LABORATORIJSKA

DIJAGNOSTIKA NASLJEDNIH
METABOLIKIH BOLESTI
Kliniki zavod za laboratorijsku dijagnostiku Medicinskog
fakulteta Sveuilita u Zagrebu i KBC Zagreb
-monogenski nasljedni poremeaji
-vie od 500 biokemijski razjanjenih poremeaja
-uestalost - 10 : 1 000 ivoroene djece
-odgovorne za 5% svih hospitalizacija te 8% smrtnih sluajeva u
pedijatriji
NASLJEDNE METABOLIKE BOLESTI
THE CROONIAN LECTURES
Lancet, 1909.
Inborn error of metabolism
-alkaptonurija
- albinizam
- cistinurija
- pentozurija
PODJELA NASLJEDNIH METABOLIKIH POREMEAJA
E Nasljedni metaboliki poremeaji koji dovode do
akutnog ili postupnog otrovanja zbog nakupljanja
otrovnih metabolita proksimalno metabolikom bloku
Poremeaji metabolizma aminokiselina
Organske acidurije s neurolokim simptomima
Poremeaji ciklusa ureje
Poremeaji -glutamilnog ciklusa
Poremeaji metabolizma galaktoze i fruktoze
Poremeaji ketogeneze i ketolize
E Nasljedni metaboliki poremeaji iji su simptomi veim
dijelom uzrokovani nedostatnom proizvodnjom energije zbog
poremeaja u jetri, srcu, miiima ili mozgu
Poremeaji glukoneogeneze
Glikogenoze
Poremeaji mitohondrijskog stvaranja energije
E Nasljedni metaboliki poremeaji razgradnje i
biosinteze sloenih molekula
Lizosomske bolesti taloenja
Glikolipidoze
Mukopolisaharidoze
Oligosaharidoze
Poremeaji prijenosa lizosomskih enzima
Poremeaji prijenosa kroz membranu lizosoma
Peroksisomski poremeaji
Poremeaji biosinteze kolesterola
Poremeaji sinteze unih kiselina
Poremeaji glikozilacije proteina
E Nasljedni metaboliki poremeaji biosinteze
i prijenosa manjih molekula
Poremeaji prijenosa glukoze
Poremeaji prijenosa aminokiselina
Poremeaji metabolizma kreatina
Poremeaji metabolizma purina i pirimidina
Porfirije
Poremeaji prijenosa oligoelemenata
E Nasljedni metaboliki poremeaji metabolizma
lipoproteina
Hipertrigliceridemije
Mijeane hiperlipidemije
Hiperkolesterolemije
Hipoalfalipoproteinemije
Hipolipoproteinemije
E Nasljedni metaboliki poremeaji metabolizma
neurotransmitera
Poremeaji metabolizma serotonina i kateholamina
Poremeaji receptora glicina
Poremeaji metabolizma GABA
E Ostali nasljedni metaboliki poremeaji
Poremeaji biosinteze leukotriena
LABORATORIJI
ZA PRIMARNO
TRAGANJE
SCREENING
LABORATORIJI
ZA
SELEKTIVNU
DIJAGNOSTIKU
LABORATORIJI ZA DIJAGNOSTIKU
NASLJEDNIH METABOLIKIH POREMEAJA
Kriteriji za uvrtenje bolesti u program sustavnog traganja:
World Health Organ Tech Rep Ser 1968,401:1-57
Screening for inborn errors of metabolism.
Report of a WHO Scientific Group
1 laboratorij na 2-4 000 000 stanovnika
LABORATORIJI ZA PRIMARNO TRAGANJE
-dovoljno visoka uestalost bolesti u populaciji
-nemogunost pravovremene klinike dijagnoze
-mogunost lijeenja
-jednostavni, specifini i osjetljivi testovi dokazivanja, bez
rizika lano negativnih rezultata
-povoljan odnos trokova programa sustavnog traganja prema
ekonomskoj koristi ranog otkrivanja i lijeenja
ZATO JE UVEDEN NOVOROENAKI PROBIR ?
