NATAA JANKOVI

LABORATORIJSKO SANITARNI TEHNIAR III9

MEDICINSKA KOLA

BANJA LUKA
PROFESOR:

JANUAR, 2011
SAVI

DARIJA

Sadraj

Polno
bolesti.............................................................3
Vrste
polno
bolesti..................................................4

prenosive
prenosivih

Hlamidija..................................................................................
5
Sifilis.........................................................................................
6
Razvoj
bolesti...................................................................7
Kongenitalni
sifilis............................................................8
Gonoreja...................................................................................
9
HIV/SIDA...............................................................................1
0
Replikacijski
ciklus.........................................................11
Infekcija..........................................................................13
Nain
prenosa.................................................................15

Vakcina...........................................................................15
HIV
testiranje..................................................................16
Humani
papiloma
virus...........................................................18
Hepatitis
B..............................................................................20
Genitalni
herpes......................................................................22
Trihomonijaza.........................................................................2
4
Stidne
vai...............................................................................25
Kandidijaza.............................................................................2
7
Zakljuak................................................................................2
9
Literatura.................................................................................3
0

Polno prenosive bolesti

(STD - sexually transmited diseases)

Polno prenosive bolesti su zarazne bolesti, koje se prenose

direktnim polnim kontaktom zaraene i zdravu osobe.
Obuhvataju pedesetak bolesti i sindroma, a uzrokuju ih bakterije,
virusi, paraziti i gljivice. Prenose se uglavnom razmjenom
tjelesnih tenosti (sjemenom, vaginalnom i krvlju). Neke od
polnih bolesti prenose se i poljupcem poput herpesa, humanog
papiloma virusa (HPV), a ni pravilno koritenje kondoma tokom
vaginalnog ili analnog odnosa ne smanjuje opasnost od tih
bolesti. Takoer i kod oralnog seksa postoji mogunost od
prijenosa polnih infekcija.

Vrste polno prenosivih bolesti

POLNO
PRENOSIVE
BOLESTI

BAKTERIJSKE
POLNO
PRENOSIVE
BOLESTI

HLAMIDI
JA

SIFILIS

VIRUSNE
POLNO
PRENOSIVE
BOLESTI

PARAZITARNE
POLNO
PRENOSIVE
BOLESTI

GONOREJA

SIDA

TRIHOMONI
JAZA

MIKOPLAZME

HPV

STIDNE
VAI

HEPATITIS

GENITALNI

HERPES

GLJIVINE
POLNO
PRENOSIVE
BOLESTI

KANDIDI
JAZA

Hlamidija

Hlamidiozni
uretritis
izaziva
Chlamidia trachomatis, bakterija
slina virusu, koja se prenosi preko
velikog
broja
asimptomatskih
prenosilaca.
Simptomi hlamidije kod
mukaraca mogu biti: peckanje pri
mokrenju, sekret, iscjedak iz penisa,
bolni ili nateeni testisi i ponekad
neugodan svrab oko glavia penisa.
Simptomi hlamidije kod ena mogu biti: oseaj peenja
prilikom mokrenja, pojaan sekret iz vagine, krvarenje iz vagine
izmeu menstruacija, bol u donjem dijelu lea i neuobiajen bol
prilikom seksa.

sterilitet, a mogu i potencijalno

smrtonosne vanmaterine trudnoe.
Posledino esto se javlja

Sifilis

Sifilis je zarazna polna

bolest koju izaziva bakterija
spiroheta
(Treponema
pallidum), koju je otkrio audin
1905. godine. Sifilis se moe

dobiti seksualnim putem ili putem dodira sa nekim ko je

inficiran.

Treba imati u vidu da korienje kondoma smanjuje

rizik od zaraze ali ne titi od nje u potpunosti.

Razvoj bolesti
Primarni stadijum:
Poslije tri nedelje, koliko traje period inkubacije, od
zaraze javlja se bezbolan ir
koji se naziva tvrdi ankr ili

ulcus durum. Obino se javlja na genitalijama ili blizu mesta

prodora bakterije.
Ubrzo se javljaju promene na okolnim limfnim
lezdama koje oteknu, ali su bezbolne. Mada se moe desiti
da ovaj prvi stadijum proe bez primetnih simptoma,
posebno kod ena jer se moe desiti da se ovaj ir sakrije u
unutranjosti vagine tako da ostane potpuno neprimeen. U
primarnom stadijumu ankr je jako zarazan.

