Ortaöğretim Geometri Dersi (11.sınıf) Öğretim Programı

T.C.
MLL ETM BAKANLII

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl
ORTARETM GEOMETR DERS

11. SINIF
RETM PROGRAMI
ANKARA-2010
ORTARETM GEOMETR DERS

RETM PROGRAMINI GELTRME
KOMSYONU YELER
ALAN ETMCLER
Prof. Dr. Baki KARLIA
Prof. Dr. Hasan Hseyin UURLU
Prof. Dr. Yusuf YAYLI
Do. Dr. Safure BULUT
MATEMATK RETMENLER
Fatma Derya YAVUZ
Kadriye PEKTA
Erhan GLER
Eyp KUMTEPE
PROGRAM GELTRME UZMANLARI

Erol ZSOY
Hayriye ARGN
LME VE DEERLENDRME UZMANI

Mehtap ERMAN
NDEKLER
TRK MLL ETMNN AMALARI VE LKELER
1. GR ....................................................................................................................................... 6
2. ORTARETM GEOMETR DERSNN AMALARI .................................................. 7
3. GEOMETR DERS RETM PROGRAMLARININ GELM................................. 8
4. PROGRAMIN YAKLAIMI .................................................................................................. 8
5. PROGRAMIN YAPISI .......................................................................................................... 11
5.1. 11. SINIF GEOMETR DERSNN AMALARI...................................................... 12
5.2. BECERLER .................................................................................................................. 12
5.2.1. TEMEL BECERLER....................................................................................... 12
5.2.2. Z DZENLEME BECERLER ................................................................... 17
5.2.3. DUYUSAL ZELLKLER ............................................................................ 17
5.2.4. PSKOMOTOR BECERLER ........................................................................ 18
5.3. GEOMETR RETM VE RENME ................................................................ 18
5.4. RENME VE RETME SREC LE LGL TEMEL LKELER ............... 19
5.5.
GEOMETR DERS KONULARININ RETMNDE ZLENECEK

AAMALAR................................................................................................................... 21
5.6. LME VE DEERLENDRME ............................................................................... 22

5.7. PROGRAMLARIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR ................. 26
5.8. DERS KTABI FORMA SAYILARI ............................................................................. 27
5.9. 11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI .......................................... 28
5.9.1. NTELER, KAZANIMLAR VE NGRLEN SRELER ...................... 29
5.9.2. KAZANIMLAR, ETKNLK PULARI VE AIKLAMALAR ................. 30
5.9.3. ETKNLK RNEKLER ................................................................................. 93
KAYNAKA ............................................................................................................................. 102

EKLER....................................................................................................................................... 105
EK 1: RNEK LME VE DEERLENDRME FORMLARI ....................................... 106
EK 2: GEOMETR DERS ARA VE GERELER ......................................................... 112
3
TRK MLL ETMNN AMALARI

I Genel amalar
Madde 2 Trk Mill Eitiminin genel amac, Trk Milletinin btn fertlerini,
1. (Deiik: 16.6.1983 - 2842/1 md.) Atatrk inklap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatrk
milliyetiliine bal; Trk Milletinin mill, ahlaki, insani, manevi ve kltrel deerlerini benimseyen, koruyan ve
gelitiren; ailesini, vatann, milletini seven ve daima yceltmeye alan, insan haklarna ve Anayasann
balangcndaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Trkiye Cumhuriyetine
kar grev ve sorumluluklarn bilen ve bunlar davran haline getirmi yurttalar olarak yetitirmek;
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakmlarndan dengeli ve salkl ekilde gelimi bir kiilie ve
karaktere, hr ve bilimsel dnme gcne, geni bir dnya grne sahip, insan haklarna saygl, kiilik ve
teebbse deer veren, topluma kar sorumluluk duyan; yapc, yaratc ve verimli kiiler olarak yetitirmek;
(1) a) Bu Kanunda geen "temel eitim" deyimi 16.6.1983 tarih ve 2842 sayl Kanunla getirilen ek 1 inci
maddeyle "ilkretim" olarak deitirilmi ve metne ilenmitir.
b) Bu Kanunda birlikte veya ayr ayr geen "ilkokul" ve "ortaokul" ibareleri, 16.8.1997 tarih ve 4306 sayl
Kanunun 8 inci maddesiyle "ilkretim okulu" olarak deitirilmi ve metne ilenmitir.
3. lgi, istidat ve kabiliyetlerini gelitirerek gerekli bilgi, beceri, davranlar ve birlikte i grme alkanl
kazandrmak suretiyle hayata hazrlamak ve onlarn, kendilerini mutlu klacak ve toplumun mutluluuna katkda
bulunacak bir meslek sahibi olmalarn salamak;
Bylece bir yandan Trk vatandalarnn ve Trk toplumunun refah ve mutluluunu artrmak; te yandan
mill birlik ve btnlk iinde iktisadi, sosyal ve kltrel kalknmay desteklemek ve hzlandrmak ve nihayet Trk
Milletini ada uygarln yapc, yaratc, sekin bir orta yapmaktr.
II zel amalar
Madde 3 Trk eitim ve retim sistemi, bu genel amalar gerekletirecek ekilde dzenlenir ve eitli
derece ve trdeki eitim kurumlarnn zel amalar, genel amalara ve aada sralanan temel ilkelere uygun
olarak tespit edilir.
TRK MLL ETMNN TEMEL LKELER

I Genellik ve eitlik
Madde 4 Eitim kurumlar dil, rk, cinsiyet ve din ayrm gzetilmeksizin herkese aktr. Eitimde hibir
kiiye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz.
II Ferdin ve toplumun ihtiyalar
Madde 5 Mill eitim hizmeti, Trk vatandalarnn istek ve kabiliyetleri ile Trk toplumunun
ihtiyalarna gre dzenlenir.
III Yneltme
Madde 6 Fertler, eitimleri sresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri lsnde ve dorultusunda eitli
programlara veya okullara yneltilerek yetitirilirler.
(Deiik: 16.8.1997 - 4306/3 md.) Mill eitim sistemi, her bakmdan, bu yneltmeyi gerekletirecek
biimde dzenlenir. Bu amala, ortaretim kurumlarna, eitim programlarnn hedeflerine uygun decek ekilde
hazrlk snflar konulabilir.
Yneltmede ve baarnn llmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif lme ve deerlendirme
metotlarndan yararlanlr.
IV Eitim hakk
Madde 7 lkretim grmek her Trk vatandann hakkdr.
lkretim kurumlarndan sonraki eitim kurumlarndan vatandalar ilgi, istidat ve kabiliyetleri lsnde
yararlanrlar.
V Frsat ve imkn eitlii
Madde 8 Eitimde kadn, erkek herkese frsat ve imkn eitlii salanr.
Maddi imknlardan yoksun, baarl rencilerin en yksek eitim kademelerine kadar renim grmelerini
salamak amacyla parasz yatllk, burs, kredi ve baka yollarla gerekli yardmlar yaplr.
zel eitime ve korunmaya muhta ocuklar yetitirmek iin zel tedbirler alnr.
VI Sreklilik
Madde 9 Fertlerin genel ve mesleki eitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastr.
Genlerin eitimi yannda, hayata ve i alanlarna olumlu bir ekilde uymalarna yardmc olmak zere,
yetikinlerin srekli eitimini salamak iin gerekli tedbirleri almak da bir eitim grevidir.
VII Atatrk nklap ve lkeleri ve Atatrk Milliyetilii
Madde 10 (Deiik: 16.6.1983 - 2842/2 md.)
Eitim sistemimizin her derece ve tr ile ilgili ders programlarnn hazrlanp uygulanmasnda ve her trl
eitim faaliyetlerinde Atatrk inklap ve ilkeleri ve Anayasada ifadesini bulmu olan Atatrk milliyetilii temel
olarak alnr. Mill ahlak ve mill kltrn bozulup yozlamadan kendimize has ekli ile evrensel kltr iinde
korunup gelitirilmesine ve retilmesine nem verilir.
Mill birlik ve btnln temel unsurlarndan biri olarak Trk dilinin, eitimin her kademesinde, zellikleri
bozulmadan ve arla kalmadan retilmesine nem verilir; ada eitim ve bilim dili hlinde zenginlemesine
allr ve bu maksatla Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu ile i birlii yaplarak Mili Eitim
Bakanlnca gereken tedbirler alnr.
VIII Demokrasi eitimi
Madde 11 (Deiik: 16.6.1983 - 2842/3 md.)
Gl ve istikrarl, hr ve demokratik bir toplum dzeninin gereklemesi ve devam iin yurttalarn sahip
olmalar gereken demokrasi bilincinin, yurt ynetimine ait bilgi, anlay ve davranlarla sorumluluk duygusunun ve
manevi deerlere saygnn, her trl eitim almalarnda rencilere kazandrlp gelitirilmesine allr; ancak,
eitim kurumlarnda Anayasada ifadesini bulan Atatrk milliyetiliine aykr siyasi ve ideolojik telkinler
yaplmasna ve bu nitelikteki gnlk siyasi olay ve tartmalara karlmasna hibir ekilde meydan verilmez.
IX Laiklik
Madde 12 (Deiik: 16.6.1983 - 2842/4 md.)
Trk mill eitiminde laiklik esastr. Din kltr ve ahlak retimi ilkretim okullar ile lise ve dengi
okullarda okutulan zorunlu dersler arasnda yer alr.
X Bilimsellik
Madde 13 Her derece ve trdeki ders programlar ve eitim metotlaryla ders ara ve gereleri, bilimsel ve
teknolojik esaslara ve yeniliklere, evre ve lke ihtiyalarna gre srekli olarak gelitirilir.
Eitimde verimliliin artrlmas ve srekli olarak gelime ve yenilemenin salanmas bilimsel aratrma ve
deerlendirmelere dayal olarak yaplr.
Bilgi ve teknoloji retmek ve kltrmz gelitirmekle grevli eitim kurumlar gereince donatlp
glendirilir; bu yndeki almalar maddi ve manevi bakmndan tevik edilir ve desteklenir.
XI Planllk
Madde 14 Mill eitimin gelimesi iktisadi, sosyal ve kltrel kalknma hedeflerine uygun olarak eitim insan gc - istihdam ilikileri dikkate alnmak suretiyle, sanayileme ve tarmda modernlemede gerekli teknolojik
gelimeyi salayacak mesleki ve teknik eitime arlk verecek biimde planlanr ve gerekletirilir.
Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumluluklar kanunla tespit edilir ve her derece
ve trdeki rgn ve yaygn mesleki eitim kurumlarnn kurulu ve programlar bu kademelere uygun olarak
dzenlenir.
Eitim kurumlarnn yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatm, ara, gere ve kapasiteleri ile ilgili
standartlar nceden tespit edilir ve kurumlarn bu standartlara gre optimal byklkte kurulmas ve verimli olarak
iletilmesi salanr.
XII Karma eitim
Madde 15 Okullarda kz ve erkek karma eitim yaplmas esastr. Ancak eitimin trne, imkn ve
zorunluluklara gre baz okullar yalnzca kz veya yalnzca erkek rencilere ayrlabilir.
XIII Okul ile ailenin i birlii
Madde 16 (Deiik: 10.11.2004-5257/1 md.)
Eitim kurumlarnn amalarnn gerekletirilmesine katkda bulunmak iin okul ile aile arasnda i birlii
salanr.
Bu amala okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birlikleri, okullarn eitim ve retim hizmetlerine
etkinlik ve verimlilik kazandrmak, okullarn ve madd imknlardan yoksun rencilerin zorunlu ihtiyalarn
karlamak zere; ayn ve nakd balar kabul edebilir, madd katk salamak amacyla sosyal ve kltrel
etkinlikler ve kampanyalar dzenleyebilir, okullarn bnyesinde bulunan kantin, ak alan, salon ve benzeri yerleri
ilettirebilir veya iletebilirler. renci velileri hibir surette ba yapmaya zorlanamaz.
Okul - aile birliklerinin kurulu ve ileyii, birlik organlarnn oluturulmas ve seim ekilleri, sosyal ve
kltrel etkinliklerden salanan madd katklar, balarn kabul, harcanmas ve denetlenmesi ile kantin, ak alan,
salon ve benzeri yerlerin ilettirilmesi veya iletilmesinden salanan gelirlerin datm yerleri ve oranlar,
harcanmas ve denetlenmesine dair usul ve esaslar, Mill Eitim ve Maliye Bakanlklarnca mtereken hazrlanacak
ynetmelikle dzenlenir.
Okul - aile birliklerinin gelirleri her trl vergi, resim ve hartan muaftr.
XIV Her yerde eitim
Madde 17 Mill eitimin amalar yalnz resm ve zel eitim kurumlarnda deil, ayn zamanda evde,
evrede, i yerlerinde, her yerde ve her frsatta gerekletirilmeye allr.
Resm, zel ve gnll her kuruluun eitimle ilgili faaliyetleri, Mill Eitim amalarna uygunluu
bakmndan Mill Eitim Bakanlnn denetimine tabidir.
1. GR
19. yzyla gelinceye kadar klid geometrisinden baka bir geometri retimine
rastlanmad hlde, bu yzylda dier akademik disiplinler gibi geometri de ok byk bir
gelime gstermitir. Geometrinin kapsam ve kendi iinde farkl dallara ayrlmas, tahmin
edilenden fazla gelimesine neden olmutur. Bunun sonucu nceki yzyllarda retimi ve
eitimi verilen tek geometri olan klid geometrisi, uzayn geni matematik teorilerinin alt alan
hline dnt. Gnmzde ise 50 den fazla geometriden bahsedildiini grebiliriz (Malkevitch
1991). Bu yzylda eitim ve retim ara ve gereleri de artmtr. Bu eitlilik, modern
geometrinin zenginliini belirttii gibi program dzenleyicilerini,
Okul ncesinden niversiteye kadar, hangi seviyede hangi geometri konu ve kavramlar
ders programlarna dhil edilmelidir?
Hangi geometri konu ve kavramlar geometri eitimine daha yatkndr?
Hangi geometri konu ve kavramlar geometri retimine daha yatkndr?
Geometri eitim ve retiminde hangi yntemler benimsenmelidir?
Geometri eitim ve retiminde hangi ara ve gereler kullanlmaldr?
gibi temel sorulara cevap aramaya zorlamaktadr.
Sir Christopher Zeeman geometrinin kapsamn;
Teoremleri hatrlamak, ispatlar anlamak, tahmin yrtmek, gerei grmek ve evrensel
gr vermek iin matematiin grsel sezgiden yararlanan dallar, geometrinin kapsamna
girmektedir. (Royal Society/JMC, 2001) olarak vermektedir. Bunlar, matematiin dier
dallarnn ve fen bilimlerinin ihtiyac olan fakat gz ard edilen tanabilir becerilerdir.
Gnmzde bilgisayarlarn ve bilgisayar teknolojilerinin gelimesi ile geometri iin eitim
retim ara ve gerelerinin eitlilii artm, artmaya da devam edecektir.
Eitimin yeniden yaplandrlmas srecinde; eitim ve retim yntemlerindeki bilimsel
gelimeler, teknolojideki deimeler, bilginin yeniden rgtlenmesi ve devamll ile toplumsal
beklentiler nemli rol oynamaktadr. Teknolojik gelimeler sayesinde eitim ve retimin
kresellemesi eitim ve retimin boyutunu hzla deitirmektedir. Bu srete hem renci
hem de retici, eitim ve retimin kreselleme srecine uyum salamak zorundadr.
Gnmzde karlalan eitim problemlerinin zmnde yeni k yollarnn gelitirilmesi bir
ihtiyaca dnmtr. renci merkezli bak as ile sorgulayc, analitik dnen ve
sorunlarn zmnde grev alan bireylerin yetitirilmesi arzulanmaktadr. Toplumun gelimesi
ancak eitimin, an gereklerine uygun olarak yaplandrlmasna baldr.
oklu zek uygulamalarn nemseyen eitim anlay, renenleri "ayn" olarak grmek
yerine bireylerin birbirinden farkl olduunu ve bu farklln boyutlarn anlamann nemini
vurgulamaktadr. Teknolojinin hzl gelimesi, retim ve eitimi de bu hza paralel hareket etme
zorunluluuna itmektedir. Bu nedenle; lkeler eitim ve retim sisteminin toplumsal
beklentileri karlamasn salayabilmek amacyla eitim ve retim programlarn srekli
gzden geirmektedirler.
Kresel deiim sreci ile birlikte renmeyi renen, srekli renen, yaratc, iin
btn srelerini bilen, takm almasna yatkn, hata yapmaktan korkmayan ve esnek
dnebilen bireylerin yetitirilmesine ihtiya duyulmaktadr.
Deiim, bilginin yeniden dzenlenmesini ve devamlln zorunlu klmaktadr. Yaratc,
eletiren, dnen, sorgulayan, aratran bireyler aslnda zgrleen bireylerdir. zgrleme, var
olan olduu gibi kabul etmemek ve yenilikler yaratmakla ilgilidir.
6
Gl toplumun temeli renmeyi renen, iletiim kurabilen, teknolojiye hkim, bilgiyle

dost, topluma ve evresine duyarl bireyler yetitirmekle atlr. Bundan dolay oklu gsterim
teknikleri, bilginin farkl biimlerdeki dzenlenmesi de eitimde, zellikle geometri ve
matematik eitiminde, nemli bir yer tutmaktadr. Bir bilginin metin, grafik, sembol, resim, sesli
ve hareketli grntler olarak aktarmnn nasl olaca, bunlar arasndaki etkileim ile
renmeye etkisi konusunda yaplan aratrmalar, matematik eitimine yeni bir boyut
getirmektedir.
Geometrik problemleri cebirsel hle dntrme ve bunlar zerek yorum yapma
geometride vektrel ve analitik yntemi oluturmaktadr. F. Klein; geometriye dnmler
asndan baklmas gerektiini; bu adan bakldnda da; okullarda klid geometrisinin bir n
bilgi geometrisi olarak verilmesi gerektiini sylemitir. Kleinn bu dncesinin hayata
geirilmesi vektrel ve analitik yntem yardm ile yaplabilmektedir.
2. ORTARETM GEOMETR DERSNN AMALARI
Ortaretim geometri dersi ile renciler;
Geometrinin; postulat, varsaym, teorem silsilesiyle yaplandnn farkna
varabilecek,
Tmevarm ve tmdengelim yntemlerini kullanarak geometrik karmlar
yapabilecek,
Konumsal ve uzamsal farkndalk, geometrik sezgi ve hayal gcn gelitirebilecek,
Geometrik ekilleri aklayabilecek, karlatrma ve snflandrma yapabilecek,
Geometrik ekiller arasndaki dnmleri kefedebilecek,
Geometrik kavramlar arasnda ba kurabilecek,
Bilgiyi, geometrik zellikleri ve teoremleri kullanarak geometrik beceriler
gelitirebilecek,
Modeller kullanarak geometri uygulama becerisini gelitirebilecek,
Geometride vektrel, analitik ve sentetik yaklamlarn farkn anlayacak ve bunlar
yerinde kullanabilecek,
Geometrik problemleri cebirsel problem hline dntrecek ve zmlerine
geometrik yorumlar yapabilecek,
Dzlem ve uzay geometrisi arasndaki ilikiyi fark edebilecek,
Uzamsal dnme yeteneini gelitirebilecek,
Evrensel geometri dilini kullanabilecek,
Teoremleri ve ispatlar gnlk hayata yanstabilecek,
Geometrinin tarihsel geliiminin farknda olabilecek,
Geometri ile toplumun tarihsel ve kltrel miras arasnda iliki kurabilecek,
Geometri becerisinin sadece bilgi ve yaa bal deil, deneyime de bal olduunun
farkna varabilecek,
Geometride teknolojiyi kullanma becerisini gelitirebilecek,
Aratrma yapma, bilgi retme ve bilgiyi kullanma becerisini gelitirebilecek,
Geometriye ynelik olumlu tutum gelitirebilecek,
Geometri alannda z gven gelitirebilecek,
Geometrinin doadaki gcn ve gnlk yaamdaki nemini takdir edebilecek,
Geometrinin dier bilim dallar ile olan ilikisinin farkna varabilecek,
Geometri ile sanat arasndaki ilikinin farkna varabilecek ve estetik duygular
gelitirebilecek,
Sistemli, dikkatli, sabrl ve sorumlu olma zelliklerini gelitirebilecek,
Geometrik bilgilerini ara-gere oluturmak iin etkin bir biimde kullanabilecek,
Geometrik bilgileri yardmyla ara-gereleri etkin bir biimde kullanabileceklerdir.
7
3. GEOMETR DERS RETM PROGRAMLARININ GELM

19761977 retim ylndan itibaren lke genelinde modern matematik programlar
uygulamaya konulmutur. Matematik Dersi retim Programnda geometri ve analitik geometri
konular yer almtr.
19871991 yllar arasnda uygulanan Lise Matematik Dersi retim Program 19761977
ylnda beri uygulanmakta olan programlarn aynsdr.
1991-1992 eitim ve retim ylnda kredili ve ders geme sistemine geilmi, ancak yl
sonra 1993-1994 eitim ve retim ylnn bitiminde kaldrlmtr. Hazrlanan programlardaki
en arpc zellik geometri ve analitik geometri konularnn matematik dersi ierisinden
karlarak ayr dersler olarak uygulamaya konulmasdr. Dersin ierii eski programa gre ok
fazla deiiklie uramamtr. 1998 geometri ve analitik geometri ders programlar 1992
ylndakine paralel olarak hazrlanm ve 20052006 retim ylna kadar uygulanmtr.
20052006 retim ylnda liselerin 4 yla karlmas ile Geometri1 Dersi retim
Program 10. snfta; Geometri2 Dersi retim Program 11. snfta; Geometri-3 ve Analitik
Geometri (1-2) Dersi retim Program da 12. snfta okutulmaya balanmtr.
4. PROGRAMIN YAKLAIMI
11. Snf Geometri Dersi retim Programnda Yaklamlar
11. snf geometri dersi retim program, 10. snf geometri dersi retim programnn
devam olup, dzlemin doal geometrisi olarak klid geometrisi; analitik geometri kurgusunda
cebirsel yap olarak vektrel yap; geometrik ispatlarda da sentetik, analitik ve vektrel
yaklamlar esas alnmtr.
Bu yaklamlarla 11. Snf Geometri Dersi retim Program;
a. Kavramlarn anlalmasnn, kullanlmas kadar nemli olduunu,
b. Kavramlarn olumasndan sonra ilem becerisinin devreye girmesi ve bunlarn
ayrlmaz paralar olarak devam etmesi gerektiini,
c. rencinin sadece bilgi ve beceriyi kazanm olmasnn yannda bunlar nasl, nerede,
ne zaman ve niin uygulayacana karar verebilecek duruma gelmesini,
. Geometri ile ilgili kavramlar sentetik, vektrel veya analitik yaklamlarla ele almay,
d. Teoremler ispatlanmadan nce mmkn olan analitik yaklamlar kullanp rnek
zerek motivasyon salamay,
e. spatlara sentetik, vektrel veya analitik yaklamlarla gitmeyi,
f. Elde edilen sonular, gerek hayattaki modelleri yardmyla pekitirmeyi,
g. Konularn ilenmesinde mmkn olduunca vektrel ve analitik yaklamlar esas
almay,
. Bir dzlem modelinde dik koordinat sistemi alarak dzlemsel ekillerin hareketlerini
koordinatlara bal olarak incelemeyi,
h. lkretim Geometri renme Alan ve Yksekretim Geometri Programlar ile uyum
iinde olmay,
. Bir dzlem modelinde dik koordinat sistemi alarak dzlemsel ekillerin hareketler
altnda deimeyen zelliklerini koordinatlara bal olarak incelemeyi,
i. Dzlemin geometrik problemlerini sentetik, vektrel veya analitik yaklamlar
kullanarak zmeyi,
j. Dzlem geometrideki kavramlarn zelliklerini sorgulatmay
ngrmektedir.
Geometriye Yaklam Biimleri

Geometriye Sentetik (Aksiyomatik) Yaklam
Belli postulatlar kullanarak yaplan geometriye sentetik (aksiyomatik) yaklam diyoruz.
ki noktadan bir doru geer.
A
Geometriye Vektrel Yaklam

Vektr cebirinden yararlanarak yaplan geometriye vektrel yaklam diyoruz.
A

OX =
OA + OB OA
OA
O noktas koordinat sisteminin orijini alnrsa
OX
X =+
A ( B A ) yazlabilir.
Bulunan ifade dorunun vektrel yaklamna rnektir.
Geometriye Analitik Yaklam

Bir koordinat sisteminden yararlanarak yaplan geometriye analitik yaklam diyoruz.
=
A
a1 , a2 ) B ( b1 , b2=
(=
) ve X ( x, y )
olmak zere
x - a1
y - a2
=
b1 - a1 b2 - a2
b2
A
a2
ax + by + c =
0
a1
b1
Bulunan ifade dorunun analitik yaklamna rnektir. Ancak vektrel yaklamda bir
koordinat sistemi seilerek verilen noktalarn koordinatlar
X =+
A ( B A ) da yerine yazlr ve
( x, y )= ( a1 , a2 ) + ( b1 a1 , b2 a2 )
x=
a1 + ( b1 a1 )
y=
a2 + ( b2 a2 )
x - a1
y - a2
=
=
b1 a1 b2 a2
ax + by + c =
0
denklemi bulunur. Buradan da grld gibi analitik yaklam, vektrel yaklamdan koordinat
sistemi seilerek de elde edilebilir.
9
Aada bir ekenar drtgensel blgenin alan bants yaklamla ispatlanmtr.

