10%/nm. Cc loi hoa hng v l ph gm:
-
Hoa hng:
Gi: x:
s ngy tnh t ngy ngang gi n ngy o hn th nht
(ngy o hn cu thng phiu o hn sm hn trong hai thng phiu).
y:
th hai.
Hai thng phiu ny tng ng khi:
V01 = V02.
Nhn xt:
-
Ngy 01/09, doanh nghip ngh thay 3 thng phiu trn bng mt
thng phiu c k hn l 05/12. Hy tnh mnh gi ca thng phiu bit li
sut chit khu l 10%/nm.
Gii:
C1 = 100.000.000 VND;
C2 = 150.000.000 VND;
C3 = 250.000.000 VND;
Suy ra:
phiu X.
Ta c: V0X = V0A + V0B + V0C (1)
(1):
CX = CA + CB + CC (2)
(2) :
Trong :
Tit 4, 5:
3.3.
V0
: k hn ca thng phiu.
Ta c :
3.3.2. Tin chit khu
Nhn xt :
Trong li kp, khi hai thng phiu tng ng vi nhau mt
thi im no th chng s tng ng vi nhau bt k mt thi im no
khc.
Gi s hai thng phiu trn c chit khu ti thi im Y sau
ngy chit khu trn (X) m k. Lc :
n1 = 2.
C2 = 110.000.000 VND;
n2 = ?.
n1 = 2.
C2 = 80.000.000 VND;
C3 = 200.000.000 VND;
n2 = 1.
n3 = 3.
Suy ra:
C = C1(1+d)n-n1 + C2(1+d)n-n2 + C3(1+d)n-n3
C = 150(1+7,5%)4-2 + 80(1+7,5%)4-1 + 200(1+7,5%)4-3
C = 487.727.500 VND.
3.3.5. So snh chit khu theo li n v chit khu theo li kp
Gi s em chit khu mt thng phiu mnh gi C, thi hn n (k) vi
li sut chit khu l d/k.
3.3.5.1.Theo phng php li n
-
Chit khu hp l:
Er = V0.n.
V0 = C Er = C - V0.n.d
Ta c: Ec > Er v V0 < V0
3.3.5.2.Theo phng php li kp
Chit khu hp l
n<1:
Suy ra:
n=1:
Suy ra:
Ec > Er > E.
Ec > Er = E.
n>1:
So snh E v Ec:
V0 = C(1-n.d)
n>1:
Kt lun:
n<1:
Ec > Er > E
n=1:
Ec > Er = E
n>1:
Ec > E> Er
S tit sa bi tp chng 1, 2 v 3:
5 tit
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Thng phiu: chng ch ghi nhn lnh yu cu thanh ton hoc cam kt thanh
ton v iu kin mt s tin xc nh trong mt thi gian nht nh. Thng
phiu gm hai loi: hi phiu (do ngi bn lp) v lnh phiu/k phiu (do
ngi mua lp).
Chit khu thng phiu l mt hnh thc tn dng ca ngn hng thng mi,
thc hin bng vic ngn hng mua li thng phiu cha o hn ca khch
hng.
Mt s thut ng lin quan:
Mnh gi ca thng phiu: gi tr ca thng phiu khi o hn
(s tin c vit trn thng phiu).
Thi hn (k hn) chit khu: Thi hn chit khu l thi gian
ngn hng chit khu tnh tin li chit khu. Thi hn chit khu xc nh theo
thi gian hiu lc cn li ca chng t, tnh t ngy chit khu cho n ngy ti
hn thanh ton.
Li sut chit khu: li sut m ngn hng p dng tnh tin li
chit khu.
Mnh gi
thng phiu
Thi hn
chit khu
Li sut
chit
khu
Ec - Er =
-
+
Chi ph chit khu (AGIO): Khi khch hng xem thng phiu n
ngn hng chit khu, ngoi s tin chit khu cp trn, h cn phi
chu thm tin hoa hng v l ph. Tng s tin chit khu, hoa hng v l ph
gi l chi ph chit khu (AGIO).
Chi ph chit khu
(AGIO)
Trong :
Tin chit
khu
Hoa hng
Tr gi
=
chit khu
chng t
L ph
Tr gi
=
chit khu
+
T l
hoa hng
T l
x
chng t
l ph c
nh
Gi tr hin ti v gi tr cn li
Gi tr hin ti = Mnh gi - Tin chit khu
Gi tr cn li = Mnh gi Chi ph chit khu
Trong :
-
Thi im tng ng :
Trong :
x:
y:
th hai.
K hn trung bnh ca thng phiu: k hn ca thng phiu tng
ng c mnh gi bng tng mnh gi ca cc thng phiu .
Trong :
Chit khu thng phiu theo li kp: trong nghip v ti chnh di hn,
ngi ta dng nghip v chit khu hp l theo li kp tnh s tin chit khu.
-
V0
: k hn ca thng phiu.
+
S tng ng ca hai thng phiu : Hai thng phiu c
mnh gi v thi hn khc nhau s tng ng vi nhau, nu khi em chng
chit khu cng mt thi im, cng mt li sut v cng phng thc chit
khu chng c cng gi tr hin ti hp l thi im .
Hai thng phiu tng ng :
+
S tng ng ca hai nhm thng phiu : Hai nhm thng
phiu s tng ng vi nhau, nu khi em chng chit khu cng mt thi
im, cng li sut v cng phng thc chit khu th tng gi tr hin ti hp l
ca nhm thng phiu th nht s bng tng gi tr hin ti ca nhm thng
phiu th hai.
Trong :
nhm 1.
nhm 1.
nhm 2.
nhm 2.
Ec > Er > E
n=1:
Ec > Er = E
n>1:
Ec > E> Er
Bi tp
2.
1.
2.
Ngy 10/04, mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu c
mnh gi 250.000.000 VND vi tin chit khu thng mi l 3.000.000 VND.
Xc nh li sut chit khu nu ngy o hn l:
1.
05/06.
2.
15/05.
S:
1.
7,58%
2.
12%
3.
Ngy 06/09, mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu mnh
gi 250.000.000 VND, ngy o hn 25/11. Chnh lch gia tin chit khu
thng mi v chit khu hp l l 100.500 VND. Hy tnh:
1.
2.
1.
9%
4.
Ngy 28/05, mt doanh nghip em chit khu ngn hng mt thng
phiu mnh gi 400.000.000 VND, k hn 20/07 vi cc iu kin sau:
-
T l hoa hng:
T l l ph:
10%/nm.
0,4%.
0,05%.
Hy tnh:
1.
2.
1.
14,32%
5.
Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, thi hn 45 ngy. 2 ngn
hng X, Y c cc iu kin chit khu nh sau:
Ngn hng
X
Y
1.
2.
T l hoa hng
T l l ph
0,6%
0,4%
0,04%
0,03%
1.
6.
T l hoa hng
T l l ph
0,4%
0,6%
0,5%
0,05%
0,04%
0,06%
.S.
Gi tr n
0 < n < 32
n = 32
32 < n < 38
n = 38
38 < n < 44
n = 44
n > 44
7.
Ngn hng c
chn
A
A
A
A hoc B
B
B
B
2.
.S.
2.
1.
A: 10,8 + (%);
n = 30
ip(A) < ip(C) < ip(B)
n = 45
ip(B)< ip(C)<ip(A)
n = 60
ip(B)< ip(C)<ip(A)
n = 75
ip(B)<
ip(C)<ip(A)
8.
Mt cng ty mun thay th mt thng phiu mnh gi 320.000.000 VND,
k hn 60 ngy bng mt thng phiu c k hn 75 ngy. Tnh mnh gi ca
thng phiu thay th nu li sut chit khu l 9%.
.S.
9.
C thng phiu:
321.223.000 VND
10/06
10.
Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, k hn 45 ngy c thay
th bng hai thng phiu:
-
11.
150.00.000 VND
C 3 thng phiu:
-
52 ngy
.S.
394.572.500
105.427.500
VND
VND
2.
Mt doanh nghip em chit khu mt thng phiu mnh gi
350.000.000 VND, li sut chit khu l 7,2%/nm. Bit tin chit khu l
100.000.000 VND. Hy cho bit thng phiu trn cn bao lu na th o hn.
.S.
4 nm 10
thng
3.
Mt thng phiu mnh gi 250.000.000 VND, o hn vo cui nm
2006. u nm 2004, doanh nghip em trao i thng phiu ly mt
thng phiu khc vi li sut chit khu l 7%.
1.
2.
1.
5 nm 6
thng
258.843.600
VND
4.
Mt thng phiu A c mnh gi 500.000.000 VND, o hn sau 2x nm
nay ngh thay th bng mt thng phiu B c mnh gi l 592.145.000 VND,
o hn sau x + 0,5 nm. Hy xc nh thi hn ca hai thng phiu trn bit
li sut chit khu l 7%/nm.
.S.
6 nm
3,5
nm
5.
Mt thng phiu c mnh gi 400.000.000 VND, o hn sau 5 nm
c thay th bng ba thng phiu khc cng c mnh gi, o hn ln lt
sau x nm, x+2 nm 6 thng, x+3 nm 6 thng. Li sut chit khu l 8%.
1.
x.
n = 3 nm
n = 1 nm
n = 0,5 nm
2.
Nu x = 2,
mnh gi ca ba hi phiu thay th l bao nhiu?
.S.
2.
6.
1.
x=3
122.654.500 VND
A1
400
18
A2
300
9
A3
500
12
A5
200
24
B2
650
24
B3
570
30
A6
350
21
B1
600
15
7,11%
7.
Mt thng phiu mnh gi 500.000.000 VND c chit khu theo li
sut 7,8%/nm.
1.
Tnh tin chit khu thng mi, tin chit khu hp l theo li n
v tin chit khu theo li kp nu thng phiu c k hn l 3 nm.
2.
3.
4.
Rt ra nhn xt t kt qu trn.
.S.
Li n
Ec
Er
Li kp (E)
Nhn xt
117.000.000 39.000.000
19.500.000
94.813.600
36.178.100
18.768.000
100.870.600 36.178.100
18.428.700
Er < E < Ec Er = E < Ec E < Er < Ec
CHNG 4
CHUI TIN T
(ANNUITIES)
Mc tiu ca chng
phn trc, chng ta bit cch xc nh gi tr ca mt khon vn ti
mt thi im nht nh. Trong chng ny, chng ta s tm hiu v chui tin
t. l mt lot cc khon tin pht sinh nh k theo nhng khong thi gian
bng nhau. Chui tin t kh ph bin trong thc t. V d, chng ta vay mt
khon tin ti ngn hng v tr n bng cch khon tin bng nhau vo cui mi
qu. Cc khon tin to thnh mt chui tin t. Chng ny s gii thiu
mt s loi chui tin t c bn v nguyn tc tnh gi tr ca chng ti mt thi
im bt k.
S tit:
6 tit
Tit 1, 2, 3:
4.1.
Cc nguyn tc c bn
li sut
vay.
Nu bit ba trong s cc gi tr ny, ta s tnh c gi tr cn li. Trong
phn ny, ta s tm hiu mt phng trnh cho bit gi tr ca mt khon u t
hay cho vay vo mt thi im bt k.
