Netbhet Emagazine February 2010

Netbhet eMagzine | February 2010
नेटभेट ई-मािसक - फे बर्ुवारी २०१०
पर्क
पर्कााशक व सप
ं ादक -
सिलल चौधरी salil@netbhet.com
पर्णव जोशी pranav@netbhet.com
मख
ुखपृ
पष्ठ
ृ - पर्णव जोशी pranav@netbhet.com
लख
ेखन
न-
महेंदर् कु लकणीर् - kbmahendra@gmail.com
पर्ीित
शर्ीकृ ष्ण सामंत
अिनके त - aniket.com@gmail.com
अनुजा पडसलगीकर - anuja269@gmail.com
सिलल चौधरी - salil@netbhet.com
तन्वी देवडे - tanvi_amit@rediffmail.com
चंदर्शेखर आठवले - shekhar.athavale@gmail.com
रिवंदर् कोष्टी - koshtirn@gmail.com
पंकज झरे कर pankajzarekar@gmail.com
Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

© या पस्ुस्तका
तकातील सव
सवर्र् लख
े , िचतर्
िचतर्े,े फोटोगर्
गर्ााफ्स याच
ं े हक्क लख
ेखक
काच्य
ंच्याा स्व
स्वााधीन.
© नट
ेटभे
भटे लोगो, मख
ुखपृ
पष्ठ
ृ व नट
ेटभे
भटे इ-म
मािसक
िसकााचे सव
सवर्र् हक्क पर्क
पर्कााशकाच्य
ंच्याा स्व
स्वााधीन.
सप
ंपकर्
कर् - सिलल चौधरी , पर्णव जोशी
www.netbhet.com
४९४, िविनत अपाटर्मेंट्स, साई सेक्शन, अंबरनाथ (पूवर्), ठाणे ४५१५०१

अत
ंतरंरंग
अप्सरा आली...
पर्दीप गावडयाची वेगळीच भूक
मी उद्योिजका......... व्यवसाय मराठी मनाचा.
ढेपाळत चाललेले पालकत्व
खीर भवानी
एक िवकट हास्य......कंु च्याचं !!
वॉटर हावेर्स्टींग
१९७१ ची रोमाचक
ं युद्धगाथा
सायकलच पण बाबू
ं आिण आंबाडीची !
मी भटकं ती का करतो ?
नादस्वरम
"पास" आजोबा .....
वॉलपेपर, होमपेज आिण सचर्पेज सवर् काही एकतर्च (नव्हे एकच ! )
िवमा पॉिलसी व्यतीरीक्त कर वाचवण्याचे आणखी उपाय तुम्हाला माहोत आहेत का ?
लडाखचा सफरनामा - अब तुम्हारे हवाले वतन साथीयो !
कोणत्याही सॉफ्टवेअरिशवाय फोल्डरला पासवडर्ने सुरक्षीत करा.

अप्सर
अप्सराा आल
आलीी...
इं दर्नगरी मध्ये सवर् देवदेवताची

ं सभा चालु होती.
इं दर् देव म्हणाले, “बोला नारद मुनी, काय म्हणतं आहे भुलोक?”
नारदमुनी म्हणाले, “नारायण! नारायण!! काय सागु
ं देवा, अहो सवर् भुलोक तुमच्या नावानं बोटं मोडतं आहे?”
इं दर् देव म्हणाले, “अस्सं, का बरं ? ह्याच कारण सागु
ं शकाल का तुम्ही?”
“महाराज, अहो तुम्ही इथे तुमच्या ह्या मोठ्ठ्या महालात बसुन सुरेल संगीत आिण मोहक अप्सराच्या
ं नृत्याचा आस्वाद
घेता आहात, पण हा मनुष्य-गण ह्या परम सुखापासुन अजुनही वंिचत आहे. महाराज आपण मनुष्य-पर्ाण्याची ही इच्छा
आपण पुणर् करावीत महाराज”, नारदमुनी हातातील िचपळ्या वाजवत म्हणाले.
“मुनीवर, तुमची इच्छा आम्ही पुणर् करु. ह्या भुतलावर लवकरच एक अप्सरा अवतरे ल, पण त्या अप्सरे ला अनुभवायला
आम्हाला एक नाही ३-४ रुप िनमाण
र् करावी लागतील”, असं म्हणुन इं दर्देवानी
ं सभा स्थगीत के ली.
आिण काही िदवसानी
ं खरं च एक अप्सरा अवतरली, “िनतळ कातीच्या,
ं आस्मानी डोळ्याच्या
ं सोनाली कु लकणीर्च्या
देहात, मोहक आिण अतीशय गोड गळ्याच्या बेला शेंडच्े या आवाजात, अजय-अतुल ह्याच्या अजरामर वाद्यवंृदात,
अप्सरा आली.. अप्सरा आली.”
नटरं ग िसनेमाबद्दल, त्याच्या कथानकाबद्दल अनेक लोकानी
ं िलहीलेच आहे. त्याबद्दल अधीक काय िलहावे? थोडक्यात
सागायचे
ं झाले तर दोन घंुगराच्या
ं पटावर पडण्यापासुन सुरु झालेला हा िचतर्पट अगदी शेवटचा ढोलकीचा ताल
संपेपयर्ंत जो रं गत जातो ते वणर्ने के वळ अशक्यच आहे.
बेला शेंडच्े या आवाजात, अमृता खानिवलकरच्या ठसके बाज लावणीत सुरु झालेला हा िचतर्पट अंगाअंगावर रोमाच
ं उभे
करतो. िचतर्पटगृहात नुसता टाळ्या आिण िशट्याचा
ं आवाज भारलेला असतो. आपला हात आपसुकच डोक्यावर जातो.
पण आपल्या डोक्यावर हवेत उडवायला नाही फे टा असतो, नाही टोपी. अतुल कु लकणीर्चा कसलेला रे खीव बाधा
ं पाहुन
वाटते कश्याला आपण शाहरुख, अिमर, सलमान च्या सहा आिण आठ पॅक्सचा बाऊ करतो अहो आपला अतुल काय मागे
आहे काय? आिण त्यावर साज त्याच्या त्या िपळदार िमश्याचा.
ं कसला तरणाबाड
ं गडी िदसतो तो!!
सोनाली कु लकणीर्ची “एन्टर्ी” पण लाजवाब, ितला नाचताना पाहुन असं वाटतं सरळ जागेवरुन उठावं आिण त्या जतर्ेत
जाऊन ितच्यासोबत ताल धरावा.
िचतर्पट भावनाच्या
ं अनेक िहंदोळ्यावर पुढे सरकत रहातो आिण तो िचतर्पट अनुभवतानाच मनात एकच िवचार चालु
असतो, “अप्सरा कधी पर्गटणार?”
“अप्सरा आली” हे गाणं खरं च इतकं देखणं आहे. सोनाली कु लकणीर्चा तो नाजुक, कमनीय बाधा,
ं त्यावर पाढरी
ं शुभर्
साडी, अप्सराना
ं साजेसा साज-शंृगार, त्याला बेला शेंडच्े या गोड आवाजाची साथ आिण अजय-अतुलचे संगीत. सवर् काही
मोहीनी घालणारे . ७० फु टी पडदा आिण डॉल्बी िसस्टीमच्या आवाजात खरोखरच आपण एखाद्या इं दर्पुरीत तर नाही
ना? अस्साच भाव पर्त्येकाच्या मनामध्ये असतो. हे गाणं इतकं रं गत की त्याला काही तोडच नाही. स्वगीर्य, िडव्हाईन,
पिवतर्, मनावर नाजुक संगीताचे
ं तरं ग उमटवणारे अश्या अनेक शब्दात ह्या गाण्याचे वणर्न करता येईल. वाटतं दोन्ही हातं
हवेत िफरवुन बोटं डोक्यावर मोडु न दृष्ट काढावी, मला खातर्ी आहे, सवर् बोटं काड काड आवाज करत मोडली जातील
िचतर्पट संपल्यावरची ती ढोलकी तर अक्षरशः बाहेर पडण्यासाठी उठलेल्या तमाम पर्ेक्षकवगाला
र् जागच्या जागी िखळवुन
ठे वते. डोक्यापासुन पायाच्या नखापयर्ं
ं त रोमाचक
ं लहर ढोलकीच्या पर्त्येक थापावर पसरत असते. असं वाटतं हे सुख
कध्धीच संपु नये, हे वाद्य असंच वाजत रहावं.. कायमचं!!!
िचतर्पटाला आलेला एक चकचकीतपणा उठु न िदसण्यासारखा. कॅ मेराने िटपलेले रं ग अगदी सुरुवातीचा तो घंुगरु
पडताना िटपलेला मोरपंखी असो, रातर्ीची िनळाई असो, की िववीध रं गानी
ं रं गलेला तमाश्याचा फड असो, सगळं च
अतुलनीय.
“सारं गावं नावं ठे वायला लागलंय तुला, सगळे तुला नाच्या, फलक्या म्हणत आहेत”, ह्या टोमण्यावर रागानं
थरथरणाऱ्या अतुलचा “जे म्हणत आहेत त्याच्या
ं आया बहीणी दे लावुन माझ्याकडे, दावतो एके काला” हे उत्तर पुणर्
िथएटर दुमदुमुन सोडते.
तमाश्याला, त्या कलाकृ तीला वाईट िदवस आले आहेत असे नेहमी ऐकण्यात येते. पण नटरं ग िचतर्पट पािहल्यापासुन
मला तर वाटते पुणर् मराठी जनता तमाश्यामागे, लावण्यामागे
ं वेडी झाली आहे. पुण्यामध्ये डेक्कनच्या पुलाखालील पातर्ात
जेथे बऱ्याच वेळा सकर् स िकं वा मनोरं जन नगरी उभी असते, तेथे तमाश्याचा एक फड टाकु न तर बघा, अख्खी जनता
लोटेल तेथे. मला तर उगाचच हे सो-कॉल्ड फॉमर्ल कपडे फे कु न देऊन मस्त एक पाढरा
ं पायजमा, त्यावर पाढरा
ं सदरा,
पायताण आिण डोक्यावर एक फे टा घालुन िफरावेसे वाटायला लागले आहे बघा. आिण िहच पिरस्थीती माझ्यासारख्याच
अनेक संगणक क्षेतर्ात काम करणाय़ार् तरूणाची
ं आहे.
िचतर्पट पर्दशाच्या
र् आधीपासुन, आजपयर्ंत रोज मी यु-ट्युब वर जाऊन ह्या िचतर्पटातील गाण्याचे
ं िव्हडीओ िमळतील का
पहातो आहे. ही गाणी िकत्तीही वेळा ऐकली तरी कानाचे
ं आिण मनाचे समाधानच होतं नाही आहे. अजुन एकदा.. अजुन
एकदा करुन िदवसभर तीच गािण सतत ऐकत बसावी असं वाटतं बघा!
सवर् उत्तम तर आहेच हो.. पण “जाऊ द्या नं घरी” आिण “अप्सरा आली” गाणी ऐकली की असं वाटतं “अजय-अतुल”
आिण “बेला शेंड”े ह्याना
ं एक कडकडु न ‘प्यार की झप्पी’ द्यावी आिण म्हणावं… “तुस्सी गर्ेट होssss”

अिनक
अिनकेे त http://manatale.wordpress.com

पर्द
पर्दीीप गावडय
वडयााची वग
ेगळी
ळीच भक
ू
“परं तु,एक गोष्ट मला नक्कीच मािहत आहे की भूक असणं चागलं
ं ठरतं जेव्हा पोटात पर्भावशाली आवेश येण्याचं ईन्धन ती
भूक पेटवते.आिण जीवनात पर्गित आणते.”
ती शिनवारची दुपार होती.अंधेरी लोकल पिहल्या प्लॅट्फॉमर्वर येणार असं चचर्गेटचा इं डीके टर दाखवत होता.अंधेरी
आल्यावर पटकन उतरून िबर्जवर चढता यावं म्हणून मी प्लॅटफॉमर्च्या बाहेरच्या टोकाला जाऊन एका बाकावर
बसलो होतो.दुपारचा पेपर वाचत होतो.तेव्हड्यात माझ्या बाजूला एक सदगृहस्थ येऊन बसले.गाडी याडातू
र् न आल्याने
िरकामीच होती.चटकन चढू न िखडकीच्या जवळ बसलो.समोरच्याच बाकावर ते गृहस्थ बसले.गाडी सुटायला अजून
पाच िमनटं होती.शिनवारची दुपारची वेळ असल्याने तशी गाडी िरकामीच होती.आम्ही एकमेकाशी हंसलो.आिण नंतर
बोलता बोलता कळलं की तो पर्दीप गावडे होता. आिण त्याचा मोठा भाऊ मला ओळखतो.
त्याचा मोठा भाऊ शंकर गावडे लहानपणी माझ्या वगात
र् होता.ह्या गावड्याचं
ं घर आमच्या शाळे च्या बाजूला होतं.शंकर
धरून हे पाच भाऊ आिण एक बिहण.आमच्या लहानपणी त्या जनरे शनमधे पाचसहा मुलाचं
ं कु टंूब सरास
र् असयाचं.”हम
दो हमारे दो” ही घोषणा तोपय़र्ंत झाली नव्हती.आिण छोटा पिरवार ठे वल्याने पिरिस्थती सुधारता येते वगैर वगैरेचा
पर्चार करणं त्यावेळी जरा अपर्शस्त भासायचं.
मुळात घरची पिरिस्थती चागली
ं असेल तर मुलाचं
ं जीवन िनभावून जायचं.पण त्या व्यितिरक्त घरचा कमवता माणूस
मुलं वाढत असताना दुदव
ैर् ाने आजारी झाला आिण कमाईवर गदा आली तर मग सवाचे
र्ं च हाल व्हायचे.
गावडे कु टंूबाचं असंच काहीसं होतं.
पर्दीपची आिण माझी ह्याच िवषयावर गाडीत चचार् झाली.
मला तो म्हणाला,
“मी िलहायला वाचायला िशकायला लागल्या नंतरच माझ्या लक्षात आलं की बाकी इतर कु टंूबातली मुलं मी जसं जीवन
जगतो तशी ती जगत नव्हती.
आमच्या गावातल्या लायबर्रीमधे माझी अधून मधून खेप व्ह्ययची. हावरटासारखी मी हाताला लागतील तेव्हडी आिण
वेळ असे पयर्ंत पुस्तकं वाचायचो.मला मािहत नसलेल्या जगातल्या िनरनीराळ्या ख्याली-खुशालीचं जीवन जगणार्‍या
मुलाच्या
ं जीवनाबद्दल मािहती काढण्याचं साहस करण्याच्या पर्यत्नात असायचो.
ही मुलं भुकेलेली कधीच नसायची आिण असलेल्या त्याच्या
ं गरजा सहज पुतर्तेला यायच्या.
बरे चदां मी स्वतः एका अिलशान बंगल्यात रहात असल्याचं िदवास्वप्न करायचो.बंगल्याच्या बाहेर संुदर िदसणारं
पाढर्
ं ‍या रं गाचं कंु पण,घरासमोर रं गीत फु लाची
ं बाग,मोठाले कु तर्े,आिण नोकरमाणसाची
ं धावपळ असलेलं त्या
बंगल्यातलं वातावरण स्वप्नात पहायचो. “
िदवास्वप्नातून बाहेर आल्यावर मला खर्‍या जीवनाला सामोरं जावं लागायचं.माझ्या पाच भावंडाबरोबर
ं जगण्याचं ते
पर्ात्यक्षीक असायचं.दम्या सारख्या दुदव
ैर् ी रोगाने पछाडलेल्या माझ्या बाबाची
ं सेवा करण्यात आमचा वेळ जायचा.ते
स्वतःच अपंग असल्याने घरातली आवक सहाजीकच तुटपंूजी असायची.”
पर्दीप गावडे हे मला सागत
ं होता ते ऐकू न मला खूपच गिहवरून आलं.
मी म्हणालो,
“तुझा थोरला भाऊ शंकर शाळे त खूपच हुशार मुलगा म्हणून ओळखला जायचा.िशक्षक त्याच्याकडे िवशेष लक्ष

द्यायचे.मला ते अजून आठवतं.मॅिटर्कला तो आमच्या शाळे तून पिहला आला होता.”

आपल्या थोरल्या भावाची माझ्या तोंडू न स्तुती ऐकू न पर्दीपला सहाजीकच बरं वाटलं.
मला म्हणाला,
“आमच्या घरी वीज नसायची.त्यावेळी िमणिमणत्या िदव्यात आम्ही रातर्ीचा अभ्यास करायचो. माझे वगर्सोबती ह्या
बद्दल माझ्याकडे पृच्छा करायचे. मला वाटतं वेळ मारून नेण्यासाठी मी त्याना
ं खोटी खोटी उत्तरं द्यायचो.आमची
िशक्षणात
ं जशी पर्गती होत रािहली तशी घरची पिरिस्थती पण सुधारूं लागली.”
आमची गाडी कु ठपयर्ंत आली ते मी िखडकीच्या बाहेर बघायला लागलो.ते पाहून पर्दीप मला म्हणाला,
“मी तुम्हाला बोअर तर करीत नाही ना?”
हे ऐकू न मला खूपच वाईट वाटलं.
“आपण अजून दादरला पण आलेलो नाही.तुझी जीवनकथा ऐकायला मला कसं बोअर होईल? तुमच्या िवषयी ऐकू न मला
नक्कीच तुम्हा सवाचा
र्ं अिभमान वाटेल.”
पर्दीप पुढे सागू
ं लागला,
“अगदी लहानपणापासून माझ्या भावंडाबरोबर
ं िमळे ल ती कामं पत्करून,नवे करकरीत कपडे सोडाच पण वापरलेले
कपडे िमळाले तरी त्यात समाधान राहून िनदान रोजचं थाळीत जेवण पडलं तरी भले अश्या पिरिस्थतीत आम्ही
िदवसाची
ं गुजराण करायचो.अशावेळी इतर मुलं आपला वेळ संगीत िशकण्यात,सायकली घेऊन सहलीला
जाण्यात,नवीन नवीन खेळणी िवकत घेण्यात आपलं जीवन जगायची.
आमची आई काबड-कष्ट करायची.आमच्या घरी आम्ही दोन चार कोंबड्या पाळल्या होत्या.त्याची
ं अंडी िवकू न थोडे
पैसे यायचे. त्यािशवाय आमची आई कु णाच्या घरी मदतीला जाऊन त्याच्याकडू
ं न काय िमळे ल ते घेऊन यायची.त्यामुळे
आमची उपासमार क्वचीतच व्हायची.”
मी पर्दीपला म्हणालो,
“आिण आपल्या त्या वाढत्या वयात राक्षसी भूक लागते.तुमच्या त्या पिरिस्थतीत आिण एव्हड्या मुलाना
ं उपासमार न
होईल ह्यासाठी काबाडकष्ट करणारी तुझी आई खरीच “धन्य ती माऊली” असं माझ्या मनात आलं.”
“पण खरं सागायचं
ं तर माझी खरी भूक दुसरीच असायची.”
भूकेचा िवषय िनघाल्यावर पर्दीप आपल्या मनातलं खरं ते सागू
ं लागला,
“माझे आईवडील जे जीवन जगले त्यापेक्षा जरा चागलं
ं जीवन जगण्याची माझी भूक होती.आमच्या कामचालावू
अिस्तत्वापिलकडच्या अिस्तत्वाच्या ज्ञानािवषयीची ती भूक होती.माझ्या बाबाना
ं वाटायचं की आमचं असंच चालणार
ती त्याची
ं समजूत खोटी करून दाखवण्याची माझी भूक होती.
माझीच नाही तर ही भूक माझ्या भावंडाची
ं पर्भावकारी शक्ती होती ज्यामुळे ते पर्ेिरत होऊन आईवडीलाच्या
ं अपेक्षेपेक्षा
जास्त सफल करण्यात यशस्वी झाले.िमळे ल त्या शाळे त जाऊन िशकण्याचं आम्ही सवानी
र् हौशीने पत्करलं.कारण
िशक्षणच आमचं भावी आयुष्य उज्वल करण्याची पिहली पायरी होती.”
हे ऐकू न मला पर्दीपच्या ह्या िवचारसरणीचा खूप आदर वाटू लागला.
“कोण कोण काय काय िशकले ते ऐकू न मला खरं च आनंद होईल.”
“माझी भावंडं िनरनीराळ्या व्यवसायात आपआपली कायर्िसिद्ध करून पिरपूणर्तेला आली आहेत.माझा मोठा भाऊ शंकर
आटर् पर्ोफे सर आहे.एक भाऊ फामािसस्ट
र् आहे.एक व्हेट डॉक्टर आहे.एकाचा कपड्याचा धंदा आहे. मी के .सी.कॉलेजमधे

