You are on page 1of 44

4.3.

PERHITUNGAN BALOK
Denah rencana pembebanan balok lantai pada perencanaan bangunan

hunian sewa dua lantai adalah sebagai berikut:

Gambar 4.8. Denah Rencana Pembebanan Balok Lantai

Diketahui:

fc = 25 MPa
fy

4.3.1.

= 240 MPa

DL pelat lantai

= 429 kg/m2

LL pelat lantai

= 200 kg/m2

Perhitungan Perataan Momen

Balok As 1 A-B
1
RA
= 2 h(Lh)

Msg 3

Msg 4

1
1,5(41,3)
2

1 2
1
h L h3
4
3

1
1
( 1,52 4 )( 1,53)
4
3

1 2
1
1
h L h2 L+ h3
8
2
2

= 1,88

= 0,42

1
1
1
2
2
3
= ( 8 1,5 4 ( 2 1,5 4)+( 2 1,5 )
0,19
Mmax

1
L
= RA 2

Msg 3 Msg 4

1
= 1,88 2 4
Mmax Sg 4
1
h ' L2
=
8

0,42 0,19 = 2,44

Mmax Sg 3

Mmax Sg 3

8(Mmax Sg 3)
L2

h'

8(2,44)
42

h'

1,22

h'

Selanjutnya perhitungan h balok As lainnya


menggunakan cara yang sama dengan perhitungan h
balok As 1 A-B. Sehingga dihasilkan perhitungan yang
tercantum di tabel.
Tabel Daftar perhitungan perataan momen

BALOK

L
h
meter

As 1 A-B

4.00

As 1 D-E

2.00

As 2 D-F
As 2 D-E
As A 1-2

4
2
3

As D 1-1'
As D 2-3

1.5
3

4.3.2.

1.5
0
0.7
5
0.7
5
1
1.5
0.7
5
1

RA

Msg 3
(1)

Msg 4
(2)

Mmax

h'

1.88

1.13

0.19

2.44

1.22

0.47

0.14

0.02

0.30

0.61

1.22
-

0.42
-

0.59
-

1.43
-

0.71
0.67
1.00

1.00

0.42

0.13

0.96

0.50
0.85

Balok Lantai Arah Memendek (As B 1-4)


a. Dimensi Balok
h=

1
1
l= 4000=266,67 mm ~ dipakai 300 mm
15 15

2
2
b= h= 300=200 mm
3
3
b. Pembebanan Balok

Gambar 4.8. Balok Arah Memanjang

1. Balok As D (1-1) dan As D (1-2)


h'

= 0,50

h'

=1

Beban Mati (DL)

Berat sendiri balok


2400
Pelat lantai

Dinding

= 0,2 (0,3-0,12)

= 86,4

kg/m

= 0,5429

= 214,50 kg/m

= 1 429

= 429

kg/m

= (3,5 - 0,3) 250

= 800

kg/m

DL

Beban Hidup (LL)

Beban hidup

= 0,5200

= 100

kg/m

= 1 200

= 200

kg/m

= 300

kg/m

LL

= 1529,90 kg/m

Kombinasi Pembebanan

Wu = 1,2 DL + 1,6 LL

= 1,2 (1529,90) + 1,6 (300)


= 2255,88kg/m
= 22,11 kN/m

2. Balok As D (2-3)
h'

=1

h'

= 0,85

Beban Mati (DL)

Berat sendiri balok


2400
Pelat lantai

= 0,2 (0,3-0,12)
kg/m

= 86,4

= 429

= 0,85 429

= 365,44 kg/m
= 880,84

kg/m

= 1 200

= 200

kg/m

= 0,85 200

= 170

kg/m

= 370

kg/m

DL

Beban Hidup (LL)

Beban hidup

LL

kg/m

= 1 429

Kombinasi Pembebanan

Wu = 1,2 DL + 1,6 LL

= 1,2 (880,84) + 1,6 (370)


= 1337,01kg/m
= 13,10 kN/m

4.3.3.
Balok Lantai Arah Memanjang (As 2 A-F)
a. Dimensi Balok
h=

1
1
l= 3000=266,67 mm
15 15

~ dipakai 300 mm

2
2
b= h= 300=200 mm
3
3

Jadi dimensi balok arah memanjang adalah 20

30 cm
b. Pembebanan Balok
Perhitungan

pembebanan

balok

arah

memanjangmenggunakan cara yang sama dengan perhitungan


balok arah memendek sehingga dihasilkan beban yang
tercantum dalam tabel.
Tabel. Daftar perhitungan pembebanan balok

Balok

h'

B.S.
Balok

As 1 A-B

1.22

86.40

As 1 B-C

1.22

86.40

As 1 C-D

1.22

86.40

As 1 D-E

0.61

86.40

As 1 E-F

0.61

86.40

As 1' D-E

0.61

28.80

0.71
As 1' E-F

0.61

28.80

0.71

B.S.
Pelat

Berat
Dinding

Total
DL

LL

Total
LL

BALOK ARAH MEMANJANG


As 1 A-F
487.5
522.84
800 1409.24
0 487.50
487.5
522.84
800 1409.24
0 487.50
487.5
522.84
800 1409.24
0 487.50
121.8
261.42
800 347.82
8 121.88
121.8
261.42
800 347.82
8 121.88
TOTAL WU
As 1' D-F
121.8
261.42
800 1396.89
8 264.84
142.9
306.67
7
121.8
261.42
800 1396.89
8 264.84
142.9
306.67
7
TOTAL WU

Wu
(kg/m')

Wu
(kN/m')

