VITA Maria Oigniacensi in Naurcensis Belgii diocecesi per Jacobum de Vitriaco

< Ed. Daniel Papebroeck Acta anctorum Iunius ! "June #$% "Paris &'()%* !+#,!)# 2= P-O.O/0 ad 1ulconem Episcopum Tolosanum De anctitate praeclara plurium 2eminarum di3cesis .eodiensis4 5uarum unius dumta6at Vita scribitur. 2< Praecepit Dominus discipulis suis, ut colligerent fragmenta ne perirent. Quid est fragmenta post cnam colligere, nisi Sanctorum exempla post mortem ad memoriam revocare, ut cophini impleantur; id est pauperes & parvuli exemplis Patrum reficiantur? Nam & catelli edunt de micis, uae cadunt de mensa Dominorum suorum. !nde uondam sancti Patres de talento si"i commisso, districti #udicis sententiam semper prae oculis ha"entes, ad utilitatem se uentium, virtutes & opera Sanctorum praecedentium redegerunt in scriptum, ut infirmorum fidem ro"orarent, indoctos instruerent, pigros incitarent, devotos ad imitationem provocarent, re"elles & infideles confutarent. $nter uos, ut omittam de aliis innumeris, intueamur sanctum Patrem %ieron&mum, uanto la"ore 'itas Patrum (eg&ptiorum didicerit, uanta diligentia memoriter retinuerit, uanta utilitate legentium scripto commendaverit, ex variis locis ligna colligens, ut in altari Domini ignis materiam ministraret. Nec minori forte studio citharista Domini, organum Spiritus sancti, ). *regorius, virtutes & exempla sanctorum Patrum $taliae in uno Dialogi volumine redegit; uasi colligens cineres, post multorum sacrificia in loco mundo reponendos, id est in puris menti"us fidelium reservandos, ut variis Sanctorum exemplis, uasi calceamentis comedentium (gnum Paschalem, pedes munirentur, & ui nudis & duris funi"us praeceptorum, si soli essent, forsitan laederentur; ad#unctis pannis veteri"us, id est veterum Patrum operi"us, facilius de lacu cum +eremia traherentur ,cf. +er -./01234. 5ulti enim incitantur exemplis, ui non moventur praeceptis. ,34 !nde cum sanctus & venera"ilis Pater, 6cclesiae 7olosanae 6piscopus, a civitate sua a" haereticis depulsus, ad partes *alliae petiturus auxilium contra inimicos fidei devenisset, & tandem us ue in 6piscopatum 8eodii, uasi tractus odore & fama uorumdam, Deo in vera humilitate militantium, descendisset; non cessa"at admirari fidem & devotionem, maxime sanctarum mulierum, uae summo desiderio & reverentia 9hristi 6cclesiam & sanctae 6cclesiae Sacramenta venera"antur/ uae in parti"us suis fere a" omni"us vel penitus a"#icie"antur, vel parvipende"antur/ valde ue desidera"at ut uaedam uae vidit & audivit, ne perirent, tam uam fragmenta colligerentur. Scis etenim Pater sancte, Pastor 7olosane, imo totius ecclesiae 9hristi, in die"us nostris columna fortitudinis :ad te enim mihi sermo est, uo praecipiente & de negligentia me redarguente, praesens opusculum ausus sum attentare; nosti, in uam, uod cum venires

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

ad partes nostras, #am ti"i visum est esse uasi in terra promissionis. 7e enim narrante audivi, uod reli ueras (eg&ptum in parti"us tuis, & transiens per desertum, terram promissionis in parti"us 8eodii invenisti. 9um enim in parti"us tuis, multos de parti"us nostris 9ruce signatos, contra haereticos fide ferventes, in tri"ulatione miram patientiam ha"entes, in operi"us misericordiae a"undantes, cognovisses; imo :sicut mihi dixisti; uasdam mulieres magis pro uno veniali lugentes, uam homines in parti"us tuis pro mille mortali"us, mirareris; veniens ad partes nostras, sicut audivisti, sic vidisti, ut imo plus uam audivisti; ita ue vix posses credere, nisi fide oculata per experientiam cognovisses. ,-4 'idisti enim :& gavisus es; in hortis liliorum Domini multas sanctarum 'irginum in diversis locis catervas, uae spretis pro 9hristo carnali"us illece"ris, contemptis etiam amore regni caelestis hu#us mundi divitiis, in paupertate & humilitate Sponso caelesti adhaerentes, la"ore manuum tenuem victum uaere"ant, licet parentes earum multis divitiis a"undarent. $psae tamen o"liviscentes populum suum & domum patris sui, male"ant angustias & paupertatem sustinere, uam male ac uisitis divitiis a"undare, vel inter pomposos seculares cum periculo remanere. 'idisti :& gavisus es; sanctas & Deo servientes matronas, uanto ?elo #uvencularum pudicitiam conservarent, & eas in honesto proposito, ut solum caelestem Sponsum desiderarent, salutari"us monitis instruerent. $psae etiam viduae in #e#uniis & orationi"us, in vigiliis & la"ore manuum, in lacr&mis & o"secrationi"us, Domino servientes, sicut maritis suis prius placere nite"antur in carne, imo ita amplius Sponso caelesti placere stude"ant in spiritu; fre uenter ad memoriam revocantes illud (postoli/ 'idua, uae in deliciis vivit, mortua est/ & uod sanctae viduae, uae Sanctorum necessitati"us communicant, uae pedes pauperum lavant, uae hospitalitatem sectantur, uae operi"us misericordiae insistunt, fructum sexagesimum promerentur. 'idisti :& gavisus es; sanctas etiam mulieres, in matrimonio Domino servientes devote, filios suos in timore Dei erudientes, honestas nuptias & thorum immaculatum custodientes, ad tempus orationi vacantes, & post in idipsum cum timore Dei revertentes, ne tentarentur a Satana/ multae enim ex maritorum consensu a licitis amplexi"us a"stinentes, cli"em, & vere (ngelicam vitam ducentes, tanto ma#ori corona dignae sunt, uanto in igne positae non arserunt. ,>4 'idisti etiam & admiratus es, imo valde detestatus, uosdam impudicos & totius religionis inimicos homines, praedictarum mulierum religionem malitiose infamantes, & canina ra"ie contra mores si"i contrarios o"latrantes/ & cum non ha"erent amplius uod facerent, nova nomina contra eos finge"ant, sicut +udaei 9hristum Samaritanum & 9hristianos *alilaeos appella"ant. Nec mirum/ (eg&ptii enim a"omina"antur oves/ & homines tene"rosi & malitiosi innocentium simplicitatem derident, inter potus & epulas, inter e"rietates & crapulas vitam a"stinentium lacerantes. !nde cum uidam Sanctus adhuc, de S. )ernardi 5onachis in (""atia, uae dicitur (lna, Domino militaret, & ex simplicitate du"itaret, cu#usmodi essent homines & mulieres, ui ui"usdam novis nomini"us a malitiosis appellarentur; hu#usmodi responsum in oratione accepit a Spiritu sancto/ $nvenientur in fide sta"iles & in operi"us efficaces. 6x tunc senex ille tanta dilectione illis adhaesit, uod non poterat sustinere, uod ali uis coram se malum diceret de eis. $psae autem mira"ili patientia oppro"ria sustinuerunt & persecutiones, fre uenter ad memoriam reducentes illud 6uangelicum; Si de mundo essetis, mundus uod suum erat diligeret. 6t iterum/ Non est servus ma#or Domino suo/ si me persecuti sunt, & vos perse uentur.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

3=

,<4 Sed uoniam scriptum est, ( fructi"us eorum cognoscetis eos; uae vere Deo adhaeserint, in vastatione civitatis 8eodiensis satis compertum est. Quae enim ad ecclesias confugere non poterant, in fluvium se pro#icie"ant, magis eligentes mori, uam damnum castitatis incurrere. Quaedam etiam in stercorarias sentinas prosilientes, male"ant extingui ftore uam spoliari virginitate. $ta tamen clemens Sponsus dignatus est Sponsis suis providere, uod in tanta multitudine non est inventa ali ua, uae mortem corporis vel detrimentum incurreret castitatis. 9um autem una sanctarum mulierum periculose la"oraret in flumine, duo ex hosti"us cum navicula ad eam venientes, eam in navim traxerunt, ut ei turpiter commiscerentur. Sed uid egit casta inter leones, agna inter lupos, colum"a inter ancipitres? 5aluit iterum fluvio su"mergi, uam corrumpi/ a navi prosilivit inter undas/ cum ue navis ex impetu salientis mergeretur, simul illi duo mersi perierunt, illa autem per gratiam Dei, sine damno corporis & animae, o"se uente fluvio ad ripam pervenit. 5irandis plus miranda succedunt. 9um diuturna & intolera"ilis fames, per triennium, in regno @ranciae & in magna imperii parte adeo invaluisset, ut homines & mulieres passim per villas & agros fame morerentur; illi etiam, ui prius divites fuerant, pu"lice mendicare & fame perire cogerentur; non est inventa in tanta multitudine sanctarum mulierum, in toto 8eodiensi 6piscopatu, licet prius omnia pro 9hristo reli uissent, ali ua, uae vel fame moreretur, vel pu"lice mendicare cogeretur. Sed #am ad personas singulares & singularia miracula descendamus. 7estem invoco sanctitatem tuam; oculis enim tuis vidisti mira"ilem Dei operationem, & in diversis personis divisiones gratiarum. ,04 (li ua enim a Domino, te certissime pro"ante, tantam gratiam accepit, ut peccata hominum, uae per veram 9onfessionem tecta non erant, in multis personis perciperet/ & dum multis peccata occulta nuntiaret, multos ad 9onfessionem invitans, causa salutis eorum post Deum extitit. (li uas etiam vidisti mulieres, tam speciali & mira"ili in Deum amoris affectione resolutas, ut prae desiderio languerent, nec a lecto per multos annos, nisi raro surgere possent; nullam aliam causam infirmitatis ha"entes nisi illum, cu#us desiderio animae earum li uefactae, cum Domino suaviter uiescentes, uanto spiritu conforta"antur, tanto corpore infirma"antur; clamantes corde, licet aliud prae verecundia ore dissimularent, @ulcite me flori"us, stipate me malis, uia amore langueo. (licu#us etiam mira"iliter & sensi"iliter, dum anima prae amoris magnitudine li uifieret, genae corporales attenuatae resolve"antur. 5ultis etiam ex favo spiritualis dulcedinis in corde, redunda"at mellis sapor sensi"iliter in ore, dulces lacr&mas eliciens, & mentem in devotione conservans. Quaedam autem tantam lacr&marum gratiam perceperat, ut uoties Deus erat in corde per cogitationem, lacr&marum rivulus a" oculis flue"at per devotionem, ita ut lacr&marum vestigia in genis ex consuetudine fluendi apparerent/ uae tamen caput non evacua"ant, sed uadam plenitudine mentem refove"ant, spiritum suavi unctione dulcora"ant, corpus etiam mira"iliter recrea"ant, & sancto fluminis impetu totam Dei civitatem laetifica"ant. ,A4 (liae vero extra se tanta spiritus e"rietate rapie"antur, uod in illo sancto silentio fere per totum diem uiescentes, dum esset Bex in accu"itu suo, non erat eis vox ne ue sensus ad ali ua exteriora; pax enim Dei ita exupera"at & sepelie"at sensus earum, uod ad nullum clamorem evigilare poterant; nullam penitus laesionem corporalem, etiamsi vehementer pungerentur, sentirent. (li uam vidi, uae fere triginta annis a Sponso suo tanto ?elo in claustro custodie"atur, uod extra claustrum nullus ei posset

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

esse egressus, etiamsi mille homines eam per manus trahere niterentur. 5ultoties enim exire cona"atur, ui"usdam etiam eam trahenti"us/ sed frustra, uia citius rumperetur. 'idi aliam, uae dum extra se fre uenter uin ue & viginti vici"us in die raperetur; uae etiam me praesente plus uam septies, ut credo, rapta est; in uocum ue statu invenie"atur, in eo donec reverteretur immo"ilis permane"at/ nec tamen, uantumcum ue inclinaretur, familiari spiritu ipsum sustentante, cade"at. 5anus e#us uando ue in aCre depende"at immo"ilis secundum dispositionem in ua inventa fuerat/ uae dum ad se reverteretur, tanto gaudio reple"atur, uod, reli uiis cogitationum diem festum agenti"us, gaudium interius plausu corporali cogeretur ostendere, sicut David coram arca saliendo, #uxta illud/ 9or meum & caro mea exultaverunt in Deum verum. ,.4 Quaedam vero in perceptione illius panis, ui de caelo descendit, non solum refectionem in corde, sed dulciorem super mel & favum sensi"ilem consolationem percipie"ant in ore, dum carnes veri (gni a fauci"us cordis, uas reple"ant, us ue ad fauces corporis mira"ili sapore redunda"ant. Quaedam autem tanto desiderio post odorem tanti Sacramenti curre"ant, uod nullo modo eo diu carere sustine"ant, nullam consolationem vel re uiem suscipientes, sed penitus in languore deficientes, nisi suavitate ci"i illius animae earum fre uenter vegetarentur. 6ru"escant infideles haeretici, ui ci"i hu#us suavitatem nec fide nec corde percipiunt. Novi autem uamdam inter sanctas mulieres, uae dum vehementer veri (gni carni"us refici desideraret, ipse verus (gnus, non diutius eam languere sustinens, seipsum illi o"tulit, & sic refecta convaluit. 'idi etiam h aliam, circa uam tam mira"iliter operatus est Dominus, uod cum diu mortua #acuisset, ante uam in terra corpus e#us sepeliretur, anima ad corpus revertente revixit; & a Domino o"tinuit, ut in hoc seculo vivens in corpore, purgatorium sustineret. !nde longo tempore ita mira"iliter a Domino afflicta est, ut uando ue se volutaret in ignem, & uando ue in hieme in a ua glaciali diu moraretur, uando ue etiam sepulcra mortuorum intrare cogeretur. 7andem in tanta post peractam pnitentiam vixit pace, & tantam a Domino gratiam promeruit, ut multoties rapta in spiritu, animas defunctorum us ue in purgatorium, vel per purgatorium sine ali ua laesione us ue ad superna regna conduceret. ,D4 Sed uid opus est in diversis diversas & mira"iles gratiarum varietates enarrare? cum in una pretiosa & praeexcellente margarita omnium fere gratiarum inveniam plenitudinem, uae inter alias, tam uam car"unculus inter alios lapides, tam uam sol inter stellas mira"iliter resplenduit/ cu#us fama, minor rei veritate, ad partes nostras specialiter te adduxit/ cu#us virtutem, in primo ingressu ad eam, in te mira"iliter expertus es. 9um enim #am fere per uadraginta dies nihil penitus manducans, "eatum transitum suum #am propin uum cum desiderio & mentis hilaritate expectasset, & vitae e#us multa mira"ilia vidisses; uanto potuisti affectu rogasti me, ut 'itam e#us, prius uam ad Dominum transiret, in scriptum redigerem; utpote ui e#us familiaris extiteram, & multa de virtuti"us e#us memoriae commendassem; & non solum e#us 'itam, sed etiam aliarum sanctarum 5ulierum, in ui"us mira"iliter Dominus in parti"us 8eodii operatur. 8icet autem tu diceres valde ti"i & aliis multis esse commodum, si contra haereticos provinciae tuae, ea uae Deus in Sanctis modernis in die"us nostris operatur, in pu"licum posses praedicare; ego tamen non ac uievi, earum uae adhuc vivunt, virtutes & opera scripto commendare, uia nullo modo sustinerent. ,2=4 Ne tamen penitus ino"ediens tuae Sanctitati videar extitisse, orationi"us tuis

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

ad#utus, desiderio tuo compulsus, multorum etiam legentium utilitate incitatus, praesens opus aggredior; ut sarmenta cum (postolo colligam, ui"us & me & alios calefaciam; licet non du"item me a serpente morderi cum (postolo. Sed nec ille laesus est a serpente, nec ego morsi"us detrahentium damnum ali uod incurrere pertimesco, licet enim animalis homo non percipiat uae spiritus Dei sunt; propter animalem multorum invidiam tamen, a" incepto o" multorum utilitatem proposito non desistam. Sunt enim uidam animales, spiritum Dei non ha"entes, apud semetipsos prudentes, ui nihil volunt percipere, nisi uod humana ratione possunt convincere/ uaecum ue vero non intelligunt, derident & despiciunt. 9ontra uos ait (postolus/ Spiritum nolite extinguere, prophetias nolite spernere. $psi vero spiritum uantum in se est extinguunt, & prophetias spernunt/ uia spirituales uos ue, uasi insanos vel idiotas despiciunt; & prophetiasE sive Sanctorum revelationes, tam uam phantasmata vel somniorum illusiones reputant. 5anus autem Domini non est a""reviata; nec fuit ali uando tempus a" initio, in uo Spiritus sanctus in Sanctis suis non operaretur mira"iliter, vel manifeste vel occulte/ unguentum enim, uod descendit a capite in "ar"am, & a "ar"a in oram vestimenti, etiam us ue ad fim"riam, id est ad Sanctos ultimi temporis, descendit. ,224 Nos igitur, uae vidimus & novimus, & ex magna parte per experientiam didicimus, ad honorem Dei & ancillae e#us, & amicorum e#usdem ancillae 9hristi consolationem, pauca de multis referemus. Non enim omnia vitae e#us mira"ilia colligere valemus, cum per multos annos, ui"us devote Domino & fideliter servivit, vix ali ua dies vel nox praeterierit, uin ali uam a Deo aut e#us (ngelis, vel Sanctis caelesti"us, cum ui"us tota fere e#us erat conversatio, ha"uerit visitationem. !t autem facilius in tanta rerum varietate, uod uaesierit lector inveniat; singulis su"se uenti"us capitulis per ordinem digestis, titulos annotavi, ui"us uasi ui"usdam clavi"us, intellectus ad se uentia referetur; & omni confusione remota lectoris animus, tam uam stellis interlucenti"us, illustretur. .IBE- I. E6terior 7itae con7ersatio4 ac plena ad Deum con7ersio. 8apitula.

3=

3<

-=

-< 8apitula. I De pueritia. II De matrimonio e9us. III De con7ersione mariti e9us4 : 5uod renuntiantes omnia caste 7i6erunt. IV De contemptu : persecutione consanguineorum. V De compunctione : lacr;mis e9us. VI De 8on2essione e9us. VII De p3nitentia : satis2actione e9us. VIII De 9e9unio e9us. I< De oratione e9us. < De 7igiliis : somno e9us. <I De 7estibus : =abitu corporis e9us. <II De labore manuum e9us.

>=

><

<III De gestu : compositione 7ultus : aliorum membrorum e9us. 8AP0T I. Pueritia4 matrimonium4 continentia4 persecutio4 compunctio. < ,224 @uit in 6piscopatu 8eodiensi in villa, uae dicitur Nivella, #uvencula uaedam, vita & nomine gratiosa 5aria/ uae ,non4 mediocri"us orta parenti"us, licet divitiis & multis "onis temporali"us a"undaret, num uam tamen e#us animum "ona transitoria a" annis puerili"us allexerunt. $ta enim fere ex utero pro#ecta est in Domino, uod num uam vel raro, sicut mos est puellarum, cum ludenti"us miscuit se, ne ue cum iis uae in levitate am"ula"ant participem se prae"uit; conservans animam suam a" omni concupiscentia & vanitate; #am divino auspicio praesignans in pueritia, ualis futura esset in provecta aetate. !nde fre uenter adhuc in pueritia, ante lectum nocte genua flecte"at; & uasdam orationes, uas didicerat, uasi primitias vitae Domino offere"at. (deo enim a" infantia cum ea crevit miseratio & pietas, & uasi naturali affectione religionem dilige"at; uod cum 9isterciensis Frdinis, ante domum patris sui, @ratres ali uando pertransirent, illa suspiciens & admirans religionis ha"itum, furtim se ue"atur; & cum non ha"eret amplius uod faceret, pedes suos 9onversorum vel 5onachorum passi"us prae desiderio infige"at. 9um autem parentes e#us, sicut mos est secularium, vesti"us eam delicatis & cultis ornare voluissent; ipsa contristata respue"at; acsi naturaliter e#us animo impressum legeretur, uod ait Petrus (postolus de mulieri"us, Quarum non sit extrinsecus capillatura aut circumdatio auri, ac indumentorum aut vestimentorum cultus/ & Paulus (postolus/ Non in tortis crini"us, ac auro ac margaritis vel veste pretiosa. !nde parentes e#us videntes, & puellulam deridentes, dice"ant; 9u#usmodi erit filia nostra? 8AP. II. De matrimonio eius ,234 @elici"us igitur acti"us e#us invidentes, cum esset annorum uatuordecim, eam #uveni cuidam matrimonio con#unxerunt. 7unc vero a parenti"us remota, in tantum fervoris excessum accensa est, tanta pugna corpus suum castiga"at, & in servitutem redige"at; uod fre uenter, cum magna parte noctis mani"us suis la"orasset, post la"orem diutissime ora"at/ residuum vero noctis, uoties ei lice"at, supra furtivos asseres, uos in extremitate lectuli a"sconderat, cum modico somno transi"at. 6t uia potestatem proprii corporis aperte non ha"e"at, chordam asperrimam, ua vehementer stringe"atur, su" camisia clam porta"at. Nec hoc dixero ut excessum commendem, sed ut fervorem ostendam. $n iis autem & multis aliis, uae privilegio gratiae operata est, attendat lector discretus, uod paucorum privilegia non faciunt legem communem. 6#us virtutes imitemur; opera vero virtutum e#us, sine privato privilegio imitari non possumus. 8icet enim corpus spiritui servire cogendum sit, licet stigmata Domini nostri +esu 9hristi in nostro corpore ferre de"eamus; scimus tamen uod honor Begis #udicium diligit, nec placet Domino sacrificium de rapina pauperis. Non enim pauperi carni su"trahenda sunt necessaria, sed reprimenda sunt vitia. Quod ergo uosdam Sanctos ex familiari consilio Spiritus sancti fecisse legimus, admiremur potius uam imitemur. 8AP. III De con7ersatione mariti e9us ,2-4 9um autem non multo tempore cum marito suo, $oanne nomine, in matrimonio sic