Sentetik Yaklam
A
ABCD ekenar drtgensel blgenin alan
AC f=
ve BD e olmak zere
=
S=
e f
2
Vektrel Yaklam
A
ABCD ekenar drtgensel blgesinin alan

AC , BD =undan
0 oldu

AC BD
S=
olur.
2
Analitik Yaklam
Y
A
ABCD ekenar drtgensel blgesinin alan

AC =
e, 0 ) , AC , BD =0 oldu
( 0, f ) , BD =
(undan;
(, )
e
2
f
2
S=
S=
e
2
, 2f
2

BD < AC , BD > 2

AC BD
2
e f
S=
olur.
2
D ( e, 0 )
B ( 0, 0 )
AC
10
eitliinden
5. PROGRAMIN YAPISI
PROGRAM TABLOSUNDAK BLMLERLE LGL AIKLAMALAR
NTE:
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
renme-retme srecinde,
planlanm ve dzenlenmi yaantlar
yoluyla rencilerden edinmeleri
beklenen bilgi, beceri, tutum ve
deerlerdir.
Kazanmlarn edindirilmesine ynelik

etkinlik ipular verilmitir. Bulunulan evre ve
olanaklara gre bu etkinlik ipularndan
yararlanlarak etkinlik rnekleri oluturulabilir
ya da zgn etkinlikler tasarlanp uygulanabilir.
AIKLAMALAR
Kazanmlarn kapsam,
uyarlar, vurgular, strateji,
yntem ve teknikler, dier
blm ve kazanmlarla ilikiler,
beceri, deer ve lmedeerlendirme etkinlikleri vb. ile
ilgili aklayc ifadeleri ierir.
PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER VE ANLAMLARI

Snf-okul ii etkinlik
lgili etkinliklerin (grupla alma faaliyetleri, bireysel

alma faaliyetleri, projeler, okuma almalar, eitim
teknolojilerinin kullanm vb.) snf iinde yaplacan
gsterir.
Okul d etkinlik
lgili etkinliklerin (alan gezileri, kurum ve kurulularda

yaplan incelemeler, gezi gzlem faaliyetleri vb.)
tamamnn veya baz aamalarnn ev, ktphane, banka,
sanayi ve ticari kurulularda yaplabileceini gsterir.
Ders ii ilikilendirme
lgili niteyle ilikilendirilebilecek dier niteleri ve

ilgili kazanmlarn gsterir.
Dier derslerle ilikilendirme
Belirtilen
etkinliklerin
ilgili
snfn
retim
programnda yer alan, ierik asndan benzerlik gsteren
derslerin konularyla balant kurulabileceini gsterir.
[!] Uyar
Kazanmlar edindirilirken kavram birliini salamak

amacyla verilen tanmlar, zel ayrntlar, ispatlarda
izlenecek yaklamlar, aklayc geometrik zellikleri
vb. gsterir.
nceleme gezisi
lgili etkinliklerin okul dnda banka, sanayi, ticari

kurulular ve deiik iletmelerde inceleme ve aratrma
gezileriyle yaplabileceini gsterir.
lme ve deerlendirme
Eitim retim srecinde ilgili konu iin nerilen

lme-deerlendirme etkinliini gsterir. lmedeerlendirme uygulamalarnda mutlak lme arac
dnlemez. Buradaki lme arac sadece bir neridir.
Gerekirse ders retmeni rencilerin ve dersin
ihtiyacna uygun lme aralar gelitirebilir.
11
5.1. 11. SINIF GEOMETR DERSNN AMALARI

Bu derste rencilerin;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Drtgeni ve temel elemanlarn tanmalar ve bunlar yaad evre ile

ilikilendirmeleri,
Drtgenlerin, evre uzunluunu ve drtgensel blgelerin alan bantlarn
hesaplamalar,
zel drtgenleri ve temel elemanlarn tanmalar ve bunlar yaad evre ile
ilikilendirmeleri,
zel drtgenlerin evre uzunluunu ve zel drtgensel blgelerin alan bantlarn
hesaplamalar,
Dzgn begen ile dzgn altgeni ve temel elemanlarn tanmalar ve bunlar
yaad evre ile ilikilendirmeleri,
Dzgn begen ile dzgn altgenin evre uzunluunu ve alan bantlarn
hesaplamalar,
Dzlemdeki nesnelerin ekillerini tanmalar ve bunlar arasndaki ilikileri dnmler
yardmyla ifade etmeleri,
ekillerde elik, benzerlik, yansma, teleme ve dnme hareketlerini kavramalar ve
uygulamalar yapmalar,
Geometride drtgen, dzgn begen ve dzgn altgen ile sanat arasnda iliki kurarak
estetik duygular gelitirmeleri,
emberi ve temel elemanlarn tanmalar ve bunlar yaad evre ile
ilikilendirmeleri,
emberlerin evre uzunluunu ve dairesel blgelerin alan bantlarn hesaplamalar,
Geometride ember ile sanat arasnda iliki kurarak estetik duygular gelitirmeleri,
Konikleri ve temel elemanlar tanmalar ve bunlar yaad evre ile
ilikilendirmeleri,
zel tipten koniklerin temel elemanlarn tanmalar, standart denklemlerini yazmalar
ve bunlar yaad evre ile ilikilendirmeleri,
Yaratclklarn, estetik anlaylarn ve uzamsal dnme yeteneklerini gelitirmeleri,
Grsel sanatlarla geometri arasndaki ilikiyi aklamalar
amalanmaktadr.
5.2. BECERLER
5.2.1. TEMEL BECERLER
Akl yrtme ve ispat yapma

Problem zme
likilendirme
letiim
Eletirel dnme
Yaratc dnme
Aratrma-sorgulama
Bilgi teknolojilerini kullanma
Giriimcilik
Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma
12
Akl Yrtme ve spat Yapma Becerisi: Geometri dersinde akl yrtme (muhakeme)
becerilerinin gelitirilmesi iin ortamlar hazrlanmaldr. Geometri ile ilgili bilgi ve becerilerin
okul hayat ve okul dndaki hayat kolaylatrmada kazanlm olunan akl yrtme
becerilerinin deeri konusunda rencilerde farkndalk yaratmak byk bir nem tamaktadr.
Programda, rencilerin akl yrtme becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun
iin rencilere aadakilerin kazandrlmas hedeflenmitir:
renme srecindeki ispatlarda sentetik, analitik ve vektrel yaklamlar kullanr.

Yaantsnda, dier derslerde ve geometri dersinde akl yrtme becerisini kullanr.
Geometri renirken karmlarda bulunarak genellemeler yapar.
Yapt karmlarn, genellemelerin ve ispatlarn geerliliini sorgular.
Akl yrtmede ve ispat yapmada z gven duyar.
Akl yrtme ve ispatla ilgili olumlu duygu ve dncelere sahip olur.
Geometrik dncelerini aklarken geometrideki modelleri, kurallar ve ilikileri
kullanr.
Geometri bilgisini kullanarak geometrik nesneleri cebirsel nesneler hline dntrr.
Problem zme Becerisi: rencinin yaamnda karsna kacak problemleri zmek

iin gerekli olan beceridir. Alt becerileri ise; geometrik problemin anlalmas, gerekirse alt
basamaklarn ya da problemin kklerinin bulunmas, problemi uygun ekilde zmek iin
planlama yapmas, zm aamasnda almalarn gzlenmesi, gerektiinde stratejilerin ve
planlarn deitirilmesi, analitik, vektrel veya sentetik yaklamlardan uygun olann snanmas,
zm aamasnda elde edilen veri ve bilgilerin deerlendirilmesi, zme ulalnca zmn
anlamllnn ve ie yararllnn deerlendirilmesi ve yeni problemlerin fark edilmesini ierir.
Problem zme, geometri dersinin ayrlmaz bir parasdr. Problem, zm yolu nceden
bilinen altrma veya soru olarak alglanmamaldr. Geometri ile ilgili bir durumun problem
olabilmesi iin farkl bilgi ve becerilerin birlikte kullanlmasna ihtiya duyulmal ve
allagelmi zm yolu olmamaldr. Problem, ilgi ekmeli ve ihtiya hissettirmelidir. Bu
durumda rencilerin, geometri dersinde kazandklar bilgi ve becerileri daha anlaml olacak ve
bu bilgiyi farkl durumlara uygulamalar kolaylaacaktr. Geometri dersinde ak ulu
problemlere de yer verilmelidir. Bu problemler, birden fazla strateji kullanlarak zlebilen
veya farkl sonular elde edilen trdendir.
Problem zmeye kural temelli yaklalmamaldr. rencilere problemi zmeye
uramalar iin frsat tannmal ve yaratc olmalar iin ortam dzenlenmelidir. Problem zme,
bal bana konu deil bir sretir. Bu srete, problem zme becerilerinin kazandrlmas ve
kullanlmas hedeflenmitir. Problem zme kapsaml bir ekilde ele alnmaldr. rencilerin
problemleri farkl yntem ve tekniklerle zebilecei, problem zme ile ilgili dncelerini
akran ve retmenleriyle rahatlkla paylaabilecei snf ortamlar oluturulmaldr. Ayrca
renciler, problem zme srecinde farkl yntem ve teknikler kullanmaya deer vermeyi
renmelidirler.
rencinin problemi nasl zd, problemdeki hangi bilgilerin bu zme katkda
bulunduu, problemi nasl temsil ettii (tablo, ekil, somut nesne vb.), setii stratejinin ve
temsil biiminin zm nasl kolaylatrd zerinde durulmaldr.
Problem zme srecinde renci problemi dikkatli okumal, problemi anlamal
(verilenleri, istenenleri belirlemeli, kendi cmleleri ile problemi aklamal, ne sorulduunu
belirlemeli), plan yapmal (plan yaparken eksik veri olup olmadna dikkat etmeli kullanaca
stratejilere karar vermeli), plan uygulamal ve ulat sonucun doruluunu veya anlamlln
13
kontrol etmelidir. Kontrol sadece sonda deil sre boyunca yaplmaldr. Ayrca zlm
problemlerin varyasyonlar eklinde problem oluturmasna frsat tannmas byk nem
tamaktadr. Problem zldkten sonra verilerden biri veya birka deitiinde neler olaca
zerinde durulmaldr. Problem zm genelleme yapmaya uygunsa genelleme yaplmaldr.
Problem farkl strateji kullanarak zmeye uygunsa farkl strateji kullanarak zlmelidir.
Problem zme becerileri kazandrlrken izlenen admlar renciler iin anlamsz hle
getirilmemelidir. renci, problem zerken farkl stratejiler kullanabilmelidir. Problem zme
yollar renciye dorudan verilmemeli, rencilerin kendi zm yollarn oluturmalar iin
uygun ortam salanmaldr. Snf ii tartmalarla, en iyi zm yollarna birlikte karar
verilmelidir. Problem kurma, problem zmenin admlarndan biri olabilecei gibi bamsz
olarak da kullanlabilir. Bireysel olarak, grupa veya snfa problem kurma almalar
yaptrlabilir.
renciler, problemi her zaman tam olarak zmek zorunda braklmamaldr. Problemin
farkl biimde ifade edilmesi, eksik veya fazla bilgi olup olmad, eer eksik bilgi varsa bunu
tamamlayp problemi zmesi istenebilir.
renciler, problem zme srecinde baar kazandka, kendi zm yollarna deer
verildiini hissettike, kendilerinin de geometri dersini baarabileceklerine ilikin gvenleri
artar. Bylece renciler problem zerken daha sabrl ve yaratc bir tutum iine girerler.
Geometri dili ile iletiim kurmay renirler ve st dzey dnme becerilerini gelitirirler.
Problemler sadece problem zme becerilerini kazandrmak iin deil motivasyon uyandrmak
ve geometri retmeyi salamak iin de kullanlmaldr. Geometrik akl oyunlar, bantya
ulama, verilen bilginin doruluunu gsterme, geometrik izimleri kullanarak isteneni
gerekletirme, bir sorunu zmek iin ara ve gere gelitirme vb. kullanlarak rencilerin
problem zme becerileri gelitirilebilir. renciler, problem zme srecindeki uralar
sorgulatlmal, bu srete ve sonrasndaki yaantlar hakkndaki duygu ve dnceleri ifade
ettirilmelidir.
Programda, rencilerin problem zme becerilerinin geliimine nem verilmektedir.
Bunun iin rencilere aadakilerin kazandrlmas hedeflenmitir:
Geometriyi renmek iin problem zmeden yararlanr.
Problem zmenin renmeye katk salayacana ilikin farkndalk gelitirir.
Yaantsnda karlat yeni bir durumda, geometrideki problem zme becerisini
kullanr.
Problem zme admlarn anlaml bir ekilde uygular.
Problem zmenin yan sra kendi problemlerini de kurar.
Problemde verilenler ile kullanlanlarn ayn olmas gerektiini bilir.
Problem zmede z gven duyar.
Problem zme ile ilgili olumlu duygu ve dncelere sahip olur.
Problem zme Stratejilerinin Seilmesi ve Uygulanmas
Deiik problemleri zebilmek iin farkl problem zme stratejileri kullanma becerileri
kazandrlmaldr.
Deneme-yanlma
ekil, resim, tablo vb. kullanma
Materyal (malzeme) kullanma
Sistematik bir liste oluturma
rnt arama
Geriye doru alma
Tahmin ve kontrol etme
14
Varsaymlar kullanma
Problemi baka bir biimde ifade etme
Problemi basitletirme
Problemin bir blmn zme
Benzer bir problem zme
Akl yrtme
lem seme
Denklem kullanma
Canlandrma vb.
Yorum yapma
Problem zmede, stratejiler bazen tek bana kullanlabilecei gibi birka strateji birlikte
kullanlabilir. Problem zme becerileri deerlendirilirken farkl stratejiler kullanlarak
zlebilecek problemlere yer verilmelidir.
Uygun aralklarla bir problemin zmnden hemen sonra rencilerin problem zme
stratejileri ile ilgili z deerlendirme yapmalar istenir. Bylece renciler, deerlendirme
srecine katlm olur ve rencilerin problem zme stratejilerini ne kadar bildikleri ve
uyguladklar grlebilir. Bu almay ders ylnn ilk drt aynda yapmak yeterli olabilir. nk
bu zaman diliminde renciler problem zme stratejileri hakknda bilgi sahibi olur.
likilendirme Becerisi: Geometri, sadece kurallar, semboller, ekiller ve ilemlerden
ibaret deildir. inde bir anlam btnl olan dzenler ve ilikiler andan olumaktadr.
Ayrca, geometri ile dier disiplinler ve yaam arasnda da ilikiler bulunmaktadr. Sz edilen
ilikilerin kullanlmas iin oluturulan ortamlar, rencilerin geometriyi daha rahat ve daha
anlaml renmelerini salayacaktr. Bunun yan sra edinilen bilgi ve becerilerin kalclklar
artacak, geometrinin gcnn takdir edilmesi salanacak, geometri dersinde z gvenleri
artabilecek ve geometri dersine ynelik olumlu tutuma sahip olabileceklerdir.
Geometri kavramlarnn gelitirilmesi bir ders saati ile snrlandrlmadan sre iinde
gerekletirilmelidir. Geometri kavramlar arasndaki ilikilerin aratrlmas, tartlmas ve
genelletirilmesi de ayn sre iinde ele alnmaldr. Snfta ele alnan bir konunun dier
alanlarla ilikisi aratrlmaldr. rencilerden, kavram ve kurallar arasnda karlatrmalar
yapmalar istenmeli, onlara somut ve soyut temsil biimleri arasnda ilikilendirme
yapabilecekleri problemler zdrlmelidir.
Programda, rencilerin iletiim becerilerinin geliimi iin aadakilerin kazandrlmas
hedeflenmitir:
Geometri renirken ilikilendirmeden yararlanr.
Geometrideki konular arasnda i ilikilendirmeler yapar.
Geometri ile dier disiplinler ve yaam arasnda ilikilendirme yapar.
Geometrik kavramlarn, ilemlerin ve durumlarn farkl temsil biimlerini ilikilendirir.
Farkl temsil biimleri arasnda dnm yapar.
likilendirmede z gven duyar.
likilendirme ile ilgili olumlu duygu ve dncelere sahip olur.
letiim Becerisi: Konuma, dinleme, okuma, yazma gibi szel; vcut dili, iaret dili gibi
szel olmayan iletiim becerilerini etkili ve bulunduu ortama uygun olarak kullanmay kapsar.
Bulunduu ortama uygun olarak kullanmas gereken konuma slubunu belirleme, uygun ekilde
hitap etme, vcut dilini gerektii yerde, gerektii lde kullanma, aktif olarak dinleme, sz
hakk verme, grup ierisinde etkin bir ekilde arkadalaryla etkileim ierisinde olma, okurken
etkin ve hzl bir ekilde okuma, okuduunu anlama ve eletirme, yazarken ve konuurken hedef
15
kitleye uygun slup kullanma, kendi ve bakalarnn yazdklarn eletirme gibi alt becerileri
ierir.
Geometri, aralarnda anlaml ilikiler bulunan, kendine zg sembolleri ve terminolojisi
olan evrensel bir dildir. Geometri dilinin doru ve etkili bir ekilde kullanlabilmesi iin
rencilere anlaml gelmesi ve ihtiya olarak hissedilmesi gereklidir. Geometrinin uygulama
srecinde ve sonrasnda szl anlatmdan, yazl ifadeden, izimden ve somut modellerden
yararlanmak byk nem tamaktadr.
Geometri hakknda konuma, yazma ve dinleme, iletiim becerilerini gelitirirken ayn
zamanda rencilerin geometri kavramlarn daha iyi anlamalarna da yardmc olur. retmen,
rencilerin dncelerini aklayabilecei, tartabilecei ve yaz ile anlatabilecei snf
ortamlar oluturmal ve rencilerin daha iyi iletiim kurabilmesi iin uygun sorgulamalarda
bulunmaldr.
Programda, rencilerin iletiim becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin
rencilere aadakilerin kazandrlmas hedeflenmitir:
Geometrinin sembol ve terimlerini etkili ve doru kullanr.
Geometrinin aralarnda anlaml ilikiler bulunan, kendine zg sembolleri ve
terminolojisi olan bir dil olduunu fark eder.
Geometri dilini; geometrinin kendi iinde, farkl disiplinlerde ve yaantsnda uygun,
etkili bir biimde kullanr.
Geometrik kavramlar, ilemleri ve durumlar farkl temsil biimleriyle ifade eder.
Geometri ile ilgili konumalar dinler ve anlar.
Duygu ve dncelerini aklarken farkl temsil biimlerinden yararlanr.
Geometri dilini kullanmada z gven duyar.
Geometri dilinin kullanm ile ilgili olumlu duygu ve dncelere sahip olur.
Eletirel Dnme Becerisi: Kuku temelli sorgulayc bir yaklamla konulara bakma,
yorum yapma ve karar verme becerisidir. Sebep-sonu ilikilerini bulma, ayrntlarda benzerlik
ve farkllklar yakalama, eitli ltleri kullanarak sralama yapma, verilen bilgilerin kabul
edilebilirliini, geerliliini belirleme; analiz etme, deerlendirme, anlamlandrma, karmda
bulunma gibi alt becerileri ierir.
Yaratc Dnme Becerisi: rencilerin bir temel fikri ve rn deitirme, birletirme
yeniden farkl ortamlarda kullanma ya da tamamen kendi dncelerinden yola karak yeni,
farkl rnler ve bilgiler retme; olaylara farkl bakabilme, kk apl da olsa baz bulular
yapabilmelerini kapsar. Ayrntl fikirler gelitirme ve zenginletirme, sorunlara benzersiz ve
kendine zel zmler bulma, fikirler ve zmler retme; bir fikre, rne ok farkl alardan
bakma, btnsel bakma alt becerilerini ierir.
Aratrma-Sorgulama Becerisi: Doru ve anlaml sorular sorarak problemi fark etme ve
kavrama, problemi zmek amacyla neyi, nasl yapmas gerektii ile ilgili aratrma planlamas
yapma, sonular tahmin etme, kabilecek sorunlar gz nne alma, sonucu test etme ve
fikirleri gelitirmeyi kapsar. Anlaml tahminde bulunma, uygun aratrma ortamna karar verme,
aratrmada ne tip ve ne kadar delil toplamas gerektiine karar verme, bilimsel yaklam
kullanarak aratrmay planlama, nasl gzlem ve kyas yapacan belirleme, ara ve gere
kullanma, doru ve hassas lmler yapabilme; sonular sunma yollarn belirleme, sonularn
tekrar incelenmesi gerekip gerekmediine karar verme, bulunanlarla asl fikrin balantsn
kurma, bulunanlar uygun bir dille ifade etme, verileri ortaya koyma, sonucu destekleyici
verilerin yeterliliine karar verme, bulunanlarn ilk beklentileri karlayp karlamadna karar
verme gibi alt becerileri ierir.
16
Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi: Bilginin aratrlmas, bulunmas, ilenmesi,

sunulmas ve deerlendirilmesinde teknolojiyi kullanabilme becerilerini kapsar. Bilgi
teknolojilerini yerinde kullanma konusunda doru karar verme, bilgi teknolojilerini kullanrken
planlama yapma, bu teknolojilerin kullanlmas iin gerekli becerilere sahip olma, bu
kaynaklardan bilgiye ulama, taranan bilgilerin ie yararlln sezme ve ayrma, ayrlan bilgileri
analiz etme, ie yarayanlar seme, seilen bilgileri deerlendirme, sonuca varma, sonucu uygun
formda sunma ve yeni alanlarda kullanma alt becerilerini ierir.
Giriimcilik Becerisi: Sosyal ilikilerde, iletiimde, i dnyasnda ve benzeri alanlarda
gerekli ve etkili davranlar uygun bir ekilde ve uygun zamanda ortaya koymak veya talep
grebilecek bir rn veya hizmeti daha iyi retebilmek ya da pazarlayabilmek amacyla yeni bir
sistem kurmak iin gerekli olan becerilerdir. Giriimcilik; empati kurma, insan ilikilerinde
uyumlu davranlar gsterebilme, plan yapma, planlarn uygulayabilme, risk alma; herhangi bir
alanda ihtiya duyulabilecek bir rnn gerekliliini sezme, rn planlama, retme, pazar
aratrmas yapma, pazarlayabilme gibi alt becerileri ierir.
Trkeyi Doru, Gzel ve Etkili Kullanma Becerisi: Okuduunu, dinlediini,
grdn, doru, tam ve hzl olarak anlayabilme; duygu, dnce, hayal ve isteklerini ak,
anlalr bir ekilde ve eksiksiz ifade edebilme, Trkenin kurallarna uygun cmleler kurma,
zengin bir sz varlna sahip olma ve estetik bir bak as kazanma gibi alt becerileri ierir.
5.2.2. Z DZENLEME BECERLER
Programda, rencilerin z dzenleme ile ilgili becerilerin geliimi nemli bir yer
tutmaktadr. z dzenleme ile ilgili becerilerin bir ksm beceriler ve duyusal zellikler
blmlerinde yer almtr. Bunlara ek olarak rencilerde, aadaki z dzenleme becerilerinin
de kazandrlmas hedeflenmitir:
Geometriyle ilgili konularda kendini motive eder.

Geometri dersi iin hedefler belirleyerek bunlara ulamada kendini ynlendirir.
Geometri dersinde istenenleri zamannda ve dzenli olarak yapar.
Geometriyle ilgili almalarda kendi kendini sorgular.
Gerektiinde ailesinden, arkadalarndan ve retmenlerinden yardm ister.
Geometri dersine verimli bir ekilde alr.
Geometri snavlarnda heyecanl ve panik hlde olmaz.
Geometri dersindeki ilikilerinde saygnn, deer vermenin, onurun, hogrnn,
yardmlamann, paylamann, drstln ve sevginin nemini takdir eder.
Geometri dersinde yaplan almalarda temiz ve dzenli olur.
Geometri dersinde eyalar ve materyalleri kullanrken zen gsterir.
5.2.3. DUYUSAL ZELLKLER
Geometri kavram ve becerileri gelitirilirken rencilerde duyusal geliimin de gz
nnde bulundurulmas gerekmektedir. Bunun iin programda, aadaki duyusal zelliklerin
rencilerde kazandrlmas hedeflenmitir:
Geometriyle uramaktan zevk alr.
Geometrinin gcn ve gzelliini takdir eder.
Geometride dersinde z gven duyar.
Bir problemi zerken sabrl olur.
Geometri renebileceine inanr.
Geometri ile ilgili olumlu tutumunu ve baarsn etkileyecek kayglara kaplmaz.
Geometriyle ilgili konular tartr.
Geometri renmek isteyen kiilere yardmc olur.
17
Gerek hayatta geometrinin neminin farknda olur.