Sekundarni stadijum:
Ovaj stadijum se javlja
izmeu jedne nedelje i est
mjeseci, kada poinje
sekundarni razvoj. Do tada
se bakterija proirila po
cijelom organizmu. Na
koi javljaju ospe, najpre
ruiaste, zatim tamno
crvene i mrke, posle kojih dolaze vorii, a onda sve to
iezne.
Latentni stadijum:
Sekundarni stadijum traje obicno oko mjesec dana, a potom
nastaje period bez simptoma. Kod nekih osoba ovaj latentni
period moe traja ti doivotno, pa se taj oblik bolesti neziva
latentni sifilis.

Tercijarni stadijum: U ovoj fazi

sifilis nije prenosiv. Katekterie ga
pojava lezija koje nastaju zbog velike
lokalizovane nekroze tkiva. Narocito
opasne su nekroze lokalizovane u
mozgu, srci i drugim vitalnim
organima. Danas rijetko ko dolazi u
ovu fazu zahvaljujui uspenoj
primeni medikamenata.

Kongenitalni sifilis
Za vrijeme trudnoe kod oboljelih
ena treponema pallidum moe
inficirati plod i dovesti do tekih
oteenja. Posljedice su pobaaj,
mrtvoroene
ili
oboljelo
novoroene. Kod novoroenadi se
razvijaju sekundarni i tercijarni
stadijum.

Gonoreja

Gonoreja, triper ili kapavac je zarazna polna bolest

koja se prenosi polnim kontaktom.Njen uzronik je Neisseria
gonorrhoeae.
10

Prilikom polnog kontakta dolazi do prenosa bakterije sa

sluznice polnih organa zaraene osobe na sluznicu zdrave
osobe. Bakterije napadaju cilindrini epitel sluznice
(cervikalni kanal, rektum) izazivajui upalnu reakciju.
Ako se ova bolest ne lijei, izaziva
sterilitet kod mukaraca i ena i slepilo
novoroenadi kod majki koje su zaraene.
Lijei se antibioticima, penicilinom, ako je
rezistentna onda drugim.
Najei su simptomi iscedak iz
vagine i bolna upala sluznice
poroajnog kanala. Kod ena
simptomi se ne moraju ispoljiti,
a kod nekih se javlja bol u
donjem
delu
trbuha.
Mukarci ponekad mogu primietiti uti,
sluzavi iscedak iz penisa, krv u urinu ili
bockanje pri mokrenju.
Zaraene ene mogu bolest preneti na fetus..

HIV/SIDA

11

Virus humane imunodeficijencije (HIV) je retrovirus koji izaziva

sindrom steene imunodeficijensije, stanje u ljudi kada imunoloki
sistem poinje slabjeti, dovodei do po ivot opasnih oportunistikih
infekcija.

HIV je svrstan u lentiviruse to je jedna od tri subfamilije

retrovirusa. Karakteristino za lentiviruse je da su to spori virusi, to
znai da se dugo zadravaju u domainu i dovode do spore
progresije u smrt. HIV ima samo 9749 nukleotida to ga klasifikuje u
male viruse, ne samo u odnosu na ljudske elije koje imaju 3-3,5
milijarde nukleotida nego i u odnosu na ostale viruse. Virus ima
sferni oblik i sadri dvostruki RNK genom. Kada ue u eliju
domaina virus koristi enzim reverznu transkriptazu da svoj RNK
genom izmijeni u DNK, koji sa zatim inkorporira u genom
domaina. Na taj nain nastaje provirus.
Reverzna transkriptaza nema visok postotak tanosti tako da se
mutacije dogaaju ee nego je uobiajeno za DNK-RNK

12

prepisivanje. Postoje dvije vrste (serotipa) HIV virusa, HIV1 i HIV2.

HIV1 virus je vie virulentan.