क्लाकर् आहे आिण माझी एकु लती एक धाकटी बिहण मुलींच्या शाळे त िशक्षीका आहे.”
पर्दीप सागत
ं होता.
मला राहवलं नाही.मी पर्दीपला पटकन म्हणालो,
“ह्या भुकेच्या तीवर्तेबद्दल जर का तुम्हाला एव्हडी िचंता नसती,िकं वा पर्ितभेचं अगोदरच वरदान असतं,िकं वा तुमचं
जीवन छानछोकीचं असतं तर मला वाटतं तू कधीच जाणू शकला नसतास की तुला आिण तुझ्या भावंडाना
ं हे यश संिचत
करता आलं असतं.”
माझं हे ऐकू न पर्िदप खरोखर सद्गदीत झाला.आिण त्याला माझं म्हणणंही पटलं.आिण आम्ही अंधेरीला उतरण्यापूवीर्
डोळ्यात पाणी आणून शेवटचं सागू
ं न गेला.
“परं तु,एक गोष्ट मला नक्कीच मािहत आहे की भूक असणं चागलं
ं ठरतं जेव्हा पोटात पर्भावशाली आवेश येण्याचं ईन्धन ती
भूक पेटवते.आिण जीवनात पर्गित आणते.”
पर्दीप गावडे आिण त्याच्या कु टंूबाची चचर्गेट-अंधेरीच्या पर्वासात ही कहाणी ऐकू न माझा वेळ सत्कारणी गेला असं मला
वाटलं.
शर्
शर्ीीकृ ष्ण सामत
ं http://shrikrishnasamant.wordpress.com

मी उद्य
उद्योोिजक
िजकाा......... व्यवस
व्यवसााय मर
मरााठी मन
मनााचा.
माझ्या विडलानी
ं एक छोटासा व्यवसाय सुरु करायचे ठरवले, त्यापर्माणे व्यवसायाच्या सवर् िमटींग्स आमच्या घरी होत
होत्या. मी कॉलेज ला होते. पर्त्येक िमटींग्स न मला आवजर्ून वडील ितथे बसवायचे. आईला पटायचे नाही, मुलीची
जात संसार करायला लागणार, असे वातावरण नाही िमळाले तर? पण तेंव्हाच व्यवसायाचे आकषर्ण मला वाटू लागले.
विडलानी
ं िवचाराची
ं बैठक तयार के ली. लग्न होवून सासरी आले. िमस्टर पण इं िजनीअर झाल्यावर त्याच्या
ं विडलाचा
ं
कारखाना साभाळू
ं लागले. वय व अनुभव, िशक्षण याचे
ं तर्ैरािशक कमी पडले व नोकरी करू लागले.
मुलगा आता मोठा होउ लागला आहे. त्याचे िवश्व वेगळे आहे. मंुज के ल्यावर आई म्हणून मी वेगळी पडले ह्या धक्क्याने
मी मंुज लागताना एकटीच हॉल च्या बाहेर येऊन खूप रडले. माझ्या बाळाचे मंुडावळ्या लावलेले गोंडस रूप मी अक्षता
हाती घेत पाहू शकत नव्हते. ितथूनच मला जाणवले की, बच्चा मोठा झाला आहे, हे मला समजून घ्यायला हवे. मन मानेल
तर न.
आता पण तो सुट्टी किरता आईकडे भारतात गेला आहे. एक आठवडा घर सफाई करण्यात गेले. बरे वाटत होते, त्याची
लुडबुड नाही. त्याचे कपाट तर मनसोक्त आवरले. नंतर मातर् पसारा नाही म्हणून रडू येऊ लागले. किरयर करण्याची वषर्
िपल्लू किरता मी अशीच उधळली. अथात
र् त्याचे दुखः कधीच नव्हते. कारण त्याच्या किरता ते गरजेचे होते. पण आता
त्याचे िवश्व तयार होवू लागले आहे. िशक्षण व पुढील किरअर ह्या किरता तो कदािचत दूर देशी पण जाईल. मग मी काय
करू? बायकाचा
ं वेळ घरात जातो पण पुरुषाना
ं मातर् मन खायला उठते. नको ती दुखणी मन आजारी असल्याने मागे
लागतात.
माझ्या किरता व ह्याच्या
ं किरता काहीतरी उद्योग सुरु करावयास हवा ह्या मनात रें गाळणाऱ्या िवषयानी
ं पुन्हा जोर
धरला. ह्याचे शर्ेय माझ्या सासू ला जाते. मुलाचे
ं संसार मागीर् झाल्यावर त्यानी
ं सासऱ्याच्या
ं मदतीने स्वता:ची दुध डेअरी
चालू के ली. दोघेही मजेत व्यवसाय करतात. संसारात राहूनही स्वःताचे अिस्तत्व त्या दोघानी
ं जपले. जो पयर्ंत तब्येत
साथ देईल ितथ पयर्ंत करूच. असा िनश्चय त्याचा
ं आहे. वयाच्या ८० नंतर ही मजेत कोणाच्या ही भानगडीत न पडता
व्यायाम तर होतोच पण चार माणसे ही भेटतात. मी पण तसाच िवचार फार पूवीर् पासून करीत होतेच. योग्य वेळ
येण्याची वाट पाहत होते. मुलाच्या िवश्वात अडकू न त्याला पण मयादा
र् घालायच्या हे पटत नाही.
आतापासूनच प्लािन्नंग के ले तर १५ वषात
र् मी नक्कीच उद्योग जगतात माझे नाव िमळवू शके न. ह्याच्या
ं आवडीचे
इं िजनीअिरं ग िवश्व व तेथील अनुभव हे माझे पाठबळ होते. म्हणून हेच क्षेतर् िनवडले. मी तर इं िजनीअर नाही परं तु मला
माकेर् िटंग मधील भरपूर अनुभव आहे. पर्त्येक पर्ोडक्ट मी अभ्यासले, पूणर् मािहती िमळवली. माझ्या िस्कल वर मी हा
व्यवसाय करू शकते हा िवश्वास मला आहे. अथात
र् ह्याचे
ं मागर्दशर्न ह्या िशवाय हे शक्यच नव्हते. ह्यानी
ं रोजचा होमवकर्
िदला. मी व्यवसाय करणार, हे माझे स्वप्न म्हणून कधीच नव्हते तर संसाराला सुरवात के ल्यावर आपला व्यवसाय योग्य
वेळ आली िक नक्की करायचा हे ठरवून ठे वले होते.
अचानक साक्षात्कार झाला असे नसते तर आधी अभ्यासून व्यवसाय के ला तर िरस्क मॅनेज करणे बरे च सोईचे होते.
पिरशर्म खूप आहेत. स्वप्न म्हणून नव्हे तर एक ध्येय म्हणून माझ्या सवर् स्कील च्या मदतीने मी पूणर् करणार. मला टाटा व
िबलार् एका रातर्ीत व्हायचे नाही पण जे काही करे न त्यात पूणर् समाधानी नक्कीच असेन. सातत्य व िनयोजन ह्यावर माझा
िवश्वास आहे. ही माझी सेकंड िरव्हसर् एन्टर्ी आहे. तो मोठा होतोय. आई, मला किरअर करता कदािचत तुझ्या पासून लाब
ं
जावे लागेल. माय मॉम इज अ बर्ेव्ह अशी समजूत माझी काढतो.

एक संधी मला खुणावू पाहते. ज्यात मला ह्याचे

ं व माझे छोटेसे जग पुन्हा िदसते. संसाराची जवाबदारी पेलवत बरे च
वषेर् आम्ही आमचा िवचार के ला नव्हता. आतापासून काही सुरवात के ली तर लोनली िपपल म्हणून राहणार तर नाही.
आमच्या दोघाच्या
ं विडलानी
ं एक मागर् आम्हाला िशकवला, हेच वय आहे अिजंक्य चे संस्काराचे, व्यवसाय कसा असतो हे
आम्ही त्याला िशकवले पािहजे. भले तो छोटासा असेल पण त्यातूनच कदािचत मराठी मुलाचा व्यवसाय असे समीकरण
जमेल.
नोकरीच्या रहाट गाडग्यात छंद म्हणू काही जोपासता आले नाही. अशा आवडीच्या िवषयाचा पण व्यवसाय होतो.
आमची आवड उद्योग जगात रमायचे अशी आहे. ह्या आवडीला साजेसा व्यवसाय सुरु करते. मराठी माणसाने व्यवसाय
करावा हे सागणे
ं आजकाल एक पद्धत पडली आहे. भाडवल
ं हा मोठा पर्श्न असतो. आम्हालाही आहे. पण अनेक
योजनामधून आपण पैशाचे
ं पाठबळ िमळवू शकतो. आता तर िरसेशन सुरु आहे. नोकऱ्या सुद्धा गेल्यात मग हे व्यवसायाचे
खूळ काय झेपणार?
दैनिदन गरजा भागवणारे पण व्यवसायच असतात. ठाण्याला एक गुजराती व्यक्ती िचरलेली भाजी िवकायला घेवून
बसते. हातोहात सवर् संपते.एक िदवस मी उत्सुकता म्हणून िवचारले तर त्याच्या मागे असलेली बंद पडलेली कपड्याची
कं पनी त्याचीच आहे. धंद्यात खोट आली म्हणून कोटाने
र् कं पनीच्या जागेला सील के ले. ितथेच समोर बसून हा भाजी
िवकतो. मी म्हटले तुम्हाला खूप दुख: झाले असेल. त्याने उत्तर िदले, कं पनी बंद पडली म्हणून दुख: नकीच झाले. पण
तेच कामगार घेवून आज भाजी कापण्याची मशीन मी ठे वली आहेत. आता िबल्डर मोठे संकुल बाधणार
ं आहे.मी पण एक
दुकानाचा गाळा िवकत घेतला. ह्याला म्हणतात िजगर..
िह िजगर मराठी माणसात नक्की आहे. फक्त हवे आहे िनयोजन व्यवसायाचे. मी आमच्या िशक्षण व अनुभव धरून व्यवसाय
नक्कीच करणार. कु ठलाही व्यवसाय हा पूरक उत्पन म्हणून पण उपयोगी पडतो. नोकरीचा पगार हा सेफ असतो पण
छोटासा एका होईना एक व्यवसाय कु ठल्यातरी िपढीने सुरवात म्हणून तरी करावयास हवा.
माझ्या पर्त्येक पावलाच्या पुढे माझा जीवन साथीदार उभा आहे. माझ्या पाठीमागे “िभऊ नकोस…….असे म्हणत माझे
गुरु आहेत. मला जे उिचत आहे तेच मला िनिश्चत देतील िह खातर्ी माझ्या सदगुरूनी मला िदलेली आहे. हेच माझे िवश्व
आहे. मला खुणावणारी उद्योग जगताची संधी हीच मला नवीन पर्कारे बर्ेव्ह बनवेल.
लेकाकिरता संगणक मािहती करून घेतला, त्याच्या भिवष्यात पण आई विडलाच्या
ं खुणा, संस्कार हेच पाठबळ असेल.
मराठी माणसाचा व्यवसाय असाच तर सुरु होत असेल. िपढीजात व्यवसाय असेल तर त्या व्यवसायाचे मापदंड वेगळे
असतात. पण आमचा छोटासा व्यवसाय मुलाला हे ही कायर्क्षेतर् आहे असे नक्कीच िशकवेल असा िवश्वास आहे.
आमच्या विडलानी
ं जे स्वप्न पिहले, ते आमच्या िपढीचे ध्येय होते व पुढच्या िपढीचे सत्य असेल. मराठी माणूस व्यवसायात
िस्थरावतोय ह्या आशेवर आमचा पर्यत्न……
अन
अनुज
ु ा पडसलग
पडसलगीीकर http://anukshre.wordpress.com

ढेपाळत चालल
ललेल
े े पालकत्व
सकाळी सकाळी पेपरमधल्या ‘त्या’ बातमीने आज लक्ष वेधुन घेतले. मंुबई-ठाणे परीसरात ितन कोवळ्या िजवानी
ं
आत्महत्या के ली. ११ ते २० वयोगटामधील ही मुलं ज्याना
ं आत्महत्या ह्या शब्दाचा अथर्ही माहीती नसेल त्यानी
ं काही
क्षुल्लक कारणामु
ं ळे आपला िजव िदला.
मन अगदी हेलावुन गेले. एक मुलगा परीक्षेत नापास झाला म्हणुन, एक मुलीला ितच्या आई-वडीलानी
ं नृत्याच्या
क्लासला पर्वेश घेऊन िदला नाही म्हणुन तर एकीला एका िरऍलीटी शो मध्ये पर्वेश िमळाला नाही म्हणुन. कारणं अगदी
क्षुल्लकच, आपल्या दृष्टीने, पण त्या मुलाच्या
ं दृष्टीने ही कारणं इतकी पराकोटीची होती की त्याना
ं आपला िजव गमवावा
लागला.
लहान मुलाना
ं पर्ेशराईझ करु नका, त्याच्यावर
ं अपेक्षाचे
ं , अभ्यासाचे ओझे टाकु नका असे आजवर अनेक मानसोपचारतज्ञ
सागत
ं आले आहेत पण पालकाचे
ं मातर् अजुनही त्याकडे दुलर्क्षच होत आहे. िरऍलीटी शोज मध्ये लहान लहान मुलाचा
ं
सहभाग हा लक्षणीय आहे. िकत्तेक मुलं तर िरऍलीटी शोज नंतर पर्िसध्दी िमळवुन आज त्या चॅनलच्या कु ठल्या ना कु ठल्या
कायर्कर्माचा
ं भाग झालेले आहेत. कधीही िट.व्ही लावा, कु ठल्या ना कु ठल्या कायर्कर्मात कधी ऍंन्करींग म्हणुन तर कधी
‘शो’ मधल्या िरकाम्या जागामध्ये
ं ‘िफलसर्’ म्हणुन काहीतरी पाचकळं िवनोद करताना िदसतात. ज्या वयात ‘ससा ससा
िदसतो कसा?’ ह्या गाण्यावर
ं नाचण्या-बागडण्याचे िदवस त्या वयात ‘सेक्सी आिण आयटम सॉग्स वर’ ही मुलं िवचीतर्
आिण िकत्तेक वेळा अिश्लल नृत्य सादर करताना िदसतात. मनामध्ये िवचार येतो त्या गाण्याचा आिण त्या नृत्याचा अथर्
तरी त्या मुलाना
ं समजत असेल का? आिण िवशेष म्हणजे त्याचे
ं पालकही त्याच्या
ं कु लिदपकाच्या ह्या चाळ्याना
ं टाळ्या
वाजवुन पर्ोत्साहन देताना िदसतात.
सहज िवचार के ला, ही मुलं अभ्यास कधी करत असतील? त्याच
ं बालपण कधी अनुभवत असतील? आज तुमच्याकडे कामं
आहे, पर्िसध्दी िमळते आहे, पैसा येतो आहे म्हणुन िशक्षणाकडे दुलर्क्ष होण्याची दाट शक्यता असते. पण उद्या तुमच्याकडे
काम नसेल तर हे िशक्षण, शालेय वयात िमळालेले संस्कारच तुम्हाला मागर् दाखवणार आहेत. सिचन तेंडुलकर एक
महान िकर्के टपट्टु आहेच, पण तो कमी िशकलेला असुनही एक चागला
ं माणुस आहे. यश त्याच्या डोक्यात गेले नाही
आिण अपयशाने तो खचुन गेला नाही. पर्त्येक वेळेस त्याने परीस्थीतीशी दोन हात करुन पुन्हा यशाच्या िशखराचा मागर्
पत्करला. आिण ह्याला कारणं आहे त्याला लहान वयातच िमळालेले संस्कार. जर तेच तुमच्याकडे नसेल तर मग त्या
वेळेला आलेल्या पर्ेशरचा, पिरस्थीचा मुकाबला कसे करु शकणार? इतक्या लहान वयातच ह्या मुलाना
ं पर्ेशराईझ होत
असेल आिण इतकी टोकाची भुमीका घ्यावीशी वाटत असेल तर मोठं झाल्यावर आलेली परीस्थीती, जबाबदारी कशी
साभाळणार?
ं
आजचे युग हे स्पधात्मक
र् आहे. पर्त्येक क्षेतर्ात स्पधार् ही आहेच. स्पधार् िनकोप असेल तर ती पर्त्येकासाठी पोषकच ठरते.
िजंकण्याच्या िजद्दीबरोबर हार पत्करण्याची तयारीही पर्त्येकानेच ठे वायला हवी. आिण त्यासाठी आपल्या मुलाना
ं सक्षम
बनवणे हे पर्त्येक पालकाचे कतर्व्य आहे. अपवादात्मक वेळेस परीस्थीमुळे, तर बहुताश
ं वेळा पैश्याच्या मागे लागुन आई
आिण वडील दोघंही कमावताना िदसतात. अश्यावेळी पाल्याकडे, त्याच्या संगोपनाकडे दुलर्क्ष होणं सहाजीकच आहे.
मुलाना
ं ‘बेस्ट’ तेच देण्याच्या पर्यत्नात ‘तेल ही गेले आिण तुपही गेले, हाती राहीलं धुपाटणं’ अशीच परीस्थीती होतं
चालली आहे.

िवचार करा आपल्या आजी-आजोबानी

ं कशी मुलं वाढवली असतील? ती पण थोडी-थोडकी नाहीत, चक्क ८-१० मुलं.
सवाना
र्ं भौतीक सुख नसतील देऊ शकले पण त्याना
ं आनंदी बालपण िमळाले, मोठे पणी सक्षमपणे आव्हानं पेलण्याचे
सामथ्यर् िमळाले. स्वावलंबनाचे, स्व-बळावर मोठे होण्याचे धडे िमळाले. पुढे त्यानीच
ं आपल्याला वाढवले, लहानाचे
मोठे के ले, शक्य तेंव्हा चागले
ं च देऊ के ले. पण आपण मातर् आजची िपढी आपल्या पाल्यासाठी
ं भक्कम आथीर्क पाठबळ
देण्याव्यतीरीक्त अजुन फार काही करतो आहोत का? त्याने /ितने मागीतलेल्या १० गोष्टींपैकी ४ गोष्टींना नाही
म्हणण्याची िहम्मत आहे का आपल्यात? त्याला /ितला वाईट वाटु नये म्हणुन म्हणा िकं वा ‘आपल्याला िमळालं नाही,
त्याना
ं िमळु दे’ म्हणुन म्हणा त्याचे
ं पर्त्येक लाड पुरवले जातात. एखाद्या िदवशी तुम्ही त्याना
ं मग ‘नाही’ म्हणता. तुमच्या
नाही म्हणण्यामागची भुमीका त्याना
ं समजत नाही आिण मग ते आकाडत
ं ाडव
ं करतात. सरळ मागुन नं िमळणारी गोष्ट
आकर्स्ताळे पणाने िमळते म्हणल्यावर मुलं तश्शीच होतात. ‘नाही’ शब्द त्याना
ं अपमानकारक वाटु लागतो.
बाळाची चाहुल लागल्यापासुन त्याच्या / ितच्या जन्मानंतरच्या काही वषर् जो आनंद, जो वेळ आपण आपल्या पाल्याला
देतो िततकाच िकती पालक त्यानंतरच्या काळात देऊ शकतात? िकत्तेक वेळेला ३ ते ६ मिहन्यापासु
ं नच बाळाची
ं रवानगी
‘डे-के अर’ मध्ये के ली जाते. ज्या वयात त्यानी
ं आईचं बोटं धरुन जग पहायला िशकायचं, ज्या वयात आईच्या घट्ट िमठीची
उब अनुभवायची, ज्या वयात आज्जी / आजोबाकडु
ं न लाड करुन घ्यायचे, ज्या वयात त्याच्याबरोबर
ं लहान होणाऱ्या
बाबाबरोबर
ं मस्ती करायची त्याच वयात ते कु ठल्यातरी ताई, मावशी, काकु , आज्जीच्या घरी रहातात. ज्यानी
ं आपल्या
आई-बाबाना
ं फक्त सकाळी धावपळ करताना आिण संध्याकाळे दमलेले, तर्ासलेले, कं टाळलेले, वैतागलेले पाहीले आहे
त्याना
ं आपल्या आई-वडीलाबद्दल
ं असा िकतीसा आदर वाटणार? ज्यानी
ं लहानपणी आईला वेळ नाही म्हणुन कु ठल्याश्या
स्वयंपाकीण बाईने के लेला िकं वा बाहेर दुकानात/हॉटेलमध्ये िमळणारा आहारच खाल्ला आहे त्याना
ं आईच्या तच्या
वरण-तुप-िलंबु भाताची चव कशी कळणार?
झाडाची मुळच जर जमीनीत घट्ट रोवली गेली नाहीत तर त्याचा वटवृक्ष कसा होणार? ज्याचे बालपणातच मन पोखरले
गेले आहे, ते कणखरपणे स्वतः काय घडणार? आिण पुढची िपढी काय घडवणार?
असं म्हणतात आजची िपढी स्वतंतर् आहे. मान्य आहे, पण हे स्वातंत्र्यच एक िदवस त्याच्या
ं मुळावर उठणार आहे. ह्याना
ं
इतके स्वातंत्र्य िदलं कोणी? आपणच!, आपणच िदलेल्या भक्कम पॉके टमनीने, लहान वयातच िमळणाऱ्या पर्िसध्दीने,
पालकाच्या
ं वेळेअभावी के ल्या जाणाऱ्या स्वैराचाराने.
पर्श्न खुप आहेत, आिण त्याची उत्तरही आपल्याच आजुबाजुला कु ठे तरी दडलेली आहेत. अनेक पालक वेळेवर गरज
ओळखुन स्वतःला बदलुन घेतात. पाल्याच्या संगोपनासाठी स्वतःच्या चागल्या
ं नोकरीचा त्याग करणाऱ्या महीलाही
आहेतच. पण जेथे नाही तेथे गरज आहे आपणं ती खोदुन काढण्याची. हे सगळे कु ठे तरी थाबवले
ं गेलेच पाहीजे नाही
तर डोक्यात गेलेले हे यश आिण त्यानंतर आलेले अपयश, एकाकीपणा ही िपढी पचवु नाही शकणार आिण पेपरमधील
कॉलम्स अश्या अनेक बातम्यानी
ं भरुन जातील.
तुम्हाला काय वाटते?
अिनक
अिनकेे त http://manatale.wordpress.com

खीर भव
भवाानी
...याच िठकाणा पासुन िमिलटन्सी सुरु झाली होती.

