MILJENJE I POREMEAJ

MILJENJA
SEMINARSKI RAD

SADRAJ
UVOD.........................................................................................................................................3
1. Pojam miljenja.......................................................................................................................4
2. Karakteristike misaonog procesa............................................................................................5
3. Razvoj miljenja......................................................................................................................6
4. Bioloke osnove miljenja......................................................................................................7
5. Osnovne razlike u psihikom ivotu izmeu kulturnog i primitivnog ovjeka u miljenu....8
6. Vrste miljenja........................................................................................................................9
6.1. Konkretno miljenje.........................................................................................................9
6.2. Apstraktno miljenje........................................................................................................9
6.3. Realistiko miljenje........................................................................................................9
6.4. Imaginativno miljenje...................................................................................................10
6.5. Stvaralako miljenje.....................................................................................................10
6.6. Kritiko miljenje...........................................................................................................10
7. Poremeaji miljenja.............................................................................................................12
7.1. Poremeaji miljenja po formi.......................................................................................12
7.2. Sadrajni poremeaji miljenja......................................................................................12
7.2.1. U sumanute ideje spadaju...........................................................................................13
Zakljuak...................................................................................................................................14
Literatura...................................................................................................................................15

UVOD
ovjek predstavlja najbolje od svih stvorenja. ak se kae a to je svakako tano da je
bolji od meleka. Ovu posebnu poziciju meu svim ostalim stvorenjima ovjek je zauzeo
putem svoje sposobnosti miljenja. Na osnovu ove sposobnosti ovjeku je polo za rukom da
od stvorenja koje je u svojim djelima odreeno instinktima i potrebama, postane
samoodreujue i samoodluujue bie. S toga cilj ovog rada jeste da se deteljnije upoznamo
s pojmom, vrstama, razvojem, poremeajima i drugim osobinama vezanim za miljenje.
Misliti znai reavati neki problem, traiti odgovor na neko pitanje, doi do zakljuka. O
svemu ovome i jo nekim zanimljivim stvarima upoznaemo se kroz prezentaciju ovog rada.

1. Pojam miljenja
Miljenje je psihika funkcija i slui udovoljenju biosocijalnih i saznajnih ovjekovih potreba.
Ova visokodiferencirana funkcija mozga pomae ovjeku da upoznaje zbivanja u realnom
svijetu. Pomou miljenja ovjek se upoznaje sa stvarnou, uspijeva da pravilno sagleda
predmete i pojave koje ga okruuju, realno uoava i sagledava odnose izmeu predmeta i
pojava i na osnovu toga stvara zakljuke, koji mu u krajnjoj mjeri slue za pravilnu ivotnu
orjentaciju. itav na ivot zahtijeva esto pravilno procijenjivanje pojava i njihovih
meusobnih odnosa, na osnovu kojih smo u mogunosti ne samo da stvaramo konkretne
zakljuke o nekom zbivanju ve i da predviamo mogunost, da oekujemo ovakve ili onakve
rezultate, da pravimo kombinacije i da se nadamo odreenom ishodu. U tavom ovom
procesu bitno je moi koristiti se ranijim ivotnim iskustvom, uspijevati povezati razliite
radnje, predmete i pojave, graditi asocijacije sluei se uglavnom poznatim stvarima. Otuda i
shvatanje da miljenje predstavlja akciju iskustva (benzin, vatra). U traenju saznanja potrebni
su bitnost i pravljenje poreenja sa ve poznatim stvarima i pojavama, na osnovu kojih
moemo ostvariti zakljuke koristei se tim injenicama. S druge strane, u tom procesu
saznanja sluimo se metodama provjeravanja bilo posrednim bilo neposrednim putem.
Meutim miljenje se ne javlja samo kada posmatramo neki predmet, ono postoji i izvan
njega. Zahvaljujui miljenju, mi smo u stanju da saznajemo zbivanja iz daleke prolosti i
stvaramo neka predvianja za budunost. Pomou miljenja smo u mogunosti da saznajemo i
mnoge pojave koje uopte nisu pristupane naim sposobnostima za percepciju (parabolina
krivulja projektila). Na podlozi ovakvih apstraktnih pojmova, miljenjem se stavaraju mnogi
pronalasci i predvianja koja se po usavravanju tehnikih elemenata ostvaruju i konkretizuju.
Miljenje ima 3 faze:
1. analiza zadatka (shvatanje zadataka);
2. traenje rjeenja (hipoteza);
3. provjera rjeenja.
U prvoj fazi-analizi zadatka , osnovni preduslov je shvatanje problema, te kada se zadatak
shvati, on sam vodi ka cilju, to je ve druga faza misaonog procesa. U drugoj fazi, koja
podrazumijeva traenje rjeenja (postavljanje hipoteza), kojih moe biti vie a samo jedna je
prava. Ova faza se zavrava uvianjem funkcionalne veze izmeu sredstava kojima se dolazi
do rjeenja. Rjeenje problema se sastoji u tome da se nae nain da se upotrijebi ono to se
ima tako da se doe do onog to se eli. Trea faza - provjera rjeenja, izmeu postavljenih

