Professional Documents
Culture Documents
Giao Trinh Quan Tri Hoc Dai Cuong
Giao Trinh Quan Tri Hoc Dai Cuong
CHNG 1
TNG QUAN V QUN TR HC
Hon thnh chng ny ngi hc c th:
1. Hiu c khi nim qun tr v s cn thit ca qun tr
trong cc t chc.
2. Nm bt c bn chc nng c bn ca qun tr.
3. M t cc vai tr ca nh qun tr.
4. Xc nh c cc cp qun tr trong mt t chc v nhim
v ch yu ca mi cp qun tr.
5. Hiu c ti sao phi hc qun tr v hc nh th no
tr thnh nh qun tr gii.
I. Qun Tr v T Chc
1.1. nh ngha qun tr
Thut ng qun tr c gii thch bng nhiu cch khc nhau v c th ni l
cha c mt nh ngha no c tt c mi ngi chp nhn hon ton. Mary Parker
Follett cho rng qun tr l ngh thut t c mc ch thng qua ngi khc.
nh ngha ny ni ln rng nhng nh qun tr t c cc mc tiu ca t chc
bng cch sp xp, giao vic cho nhng ngi khc thc hin ch khng phi hon
thnh cng vic bng chnh mnh.
Koontz v ODonnell nh ngha: C l khng c lnh vc hot ng no ca
con ngi quan trng hn l cng vic qun l, bi v mi nh qun tr mi cp
v trong mi c s u c mt nhim v c bn l thit k v duy tr mt mi trng
m trong cc c nhn lm vic vi nhau trong cc nhm c th hon thnh cc
nhim v v cc mc tiu nh.
Mt nh ngha gii thch tng i r nt v qun tr c James Stoner v
Stephen Robbins trnh by nh sau: Qun tr l tin trnh hoch nh, t chc, lnh
o v kim sot nhng hot ng ca cc thnh vin trong t chc v s dng tt c
cc ngun lc khc ca t chc nhm t c mc tiu ra. T tin trnh trong
nh ngha ny ni ln rng cc cng vic hoch nh, t chc, lnh o v kim sot
phi c thc hin theo mt trnh t nht nh. Khi nim trn cng ch ra rng tt c
nhng nh qun tr phi thc hin cc hot ng qun tr nhm t c mc tiu
mong i. Nhng hot ng ny hay cn c gi l cc chc nng qun tr bao gm:
1
(1) Hoch nh: Ngha l nh qun tr cn phi xc nh trc nhng mc tiu v quyt
nh nhng cch tt nht t c mc tiu; (2) T chc: y l cng vic lin
quan n s phn b v sp xp ngun lc con ngi v nhng ngun lc khc ca t
chc. Mc hiu qu ca t chc ph thuc vo s phi hp cc ngun lc t
c mc tiu; (3) Lnh o: Thut ng ny m t s tc ng ca nh qun tr i vi
cc thuc cp cng nh s giao vic cho nhng ngi khc lm. Bng vic thit lp
mi trng lm vic tt, nh qun tr c th gip cc thuc cp lm vic hiu qu hn;
V (4) Kim sot: Ngha l nh qun tr c gng m bo rng t chc ang i ng
mc tiu ra. Nu nhng hot ng trong thc tin ang c s lch lc th nhng
nh qun tr s a ra nhng iu chnh cn thit.
nh ngha ca Stoner v Robbins cng ch ra rng nh qun tr s dng tt c
nhng ngun lc ca t chc bao gm ngun lc ti chnh, vt cht v thng tin cng
nh ngun nhn lc t c mc tiu. Trong nhng ngun lc trn, ngun lc con
ngi l quan trng nht v cng kh khn nht qun l. Yu t con ngi c th
ni l c nh hng quyt nh i vi vic t c mc tiu ca t chc hay khng.
Tuy nhin, nhng ngun lc khc cng khng km phn quan trng. V d nh mt
nh qun tr mun tng doanh s bn th khng ch cn c chnh sch thc y, khch
l thch hp i vi nhn vin bn hng m cn phi tng chi tiu cho cc chng
trnh qung co, khuyn mi.
Mt nh ngha khc nu ln rng Qun tr l s tc ng c hng ch ca
ch th qun tr ln i tng qun tr nhm t c nhng kt qu cao nht vi mc
tiu nh trc. Khi nim ny ch ra rng mt h thng qun tr bao gm hai
phn h: (1) Ch th qun tr hay phn h qun tr v (2) i tng qun tr hay phn
h b qun tr. Gia hai phn h ny bao gi cng c mi lin h vi nhau bng cc
dng thng tin (Hnh 1.1).
Ch Th
Qun Tr
i Tng
Qun Tr
Thng tin thun hay cn gi l thng tin ch huy l thng tin t ch th qun tr
truyn xung i tng qun tr. Thng tin phn hi l thng tin c truyn t i
tng qun tr tr ln ch th qun tr. Mt khi ch th qun tr truyn t thng tin i
m khng nhn c thng tin ngc th n s mt kh nng qun tr. Nghin cu t
thc tin qun tr ch ra rng vic truyn t thng tin trong ni b t chc thng b
lch lc hoc mt mt khi thng tin i qua nhiu cp qun tr trung gian hay cn gi l
cc b lc thng tin. Kt qu l hiu lc qun tr s km i.
kt thc phn gii thiu v khi nim qun tr c l cn thit phi c cu tr
li cho mt cu hi thng c nu ra l c s khc bit no gia qun l v qun tr
khng (?). Mt s ngi v trong mt s trng hp ny th dng t qun tr v d nh
qun tr doanh nghip hay cng ty, ngnh o to qun tr kinh doanh; V nhng
ngi khc i vi trng hp khc th s dng t qun l chng hn nh qun l nh
nc, qun l cc nghip on. Tuy hai thut ng ny c dng trong nhng hon
cnh khc nhau ni ln nhng ni dung khc nhau, nhng v bn cht ca qun tr
v qun l l khng c s khc bit. iu ny hon ton tng t trong vic s dng
thut ng ting Anh khi ni v qun tr cng c hai t l management v
administration.
1.2. T chc
Trong nh ngha v qun tr, J. Stoner v S. Robbins cung cp cho chng ta
cu tr li i vi cu hi qun tr ci g (?) v qun tr ai (?). Con ngi v nhng
ngun lc khc trong t chc chnh l i tng ca qun tr. Chnh v l do m
chng ta cn hiu r rng khi nim v t chc.
T chc l s sp xp ngi mt cch c h thng nhm thc hin mt mc
ch no . Trng hc, bnh vin, nh th, cc doanh nghip/cng ty, cc c quan
nh nc hoc mt i bng ca mt cu lc b... l nhng v d v mt t chc.
Vi khi nim c trnh by nh trn, chng ta c th thy c l mt t chc c ba
c tnh chung: Mt l, mi mt t chc u c hnh thnh v tn ti v mt mc
ch no ; V chnh s khc bit v mc ch ca mi t chc dn n s khc bit
gia t chc ny v t chc khc. V d nh trng hc nhm mc ch cung cp kin
thc cho ngi hc. Bnh vin nhm mc ch khm cha bnh cho cng ng.
Doanh nghip nhm mc ch cung cp sn phm v dch v cho khch hng. Cc c
quan hnh chnh nhm cung cp dch v cng cho cng chng. Hai l, mi t chc
phi l tp hp gm nhiu thnh vin. Cui cng l tt c cc t chc u c xy
dng theo mt trt t nht nh. Cu trc trong mt t chc nh r gii hn hnh vi
ca tng thnh vin thng qua nhng lut l c p t, nhng v tr lnh o v
quyn hnh nht nh ca nhng ngi ny cng nh xc nh cng vic ca cc thnh
vin khc trong t chc. Tm li, mt t chc l mt thc th c mc ch ring bit,
c nhiu ngi v c xy dng theo mt cu trc c h thng.
v.v. m cc nh qun tr kinh doanh ln phi kinh doanh hin nay cn am tng v gp
sc thc hin.
Nhng kt lun v nguyn nhn dn n s ph sn ca cc doanh nghip c
th minh chng cho vai tr c tnh cht quyt nh ca qun tr i vi s tn ti v
pht trin ca t chc. Tht vy, khi ni n nguyn nhn s ph sn ca cc doanh
nghip th c th c nhiu nguyn nhn, nhng nguyn nhn hng u thng vn l
qun tr km hiu qu, hay nh qun tr thiu kh nng. Trong cng hon cnh nh
nhau, nhng ngi no bit t chc cc hot ng qun tr tt hn, khoa hc hn, th
trin vng t kt qu s chc chn hn. c bit quan trng khng phi ch l vic t
kt qu m s cn l vn t tn km th gi, tin bc, nguyn vt liu v nhiu loi
ph tn khc hn, hay ni cch khc l c hiu qu hn. Chng ta c th hnh dung c
th khi nim hiu qu trong qun tr khi bit rng cc nh qun tr lun phn u
t c mc tiu ca mnh vi ngun lc nh nht, hoc hon thnh chng nhiu ti
mc c th c vi nhng ngun lc sn c.
V sao qun tr l hot ng cn thit i vi mi t chc? Khng phi mi t
chc u tin rng h cn n qun tr. Trong thc tin, mt s ngi ch trch nn qun
tr hin i v h cho rng ngi ta s lm vic vi nhau tt hn v vi mt s tha
mn c nhn nhiu hn, nu khng c nhng nh qun tr. H vin dn ra nhng hot
ng theo nhm l tng nh l mt s n lc ng i. Tuy nhin h khng nhn ra
l trong hnh thc s ng nht ca tr chi ng i, cc c nhn tham gia tr chi
u c nhng mc ch r rng ca nhm cng nh nhng mc ch ring, h c
giao ph mt v tr, h chp nhn cc qui tc/lut l ca tr chi v tha nhn mt
ngi no khi xng tr chi v tun th cc hng dn ca ngi . iu ny
c th ni ln rng qun tr l thit yu trong mi s hp tc c t chc.
Tht vy, qun tr l hot ng cn thit phi c thc hin khi con ngi kt
hp vi nhau trong cc t chc nhm t c nhng mc tiu chung. Hot ng qun
tr l nhng hot ng ch pht sinh khi con ngi kt hp vi nhau thnh tp th, nu
mi c nhn t mnh lm vic v sng mt mnh khng lin h vi ai th khng cn
n hot ng qun tr. Khng c cc hot ng qun tr, mi ngi trong tp th s
khng bit phi lm g, lm lc no, cng vic s din ra mt cch ln xn. Ging nh
hai ngi cng iu khin mt khc g, thay v cng bc v mt hng th mi
ngi li bc v mt hng khc nhau. Nhng hot ng qun tr s gip cho hai
ngi cng khing khc g i v mt hng. Mt hnh nh khc c th gip chng ta
khng nh s cn thit ca qun tr qua cu ni ca C. Mc trong b T Bn: Mt
ngh s chi n th t iu khin mnh, nhng mt dn nhc th cn phi c ngi ch
huy, ngi nhc trng.
Qun tr l nhm to lp v duy tr mt mi trng ni b thun li nht, trong
cc c nhn lm vic theo nhm c th t c mt hiu sut cao nht nhm hon
thnh mc tiu chung ca t chc.
5
3.1. Hoch nh
L chc nng u tin trong tin trnh qun tr, bao gm: vic xc nh mc
tiu hot ng, xy dng chin lc tng th t mc tiu, v thit lp mt h thng
cc k hoch phi hp cc hot ng.
Hoch nh lin quan n d bo v tin liu tng lai, nhng mc tiu cn t
c v nhng phng thc t c mc tiu . Nu khng lp k hoch thn
trng v ng n th d dn n tht bi trong qun tr. C nhiu cng ty khng hot
ng c hay ch hot ng vi mt phn cng sut do khng c hoch nh hoc
hoch nh km.
3.2. T chc
y l chc nng thit k c cu, t chc cng vic v t chc nhn s cho mt
t chc. Cng vic ny bao gm: xc nh nhng vic phi lm, ngi no phi lm,
phi hp hot ng ra sao, b phn no c hnh thnh, quan h gia cc b phn
c thit lp th no v h thng quyn hnh trong t chc c thit lp ra sao?
T chc ng n s to nn mi trng ni b thun li thc y hot ng t mc
tiu, t chc km th cng ty s tht bi, d hoch nh tt.
3.3. Lnh o
Mt t chc bao gi cng gm nhiu ngi, mi mt c nhn c c tnh ring,
hon cnh ring v v tr khc nhau. Nhim v ca lnh o l phi bit ng c v
hnh vi ca nhng ngi di quyn, bit cch ng vin, iu khin, lnh o nhng
ngi khc, chn lc nhng phong cch lnh o ph hp vi nhng i tng v
hon cnh cng s trng ca ngi lnh o, nhm gii quyt cc xung t gia cc
thnh phn, thng c sc ca cc thnh vin trc nhng thay i. Lnh o xut
sc c kh nng a cng ty n thnh cng d k hoch v t chc cha tht tt,
nhng s chc chn tht bi nu lnh o km.
7
IV. Nh Qun Tr
Nh qun tr, thng qua cc hot ng ca h s nh hng n s thnh cng
hay tht bi ca t chc. Nh qun tr lm thay i kt qu ca t chc bng nhng
quyt nh m anh ta a ra. i vi hun luyn vin mt i bng th l quyt
nh tuyn m nhng ai, nhng cu th no c mt trong i hnh xut pht, nhng ai
c ch nh l ph t hun luyn vin, nhng li chi no c hun luyn, s thay
i u php cho tng trn u.v.v. Tng t nh vy, cc nh qun tr doanh nghip
c th khin mt doanh nghip thnh cng hay tht bi thng qua nhng quyt nh
ng sai ca h. Mt cu ni rt ng v vai tr c tnh quyt nh ca nh qun tr i
vi thnh bi ca mt t chc l mt nh qun tr gii s bin rm thnh vng v
ngc li mt nh qun tr ti s bin vng thnh rm!
Mc d nhng kt qu ca t chc chu nh hng rt nhiu vo nhng quyt
nh v hnh ng qun tr, nhng chng cn chu nh hng ca nhng yu t ngoi
tm kim sot ca s qun l. l nhng yu t p t t pha bn ngoi cng nh
bn trong t chc m cc nh qun tr khng th kim sot c. Nh qun tr d gii
cch my cng vn c nhng yu t, nhng ng lc khng th tin on chnh xc
c nh: chu k kinh t, hot ng ca cc t chc cnh tranh, ngun nhn lc v cc
ngun lc bn ngoi khc.
Nhng ngi nh hng quyt nh i vi s thnh bi ca cc t chc khng
ai khc chnh l nhng nh qun tr nh va c ni n; Nh vy, nhng ai l nh
qun tr? Nh qun tr ng nhng vai tr g? V nh qun tr cn c nhng k nng
g?
8
10
15%
18%
24%
33%
28%
36%
51%
36%
10%
13%
22%
14%
Hnh 1.4. T l % thi gian dnh cho tng chc nng qun tr theo cp bc qun tr
11
trong t chc. V d nhng cng vic nh d v pht biu khai trng chi nhnh mi,
cho n khch, tham d tic ci ca thuc cp, i tic khch hng ...
Y Vai tr lnh o: Phi hp v kim tra cng vic ca nhn vin di quyn.
Mt s cng vic nh tuyn dng, o to, hng dn, v khch l nhn vin l mt
vi v d v vai tr ny ca nh qun tr.
