PSIHOLOKE

TEORIJE SNA

1) Freudova teorija sna

Pojava naunog tretmana snova

povezuje se sa radovima Freuda Tumaenje snova
Jedinstven, nepromijenjiv i najoptiji
stav (skriveni smisao), i promjenjivi
stavovi koji su se mijenjali tokom 40
god.

Opti stav:
San ima manifestni, povrinski smisao i
latentni, skriveni (pravi) smisao
Manifestni dio sna omoguuje afirmisanje
zabranjenog motiva
Sadraj sna laik (a i tadanja nauka)
pripisuje naknadnoj obradi ulnih utisaka
ili somatskoj stimulaciji
ovjek je zaokupljen manifestnim vidom
sna, dok latentni sadraj obavlja pravi
zadatak: uklanjanjanje nadraaja, da ne bi
latentne misli bile podvrgnute cenzuri

Kasnije Freud ublaava ovo stanovite, snovima

pripisuje ire funkcije: pokuava ukloniti ideje o
prediktivnosti sna (miljenje unaprijed nije
udarna funkcija, nego potreba za tumaenjem
sna)
Zbivanje u snu svrstava u ostatke iz prethodnog
dana, u predsvjesno budno miljenje sekundarna
uloga
Zadatak sna nije samo psihoanalitiko ostvarenje
latetnog sadraja (ispunjenje nesvjesne elje),
nego i nastavak misaone djelatnosti dana

Rad sna jezik i sintaksa sna

Mehanizmi kojima se informacije
saimaju, pomjeraju, obru i
predstavljaju kroz simbole (rijei i
predstave)- obrada materijala sna kako
bi iz latentnog preao u manifestni oblik
Iskutveni prostor jeziki prostor
Najvei dio primjera za rad sna svodi se
na rad s jezikim materijalom

Isti mehanizmi djeluju u nastanku

neurotskih simptoma
Pamte se vani snovi, najvaniji dio
je najjasniji, najivlji i sa najvie
detalja, prate ga jake emocije

2) Jungova teorija snova

Snovi su mjesta iskazivanja nesvjesnog

Snovi ne slue samo za djelomino
zadovoljavanje potisnutih elja, nego za
Junga imaju znatno iri kontekst: mjesto
gdje neafirmisani dijelovi linosti dolaze do
izraaja (individualno i kolektivno nesvjesno)
Osnovni zadatak sna: uspostavljanje i/ili
odravanje integriteta linosti, tj. postizanje
individuacije (spajanjem svjesnog i
nesvjesnog dijela linosti)

U snu se aktualno nesvjesno prikazuje

u simbolikom obliku
Psihoanalitiki okvir tumaenja je
preuzak, umjesto metode asocijacija
(kauzalni postupak), Jung uvodi finalni
postupak (snimanje konteksta)
Nema vrstog znaenja simbola,
promijenjena slika sna promijena
psiholoke situacije

ovjek je podijeljena linost, svijest ga

usmjerava ka svijetu na jedan ogranien
nain, koji ga kompletno zaokuplja, a
nesvjesno mora da se bori da doe do
izraaja da bi upotpunilo linost, a mjesto
njegovog izraavanja je san
Snovi su filogenetski stariji modus miljenja
Komparativni govor snova upotreba
metaforikog jezika predaka za
komunikaciju unutar linosti, a s obzirom da
je stariji i primitivniji jezik - regresivan
fenomen, (svijest ne doputa njegovu
upotrebu u svojoj komunikaciji )

Osnovni zadatak sna: omoguiti

nesvjesnom da dopuni svjesni duevni
ivot, kako bi se linost harmonino
povezala i osamostalila: to se ostvaruje
preko
1)kompenzatorske (frojdovsko
ispunjenje elja i mehanizmi koji
onemoguuju otcjepljenje kompleksa),
2)reduktivne (regresivni fenomeni, npr.
obezvreivanje u funkciji korekcije
stavova linosti prema sebi)
3) prospektivne funkcije (okrenutost
prema budunosti)

Reakcioni san (dorada

traumatskogdoivljaja veeg
emotivnog naboja)
Telepatski san (Jung ga vezuje za
posebno osjetljive osobe)
Sadraji snova mogu se razumijeti se
na osnovu njihovih funkcija

3) Kognitivna analiza
snova

Nastala s jedne strane na naslijeu klasine

psihologije spavanja, a s druge na nalazima
fiziologije sanjanja
Iako je sve vei broj klinikih teorija nastalih
kao derivati psihoanalize, njihovi konstrukti su
rijetko bili dostupni nauci
Fiziologija - objektivna mjerna aparatura, ali je
dobar dio znaajnih tema sna ostao nedostupan
fiziolokom tretmanu
Kognitivna psihologija sna trei put, put
provjere

Calvin Hall san kao

konecept

Eksplorativna studija snova empirijske

verifikacije nisu vie direktno u slubi pojedinih
psiholokih teorija, akcenat se pomjera prema
fenomenu sna
Hall je prvi primjenio tehnike analize sadraja sna
na velikom broju spontano pamenih snova, istie
vanost subjektivne kognicije
Veoma vani, prepoznatljivi socijalni dogaaji
uopte se ne pojavljuju u sadraju sna, a redslojed
vanosti dogaaja je kvalitativno razliit
Svijet snova je lian subjektivna realnost
Obrada dogaaja u snu i realnosti je kvalitativno
razliit