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

vixisset; respexit Dominus humulitatem ancillae suae, exaudivit ue lacr&mas supplicantis. Nam uam prius ha"uit ut uxorem, inspiratus est $oannes, et 5ariam ha"ere commendatam. 9asto castam ,Dominus4 commendavit ancillam; ut in solatium ha"eret custodem, & ut li"erius Domino serviret, fidelem ei reli uit provisorem; & ui prius naturali uadam spiritus suavitate sancto con#ugis suae proposito, sicut mos est aliorum virorum, non contradice"at, sed satis "enigne la"ori"us e#us compatiens sustine"at; visitatus est a Domino, ut non solum cli"em & vere (ngelicam vitam continendo promereretur; sed sociam suam in sancto proposito & sancta religione imitaretur, omnia pro 9hristo pauperi"us erogando. De contemptu et persecutione consanguineorum ,2>4 Quanto autem affectu carnali a" ea divisus est, tanto magis matrimonii spiritualis nexu ei per dilectionem con#unctus est. !nde & ancillae suae Dominus postea in visione apparens promisit, ut socium suum, uasi reparato matrimonio, ei redderet in caelis, ui castitatis amore a carnali commercio se su"traxerat in terris. 6ru"escant & paveant infelices, extra matrimonium illicitis sese commixtioni"us polluentes; cum ii am"o "eati #uvenes, a licitis amplexi"us pro Domino a"stinentes, adolescentiae ferventis impetum fervore religionis superaverunt. $gnem igne extinxerunt, & coronas triumphales meruerunt/ ui"us dedit Dominus in domo sua & in muris suis locum, & nomen melius a filiis & filia"us, dum "eatorum 5art&rum more in igne non ardentes; #uxta voluptatum copiam, propriam voluntatem mactantes; #uxta fluvium sitientes; inter epulas esurientes, carnes suas clavis timoris Domini confixerunt; imo sese pro Domino penitus a"#icientes, leprosis ui"usdam #uxta Nivellam, in loco ui dicitur Gillam"roc, pro Domino ali uanto tempore servierunt. De compunctione et lacr;mis e9us ,2<4 'ide"ant daemones & invide"ant/ vide"ant seculares & consanguinei, & denti"us contra eos frende"ant; & uos prius venera"antur divites, contemne"ant & irride"ant pro 9hristo factos pauperes/ viles & a"#ecti pro Domino ha"iti sunt, & oppro"ria expro"rantium Domino super eos ceciderunt. Ne timeas, ancilla 9hristi, postposito ti"i gaudio & honore seculari/ ad 9rucis contumelias, cum 9hristo tuo, Sponso tuo accede/ "onum est ti"i a"#ectam esse in domo Domini, magis uam ha"itare in ta"ernaculis peccatorum. (misisti gratiam cognatorum, 9hristi gratiam invenisti. (misisti consanguineorum amorem, ne ua uam/ num uam enim te dilexerunt, sed tua/ ut enim muscae mel, cadavera lupi; sic praedam se uitur ista tur"a, non hominem. )onus es, Domine, spiranti"us in te, verus es expectanti"us te. (ncilla tua regnum mundi & omnem ornatum e#us propter amorem tuum contempsit/ tu vero centuplum reddidisti ei in hoc seculo, & vitam aeternam in futuro. $ntueamur enim uantis virtutum gemmis, tam uam vas auri solidum omni lapide pretioso ornatum, amicam tuam pretiosam exornasti/ uantis miraculis illam, a"#ectam & irrisam a seculari"us decorasti. ,204 Principium conversionis e#us ad te, primitiae dilectionis, 9rux tua, passio tua fuit. (udivit auditum tuum & timuit, consideravit opera tua & expavit. Dum enim uadam die, praeventa & visitata a te, "eneficia, uae tu in carne humano generi clemens exhi"uisti, consideraret; tantam compunctionis gratiam, tantam lacr&marum copiam, in torculari tuae 9rucis expressam, in passione tua adinvenit, uod vestigia e#us per ecclesiam, lacr&mae super pavimentum copiose defluentes ostende"ant. !nde longo tempore post hanc e#us visitationem, nec 9rucis imaginem intueri, nec lo ui, vel alios

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

lo uentes audire poterat de passione 9hristi, uin ex defectu cordis in extasim la"eretur. !nde ut dolorem ali uando temperaret, & fluvium lacr&marum cohi"eret; relicta humanitate, ad 9hristi divinitatem & ma#estatem animum attolle"at, ut in e#us impassi"ilitate reperiret consolationem. Sed unde fluminis impetum restringere cona"atur, inde mira"iliter impetus ma#or lacr&marum orie"atur. Nam cum attenderet uantus fuit, ui tam a"#ecta pro no"is sustinuit; rursus dolor renova"atur, novis ue lacr&mis anima e#us dulci compunctione innova"atur. De poenitentia et satis2actione e9us ,2A4 Quadam autem die ante Parasceven, cum #am imminente 9hristi passione ma#ori lacr&marum im"re, cum suspiriis & singulti"us, se cum Domino mactare inchoasset; uidam de Sacerdoti"us ecclesiae eam ut oraret cum silentio, & lacr&mas cohi"eret, uasi "lande increpando horta"atur. $lla vero sicut verecunda semper erat, & omni"us colum"ina simplicitate o"edire satage"at; impossi"ilitatis suae conscia, egressa clam a" ecclesia, in loco secreto & a" omni"us remoto se a"scondit, impetravit ue a Domino cum lacr&mis, ut praedicto Sacerdoti ostenderet, uia non est in homine lacr&marum impetum retinere, uando flante spiritu vehementi fluunt a uae. 9um igitur Sacerdos ille die eodem 5issam cele"raret, aperuit Dominus, & non fuit ui clauderet; emisit a uas, & su"verterunt terram. 7anto enim lacr&marum diluvio su"mersus est spiritus e#us, uod fere suffocatus est/ uanto ue reprimere impetum cona"atur, tanto magis lacr&marum im"re, non solum ipse, sed & li"er & altaris linteamina riga"antur. Quid ageret ille improvidus? ille ancillae 9hristi increpator? per experientiam cum ru"ore didicit, uod prius per humilitatem & compassionem cognoscere non voluit. Post singultus multos, multa inordinate & cum interruptione pronuntians, a naufragio tandem vix evasit; & ui vidit & cognovit, testimonium perhi"uit. 7unc vero longo tempore post 5issae completionem, ancilla 9hristi revertens, miro modo acsi praesens adfuisset, uaecum ue acciderunt Sacerdoti improperando retulit/ Nunc, in uit, per experientiam didicisti, uod non est in homine impetum spiritus (ustro flante retinere. ,2.4 9um autem per dies & noctes continue exitus a uarum deducerent oculi e#us, & lacr&mae e#us non solum in maxillis e#us/ sed ne in ecclesiae pavimento lutum ex lacr&mis relin uerent, lineo uo caput tege"at panno excipie"atur. 5ultis tali"us ute"atur velamini"us, uae fre uenter permutare oporte"at, dum siccum humido succede"at. Dum vero compatiens affectu, post longa #e#unia, post multas vigilias, post tantas lacr&marum inundationes, uaererem, utrum exinanito :ut fieri solet; capite ali uam sentiret laesionem vel dolorem; %ae, in uit, lacr&mae sunt refectio mea, hae sunt mihi panes die ac nocte; uae caput non affligunt, sed mentem pascunt; nullo dolore tor uent, sed animam uadam serenitate exhilarant; non cere"rum evacuant, sed animam satietate replent, & suavi uadam unctione mulcent; dum per violentiam non extor uentur, sed sponte a Domino propinantur. 8AP0T II. 8on2essio4 satis2actio4 9e9unia.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

De con2essione e9us ,2D4 +am vero de 9onfessione e#us post compunctionem "reviter videamus. Deum testem invoco, num uam in tota e#us vita seu conversatione vel unum percipere potui peccatum mortale. Quodsi forte ali uod modicum veniale si"i commisisse videretur,

<

cum tanto cordis dolore, cum tanta verecundia & ru"ore, cum tanta contritione ostende"at se Sacerdoti, uod plerum ue ex vehementi cordis anxietate, more parturientis coge"atur proclamare/ licet sic etiam a modicis & veniali"us si"i caveret, uod plerum ue per uindecim dies nec unam inordinatam cogitationem in corde suo posset reperire. 6t uoniam "onarum mentium est, i"i culpam agnoscere, u"i culpa non est; Sacerdotum pedi"us fre uenter advoluta, uaedam cum lacr&mis accusando se confite"atur, in ui"us a risu vix a"stinere vale"amus, veluti uaedam ver"a puerilia, uae in pueritia se otiose dixisse recolendo dole"at. ,3=4 Post uam vero evacuaverat uae sunt puerilia; cum tanto timore animam suam, cum tanta diligentia sensus suos, & cor suum cum tanta puritate custodire satage"at semper prae oculis ha"ens, Qui modica negligit, paulatim decidit. Quia nec ver"um otiosum, nec inordinatum aspectum, nec inhonestum corporis ha"itum, nec visum immoderatum, nec gestum corporis indecentem vel inordinatum, num uam aut raro in ea possemus advertere; licet plerum ue ex immenso cordis e#us gaudio, dum seipsam vix posset capere, cum modico excessu exhilarata facie, exteriori gestu corporis, cordis #u"ilum ostendere cogeretur; vel in risum modestum ex cordis serenitate exeundo, vel ali uam ex amicis suis advenienti"us, cum modico & pudico amplexu, affluentia "enignitatis excipiendo; vel Sacerdotis alicu#us manus ac pedes ex intensa devotione osculando. Quae tamen ad se uasi post uamdam mentis e"rietatem reversa, dum actus suos omnes districte recolendo in vespere computaret; si se vel in minimo excessisse modum perpenderet, cum admira"ili cordis contritione facta 9onfessione seipsam punie"at; i"i fre uenter trepidans, u"i timor nullus erat. $n hoc solo, pigritiae nostrae solatium uaerentes, eam uando ue reprehende"amus; uod fre uentius uam vole"amus, modica praedicta confiteretur. 8AP. VII De poenitentia et satis2actione e9us ,324 Nunc autem post e#us 9onfessionem uanta & uam mira"ili pnitentia corpus suum Domino immolaret, su"#ungamus; uanta ue dilectione & mira"ili delectione, 9rucem 9hristi amplexando, cruciaretur in carne, videamus. $llam primam scholarium +esu 9hristi lectionem, illud primum 6uangelicae disciplinae documentum; Qui vult venire post me, a"neget semetipsum, & tollat 9rucem suam, & se uatur me; fre uenter in corde revolve"at; & iis uasi tri"us passi"us 9hristum se ui satage"at. Non solum enim aliena a"negaverat, nihil alienum cupiendo/ non solum sua, omni"us renuntiando; non tantum corpus, affligendo; sed semetipsam propriae voluntati penitus a"renuntiando. Seipsam a"negaverat, alterius voluntati per o"edientiam se su"#iciendo; 9rucem tolle"at, corpus suum per a"stinentiam castigando; 9hristum imita"atur, seipsam per humilitatem a"#iciendo. ,334 (deo autem gustato spiritu desipie"at ei omnis delectatio carnalis; uod dum ali uando ad memoriam reduceret, uia post uamdam gravissimam uam ha"uit aegritudinem, carni"us & modico vino temperato ua ex necessitate uti coacta est; ex uadam praeteritae delectationis a"ominatione sese affligendo, re uiem non ha"uit in spiritu suo, donec praeteritas, ualescum ue delicias, carnis suae cruciatu mira"iliter recompensaret. @ervore enim spiritus uasi ine"riata, prae dulcedine (gni Paschalis carnes suas fastidiens; frustra non modica cum cultello resecavit, uae prae verecundia in terra a"scondit/ & uia nimio amoris incendio inflammata carnis dolorem superavit,

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

unum de Seraphin in hoc mentis excessu si"i adstantem aspexit. 8oca vero vulnerum, cum corpus e#us in morte lavaretur, mulieres invenerunt, & admiratae sunt/ ui autem ex e#us confessione praedicta cognoverant, uid esset intellexerunt. Qui S&meonis vermes ex vulneri"us scaturientes; ui ). (ntonii ignem, uo pedes incendit, venerando admirantur; cur non etiam in sexu fragili tantam mulieris fortitudinem o"stupescant, uae caritate vulnerata, & 9hristi vulneri"us vegetata, proprii corporis neglexit vulnera? 8AP. VIII De 9e9unio e9us ,3-4 7anta #e#unandi gratia 9hristi ancilla praecelle"at, uod die"us illis, ui"us ad recreationem corpusculi eam ad cnam, tam uam ad medicinam, accedere oporte"at; semel & modicum in die; in aestate, ad vesperam; in hieme, prima noctis hora manduca"at. 'inum non "i"e"at/ carni"us non ute"atur, pisces vero num uam vel raro, & tunc minimos comede"at/ fructi"us ar"orum, her"is & legumini"us utcum ue sustenta"atur. Panem nigerrimum & asperrimum, de uo vix canes manducare poterant, longo tempore comedit; ita uod prae nimia asperitate & duritia fauces e#us interius lacera"antur, & ex vulneri"us sanguis elicie"atur, uem sanguinem 9hristi memoria dulcem si"i redde"at. 'ulneri"us 9hristi vulnera e#us mulce"antur; & suavitate panis caelestis, asperrimi panis austeritas dulcora"atur. Quadam die, dum corpus comedendo reficeret, vidit hostem anti uum invidia ta"escentem/ & cum non ha"eret amplius uod faceret; insulta"at ei, dicens/ 6cce o gulosa, nimis imples te. $psa enim longis confecta #e#uniis & coarctata, uando ue la"ora"at manducando; & modico ci"o stomachum frigidum & constrictum, uasi ci"aria respuentem, tumescere dole"at. $psa vero versutias & fraudes inimici cognoscens, ui li"enter, uam timoratam scie"at, pertur"aret, ut nimia a"stinentia deficeret; tanto amplius eum deridendo comedere cona"atur, uanto serpens venenosus magis inde tor ue"atur. Sive enim manduca"at, sive #e#una"at, omnia in gloriam Dei facie"at. ,3>4 +e#unavit autem tri"us annis continuo in pane & a ua, a festo sanctae 9rucis us ue ad Pascha/ nullum tamen inde valetudinis corporis, vel operis manuum sustine"at detrimentum. 9um autem in cellula sua infra ecclesiam, in vespere vel nocte, corpusculum pane modico & a ua solum reficeret; a principio "enedictionis us ue ad gratiarum actionem, uidam ex sanctis (ngelis so"riae cnae assistentes, coram ea uasi per scalam lucidam ascende"ant & descende"ant/ ex uorum praesentia tantam ha"e"at consolationem tantam ue spiritus exultationem, uod omnem saporis suavitatem spiritualis refectio supera"at. Sanctus autem +oannes 6uangelista, uem miro dilige"at affectu, dum ci"um caperet, ad mensam e#us ali uando venie"at; in cu#us praesentia ex affectu devotionis appetitus sensi"ilis ita evacua"atur, uod modicum ci"um capere vix poterat. 9orporales enim delicias, uas pro 9hristo si"i su"traxerat, Dominus recompensa"at in mente, sicut scriptum est, Non in solo pane vivit homo. $n fortitudine autem hu#us ci"i plerum ue die"us octo, uando ue vero undecim, scilicet a" (scenscione Domini us ue ad (dventum Spiritus sancti, nihil manducans vel "i"ens #e#una"at/ & miro modo nec caput ali uantulum dole"at, nec propter hoc manuum la"orem dimitte"at. Non minus potens la"oris, in ultimo die #e#unii, uam in primo erat/ nec si vellet iis die"us comedere, posset, donec sensualitas, uae a spiritu uasi a"sorpta erat, ad seipsam, ut ita dicam, rediret. Quamdiu enim anima spirituali uadam refectione copiose exu"erans ita plena erat, nullam ci"i corporalis refectionem eam recipere permitte"at.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

,3<4 (li uando etiam in suavi & "eato silentio triginta uin ue die"us cum Domino suaviter re uiescens, nullo corporali usa est ci"o, nullum ue ver"um per dies ali uot penitus proferre poterat, nisi istud solummodo; 'olo 9orpus Domini nostri +esu 9hristi/ uo recepto, in silentio suo singulis die"us cum Domino permane"at. Sentie"at autem in die"us illis spiritum suum, uasi a corpore separatum, sic esse in corpore, acsi in luteo vasculo #aceret; corpus autem suum uasi luteum vestimentum circumdare, & vestire spiritum suum. Sic enim a sensi"ili"us a"stracta, & super se in uodam excessu rapta. 7andem vero post uin ue he"domadas ad se revertens, aperuit os suum/ & miranti"us circumstanti"us locuta est, ci"um ue corporalem recepit. Post haec vero longo tempore ei accidit, uod odores carnium ac frixurae alicu#us vel vini, nullo modo poterat sustinere, nisi uando post 9orpus 9hristi vinum sume"at in a"lutione/ tunc sine ali uo gravamine & odorem sustine"at & saporem. Quando etiam per diversas villas transi"at, dum iret ad uemdam 6piscopum, ut Sacramentum 9onfirmationis susciperet, nihil eam grava"ant odores, uos prius sustinere non poterat. 8AP0T III. Orationis assiduitas : e22icacia etiam in daemonibus pellendis.

3=

8AP. I< De oratione e9us ,304 Quanto autem corpus suum #e#uniis macera"at, tanto spiritus li"erior in orationi"us pinguesce"at. 9orpus #e#unando attenua"atur, & anima magis in Domino conforta"atur. 7antam enim & tam specialem a Domino o"tinuit gratiam orandi, uod die"us ac nocti"us invictum a" oratione spiritum num uam aut raro relaxa"at. Sine intermissione enim ora"at, vel corde tacito clamando ad Dominum, vel oris officio cordis exprimendo affectum. 6x altari enim cordis e#us adeo fumus aromatum continuo in conspectu Domini ascende"at; uod etiam dum operaretur mani"us, dum manum suam mitteret ad fortia, & digiti e#us apprehenderent fusum, psalterium ante se positum ha"e"at, ex uo Psalmos Domino suavitereructa"at; ui"us uasi ui"usdam clavis cor suum, ne otiose vagaretur, mira"ili uadam experientia Domino copula"at. 9um autem pro ali uo Dominum specialiter deprecaretur, ei in spiritu responde"at. 6x adipe enim devotionis spiritus e#us Domino conglutinatus, suaviter in oratione pinguesce"at, cum eidem postulata Dominus concede"at/ ex elevatione enim spiritus e#us vel depressione, utrum exaudiretur an non, plerum ue deprehende"at. ,3A4 (li uando autem pro defuncti cu#usdam anima Domino preces offere"at/ dictum ue est ei, Ne effundas orationem pro eo, uia repro"atus est a Domino. 'ulnere enim lethali transfixus, misera"iliter mortuus erat in torneamento, & aeternis incendiis mancipatus. 9um autem uadam die esset in cella sua, #uxta ecclesiam apud Fignies; vidit multitudinem manuum ante se, uasi supplicantium. 7unc admirans & ignorans uid hoc esset, timore ali uantulum concussa, fugit ad ecclesiam. (ltera die cum esset in cellula sua, vidit iterum easdem manus, & expavit/ & cum rursus ad ecclesiam fugeret, mani"us eam detinenti"us retarda"atur. 7unc illa ad ecclesiam uasi ad ta"ernaculum, ut Dominum consuleret, recurrens; rogavit Dominum, ut eam uid hu#usmodi manus si"i vellent certificaret. 9ui responsum est a Domino, uod defunctorum animae, uae tor uentur in purgatorio, orationum suarum suffragia

3<

-=

-<

>=

><

postularent; ui"us uasi pretioso unguento dolores earum mulce"antur. $psa enim prae dulcedine contemplationis solitas orationes uando ue intermitte"at, uando ue etiam nec os aperire vale"at, nec de alio uam de Deo cogitare poterat. < ,3.4 Sole"at autem causa peregrinationis & orationis fere singulis annis ecclesiam ). 5ariae de %eignes visitare, u"i magnam a "eata 'irgine recipie"at consolationem. 6rat autem illa ecclesia a loco suo per duo magna milliaria remota. 9um autem vehementius hiems inhorruisset, nudis pedi"us sine ali ua sui laesione per gelu us ue ad ecclesiam incede"at. 9um ue una sola comitante ancilla viam, uae valde distorta est & nemorosa, nescirent; lumine uodam eam praecedente, viam ue ostendente, num uam erra"at. 9um autem die illo nihil penitus manducaret, tota ue nocte in ecclesia vigilaret; se uenti etiam die dum reverteretur, ci"um us ue ad vesperam non caperet; viam tamen sine ali ua difficultate, (ngelis sanctis eam a dextris & a sinistris sustentanti"us, perage"at. (ngelis enim suis mandaverat Dominus, ut eam in omni"us viis suis custodirent; eam ue in mani"us, ne forte offenderet ad lapidem pedem suum, portarent. Dum vero ali uando in eadem via vehemens pluvia in nu"i"us immineret, nec ha"eret vestes pluviales, ui"us inundationem a uarum susciperet; ipsa suspiciens vidit uasi uasdam stellas, si"i o"se uendo pluviam retinentes, & sic tempore pluvioso penitus intacta remeavit. ,3D4 (li uando autem, dum holocaustum e#us in orando solito pinguius fieret, & sicut adipe & pinguedine anima e#us repleretur, non poterat a" oratione cessare/ unde per diem & noctem millies & centies flectendo genua "eatam 'irginem saluta"at/ & hoc mira"ile & inauditum devotionis officium per dies uadraginta contina"at. Primo sine intermissione in spiritu vehementi sexcentis vici"us genua flecte"at/ secundo totum psalterium super pedes stando legens, per singulos psalmos flexis geni"us "eatae 'irginis Salutationem (ngelicam offere"at/ tertio vero, (ustro flante vehementius, trecentis vici"us per singulas genuflectiones virga disciplinali se percutiendo, Deo & "eatae 'irgini, prolixo mart&rio seipsam immola"at/ tri"us autem ultimis percussioni"us ad condimentum aliarum sanguinem copiosum elicie"at/ tandem vero uin uagies flexis geni"us simpliciter sacrificium consumma"at. %aec autem non humana virtute, sed (ngelico praesidio eam sustentante & su"levante, perage"at. 'irtutem orationum e#us uanta esset, experti sunt saepe, non solum homines ad succursum, sed daemones ad cruciatum/ uos adeo perurge"at, & uasi ui"usdam funi"us pertrahe"at, uod ad eam precum suarum coacti incendio, venire compelle"antur; uando ue in eam denti"us frendentes, uando ue uasi ululantes & de ea con uerentes, ali uando etiam uasi supplicantes. Dum enim ali uis ex e#us familiari"us ali ua tentatione vexaretur, non cessa"at pretiosa 9hristi margarita, spiritu compassionis commota,donec orationum suarum pondere auctor ne uitiae o"rueretur, & de manu fortiorum e#us pauper & inops eriperetur. ,-=4 Quidam autem ex amicorum suorum praecipuis, a daemonio meridiano peram"ulante in tene"ris, ali uando tanto periculosius, uanto su"tilius tenta"atur. 9allidus enim ille inimicus, transfigurans se in (ngelum lucis, uasi su" specie pietatis, in somnis praedicto amico suo familiariter appare"at; de ui"usdam vitiis eum ali uando reprehendens, uaedam etiam "ona ut faceret fraudulenter admonens; promittens antitodum ut, latentius f su"inserret venenum. 8inguam mellitam serpens prius leniter exerce"at, ut postea dentem figeret, & ad ultimum caudam ut chel&drus

