J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Takrifan Rekabentuk
Aktiviti intelektual yang didahului oleh keupayaan seseorang dan sumber fizikal untuk
mencipta sesuatu bagi memenuhi keperluan manusia

Proses penggunaan pelbagai teknik prinsip-prinsip saintifik bagi mentakrifkan sesuatu

proses atau sistem secara lengkap supaya boleh dihasilkan dalam bentuk sebenar

Proses membuat keputusan kreatif yang berulangan yang dihubungkan dengan memenuhi
keperluan manusia

Jenis-jenis Rekabentuk

REKABENTUK
BARU

JENIS-JENIS
REKABENTUK

REKABENTUK
PENYESUAIAN

REKABENTUK
PEMBANGUNAN

a) Rekabentuk Penyesuaian
-banyak diapplikasikan pada hari ini
-mengubahsuai rekabentuk yang sedia ada
-tidak memerlukan pengetahuan atau kemahiran yang khusus
-cth: mengubahsuai dimensi atau bahan yang digunakan supaya lebih praktikal
AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 1

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

b) Rekabentuk Pembangunan
-perlu keupayaan rekabentuk dan latihan saintifik
-hasil pengeluaran mungkin sedikit berbeza dari yang asal
-cth: ubahsuai rekabentuk yang ada dengan idea/bahan baru atau kaedah pembinaan
berbeza

c) Rekabentuk Baru
-penciptaan dari asas dengan hukum saintifik
-perlu kebolehan teknikal dan pemikiran kreatif
-cth: pembinaan enjin disel dan petrol, televisyen

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 2

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Fasa-fasa Rekabentuk

KESEDARAN
KEPADA
KEHENDAK

MENTAKRIFKAN
MASALAH

SINTESIS

ANALISIS DAN
PENINGKATAN
OPTIMUM

PENILAIAN

PERSEMBAHAN
DAN
PENGELUARAN
AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 3

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

*Perlu diingatkan, proses rekabentuk adalah proses yang berperingkat dan berulang (iterative). Di
dalam gambarajah, anak panah setiap proses berbalik ke proses-proses sebelumnya. Ini bermaksud
bahawa sekiranya terdapat masalah pada sebarang peringkat rekabentuk, anda boleh kembali ke
langkah-langkah sebelumnya untuk memperbaiki rekabentuk anda.

a) Kesedaran Kepada Keperluan

-dicetuskan oleh keadaan yang kurang baik atau tidak selesa
-seseorang yang sensitif kepada keadaan tersebut lebih mudah terganggu dan selalunya
lebih kreatif
-cth: keadaan panas semasa dalam bilik

b) Mentakrif Masalah
-lebih khusus dibandingkan dengan keperluan
-perlu ditakrifkan dengan jelas
-merangkumi spesifikasi alat yang hendak direka (termasuk kos, bilangan, dll)

c) Sintesis
-peringkat di mana cadangan-cadangan untuk dapatkan penyelesaian optimum
-cadangan perlulah sebanyak yang boleh untuk memastikan penyelesaian yang terbaik dan
memuaskan diperolehi.

d) Analisa Dan Peningkatan Optimum

-cadangan-cadangan yang dibuat dianalisis utk cari penyelesaian optimum
-penting bagi menentukan sama ada alatan yang direka mengikut spesifikasi yang ditentukan
-analisa boleh menunjukkan prestasi suatu cadangan sebelum penilaian keseluruhan dibuat
-analisa yang penting termasuk kos pembinaan dan pemilihan bahan

e) Penilaian
-boleh dibuat dengan menguji prototaip
-menentukan rekabentuk yang lebih berjaya jika produktivitinya sama
-antara kriteria: keberfungsian alat, ketahanan, ekonomikal, keuntungan, kemudahan
penyenggaraan,dll

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 4

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

f)

Persembahan Dan Pengeluaran

-rekabentuk terbaik yang dipilih dipersembahkan secara umum melalui penulisan, ucapan
dan lukisan
-pengeluaran dalam kuantiti tertentu untuk dipasarkan secara komersial

Pertimbangan Rekabentuk Yang Lazim

KEKUATAN

PENGGUNAAN

KOS

KESELAMATAN

BERAT

ERGONOMIK

PENYENGGARAAN

KEKAKUAN

DAN LAIN-LAIN

Pertimbangan di atas mungkin berkait terus dengan dimensi, bahan yang digunakan, proses
pengeluaran dan jenis sambungan pada alat rekaan.

