TREA GIMNAZIJA SARAJEVO

SEMINARSKI RAD
INTELIGENCIJA

Profesor: Paali Merima

Uenik: ulepa Irma

Sarajevo, januar, 2015. godine

SADRAJ

Contents
UVOD.........................................................................................................................................1
1.INTELIGENCIJA ( pojam)..................................................................................................2
1.1.PORIJEKLO.................................................................................................................2
1.2.STRUKTURA INTELIGENCIJE................................................................................3
2.FAKTORI INTELIGENCIJE..............................................................................................3
3.VRSTE INTELIGENCIJA..................................................................................................5
4.MJERENJE INTELIGENCIJE............................................................................................7
5.DISTRIBUCIJA KOEFICIJENTA INTELIGENCIJE........................................................8
5.1.TESTOVI INTELIGENCIJE........................................................................................9
6.INTELIGENCIJA I KOLA..............................................................................................10
7.ZAKLJUAK:...................................................................................................................11
8.LITERATURA.......................................................................................................................12

UVOD

Koliko smo puta uli u razgovoru sa drugim ljudima (a i sami smo esto donosili sud) da se
komentarie neija "pamet". To koliko je neko pametan ili ne, podlegalo je raznim
kriterijumima. Za neke od nas pametan je onaj koji je naitan i/ili obrazovan, a za neke druge
je to mogunost snalaenja u bujici svakodnevnih problematinih situacija. Meutim

psihologiji se termin "pamet" pominje kao inteligencija a naunici su u ovom polju imali
veliki problem u definisanju ta je to to nas ini inteligentnima i u kojim to ivotnim sferama
se inteligencija najoiglednije manifestuje.
O postojanju i prirodi inteligencije bilo je vie sporova nego o bilo kojem drugom
psiholokom pojmu. Iako postoji vie definicija koje se donekle razlikuju teoretiari se slau u
jednom- da je inteligencija potencijal a ne potpuno razvijena sposobnost (Strenberg, 1999).
Smatra se da je inteligencija kombinacija uroenih karakteristika ivanog sistema i razvojne
inteligencije, oblikovane iskustvom i uenjem.
U ovom radu pokuat u definisati inteligenciju kao pojam, prikazati rezultate dosadanjih
istraivanja, pribliiti ta je inteligencija, njen razvoj i kako se inteligencija danas koristi u
savremenom ivotu.

1.INTELIGENCIJA ( pojam)
Pojam inteligencija je nastala od latinskih rei inter to znai "meu" i legere u
prevodu "brati, skupljati". Sklapanjem ova dva pojma i njegovim uoptavanjem
dolazimo do znaenja uviati meuveze ili meuodnose u pojmovima sa kojima se
susreemo i na osnovu kojih gradimo predstavu o svetu koji nas okruuje.
Inteligencija predstavlja jednu od najispoljenijih dimenzija linosti pomou koje se
mere individualne razlike.Tokom istraivanja ovog pojma postojale su dileme da li je
inteligencija sposobnost rjeavanja novih problema i snalaenje u novonastalim
situacijama ili je to sposobnost apstraktnog razmiljanja, razumijevanja uzroka i
posljedica nekog problema, sposobnost razlikovanja bitnog od nebitnog, sposobnost
uenja i prilogoavanja nekom zadatom cilju.

1.1.PORIJEKLO

Pria o inteligenciji poinje s Francisom Galtonom (18221911) jo davne 1865.