2373.59

23.26

2373.59

23.26

2373.59

23.26

588.01

5.76

588.01
8296.80

5.76
81.31

2047.05

20.06

2047.05

20.06

4094.10

40.12

As 2 A-F
As 2 A-B

1.22

86.40 1045.69

800 1932.09

As 2 B-C

1.22

86.40 1045.69

800 1932.09

As 2 C-D

1.22

86.40 1045.69

800 1932.09

As 2 D-E

0.67

86.40

0.71
As 2 E-F

0.71

286.00

679.07

393.07

306.67
86.40

306.67

487.5
0
487.5
0
487.5
0
133.3
3
142.9
7
142.9
7

487.50

3001.01

29.41

487.50

3001.01

29.41

487.50

3001.01

29.41

276.30

1201.70

11.78

142.97

6.58

TOTAL WU

671.84
10876.5
6

106.59

487.5
0

2373.59

23.26

As 3 A-F
As 3 A-B

1.22

86.40

522.84

800 1409.24
7

487.50

As 3 B-C

1.22

86.40

As 3 C-D

1.22

86.40

As 3 D-E
As 3 E-F

0.61
-

86.40
86.40

As A 1-2
As A 2-3
As A 3-4

1
1

86.40
86.40
86.40

As B 1-2
As B 2-3
As B 3-4

1
1
-

86.40
86.40
86.40

As C 1-2
As C 2-3

1
1

86.40
86.40

As D 1-1'

0.5
1
0.5
1
1
0.85

86.40

As D 1'-2
As D 2-3

86.40
86.40

487.5
0 487.50
487.5
522.84
800 1409.24
0 487.50
121.8
261.42
800 347.82
8 121.88
800
86.40
TOTAL WU
BALOK ARAH MEMENDEK
As A 1-4
429
800 1315.40
200
200
429
800 1315.40
200
200
800 886.40
TOTAL WU
As B 1-4
858.00
800 1744.40
400
400
858.00
- 944.40
400
400
800 886.40
TOTAL WU
As C 1-3
858.00
800 1744.40
400
400
858.00
- 944.40
400
400
TOTAL WU
As D 1-3
214.50
800 1529.90
100
300
429.00
200
214.50
800 1529.90
100
300
429
200
429.00
- 880.84
200
370
365.44
170
TOTAL WU
522.84

800 1409.24

2373.59

23.26

2373.59

23.26

588.01
103.68
7812.47

5.76
1.02
76.56

1858.48
1858.48
1063.68
4780.64

18.21
18.21
10.42
46.85

2653.28
1693.28
1063.68
5410.24

26.00
16.59
10.42
53.02

2653.28
1693.28
4346.56

26.00
16.59
42.60

2255.88

22.11

2255.88

22.11

1337.01

13.10

5848.77

57.32

200.00

1789.36

17.54

170.37

711.61
2500.97

6.97
24.51

100
100

1461.08
1461.08

14.32
14.32

As E 1-3
As E 1-1'

0.5

28.80

429.00

As E 2-3

0.85

28.80

365.44
TOTAL WU

As F 1-1'
As F 1'-1

1
1

86.40
86.40

215
215

394.24

200.0
0
170.3
7

As F 1-3
800 1100.90
800 1100.90

100
100

800 1257.80
-

As F 2-3

86.40

800

886.40

TOTAL WU

4.3.4.

1063.68
3985.84

Perhitungan Ring Balok

Dimensi ring balok yang digunakan adalah 20


cm
Pembebanan Ring Balok
Berat sendiri

30

= (0,2 0,3) 2400 =

144kg/m
= 1,41 kN/m
4.3.5.

Perhitungan Beban Terpusat


a. Akibat Balok Anak
Dimensi Balok Anak
h=

1
1
l= 3000=200 mm
15 15

2
2
b= h= 200=133 mm ~ dipakai 150 mm
3
3

Jadi dimensi balok anak adalah 15 20 cm


Balok Anak Arah Memanjang As 1 (D-F)
Dari tabel, didapat Wu = 40,12 kN/m
Jumlah Beban
40,12

kN
4
m'
=80,24
2

kN

Balok Anak Arah Memendek As E (2-3)


Dari tabel, didapat Wu = 6,97 kN/m
Jumlah Beban

10.42
39.06

6,97

kN
3
m'
=10,56
2

kN

b. Akibat Tangga
Berat pelat
= tebal pelat lebar tanggasudut
miring tangga bj beton
= 0,12 m 1 m 2,34 m 2400
kg/m3
= 674,47 kg
Adukan Antrede =
tebal adukan lebar tangga
lebar

antrede

banyaknya

antrede berat adukan semen


= 4 1 m 0,26 m 721 kg/m2
= 152,88 kg
Adukan Optrede =
tebal adukan lebar tangga
tinggi

optrede

banyaknya

optrede berat adukan semen


= 41 m 0,19 m 821 kg/m
= 127,68 kg
Keramik Antrede =
lebar
antrede
lebar
tangga banyaknya antrede
berat keramik
= 0,26 m 1 m 724 kg/m2
= 43,86 kg
Keramik Optrede =
tinggi
optrede
lebar
tangga banyaknya optrede

Berat railing

berat keramik
= 0,19 m 1 m 824 kg/m2
= 36,48 kg
=
panjang lebar tinggi
bj kayu meranti

10

= 0,055 m 0,07 m1 m 550


kg/m3
= 2,12 kg
Total Beban DL = 674,47+ 152,88 + 127,68 +
43,68 + 36,48 + 2,12
= 1037,30kg
Berat anak tangga
Berat 1 anak tangga = alas tinggi lebar
tangga bj beton
= 0,26 0,19 1

2400 =

59,28 kg
Berat 8 anak tangga = 59,28 8 = 474,24 kg
Total DL tangga = 1037,30 + 474,24 = 1511,54
kg
LL

= 2,34 1 200

= 468,38 kg

Kombinasi Beban
Wu
= 1,2 DL + 1,4 LL
= 1,2 (1511,54) + 1,6 (468,38)
= 2563,26 kg
= 25,12 kN
Balok menahan sepertiga dari total beban tangga:
= 23,12 : 3 = 7,71 kN
4.4.4.

