Sadraj

1.
2.

Uvod...........................................................................................................................................3
Istorijski razvoj logistike............................................................................................................4
2.1. Prva primjena logistike.......................................................................................................5
2.2. Umijee ratovanja- SUN TZU............................................................................................6
2.3. Aleksandar Veliki................................................................................................................6
2.4. Rimljani...............................................................................................................................7
2.5. Napoleonov pohod na Rusiju..............................................................................................7
3. Logistika u XX. vijeku...............................................................................................................8
3.1. Prvi svjetski rat....................................................................................................................8
3.2. Drugi svjetski rat.................................................................................................................8
3.3. Sredina XX-og vijeka..........................................................................................................9
4. Logistika danas.........................................................................................................................12
5. Zakljuak..................................................................................................................................14

Logistika, nekada i sada

1. Uvod
Logistika je skup aktivnosti iji je zadatak da obezbijedi ekonomian i efikasan protok proizvoda
sa mijesta nastanka na mesto korienja u skladu sa potrebama korisnika. Logistika ima zadatak
da obezbijediti potroaima da na svakom mijestu u svako doba dana (veoma esto i nou) imaju
dostupne proizvode i materijale, koji su im potrebni ili koje ele da posjeduju . Logstika je veoma
stara a ujedno i veoma mlada nauka, sve zavisi sta se pod logistikom podrazumjeva. U ovom radu
cemo vidjeti da se logistika primjenjuje jos od 2700 godina prije Hrista. Primjenjivana je od strane
naroda koji su u Gizi gradili piramide, jer su koristili osnovne logistike podsisteme: transport,
skladitenje, zalihe. Godinama se logistika usavravala, a najveu primjenu je dostigla u ratovima.
Vojna logistika jedne drave je bila veoma vana, i samo drave koje su imale razvijenu vojnu
logistiku su izlazile iz ratova kao pobjednici, to se moe vidjeti u ovom radu.

Logistika, nekada i sada

2. Istorijski razvoj logistike

Logistika igra osnovnu ulogu u globalnom razvoju ve vie od 5 000 000 godina. Od
izgradnje piramida u starom Egiptu, logistika je ostvarila izuzetan napredak. Vremenom, briljantna
logistika reenja su postala osnov za prelazak u novu istorijsku i ekonomsku eru. Primjer ovog
fundamenatalnog napretka ukljuuje izum morskog-kontejnera i stvaranje novih sistema usluga u
toku 20. vijeka. Oba su sastavni dio dananje globalizacije. [3]
Logistika je veoma stara oblast koja se usavrsavala paralelno sa razvojem civilizacije. Svakako,
sve zavisi od toga ta pod njom podrazumijevamo. Kao stara oblast poslovanja, logistike
aktivnosti sreemo kod velikih seoba naroda i brojnih ratova kojima je potrebna logistika
podrka. U savremenim uslovima poslovanja logistika se posmatra kao mlada nauna disciplina, i
istovremeno kao savremena i nova oblast poslovanja. Logistika privlai ozbiljnu panju naunika
tek polovinom proslog vijeka. Sama rije logistika postoji u svim evropskim jezicima ( logisticsengleski, logistik-njemaki, logistique-francuski, logistica-italijanski i panski, logistikk-norveki,
logistyka-poljski, itd.) ali ima i razliita znaenja. Izraz logistika u evropskim jezicima je u
proteklom periodu imao dva znaenja, i to:
matematika logika
tehnika i tehnologija transportno-pretovarno-skladinih procesa u privrednoj i/ili vojnoj
oblasti
U francuskom enciklopedijskom rijeniku Larousse drugo znaenje pojma logistika oznaeno je
kao neologizam. Meutim, u nekim drugim jezicima, na primjer panskom, rije logistika se
upotrebljava u potpuno drugom znaenju. To znaenje je preneto i u SAD i Veliku Britaniju. U
ruskom jeziku ovaj pojam koristio se do skora samo u specijalistikoj literaturi i to u prvom
njegovom znaenju. Jedan od osnovnih uslova za dalju uspjenu primjenu i razvoj logistike je
unifikacija terminologije. Naime, holandski gigant Philips je ve 1988. god. Uveo logistiki
terminoloki rijenik. Slian rijenik je uredilo i Ameriko drutvo za probleme upravljama
rezervama i proizvodnjom (APICS), a od 1990. god. je u primjeni, auriran i lako razumljiv,
komercijalni rijenik Inkoterms-1990. U etimolokom pogledu korijen rijei potie od grke
rijei logos koja ima sledea znaenja: (raz)um, odnos, pojam, razlog. Logos je nauka o zakonima
miljenja, ispravnom rasuivanju i zakljuivanju. U rijei logistika naglaen je predmetak logi. On
oznaava neto u vezi rasuivanja i miljenja. Predmetak logi predjeljuje znaenje logistika na kao
sposobnost zakljuivanja i kritikog miljenja- najvieg oblika svijesti. Postoje razliita tumaenja
izvornog znaenja rijei logistika. Prema drugoj verziji rije logistika potie od grke rijei to
znai nauka o raunanju i prebrojavanju pomou slova a u Rimskoj imperiji je oznaavala skup
pravila za raspodjelu proizvoda.
Don Megi (John P. Magee) tvrdio je da rije logistika potie od franciske rijei loger, to znai
nastaniti i da u vojnoj terminologiji oznaava prevoz, snabdijevanja i smjetaja vojnih jedinica.
Pojedini autori smatraju da rije logistika potie od latinske rijei logista kojom su nazvani
inovnici u rimskim legijama koji su obavljali administrativne poslove. Izvjestan broj autora
pojam logstike vezuje za doba Napoleona. Neki smatraju da je rije loistika prvi upotrijebio
francuski (kasnije ruski) general Henri Jomini, i to kao sinonim za organizaciju snabdijevanja
armija i pozadinsko obezbjeenje fronta. On je jedan od jedan od najpoznatijih autora knjige o
umjetnosti ratovanja. Logistika dugo nije imala ni odgovarajue ime, a sadraj joj se esto
poistovjeivao sa transportnom i skladinom funkcijom koje, gledano sa bilo koje take procesa
distribucije, imaju dvosmijernu orjentaciju. [2]
Prvi primjeri logistikog razmiljanja se javljaju u vezi sa ratovima. Razlog za to su teina
posljedica izgubljenog rata. Dobra logstika sopstvene vojske je znala da stvori carstvo, ali isto
tako i da ga uniti, ako nije dovoljno dobra. Sledei primjeri oznaavaju primjenu logistike, od
oko 2700. god. prije Hrista, preko logistike koju je primjenjena u ratovima, do savremene
logistike.