Mt nguyn tc c bn ca l thuyt li tc l gi tr ca mt khon tin
u t hay cho vay ti mt thi im nht nh s ph thuc vo thi gian m s
tin c u t hay cho vay hoc thi gian s tin phi u t hoc cho
vay trc khi thu hi hoc hon tr.
Nguyn tc trn cho bit: Gi tr tch lu hoc gi tr hin ti ho ca hai
khon tin u t hay cho vay hai thi im khc nhau ch c th so snh vi
nhau ti mt thi im gi l thi im so snh. Phng trnh gm cc gi tr tch
lu hay gi tr hin ti ho ca cc khon tin u t hoc cho vay vo thi im
so snh gi l phng trnh gi tr.
thy r cc khon tin u t (hay cho vay), ta s v mt th theo
thi gian k t khi s tin c u t (hay cho vay). Trn s ghi cc dng
tin vo v ra (tu theo gic ca ngi u t, cho vay hay ngi i vay).
V d :
A cho B vay nh sau: A s a ngay cho B 10.000.000 VND, sau 3 nm
s a thm 5.000.000 VND v sau 4 nm s a thm 1.000.000 VND. B phi
tr li tin cho A sau 6 nm. Hi s tin B phi tr l bao nhiu nu li sut l
9%, vn ho mi thng.
v tr ca A, ta c th nh sau:
X l s tin cn tnh.
Nu ly cui nm th 6 l thi im so snh, ta s c gi tr ca X phi
bng tng cc gi tr tch lu ca cc khon tin m A cho B vay. Ta c
phng trnh gi tr nh sau :
X = 23.396.451 VND
y :
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 10.000.000
cho vay ti t = 0
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 5.000.000 cho vay ti t = 3
: gi tr tch lu vo cui nm th 6 ca 1.000.000 cho vay ti t = 4
Ta cng c th ly thi im so snh l t = 0. Khi , phng trnh gi tr
l:
Trong :
, , , ln lt l gi tr hin ti ho ca 10.000.000, 5.000.000, 1.000.000 v
X ti thi im t = 0.
T , X = 23.396.451 VND
minh ho thm v phng trnh gi tr, ta c ly thi im so snh l t
= 3. Khi , ta c gi tr ca cc khon tin hon tr a v cui nm th 3 phi
bng gi tr tch lu ca cc khon tin cho vay trc t = 3 v gi tr hin ti ho
ca cc khon vay sau t = 3.
Trong :
, , , ln lt l gi tr vo thi im t = 3 ca 10.000.000 , 5.000.000,
1.000.000, X.
Mt cch tng qut, ta s c :
Tng gi tr tch lu hay hin ti
ho ca dng tin vo ti thi
im so snh
V d:
Ly li v d 1
nhng trong trng hp ny, thay v B tr tin mt ln cho A vo cui nm th
6, B s tr lm 2 ln vi 2 khon tin bng nhau (Y) vo cui nm th 5 v cui
nm th 6. Xc nh Y.
Gi s ly cui nm th 5 lm thi im so snh, ta c phng trnh gi
tr nh sau :
Y = 11.174.121 VND
V d :
A vay B mt s tin l 10.000.000 VND. Xc nh li sut cho vay nu A
tr cho B cc khon tin 3.000.000 VND, 4.000.000 VND, 6.000.000 VND ln
lt vo cui nm th 3, th 6 v th 10.
Gii:
f(i) = s.
tn
V d:
Nam phi tr mt khon n bng cch chia lm nhiu ln: 15.000.000 vo
cui nm th 3, 25.000.000 VND vo cui nm 5 vo 35.000.000 VND vo cui
nm 6. Tnh thi hn trung bnh ca khon vay, bit li sut l 8%.
Gii:
t* = 5,017 nm.
4.2.
S k pht sinh
:n
: ai (i = )
di ca k
gia hai k (c th l nm, thng, qu,)
:i
: khong cch thi gian c nh
Trong phn ny, ta s tm hiu chui tin t n gin (cn gi l chui tin
t u). l trng hp chui tin t c nh (s tin pht sinh trong mi k
bng nhau) v k pht sinh ca chui tin t trng vi k vn ho ca li tc. V
th biu din
b.
Tnh k khon a:
Tnh li sut i:
Tnh s k khon n:
V d:
1.
Xc nh gi tr ca k khon pht sinh ca mt chui tin t u c
8 k khon, li sut 2,2%/k. Bit hin gi ca chui tin t l 18.156.858
VND.
2.
Hin gi ca mt chui tin t u c 12 k khon l 30 triu VND
vi gi tr ca mi k khon l 3 triu VND. Hy xc nh li sut i p dng cho
mi k.
3.
Xc nh s k khon n ca mt chui tin t u c gi tr ca mt
k khon l 2 triu VND, li sut p dng mi k l 4% v hin gi l 9.000.000
VND.
4.
A mun vay mt khon tin 100.000.000 VND mua mt chic
t. A c hai s la chn nh sau:
A phi tr vo cui mi thng mt s tin bng nhau trong
vng 3 nm vi li sut danh ngha l i(12) = 9,6%.
A phi tr vo cui mi thng mt s tin bng nhau trong
vng 4 nm vi li sut danh ngha l i(12) = 10,8%.
Xc nh s tin phi tr mi thng trong mi trng hp.
Gii:
1.
i = 2,2%/k
n = 8 k
V0 = 18.156.858 VND.
=>
2.
a = 3.000.000
n = 12 k
V0 = 30.000.000
V0 = a.
=>
Chn:
3.
i = 4,0%/k
V0 = 9.000.000
a = 2.000.000
=>
Cch 1:
Chn n = 5.
Chn n = 6.
4.
Trng hp 1:
9,6%/12 = 0,008
V0 = a1 x
Trng hp 2:
10,8%/12 = 0,009
V0 = a2 x
=>
a1 =
a2 =
th biu din
V d:
Tnh k khon a:
Tnh li sut i:
Tnh s k khon n:
*
Cch 3: Chn n = n1 v thay v tng thm 1 s tin k
khon cui cng, ta c th Vn1 trn ti khon thm mt thi gian
x Vn1 tip tc pht sinh li tc (kp) cho n khi t c gi tr
Vn.
Ta c :
Vn = Vn1(1+i)x
=>
V d :
Mt ngi gi tit kim ti mt ngn hng vo cui mi qu mt khon
tin bng nhau.
1.
Nu ngi gi mi ln mt khon tin l 2 triu VND, li sut
danh ngha ca ngn hng l i(4) = 8,4% th sau 2 nm, ngi thu c mt
khon tin l bao nhiu.
2.
Nu ngi thu c c vn ln li l 40.463.286 VND sau ba
nm, li sut tit kim ca ngn hng l i(4) = 8,4% th phi gi vo ngn hng
mi qu mt khon tin l bao nhiu.
3.
Xc nh li sut tin gi tit kim danh ngha i(4) ti ngn hng
bit: cui mi qu ngi gi vo ngn hng mt khon tin l 4 triu VND v
sau 2 nm 6 thng thu c mt khon tin l 43.800.000 VND.
4.
Nu li sut gi tit kim danh ngha ngn hng i(4) = 8%, cui
mi qu, ngi gi mt khon tin l 2,5 triu VND th sau bao nhiu k gi,
ng ta s thu c 42.000.000 VND.
Gii :
1.
a = 2.000.000
n = 2 nm = 8 qu
i(4) = 8,4% => i = = 2,1%/qu
2.
n = 3 nm = 12 qu.
i(4) = 8,4% => i = = 2,1%/qu
V12 = 40.463.286 VND.
V12 = a.
3.
a = 4.000.000
n = 2 nm 6 thng = 10 qu.
V10 = 43.800.000
a = 2.500.000
i(4) = 8% => i = = 2%/qu
Vn = 42.000.000
Vn = a.
=>
n==
n = 14,63.
Cch 1:
Chn n = 14.
Cch 2:
Chn n = 15.
Chn n = 14.
V14 = 39.934.845
t c s tin l 42.000.000 VND, ng ta V14 trn
ti khon mt thi gian x:
x = = = 2,546 qu
= 7 thng 19 ngy.
4.2.3. Chui tin t u pht sinh u k
Xt mt chui tin t gm cc khon tin bng nhau a pht sinh vo u
mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l i. Chui tin t ny c
gi l chui tin t u pht sinh u k.
4.2.3.1.Gi tr hin ti
th biu din
Chui tin t pht sinh c quy lut (bin i theo cp s nhn hoc
cp s cng).
4.3.1. Chui tin t vi li sut p dng mi k khng ging nhau
Gi s c mt chui tin t gm n k vi s tin pht sinh l a1, a2, , an
tng ng vo cui k th 1, 2, , n.. Li sut p dng trong k th k l ik. i
vi trng hp ny, c hai tnh hung ny sinh:
4.3.1.1.Tnh hung 1:
ik ca k th k s c p dng cho tt c cc khon tin pht sinh ti bt
c k no. Khi , gi tr hin ti ca chui tin t ny s l :
V0= + + + +
Gi tr tng lai :
Vn = a1(1+i2)(1+i3)(1+i4)(1+in) + a2(1+i3)(1+i4)(1+in) + a3(1+i4)(1+in) +
+ an
4.3.1.2.Tnh hung 2:
ik ca k th k s c p dng cho duy nht khon tin pht sinh ti k
. Khi , gi tr hin ti ca chui tin t ny s l :
Gi tr tng lai :
Vn = a1(1+i)n-1 + a2(1+i)n-2 + + a3(1+i)n-3 + + an
4.3.2. Chui tin t vi k pht sinh khng trng vi k vn ho
Gi s mt chui tin t c s tin pht sinh vo cui mi qu nhng k
vn ho li cui mi thng. Trong trng hp ny, ta s tnh li sut tng ng
vi li sut cho sao cho k vn ho ca li sut mi trng vi k pht sinh.
V d :
A mun c mt s tin l 40.000.000 VND bng cch gi vo ngn hng
cui mi 6 thng mt khon tin bng nhau l a trong 5 nm. Li sut danh
ngha ca ngn hng l i(12) = 8,4%, vn ho cui mi thng. Xc nh s tin a.
xc nh li sut p dng vi mi 6 thng tng ng vi i(12), trc
ht, ta xc nh li sut danh ngha i(2) vn ha mi 6 thng.
Ta c :
Li
sut
dng
t:
Phng trnh gi tr:
V d :
vi
mi
thng
ca
chui
tin
Li
sut
dng
vi
mi
qu
ca
chui
tin
l :
Phng trnh gi tr s l :
Ta s c:
a1 = a
a2 = a1 + r = a + r
a3 = a2 + r = a + 2r
an = a + (n-1).ra.
V0:
Vn:
Ta c:
b.
an = a.qn-1
a.
Cng bi l:
C n s hng.
Suy ra :
q.(1+i)-1
b.
Vn = Vn(1+i) = a. (1+i)
Gi tr hin ti, V0:
V0 = V0.(1+i) = a. (1+i)
Tm tt chng
Chui tin t: mt lot cc khon tin pht sinh nh k theo nhng khong thi
gian bng nhau.
