Professional Documents
Culture Documents
Giao Trinh Quan Tri Hoc Dai Cuong
Giao Trinh Quan Tri Hoc Dai Cuong
1
CHNG 1
TNG QUAN V QUN TR HC
Hon thnh chng ny ngi hc c th:
1. Hiu c khi nim qun tr v s cn thit ca qun tr
trong cc t chc.
2. Nm bt c bn chc nng c bn ca qun tr.
3. M t cc vai tr ca nh qun tr.
4. Xc nh c cc cp qun tr trong mt t chc v nhim
v ch yu ca mi cp qun tr.
5. Hiu c ti sao phi hc qun tr v hc nh th no
tr thnh nh qun tr gii.
I. Qun Tr v T Chc
1.1. nh ngha qun tr
Thut ng qun tr c gii thch bng nhiu cch khc nhau v c th ni l
cha c mt nh ngha no c tt c mi ngi chp nhn hon ton. Mary Parker
Follett cho rng qun tr l ngh thut t c mc ch thng qua ngi khc.
nh ngha ny ni ln rng nhng nh qun tr t c cc mc tiu ca t chc
bng cch sp xp, giao vic cho nhng ngi khc thc hin ch khng phi hon
thnh cng vic bng chnh mnh.
Koontz v ODonnell nh ngha: C l khng c lnh vc hot ng no ca
con ngi quan trng hn l cng vic qun l, bi v mi nh qun tr mi cp
v trong mi c s u c mt nhim v c bn l thit k v duy tr mt mi trng
m trong cc c nhn lm vic vi nhau trong cc nhm c th hon thnh cc
nhim v v cc mc tiu nh.
Mt nh ngha gii thch tng i r nt v qun tr c James Stoner v
Stephen Robbins trnh by nh sau: Qun tr l tin trnh hoch nh, t chc, lnh
o v kim sot nhng hot ng ca cc thnh vin trong t chc v s dng tt c
cc ngun lc khc ca t chc nhm t c mc tiu ra. T tin trnh trong
nh ngha ny ni ln rng cc cng vic hoch nh, t chc, lnh o v kim sot
phi c thc hin theo mt trnh t nht nh. Khi nim trn cng ch ra rng tt c
nhng nh qun tr phi thc hin cc hot ng qun tr nhm t c mc tiu
mong i. Nhng hot ng ny hay cn c gi l cc chc nng qun tr bao gm:
Chng 1: Tng quan v qun tr
(1) Hoch nh: Ngha l nh qun tr cn phi xc nh trc nhng mc tiu v quyt
nh nhng cch tt nht t c mc tiu; (2) T chc: y l cng vic lin
quan n s phn b v sp xp ngun lc con ngi v nhng ngun lc khc ca t
chc. Mc hiu qu ca t chc ph thuc vo s phi hp cc ngun lc t
c mc tiu; (3) Lnh o: Thut ng ny m t s tc ng ca nh qun tr i vi
cc thuc cp cng nh s giao vic cho nhng ngi khc lm. Bng vic thit lp
mi trng lm vic tt, nh qun tr c th gip cc thuc cp lm vic hiu qu hn;
V (4) Kim sot: Ngha l nh qun tr c gng m bo rng t chc ang i ng
mc tiu ra. Nu nhng hot ng trong thc tin ang c s lch lc th nhng
nh qun tr s a ra nhng iu chnh cn thit.
nh ngha ca Stoner v Robbins cng ch ra rng nh qun tr s dng tt c
nhng ngun lc ca t chc bao gm ngun lc ti chnh, vt cht v thng tin cng
nh ngun nhn lc t c mc tiu. Trong nhng ngun lc trn, ngun lc con
ngi l quan trng nht v cng kh khn nht qun l. Yu t con ngi c th
ni l c nh hng quyt nh i vi vic t c mc tiu ca t chc hay khng.
Tuy nhin, nhng ngun lc khc cng khng km phn quan trng. V d nh mt
nh qun tr mun tng doanh s bn th khng ch cn c chnh sch thc y, khch
l thch hp i vi nhn vin bn hng m cn phi tng chi tiu cho cc chng
trnh qung co, khuyn mi.
Mt nh ngha khc nu ln rng Qun tr l s tc ng c hng ch ca
ch th qun tr ln i tng qun tr nhm t c nhng kt qu cao nht vi mc
tiu nh trc. Khi nim ny ch ra rng mt h thng qun tr bao gm hai
phn h: (1) Ch th qun tr hay phn h qun tr v (2) i tng qun tr hay phn
h b qun tr. Gia hai phn h ny bao gi cng c mi lin h vi nhau bng cc
dng thng tin (Hnh 1.1).
