1

Instrumentasi Dalam Sains Sukan:

A.

Definisi Terminalogi

a. Instrumentasi (instrumentation)
Merupakan sejenis alat (tool) yang digunakan untuk mengukur
dan mendapatkan data secara saintifik dan sistematik. Data yang
dikumpulkan berbentuk kuantitatif dan kualitatif. Data yang
diperolehi oleh pengkaji digunakan untuk dianalisis bagi menjawab
persoalan kajian yang telah ditetapkan.
Ahmad Hashim ( 2004) menyatakan instrumen merupakan alat
ujian yang digunakan untuk mengukur dan menilai maklumat.
Insrtumen

yang

digunakan

mestilah

mempunyai

komponen

kebolehpercayaan, objektiviti dan kesahan. Penggunaan instrumen

yang

piawai

secara

berterusan

dapat

meningkatkan

kualiti

pengajaran dan pembelajaran. Jika instrumen yang digunakan

tidak mempunyai kesahan, kebolehpercayaan dan keobjektifan
yang lemah ia akan memberi dapatan dan keputusan ujian yang
boleh dipertikaikan.
Mengikut Johnson dan Nelson (1986) secara umumnya terdapat
4 aspek penting dalam pemilihan dan pembinaan instrumen iaitu:
i.

Kesahan

ii.

Kebolehpercayaan

iii.

Objektif

iv.

Norma

b. Alatan (Pengukuran)
Alatan yang digunakan untuk menguji dan mendapatkan
keputusan yang tepat dan jitu. Alatan hendaklah sesuai dan betul
dengan apa yang hendak diuji. Contoh alatan ialah pita pengukur
digunakan untuk mennyukat tinggi atau panjang sesuatu barang
atau

bahan.

Setiap

alatan

yang

hendak

digunakan

untuk

penyelidikan dan ujian mestilah mempunyai kesahan yang tinggi.

Mohd Majid (1990). Alatan atau alat ukur penting untuk
mencapai objektif sesuatu penyelidikan yang dijalankan. Alat
ukuran yang digunakan akan menentukan sama ada data yang
dikehendaki dapat diperolehi atau tidak. Penggunaan alatan yang
tepat dan betul dapat mengukur sesuatu tepat. Pengunaan alatan
yang tepat dan menarik akan memberi kelebihan kepada subjek
untuk memberi respon yang baik ke atas ujian yang diberikan. Jika
perkara

sebaliknya

berlaku,

keputusan

diperolehi

boleh

dipertikaikan kesahannya.

Alat ukur ini dapat dikategorikan kepada 3 kategori utama :

i.

Alat ukur untuk mengukur prestasi dan potensi subjek

merangkumi ujian kecerdasan, ujian pencapaian dan
ujian bakat.

ii.

Alat ukur yang digunakan untuk mengukur minat subjek

terhadap sesuatu pekerjaan atau aktiviti tertentu.

3
iii.

Alat ukur yang diaplikasikan untuk mengukur status

persekitaran individu dan prestasi.

Setiap alat pengukuran yang digunakan di dalam sesuatu ujian

mestilah mempunyai kesahan manufacturer, kesahan piawai,
kesahan penyelidikan, kesahan X-study dan kesahan buat sendiri.

c. Ujian Makmal (Laboratory Testing)

Ujian yang dijalankan secara terkawal. Semua subjek yang diuji
dikawal sepenuhnya. Ia dapat dibahagikan kepada empat iaitu :
Pre Experimental Designs, True Experimental Designs, Quarsi
Experimental Designs, Ex Post Facto Designs dan Factorial
Designs.
Pemilihan subjek ditentukan secara rawak kepada dua atau
lebih keadaan rawatan. Pembolehubah-pembolehubah adalah
dimanipulasi. Paling baik dalam mengkaji perhubungan sebabakibat. Data adalah dalam bentuk nombor dan dikumpul melalui
ujian, pentaksiran prestasi, pemerhatian dan soalselidik. Terdapat
beberapa rekabentuk mengikut bilangan dan keadaan rawatan,
kumpulan (eksperimen/kawalan).

d. Ujian Lapangan (field Testing)

Kajian ini dijalankan sekiranya kajian eksperimen sebenar tidak
dapat dilaksanakan atas sebab beberapa pembolehubah tidak
dapat dikawal. Untuk

mengagak keadaan dan menentukan

4
kebenaran

kajian

yang

tidak

membenarkan

kawalan

atau

manipulasi semua pembolehubah yang sepatutnya.

Testing a product in the actual context in which it will be used,

as opposed to laboratory testing, or testing the product in its
development environment. Field testing can be useful for spotting
a wide range of interaction problems such as problems with
software being incompatible with other software on the target
systems, odd lighting conditions, users with inadequate training,
and users whose tasks differ from the idealized task analysis

e. Bateri Ujian (Test Battery)

Satu jenis atau set ujian yang dijalankan ke atas subjek
untuk menguji dan mendapatkan data yang berbentuk kualitatif
dan kuantitatif. Setiap bateri ujian yang digunakan hendaklah
mempunyai kesahan dan keboleh percayaaan yang telah
ditetapkan.Kegunaan bateri ujian ini ialah untuk pengujian
sesuatu perkara atau permasalahan. Data yang dihasilkan
daripada ujian tersebut berbentuk data kuatitatif dan kualitatif.
Tahap kecergasan individu juga dapat diuji dengan
menggunakan bateri ujian yang meliputi ujian daya tahan
kardiovaskular,

daya

tahan

otot,

kepantasan,

koodinasi,

fleksibiliti, kuasa, komposisi lemak badan, keseimbangan dan

agility.