Geometri dersinde istenenleri yerine getirir.
Geometri dersinde yaplmas gerekenler dnda da almalar yapar.
Geometri kltrn yaamna uygular.
Geometriyle ilgili almalarda yer alr.
Geometrinin bilimsel ve teknolojik gelimeye katksnn farknda olur.
Geometrini kiinin yaratcln ve estetik anlayn gelitirdiine inanr.
Geometrinin mantksal kararlar vermeye katkda bulunduuna inanr.
Geometrinin estetik ynnn farknda olur.
Geometrinin elenceli ynnn farknda olur.
Geometrinin zihinsel geliime olumlu etkisi olduunu dnr.
5.2.4. PSKOMOTOR BECERLER

Programda, rencilerin psikomotor becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun
iin rencilerde;
Kt eitlerini etkin kullanma,
Kt katlayarak geometrik ekiller, ilikiler, desenler, sslemeler oluturma,
Kt keserek geometrik ekiller, ilikiler, desenler, sslemeler oluturma,
Simetri aynasn etkin kullanma,
Karesel geometri tahtasn etkin kullanma,
Dairesel geometri tahtasn etkin kullanma,
Birim kpleri etkin kullanma,
ok kplleri etkin kullanma,
Hacim takmlarn etkin kullanma,
Makas ve maket ban etkin kullanma,
Pergeli, cetveli, iletkiyi ve gnyeyi etkin kullanma,
Hesap makinesini etkin kullanma,
Bilgisayar yazlmlarn etkin kullanma,
Ders ara-gereleri gelitirme ve etkin kullanma,
evresinden dorudan alp kullanabilecei malzemeleri etkin kullanma,
Kaslarn etkinlik yaparken etkin kullanma,
izim yapma,
Pantograf etkin kullanma vb.
psikomotor becerilerinin kazandrlmas hedeflenmitir.
5.3. GEOMETR RETM VE RENME
Van Hiele (Van Hil) geometrik dnme becerilerini 5 hiyerarik seviyeye ayrmtr
(Fuys, Geddes & Tischler,1988):
0. Seviye (Grselletirme): renciler, ekilleri sadece grnmlerine gre tanrken
ekillerin zelliklerini alglamazlar. Muhakeme etmeden, alglarn dikkate alarak karar verirler.
Ayrca, sklkla bildikleri n modelleri ile karlatrrlar.
I. Seviye (Analiz): renciler, ekilleri zelliklerin toplam olarak grrler. Geometrik
ekilleri tanr ve zellikleri isimlendirebilirken bu zellikler arasndaki ilikileri gremezler.
Nesneleri betimlerken, bildii btn zelliklerini sralarken hangi zelliklerinin gerekli ve yeterli
olduunu ayrt edemezler.
18
II. Seviye (Soyutlama): renciler, zellikler ve ekiller arasndaki ilikileri

alglayabilirler.
Anlaml tanmlar yapabilir ve informel aklamalarla muhakemelerini
dorulayabilirler. Mantksal gerektirmeler (implications) ve snfa dhil olmalar anlalabilir.
Formal karmlarn roln ve nemini anlayamazlar.
III. Seviye (karmda Bulunma): renciler formel ispat yapabilirler, aksiyomun ve
tanmn roln anlarlar. Gerekli ve yeterli koullarn ne olmas gerektiini bilirler.
IV. Seviye (Rigor): renciler karmlarn formel bak alarn anlayabilirler.
Matematik sistemlerini kurabilir ve karlatrabilirler. klid d geometriyi anlayabilirler.
Uzamsal muhakeme, matematikte olduu kadar dier derslerde de nemlidir. Geometri,
matematik yapma konusunda kltrel ve tarihsel zenginlik salar. Geometride ilgin, bazen de
artc veya sezgi d pek ok sonu vardr ki rencilerde, daha fazla renme ve anlama
isteini kamlar. Merak uyandrmak ve aratrmaya tevik etmek iin geometri sunumu yapmak,
rencinin renmesini ve geometriye kar eilimini gelitirir. Merakl hle getirilen
rencilerle geometrik problemleri tartmak; dncelerini aklamalar ve sezgilerini
desteklemeleri iin yaplandrlm iddialarn gelitirmek, ispatn nemini kavrama ve iliki
kurma becerisini dzenlemeye yol aar. Geometri; rencinin ruhsal, moral, sosyal ve kltrel
geliimine nemli lde katklar salar.
5.4. RENME VE RETME SREC LE LGL TEMEL LKELER
1. renme etkinlikleri/yaantlar, rencilerin geliim dzeylerine uygun ve anlaml
olmaldr.
2. Etkinliklerde, gerekli grldnde, grup almalarna yer verilmeli, gruplar nceden
oluturulmal ve hazrlk iin yeterli sre verilmelidir.
3. Etkinlikler, mmkn olduunca rencilerle birlikte planlanmal ve yararlanlacak
renme retme strateji, yaklam, yntem ve tekniklerin seiminde rencilerin gr ve
nerileri alnmaldr.
4. Etkinlikler gerekletirilirken rencilere yeterli ve uygun materyal destei
salanmaldr.
5. renme ve retme etkinlikleri rnle birlikte srece de ynelik olmal ve renci
baarlarnn deerlendirilmesinde bireysel farkllklar ilkesine dikkat edilmelidir.
6. renme ve retme etkinliklerinde yalnzca bilgiyi aktarmak deil, bilgiyi yeniden
yaplandrmak, yeni durumlara transfer etmek ve sentez yapmak temel ama olarak alnmaldr.
7. renme ve retme etkinlikleri hem neyin, ne kadar renildiini hem de nelerin,
neden renilemediini belirlemeye ynelik ok ynl bir anlayla deerlendirilmelidir.
8. renme ve retme etkinliklerinde rencilerin hazr bulunuluk dzeyleri, alg ve
gdleri, bireysel zellikleri ve derse katlmlar desteklenmelidir.
9. renme etkinliklerinin deerlendirilmesi, renme srecinin dinamikleri ile bireysel
farkllklar anlamaya ve deiik durumlara uyarlamaya ynelik etkinlikler dizisi olarak
yaplandrlmaldr.
10. retmen, rencilere renmeyi ve kendini gerekletirmeyi ieren ipular
vermelidir. Baka bir ifadeyle renmeyi renme temel alnmaldr.
11. retmen, renme etkinliklerinin planlanmas aamasnda, rencileri uygun frsatlar
salayarak gdlemeli; uygulama ve deerlendirme aamalarnda ise pekitireler kullanarak
renmenin kalcln artrmal ve renciye dnt salamaldr. Bu balamda, her rencinin
srece katlarak haz duymas ve retim sonularna ulamaktan dolay doyum salamas temel
alnmaldr.
12. renme; belli bir amaca ynelik olarak dzenlenmi yaantlar yoluyla edinilen
bilisel yeterlikleri, duyusal zellikleri ve psiko-motor becerileri kapsar. Buna gre renme,
uygun yaant rnekleriyle desteklenerek bireyin duygu, dnce ve hareketlerini btnletiren
19
dzenli davran rntlerinin anlatmdr. Etkinlikler rencilerin katlmn gzeten bir

anlayla yaplandrlmal, onlarn beklenti ve gereksinimlerine gre empatik bir duyarlk iinde
ynetilmelidir.
13. renme, yaam boyu sren rntler btndr. renmelerde bireyin belli bir
mekn, zaman ya da program ile snrlandrlamayan ok ynl ve karmak doas dikkate
alnarak kiilik kazanmas temel alnmaldr. Bylece birey, sosyal ilikiler iinde kendi
yaantlarn zmleme bilinci gelitirerek yaamn anlaml etkinliklere yneltebilir. Bu amala
rencinin, olumlu bir benlik algs bilinci gelitirmesi salanmaldr.
14. Her insan, hayata etkin ve retken bir biimde katlarak kendini gerekletirme
ihtiyacndadr. Bu balamda insan doas, olumlu ve gelitirilebilir bir potansiyele sahiptir.
renme ve retme etkinliklerinde ama, bireyin zerklik ve btnln korumasn
salayacak frsatlar sunarak kiisel ilgi ve beklentileri ynnde ilerlemesine yardmc olmaktr.
Bu nedenle renciler, kat program yaplar iinde belli hedeflere mutlaka ulamak durumunda
braklmamal, bireysel zellik ve farkllklarna sayg gsterilmelidir.
15. renme sreklilik ve birikimlilik zellikleri gsterir. Bu nedenle renme retme
etkinlikleri/yaantlar zelden genele, basitten karmaa doru akan, somuttan soyuta doru
gelien ve kendi iinde btnlk gsteren etkinlikler dizisi olarak yaplandrlmaldr.
16. renme ve retme etkinliklerinin/yaantlarnn ilikilendirilmesi iin renciye
pozitif transfer yapma imkn salanmaldr. Bu amala renciler, nceki birikimlerinden
yararlanabilecei problem durumlar ile kar karya braklp yaparak, yaayarak renmesi ve
bilgilerini yeni durumlara genellemesi iin gdlenmelidir.
17. renme ve retme sreci, renciler arasnda yarma ve rekabet gibi ykc
duygular krkleyen bir anlayla deil; paylama, i birlii ve dayanma gibi insani bir ortam
iinde ynetilmelidir. Bu balamda, snfta demokratik bir renme ortam salanmal ve
renciye her durumda kendini ifade edebilmesi iin gerekli duygusal destek verilmelidir.
retmenin koulsuz sevgi ve gven veren kiilii, rencinin kendini olumlu hedeflere
yneltmesinin gvencesidir. Bu yzden retmen, rencileri alkan-tembel gibi kategorik ve
n yargl bak alaryla deerlendirmemeli, her bireyin kendi zgnl iinde, esiz ve
biricik olduunu kabul etmelidir.
18. renme ve retme srecinde sunulan pekitireler ile ipular, rencinin fiziksel,
toplumsal ve psikolojik saln koruyucu ve gelitirici nitelikte olmaldr. te yandan doru
zaman ve ierikte sunulmas gereken ipularnn, rencinin sosyal-kltrel ortamna ve bireysel
zelliklerine uygun olmasna zen gsterilmelidir.
19. renme ve retme srecinde uygun renim stratejileri seilirken rencilerin
karakteristikleri (n bilgi, beceri, tutum, deerler ve geliim dzeyleri), renilecek konu,
eriilebilir kaynaklar (olanaklar) ve ayrlan sre dikkate alnmaldr.
20. retmenin ne yaptndan ok, rencinin zihinsel ve bedensel olarak ne yapt
merkeze alnmaldr. rencinin pasif olarak kendi nne sz, yaz, gsteri vb. ekillerde
konulan bilgileri renmesinden ok, tpk bir bilim insan gibi gereksinim duyulan bilgiyi ortaya
karmaya ve deerlendirmeye ynelik faaliyetlere girimesi, etkin olarak bilgi oluturma ve
edinmeye abalamas ve bunu uygun ekillerde tartmaya sunmas renme olarak
nitelenmektedir. Byle bir amaca hizmet eden retim yntemleri retmenin bir antrenr gibi
rencileri motive eden, durumlara tan koyan, gerektiinde rehberlik eden, saha kenarndan
ileyii yneten, yeni ve zgn ortamlar hazrlayabilen, renmekten bkmayan ve srekli
aratran zelliklere sahip olmasn gerektirir. renci de aratrma ve sorgulama yntemlerini
kullanarak ak ulu ve gnlk hayatta da karl olan konulara kendine gre cevaplar arayan
ve bylece bilgi retebilen bir birey konumuna gelmektedir. Bu srelerde renci hem bedenen
hem de zihnen aktif olur ve ok daha kapsaml bir bak as gelitirir.
21. renme ortam dzenlenirken zellikle elerle/gruplarla almak etkin bir retim
stratejisi olarak ele alnmaldr. Programda, i birlikli renme stratejilerinin gerektii lde
kullanlmas ngrlmektedir. birlikli renmede renciler gruplandrlrken eitli ekillerde
20
gruplarn oluturulmas uygun olur. nk bu durumun dk baarl renciler iin rehberlik,

iyi rnek veya kendi snrlarn zorlama ve gelitirme; dier renciler iin de renilenleri
pekitirme olana salad grlmtr.
22. retmenler, programda belirtilen renme ve retme hakkndaki anlaylar ve
rencilerin bireysel zelliklerini dikkate alarak onlarn istenen kazanmlar edinmesinde en
uygun dzenlemeleri yapmaldr.
5.5. GEOMETR
AAMALAR
DERS
KONULARININ
RETMNDE
ZLENECEK
Geometri dersi konularnn retimi planlanr ve uygulanrken;
Merak uyandrma
Kefettirme
Bilgi verme
Uygulama
lme ve deerlendirme
aamalar izlenir.
Merak Uyandrma: rencinin ilenecek konuya ynelik; merakn, motivasyonunu,
ilgisini salamak amacyla ksa cevapl ak ulu sorular, grseller, konunun tarihsel ve kltrel
geliimi vb. ile yaplan hazrlk almalardr. Merak uyandrma ayn zamanda yeni konu ile
daha nceki konular arasnda bir iliki kurularak da yaplabilir.
Kefettirme: rencilere ilenecek konuya ynelik; inceleme, taslak ekil izme, izdiini
dnme, izdiini szle ifade edebilme, izdiini geometri dilinde ifade edebilme, ispat yapma
vb. almalarn yapld aamadr. Bu aamann merak uyandrma aamas ile btnlk
salamasna dikkat edilmelidir. Bu aamann en nemli noktas rencilerin ve retmenin
aldklar rollerdir. Bu aamada rencilerin mutlaka kendi balarna (grup ya da bireysel olarak)
tamamlayacaklar almalar seilmelidir. retmen, bu aamada rencilere iyi bir rehber
olmaldr. retmen, almann sonucuna rencilerin kendi balarna ulamasna yardmc
olacak ekildeki sorular ve ynlendirmeler yaparak almaya katlmaldr. renciler, ulatklar
sonular nce szel ifade ile sonra geometrik terminolojiyi kullanarak yazl aklar. Bunlar
gerekirse snf ortamnda paylalp tartlr.
Bilgi Verme: Bir nceki aamada zerinde allan geometri konusunun ierdii
kavramlar tanmlanp zellikler ispatlanr veya verilir. Bilgi verme; geometri terminolojisine
bal kalnarak, renci ile retmenin ortak bir dil gelitirmeleri amacyla verilir. Ama
konunun daha iyi anlalmas olduu iin retmen nce ilk iki aamada oluan daarckla
kavramlar rencilerin tanmlamalarn ister, sonra oluan fikirleri toparlayarak kavram ksaca
ifade eder. Eer ispat yaplmas gerekiyorsa ispatn her aamasnda bir nceki aama rencilere
sorularak ispat gerekletirilir. spat esnasnda renciler tarafndan sorulan sorulara gerekeler
istenerek doruya ulamalar salanr.
Uygulama: Bu aamada, baz rencilerin daha nceki aamalarda edindikleri kavram
yanlglarn dzeltmek iin renme ortamlar hazrlanr. retmenler, rencileri rendikleri
bilgi ve deneyimleri yeni durumlarda kullanmalar iin tevik eder. Ayrca, rencilerin
ulaamadklar alternatif aklamalar ve alternatif soru zmlerini renciler ile paylar.
renciler ise nceki bilgi ve deneyimlerini benzer durumlarda kullanrlar. Sonu olarak, bu
aama rencilerin kavramsal renmelerini ileri gtrmek iin etkili bir ortam oluturma
aamasdr.
lme ve Deerlendirme: rencilerin kavramlar, beceriler, sreler ve uygulamalar
hakkndaki performansnn ve anlamalarnn llp deerlendirildii almalardan oluan;
21
rencinin, retmenin ve velinin ayr ayr dnt ald bir sretir. Bu dntler dorultusunda
renme ortamlarnda deiiklik yaplmas gerekebilir. lme ve deerlendirme yntem ve
tekniklerinde eitlilik salanmas yeni program tarafndan nerilmektedir. Bu aamada,
retmen rencilerin kendi kendilerini ve arkadalarn deerlendirmeleri iin de olanak
salamaldr.
5.6. LME VE DEERLENDRME
Eitim retim sreci ierisinde lme ve deerlendirmenin tartlmaz bir nemi vardr.
rencilerin gl ve zayf yanlarn, baarlarn ve eksikliklerini, retim yntemlerinin
yeterliini ve etkinliini lme deerlendirme ile anlayabiliriz. lme ve deerlendirme
almalar dersin amalar ve kazanmlarna uygun olarak retim etkinlikleri ile birlikte
yrtlmelidir. renciler eitim retim srecinde renmeye devam ederken deerlendirme
sreci de kazanmlar erevesinde devam etmelidir.
lme deerlendirme almalar ile sadece rn deil, renme sreleri de izlenip
deerlendirilerek gerektiinde, retim yntemleri ve snf etkinlikleri deitirilebilir. lme
aralarndan elde edilen verilerle yaplan deerlendirmeler renci, retmen ve program iin
dnt olarak kullanlabilir. Bu deerlendirmelerin amac, renci renmelerindeki eksiklikleri
tespit edip retme-renme srecine katkda bulunmaktr. Bylece, deerlendirme renmenin
bir paras hline dnr.
rencilerin etrafndaki dnyay anlama ve kefetmelerine yardmc olan geometri
dersinde yaplacak olan lme ve deerlendirme almalarnda; analiz etme, farkl zm
yollar kullanma, problem gelitirme ve zme, zm sunabilme gibi beceriler gz nne
alnmaldr. Ayrca rencilerin geometriyi gnlk hayatta ne kadar uygulayabildikleri,
geometride kavramsal ilikileri ne kadar kurabildikleri, geometriye ynelik tutumlarnn nasl
olduu, akl yrtme ve sosyal becerilerinin ne kadar gelitii de gz nnde bulundurulmaldr.
Geometri dersi iin yaplacak olan lme ve deerlendirme almalar geometri
programnda yer alan kazanmlara ve temel becerilere ynelik olmaldr. Amacmz programda
yer alan kazanmlarla becerileri ilikilendirerek bunlarn rencilere kazandrlmasdr. Bu
amala retmenler rencileri deerlendirmeye ynelik ak ulu sorular, oktan semeli
testler gibi lme aralar yannda performans deerlendirme ara ve yntemlerini de
kullanabilir. Eitimde neyi, ne kadar rettiimize verilecek cevap kadar nasl reteceiz
sorusuna verilecek cevap da nemlidir. Bu nedenle amacmza hizmet edecek nitelikli lme
ve deerlendirme ara ve yntemlerini kullanmamz gerekmektedir.
oktan Semeli Sorular: Problem durumunu sunan bir soru kk ile seeneklerden
oluan maddelerdir. Seenekler, soru kknn doru cevab ve olas dier cevaplarn yer ald
eldiricilerden olumaktadr. renci bu sorularda, soru kkn okuduktan sonra seeneklerde
yer alan doru ya da en uygun cevab iaretler. eldiriciler ilem hatasndan kaynakl deil,
bilgi veya kavram yanlglarndan kaynaklanan hatalara gre dzenlenmelidir. oktan semeli
soru yazmak ve soruya uygun iyi eldiricileri bulmak olduka zor ve zaman alcdr.
Bu sorularn avantaj ksa bir zaman dilimi ierisinde birden fazla bilgi ve beceriyi
yoklamas ve puanlamadaki objektifliidir. Dezavantajlarndan biri ise rencilerin problemi
zerken bilgiyi nasl organize ettiinin, geometri retimi iin nemli olan farkl zm yollar
ve farkl yorumlarn grlememesidir. nk rencinin zmn nasl olacan bilmedii
hlde doru cevab tahmin ederek bulma olasl vardr.
Ksa Cevapl Sorular: rencinin bir szck, ksa bir cmle veya bir sayyla
cevaplayabilecei ekilde hazrlanm sorulardr. Ksa cevapl sorularda istenen cevaplarn ksa
ve belirgin olmas puanlanmasn kolaylatrmaktadr. Bu sorular; soru cmlesi, eksik cmle
(boluk doldurma) ya da tanmlama cmlesi eklinde olabilir.
22
Ak Ulu Sorular: renciler sorularn cevaplarn organize ederek yazl olarak sunar.
Bu sorular; problem zme, problemleri organize etme, yeni ve orijinal fikirler retme, bilgileri
yeni durumlarda ie koma, grleri deerlendirme, fikirleri analiz etme vb. becerilerin
llmesi iin uygun sorular olarak kabul edilebilir. st dzey zihinsel becerilerin llmesinde
kullanlabilecek en uygun soru trlerinden biridir.
Performans Deerlendirme: Performans deerlendirme, rencilerin bireysel
farkllklarn dikkate alarak onlarn bilgi ve becerilerini eyleme dntrmelerini, gerek
yaama aktarmalarn salayacak almalar araclyla deerlendirme yapmak biiminde
tanmlanabilir. Performans deerlendirme, dersin kazanmlaryla ilgili olarak rencinin gnlk
yaamndaki problemleri nasl zeceini ve problem zmek iin sahip olduu bilgi ve
becerileri nasl kullanacan grmemizi salamaktadr. Ayrca performans deerlendirmeyle
renciler, snav saatleriyle snrlandrlmakszn geni bir zaman diliminde alma ve tekrar
yapma, oluturulan ltlere gre yeterlik derecelerini ortaya koyma olanaklarna sahip olurlar.
renciler kt kalem testlerindeki gibi basit cevaplar vermeyerek bir rn ortaya koyar. Ak
ulu sorular, performans grevleri, projeler performans deerlendirme almalar iin iyi birer
rnektir.
Performans deerlendirme almalar ile renciler, yaratc dnmeye, planl almaya,
bilgiyi kullanmaya ve grupla almaya ynlendirilebilirler. Performans grevleri veya proje
almalar, rencilerin problem zme yeteneklerini deerlendirebilmek iin gnlk hayattaki
durum ya da konulardan seilmelidir. rencilerin farkl zmler retmesi salanarak tek bir
zm yolu olmad fark ettirilmelidir.
Performans deerlendirme ara ve yntemleri; proje, performans grevi, poster, afi,
gzlem formlar, dereceli puanlama anahtar, akran deerlendirme, z (kendini) deerlendirme
vb. dir. z deerlendirme, akran deerlendirme ve grup deerlendirme yntemlerini
kullanmadaki ama rencilerin eksikliklerini belirlemek ve bu eksiklikleri gidermeye ynelik
nlemler almaktr.
Proje: rencilerin grup hlinde veya bireysel olarak istedikleri bir konuda inceleme,
aratrma ve yorum yapma; gr gelitirme, yeni bilgilere ulama, zgn dnce retme ve
karmlarda bulunma amacyla ders retmeni rehberliinde yapacaklar almalardr. Bir
konu hakknda aratrma planlayarak, tasarlayarak hazrlanan projeler kiiye yeni bilgiler, zel
beceriler ve alkanlklar kazandrr. Proje konusu retmenler tarafndan belirlenecei gibi
rencinin belirleyecei retmen tarafndan uygun grlen konulardan da seilebilir.
Seilecek konular rencilerin seviyesine, sosyo-ekonomik durumlarna ve evresel artlara
uygun olmaldr. Proje almalarnda aadaki admlar izlenebilir.
Proje Gelitirme Aamalar
1. Amacn Belirlenmesi: Bu aamada, proje konusu, tr (ksa sreli, uzun sreli, eylem,
aratrma- inceleme projeleri) ve ad belirlenir. Hangi kazanm veya kazanmlara ynelik olduu
belirtilir.
2. Planlama
a. Gerekli Malzemenin Belirlenmesi: Hangi kaynaklardan yararlanlaca, kimlerden
yardm alnaca ve projenin tamamlanmas iin ihtiya duyulan dier olanaklar belirlenir.
b. zlenecek Yolun Belirlenmesi: Proje srasnda yaplacaklar sralanr. nce kaynaklarn
okunmas, konunun ana hatlarnn karlmas, uzmanlarla grme gibi ilemlerin sras
belirlenir. Bu aamada projenin nasl sonulanacan tartmak da gereklidir.
c. Zamanlama: Tahmini balama ve biti sresi belirlenir. Zaman belirlemede yaplacak
ilerin tahmini sresi gz nnde bulundurulur.
3. Aratrma: alma srasnda kullanlacak verileri toplama, istatistiksel bilgilerin
toplanmas, konu ile ilgili kaynaklar gzden geirme, uzmanlarla grme, gerekli malzemenin
23
temin edilmesi, elde edilen bilgilerin analizi bu aamada gerekleecektir. Bu srete retmen
rencilerinin sorularn cevaplayarak onlar ynlendirebilir ancak almay yapmaktan
tamamen renciler sorumludur.
4. Raporlatrma: Elde edilen verilerle projenin raporu, alma sonunda ortaya kacak
olan rnn (rapor, maket, poster, afi vb. ) hazrlanmas bu basamakta gerekleecektir.
5. Proje Sunumu: Yaplacak sunuda rencinin ulat bulgular, sonular ve projenin
aamalar gsterilmelidir. Projenin rn; rapor, sergi, seminer, maket, poster, afi vb. olabilir.
Hazrlanan projeler snfta sunulaca gibi okulda da sergilenebilir.
6. Deerlendirme: Proje esnasnda bavurulan becerilerin deerlendirilmesine ynelik
olmaldr. Daha nceden belirlenmi olan ltlere gre deerlendirme gerekletirilir.
retmen rehberliinde, rencilerin kendi renme durumlarn kontrol etmelerine
yardmc olan proje almalar ayn zamanda rencilere, bir plana gre alma, kendi
bulgularn toplum iinde sunma gibi imknlar da salamaktadr.
Programn Ek ler blmnde bir proje rnei ve proje deerlendirme formu verilmitir.
Proje deerlendirmede, bu formlar kullanlabilecei gibi gelitirilecek baka formlar da
kullanlabilir. Geometrinin gerek yaam ve farkl bilimlerde kullanm, sanat alannda
kullanm, tarihsel geliimi, geometri ile ilgili ispatlar, geometri ve teknoloji, geometri ve grsel
materyaller gibi konular proje almas olarak verilebilir.
Performans Grevi: rencilerin sahip olduu bilgi ve becerilerini gnlk yaamla da
ilikilendirerek ortaya koymasn gerektiren almalardr. Snftaki her renciye veya
oluturulan gruplara ayn konu balnda ve ayn zaman diliminde verilmesi zorunlu deildir.
Verilecek grevler renci seviyesine uygun ve renci tarafndan yaplacak nitelikte
olmaldr. rencinin grevi yaparken konuya ilikin kazanmlarn gzlemleyebilmek iin
grevin belirli aamalar retmen gzetiminde snf ortamnda yaplmaldr.
Dereceli Puanlama Anahtar: Her bir alma iin ltleri listeleyen ve almada
nelerin yaplacan gsteren bir puanlama aracdr. Dereceli puanlama anahtarnn en nemli
zellii, rencilerin aldklar puann tam olarak neye karlk geldiini ve ondan beklenenin ne
kadarn yapabildiini grmelerini salamasdr.
Dereceli Puanlama Anahtar Gelitirme Aamalar
lein gelitirilme amacnn belirlenmesi
Amaca gre hangi puanlama anahtar kullanlacana karar verilmesi
ltlerin tanmlanmas (davran, performans, rn ya da her bir becerinin yeterlik
dzeyi iin ksa ltlerin yazlmas)
lek taslann hazrlanmas
Taslak zerinde gerekli dzeltmeler iin renci ve retmen grlerinin alnmas
Uygulamadan sonra tutarlk ve gvenirliin belirlenmesi
Amalarna Gre Dereceli Puanlama Anahtarlar
1. Btncl Dereceli Puanlama Anahtar: retmenin genel sreci veya rn bir btn
olarak, paralarn dikkate almadan puanlamasdr. Bu yntem renme rnleri toplam puan
olarak deerlendirilmek istendiinde kullanlr.
2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtar: Burada nce performans veya rnn
paralarnn ayr ayr puanlanmasn, sonra da bu puanlar toplayarak toplam puann
hesaplanmasn gerektirir. Bu lekler, almann ya da rnn farkl boyutlarna, farkl puanlar
vermek amacyla oluturulur.
24
rn Dosyas (Portfolyo): Bu dosyada rencilerin kendini ifade ettiini dnd