Replikacijski ciklus

Na
povrini
elijske
membrane svih ivih elija
postoje
sloene
glikoproteinske
strukture
koje nazivamo receptorima.
Postoje najmanje dvije vrste
ovakvih
receptora
na
povrini T limfocita koji
omoguavaju HIV virusu da
se za njih privrsti. Prvi
receptor vaan za HIV je
CD4 receptor na povrini T-limfocita, a takoer je naen na povrini
makrofaga i nervnih elija. Drugi transmembranski receptor je
esencijalan da bi dolo do infekcije.
Poslije vezivanja glikoproteina omotaa virusa i CD4 dolazi do
sljedee veze nazvane koreceptorska veza. Da bi HIV inficirao eliju
T-limfocita neophodna su oba spoja receptor-antireceptor. elije kod
kojih je ovaj transmembranski receptor drugaiji mogu izbjei
infekciju virusom jer antireceptor virusa ne odgovara izmijenjenom
transmembranskom receptoru.
Tijesno privrivanje virusnih estica za receptore elijske
membrane limfocita, omoguava fuziju virusa sa membranom
limfocita.
Dva proteina gp120 i gp41 omoguavaju virusu da prepozna u koji
tip elije treba ui. Ovi proteini stre iz HIV omotaa i slue kao
antireceptori CD4 receptorima T limfocita.
13

Poslije ove faze ulaza virusa u eliju, virusna RNK se reverzno

komplementarno transkribira u DNK pomou enzima reverzne
transkriptaze. Bez ovog enzima genom HIV virusa ne bi bio u stanju
da se inkorporira u genom domaina te da se zatim reprodukuje.
Meutim upravo ovaj isti enzim ponekad pravi greke itajui RNK
sekvence, rezultat ovih pogreki je taj, da svi virusi sintetisani unutar
jedne elije domaina nisu identini. Ova razliitost se ogleda u
malim promjenama u molekularnoj grai njihovih ovojnica i enzima.

Sljedea faza koja je karakteristina za replikacijski ciklus HIV

virusa je faza integracije reverzno prepisane RNK sekvence u DNK.
Za ovaj process integriranja virusnog DNK u DNK genom limfocita
14

virus HIV posjeduje enzim integrazu. Ovako integriran virusni

genom u genom domaina nazivamo provirus. Sve dok je ovaj
limfocit u stanju mirovanja nita se ne dogaa ni s provirusom, ali
kada se limfocit aktivira zapoinje i transkripcija virusne DNK u
mnogobrojne kopije virusne RNK. Sada ova virusna RNK postaje
kd za sintezu virusnih proteina i enzima i kasnije e biti ukljuena u
obliku novih HIV virusa.
Sljedea
faza
karakteristina
za
replikacijski ciklus HIV-a je faza
translacije. U RNK genomu HIV-a
postoji 9 gena. Ovi geni imaju kd
neophodan za sintezu proteina virusne
ovojnice,
kapside,
transkriptaza,
integraza i kljunog enzima proteaze.
Kada je izvrena translacija virusne RNK u polipeptidne sekvence
one imaju oblik dugih lanaca koji su sainjeni od nekoliko razliitih
proteina (reverzne transkriptaze, proteaze, integraze). Prije nego ovi
enzimi postanu aktivni, oni moraju biti isjeeni iz dugog
polipeptidnog lanca. Virusni enzim proteaza sijee dugi polipeptidni
lanac na individualne enzimske komponente koje omoguavaju
sintezu novih virusa. I konano virusna RNK udruena sa proteinima
kapside se oslobaa sa povrine limfocita, uzimajui i dio limfocitne
membrane koja sadri povrinske virusne proteine odnosno dio elije
u kojoj su se razvijali. Ovi povrinski proteini e se zatim povezati sa
receptorima drugih elija imunolokog sistema izazivajui tako
konstantnu infekciju. Ovi novoproizvedeni virusi su esto identini
prvobitnom virusu od koga su nastali, ali u sluaju HIV-a ovi novi
virusi pokazuju varijacije u molekularnoj strukturi povrinskih i
drugih proteina i enzima to jako oteava tretman.