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 5

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Faktor Keselamatan

-bergantung pada kekuatan bahan dan proses penghasilan bahan

-digunakan untuk menilai keselamatan setiap bahagian sistem/rekabentuk
-jika keadaan sistem selamat, ia akan member keselamatan kepada pengguna
-bagi bahan anjal seperti keluli, faktor keselamatan adalah nisbah tegasan muktamad/maksimum
dengan tegasan kerja ATAU
-nisbah beban muktamad dengan beban kerja

,
,

JIKA = 1 IA TIDAK SELAMAT. DI DALAM REKABENTUK, BIASANYA > 1

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 6

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Kod Dan Piawai (Code And Standard)

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 7

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Ekonomik

-penting dalam membuat keputusan terhadap proses-proses rekabentuk terutama yang berkaitan
dengan kos bahan mentah dan kos buruh

Bahan binaan dengan

had terima besar lebih
murah dari had terima
kecil
Had terima besar
dihasilkan dengan
mesin - produktiviti
tinggi - kos buruh
murah
Had terima kecil
memerlukan pekerja
yang mahir

BREAKEVEN POINT

Prinsip pertama
pengurangan kos
Jurutera/perekabentuk
perlu rujuk senarai
piawai dari
katalog/pembekal
Sesetengah saiz piawai
tidak terdapat dalam
stok pembekal,
terpaksa tempah peningkatan kos
Jika bahan yang
dikehendaki disimpan
dengan banyak oleh
pembekal, kos
mungkin turun

HAD TERIMA

PENGGUNAN SAIZ PIAWAI

-kedua-duanya meningkat dari setiap tahun

Diguna apabila
bandingkan dua
pendekatan dari segi
kos
Bergantung kepada
produktiviti, masa yang
diambil, dll
Titik di mana keduadua kos pendekatan
tersebut adalah sama
dipanggil Breakeven
Point

Contoh Breakeven Point:

Sebuah kilang dapat menghasilkan 25 batang skru sejam dengan mesin skru automatik dan 10
batang skru sejam dengan mesin skru tangan. Jika masa yang diperlukan untuk melaras mesin skru
automatik adalah 3 jam dan kos buruh adalah RM20.00,

i)

Lakarkan graf kos melawan produktiviti bagi membandingkan keduanya

ii)

Tentukan breakeven point

iii)

Jika Encik Amigo selaku pemilik kilang skru itu ingin pengeluaran skru lebih dari 50
batang sehari, adakah beliau patut menggunakan mesin skru automatik atau mesin skru
tangan?

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 8

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

250

200

150
Mesin Tangan
100

Mesin Auto
50, 100

50

0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100

Graf 1: Kos Melawan Produktiviti

Perhatikan koordinat breakeven point. Kedua-dua garisan bertemu pada produktiviti 50 batang skru.
Ini bermakna, jika pemilik inginkan pengeluaran yang melebihi 50 batang skru, maka kaedah yang
paling optimum adalah menggunakan mesin skru automatik. Jika pemilik inginkan pengeluaran
kurang dari 50 batang skru, maka adalah lebih baik beliau menggunakan mesin skru tangan.

Kesahan (Reliability)
-pengukuran secara statistic bagi kemungkinan bahawa elemen-elemen mekanikal dalam
rekabentuk/sistem tidak gagal
-boleh ditunjukkan melalui persamaan 0 < 1, di mana R ialah kesahan
-jika kesahan, R=0.90 bermakna ia 90% selamat digunakan. Nilai R=1.00 tidak mungkin berlaku
kerana tiada bahan adalah sempurna dan pasti akan gagal suatu masa nanti

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 9

J4101 REKABENTUK KEJURUTERAAN

Keselamatan Dan Tanggungjawab Produk
-pengeluar adalah bertanggungjawab terhadap kerosakan pada barangnya yang disebabkan
kecacatan alat tersebut
-penting bagi member kepercayaan kepada pengguna terhadap pengeluar.
-contoh: jaminan, penggantian dan pembaikan percuma, dll.

AHMAD KHAIRIL B. ABDUL JABAR

Page 10