Chui tin t n gin (cn gi l chui tin t u): chui tin t c nh (s
tin pht sinh trong mi k bng nhau) v k pht sinh ca chui tin t trng vi
k vn ho ca li tc.
Chui tin t u pht sinh cui k: chui tin t gm cc khon tin bng
nhau a pht sinh vo cui mi k trong sut n k. Li sut p dng cho mi k l
i.
Gi tr tng lai:
Vn = a1(1+i2)(1+i3)(1+i4)(1+in) + a2(1+i3)(1+i4)(1+in) + a3(1+i4)(1+in) +
+ an
+
Tnh hung 2: ik ca k th k s c p dng cho duy nht khon
tin pht sinh ti k .
Gi tr hin ti :
V0 = + + + +
Gi tr tng lai :
an
ak = a + (k-1).r ( 1 k n)
+
Gi tr hin ti, V0 :
Gi tr hin ti:
Bi tp
1.
8,1473%
2.
Cnh vay ca Cy mt s tin vi li sut l 8,5%. Cnh phi phi tr cc
s tin l 10.000.000 VND, 20.000.000 VND, 40.000.000 VND v 50.000.000
VND ln lt vo cui nm th 2, 4, 5, 7. Xc nh thi hn trung bnh ca
khon vay.
.S.
5,316 nm
3.
Hy xc nh gi tr hin ti v gi tr tng lai ca mt chui tin t u
pht sinh cui k gm 10 k, s tin tr mi k l 10 triu ng, li sut 7,8%/ k.
.S.
143.496.978,5 VND
67.710.364 VND
4.
1.586.301.183 VND
5.
Mt ngi mun c mt s tin l 100 triu ng trong tng lai. Ngi
gi vo ngn hng nhng s tin bng nhau vo u mi nm, lin tip
trong 5 nm. Li sut tin gi ngn hng l 7,5%/nm. Xc nh s tin ngi
phi gi mi nm.
.S.
16.015.322,6 VND
6.
Mt doanh nghip vay mt khon tin trong vng 10 nm. Vo u mi
nm, doanh nghip phi tr nhng s tin bng nhau l 200 triu ng. Tng s
tin m doanh nghip phi tr l 3,33 t. Tnh li sut vay vn m doanh nghip
phi chu.
.S.
9,095%
7.
Mt khon vay 650 triu c tr dn trong 16 qy, cui mi qu tr 50
triu. Xc nh li sut vay p dng cho mi qu. Tnh li sut hiu dng (%/nm)
tng ng.
.S.
10,614%
8.
Mt ngi mua mt thit b. Nu tr ngay, ngi phi tr 500 triu
ng. Nu tr chm, ngi tr dn vo u mi thng mt s tin l 23 triu
ng trong vng 2 nm, li sut danh ngha i(12) = 9%. Ngi nn chn
phng thc no.
.S.
9.
Mt cng ty mua mt dy chuyn thit b. C ba phng thc thanh ton
nh sau:
-
Phng thc 1:
Tr ngay 1 t ng.
Phng thc 2:
Tr lm 3 k, mi k tr 475.000.000 ng, k
tr u tin cch ngy nhn thit b 1 nm, k th hai sau k u tin
2 nm v k cui cng cch k th hai 3 nm.
Phng thc 3:
Tr trong 4 nm, mi nm tr 300.000.000
ng, k tr u tin 1 nm sau ngy nhn thit b.
Cng ty nn chn phng thc thanh ton no, bit li sut tho thun
gia hai bn mua v bn l 8,5%/nm.
.S.
Phng thc 3
9.
Mt cng ty mun c mt s tin tch lu l 1 t ng. Mi nm, cng ty c
th tch lu 100 triu ng. Nu gi s tin vo Ngn hng vo u mi nm
vi li sut l 9%/nm th sau bao lu, cng ty t c s vn mong mun.
.S. 7 nm, k cui cng ch gi 97.387.725 VND
10.
113.773.014 VND
11.
A gi vo ngn hng vo cui mi qu trong vng 3 nm cc khon tin
nh sau:
-
Trong 2 nm u, i(4) = 9%
51.720.119 VND
12.
Mt khon vay 100.000.000 VND c tr bng 16 k tr tin, mi k vo
cui mi qu. S tin tr mi ln trong 8 qu u tin l K, trong 8 qu cui l
1,2K. Li sut ca khon vay ny l i(4) = 10%. Xc nh K.
.S.
4.733.179 VND
13.
Mt chui tin t pht sinh cui k gm 10 k khon, k khon u tin l
100 triu ng v k khon sau nhiu hn k khon trc 20 triu ng, li sut
l 8,5%/k. Xc nh hin gi v gi tr tng lai ca chui tin t trn.
.S.
5.588.200.222 VND
12.634.828.172 VND
14.
Mt chui tin t pht sinh vo u k gm 15 k, k khon u tin l 75
triu ng v k khon sau tng 15% so vi k khon trc, li sut l 8%/k.
Xc nh gi tr tng lai v hin gi ca chui tin t trn.
.S.
5.754.089.910 VND
1.811.091.938 VND
15.
sau:
Nu li sut tin gi Ngn hng p dng trong sut thi gian trn l
7,5%/nm th cui nm th 15, ngi c mt s tin l bao nhiu?
.S.
1.940.165.588 VND
16.
ng A gi ngn hng vo u mi qu 3 triu ng lin tip trong 3 nm,
li sut tin gi l 2,5%/qy. K t u nm th t, ng A rt ra mi qu l 3,5
triu ng. Xc nh s tin ng A cn li trong ti khon vo u nm th nm.
.S.
31.928.056 VND
17.
Mt ngi gi tin u n vo ngn hng vo cui mi nm lin tip
trong 5 nm: Nm u tin gi 15 triu ng v nm sau tng hn nm trc 1
triu ng. Ba nm sau ngy gi cui cng, ngi rt tin ra u n hng
nm nhng khon tin bng nhau trong bn nm th ti khon kt ton. Xc nh
s tin ngi ny rt ra hng nm bit li sut tin gi l 8%/nm.
.S.
34.804.553 VND
18.
Mt cng ty A bn tr chm mt h thng thit b vi tng s tin thanh
ton l 1 t ng, phng thc thanh ton nh sau: tr ngay 200 triu ng, s
cn li thanh ton trong 5 nm vi s tin tr mi nm bng nhau. Ngi mua
thit b ngh vi cng ty ch tr mt ln vo cui nm th hai sau ngy nhn
thit b mt s tin l 900 triu ng. Li sut tr chm l 10%/nm.
1.
2.
U T DI HN
(INVESTMENT)
1.
Khng nn
Sau 1,150544 nm
Mc tiu ca chng
S tit :
6 tit
Tit 1, 2, 3 :
5.1.
Tng quan
5.1.2. Chi ph ca u t
Trong hot ng u t, ngi u t phi tn nhiu chi ph. l nhng
chi ph v kho st, thm d, thit k, xy dng, mua sm v lp t my mc,
thit b m nh u t phi b ra trong thi gian xy dng c bn. cng c
th l s tin vay, mua chng khon, Tng s tin b ra trong giai on ny
gi l tng chi ph cho u t ban u.
5.1.3. Thu nhp ca u t
Sau thi gian xy dng c bn l thi gian khai thc hot ng kinh
doanh. Trong thi gian ny, ngi ta s phi d on thu nhp ca u t hng
nm. Thu nhp ca u t bao gm tin khu hao v tin li sau thu.
Thu nhp
ca u t nm k
Li sau thu
+
nm k
nm k
T l khu
hao nm k
Ta c bng sau:
n v : triu ng
Nm
1
2
3
4
5
Cng
Tin li sau thu (li rng): l hiu ca tng doanh thu tr tng chi
ph v thu.
5.1.4. Chi ph s dng vn trong u t
u t l b tin vo hot ng kinh doanh nhm mc ch li nhun.
Tin u t c th l t ngun vn ch s hu hoc l ngun vn vay n. Do
, cn phi tnh ton chi ph s dng ng tin trong u t thng qua chi ph
s dng vn.
i vi ngun vn vay:
*
hp ng vay n.
*
Chi ph s dng vn vay sau thu = Li sut trc thu x (1
- Thu sut thu li tc).
V d:
Li sut n vay trc thu l 10%/nm. Hot ng u t
ny chiu thu li tc l 30%.
Li sut n vay sau thu = 10% x (1 30%) = 7%
-
i vi ngun vn ch s hu:
Chi ph s dng vn ch s hu chnh l t sut s dng vn
mong i.
Nu gi i l chi ph s dng vn trong u t di hn, ta c:
i = x Rbk x (1-t) + x Rsk
Trong :
-
Bk:
Sk:
u t.
t:
V d:
Mt d n u t cn 1 t ng v s tin ny t cc ngun
v li sut nh bng sau. Cho bit thu sut thu li tc l 30%.
Ngun vn
I. N vay
T trng
35%
Li sut trc
thu
1. N 1
2. N 2
3. N 3
II. Vn ch s hu
1. VCSH 1
2. VCSH 2
3. VCSH 3
10%
15%
20%
60%
15%
20%
25%
15%
14%
13%
10,5%
9,8%
9,1%
T sut li nhun
14%
15%
16%
(2)
(3) = (1)x(2)
Ngun vn
I. N vay
1. N 1
2. N 2
3. N 3
Cng N
II. Vn ch s hu
1. VCSH 1
2. VCSH 2
3. VCSH 3
Cng VCSH
Tng cng
(1)
45%
10%
15%
20%
55%
10%
20%
25%
10,5%
9,8%
9,1%
T sut s dng
vn mong i
14%
15%
16%
1,05%
1,47%
1,82%
4,34%
2,1%
3,0%
4,0%
9,1%
13,44%
Hiu qu kinh t ca u t di hn
Hiu qu kinh t ca cc u t di hn c th hin qua cc tiu chun
sau:
Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) ti mt thi im c chn
lm gc thi gian v theo li sut s dng vn i.
-
gian);
S biu din:
NPV:
thi im 0.
CF0:
Tr gi hin ti rng ca u t ti
Tng s chi cho u t ban u ti 0.
i:
u t.
*
kinh t.
*
Nu NPV < 0: Hot ng u t b l rng => u t khng c hiu
qu kinh t.
*
u t.
Kt lun:
Dng ch tiu NPV thm nh hiu qu kinh t ca u t c th
hin nh sau:
*
Mt d n u t s c chp nhn nu NPV 0 v s khng
c chp nhn nu NPV < 0.
*
Nu c nhiu d n u t loi b nhau, d n c chn s l d
n c NPV > 0 ln nht.
V d:
Mt d n u t i hi mt s vn 500 triu ng. Thu nhp ca u t
d tr vo khong 60 triu mi nm lin tip trong 10 nm, bt u t nm th
nht. Cho bit d n ny c li khng bit li sut s dng vn l 13%/nm.
Gii:
NPV =
Vy d n ny c li.
Ch :
C th tnh NPV ti mt thi im p bt k (0<p<n).Theo phng
thc li kp, ta c:
NPVp = NPV0(1 + i)p
Trong trng hp tin chi cho u t c thc hin qua nhiu k
(V d: Nhng d n u t ln c thi gian xy dng c bn ko di trong
nhiu nm), tng chi ph u t ti thi im c chn lm thi im gc l
tng tr gi ca cc chi ph u t ti nhng thi im khc c quy v thi
im gc.