godine. Galton je bio znanstvenik, ali svestran interesirala su ga razna podruja: od
geografije, biologije, psihometrije i statistike, do meteorologije i antropologije. Ono
to je odredilo njegove interese i postavilo nove smjernice u bogatom ivotu bila je
publikacija knjige Porijeklo vrsta Charlesa Darwina, inae njegovog
roaka.Galton je bio oduevljen knjigom, a posebno ga je interesiralo poglavlje koje je
govorilo o varijacijama domaih ivotinja kroz pripitomljavanje i uzgoj. Galtonova
fascinacija Darwinovim nalazima nije prestajala, pa je velik dio svoga ivota posvetio
istraivanju varijacija, ali kod ovjeka. Prouavao je varijacije raznih osobina ljudi.
Izmeu ostalog, Galton se bavio i istraivanjem vidnih i slunih diskriminativnih
sposobnosti. Navedene sposobnosti bile su mu interesantne jer je mislio da znanje
proizlazi iz senzacija tj. osjeaja izazvanih opaanjem i doivljavanjem. Za njega su
senzacije bile temelj kognitivnog funkcioniranja (miljenja, pamenja), pa je
smatrao da pametni ljudi posjeduju bolje diskriminativne sposobnosti od onih nie
inteligencije.

1.2.STRUKTURA INTELIGENCIJE

Psiholozi su dugi niz godina istraivali sutinu i strukturu inteligencije, tragajui za

osnovnim elementima

intelektualnoh funkcioniranja. Tako je u psihologiji

sposobnosti, primjenom matematiko-statistikog postupka faktorske analize zapoela

potraga za adekvatnim konstruktom ( Zarvski, 2002). Spearman (sl.1) je 1904. godine
zapoeo faktorsko-analitika prouavanja postignua ispitanika i formulirao prvu
faktorsku teoriju sposobnosti, poznatu kao dvofaktorska teorija ili teorija G faktora
(sl.2) kao osnovnog. Spearman je formulirao zakon o univerzalnom jedinstvu
intelektualnih funkcija, koji kae da se u svim testovima sposobnosti i kategorijama
intelektualnih aktivnosti manifestuje jedna opa funkcija, odnosno faktor koji je
oznaio simbolom "G" (od general), dok se sve intelektualne sposobnosti mogu
izraziti kao funkcije dvaju faktora, jednog opeg ( g ) i drugog specifinog faktora (S),
za svaku pojedinu sposobnost. Prema ovom autoru, "G" faktor je iznos ope mentalne
energije koja je uroena dok su specifini faktori odraz efikasnosti specifine
mentalne energije i podloni vaspitnim uticajima. "G" faktor treba razumjeti njegovih
neogenetikih zakona (zakon iskustva, zakon odnosa i zakona korelata) koji
predstavljaju psiholoku interpretaciju statistikih dobijenog "G" faktora.

2.FAKTORI INTELIGENCIJE

Louis Thurstone (sl.3) je primjenjujui novu faktorsku tehniku (multifaktorsku

analizu), koju je sam razvio, doao do sedam primarnih faktora inteligencije :
a. S specijalna ( prostorna) sposobnost
b. P perceptivni faktor
c. N numeriki faktor
d. V verbalni faktor ( odnosi se na sposobnost razumijevanja rijei, njihovih
odnosa, i verbalnog zakljuivanja)
3

e. M faktor pamenja
f. W verbalna fluentnost (sastoji se od brzog proizvoenja rijei)
g. I faktor induktivnog zakljuivanja
Pri tome je negirao postojanje generalnog faktora. Meutim, Thurstone je nakon ponovljenog
istraivanja priznao da postoji generalni faktor kao to postoje njegove primarne sposobnosti,
a Spearman je prihvatio da pored generalnog faktora zaista postoje dokazi za ono to engleska
kola naziva grupnim faktorima.
Izmeu stanovnitva Thurstona i Spearmana pojavile su se hijerarijske studije strukture
ljudskog intelekta, a nekih od njihovih autora su : Beart ( 1949), Vernon (1950), Cattell
(1971), Hornn (1979). Navedeni psiholozi smatraju da inteligencija predstavlja organizaciju
sposobnosti u vidu sloenog, vieslojnog sistema odnosa u formi hijerarijske organizacije.