Radi spoznaje omogunosti preveniranja nekih oblika
mentalne retardacije (npr.PKU, hipotiroidizam) i/ili
poboljanje zdravlja u djece ranim postavljanjem
dijagnoze (npr. bolest srpastih stanica)
Kongenitalne bolesti: KONGENITALNA TOKSOPLAZMOZA,
INFEKCIJA HIV-om, neke kancerogene bolesti,
NEUROBLASTOM, OTEENJA SLUHA, DISPLAZIJA KUKA,
ANOMALIJE BUBREGA i dr.
Bolesti etioloki vezane za metabolike i genetske uzroke
Robert Ghutrie (1916-1995)
25 % djece svijeta obuhvaeno novoroenakim probirom
?
?
NOVOROENAKI PROBIR
1963.- FENILKETONURIJA
POVIJEST NOVOROENAKOG PROBIRA
1960.
1970.
1980.
-Guthrieva kartica suha kap krvi;
Poetak probira na FENILKETONURIJU (test
inhibicije bakterijskog rasta)
-testovi inhibicije bakterijskog rasta:
HISTIDINEMIJA, LEUCINOZA i dr.
-GALAKTOZEMIJA
KONATALNA HIPOTIREOZA
-analiza TSH; Evropa, Japan
-analiza T4; SAD
-TSH +T4
razmatranju probiri na druge bolesti npr.
CISTINU U FIBROZU i DMD
CISTINA FIBROZA
-Nedostatak BIOTINIDAZE
-Hemoglobinopatije
-NEUROBLASTOM
ODSTUPANJE OD Wilson Jungner KRITERIJA
GALAKTOZEMIJA mogue rano kliniko
prepoznavanje
NEDOSTATAK uspjena terapija,
BIOTINIDAZE mala uestalost
HOMOCISTINURIJA izuzetno rijetka
HEMOGLOBINOPATIJE probir opravdan u mediteranskim
zemljama i crnakoj populaciji
CISTINA FIBROZA visoka uestalost,
nema terapije
-hemoglobinopatije, CF, MCAD...
1991. Tandemska spektrometrija masa (MS-MS)
1996. Rutinska primjena
NOVOROENAKI PROBIR
NOVI IZAZOVI
1987. DNA izolacija iz filtar papira
-organske acidurije,aminoacidopatije, beta oksidacija
masnih kiselina, lizosomske bolesti nakupljanja...
What is Tandem Mass Spectrometry?
Dictionary definition of tandem:
An arrangement of two or more people or things placed
one behind the other.
For examples, tandem bicycle
Tandem Mass Spectrometry:
An arrangement of two or more mass spectrometers
(tandem-in-space) or mass spectrometry experiments
(tandem-in-time) placed one behind the other.
Acronym: MS/MS; MS3; MSn
TO OMOGUUJE TANDEMSKA SPEKTROMETRIJA MASA
acilkarnitini iz suhe kapi krvi, one method-many disorders
A,B,C,D
izvor
MS I
cijepanje
MS II
A+,B+,C+,D+
A+
A1+,A2+,
A3+,A4+
Krv
deprot.
derivatizacija
Spektar masa
4 000 000 stanovnika
50 000 poroda/godinu
32 rodilita
1978. FENILKETONURIJA
estalost 1: 8 200
1985. KONATALNA HIPOTIREOZA
estalost 1: 4 200
NOVOROENAKI PROBIR U HRVATSKOJ
Laboratorij za novoroenaki
probir KBC Zagreb
1963.
1996.
SPEKTROFOTOMETRIJSKE
METODE
IMUNOKEMIJSKE
METODE
Ghutrie test
MS-MS
NOVOROENAKI PROBIR- SAD
2005.