V d:
Chi ph s dng vn l i.
S biu din
NPV = - +
Khi , tng chi ph cho d n u t ban u ti thi im 0 l:
CF0 =
V nguyn tc, chn mt trong nhiu d n u t, ch cn chn
d n no c NPV ln hn. Tuy nhin, nu thi hn ca nhng d n ny khc
nhau, ta phi thn trng. i vi nhng trng hp nh vy, ta c th dng cch
sau: Lp li tng d n cho n khi vng i ca chng bng nhau, sau dng
quy tc NPV chn.
V d:
Mt doanh nghip ang xem xt mua mt trong hai thit b A v B. A hot
ng trong 3 nm trong khi B ch hot ng trong 2 nm.
n v: Triu ng.
My
A
B
Gi
16
10
7
-
Gi
16
10
7
6,5
7
6,5
7
6,5
=>
+ 6,5(1+12%)-5 + 6,5(1+12%)-6
IRR1
NPV(IRR1) > 0
IRR2
NPV(IRR2) < 0
*
u t.
Kt lun:
*
Mt d n u t s c chp nhn nu IRR i v s khng
c chp nhn nu IRR < i.
*
cao nht.
V d:
1.
Mt nh u t u t vo mt d n trong vng 5 nm. ng ta b
ra s tin ban u l 100.000.000VND v thu c cc khon thu nhp l
10.000.000VND, 20.000.000VND, 40.000.000VND, 35.000.000VND v
30.000.000VND ln lt vo cui nm 1, 2, 3, 4,5. Tnh t sut sinh li ca u
t.
th biu din
CF0 =
100 = ++++
i
9,0%
101,09
IRR
100
10%
98,37
2.
Mt nh my u t cho mt dy chuyn thit b vo u nm c
gi tr l 300 triu ng v d on thu c cc khon thu nhp hng nm
trong 5 nm nh sau:
n v: Triu ng.
Nm
Thu nhp
80
85
90
75
60
Ta c:
CF0 =
300 = ++++
13,0%
300,013
IRR
300
13,1%
299,266
100 = +++++
+
i
9,0%
101,9
IRR
100
10,0%
98,67
CF0:
CFk:
Thu nhp ca u t nm k
m:
S nm thu hi vn.
m : d n c chp nhn.
*
Nu c nhiu d n u t, d n no c thi gian hon vn ngn
hn s t ri ro hn.
Tiu chun thi gian thu hi vn khng th nh gi mt cch ng n
hiu qu kinh t ca u t di hn. Tuy nhin, n l mt tiu chun quan trng
thm nh d n u t.
V d:
C 3 d n u t A, B, C v thu nhp ca tng d n qua cc nm nh
sau:
n v: Triu ng.
D n
1
2
3
4
5
A
4.000
4.000 4.000
4.000 4.000 20.000
B
2.000
3.000 4.000
5.000 6.000 20.000
C
6.000
5.000 4.000
3.000 2.000 20.000
Tng chi ph u t ban u ca ba d n u bng nhau v bng 15.000
triu ng.
Tnh thi gian hon vn ca ba d n u t trn (khng tnh n yu t
li sut).
Gii:
Thi gian hon vn ca ba d n u t A, B, C ln lt l:
mA = 3,75 nm.
mB = 4 nm.
mC = 3 nm.
D n C t ri ro nht.
Tit 4, 5, 6:
5.3.
Da vo kinh nghim.
X1 X2 X3
p1 p2 p3 ...
Xm-1 Xm
pm-1 pm
Trong :
-
pk (k = 1,,m): xc sut c th c ca u t:
=1
K vng ton ca phn phi thu nhp theo xc sut (gi tr trung bnh):
=
Ri ro ca u t c th hin qua mc ri ro v h s ri ro.
5.3.1.1. Mc ri ro,
Mc ri ro c o lng thng qua lch tiu chun ca thu nhp:
=
*
5.3.1.2. H s ri ro, H
Trong trng hp nhiu d n c cng mc ri ro , nu dng so
snh ri ro ca cc u t th khng th thy c. Khi , ngi ta s dng h
s ri ro nh gi.
H =
Trong :
-
H :
H s ri ro.
CF0:
25
0,15
30
0,20
35
0,35
40
0,20
45
0,10
60
0,05
50
0,10
40
0,60
45
0,15
55
0,10
D n B:
Li rng
Xc sut
Xc nh mc ri ro ca mi d n.
Nu li sut hin ha l 14% cho d n c mc ri ro thp v 16%
cho d n c mc ri ro cao, d n u t no hiu qu hn.
Xc nh IRR ca hai d n u t.
Gii:
1.
Xc nh mc ri ro ca mi d n.
Tin khu hao vn u t ca hai d n mi nm:
= 60 triu ng.
Li rng bnh qun mi nm:
- D n A:
LrA = 25x0,15 + 30x0,20 + 35x0,35 + 40x0,20 + 45x0,10
= 34,5
- D n B:
Mc ri ro:
-
D n A:
A=
A=
5,8949.
D n B:
B =
B=
6,1796.
D n B c mc ri ro cao hn d n A.
2.
3.
Xc nh t sut hon vn ni b ca u t:
-
D n A:
300 = 94,5x
i
94,5x
17,3%
300,27
IRRA
300
17,4%
299,58
D n B:
300 = 104,25x
i
104,25x
21,7%
300,46
IRRB
300
21,8%
299,82
S tit sa bi tp chng 4 v 5 :
4 tit
Tm tt chng
Cc ni dung chnh :
u t l s b vn (t bn) di hn vo kinh doanh nhm mc ch kim li.
Trong giai on xy dng c bn, nh u t phi b ra nhiu chi ph, gi l
tng chi ph cho u t ban u. Sau thi gian xy dng c bn l thi gian khai
thc hot ng kinh doanh. Trong thi gian ny, ngi ta s phi d on thu
nhp ca u t hng nm :
Thu nhp
Li sau thu
+
ca u t nm k
nm k
nm k
Gi tr cn tnh
khu hao nm k
T l khu
hao nm k
- Tin li sau thu (li rng): l hiu ca tng doanh thu tr tng chi
ph v thu.
Chi ph s dng ng tin trong u t c phn nh thng qua qua chi ph
s dng vn:
i = x Rbk x (1-t) + x Rsk
Trong :
Bk:
Sk:
u t.
t:
Thi gian hon vn: thi gian m tng s tin u t ban u s c thu
hi li cho ngi u t.
+
CF0:
CFk:
Thu nhp ca u t nm k
m:
S nm thu hi vn.
Gi s s nm nh mc thu hi vn u t l :
-
m : d n c chp nhn.
+
Nu c nhiu d n u t, d n no c thi gian hon vn ngn
hn s t ri ro hn.
Trn thc t, lun c cc yu t bt thng xy ra. Do , khi tnh ton
hiu qu kinh t ca u t cn phi o lng ri ro ca u t, t tnh ton
hiu qu kinh t ca u t vi mi ri ro khc nhau. Ri ro ca u t th
hin qua mc ri ro v h s ri ro:
Trong :
pk (k = 1,,m): xc sut c th c ca u t:
Trong :
H :
H s ri ro.
CF0:
Bi tp
1.
D n ny c li khng?
.S.
2.
Mt d n u t vi s vn b ra ban u l 500 triu ng. Thu nhp
ca u t trong qu trnh sn xut kinh doanh hng nm nh sau:
Nm
Thu nhp
1
150
2
200
3
170
4
125
5
100
16,32%
3.
C hai d n u t vi s vn b ra ban u l 200 triu ng. Thi gian
sn xut kinh doanh l 10 nm vi thu nhp hng nm c th hin theo th
nh sau:
Xc nh:
1.
2.
3.
D n no hiu qu hn.
.S.
1.
D n B
4.
4.
Mt ngi b mt khon vn kinh doanh, thu nhp t c qua cc nm
nh sau:
-
Xc nh:
1.
S vn b ra ban u.
2.
Gi tr t c vo cui nm th 6.
5.
1.
1.160.669.081 VND
2.
2.170.932.339 VND
6.
7.
u nm th nht:
u nm th hai:
u nm th ba:
8.
i = 11,55%
C mt d n u t nh sau:
-
Xc nh:
1.
Gi tr hin ti rng ca u t (NPV) bit chi ph s dng vn l
14%.
2.
T quyt nh d n ny c nn u t c khng?
.S.
1.
18,35%
9.
Mt ngi mua mt cn nh tr gi 500 triu ng; sa cha ht 50 triu
ng v sau cho thu cn nh vi nhng iu khon sau:
-
Cui mi nm, ngi i thu phi tr 75 triu ng. Ngi cho thu
phi tr mt khon thu vi thu sut l 20% trn thu nhp cho thu
nh.
11,765%
10.
Mt cng ty d tnh u t vo mt ti sn tr gi 500 triu. Tui th ca
ti sn u t l 10 nm. Thu nhp ca u t vo cui mi nm phn phi nh
sau:
Li rng
Xc sut
90
0,60
100
0,20
80
0,20
Xc nh:
1.
2.
IRR
.S.
1.
11.
12,41%
D n A:
Vn u t ban u:
D n B:
120
0,30
110
0,40
130
0,30
Vn u t ban u:
1 t ng.
200
0,45
250
0,25
220
0,30
CHNG 6
TRI KHON
Mc tiu ca chng
S tit :
Tit 1, 2, 3, 4 :
6.1.
Tng quan
V0
Li tr nh k:
I=0
Vn = V0.(1+i)n
6.2.1.2.c im
i vi ngi cho vay: Phng thc ny khng mang li thu nhp
thng xuyn, ng thi ri ro rt cao.
i vi ngi i vay: Phng thc ny to nn kh khn v ti
chnh v phi hon tr mt s tin ln vo thi im o hn.
6.2.1.3.Ngi i vay thanh ton n bng cch lp qu tr n
Trn thc t, v s tin tr vo ngy o hn kh quan trng nn ngi i
vay thng chun b s tin ny bng cch u t vo mi nh k mt s tin a
theo li sut i vi mc ch s c mt tng gi tr vo ngy o hn l Vn em
tr cho ngi i vay.
Ta c:
Vn = a x
V0.(1+i)n = a x
a = V0.(1+i)n x
S vn cn thiu n vo u k.
S tin vn gc tr trong k.
V d:
Mt doanh nghip vay mt khon tin l 200 triu ng, li sut 14%/nm,
thi hn 5 nm vi iu kin li vay v vn gc tr mt ln khi o hn. c
th thanh ton khon n ny khi o hn, doanh nghip u t cui mi nm
nhng khon tin bng nhau vo mt qu tr n vi li sut u t l 15%/nm.
Lp bng hon tri.
Gii:
Vn vay ban u
V0 = 200.000.000 ng.