almalar bulunur. rn dosyas ile renciler geometri alannda yapt almalarda gstermi
olduklar ilerlemeyi, yeterlikleri, renme srecinde ne kadar gelitikleri ve bu srete
yaadklar zorluklar izleyebilirler.
renci rn dosyasna; rencilerin proje, aratrma devi, rapor vb. almalarndan
istedikleri seme rnekler konulabilir. Yaplan tm almalar dosyaya konulmamaldr.
retmen rencilerinden zellikle geliimini takip etmek iin hazrlanan sorular, almalar
da dosyaya koymalarn isteyebilir. Yaplan almalarda retmen, rencilerin yapt hatalar
belirledikten sonra rencilerinden gerekli dzeltmeleri yapp dosyalarna ilk almay ve
dzeltilmi hlini koymalarn isteyebilir. renci rn dosyalarnn her dnem en az iki kez
incelenmesi, rencilerin geliimini grmek asndan nemlidir.
Gzlem: renciler hakknda doru ve abuk bilgi salayan yntemlerden biri olan
gzlemde, retmen, rencilerin snf ii tartmalara katlma, grup almalarnda
sorumluluklarn yerine getirme, soru ve nerilere verdikleri cevaplar vb. gzlemleyebilir.
retmen gzlem yaparken hazr formlar kullanabilecei gibi kendi oluturduu
ltlerin yer ald formlar da kullanabilir. Gzlem yaparken aadaki noktalara dikkat etmek
retmenlere kolaylk salayacaktr:
ltleri olutururken btn renciler iin ayn standartlar kullannz.
Her renciyi birka kez gzlemleyiniz.
Her renciyi deiik durumlarda ve farkl gnlerde gzlemleyiniz.
Her renciyi deiik zellikler, beceriler ve davranlara gre deerlendiriniz.
Yaplan gzlem iin deerlendirmeyi mmkn olduu kadar gzlemlediiniz zaman
kaydediniz.
Kontrol Listeleri: renciden beklenen becerilerin zelliklerine ilikin detayl bilgileri
ieren ve renci performansnn eksik noktalarn belirlemek amacyla kullanlan aralardr.
Baz deerlendirme listeleri rencinin grevi yerine getirirken sk yapt hatalar grmemizi
salayabilir. Kontrol listelerinde beceriler veya zelliklere ynelik gzlemler iki kategorili
(var/yok, evet/hayr, grld/grlmedi, doru/yanl, yapld/yaplmad gibi) kaydedilebilir.
Ayn anda tm renciler gzlemlenmeye allmamaldr.
z (Kendini) Deerlendirme: Belli bir konuda bireyin kendini deerlendirmesine z
(kendini) deerlendirme denir. z deerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kefetmesine,
yapt almalar, nasl dndn ve yaptn anlamasna yardmc bir yaklamdr.
z deerlendirme ile renci kendi gl ve zayf ynlerini kefedebilir. Kendisine
dardan bakma yetisi geliir. renci deerlendirme srecinin bir paras olduunu hisseder.
Bu tr deerlendirmenin olumsuz ynleri de vardr. Genellikle kendi performanslarn
deerlendirirken yanlln varl gz ard edilmemelidir. Balangta kendini deerlendirme,
rencilerin deneyimsizlii nedeniyle yanlglara neden olabilir. Yine de renciler daha fazla
deneyim kazandka aldklar kararlar daha doru olacaktr.
retmenler z deerlendirme iin formlar kullanabilecei gibi aadaki sorulara benzer
sorularla da deerlendirme yapabilirler:
Bu almada neler yaptm?
Bu almada en ok zorlandm blmler?
almam yaparken beklemediim nelerle karlatm?
Akran Deerlendirme: rencilerin, arkadalarnn hazrlad devler, aratrmalar,
projeler, raporlar vb. almalarn deerlendirmesidir. renciler, arkadalarnn
almalarndaki yeterlik dzeylerini deerlendirirken kendilerine ynelik eletirel dnme
becerileri de geliir. Akran deerlendirme, retmene rencilerin geliim ve yeterlik dzeyleri
25
hakknda geri bildirim salar. Bu deerlendirmede rencilerin yanl davranlarn nlemek iin
ltlerin rencilere verilmesi yararl olur.
Grup Deerlendirme: Belli bir amaca ynelik oluturulan renci gruplarnn i birlii
ierisinde yaptklar almalar esnasnda ortaya koyduklar performans deerlendirmek
amacyla yaplan deerlendirmelerdir. rencilerin grup ierisinde sergiledikleri performanslar
deerlendirmede yaplandrlm formlar kullanlabilecei gibi retmen, grubun alma
konusuna ve srece bal olarak deiik formlar gelitirebilir. Bu formlarn gelitirilmesinde
rencilerin de srece dhil edilmesi yaplan deerlendirmelerin etkililiini artrr.
Grup deerlendirme iin formlar kullanlabilecei gibi aadaki sorulara benzer sorular da
yneltilebilir:
Grup yeleri sorumluluklarn yerine getirdi mi?
Grup yeleri almaya hazrlkl geliyor mu?
Grup birlikte etkili alabiliyor mu?
Grup almasnn size katklar nelerdir?
Duyusal zellikleri Deerlendirme: rencilerin bilisel geliimlerinin yan sra
duyusal geliimlerinin llmesi de nemlidir. Duyusal geliimlerin deerlendirilmesinde
rencilerin derse ynelik tutumlar, kendine gvenleri vb. hakknda bilgi edinmek iin
gzlemler, grmeler veya tutum lekleri gibi farkl lme aralar kullanlabilir. rencilerin
duyusal zelliklerini gzlemlemek amacyla duygu veya dnceye ynelik sorular
hazrlanabilir.
Sorulardan bazlar unlar olabilir:
Konu ilenirken severek yaptklarnz nelerdir?
Konu ilenirken sizi neler zorlad? Bu zorluklarn stesinden gelebildiniz mi?
Gelebildiyseniz neler yaptnz?
Geometri hakknda imdi ne dnyorsunuz?
Daha ok baarl olmak iin ne yapyorsunuz?
Grup olarak almaktan holanyor musunuz? Neden?
Neler renmek istersiniz? Neden?
5.7. PROGRAMLARIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR
1. Ders kitaplarnn ve dier yardmc materyallerin hazrlanmas, snf ii etkinliklerin
planlanmas ve gerekletirilmesi iin n renmeler ve dier derslerle ilikiler dikkate
alnmaldr.
2. Programdaki nite ve kazanmlar ileni srasna gre yaplandrlmtr. renmeretme etkinlikleri planlanrken ve gerekletirilirken kazanmlarla ilgili nceden edinilmi
bilgi ve becerilerin etkin olarak kullanlmasna dikkat edilmelidir (Programda ders ii ve ders
d ilikilendirmeler yaplmtr. Uygulamalarda bu ilikilendirmelerin dnda da ders ii ve
ders d ilikilendirmeler yaplabilir).
3. renme-retme etkinliklerinde renci dzeyi, eitim ortam ve evre etkenleri gz
nnde bulundurularak rencileri aktif klan retme-renme strateji, yntem ve teknikleri
kullanlmaldr.
4. Kazanmlar edindirilirken temel becerilerle birlikte duyusal zelliklerin, z dzenleme
ve psikomotor becerilerin de kazandrlmasna nem verilmelidir.
5. Ders kitaplarnn ve dier yardmc materyallerin hazrlanmas, snf ii etkinliklerin
planlanmas ve gerekletirilmesinde gncel ve gnlk yaamla ilikili durumlar ele alnmaldr.
26
6. Kazanmlar edindirilirken altrma ve problem zme almalar yaplarak etkinlik

sonucu elde edilen bilgi ve becerilerin pekimesi, gerek yaam durumlarna transfer edilmesi
salanmaldr.
7. renme-retme etkinliklerinde kazanmlarn edinilmesine yardmc olabilecek uygun
grsel, grsel-iitsel, basl ara ve gereler ile mze, sergi, koleksiyon vb. ortamlardan
yararlanlmaldr.
8. renme-retme srecinde, sre ve rn birlikte deerlendirilir. Programn ekinde
verilen lme aralar, dorudan kullanlabilecei gibi yeniden dzenlenerek veya yeni
gelitirilenlerden amaca uygun olanlar seilerek sre ve rn deerlendirmede kullanlabilir.
5.8. DERS KTABI FORMA SAYILARI
SINIFLAR
11. SINIF
DERS KTABI
Forma
Kitap Boyutu
Says
19,5 X 27,5 cm
14-17
27
11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI
5.9. 11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI
28

5.9.1. NTELER, KAZANIMLAR VE NGRLEN SRELER
NTELER
KAZANIMLAR
I. NTE: DRTGENLER
1. Drtgeni ve temel elemanlarn aklar, uygulamalar yapar.

2. Drtgenlerle ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
3. Drtgenin evre uzunluunu hesaplar, drtgensel blgenin alan ile ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
1. Yamuu aklar ve zellikleri ile ilgili teoremleri ispatlar.
2. Yamuksal blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
3. Paralelkenar aklar, zellikleri ile ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
4. Paralelkenarsal blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
5. Dikdrtgeni ve zelliklerini aklar.
6. Dikdrtgensel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
7. Ekenar drtgeni aklar, zellikleri ile ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
8. Ekenar drtgensel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
9. Kareyi aklar, zellikleri ile ilgili teoremi ispatlar ve uygulamalar yapar.
10. Karesel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
11. Deltoidi ve zelliklerini aklar, uygulamalar yapar.
12. Deltoidsel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
13. Drtgenleri snflandrr, aralarndaki ilikileri aklar.
1. Dzgn begeni ve zelliklerini aklar, uygulamalar yapar.
2. Dzgn begensel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
3. Dzgn altgeni ve zelliklerini aklar, uygulamalar yapar.
4. Dzgn altgensel blgenin alan bantsn elde eder ve uygulamalar yapar.
5. Dzlemde okgenlerden yararlanarak desen, fraktal grnts oluturur.
6. okgensel blgelerle kaplamalar yapar.
1. emberi, temel ve yardmc elemanlarn aklar, uygulamalar yapar.
2. emberin vektrel, standart ve genel denklemini elde eder, uygulamalar yapar.
3. emberin parametrik denklemini elde eder ve uygulamalar yapar.
4. Bir ember ile bir dorunun birbirlerine gre konumunu belirler ve uygulamalar yapar.
5. emberin bir noktasndaki teeti ile ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
6. Bir emberde merkez, i, d, evre ve teet-kiri alar ile ilgili zellikleri aklar ve uygulamalar yapar.
7. Denklemleri verilen iki emberin birbirine gre konumlarn belirler.
8. emberde kiri ve kesenler ile ilgili zellikleri ispatlar, uygulamalar yapar.
9. Teetler drtgenini ve zelliklerini aklar.
10. Kiriler drtgenini ve zelliklerini aklar.
11. Bir emberin evre uzunluu ve dairenin alan bantsn elde eder, uygulamalar yapar.
12. Dzlemde ember yardmyla desen, fraktal grnts oluturur.
1. Konii, koniin temel elemanlarn aklar ve konikleri snflandrr.
2. Parabol aklar ve standart denklemini elde eder.
3. Elipsi aklar ve standart denklemini elde eder.
4. Hiperbol aklar ve standart denklemini elde eder.
38
II. NTE: ZEL

DRTGENLER
III. NTE: OKGENLER
IV. NTE: EMBER
V. NTE: KONKLER
TOPLAM
29
NGRLEN
DERS SAAT
ORAN
(%)
8,5
39
36
15
14
33
30,5
12
11
108
100
5.9.2. KAZANIMLAR, ETKNLK PULARI

VE AIKLAMALAR
30
I. NTE: DRTGENLER
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
Bu nite ile renciler;
ekildeki drtgenlerin;
[!] Herhangi dorusal olmayan drt

noktay birletiren drt doru parasndan
oluan kapal ekle drtgen denildii
vurgulanr.
1. Drtgeni ve temel
elemanlarn aklar,
uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
[!] Drtgenin temel elemanlarnn a, ke

ve kenar olduu vurgulanr.
Temel ve yardmc elemanlar belirlenir.

a lleri hesaplanr.
Kenar uzunluklar bulunur.
Kegen uzunluklar hesaplanr.
E veya benzerlik durumlar tartlr.
Birinden dierini elde etmek iin hangi dnmlerin kullanld sorgulanr.
K ( 1,5 ) , L ( 4, 2 ) , M (1, 3) ve N ( 5, 2 ) iin;
Srasyla;
[ KL ] , [ LM ] , [ MN ] ve [ NK ]
den geen doru denklemleri bulunarak bu
dorularn denklemleri analitik dzlemde izilir.

Dorularn tmnn snrlad blgeyi belirleyen eitsizlikler ifade edilir.
Oluan blgenin ibkey veya dbkey olma durumu tartlr.
genin bir okgen olduu hatrlatlarak genin temel elemanlar gz nne alnp drtgenin
temel elemanlar belirlenir.
Oluan blgedeki komu alar, komu kenarlar, kar alar ve kar kenarlar belirlenir.
Kenarlara ait her bir doru parasnn orta noktasnn koordinatlar bulunarak komu olmayan
iki kenarn orta noktalarn birletiren doru parasna orta taban denildii fark edilir.
Yukardaki admlar farkl drt nokta seilerek tekrarlanr ve sonular tartlr.
Snf-okul ii etkinlik Okul d etkinlik nceleme gezisi [!] Uyar
[!] Bir drtgenin komu olmayan iki

kenarnn orta noktalarn birletiren doru
parasna orta taban denildii belirtilir.
[!] Her bir i asnn ls 180 den
kk olan bir drtgene dbkey drtgen;
herhangi bir i asnn ls 180 den
byk olan drtgene de ibkey drtgen
denildii vurgulanr.
[!] Drtgen denilince dbkey drtgen
anlalacaktr.
[!] Dzlemde, ke noktalarnn
koordinatlar verilen drtgenin kenar ve
kegen uzunluklaryla ilgili uygulamalar
yaptrlr.
Bir drtgene dnmler uygulanarak
elde edilen e (benzer) drtgen ile asl
drtgenin temel elemanlar arasndaki iliki
tartlr.
Ders ii ilikilendirme Dier derslerle ilikilendirme lme ve deerlendirme
31
I. NTE: DRTGENLER
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
2. Drtgenlerle ilgili
teoremleri ispatlar ve
uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
Bir ABCD drtgeninde, A ve B alarnn aortaylarnn kesim noktas P olsun. Bu durumda

+m D
m C
m APB =
2
olduu paragraf ispat biimi kullanlarak gsterilir.
( ) ( )
x + + = 180 veya
x 180
=
olur. ABCD drtgeninde
( ) ( )
olup
( ) ( )
( ) ( )
+m D
m C
2
olduu ispatlanr.
+m D
+ 2 + 2 = 360
m C
[!] Bir ABCD drtgeninde, A ve B alarnn

aortaylarnn kesim noktas P olsun. Bu
durumda,
m
APB =
[!] Bir drtgenin i alarnn lleri

toplamnn 360, d alarnn lleri
toplamnn 360 olduu hatrlatlr.
[!] Bir ABCD drtgeninde, karlkl iki i

ann aortaylar arasndaki dar ann
lsnn, dier iki ann lleri farknn
mutlak deerinin yarsna eit olduu
ispatlanr.
[!] Herhangi bir ABCD drtgeninde,
kegenler birbirine dik ise karlkl
kenarlarn kareleri toplamnn birbirine eit
olduu ispatlanr.
+m D
m C
= 180
2
=x
bulunur.
[!] Yukarda belirtilen teoremlerin dndaki

ispatlar verilmez.
/ Hayyam Drtgenleri ile ilgili
aratrma yaptrlabilir.
/Ebul Vefann dzlem geometri ile
ilgili yapt almalar konusunda aratrma
yaptrlabilir.
32
I. NTE: DRTGENLER
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
3. Drtgenin evre
uzunluunu hesaplar,
drtgensel blgenin
alan ile ilgili
uygulamalar yapar.
ekildeki drtgen iin;

Drtgenin zellikleri tartlr.
Kenarlara ait her bir doru parasnn
eimi bulunur.
Drtgensel blgenin evresinin ka farkl
yol ile bulunabilecei sorgulanr.
Yukardaki admlar, kelerinin koordinatlar
A ( 3,3) , B ( 4, 2 ) , C (1, 1) e vD (1, 3) olan drtgen
iin tekrarlanr.
Yanda koordinatlar verilen drtgen
eklindeki bir arazi zerine havaalan ina
edilecektir. Havaalan inaat alannn evresi
tel rglerle evrilecektir. Havaalan inaat alnnn
evresi tel rglerle evrilecektir.
AIKLAMALAR
[!] Bir drtgenin kenar orta noktalarn ke kabul

eden drtgensel blgenin alannn, drtgensel blgenin
alannn yarsna eit olduu ispatlanr.
G
D
G
Y
[!] Dbkey bir drtgensel blgenin alannn, kegen

uzunluklar ile kegenler arasndaki ann sinsnn
arpmnn yarsna eit olduu ispatlanr.
A
X
Oluan drtgensel blgenin zellikleri tartlr.
C
B
Oluan drtgensel blgenin evresi ile havaalannn snrlad blgenin kegenleri

arasndaki iliki sorgulanr.
Oluan drtgensel blge ve havaalannn snrlad blgenin alan ile havaalannn
snrlad blgenin kegenleri arasndaki iliki sorgulanr.
Havaalannn snrlad blge ierisinde oluan okgensel blgelerin alanlar arasndaki
ilikiler belirlenir.
Ne kadar tel rg kullanlaca bulunur.

Arazinin kenar orta noktalar birletirilerek
pistlerin yerletirilecei bir drtgensel blge
oluturulmak isteniyor. Oluan drtgensel blgenin
zellikleri tartlr.
[!] Yukarda belirtilen teoremlerin dndaki ispatlar

verilmez.
b
[!]
p
c
p ve q bir drtgenin kegen vektrleri olmak zere

bu drtgensel blgenin alannn vektrel ifadesinin
2 2

p q < p, q > 2
A=
2
olduu vurgulanr.
[!] Drtgensel blgeler iin alan hesabnda sadece

yukardaki bantlar kullanlr. Burada zel
drtgensel blgelerin alann veren bantlar
kullanlmaz.
33

Dbkey bir drtgensel blgenin alannn vektrel ifadesinin; bu blgenin alannn, kegen uzunluklar ile kegenler arasndaki ann sinsnn arpmnn
yarsna eit olduu bilgisinden yararlanarak vektrel yaklam ve paragraf ispat biimi ile aadaki ispat verilerek srecin rencilerce sorgulanmas salanr.
p ve q bir drtgenin kegen vektrleri ve bunlar arasndaki a olsun. Dbkey bir drtgensel blgenin alan,
q

p q sin
kegen uzunluklar ile kegenler arasndaki ann sinsnn arpmnn yarsna eit olduundan A =
dir.
p
c
2
2 2
d
p q sin 2
Eitliin her iki yanndaki ifadelerin kareleri alnrsa A2 =
olur. Buradan, sin 2 = 1 cos 2 eitlii
4
2 2
2 2 2 2
2
p q (1 cos )
p q p q cos 2
olup arpma ileminin, karma ilemi zerine dalma zelliinden A2 =
elde edilir.
kullanlrsa A2 =
4
4
2 2

p q < p, q > 2
2 2
2
2
2
bulunur. Bylece, dbkey bir drtgensel blgenin alannn vektrel ifadesinin
p q cos =
< p, q > olduundan A =
4
2 2

p q < p, q > 2
olduu ispatlanm olur. Sonu olarak bir drtgensel blgenin alan, kegenleri zerine kurulan paralelkenarsal blgenin alannn
A=
2
yarsna eittir.
Kelerinin koordinatlar A ( 2, 4 ) , B ( 2, 3) , C ( 2, 3) ve D ( 3, 2 ) olan drtgen analitik dzlemde izilir.
ABCD drtgeninin kegen uzunluklar bulunur.

Paralelkenarsal blgenin evresi ile drtgensel blgenin
kegenleri arasndaki iliki sorgulanr.
Kegen uzunluklar yardm ile drtgensel blgenin alannn nasl hesaplanaca sorgulanr.
2 2 2
p q p, q
bantsndan drtgensel blgenin alan hesaplanr.
A=
2
Paralelkenarsal blgenin alan bulunur.
Alanlarn hesaplanmasnda ka farkl yolun izlenebilecei tartlr.
34
II. NTE: ZEL DRTGENLER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
1. Yamuu aklar ve
zellikleri ile ilgili
teoremleri ispatlar.
[!] Karlkl kenarlarndan sadece ikisi paralel olan bir

drtgene yamuk denildii vurgulanr.
Y
C ( 3,3)
3
D ,3
2
[!] Yamuun paralel kenarlarna tabanlar, paralel

olmayan kenarlarna ayaklar ve paralel olmayan
kenarlarnn orta noktalarn birletiren doru parasna
da orta taban denildii vurgulanr.
A ( 3, 0 )
AIKLAMALAR
B ( 6, 0 )
[!] Bir yamukta bir yan kenarla tabanlarn oluturduu i

alarn toplamnn 180 olduu vurgulanr.
Kelerinin koordinatlar yukardaki ekilde verilen yamuun,

Kenar uzunluklar bulunur.
[!] Bir yamukta orta taban uzunluunun, alt ve st

taban uzunluklar toplamnn yars olduu belirtilir.
[!] Paralel olmayan kenarlar eit uzunluklu olan bir
yamua ikizkenar yamuk denildii vurgulanr.
Karlkl kenarlarnn eimleri karlatrlr.

Kegen uzunluklar bulunur.
a. A ( 2, 0 ) ve D ( 1,1) olacak ekilde seildiinde oluan yamuk iin
yukardaki basamaklar tekrarlanr.
b. A ( 0, 0 ) ve D ( 0,1) olacak ekilde seildiinde oluan yamuk iin yukardaki
basamaklar tekrarlanr.
Oluturulan yamuun benzerlikleri ve farkllklar tartlr.
b. maddesinde elde edilen yamuk iin benzerlikten yararlanlarak ykseklik
uzunluunun karesinin taban uzunluklarnn arpmna eit olduu ispatlanr.
[!] Bir ikizkenar yamukta;

a) Taban alarnn llerinin
b) Kegen uzunluklarnn
eit olduu vurgulanr.
[!] Bir yamukta orta tabann kegenler arasnda kalan
parasnn uzunluu, taban uzunluklar farknn yarsna
eit olduu ispatlanr.
[!] Yan kenarlarndan biri tabanlara dik olan bir yamua
dik yamuk denildii belirtilir.
[!] Kegenleri dik olan bir dik yamuun ykseklii h,
paralel olan kenar uzunluklar a ve c ise
h 2= a c
olduu ispatlanr.
35
[!] Bir yamukta;

Y
L
F
N
X
Yamuksal blgenin kegenleri izilerek kegenlerin kesim noktasnn koordinatlar bulunur

ve E olarak adlandrlr.
Oluan AEC, CED, DEB ve AEB gensel blgelerinin arlk merkezlerinin koordinatlar
bulunur ve adlandrlr.
paralel olan kenar uzunluklar a ve c olmak zere, kegenlerin

kesim noktasndan tabanlara izilen paralel doru parasnn
uzunluunun,
2ac
a+c
olduu ispatlanr.
[!] Bir ABCD yamuunda;
K
gensel blgelerin arlk merkezlerini ke kabul eden drtgensel blge belirlenir, oluan
drtgensel blge ile ABCD yamuksal blgesi arasndaki iliki tartlr.
Oluan drtgensel blgenin kegenlerinin kesim noktas ile ABCD yamuksal blgesinin
kegenlerinin kesim noktas arasndaki iliki sorgulanarak ABCD yamuksal blgesinin arlk
merkezinin koordinatlarnn nasl belirlenecei tartlr.
O
N
paralel olan kenar uzunluklar a ve c ise [ AB ] = h olmak zere
a
h
a+c
c
OB
=
h
a+c
=
OA
olduu ispatlanr.
[!] Yukarda belirtilen teoremlerin dndaki ispatlar verilmez.
36
Bir KLMN yamuu izilir.

Paralel olmayan [ KN ] ve [ LM ] nn orta dikmeleri pergel ve cetvel yardm ile izilir.
Orta dikmelerin [ KN ] ve [ LM ] ile kesim noktalar, sras ile A ve B belirlenerek [ AB ] izilir.
KLMN yamuunun paralel kenarlar ile [ AB ] arasndaki iliki sorgulanr.

K
A
N
B
M
Kelerinin koordinatlar A ( 1, 0 ) , B ( 2, 0 ) , C (1,1) ve D 1 ,1 olan ABCD yamuu verilr.

2
Yamuun;
f (=
x, y ) ( x, y ) + (1, 2 )
=( x + 1, y + 2 )
ile verilen teleme altndaki AB C D grnts izilir.
ABCD ile ABC D yamuklarnn elii tartlr.
AB C D yamuu v = (1,1) vektr dorultusunda teleyerek AB C D yamuunun nasl izilecei tartlr .
ABCD yamuunu ( 2,3) dorultusunda teleyerek EFGH yamuunun nasl izilecei tartlr.
AB C D ve EFGH karlatrlr.
37
KAZANIMLAR
2. Yamuksal blgenin
alan bantsn elde
eder ve uygulamalar
yapar.

ETKNLK PULARI
gensel blge eklindeki bir tarlay iki karde eit alanlara blerek paylaacaktr.
Kk karde tabana paralel bir it ile tarlann aslna benzer bir gensel blge oluturmak
istemektedir.
Tarlann paylam alanlarn eit olarak ayracak
olan tabana paralel itin uzunluu sorgulanr.
60 m
50 m
AIKLAMALAR
[!] Bir yamuksal blgenin alannn, paralel olan
kenarlarn uzunluklar toplamnn yars ile
yksekliinin arpm olduu ispatlanr.
Verilen ekli inceleyerek;
Tarlalarn evre uzunluklar bulunur.
Tarlalarn alanlar bulunur.
100 m
Byk kardein tarlasnn alannn ka farkl ekilde bulunaca hesaplanr.
itin uzunluunun 70 m olmas durumunda yukardaki admlar sorgulanr.
Farkl tabanlar iin itlerin uzunluklar tartlr.
a) Yamuun alannn, m ve n alanlar cinsinden

yazlp yazlamayacan irdeleyiniz.

Kenarlara ait her doru parasnn eimi
bulunarak aralarndaki iliki sorgulanr.
b) Ykseklikleri eit olan genleri bulunuz.
c) genlerden alanlar eit olanlar belirleyiniz.

) p ve q alanlarnn eitliini tartnz.
Karlkl kenarlarn paralellii tartlr.