बारामुल्ला.. दोन्ही बाजुला अधर्वट जळलेली कािश्मरी
पंडीताची
ं घरं िदसत होती. टॅक्सी डर्ायव्हर सागत
ं होता, सर
इसी जगहसे टेरिरझम शुरु हुवा था. साथ साथ रहने वाले
हजारो कािश्मरी पंडीतोंकॊ उनके पडोिसयोने मार डाला, या
िफर भगा िदया. घरोंपर जबरदस्ती कब्जा कर िलया. िजन्होने
घर छॊडनेसे इन्कार िकया उनके घरोंके साथ उन लोगोंको भी
जला िदया था.जो लोग साथ मे इद और िदवाली मनाते थे एक
दुसरे के खुनके प्यासे हो गये थे.हे सगळं तर आधी पण बरे चदा
ऐकलं होतं , आिण वाचलं पण होतं, पण जेंव्हा स्वतःच्या डोळ्यानी
ं पािहलं तेंव्हा मातर् मन िवष्ण झालं.
इथल्या कािश्मरी पंिडताच्या
ं तरुण मुिलंना आिण सुनाना
ं पळवुन नेउन त्याच्यावर
ं अत्याचार के ले त्या टेरिरस्ट लोकानी.
ं
रस्त्याच्या शेजारच्या घराच्या
ं कडे पािहलं की त्या घरावरचा
ं िहंद ु ठसा लक्षात येत होता. एक घरावरचा ॐ खोडू न त्यन
जागी िलिहलेलं ७८६ नजरे त भरत होतं.घराचे के शरी रं ग, जरी त्यावर िहरवे रं ग पोतले असले तिरही अधुन मधुन डोकं
बाहेर काढंत होते, आिण ते पाहुन अजुनच कसं तरी होत होतं.. सहज बरोबर असलेल्या बायको कडे आिण दोन मुिलंच्या
कडे लक्ष गेलं. कािहच न बोलता शात
ं पणे कारच्या िखडकी च्या बाहेर पहाणं सुरु के लं. कािश्मरचं सौंदयर्, जे गेले आठ
िदवस मनाला मोहवत होतं तेच आता नजरे ला बोचायला लागलं.
समोर पोंचू घातलेल्या बायका आिण पठाणी डर्ेस घातलेले ते पुरुष, सगळे च मला टेरिरस्ट वाटतं होते. त्याच्याकडे
ं पािहलं
की वाटायचं की आत्ता हा त्य अ पोंचु च्या आड लपवलेली बंदक
ु काढेल आिण गोळीबार सुरु करे ल. िकं वा एखादा गर्ेनेड
काढु न आमच्या क्वॉिलस वर फे के ल. दोनच िदवसापु
ं वीर् आम्ही जेंव्हा शर्ी नगरला होतो तेंव्हा शर्ीनगरला शािलमार गाडर्न
जवळ ब्लास्ट करण्यात आला होता.
जम्मुला एअरपोटर्ला उतरल्यापासुनच आम्ही क्वािलस भाड्याने घेतली होती. पुणर् टु र होत १५ िदवसाचा.
ं सोबत आपलं
वाहन असलं की बरं असतं. सगळा टु र मी स्वतःचा प्लान के ला होता. मंुबईला कािश्मर टु िरझम चं ऑिफस आहे ड्ब्लु टी
सी ला त्याच्याकडे
ं च सगळं बुिकं ग के लं होतं. फक्त टॅक्सी एका जम्मुच्या िमतर्ाकडु न बुक के ली होती. म्हंट्लं ओळिखचा
डर्ायव्हर असावा, आिण तो मुिस्लम नसावा.. बस्स! इतकीच माफक अपेक्षा होती. थोडं हसंू आलं.. अरे हा काय िवचार
करतोय मी? डर्ायव्हर जो जम्मूचा िहंद ु होता तो म्हणाला ,साहब, हे टेअरिरस्ट लोकं टु िरस्ट लोकाना
ं अिजबात तर्ास
देत नािहत. कारण इथली सगळी एकॉनॉमी टु िरझम वरं च अवलंबुन आहे.जर टु िरस्ट आले तरं च इथल्या लोकाना
ं पैसा
िमळणार , नािहतर नुसते आकर्ोड आिण बदाम खाउन पोटं भरावी लागितल.
आम्ही जेंव्हा जम्मु ते शर्ीनगर पर्वास के ला, तेंव्हा आमची कार एका िमल्टर्ी कारव्यासोबताच
ं होती अगदी शर्ीनगर पयर्ंत.
अगदी पर्त्येक शंभर फु टावर एक िमल्टर्ीचा जवान होता हातात स्टेनगन घेउन- अगदी िव्हिजल पोिझशन मधे..!त्यामुळे
अगदी सेफ वाटत होतं. इथल्या िमल्टर्ी जवानाच्या
ं जीवाला खुप धोका आहे. कोण कधी कु ठु न हल्ला किरल ते सागता
ं येत
नाही. िमल्टर्ी च्या टर्क्स वर तर नेहम
े ीच हल्ले होतात, पण टु िरस्ट लोकाना
ं मातर् किधच काही के लं जात नाही. हे ऐकु न
पुन्हा जरा बरं वाटलं … आिण नंतर स्वतःच्या कमकु वत मनाची लाज वाटली- सैिनकावरच
ं हल्ला करतात हे ऐकु न मला
सेफ वाटलं?? कसं मन असतं नाही माणसाचं. स्वतःची सेफ्टी आधी महत्वाची वाटते.. इव्हन ऍट द कॉस्ट ऑफ अदसर्
लाइव्ह्ज….. !!
गेले आठ िदवस बायको मुिलंच्याच बरोबर होतो, त्यामुळे बरे चसे िवषय चघळु न झाले होते.मंुबईला असताना
ं संवाद तर
किमच होतो. पर्त्येक जण आपापल्या कामात िबझी असतो. पण इथे मातर् चोिवस तास बरोबर…..मुलगी कारच्या अगदी
मागच्या िसटवर आडवी पडु न झोपायचा पर्यत्न किरत होती. दुसरी मुलगी पुस्तक वाचत बसली होती. कािश्मरच्या
सृष्टीसौंदयाची
र् जादु आता कमी झाली होती. आम्ही सगळे त्या संुदर िनसगाशीच
र् नकळत पणे एकरुप झाले होतो. त्या
िनसगाचाच
र् एक भाग झालो होतो. बायकोने डोक्याभोवती ओढणी बाधु
ं न घेतली होती के स उडू नये म्हणुन.. सहज
लक्षात आलं, बायको अजुनही तरुणच िदसते, ितचं एिजंग कमी झालंय माझ्या पेक्षा. कदािचत कमी खाणं आिण िजम चा
पिरणाम असावा. पुवीर् िनयमीत पणे िजमला जायची ती.
शेजारच्या घराच्या
ं कं पाउं ड वॉल्स वर गुलाबाचे ताटवे बोगन वेली पर्माणे सोडलेले होते. काही घराच्या
ं कं पाउं ड वॉल्स
तर अगदी लाल चुटूक िदसत होत्या. दुरवर असलेल्या पाढऱ्या
ं शुभर् बफाच्या
र् िहमालयाच्या पाश्वर्भुमीवर घरं उठ्न िदसत
होती.पण त्या घरामधे िजवंतपणाचं काही लक्षण िदसत नव्हतं.एखाद्या िचतर्काराने एक संुदरसं मुिलचं िचतर् काढावं पण
त्यात नेमकं त्या मुिलचे िकं वा पापण्या काढणं, िकं वा भुवया काढणं…संुदर डोळे काढणं िवसरुन जावं तसं कािहसं िदसत
होतं..
शेवटी एकदचं आम्ही खीर भवानीच्या मंिदराजवळ पोहोचलो. कार पाकर् के ली आिण आम्ही िनघालो दशर्नाला. मंिदराचं
मुख्य दार बंद होतं. ितथे समोर रे ितने भरलेली बिरचशी पोती होती.. त्याच्या
ं आड काही िमल्टर्ी चे जवान गन्स घेउन
बसले होते. समोर दुकानं होती युजवल पुजेच्या सामानाची.त्या सामानात नेहिे मच्या पुजेच्या सामाना व्यितिरक्त फक्त
एकच गोष्ट जास्त होती. ती म्हणजे िखरीचे मोदक.. तादु
ं ळ, साखर आिण दुध घालुन िडहायडर्ेट के लेल्या िस्टक्स.. खीर
भवानी देवीचं मंिदर एका लहानशा टाक्यात आहे. चारही बाजुला पाणी असतं. त्या मधे आपण आणलेले िखरीचे ते
स्टीक्स टाकायचे अशी पर्था आहे. संुदर दुधाळ रं गाचं पाणी िदसत होतं, पंिडतजी म्हणाले, की जेंव्हा एखादं परिकय
आकर्मण िकं वा धोका असेल तेंव्हा हेच पाणी लाल होतं..
आम्हाला पाहुन ितथला पंिडतजी पण समोर आला. आमच्या सग्ळ्याच्या
ं कपाळाला त्याने कंु काचे बोट टेकवले.सवर्
मागल्य
ं मागल्ये
ं …. सुरु के लं. शर्ध्दापुवर्क देवीला नमस्कार के ला आिण झाडाच्या पारावर टेकलॊ. ितथलं कंु द वातावरण,
आिण संपुणर् मोठ्या मंिदरामधे फक्त आमची फॅ िमली. कसंतरी वाटंत होतं. मंिदर म्हंटलं की कसा राबता हवा माणसाचा.
ं
त्यािशवाय काही मजा नाही.इथे जवळपास सगळी मुिस्लम बहुल वस्ती आहे आता. सगळी पंडीताची
ं घरं मुिस्लमानी
ं
िवकत घेतली आहेत, त्या मुळे इथे येणार तरी कोण?पर्साद म्हणुन एका वाटीमधे तादु
ं ळाची गरम गरम खीर िदली ितथे.
सौ. मंिदरामधे वॉश रुम मधे गेली आिण मी त्या पंिडतजींशी गप्पा मारत बसलो.
पंिडतजींनी पण तेचं सगळं सािगतलं
ं जे डर्ायव्हरने सािगतले
ं होते. फक्त डॊळ्यात पािण आणुन म्हणाला, तुम्ही इकडे कां
आलात? संुदर िनसगर् तर िहमाचल मधे पण आहे.. तुम्ही इकडे यायला नको होतं . तुम्ही लोकं इथे येता, हाउस बोट्स,
घोडे भाड्याने घेता. आिण ’त्या’ लोकाना
ं पैसे देता. मग ह्याच पैशातला मोठा िहस्सा हा ते टेरिरस्ट ऍक्टीिव्हटीज साठी
डोनेट करतात. त्याच्या
ं मिस्जद मधे जेहादच्या नावाखाली पैसा गोळा के ला जातो , आिण तोच पैसा कु ठे वापरला जातो
ते तुम्ही जाणताच…
तम्ुम्ही
ही लोकं इकड
इकडेे यत
े ा, त्यांना पस
ै े दत
े ा.. . टेररिरस्ट
िरस्ट फं डींींग
ग करत
करतााय तम्ुम्ही
ही लोकं – अज
अजााणत
णतेप
े णी.. मल
पणी मलाा तर काय बोलावं
ते कळ
कळंं त नव्हत
नव्हतं.ं मी नस
ुसता
ता बस
बसुन
ु रािहल
िहलोो.

पंिडतजी म्हणाले, जर तुम्ही काही

ं वषापु
र्ं वीर् आले असते तर या मंिदरामधे तुम्हाला खुप लोकं िदसले असते. पण आता
इथले िहंद ु लोकं िवस्थािपत झाल्यामुळे या मंिदरात येणारे लोकं कमी झालेले आहेत. फक्त सणा वाराला, िकं वा आमच्या
सारखे टु िरस्ट लोकं च फक्त येतात.. मला खुप वाईट वाटलं. मी पंिडतजींना म्हणालो, तुमचं म्हणणं पटलंय मला , आिण
मी इतराना
ं पण कन्व्हे किरन ..
पंिडतजींच्या मुलानी
ं बारामुल्ला सोडलंय. आता पंिडतजी आिण फक्त त्याची
ं बायको दोघंच रहातात ितथे. म्हणाले,
मुलगा िदल्लीला गेलाय. मोठ्या मुिश्कलने त्याच्या बायकोची आिण मुिलंची इज्जत वाचली ’त्या’ वेळी.. पंिडतजींना खुप
बोलायचं होतं, पण तेवढ्यात सौ. आली.
पंडीतजींनी अगदी आपुलकीने आिण काळजी युक्त स्वरात सािगतलं
ं की लवकर जा, अंधार पडण्याच्या आत पोहोचा
शर्ीनगरला. उिगच त्याचे
ं डोळे भरुन आले मुिलंच्या कडे पाहुन.. मला वाटतं त्याना
ं आपल्या नाती आठवल्या असितल.
बायकोचे पण डोळे उिगच पाणावले, जरी ितला आमचं झालेलं बोलणं कािहही मािहती नसलं तिरही आमच्यातला थंड
शातपणा
ं ितला नक्कीच जाणवला असणार..
शेवटी मी पुरुष,आिण पुरुषाच्या डोळ्यात अशर्ू नको, म्हणुन िनगर्हाने ते अशर्ू माघारी पाठवलं .. तरी पण कडा
ओलावल्याच. मुिलंच्या समोर नको डोळ्याच्या
ं कडा ओल्या व्हायला…त्याना
ं वाटतं ना, माय डॅडी स्टर्ॉंगेस्ट.. म्हणुन
खाली वाकलो आिण पंिडतजींना नमस्कार करुन उभा होताना
ं उिगच डॊळ्यावरुन
ं िफरवला, म्हंटलं कंु कु गेलं वाटतं
डोळ्यात.. आिण रुमालाने पुसला चेहरे ा..पंिडतजींच्या पाया पडलो, एक पाचशे रुपयाची
ं नोट त्याच्या
ं हातात ठे वली.
त्याच्या
ं कडे पािहलं.. डोळ्याना
ं डॊळे िभडले , आिण िनरोप घेतला… अगदी आपल्या अजोबाना
ं सोडु न चालल्यापर्माणे
वाटत होतं.. आिण आम्ही परत िनघालॊ शर्ीनगरला.
मला वाटतं की हवेतला बोचरा गारवा , आिण त्यामुळे उमटणारे शहारे .. थोडी मनातली िभती.. सोबत असलेल्या
मुिलंची आिण बायकोची काळजी.. …. आिण या सगळ्याच्या
ं सोबत “मी” कधी सगळ्यासोबत
ं असुनही एकटाच……
मह
महेंदर्ें कु लकण
लकणीर्ीर् http://kayvatelte.wordpress.com

एक िवकट हास्य
स्य......क
कुं च्य
च्यााचं !!
एक िदवस घरातल्या कागदपतर्ाच्या

ं फाईल्स्‌मधे मी एक पावती शोधत होते. िनरिनराळी महत्त्वाची पतर्ं, पावत्या इ.
गोष्टी त्या-त्या फाईलला लावण्याचं काम माझा नवराच करत असल्याने (मी त्या कामात कधी लक्ष घालत नाही हे
ओघानं आलंच!) ऐनवेळेला नवर्‍याच्या अनुपिस्थतीत हवा तो कागद अथवा पावती योग्य त्या फाईलमधे शोधणं म्हणजे
माझ्यासाठी एक मोठं कामच असतं!
नवर्‍यानं खरं म्हणजे पर्त्येक फाईलवर व्यविस्थत नाव, नंबर इ.च्या िचठ्ठ्या डकवलेल्या आहेत. तरीही इष्ट कागद
िमळण्यापूवीर् ती िविशष्ट फाईल मला कमीतकमी दोनवेळा तरी अथपासून इितपयर्ंत धंुडाळावी लागते. म्हणजे मुळात
मी योग्य ती फाईल उचललेली असते, आतले कागद पालटायलाही सुरूवात के लेली असते, भसाभसा कागद चाळताना
मला हवा तो कागद नेमका त्याच्या आधीच्या कागदाला िचकटू न पालटला जातो आिण एकाक्षणी अचानक त्या फाईलचा
मागचा रं गीत पुठ्ठाच माझ्या पुढ्यात येतो. चरफडत, नवर्‍यावर वैतागत, ‘नेमकी हीच पावती या फाईलला कशी नाही
लावली याने...’ असं स्वतःशी बडबडत मी कपाटातून अजून तीनचार फाईल्स्‌ धपाधप काढते.
कधीकधी त्या फाईल्स्‌वर लावलेल्या िचठ्ठ्याचा
ं आिण मी शोधत असलेल्या कागदाचा आपसात
ं काहीही संबंध नसतो.
म्हणजे, ‘व्हेईकल्स्‌’ अशी िचठ्ठी लावलेल्या फाईलमधे मुलाच्या जन्मतारखेच्या दाखल्याची झेरॉक्स पर्त शोधण्यात खरं
म्हणजे काहीही अथर् नसतो. पण तरी ‘न जाणो, यात असली तर...’ अशा िवचाराने ती फाईल न धंुडाळता मला खाली
ठे ववतच नाही. अशी ३-४ फाईल्समधे उलथापालथ घडवत असताना सतत हे जाणवत असतं की सवात
र् पिहली फाईलच
बरोबर होती. त्यातच नीट शोधलं पाहीजे...
त्यािदवशी असंच झालं. नव्वंकोरं वॉिशंगमिशन दुरुस्त(?) करायला कं पनीकडू न माणूस आला होता. वॉ.मिशन
वॉ.िपरीयडमधलं असल्यामुळे त्याला त्याची पावती आिण वॉ.काडर् दाखवणं गरजेचं होतं. नेहमीपर्माणे ‘हाऊसहोल्ड
इिक्वपमेंट्स’ची फाईल एकदा चाळू न झाली. त्यात पंखे, िमक्सर, फर्ीज, टी.व्ही., टॉचर्, घाऊक भावात घेतलेल्या सहा
ट्यूबलाईट्स... म्हणजे ज्या कर्मानं उपकरणं घरात आली त्याच कर्मानं त्याच्या पावत्या वगैरे लावून ठे वलेल्या होत्या!
हे असलं सगळं माझा नवराच करू जाणे! (आता िवचारलं तर तो कबूल करणार नाही, पण माझी खातर्ी आहे की त्या
फाईलमधे सवात
र् पिहला माझाच फोटो लावण्याची तीवर् इच्छा त्यानं लग्नाच्या पिहल्या वाढिदवसालाच दडपून टाकली
असणार!) सग्गळ्या पावत्या, गॅरंटी-वॉरं टी काड्सर् सवर् काही सापडलं. एक मेली ती वॉिशंगमशीनची पावती काही
सापडेना! मग सॅलरी-स्लीप्स्‌, म्युच्युअल फं ड्स अशा िवषयाना
ं वाहीलेल्या दोन-तीन फाईल्सही धंुडाळू न झाल्या. पण
ती पावती मला सापडू द्यायची नाही असं त्या सवर्जणींनी म्युच्युअली ठरवलेलंच िदसत होतं.
सवयीनं म्हणा, हताश होऊन म्हणा, एक शेवटचा पर्यत्न म्हणून म्हणा, मी पुन्हा ‘इिक्वपमेंट्स’च्या फाईलकडे मोहरा
वळवला. एक क्षण डोळे िमटू न, िवचार करून ‘वॉिशंग मिशन हे ‘घरगुती उपकरणे’ याच शीषर्काखाली येतं ना?’ असा
पर्श्न स्वतःला िवचारला. सुदव
ै ानं त्याचं होकाराथीर् उत्तर िमळाल्यावर ‘हर हर महादेव’ म्हणून पुन्हा फाईल उघडली.
या खेपेला दीडव्या िमिनटाला मला ती पावती सापडली. आधीच्या व्हॅक्यूम क्लीनरच्या पावतीला िचकटू न ही देखील
पालटली गेली होती.
फाईल हातातून खाली ठे वताना व्हॅक्यूम क्लीनरच्या पावतीपाशी मी एक क्षणभर थबकले. ती पावतीही मला पुन्हा नीट,
िनरखून वाचािवशी वाटली. पण दुरुस्तीसाठी आलेला माणूस आपलं काम संपवून बाहेर हॉलमधे ताटकळत उभा असेल हे
लक्षात येताच मी हातातली फाईल बंद के ली आिण लगबगीनं वॉिशंग मशीनची पावती घेऊन हॉलमधे गेले. तर ितथे तो
टी.व्ही.वरची िकर्के टची लाईव्ह मॅच बघण्यात गकर् होता! (तो आला तेव्हा मी ही तेच करत होते.) सेहवाग ८६ धावावर
ं
खेळत होता, शर्ीलंकेच्या गोलंदाजाना
ं धुवत होता. त्याच्या उरलेल्या १४ धावा िनघेपयर्ंत जरी मी आत पावती शोधत