American College of Medical Genetics
Newborn Screening: Toward a Uniform Screening Panel and System
http://mchb.hrsa.gov/screening/
NOVOROENAKI PROBIR - NJEMAKA
2002. Screening Commission of the German Society of Pediatrics
Dozvoljeno izdavanje nalaza:
-fenilketonurija
-leucinoza
-izovalerina acidemija
-GA-tipa1
-CPT I i CPT II
-CAT
-VLCAD
-LCAD
-MCAD
Potrebno jo dalje razmatranje prije
uvrtanja u nacionalni program:
-tirozinemija tipa1
-nedostatak argininosukcinat sintaze
-propionska acidemija
-metilmalonska acidemija
-nedostatak Cb1
-nedostatak 3-MCoA-karboksilaze
-kongenitalna adrenalna hiperplazija
-konatalna hipotireoza
-nedostatak biotinidaze
-galaktozemija
MS-MS
OSTAJU ETIKI PROBLEMI
-odnos djeteta i roditelja nakon dijagnoze
-unos nepotrebnih lijekova
-bolesti koje se javljaju tek u odrasloj dobi
-bolesti gdje nema dokazanog odnosa genotip-fenotip
-stigmatiziranje otrivenih bolesnika
-mogui problemi pri zapoljavanju
-problemi s osiguranjem i sl.
NOVOROENAKI PROBIR -BUDUNOST
TEHNOLOGIJA POSTAJE PRISTUPANIJA
..., ali
TO SVE UTJEE NA DONOENJE ODLUKE?
Nevladine Nevladine
organizacije organizacije
Zdravstveno Zdravstveno
osiguranje osiguranje
Politika Politika
Roditelji Roditelji
Kultura Kultura
Religija Religija
tradicija tradicija
MILJENJE
STRUKE
LABORATORIJI
ZA PRIMARNO
TRAGANJE
SCREENING
LABORATORIJI
ZA
SELEKTIVNU
DIJAGNOSTIKU
LABORATORIJI ZA DIJAGNOSTIKU
NASLJEDNIH METABOLIKIH POREMEAJA
METABOLIKI LABORATORIJ ZA
SELEKTIVNO TRAGANJE
F uputnica
F odgovarajui
bioloki materijal
popratni obrazac F
KLINIKA SUMNJA
METABOLIKI LABORATORIJ ZA
SELEKTIVNO TRAGANJE
F velik broj laboratorijskih pretraga
koje nisu standardizirane
PROCJENA KVALITETE RADA
DIJAGNOSTIKA STRATEGIJA SELEKTIVNOG
TRAGANJA
TESTOVI PROBIRANJA
TESTOVI
POTVRDE
ANALIZA
DNA
KLINIKA SUMNJA
SPECIJALISTIKI NALAZI
METABOLITI
ENZIMI
GENI
DIJAGNOSTIKA STRATEGIJA SELEKTIVNOG
TRAGANJA
AKUTNI TIJEK
POREMEAJI METABOLIZMA
MALIH MOLEKULA
-aminokiseline
-organske kiseline
-mono-,disaharidi ...
KRONINI TIJEK
POREMEAJI METABOLIZMA
VELIKIH MOLEKULA
-glikoproteini
-glikolipidi
-glikozaminoglikani ...
NASLJEDNI METABOLIKI POREMEAJI
KLINIKA MANIFESTACIJA
JEDNOSTAVNI METABOLIKI TESTOVI U URINU
boja urina .......... .......ALKAPTONURIJA
test s ferikloridom......FENILKETONURIJA
dinitrofenilhidrazinski test......LEUCINOZA
reduktivne tvari............GALAKTOZEMIJA
...