Kenar uzunluklar hesaplanr.
Drtgenin zellikleri sorgulanr.
Kegen uzunluklar bulunur.

evre uzunluu hesaplanr.
C
m
e) q ve n alanlar arasndaki oran belirleyiniz.

f) Bu oranlarn bir orant oluturup oluturmadn
tartnz.
g) p ve q alanlarn m ve n alanlar cinsinden
yaznz.
Drtgensel blgenin alan farkl yollarla

hesaplanr.
d) p ve m alanlar arasndaki oran belirleyiniz.
38
[!] ABCD yamuksal blgesinde;

ve k
yamuk zerinde
[ AB ] / / [CD ]egenlerin
i ) S1 S3 =
fadeler
Gerekeler
1. .
1. Verilen

ABCD ) A BCD + A ABD
2. A (=
2.
D L
[ AB ]
3.
1
1
bh + ah
5. A ( ABCD )=
2
2
5. .
6.
6. Dalma zellii
/ / [CD ] ve DE = EA ise,
A ( ABCD )
A ( EBCu
oldu
) =sentetik
2
yaklamla ispatlanr.
4. gensel blgenin alan bants
i) EFKL bir paralelkenardr.

A ( ABCD )
ii) A ( EFKL ) =
2
olduu sentetik yaklamla ispatlanr.
4.
S3
E, F, K, L noktalar, kenar orta noktalar ise,
p ucu: [ BD ] kegeni oluturulur.
1
ah
2
E
S2
1
(a + b) h
2
3. A ( ABD ) =
S2 S4
u
sentetik
oldu
ii ) A ( ABCD
=
Syaklamla
S 4 ispatlanr
)
2 +
Bir yamuksal blgenin alan, alt taban ile st tabannn toplamnn ykseklik ile
arpmnn yarsna eittir. teoremi iki kolonlu ispat biimi ile yaplmtr. Bo
braklan basamaklar doldurulur.
Verilen: ABCD yamuu
stenen: A=
S1
=
A ( CEB ) S=
S 4 ise,
3 , A ( DEC )
S4
ayrd paralarn alanlar

=
A ( AED ) S=
S2 ,
1 , A ( AEB )
S
2
39
Bir ABCD drtgensel blgesi ve kegenleri izilerek kegenlerin

kesim noktas E olarak adlandrlr.
Oluan ABE , ECB, CDE ve ADE gensel blgelerin arlk
G3
G4
E
G
merkezleri belirlenir ve srasyla G1 , G2 , G3 ve G4 olarak yazlr.
G1 , G2 , G3 ve G4 ile G1G2 G3G4 drtgensel blgesi oluturulur.
G1G2 G3G4 drtgensel blgesinin kegenleri izilir.
G1G2 G3G4 drtgensel blgesinin kegenlerinin kesim
[!] Bir drtgensel blgenin kegenlerinin meydana

getirdii drt genin arlk merkezlerinin
oluturduu drtgenin kegenlerinin kesitii noktaya,
bu drtgensel blgenin arlk merkezi denildii
belirtilir.
C
G2
G1
noktas ile ABCD drtgensel blgesinin arlk merkezi arasndaki iliki sorgulanr.
40
KAZANIMLAR
3. Paralelkenar aklar,
zellikleri ile ilgili
uygulamalar yapar.

ETKNLK PULARI
Paralelkenarda herhangi bir kenarn balang ve bitim noktalarn ke kabul eden alarn
aortaylarnn birbirlerini dik olarak kestii, paragraf ispat biimini ile aada verilmitir.
Verilen: ABCD drtgeni paralelkenar ve [ AE ] ve [ BEortay
] a
stenen: [ AE ] ve [ BEortaylar
birbirini dik keser
] a
[ AE ] ve [ BEortay
] a
verilen
verilen
( )
( ) = 180
m A + m B
m
AEB
[!] Karlkl kenarlar paralel olan

drtgene paralelkenar denildii
vurgulanr.
[!] Bir paralelkenarda karlkl
kenarlarn uzunluklarnn eit olduu
ispatlanr.
ABCD drtgeni paralelkenar
AIKLAMALAR
180
) + m ( A ) + ( B ) =
[!] Bir paralelkenarda kegenlerin

birbirini ortalad ispatlanr.
[!] Bir paralelkenarda komu alarn
aortaylarnn birbirine dik olduu
ispatlanr.
[!] Herhangi bir drtgenin kenar orta
noktalarnn bir parallelkenarn
keleri olduu ispatlanr.
[!] Yukarda belirtilen teoremlerin
dndaki ispatlar verilmez.
m
AEB
) + 90 = 180
istenen
41
Kelerinin koordinatlar yandaki ekilde verilen drtgenin;

Y
Kenar uzunluklar bulunarak karlkl kenarlarn uzunluklar karlatrlr.

Kenarlar tayan dorularn eimleri bulunarak eimler karlatrlr.
D(4, 2)
Drtgenin kegenlerinin uzunluklar ve kegenlerin kesim noktasnn koordinatlar
C (4, 6)
hesaplanarak E olarak adlandrlr.
uzunluklar kar
DE , EB , EA , EC hesaplanaraklat
rlr.
Kenarlarn orta noktalarnn koordinatlar bulunur.
A(1, 0)
B(5, 0)
Kenar orta noktalarnn birletirilmesi ile oluan drtgenin zellikleri sorgulanr.

Paralelkenarn zellikleri ile ilgili karmlar yaplr.
Yandaki KLMN paralelkenarsal blgenin kelerinin koordinatlar verilmitir.
Paralel kenarsal blgenin kegenleri izilerek kegenlerin kesim noktasnn

koordinatlar bulunur ve G olarak adlandrlr.
Oluan NGM, MGL, KGL ve NGK gensel blgelerinin arlk merkezlerinin
M (8,8)
koordinatlar bulunur ve adlandrlr.
N (3, 6)
gensel blgelerin arlk merkezlerini ke kabul eden drtgensel blge
belirlenir ve bu drtgensel blgenin, KLMN paralelkenarsal blgesinden elde edilip

edilemeyecei tartlr.
L(6,3)
Oluan drtgensel blgenin kegenlerinin kesim noktas ile KLMN paralelkenarsal

blgesinin kegenlerinin kesim noktas arasndaki iliki sorgulanarak KLMN paralelkenarsal
blgesinin arlk merkezinin koordinatlarnn nasl belirlenecei tartlr.
K (1,1)
42
KAZANIMLAR
4. Paralelkenarsal
blgenin alan
bantsn elde eder
ve uygulamalar
yapar.

ETKNLK PULARI
AIKLAMALAR
60 m
Paralelkenarsal blge iinde verilen P herhangi bir noktadr. Buna gre;
Paralelkenarn evre uzunluu hesaplanr.
40 m
Paralelkenarsal blgenin alannn hesaplanmas iin gerekli olan
P
veriler sorgulanr.
gensel blgelerin alanlar ile drtgensel blgenin alan arasndaki
ilikiler sorgulanr.
Paralelkenarsal blgenin, iki eit alan ile drt eit alana sahip olmas iin
ka farkl ekilde blnebilecei tartlr.
P, kegenlerin orta noktas olduunda, alanlar arasndaki ilikiler sorgulanr.
Karlkl iki keden izilen ve birbirini kesmeyen doru paralar kar kenarlarn orta noktasna birletirilsin. Bu
ilemler dier keler iin de yapldnda oluan alanlar arasndaki ilikiler sorgulanr.
Drtgenin herhangi bir kegeni zerinde alnan herhangi bir nokta iin bu noktadan drtgenin dier kenarlarna
izilen paralellerin oluturduu alanlar arasndaki iliki tartlr.
Kenarlara ait her bir doru parasnn eimi bulunur.
BD ve AC doru denklemleri yazlarak bu dorularn kesim
noktas bulunur. Bulunan noktann konumu tartlr.
AB ve AD, CD ve CB arasndaki alar bulunarak karlatrlr.

Bu drtgenin zellikleri sorgulanr.
Drtgenin kenar uzunluklarn 2 katna dntren homoteti
(benzerlik) dnmnn f ( x, y ) = ( 2 x, 2 y ) olup olmad
[!] Paralelkenarsal blge

iinde alnan bir noktann
kelere birletirilmesiyle
elde edilen gensel
blgelerin alanlar arasndaki
iliki bulunur.
[!] Bir ABCD paralelkenarsal
blgenin alannn,
A
B
O
D
tartlarak hesaplanr.
Bu homoteti altnda elde edilen AB C D ile ABCD drtgensel
blgelerinin alanlar bulunarak elde edilen sonular yorumlanr.
ABCD nin saat ynnde 45 dndrlmesi ile elde edilen EFGH
drtgensel blgesinin alan bulunur.
ABCD ile EFGH drtgensel blgelerinin alanlar arasndaki iliki yorumlanr.
[!] Paralelkenarsal blgenin

alan ile paralelkenarn iinde
oluturulan drtgensel
blgelerin alan arasndaki
ilikiler ispatlanr.
S=
AB
AD
< AB , AD >
= AB AD sin

(Burada, , AB ve AD
arasndaki adr.) bantlar
ile hesaplanaca vurgulanr.
43

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
5. Dikdrtgeni ve zelliklerini
aklar.
AIKLAMALAR
[!] Alarndan biri dik olan bir
paralelkenara dikdrtgen denildii
vurgulanr.
Y
E
[!] Paralelkenar ile dikdrtgen arasndaki

farkllklar veya benzerlikler kefettirilir.
H
HG ve HE arasndaki a bulunur. Benzer ekilde drtgenin dier i alar

hesaplanr.
Kegen uzunluklar hesaplanr.
[ EG ] ve [ HF ] nin kesim noktasnn koordinatlar belirlenerek bu noktann konumu
sorgulanr.
44

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
6. Dikdrtgensel blgenin alan
bantsn elde eder ve
uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
Basketbol, tenis, voleybol, hentbol vb. sahalarn alanlar ile ilgili hesaplamalar yaplabilir.
ekilde verilen futbol sahasnn;
Bir ABCD dikdrtgensel blgesinin

alannn;
120 m
90 m
16.5 m
5.5 m
40.3 m
11 m 5.5 m
11 m
9.15 m
9.15 m
2 2

AB AD < AB, AD > 2

= AB AD
=
S
bantlar ile hesaplanaca

vurgulanr.
1m
Drtgensel blgelerin alanlar ve saha iindeki yzdeleri hesaplanr.

Ceza sahas alannn futbol sahas alannn yzde kan kaplad bulunur.
ki direk arasnn 7,32 m, st direin yerden yksekliinin ise 2,44 m olduu kalenin
oluturduu dikdrtgensel blgenin alan bulunur.
Bulunan alan ile saha iindeki drtgenlerin alanlar arasnda iliki olup olmad sorgulanr.
Drtgenlerin e ve benzer olma durumlar tartlr.
45

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
7. Ekenar drtgeni
aklar, zellikleri ile
ilgili teoremleri ispatlar
ve uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
ekildeki drtgenin;

Karlkl kenarlarnn paralellii tartlr.
A ve C ile B ve D den geen doru denklemleri bulunur.
Dorularn eimleri bulunarak bu dorularn birbirine
gre konumlar tartlr.
AB ile AD ve DC ile DA arasndaki alar

hesaplanarak karlatrlr. Benzer ilemler dier
kelerdeki alar iin tekrarlanarak sonular tartlr.
[!] Kenar uzunluklar eit

olan paralelkenara ekenar
drtgen denildii belirtilir.
O
C
Herhangi bir [ AD ] izilir.
Pergelin aras AD kadar alr ve A merkezli bir yay izilerek bir B belirlenir.
Pergelin akln deitirmeden B ve D merkezli yaylar izilerek C belirlenir.

Oluan A, B, C ve D noktalar srasyla birletirilir.
Elde edilen drtgenin zellikleri tartlr.
B
A
Ekenar drtgen
izimlerinin farkl yollarla
nasl yaplaca ile ilgili
performans grevi
verilebilir.
[!] Bir paralelkenarn

kegenlerinin kesim
noktas dik ise bu
paralelkenarn ekenar
drtgen olduu ispatlanr.
[!] Bir ekenar drtgende
kegenlerin i aortaylar
olduu ispatlanr.
[!] Bir ekenar drtgende

kegenlerin birbirini dik
kestikleri ispatlanr.
46
A
P
Bir paralelkenarn kegenlerinin kesim noktas dik ise bu paralelkenar ekenar drtgendir. teoremi iki kolonlu ispat
biimi ile verilir. Bo braklan basamaklar doldurulur.
Verilen: ABCD paralelkenar ve [ AB ] [ BD ]
stenen: ABCD ekenar drtgendir.
fadeler
Gerekeler
1. .
1. Verilen
2. APB BPC
2.
3. [ BP ] [ BP ]
3.
4. ABCD drtgeni paralelkenar
4. ..
5.
5. Kegenler her bir ay iki e paraya bler.
6.
6. KAK
7. [ AB ] [CB ]
7. .
8.
8. Ekenar drtgenin tanm
47
KAZANIMLAR
8. Ekenar drtgensel
blgenin alan bantsn
elde eder ve uygulamalar
yapar.

ETKNLK PULARI
2, 4m 3, 2m boyutlarnda olan dikdrtgensel blge eklindeki bir kilim zerine 5 tane ekenar
drtgensel blge eklinde motif dokunmutur.
AIKLAMALAR
[!] p ve q bir drtgensel blgenin kegen

vektrleri olmak zere, drtgensel blgenin
alann veren vektrel bantsnn, ekenar
drtgensel blgede

p q
A=
2
ekline dnt fark ettirilir.
Bu motiflerin her birinin evresi farkl renkte bir ip ile dokunacaktr. 1cm dokuma iin 2cm
ip kullanldna gre motiflerin her birinin evresinde kullanlacak ipin uzunluu
hesaplanr.
Motiflerden her birinin kilim zerinde kaplad alann ka farkl yolla hesaplanabilecei
tartlr.
48

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
9. Kareyi aklar, zellikleri ile
ilgili teoremi ispatlar ve
uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
[!] Kenar uzunluklar eit olan

dikdrtgene kare denildii
vurgulanr.

AC ve BD nn ka farkl ekilde bulunabilecei
[!]Karenin kegenlerinin, i
alarn aortaylar olduu ve
eit uzunlukta olduklar
ispatlanr.
tartlr.
[ AC ] ve [ BD ] nin kesim noktasnn koordinatlarnn
ka farkl yol ile bulunabilecei tartlr.
AC ve BD arasndaki a bulunur.
Elde edilen tm sonular kullanlarak paralelkenar ve
ekenar drtgenin zellikleri karlatrlr.
X
B
ekilde verilen ABCD karesi iin OB , O etrafnda ve saat ynnde 45 dnerse kare zerine gelip
gelmedii, OA , O etrafnda ve saat yn tersinde 90 dnerse yine kare zerine gelip gelmedii
tartlr.
Y
f ( x, y ) = ( y, x ) (90 lik dnme simetrisi)
D ( 1,1)
fonksiyonu iin f ( A ) = B olduuna gre

f ( B ) , f ( C ) ve f ( D ) sorgulanr.
OX eksenine gre dnme simetrisi,

OY eksenine gre dnme simetrisi,
[ AC ] kegenine gre dnme simetrisi,
[ BD ] kegenine gre dnme simetrisi
Drtgenlerin kenar orta

noktalar birletirildiinde oluan
eklin bir kare olma koullarn
tartnz.
C (1,1)
A ( 1, 1)
sorgulanr.
[!] Yukarda belirtilen teorem

dndaki ispatlar verilmez.
B (1, 1)
49
KAZANIMLAR
10. Karesel blgenin alan
bantsn elde eder ve
uygulamalar yapar.

ETKNLK PULARI
Aadaki ekilde karolarla kapl bir zemin verilmitir.
AIKLAMALAR
[!] Bir drtgensel blgenin alann veren vektrel

bantdan, karesel blgenin alan bantsnn elde
edildii kefettirilir.
Kk karesel blge eklindeki karolarn bir kenar uzunluu 15 cm ve byk karolarn bir
kenar uzunluu 35cm olan karesel blge eklindeki karolarla kapl alan bulunur.
Kk karesel blgeler yerletirilirken byk karolardan kesilen paralarn alanlar bulunur.
Krmz renkle kaplanan blgenin alan bulunur.
Siyah renkle kaplanan blgenin alan bulunur.
Krem renkle kaplanan blgenin alan bulunur.
50

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
11. Deltoidi ve zelliklerini
aklar, uygulamalar yapar.
7
ekildeki drtgende B 1, olmak zere;
2
AIKLAMALAR
[!]Kegenlerinden biri, iki ikizkenar genin
taban olan drtgenin deltoid olduu belirtilir.
[!] Bir deltoidin zellikleri verilerek kare ve
ekenar drtgenin zel deltoid olduu fark ettirilir.
B
C
A
O
D
Her bir kenar uzunluu bulunarak sonular karlatrlr.
AC ve BD arasndaki a bulunur.
AC ile AD ve AC ile DC arasndaki alar bulunur. Benzer ilemler A ve C kelerinin

dier alar iin tekrarlanarak elde edilen sonular tartlr.
Bulunan tm sonular kare ve ekenar drtgenin zellikleri ile karlatrlr.
51
/ Deltoid izimlerinin farkl

yollarla nasl yaplaca aratrlr.
Herhangi bir [ PR ] izilir.
PR
den byk olacak ekilde [ PR ] nin st ksmnda

2
P merkezli bir yay ile R merkezli bir yay izilerek A belirlenir.
PR
Pergelin aras
den byk olacak ekilde nceki admdakinden farkl
2
alnr ve [ PR ] nin alt ksmnda P merkezli bir yay ile R merkezli bir yay
Pergelin aras
izilerek B belirlenir.
Noktalar srasyla birletirilerek PARB drtgeni elde edilir.
PAR geni ile PBR geninin benzerlik durumu tartlr.
A ile B yi birletiren doru paras ile [ PR ] arasndaki iliki sorgulanr.
A
P
R
B
Elde edilen drtgenin zellikleri tartlr.
A
P
R
B
52
KAZANIMLAR
12. Deltoidsel blgenin alan
bantsn elde eder ve
uygulamalar yapar.

ETKNLK PULARI
Uzunluklar 100 cm olarak verilen iki ta ile ekildeki gibi bir uurtma
yaplmaktadr. pleri balamak iin kelerde 2 er cm braklmtr. AC BD ,
AO = OC ve BO = 24 cm veriliyor.
AIKLAMALAR
[!] Deltoidde kegenler birbirine dik olduundan
bir drtgensel blgenin alann veren vektrel
bantdan deltoidsel blgenin alannn,

p q
A=
2
ekline dnt kefettirilir.
D
Dmlenen ipler gz ard edilerek uurtmay evrelemek iin kullanlan ipin
uzunluu bulunur.
Katlanan blgeler gz ard edilerek kaplanmada kullanlan naylonun alannn ka
farkl yol ile bulunabilecei tartlr.
Farkl boyutlarda uurtma modelleri oluturularak yukardaki basamaklar
tekrarlanr.
Deltoidsel blge biimindeki bir uurtmann uabilmesi iin nasl
tasarlanabilecei tartlr.
53

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
13. Drtgenleri snflandrr,
aralarndaki ilikileri aklar.
AIKLAMALAR
Drtgenlerin karlkl kenar iftlerinin paralel olup olmamasna gre snflandrld temel ema
verilerek yorumlanr.
[!] Drtgenler zerinde farkl

snflandrma etkinlikleri yaplarak
benzer ve farkl zellikler kefedilir.
Drtgenler
Deltoid
Paralelkenar
Yamuk
Ekenar
Drtgen
kizkenar
Yamuk
Dik Yamuk
[!] Drtgenler arasndaki ilikileri fark

ettirecek uygulamalar yaplr.
Dikdrtgen
Kare
Aadaki tablo incelenerek drtgenlerin benzer ve farkl zellikleri ortaya konulur.

DRTGENLERN ZELLKLER
zellikler
Yamuk
Paralelkenar
Karlkl kenar uzunluklar eittir.

Btn kenar uzunluklar eittir.
Karlkl kenarlar paraleldir.
Karlkl alar etir.
Her bir as di tir.
Kegenler birbirini ortalar.
Kegenler etir.
Kegenler dik kesiir.
Ardk alar btnlerdir.
ki kenar paraleldir.
alarnn lleri toplam 360o dir.
Kegenler aortaydr.
Dikdrtgen
Ekenar
drtgen
Kare
Deltoid
54
III. NTE: OKGENLER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
Bir kenar uzunluu verilen dzgn begen aadaki aamalar izlenerek izilir.
1. Dzgn begeni ve
zelliklerini aklar,
uygulamalar yapar.
F
G
Yaraplar dzgn begenin bir kenar uzunluu olacak biimde iki yarm ember izilir.
Yarm ember yaylar be e paraya ayrlr.
A ile G ve B ile E noktalar birleecek biimde doru paralar izilir.
Yarm emberler zerinde neden G ve E noktalarnn seildii tartlr.
Pergel yarap kadar alr. Sivri u G ve E noktalarna konularak F noktas belirlenir.
F noktas G ve E noktalar ile birleecek biimde doru paralar izilir ve dzgn begen
oluturulur.
Oluan eklin neden dzgn begen olduu tartlr.
[!] alarnn lleri ve kenar uzunluklar

eit olan begene dzgn begen denildii
vurgulanr.
[!] Bir dzgn begenin bir kegen
uzunluunun kenar uzunluuna orannn altn
oran olduu ispatlanr.
AIKLAMALAR
[!] Bir dzgn begenin kenar orta

dikmelerinin kesim noktasnn, dzgn
begenin merkezi olduu vurgulanr.
/ Dzgn begen izimlerinin farkl
yollarla nasl yaplaca aratrlr.
55
Bir kenar uzunluu 5 br olan ABCDE dzgn begeni izilir.
Begenin A noktasndan geen kegenleri izilir.

Oluan genlerin i alarnn lleri toplam bulunur.
genlerin i alarnn lleri toplam ile begenin i alarnn lleri toplam karlatrlr.
Begenin bir d asnn ls bulunur.
Burada [ AC ] ve [ AD ] kegen uzunluklar bulunur.
ABC geninin uzun kenar uzunluunun dier bir kenar uzunluuna oran ile altn oran arasndaki
iliki sorgulanr.
ABC geninin uzun kenarn uzunluunun karesinin dier bir kenar uzunluunun karesine oran ile
altn oran arasndaki iliki sorgulanr.
Bulunan sonular tartlr.
56
III. NTE: OKGENLER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
2. Dzgn begensel
blgenin alan bantsn
elde eder ve uygulamalar
yapar.
Kenar uzunluklar 20 ve 30 m olan dikdrtgen biimindeki bir baheye ekildeki gibi bir
kenar uzunluu 3 m olan kamelya yaplacaktr.
A
x
AIKLAMALAR
[!] Dzgn begensel blgenin alannn,
h
A=
2
olduu vurgulanr. Burada h; merkezin herhangi bir
kenara olan dik uzakl, ise evre uzunluudur.
Kamelyann evre uzunluu bulunur.

Kamelyann bahede kaplad alann ka farkl yolla hesaplanabilecei sorgulanr.
Kamelyann alann, evre uzunluuna oran ile kamelyann bir kenar uzunluu
arasndaki iliki sorgulanr.
57
III. NTE: OKGENLER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
3. Dzgn altgeni ve
zelliklerini aklar,
uygulamalar yapar.
AIKLAMALAR
[!] alarnn lleri ve

kenar uzunluklar eit olan
altgene dzgn altgen
denildii vurgulanr.
Pergel yardm ile O merkezli herhangi bir ember izilir.

Pergel akln deitirmeden pergelin sabit ksm ember zerinde herhangi bir A noktasna getirilerek
emberden geen bir yay izilir.
Bu ilemler emberi kesen yay zerindeki her nokta iin tekrarlanr ve ember zerindeki noktalar birletirilir.
Oluan eklin ka kenarl olduu,
Ka kegeninin bulunduu,
Oluan eklin neden dzgn altgen olduu tartlr.
inde ka tane gen olutuu belirlenir.
Oluan genlerin bir i asnn lsnn ka derece olduu hesaplanr.
inde ne tr drtgenlerin bulunduu belirlenir.
Oluan eklin varsa dier zellikleri tartlr.
Bir dzgn altgen izilerek bir i asnn ls belirlenir.

Her bir ann aortay belirlenir.
Oluan genlerin zellikleri sorgulanr.
genlerden birinin ykseklii ile altgenin bir kenar arasndaki
iliki sorgulanr.
Bulunan sonular tartlr.
Aada verilen kar tanesi

modeli zerinde yaplan
izimler dorultusunda;
a) Hangi geometrik ekillerin

olutuu,
b) Oluan geometrik
ekillerin e veya benzer
olup olmadklarn,
sorgulaynz.
/ Dzgn altgen
izimlerinin farkl yollarla
nasl yaplaca aratrlr.
58
KAZANIMLAR
4. Dzgn altgensel blgenin
alan bantsn elde eder ve
uygulamalar yapar.
III. NTE: OKGENLER

ETKNLK PULARI
Elif Hanm evinin bahesine, kenar uzunluklar birbirine eit olan altgen biiminde bir
havuz yaptryor. Havuzun bir kenarnn orta noktasna fskiye yerletirilmitir. Fskiye suyu
2m uzaa, havuzun orta noktasna atmaktadr. Buna gre;
Havuz geometrik olarak modellenir.
Havuzun evre uzunluu bulunur.
AIKLAMALAR
[!] Dzgn altgensel blgenin alannn,
h
A=
2
olduu kefettirilir. Burada h, merkezin
herhangi bir kenara olan dik uzakl, ise
evre uzunluudur.
Havuzun bahede kaplad alan hesaplanr.

