You are on page 1of 68

TRNG I HC TN C THNG

KHOA IN - IN T
B MN K THUT IN



TI LIU HNG DN TH NGHIM

MCH IN

Tp.H Ch Minh, thng 4 - 2010

TRNG H TN C THNG
KHOA IN IN T
---------------------

CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM


c lp - T do - Hnh phc
**************

NI QUY
PHNG TH NGHIM IN-IN T
IU I. TRC KHI N PHNG TH NGHIM SINH VIN PHI:
1. Nm vng quy nh an ton ca phng th nghim.
2. Nm vng l thuyt v c k ti liu hng dn bi thc nghim.
3. Lm bi chun b trc mi bui th nghim. Sinh vin khng lm bi chun b theo ng
yu cu s khng c vo lm th nghim v xem nh vng bui th nghim .
4. n phng th nghim ng gi quy nh v gi trt t chung. Tr 15 pht khng c vo
th nghim v xem nh vng bui th nghim .
5. Mang theo th sinh vin v gn bng tn trn o.
6. Tt in thoi di dng trc khi vo phng th nghim.
IU II. VO PHNG TH NGHIM SINH VIN PHI:
1. Ct cp, ti xch vo ni quy nh, khng mang dng c nhn vo phng th nghim.
2. Khng mang thc n, ung vo phng th nghim.
3. Ngi ng ch quy nh ca nhm mnh, khng i li ln xn.
4. Khng ht thuc l, khng khc nh v vt rc ba bi.
5. Khng tho lun ln ting trong nhm.
6. Khng t di chuyn cc thit b th nghim
IU III. KHI TIN HNH TH NGHIM SINH VIN PHI:
1. Nghim tc tun theo s hng dn ca cn b ph trch.
2. K nhn thit b, dng c v ti liu km theo lm bi th nghim.
3. c k ni dung, yu cu ca th nghim trc khi thao tc.
4. Khi my c s c phi bo ngay cho cn b ph trch, khng t tin sa cha.
5. Thn trng, chu o trong mi thao tc, c thc trch nhim gi gn tt thit b.
6. Sinh vin lm h hng my mc, dng c th nghim th phi bi thng cho Nh trng v
s b tr im th nghim.
7. Sau khi hon thnh bi th nghim phi tt my, ct in v lau sch bn my, sp xp thit
b tr v v tr ban u v bn giao cho cn b ph trch.
IU IV.
1. Mi sinh vin phi lm bo co th nghim bng chnh s liu ca mnh thu thp c v
np cho cn b hng dn ng hn nh, cha np bo co bi trc th khng c lm
bi k tip.
2. Sinh vin vng qu 01 bui th nghim hoc vng khng xin php s b cm thi.
3. Sinh vin cha hon thnh mn th nghim th phi hc li theo quy nh ca phng o to.
4. Sinh vin hon thnh ton b cc bi th nghim theo quy nh s c thi nhn im kt
thc mn hc.
IU V.
1. Cc sinh vin c trch nhim nghim chnh chp hnh bn ni quy ny.
2. Sinh vin no vi phm, cn b ph trch th nghim c quyn cnh bo, tr im thi.
Trng hp vi phm lp li hoc phm li nghim trng, sinh vin s b nh ch lm th
nghim v s b a ra hi ng k lut nh trng.
Tp.HCM, Ngy 20 thng 09 nm 2009
KHOA IN-IN T
( k)
PGS TS. PHM HNG LIN

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

MC LC
Bi 1: Mch in DC, Mch Thevenin-Norton v mng mt ca 2
Bi 1.1: Mch in DC 2
Bi 1.2: Mch Thevenin-Norton v mng mt ca 11
Bi 2: Th nghim mch in AC 1 pha v 3 pha 17
Bi 2.1: Mch in xoay chiu 1 pha17
Bi 2.2: Mch in xoay chiu 3 pha24
Bi 3: Mng 2 ca tuyn tnh khng ngun v mch cng hng RLC33
Bi 3.1: Mng 2 ca tuyn tnh khng ngun 33
Bi 3.2: Mch cng hng RLC 41
Bi 4: Qu trnh qu mch tuyn tnh-mch phi tuyn49
Bi 4.1: Qu trnh qu mch tuyn tnh49
Bi 4.2: Mch phi tuyn 57

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 1

MCH IN DC, MCH THEVENIN-NORTON


V MNG MT CA

Bi 1.1

MCH IN DC

I/. MC CH
 o dng in, o in p, o cng sut.
 Kho st mch in ni tip, mch in song song.
 Kho st nh lut K1, nh lut K2 v nguyn l xp chng.
 Kho st hin tng ngn mch, h mch.
II/. PHN L THUYT
nh lut Ohm

Quan h gia dng v p trn mt phn t in tr R:


U = R.I
Cng sut trn in tr R:
P = U.I
nh Lut K1
Tng i s cc dng in bt k ti mt nt bng khng.

Qui c: Cc dng in c chiu dng i vo nt th ly du (+), cn i ra


khi nt th ly du (-), hoc ngc li.

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

nh Lut K2
Tng i s cc in p trn cc phn t dc theo cc nhnh trn mt vng
bng khng.

Nguyn l xp chng
p ng to bi nhiu ngun kch thch tc ng ng thi th bng tng cc
p ng to bi mi ngun kch thch tc ng ring r.
III/. DNG C TH NGHIM
 Bng mch th nghim: bn s 1 MODULE 1A v MODULE 1B.
 Ngun p v ngun dng DC iu chnh c.
 VOM.
 Dy ni.
IV/. PHN TH NGHIM
1/. Kho st nh lut K1 v K2 cho mch in ni tip v song song:
a/. Mch ni tip
 Mch in th nghim nh hnh 1:
R1=10 , R2=2 , R3=2 , R4=4 .
(1)

R2

A
A

JJ

V1

R1

R3
R4

Hnh 1

 S dng mch (a),

MODULE 1A

 Cc bc thc hin:
1. t ngun dng v tr OFF.
2. Kt ni ngun dng vo s mch.
3. Mc Ampe k o dng in chy qua in tr R1.
B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


4. Bt ngun dng ON, chnh ngun dng gi tr 3A.
5. c ch s dng in qua R1.
6. Dng mt Vn K ln lt o cc hiu in th gia hai u ngun dng,
R1, R2, R3, R4. Ghi cc gi tr o c vo bng s liu.
7. Bt ngun dng v tr OFF.
8. Qu trnh lm tng t nh cc bc trn, o dng in qua cc in tr R2.
9. c v ghi cc ch s in p, dng in o c vo bng.
Phn t

Ngun dng

R1

R2

R3

R4

Dng
Ap
Cng sut
 Cu hi:
1. T bng s liu, hy tnh cng sut ca mi phn t (in vo bng).
2. Hy kim chng nh lut K1 v K2.
 nh lut K1 ti nt 1:
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
 nh lut K2 cho vng V1:
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3. Nhn xt v mi quan h gia cng sut ca ngun dng vi tng cng
sut tiu tn trn cc in tr.
...............................................................................................................................
b/. Mch song song
 Mch in th nghim nh hnh 2:
R1=10 , R2=22 , R3=50 , R4=50

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

R1
A

(1)

V
V1

R2

R3

R4

Hnh 2

 S dng mch (b), MODULE 1A


 Cc bc thc hin:
1. t ngun p v tr OFF.
2. Kt ni ngun p vo s mch.
3. Mc Ampe k o dng in chy qua in tr R1.
4. Bt ngun p ON, chnh n gi tr 20V.
5. c ch s dng in qua R1.
6. Dng mt Vn K ln lt o cc hiu in th gia hai u R1, R2, R3, R4.
Ghi cc gi tr o c vo bng s liu.
7. Bt ngun p v tr OFF.
8. Qu trnh lm tng t, ln lt o cc gi tr dng in chy qua cc in
tr R2, R3 v R4.
9. c v ghi cc ch s in p, dng in o c vo bng sau

Phn t

Ngun p

R1

R2

R3

R4

Dng
p
Cng sut
 Cu hi:
1. T bng s liu, hy tnh cng sut ca mi phn t (in vo bng trn).
2. Kim chng nh lut K1 v K2
 nh lut K1 ti nt 1
B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
 nh lut K2 cho vng V1
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3. Nhn xt v mi quan h gia cng sut ca ngun p vi tng cng sut
tiu tn trn cc in tr.
2/. Nguyn l xp chng
 Mch in th nghim nh hnh 3:
R1=20 , R2=5 , R3=10 , R4=5 .