Logistika, nekada i sada

2.1.

Prva primjena logistike

Oko 2700 godina prije Hrista- Primjenjuju se tehnologije premijetanja materijala pri
izradi piramida. Kameni blokovi koji su teki nekoliko tona su transportovani i skupljani
na gradilitima. Za izgradnju velikih piramida u Gizi, koje su visoke 146m i teke 6
miliona tona, Egipanima je bila potrebna odgovarajua oprema za transport materijala,
koja je sposobna za pomijeranje ogromnih blokova i postavljanje istih na odgovarajue
mjesto. ak i danas, jo uvijek ne moemo objasniti kako je postignut ovaj nivo
preciznosti, koristei tadanje tehnologije dizanja tereta kao i nain transporta koji je
postojao u to vrijeme. [4]

Slika 1. Izgradnja piramida u Gizi

http://www.dhl-discoverlogistics.com/cms/en/course/origin/historical_development.jsp

300 godina prije Hrista- Revolucionarni Grki brodovi kao osnova za interkontinentalnu
razmjenu. Revolucionarno otkrie broda koji se pokree veslima pomou ljudske snage je
stvorilo osnov za bri prelaz preko velikih mora. Ovaj izum predstavlja osnov za stvaranje
ogromnih logistikih sistema snabdijevanja koje je prvenstveno koristila vojska. [4]

Slika 2. Brod sa veslima

http://www.dhl-discoverlogistics.com/cms/en/course/origin/historical_development.jsp

2.2.

Umijee ratovanja- SUN TZU

Logistika, nekada i sada

Sun Tzu je zivjeo prije vie od 2000 godina. Napisao je Umijee ratovanja ili Art of War. U
Japanu i Kini se to djelo i danas prouava, a prvenstveno ga prouavaju politiari i menaderi.
Sastoji se od 13 poglavlja koji obuhvataju razliite aspekte ratovanja. Navodi iz knjige:
Kada ratujete, ak i ako pobjeujete, ako to traje due vrijeme, vae snage e oslabiti, a
otrica vaeg napada bie otupljena; ako izvedete opsadu nekog utvrenog grada, to e
vam iscrpeti snagu. Ako vau vojsku drite due vrijeme na otvorenom prostoru, ostaete
bez dovoljne koliine osnovnih zaliha.
Ako ponesete opremu iz svoje zemlje, a hranu uzimate od neprijatelja, nee vam
nedostajati ni oruja ni namirnica.
1kg hrane otete od neprijatelja tedi, odnosno jednako je troku dopremanja, 20kg hrane
iz svoje zemlje. [3]
Planiraj ono to je teko dok je jo lako, ini ono to je veliko dok je malo. Najtee stvari
na svijetu moraju biti nainjene dok su jo lake, najvee stvari na svijetu moraju biti
nainjene dok su jo male. Iz tog razloga mudraci nikada ne ine ono to je veliko i to je
razlog zato oni tu veliinu mogu postii.
Duboko znanje jest biti svjestan smetnji prije smetnji, biti svjestan opasnosti prije
opasnosti, biti svjestan razaranja prije razaranja, biti svjestan nesree prije nesree. Snana
akcija jest treniranje tijela bez optereenosti tijelom, vjebanje uma bez koritenja umom,
radei u svijetu, a da se ne bude pogoen svijetom, provodei zadatke, a da se ne bude
zatrpan zadacima.
Upoznaj neprijatelja da bi ga pobijedio. [7]

2.3.