Z Vai tr lin lc: Quan h vi ngi khc trong hay ngoi t chc, nhm
gp phn hon thnh cng vic c giao cho n v ca h. V d nh tip xc vi
khch hng v nhng nh cung cp.
Vai tr thng tin
Cc hot ng v qun tr ch thc s c c s khoa hc v c hiu qu khi n
c x l, c thc thi trn c s cc thng tin chnh xc, y v kp thi. Thng
tin khng ch cn cho cc nh qun tr m chnh bn thn n cng gi nhng vai tr
cc k quan trng trong lnh vc ny. Nghin cu v vai tr thng tin ca cc nh
qun tr, chng ta thy:
[ Vai tr thu thp v tip nhn cc thng tin: Nh qun tr m nhim vai tr
thu thp bng cch thng xuyn xem xt, phn tch bi cnh xung quanh t chc
nhn ra nhng tin tc, nhng hot ng v nhng s kin c th em li c hi tt hay
s e da i vi hot ng ca t chc. Cng vic ny c thc hin qua vic c
bo ch, vn bn v qua trao i, tip xc vi mi ngi v.v...
\ Vai tr ph bin thng tin: L ngi ph bin thng tin cho mi ngi, mi
b phn c lin quan, c th l thuc cp, ngi ng cp hay thng cp.
] Vai tr cung cp thng tin: L ngi c trch nhim v quyn lc thay mt
t chc pht ngn nhng tin tc ra bn ngoi vi mc ch gii thch, bo v cc hot
ng ca t chc hay tranh th thm s ng h cho t chc.
Vai tr quyt nh
Nhm vai tr cui cng ca nh qun tr gm 4 vai tr: vai tr doanh nhn, vai
tr ngi gii quyt xo trn, vai tr ngi phn phi ti nguyn v vai tr nh thng
thuyt.
^ Vai tr doanh nhn: Xut hin khi nh qun tr tm cch ci tin hot ng
ca t chc. Vic ny c th c thc hin bng cch p dng mt k thut mi vo
mt tnh hung c th, hoc nng cp iu chnh mt k thut ang p dng.
_ Vai tr ngi gii quyt xo trn: Nh qun tr l ngi phi kp thi i ph
vi nhng bin c bt ng ny sinh lm xo trn hot ng bnh thng ca t chc
nh mu thun v quyn li, khch hng thay i... nhm a t chc sm tr li s
n nh.
` Vai tr ngi phn phi ti nguyn: Khi ti nguyn khan him m li c
nhiu yu cu, nh qun tr phi dng ng ti nguyn, phn phi cc ti nguyn cho
12
13
Quan TrVin
C
p Cao
Quan TrVin
C
p Trung
Quan TrVin
C
p C S
KyNng TDuy
KyNng Nhn S
KyNng Chuyn Mn
Kh nng qun tr cng ln dn kin thc chuyn mn ngi qun tr khi tin
ln nhng cp bc cao trong t chc. V th, nhng nh qun tr cp cao d dng
thuyn chuyn qua cc t chc khc nhau, v cng vic qun tr ca h ging nhau
mc d mc tiu ca cc t chc m h hot ng hon ton khc nhau. Tri li,
nhng nh qun tr cp thp th gn lin vi nhng chuyn mn nghip v ca mnh v
th kh nng thuyn chuyn thp hn. Do vy qun tr l chuyn mn ho nhng ch
c cc cp qun tr nht nh th tnh ph cp mi th hin r.
14
15
18
TM LC
Qun tr hnh thnh khi con ngi tp hp li vi nhau trong mt t chc. Qun
tr l mt qu trnh lin tip cc chc nng hoch nh, t chc, lnh o v kim tra
nhm t hiu qu cao trong hot ng.
Nh qun tr hot ng trong t chc, iu khin cng vic ca ngi khc v
chu trch nhim trc kt qu hot ng ca h. Trong mt t chc c th c rt
nhiu nh qun tr v thng thng ngi ta chia cc nh qun tr thnh 3 cp: cp cao,
cp gia v cp c s tu theo cng vic ca h trong t chc.
Nh qun tr phi m nhn 10 vai tr tp hp trong 3 nhm chnh l vai tr
quan h vi con ngi, vai tr thng tin v vai tr quyt nh. c th thc hin tt
19
CU HI N TP
1. Kt qu v hiu qu khc nhau th no?
2. Qun tr hc l g? N l mt khoa hc hay ngh thut?
3. Vai tr v ngha ca hot ng qun tr l g?
4. Bn hy cho bit cc chc nng qun tr?
5. Th no l mt nh qun tr?
6. Vai tr ca mt nh qun tr l g?
7. Mt nh qun tr cn phi c nhng k nng no?
8. C ngi ni rng Gim c mt nh my c kh phi gii v c kh hn cc
k s trong nh my . Bn c ng vi iu ny khng? Gii thch l do.
9. V sao k nng nhn s l cn thit ngang nhau i vi mi cp qun tr?
10. Trn cc bo co tng kt thng c cu Cng ty chng ti nm qua
hot ng c kt qu, c th l d phi khc phc nhiu kh khn do iu kin khch
quan ln ch quan. Bn cho bit kin ca bn v cch din t ny?
20
22
23
CHNG 2
LCH S PHT TRIN CC L THUYT
QUN TR
Thc t cho thy rng mt trong nhng cch hc tt nht l nghin ngm cc
bi hc ca qu kh, song cng khng t ngi cho rng lch s khng lin quan g n
cc vn m cc nh qun tr ang phi i ph ngy nay. Thc ra cc nh qun tr
vn dng nhng kinh nghim v l thuyt qun tr hnh thnh trong lch s vo
ngh nghip ca mnh.
L thuyt qun tr l mt h thng nhng t tng, quan nim: c kt, gii
thch v cc hot ng qun tr c thc hnh trong th gii thc ti. L thuyt qun
tr cng da vo thc t v c nghin cu c h thng qua cc thi i, nht l t
th k 19. Kt qu l chng ta c c mt di sn v qun tr s v phong ph m
cc nh qun tr ngy nay ang tha hng.
C th ni rng qun tr cng tui vi vn minh nhn loi. Nm ngn nm trc
cng nguyn ngi Sumerian (vng Iraq hin nay) hon thin mt h thng phc
tp nhng quy trnh thng mi vi h thng cn ong. Ngi Ai Cp thnh lp nh
nc 8000 nm trc cng nguyn v nhng kim t thp l du tch v trnh k
hoch, t chc v kim sot mt cng trnh phc tp. Ngi Trung Hoa cng c nhng
nh ch chnh quyn cht ch, th hin mt trnh t chc cao. Chu u, k thut
v phng php qun tr bt u c p dng trong kinh doanh t th k 16, khi hot
24
ng thng mi pht trin mnh. Trc , l thuyt qun tr cha pht trin trong
kinh doanh v cng vic sn xut kinh doanh ch gii hn trong phm vi gia nh.
n th k 18, cuc cch mng cng nghip chuyn sn xut t phm vi gia
nh sang nh my. Quy m v phc tp gia tng, vic nghin cu qun tr bt u
tr nn cp bch, song cng ch tp trung vo k thut sn xut hn ni dung ca hot
ng qun tr.
n th k 19, nhng mi quan tm ca nhng ngi trc tip qun tr cc c
s sn xut kinh doanh v ca c nhng nh khoa hc n cc hot ng qun tr mi
tht s si ni. Tuy vn tp trung nhiu vo kha cnh k thut ca sn xut nhng
ng thi cng c ch n kha cnh lao ng trong qun tr, nh Robert Owen
tm cch ci thin iu kin lm vic v iu kin sng ca cng nhn. Xt v phng
din qun tr, vic lm ca Owen t nn mng cho cc cng trnh nghin cu qun
tr nht l cc nghin cu v mi quan h gia iu kin lao ng vi kt qu ca
doanh nghip. T cui th k 19, nhng n lc nghin cu v a ra nhng l thuyt
qun tr c tin hnh rng khp. V chnh Frederick W. Taylor u th k 20
vi t tng qun tr khoa hc ca mnh l ngi t nn mng cho qun tr hin
i v t n nay cc l thuyt qun tr c pht trin nhanh chng, gp phn
tch cc cho s pht trin k diu ca x hi loi ngi trong th k 20.
I. Cc l thuyt c in v qun tr
L thuyt c in v qun tr l thut ng c dng ch nhng quan im
v t chc v qun tr c a ra Chu u v Hoa K vo nhng nm cui th k
19, u th k 20.
26
- Frank (1886 - 1924) v Lillian Gilbreth (1878 1972): l nhng ngi tin
phong trong vic nghin cu thi gian - ng tc v pht trin l thuyt qun tr khc
hn Taylor. Hai ng b pht trin mt h thng cc thao tc hon thnh mt cng
tc. Hai ng b a ra mt h thng xp loi bao trm cc ng tc nh cch nm
vt, cch di chuyn... H thng cc ng tc khoa hc nu ln nhng tng quan gia
loi ng tc v tn s vi s mt nhc trong lao ng, xc nh nhng ng tc d
tha lm ph phm nng lc, loi b nhng ng tc d tha, ch tm vo nhng ng
tc thch hp lm gim mt mi v tng nng sut lao ng.
- Henry Gantt (1861 - 1919): ng vn l mt k s chuyn v h thng kim
sot trong cc nh my. ng pht trin s Gantt m t dng cng vic cn hon
thnh mt nhim v, vch ra nhng giai on ca cng vic theo k hoch, ghi c thi
gian hoch nh v thi gian thc s. Ngy nay phng php Gantt l mt cng c
quan trng trong qun tr tc nghip. Gantt cng a ra mt h thng ch tiu cng
vic v h thng khen thng cho cng nhn v qun tr vin t v vt ch tiu.
Tm li, trng phi qun tr khoa hc c nhiu ng gp c gi tr cho s pht
trin ca t tng qun tr:
- H pht trin k nng qun tr qua phn cng v chuyn mn ha qu trnh lao
ng, hnh thnh qui trnh sn xut dy chuyn.
- H l nhng ngi u tin nu ln tm quan trng ca vic tuyn chn v
hun luyn nhn vin, u tin dng i ng tng nng sut lao ng.
- H cng l nhng ngi nhn mnh vic gim gi thnh tng hiu qu,
dng nhng phng php c tnh h thng v hp l gii quyt cc vn qun tr.
- Cng chnh h coi qun tr nh l mt i tng nghin cu khoa hc.
Tuy vy trng phi ny cng c nhng gii hn nht nh:
- Ch p dng tt trong trng hp mi trng n nh, kh p dng trong mi
trng phc tp nhiu thay i;
- Qu cao bn cht kinh t v duy l ca con ngi m nh gi thp nhu cu
x hi v t th hin ca con ngi, do vy vn nhn bn t c quan tm;
- C p dng nhng nguyn tc qun tr ph qut cho mi hon cnh m khng
nhn thy tnh c th ca mi trng, v h cng qu ch tm n vn k thut.
28
32
U VO
NHN LC
NGUYN LIU
PHNG TIN
TI CHNH
THNG TIN
SN PHM
& DCH V
LI / L
TNG TRNG
33
HOCH
NH
T
CHC
NHN
S
LNH
O
KIM
SOT
35
L Thuyt
C in
L Thuyt
Tm L X Hi
L Thuyt
nh Lng
L Thuyt
Hin i
L Thuyt
Qun Tr
Khoa Hc
L Thuyt
Qun Tr
Qu Trnh
L Thuyt
Qun Tr
Hnh Chnh
L Thuyt
Tnh Hung
Ngu Nhin
L Thuyt
Qun Tr
Nht Bn
TM LC
Trong sut qu trnh pht trin ca qun tr hc, c nhiu trng phi khc nhau
hnh thnh v pht trin trong tng giai on khc nhau. Cc l thuyt qun tr ra
i u hng ti vic gii quyt cc vn do thc tin qun tr t ra, l thuyt ra
i sau khng ph nh hon ton l thuyt ra i trc m k tha v b sung cho
y hn.
Trong cc tc gi thuc nhm l thuyt c in, Weber cao cc nguyn tc,
chnh sch, tnh hp l ca t chc nhm hng n vic xy dng c cu t chc hp
l, hiu qu. Trong khi , Taylor v cc cng s ca ng tp trung s ch vo nng
sut v hiu qu ca t chc khi cp n kha cnh hp l trong hnh ng ca con
ngi v cho rng mi cng vic u c mt cch thc hp l nht hon thnh
chng. Henry Fayol li cao tnh ph bin ca cc chc nng qun tr ch yu v
36
phng php p dng chng trong t chc. ng thi, ng cng cao s phn cng
lao ng, thit lp c cu t chc, qui ch hot ng r rng.
Trng phi tm l x hi ch trng n vn con ngi trong t chc trn
phng din con ngi tm l x hi, cao bn cht tt p ca con ngi v i hi
cc nh qun tr phi c chnh sch ng n i vi con ngi.
Cc l thuyt h thng, qun tr theo tnh hung ln lt ra i sau th chin
th hai, tip cn khoa hc qun tr da trn quan nim t chc l mt thnh t trong
tng th x hi v trong t chc c mi lin h hu c gia cc h thng cp di v
cp trn ca n. Bi vy, cc nh qun tr phi truyn thng trc tip mi hiu qu.
Trng phi qun tr theo tnh hung cao tnh hp l, linh hot trong vic vn dng
cc l thuyt qun tr.
Cc l thuyt qun tr hin i l s k tha cc t tng qun tr truyn thng
nhm p ng nhng thay i nhanh chng ca mi trng kinh doanh v mc
cnh tranh ngy cng gay gt trn thng trng.
Cc l thuyt qun tr tuy xut hin tun t theo thi gian nhng chng khng
thay th nhau m b sung cho nhau. S qun tr c hiu qu ch t c trn c s
ca s vn dng sng to cc l thuyt qun tr vo nhng tnh hung c th trong mi
t chc.
CU HI N TP
1. Theo bn, l thuyt qun tr khoa hc ng v cha ng nhng im no?
2. Cc l thuyt c in v tm l x hi v qun tr ch trng khc nhau nh th
no v cc bin php tng nng sut lao ng?
3. T tng qun tr hin i ch trng nh th no?
4. Bn bit g v l thuyt Z v k thut qun l ca Nht bn?
5. Theo bn, l thuyt nh lng c nhng ng gp g trong qun tr?
37
CHNG III
MI TRNG QUN TR
Sau khi kt thc chng ny ngi hc c th:
1. Bit c mi trng qun tr v phn bit c mi trng v m v vi m
nh hng n t chc.
2. Hiu c nhng yu t mi trng v m v vi m nh hng nh th no
n cc t chc.
3. Nm bt c cc gii php qun tr nhm hn ch nhng bt trc ca cc
yu t mi trng.
T
CHC
2.1.2. Yu t mi trng vn ha - x hi
(a) Dn s
sn xut hay kinh doanh, cc nh qun tr cn phi s dng n ngun nhn lc,
bn c hng h cn n khch hng. hoch nh chin lc pht trin ca mi cng ty,
ngi ta phi xut pht t c hai yu t nh hng ny. Ni mt cch khc, dn s v mc gia
tng dn s mi th trng, mi quc gia lun lun l lc lng c nh hng rt ln n
tt c mi hot ng v qun tr sn xut v qun tr kinh doanh mi doanh nghip.
Thng thng cc nh qun tr phi phn tch c cu dn s trn c s gii tnh, tui tc
phn khc v xc nh th trng mc tiu, phi xc nh c nhu cu thc t v sn
phm hng ho ca mnh v da vo quyt nh k hoch sn xut v tiu th sn phm
ca doanh nghip.