बसले असते तरी त्याची (म्हणजे सेहवागची नाही हो, मिशनवाल्याची) काहीही हरकत नव्हती!
पाच िमिनटात
ं सिवर्सकाडर्वर माझी सहीिबही घेऊन तो (बहुतेक नाईलाजानंच) िनघून गेला आिण मी माझा मोहरा
पुन्हा एकदा घरगुती उपकरणाच्या
ं फाईलकडे वळवला.
काय बरं शोधायचं होतं मला?... हं, ती व्हॅक्यूम क्लीनरची पावती.
त्या पावतीवर आठ वषापू
र्ं वीर्ची तारीख होती. याचा अथर् असा होता की, ज्या कर्. उ. घ. आली, त्याच कर्. त्याच्या
ं पा.
फा.ला लावण्याची नवर्‍याची सवय बघता व्हॅक्यूम क्लीनरनंतर गेल्या आठ वषात
र्ं आम्ही काही िवकतच घेतलेलं नव्हतं!
ती खरे दीच तशी होती म्हणा. मला नुसत्या गृिहणीची ‘आधुिनक शहरी गृिहणी’ बनवण्यात त्या खरे दीचा मोलाचा
वाटा होता! त्या खरे दीनंतर ही नव-आधुिनक गृिहणी अशी काही भरून पावली की नंतर कु ठल्याही नव्या वस्तूसाठी
नवर्‍याकडे तगादा लावण्याचं ितनं जवळजवळ सोडू नच िदल्यासारखंच होतं. (त्यामुळे नवर्‍याच्या गृहस्थाशर्मातलीही
मजाच िनघून गेली असावी. बहुदा म्हणूनच थोडीथोडकी नव्हे तर तब्बल आठ वषर्ं वाट पाहून, कं टाळू न शेवटी त्यानं
मनानंच जुनं देऊन नवीन वॉिशंग मशीन घरात आणलं असावं!)
व्हॅक्यूम क्लीनर आपल्या शहरी बाजारात पर्थम आला तो आम्ही कॉलेजमधे असताना. तेव्हा त्याची जाहीरात
करण्यासाठी, पर्ात्यिक्षकं देण्यासाठी उच्चभर्ू वस्त्यामधू
ं न दारोदार िफरणारे , चकाचक पेहरावातले आिण गुळगुळीत इं गर्जी
बोलणारे त्या कं पनीचे ‘माकेर् टींग एिक्झक्युटीव्हज’ (हा शब्दही आम्हाला तेव्हा नवीन नवीनच कळला होता. तोपयर्ंत
‘माकेर् टीग’ म्हणजे खरे दी असंच वाटायचं!) हेच आम्हा मैितर्णींमधे चचेर्चा मुख्य िवषय असायचे. घरगुती स्वच्छतेशी,
साफसफाईशी त्या वयात(ही) फारसा संबंध नसायचा. त्यामुळे ज्या मैितर्णीच्या घरी ते डेमोवाले जायचे ती दुसर्‍या
िदवशी कॉलेजमधे पर्त्यक्ष डेमोपेक्षा त्या ‘िचकण्या डेमोवाल्या’चंच जास्त रसभरीत वणर्न करायची!
त्या काळात ‘उच्च-मध्यमवगीर्य’ ही जमात अजून िनमाण
र् व्हायची होती. मध्यमवगीर्याच्या
ं भुवया व्हॅक्यूम क्लीनरला
(आिण त्याच्या िकं मतीलाही) सहजपणे सामावून घेऊ शकतील इतक्या ताणलेल्या नव्हत्या. त्यामुळे तेव्हा या डेमोवाल्या
मंडळींचा आमच्यासारख्याच्या
ं सोसायट्याकडे
ं मोहरा वळलेला नव्हता.
व्हॅक्यूम क्लीनरबद्दलच्या अशा सुप्तावस्थेत असणार्‍या आकषर्णानं त्या आठ वषापू
र्ं वीर्च्या रिववारच्या सकाळी पुन्हा
एकदा उचल खाल्लेली मला चागली
ं आठवतेय. आमच्या लग्नाला ५-७ वषर्ं उलटू न गेलेली होती. संसारात िनमाण
र्
होऊ पाहणार्‍या पोकळीला झाडू न, झटकू न टाकण्यासाठी आम्हाला व्हॅक्यूम क्लीनरची गरज भासायला लागली होती.
िशवाय, त्या डेमोवाल्याना
ं जवळू न न्याहाळायची, कधीकाळी मैितर्णींकडू न ऐकलेलं त्याचं
ं वणर्न, उशीरानं का होईना,
पडताळू न पाहण्याची मला संधी िमळाली होती.
पण कसलं काय! कॉलेजमधे ते वणर्न ऐकताना मला िजतकी मजा आली होती त्याच्या िनम्मीसुध्दा घरी आलेल्या त्या
दोघा टायवाल्याना
ं पाच फु टावरून
ं पर्त्यक्ष पाहताना आली नाही. मनाच्या या अवस्थेलाच पर्ौढत्त्व म्हणत असावेत!
डेमोवाल्याना
ं न्याहाळू न फारसा काही उपयोग नाही म्हटल्यावर आता पर्त्यक्ष डेमोलाच मी न्याहाळायचं ठरवलं.
टाय कर्. १ एका मोठ्या खोक्यातून मूळ यंतर्ासोबत त्याच्या एकएक ऍटॅचमेंट्स बाहेर काढत होता. जोडीला टाय कर्. २
ची कॉमेंटर्ी सुरू होती - पंखे वरच्या बाजूनं साफ करायचे असतील तेव्हा हे वापरायचं, ट्यूबलाईट्सच्या मागच्या बाजूची
स्वच्छता करायची असेल तेव्हा हे वापरायचं, हे कपाटाच्या मागे, हे सोफ्याच्या खाली, हे अमक्याच्या कोपर्‍यात,
ते तमक्याच्या बेचक्यात... आजपयर्ंत के वळ कंु चा आिण फारफारतर बाबू
ं झाडू वापरल्या जाणार्‍या घरातले आम्ही!
‘घरातली धूळ झटकणे’ या अत्यंत दुलर्िक्षत मानल्या गेलेल्या कामातही इतकं वैिवध्य असेल याची आम्हाला कल्पनाच
नव्हती...
पर्त्येक पर्कारच्या साफसफाईचं आमच्यासमोर पर्ात्यिक्षक सुरू होतं - सतत वेटोळं करून बसण्यातच धन्यता मानणारा
एक होज पाईप, त्याच्यापुढे दोन लाबलचक
ं नळकाडी
ं आिण शेवटी कसलासा बर्श असं एकमेकाना
ं जोडू न खोलीतल्या
लाबच्या
ं कोपर्‍यातल्या कोळी आिण कोळीष्टकासाठी
ं एक मोठा ट्यूब-वे तयार करायचा आिण बसल्याजागी यंतर्ाचं बटण
दाबून त्याना
ं आपल्या िदशेला बोलवायचं की झालं! अब घर की सफाई इतनी आसान!
आम्ही डोळे िवस्फारून ते सगळं बघत होतो. माझ्या मनात आलं - आदल्याच आठवड्यात मान आिण कं बरडं मोडू न
मी घराची जी स्वच्छता के ली होती ती के ली नसती तरी चाललं असतं. ते काम या टायवाल्या सफाई-कामगाराकडू
ं न
सहज करून घेता आलं असतं. (अथात,
र् त्या साफसफाईदरम्यान झालेल्या आमच्या भाडणातू
ं नच व्हॅक्यूम क्लीनर िवकत
घेण्याचा िनणर्य जन्माला आला होता हा भाग िनराळा!)
के वळ साफसफाईशी संबंिधत ऍटॅचमेंट्सच नाहीत तर गॅलरीतल्या कंु ड्यामधल्या
ं झाडावर
ं आिण िखडकीच्या काचावर
ं
पाणी फवारण्यासाठी एक वेगळी ऍटॅचमेंट, कपड्याच्या
ं कपाटात डाबराच्या
ं गोळ्याचा
ं नुसता वास पसरवून झुरळाना
ं
फसवण्याचा डाबरटपणा
ं करणारी एक ऍटॅचमेंट, महत्त्वाची कागदपतर्ं िकं वा भारी साड्या ‘व्हॅक्यूम पॅक’ करू शके ल अशी
एक ऍटॅचमेंट... काय काय नव्हतं त्या खोक्यात!
त्यातच एक ‘ब्लोअर’ नावाची ऍटॅचमेंट होती. धूळ झटकणे या पर्ाथिमक कामाबरोबरच ‘हेअर डर्ायर’ म्हणूनही त्याचा
उपयोग करता येतो असं सागू
ं न टाय कर्. २ नं त्याचा अनपेिक्षतपणे माझ्यावरच पर्योग के ला. आपल्या कामाशी इतका
एकरूप झालेला मनुष्यपर्ाणी त्यानंतर आजतागायत मी पािहलेला नाही. रिववार असल्यामुळे मी के स धुतलेले होते.
बोलता बोलता त्याचं माझ्या ओल्या के साकडे
ं लक्ष गेलं आिण मला काही कळायच्या आत त्यानं तो ब्लोअर सुरू करून थेट
माझ्या के सावरच
ं रोखला. त्या हवेच्या झोतामुळे माझ्या डोक्याचं बघता बघता साळींदर झालं. दरम्यान माझ्या मुलानं
कोपरातून वाकवलेल्या हातासारखं िदसणारं एक नळकाडं
ं बंदक
ु ीसारखं धरून माझ्यावर रोखलं होतं. त्यामुळे त्याच्या
त्या ‘हॅन्ड्स अप!’ कृ तीला मी ‘हेअर अप!’ करून पर्त्त्युत्तर िदल्यासारखं वाटत होतं.
माझा अवतार पाहून माझ्या नवर्‍याला आिण टाय कर्. १ ला हसू आवरे ना! आपली चूक लक्षात आल्यावर टाय कर्. २ नं
काय करावं? काही न सुचून त्यानं ब्लोअरचा रोख एकदम माझ्या पायाकडे
ं च वळवला. ‘ओले पाय वाळवायचे असतील
तरी याचा वापर करता येईल...’ असलं काहीतरी वेडपटासारखं बोलून आपल्या आधीच्या अितउत्साही कृ तीवर पडदा
टाकायचा के िवलवाणा पर्यत्न के ला.
व्हॅक्यूम क्लीनर िवकत घेण्याचं आम्ही आधीच नक्की के लेलं असल्यामुळे या साळींदर पर्करणाचा त्याच्या िवकर्ीवर
पिरणाम होणार नव्हताच.
...आिण अशा तर्‍हन
े ं आठ वषापू
र्ं वीर्च्या त्या रिववारी सकाळी मी एक अत्याधुिनक गृिहणी बनले होते!
व्हॅक्यूम क्लीनरसोबत पुढची वषर्-दोन वषर्ं अगदी छान गेली. मी अगदी उत्साहानं घराच्या साफसफाईसाठी एक
िदवस मुकर्र करायचे. मारे गणेशचतुथीर्च्या पूजेच्या तयारीच्या थाटात सगळ्या ऍटॅचमेंट्स पुढ्यात माडू
ं न ठे वायचे.
एक-एक करून कटाक्षानं त्या सगळ्या वापरायचे. हातातलं ट्यूब-वेचं नळकाडं
ं िखडकीतून बाहेर काढू न वाकू निबकू न
बाहेरची जळमटं साफ करायचे. असं करताना आसपासच्या घरातल्या
ं बायका आपापली कामं िवसरून अिनिमष नेतर्ानी
ं
माझ्याकडे पाहतायत असा मला भास व्हायचा. माझ्या चेहर्‍यावर नकळत एक समाधानाचं हसू पसरायचं...
पण काही काळानंतर माझ्या लक्षात यायला लागलं की त्या एका समाधानाच्या हास्यासाठी माझा खूप जास्त वेळ खचीर्
पडतोय. व्हॅक्यूम क्लीनरचं खोकं बाहेर काढू न... यंतर्ाला सगळ्या ऍटॅचमेंट्स जोडू न... िस्वच ऑन करून... पर्त्यक्ष पिहलं
जळमट नळकाड्यात
ं खेचून घेईपयर्ंत इतका वेळ जायचा की तेवढ्या वेळात नुसत्या कंु च्याच्या मदतीनं अधीर्अिधक खोली
अगदी सहज स्वच्छ होईल हे उमगताच वषाकाठी
र् पाच सहा वेळा होणारी घराची ही षोडषोपचारे स्वच्छता एकदा िकं वा
दोनदाच होऊ लागली...
आजही कधीतरी अचानक मला माझ्या व्हॅक्यूम क्लीनरची आठवण येते. पुन्हा एकदा घराच्या सागर्संगीत
साफसफाईसाठी मी एक िदवस मुकर्र करते. सग्गळ्या ऍटॅचमेंट्स वापरायचं ठरवून अगदी उत्साहात माळ्यावरून त्याचं
खोकं काढते. तर त्याच्यावरच पर्चंड धूळ साचलेली असते. मग मला ती कंु च्यानंच झटकावी लागते. सात-आठ मिहन्यातू
ं न
एकदाच िमळणार्‍या सुट्टीच्या िदवशीही काम करावं लागल्यामुळे कंु चा आधी आठ्या घालतो. पण काय काम करायचं
आहे ते लक्षात येताच त्याच आठ्याची
ं जागा िवकट हास्यानं घेतलेली असते...

फाईलमधली व्हॅक्यूम क्लीनरची पावती बघून कंु च्याचं ते िवकट हास्य मला पुन्हा एकदा आठवतं.... तसंच अजून एक
िवकट हास्य कपडे घासायच्या बर्शकडू न आिण धुपाटण्याकडू न कधी ऐकायला िमळे ल त्याची वाट पाहण्यािशवाय माझ्या
हातात आता काहीही उरलेलं नसतं...!!
पर्
पर्ीीित http://maaza-indradhanushya.blogspot.com

वॉटर हावस्ेर्स्टीं
टींगग
या वषीर् वरुण देवतेने पाठ िफरिवल्याने सवाच्या

र्ं तोंडाचे पाणी पळाले आहे. उन्हाळ्यात आपले कसे होईल ह्याच िचंतेत
सवर् आहे. सवाची
र्ं झोप उडाली आहे. म्हणून आता रे न वतार हावेर्िस्टंग सवासाठी
र्ं अत्यावश्यक के ले जाणार आहे. आपण
आग लागल्यावरच जागे होतोही आख्याियका सत्य आहे हे पटू लागले आहे. असो आज मी या िवषयावर आपणाशी आपले
काही िवचार शेअर करू इिच्छतो.
वाटर हावेर्िस्टंग म्हणजे पावसाचे पाणी अडिवणे िकं वा साठवून ठे वणे जसे धरणामध्ये पावसाचे पाणी साठिवले जाते तसे.
फरक इतकाच की धरण मोठ्या पर्माणात असते. शहरामध्ये वाटर हावेर्िस्टंग घरोघरी करता येऊ शकते. मी माझ्या “थेंबे
थेंबे तळे साचे” या पोस्टवर गावामध्ये पाणी साठिवण्याबद्दल िलिहले होतेच. आता येथे शहरामध्ये मोठ्या पर्माणात
कशा पर्कारे वाटर हावेर्िस्टंग करता येऊ शकते ते िलिहत आहे.
पर्थम म्हणजे ज्या घराला टेरेस आहे त्याना
ं त्या टेरेस मध्ये सहज पाणी साठिवता येईल. टेरेस च्या डर्ेन होल ला कपडा
िकं वा आणखी काही व्यवस्था करून पेक के ले तर पावसाचे पाणी टेरेस वर अडकू न पडेल. ते पाणी घरातील साठवानुच्या
एखाद्या टाकीत सहज साठिवता येईल आिण घरात टोईलेत, बाथरूम िकं वा इतर कामासाठी वापरता येईल. इअमरितच्य
छतावरील पाणी साठिवणे जास्त चागले
ं . मातर् ते पाणी साठिवण्यासाठी काय करावे हा पर्श्न आहे. जुन्या इमारतींमध्ये
टेरेसच्या पाण्याला वाहून जाण्यासाठी जी पाईप लाईन खाली आलेली असते ितला दुसरे पाईप जोडू न ते पाणी खालच्या
टाकीत साठिवणे योग्य होईल. पावसाळा सुरु होण्यापूवीर् टेरेस व्यविस्थत स्वच्छ करून घ्यावा. त्यामुळे घाण खालच्या
टाकीत जमा होणार नाही. हे पावसाचे पाणी स्वच्छ करण्यासाठी क्लोिरनचा वापर करता येईल.
संपूणर् शहराच्या पाण्याचे वाटर हावेर्िस्टंग करावयाचे झाल्यास मी खाली िदलेल्या स्के च पर्माणे करणे योग्य होईल असे
माझे मत आहे.
शहर हे उं च सखल भागात वसले असते. उं च भागातील
इमारतींच्या टेरेस चे पाणी पाईपद्वारे जवळच्या सखल
भागात एका मोठ्या टाकी मध्ये जमा करावे. तेथून पुढे पुनः
सखल भाग असेल त्या नुसार त्या टाक्या एक दुसऱ्याशी
जोडत जावे. आिण शेवटी हे पाणी जवळच्या पाणी शुद्धीकरण
कें दर् िकं वा धरण जवळ असेल तर त्याला जोडू न पावसाच्या
पाण्याचा उपयोग शहर पाणी पुरवठा या साठी करावा.
िमतर्ानो
ं सध्या वातावरणातील बदला मुळे पाउस कमी
Rain water harvesting in city on mass level.
पडतो, जनसंख्या वाढत असल्याने पाण्याची गरज जास्त
भासत आहे, अन्न धान्याची गरज जास्त भासत आहे त्यामुळे पाणी वाचिवणे िह काळाची गरज झालेली आहे.
पाणी वाचव
“प चवाा“ वीज वाचव
“व चवाा”
रिव
रिवंदर्
ं कोष्ट
ष्टीी http://mazyamana.wordpress.com