Infekcija
Stadijumi infekcije
Napredovanje bolesti se generalno moe podeliti na etiri faze:
15

1. primarna infekcija,
2. kliniki asimptomatska faza,
3. simptomatska HIV infekcija i
4. progresija iz HIV pozitivnosti u sidu.
Akutna HIV infekcija prolazna je simptomatska bolest, koja esto
ostaje neprepoznata, a javlja se 2-4 tjedna nakon zaraze virusom.
Znakovi i simptomi esto su
nespecifini,
najee
uz
temperaturu, upalu grla, osip,
poveanje limfnih vorova i
glavobolju.
Mogui
su
i
simptomi zahvaenosti bilo kojeg
organskog sistema. est je nalaz
smanjenog
broja
leukocita,
trombocita i poremeaj jetrenih
transaminaza. Od velike je
vanosti ciljana anamneza te
potvrda
dijagnoze
akutne
infekcije odreivanjem prisustva
virusnih markera u krvi. Od
trenutka zaraze, osoba postaje doivotni nositelj virusa i izvor
zaraze.
Vrijeme od infekcije do pojave prvih antitijela najee je jedan do
tri mjeseca, rjee do est. Stanje infekcije HIV-om bez simptoma
moe potrajati sedam do deset godina do pojave simptoma AIDS-a,
od kojih su najei gubitak tjelesne teine vie od 10 posto od
normalne, temperatura via od 38C koja traje vie od mjesec dana,
dugotrajna i neobjanjiva dijareja, gljivina infekcija usne upljine i
recidivi herpesa. Mogue su promjene na perifernom i centralnom
nervnom sistemu. Krvne pretrage pokazuju smanjen broj svih vrsta
krvnih stanica i poviene imunoglobuline. Nastaju infekcije s
uzronicima koji u imunoloki zdravih ljudi inae ne izazivaju
bolest.
Sa savremenom, visoko aktivnom antiretrovirusnom terapijom
poinje se najee kad broj CD4 T limfocita padne ispod 300 u mm 3
16

krvi. Cilj je lijeenja produiti fazu HIV infekcije u kojoj jo nema

simptoma i vrijeme preivljavanja.

Naini prenosa
Seksualni prenos virus HIV se prenosi nezatienim
seksualnim odnosom s partnerom koji je inficiran virusom.
Virus se prenosi
putem
krvi,
sperme
i
vaginalnog
sekreta.
2. Krv i derivati krvi

intravenski
narkomani
predstavljaju
sljedeu
veliku
grupu zaraenih HIV virusom. Oboljeli od hemofilije takoer
predstavljaju rizinu grupu, koji se inficiraju kroz kontaminiran
faktor VIII koagulacije.
3. Vertikalni prijenos Vertikalna transmisija se moe dogoditi
transplacentarno prije roenja, perinatalno za vrijeme poroaja
i postnatalno za vrijeme dojenja novoroeneta.
1.

Vakcina
Razvoj vakcine protiv HIV-a prate mnoge potekoe. Sposobnost
brze mutacije HIV virusa je jedna od najveih prepreka stvaranju
vakcine. Kako se infekcija iri, proteini
HIV antigena se mijenjaju bre nego
to celularni i humorani imunitet mogu
odgovoriti na novi antigen. Iz ovog
razloga vakcine zasnovana na jednoj
lozi HIV-a nemaju efekta. Iz ovog
17

razloga veina je istraivaa odustala od pokuaja da se proizvede

ovakva vrsta vakcine. Meutim, na povrini HIV virusa postoje
odreeni dijelovi koji nisu u stanju mutirati, tako da bi antitijela
proizvedena protiv ovih "konstantnih" dijelova virusa mogla
djelovati na sve loze HIV-a.
Sljedei faktor koji utjee na brzinu istraivanja na ovom polju je taj
da vakcina mora ispunjavati odreene uslove.
Mora biti sigurno, oralno primjenjivo, jednodozno, stabilno, jeftino, i
davati dugotrajan imunitet i biti djelotvorno na sve loze HIV-a.
Postoji teorija da bi se mogao
proizvesti HIV virus koji bi se
razmnoavao tako sporo, da ne bi bio
opasan, nego bi inducirao celularni i
humoralni imuni odgovor. Meutim,
ovdje postoji strah da bi kod nekih
ljudi virus mogao ponovo postati
virulentan. Ovo se naziva reverzija.
Postoje i vektorska cjepiva koja bi
koristila druge viruse za unos
odreenih HIV gena u stanice
domaina. Ovi geni bi proizvodili proteine koje kodiraju HIV geni,
na koje bi imunoloki sustav stvarao antitijela i citotoksine stanice,
tako da bi bio spreman za susret sa HIV-om. DNK vakcine se sastoje
u direktnom ubrizgavanju gena u elije domaina u nadi da e neke
elije pokupiti ove gene. Kod vektorskih i DNK cjepiva ne postoji
opasnost od HIV virulencije jer bi se koristili samo odreeni geni.