S dch chuyn dn s t vng ny sang vng khc; t a phng ny sang a phng
khc cng l nhng yu t tc ng n cc hot ng hoch nh v cc chin lc v chnh
sch qun l ngun nhn lc, chin lc th trng v cc chin lc sn xut kinh doanh h
tr khc trong vng khng gian kinh doanh hin c. Chng hn s di chuyn dn c t nng
thn ra thnh th nhanh lm bng n cc nhu cu nh , m rng ng x, cc hng ha
tiu dng v.v... Chnh nhng iu ny n lt n li buc cc nh hoch nh chin lc v
chnh sch kinh doanh phi c nhng ch trng v chnh sch kinh doanh cho ph hp.
(2) Vn ha
Vn ha l mt phm tr phc tp vi nhiu nh ngha khc nhau. y, chng ta
xem vn ha nh mt hin tng tn ti khch quan trong x hi loi ngi. Mi con ngi,
mi nh qun tr, mi t chc u thuc v mt nn vn ha c th. Di nh hng ca mi
nn vn ho, nhn cch, o c, nim tin, thi , h thng cc gi tr.v.v. mi ngi c
hnh thnh v pht trin. Nh vy vn ha qun tr ni chung v phong cch cng phng
php qun tr mi doanh nghip ni ring s b nh hng trc tip bi nhng nn vn ha
m nhng nh qun tr ca h thuc v cc nn vn ha . Qua nghin cu, ngi ta cng
thy rng, vn ha l mt trong nhng yu t ch yu tc ng, chi phi hnh vi ng x ca
ngi tiu dng, chi phi hnh vi mua hng ca khch hng. Thm vo , tnh cm gia nh,
s hiu bit x hi, trnh hc vn ... vn l iu xut pht khi mua sm hng ha - dch v,
ngha l chi phi vic son tho chin lc v sch lc kinh doanh mi doanh nghip c
th.
33
nghip thng qua vic tr cp cho cc ngnh cng nghip c la chn, u tin v thu
trong nhng hon cnh nht nh, bo v mt vi ngnh kinh doanh thng qua nhng biu
thu sut c bit, hay bng cch tr gip vic nghin cu v trin khai.
Nh nc cng c th hn ch v iu chnh vic kinh doanh thng qua cc b lut,
ngh nh, thng t v cc quyt nh nh b Lut Lao ng, Lut Thng Mi, Lut Doanh
Nghip, Lut u t, Lut Thu xut nhp khu, Lut Bo V Mi Trng v.v... Cc chnh
sch v lng bng, ti chnh, tin t (chnh sch qun l tin mt, ch thu chi v s dng
ngn sch, cn cn thanh ton, ngun cung cp tin, vic kim sot v kh nng tn dng
thng qua chnh sch ti chnh) u c nhng nh hng rt ln n cc hot ng v kinh
doanh ni chung v qun tr kinh doanh ni ring tt c mi doanh nghip.
Trong nhng nh hng t chnh sch ca nh nc, th cc chnh sch v thu c nh
hng trc tip nhiu nht n vic cn i thu chi, li l v chnh sch kinh doanh mi
doanh nghip. Mi hot ng v qun tr ni chung v qun tr ti chnh ni ring mi
doanh nghip u b chi phi khng trc tip th gin tip t cc chnh sch v thu ca nh
nc. Th d nh nu cc khon thu v li nhun kinh doanh qu cao, th s khuyn khch i
vo kinh doanh hoc tip tc kinh doanh s c xu th gim xung, v nhng nh u t s tm
kim ch khc h u t. Nu cc khon thu c nh vo vic bn hng, th gi c s
tng ln v dn chng s c xu hng mua t i, iu ny cng c nh hng n hot ng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Nh vy cng vic qun tr kinh doanh cc doanh
nghip cn phi chp hnh y cc ch trng chnh sch ca ng v Nh nc v
nghim chnh tun th nhng quy nh hin hnh ca php lut l mt i hi mang tnh tt
yu khch quan.
37
F Sn phm thay th
Sc p do c sn phm thay th lm hn ch tim nng li nhun ca ngnh do mc
gi cao nht b khng ch. Nu khng ch n cc sn phm thay th tim n, doanh nghip
c th b tt li vi cc th trng nh b.
Phn ln sn phm thay th l kt qu ca s pht trin cng ngh. Mun t c
thnh cng, cc doanh nghip cn ch v dnh ngun lc pht trin v vn dng cng
ngh mi vo chin lc ca mnh.
(2) Nh cung ng
38
39
i hi cht lng cao hn v phi cung cp nhiu dch v hn. Ngi mua c th mnh
nhiu khi h c cc iu kin sau:
- Lng mua chim t l ln trong khi lng hng ho bn ra ca doanh nghip.
- Vic chuyn sang mua hng ca ngi khc khng gy nhiu tn km.
- Ngi mua a ra tn hiu e do ng tin cy l s hi nhp v pha sau vi cc bn
hng cung ng nh cc hng sn xut xe t thng lm.
- Sn phm ca ngi bn t nh hng n cht lng sn phm ca ngi mua.
Nu s tng tc ca cc iu kin ni trn lm cho doanh nghip khng t c
mc tiu ca mnh th doanh nghip phi c thay i v th ca mnh trong vic thng lng
gi bng cch thay i mt hoc nhiu iu kin ni trn hoc phi tm khch hng c t u
th hn.
Cc doanh nghip cng cn lp bng phn loi khch hng hin ti v tng lai. Cc
thng tin c c t bng phn loi ny l c s nh hng quan trng cho vic hoch nh
chin lc, nht l cc chin lc lin quan trc tip n marketing. Cc yu t chnh cn
xem xt l nhng vn a d, tm l khch hng v.v.
(4) Chnh ph
Chnh ph v chnh quyn a phng chc chn c nh hng rt nhiu n cc t
chc v n quyt nh nhng iu m t chc c th v khng th thc hin. V d nh vic
bo v v tr c quyn ca nhng ngnh then cht, quan trng nh nng lng, thng tin s
mang li nhiu li nhun cho cc cng ty trong lnh vc ny.
(5) Cc nhm p lc
Nhng nh qun tr cn nhn ra nhng nhm p lc no ang c cc nh hng i
vi t chc ca h. V d cc cng ty thuc l c th b p lc t s vn ng khng ht thuc
ti nhiu ni nh cng s, ni cng cng ni chung ca nhm bo v mi trng. Hoc cc
cng ty thuc bo v thc vt s gp kh khn bi phong tro 3 tng 3 gim.
2.2.2 Cc yu t mi trng ni b
Nhm ny bao gm cc yu t v iu kin bn trong ca doanh nghip nh: ngun ti
chnh, ngun nhn lc h thng c s vt cht v.v... Nhm ny gip doanh nghip xc nh
c im mnh, im yu trong cc hot ng v qun tr ca mnh. Cc yu t ni b c
nh hng kh quan trng n vic xc nh s mng v mc tiu ca t chc. Vi ngha
, nhm ny l nhng tin ch yu cho qu trnh la chn v xc nh mc tiu, nhim
v, chin lc kinh doanh ca cc doanh nghip.
40
TM LC
Cc nh qun tr d hot ng trong bt k lnh vc no u phi xt n cc yu t
mi trng xung quanh. Trong khi h c th thay i cht t hoc khng th thay i cc yu
t ny, th h khng c s la chn no khc m phi phn ng, thch nghi vi chng. H
phi xc nh, c lng v phn ng li i vi cc yu t bn ngoi t chc c th nh
hng n s hot ng ca n.
Mi trng qun tr l s vn ng tng hp, tng tc ln nhau gia cc yu t v
lc lng bn ngoi h thng qun tr nhng li c nh hng trc tip, hoc gin tip n
hot ng qun tr ca mt t chc.Ty theo cc gc tip cn khc nhau, ngi ta c th
phn mi trng qun tr ra thnh nhiu loi: mi trng v m: c tc ng trn bnh din
rng v lu di. i vi mt doanh nghip: chng hn, chng tc ng n c ngnh sn xut
kinh doanh, v do cng c tc ng n doanh nghip v chin lc qun tr kinh doanh
ca doanh nghip; mi trng vi m bn ngoi t chc, tc ng trn bnh din gn gi v
trc tip n hot ng ca doanh nghip v mi trng ni b, c nh hng trc tip,
thng xuyn v rt quan trng ti cc hot ng qun tr ca chnh ngay t chc . Cc yu
t ny s gip cho mt t chc xc nh r u nhc im ca mnh, a ra cc bin php
nhm gim bt nhc im v pht huy u im t c mt cch ti a.
Cc mi trng ni trn lun tc ng qua li ln nhau, to ra mi trng qun tr ca
mt t chc.Tuy nhin, nh qun tr c th lm gim s l thuc ca t chc vo mi trng
bng nhng chin lc thch hp.
Qun tr gia phi nhn thc y , chnh xc cc yu t mi trng son tho
chin lc v sch lc qun tr cho ng n, gip t chc tn ti v pht trin.
CU HI N TP
1. Ti sao mi trng bn ngoi li quan trng i vi mi nh qun l trong vic tin hnh
cc hot ng ca h? Mt nh qun l c th trnh c nh hng ca mi trng bn
ngoi?
2. Ti sao v bng cch no mi trng kinh t c lin quan vi cc c s kinh doanh v phi
kinh doanh?
3. K thut cng ngh c nh hng nh th no ti mt c s ni chung v ti cng vic
qun l ni ring?
4. Cc mi trng bn ngoi v mt x hi, chnh tr v php lut c nh hng g ti mt c
s? Cc nh qun l lm th no p ng li nhng nh hng ny?
5. Nhng trch nhim x hi chnh ca cc nh qun l kinh doanh l g? Ca cc nh qun l
nh nc l g? Nhng trch nhim trn l c nh hay c th thay i?
42
44
CHNG 4
THNG TIN QUN TR
c xong chng ny ngi hc c th:
1. Hiu c bn cht ca thng tin qun tr.
2. Bit c chc nng ca thng tin qun tr trong mt t chc.
3. Nm bt c cc yu t c bn ca qu trnh thng tin.
4. Hiu c phng php thu thp, x l v ph bin thng tin.
5. Bit cch t chc v qun tr h thng thng tin trong t chc mt
cch hiu qu.
- Cng ngh l cng c tip dn thng tin gia ni dung thng tin c vi
ngi dng thng tin xc nh.
- H thng thng tin (IS) l gii php t chc v k thut trong thc tin c
thit lp s dng ni dung thng tin m chng ta x l.
Thng tin l qu trnh trao i gia ngi gi v ngi nhn. Chng ta thng
ngh v thng tin nh qu trnh trao i cc thng ip bng li ni hoc ch vit gia
hai ngi. Tuy nhin, hiu thng tin trong t chc khi nim trn cn c m
rng. Ch vit v li ni khng ch l nhng knh cho thng tin v b phn pht v
nhn khng phi bao gi cng l ngi. Trong nhiu t chc hin i, rt nhiu thng
ip c chuyn bng nhng h thng thng tin qun l phc tp ni m d liu
c nhp t rt nhiu ngun v c phn tch bng computer, v sau c
chuyn cho ngi nhn bng in t.
46
1.1.2. Vai tr trong hoch nh, t chc, lnh o, iu hnh v kim sot
Trong cc lnh vc t chc, hoch nh, lnh o, iu hnh v kim sot, thng
tin c vai tr cc k quan trng trn cc phng din sau:
- Nhn thc vn ;
- Cung cp d liu;
- Xy dng cc phng n;
- Gii quyt vn ;
- Un nn v sa cha cc sai st, lch lc;
- Kim sot.
1.1.3. Vai tr trong phn tch, d bo v phng nga ri ro
Trong cc hot ng sn xut v kinh doanh mi doanh nghip vic phng
nga ri ro c mt tm quan trng c bit. phng nga ri ro c hiu qu th
thng tin li c mt ngha ht sc ln lao trong cc lnh vc sau:
- Phn tch.
- D bo.
- Xy dng phng n phng nga ri ro.
loi thng tin trong qun tr l mt qu trnh chia thng tin thnh nhng lp, nhng
dng ng nht trn mt s kha cnh no phc v cho qu trnh qun tr. Nh
phn loi thng tin mt cch khoa hc ngi ta c th d dng tm ra nhng qui lut v
phng php thc hin thng tin c hiu qu nht trong vic p ng nhng nhu cu
thng tin v qun tr. Thng thng ngi ta phn loi thng tin qun tr theo nhng
cch c bn sau:
- Phn loi theo ngun gc: Thng tin t ngi ra quyt nh, thng tin t kt
qu v.v.
- Phn loi theo vt mang: Thng tin bng vn bn, bng m thanh, bng bng,
da, tranh nh v.v ..
- Phn loi theo tm quan trng: Thng tin rt quan trng, quan trng v khng
quan trng.
- Phn loi theo phm vi: Thng tin ton din, thng tin tng mt ...
- Phn loi theo i tng s dng: Thng tin cho ngi thc hin, thng tin
cho ngi ra quyt nh v.v.
- Phn loi theo gi tr: Thng tin c gi tr v thng tin khng c gi tr, thng
tin c t gi tr.
- Phn loi theo tnh thi s: Thng tin mi, thng tin c, v.v.
- Phn loi theo k thut thu thp, x l v trnh by: Thng tin thu thp bng
k thut in t, thng tin thu thp bng phng vn v.v...
- Phn loi theo phng php truyn tin: bng ming, bng sng in t, bng
in thoi, bng my tnh, v.v.
- Phn loi theo mc bo mt: Thng tin mt, tuyt mt, bnh thng.
- Phn loi theo mc x l: Thng tin s cp, thng tin th cp.
Trn thc t vic s dng cch phn loi thng tin qun tr no l tu thuc vo
tng v vic c th, vo mc ch v kh nng nghin cu cng nhiu yu t ch quan
v khch quan mi t chc.
s dng nhng ngun tin c sn, kinh t, r tin kt hp b sung, tham kho khai thc
nhng ngun khc v tnh thi s, tnh khch quan, tnh ton din, tnh kp thi v.v...
52
Phn Hi
Nhiu
Ngi Gi
Ngh
Ngi Nhn
M Ha
Truyn t
Thng Tin
Tip
Nhn
Gii
M
Nhn
Thc
thng tin. Trn thc t ngi ta thng s dng cc phng php thu thp thng tin
sau:
- Phng php quan st.
- Phng php thc nghim.
- Phng php thm d d lun.
- Phng php thu thp thng tin ti bn.
- Phng php thu thp thng tin ti hin trng.
Mc d l c rt nhiu phng php thu thp thng tin nhng khng phi s
dng phng php thu thp thng tin no cng c hiu qu. La chn phng php
thu thp thng tin cho ph hp vi tng hon cnh qun tr thc t l mt vn khoa
hc. Thng thng la chn c cc phng php thu thp thng tin c hiu qu
ngi ta thng cn c vo nhng yu cu cn phi t c, mc tiu ca vic thu
thp thng tin, ni dung ca nhng thng tin cn thu thp, hon cnh thc tin v kh
nng ca doanh nghip cng nhiu yu t khc na. Nhng phng php thu thp
thng tin c la chn phi l nhng phng php t tn km, m bo cht lng
thu thp thng tin, kp thi v c hiu qu.
phng php ph bin thng tin sao cho nhng ngi s dng n t c hiu qu
cao nht trong cc cng vic ca mnh.