hipoteza se izabere jedno rjeenje , koje nije uvijek adekvatno, pa ga na neki nain treba
provjeravati.
2. Karakteristike misaonog procesa
Misliti znai reavati neki problem, traiti odgovor na neko pitanje, doi do zakljuka.
Miljenje se pokree u onim situacijama kada dotadanje znanje i iskustvo nije dovoljno da bi
se ovek uspeno prilagodio. U takvim situacijama nuno je iskoristiti staro znanje i iskustvo
na sasvim nov nain, potrebno je uvideti put i naine rjeavanja problema, uoiti koja sredstva
mogu da se upotrebe da bi se dolo do cilja. Sutina miljenja jeste uvianje relacija, tj.
uvianje odnosa i veza izmeu elemenata u datoj situaciji. Uvianjem se shvata njihova
unutranja, nevidljiva povezanost. Uvianjem se utvruje da li neto jeste ili nije ( Da li je
pingvin ptica, da li sam ja moralan ovek), utvrdjuje se slinost i razlika izmeu dva ili vie
objekta, utvruju se uzroci ili posledice, utvruju se odnosi izmeu pojava (da je neto prije ili
poslije, gore ili dole, jue, danas, sutra, prolo i budue itd). Miljenje je simbolika aktivnost.
Simbol je mentalni predstavnik konkretnog objekta ili pojave. Rijei su simboli. Rije -p a sako je izgovorena, u sutini predstavlja zvuni talas koji nastaje izgovorom ova tri glasa.
Meutim, ta tri glasa ine rije a ta rije je simbol koji predstavlja sasvim odredjenu vrstu
ivih bia. Broj 5 je simbol za sasvim odredjen skup, x je simbol za nepoznato itd.
Miljenje je mentalno operisanje simbolima. Saznanja do kojih se dolazi miljenjem nikada
nisu neposredno data. Do njih se dolazi uvianjem na nivou svijesti, na mentalnom nivou.
Miljenje je svrsishodna psihika aktivnost, tj. aktivnost koja je uvijek usmjerena ka nekom
cilju koji omoguava zadovoljenje neke ovjekove potrebe. Miljenje je samim tim adaptivna
aktivnost koja omoguava ovjeku da mjenja sredinu i da je prilagodjava svojim potrebama.
3. Razvoj miljenja
Pijae je smatrao da su djeca aktivni uesnici sopstvenog kognitivnog razvoja, djeca otkrivaju
i konstruiu znanje kroz sopstvenu aktivnost. Kognitivni razvoj poinje sa nekoliko osnovnih
ema - kognitivnih struktura kojima identifikujemo i interpretiramo objekte, dogaaje i druge
informacije u okolini. Suoeni sa novim informacijama djeca se trude da ih prilagode
postojeim emama - asimilacija. Rrazvoj se odvija u 4 faze, koje se razlikuju prema nainu
djetetovog rezonovanja. Svaki stadijum reflektuje kvalitativno razliiti stadijum rezonovanja i
razumjevanja svijeta. Stadijumi se odvijaju u fiksirnim sekvencama, pri tome se postignua
ranijih stadijuma koriste u novim, predstavljaju njihovu bazu. Ipak postoje individualne
razlike u brzini kojom djeca prolaze kroz stadijume (maturacija i iskustvo), prelaz iz jedne