R3

R1
A

R4
R2

Hnh 3

 S dng s trong MODULE 1B.


 Cc bc thc hin:
1. t ngun p v ngun dng v tr OFF.
2. Kt ni ngun p v ngun dng vo s mch.
3. Mc Ampe k o dng in chy qua in tr R2.
4. ng kho K1, h kho K2. iu ny cho php kch thch mch bng
ngun p v trit tiu ngun dng (ngun p ON, ngun dng OFF),
5. Bt ngun p ON v ngun dng OFF, chnh ngun p gi tr 20V.
6. c v ghi vo bn s liu ch s dng in qua R2, gi l dng I21.
7. Dng Vn K o hiu in th gia hai u R2, gi l U21. Ghi cc gi
tr o c vo bng s liu.

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


8. M kho K1, ng kho K2. iu ny cho php kch thch mch bng
ngun dng v trit tiu ngun p (ngun p OFF, ngun dng ON),
chnh ngun dng gi tr 3A.
9. c v ghi vo bn s liu ch s dng in qua R2, gi l dng I22.
10. Dng Vn K o hiu in th gia hai u R2, gi l U22. Ghi cc gi
tr o c vo bng s liu.
11. ng c 2 kho K1 v kho K2. iu ny cho php kch thch mch
bng c hai ngun dng v ngun p (c hai ngun ON).
12. c v ghi vo bn s liu ch s ca Ampe k, ch dng in qua R2,
gi l dng I2.
13. Dng Vn K o hiu in th gia hai u R2, gi l U2. Ghi cc gi tr
o c vo bng s liu.
Ngun p ON
Ngun dng OFF

Ngun p OFF
Ngun dng ON

Ngun p ON
Ngun dng ON

I21

I22

I2

U21

U22

U2

 Cu hi:
1. T bng s liu trn, so snh I2 vi I21 v I22, U2 vi U21 v U22.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
2.

Nguyn l xp chng:

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3. Nhn xt v nguyn l xp chng cho mch in trn.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
4. Sinh vin hy t mc mch kho st nguyn l xp chng trn cc
in tr R1, R3, R4 theo trnh t cng vic ging nh trn.

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

Ngun p ON
Ngun dng OFF

in tr R1
Ngun p OFF
Ngun dng ON

Ngun p ON
Ngun dng ON

I11

I12

I1

Nhn xt:

U11

U12

U1

............................................................................................................................
............................................................................................................................

Ngun p ON
Ngun dng OFF

in tr R3
Ngun p OFF
Ngun dng ON

Ngun p ON
Ngun dng ON

I31

I32

I3

Nhn xt:

U31

U32

U3

............................................................................................................................
............................................................................................................................

Ngun p ON
Ngun dng OFF

in tr R4
Ngun p OFF
Ngun dng ON

Ngun p ON
Ngun dng ON

I41

I42

I4

Nhn xt:

U41

U42

U4

............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

3/. Hin tng ngn mch, h mch


 Mch in th nghim nh hnh 4.
 S dng s trong MODULE 1B.

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

MODULE 1B

1
R1 20

K1

R3 10
G

K2

R4
5

R2
5

Hnh 4

 Cc bc thc hin:
Ngun p cung cp cho mch o l 20V, ngun dng l 3A
1. t ngun p v ngun dng v tr OFF.
2. Kt ni ngun p v ngun dng vo s mch. Kho K1 v kho K2
ng.
3. H mch gia hai im E-M bng cch h mch hai im E-F, dng dy
dn ni tt cc cp im sau li vi nhau: A-B, C-D, G-H.
4. Bt ngun p v ngun dng ON.
5. o hiu in th h mch gia hai im E-M, gi l Uhm .
6. o dng in qua cc in tr R1 v R3. Gi l IR1, IR3.
7. Ghi cc gi tr o c vo bng s liu.
8. Bt ngun p v ngun dng v tr OFF.
9. Ngn mch gia hai im E-M bng cch mc gia hai im E M mt
Ampe k .
10. Bt ngun p v ngun dng ON. c ch s ca Ampe k, gi l Inm .
11. Bt ngun p v ngun dng v tr OFF.

B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


12. Ni tt gia E-M bng mt si dy dn, mc Ampe k gia hai im A-B
o dng IR1.
13. Tng t, o dng IR3.
14. Lu , mi ln thay i v tr mc Ampe k nn bt ngun p v ngun
dng v tr OFF.
H mch hai im E-M
Uhm

IR1

Ngn mch hai im E-M


IR3

Inm

IR1

IR3

 T bng s liu, hy nhn xt cc kt qu o c.


................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

10

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 1.2

MCH THEVENIN V MNG MT CA

I/. MC CH
 Minh ha cc nh l Thevenin v Norton.
 S dng s tng ng Thevenin v Norton kho st mng mt ca.
 Kho st s phi hp tr khng gia ngun v ti truyn cng sut cc i.
II/. PHN TM TT L THUYT
nh L Thevenin
C th thay th tng ng mt mng mt ca tuyn tnh bi mt ngun in
p bng in p trn ca khi h mch mc ni tip vi tr khng Thevenin ca mng
mt ca.
nh L Norton
C th thay th tng ng mt mng mt ca tuyn tnh bi mt ngun dng
in bng dng in trn ca khi ngn mch mc song song vi tr khng Thevenin
ca mng mt ca.

Zo
Uhm

Inm

a/ S
S Thevenin

Trong :

Zo

b/ S
S Norton

Uhm

: in p h chng mch trn phn mng mt ca.

Inm

: dng in ngn mch qua ca phn mng mt ca.

Zo

: tr khng vo mng mt ca khi cho n tr nn th ng.

Mt khc, cc gi tr trong cc s tng ng trn cn c lin quan vi nhau


theo cng thc sau:
B mn K thut in, Khoa in in t

11

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


Zo =

U hm
I nm

Cng thc ny gip ta xc nh c Zo thng qua vic xc nh Uhm v Inm .


Nguyn l truyn cng sut cc i:
Theo nh l Thevenin, bt k mt mng mt ca no ni vi ti cng c th
a v s tng ng nh hnh sau:

Zn
E

Zt

Mch tng ng

mng mt ca
c/ Mng
M ng mt
m t ca
c a

Trong E v Zn c xc nh theo nh l tng ng Thevenin.


Ti Zt s nhn c cng sut cc i nu:
Zt = Zn
y l iu kin phi hp tr khng gia ngun v ti
Trong bi th nghim ny, Zn = Rn v Zt = Rt u l thun tr nn iu kin phi hp
tr khng s l:
Rt = Rn
III/. DNG C TH NGHIM
 Bng mch th nghim: bn s 1 MODULE 1C.
 Ngun p v ngun dng DC iu chnh c.
 VOM.
 Dy ni.
IV/. PHN TH NGHIM
 Mch th nghim nh hnh 5:

B mn K thut in, Khoa in in t

12

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

R5
R1

R3
A
R2

RL

R4

B
Hnh 5

Mc ch: Xy dng s tng ng Thevenin v Norton ca mch nhn


t 2 cc A v B.
 S dng s trong MODULE 1C.