HIV testiranje
HIV testiranje, tj. test na HIV virus, koji je uzronik bolesti SIDA, se
danas radi na vie naina. Testovi na HIV su napravljeni da detektuju
antitijela HIV virusa ili sam HIV virus.

18

HIV testovi koji imaju za cilj da pronau antitijela su:

ELISA testiranje (Enzyme-Linked Immunosorbent asSAy) ovaj test na HIV se koristi za skeniranje organizma radi
detektovanja HIV infekcije, ukoliko postoji. Ako se dobije
pozitivan rezultat na testu, ELISA testiranje se esto ponavlja, s
obzirom da je mogu lano-pozitivan na
HIV, rezultat ELISA testa.

Western Blot testiranje - se koristi za

provjeru rezultata ELISA testa. Moe
utvrditi da li je osoba zaista pozitivna ili
lano-pozitivna,
izdvajanjem
HIV
antitijela od ostalih antitela koja mogu
reagovati na ELISA test.

IFA testiranje (Indirect Fluorescent Antibody) ovakvo HIV

testiranje se koristi umesto Western Blot testa sa istom
namjenom, tj. da bi se proverio rezultat ELISA testa.

Test koji moe da identifikuje genetski

materijal, ribonukleinske kiseline, HIV
virusa se naziva PCR testiranje (the
polymerase chain reaction). PCR
testom se moe utvrditi prisustvo HIV
infekcije, prije nego to antitijela
postanu oigledna, a takoe prua i
mogunost utvrivanja da li su deca
(bebe) roene od HIV pozitivnih majki
takoe HIV pozitivna.
Postoji hiv testiranje koje je slino
PCR testiranju, a koje se zove
razgranati DNK test. Ovim testom se
takoe utvruje postoji li prisustvo ribonukleinske kiseline koja
pripada HIV virusu, u ljudskom tijelu i time provjerava da li je
testirana osoba HIV pozitivna.

19

Pozitivan rezultat znai da u krvi testirane osobe postoje HIV

antitjela, ali to ne znai da e ta osoba oboliti od SIDE. Kod nekih
osoba se SIDA nikada ne razvije i oni postaju kliconoe

Humani papiloma virus

Humani papilloma virus (engl. human
papilloma viruses - HPV) uzronik je
najee polno prenosive bolesti koja
pogaa i ene i mukarce. Naunici su
utvrdili vie od 100 tipova HPV-a od ega
je veina bezopasna za zdravlje.
HPV se najee prenosi polnim odnosom i
direktnim kontaktom sa zaraenom koom
i sluznicom. Postoje sluajevi u kojima je
zabiljeena infekcija sluznice respiratornog
sistema i oiju, no najvee i najee zaraeno
podruje je upravo genitalno podruje.
HPV se moe prenijeti uprkos koritenju
prezervativa kao zatite kod mukaraca,
infekcija(kondilomi) se obino javljaju oko
korijena penisa.
Tipovi 16, 18, 31 i 33
dokazano
uzrokuju
maligne promjene na
grliu maternice, zbog
ega su i najopasniji.
Ovi tipovi HPV-a uz
maligne
promjene
mogu uzrokovati i
20

izrasline, odnosno kondilome koji najee rastu u

grozdovima, unutar rodnice i oko anusa.
Kod mukaraca se kondilomi
najee manifestiraju na tijelu
penisa, na prepuciju ili oko anusa, a
mogu se pojaviti i u rektumu ili u
ustima.
Ako trudnica ima kondilome postoji
opasnost da HPV infekciju tijekom
poroaja prenese djetetu.
Da bi se dokazalo postojanje HPV virusa potrebno je obaviti
uroloki ili ginekoloki pregled, kao i koritenje pregleda
molekularne biologije (ukoliko je
potrebno). Mukarcima se za
dokazivanje HPV-a uzima bris
mokrane cijevi, dok se kod ena
uzima bris vrata maternice i radi
se posebna pretraga na prisustvo
HPV-a. Svakako, potrebno je i
uraditi PAPA test koji pokazuje eventualne promjene u
stanicama, te eventualno kolposkopiju.
Nalaz PAPA testa danas se oznaava skraenicom CIN
(cervikalna intraepitalna neoplazija), a postoje 3 stepena,
ovisno o jaini promjena u materici.

