8.11.

2009

Mat 117 Matematik I EKONOMETRİ BÖLÜMÜ I.Vize Cevapları

1) a) Öncelikle
𝟐𝒙 − 𝟑
≤𝟏
𝒙+𝟏

eşitsizliğinin çözüm kümesini işaret tablosu ile araştıralım. Şimdi eşitsizliği 0 dan küçük veya eşit
olacak şekilde düzenleyelim.

𝟐𝒙 − 𝟑
≤𝟏
𝒙+𝟏

𝟐𝒙 − 𝟑
⇒ −𝟏 ≤𝟎
𝒙+𝟏

𝟐𝒙 − 𝟑 − 𝒙 − 𝟏
⇒ ≤𝟎
𝒙+𝟏

𝒙−𝟒
⇒ ≤𝟎
𝒙+𝟏

olur. Bu eşitsizliğin işaret tablosunu çizelim:

𝒙 -∞ -1 4 ∞
𝒙−𝟒
𝒙+𝟏
𝒙−𝟒
𝒙+𝟏

Bu tablodan görüldüğü gibi eşitsizliğin çözüm kümesi

−𝟏,𝟒

yarı açık aralığıdır. Bizden istenen ise eşitsizliği sağlamayan reel sayı noktaları olduğundan (taralı
kısım), reel sayılar kümesinden bu aralığı çıkartırsak

ℝ\ −𝟏,𝟒 = −∞,−𝟏 ∪ 𝟒, ∞

olarak istenilen elde edilir.

 8.11.2009

1) b)

2𝑥 + 7
≤5
3

eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım.

2𝑥 + 7
≤5
3

2𝑥 + 7
⇒ −5 ≤ ≤5
3

⇒ −15 ≤ 2𝑥 + 7 ≤ 15

⇒ −22 ≤ 2𝑥 ≤ 8

⇒ −11 ≤ 𝑥 ≤ 4

olup çözüm kümesi −11,4 kapalı aralığıdır.

2) a)

𝒙
𝒉 𝒙 = + 𝟑− 𝒙−𝟐
𝟏−𝒙

fonksiyonunun tanım kümesini bulmak için

𝒙
ve 𝟑− 𝒙−𝟐
𝟏−𝒙

fonksiyonlarının tanım kümelerini ayrı ayrı bulup kesişimini alalım.

𝒙 𝒙
𝟏−𝒙
fonsiyonunun tanımlı olması için 𝟏−𝒙 ≥ 𝟎 olmalıdır.İşaret tablosuna bakalım.

𝒙 -∞ 0 1 ∞
𝒙
𝟏−𝒙

İşaret tablosundan görüldüğü gibi bu eşitsizliğin tanım kümesi 𝟎, 𝟏 yarı açık aralığıdır.
 8.11.2009

𝟑− 𝒙−𝟐 fonksiyonunun tanımlı olması için 𝟑 − 𝒙 − 𝟐 ≥ 𝟎 olmalıdır. Buradan,

𝒙−𝟐 ≤ 𝟑

⇒ −𝟑 ≤ 𝒙 − 𝟐 ≤ 𝟑

⇒ −𝟏 ≤ 𝒙 ≤ 𝟓 ⇒

𝑻. 𝑲. = −𝟏, 𝟓

kapalı aralığıdır.

Dolayısı ile
𝒙
𝒉 𝒙 = + 𝟑− 𝒙−𝟐
𝟏−𝒙

fonksiyonunun tanım kümesi

𝟎, 𝟏 ∩ −𝟏, 𝟓 = 𝟎,𝟏

yarı açık aralığı olarak elde edilir.

2) b)

𝒙𝟐 𝒙 − 𝟑 𝟑
𝒇 𝒙 : = 𝐥𝐨𝐠
𝒙+𝟐

fonksiyonunun tanımlı olduğu değerler

𝒙𝟐 𝒙−𝟑 𝟑 𝒙𝟐 𝒙−𝟑 𝟑
> 0 ve ≥𝟎
𝒙+𝟐 𝒙+𝟐

eşitsizliklerini aynı anda sağlayan 𝒙 değerleridir. Dolayısı ile bu ikisinin ortak çözümü olan

𝒙𝟐 𝒙 − 𝟑 𝟑
>0
𝒙+𝟐

eşitsizliğini sağlayan 𝒙 değerleri 𝒇 fonksiyonunun tanım kümesini oluşturacaktır.

 8.11.2009

Buradan

𝒙 -∞ -2 0 3 ∞
𝒙𝟐 𝒙 − 𝟑 𝟑

𝒙+𝟐
𝒙𝟐 𝒙−𝟑 𝟑
𝒙+𝟐

işaret tablosuna göre 𝒇 fonksiyonunun tanım kümesi

−∞, −𝟐 ∪ (𝟑, ∞)

kümesidir.