Slika 1. Charles Spearman

Slika 2. Spearmanov prikaz g faktora

Intelektualne sposobnosti ljudi razlikuju se po naglaenosti jednih u odnosu na druge grupe

faktora. Zbog toga moemo govoriti o vrstama inteligencije:

a. Apstraktna inteligencija
b. Konkretna inteligencija
c. Socijalna inteligencija

3.VRSTE INTELIGENCIJA

Ne smijemo zaboraviti i okruenje, osobnost i motivaciju osobe. Upravo zbog veeg broja
faktora koji utjeu i definiraju nau inteligenciju Howard Gardner, ameriki profesor
psihologije, je izlistao devet vrsta inteligencije. U svojim prvim radovima Gardner je
spominjao listu od osam vrsta inteligencije, ali je kasnije nadodao jo jednu:
egzistencijalistiku ili duhovnu inteligenciju.
Gardnerovo razvrstavanje i prepoznavanje razliitih vrsta inteligencija :
1. LINGVISTIKA (jezika, verbalna) INTELIGENCIJA Lingvistika inteligencija
podrazumijeva naglaeni interes prema rijeima i nainu na koji se rijei koriste u itanju,
pisanju i govoru. Ona takoer ukljuuje uivanje u igrama s rijeima, stranim jezicima,
prianju pria, kreativnom pisanju ili itanju. Osobe kod kojih je razvijenija lingvistika
inteligencija vole itati knjige, stripove, novine, piu pjesme i prie, uglavnom nemaju
problema sa javnim nastupanjem i govorenjem, dobri su komunikatori i sl.
2. GLAZBENA INTELIGENCIJA Osobe koje imaju razvijenu glazbenu inteligenciju, osim
to vole i uivaju u glazbi, bolje razumiju ritam, melodiju i zvune motive, lako pamte
melodije, osjeaju razliku izmeu raznovrsnih instrumenata koji sviraju u isto vrijeme imaju
razvijeniju ovu vrstu inteligencije. Takoer uivaju u aktivnostima kao to su pjevanje,
sviranje nekog instrumenta, sluanje muzike i rado odlaze na koncerte.
3. LOGIKO- MATEMATIKA INTELIGENCIJA Ova inteligencija podrazumijeva lako
poznavanje i primjenu brojeva i matematikih pojmova, pronalaenje obrazaca i lakou u
uoavanju odnosa, uzroka i posljedica u nauci. Ova vrsta inteligencije dolazi do izraaja u :
rjeavanju problema i zagonetki, rjeavanju matematikih zadataka napamet, koritenju
raunala i uenju kompjuterskih programa i jezika, predstavljanju injenica pomou mapa,
kao i u pronalaenju rjeenja u detektivskim priama. Ono to povezuje sve ove razliite
aktivnosti, a to je kljuni element ove inteligencije, jeste logika koja se koristi kao sredstvo u
rjeavanju problema.
4. PROSTORNA ILI SPACIJALNA INTELIGENCIJA Ono to je svojstveno za ovu
inteligenciju je da se u ovom sluaju radi o uenju i razmiljanju u slikama. Osobe koje imaju
naglaenu ovu vrstu inteligencije bolje pamte lica nego imena, vole crtanjem ili skiciranjem
izraavati svoje ideje, uivaju dok sastavljaju i rastavljaju stvari, primjeuju stil odijevanja,
automobile ili druge stvari iz ivota, ee crtaju ili neto rkaju, uoavaju oblike u svijetu
oko sebe, uivaju dok gledaju filmove. Neki ljudi tu inteligenciju iskazuju kroz aktivnosti kao
5