2
i Tng
Qun Tr
Ch Th
Qun Tr
Hnh 1.1. H Thng Qun Tr
Chng 1: Tng quan v qun tr
3
Thng tin thun hay cn gi l thng tin ch huy l thng tin t ch th qun tr
truyn xung i tng qun tr. Thng tin phn hi l thng tin c truyn t i
tng qun tr tr ln ch th qun tr. M th qun tr truyn t thng tin i
m khng nhn c thng tin ngc th t kh nng qun tr. Nghin cu t
thc tin qun tr ch ra rng vic truyn t thng tin trong ni b t chc thng b
lch lc hoc mt mt khi thng tin i qua nhiu cp qun tr trung gian hay cn gi l
cc b lc thng tin. Kt qu l hiu lc qun tr s km i.
kt thc phn gii thiu v khi nim qun tr c l cn thit phi c cu tr
li cho mt cu hi thng c nu ra l c s khc bit no gia qun l v qun tr
khng (?). Mt s ngi v trong mt s trng hp ny th dng t qun tr v d nh
qun tr doanh nghip hay cng ty, ngnh o to qun tr kinh doanh; V nhng
ngi khc i vi trng hp khc th s dng t qun l chng hn nh qun l nh
nc, qun l cc nghip on. Tuy hai thut ng ny c dng trong nhng hon
cnh khc nhau ni ln nhng ni dung khc nhau, nhng v bn cht a qun tr
r. Chnh v l do m
hm mc ch cung cp sn phm v dch v cho khch hng. Cc c
qu nhm cung cp dch v cng cho cng chng. Hai l, mi t chc
phi l tp hp gm nhiu thnh vin. Cui cng l tt c cc t chc u c xy
mt thc th c mc ch ring bit,
t khi ch
n s m
c
v qu n l l khng c s khc bit. iu ny hon ton tng t trong vic s dng
thut ng ting Anh khi ni v qun tr cng c hai t l management v
administration.
1.2. T chc
Trong nh ngha v qun tr, J. Stoner v S. Robbins cung cp cho chng ta
cu tr li i vi cu hi qun tr ci g (?) v qun tr ai (?). Con ngi v nhng
ngun lc khc trong t chc chnh l i tng ca qun t
chng ta cn hiu r rng khi nim v t chc.
T chc l s sp xp ngi mt cch c h thng nhm thc hin mt mc
ch no . Trng hc, bnh vin, nh th, cc doanh nghip/cng ty, cc c quan
nh nc hoc mt i bng ca mt cu lc b... l nhng v d v mt t chc.
Vi khi nim c trnh by nh trn, chng ta c th thy c l mt t chc c ba
c tnh chung: Mt l, mi mt t chc u c hnh thnh v tn ti v mt mc
ch no ; V chnh s khc bit v mc ch ca mi t chc dn n s khc bit
gia t chc ny v t chc khc. V d nh trng hc nhm mc ch cung cp kin
thc cho ngi hc. Bnh vin nhm mc ch khm cha bnh cho cng ng.
Doanh nghip n
an hnh chnh
dng theo mt trt t nht nh. Cu trc trong mt t chc nh r gii hn hnh vi
ca tng thnh vin thng qua nhng lut l c p t, nhng v tr lnh o v
quyn hnh nht nh ca nhng ngi ny cng nh xc nh cng vic ca cc thnh
vin khc trong t chc. Tm li, mt t chc l
c nhiu ngi v c xy dng theo mt cu trc c h thng.
Chng 1: Tng quan v qun tr
II. S Cn Thit ca Qun Tr
Nhn ngc dng thi gian, chng ta c th thy ngay t xa xa c nhng n
lc c t chc di s trng
coi ca nhng ngi chu
trch nhim hoch nh, t
chc iu khin v kim sot
chng ta c c nhng
cng trnh v i lu li n
ngy nay nh Vn L
Trng Thnh Trung Quc
hoc Kim T Thp Ai
Cp... Vn L Trng
Thnh, cng trnh c xy
4
dng trc cng nguyn, di
ng bng v ni i mt
thy t trn tu v tr bng mt thng. Ta s cm thy
no, v cng v i hn, nu ta bit rng c hn mt
t hai chc nm tri rng r. Ai s ch cho mi ngi
p sao cho y nguyn liu ti ni xy dng?... Ch
nhng cu hi nh vy. l s d kin cng vic phi
u lm, iu khin nhng ngi phu v p t s
ng vic c thc hin ng nh d nh. Nhng
t ng quan trng d rng ngi ta c th gi n bng
ng k cng vi s bc pht ca cuc cch mng cng
, m mn nc Anh vo th k 18, trn qua i Ty
cui cuc ni chin ca nc ny (gia th k 19). Tc
l sc my huyn i
manh mn trc , v nht l giao thng lin lc hu
hng ngn cy s xuyn qua
khi b cao 10 mt, b rng 5
mt, cng trnh duy nht trn
hnh tinh chng ta c th nhn
cng trnh v i bit chng
triu ngi lm vic ti y su
phu lm g. Ai l ngi cung c
c s qun tr mi tr li c
lm, t chc nhn s, nguyn vt li
kim tra, kim sot bo m c
hot ng nh th l nhng ho
nhng tn khc.
Qun tr cng c vai tr
nghip (Industrial Revolution)
Dng, xm nhp Hoa K vo
ng ca cuc cch mng ny
tr thay v sn xut mt cch
hiu gia cc vng sn xut khc nhau gip tng cng kh nng trao i hng ha v
phn cng sn xut tm v m.
T thp nin 1960 n nay, vai tr qun tr ngy cng c xu hng x hi ha,
ch trng n cht lng, khng ch l cht lng sn phm, m l cht lng ca
cuc sng mi ngi trong thi i ngy nay. y l giai on qun tr cht lng sinh
hot (quality-of-life management), n cp n mi vn nh tin nghi vt cht, an
ton sinh hot, pht trin y t gio dc, mi trng, iu phi vic s dng nhn s
Hnh 1.2. Kim T Thp Ai Cp
thay cho sc ngi, sn xut dy c
Chng 1: Tng quan v qun tr
5
n hn. c bit quan trng khng phi ch l vic t
kt qu
g h cn n qun tr. Trong thc tin, mt s ngi ch trch nn qun
tr hin
nh khng lin h vi ai th khng cn
n ho
t nhm hon
thnh mc tiu chung ca t chc.
v.v. m cc nh qun tr kinh doanh ln phi kinh doanh hin nay cn am tng v gp
sc thc hin.