१९७१ ची रोमांचक यद्ध

ुद्धगा
गाथा
ं युद्धगाथा हे शर्ी सुरेंदर्नाथ िनफाडकर
याचे
ं , निचके त पर्काशन , नागपूर यानी
ं के लेले, १९७१ चे
भारत-पाक युद्ध आिण बागलादे
ं शच्या िनमाणाची
र् रोचक कथा
सागणारे
ं सुबोध आिण रसाळ पुस्तक आहे.
शर्ी सुरेंदर्नाथ िनफाडकर याना
ं संरक्षण दलामधील तीन
वषाच्या
र्ं सेवेची पाश्वर्भुमी आहे. तसेच िविवध दैिनक आिण
मािसकासाठी त्यानी
ं ५०० हून जास्त लेखही िलिहलेले आहेत.
एका साप्तािहक मािसकाचे गेली सहा वषेर् सहसंपादक
असल्यामुळे िवषयज्ञान तर त्याना
ं आहेच पण नेटक्या
शब्दामध्ये
ं ते कसं माडावे
ं , याची जािणव देिखल या पुस्तकातुन
िदसुन येते.
मी स्वतः ३७ वषाच्या
र्ं स्पेशल सवीर्स फोसर् आिण जाट रे जीमेंट
मधील नोकरी नंतर ०२ मध्ये िनवृत्त झालो. भारत-पाक युद्ध
७१ हे अस्मािदकानी
ं पािहलेले व भाग घेतलेले पिहले सवर्ंकष
युद्ध. स्पेशल सवीर्स फोसर्मुळे बागलादे
ं शच्या बंडखोर सैनीक
आिण पर्ाणाची
ं बाजी लावायला तयार झालेले नागरीक याच्या
ं
िमशर्ीत मुक्तीवािहनीला पर्िशक्षण देण्यासाठी तत्कालीन
िबर्गेडीयर शाबेग िसंगच्या नेतृत्वाखाली काम करण्याची संधी
मला िमळाली. तसेच तत्कालीन िबर्गेडीयर नातु याच्या
ं नेतृत्वाखाली काश्मीर मधील पंुछ शहराच्या घमासान युद्धात
सहभागी व्हायची संधीही मला िमळाली. आिण त्याचमुळे हे पुस्तक वाचताना स्वानुभव पडताळु न पाहता आला.
शर्ी सुरेंदर्नाथ िनफाडकरानी
ं बराच रीसचर् करुन हे पुस्तक िलिहले आहे. स्वतः पतर्कार असल्यामुळे पुस्तकाची भाषा
बाळबोध पण ओघवती आहे. मनाची पकड घेणारे वणर्न असल्यामुळे पुस्तक रोचक झाले आहे. अथात
र् एका सामान्य
नागरीकाच्या ज्या मयादा
र् असतात त्या या पुस्तकात जाणवतात. पुस्तकाची रचना सुसंगतवार आहे. भारत पाक युद्धाची
पुवर्पीठीका हे पर्करण शेवटी ऐवजी सुरुवातीलाच घेणे जास्त संयुक्तीक झाले असते. युद्धस्य रम्य कथा िनफाडकरानी
ं
पिहल्या सोळा पर्करणामध्ये
ं सागीतल्या
ं आहेत. गाझी सबमरीन आिण आय्.एन्.एस. बर्म्हपुतर्ा, पािकस्तानमधील अंजाम
दैनीकामधील या िवषयावरील घोळ, अमरनाथ यातर्ेतील फोटोंना काश्मीरी लोकाचा
ं एक्झोड्स म्हणुन पर्िसद्ध करणे,
िफल्ड माशर्ल सॅम मानेकशॉ याच्या
ं सुरस कथा खरं च वाचनीय आहेत. सरळ पर्ामािणक वणर्नामु
ं ळे आपण या घटनाचे
ं
पर्त्यक्ष साक्षीदार असल्यापर्माणेच वाटते.
िवशाखापट्टणमच्या बंदरात पी.एन्.एस. गाझी या सबमरीनला आपण बरबाद के ले तसेच पंुछ च्या लढाईत ितथले
िबर्गेडर कमाडर
ं नातु हे महाराष्टर्ीयन होते, याचा लेखकाला िवसर पडला आहे. नातंुना या लढाईसाठी महावीर चकर्ाने
संन्मानीत करण्यात आले होते.

िनफाडकराच्या
ं ओघवत्या वणर्नामध्ये
ं काही तपिशलाचे दोष आहेत. परं तु हे दोष सवर्सामान्य वाचकाच्या
ं लक्षातही
येणार नाहीत. पण पर्स्तुत समीक्षक लेखकाने या युद्धात पर्त्यक्ष भाग घेतल्यामुळेच त्याला हे लक्षात आले. लेखकाने
अगदी सुरुवातीपासुन युद्धाचे वणर्न के ले आहे. युद्धाची कारणे काय होती, इं दीरा गाधींची
ं व्युहरचना काय व राजनैतीक
डावपेच काय होते, नौदल आिण वायुदल याच्या
ं योजना काय होत्या? छंब-एरीयात मध्ये कशी टँक बॅटल झाली, शक्करगढ
सॅलीएंट मध्ये खेतर्पाल आिण होिशयार िसंग कसे लढलेत आिण ढाक्याचे पतन होऊन पािकस्तानचे दोन तुकडे कसे
झालेत हे वाचताना अंगावर काटा येतो, रोमाच
ं उभे राहतात. आिण यातच लेखकाच्या शैलीची आिण वाचकाला बाधु
ं न
ठे वण्याची हातोटी िदसुन येते. िनफाडकरानी
ं शर्ीमती इं दीरा गाधी,
ं बंगबंधु शेख मुजीब, सॅम मानेकशॉ, नझरुल इस्लाम
याचे
ं आलेखही छान काढले आहेत. युद्धाच्या कथाशी
ं समातर
ं अशा या व्यक्तीरे खा आहेत आिण लेखकाने त्याना
ं पुणर् न्याय
दीला आहे.
१९७१ च्या लढ्याबद्दल अनेक इं गर्जी पुस्तके आहेत. मराठीत मातर् अगदी हाताच्या बोटावर मोजण्याईतकीही नाहीत.
या पाश्वर्भूमीवर िनफाडकराची
ं ही रोमाचक
ं युद्धगाथा ठळकपणे समोर येते. सामान्य वाचकाला समजेल अशा भाषेत
संगतवार आिण कर्मशः युद्धपट त्यानी
ं उलगडला आहे. ओघवत्या भाषेमुळे तो वाचनीयही झाला आहे. अशा भूतपूवर्
सैनीकाचा हा पर्ामािणक पर्यत्न वाखाणण्याजोगा व संगर्ाह्य आहे.
कनर्ल अभय पटवधर्न (िनवृत्त)
ं युद्धगाथा.
सुरेंदर्नाथ िनफाडकर
पृ. ११२ िकं १०० रु.
निचक
निचकेे त पर्क
पर्कााशन
शन, नागप
गपूरू

सायकलच पण बांबू आिण आब

ं ा डी च ी !
कर्ेग कॅ ल्फी हा अमेिरके तील कॅ िलफोिनर्या राज्यात रहाणारा एक इं िजनीअर. शयर्तीत भाग घेण्यासाठी ज्या खास
सायकली वापरल्या जातात त्या बनवणारा तो एक कु शल तज्ञ आहे. काबर्न फायबर व अल्युिमिनयम वापरून बनवलेल्या
त्याच्या सायकली, Tour de France सारख्या जगपर्िसद्ध सायकल रे समधे वापरल्या गेलेल्या आहेत. पर्शात
ं
महासागराच्या िकनार्‍यावरच कॅ िलफोिनर्यामधे या कर्ेग कॅ ल्फीचे स्वत:चे सायकली बनवण्याचे एक वकर् शॉप
आहे. गेली 20 वषेर् हा सायकलतज्ञ एका नवीनच वेडाने झपाटलेला आहे. जगात सगळीकडे वाढणार्‍या व गवत या
पर्जातीत मोडणार्‍या, बाबू
ं या वनस्पतीपासून कर्ेग सायकली बनवतो आहे. कर्ेगने बाबू
ं ची फर्ेम असलेली पिहली
सायकल 20वषापू
र्ं वीर्च बनवली होती. ही सायकल जरा जास्तच हेलकावे खात असे.
बाबू
ं ची सायकल फर्ेम बनवण्यात मुख्य अडचण ही येते की बाबू
ं अितशय सहजपणे मध्यभागी िचरला जातो. ही अडचण
दूर करण्यासाठी कर्ेग बाबू
ं ला धुरी देउन ते तापवू लागला. बाबू
ं ला धुरी देण्याची व तापिवण्याची ही पर्िकर्या, तीन चार
मिहने तरी, योग्य पर्कारचा बाबू
ं तयार होण्यासाठी करावी लागते.बाबू
ं चे तुकडे एकमेकास जोडण्यासाठी कर्ेगने एक
खास पद्धत िवकिसत के ली आहे.एपॉक्सी रे िझनने माखलेल्या अंबाडीच्या(Hibiscus cannabinus ) दोर्‍यानी
ं तो
बाबू
ं चे तुकडे एकमेकास जोडतो. अशा शंभराहून आिधक बाबू
ं फर्ेम बनवल्यावर त्याची योग्य बाबू
ं फर्ेम अखेरीस तयार
झाली. कर्ेगच्या मते ही फर्ेम, काबर्न फायबर फर्ेमपेक्षा जास्त दणकट आहे व ती तुटण्याची शक्यताही कमी आहे. या
फर्ेमला समोरून दणका बसला तरी ती उत्तम िटकाव धरते व रस्त्यावरील खाचखळग्यामु
ं ळे बसणार्‍या धक्याना
ं चागले
ं च

तोंड देत.े जमर्नीमधल्या EFBe bicycle testing laboratory या संस्थेने ही फर्ेम तपासून त्याची गुणवत्ता चागली
ं
असल्याचे पर्माणपतर् नुकतेच िदले.
ही बाबू
ं फर्ेम िकतीही गुणवान असली व ितचा काबर्न ठसा िकतीही छोटा असला तरी ती पर्चंड महाग आहे(US$
2700) व त्यामुळे ती िवकसनशील देशाना
ं परवडणारी नाही.ही गोष्ट लक्षात आल्यामुळे कर्ेगने Bamboosera या
नावाचा एक पर्कल्प, कोलंिबया िवद्यापीठाच्या सहकायाने
र् चालू के ला आहे. या पर्कल्पातगर्
ं त िवकसनशील देशातील
लोकाना
ं स्वत:ची सायकल कशी बनवावी याचे िशक्षण देण्यात येत आहे. एकदा हे लोक या कलेत कु शल झाले की ते
स्वत:चा सायकल बनवण्याचा छोटा उद्योगही सुरू करू शकतात. मागच्या वषीर् बाबू
ं सेरा पर्कल्पाने घाना देशातल्या तीन
गटाना
ं सायकल बनवण्याचे िशक्षण िदले. आता हा पर्कल्प युगाडा,
ं लायबेिरया, िफिलपाईन्स व न्यू झीलंड देशामधे
ं असे
िशक्षणवगर् चालू करणार आहे. सध्या कर्ेग बाबू
ं च्या फर्ेमचीच पण एक पर्ौढ माणूस व चार पाच मुले जाऊ शकतील अशी
सायकल िवकिसत करण्याच्या मागे आहे.

हिरत सायकल िनमाण

र् करण्याच्या मागे कर्ेग हा काही एकटाच नाही. स्लोवािकया मधला एक इं िजनीयर बर्ेनो
मेअसर्, कॅ िलफोिनर्यामधलाच िनकोलस फर्े आिण जमर्नीतला िनकोलस मेयर हे ही अशा हिरत सायकली बनवण्याच्या
मागे आहेत. डेन्माकर् मधल्या बायोमेगा या कं पनीने बिलर्न िवद्यापीठाच्या सहकायाने
र् िदसण्यात अितशय संुदर
अशी ‘बिलर्न बाबू
ं सायकल‘ बनवली आहे.िनकोलस फर्े ची कं पनी बू सायकल्स बाबू
ं च्या सायकली आता िनयिमतपणे
बनवते.
जमर्नीतला िनकोलस मेयर हा खरे तर हिरत सायकल बनवण्याच्या उिद्दष्टात आणखी पुढे गेला आहे असे िदसते. मेयरची
ही सायकल, अंबाडीचे वाख(दोरे ), बाबू
ं , काबर्न फायबर व अल्युिमिनयम यापासू
ं न बनते. त्यात 60 % अंबाडी,
15% बाबू
ं व बाकीच्या इतर गोष्टी आहेत. या सायकलची फर्ेम बनवण्यासाठी मेयर एका स्टायरोफोम फर्ेमच्या भोवती
एपॉक्सी रे झीनने माखलेले अंबाडीचे वाख गंुडाळत जातो. मेयरची सायकल, फर्ेम बनवण्याच्या या पद्धतीमुळे जरा ढब्बी
िदसत असली तरी ती अितशय दणकट आहे व ितचे वजन फक्त 1.4 िकलोगर्ॅम आहे. सायकल चालवणार्‍याची सीट िजथे
बसते ितथे या फर्ेमला दोन नळ्या बसवलेल्या असतात व त्या वाखाने मजबूत बाधले
ं ल्या असतात.या रचनेमुळे ही फर्ेम
अिजबात वाकत नाही.
सायकल हे सवात
र् कम
कमीी पर्द
पर्दुष
षण
ु ण करण
करणाारे वाहन समजल
समजलेे जात.े आत
आताा ते बनवण्य
बनवण्यााच्य
च्याा पर्िकर्य
पर्िकर्येत
े सद्ध
ुद्धाा कम
कमीीत कम
कमीी उजार्
वापरल
परलीी जात अस
असेल
े आिण पन
ुनिनर्
िनम र् ार्ण होणार्‍या गोष्ट
ष्टीीतन
ू ती बनत अस
असेल
े तर या सायकल
यकलीी एक आदश
आदशर्र् वाहन बनत
बनतीील
या त शक
ं ाच न ाह ी.
चदर्
ंदर्शे
शख े र आठवल
खर आठवलेे http://chandrashekhara.wordpress.com

मी भटक
भटकंं ती का करत
करतोो ?
"मी भटकं ती / टर्ेक्स का करतो?" मला कु णी हा पर्श्न िवचारलात एका शब्दात मी म्हणेन "खाज"..!!!
हो हेच उत्तर आहे खरे . पण जेव्हा मी स्वतःलाच हा पर्श्न िवचारतो तेव्हा असे उमर्ट उत्तर देऊ शकत नाही. [कु णापेक्षाही
स्वतःचा आदर करावा माणसाने :-)] एक तर हा पर्श्नच का असावा? उलट पर्श्न असा असावा: तू (आिण आणखी मोजके
काहीजण) सोडू न बाकी लोक भटकं ती / टर्ेक्स का करत नाहीत? असो करणं - न करणं ज्याचा त्याचा पर्श्न आहे. पण जेव्हा
मी खरं च स्वत:ला असे िवचारतो तेव्हा माझा आतला आवाज काय बरे सागत
ं असतो? असाच एके िदवशी तंदर्ीत काही
उत्तरं ऐकू आली मला माझ्याच आतमधून. बऱ्याच उत्तरामध्ये
ं खाज, माज, मस्ती, रग आिण तत्सम शब्दही ऐकू आले :-)
आिण ते नाही आले तरच नवल... कारण त्यािशवाय काही माणूस पहाटे साडेतीनला उठू न गाडी दामटवत सह्यादर्ीच्या
ऊन-वाऱ्यात झोकू न द्यायचा नाही.
मला आठवतंय जेव्हा मी पिहला टर्ेक (?) के ला... चौथीतच होतो. शेंबूड पुसायची पण अक्कल नव्हती. शेजारच्या काही
मंडळींबरोबर मी आिण पप्पा डबे घेउन िसंहगडावर िनघालो होतो. त्या वेळी िसंहगड म्हणजे "अबब... िकती दूर आहे"
अशी अवस्था होती. स्कू टरमधे (Bajaj Cub - 1987 model) कँ पात िसल्व्हर ज्युिबलीच्या पंपावर पेटर्ोल टाकले आिण
आम्ही स्वारगेटवरुन व्हाया िसंहगड रोड खानापूरला पोचलो. ितकडे पप्पानी
ं सागू
ं न टाकले की मी गाडीवर वरती येणार
आिण तुम्हाला
ं चालत यायचे तर या. आजच्या एवढीच खाज होती त्यावेळी ना... मग आम्ही चालत वर गेलो होतो. येही
सरळ रस्त्याने न जाता शॉटर्कट मारत मारत. वरती पोचता पोचता पप्पा रुमाल हलवून आम्हाला
ं पर्ोत्साहन देत होते.
आजही मला वाटचाल करताना ते आज नसले तरी त्याचीच
ं मूतीर् समोर िदसते, पर्ोत्साहन देणारी. हा माझा पिहला धडा.
त्यानंतर चौथीला पर्तापगड पािहला. सहावीला असताना शाळे त असताना बाईंनी िवचारले होते सहलीला कु ठे जायचे
तर माझे उत्तर िसंहगड होते. आिण माझ्या सागण्यावरुन
ं गेलोही ितकडे. सगळ्यात आधी मीच.. वर चढण्यात, सगळी
िठकाणे दाखवण्यात आिण खाली उतरण्यात पण (कारटं पिहल्यापासूनच आगाऊ आहे).
खरा टर्ेक के ला तो लोहगड... सन-२००० च्या पावसाळ्यात. पिहलटकरणीसारखी अवस्था होती. टर्ेक म्हणजे नक्की
काय करायचे असते ते माहीतही नव्हते. पण वरती पोचल्यावर जे काही अनुभवले ते अिवस्मरणीय होते. आम्ही जात
असतानाच लोहगडवाडीतून परत येणारा गर्ुप िदसला आिण त्यात एक अंध मुलगा...

लोहगडावर मुक्कामी टर्ेक करुन ते परत िनघाले होते. तेव्हाच वाटले हे की बास इथून पुढे कधीच थकायचं नाय, दमायचं
नाय. आजवर जे काही टर्ेक के लेत, िकल्ले पािहलेत त्यात पर्त्येक वेळी तो अनािमक मुलगा माझे स्फू ितर्स्थान रािहला.
असाच अनुभव मला गेल्या वषीर् पुरंदर-वजर्गडाच्या टर्ेकमधे आला. पायाने अधू असणारा एक अनािमक टर्ेकर गड चढू न
वर आलेला मी पािहला. या डोंगरानीच
ं मला ही गोष्ट िशकवली. थाबायचं
ं नाय, थकायचं नाय, दमायचं नाय. टर्ेकमध्ये
आिण आयुष्यातही. िकतीही िनराशेने मनाला गर्ासले तरी कु ठे तरी आशेचा िदवा तेजाळत असतो आिण सागतो
ं "ऊठ रे
मदा,र् असे अशर्ू आिण घामाचे थेंब कधी वाया घालवायचे नसतात, दाखवायचे तर मुळीच नसतात. तर धीराने त्याना
ं
जगापासून लपवून बालेिकल्ला गाठायचा असतो. तुला पाणी आिण सावली देणारे असंख्य दूत देवाने पाठवले आहेत.
फक्त तू चालता हो." आता सागा
ं हे असे िशक्षण कु ठल्या िवद्यापीठात आिण िकती पैसे फे कू न िमळे ल?
लोहगडानंतर आपसूकच समोरच्या िवसापूरने साद घातली आम्ही देखील त्याला ओ देत िकत्येकदा त्याची माती भाळी
लावली. त्यावेळी सह्यादर्ीचा रागडे
ं पणा अनुभवला आिण तोच मनाला भावला. जो काही कस काढणे म्हणतात (मी
नवीन असल्याकराणाने) ितथे िदसला. वाळलेले गवत, िनसरडी माती आिण वरुन तापते ऊन अशा िवरुद्ध पिरिस्थतीत
मागर् काढताना नकळत एक जीवनाचे भान येत गेले, एक तत्त्वज्ञान समजत गेले. ते मला एरव्ही कु णी पन्नास पुस्तके
कोळू न िदली असती तरी आले नसते.
शहरी गलबलाटात माझे मन कधीच रमले नाही आिण रमणारही नाही. पाच िदवस जगरहाटीत घालवले की एक
िदवस तरी मला माझ्यासाठी हवा असतो. शहराच्या गल्ली-बोळातू
ं न आिण हॉनर्च्या कोलाहलातूनच मला सह्यादर्ीची
आव्हानात्मक हाक ऐकू येते "गड्या कधी येतोस? आख्खे पाच सात िदवस झाले भेटून!" काही िदवस आपल्या नेहमीच्या
वतर्ुळात काढले (खळ्याला जंुपलेल्या बैलासारखे) की एक पर्कारचा माज चढतो आपल्याला. मग तो पदाचा, पर्ितष्ठेचा,
आपण करत असणाऱ्या कामाचा, िमळणाऱ्या ’पॅकेज’चा िकं वा अन्या काही भौितक गोष्टींचा असू शकतो. मग त्या
बैलाला वाटते की मीच या खळ्याचा मालक आहे. एकदा सह्यादर्ीचा ताशीव कातळकडा पािहला आिण त्याला िचकटू न

घोरपडीसारखे वर चढू न गेलात की तुम्हाला

ं समजते की तो माज िकती मागे सोडू न आपण आलो आहोत. िशखरावर-
बालेिकल्ल्यावर पोचल्यावर एकदा
भव्य सह्यकडा डोळ्यात