Perhitungan Momen Inersia


a. Balok Lantai
Lebar pelat efektif (be)sebagai bagian dari
sayap balok-T dirumuskan sebagai berikut:1

1SNI 03- 2847- 2002, Tata Cara Perhitungan Struktur Beton Untuk
Bangunan Gedung, (Jakarta, 2002), 56.

11

dari bentang balok = 400


= 100 cm
bw + 2 (8hf)
= 20 + 2 (8 12) = 212

cm
2 (bentang bersih balok) = 2 ( 280) = 280
cm
Diambil nilai be yang paling kecil yaitu be =

100 cm untuk mencari garis netral pada balok-T.


A1

= be hf

A2

= bw hw = 2018

y=

= 100 12

= 1200 cm2
= 360 cm2

( A1 y 1 ) + ( A2 y 2 ) ( 1200 6 ) +(360 21)


A1 + A2

1200+ 360

=9,46 cm

Dengan y = 9,46 cm< hf= 12 cm maka balok tekan jatuh


pada flens sehingga lebar balok sama dengan lebar b e, yaitu 100
cm.

Gambar 4.10. Denah Penampang Balok T

Momen Inersia
I
=

( 121 100 12 )+(1200 ( 9,466 ) }+{( 121 20 18 )+( 360 ( 9,4621) }

12

= 28765,92 + 57661,78 = 86427,7 cm4


b. Ring Balok

( 121 b h )

( 121 20 30 )

= 45000 cm4

c. Kolom
Dimensi kolom direncanakan 30 30 cm.
Pembebanan Kolom
Berat sendiri = (0,3 0,3) 3,5 2400

= 756

kg
Wu

= 1,2 756

= 907,20

kg
= 8,89 kN

( 121 b h )

( 121 30 30 )

= 67500 cm4

I balok 86427,7
=
= 1,28
I kolom 67500

I ringbalok 45000
=
= 0,67
I kolom
67500

4.4.5.

Faktor Kekakuan

13

Gambar 4.11. Portal Arah Memendek

a. Kolom
KAB = KBA = KBC = KCB = KDE = KED = KEF = KFE = KIH =

4 EI
l

4 (1)Ic
3,5

4 EI
l

4 (1,28)Ic
3

= 1,71

4 EI
l

4 (1,28)Ic
3

4 EI
l

4 (0,67)Ic
3

4 EI
l

4 (0,67)Ic
3

KHI =KGH =KHG =

= 1,14 Ic

b. Balok
KBE= KEB
Ic
KEH= KHE
1,71Ic
KCD= KDC
0,89Ic
KDI= KID
0,89Ic

14

Gambar 4.11. Faktor Kekakuan Portal

4.4.6.
Faktor Distribusi
a. JointB

DBA

1,14
1,14 +1,14+1,71

DBC

DBE

K BA
K BA + K BC + K BE

= 0,29

K BC
K BA + K BC + K BE

1,14
1,14 +1,14+1,71

= 0,29

K BE
K BA + K BC + K BE

1,71
1,14 +1,14+1,71

= 0,42

K CD
K CD + K CB

0,89
0,89+ 1,14

= 0,44

b. JointC

DCD

15

DCB

c. JointD
DDC

K CB
K CD + K CB

DDI

= 0,30

K DE
K DC + K DE + K DI

1,14
0,89+ 1,14+0,89

= 0,39

K DI
K DC + K DE + K DI

0,89
0,89+ 1,14+0,89

= 0,31

K EB
K EB + K ED +K EH + K EF

1,71
1,71+1,14 +1,71+ 1,14
DED

= 0,56

d. JointE
DEB

1,14
0,89+ 1,14

K DC
K DC + K DE + K DI

0,89
0,89+ 1,14+0,89
DDE

= 0,30

K ED
K EB + K ED +K EH + K EF

1,14
1,71+1,14 +1,71+ 1,14

16

= 0,20

DEH

K EH
K EB + K ED +K EH + K EF

1,71
1,71+1,14 +1,71+ 1,14
DEF

DIH

K IH
K ID + K IH

DID

K ID
K ID + K IH

f. JointH
DHE

= 0,20

1,14
0,89+1,14 = 0,56

1,78
0,89+1,14 = 0,44

K HE
K HE + K HI + K HG

1,71
1,71+1,14 +1,14

K HI
K HE + K HI + K HG

1,14
1,71+1,14 +1,14

1,14
1,71+1,14 +1,14

0,43
DHI

= 0,30

K EF
K EB + K ED +K EH + K EF

1,14
1,71+1,14 +1,71+ 1,14
e. JointI

= 0,29
DHG

K HG
K HE + K HI + K HG

0,28

4.4.7.
Momen Primer
a. Momen Primer Beban Statis
17

Gambar 4.12. Momen Primer Beban Statis

CD=DC=DI=ID = 1/12 1,4132


BE=EB

EH=HE

= 1,06

kN/m

1/8 80,24 3

= 30,09

kN/m

= 1/12 13,1032

= 9,83

kN/m

= 1/12 22,1132

b. Momen Primer Akibat Goyangan 1

18

Gambar 4.12. Portal Akibat Goyangan 1

Momen Primer akibat goyangan 1 :


EI =10

MF = +

MF = -

6 EI
L2

6 EI
L2

6 10
3,5 2

= + 4,90kNm (terjadi di kolom Lt. 2)


6 10
3,5 2

= - 4,90kNm (terjadi di kolom Lt. 1)

19

c. Momen Primer Akibat Goyangan 2

Gambar 4.12. Portal Akibat Goyangan 2

Momen Primer akibat goyangan 2 :