to su likovna umjetnost, fotografija, film ili dizajn, dok je drugi izraavaju kroz arhitekturu,
modelarstvo, graevinarstvo ili pronalazatvo.
5.TJELESNO- KINESTETIKA INTELIGENCIJA Ova inteligencija je zastupljenija kod
onih osoba koje izraavaju sebe i svoje sposobnosti koristei svoje tijelo, to znai da oni
misle i ue tijelom. Rije je o osobama koje: vole kretanje i fiziku aktivnost, lako i brzo ue
fizike vjetine, uivaju da sudjeluju u skeevima ili kazalinim komadima, uspjeni su
sportai, vjeti su u primijenjenoj umjetnosti, kiparstvu, pletenju i ivenju, gradnji modela,
imaju dobru koordinaciju pokreta, elegantno pleu, izvode maionaarske trikove i sl.
6.INTERPERSONALNA INTELIGENCIJA Interpersonalna inteligencija izraava
sposobnost osoba da: lako upoznaju ljude i sklapaju prijateljstva, uivaju promatrati ljude i
analizirati njihov govor tijela, uivaju u grupnim aktivnostima i ivim razgovorima, dobro
organiziraju aktivnosti za sebe i druge, znaju pobuditi interes kod ostalih za neki zajedniki
posao, brinu o tome to je ispravno, a to pogreno, vode rauna o tome kako se drugi
osjeaju, brinu o drugim ljudima i u pronalaenju naina kako da im pomognu jer upravo ova
inteligencija omoguava da razumiju druge.
7.INTRAPERSONALNA INTELIGENCIJA Ova vrsta inteligencije podrazumijeva
tendenciju o sposobnost ljudi da su vie okrenuti sami sebi, jer dobro poznaju sebe i imaju
dobru ideju o tome ko su i to mogu. Osobe kod kojih je ova inteligencija razvijenija svjesniji
su svojih osjeanja i mogu bolje razumjeti sebe nego to to drugi mogu. Sposobni su da
zacrtaju osobne ciljeve, razmiljaju o svojim iskustvima i ue na njima, provode vrijeme
duboko razmiljajui o onome to je njima vano i razmiljajui o svojoj budunosti.
Preferiraju aktivnosti koje mogu izvoditi sami.
8.NATURALISTIKA (prirodnjaka) INTELIGENCIJA Ova inteligencija je zastupljena
kod osoba koje vole prirodu i okolinu u kojoj ive, primjeuju prirodu gdje god da su, imaju
dobro pamenje za detalje vezane za mjesta na kojima su bili, vole ivotinje i biljke i lako ih
prepoznaju, imaju sposobnost razumijevanja razliitih situacija i snalaenja u njima ili na
razliitim mjestima, vode rauna o svojoj prirodnoj okolini, uivaju pjeaiti ili kampiraju u
prirodi, pokazuju interes za jezera, rijeke, oceane, astronomiju i sve ono to se tie prirode.
9.EGZISTECIJALISTIKA (duhovna) INTELIGENCIJA Ova inteligencija ukljuuje
osjetljivost i kapacitet osobe da se bavi dubokim pitanjima o ljudskoj egzistenciji, kao to je
znaenje ivota, tko smo mi, zato umiremo i kako smo nastali.

4.MJERENJE INTELIGENCIJE

S razvojem testa inteligencija prvi je poeo engleski naunik sir Francis Galton, koji je
ispitivao utjecaj okoline i naslijea na inteligenciju. Galton je razvio prototip testa
inteligencije. Iako je njegov test inteligencije bio loiji, Galtonu se ne moe oduzeti znaaj
koji je imao u razvoju testova inteligencije. Francuski razvojni psiholozi , Alfred Binet i
Theodore Simon razvili su prvi slubeni test inteligencije, koji se sastojao od 54 pitanja i
dobio ime prema tvorcima Binet-Simonov test inteligencije. Test se zasnivao na pamenju,
razumijevanju problema. Svrha testa je bila da se pozitivno identifikuju djeca koja imaju
potekoe u uenju. Test je nastao 1905. godine . Alfred Binet je bio francuski psiholog koji
se vei dio svog ivota bavio eksperimentalnim, laboratorijskim ispitivanjima inteligencije.
Binet je zajedno sa svojim saradnikom Simonom pristupio izradi testa inteligencije. Binet i
Simon ispitivali su kako zadatke u testovima rjeavaju dobri i loi uenici, te uenici u
redovnim kolama i u institucijama za brigu o mentalnom zaostalima. Na kraju su razvili niz
zadataka primjerenih djeci razliite dobi ( 3 do 13 godina). Zakljuili su kako sa godinama
raste i sposobnost uspjenog rjeavanja problema, te su zadatke kategorizirali prema dobi
ispitanika. Uz Binet-Simonovu skalu vezan je i pojam koeficijenta inteligencije (IQ), iako je
za njega zasluan njemaki psiholog William Stern. Koeficijent inteligencije (sl.3) je odnos
mentalne i hronoloke dobi koje se zbog izbjegavanja decimala mnoi sa 100.