faze u drugu je postepeno i djeca obino pokazuju znake obje faze tokom perioda tranzicije. U
senzomotornoj fazi (od roenja do 2. godine) djeca poinju da razumjevaju svijet preko ula i
sopstvenih motornih aktivnosti. Na roenju ponaanje je refleksno, s vremenom postaje
kompleksno i evoluira u inteligentno ponaanje. Ipak inteligencija je od akcije ne od misli,
odnosi se na objekte koji su prisutni i u trenutku opazivi, djete ui da odgovori i manipulie
objektima, te da ih koriste u svrsishodnim aktivnostima. Na roenju djeca nisu sposobna da
razmiljaju i nisu u mogunosti da diferenciraju sebe od ostalih objekata u okolini. Objekti
postoje dok ih vide. Najvee dostignue je razvoj postojanosti objekta , odnosno razumjevanje
da oni postoji i kada ih beba ne vidi, na kraju perioda djete je sposobno da mentalno predstavi
objekat u njegovom odsustvu. Preoperacionalna faza (od 2. do 7. godine), period brzog
razvoja jezika, djete je u mogunosti da predstavi objekte u rijeima i slikama, miljenje vie
nije ogranieno onime to je direktno opazivo (dokazi - imitacija, imaginativna igra - metla
kao konj i sl.). Miljenje je ipak i dalje veoma restriktivno, percepcija dominira njime, a djete
je izrazito egocentrino orijentisano, svi vide svijet na nain na kojeg ga djete vidi.
Konkretne operacije (od 7. do 11/12 godine), djeca postepeno savladavaju prepreke logikog
miljenja povezanih sa predoperacionalnim periodom, njihovo miljenje je manje
egocentrino i shvataju da se pogledi drugih mogu razlikovati od njihovih. Formalne operacije
(od 11/12 godine pa na dalje), adolescenti mogu primjeniti reverzibilnost i konzervaciju na
apstraktne, verbalne ili hipotetike situacije i probleme u budunosti, sadanjosti ili prolosti.
Tinejderi mogu da shvate apstraktne koncepte.
4. Bioloke osnove miljenja
Mozak je anatomski podeljen na dve hemisfere koje kontroliu funkcije lijeve i desne
hemisfere tijela i iz dosad neobjanjenih razloga, hemisfere i njihovi "feudi" su meusobno
ukrteni. Istorijski, prema kostima lobanje, neurolozi su modani korteks, koru velikog
mozga, dijelili na etiri modana renja. Meutim, sa razvojem elektro (EEG) i magneto
cefalografije (MEG), kao i drugih savremenijih metoda za skeniranje mozga poput SPECT,
PET ili fMRI, pokazalo se da funkcije mozga nisu strukturalno raspodeljene po ovim
renjevima.Ovim metodama opservacije misaonog procese, zakljueno je da veliki dijelovi
korteksa, kao to su zadnje oblasti hemisfera gdje su smjeteni ulni centri i eona oblast u
kojoj su organizovane intelektualne sposobnosti , su odgovorne za bioloku osnovu miljenja.
Ljudski mozak u prosjeku ima masu oko 1,5 kilograma. Anatomski posmatrano, mozak je
podeljen na dvije hemisfere. Prema kostima lobanje, neurolozi dele modani korteks na etiri

renja, a prema organizaciji elija, mozak se moe podeliti na 52 Brodmanove oblasti sa

centrima raznih neurolokih funkcija. Mozak sadri izmeu 50 i 100 milijardi nervnih elija,
od kojih 10 milijardi pripada modanom korteksu. Nervne elije, ili neuroni, meusobno
komuniciraju kroz 1000 triliona sinaptikih veza.Zapremina mozga kod ena je proseno oko
1130 cm3, a kod mukaraca oko 1260 cm3. Mozak odrasle ene sadri 149.000 kilometara
aksonskih vlakana, a mozak mukarca oko 176.000 kilometara. Misli se kreu neto bre od
zvuka. Brzina jednog nervnog impulsa je oko 432 kilometra na sat, odnosno 120 metara u
sekundi.
U toku razmiljanja i zakljuivanja koriste se intelektualne operacije:
- komparacija - utvrivanje razlika i slinosti
- analiza - misaono ralanjivanje jedne cjeline na njene dijelove
- sinteza - povezivanje dijelova u cjelinu
- apstrakcija - zanemarivanje nekih dijelova i isticanje drugih koji su bitni za zadatak (lat.
abstractio, odvajanje koje ne treba mjeati sa apstraktnim miljenjem )
- konkretizacija - primjena optih principa na pojedinanu pojavu
- zakljuivanje
- indukcija - na osnovu pojedinanog ili posebnog donosi se opti stav o dedukcija - (suprotno
indukciji) izvoenje zakljuivanja posebnog sluaja na osnovu opteg stava.