CIN1 predstavlja blagu displaziju

CIN2 predstavlja srednju displaziju
CIN3 teku displaziju

21

etvrti stepen je Carcinoma in situ- takoer spada (kao i CIN

3) u teku displaziju, promjene zahvataju elije, ali nije
probijena bazalna membrana.
Karcinom (invazivni oblik, probijena je bazalna membrana)
Ukoliko se maligne promjene rano uoe PAPA testom,
terapija je mnogo blaa i bezbolnija - a mogunosti razvoja
raka grlia maternice su puno manje nego u sluaju kada se
ove promjene detektuju kasnije.
Kondilomi se mogu lijeiti na razne naine:

krioterapijom (smrzavanje)
elektrokoagulacijom (paljenje)
ubrizgavanjem interferona u svaki kondilom (protein
koji stvara imunost na virus)
laserskim tretmanom
hirurkim uklanjanjem

Hepatitis B
Hepatitis B spada u kategoriju
bolesti koje izazivaju zapaljenje
jetre. Moe biti akutni, koji traje
manje od 6 meseci i nakon tog
perioda prolazi, ili hronini
hepatitis B, koji traje due od 6 mjeseci.

22

Prenoenje hepatitisa B

Polni odnos
Korienje istih igala (u rizinu grupu spadaju korisnici
opojnih droga, osobe koje su primale transfuziju krvi
prije 1994. godine, osobe na dijalizi, osobe sa tetovaom
i drugim vidovima uljepavanja tijela)
Roenjem i dojenjem novoreeneta, ukoliko je majka
zaraena.

Kod odraslih koji se zaraze virusom, tijelo e u vie od 85%

sluajeva uspeti da proizvede odgovarajua antitijela za
borbu protiv virusa i da se
odbrani. Ovaj procenat je
neto nii za mlae osobe i
opada sa godinama.
Simptomi hepatitisa B se
razlikuju u zavisnosti od
toga da li se radi o akutnom
ili hroninom obliku Hepatitisa B. Simptomi obino poinju
6 nedelja do 6 mjeseci nakon izloenosti virusu (u proseku 2
mjeseca). Veina ljudi se oporavi kroz tri nedelje.
Kod odraslih, rani simptomi (simptomi akutnog hepatitisa)
su:

gubitak apetita
muka (gaenje)
iscrpljenost
bolovi u miiima
abdominalni grevi (bolovi u stomaku ili sa strane)
blaga groznica (via temperatura sa drhtavicom)
tamnouti urin ili braon boja urina
bleda ili beliasta boja stolice
23

utica (utilo beonjaa ili koe)

Ukoliko ova polna bolest pree u hronian oblik, jetra

poinje da pati od stalnih upala, to ako se ne lei, moe da
dovede do ciroze jetre ili raka jetre.

Genitalni herpes
Genitalni herpes je polna bolest koju uzrokuje virus herpesa,
najee Herpes Simplex virus tipa 2 (HSV-2), a neto ree
Herpes Simplex virus tipa 1 (HSV-1). HSV-1 uglavnom
pogaa region oko usta, ali se javlja i na genitalijama (na
koje se prenosi putem oralnog seksa), dok se se HSV-2
uglavnom javlja na genitalijama.
Napad genitalnog herpesa (virus HSV-2) kree pojavom
grupe plikova na penisu i oko korena penisa, unutar i okolo
vagine, ili unutar i okolo anusa. Prvo pojavljivanje herpesa je
obino i najgore, traje nedeljama dok plikovi na kraju ne
popucaju, ispuste gnoj, i ponu da zarastaju. Naredna
pojavljivanja su obino manje bolna i rane zarastaju bre.