Aleksandar Veliki

Aleksandar Veliki i njegov otac Filip prepoznali su vanost i usavrili umjetnost logistike svoga
vremena. Filip je shvatio kako je ogroman teret koji je inae pratio vojsku, ograniavao mobilnost
njegovih snaga. Kako bi navedeno kompenzovao, trupe su poele same nositi vlastito oruje,
titove i poneto namirnica tokom pohoda, ime se minimizirala potreba za infrastrukturom
potrebnom za transport. Volovi i volovska kola nisu koritena na nain na koji su koriteni
prilikom drugih pohoda u ranijim vremenima. Vo je mogao postii brzinu od samo 3,2km po satu;
bili su neprikladni za prenos dobara na vee udaljenosti i nisu mogli drati korak sa dnevnom
udaljenou koju je vojska prelazila, u prosjeku 24km na dan. Aleksandar nikad nije proveo zimu
ili vie od nekoliko sedmica sa svojom vojskom u pohodu dalje od luke ili plovne rijeke. ak je
koristio nedostatke u logistici svojih neprijatelja protiv njih samih, jer su mnogi brodovi primarno
bili dizajnirani za borbu, a ne izdrljivost, pa je blokirajui luke i rijeke koje bi persijski brodovi
koristili za snabdijevanje, prisiljavao ih na povratak u bazu. Planirao je iskoristiti svoju trgovaku
flotu za podrku pohoda u Indiji, gdje bi flota drala korak sa vojskom, dok bi vojska osigurala
floti svjeu vodu. Vanost logistike bila je u samom sreditu Aleksandrovih planova, a njegova
umijeanost u logistici osigurala mu je provoenje najduih vojnih pohoda u istoriji. Njegov
uspijeh zavisio je od sposobnosti vojske da se brzo kree u zavisnosti od razmijerno malo
ivotinja, koristei more kad god je to mogue i oslanjajui se na dobru logistiku. [6]

2.4.

Rimljani

Logistika, nekada i sada

Rimske legije koristile su tehnikama uvedenim od strane Filipa i Aleksandra, a ponajprije rimski
konzul Marius. Rimska vojska je bila potpomognuta izvanrednom infrastrukturom, ukljuujui
ceste koje su Rimljani tokom irenja svoga carstva. Ipak raspadom Zapadnog Rimskog Carstva u
5. vijeku umjetnost ratovanja je propadala, a s njom i logistika koja je reducirana na nivo
pljakakih pohoda. Istono Rimsko Carstvo nije pretrpelo raspad kao zapadni dio. Usvojilo je
defanzivnu strategiju, koja je, na mnogo naina, pojednostavila njihove logistike operacije. Imali
su razvijenu meusobnu, internu, komunikaciju pa su jednostavnije premijetali bazu na novu
lokaciju u sluaju napada, nego u sluaju kada su se nalazili na osvojenoj teritoriji. U vrijeme
mira, vojska se odravala s minimalnim trokovima, jer su vojnici zivjeli od zemlje, to je bilo
pogodno za vladare pogoene deprecijacijom. Istovremeno, takav sistem je omoguavao vojniku
da prehrani sebe i svoju porodicu, zadravajui sve to je uzgojio na svojoj zemlji i ono to su mu
dali kmetovi. [6]

2.5.