5. Osnovne razlike u psihikom ivotu izmeu kulturnog i primitivnog ovjeka u

miljenu
Osnovne razlike u psihikom ivotu izmeu kulturnog i primitivnog ovjeka su u tome to
kulturan ovjek ima iza sebe bogatu prolost, ogromna iskustva, razna dostignua, dok
primitivan ovjek opti sa svojom materijalnom sredinom bez faktora iskustva. Primitivan
ovjek se praktino izjednauje sa djetetom jer i za jedno i drugo nema prirodnog dogaaja,
pravilnosti, i zakonitosti u prirodi. Za primitivnog ovjeka kao i za dijete sve se dogaa pod
dejstvom mistinih sila kojih je puna priroda. Primitivan ovjek pridaje najrazliitija mistina
svojstava biljkama i ivotinjama, pa ak i insektima. Praktino sve to u realnom svijetu
postoji, za primitivnog ovjeka ima mistinu mo. Po vjerovanju primitivnog ovjeka, ak i
luk i strijela i ostalo orue ive svojim ivotom kao i ljudi. Predstave primitivnog ovjeka su
karakteristine i po tome to, imajui pred oima sliku predmeta, on vjeruje da je predmet
realan, te istovremeno on od njega neto eli ili ga se boji. On je za predmet spreman da uradi
bili kakvu akciju (buenje fotografije ovjeka). Mistinost je osnovna karakteristika
primitivnog miljenja (slikar i bizoni). Primitivan ovjek ima odreena shvatanje i o imenima
ljudi. On identifikuje ovjeka sa njegovim imenom gledajui u imenu neto sasvim stvarno,
konkretno ili sveto. Kod nekih primitivnih naroda postoji vjerovanje da se ovjeku moe
nauditi ako se nanese teta njegovom imenu. Otuda se poglavici nikad ne zna ime da mu se ne
nakodi. Za primitivnog ovjeka sjenka ovjeka i ovjek su jedno te isto. Hodanje po neijoj
sjenci je smrtna uvreda na otoku Fidi dok u Zapadnoj Africi vre se ubistva zabijanjem
noa ili iljatog predmeta u sjenku ovjeka. S obzirom na nedostatak sposobnosti apstrakcije,
analizu i generalizaciju, na nedostatak sposobnosti za stvaranje pojmova, primitivno miljenje
ogleda se i u verbalnoj jezikoj komunikaciji. Primitivni ljudi nisu u sposobnosti da
upotrijebe linu zamjenicu mi i zbog toga upotrebljavaju rijei ja i ti. Primitivni ljudi se
izvanredno slue gestovima koji su vrlo sloeni i specifini. Veina primitivnih plemena nema
rijei za brojeve vee od tri. Primitivno miljenje je zastupljeno i kod male dijece (djevojica
tue lutku). Primitivno miljenje se u normalnim prilikama via i kod nas za vrijeme sna,
umora, intoksikacija. U patolokim sluajevima ono je zastupljeno najee kod shizofrenih
bolesnika pa ga nazivaju shizofrenim miljenjem.