Havuzun alan ve evre uzunluunun oran ile havuzun bir kenar uzunluu arasndaki
iliki sorgulanr.
59
III. NTE: OKGENLER

KAZANIMLAR
5. Dzlemde, okgenlerden
yararlanarak desen, fraktal
grnts oluturur.
ETKNLK PULARI
Snfa getirilen hal, kilim, krkyama vb. ile ilgili fotoraflar incelenerek bu rnler zerindeki desenlerin nasl
oluturulmu olabilecei tartlr.
AIKLAMALAR
[!] Oluan blgeler boyatlarak
farkl desenler oluturmalar
salanr.
/ Filografi sanatnnda
okgenlerin kullanlp
kullanlamayacana ynelik
Hal veya kilimlerde
okgensel blgelerden oluan
motifler, renkli kartonlarla
farkl kilim/hal tasarmlar
oluturulabilir.
okgenlerle oluturulmu desen fotoraflar incelenerek desenlerin nasl oluturulabilecei tartlr.
Bilgisayar yazlmlar veya gnye, aler, cetvel, izge vb. kullanlarak izim aamalar verilen desenler
oluturulur ve oluan desenler aklanr.
// Farkl kltrlere ait

kilim, hal vb. kullanlan
motifler aratrlabilir. Bu
motifler incelenerek motifin
ve
kullanlan
geometrik
ekillerin o kltr iin tad
anlamla ilgili aklamalar
snfta paylalabilir.
Yap-boz paralaryla hal
veya kilim tasarmlar ile ilgili
proje yaptrlabilir.
Herhangi bir admdan sonra farkl desenlerin oluturulup oluturulamayaca tartlr.

Bilgisayar yazlmlar veya gnye, aler, cetvel, izge vb. kullanlarak desen oluturulur. Desen oluturma
sreci aklanr.
Snf-okul ii etkinlik Okul d etkinlik nceleme gezisi [!] Uyar Ders ii ilikilendirme Dier derslerle ilikilendirme lme ve deerlendirme
60

Aada okgenlerle oluturulmu desen incelenir ve nasl oluturulduu aklanr.
[!] izimlerle oluturulacak

fraktal grntleri en fazla 6.
adma kadar srdrlr.
[!] Oluturulacak fraktal
grntsnn balang ekli
ve kural verilir.
Aada verilen okgenlerle oluturulmu dm desenlerinin yer ald fayans fotoraflar incelenir. Bu dmlerin nasl
oluturulabilecei aklanr.
[!] Fraktallar oluturulurken

dnmlerin kullanld
uygulamalarla fark ettirilir.
okgenlerle oluturulmu dm deseni rnekleri
[!]En az drtkenarl okgenler

kullandrlr.
Fayans fotoraflar
Verilen fraktal grntsn oluturma sreci aklandktan sonra kareli ktlarda istenilen admlar oluturulur ve tabloya yazlr.
Balang
1. Adm
stenilenler
[!] Belirli bir admdaki fraktal

grntsnn evre uzunluu
ve sahip olduu alan
hesaplanr.
lgili admda oluturulan beyaz karesel blgelerin

kenar uzunluu (br)
lgili admdaki mavi karesel blgelerin says
lgili admdaki mavi karesel blgelerin alan (br2)
2. Adm
okgenlerle oluturulan
reptillerle
ilgili
aratrma
yaplabilir.
3. Adm
Admlar
2
3
Balang
1/3
1/9
1
1
8
81/9
88
82/92
6. admdaki boyal blgenin toplam alan yazlr.

Belli bir admdaki karesel blgenin alan ile evresi arasndaki iliki aklanr.
61
Seilen boyal bir karesel blgenin orannda kltlm 3 kopyasna;

(Y Y ,Y D ,Y D ) kodu uygulanarak aada verilen admlar tamamlanr ve verilen fraktal grnts oluturulur.
[!] Hcrelerde kullanlan

dnmler sa st kutu
daima bo kalacak ekilde
(1, 2, 3 srasnda) kodlanr.
1
2
[!] Hcrelerde kullanlabilecek dnmler:
Fraktal grnts
Balang
1. Adm
2. Adm
3. Adm
4.Adm
Kendi grnts
Ayn balang ekline sadece Y Y ve Y D dnmleri uygulanarak 3 hcre, 8 farkl ekilde kodlanarak
doldurulabilir. Bu kodlamalardan biri seilerek bilgisayar yazlmlar ile farkl bir fraktal grnts oluturulur.
D180
Saat ynnn tersine

180 lik dnme
(YY)
Yatay eksene gre

yansma
(YK+)
Sa st keden sol
alt keye izilen
kegene gre
yansma
D90
Saat ynnn tersine 90 lik
dnme
D270
Saat ynnn tersine
270 lik dnme
(YD)
Dikey eksene gre
yansma
(YK-)
Sol st keden sa alt
keye izilen kegene
gre yansma
62
III. NTE: OKGENLER
KAZANIMLAR
6. okgensel
blgelerle kaplamalar
yapar.
ETKNLK PULARI
renciler 16 gruba ayrlr. Gruplara paralelkenarsal, karesel, ekenar drtgensel, dikdrtgensel ve dzgn
altgensel blgelerle yaplan 16 farkl periyodik kaplama rneinin yer ald alma kd datlr. Gruplar,
verilen kaplamalar oluturan okgensel blge iindeki ekil, motif vb. gelere hangi dnmlerin uygulandn
belirleyerek aklamalarn snfta paylar. Bu aklamalar kt paralarna yazlr ve torbaya atlr. Gruplar,
torbadan bir tane kt ekerek kttaki aklamaya ait kaplamay oluturur. Gruplar, kaplamay oluturma srecini
ve bu alma ile ilgili duygu ve dncelerini snfta paylar.
Verilen periyodik kaplama rnei;
Yaplabilecek rnek aklama: Paralelkenarsal blge
iine yerletirilen Fye saat ynnde 180 dnme
uygulanarak oluturulan okgensel blge telenerek
periyodik kaplama yaplmtr.
ekilen rnek kaplama aklamas: Dzgn altgensel blge iine yerletirilen karesel blge altmar derece
dndrlerek oluturulan okgensel blge telenerek periyodik kaplama yaplmtr.
AIKLAMALAR
[!] Sadece teleme kullanlarak
dzlemde boluk kalmayacak
ve
okgensel
blgeler
akmayacak
biimde
dzlemin
rtlmesinin
periyodik kaplama olduu
vurgulanr.
[!]
okgensel blgelerden
(paralelkenarsal, dikdrtgensel,
ekenar drtgensel, karesel ve
dzgn altgensel blgelerden)
sadece
biri
kullanlarak
periyodik kaplamalar yaplr.
[!] okgensel blge iindeki bir
ekil, motif vb. gelere
dnmler uygulanr. Bu
okgensel blge ile farkl
periyodik kaplamalar yaplr.
[!]
Periyodik
olmayan
kaplamalar yaplmaz.
[!] Yansma, dnme, teleme,
telemeli yansma sadece
sentetik olarak verilir.
Aada verilen okgensel blgelerle periyodik kaplamalar oluturularak kaplama zerinde oluan blgeler
renklendirilir.
/
okgensel
blgeler
kullanlarak
yaplan
farkl
periyodik
uygarlklara
ait
kaplamalar aratrlarak snf
ortamnda sergilenebilir.
63

Aada verilen rnek kaplama kdndaki blgelerden ekenar gen, dzgn altgen ve kare farkl renklerle
boyanr. Oluturulan kaplamaya kaplama teknikleri uygulanarak farkl kaplamalar oluturulur ve kaplama oluturma
sreci aklanr.
[!] Verilen bir kaplama rneinden yeni

kaplama tasarmlar elde etme teknikleri olan;
1. Birletirme: Dzgn okgensel blgelerin
komu kenarlarnn birletirilmesi
2. Blme: Dzgn okgensel blgelerin
merkezinden, kenarortay noktalarndan ve
kegenlerinden blnmesi
Oluturulabilecek farkl kaplama rnei ve aklamas:

Birletirme teknii: Verilen kaplama rneindeki karesel ve dzgn altgensel blgelerin komu kenarlar silinir.
Blgeler boyanarak farkl bir kaplama oluturulur.
Blme teknii: Verilen kaplama rneindeki karesel ve dzgn altgensel blgelerin kegenleri izilerek yeni
blgeler oluturulur. Oluan yeni blgeler boyanarak farkl bir kaplama oluturulur.
3. Dual: Kaplamadaki dzgn okgensel blge

ile komu dzgn okgensel blgenin
merkezinin doru paralaryla birletirilmesi
4. Dnme: Kaplamadaki dzgn okgensel
2
(n:dzgn
blgenin merkezi etrafnda
n
okgensel blgenin kenar says) kadar
dndrlmesi
ile ilgili uygulamalar yaptrlr.
Dual teknii: Verilen kaplama rneindeki komu okgensel blgelerin merkezleri birletirilerek yeni blgeler
oluturulur. Oluan yeni blgeler boyanarak farkl bir kaplama oluturulur.
64

Snfa getirilen farkl uygarlklara ve kltrlere ait periyodik kaplamalarla ile ilgili fotoraflar incelenerek bu periyodik kaplamalar zerindeki motiflerin hangi
okgensel blge iinde, hangi dnmler uygulanarak periyodik kaplamalarn nasl oluturulmu olabilecei tartlr. Farkl motif tasarmlar yaplarak periyodik
kaplamalar yaplr ve renklendirilir.
El Hamra Saray
Msr
Pers
slami
in
Bizans
Hint
Aada verilen Ortaaa ait motifler incelenir. Bu motiflerin 90 dndrlmesiyle oluturulan karolarla periyodik kaplamalar yaplr.
0
Motiflerle oluturulmu periyodik kaplama rnekleri
65
IV. NTE: EMBER
KAZANIMLAR
ETKNLK PULARI
Pergel ve cetvel yardmyla O merkezli bir ember

izilir. ember zerinde yarap, ap, kesen, kiri ve
bir yay belirtilir.
1. emberi, temel ve
yardmc elemanlarn
aklar, uygulamalar
yapar.
AIKLAMALAR
yayna da kk yay dendii belirtilir.
yay
[!]Bir dzgn okgenin kenar says istenildii kadar artrldnda yaklak olarak bir
emberin olutuu fark ettirilir.
[!] emberin temel elemanlarnn yarap ve merkez, yardmc elemanlarnn kiri, kesen
ve yay olduu vurgulanr.
[!] emberin; iki noktasn birletiren doru parasna kiri, iki noktasndan geen doruya
kesen, merkezden geen kiriine ap, bir parasna da yay dendii vurgulanr.
yayna byk yay, PXQ

[!] PQ keseni, bir emberi iki yaya ayrr. Bunlardan PYQ
X
E
kesen
yarap
A
B
e yaylar
Analitik dzlemde M(1,1) noktas belirlenir.

M noktasna 3 br uzaklktaki noktalar belirlenir.
ember zerinde yarap, ap, kesen ve kiri
belirlenerek analitik olarak ifade edilir.
Eit uzunlukta iki kiri izilerek bu kirilerin
oluturduu yaylarn eit olma durumu tartlr.
[!] Bir emberde iki yayn birleimi olan bir yayn lsnn bu yaylarn lleri
toplamna eit olduu ispatlanr (A toplama zellii).
[!] Yarap uzunluklar eit olan emberlerin e ember, farkl olanlarn benzer emberler
olduu belirtilir.
E (benzer) iki emberden, hangi dnmler kullanlarak birinden dierinin elde
edilebilecei tartlr.
[!] Bir emberde lleri ayn olan iki yaya e yaylar, bir noktalar ortak olan iki yaya da
komu yaylar dendii vurgulanr.
komu yaylar
kiri apF
[!] Bir byk yayn ls kk yay 180 ye tamamlayan geni ann ls ile verilir.
66
KAZANIMLAR
2. emberin vektrel,
standart ve genel
denklemini elde eder,
uygulamalar yapar.
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
Koordinat dzleminde dorusal olmayan A, B ve C gibi nokta belirlenir.
[!] Bir emberde herhangi bir kiriin orta dikmesinin

emberin merkezinden getii sentetik yaklamla
ispatlanr.
B
k
AIKLAMALAR
[!] Bir emberin merkezinden indirilen dikmenin kirii

ortalad, sentetik yaklam ile ispatlanr.
A
T
[!] emberin zel konumlar:

i) Merkezi X (veya Y) ekseni zerinde olan ember
ailelerinin denklemleri ifade edilir.
ii) X veya Y eksenine yada her iki eksene de teet olan
ember ailelerinin denklemleri belirlenir.
[!] Dzlemde sabit bir noktadan eit uzaklkta bulunan
noktalarn geometrik yerinin bir ember olduu
hatrlatlarak sabit nokta M ve sabit uzaklk da r ise
MP = r denkleminin M merkezli ve r yarapl
[ AB ] ve [ BC ]
nin orta noktalar belirlenerek A ve B eklinde adlandrlr.
AB ve BC izilir. k ve orta dikme dorular izilir.

AX , AB = 0 ve B X , BC = 0 eitlikleri
X keyfi bir nokta olmak zere
sorgulanr.
Eitliklerden elde edilen doru denklemlerinin arakesit noktas belirlenir.
Arakesit noktas ile A, B ve C den geen noktalarn geometrik yeri arasndaki iliki
sorgulanr.
Geometrik yerin denklemi bulunur.
Yukardaki admlar, koordinat dzleminde koordinatlar verilen herhangi nokta
iin tekrarlanr.
emberin vektrel denklemi olduu belirtilir. Burada,

P ( x, y ) ember zerinde deiken nokta M (a, b) sabit
nokta ise
( x a)
+ ( y b) =
r2
2
denkleminin M (a, b) merkezli ve r yarapl emberin

standart denklemi olduu vurgulanr.
[!] emberin standart denkleminde,
2a =A, 2b =B ve C =a 2 + b 2 r 2
alnarak
x 2 + y 2 + Ax + By + C =
0
genel denkleminin elde edilecei gsterilir.
67
1. Analitik dzlemde srasyla aada denklemleri verilen emberler, izilir.

i) x 2 + y 2 =
r2
ii) ( x 1) + y 2 =
r2
2
2
r2
iii) ( x 2 ) + y =
2
1
7
2
2
t 4,=
t
=
, t
r 2 ;=
iv) ( x t ) + y =
2
2
2. Analitik dzlemde srasyla aada grafikleri verilen emberlerin, denklemleri belirlenir.
Y
Y
Y
t=4
i)
r
ii)
1
iii)
t=
1
2
2
t=
3. Merkezi M ( a, b ) ve yarap=
t 4,=
t
7
2
1
7
2
2
iin ( x a ) + ( y b ) =
=
, t
t 2 emberleri analitik dzlemde izilir.
2
2
4. Yukarda izlenen basamaklardan elde edilen sonular tartlr.

5. Buradaki admlarda, teleme ve homoteti dnmlerinden hangisinin kullanld sorgulanarak ekillerin e ve benzer olma durumlar
tartlr.
68
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
3. emberin parametrik
denklemini elde eder ve
uygulamalar yapar.
Analitik dzlemde O (0,0) merkezli ve r yarapl bir ember izilir.

Y
R ( a, b )
r sin
X
AIKLAMALAR
[!] Orijin merkezli ve r yarapl ember zerindeki bir
nokta P, OP nin X ekseni ile yapt a t ( 0 t < 2 )

olmak zere,
=
x r=
cos t , y r sin t
denklemlerine emberin parametrik denklemi dendii
belirtilir.
r cos
Y
P ( x, y )
r sin t
ember zerinde ve 1.blgede bir R (a,b) belirlenir.

R nin koordinatlar yarap ve X ekseni ile yapt a cinsinden ifade edilir.
Bu koordinatlarn emberin genel denklemini salayp salamad sorgulanr.
ember denkleminin, emberin zerinde seilen her nokta iin yarap ve aya bal
olarak ifade edilip edilemeyecei tartlr.
r cos t
[!] emberin; vektrel, standart, genel ve parametrik

denklemleri arasnda geiler yaplr.
ki atlet, ember eklinde bir kou parkurunda, belli
bir noktadan farkl ynlerde koarak bir tur atyor.
Balang noktasna vardklarnda, atletlerin farkl
ynlerde ember zerinde hareket ettiinin parametrik
olarak nasl ifade edileceini tartnz.
69
Merkezi M ( 3,1) ve yarap r = 3 br olan emberin;
[!] Merkezi M ( a, b ) ve yarap r olan emberin,
Genel denklemi bulunur.

Genel denklemden hareketle parametrik denklemi bulunur.
Grafii izilir.
Bu ember zerinde alnan P ( 6,1) ve Q ( 3, 4 ) noktalarna karlk gelen parametre

deeri ( t ) bulunur.
t=
3
ve t = parametre deerlerine karlk gelen noktalarn koordinatlar
2
bulunur.
emberin orijin merkezli r yarapl standart denklemi dik koordinatlarda verilmi ise,
teleme dnm kullanlarak M ( a, b ) merkezli emberin parametrik denklemi yazlr.
Y
( x, y )
r
+ ( y b) =
r2
2
genel denkleminde
x= x '+ a
y= y '+ b
telemesi kullanlarak
x ' 2 + y '2 =
r2
denklemi elde edilir. Bu denklemde,
x ' = r cos t
y ' = r sin t
yazlarak M(a,b) merkezli ve r yarapl bir emberin
bir tam turunun parametrik denkleminin 0 t < 2
iin
x= a + r cos t
y= b + r sin t
( a, b )
( x a)
X
x
biiminde olduu vurgulanr. Merkezi;

a) X ekseni zerinde,
b) Y ekseni zerinde,
c) 1. veya 2. aortaylar zerinde
olan zel ember ailelerinin parametrik denklemleri
bulunarak izimleri yaplr.
[!] 0 t < 2 iin
x= a + r cos t
y= b + r sin t
parametrik denkleminden
( x a)
+ ( y b) =
r2
genel denkleminin elde edilecei vurgulanr.
70
Merkezi orijinde olan birim emberin parametrik ifadesi (t ) = (cos t ,sin t ) olmak zere ( 0 t < 2 );
1. ekildeki Pi (1 i 5 ) noktalarnn belirttii vektrler yazlr.
(t ) = (sin t , cos t ) olmak zere 0 t < 2 iin (t ) ile (t ) karlatrlr.
(t ) parametrik ifadesine gre P1 , P2 , P3 , P4 , P5 noktalarnn belirttii vektrler bulunup 2.ekil zerinde

gsterilir.
Noktalarn iki parametrik ifadeden elde edilen vektrleri karlatrlr. Sonu tartlr.
P3
P2
X
P4
P1
P5
1. ekil
2. ekil
ki kii verilen erilerin t = 0 parametre deerine karlk gelen noktalarda, birinci kii pozitif, ikincisi
negatif ynde eit hzla yrmeye balyor. Bunlarn hangi noktalarda karlatklar sorgulanr.
(t ) = (cos 2t ,sin 2t ) emberinin hangi aralkta bir tam dnme yapt tartlr.
71
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
4. Bir ember ile bir
dorunun birbirine gre
konumunu belirler ve
uygulamalar yapar.
( x + 1)2 + ( y 2 )2 =
1 emberi ile y = mx ( m
dorusu veriliyor.
ember ile dorunun ortak zm hesaplanr.
Elde edilen ikinci derece denklemin kkleri bulunur.
Kklere karlk gelen noktalardan geen doru denklemleri bulunur.
m nin hangi deerleri iin dorunun, emberi;

a) ki noktada kestii ve hangi dorunun ap kapsad
b) Bir noktada kestii
c) Kesmedii
AIKLAMALAR
[!] Bir dorunun bir emberi tek noktada
veya iki noktada kesebilecei veya
kesmeyecei belirtilir. Bir noktada kestiinde
emberin bu noktadaki teet dorusu, iki
noktada kestiinde de doruya emberin
kesen dorusu dendii hatrlatlr.
[!] emberin; herhangi bir noktasnn yer
vektrne dik olan dorusuna bu noktadaki
teet dorusu, yer vektrn dorultman
kabul eden doruya normal dorusu dendii
vurgulanr.
[!] Vektrel, genel ve kapal denklemleri
verilen emberlerin herhangi bir noktasndaki
teet ve normal dorularnn denklemleri
bulunur.
hesaplanr.
Bir ember ve bir dorunun birbirine gre

konumu sentetik, analitik ve vektrel
yaklamlar, kullanarak yorumlaynz.
2
2
9 emberi ile y= x + a
x +y =
(a )
dorusu veriliyor.
a nin
hangi deerleri iin bu dorunun emberi;

a) bir noktada kestiini,
b) iki noktada kestiini,
c) kesmediini
izim yaparak tartnz.
72
Bir ember ve bir dorunun birbirine gre konumlar vektrel yaklam kullanlarak aadaki gibi belirlenir.
MX
, 2 + 2 MP, + MP r 2 =
0 ikinci derece denklemi
= r 2 emberi ile X= P + dorusu ortak zlr.
bulunur.
1. ekil
kinci dereceden bu denklemin diskiriminant

=
4 MP,
( MP
r 2
bulunur.
1. > 0 ise dorunun emberin bir keseni olduu (ekil 1)
2. =0 ise dorunun emberin bir teeti olduu (ekil 2)
2. ekil
3. < 0 ise dorunun emberi kesmedii (ekil 3)

sonucuna varlr.
3. ekil
73
OX = 1 emberi analitik dzlemde izilir.
m
H
1 br
sin
cos
1 3
ember zerinde OH = ,
belirlenir.
2 2
emberi yalnzca H de kesen doru denklemi bulunarak izilir.
Bu doruya dik olan ve H den geen ikinci doru izilir.
OH yarap vektr ile ilk dorunun birbirine gre konumu sorgulanr.
lk doru zerinde keyfi bir P noktas seilerek HP vektr izilir.

OH , HP =0 ifadesi ile ilk dorunun denklemi karlatrlr.
kinci dorunun denkleminin nasl elde edilecei sorgulanr.
Benzer admlar analitik yaklam ile tekrarlanr.
74
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
5. emberin bir
noktasndaki teeti ile
ilgili teoremleri ispatlar
AIKLAMALAR
Tam Gne tutulmas Ayn, Gnein Dnyadan disk halinde grlen k yuvarn tmyle rtmesi ile
oluur. Gnein ok parlak olan k yuvar Ayn karanlk glgesi ile rtlr.
R
E
N
Ay
Dnya
Gne
Gk
cismi
Dnya
Ay
Gne
Yarap
(km)
6342
1728
691200
[!] Bir embere dndaki bir

noktadan izilen teet paralarnn
uzunluklarnn eit olduu sentetik
yaklam ile ispatlanr.
[!] emberin herhangi bir teetinin,
deme noktasndaki yarapa dik
olduu sentetik yaklamla
ispatlanr.
[!] ki emberin ortak d teet
paralarnn uzunluklarnn eit
ispatlanr.
ekle gre S noktas ile E noktas arasndaki uzaklk 148 800 000 km dir.
Buna gre;
RT ve TL bulunur ve aralar
ndaki iliki sorg
ulanr.
TN ve TK nin nasl bulunaca tartlr ve aralarndaki iliki belirlenir.
[TN ] ve MNT dik geninden yararlanlarak
TM TS ve TNerleri
TR bulunur
de
ve aralarndaki i
[!]ki emberin ortak d

teetlerinin kesim noktas ile
merkezlerinin ayn doru zerinde
ispatlanr.
MT hesaplanr.
liki sorgulanr.
75
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
6. Bir emberde
merkez, i, d, evre ve
teet-kiri alar ile
ilgili zellikleri aklar
Dairesel blge eklindeki bir alan gr alar , , olan

kamera ile gzlenmektedir.
Dairenin merkezi olan M noktasa;
M noktasna 30o gr asna sahip kameras yerletiriliyor.
ayn blgeyi grecek ekilde kameras da ember zerinde bir
noktaya yerletiriliyor.
Yukardaki ynerge modellenerek kamerasnn gr as

bulunur.
ve kameralarnn gr alar arasndaki iliki sorgulanr.
2
2
N
O
AIKLAMALAR
[!] Bu kazanmdaki ispatlar sadece sentetik yaklam ile verilecektir.

[!] Kesi emberin merkezinde olan ve nlar emberi iki noktada kesen
bir aya merkez a dendii hatrlatlr.
[!] Merkez ann lsnn, grd yayn uzunluunun yarapn
uzunluuna oranna eit olduu hatrlatlr.
[!] Kesi ember zerinde olan ve nlar emberi dier iki noktada kesen
bir aya evre a dendii belirtilir.
[!] Kesi ember zerinde olan ve bir kiri ile bir teetin belirledii aya
teet- kiri as dendii vurgulanr.
[!] Bir evre ann lsnn, ayn yay
C
gren merkez ann lsnn yars olduu
sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!] Bir teet-kiri asnn lsnn, ayn

yay gren merkez ann lsnn yars
olduu sentetik yaklam ile ispatlanr.
A
B
O
ekildeki gibi K noktasna yerletirilen kamerasnn gr as
ember zerinde belli aralklarla seilen noktalar grecek ekilde
geniletilir, merkezi de grd anda tarad blge ile gr as
arasndaki iliki sorgulanarak bir genellemeye ulalr.
T
[!] Ke noktas emberin ierisinde olan
bir ann lsnn, grd yaylarn
lleri toplamnn yars olduu sentetik
yaklam ile ispatlanr.
E
D
76

[!] Bir emberde iki kk yayn e olmas iin
gerek ve yeter koul, bu yaylarn merkez alarnn e
olmasdr. ifadesi sentetik yaklam ile ispatlanr.
A
[!] Ke noktas emberin dnda olan bir ann
lsnn, grd yaylarn lleri farknn yars
olduu sentetik yaklam ile ispatlanr.
A
P
77
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
7. Denklemleri
verilen iki emberin
birbirine gre
konumlarn belirler.
ekilde analitik dzlemde A, B, C ehirleri ile C ehrinin ilesi D nin konumlar verilmitir.
AIKLAMALAR
[!] ki ember;
i)
M M > r r
1
M1
M2
ise ayrktr.
veya
M 1M 2 = r1 + r2
ii)
M 1M 2 = r1 r2
ise
bir noktalar ortaktr.
Bu ile ve iller merkezli yayn yapan X, Y, K, L radyolarnn frekans yayma blgelerinin snrlar
emberlerle ifade edilmitir.
Buna gre;
A ehrinde yayn yapan X yerel radyosunun yayn frekansn ifade eden denklemi yazlr. ekille
birlikte yorumlanr.
iii)
C ehrinde yayn yapan L radyosunun ve D ilesinde yayn yapan K yerel radyosunun yayn
frekanslarn ifade eden denklemler yazlarak karlatrlr. ekille birlikte yorumlanr.
2
M 1M 2 = r12 + r22 2r1r2 cos
ise
as altnda iki noktalar ortaktr.