Li sut vay
i = 14%
Li sut u t
i = 15%
S tin thiu n
u nm, Vk:
Tin u t cui mi
nm, a:
Vk = V0(1 + i)k
a = V0.(1+i)n x
200.000.000
228.000.000
259.920.000
296.308.800
337.792.032
385.082.916
57.113.785
57.113.785
57.113.785
57.113.785
57.113.785
Tng gi tr tin u
t vo cui nm k,
Vk:
Vk = a x
57.113.785
122.794.638
198.327.618
285.190.546
385.082.913
6.2.2.2.c im
-
cao.
i vi ngi i vay: S tin phi tr khi o hn c gim xung so
vi phng thc 2.1. nhng vn l mt p lc ti chnh ng k.
6.2.2.3.Ngi i thanh ton n bng cch lp qu tr n
Mi nh k, ngi i vay u t mt s tin l a vi li sut i n khi
o hn s c mt s tin l Vn = V0 tr n.
th biu din s tin u t vo qu tr n:
V0 = 100.000.000 ng.
Li sut vay:
i = 13%/nm.
Li sut u t:
i = 14%/nm.
v:
Nm
k
S tin
thiu n
u nm,
V0:
Tin li
vay tr
cui
mi
nm, Ik:
Tin u t
cui mi nm,
ak:
Tng gi tr tin u
t vo cui nm k,
Vk:
a k = V0 x
Vk = ak x
Ik = V0.i
1
2
3
4
5
100.000.000
100.000.000
100.000.000
100.000.000
100.000.000
Tng
130.000
130.000
130.000
130.000
130.000
650.000
15.128.354
15.128.354
15.128.354
15.128.354
15.128.354
75.641.770
15.128.354
32.374.678
52.035.486
74.448.808
100.000.000
Tin
thanh
ton cui
mi nm,
ak :
ak = ak +
Ik
15.258.354
15.258.354
15.258.354
15.258.354
15.258.354
76.291.770
6.2.3. Tr n dn nh k
Phng thc ny c p dng ph bin trong vic vay vn u t
sn xut kinh doanh. N ph hp vi c im ca hot ng u t: b vn 1
ln v thu hi vn dn dn. Phng thc ny cng thng c p dng trong
cc hnh thc mua thit b tr gp.
*
th:
Vk:
d n u k k + 1.
Dk :
vn gc tr trong k k.
Ik:
li tr trong k k.
ak :
Cc cng thc c bn
-
ak = Ik + Dk
-
D n u k sau c xc nh cn c vo d n u k trc
v s n gc tr trong k:
Vk = Vk-1 - Dk
*
Vp = V0 - Rp
*
Vp bng hiu s gia gi tr ca s vn vay ban u v gi tr
ca p k khon thanh ton a v thi im p:
Vp = V0(1+i)p
*
Vp cng chnh l hin gi ca (n p) k khon cn phi tr
c a v thi im p:
Vp= ap+1(1+i)-1 + ap+2(1+i)-2 ++ an(1+i)-(n-p) =
*
K
k
1
2
D n u k,
Vk-1:
V0
V1 = V0 D1
Vn gc tr
trong k, Dk
I1 = V0 x i
I2 = V1 x i
In = Vn-1 x i
D1
D2
Dn
K khon tr n,
ak :
ak = Ik + Dk
a1 = I1 + D1
a2 = I2 + D2
an = In + Dn
6.2.3.1.Tr n dn nh k vi k khon c nh
Phng thc ny c p dng kh ph bin v n gip ngi i vay tr
n dn dn, rt ph hp vi nhng ngi vay c thu nhp n nh.
a1 = a2 = = a n
a.
Cc cng thc c bn
-
-.
a = V0 x
Vk-1 x i + Dk
ak+1 = Vk x i + Dk+1
=>
Vk Vk-1 = - Dk
=>
-
Dk+1 = Dk(1+i)
(1+i)
-.
=>
V0 = D1 x
=>
D 1 = V0 x
-.
Dn =
Dp = Dn(1+i)p-n
Dn =
=>
Dp = a x (1+i)p-n-1 =
=>
Dp =
-.
b.
S d n u mi k:
Vk = Vk-1 - Dk
S li vay tr trong k:
Ik = Vk x i
S vn gc tr trong k:
Dk = a - Ik
D n u
k, Vk-1
500.000.000
418.101.260
328.012.646
228.915.171
119.907.948
Tng
Tin li vay
tr trong k,
Ik
50.000.000
41.810.126
32.801.265
22.891.517
11.990.795
Vn gc tr
trong k, Dk
81.898.740
90.088.614
99.097.475
109.007.223
119.990.945
500.000.000
K khon
tr n, ak
131.898.740
131.898.740
131.898.740
131.898.740
131.898.740
Ch :
Trn thc t, do lm trn s nn dng cui cng n ca bng hon tr
thng c Dn Vn-1, do cn phi iu chnh dng cui cng sao cho: Dn = Vn-1
v Dn + In = a.
Bng hon tri:
n v: ng
Nm
k
1
2
3
4
5
iu
chnh
D n u
k, Vk-1
500.000.000
418.101.260
328.012.646
228.915.171
119.907.948
119.907.948
Tng
Tin li vay
tr trong k,
Ik
50.000.000
41.810.126
32.801.265
22.891.517
11.990.795
11.990.792
Vn gc tr
trong k, Dk
81.898.740
90.088.614
99.097.475
109.007.223
119.990.945
119.907.948
500.000.000
Nhn xt:
-
D n u k gim dn.
b.
Lin h gia d n u cc k
V1 = V0 D1 = V0 D = V0 V2 = V1 D2 = V0 2D = V0 - 2
K khon
tr n, ak
131.898.740
131.898.740
131.898.740
131.898.740
131.898.740
131.898.740
V3 = V3 D3 = V0 3D = V0 - 3
Tng qut:
D n u k p, Vp:
=>
ban u l
-
Vp = V0 - p
Lin h tin li tr cc k
Ip = Vp-1 x i = (Vp + D) x i = Vp x i + D x i = Ip+1 + xi
Ip+1 = Ip - x i
ap+1 ap = Ip+1 Ip = Ip - x i Ip = - x i
=>
ap+1 = ap - x i
=>
Cc k khon lp thnh mt cp s cng vi s hng ban
u l a1 v cng sai l - x i.
c.
S n gc tr mi k:
D n u k:
Vk = Vk-1 D
Ik = Vk-1 x i
ak = Ik + D
D n u
k, Vk-1
Tin li vay
tr trong k, Ik
Vn gc tr
trong k, Dk
K khon
tr n, ak
1.000
875
750
625
500
375
250
125
Tng cng
100
87,5
75
62,5
50
37,5
25
12,5
125
125
125
125
125
125
125
125
1.000
225
212,5
200
187,5
175
162,5
150
137,5
b.
th ca mt k tr n p
c.
Tin li tr trong k p:
Ip(m) = Vp-1 x i
S tin li tr mt ln trong k:
N gc tr trong k:
Dp
ap = Dp + Ip(m) = Dp + m x Ip
Li sut thc ngi i vay phi chu chnh l li sut hiu dng tng ng
li sut danh ngha i(m).
it = (1+ )m -1
V d:
Mt khon vay 100 triu, li sut 10%/nm, tr trong 5 nm theo phng
thc: vn gc tr vo cui mi nm, li tr 2 ln trong nm. Tnh li sut thc s
ngi i vay phi chu.
Gii:
i(2) = 10%/nm
Li sut thc m ngi vay phi chu:
it = (1+ )m -1 = (1+ )2 -1= 10,25%/nm.
d.
a.
th biu din
V0:
Tng s n vay
a:
n:
S k tr n.
Trong n k c:
-
m1 k u ng vi li sut i1.
mp k th p vi li sut ip.
mf k th r vi li sut ir.
=>
n = m1 + m2 + + mp + mr
Mp = a x
Mr = a x
Tng n gc ban u:
V0 = M1 + M2(1+i1)-m1 + + Mp
+ Mr
c.
Tit 5, 6:
= 10,436%/nm.
6.3.
V d:
Mt tri khon tr gi 200 triu ng, li sut danh ngha l i(12) = 11,4%
c hon tr bng 15 k khon c nh vo cui mi thng. Sau khi nhn xong
Gi tr mi k khon:
V d :
Ly li s liu ca v d trn. Gi s mt nh u t mua tri khon vi
gi 120.000.000 ng. Tnh li sut u t ca tri khon m nh u t
nhn c.
Gii :
V d:
Mt tri khon tr gi 300 triu ng, li sut danh ngha i(12) = 11,4%. Tri
khon ny c hon tr theo phng thc: tin li tr vo cui mi thng, n
gc tr mt ln vo cui thng th 24. Sau khi nhn tin li ca thng th 10,
nh u t mun bn li tri khon ny cho ngi khc vi li sut nh gi
danh ngha l i(12) l 10,8%/thng. Tnh gi tr ca tri khon.
Gii:
V0 = 300.000.000 ng.
i = i(12)/12 = 11,4%/12 = 0,95%/thng.
n = 24
r = 24 10 = 14
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
Tri khon: mt chng t nhn n trung v di hn ca ngi i vay i vi
ngi cho vay.
Cc phng thc thanh ton n:
-
Li tr nh k:
I=0
Vn = V0.(1+i)n
Tr n dn nh k:
S tin phi tr trong k gm phn li v phn tr vn gc: ak = Ik + Dk
Trong :
+
Tr n dn nh k vi tin li tr nhiu ln trong mt k, phn n
gc tr mt ln cui mi k:
(m)
k l i .
Khu hao n vay tr mt ln vo cui k.
+
thay i:
Bi tp
1.
Mt doanh nghip vay ngn hng mt s tin vi li sut l 10%/nm, tr
trong 5 nm bng 5 khon tin bng nhau l 39.569.623 ng vo cui mi nm.
Xc nh s tin m doanh nghip vay.
.S.
150.000.000 VND
2.
Mt khon tin vay 100 triu ng c thanh ton theo phng thc
sau: tr vo cui mi qu mt s tin bng nhau trong 3 nm vi li sut danh
ngha i(4) = 10,8%. Xc nh s tin phi tr vo cui mi qu.
.S.
18.276.619 VND
3.
Mt doanh nghip vay ti ngn hng 250 triu ng v c tr gp trong
5 nm, mi nm 52 triu ng, tin tr vo cui nm. Xc nh li sut ngn
hng p dng.
.S.
i = 13,22%/nm
4.
Mt tri khon 1 t ng c hon tr trong 12 k 6 thng vi nhng k
khon bng nhau, tr vo cui k, li sut danh ngha i(2) = 11%. Tnh tin li ca
k thanh ton th 6; tng s vn gc v tng s tin li thanh ton n ht k
thanh ton th 6.
.S.
36.266.467 VND;
5.
Mt cng ty vay ngn hng 1 khon tin l 500 triu ng vi nhng iu
kin sau: li sut 11%/nm, thi hn thanh ton 5 nm, tin li tr vo cui mi
nm, vn gc tr vo cui nm th 5. hon tr n vay, cng ty u t vo
mt qu chm nhng khon tin bng nhau vo cui mi nm vi li sut u t
l 12%/nm.
1.
Xc nh s tin u t mi nm.
2.
78.704.866 VND
2.
i = 10,53%/nm
6.
Mt cng ty cn mt khon tin 1 t ng trong 10 nm. Cng ty c 2 s
la chn sau:
-
7.