Napoleonov pohod na Rusiju

Kutuzov je postao komadant ruske vojske u svojoj 67. godini. Njegova taktika protiv Napoleona
bila je da francusku vojsku iscrpljuje manjim bitkama i prepadima i da je dri stalno u iekivanju
napada. Imao je samo 183.000 vojnika (naspram 600.000 francuza) i nije se mogao direktno
sukobiti sa Napoleonom. Pored toga, promjenio je taktiku spaljene zemlje. Gdje god su doli,
francuzi su nailazili na naputena i spaljena sela. Nigdje mogunosti da se smjeste, nahrane,
odmore. Na francuske napade je odgovarao postepenim povlaenjem, to je za posljedicu imalo
male ruske gubitke i uvlaenje francuske vojske duboko u rusku teritoriju. Francuske linije
snabdijevanja su bile sve due i sve sporije. Na insistiranje ruskog cara Aleksandra I, Kutuzov
pristaje na direktan sukob sa Napoleonovim trupama, na samo 110km od Moskve, kod Borodina.
Borodinska bitka trajala je 6 sati, gdje je ruska vojska izgubila 57.000 vojnika, a francuska 50.000
i 47 generala meu njima. Zbog udaljenosti, Francuzi nisu ni pokuavali da obnove svoje trupe.
14. septembra 1812. godine Napoleon ulazi u naputenu Moskvu. Dva dana kasnije izbijaju poari
u kojima je Moskva spaljena do temelja. Sva vatrogasna kola i cisterne sa vodom su bile
ispranjene. Napoleon shvata da spaljena Moskva ne moe da mu prui sklonite od hladne ruske
zime, a ruski car ne nudi ni predaju ni primirje, odluuje se za povlaenje. U tome je izgubio puno
vremena. Povlaenje je poelo 19. oktobra, kada je zima ve poela. Do tada je Napoleon izgubio
80.000 vojnika, samo od bolesti. Napoleonove trupe se povlae u koloni dugoj 70km. Tokom
povlaenja Rusi ih stalno napadaju, razdvajaju na manje jedinice i unitavaju. U tome su znaajnu
ulogu odigrali Kozaci, koji su bili naviknuti na niske temperature, a bili su nenadmani u
iznenadnim nonim napadima. Shvatajui situaciju Napoleon naputa svoju vojsku 5.12.1812
godine i nakon dvije nedelje stie u Pariz. Sledeeg dana temperatura pada na 38C ispod nule. Tri
etvrtine preostale francuske vojske se smrzlo te no. Tokom 13. i 14. decembra preostale
francuske trupe naputaju rusku teritoriju prelazei rijeku Berezinu. Za ovu priliku su sagraena
dva mosta, koji su se sruili pod teretom ljudi i opreme. Toliko je francuza izginulo da je rijeku
bilo mogue prijei pjeke. [3]

Logistika, nekada i sada

3. Logistika u XX. vijeku

Logistika u XX. vijeku se odnosi na vojnu logistiku, tanije prvi i drugi svjetski rat. Ve 50.
godina XX vijeka pojavljuju se novi pojmovi, kao to su fizika distribucija, upravljanje tokovima
materijala, upravljanje snabdijevanjem i upravljanje distribucijom. Ve 60-tih godina se javljaju
nova radna mjesta: direktor fizike distribucije i menader tokova materijala. Javljaju se i novi
pojmovi kao to su: marketing logistika, industrijska logistika, logistiko upravljanje, poslovna
logistika i inenjerska logistika. [3]

3.1.

Prvi svjetski rat

Prvi svjetski rat nije liio niemu ta se ranije dogodilo. Ne samo da su inicijalno vojske
nadmaile svoje logistike sisteme s brojnosti ljudi, opreme i konja koji su se kretali brzim
tempom, nego su totalno podcijenili potrebe za streljivom, odnosno topovima. U prosjeku
potronja streljiva je bila 10 puta vea od predratnih procjena, a nedostatak streljiva predtavljao je
ozbiljan problem, prisiljavajui vlade da znatno poveaju proizvodnju istih. Naime, krivica za
pohode po Evropi za koje su Britanci bili logistiki nespremni, ne pada na vladu, nego na
pogreno predratno planiranje. Kada se rat poeo odvijati u rovovima, zalihe su bile potrebne za
izgradnju utvrenja koja su se prostirala preko cijele teritorije zapadne fronte. Uzevi u obzir
razmjer rtava koje su bile ukljuenje, potekoe pri pripremanju za napad (potroni materijal), a
zatim i pri odravanju napada (ukoliko je dolo do napredovanja zalihe su se morale prenositi
preko movara niije zemlje), nije zauujue to se rat na zapadu odvijao puevim korakom, s
obzirom na logistike probleme. Prvi svjetski rat je bio prekretnica za vojnu logistiku. Vie se nije
moglo rei da je snabdijevanje lake kada je vojska u pokretu zbog injenice da kada bi stali troili
bi hranu, gorivo i hranu za stoku- sve potrebnu za vojsku. Iako su zapadne zemlje bile u
mogunosti proizvesti velike koliine ratnih potrebtina, potekoe su bile u odravanju kretanja
zaliha do potroaa. [6]

3.2.