M2
M1
B ehrinde yayn yapan Y yerel radyosunun yayn frekansn ifade eden denklem yazlr. ekille
birlikte yorumlanr.
X ve Y yerel radyolarnn yayn frekanslarn ifade eden denklemler karlatrlr ve ekille birlikte
yorumlanr.
M1 M 2
M2
M1
iv)
M 1M 2 = r1 r2
ise iten teettir

M1 M 2
v)
Yazlan denklemler ve ekil yorumlanarak emberlerin birbirine gre durumlar tartlr.
M 1M 2 = r1 + r2
ise dtan teettir.
M1
vi)
M 1M 2 < r2 < r1
M2
ise kesimez.
M 2 M1
[!]ki embere teet olan doruya, bu

iki emberin ortak teeti dendii
vurgulanr.
78
KAZANIMLAR
8. emberde kiri ve
kesenler ile ilgili
zellikleri ispatlar,
uygulamalar yapar.
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
AIKLAMALAR
[!] M merkezli r yarapl ember S ( M , r ) olsun.
Pergel ve cetvel yardmyla bir ember izilir.
2
K : R 2 R, K ( X ) =MX r 2
emberde farkl kiri izilir.

Kirilerin orta dikme dorular izilir.
Bu dorularn kesim noktasnn ember zerindeki noktalara uzaklklar karlatrlr.
Oluan geometrik yer hakknda yorum yaplr.
dnmnn S ( M , r ) emberine
fonksiyonu olduu vurgulanr.
[!] K
=
(X0)
2
MX 0 r 2 deerine
gre
kuvvet
X 0 noktasnn
Koordinat dzleminde denklemi x + y - 4 x - 4 y + 4 =

0 olan ember izilir.
S ( M , r ) ye gre kuvveti denildii belirtilir.
Bu emberin M merkezinin koordinatlar hesaplanr ve r yarap belirlenir.
[!] X 0 emberin dnda ise K ( X 0 ) , X 0 dan S ( M , r )

ye izilen teetin uzunluunun karesine eit
olduu gsterilir.
Bu emberin iki farkl kirii ve kirilerin orta dikme dorularnn denklemleri bulunur.
Orta dikme dorularnn kesim noktalar bulunarak sonu tartlr.
Aadaki ekilde embersel blge eklinde bir gl ve A, B, C, D iskeleleri verilmitir.
D
B
K ( X 0 ) = X 0TX 0
[!] K fonksiyonunun emberin dnda pozitif tanml

olduu vurgulanr.
A iskelesinden hareket eden motor V1 hz ile ekildeki yolu izleyerek C iskelesine , B

iskelesinden hareket eden motor V2 hz ile ekildeki yolu izleyerek D iskelesine ulayor
V1 =5km/sa hzl motor 1 saatte V2 = 2 km/sa hzl motor ise 2 saatte E noktasna ulayor ise
[!] X 0 emberin i noktas ise K ( X 0 ) , X 0 dan geen

kiriin
belirlenen
paralarnn
X 0 tarafndan
uzunluklar arpmnn ters iaretlisine eittir.
A ve B iskelelerinin E noktasna uzaklklar bulunur.

V2 hzl motor hareketini 4,5 saatte tamamlad bilindiine gre EC bulunur.
79
K
=
(X )
2
MX r 2
[!] K fonksiyonunun emberin iinde negatif tanml olduu vurgulanr.

[!] X 0 ember zerinde ise K ( X 0 ) = 0 dr.
[!] K ( X 0 ) deerinin X 0 dan geen dorularn oluturduu ember kirilerinin seiminden bamsz olduu
gsterilir.
[!] Bir emberde iki kk yayn e olmas iin gerek ve yeter art karlk gelen kirilerin e olmasdr.
ifadesi sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!]Bir emberde e kirilerin yaylarnn e olduu, sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!]Bir emberde e kirilerin merkeze olan uzaklklarnn eit olduu sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!] Bir kirie dik olan bir ap, kirii ve kiri ile belirlenen yaylarn her birini iki eit paraya bler. ifadesi
sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!] Teoremlerin ispatlar, istenilen ispat biimlerinden biri kullanlarak yaplr.
80
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
9. Teetler drtgenini ve
zelliklerini aklar.
genin i teet emberinin zellikleri hatrlatlr.
M merkezli, r yarapl ember ve teetlerinden oluan

drtgen yandaki ekilde verilmitir. ekle gre;
AIKLAMALAR
[!] Kenarlar bir embere teet olan bir drtgene teetler

drtgeni dendii vurgulanr.
A, B, C ve D alarnn aortaylarnn kesim noktas ile M noktas

karlatrlr.
Teetler drtgeninin alan, kenar uzunluklar ve yarap cinsinden yazlmaya

allr.
Teetler drtgeninin karlkl kenar uzunluklar toplam sorgulanr.
genin i teet emberinin zellikleri ile teetler drtgeninin zellikleri

karlatrlr.
Her drtgenin teetler drtgeni olup olmad izimlerle sorgulanr.
[!] Bir teetler drtgeninde karlkl kenarlarn

uzunluklar toplamnn eit olduu sentetik yaklam ile
ispatlanr.
[!] Bir teetler drtgeninde i aortaylarn i teet
emberinin merkezinden getii sentetik yaklam ile
ispatlanr.
[!] Bir teetler drtgeninin alannn, evre uzunluu ile i
teet emberinin yarap uzunluunun arpmnn yarsna
eit olduu sentetik yaklam ile ispatlanr.
[!]Kare, ekenar drtgen ve deltoidin teetler drtgeni
olduu belirtilir.
Kenar uzunluklar a br ve b br olan bir ABCD
dikdrtgeninin teetler drtgeni olmas iin hangi artlarn
salanmas gerektiini irdeleyiniz.
Kenar uzunluklar x br ve y br olan bir KLMN
paralelkenarnn teetler drtgeni olmas iin hangi
artlarn salanmas gerektiini irdeleyiniz.
81
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
10. Kiriler drtgenini
ve zeliklerini aklar.
Bir genin evrel emberi pergel ve cetvel yardmyla izilir.
genin evrel emberinin zellikleri hatrlatlr.
Pergel ve cetvel yardmyla bir ember izilir.
ember zerinde drt farkl nokta belirlenerek birletirilir.
Drtgenin i a lleri yorumlatlr.
Drtgenin kenar orta dikmelerinin kesim noktas ile emberin merkezi arsndaki iliki
tartlr.
genin evrel emberinin zellikleri ile kiriler drtgeninin zellikleri karlatrlr.
AIKLAMALAR
[!] Ke noktalar bir ember zerinde bulunan
drtgene kiriler drtgeni dendii vurgulanr.
[!] Kiriler drtgeninde karlkl alarn lleri
toplamnn 180 olduu sentetik yaklam ile
ispatlanr.
[!] Kiriler drtgeninde kenar orta dikmeler
merkezde kesiir.
Merkezi orijinde ve yarap r olan emberin
kiriler drtgeninin, ke noktalarnn
koordinatlarn bulunuz.
Bir emberin teetler drtgenin hangi
koullarda bir baka emberin kiriler drtgeni
olduunu aratrnz.
82
IV. NTE: EMBER

ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
11. Bir emberin evre
uzunluu ile dairenin
alan bantsn elde eder
Basketbolda; pota, 1,8 m x 1,2 m boyutlarnda bir sa levhadr. Pota zerinde, yerden 3,05 metre
ykseklikte bir sepet vardr. Sepet, 45 cm apnda demir bir ember ile buna asl, alt ksm ak,
beyaz bir fileden oluur. Buna gre;
AIKLAMALAR
[!] Bir ikizkenar gensel blge ile bir dik
gensel blgenin alanlar hatrlatlr.
[!] Bir daire kesmesinin alan hatrlatlr.
28 m
6,25 m
3,6 m
3,6 m
6,25 m
15 m
1,575 m
Sepetin sahadaki izdmnn snrlad blgenin alan ile sahadaki dier dairesel blgelerin
alanlar arasndaki iliki sorgulanr.
Ortadaki dairenin kaplad alann, tm sahann alan iindeki yzdesi hesaplanr.
Merkezi sepet ile belirli olan ve 3lk at blgesinin snrlarn belirleyen yayn uzunluu
hesaplanr.
3lk at blgesinin alan hesaplanr.
emberlerin, yaylarn elik ve benzerlik durumlar tartlr.
Veriler kullanlarak ember ve daire ile ilgili farkl hesaplamalar yaplr ve sonular
yorumlanr.
83
IV. NTE: EMBER
KAZANIMLAR
12. Dzlemde ember
yardmyla desen,
ETKNLK PULARI
Aada izim aamalar verilen desen oluturma sreleri aklanr.
fraktal grnts
oluturur.
AIKLAMALAR
/ Mandala
ekilleri oluturulurken
emberlerden nasl
yararlanldna
ynelik aratrma
yaplarak zgn
desenler oluturulur ve
snfla paylalr.
/ Geometride yer
alan Siglotomi
(cyclotomy) ile ilgili
renciler bilgisayar yazlmlar veya gnye, aler, cetvel, pergel ve izge vb. kullanlarak kendi desenlerini
oluturur. Deseni oluturma sreci aklanr.
Aadaki desenin oluturulma sreci aklanr.
rnek aklama: A merkezli bir ember izilir. B merkezli ve ayn yarapa sahip ikinci ember A noktasndan geecek
biimde izilir. Bu iki emberin kesitikleri noktalar merkez kabul eden, A ve B noktalarndan geen, ayn yarapa sahip C
ve D merkezli emberler izilir. Benzer biimde ayn yarapa sahip emberler izilerek desen oluturulur ve bu desen
renklendirilir.
rnek aklama: A merkezli, r yarapl bir ember izilir. Aya uzakl r birim olan bir B noktas seilir. Sonra B merkezli
ember A noktas etrafnda 2/ 6 as kadar dndrlr. Bu ileme 5 defa devam edilerek 6 yaprakl iei kapsayan motif
elde edilir.
84

Aada rnek olarak dm izim admlar verilmitir. renciler, izim aamalar verilmi dmleri inceleyerek bilgisayar
yazlmlar veya gnye, aler, cetvel, pergel ve izge vb. kullanlarak kendi dm desenlerini oluturur ve sreci aklar.
izimler
Aklamalar
Kareli kttan 4br8br boyutunda bir dikdrtgen kesilir.
Kesilen dikdrtgensel blge zerinde noktalar yandaki gibi iaretlenir.
Ortadaki noktalar merkez, yaraplar iki nokta arasndaki uzunluk olan ember, kenarlara da iki yarm
ember izilir.
Keltlerin dmleri
hakknda
aratrma
yaptrlabilir.
Yaanlan yreye ait
ember
yardmyla
oluturulmu
desen
rnekleri (Kazaziye,
Telkari, Erhan-i vb.)
aratrlabilir.
apraz noktalar dz izgilerle ekildeki gibi birletirilir.

Dm oluturacak izgiler farkl renkte bir kalemle vurgulanr.
izgiler istenilen genilikte kalnlatrlr.
Kaln izgilerin ortas silinir.
izgilerin kesitikleri yerlerdeki izim yaplrken u ilemler uygulanr: Sol stten balanarak erit alttanstten-alttan-stten-alttan-stten gemi izlenimi oluturmak iin gerekli izim yaplr. Sa stten
balayarak ise erit stten-alttan-stten-alttan-stten-alttan gemi izlenimi elde etmek iin gerekli izim
yaplr.
85

emberlerle oluturulmu fraktal grnts verilir ve bunlarn nasl oluturulduu aklanr. Daha sonra bilgisayar
yazlmlar veya aler, pergel vb. ile emberlerle fraktal grnts oluturulur ve sre aklanr.
Aada verilen fraktal grntsnn oluturulma aamalar incelenerek nasl oluturulduu aklanr.
86
V. NTE: KONKLER
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
Dzlemde sabit bir F noktas ve sabit dorusu ve sabit bir e says iin;
1. Konii, koniin temel

elemanlarn aklar ve
konikleri snflandrr.
AIKLAMALAR
dorusu zerinde olmayan ve F den farkl herhangi bir P noktasnn

dorusuna olan uzakl izilir.
FP
= e oran sorgulanr.
MP
F noktasndan dorusunu dik kesen bir doru izilerek zellikleri tartlr.

P den farkl Q noktas alnarak ayn ilemler tekrarlanr.
Q
[!] Dzlemde sabit bir noktaya uzaklnn, sabit bir doruya

uzakl oran sabit olan noktalarn geometrik yerine konik
denildii vurgulanr. Buradaki sabit doruya koniin
dorultman( ), sabit noktaya koniin oda (F), sabit orana da
koniin d merkezlii (e) ve bunlara da koniin temel elemanlar
denildii vurgulanr.
[!] Konik zerindeki herhangi bir nokta P olmak zere P den geen
ve dorultmann dik kesen doru ile nin kesim noktas M
olmak zere koniin denkleminin
FP
=e
MP
ile verilebilecei vurgulanr.
[!] Koniin odandan geen ve dorultmana dik olan doruya
koniin ekseni dendii belirtilir. Koniin ekseni ile dorultmannn
kesitii noktann D ile gsterildii vurgulanr.
[!] Her koniin kendi eksenine gre simetrik olduu belirtilir.
[!] Koniin ekseni ile kesitii noktalara koniin tepe noktalar
dendii; bir koniin T tepe noktasnn ya DF doru paras zerinde
ya da doru parasnn dnda olduu vurgulanr.
dorultman
[!] DF doru paras zerinde olan tepe noktasnn T =
F
M
odak
DF
doru
parasnn
dnda
olan
tepe
F eD
=
T
, e 1 biiminde olduu belirtilir.
1 e
eksen
Elde edilen oranlar karlatrlr ve bu oranlarn eit ve farkl olma durumlar

sorgulanr.
Orann e=1, e<1, e>1 durumlarnda oluan geometrik yerler tartlr.
Bu geometrik yerlerin her birinin ekseni ile dorultman dorusunun kesitii D
noktalar sorgulanr.
Snf-okul ii etkinlik Okul d etkinlik nceleme gezisi [!] Uyar Ders ii ilikilendirme Dier derslerle ilikilendirme lme ve deerlendirme
87
F + eD
;
1+ e
noktasnn
[!] Koniklerin;
e = 1 olmas durumunda parabol
0 < e < 1 olmas durumunda elips
e > 1 olmas durumunda hiperbol
olduu belirtilir.
e =1
0 < e <1
e >1
F
P
ekilde verilen P, P ve P eriler zerinde ve M , M ve M bir doru zerindeki hareketli noktalar

olmak zere;
0<
PF
PM
P F
P M
<1
=1
P F
>1
P M
ve oranlarn sabit olmas art ile hangi cins koniklerin olutuu tartlr.
.
88
KAZANIMLAR
2. Parabol aklar ve
standart denklemini
elde eder.
V. NTE: KONKLER
ETKNLK PULARI
Dzlemde F ( 2, 0 ) noktasna uzakl ile x = 2 dorusuna uzakl eit olan
noktalarn geometrik yerinin;

Denklemi bulunur.
Geometrik yer zerinde O ( 0, 0 ) dan farkl iki nokta alnarak bu noktalarn
dorultman ve odaa olan uzaklklar bulunur.
Odak ve tepe noktalar bulunur.
Eksenin denklemi bulunarak izilir.
Grafii izilir.
AIKLAMALAR
[!] e = 1 (parabol) halinde tek tepe noktasnn T =
olduu fark ettirilir.
D+F
2
[!] Tepe noktasn orijin seerek

D = F
bulunur. Buradan;
i) Paraboln eksenini X ekseni, T den geen ve
dorultmana paralel olan doruyu da Y ekseni alnarak
oluturulan dik koordinat sisteminde,
F ( c, 0) seildi
inde D-( ,c0 )olur. Paraboln standart
denkleminin de y 2 = 4cx olarak bulunduu gsterilir. Bu
koordinat sisteminde dorultmann denklemi x + c =
0 olur.
ii) Paraboln eksenini Y ekseni, T den geen ve dorultmana
paralel olan doruyu da X ekseni alnarak oluturulan dik
koordinat sisteminde F ( 0, c ) seildi
inde D
0,(- colur.
)
Paraboln standart denkleminin de x 2 = 4cy olarak
bulunduu gsterilir. Bu koordinat sisteminde dorultmann
0 olur.
denklemi y + c =
ekilde verilen gne enerji santralinde, gne nlar ile dnen bilgisayar destekli, 7
tane dz aynadan oluan enerji panelleri bulunmaktadr. Gneten gelen ve
panellerden yansyan nlar byk bir parabolik aynaya arparak belirli bir noktada
toplanr ve en scak blgeyi oluturur.
Parabolik aynadan yansyan nlarn neden bir noktada topland tartlr.
Odak noktasn orijin kabul ederek yukardaki mekanizma analitik dzlemde
modellenir.
Dorultmann x=10 dorusu kabul ederek modellenen paraboln denklemi
bulunur.
Sabit bir noktadan (odak) geen ve sabit bir doruya

(dorultman) teet olan emberlerin merkezlerinin geometrik
yerinin bir parabol olduu ile ilgili performans grevi
verilebilir.
bn-i Sinann parabol izimi ile ilgili aratrma
yaptrlabilir.
89
KAZANIMLAR
3. Elipsi aklar ve
standart denklemini
elde eder.
V. NTE: KONKLER
ETKNLK PULARI
Dzlemde F1 ( 4, 0 ) ve F2 ( 4, 0 ) noktalarna uzaklklar toplam 10 br olan P ( x, y )
noktalarnn kmesi bulunur.
Eksen uzunluklar
D merkezliini
Dorultmanlarnn denklemleri
bulunur.
Grafii izilir.
dorusu veriliyor.
F1
e olan uzaklnn
ile belirli olan
[!] F1 ve F2 odaklarna uzaklklar toplam 2a olan

noktalarn geometrik yerinin, P ( x, y ) deiken bir nokta
olmak zere
F1 P + F2 P =
2a
ye olan uzaklna oran
3 olan noktalarn
e=
2
geometrik yeri bulunur.

Geometrik yerin eksen uzunluklar yazlr.
kinci odak noktas ve dorultman bulunur.
Geometrik yer zerinde keyfi iki nokta seilir ve ifade edilen orann e ye eit
olup olmad tartlr.
2
a=
b 2 c 2 eitlii salanr.
Geometrik yerin grafii izilir.
2
2
Dik koordinat sistemine gre denklemi x + y =
1 olan elips veriliyor.
2
2
[!] Elipsin ( 0 < e < 1 ) dzlemde, sabit iki noktaya

uzaklklar toplam sabit olan noktalarn geometrik yeri
olduu vurgulanr. Sabit noktalara elipsin odaklar,
F1 ve F2 olmak zere, [ F1 F2 ] nin orta noktasna elipsin
merkezi denir. Sabit uzaklk 2a olarak seilir.
Dik koordinat sisteminde F1 0, 3 noktas ve denklemi y =
AIKLAMALAR
Denklemi verilen elipsin grafiinin koordinat dzleminde izilebilmesi iin nelerin

belirlenmesi gerektii sorgulatlr.
Eksen uzunluklarnn
Odak noktalarnn koordinatlarnn
D merkezliinin
Dorultmanlarn denklemlerinin belirlenmesi gerektii kefettirilir.
Elipsin grafii izilir.
dan
x2 y2
+
=1
a2 b2
elipsi olduu ispatlanr. Burada b= a c , a > b dir.
Bu elipsin yatay elips olduu vurgulanr.
2
[!] Odaklar
F1 ( 0, c )
ve
F2 ( 0, c )
olan elipsin
denkleminin
x2 y2
+
=1
a2 b2
2
biiminde olduu vurgulanr. Burada a=
b2 c2 , b > a
dr.Bu elipsin dey elips olduu vurgulanr.
Verilen bir embere iten teet olan ve bu emberin
iinde verilen bir noktadan geen emberlerin
merkezlerinin geometrik yerinin bir elips olduu ile ilgili
performans grevi verilebilir.
90
zerinde uzunluk birimleri yazl olan dz bir cetvel, kt, pergel ve bir kalem alnr.
Pergel ve cetvel yardm ile bir dik koordinat sistemi kt zerinde izilerek oluturulur.
X ekseni boyunca 10 br, Y ekseni boyunca 8 br uzunluunda olan bir elips izmek iin cetvel zerinde 4 ve
5 br lerin zeri kalem ile belirgin olarak srasyla A ve B eklinde adlandrlr.
Neden bu iki noktann iaretlendii sorgulanr.
Cetveldeki A ve B, srasyla X ve Y ekseni zerine ekildeki gibi yerletirilir.
Cetvel, A ve B bulunduklar eksenler zerinde kalacak ekilde hareket ettirilir.
Her bir harekette, cetveldeki balang noktas 0 br olan P noktasnn belirledii yrnge kt zerinde
iaretlenir.
Oluan ekil ve zellikleri tartlr.
Koordinat dzleminde grafii verilen bu eklin denkleminin belirlenmesi iin nelerin bilinmesi gerektii
sorgulanr.
A ve B nin akk ve orijinde olma durumu sorgulanr.
Elips izimleri ile ilgili

uygulamalar yaplabilir.
Gezegenlerin gne
etrafndaki yrngelerinin
elips olup olmadn
tartnz.
A
B
91
V. NTE: KONKLER
ETKNLK PULARI
KAZANIMLAR
4. Hiperbol aklar ve
standart denklemini
elde eder.
Dik koordinat sisteminde
4x2 9 y 2 =
36
denklemi veriliyor. Bu denklemi salayan geometrik yerin;
Eksen uzunluklar
Asimptotlarn denklemleri
Dorultmanlarnn denklemi
D merkezlii
Odaklar
bulunur.
Geometrik yer zerinde iki nokta alnr. Bu noktalarn odaklara olan

uzaklklarnn fark bulunur. Sonu karlatrlr.
Grafii izilir.
Dik koordinat sisteminde, kelerinin koordinatlar x, y + iin
K ( a, 0 ) , L ( x, y ) ve M ( a, 0 ) olan bir KLM geni izilir.
[ LK ]
[ LM ] nin eimi bulunur.
nn eimi bulunur.
AIKLAMALAR
[!] Hiperboln ( e > 1 ), dzlemde sabit iki noktaya uzaklklar

farknn sabit olduu noktalarn geometrik yeri olduu
vurgulanr. Sabit noktalara hiperboln odaklar ( F1 ve F2 ),
[ F1 F2 ] nin orta noktasna hiperboln merkezi denir. Sabit
uzaklk da 2a olarak seilir.

[!] F1 ( c, 0 ) ve F2 ( c, 0 ) noktalarna uzaklklar fark 2a olan
noktalarn geometrik yerinin, P(x,y) deiken bir nokta olmak
zere
d ( F2 , P ) d ( F1 , P ) =
2a
ifadesinden
x2 y 2
=
1
a 2 b2
2
b 2 + a 2 , c > a dr). Eitliin sa
olduu ispatlanr (Burada c=
taraf O alndnda asimptotunun elde edilecei vurgulanr.
[!] Odaklar F1 ( 0, c ) ve F2 ( 0, c ) olan hiperboln denkleminin
Bulunan eimler arpmnn b 2

a
( a, b )
+
sabit saysna eit olmas
durumunda L nin geometrik yeri tartlr.

Bu geometrik yere ait genel denklem hesaplanr.
y 2 x2
=
1
a 2 b2
olduu belirtilir.
Denklemin sa taraf O alndnda hiperboln asimptotlar
a
y= x
b
biimde bulunur.
[!] Hiperboln merkezine gre 180 lik dnme simetrisine
sahip olduu ve iki simetri ekseninin bulunduu vurgulanr.
[!] Verilen bir embere teet olan ve bu emberin dnda
verilen bir noktadan geen emberlerin merkezlerinin
geometrik yerinin bir hiperbol olduu fark ettirilir.
[!] Verilen iki doruya uzaklklar arpm sabit olan
noktalarn geometrik yeri sorgulatlr.
92
5.9.3. ETKNLK RNEKLER
93
DERS
SINIF
NTE
BECERLER
KAZANIMLAR
: Geometri
: 11
: zel Drtgenler
: Akl yrtme ve ispat yapma, ilikilendirme, problem zme.
: Dikdrtgensel blgenin alan bantsn elde eder ve
uygulamalar yapar.
ARA VE GERELER :
RENME VE RETME SREC
Kenarlar birbirine dik olan bir arazi ve iindeki blmler veriliyor.
5m
15 m
6m
kamelya
havuz
7m
8m
oyu
n
20 m
60 m
20 m
ev
32 m
40 m
Arazinin ve iindeki her blgenin evre uzunluu hesaplanr.