ं मावतो का पाहा. त्यावरुनच आपण िकती खुजे आहोत हे समजून येईल. एकदा इथला
हाडं गोठवणारा गारठा अनुभवा. रानवारा कानात
ं भरुन घ्या. ऑिफसमधला एसी झक मारे ल त्याच्यापुढे. धोधो
कोसळणाऱ्या धबधब्याखाली िभजा. जकु झी आिण शॉवर िभकार वाटू लागतील. खळाळत्या ओढ्याचे (अगदी चहाच्या
रं गाचे िदसले तरी) पाणी िपऊन नशा घ्या. िव्हस्की-रम-स्कॉचच्या तोंडात मारे ल. संध्याकाळच्या संधीपर्काशात
कड्यावरुन पाय खाली सोडू न बसा आिण मनाला येईल तेवढ्या मोठ्या पडद्यावर खाली दरीत िदसणारा सोनेरी
पर्काश आिण आिण त्यावर चमचमणाऱ्या नदीचा आिण ितच्या तीराशी चाललेला रोमान्स अनुभवा. जगातले कु ठलेही
मल्टीप्लेक्स हा आनंद देऊ शकणार नाही. रातर्ी चुलीवर के लेली उरलेली मूगिखचडी आिण गरम मॅगी खाऊन मग
िबनदुधाचा चहा प्यायले की सकाळचा बर्ेकफास्ट होतो. टर्ेक संपला की पायथ्याच्या गावात एका मामाच्या
ं घरी आधीच
सागू
ं न गावरान कोंबडी चापली जाते त्याची सर KFCला नाही.
या सह्यादर्ीच्या कु शीतल्या जीवनात जे काही िशकलो ते क्विचतच मला इतरतर् कु ठे िशकता आले असते. पिहला कादा
ं
कापला तो नाणेघाटाच्या गुहत
े , डोळ्यात
ं पाणी येईपयर्ंत. नंतर पाणी न येता कापायचे तंतर् पण जमले. िखचडी करण्यात
तर आपला हातखंडा आहे. ती पण मी अशाच कु ठल्या तरी टर्ेकमध्ये िशकलो. आहे त्या सामानात भागवायचे (resource
management), आपले काम आपणच करायचे (self sufficiency), इतराना
ं मदत करत करतच टीमवकर् चे धडे
िगरवायचे. आपल्या बरोबरीने असणाऱ्या टर्ेकरचा उत्साह वाढवायचा (encouragement), कसेही करुन डेडलाईन
पाळायच्या (timelines) हे आम्हाला
ं कॉपोर्रे ट जीवनात पण उपयोगी पडतेच की.
सह्यादर्ीच्या नेहमीच्या दृश्याने आता आमचे सौंदयाचे

र् मापदंड पण बदलले आहेत. सूयोर्दय हा तोरण्याच्या माचीवरुन
राजगडाच्या बालेिकल्ल्याच्यामागूनच व्हावा. सुयास्त
र् हा कोकणकडा, रायगडचा होळीचा माळ आिण नाणेघाटासारखा
डोळ्याच्या
ं पातळीखाली (below eye level) झाला तरच संुदर िदसतो. समुदर् असावा तर तो िसंधुदग
ु ाच्या
र्
भोवतालीच. पाऊस पडावा तर अगदी धो-धोच. ढगाचा
ं गडगडाट व्हावा तो अगदी कानाचे पडदे फाटू न जाईपयर्ंत. या
भीषण, रौदर्, रागड्या
ं रुपातच सह्यादर्ीची संुदरता आहे. माझे सौंदयर्बुद्धी त्यानेच िवकिसत के ली.
रोहनच्य
हनच्याा ब्ल
ब्लॉॉगवरुन साभार

गोनीदा सागत
ंगताात ना...
हे दुगर् म्हणजे काही लोणावळा, माथेरान िकं वा आपल महाबळे श्वर नव्हे. नुसत डोंगर चढणं आहे. रान तुडवणं
आहे. स्वत:चं अंथरूण पाघरूण
ं पाठीवर वागवीत रानोमाळ िहंडाव लागतं. ितथं असतो भराट वारा. असतं कळा
कळा तापणार ऊनं. असतात मोकाट डोंगरदरे . पण हे आव्हान असतं िजद्दीला. पुरूषाथाला...!
र् ध्यानात घ्या, ितथं
आपले पराकर्मी पूवर्ज काही एक इितहास घडवून गेले आहेत. िकत्येकदा त्याचा
ं जय झाला. िकत्येकदा पराभवही.
कधी कधी दुगर्ुणानी
ं त्याच्यावर
ं मात के ली असेल. हे बलवंत दुगर् मुकाट्यान शतर्ूच्या ताब्यात द्यावे लागले असतील
त्याना.
ं त्या सगळ्या पर्ाचीन इितहासाच स्मरण हा आहे या दुगर्भर्मंतीमागचा उद्देश...!"
(बाजूचा माझा फोटो सुहासने काढला आहे.)

आतापयर्ंतच्या ५३ िकल्ल्याच्या
ं भेटीतून मी स्वतःला
हरपर्कारे समृद्ध के ले आहे. या गडकोटानीच
ं आपला
इितहास अनुभवला आहे. िकत्येक सुवणर्मयी क्षणाचे
ं ते मूक
साक्षीदार आहेत. अनेक भीषण पराभवही त्यानी
ं
िततक्याच धीरोदत्तपणे पचवले आहेत. त्या अनुभवावरुन
ं
त्याचे
ं िवजयी गुण आत्मसात करावेत, पराभवास
कारणीभूत झालेली कारणे दूर ठे वावीत. त्याचे िनराकरण
कसे करावे याचे ज्ञान िमळवावे. कालातीत युगपुरुषाच्या
ं
नखाचा का होईना गुण आपल्यात उतरवावा. सगळा द्वेष, राग, मत्सर दूर व्हावा. गडवासीयाच्या
ं कष्टाची
ं जाणीव
राहावी आिण त्या िदसलेल्या दोन टर्ेकसर्बद्दलचा आदर नेहमी दुणावत जावा... म्हणून तर मी टर्ेक / भटकं ती करतो...
आिण करत राहीन (च)...!!!
पक
ंकज
ज झर
झरेेक
करर http://www.pankajz.com

नादस्वरम
िसंगापूरमधे माझा मुक्काम असला की रोज सकाळी, घराच्या समोरूनच वहात जाणार्‍या एका कॅ नॉलच्या बाधावर
ं
असलेल्या रस्त्याने, िफरायला जाण्याचा माझा पिरपाठ आहे. माझे पाऊल घराच्या बाहेर पडते त्या सुमारास सूयर्
नुकताच उगवलेला असतो. या कॅ नॉलच्या बाजूलाच एक दिक्षण भारतीय मंिदर आहे. सकाळच्या वेळी या मंिदरात
हमखास, कोणी ना कोणी वाद्यवादक,नादस्वरमवर एखादा राग आळवत असतो. नादस्वरमचे स्वर आसमंत नुसते भरून
टाकतात. त्यात भैरव, शंकरा िकं वा िशवरं जनी सारखा राग असला तर त्या स्वरानी
ं अंगावर काटा उभा रािहल्यािशवाय
रहात नाही.
नादस्वरम हे खरे म्हणजे मोकळ्या आवारात वाजवण्याचे वाद्य आहे. त्याचा मूळ व्हॉईसच एवढा मोठा आहे की ते
बैठकीचे वाद्यच नाही. सनई सारखेच िदसणारे हे वाद्य आकाराने बरे च मोठे असते.दिक्षण भारतात िमळणार्‍या व
िशसवीसारख्याच िदसणार्‍या एका वृक्षाच्या लाकडापासून नादस्वरमची िनिमर्ती के ली जाते. नादस्वरमचा अंतर्भाग
बासरीसारखा लंबगोल नसून तो शंकूच्या आकाराचा(Conical) असतो. त्यामुळे हे वाद्य तोंडात धरण्याच्या बाजूला
िनमुळते तर दुसर्‍या बाजूला हॉनर्सारखे पसरलेले असते. बासरीपर्माणेच नादस्वरमला सात िछदर्े असली तरी बासरीमधे
या िछदर्ावरचा
ं बोटाचा
ं दाब कमी जास्ती करून जसे तीवर् िकं वा कोमल स्वर वाजवता येतात तसे नादस्वरममधे वाजवता
येत नाहीत. हे वाजवण्यासाठी नादस्वरममधे तळाला आणखी पाच िछदर्े असतात. बासरीपर्माणेच नादस्वरममधून
अडीच सप्तके (मंदर् ते तीवर्) वाजवता येतात.स्वरिनिमर्तीसाठी, नादस्वरमच्या िनमुळत्या तोंडाला एक धातूची नळी
बसवलेली असते व त्यात एक बाबू
ं िकं वा वेताची पट्टी बसवलेली असते. या पट्टीत हवा फंु कू न स्वर िनिमर्ती होते.
तािमळनाडू मधले एक मूतीर्कार शर्ी. िचन्नकान्नू यानी

ं काळ्या गर्ॅनाईट दगडातून नुकतीच नादस्वरमची यशस्वीपणे
िनिमर्ती के ली आहे. 2 फू टाहून जास्त लाब
ं असलेले हे वाद्य शर्ी. िचन्नकान्नू यानी
ं एकाच अखंड दगडातून कोरून काढले
आहे. हे वाद्य बनवण्यासाठी योग्य असा दगड ते अनेक वषेर् शोधत होते. हा दगड त्याच्या
ं घराजवळच्या शेतजिमनीतच

त्याना
ं िमळाला. शर्ी. िचन्नकान्नू म्हणतात की त्यानी
ं जेंव्हा आपल्या िछन्नीने या दगडावर ठोकू न बिघतले होते तेंव्हा
एखाद्या बर्ॉन्झच्या मोठ्या खंडावर ठोकल्यासारखा आवाज आला होता. हे वाद्य कोरताना त्यात कोणतीही बािरकशी
सुद्धा चीर पडणार नाही याची काळजी घेणे आवश्यक होते. शर्ी. िचन्नकान्नंूना सवात
र् िभती याचीच वाटत असल्यामुळे हे
वाद्य बनवत असताना जवळजवळ पर्त्येक पायरीला या िभतीनेच त्याच्या
ं डोळ्यात अशर्ू उभे रहात होते. या िभतीमुळेच
या वाद्यातील सवर् िछदर्े सुतार वापरतात तशा हाताने िफरवण्याच्या िगरिमटाने पाडावी लागली आहेत. या िगरिमटामुळे
शर्ी. िचन्नकान्नंूच्या तळहातावर संपूणर् फोड येऊन ते सोलून िनघाले होते.
तीन मिहन्याच्या
ं अथक पिरशर्मानं
ं तर हे नादस्वरम तयार झाले. तोंडाने हवा फंु कू न वाजवण्याची जी वाद्ये आहेत त्यात
ताबे
ं िकं वा िपतळी नळ्याचा
ं उपयोग न करता बनवलेले हे नादस्वरम सवात
र् मोठे वाद्य आहे.
शर्ी. िचन्नकान्नू म्हणतात की िनरिनराळ्या मंिदरामधल्या
ं दगडी कोरीवकाम के लेल्या मूतीर् ते बघत असत. यात नादस्वरम
वाजवणार्‍या मूतीर् बघूनच त्याना
ं हे वाद्य दगडातून कोरून काढण्याची स्फू तीर् िमळाली. अनेक वादकानी
ं हे नादस्वरम
वाजवून त्यातून िनघणारे स्वर अितशय संुदर असल्याचे सािगतले
ं आहे
एका िशल्पकाराने बनवलेले हे िशल्प नुसते नयनमनोहर िशल्प न राहता संुदर स्वरही िनमाण
र् करू शकते हे एक आश्चयर्च
आहे.
चदर्
ंदर्शे
शख े र आठवल
खर आठवलेे http://chandrashekhara.wordpress.com

पास" आज
"प आजोोबा .....
हॉटेलवाल्याना
ं करोडपती करून (म्हणजे िनदान एका ठरािवक रकमेचं दर आठवड्याला खाऊन)
काल आम्ही िनघालो. वीकएंडचा मूड होता सगळ्य़ाचा……लॉंग
ं डर्ाईव्ह हा लेकाचा कायमचा हट्ट
असतो….रस्ता जसा जात राहील तसे जात रहायचे. कु ठे तरी िनजर्न रस्ता असला तरी चंदर्ाच्या
पर्काशात खुच्यार् टाकू न उजाड माळरानात गप्पा टाकत बसलेले ओमानी असतात
सोबतीला……..कधी नव्हे ते टेपमधल्या गायकानाही
ं िवशर्ाती
ं िदलेली होती. गप्पा ऐन रं गात
आलेल्या……………बाबा असा िनवात
ं भेटला की मुलंही खुश असतात.त्याच्याकडे
ं अश्यावेळी सागायच्या
ं अनेक गोष्टी
असतात……..मग तेरी उपर मेरी करत दोघेही चढाओढीने सागत
ं होते…………….
िफरून फारून िवषय पोहोचला नािसकवर…..आिध आम्ही अगदी अंतराळाच्या गप्पा मारत असलो तरी एक पाय
नािसकमधे घट्ट रोवलेला असतो. मग नवरा नेहम
े ीपर्माणे लेकाला िचडवायला म्हणाला ,” काय समजतं रे तुझ्या बाबंूना
? तुला उगाच कौतूक त्याच!!!!!!
ं “
आता ’बाबू ’( माझे बाबा ) हा िवषय लेकाला त्याच्या श्वासाईतकाच िपर्य. माझे बाबा माझेही कायम लाडके पण लेकाचा
जीव सतत त्याच्यातच
ं गंुतलेला असतो. तो िवचार करता मी नवऱ्याला म्हणाले, ” अब तो तू गया….. Now to u r
gone…..ईशान धोपटतो तुला आता!!!!!!!!!!!! ” आिण मागून िचरं जीवाचा
ं आवाज आला, ” No mumma he is
not gone…. बोलू दे त्याला!!!! ” मी चिकत झाले अगदी….थोडी रागावलेही कदािचत…….गंमतीतही मला बाबाबद्दल
ं
काही बोललेले पटले नव्हते…………नवऱ्याच्या हेतू िवषयी अिजबात शंका नाही मनात तिरही लेकाने react व्हावं असं
मला वाटत होतं बहूतेक…………..
अगदी गेल्या वषीर्पयर्ंत बाबा असं काही बोलला की माझा लेक त्याच्यावर तुटून पडायचा……………..आिण आज हे
कािहतरी भलतचं!!!!!!आजोबा आिण नातवातला दुरावा हा के वळ भौगोिलक अंतराचा न उरता माझं िपल्लू मनानेही
दुर होतय की काय अशी शंकाही मनात आली!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! चुकतय नक्कीच कािहतरी…………….शेवटी
त्यालाच िवचारलं, “का रे आता तुला चालतं वाटतं तुझ्या बाबंूना कोणी कािह बोललेलं?????? ” तसा तो शातपणे
ं
म्हणाला, “मम्मा त्याला बोलू दे ना काय बोलायचे ते, आपल्याला मािहतीये ना आपले बाबू कसे आहेत
ते!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! झालं तर!!!!!!”
माझं िपल्लू वय वषर् सात………एका वाक्यात मला खुप काही िशकवून गेलं………..नवऱ्याने फक्त एक नजर टाकली
माझ्याकडे……तो एक िजंकलेला बाबा होता तेव्हा. आिण मी आई म्हणून िजंकले असले तरी या िवचारापयर्ंत लेकाला
पर्गल्भ कसा करावा हा िवचार करू शकणारी माझ्या बाबाची
ं मुलगी हे स्वत:चच अिस्तत्व शोधत होते!!!!!!!
हेच तर िशकवले होते ना कायम बाबानी
ं आम्हाला…….तत्वज्ञान कधीही सािगतले
ं नाही त्यानी
ं ते तसे जगून दाखवले
होते……….कधीही सल्ले िदले नाहीत तर कायम उत्तरे स्वत: शोधायला िशकवले होते……..बसलेला हत्ती हा ईतर अनेक
पर्ाण्यापे
ं क्षा उं च असतो हे ते सहज कोणाला तरी सागत
ं होते, कोणाला सािगतलं
ं ते आता अिजबात आठवत नसले तरी
सहज कानावर पडलेली अशी अनेक वाक्यं कायम मनात आहेत……मी हॉस्टेलला िनघाल्यावर बाबा म्हणाले होते, “ताई
पाण्यात पडलेल्या तेलाच्या थेंबासारखी रहा……………..पाण्यात िवरघळलेला तिरही स्वत:चं स्वतंतर् अिस्तत्व, गुणधमर्
जपणारा……………..”

असेच एकदा आई-बाबाना

ं कोिणतरी गैरसमजातून आलेल्या रागाने खुप काही बोलत होते…..बाबा शात
ं होते. मी
मातर् वाक्यागिणक िचडिचड करत होते….शेवटी न रहावून मी बोलायला लागले…….माझ्या आयुष्यातला तो पिहला
आिण शेवटचा उदर्ेक असावा……..कारण माझा आवाज ऐकल्यावर चमकू न बाबानी
ं माझ्याकडे पािहले होते……ती नजर
कायम लक्षात रािहलीये माझ्या, त्यात राग नव्हता चीड नव्हती…..पण माझी मुलगी अशी ताबा सोडू न बोलली हे त्याना
ं
सहन होत नव्हते. उघडपणे ते बोलले येव्हढचं की ताई मोठ्याना
ं बोलायचं नाही!!!!!!!! समोरची व्यक्ती शात
ं झाल्यावर
त्याच्याशी
ं व्यविस्थत बोलून एकही अपशब्द न उच्चारता स्वत: त्याना
ं िनरोप द्यायला गेलेले बाबा कायम आठवणीत
तसेच आहेत……..एरवी िवलक्षण स्वछंदी, मस्तमौला असणारे आमचे बाबा असेच कायम काहीतरी िशकवत राहीले……
पुढे कधीतरी Quotes ओळखीचे झाल्यावर वाचले , ’Speak when you are angry and you will make the
best speech you will ever regret!!!!!!’ म्हटलं छटं तेरी तो…..मला हे आिधच माहीतीये……मेरे पास मेरे बाबा
है!!!!!!
आिण आजची मी मुखासारखी
र् लेकाने िचडावे तेही बाबाने िचडवल्यावर, कािहतरी पर्ितकर्ीया द्यावी अशी अपेक्षा करत
होते!!!!! कोणीतरी आपल्या मनाचा असा ताबा घेउन आपल्याला ईच्छेिवरूद्ध, स्वभावािवरूद्ध वागायला भाग पाडतो
ती आपली हार असते ही साधी गोष्ट मी िवसरले !!!!!! आज मी ’तन्वी देवडे’ हे नाव िमरवताना आधीचे कु लकणीर्पण
िवसरले की काय……..आडनाव बदलायच्या affidavit वर सही करताना स्वभावही बदलत होते मी!!!!!! गलत है
ये!!!!! आज लेकाने मला पुन्हा जागे के ले…………….
एकदा मी बाबाना
ं म्हटले होते ,” बाबा मला जेव्हा कोणी काही बोलतं आिण समोरच्याची अपेक्षा असते की मी वाद
घालावा तेव्हा मी शातपणे
ं झालेल्या आरोपाच
ं analysis करते मनात…..खरे आहेत की खोटे ते जोखते !!!!! शक्यतो
शात
ं रहाते!!!! आिण स्वत:चे मुद्दे नंतर शातने
ं ने माडते
ं ……..”
बाबानी
ं टाळीसाठी हात पुढे के ला, हसत ते म्हणाले ,”चहा ठे वू
का? घेणार????? “ आयूष्याच्या पिरक्षेसाठीची आमची
तयारी पुणर् आहे असे वाटले की ते खुश असायचे………’सुख
म्हणजे नक्की काय असते’ हे बाबाना
ं पुणर् माहीत असावे, ते उगाच
गद्य स्वरुपात आम्हाला न सागता
ं ते त्यानी
ं लहान मोठ्या
उदाहरणातून कायम दाखवून िदलेय……………
आज माझ्या लेकाने मला सगळे आठवायला भाग पाडलेय!!!!!!
हे खरं तर माझे िवचार सगळे , माझ्याच अिस्तत्वात त्याच
ं अिस्तत्वं. मीच हरवते माझ्याच िवचारात आिण माझे िवचार
माझ्यात………कधी कधी कु ठे जातात ते सगळे राम जाणे……म्हणून आज या िवचाराची
ं एक पोस्ट करतेय सरळ!!!!!
नाहीतर पुढच्यावेळेस ,” आईना जेव्हा माझी पहेलीसी सुरत मागेल, ” तेव्हा माझ्या ’डॅडींचा’ नातू यायचा पुन्हा अक्कल
िशकवायला……………
िपताशर्ी तुमच्या तालमीत छोटे ’उस्ता◌्द’ बऱ्यापैकी ’वस्ताद’ होताहेत तर……………..लगे रहो!!!!!!!!!!!!!!
तन्व
तन्वीी दव
ेवडे
डे http://sahajach.wordpress.com

वॉलप
लपेप
े र होमप
पर, मपेज
े आिण सच
सचर्प
र् ज
े सव
सवर्र् काही एकतर्च (नव्ह
नव्हेे एकच ! )
िमतर्हो नेटभेटवर आपण वेळोवेळी कामे जलद होण्यासाठी, वेळ वाचवण्यासाठी वेगवेगळ्या टीप्स पाहत असतो. आज
आपण एक अशाच पर्कारची परं तु गमतीशीर टर्ीक िशकणार आहोत.
बर्‍याचदा संगणक चालु के ल्याके ल्या पिहल्यादा

ं ईंटरनेट चालु के ला जातो. आज आपण एक अशी युक्ती पाहणार आहोत
ज्यामध्ये संगणकाचा वॉलपेपरच इं टरनेटचं काम करतो. अगदी सोपी आिण मजेशीर गोष्ट आहे ही. नाही का?
तुमच्या आवडीच्या कोणत्याही वेबपेजला लाइव्ह वॉलपेपर मध्ये रुपातरीत

ं करण्याची पद्धती खालीलपर्माणे -
१. डेस्कटॉपवर Right Click करुन properties मध्ये जा.