Trn thc t ngy nay ngi ta thng s dng cc phng php ph bin thng
tin sau: bng cng vn, bng bo co, bng n, bng truyn ming, bng cch thng
bo, bng cc cuc hi hp v.v...Vn quan trng y l chn nhng phng php
ph bin thng tin no qu trnh ph bin thng tin l nhanh v c hiu qu nht.
lm c vic ny ngi ta thng phi nh gi u nhc im ca tng phng
php, ri trn c s la chn nhng phng php c nhiu u im v thch hp
nht vi n v mnh.
nhng t chc h thng thng tin trong qun tr mt doanh nghip hay mt n v c
th no i hi c mt ngh thut khoa hc v sng to.
Nghin cu cch t chc h thng thng tin trong qun tr mt doanh nghip
s gip cho vic sp xp cc cng vic v con ngi trong h thng mt cch hp
l, gip cho vic thc hin cc hot ng thng tin d dng, nhanh chng v c hiu
qu hn.
C s khoa hc ca vic t chc h thng thng tin trong qun tr l cc qui lut
v t chc ni chung v t chc h thng thng tin ni ring cng hon cnh c th
mi n v. Nghin cu v vn dng cc qui lut v tnh cht qui lut trong vic t
chc h thng thng tin v truyn thng trong qun tr l mt vic lm ht sc cn
thit. Trn thc t ngi ta thng vn dng cc qui lut t chc h thng thng tin
trong qun tr bng vic nh ra cc nguyn tc xy dng h thng ny.
Nhng nguyn tc ph bin v vic xy dng h thng thng tin trong qun tr
l:
- Khoa hc,
- Hiu qu;
- Linh hot
- B mt;
- Hin i
C rt nhiu loi m hnh t chc h thng thng tin qun tr, cc m hnh ph
bin thng hay c p dng l: m hnh tp trung, m hnh phn tn; m hnh kt
hp, m hnh theo chc nng, m hnh theo nguyn tc th trng.v.v. Cn cn c vo
hon cnh thc tin, vo hiu qu ca mi m hnh v vo kh nng ca cc nh doanh
nghip ngi ta la chn nhng m hnh t chc h thng thng tin thch hp nht cho
n v ca mnh.
Cht lng v hiu qu ca thng tin trong qun tr ph thuc rt ln vo cc
bin php qun tr v iu hnh h thng thng tin. Vy qun l v iu hnh h thng
thng tin l g? Ni mt cch vn tt l qu trnh hoch nh, lnh o, t chc v
kim sot hot ng ca h thng thng tin. Nghin cu mt cch khoa hc cch qun
l h thng thng tin trong qun tr s gip cho hot ng thng tin c thng sut,
chnh xc, y v c hiu qu hn.
Nhng ni dung chnh ca cng tc qun l h thng thng tin trong qun tr l
qun l ni dung, phng php, hnh thc, cc bc ca qui trnh thng tin v.v...
Cc hnh thc qun l thng tin v h thng thng tin trong qun tr v c bn l
qun l theo cng vic, qun l theo chc nng, qun l theo thi gian, qun l theo
i tng v.v...
Nhng phng php ch yu qun l thng tin v h thng
thng tin trong qun tr l cc phng php sau:
- Hnh chnh;
- Kinh t;
- X hi;
- Phng php t ng ha;
57
TM LC
Thng tin qun tr l tt c nhng tin tc ny sinh trong qu trnh cng nh
trong mi trng qun tr v cn thit cho vic ra quyt nh hoc gii quyt mt
vn no trong hot ng qun tr mt t chc no .
Mi hot ng trong lnh vc kinh doanh ni chung v qun tr ni ring u
cn c thng tin v thng tin c nhiu ngi xem nh l mt ngun lc th t trong
qun l.
Thng tin gi vai tr quan trong trong vic ra quyt nh, phn tch, d bo,
phng nga ri ro v thc hin cc chc nng qun tr. Cn phi ch cc c im
ca thng tin l :
- Thng tin l nhng tin tc cho nn n khng th sn xut dng dn c.
- Thng tin phi thu thp v x l mi c gi tr.
- Thng tin cng cn thit cng qu gi.
- Thng tin cng chnh xc, cng y , cng kp thi cng tt.
M hnh thng tin n gin trong qun tr thng c thc hin trc tip t
nh qun tr n cc i tng qun tr.
i vi mt t chc ln th m hnh thng tin trong qun tr s phc tp hn.
Mt t chc cn phi quan tm ng mc n vic xy dng m hnh thng tin qun
tr c hiu qu m bo s thng t trong t chc, gp phn thc hin cc nhim
v, mc tiu ca n.
CU HI N TP
1. Qu trnh thng tin gm nhng bc no? Nhng tr ngi v bin php ci
thin trong thng tin gm nhng g?
2. Hy lit k cc knh khc nhau truyn t mt thng bo. Tho lun v
cc u im v nhc im ca cc knh khc nhau .
3. S thng tin lin lc t trn xung di c nhng loi no? Tho lun v cc
loi hay c dng nht m bn bit.
4. Hy nu mt s kh khn trong vic thng tin lin lc ln trn. Bn ngh
g khc phc nhng kh khn ?
58
59
CHNG 5
QUYT NH QUN TR
Hc xong chng ny ngi hc c th:
1. Hiu c tin trnh ra quyt nh.
2. Bit c nhng k nng cn c ca nh qun tr trong vic ra
quyt nh hiu qu.
3. M t c nhng kiu ra quyt nh.
4. Xc nh c nhng thun li v bt li ca vic ra quyt nh
theo nhm.
5. Bit nhng k thut nhm ci tin vic lm quyt nh theo nhm.
1.1. Bn cht
Quyt nh qun tr l hnh vi sng to ca nh qun tr nhm nh ra chng
trnh v tnh cht hot ng ca t chc gii quyt mt vn chn mui, trn c
s s hiu bit cc quy lut vn ng khch quan ca h thng b qun tr v vic phn
tch cc thng tin ca h thng .
1.2. Vai tr
Cc quyt nh qun tr c vai tr rt quan trng v:
- Cc quyt nh lun lun l sn phm ch yu v l trung tm ca mi hot
ng v qun tr
- S thnh cng hay tht bi ca t chc ph thuc rt nhiu vo cc quyt nh
ca nh qun tr.
- Khng th thay th cc quyt nh qun tr bng tin bc, vn ling, s t iu
chnh hoc bt c th t ng ha bng my mc tinh xo no.
- Mi quyt nh qun tr l mt khu trong ton b h thng cc quyt nh ca
mt t chc c s tng tc ln nhau rt phc tp. Khng thn trng trong vic ra cc
quyt nh, thng c th dn ti nhng hu qu khn lng.
77
Cc mc tiu trong vic ra quyt nh c th c phn loi theo lnh vc, theo
cp , theo gi tr, theo qui m ca cc quyt nh v.v...
H thng mc tiu: Cc mc tiu trong qu trnh hot ng trong mt t chc,
mt n v, mt doanh nghip thng an xen v nh hng ln nhau. Kt qu ca
mi hot ng qun tr thng cng l nguyn nhn cho cc quyt nh khc v.v...
Chnh v vy mc tiu ca mi quyt nh thng l c mt h thng. Xem xt ton
din nhng vn c lin quan ra cc mc tiu c tnh h thng khoa hc l mt
i hi khch quan i vi cc nh qun tr khi a ra cc quyt nh qun tr.
Cc bc xc nh mc tiu trong vic ra quyt nh c m t trong Hnh 5.1
di y.
Nhn Thc Vn
Thu
Thp
Thng
Tin
Xc nh
Mc Tiu D Kin
3.1. Nhu cu
Quyt nh ch thc s cn thit khi cc hot ng v qun tr c nhu cu. Nhu
cu ra quyt nh thng l gii quyt mt vn quan trng no . Phi thng
xuyn nm vng nhu cu v hiu r cc nhu cu. Khng nm vng nhu cu th ra
quyt nh khng ng hoc khng kp thi.
3.3. Kh nng ca n v
Cc ngun tim nng (con ngi, ti chnh, vn, cng ngh, quan h) v kh
nng s dng cc ngun tim nng chnh l kh nng v sc mnh ca vic ra quyt
nh mt doanh nghip.
3.5. Thi c v ri ro
Cc quyt nh qun tr mun c hiu qu phi cn c vo thi im v thi c
trong kinh doanh. Cc tnh hung trong kinh doanh thng l khng chc chn. Mc
thnh cng hay tht bi cng nh kh nng ri ro nhiu hay t ph thuc rt nhiu
vo ci cch m ngi ta mo him trong kinh doanh. Thng thng u li sut
cng nhiu, th ri ro cng cng ln. Vn l cng mt quyt nh nh nhau
nhng i vi cng ty ny th gi l mo him v i vi cng ty kia l khng. Bit
cch mo him v phng trnh ri ro khoa hc l mt yu cu tt yu khch quan trong
vic ra cc quyt nh qun tr.
Ti cn mt my tnh
Xc nh Vn
Xc nh cc
Tiu Chun ca
Quyt nh
Gi
Dch v
Thi gian bo hnh
tin cy
Mu m
Lng Ha cc
Tiu Chun
Xy Dng cc
Phng n
tin cy
Dch v
Thi gian bo hnh
Gi
Mu m
Acer
IBM
nh Gi cc
Phng n
HP
Dell
100
85
70
30
20
Toshiba
IBM
Acer
La Chn
Phng n Ti u
Acer
Acer
nh Gi Tnh Hiu Qu
ca Quyt nh
Hnh 5.2. Tin Trnh ra Quyt nh
83
X Xc nh vn
Trc ht cn phi xc nh c cn phi quyt nh hay khng hay c ngha l
c mt vn thc s khng. Vic tm ra vn l mt bc quan trng trong tin
trnh ra quyt nh, v khng th sa sai khi khng bit ci sai l g. Xc nh ci sai v
m t ci sai chnh l cng vic lin tc tm v x l thng tin, do phi c h thng
thu thp thng tin hiu qu. y l bc u tin ca tin trnh ra quyt nh nhng li
rt quan trng nh mt nh qun tr ni ting ni: Xc nh ng vn l thnh
cng c mt na cng vic.
n gin, vi v d c ch ra trong tin trnh ra quyt nh (Hnh 5.2),
chng ta thy rng vn m nh qun tr ang i mt l cn c mt my tnh mi
tc x l nhanh hn, c th lu gi nhiu hn cc d liu. Tuy nhin, vn
trong thc tin qun tr thng khng xut hin r rng, cn phi chn on tm ra
nguyn nhn, ging nh trng hp cc bc s phi chn on xc nh bnh chnh
xc vy. V d nh vic gim doanh s bn c phi l vn ? Hay n ch l hin
tng v nguyn nhn hay vn l do cht lng sn phm km!
Lng ha
cc tiu
chun
IBM
Dell
HP
Toshiba
tin cy
10
10
Dch v
10
10
10
Gi
10
Mu m
] La chn phng n ti u
Bc ny i hi nh qun tr phi thc hin hnh ng c tnh then cht l
quyt nh phng n no c chp nhn gia cc gii php c phn tnh, nh
gi. Trong v d n gin ca chng ta, phng n tt nht c chp nhn l phng
n c tng s im ti a - Chn mua my Acer TravelMate 290 v phng n ny c
im cao nht l 272 im. Lu tng im c tnh bng cch ly im ca mi
phng n theo tng tiu chun nhn tng ng vi h s lng ha ca tiu chun
, v sau cng cc im li (Bng 5.2). Tuy nhin, trong thc tin qun tr, vic
85
IBM
Dell
HP
Toshiba
tin cy
9 x 10 = 90
10 x 10 = 100
8 x 10 = 80
8 x 10 = 80
9 x 10 = 90
Dch v
10 x 8 = 80
9 x 8 = 72
8 x 8 = 64
10 x 8 = 80
6 x 8 = 48
9 x 7 = 63
8 x 7 = 56
7 x 7 = 49
8 x 7 = 56
10 x 7 = 70
Gi
7 x 3 = 21
9 x 3 = 27
10 x 3 = 30
9 x 3 = 27
6 x 3 = 18
Mu m
9 x 2 = 18
7 x 2 = 14
8 x 2 = 16
10 x 2 = 20
9 x 2 = 18
272
269
239
263
247
Tng im
M hnh 4
M hnh 5
NI DUNG
Nh qun tr c lp ra quyt nh da trn nhng hiu bit ca
mnh, hon ton khng c s tham kho vi cc thuc cp khc
Nh qun tr ngh cc thuc cp cung cp cc thng tin, sau
c lp a ra gii php cho vn cn quyt nh
Nh qun tr trao i vi cc thuc cp c lin quan lng nghe
kin v ngh ca h m khng cn tp trung h li. sau nh
qun tr ra quyt nh c th b nh hng hoc khng b nh hng
bi cc kin trn
Cc nh qun tr trao i vi tp th ly kin v ngh chung
ca h. Sau nh qun tr s ra quyt nh vi ni dung c th b
nh hng hoc khng b nh hng bi kin tp th
Nh qun tr trao i kin vi tp th, ly kin v i n mt s
nht tr chung. Quyt nh a ra b ph thuc vo kin a s ca
tp th
87
U IM
1. C nhiu thng tin v kin thc hn
2. Nhiu ng li tip cn vn
3. Phn tch vn rng
4. Gim bt trc ca cc gii php
5. C nhiu gii php
6. Quyt nh c cht lng hn
7. Quyt nh sng to hn
8. Hiu r vn v gii php hn
9. Gii php c chp nhn rng ri hn
10. Tng cng tnh tho mn ni b
NHC IM
1. Tng thi gian v chi ph
2. Thng a n quyt nh dung ho
3. Ti nng chuyn mn t c pht huy
4. C th b khng ch bi c nhn
5. p lc nhm
6.C nhn tham gia hn ch
7. Trch nhim khng cao
8. D dn ti bt ng
9. Nui dng c b phi
10. D b qua cc kin mi nhng thiu
s
89
(4) Mi thnh vin cho im nhng kin, quyt nh sau cng l kin c
nhiu im nht.
6.1.2. K thut Delphi
L k thut c s dng trong cc quyt nh tp th, n khng i hi s hin
din ca cc thnh vin v khng bao gi i mt nhau trnh nhng p lc ln
nhau. K thut ny gm cc bc sau:
(1) Vn t ra, cc thnh vin c yu cu cho cc gii php thng qua vic
tr li mt lot cc cu hi c chun b mt cch cn thn.
(2) Mi thnh vin hon tt bng tr li cc cu hi mt cch v danh v c
lp.
(3) Nhng kt qu ca ln tr li th nht c tp hp li v in ra.
(4) nh gi v in ra phn pht cho cc thnh vin.
(5) Sau khi xem xt li kt qu, nhng thnh vin c yu cu cho cc gii
php mi hoc sa cha b sung cc gii php ban u.
(6) Lp li bc (4) v (5) cho n khi t c s nht tr theo yu cu.
90
7.2. Kh nng xt on
Xt on l kh nng nh gi tin tc mt cch khn ngoan. N gm c lng
tri, s chn chn, l lun v kinh nghim. Thng thng, s xt on tng ln cng vi
tui tc v kinh nghim. Tuy nhin c nhng ngi thu c kinh nghim m kh
nng xt on khng c ci thin, do vy khng th nh ng xt on vi kinh
nghim c.
92
7.3. c sng to
c sng to l kh nng lin kt hay kt hp nhng tng t c mt kt
qu va mi l va hu hiu. Cc nh qun tr dng c sng to ca mnh trong vic
xc nh nhng vn , cc gii php v hnh dung nhng kt qu cui cng.