24

Genitalni herpes se prenosi seksualnim kontaktom, to ga

ini polno prenosivom boleu. Plikovi ne moraju da budu
vidljivi kod zaraene osobe (tj.
prisutni) da biste se zarazili.
Dakle, ne moete da budete
sigurni da li je va seksualni
partner zaraen. Virus se prenosi
dodirom koe zdrave osobe sa
koom zaraene osobe prilikom
polnog
odnosa.
Prenoenje
herpesa se dakle ne odvija putem tjelesnih tenosti koje se
lue prilikom seksa, tako da kondomi nisu od velike pomoi.
Sve ovo oteava kontrolu nad virusom, pa je lako zaraziti se.
Simptomi genitalnog herpesa u primarnoj epizodi (prvo
javljanje herpesa), variraju od osobe do osobe. Oni se obino
javljaju kroz 2 do 10 dana nakon izloenosti virusu
genitalnog herpesa. Tipino, prepoznatljivi simptomi koji
govore da je re o genitalnom herpesu, ukljuuju male crvene
nabrekline koje se mogu razviti u plikove i otvorene rane.
One se pojavljuju na mestu infekcije, koje moe biti unutar
vagine ili u okolini vagine, grli materice, penis, urinarni
trakt i kod mukaraca i kod ena, kao i u okolini analnog
otovora.
Rane se takoe mogu
pojaviti na drugim
delovima tela gde je
telo kroz prelom na
koi dolo u dodir sa
HSV virusom. Nakon
odreenog vremenskog

25

perioda, rana prelazi u krastu i onda zarasta bez ostavljanja

oiljka.

Trihomonijaza
Trihomonijaza je polno prenosiva bolest,
koju uzrokuje mala protozoa po imenu
trichomonas vaginalis. Najee su ovom
boleu pogoene ene, iako i mukarci
mogu prenijeti infekciju na svoje partnere
putem seksualnog kontakta.
U mukom genitalnom traktu moe da
ivi najvie nekoliko dana ili nedelja, dok
u vagini moe da preivi godinama i otkrivena je kod starijih
ena koje nisu imale seks decenijama.
Mukarci obino nemaju simptome,
ali kada se simptomi pojave, to su:

Iritacija unutar penisa

Blaga nadraenost
Blago peckanje posle mokrenja
ili ejakulacije (izbacivanje
semena na kraju polnog odnosa)

Simptomi kod ena ukljuuju:

Zelenkasto-uti, penasti vaginalni sekret snanog mirisa

Bol pri mokrenju
Svrab u vagini i nadraenost vagine
Nelagoda tokom seksualnog odnosa
26

Simptomi se kod ena obino pojavljuju nakon 5 do 28 dana

od izloenosti infekciji.

Stidne vai
Stidne vai su insekti
paraziti, a njihovo prisustvo
kod ljudi je poznato kao polno
prenosiva bolest pediculosis
pubis.
Stidne vai su pronaene u
stidnim
dlaicama
ljudi,
odakle i potie njihovo ime.
To su maleni insekti ija je veliina oko milimetra, hrane se
ljudskom krvlju i veoma brzo se razmnoavaju.
Stidne vai se uglavnom prenose putem seksualnog odnosa,
to ukljuuje vaginalni, oralni, pa ak i analni seks. Upravo
oralni seks moe dovesti do infekcije obrava, trepavica,
brade, kose i grudi.
Kao to je sluaj i sa drugim polnim bolestima i polnim
infekcijama, ponekad nema nikakvih simptoma koji bi
pokazali da su stidne vai prisutne. Uglavnom, simptomi koji
se mogu pojaviti su iritacija i svrab u genitalnoj regiji.
Veoma je teko videti stidne vai golim okom jer su izuzetno
male. Ipak, odrasle stidne vai se mogu primetiti kao
ukasto-braonkaste ili crne mrljice, a jaja kao sjajna jajaca
privrena za osnovu dlaka u stidnoj regiji.
Postoje tri faze u ivotu stidnih vai.
27

Jaja: Ovo je faza u kojoj su stidne vai u formi jaja. Ova

faza u ivotu stidnih vai traje od 5 do 10 dana
Mlade stidne vai: Nakon to se male stidne vai izlegu
iz jaja, izgledaju isto kao odrasle, samo to su manje
veliine. Ova faza traje takoe od 5 do 10 dana, u
proseku nedelju dana.
Odrasle stidne vai: Nakon to mlade stidne vai
dostignu zrelost i postanu odrasle, dobijaju mogunost
reprodukcije, tj. izleganja jaja.

