CNG N TP KIM TRA GIA K I MN A L 10 I. L thuyt: Trng tm chng II Cu 1: V tr l g? H Mt Tri l g? Em c nhng hiu bit g v Tri t trong H Mt Tri?

Tr li: 1. V Tr. - L khong khng gian v tn cha hng trm t thin h. - Thin h cha h MT trong c T gi l di ngn h 2. H Mt Tri. - Khi nim: H mt Tri l mt tp hp cc thin th nm trong Di Ngn H. - H MT gm c: + MT trung tm + Cc thin th chuyn ng xung quanh: cc hnh tinh, tiu hnh tinh, v tinh, sao chi, cc thin thch. + Cc m bi kh 3. Tri t trong H Mt Tri. - V tr th 3 t H Mt Tri tr ra, khong cch trung bnh t Mt Tri n Tri t l 149,5 triu km. - L hnh tinh duy nht trong h MT c s sng. - Tri t va t quay quanh trc va tnh tin xung quanh Mt Tri. Cu 2: Trnh by cc h qu chuyn ng t quay quanh trc ca Tri t. Tr li 1. S lun phin ngy v m. Do Tri t hnh cu v t quay quanh trc nn c hin tng lun phin ngy v m. 2. Gi trn Tri t v ng chuyn ngy quc t. - B mt Tri t c chia thnh 24 mi gi, mi mi gi rng 150 kinh tuyn. - Gi quc t:gi mi gi s O c ly lm gi quc t hay gi GMT. - Gi mi gi bn phi sm hn gi mi gi bn tri s 0. - Vit Nam thuc mi gi s 7.

- Kinh tuyn 180 l kinh tuyn i ngy quc t. 3. S lch hng chuyn ng ca cc vt th. + Lc lm lch hng l lc Coriolit. + Biu hin: - Na cu Bc lch v bn phi - Na cu Nam lch v bn tri. + Nguyn nhn: do Tri t t quay theo hng ngc chiu kim ng h vi cc vn tc di khc nhau cc v . + Lc Coriolit tc ng n s chuyn ngca cc khi kh, dng bin, dng sng, ng n bay trn b mt Tri t. Cu 3: Trnh by cc h qu chuyn ng quanh Mt Tri ca Tri t. Tr li 1. Chuyn ng biu kin hng nm ca Mt Tri. - Chuyn ng gi ca Mt Tri gia 2 ch tuyn trong nm. - T 23027B n 23027N trong nm ln lt c tia sng Mt Tri chiu thng gc to ra o gic Mt Tri chuyn ng. - Khu vc c hin tng MT ln thin nh: 0 ln ngoi ch tuyn, 1 ln 2 ch tuyn v 2 ln ni ch tuyn. 2. Cc ma trong nm. - Ma l khong thi gian trong mt nm c nhng c im ring v thi tit v kh hu. - Nguyn nhn: do trc Tri t nghing v khng i phng nn bn cu Nam v bn cu Bc ln lt ng v pha Mt Tri khi Tri t chuyn ng trn qu o. - Ma bn cu Bc: + Ma xun: 21/3 n 22/6 + Ma h: 22/6 n 23/9 + Ma thu: 23/9 dn 22/12 + Ma ng: 22/12 n 21/3

- Ma bn cu Nam: ngc li 3. Ngy m di ngn theo ma v theo v . + Do trc Tri t nghing v khng i hng trong khi chuyn ng quanh Mt Tri nn tu v tr Tri t trn qu o m ngy m di ngn theo ma. + Ma xun v ma h c ngy di m ngn, ma thu v ma ng c ngy ngn m di. + Ngy 21/3 v 23/9: ngy di bng m. + xch o di ngy m bng nhau cng xa xch o v hai cc di ngy m cng chch lch. + T vng cc v cc c hin tng ngy hoc m di 24 gi. Ti hai cc s ngy hoc m di 24 gi ko di 6 thng. Cu 4: Hy gii thch cu tc ng Vit Nam: m thng nm, cha nm sng Ngy thng 10, cha ci ti. Tr li Do nh hng s t quay quanh trc ca Tri t (T) v chuyn ng ca T quanh Mt Tri (MT) nn sinh ra hin tng ngy m chnh lch gia 2 na cu v cc ma. - Vo thng 6 (thng 5 m lch): Do trc T nghing v hng nghing khng i, nh sng Mt tri ch chiu c mt na T (do T hnh cu), na cu Bc ng v pha MT n c chiu sng nhiu hn na cu Nam nn cc a im trn na cu Bc c ngy di hn m (ngy di, m ngn).Nc ta nm na cu Bc do m thng 5 ngn, ng vi cu ni ca nhn dn ta:"m thng 5 cha nm sng". - Vo thng 12( thng 10 m lch): Vo ma ng, do na cu Bc chch xa MT nn cc a im trn na cu Bc c ngy ngn m di. Nc ta nm na cu Bc do ngy thng 10 ngn ng vi li ni " Ngy thng 10 cha ci ti". Cu 5: S thay i ca cc ma c tc ng th no n cnh quan thin nhin, hot ng sn xut v i sng con ngi? Tr li Khi thay i ma th yu t nh: nhit , lng ma, githay i + Vo ma h nhit cao >25*C , cng chiu sng ca mt tri mnh, thi gian chiu sng di, ngy di m ngn hn,....Do nhng iu kin trn gip cho thc vt quang hp v pht trin ti tt, cnh quan l cc rng nhit i m pht trin mnh,tuy