MODULE 1C

R5 47

R1

R3

22

10
K2

K1
1
A

A
V source

R2

RL

10

R4

V
B

5
I source

Hnh 6

B mn K thut in, Khoa in in t

13

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


1/. Xy dng m hnh mch tng Thevenin - Norton
 Cc bc thc hin:
1. t ngun p v ngun dng v tr OFF.
2. Kt ni ngun p v ngun dng vo s mch.
3. ng 2 kha K1 v kha K2.
4. H mch hai im A-B (hai u in tr R2).
5. Bt ngun p v ngun dng ON, chnh ngun p 20V v ngun dng
3A.
6. Dng Vn k o hiu in th h mch gia hai im A-B, gi l Uhm .
7. Tt ngun p v ngun dng.
8. Ngn mch A-B bng cch gn Ampe k gia A v B.
9. Bt ngun p v ngun dng ON.
10. c gi tr trn Ampe k, gi l dng ngn mch Inm.

Uhm

Inm

Ro

 Cu hi:
1. T bng s liu hy tnh in tr tng ng Thevenin/Norton Ro
R0 =
2. V mch tng ng Thevenin v mch tng ng Norton. Ghi y
cc gi tr ca cc phn t trong mch.

B mn K thut in, Khoa in in t

14

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


2/. Phi hp tr khng gia ngun v ti (truyn cng sut cc i)
 Cc bc thc hin
1. Tt ngun p v ngun dng. Bt kho K1 v tr ON, kho K2 ON.
2. Ni vo hai im A-B mt bin tr Rt bng cch ni tt hai im B-D v
mc Ampe k gia hai im A-C.
3. Bt ngun p v ngun dng ON.
4. iu chnh bin tr Rt khong 10 gi tr t khng n gi tr cc i.
5. ng vi mi gi tr ca Rt hy ghi li gi tr dng in v in p trn Rt
ri in vo bng sau:

STT

10

Rt
U
I
P
 Cu hi:
1. Tnh ton cng sut tiu tn P trn Rt ng vi tng gi tr ca Rt (in
gi tr tnh ton vo bng trn).
2. T bng gi tr o c, v th cng sut tiu tn P trn Rt theo gi tr
ca Rt, P = f(Rt).

10

Rt

B mn K thut in, Khoa in in t

15

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


3. T th hy xc nh gi tr ca Rt sao cho cng sut tiu tn trn Rt l
ln nht. Rtmax =
4. Theo l thuyt gi tr ca Rt l bao nhiu.
Rtmax (l thuyt) =
5. Nhn xt v cc gi tr ny.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

16

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

TH NGHIM MCH IN AC 1 PHA

Bi 2

V 3 PHA
Bi 2.1

MCH XOAY CHIU 1 PHA

I/. MC CH
Kho st cc thng s c trng ca mt on mch c kch thch bng
ngun xoay chiu hnh sin nh: p, dng, tr khng, cng sut, lch pha.
V gin vect dng, p ca mt on mch.
II/. TM TT L THUYT
Trong ch xc lp iu ho (ngun kch thch hnh sin), cc thng s trong
mi nhnh c mi quan h vi nhau nh sau:
U = Z*I

hay

I = Y*U

= u - i
P = U x I x Cos() = Re[Z] x I2
III/. DNG C TH NGHIM
 Bng mch th nghim: bn s 2 MODULE 2A.
 Ngun p xoay chiu 1 pha iu chnh c, tn s 50 Hz.
 VOM s.
 Watt k.
 Dy ni.
IV/. PHN TH NGHIM
1/. Mch thun tr, thun dung, thun cm
 Mch th nghim nh hnh 7:

B mn K thut in, Khoa in in t

17

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

*
*

Vac

B
Hnh 7

 Da vo hnh 7, sinh vin ln lt mc mch vi cc ti Z l: R, L, C.


 Vi trng hp ti R, sinh vin t v mch th nghim vi y dng c o,
th nghim c tin hnh theo cc bc sau:
1. Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p t ngu v v tr 0V.
2. Mc mch nh hnh v, lu cc dng dng v p ca Watt k.
3. Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p t ngu sao cho ch
s ca Vn k l 220V.
4. c cc tr s o cc gi tr in p, dng in, cng sut v ghi vo
bng sau tng ng vi tng trng hp.
 Qu trnh lm tng t cho cc ph ti L v C. Cc gi tr o c ghi vo bng
sau
U (V)

I (A)

P(kW)

R
L
C
 T bng s liu o c, trong mi trng hp hy:
1. Xc nh gc lch pha gia hiu in th v dng in gia hai im
A-B (in gi tr tnh ton c vo bng trn).
2. V gin vect dng v p ca on mch.

B mn K thut in, Khoa in in t

18

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


3. Tnh cng sut tc dng trn mi phn t mch theo l thuyt. So snh
vi cng sut o c.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
4. Nhn xt.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
2/. Mch R, L, C ni tip
 Mch th nghim nh hnh 8:

*
*

Vac

L
C
B

Hnh 8

 Th nghim c tin hnh theo cc bc sau:


1. Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p t ngu v v tr 0V.
2. Mc mch nh hnh v 8, lu cc dng dng v p ca Watt k.
3. Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p t ngu sao cho ch
s ca Vn k l 200V.
4. c cc tr s o tr in p, dng in, cng sut v ghi vo bng sau:
U(V)

I(A)

P(kW)

on mch A-B
R
L
C
B mn K thut in, Khoa in in t

19

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


Lu : o cng sut trn cc phn t R, L, C ta ch vic mc cun p ca
Watt k mc ti: A-C, C-D, D-B.
 T bng s liu o c hy:
1. Xc nh gc lch pha gia hiu in th v dng in gia hai im
A-B v tng phn t mch (gi tr tnh ton in vo bng trn).
2. V gin vect dng v p ca on mch.

3. Tnh biu thc UAB.I.Cos(). So snh vi cng sut o c.


.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Xc nh tr khng phc ZAB t gi tr U, I va o c trong bng s liu
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
4. Nhn xt.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3/. Mch R, L, C song song
 S mch th nghim nh hnh 9:

B mn K thut in, Khoa in in t

20

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

*
*

Vac

B
Hnh 9

 Th nghim c tin hnh theo cc bc sau


1. Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p t ngu v v tr 0V.
2. Mc mch nh hnh v 9, lu cc dng dng v p ca Watt k.
3. Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p t ngu sao cho ch
s ca Vn k l 200V.
4. c cc tr s o tr in p, dng in, cng sut v ghi vo bng sau:
Lu : trc khi chuyn v tr cc Ampe k ti cc v tr cc nhnh o dng
in nhnh th phi bt cng tc ngun v tr OFF.

U(V)

I(A)

P(kW)

on mch A-B
R
L
C
 T bng s liu o c hy:
1. Xc nh gc lch pha gia hiu in th v dng in gia hai im A-B
v tng phn t mch bng gin vect (gi tr tnh ton in vo bng
trn).
2. V gin vect dng v p ca on mch.