Slika 3. Formula za raunanje IQ-a

5.DISTRIBUCIJA KOEFICIJENTA INTELIGENCIJE

Statistiki gledano, oko 50 % stanovnitva ima koeficijent inteligencije u rasponu od 90 do

110, dok 25 % spada u kategoriju visokog

i 25 % u kategoriju niskog koeficijenta

inteligencije.

Slika 4. Distribucija IQ a stanovnitva

Danas su u upotrebi razliiti testovi inteligencije. Smatra se da testovi inteligencije mjere

slijedee karakteristike linosti: mo brzine prilagoavanja na postojee i novonastale
situacije, mo brzog i lahkog uenja, mo apstraktnog miljenja, mo brzine osjetljivosti na
zadani problem, razumijevanje matematikih operacija i problema, sposobnost koritenja
rijei prilikom govora i pisanja, te razumijevanje ideja i opa sposobnost osobe da svrhovito
primijeni prethodno navedene sposobnosti.

5.1.TESTOVI INTELIGENCIJE

Testovi inteligencije mogu biti individualni ili grupni. Individualni testovi inteligencije su
osjetljiviji. Grupni testovi omoguavaju da se u kratkom vremenu obuhvati vei broj
ispitanika, ali su skuplji, potrebna je vea strunost onoga koji obavlja testiranje, te je za
njihovu obradu potrebno vie vremena. Testovi inteligencije mogu biti testovi snage i testovi
brzine. Takoer se koriste testovi koji predstavljaju kombinaciju snage i brzine, te su najee
zastupljeni meu testovima inteligencije. Neki testovi (sl.5) se baziraju na verbalnim
karakteristikama, drugi na prostornim karakteristikama, a slijedei opet na razumijevanju i
analitikim sposobnostima. Poneki ovise o vremenu reakcije ili koliini vremena koja je
potrebna da se prepozna odreeni podraaj. Mnogi testovi ukljuuju ove inioce u
subtestovima kojima se istrauje irok raspon intelektualnih karakteristika. Smatra se da se
bez obzira na prirodu testa, na temelju rezultata moe izvesti generalni statistiki faktor koji je
opi ili generalni pokazatelj inteligencije.

Slika 5.Insert zadatka IQ testa

Iako tvorci testova za inteligenciju nisu smatrali da mjere stalnu inteligenciju, ipak kritiari
psihometrijskog pristupa smatraju da testovi inteligencije podupiru nativistike teorije, po
kojima je inteligencija kvalitativno jedinstvena osobina sa relativno stalnim kvantitetom. Kao
argument kritiari istiu da ljudi openito imaju neto drugaiji i iri koncept inteligencije. U
skladu sa tim psihometrijski mjerenju je samo dio onoga to podrazumijevamo kad kaemo
konstrukt inteligencija.
9