Drugi svjetski rat

Amateurs talk about tactics, but professionals study logistics

(Amateri prouavaju taktike a profesionalci se bave loistikom) [5]
Drugi svjetski rat bio je globalnih razmjera. Ne samo da su borci trebal snabdijevati snage na do
tada najveim udaljenostima od baze, nego su se i snage kretale brzo i imale znaajnu potronju
goriva, hrane, vode i streljiva. eljeznica se pokazala neophodnom, a pomorski i vazduni
prijevoz pridonijeli su jo i vie kako se rat oduio. Drugi svjetski rat je u logistikom, ali i
svakom drugom smislu, najzahtjevniji rat u istoriji. Troak tehnologije nije jo postao
ograniavajui faktor, a samo industrijski potencijal zemlje i pristup sirovinama ograniavao je
koliinu opreme, rezervi i potronih materijala koje je zemlja mogla proizvesti. Obzirom na to,
SAD su nadmaile sve ostale. Potronja ratnih materijala nikad nije bila problem za SAD i
saveznike. Ali ni borbena snaga Nijemaca nije bila smanjena usljed njihove ogromne potronje
ratnih materijala, niti stratekih bombakih napada Saveznika. Najvanije logistiko naslijee
Drugog svjetskog rata je strunost u snabdijevanju dalekih operacija i velikih lekcija, po pitanju
ta je to, a ta nije izvrno izvodljivo. [6]

Logistika, nekada i sada

3.3.

Sredina XX-og vijeka

Zasluge za razvoj teorije o logistici u periodu od 1950. do 1970. pripisuju se Oskaru

Morgensternu i Dzonu Megiju koji su prilozima u medjunarodnim asopisima sistematino
objasnili teoriju logistike. Od 1950. do 1960. logistika dobija na znaaju u poslovnoj praksi. Na
tristu rada pojavila su se nova radna mesta, kao to su menader fizicke distribucije, transporta i
skladitenja, to je bio odgovor menadmenta na trisne izazove. Inicijalno irenje prostornih
granica ciljnih trista kompanija, prvo ka susednim a potom i udaljenim tritima, jaalo je
zatitnu ulogu pakovanja, iniciralo upotrebu kontejnera i paleta u transportu.Da bi se to postiglo,
bila su potrebna dodatna ulaganja, to je podizalo krajnju prodajnu cenu proizvoda. Nedostatak
zaliha proizvoda na prodajnim mestima doveo je do intenziviranja konkurencije meu
prodavcima, koja je rezultirala uptrebom originalnijih naina za diferenciranje. tednja u
transportu dovodi do velikih zaliha, a smanjenje zaliha dovodi do nestaica proizvoda u prodaji. U
periodu od 1955. do 1965. teorija o logistici je obogaena razvojem analize totalnih trokova,
porastom interesa za usluge korisnika i revizijom distribucionih kanala. Od 1965. do 1970. testiran
je osnovni logisticki koncept, koji je rezultirao nunim promjenama.
Zbog znaajnog doprinosa logistike ukupnom uspijehu u ratnim uslovima logistiki problemi su
poeli sistematinije da se izuavaju poslije Drugog svjetskog rata. Logistike odluke su u
privrednoj oblasti orjentisane, u osnovi, na tehnoloke, ekonomske i drutvene ciljeve. Moe se
rei da se pojam logistika od 1960. godine upotrebljava u civilnoj privrednoj djelatnosti. U SAD
se pod tim pojmom, prvo podrazumijevalo planiranje i realizacija physical distribution, dakle
raspodjela robe od proizvoaa do korisnika.