Mt ngi d nh mua mt chic t c gi l 34.000USD, thi gian
hon tr l 2 nm. C hai phng thc tr gp nh sau:
-
1.
2.
Phng n 2
8.
Mt tri khon 300 triu ng, li sut 12%/nm, thi hn 6 nm, thanh
ton bng nhng k khon u vo cui mi nm. Lp bng hon tri.
9.
Mt tri khon 600 triu ng, li sut 10%/nm, thi hn 6 nm, thanh
ton theo phng thc sau: li tr vo cui mi nm, vn gc tr lc o hn.
hon tr n vay, cng ty u t vo mt qu chm nhng khon tin bng
nhau vo cui mi nm vi li sut u t l 11%/nm. Lp bng hon tri.
10.
Mt doanh nghip vay ti ngn hng 1 khon tin l 700 triu ng trong
10 nm, li sut 11%/nm. Doanh nghip phi tr gp mi nm vi phn tr n
gc bng nhau.Lp bng hon tri nu:
1.
2.
11.
Mt khon n vay 15 t ng c hon tr bng nhng s tin bng
nhau vo cui mi nm trong vng 20 nm. Li sut vay nh sau:
-
5 nm u tin
11%/nm.
5 nm tip theo
10 nm cui cng
1.
2.
12%/nm.
13%/nm.
.S. 1.
11,6 %/nm
12.
Mt ti sn cho thu theo nguyn tc tin thu tr mi nm mt s tin
bng nhau l 150.000.000 ng trong vng 10 nm, li sut thu ti sn l
11,5%/nm. Gi tr ca ti sn sau 10 nm thu (cui nm th 10) l
100.000.000 ng.
Lp bng thu mua ti sn trong hai trng hp sau:
1.
2.
13.
Mt ti sn tr gi 5 t ng c cho thu theo nguyn tc sau: Tin thu
tr vo cui mi nm trong 15 nm, li sut 12%/nm. Gi tr ca ti sn sau thi
gian thu c tnh bng 10% gi tr ban u.
Lp bng thu mua ti sn trong cc trng hp sau:
1.
2.
3.
14.
Mt tri khon 200 triu ng, li sut danh ngha i(4) = 12%/qu, c
hon tr bng 15 k tr vo cui qu vi nhng k khon bng nhau. Sau k tr
th 7, ch n mun chuyn nhng tri khon ny theo li sut nh gi danh
ngha i(4) l 12,8%. Xc nh gi bn tri khon.
.S.
197.215.663 VND
15.
Mt tri khon 400 triu ng, li sut danh ngha l i(2) = 11,6%, thi hn
6 nm. Li c tr vo cui mi k 6 thng v vn gc hon tr vo ngy o
hn. Sau k tr li th 4, ch n chuyn nhng tri khon ny cho ngi khc
vi li sut nh gi danh ngha i(2) l 12%. Xc nh gi bn tri khon.
.S.
395.032.165 VND
CHNG 7
TRI PHIU
(BONDS)
Mc tiu ca chng
ti tr cho mt d n u t i hi nhiu vn, doanh nghip hoc Nh nc
c th pht hnh tri phiu - loi chng khon xc nhn ngha v tr n ca t
chc pht hnh i vi ngi s hu. Chng 7 s trnh by mt cch tng
qut v loi chng khon ny, cc yu t c bn ca n cng nh mt s loi
tri phiu, Trong chng cng gii thiu mt s cch thc hon tr tri phiu
ca doanh nghip, li sut thc s doanh nghip phi chu khi vay bng tri
phiu. Ngoi ra, v tri phiu l mt loi chng khon n c giao dch rng ri
trn th trng chng khon nn vic xc nh gi tr ca tri phiu cng nh t
sut sinh li m tri phiu mang li cho nh u t cng rt quan trng. y
cng l mt ni dung ch yu ca chng.
S tit :
6 tit
Tit 1, 2, 3, 4 :
7.1.
Tng quan
Nhng ngi mua tri phiu (tri ch) tr thnh nhng ch n ca ngi
pht hnh tri phiu. Tri ch c quyn :
-
Ngoi ra, tri ch c th thu hi vn cho vay trc hn bng cch chuyn
nhng tri phiu trn th trng chng khon.
7.1.2. Cc yu t c bn ca tri phiu
7.1.2.1.Mnh gi (face value), C
Mnh gi ca tri phiu l s tin m ch s hu nhn c khi tri phiu
o hn v l cn c tnh s tin li phi tr cho tri ch (ngi s hu tri
phiu).
7.1.2.2. Gi pht hnh (issue value), E
Tri phiu c pht hnh vi gi pht hnh E (s tin m ngi mua
phi tr cho mt tri phiu). Trn thc t, tri phiu c th c pht hnh
ngang gi (E=C) hoc di gi (E<C)
V d:
Tri phiu c mnh gi C = 10.000VND
Nu c pht hnh ngang gi, gi pht hnh tri phiu E = C =
10.000VND
9.500VND
Ngy o hn l ngy m ngi pht hnh tri phiu (ngi i vay) phi
mua li tri phiu cho tri ch (hon tr n gc cho tri ch).
Thi hn tri phiu l s k tr li t lc pht hnh n ngy o hn.
7.1.2.5.Gi hon tri (Redemption Price), R
Gi hon tri l s tin m ngi pht hnh tri phiu s phi thanh ton
cho tri ch mua li tri phiu khi tri phiu o hn.
Gi hon tri thng bng mnh gi. Trng hp ny gi l hon tri
ngang gi (bnh gi) (R=C). Trong mt s trng hp, gi mua li c th cao
hn mnh gi (R>C) do ngi vay bng tri phiu mun khuyn khch cc nh
u t mua tri phiu ca mnh.
7.2.
V d:
Mt doanh nghip pht hnh mt t tri phiu tr li nh k, n gc tr
khi o hn vi mnh gi 50.000 ng, li sut tri phiu 10%/nm, thi hn 5
nm.
=>
Hng nm, doanh nghip tr cho ngi s hu mt tri phiu mt
khon li l = C x i = 50.000 x 10% = 5.000 ng.
n ngy o hn (cui nm th 5), doanh nghip hon tr s tin
50.000.
7.2.3. Tri phiu thanh ton bng cc k khon c nh
Mi k, ngi pht hnh tri phiu s tr li v mt phn n gc bng
nhng khon tin bng nhau.
Gi:
2, , n.
Cc cng thc c bn
a1 = a2 = = a n = a
ak = Nk-1 x I + dk.R
Np - Np-1 = - dp
=>
=>
=>
a = N.R x
=>
N.E = N.R x x
=>
E=Rx x
=>
=x
ax
E-F=Rx x
=x
Trng hp hon tri bnh gi: R = C:
=x
f.
S tri phiu hon tr sau k thanh ton th p - S tri phiu cn
lu hnh sau k thanh ton th p:
*
S tri phiu hon tr sau k thanh ton th p l tng s tri
phiu hon tr n cui k p, k hiu l Hp:
d1 = N x
Nn
Hp = N x x = N x
Hp = N x
Trn l thuyt, bng hon tri tri phiu cng ging nh bng hon tr tri
khon. Tuy nhin, lp bng hon tri tri phiu gp kh khn hn v thc t s
tri phiu hon tri mi k phi l s nguyn. Do , cn phi iu chnh s tri
phiu hon tri mi k sao cho tng s tri phiu c hon tr phi bng tng
s tri phiu c pht hnh.
N = d1 + d2 + + dn =
Thng thng, c hai cch iu chnh s tri phiu c hon tr:
iu chnh tr s nguyn ca s tri phiu hon tr c phn thp
phn ln nht.
-
V d:
1.
Lp bng hon tri ca mt khon vay bng tri phiu gm 20.000
tri phiu, mnh gi 50.000 ng, li sut tri phiu l 12%/nm, hon tri ngang
gi v c thanh ton bng 5 k khon u vo cui mi nm.
Gii:
N = 20.000
R = C = 50.000
r = i = 12%/nm
n=5
a = N.C x = 20.000 x 50.000 x
= 277.409.732
d1 = N x = 20.000 x = 3.148,19464
d2 = d1(1 + i) = 3.148,19464 (1+12%) = 3.525,97799
d3 = d2(1 + i) = 3.525,97799 (1+12%) = 3.949,09535
d4 = d3(1 + i) = 3.949,09535 (1+12%) = 4.422,98679
d5 = d4(1 + i) = 4.422,98679 (1+12%) = 4.953,74521
Theo cch iu chnh tr s nguyn ca s tri phiu hon tr c
phn thp phn ln nht:
d1 = 3.148,19464 => phn nguyn: 3.148
d2 = 3.525,97799 => phn nguyn: 3.525
d3 = 3.949,09535 => phn nguyn: 3.949
d4 = 4.422,98679 => phn nguyn: 4.422
d5 = 4.953,74521 => phn nguyn: 4.953
Tng:
20.000
19.997
Nm
Lu k ca s tri
phiu c hon
tr
Lu k l
thuyt
d1
3.148,19464
S tri
phiu
c hon
tr thc s
3.148
3.148
Lu k
iu
chnh
2
3
4
5
d1 + d2
6.674,172630
d1 + d2 + d3
10.623,26798
d1 + d2 + d3 + d4
15.046,254770
d1 + d2 + d3 + d4 + 19.999,99998
d5
6.674
10.623
15.046
20.000
3.526
3.949
4.423
4.954
Lu
Hon tr,
hnh, Nkdk
1
1
2
3
4
5
20.000
16.852
13.326
9.377
4.954
Tng
3.148 120.000.000
3.526 101.112.000
3.949 79.956.000
4.423 56.262.000
4.954 29.724.000
20.000 387.054.000
Tng s
Tin hon
tri, dk.R
157.400.000
176.300.000
197.450.000
221.150.000
247.700.000
1.000.000.000
ak = Nk-1.I +
dk.R
277.400.000
277.412.000
277.406.000
277.412.000
277.424.000
1.387.054.000
a = 50.940.428 ng.
S tri phiu cn lu hnh sau k thanh ton th 8:
N8 = N x = 3.000 x = 872
S tri phiu hon tr trong k thanh ton th 9:
d9 = d1(1 + i)8
d1 = N x
d9 = N x x (1 + i)8
= 3.000 x x (1 + 11%)8 = 413
S tri phiu
Lu
Nm
Hon
hnh, Nktr, dk
1
9
10
872
459
Tng
7.2.4. Tri phiu thanh ton vi s lng tri phiu hon tr bng nhau
mi k
7.2.4.1.Cng thc lin h
a.
Cng thc c bn
S tri phiu c hon tr mi k:
d1 = d2 = = d n = = d
b.
Nn = Nn-1 - dn = N nd = 0
Np-1.I
K p + 1:
Np x I
Gii:
S tri phiu hon tr mi k:
d1 = d2 = = dn = = = 1.000
S tin hon tri doanh nghip phi tr mi nm:
Lu
hnh,
Nk-1
Hon
tr,
dk
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
Tng
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
5.000
Trong 3 nm u tin:
105.000 ng.
110.000 ng.
115.000 ng.