3) a) 𝒙𝟏 , 𝒚𝟏 noktasından geçen ve eğimi m olan doğrunun denklemi 𝒚 − 𝒚𝟏 = 𝒎(𝒙 − 𝒙𝟏 ) ile

bulunuyordu. Dolayısı ile bize verilenlere göre doğrunun denklemi

−𝟑
𝒚−𝟑 = 𝒙−𝟐
𝟐

𝟑
⇒𝒚= − 𝒙+𝟔
𝟐

olarak elde edilir.

3) b)
3 − 𝑥, 𝑥 ≤ 1 𝑖𝑠𝑒
𝑡 𝑥 :=
2𝑥, 𝑥 > 1 𝑖𝑠𝑒

parçalı fonksiyonunu grafiğini çizelim.

1 𝒙
 8.11.2009

Burada 𝒙 = 𝟏 noktasının solundaki doğru 3 − 𝑥 ve sağındaki doğru 2𝑥 dir. 1 noktasına

karşılık fonksiyon 2 değerini almaktadır. Bütün bunlara göre

𝐥𝐢𝐦 𝒕 𝒙 = 𝐥𝐢𝐦− 𝟑 − 𝒙 = 𝟐
𝒙→𝟏− 𝒙→𝟏

𝐥𝐢𝐦 𝒕 𝒙 = 𝐥𝐢𝐦+ 𝟐𝒙 = 𝟐
𝒙→𝟏+ 𝒙→𝟏

olup sağ ve sol limitler mevcut ve birbirine eşittir. Dolayısıyla

𝐥𝐢𝐦 𝒕 𝒙 = 𝟐
𝒙→𝟏

olarak elde edilir.

4) a)
𝟏 𝟒
𝐥𝐢𝐦 −
𝒙→𝟒 𝒙−𝟐 𝒙−𝟒

𝟏 𝟒
= 𝐥𝐢𝐦 −
𝒙→𝟒 𝒙−𝟐 𝒙−𝟒
𝒙+𝟐

𝒙+𝟐−𝟒
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→𝟒 𝒙−𝟒

𝒙−𝟐
= 𝐥𝐢𝐦 𝟐
𝒙→𝟒
( 𝒙) − 𝟐𝟐

𝒙−𝟐
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→𝟒 𝒙−𝟐 𝒙+𝟐

𝟏
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→𝟒 𝒙+𝟐

𝟏
=
𝟒
 8.11.2009

𝟒)𝐛)

𝟑𝒙 + 𝟒𝒙𝟐 + 𝟕𝒙 − 𝟏
𝐥𝐢𝐦
𝒙→∞
𝒙 + 𝒙𝟐 − 𝒙 + 𝟒

𝟕 𝟏
𝟑𝒙 + 𝒙𝟐 𝟒 + −
𝒙 𝒙𝟐
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→∞ 𝟏 𝟒
𝒙 + 𝒙𝟐 𝟏 − +
𝒙 𝒙𝟐

𝟑𝒙 + 𝟐𝒙 𝟏 + 𝟎 − 𝟎
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→∞ 𝒙+ 𝒙 𝟏−𝟎+𝟎

𝟑𝒙 + 𝟐𝒙
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→∞ 𝒙+𝒙

𝟓𝒙
= 𝐥𝐢𝐦
𝒙→∞ 𝟐𝒙

𝟓
=
𝟐

5) a)

𝟏
𝒑= 𝒙 + 𝟐 (𝑻𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒅. )
𝟏𝟐𝟓

𝟏
𝒑=− 𝒙 + 𝟏𝟏 (𝑨𝒓𝒛 𝒅. )
𝟏𝟎𝟎

olduğundan denge noktasını bulmak için bu iki denklemi birbirine eşitlersek

𝟏 𝟏
𝒙+𝟐 = − 𝒙 + 𝟏𝟏
𝟏𝟐𝟓 𝟏𝟎𝟎

𝟗
⇒ 𝒙=𝟗
𝟓𝟎𝟎

⇒ 𝒙 = 𝟓𝟎𝟎 = 𝒎 𝒗𝒆 𝒑 = 𝟔 = 𝒏
 8.11.2009

1
p = 125 x + 2

6 𝒎, 𝒏 = (𝟓𝟎𝟎, 𝟔)

1
p = − 100 x + 11

500 x

5) b)

𝑲â𝒓(𝒚𝒂 𝒅𝒂 𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓) = 𝑺𝒂𝒕ış − 𝑴𝒂𝒍𝒊𝒚𝒆𝒕

olduğundan

𝑲â𝒓(𝒚𝒂 𝒅𝒂 𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓) = 𝑺𝒂𝒕ış − 𝑴𝒂𝒍𝒊𝒚𝒆𝒕

= 𝒃−𝒂

= 𝟔𝒂 − 𝟏𝟐𝟑𝟎 − 𝒂

= 𝟓𝒂 − 𝟏𝟐𝟑𝟎

olur. Üreticinin kâra geçmesi için 𝟓𝒂 − 𝟏𝟐𝟑𝟎 > 0 olmalıdır. Dolayısıyla

𝟓𝒂 − 𝟏𝟐𝟑𝟎 > 0 ⇒ 𝑎 > 246

olup 𝒂 yani maliyet en az 247 olmalıdır.

Ali Hikmet DEĞER