ORGANSKE KISELINE U INTERMEDIJARNOM
METABOLIZMU
Aminokiseline Neurotransmiteri Ugljikohidrati
Kolesterol Masne kiseline
Pirimidini Dijeta, lijekovi
Purini Bakterijski produkti
Organske kiseline
ORGANSKE ACIDURIJE ORGANSKE ACIDURIJE
* heterogena skupina nasljednih metabolikih poremeaja
karakterizirana nakupljanjem jedne ili vie organskih
kiselina u tjelesnim tekuinama
* 1966. g. dijagnosticirana prva organska acidurija
(izovalerijanska acidemija) primjenom GC-Msa
* skupina najeih akutnih, po ivot opasnih nasljednih
metabolikih poremeaja u posljednjih 20 godina
* ituju se vrlo arolikom klinikom slikom s poetkom od
intrauterine pa do odrasle dobi
* >60 razliitih poremeaja i njihovih podtipova
GC-MS KROMATOGRAM ORGANSKIH
KISELINA
ORGANSKE KISELINE-
plinska plinska kromatografija kromatografija- -masena masena spektrometrija spektrometrija organskih organskih kiselina kiselina u u urinu urinu
Osobitosti anamneze bolesnika s organskim
acidurijama
srodstvo roditelja
slini sluajevi u obitelji
nejasni (poli)letalitet u obitelji
progresivan tijek
uredni trudnoa i poroaj; prvi simptomi nekoliko
sati ili dana nakon prvih obroka
nejasne krize povezane s gladovanjem,
interkurentnim infekcijama ili drugim stresnim
situacijama
stroga vegetarijanska prehrana
Rezultati uobiajenih biokemijskih pretraga koji
upuuju na organsku aciduriju
metabolika acidoza
poveana anionska
razlika
ketoza
ketonurija (posebno u
novoroenadi)
hiperamonijemia
hiperuricemija
poviena kreatin kinaza
poviene transaminaze
anemija, granulocito-
penija, trombocitopenija
laktacidoza
hipoglikemija
snieni kolesterol
hipertrigliceridemija
L-VALINE
2-OXOISOVALERATE
ISOBUTYRYL-CoA
METHACRYLYL-CoA
3-HYDROXYISOBUTYRYL-CoA
3-HYDROXYISOBUTYRATE
METHYLMALONIC SEMIALDEHYDE
PROPIONYL-CoA
METHYLMALONIL-CoA
SUCCINYL-CoA
L-ISOLEUCINE
2-OXO-3-METHYLVALERATE
2-METHYLBUTYRYL-CoA
TIGLYL-CoA
2-METHYL-3-HYDROXYBUTYRYL-CoA
2-METHYLACETOACETYL-CoA
L-LEUCINE
2-OXOISOCAPROATE
ISOVALERYL-CoA
3-METHYLCROTONYL-CoA
3-METHYLGLUTACONYL-CoA
3-HYDROXY-3-METHYLGLUTARYL-CoA
ACETOACETATE
MEVALONATE
MEVALONATE-5-PHOSPHATE
CHOLESTEROL
MALONYL-CoA
ACETYL-CoA
Uzroci tekoa u analizi organskih kiselina
lijekovi
hrana
bakterijski metabolizam (izvan i u bolesniku)
blagi i intermitentni oblici bolesti
intermitentna ukljuenost nekih metabolikih
putova
razlike u ekstrakciji i analizi organskih kiselina
AMINOKISELINE
KVALITATIVNO
-tankoslojna kromatografija
KVANTITATIVNO
-u djece u metabolikoj krizi,
posebno s hiperamonijemijom
-pri temeljitoj sumnji na
mitohondriopatiju
-u djece sa strogo ogranienim
unosom proteina
-pri sumnji na pojedine
aminoacidopatije (npr. NKH)
-kad je nejasan nalaz tankoslojne
kromatografije
-uvijek u likvoru
-u urinu kod djece s nejasnom
urolitijazom ili
hiperamonijemijom
AMINOKISELINE ANALITIKE METODE
Ala
Glu
OTC
AMINOKISELINE
-Ivana, 1 god. je nakon poroda imala blagu uticu
-mama je opisuje kao plaljivu bebu