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

3=

stringeret. 9um vero #am si"i fides tam uam veridico adhi"eretur; tunc more sophistae, inter ali ua vera, proditor ille falsum permiscere nite"atur, "onorum admixtione malum fraudulenter o"um"rans. 7andem vero ad hoc pervenit e#us machinatio, uod @rater ille misera"ilem incurrisset confusionem; nisi 9hristi ancilla, Spiritu sancto revelante, percepisset callidi sophistae simulationem. 9um ue diceret illa, uod non esset a Deo revelatio, sed ne uam spiritus deceptio; ille econtra, spiritu suo, non Spiritus sancti responde"at/ 9um enim tot "ona mihi fecerit spiritus ille, tot etiam vera & futura praedixerit, nullo modo vult me decipere. 7unc illa ad solita orationum arma confugiens, pedes Domini fleti"us rigavit, caelum preci"us instanter pulsavit; nec re uievit, donec impius ille cum gemitu magno & pudore, coram ea, cum oraret noctu in cella sua, adstitit. $lla vero eum cum uodam falso splendore intuens; 7u uis es, in uit, ac uod est nomen tuum? $lle vero, elato ut erat vultu, eam torvis oculis inspiciens; 6go sum, in uit uem tu, maledicta, preci"us tuis compulisti venire ad te, meum enim amicum per violentiam aufers. Somnium est mihi nomen; nam & ego multis in somnis, & maxime 5onachis & Beligiosis, uasi 8ucifer appareo; mihi ue o"ediunt, & meis consolationi"us in elationem decidunt, tam uam dignos se reputantes, ut (ngelicis & Divinis visitentur allo uiis. (micum uo ue meum, uem mihi a"stulisti, secundum voluntatem meorum a" ali uo "ono proposito deviassem. Quod ita eventu rei compertum est, nam ova aspidum rupta sunt, & maligni fraudulenta consilia postea manifeste aperta sunt. ,-24 6rat autem uaedam #uvencula in monasterio uodam 9isterciensis Frdinis, inter Sanctimoniales su" ha"itu religionis Domino serviens; cui serpens anti uus tanto magis invide"at, uanto in sexu fragili & aetate #uvenili tam arduae viae propositum eam aggredi viderat. 9um ue simplicem illam virginem, timoratam & humilem cognovisset; ut eam per pusillanimitatem & inordinatum timorem in desperationem de#iceret, "lasphemiis & immundis cogitationi"us innocentem virgunculam aggressus est. $lla vero, ut erat pavida & tali"us non assueta, in primo cogitationis limine crede"at se fidem amisisse, & longo tempore cum magno dolore restitit; tandem vero non sustinens, nulli ue vulnus cordis sui, ut medicamentum reciperet, aperiens, ex pusillanimitate uasi in desperationem decidit. (deo vero inimicus mentem e#us depresserat, uod nec Frationem Dominicam, nec 9redo in Deum dicere poterat/ peccata vero sua confiteri nole"at. Quodsi ali uando "landitiis vel minis ali ua uasi coacta confiteretur, nullo modo ad hoc induci poterat, ut indulgentiam a Domino postularet. Sacramentis ecclesiae interesse non poterat; 9orpus 9hristi recipere non vole"at/ seipsam ex pertur"atione fre uenter interficere tenta"at; ver"um Dei, & monita salutis sperne"at; omne "onum ei in odium venie"at; multa ver"a "lasphemiae per os e#us dia"olus evome"at. 9um ue a piis e#us Sorori"us multae ad clementem Dominum pro ipsa funderentur orationes, colum"am suam a fauci"us dia"oli nondum poterant extor uere, nec hoc daemonii genus in #e#unio & oratione statim poterant e#icere; non uia clemens Sponsus tot sanctarum 'irginum pias preces sperneret; sed uia genus illud daemonii atrocissimi spirituali ancillae suae reservaret superandum; uae suarum orationum efficacia maxillas 8eviathan perforaret, & a" e#us ore praedam potenter extraheret. ,-34 9um igitur ad ancillam 9hristi #uvencula illa adduceretur; illa, ut erat spiritu compassionis & melle spiritualis dulcedinis affluens, eam "enigne suscepit; non solum in cellam suam, per li"eralitatem hospitalitatis; sed in corde, per spiritum caritatis. 9um ue multas pro ipsa ad Dominum funderet orationes, ne uam ille uam firmiter se

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

3=

3<

tenere puta"at, nole"at relin uere. 7unc illam seipsam amplius Domino immolans, die"us uadraginta cum lacr&mis & preci"us nihil penitus manducans #e#unavit, interpolate tamen ut "is vel ter in he"domada reficeretur. $n fine vero #e#unii, teterrimus ille spiritus, relicta 'irgine, ad ancillam 9hristi cum dolore & confusione coactus est venire, misera"iliter a" (ngelo 9hristi religatus & punitus; ita uod vide"atur, uasi visceri"us evomitis, omnia interiora sua super collum suum misera"iliter deportare/ uod enim in spiritu Dominus invisi"iliter operatur, uando ue per signa exteriora visi"iliter ostendit. 7unc ille gemens & supplicans, ut e#us misereretur, & ei pnitentiam in#ungeret, 9hristi amicam depreca"atur/ dice"at enim se coactum esse, ut uaecum ue ei in#ungeret facere oporteret. 7unc illa, sicut nihil un uam de se praesume"at, nec ali uid sine consilio facere vole"at, vocavit si"i uemdam familiarem 5agistrum de uo confide"at. 9ui cum ille consuleret, ut eum in desertum mitteret, & nulli un uam us ue ad diem #udicii nocere posset; supervenit alius uidam utri ue satis familiaris & privatus/ cum ue rem cognovisset; Ne ua uam, in uit ille, sicut erat ex vehementis spiritus impetu ferventior, sic evadet ille proditor; praecipe illi ut statim descendat in profundum inferni. Qua praecipiente, & eo cum ululatu descendente, tantus infernalium spirituum clamor factus est, sicut illa in spiritu audivit, dum principem magnum & potentem cerneret advenire/ unde 9hristi ancilla graviter o"stupuit, & Domino gratiarum actiones reddidit. 'irgo praedicta eadem hora li"erata, facta 9onfessione 9hristi 9orpus recepit, & Deo gratias agens ad domum suam remeavit. Quando vero post multas vigilias & orationes in suo lectulo uiesceret, su" variis specie"us appare"at ei dia"olus, super eam frendens, & eam maledicens/ 5alo tuo, a#e"at impius ille, re uiescas; no"iscum in inferno uietam ha"eas; non minus enim tua uiete tor ueor, uam la"ore tuo, tuis ue orationi"us crucior. $lla vero su"ridens, facto 9rucis signo eum recedere compelle"at. 8AP0T IV. Vigiliae4 7estitus4 labores assumpti. 8ompositio 7ultus : membrorum.

-=

-<

>=

><

8AP. < De 7igiliis et somno e9us ,--4 *ravem & intolera"ilem temporis otiosi, imo pretiosi #acturam fortis illa prudens ue mulier reputa"at; dies enim transeunt, sed non redeunt; la"untur, sed non revertuntur. !nde temporis amissi damnum irrecupera"ile est, nec sicut res aliae corporales perditae, dies perditi restaurari possunt. !nde summo studio si"i cave"at, ne un uam ali uam diei vel noctis horam, uantum ei lice"at, otiosam praeteriret. Nocti"us enim raro dormie"at, sciens uod somnus non ad meritum, sed ad recreationem infirmitatis humanae, no"is a Domino misericorditer relictus est. Dormiendo enim non meremur, uia usum li"eri ar"itrii non ha"emus. !nde uantum poterat a somno a"stinens, nocturnis vigiliis tanto devotius, uanro li"erius, & sine ali uo circumstantium strepitu, Domino servie"at/ virtus enim a"stinentiae corpus attenuando desiccans, & ignis amoris interius ardens, omnem a" ea somnolentiam expelle"ant. Dulces etiam (ngelicorum spirituum cantus, cum ui"us noctes saepe duce"at insomnes, omnem somnum a" oculis e#us sine ali ua corporis molestia relega"ant. Bemota enim hominum fre uentia, per nocturnas vigilias comes aderat exercitus "eatorum spirituum, uorum sonus mira"iliter, tam uam multitudinis castrorum, dulci uadam consonantia aures mulce"at, omnem torporem excutie"at, caput recrea"at, mira dulcedine resperge"at, mentem excita"at devotione, desiderium inflamma"at ad laudem

& gratiarum actionem; Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus, fre uenter replicans, exemplo suo invita"at. < ,->4 (ttendant haec, & lugeant misera"iles & fatuae mulieres, uae lasciviae suae cantilenis ignem li"idinis accendunt, & anhelitu suo prunas ardere faciunt, & idcirco a cantu (ngelorum alienae in vanitate sua pereunt; uarum risus in luctum, gaudium in dolorem aeternum, cantus convertetur in ululatum/ ui"us promittitur a Domino, pro ?ona funiculus, pro suavi odore ftor, pro crispanti crine calvitium/ nostra vero 5aria vanitatis choreas & omnes Sathanae pompas amore 9hristi conculcans, felicius & suavius #ucundis Sanctorum (ngelorum choreis meruit interesse. 6t uoniam pretiosas Sanctorum Beli uias, ui"us copiose munita est & ornata ecclesia de Fignies, nocturnis custodie"at excu"iis; eaedem Beli uiae noctem festam cum ea ducentes, & custodi suae uasi applaudentes, mira"ili solatio spiritum e#us laetifica"ant. $n extrema vero e#us aegritudine, compatientis affectu eam consolantes, patrocinium ei apud Deum & mercedem pro la"ore & custodia promitte"ant. %a"e"at autem lectum cum modico tantummodo stramine in cellula sua, in uo tamen raro uiesce"at/ fre uentius enim sedens in ecclesia, inclinato ad murum capite, somno modico recreata, ad dulces vigiliarum la"ores recurre"at. ,-<4 7empus tamen somni sui non penitus sine fructu praeteri"at; nam corde vigilante dormiens, 9hristum ue, cui vigilando inhaeserat, in corde retinens, nihil nisi 9hristum suum somnia"at/ sicut enim sitiens, fontes a uarum, dum dormit somniat sicut esuriens, fercula si"i apponi imaginando considerat; sic illum uem sitie"at prae oculis semper in somnis ha"e"at. !"i enim amor, i"i oculus, u"i vero thesaurus e#us, i"i & cor e#us, sicut de se 9hristus ait; !"i ego sum, i"i & minister meus erit. @re uenter etiam sicut $oseph, & alios Sanctos Dominus in somnis admonuit, ita multis revelationi"us, ne somnus transiret otiosus, ancillam suam visita"at; sicut Dominus promisit per Prophetam; Senes vestri somnia somnia"unt, & #uvenes vestri visiones vide"unt. (li uando uiescere permitte"atur in cella sua; uando ue vero, maxime magnis solennitati"us imminenti"us, non nisi infra ecclesiam in praesentia 9hristi poterat re uiem invenire. 6t tunc per dies & noctes oporte"at eam i"idem remanere/ nec erat in e#us ar"itrio vel li"era voluntate plerum ue, vel in cella uiescere, vel in ecclesia remanere. @amiliari enim (ngelo, si"i ue ad custodiam deputato, velut (""ati proprio, eam oporte"at o"edire/ uia uando ue, dum nimiis esset afflicta vigiliis, ut uiesceret admone"at/ cum autem paululum uievisset, ad ecclesiam excitando eam reduce"at. ,-04 Quo vehementer incitante & virtutem ministrante, a festo S. 5artini us ue ad Quadragesimam, uodam tempore adeo pavimento ecclesiae adhaesit anima sua; uod, sive sederet, sive #aceret, inter se & nudam terram nihil penitus, nec modicam festucam, ut ita dicam, poterat recipere. Puram terram, vel lignum ante "asim altaris transversum, loco pulvinaris, dum dormiret ha"e"at. $n illa autem hieme tantum frigus invaluerat, tantum gelu mundum invaserat, uod etiam in sancto calice, dum Sacerdos cele"raret, vinum sensi"iliter & su"ito, :ut memini; constringe"atur in glaciem. $psa tamen nec frigus sentie"at; nec caput, (ngelo sancto manum misericorditer supponente, vel modicum dole"at. 'ae vo"is ui dormitis & lascivitis in stratis vestris, & in lectis e"urneis; ui molli"us utimini, in voluptati"us vestris mortui & sepulti/ ui ducitis in "onis dies vestros, sed in puncto ad inferni novissima descendetis; u"i su"ter vos tinea sternetur, & operimentum vestrum erunt vermes. 6cce famulae 9hristi, uia Domino

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

suo devote servie"at, servit terra, ne duritia atteratur; parcit hiems, ne frigore tor ueatur; sancti ministrant (ngeli, ne in ali uo laedatur. 9ontra vos autem insensatos pugna"it or"is terrarum pro Domino/ arma"itur enim creatura ad ultionem inimicorum suorum, ui factori deserviens adversum vos excandescet in tormentum. < 8AP. <I De 7estibus et =abitu corporis e9us ,-A4 Quae vellere (gni immaculati vestie"atur, uae veste nuptiali interius orna"atur, uae 9hristum intrinsecus induerat, de ornatu exteriori non cura"at/ vesti"us tamen mediocri"us ute"atur, uia nec affectatae sordes, nec ex uisitae munditiae ei un uam placuerunt/ ornatus enim & sordes pari modo fugie"at, uia alterum delicias, alterum gloriam redolet. Sciens tamen ). $oannem )aptistam asperitate vestium a Domino commendatum; & uod per semetipsam 'eritas dicit, Qui molli"us vestiuntur in domi"us Begum sunt; linea comisia #uxta carnem non ute"atur; sed sacco cilicino aspero, ui lingua pu"lica nuncupatur 6stamine. 7unicam laneam al"am, cum e#usdem coloris simplici pallio, a"s ue pellium con#unctione, vel ali ua foderatura pro indumento ha"e"at; non ignorans uod parentum primorum, post ruinam, Dominus, non vesti"us pretiosis vel artificiose tinctis, sed tunicis pelliceis velavit nuditatem. %arum vestium simplicitate contenta, uia intrinsecus arde"at, nullum frigus exterius metue"at; nec igne materiali, uo frigus in hieme repelleretur, ali uando indige"at/ sed miro modo, cum hiems asperior graciali frigore a uas constringeret, sicut ipsa in spiritu ferve"at, sic exterius in corpore, maxime dum oraret, calesce"at; adeo uod sudore e#us aromatico ali uando e#us vestimenta suaviter redolerent. Plerum ue etiam odor vestimentorum e#us erat sicut odor thuris, dum orationes offerret Domino ex thuri"ulo cordis. Quid ad haec dicitis superfluae mulieres & pomposae? uae vestimentorum multiplicitate cadavera vestra ornatis, & caudatis vestris vesti"us; uae vos degeneres & "estiales ostenditis, circumornatae ut similitudo templi/ vestimenta vestra comeduntur a tineis & ftent, vestimenta sanctae mulieris hu#us ha"entur pro Beli uiis & redolent. %ae sunt vestes pretiosae, nullo frigore, uantumcum ue tenues essent, superatae; & ideo propter frigus sanctificatae, propter sanctificationem vero post o"itum e#us a devotis diligenter conservantur, & affectu pietatis honorantur. De labore manuum e9us ,-.4 Scie"at prudens mulier, primis parenti"us post peccatum, & per eos filiis suis, Dominum pnitentiam in#unxisse, scilicet, $n sudore vultus tui vesceris pane tuo. !nde mani"us propriis, uamdiu potuit, la"oravit; ut corpus per pnitentiam affligeret, ut indigenti"us necessaria ministraret, ut si"i etiam victum & vestitum :utpote uae omnia pro 9hristo reli uerat; ac uireret. 7antam autem Dominus virtutem operandi ei contulerat, uod socias suas longe excedendo, fere se & aliam de fructu manuum suarum procurare valeret; illud (postolicum diligenter attendens, Qui non la"orat, non manducet/ omne si uidem la"oris exercitium dulcissimum reputa"at; dum e adverteret, uod unigenitus excelsi Begis @ilius, ui aperit manum suam & implet omne animal "enedictione, la"ore manuum +oseph & 'irginis pauperculae uaestuarie nutritus est. $n uiete igitur & silentio, #uxta (postolum, mani"us operando, panem suum manduca"at/ in silentio enim & spe erat fortitudo e#us. $n tantum autem tur"am & strepitum fugie"at, uietem & silentium dilige"at; uod ali uo tempore, a festo sanctae 9rucis us ue ad Pascha Domini, silentium, fere nullum ver"um proferendo, tenuerit. 9u#usmodi silentium Dominus adeo acceptavit, uod Spiritu sancto revelante, propter hoc super

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

omnia, a"s ue Purgatorio ad caelum evolare, a Domino o"tinuit. 6x uo patet, uantum sit lo uacitatis vitium, cum Domino tam gratum sit silentium/ si uidem vir linguosus non dirigetur in terra viventium. 7andem vero talentum si"i commissum omni die solerti negotiatione multiplicans, & die"us singulis de virtute in virtutem per scalam +aco" ascendens,cum in excelso locata esset, & uasi in summo gradu sita, omnia su" pedi"us sensi"ilia reli uisset; adeo exuperante spiritu e#us a"sorpta est sensualitas, uod #am nisi ci"um, ui non perit, 9hristo eam totam occupante, operari non potuit. !nde uasi emerita, etsi a" omni manuum operatione li"era, Domino de cetero tantum vacavit; ua li"ertate 9hristus ancillam suam donavit. De gestu et compositione 7ultus et aliorum membrorum e9us. ,-D4 $nteriorem mentis e#us compositionem gestus exterior, extrinsecarum ue partium ostende"at compositio. 9ordis e#us gaudium vultus serenitas latere non sine"at. 5iro autem moderamine cordis hilaritatem vultus gravitate tempera"at, mentis ue #ucunditatem verecundae faciei simplicitate ali uatenus occulta"at. 6t uoniam ait (postolus; 5ulieres velato capite orent; velum candidum, uo caput tege"at, ante oculos e#us depende"at. 9apite inclinato vultu ue in terram dimisso, tardo maturo ue gressu humiliter incede"at. (deo autem ex plenitudine cordis e#us in facie illius Spiritus sancti gratia resulta"at, uod multi ex e#us aspectu spiritualiter refecti ad devotionem & lacr&mas provoca"antur; & in vultu e#us, uasi in li"ro unctionem Spiritus sancti legentes, virtutem ex ea procedere cognosce"ant. (ccidit autem uadam die, uod vir uidam "enignus, & personarum religiosarum familiaris & amicus *uido, uondam ecclesiae 9ameracensis 9antor, cum visitandi eam causa a via sua divertisset; uidam autem ex sociis e#us, ui nondum forte per experientiam cognoverat, uantum piis menti"us visitatio "onorum familiaritas ue conferat; devoti viri praedicti pium la"orem uasi deridens, ait/ Pro Deo, Domine 9antor, uid uaeritis? uare viam vestram frustra deseritis? num uid muscas volatiles seu papiliones cum pueris se ui & apprehendere vultis? $lle, ut mitis erat & patiens, iter propositum propter hoc non reli uit; sed 9hristi ancillam, ex cu#us praesentia non modicam alia vice perceperat consolationem, devotus adiit. Dum autem illi lo ueretur, socius e#us, sicut mos est secularium, hu#usmodi sermones uasi parvipendens, ex alia parte variis & otiosis sermoni"us erat intentus. 9um ue #am taedio affectus esset expectando, venit ad 9antorem, admoniturus eum ut festinaret. 9um ue forte in vultum ancillae 9hristi oculos figeret, su"ito & mira"iliter mutatus animo, in tantam lacr&marum copiam resolutus est, uod vix longo tempore post a loco & a" e#us praesentia potuit amoveri. 7unc 9antor, licet ille prae verecundia latere vellet, attendens & cognoscens rei eventum, gaudens, & socium suum vice versa irridens, ait/ 6amus, uid hic stamus? @orte papiliones fugare vultis. $lle vero, post multa suspiria & lacr&mas, vix tandem inde avelli potuit, dicens/ $gnoscite mihi, uia prius uid dicerem penitus ignora"am/ nunc autem in hac sancta muliere virtutem Dei per experientiam percepi. ,>=4 9um autem uodam tempore corpusculum e#us fervorem spiritus #am amplius sustinere non posset; decidit in aegritudinem magnam. (deo enim pius Pater, filiam suam uam dilige"at, disciplinae flagello su"didit, uod mem"ra corporis e#us mira"iliter tor ue"antur/ nam uasi in circulum "rachia e#us prae dolore agita"antur, & mani"us pectus tundere coge"atur. 9um autem ad tempus paululum uiesceret vis infirmitatis, tunc reversa ad se, cum tanto gaudio Domino gratias age"at, ui flagellat omnem filium uem recipit, uod in ea illud (postoli manifeste impletum est; 9um

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

infirmor, tunc fortior sum. Post uam autem, tam um aurum in fornace, hac infirmitate electam suam pro"avit Dominus; excocta ad plenum & elimata, tantam postea in #e#uniis & vigiliis, & aliis la"ori"us, a Domino fortitudinem o"tinuit; uod tertiam partem la"oris e#us etiam fortes homines vix valerent sustinere. (li uando tamen, cum ali uis ex amicis suis ali uo gravamine la"oraret, vel alicui tentationi succum"eret; tunc ipsa cum infirmanti"us infirmata, cum scandali?atis vehementi dolore ure"atur; & tunc plerum ue mor"um suum praedictum in ali uo mem"rorum suorum particulariter sentie"at. Statim autem novo miraculi genere, vocato ali uo Sacerdote, dum digito 9rucis signum super locum infirmitatis Sacerdos faceret; uasi virtutem sanctae 9rucis expavescens infirmitas ad alium locum fugie"at. @acto vero iterum at ue iterum 9rucis signaculo, vagus mor"us & profugus expectare diutius pondus 9rucis non aude"at; sed tandem, mira"ili & inaudito venationis genere, a corpore ancillae 9rucifixi penitus discede"at. $ntuens enim oculo fidei in serpentem aeneum, a serpentini mor"i morsi"us li"erata, Deo & sanctae 9ruci gratias multiplices refere"at. ,>24 Non solum autem in vultu e#us ex intuitu multi devotionis gratiam, sed ex mutua collocutione ali ui"us stilla"at dulcedinem, non solum spiritualiter in corde, sed sensi"iliter uasi mellis saporem suscipie"ant in ore. (udient duri & tardi ad credendum, & murmura"unt/ ui autem hu#usmodi divinas consolationes experti sunt, facile ac uiescent cum audiverint. @avus distillans la"ia tua, sponsa mea; mel & lac su" lingua tua. !nde cum vir uidam magnus, licet in oculis suis parvus4 die uadam lo ueretur ei, ui ex a"undanti humilitate & intensa caritate, a remotis valde parti"us ad eam venerat; ex visu e#us tantam recepit consolationem, ex ver"o autem e#us tantam dulcedinem, uod per totum diem illum nullus materialis ci"i sapor ex ore e#us expellere potuit; uem susceperat mellitum saporem. 9u#us sancti viri nomen ex industria tacui, uia laudi"us suis mira"iliter cruciatur, & uasi aurum in fornace in ore laudantium pro"atur. 6x uo tamen factum, ut pius animarum consolator servi sui, pro se exulantis maxime relevaret amaritudinem. 9ur verecundia confunderis? 9ur mihi irasceris? Quis te nominavit? exilium tantum protuli. Nonne multi a"s ue te exules, multi etiam 6piscopi 7olosani, & ante te fuerunt, & post te esse poterunt? Num uid propter verecundiam tuam laudes ancillae 9hristi tacere de"ui? Quid ad te? Quid ha"es uod non accepisti? Non est tua gloria sed 9hristi. Ne ue enim ui plantat est ali uid, ne ue ui rigat, sed ui incrementum dat Deus. +am igitur desine contra me murmurare. Non tua sunt, sed Domini uae dixi; licet & Dei sint dantis, & tui humiliter recipientis; & ancillae 9hristi sint, cu#us meritis peregrinationis tuae molestias Dominus relevavit. Sed #am huic priori li"ello finem imponamus, in uo de iis uae ad exteriorem hominem pertinent & sensi"iliter exterius exercentur, diximus; ut uasi media diaeta peracta, prius uam ad interiora & su"tiliora transeamus, modicum respiremus. .IBE- II. De interiori 7ita Mariae : sancto 2ine e9us. 8APIT0.A. I De 7arietate 7irtutum 2iliae -egis : septem donis piritus sancti. II De spiritu timoris. III De spiritu pietatis. IV De spiritu scientiae. V De spiritu 2ortitudinis.