२. Display Properties ची िवंडो उघडेल. त्यामध्ये Desktop या टॅब मध्ये जा.
३. आता िचतर्ात दाखवील्यापर्माणे Customize desktop या बटणावर िक्लक करा.
४. यामध्ये web चा पयाय

र् िनवडा. येथे My current homepage चा पयाय
र् िनवडा.(बहुदा गुगलच असेल !)
५. Ok वर िक्लक करा आिण Display Properties च्या मुख्य िवंडोमध्ये apply आिण Ok वर िक्लक करा.
आता डेस्कटॉप पहा , तुमची आवडती वेबसाईट चक्क वॉलपेपरच्या स्वरुपात अवतरलेली दीसेल.

जर होमपेजव्यतीरीक्त इतर कोणती वेबसाईट वॉलपेपर म्हणुन वापरायची असेल तर वरील स्टेप ३ नंतर "New" चा
पयाय
र् िनवडा आिण निवन वेबसाईटची वेबिलंक द्या. अशा पर्कारे कोणतीही वेबसाईट वॉलपेपर म्हणुन ठे वता येईल
आिण अगदी वेबबर्ाउजरमध्ये वाचल्यापर्माणे वाचता देखील येईल.
आणख
आणखीी एक गम
ंमत
त-
जर अशा पर्कारे http://www.bing.com/ ही मायकर्ोसॉफ्टची सचर् साईट वॉलपेपर म्हणुन ठे वली तर

दररोज बदलणारा वॉलपेपर आिण सचर् इं िजन असे दोनही फायदे िमळवता येतात.
वॉलपेपर म्हणुन ठे वलेल्या वेबसाईटवर वरच्या बाजुला माउस नेल्यावर एक करड्या रं गाचा पट्टा आिण डाव्या बाजुला
एक छोटा ितर्कोण दीसतो. त्यावर िक्लक के ल्यास िविवध पयाय
र् दीसतील.

यापैकी मुख्य दोन पयाय

र् आिण त्याचा
ं उपयोग खालीलपर्माणे -
Cover Desktop -
Split Desktop with Icons -

लाईव्ह वेबपेजला आपल्या संगणकाचा वॉलपेपर बनवुन स्वतःचा वेळ तर वचवाच पण त्यासोबत इतराना
ं अचंबीतही
करा.
सिलल चौधर
धरीी http://www.netbhet.com

िवम
िवमाा पॉिलस
िलसीी व्यत
व्यतीीरीक्त कर वाचवण्य
चवण्यााचे आणख
आणखीी उप
उपााय तम्ुम्हा
हाला माहोत
आह
आहेत
े का ?
पर्त्येक वेळी माचर् मिहना जवळ आला की कर वाचवण्यासाठी कीतीतरी

गंुतवणुकीचे पयाय
र् आपल्यासमोर येतात. िवमा पॉिलसी उतरवणे हा अशा
गंुतवणुकींचा हमखास उपाय आपणा सवाना
र्ं ठाउक आहेच. मातर् दुदव
ैर् ाने
भारतामध्ये िवमा योजना या संरक्षणासाठी नव्हे तर कर वाचवण्यासाठी
घेतल्या जातात (कारण त्या याच कारणासाठी िवकल्या जातात).
मातर् िवमा योजनाव्यतीरीक्त
ं इतरही अनेक योजना सेक्शन 80C अंतगर्त
करबचतीसाठी उपलब्ध आहेत.आज आपण अशाच काही गंुतवणुकीच्या
पयाय
र् ाची
ं थोडक्यात मािहती घेऊयात.
सेक्शन 80C अंतगर्त जस्तीत जास्त रुपये १०००००/- (एक लाख) पयर्ंतची
गंुतवणुक करु शकतो. या सेक्शन अंतगर्त येणार्‍या गंुतवणुक पर्काराची
ं
थोडक्यात मािहती खालील पर्माणे -
1. Employee provident fund(EPF) - कम

कमर्च
र् ारी भिवष्य िनवाह
र् िनध
िनधीी
गंुतवणुकीचा हा सवात
र् पर्ाथिमक पर्कार म्हणुन ओळखला जातो. EPF कोठे ही जाउन िवकत घेण्याची आवश्यकता नसते.
नोकरीवर रुजु झाल्यािदवसापासुन या गंुतवणुकीची सुरुवात होते. EPF मध्ये एकु ण बेिसक (Basic + DA ) पगाराच्या
१२% इतकी रक्कम गंुतवली जाते. याव्यतीरीक्त कं पनीतफेर् तेवढीच म्हणजे basic + DA च्या १२% इतकी रक्कम जमा
के ली जाते. कं पनीने जमा के लेल्या या रकमेपैकी ८.३३% हे employee pension scheme (EPS) व ३.६७% हे
EPF मध्ये जमा के ले जातात. EPF वर करमुक्त व्याजही िमळते. सध्या EPF वर िमळणार्‍या व्याजाचा दर ८.५%
(द.सा.द.शे.) इतका आहे.
EPF मुदत तुम्ही जोपयर्ंत नोकरीत आहात तोपयर्ंत असते.
पिब्लक पर्
2. Public provident fund (पिब्लक पर्ोोिव्हड
िव्हडंटं फं ड) PPF
EPF नंतर दुसरा महत्त्वाचा पयाय

र् म्हणजे PPF. कमीत कमी १५ वषासाठी
र्ं ८% या व्याजदराने पर्तीवषीर् जास्तीत
जास्त रुपये ७०००० इतकी गंुतवणुक PPF मध्ये करता येते. PPF च्या गंुतवणुकीला पुणर्पणे सरकारी सुरक्षा लाभलेली
असल्याने या गंुतवणुकीत कोणतीही जोिखम नाही. तसेच PPF मधुन िमळणारे उत्पन्न पुणर्पणे करिवरहीत असते हा
आणखी एक फायदा.
दीघर्मुदती गंुतवणुक म्हणुन PPF कडे पहावयास हवे. पर्तीवषीर् जास्तीत जास्त १००००० रुपये इतकी रक्कम आपणास
टॅक्स बचतीसाठी गंुतवता येते त्यापैकी ७०००० रुपये पर्तीवषीर् असे १५ वषाकरीता
र्ं जर आपण गंुतवले तर मुदतीअखेर
आपणास
ं एकरकमी १९ लाख रुपये िमळतील आिण ते देिखल पुणर्पणे करमुक्त.
3. National Savings certificate (NSC) - राष्टर्ीय बचत पर्म

पर्मााणपतर्
NSC मध्ये गंुतवलेल्या १ लाख रुपयाचा

ं सहा वषामध्ये
र्ं १ लाख ६ हजार रुपये इतका परतावा िमळतो. यामध्ये
एकरकमी गंुतवणुक करायची असते. गंुतवलेल्या रकमेवर िमळालेले व्याज दर सहा मिहन्यानं
ं तर मुळ रकमेमध्ये समािवष्ट
के ले जातात आिण या रकमेवर पुढील सहा मिहन्याचे
ं व्याज िमळते.
NSC मध्ये जास्तीत जास्त सहा वषासाठी
र्ं पैसे गंुतवता येतात.
मद
4. Fixed Deposits (म ुदत
त ठे व) -
पोस्ट ऑफीस िकं वा बँकामध्ये

ं पाच वषेर् िकं वा त्याहुन अिधक काळासाठी ठे वलेली रक्कम ही सेक्शन 80C च्या अंतगर्त
करसवलतीसाठी पातर् ठरते. 80C च्या अंतगर्त सवर् योजना या फक्त कमावत्या तरुणासाठी
ं असुन िनवृत्त झालेल्या जेष्ठ
नागरीकासाठी
ं मातर् यापैकी एकही योजना नसते या ज्येष्ठ नागरीकाच्या
ं भावनेला छेद देणारा हा गंुतवणुकीचा पयाय
र्
आहे.
वेगवेगळ्या बँका गर्ाहकाना
ं आकषीर्त करण्यासाठी जास्तीत जास्त व्याजदर देण्याचा पर्यत्न करतात. त्यामुळेच मुदत
ठे वींसाठी नक्की िकती व्याजदर असेल हे सागता
ं येत नाही मातर् साधारणतः मुदत ठे वींचा व्याजदर ५.७०% ते ८.२५%
यादरम्यान असतो.
5. Seniour citizen savings scheme (SCSS) ज्य

ज्येष्ठ
े नागर
गरीीक बचत पतर् योजन
जनाा
या पयायाअं
र् तगर्त िनवृत्त नागरीक एक मोठी रक्कम एकरकमी गंुतवु शकतात आिण यावर िमळणारा व्याजदरही चागला
ं
िमळतो.
जर तुमचे वय साठ वषेर् िकं वा त्याहुन अिधक असेल (िकं वा ५५ व्या वषीर् स्वेच्छािनवृत्ती स्वीकारली असेल ) तर तुम्ही
जास्तीत जास्त रुपये १५ लाख इतकी रक्कम जास्तीत जास्त ५ वषापयर्ं
र्ं त गंुतवु शकता. या रकमेवर तुम्हाला परतीवषीर्
९% इतका व्याजदर िमळतो मातर् या योजनेअंतगर्त िमळालेले व्याज करमुक्त नसते.
िमतर्ानो
ं या झाल्या पुणर्पणे सुरक्षीत म्हणजेच No Risk योजना. या योजनापे
ं क्षा जास्त परतावा िमळवुन देणार्‍या
ईतरही अनेक योजना आहेत मातर् त्यामध्ये
ं असलेली जोखीमही तेवढीच जास्त आहे.
1. Equity linked savings scheme - (ELSS)
जर तुम्हाला तुमच्या गंुतवणुकीवर जास्त फायदा िमळवायचा असेल तर थोडी जोखीम घ्यावी लागतेच. म्हणतात
ना, No pain No gain.
ELSS या योजनेअंतगर्त गंुतवलेले पैसे हे म्युच्युअल फं डाद्वारे
ं शेअर बाजारात गंुतवले जातात. एकदा पैसे गंुतवल्यानंतर
तीन वषासाठी
र्ं यामध्ये पैसे गंुतुन राहतात यालाच Locking period असे म्हणतात. तीन वषेर् पैसे अडकु न पडत असले
तरीही दीघर् मुदतीनंतर िमळालेल्या नफ्यावर अतीरीक्त कर बसत नसल्याने या योजना फायदेशीरच ठरतात.
ELSS मध्ये पैसे एकतर् एकरकमी गंुतवता येतात िकं वा दर मिहन्याला एक ठरािवक रक्कम गंुतवता येते. यालाच
Systematic Investment Plan म्हणजे SIP असे म्हणतात.

ELSS योजनानी
ं गेल्या तीन वषामध्ये
र्ं सरासरी ८% व गेल्या पाच वषामध्ये
र्ं सरासरी २२% इतका परतावा दीलेला
आहे. ज्याची
ं रीस्क घेण्याची व तीन वषाहुन
र्ं अिधक काळ थाबण्याची
ं तयारी आहे अशा गंुतवणुकदारासाठी
ं ही एक आदशर्
योजना आहे.
2. Unit linked Insurance Plan (ULIP) -
जीवनवीमा आिण शेअरबाजारात गंुतवणुक या दोघाचे

ं िमशर्ण म्हणजे ULIP योजना असे म्हणता येईल. ULIP मध्ये
आपण िवम्याचा हप्ता (Premium) भरतो तशाच पर्कारे दरमहा एक ठरािवक रक्कम पाच वषापयर्ं
र्ं त भरावी लागते.
आपण भरलेल्या रकमेपैकी काही भाग हा जीवन िवमा संरक्षणासाठी वापरला जातो आिण काही भाग आपल्यावतीने
शेअरबाजारात गंुतवला जातो. शेअरबाजारातुन िमळणार्‍या नफ्यापैकी काही भाग ULIP िवकणार्‍या कं पन्या स्वतःकडे
ठे वतात आिण उरलेला भाग गंुतवणुकदाराला परत देतात.
दीघर् मुदतीकरता म्हणजे साधारण ९-१० वषाकरीता
र्ं ULIP योजना फायदेशीर ठरतात.
मातर् िकती पैसे िवम्यासाठी वापरले जातात आिण कीती शेअरबाजारात तसेच शेअरबाजारात गंुतवलेल्या रकमेचा वापर
कसा के ला जातो, फायदा झाला की तोटा आिण िकती? ही मािहती अजुनही फारशा पारदशर्कपणे गंुतवणुकदारासमोर
ं
माडली
ं जात नाही. यामुळेच मी ULIP खरे दी करण्याचा सल्ला वाचकाना
ं देणार नाही.
ULIP िवकणार्‍या एजंट्सना मातर् सवािधक
र् कमीशन ULIP मधुनच िमळत असते त्यामुळे ते जास्तीत जास्त ULIP
िवकण्याचा पर्यत्न करत असतात. म्हणुनच कोणत्याही एजंटवर िवष्वासुन ULIP योजना घेण्याआधी स्वतः सखोल
अभ्यास करुन नंतरच योग्य तो पयाय
र् िनवडा.
3. New Pension Scheme (NPS) -
NPS ही एक निवन योजना आहे. ज्याना

ं EPF (Employee Provident Fund) ची सुिवधा नसेल म्हणजेच नोकरी न
करणार्‍या (स्वतःचा व्यवसाय असणार्‍या) व्यक्तींसाठी ही योजना उपयोगी ठरते. व्यवसयीकानी
ं आपल्या भिवष्यासाठी
आताच िनवृत्तीवेतनाची सोय करण्यासाठी या योजनेचा वापर करावा.
जास्तीत जास्त १००००० पयर्ंतची गंुतवणुक NPS मध्ये करता येते.
4. मल
ु ाच्य
ंच्याा शाळे ची फी -
आपल्या मुलाच्या
ं िशक्षणासाठी के लेल्या खचावर
र् सरकारतफेर् करसवलत देण्यात येते. जास्तीत जास्त दोन मुलासाठी
ं
भरण्यात आलेल्या शाळे च्या फी वर करसवलत िमळते. मातर् सदर फी धनादेशाद्वारे भरणे आिण पावती जपुन ठे वणे
गरजेचे आहे.
5. गह
ृहकज
कजामध
र्मधीील मद्
ुद्द्ल
द्ल -
स्वतःचे घर िवकत घेताना जर गृहकजर् घेतले असेल तर त्यापैकी मुद्दल (जास्तीत जास्त १००००० पयर्ंत) करपातर्

उत्पन्नातुन वजा के ली जाते. गृहकजर् पती िकं वा पत्नीसोबत भागीदारीत घेतले असेल तर दोघेही पर्त्येकी रुपये १०००००
पयर्ंत करसवलत पर्ाप्त करु शकतात.
सिलल चौधर
धरीी http://www.netbhet.com

लड
लडााखच
खचाा सफरन
सफरनाामा - अब तम्ुम्हा
हारे हव
हवााले वतन साथीयो !
ईश्वर आिण सिैिनक

"ईश्वर नक या दोघांचे आपल्य
आपल्यााला सक
ंकटा
टाच्य
च्याा वळ
े ीचं स्मरण होत.े त्य
त्याा सक
ंकटा
टात मदत िमळ
िमळााल्य
ल्याानत
ंतर
र ईश्वर
ईश्वरााचा
िवसर पडत
पडतोो आिण सिैिनका
नकाची उप
उपेक्ष
े ा होत.े "
क्षा
ज्यानी
ं 'आपल्य
आपल्याा उदय
उदयाासाठी स्वत
स्वतःःचा आज िदल
िदलाा' अश्या
वीर जवानाचे
ं स्मरण आिण आपल्या आयुष्यातले काही
क्षण त्याना
ं अपर्ण करावे याहेतूने आम्ही 'दर्ास वॉर
मेमोिरअल'ला भेट द्यायला िनघालो होतो. डाक
बंगल्यावरुन बाहेर पडतानाच समोर 'टायगर िहल' िदसत
होते. त्याच्या बाजुलाच पॉइं ट ४८७५ म्हणजेच ज्याला
आता 'कॅ प्टन िवकर्म बतर्ाटॉप' म्हणतात ते िदसत होते.
संध्याकाळ होत आली होती. उमेश आिण साधनाला इकडे
बरे च शूिटंग करायचे असल्याने ते बाइकवरुन आधीच पुढे गेले होते. जेणेकरून अंधार पडायच्या आधी त्याना
ं सवर् शूट
करता येइल.
दर्ासवरुन पुढे कारगीलकडे िनघालो की ७ की.मी वर डाव्या

हाताला वॉर मेमोिरअल आहे. दर्ासमध्ये सध्या पंजाबची
माउं टन िबर्गेड िस्थत आहे. २६ जुलै २००९ रोजी संपूणर्
भागात आमीर्ने १० वा कारग
रगीील िवजयिदन
िवजयिदनमोठ्या
उत्साहात आिण िमशर् भावनामध्ये
ं साजरा के ला. एकीकडे
िवजयाचा आनंद तर दूसरीकडे गमावलेल्या जवानाचे
ं दुखः
सवर् उं च पवर्ताच्या
ं उतारावर
ं '10th Anniversary
of Operation Vijay' असे कोरले आहे. खरं तरं २६
जुलैलाच या िठकाणी यायची इच्छा होती. मातर् मी
कामावर असल्याने ते शक्य झाले नाही. तेंव्हा १५ ऑगस्टला जोडू न या िठकाणी भेट द्यायची असे आधीच नक्की झाले
होते. लडाख मोिहमेचे महत्वाचे उिद्दष्ट हेच होते. २० एक िमं. मध्ये मेमोिरअलला पोचलो. पिरसर अितशय शात
ं आिण
पिवतर् वाटत होता. सध्या ह्या स्मारकाची जबाबदारी '२ गर्ेनेिडअर' ह्या रे िजमेंटकडे आहे. 'Indian Army -
Serving God and Country With Pride' हे पर्वेशद्वारावरचे वाक्य वाचून नकळत डोळे पाणावले गेले.
मुख्य पर्वेशद्वारापासून खुद्द स्मारकापयर्ंत जाणाऱ्या पदपथाला 'िवजयपथ
िवजयपथ' असे नाव िदले गेले आहे. या पदपथावरुन थेट
समोर िदसत होते एक स्मारक. ज्यािठकाणी पवर्ताच्या
ं उत्तंुग कडयावर
ं आपल्या जवानानी
ं पर्ाणाचे
ं बिलदान िदले त्याच
िठकाणी त्या वीराचे
ं एक संुदर स्मारक उभे के ले आहे.