6. Vrste miljenja
Ako posmatramo sredstva koja preovladavaju prilikom misaonog procesa, miljenje moe biti
konkretno i apstraktno.
6.1. Konkretno miljenje
Konkretno miljenje (oigledno, opaajno, situaciono) odnosi se na reavanje problema pri
emu se koriste uglavnom elementi u opaajnom polju ili konkretne predstave. Ako, na
primer, prelazimo ulicu, mi moramo da dovedemo u vezu poledicu na kolovozu sa sopstvenim
izlizanim cipelama i svojom nespretnocu ako elimo da nepovredjeni stignemo na cilj. Ili,
elimo da napravimo drugaiji razmetaj nametaja u svojoj sobi u tom sluaju dovodimo u
vezu teinu, recimo kaua i sopstvenu snagu, i u svesti imamo predstavu konkretnih predmeta
u naoj sobi razmetenih na drugi nain. Primjer ovog oblika miljenja jeste rjeavanje svih
oblika konstruktivnih zadataka kao sto su slaganje kocaka, konstrukcija slika i figura iz
djelova i sl.
6.2. Apstraktno miljenje
Apstraktno miljenje je onaj oblik miljenja u kome se elementi problema ne nalaze u
opaajnom polju niti su dati u obliku konkretnih predstava ve se kao osnovna sredstva
miljenja pojavljuju simboli. Ovaj oblik miljenja naziva se i verbalno-logiko miljenje i ono
dolazi do izraaja u rjeavanju aritmetikih zadataka, logikih problema kao i u razumjevanju
smisla i znaenja tekstova i svih drugih verbalnih saoptenja. Primjer zadatka koji angauje
ovaj oblik miljenja jeste zadatak tipa: Na dve police bilo je 18 knjiga; na jednoj od njih bilo
je dva puta vie nego na drugoj; koliko je knjiga bilo na svakoj polici ? Ili zadatak tipa:
Svea je dugaka 15 santimetara; sjenka od svjee dua je od same svjee za 45 centimetara;
koliko je puta sejnka dua od svjee. Da bi se dolo do znaenja poslovica samo prazan klas
gleda u nebo , suvie sija da bi bilo zlato itd. neophodan je ovaj oblik mijenja.
Ako posmatramo stepen realistinosti tj. potovanja principa realnosti u miljenju, miljenje
moe biti realisticno i imaginativno.
6.3. Realistiko miljenje
Realisticko miljenje je oblik miljenja kojim se rjeavaju svakodnevni ivotni problemi i u
kome su elementi za rjeavanje problema jasno odredjeni u vremenu i prostoru i ije se
osobine moraju uzimati u obzir da bi se problem zaista rijeio. Ako mi pri prelaenju ulice

koja je zaleena ne uzmemo u obzir sopstvenu nespretnost ili povreenu nogu ili izlizane
cipele, zavriemo u veoma nezgodnom poloaju. Ako elimo da ostvarimo ljubavnu vezu sa
nekom osobom previdjajui sve znake njene nezainteresovanosti za nas biemo veoma
nesreni. Ako elimo da upiemo likovnu akademiju moramo uzeti u obzir realnu injenicu o
postojanju ili nepostojanju sopstvenog talenta itd.
6.4. Imaginativno miljenje
Imaginativno miljenje moe biti miljenje u kome se princip realnosti potpuno zanemaruje i
u kome preovladava logika elja. Svakodnevnim jezikom nazvano, matanje je sposobnost
stvaranja predstava o objektima, dogaajima i situacijama koje elimo ili u kojima bismo
eljeli da budemo. Kada zamiljamo potpuno nemogue i nepostojee objekte i situacije kae
se da fantaziramo. Normalan ovjek, naravno ima svjest o nerealnosti ili stepenu realnosti
svojih matanja i fantazija i nije zavistan od njih. Ovakvo matanje treba razlikovati od
imaginativnog miljenja iji je rezultat stvaranje predstava i ideja koje su osnov umetnikih
djela i naunih pronalazaka i koje je svesno, aktivno i kontrolisano.
Ako se posmatra ishod misaonog procesa, miljenje se moe podjeliti i na stvaralako i
kritiko miljenje:
6.5. Stvaralako miljenje
Stvaralako miljenje jeste miljenje iji je ishod neka drutveno priznata vrijednost kojoj se
moe pridati svojstvo originalnosti. Originalno je neto sto je novo, neobino, rijetko i
izuzetno. Originalnost se moe odnositi i na neobinost pristupa rijeenju nekog problema kao
i na duhovitost. Stvaralako miljenje jeste najoiglednije u djelima umjetnika i naunika.
Svako od tih djela nije bilo najpre u realnosti iz koje bi percepcijom bilo prenijeto na nivo
svijesti, ve obrnuto. Ona su bila najpre na nivou svijesti ovjeka-stvaraoca u obliku njegove
predstave ili ideje pa je on iz svjesti prenio svojim radom u realnost u obliku slike, nota,
maine ili projekta. Iako je neosporno da je inteligencija veoma bitna, pokazalo se da se
kreativnost ne moe svesti na inteligenciju ve da su potrebne i naroito vane neke osobine
linosti kao sto je sloenost linosti, nezavisnost u sudenju, dominantnost, ambicioznost,
upornost itd.