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

VI De spiritu consilii. VII De spiritu intellectus. I< De ad7entu e9us apud Oignies. < De mansione e9us apud Oignies : de iis 5uae acciderunt ei in eodem loco. <I De cantu e9us ante in2irmitatem. <II De in2irmitate e9us ante mortem. <III De morte e9us. 8AP0T V. Timor Domini> de2ectus e7itati etiam minimi* paupertas : =umilitas e6optatae. 8AP. I De 7arietate 7irtutum 2iliae -egis et septem donis piritus sancti. ,>34 Nunc igitur uanta fuerit filiae Begis a" intus gloria, uanta ue virtutum varietate circumdata & ornata intrinsecus a Patre extiterit, su"#ungamus. 5ultae enim filiae in die"us nostris congregaverunt divitias; haec fola, ut credimus, supergressa est universas/ cui Pater e#us tunicam talarem, pol&mitam, omnium ue virtutum genere depictam, omni"us hortorum Domini flori"us decoratam, composuit. Sed uoniam omnes hu#us splendidi firmamenti stellas, omnes hu#us amni prati flores, omnes e#us virtutum varietates figillatim numerare non sufficimus; ad causas originales, ex ui"us tam uam fonti"us omnia e#us "ona defluxerunt, ad septem videlicet Spiritus sancti dona, recurramus. $mplevit enim eam Dominus spiritu sapientiae & intellectus, spiritu consilii & fortitudinis, spiritu scientiae & pietatis, spiritu timoris Domini. Spiritus sapientiae, deliciis affluentem & caritate ferventem; spiritus intellectus, superiorum contemplativam; spiritus consilii, providam; spiritus fortitudinis, patientem & longanimem/ spiritus scientiae, discretam; spiritus pietatis, misericordiae visceri"us affluentem; spiritus timoris Domini, cautam & humilem filiam Begis redde"at. 8AP. II De spiritu timoris. ,>-4 De spiritu timoris Domini primo videamus/ non solum enim principium sapientiae, sed omnium "onorum custos est timor Domini. 8icet autem perfecta caritas omnem timorem, id est timoris pnam & anxietatem, a Begis filia foras mitteret; ipsa tamen, ex amoris plenitudine, adeo timorata erat; tantam cautelam in omni"us, non solum operi"us, sed ver"is & cogitationi"us adhi"e"at; uod nulla vel modica neglige"at. @re uenter enim attende"at, uod scriptum est/ Qui modica negligit, paulatim decidet. 'ere"atur enim omnia opera sua, providendo Dominum in conspectu suo semper, & in omni"us viis suis cogitans illum, ne forte in ali uo displiceret. Scie"at enim, uod licet vitet uis grandia, potest tamen o"rui arena/ multitudine enim capillorum suspensus ("solon interiit, & multitudo venialium ex contemptu, dum placent vel negliguntur, ad aeternum perducit interitum. 6rat ei igitur timor castus in corde, tam uam fascia pectoralis, uae cogitationes constringeret; in ore, tam uam fraenum uod linguam reprimeret; in opere, stimulus ne pigritia torperet; in omni"us regula, ne modum excederet. 7imor iste tam uam scopa purga"at cor a duplicitate, os a falsitate, opera vero a" omni vanitate. $psa enim tam uam hortus conclusus, fons signatus, nihil nisi 9hristum, & ea uae ad 9hristum pertinent, de facili recipie"at. 9hristus erat ei meditatio in corde, ver"um in ore, exemplum in opere. Num uam enim ver"um seculare a" ore e#us memini me audivisse. 'ix autem unicam clausulam lo uendo diceret, uin

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

9hristum etiam uasi condimentum fre uenter intersereret. ,>>4 (deo autem timor Domini sanctus mentem e#us occupaverat, uod cum esset apud Gillam"rocH #uxta Nivellam, tantum her"as uae non seminantur & alia sponte nascentia fre uenter colligi facie"at, ut inde si"i pulmentum faceret/ ne forte raptum a "estia, id est eleemos&nas, uas domi"us leprosorum raptores & fneratores dare solent, manducaret. ("stine"at enim non solum a" illicitis, sed a multis etiam licitis seipsam restringe"at; ne laxanimis li"ertate ali uo modo ad illicita posset declinare. ,><4 7antum autem ex spiritu timoris amorem conceperat paupertatis, uod etiam necessaria vix retinere vole"at. !nde uadam die fugere proposuit, ut inter extraneos ignota & despecta ostiatim mendicaret, ut nudum 9hristum nuda se ueretur, relicto pallio omnium temporalium cum +oseph, h&dria cum Samaritana, sindone cum $oanne. (ttendens enim fre uenter & recolens 9hristi paupertatem, cui nato non fuit locus in diversorio, ui non ha"uit u"i caput reclinaret, cui etiam non fuit pecunia unde tri"utum solveret, ui eleemos&nis pasci & in alienis hospitiis recipi voluit; tanto ali uando accensa est paupertatis desiderio, uod assumpto secum sacculo in uo eleemos&nas reponeret, & sc&pho modico unde a uam "i"eret, vel forte pulmentum si daretur ei dum mendicaret reciperet; veteri"us pannis induta, vix multis suorum amicorum lacr&mis potuit retineri. 9um enim suis valedixisset, & iter in tali ha"itu, cum sacculo suo & sc&pho, paupercula 9hristi arripere vellet; tantus dolor tantus ue fletus amicorum suorum ui eam in 9hristo dilige"ant, factus est; uod ipsa, sicut visceri"us compassionis afflue"at, non potuit sustinere. 9oarctata ergo a duo"us, desiderum ha"ens fugere & mendicare cum 9hristo; praeelegit remanere propter fratres & sorores, ui"us e#us a"sentia intolera"ilis vide"atur. @ecit ergo uod potuit. $n tanto nam ue postea paupertatis amore permansit, uod ali uando mappam, super uam panem manduca"at, vel linteamina secaret, partem retinendo, partem pauperi"us erogando. ,>04 'ae vo"is ui con#ungitis domum ad domum, & agrum agro copulatis us ue ad terminum loci/ ui impleri non valetis pecunia, nec fructum potestis capere ex ea/ ui thesauri?atis vo"is thesauros in terra, u"i aerugo & tinea demolitur, u"i fures effodiunt & furantur; semper congregantes, & inopia semper ta"escentes. Quid un uam huic pauperculae 9hristi defuit, uae semper divitias fugie"at, & semper etiam unde aliis erogaret ha"e"at? Semper paupertatem dilexit, & tanto copiosius semper ei Dominus necessaria ministravit. Non solum autem ex spiritu timoris divitias asperna"atur, sed paupertate spiritus semper in oculis suis modica erat. 7anta humilitate se de#icie"at, uod se uasi nihilum reputa"at/ & cum omnia "ene fecisset, se uasi inutilem, non solum ore dice"at, sed corde sentie"at; omni"us inferiorem se aestimans, nihil un uam de se praesume"at, omnes superiores se reputans. 9um Dominus ei ali uod "onum faceret, aliorum meritis imputa"at. Num uam gloriam suam uaerens, sed omnia ad eum a uo "ona cuncta procedunt referens. )onis uae percipie"at se indignissimam #udica"at/ nullum uantumcum ue infirmum seu peccatorem contemnens, se solam despicie"at, se etiam a" aliis despici pio nihilo ha"e"at per infamiam & per "onam famam/ a dextris & a sinistris scuto erat veritatis circumdata/ sicut tene"rae e#us, ita & lumen e#us/ nec vituperio deprime"atur, nec laudi"us suis attolle"atur. ,>A4 6x a"undanti autem humilitate semper uantum in ipsa erat latere appete"at. !nde cum ex cordis #u"ilo, & ex plenitudine gratiae intra se occultari non posset; uando ue

<

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

ad vicina rura vel dumeta fugie"at, ut humanos devitans oculos, secretum suum si"i & in arca purae conscientiae conservaret. Quando ue tamen preci"us amicorum compulsa, vel a Domino ad ali uem specialiter missa, vel affectu compassionis ut consolaretur pusillanimes incitata; ex multis, uae sentie"at, pauca cum humilitate & verecundia refere"at. F uoties amicis dice"at/ Quid me interrogatis? Non sum digna talia sentire, ualia uaeritis. Quoties Domino uasi cum murmure responde"at; Quid ad me, Domine? mitte uem missurus es. Non sum digna ut eam, & consilia tua aliis nuntiem. Nec tamen Spiritu sancto instigante poterat resistere, uin aliorum utilitati ali ua nuntiando deserviret. Quot enim familiarium suorum in periculis praemunivit? Fccultos malignorum spirituum la ueos uotiens amicis suis detexit? Quoties pusillanimes & in fide vacillantes, divinae revelationis miraculis ro"oravit? Quoties uae sola mente homines cogitaverant, ne perficerent admonuit? Quoties #am corruentes, & fere desperantes, divinis consolationi"us relevavit? ,>.4 Quid igitur eru"escis, o timida? Quid egenti"us tot "ona su"trahis, o avara? 9ur prae nimia humilitate a proximorum a"straheris aedificatione? Num uid propter te, uae Deo uasi insepara"iliter adhaere"as, nec hu#usmodi revelationi"us indige"as, ti"i Deus tot & tanta ostende"at, & non magis propter commodum eorum, ui ti"i crede"ant & auxilio tuo indige"ant? %euE uot & uanta supprime"as, ui"us & infirmi ro"orari, & pigri incitari, & indocti illuminari, & Dominus in Sanctis suis mira"ilis posset ostendi. 9ur igitur talentum a"scondis? cur 9hristum tuum mundo non ostendis, ui in nullo ti"i imminuitur, si a" aliis participetur? Num uid non ali uando, cum introduceret te Bex in cellam vinariam, prae e"rietate clama"as, 9ur te Domine a"scondis, cur te ualis es non ostendis? Nam si mundus te cognosceret, #am de cetero non peccaret; sed statim post odorem unguentorum tuorum curreret. Sed "enedictus Deus, ui tuam avaritiam li"eralitate sua retunde"at, & lati"ula tua, velles nolles, revela"at. Nam cum #am ferventis spiritus aestuante musto, nisi respiraculum ha"eres; rumpereris; cum #am ignis incendium sine evaporatione ali ua ferre non posses; tunc demum a ,corde4 puro & e"rio extor ue"atur veritas; tunc mira & inaudita de plenitudine eructans de li"ro 'itae, si possemus capere, multas & mira"iles lectiones, de discipula in magistram su"ito conversa, no"is lege"as. 9um autem, tam uam potens crapulata a vino, post somnum expergefacta ad te redires, tunc vel o"lita uae dixisses sile"as; vel si forte ali ua ad memoriam reduceres, tunc prae verecundia confusa, te garrulam & fatuam #udica"as; & uid ti"i accidisset admirans, a Domino veniam postula"as. ,>D4 (li uo tempore dum uaereremus a" ea, utrum de laudi"us humanis seu revelationi"us divinis ali uam saltem titillationem vanae gloriae sentiret; Bespectu, in uit, verae gloriae uam desidero, nihil est vel reputari potest omnis humana gloriatio. $psa enim tanta veritate fundata, tanta gravitate solidata erat in Domino, adeo veris "onis plena erat, tantum spirituali"us epulis saginata erat & refecta; uod, sicut ali uis intervaria deliciarum fercula, si insulsum & insipidum ei ferculum apponeretur, prius uam satiatus esset, respueret; ita omnem mundanam gloriam, omnem humanae laudis vanitatem, prae dulcedine aeternorum "onorum, non solum non admitte"at, sed cum uadam cordis a"ominatione respue"at. Sicut enim non potest dulcis esse 9hristus, cui adhuc dulcis est mundus; sic 9hristi dulcedo totam e#us mentem adeo vendicaverat, uod nihil nisi 9hristus ei sapie"at. 8AP0T VI.

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

Pietas erga Dominum4 au6ilia moribundis : animabus tam purgantibus 5uam periclitantibus praestita* morbi curati. < 8AP. III De spiritu pietatis. ,<=4 Non solum per spiritum timoris a" omni specie mala si"i cave"at; sed spiritu pietatis ad omne "onum prona erat. 6xercitationem enim corporis pro modico ha"e"at, respectu pietatis, uae secundum (postolum ad omnia vtilis est, ha"ens promissionem vitae, uae nunc est & futurae. $n lampade enim cordis sui ignem caritatis oleo misericordiae continue accende"at; ne forte cum fatuis virgini"us a"s ue oleo reperta, a nuptiis aeternae #ucunditatis repulsam pateretur. Satage"at ergo pro posse suo omnia misericordiae opera, ex a"undanti cordis pietate exterius adimplere. Super omnia vero misericordiae opera infirmis assistere, & defunctorum o"itui seu sepulturae interesse consueverat, u"i multa de arcanis caelesti"us Domino revelante fre uentissime percepit. Quadam autem die cum Soror @ratrum de Fignies in extremis la"oraret; ipsa, cum esset in cellula sua, percepit multitudinem rugientium daemonum, circa lectum Sororis infirmae, cum #am pro ea fieret commendatio, uam puta"ant mortuam adesse. 7unc illa, consuetae gravitatis & innatae verecundiae uasi o"lita, ad lectum aegrotantis cucurrit, & immundis spiriti"us se opponens, non solum preci"us pugna"at, sed etiam pallio suo tam uam muscas a"ige"at. 9um autem impii illi terri"iliter resisterent, & tam uam suam, animam Sororis vendicare vellent; tunc illa amplius non sustinens, clama"at 9hristum suum, sanguinem ue 9hristi uem pro anima"us effudit, & mortem 9rucifixi incessanter invoca"at. 9um autem rugientes illi praeparati ad escam, multis calumniis animam illam impeterent; ipsa tandem a Spiritu sancto fiduciam accipiens :non u"i spiritus Dei, i"i li"ertas; respondit/ Domine, pro hac anima ego fide#u"eo/ licet enim peccaverit, peccata sua confessa est. Quodsi forte ali uid per negligentiam vel ignorantiam in ea remansit, licet lo ui non possit, adhuc tamen tempus contritionis ei reli uisti. ,<24 @ratres tantum vocem e#us & gestus contra daemones percipie"ant, & Domino pro anima Sororis suae devotas orationes effunde"ant. 7andem victis & confusis daemoni"us, & sanctis (ngelis advenienti"us, illa Deo laudes reddens, ad se conversa uievit; resumpto ue pallio, uod in pugna pro#ecerat, ad cellulam suam cum verecundia rediens & fugiens, clauso ostio latuit. Non multum post temporis, cum in festo (postolorum Petri & Pauli pro anima illa devote Domino supplicaret, & de statu e#us pro ua fide#usserat solicita esset; ostendit ei ). Petrus animam illam, in pnis purgatorii vehementer afflictam. Bevelavit autem ei ). Petrus & pnas & pnarum causa/ vehementi enim calore tor ue"atur, eo uod mundum & voluptates seculi nimis ardenter amasset. (li uando frigore maximo crucia"atur, eo uod pigra ad omne "onum fuerit, & maxime uia filios suos & propriam familiam nimis negligenter correxerit/ siti praeterea misera"iliter anxie"atur, eo uod nimiis in vita sua vacasset potationi"us/ nuditatis etiam, eo uod superflua fuisset in vesti"us, sustine"at maximum incommodum. 7unc pia 9hristi ancilla, sicut tota visceri"us pietatis afflue"at, maxime circa illos ui in purgatorio tor ue"antur, non solum suis orationi"us contenta est, sed multa illi a" aliis orationum & 5issarum suffragia ac uisivit. ,<34 (lia vice, cum religiosa uaedam vidua, uae diu in sancta viduitate Deo servierat, & filias suas in sancta virginitate integras Sponso caelesti custodie"at, in extremis apud

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

3=

Gillam"rocH #uxta Nivellam la"oraret; vidit "eatam 'irginem sanctae viduae assistentem, uae uasi uodam fla"ello eventilando eam, fervorem caloris uo tor ue"atur misericorditer tempera"at. 9um autem e#us anima de corpore egredi #am vellet, tur"a daemonum insidiantium, nulla orationum instantia discedere voluit; donec 9laviger aethereus, cum vexillo 9rucifixi confusos illos e#ecit. 9um autem vidua illa #am defuncta esset; vidit ancilla 9hristi "eatam 'irginem cum multitudine caelestium puellarum, psallentium & Deum laudantium circa corpus, uasi in duos choros divisarum. 9um autem Sacerdos more de"ito exe uias defunctae persolveret, tunc summus Sacerdos cum Sanctorum multitudine Ffficium, ut ei vide"atur comple"at, & mira"iliter 6cclesiae militanti 6cclesia triumphans responde"at. 9um autem sepulturae traditum corpus e#us esset, vidit 9hristi ancilla animam e#us, uod nondum in hoc mundo plene purgata fuerat, in purgatorio uod ei deerat consummare. Nam maritus e#us mercator fuerat, & uaedam more mercatorum per fraudem ac uisiverat; uosdam etiam de familia Ducis 8ovanii in hospitio receperat, ui de in#uste ac uisitis multa in domo sua expende"ant; & uia de hu#usmodi nondum perfecte restitutionem fecerat, dice"at se adhuc in purgatorio detineri. Quod cum nuntiatum esset filiae suae, 'irgini devotae, 5argaretae de Gillam"rocH & e#us Sorori"us, multas ei orationes ac uisierunt, & pro posse suo restitutionem fecerunt. !nde non multum post anima viduae, vitro purior, nive candidior, sole splendidior, apparuit ancillae 9hristi; cum #am ad aeternas epulas gaudens & gratias agens, invitata ascenderet; & uasi li"rum 'itae :ut ei vide"atur; in mani"us tenens, summi 5agistri facta scholaris rege"at. ,<-4 9um autem sanctus uidam & "eatus senex, ui a pueritia sua in innocentia sua & virginitate perseveraverat, #am morti propin uus uus esset, scilicet $oannes de Dinanto, cognomine %ortulanus; ui omnia pro 9hristo reli uerat, & exemplo suo & sanctis admonitioni"us multas animas Domino ac uisierat, ipsa cum praesens ei in infirmitate assisteret; vidit multitudinem (ngelorum seni assistentem & gaudentem/ sensit etiam mira"ilem odoris suavitatem, unde prae gaudii immensitate non poterat se continere/ valde enim eum dilige"at, & uasi pro patre eum ha"e"at. 6t tunc revelatum est ei a Spiritu sancto, uod senex ille, ui tantam pnitentiam dum viveret in carne fecerat, tot etiam pro 9hristo oppro"ria & persecutiones patienter sustinuerat, tam #uste, tam timorate vixerat, tot etiam animas 9hristo lucratus fuerat; a"s ue omni molestia purgatorii li"er ad Dominum evolaret. !nde ipsa, uoties ante sepulcrum e#us, uod est apud Fignies pertransi"at, humiliter se inclina"at. Postea vero cum ipsa in extrema infirmitate la"oraret, anima sancti senis, cum uodam alio amico e#us defuncto, scilicet fratre Bichardo de 5anechanIcapella causa visitationis & consolationis spiritualiter missa est ad eam a Domino. $psa autem ancilla 9hristi valde compatiens erat, & super infirmos pia gestans viscera, circa uos ali uando noctes insomnes duce"at. ,<>4 9um autem 5ater @ratrum de Fignies, gravissima & longa infirmitate la"oraret, & ipsa ali uando ut consolaretur eam ei assisteret; illa, utpote anus fere centenaria, & morti #am propin ua, gravissimum ha"e"at anhelitum. 9um autem sancta mulier uadam nocte vix e#us anhelitum, sine magno cordis dolore, ferre posset/ ipsa tamen assistens ei prope, uasi per violentiam a se extor ue"at ut remaneret. 9um ue #am amplius ferre non valens fere deficeret, respexit Dominus humilitatem ancillae suae, & saporem uasi vini pretiosi aromatici in os e#us immisit, odorem ue suavissimum uasi thuris accensi, cum sapore illo, fere per tres dies sensit; ita uod nullius ci"i sapor praedictum saporem aromaticum poterat expellere.