Sve ukupno, ivot stidne vai traje oko 6 nedelja, ali bez krvi
(kojom se hrane) umiru ve nakon 24 asa.
Ako sumnjate da moda imate simptome koji ukazuju na
pediculosis pubis, moete pokuati da proverite tako to ete
izbliza pregledati vae stidne dlaice. Mogue ih je videti
golim okom, mada je to prilino teko, jer su veoma male i
kreu se prilino brzo. Lake je potraiti njihova jaja, koja
izgledaju kao siune beliasto-ukaste takice na vaim
stidnim dlaicama. Jo jedan simptom po kome se mogu
prepoznati su male braonkaste takice (mrljice) koje ostaju
od njihovog otpada, i lake ih je primetiti nego same vai.

28

Kandidijaza
Kandidijaza je vrsta infekcije koju
uzrokuju gljivice
iz
roda
Candida, najee vrsta Candida
albicans. Ova mikrogljiva se
uobiajeno nalazi na koi, u
probavnom i genitalnom traktu,
ustima i grlu. Do infekcije, tj.
prekomjernog razmnoavanja i
irenja gljivice dolazi kada je iz
odreenih razloga poremeena
ravnotea izmeu gljivice i
bakterijske flore koja regulie njeno razmnoavanje.
Tada dolazi do razvoja infekcije, koja moe da zahvati
kou, nokte, usnu upljinu i polne organe
Najei razlozi nastanka kandidijaze su: prekomjerna
upotreba
antibiotika
irokog
spektra,
upotreba
kontraceptivnih tableta, prekomjerna higijena polnih organa
upotrebom alkalnih sapuna (koji unitavaju normalnu floru
sluzokoe), trudnoa, menstruacija, neadekvatan ve,
neadekvatni higijenski uloci, neregulisana eerna bolest.
Najei
oblici
ovog
oboljenja su vulvovaginalna,
oralna i kona kandidijaza.
Kod ena se javlja peckanje i
svrab polnog organa i
pojaan sekret bijele boje.
Sluzokoa je zapaljena,
29

crvena, oteena, sa bjeliastim kolonijama gljivice. Ove

promene mogu da budu i bez naslaga, sa obilnom bjeliastom
sekrecijom u vagini i jakim svrabom. Simptomi su pogotovo
izraeni nakon polnog odnosa jer trenje dodatno pojaava
oseaj peckanja i svraba.
Kod mukaraca se uglavnom ne javljaju simptomi
(asimptomatski nosioci). Mogu se eventualno javiti bijele
naslage na glansu penisa i prepucijumu i sekret iz mokrane
cijevi.
Kod oralne infekcije javlja se upala i bjeliaste naslage na
sluznici usne upljine, upala jezika koji je napet i crven, i
stvaranje krasti.

30

Zakljuak
Postoje brojni naini da se zatitimo od polnih bolesti.
Paljivo pregledajte svoja tela tragajuci za neprijatnim
mirisom, neuobicajenim izbocinama, ranicama, crvenilom ili
svrabom. Ako mislite da ste vi ili va partner/ka inficirani, ne
dirajte ranice i nemojte odravati odnose.
Nijedna metoda zatite nije 100% efikasna, ali koristeci neku
od njih znacajno se smanjuje rizik da dobijete neku polnu
bolest.
1. Kondomi su do sada najbolji
metod zatite prilikom vaginalnog,
oralnog ili analnog odnosa.
Mukarac mora staviti kondom pre
nego to njegov penis dotakne vau
stidnicu, usta ili anus.
2. Koristite vaginalne spermicide (kontraceptivna pjena,
krema ili ele). U praksi se pokazalo da su efikasni protiv
hlamidije i gonoreje. Za maksimalnu zatitu koristite ih sa
dijafragmom. Kada ih koristite sa kondomom, stavite
spermicid u vaginu pre seksualnog kontakta. Ako uzimate
pilule ili imate spiralu, takode je pametno koristiti
spermicide.
3. Koristite dijafragmu ( preporucljivo sa spermicidom)

31

da bi se zatitili od polnih bolesti koje prvenstveno napadaju

grlic materice (gonoreja i hlamidija).

Literatura

Mikrobiologija sa epidemiologijom - piro Radulovi,

Beograd, 1991 godine
Medicinska mikrobiologija - Adam Miljkovi, Beograd,
1987 godine
Medicinska parazitologija sa mikologijom - Tibor Lepe,
Novi Sad, 1988 godine
Osnovni principi bakteriologije - Jasna Saile, Zagreb, 1974
godine
Internet

32