Nhng kt lun v nguyn nhn dn n s ph sn ca cc doanh nghip c
th minh chng cho vai tr c tnh cht quyt nh ca qun tr i vi s tn ti v
pht trin ca t chc. Tht vy, khi ni n nguyn nhn s ph sn ca cc doanh
nghip th c th c nhiu nguyn nhn, nhng nguyn nhn hng u thng vn l
qun tr km hiu qu, hay nh qun tr thiu kh nng. Trong cng hon cnh nh
nhau, nhng ngi no bit t chc cc hot ng qun tr tt hn, khoa hc hn, th
trin vng t kt qu s chc ch
m s cn l vn t tn km th gi, tin bc, nguyn vt liu v nhiu loi
ph tn khc hn, hay ni cch khc l c hiu qu hn. Chng ta c th hnh dung c
th khi nim hiu qu trong qun tr khi bit rng cc nh qun tr lun phn u
t c mc tiu ca mnh vi ngun lc nh nht, hoc hon thnh chng nhiu ti
mc c th c vi nhng ngun lc sn c.
V sao qun tr l hot ng cn thit i vi mi t chc? Khng phi mi t
chc u tin rn
i v h cho rng ngi ta s lm vic vi nhau tt hn v vi mt s tha
mn c nhn nhiu hn, nu khng c nhng nh qun tr. H vin dn ra nhng hot
ng theo nhm l tng nh l mt s n lc ng i. Tuy nhin h khng nhn ra
l trong hnh thc s ng nht ca tr chi ng i, cc c nhn tham gia tr chi
u c nhng mc ch r rng ca nhm cng nh nhng mc ch ring, h c
giao ph mt v tr, h chp nhn cc qui tc/lut l ca tr chi v tha nhn mt
ngi no khi xng tr chi v tun th cc hng dn ca ngi . iu ny
c th ni ln rng qun tr l thit yu trong mi s hp tc c t chc.
Tht vy, qun tr l hot ng cn thit phi c thc hin khi con ngi kt
hp vi nhau trong cc t chc nhm t c nhng mc tiu chung. Hot ng qun
tr l nhng hot ng ch pht sinh khi con ngi kt hp vi nhau thnh tp th, nu
mi c nhn t mnh lm vic v sng mt m
t ng qun tr. Khng c cc hot ng qun tr, mi ngi trong tp th s
khng bit phi lm g, lm lc no, cng vic s din ra mt cch ln xn. Ging nh
hai ngi cng iu khin mt khc g, thay v cng bc v mt hng th mi
ngi li bc v mt hng khc nhau. Nhng hot ng qun tr s gip cho hai
ngi cng khing khc g i v mt hng. Mt hnh nh khc c th gip chng ta
khng nh s cn thit ca qun tr qua cu ni ca C. Mc trong b T Bn: Mt
ngh s chi n th t iu khin mnh, nhng mt dn nhc th cn phi c ngi ch
huy, ngi nhc trng.
Qun tr l nhm to lp v duy tr mt mi trng ni b thun li nht, trong
cc c nhn lm vic theo nhm c th t c mt hiu sut cao nh
Chng 1: Tng quan v qun tr
6
Trong thc t, hot ng qun tr c hiu qu khi:
t u vo trong khi sn lng u ra nhiu hn.
c tiu ca t chc trong mt mi trng lun thay i. Trng tm ca qu
trnh ny l s dng c hiu qu ngun lc c gii hn. Hot ng qun tr l cng
ng co ca cng ty, cng nh nhng nh hng bn ngoi nh cc
ngh c nh hng ti sn
hm, v p lc
ca x hi.v.v. Tng t, mt ng ch tch cng ty trong khi c gng qun l tt
g
khi
th l
Khi con ngi hp tc li vi nhau trong mt tp th cng nhau lm vic, nu
bit qun tr th trin vng v kt qu s cao hn, chi ph s t hn. Trong nn kinh t
th trng cnh tranh gay gt, phi lun tm cch hn ch chi ph v gia tng hiu
nng. Hot ng qun tr l cn thit t c hai mc tiu trn, ch khi no ngi
ta quan tm n hiu qu th chng hot ng qun tr mi c quan tm ng
mc.
Khi nim hiu qu th hin khi chng ta so snh nhng kt qu t c vi
nhng chi ph b ra. Hiu qu cao khi kt qu t c nhiu hn so vi chi ph v
ngc li, hiu qu thp khi chi ph nhiu hn so vi kt qu t c. Khng bit
cch qun tr cng c th t c kt qu cn c nhng c th chi ph qu cao, khng
chp nhn c.
Gim thiu chi ph u vo m vn gi nguyn sn lng u ra.
Hoc gi nguyn cc yu
Hoc va gim c cc chi ph u vo, va tng sn lng u ra.
Hiu qu t l thun vi kt qu t c nhng li t l nghch vi chi ph b
ra. Cng t tn km cc ngun lc th hiu qu sn xut kinh doanh cng cao.