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

3=

,<<4 5ultis autem aegrotanti"us non solum ex e#us praesentia consolationem & patientiam Dominus confere"at, sed fre uenter corporalem sanitatem e#us meritis Dominus redde"at. (li ui enim pueri rupti ad eam defere"antur/ uae cum manus eis imponeret, sana"antur. Quidam puer #uxta Fignies periculosa aegritudine la"ora"at/ nam per e#us auriculam continue a capite e#us sanguis deflue"at/ cum ue nulla arte medicinali curari posset, medicina orationum e#us & appositione manus sanitati perfectae restitutus est/ uem mater e#us ad ecclesiam detulit, & Deo ancillae ue e#us gratias pro filio reddidit. Quaedam autem mulier ad tactum e#us a uodam valde periculoso mor"o, scilicet apostemate gutturis, uae dicitur s uinancia, sanitati restituta est. Similiter etiam 9lericus, ui infirma"atur apud Fignies, nomine 8am"ertus, a" eodem mor"o per tactum e#us curatus est. Dixit mihi uidam Sacerdos de Nivella, nomine *uerricus, uod cum gravissima infirmitate la"oraret, & #am omnes de eo medici desperarent, nec esset ui ei promitteret sanitatem; venit ad ancillam 9hristi, multis ue preci"us o"tinuit, ut ei manum imponeret. 6adem vero nocte visum est ei in somnis, uod "eata 'irgo ad eum veniret, post cu#us recessum restitutus est sanitati. (lius etiam Sacerdos, vir humilis & devotus, & Pater e#us spiritualis 5agister *uido de Nivella; post uam manu sua 9hristi ancilla tetigit inflationem periculosam, uam ha"e"at in gutture, perfecte curatus est. Quidam etiam de cu#us infirmitate omnes despera"ant, ipse etiam cum multos medicos attentasset, & nihil profecisset, & non nisi mortem expectaret; ad tactum e#us capillorum recepit sanitatem. ,<04 Sed cur immoramur circa modica, cum adhuc tot restent magna & mira"ilia? licet enim pium sit mor"is corporum su"venire, longe tamen & incompara"iliter ma#us est animarum sanitati curam impendere/ nullum enim sacrificium magis placet Deo, uam ?elus animarum. $psa autem semper laeta, semper hilaris, semper in cordis #u"ilo permane"at, nisi uando doloris nu"ilo periculum vel lapsus animarum mentem e#us pertur"a"at. $n hoc solo :ut pace e#us lo uar; dum modum non ha"e"at, luge"at anxia, dole"at desolata, ci"um non capie"at, somnum a" oculis a"ige"at, more parturientis uando ue clama"at. Quanto putas vulnerata est dolore, uando catervatim ruerent rugientes & denti"us frendentes daemones super sanctarum 'irginum 9ongregationem, in villula uae dicitur 5anni; u"i Deo devote servie"ant. (d ultimum vero uando tam uam voti compotes, impios, & invidos daemones prae gaudio videret tripudiare, pro sanctarum mulierum e#ectione/ tunc ipsa clamans & e#ulans, vix seipsam prae dolore cordis poterat sustinere. ,<A4 (lia die vidit maximum ini uorum spirituum exercitum, ui uasi post praelium cruentati, cum super"o & pomposo strepitude vastatione civitatis 8eodiensis reverte"antur, & adhuc ma#ora mala elato vultu commina"antur. Nec multo post venerunt nuntii apud Fignies, ui civitatem 8eodii destructam esse nuntiarent, ecclesias spoliatas, mulieres vi oppressa, cives interfectos/ imo universae civitatis "ona hostes rapuisse refere"ant. 7unc forte apud Fignies praesens erat vir sanctus honestae conversationis, & "onae etiam apud malos opinionis, totius 6piscopatus lucerna, Doctor & Pater spiritualis, 5agister +oannes de Nivella/ ui cum rumores pessimos percepisset, mente consternatus incompara"iliter doluit, & maxime uia de sanctis 'irgini"us, uas ipse per praedicationem & exemplum Domino ac uisierat, ne forte vi oppressae fuissent, sicut uidam mentie"antur, paterna solicitudine du"ita"at. Non multum de temporalium amissione doluit, ui semper temporalia tam uam stercora reputavit; sed

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

ecclesiarum violationem, animarum destructionem vir sanctus, omnium virtutum gemma specialiter & excellenter exornatus, inconsola"iliter luge"at. Pater filios plora"at, patronus ecclesias, amicus sponsi 'irgines, uas casto Sponso castas exhi"ere desponderat. (ncilla vero 9hristi, auditis rumori"us non multum tur"ata est; & mira"antur ui cognosce"ant, uanta affectione diligeret virgines pudicas, uae in civitate 8eodii 9hristo devote servie"ant; ipsa autem a Domino & praemunita erat & praeventa. Scie"at enim pius Pater, uod filia sua, nisi in hoc praemuniretur, nimio dolore confunderetur. 9um ue @ratres de Fignies more 9lericorum valde timerent, eo uod diceretur, uod hostes in partes eorum venirent; ipsa in omni"us iis impertur"ata permane"at, & a"s ue timore sanctis (ngelis eam consolanti"us, & in terra pacem "onae voluntatis homini"us nuntianti"us. 5agnam vero pacem & uietem circa domum de Fignies sentie"at, uasi in spiritu certificata, & de pace suorum, & de incorruptione praedictarum sanctarum 'irginum/ verumtamen vide"atur ei, uod terra tremeret, & uod con uereretur, uod pasceret homines uasi 9reatori suo tam immani scelere sese opponerent. ,<.4 (ccidit autem uodam tempore, uod 5iles uidam de parenti"us suis genere no"ilis, & militia strenuus, & seculi vanitati"us deditus, JKanus scilicet de Loania, divinitus inspiratus, & Sanctae mulieris admonitioni"us & orationi"us ad#utus, relicto seculo converteretur ad Dominum. 7unc daemon ini uus & effraenatus, & mira"iliter confusus, apparuit ancillae 9hristi; con uerens, & vultu minaci tam uam canis maximus in eam saeviens, ei dice"at/ F protervaE o inimica nostraE o adversatrix nostraE maximum damnum per te nuper recepi/ unum enim de speciali"us ministris meis mihi a"stulisti. Postea vero cum idem 5iles, ali uanto tempore in "ono proposito perseverasset, accidit uodam die uod manducaret in domo cu#usdam hospitis & creditoris sui, dum esset in seculo divitis )urgensis de Nivella, in cu#us domo seculariter nimis multoties vixerat, & superfluas expensas :sicut mos est 5ilitum; fecerat. Non enim de facilipoterat a" e#us familiaritate separari, cui adhuc de"itis adstrictus erat. Dum autem hospes ille plura & delicata fercula ei apponeret, dum epularentur splendide; attendens hostis ini uus tempus tentationis idoneum, comportavit aggerem, ut caperet civitatem munitam. Beduxit ei ad memoriam gloriam uam ha"uerat in seculo, pepones & allia (eg&pti; & ollas carnium, callidus ille tentator ante oculos reduce"at. ,<D4 9um autem #am animo titu"aret, & uasi triticum eum Satanas cri"raret; clemens amator hominum, ui neminem permittit tentari super posse suum, ui linum fumigans non extinguit, & calamum uassatum non conterit, ancillae suae nuntiavit in spiritu, ualiter 5iles ille dum secularium consortia non vitasset, animo languenti fluctuaret. 9um ue adhuc mente vaga multa secum deli"erans, ad mensam sederet; ecce nuntius ancillae 9hristi, expectans clam ad ostium, ut primo ei lo ui potuit, uod statim ad Dominam suam veniret, nuntiavit. 9um ue ille ad locum, u"i mora"atur 9hristi margarita extra Nivellam, venisset; invenit eam prae tristitia & anxietate cordis uasi languidam; & pedes 9rucifixi, uos amplexata fuerat, fluvio lacr&marum rigantem. 7unc ille admirans, & prae verecundia consternatus animo, dum causam uaereret cur lugeret; 5erito, in uit, lugeo/ pro vo"is doleo/ pro miseria vestra tur"ata est anima mea; ui cum spiritu cperitis, carne consummamini & consumi misera"iliter proponitis; ui posita manu ad aratrum, retro cum uxore 8oth aspicitis, ingratus & immemor "eneficii, & supera"undantis misericordiae illius, ui vos de incendio hu#us seculi aliis

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

pereunti"us li"eravit. 7unc ille ad se reversus, ex tantae revelationis miraculo salu"riter compunctus; $gnoscite, in uit, mea pia 5ater, & orate pro me misero/ & ego Deo & vo"is promitto, uod constanter de cetero in servitio illius, ui me per vos revocavit, permane"o. 9um autem mundus eum in ali ua parte retineret, multis ue adhuc seculari"us implicatum negotiis, ad Potentum curias eum fre uenter ire compelleret/ tunc socii uondam e#us, consanguinei etiam ac familiares, eum tam uam mortuum lugentes imo tam uam monstrum digito ostendentes, alii deridentes, alii "landitiis emollientes, alii contumeliis & in#uriis exasperare & frangere nite"antur. ,0=4 Quidam etiam dia"oli satellites, virum no"ilem & tali"us in#uriis non assuetum, per cappam vel caputium distrahe"ant. $lle vero mira"ilem iis omni"us tam uam scutum patientiam opponens, ali uando more humano ali uatenus confunde"atur. 9um autem reverteretur ad propria, tam uam ovis de luporum fauci"us evulsa, ad 5atris spiritualis post tantum naufragium recurre"at solatium. Quae mirum in modum divinitus inspirata, & convitia 9hristi 5iliti dicta, & oppro"ria expro"rantium 9hristi, & horam, in ua ali uantulum pertur"atus fuerat, prophetico spiritu refere"at. %eu, aie"at, hac hora indige"atis auxilio, & ego tunc orationes pro vo"is clementi Domino offere"am; ut vo"is ex e#us imitatione concederet prospera mundi despicere, & nulla e#us adversa formidare. Quo miraculo & 9hristi ancillae solatio adeo confortatus erat, uod domum suam supra firmam petram fundatam, nec ventus, nec pluvia, poterat evertere. @re uenter enim impelle"atur ut caderet/ sed Dominus, meritis ancillae suae, manum suam ne la"eretur suppone"at. ,024 (li uando cum esset apud Gillam"rocH, & videret daemones callidis machinationi"us praeparare la ueos occultos, ut caperent ali uos de amicis suis uorum lapsus maximum scandalum simplici"us generare posset; tunc ipsa, cum #am arcum inimicus tetendisset, ut sagittaret in o"scure rectos corde, non contenta lacr&mis seu orationi"us, #e#unium inchoa"at; sciens uod hu#usmodi daemonii genus non facile e#iciatur, nisi in #e#unio & oratione. 9um autem per dies uadraginta humiliasset in #e#unio animam suam; tunc demum Dominus ancillae suae compatiens, nec e#us afflictionem amplius sustinens, uod amicum suum e#us meritis li"erasset, ostende"at; & in uantam foveam peccati, nisi #e#uniis & orationi"us e#us oppressus fuisset inimicus, familiaris e#us amicus corruisset, aperie"at. 'ae no"is, ui tantum in hac miseria amisimus solatium, tantum in tentationi"us & tri"ulationi"us praesidium; nisi recompenset no"is in caelo, uod perdidimus in hoc exilio. 8icet autem contra varios & multiplices animarum languores, orationum e#us instantia efficax esset medecina; contra spiritum "lasphemiae & desperationis singulari gratia praemine"at. 9um ue inter alios omnes ne uissimus sit spiritus ille ad impugnandum, ipsa potentissima erat ad succurrendum. ,034 (ccidit ali uando uod uidam 9isterciensis Frdinis 5onachus, tantum ?elum innocentiae & puritatis, licet non secundum scientiam ha"eret, uod uasi ad statum primi parentis ex fervore spiritus pervenire nite"atur. 9um ue diu la"ore plurimo, sed casso, sese affligendo in a"stinentia & vigiliis & orationi"us & lacr&mis, primum statum innocentiae recuperare non valeret; primo cecidit in taedium & acediam. 'ole"at enim ci"aria sumere, sed nullam sensi"ilem delectationem dum manducaret sentire/ stude"at primos sensualitatis motus non solum reprimere, sed penitus extinguere/ stude"at etiam sine ali uo veniali vitam suam in perfecta puritate custodire. 9um autem, daemonio

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

meridiano instigante, aspiraret ad impossi"ile, nec ad id ad uod tende"at posset ali uo modo, uantumcum ue la"oraret, pervenire; tandem in foveam desperationis prae tristitia dilapsus est; adeo uod se in statu corruptionis in uo erat, nullo modo salutem adipisci spera"at; utpote uia venialia, ui"us omnino carere non possumus in hac vita, puta"at mortalia/ unde nec 9orpus 9hristi ali uo modo, etiam die"us illis, ui"us institutum est in Frdine, vole"at recipere. 6cce ad uantum infortunium, ad uantam & uam misera"ilem ruinam, su" specie "oni hostis ille anti uus simplicem illam traxerat animam; uae infirma fugie"at medicinam, & uae propriae voluntati semel renuntiaverat, #ugum o"edientiae a se repulerat. ,0-4 !t autem fa"ulam non fa"ulose referam, nec falsa non fallaciter interseram; 5onachus iste, ui ad statum primi parentis tenta"at pervenire, cui assimilatur, nisi cuidam ranae; uae videns "ovem magnae fortitudinis & pulchrae uantitatis, eidem assimilari, & ad e#us uantitatem pervenire voluit. 7unc se extendere, dilatare, & inflari magno conamine incepit; sed frustra/ uia nec, si se rupisset, "ovis uantitatem asse ui potuisset. @rater autem ille dum se supra se extollere voluit, infra se misera"iliter per desperationem corruit. 9um autem mor"um animae e#us uidam pius & omnium "onorum amicus (""as cognovisset; licet ipse multi ue alii ad Dominum pro 5onacho preces effudissent, praevaluit tamen inimicus; ui eum, uem la ueo forti constrinxerat, sine cessatione tor ue"at. 7unc (""as, sanctae mulieris amicus, utpote ui virtutem e#us minime ignora"at, uam in se ali uando per experientam senserat, ad ancillam 9hristi 5onachum fecit adduci. 9um ue illa pro 5onacho lacr&mosis suspiriis Domino supplicaret; mirum in modum, dum ante 5issae introitum 5onachus 9onfiteor diceret, & illa instantius pro eo preces funderet, uasi nigri lapilli ad singula ver"a 9onfessionis ex ore 5onachi cadere vide"antur. 7unc illa percipiens in hoc visu, uod o"stinatio desperationis & nigredo tristitiae & doloris 5onachum reli uissent; Domino gratias retulit, ui non vult mortem peccatorum, sed magis ut convertantur & vivant. 5onachus vero post 5issam, uasi de longin ua regione ad se reversus, 9orpus 9hristi recepit, & sumpta salutari medicina perfecte convaluit. 8AP0T VII. piritu sapientiae ad di7ina cum discretione penetranda4 : pacem cum =ominibus ser7andam donatur Maria.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

8AP. IV De spiritu scientiae. ,0>4 Quoniam in fugiendo mala, per spiritum timoris & faciendo "ona per spiritum pietatis, necessaria est cautela & circumspectio discretionis; Pater luminum, cu#us unctio docet nos de omni"us, spiritu scientiae filiam suam illuminavit/ ut sciret uid & uemadmodum agendum esset vel vitandum, & omne sacrificium suum scientiae sale condiret. 5ala enim sunt vicina "onis; & plerum ue dum vitamus unum vitium, la"imur in contrarium/ ut cum uis fugit superfluitatem, plerum ue decidit in avaritiam; vel uando vitat indumenti secularis ornatum, gloriatur in sordi"us vestium. 'itia enim uando ue speciem virtutum praeferunt, unde perniciosius sectatores suos decipiunt, uia se su" velamine virtutis tegunt. Nam su" praetextu #ustitiae crudelitas agitur, & remissa segnities mansuetudo creditur/ plerum ue hoc agit 9orporis negligentia, uod agere creditur indulgentia. $psa vero nec a dextris nec a sinistris declinans, mediam & "eatam vitam sive viam miro moderamine perage"at. Nam & Deo, uod suum erat

<

redde"at; & proximorum pacem uantum in se erat conserva"at. Non solum cum pacificis, sed etiam cum iis ui oderunt pacem pacifica erat; prudenter inter homines pravae nationis conversando, omni"us omnia facta, ut omnes Deo lucrifaceret. !nde & duo fratres e#us secundum carnem, & uidam alii, licet mundo prius dediti, divinitus inspirati, & e#us prudenti admonitione coad#uti, relictis omni"us ad Frdinem 9isterciensem se transtulerunt. ,0<4 (li uando autem cum dulcius & suavius, uasi unus spiritus cum Domino facta, timoris glutino eidem Domino adhaereret; nuntia"amus ei, uod de parti"us remotis ali ui causa videndi eam venerant, & reverti festinarent. 8icet enim ad#urasset nos Dominus per capreas cervos ue camporum, ne suscitaremus vel evigilaremus dilectam nisi ipsa vellet; tamen uia num uam vole"at, sed semper cum Domino cu"are in meridie sitie"at, ali uando ex uadam confidentia ipsam suscita"amus. $psa vero, audito extraneorum adventu, ne forte ali uem scandali?aret, a suavi illa contemplationis #ucunditate, a" amplexi"us Sponsi sui, vim si"imet inferens, spiritum suum tanto dolore avelle"at; uod uando ue, uasi ruptis visceri"us, sanguinem purum in magna uantitate evome"at vel conspue"at; malens hoc affligi mart&rio, uam @ratrum, & maxime peregrinorum pacem tur"are. Quando ue tamen, cum Spiritu sancto revelante ali uorum, licet adhuc longe existentium, praenovisset adventum; ad rura vel propin ua nemora fugiens, vix per totum diem reperire poteramus latitantem. Quando ue tamen propter indigentium ali uorum utilitatem, nullo nisi Spiritu sancto incitante, coge"atur somnum suum disrumpere. 'ade, aie"at spiritus/ uia non curiose, sed causa necessitatis ali uis expectat te. 8icet autem uantum ad proximos, non solum "onos, sed etiam discolos mira discretione pacem custodiret; si"i tamen soli indiscreta, valde seipsam nimis a"#iciens, & supra modum affligens, no"is ali uando vide"atur. $psa tamen tanto circa se discretior erat, uanto nihil de se, nisi a Spiritu sancto familiariter edocta, ali uid facere praesume"at. Non enim diem unum sine refectione ci"i praeterire auderet, nisi se a"sorpta sensualitate, supra se raptam certissime cognosceret. (li uando tamen, ut pacem coassistentium conservaret, in tali statu ali uid capere tentavit; & nihil penitus capere potuit, sed prae dolore fere defecit. ,004 !nde tantam postea praerogativam li"ertatis o"tinuit, uod nemo #am aude"at dicere, 9ur ita facis? Dum ue rationem humana e#us vita excederet, uodam speciali privilegio Deo si"i ue relicta, omnia #udica"at sed a nemine #udica"atur. Spiritus autem sanctus fre uenter ei rationem ostende"at in agendis vel omittendis uam sensu humano non possemus attingere. !nde cum ali uanto tempore ter in he"domada ci"um sumeret, feria sexta manduca"at, die Dominica nihil penitus manducando; similiter uinta feria a ci"us penitus a"stine"at. 9um ue no"is potius rationa"ile videretur, uod sexta feria, ui dies est pnitentiae, omnino non manducaret, uinta autem feria vel die Dominica ci"um sumeret/ imo uia dies pnitentiae est dies mortis Domini, respondit mihi ipsa ali uando, (d sensi"ilia non sine la"ore descendo, dum gaudium contemplationis interrumpo, ci"um corporalem capiendo. Quinta vero feria, uae est die Spiritus sancti, & die Dominica, propter gaudium Besurrectionis, spirituali refectione contenta, aeternis epulis satiata, totum diem festum ago, dum nullo sensi"ilis refectionis usu oportet me ad inferiora descendere. Quo audito os ulterius contra ipsam non aperiens silui; & rationem meam nullam reputans, humiliatus sum in oculis meis/ sapientia autem #ustificata est a filiis suis.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

,0A4 8icet autem peccatores per indignationem non a"#iceret, sed magis per compassionem prudenti admonitione multos fre uenter a via perditionis retraheret; maxime tamen spiritus e#us a"omina"atur peccata hominum, & ini uorum coha"itationem seu familiaritatem, num uam de se praesumptuose confidens/ corrumpunt enim "onos mores collo uia prava; & Dominus discipulis praecepit, dum intrarent civitatem, uod uaererent si uis esset in ea, in cu#us hospitio honestius & securius manerent. !nde accidit ali uando, uod causa visitandi ali uos si"i familiares, cum maneret apud Fignies, ivisset ad Gillam"roc, & in reditu suo per medium Nivellae transiens, reduxit post haec ad memoriam peccata & a"ominationes, uas in villa illa faciunt fre uenter seculares; tantam ue indignationem & a"ominationem concepit in corde, uod prae dolore cpit clamare/ uaesito ue cultello a" ancilla sua, cum extra villam esset, vole"at cutem a pedi"us suis resecare, eo uod per loca transierat, in ui"us 9reatorem suum miseri homines tot in#uriis provocant, tot flagitiis exasperant. 9um ue non solum in mente, sed uod mira"ilius est, sensi"iliter doleret in pedi"us, ui"us loca praedicta calcaverat; vix tandem, cum multotiens pedes ad terram collisisset, potuit uiescere. ,0.4 Divinis autem Scripturis prudens discreta ue mulier sufficienter instructa erat; nam fre uenter divinos sermones audie"at, ver"a sacrae Scripturae conservans in corde suo/ ecclesiae enim sanctae fre uentans limina, sacra pectori mandata conde"at sagaciter. 6t uoniam intellectus "onus omni"us facienti"us eum, uod devote audie"at, devotius opere complere satage"at. !nde, cum in ultima aegritudine, #am fere penitus morte vicina deficeret, & ali uis in ecclesia ad populum sermonem faceret; tunc spiritu e#us ad ver"um Dei reviviscente, aures invita morti erige"at, cor praepara"at, circumstanti"us etiam de sermone ali ua ver"a refere"at. (deo autem Praedicatores & fideles animarum Pastores dilige"at, uod pedes eorum post praedicationis la"orem mira affectione constringens, etiam ipsis invitis vel diu osculari oporte"at, vel prae anxietate cum se su"traherent, clama"at. ,0D4 5ultis autem lacr&mosis suspiriis, multis orationi"us & #e#uniis a Domino instantissime postulando o"tinuit, ut meritum & officium praedicationis uod in se actualiter exercere non poterat, in ali ua alia persona Dominus ei recompensaret/ & uod si"i Dominus pro magno munere unum Praedicatorem daret. Quo dato, licet per eum Dominus, tam uam per instrumentum ver"a praedicationis emitteret; sanctae mulieris preci"us cor praepara"at, virtutem corporis in la"ore confere"at, ver"um ministra"at, gressus dirige"at, gratiam & fructum in auditori"us meritis ancillae suae praepara"at. Nam pro ipso singulis die"us, dum esset in la"ore praedicandi, Domino & "eatae 'irgini dicendo (ve 5aria centies supplica"at, sicut praedicante %ilario 5artinus ora"at. Suum vero Praedicatorem, uem in morte praesentialiter reli uit, Domino devotissime commendavit. 9um enim dilexisset suos in finem dilexit eos. ,A=4 Quadam die, dum esset in viridario uodam apud Gillam"roucH, apparuit ei dia"olus, uasi in similitudinem Pastoris/ tunc enim congregaverat impius ille milites multos, ui crastina die de"e"ant esse ad torneamentum, #uxta villam, uae dicitur 7rasegnies, & illa nocte ha"e"ant hospitia sua apud Nivellam. 9um ue impius ille velatus daemon, #actaret se esse Pastorem; Non es, n uit illa, Pastor/ sed 5agistri nostri, ui praedicant ver"um Dei, & pascunt fideliter animas nostras, illi veri Pastores sunt. 6go, in uit ille ne uam & super"us hostis, plures ha"eo greges, & magis mihi