Nm
1
2
3
4
5
6
7
8
Tit 5, 6:
Gi hon tri R.
o hn)
-
th:
10%
11%
12%
Gi tr tri phiu, G
158.790,787
152.967,257
147.429,970
Nhn xt :
-
Nu C = Gtt : = i
V d:
Mt loi tri phiu c mnh gi 100.000 ng, li sut tri phiu l
12%/nm ang c bn trn th trng vi gi 110.000 ng. Hi li sut hin
hnh ca tri phiu l bao nhiu ?
Gii: =
= = = 10,91%/nm.
7.3.2.3.Li sut o hn
Li sut o hn ca tri phiu rt quan trng v n cho bit hiu qu ca
vic u t tri phiu trong sut thi gian s hu tri phiu.
Li sut o hn c tnh t gi mua thc t, tin li tri phiu tr mi
nh k v thi gian cn sng (cn lu hnh) ca tri phiu.
Gi l li sut o hn ca tri phiu.
Gtt = I x + R(1+)-r
T phng trnh ny, dng phng php ni suy, ta c th tnh c .
V d:
= 13,71%
= 12%
= 10,41%
Nhn xt:
T nhng v d trn, ta rt ra kt lun sau:
-
Nu C = Gtt : = i =
Khi vay vn bng cch pht hnh tri phiu, ngoi tin li, ngi i vay
cn phi chu nhng khon chi ph pht hnh. Do , ng vi mi tri phiu pht
hnh vi gi l E, ngi pht hnh s ch thu c mt khon tin <E.
Gi s chi ph pht hnh mt tri phiu l F.
Gi li sut chi ph ca tri phiu l if.
2.
Gii:
C = 100.000 ng.
E = 70% x 100.000 = 70.000 ng.
1.
Gi i l li sut o hn m tri ch t c:
70.000 = 100.000 x (1+i)-5
i = 7,394%/nm.
2.
tri phiu:
V d:
Mt doanh nghip B pht hnh tri phiu c mnh gi 100.000 ng. Gi
pht hnh bng 90% mnh gi, chi ph pht hnh bng 3% mnh gi. Li sut
tri phiu l 10%/nm. Thi hn ca tri phiu l 5 nm. Li tr hng nm, n
gc tr khi o hn.
1.
2.
Gii:
C = 100.000 ng.
E = 90% x 100.000 = 90.000 ng.
Khon li tc tri ch nhn c hng nm:
C x i = 100.000 x 10% = 10.000 ng
1.
Gi i l li sut o hn m tri ch t c:
90.000 = 10.000x + 100.000 x (1+i)-5
i = 12,83%/nm
2.
tri phiu:
if = 13,77%/nm.
Th gi tri phiu
Phiu li,
I
24.000
24.000
24.000
24.000
24.000
24.000
Tin li trn th
gi, G x 14%
25.882
26.077
26.368
26.700
27.078
27.509
Bin i ca th
gi, G x 14% - I
1.822
2.077
2.368
2.700
3.078
3.509
Th gi vo
u k, G
184.445
186.267
188.345
190.713
190.413
196.491
200.000
1
2
3
4
5
6
7
Tng
144.000
159.554
15.554
Do li sut ca tri phiu cao hn li sut tri phiu nn tin li thc s
(tin li trn th gi) cao hn tin li tr mi k.
Tm tt chng
Cc ni dung chnh:
Tri phiu: loi chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc bt
ton ghi s xc nhn ngha v tr n (bao gm n gc v li) ca t chc pht
hnh i vi ngi s hu.
Cc yu t c bn ca tri phiu:
Mnh gi (face value), C :s tin m ch s hu nhn c khi tri phiu
o hn v l cn c tnh s tin li phi tr cho tri ch (ngi s hu tri
phiu).
Gi pht hnh (issue value), E : s tin m ngi mua phi tr cho mt
tri phiu). Trn thc t, tri phiu c th c pht hnh ngang gi (E=C) hoc
di gi (E<C)
Li sut tri phiu, i: li sut ghi trn tri phiu, dng tnh tin li m
ngi pht hnh phi tr mi k cho tri ch. Li tri phiu tr cho tri ch mi k
c tnh theo li sut tri phiu v mnh gi tri phiu: I = C x i
Thi hn tri phiu (Manurity period): Thi hn tri phiu l s k tr li t
lc pht hnh n ngy o hn.
Ngy o hn l ngy m ngi pht hnh tri phiu (ngi i vay) phi
mua li tri phiu cho tri ch (hon tr n gc cho tri ch).
Gi hon tri (Redemption Price), R: s tin m ngi pht hnh tri
phiu s phi thanh ton cho tri ch mua li tri phiu khi tri phiu o hn.
Gi hon tri thng bng mnh gi, cng c trng hp cao hn mnh gi.
Cc phng thc hon tr tri phiu:
Tri phiu thanh ton mt ln khi o hn: tri phiu khng tnh li (zerocoupon). Tri ch s mua tri phiu vi gi pht hnh thp hn mnh gi (E<C)
v s khng nhn c li tc trong sut thi hn tri phiu. Vo ngy o hn,
tri ch s nhn c mt khon tin bng vi mnh gi (R=C).
Tri phiu tr li nh k, n gc tr khi o hn (tri phiu coupon): Hng
nm, tri ch s nhn c mt khon li tc l C x i. Vo ngy o hn, tri
ch s nhn c li tc ca nm cui cng C x i v c vn gc C : C x i + C =
C(1+i)
Tri phiu thanh ton bng cc k khon c nh: Mi k, ngi pht hnh
tri phiu s tr li v mt phn n gc bng nhng khon tin bng nhau.
nh gi tri phiu :
Bi tp:
1.
Mt doanh nghip vay vn bng cch pht hnh 5.000 tri phiu mnh gi
150.000 ng, li sut tri phiu l 11%/nm, thi hn 10 nm v hon tri bnh
gi. Tri phiu ny c pht hnh vi gi 140.000 ng. Doanh nghip hon
tr n vay vi 10 k khon bng nhau vo cui mi nm.
Xc nh:
1.
2.
12,68%/nm
2.
Mt cng ty pht hnh 10.000 tri phiu, mnh gi 100.000 ng, li sut
12,6%/nm, thi hn 10 nm vi gi pht hnh l 97.000 ng, chi ph pht
hnh 2.000 ng/tri phiu, gi hon tri l 105.000 ng. Cng ty thanh ton
tri phiu bng 10 k khon c nh trong 10 nm.
Xc nh:
1.
2.
14,52%/nm
3.
Mt doanh nghip d nh vay mt s tin di hnh thc pht hnh tri
phiu mnh gi 100.000 ng, li sut tri phiu l 12,65%/nm c hon tr
trong 10 vi cc k khon u. Chi ph pht hnh tri phiu d tnh l 2%mnh
gi, gi hon tri l 110.000 ng. li sut thc s doanh nghip phi chu
khng vt qu 15%/nm, doanh nghip phi pht hnh tri phiu vi gi l bao
nhiu?
.S.
4.
Mt doanh nghip pht hnh mt t tri phiu thanh ton dn vi s tri
phiu hon tr bng nhau mi k.
-
20.000
Mnh gi:
300.000 ng.
11,5%/nm.
Gi hon tri:
305.000
Thi hn:
8 nm.
Trong 2 nm u tin:
305.000 ng.
310.000 ng.
315.000 ng.
6.
Mt nh u t mun mua loi tri phiu mnh gi 300.000 ng, li sut
tri phiu l 12%/nm, li tr 2 ln/nm. Thi hn cn lu hnh ca tri phiu l
6 nm, hon tri bnh gi. Nu nh u t ny mun t c li sut o hn
thp nht danh ngha l 15%/nm, vn ho 2 ln/nm, ng ta nn mua loi tri
phiu ny vi gi l bao nhiu?
.S.
265.940 VND
7.
Tri phiu ca cng ty c phn ABC c mnh gi l 250.000 ng, li sut
tri phiu l 12%/nm, li tr 2 ln/nm, o hn nm 2015, gi hon tri l
255.000 ng. Nm 2008, nu li sut nh gi danh ngha trn th trng ti
chnh l 13%/nm, vn ho 2 ln/nm, gi tr ca tri phiu l bao nhiu?
.S.
241.069 VND
8.
Mt loi tri phiu mnh gi 500.000 ng, li sut tri phiu l 13%/nm,
li tr 2 ln/nm, gi hon tri l 520.000 ng. Ti thi im mua bn tri phiu,
thi hn cn lu hnh ca tri phiu l 6 nm. Gi mua bn l 600.000 ng.
Xc nh li sut hin hnh v li sut o hn ca tri phiu.
.S.
9.
10,83% - 9,064%/nm
10.
Cng ty c phn XYZ pht hnh tri phiu mnh gi 1 triu ng, li sut
tri phiu 15%/nm, hon tri bnh gi. Hin ti, li sut nh gi trn th trng
chng khon l 14%/nm. Thi gian k t ngy mua n ngy o hn l 7
nm.
Cho bit s thay i th gi ca tri phiu thng qua lp thi biu u t
tri phiu.
CHNG 8
C PHIU
(SHARES)
Mc tiu ca chng
C phiu l loi chng khon c giao dch si ng nht trn th trng
chng khon. y l loi chng khon xc nhn phn vn gp vo cng ty c
phn ca ngi ch s hu. Mc tiu ca chng ny l cung cp nhng thng
tin c bn v c phiu v quan trng hn l cch xc nh gi tr ca n. y l
mt k thut quan trng gip cc nh u t c quyt nh hiu qu trong vic
mua bn c phiu. Ngoi ra, chng ta cn tm hiu v mt s k thut xc nh
gi tr ca mt doanh nghip c phn.
S tit:
6 tit
Tit 1, 2:
8.1.
Tng quan
8.1.2. c im ca c phiu
-
V d:
= 10.000 VND
8.1.4.2.Th gi (book-value)
Th gi ca c phiu l gi c phiu ghi trn s sch k ton phn nh
tnh trng vn c phn ca cng ty ti mt thi im nht nh.
V d:
Nm 2006, cng ty A ni trn quyt nh tng thm vn bng cch pht
hnh thm 1.000.000 c phiu, mnh gi mi c phiu l 10.000 VND, gi bn
trn th trng l 25.000 VND. Qu tch lu tnh n cui nm 2006 l 2 t VND.
Trn s sch k ton ca cng ty ngy 31/12/2006 ghi:
Vn c phn:
Vn c phn theo mnh gi:
10.000=30.000.000.000 VND
Vn
15.000.000.000 VND
thng
d:
(25.000
3.000.000
Tng s vn c phn:
10.000)
x
1.000.000
30.000.000.000+15.000.000.000+2.000.000.000=
47.000.000.000 VND
-
C tc
Kt qu kinh doanh
1. Doanh thu t cc hot ng
2. Chi ph cho cc hot ng
-
Gi vn hng bn
Chi ph bn hng
3. Li hot ng
4. Li (l) hot ng khc
5. Li trc thu v li vay (EBIT)
6. Li vay
7. Li trc thu
8. Thu thu nhp doanh nghip
9. Li sau thu v li vay (li rng)
10. C tc c phn u i
11. Thu nhp c phiu thng
12. Thu nhp ca mi c phiu thng (EPS)
13. Li nhun gi li
14. Li nhun chia cho c phiu thng
15. S c phiu thng
Cch tnh
(2) (1)
(3) + (4)
(5) (6)
(7) x
sut
thu
(7) (8)
(9) (10)
(11)/(15)
(11) (13)
(14)/(15)
Cc cng ty c phn khc nhau c cch chia li sau thu khc nhau.
