Ang Wikang Filipino at ang Banta ng Globalisasyon

NI DR. BIENVENIDO LUMBERA

Bulatlat.com
Upang mapagtakpan ang buktot na pakanang nag-aanyong biyaya ng mga dambuhalang empresang nakabase sa
Kanluran, may bayarang intelektuwal na umimbento sa pariralang borderless world at itinapal ito sa
mapagsamantalang mukha ng kapitalismo. Sa ganyang anyo inihaharap sa atin ang globalisasyon na may
Utopiang ipinangangako -- isang mundong wala nang hangganan. Sinasabing sa mundong wala nang
hangganan, pantay ang kakayahan ng bawat bansa na kamtin ang kaunlaran.
Para sa isang bansang malaon nang nabalaho sa di-pag-unlad, ang Utopiang pangako ng globalisasyon ay tunay na
katakamtakam. Naroon ang paglaganap at pagtibay ng demokrasya. Naroon din ang paggalang at pagsasanggalang
sa karapatang pantao ng mahihina at walang kapangyarihan. At naroon ang pagtutulungan ng lahat ng bansa upang
panatilihing malinis at ligtas ang ating kapaligiran. At naroon din ang matagal ng minimithi ng sandaigdigan ang
mapayapang mundo na sa mga awit pa lamang matatagpuan.
Subalit ano ba ang realidad ng borderless world na naglalatag sa ating mga haraya ng maluningning na landas
tungo sa maunlad at mapayapang bukas? Sa ngalan ng anti-terorismo, mga eroplano at bomba ng Estados Unidos na
nagtatawid-kontinente at bumabagtas ng mga heyograpikal na hangganan upang pagbantaan ang alinmang bansang
nagbabalak kayang ulitin ang kapahamakang idinulot sa New York noong 2001. At sa larangan naman ng
ekonomiya, ang paggigiit na tanggalan ng proteksiyon ng batas ang mga kalakal na Filipino sa ngalan ng pantay na
pakikipagkompetisyon.
Samakatwid, ang globalisasyon ay pananalakay ng mga kapitalistang bansa ng Kanluran na naghahanap ng
pamilihan para sa kanilang kalabisang produkto. Kunwariy binubuksan ng mga ito ang kanilang mga pamilihan sa
mga produkto ng mahihinang ekonomiya. Pero sa katunayan, hindi kayang makipagkompetisyon ng mahihinang
ekonomiya sa kanila, kayat sa kalaunan nilalamon nila ang lokal na kompetisyon.
Bahagi ng pananalakay na iyan ang panghihimasok ng World Trade Organization sa edukasyon. Ang reporma ng
kurikulum na sinimulan sa pang-akademyang taong ito ng Departamento ng Edukasyon ay malinaw na tinabas
upang isunod sa padrong globalisasyon. Tumutugon ang Basic Education Curriculum sa pangangailangan ng mga
lipunang maunlad ang mga industriya at teknolohiya para sa mga taong marunong bumasa ng instruksiyon at
sumunod dito upang ang assembly line ay maayos na mapakilos. Dahil isinaayos ng ating gobyerno ang sistema ng
edukasyon upang makapagpalitaw ng mga kabataang marunong ng simpleng Ingles, ng simpleng pagkukwenta, at
ng simpleng siyensiya, halos itinalaga na nito ang darating na mga henerasyon ng kabataang Filipino sa pagiging
manggagawang ang lakas at talino ay pagsasamantalahan ng mga dayuhang empresa dito sa Filipinas at maging sa
labas ng bansa.
Nakatinda na ngayon ang sambayanang Filipino sa eksploytasyon ng kapitalismong global. Ang teritoryo natin ay
binubuksan ng ating gobyerno sa mga empresang multinasyonal, at ang mga kabataan ay ipinapain sa kulturang
nagpapalabo sa mga tradisyong kanilang kinagisnan. Ang kulturang ito na itinuturing na global ay humihimok sa
mga itong hubdin ng kabataan ang kanilang identidad bilang mamamayan ng kanilang tinubuang lupa. Sa maikling
salita, ibinalik na tayo ng kapitalismong global sa yugto ng kolonyal na pagkasakop.
Hindi natin namamalayan ang panibagong pagsakop sa atin dahil ang mga sandatahang Amerikano na lumunsad sa
ating mga baybayin ay mga kaibigan daw na nagmamalasakit na pulbusin para sa mga Filipino ang Abu Sayyaf.
Ang kapangyarihang politikal ay kusang sinususpindi ng ating pamahalaan upang akitin ang dayong puhunan. Ang
sistema ng edukasyon ay hinuhubog upang tugunan ang pangangailangan ng mga multinasyonal. Tunay na ang
borderless world ay bagong maskara lamang ng imperyalismo. Ang bagong anyo nito ay nagpapanggap na wala
itong pangangailangan sa atin, tayo mismo ang humihingi na ang kasarinlan natin ay kanyang salakayin.