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

o"edientes, uam 5agistri illi/ nam ego cognosco eos, & ipsi me se uuntur & vocem meam audiunt, & ad voluntatem meam me se uuntur. 7unc illa ultra ferre non potuit, uod ille si"i usurparet nomen Pastoris, ui hdos suos per pascua vanitatis ducit ad pascua aeternae damnationis, u"i mors misera"iliter depascet eos/ sed gemens & miseris compatiens, relicto daemone ad ecclesiam confugit/ & magno tempore post, dum Pastorem illum pessimum ad memoriam reduce"at, a"stinere se a lacr&mis non vale"at. ,A24 8icet autem unctione Spiritus sancti, & divinis revelationi"us doceretur interius; testimonia tamen Scripturarum, uae Spiritui sancto penitus concorda"ant, li"enter audie"at exterius. Nam uamvis Dominus discipulos interius illuminans, sine voce posset instruere; exterius tamen vocis officio docens, Scripturas etiam eis expone"at, ui"us ipse dixit/ +am vos mundi estis propter sermonem uem locutus sum vo"is. $psa igitur de die in diem divinae Scripturae sermoni"us amplius lava"atur ad munditiam, aedifica"atur ad morum exornationem, illumina"atur ad fidem/ si tamen fides in ea proprie dici valeat, uia Domino revelante invisi"ilia, uasi visi"iliter fide oculata percipie"at. (li uando enim cum esset in uadam villula, uae dicitur $tere #uxta Nivellam, & praesente ipsa puer uidam ad ostium ecclesiae catechi?aretur; vidit immundum spiritum a parvulo cum magna confusione recedentem. 9um ue ipsum puerum de sacro fonte levarent, aperti sunt oculi e#us, vidit ue Spiritum sanctum in animam pueri descendentem, sanctorum ue (ngelorum circa renatum infantem multitudinem. ,A34 @re uenter autem, dum Sacerdos levaret %ostiam, inter manus Sacerdotis vidit pueri pulchri speciem, & caelestium spirituum cum lumine non modico exercitum descendentem. Quando vero post 9onfessionem, %ostiam Sacerdos reciperet, ipsa vide"at in spiritu Dominum in anima Sacerdotis remanere, & eum mira"ili claritate illustrantem; vel, si indigne sumeret, vide"at uod, Domino cum indignatione recedente, anima miseri vacua & tene"rosa remaneret. 8icet autem in ecclesia praesens non esset, sed in cella sua, opertis ex more oculis velo candido, oraret; cum 9hristus in prolatione ver"orum Sanctorum in altari descende"at, tunc ipsa mira"iliter immutata adventum e#us sentie"at. Quando vero !nctionis extremae ipsa praesente infirmi Sacramenta susciperent; ipsa cum Sanctorum multitudine 9hristum praesentem sentie"at, ui infirmum misericorditer ro"ora"at, daemones expelle"at, animam purga"at; & se uasi in lumine per totum corpus infirmi, dum diversa e#us mem"ra ungerentur, transfunde"at. 8AP0T VIII. piritu 2ortitudinis contra ad7ersa munitur4 : spiritu consilii considerate agit ac suadet Maria.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

8AP. V De piritu 1ortitudinis ,A-4 Sed uoniam parum prodest per spiritum timoris mala vitare, per spiritum pietatis "ona agere, per spiritum sapientiae in omni"us discretionem ha"ere; nisi per fortitudinem malis imminenti"us resistamus, "ona nostra per patientiam conservemus, per constantiam us ue in finem perseveremus, per longanimitatem vitae aeternae praemium expectemus; Pater e#us, apertis thesauris suis, uarto lapide pretioso, scilicet spiritu fortitudinis, filiam suam exornavit, & contra omnia adversa praemunivit; ut nec adversitatis impulsu frangeretur, nec prosperitatis "landimento elevaretur; ut

<

contumelias cum tran uillitate sustineret, ut nulli malum pro malo redderet; sed "enedictionem maledictioni, "enignitatem impietati opponeret. )onum pro malo redde"at, calumnianti"us non responde"at, pro persecutori"us ora"at/ per constantiam mentis in proposito perseverans, per firmitatem animae omnia ae uanimiter portans, per magnanimitatem difficilia sponte aggrediens, per securitatem imminentes incommoditates non formidans/ per fiduciam certam spem certam ha"ens "onum propositum in "onum finem perducendi, per magnificentiam sancti & praeclari propositi dans consummationem. ,A>4 Non solum autem in persecutioni"us, seu flagellis patientiam ha"e"at, sed in tri"ulationi"us gaude"at, & disciplinam Domini cum magno desiderio apprehende"at. !nde cum in ultima e#us infirmitate, #am fere per dies uadraginta graviter la"orasset, & uaereremus a" ea, utrum e#us infirmitatis dolor in taedium ali uo modo veniret; $mo, in uit illa, vellem, si placeret Deo, uod uadragena ista de novo inciperet; & uod mira"ilius est, su"#unxit, uod num uam infirmum vidisset, uin e#us, uantacum ue esset, infirmitatem desiderasset. 'ae vo"is ui in angaria 9rucem Domini fertis; ui Domini disciplinam a"#icitis; ui virgam Domini ferientis, dum contra flagellum murmuratis, tam uam canis insaniens mordetis; ui dolorem corporis cordis impatientis dolore duplicatis. %aec autem pretiosa 9hristi gemma, disciplinati cordis exultatione uasi insensi"iliter afflige"atur, dulciter tor ue"atur/ interior enim suavitas, dolorem exterius perunge"at, & pondus infirmitatis alleviando demulce"at. (li uando autem, cum prae dolore paral&sis clamaret, & pectus suum tundere cogeretur; uidam e#us familiaris ei compatiens, in loco uodam late"at, & pro ipsa Domino supplica"at. 7unc illa, piis devoti hominis orationi"us infirmitatem suam in ali uo minui sentiens, 'ade, in uit ancillae suae, & dic homini illi, ut cesset orare pro me/ nam orationum e#us medicina, disciplinae meae, dum melius ha"eo, incurro detrimentum. 9um autem ali uando vexaretur ali uo gravamine, uidam ex amicis suis, occulte tantum in corde dole"at de e#us vexatione. 7unc illa, secreta cordis illius Domino revelante cognoscens, misit ancillam suam ad illum dicens; Dic illi, ne amplius doleat pro me/ illius enim gravamen aggravat cordis mei dolorem/ non enim possum sustinere uod doleat pro me/ plus enim grava"atur aliorum dolori"us, uam suis infirmitati"us. ,A<4 Non solum autem per spiritum fortitudinis ha"e"at patientiam resistendi adversis, sed etiam a" omni"us carnali"us illece"ris a"stinendi. (deo enim corpus suum castigaverat, & in servitutem redegerat, uod ad nutum suum corpus spiritui o"edie"at, in nullo contradicens, nulla simulatione se excusans/ nec contra Dominum murmura"at, sed Domini sui fortitudinem imitando, num uam ignavia torpe"at, num uam vel raro la"ore corpus suum deficie"at. (deo autem corpus suum #uvencula illa t&mpanistria, uasi inter duo 9rucis ligna extendendo, desiccaverat; uod num uam per plures annos, primos etiam li"idinis motus contra se insurgere senserat. 6x uo tantam fiduciam etiam inter homines ha"e"at, uod omnes si"i similes ex a"undantia innocentiae, & pura simplicitate aestima"at. !nde cum uidam e#us familiaris amicus, ex nimio spiritualis affectionis excessu, manum e#us ali uando stringeret, licet casto animo nihil turpe cogitaret; sensit tamen tam uam homo ex illa nimia vicinitate, primos motus si"i insurgere. 9um ue illa prorsus hoc ignoraret, audivit vocem a" excelso, scilicet, Noli tangere me, nec tamen intellexit uid significaret. Deus enim mitis, & nostris infirmitati"us compatiens, noluit illum coram sancta muliere verecundia confundere/ vole"at tamen, tam uam ?elotes amicae suae castitatem custodire, & illum propter

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

imminentia pericula castigare. !nde cum illa diceret ei, (udivi nunc uamdam vocem, sed uid significet prorsus ignoro; scilicet, Noli tangere me/ ille, uid hoc esset intelligens, & si"i de cetero diligentius cavit, & Domino ui e#us infirmitatem detegere noluit, gratias agens recessit. < ,A04 Per spiritum autem consilii, nihil praecipitanter, nihil inordinate agens, omnia diligenter, provide, & cum deli"eratione faciens, in omni"us agendis vel omittendis expecta"at eum, ui salvam faceret eam a pusillanimitate spiritus & tempestate; nihil per pusillanimitatem omittens, nihil tamen tempestuose, nihil inconsiderate, nihil impetuosa mente peragens. $n omni"us viis suis palpe"rae e#us praecede"ant gressus suos; omnia cum consilio faciens, ne post factum vel in modico pniteret. Quid enim sine gravitate, sine consilii maturitate facere posset? cu#us mentem repleverat, cu#us animam inha"ita"at, ui ait de seipso; 6go sapientia in consiliis ha"ito, & eruditis intersum cogitationi"us. 8icet autem familiari Spiritus sancti consilio interius uteretur, licet divinis Scripturis sufficienter instrueretur; prae nimia tamen humilitatis a"undantia, ne sapiens in oculis suis videretur, aliorum consiliis, propriae voluntati a"renuntiando, seipsam li"enter & devote su"#icere non dedigna"atur. ,AA4 5ulti etiam de familiari"us amicis e#us, ui divinam e#us prudentiam fre uenter experti erant, sine e#us consilio nihil magnum facere aude"ant/ uod enim humana ratione scientiae non poterat, praemissa oratione divinitus inspirata scie"at. !nde cum uidam e#us amicus, mediocritate sua contentus, tanto securius uanto a" oculis humanis a"stractus, & a pompa seculari remotus, Domino in humilitate serviret; & a uodam No"ili re uireretur, ut magister e#us esset, ui ei e uos & vestes & alia multa "ona copiose provideret; mulierem sanctam consuluit, uid agendum si"i esset. $lla vero, sicut nihil un uam de se praesume"at, oratione praemissa, post uam a" arcanis divinorum consiliorum thalamis reversa respondit/ 'idi vo"is in hoc facto nigrum e uum praeparari, ui versus infernum hinnie"at, & daemonum exercitus applaude"at/ maneatis ergo secundum consilium meum in hac vocatione, in ua vocati estis a Domino, ne per am"itionem & seculi pompam detis occasionem dia"olo. ,A.4 (lias vero inter amicos suos tanto si"i carior, uanto humilior, cum ha"eret Prae"endam unam si"i mediocriter sufficientem, multis devictus preci"us recepit aliam, uae & dignitate ma#or, & redditi"us erat a"undantior. 9um ue ille, prout devotus satis & moratus erat, 9hristi ancillam consuleret, utrum Deum in hoc facto offendisset; illa more suo modicas respondendi uaerens inducias, tandem divinitus inspirata, & divinis revelationi"us a"s ue ullo du"ietatis scrupulo certificata; 'ide"am, in uit, hominem vesti"us al"is indutum, & satis ad cursum expeditum, nigro pallio superindui, & sarcina inutili onerari. 9um haec & his similia alia dixisset; ille, ui #am in se a Domino praesenserat id uod illa divinitus profere"at; primam si"i sufficientem retinuit, & aliam sine mora, ne locum alterius am"itiose occuparet, vir prudens &. Deum timens, & salu"ri consilio ac uiescens, resignavit. $gnoscite mihi, fratres, ui dignitatem dignitati ad#ungitis, & Prae"endam Prae"endae copulatis. Non est meum uod retuli, sed 9hristi revelantis/ parcite ancillae 9hristi, nolite detrahere innocenti. $n uo enim vos laesit, si amico suo salu"riter consuluit, si veritatem uam a Domino audivit retulit. Sed vos saepius forte dum *ratianum revolvitis, vel li"ellum istum num uam inspicitis, vel ancillae 9hristi visiones phantasmata seu somnia, ridendo more vestro, repudiatis/ nam Pharisaei Dominum, dum de avaritia disputaret, & divites regnum caelorum ne ua uam

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

posse introire diceret; non solum deride"ant, sed tam uam insanum #udica"ant. ,AD4 !t autem sine personarum acceptione magnalia sanctae mulieris referam, mihi etiam non parcam, scilicet infelicitatis meae referam historiam. Dum ver"um Dei licet indignus laicis simplici"us praedicare inciperem, & necdum exercitium seu consuetudinem faciendi sermonem ad populum ha"erem; semper mihi metuens, ne forte sermone imperfecto deficerem; multa mihi undecum ue collige"am, multis vero congregatis uid uid in mente ha"e"am in medium proferre vole"am/ ,7otum enim spiritum suum profert stultus, sapiens vero reservat in posterum4. 9um ue tanta prodigalitate meipsum confunderem, ad me post sermonem revertens, uasi uoddam mentis taedium, eo uod inordinate & incomposite multa mihi dixisse vide"ar, incurre"am. 9um ue hu#usmodi tristitia ali uando 9hristi ancilla me depressum conspiceret; ego prae verecundia causam ei revelare recusa"am, & uod misera"ilius erat, cum ali uis, tam uam "ene & su"tiliter dixissem, me li"enter auscultando :sicut mos est; post sermonem commendaret, in hoc ali uam consolationem recipie"am. 6ru"esco turpitudinem meam pu"licare, sed laudes sanctae mulieris non ausus sum a"scondere. Quae cum ali uando praedictae tristitiae nu"ilo me confusum, & tam uam confusi"ilem operarium ad se vocaret; duplex vulnus tentationum, ui"us in a"scondito sauciatus eram, mihi mira"iliter aperuit. 'idi, in uit, similitudinem uasi hominis nu"ilosi, superfluitate capillorum cooperti/ uaedam autem meretrix su"ornata, ui"usdam uasi radiis splendida, eum "lande intuendo circui"at/ facto autem pluries circulo, unum de radiis suis versus eum pro#iciens, partem tene"rarum effuga"at. (d hanc e#us para"olam, me triplici mor"o la"orantem statim certissime deprehendi. 9apillata enim superfluitas mihi tristitiam genera"at/ meretrix vero su"ornata, id est, elatio, radiis adulationis, misera"ile solatium mihi confere"at. Qui"us te laudi"us, o sancta mulier efferam nescio, uae secretorum Dei ,eras4 conscia. %ominum cogitationes non frustra ti"i Dominus aperie"at, sed orationi"us tuis virtutem medendi languori"us confere"at. ,.=4 9um autem familiaris esset cu#usdam "onae & sanctae #uvenculae, M %eldeKidis nomine, uae erat $nclusa apud Gillam"roucH, uam valde dilige"at, & velut mater filiam in Domino nutrie"at fere per annos duodecim; cum illa #uvencula ali uo gravamine tentaretur, ipsa tentationes & cogitationes cordis e#us eidem #uvenculae, admiranti uomodo mentem e#us cognosceret, aperie"at, & contra imminentes tentationes eam prius longe uam accidissent praemunie"at. 9um autem $nclusa illa ex 5agistri *uidonis praesentia, ui tunc in ecclesia de Gillam"roucH 9apellanus erat, maximam ha"eret consolationem/ : uoniam uae su"ito accidunt ma#orem pertur"ationem inducunt; praedixit ei per dimidium annum, ante uam 5agister ille, cum @ratre suo $oanne a Gillam"roucH de"eret recedere, multis exhortationi"us praemonendo, ut in pace sustineret eorum a"sentiam, uorum valde dilige"at praesentiam. De uadam etiam religiosa muliere, nomine )eselene, uae diu ancillae 9hristi religiose & fideliter ministraverat, ex cu#us praesentia, praedicta $nclusa magnum solatium ha"e"at, longe ante praedixit, uod a" e#us ministerio recessura esset, & uod sine pertur"atione, uod Dominus providerat, sustineret. (li uando autem uidam 5agister, cum esset in @rancia, ad locum de Fignies venire proposuerat. 9um ue unus ex @ratri"us e#usdem domus, ut 5agistrum illum adduceret, us ue Parisius ire proponeret; Sustinete, in uit illa, & nolite festinare, nam nuntius, uem 5agister mittit ad nos, #am est in itinere. 6t ita consilio e#us @rater ille remansit, &

<

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

nuntium illum uem illa venturum prophetico spiritu praedixit, apud Fignies donec veniret expectavit. 9um autem praedictus 5agister, ut limina (postolorum visitaret, Bomam profectus fuisset; fama mendaciter nuntiante crediderunt amici e#us, uod mortuus esset, & doluerunt. 9um ue 5issam pro eo uidam cele"rare vellent; Non mortuus est, in uit illa, sed vivit, & tali die vivus & sanus revertetur; a Boma recessit. Fmni"us autem admiranti"us, & 5issarum suffragia differenti"us, sicut illa nuntiavit, sic rei eventus compro"avit. 8AP0T I<. piritu intellectus di7ina contemplatur* absentia : 2utura cognoscit. 8AP. VII De piritu Intellectus ,.24 %is igitur ornata monili"us filia %ierusalem, his praedictis Spiritus sancti donis, tam uam luminari"us illustrata; purificato corde per spiritum intellectus in caelesti"us conversa"atur. (deo enim elegerat suspendium anima e#us, uod plerum ue, dum volaret su"limius per diem integrum, uando ue etiam per plures, ,non4 rever"erata radiis solis ad inferiora, solem #ustitiae velut a uila intue"atur. %u#us solis radiis, a" omni sensi"ilium humore desiccata, a" omni corporalium imaginum nu"e purgata, a"s ue omni phantasia seu imaginatione, formas simplices & divinas uasi in puro speculo suscipie"at in anima. Belegatis enim a se formis sensi"ili"us, uniformes & invaria"iles supercaelestium species, uanto summae, simplici, & invaria"ili 5a#estati magis accede"ant, tanto in e#us animo pueris resulta"ant. 9um ue su"tilis & attenuatus spiritus e#us, incendio pii amoris concrematus, tam uam virgula fumi ex aromati"us, super caelestia penetraret; & uasi per uosdam gradus in regione vivorum peram"ulans, per vicos & plateas uaere"at uem dilige"at; nunc sanctarum 'irginum liliis delectata, nunc sanctorum 5art&rum rosis odoriferis recreata, ali uando a sanctorum (postolorum senatu venera"iliter recepta, uando ue (ngelorum cti"us sociata; cum per omnes gradus ascendisset, cum omnia paradisi loca animo laetanti peram"ulasset, cum omnia pertransiisset; invenie"at tandem uem ardenter e#us anima desidera"at; i"i demum perfecte uiesce"at, i"i immo"iliter fixa permane"at/ sed omnium posteriorum o"lita, non #am pro amicis uantumcum ue caris poterat orare, nec etiam de sanctis (ngelis cogitare; & omnes Sanctos uasi post se relin uendo, illi adhaere"at, uem ardenter sitie"at. ,.34 9um autem li"rum 'itae vicinius inspiceret, multa per spiritum intellectus in eo percipie"at. !nde tri"us annis ante uam homines signarentur contra haereticos Provinciales, dixit, uod videret 9ruces super hominum multitudinem de caelo copiose descendentes. Nulla tamen adhuc in parti"us nostris fie"at mentio de illis haereticis/ & tunc fre uenter ei in spiritu, uasi con uerendo, Dominus dixerat, uod terram illam fere totam amiserat, & uod de parti"us illis uasi exul e#ectus erat. Quando autem sancti 9hristi 5art&res, ui ?elo 9rucifixi a longin uis parti"us, ut 9hristi dedecus vindicarent, devenerant ad locum ui dicitur 5onsIgaudii, i"idem ue a" inimicis 9rucis 9hristi interfecti sunt; ipsa, licet per tanta terrarum spatia remota esset, vidit sanctos (ngelos gratulantes, & interfectorum animas a"s ue ali uo purgatorio ad superna gaudia deferentes. !nde tantum hu#us peregrinationis concepit ardorem, uod vix retineri posset, si sine scandalo proximorum ali uo modo id peragere valeret. 9um ue uasi ridendo a" ea uaereremus, uid illic si pervenisset faceret; saltem a#e"at illa,