B mn K thut in, Khoa in in t

21

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

3. Tnh biu thc UAB.I.Cos(). So snh vi cng sut o c.


..............................................................................................................................
4. Xc nh tr khng phc ZAB t gi tr U, I va o c trong bng s liu
..............................................................................................................................
5. Nhn xt.
...............................................................................................................................
4/. Mch R, L, C hn hp
 S mch th nghim nh hnh 10:

*
*

R
Vac

C
L

B
Hnh 10
 Th nghim c tin hnh theo cc bc sau:
1. Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p t ngu v v tr
0V.
2. Mc mch nh hnh v 10, lu cc dng dng v p ca Watt k.
3. Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p t ngu sao cho
ch s ca Vn k l 200V.
4. c cc tr s o tr in p, dng in, cng sut v ghi vo bng
sau:
22
B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


Lu : trc khi chuyn v tr cc Ampe k, Volt k v Watt k vi cc v tr cc
nhnh o dng in nhnh th phi bt cng tc ngun v tr OFF.
U(V)

I(A)

P(kW)

on mch A-B
R
L
C
 T bng s liu o c hy:
1. Xc nh gc lch pha gia hiu in th v dng in gia hai im A-B
v tng phn t mch bng gin vect (gi tr tnh ton in vo bng
trn).
2. V gin vect dng v p ca on mch.

3. Tnh biu thc UAB.I.Cos(). So snh vi cng sut o c.


..............................................................................................................................
4. Xc nh tr khng phc ZAB t gi tr U, I va o c trong bng s liu
..............................................................................................................................
5. Nhn xt.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

23

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 2.2

MCH XOAY CHIU 3 PHA

I/. MC CH
Kho st vic u dy cho ngun ti v cch mc cc dng c o trong mt
mch in ba pha.
Kho st vic o cng sut trn mt mch ba pha.
II/. TM TT L THUYT
Mach ba pha l h thng gm ba sc in ng, ba ti v cc dy ni chng.
Mt h thng ba pha thng dng nht l h thng ba pha c ngun ba pha i xng.
C hai cch mc ti l mc hnh sao v mc tam gic. Trong tng trng hp, cn lu
n cc cng thc tnh ton dng, p pha v dy.
o cng sut ti ba pha, ngi ta ln lt o cng sut tng pha (phng
php dng ba Watt k) hay dng phng php hai Watt k. Mi phng php o c
tng c im ring v phm vi kho st ring m sinh vin cn lu .
Sinh vin cn n li kin thc mch ba pha trong gio trnh mch in 1 trc
khi th nghim bi ny.
III/. DNG C TH NGHIM
Bng mch th nghim : bn s 2 MODULE 2B, MODULE 2C
Ngun p xoay chiu 3 pha, tn s 50 Hz.
VOM s.
Watt k.
Dy ni
IV/. PHN TH NGHIM
1/. Mch 3 pha ti hnh sao - c dy trung tnh
 S mch th nghim nh hnh 11. Ti Z1, Z2, Z3 l thun tr.

B mn K thut in, Khoa in in t

24

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

Z1

V1
Ip

Z2

V2
Ip

Z3

V3
Ip

It
0

Hnh 11

 t cc cng tt ngun V1, V2, V3 v tr OFF trc khi tin hnh mc mch.
 Sinh vin t mc mch nh hnh 11 v cc ng h o lng thch hp thc
hin o cc gi tr dng in pha, p pha, p dy v dng dy trung tnh ri ghi
kt qu vo bng sau:
Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Itt

 o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha.


P1

P2

P3

Pt

 Cu hi:
1. V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i
lng.

B mn K thut in, Khoa in in t

25

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
2. Lm li th nghim trn vi mi ti Z1, Z2, Z3 l R-C mc ni tip.
Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Itt

 o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha.


P1

P2

P3

Pt

V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i lng

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. Lm li th nghim trn vi ti Z1, Z2 l thun tr R, Z3 l R, L, C mc
ni tip (ti bt i xng).

Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Itt

 o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha.


P1

P2

B mn K thut in, Khoa in in t

P3

Pt

26

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i lng

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
2/. Mch 3 pha ti hnh sao khng dy trung tnh (i xng v bt i xng)
 S mch th nghim nh hnh 12. Ti Z1, Z2, Z3 l thun tr.

Z1

V1
Ip1

Z2

V2
Ip2

Z3

V3
Ip3
0

Hnh 12

Bt cc cng tt ngun V1, V2, V3 v tr OFF trc khi tin hnh mc mch.

Sinh vin mc mch nh hnh 12 v thc hin o dng pha, p pha, p dy ri ghi
kt qu vo bng sau:
Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

B mn K thut in, Khoa in in t

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

27

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

P2

P3

Pt

Cu hi:
1. V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i
lng.

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
2. o in p im trung tnh. Nhn xt.
Utt =
3. Lm li th nghim trn vi mi ti Z1, Z2, Z3 l R, L mc ni tip.
Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

P2

P3

Pt

V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i


lng

B mn K thut in, Khoa in in t

28

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
4. Lm li th nghim trn vi ti Z1, Z2 l thun dung C, Z3 l R, C mc
ni tip (ti bt i xng).
Up1

Up2

Up3

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

P2

P3

Pt

V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i


lng

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
3/. Mch 3 pha ti hnh tam gic (i xng v bt i xng)
 S mch th nghim nh hnh13. Ti Z1, Z2, Z3 l thun tr.

V1
Ip1

Id1

Ip3

Z1

V2

Ip2

Id2

Z3

Z2

V3
Id3
0

Hnh 13

B mn K thut in, Khoa in in t

29

Tai lieu hng dan th nghiem mch in




Bt cc cng tt ngun V1, V2, V3 v tr OFF trc khi tin hnh mc mch.

Sinh vin mc mch nh hnh v 13 v thc hin o dng pha, dng dy, p pha
( p dy) ri ghi kt qu vo bng sau:

Ud1

Ud2

Ud3

Ip2

Ip3

Id1

Id2

Id3

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

Ip1

P2

P3

Pt

Cu hi:
1. V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc i
lng.

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
2. Lm li th nghim trn vi mi ti Z1, Z2, Z3 l R, L mc ni tip.
Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Id1

Id2

Id3

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

P2

B mn K thut in, Khoa in in t

P3

Pt

30

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc
i lng

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
3. Lm li th nghim trn vi ti Z1, Z2 l thun dung C, Z3 l thun tr R
(ti bt i xng).

Ud1

Ud2

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Id1

Id2

Id3

o cng sut trn cc ti t suy ra cng sut ca mch ba pha:


P1

P2

P3

Pt

V th vect dng p pha v dy. Nhn xt mi quan h gia cc


i lng

.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
B mn K thut in, Khoa in in t

31

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


4/. Kho st hin tng mt pha
a/. Ti mc hnh sao


Bt cc cng tt ngun V1, V2, V3 v tr OFF trc khi tin hnh mc mch.

Sinh vin mc mch nh hnh v 11 vi Z1, Z2, Z3 l thun tr R

Bt cc cng tt ngun V1, V2, v tr ON, V3 v tr OFF.

Thc hin o dng pha (dng dy),


ghi kt qu vo bng sau:

Up1

Up2

Up3

Ud1

p pha,

Ud2

p dy, dng dy trung tnh ri

Ud3

Ip1

Ip2

Ip3

Itt

So snh kt qu vi kt qu o phn 1. Nhn xt khi xy ra hin tng mt pha.


..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

b/. Ti mc tam gic




Bt cc cng tt ngun V1, V2, V3 v tr OFF trc khi tin hnh mc mch.

Sinh vin mc mch nh hnh v 13 vi Z1, Z2, Z3 l thun tr R

Bt cc cng tt ngun V1, V2, v tr ON, V3 v tr OFF.