Slika 3. Oblasti primjene logistike

Regodi D., Logistika, 2010, Univerzitet Singidunum, Beograd

Logistika, nekada i sada

Ranih 60-ih godina XX vijeka Piter Draker poznat autor iz oblasti strategijskog menadmenta
postavio je koncepciju logistike u sredite panje. U svom lanku pod naslovom tamni continent
ekonomije P.Draker je izjavio: Danas znamo neto vie o distribuciji nego to su znali
Napoleonovi savremenici unutar Afrike. Znamo da je ona tu i znamo da je ona velika i to je sve.
Na istom mjestu, Piter Draker je tvrdio da je logistika zadnja granica u kojoj top menadment
moe da povea strateku efikasnost. Objasnio je da se u poslovanju u XX vijeku odvijalo kroz niz
evolutivnih koraka. Evolucija se zasnivala na razvoju organizacionih struktura logistike u
preduzeima poslije drugog svjetskog rata. Veina vrhunskih kompanija u svijetu su se
prvenstveno usmjerile na proizvodnju, finansije i onda na marketing. Problemi logistike i
distribucije ostali su nerijeeni. Darker je opisao distribuciju koja je obuhvatila mnoge aktivnosti
koje su ukljuene u dananji koncept integrisane logistike.
Intenzivniji razvoj u pravcu integrisanja logistike i inicijalni razvoj menadzmenta lancem
snabdevanja obiljeili su ovaj period. Poetkom sedamdesetih godina XX veka, rast cijena sirove
nafte doveo je do rasta cijena transporta, pa je tednja u transportu izazvala rast trokova dranja
zaliha. Rast trokova zaliha je uticao na rast prodajnih cijena proizvoda i uskraenu mogunost
potroacu da bira proizvode na pravom mestu, u pravo vreme, po primerenoj ceni. U ovom
periodu pod pritiskom razvoja ekologije, razvila se povratna logistika, cije su aktivnosti
integrisane u logisticki sistem. Naftna kriza podstakla je kompanije na iznalazenje zamene za
postojece energente, kako bi se smanjili trokovi transporta i poveala brzina isporuke proizvoda
potroau. Tokom osamdesetih godina XX veka, akcenat je pomeren sa isporuke na nabavku, bez
koje nije mogue obaviti proizvodnju, niti isporuku traenih proizvoda potrosau. Poela je da se
uvaava uloga dobavljaa i znaaj procesa snabdevanja za poslovanje kompanije. Od osamdesetih
godina XX veka potiskuje se primarni znacaj fizikog kretanja gotovih proizvoda i daje jednak
znacaj kretanju materijala i drugih inputa, naglaavanju znacaja informacionih i vrednosnih
tokova nad fizikim tokovima.
Logistika se od 1970-te godine primjenjuje u privredi kao nauka koja se bavi izuavanjem
materijalnih i informacionih tokova koji obezbijeuju racionalnu proizvodnju u sve veoj
konkurenciji na tritu pod motom promjene smjera od potroaa koji trai robu u smjeru robe
koja se nudi potroau uzimajui u obzir njegove stroge zahtjeve formirane trinom ponudom
proizvoda. U periodu od 1970. do 1990. doslo je do promene prioriteta u logistici. Ova promena
se hronoloski posmatrano, odnosila na pomijeranje akcenta sa isporuke nain nabavke- proces
snabdevanja- rukovanje i upravljanje materijalima i njihovu integraciju u logisticki lanac. Dok je u
toku 70-ih godina na prvom mjestu bilo rastereenje skupih proivodnih kapaciteta u industriji,
kasnije se sve vie probija saznanje da se mogu postii jo znaajniji potencijali racionalizacije sa
ukupnom optimizacijom nabavke, proizvodnje, skladitenja i distribucije. Malo, po malo primjena
ovog pojma se proirila, najprije na nabavku materijala i skladitenje. Mnogi vojni logistiari,
kada su se vratili iz rata, poeli su primjenjivati ono to su nauili u ratu o problemima poslovne
logistike. Najbolji primjer za ovu tvrdnju je rat u zalivu (1990-1991. god.), koji je poznat kao
logistiki rat. Svi napori generala Vilijema Gus Pagonisa, koji je bio odgovoran za logistiku u
operaciji Pustinjska oluja, oznaili su uspijeh jedinica SAD u zalivskom ratu. On je bio odgovoran
za snabdijevanje jedinica u zalivu svim vrstama potronog materijala i osnovnih sredstava.
Intedantsko i tehniko obezbjeenje organizovano je preko distributivne mree sa preko 100.000
vozila, 50.000 radnika i velikim brojem otvorenih skladita. Tako zamiljen i povezan sistem
integralne logistike bio je uslov za uspijeh itavog rata. Trokovi ovog rata iznosili su blizu
milijardu USA $ dnevno. Uspjenim vojnikim upravljanjem nivoima usluga i trokova iz
perspektive integralne logistike, efikasno su ostvareni postavljeni logistiki ciljevi. U drugoj
polovini osamdesetih godina u razvijenim zemljama Zapada pojam logistika se koristio kao
sinonim za savremeno preduzetniko ponaanje. Taj trend je prisutan i danas. Sve ee ga
sreemo kod snabdijevanja industijskih preduzea sa sirovinama i materijalima, pri popunjavanju
skladinih regala u trgovini ili pri postavljanju industrijskih postrojenja.
Ovaj pojam se, takoe, sve ee moe sresti u raspodjeli dobara solidarnosti u podrujima
zahvaenim katastrofama, dok logistika podrka ima izuzetan znaaj u odgovarajuoj izbornoj

Logistika, nekada i sada

kampanji ili kod razmjetanja trupa u kriznim podrujima svijeta, kao i u pripremi adekvatnih
dobara, ljudi i odgovarajuih informacija u pravo vrijeme i za eljenom mjestu. Iskustva iz
zalivskog rata general Pagonis uspjeno je primjenio na upravljanje logistikim aktivnostima i
kompanijama. Oktobra 1993. godine postao je uspjean menader logistike u uvenom
maloprodajnom gogantu Sears and Roebuck. Ovaj general poznat je i po izjavi nikada ne treba
gubiti iz vida ko su vai potroai koju je dao u San Diegu na godinjem forumu. Vojne logistike
operacije su pokazale kako se aktivnosti distribucije mogu integrisati u jedan jedinstven sistem, pa
je stoga logistika, kao oblast istraivanja, privukla panju naunika jo poetkom XX vijeka,
najprije u oblasti distribucije poljoprivrednih proizvoda, kako bi se rijeili brojni problemi i
obezbijedila korisnost vremena i mjesta. [1]