Qun tr l tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua con ngi nhm t
c m
lm vic vi nhau v mc tiu chung, v cc nh qun tr lm vic trong mt khung
cnh b chi phi bi cc yu t bn trong ln bn ngoi ca t chc. Th d, mt ngi
qun l cng vic bn hng trong khi ang c gng qun tr cc nhn vin ca mnh
vn phi quan tm n cc yu t bn trong nh tnh trng my mc, tnh hnh sn
xut, cng vic qu
iu kin kinh t, th trng, tnh trng k thut, cng
p nhng iu chnh trong chnh sch cu nh nc, cc mi quan tm
cng ty ca mnh phi tnh n v s nhng nh hng bn trong ln bn ngoi cn
ty a ra quyt nh hoc nhng hnh ng c th.
Mc tiu ca hot ng qun tr c th l cc mc tiu kinh t, gio dc, y t
hay x hi, tu thuc vo tp th m trong hot ng qun tr din ra, c
mt c s sn xut, c s kinh doanh, c quan cng quyn, mt trng hc...
V c bn, mc tiu qun tr trong cc c s kinh doanh v phi kinh doanh l
ging nhau. Cc cp qun l trong cc c s u c cng mt loi mc tiu nhng
mc ch ca h c th khc nhau. Mc ch c th kh xc nh v kh hon thnh
hn vi tnh hung ny so vi tnh hung khc, nhng mc tiu qun tr vn nh nhau.
Chng 1: Tng quan v qun tr
7
h huy; Phi hp; v Kim tra.
c b
hn trn;
h qun tr, bao gm: vic xc nh mc
t mc tiu, v thit lp mt h thng
cc k
nh thnh, quan h gia cc b phn
c thit lp th no v h thng quyn hnh trong t chc c thit lp ra sao?
T o nn mi trng ni b thun li thc y hot ng t mc
u, t
c sc ca cc thnh vin trc nhng thay i. Lnh o xut
sc c kh nng a cng ty n thnh cng d k hoch v t chc cha tht tt,
nhng s chc chn tht bi nu lnh o km.
III. Cc Chc Nng Qun Tr
Cc chc nng qun tr ch nhng nhim v ln nht v bao trm nht trong
cc hot ng v qun tr. C nhiu tranh lun din ra khi bn v cc chc nng
qun tr. Trong thp nin 30, Gulick v Urwich nu ra by chc nng qun tr: Hoch
nh; T chc; Nhn s; Ch huy; Phi hp; Kim tra; v Ti chnh. Henri Fayol th
xut nm chc nng qun tr: Hoch nh; T chc; C
Cu n lun v ch c bao nhiu chc nng qun tr gia nhng nh nghin cu
qun tr vo cui thp nin 80 M xoay quanh con s bn hay nm chc nng. Trong
gio trnh ny, chng ta c th chp nhn l qun tr bao gm 4 chc nng c nu ra
trong nh ngha v qun tr ca J. Stoner v S. Robbins nh gii thiu p
vi l do y l nh ngha c nhiu tc gi vit v qun tr ng thun v s dng
rng ri khi nim ny trong nhiu sch qun tr.
3.1. Hoch nh
L chc nng u tin trong tin trn
tiu hot ng, xy dng chin lc tng th
hoch phi hp cc hot ng.
Hoch nh lin quan n d bo v tin liu tng lai, nhng mc tiu cn t
c v nhng phng thc t c mc tiu . Nu khng lp k hoch thn
trng v ng n th d dn n tht bi trong qun tr. C nhiu cng ty khng hot
ng c hay ch hot ng vi mt phn cng sut do khng c hoch nh hoc
hoch nh km.
3.2. T chc
y l chc nng thit k c cu, t chc cng vic v t chc nhn s cho mt
t chc. Cng vic ny bao gm: xc nh nhng vic phi lm, ngi no phi lm,
phi hp hot ng ra sao, b phn no c h
chc ng n s t
ti chc km th cng ty s tht bi, d hoch nh tt.
3.3. Lnh o
Mt t chc bao gi cng gm nhiu ngi, mi mt c nhn c c tnh ring,
hon cnh ring v v tr khc nhau. Nhim v ca lnh o l phi bit ng c v
hnh vi ca nhng ngi di quyn, bit cch ng vin, iu khin, lnh o nhng
ngi khc, chn lc nhng phong cch lnh o ph hp vi nhng i tng v
hon cnh cng s trng ca ngi lnh o, nhm gii quyt cc xung t gia cc
thnh phn, thng
Chng 1: Tng quan v qun tr
8
nng trn y l ph bin i vi mi nh qun tr, d cho l
ng gim
IV
tng trn u.v.v. Tng t nh vy, cc nh qun tr doanh nghip
c th
bin rm thnh vng v
ngc
g vn c nhng yu t, nhng ng lc khng th tin on chnh xc
t ng ca cc t chc cnh tranh, ngun nhn lc v cc
3.4. Kim tra
Sau khi ra nhng mc tiu, xc nh nhng k hoch, vch r vic xp t
c cu, tuyn dng, hun luyn v ng vin nhn s, cng vic cn li vn cn c th
tht bi nu khng kim tra. Cng tc kim tra bao gm vic xc nh thnh qu, so
snh thnh qu thc t vi thnh qu c xc nh v tin hnh cc bin php sa
cha nu c sai lch, nhm bo m t chc ang trn ng i ng hng hon
thnh mc tiu.
Nhng chc
t c mt cng ty ln, hiu trng mt trng hc, trng phng trong c
quan, hay ch l t trng mt t cng nhn trong x nghip.