-nakon drugog mjeseca ivota zamijetila je krv u stolici
-povremena povraanja
-laboratorijski nalazi ukazuju na poremeaj zgruavanja
-poviene aminotransferaze, hepatomegalija, hiperbilirubinemija
-radna dijagnoza : JETRENA BOLEST NEPOZNATE ETIOLOGIJE
UPUENA U BOLNICU
Laboratorijska obrada:
AMINOKISELINE U SERUMU
fenilalanin 149 mol/L ( ref.raspon: 30-120)
metionin 200 mol/L (ref.raspon: 15-50)
tirozin 286 mol/L (ref.raspon: 42 -135)
ORGANSKE KISELINE U URINU: prisutan SUKCINILACETON
TIROZINEMIJA TIP I
TIROZINEMIJA tip I
Manjak fumarilacetoacetaze
L-VALINE
2-OXOISOVALERATE
ISOBUTYRYL-CoA
METHACRYLYL-CoA
3-HYDROXYISOBUTYRYL-CoA
3-HYDROXYISOBUTYRATE
METHYLMALONIC SEMIALDEHYDE
PROPIONYL-CoA
METHYLMALONIL-CoA
SUCCINYL-CoA
L-ISOLEUCINE
2-OXO-3-METHYLVALERATE
2-METHYLBUTYRYL-CoA
TIGLYL-CoA
2-METHYL-3-HYDROXYBUTYRYL-CoA
2-METHYLACETOACETYL-CoA
L-LEUCINE
2-OXOISOCAPROATE
ISOVALERYL-CoA
3-METHYLCROTONYL-CoA
3-METHYLGLUTACONYL-CoA
3-HYDROXY-3-METHYLGLUTARYL-CoA
ACETOACETATE
MEVALONATE
MEVALONATE-5-PHOSPHATE
CHOLESTEROL
MALONYL-CoA
ACETYL-CoA
LEUCINOZA: manjak dehidrogenaze aminokiselina razgranatih lanaca
MONO- I DISAHARIDI U URINU
ORJENTACIJSKI TEST:
Reduktivne tvari
TLC:
Galaktoza
laktoza
galaktoza
fruktoza
ksiloza
Testovi potvrde u krvi:konc. eera, enzimska aktivnost
AKUTNA METABOLIKA KRIZA
OSNOVNE METABOLIKE PRETRAGE
krv/plazma/serum
-elektroliti -reduktivne tvari
-acidobazni status -organske kiseline
-glukoza -aminokiseline
-amonijak -metilketoni
-aminokiseline
-laktat
-metilketoni
---------------
-slobodne masne -acilkarnitini
kiseline
-inzulin
-karnitin
krv/plazma/serum
urin
krv na filtar
papiru
VODEI LABORATORIJSKI POKAZATELJI
AKUTNE METABOLIKE KRIZE
METABOLIKA ACIDOZA
HIPOGLIKEMIJA
HIPERAMONIJEMIJA
HIPERLAKTATEMIJA
AKUTNA METABOLIKA KRIZA
METABOLIKA ACIDOZA diferencijalna dijagnoza
organske acidurije
poremeaji ketolize
poremeaji respiracijskog lanca
poremeaji glukoneogeneze
glikogenoze
manjak kompleksa piruvat dehidrogenaze
poremeaji -oksidacije masnih kiselina
uzroci na razini bubrega
Nasljedne metabolike bolesti
- Poremeaji ciklusa ureje
- Organske acidurije
- Poremeaji beta-oksidacije
masnih kiselina, karnitinskog
ciklusa i ketogeneze u uem
smislu
- HHH- sindrom
- Lizinurina intolerancija
proteina
- Manjak piruvat karboksilaze
(neonataloni oblik)
- Poremeaji respiratornog lanca
Druga steena i priroena stanja
Tranzitorna hiperamonijemija u
novoroeneta
Reyeov sindrom
Zatajenje jetre bez obzira na
uzrok
Lijeenje valproatom ili
asparaginazom
Infekcije ureaza-pozitivnim
bakterijama
Teka sistemska bolest,
posebno novoroeneta
Otvoreni duktus venozus
AKUTNA METABOLIKA KRIZA
HIPERAMONIJEMIJA diferencijalna dijagnoza
AKUTNA METABOLIKA KRIZA
HIPERLAKTATEMIJA diferencijalna dijagnoza
Primarni uzroci Sekundarni uzroci
-manjak kompleksa piruvat -poremeaji -oksidacije
dehidrogenaze (PDH) masnih kiselina
-manjak piruvat karboksilaze -organske acidurije