4. Logistika danas

Logistika, nekada i sada

Danas se logistika u razvijenom svijetu bavi problemima obezbjeenja svih uslova potrebnih za
uspjeno funkcionisanje poslovnog, vojnog ili tehnikog sistema, odnosno organizuje tako da
izuava sve elemente integralne logistike podrke nune da bi sistem izvravao svoju funkciju na
propisan i eljen nain. Ovo znai integralna logistika podrka obuhvata elemente tehnikog
karaktera (razvoj, proizvodnja, transport, snadbijevanje, odravanje itd.), ali i elemente opteg ili
socijalnog (raspoloivost ljudstva, obuka, uslovi okoline), kao i ekonomskog karaktera (trokovi,
obrtna sredstva, rentabilnost, profit). Zadatak logistike je integracija materijalnih, informacionih i
energetskih tokova u poslovnim, proizvodnim, uslunim i vojnim organizacijama. Ona je
savremena poslovna funkcija kojom se identifikuju, obezbjeuju, prate i kontroliu neophodni
resursi u znaenju te rijei. Logistika konkretno podrava postupak upravljanja, tako sto u
intergralnom obliku obezbjeuje kvalitativnu, kvantitativnu i terminsku raspoloivost elemenata
sistema kojima se upravlja.
Logistikom podrkom se naziva skup elemenata iji je zajedniki zadatak pruanje podrke
osnovnoj funkciji sistema. Ako je dejstvo tih elemenata na odreeni nain koordinisano, pri emu
se postie efekat sinergije, onda se kae da se radi o integrisanoj logistikoj podrci. Pod efektom
sinergije se podrazumijeva uticaj grupnog djelovanja elemenata kojima se postie efekat vei od
zbira pojedinanij efekata istih elemenata. Najjednostavnije reeno, zadatak logistike u
organizaciji je da obezbijedi da 'prava stvar bude na pravom mjestu i u pravo vrijeme i u pravoj
koliini, sa minimalnim trokovima, a na zadovoljstvo svih uesnika '. Iza ove 'jednostavne'
defincije slobodno se moze reci- krije se sva sloenost logistike (kako zadovoljiti suprostavljene
zahtjeve), koja se od strane Meunarodnog udruenja logistiara definie i kao vjetina i kao
nauka.
Cilj svih logistikih aktivnosti jeste:
zadovoljenje potreba potroaa sa razliitim proizvodima na razliitim mjestima potronje,
smanjenje trokova logistikih procesa,
poboljanje kvaliteta logistikih procesa, usluga (brzina, pouzdanost i ponuda servisa
korisnicima usluga, odnosno kupcima npr. vraanje ambalae, elektronske informacije o
robama na putu, pakovanje robe za slaganje u regale, elektonski prenos informacija),
zatita okoline (vazduh, voda, humanizacija logistikih operacija, pakovanje materijalom
za reciklau). [8]
Efikasna logistika i transport daju prednost koje se na prostoru Balkana jo ne koriste. Njemaka
je na efikasnoj logistici izgradila i bogatu dravu i fleksibilnu privredu. Isto tako i Holandija,
Amerika i mnoge druge privrede koje su sa pravom panjom pristupile logistikim problemima.
Takoe, mnoge kompanije gube novac nesvjesno neulaui dovoljno resursa u logistiku i
planiranje transporta. injenica je da mnogi menaderi srednjih pa i velikih preduzea ne znaju ni
ta je to to mogu dobiti kao vrijednost od logistike, ve je gledaju samo kao 'nuno zlo'.
Planiranje transportnih tokova moe da se razvije u toj mjeri, da kompanije ili drave koje se
ozbiljno posvete planiranju mogu ne samo da utede novac i redakuju zagaenje tona kilometara,
ve da ozbiljno profitiraju razvijanjem transportnih kapaciteta koji e dalje prirodno privlaiti
robne tokove ako pruaju kvalitet i imaju potrebnu frekveciju. Efikasni skladini procesi i ono to
se deava u nekom skladitu je samo stvar vlasnika- nikog drugog ne zanimaju tui budeti,
manjak ljudi itd. Korisnici skladita (vozai, kupci i ostali klijenti) ele samo jedno: da dobiju
svoju robu i sve propratne informacije to bre, preciznije i kvalitetno upakovano. to se prije ovo
shvati i postavi kao osnovni cilj, skladite e biti u mogunosti da biznisu/zajednici prui dodatnu
vrijednost. [9]
Transport i logistika su uslune dijelatnosti, i kao takve zavise od dobre volje svojih klijenata.
Jedna loa usluga moe da baci u sijenku stotinu dobro izvrenih tako da je vano definisati nivo
usluge, jasno ga kumuncirati i odravati ga po svaku cijenu. Ovdje je najvanije i kljuna stvar
informacija. Dobra i pravovremena informacija je pola usluge.