D nhin, ph bin khng c ngha l ng nht. V mi t chc u c nhng
c im v mi trng, x hi, ngnh ngh, quy trnh cng ngh ring v.v. nn cc
hot ng qun tr cng c nhng hot ng khc nhau. Nhng nhng ci khc nhau
ch l khc nhau v mc phc tp, phng php thc hin, ch khng khc nhau
v bn cht. S khc bit ny s c ch ra phn sau, khi chng ta xem xt cc cp
bc qun tr.
. Nh Qun Tr
Nh qun tr, thng qua cc hot ng ca h s nh hng n s thnh cng
hay tht bi ca t chc. Nh qun tr lm thay i kt qu ca t chc bng nhng
quyt nh m anh ta a ra. i vi hun luyn vin mt i bng th l quyt
nh tuyn m nhng ai, nhng cu th no c mt trong i hnh xut pht, nhng ai
c ch nh l ph t hun luyn vin, nhng li chi no c hun luyn, s thay
i u php cho
khin mt doanh nghip thnh cng hay tht bi thng qua nhng quyt nh
ng sai ca h. Mt cu ni rt ng v vai tr c tnh quyt nh ca nh qun tr i
vi thnh bi ca mt t chc l mt nh qun tr gii s
li mt nh qun tr ti s bin vng thnh rm!
Mc d nhng kt qu ca t chc chu nh hng rt nhiu vo nhng quyt
nh v hnh ng qun tr, nhng chng cn chu nh hng ca nhng yu t ngoi
tm kim sot ca s qun l. l nhng yu t p t t pha bn ngoi cng nh
bn trong t chc m cc nh qun tr khng th kim sot c. Nh qun tr d gii
cch my cn
c nh: chu k kinh t, ho
ngun lc bn ngoi khc.
Nhng ngi nh hng quyt nh i vi s thnh bi ca cc t chc khng
ai khc chnh l nhng nh qun tr nh va c ni n; Nh vy, nhng ai l nh
qun tr? Nh qun tr ng nhng vai tr g? V nh qun tr cn c nhng k nng
g?
Chng 1: Tng quan v qun tr
9
y phi kinh doanh th cc
n, quyt nh v kt dnh cc cng vic trong mt t
m hoch nh, t chc, lnh o v gim st hot ng ca nhng ngi
kh c trch nhim ch huy, iu khin, gim st v.v... hot
ng c
ca nhng ngi khc ti mi cp trong bt k loi c s no, v
d t trng t sn xut, qun c phn xng hay mt tng gim c... Nh qun tr
l nh
Hot ng qun tr cng l mt dng hot ng x hi ca con ngi, v chnh
v vy
4
4.1. Ai l nh qun tr?
Cc nh qun tr hot ng trong mt t chc. V th, trc khi tm hiu ai l
nh qun tr, vai tr v cc k nng ca nh qun tr, chng ta cn hiu cng vic qun
tr ca mt t chc.
Mi t chc c nhng mc tiu v ni dung cng vic khc nhau nh bn
phn trc, nhng nhn chung d l t chc kinh doanh ha
cng vic qun tr ch yu vn xoay quanh ci trc ra quyt nh trong cc lnh vc
hoch nh, t chc, lnh o v kim tra kim sot v mt s hot ng h tr khc
na.
Cc nh qun tr lm vic trong cc t chc, nhng khng phi ai trong t chc
u l nh qun tr. L do tht n gin l v cc cng vic qun tr khng phi l tt
c mi cng vic ca mt t chc, m n thng ch l nhng hot ng mang tnh
phi hp, nh hng, la ch
chc li vi nhau t mc tiu chung ca chnh t chc . Cc thnh vin trong
mi t chc c th chia lm hai loi: ngi tha hnh v nh qun tr.
Ngi tha hnh l nhng ngi trc tip thc hin mt cng tc v khng c
trch nhi
c. Tri li, cc nh qun tr
a nhng ngi khc, th d nh mt ngi hu bn, mt cng nhn ng my
tin... Nh qun tr, phn bit vi nhng nhn vin khc l nhng ngi chu trch
nhim v cng vic
ng ngi lm vic trong t chc, iu khin cng vic ca ngi khc v chu
trch nhim trc kt qu hot ng ca h. Nh qun tr l ngi lp k hoch, t
chc, lnh o v kim tra con ngi, ti chnh, vt cht v thng tin mt cch c hiu
qu t c mc tiu.
n cng cn c chuyn mn ha. Trong mi t chc cc cng vic v qun tr
khng ch c tnh chuyn mn ha cao m n cn mang tnh th bc rt r nt. C th
chia cc nh qun tr thnh 3 loi: cc nh qun tr cao cp, cc nh qun tr cp gia
(cn gi l cp trung gian) v cc nh qun tr cp c s. Di y chng ta s xem xt
nhng c trng c bn ca cc nh qun tr ny. Hnh 1.3 ch ra cc cp bc qun tr
trong t chc v nhim v ch yu ca tng cp bc.
.1.1. Qun tr vin cao cp (Top Managers)
l cc nh qun tr hot ng cp bc cao nht trong mt t chc. H chu
trch nhim v nhng thnh qu cui cng ca t chc. Nhim v ca cc nh qun tr
cp cao l a ra cc quyt nh chin lc. T chc thc hin chin lc, duy tr v
pht trin t chc. Cc chc danh chnh ca qun tr vin cao cp trong sn xut kinh
Chng 1: Tng quan v qun tr
doanh v d nh l: ch tch hi ng qun tr, ph ch tch, cc y vin hi ng qun
tr, cc tng gim c, ph tng gim c, gim c, ph gim c v.v
Qun Tr vin cp cao: Ch tch HQT, Tng gim c,
Gim c ...