Thc hin o dng pha, dng dy, p pha, p dy ri ghi kt qu vo bng sau:
Up1

Up2

Up3

Ip1

Ip2

Ip3

Ud1

Ud2

Ud3

Id1

Id2

Id3

So snh kt qu vi kt qu o phn 3. Nhn xt khi xy ra hin tng mt pha.


.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

32

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 3: MNG 2 CA TUYN TNH KHNG NGUN

V MCH CNG HNG RLC


Bi 3.1

MNG HAI CA TUYN TNH KHNG NGUN

I/. MC CH
S dng mt trong cc phng php hc tm hiu cch xc nh cc thnh
phn ca ma trn c trng cho mng hai ca, kho st cc tnh cht ca mng hai ca,
ng dng l thuyt mng hai ca vo vic phn tch mch.
Kho st ma trn A, ma trn Z v nguyn l tng h.
II/. TM TT L THUYT
Ta bit h phng trnh dng A ca mng hai ca tuyn tnh khng ngun c dng:
.

U1 = A 11 U 2 + A12 I 2
.

I1 = A 21 U 2 + A 22 I 2

Lu : Chiu dng in I2 chn cng chiu in p U2.


phn th nghim ny, tin hnh xc nh cc h s Aik thng qua cc trng thi
c bit ca mng hai ca l ngn mch v h mch mt trong hai ca (xem thm
phn l thuyt v mng hai ca). th vect dng p ca mch s gip ta xc nh
c gc pha ca cc i lng vect trn mch.
C th nh sau:
A11 =

A21 =

U1

U1

U2 I2 = 0

A12 =

I1

I1

U2 I2 = 0

I2 U2 = 0

A22 = .

I2 U2 = 0

i vi cc dng ma trn Z:
B mn K thut in, Khoa in in t

33

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


.

U 1 = Z11 I1 + Z12 I 2
.

U 2 = Z 21 I1 + Z 22 I 2

Cc thng s Zik c xc nh nh sau:


Z11 =

U1

U1

I1 I 2 = 0

Z12 =

Z21 =

U2
.

I 2 I1 = 0

I1 I 2 = 0

Z22 =

U2
.

I 2 I1 = 0

Nguyn l tng h
Dng in pht sinh ti mt nhnh di kch thch ca mt ngun p duy nht
t ti nhnh th hai, s bng dng pht sinh ti nhnh th hai khi t ti nhnh th nht
cng ngun p (v l ngun duy nht).
i vi mng hai ca, kim tra nguyn l tng h, ta c th tin hnh bng
th nghim nh sau: cho ngun p vo ca 1 v ngn mch ca 2, ghi nhn dng ngn
mch ca 2 ny; sau cho ngun p vo ca 2 v ngn mch ca 1, ghi nhn dng
ngn mch ca 1 ny. Gi tr ca dng in qua hai ca b ngn mch cho ta kim
chng tnh ng n ca nguyn l tng h.
III/. DNG C TH NGHIM
Bng mch th nghim : bn s 3 MODULE 3A
Ngun AC 48V.
VOM S.
Dy ni
Cc thng s mch : R1 = 30 , R2 = 20, R3= 20, C= 150F, RL= 16..
IV/. PHN TH NGHIM
S mch:

B mn K thut in, Khoa in in t

34

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

R3
K

1
+

I1

R1

R2

I2

Ic

U1

U2

RL

Hnh 14

1/. Xc nh ma trn A khi kha K h v ng


1.1/. Kha K m
 Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p cch ly v v tr 0V.
 H kha K.
 Ni ca vo (1) (1) vi ngun AC (ng ra ca bin p cch ly).
 H mch ca ra (2) (2).
 Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p cch ly sao cho in p U1 =
48V.
 Thc hin o cc gi tr dng v p trn mch ri in vo bng sau:
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

H mch
 Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p cch ly v v tr 0V.
 Vn h kha K.
 Ni ca vo (1) (1) vi ngun AC (ng ra ca bin p cch ly).
 Ngn mch ca ra (2) (2).
 Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p cch ly sao cho in p U1 =
48V.
B mn K thut in, Khoa in in t

35

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


 Thc hin o cc gi tr dng v p trn mch ri in vo bng sau:
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

Ngn mch
 Cu hi:
1.1.a/. T cc s liu o c ng vi hai trng hp h mch v ngn mch ng
ra, hy v gin vect ca cc i lng dng p xc nh gc pha ca cc
i lng phc I1, U2 , I2 vi gi s gc pha ca U1 l bng khng.

1.1.b/. Xc nh cc h s Aik ca ma trn thng s A.


A11 =
A12 =
A21 =
A22 =
1.2/. Kha K ng
 Tun t thc hin cc bc th nghim nh trong trng hp kha K m
 Cc gi tr dng p o c trong trng hp ng ra h mch.
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

H mch
 Cc gi tr dng p o c trong trng hp ng ra ngn mch.
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

Ngn mch
B mn K thut in, Khoa in in t

36

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

 Xc nh cc h s Aik ca ma trn thng s A.


A11 =
A12 =
A21 =
A22 =
2/. Kim chng phng trnh dng A
a/. ng vi hai trng hp ca kha K, hy tnh biu thc:
T = A11A22 - A12A21
a.1/. Kha K m:
 T=

 Nhn xt:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
a.2/. Kha K ng:
 T=

 Nhn xt:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

37

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


b/. Mc ti RL ti ca ra (2) (2), kha K h. Thc hin o t ht cc thng s sau:

Ng ra gn

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

Ti RL
 T s liu o, v gin vect v xc nh gc pha ca I1, U2, I2. Gi s gc pha
ca U1 l bng 0.

 S dng ma trn thng s A trong trng hp kha K h, hy tnh gi tr U2 v I2


theo U1, I1 bit. Hy so snh vi kt qu o c, nhn xt.
.

U2 =
.

I2 =

Nhn xt :
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3/. Xc nh ma trn Z khi kha K h v ng
3.1/. Kho K h
 Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p cch ly v v tr 0V.
 H kha K.
 Ni ca vo (1) (1) vi ngun AC (ng ra ca bin p cch ly).
 H mch ca ra (2) (2).
 Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p cch ly sao cho in p U1 =
48V.
B mn K thut in, Khoa in in t

38

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


 Thc hin o cc gi tr dng v p trn mch ri in vo bng sau:
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

H mch
 Bt cng tc ngun v tr OFF, iu chnh bin p cch ly v v tr 0V.
 Vn h kha K.
 Ni ca ra (2) (2) vi ngun AC (ng ra ca bin p cch ly).
 H mch ca vo (1) (1).
 Bt cng tc ngun v tr ON, iu chnh bin p cch ly sao cho in p U2 =
48V.
 Thc hin o cc gi tr dng v p trn mch ri in vo bng sau:
Ng vo

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U1

H mch
 Cu hi:
3.1.a/. T cc s liu o c ng vi hai trng hp h mch ng vo v ng ra,
hy v gin vect ca cc i lng dng p xc nh gc pha ca cc i
lng phc I1, U2 , I2 vi gi s gc pha ca U1 l bng khng.

3.1.b/. Xc nh cc h s Zik ca ma trn thng s Z.


Z11 =
Z12 =
Z21 =
Z22 =
3.1.c/. Nhn xt ma trn Z thu c:
B mn K thut in, Khoa in in t

39

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


.................................................................................................................................
3.2/. Kho K ng
 Tun t thc hin cc bc th nghim nh trong trng hp kha K m
 Cc gi tr dng p o c trong trng hp ng ra h mch.
Ng ra

I1

I2

IC

UR1

UR2

UC

U2

UC

U1

H mch
 Cc gi tr dng p o c trong trng hp ng vo h mch.
Ng vo

I1

I2

IC

UR1

UR2

H mch

 Xc nh cc h s Zik ca ma trn thng s Z.


