DNA, geni,

kromosomi

Semikonzervativ
na
replikacija

Dokaz semikonzervativne replikacije DNA

Mtthew Messelson i Frank Stahl

1958. dokaz semikonzervativne
replikacije DNA na bakteriji E. coli

Kolinearnost gena i
proteina

- Redoslijed nukleotida u molekuli

DNA odreuje redoslijed
aminokiselina u proteinu

Uloga glasnike, messenger ili

informacijske RNA (mRNA)
Slijed nukleotida u DNA slijed
aminokiselina u proteinu
DNA smjetena u jezgri
ribosomi smjeteni u citoplazmi
inilo se vjerojatnije da neka druga
molekula prenosi informaciju s DNA na
mjesto sinteze proteina (ribosomi)
RNA logini posrednik u prijenosu
informacije
DNA RNA protein
PREPISIVANJE (TRANSKRIPCIJA) RNA se
sintetizira na osnovi DNA kalupa
PREVOENJE (TRANSLACIJA) proteini se
sintetiziraju na osnovi RNA kalupa

Genetiki kod
svaka aminokiselina se pomou
specifinog enzima vee s odgovarajuom
tRNA
4 nukleotida, a 20 aminokiselina
koriteni u obliku tripleta, 4 nukleotida
bi mogla kodirati 64 razliite
aminokiseline

Genetiki dokaz tripletnoga koda na

bakteriofagu T4

 pridruivanje odreene aminokiseline svakom tripletu

nukleotida
in vitro translacija (prevoenje)
64 tripleta KODONA
3 kodona UAA, UAG, UGA STOP KODONI
degeneriranost genetikog koda mnoge aminokiseline
odreene s vie od jednim kodom
sve se dananje stanice
koriste istim genetikim
kodom dokaz da su se
sve razvile iz zajednikog
pretka

RNA-virusi i obrnuto
prepisivanje

RNA-genomi kod virusa

Virus mozaika duhana
izolirana RNA moe
inficirati nove stanice
domaina u kojima onda
nastaju nove infektivne
estice
Virusi nose informaciju za
specifini enzim koji
katalizira sintezu RNA na
osnovi RNA-kalupa (RNAupravljana sinteza RNA)

 RNA tumorski virusi

uzrokuju tumore kod
inficiranih ivotinja
RETROVIRUSI
umnoavaju se putem
DNA posrednika DNAprovirus
obrnuto prepisivanje ili
reverzna transkripcija

HIV i AIDS
AIDS sindrom steene
imunodeficijencije (1981.)
HIV virus humane
imunodeficijencije (1983.)
50 milijuna inficiranih ljudi
diljem svijeta
20 milijuna umrlo od AIDS
Nemogunost normalnog
funkcioniranja imunosnog
sustava omoguavanje
infekcija na koje je zdrava osoba
otporna
HIV inficira T4 limfocite koji su
nuni za normalan
imunoodgovor
HIV vremenom ubija stanicu u
kojoj se replicira

tri naina prenoenja:

spolnim kontaktom,
kontaminiranim
derivatima krvi i s
majke na dijete tijekom
trudnoe ili dojenja
nema cjepiva protiv
HIV virusa
dananji lijekovi mogu
produljiti ivot oboljelih
lijekovi inhibiraju
djelovanje reverzne

Rekombinantna
DNA
Restrikcijske endonukleaze enzimi koji kidaju DNA
na specifinom mjestu palindrom
Otkriveni i izolirani iz bakterija slue kao obrambeni
mehanizam za kidanje strane DNA

Proizvodnja rekombinantnih molekula DNA

Molekularno kloniranje
unoenje fragmenata DNA
od interesa u neku drugu
molekule DNA (vektor) koja
se moe samostalno
umnaati u stanici
domaina
Hibridna ili rekombinantna
molekula ili molekularni
klon
Milijuni novih bakteriofaga
sadre milijune kopija
eljenog himanog
fragmenta DNA koji se lako
izolira i koristi za druge
analize

Povezivanje DNA
molekula

DNA ligaza
enzim koji
zatvara prekide u
DNA lancu

cDNA

Reverzna transkriptaza
enzim koji sintetizira
DNA kopiju RNA
molekule
cDNA komplementarna
RNA molekuli koju smo
koristili kao kalup
Geni eukariota sadre
introne nekodirajue
slijedove
mRNA introni
uklonjeni prekrajanjem
(eng. RNA splicing)

Ekspresija kloniranih
gena u bakterijama

Bakterijski promotor
potiu prevoenje
umetnutog DNA
fragmenta
SD slijed redoslijed
potreban za vezanje
mRNA na bakterijske
kromosome

Umnaanje DNA lananom reakcijom polimeraze

PCR (eng. polymerase chain reaction) lanana

reakcija polimeraze
In vitro proizvodnja velike koliine poznatog
slijeda nukleotida neke DNA molekule
Umnaanje odreenog segmenta DNA (gena) DNApolimerazom
Iz jedne DNA nakon 30 ciklusa teorijski dobijemo
priblino milijardu identinih kopija
Ove slijedove DNA ili gene koristimo u daljnjim
analizama (npr. odreivanje slijeda nukleotida)