EI =10

MF = -

6 EI
L2

6 10
3,5 2

= -4,90kNm

20

Tabel Perhitungan momen akhir cross kondisi statis

JOINT
MEMBE
R
FD
MP
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
FM

AB
BA
BE
BC
CB
CD
DC
DE
DI
EB
ED
EH
EF
0.00
0.29
0.42
0.29
0.56
0.44
0.30
0.39
0.31
0.30
0.20
0.30
0.20
-46.67
-1.06
1.06
-1.06
46.67
-9.83
13.534 19.601 13.534
0.594
0.466
0.000
0.000
0.000 -11.052 -7.368 -11.052 -7.368
6.767
-5.526 0.297
6.767
0.000
0.233 -3.684 -0.233
9.801 0.000
-2.113
1.516
2.196 1.516 -3.790 -2.978
1.105
1.437
1.142
-2.306 -1.537
-2.306 -1.537
0.758
-1.153 -1.895
0.758
0.553 -1.489 -0.769
0.314
1.098 0.718
1.252
0.884
1.280 0.884 -0.734 -0.577
0.583
0.758
0.603
-0.921 -0.614
-0.921 -0.614
0.442
-0.460 -0.367
0.442
0.292 -0.288 -0.307 -0.311
0.640 0.379
0.162
0.240
0.347 0.240 -0.411 -0.323
0.272
0.354
0.281
-0.354 -0.236
-0.354 -0.236
0.120
-0.177 -0.205
0.120
0.136 -0.161 -0.118 -0.090
0.174 0.177
0.184
0.111
0.161
0.111 -0.143 -0.113
0.111
0.144
0.115
-0.160 -0.107
-0.160 -0.107
0.055
-0.080 -0.072
0.055
0.055 -0.056 -0.053 -0.058
0.080 0.072
0.063
0.044
0.064 0.044 -0.062 -0.049
0.050
0.066
0.052
-0.065 -0.043
-0.065 -0.043
0.022
-0.032 -0.031
0.022
0.025 -0.024 -0.022 -0.022
0.032 0.033
0.033
0.018
0.027 0.018 -0.026 -0.021
0.020
0.026
0.021
-0.029 -0.020
-0.029 -0.020
0.009
-0.015 -0.013
0.009
0.010 -0.010 -0.010 -0.011
0.013 0.013
0.013
0.008
0.012 0.008 -0.011 -0.009
0.009
0.012
0.010
-0.012 -0.008
-0.012 -0.008
0.004
-0.006 -0.005
0.004
0.005 -0.004 -0.004 -0.004
0.006 0.006
0.006
0.003
0.005 0.003 -0.005 -0.004
0.004
0.005
0.004
-0.005 -0.004
-0.005 -0.004
0.002
-0.003 -0.002
0.002
0.002 -0.002 -0.002 -0.002
0.002 0.002
0.002
0.001
0.002 0.001 -0.002 -0.002
0.002
0.002
0.002
-0.002 -0.001
-0.002 -0.001
8.180 16.361 -30.427 14.067
3.589 -3.589
1.414 -2.164
0.750 43.610 -8.537 -25.135 -9.938

Lanjutan
F

G
H
I
FE
GH
HG
HE
HI
IH
ID
0.00
0.00
0.28
0.43
0.29
0.56
0.44
9.83
1.06
-2.752 -4.227 -2.851 -0.594 -0.466
-3.684 -1.376
-5.526 -0.297 -1.425
0.000
1.630
2.504
1.689
0.798
0.627
-0.769
0.815
-1.153
0.399
0.844
0.571
0.211
0.324
0.219 -0.793 -0.623
-0.307
0.106
-0.460 -0.396
0.109
0.301
0.240
0.368
0.248 -0.230 -0.181
-0.118
0.120
-0.177 -0.115
0.124
0.141
0.082
0.126
0.085 -0.148 -0.116
-0.053
0.041
-0.080 -0.074
0.042
0.057
0.043
0.066
0.045 -0.056 -0.044
-0.022
0.022
-0.032 -0.028
0.022
0.026
0.017
0.026
0.017 -0.027 -0.021
-0.010
0.008
-0.015 -0.014
0.009
0.011
0.008
0.012
0.008 -0.011 -0.008
-0.004
0.004
-0.006 -0.005
0.004
0.005
0.003
0.005
0.003 -0.005 -0.004
-0.002
0.002
-0.003 -0.002
0.002
0.002
0.001
0.002
0.002 -0.002 -0.002
-4.968 -0.259 -0.517
1.584 -1.068 -1.335
1.335
Tabel Perhitungan momen akhir cross akibat goyangan 1

JOINT
MEMBE
R
FD
MF
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
FM

AB
BA
BE
BC
CB
CD
DC
DE
DI
EB
ED
EH
EF
0.00
0.29
0.42
0.29
0.56
0.44
0.30
0.39
0.31
0.30
0.20
0.30
0.20
-4.90
-4.90
4.90
4.90
4.90
4.90
-4.90
0.000
0.000
0.000 -2.743 -2.155 -1.469 -1.910 -1.518
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000 -1.371
0.000 -0.735 -1.078
0.000 -1.078
0.000 -0.955
0.000
0.398
0.576
0.398
0.411
0.323
0.647
0.840
0.668
0.287
0.191
0.287
0.191
0.199
0.143
0.206
0.199
0.323
0.162
0.096
0.167
0.288
0.420
0.295
-0.101 -0.147 -0.101 -0.292 -0.230 -0.127 -0.165 -0.131 -0.301 -0.201 -0.301 -0.201
-0.051
-0.150 -0.146 -0.051 -0.064 -0.115 -0.100 -0.117 -0.073 -0.083 -0.077
0.086
0.125
0.086
0.064
0.050
0.100
0.130
0.103
0.070
0.047
0.070
0.047
0.043
0.035
0.032
0.043
0.050
0.025
0.023
0.026
0.062
0.065
0.064
-0.019 -0.028 -0.019 -0.052 -0.041 -0.022 -0.029 -0.023 -0.057 -0.038 -0.057 -0.038
-0.010
-0.029 -0.026 -0.010 -0.011 -0.020 -0.019 -0.021 -0.014 -0.014 -0.015
0.016
0.023
0.016
0.012
0.009
0.018
0.024
0.019
0.013
0.009
0.013
0.009
0.008
0.006
0.006
0.008
0.009
0.005
0.004
0.005
0.011
0.012
0.012
-0.004 -0.005 -0.004 -0.010 -0.007 -0.004 -0.005 -0.004 -0.011 -0.007 -0.011 -0.007
-0.002
-0.005 -0.005 -0.002 -0.002 -0.004 -0.004 -0.004 -0.003 -0.003 -0.003
0.003
0.004
0.003
0.002
0.002
0.003
0.004
0.003
0.002
0.002
0.002
0.002
0.001
0.001
0.001
0.001
0.002
0.001
0.001
0.001
0.002
0.002
0.002
-0.001 -0.001 -0.001 -0.002 -0.001 -0.001 -0.001 -0.001 -0.002 -0.001 -0.002 -0.001
-4.709 -4.520
0.548
3.972
2.478 -2.478 -1.880
3.786 -1.906
0.275
4.343
0.280 -4.898