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

Dominum meum honorarem, illic nomen e#us confitendo, u"i toties impii a"negaverunt eum "lasphemando. < ,.-4 9um autem uidam familiaris noster & amicus domus nostrae apud Fignies, 9ruceIsignatus moreretur; vidit illa daemonum multitudinem, uasi rugientium praeparatorum ad escam. 9um ue illa daemones increparet, & ut recederent a 9hristi ministro, ui 9rucis vexillo munitus erat, praeciperet; illi multa ei crimina malitiose impone"ant, & uod in veritate non processisset ei o"#icie"ant. 9um ue illa pro infirmo Domino supplicaret; vidit uamdam 9rucem lucidam super ipsum descendentem, eum undi ue protegentem. 6t licet homo ille morte praeventus peregrinationem suam non perfecisset; magna pars purgatorii, eo uod voluntatem ha"eret, nec stetit per eum, eidem 9rucesignato dimissa est, sicut sanctae mulieri Dominus revelavit. ,.>4 Quidam autem amicus noster, no"ilis genere, sed no"ilior fide, Deo devote serviens, & omnia pro 9hristo, uantum in se erat relin uens; uxorem uamdam, secularem valde & proposito suo contradicentem ha"e"at. 9um ue ille valde timeret, ne mala uxor eum a domo sua e#iceret; :tria enim sunt, ut ait Salomon, uae hominem a domo sua e#iciunt, fumus, stillicidium, & litigiosa & mala uxor; sancta mulier compatiens #uveni, multas pro uxore e#us orationes Domino o"tulit; & no"ilem illum virum"lande consolando, praedixit, uod uxor e#us ad Deum in proximo converteretur/ uod & factum cognovimus, & Domino gratiarum actiones retulimus. Nam & ipsa perfecte mundi vanitatem despiciens, sicut prius piae mariti voluntati & proposito contraria fuerat, sic postmodum promove"at & uasi praecedendo trahe"at, uem prius impediendo retrahe"at. Quadam die, dum 9anonicus uidam ecclesiae S. *ertrudis in Nivella extrema la"oraret aegritudine, vole"ant @ratres de Fignies o"itus e#us diem #usta ex causa scire. 9um ue cuidam laico de Nivella, ui tunc erat apud Fignies, dicerent ut recederet, & uando moreretur 9anonicus, eis nuntiaret; Si vis, in uit ei sancta mulier, opportune uod ti"i in#unctum est nuntiare, oportet te mane recedere & iter arripere. 9um ue ille crastina die Nivellam ingrederetur, #am pro defuncto campanae pulsa"antur. ,.<4 $n nocte tertiae feriae, uae est ante 9aputI#e#unii, uando solent homines seculares comessationi"us vacare; vidit ali uos daemones, a uadam muliere religiosa tristes & confusos revertentes/ ui uidem tentationi"us graviter eam impugnaverant, sed Domino succurrente ne ua uam praevaluerant. 9um autem post haec a muliere uaereretur, uomodo ei fuisset; 6go, in uit illa, vehementer fui gravata, sed illa hora fui per gratiam Dei li"erata. 6t cognovit uod illo tempore viderat daemones confusos recessisse. Quidam autem Sacerdos ali uando praesente ea 5issam cele"ra"at; & uia pro Sacerdote illo fre uenter ora"at, proposuit ille, cum non ha"eret ma#us ali uid uod ei tri"ueret, ne ingratus videretur, uod pro illa 5issam illam cele"raret. 9um ue Sacerdos 5issam finisset, ait illa Sacerdoti; 5issa ista mea fuit/ hodie enim pro me @ilium Patri o"tulisti. 9um ue ille miraretur, & uaereret uomodo hoc cognovisset :nam solus Dominus Deus hominum novit cogitationes; 6go, in uit illa, vidi colum"am pulcherrimam super caput vestrum in altari descendentem, uae uasi volitando alas suas ad me extende"at; & cognovi in spiritu, uod Spiritus sanctus 5issam illam ad me transfere"at. ,.04 Quando autem Sacerdotes 5issas digne & devote cele"ra"ant, vide"at sanctos

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

(ngelos gaudentes, & Sacerdoti"us cum magna hilaritate cooperantes, & eosdem Sacerdotes vultu "enigno intue"antur, eos ue devotissime venera"antur. 'ae Sacerdoti"us miseris, +udae proditoris sociis; ui 9hristum iterum uantum in se est crucifigunt, & sanguinem testamenti pollutum ducunt; ui mani"us pollutis, oculis impudicis, ore venenato, corde impuro, dum ad reverendum Sacramentum irreverenter accedunt, (ngelos sanctos assistentes offendunt, & de salutari medicina mortem si"i misera"iliter ac uirunt. (li uando cum uidam amicus si"i carissimas Parisiis in Sacerdotem ordinaretur, ipsa corpore a"sens, spiritu praesens, uemadmodum & uomodo esset ei, dum in Sacerdotem ungeretur, & ordinationis locum, & Sacerdotis ha"itum, & ordinati animum & sic omnia vidit; & admiranti Sacerdoti, sicut viderat, retulit. 9um ue ei litteras uasdam per ipsius nuntium Parisius mitteret, inter alia uaedam scripsit, uae Sacerdos ille donec completa essent intelligere ne uivit. %aec scilicet vel his similia/ (r"or nova #am floruit, cu#us primos fructus mihi Dominus destinavit. 9um autem Sacerdos primam 5issam suam in @rancia cele"rare proposuisset, accidit, sicut Domino placuit, uod apud Fignies praesente Sancta muliere, primo cele"ravit. 8AP0T <. piritu sapientiae attra=itur Maria ad gustandum sua7itatem Dei4 in 2estis 8=risti : anctorum. 8AP. VIII. De spiritu sapientiae

3=

3<

-=

-<

>=

,.A4 !t autem opus suum prudens (rtifex, templum suum summus Sacerdos, filiam suam Bex excelsus, ad perfectionis culmen perduceret, septimo septiformis Spiritus dono, uasi ad condimentum aliorum; eam honeste decoravit, & excellenter ornavit; scilicet spiritu sapientiae, uod primum est dignitate, ultimum vero consummatione. %u#us sapientiae sapore vidit & gustavit uoniam suavis est Dominus/ cum sicut adipe & pinguedine repleretur anima e#us; & cum de mensa Domini cum +oseph ine"riaretur in meridie, deliciis affluens, innixa super dilectum suum; cum de Sponsi la"iis lac & mel manducaret; hu#us mellifluae sapientiae dono cor e#us medullitus afficie"atur, & ver"a dulcora"antur, omnia ue e#us opera suavitate spiritualis unctionis impingua"antur ,erat enim4 mitis corde, dulcis ore, suavis opere, e"ria in caritate. (deo autem e"ria & a sensi"ili"us a"stracta fuit; uod ali uando, cum ad Nonam seu 'esperas pulsaremus, uasi evigilans uaereret, utrum adhuc Prima esset. (li uando, cum in lecto suo per tres dies continue #acuisset, & cum Sponso suaviter uievisset; prae nimiae #ucunditatis dulcedine dies illi adeo furtive la"e"antur, uod vix per unum momentum si"i #acuisse vide"atur. 5ira"ili autem affectionum varietate Deum ali uando esurie"at, uando ue vero eum sitie"at. 6t uoniam scriptum est, Qui edunt me adhuc esuerient, & ui "i"unt me adhuc sitient; uanto plus Dominum sentie"at, tanto magis desiderium cresce"at/ anxie"atur, clama"at, & ut remaneret supplica"at; & ne recederet uasi inter "rachia amplexando stringe"at, ac ut se amplius ei ostenderet cum lacr&mis o"secra"at. ,..4 (li uando autem per dies tres vel plures, ut si"i vide"atur, eumdem uasi parvulum inter u"era commorantem stringe"at, & sese, ne videretur a" aliis, occulta"at. (li uando cum eo, tam uam cum puero, osculando; ali uando tam uam agnum mansuetum, #uxta gremium; uando ue uasi colum"am, ad solatium filiae suae, pius 'irginis @ilius se ostende"at. Quando ue uasi aries, stellam lucidam ha"ens in fronte, circumiens

><

<

2=

2<

ecclesiam, fideles suos :ut ei vide"atur; visita"at. Sicut enim du"itanti"us discipulis su" specie peregrini Dominus se ostendit, sicut a cum ). 7homam mitteret ad $ndos, formam mercatoris accepit; sic amicis suis ad solatium su" amica"ili specie se dignatur ostendere/ sicut teste S. %ieron&mo, S. Paula cum veniret )etlehem, vidit eum ut parvulum #acentem in praesepio. $n diversis autem Domini solemnitati"us, uasi configuratum solennitati suae, ei se ostende"at; ut in Nativitate, uasi puer u"era 'irginis 5atris lactans vel in cuna"ulis vagiens; & tunc ad eum afficie"atur tam uam ad puerum, secundum varias ostensiones, varias ha"ens affectiones/ & ita singulis annis renova"antur festivitates. $n festo Purificationis vide"at "eatam 'irginem, filium suum in templo offerentem, & Simeonem eum inter ulnas recipientem; & in hac visione non minus exulta"at prae gaudio uam si praesens fuisset cum hoc accidit in templo. $n hac autem festivitate ali uando, cum cereus e#us diu extinctus fuisset in processione, su"ito lumen clarissimum, nullo nisi Deo accendente, recepit. $n passione autem ali uando Dominus ei in 9ruce appare"at, sed raro, uia vix sustinere poterat. 9um appropin uaret ali ua magna solennitas, uando ue octo die"us gaudium ante sentie"at, & ita secundum totius anni cursum variis modis muta"atur, & mira"iliter afficie"atur. ,.D4 Quando autem alicu#us Sancti dies festus immine"at, Sanctus ille festum suum ei annuntia"at; & in die suo ad eam veniens, cum sociorum caelestium multitudine, eam visita"at; ita uod cum Sancto illo per totum diem spiritus e#us cum gaudio uiesceret. 6x familiari autem & fre uenti Sanctorum collocutione, sicut ali uis unum de vicinis suis scit a" alio distinguere, ita unum (ngelum vel Sanctum a" alio distingue"at. Quando ue etiam Sanctus ali uis, in parti"us istis prorsus incognitus, festum suum, uod in remotis parti"us fie"at, ut in e#us solennitate gauderet, ei annuntia"at. Nullo etiam nuntiante distingue"at palato cordis dies festos a non festis, eo uod dulcius sapie"ant ei dies solennes uam simplices/ cele"ra"at enim festos dies in animo scriptos, & impressos in corde suo tam uam in 5art&rologio. !nde cum esset ali uando in ecclesia S. *ertrudis, in villula uae dicitur 8enlos, & uoddam festum S. *ertrudis 'irginis in crastino esse de"eret, & Sacerdos e#usdem villae festum illud non adverteret; ipsa in animo suo sentiens solennitatem imminere, non #am se poterat continere. 9um ue Sacerdos non compareret, vel alius ui campanas, sicut fieri solet in festorum dierum vesperis praecedenti"us, pulsaret; ipsa de loco suo surrexit, & campanas prout potuit pulsare cpit. Quo audito Sacerdos admirans, & ad ecclesiam currens, 9ur, in uit, tam uam sit festum, pulsatis? cum non ha"eamus in consuetudine, nisi sit festum, hac hora pulsare. 7unc illa, verecunda & pavida; $gnoscite mihi Domine, in uit, magnum enim festum, sed nescio cu#us est in hac nocte/ #am enim hanc ecclesiam gaudio sentio esse repletam. 7unc Sacerdos aperto Nalendario, reperit uod die crastino de"eret esse festum S. *ertrudis. ,D=4 7ot autem & tantas a Domino ha"e"at consolationes, uod licet nullis exteriori"us, sicut fit, uando ue ad recreationem intenta esset; semper in uno loco a"s ue alicu#us consortio sine acedia vel taedio sedere posset. (li uando autem, dum esset in cellula sua, audivit vocem dulcissimam Domini dicentis/ %aec est filia mea dilecta, in ua plurimum delector. Quando autem extra se rapie"atur, vide"atur ei uod caput suum teneret super genua 9hristi glorificati. (li uando, nuntiante ali uo (ngelorum, saluta"atur a" ali uo supernorum Sanctorum. 9um oraret ante altare S. Nicolai, ali uando vide"atur ei, uod ex Beli uiis e#us lac flueret. 'ide"at etiam a" imagine 9rucifixi ali uando uosdam radios exeuntes, & ad eam pertingentes, & uasi us ue ad

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

cor e#us penetrantes/ in ui"us omni"us valde delecta"atur, & miro modo in tali"us spiritus e#us conforta"atur. (pparuit ei ali uando ). )ernardus, 9isterciensis Frdinis Pater & lucerna, uasi alatus, & alas suas circa eam expande"at. 9um ue diu cum eo in cantello ecclesiae sedisset, & illa cu#usmodi essent hae alae uaereret, respondit; uod ipse velut a uila su"limi volatu su"limia & su"tilia divinae Scripturae attigerat, & multa de arcanis caelesti"us ei Dominus reseraverat. 9um autem in magna ipsa veneratione ha"eret, & speciali amore diligeret S. +oannem 6uangelistam, accidit uod Sacerdoti cuidam, cum multis lacr&mis & gemiti"us, veniale modicum confiteretur. 9um ue Sacerdos ille uaereret, cur ita lacr&mis efflueret; Ne ueo, in uit, lacr&mas reprimere. 'ide"at enim a uilam uamdam supra pectus suum, uae uasi in fonte in e#us pectore tinge"at rostrum, & magnis clamori"us aCra reple"at; & intellexit in spiritu, uod lacr&mas e#us & gemitum ). +oannes ad Dominum defere"at. ,D24 (li uando vidit uemdam Sacerdotem, cum lacr&mis devote cele"rantem; visum ue est ei, uod colum"a uaedam super humerum Sacerdotis descenderet, & uod fons clarissimus de e#us humero scaturiret. (li uando 'irginis @ilium, uasi puerum cum maxima claritate circa p&xidem, in ua reponitur corpus 9hristi, vide"at. 9um ue uaereremus cu#usmodi esset claritas; respondit, uod uantum lumen solis candelae lumen excedit, tantum vel amplius claritas illa claritatem solis excede"at. Quando autem ali uae Beli uiae ad ecclesiam nostram defere"antur; ipsa in spiritu praesentie"at Beli uiarum ipsarum adventum, & tota nocte cum sanctis Beli uiis exulta"at, 9hristum ue gaudentem & alias Beli uias, uasi cum exultatione & veneratione novas Beli uias suscipientes vide"at/ utrum autem essent verae Beli uiae, e#us spiritus mira"iliter percipie"at. De modica autem 9ruce, uae est in ecclesia de Fignies, in ua de ligno sanctae 9rucis ha"ent, luminosum valde, & uasi caelestis claritatis radium exire vide"at. Quidam autem familiaris noster, & domus nostrae amicus, inter alias Beli uias uas ha"e"at, reperit os cu#usdam Sancti sine litteris/ cu#us autem essent Beli uiae ignora"at. 9um ue ad eam ut certificaretur attulisset. Beli uias; ipsa in spiritu virtutem & veritatem Beli uiarum percepit. 9um ue oraret, ut Deus cu#us essent si"i ostenderet; apparuit ei uidam Sanctus magni valde meriti & praeclarus. $nterrogavit Sanctum mulier, 7u uis es? $lle vero se non nominavit, sed uatuor litteras ante mentis e#us oculos descripsit. 9um ue illa litteras memoriter retineret, sed uid significarent nesciret; vocato uodam 9lerico litteras ei dixit, scilicet (. $. F. 8. & uid significarent uaesivit. $lle vero collitterans & con#ungens, uid (. $. F. 8. significarent respondit. 7unc illa manifeste cognovit, uod ). (iolis, ui apud Pruvinum in 9ampania in magno ha"etur honore, essent praedictae Beli uiae. ,D34 9um autem prae desiderio aeternae fruitionis, prae amore divinae visionis, pro dilatione aeternae "eatitudinis, in hoc exilio langueret; unicum tamen & summum erat ei remedium & singulare solatium, manna Panis caelestis, donec perveniret ad terram promissionis. $n hoc cordis e#us anxietas & desiderium tempera"atur/ in hoc omnes e#us dolores mulce"antur, & spiritus e#us ro"ora"atur/ in hoc summo & praecellenti Sacramento hu#us omnes peregrinationis aerumnas patienter sustine"at, omnes hu#us deserti la"ores supera"at, omnes hu#us miseriae defectus hoc ci"o vegetata parvipende"at. Panis sanctus cor illius confirma"at; 'inum sanctum mentem e#us laetificans ine"ria"at; 9aro sancta sagina"at; Sanguis vivificans a"luendo purifica"at. %oc solo solatio diu carere non poterat. $dem erat ei vivere & 9hristi corpus sumere/ hoc erat ei mori, uod a" hoc Sacramento diutius oporte"at a"stinendo separari. +am

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

enim in hoc seculo per experientiam didicerat, uod Dominus ait in 6uangelio; Nisi manducaveritis carnem filii hominis, & "i"eritis e#us sanguinem, non ha"e"itis vitam in vo"is. Qui manducat meam carnem, & "i"it meum sanguinem, ha"et vitam aeternam. Non erat ei durus hic sermo, sicut +udaeis; sed suavis/ uippe ui omnem delectationem & omnem saporis suavitatem in e#us perceptione, non solum interius in animo, sed etiam in ore e#us mellifluo sentie"at/ & plerum ue su" pueri specie, su" mellis sapore, cum aromatum odore, in puro & exornato cordis thalamo, Dominum suum feliciter admitte"at. 9um ue amplius Sanguinem vivificum sitiendo ferre non poterat; ali uando post 5issarum solennia, ut saltem calicem nudum super altare diu posset inspicere, exige"at. 8AP0T I<. Ad7entus Mariae apud Oignies4 : pia ad mortem praeparatio.

2<

3=

3<

-=

8AP. I<* De ad7entu e9us apud Oignies ,D-4 Sed uoniam hu#us filiae Begis pretiosa monilia, hu#us sponsae 9hristi vestimenta fragrantia, licet non sufficienter, tamen pro posse nostro depinximus; #am ad vestimentorum e#us fim"rias, ad "eatum videlicet transitum e#us, festinamus; ut hostiae nostrae caudam Domino offeramus. 9um multo tempore apud #am saepe dictum locum, ui Gillam"roucH nuncupatur, seipsam Domino immolasset; ex vicinitate proximae villae, uae Nivella dicitur, fre uentiam hominum, ad eam ex devotione concurrentium, uae soli Deo vacare cupie"at, #am non poterat sustinere. 9um ue multotiens multis ue preci"us Domino supplicasset, ut locum proposito suo idoneum, & personas uae desiderio suo secundum Deum humiliter condescenderent, ancillae suae Dominus provideret; ostensus est ei in spiritu locus de Fignies, uem num uam prius viderat; de uo etiam, pro novitate & paupertate domus, vix inter homines ali ua mentio tunc erat. Diu autem secum deli"erans, cu#usmodi locus esset ignora"at/ de Domini autem promissione confidens, longe prius uam ad locum veniret, a marito suo $oanne, & fratre e#usdem Patre suo spirituali 5agistro *uidone utpote filia o"edientiae, licentiam accepit, locum illum visitandi; & i"idem, si placeret, commorandi. $lli vero ne contristarent eam, uam in visceri"us caritatis dilige"ant, de facili concesserunt/ nam & Deus ut eidem concederent inspiravit; nec nullo modo puta"ant, uod in tali loco, uem num uam cognoverat, nec ali uam commorantium in loco familiaritatem ha"e"at, de"eret remanere. ,D>4 7unc illa duce Deo ad locum si"i destinatum iter arripiente, cum adhuc ali uanto spatio remota esset; ). Nicolaus, e#usdem loci Patronus, cum magna ei exultatione o"viam venit, eam ue us ue ad ecclesiam suam deduxit. 5ultum autem die illo, cum adhuc in itinere esset, mirata est. Nam magnam S. Nicolai solennitatem adesse in corde suo sentie"at, non enim ignora"at uod festum ). Nicolai ante Natale Domini, & non in 5a#o, ui tunc erat cele"rari solet. 6o tamen uo venit die @ratres de Fignies magnum festum facie"ant de e#us 7ranslatione. 9um autem primo ad locum illum venisset, miro modo & loci dispositionem & @ratres e#usdem domus, sicut ei Deus prius ostenderat, agnovit; & uod festum S. Nicolai esset, percepit; & uod in eodem loco diem extremum clauderet, praedixit/ locum etiam in ecclesia, u"i defuncta sepulcrum ha"ere de"eret, mihi postea secreto ostendit, uod rei exitus postea compro"avit. Nam in loco de Fignies, licet multi postea eam reducere conarentur, naturae de"itum moriendo persolvit, & in parte ecclesiae, uam mihi praedixerat, licet ali ui aliter fieri vellent,

-<

>=

><

post o"itum sepulta est. ,D<4 Post uam autem de terra sua & de cognatione sua, Domino praecipiente exivit; post uam su" um"ra illius uem desideraverat, tanto suavius, uanto securius sedit; uanta illi Dominus "ona in loco illo fecit, uoties copiosius solito Sanctorum (ngelorum consolationi"us eam visitavit, uoties cum matre Domini familiares collocutiones in ecclesiaha"uit, uoties ei ipse Dominus praesentialiter apparuit, non mente concipere, nedum sermone explicare sufficerem. Quanto autem propius accede"at terminus si"i desideratus, uanto annus vitae e#us temporalis ultimus magis appropin ua"at, tanto a"undantius supereminentis largitatis suae Dominus ei thesauros aperie"at. 9um autem annus ultimus, uem Dominus ei promiserat, immineret, uem etiam ipsa prae gaudio celare non poterat :Nam sex annis ante 5agistro *uidoni de Nivella eum praenuntiaverat, no"is ue fre uenter & annum & tempus o"itus sui, diem tamen non exprimendo, praedixerat;. 7unc ipsa #am amplius continere se non poterat; sed anhela"at, suspira"at, prae desiderio clama"at, uasi dilationis impatiens, dum Dominum amplexaretur; Nolo Domine, uod sine me recedas. Non hic amplius volo morari/ ire domum desidero. 6t mirum in modum dum sic extra se rapta vehementi desiderio anxiaretur; ex cordis plenitudine fere tota disrumpi vide"atur in corpore/ cum ue ad se reverteretur, super pedes suos longo tempore post stare non poterat. 6x fervore autem spiritus, dum extra se clamans traheretur, uasi ignea in vultu vide"atur/ & uod mira"ilius est, dum esset in illo mentis excessu, irrever"eratis oculorum radiis, rotam solis " materialis vale"at intueri. 7unc e"ria tacere non poterat, sed clama"at; Dictum est mihi a Domino, uod ego in Sancta Sanctorum i"o. F uam dulce voca"ulumE Dic mihi, 9lementia, uid est Sancta Sanctorum? Sic enim voca"atur ancilla sua, a ua prae e"rietate uaere"at significationem voca"uli, uam utra ue nescie"at/ illud tamen voca"ulum fre uenter replica"at, nam dulciter e#us cordi sapie"at. 9um ue ad se revertens miraretur, uod vehementius solito supra se raperetur; dice"atur ei/ Ne mireris, hic annus ultimus est/ #am nil restat ti"i amplius temporis. (udivit ue vocem Domini dicentis ei & vocantis/ 'eni amica mea, sponsa mea, colum"a mea, & corona"eris. (li uando autem cum vehementi spiritu incitata, & sui magis solito o"lita, ex cordis plenitudine inter alia multa dixit; 'estimenta filiae Begis velut aromata redolent, & corporis e#us mem"ra tam uam Beli uiae pretiosae a Domino sunt sanctificatae. ,D04 $n anno autem in uo transiit ad Dominum, cum ego ex officio, mihi a 8egato Domini Papae in#uncto, ad praedicandum & ad signandum, uos Deus inspiraret contra haereticos, me praepararem; ipsa uaesivit a me, uando reverti proponerem. 9um ue longo tempore me facturum moram responderem; 6go in uit illa, cum adhuc ante Quadragesimam nullam penitus ha"eret infirmitatem, vo"is ex testamento meo relin uo, uod volo ut ha"eatis post mortem meam/ #am enim o"itum suum, sicut praedictum est, longe ante praeviderat/ dixit ue mihi dissolutionem sui corporis imminere. 6t uia uando reverteretur, nescie"at; testamentum suum facere festinavit; relin uens mihi corrigiam ua cincta erat, & sudarium lineum uo lacr&mas a"sterge"at, & uaedam alia modica, auro & argento mihi cariora. 9um autem immineret & appropin uaret tempus aegritudinis optatae, tempus infirmitatis ultimae; dixit ancillae suae, cuidam devotae virgini, uae ministra"at ei; 7imeo ne ti"i & aliis de"eam esse oneri/ longa enim & gravi infirmitate oportet me a" hoc seculo ad Dominum transire. Quis mihi tamdiu poterit assistere? 7ime"at enim semper, ne occasione e#us ali uis gravaretur/

