LIPIDI,LIPOPROTEINI I SRANA FUNKCIJA

LIPIDI

Lipidi (gr. lpos "mast") su vana gradivna i energetska jedinjenja koja uestvuju u izgradnji membrana elija, u stvaranju veza izmeu elija, u prenosu nervnih impulsa, u formiranju energetskih rezervi, u zatiti organizma od mehanikih povreda i u stvaranju termoizolacionog sloja organizma.

Strukture lipida

Lipidi se po hemijskom sastavu sastoje od masnih kiselina i alkohola (najee glicerola). To su tzv. prosti lipidi (masti, ulja, vosak). U sloene lipide spadaju i derivati fosforne kiseline (fosfolipidi) i lipidi koji sadre ostatke ugljenih hidrata (glikolipidi). Ovdje spadaju i steroidi (najpoznatiji je holesterol).

Masti su lipidi sa zasienim masnim kiselinama (palmitinska, stearinska) te su zato pri sobnoj temperaturi u vrstom ili poluvrstom agregatnom stanju, a ulja, lipidi sa nezasienim masnim kiselinama (oleinska, linolna, linolenska) pa su zato pri sobnoj temperaturi u tenom agregatnom stanju.

Faktori koji dovode do porasta nivoa slobodnih masnih kiselina u organizmu su: Slaba fizika aktivnost, Neumjerena i obilna ishrana, Uzimanje nekoliko velikih obroka umjesto vie manjih, Emocionalni stres, Nikotin iz cigareta.

Funkcija lipida u organizmu

Gradivna funkcija. Energetska funkcija. Regulatorna funkcija Zatitna funkcija.

LIPOPROTEINI
Lipoproteinske estice se sastoje od hidrofilnog omotaa i hidrofobnog jezgra. U omotau se nalaze fosfolipidi neesterifikovani holesterol i apolipoproteini U jezgru lipoproteinske estice smeteni su trigliceridi i estri holeterola.

Lipoproteini se prema gustini lipida dijele na:

Hilomikrone, Lipoproteine vrlo male gustine (skr. VLDL, engl. Very Low Density Lipoprotein), Lipoproteine intermedijalne gustine (skr. IDL, engl. Intermediate Density Lipoprotein), Lipoproteine male gustine (skr. LDL, engl. Low Density Lipoprotein) ili tzv. lo holesterol, i Lipoproteine velike gustine (skr. HDL, engl. High Density Lipoprotein) ili tzv. dobar holesterol.

Prema naelektrisanju lipoproteini su klasifikovani u tri glavne frakcije:

beta frakcija(beta estice, LDL lipoproteinske estice) pre-beta frakcija (pre-beta estice, VLDL lipoproteinske estice) alfa frakcija (alfa-estice, HDL lipoproteinske estice)

STRUKTURA LIPOPROTEINSKE ESTICE

Srana funkcija

Krvotokom se, uz pomo srca - "pumpe", krvlju prenose neophodne tvari iz probavnog sistema do svih stanica, prenose se hormoni iz lijezda do ciljnih stanica, tkiva i organa. Krvotokom se prenosi kisik iz plua do svih stanica tijela, prenosi se ugljini dioksid iz stanica tijela do plua i konano, prenosi se i uva toplina tijela.

Rad srca Kada se srce stegne (kontrahuje) i potisne krv, kaemo da je u sistoli. U jednom satu srce kontrahuje oko 4200 puta i potisne oko 294 I krvi. U jednoj godini kontrahuje: 36.792.00 puta i potisne oko 2.575.440 l krvi, a u 70 godina ivota srce kontrahuje 2,5 milijarde puta i potisne 180 miliona l krvi.

Frekvencija srca
Pravilan ritam55-100 otkucaja/min Tahikardija>100 otkucaja/min (100-160) / 3 min Bradikardija<60 otkucaja/min (manja od 55 otkucaja/min)

Najei uzroci ozbiljnih poremeaja normalnog ritma kucanja srca su suenja i otvrdnua koronarnih krvnih ila, koronarna srana bolest. Daljnji uzroci su:

kronina slabost srca (srana insuficijencija) stanje nakon sranog infarkta poveana lijeva srana komora te greke na sranim zaliscima prejaka funkcija titnjae nedostatak kalija i magnezija pretjerano uivanje alkohola, nikotina i kafe ekstremni nedostatak sna jak tjelesno ili psihiki uvjetovani stres

Faktori rizika prerane ateroskleroze pa i sranog infarkta

FAKTORI NA KOJE SE NE MOE UTJECATI: SPOL DOB NASLIJEE FAKTORI NA KOJE MOEMO DJELOVATI: POVIENE MASNOE U KRVI PUENJE EERNA BOLEST (Diabetes mellitus) POVIENI KRVNI TLAK (Hypertensio arterialis) DEBLJINA STRES I NAPETOST NEZDRAVA ISHRANA TJELESNA NEAKTIVNOST PREKOMJERNO PIJENJE ALKOHOLA

Prekomjerne masnoe u krvi

Postoji vie tipova lipida, tj. masnoa. Dijele se u dvije osnovne grupe: holesterol (ukupni, LDL ili loi holesterol i HDL ili dobri holesterol) i trigliceridi. Holesterol je neophodan za normalan rast i razvoj organizma, ali njegovo tetno djelovanje izraeno je kod visokih vrijednosti HDL holesterol ("dobri" holesterol) usporava rast plakova sa svojim antioksidantnim i protivupalnim djelovanjem. LDL holesterol ("loi" holesterol) koji je u krvi preostao nepreraen, zajedno s drugim tvarima stvara plakove. Smanjenjem LDL holesterola u krvi smanjujemo mogunost nastajanja ateroskleroze

Preporuljive vrijednosti lipida (masnoa) u krvi.

Ukupni holesterol< 5,0 mmol/l m, HDL holesterol< 1,0 mmol/lm < 1,2 mmol/l LDL holesterol< 3,0 mmol/l m, trigliceridi< 2,0 mmol/lm,

Zakljuak

Povienje koncentracije serumskog holesterola i krvnog tlaka, debljina, puenje, tjelesna neaktivnost i eerna bolest neovisni su inioci koji poveavaju rizik od kardiovaskularne bolesti. Danas se zna da je njihovom kontrolom mogue smanjiti obolijevanje i usporiti napredovanje bolesti. To podrazumijeva i provoenje dijetne prehrane sa smanjenim ukupnim unosom masnoa (oko 30% energije) i promicanje zdrave tjelesne aktivnosti primjerene dobi. Utvruje se kako tjelesna aktivnost ima znaajan pozitivni korektivni i preventivni utjecaj na sve faktore rizika, to je sa zdravstvenog stajalita najznaajnije.

Hvala na panji !