Lanjutan

FE

GH
HG
HE
HI
IH
ID
0.00
0.00
0.28
0.43
0.29
0.56
0.44
-4.90
-4.90
-4.90
4.90
4.90
0.000
0.000
0.000 -2.743 -2.155
0.000
0.000
0.000 -1.371
0.000 -0.759
0.384
0.590
0.398
0.425
0.334
0.096
0.192
0.143
0.213
0.199
0.334
-0.100 -0.153 -0.103 -0.298 -0.234
-0.100 -0.050
-0.150 -0.149 -0.052 -0.066
0.084
0.129
0.087
0.066
0.052
0.023
0.042
0.035
0.033
0.043
0.052
-0.019 -0.029 -0.020 -0.053 -0.042
-0.019 -0.009
-0.029 -0.027 -0.010 -0.012
0.015
0.024
0.016
0.012
0.009
0.004
0.008
0.006
0.006
0.008
0.009
-0.003 -0.005 -0.004 -0.010 -0.008
-0.004 -0.002
-0.005 -0.005 -0.002 -0.002
0.003
0.004
0.003
0.002
0.002
0.001
0.001
0.001
0.001
0.001
0.002
-0.001 -0.001 -0.001 -0.002 -0.001
-4.897 -4.716 -4.534
0.560
3.975
2.486 -2.486

Tabel Perhitungan momen akhir cross akibat goyangan 2

JOINT

MEMBE
R
FD
MF
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
CO
B
FM

AB
BA
BE
BC
CB
CD
DC
DE
DI
EB
ED
EH
EF
0.00
0.29
0.42
0.29
0.56
0.44
0.30
0.39
0.31
0.30
0.20
0.30
0.20
-4.90
-4.90
-4.90
-4.90
1.420 2.057 1.420 2.743 2.155 1.469 1.910 1.518 1.469 0.980 1.469
0.980
0.710
0.735 1.371 0.710 0.735 1.078 0.490 1.078 1.029 0.955 1.053
-0.611 -0.885 -0.611 -0.809 -0.636 -0.793 -1.032 -0.820 -0.911 -0.607 -0.911 -0.607
-0.305
-0.456 -0.405 -0.305 -0.397 -0.318 -0.304 -0.323 -0.442 -0.516 -0.453
0.249 0.361 0.249 0.393 0.309 0.283 0.368 0.293 0.423 0.282 0.423
0.282
0.125
0.212 0.197 0.125 0.142 0.154 0.141 0.157 0.181 0.184 0.186
-0.118 -0.171 -0.118 -0.149 -0.117 -0.136 -0.177 -0.140 -0.165 -0.110 -0.165 -0.110
-0.059
-0.083 -0.075 -0.059 -0.068 -0.059 -0.055 -0.060 -0.086 -0.088 -0.089
0.046 0.066 0.046 0.071 0.056 0.052 0.068 0.054 0.079 0.053 0.079
0.053
0.023
0.039 0.036 0.023 0.026 0.028 0.026 0.029 0.033 0.034 0.034
-0.022 -0.031 -0.022 -0.027 -0.021 -0.025 -0.032 -0.026 -0.030 -0.020 -0.030 -0.020
-0.011
-0.015 -0.014 -0.011 -0.012 -0.011 -0.010 -0.011 -0.016 -0.016 -0.016
0.008 0.012 0.008 0.013 0.010 0.010 0.012 0.010 0.014 0.010 0.014
0.010
0.004
0.007 0.007 0.004 0.005 0.005 0.005 0.005 0.006 0.006 0.006
-0.004 -0.006 -0.004 -0.005 -0.004 -0.005 -0.006 -0.005 -0.006 -0.004 -0.006 -0.004
-0.002
-0.003 -0.003 -0.002 -0.002 -0.002 -0.002 -0.002 -0.003 -0.003 -0.003
0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.003 0.002 0.003
0.002
0.484 0.970 1.842 -2.813 -2.182 2.182 1.733 -3.492 1.759 1.578 -3.758 1.596
0.584

Lanjutan
F

FE

GH
HG
HE
HI
IH
ID
0.00
0.00
0.28
0.43
0.29
0.56
0.44
-4.90
-4.90
1.371
2.106
1.420
2.743
2.155
0.490
0.686
0.735
1.371
0.710
0.759
-0.590 -0.906 -0.611 -0.823 -0.647
-0.304 -0.295
-0.456 -0.411 -0.305 -0.410
0.243
0.373
0.251
0.401
0.315
0.141
0.121
0.212
0.200
0.126
0.146
-0.115 -0.177 -0.119 -0.152 -0.120
-0.055 -0.058
-0.083 -0.076 -0.060 -0.070
0.044
0.068
0.046
0.073
0.057
0.026
0.022
0.039
0.036
0.023
0.027
-0.021 -0.033 -0.022 -0.028 -0.022
-0.010 -0.011
-0.015 -0.014 -0.011 -0.013
0.008
0.013
0.008
0.013
0.010
0.005
0.004
0.007
0.007
0.004
0.005
-0.004 -0.006 -0.004 -0.005 -0.004
-0.002 -0.002
-0.003 -0.003 -0.002 -0.002
0.001
0.002
0.002
0.002
0.002
0.291
0.468
0.938
1.878 -2.816 -2.189
2.189