6.INTELIGENCIJA I KOLA

Obrazovanje predstavlja vaan imbenik ivota pojedinca. kolski uspjeh u osnovnoj koli
utjee na odreivanje mogunosti upisa u srednje kole. Takoer, interesi za pojedine
predmete i podruja, utjeu na kasniji izbor fakulteta i/ili zanimanja. Iz tog razloga,
znanstvenici se dugi niz godina bave prouavanjem faktora koji utjeu na uspjenost u
kolovanju, a jedan od tih faktora je i inteligencija. Vezano uz prirodu njihovog odnosa,
postoje dva modela koja ga objanjavaju. Prema prvom modelu, inteligencija je karakteristika
neovisna o kontekstu i kulturi u kojoj pojedinac ivi. Ona je rezultat mentalnih procesa i
reprezentira "mentalnu snagu" pojedinca. U skladu s tim, inteligencija e odreivati kakav e
biti kolski uspjeh, a ne obrnuto.Prema drugom modelu, inteligencija e se razvijati u
kolskom kontekstu, odnosno sadraji koji se ue u koli e, u manjoj ili veoj mjeri, utjecati
na razvoj inteligencije. Pojedinci koji se u koli budu vie trudili i uili, razvit e vii stupanj
inteligencije. Kao to se moe uoiti, prema prvom modelu, inteligencija nema veze sa
znanjem i uenjem, dok prema drugom, uspjenost na testovima inteligencije ovisi o transferu
(prijenosu) kolskog znanja na situaciju u kojoj se pojedinca testira. Takoer, IQ se moe
mijenjati tokom ivota kao funkcija socijalnih i intelektualnih aktivnosti. To znai da
pojedinci koji nastave s edukacijom i sudjeluju u intelektualno zahtjevnijim poslovima
pokazuju porast IQ-a, dok takav porast nije potvren kod onih koji nisu intelektualno aktivni.

7.ZAKLJUAK:

U dananjem vremenu postajemo moderniji, a ne pametniji, to oznaava da koeficijent

inteligenije nije (samo) stvar genetike, nego da, u velikoj mjeri, moda i primarno, ovisi o
naoj okolini. Neki osnovni IQ se moda i nasljeuje, ali injenica da jedan njegov aspekt
toliko brzo raste pokazuje da imamo direktan utjecaj na nae sposobnosti, da se inteligencija
moe poveati, da nai kapaciteti nisu determinirani roenjem. Inteligencija ne ovisi o spolu,
odnosno da mukarci nisu u startu inteligentniji od ena, ali i da, istodobno, na inteligenciju
jako utjee obrazovanje. Pojedinci se obino ne istiu u samo jednom podruju inteligencije,
ve postiu dobre rezultate u vie podruja inteligencije. Ali inteligencija je esto usmjerena
na odreeno podruje u kojem se istie vie nego drugdje. Prevodioci i pjesnici odlini su u
10

verbalnoj inteligenciji, a arhitekti na podruju prostorne organizacije. Svaki pojedinac ima

prilikom ispunjavanja testa osjeaj da na neka pitanja odgovara lake nego na druga.

8.LITERATURA

1. Bahtijarevi-iber,Fikreta (1999.), Management ljudskih potencijala, Zagreb, Golden

marketing
2. Zeo,Jasminka (2009.), Psihologija,udbenik za gimnaziju, Sarajevo, Sarajevo Publishing
3. http://atma.hr/devet-vrsta-inteligencije/2/
4. http://www.pharmamedica.rs/iz-ugla-psihologa/o-inteligenciji/
5. http://en.wikipedia.org/wiki/Intelligence_quotient
6. http://www.skole.hr/ucenici/os_visi?news_id=394
7. http://ce-4.forumotion.com/t4206-gardnerova-teorija-visestruke-inteligencije
8. http://www.prometej.ba/index.php/zanimljivosti/999-porijeklo-inteligencije-i-mentalnihbollesti
9. http://selekcija.hr/2008/09/kratka-prica-o-inteligenciji/
10. http://www.slideshare.net/ramonakkk/inteligencija-28753307
11. http://www.biografiasyvidas.com/biografia/t/thurstone.htm
12. https://www.scribd.com/doc/131591675/Inteligencija
13. http://www.biografiasyvidas.com/biografia/t/fotos/thurstone.jpg
14. http://zena.hr/clanak/ostalo/vrste_inteligencije/10781
15. http://www.zivotna-skola.hr/vjestine/emocionalna-inteligencija.html
11

12