-manjak 2-ketoglutarat -poremeaji metabolizma
dehidrogenaze biotina
-poremeaji respiracijskog lanca
-poremeaji glukoneogeneze
II
IV
III
Citratni
ciklus

oksidacija
I
Respiratorni lanac
Masne kiseline
Karnitin
Acetil Acetil- -CoA CoA
Ugljikohidrati
Piruvat Laktat
Aminokiseline
ADP
ATP
Pi
NADH/H
+
Q
Cit c
ATP ATP
H
+
H
+
H
+
H
+
H
+
H
+
Alanin
FADH
2
1/2O
2
H
2
O
Piruvat
PDH
Karnitinski
ciklus
Karnitin
Karnitinski nosa
Stanina membrana
e
-
e
-
Ketonska
tijela
V
MCT
mitohondrij
Parametri za dijagnozu poremeaja
mitohondrijskog stvaranja energije
klinika slika
povien laktat, piruvat, ketonska tijela, alanin
promjene u izluivanju organskih kiselina
elektromioneurografski miopatski obrazac
histoloki iskidana crvena vlakna u miiu i
promijenjen izgled mitohondrija
imunohistokemijski pokazatelji promjena proteina
respiratornog lanca
mjerenje aktivnosti enzima
analiza nuklearne i mitohondrijske DNK
Poremeaji mitohondrijskog stvaranja energije
pripadaju najeim nasljednim metabolikim bolestima
Posebno je vano pravovremeno prepoznavati akutne i
intermitentne poremeaje (poremeaje ketogeneze)
Neophodno je usklaeno interpretirati klinike i
laboratorijske pokazatelje bolesti i racionalno birati
pretrage
POREMEAJI -OKSIDACIJE
MASNIH KISELINA; MITOHONDRIJ
Laboratorijski pokazatelji poremeaja
-oksidacije masnih kiselina
hipoketotina hipoglikemija
povean omjer SMK/ketoni
poviene transaminaze, kreatin kinaza, ponekad
i poremeaj koagulacije
hiperamonijemija
mioglobinurija
Laboratorijski pokazatelji poremeaja
-oksidacije masnih kiselina
mahom snieni ukupni i slobodni karnitin
karakteristian profil acil-karnitina
organske kiseline u urinu: dikarboksilna i 3-OH-
dikarboksilna acidurija, konjugati glicina
testovi optereenja: fenilpropionskom kiselinom,
uljem; gladovanje
in vitro beta-oksidacija (fibroblasti)
mjerenje enzimske aktivnosti
analiza gena
AKUTNI TIJEK
POREMEAJI METABOLIZMA
MALIH MOLEKULA
-aminokiseline
-organske kiseline
-mono-,disaharidi ...
KRONINI TIJEK
POREMEAJI METABOLIZMA
VELIKIH MOLEKULA
-glikoproteini
-glikolipidi
-glikozaminoglikani ...
NASLJEDNI METABOLIKI POREMEAJI
KLINIKA MANIFESTACIJA
u GLIKOGENOZE
u GLIKOLIPIDOZE
u MUKOPOLISAHARIDOZE
u OLIGOSAHARIDOZE
u POREMEAJI TRANSPORTA
LIZOSOMSKIH ENZIMA
u POREMEAJI TRANSPORTA KROZ
MEMBRANE LIZOSOMSKIH ENZIMA
u OSTALI POREMEAJI
LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
SFINGOLIPIDI
GLIKOGEN
OLIGOSAHARIDI
KOLESTEROL
GLIKOZAMINOGLIKANI
AMINOKISELINE
PEPTIDI
PROTEINI
MUTACIJE
LIZOSOMSKI ENZIMI
AKTIVACIJSKI PROTEINI
KLINIKA SLIKA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
1960. ELEKTRONSKI MIKROSKOP
ULTRACENTRIFUGA
de Duve - LIZOSOM
1963. HERS - M.Pompe
(-glukozidaza)
ostale bolesti nakupljanja mogu
se objasniti nedostatkom drugih
lizosomskih enzima
AUSTIN - MLD (arilsulfatazaA)
1967. BRADY - M.Fabry
(-galaktozidazaA) ...
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
1881. KLINIKI OPIS
Warren Tay
1968.