Dari tabel diatas didapatlah keseluruhan momen dalam pada tiap kolom portal (SIG) pada lantai 1 dan 2 dalam keadaan statis,
goyangan 1 serta goyangan 2 untuk mencari faktor koreksi :

Tabel. Hasil perhitungan momen akhir kolom tiap kondisi

KOLOM
GH

STATIS
7.01
2 BC
4.25
9 ED
0.22
2 HI

5.04
5
3.05
8
0.68
6

SIG-H1

2.53 SIG1 H2

1.30
0 SIG-H1

KOLOM
AB
KOLOM FE

KOLOM
AB

GOYANGAN 1
2.637 BC

KOLOM FE
KOLOM
GH

Mencari Faktor koreksi : SIG (Statis) + K1


SGH Lt.1 : 2,531 SGH Lt.2 : 1,300+
Eliminasi :
SGH Lt.1 : 11,638SGH Lt.2 : 0,716 +

GOYANGAN 2
1.84
0.41
3 KOLOM AB
6 BC

1.427

2.798 ED

2.32
2 KOLOM FE

0.25
0 DE

2.071

2.643 HI
8.07 SIG8 H2

1.84 KOLOM
6 HG

0.40
2 IH

6.01
1 SIG-H1

1.06 SIG8 H2

1.430
4.92
8

SIG (Sway1)
K1(8,078) +
K1(6,011) K1(37,289) +
K1(6,011) K1

+ K2 SIG
K2 (1,068)
K2 (4,928)
K2 (4,928)
K2 (4,928)
=0,415
K2

d. Momen Final
MAB statis + K1 MAB sway 1 + K2 MAB sway 2 =
8,180+ {0,415 (-4,709)} + (0,2420,484) = 6,60kNm

(Sway2)
=0
=0
=0
=0 +
=0,242

4,616

Dan momen final yang lain dapat dilihat pada tabel :


Tabel Hasil momen final yang terjadi tiap batang

MEMBER
AB
BA
BC
CB
EF
FE
ED
DE
HI
IH

SAP
7.00
15.53
14.07
3.35
-11.58
-6.58
-9.62
-3.24
-2.17
-2.38

CROSS

SELISIH

6.60
15.23
13.55
2.94
-11.52
-6.78
-9.63
-3.28
-1.59
-1.99

0.40
0.30
0.52
0.41
0.06
0.20
0.01
0.04
0.58
0.39

MEMBER
GH
HG
BE
EB
CD
DC
EH
HE
DI
ID

SAP
-1.92
-2.35
-29.60
43.40
-3.35
1.47
-22.10
4.52
1.77
2.38

CROSS
-1.86
-1.68
-28.78
44.94
-2.94
1.97
-23.79
3.26
1.31
1.99

SELISI
H
0.06
0.67
0.82
1.54
0.41
0.50
1.69
1.26
0.46
0.39

4.4.8.
Perhitungan Reaksi Perletakan
PERLETAKAN PADA BALOK
Bidang B E
ME = 0
(RB 3) ( 22,11 3) (80,24 1,5) 28,78 +
44,94 = 0
3 RB 203,70 = 0
RB = 67,90 kN ()
MB = 0
-(RE1 3) + ( 22,11 3) + (80,24 1,5) 28,78
+ 44,94= 0
3 RE1+ 236,01= 0
RE1 = 78,67 kN ()

Bidang C - D
MD = 0
(RC 3) ( 1,41 3) 2,94 + 1,97 = 0
3 RC 7,31 = 0
RC = 2,44 kN ()
MC = 0
-(RD1 3) + ( 1,41 3) 2,94 + 1,97= 0
3 RD1 + 5,38= 0

RD1 = 1,79 kN ()
Bidang D - I
MI = 0
(RD2 3) ( 1,41 3) + 1,31 + 1,99 = 0
3 RD2 3,04 = 0
RD2 = 1,01 kN ()
MD = 0
-(RI 3) + ( 1,41 3) + 1,31 + 1,99= 0
3 RI + 9,65= 0
RI = 3,22 kN ()

Bidang E - H
MH = 0
(RE2 3) ( 13,10 3) 23,79 + 3,26 = 0
3 RE2 79,48 = 0
RE2 = 26,49 kN ()
ME = 0
-(RH 3) + ( 13,10 3) 23,79 + 3,26 = 0
3 RH + 38,42= 0
RH = 12,81 kN ()

PERLETAKAN PADA KOLOM


Bidang A - B
MB = 0
(HA3,5) + 6,60 + 15,23 = 0
3,5HA+ 21,83 = 0
HA = 6,24 kN ()
MA = 0
(HB1 3,5) + 6,60 + 15,23= 0
3,5 HB1 + 21,83= 0
HB1 = 6,24 kN ()

Bidang B - C
MC = 0
(HB2 3,5) + 13,55 + 2,94 = 0
3,5 HB2 + 16,49 = 0
HB2 = 4,71 kN ()
MB = 0
-(HC 3,5) + 13,55 + 2,94= 0
3,5 HC + 16,49= 0
HC = 4,71 kN ()

Bidang E - D
MD = 0
(HE1 3,5) 9,63 3,28 = 0

3,5 HE1 12,91 = 0


HE1 = 3,69 kN ()
ME = 0
-(HD 3,5) 9,63 3,28= 0
3,5 HD 12,91= 0
HD = 3,69 kN ()

Bidang F - E
ME = 0
(HF 3,5) 11,52 6,78 = 0
3,5 HF 18,30 = 0
HF = 5,23 kN ()
MF= 0
-(HE2 3,5) 11,52 6,78= 0
3,5 HE2 18,30= 0
HE2 = 5,23 kN ()