Drtgensel blgelerin alanlar bulunur.
Bahvann imleri bimek iin toplam alma alan sorgulanr.
Yeil alann arazide kaplad alann yzdesi bulunur.
LME VE DEERLENDRME
C
1. ABCD dikdrtgensel blgesinde, [ EF ] [ BC ]

F
DC
14
=
cm, AD =8 cm, EF 6 cm ve FB =2 cm ise
A(DABFE) ka cm 2 dir?
2. ABCD dikdrtgensel blgesinde, [ DK ] [ AC ]
DK = 6 cm ve KC =12 cm ise ABK gensel blgesinin alan

ka cm 2 dir?
K
A
94
DERS
SINIF
NTE
BECERLER
KAZANIMLAR
ARA VE GERELER
: Geometri
: 11
: Drtgenler
: Akl yrtme ve ispat yapma, ilikilendirme.
: Drtgenlerle ilgili teoremleri ispatlar ve uygulamalar yapar.
:
RENME VE RETME SREC

Bir ABCD drtgeninde karlkl iki i ann aortaylar arasndaki dar ann ls, dier
iki ann lleri farknn mutlak deerinin yarsna eittir. teoremi paragraf ispat biimi ile
verilmitir. Bo braklan basamaklar doldurulur.
BPC geninde;
( )
( )
y y
=
=
x + + y + m B
... + m B
...
ABCD drtgeninde,
( )
+m D
m(B
) ( ) =
+ m(B
)
2
+=
2x+2y+m B
... 360o x+y+
( ) ( )
m B
2
m D
+
= 180o .....
2
x +
....
LME VE DEERLENDRME
Herhangi bir ABCD drtgeninde kegenler birbirine dik ise karlkl kenarlarn kareleri
toplam birbirine eittir. teoreminin ispatn belirlediiniz bir ispat biimini kullanarak
yapnz.
95
DERS
SINIF
NTE
BECERLER
: Geometri
: 11
: ember
: Akl yrtme ve ispat yapma, ilikilendirme
KAZANIMLAR
: Denklemleri verilen iki emberin birbirine gre konumlarn

belirler.
ARA VE GERELER
RENME VE RETME SREC

Aada eitli emberler verilmitir.
Bu emberlerin denklemleri bulunur.

emberlerin e, benzer olma durumlar sorgulanr.
Her bir emberin birbirine gre konumu, denklemleri kullanlarak tartlr.
Farkl emberler izilerek yukardaki admlar tekrarlanr.
LME VE DEERLENDRME
1. ki ember birbirine iten veya dtan teet ise merkezleri birletiren dorunun, deme
noktasndan getiini gsteriniz.
2. Analitik dzlemde;
2
2
Merkezi=
M (1, ap
2 ) , yar 1 birim
r olan ember v
=
e ( x + 5) + ( y 6 ) 16
2
2
( x +=
6 ) + ( y + 10 ) 49 ve merkezi
apM ( 61,2
=
birim
r
lan ember
) , yaro
2
2
2
( x + 11)2 + ( y =
3) 26 ve ( x 4 ) + ( y +
=
5) 81
x2 + y 2 5x + 4 y =
7 0 ve x 2 + y 2 x y=
1 0
emberleri izip birbirine gre konumlarna ynelik karmlar yapnz.
96
TARH ESERLERDEK KAPLAMALAR

DERS
SINIF
NTE
BECERLER
KAZANIMLAR
: Geometri
: 11
: okgenler
: likilendirme, iletiim, yaratc dnme, uzamsal dnme, izim yapma
: okgensel blgelerle kaplamalar yapar.
Dzlemde okgenlerden yararlanarak desen, fraktal grnts oluturur.
ARAC VE GERECLER : Pergel, cetvel veya bilgisayar izim programlar
RENME VE RETME SREC
1.Tarihi eserlerde kaplamlarn kullanmna ynelik fotoraflar gsterilerek bu kaplamalarn nasl elde
edildii tartlr.
2. Hunad Hatun Klliyesi, I. Alaeddin Keykubad'n ei, II. Gyaseddin Keyhsrev'in annesi Mahperi
Hunad Hatun tarafndan Kayseri ehir merkezinde yaptrlm olan Hunad Hatun Klliyesi nde
bulunan kaplamalarn ina edilmesi iin aadaki ilemleri pergel ve cetvel kullanarak veya bilgisayar
izim programlar kullanlarak gerekletiriniz ve gerekli aklamalar yaznz.
emberi evreleyen karenin pergel ve cetvel yardmyla elde edilmesi ile ilgili izimler
verilmitir. Aklamalar verilmemi admlardaki izim ilemlerini yaznz.
ZMLER
AIKLAMALAR
1. ember izilir ve bu emberin merkezinden
geen doru paras (ap), zerindeki merkeze
dik izilir.
2.
3.
97
emberi evreleyen kareyi elde edildikten sonra motif oluturma ilemlerine devam edilir.
ZMLER
AIKLAMALAR
1. emberi evreleyen kareyi geometrik yer
izimleri yaparak elde edilmitir.
2. Karenin teet olduu nokta ile karenin

kegenleri ile emberi kestii
noktalardan geen doru paralar izilir.
3. Bir nceki admda elde edilen iki doru

parasnn kesitii nokta ile emberin
dikey olarak izilmi apn embere teet
olan karenin kenar ile kesitii nokta
doru parasyla birletirilir.
Aada verilmi olan izimleri nasl yapld ile ilgili aklamalar yazlr.
ZMLER
AIKLAMALAR
4.
5.
98
ZMLER
AIKLAMALAR
6.
7.
8.
9. Bir nceki admda elde edilen motifi

oluturmakta kullanlan doru paralar silinir.
(Not: Silmekte zorlanlrsa olduu gibi kalabilir
esas motif renkli kalemle izilerek belirgin hale
getirilir.)
10. Elde edilen motifler oaltlr. Motiflere

teleme uygulayarak kaplama yaplr.
LME VE DEERLENDRME
Geometrik izimlerden yararlanarak altgen motif elde ediniz ve buna teleme uygulayarak periyodik
kaplama yapnz. Motifi nasl elde ettiinizi aklaynz.
99
FRAKTAL OLUTURALIM
DERS
SINIF
NTE
BECERLER
KAZANIMLAR
ARAC VE GERECLER
: Geometri
: 11
: okgenler
: likilendirme, iletiim, yaratc dnme, uzamsal dnme, izim
: Dzlemde okgenlerden yararlanarak desen, fraktal grnts
oluturur.
: Fotoraf, karton, yaptrc, makas
RENME VE RETME SREC
Balang ekli, kenar uzunluu 1 birim kare eklindeki bir fotoraf seilir.
Balang
Aadaki admlar takip edilerek fraktal grnts oluturulur.
1. Adm: Kenar uzunluu 1 birim olan fotorafn 3 kopyas alnarak ( D 90 , K, D 270 ) kodlamasna sahip fraktal
grnts kenar uzunluu 2 birim olan bir karenin iinde oluturulur.
D90
K D270
1.Adm
2. Adm: Birinci admda oluan fraktal grntsnn 3 kopyas alnarak (D 90 , K, D 270 ) kodlamasna sahip
fraktal grnts kenar uzunluu 4 birim olan bir karenin iinde oluturulur.
D90
K
D270
2.Adm
3. Adm: 2. admda oluan fraktal grntsnn 3 kopyas alnarak (D 90 , K, D 270 ) kodlamasna sahip fraktal
grnts kenar uzunluu 8 birim olan bir karenin iinde oluturulur.
3. Adm
100
1. Benzer ekilde 4. Admdaki fraktal grnts oluturulur.

2. Aadaki sorular tartlr:
5. adm sonunda fraktal grntsnde kullanlan fotoraf says katr?
5. admdaki fraktal grntsnn evre uzunluunu cebirsel olarak ifade ediniz?
5. admdaki fraktal grntsnn yerletirildii karenin kenar uzunluu nedir?
LME VE DEERLENDRME
1. Kenar uzunluu 1 birim olan kare eklinde seeceiniz bir fotorafa (K,K, D 90 ) oluturma kuraln
uygulayarak 6. Admda oluacak fraktal grntsn aada verilen fraktal grnts ile benzer
midir?
6. adm sonunda fraktal grntsnde kullanlan fotoraf says katr?

6. admdaki fraktal grntsnn evre uzunluunu ifade ediniz?
6. admdaki fraktal grntsnn yerletirildii karenin kenar uzunluu nedir?
101
KAYNAKA
Albrecht, M.R., Burke, M.J. and others, Navigating through Measurement in Grades 9-12, NCTM,
2005, USA.
Ark, M.,Sancak, M., Pentapleks Kaplamalar , TBTAK Popler Bilim Kitaplar, Ankara,
2007.
Atlgan, H., Kan A.,Doan, N., Eitimde lme ve Deerlendirme , An Yaynevi, Ankara, 2006.
Bassarear, T., Mathematics of Elementary School Teachers, Boston, Houghton Mifflin Company,
1997.
Bertelle, R., Bloch, J. and others, Mathematics in Action, Greg Tobin Pub., Boston, 2008.
Bilgi, ., Kyak, Z., Gken, J., Lise Geometri 1, MEB Yaynlar, stanbul, 2008.
Bilgi, ., Sargl, .E., Gken, J., Analitik Geometri, MEB Yaynlar, Ankara, 2008.
Bossing, N.L., Orta Dereceli Okullarda retim, 1. Cilt, eviri: Sar, N., Mill Eitim Basmevi,
stanbul, 1953.
Bolt, Brian,. Mathematics Meets Technology, Cambridge University Press, 1991.
Bourgoin, J. , Arabic Geometrical Pattern and Design, Dover Publications, Inc., New York,1973.
Boyd, C.J. et al., Geometry, Glencoe/McGraw-Hill: New York 1998.
Charles, R., Lester F. & ODaffer, P. How to Evaluate Progress in Problem Solving. NCTM Reston,
1987.
Collins, W. et.al. Mathematics: Applications and Connections Course 3, Glencoe/McGraw-Hill:
New York, 1999.
Collins, W. et.al. Mathematics: Applications and Connections Course 2, Glencoe/McGraw-Hill:
New York, 1999.
Collins, W. et.al., Algebra 1: Integration, Applications and Connections Glencoe/McGraw-Hill:
New York, 1998.
Collins, W. et.al., Mathematics: Applications and Connections Course 1, Glencoe/McGraw-Hill:
New York, 1999.
Curriculum Planning and Development Ministry of Education; Singapore Maths CurriculumMathematics Syllabus, Singapore, Ministry of Education, 2001.
Department of Education and Science; Mathematics Curriculum, Dublin, Department of Education,
1999.
Department of Education and Science; Mathematics in the National Curriculum, HMSO: London,
1999.
Durell, C.V., A New Geometry for Schools, G. Bell and Sons, LTD., 1939, London.
Elander, J.E., Geometry for Decision Making, South-Western Pub. Co., 1992, USA.
Frame, M.L., MandelBrot,
B.B., Fractals, Graphics & Mathematics Education, The
Mathematical Association of America,USA, 2002.
Fuys, D., Geddes, D., Tischler, R., Journal for Research in Mathematics Education, Monograph
Number 3, NCTM, 1988, USA.
Jean, R. Tully, P. K., Plane Geometry, Stockton High School, Stockton California, 1946.
102
Johnson, D.W., Johnson, R.T. & Holubec, E.J., Circles of Learning: Cooperative in the classroom,
Interaction Book Company: Minnesota, 1990.
Jones, O., The Grammar Of Ornament, LAventurine,Lyon, 2006.
Jones, K., Issues in the Teaching and Learning of Geometry. In: Linda Haggarty (Ed), Aspects of
Teaching Secondary Mathematics: Perspectives on Practice. Routledge Falmer. Chapter 8, pp 121139. (2002) ISBN: 0-415-26641-6., London.
Karla, Baki., Dzlem Analitik Geometri, 2002
Kay, D. C., College Geometry A Discovery Approach, Addison Wesley Longman Inc., USA, 2001.
Krulik, S. & Rudnick, J.A. The New Sourcebook for Teaching Reasoning and Problem Solving in
Junior and Senior High School. Allyn and Bacon: Boston, 1996.
Leschensky, W. et al., Pre-Algebra: An Integrated Transition to Algebra and Geometry,
Glencoe/McGraw-Hill: New York, 1999.
Levenson, G. The Educational Benefits of Origami (http:// www.sadoko.com.)
Lial, M.L., Brawn, B. A., Steffenssen, A. R., Johnson, L. M., Essentials of Geometry For College
Students, USA, 2004.
Long, T.C., DeTemple W. D., Mathematical Reasoning for Elementary Teachers: Harper Collins
College Publishers, New York, 1996.
Malkevitch, J. (Ed), Geometrys Future. MA: COMAP., Arlington, 1991.
MEB, lkretim Matematik Dersi retim Program ve Klavuzu, 1-8. Snflar.
MEB, Ortaretim Matematik Dersi retim Program ve Klavuzu, 9-12. Snflar. Ankara, 2005.
MEB, Ortaretim Geometri ve Analitik Geometri Dersi retim Programlar, Mill Eitim
Basmevi. stanbul, 1998.
MEB, renci Merkezli Eitim Uygulama Modeli, EARGED: Ankara 2003.
MEB, TIMMSS 1999 Trkiye Raporu, EARGED, Ankara, 2003.
National Council of Teachers of Mathematics, Curriculum and Evaluation Standards for School
Mathematics, NCTM:Reston, 1992.
NCTM Principles and Standards for School Mathematics, NCTM: Reston, VA, 2000.
NCTM, Mathematics Assesment, NCTM: Reston, 1991.
NCTM, Teaching Mathematics Through Problem Solving, K-5, NCTM: Reston, 2003.
zer, H. A., Aydan, F. zel Z., Grdal, M., Metin E., Sabuncuolu, A., Matematik Lise II, Mill
Eitim Basmevi. 1974, stanbul.
Polya, G. How to Solve It: A New Aspect of Mathematical Method, London: Penguin Books, 1957.
Posamentier, A.S. & Stepelman, J., Teaching Secondary School Mathematics: Techniques and
Enrichment Units, MacMillan Company, 1990.
Proctor, M. R., Principles Of Pattern Design, Dover Publishing, Inc.,New York, 1990.
Royal Society/ Joint Mathematical Council, Teaching and Learning Geometry 11-19., Royal
Society/Joint Mathematical Council, London, 2001.
Saupe, P.J., Maletsky P., Fractals Fort He Classroom, Strategic Activities Volum:1-2-3, Springer,
New York, 1999.
School Mathematics Study Group, Geometri, MEB Yaynlar, stanbul, 1967.
103
School Mathematics Study Group, Lise Matematii, Cilt IV, MEB Yaynlar, stanbul, 1973.
Seymour, D., Geometric Design, Dale Seymour Pub., USA, 1988.
Seymour, D., Slvey L., Snider, J., Geometric Design , Dale Seymour Publications, USA, 1988.
Seymour, D., Slvey L., Snider, J., Line Desings-Design and Drawing , Creative Publications
Palo Alto, California, 1974.
Slaught, H.E., Lennes, N.J., Solid Geometry with Problems and Applications, Allyn and Bacon,
USA, 1919.
Stephens, P., Tessellations The History and Making of Symmetrical Design ,Crystal Productions
Co., Hong Kong, 2001.
Sutton, D., Islamic Desing A Genius For Geometry,Walker Publishing, Inc., New York, 2007.
Tann, T., Geometri Dersleri Lise I, nklap ve Aka Kitabevleri Koll. ., stanbul, 1975.
Tekin, H., Eitimde lme ve Deerlendirme, Yarg Yaynevi, Ankara, 2004.
Tokerler, S., Sargl, .E., Klarslan, H., Yldz, Y., Kavcar, M., Lise Geometri 2, MEB
Yaynlar, stanbul, 2008.
Usiskin, Z., Van Hiele Levels and Achievement in Secondary School Geometry, University of
Chicago, USA, 1982.
Venters, D., Ellison E. K., Mathematical Quilts-No Sewing Required!, Key Curriculum Press,
USA, 1999.
Venters, D., Krajenke Ellison, E., Mathematical Quilts, Key Curriculum Press, USA, 1999.
Walton, S., Walton, S. & Williams, P., Paper Cutting, Lorenz Books, London, 1997.
Wentworth, G., Smith, D.E., Solid Geometry, Ginn and Company, USA, 1913.
Whitely, W., The Decline and Rise of Geometry in 20th Century North America. Proceedings of the
1999 Conference of the Mathematics Education Study Group of Canada, St. Catharines, Ontario:
Brock University, 1999.
Willson, W. W., The Mathematics Curriculum: Geometry. Blackie/Schools Council, Glasgow,
1977.
104
EKLER
105
EK 1
RNEK LME VE DEERLENDRME FORMLARI
PROJE DEERLENDRME FORMU
1.
Projenin amacn belirleme
2.
Projeye uygun plan yapma
3.
htiyalar belirleme
4.
Grup iinde grev dalm yapma ( grup almas iin)
5.
Farkl kaynaklardan bilgi toplama
6.
Projeyi plana gre gerekletirme
7.
Proje almasn istekli olarak gerekletirme
ok iyi (5)
yi (4)
Orta (3)
Zayf (1)
I. PROJEY HAZIRLAMA SREC
Gelitirilmeli (2)
Grubun ad: ...................................... Projenin ad: ................................. Snf: .................
TOPLAM
II. PROJENN ER
1.
Yazl metinlerde Trkeyi doru kullanma
2.
Kullanlan bilgilerin doruluu
3.
Toplanan bilgileri analiz etme
4.
Elde edilen bilgilerden karmda bulunma
5.
Hazrlanan raporun; resimler, izimler, tablo, grafik ve istatistiklerle

destekleme
6.
Yaratclk yeteneini kullanma
7.
Projeyi belirlenen srede tamamlama
TOPLAM
III. SUNU YAPMA
1. Trkeyi doru kullanma
2. Sorulara cevap verme
3. Konuyu, dinleyicilerin ilgisini ekecek ekilde sunma
4. Sunuyu, amaca ynelik materyalle destekleme
5. Sunuda, akc bir dil ve beden dilini kullanma
6. Sunuyu verilen srede yapma
TOPLAM
GENEL TOPLAM
retmenin yorumu:
Deerlendirme: rnein bir renci bu formdan 70 puan almtr. rencinin 100 zerinden alaca not hesaplanrken rencinin
notu bu formdan alnacak en yksek puan olan 100e blnr. kan sonu 100 ile arplarak rencinin notu hesaplanr.
(70/100)x100=70
106
Z DEERLENDRME FORMU
Ad ve soyad:
Snf:
No:
Aklama: Aadaki tabloda proje boyunca almalarnz en iyi ekilde ifade eden seenein
altna X iareti koyunuz.
DERECELER
LTLER
Her zaman
Bazen
Hibir
zaman
1. Planl almaya zen gsterdim.

3. Aratrmada eitli kaynaklardan
yararlandm.
4. retmenimin nerilerini dinledim.
5. almalarm srasnda zaman akllca
kullandm.
6. almalarm srasnda deiik
materyallerden faydalandm.
7. Sorumluluklarm tam anlamyla
yerine getirdim.
8. almalarm sunarken grsel
materyalleri kullanmaya altm.
Bu etkinlik srasnda en iyi yaptm eyler ve dier yorumlarm:

...
107
RENC RN DOSYASI DEERLENDRME FORMU

rencinin ad ve soyad: ......................................................
Snf: ..................
LTLER
1. almalarn tam olmas

2. almalardaki eitlilik
3. Yeterli miktarda almay iermesi
4. almalarn amalar karlamas
5. almalarn amaca uygunluu
6. almalarn doruluu
7. Dosyann dzeni
8. Harcanan abalar gsterme
9. Yaratcl gsterme
10. almalarn seiminde risk alma
11. rencinin geliimini gsterme
12. Kendini deerlendirme
YORUMLAR VE NERLER:................................................................
Deerlendirme: rnein bir renci bu formdan 45 puan almtr. rencinin 100 zerinden
alaca not hesaplanrken rencinin notu bu formdan alnacak en yksek puan olan 100e blnr.
kan sonu 100 ile arplarak rencinin notu hesaplanr. (45/60)x100=75
108
RENC GZLEM FORMU

rencinin ad ve soyad: ......................................................
Snf: ..................
Ynerge: Aadaki her ltn ne kadar sklkla gerekletiini gz nne alarak renciyi
deerlendiriniz.
1. Trkeyi doru ve dzgn kullanma

2. Yaratc olma
3. Akl yrtme
4. Bilgileri sorgulama
5. ilikilendirme yapma
6. Dersler aras ilikilendirme yapma
7. Farkl kaynaklardan yararlanma
8. Dersi iyi dinledii izlenimi veren sorular sorma
PSKOMOTOR BECERLER
1. Malzemeleri etkin kullanma
SOSYAL BECERLER
1. Grup/bireysel olarak alma
2. Bakalarnn fikirlerini dinleme
3. Bakalarna deer verme
4. Toplum iinde kendini ifade etme
YORUMLAR VE NERLER: ..
109
Her
zaman
Sklkla
Bazen
BLSEL ZELLKLER
Nadiren
Hibir
zaman
Not: Puanlama u ekildedir: 0: Hibir zaman, 1: Nadiren, 2: Bazen, 3: Sklkla: 4: Her

zaman
GRUP DEERLENDRME FORMU

Grubun ad: ..........................................................
LTLER
Snf: ..................
1
Grup yelerinin birbirlerinin dncelerini dinlemesi

Grup yelerinin birbirlerine sayg gstermesi
Grubun kendi iindeki atmalar grup iinde zmesi
Grup yelerinin grlerini rahatlkla ifade etmesi
Grup yelerinin bireysel sorumluluklarn yerine getirmesi
Grup yelerinin bilgileri birbirleri ile paylamas
Grup yelerinin birbirlerine gvenmesi
Grup yelerinin ihtiya duyduklarnda birbirlerinden
yardm istemesi
9. Grup yelerinin birbirlerine destek olmas
10. Grup yelerinin birbirlerini cesaretlendirmesi
11. Grup yelerinin birbirlerini takdir etmesi
12. Grup yelerinin birbirlerinin duygularn anlamas
13. Grup yelerinin birbirinin hakkn korumas
14. Grup yelerinin birlikte almaktan holanmas
15. Grubun verimli bir ekilde almas
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
YORUMLAR VE NERLER:
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
........................
110
KONTROL LSTES (SZL SUNUM)

rencinin ad ve soyad: ...........................................
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
LTLER
Dinleyiciyle gz temas kuruyor.
Beden dilini etkili kullanyor.
Anlalr bir tonda konuuyor.
Yerinde vurgulamalar yapyor.
Akc konuuyor.
Gereksiz sesler karmyor.
Dzgn ifadeler seiyor.
Gereksiz tekrar yapmyor.
Dncelerini ifade edebiliyor.
Bilgiyi organize edebiliyor.
zet yapabiliyor.
Snf: .........................
EVET
HAYIR
YORUMLAR VE NERLER:
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
111
EK 2
GEOMETR DERS ARA VE GERELER
Ortaretim geometri dersi retim programn desteklemek amacyla aadaki malzemelerin
byk bir ounluu Mill Eitim Bakanl Ders Aletleri Yapm Merkezi (DAYM) tarafndan
retilmektedir. Bu ara ve gerelerle ilgili bilgilere www.daym.gov.tr adresinden ulalabilir.
NOKTALI KIT
112
ZOMETRK KIT
113
KAREL KIT
114
SEKZGENSEL KIT
115
DKDRTGENSEL KIT
116
GENSEL KIT
117
EKENAR DRTGENSEL KIT
NOKTALI EMBERSEL KIT
EMBERSEL KIT
118
ALTIGENSEL KIT
119
BRM KPLER
SMETR AYNASI
GEOMETR TAHTASI VE EMBERSEL GEOMETR TAHTASI
120
TANGRAM
YUMURTA TANGRAM
GEOMETR ERTLER
121
SSLEME TAKIMI
HACMLER TAKIMI
PANTOGRAF
122
DNEL DK DARESEL SLNDR
DNEL DK DARESEL KON
HACMLER TAKIMINDAK DK GEOMETRK CSMLERN AINIMLARI
123
OK KPLLER TAKIMI
V
3
L
I
Z
T
L
I
V
F
124
RNEK KAPLAMA KITLARI
125
126
127

Ortaöğretim Geometri Dersi (11.sınıf) Öğretim Programı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ortaöğretim Geometri Dersi (11.sınıf) Öğretim Programı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ORTARETM GEOMETR DERS

ORTARETM GEOMETR DERS

PROGRAM GELTRME UZMANLARI

LME VE DEERLENDRME UZMANI

TRK MLL ETMNN AMALARI VE LKELER

GEOMETR DERS KONULARININ RETMNDE ZLENECEK

5.6. LME VE DEERLENDRME ............................................................................... 22

KAYNAKA ............................................................................................................................. 102

TRK MLL ETMNN AMALARI

TRK MLL ETMNN TEMEL LKELER

Gl toplumun temeli renmeyi renen, iletiim kurabilen, teknolojiye hkim, bilgiyle

3. GEOMETR DERS RETM PROGRAMLARININ GELM

Geometriye Yaklam Biimleri

Geometriye Vektrel Yaklam

O noktas koordinat sisteminin orijini alnrsa

Geometriye Analitik Yaklam

Aada bir ekenar drtgensel blgenin alan bants yaklamla ispatlanmtr.

ABCD ekenar drtgensel blgenin alan

ABCD ekenar drtgensel blgesinin alan

ABCD ekenar drtgensel blgesinin alan

Kazanmlarn edindirilmesine ynelik

PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER VE ANLAMLARI

lgili etkinliklerin (grupla alma faaliyetleri, bireysel

lgili etkinliklerin (alan gezileri, kurum ve kurulularda

lgili niteyle ilikilendirilebilecek dier niteleri ve

Dier derslerle ilikilendirme

Kazanmlar edindirilirken kavram birliini salamak

lgili etkinliklerin okul dnda banka, sanayi, ticari

Eitim retim srecinde ilgili konu iin nerilen

5.1. 11. SINIF GEOMETR DERSNN AMALARI

Drtgeni ve temel elemanlarn tanmalar ve bunlar yaad evre ile

Akl yrtme ve ispat yapma

renme srecindeki ispatlarda sentetik, analitik ve vektrel yaklamlar kullanr.

Problem zme Becerisi: rencinin yaamnda karsna kacak problemleri zmek

Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi: Bilginin aratrlmas, bulunmas, ilenmesi,

Geometriyle ilgili konularda kendini motive eder.

Gerek hayatta geometrinin neminin farknda olur.

5.2.4. PSKOMOTOR BECERLER

II. Seviye (Soyutlama): renciler, zellikler ve ekiller arasndaki ilikileri

dzenli davran rntlerinin anlatmdr. Etkinlikler rencilerin katlmn gzeten bir

gruplarn oluturulmas uygun olur. nk bu durumun dk baarl renciler iin rehberlik,

Geometri dersi konularnn retimi planlanr ve uygulanrken;

rn Dosyas (Portfolyo): Bu dosyada rencilerin kendini ifade ettiini dnd

6. Kazanmlar edindirilirken altrma ve problem zme almalar yaplarak etkinlik

11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI

5.9. 11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI

11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI

1. Drtgeni ve temel elemanlarn aklar, uygulamalar yapar.

II. NTE: ZEL

III. NTE: OKGENLER

IV. NTE: EMBER

11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI

5.9.2. KAZANIMLAR, ETKNLK PULARI

11. SINIF GEOMETR DERS RETM PROGRAMI

[!] Herhangi dorusal olmayan drt

[!] Drtgenin temel elemanlarnn a, ke

Temel ve yardmc elemanlar belirlenir.

den geen doru denklemleri bulunarak bu

dorularn denklemleri analitik dzlemde izilir.

Snf-okul ii etkinlik Okul d etkinlik nceleme gezisi [!] Uyar

[!] Bir drtgenin komu olmayan iki