5
Untuk membina atau membentuk

sesuatu bateri ujian

yang melibatkan kecergasan fizikal ia mestilah merangkumi

sekurang-kurangnya 3 komponen kecergasan yang dinyatakan
di atas.
Contoh bateri ujian yang popular di kalangan jurulatih
sukan dan permainan serta guru pendidikan sains sukan ialah :

AAHPERD Sit-and-Reach Test (AAHPERD 1980),

Sit-ups (Bent Knees) (Johnson 1967),

AAHPERD Shuttle Run (AAHPERD 1976),

Nelson Choice-Response Movement Test (Nelson 1967).

f. Pemerhatian Sistematik (Systematic Obsservation)

Merupakan salah satu daripada kaedah penyelidikan
yang boleh dijalankan untuk mendapatkan maklumat data.
Pengumpulan

maklumat

dijalankan

secara

pemerhatian.

Pemerhatian yang dijalankan menggunakan kaedah-kaedah

sistematik yang telah disahkan.
Mohd Majid (1990), menyatakan pemerhatian sistematik
merupakan salah satu kaedah penyelidikan dalam pendidikan
yang boleh diterimapakai. Kaedah ini mengamati perubahan
tingkahlaku

subjek

berdasarkan

kepada

pembolehubah-

pembolehubah yang dkenalpasti dan ditetapkan.

Selepas

aplikasi

rawatan,

penyelidik

hendaklah

memerhatikan terdapatnya kesan manipulasi pembolehubah

6
bebas ke atas pembolehubah bersandar. Contoh umum kaedah
pemerhatian sistematik ini ialah berlaku perubahan tingkahlaku
ke

atas

subjek

setelah

diberikan

beberapa

treatment

berbanding sebelum diberikan sebarang treatmen.

Instrumen yang sering digunakan untuk kaedah ini ialah
senarai semak, skala, ujian klinikal, ujian projektif dan laporan
kendiri.

g.

Instrumen Untuk Tinjauan (survey Instruments)

Kaedah ini merupakan salah satu kaedah yang popular

dan sering digunakan oleh penyelidik untuk mendapatkan data

dan membuat kesimpulan dari data yang diperolehi. Maklumat
dikumpul untuk membuat inferen dan atau menjelaskan ciri-ciri
kelompok dengan bertanyakan soalan berdasarkan set soalan
yang telah direkabentuk oleh penyelidik.
Kaedah tinjauan ini biasanya digunakan di dalam bidang
psikologi sukan yang berkaitan dengan minat, kepimpinan,
motivati, persepsi dan tanggapan subjek terhadap sesuatu
kajian

yang

dijalankan.

Kaedah

ini

dijalankan

untuk

mendapatkan maklumbalas dari subjek untuk memperbaiki

sesuatu program yang dijalankan.
Kaedah ini sering jika ia melibatkan kumpulan sasaran
yang besar . Alat pengumpulan data termasuk soalan aneka
pilihan, senarai semak, skala, ranking, soal selidik dan
temubual. Beberapa rekabentuk tinjauan yang kerap dijalankan

7
adalah seperti Kajian Cross-Sectional, Kajian Longitud dan
Kajian Trend.

Rujukan
Ahmad Hashim. (2004). Pengukuran kecergasan motor. Tanjong Malim:
Books.

Quantum

Anshel , M. H. (1994). Sport psychology: from theory to practice (2nd ed.) Scottsdale,
Arizona: Gorsuch Sacarisbrick Publishers.
Martens, R. Vealey, R. S., & Burton, D. (1990). Competitive anxiety, in sport.
Champaign, IL: Human Kinetics
McPherson, B. D., Curtis, J. E., Loy, J. W., (1989). The social significance of sport.
Champaign, IL: Human Kinetics.
Mohd Majid Konting. (1994). Kaedah penyelidikan pendidikan. Kuala Lumpur: DBP.
Morris, T., & Summers, J. (1995). Sport Psychology: Theory, Applications And
Issues. Melbourne: Wiley
Shaharudin Abd. Aziz. (2001). Mengaplikasikan teori psikologi dalam sukan. Kuala
Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.
Cox, R. H. (1995). Sports Physchology: Concepts and applications (2nd ed). Iowa:
W m.c. Brown Publishing.

Ahmad Hashim. (2004). Pengukuran kecergasan motor. Tanjong

Malim:
Quantum Books.
Baumgartner, T. A., & Jackson, A. S. (1982). Measurement for
evaluation in
physical education and exercise science (6th ed).
Dubuque, IA: Wm.C.
Brown
Johnson, B. L., Nelson, J. K. (1986). Practical mesurements for
evaluation in physical education(4th ed). New York: Macmillan
publishing.
Mohd Majid Konting. (1990). Kaedah penyelidikan pendidikan. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa & Pustaka.

LAMPIRAN