Bidang G - H
MH = 0
(HG 3,5) + 1,86 1,68 = 0
3,5 HG 3,53 = 0
HG = 1,01 kN ()
MG = 0
-(HH1 3,5) + 1,86 1,68= 0
3,5 HH1 3,53 = 0
HH1 = 1,01 kN ()

Bidang H - I
MI = 0
(HH2 3,5) 1,59 1,99 = 0
3,5 HH2 3,58 = 0
HH2 = 1,02 kN ()
MH = 0

-(HI 3,5) 1,59 1,99= 0


3,5 HI 3,58= 0
HI = 1,02 kN ()
4.4.9.
Perhitungan Gaya-gaya Dalam
BALOK
Bidang B E (0 x 3)
MOMEN TUMPUAN
Mx = (RBx) (qx2) (x P) +MBE
= (67,90x) (11,06 x2) (x 80,24)
28,78
x

=0

M0 = 28,78 kNm (+)

=3

M3 = (67,903)- (11,0632) -

(380,24)-28,78
= 44,94 kNm (+)
MOMEN LAPANGAN

Mmax =

dMX
dx

= 67,90 22,12x 40,12 = 0

maka x = 1,26

m
Mmax=(67,901,26) (11,06 1,262) 28,781
= 39,08 kNm (+)
GAYA LINTANG
Lx = RB qx P
= 67,90 (11,06 x) 80,24
4

x
x
x

=0
L0 = 67,90 kN ()
= 1,26 L1,26 = 67,90 (11,06 1,26)
= 40,12 kN ( + )
=3
L3 = 67,90 (11,06 3) 80,24
= 44,94 kN ( + )

GAYA NORMAL
Nx = HB1 HB2 = 6,24 4,71 = 1,53kN ( + )

Bidang C D (0 x 3)
MOMEN TUMPUAN
Mx = (RC x) (qx2) + MCD
= (2,44x) (0,71 x2) 2,94
(+)

= 0 M0 = 2,94 kNm

= 3 M3 = (2,44 3) (0,71 32) 2,94


= 1,97 kNm (+)

MOMEN LAPANGAN

Mmax =

dMX
dx

= 2,44 1,41x= 0 maka x = 1,73 m

Mmax=(2,441,73) (0,71 1,732) 2,94


= - 0,83 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Lx = RC qx= 2,44 (1,41x)
x = 0 L0
= 2,44 kN ( + )
x = 1,73
L1,73 = 2,44 (1,41 1,73)
kN ( + )

= 0,00

=3

L3

= 2,44 (1,41 3)

= 1,79

kN ( + )
GAYA NORMAL

Nx = HC= 4,71 kN
Bidang E - H (0 x 3)
MOMEN TUMPUAN
Mx = (RE x) (qx2) + MEH
= (26,49x) (6,55x2) 23,79
(+)

= 0 M0 = 23,79 kNm

= 3 M3 = (26,49 3) (6,5532) 23,79


= 3,26 kNm (+)

MOMEN LAPANGAN

Mmax =

dMX
dx

= 26,49 13,10x= 0 maka x = 2,02 m

Mmax=(26,492,02) (13,102,022) 23,79


= 3,00 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Lx = RE qx= 26,49 (13,10x)
x =0
L0 = 26,49 kN ( + )
x = 2,02 L2,02 = 26,49 (13,102,02)
= 0,00 kN ( + )
x =3
L3 = 26,49 (13,10 3)
= 12,81 kN ( + )
GAYA NORMAL
Nx = HB1+2 HE1 HE2
6

= 1,53 + 3,23 5,23 = -0,47 kN ( + + )


Bidang D I (0 x 3)
MOMEN TUMPUAN
Mx = (RD x) (qx2) + MDI
= (1,01x) (0,71 x2) + 1,31
(+)

= 0 M0 = 1,31 kNm

= 3 M3 = (1,01 3) (0,71 32) + 1,31


= 1,99 kNm (+)

MOMEN LAPANGAN

Mmax =

dMX
dx

= 1,01 1,41x= 0 maka x = 0,72 m

Mmax=(1,010,72) (0,71 0,722) + 1,31


= 1,68 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Lx = RC qx= 1,01 (1,41 x)
x = 0 L0 = 1,01 kN ( + )
x = 0,72 L0,72= 1,01 (1,41 0,72)
kN ( + )
x = 3 L3 = 1,01 (1,41 3)

= 0,00

= 3,22 kN ( +

)
GAYA NORMAL
Nx = HC1+2 HD= 4,71 - 3,69= 1,02 kN ( + )

KOLOM
Bidang A B (0 x 3,5)
MOMEN
My = - (HB1 y) + MBA= - (6,24 y)
y

= 0 M0

= 3,5

= 15,25 kNm
M3,5

+ 15,23

(+)

= - (6,24 3,5) + 15,23

= 6,60 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Ly = - HB1= - 6,24kN
y

=0

= 3,5

L0

= - 6,24 kN

L3,5= - 6,24 kN

GAYA NORMAL
Ny = RBberat kolom lt.2 berat kuda-kuda RC
= 67,90 10,37 19,19 2,44
= 99,9 kN( + + + )

Bidang B C (0 x 3,5)
MOMEN

My = - (HC y) + MCB= - (4,71 y)


y

= 0 M0

= 2,94 kNm

= 3,5

M3,5

+ 2,94

(+)

= - (4,71 3,5) + 2,94


(+)

= 13,55 kNm
GAYA LINTANG
Ly = - HC = - 4,71kN
y

=0

= 3,5

L0

= - 4,71 kN

L3,5= - 4,71 kN

GAYA NORMAL
Ny = berat kuda-kuda RC
= 19,19 2,44 = 21,63 kN ( + )

Bidang F E (0 x 3,5)
MOMEN
My = - (HE2 y) + MEF= - (- 5,23 y)
y

= 0 M0

= -11,52 kNm

= 3,5

M3,5

-11,52

(+)