Z11 =
Z12 =
Z21 =
Z22 =
 Nhn xt ma trn Z thu c:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

40

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


4/. Kim chng nguyn l tng h v tuyn tnh
a/. Nguyn l tng h:
Mch th nghim nh hnh v, ln lt cho kha K h v ng hy o cc dng in I1
v I2 ng vi hai trng hp :
 Ni ca vo vi ngun 48V, ngn mch ca ra.
 Ni ca ra vi ngun 48V, ngn mch ca vo.
Ni ca vo vi ngun 48V
Ngn mch ca ra.

Ni ca ra vi ngun 48V
Ngn mch ca vo.

K h

I1 =

I2 =

I1 =

I2 =

K ng

I1 =

I2 =

I1 =

I2 =

 Hy nhn xt kt qu o c.
...............................................................................................................................
b/. Tnh cht tuyn tnh :
 Mc ti RL vo ca ra (2) (2) ca mng hai ca, kha K h.
 Chnh in p vo ca vo l U1 = 48V, o xc nh gi tr in p ng ra
U2 =
 Da vo tnh cht t l hy tnh in p ng ra khi in p ng vo l 24V
U2 (U1 = 24V) =
 Hy mc mch v o c kim chng (khi U1 = 24V)
U2 =
Nhn xt :
...............................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

41

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 3.2

MCH CNG HNG RLC

I/. MC CH
Bi th nghim gip sinh vin hiu c mt s c tnh ca mch cng hng
R L C, cch xc nh tn s cng hng ca nhnh, xc nh bng thng ca mch
cng hng v kho st hnh dng cc tn hiu trong mch khi hin tng cng hng
xy ra.
II/. TM TT L THUYT
mch RLC ni tip, tr hiu dng in p trn cc phn t khng gn cng
hng s rt ln so vi in p vo mch. mch RLC song song th dng in qua mc
li LC gn cng hng s rt ln so vi dng in cp cho nhnh.
Ti tn s cng hng, bin tn hiu ng ra s l cc i. V khong tn s,
m bin hm truyn t p gim 2 bin cc i, c gi l bng thng ca
mch cng hng (k hiu l B). H s phm cht Q ca mch cng hng c th c
tnh bng cng thc :
Q = f0 / B

f0 : Tn s cng hng.

o lch pha hai tn hiu bng dao ng k


Gi s 2 tn hiu a vo dao ng k ng x v y c biu thc :
x = asin(t)
y = bsin(t + )
Dao ng k s biu din trn mn hnh tn hiu y qut theo tn hiu x nh hnh 15.
y

Y0

rr

2b

2R

2a
Hnh 15

B mn K thut in, Khoa in in t

42

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


xc nh gc pha bng dao ng k, ngi ta c hai cch n gin:
 Cch 1 : (Dng th)
Ta c th thy rng, ti t = 0 th x = 0 v y = Y0
=> bsin () = Y0

=> sin() = Y0 / b

y b l gi tr cc i ca tn hiu y, c th xc nh trn mn hnh v Y0 cng


tng t. Nh vy gc lch pha s c tm t :
Sin() = Y0 /b
Phng php ny r rng n gin, nhng thc ra n ch hu hiu cho cc gi tr
gc pha nh. Khi sin() thay i nhanh theo ( nh hn hay bng 450). Cn vi
cc gi tr gn 900 th tr sin() thay i rt chm, v chnh xc s gim.
 Cch 2 :(Dng dao ng k so pha)
R rng chng ta c th cho cng lc hai tn hiu vo dao ng k (chn MODE ca
tng qut dc l DUAL hay CHOP) v so pha da vo cc thng s dc c trn mn
hnh. Cch ny cn cho ta thy c s nhanh chm pha ca hai tn hiu.
III/. DNG C TH NGHIM
Bng mch th nghim : bn s 3 MODULE 3B
My pht sng
Dao ng k
Dy ni
Cc thng s mch : C = 1 f ; L=10 mH ; Rs = 100. ; RL = 10.
IV/. PHN TH NGHIM
1/. Mch R-L-C ni tip
 Mc mch th nghim nh hnh 16 :

B mn K thut in, Khoa in in t

43

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

DAO NG
NG
K
GND

CH 1

My
Pht
Sng

Vin

Vout

Hnh 16

 iu chnh my pht sng ch pht tn hiu hnh sin.


 Mc dao ng k vo nh hnh v 16 quan st tn hiu Vout nh hnh v.
 iu chnh bin tn hiu ng ra my pht sng khong 5V. Cho tn s ca my
pht sng thay i t 100Hz n 10KHz, t xc nh tn s cng hng ca
mch, f0.
Lu : ti tn s cng hng tn hiu ra Vout(t) s c bin ln nht. So snh
kt qu t c vi cng thc l thuyt.
f0 =
f0 (l thuyt) =
 Hy xc nh bin tn hiu ng ra ng vi cc tn s tn hiu ng vo theo bng
sau :
f(Hz)

100

200

400

800

1000

1500

2000

3000

6000

10000

Vout
Lu : ng vi mi tn s ca Vin, ta phi iu chnh li bin tn hiu vo
gi c nh l 5V, bi v khi thay i tn s my pht bin ca tn hiu ra cng i
theo.
Cu hi :
1.a/. Vi 10 gi tr o c v mt gi tr ti tn s cng hng, sinh vin hy v
p ng tn s ca mch cng hng trn : th Vout theo tn s ng vo f,
Vout(f).
B mn K thut in, Khoa in in t

44

Vout

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

100

200

400

800

1000

1500

2000

3000

6000

f(Hz)

1.b/. Tnh ton bng thng mch cng hng theo tn s f1 v f2. Vi f1 v f2 l
cc tn s m in p trn Rs gim i 2 ln so vi gi tr ti tn s
cng hng.
f1 =
f2 =
Bng thng cng hng B :
B = f2 f1
Xc nh h s phm cht Q
Q=
1.c/. o tr hiu dng in p trn t khi tn s f thay i t f0/3 n 3f0, vi
khong 10 gi tr. V th Uc(f) ?
f(Hz)
UC(V)

B mn K thut in, Khoa in in t

45

U c (V )

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

f(Hz)

2. Mch R v L - C song song


 Mc mch th nghim nh hnh 17 :

DAO NG
NG
K
CH 1

GND

Vout
+

My
Pht
Sng

RS

RL

Vin

L
Hnh 17

B mn K thut in, Khoa in in t

46

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


 iu chnh my pht sng ch pht tn hiu hnh sin.
 Mc dao ng k vo nh hnh v 17 quan st dng sng trn in tr Rs.
 iu chnh bin tn hiu ng ra mt pht sng khong 5V. Cho tn s ca my
pht sng thay i t 100Hz n 10KHz, t xc nh tn s cng hng ca
mch, f0. Lu : ti tn s cng hng tn hiu ra in p trn in tr Rs s c
bin nh nht. So snh kt qu t c vi cng thc l thuyt.
f0 =
f0 (l thuyt) =
 Hy xc nh bin tn hiu ng ra ng vi cc tn s tn hiu ng vo theo bng
sau :
f(Hz)

100

200

400

800

1000

1500

2000

3000

6000

10000

Vout
Lu : ng vi mi tn s ca Vin, ta phi iu chnh li bin tn hiu vo gi
c nh l 5v, bi v khi thay i tn s my pht bin ca tn hiu ra cng i
theo.
 Cu hi :

Vout

2.a/. Vi 10 gi tr o c v mt gi tr ti tn s cng hng, sinh vin hy v


p ng tn s ca mch cng hng trn : th Vout theo tn s ng vo f,
Vout(f).