Ngi c c sng to c th hiu v nh gi vn mt cch y hn. H
cn nhn ra c nhng vn m ngi khc khng thy, pht hin nhng kh nng
la chn. Khi i tm nhng kh nng ny, nh qun tr nh vo kinh nghim, kin thc
v c sng to ca mnh m pht trin cc kh nng la chn.
Chn la mt kh nng r rng th vn rt n gin, nhng trong hu ht
cc trng hp, cc vn m nh qun tr gp phi u c cu trc xu nn tnh sng
to lun cn thit. Ngay c khi vn c cu trc tt th tnh sng to cng khng tha
v n cng lm cho gii php a dng v thch hp hn.
Cui cng, nh qun tr cng cn c phm cht nh kinh doanh, trc tin, l
trc gic. y l phm cht rt quan trng gip cho nh qun tr a ra c quyt
nh ng n vo thi im hp l nht. Nhiu nh qun tr thng i hi phi c
y d kin mi ra quyt nh. Nhng thc t khng phi bao gi cng cho php
nh th. Trong mt mi trng kinh doanh cnh tranh bin ng lin tc, nhiu khi
mt quyt nh ng n ha ra sai lm nu thc hin hin tr.Th hai l phi quyt
on v c bn lnh. Lee Lacocca ni: chnh sch ca ti l lun t ra dn ch trn
con ng i n quyt nh. Nhng ri cui cng ti tr nn c ti: c ri, ti
lng nghe tt c mi ngi. By gi l iu m chng ta phi lm.
Theo Mc Cormack, trc khi i n quyt nh, ng nghin cu v phn tch,
cn nhc rt k cng, khi quyt nh ri th ng khng cn n o v bn khon
na, ng dc ht kh nng v sc lc ca mnh thc hin quyt nh .
8.4. Tng kt v nh gi kt qu
Nhanh chng nh gi kt qu t vic thc hin quyt nh rt ra cc kinh
nghim v cc bi hc, lm cho cc vng quyt nh sau c hiu qu hn v quyt nh
lun c tnh k tha, th hin tnh lin tc ca qu trnh qun tr.
TM LC
Ra quyt nh l nhim v quan trng ca nh qun tr, kinh nghim, kh nng
xt on, c sng to v kh nng nh lng.l mt qu trnh chn la mt trong
nhiu kh nng. Qu trnh ny th hin trong cc cng vic qun tr. Tin trnh ra
quyt nh gm c cc bc: (1) Xc nh vn , (2) Lit k cc yu t nh hng
n quyt nh, (3) Thu thp v chn lc thng tin (4) Quyt nh gii php, (5) T
chc thc hin quyt nh v (6) nh gi kt qa thc hin quyt nh.
Trong khi ra quyt nh nh qun tr c th s dng nhiu cng c nh lng
vi s tr gip ca my tnh v c th la chn cc hnh thc ra quyt nh khc nhau
nh quyt nh c nhn hay quyt nh tp th. Tuy nhin, c mt quyt nh hp
l, nh qun tr phi c nhng phm cht nh kinh nghim, kh nng xt on, c sng
to v kh nng nh lng.
95
CU HI N TP
1. Hy nhn xt cu: Ra quyt nh l nhim v c bn ca nh qun tr.
2. Tin trnh ra quyt nh gm nhng bc i nh th no?
3. T chc mun ct nhc bn ln mt chc v cao hn nhng phi lm vic mt ni
xa, m gia nh bn khng thch. Hy t ra nhng kh nng chn la, km theo xc
sut nu c th c, v cho bit quyt nh sau cng ca bn.
4. Mt quyt nh hp logic cn phi p ng nhng yu cu no? Theo bn yu cu
no l quan trng nht?
5. Nh qun tr cn c nhng phm cht no c th ra quyt nh hu hiu trong cc
hot ng sn xut kinh doanh?
96
Chng 6: HOCH NH
CHNG 6
HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
1.2. Mc ch ca hoch nh
Ti sao nhng nh qun tr phi hoch nh? Tt c cc nh qun tr u phi
lm cng vic hoch nh di hnh thc ny hay hnh thc khc, v nh vo hoch
nh m t chc c c nh hng pht trin, thch nghi c vi nhng thay i,
bin ng ca mi trng, ti u ha trong vic s dng ngun lc v thit lp c
cc tiu chun cho vic kim tra.
Bt k mt t chc no trong tng lai cng c s thay i nht nh, v
trong trng hp , hoch nh l chic cu ni cn thit gia hin ti v tng lai.
N s lm tng kh nng t c cc kt qu mong mun ca t chc. Hoch nh l
nn tng ca qu trnh hnh thnh mt chin lc c hiu qu.
Hoch nh c th c nh hng nht nh n hiu qu ca c nhn v t
chc. Nh hoch nh trc, mt t chc c th nhn ra v tn dng c hi ca mi
trng v gip cc nh qun tr ng ph vi s bt nh v thay i ca cc yu t mi
trng. T cc s kin trong qu kh v hin ti, hoch nh s suy ra c tng lai.
Ngoi ra n cn ra cc nhim v, d on cc bin c v xu hng trong tng lai,
thit lp cc mc tiu v la chn cc chin lc theo ui cc mc tiu ny.
Hng dn cc nh qun tr cch thc t mc tiu v kt qu mong i
cui cng. Mt khc, nh c hoch nh, cc nh qun tr c th bit tp trung ch
vo vic thc hin cc mc tiu trng im trong nhng thi im khc nhau.
98
Chng 6: HOCH NH
99
Chng 6: HOCH NH
Nhim V
Tng Qut
Cc Mc Tiu
Cc Chin Lc
Cc Chnh Sch
Cc Th Tc v Qui Tc
Cc Chng Trnh
Ngn Qu
Chng 6: HOCH NH
\ Cc th tc
Cc th tc l nhng s hng dn v hnh ng phi tun theo thc hin
mt cng vic no . Chng ch ra mt cch chi tit cng vic phi lm nh th
no. V d nh th tc ng k kinh doanh, th tc xut nhp kho, th tc thanh ton
...
] Cc qui tc
Cc qui tc gii thch r hnh ng no c php v khng c php lm.
Ni cch khc qui tc l nhng qui nh cn c tun th m khng c s la chn.
V d nh khng c ht thuc trong lp hc, phi kim li tin khi nhn ...
^ Cc chng trnh
Cc chng trnh l s c th ha cc chnh sch, chin lc, cc nhim v
c giao, cc bc phi tin hnh, cc ngun lc cn c s dng ... t c kt
qu no . V d nh chng trnh o to, chng trnh qung co sn phm mi.
_ Ngn qu
Ngn qu l mt bn tng trnh v cc kt qu mong mun c biu th bng
cc con s. Ngn qu cn l mt phng tin kim tra.
101
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
103
Chng 6: HOCH NH
MBO c th to ra s kch thch tinh thn hng hi v nng cao trch nhim
ca cc thnh vin, cc b phn tham gia vic qun tr. Nh vo iu ny, cc thnh
vin s hiu r hn mc tiu ca ton t chc.
MBO to iu kin cho mi thnh vin trong t chc c c hi pht trin
nng lc ca mnh. Mi thnh vin c tham gia thc s vo vic ra mc tiu cho
h. H c c hi a ra nhng kin ng gp vo cc chng trnh k hoch. H
hiu c quyn hn t do sng to v pht huy tnh nng ng ca h v h c th
nhn c s gip tch cc ca cp trn hon thnh mc tiu.
MBO gip cho s kim tra t c hiu qu. Tht vy, vic xc nh h
thng mc tiu r rng s lm cho cng vic kim tra thun li o lng cc kt qu
v iu chnh cc sai lch so vi k hoch m bo t mc tiu.
Qu trnh qun tr theo mc tiu
8 bc ca chng trnh qun tr theo mc tiu c ch ra di y.
X Thit lp mc tiu chin lc di hn cho ton t chc
Y Phn b cc mc tiu ch yu cho cc b phn v phn xng
Z Nhng nh qun tr v cng s xc nh cc mc tiu c th cho b phn ca
h
[ Xc nh nhng mc tiu c th cho tng thnh vin trong b phn
\ Xy dng k hoch hnh ng, xc nh cch thc t c mc tiu
] Thc hin k hoch
^ nh gi vic thc hin mc tiu
u Tng thng cho vic thc hin t c mc tiu
Chng 6: HOCH NH
t rng kinh doanh phi c tm nhn xa trng rng, phi c tnh ton lu di. Con
ng n xi th khng gip ch g nhiu, nu khng mun ni l tai hi cho qu
trnh lm n bn vng lu di mi cng ty. Khng c g tai hi bng s sai lm v
mt ch trng chin lc trong kinh doanh ni chung v hoch nh ni ring c th
dn ti thm ha cho mt cng ty du rt hng mnh. Ngc li nu bit xc nh
chin lc kinh doanh ng n, hoch nh chin lc tng bc i khn ngoan
nhiu cng ty v danh tiu tt lc u, chng my chc tr thnh nhng tp on
kinh doanh hng mnh. D nhin vic thnh t mi cng ty cn ph thuc vo
nhiu yu t khc nhng vai tr cc k quan trng ca hoch nh chin lc trong
qu trnh hnh thnh pht trin mi t chc l iu khng th khng ph nhn c.
Hoch nh chin lc l mt loi hoch nh c nhim v vch ra v thc hin
cc k hoch hot ng chin lc v qun tr.
Hoch nh chin lc gi vai tr ch o v nh hng trong tin trnh hoch
nh, l chic cu ni gia tng lai v hin ti, lin kt mi ngun lc thc hin
nhiu hot ng ht sc quan trng mi doanh nghip. Hoch nh chin lc nhm
mc tiu xy dng l trnh v trin khai t chc thc hin nhng mc tiu, ch
trng phng chm chin lc c la chn.
105
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
107
Chng 6: HOCH NH
nh Gi cc Phng n
Nhn Thc C Hi
La Chn
Phng n Ti u
Thit Lp Mc Tiu
Xc nh cc
Tin Hoch nh
Hoch nh
K Hoch Ph Tr
Xy Dng cc Phng n
Hoch nh Ngn Qu
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
chng ta thy ngay v th ca cc ngnh kinh doanh hoc sn phm kinh doanh (SBU)
ca doanh nghip so vi i th mnh nht.
Mi SBU c tng trng bng mt vng trn m kch thc ca n th hin
tm c hot ng ca mi SBU. V tr ca vng trn ch ra sut tng trng v th
trng v phn tham gia th trng ca n.
Ma trn pht trin tham gia th trng c chia lm 4 ch nht, mi th
hin mt v th khc nhau ca cc SBU.
X Du hi (Question Marks)
ny ch hot ng kinh doanh ca cng ty trong mt th trng c mc tng
trng cao nhng li c phn tham gia th trng thp. Phn ln cc hot ng kinh
doanh bt u t Du hi khi cng ty th i vo mt th trng c mc tng trng
cao nhng c ngi dn u ri. Hot ng ca cc SBU du hi i hi rt
nhiu tin vn v cng ty phi thm vo cc nh my, trang b v nhn s p ng
vi s tng trng nhanh ca th trng. Cng ty phi suy ngh n o trong vic liu
c nn tip tc tin vo hot ng kinh doanh ny khng?
Thp
Cao
10
Cao
20%
1,5 1
STARS
14%
12%
10%
8%
CASH COWS
DOGS
6%
4%
2%
0%
Thp
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
Nhng im mnh
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Nhng im Yu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Nhng e Da
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Cc Chin Lc SO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Cc Chin Lc ST
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Cc Chin Lc WO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
Cc Chin Lc WT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
...
112
Chng 6: HOCH NH
(1) Chin lc SO
L chin lc s dng nhng im mnh bn trong ca doanh nghip tn
dng nhng c hi bn ngoi. Tt c cc nh qun tr u mong mun t chc ca h
vo v tr m nhng im mnh bn trong c th c s dng li dng nhng xu
hng v bin c ca mi trng bn ngoi. Thng thng cc t chc s theo ui
cc chin lc WO, ST hay WT c th vo v tr m h c th p dng cc chin
lc SO. Khi doanh nghip c nhng im yu ln th n s c gng vt qua, lm
cho chng tr thnh nhng im mnh. Khi mt t chc phi i u vi nhng mi
e do quan trng th n s tm cch trnh chng c th tp trung vo nhng c hi.
(2) Chin lc WO
L chin lc nhm ci thin nhng im yu bn trong bng cch tn dng
nhng c hi bn ngoi. i khi nhng c hi ln bn ngoi ang tn ti, nhng
doanh nghip c nhng im yu bn trong ngn cn n khai thc nhng c hi ny.
(3) Chin lc ST
L chin lc s dng cc im mnh ca doanh nghip trnh khi hay gim
i nh hng ca nhng mi e do bn ngoi. iu ny khng c ngha l mt t
chc hng mnh lun lun gp phi nhng mi e do t bn ngoi.
(4) Chin lc WT
L cc chin lc phng th nhm lm gim i nhng im yu bn trong v
trnh khi nhng mi e do t bn ngoi. Mt t chc i u vi v s mi e do
bn ngoii v nhng im yu bn trong c th khin cho n lm vo hon cnh khng
an ton cht no. Trong thc t, mt t chc nh vy phi u tranh tn ti, lin
kt, hn ch chi tiu, tuyn b ph sn hay phi chu v n.
Lp mt ma trn SWOT bao gm cc bc sau:
1. Lit k cc im mnh ch yu bn trong t chc
2. Lit k cc im yu bn trong t chc
3. Lit k cc c hi ln bn ngoi t chc
4. Lit k cc e do quan trng bn ngoi t chc
5. Kt hp im mnh bn trong vi c hi bn ngoi v ghi kt qu ca chin
lc SO vo thch hp
6. Kt hp im yu bn trong vi c hi bn ngoi v ghi kt qu ca chin
lc WO vo thch hp
7. Kt hp im mnh bn trong vi mi e do bn ngoi v ghi kt qu ca
chin lc ST vo thch hp
113
Chng 6: HOCH NH
I TH MI
TIM N
I TH CNH TRANH
TRONG NGNH
NH
CUNG NG
T CHC
KHCH HNG
SN PHM
THAY TH
X i th mi tim n
Mt t chc cn nh gi nguy c xut hin i th cnh tranh mi bng cch
phn tch nhng ro cn gia nhp ngnh. Nhng nhn t nh hiu qu kinh t theo qui
m, s trung thnh i vi nhn hiu, v mc vn u t cn thit s ch ra mc
kh khn hoc d dng cho mt i th mi gia nhp ngnh.
114
Chng 6: HOCH NH
Y S e da ca sn phm thay th
Mc nguy c e da ca sn phm thay th c quyt nh bi cc nhn t
nh gi so snh gia sn phm ang xem xt v sn phm thay th, s trung thnh ca
ngi mua.
Z Kh nng p gi ca ngi mua
Nhng nhn t bao gm s lng ngi mua trn th trng, thng tin ngi
mua c, v c hay khng sn phm thay th xc nh mc p gi cao hay thp t
pha ngi mua.
[ Kh nng p gi ca nh cung ng
Nhng yu t nh mc tp trung ca nh cung ng v s sn c cc yu t
u vo thay th s nh hng n kh nng p gi t pha nh cung ng.
\ i th cnh tranh hin ti trong ngnh
Mc tng trng ca ngnh, s thay i lng cu v mc khc bit v
sn phm l nhng nhn t chi phi n mc cnh tranh mnh hay yu gia cc t
chc trong cng ngnh.
Da vo vic phn tch p lc cnh tranh ngnh v nhng im mnh, im yu
ca t chc, cc nh qun tr s chn la chin lc c li th cnh tranh nht.