Xy dng chin lc, k hoch hnh ng & pht trin ca
t chc
Qun tr vin cp trung: Trng phng, Qun c,
Ca hng trng ...
a ra cc quyt nh chin thut thc hin k
hoch v chnh sch ca t chc
Qun tr vin cp c s: T trng, Nhm
trng, trng ca ...
Hng dn, c thc, iu khin cng nhn
trong cng vic hng ngy
10
4.1.2. Qun tr vin cp gia hay cp trung gian (Middle Managers)
l nh qun tr hot ng di cc qun tr vin lnh o (cao cp) nhng
trn cc qun tr vin cp c s. Nhim v ca h l a ra cc quyt nh chin
thut, thc hin cc k hoch v chnh sch ca doanh nghip, phi hp cc hot ng,
cc cng vic hon thnh mc tiu chung.
Cc qun tr vin cp gia thng l cc trng phng ban, cc ph phng, cc
chnh ph qun c cc phn xng v.v.
4.1.3. Qun tr vin cp c s (First-line Managers)
y l nhng qun tr vin cp bc cui cng trong h thng cp bc ca cc
nh qun tr trong cng mt t chc. Nhim v ca h l a ra cc quyt nh tc
nghip nhm c thc, hng dn, iu khin cc cng nhn vin trong cc cng vic
sn xut kinh doanh c th hng ngy, nhm thc hin mc tiu chung. Cc chc danh
thng thng ca h l: c cng, trng ca, t trng sn xut, t trng cc t bn
hng v.v.
Hnh 1.3. Cc cp bc qun Tr v Nhim V Ch Yu ca mi Cp Qun Tr
Chng 1: Tng quan v qun tr
11
Nh gii thiu v cc chc nng qun tr phn trc, n y chng ta
cng cn bn v cc cp bc qun tr lin quan n vic thc thi cc chc nng qun
tr. Hon ton r rng l i hc
th nhng nh qun tr qua hn n vic hoch nh v gim dn vic
hng dn hoc iu khin tr
phi thc hin cc chc nng nh, t chc, lnh o v kim sot. Tuy nhin,
s lng thi gian m mi cp bc qun tr khc nhau dnh thc hin cc chc nng
ny l khng nh nhau.
nghin cu mt cch cn thn v
a ra k
ng tin, v (3) vai tr quyt nh. Tuy c s
phn c mt s lin h rt mt
thit gi
au:
O Vai tr i din: L ngi ng u mt n v, nh qun tr thc hin cc
dn ln cp cao hn trong th bc qun tr ca mt t c
n tm nhiu
c tip. Hnh 1.4 ch ra rng tt c nhng nh qun tr u
hoch
15%
18%
28%
24%
51%
36%
22%
10%
14% 13%
33%
36%
H n tr nh 1.4. T l % thi gian dnh cho tng chc nng qun tr theo cp bc qu
4.2. Nh qun tr thc hin nhng vai tr g?
Vo thp nin 1960, Henry Mintzberg
t lun rng cc nh qun tr trong mt t chc phi thc hin 10 vai tr khc
nhau. Mi vai tr qun tr ny c tc gi sp xp chung vo trong 3 nhm: (1) vai
tr quan h vi con ngi, (2) vai tr th
chia thnh cc nhm vai tr khc nhau nh vy, nhng
a cc nhm vai tr . V d nh nh qun tr khng th c cc quyt nh
ng nu vai tr thng tin khng c thc hin tt.
Vai tr quan h vi con ngi
Sng v lm vic trong mt t chc mi c nhn thng c cc quan h cht
ch v mt thit vi nhau, nhng vi t cch l nh qun tr h thng c nhng vai
tr c bn s
hot ng vi t cch l ngi i din, l biu tng cho tp th, c tnh cht nghi l
Chng 1: Tng quan v qun tr
12
a nh qun tr.
Vai tr thng tin
Cc hot ng v qun tr ch thc s c c s kho v c hiu qu khi n
c x l, c thc thi trn c s cc thng tin chnh xc, y v kp thi. Thng
tin khng ch cn cho cc nh qu n tr m c n thn n cng gi nhng vai tr
cc k quan trng trong lnh vc ny. Nghin cu v vai tr thng tin ca cc nh
qun tr, chng ta thy:
O Vai tr thu thp v tip nhn cc thng tin: Nh qun tr m nhim vai tr
thu thp bng cch thng xuyn xem xt, phn tch bi cnh xung quanh t chc
nhn ra nhng tin tc, nhng hot ng v nhng s kin c th em li c hi tt hay
s e da i vi hot ng ca t chc. Cng vic ny c thc hin qua vic c
bo ch, vn bn v qua trao i, tip xc vi mi ngi v.v...
n thng tin cho mi ngi, mi
b p hay thng cp.
ng
c th, hoc nng cp iu chnh mt k thut ang p dng.
O Vai tr ngi phn phi ti nguyn: Khi ti nguyn khan him m li c
nhiu yu cu, nh qun tr phi dng ng ti nguyn, phn phi cc ti nguyn cho
trong t chc. V d nhng cng vic nh d v pht biu khai trng chi nhnh mi,
cho n khch, tham d tic ci ca thuc cp, i tic khch hng ...