= - (- 5,23 3,5) 11,52


= 6,78 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Ly = - HE2= 5,23kN
y

=0

= 3,5

L0

= 5,23kN

L3,5= 5,23kN

GAYA NORMAL
Ny = RE1+2 berat kolom lt.2 RD1+2
= 105,16 10,37 2,81
= 118,34 kN ( + + + )

Bidang E D (0 x 3,5)
MOMEN
My = - (HD y) + MDE= - (- 3,69 y)
y

= 0 M0

= 3,5

= -3,28 kNm
M3,5

-3,28

(+)

= - (- 3,69 3,5) 3,28


= 9,63 kNm

GAYA LINTANG
Ly = - HD= 3,69 kN
y

=0

L0

= 3,69kN

10

(+)

= 3,5

L3,5= 3,69kN

GAYA NORMAL
Ny = RD1 RD2
= 1,79 1,01
= 0,78 kN ( + )

Bidang G H (0 x 3,5)
MOMEN
My = - (HH1 y) + MHG= - (- 1,01 y)
y

= 0 M0

= 3,5

= - 1,68 kNm
M3,5

(+)

= - (- 1,01 3,5) 1,68

= 1,86 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Ly = - HH1= 1,01kN
y

=0

= 3,5

1,68

L0

= 1,01kN

L3,5= 1,01kN

11

GAYA NORMAL
Ny = RH berat kolom lt.2 berat kuda-kuda RI
= 12,81 10,37 19,10 3,22
= 45,5 kN ( + + + )

Bidang H I (0 x 3,5)
MOMEN
My = - (HI y) + MIH

= - (- 1,02 y)

1,99

= 0 M0

= 3,5

(+)

= - 1,99 kNm
M3,5

= - (- 1,02 3,5) 1,99

= 1,59 kNm

(+)

GAYA LINTANG
Ly = - HI = 1,02kN
y

=0

= 3,5

L0

= 1,02kN

L3,5= 1,02kN

GAYA NORMAL
Ny = berat kuda-kuda RI
= 19,10 3,22 = 22,32 kN ( + )

12

Tabel Perhitungan hasil cross dan SAP


CROSS AS D (1-3)
MEMBER

B-E

C-D

E-H

D-I

A-B
B-C
F-E
E-D
G-H

JARAK
meter

SAP AS D (1-3)

Momen
kNm

Lintang
kN

Normal
kN

0.00

-28.78

67.90

1.53

1.26

39.08

40.12

3.00

-44.94

0.00

Momen
kNm

SELISIH (CROSS-SAP)

Lintang
kN

Normal
kN

Momen
kNm

Lintang
kN

-29.60

68.69

1.46

0.82

0.79

0.07

1.53

38.70

40.83

1.46

0.38

0.71

0.07

-78.67

1.53

-43.40

-77.88

1.46

1.54

0.79

0.07

-2.94

2.44

4.71

-3.35

2.74

4.98

0.41

0.30

0.27

1.73

-0.83

0.00

4.71

-0.76

-0.30

4.98

0.07

0.30

0.27

3.00

-1.97

-1.79

4.71

-1.47

-1.49

4.98

0.50

0.30

0.27

0.00

-23.79

26.49

-0.01

-22.10

25.51

-0.08

1.69

0.98

0.07

2.02

3.00

0.00

-0.01

2.64

0.96

-0.08

0.36

0.96

0.07

3.00

-3.26

-12.81

-0.01

-4.52

-13.79

-0.08

1.26

0.98

0.07

0.00

1.31

1.01

1.02

1.77

0.73

1.30

0.46

0.28

0.28

0.72

1.68

0.00

1.02

1.89

0.29

1.30

0.21

0.29

0.28

3.00

-1.99

-3.22

1.02

-2.38

-2.38

1.30

0.39

0.84

0.28

0.00

6.60

-6.24

-99.90

7.00

-6.43

-100.90

0.40

0.19

1.00

3.50

15.23

-6.24

-99.90

15.53

-6.43

-100.90

0.30

0.19

1.00

0.00

13.55

-4.71

-21.63

14.07

-4.98

-21.93

0.52

0.27

0.30

3.50

2.94

-4.71

-21.63

3.35

-4.98

-21.93

0.41

0.27

0.30

0.00

-6.78

5.23

-118.34

-6.58

6.58

-115.98

0.20

1.35

2.36

3.50

-11.52

5.23

-118.34

-11.58

6.58

-115.98

0.06

1.35

2.36

0.00

-9.63

3.69

-0.78

-9.62

3.68

-2.22

0.01

0.01

1.44

3.50

-3.28

3.69

-0.78

-3.24

3.68

-2.22

0.04

0.01

1.44

0.00

-1.86

1.01

-45.50

-1.92

1.22

-46.76

0.06

0.21

1.26

3.50

-1.68

1.01

-45.50

-2.35

1.22

-46.76

0.67

0.21

1.26

13

Normal
kN

0.00

H-I

3.50

-1.59
-1.99

1.02
1.02

-22.32
-22.32

-2.17
-2.38

1.30
1.30

Presentasi perbandingan hasil cross dan SAP

( tumpuan ) =

M max ( cross ) M max ( SAP )


100
M max ( SAP )

(44,94)(43,40)
100
(43,40)

3,55

( lapangan )=

M max ( cross )M max ( SAP )


100
M max ( SAP )

(38,70)(39,80)
100
(39,80)

0,97

( lintang )=

Lmax ( cross )Lmax ( SAP )


100
Lmax ( SAP )

(78,67)(77,88)
100
(77,88)

1,02

14

-22.60
-22.60

0.58
0.39

0.28
0.28

0.28
0.28

( normal )=

N max ( cross ) N max ( SAP )


100
N max ( SAP )

(118,34 )(115,98)
100
(115,98)

2,03

15

You might also like