Sanjanje je kognitivan proces u kome

misao biva oformljena kroz slike
Kada misao postane perceptibilna, ona
postaje komunikacija: to je prikaz
spavaevih misli njemu samom
Finalni produkt je ideja,
koncept,jedinica saznanja koja nije
uslovljena senzornim ulazom

Razumijevanje sna razumijevanje spavaa

Koncepti koji se naziru na osnovu slike
(prezentovanog dijela sna) odnose se na slijedee
kategorije: koncept selfa, koncept drugih ljudi,
koncept svijeta, koncept nagona, zabrana i kazni,
koncept problema i sukoba
Dopronos Halla psihologiji snova:
Uvoenje ideje o snu kao kogniciji
Ideja o oformljenju koncepta kao osnovne gradivne
jedinice kognicije
Ideja o subjektivnoj nasuprot objektivnoj realnosti i
pokuaj empirijskog mjerenja tog odnosa

David Folks razvojno

istraivanje snova

Pored urednog EEG zapisa o snivanju,

kod djece od 3 god. nema sanjanja
Odreena fizioloka stanja nude
predispoziciju da se sanjanje desi, ali
nisu dovoljan uslov: neophodno je razviti
sloen sistem predstava, simbola i
ovladati procesom generisanja simbola
(kognitivan proces)
Centralno mjesto: odnos duha i materije
-sanjanje je saznanje a ne bilo koji slian
perceptivni proces

Formiranje simbola u snu prati etape

kognitivnog razvoja u kojem se dijete nalazi
Ono to dijete ne moe predstavno
anticipirati,ne moe ni da bude sadraj sna
Analiza snova pokazuje kako se sadrajno
mijenju snovi sa uzrastom
Prvi put sasvim jasno pokazan kontinuitet
sanjanja i ostalih kognitivnih funkcija
Folksov rad otvorio je polja istraivanje
memorije, inteligencije i svijesti

Korado Kalvarero
istraivanje memorijskih
izvora sna

Procesi i strukture sna su isti koji grade

budno stanje
Naroit znaaj daje problemu memorijskih
izvora sna (primarno kontruisanih za
miljenje u budnom stanju)
San je generisan iz afektivno-kognitivnog
materijala koji je usko povazan sa
aktualnim iskustvo spavaa ovdje i
sada

ak Montaero- kognitivna
analiza sna

Podsticaj za razvoj neutralnog postupka u

nastojanju da se otkrije smisao sanjanja nalazi
u nedoslijednim stavovima neurofiziolokih
teorija (snovi su poslijedica sluajnog
neuralnog aktiviteta, oslobaanje
pseudoinformacija nagomilanih tokom dana)
Montaero: ako je aktivnost mozga sluajna,
kako se onda organizuje u smislene cjeline
Pitanje smisla sanjanja i uloga sadraja snova
moe se razumijeti samo preko studija u kojima
bi se detaljno razmatrali mehanizmi produkcije
snova: adaptivna kontrola miljenja

Zalae se za produetak rada na zanenju

snova
Razvija tehnike kojima je cilj da obuhvate
slojevito znaenje sna, i da tako
istraivanja sna priblie istraivanjima
budnih procesa metodama kognitivne
obrade informacije: jednostavne tehnike
viestrukog testiranja znaenja
Metoda studije sluaja kvalitativna
analiza

Najprije ispitanik iznosi dva puta izvjetaj (poslije

10 minuta REM sna, i slijedeeg dana dnevni
izvjetaj, traganje po memoriji, traganje za optim
znaenjem)
Drugi dio odvija se bez uea ispitanika kvalitativna analiza trai se veza imeu pojedinih
scena sna
Kao neku vrstu zakljuka daje optu shemu
nastanka sna vanost kognitivnih operacija
(emocije i linost sudjeluju u formiranju sna, ali iz
drugog plana)
U kogniciji sna nema unutranje kontrole,
postupnosti u operacijama, logikog miljenja

U osnovi sadraja sna asocijacije i nujhiv

sadraj
Klasifikuje potencijalne izvore sna:
A) autobiografski dogaaji
B)apstraktni memorijski izvori (self onog koji
sanja)
Semantiki izvori (generalno znanje o svijetu
uopte)
S protekom vremena broj neposrednih asocijacija
opada, a broj asocijacija vezanih za oote
kategorije raste

Kibernetika shema u istraivanju snova

ispitivanje ulaza i izlaza, i intervenieeg polja
izmeu njih
Ulaz: bliski memorijski izvori sna, izlaz: iskustvo
sna, izmeu: proces obrade informacija (procesi
sna)
Sadraj memorije je najbolji materijal od kojeg se
sanjanje gradi, pamenje je rekonstruktivan
proces, a ljudski um dinamian, aktivan organizam
Duina sna je osmovni izvor razlika, a ne sqdraj
po sebi

Snovi se ne zavravaju trenutkom

ulaska u budno stanje, oni i daje
rade, mijenjaju se krpz vrijeme po
kvalitetu doivljaja
Doprinos: savrena ekperimentacija i
strukturirani nacrti, otvorenost
prema staroj psihologiji, direktno
bavljenje problemima