10

6.6. Kritiko miljenje

Kritiko miljenje je poseban oblik miljenja iji je ishod ili rezultat vrednovanje-evaluacija,
(procena vrijednosti) neega sto je bilo predmet ili sadraj miljenja. Svaki misaoni proces
sadri kritiko miljenje. Kada ga ne bi bilo ovek ne bi imao procjenu vrijednosti neke ideje
ili hipoteze, niti bi mogao da vri izdvajanje bitnog od nebitnog. Predmet kritickog miljenja,
dakle, mogu biti sopstvene ili tudje ideje i produkti. Kod nekih ljudi je razvijenija sposobnost
produkcije ideja a kod nekih kritiko procenjivanje vrijednosti tudjih produkata. Primjer za to
je postojanje kritiara u svim oblastima umjetnosti: knjievna, likovna, muzika, pozorina
itd. kritika. U nauci je oiglednost vrednosti djela mnogo vea nego u umjetnosti. Poznato je
da su ljudi mnogo sposobniji za vrednovanje drugih nego za vrednovanje sopstvenih djela.
Ako je nivo ambicije usaglaen sa sposobnostima to podstie na kritiki odnos prema
sopstvenim idejama i suprotno, sputava kritinost ako nije usaglaen. Ponekad sreemo ljude
koji su skoro potpuno nekritini prema sebi pa se za njih kae u svom oku ne vide balvan a u
tudjem vide slamicu .

11

7. Poremeaji miljenja
Poremeaji miljenja mogu biti posljedica duevnog oboljenja , razliitih poremeaja ishrane,
trovanja razliitim materijama i slino. Razlikujemo poremeaje miljenja po formi ili po
sadraju.
7.1. Poremeaji miljenja po formi
Poremeaje miljenja po formi karakteriu: nain formiranja i izlaganja misli, loginost i
povezanost misli, kao i tok i brzina misaonog procesa. Neki od formalnih poremeaja
miljenja su:
1. Patoloka opirnost: nemogunost odvajanja bitnog od nebitnog, gubitak ciljne predstave i
miljenje ima pravolinijski tok. Javlja se kod intelektualnog deficita ili kod maninih
pacijenata.
2. Usporeni misaoni tok: usporen govor, teka promjena ciljne predstave,impuls za govor
snien, glas nemodulisan i tih. Javlja se kod depresivnih pacijenata.
3. Misaoni blok: prekid misaonog toka. Javlja se kod zdravih osoba - podsjeanjem
nastavljaju misao, pacijenata sa izofrenijom (pacijent ima utisak da mu "kradu" misli),
depresvnih pacijenata.
4. Ubrzan misaoni tok: reprezentuje se logorejom (neprestano, esto brbljanje), impuls sa
govorom je pojaan, ciljna predstava se mijenja, panja hipervigilna, makismalno ubrzan tok
misli bujica ideja. Javlja se kod maninih pacijenata.
5. Perseveracija: nevoljno ponavljanje jedne ili vie rijei. Javlja se kod zamora ili akutnog
stanja koje karakterie nemogunost pamenja izgovorenih rijei.
6. Inkoherentno miljenje "salata od rijei": uvijek je prisutan poremeaj svijesti, karakterisan
raslanjivanjem misaonog toka na pojedine pojmove, koji sami po sebi nisu nelogini ali ni ne
pruaju utisak cjeline. Javlja se kod oteenja svijesti, delirijuma ( kao delrijum tremensa ) i
demencije.
7.2. Sadrajni poremeaji miljenja
1. Precjenjenje tzv. fiks ideje: ubjeenja koja su pretjerano afektivno obojena. Javljaju se kod
zdravih osoba ( kad osoba pridaje nekom problemu posbenu panju i znaaj, te pri tome
pretjeruje), te kod osoba sa poremeajem linosti.
2. Prisilne misli: za njih je karakteristino nametanje misli protiv volje, misao je strana,
neprijatna, nametnuta, pacijent se protiv nje bori. Ako su prisilne misli praene strahom koji
12