O Vai tr lnh o: Phi hp v kim tra cng vic ca nhn vin di quyn.
Mt s cng vic nh tuyn dng, o to, hng dn, v khch l nhn vin l mt
vi v d v vai tr ny c
O Vai tr lin lc: Quan h vi ngi khc trong hay ngoi t chc, nhm
gp phn hon thnh cng vic c giao cho n v ca h. V d nh tip xc vi
khch hng v nhng nh cung cp.
a hc
hnh b
O Vai tr ph bin thng tin: L ngi ph bi
phn c lin quan, c th l thuc cp, ngi ng c
O Vai tr cung cp thng tin: L ngi c trch nhim v quyn lc thay mt
t chc pht ngn nhng tin tc ra bn ngoi vi mc ch gii thch, bo v cc hot
ng ca t chc hay tranh th thm s ng h cho t chc.
Vai tr quyt nh
Nhm vai tr cui cng ca nh qun tr gm 4 vai tr: vai tr doanh nhn, vai
tr ngi gii quyt xo trn, vai tr ngi phn phi ti nguyn v vai tr nh th
thuyt.
O Vai tr doanh nhn: Xut hin khi nh qun tr tm cch ci tin hot ng
ca t chc. Vic ny c th c thc hin bng cch p dng mt k thut mi vo
mt tnh hung
O Vai tr ngi gii quyt xo trn: Nh qun tr l ngi phi kp thi i ph
vi nhng bin c bt ng ny sinh lm xo trn hot ng bnh thng ca t chc
nh mu thun v quyn li, khch hng thay i... nhm a t chc sm tr li s
n nh.
Chng 1: Tng quan v qun tr
13
cc b
i tr ny mt cch d dng. Nhng khi ti
nguyn
m phn: Thay mt cho t chc thng thuyt trong qu trnh hot
ng, trong cc quan h vi nhng n v khc, vi x hi.
vai tr ca mnh, nh qun tr gi phn quan trng trong s
thnh
n tho hp
ng p
c lin quan n kh nng
vin v iu khin nhn s. K nng nhn s l ti nng c bit
ca nh
vin no l bit cch thng t hu hiu, c thi quan tm tch cc n
ngi k
vi nhng bt trc, e da, km hm s pht trin i vi t chc. Nh
qun tr
phn m bo s hp l v tnh hiu qu cao. Ti nguyn c th l tin bc,
thi gian, quyn hnh, trang b, hay con ngi. Thng thng, khi ti nguyn di do,
mi nh qun tr u c th thc hin va
khan him, quyt nh ca nh qun tr trong vn ny s kh khn hn, v
n c th nh hng ln n kt qu hot ng ca mt n v hay thm ch ca ton
th t chc.
O Vai tr
Mi vai tr ny lin h mt thit vi nhau v bt c lc no trong hot ng
ca mnh, nh qun tr c th phi thc hin nhiu vai tr cng mt lc, song tm quan
trng ca cc vai tr thay i tu theo cp bc ca nh qun tr trong t chc.
Vi chc nng v
cng hay tht bi ca mt t chc. V cng l l do chnh ca nhu cu cp
bch phi o to cc nh qun tr, v s nghip pht trin kinh t x hi ca c nc.
4.3. Nh qun tr cn c nhng k nng g?
Theo Robert L. Katz, 3 loi k nng m mi qun tr vin cn phi c gm:
O K nng k thut (technical skills) hoc chuyn mn/nghip v: L kh nng
cn thit thc hin mt cng vic c th, ni cch khc l trnh chuyn mn
nghip v ca nh qun tr. V d vic tho chng trnh in ton, so
hp l kinh doanh, thit k c kh .v.v... y l k nng rt cn cho qun tr
vin cp c s hn l cho cp qun tr vin trung gian hoc cao cp.
O K nng nhn s (human skills): L nhng kin th
cng lm vic, ng
qun tr trong vic quan h vi nhng ngi khc nhm to s thun li v
thc y s hon thnh cng vic chung. Mt vi k nng nhn s cn thit cho bt c
qun tr
hc, xy dng khng kh hp tc trong lao ng, bit cch tc ng v hng
dn nhn s trong t chc hon thnh cc cng vic. K nng nhn s i vi mi
cp qun tr vin u cn thit nh nhau trong bt k t chc no, d l phm vi kinh
doanh hoc phi kinh doanh.
O K nng nhn thc hay t duy (conceptual skills): L ci kh hnh thnh v
kh nht, nhng n li c vai tr c bit quan trng, nht l i vi cc nh qun tr
cao cp. H cn c t duy chin lc tt ra ng ng li chnh sch i ph
c hiu qu
cn phi c phng php tng hp t duy h thng, bit phn tch mi lin h
gia cc b phn, cc vn ... Bit cch lm gim nhng s phc tp rc ri xung
mt mc c th chp nhn c trong mt t chc.
Chng 1: Tng quan v qun tr
14
t duy. Ngc li nhng cp qun tr cng thp, th cng cn
nhiu k
ng i hi c th v mc
k nng nhn s c th c s khc nhau ty theo loi cn b qun tr, nhng xt
cp cao th ni dung chuyn mn ho cng c tnh ph
p v
hon ton khc nhau. Tri li,
nhng
Cc nh qun tr cn c 3 k nng trn nhng tm quan trng ca chng ty
thuc vo cc cp qun tr khc nhau trong t chc nh c trnh by trong Hnh 1.5.