त्या िवजयपथावरुन चालताना मला आठवत होती १० वषाप

र्ं व
ू ीर्ची ती एक
एक-एक
एक चढ
चढााई... एक
एक-एक
एक क्षण
क्षणााचा िदल
िदलेल
े ा तो
अथक लढ
लढाा. धारातीथीर् पडल
पडलेल
े े ते एक
एक-एक
एक जव
जवाान आिण ते एक
एक-एक
एक पाउल िवजय
िवजयााच्य
च्याा िदश
िदशेन
े े टाकल
कलेल
े .े १९९८ चा
िहवाळ्यामध्येच पािकस्तानी सैन्याने घुसखोरीची संपूणर् तयारी के ली होती. या ऑपरे शनचे नाव होते 'अल
अल-
बदर
बदर'. पािकस्तानी ६२ नॉथर् इं फंटर्ी िबर्गेडला याची जबाबदारी िदली गेली होती. झोजी-ल
ला यथ
े ील 'घ
घमुमरी
री' ते बट
बटाािलक
यथ
े ील 'त
तरुरतु
तक ु ' ह्य
ह्याा मधल्य
मधल्याा दर्
दर्ाास - कारग
रगीील - तोलोिल
िलंग
ं - काकसर - बट
बटाािलक ह्य
ह्याा १४० की.म
मी च्य
च्याा पट्य
पट्याामध्य
मध्येे
५००० पािकस्त
िकस्ताानी सिैिनक
नकांनी सय
ु ोग्य अश्य
अश्याा ४०० िशखरावर
ं ठाणी पर्स्थ
पर्स्थाािपत के ली होती. हा साराच पर्देश उं चचं-
उं च िशखरानी
ं व्यापलेला. िहवाळ्यामध्ये तापमान -३० ते -४० िडग. इतके उतरल्यावर माणसाला इकडे राहणे
अशक्य. भारतीय सेना िहवाळ्याच्या सुरवातीला िवंटर पोस्टवर सरकल्याचा फायदा घेत करार तोडू न पािकस्तानी
सैन्याने ह्या संपूणर् भागात घूसखोरी के ली आिण १९४८ पासून मनाशी बाळगगेले सुप्तस्वप्न पुन्हा एकदा साकारण्याचा
अयशस्वी पर्यत्न के ला. आपलीच इं च-इं च भूमी पुन्हा िमळवण्यासाठी मग भारतीय सेनेने एक जबरदस्त लढा देत पुन्हा
एकदा आपले कतर्ुत्व दाखवून िदले. जगातल्या लढण्यासाठी अत्यंत पर्ितकू ल समजल्या जाणाऱ्या युद्धभूमीवर अवघ्या ३
मिहन्याच्या
ं आत त्यानी
ं शतर्ूला खडे चारून अक्षरश: धुळीत िमळवले. झोजी-ला ते बटािलक ह्या २५० की.मी. लाब
ं
ताबारे षेचे संरक्षण हे १२१ इं फंटर्ी िबर्गेडचे काम होते. ह्या भागात १९४८ मध्ये झालेल्या घुसखोरीनंतर भारतीय
सैन्याने मोठ्या मुश्कीलीने हा भूभाग परत िमळवला होता. १९६५ आिण १९७१ मध्ये सुद्धा ह्या भागात तंुबळ लढाया
झाल्या होत्या.
४ मे ला बटािलकच्या जुब्बार टेकडी पिरसरात घूसखोरी झाल्याची बातमी िमळाल्यानंतर आमीर्ची हालचाल सुरू
झाली. ७-८ मे पासून पिरसरात जोरदार तोफखाने धडधडू लागले आिण पािहल्या काही चकमकी घडल्या. पुढच्या
काही िदवसात संपूणर् भागात मोठ्या पर्माणावर घुसखोरी झाली आहे हे लक्षात आल्यावर वातावरणाशी समरस होत
भारतीय सेना पुढे सरकू लागली. पण हे सवर्सामान्य लोकासमोर
ं यायला मातर् २५ मे उगवला. जागितक िकर्के ट
करं डकाच्या सोहळ्यात गंुतलेल्या भारतीयाना
ं - खास करून पतर्काराना
ं इतर गोष्टींकडे बघायला वेळ होताच कु ठे ???
२६ मे रोजी वायुसेनेची लढाउ िवमाने 'ऑपरे शन सफे द सागर' सुरू करीत आसमंतात झेपावली. दुदव
ैर् ाने दुसऱ्याच
िदवशी फ्लाइट ले. नािचके त याचे
ं िवमान 'फ्लेम आउट' झाल्याने दुघर्टनागर्स्त झाले तर त्याना
ं शोधण्यात स्क्वाडर्न
लीडर अजय आहूजा हे पािकस्तानी सैन्याच्या हातात सापडले. या नंतर मातर् वायुसेनेने िमराज २००० ही लढाउ

िवमाने वापरली ज्यामुळे पािकस्तानी सैन्याच्या कु मक आिण रसद वर पिरणाम झाला. 'ऑपरे शन सफे द सागर' हे
'ऑपरे शन िवजय'च्या जोडीने शेवटपयर्ंत सुरू होते.
दुसरीकडे भारतीय सेनेने २२ मे पासून सवर्तर् चढाई सुरू के ली होती. १५००० फु ट उं चीच्या तोलोिलंग आिण
आसपासच्या पिरसरात म्हणजेच एिरया फ्लैट, बरबाद बंकर या भागात १८ गर्ेनेिडअसर्ने हल्लाबोल के ला. ह्या लढाई
मध्ये ३ जून रोजी ले. कनर्ल िवश्वनाथन याना
ं वीरमरण आले. ११ जूनपयर्ंत बोफोसर्ने शतर्ूला ठोकू न काढल्यावर १२
जून रोजी तोलोिलंगची जबाबदारी २ 'राजरीफ'ला (राजपूत रायफल्स) देण्यात आली. १२ जूनच्या रातर्ी मेजर
गुप्ता काही सैिनकासोबत
ं मागच्याबाजूने चाल करून गेले. ह्या लढाईमध्ये मेजर गुप्ता याच्या
ं सोबत सवर्च्या सवर् जवान
शहीद झाले पण तोलोिलंग मातर् हाती आले. भारत
रतीीय सन
े च
े ा पिहल
पिहलाा िवजय १२ जन
ूनच्या
च्या रातर्
तर्ीी घड
घडूू न आल
आलाा. त्यानंतर
मातर् भारतीय सेनेने मागे पािहले नाही. एकामागुन एक िवजय सर करीत ते पुढे सरकू लागले. १४
जूनला 'हम्प
हम्प' िजंकल्यावर २ राजिरफच्या जागी ितकडे १३ जैकरीफ (J & K रायफल्स) ने ताबा घेतला आिण १४
जूनला त्यानी
ं 'ररोंोंक
की नॉब' िजंकला.
आता लक्ष्य होते पॉइं ट ५१४०. ह्यावर १३ जैकरीफ दिक्षणेकडू न, २ नागा बटािलयन पिश्चमेकडू न तर १८ गढवाल
पूवेर्कडू न चाल करून गेल्या. २० जून रोजी पहाटे ३:३५ ला कॅ प्टन िवकर्म बतर्ाच्या डेल्टा कं पनीने पिश्चमेकडच्या
भागावर पूणर् भाग हातात घेतला. १६००० फु ट उं चीवर त्याचे
ं शतर्ुशी रे िडयो वर संभाषण झाले. पलीकडचा आवाज
बोलत होता, 'शेरशहा, ऊपर तो आ गए हो, अब वापस नही जा सकोगे.' शेरशहा हे कॅ प्टन िवकर्म बतर्ा याचे
ं लढाईमधले
टोपण नाव होते. शेरशहा कडू न लगेच पर्त्युत्तर गेले. 'एक घंटे मे देखते है, कौन ऊपर रहेगा.' आिण १ तासात त्यानी
ं
आपले शब्द खरे करून दाखवले. समोरून येणाऱ्या गोळीबाराला न जुमानता ५ जवान घेउन ते शतर्ुच्या खंदकला
िभडले. २ संगर उडवले आिण शतर्ुच्या ३ सैिनकाशी
ं एकट्याने लढू न ठार के ले. पॉइं ट ५१४० िजंकल्यावर रे िडयोवर
आपल्या कमािडं
ं ग ऑिफसर ला सािगतले
ं . 'सर, ये िदल माग
ँ े मोअर'. पुढे पॉइं ट ४८७५ च्या लढाईमध्ये ५ जुलै रोजी
शेरशहा उफ़र् कॅ प्टन िवकर्म बतर्ा याना
ं वीरमरण आले. तर ४ जुलै रोजी 'रायफलमन संजय कु मार' यानी
ं पॉइं ट ४८७५
वर अत्तुच्च पराकर्म करत १३ जैकरीफला 'फ्लैट टॉप'वर िवजय पर्ाप्त करून िदला. ह्या दोघाना
ं 'परमवीर चकर्' पर्दान के ले
गेले.
यानंतर पॉइं ट ५१००, पॉइं ट ४७००, थर्ी िपंपल असे एकामागुन एक िवजय िमळवत भारतीय सेनेने अखेर ३ जुलैच्या
रातर्ी १६५०० फु ट उं चीच्या टायगर हील वर हल्लाबोल के ला. ८ िसख, १८ गढवाल आिण १८ गर्ेनेिडअसर्ने आपापले
मोचेर् िजंकत आगेकूच सुरू ठे वली होती. गर्ेनेिडअर योगेंदर्िसंग यादव यानी
ं ह्या लढाईमध्ये अत्तुच्च पराकर्म के ला. त्याना
ं
'परमवीर चकर्' पर्दान करण्यात आले. अखेरचा हल्ला १८ गर्ेनेिडअसर्च्या कॅ प्टन सिचन िनंबाळकर यानी
ं चढवला आिण
िवजय पर्ाप्त के ला. 'Sir. I am on the Top' अशी आरोळी त्यानी
ं रे िडयोवर ठोकली.
जब्बार - बटािलक ह्या भागातल्या लढाया आपण पुढच्या भागात बघुया. पण एक िकस्सा सागतो.
ं कारगील
येथील पॉइं ट १३६२० ह्या िठकाणी लढाईमध्ये कश्मीरािसंगचा एक हातच धडा वेगळा झाला. त्याने स्वतःचा हात
स्वतःच उचलून घेतला आिण इतर सैिनकानी
ं त्याला आमीर् हॉिस्पटलकडे नेले. वाटेमध्ये तो आपल्या लढाईची झटपट
त्या २ सैिनकाना
ं सागण्यात
ं मग्न होता. अचानक एकाने िवचारले,"कश्मीरा, टाइम काय झाला असेल रे ?" कश्मीराने
उत्तर िदले,"माझ्य
झ्याा त्य
त्याा तटुटले
लल्ल्या
े या हातावर घड्य
घड्यााळ आह
आहे.े तच
ू बघ ना."
दोस्तहो ... आता काय बोलू अजून ??? खरं तरं मला पुढे काही िलहायचे सुचत नाही आहे. इतकच म्हणीन.

"When you go home, tell them of us & say,

for your tomorrow we gave our today"
ऑपरे शन िवजयमध्ये शहीद आिण जखमी झालेल्या सवर् १०९१ अिधकारी आिण जवानाची
ं नावे...

स्मारकासमोर २ िमं. नतमस्तक होउन

त्याना
ं मूक शर्द्धाजली
ं वािहली आिण
बाजूला असलेल्या शहीद ले. मनोज
पाडे
ं 'एिक्सिबट'मध्ये गेलो.
पर्वेशद्वारातून आत गेलो की
समोरच शहीद ले. मनोज पाडे
ं याचा
ं
डोक्यावर काळी कफनी बाधले
ं ला आिण
हातात इं सास रायफल असलेला
अधाकृ
र् ित पुतळा आहे. त्याच्यामागे
ं
भारताचा ितरं गा आिण गर्ेनेिडअसर्चा
कलर फ्लॅग आहे. उजव्या हाताला
'कारगील शहीद कलश' आहे. ह्यात सवर्
शहीद जवानाच्या
ं पिवतर् अिस्थ जतन
के ल्या गेल्या आहेत. कारगील
लढाईमध्ये वापरलेल्या, शतर्ुकडू न हस्तगत के लेल्या अश्या बऱ्याच गोष्टी आत माडल्या
ं आहेत. या लढाईमध्ये परमवीर
चकर्, महावीर चकर् आिण वीर चकर् िमळालेल्या वीराचे
ं फोटो आहेत. तोलोिलंग, पॉइं ट ४८७५, टायगर िहल वर कोणी
कशी चढाई के ली त्याचे मोडल्स बनवलेले आहेत. लढाईचे वणर्न करणारे शेकडो फोटो येथे आहेत. हे फोटो बघताना उर
जसा अिभमानाने भरून येतो तश्या हाताच्या मुठी सुद्धा घट्ट होतात. आपल्या सैिनकानी
ं जे बिलदान िदले आहे ते पाहून
डोळे भरून येतात. एक वेगळीच िवरशर्ी अंगात िभनते. कु ठल्या पिरिस्थितमध्ये आपल्या वीरानी
ं हा असीम पराकर्म
के ला हे एिक्सिबट बघून लगेच समजते. काहीवेळ ितकडे असणाऱ्या सैिनकं शी बोललो. अिधक मािहती घेतली.

पािकस्तानी सैन्याकडू न हस्तगत के लेली काही युद्ध सामुगर्ी ...
८ वाजत आले होते तेंव्हा ितकडू न बाहेर पडलो आिण

पुन्हा एकदा मेमोिरयल समोर उभे रािहलो. िदवस संपला
होता. एक जवान शहीद स्मारकासमोर ज्योत पेटवत
होता. त्याला पर्ितसाद म्हणुन बहूदा ते शहीद वीर वरुन
म्हणत असतील.'कर
कर चल
चलेे हम िफद
िफदाा जान और तन सािथय
िथयोंों
... अब तम्ुम्हा
हारे हव
हवााले वतन साथीयोंों...' ितकडू न िनघालो
तेंव्हा आमच्यापाशी एक अनुभव होता. असा अनुभव जो
आम्हाला कधीच िवसरता येणार नव्हता. ते काही क्षण जे

आम्हाला त्या थरारक रणभूमीवर घेउन गेले होते. शहीद कॅ प्टन िवकर्म बतर्ाचा फोटो आिण शहीद ले. मनोज पाडे
ं याचा
ं
पुतळा पाहून अंगावर अविचत उठलेला तो शहारा मी जन्मभर िवसरु शकणार नाही. त्या सवर् ज्ञात-अज्ञात सैिनकाचे
ं
स्मरण करण्यासाठी मी इकडे पुन्हा-पुन्हा येइन. जसे-जेंव्हा जमेल तसे...
रोहन चौधर
धरीी http://indiatravel-rohan.blogspot.com

कोणत्य
णत्यााही सॉफ्टव
फ्टवेअ
े रिशवाय फोल्डरल
अरिशवा ल्डरलाा पासवड
सवडर्न
र् े सरुरक्षी
क्षीत कर
कराा.
िमतर्हो मी आपल्याला या आधीच्या लेखामध्ये Ms-Office मधील documents(Word, Excel,powerpoint) ना

पासवडर् देऊन॑ कसे सुरिक्षत करता येते याची मािहती िदली होती. म्हटलं थोडे पुढे जाऊन िवचार करूया.
या फाईल्सना पासवडर् देऊन जसे सुरिक्षत करता येते तसेच जर एखाद्या फोल्डरला देखील पासवडर् देऊन सुरिक्षत करता
आले तर आिण ते सुद्धा कु ठल्याही सॉफ्टवेअरच्या मदतीिशवाय !!! ??? मग काय शोधमोहीम सुरू के ली आिण मला
उपाय पण सापडला. या सरळ सोप्या युक्तीमुळे तुम्हाला इं टरनेटवर फॉल्डर लॉक करण्यासाठीची सॉफ्टवेअसर् नाही
शोधवी लागणार.
यासाठी फक्त एकच गोष्ट गरजेची आहे आिण ती म्हणजे की तुम्हाला ज्या फोल्डरला पासवडर् देऊन सुरिक्षत करायचे आहे
त्याची size छोटी असावी. म्हणजेच जर तुम्ही अवाढव्य आकाराचे फोल्डर जर लॉक करायला ही युक्ती वापराल तर मग
तुमचा काम्प्यु
ँ टर हा कासवासरखा हळू हळू चालेल म्हणुन खबरदारीचा पयाय
र् म्हणून मला हे आधी नमूद करावेसे वाटले.
चला तर मग िशकू या ही मजेदार युक्ती काय आहे ते !
सवात
र् आधी तुम्हाला जे फोल्डर लॉक करायचे आहे त्यावर डबल िक्लक करून ते फोल्डर ओपन करा त्यात तुम्हाला हव्या
असलेल्या सवर् महत्त्वाच्या फाईल्स आिण फोल्डसर् कॉपी करून घ्या. आता ओपन के लेले फोल्डर बंद करा.. हवे असल्यास
त्या फोल्डरला तुम्ही वेगळे नाव देखील देऊ शकता. त्यासाठी त्या फोल्डरवर Righrt click करून Rename हा पयाय
र्
तुम्हाला िनवडावा लागेल मग हवे ते नाव तुम्ही त्या फोल्डलार् द्या आिण Enter बटण दाबा त्या फोल्डरचे नाव बदललेले
तुम्हाला िदसेल.
आता त्या फोल्डरवर पुन्हा Right Click करून Send To > Compressed (Zipped) Folder हा पयाय

तुम्हाला Compressed (Zipped) Folder नावाची एक छोटी िवंडो ओपन झालेली िदसेल त्यातील Yes या बटणावर
िक्लक करा.
आता तुम्हाला तुमच्याच फोल्डरच्या नावचे एक Zipped फोल्डर तयार झालेले िदसेल.
त्या फोल्डरवर पुन्हा Right Click करून Open With > Compressed (Zipped) Folders हा पयाय

तुमच्या समोर त्या फोल्डरची िवंडो ओपन होईल त्या िवंडोतून File > Add Password हा पयाय
तुम्हाला Add Password ची छोटी िवंडो िदसेल त्यात हवा तो पासवडर् टाका आिण तोच पासवडर् पुन्हा एकदा
टाकू न Confirm करा. आता OK या बटणावर िक्लक करा की झाले तुमचे फोल्डर पासवडर्ने सुरिक्षत.

अशाच पर्कारे तुम्ही िदलेला पासवडर् Remove Password हा पयाय

र् िनवदून तुम्हाला काढू न टाकता येईल पण
त्यासाठी तुम्ही िदलेला पासवडर् तुमच्या लक्षात असणे गरजेचे आहे. अन्यथा तुम्ही पासवडर् काढू शकणार नाही !!!.
आहे िक नाही भन्नाट युक्ती फोल्डरला पासवडर् देऊन सुरिक्षत करण्याची आिण ते सुद्धा कु ठल्याही सोफ्टवेअरिशवाय.....
ही युक्ती तुम्हाला कशी वाटली ते मला नक्की सागा

ं तसेच जर काही पर्ितिकर्या िकं वा सूचना करायच्या असतील तर
त्यादेखील मला कळवा.
(मोफत फोल्डर लॉक सॉफ्टवेअरची मािहती नेटभेटवरील या लेखामध्ये िमळे ल.)
पर्थम
पर्थमेश
े िशरस
िशरसााट http://www.netbhet.com


Netbhet Emagazine February 2010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Netbhet Emagazine February 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Netbhet eMagzine | February 2010

नेटभेट ई-मािसक - फे बर्ुवारी २०१०

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

४९४, िविनत अपाटर्मेंट्स, साई सेक्शन, अंबरनाथ (पूवर्), ठाणे ४५१५०१

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

पर्दीप गावडयाची वेगळीच भूक

मी उद्योिजका......... व्यवसाय मराठी मनाचा.

ढेपाळत चाललेले पालकत्व

एक िवकट हास्य......कंु च्याचं !!

"पास" आजोबा .....

वॉलपेपर, होमपेज आिण सचर्पेज सवर् काही एकतर्च (नव्हे एकच ! )

िवमा पॉिलसी व्यतीरीक्त कर वाचवण्याचे आणखी उपाय तुम्हाला माहोत आहेत का ?

लडाखचा सफरनामा - अब तुम्हारे हवाले वतन साथीयो !

कोणत्याही सॉफ्टवेअरिशवाय फोल्डरला पासवडर्ने सुरक्षीत करा.

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

इं दर्नगरी मध्ये सवर् देवदेवताची

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

द्यायचे.मला ते अजून आठवतं.मॅिटर्कला तो आमच्या शाळे तून पिहला आला होता.”

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

एक संधी मला खुणावू पाहते. ज्यात मला ह्याचे

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

िवचार करा आपल्या आजी-आजोबानी

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

...याच िठकाणा पासुन िमिलटन्सी सुरु झाली होती.

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

पंिडतजी म्हणाले, जर तुम्ही काही

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

एक िदवस घरातल्या कागदपतर्ाच्या

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

या वषीर् वरुण देवतेने पाठ िफरिवल्याने सवाच्या

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

१९७१ ची रोमांचक यद्ध

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

कनर्ल अभय पटवधर्न (िनवृत्त)

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

सायकलच पण बांबू आिण आब

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

हिरत सायकल िनमाण

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

घोरपडीसारखे वर चढू न गेलात की तुम्हाला

भव्य सह्यकडा डोळ्यात

सह्यादर्ीच्या नेहमीच्या दृश्याने आता आमचे सौंदयाचे

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

(बाजूचा माझा फोटो सुहासने काढला आहे.)

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

तािमळनाडू मधले एक मूतीर्कार शर्ी. िचन्नकान्नू यानी

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

असेच एकदा आई-बाबाना

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi-Videos | Forum | About Us | Subscribe

बर्‍याचदा संगणक चालु के ल्याके ल्या पिहल्यादा

तुमच्या आवडीच्या कोणत्याही वेबपेजला लाइव्ह वॉलपेपर मध्ये रुपातरीत