Chin lc dn gi
L chin lc t gi thp hn gi ca cc i th cnh tranh vi sn phm c
th c th trng chp nhn.
Chin lc khc bit ha
L chin lc a ra th trng sn phm c o nht trong ngnh c khch
hng nh gi cao v nhiu tiu chun khc nhau ca sn phm v dch v.
Chin lc tp trung
L chin lc nhm vo mt phn khc th trng hp no da vo li th
v chi ph (tp trung theo hng dn gi) hoc s khc bit ha sn phm (tp trung
theo hng khc bit ha).
V. Hoch nh tc nghip
Hoch nh tc nghip l nhng hoch nh lin quan n vic trin khai cc
chin lc trong nhng tnh hung c th v trong thi gian ngn (thng l hng
thng hay hng nm). Ni dung ch yu ca hoch nh tc nghip l nh ra chng
trnh hot ng ngn hn, s dng cc ngun lc c phn b hon thnh cc
nhim v c ra.
115
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
117
Chng 6: HOCH NH
ra. Thiu i cc hot ng ny chc chn vic hoch nh s khng khoa hc, chp
v, khng h thng v thiu tnh nht qun, mu thun.
118
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
TM LC
Hoch nh l qu trnh n nh nhng mc tiu v nh gi cch thc hin tt
nht. N ch o, lm gim tc ng ca nhng bin i lm gim lng ph xung mc
thp nht, v t nhng mc tiu kim sot c d dng. Ni chung, nhng t
chc s dng k hoch thc hin tt hn nhng t chc khng dng.
120
Chng 6: HOCH NH
121
Chng 6: HOCH NH
Chng 6: HOCH NH
123
Chng 6: HOCH NH
124
Chng 7: T CHC
CHNG 7
T CHC
Chng 7: T CHC
124
Chng 7: T CHC
II. Tm hn qun tr
Tm hn qun tr, hay cn gi l tm hn kim sot, l khi nim dng ch s
lng nhn vin cp di m mt nh qun tr c th iu khin mt cch tt p nht,
ngha l qun tr, giao vic, kim tra hng dn, lnh o nhn vin di quyn mt
cch tha ng, c kt qu.
Chng 7: T CHC
qun tr rng, t chc s c t tng nc trung gian v tit kim c s qun tr vin
(1.365 - 585 = 780 ngi). T v d trn, hn nhin chng ta c th thy c l chi
ph tin lng phi tr cho nhng nh qun tr c th tit kim c l rt ng k.
TM KIM SOT = 4
TM KIM SOT = 8
16
64
64
512
256
4096
1024
4096
S nh qun tr (1-4)
585
S nh qun tr (1-6)
1365
Chng 7: T CHC
cng nh gia cc nhn vin v nh qun tr; (4) Tnh cht phc tp v mc n
nh ca cng vic; v (5) K thut thng tin.
127
Chng 7: T CHC
Nhc im
Tng s cp qun tr
Cp trn d can thip su vo cng
vic ca cp di
Tn km nhiu chi ph qun tr
Truyn t thng tin n cp di
cng khng nhanh chng
Tm hn qun tr rng
u im
Gim s cp qun tr
C th tit kim c chi ph qun tr
Nhc im
C nguy c khng kim sot ni
Tnh trng qu ti cp trn d dn
n quyt nh chm
Cn phi c nhng nh qun tr gii
128
Chng 7: T CHC
GIM C
Trng Phng
K Thut
Trng Phng
K Ton
Trng Phng
Sn Xut
u im
Bo m s thi hnh cc chc nng
ch yu
S dng c kin thc chuyn mn
Thun tin trong o to
D dng trong kim tra
Trng Phng
Nhn S
Trng Phng
Kinh Doanh
Nhc im
Cc n v mi m theo ui chc
nng ring ca mnh m qun mc tiu
chung ca ton t chc
Phc tp khi phi hp
Thiu hiu bit tng hp
129
Chng 7: T CHC
Qun l Khu vc
Min Ty
Qun l Khu vc
Min ng
u im
Ch n th trng v nhng vn
a phng
Hiu bit cao v nhu cu khch hng
C thng tin trc tip tt hn vi
nhng i din ca a phng
Cung cp c s o to nhng nh
tng qun tr
Qun l Khu vc
Min Trung
Qun l Khu vc
Min Bc
Nhc im
Cn c nhiu ngi c nng lc
qun l chung
To nn tnh trng trng lp trong t
chc
130
Chng 7: T CHC
GIM C
T vn
Lut & Thu
T vn
Qun Tr
Kim Ton
131
Chng 7: T CHC
GIM C
KINH DOANH
Qun L
Tn dng nng nghip
Qun L
Tn Dng Cng Thng
u im
Hiu r nhu cu khch hng
Tc ng tt v tm l i vi
khch hng
Qun L Tn Dng
C Quan Chnh Ph
Nhc im
Cn c ngi qun l v chuyn gia tham
mu v cc vn ca khch hng
Cc nhm khch hng khng phi lun xc
nh r rng
Chng 7: T CHC
133
Chng 7: T CHC
Chng 7: T CHC
hot ng kinh doanh t thay i, khoa hc k thut mi t xut hin... Tnh hnh kinh
t x hi trn ton th gii hin i vi s thay i nhanh chng v khoa hc k thut
cho thy hin nay kh c mt hon cnh n nh cho cc cng ty. Tuy nhin khng
phi l khng c nhng cng ty, x nghip gi nguyn b my t chc ca h tri
qua c trm nm (nh Cng ty E.E. Dickinson) vi sn phm c bit truyn thng ca
h.
Tri li, mt hon cnh thay i l mt hon cnh trong c s thay i
thng xuyn xy ra i vi cc yu t k trn (sn phm, th trng, lut
php,.v.v.) Trong hon cnh ny, cc nh qun tr thng phi thay i b my t chc
ca h theo cc thay i . Ni chung, l nhng thay i c th d bo trc v
khng gy bt ng. Cc vn phng lut s, cc cng ty c vn php lut thng phi
lun lun b tr c cu t chc thch nghi vi cc thay i thng xuyn ca php
lut l mt v d.
Khi cc i th cnh tranh a ra sn phm mi mt cch bt ng, khi lut php
bt ng thay i, khi nhng khoa hc k thut mi to ra nhng thay i cch mng
trong phng php sn xut, l lc m hon cnh ca x nghip c th c gi l
hon cnh xo trn.
thch nghi vi cc hon cnh khc nhau , c cu t chc ca cc cng ty
s phi thay i ph hp. Burn v Stalker cho thy rng mt b my t chc c tnh
cht cng nhc, nhim v c phn chia r rng, quan h quyn hnh cht ch t trn
xung di, ph hp vi hon cnh n nh. Tri li, trong mt hon cnh xo trn,
mt b my t chc c tnh cht linh hot, con ngi lm vic theo tinh thn hp tc,
trao i thoi mi vi tt c mi ngi, khng phn chia r nhim v, cp bc th li
ph hp hn.
Z Cng ngh sn xut hoc k thut kinh doanh ca x nghip
Nhiu cng trnh nghin cu chng minh rng cng ngh sn xut ca x
nghip l mt yu t quan trng c nh hng n vic thit k b my t chc. Cng
trnh nghin cu ni ting nht xc nh mi quan h gia c cu v cng ngh, l
nghin cu ca Joan Woodward ti South Essex trong thp nin 60. Khi thy, cuc
nghin cu nhm tm mi quan h gia thnh qu qun tr vi vic ng dng cc
nguyn tc t chc (v d, tm hn qun tr). Cc cuc iu tra cho thy khng c mi
quan h no gia hai yu t trn, nhng li tm thy mi quan h gia c cu t chc
ca x nghip vi cng ngh ng dng. Woodward cho thy rng nhng x nghip
c cng ngh sn xut, qui trnh hot ng phc tp thng c c cu t chc nhiu
cp bc, vi c im l mc gim st v phi hp cng vic c thc hin vi
cng cao. Woodward cng cho thy rng tm hn qun tr thng l hp cc x
nghip sn xut th cng, cng nh x nghip c cng ngh tinh vi hin i. Tri li,
trong x nghip lm vic theo li dy chuyn, v cng ngh tr thnh n gin, tm
135
Chng 7: T CHC
GIM C
Qun c
Phn xng 1
T
trng
T
trng
Qun c
Phn xng 2
T
trng
u im
m bo ch mt th trng
Ngi tha hnh ch nhn mnh lnh t
mt ngi lnh o cp trn trc tip
Ch trch nhim r rng
T
trng
Qun c
Phn xng 3
T
trng
Nhc im
Ngi lnh o phi c kin thc
ton din
Hn ch vic s dng cc chuyn gia
c trnh
D dn n cch qun l gia trng
136
T
trng
Chng 7: T CHC
GIM C
Qun tr
Chc nng A
Qun tr
Chc nng B
Qun tr
Chc nng C
Qun c
Phn xng 1
Qun c
Phn xng 2
Qun c
Phn xng 3
u im
S dng c cc chuyn gia gii
trong vic ra cc quyt nh qun tr
Khng i hi nh qun tr phi c
kin thc ton din
D o to v d tm nh qun tr
Nhc im
Vi phm nguyn tc thng nht ch
huy
Ch trch nhim khng r rng
S phi hp gia lnh o v cc b
phn chc nng kh khn
137
Chng 7: T CHC
GIM C
Qun tr
Chc nng A
Qun c
Phn xng 1
Qun tr
Chc nng B
Qun tr
Chc nng C
Qun c
Phn xng 2
u im
C c u im ca c cu trc
tuyn v c cu chc nng
To iu kin cho cc gim c
tr
Qun tr
Chc nng D
Qun c
Phn xng 3
Nhc im
Nhiu tranh lun vn xy ra, nh qun tr
thng xuyn phi gii quyt
Hn ch s dng kin thc chuyn mn
Vn c xu hng can thip ca cc n
v chc nng
138
Chng 7: T CHC
CH TCH
P. ch tch
Marketing
P. ch tch
Sn xut
P. ch tch
K thut
P. ch tch
Cung ng
P. ch tch
Nhn s
Qun tr
d n A
Qun tr
d n B
Qun tr
d n C
u im
T chc linh ng
t tn km, s dng nhn lc c
hiu qu
p ng c tnh hnh sn xut
kinh doanh nhiu bin ng
Hnh thnh v gii th d dng,
nhanh chng
Nhc im
D xy ra tranh chp nh hng gia
ngi lnh o v cc b phn
C cu ny i hi nh qun tr phi
c nh hng ln
Phm vi s dng cn hn ch v mt
trnh nht nh
Chng 7: T CHC
Chng 7: T CHC
141
Chng 7: T CHC
Phn Quyn
Mi trng n nh
142
Chng 7: T CHC
X Chun B y Thc
Quyt nh Cng Vic y Thc
La Chn Ngi y Thc
143
Chng 7: T CHC
TM LC
Chc nng ca cng tc t chc l lin kt cc b phn, cc ngun lc trong
mt th thng nht thc hin cc chin lc sch lc, cc k hoch ra.
Cng tc t chc thng c xem xt trn ba kha cnh: t chc gung my,
t chc cng vic v t chc nhn s. Cng nh mi lnh vc qun tr khc cng tc t
chc cng thng c hai mt ni dung v hnh thc, v vy, nghin cu v thc
hin cng tc t chc khoa hc chng ta khng th b qua hai kha cnh va nu.
Tm hn qun tr l s lng nhn vin cp di m mt nh qun tr c th
iu khin, gim st trc tip v c hiu qu. Tm hn qun tr hp s lm tng s cp
qun tr. Tm hn qun tr rng hay hp ph thuc vo nhng yu t nh: trnh ca
nh qun tr, s u quyn, tnh cht cng vic v cng tc k hoch ho ca doanh
nghip.
Khi nim quyn hn th hin quyn ra quyt nh, ch th, iu khin cp di
phi hnh ng theo s ch o ca nh qun tr. Quyn hn ca nh qun tr ch y
khi hi 3 yu t: s hp php khi m nhn chc v, cp di tha nhn quyn
hn l chnh ng v bn thn nh qun tr c kh nng v cc c tnh khin cp
di tin tng. Nu khng c 3 yu t trn, quyn hn ca nh qun tr s khng
vng mnh, rt kh iu khin cp di. Ngy nay, cc t chc d kinh doanh hay phi
kinh doanh, u nhn mnh n s phn cp, nhng c nhiu yu t cn phi cn nhc
trc khi a ra quyt nh c phn cp hay khng. Xt v mc phn cp qun tr,
chng ta thy c 2 xu hng: phn quyn v tp quyn.
Phn quyn l xu hng phn tn cc quyn ra quyt nh trong mt c cu t
chc. Trong trng hp quyn lc khng c giao ph, chng ta c s tp quyn.
y quyn (delegation) l giao ph quyn hn v trch nhim cho ngi khc
h thay quyn thc hin mt nhim v ring bit.
U quyn gip cho ngi qun l a ra nhng quyt nh sng sut hn, tn
dng ti a qu thi gian, qun l c mt nhm c ng thnh vin, nng cao hiu
qu cng vic.
C nhiu kiu c cu t chc qun tr, ph bin nht l: c cu qun tr trc
tuyn, c cu qun tr chc nng, c cu qun tr trc tuyn - chc nng, c cu qun
144
Chng 7: T CHC
Chng 7: T CHC
ph trch sn xut cng c nhng li bin h nht nh khi ng khng th gim chi ph
sn xut hn na v ch cn c th sn xut trong thi gian ngn nn ch c th p
ng cc n t hng theo thi hn ngn, hn na s kim tra ti chnh s khng cho
php cng ty d tr mt s ln cc nguyn liu v bt k sn phm no.
ng Bnh xem xt vic chia nh cng ty ca ng thnh 6 khu vc kinh
doanh. Mi khu vc kinh doanh ny s c t di quyn qun l ca mt ph ch
tch cng ty v h phi chu trch nhim v li nhun trong phm vi qun l ca h.
Nhng ng nhn ra rng s thay i nh vy s khng kh thi v km hiu qu v mt
kinh t v nhiu sn phm thuc cc khu vc khc nhau li c sn xut ra t cng
phng tin sn xut, s dng nhng nguyn liu nh nhau v mt nhn vin cho
hng quan h v mt ca hiu hay siu th c th s tit kim nhiu khi c php gii
quyt mt s ln sn phm lin quan ch khng phi ch mt hoc mt vi sn phm.
Do ng Bnh i n kt lun rng tt nht l t ra 6 ngi qun l sn
phm phi bo co cho mt ngi qun l Marketing sn phm. Mi ngi qun l sn
phm u phi chu trch nhim v mt hay mt vi sn phm v phi bao qut mi
kha cnh ca tng sn phm t nghin cu sn xut, qung co n bn hng, do
h tr thnh ngi phi chu trch nhim v thc hin li nhun ca sn phm.
ng Bnh cng nhn ra rng ng khng th giao cho nhng ngi qun l sn
phm ny nhng quyn hn trc tuyn i vi cc b phn chc nng trong cng ty
(ti chnh, bn hng, marketing, mua sm...) v nh vy mi ph ch tch ph trch
chc nng s phi bo co cho 6 ngi ph trch sn phm v cho ch tch. ng rt
bn khon v vn ny, nhng ng bit rng mt s cng ty ln thnh cng nht trn
th gii s dng h thng ngi qun l sn phm kiu ny. Mt khc, mt trong s
nhng ngi bn ca ng khoa qun tr ca mt trng i hc ni vi ng rng
tt yu phi t chc li b my qun tr ca cng ty v qui m qu ln khng th
duy tr c cu qun tr hin nay c. Tt nhin cn phi thay i theo hng mi
ngi mi ngi phi cng tc vi nhau thnh mt tp th thng nht.
ng Bnh gii quyt bng cch s dng h thng cc qun tr vin qun tr
theo nhm sn phm vi hy vng rng c cu ny s hiu qu hn. Nhng ng cha
bit s phi sp xp li nh th no, cc mi quan h trong h thng c ci t ny s
ra sao.