Logistika, nekada i sada

Sve ee se u svakodnevnom razgovoru i u sredstvima javnog informisanja mogu itati izrazi kao
to su logistika, pruamo logistiku podrku, da li vam je potrebna logistika podrka i sl. U
naim okolnostima tremin logistika znai novo,drugaija i referentno, pa nije ni udo to ovaj
pojam iako nedovljno poznat poinje da se koristi u svrhu postizanje konkurentnosti, najee
trenutne, u odnosu na okruenje- bilo da se formira direkcija za logistiku, ili da se da izjava na
konferenciji za tampu, gdje se pominju termini u vezi sa logistikom.
U cilju ostvarenja to uspjenijeg poslovanja, davno je odgovoreno na pitanje: kako proizvesti? I
kako prodati? Nakon idustrijskog ininjerstva koje je imalo glavnu ulogu da odgovori na izazove
problema proizvodnje 60-tih godina prolog vijeka, marketing je preuzeo ulogu u pribliavanju
proizvoaa kupcu, odnosno potroau, kako bi proizvoa bio u mogunosti da identifikuje i
zadovolji elje i potrebe kupca. Savremeno poslovanje je dolo do visokog stepena razvoja u
davanju novih rjeenja u cilju uspjenog poslovanja i davanju odgovora na kljuno pitanje: kako
ostvariti racionalno poslovanje ili proizvodnju i kako postati kokurentan na tritu? (po cijeni,
kvalitetu, asortimanu,rokovima...), kako se pribliiti potencijalnom kupcu i ostvariti vei profit. U
beskompromisnoj borbi sa estokom konkurencijom, sprovoenjem poslovnih aktivnosti,nije lako
postiivisoku profitabilnost, s jedne strane, a zadovoljstvo potroaa i zaposlenih, sadruge strane.
Visoki nivo uspjenosti poslovanja danas se postie racionalizacijom poslovnog sistema:
nalaenjem i sprovoenjem najboljih koncepata i metoda za poboljanje i usavravanje
sveukupnog poslovanja poslovnih sistema. Pristup kojiu rjeavanju problema racionalizacije
dominira u razvojnom svijetu logistiki pristup. [8]

5. Zakljuak

Logistika, nekada i sada

U ovom radu istraivali smo o nastanku logistike, o porijeklu same rijei logistika, kao i o njenoj
primjeni. Logistika postoji od kad postoji i civilizacija. Sa razvojem civilizacije razvija se i
logistika. Ima puno teorija kako je logistika dobila ime. Postoje razliita tumaenja izvornog
znaenja rijei logistika. U etimolokom pogledu korijen rijei potie od grke rijei logos koja
ima sledea znaenja: (raz)um, odnos, pojam, razlog. Logos je nauka o zakonima miljenja,
ispravnom rasuivanju i zakljuivanju. U rijei logistika naglaen je predmetak logi. On oznaava
neto u vezi rasuivanja i miljenja. Prema drugoj verziji rije logistika potie od grke rijei to
znai nauka o raunanju i prebrojavanju pomou slova. Logistika se najvie primjenjivala u vosci.
Bila je od velikog znaaja u drugom svjetskom ratu, jer se poslije ovog rata pocela ozbiljnije
prouavati. Danas se logistika u razvijenom svijetu bavi problemima obezbjeenja svih uslova
potrebnih za uspjeno funkcionisanje poslovnog, vojnog ili tehnikog sistema, odnosno organizuje
tako da izuava sve elemente integralne logistike podrke nune da bi sistem izvravao svoju
funkciju na propisan i eljen nain.

Literatura
[1] Regodi D., Logistika, 2010, Univerzitet Singidunum, Beograd

Logistika, nekada i sada

[2] http://www.crnarupa.singidunum.ac.rs/Godina%202009%20-%202010/FIM/Logistika%20%20prof.%20dr%20Du%C5%A1an%20Regodi%C4%87/T-1.%20UVOD2009.pdf
[3] http://www.iim.ftn.uns.ac.rs/kel/attachments/article/17/Nastava%2000%20-%20Istorija.pdf
[4] http://www.dhl-discoverlogistics.com/cms/en/course/origin/historical_development.jsp
[5]http://www.reddit.com/r/AskHistorians/comments/2c4j8v/amateurs_talk_about_tactics_but_pro
fessionals/
[6] http://www.efos.unios.hr/arhiva/dokumenti/Z1_Povijest_logistike.pdf
[7] http://hr.wikipedia.org/wiki/Sun_Cu
[8] http://bs.scribd.com/doc/23339715/2/LOGISTIKA-DANAS
[9] http://www.blog-sr.mojtransporter.com/post/Zasto-i-koliko-su-transport-i-logistika-vazni