100

200

400

800

1000

1500

2000

3000

6000

f(Hz)

B mn K thut in, Khoa in in t

47

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


2.b/. Tnh ton bng thng mch cng hng theo tn s f1 v f2. Vi f1 v f2 l
cc tn s m in p trn Rs bng 2 ln so vi gi tr ti tn s cng
hng.
f1 =
f2 =
Bng thng cng hng B :
B = f2 f1
Xc nh h s phm cht Q
Q=
2.c/. o tr hiu dng in p trn t khi tn s f thay i t f0/3 n 3f0, vi
khong 10 gi tr. V th Uc(f) ?
f(Hz)

Uc (V)

UC(V)

f(Hz)

B mn K thut in, Khoa in in t

48

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

QU TRNH QU MCH TUYN TNH -

Bi 4

MCH PHI TUYN


QU TRNH QU MCH TUYN TNH -

Bi 4.1
I/. MC CH

Bi th nghim ny gip sinh vin hiu c mt s c tnh qu mch


tuyn tnh, bao gm cc mch: R-C, R-L v mch R-L-C. Thng qua cc c tnh ny,
sinh vin c th kim nghim c cc phng php phn tch mch qu hc
phn l thuyt v hiu thm c mt s qu trnh vt l xy ra trong cc phn t mch
thc t.
II/. TM TT L THUYT
Qu trnh qu l qu trnh xut hin khi mch chuyn t mt ch xc lp
ny sang ch xc lp khc (xem thm l thuyt v qu trnh qu ). Thng thng
thi gian qu rt ngn nn quan st ngi ta s dng ngun kch thch chu k c
bin bin thin t ngt (ng m theo chu k).
II/. DNG C TH NGHIM

Bng mch th nghim: bn s 4 MODULE 4A


My pht sng.
Dao ng k, VOM.
Dy ni.
Cc thng s mch: VR = 10 K; R =100 ; C = 50 nF ; L = 1 mH.

III/. PHN TH NGHIM :


1/. Mch qu cp mt R-C:
 t cng tc ngun my pht sng v tr OFF.
 Mc mch th nghim nh hnh 18 :

B mn K thut in, Khoa in in t

49

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

DAO NG
K
CH
1
VR

GN
D
R

My
Pht
Sng

H
C

Hnh 18

 Cc bc thc hin
iu chnh bin tr VR = 1K.
Mc u o ca dao ng k vo hai m E G quan st tn hiu ng ra
ca my pht sng.
 Cu hi:
1.1. Bt ngun my pht sng v iu chnh my pht tn hiu xung vung c
bin l 5V v tn s 1 KHz.

Uout

V tn hiu ng ra ca my pht sng.

B mn K thut in, Khoa in in t

50

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


1.2. Mc u o ca dao ng k vo hai m H G quan st tn hiu in p
trn t C, uC(t).

Uc (t)

V dng sng ca tn hiu uC(t).

uR (t)

T dng sng uC(t), hy tnh thi hng ca mch ny.


.................................................................................................................................
So snh vi l thuyt. Nhn xt
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
1.3. Mc u o ca dao ng k vo hai m F H quan st tn hiu in p
trn in tr R, uR(t).

V dng sng ca tn hiu uR(t).

B mn K thut in, Khoa in in t

51

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

T dng sng uR(t) tnh thi hng ca mch ny.


...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
So snh vi l thuyt. Nhn xt.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
1.4. Thay i gi tr ca VR.
Nhn xt v s thay i thi hng.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
2/. Mch qu cp mt R-L
 t cng tc ngun my pht sng v tr OFF.
 Mc mch th nghim nh hnh 19:

DAO NG
K
CH
GN
VR

E
My
Pht
Sng

H
L

Hnh 19

 Cc bc thc hin
iu chnh bin tr VR= 1k.
Mc u o ca dao ng k vo hai m E G quan st tn hiu ng ra
ca my pht sng.
 Cu hi
2.1. Bt ngun my pht sng v iu chnh my pht sng pht tn hiu xung
vung c bin l 5V v tn s 1 Khz.
V tn hiu ng ra ca my pht sng.

B mn K thut in, Khoa in in t

52

Uout

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

2.2. Mc u o ca dao ng k vo hai m H G quan st tn hiu in p


trn cun dy L, uL(t).

uL (t)

V dng sng ca tn hiu uL(t).

T dng sng ca uL(t) hy tnh thi hng ca mch.


...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
So snh vi l thuyt. Nhn xt.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
2.3. Mc u o ca dao ng k vo hai m F H quan st tn hiu in p
trn in tr R, uR(t).
V dng sng ca tn hiu uR(t).
B mn K thut in, Khoa in in t

53

uR (t)

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

T dng sng uR(t) tnh thi hng ca mch .


So snh vi l thuyt. Nhn xt.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
2.4. Thay i gi tr ca VR.
Nhn xt v s thay i thi hng.
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
3/. Mch qu cp hai R-L-C
 Bt cng tc ngun my pht sng v tr OFF.
 Mc mch th nghim nh hnh 20 :

DAO NG
K
CH1

VR

My Pht
Sng

GND

H
C

Hnh 20

B mn K thut in, Khoa in in t

54

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


 Cc bc thc hin
iu chnh bin tr VR = 0.
Mc u o ca dao ng k vo hai m E G quan st tn hiu ng ra
ca my pht sng.
 Cu hi
3.1. Bt ngun my pht sng v iu chnh my pht sng pht tn hiu xung
vung c bin l 5V v tn s 1Khz.

Uout

V tn hiu ng ra ca my pht sng.

3.2. Mc u o ca dao ng k vo hai m F H quan st tn hiu in p


trn in tr R, uR(t).

uR(t)

V dng sng ca tn hiu uR(t).

3.3. Mc u o ca dao ng k vo hai m H K quan st tn hiu in


p trn t C, uC(t).
B mn K thut in, Khoa in in t

55

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

uC (t)

V dng sng ca tn hiu uC(t).

uC (t)

3.4. Nhn xt v cc dng sng o c.


.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
3.5. Bng l thuyt hy, xc nh in tr ti hn ca mch Rth. Cho bit khi no
th mch trng thi dao ng v khng dao ng.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
3.6. Thay i gi tr ca VR, hy nhn xt v s thay i dng sng uC(t).
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
3.7. V dng sng ca tn hiu uC(t) ng vi VR = 2k.

B mn K thut in, Khoa in in t

56

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


H V TN: ................................

Nhn xt ca gio vin hng dn

LP:

...................................

.......................................................

MSSV:

...................................

.......................................................