LABORATORIJSKA
DIJAGNOSTIKA
LIZOSOMSKE
HIDROLAZE
METABOLITI
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
DIJAGNOSTIKA STRATEGIJA
KLINIKO PREPOZNAVANJE
NEUROLOKA
OFTALMOLOKA
HEMATOLOKA
UROLOKA
RADIOLOKA...
METABOLIKI
LABORATORIJ
SPECIJALISTIKA
OBRADA
DIJAGNOZA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
LABORATORIJSKE PRETRAGE KOJE MOGU UKAZATI
NA LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
Krvna slika F anemija
F trombocitopenija..M.Gaucher ?
F CK .................M.Pompe ?
Urin F proteinurijaM.Fabry ?
F
Razmaz periferne krvi
F vakuolizirani limfociti
LABORATORIJSKE PRETRAGE KOJE MOGU UKAZATI NA
LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
Kotana sr
F Gaucherove stanice
F Niemann Pickove stanice
Biopt koe / rektuma
NCL?
LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA
LIZOSOMSKIH BOLESTI NAKUPLJANJA
TESTOVI POTVRDE
ENZIMI U SERUMU, LEUKOCITIMA
I KULTURI KONIHFIBROBLASTA
ANALIZA DNA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
KLINIKA SUMNJA
osnovni laboratorijski nalazi
TESTOVI PROBIRANJA
OLIGOSAHARIDI, MUKOPOLISAHARIDI
LIZOSOMSKE BOLESTI NAKUPLJANJA
TESTOVI PROBIRANJA
MUKOPOLISAHARIDI
-24-satni urin (alikvot 20-50 ml)
KVANTITATIVNO + KVALITATIVNO
Normalno kvantitativno izluivanje MUKOPOLISAHARIDOZA
Povieno izluivanje REUMATOIDNI ARTRITIS
CISTINA FIBROZA
TERAPIJA HEPARINOM
MALIGNE BOLESTI
PSORIJAZA .
1mj. 4 mj. 1g. 8g.
mg/mmol KN <19 <12 <8 <3
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
MUKOPOLISAHARIDI
SUMNJA DS HS C4S C6S KS
__________________________________________________________________
MPS I, MPS II +++ ++ n n -
MPS I, MPS VI +++ n n n -
MPS III - +++ n n -
MPS IV A n n n +++ ++
MPS IV B n n n n +++
MPS VII + n n
KS
DS
DS
HS
kvalitativno
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
OLIGOSAHARIDI
-sluajan uzorak urina (5 ml)
F GM1-GANGLIOZIDOZA F GM2-SANDHOFF
F M.POMPE F -FUKOZIDOZA
F -MANOZIDOZA F -MANOZIDOZA
F MPS IVB F SIJALIDOZA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA
LIZOSOMSKIH BOLESTI NAKUPLJANJA
TESTOVI POTVRDE
ENZIMI U SERUMU, LEUKOCITIMA
I KULTURI KONIH FIBROBLASTA
ANALIZA DNA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
KLINIKA SUMNJA
osnovni laboratorijski nalazi
TESTOVI PROBIRANJA
OLIGOSAHARIDI, MUKOPOLISAHARIDI
SERUM
LEUKOCITI
FIBROBLASTI
F MUKOLIPIDOZE II I III
F SVE LIZOSOMSKE HIDROLAZE osim
-sijalidaze (ML I)
--glukozidaze (M.Pompe)
-fosfotransferaze (ML II i III)
F POTVRDA DIJAGNOZE SVIH
LIZOSOMSKIH BOLESTI
NAKUPLJANJA
MJERENJE KATALITIKIH AKTIVNOSTI
LIZOSOMSKIH ENZIMA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
STANINA KULTURA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
MJERENJE KATALITIKIH KONCENTRACIJA
LIZOSOMSKIH ENZIMA
F 4-metilumbeliferil
F radioaktivno obiljeeni
prirodni supstrati
(aktivacijski proteini)
SUPSTRATI