nhin li gy bt li cho sn xut ca con ngi v i sng ca con ngi do ma nhiu -----> lm l lt, gy kh khn trong sn xut.... + Vo ma ng th : nhit gim, khng kh lnh, ngy ngn v m di hn, cnh quan thay i thch nghi vi kiu thi tit lnh. Hot ng sn xut v sinh hot ca con ngi cng thay i v gi gic, n mc. Kt lun: Cc ma thay i, nh hng n thi tit cng thay i bt thng lm cho thin nhin, cc hot ng, sinh hot i sng con ngi s b nh hng. Cu 6: Gi s Tri t khng t quay quanh trc m ch chuyn ng quanh Mt Tri th Tri t c ngy v m khng? Nu c th thi gian ban ngy v ban m l bao nhiu? , b mt Tri t c s sng hay khng? Ti sao? Tr li - Tri t vn c ngy v m . Trong vng mt nm, ti mt vng xc nh no trn b mt tri t, ch c mt ngy v mt m; ma h s ko di 6 thng v 6 thng cn li l ma ng lnh gi. - S sng s khng tn ti c v: ti mt a im, ngy ko di 6 thng, mt t s tch mt lng nhit rt ln v nng ln d di, kh hu tr nn kh hn, cy ci khng pht trin c; cn ban m ko di 6 thng, kh hu s tr ln rt lnh, cy ci cng khng c nh sng quang hp. II. Thc hnh: Cch tnh gi: Dng cng thc: Tm =To + m Trong :Tm: Gi ca mi cn tnh To: Gi gc m: s mi (Nu khng cho mi gi m cho kinh th: + Vi quc gia nm bn cu ng: m= kinh / 15 + Vi quc gia bn cu Ty: m= -(kinh /15)) i t Ty sang ng qua kinh tuyn 1800 th tr i mt ngy i t ng sang Ty qua kinh tuyn 1800 th cng thm mt ngy V d 1 Ti kinh 30038' ng c gi mi l 10h24' Hi ti thi im ni c kinh 48015' ng , 48015' Ty gi mi l my gi?

Gii: + Ta c 30038' thuc mi gi s +2; 48015' thuc mi gi s +3 . vy chnh lch gi mi l 1 gi. Suy ra gi mi ti 48015' l 10h24' +1h = 11h24' cng ngy.
+

Ta c: 48015' T thuc mi gi s -2 ; vy chnh lch mi gi l 5 gi

suy ra gi mi ti 48015' T l 10h24' -5h = 5h24' cng ngy. V d 2:Thnh ph Los Angerlet thuc mi gi s 16,thnh ph T-ki- (Nht Bn) thuc mi gi s 9.Hi : a)Khi Los Angerlet l 21 gi ngy 31-12 th T-ki- l my gi? b)Khi T-ki- l 8 gi 30 pht sng ngy 1-1 th Los Angerlet l my gi? BI LM a, Ta lu : Thnh ph Los Angerlet mi gi s 16 v thuc bn cu Ty nn mun hn gi kinh tuyn gc l: 24-16=8 (mi gi). T kinh tuyn gc ti T ki l 9 mi gi. V vy gi Los Angerlet mun hn T ki l: 8 + 9 = 17 (mi gi) (Ta phi ,cc mi gi t 13 n 23,khi ly hiu gia 24 v chng ,ta phi t thm du tr vo kt qu thu c, ra mi gi m n thuc) Do : p dng cng thc tnh gi ,ta c: Gi T-ki- =Gi Los Angerlet + mi gi =21gi ngy 31-12 +17 gi =14 gi ngy 1-1 b)Gi Los Angerlet = Gi T-ki- + mi gi = 8gi 30pht + 17 gi =15gi 30 pht ngy 31-12 . V d 3:Mt trn u bng din ra Pr-t nhi-a (th ca Nam Phi) kinh 260 32 vo lc 16h30 ngy 5-9-2010.Hi ta c th xem trc tip trn u y vo lc my gi H Ni v Niu-Yoc? BI LM Ta bit: H ni nm mi gi s 7. Niu Yoc nm mi gi s -5 Ta c:260 32 = 26,530 Pr-t-ni-a mi gi s:26,530 :15 = 2.Do :Pr-t-ni-a mi gi s 2. p dng cng thc tnh gi ta c: - Gi H Ni = Gi Pr-t-ni-a + mi gi = 16h30 ngy 5-9-2010 + (7-2) = 21h30 ngy 5-9-2010. -Gi Niu-Yoc = Gi Pr-t-ni-a + 9h30ngy 5-9-2010 mi gi = 16h30 ngy 5-9-2010 + (-5-2) =