Cu hi
1. Hy trnh by v phn tch c cu qun tr c ca cng ty c nhng nhc im g.
Nguyn nhn ti sao? (Trnh by c cu qun tr bng s )
2. Gi s bn c mi lm t vn cho cng ty Thnh cng, bn s t chc li b my
qun tr cho cng ty theo cch no? Phn tch u nhc im thuyt phc c ng
Bnh c cu qun tr m bn xut l hiu qu. (Trnh by bng s c cu qun
tr m bn xut)
146
Chng 7: T CHC
147
Chng 8: LNH O
CHNG 8
LNH O
c xong chng ny ngi hc c th:
1. Gii thch c s khc bit gia nh qun tr v ngi lnh o.
2. Tm tt nhng l thuyt gii thch v bn cht con ngi.
3. Hiu c cc l thuyt v ng c thc y v vn dng vo cng
vic qun tr con ngi.
4. Phn bit c cc kiu phong cch qun tr.
5. C th hiu v qun tr thay i v xung t trong t chc.
145
Chng 8: LNH O
146
Chng 8: LNH O
mt k lut. L ngi thi hnh nn np, k lut y ngi lnh o phi t ra tht xng
ng l mt tm gng mi ngi noi theo.
Ngi lnh o v qun l l ngi c s y nhim ca tp th, c bn phn
phi gii thch, bo v, thc hin cho k c nhng cng vic v li ch ti cao ca c
tp th.
Ngi ta s nhn ra ngi lnh o v qun l qua nhng biu hin sau: S c
mt ca bn l mt ngun ng vin thuc cp ca bn thm hng hi vt qua mi
tr ngi trong cng vic. Nu mt lc no bn khng xut hin, nhng c tp th
vn tin hnh tt cng vic, khi bn l ngi lnh o v qun l gii ri y.
Mt gia nh, mt tp th, mt t chc, mt quc gia m khng c ngi lnh
o, qun l th chng khc no nh mt thn th khng c u. Gia nh, tp th, t
chc, quc gia y khng th tn ti v pht trin c.
Mc d c rt nhiu l thuyt v s bnh ng, nhng rt thiu ngi cn n
mt ngi lnh o c nng lc h tin tng v dn dt h vt qua mi chng
gai trong cng vic. Khi khng c mt ai am hiu v vic lm v ng vin h, h cm
thy bn chn, lo lng. S xut hin ca ngi lnh o trong lc ny rt ph hp vi
nhu cu tm l ca h. Ngi lnh o s l ch da, l sc mnh v l ngun an i
ca mi ngi.
Mt cuc hi ngh gm cc i biu xut sc nht s khng lm c g, thm
ch khng chun b c mt ba n tra, nu khng c ngi ch tr cuc hi ngh
y.
Ngi lnh o ng vai tr rt quan trng v cn thit i vi mt t chc,
mt quc gia, nh ci u i vi mt c th. Ci u iu khin v quyt on mi c
ch hot ng trong c th. Nu chng may h thn kinh trung ng b suy yu n
mc khng cn pht huy tc dng c na, th hi cc b phn cn li ca c th c
hot ng v pht trin bnh thng c khng (?). Tng t, tnh trng v t chc s
xut hin khi thiu ngi lnh o v qun l. Tnh trng ny s dn n s tan r ca
t chc.
Ngi lnh o v qun l l biu tng r rt nht ca quyn lc v ca s
ng nht. Va iu khin, va phi hp cc cng vic cc quan h ca thuc cp,
ngi lnh o v qun l kp thi ngn chn nhng nhm chng i hoc c chia
r.
Trong mt t chc hay mt n v, ngi lnh o v qun l qu yu km th
sau mt thi gian, nhng ch tt p s b phn ha, nhng nng lc c ti
luyn s b thui cht. V sau cng l s ng chm, s mu thun xut hin. iu ny
dt khot s a t chc hoc n v n ch dit vong.
147
Chng 8: LNH O
tp trung nhn lc mt cch c hiu qu, nht thit phi c mt ngi lnh
o lm vic trn nguyn tc ng nht, c kh nng hng dn v khch l cc thuc
cp theo ui n cng s mng c giao.
Bt k mt t chc no cng c nhng mu thun, bt ng. Nu ai cng hnh
ng theo ring, theo s hp hi ca mnh th nhng cuc xung t, s hiu lm v
s chnh mng s gy ra mi phin phc, tr ngi, nh hng n s on kt v gim
hiu qu cng vic. V vy, mi t chc phi c ngi lnh o v qun l.
Nh lnh o l ngi chu trch nhim iu khin mi hot ng ca t chc.
Cho d mi c nhn trong t chc c tnh v t, lng lng v s tn tm n u
i chng na m thiu s lnh o, qun l iu khin ca ngi ng u th t chc
cng b tht bi.
hon thnh mt cng trnh, mt s nghip ln, ngi lnh o v qun l
phi bit thu ht mi kh nng tim n ca tng c nhn. V khng phi ch ngi lnh
o v qun l mi c nhng nh hng, nhng kh nng sng to trong cng vic.
i khi nhng sng kin c ch bt ngun t qun chng, t nhng ngi thuc cp.
Mt nhm nng lc rt xong, khng c g ng ch c th linh hot v tri
hn ngy thng nh s iu khin ca ngi lnh o. Nhm khc vi nng lc xut
sc li c th sa st, tan r theo bc hng dn ca ngi lnh o, m chnh thi ,
cch lm vic ca ng ta lm cho nhng ngi c ch nht cng phi nn lng v
mt i tnh tch cc, lng hng hi.
C mt vi quan im rt thin cn v vai tr ca ngi lnh o v qun l cho
rng: ngi lnh o v qun l chng cn lng nghe mt kin no ca nhng ngi
cng tc, ca nhng thuc cp. Ngi lnh o v qun l lun lun l ngi tuyt i
v hon ho v mi mt. Cc quan nim ph nhn vai tr ca tp th v nhng
ngi quan nim nh vy qun rng: "Tinh thn ng i l yu t rt quan trng,
mt ngi lnh o v qun l d c thin ph n u cng khng th am tng
ht tt c cc ng ngch ca cng vic. Nu ngi lnh o v qun l bit khai thc
nhng ngi cng tc, thuc cp ca mnh, cc nng lc v thin cm ca h th ng
ta thnh cng 50% ri y. Lng nhit tnh v khi c ca h s khng ngng pht
sinh nhng sng kin qu bu. y khng phi l nhng iu kin tt ngi lnh
o v qun l a s nghip ca mnh mau n thnh cng hay sao?.
Khng nn cho rng lnh o v qun l l mt cng vic tm thng, ai cng
lm c: Ch cn mt gng mt m m kh chu, ra ging k c, thi trch
thng l . Mun tr thnh ngi lnh o v qun l gii, cn c lng thng yu
i vi nhng ngi cng s v thuc cp ca mnh. Chnh c tnh ny cho php ta
thu hiu c nhng tm t nguyn vng v kh nng ca mi ngi. y l mt
trong nhng nguyn tc c bn thu ht c nhn tm
148
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
cho cc nhn vin nhiu bao nhiu th tinh thn t gic cng cao by nhiu. iu s
dn n quyn t ch cao hn do nh hng t bn ngoi gim i ng k. Nhng vic
ca ngi qun tr l giao ph cng vic cho nhng ngi ng tin cy v thc y h
lm vic.
Theo Mc. Gregor, ch khi quan tm n mt nhn vn ca x nghip th mi c
gng mi t c kt qu.
Tm hn v kh nng lnh hi gip con ngi to nn mt th gii sng to,
t c mt mc tin on, v t c nim tin rng nhng nhu cu v bn
tnh ca con ngi c th bin i c v hng dn c ti mc c th gip con
ngi tr nn hon thin. Quan im ny v bn cht con ngi khin ta c th i n
mt s kt lun c tnh cch cc k quan trng i vi Nhn Vt Qun Tr.
(1) C nhn l mi quan tm nht ca con ngi.
Con ngi t lo lng cho mnh c trong cuc sng cng nh trong s cht v
trong mt x hi phn thnh hin i. Ai mun t c tin b l ngi mun chin
thng.
(2) C nhn s c gng tha mn nhng nhu cu cn bn ca bn tnh nu ci
li ln hn ph tn
C nhn nh rng: Con ngi thch lm vic. iu ny rt ng khi con ngi
lm vic tha mn nhng nhu cu ca bn cht phc tp ca n. Ngay c khi lm
vic v vu n cng c gng: Nhng khi t ti mc tha mn, n khng cn l tr
v hng hi n lc v cng mt mc tiu (Koontz v O'Donnell).
(3) C nhn c th chu c s lnh o.
Con ngi hng ng s lnh o. Ngi ta c th dng nhiu phng php
thuyt phc con ngi i theo mt con ng nh, nhng nhng phng php ny
phi c la chn, vn dng v sp t trc sao cho hp vi nhu cu c nhn
tha mn bn cht ca n.
(4) C nhn mun sng v lm vic trong mt khung cnh x hi.
iu ny c th ng trong hu ht cc trng hp. Tuy vy vn c mt nhu
cu r rt khin cho mt s ngi a sng n dt. Chng hn, mt s nh khoa hc li
lc vn lm vic m mn nht khi sng mt mnh.
(5) C nhn gp phn to lp nhng c ch phc v nhng nhu cu chung
ca tp th.
C nhiu nhu cu mt con ngi l loi khng th tha mn c. H ch c th
tha mn nu h hp tc lm vic. Nu ci li ln hn ph tn, con ngi d chp nhn
hn ch quyn li c nhn.
(6) Khng c con ngi trung bnh.
151
Chng 8: LNH O
Ai cng mong mun tin b, mun chng minh kh nng ca mnh trc nhng
con ngi khc. Do vy, bn cht ca con ngi l khng my khi bng lng vi hin
ti ca mnh. Nhu cu vn ln cao hn na bn nng tuyt i mi con ngi.
(7) C nhn n lc cao nht khi c trng dng.
"Con ngi nng ny mun em ht kh nng lm vic. N bc mnh khi
khng c c hi p dng kin thc v ti nng gnh trch nhim nhm t kt
qu. N chn nn khi phi lm vic na vi, lm vic u u theo thi quen. N t
m mun bit mc kh nng ti a ca mnh v mun hnh ng mc (Koontz
v ODonnell).
1.2.3. Thuyt Z ca Nht bn
Nhiu cng ty ca Nht thnh cng trong kinh doanh. H t c nng
sut lao ng cao ngi lao ng v s trung thnh cao ca h i vi cng ty. Cc
nh qun tr Nht cho rng trong thc t khng c con ngi lao ng no hon ton
c bn cht nh thuyt X v thuyt Y nu ln. iu m Mc. Gregor coi l bn cht ch
c th l thi lao ng ca con ngi v thi lao ng tu thuc vo thi
v cch thc h c i x trong thc t. Qua kinh nghim thnh cng ca cc cng
ty Nht Bn, mi ngi lao ng u c th lm vic mt cch hng hi, nhit tnh nu
h c tham gia vo cc quyt nh qun tr v c cng ty quan tm n cc nhu
cu ca h. chnh l tinh thn ca thuyt Z.
T tng then cht ca thuyt Z l dng ngi di hn. Nhn vin c thu
nhn lm vic vnh vin trong cng ty, h c quan tm nng cao c trnh
chuyn mn nghip v ln i sng vt cht, tinh thn.
L thuyt Z hng nhn vin vo cng vic tp th v hp tc. Cc doanh
nghip Nht bit kho lo kt hp c hai mt va l mt t chc c nng to ra li
nhun, va l mt cng ng sinh sng m bo i sng cho mi cng nhn, to ra
nhng c hi ti thiu mi ngi nu tch cc lm vic u c th tin thn v
thnh cng.
Tm li, con ngi, ngun lc qu nht ca doanh nghip phi c tn trng
v i x mt cch xng ng.
152
Chng 8: LNH O
2.1. L thuyt c in
V s ng vin c Taylor v cc tc gi trong trng phi l thuyt qun tr
khoa hc nu ln vo u th k ny. Taylor cho rng mt trong nhng cng vic quan
trng m cc nh qun tr phi lm l phi bo m cng nhn s thc hin nhng
cng vic thng xuyn lp i lp li mt cch nhm chn nhng vi hiu qu cao
nht. bo m iu , nh qun tr phi tm ra cch lm tt nht dy cho cng
nhn, v dng cc kch thch v kinh t nh tin lng v tin thng ng vin
cng nhn lm vic.
Quan im ny c xy dng trn nhn thc l bn cht ch yu ca ngi lao
ng trong x nghip l li bing, v cc nh qun tr rnh r v cng vic hn cng
nhn; ngi lao ng ch c th c ng vin bng cc phn thng kinh t, v bn
thn h cng khng c g ng gp cho x nghip ngoi sc lao ng ca h. Thc
tin qun tr ti nhiu x nghip cho thy quan im ny khng phi l khng ng, v
s kch thch bng tin bc thng cng a li s lm vic tch cc.
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
Nhu Cu Tn Trng
c knh trng, a v, uy tn
Nhu Cu Sinh Hc
n, ung, mc,
155
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
S tin b
a v
S cng nhn
NHU CU V S
TN TRNG
NHU CU LIN KT
& CHP NHN
NHU CU
AN NINH/AN TON
Cc yu t duy tr
Cc iu kin lm vic
An ton ngh nghip
Tin lng
Cuc sng ring t
NHU CU SINH HC
Cc nhn t ng vin
Khi ng
Khi sai
Tho mn
Khng
tho mn
ng vin c Khng c s
tng cng
bt mn
157
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
Gi tr
cc phn thng
Phn thng hp
l theo nhn thc
Kh nng thc
hin nhim v
ng c
thc y
Phn thng
ni ti
S tha mn
Kt qu thc hin
nhim v
Nhn thc v
nhim v cn thit
Phn thng
bn ngoi
Kh nng c
nhn thng
159
Chng 8: LNH O
Nhng
Nhu Cu
Dn n
Hnh thnh nn
Nhng
Hnh ng
Nhng
Mong Mun
To ra
Nguyn nhn
Trng Thi
Cng Thng
S
Tha Mn
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
, thc hin nhiu trao i thng tin ln trn v xung di v vi nhng ngi cng
cp, khuyn khch vic ra quyt nh trong sut ton b t chc v mt khc hot ng
khi coi bn thn h v cp di ca h nh l mt nhm.
R
t t
R
t nhi
u
H Thng 1
H Thng 2
H Thng 3
H Thng 4
Quyt on
p Ch
Quyt on
Nhn T
Tham Vn
Tham Gia
theo Nhm
Likert nhn thy rng cc nh qun tr p dng cch tip cn theo h thng 4
vo cc hot ng ca mnh thu c thnh cng ln nht vi t cch l ngi ch
huy. Hn th na ng lu rng cc b phn v cc cng ty c qun l bng cch
tip cn theo h thng 4 c kt qu tt nht trong vic t ra cc mc tiu v t
c chng v ni chung hiu qu hn. ng cho rng s thnh cng ny ch yu l do
phm vi tham gia trong qun l v phm vi m trong cch thc hnh h tr cp
di duy tr.