Tit 3, 4, 5, 6:
8.3. Quyn mua c phn (chng quyn, quyn mua trc, quyn tin
mi)
8.3.1. Khi nim
Quyn mua c phn (chng quyn) l loi chng khon phi sinh cho
php nhng c ng hin ti c quyn u tin mua trc mt khi lng c
phiu mi vi gi thp hn gi cho bn ra cng chng v c thc hin trong
mt khong thi gian nht nh (t 2 n 4 tun). Mt c phiu tng ng vi
mt chng quyn. Nh vy, khi cng ty c phn pht hnh thm mt s c phiu
mi tng vn, cc c ng c c quyn u tin mua s c phiu ny. S c
phiu c mua t l theo s c phn c. y l quyn u tin mua trc
(preemtive right - droit de premption).
S quyn mua c phn = S c phiu pht hnh.
V d:
=>
c mt
=>
=>
y l gi tr ca mt chng quyn.
G:
Gi th trng ca c phiu c.
g:
n:
S c phiu c.
n:
Ta c:
Gi trung bnh ca mt c phn sau t pht hnh c phiu
mi:
GCP =
Gi ca mt quyn mua c phn:
Q=
Q = (G g) x
V d:
Mt cng ty c phn c s vn l 800 triu ng gm 40.000 c phiu
mnh gi 20.000 ng. Gi c phiu ca cng ty ny trn th trng l 30.000
ng. Cng ty d nh s tng vn thm 200 triu ng bng cch pht hnh
10.000 mnh gi 20.000 ng vi gi 22.000 ng cho c ng c. Tnh gi tr
ca mt chng quyn.
Gii:
G = 30.000
n = 40.000
g = 22.000
n = 10.000
Gi tr ca chng quyn:
Q = (G g) x = (30.000 - 22.000) x
Q = 1.600 ng.
Trng hp c bit:
-
g=0
nh gi c phiu
I1: C tc d on nm sau.
P1: Gi c phiu d on nm sau.
P0 = ++
P0 = ++ + =
P0 =
Ch :
Cng thc ny ch ng khi tc tng trng g nh hn t sut thu
nhp d tnh. Trn thc t, ngi ta gi nh g < r v iu ny hon ton hp l.
8.4.2.1.C phiu u i
Gi ca c phiu u i c tnh theo cng thc sau:
PUD =
Trong :
Ik:
rUD:
C tc u i chia mi k.
Trong :
nm.
trng.
rT :
Ik:
I0:
PT = +
PT = +
PT = I0 x x + Im x x
Trong :
Im = I0(1+gs)m
V d:
Mt cng ty c phn chia c tc cho mi c phiu trong nm hin ti I0 =
20.000 ng. T sut nh gi c phiu trn th trng l 15%. Xc nh gi c
phiu ca cng ty trong cc trng hp sau:
-
g = -5%/nm.
g = 0%/nm.
g = 8%/nm.
Trng hp 1:
PT = = = 95.000 ng.
Trng hp 2:
PT = = = 133.333 ng.
Trng hp 3:
PT = = = 308.571 ng.
Trng hp 4:
PT = I0 x x + Im x x
PT =
20.000 x x
+ 20.000 x (1+17%)10 x x
PT = 567.705 ng.
T v d trn, ta thy c gi tr ca mt c phiu trn th trng chng
khon ph thuc vo hot ng kinh doanh v ti chnh ca cng ty.
8.5.
nh gi mt doanh nghip
Tng gi tr c
phiu u i
=
+
ang lu
hnh
Tng gi tr c
phiu thng
ang lu hnh
Tng gi tr
c phiu
ang lu
hnh
PUD =
PT =
PTP = ITP x + R(1+t)-r
8.5.2. K thut nh gi doanh nghip trn c s t l gi trn thu nhp
(PER: Price-Earnings Ratio)
K thut nh gi doanh nghip trn c s t l gi trn thu nhp kh n
gin nhng li c p dng nhiu trong thc t cc nc. Theo phng
php ny:
Gi tr hp
l ca mt
doanh
nghip
T s gi
trn thu
nhp
Trong :
th minh
VTL:
r:
n:
Tm tt chng:
Cc ni dung chnh:
C phiu: Chng khon c pht hnh di dng chng ch hoc bt ton ghi
s chng nhn quyn v li ch hp php ca ngi s hu i vi vn v ti
sn ca cng ty c phn.
Cc loi c phiu: 02 loi
- C phiu thng (common stocks): C phiu thng (c phiu ph
thng) l loi c phiu m li tc ca n ph thuc vo mc li nhun thu c
ca cng ty, tc l cng ty khng nh mc s li s chia vo cui mi nin k
ton.
- C phiu u i (preferred shares): C phiu u i (cn gi l c phiu
c quyn) l loi c phiu m ngi s hu n so vi c ng ph thng c
hng nhng quyn u tin v mt ti chnh nhng li b hn ch v mt quyn
hn i vi cng ty gp vn.
Mnh gi c phiu (par-value): Mnh gi ca c phiu l gi tr ghi trn giy
chng nhn c phiu.
Th gi ca c phiu (book value): Gi c phiu ghi trn s sch k ton phn
nh tnh trng vn c phn ca cng ty ti mt thi im nht nh.
Hin gi ca c phiu (Present Value): gi tr thc ca c phiu ti thi im
hin ti, c tnh ton da vo c tc ca cng ty, trin vng pht trin ca
cng ty v li sut th trng.
C tc (dividend): khon tin m cc cng ty trch ra t li nhun tr cho c
ng.
- i vi c phiu thng: c tc ph thuc vo tnh hnh hot ng ca
cng ty.
- i vi c phiu u i: c tc c c nh hng nm.
Quyn mua c phn: loi chng khon phi sinh cho php nhng c ng hin
ti c quyn u tin mua trc mt khi lng c phiu mi vi gi thp hn
gi cho bn ra cng chng.
Q = (G g) x
Q:
G:
Gi th trng ca c phiu c.
g:
n:
S c phiu c.
n:
nh gi c phiu:
-
C phiu u i:
Trong :
PUD =
Ik:
C tc u i chia mi k.
rUD:
C phiu thng:
+
M hnh Gordon:
Trong :
hin ti.
trng.
PT = =
I0:
rT :
g:
nm.
+
M hnh 2 giai on tng trng: giai on tng trng nhanh v
giai on tng trng n nh.
PT = I0 x x + Im x x
Trong :
hin ti.
I0:
trng.
rT :
gs :
g:
Im = I0(1+gs)m
nh gi mt doanh nghip: qu trnh lp gi cho mt doanh nghip m nh
u t c th tr.
Cc k thut nh gi doanh nghip:
-
T s gi
trn thu
nhp
Trong :
VDN = + VTL.
Trong :
Ak:
VTL:
r:
n:
S tit sa bi tp chng 6, 7 v 8:
6 tit
Bi tp:
1.
Mt cng ty c phn c 150.000 c phiu thng mnh gi 10.000 ng
v 5.000 c phiu u i mnh gi 100.000 ng. Li c nh chia cho c phiu
u i mi nm l 15% mnh gi.
Nm 2006, cng ty c doanh thu l 1,5 t ng, gi vn hng bn bng
70% doanh thu; chi ph qun l v chi ph hng bn l 5% doanh thu; tin li n
vay l 75 triu ng.
Thu sut thu thu nhp l 30%; 30% li sau thu c dng b sung
vo vn v phn cn li chia cho c ng. Lp bng phn phi kt qu hot
ng kinh doanh nm 2006 cho cng ty. Xc nh c tc cho mi c phiu
thng.
.S.
2.
Cng ty c phn EFG c 20.000 c phiu thng c mua bn trn th
trng chng khon vi gi 30.000 ng. Cng ty d nh tng vn bng cch
pht hnh thm 5.000 c phiu.
0 ng/c phiu
6.000.000 VND
2.000.000 VND
1.000.000 VND
0 VND
3.
C phiu u i ca cng ty c phn ABC c c tc u i c chia mi
nm l 16.800 ng. Xc nh gi ca loi c phiu ny bit li sut nh gi loi
c phiu ny trn th trng l 14%/nm.
.S.
12.500 VND
4.
Mt cng ty c phn chia c tc cho mi c phiu ph thng (c phiu
thng) trong nm hin ti l I0 = 10.000 ng. T sut nh gi loi c phiu ny
trn th trng l 14%. Xc nh gi c phiu ca cng ty trong cc trng hp
sau:
-
g = 0%/nm.
g = 6%/nm.
132.500 VND
293.452 VND
5.
Tn dng u th c quyn, mt cng ty c phn t c tc tng
trng rt cao l 20%/nm trong 5 nm va qua. D on trong 5 nm ti cng
ty vn tip tc gi c tc ny v sau tr v tc tng trng bnh
thng l 6%/nm do c s cnh tranh quc t. Cng ty ny va chia c tc l
20.000 ng cho mi c phiu. Xc nh gi ca c phiu trn th trng bit li
sut nh gi ca loi c phiu ny l 15%
.S.
443.728 VND
.
6.
C phiu ca cng ty c phn XYZ hin ang c mua bn trn th
trng vi gi 220.000 ng. C tc chia cho mi c phiu tng t 10.000 ng
n 18.000 ng trong 10 nm qua v s tng trng ny vn s c duy tr
trong tng lai. Xc nh li sut nh gi c phiu trn th trng (li sut hin
ho).
.S.
14,731%
7.
Theo s liu thng k, cng ty c phn IJK chia c tc cho mi c phiu
thng qua cc nm nh sau:
Nm
C
(nghn
ng)
429.356 VND
8.
Cng ty c phn MNP c ti tr t 2 ngun vn l c phiu thng v
tri phiu.
8.652.752.000 VND
9.
Mt nh u t mun mua li mt doanh nghip v khai thc trong 15
nm vi d nh nh sau:
Trong 5 nm u tin, tc tng doanh thu hng nm l
10%/nm, doanh thu ca nm u tin l 5 t ng.
-
ng.
Yu cu:
1.
Nu li sut nh gi doanh nghip trn th trng chng khon l
16%/nm, nh u t s ng mua li doanh nghip vi gi l bao nhiu?
2.
Nu nh u t mua doanh nghip ny vi gi l 9 t ng, ng ta
t c mt t sut li nhun l bao nhiu?
.S.
1.
9.986.990.000 VND
2.
17,857%
2.
3.
Nguyn Ngc nh, Nguyn Th Lin Hoa, Dng Kha. 2004. Ton Ti
Chnh. NXB Thng K. Thnh ph H Ch Minh
4.
Nguyn Ngc Hng. 1997. Th trng chng khon. Trang 95-100. NXB
Thng k. Thnh ph H Ch Minh.
5.
6.
7.
Bi Kim Yn. 2005. Th trng chng khon. Trang 72-89. NXB Lao
ng. Thnh ph H Ch Minh.