Bi 4.2

MCH PHI TUYN

I/. MC CH
Bi th nghim ny gip sinh vin n tp cc l thuyt c bn v phn t phi tuyn
v mt s hiu ng c bit gy ra bi tnh phi tuyn ca phn t mch.
II/. TM TT L THUYT
Mt trong cc m hnh in hnh cho cc phn t mch phi tuyn ph bin trong
thc tin l m hnh in tr phi tuyn v in cm phi tuyn. Hin nay c rt nhiu
phng php kho st mch phi tuyn nh : phng php gii tch, phng php
th, phng php s . . . . Mc d c khuyt im l chnh chnh xc khng cao,
nhng phng php th cho php ngi kho st tip cn v xem xt nh tnh mt
cch nhanh chng cc mch c cha phn t phi tuyn. Bi th nghim ny ch yu i
vo phng php th, ng dng n trong vic kho st c tuyn mch, hay cc qu
trnh xy ra trong mch khi c mt phn t tr phi tuyn.
Trong bi th nghim ny, in tr phi tuyn c kho st l Diode. xy
dng c tuyn ca in tr phi tuyn ta s dng phng php Volt-Amper : Kch
thch cho Diode bng mt ngun tn hiu sin, tn hiu in p v tn hiu dng in
tng ng c a vo ng qut ngang v qut dc ca dao ng k. th hin ra
trn dao ng k chnh l c tuyn V-A ca phn t phi tuyn i = f(u). Tuy nhin,
chng ta phi chuyn th Volt Volt trn mn hnh sang th Volt - Amper bng
cch ly i xng qua trc tung(thay u bng u).
Phn tch mch phi tuyn bng phng php th:
 Phn tch mch ang xem xt thnh 2 phn nh hnh bn di:
i
RT
UT

i
+
u

Phn mch tuyn tnh

Phn mch phi tuyn

 Phn th nht l phn mch tuyn tnh. Phn mch ny c biu din di dng
mch tng ng Thevenin, gm ngun UT mc ni tip vi in tr RT. Mi
quan h gia dng v p ti hai cc ca phn mch tuyn tnh c c trng bi
phng trnh ng ti:
B mn K thut in, Khoa in in t

57

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


i=

UT u
RT

(1)

 Lu : ng ti (1) ct trc honh ti im c gi tr bng in p ngun UT v


c h s gc l -1/RT . Nu in p ngun UT thay i th ng ti s thay i
nhng chng lun song song vi nhau.
 Phn th hai l phn mch phi tuyn. Phn t phi tuyn ny c c trng bi
c tuyn V-A: i = f(u) (2).
 Nu UT l ngun in p mt chiu: ng ti (1) s khng thay i theo thi
gian. Giao im ca hai thi (1) v (2) cho ta bit gi tr dng v p trn phn t
phi tuyn.
(2)

UT
RT
I

(1)

UT

 Nu UT l ngun in p xoay chiu: ng ti (1) s thay i lin tc theo thi


gian, t th ta s thu c dng sng ca dng in i(t) nh hnh v:
i

(1)
(2)

Um/RT

u
Um

t
UT

B mn K thut in, Khoa in in t

58

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


 Nu UT bao gm ngun in p mt chiu v xoay chiu: ng ti (1) s thay
i lin tc theo thi gian xung quanh ng ti tnh, t th ta s thu c
dng sng ca dng in i(t) nh hnh v:
i
i

(1)
(2)

UDC/RT

UDC
UT

T th chng ta nhn thy rng nu bin ca thnh phn xoay chiu ca ngun UT
tng ln th dng in qua phn t phi tuyn s khng l hnh Sin na.
III/. DNG C TH NGHIM
Bng mch th nghim: bn s 4 MODULE 4B.
My pht sng.
Ngun p DC iu chnh c.
Dao ng k.
VOM.
B dy ni.
IV/. PHN TH NGHIM
1/. Xy dng c tuyn V-A ca phn t tr phi tuyn: Diode chnh lu v Diode
Zener
a/. c tuyn V-A ca Diode chnh lu:
 Bc cng tc ngun my pht sng v tr OFF.
 Mc mch th nghim nh hnh 21.
59
B mn K thut in, Khoa in in t

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

CH Y

GND

My
pht
sng

i
+
-

D
CH X

D
u
Hnh 22

Hnh 21

 Cc bc thc hin
Mc dao ng k nh hnh v, in p trn in tr c a vo knh Y,
v in p ngc trn Diode c a vo knh X.
Bc ngun my pht sng v iu chnh my pht sng pht tn hiu hnh
sin c bin l 5V v tn s khong 50Hz hoc nh hn.
Chn H-Mode ca dao ng k l X-Y.
 Cu hi:
1a.1. Hy v th nhn c t dao ng k.

1a.2. T th nhn c hy suy ra c tuyn V-A ca Diode vi chiu dng v


p trn Diode nh hnh 22.
B mn K thut in, Khoa in in t

60

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

b/. c tuyn V-A ca Diode Zener:


 Sinh vin mc mch th nghim nh hnh 23.
 Thc hin cc bc th nghim ging nh phn trn.
CH Y

R
GND
My
pht

DZ

sng

DZ

CH X

Hnh 23

Hnh 24

 Cu hi:
1b.1. Hy v th nhn c t dao ng k.

1b.2. Xc nh c tuyn V-A ca Diode Zener, vi qui c dng v p trn


Diode Zener nh trong hnh 24.

B mn K thut in, Khoa in in t

61

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

1K

2/. Mch tr phi tuyn ngun DC:

 Cc bc thc hin
t cng tc ngun DC v tr OFF.

Vdc

1K Uout

Sinh vin mc mch th nghim nh hnh 25.


Bc cng tc ngun DC ON.

Hnh 25

Ln lt iu chnh gi tr ngun DC l 1V, 2V, 5V, 10V. Dng VOM s


o cc gi tr Uout tng ng ri in vo bng sau:
Vdc

1V

2V

5V

10V

Uout
 Nhn xt
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
 Hy lm li cc bc th nghim trn ng vi mch hnh 26.

1K
+

D
Uout

Vdc
1K

Hnh 26

Vdc

1V

2V

5V

10V

Uout

B mn K thut in, Khoa in in t

62

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


3/. Mch tr phi tuyn ngun iu ha:
 Cc bc thc hin

t cng tc ngun my pht sng


v tr OFF.

+
My

Mc mch th nghim nh hnh 27.

Pht

Bc ngun my pht sng v iu


chnh my pht sng pht tn hiu
hnh Sin c bin l 5Vv tn s
1Khz.

Sng

1K

Hnh 27

 Cu hi:

Uout

3.1. Dng dao ng k xem v v li dng sng Uout(t).

3.2. Xc nh li dng sng Uout(t) theo phng php th.

B mn K thut in, Khoa in in t

Uout

63

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


3.3. Dng Volt k in t o in p ra Uout. Hy kim chng gi tr o c
bng khai trin Fourier.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
4/. Mch tr phi tuyn ngun AC v DC:

 Cc bc thc hin

My

t cng tc ngun my pht sng v


tr OFF.

Pht Sng

Vac
1K

Mc mch th nghim nh hnh 28.

Uout

Vdc

Chnh ngun Vdc = 5V.

Bt ngun my pht sng v iu


chnh my pht sng pht tn hiu hnh
Sin c bin l 1V v tn s 1Khz.

Hnh28

 Cu hi:

Uout

4.1. Dng dao ng k xem v v li dng sng Uout(t).

4.2. Kim tra li theo phng php th.

4.3. Thay i bin my pht sng l 2V, v li dng sng Uout(t).


B mn K thut in, Khoa in in t

64

Tai lieu hng dan th nghiem mch in


4.4. Tng bin ng ra my pht sng, nhn xt v s thay i Uout(t). Gii
thch.
5/. Mch chnh lu bn k:

D
+
My

1K

Pht

C1

C2

C3

Uout

Sng
-

Hnh 29

 Cc bc thc hin:
t cng tc ngun my pht sng v tr OFF.
Mc mch th nghim nh hnh 29.
Bc ngun my pht sng v iu chnh my pht sng pht tn hiu hnh
Sin c bin l 5V v tn s 50Hz.
 Cu hi:

Uout

5.1. Dng dao ng k xem v v li dng sng Uout(t).

5.2. Lp li th nghim trn ng vi cc trng hp sau:


a. C t C1;

B mn K thut in, Khoa in in t

65

Uout

Tai lieu hng dan th nghiem mch in

Uout

b. C t C1 v C2;

Uout

c. C t C1, C2 v C3.

5.3. Nhn xt v gii thch.


.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

B mn K thut in, Khoa in in t

66

You might also like