Hnh 1.5 ni vi chng ta rng nhng cp qun tr cng cao th cng cn nhiu
nhng k nng v
nng v chuyn mn k thut. K nng v nhn s th u, cp no cng
cn v cng u l quan trng. Mc d vy, trn thc t th
theo quan im ca nhiu nh kinh t th n li ng vai tr quan trng nht, gp phn
lm cho cc nh qun tr thc hin thnh cng cc loi k nng khc ca mnh v gp
phn vo vic t c thnh cng v mc tiu chung ca c t chc.
Tht vy, khi nhng quyt nh trong kinh doanh ngy cng c tnh qui tc hn
v nhy bn vi chnh tr hn, khi cc t chc phi li nhun ngy cng quan tm ti
hiu qu hn th cng vic qun tr ngy cng c chuyn mn ho hn. Tuy nhin,
ni dung chuyn mn ho khng c ngha l nhng cng vic qun tr hon ton c th
thay th cho nhau. Cng ln
Qua n TrVin
Cp Cao
Qua n TrVin
Cp Trung
Qua n TrVin
Cp C S
KyNng TDuy KyNng Nhn S KyNng Chuyn Mn
Hnh 1.5. Cc K Nng Qun Tr
c cng cp cao th cc nh qun tr phi lm nhng cng vic mang tnh c
trng hn ca qun tr v cng t tham gia vo cc vn chuyn mn k thut hng
ngy v ngc li.
Kh nng qun tr cng ln dn kin thc chuyn mn ngi qun tr khi tin
ln nhng cp bc cao trong t chc. V th, nhng nh qun tr cp cao d dng
thuyn chuyn qua cc t chc khc nhau, v cng vic qun tr ca h ging nhau
mc d mc tiu ca cc t chc m h hot ng
nh qun tr cp thp th gn lin vi nhng chuyn mn nghip v ca mnh v
th kh nng thuyn chuyn thp hn. Do vy qun tr l chuyn mn ho nhng ch
c cc cp qun tr nht nh th tnh ph cp mi th hin r.
Chng 1: Tng quan v qun tr
15
nhng ng lang
ho pht
trin mnh t th k 19 n nay.
S pht trin ca khoa hc qun tr hin i xut pht t nhng quan nim c
bn ca nn cng nghip. Cc k thut tham vn trong vic qun tr c p dng
a v then cht ca cng tc qun tr vi
p tc v phn cng lao
ng. l mt yu cu tt yu khch quan. Tuy nhin, khoa hc qun tr hay qun
V. Qun Tr: Khoa Hc v Ngh Thut
Cch thc qun tr ging nh mi lnh vc khc (y hc, hi ha, k thut ...)
u l ngh thut, l b quyt ngh nghip, l qu trnh thc hin cc cng vic trong
iu kin ngh thut vi kin thc khoa hc lm c s.
Do , khi khoa hc cng tin b, th ngh thut lm vic cng hon thin. Cc
thy thuc nu khng c tin b khoa hc th c th cn km hn c
vn. Nhng ngi qun tr ch vi l thuyt sung m khng c ngh thut th ch
trng ch vo vn may, hoc l lp li ci h tng lm trc y. Do vy, khoa hc
v ngh thut khng loi tr nhau m ph tr cho nhau, n ch l hai mt ca mt vn
.
5.1. Qun tr l mt khoa hc
Qun tr l mt hin tng x hi xut hin cng mt lc vi con ngi, n biu
hin trong mi quan h gia con ngi vi con ngi. l mi quan h gia ngi
ch n v k n l, gia ch v t, ri tin ha dn dn qua nhiu th k vi t nhiu
thay i t trong cch x s y lm quyn di cc ch c ti phong kin mang
tnh cht c on, gia trng n nhng tng qun tr dn ch mi m nh hin
nay. Trn phng din khoa hc v t ng thc tin khoa hc qun tr thc s
thnh cng ti mt s cc x nghip cng nghip ti Hoa K v nhiu quc gia khc.
Khong nm 1840, con ngi ch c th tr thnh qun tr vin khi ngi l
ch s hu mt c s lm n. Dn dn vic s dng nhng qun tr vin khng phi l
s hu ch tr nn ph bin. H u l nhng ngi i tin phong trc nhiu th lc
v t dnh cho mnh nhng u tin v quyn lc kim sot.
Nhng nm 1890 nhiu lin hip x nghip xut hin ko theo nhiu o lut
c ban hnh quy nh quyn hn v trch nhim ca nhng lin hip x nghip
ny. Rt nhiu lut gia tham gia vo cc
nhng trch nhim theo lut nh dnh cho gii ny.
Vo nm 1910, ti Hoa K hai o lut qui nh hot ng ca cc Trust ra i
(Clayton Act nm 1914 v Transportion Act nm 1920) nh hng n chiu
hng pht trin ca cc hip hi doanh nghip. ng thi vi s hnh thnh cc tp
on ti chnh, nhng ngn hng xut hin vi t cch l nhng gim c hay tng
gim c ca nhng doanh nghip ln.
Nh vy, qun tr ra i cng vi s xut hin ca s h
Chng 1: Tng quan v qun tr
16
ta coi qun tr hc l mt
ngnh khoa hc mi m ca nhn loi.
chc hot ng c hiu
qu. M
cho cc tnh hung qun tr tng t. Mc tiu ca qun tr hc l trang b cho
ch t cn thit gia tng hiu qu trong cc hot