FLUORIMETRIJA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA
LIZOSOMSKIH BOLESTI NAKUPLJANJA
TESTOVI POTVRDE
ENZIMI U SERUMU, LEUKOCITIMA
I KULTURI KONIHFIBROBLASTA
ANALIZA DNA
TESTOVI POTVRDE
ENZIMI U LEUKOCITIMA, SERUMU I
KULTURI KONIH FIBROBLASTA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
KLINIKA SUMNJA
osnovni laboratorijski nalazi
TESTOVI PROBIRANJA
OLIGOSAHARIDI, MUKOPOLISAHARIDI
METODE MOLEKULARNE BIOTEHNOLOGIJE
-GENOTIP FENOTIP
-POTVRDA HETEROZIGOTNOSTI
-PRENATALNA DIJAGNOSTIKA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHEROVA BOLEST FABRYEVA BOLEST MPS I POMPEOVA BOLEST MPS VI
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
GAUCHEROVA BOLEST - DIJAGNOZA
heterozigoti u uoj obitelji
> 150 mutacija u genu
KLINIKA SUMNJA
LABORATORIJSKI NALAZI
trombocitopenija, anemija
feritin , ACE ,
tartarat rezistentna AP
hitotriozidaza
Gaucherove stanice
KONANA DIJAGNOZA
katalitika aktivnost -glukozidaze (leukociti, fibroblasti)
ANALIZA MUTACIJA
u
u
u
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
GAUCHEROVA BOLEST-BIOMARKERI
HITOTRIOZIDAZA
SERUM -
katalitika aktivnost do 1000 x
pad aktivnosti prati poboljanje u klinikoj slici
OGRANIENJA
nije pokazatelj kotanih promjena
Umjereno poviena u serumu i drugih bolesnika s LSD, sarkoidozom
i lemanijozom
5-6% populacije ima duplikaciju od 24 bp........nema aktivnosti !!!
METODA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
enzim lue Gaucherove stanice
fluorimetrijska (MUF-substrat)
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
0 10 20 30 40
weeks
c
h
i
t
o
t
r
i
o
s
i
d
a
s
e

(
n
m
o
l
/
m
l
/
h
)
GAUCHEROVA BOLEST
PRAENJE TIJEKA LIJEENJA
HITOTRIOZIDAZA
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
MPS I - DIJAGNOZA
KLINIKA SUMNJA
LABORATORIJSKI NALAZI
GAG (kvantitativno + kvalitativno)
-L-iduronidaza (leukociti, fibroblasti)
> 55 poznatih mutacija u genu
korionske resice
KONANA DIJAGNOZA
ANALIZA MUTACIJA
PRENATALNA DIJAGNOZA
u
u
u
u
NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
MPS I - BIOMARKERI
URIN - GLIKOZAMINOGLIKANI
METODA DMB/Tris -SPEKTROFOTOMETRIJSKA
Dermatan sulfat/hondroitin sulfat (DS/CS)
DS
CS

NIEMANN PICK A/B MPS II GAUCHER DISEASE FABRY DISEASE MPS I POMPE DISEASE MPS VI
0
10
20
30
40
50
60
70
0 10 20 30 40 50 60
weeks
g
l
y
c
o
s
a
m
i
n
o
g
l
y
c
a
n
s

(
m
g
/
m
o
l
c
r
e
a
t
i
n
i
n
e
)
poremeaji
biogeneze
peroksisoma
Deficit
jednog
enzima
Viestruki
nedostatak
enzima
PEROKSISOM
Klinika slika
- VLCFA (> C
22
)
- PHYTANIC ACID
- PIPECOLIC ACID
- PLASMALOGEN
BIOSYNTHESIS
- CATALASE LATENCY TEST
- BILE ACIDS

IMMUNOHISTOCHEMISTRY
SERUM
3 ml
FIBROBLASTI
NOVE TEHNOLOGIJE - NOVE BOLESTI
In vitro
SPEKTROSKOPIJA
TJELESNIH
TEKUINA
In vivo
PROTONSKA MAGNETSKA
SPEKTROSKOPIJA
prozor u CNS
MALDI-TOF-MS (matrx-assisted laser desorption/ionization
time-of-fligh mass spectrometry)