<

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

cum tamen potius fere omnes dolerent, uod ei assistere & ministrare saepius non poterant. Praedixit autem uod in uadam secunda feria super terram #aceret mortua. !nder per totum annum illa fere semper eadem feria #e#una"at, ita uod nihil penitus in ea manduca"at. < ,DA4 Quanto autem tempus e#us magis appropin ua"at, tanto amplius incessanter die"us & nocti"us Deo servire & placere satage"at. !nde a festo (nnuntiationis "eatae 'irginis, us ue ad festum Nativitatis S. $oannis )aptistae, non nisi undecies & in modica uantitate ci"um corporalem sumpsit; semper gaudens, & diem nuptialem cum exultatione expectans. )eatum autem (ndream (postolum, ui 9rucem Domini tanto si"i amore constrinxit, uod de ea descendere non voluit, valde familiarem ha"e"at, & inter alios Sanctos maxime dilige"at. $pse autem "eatus 9hristi (postolus, ante ultimam infirmitatem praedixit ancillae 9hristi/ 9onfide filia, uia non te deseram/ sicut enim fidem 9hristi confessus sum, & non negavi; ita in die transitus tui, ti"i assistendo coram Deo meo te confite"or, ti"i ue testimonium perhi"e"o. ,D.4 +am tempus promissum prope erat, uod multis lacr&mis praevenerat, multis gemiti"us & suspiriis postulaverat. 6t ecce factus est repente sonus, & vox turturis audita est in terra nostra, vox exultationis & confessionis, uasi sonus epulantis & #u"ilantis, tam uam sonus 6xcelsi Dei. 6xtersit enim Deus omnem lacr&mam a" oculis ancillae suae, & implevit cor e#us exultatione, & la"ia e#us modulatione. $ncepit enim alta voce & clara cantare, nec cessavit spatio trium dierum & noctium Deum laudare, gratias agere, dulcissimam cantilenam de Deo, de sanctis (ngelis, de "eata 'irgine, de Sanctis aliis, de amicis suis, de divinis Scripturis, rithmice dulci modulatione contexere/ nec deli"era"at an sententias inveniret, nec mora"atur ut inventas rithmice disponeret; sed velut ante se scri"erentur, da"at ei Dominus in illa hora uid lo ueretur. 9ontinuo clamore #u"ilans, nec in cogitando la"ora"at, nec in disponendo cantum interrumpe"at. !nus autem de Seraphim, ut vide"atur ei, alas suas super pectus suum expande"at/ uo ministrante & dulciter assistente, inspira"atur eidem carmen a"s ue ulla difficultate. 9um autem tota die us ue ad noctem clamasset, raucae factae sunt fauces e#us, ita uod in principio noctis vix ali uam vocem poterat edere. Prior autem domus nostrae gavisus est, eo uod die se uenti, scilicet die Dominica, de diversis parti"us solent homines seculares ad ecclesiam nostram convenire/ ui si forte tam acuta & su"limi voce eam incessanter audirent cantare, possent inde scandali?ari, & uasi fatuam reputare. @ilii enim seculi, filii doloris, non mirantur si uis clamat prae angustia vel dolore, sicut accidit in parturiente/ o"stupescunt autem & mirantur, si uis prae gaudio clamans, ex plenitudine cordis non potest silere. @ilii autem gaudii, uando talia audiunt, non murmurant nec scandali?antur; sed cum omni humilitate Dei magnalia in Sanctis suis venerantur. ,DD4 @acto autem mane t&mpanistria nostra altius & clarius solito incepit cithari?are/ (ngelus enim Domini illa nocte a"stulerat omnem raucitatem a gutture, immittens pectori e#us mirae suavitatis unctionem/ & sic reparatis arteriis & renovata voce; per totam fere diem non cessavit a Dei laude. 'ocem exultationis & consonantiam modulationis tantum homines audie"ant/ clausis enim ostiis, & omni"us exclusis, Prior noster & ancilla mulieris secum in ecclesia remanserant; & ii multa de arcanis caelesti"us, uae illa dice"at, intelligere non poterant/ uaedam autem intellexerunt; sed pauca, pro dolorE retinere potuerunt. Primo autem summo & supremo tono (ntiphonam

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

suam inchoavit a sancta scilicet 7rinitate, 7rinitatem in !nitate, & !nitatem in 7rinitate diutissime laudans, & mira"ilia uasi ineffa"ilia cantilenae suae interserens. Quaedam etiam de divinis Scripturis, novo & mira"ili modo exponens; de 6uangelio, de Psalmis, de novo & de veteri 7estamento uae num uam audierat, multa & su"tiliter edisserens. ( 7rinitate vero ad 9hristi descendit humanitatem, dehinc ad "eatam 'irginem, a" hinc de sanctis (ngelis, & de (postolis, & de aliis se uenti"us Sanctis multa pronuntians. 7andem uasi in ultimo & infimo puncto de amicis suis, ui adhuc in mundo sunt, multa dicens; Domino ue singillatim per ordinem commendans, multas pro eis orationes ad Dominum profudit/ & haec omnia rithmice & lingua Bomana protulit. De $nfirmitate 6#us (nte 5ortem ,2==4 Dice"at autem inter alia multa, uod a lumine sanctae 7rinitatis sancti (ngeli intelligentiam ha"erent; a lumine vero corporis 9hristi glorificati, in sanctis anima"us fructum ha"erent & exultationem. )eatam etiam 'irginem #am in corpore glorificatam constanter assere"at; & uod corpora Sanctorum, uae in passione surrexerunt, num uam postea in pulverem reversa sunt. Dixit etiam, & inde valde gavisa est, uod Spiritus sanctus in proximo ecclesiam suam visitaret, & copiosius solito per universam 6cclesiam operatores sanctos ad fructum animarum mitteret, & mundum ex maxima parte illuminaret. Dixit etiam cum de S. Stephano Protomart&re caneret, uem Bosarium paradisi appella"at, uod dum oraret in morte, Dominus S. Paulum dedit ei in munere/ cum ue ). Paulus, mart&rio cornatus, spiritum in morte emitteret, S. Stephanus praesens fuit, & Pauli "eati spiritum Domino o"tulit, dicens Domino/ %oc magnum & singulare munus mihi dedisti, & ego cum fructu multiplici illud reddo ti"i. ,2=24 6t tunc pro uodam praedicatore, uem ei Dominus dederat, multum Domino supplicans, multas ue preces effundens, rogavit ut prius cum Dominus conservaret, ut spiritum e#us Domino in morte offerre posset, ut uem ei Dominus dedit, Domino cum usura in fine reportaret. 6t mirum in modum omnes praedicatoris sui tentationes, & omnia fere e#us peccata uae fecerat olim, enuntians, Dominum preca"atur, ut illum a tali"us custodire dignaretur. (udie"at Prior noster, ui hominis illius noverat conscientiam, & audierat 9onfessionem; & accedens ad eum dixit/ Num uid Dominae 5ariae peccata vestra dixisti? $ta enim dum cantaret vestra retulit peccata, acsi ea in li"ro coram se videret scripta. 9antilenam "eatae 'irginis scilicet 5agnificat rithmice, & lingua Bomana exponendo, fre uentissime replicavit, multam ue suavitatem & dulcedinem reperit. 9um autem, uasi in fine cantus, pervenisset ad canticum Simeonis; tunc Domino devotissime commenda"at amicos suos & amicas suas; scilicet mulieres religiosas, uae manent in civitate 8eodii; & pro pace earum orans, per singulas clausulas primum versum cantici, scilicet, Nunc dimittis repete"at similiter cum oraret pro Beligiosis de Nivella, & pro multis aliis in 6piscopatu 8eodiensi manenti"us, semper Nunc dimittis repete"at. 8AP0T <II. 0ltimus morbus4 pius obitus.

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

,2=34 6lapsis autem tri"us #u"ilationis die"us, lectum suum in ecclesia coram altari fecit praeparari; & ad se reversa vocatis @ratri"us dixit/ Praecesserunt 8amentationes, dum lugerem pro peccatis, praecessit 9armen dum exultarem & #u"ilarem pro aeternis; ecce se uitur 'ae infirmitatis & mortis. Num uam de cetero manduca"o, num uam decetero

legam in hoc li"ro/ tradens ue @ratri"us li"ellum uem ha"e"at, in uo orationes & carmina uaedam ). 5ariae cantare sole"at, disciplinae Domini patienter se su"didit, finem ue "eatum in silentio & spe cum gaudio expectavit. < ,2=-4 $n hac autem infirmitate graviter exterius la"ora"at, sed suaviter iterum uiesce"at. Sancti enim, ui ei in statu sanitatis fre uenter adstiterant, fre uentius in infirmitate eam visita"ant, 9hristus enim fre uenter ei apparens, & uasi vultu compatientis eam respiciens; & mater e#usdem 9hristi ei fere semper assistens; & inter omnes alios ). (ndreas (postolus, ad eam saepius veniens, maximum ei confere"at solatium, & uasi insensi"ilem redde"at ei infirmitatis dolorem/ (ngeli etiam sancti ei assiste"ant, & devote ministra"ant. !nde cum uadam nocte sitiret, & #am per se surgere vel incedere prae nimia de"ilitate non posset; duo"us sanctis (ngelis eam sustentanti"us, ducenti"us etiam eam ad locum u"i reposita erat a ua, & reducenti"us "i"it, & a"s ue ali uo la"ore ad lectum suum rediit. 9um vero "eata 'irgine praemonente, extremam reciperet !nctionem, omnes praesentialiter adfuerunt (postoli/ "eatus autem Petrus ei claves ostende"at, & uod caeli #anuam ei aperiret promitte"at/ 9hristus autem signum suae 9rucis, victoriae suae vexillum, pedi"us e#us affixit. 9um ue in diversis parti"us ungeretur, in susceptione Sacramenti operationem Spiritus sancti cum maxima partis illius illuminatione sentie"at. ,2=>4 Quidam autem de amicis & notis e#us, ui #am dudum mortui erant, ad consolationem missi sunt ad eam. +oannes de Dionanto, ui #am regna"at cum 9hristo; & frater Bichardus de 5enehenIcapella, vir "onus & sanctus in vita sua, ui tamen adhuc erat in purgatorio. Quidam etiam petiturus auxilium a" ancilla 9hristi, in infirmitate illa apparuit ei, ui maximo cruciatu in purgatorio tor ue"atur/ ipse enim ali uando & nomen & speciem ha"uit religionis, & in statu se ostende"at perfectionis; post haec vero cum multorum scandalo & religionis oppro"rio revertens ad seculum, contraxit cum uadam, uae diu similiter perfectionis vitam ostenderat, uae primam fidem irritam fecit. Super omnia autem se cruciari dice"at, uod ecclesiam Dei scandali?ando laeserat. 9um autem causa visitandi eam, sanctus 7olosanae Sedis 6piscopus ali uando devenisset, maximam ex praesentia 6piscopi consolationem, & etiam corporis fortitudinem ad tempus recepit; sancta autem 'irgo eam uasi in aCre contra sanctum 6piscopum, ut si"i vide"atur levavit. 9um ue idem 6piscopus in eadem ecclesia in altari "eatae 'irgini consecrato 5issarum solennia cele"raret, vidit in perceptione Sacramenti, uasi colum"am candidam, uae sanctam 6piscopo uasi in ore pone"at 6ucharistiam, maximam ue claritatem eum interius transfundentem, & e#us animam illustrantem, Domino ostendente cognovit. ,2=<4 9um autem in infirmitate nihil penitus manducare posset, nec etiam panis modici dici odorem sustinere valeret, de facili fre uenter 9orpus 9hristi sume"at; uod statim uasi li uescens, & in animam e#us transiens, non solum animam conforta"at, sed corporalem infirmitatem a"s ue mora allevia"at. (ccidit autem ei "is infirmitate, dum corpus 9hristi reciperet, uod facies e#us, uasi ui"usdam radiis luminis resplenderet. 9um ue tentaremus ali uando, utrum hostiam non consecratam posset sumere, statim odorem panis a"horruit. 9um ue modica pars dentes e#us attigisset, cpit clamare, conspuere, & uasi pectus e#us rumperetur anhelare, & singultus cum ingenti anxietate mittere. 9um ue diu prae dolore clamasset, & multoties os e#us a ua a"luisset, transacta magna parte noctis vix potuit uiescere. Num uam autem uantumcum ue de"ilis esset

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

corpore, uantumcum ue evacuato & exinanito capite :utpote uae uin uaginta tri"us die"us nihil penitus ante mortem manducavit; semper tamen lumen solis sustinuit, num uam contra claritatem lucis oculos clausit; & : uod mira"ilius est; cum #uxta eam & uasi ad aures e#us in ecclesia alta voce cantaremus, cum campanas diu & fortiter pulsaremus, cum etiam uoddam altare ut consecraretur a" 6piscopo 7olosano, cum multis caementariis percutienti"us cum malleis, #uxta eum erigeremus; num uam ali uo tumultu gravari poterat, uem ad Deum vel ad e#us ecclesiam pertinere scie"at. Nam ut ipsa, cum ei compateremur, astere"at; sonus ille caput e#us non laede"at, nec cere"rum percutie"at, sed eum statim in anima cum magna suavitate recipie"at. ,2=04 'enerunt autem & confluxerunt ex diversis parti"us amici e#us & noti, ut eam visitarent. 9um ue de ali ui"us a"senti"us, ui ad eam non venerant, lo ueremur; de ui"usdam dixit/ (dhuc illos vide"o; de aliis vero ait/ Num uam eos in hoc seculo vide"o de cetero/ ita ue evenisse cognovimus. Quaedam autem no"ilis mulier Ducis 8ovanii uondam uxor, uae relicto seculo ad Frdinem 9isterciensem sanctimonialis facta transierat, viderat eam longo tempore ante mortem, cum adhuc moraretur apud Gillam"roucH. 9um ue a" ea recederet & diceret/ Domina, nescio utrum de cetero vide"o vos/ (dhuc, in uit sancta mulier, me vide"itis. 9um autem illa, uae a parti"us nostris remota versus 9oloniam mane"at, audisset, uod mulier sancta #am in extremis la"oraret; 9onfido in Domino, ait illa, uod adhuc, sicut mihi promisit, eam sum visura. Quod ita factum est/ nam cum ipsa venit ad nos, #am campanae pro defuncta pulsa"antur/ praesens tamen fuit cum lavaretur & sepeliretur. Quaedam autem alicui nostrum secreto dixit, uae post mortem e#us de"e"ant accidere, sicut Spiritu sancto revelante & promittente cognovimus. Quae ita propter scandalum infirmorum su"#unximus, uod cum evenerint, de facili ex Scriptura possint perpendi. $nterim vero sermones signavimus, & li"enter clausimus, uia forte transi"unt plurimi, & multiplex erit scientia. Quidam autem, uod Deus reservat ad commodium posterorum, nisi statim viderint evenire, incipiant murmurare, dicentes cum +udaeis/ 5anda remanda, expecta reexpecta. Quaedam autem #am vidimus accidisse, sicut de loco in uo #acet sepulta, & de vesti"us sanctificatis & honoratis propter frigus, & de secunda feria in ua super terram #acuit mortua/ uae uia sicut praedixit evenerunt, reli ua certissime expectamus ventura. Scilicet de cantu novae c solennitatis, propter voces (ngelorum auditas si"i a Domino promisso, de miraculis d propter claritates uas vidit, sicut praedictum est, uod in magna claritate Deus ei fre uenter apparuit; de duplici #e#unio in dua"us e solennitati"us, propter "iduana #e#unia :nam fre uenter post duos dies tertio ci"um capie"at; de imagine f propria & veneranda, imaginem enim "eatae 'irginis fre uenter venerata est supplicando. ,2=A4 9um autem appropin uaret hora e#us, ostendit Dominus filiae suae portionem hereditatis suae inter @ratres, vidit ue locum in caelesti"us si"i a Domino praeparatum. 'idit & gavisa est, cu#us loci celsitudinem, cu#us gloriae magnitudinem ali uo modo possemus aestimare, si lapides pretiosos & gemmarum virtutes, uas ipsa mira"iliter descripsit, nomina etiam lapidum, uae Domino ostendente nominavit, potuissemus retinere. Sed uia scriptum est; Fculus non vidit, Deus, praeter te, uae praeparasti diligenti"us te; non valemus comprehendere; sed tantum possumus comprehendere, uanta gloria digna sit, uae tam devote Domino servivit, uae tam ardenter 9hristum dilexit; uam etiam Dominus tot privilegiis in terris singulariter honoravit. Quinta feria ante diem transitus e#us, cum essemus praesentes & assisteremus ei in vespere, lo ui

2=

2<

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

2=

2<

no"is non valuit, nec oculos suos ad nos convertit, sed fixis immo"iliter in caelum oculis :#ace"at enim extra cellulam su" aCre; cpit vultus e#us uadam serenitate clarescere. 7unc ipsa prae gaudio diutissime, uasi su"ridens cpit nescio uid su"missa voce cantare/ non enim #am vocem poterat exaltare. 9um autem magis appropin uassem, non nisi modicum de cantilena e#us potui intelligere, hoc scilicet/ Quam pulcher es Bex noster Domine. 9um ue diu in tanto permansisset gaudio, cantando, ridendo, & mani"us ali uando plaudendo; tandem ad se reversa, uasi de novo ad sensum infirmitatis uam prius non sentie"at rediens, cpit modicum gemere. 9um ue a" ea uid vidisset uaereremus, non nisi modicum potuit vel voluit no"is lo ui. 5ira"ilia, in uit, dicerem si auderem. 'espere autem Sa""ati cum #am immineret dies nuptialis, dies gaudii & exultationis, dies scilicet uam fecit Dominus, dies uam ancillae suae Dominus praeviderat, providerat & promiserat, dies Dominica, dies Besurrectionis, dies 'igiliae S. +oannis )aptistae, in ua etiam ut dicitur, sanctus 6uangelista +oannes transiit a" hoc seculo, licet ecclesia alio tempore festum e#us cele"rare consueverit; tunc ancilla 9hristi, uae #am uin uaginta duo"us die"us nihil prorsus manducaverat, dulci voce cpit (lleluia cantare/ & fere tota nocte illa, uasi ad epulas invitata, fuit in #u"ilo & exultatione. ,2=.4 Die vero Dominica apparuit ei Satan, uasi insidians calcaneo e#us, multum ue eam vexavit/ nam ali uantulum cpit pavere, & etiam a circumstanti"us auxilium petere. $psa vero fiduciam in Domino resumens, & caput draconis fortiter conterens, & se 9rucis signo muniens; 'ade retro, in uit, Sanies & 7urpitudo/ non enim eum 7urpem voca"at, sed 7urpitudinem. Quo recedente, cpit iterum (lleluia cantare & Deo gratias agere. (ppropin uante autem sancto vespere, ante diem festum S. $oannis )aptistae, circa horam illam ua Dominus emisit spiritum in 9ruce, scilicet circa horam nonam, ipsa uo ue ad Dominum migravit, num uam vultus hilaritatem vel exultantis faciem ali uo dolore mortis mutans/ nec memini uod etiam in sanitate ma#orem vultus ha"uerit serenitatem, ma#orem ue alacritatis praetendit speciem. Nec, sicut fieri solet, post mortem pallida vel fusca appare"at in facie; sed vultu angelico colum"ina simplicitate candida, & clara facie multos ad devotionem in morte & post mortem incitavit. 5ulti etiam copioso lacr&marum fluvio in e#us o"itu dulciter irrigati, meritis e#us a Domino se visitatos perceperunt, sicut uaedam sancta mulier in Spiritu sancto praeviderat & perdixerat, uod ui ad transitum e#us convenirent, multam a Domino consolationem perciperent. 9um autem a morte lavaretur e#us sacrum corpusculum, inventa est ita attenuata & infirmitate #e#uniis ue confecta, uod dorsi e#us spina ventri e#us contigua erat; & uasi su" tenui panno lineo, su" ventris e#us pellicula ossa dorsi e#us appare"ant. ,2=D4 Post mortem etiam uos dilexerat in vita, non deseruit; sed ad ali uos rediens, Sanctas etiam & pro"atae vitae mulieres fre uenter allo uens, amicos suos docuit in agendis, & praemunivit in periculis, certis & secretis signis, omnem a cordi"us eorum du"itationem removens. (li ui"us etiam amicorum suorum preci"us suis, ut credimus impetravit a Domino & sapientiae splendorem & caritatis fervorem. !nde uidam sanctus 9isterciensis 5onachus, vidit in somnis, post transitum 9hristi ancillae, uod calix aureus, a" ore e#us exi"at, uo ui"usdam amicis suis potum da"at. Betulit mihi uidam alius, uod in somnis vidisset corpus e#us, uasi in splendidissimum lapidem pretiosum permutatum. (nno autem $ncarnationis 'er"i millesimo ducentesimo tertio decimo, nono Nalendas +ulii, in 'igilia S. $oannis )aptistae, Dominica die, circa horam

3=

3<

-=

-<

>=

><

<

nonam, pretiosa 9hristi 5argarita 5aria de Fignies, circa tricesimum sextum aetatis suae annum, ad aeterni regni palatium delata est/ u"i vita sine morte, dies sine nocte, veritas sine fallacia, gaudium sine tristitia, securitas sine timore, uies sine la"ore, aeternitas sine fine/ u"i curis non anxiatur animus, u"i dolore non affligitur corpus, u"i torrens divinae voluptatis omnia implet & satiat spiritu plenariae li"ertatis/ u"i & cognoscemus, sicut & cogniti sumus, uando erit Deus omnia in omni"us, & dederit regnum Deo & Patri, Dominus noster $esus 9hristus; ui cum eodem Patre, & Spiritu sancto, vivit & regnat, per omnia secula seculorum. (men.