At ano naman kaya ang panlaban ng mga Filipino sa dagsa ng pananalakay ng globalisasyon? Ano ang magagawa
ng wika nina Amado V. Hernandez, Jose Corazon de Jesus, at Lazaro Francisco? Ano ang magagawa ng mga
awiting Filipino nina Jess Santiago, Joey Ayala at Gary Granada? Ano ang magagawa ng mga nobela nina
Luwalhati Bautista, Edgardo Reyes at Ave Perez Jacob? Ano ang bisa ng Wikang Filipino sa pagtatayo ng moog
laban sa paglusob ng mga kaisipang makapagpapahina sa tigas ng loob attatag ng mga makabayan?
Noong 1996, sa Copenhagen, Denmark, inorganisa ng United Nations World Summit for Social Development ang
isang serye ng mga seminar upang talakayin ang mga kalagayang tutungo sa panlipunang pag-unlad sa harap ng
mabilis na paglakas ng global capitalism. Ganito ang isang obserbasyong lumitaw sa seminar: Lumulubha ang
agwat sa kinikita ng mga mamamayan sa mayayamang bansa sa kinikita ng mga mamamayan sa mahihirap na
bansa. Ang agwat ng per capita income sa pagitan ng mga bansang industrialisado at ng mga bansang papaunlad ay
lumobo ng tatlong beses mula 5,700 dolyar noong 1960 tungo 15,400 dolyar noong 1993. Noong taong 1994-95,
ang GNP per capita sa mundo ay 24,000 dolyar sa pinakamayamang mga bansa na ang populasyon ay 849
milyon. Ang GNP per capita sa mga pinakamahirap na bansa ay 4,000 dolyar at doon ay 3 bilyong tao ang
naninirahan. Sa harap ng ganitong tiwaling kalagayan, binigyang diin ng seminar ang pangangailangang pagtuunan
ng pansin ang kultura ng kapitalismong global, suriin ito, pagtalunan at hamunin ang katinuan ng bisyon na
gumagabay rito. Kaugnay nito, tinukoy ang pangangailangang isangkot sa mga isyung panglipunan ang mga
intelektuwal na makitid ang pananaw at labis ang pagkakulong sa kani-kanilang ispesyalisasyon. Dapat daw
himukin ang mga ito na gamitin ang kanilang tinig sa mga debate at diskurso hinggil sa mga problema at tunguhin
ng kontemporaryong lipunan.
Narito sa palagay ko ang ispasyo na bukas at humihinging pasukin ng mga Filipinong tumatangkilik sa wika at
panitikan. Sa ispasyong iyan maaaring harapin at labanan ang kultura ng globalisasyon upang kalusin ang
negatibong bisa nito sa lipunang Filipino. Hindi dapat magbunga ang globalisasyon ng panibagong pagkaalipin para
sa sambayanan.
Nakalangkap sa wika at panitikang katutubo ang pinagdaanang kasaysayan ng sambayanang lumaban sa
pananalakay at pang-aalipin ng kolonyalismong Espanyol at Amerikano. Sa tuwing pinagyayaman ang wika at
panitikang katutubo, may lakas na pinakikilos sa kalooban ng Filipino, na magagamit na panlaban sa pang-aakit ng
globalisasyon. Narito ang kahalagahan at adhikain ng mga naunang henerasyon na hindi kayang burahin ng
Utopiang pangako ng borderless world. Nasa pagtayo natin at paggigiit sa makabayang pagtangkilik sa ating wika
at kultura ang lakas na maibabangga natin sa globalisasyon, na naglalayong patagin ang landas patungo sa walang-
sagwil na pagpasok ng kapitalismong global sa ating ekonomiya at politika.
Ang wika at panitikan natin ay buhay na katibayan ng ating kultura at kasaysayan. Ipinapagunita nito na mayroon
tayong mga karanasan at kabatirang natamo sa ating pagdanas ng kolonisasyon at sa ating ginawang paglaban sa
paghahari ng mga dayuhan.
Hindi natin tinatanggihan ang paghatak ng hinaharap kung iyon ay magdadala sa atin sa tunay na pag-unlad. Subalit
ang identidad ng isang sambayanan ay hindi naisusuko nang gayon-gayon lamang. Nakatatak ito sa kamalayan
hindi ng iisang tao lamang kundi sa kamalayan ng buong sambayanan. Kung hinihimok tayo ng globalisasyon na
magbagong bihis, itinuturo naman ng ating kasaysayan na ang pinagdaanan natin bilang sambayanan ay laging
nagpapagunita na may sariling bayan tayo, may minanang kultura at may banal na kapakanang dapat pangalagaan at
ipagtanggol kung kinakailangan. Sandatahin natin ang ganyang kamalayan tungo sa ikaluluwalhati ng Filipino
bilang nagsasariling bayan. Bulatlat.com
===
This paper was presented by Dr. Bienvenido Lumbera at the workshop on education last March 1 at the auditorium
of the College of Mass Communication, University of the Philippines Diliman.
Sanggunian: http://www.bulatlat.com/news/3-7/3-7-wika.html