3.3. bn c qun tr
Mt trong nhng cch tip cn c bit n nhiu nht th hin cc phong
cch lnh o l bn c qun tr do Robert Blake v Jane Mouton xut vo nm
1954. Da trn nghin cu v tm quan trng ca mi quan tm ca nh qun tr i
vi c vn sn xutln con ngi, Blake v Mouton tm ra gii php th hin
mi quan tm . bn c qun tr c s dng nh l mt phng tin hun
luyn qun l v xc nh nhng cch phi hp khc nhau ca cc phong cch lnh
o.
bn c c 2 chiu, quan tm ti con ngi v quan tm ti sn xut. Theo cc
tc gi, khi nim quan tm ti nhm din t vic cc nh qun tr quan tm nh th
no i vi sn xut (cng vic) hay i vi con ngi.
S quan tm ti sn xut bao gm cc thi ca nh qun tr i vi nhng
vn nh cht lng ca cc quyt nh, cc dch v tham mu, hiu qu cng tc
v khi lng sn phm.
163
Chng 8: LNH O
8
7
6
5
4
164
Chng 8: LNH O
- Phong cch 9.1: cch nh qun l ch quan tm n vic trin khai mt hot
ng c hiu qu, h c t hoc khng quan tm n con ngi v h hon ton
chuyn quyn trong phong cch lnh o ca h.
Bng cch s dng bn phong cch cc oan , mi k thut, cch tip cn
hay phong cch qun l u c th t c vo mt ch no trong bn c. R
rng cc nh qun l theo phong cch 5.5 quan tm va phi i vi sn xutv i
vi con ngi. H nhn c mt mc tinh thn v sn xut thch hp, nhng khng
ni bt. H khng t cc mc tiu qu cao v c thi kh rng lng i vi con
ngi.
bn c qun tr l gii php hu ch xc nh v phn loi cc phong cch
qun tr khc nhau.
Nhiu nghin cu khc cho rng phong cch lnh o ca nh qun tr cn
cn phi thch ng vi cc tnh hung c th. H coi lnh o bao gm hng lot
phong cch t phong cch tp trung cao vo th trng n kiu tp trung cao vo cp
di. N thay i theo mc quyn hn m mt nh lnh o trao cho cp di. H cho
rng mt phong cch lnh o tt phi ph hp vi cc iu kin tnh hung v cc c
nhn.
165
Chng 8: LNH O
166
Chng 8: LNH O
167
Chng 8: LNH O
168
Chng 8: LNH O
169
Chng 8: LNH O
xung t v thng gia tng kch ng i vi nhn vin. Hn na, bin i thng l
mt cht xc tc ca thay i.
Nu khng c thay i th cng vic ca nh qun tr tht d dng: hoch nh
xong ri cng vic c din tin ng nh khng c g phi gii quyt na. iu ny
ch c th xy ra khi hon cnh khng c bt trc, khng cn ti thch ng, mi s
c d on mt cch chc chn, khng c s cnh tranh ca nhng sn phm v
dch v mi, nhu cu ca khch hng lun c nh. Nhng nh qun tr phi lm vic
trong mt mi trng lun thay i, i hi nhng thch ng ni ti.
Nh qun tr phi l tc nhn m nhim vic iu khin tin trnh thay i.
Trong thc t tc nhn c th l bt c nh qun tr no, hay mt nhn vin, hoc
cng c th l c vn nm trong t chc. Nhng ngi ngoi t chc thng c mt
cch nhn khch quan hn, song h li khng nm c lch s, np vn ho, th thc
iu hnh v nhn vin. Nhng nh qun tr ca t chc khi lm tc nhn ca bin i
c th chn chn hn v cng thn trng hn, v h phi sng vi nhng hu qu ca
vic thay i.
5.1. Yu t gy bin ng
5.1.1. Yu t bn ngoi
Gm c th trng, lut l Nh nc v nhng thay i kinh t l cc yu t nh
hng quan trng n t chc, thng c tc ng thc y s thay i. Nhng iu
kin kinh t mi a phng nh gi nhn cng r, gi sinh hot thp..cng l nhn t
a n vic thay i a im ca cc c s sn xut chng hn.
5.1.2. Yu t bn trong
Nhng yu t bn trong gy bin ng c th xut pht ch yu t nhng vn
hnh bn trong t chc, hoc pht trin t nhng tc ng ca nhng thay i bn
ngoi.
Mt s thay i v chin lc lun ko theo rt nhiu nhng thay i ni b.
Nhn lc cng thng l mt yu t gy bin ng.
Phn ln ngi ta khng thch bin i nu khng c li cho h, v ngi ta cho
rng s bin ng l s khng chc chn, lo lng cho s mt mt ca bn thn, v
s tin tng rng thay i khng mang li li ch tt nht cho t chc. Bin i c
ngha l thay th ci bit bng ci cha tht hiu thu o, cn c ngha l nghi ng.
Ngi ta chng li thay i cn v lo s mt nhng g h ang c nh a v,
tin ti, quyn hnh, bn b, tin nghi v.v.
Nguyn nhn cui cng l h tin rng s thay i khng ph hp vi mc tiu
v quyn li ca t chc.
170
Chng 8: LNH O
Chng 8: LNH O
172
Chng 8: LNH O
5.2.1. Xung t
Xung t lin quan ti nhng khc bit khng th dung ho c, dn ti hnh
thc no ca s can thip i khng. Xung t bao gm dng nh nh s can thip
t nh, gin tip v t ch, n nhng dng bc l nh nh cng, ph hoi v chin
tranh.
Quan im c in cho rng xung t biu hin mt s lch lc bn trong mt
t chc, tri li quan im hnh vi th cho rng xung t l mt hu qu t nhin
khng trnh c ca bt c t chc no. Quan im ny cng cho rng xung t l tai
hi nn cn phi trnh.
Quan im tng tc mi xut hin gn y cho rng mt s xung t l rt cn
thit cho mt t chc hay mt n v c th thc thi c hiu qu. Quan im ny phn
ra 2 loi xung t c li v c hi cho chc nng (Hnh 8.7).
Mc
xung t
Hiu qu
hot ng
ca t chc
Tnh hung
Mc
xung t
Thp/
Khng c
Ti u
Cao
Loi
xung t
Bt li cho
chc nng
C li cho
chc nng
Bt li cho
chc nng
Thuc tnh
ni b ca
t chc
Th
C th tn ti
Tr tr
Tnh t quyt
Chm thay i
Lun i mi
Thiu tng mi
D ph v
Hn lon
Thiu hp tc
Mc hiu qu
ca t chc
Thp
Thp
Cao
173
Chng 8: LNH O
TM LC
Chc nng lnh o c xem nh l mt qu trnh tc ng n con ngi,
lm cho h thc s sn sng v nhit tnh phn u hon thnh nhng mc tiu ca
doanh nghip. Ngi lnh o gii phi l ngi nm c bn cht ca con ngi,
bit kch thch ng vin, bit khi dy ng c thc y hnh ng ca h.
C nhng quan im v gi thit khc nhau v bn cht, thi v hnh vi ca
con ngi. Edgar H. Schein a ra 4 m hnh khc nhau: li ch kinh t, x hi, t thn
174
Chng 8: LNH O
CU HI N TP
1. Bn ngh sao khi c ngi cho rng khng th c mt lnh o no tt nht
cho mi tnh hung? Theo bn, chn cch thc lnh o thch hp, nh qun tr nn
cn c vo nhng yu t no?
2. Phi chng a s cc t chc kinh doanh nc ta p dng kho hng
tnh hung ngu nhin trong thc t lnh o doanh nghip khi vn dng bin php
tnh th?
3. Tt c cc nh qun tr u c kh nng lnh o, nhng khng phi mi
nh lnh o u c kh nng qun tr. Bn c ng vi iu ny khng?
Chng 8: LNH O
176
CHNG 9
KIM TRA
Kt thc chng ny ngi hc c th:
1. nh ngha kim sot
2. M t cc phng php kim sot
3. Hiu c tin trnh kim sot
4. M t c h thng kim sot hiu qu
5. Xc nh nhng vn o c trong kim sot
139
mt phng php o lng vic thc hin no c, th ch l xy dng tiu chun sung m
thi.
Xy Dng cc
Tiu Chun
&
La Chn
Phng Php
o lng
o Lng
Kt Qu
Thc Hin
&
i Chiu vi
Tiu Chun
iu Chnh Bc 1
iu Chnh cc
Sai Lch
Phn Hi
140
141
Cc thit b k thut thng c thit k theo phng thc kim tra ng thi. Th
d: Hu ht cc my vi tnh u c th bo cho ta bit ngay khi mt php tnh hay mt thut
ton vt ngoi kh nng thc hin hoc cho ta bit nhp liu l sai. My tnh s t chi thc
hin lnh ca ta v bo cho ta bit ti sao lnh sai.
Khi
Lng
Bn
Ch Ph
Lao ng
Trc Tip
Chi Ph
Bt Buc ca
Nh My
Chi Ph
Vt Liu
Chi Ph
Bn Hng
Chi Ph
Qun L
Li Nhun
trc Thu
S Gim Gi
Chi ph v vn
Tin Np Thu
Mc Tin Mt
c ngy 1/1/2005
Mc vay
Ngn Hng
Mc Tin Mt
mong mun
ngy 1/4/2005
Cc Khon
cn phi
Thanh Ton
Cc Khon c
Kh Nng
Thu Hi
Mc D Tr
Lng
Mua Giao
Nhn
Mc S Dng
Vt Liu trong
Nh My
Phn Phi
cho
Khch Hng
142
Xc nh
Nhng
Sai Lch
So Snh Thc
T vi cc
Tiu Chun
o Lng
Kt Qu
Thc T
Kt Qu
Thc T
Phn Tch
Nguyn Nhn
Sai Lch
Chng Trnh
Hot ng
iu Chnh
Thc Hin
iu Chnh
Kt Qu
Mong Mun
143
hiu. Nhng thng tin hay nhng cch din t thng tin kim tra m nh qun tr khng hiu
c, th h s khng th s dng, v do s kim tra s khng cn ngha.
3.6. Vic kim tra cn phi tit kim v bo m tnh hiu qu kinh t
Mc d nguyn tc ny l n gin nhng thng kh trong thc hnh. Thng thng
cc nh qun tr tn km rt nhiu cho cng tc kim tra, nhng kt qu thu hoch c do
vic kim tra li khng tng xng.
144
Kim tra l chc nng qun tr rt quan trng, c lin quan mt thit vi cc chc nng
hoch nh, t chc nhn s. V c bn, kim tra l mt h thng phn hi, l bc sau cng
ca tin trnh qun tr. Vi quan nim qun tr hc hin i, vai tr ca kim tra bao trm ton
b tin trnh ny.
TM LC
Kim tra l mt tin trnh o lng kt qu thc hin so snh vi nhng iu c
hoch nh, ng thi sa cha nhng sai lm m bo vic t c mc tiu theo nh k
hoch hoc cc quyt nh c ra.
Kim tra l chc nng ca mi nh qun tr, t nh qun tr cao cp n cc nh qun
tr cp c s trong mt n v. Mc d qui m ca i tng kim tra v tm quan trng ca
s kim tra thay i ty theo cp bc ca cc nh qun tr, tt c mi nh qun tr u c trch
nhim thc hin cc mc tiu ra, do chc nng kim tra l mt chc nng c bn i
vi mi cp qun tr.
Tin trnh kim tra gm cc bc l xy dng cc tiu chun v chn phng php o
lng vic thc hin, o lng vic thc hin, iu chnh cc sai lnh.
Ngi ta phn bit cc loi hnh kim tra gm kim tra lng trc, kim tra ng
thi, kim tra phn hi. Vic kim tra phi tun th cc nguyn tc nht nh, Koontz v
O'Donnell lit k 7 nguyn tc m cc nh qun tr phi tun theo khi xy dng c ch
kim tra. l cc nguyn tc:
X Kim tra phi c thit k cn c trn k hoch hot ng ca t chc v cn c
theo cp bc ca i tng c kim tra
Y Cng vic kim tra phi c thit k theo c im c nhn cc nh qun tr
Z S kim tra phi c thc hin ti nhng im trng yu
[ Kim tra phi khch quan
\ H thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca doanh nghip
] Vic kim tra cn phi tit kim v bo m tnh hiu qu kinh t
^ Vic kim tra phi a n hnh ng
Kim tra l chc nng qun tr rt quan trng, lin quan cht ch n cc chc nng
khc, v v c bn, kim tra l mt h thng phn hi, l bc sau cng ca tin trnh qun tr
v khng th thiu c i vi nh qun tr gii.
CU HI N TP
1. Tin trnh ca cc bc c bn trong chc nng kim sot hoc kim tra gm nhng g?
2. Hy cho bit nhng lin h gia hai chc nng hoch nh v kim sot trong tin trnh
qun tr?
3. Kim sot lng trc l g?
4. Kim sot thnh tch ca ton b t chc qun tr p dng cc phng cch tip cn no?
145
146
185
MC LC
iii
iv
Chng 8. LNH O
I. Lnh o v yu t con ngi trong qun tr .......................................................145
1.1. Bn cht ca lnh o trong qun tr ...........................................................145
1.2. Nhng quan im khc nhau v bn cht ca con ngi v mi quan h mt
thit ca chng i vi cng tc qun tr ............................................................149
II. Cc l thuyt v ng c v ng vin tinh thn lm vic ca nhn vin..........152
2.1. L thuyt c in ...........................................................................................153
2.2. L thuyt tm l x hi hay quan h con ngi ............................................153
2.3. L thuyt hin i v ng c v ng vin ..................................................154
III. Cc phong cch lnh o ...................................................................................161
3.1. Cc phong cch lnh o da trn vic s dng quyn lc. ........................161
3.2. Cc phong cch lnh o theo cch tip cn ca Likert..............................162
3.3. bn c qun tr ..........................................................................................163
IV. La chn phng php lnh o v s dng nhn vin thch hp....................165
V. Qun tr thay i v xung t .............................................................................169
5.1. Yu t gy bin ng .....................................................................................170
5.2. K thut qun tr s thay i ........................................................................171
Tm Lc ...............................................................................................................173
Cu hi n tp .........................................................................................................174
Tnh hung qun tr .................................................................................................174
Chng 9. KIM TRA
I. Tin trnh kim tra ................................................................................................176
1.1. Xy dng cc tiu chun v chn phng php o lng vic thc hin ....176
1.2. o lng vic thc hin ................................................................................177
1.3. iu chnh cc sai lch .................................................................................178
II. Cc hnh thc kim tra ........................................................................................178
2.1. Kim tra lng trc ....................................................................................178
2.2. Kim tra ng thi ........................................................................................180
2.3. Kim tra phn hi..........................................................................................180
III. Cc nguyn tc kim tra.....................................................................................181
3.1. Kim tra phi c thit k cn c trn k hoch hot ng ca t chc v
cn c theo cp bc ca i tng c kim tra...............................................181
3.2. Cng vic kim tra phi c thit k theo c im c nhn cc nh qun tr
..............................................................................................................................181
3.3. S kim tra phi c thc hin ti nhng im trng yu..........................182
3.4. Kim tra phi khch quan.............................................................................182
3.5. H thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca doanh nghip........182
3.6. Vic kim tra cn phi tit kim v bo m tnh hiu qu kinh t ..............183
vi