dominira, onda takav poremeaj nazivamo fobijom (gr. phobos -strah, bijeg), veina se ljudi
boji npr. visine ili pauka, ali taj ih strah ne ometa u svakidanjem ivotu. Takav strah postaje
fobija kada ih onemoguuje u aktivnostima koje su do tada s lakoom obavljali ili uivali u
njima. Termin fobija odnosi se na grupu simptoma prouzrokovanih odreenim objektima ili
situacijama.
3.Sumanute ideje: su zablude nastale na bolesnoj osnovi. Uglavnom su znak duevnog
oboljenja. Javljaju se kao prolazne - psihotine epizode, sporedne - kod pacijenata sa
izofrenijom, i glavne - kod paranoidnih psihoza. Prema mehanizmu nastanka ih dijelimo na
intuitivni (po osjeaju), imaginativni (kada se sadraj matanja pretvara u vjerovanje) i
halucinatorni.
7.2.1. U sumanute ideje spadaju:
Ekspanzive ideje - ideje o veliini, bogatstvu, aristokratskom porijeklu i slino.
Depresivne ideje - kada osoba sebe optuuje za mnoge nesree, smatra da boluje od
neziljeivih bolesti ...na primjer Kotardov sindrom - nihilistike sumantne ideje koje poriu
postojanje pojedinih dijelova tijela bolesnika, vlastite egzistencije, objekata pa i cijelog
svijeta...
Ideje proganjanja - presekucije: kada osoba smatra da se cijeli svijet urotio protiv nje, da ih
vlasti i neprijatelji proganjaju...
Ideje ljubomore - vrsto vjerovanje da je partner preljubnik, bolesno se trae dokazi,
falsifikati seanja, apsurdnost u pronalaenju krivca. Ova sumanuta ideja je esto direktna
posljedica hroninog alkoholizma. Naziva se jo i Otelov sindrom.
Erotiko ludilo - Osoba vjeruje kako su u nju zaljubljene istaknute linosti. Naziva se jo i
De Klerambuov sindrom (erotomanija).
Kapgrasov sindrom - bolesnik vjeruje kako su jedna ili vie osoba iz njegove okoline
zamijenjeni dvojnicima ili njima slinim osobama.
Fregolijev sindrom - bolesnik vjerje da ga progoni neko ko je preuzeo izgled nekog od
njemu bliskih osoba.
Ekbomov sindrom - uvjerenje bolesnika da se u njegovoj koi ili unutranjim organima
nlaze insekti ili paraziti.
Religiozne sumanute ideje - kada pacijent vjeruje da je mesija, prorok, da mu se bog obraa
i slino.

13

Zakljuak
Misao i miljenje su psiholoke funkcije koje nam omoguuju da putem misaonih operacija
odreujemo svojstva pojava i otkrivamo odnose meu njima. Miljenje (ili tok miljenja) je
mentalni proces koji se odlikuje rasuivanjem i zakljuivanjem, odnosno shvaanjem
uzrono-poslijedinih veza izmeu razliitih pojmova. Misao (odnosno sadraj miljenja) se
redovno oitava u nekom sudu ili tvrdnji. U filozofiji se obino pretpostavlja da su ljudi
okarakterizirani racionalnou, a najoiglednije ispoljavanje racionalnosti je sposobnost
miljenja. Zbog povezanosti sa emocionalnim i drugim faktorima razlikujemo: konkretno i
apstraktno, logino i nelogino, magijsko i arhaino miljenje.

14

Literatura
1. Rot, N. (2005): Psihologija licnosti, Beograd, Zavod za udbenike i nastavna sredstva
2. Vidanovi, I., Kolar, D. (2005): Mentalna higijena, Beograd, autorsko izdanje
3. ehovi, M. (2005): Osnovi ope, razvojne i pedagoke psihologije, Mostar, Univerzitet
Demal Bijedi u Mostaru, Nastavniki fakultet
4. www.pefja.kg.ac.rs, februar 2013. godine

15